Wikipedia http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81 MediaWiki 1.10alpha first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk Image Image talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk ТЭРГYYН НYYР 1 3800 2004-08-12T07:29:49Z 24.251.242.236 #REDIRECT [[Тэргүүн Нүүр]] MediaWiki:Categories 3 sysop 10177 2006-11-16T05:31:17Z Zorigt 49 Категориуд MediaWiki:Category header 5 sysop 10402 2006-11-17T08:48:09Z Zorigt 49 "$1" категори дахь бичлэгүүд MediaWiki:Subcategories 6 sysop 10502 2006-11-20T15:38:55Z Zorigt 49 Дэд категориуд MediaWiki:Mainpage 8 sysop 8424 2006-08-03T22:00:01Z Jose77 129 Нүүр хуудас MediaWiki:About 10 sysop 10142 2006-11-16T04:45:54Z Zorigt 49 Тухай MediaWiki:Aboutpage 12 sysop 8763 2006-08-12T22:11:54Z Jose77 129 Төсөл:Тухай MediaWiki:Help 13 sysop 8445 2006-08-03T22:09:24Z Jose77 129 Тусламж MediaWiki:Helppage 14 sysop 9172 2006-08-23T21:33:07Z Jose77 129 Тусламж:Агуулга MediaWiki:Bugreports 16 sysop 8859 2006-08-13T09:00:34Z Jose77 129 Алдааны талаарх мэдээлэл MediaWiki:Bugreportspage 17 sysop 8860 2006-08-13T09:00:58Z Jose77 129 Төсөл:Алдааны талаарх мэдээлэл MediaWiki:Sitesupport 18 sysop 8468 2006-08-03T22:22:55Z Jose77 129 Хандив Template:Sitesupportpage 19 sysop 3818 2004-01-29T15:37:49Z MediaWiki default &lt;sitesupportpage&gt; MediaWiki:Faqpage 21 sysop 9133 2006-08-23T21:09:29Z Jose77 129 Төсөл:FAQ MediaWiki:Edithelp 22 sysop 9039 2006-08-22T21:01:17Z Jose77 129 засвар хийхэд тусламж MediaWiki:Edithelppage 23 sysop 9040 2006-08-22T21:02:03Z Jose77 129 Тусламж:Засвар хийж байна MediaWiki:Cancel 24 sysop 10389 2006-11-17T07:31:25Z Zorigt 49 Цуцлах MediaWiki:Qbfind 25 sysop 8746 2006-08-12T22:01:29Z Jose77 129 Хайх MediaWiki:Qbbrowse 26 sysop 8745 2006-08-12T22:01:09Z Jose77 129 Дэлгэх MediaWiki:Qbedit 27 sysop 8544 2006-08-04T06:40:38Z Jose77 129 Өөрчлөх MediaWiki:Qbpageoptions 28 sysop 8749 2006-08-12T22:02:54Z Jose77 129 Энэ хуудас MediaWiki:Qbpageinfo 29 sysop 8748 2006-08-12T22:02:41Z Jose77 129 Агуулга MediaWiki:Qbmyoptions 30 sysop 8747 2006-08-12T22:02:02Z Jose77 129 Миний хуудас MediaWiki:Qbspecialpages 31 sysop 8751 2006-08-12T22:03:45Z Jose77 129 Тусгай хуудаснууд MediaWiki:Moredotdotdot 32 sysop 8651 2006-08-12T21:13:50Z Jose77 129 дэлгэрэнгүй... MediaWiki:Mypage 33 sysop 8666 2006-08-12T21:20:53Z Jose77 129 миний хуудас MediaWiki:Mytalk 34 sysop 8471 2006-08-03T22:24:12Z Jose77 129 Миний яриа MediaWiki:Currentevents 35 sysop 8432 2006-08-03T22:04:25Z Jose77 129 Сүүлийн үеийн үйл явдлууд MediaWiki:Disclaimers 36 sysop 9027 2006-08-22T20:52:11Z Jose77 129 татгалзал/үгүйсгэл MediaWiki:Disclaimerpage 37 sysop 9028 2006-08-22T20:53:29Z Jose77 129 Төсөл:Ерөнхий_татгалзал MediaWiki:Errorpagetitle 38 sysop 9067 2006-08-22T21:17:33Z Jose77 129 Aлдаа MediaWiki:Whatlinkshere 41 sysop 8447 2006-08-03T22:11:00Z Jose77 129 Энд холбогдсон хуудсууд MediaWiki:Search 42 sysop 8459 2006-08-03T22:16:46Z Jose77 129 Хайлт MediaWiki:Go 43 sysop 8458 2006-08-03T22:16:26Z Jose77 129 Очих MediaWiki:History 44 sysop 9183 2006-08-23T21:37:48Z Jose77 129 Хуудасны түүх MediaWiki:Printableversion 45 sysop 8452 2006-08-03T22:13:42Z Jose77 129 Хэвлэх хувилбар MediaWiki:Editthispage 46 sysop 9047 2006-08-22T21:07:31Z Jose77 129 энэ хуудсанд засвар хийх MediaWiki:Deletethispage 47 sysop 9019 2006-08-22T20:47:32Z Jose77 129 Энэ хуудсыг устга MediaWiki:Protectthispage 48 sysop 8743 2006-08-12T22:00:15Z Jose77 129 Энэ хуудсыг хамгаалах MediaWiki:Unprotectthispage 49 sysop 11747 2007-01-22T01:47:38Z Bambuush 171 Энэ хуудасны хамгаалалтыг цуцла MediaWiki:Newpage 50 sysop 10175 2006-11-16T05:28:22Z Zorigt 49 Шинэ хуудас MediaWiki:Postcomment 52 sysop 8725 2006-08-12T21:50:48Z Jose77 129 Саналаа илгээх MediaWiki:Articlepage 53 sysop 8805 2006-08-12T22:36:21Z Jose77 129 Хуудасны агуулгыг харах MediaWiki:Userpage 55 sysop 10186 2006-11-16T05:41:57Z Zorigt 49 Хэрэглэгчийн хуудсыг үзэх MediaWiki:Imagepage 57 sysop 9206 2006-08-23T21:48:32Z Jose77 129 Зургын хуудсыг үзэх MediaWiki:Viewtalkpage 58 sysop 10887 2006-12-06T08:27:54Z Zorigt 49 Хэлэлцүүлгийг үзэх MediaWiki:Otherlanguages 59 sysop 11078 2006-12-11T14:23:23Z Zorigt 49 Бусад хэлээр MediaWiki:Redirectedfrom 60 sysop 10192 2006-11-16T05:50:19Z Zorigt 49 ($1-с шууд холбогдсон) MediaWiki:Viewcount 62 sysop 10159 2006-11-16T05:08:59Z Zorigt 49 Энэ хуудсанд $1 удаа хандсан байна. Template:Gnunote 63 sysop 3862 2004-01-29T15:37:49Z MediaWiki default All text is available under the terms of the <a class=internal href='/wiki/GNU_FDL'>GNU Free Documentation License</a>. MediaWiki:Protectedpage 65 sysop 8740 2006-08-12T21:58:51Z Jose77 129 Хамгаалагдсан хуудас MediaWiki:Administrators 66 sysop 8772 2006-08-12T22:16:49Z Jose77 129 {{ns:project}}:зохион байгуулагч MediaWiki:Ok 72 sysop 8708 2006-08-12T21:44:00Z Jose77 129 Tэг MediaWiki:Newmessageslink 77 sysop 10211 2006-11-16T06:12:55Z Zorigt 49 Шинэ мессеж MediaWiki:Editsection 78 sysop 8526 2006-08-03T22:50:52Z Jose77 129 Өөрчлөх MediaWiki:Hidetoc 81 sysop 9177 2006-08-23T21:35:00Z Jose77 129 Нуух MediaWiki:Nosuchaction 84 sysop 8680 2006-08-12T21:29:35Z Jose77 129 тийм үйлдэл хийхгүй MediaWiki:Nosuchspecialpage 86 sysop 8681 2006-08-12T21:30:05Z Jose77 129 тийм тусгай хуудас биш MediaWiki:Error 88 sysop 9068 2006-08-22T21:17:55Z Jose77 129 Aлдаа MediaWiki:Databaseerror 89 sysop 8999 2006-08-22T20:34:32Z Jose77 129 мэдээллийн сан дахь алдаа MediaWiki:Dberrortext 90 sysop 9237 2006-08-24T02:37:57Z Jose77 129 Мэдээллийн бааз дахь хайлтанд өгүүлбэр зүйн алдаа илэрлээ. Програмд “bug” байгааг харуулж байж магадгүй. Хамгийн сүүлд гүйцэтгэсэн мэдээллийн бааз дахь хайлт нь ийм байсан: <blockquote><tt>$1</tt></blockquote> "<tt>$2</tt>" функцын хамт. MySQL буцаасан алдаа нь "<tt>$3: $4</tt>". MediaWiki:Noconnect 92 sysop 10824 2006-12-05T20:03:26Z Bambuush 171 Уучлаарай! Викид техникийн саатал гарсан тул мэдээллийн бааз руу холбогдохгүй байна <br /> $1 MediaWiki:Cachederror 94 sysop 8866 2006-08-13T09:03:06Z Jose77 129 Дараах нь шаардагдах хуудасны нөөц хуулбар тул хамгийн шинэ хувилбар биш байх магадлалтай. MediaWiki:Enterlockreason 96 sysop 10078 2006-11-06T18:46:11Z Bambuush 171 Яагаад түгжих болсон шалтгаан болон хэзээ уг түгжээ нь тайлагдах тухай оруулаарай. MediaWiki:Internalerror 99 sysop 10741 2006-12-05T17:16:23Z Bambuush 171 Дотоод алдаа MediaWiki:Filecopyerror 100 sysop 9135 2006-08-23T21:10:35Z Jose77 129 Файлыг "$1"-с "$2" руу хуулж чадсангүй. MediaWiki:Filerenameerror 101 sysop 10710 2006-12-05T16:30:51Z Bambuush 171 Файлын нэрийг "$1"-с "$2" болгож өөрчилж чадсангүй. MediaWiki:Filedeleteerror 102 sysop 9136 2006-08-23T21:11:03Z Jose77 129 "$1" файлыг устгаж чадсангүй. MediaWiki:Filenotfound 103 sysop 9142 2006-08-23T21:15:45Z Jose77 129 Файл "$1"-г олсонгүй. MediaWiki:Unexpected 104 sysop 10958 2006-12-06T10:54:36Z Bambuush 171 Гэнэтийн утга: "$1"="$2". MediaWiki:Formerror 105 sysop 9151 2006-08-23T21:20:50Z Jose77 129 Алдаа:формыг бүртгүүлж чадсангүй MediaWiki:Badarticleerror 106 sysop 8831 2006-08-13T08:43:16Z Jose77 129 энэ хуудсанд энэ үйлдлийг гүйцэтгэх боломжгүй. MediaWiki:Cannotdelete 107 sysop 10391 2006-11-17T07:40:33Z Zorigt 49 Заагдсан хуудас буюу файлыг устгаж чадсангүй. (Хэн нэгэн хэрэглэгч өрсөж устгасан байж магадгүй). MediaWiki:Badtitle 108 sysop 10372 2006-11-17T06:46:11Z Zorigt 49 Боломжгүй гарчиг MediaWiki:Badtitletext 109 sysop 10373 2006-11-17T06:47:19Z Zorigt 49 Оруулсан хуудасны нэр тань хүчингүй, хоосон, эсвэл inter-language буюу inter-wiki-н нэртэй холбогдохгүй байна. Нэр өгөхөд хэрэглэгддэггүй тэмдэгт орсон байж болзошгүй. MediaWiki:Viewsource 113 sysop 10888 2006-12-06T08:28:43Z Zorigt 49 Сурсыг үзэх MediaWiki:Logouttitle 115 sysop 10783 2006-12-05T19:04:47Z Bambuush 171 Хэрэглэгчийн гарах хэсэг MediaWiki:Logouttext 116 sysop 10784 2006-12-05T19:05:12Z Bambuush 171 <strong>Одоо та гарчихсан байна.</strong><br /> Та ямар нэг хэрэглэгчийн бүртгэлгүйгээр {{SITENAME}}-г ашиглаж чадна. Эсвэл саяын болон өөр хэрэглэгчийн бүртгэлээ ашиглан холбогдож чадна. Броузерийнхаа хийсвэр санах ойг цэвэрлээгүй тохиолдолд зарим нэг хуудсууд нь таны холбогдсон байдлаар харагдуулж болзошгүйг анхааруулъя. MediaWiki:Welcomecreation 117 sysop 10150 2006-11-16T04:59:24Z Zorigt 49 == Тавтай морилно уу, $1! == Таны хэрэглэгчийн нэр амжилттайгаар үүсгэгдлээ. {{SITENAME}}-гийн харагдах байдлын тохиргоогоо өөрчлөхөө мартуузай. MediaWiki:Loginpagetitle 118 sysop 10776 2006-12-05T18:42:07Z Bambuush 171 Хэрэглэгч нэвтрэх MediaWiki:Yourname 119 sysop 8480 2006-08-03T22:30:43Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн нэр MediaWiki:Yourpassword 120 sysop 8478 2006-08-03T22:29:42Z Jose77 129 Нууц үг MediaWiki:Yourpasswordagain 121 sysop 8479 2006-08-03T22:30:16Z Jose77 129 Нууц үгээ дахин оруул MediaWiki:Remembermypassword 123 sysop 8760 2006-08-12T22:09:22Z Jose77 129 Намайг сана MediaWiki:Loginproblem 124 sysop 10777 2006-12-05T18:43:29Z Bambuush 171 <b>Нэвтрэхэд тань алдаа гарлаа.</b><br />Дахин оролдоно уу! MediaWiki:Alreadyloggedin 125 sysop 10144 2006-11-16T04:51:02Z Zorigt 49 <strong>Хэрэглэгч $1, та аль хэдийн нэвтэрсэн байна!</strong><br /> MediaWiki:Login 126 sysop 8473 2006-08-03T22:25:28Z Jose77 129 Нэвтрэх MediaWiki:Loginprompt 127 sysop 10778 2006-12-05T18:46:45Z Bambuush 171 Та {{SITENAME}}-д нэвтрэхийн тулд күүкиг нээх хэрэгтэй . MediaWiki:Userlogin 128 sysop 8500 2006-08-03T22:39:10Z Jose77 129 Нэвтрэх / Бүртгүүлэх MediaWiki:Logout 129 sysop 8474 2006-08-03T22:25:44Z Jose77 129 Гарах MediaWiki:Userlogout 130 sysop 8499 2006-08-03T22:38:45Z Jose77 129 Гарах MediaWiki:Notloggedin 131 sysop 8665 2006-08-12T21:20:15Z Jose77 129 нэвтрээгүй байна MediaWiki:Createaccount 132 sysop 8477 2006-08-03T22:28:55Z Jose77 129 Бүртгүүлэх MediaWiki:Createaccountmail 133 sysop 8986 2006-08-21T21:43:30Z Jose77 129 Мэйлээр илгээх MediaWiki:Badretype 134 sysop 8836 2006-08-13T08:46:02Z Jose77 129 Таны оруулсан нууц үг таарахгүй байна. MediaWiki:Userexists 135 sysop 10901 2006-12-06T08:41:04Z Zorigt 49 Хэрэглэгчийн нэр ашиглагдаж байна. Өөр нэр сонгоно уу. MediaWiki:Youremail 136 sysop 8481 2006-08-03T22:31:13Z Jose77 129 Мэйл хаяг * MediaWiki:Yournick 137 sysop 10146 2006-11-16T04:52:35Z Zorigt 49 Дуудах нэр (хоч): MediaWiki:Loginerror 139 sysop 10492 2006-11-20T10:24:05Z Zorigt 49 Нэвтрэхэд алдаа гарлаа MediaWiki:Nocookiesnew 140 sysop 10827 2006-12-05T20:07:49Z Bambuush 171 Таны хэрэглэгчийн бүртгэл үүссэн боловч нэвтрээгүй байна. {{SITENAME}} нь хэрэглэгч холбогдохын тулд кууки хэрэглэдэг. Та куукиг хаасан байна. Түүнийг нээгээд хэрэглэгчийн шинэ нэр, нууц үгээрээ нэвтэрнэ үү. MediaWiki:Nocookieslogin 141 sysop 10826 2006-12-05T20:06:47Z Bambuush 171 {{SITENAME}}-д хэрэглэгч холбогдохын тулд кууки хэрэглэдэг. Та куукиг хаасан байна. Түүнийг нээгээд дахин оролдож үзнэ үү. MediaWiki:Noname 142 sysop 8679 2006-08-12T21:28:55Z Jose77 129 Таны өгсөн хэрэглэгчийн нэр хүчингүй байна. MediaWiki:Loginsuccesstitle 143 sysop 10202 2006-11-16T06:06:06Z Zorigt 49 Амжилттай нэвтэрлээ MediaWiki:Loginsuccess 144 sysop 10781 2006-12-05T18:53:44Z Bambuush 171 '''Та одоо {{SITENAME}} руу "$1"-р нэвтэрч байна.''' MediaWiki:Nosuchuser 145 sysop 10838 2006-12-05T20:19:15Z Bambuush 171 "$1" гэсэн хэрэглэгч байхгүй байна. Үсэглэлийн алдааг харна уу? эсвэл шинээр бүртгүүлнэ үү. MediaWiki:Wrongpassword 146 sysop 11620 2007-01-19T03:28:09Z Bambuush 171 Нууц үгээ буруу оруулсан байна. Дахин оролдоно уу. MediaWiki:Mailmypassword 147 sysop 8645 2006-08-12T21:10:25Z Jose77 129 Мэйл хаяг MediaWiki:Noemail 150 sysop 10829 2006-12-05T20:11:38Z Bambuush 171 Хэрэглэгч "$1" нь мэйл хаягаа бүртгүүлээгүй байна. MediaWiki:Bold sample 153 sysop 8853 2006-08-13T08:58:17Z Jose77 129 Тодруулсан текст MediaWiki:Bold tip 154 sysop 8854 2006-08-13T08:58:29Z Jose77 129 Тодруулсан текст MediaWiki:Italic sample 155 sysop 10183 2006-11-16T05:37:50Z Zorigt 49 Налуу текст MediaWiki:Italic tip 156 sysop 10196 2006-11-16T05:59:22Z Zorigt 49 Налуу текст MediaWiki:Link sample 157 sysop 10768 2006-12-05T18:29:59Z Bambuush 171 Холбоосны нэр MediaWiki:Link tip 158 sysop 10206 2006-11-16T06:09:23Z Zorigt 49 Сайт доторх холбоос MediaWiki:Extlink sample 159 sysop 10709 2006-12-05T16:24:36Z Bambuush 171 http://www.example.com холбоосын нэр MediaWiki:Extlink tip 160 sysop 9132 2006-08-23T21:07:29Z Jose77 129 Гадны холбоос (эхэнд нь http:// бичихээ мартуузай) MediaWiki:Headline sample 161 sysop 9170 2006-08-23T21:31:46Z Jose77 129 Тойм текст MediaWiki:Headline tip 162 sysop 9171 2006-08-23T21:32:10Z Jose77 129 Тойм 2-р түвшин MediaWiki:Math sample 163 sysop 8640 2006-08-12T21:07:11Z Jose77 129 Энд томъёогоо оруулна уу MediaWiki:Math tip 164 sysop 8641 2006-08-12T21:07:47Z Jose77 129 Математикийн томъёо (LaTeX) MediaWiki:Nowiki sample 165 sysop 8692 2006-08-12T21:34:36Z Jose77 129 Энд хэлбэршүүлээгүй текстээ оруулна уу MediaWiki:Image sample 167 sysop 9193 2006-08-23T21:42:31Z Jose77 129 жишээ.jpg MediaWiki:Image tip 168 sysop 10715 2006-12-05T16:37:19Z Bambuush 171 Оруулсан дүрс MediaWiki:Media tip 170 sysop 10799 2006-12-05T19:24:26Z Bambuush 171 Медиа файлын холбоос MediaWiki:Sig tip 171 sysop 10194 2006-11-16T05:56:56Z Zorigt 49 Таны бичлэг үйлдсэн цаг бүхий гарын үсэг MediaWiki:Hr tip 172 sysop 9189 2006-08-23T21:40:38Z Jose77 129 Хөндлөн шугам (хэмнэж хэрэглэе) MediaWiki:Summary 174 sysop 8867 2006-08-13T09:06:42Z Jose77 129 Товч агуулга MediaWiki:Minoredit 176 sysop 8466 2006-08-03T22:21:21Z Jose77 129 Бичлэгийн агуулгатай холбоогүй өөрчлөлт MediaWiki:Watchthis 177 sysop 8527 2006-08-03T22:51:55Z Jose77 129 Энэ хуудсыг хяна MediaWiki:Savearticle 178 sysop 8648 2006-08-12T21:11:53Z Jose77 129 хуудсыг хадгалах MediaWiki:Preview 179 sysop 8728 2006-08-12T21:52:05Z Jose77 129 Урьдчилан харах MediaWiki:Showpreview 180 sysop 8482 2006-08-03T22:32:01Z Jose77 129 Урьдчилан харах MediaWiki:Blockedtitle 181 sysop 8844 2006-08-13T08:53:12Z Jose77 129 Хэрэглэгч түгжигдлээ. MediaWiki:Blockedtext 182 sysop 10377 2006-11-17T07:01:42Z Zorigt 49 <big>'''Таны хэрэглэгчийн нэр буюу IP хаяг түгжигдсэн байна.'''</big> $1 нь таныг түгжсэн. Шалтгаан нь ''$2''. Та $1 буюу бусад [[{{ns:project}}:Administrators|удирдагч]]тай холбогдож, түгжээний талаар лавлаж болно. to discuss the block. Таны [[Special:Preferences|хэрэглэгчийн нэрийн бүртгэл]] дэх мэйл хаягийг ашиглахгүй бол 'Энэ хэрэглэгчид мэйл илгээх' гэсэн хэсгийг ашиглаж чадахгүйг анхааруулъя. Таны одоогийн IP хаяг $3. Холбогдох асуудлыг тавихдаа энэхүү хаягаа оруулж бичээрэй. MediaWiki:Whitelistedittitle 183 sysop 9874 2006-10-23T18:17:19Z Bambuush 171 Засвар хийхийн тулд холбогдох шаардлагатай. MediaWiki:Whitelistedittext 184 sysop 11613 2007-01-19T03:20:13Z Bambuush 171 Хуудсуудад засвар хийхийн тулд та урьдаар $1. MediaWiki:Whitelistreadtitle 185 sysop 10149 2006-11-16T04:56:52Z Zorigt 49 Уншихын тулд та нэвтрэх хэрэгтэй. MediaWiki:Whitelistreadtext 186 sysop 10871 2006-12-06T08:08:26Z Zorigt 49 Та хуудсуудыг уншихын тулд [[Special:Userlogin|нэвтрэх]] хэрэгтэй. MediaWiki:Whitelistacctitle 187 sysop 10873 2006-12-06T08:10:07Z Zorigt 49 Таныг хэрэглэгчийн бүртгэл үүсгэхийг зөвшөөрсөнгүй. MediaWiki:Whitelistacctext 188 sysop 10874 2006-12-06T08:11:39Z Zorigt 49 Энэ Викид хэрэглэгчийн бүртгэл үүсгэх зөвшөөрөл авахын тулд та [[Special:Userlogin|нэвтрэн]] орж, зохих зөвшөөрлийг авах ёстой. MediaWiki:Accmailtitle 189 sysop 8765 2006-08-12T22:12:55Z Jose77 129 Нууц үг илгээгдэв. MediaWiki:Accmailtext 190 sysop 9868 2006-10-23T17:49:37Z Bambuush 171 "$1"-н нууц үг нь $2 руу илгээгдлээ. MediaWiki:Newarticle 191 sysop 10812 2006-12-05T19:44:30Z Bambuush 171 (Шинэ) MediaWiki:Anontalkpagetext 193 sysop 10365 2006-11-17T06:33:05Z Zorigt 49 ----''Энэ нь хараахан бүртгүүлээгүй байгаа буюу хэрэглэгчийн нэр хэрэглэхгүй байгаа хэрэглэгчийн хэлэлцүүлгийн хуудас болно. Бид ийм хэрэглэгчдийг тогтоохын тулд IP хаягийг нь ашигладаг юм. Нэг IP хаягийг хэд хэдэн хэрэглэгч хамтран ашиглаж байх магадлалтай. Хэрвээ таны IP хаягт ирсэн санал хүсэлтүүд танд хандаагүй бөгөөд та цаашид ийм байдал үүсэхээс сэргийлмээр байгаа бол [[Special:Userlogin|бүртгүүлэх буюу нэвтрэх]]ийг хүсье.'' MediaWiki:Noarticletext 194 sysop 10823 2006-12-05T20:00:34Z Bambuush 171 Одоогийн байдлаар энэ хуудсанд текст алга байна. Та энэ хуудсанд [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} засвар хийх] юмуу эсвэл [[{{ns:special}}:Search/{{PAGENAME}}|энэ хуудасны гарчигаар]] өөр хуудсанд хайлт хийж болно. MediaWiki:Updated 195 sysop 10924 2006-12-06T09:04:30Z Zorigt 49 (Шинэчлэгдсэн) MediaWiki:Note 196 sysop 10840 2006-12-05T20:20:28Z Bambuush 171 <strong>Анхааруулга:</strong> MediaWiki:Editing 199 sysop 9041 2006-08-22T21:02:45Z Jose77 129 $1-д засвар хийж байна. MediaWiki:Editconflict 202 sysop 9037 2006-08-22T21:00:09Z Jose77 129 зөрчилдөөнийг засварлах: $1 MediaWiki:Explainconflict 203 sysop 9130 2006-08-23T21:05:53Z Jose77 129 Таныг засвар хийж эхлэхтэй хамт өөр хэн нэг нь хэрэглэгч энэ хуудсыг өөрчилсөн байна. Таны оруулсан текст нь доод текстийн хэсэгт харагдана. Та өөрчилсөн хэсгээ текстийн дотор хуваах хэрэгтэй. “Хуудсыг хадгалах” товчийг дарах үед '''зөвхөн''' дээд текстийн хэсэгт байгаа текст л хадгалагдах болно. MediaWiki:Yourtext 204 sysop 9220 2006-08-23T21:55:43Z Jose77 129 таны текст MediaWiki:Editingold 206 sysop 9044 2006-08-22T21:05:27Z Jose77 129 </strong>АНХААР: Та урьд нь засварлагдсан хэсгийг засварлах гэж байна. </strong>Хэрвээ та үүнийг хадгалвал сүүлд засварлагдсан хэсгээс хойшх бүх өөрчлөлтүүд устах болно.</strong> MediaWiki:Yourdiff 207 sysop 9215 2006-08-23T21:53:22Z Jose77 129 ялгаа MediaWiki:Copyrightwarning 208 sysop 8961 2006-08-21T21:23:00Z Jose77 129 Википедиад хийсэн бүх төрлийн бичлэгүүд нь нийтэд ил болно. Хэрвээ та тэгэхийг хүсэхгүй байгаа бол энд бичлэг хийхгүй байхыг зөвлөе. Мөн таны оруулж байгаа бичлэгүүд нь таны өөрийн эсвэл нийтэд зориулсан үнэгүй эх сурвалжуудаас авсан байна гэдгийг амлах хэрэгтэй.<br /> <strong>ЗОХИОГЧИЙН ЭРХ БҮХИЙ ЗҮЙЛИЙГ ЗӨВШӨӨРӨЛГҮЙ ХЭРЭГЛЭЖ БОЛОХГҮЙ!<strong> MediaWiki:Longpagewarning 209 sysop 10788 2006-12-05T19:08:15Z Bambuush 171 <strong>Анхаар: Энэ хуудас нь $1 килобайт урттай байна. Зарим броузерууд нь 32килобайтаас урттай хуудсуудыг засварлах эсвэл харуулахад алдаа гарах тохиолдол байдаг. Хуудсыг жижиг хэсгүүд, секцэнд хувааж янзлана уу.</strong> MediaWiki:Nohistory 213 sysop 10833 2006-12-05T20:15:29Z Bambuush 171 Хуудсанд засвар хийсэн түүх байхгүй байна. MediaWiki:Loadhist 216 sysop 10773 2006-12-05T18:33:52Z Bambuush 171 Хуудасны түүхийг дуудах MediaWiki:Currentrev 217 sysop 8990 2006-08-21T21:45:41Z Jose77 129 Одоогийн засвар MediaWiki:Cur 219 sysop 10637 2006-12-03T20:22:42Z Bambuush 171 одоо MediaWiki:Next 220 sysop 8669 2006-08-12T21:23:47Z Jose77 129 дараагийнх MediaWiki:Last 221 sysop 10763 2006-12-05T18:23:38Z Bambuush 171 сүүлчийн MediaWiki:Difference 224 sysop 9024 2006-08-22T20:50:27Z Jose77 129 (Засварлалтуудын хоорондын ялгаа) MediaWiki:Loadingrev 225 sysop 10774 2006-12-05T18:35:09Z Bambuush 171 өөрчилсөн хуудасны ялгааг дуудах loading revision for diff MediaWiki:Lineno 226 sysop 10767 2006-12-05T18:29:21Z Bambuush 171 Мөр $1: MediaWiki:Editcurrent 227 sysop 9038 2006-08-22T21:00:43Z Jose77 129 энэ хуудасны одоогийн хувилбарт засвар хийх. MediaWiki:Badquery 233 sysop 8835 2006-08-13T08:44:59Z Jose77 129 Буруу хэлбэржүүлсэн асуултын хайлт MediaWiki:Badquerytext 234 sysop 10370 2006-11-17T06:44:42Z Zorigt 49 Бид таны лавлагааг үргэлжлүүлж чадахгүй. Та 3-с цөөн үсэгтэй, хараахан дэмжлэг хийгдээгүй байгаа үгээр хайлт хийснээс болж байж магадгүй. Мөн түүнчлэн бичлэгийн алдаа гаргасан байж болзошгүй. Жишээ нь: "fish and and scales". Өөрөөр оролдож үзнэ үү. MediaWiki:Matchtotals 235 sysop 10857 2006-12-06T07:38:40Z Bambuush 171 $1 хайлтын хариу $2 гарчиг, $3 хуудсан дахь агуулгатай таарч байна. MediaWiki:Notitlematches 238 sysop 8685 2006-08-12T21:31:28Z Jose77 129 таарах нэртэй хуудас байхгүй MediaWiki:Notextmatches 240 sysop 8684 2006-08-12T21:31:11Z Jose77 129 таарах тексттэй хуудас байхгүй MediaWiki:Prevn 241 sysop 8731 2006-08-12T21:53:32Z Jose77 129 өмнөх $1 MediaWiki:Nextn 242 sysop 8670 2006-08-12T21:24:25Z Jose77 129 дараагийнх $1 MediaWiki:Viewprevnext 243 sysop 10157 2006-11-16T05:06:16Z Zorigt 49 Харах ($1) ($2) ($3). MediaWiki:Powersearch 247 sysop 8541 2006-08-04T06:38:28Z Jose77 129 Хайлт MediaWiki:Blanknamespace 250 sysop 8840 2006-08-13T08:47:45Z Jose77 129 (Гол) MediaWiki:Preferences 251 sysop 8470 2006-08-03T22:23:53Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн тохиргоо MediaWiki:Prefsnologin 252 sysop 8700 2006-08-12T21:39:38Z Jose77 129 нэвтрээгүй байна MediaWiki:Qbsettings 256 sysop 8750 2006-08-12T22:03:31Z Jose77 129 Хялбаршуулсан хэсэг MediaWiki:Changepassword 257 sysop 8950 2006-08-21T21:08:33Z Jose77 129 нууц үгийг өөрчлөх MediaWiki:Skin 258 sysop 10213 2006-11-16T06:15:02Z Zorigt 49 Арьс MediaWiki:Math 259 sysop 8639 2006-08-12T21:06:30Z Jose77 129 Математик MediaWiki:Dateformat 260 sysop 10226 2006-11-16T07:00:26Z Zorigt 49 Огноогийн хэлбэр MediaWiki:Math unknown error 262 sysop 8642 2006-08-12T21:08:15Z Jose77 129 үл мэдэгдэх алдаа MediaWiki:Math unknown function 263 sysop 8643 2006-08-12T21:08:49Z Jose77 129 үл мэдэгдэх функц MediaWiki:Math syntax error 265 sysop 10858 2006-12-06T07:40:20Z Bambuush 171 бичлэгийн алдаа MediaWiki:Saveprefs 267 sysop 10233 2006-11-16T07:14:40Z Zorigt 49 Хадгалах MediaWiki:Oldpassword 269 sysop 8707 2006-08-12T21:43:47Z Jose77 129 Хуучин нууц үг: MediaWiki:Newpassword 270 sysop 10817 2006-12-05T19:51:15Z Bambuush 171 Шинэ нууц үг: MediaWiki:Retypenew 271 sysop 10210 2006-11-16T06:12:28Z Zorigt 49 Шинэ нууц үгээ дахин оруулах: MediaWiki:Rows 273 sysop 10214 2006-11-16T06:15:44Z Zorigt 49 Мөр: MediaWiki:Columns 274 sysop 8958 2006-08-21T21:15:36Z Jose77 129 Багана: MediaWiki:Searchresultshead 275 sysop 8626 2006-08-12T21:00:07Z Jose77 129 Хайлт MediaWiki:Contextchars 278 sysop 10636 2006-12-03T20:22:02Z Bambuush 171 Нэг мөрөн дэх үг: MediaWiki:Savedprefs 281 sysop 10498 2006-11-20T15:19:49Z Zorigt 49 Таны тохиргоо хадгалагдлаа. MediaWiki:Localtime 283 sysop 10197 2006-11-16T05:59:53Z Zorigt 49 Орон нутгийн цаг MediaWiki:Servertime 285 sysop 10184 2006-11-16T05:38:41Z Zorigt 49 Серверийн цаг MediaWiki:Guesstimezone 286 sysop 9169 2006-08-23T21:31:17Z Jose77 129 Броузераас бөглөх MediaWiki:Defaultns 288 sysop 9004 2006-08-22T20:37:31Z Jose77 129 Эдгээр нүдэнд анхны хэлбэрээр нь хайх: MediaWiki:Changes 289 sysop 8951 2006-08-21T21:08:59Z Jose77 129 өөрчлөлтүүд MediaWiki:Recentchanges 290 sysop 8439 2006-08-03T22:07:44Z Jose77 129 Сүүлд шинэчлэгдсэн MediaWiki:Recentchangestext 291 sysop 10191 2006-11-16T05:49:24Z Zorigt 49 Энэхүү хуудсанд вики-гийн хамгийн сүүлийн үеийн өөрчлөлтүүдийг үзүүлж байна. MediaWiki:Diff 300 sysop 9025 2006-08-22T20:51:02Z Jose77 129 ялгаа MediaWiki:Hist 301 sysop 9180 2006-08-23T21:36:20Z Jose77 129 түүх MediaWiki:Hide 302 sysop 9178 2006-08-23T21:35:23Z Jose77 129 Нуух MediaWiki:Upload 309 sysop 8450 2006-08-03T22:12:36Z Jose77 129 Файл оруулах MediaWiki:Uploadbtn 310 sysop 8449 2006-08-03T22:12:13Z Jose77 129 Файл оруулах MediaWiki:Uploadnologin 314 sysop 10910 2006-12-06T08:52:47Z Zorigt 49 Нэвтрээгүй байна MediaWiki:Uploadnologintext 315 sysop 10909 2006-12-06T08:52:20Z Zorigt 49 Та файл аплоуд хийхийн тулд [[Special:Userlogin|нэвтрэн орох]] шаардлагатай. MediaWiki:Uploaderror 317 sysop 10915 2006-12-06T08:55:54Z Zorigt 49 Аплоудын алдаа MediaWiki:Uploadtext 318 sysop 10907 2006-12-06T08:49:57Z Zorigt 49 Доорх загварыг ашиглан файл аплоуд хийнэ үү. Аплоуд хийгдсэн зургуудыг үзэх буюу хайх бол [[Special:Imagelist|аплоуд хийгдсэн файлуудын жагсаалт]]ыг үзнэ үү. Аплоуд болон устгалууд [[Special:Log/upload|аплоудын лог]]т лог хийгддэг болно. Зургийг хуудсанд оруулахын тулд доорх загварыг ашиглаж шууд холбоос хийнэ: '''<nowiki>[[{{ns:image}}:File.jpg]]</nowiki>''', '''<nowiki>[[{{ns:image}}:File.png|alt текст]]</nowiki>''' буюу '''<nowiki>[[{{ns:media}}:File.ogg]]</nowiki>'''. MediaWiki:Uploadlog 319 sysop 10914 2006-12-06T08:55:26Z Zorigt 49 аплоудын лог MediaWiki:Uploadlogpage 320 sysop 10913 2006-12-06T08:54:57Z Zorigt 49 Аплоудын лог MediaWiki:Uploadlogpagetext 321 sysop 10912 2006-12-06T08:54:22Z Zorigt 49 Хамгийн сүүлд хийгдсэн файл аплоудуудын жагсаалтыг доор үзүүлэв. MediaWiki:Filename 322 sysop 9141 2006-08-23T21:15:02Z Jose77 129 файлын нэр MediaWiki:Filedesc 323 sysop 9106 2006-08-22T21:43:12Z Jose77 129 Товч агуулга MediaWiki:Filestatus 324 sysop 9148 2006-08-23T21:18:24Z Jose77 129 Зохиогчын эрхийн статус MediaWiki:Filesource 325 sysop 9147 2006-08-23T21:18:06Z Jose77 129 Эх сурвалж MediaWiki:Copyrightpage 327 sysop 8982 2006-08-21T21:40:55Z Jose77 129 Төсөл:Зохиогчийн эрх MediaWiki:Copyrightpagename 328 sysop 8983 2006-08-21T21:41:36Z Jose77 129 Википедиагийн зохиогчийн эрх MediaWiki:Uploadedfiles 329 sysop 10917 2006-12-06T08:57:10Z Zorigt 49 Аплоуд хийгдсэн файлууд MediaWiki:Ignorewarning 331 sysop 9190 2006-08-23T21:41:11Z Jose77 129 Анхааруулгыг үл тоомсорлон файлыг хадгална. MediaWiki:Minlength 332 sysop 10803 2006-12-05T19:31:38Z Bambuush 171 Файлын нэр нь хамгийн богинодоо 3 үсэгтэй байна. MediaWiki:Badfilename 333 sysop 8832 2006-08-13T08:43:45Z Jose77 129 Файлын нэр нь "$1" болж өөрчлөгдлөө. MediaWiki:Badfiletype 334 sysop 8833 2006-08-13T08:44:13Z Jose77 129 ".$1" нь санал болгох зургийн файлын формат биш. MediaWiki:Fileuploaded 337 sysop 9149 2006-08-23T21:19:27Z Jose77 129 Файл $1 нь амжилттай хуудагдлаа. Энэ холбоосыг дагана уу:$2 тодорхойлох хуудсанд энэ файлын талаарх хэн хаанаас хэзээ оруулсан вэ гэх мэт өөрийн мэдэх мэдээллийг оруулна уу. Хэрвээ энэ нь зургийн файл бол иймэрхүү байдлаар оруулж болно:<tt><nowiki>[[Image:$1|thumb|Description]]</nowiki></tt> MediaWiki:Uploadwarning 338 sysop 10936 2006-12-06T10:30:45Z Bambuush 171 Хуулах үеийн анхааруулга MediaWiki:Savefile 339 sysop 11167 2006-12-13T10:29:13Z Zorigt 49 Файлыг хадгалах MediaWiki:Uploadedimage 340 sysop 10916 2006-12-06T08:56:31Z Zorigt 49 "[[$1]]"-г аплоуд хийлээ MediaWiki:Uploaddisabled 341 sysop 10921 2006-12-06T09:00:28Z Zorigt 49 Аплоуд хийх боломжгүй боллоо. MediaWiki:Imagelist 342 sysop 9195 2006-08-23T21:43:16Z Jose77 129 Файлын лист MediaWiki:Imagelisttext 343 sysop 9204 2006-08-23T21:47:35Z Jose77 129 Доорх нь $2-р ангилсан '''$1''' файлын лист. MediaWiki:Getimagelist 344 sysop 9153 2006-08-23T21:21:49Z Jose77 129 дур булаам файлын лист MediaWiki:Ilsubmit 346 sysop 8656 2006-08-12T21:16:40Z Jose77 129 Хайлт MediaWiki:Byname 349 sysop 8864 2006-08-13T09:02:24Z Jose77 129 Нэрээр MediaWiki:Bydate 350 sysop 10162 2006-11-16T05:16:37Z Zorigt 49 Огноогоор MediaWiki:Bysize 351 sysop 8865 2006-08-13T09:02:38Z Jose77 129 Хэмжээгээр MediaWiki:Imgdelete 352 sysop 9208 2006-08-23T21:49:32Z Jose77 129 Устга(зургыг устга) MediaWiki:Imglegend 354 sysop 10719 2006-12-05T16:44:41Z Bambuush 171 Тайлбар: (desc) = файлын тодорхойлолтыг харуулах/засварлах. MediaWiki:Imghistory 355 sysop 9210 2006-08-23T21:50:27Z Jose77 129 Файлын түүх MediaWiki:Deleteimg 357 sysop 9015 2006-08-22T20:44:53Z Jose77 129 Устга MediaWiki:Imghistlegend 358 sysop 10718 2006-12-05T16:42:49Z Bambuush 171 Тайлбар:(cur) = Энэ нь одоогийн файл, (del) = Хуучин хувилбарыг устгах, (rev) = Хуучин хувилбарт буцаах.<br /><i>Он сар өдөр дээр дарж уг файлын оруулсан он сар өдрийг харж болно</i>. MediaWiki:Imagelinks 359 sysop 9194 2006-08-23T21:43:00Z Jose77 129 Холбоос MediaWiki:Linkstoimage 360 sysop 10479 2006-11-20T10:09:41Z Zorigt 49 Дараахь хуудсууд уг файлтай холбогдсон байна: MediaWiki:Nolinkstoimage 361 sysop 8678 2006-08-12T21:28:04Z Jose77 129 Энэ файлд холбоос хийсэн хуудас байхгүй байна. MediaWiki:Userstats 364 sysop 10173 2006-11-16T05:26:20Z Zorigt 49 Хэрэглэгчийн статистик MediaWiki:Userstatstext 366 sysop 10509 2006-11-20T16:05:00Z Zorigt 49 Нийт '''$1''' бүртгэгдсэн хэрэглэгч байгаагийн '''$2''' (эсвэл '''$4%''') нь $5. MediaWiki:Disambiguations 370 sysop 9026 2006-08-22T20:51:31Z Jose77 129 давхар утгыг алга болсон хуудас MediaWiki:Disambiguationspage 371 sysop 9245 2006-08-28T14:23:49Z YurikBot 162 Listed disambig templates. PLEASE REVIEW! Admins, please maintain this page by including links to all disambiguation templates and any redirects to them. The list is used by [[Special:Disambiguations]] to show any pages linking to disambiguation articles. The list will also be used by various bots. <small>Note: This page may be translated and reformatted. Any links to '''<nowiki>[[template:...]]</nowiki>''' will be treated as links to disambiguation templates.</small> * [[Template:Disambig]] MediaWiki:Doubleredirects 373 sysop 9030 2006-08-22T20:54:49Z Jose77 129 Давхар чиглүүлэгч MediaWiki:Brokenredirects 375 sysop 10387 2006-11-17T07:28:12Z Zorigt 49 Эвдэрхий автомат холбогч MediaWiki:Brokenredirectstext 376 sysop 10388 2006-11-17T07:30:12Z Zorigt 49 Дараах автомат холбогч нь одоо байхгүй хуудас руу холбож байна: MediaWiki:Lonelypages 386 sysop 10203 2006-11-16T06:07:14Z Zorigt 49 Өнчин хуудсууд MediaWiki:Unusedimages 387 sysop 10505 2006-11-20T15:45:37Z Zorigt 49 Ашиглагдаагүй файлууд MediaWiki:Popularpages 388 sysop 10180 2006-11-16T05:33:34Z Zorigt 49 Эрэлттэй хуудсууд MediaWiki:Wantedpages 390 sysop 10885 2006-12-06T08:25:57Z Zorigt 49 Үүсгэх хэрэгцээтэй байгаа хуудсууд MediaWiki:Allpages 392 sysop 8781 2006-08-12T22:20:29Z Jose77 129 Бүх хуудас MediaWiki:Randompage 393 sysop 8440 2006-08-03T22:08:07Z Jose77 129 Дурын хуудас MediaWiki:Shortpages 394 sysop 10199 2006-11-16T06:01:20Z Zorigt 49 Богино хуудсууд MediaWiki:Longpages 395 sysop 10207 2006-11-16T06:09:54Z Zorigt 49 Урт хуудсууд MediaWiki:Deadendpages 396 sysop 9003 2006-08-22T20:36:50Z Jose77 129 Төгсгөлийн хуудас MediaWiki:Listusers 397 sysop 10483 2006-11-20T10:12:32Z Zorigt 49 Хэрэглэгчдийн жагсаалт MediaWiki:Specialpages 398 sysop 8451 2006-08-03T22:13:07Z Jose77 129 Тусгай хуудсууд MediaWiki:Spheading 399 sysop 10212 2006-11-16T06:13:44Z Zorigt 49 Бүх хэрэглэгчдэд зориулсан тусгай хуудсууд MediaWiki:Recentchangeslinked 403 sysop 8448 2006-08-03T22:11:42Z Jose77 129 Холбогдох өөрчлөлтүүд MediaWiki:Newpages 406 sysop 10816 2006-12-05T19:50:47Z Bambuush 171 Шинэ хуудсууд MediaWiki:Ancientpages 407 sysop 8797 2006-08-12T22:31:39Z Jose77 129 Хамгийн хуучин хуудаснууд MediaWiki:Movethispage 409 sysop 8661 2006-08-12T21:18:57Z Jose77 129 энэ хуудсыг зөөх MediaWiki:Booksources 411 sysop 8855 2006-08-13T08:58:52Z Jose77 129 номын эх сурвалж MediaWiki:Booksourcetext 412 sysop 10386 2006-11-17T07:25:17Z Zorigt 49 Доорх нь шинэ болон хуучин ном борлуулах вэб хуудасны холбоосуудын жагсаалт ба таны сонирхож хайж байгаа номны талаарх мэдээллийг ч бас агуулсан байгаа. MediaWiki:Alphaindexline 413 sysop 8788 2006-08-12T22:25:27Z Jose77 129 $1 ээс $2 руу MediaWiki:Mailnologin 414 sysop 8629 2006-08-12T21:02:15Z Jose77 129 илгээх хаяг байхгүй MediaWiki:Emailuser 416 sysop 9061 2006-08-22T21:14:24Z Jose77 129 энэ хэрэглэгчид мэйл илгээх MediaWiki:Emailpage 417 sysop 9054 2006-08-22T21:11:16Z Jose77 129 мэйл хэрэглэгч MediaWiki:Emailpagetext 418 sysop 9055 2006-08-22T21:11:52Z Jose77 129 Энэ хэрэглэгч нь тохиргоондоо хүчинтэй мэйл хаяг оруулсан бол доорх формоос мэйл илгээж болно. Таны тохиргоонд оруулсан мэйл хаяг нь илгээж буй мэйлний “Хэнээс” гэдэг дээр гарч ирэх тул хүлээн авагч нь хариуг илгээх боломжтой. MediaWiki:Noemailtitle 419 sysop 8674 2006-08-12T21:26:18Z Jose77 129 Мэйл хаяггүй байна MediaWiki:Noemailtext 420 sysop 10831 2006-12-05T20:12:44Z Bambuush 171 Энэ хэрэглэгч нь хүчинтэй мэйл хаяг бүртгүүлээгүй эсвэл энэ хаягаар бусдаас мэйл хүлээн авахгүй байна. MediaWiki:Emailfrom 421 sysop 9051 2006-08-22T21:09:48Z Jose77 129 Хэнээс MediaWiki:Emailto 422 sysop 9060 2006-08-22T21:13:54Z Jose77 129 хэнд MediaWiki:Emailsubject 423 sysop 9059 2006-08-22T21:13:37Z Jose77 129 гарчиг MediaWiki:Emailmessage 424 sysop 10231 2006-11-16T07:10:40Z Zorigt 49 мэссеж MediaWiki:Emailsend 425 sysop 9056 2006-08-22T21:12:19Z Jose77 129 илгээх MediaWiki:Emailsent 426 sysop 9057 2006-08-22T21:12:49Z Jose77 129 Илгээсэн мэйл MediaWiki:Emailsenttext 427 sysop 9058 2006-08-22T21:13:17Z Jose77 129 Таны мэйл илгээгдлээ. MediaWiki:Watchlist 428 sysop 8467 2006-08-03T22:22:13Z Jose77 129 Миний хянаж буй хуудсууд MediaWiki:Nowatchlist 430 sysop 8687 2006-08-12T21:32:34Z Jose77 129 Танд хянаж буй зүйл байхгүй. MediaWiki:Watchnologin 431 sysop 10155 2006-11-16T05:03:12Z Zorigt 49 Нэвтрээгүй байна. MediaWiki:Watchnologintext 432 sysop 10154 2006-11-16T05:02:39Z Zorigt 49 Та өөрийн хянаж буй хуудаснуудын жагсаалтыг өөрчлөхийг хүсвэл [[Special:Userlogin|нэвтэрсэн байх]] шаардлагатай. MediaWiki:Addedwatch 433 sysop 8770 2006-08-12T22:14:47Z Jose77 129 Хянах листэнд нэмэх MediaWiki:Addedwatchtext 434 sysop 8771 2006-08-12T22:16:10Z Jose77 129 "[[:$1]]" гэсэн хуудас нь таны хянах листэнд нэмэгдлээ. Энэ хуудасны дараа нь гарсан өөрчлөлтүүд нь “Talk page” дээр харагдах ба Сүүлд шинэчлэгдсэн хуудасны листэнд тод хараар онцлосон байх тул шалгаж байхад хялбар байх болно. Хэрвээ та хянах листнээсээ хуудас хасмаар байвал “Хянахыг болих” гэдгийг дарна уу. MediaWiki:Removedwatch 435 sysop 8759 2006-08-12T22:08:47Z Jose77 129 Хянах листээс зөөгдлөө MediaWiki:Watchthispage 437 sysop 8497 2006-08-03T22:37:31Z Jose77 129 Энэ хуудсыг хяна MediaWiki:Unwatchthispage 438 sysop 10179 2006-11-16T05:33:04Z Zorigt 49 Хянахаа зогсоох MediaWiki:Notanarticle 439 sysop 8682 2006-08-12T21:30:23Z Jose77 129 Агуулгагүй хуудас MediaWiki:Watchnochange 440 sysop 10156 2006-11-16T05:04:11Z Zorigt 49 Дурьдагдсан хугацаанд таны хянаж буй хуудсуудад өөрчлөлт ороогүй байна. MediaWiki:Watchdetails 441 sysop 11621 2007-01-19T03:29:11Z Bambuush 171 * Хэлэлцүүлэг хуудсыг оролцуулалгүйгээр $1 хуудсыг хянаж байна * [[Special:Watchlist/edit|Хянах хуудсын бүрэн жагсаалтыг үзэх буюу засварлах]] * [[Special:Watchlist/clear|Бүх хуудсыг устгах]] MediaWiki:Watchmethod-recent 442 sysop 11611 2007-01-19T03:16:07Z Bambuush 171 хяналтад буй хуудсуудад шинэ өөрчлөлт орсон эсэхийг шалгаж байна MediaWiki:Watchmethod-list 443 sysop 11612 2007-01-19T03:16:56Z Bambuush 171 саяхан өөрчлөгдсөн хуудсууд хяналтад буй эсэхийг шалгаж байна MediaWiki:Removechecked 444 sysop 10884 2006-12-06T08:24:58Z Zorigt 49 Тэмдэглэгдсэнг хасах MediaWiki:Watchlistcontains 445 sysop 10877 2006-12-06T08:14:47Z Zorigt 49 Таны хянах лист $1 хуудас агуулж байна. MediaWiki:Watcheditlist 446 sysop 10882 2006-12-06T08:22:07Z Zorigt 49 Таны хянах листэд буй хуудсуудыг цагаан толгойн дарааллаар жагсаав. Өөрийн хянах листээс хасахыг хүссэн хуудсын харгалзах нүдийг чагтлан тэмдэглээд, дэлгэцний хамгийн доор буй 'тэмдэглэсэнг хасах' товчийг дарна уу (хуудсыг хасахад хэлэлцүүлгийн хуудас нь хамтдаа хасагдана, эсрэг нь мөн адил). MediaWiki:Couldntremove 448 sysop 8984 2006-08-21T21:42:27Z Jose77 129 $1-г зөөж чадахгүй байна. MediaWiki:Wlnote 450 sysop 10867 2006-12-06T08:05:11Z Zorigt 49 Доорх нь сүүлийн <b>$2</b> цагт хийгдсэн сүүлийн $1 өөрчлөлтүүд болно. MediaWiki:Wlshowlast 451 sysop 10931 2006-12-06T10:19:48Z Bambuush 171 Сүүлийн $1 цагийн $2 өдрийн $3 MediaWiki:Wlsaved 452 sysop 11619 2007-01-19T03:26:29Z Bambuush 171 Энэ таны хяналтын жагсаалтын хадгалагдсан хувилбар. MediaWiki:Deletepage 453 sysop 9017 2006-08-22T20:46:08Z Jose77 129 Хуудсыг устга MediaWiki:Confirm 454 sysop 8960 2006-08-21T21:19:45Z Jose77 129 Баталгаажуулах MediaWiki:Excontent 455 sysop 9071 2006-08-22T21:19:34Z Jose77 129 агуулга нь ийм байсан: '$1' MediaWiki:Exbeforeblank 456 sysop 9069 2006-08-22T21:18:32Z Jose77 129 хоосон болохын өмнөх үеийн агуулга: '$1' MediaWiki:Exblank 457 sysop 9070 2006-08-22T21:19:00Z Jose77 129 хуудас нь хоосон байсан MediaWiki:Confirmdelete 458 sysop 8965 2006-08-21T21:29:08Z Jose77 129 Устгахыг баталгаажуулах MediaWiki:Deletesub 459 sysop 9018 2006-08-22T20:46:52Z Jose77 129 ("$1"-г устгаж байна) MediaWiki:Historywarning 460 sysop 9188 2006-08-23T21:40:06Z Jose77 129 Анхаар:Таны устгах гэж байгаа хуудас нь түүхтэй байна: MediaWiki:Confirmdeletetext 461 sysop 8966 2006-08-21T21:29:57Z Jose77 129 Та мэдээллийн сангаас хуудас эсвэл зургийг үүрд устгах гэж байна. Энэхүү үйлдлийг хийснээр ямар үр дүнд хүрэхийг бүрэн гүйцэт ойлгож хийж байгаа гэдгийг илтгэнэ үү. MediaWiki:Actioncomplete 463 sysop 8769 2006-08-12T22:14:33Z Jose77 129 Үйлдэл дуусгавар боллоо MediaWiki:Deletedtext 464 sysop 9013 2006-08-22T20:43:38Z Jose77 129 "$1" нь устгагдсан байна. Сүүлд устгагдсан зүйлсийн бичлэг $2 харна уу. MediaWiki:Deletedarticle 465 sysop 9010 2006-08-22T20:41:37Z Jose77 129 "[[$1]]" нь устгагдсан. MediaWiki:Dellogpage 466 sysop 9021 2006-08-22T20:48:39Z Jose77 129 устгал хийсэн бичлэг MediaWiki:Dellogpagetext 467 sysop 9022 2006-08-22T20:49:19Z Jose77 129 Доорх нь хамгийн сүүлийн үед хийгдсэн устгасан зүйлсийн лист. MediaWiki:Deletionlog 468 sysop 9020 2006-08-22T20:47:55Z Jose77 129 устгал хийсэн бичлэг MediaWiki:Deletecomment 470 sysop 9009 2006-08-22T20:40:39Z Jose77 129 Устгасан шалтгаан MediaWiki:Imagereverted 471 sysop 10717 2006-12-05T16:38:31Z Bambuush 171 Өмнөх хувилбартаа амжилттай шилжлээ. MediaWiki:Cantrollback 475 sysop 10393 2006-11-17T07:59:07Z Zorigt 49 Засварласан хэсгийг буцааж чадсангүй. Сүүлчийн засварыг хийгч нь энэ хуудасны цорын ганц бичигч юм. MediaWiki:Alreadyrolled 476 sysop 10364 2006-11-17T06:26:44Z Zorigt 49 [[User:$2|$2]] ([[User talk:$2|Яриа]])-ын хийсэн [[$1]] дэх сүүлчийн засварыг буцааж чадахгүй байна; хэн нэг нь аль хэдийн уг хуудсыг засварласан буюу буцаасан байж болзошгүй. Сүүлчийн засварыг [[User:$3|$3]] ([[User talk:$3|Яриа]]) хийсэн. MediaWiki:Editcomment 477 sysop 9035 2006-08-22T20:58:17Z Jose77 129 Засварлаж байгаа санал хүсэлт нь: "<i>$1</i>". MediaWiki:Protectlogtext 480 sysop 8741 2006-08-12T21:59:25Z Jose77 129 доорх нь түгжигдсэн ба түгжигдээгүй хуудасны лист. MediaWiki:Unprotectedarticle 482 sysop 10944 2006-12-06T10:41:20Z Bambuush 171 "[[$1]]"-г хамгаалахаа больсон MediaWiki:Undeleterevisions 487 sysop 11723 2007-01-21T11:08:55Z Bambuush 171 $1 хувилбар архивлагдав MediaWiki:Contributions 493 sysop 8979 2006-08-21T21:38:57Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн хувь нэмэр MediaWiki:Mycontris 494 sysop 8469 2006-08-03T22:23:32Z Jose77 129 Миний оруулсан хувь нэмэр MediaWiki:Contribsub 495 sysop 10634 2006-12-03T20:20:17Z Bambuush 171 $1-д MediaWiki:Nocontribs 496 sysop 10825 2006-12-05T20:05:56Z Bambuush 171 Энэ шалгуурт тохирох өөрчилсөн зүйлүүд олдсонгүй. MediaWiki:Notargettitle 500 sysop 8683 2006-08-12T21:30:53Z Jose77 129 чиглэлгүй MediaWiki:Linklistsub 502 sysop 10481 2006-11-20T10:10:59Z Zorigt 49 (Холбоосуудын жагсаалт) MediaWiki:Linkshere 503 sysop 10480 2006-11-20T10:10:32Z Zorigt 49 Дараахь хуудсууд '''[[:$1]]'''-тай холбогдсон байна: MediaWiki:Nolinkshere 504 sysop 8677 2006-08-12T21:27:35Z Jose77 129 Холбоос хуудас байхгүй. MediaWiki:Isredirect 505 sysop 10759 2006-12-05T18:17:17Z Bambuush 171 дахин чиглүүлсэн хуудас MediaWiki:Blockip 506 sysop 10219 2006-11-16T06:49:16Z Zorigt 49 Түгжигдсэн хэрэглэгч MediaWiki:Blockiptext 507 sysop 10379 2006-11-17T07:08:53Z Zorigt 49 Доорх формыг ашиглан тодорхой IP хаяг буюу хэрэглэгчийн нэрийг түгжсэн тухайгаа бичнэ үү. Энэ нь ямар нэгэн хорлон сүйтгэх ажиллагаа болон [[{{ns:project}}:Policy|баримтлал]]ыг зөрчсөн тохиолдолд л ашиглах ёстой функц гэдгийг анхаарна уу. Түгжсэн шалтгаанаа доор бичээрэй (жишээ нь, хорлон сүйтгэсэн хуудаснаас нь эш татаж болно). MediaWiki:Ipaddress 508 sysop 10208 2006-11-16T06:10:24Z Zorigt 49 IP хаяг MediaWiki:Ipbreason 509 sysop 8754 2006-08-12T22:05:44Z Jose77 129 шалтгаан MediaWiki:Ipbsubmit 510 sysop 10757 2006-12-05T18:15:40Z Bambuush 171 Энэ хэрэглэгчийг түгжих MediaWiki:Badipaddress 511 sysop 8834 2006-08-13T08:44:36Z Jose77 129 Хүчингүй IP хаяг MediaWiki:Blockipsuccesssub 513 sysop 8846 2006-08-13T08:53:59Z Jose77 129 Түгжээ амжилттай боллоо. MediaWiki:Blockipsuccesstext 514 sysop 10378 2006-11-17T07:04:51Z Zorigt 49 [[{{ns:Special}}:Contributions/$1|$1]] түгжигдсэн. <br />Түгжилтийн тоймыг [[{{ns:Special}}:Ipblocklist|түгжигдсэн IP-ийн жагсаалт]]аас үзнэ үү. MediaWiki:Ipusubmit 517 sysop 10758 2006-12-05T18:16:17Z Bambuush 171 Энэ хаягийн түгжээг буцаах MediaWiki:Ipblocklist 519 sysop 10753 2006-12-05T18:09:05Z Bambuush 171 Түгжигдсэн хэрэглэгчдийн нэрс болон IP хаягуудын жагсаалт MediaWiki:Blocklistline 520 sysop 10382 2006-11-17T07:14:15Z Zorigt 49 $1, $2 нь $3 ($4)-г түгжив. MediaWiki:Blocklink 521 sysop 10380 2006-11-17T07:09:53Z Zorigt 49 түгжих MediaWiki:Contribslink 523 sysop 10635 2006-12-03T20:21:00Z Bambuush 171 хувь нэмэр MediaWiki:Autoblocker 524 sysop 10366 2006-11-17T06:35:39Z Zorigt 49 Автоматаар түгжигдлээ. Учир нь таны IP хаягийг "[[User:$1|$1]]" нь хэрэглэж байжээ. "$1"-г түгжих болсон шалтгаан нь: "'''$2'''" MediaWiki:Blocklogpage 525 sysop 10383 2006-11-17T07:17:21Z Zorigt 49 Түгжээний жагсаалт MediaWiki:Blocklogentry 526 sysop 10381 2006-11-17T07:13:26Z Zorigt 49 "[[$1]]" нь $2 хугацаагаар түгжигдсэн. MediaWiki:Blocklogtext 527 sysop 10088 2006-11-06T19:32:45Z Bambuush 171 Энэ нь хэрэглэгчийг түгжсэн болон тайлсан үйлдлийн талаар харуулна. Автоматаар түгжигдсэн IP хаягууд нь үл харагдана. [[Special:Ipblocklist|IP block list]] Эндээс одоо түгжигдсэн хаягуудын жагсаалтыг харна уу. MediaWiki:Lockdb 529 sysop 10488 2006-11-20T10:16:55Z Zorigt 49 Мэдээллийн баазыг түгжих MediaWiki:Unlockdb 530 sysop 10951 2006-12-06T10:46:31Z Bambuush 171 Мэдээллийн сангийн цоожийг тайл MediaWiki:Lockdbtext 531 sysop 10491 2006-11-20T10:22:58Z Zorigt 49 Мэдээллийн баазыг түгжсэнээр бүх хэрэглэгчид ямар нэг хуудсанд засвар хийх, өөрийн тохиргоо, хянах листийг өөрчлөх болон мэдээллийн баазад өөрчлөлт оруулах бусад үйлдлийг хийх боломжгүй болно. Та үнэхээр үүнийг хийхийг хүсч байгаа бөгөөд хийх гэж буй засвараа дуусгасны дараа түгжээг тайлна гэдгээ батална уу. MediaWiki:Lockconfirm 533 sysop 10487 2006-11-20T10:16:06Z Zorigt 49 Тийм, би мэдээллийн баазыг түгжихийг үнэхээр хүсч байна. MediaWiki:Unlockconfirm 534 sysop 10952 2006-12-06T10:49:09Z Bambuush 171 Тийм,үнэхээр би энэ мэдээллийн сангийн цоожийг тайлахыг хүсэж байна MediaWiki:Lockbtn 535 sysop 10485 2006-11-20T10:14:19Z Zorigt 49 Мэдээллийн баазыг түгжих MediaWiki:Unlockbtn 536 sysop 10953 2006-12-06T10:50:33Z Bambuush 171 Мэдээллийн баазын цоожийг тайл MediaWiki:Lockdbsuccesssub 538 sysop 10489 2006-11-20T10:17:48Z Zorigt 49 Мэдээллийн баазыг амжилттайгаар түгжлээ. MediaWiki:Unlockdbsuccesssub 539 sysop 10947 2006-12-06T10:43:40Z Bambuush 171 Мэдээллийн сангийн цоожийг авлаа MediaWiki:Lockdbsuccesstext 540 sysop 10490 2006-11-20T10:20:32Z Zorigt 49 Мэдээллийн баазыг түгжлээ. <br />Та засвараа хийж дууссаны дараа [[Special:Unlockdb|түгжээг тайлах]]аа мартуузай. MediaWiki:Unlockdbsuccesstext 541 sysop 10949 2006-12-06T10:45:43Z Bambuush 171 Мэдээллийн сангийн цоожийг тайллаа. MediaWiki:Movepage 549 sysop 8660 2006-08-12T21:18:40Z Jose77 129 хуудсыг зөөх MediaWiki:Movearticle 552 sysop 8654 2006-08-12T21:15:32Z Jose77 129 хуудсыг зөөх MediaWiki:Movenologin 553 sysop 8664 2006-08-12T21:20:00Z Jose77 129 нэвтрээгүй байна MediaWiki:Movenologintext 554 sysop 10809 2006-12-05T19:39:33Z Bambuush 171 Та хуудсыг зөөхийн тулд бүртгэлтэй бөгөөд [[Special:Userlogin|холбогдсон]] байх ёстой. MediaWiki:Newtitle 555 sysop 11607 2007-01-19T03:06:01Z Bambuush 171 Шинээр нэрлэх MediaWiki:Movepagebtn 556 sysop 8663 2006-08-12T21:19:36Z Jose77 129 хуудсыг зөөх MediaWiki:Pagemovedsub 557 sysop 8710 2006-08-12T21:45:14Z Jose77 129 Амжилттай зөөгдлөө MediaWiki:Pagemovedtext 558 sysop 10841 2006-12-05T20:22:06Z Bambuush 171 Хуудас "[[$1]]" нь "[[$2]]" руу зөөвөрлөгдсөн. MediaWiki:Articleexists 559 sysop 8804 2006-08-12T22:35:53Z Jose77 129 Хуудасны энэ нэр нь давхардаж байна эсвэл сонгосон нэр тань хүчингүй байна. Өөр нэр сонгоно уу. MediaWiki:Movedto 561 sysop 8657 2006-08-12T21:17:13Z Jose77 129 руу зөөгдлөө MediaWiki:Movetalk 562 sysop 11604 2007-01-19T02:56:25Z Bambuush 171 Харгалзах ярилцлагын хуудсыг зөөх MediaWiki:1movedto2 565 sysop 9862 2006-10-23T09:31:00Z Bambuush 171 [[$1]] нь [[$2]] руу зөөгдлөө MediaWiki:Export 566 sysop 9128 2006-08-23T21:04:12Z Jose77 129 Хуудсыг экспортлох MediaWiki:Exportcuronly 568 sysop 9131 2006-08-23T21:06:43Z Jose77 129 Бүх түүхийг биш, зөвхөн одоогийн өөрчлөлтийг багтаа MediaWiki:Allmessages 569 sysop 8777 2006-08-12T22:18:25Z Jose77 129 Системийн мессеж MediaWiki:Allmessagestext 570 sysop 10619 2006-12-03T19:46:27Z Bambuush 171 Энэ нь МедиаВикид байгаа хэрэгцээт системийн мессежийн лист. Template:All messages 572 4371 2004-02-22T03:40:08Z MediaWiki default This is a list of all messages available in the MediaWiki: namespace <table border=1 width=100%><tr><td> '''Name''' </td><td> '''Default text''' </td><td> '''Current text''' </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:1movedto2&action=edit 1movedto2] </td><td> $1 moved to $2 </td><td> {{MSGNW:1movedto2}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:About&action=edit about] </td><td> About </td><td> {{MSGNW:about}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Aboutpage&action=edit aboutpage] </td><td> Wikipedia:About </td><td> {{MSGNW:aboutpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Aboutwikipedia&action=edit aboutwikipedia] </td><td> About Wikipedia </td><td> {{MSGNW:aboutwikipedia}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accmailtext&action=edit accmailtext] </td><td> The Password for &#39;$1&#39; has been sent to $2. </td><td> {{MSGNW:accmailtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accmailtitle&action=edit accmailtitle] </td><td> Password sent. </td><td> {{MSGNW:accmailtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Actioncomplete&action=edit actioncomplete] </td><td> Action complete </td><td> {{MSGNW:actioncomplete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Addedwatch&action=edit addedwatch] </td><td> Added to watchlist </td><td> {{MSGNW:addedwatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Addedwatchtext&action=edit addedwatchtext] </td><td> The page &quot;$1&quot; has been added to your &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Watchlist&quot;&gt;watchlist&lt;/a&gt;. Future changes to this page and its associated Talk page will be listed there, and the page will appear &lt;b&gt;bolded&lt;/b&gt; in the &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Recentchanges&quot;&gt;list of recent changes&lt;/a&gt; to make it easier to pick out.&lt;/p&gt; &lt;p&gt;If you want to remove the page from your watchlist later, click &quot;Stop watching&quot; in the sidebar. </td><td> {{MSGNW:addedwatchtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Administrators&action=edit administrators] </td><td> Wikipedia:Administrators </td><td> {{MSGNW:administrators}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Affirmation&action=edit affirmation] </td><td> I affirm that the copyright holder of this file agrees to license it under the terms of the $1. </td><td> {{MSGNW:affirmation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:All&action=edit all] </td><td> all </td><td> {{MSGNW:all}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Allmessages&action=edit allmessages] </td><td> All_messages </td><td> {{MSGNW:allmessages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Allmessagestext&action=edit allmessagestext] </td><td> This is a list of all messages available in the MediaWiki: namespace </td><td> {{MSGNW:allmessagestext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Allpages&action=edit allpages] </td><td> All pages </td><td> {{MSGNW:allpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Alphaindexline&action=edit alphaindexline] </td><td> $1 to $2 </td><td> {{MSGNW:alphaindexline}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Alreadyloggedin&action=edit alreadyloggedin] </td><td> &lt;font color=red&gt;&lt;b&gt;User $1, you are already logged in!&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;br&gt; </td><td> {{MSGNW:alreadyloggedin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Alreadyrolled&action=edit alreadyrolled] </td><td> Cannot rollback last edit of &#91;&#91;$1]] by &#91;&#91;User:$2&#124;$2]] (&#91;&#91;User talk:$2&#124;Talk]]); someone else has edited or rolled back the article already. Last edit was by &#91;&#91;User:$3&#124;$3]] (&#91;&#91;User talk:$3&#124;Talk]]). </td><td> {{MSGNW:alreadyrolled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ancientpages&action=edit ancientpages] </td><td> Oldest articles </td><td> {{MSGNW:ancientpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Anontalkpagetext&action=edit anontalkpagetext] </td><td> ---- &#39;&#39;This is the discussion page for an anonymous user who has not created an account yet or who does not use it. We therefore have to use the numerical &#91;&#91;IP address]] to identify him/her. Such an IP address can be shared by several users. If you are an anonymous user and feel that irrelevant comments have been directed at you, please &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;create an account or log in]] to avoid future confusion with other anonymous users.&#39;&#39; </td><td> {{MSGNW:anontalkpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Articleexists&action=edit articleexists] </td><td> A page of that name already exists, or the name you have chosen is not valid. Please choose another name. </td><td> {{MSGNW:articleexists}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Articlepage&action=edit articlepage] </td><td> View article </td><td> {{MSGNW:articlepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Asksql&action=edit asksql] </td><td> SQL query </td><td> {{MSGNW:asksql}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Asksqltext&action=edit asksqltext] </td><td> Use the form below to make a direct query of the database. Use single quotes (&#39;like this&#39;) to delimit string literals. This can often add considerable load to the server, so please use this function sparingly. </td><td> {{MSGNW:asksqltext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Autoblocker&action=edit autoblocker] </td><td> Autoblocked because you share an IP address with &quot;$1&quot;. Reason &quot;$2&quot;. </td><td> {{MSGNW:autoblocker}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badarticleerror&action=edit badarticleerror] </td><td> This action cannot be performed on this page. </td><td> {{MSGNW:badarticleerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badfilename&action=edit badfilename] </td><td> Image name has been changed to &quot;$1&quot;. </td><td> {{MSGNW:badfilename}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badfiletype&action=edit badfiletype] </td><td> &quot;.$1&quot; is not a recommended image file format. </td><td> {{MSGNW:badfiletype}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badipaddress&action=edit badipaddress] </td><td> No user exists by that name </td><td> {{MSGNW:badipaddress}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badquery&action=edit badquery] </td><td> Badly formed search query </td><td> {{MSGNW:badquery}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badquerytext&action=edit badquerytext] </td><td> We could not process your query. This is probably because you have attempted to search for a word fewer than three letters long, which is not yet supported. It could also be that you have mistyped the expression, for example &quot;fish and and scales&quot;. Please try another query. </td><td> {{MSGNW:badquerytext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badretype&action=edit badretype] </td><td> The passwords you entered do not match. </td><td> {{MSGNW:badretype}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badtitle&action=edit badtitle] </td><td> Bad title </td><td> {{MSGNW:badtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badtitletext&action=edit badtitletext] </td><td> The requested page title was invalid, empty, or an incorrectly linked inter-language or inter-wiki title. </td><td> {{MSGNW:badtitletext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blanknamespace&action=edit blanknamespace] </td><td> (Main) </td><td> {{MSGNW:blanknamespace}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockedtext&action=edit blockedtext] </td><td> Your user name or IP address has been blocked by $1. The reason given is this:&lt;br&gt;&#39;&#39;$2&#39;&#39;&lt;p&gt;You may contact $1 or one of the other &#91;&#91;Wikipedia:Administrators&#124;administrators]] to discuss the block. Note that you may not use the &quot;email this user&quot; feature unless you have a valid email address registered in your &#91;&#91;Special:Preferences&#124;user preferences]]. Your IP address is $3. Please include this address in any queries you make. &#61;=Note to AOL users== Due to continuing acts of vandalism by one particular AOL user, Wikipedia often blocks AOL proxies. Unfortunately, a single proxy server may be used by a large number of AOL users, and hence innocent AOL users are often inadvertently blocked. We apologise for any inconvenience caused. If this happens to you, please email an administrator, using an AOL email address. Be sure to include the IP address given above. </td><td> {{MSGNW:blockedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockedtitle&action=edit blockedtitle] </td><td> User is blocked </td><td> {{MSGNW:blockedtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockip&action=edit blockip] </td><td> Block user </td><td> {{MSGNW:blockip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockipsuccesssub&action=edit blockipsuccesssub] </td><td> Block succeeded </td><td> {{MSGNW:blockipsuccesssub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockipsuccesstext&action=edit blockipsuccesstext] </td><td> &quot;$1&quot; has been blocked. &lt;br&gt;See &#91;&#91;Special:Ipblocklist&#124;IP block list]] to review blocks. </td><td> {{MSGNW:blockipsuccesstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockiptext&action=edit blockiptext] </td><td> Use the form below to block write access from a specific IP address or username. This should be done only only to prevent vandalism, and in accordance with &#91;&#91;Wikipedia:Policy&#124;policy]]. Fill in a specific reason below (for example, citing particular pages that were vandalized). </td><td> {{MSGNW:blockiptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklink&action=edit blocklink] </td><td> block </td><td> {{MSGNW:blocklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklistline&action=edit blocklistline] </td><td> $1, $2 blocked $3 </td><td> {{MSGNW:blocklistline}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklogentry&action=edit blocklogentry] </td><td> blocked &quot;$1&quot; </td><td> {{MSGNW:blocklogentry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklogpage&action=edit blocklogpage] </td><td> Block_log </td><td> {{MSGNW:blocklogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklogtext&action=edit blocklogtext] </td><td> This is a log of user blocking and unblocking actions. Automatically blocked IP addresses are not be listed. See the &#91;&#91;Special:Ipblocklist&#124;IP block list]] for the list of currently operational bans and blocks. </td><td> {{MSGNW:blocklogtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bold_sample&action=edit bold_sample] </td><td> Bold text </td><td> {{MSGNW:bold_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bold_tip&action=edit bold_tip] </td><td> Bold text </td><td> {{MSGNW:bold_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Booksources&action=edit booksources] </td><td> Book sources </td><td> {{MSGNW:booksources}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Booksourcetext&action=edit booksourcetext] </td><td> Below is a list of links to other sites that sell new and used books, and may also have further information about books you are looking for. Wikipedia is not affiliated with any of these businesses, and this list should not be construed as an endorsement. </td><td> {{MSGNW:booksourcetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Brokenredirects&action=edit brokenredirects] </td><td> Broken Redirects </td><td> {{MSGNW:brokenredirects}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Brokenredirectstext&action=edit brokenredirectstext] </td><td> The following redirects link to a non-existing article. </td><td> {{MSGNW:brokenredirectstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bugreports&action=edit bugreports] </td><td> Bug reports </td><td> {{MSGNW:bugreports}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bugreportspage&action=edit bugreportspage] </td><td> Wikipedia:Bug_reports </td><td> {{MSGNW:bugreportspage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucratlog&action=edit bureaucratlog] </td><td> Bureaucrat_log </td><td> {{MSGNW:bureaucratlog}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucratlogentry&action=edit bureaucratlogentry] </td><td> set $1: $2 </td><td> {{MSGNW:bureaucratlogentry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucrattext&action=edit bureaucrattext] </td><td> The action you have requested can only be performed by sysops with &quot;bureaucrat&quot; status. </td><td> {{MSGNW:bureaucrattext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucrattitle&action=edit bureaucrattitle] </td><td> Bureaucrat access required </td><td> {{MSGNW:bureaucrattitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bydate&action=edit bydate] </td><td> by date </td><td> {{MSGNW:bydate}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Byname&action=edit byname] </td><td> by name </td><td> {{MSGNW:byname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bysize&action=edit bysize] </td><td> by size </td><td> {{MSGNW:bysize}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cachederror&action=edit cachederror] </td><td> The following is a cached copy of the requested page, and may not be up to date. </td><td> {{MSGNW:cachederror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cancel&action=edit cancel] </td><td> Cancel </td><td> {{MSGNW:cancel}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cannotdelete&action=edit cannotdelete] </td><td> Could not delete the page or image specified. (It may have already been deleted by someone else.) </td><td> {{MSGNW:cannotdelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cantrollback&action=edit cantrollback] </td><td> Cannot revert edit; last contributor is only author of this article. </td><td> {{MSGNW:cantrollback}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Categories&action=edit categories] </td><td> Page categories </td><td> {{MSGNW:categories}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Category&action=edit category] </td><td> category </td><td> {{MSGNW:category}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Category_header&action=edit category_header] </td><td> Articles in category &quot;$1&quot; </td><td> {{MSGNW:category_header}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Changepassword&action=edit changepassword] </td><td> Change password </td><td> {{MSGNW:changepassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Changes&action=edit changes] </td><td> changes </td><td> {{MSGNW:changes}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Columns&action=edit columns] </td><td> Columns </td><td> {{MSGNW:columns}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Commentedit&action=edit commentedit] </td><td> (comment) </td><td> {{MSGNW:commentedit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirm&action=edit confirm] </td><td> Confirm </td><td> {{MSGNW:confirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmcheck&action=edit confirmcheck] </td><td> Yes, I really want to delete this. </td><td> {{MSGNW:confirmcheck}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmdelete&action=edit confirmdelete] </td><td> Confirm delete </td><td> {{MSGNW:confirmdelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmdeletetext&action=edit confirmdeletetext] </td><td> You are about to permanently delete a page or image along with all of its history from the database. Please confirm that you intend to do this, that you understand the consequences, and that you are doing this in accordance with &#91;&#91;Wikipedia:Policy]]. </td><td> {{MSGNW:confirmdeletetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contextchars&action=edit contextchars] </td><td> Characters of context per line </td><td> {{MSGNW:contextchars}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contextlines&action=edit contextlines] </td><td> Lines to show per hit </td><td> {{MSGNW:contextlines}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contribslink&action=edit contribslink] </td><td> contribs </td><td> {{MSGNW:contribslink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contribsub&action=edit contribsub] </td><td> For $1 </td><td> {{MSGNW:contribsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contributions&action=edit contributions] </td><td> User contributions </td><td> {{MSGNW:contributions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyrightpage&action=edit copyrightpage] </td><td> Wikipedia:Copyrights </td><td> {{MSGNW:copyrightpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyrightpagename&action=edit copyrightpagename] </td><td> Wikipedia copyright </td><td> {{MSGNW:copyrightpagename}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyrightwarning&action=edit copyrightwarning] </td><td> Please note that all contributions to Wikipedia are considered to be released under the GNU Free Documentation License (see $1 for details). If you don&#39;t want your writing to be edited mercilessly and redistributed at will, then don&#39;t submit it here.&lt;br&gt; You are also promising us that you wrote this yourself, or copied it from a public domain or similar free resource. &lt;strong&gt;DO NOT SUBMIT COPYRIGHTED WORK WITHOUT PERMISSION!&lt;/strong&gt; </td><td> {{MSGNW:copyrightwarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Couldntremove&action=edit couldntremove] </td><td> Couldn&#39;t remove item &#39;$1&#39;... </td><td> {{MSGNW:couldntremove}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Createaccount&action=edit createaccount] </td><td> Create new account </td><td> {{MSGNW:createaccount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Createaccountmail&action=edit createaccountmail] </td><td> by eMail </td><td> {{MSGNW:createaccountmail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cur&action=edit cur] </td><td> cur </td><td> {{MSGNW:cur}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Currentevents&action=edit currentevents] </td><td> Current events </td><td> {{MSGNW:currentevents}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Currentrev&action=edit currentrev] </td><td> Current revision </td><td> {{MSGNW:currentrev}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Databaseerror&action=edit databaseerror] </td><td> Database error </td><td> {{MSGNW:databaseerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dateformat&action=edit dateformat] </td><td> Date format </td><td> {{MSGNW:dateformat}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dberrortext&action=edit dberrortext] </td><td> A database query syntax error has occurred. This could be because of an illegal search query (see $5), or it may indicate a bug in the software. The last attempted database query was: &lt;blockquote&gt;&lt;tt&gt;$1&lt;/tt&gt;&lt;/blockquote&gt; from within function &quot;&lt;tt&gt;$2&lt;/tt&gt;&quot;. MySQL returned error &quot;&lt;tt&gt;$3: $4&lt;/tt&gt;&quot;. </td><td> {{MSGNW:dberrortext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dberrortextcl&action=edit dberrortextcl] </td><td> A database query syntax error has occurred. The last attempted database query was: &quot;$1&quot; from within function &quot;$2&quot;. MySQL returned error &quot;$3: $4&quot;. </td><td> {{MSGNW:dberrortextcl}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deadendpages&action=edit deadendpages] </td><td> Dead-end pages </td><td> {{MSGNW:deadendpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Debug&action=edit debug] </td><td> Debug </td><td> {{MSGNW:debug}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Defaultns&action=edit defaultns] </td><td> Search in these namespaces by default: </td><td> {{MSGNW:defaultns}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Defemailsubject&action=edit defemailsubject] </td><td> Wikipedia e-mail </td><td> {{MSGNW:defemailsubject}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletecomment&action=edit deletecomment] </td><td> Reason for deletion </td><td> {{MSGNW:deletecomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletedarticle&action=edit deletedarticle] </td><td> deleted &quot;$1&quot; </td><td> {{MSGNW:deletedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletedtext&action=edit deletedtext] </td><td> &quot;$1&quot; has been deleted. See $2 for a record of recent deletions. </td><td> {{MSGNW:deletedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deleteimg&action=edit deleteimg] </td><td> del </td><td> {{MSGNW:deleteimg}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletepage&action=edit deletepage] </td><td> Delete page </td><td> {{MSGNW:deletepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletesub&action=edit deletesub] </td><td> (Deleting &quot;$1&quot;) </td><td> {{MSGNW:deletesub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletethispage&action=edit deletethispage] </td><td> Delete this page </td><td> {{MSGNW:deletethispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletionlog&action=edit deletionlog] </td><td> deletion log </td><td> {{MSGNW:deletionlog}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dellogpage&action=edit dellogpage] </td><td> Deletion_log </td><td> {{MSGNW:dellogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dellogpagetext&action=edit dellogpagetext] </td><td> Below is a list of the most recent deletions. All times shown are server time (UTC). &lt;ul&gt; &lt;/ul&gt; </td><td> {{MSGNW:dellogpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Developerspheading&action=edit developerspheading] </td><td> For developer use only </td><td> {{MSGNW:developerspheading}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Developertext&action=edit developertext] </td><td> The action you have requested can only be performed by users with &quot;developer&quot; status. See $1. </td><td> {{MSGNW:developertext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Developertitle&action=edit developertitle] </td><td> Developer access required </td><td> {{MSGNW:developertitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Diff&action=edit diff] </td><td> diff </td><td> {{MSGNW:diff}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Difference&action=edit difference] </td><td> (Difference between revisions) </td><td> {{MSGNW:difference}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disambiguations&action=edit disambiguations] </td><td> Disambiguation pages </td><td> {{MSGNW:disambiguations}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disambiguationspage&action=edit disambiguationspage] </td><td> Wikipedia:Links_to_disambiguating_pages </td><td> {{MSGNW:disambiguationspage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disambiguationstext&action=edit disambiguationstext] </td><td> The following articles link to a &lt;i&gt;disambiguation page&lt;/i&gt;. They should link to the appropriate topic instead.&lt;br&gt;A page is treated as dismbiguation if it is linked from $1.&lt;br&gt;Links from other namespaces are &lt;i&gt;not&lt;/i&gt; listed here. </td><td> {{MSGNW:disambiguationstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disclaimerpage&action=edit disclaimerpage] </td><td> Wikipedia:General_disclaimer </td><td> {{MSGNW:disclaimerpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disclaimers&action=edit disclaimers] </td><td> Disclaimers </td><td> {{MSGNW:disclaimers}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Doubleredirects&action=edit doubleredirects] </td><td> Double Redirects </td><td> {{MSGNW:doubleredirects}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Doubleredirectstext&action=edit doubleredirectstext] </td><td> &lt;b&gt;Attention:&lt;/b&gt; This list may contain false positives. That usually means there is additional text with links below the first #REDIRECT.&lt;br&gt; Each row contains links to the first and second redirect, as well as the first line of the second redirect text, usually giving the &quot;real&quot; taget article, which the first redirect should point to. </td><td> {{MSGNW:doubleredirectstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editcomment&action=edit editcomment] </td><td> The edit comment was: &quot;&lt;i&gt;$1&lt;/i&gt;&quot;. </td><td> {{MSGNW:editcomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editconflict&action=edit editconflict] </td><td> Edit conflict: $1 </td><td> {{MSGNW:editconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editcurrent&action=edit editcurrent] </td><td> Edit the current version of this page </td><td> {{MSGNW:editcurrent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Edithelp&action=edit edithelp] </td><td> Editing help </td><td> {{MSGNW:edithelp}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Edithelppage&action=edit edithelppage] </td><td> Wikipedia:How_does_one_edit_a_page </td><td> {{MSGNW:edithelppage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editing&action=edit editing] </td><td> Editing $1 </td><td> {{MSGNW:editing}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editingold&action=edit editingold] </td><td> &lt;strong&gt;WARNING: You are editing an out-of-date revision of this page. If you save it, any changes made since this revision will be lost.&lt;/strong&gt; </td><td> {{MSGNW:editingold}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editsection&action=edit editsection] </td><td> edit </td><td> {{MSGNW:editsection}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editthispage&action=edit editthispage] </td><td> Edit this page </td><td> {{MSGNW:editthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailflag&action=edit emailflag] </td><td> Disable e-mail from other users </td><td> {{MSGNW:emailflag}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailforlost&action=edit emailforlost] </td><td> * Entering an email address is optional. But it enables people to contact you through the website without you having to reveal your email address to them, and it also helps you if you forget your password. </td><td> {{MSGNW:emailforlost}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailfrom&action=edit emailfrom] </td><td> From </td><td> {{MSGNW:emailfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailmessage&action=edit emailmessage] </td><td> Message </td><td> {{MSGNW:emailmessage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailpage&action=edit emailpage] </td><td> E-mail user </td><td> {{MSGNW:emailpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailpagetext&action=edit emailpagetext] </td><td> If this user has entered a valid e-mail address in his or her user preferences, the form below will send a single message. The e-mail address you entered in your user preferences will appear as the &quot;From&quot; address of the mail, so the recipient will be able to reply. </td><td> {{MSGNW:emailpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsend&action=edit emailsend] </td><td> Send </td><td> {{MSGNW:emailsend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsent&action=edit emailsent] </td><td> E-mail sent </td><td> {{MSGNW:emailsent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsenttext&action=edit emailsenttext] </td><td> Your e-mail message has been sent. </td><td> {{MSGNW:emailsenttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsubject&action=edit emailsubject] </td><td> Subject </td><td> {{MSGNW:emailsubject}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailto&action=edit emailto] </td><td> To </td><td> {{MSGNW:emailto}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailuser&action=edit emailuser] </td><td> E-mail this user </td><td> {{MSGNW:emailuser}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Enterlockreason&action=edit enterlockreason] </td><td> Enter a reason for the lock, including an estimate of when the lock will be released </td><td> {{MSGNW:enterlockreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Error&action=edit error] </td><td> Error </td><td> {{MSGNW:error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Errorpagetitle&action=edit errorpagetitle] </td><td> Error </td><td> {{MSGNW:errorpagetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exbeforeblank&action=edit exbeforeblank] </td><td> content before blanking was: </td><td> {{MSGNW:exbeforeblank}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exblank&action=edit exblank] </td><td> page was empty </td><td> {{MSGNW:exblank}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Excontent&action=edit excontent] </td><td> content was: </td><td> {{MSGNW:excontent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Explainconflict&action=edit explainconflict] </td><td> Someone else has changed this page since you started editing it. The upper text area contains the page text as it currently exists. Your changes are shown in the lower text area. You will have to merge your changes into the existing text. &lt;b&gt;Only&lt;/b&gt; the text in the upper text area will be saved when you press &quot;Save page&quot;. &lt;p&gt; </td><td> {{MSGNW:explainconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Export&action=edit export] </td><td> Export pages </td><td> {{MSGNW:export}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exportcuronly&action=edit exportcuronly] </td><td> Include only the current revision, not the full history </td><td> {{MSGNW:exportcuronly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exporttext&action=edit exporttext] </td><td> You can export the text and editing history of a particular page or set of pages wrapped in some XML; this can then be imported into another wiki running MediaWiki software, transformed, or just kept for your private amusement. </td><td> {{MSGNW:exporttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Extlink_sample&action=edit extlink_sample] </td><td> http&#58;//www.example.com link title </td><td> {{MSGNW:extlink_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Extlink_tip&action=edit extlink_tip] </td><td> External link (remember http&#58;// prefix) </td><td> {{MSGNW:extlink_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Faq&action=edit faq] </td><td> FAQ </td><td> {{MSGNW:faq}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Faqpage&action=edit faqpage] </td><td> Wikipedia:FAQ </td><td> {{MSGNW:faqpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filecopyerror&action=edit filecopyerror] </td><td> Could not copy file &quot;$1&quot; to &quot;$2&quot;. </td><td> {{MSGNW:filecopyerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filedeleteerror&action=edit filedeleteerror] </td><td> Could not delete file &quot;$1&quot;. </td><td> {{MSGNW:filedeleteerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filedesc&action=edit filedesc] </td><td> Summary </td><td> {{MSGNW:filedesc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filename&action=edit filename] </td><td> Filename </td><td> {{MSGNW:filename}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filenotfound&action=edit filenotfound] </td><td> Could not find file &quot;$1&quot;. </td><td> {{MSGNW:filenotfound}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filerenameerror&action=edit filerenameerror] </td><td> Could not rename file &quot;$1&quot; to &quot;$2&quot;. </td><td> {{MSGNW:filerenameerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filesource&action=edit filesource] </td><td> Source </td><td> {{MSGNW:filesource}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filestatus&action=edit filestatus] </td><td> Copyright status </td><td> {{MSGNW:filestatus}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Fileuploaded&action=edit fileuploaded] </td><td> File &quot;$1&quot; uploaded successfully. Please follow this link: ($2) to the description page and fill in information about the file, such as where it came from, when it was created and by whom, and anything else you may know about it. </td><td> {{MSGNW:fileuploaded}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Formerror&action=edit formerror] </td><td> Error: could not submit form </td><td> {{MSGNW:formerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Fromwikipedia&action=edit fromwikipedia] </td><td> From Wikipedia, the free encyclopedia. </td><td> {{MSGNW:fromwikipedia}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Getimagelist&action=edit getimagelist] </td><td> fetching image list </td><td> {{MSGNW:getimagelist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Gnunote&action=edit gnunote] </td><td> All text is available under the terms of the &lt;a class=internal href=&#39;/wiki/GNU_FDL&#39;&gt;GNU Free Documentation License&lt;/a&gt;. </td><td> {{MSGNW:gnunote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Go&action=edit go] </td><td> Go </td><td> {{MSGNW:go}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Googlesearch&action=edit googlesearch] </td><td> &lt;!-- SiteSearch Google --&gt; &lt;FORM method=GET action=&quot;http&#58;//www.google.com/search&quot;&gt; &lt;TABLE bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td&gt; &lt;A HREF=&quot;http&#58;//www.google.com/&quot;&gt; &lt;IMG SRC=&quot;http&#58;//www.google.com/logos/Logo_40wht.gif&quot; border=&quot;0&quot; ALT=&quot;Google&quot;&gt;&lt;/A&gt; &lt;/td&gt; &lt;td&gt; &lt;INPUT TYPE=text name=q size=31 maxlength=255 value=&quot;$1&quot;&gt; &lt;INPUT type=submit name=btnG VALUE=&quot;Google Search&quot;&gt; &lt;font size=-1&gt; &lt;input type=hidden name=domains value=&quot;http&#58;//mn.wikipedia.org&quot;&gt;&lt;br&gt;&lt;input type=radio name=sitesearch value=&quot;&quot;&gt; WWW &lt;input type=radio name=sitesearch value=&quot;http&#58;//mn.wikipedia.org&quot; checked&gt; http&#58;//mn.wikipedia.org &lt;br&gt; &lt;input type=&#39;hidden&#39; name=&#39;ie&#39; value=&#39;$2&#39;&gt; &lt;input type=&#39;hidden&#39; name=&#39;oe&#39; value=&#39;$2&#39;&gt; &lt;/font&gt; &lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/TABLE&gt; &lt;/FORM&gt; &lt;!-- SiteSearch Google --&gt; </td><td> {{MSGNW:googlesearch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Guesstimezone&action=edit guesstimezone] </td><td> Fill in from browser </td><td> {{MSGNW:guesstimezone}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Headline_sample&action=edit headline_sample] </td><td> Headline text </td><td> {{MSGNW:headline_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Headline_tip&action=edit headline_tip] </td><td> Level 2 headline </td><td> {{MSGNW:headline_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Help&action=edit help] </td><td> Help </td><td> {{MSGNW:help}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Helppage&action=edit helppage] </td><td> Wikipedia:Help </td><td> {{MSGNW:helppage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hide&action=edit hide] </td><td> hide </td><td> {{MSGNW:hide}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hidetoc&action=edit hidetoc] </td><td> hide </td><td> {{MSGNW:hidetoc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hist&action=edit hist] </td><td> hist </td><td> {{MSGNW:hist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Histlegend&action=edit histlegend] </td><td> Legend: (cur) = difference with current version, (last) = difference with preceding version, M = minor edit </td><td> {{MSGNW:histlegend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:History&action=edit history] </td><td> Page history </td><td> {{MSGNW:history}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Historywarning&action=edit historywarning] </td><td> Warning: The page you are about to delete has a history: </td><td> {{MSGNW:historywarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hr_tip&action=edit hr_tip] </td><td> Horizontal line (use sparingly) </td><td> {{MSGNW:hr_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ignorewarning&action=edit ignorewarning] </td><td> Ignore warning and save file anyway. </td><td> {{MSGNW:ignorewarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ilshowmatch&action=edit ilshowmatch] </td><td> Show all images with names matching </td><td> {{MSGNW:ilshowmatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ilsubmit&action=edit ilsubmit] </td><td> Search </td><td> {{MSGNW:ilsubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Image_sample&action=edit image_sample] </td><td> Example.jpg </td><td> {{MSGNW:image_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Image_tip&action=edit image_tip] </td><td> Embedded image </td><td> {{MSGNW:image_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagelinks&action=edit imagelinks] </td><td> Image links </td><td> {{MSGNW:imagelinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagelist&action=edit imagelist] </td><td> Image list </td><td> {{MSGNW:imagelist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagelisttext&action=edit imagelisttext] </td><td> Below is a list of $1 images sorted $2. </td><td> {{MSGNW:imagelisttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagepage&action=edit imagepage] </td><td> View image page </td><td> {{MSGNW:imagepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagereverted&action=edit imagereverted] </td><td> Revert to earlier version was successful. </td><td> {{MSGNW:imagereverted}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imgdelete&action=edit imgdelete] </td><td> del </td><td> {{MSGNW:imgdelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imgdesc&action=edit imgdesc] </td><td> desc </td><td> {{MSGNW:imgdesc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imghistlegend&action=edit imghistlegend] </td><td> Legend: (cur) = this is the current image, (del) = delete this old version, (rev) = revert to this old version. &lt;br&gt;&lt;i&gt;Click on date to see image uploaded on that date&lt;/i&gt;. </td><td> {{MSGNW:imghistlegend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imghistory&action=edit imghistory] </td><td> Image history </td><td> {{MSGNW:imghistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imglegend&action=edit imglegend] </td><td> Legend: (desc) = show/edit image description. </td><td> {{MSGNW:imglegend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Infobox&action=edit infobox] </td><td> Click a button to get an example text </td><td> {{MSGNW:infobox}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Internalerror&action=edit internalerror] </td><td> Internal error </td><td> {{MSGNW:internalerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Intl&action=edit intl] </td><td> Interlanguage links </td><td> {{MSGNW:intl}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ip_range_invalid&action=edit ip_range_invalid] </td><td> Invalid IP range. </td><td> {{MSGNW:ip_range_invalid}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipaddress&action=edit ipaddress] </td><td> IP Address/username </td><td> {{MSGNW:ipaddress}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipb_expiry_invalid&action=edit ipb_expiry_invalid] </td><td> Expiry time invalid. </td><td> {{MSGNW:ipb_expiry_invalid}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipbexpiry&action=edit ipbexpiry] </td><td> Expiry </td><td> {{MSGNW:ipbexpiry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipblocklist&action=edit ipblocklist] </td><td> List of blocked IP addresses and usernames </td><td> {{MSGNW:ipblocklist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipbreason&action=edit ipbreason] </td><td> Reason </td><td> {{MSGNW:ipbreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipbsubmit&action=edit ipbsubmit] </td><td> Block this user </td><td> {{MSGNW:ipbsubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipusubmit&action=edit ipusubmit] </td><td> Unblock this address </td><td> {{MSGNW:ipusubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipusuccess&action=edit ipusuccess] </td><td> &quot;$1&quot; unblocked </td><td> {{MSGNW:ipusuccess}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Isredirect&action=edit isredirect] </td><td> redirect page </td><td> {{MSGNW:isredirect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Italic_sample&action=edit italic_sample] </td><td> Italic text </td><td> {{MSGNW:italic_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Italic_tip&action=edit italic_tip] </td><td> Italic text </td><td> {{MSGNW:italic_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Iteminvalidname&action=edit iteminvalidname] </td><td> Problem with item &#39;$1&#39;, invalid name... </td><td> {{MSGNW:iteminvalidname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Largefile&action=edit largefile] </td><td> It is recommended that images not exceed 100k in size. </td><td> {{MSGNW:largefile}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Last&action=edit last] </td><td> last </td><td> {{MSGNW:last}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lastmodified&action=edit lastmodified] </td><td> This page was last modified $1. </td><td> {{MSGNW:lastmodified}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lineno&action=edit lineno] </td><td> Line $1: </td><td> {{MSGNW:lineno}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Link_sample&action=edit link_sample] </td><td> Link title </td><td> {{MSGNW:link_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Link_tip&action=edit link_tip] </td><td> Internal link </td><td> {{MSGNW:link_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linklistsub&action=edit linklistsub] </td><td> (List of links) </td><td> {{MSGNW:linklistsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linkshere&action=edit linkshere] </td><td> The following pages link to here: </td><td> {{MSGNW:linkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linkstoimage&action=edit linkstoimage] </td><td> The following pages link to this image: </td><td> {{MSGNW:linkstoimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linktrail&action=edit linktrail] </td><td> /^(&#91;a-z]+)(.*)$/sD </td><td> {{MSGNW:linktrail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Listform&action=edit listform] </td><td> list </td><td> {{MSGNW:listform}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Listusers&action=edit listusers] </td><td> User list </td><td> {{MSGNW:listusers}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loadhist&action=edit loadhist] </td><td> Loading page history </td><td> {{MSGNW:loadhist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loadingrev&action=edit loadingrev] </td><td> loading revision for diff </td><td> {{MSGNW:loadingrev}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Localtime&action=edit localtime] </td><td> Local time display </td><td> {{MSGNW:localtime}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockbtn&action=edit lockbtn] </td><td> Lock database </td><td> {{MSGNW:lockbtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockconfirm&action=edit lockconfirm] </td><td> Yes, I really want to lock the database. </td><td> {{MSGNW:lockconfirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdb&action=edit lockdb] </td><td> Lock database </td><td> {{MSGNW:lockdb}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdbsuccesssub&action=edit lockdbsuccesssub] </td><td> Database lock succeeded </td><td> {{MSGNW:lockdbsuccesssub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdbsuccesstext&action=edit lockdbsuccesstext] </td><td> The database has been locked. &lt;br&gt;Remember to remove the lock after your maintenance is complete. </td><td> {{MSGNW:lockdbsuccesstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdbtext&action=edit lockdbtext] </td><td> Locking the database will suspend the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do, and that you will unlock the database when your maintenance is done. </td><td> {{MSGNW:lockdbtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Locknoconfirm&action=edit locknoconfirm] </td><td> You did not check the confirmation box. </td><td> {{MSGNW:locknoconfirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Login&action=edit login] </td><td> Log in </td><td> {{MSGNW:login}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginend&action=edit loginend] </td><td> &amp;lt;loginend&amp;gt; </td><td> {{MSGNW:loginend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginerror&action=edit loginerror] </td><td> Login error </td><td> {{MSGNW:loginerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginpagetitle&action=edit loginpagetitle] </td><td> User login </td><td> {{MSGNW:loginpagetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginproblem&action=edit loginproblem] </td><td> &lt;b&gt;There has been a problem with your login.&lt;/b&gt;&lt;br&gt;Try again! </td><td> {{MSGNW:loginproblem}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginprompt&action=edit loginprompt] </td><td> You must have cookies enabled to log in to Wikipedia. </td><td> {{MSGNW:loginprompt}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginsuccess&action=edit loginsuccess] </td><td> You are now logged in to Wikipedia as &quot;$1&quot;. </td><td> {{MSGNW:loginsuccess}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginsuccesstitle&action=edit loginsuccesstitle] </td><td> Login successful </td><td> {{MSGNW:loginsuccesstitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Logout&action=edit logout] </td><td> Log out </td><td> {{MSGNW:logout}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Logouttext&action=edit logouttext] </td><td> You are now logged out. You can continue to use Wikipedia anonymously, or you can log in again as the same or as a different user. Note that some pages may continue to be displayed as if you were still logged in, until you clear your browser cache </td><td> {{MSGNW:logouttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Logouttitle&action=edit logouttitle] </td><td> User logout </td><td> {{MSGNW:logouttitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lonelypages&action=edit lonelypages] </td><td> Orphaned pages </td><td> {{MSGNW:lonelypages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Longpages&action=edit longpages] </td><td> Long pages </td><td> {{MSGNW:longpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Longpagewarning&action=edit longpagewarning] </td><td> WARNING: This page is $1 kilobytes long; some browsers may have problems editing pages approaching or longer than 32kb. Please consider breaking the page into smaller sections. </td><td> {{MSGNW:longpagewarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailmypassword&action=edit mailmypassword] </td><td> Mail me a new password </td><td> {{MSGNW:mailmypassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailnologin&action=edit mailnologin] </td><td> No send address </td><td> {{MSGNW:mailnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailnologintext&action=edit mailnologintext] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; and have a valid e-mail address in your &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Preferences&quot;&gt;preferences&lt;/a&gt; to send e-mail to other users. </td><td> {{MSGNW:mailnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mainpage&action=edit mainpage] </td><td> Main Page </td><td> {{MSGNW:mainpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mainpagetext&action=edit mainpagetext] </td><td> Wiki software successfully installed. </td><td> {{MSGNW:mainpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Maintenance&action=edit maintenance] </td><td> Maintenance page </td><td> {{MSGNW:maintenance}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Maintenancebacklink&action=edit maintenancebacklink] </td><td> Back to Maintenance Page </td><td> {{MSGNW:maintenancebacklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Maintnancepagetext&action=edit maintnancepagetext] </td><td> This page includes several handy tools for everyday maintenance. Some of these functions tend to stress the database, so please do not hit reload after every item you fixed ;-) </td><td> {{MSGNW:maintnancepagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopfail&action=edit makesysopfail] </td><td> &lt;b&gt;User &#39;$1&#39; could not be made into a sysop. (Did you enter the name correctly?)&lt;/b&gt; </td><td> {{MSGNW:makesysopfail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopname&action=edit makesysopname] </td><td> Name of the user: </td><td> {{MSGNW:makesysopname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopok&action=edit makesysopok] </td><td> &lt;b&gt;User &#39;$1&#39; is now a sysop&lt;/b&gt; </td><td> {{MSGNW:makesysopok}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopsubmit&action=edit makesysopsubmit] </td><td> Make this user into a sysop </td><td> {{MSGNW:makesysopsubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysoptext&action=edit makesysoptext] </td><td> This form is used by bureaucrats to turn ordinary users into administrators. Type the name of the user in the box and press the button to make the user an administrator </td><td> {{MSGNW:makesysoptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysoptitle&action=edit makesysoptitle] </td><td> Make a user into a sysop </td><td> {{MSGNW:makesysoptitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Matchtotals&action=edit matchtotals] </td><td> The query &quot;$1&quot; matched $2 article titles and the text of $3 articles. </td><td> {{MSGNW:matchtotals}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math&action=edit math] </td><td> Rendering math </td><td> {{MSGNW:math}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_failure&action=edit math_failure] </td><td> Failed to parse </td><td> {{MSGNW:math_failure}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_image_error&action=edit math_image_error] </td><td> PNG conversion failed </td><td> {{MSGNW:math_image_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_lexing_error&action=edit math_lexing_error] </td><td> lexing error </td><td> {{MSGNW:math_lexing_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_sample&action=edit math_sample] </td><td> Insert formula here </td><td> {{MSGNW:math_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_syntax_error&action=edit math_syntax_error] </td><td> syntax error </td><td> {{MSGNW:math_syntax_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_tip&action=edit math_tip] </td><td> Mathematical formula (LaTeX) </td><td> {{MSGNW:math_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_unknown_error&action=edit math_unknown_error] </td><td> unknown error </td><td> {{MSGNW:math_unknown_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_unknown_function&action=edit math_unknown_function] </td><td> unknown function </td><td> {{MSGNW:math_unknown_function}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Media_sample&action=edit media_sample] </td><td> Example.mp3 </td><td> {{MSGNW:media_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Media_tip&action=edit media_tip] </td><td> Media file link </td><td> {{MSGNW:media_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Minlength&action=edit minlength] </td><td> Image names must be at least three letters. </td><td> {{MSGNW:minlength}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Minoredit&action=edit minoredit] </td><td> This is a minor edit </td><td> {{MSGNW:minoredit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Minoreditletter&action=edit minoreditletter] </td><td> M </td><td> {{MSGNW:minoreditletter}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mispeelings&action=edit mispeelings] </td><td> Pages with misspellings </td><td> {{MSGNW:mispeelings}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mispeelingspage&action=edit mispeelingspage] </td><td> List of common misspellings </td><td> {{MSGNW:mispeelingspage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mispeelingstext&action=edit mispeelingstext] </td><td> The following pages contain a common misspelling, which are listed on $1. The correct spelling might be given (like this). </td><td> {{MSGNW:mispeelingstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missingarticle&action=edit missingarticle] </td><td> The database did not find the text of a page that it should have found, named &quot;$1&quot;. &lt;p&gt;This is usually caused by following an outdated diff or history link to a page that has been deleted. &lt;p&gt;If this is not the case, you may have found a bug in the software. Please report this to an administrator, making note of the URL. </td><td> {{MSGNW:missingarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missinglanguagelinks&action=edit missinglanguagelinks] </td><td> Missing Language Links </td><td> {{MSGNW:missinglanguagelinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missinglanguagelinksbutton&action=edit missinglanguagelinksbutton] </td><td> Find missing language links for </td><td> {{MSGNW:missinglanguagelinksbutton}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missinglanguagelinkstext&action=edit missinglanguagelinkstext] </td><td> These articles do &lt;i&gt;not&lt;/i&gt; link to their counterpart in $1. Redirects and subpages are &lt;i&gt;not&lt;/i&gt; shown. </td><td> {{MSGNW:missinglanguagelinkstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Moredotdotdot&action=edit moredotdotdot] </td><td> More... </td><td> {{MSGNW:moredotdotdot}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movearticle&action=edit movearticle] </td><td> Move page </td><td> {{MSGNW:movearticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movedto&action=edit movedto] </td><td> moved to </td><td> {{MSGNW:movedto}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movenologin&action=edit movenologin] </td><td> Not logged in </td><td> {{MSGNW:movenologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movenologintext&action=edit movenologintext] </td><td> You must be a registered user and &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to move a page. </td><td> {{MSGNW:movenologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepage&action=edit movepage] </td><td> Move page </td><td> {{MSGNW:movepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepagebtn&action=edit movepagebtn] </td><td> Move page </td><td> {{MSGNW:movepagebtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepagetalktext&action=edit movepagetalktext] </td><td> The associated talk page, if any, will be automatically moved along with it &#39;&#39;&#39;unless:&#39;&#39;&#39; *You are moving the page across namespaces, *A non-empty talk page already exists under the new name, or *You uncheck the box below. In those cases, you will have to move or merge the page manually if desired. </td><td> {{MSGNW:movepagetalktext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepagetext&action=edit movepagetext] </td><td> Using the form below will rename a page, moving all of its history to the new name. The old title will become a redirect page to the new title. Links to the old page title will not be changed; be sure to &#91;&#91;Special:Maintenance&#124;check]] for double or broken redirects. You are responsible for making sure that links continue to point where they are supposed to go. Note that the page will &#39;&#39;&#39;not&#39;&#39;&#39; be moved if there is already a page at the new title, unless it is empty or a redirect and has no past edit history. This means that you can rename a page back to where it was just renamed from if you make a mistake, and you cannot overwrite an existing page. &lt;b&gt;WARNING!&lt;/b&gt; This can be a drastic and unexpected change for a popular page; please be sure you understand the consequences of this before proceeding. </td><td> {{MSGNW:movepagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movetalk&action=edit movetalk] </td><td> Move &quot;talk&quot; page as well, if applicable. </td><td> {{MSGNW:movetalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movethispage&action=edit movethispage] </td><td> Move this page </td><td> {{MSGNW:movethispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mycontris&action=edit mycontris] </td><td> My contributions </td><td> {{MSGNW:mycontris}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mypage&action=edit mypage] </td><td> My page </td><td> {{MSGNW:mypage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mytalk&action=edit mytalk] </td><td> My talk </td><td> {{MSGNW:mytalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nbytes&action=edit nbytes] </td><td> $1 bytes </td><td> {{MSGNW:nbytes}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nchanges&action=edit nchanges] </td><td> $1 changes </td><td> {{MSGNW:nchanges}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newarticle&action=edit newarticle] </td><td> (New) </td><td> {{MSGNW:newarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newarticletext&action=edit newarticletext] </td><td> You&#39;ve followed a link to a page that doesn&#39;t exist yet. To create the page, start typing in the box below (see the &#91;&#91;Wikipedia:Help&#124;help page]] for more info). If you are here by mistake, just click your browser&#39;s &#39;&#39;&#39;back&#39;&#39;&#39; button. </td><td> {{MSGNW:newarticletext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newmessages&action=edit newmessages] </td><td> You have $1. </td><td> {{MSGNW:newmessages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newmessageslink&action=edit newmessageslink] </td><td> new messages </td><td> {{MSGNW:newmessageslink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpage&action=edit newpage] </td><td> New page </td><td> {{MSGNW:newpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpageletter&action=edit newpageletter] </td><td> N </td><td> {{MSGNW:newpageletter}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpages&action=edit newpages] </td><td> New pages </td><td> {{MSGNW:newpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpassword&action=edit newpassword] </td><td> New password </td><td> {{MSGNW:newpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newtitle&action=edit newtitle] </td><td> To new title </td><td> {{MSGNW:newtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newusersonly&action=edit newusersonly] </td><td> (new users only) </td><td> {{MSGNW:newusersonly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Next&action=edit next] </td><td> next </td><td> {{MSGNW:next}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nextn&action=edit nextn] </td><td> next $1 </td><td> {{MSGNW:nextn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nlinks&action=edit nlinks] </td><td> $1 links </td><td> {{MSGNW:nlinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noaffirmation&action=edit noaffirmation] </td><td> You must affirm that your upload does not violate any copyrights. </td><td> {{MSGNW:noaffirmation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noarticletext&action=edit noarticletext] </td><td> (There is currently no text in this page) </td><td> {{MSGNW:noarticletext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noblockreason&action=edit noblockreason] </td><td> You must supply a reason for the block. </td><td> {{MSGNW:noblockreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noconnect&action=edit noconnect] </td><td> Sorry! The wiki is experiencing some technical difficulties, and cannot contact the database server. </td><td> {{MSGNW:noconnect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocontribs&action=edit nocontribs] </td><td> No changes were found matching these criteria. </td><td> {{MSGNW:nocontribs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocookieslogin&action=edit nocookieslogin] </td><td> Wikipedia uses cookies to log in users. You have cookies disabled. Please enable them and try again. </td><td> {{MSGNW:nocookieslogin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocookiesnew&action=edit nocookiesnew] </td><td> The user account was created, but you are not logged in. Wikipedia uses cookies to log in users. You have cookies disabled. Please enable them, then log in with your new username and password. </td><td> {{MSGNW:nocookiesnew}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nodb&action=edit nodb] </td><td> Could not select database $1 </td><td> {{MSGNW:nodb}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noemail&action=edit noemail] </td><td> There is no e-mail address recorded for user &quot;$1&quot;. </td><td> {{MSGNW:noemail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noemailtext&action=edit noemailtext] </td><td> This user has not specified a valid e-mail address, or has chosen not to receive e-mail from other users. </td><td> {{MSGNW:noemailtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noemailtitle&action=edit noemailtitle] </td><td> No e-mail address </td><td> {{MSGNW:noemailtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nogomatch&action=edit nogomatch] </td><td> No page with this exact title exists, trying full text search. </td><td> {{MSGNW:nogomatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nohistory&action=edit nohistory] </td><td> There is no edit history for this page. </td><td> {{MSGNW:nohistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nolinkshere&action=edit nolinkshere] </td><td> No pages link to here. </td><td> {{MSGNW:nolinkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nolinkstoimage&action=edit nolinkstoimage] </td><td> There are no pages that link to this image. </td><td> {{MSGNW:nolinkstoimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noname&action=edit noname] </td><td> You have not specified a valid user name. </td><td> {{MSGNW:noname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nonefound&action=edit nonefound] </td><td> &lt;strong&gt;Note&lt;/strong&gt;: unsuccessful searches are often caused by searching for common words like &quot;have&quot; and &quot;from&quot;, which are not indexed, or by specifying more than one search term (only pages containing all of the search terms will appear in the result). </td><td> {{MSGNW:nonefound}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nospecialpagetext&action=edit nospecialpagetext] </td><td> You have requested a special page that is not recognized by the wiki. </td><td> {{MSGNW:nospecialpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchaction&action=edit nosuchaction] </td><td> No such action </td><td> {{MSGNW:nosuchaction}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchactiontext&action=edit nosuchactiontext] </td><td> The action specified by the URL is not recognized by the wiki </td><td> {{MSGNW:nosuchactiontext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchspecialpage&action=edit nosuchspecialpage] </td><td> No such special page </td><td> {{MSGNW:nosuchspecialpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchuser&action=edit nosuchuser] </td><td> There is no user by the name &quot;$1&quot;. Check your spelling, or use the form below to create a new user account. </td><td> {{MSGNW:nosuchuser}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notanarticle&action=edit notanarticle] </td><td> Not an article </td><td> {{MSGNW:notanarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notargettext&action=edit notargettext] </td><td> You have not specified a target page or user to perform this function on. </td><td> {{MSGNW:notargettext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notargettitle&action=edit notargettitle] </td><td> No target </td><td> {{MSGNW:notargettitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Note&action=edit note] </td><td> &lt;strong&gt;Note:&lt;/strong&gt; </td><td> {{MSGNW:note}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notextmatches&action=edit notextmatches] </td><td> No article text matches </td><td> {{MSGNW:notextmatches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notitlematches&action=edit notitlematches] </td><td> No article title matches </td><td> {{MSGNW:notitlematches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notloggedin&action=edit notloggedin] </td><td> Not logged in </td><td> {{MSGNW:notloggedin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nowatchlist&action=edit nowatchlist] </td><td> You have no items on your watchlist. </td><td> {{MSGNW:nowatchlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nowiki_sample&action=edit nowiki_sample] </td><td> Insert non-formatted text here </td><td> {{MSGNW:nowiki_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nowiki_tip&action=edit nowiki_tip] </td><td> Ignore wiki formatting </td><td> {{MSGNW:nowiki_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nviews&action=edit nviews] </td><td> $1 views </td><td> {{MSGNW:nviews}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ok&action=edit ok] </td><td> OK </td><td> {{MSGNW:ok}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Oldpassword&action=edit oldpassword] </td><td> Old password </td><td> {{MSGNW:oldpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Orig&action=edit orig] </td><td> orig </td><td> {{MSGNW:orig}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Orphans&action=edit orphans] </td><td> Orphaned pages </td><td> {{MSGNW:orphans}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Otherlanguages&action=edit otherlanguages] </td><td> Other languages </td><td> {{MSGNW:otherlanguages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Pagemovedsub&action=edit pagemovedsub] </td><td> Move succeeded </td><td> {{MSGNW:pagemovedsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Pagemovedtext&action=edit pagemovedtext] </td><td> Page &quot;&#91;&#91;$1]]&quot; moved to &quot;&#91;&#91;$2]]&quot;. </td><td> {{MSGNW:pagemovedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Passwordremindertext&action=edit passwordremindertext] </td><td> Someone (probably you, from IP address $1) requested that we send you a new Wikipedia login password. The password for user &quot;$2&quot; is now &quot;$3&quot;. You should log in and change your password now. </td><td> {{MSGNW:passwordremindertext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Passwordremindertitle&action=edit passwordremindertitle] </td><td> Password reminder from Wikipedia </td><td> {{MSGNW:passwordremindertitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Passwordsent&action=edit passwordsent] </td><td> A new password has been sent to the e-mail address registered for &quot;$1&quot;. Please log in again after you receive it. </td><td> {{MSGNW:passwordsent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Perfdisabled&action=edit perfdisabled] </td><td> Sorry! This feature has been temporarily disabled because it slows the database down to the point that no one can use the wiki. </td><td> {{MSGNW:perfdisabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Perfdisabledsub&action=edit perfdisabledsub] </td><td> Here&#39;s a saved copy from $1: </td><td> {{MSGNW:perfdisabledsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Popularpages&action=edit popularpages] </td><td> Popular pages </td><td> {{MSGNW:popularpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Postcomment&action=edit postcomment] </td><td> Post a comment </td><td> {{MSGNW:postcomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Powersearch&action=edit powersearch] </td><td> Search </td><td> {{MSGNW:powersearch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Powersearchtext&action=edit powersearchtext] </td><td> Search in namespaces :&lt;br&gt; $1&lt;br&gt; $2 List redirects &amp;nbsp; Search for $3 $9 </td><td> {{MSGNW:powersearchtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Preferences&action=edit preferences] </td><td> Preferences </td><td> {{MSGNW:preferences}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefslogintext&action=edit prefslogintext] </td><td> You are logged in as &quot;$1&quot;. Your internal ID number is $2. See &#91;&#91;Wikipedia:User preferences help]] for help deciphering the options. </td><td> {{MSGNW:prefslogintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefsnologin&action=edit prefsnologin] </td><td> Not logged in </td><td> {{MSGNW:prefsnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefsnologintext&action=edit prefsnologintext] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to set user preferences. </td><td> {{MSGNW:prefsnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefsreset&action=edit prefsreset] </td><td> Preferences have been reset from storage. </td><td> {{MSGNW:prefsreset}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Preview&action=edit preview] </td><td> Preview </td><td> {{MSGNW:preview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Previewconflict&action=edit previewconflict] </td><td> This preview reflects the text in the upper text editing area as it will appear if you choose to save. </td><td> {{MSGNW:previewconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Previewnote&action=edit previewnote] </td><td> Remember that this is only a preview, and has not yet been saved! </td><td> {{MSGNW:previewnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prevn&action=edit prevn] </td><td> previous $1 </td><td> {{MSGNW:prevn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Printableversion&action=edit printableversion] </td><td> Printable version </td><td> {{MSGNW:printableversion}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Printsubtitle&action=edit printsubtitle] </td><td> (From http&#58;//www.wikipedia.org) </td><td> {{MSGNW:printsubtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedarticle&action=edit protectedarticle] </td><td> protected &#91;&#91;$1]] </td><td> {{MSGNW:protectedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedpage&action=edit protectedpage] </td><td> Protected page </td><td> {{MSGNW:protectedpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedpagewarning&action=edit protectedpagewarning] </td><td> WARNING: This page has been locked so that only users with sysop privileges can edit it. Be sure you are following the &lt;a href=&#39;/wiki/Wikipedia:Protected_page_guidelines&#39;&gt;protected page guidelines&lt;/a&gt;. </td><td> {{MSGNW:protectedpagewarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedtext&action=edit protectedtext] </td><td> This page has been locked to prevent editing; there are a number of reasons why this may be so, please see &#91;&#91;Wikipedia:Protected page]]. You can view and copy the source of this page: </td><td> {{MSGNW:protectedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectlogpage&action=edit protectlogpage] </td><td> Protection_log </td><td> {{MSGNW:protectlogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectlogtext&action=edit protectlogtext] </td><td> Below is a list of page locks/unlocks. See &#91;&#91;Wikipedia:Protected page]] for more information. </td><td> {{MSGNW:protectlogtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectpage&action=edit protectpage] </td><td> Protect page </td><td> {{MSGNW:protectpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectthispage&action=edit protectthispage] </td><td> Protect this page </td><td> {{MSGNW:protectthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbbrowse&action=edit qbbrowse] </td><td> Browse </td><td> {{MSGNW:qbbrowse}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbedit&action=edit qbedit] </td><td> Edit </td><td> {{MSGNW:qbedit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbfind&action=edit qbfind] </td><td> Find </td><td> {{MSGNW:qbfind}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbmyoptions&action=edit qbmyoptions] </td><td> My pages </td><td> {{MSGNW:qbmyoptions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbpageinfo&action=edit qbpageinfo] </td><td> Context </td><td> {{MSGNW:qbpageinfo}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbpageoptions&action=edit qbpageoptions] </td><td> This page </td><td> {{MSGNW:qbpageoptions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbsettings&action=edit qbsettings] </td><td> Quickbar settings </td><td> {{MSGNW:qbsettings}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbspecialpages&action=edit qbspecialpages] </td><td> Special pages </td><td> {{MSGNW:qbspecialpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Querybtn&action=edit querybtn] </td><td> Submit query </td><td> {{MSGNW:querybtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Querysuccessful&action=edit querysuccessful] </td><td> Query successful </td><td> {{MSGNW:querysuccessful}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Randompage&action=edit randompage] </td><td> Random page </td><td> {{MSGNW:randompage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Range_block_disabled&action=edit range_block_disabled] </td><td> The sysop ability to create range blocks is disabled. </td><td> {{MSGNW:range_block_disabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rchide&action=edit rchide] </td><td> in $4 form; $1 minor edits; $2 secondary namespaces; $3 multiple edits. </td><td> {{MSGNW:rchide}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rclinks&action=edit rclinks] </td><td> Show last $1 changes in last $2 days; $3 </td><td> {{MSGNW:rclinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rclistfrom&action=edit rclistfrom] </td><td> Show new changes starting from $1 </td><td> {{MSGNW:rclistfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcliu&action=edit rcliu] </td><td> ; $1 edits from logged in users </td><td> {{MSGNW:rcliu}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcloaderr&action=edit rcloaderr] </td><td> Loading recent changes </td><td> {{MSGNW:rcloaderr}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rclsub&action=edit rclsub] </td><td> (to pages linked from &quot;$1&quot;) </td><td> {{MSGNW:rclsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcnote&action=edit rcnote] </td><td> Below are the last &lt;strong&gt;$1&lt;/strong&gt; changes in last &lt;strong&gt;$2&lt;/strong&gt; days. </td><td> {{MSGNW:rcnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcnotefrom&action=edit rcnotefrom] </td><td> Below are the changes since &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; (up to &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; shown). </td><td> {{MSGNW:rcnotefrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Readonly&action=edit readonly] </td><td> Database locked </td><td> {{MSGNW:readonly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Readonlytext&action=edit readonlytext] </td><td> The database is currently locked to new entries and other modifications, probably for routine database maintenance, after which it will be back to normal. The administrator who locked it offered this explanation: &lt;p&gt;$1 </td><td> {{MSGNW:readonlytext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Readonlywarning&action=edit readonlywarning] </td><td> WARNING: The database has been locked for maintenance, so you will not be able to save your edits right now. You may wish to cut-n-paste the text into a text file and save it for later. </td><td> {{MSGNW:readonlywarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchanges&action=edit recentchanges] </td><td> Recent changes </td><td> {{MSGNW:recentchanges}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchangescount&action=edit recentchangescount] </td><td> Number of titles in recent changes </td><td> {{MSGNW:recentchangescount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchangeslinked&action=edit recentchangeslinked] </td><td> Related changes </td><td> {{MSGNW:recentchangeslinked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchangestext&action=edit recentchangestext] </td><td> Track the most recent changes to the wiki on this page. </td><td> {{MSGNW:recentchangestext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Redirectedfrom&action=edit redirectedfrom] </td><td> (Redirected from $1) </td><td> {{MSGNW:redirectedfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Remembermypassword&action=edit remembermypassword] </td><td> Remember my password across sessions. </td><td> {{MSGNW:remembermypassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removechecked&action=edit removechecked] </td><td> Remove checked items from watchlist </td><td> {{MSGNW:removechecked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removedwatch&action=edit removedwatch] </td><td> Removed from watchlist </td><td> {{MSGNW:removedwatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removedwatchtext&action=edit removedwatchtext] </td><td> The page &quot;$1&quot; has been removed from your watchlist. </td><td> {{MSGNW:removedwatchtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removingchecked&action=edit removingchecked] </td><td> Removing requested items from watchlist... </td><td> {{MSGNW:removingchecked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Resetprefs&action=edit resetprefs] </td><td> Reset preferences </td><td> {{MSGNW:resetprefs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Restorelink&action=edit restorelink] </td><td> $1 deleted edits </td><td> {{MSGNW:restorelink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Resultsperpage&action=edit resultsperpage] </td><td> Hits to show per page </td><td> {{MSGNW:resultsperpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Retrievedfrom&action=edit retrievedfrom] </td><td> Retrieved from &quot;$1&quot; </td><td> {{MSGNW:retrievedfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Returnto&action=edit returnto] </td><td> Return to $1. </td><td> {{MSGNW:returnto}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Retypenew&action=edit retypenew] </td><td> Retype new password </td><td> {{MSGNW:retypenew}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Reupload&action=edit reupload] </td><td> Re-upload </td><td> {{MSGNW:reupload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Reuploaddesc&action=edit reuploaddesc] </td><td> Return to the upload form. </td><td> {{MSGNW:reuploaddesc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Reverted&action=edit reverted] </td><td> Reverted to earlier revision </td><td> {{MSGNW:reverted}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revertimg&action=edit revertimg] </td><td> rev </td><td> {{MSGNW:revertimg}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revertpage&action=edit revertpage] </td><td> Reverted edit of $2, changed back to last version by $1 </td><td> {{MSGNW:revertpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revhistory&action=edit revhistory] </td><td> Revision history </td><td> {{MSGNW:revhistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revisionasof&action=edit revisionasof] </td><td> Revision as of $1 </td><td> {{MSGNW:revisionasof}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revnotfound&action=edit revnotfound] </td><td> Revision not found </td><td> {{MSGNW:revnotfound}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revnotfoundtext&action=edit revnotfoundtext] </td><td> The old revision of the page you asked for could not be found. Please check the URL you used to access this page. </td><td> {{MSGNW:revnotfoundtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollback&action=edit rollback] </td><td> Roll back edits </td><td> {{MSGNW:rollback}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollbackfailed&action=edit rollbackfailed] </td><td> Rollback failed </td><td> {{MSGNW:rollbackfailed}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollbacklink&action=edit rollbacklink] </td><td> rollback </td><td> {{MSGNW:rollbacklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rows&action=edit rows] </td><td> Rows </td><td> {{MSGNW:rows}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Savearticle&action=edit savearticle] </td><td> Save page </td><td> {{MSGNW:savearticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Savedprefs&action=edit savedprefs] </td><td> Your preferences have been saved. </td><td> {{MSGNW:savedprefs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Savefile&action=edit savefile] </td><td> Save file </td><td> {{MSGNW:savefile}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Saveprefs&action=edit saveprefs] </td><td> Save preferences </td><td> {{MSGNW:saveprefs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Search&action=edit search] </td><td> Search </td><td> {{MSGNW:search}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchdisabled&action=edit searchdisabled] </td><td> &lt;p&gt;Sorry! Full text search has been disabled temporarily, for performance reasons. In the meantime, you can use the Google search below, which may be out of date.&lt;/p&gt; &lt;!-- SiteSearch Google --&gt; &lt;FORM method=GET action=&quot;http&#58;//www.google.com/search&quot;&gt; &lt;TABLE bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td&gt; &lt;A HREF=&quot;http&#58;//www.google.com/&quot;&gt; &lt;IMG SRC=&quot;http&#58;//www.google.com/logos/Logo_40wht.gif&quot; border=&quot;0&quot; ALT=&quot;Google&quot;&gt;&lt;/A&gt; &lt;/td&gt; &lt;td&gt; &lt;INPUT TYPE=text name=q size=31 maxlength=255 value=&quot;$1&quot;&gt; &lt;INPUT type=submit name=btnG VALUE=&quot;Google Search&quot;&gt; &lt;font size=-1&gt; &lt;input type=hidden name=domains value=&quot;http&#58;//mn.wikipedia.org&quot;&gt;&lt;br&gt;&lt;input type=radio name=sitesearch value=&quot;&quot;&gt; WWW &lt;input type=radio name=sitesearch value=&quot;http&#58;//mn.wikipedia.org&quot; checked&gt; http&#58;//mn.wikipedia.org &lt;br&gt; &lt;input type=&#39;hidden&#39; name=&#39;ie&#39; value=&#39;$2&#39;&gt; &lt;input type=&#39;hidden&#39; name=&#39;oe&#39; value=&#39;$2&#39;&gt; &lt;/font&gt; &lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/TABLE&gt; &lt;/FORM&gt; &lt;!-- SiteSearch Google --&gt; </td><td> {{MSGNW:searchdisabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchhelppage&action=edit searchhelppage] </td><td> Wikipedia:Searching </td><td> {{MSGNW:searchhelppage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchingwikipedia&action=edit searchingwikipedia] </td><td> Searching Wikipedia </td><td> {{MSGNW:searchingwikipedia}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchquery&action=edit searchquery] </td><td> For query &quot;$1&quot; </td><td> {{MSGNW:searchquery}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchresults&action=edit searchresults] </td><td> Search results </td><td> {{MSGNW:searchresults}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchresultshead&action=edit searchresultshead] </td><td> Search result settings </td><td> {{MSGNW:searchresultshead}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchresulttext&action=edit searchresulttext] </td><td> For more information about searching Wikipedia, see $1. </td><td> {{MSGNW:searchresulttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sectionedit&action=edit sectionedit] </td><td> (section) </td><td> {{MSGNW:sectionedit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selectonly&action=edit selectonly] </td><td> Only read-only queries are allowed. </td><td> {{MSGNW:selectonly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selflinks&action=edit selflinks] </td><td> Pages with Self Links </td><td> {{MSGNW:selflinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selflinkstext&action=edit selflinkstext] </td><td> The following pages contain a link to themselves, which they should not. </td><td> {{MSGNW:selflinkstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Servertime&action=edit servertime] </td><td> Server time is now </td><td> {{MSGNW:servertime}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Setbureaucratflag&action=edit setbureaucratflag] </td><td> Set bureaucrat flag </td><td> {{MSGNW:setbureaucratflag}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Shortpages&action=edit shortpages] </td><td> Short pages </td><td> {{MSGNW:shortpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Show&action=edit show] </td><td> show </td><td> {{MSGNW:show}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showhideminor&action=edit showhideminor] </td><td> $1 minor edits </td><td> {{MSGNW:showhideminor}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showingresults&action=edit showingresults] </td><td> Showing below &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; results starting with #&lt;b&gt;$2&lt;/b&gt;. </td><td> {{MSGNW:showingresults}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showingresultsnum&action=edit showingresultsnum] </td><td> Showing below &lt;b&gt;$3&lt;/b&gt; results starting with #&lt;b&gt;$2&lt;/b&gt;. </td><td> {{MSGNW:showingresultsnum}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showlast&action=edit showlast] </td><td> Show last $1 images sorted $2. </td><td> {{MSGNW:showlast}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showpreview&action=edit showpreview] </td><td> Show preview </td><td> {{MSGNW:showpreview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showtoc&action=edit showtoc] </td><td> show </td><td> {{MSGNW:showtoc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sig_tip&action=edit sig_tip] </td><td> Your signature with timestamp </td><td> {{MSGNW:sig_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitestats&action=edit sitestats] </td><td> Site statistics </td><td> {{MSGNW:sitestats}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitestatstext&action=edit sitestatstext] </td><td> There are &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; total pages in the database. This includes &quot;talk&quot; pages, pages about Wikipedia, minimal &quot;stub&quot; pages, redirects, and others that probably don&#39;t qualify as articles. Excluding those, there are &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; pages that are probably legitimate articles.&lt;p&gt; There have been a total of &lt;b&gt;$3&lt;/b&gt; page views, and &lt;b&gt;$4&lt;/b&gt; page edits since the software was upgraded (July 20, 2002). That comes to &lt;b&gt;$5&lt;/b&gt; average edits per page, and &lt;b&gt;$6&lt;/b&gt; views per edit. </td><td> {{MSGNW:sitestatstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitesubtitle&action=edit sitesubtitle] </td><td> The Free Encyclopedia </td><td> {{MSGNW:sitesubtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitesupport&action=edit sitesupport] </td><td> Donations </td><td> {{MSGNW:sitesupport}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitesupportpage&action=edit sitesupportpage] </td><td> &amp;lt;sitesupportpage&amp;gt; </td><td> {{MSGNW:sitesupportpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitetitle&action=edit sitetitle] </td><td> Wikipedia </td><td> {{MSGNW:sitetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Skin&action=edit skin] </td><td> Skin </td><td> {{MSGNW:skin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Specialpages&action=edit specialpages] </td><td> Special pages </td><td> {{MSGNW:specialpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Spheading&action=edit spheading] </td><td> Special pages for all users </td><td> {{MSGNW:spheading}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sqlislogged&action=edit sqlislogged] </td><td> Please note that all queries are logged. </td><td> {{MSGNW:sqlislogged}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sqlquery&action=edit sqlquery] </td><td> Enter query </td><td> {{MSGNW:sqlquery}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Statistics&action=edit statistics] </td><td> Statistics </td><td> {{MSGNW:statistics}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Storedversion&action=edit storedversion] </td><td> Stored version </td><td> {{MSGNW:storedversion}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Stubthreshold&action=edit stubthreshold] </td><td> Threshold for stub display </td><td> {{MSGNW:stubthreshold}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Subcategories&action=edit subcategories] </td><td> Subcategories </td><td> {{MSGNW:subcategories}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Subject&action=edit subject] </td><td> Subject/headline </td><td> {{MSGNW:subject}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Subjectpage&action=edit subjectpage] </td><td> View subject </td><td> {{MSGNW:subjectpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Successfulupload&action=edit successfulupload] </td><td> Successful upload </td><td> {{MSGNW:successfulupload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Summary&action=edit summary] </td><td> Summary </td><td> {{MSGNW:summary}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sysopspheading&action=edit sysopspheading] </td><td> For sysop use only </td><td> {{MSGNW:sysopspheading}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sysoptext&action=edit sysoptext] </td><td> The action you have requested can only be performed by users with &quot;sysop&quot; status. See $1. </td><td> {{MSGNW:sysoptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sysoptitle&action=edit sysoptitle] </td><td> Sysop access required </td><td> {{MSGNW:sysoptitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tableform&action=edit tableform] </td><td> table </td><td> {{MSGNW:tableform}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkexists&action=edit talkexists] </td><td> The page itself was moved successfully, but the talk page could not be moved because one already exists at the new title. Please merge them manually. </td><td> {{MSGNW:talkexists}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpage&action=edit talkpage] </td><td> Discuss this page </td><td> {{MSGNW:talkpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpagemoved&action=edit talkpagemoved] </td><td> The corresponding talk page was also moved. </td><td> {{MSGNW:talkpagemoved}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpagenotmoved&action=edit talkpagenotmoved] </td><td> The corresponding talk page was &lt;strong&gt;not&lt;/strong&gt; moved. </td><td> {{MSGNW:talkpagenotmoved}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Textboxsize&action=edit textboxsize] </td><td> Textbox dimensions </td><td> {{MSGNW:textboxsize}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Textmatches&action=edit textmatches] </td><td> Article text matches </td><td> {{MSGNW:textmatches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Thisisdeleted&action=edit thisisdeleted] </td><td> View or restore $1? </td><td> {{MSGNW:thisisdeleted}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Thumbnail-more&action=edit thumbnail-more] </td><td> Enlarge </td><td> {{MSGNW:thumbnail-more}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Timezoneoffset&action=edit timezoneoffset] </td><td> Offset </td><td> {{MSGNW:timezoneoffset}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Timezonetext&action=edit timezonetext] </td><td> Enter number of hours your local time differs from server time (UTC). </td><td> {{MSGNW:timezonetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Titlematches&action=edit titlematches] </td><td> Article title matches </td><td> {{MSGNW:titlematches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Toc&action=edit toc] </td><td> Table of contents </td><td> {{MSGNW:toc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uclinks&action=edit uclinks] </td><td> View the last $1 changes; view the last $2 days. </td><td> {{MSGNW:uclinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ucnote&action=edit ucnote] </td><td> Below are this user&#39;s last &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; changes in the last &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; days. </td><td> {{MSGNW:ucnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uctop&action=edit uctop] </td><td> (top) </td><td> {{MSGNW:uctop}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblockip&action=edit unblockip] </td><td> Unblock user </td><td> {{MSGNW:unblockip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblockiptext&action=edit unblockiptext] </td><td> Use the form below to restore write access to a previously blocked IP address or username. </td><td> {{MSGNW:unblockiptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblocklink&action=edit unblocklink] </td><td> unblock </td><td> {{MSGNW:unblocklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblocklogentry&action=edit unblocklogentry] </td><td> unblocked &quot;$1&quot; </td><td> {{MSGNW:unblocklogentry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undelete&action=edit undelete] </td><td> Restore deleted page </td><td> {{MSGNW:undelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletearticle&action=edit undeletearticle] </td><td> Restore deleted article </td><td> {{MSGNW:undeletearticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletebtn&action=edit undeletebtn] </td><td> Restore! </td><td> {{MSGNW:undeletebtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletedarticle&action=edit undeletedarticle] </td><td> restored &quot;$1&quot; </td><td> {{MSGNW:undeletedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletedtext&action=edit undeletedtext] </td><td> The article &#91;&#91;$1]] has been successfully restored. See &#91;&#91;Wikipedia:Deletion_log]] for a record of recent deletions and restorations. </td><td> {{MSGNW:undeletedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletehistory&action=edit undeletehistory] </td><td> If you restore the page, all revisions will be restored to the history. If a new page with the same name has been created since the deletion, the restored revisions will appear in the prior history, and the current revision of the live page will not be automatically replaced. </td><td> {{MSGNW:undeletehistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletepage&action=edit undeletepage] </td><td> View and restore deleted pages </td><td> {{MSGNW:undeletepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletepagetext&action=edit undeletepagetext] </td><td> The following pages have been deleted but are still in the archive and can be restored. The archive may be periodically cleaned out. </td><td> {{MSGNW:undeletepagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeleterevision&action=edit undeleterevision] </td><td> Deleted revision as of $1 </td><td> {{MSGNW:undeleterevision}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeleterevisions&action=edit undeleterevisions] </td><td> $1 revisions archived </td><td> {{MSGNW:undeleterevisions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unexpected&action=edit unexpected] </td><td> Unexpected value: &quot;$1&quot;=&quot;$2&quot;. </td><td> {{MSGNW:unexpected}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockbtn&action=edit unlockbtn] </td><td> Unlock database </td><td> {{MSGNW:unlockbtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockconfirm&action=edit unlockconfirm] </td><td> Yes, I really want to unlock the database. </td><td> {{MSGNW:unlockconfirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdb&action=edit unlockdb] </td><td> Unlock database </td><td> {{MSGNW:unlockdb}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdbsuccesssub&action=edit unlockdbsuccesssub] </td><td> Database lock removed </td><td> {{MSGNW:unlockdbsuccesssub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdbsuccesstext&action=edit unlockdbsuccesstext] </td><td> The database has been unlocked. </td><td> {{MSGNW:unlockdbsuccesstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdbtext&action=edit unlockdbtext] </td><td> Unlocking the database will restore the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do. </td><td> {{MSGNW:unlockdbtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotectedarticle&action=edit unprotectedarticle] </td><td> unprotected &#91;&#91;$1]] </td><td> {{MSGNW:unprotectedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotectthispage&action=edit unprotectthispage] </td><td> Unprotect this page </td><td> {{MSGNW:unprotectthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unusedimages&action=edit unusedimages] </td><td> Unused images </td><td> {{MSGNW:unusedimages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unusedimagestext&action=edit unusedimagestext] </td><td> &lt;p&gt;Please note that other web sites such as the international Wikipedias may link to an image with a direct URL, and so may still be listed here despite being in active use. </td><td> {{MSGNW:unusedimagestext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unwatchthispage&action=edit unwatchthispage] </td><td> Stop watching </td><td> {{MSGNW:unwatchthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Updated&action=edit updated] </td><td> (Updated) </td><td> {{MSGNW:updated}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Upload&action=edit upload] </td><td> Upload file </td><td> {{MSGNW:upload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadbtn&action=edit uploadbtn] </td><td> Upload file </td><td> {{MSGNW:uploadbtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploaddisabled&action=edit uploaddisabled] </td><td> Sorry, uploading is disabled. </td><td> {{MSGNW:uploaddisabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadedfiles&action=edit uploadedfiles] </td><td> Uploaded files </td><td> {{MSGNW:uploadedfiles}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadedimage&action=edit uploadedimage] </td><td> uploaded &quot;$1&quot; </td><td> {{MSGNW:uploadedimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploaderror&action=edit uploaderror] </td><td> Upload error </td><td> {{MSGNW:uploaderror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadfile&action=edit uploadfile] </td><td> Upload images, sounds, documents etc. </td><td> {{MSGNW:uploadfile}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlink&action=edit uploadlink] </td><td> Upload images </td><td> {{MSGNW:uploadlink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlog&action=edit uploadlog] </td><td> upload log </td><td> {{MSGNW:uploadlog}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlogpage&action=edit uploadlogpage] </td><td> Upload_log </td><td> {{MSGNW:uploadlogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlogpagetext&action=edit uploadlogpagetext] </td><td> Below is a list of the most recent file uploads. All times shown are server time (UTC). &lt;ul&gt; &lt;/ul&gt; </td><td> {{MSGNW:uploadlogpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadnologin&action=edit uploadnologin] </td><td> Not logged in </td><td> {{MSGNW:uploadnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadnologintext&action=edit uploadnologintext] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to upload files. </td><td> {{MSGNW:uploadnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadtext&action=edit uploadtext] </td><td> &lt;strong&gt;STOP!&lt;/strong&gt; Before you upload here, make sure to read and follow the &lt;a href=&quot;/wiki/Wikipedia:Image_use_policy&quot;&gt;image use policy&lt;/a&gt;. &lt;p&gt;If a file with the name you are specifying already exists on the wiki, it&#39;ll be replaced without warning. So unless you mean to update a file, it&#39;s a good idea to first check if such a file exists. &lt;p&gt;To view or search previously uploaded images, go to the &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Imagelist&quot;&gt;list of uploaded images&lt;/a&gt;. Uploads and deletions are logged on the &lt;a href=&quot;/wiki/Wikipedia:Upload_log&quot;&gt;upload log&lt;/a&gt;. &lt;p&gt;Use the form below to upload new image files for use in illustrating your articles. On most browsers, you will see a &quot;Browse...&quot; button, which will bring up your operating system&#39;s standard file open dialog. Choosing a file will fill the name of that file into the text field next to the button. You must also check the box affirming that you are not violating any copyrights by uploading the file. Press the &quot;Upload&quot; button to finish the upload. This may take some time if you have a slow internet connection. &lt;p&gt;The preferred formats are JPEG for photographic images, PNG for drawings and other iconic images, and OGG for sounds. Please name your files descriptively to avoid confusion. To include the image in an article, use a link in the form &lt;b&gt;&#91;&#91;image:file.jpg]]&lt;/b&gt; or &lt;b&gt;&#91;&#91;image:file.png&#124;alt text]]&lt;/b&gt; or &lt;b&gt;&#91;&#91;media:file.ogg]]&lt;/b&gt; for sounds. &lt;p&gt;Please note that as with wiki pages, others may edit or delete your uploads if they think it serves the encyclopedia, and you may be blocked from uploading if you abuse the system. </td><td> {{MSGNW:uploadtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadwarning&action=edit uploadwarning] </td><td> Upload warning </td><td> {{MSGNW:uploadwarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userexists&action=edit userexists] </td><td> The user name you entered is already in use. Please choose a different name. </td><td> {{MSGNW:userexists}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userlogin&action=edit userlogin] </td><td> Log in </td><td> {{MSGNW:userlogin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userlogout&action=edit userlogout] </td><td> Log out </td><td> {{MSGNW:userlogout}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userpage&action=edit userpage] </td><td> View user page </td><td> {{MSGNW:userpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userstats&action=edit userstats] </td><td> User statistics </td><td> {{MSGNW:userstats}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userstatstext&action=edit userstatstext] </td><td> There are &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; registered users. &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; of these are administrators (see $3). </td><td> {{MSGNW:userstatstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Version&action=edit version] </td><td> Version </td><td> {{MSGNW:version}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewcount&action=edit viewcount] </td><td> This page has been accessed $1 times. </td><td> {{MSGNW:viewcount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewprevnext&action=edit viewprevnext] </td><td> View ($1) ($2) ($3). </td><td> {{MSGNW:viewprevnext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewsource&action=edit viewsource] </td><td> View source </td><td> {{MSGNW:viewsource}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewtalkpage&action=edit viewtalkpage] </td><td> View discussion </td><td> {{MSGNW:viewtalkpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wantedpages&action=edit wantedpages] </td><td> Wanted pages </td><td> {{MSGNW:wantedpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchdetails&action=edit watchdetails] </td><td> ($1 pages watched not counting talk pages; $2 total pages edited since cutoff; $3... &lt;a href=&#39;$4&#39;&gt;show and edit complete list&lt;/a&gt;.) </td><td> {{MSGNW:watchdetails}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watcheditlist&action=edit watcheditlist] </td><td> Here&#39;s an alphabetical list of your watched pages. Check the boxes of pages you want to remove from your watchlist and click the &#39;remove checked&#39; button at the bottom of the screen. </td><td> {{MSGNW:watcheditlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchlist&action=edit watchlist] </td><td> My watchlist </td><td> {{MSGNW:watchlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchlistcontains&action=edit watchlistcontains] </td><td> Your watchlist contains $1 pages. </td><td> {{MSGNW:watchlistcontains}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchlistsub&action=edit watchlistsub] </td><td> (for user &quot;$1&quot;) </td><td> {{MSGNW:watchlistsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchmethod-list&action=edit watchmethod-list] </td><td> checking watched pages for recent edits </td><td> {{MSGNW:watchmethod-list}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchmethod-recent&action=edit watchmethod-recent] </td><td> checking recent edits for watched pages </td><td> {{MSGNW:watchmethod-recent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchnochange&action=edit watchnochange] </td><td> None of your watched items were edited in the time period displayed. </td><td> {{MSGNW:watchnochange}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchnologin&action=edit watchnologin] </td><td> Not logged in </td><td> {{MSGNW:watchnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchnologintext&action=edit watchnologintext] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to modify your watchlist. </td><td> {{MSGNW:watchnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchthis&action=edit watchthis] </td><td> Watch this article </td><td> {{MSGNW:watchthis}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchthispage&action=edit watchthispage] </td><td> Watch this page </td><td> {{MSGNW:watchthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Welcomecreation&action=edit welcomecreation] </td><td> &lt;h2&gt;Welcome, $1!&lt;/h2&gt;&lt;p&gt;Your account has been created. Don&#39;t forget to personalize your wikipedia preferences. </td><td> {{MSGNW:welcomecreation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whatlinkshere&action=edit whatlinkshere] </td><td> What links here </td><td> {{MSGNW:whatlinkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistacctext&action=edit whitelistacctext] </td><td> To be allowed to create accounts in this Wiki you have to &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;log]] in and have the appropriate permissions. </td><td> {{MSGNW:whitelistacctext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistacctitle&action=edit whitelistacctitle] </td><td> You are not allowed to create an account </td><td> {{MSGNW:whitelistacctitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistedittext&action=edit whitelistedittext] </td><td> You have to &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;login]] to edit articles. </td><td> {{MSGNW:whitelistedittext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistedittitle&action=edit whitelistedittitle] </td><td> Login required to edit </td><td> {{MSGNW:whitelistedittitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistreadtext&action=edit whitelistreadtext] </td><td> You have to &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;login]] to read articles. </td><td> {{MSGNW:whitelistreadtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistreadtitle&action=edit whitelistreadtitle] </td><td> Login required to read </td><td> {{MSGNW:whitelistreadtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wikipediapage&action=edit wikipediapage] </td><td> View meta page </td><td> {{MSGNW:wikipediapage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wikititlesuffix&action=edit wikititlesuffix] </td><td> Wikipedia </td><td> {{MSGNW:wikititlesuffix}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wlnote&action=edit wlnote] </td><td> Below are the last $1 changes in the last &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; hours. </td><td> {{MSGNW:wlnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wlsaved&action=edit wlsaved] </td><td> This is a saved version of your watchlist. </td><td> {{MSGNW:wlsaved}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wlshowlast&action=edit wlshowlast] </td><td> Show last $1 hours $2 days $3 </td><td> {{MSGNW:wlshowlast}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wrong_wfQuery_params&action=edit wrong_wfQuery_params] </td><td> Incorrect parameters to wfQuery()&lt;br&gt; Function: $1&lt;br&gt; Query: $2 </td><td> {{MSGNW:wrong_wfQuery_params}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wrongpassword&action=edit wrongpassword] </td><td> The password you entered is incorrect. Please try again. </td><td> {{MSGNW:wrongpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourdiff&action=edit yourdiff] </td><td> Differences </td><td> {{MSGNW:yourdiff}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Youremail&action=edit youremail] </td><td> Your e-mail* </td><td> {{MSGNW:youremail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourname&action=edit yourname] </td><td> Your user name </td><td> {{MSGNW:yourname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yournick&action=edit yournick] </td><td> Your nickname (for signatures) </td><td> {{MSGNW:yournick}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourpassword&action=edit yourpassword] </td><td> Your password </td><td> {{MSGNW:yourpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourpasswordagain&action=edit yourpasswordagain] </td><td> Retype password </td><td> {{MSGNW:yourpasswordagain}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourtext&action=edit yourtext] </td><td> Your text </td><td> {{MSGNW:yourtext}} </td></tr></table> Wikipedia:!Short articles 573 sysop 4372 2004-04-10T15:37:49Z Tomchiukc 3 <ol start=1><li><a href="/wiki/Main_Page" class='internal' title ="Main Page">Main Page</a> (5766 bytes)</li> </ol> Wikipedia:!Orphaned articles 574 sysop 4373 2004-02-07T18:01:42Z 65.54.188.20 <ol start=1></ol> Wikipedia:!Long articles 575 sysop 4374 2004-04-10T15:37:44Z Tomchiukc 3 <ol start=1><li><a href="/wiki/Main_Page" class='internal' title ="Main Page">Main Page</a> (5766 bytes)</li> </ol> Wikipedia:All pages by title 576 sysop 4375 2004-05-09T09:19:39Z 219.105.112.200 <table> <tr><td align="right"><a href="/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=HomePage" class='internal' title ="Special:Allpages">HomePage</a></td><td> to </td><td align="left">Монгол Улс</td></tr> </table> Wikipedia:!Popular articles 577 sysop 4376 2004-02-07T18:17:06Z 65.54.188.20 <ol start=1><li><a href="/wiki/Main_Page" class='internal' title ="Main Page">Main Page</a> (0 views)</li> </ol> Wikipedia:!Most wanted articles 578 sysop 4377 2004-04-10T15:37:53Z Tomchiukc 3 <ol start=1></ol> Wikipedia:!Dead-end pages 579 sysop 4378 2004-02-07T18:19:20Z 65.54.188.20 <ol start=1><li><a href="/wiki/Main_Page" class='internal' title ="Main Page">Main Page</a></li> </ol> MediaWiki:Bureaucrattext 582 sysop 8861 2006-08-13T09:01:26Z Jose77 129 таны хийх гэж байгаа энэ үйлдэл нь “Албан ажилтан” статустай системийн оператор л хийж чадна. MediaWiki:Bureaucrattitle 583 sysop 8862 2006-08-13T09:01:55Z Jose77 129 Албан ажилтаны нэвтрэх эрх шаардагдана. MediaWiki:Defemailsubject 584 sysop 9036 2006-08-22T20:59:29Z Jose77 129 {{SITENAME}} Мэйл хаяг MediaWiki:Ip range invalid 586 sysop 10743 2006-12-05T17:23:20Z Bambuush 171 Хүчингүй IP-н хүрээ. MediaWiki:Ipb expiry invalid 587 sysop 11192 2006-12-13T17:21:20Z Bambuush 171 Түгжээ нээгдэх хугацааг оруулаагүй байна. MediaWiki:Ipbexpiry 588 sysop 11191 2006-12-13T17:18:39Z Bambuush 171 Түгжээ нь нээгдэх хугацаа MediaWiki:Makesysopfail 589 sysop 10795 2006-12-05T19:19:33Z Bambuush 171 <b>Хэрэглэгч "$1"-г системийн оператор болгож болохгүй байна. (Та нэрийг нь зөв оруулсан уу?)</b> MediaWiki:Makesysopname 590 sysop 8638 2006-08-12T21:06:08Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн нэр: MediaWiki:Makesysopok 591 sysop 10797 2006-12-05T19:21:45Z Bambuush 171 <b>Хэрэглэгч "$1" нь одоо системийн оператор</b> MediaWiki:Makesysopsubmit 592 sysop 10796 2006-12-05T19:20:41Z Bambuush 171 Энэ хэрэглэгчийг системийн оператор болгох MediaWiki:Makesysoptitle 594 sysop 10798 2006-12-05T19:23:02Z Bambuush 171 Хэрэглэгчийг системийн оператор болгох MediaWiki:Version 597 sysop 10222 2006-11-16T06:53:00Z Zorigt 49 Хувилбар Монгол Улс 599 4398 2005-04-02T15:47:16Z 141.76.1.121 #REDIRECT [[Монгол улс]] #REDIRECT [[Монгол улс]] Image:Mongolia flag medium.png 600 4399 2004-04-10T16:29:27Z Tomchiukc 3 from en wiki, which in turn from CIA Fact book from en wiki, which in turn from CIA Fact book Wikipedia:Upload log 601 sysop 4400 2004-06-26T17:29:21Z Pigou 7 uploaded "Hippocrates.jpg" <ul><li>17:29, 26 Jun 2004 [[User:Pigou|Pigou]] uploaded "[[:Image:Hippocrates.jpg|Hippocrates.jpg]]"</li> <li>16:54, 26 Jun 2004 [[User:Pigou|Pigou]] uploaded "[[:Image:Hippocrates.bmp|Hippocrates.bmp]]" <em>(Hippocrates)</em></li> <li>04:20, 16 Jun 2004 [[User:Pigou|Pigou]] uploaded "[[:Image:250px-Grav.lens1.arp.750pix|250px-Grav.lens1.arp.750pix]]"</li> <li>04:20, 16 Jun 2004 [[User:Pigou|Pigou]] uploaded "[[:Image:250px-Moon.crater.arp.750pix|250px-Moon.crater.arp.750pix]]"</li> <li>04:19, 16 Jun 2004 [[User:Pigou|Pigou]] uploaded "[[:Image:|]]"</li> <li>04:19, 16 Jun 2004 [[User:Pigou|Pigou]] uploaded "[[:Image:250px-Dust.devil.mars.arp.750pix|250px-Dust.devil.mars.arp.750pix]]"</li> <li>04:19, 16 Jun 2004 [[User:Pigou|Pigou]] uploaded "[[:Image:250px-Ant.nebula.arp.600pix|250px-Ant.nebula.arp.600pix]]"</li> <li>18:44, 14 Jun 2004 [[User:Pigou|Pigou]] uploaded "[[:Image:Lambang_Mongolia.png|Lambang_Mongolia.png]]" <em>(Turiin suld)</em></li> <li>18:37, 14 Jun 2004 [[User:Pigou|Pigou]] uploaded "[[:Image:LocationMongolia.png|LocationMongolia.png]]" <em>(Монголын газрийн зураг )</em></li> <li>16:29, 10 Apr 2004 [[User:Tomchiukc|Tomchiukc]] uploaded "[[:Image:Mongolia_flag_medium.png|Mongolia_flag_medium.png]]" <em>(from en wiki, which in turn from CIA Fact book)</em></li> </ul> Wikipedia:General disclaimer 602 4401 2004-04-23T12:22:32Z 212.100.178.141 removed spam MediaWiki:And 644 sysop 8798 2006-08-12T22:31:53Z Jose77 129 ба MediaWiki:Anontalk 645 sysop 8800 2006-08-12T22:33:22Z Jose77 129 Энэ IP-н яриа MediaWiki:Anonymous 646 sysop 8802 2006-08-12T22:35:07Z Jose77 129 Википедиагийн нэргүй хэрэглэгч MediaWiki:Article 647 sysop 8803 2006-08-12T22:35:36Z Jose77 129 хуудасны агуулга MediaWiki:Compareselectedversions 648 sysop 8959 2006-08-21T21:17:55Z Jose77 129 Сонгосон хувилбаруудыг харьцуулах MediaWiki:Confirmprotect 649 sysop 8980 2006-08-21T21:39:35Z Jose77 129 Хамгаалалтыг баталгаажуулах MediaWiki:Confirmprotecttext 650 sysop 8977 2006-08-21T21:37:29Z Jose77 129 Та энэ хуудсыг үнэхээр хамгаалмаар байна уу? MediaWiki:Confirmunprotect 651 sysop 10430 2006-11-17T13:03:57Z Zorigt 49 Хамгаалалтыг цуцлах үйлдлийг баталгаажуулах MediaWiki:Confirmunprotecttext 652 sysop 8978 2006-08-21T21:38:09Z Jose77 129 Та энэ хуудсыг үнэхээр хамгаалахыг болимоор байна уу? MediaWiki:Copyright 653 sysop 8981 2006-08-21T21:40:14Z Jose77 129 үүний агуулга нь $1-н хувьд хэрэглэх боломжтой. MediaWiki:Delete 654 sysop 8644 2006-08-12T21:09:14Z Jose77 129 устгах MediaWiki:Edit 655 sysop 8461 2006-08-03T22:17:39Z Jose77 129 Өөрчлөх MediaWiki:Feedlinks 656 sysop 9134 2006-08-23T21:10:02Z Jose77 129 Хангамж: MediaWiki:History short 657 sysop 8462 2006-08-03T22:18:31Z Jose77 129 Түүх MediaWiki:Import 658 sysop 9211 2006-08-23T21:50:52Z Jose77 129 Хуудаснуудыг импортлох MediaWiki:Importfailed 659 sysop 10728 2006-12-05T16:54:17Z Bambuush 171 Импорт бүтэлгүйтлээ: $1 MediaWiki:Importhistoryconflict 660 sysop 10729 2006-12-05T16:56:36Z Bambuush 171 Өмнөх хувилбар нь оршин байгаа эсэх нь харшилдаж байна(магадгүй өмнө нь импотлосон хуудас байж болзошгүй) MediaWiki:Importnotext 661 sysop 10733 2006-12-05T17:06:13Z Bambuush 171 Хоосон эсвэл текст байхгүй MediaWiki:Importsuccess 662 sysop 10735 2006-12-05T17:08:20Z Bambuush 171 Амжилттай импортлолоо! MediaWiki:Loginreqtitle 668 sysop 10780 2006-12-05T18:52:02Z Bambuush 171 Нэвтэрсэн байх шаардлагатай MediaWiki:Mailerror 669 sysop 10791 2006-12-05T19:11:23Z Bambuush 171 Мэйл илгээхэд алдаа гарлаа: $1 MediaWiki:Makesysop 671 sysop 10792 2006-12-05T19:15:21Z Bambuush 171 Хэрэглэгчийг системийн оператор болгох MediaWiki:Missingimage 675 sysop 10804 2006-12-05T19:34:21Z Bambuush 171 <b>Дутуу дүрс</b><br /><i>$1</i> MediaWiki:Move 676 sysop 8463 2006-08-03T22:19:19Z Jose77 129 Зөөх MediaWiki:Navigation 677 sysop 11340 2006-12-26T11:30:36Z Bambuush 171 Залуурдагч MediaWiki:Nstab-category 681 sysop 8688 2006-08-12T21:33:04Z Jose77 129 Төрөл MediaWiki:Nstab-help 682 sysop 8689 2006-08-12T21:33:21Z Jose77 129 Тусламж MediaWiki:Nstab-image 683 sysop 8691 2006-08-12T21:34:15Z Jose77 129 файл MediaWiki:Nstab-main 684 sysop 8542 2006-08-04T06:39:17Z Jose77 129 Бичлэг or Өгүүлэл MediaWiki:Nstab-media 685 sysop 8694 2006-08-12T21:35:31Z Jose77 129 Медиа хуудас MediaWiki:Nstab-mediawiki 686 sysop 8693 2006-08-12T21:35:19Z Jose77 129 мессеж MediaWiki:Nstab-special 687 sysop 8696 2006-08-12T21:36:29Z Jose77 129 Тусгай MediaWiki:Nstab-template 688 sysop 10223 2006-11-16T06:53:28Z Zorigt 49 Үлгэр MediaWiki:Nstab-user 689 sysop 8698 2006-08-12T21:37:26Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн хуудас MediaWiki:Personaltools 694 sysop 8712 2006-08-12T21:45:55Z Jose77 129 Хувийн хэрэгсэлүүд MediaWiki:Portal 695 sysop 8425 2006-08-03T22:02:03Z Jose77 129 Бүлгэмийн портал MediaWiki:Portal-url 696 sysop 8722 2006-08-12T21:47:52Z Jose77 129 Төсөл:Бүлгэмийн портал MediaWiki:Prefs-personal 700 sysop 8727 2006-08-12T21:51:48Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн хувийн тохируулга MediaWiki:Prefs-rc 701 sysop 8733 2006-08-12T21:54:43Z Jose77 129 Сүүлд шинэчлэгдсэн MediaWiki:Protect 702 sysop 8476 2006-08-03T22:27:43Z Jose77 129 Хамгаал MediaWiki:Protectcomment 703 sysop 8739 2006-08-12T21:58:17Z Jose77 129 Хамгаалагдсан шалгтгаан MediaWiki:Proxyblocksuccess 708 sysop 8744 2006-08-12T22:00:39Z Jose77 129 Гүйцэтгэсэн. MediaWiki:Specialpage 719 sysop 10166 2006-11-16T05:21:51Z Zorigt 49 Тусгай хуудас MediaWiki:Talk 720 sysop 8464 2006-08-03T22:20:03Z Jose77 129 Хэлэлцүүлэг MediaWiki:Toolbox 722 sysop 8456 2006-08-03T22:15:50Z Jose77 129 Багаж хэрэгслүүд MediaWiki:Tooltip-preview 746 sysop 10195 2006-11-16T05:58:18Z Zorigt 49 Оруулах гэж буй өөрчлөлтийг урьдчилан харах. Үүнийг ашиглана уу! [alt-p] MediaWiki:Tooltip-save 752 sysop 10220 2006-11-16T06:50:03Z Zorigt 49 Өөрчлөлтүүдээ хадгалах [alt-s] MediaWiki:Tooltip-watch 763 sysop 10503 2006-11-20T15:43:12Z Zorigt 49 Энэ хуудсыг өөрийн хянах листдээ нэмэх [alt-w] MediaWiki:Unprotect 767 sysop 10946 2006-12-06T10:42:39Z Bambuush 171 хамгаалахаа болих MediaWiki:Unprotectcomment 768 sysop 11748 2007-01-22T01:48:27Z Bambuush 171 Хамгаалалтыг цуцлах шалтгаан MediaWiki:Unprotectsub 769 sysop 11746 2007-01-22T01:46:58Z Bambuush 171 ("$1"-г хамгаалахаа больж байна.) MediaWiki:Unwatch 770 sysop 10178 2006-11-16T05:31:58Z Zorigt 49 Хянахаа болих MediaWiki:User rights set 771 sysop 10904 2006-12-06T08:44:25Z Zorigt 49 <b>"$1"-ийн хэрэглэгчийн эрхүүд шинэчлэгдлээ</b> MediaWiki:Usercssjsyoucanpreview 773 sysop 10903 2006-12-06T08:43:36Z Zorigt 49 <strong>Зөвлөгөө:</strong> 'Урьдчилан харах' товчийг ашиглан та өөрийн шинэ CSS/ЖаваСкриптийг хадгалахаасаа өмнө шалгах боломжтой. MediaWiki:Usercsspreview 774 sysop 10902 2006-12-06T08:42:03Z Zorigt 49 '''Та өөрийн хэрэглэгчийн CSS-г зөвхөн урьдчилан харж буй бөгөөд энэ нь хараахан хадгалагдаагүй байгааг анхаарна уу!''' MediaWiki:Userjspreview 775 sysop 10900 2006-12-06T08:39:53Z Zorigt 49 '''Та өөрийн хэрэглэгчийн ЖаваСкриптийг урьдчилан харж байна, энэ нь хараахан хадгалагдаагүй байгааг санана уу!''' MediaWiki:Watch 777 sysop 8465 2006-08-03T22:20:37Z Jose77 129 Хянах MediaWiki:Yourrealname 778 sysop 10145 2006-11-16T04:51:52Z Zorigt 49 Жинхэнэ нэр * Template:All system messages 779 4578 2004-06-02T09:24:18Z MediaWiki default {{int:allmessagestext}} <table border=1 width=100%><tr><td> '''Name''' </td><td> '''Default text''' </td><td> '''Current text''' </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:1movedto2&action=edit 1movedto2]<br> [[MediaWiki_talk:1movedto2|Talk]] </td><td> $1 moved to $2 </td><td> {{int:1movedto2}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:About&action=edit about]<br> [[MediaWiki_talk:About|Talk]] </td><td> About </td><td> {{int:About}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Aboutpage&action=edit aboutpage]<br> [[MediaWiki_talk:Aboutpage|Talk]] </td><td> Wikipedia:About </td><td> {{int:Aboutpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Aboutwikipedia&action=edit aboutwikipedia]<br> [[MediaWiki_talk:Aboutwikipedia|Talk]] </td><td> About Wikipedia </td><td> {{int:Aboutwikipedia}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-addsection&action=edit accesskey-addsection]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-addsection|Talk]] </td><td> + </td><td> {{int:Accesskey-addsection}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-anontalk&action=edit accesskey-anontalk]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-anontalk|Talk]] </td><td> n </td><td> {{int:Accesskey-anontalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-anonuserpage&action=edit accesskey-anonuserpage]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-anonuserpage|Talk]] </td><td> . </td><td> {{int:Accesskey-anonuserpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-article&action=edit accesskey-article]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-article|Talk]] </td><td> a </td><td> {{int:Accesskey-article}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-compareselectedversions&action=edit accesskey-compareselectedversions]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-compareselectedversions|Talk]] </td><td> v </td><td> {{int:Accesskey-compareselectedversions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-contributions&action=edit accesskey-contributions]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-contributions|Talk]] </td><td> &amp;lt;accesskey-contributions&amp;gt; </td><td> {{int:Accesskey-contributions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-currentevents&action=edit accesskey-currentevents]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-currentevents|Talk]] </td><td> &amp;lt;accesskey-currentevents&amp;gt; </td><td> {{int:Accesskey-currentevents}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-delete&action=edit accesskey-delete]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-delete|Talk]] </td><td> d </td><td> {{int:Accesskey-delete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-edit&action=edit accesskey-edit]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-edit|Talk]] </td><td> e </td><td> {{int:Accesskey-edit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-emailuser&action=edit accesskey-emailuser]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-emailuser|Talk]] </td><td> &amp;lt;accesskey-emailuser&amp;gt; </td><td> {{int:Accesskey-emailuser}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-help&action=edit accesskey-help]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-help|Talk]] </td><td> &amp;lt;accesskey-help&amp;gt; </td><td> {{int:Accesskey-help}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-history&action=edit accesskey-history]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-history|Talk]] </td><td> h </td><td> {{int:Accesskey-history}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-login&action=edit accesskey-login]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-login|Talk]] </td><td> o </td><td> {{int:Accesskey-login}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-logout&action=edit accesskey-logout]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-logout|Talk]] </td><td> o </td><td> {{int:Accesskey-logout}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-mainpage&action=edit accesskey-mainpage]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-mainpage|Talk]] </td><td> z </td><td> {{int:Accesskey-mainpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-minoredit&action=edit accesskey-minoredit]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-minoredit|Talk]] </td><td> i </td><td> {{int:Accesskey-minoredit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-move&action=edit accesskey-move]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-move|Talk]] </td><td> m </td><td> {{int:Accesskey-move}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-mycontris&action=edit accesskey-mycontris]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-mycontris|Talk]] </td><td> y </td><td> {{int:Accesskey-mycontris}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-mytalk&action=edit accesskey-mytalk]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-mytalk|Talk]] </td><td> n </td><td> {{int:Accesskey-mytalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-portal&action=edit accesskey-portal]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-portal|Talk]] </td><td> &amp;lt;accesskey-portal&amp;gt; </td><td> {{int:Accesskey-portal}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-preferences&action=edit accesskey-preferences]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-preferences|Talk]] </td><td> &amp;lt;accesskey-preferences&amp;gt; </td><td> {{int:Accesskey-preferences}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-preview&action=edit accesskey-preview]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-preview|Talk]] </td><td> p </td><td> {{int:Accesskey-preview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-protect&action=edit accesskey-protect]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-protect|Talk]] </td><td> = </td><td> {{int:Accesskey-protect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-randompage&action=edit accesskey-randompage]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-randompage|Talk]] </td><td> x </td><td> {{int:Accesskey-randompage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-recentchanges&action=edit accesskey-recentchanges]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-recentchanges|Talk]] </td><td> r </td><td> {{int:Accesskey-recentchanges}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-recentchangeslinked&action=edit accesskey-recentchangeslinked]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-recentchangeslinked|Talk]] </td><td> c </td><td> {{int:Accesskey-recentchangeslinked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-save&action=edit accesskey-save]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-save|Talk]] </td><td> s </td><td> {{int:Accesskey-save}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-search&action=edit accesskey-search]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-search|Talk]] </td><td> f </td><td> {{int:Accesskey-search}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-sitesupport&action=edit accesskey-sitesupport]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-sitesupport|Talk]] </td><td> &amp;lt;accesskey-sitesupport&amp;gt; </td><td> {{int:Accesskey-sitesupport}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-specialpage&action=edit accesskey-specialpage]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-specialpage|Talk]] </td><td> &amp;lt;accesskey-specialpage&amp;gt; </td><td> {{int:Accesskey-specialpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-specialpages&action=edit accesskey-specialpages]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-specialpages|Talk]] </td><td> q </td><td> {{int:Accesskey-specialpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-talk&action=edit accesskey-talk]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-talk|Talk]] </td><td> t </td><td> {{int:Accesskey-talk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-undelete&action=edit accesskey-undelete]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-undelete|Talk]] </td><td> d </td><td> {{int:Accesskey-undelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-unwatch&action=edit accesskey-unwatch]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-unwatch|Talk]] </td><td> w </td><td> {{int:Accesskey-unwatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-upload&action=edit accesskey-upload]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-upload|Talk]] </td><td> u </td><td> {{int:Accesskey-upload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-userpage&action=edit accesskey-userpage]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-userpage|Talk]] </td><td> . </td><td> {{int:Accesskey-userpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-viewsource&action=edit accesskey-viewsource]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-viewsource|Talk]] </td><td> e </td><td> {{int:Accesskey-viewsource}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-watch&action=edit accesskey-watch]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-watch|Talk]] </td><td> w </td><td> {{int:Accesskey-watch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-watchlist&action=edit accesskey-watchlist]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-watchlist|Talk]] </td><td> l </td><td> {{int:Accesskey-watchlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-whatlinkshere&action=edit accesskey-whatlinkshere]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-whatlinkshere|Talk]] </td><td> b </td><td> {{int:Accesskey-whatlinkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accmailtext&action=edit accmailtext]<br> [[MediaWiki_talk:Accmailtext|Talk]] </td><td> The Password for &#39;$1&#39; has been sent to $2. </td><td> {{int:Accmailtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accmailtitle&action=edit accmailtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Accmailtitle|Talk]] </td><td> Password sent. </td><td> {{int:Accmailtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Actioncomplete&action=edit actioncomplete]<br> [[MediaWiki_talk:Actioncomplete|Talk]] </td><td> Action complete </td><td> {{int:Actioncomplete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Addedwatch&action=edit addedwatch]<br> [[MediaWiki_talk:Addedwatch|Talk]] </td><td> Added to watchlist </td><td> {{int:Addedwatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Addedwatchtext&action=edit addedwatchtext]<br> [[MediaWiki_talk:Addedwatchtext|Talk]] </td><td> The page &quot;$1&quot; has been added to your &#91;&#91;Special:Watchlist&#124;watchlist]]. Future changes to this page and its associated Talk page will be listed there, and the page will appear &#39;&#39;&#39;bolded&#39;&#39;&#39; in the &#91;&#91;Special:Recentchanges&#124;list of recent changes]] to make it easier to pick out. &lt;p&gt;If you want to remove the page from your watchlist later, click &quot;Stop watching&quot; in the sidebar. </td><td> {{int:Addedwatchtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Addsection&action=edit addsection]<br> [[MediaWiki_talk:Addsection|Talk]] </td><td> + </td><td> {{int:Addsection}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Administrators&action=edit administrators]<br> [[MediaWiki_talk:Administrators|Talk]] </td><td> Wikipedia:Administrators </td><td> {{int:Administrators}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Affirmation&action=edit affirmation]<br> [[MediaWiki_talk:Affirmation|Talk]] </td><td> I affirm that the copyright holder of this file agrees to license it under the terms of the $1. </td><td> {{int:Affirmation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:All&action=edit all]<br> [[MediaWiki_talk:All|Talk]] </td><td> all </td><td> {{int:All}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Allmessages&action=edit allmessages]<br> [[MediaWiki_talk:Allmessages|Talk]] </td><td> All system messages </td><td> {{int:Allmessages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Allmessagestext&action=edit allmessagestext]<br> [[MediaWiki_talk:Allmessagestext|Talk]] </td><td> This is a list of all system messages available in the MediaWiki: namespace. </td><td> {{int:Allmessagestext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Allpages&action=edit allpages]<br> [[MediaWiki_talk:Allpages|Talk]] </td><td> All pages </td><td> {{int:Allpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Alphaindexline&action=edit alphaindexline]<br> [[MediaWiki_talk:Alphaindexline|Talk]] </td><td> $1 to $2 </td><td> {{int:Alphaindexline}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Alreadyloggedin&action=edit alreadyloggedin]<br> [[MediaWiki_talk:Alreadyloggedin|Talk]] </td><td> &lt;font color=red&gt;&lt;b&gt;User $1, you are already logged in!&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;br /&gt; </td><td> {{int:Alreadyloggedin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Alreadyrolled&action=edit alreadyrolled]<br> [[MediaWiki_talk:Alreadyrolled|Talk]] </td><td> Cannot rollback last edit of &#91;&#91;$1]] by &#91;&#91;User:$2&#124;$2]] (&#91;&#91;User talk:$2&#124;Talk]]); someone else has edited or rolled back the page already. Last edit was by &#91;&#91;User:$3&#124;$3]] (&#91;&#91;User talk:$3&#124;Talk]]). </td><td> {{int:Alreadyrolled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ancientpages&action=edit ancientpages]<br> [[MediaWiki_talk:Ancientpages|Talk]] </td><td> Oldest pages </td><td> {{int:Ancientpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:And&action=edit and]<br> [[MediaWiki_talk:And|Talk]] </td><td> and </td><td> {{int:And}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Anontalk&action=edit anontalk]<br> [[MediaWiki_talk:Anontalk|Talk]] </td><td> Talk for this IP </td><td> {{int:Anontalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Anontalkpagetext&action=edit anontalkpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Anontalkpagetext|Talk]] </td><td> ----&#39;&#39;This is the discussion page for an anonymous user who has not created an account yet or who does not use it. We therefore have to use the numerical &#91;&#91;IP address]] to identify him/her. Such an IP address can be shared by several users. If you are an anonymous user and feel that irrelevant comments have been directed at you, please &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;create an account or log in]] to avoid future confusion with other anonymous users.&#39;&#39; </td><td> {{int:Anontalkpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Anonymous&action=edit anonymous]<br> [[MediaWiki_talk:Anonymous|Talk]] </td><td> Anonymous user(s) of Wikipedia </td><td> {{int:Anonymous}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Article&action=edit article]<br> [[MediaWiki_talk:Article|Talk]] </td><td> Content page </td><td> {{int:Article}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Articleexists&action=edit articleexists]<br> [[MediaWiki_talk:Articleexists|Talk]] </td><td> A page of that name already exists, or the name you have chosen is not valid. Please choose another name. </td><td> {{int:Articleexists}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Articlepage&action=edit articlepage]<br> [[MediaWiki_talk:Articlepage|Talk]] </td><td> View content page </td><td> {{int:Articlepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Asksql&action=edit asksql]<br> [[MediaWiki_talk:Asksql|Talk]] </td><td> SQL query </td><td> {{int:Asksql}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Asksqltext&action=edit asksqltext]<br> [[MediaWiki_talk:Asksqltext|Talk]] </td><td> Use the form below to make a direct query of the database. Use single quotes (&#39;like this&#39;) to delimit string literals. This can often add considerable load to the server, so please use this function sparingly. </td><td> {{int:Asksqltext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Autoblocker&action=edit autoblocker]<br> [[MediaWiki_talk:Autoblocker|Talk]] </td><td> Autoblocked because you share an IP address with &quot;$1&quot;. Reason &quot;$2&quot;. </td><td> {{int:Autoblocker}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badarticleerror&action=edit badarticleerror]<br> [[MediaWiki_talk:Badarticleerror|Talk]] </td><td> This action cannot be performed on this page. </td><td> {{int:Badarticleerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badfilename&action=edit badfilename]<br> [[MediaWiki_talk:Badfilename|Talk]] </td><td> Image name has been changed to &quot;$1&quot;. </td><td> {{int:Badfilename}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badfiletype&action=edit badfiletype]<br> [[MediaWiki_talk:Badfiletype|Talk]] </td><td> &quot;.$1&quot; is not a recommended image file format. </td><td> {{int:Badfiletype}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badipaddress&action=edit badipaddress]<br> [[MediaWiki_talk:Badipaddress|Talk]] </td><td> Invalid IP address </td><td> {{int:Badipaddress}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badquery&action=edit badquery]<br> [[MediaWiki_talk:Badquery|Talk]] </td><td> Badly formed search query </td><td> {{int:Badquery}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badquerytext&action=edit badquerytext]<br> [[MediaWiki_talk:Badquerytext|Talk]] </td><td> We could not process your query. This is probably because you have attempted to search for a word fewer than three letters long, which is not yet supported. It could also be that you have mistyped the expression, for example &quot;fish and and scales&quot;. Please try another query. </td><td> {{int:Badquerytext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badretype&action=edit badretype]<br> [[MediaWiki_talk:Badretype|Talk]] </td><td> The passwords you entered do not match. </td><td> {{int:Badretype}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badtitle&action=edit badtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Badtitle|Talk]] </td><td> Bad title </td><td> {{int:Badtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badtitletext&action=edit badtitletext]<br> [[MediaWiki_talk:Badtitletext|Talk]] </td><td> The requested page title was invalid, empty, or an incorrectly linked inter-language or inter-wiki title. </td><td> {{int:Badtitletext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blanknamespace&action=edit blanknamespace]<br> [[MediaWiki_talk:Blanknamespace|Talk]] </td><td> (Main) </td><td> {{int:Blanknamespace}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockedtext&action=edit blockedtext]<br> [[MediaWiki_talk:Blockedtext|Talk]] </td><td> Your user name or IP address has been blocked by $1. The reason given is this:&lt;br /&gt;&#39;&#39;$2&#39;&#39;&lt;p&gt;You may contact $1 or one of the other &#91;&#91;Wikipedia:Administrators&#124;administrators]] to discuss the block. Note that you may not use the &quot;email this user&quot; feature unless you have a valid email address registered in your &#91;&#91;Special:Preferences&#124;user preferences]]. Your IP address is $3. Please include this address in any queries you make. </td><td> {{int:Blockedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockedtitle&action=edit blockedtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Blockedtitle|Talk]] </td><td> User is blocked </td><td> {{int:Blockedtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockip&action=edit blockip]<br> [[MediaWiki_talk:Blockip|Talk]] </td><td> Block user </td><td> {{int:Blockip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockipsuccesssub&action=edit blockipsuccesssub]<br> [[MediaWiki_talk:Blockipsuccesssub|Talk]] </td><td> Block succeeded </td><td> {{int:Blockipsuccesssub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockipsuccesstext&action=edit blockipsuccesstext]<br> [[MediaWiki_talk:Blockipsuccesstext|Talk]] </td><td> &quot;$1&quot; has been blocked. &lt;br /&gt;See &#91;&#91;Special:Ipblocklist&#124;IP block list]] to review blocks. </td><td> {{int:Blockipsuccesstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockiptext&action=edit blockiptext]<br> [[MediaWiki_talk:Blockiptext|Talk]] </td><td> Use the form below to block write access from a specific IP address or username. This should be done only only to prevent vandalism, and in accordance with &#91;&#91;Wikipedia:Policy&#124;policy]]. Fill in a specific reason below (for example, citing particular pages that were vandalized). </td><td> {{int:Blockiptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklink&action=edit blocklink]<br> [[MediaWiki_talk:Blocklink|Talk]] </td><td> block </td><td> {{int:Blocklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklistline&action=edit blocklistline]<br> [[MediaWiki_talk:Blocklistline|Talk]] </td><td> $1, $2 blocked $3 (expires $4) </td><td> {{int:Blocklistline}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklogentry&action=edit blocklogentry]<br> [[MediaWiki_talk:Blocklogentry|Talk]] </td><td> blocked &quot;$1&quot; with an expiry time of $2 </td><td> {{int:Blocklogentry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklogpage&action=edit blocklogpage]<br> [[MediaWiki_talk:Blocklogpage|Talk]] </td><td> Block_log </td><td> {{int:Blocklogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklogtext&action=edit blocklogtext]<br> [[MediaWiki_talk:Blocklogtext|Talk]] </td><td> This is a log of user blocking and unblocking actions. Automatically blocked IP addresses are not be listed. See the &#91;&#91;Special:Ipblocklist&#124;IP block list]] for the list of currently operational bans and blocks. </td><td> {{int:Blocklogtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bold_sample&action=edit bold_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Bold_sample|Talk]] </td><td> Bold text </td><td> {{int:Bold_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bold_tip&action=edit bold_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Bold_tip|Talk]] </td><td> Bold text </td><td> {{int:Bold_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Booksources&action=edit booksources]<br> [[MediaWiki_talk:Booksources|Talk]] </td><td> Book sources </td><td> {{int:Booksources}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Booksourcetext&action=edit booksourcetext]<br> [[MediaWiki_talk:Booksourcetext|Talk]] </td><td> Below is a list of links to other sites that sell new and used books, and may also have further information about books you are looking for.Wikipedia is not affiliated with any of these businesses, and this list should not be construed as an endorsement. </td><td> {{int:Booksourcetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Brokenredirects&action=edit brokenredirects]<br> [[MediaWiki_talk:Brokenredirects|Talk]] </td><td> Broken Redirects </td><td> {{int:Brokenredirects}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Brokenredirectstext&action=edit brokenredirectstext]<br> [[MediaWiki_talk:Brokenredirectstext|Talk]] </td><td> The following redirects link to a non-existing pages. </td><td> {{int:Brokenredirectstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bugreports&action=edit bugreports]<br> [[MediaWiki_talk:Bugreports|Talk]] </td><td> Bug reports </td><td> {{int:Bugreports}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bugreportspage&action=edit bugreportspage]<br> [[MediaWiki_talk:Bugreportspage|Talk]] </td><td> Wikipedia:Bug_reports </td><td> {{int:Bugreportspage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucratlog&action=edit bureaucratlog]<br> [[MediaWiki_talk:Bureaucratlog|Talk]] </td><td> Bureaucrat_log </td><td> {{int:Bureaucratlog}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucratlogentry&action=edit bureaucratlogentry]<br> [[MediaWiki_talk:Bureaucratlogentry|Talk]] </td><td> Rights for user &quot;$1&quot; set &quot;$2&quot; </td><td> {{int:Bureaucratlogentry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucrattext&action=edit bureaucrattext]<br> [[MediaWiki_talk:Bureaucrattext|Talk]] </td><td> The action you have requested can only be performed by sysops with &quot;bureaucrat&quot; status. </td><td> {{int:Bureaucrattext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucrattitle&action=edit bureaucrattitle]<br> [[MediaWiki_talk:Bureaucrattitle|Talk]] </td><td> Bureaucrat access required </td><td> {{int:Bureaucrattitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bydate&action=edit bydate]<br> [[MediaWiki_talk:Bydate|Talk]] </td><td> by date </td><td> {{int:Bydate}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Byname&action=edit byname]<br> [[MediaWiki_talk:Byname|Talk]] </td><td> by name </td><td> {{int:Byname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bysize&action=edit bysize]<br> [[MediaWiki_talk:Bysize|Talk]] </td><td> by size </td><td> {{int:Bysize}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cachederror&action=edit cachederror]<br> [[MediaWiki_talk:Cachederror|Talk]] </td><td> The following is a cached copy of the requested page, and may not be up to date. </td><td> {{int:Cachederror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cancel&action=edit cancel]<br> [[MediaWiki_talk:Cancel|Talk]] </td><td> Cancel </td><td> {{int:Cancel}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cannotdelete&action=edit cannotdelete]<br> [[MediaWiki_talk:Cannotdelete|Talk]] </td><td> Could not delete the page or image specified. (It may have already been deleted by someone else.) </td><td> {{int:Cannotdelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cantrollback&action=edit cantrollback]<br> [[MediaWiki_talk:Cantrollback|Talk]] </td><td> Cannot revert edit; last contributor is only author of this page. </td><td> {{int:Cantrollback}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Categories&action=edit categories]<br> [[MediaWiki_talk:Categories|Talk]] </td><td> Categories </td><td> {{int:Categories}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Category&action=edit category]<br> [[MediaWiki_talk:Category|Talk]] </td><td> category </td><td> {{int:Category}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Category_header&action=edit category_header]<br> [[MediaWiki_talk:Category_header|Talk]] </td><td> Articles in category &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Category_header}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Changepassword&action=edit changepassword]<br> [[MediaWiki_talk:Changepassword|Talk]] </td><td> Change password </td><td> {{int:Changepassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Changes&action=edit changes]<br> [[MediaWiki_talk:Changes|Talk]] </td><td> changes </td><td> {{int:Changes}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Columns&action=edit columns]<br> [[MediaWiki_talk:Columns|Talk]] </td><td> Columns </td><td> {{int:Columns}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Commentedit&action=edit commentedit]<br> [[MediaWiki_talk:Commentedit|Talk]] </td><td> (comment) </td><td> {{int:Commentedit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Compareselectedversions&action=edit compareselectedversions]<br> [[MediaWiki_talk:Compareselectedversions|Talk]] </td><td> Compare selected versions </td><td> {{int:Compareselectedversions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirm&action=edit confirm]<br> [[MediaWiki_talk:Confirm|Talk]] </td><td> Confirm </td><td> {{int:Confirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmcheck&action=edit confirmcheck]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmcheck|Talk]] </td><td> Yes, I really want to delete this. </td><td> {{int:Confirmcheck}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmdelete&action=edit confirmdelete]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmdelete|Talk]] </td><td> Confirm delete </td><td> {{int:Confirmdelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmdeletetext&action=edit confirmdeletetext]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmdeletetext|Talk]] </td><td> You are about to permanently delete a page or image along with all of its history from the database. Please confirm that you intend to do this, that you understand the consequences, and that you are doing this in accordance with &#91;&#91;Wikipedia:Policy]]. </td><td> {{int:Confirmdeletetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmprotect&action=edit confirmprotect]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmprotect|Talk]] </td><td> Confirm protection </td><td> {{int:Confirmprotect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmprotecttext&action=edit confirmprotecttext]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmprotecttext|Talk]] </td><td> Do you really want to protect this page? </td><td> {{int:Confirmprotecttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmunprotect&action=edit confirmunprotect]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmunprotect|Talk]] </td><td> Confirm unprotection </td><td> {{int:Confirmunprotect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmunprotecttext&action=edit confirmunprotecttext]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmunprotecttext|Talk]] </td><td> Do you really want to unprotect this page? </td><td> {{int:Confirmunprotecttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contextchars&action=edit contextchars]<br> [[MediaWiki_talk:Contextchars|Talk]] </td><td> Characters of context per line </td><td> {{int:Contextchars}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contextlines&action=edit contextlines]<br> [[MediaWiki_talk:Contextlines|Talk]] </td><td> Lines to show per hit </td><td> {{int:Contextlines}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contribslink&action=edit contribslink]<br> [[MediaWiki_talk:Contribslink|Talk]] </td><td> contribs </td><td> {{int:Contribslink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contribsub&action=edit contribsub]<br> [[MediaWiki_talk:Contribsub|Talk]] </td><td> For $1 </td><td> {{int:Contribsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contributions&action=edit contributions]<br> [[MediaWiki_talk:Contributions|Talk]] </td><td> User contributions </td><td> {{int:Contributions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyright&action=edit copyright]<br> [[MediaWiki_talk:Copyright|Talk]] </td><td> Content is available under $1. </td><td> {{int:Copyright}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyrightpage&action=edit copyrightpage]<br> [[MediaWiki_talk:Copyrightpage|Talk]] </td><td> Wikipedia:Copyrights </td><td> {{int:Copyrightpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyrightpagename&action=edit copyrightpagename]<br> [[MediaWiki_talk:Copyrightpagename|Talk]] </td><td> Wikipedia copyright </td><td> {{int:Copyrightpagename}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyrightwarning&action=edit copyrightwarning]<br> [[MediaWiki_talk:Copyrightwarning|Talk]] </td><td> Please note that all contributions to Wikipedia are considered to be released under the GNU Free Documentation License (see $1 for details). If you don&#39;t want your writing to be edited mercilessly and redistributed at will, then don&#39;t submit it here.&lt;br /&gt; You are also promising us that you wrote this yourself, or copied it from a public domain or similar free resource. &lt;strong&gt;DO NOT SUBMIT COPYRIGHTED WORK WITHOUT PERMISSION!&lt;/strong&gt; </td><td> {{int:Copyrightwarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Couldntremove&action=edit couldntremove]<br> [[MediaWiki_talk:Couldntremove|Talk]] </td><td> Couldn&#39;t remove item &#39;$1&#39;... </td><td> {{int:Couldntremove}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Createaccount&action=edit createaccount]<br> [[MediaWiki_talk:Createaccount|Talk]] </td><td> Create new account </td><td> {{int:Createaccount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Createaccountmail&action=edit createaccountmail]<br> [[MediaWiki_talk:Createaccountmail|Talk]] </td><td> by email </td><td> {{int:Createaccountmail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cur&action=edit cur]<br> [[MediaWiki_talk:Cur|Talk]] </td><td> cur </td><td> {{int:Cur}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Currentevents&action=edit currentevents]<br> [[MediaWiki_talk:Currentevents|Talk]] </td><td> Current events </td><td> {{int:Currentevents}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Currentrev&action=edit currentrev]<br> [[MediaWiki_talk:Currentrev|Talk]] </td><td> Current revision </td><td> {{int:Currentrev}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Databaseerror&action=edit databaseerror]<br> [[MediaWiki_talk:Databaseerror|Talk]] </td><td> Database error </td><td> {{int:Databaseerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dateformat&action=edit dateformat]<br> [[MediaWiki_talk:Dateformat|Talk]] </td><td> Date format </td><td> {{int:Dateformat}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dberrortext&action=edit dberrortext]<br> [[MediaWiki_talk:Dberrortext|Talk]] </td><td> A database query syntax error has occurred. This could be because of an illegal search query (see $5), or it may indicate a bug in the software. The last attempted database query was: &lt;blockquote&gt;&lt;tt&gt;$1&lt;/tt&gt;&lt;/blockquote&gt; from within function &quot;&lt;tt&gt;$2&lt;/tt&gt;&quot;. MySQL returned error &quot;&lt;tt&gt;$3: $4&lt;/tt&gt;&quot;. </td><td> {{int:Dberrortext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dberrortextcl&action=edit dberrortextcl]<br> [[MediaWiki_talk:Dberrortextcl|Talk]] </td><td> A database query syntax error has occurred. The last attempted database query was: &quot;$1&quot; from within function &quot;$2&quot;. MySQL returned error &quot;$3: $4&quot;. </td><td> {{int:Dberrortextcl}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deadendpages&action=edit deadendpages]<br> [[MediaWiki_talk:Deadendpages|Talk]] </td><td> Dead-end pages </td><td> {{int:Deadendpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Debug&action=edit debug]<br> [[MediaWiki_talk:Debug|Talk]] </td><td> Debug </td><td> {{int:Debug}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Defaultns&action=edit defaultns]<br> [[MediaWiki_talk:Defaultns|Talk]] </td><td> Search in these namespaces by default: </td><td> {{int:Defaultns}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Defemailsubject&action=edit defemailsubject]<br> [[MediaWiki_talk:Defemailsubject|Talk]] </td><td> Wikipedia e-mail </td><td> {{int:Defemailsubject}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Delete&action=edit delete]<br> [[MediaWiki_talk:Delete|Talk]] </td><td> Delete </td><td> {{int:Delete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletecomment&action=edit deletecomment]<br> [[MediaWiki_talk:Deletecomment|Talk]] </td><td> Reason for deletion </td><td> {{int:Deletecomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletedarticle&action=edit deletedarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Deletedarticle|Talk]] </td><td> deleted &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Deletedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletedtext&action=edit deletedtext]<br> [[MediaWiki_talk:Deletedtext|Talk]] </td><td> &quot;$1&quot; has been deleted. See $2 for a record of recent deletions. </td><td> {{int:Deletedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deleteimg&action=edit deleteimg]<br> [[MediaWiki_talk:Deleteimg|Talk]] </td><td> del </td><td> {{int:Deleteimg}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletepage&action=edit deletepage]<br> [[MediaWiki_talk:Deletepage|Talk]] </td><td> Delete page </td><td> {{int:Deletepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletesub&action=edit deletesub]<br> [[MediaWiki_talk:Deletesub|Talk]] </td><td> (Deleting &quot;$1&quot;) </td><td> {{int:Deletesub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletethispage&action=edit deletethispage]<br> [[MediaWiki_talk:Deletethispage|Talk]] </td><td> Delete this page </td><td> {{int:Deletethispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletionlog&action=edit deletionlog]<br> [[MediaWiki_talk:Deletionlog|Talk]] </td><td> deletion log </td><td> {{int:Deletionlog}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dellogpage&action=edit dellogpage]<br> [[MediaWiki_talk:Dellogpage|Talk]] </td><td> Deletion_log </td><td> {{int:Dellogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dellogpagetext&action=edit dellogpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Dellogpagetext|Talk]] </td><td> Below is a list of the most recent deletions. All times shown are server time (UTC). &lt;ul&gt; &lt;/ul&gt; </td><td> {{int:Dellogpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Developerspheading&action=edit developerspheading]<br> [[MediaWiki_talk:Developerspheading|Talk]] </td><td> For developer use only </td><td> {{int:Developerspheading}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Developertext&action=edit developertext]<br> [[MediaWiki_talk:Developertext|Talk]] </td><td> The action you have requested can only be performed by users with &quot;developer&quot; status. See $1. </td><td> {{int:Developertext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Developertitle&action=edit developertitle]<br> [[MediaWiki_talk:Developertitle|Talk]] </td><td> Developer access required </td><td> {{int:Developertitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Diff&action=edit diff]<br> [[MediaWiki_talk:Diff|Talk]] </td><td> diff </td><td> {{int:Diff}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Difference&action=edit difference]<br> [[MediaWiki_talk:Difference|Talk]] </td><td> (Difference between revisions) </td><td> {{int:Difference}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disambiguations&action=edit disambiguations]<br> [[MediaWiki_talk:Disambiguations|Talk]] </td><td> Disambiguation pages </td><td> {{int:Disambiguations}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disambiguationspage&action=edit disambiguationspage]<br> [[MediaWiki_talk:Disambiguationspage|Talk]] </td><td> Wikipedia:Links_to_disambiguating_pages </td><td> {{int:Disambiguationspage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disambiguationstext&action=edit disambiguationstext]<br> [[MediaWiki_talk:Disambiguationstext|Talk]] </td><td> The following pages link to a &lt;i&gt;disambiguation page&lt;/i&gt;. They should link to the appropriate topic instead.&lt;br /&gt;A page is treated as dismbiguation if it is linked from $1.&lt;br /&gt;Links from other namespaces are &lt;i&gt;not&lt;/i&gt; listed here. </td><td> {{int:Disambiguationstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disclaimerpage&action=edit disclaimerpage]<br> [[MediaWiki_talk:Disclaimerpage|Talk]] </td><td> Wikipedia:General_disclaimer </td><td> {{int:Disclaimerpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disclaimers&action=edit disclaimers]<br> [[MediaWiki_talk:Disclaimers|Talk]] </td><td> Disclaimers </td><td> {{int:Disclaimers}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Doubleredirects&action=edit doubleredirects]<br> [[MediaWiki_talk:Doubleredirects|Talk]] </td><td> Double Redirects </td><td> {{int:Doubleredirects}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Doubleredirectstext&action=edit doubleredirectstext]<br> [[MediaWiki_talk:Doubleredirectstext|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;Attention:&lt;/b&gt; This list may contain false positives. That usually means there is additional text with links below the first #REDIRECT.&lt;br /&gt; Each row contains links to the first and second redirect, as well as the first line of the second redirect text, usually giving the &quot;real&quot; target page, which the first redirect should point to. </td><td> {{int:Doubleredirectstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Edit&action=edit edit]<br> [[MediaWiki_talk:Edit|Talk]] </td><td> Edit </td><td> {{int:Edit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editcomment&action=edit editcomment]<br> [[MediaWiki_talk:Editcomment|Talk]] </td><td> The edit comment was: &quot;&lt;i&gt;$1&lt;/i&gt;&quot;. </td><td> {{int:Editcomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editconflict&action=edit editconflict]<br> [[MediaWiki_talk:Editconflict|Talk]] </td><td> Edit conflict: $1 </td><td> {{int:Editconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editcurrent&action=edit editcurrent]<br> [[MediaWiki_talk:Editcurrent|Talk]] </td><td> Edit the current version of this page </td><td> {{int:Editcurrent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Edithelp&action=edit edithelp]<br> [[MediaWiki_talk:Edithelp|Talk]] </td><td> Editing help </td><td> {{int:Edithelp}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Edithelppage&action=edit edithelppage]<br> [[MediaWiki_talk:Edithelppage|Talk]] </td><td> Help:Editing </td><td> {{int:Edithelppage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editing&action=edit editing]<br> [[MediaWiki_talk:Editing|Talk]] </td><td> Editing $1 </td><td> {{int:Editing}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editingold&action=edit editingold]<br> [[MediaWiki_talk:Editingold|Talk]] </td><td> &lt;strong&gt;WARNING: You are editing an out-of-date revision of this page. If you save it, any changes made since this revision will be lost.&lt;/strong&gt; </td><td> {{int:Editingold}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editsection&action=edit editsection]<br> [[MediaWiki_talk:Editsection|Talk]] </td><td> edit </td><td> {{int:Editsection}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editthispage&action=edit editthispage]<br> [[MediaWiki_talk:Editthispage|Talk]] </td><td> Edit this page </td><td> {{int:Editthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailflag&action=edit emailflag]<br> [[MediaWiki_talk:Emailflag|Talk]] </td><td> Disable e-mail from other users </td><td> {{int:Emailflag}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailforlost&action=edit emailforlost]<br> [[MediaWiki_talk:Emailforlost|Talk]] </td><td> Fields marked with a star (*) are optional. Storing an email address enables people to contact you through the website without you having to reveal your email address to them, and it can be used to send you a new password if you forget it.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Your real name, if you choose to provide it, will be used for giving you attribution for your work. </td><td> {{int:Emailforlost}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailfrom&action=edit emailfrom]<br> [[MediaWiki_talk:Emailfrom|Talk]] </td><td> From </td><td> {{int:Emailfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailmessage&action=edit emailmessage]<br> [[MediaWiki_talk:Emailmessage|Talk]] </td><td> Message </td><td> {{int:Emailmessage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailpage&action=edit emailpage]<br> [[MediaWiki_talk:Emailpage|Talk]] </td><td> E-mail user </td><td> {{int:Emailpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailpagetext&action=edit emailpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Emailpagetext|Talk]] </td><td> If this user has entered a valid e-mail address in his or her user preferences, the form below will send a single message. The e-mail address you entered in your user preferences will appear as the &quot;From&quot; address of the mail, so the recipient will be able to reply. </td><td> {{int:Emailpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsend&action=edit emailsend]<br> [[MediaWiki_talk:Emailsend|Talk]] </td><td> Send </td><td> {{int:Emailsend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsent&action=edit emailsent]<br> [[MediaWiki_talk:Emailsent|Talk]] </td><td> E-mail sent </td><td> {{int:Emailsent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsenttext&action=edit emailsenttext]<br> [[MediaWiki_talk:Emailsenttext|Talk]] </td><td> Your e-mail message has been sent. </td><td> {{int:Emailsenttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsubject&action=edit emailsubject]<br> [[MediaWiki_talk:Emailsubject|Talk]] </td><td> Subject </td><td> {{int:Emailsubject}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailto&action=edit emailto]<br> [[MediaWiki_talk:Emailto|Talk]] </td><td> To </td><td> {{int:Emailto}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailuser&action=edit emailuser]<br> [[MediaWiki_talk:Emailuser|Talk]] </td><td> E-mail this user </td><td> {{int:Emailuser}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Enterlockreason&action=edit enterlockreason]<br> [[MediaWiki_talk:Enterlockreason|Talk]] </td><td> Enter a reason for the lock, including an estimate of when the lock will be released </td><td> {{int:Enterlockreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Error&action=edit error]<br> [[MediaWiki_talk:Error|Talk]] </td><td> Error </td><td> {{int:Error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Errorpagetitle&action=edit errorpagetitle]<br> [[MediaWiki_talk:Errorpagetitle|Talk]] </td><td> Error </td><td> {{int:Errorpagetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exbeforeblank&action=edit exbeforeblank]<br> [[MediaWiki_talk:Exbeforeblank|Talk]] </td><td> content before blanking was: </td><td> {{int:Exbeforeblank}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exblank&action=edit exblank]<br> [[MediaWiki_talk:Exblank|Talk]] </td><td> page was empty </td><td> {{int:Exblank}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Excontent&action=edit excontent]<br> [[MediaWiki_talk:Excontent|Talk]] </td><td> content was: </td><td> {{int:Excontent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Explainconflict&action=edit explainconflict]<br> [[MediaWiki_talk:Explainconflict|Talk]] </td><td> Someone else has changed this page since you started editing it. The upper text area contains the page text as it currently exists. Your changes are shown in the lower text area. You will have to merge your changes into the existing text. &lt;b&gt;Only&lt;/b&gt; the text in the upper text area will be saved when you press &quot;Save page&quot;. &lt;p&gt; </td><td> {{int:Explainconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Export&action=edit export]<br> [[MediaWiki_talk:Export|Talk]] </td><td> Export pages </td><td> {{int:Export}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exportcuronly&action=edit exportcuronly]<br> [[MediaWiki_talk:Exportcuronly|Talk]] </td><td> Include only the current revision, not the full history </td><td> {{int:Exportcuronly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exporttext&action=edit exporttext]<br> [[MediaWiki_talk:Exporttext|Talk]] </td><td> You can export the text and editing history of a particular page or set of pages wrapped in some XML; this can then be imported into another wiki running MediaWiki software, transformed, or just kept for your private amusement. </td><td> {{int:Exporttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Extlink_sample&action=edit extlink_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Extlink_sample|Talk]] </td><td> http&#58;//www.example.com link title </td><td> {{int:Extlink_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Extlink_tip&action=edit extlink_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Extlink_tip|Talk]] </td><td> External link (remember http&#58;// prefix) </td><td> {{int:Extlink_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Faq&action=edit faq]<br> [[MediaWiki_talk:Faq|Talk]] </td><td> FAQ </td><td> {{int:Faq}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Faqpage&action=edit faqpage]<br> [[MediaWiki_talk:Faqpage|Talk]] </td><td> Wikipedia:FAQ </td><td> {{int:Faqpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Feedlinks&action=edit feedlinks]<br> [[MediaWiki_talk:Feedlinks|Talk]] </td><td> Feed: </td><td> {{int:Feedlinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filecopyerror&action=edit filecopyerror]<br> [[MediaWiki_talk:Filecopyerror|Talk]] </td><td> Could not copy file &quot;$1&quot; to &quot;$2&quot;. </td><td> {{int:Filecopyerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filedeleteerror&action=edit filedeleteerror]<br> [[MediaWiki_talk:Filedeleteerror|Talk]] </td><td> Could not delete file &quot;$1&quot;. </td><td> {{int:Filedeleteerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filedesc&action=edit filedesc]<br> [[MediaWiki_talk:Filedesc|Talk]] </td><td> Summary </td><td> {{int:Filedesc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filename&action=edit filename]<br> [[MediaWiki_talk:Filename|Talk]] </td><td> Filename </td><td> {{int:Filename}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filenotfound&action=edit filenotfound]<br> [[MediaWiki_talk:Filenotfound|Talk]] </td><td> Could not find file &quot;$1&quot;. </td><td> {{int:Filenotfound}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filerenameerror&action=edit filerenameerror]<br> [[MediaWiki_talk:Filerenameerror|Talk]] </td><td> Could not rename file &quot;$1&quot; to &quot;$2&quot;. </td><td> {{int:Filerenameerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filesource&action=edit filesource]<br> [[MediaWiki_talk:Filesource|Talk]] </td><td> Source </td><td> {{int:Filesource}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filestatus&action=edit filestatus]<br> [[MediaWiki_talk:Filestatus|Talk]] </td><td> Copyright status </td><td> {{int:Filestatus}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Fileuploaded&action=edit fileuploaded]<br> [[MediaWiki_talk:Fileuploaded|Talk]] </td><td> File &quot;$1&quot; uploaded successfully. Please follow this link: $2 to the description page and fill in information about the file, such as where it came from, when it was created and by whom, and anything else you may know about it. </td><td> {{int:Fileuploaded}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Formerror&action=edit formerror]<br> [[MediaWiki_talk:Formerror|Talk]] </td><td> Error: could not submit form </td><td> {{int:Formerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Fromwikipedia&action=edit fromwikipedia]<br> [[MediaWiki_talk:Fromwikipedia|Talk]] </td><td> From Wikipedia </td><td> {{int:Fromwikipedia}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Getimagelist&action=edit getimagelist]<br> [[MediaWiki_talk:Getimagelist|Talk]] </td><td> fetching image list </td><td> {{int:Getimagelist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Go&action=edit go]<br> [[MediaWiki_talk:Go|Talk]] </td><td> Go </td><td> {{int:Go}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Googlesearch&action=edit googlesearch]<br> [[MediaWiki_talk:Googlesearch|Talk]] </td><td> &lt;!-- SiteSearch Google --&gt; &lt;FORM method=GET action=&quot;http&#58;//www.google.com/search&quot;&gt; &lt;TABLE bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td&gt; &lt;A HREF=&quot;http&#58;//www.google.com/&quot;&gt; &lt;IMG SRC=&quot;http&#58;//www.google.com/logos/Logo_40wht.gif&quot; border=&quot;0&quot; ALT=&quot;Google&quot;&gt;&lt;/A&gt; &lt;/td&gt; &lt;td&gt; &lt;INPUT TYPE=text name=q size=31 maxlength=255 value=&quot;$1&quot;&gt; &lt;INPUT type=submit name=btnG VALUE=&quot;Google Search&quot;&gt; &lt;font size=-1&gt; &lt;input type=hidden name=domains value=&quot;{{SERVER}}&quot;&gt;&lt;br /&gt;&lt;input type=radio name=sitesearch value=&quot;&quot;&gt; WWW &lt;input type=radio name=sitesearch value=&quot;{{SERVER}}&quot; checked&gt; {{SERVER}} &lt;br /&gt; &lt;input type=&#39;hidden&#39; name=&#39;ie&#39; value=&#39;$2&#39;&gt; &lt;input type=&#39;hidden&#39; name=&#39;oe&#39; value=&#39;$2&#39;&gt; &lt;/font&gt; &lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/TABLE&gt; &lt;/FORM&gt; &lt;!-- SiteSearch Google --&gt; </td><td> {{int:Googlesearch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Guesstimezone&action=edit guesstimezone]<br> [[MediaWiki_talk:Guesstimezone|Talk]] </td><td> Fill in from browser </td><td> {{int:Guesstimezone}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Headline_sample&action=edit headline_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Headline_sample|Talk]] </td><td> Headline text </td><td> {{int:Headline_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Headline_tip&action=edit headline_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Headline_tip|Talk]] </td><td> Level 2 headline </td><td> {{int:Headline_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Help&action=edit help]<br> [[MediaWiki_talk:Help|Talk]] </td><td> Help </td><td> {{int:Help}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Helppage&action=edit helppage]<br> [[MediaWiki_talk:Helppage|Talk]] </td><td> Help:Contents </td><td> {{int:Helppage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hide&action=edit hide]<br> [[MediaWiki_talk:Hide|Talk]] </td><td> hide </td><td> {{int:Hide}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hidetoc&action=edit hidetoc]<br> [[MediaWiki_talk:Hidetoc|Talk]] </td><td> hide </td><td> {{int:Hidetoc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hist&action=edit hist]<br> [[MediaWiki_talk:Hist|Talk]] </td><td> hist </td><td> {{int:Hist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Histlegend&action=edit histlegend]<br> [[MediaWiki_talk:Histlegend|Talk]] </td><td> Diff selection: mark the radio boxes of the versions to compare and hit enter or the button at the bottom.&lt;br/&gt; Legend: (cur) = difference with current version, (last) = difference with preceding version, M = minor edit. </td><td> {{int:Histlegend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:History&action=edit history]<br> [[MediaWiki_talk:History|Talk]] </td><td> Page history </td><td> {{int:History}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:History_short&action=edit history_short]<br> [[MediaWiki_talk:History_short|Talk]] </td><td> History </td><td> {{int:History_short}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Historywarning&action=edit historywarning]<br> [[MediaWiki_talk:Historywarning|Talk]] </td><td> Warning: The page you are about to delete has a history: </td><td> {{int:Historywarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hr_tip&action=edit hr_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Hr_tip|Talk]] </td><td> Horizontal line (use sparingly) </td><td> {{int:Hr_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ignorewarning&action=edit ignorewarning]<br> [[MediaWiki_talk:Ignorewarning|Talk]] </td><td> Ignore warning and save file anyway. </td><td> {{int:Ignorewarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ilshowmatch&action=edit ilshowmatch]<br> [[MediaWiki_talk:Ilshowmatch|Talk]] </td><td> Show all images with names matching </td><td> {{int:Ilshowmatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ilsubmit&action=edit ilsubmit]<br> [[MediaWiki_talk:Ilsubmit|Talk]] </td><td> Search </td><td> {{int:Ilsubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Image_sample&action=edit image_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Image_sample|Talk]] </td><td> Example.jpg </td><td> {{int:Image_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Image_tip&action=edit image_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Image_tip|Talk]] </td><td> Embedded image </td><td> {{int:Image_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagelinks&action=edit imagelinks]<br> [[MediaWiki_talk:Imagelinks|Talk]] </td><td> Image links </td><td> {{int:Imagelinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagelist&action=edit imagelist]<br> [[MediaWiki_talk:Imagelist|Talk]] </td><td> Image list </td><td> {{int:Imagelist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagelisttext&action=edit imagelisttext]<br> [[MediaWiki_talk:Imagelisttext|Talk]] </td><td> Below is a list of $1 images sorted $2. </td><td> {{int:Imagelisttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagepage&action=edit imagepage]<br> [[MediaWiki_talk:Imagepage|Talk]] </td><td> View image page </td><td> {{int:Imagepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagereverted&action=edit imagereverted]<br> [[MediaWiki_talk:Imagereverted|Talk]] </td><td> Revert to earlier version was successful. </td><td> {{int:Imagereverted}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imgdelete&action=edit imgdelete]<br> [[MediaWiki_talk:Imgdelete|Talk]] </td><td> del </td><td> {{int:Imgdelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imgdesc&action=edit imgdesc]<br> [[MediaWiki_talk:Imgdesc|Talk]] </td><td> desc </td><td> {{int:Imgdesc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imghistlegend&action=edit imghistlegend]<br> [[MediaWiki_talk:Imghistlegend|Talk]] </td><td> Legend: (cur) = this is the current image, (del) = delete this old version, (rev) = revert to this old version. &lt;br /&gt;&lt;i&gt;Click on date to see image uploaded on that date&lt;/i&gt;. </td><td> {{int:Imghistlegend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imghistory&action=edit imghistory]<br> [[MediaWiki_talk:Imghistory|Talk]] </td><td> Image history </td><td> {{int:Imghistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imglegend&action=edit imglegend]<br> [[MediaWiki_talk:Imglegend|Talk]] </td><td> Legend: (desc) = show/edit image description. </td><td> {{int:Imglegend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Import&action=edit import]<br> [[MediaWiki_talk:Import|Talk]] </td><td> Import pages </td><td> {{int:Import}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Importfailed&action=edit importfailed]<br> [[MediaWiki_talk:Importfailed|Talk]] </td><td> Import failed: $1 </td><td> {{int:Importfailed}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Importhistoryconflict&action=edit importhistoryconflict]<br> [[MediaWiki_talk:Importhistoryconflict|Talk]] </td><td> Conflicting history revision exists (may have imported this page before) </td><td> {{int:Importhistoryconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Importnotext&action=edit importnotext]<br> [[MediaWiki_talk:Importnotext|Talk]] </td><td> Empty or no text </td><td> {{int:Importnotext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Importsuccess&action=edit importsuccess]<br> [[MediaWiki_talk:Importsuccess|Talk]] </td><td> Import succeeded! </td><td> {{int:Importsuccess}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Importtext&action=edit importtext]<br> [[MediaWiki_talk:Importtext|Talk]] </td><td> Please export the file from the source wiki using the Special:Export utility, save it to your disk and upload it here. </td><td> {{int:Importtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Infobox&action=edit infobox]<br> [[MediaWiki_talk:Infobox|Talk]] </td><td> Click a button to get an example text </td><td> {{int:Infobox}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Infobox_alert&action=edit infobox_alert]<br> [[MediaWiki_talk:Infobox_alert|Talk]] </td><td> Please enter the text you want to be formatted.\n It will be shown in the infobox for copy and pasting.\nExample:\n$1\nwill become:\n$2 </td><td> {{int:Infobox_alert}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Internalerror&action=edit internalerror]<br> [[MediaWiki_talk:Internalerror|Talk]] </td><td> Internal error </td><td> {{int:Internalerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Intl&action=edit intl]<br> [[MediaWiki_talk:Intl|Talk]] </td><td> Interlanguage links </td><td> {{int:Intl}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ip_range_invalid&action=edit ip_range_invalid]<br> [[MediaWiki_talk:Ip_range_invalid|Talk]] </td><td> Invalid IP range. </td><td> {{int:Ip_range_invalid}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipaddress&action=edit ipaddress]<br> [[MediaWiki_talk:Ipaddress|Talk]] </td><td> IP Address/username </td><td> {{int:Ipaddress}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipb_expiry_invalid&action=edit ipb_expiry_invalid]<br> [[MediaWiki_talk:Ipb_expiry_invalid|Talk]] </td><td> Expiry time invalid. </td><td> {{int:Ipb_expiry_invalid}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipbexpiry&action=edit ipbexpiry]<br> [[MediaWiki_talk:Ipbexpiry|Talk]] </td><td> Expiry </td><td> {{int:Ipbexpiry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipblocklist&action=edit ipblocklist]<br> [[MediaWiki_talk:Ipblocklist|Talk]] </td><td> List of blocked IP addresses and usernames </td><td> {{int:Ipblocklist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipbreason&action=edit ipbreason]<br> [[MediaWiki_talk:Ipbreason|Talk]] </td><td> Reason </td><td> {{int:Ipbreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipbsubmit&action=edit ipbsubmit]<br> [[MediaWiki_talk:Ipbsubmit|Talk]] </td><td> Block this user </td><td> {{int:Ipbsubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipusubmit&action=edit ipusubmit]<br> [[MediaWiki_talk:Ipusubmit|Talk]] </td><td> Unblock this address </td><td> {{int:Ipusubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipusuccess&action=edit ipusuccess]<br> [[MediaWiki_talk:Ipusuccess|Talk]] </td><td> &quot;$1&quot; unblocked </td><td> {{int:Ipusuccess}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Isbn&action=edit isbn]<br> [[MediaWiki_talk:Isbn|Talk]] </td><td> ISBN </td><td> {{int:Isbn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Isredirect&action=edit isredirect]<br> [[MediaWiki_talk:Isredirect|Talk]] </td><td> redirect page </td><td> {{int:Isredirect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Italic_sample&action=edit italic_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Italic_sample|Talk]] </td><td> Italic text </td><td> {{int:Italic_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Italic_tip&action=edit italic_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Italic_tip|Talk]] </td><td> Italic text </td><td> {{int:Italic_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Iteminvalidname&action=edit iteminvalidname]<br> [[MediaWiki_talk:Iteminvalidname|Talk]] </td><td> Problem with item &#39;$1&#39;, invalid name... </td><td> {{int:Iteminvalidname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Largefile&action=edit largefile]<br> [[MediaWiki_talk:Largefile|Talk]] </td><td> It is recommended that images not exceed 100k in size. </td><td> {{int:Largefile}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Last&action=edit last]<br> [[MediaWiki_talk:Last|Talk]] </td><td> last </td><td> {{int:Last}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lastmodified&action=edit lastmodified]<br> [[MediaWiki_talk:Lastmodified|Talk]] </td><td> This page was last modified $1. </td><td> {{int:Lastmodified}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lastmodifiedby&action=edit lastmodifiedby]<br> [[MediaWiki_talk:Lastmodifiedby|Talk]] </td><td> This page was last modified $1 by $2. </td><td> {{int:Lastmodifiedby}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lineno&action=edit lineno]<br> [[MediaWiki_talk:Lineno|Talk]] </td><td> Line $1: </td><td> {{int:Lineno}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Link_sample&action=edit link_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Link_sample|Talk]] </td><td> Link title </td><td> {{int:Link_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Link_tip&action=edit link_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Link_tip|Talk]] </td><td> Internal link </td><td> {{int:Link_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linklistsub&action=edit linklistsub]<br> [[MediaWiki_talk:Linklistsub|Talk]] </td><td> (List of links) </td><td> {{int:Linklistsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linkshere&action=edit linkshere]<br> [[MediaWiki_talk:Linkshere|Talk]] </td><td> The following pages link to here: </td><td> {{int:Linkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linkstoimage&action=edit linkstoimage]<br> [[MediaWiki_talk:Linkstoimage|Talk]] </td><td> The following pages link to this image: </td><td> {{int:Linkstoimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linktrail&action=edit linktrail]<br> [[MediaWiki_talk:Linktrail|Talk]] </td><td> /^(&#91;a-z]+)(.*)$/sD </td><td> {{int:Linktrail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Listform&action=edit listform]<br> [[MediaWiki_talk:Listform|Talk]] </td><td> list </td><td> {{int:Listform}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Listusers&action=edit listusers]<br> [[MediaWiki_talk:Listusers|Talk]] </td><td> User list </td><td> {{int:Listusers}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loadhist&action=edit loadhist]<br> [[MediaWiki_talk:Loadhist|Talk]] </td><td> Loading page history </td><td> {{int:Loadhist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loadingrev&action=edit loadingrev]<br> [[MediaWiki_talk:Loadingrev|Talk]] </td><td> loading revision for diff </td><td> {{int:Loadingrev}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Localtime&action=edit localtime]<br> [[MediaWiki_talk:Localtime|Talk]] </td><td> Local time display </td><td> {{int:Localtime}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockbtn&action=edit lockbtn]<br> [[MediaWiki_talk:Lockbtn|Talk]] </td><td> Lock database </td><td> {{int:Lockbtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockconfirm&action=edit lockconfirm]<br> [[MediaWiki_talk:Lockconfirm|Talk]] </td><td> Yes, I really want to lock the database. </td><td> {{int:Lockconfirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdb&action=edit lockdb]<br> [[MediaWiki_talk:Lockdb|Talk]] </td><td> Lock database </td><td> {{int:Lockdb}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdbsuccesssub&action=edit lockdbsuccesssub]<br> [[MediaWiki_talk:Lockdbsuccesssub|Talk]] </td><td> Database lock succeeded </td><td> {{int:Lockdbsuccesssub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdbsuccesstext&action=edit lockdbsuccesstext]<br> [[MediaWiki_talk:Lockdbsuccesstext|Talk]] </td><td> The database has been locked. &lt;br /&gt;Remember to remove the lock after your maintenance is complete. </td><td> {{int:Lockdbsuccesstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdbtext&action=edit lockdbtext]<br> [[MediaWiki_talk:Lockdbtext|Talk]] </td><td> Locking the database will suspend the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do, and that you will unlock the database when your maintenance is done. </td><td> {{int:Lockdbtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Locknoconfirm&action=edit locknoconfirm]<br> [[MediaWiki_talk:Locknoconfirm|Talk]] </td><td> You did not check the confirmation box. </td><td> {{int:Locknoconfirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Login&action=edit login]<br> [[MediaWiki_talk:Login|Talk]] </td><td> Log in </td><td> {{int:Login}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginend&action=edit loginend]<br> [[MediaWiki_talk:Loginend|Talk]] </td><td> &amp;nbsp; </td><td> {{int:Loginend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginerror&action=edit loginerror]<br> [[MediaWiki_talk:Loginerror|Talk]] </td><td> Login error </td><td> {{int:Loginerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginpagetitle&action=edit loginpagetitle]<br> [[MediaWiki_talk:Loginpagetitle|Talk]] </td><td> User login </td><td> {{int:Loginpagetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginproblem&action=edit loginproblem]<br> [[MediaWiki_talk:Loginproblem|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;There has been a problem with your login.&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;Try again! </td><td> {{int:Loginproblem}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginprompt&action=edit loginprompt]<br> [[MediaWiki_talk:Loginprompt|Talk]] </td><td> You must have cookies enabled to log in to Wikipedia. </td><td> {{int:Loginprompt}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginreqtext&action=edit loginreqtext]<br> [[MediaWiki_talk:Loginreqtext|Talk]] </td><td> You must &#91;&#91;special:Userlogin&#124;login]] to view other pages. </td><td> {{int:Loginreqtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginreqtitle&action=edit loginreqtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Loginreqtitle|Talk]] </td><td> Login Required </td><td> {{int:Loginreqtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginsuccess&action=edit loginsuccess]<br> [[MediaWiki_talk:Loginsuccess|Talk]] </td><td> You are now logged in to Wikipedia as &quot;$1&quot;. </td><td> {{int:Loginsuccess}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginsuccesstitle&action=edit loginsuccesstitle]<br> [[MediaWiki_talk:Loginsuccesstitle|Talk]] </td><td> Login successful </td><td> {{int:Loginsuccesstitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Logout&action=edit logout]<br> [[MediaWiki_talk:Logout|Talk]] </td><td> Log out </td><td> {{int:Logout}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Logouttext&action=edit logouttext]<br> [[MediaWiki_talk:Logouttext|Talk]] </td><td> You are now logged out. You can continue to use Wikipedia anonymously, or you can log in again as the same or as a different user. Note that some pages may continue to be displayed as if you were still logged in, until you clear your browser cache </td><td> {{int:Logouttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Logouttitle&action=edit logouttitle]<br> [[MediaWiki_talk:Logouttitle|Talk]] </td><td> User logout </td><td> {{int:Logouttitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lonelypages&action=edit lonelypages]<br> [[MediaWiki_talk:Lonelypages|Talk]] </td><td> Orphaned pages </td><td> {{int:Lonelypages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Longpages&action=edit longpages]<br> [[MediaWiki_talk:Longpages|Talk]] </td><td> Long pages </td><td> {{int:Longpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Longpagewarning&action=edit longpagewarning]<br> [[MediaWiki_talk:Longpagewarning|Talk]] </td><td> WARNING: This page is $1 kilobytes long; some browsers may have problems editing pages approaching or longer than 32kb. Please consider breaking the page into smaller sections. </td><td> {{int:Longpagewarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailerror&action=edit mailerror]<br> [[MediaWiki_talk:Mailerror|Talk]] </td><td> Error sending mail: $1 </td><td> {{int:Mailerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailmypassword&action=edit mailmypassword]<br> [[MediaWiki_talk:Mailmypassword|Talk]] </td><td> Mail me a new password </td><td> {{int:Mailmypassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailnologin&action=edit mailnologin]<br> [[MediaWiki_talk:Mailnologin|Talk]] </td><td> No send address </td><td> {{int:Mailnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailnologintext&action=edit mailnologintext]<br> [[MediaWiki_talk:Mailnologintext|Talk]] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;{{localurl:Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; and have a valid e-mail address in your &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Preferences&quot;&gt;preferences&lt;/a&gt; to send e-mail to other users. </td><td> {{int:Mailnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mainpage&action=edit mainpage]<br> [[MediaWiki_talk:Mainpage|Talk]] </td><td> Main Page </td><td> {{int:Mainpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mainpagedocfooter&action=edit mainpagedocfooter]<br> [[MediaWiki_talk:Mainpagedocfooter|Talk]] </td><td> Please see &#91;http&#58;//meta.wikipedia.org/wiki/MediaWiki_i18n documentation on customizing the interface] and the &#91;http&#58;//meta.wikipedia.org/wiki/MediaWiki_User%27s_Guide User&#39;s Guide] for usage and configuration help. </td><td> {{int:Mainpagedocfooter}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mainpagetext&action=edit mainpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Mainpagetext|Talk]] </td><td> Wiki software successfully installed. </td><td> {{int:Mainpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Maintenance&action=edit maintenance]<br> [[MediaWiki_talk:Maintenance|Talk]] </td><td> Maintenance page </td><td> {{int:Maintenance}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Maintenancebacklink&action=edit maintenancebacklink]<br> [[MediaWiki_talk:Maintenancebacklink|Talk]] </td><td> Back to Maintenance Page </td><td> {{int:Maintenancebacklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Maintnancepagetext&action=edit maintnancepagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Maintnancepagetext|Talk]] </td><td> This page includes several handy tools for everyday maintenance. Some of these functions tend to stress the database, so please do not hit reload after every item you fixed ;-) </td><td> {{int:Maintnancepagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysop&action=edit makesysop]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysop|Talk]] </td><td> Make a user into a sysop </td><td> {{int:Makesysop}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopfail&action=edit makesysopfail]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysopfail|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;User &quot;$1&quot; could not be made into a sysop. (Did you enter the name correctly?)&lt;/b&gt; </td><td> {{int:Makesysopfail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopname&action=edit makesysopname]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysopname|Talk]] </td><td> Name of the user: </td><td> {{int:Makesysopname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopok&action=edit makesysopok]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysopok|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;User &quot;$1&quot; is now a sysop&lt;/b&gt; </td><td> {{int:Makesysopok}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopsubmit&action=edit makesysopsubmit]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysopsubmit|Talk]] </td><td> Make this user into a sysop </td><td> {{int:Makesysopsubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysoptext&action=edit makesysoptext]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysoptext|Talk]] </td><td> This form is used by bureaucrats to turn ordinary users into administrators. Type the name of the user in the box and press the button to make the user an administrator </td><td> {{int:Makesysoptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysoptitle&action=edit makesysoptitle]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysoptitle|Talk]] </td><td> Make a user into a sysop </td><td> {{int:Makesysoptitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Matchtotals&action=edit matchtotals]<br> [[MediaWiki_talk:Matchtotals|Talk]] </td><td> The query &quot;$1&quot; matched $2 page titles and the text of $3 pages. </td><td> {{int:Matchtotals}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math&action=edit math]<br> [[MediaWiki_talk:Math|Talk]] </td><td> Rendering math </td><td> {{int:Math}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_bad_output&action=edit math_bad_output]<br> [[MediaWiki_talk:Math_bad_output|Talk]] </td><td> Can&#39;t write to or create math output directory </td><td> {{int:Math_bad_output}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_bad_tmpdir&action=edit math_bad_tmpdir]<br> [[MediaWiki_talk:Math_bad_tmpdir|Talk]] </td><td> Can&#39;t write to or create math temp directory </td><td> {{int:Math_bad_tmpdir}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_failure&action=edit math_failure]<br> [[MediaWiki_talk:Math_failure|Talk]] </td><td> Failed to parse </td><td> {{int:Math_failure}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_image_error&action=edit math_image_error]<br> [[MediaWiki_talk:Math_image_error|Talk]] </td><td> PNG conversion failed; check for correct installation of latex, dvips, gs, and convert </td><td> {{int:Math_image_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_lexing_error&action=edit math_lexing_error]<br> [[MediaWiki_talk:Math_lexing_error|Talk]] </td><td> lexing error </td><td> {{int:Math_lexing_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_notexvc&action=edit math_notexvc]<br> [[MediaWiki_talk:Math_notexvc|Talk]] </td><td> Missing texvc executable; please see math/README to configure. </td><td> {{int:Math_notexvc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_sample&action=edit math_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Math_sample|Talk]] </td><td> Insert formula here </td><td> {{int:Math_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_syntax_error&action=edit math_syntax_error]<br> [[MediaWiki_talk:Math_syntax_error|Talk]] </td><td> syntax error </td><td> {{int:Math_syntax_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_tip&action=edit math_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Math_tip|Talk]] </td><td> Mathematical formula (LaTeX) </td><td> {{int:Math_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_unknown_error&action=edit math_unknown_error]<br> [[MediaWiki_talk:Math_unknown_error|Talk]] </td><td> unknown error </td><td> {{int:Math_unknown_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_unknown_function&action=edit math_unknown_function]<br> [[MediaWiki_talk:Math_unknown_function|Talk]] </td><td> unknown function </td><td> {{int:Math_unknown_function}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Media_sample&action=edit media_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Media_sample|Talk]] </td><td> Example.mp3 </td><td> {{int:Media_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Media_tip&action=edit media_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Media_tip|Talk]] </td><td> Media file link </td><td> {{int:Media_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Minlength&action=edit minlength]<br> [[MediaWiki_talk:Minlength|Talk]] </td><td> Image names must be at least three letters. </td><td> {{int:Minlength}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Minoredit&action=edit minoredit]<br> [[MediaWiki_talk:Minoredit|Talk]] </td><td> This is a minor edit </td><td> {{int:Minoredit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Minoreditletter&action=edit minoreditletter]<br> [[MediaWiki_talk:Minoreditletter|Talk]] </td><td> M </td><td> {{int:Minoreditletter}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mispeelings&action=edit mispeelings]<br> [[MediaWiki_talk:Mispeelings|Talk]] </td><td> Pages with misspellings </td><td> {{int:Mispeelings}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mispeelingspage&action=edit mispeelingspage]<br> [[MediaWiki_talk:Mispeelingspage|Talk]] </td><td> List of common misspellings </td><td> {{int:Mispeelingspage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mispeelingstext&action=edit mispeelingstext]<br> [[MediaWiki_talk:Mispeelingstext|Talk]] </td><td> The following pages contain a common misspelling, which are listed on $1. The correct spelling might be given (like this). </td><td> {{int:Mispeelingstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missingarticle&action=edit missingarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Missingarticle|Talk]] </td><td> The database did not find the text of a page that it should have found, named &quot;$1&quot;. &lt;p&gt;This is usually caused by following an outdated diff or history link to a page that has been deleted. &lt;p&gt;If this is not the case, you may have found a bug in the software. Please report this to an administrator, making note of the URL. </td><td> {{int:Missingarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missingimage&action=edit missingimage]<br> [[MediaWiki_talk:Missingimage|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;Missing image&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;&lt;i&gt;$1&lt;/i&gt; </td><td> {{int:Missingimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missinglanguagelinks&action=edit missinglanguagelinks]<br> [[MediaWiki_talk:Missinglanguagelinks|Talk]] </td><td> Missing Language Links </td><td> {{int:Missinglanguagelinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missinglanguagelinksbutton&action=edit missinglanguagelinksbutton]<br> [[MediaWiki_talk:Missinglanguagelinksbutton|Talk]] </td><td> Find missing language links for </td><td> {{int:Missinglanguagelinksbutton}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missinglanguagelinkstext&action=edit missinglanguagelinkstext]<br> [[MediaWiki_talk:Missinglanguagelinkstext|Talk]] </td><td> These pages do &lt;i&gt;not&lt;/i&gt; link to their counterpart in $1. Redirects and subpages are &lt;i&gt;not&lt;/i&gt; shown. </td><td> {{int:Missinglanguagelinkstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Moredotdotdot&action=edit moredotdotdot]<br> [[MediaWiki_talk:Moredotdotdot|Talk]] </td><td> More... </td><td> {{int:Moredotdotdot}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Move&action=edit move]<br> [[MediaWiki_talk:Move|Talk]] </td><td> Move </td><td> {{int:Move}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movearticle&action=edit movearticle]<br> [[MediaWiki_talk:Movearticle|Talk]] </td><td> Move page </td><td> {{int:Movearticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movedto&action=edit movedto]<br> [[MediaWiki_talk:Movedto|Talk]] </td><td> moved to </td><td> {{int:Movedto}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movenologin&action=edit movenologin]<br> [[MediaWiki_talk:Movenologin|Talk]] </td><td> Not logged in </td><td> {{int:Movenologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movenologintext&action=edit movenologintext]<br> [[MediaWiki_talk:Movenologintext|Talk]] </td><td> You must be a registered user and &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to move a page. </td><td> {{int:Movenologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepage&action=edit movepage]<br> [[MediaWiki_talk:Movepage|Talk]] </td><td> Move page </td><td> {{int:Movepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepagebtn&action=edit movepagebtn]<br> [[MediaWiki_talk:Movepagebtn|Talk]] </td><td> Move page </td><td> {{int:Movepagebtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepagetalktext&action=edit movepagetalktext]<br> [[MediaWiki_talk:Movepagetalktext|Talk]] </td><td> The associated talk page, if any, will be automatically moved along with it &#39;&#39;&#39;unless:&#39;&#39;&#39; *You are moving the page across namespaces, *A non-empty talk page already exists under the new name, or *You uncheck the box below. In those cases, you will have to move or merge the page manually if desired. </td><td> {{int:Movepagetalktext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepagetext&action=edit movepagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Movepagetext|Talk]] </td><td> Using the form below will rename a page, moving all of its history to the new name. The old title will become a redirect page to the new title. Links to the old page title will not be changed; be sure to &#91;&#91;Special:Maintenance&#124;check]] for double or broken redirects. You are responsible for making sure that links continue to point where they are supposed to go. Note that the page will &#39;&#39;&#39;not&#39;&#39;&#39; be moved if there is already a page at the new title, unless it is empty or a redirect and has no past edit history. This means that you can rename a page back to where it was just renamed from if you make a mistake, and you cannot overwrite an existing page. &lt;b&gt;WARNING!&lt;/b&gt; This can be a drastic and unexpected change for a popular page; please be sure you understand the consequences of this before proceeding. </td><td> {{int:Movepagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movetalk&action=edit movetalk]<br> [[MediaWiki_talk:Movetalk|Talk]] </td><td> Move &quot;talk&quot; page as well, if applicable. </td><td> {{int:Movetalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movethispage&action=edit movethispage]<br> [[MediaWiki_talk:Movethispage|Talk]] </td><td> Move this page </td><td> {{int:Movethispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mycontris&action=edit mycontris]<br> [[MediaWiki_talk:Mycontris|Talk]] </td><td> My contributions </td><td> {{int:Mycontris}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mypage&action=edit mypage]<br> [[MediaWiki_talk:Mypage|Talk]] </td><td> My page </td><td> {{int:Mypage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mytalk&action=edit mytalk]<br> [[MediaWiki_talk:Mytalk|Talk]] </td><td> My talk </td><td> {{int:Mytalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Navigation&action=edit navigation]<br> [[MediaWiki_talk:Navigation|Talk]] </td><td> Navigation </td><td> {{int:Navigation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nbytes&action=edit nbytes]<br> [[MediaWiki_talk:Nbytes|Talk]] </td><td> $1 bytes </td><td> {{int:Nbytes}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nchanges&action=edit nchanges]<br> [[MediaWiki_talk:Nchanges|Talk]] </td><td> $1 changes </td><td> {{int:Nchanges}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newarticle&action=edit newarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Newarticle|Talk]] </td><td> (New) </td><td> {{int:Newarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newarticletext&action=edit newarticletext]<br> [[MediaWiki_talk:Newarticletext|Talk]] </td><td> You&#39;ve followed a link to a page that doesn&#39;t exist yet. To create the page, start typing in the box below (see the &#91;&#91;Wikipedia:Help&#124;help page]] for more info). If you are here by mistake, just click your browser&#39;s &#39;&#39;&#39;back&#39;&#39;&#39; button. </td><td> {{int:Newarticletext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newmessages&action=edit newmessages]<br> [[MediaWiki_talk:Newmessages|Talk]] </td><td> You have $1. </td><td> {{int:Newmessages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newmessageslink&action=edit newmessageslink]<br> [[MediaWiki_talk:Newmessageslink|Talk]] </td><td> new messages </td><td> {{int:Newmessageslink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpage&action=edit newpage]<br> [[MediaWiki_talk:Newpage|Talk]] </td><td> New page </td><td> {{int:Newpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpageletter&action=edit newpageletter]<br> [[MediaWiki_talk:Newpageletter|Talk]] </td><td> N </td><td> {{int:Newpageletter}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpages&action=edit newpages]<br> [[MediaWiki_talk:Newpages|Talk]] </td><td> New pages </td><td> {{int:Newpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpassword&action=edit newpassword]<br> [[MediaWiki_talk:Newpassword|Talk]] </td><td> New password </td><td> {{int:Newpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newtitle&action=edit newtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Newtitle|Talk]] </td><td> To new title </td><td> {{int:Newtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newusersonly&action=edit newusersonly]<br> [[MediaWiki_talk:Newusersonly|Talk]] </td><td> (new users only) </td><td> {{int:Newusersonly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Next&action=edit next]<br> [[MediaWiki_talk:Next|Talk]] </td><td> next </td><td> {{int:Next}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nextn&action=edit nextn]<br> [[MediaWiki_talk:Nextn|Talk]] </td><td> next $1 </td><td> {{int:Nextn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nlinks&action=edit nlinks]<br> [[MediaWiki_talk:Nlinks|Talk]] </td><td> $1 links </td><td> {{int:Nlinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noaffirmation&action=edit noaffirmation]<br> [[MediaWiki_talk:Noaffirmation|Talk]] </td><td> You must affirm that your upload does not violate any copyrights. </td><td> {{int:Noaffirmation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noarticletext&action=edit noarticletext]<br> [[MediaWiki_talk:Noarticletext|Talk]] </td><td> (There is currently no text in this page) </td><td> {{int:Noarticletext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noblockreason&action=edit noblockreason]<br> [[MediaWiki_talk:Noblockreason|Talk]] </td><td> You must supply a reason for the block. </td><td> {{int:Noblockreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noconnect&action=edit noconnect]<br> [[MediaWiki_talk:Noconnect|Talk]] </td><td> Sorry! The wiki is experiencing some technical difficulties, and cannot contact the database server. </td><td> {{int:Noconnect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocontribs&action=edit nocontribs]<br> [[MediaWiki_talk:Nocontribs|Talk]] </td><td> No changes were found matching these criteria. </td><td> {{int:Nocontribs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocookieslogin&action=edit nocookieslogin]<br> [[MediaWiki_talk:Nocookieslogin|Talk]] </td><td> Wikipedia uses cookies to log in users. You have cookies disabled. Please enable them and try again. </td><td> {{int:Nocookieslogin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocookiesnew&action=edit nocookiesnew]<br> [[MediaWiki_talk:Nocookiesnew|Talk]] </td><td> The user account was created, but you are not logged in. Wikipedia uses cookies to log in users. You have cookies disabled. Please enable them, then log in with your new username and password. </td><td> {{int:Nocookiesnew}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocreativecommons&action=edit nocreativecommons]<br> [[MediaWiki_talk:Nocreativecommons|Talk]] </td><td> Creative Commons RDF metadata disabled for this server. </td><td> {{int:Nocreativecommons}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nodb&action=edit nodb]<br> [[MediaWiki_talk:Nodb|Talk]] </td><td> Could not select database $1 </td><td> {{int:Nodb}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nodublincore&action=edit nodublincore]<br> [[MediaWiki_talk:Nodublincore|Talk]] </td><td> Dublin Core RDF metadata disabled for this server. </td><td> {{int:Nodublincore}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noemail&action=edit noemail]<br> [[MediaWiki_talk:Noemail|Talk]] </td><td> There is no e-mail address recorded for user &quot;$1&quot;. </td><td> {{int:Noemail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noemailtext&action=edit noemailtext]<br> [[MediaWiki_talk:Noemailtext|Talk]] </td><td> This user has not specified a valid e-mail address, or has chosen not to receive e-mail from other users. </td><td> {{int:Noemailtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noemailtitle&action=edit noemailtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Noemailtitle|Talk]] </td><td> No e-mail address </td><td> {{int:Noemailtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nogomatch&action=edit nogomatch]<br> [[MediaWiki_talk:Nogomatch|Talk]] </td><td> No page with this exact title exists, trying full text search. </td><td> {{int:Nogomatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nohistory&action=edit nohistory]<br> [[MediaWiki_talk:Nohistory|Talk]] </td><td> There is no edit history for this page. </td><td> {{int:Nohistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nolinkshere&action=edit nolinkshere]<br> [[MediaWiki_talk:Nolinkshere|Talk]] </td><td> No pages link to here. </td><td> {{int:Nolinkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nolinkstoimage&action=edit nolinkstoimage]<br> [[MediaWiki_talk:Nolinkstoimage|Talk]] </td><td> There are no pages that link to this image. </td><td> {{int:Nolinkstoimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noname&action=edit noname]<br> [[MediaWiki_talk:Noname|Talk]] </td><td> You have not specified a valid user name. </td><td> {{int:Noname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nonefound&action=edit nonefound]<br> [[MediaWiki_talk:Nonefound|Talk]] </td><td> &lt;strong&gt;Note&lt;/strong&gt;: unsuccessful searches are often caused by searching for common words like &quot;have&quot; and &quot;from&quot;, which are not indexed, or by specifying more than one search term (only pages containing all of the search terms will appear in the result). </td><td> {{int:Nonefound}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nospecialpagetext&action=edit nospecialpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Nospecialpagetext|Talk]] </td><td> You have requested a special page that is not recognized by the wiki. </td><td> {{int:Nospecialpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchaction&action=edit nosuchaction]<br> [[MediaWiki_talk:Nosuchaction|Talk]] </td><td> No such action </td><td> {{int:Nosuchaction}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchactiontext&action=edit nosuchactiontext]<br> [[MediaWiki_talk:Nosuchactiontext|Talk]] </td><td> The action specified by the URL is not recognized by the wiki </td><td> {{int:Nosuchactiontext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchspecialpage&action=edit nosuchspecialpage]<br> [[MediaWiki_talk:Nosuchspecialpage|Talk]] </td><td> No such special page </td><td> {{int:Nosuchspecialpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchuser&action=edit nosuchuser]<br> [[MediaWiki_talk:Nosuchuser|Talk]] </td><td> There is no user by the name &quot;$1&quot;. Check your spelling, or use the form below to create a new user account. </td><td> {{int:Nosuchuser}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notacceptable&action=edit notacceptable]<br> [[MediaWiki_talk:Notacceptable|Talk]] </td><td> The wiki server can&#39;t provide data in a format your client can read. </td><td> {{int:Notacceptable}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notanarticle&action=edit notanarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Notanarticle|Talk]] </td><td> Not a content page </td><td> {{int:Notanarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notargettext&action=edit notargettext]<br> [[MediaWiki_talk:Notargettext|Talk]] </td><td> You have not specified a target page or user to perform this function on. </td><td> {{int:Notargettext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notargettitle&action=edit notargettitle]<br> [[MediaWiki_talk:Notargettitle|Talk]] </td><td> No target </td><td> {{int:Notargettitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Note&action=edit note]<br> [[MediaWiki_talk:Note|Talk]] </td><td> &lt;strong&gt;Note:&lt;/strong&gt; </td><td> {{int:Note}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notextmatches&action=edit notextmatches]<br> [[MediaWiki_talk:Notextmatches|Talk]] </td><td> No page text matches </td><td> {{int:Notextmatches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notitlematches&action=edit notitlematches]<br> [[MediaWiki_talk:Notitlematches|Talk]] </td><td> No page title matches </td><td> {{int:Notitlematches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notloggedin&action=edit notloggedin]<br> [[MediaWiki_talk:Notloggedin|Talk]] </td><td> Not logged in </td><td> {{int:Notloggedin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nowatchlist&action=edit nowatchlist]<br> [[MediaWiki_talk:Nowatchlist|Talk]] </td><td> You have no items on your watchlist. </td><td> {{int:Nowatchlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nowiki_sample&action=edit nowiki_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Nowiki_sample|Talk]] </td><td> Insert non-formatted text here </td><td> {{int:Nowiki_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nowiki_tip&action=edit nowiki_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Nowiki_tip|Talk]] </td><td> Ignore wiki formatting </td><td> {{int:Nowiki_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-category&action=edit nstab-category]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-category|Talk]] </td><td> Category </td><td> {{int:Nstab-category}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-help&action=edit nstab-help]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-help|Talk]] </td><td> Help </td><td> {{int:Nstab-help}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-image&action=edit nstab-image]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-image|Talk]] </td><td> Image </td><td> {{int:Nstab-image}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-main&action=edit nstab-main]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-main|Talk]] </td><td> Article </td><td> {{int:Nstab-main}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-media&action=edit nstab-media]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-media|Talk]] </td><td> Media </td><td> {{int:Nstab-media}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-mediawiki&action=edit nstab-mediawiki]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-mediawiki|Talk]] </td><td> Message </td><td> {{int:Nstab-mediawiki}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-special&action=edit nstab-special]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-special|Talk]] </td><td> Special </td><td> {{int:Nstab-special}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-template&action=edit nstab-template]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-template|Talk]] </td><td> Template </td><td> {{int:Nstab-template}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-user&action=edit nstab-user]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-user|Talk]] </td><td> User page </td><td> {{int:Nstab-user}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-wp&action=edit nstab-wp]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-wp|Talk]] </td><td> About </td><td> {{int:Nstab-wp}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nviews&action=edit nviews]<br> [[MediaWiki_talk:Nviews|Talk]] </td><td> $1 views </td><td> {{int:Nviews}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ok&action=edit ok]<br> [[MediaWiki_talk:Ok|Talk]] </td><td> OK </td><td> {{int:Ok}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Oldpassword&action=edit oldpassword]<br> [[MediaWiki_talk:Oldpassword|Talk]] </td><td> Old password </td><td> {{int:Oldpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Orig&action=edit orig]<br> [[MediaWiki_talk:Orig|Talk]] </td><td> orig </td><td> {{int:Orig}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Orphans&action=edit orphans]<br> [[MediaWiki_talk:Orphans|Talk]] </td><td> Orphaned pages </td><td> {{int:Orphans}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Othercontribs&action=edit othercontribs]<br> [[MediaWiki_talk:Othercontribs|Talk]] </td><td> Based on work by $1. </td><td> {{int:Othercontribs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Otherlanguages&action=edit otherlanguages]<br> [[MediaWiki_talk:Otherlanguages|Talk]] </td><td> Other languages </td><td> {{int:Otherlanguages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Pagemovedsub&action=edit pagemovedsub]<br> [[MediaWiki_talk:Pagemovedsub|Talk]] </td><td> Move succeeded </td><td> {{int:Pagemovedsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Pagemovedtext&action=edit pagemovedtext]<br> [[MediaWiki_talk:Pagemovedtext|Talk]] </td><td> Page &quot;&#91;&#91;$1]]&quot; moved to &quot;&#91;&#91;$2]]&quot;. </td><td> {{int:Pagemovedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Pagetitle&action=edit pagetitle]<br> [[MediaWiki_talk:Pagetitle|Talk]] </td><td> $1 - Wikipedia </td><td> {{int:Pagetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Passwordremindertext&action=edit passwordremindertext]<br> [[MediaWiki_talk:Passwordremindertext|Talk]] </td><td> Someone (probably you, from IP address $1) requested that we send you a new Wikipedia login password. The password for user &quot;$2&quot; is now &quot;$3&quot;. You should log in and change your password now. </td><td> {{int:Passwordremindertext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Passwordremindertitle&action=edit passwordremindertitle]<br> [[MediaWiki_talk:Passwordremindertitle|Talk]] </td><td> Password reminder from Wikipedia </td><td> {{int:Passwordremindertitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Passwordsent&action=edit passwordsent]<br> [[MediaWiki_talk:Passwordsent|Talk]] </td><td> A new password has been sent to the e-mail address registered for &quot;$1&quot;. Please log in again after you receive it. </td><td> {{int:Passwordsent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Perfcached&action=edit perfcached]<br> [[MediaWiki_talk:Perfcached|Talk]] </td><td> The following data is cached and may not be completely up to date: </td><td> {{int:Perfcached}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Perfdisabled&action=edit perfdisabled]<br> [[MediaWiki_talk:Perfdisabled|Talk]] </td><td> Sorry! This feature has been temporarily disabled because it slows the database down to the point that no one can use the wiki. </td><td> {{int:Perfdisabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Perfdisabledsub&action=edit perfdisabledsub]<br> [[MediaWiki_talk:Perfdisabledsub|Talk]] </td><td> Here&#39;s a saved copy from $1: </td><td> {{int:Perfdisabledsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Personaltools&action=edit personaltools]<br> [[MediaWiki_talk:Personaltools|Talk]] </td><td> Personal tools </td><td> {{int:Personaltools}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Popularpages&action=edit popularpages]<br> [[MediaWiki_talk:Popularpages|Talk]] </td><td> Popular pages </td><td> {{int:Popularpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Portal&action=edit portal]<br> [[MediaWiki_talk:Portal|Talk]] </td><td> Community portal </td><td> {{int:Portal}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Portal-url&action=edit portal-url]<br> [[MediaWiki_talk:Portal-url|Talk]] </td><td> Wikipedia:Community Portal </td><td> {{int:Portal-url}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Postcomment&action=edit postcomment]<br> [[MediaWiki_talk:Postcomment|Talk]] </td><td> Post a comment </td><td> {{int:Postcomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Poweredby&action=edit poweredby]<br> [[MediaWiki_talk:Poweredby|Talk]] </td><td> Wikipedia is powered by &#91;http&#58;//www.mediawiki.org/ MediaWiki], an open source wiki engine. </td><td> {{int:Poweredby}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Powersearch&action=edit powersearch]<br> [[MediaWiki_talk:Powersearch|Talk]] </td><td> Search </td><td> {{int:Powersearch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Powersearchtext&action=edit powersearchtext]<br> [[MediaWiki_talk:Powersearchtext|Talk]] </td><td> Search in namespaces :&lt;br /&gt; $1&lt;br /&gt; $2 List redirects &amp;nbsp; Search for $3 $9 </td><td> {{int:Powersearchtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Preferences&action=edit preferences]<br> [[MediaWiki_talk:Preferences|Talk]] </td><td> Preferences </td><td> {{int:Preferences}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefs-help-userdata&action=edit prefs-help-userdata]<br> [[MediaWiki_talk:Prefs-help-userdata|Talk]] </td><td> * &lt;strong&gt;Real name&lt;/strong&gt; (optional): if you choose to provide it this will be used for giving you attribution for your work.&lt;br/&gt; * &lt;strong&gt;Email&lt;/strong&gt; (optional): Enables people to contact you through the website without you having to reveal your email address to them, and it can be used to send you a new password if you forget it. </td><td> {{int:Prefs-help-userdata}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefs-misc&action=edit prefs-misc]<br> [[MediaWiki_talk:Prefs-misc|Talk]] </td><td> Misc settings </td><td> {{int:Prefs-misc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefs-personal&action=edit prefs-personal]<br> [[MediaWiki_talk:Prefs-personal|Talk]] </td><td> User data </td><td> {{int:Prefs-personal}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefs-rc&action=edit prefs-rc]<br> [[MediaWiki_talk:Prefs-rc|Talk]] </td><td> Recent changes and stub display </td><td> {{int:Prefs-rc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefslogintext&action=edit prefslogintext]<br> [[MediaWiki_talk:Prefslogintext|Talk]] </td><td> You are logged in as &quot;$1&quot;. Your internal ID number is $2. See &#91;&#91;Wikipedia:User preferences help]] for help deciphering the options. </td><td> {{int:Prefslogintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefsnologin&action=edit prefsnologin]<br> [[MediaWiki_talk:Prefsnologin|Talk]] </td><td> Not logged in </td><td> {{int:Prefsnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefsnologintext&action=edit prefsnologintext]<br> [[MediaWiki_talk:Prefsnologintext|Talk]] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to set user preferences. </td><td> {{int:Prefsnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefsreset&action=edit prefsreset]<br> [[MediaWiki_talk:Prefsreset|Talk]] </td><td> Preferences have been reset from storage. </td><td> {{int:Prefsreset}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Preview&action=edit preview]<br> [[MediaWiki_talk:Preview|Talk]] </td><td> Preview </td><td> {{int:Preview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Previewconflict&action=edit previewconflict]<br> [[MediaWiki_talk:Previewconflict|Talk]] </td><td> This preview reflects the text in the upper text editing area as it will appear if you choose to save. </td><td> {{int:Previewconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Previewnote&action=edit previewnote]<br> [[MediaWiki_talk:Previewnote|Talk]] </td><td> Remember that this is only a preview, and has not yet been saved! </td><td> {{int:Previewnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prevn&action=edit prevn]<br> [[MediaWiki_talk:Prevn|Talk]] </td><td> previous $1 </td><td> {{int:Prevn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Printableversion&action=edit printableversion]<br> [[MediaWiki_talk:Printableversion|Talk]] </td><td> Printable version </td><td> {{int:Printableversion}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Printsubtitle&action=edit printsubtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Printsubtitle|Talk]] </td><td> (From http&#58;//mn.wikipedia.org) </td><td> {{int:Printsubtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protect&action=edit protect]<br> [[MediaWiki_talk:Protect|Talk]] </td><td> Protect </td><td> {{int:Protect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectcomment&action=edit protectcomment]<br> [[MediaWiki_talk:Protectcomment|Talk]] </td><td> Reason for protecting </td><td> {{int:Protectcomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedarticle&action=edit protectedarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Protectedarticle|Talk]] </td><td> protected &#91;&#91;$1]] </td><td> {{int:Protectedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedpage&action=edit protectedpage]<br> [[MediaWiki_talk:Protectedpage|Talk]] </td><td> Protected page </td><td> {{int:Protectedpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedpagewarning&action=edit protectedpagewarning]<br> [[MediaWiki_talk:Protectedpagewarning|Talk]] </td><td> WARNING: This page has been locked so that only users with sysop privileges can edit it. Be sure you are following the &lt;a href=&#39;/w/wiki.phtml/Wikipedia:Protected_page_guidelines&#39;&gt;protected page guidelines&lt;/a&gt;. </td><td> {{int:Protectedpagewarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedtext&action=edit protectedtext]<br> [[MediaWiki_talk:Protectedtext|Talk]] </td><td> This page has been locked to prevent editing; there are a number of reasons why this may be so, please see &#91;&#91;Wikipedia:Protected page]]. You can view and copy the source of this page: </td><td> {{int:Protectedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectlogpage&action=edit protectlogpage]<br> [[MediaWiki_talk:Protectlogpage|Talk]] </td><td> Protection_log </td><td> {{int:Protectlogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectlogtext&action=edit protectlogtext]<br> [[MediaWiki_talk:Protectlogtext|Talk]] </td><td> Below is a list of page locks/unlocks. See &#91;&#91;Wikipedia:Protected page]] for more information. </td><td> {{int:Protectlogtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectpage&action=edit protectpage]<br> [[MediaWiki_talk:Protectpage|Talk]] </td><td> Protect page </td><td> {{int:Protectpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectreason&action=edit protectreason]<br> [[MediaWiki_talk:Protectreason|Talk]] </td><td> (give a reason) </td><td> {{int:Protectreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectsub&action=edit protectsub]<br> [[MediaWiki_talk:Protectsub|Talk]] </td><td> (Protecting &quot;$1&quot;) </td><td> {{int:Protectsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectthispage&action=edit protectthispage]<br> [[MediaWiki_talk:Protectthispage|Talk]] </td><td> Protect this page </td><td> {{int:Protectthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Proxyblocker&action=edit proxyblocker]<br> [[MediaWiki_talk:Proxyblocker|Talk]] </td><td> Proxy blocker </td><td> {{int:Proxyblocker}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Proxyblockreason&action=edit proxyblockreason]<br> [[MediaWiki_talk:Proxyblockreason|Talk]] </td><td> Your IP address has been blocked because it is an open proxy. Please contact your Internet service provider or tech support and inform them of this serious security problem. </td><td> {{int:Proxyblockreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Proxyblocksuccess&action=edit proxyblocksuccess]<br> [[MediaWiki_talk:Proxyblocksuccess|Talk]] </td><td> Done. </td><td> {{int:Proxyblocksuccess}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbbrowse&action=edit qbbrowse]<br> [[MediaWiki_talk:Qbbrowse|Talk]] </td><td> Browse </td><td> {{int:Qbbrowse}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbedit&action=edit qbedit]<br> [[MediaWiki_talk:Qbedit|Talk]] </td><td> Edit </td><td> {{int:Qbedit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbfind&action=edit qbfind]<br> [[MediaWiki_talk:Qbfind|Talk]] </td><td> Find </td><td> {{int:Qbfind}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbmyoptions&action=edit qbmyoptions]<br> [[MediaWiki_talk:Qbmyoptions|Talk]] </td><td> My pages </td><td> {{int:Qbmyoptions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbpageinfo&action=edit qbpageinfo]<br> [[MediaWiki_talk:Qbpageinfo|Talk]] </td><td> Context </td><td> {{int:Qbpageinfo}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbpageoptions&action=edit qbpageoptions]<br> [[MediaWiki_talk:Qbpageoptions|Talk]] </td><td> This page </td><td> {{int:Qbpageoptions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbsettings&action=edit qbsettings]<br> [[MediaWiki_talk:Qbsettings|Talk]] </td><td> Quickbar settings </td><td> {{int:Qbsettings}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbspecialpages&action=edit qbspecialpages]<br> [[MediaWiki_talk:Qbspecialpages|Talk]] </td><td> Special pages </td><td> {{int:Qbspecialpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Querybtn&action=edit querybtn]<br> [[MediaWiki_talk:Querybtn|Talk]] </td><td> Submit query </td><td> {{int:Querybtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Querysuccessful&action=edit querysuccessful]<br> [[MediaWiki_talk:Querysuccessful|Talk]] </td><td> Query successful </td><td> {{int:Querysuccessful}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Randompage&action=edit randompage]<br> [[MediaWiki_talk:Randompage|Talk]] </td><td> Random page </td><td> {{int:Randompage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Range_block_disabled&action=edit range_block_disabled]<br> [[MediaWiki_talk:Range_block_disabled|Talk]] </td><td> The sysop ability to create range blocks is disabled. </td><td> {{int:Range_block_disabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rchide&action=edit rchide]<br> [[MediaWiki_talk:Rchide|Talk]] </td><td> in $4 form; $1 minor edits; $2 secondary namespaces; $3 multiple edits. </td><td> {{int:Rchide}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rclinks&action=edit rclinks]<br> [[MediaWiki_talk:Rclinks|Talk]] </td><td> Show last $1 changes in last $2 days&lt;br /&gt;$3 </td><td> {{int:Rclinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rclistfrom&action=edit rclistfrom]<br> [[MediaWiki_talk:Rclistfrom|Talk]] </td><td> Show new changes starting from $1 </td><td> {{int:Rclistfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcliu&action=edit rcliu]<br> [[MediaWiki_talk:Rcliu|Talk]] </td><td> ; $1 edits from logged in users </td><td> {{int:Rcliu}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcloaderr&action=edit rcloaderr]<br> [[MediaWiki_talk:Rcloaderr|Talk]] </td><td> Loading recent changes </td><td> {{int:Rcloaderr}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rclsub&action=edit rclsub]<br> [[MediaWiki_talk:Rclsub|Talk]] </td><td> (to pages linked from &quot;$1&quot;) </td><td> {{int:Rclsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcnote&action=edit rcnote]<br> [[MediaWiki_talk:Rcnote|Talk]] </td><td> Below are the last &lt;strong&gt;$1&lt;/strong&gt; changes in last &lt;strong&gt;$2&lt;/strong&gt; days. </td><td> {{int:Rcnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcnotefrom&action=edit rcnotefrom]<br> [[MediaWiki_talk:Rcnotefrom|Talk]] </td><td> Below are the changes since &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; (up to &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; shown). </td><td> {{int:Rcnotefrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Readonly&action=edit readonly]<br> [[MediaWiki_talk:Readonly|Talk]] </td><td> Database locked </td><td> {{int:Readonly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Readonlytext&action=edit readonlytext]<br> [[MediaWiki_talk:Readonlytext|Talk]] </td><td> The database is currently locked to new entries and other modifications, probably for routine database maintenance, after which it will be back to normal. The administrator who locked it offered this explanation: &lt;p&gt;$1 </td><td> {{int:Readonlytext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Readonlywarning&action=edit readonlywarning]<br> [[MediaWiki_talk:Readonlywarning|Talk]] </td><td> WARNING: The database has been locked for maintenance, so you will not be able to save your edits right now. You may wish to cut-n-paste the text into a text file and save it for later. </td><td> {{int:Readonlywarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchanges&action=edit recentchanges]<br> [[MediaWiki_talk:Recentchanges|Talk]] </td><td> Recent changes </td><td> {{int:Recentchanges}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchangescount&action=edit recentchangescount]<br> [[MediaWiki_talk:Recentchangescount|Talk]] </td><td> Number of titles in recent changes </td><td> {{int:Recentchangescount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchangeslinked&action=edit recentchangeslinked]<br> [[MediaWiki_talk:Recentchangeslinked|Talk]] </td><td> Related changes </td><td> {{int:Recentchangeslinked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchangestext&action=edit recentchangestext]<br> [[MediaWiki_talk:Recentchangestext|Talk]] </td><td> Track the most recent changes to the wiki on this page. </td><td> {{int:Recentchangestext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Redirectedfrom&action=edit redirectedfrom]<br> [[MediaWiki_talk:Redirectedfrom|Talk]] </td><td> (Redirected from $1) </td><td> {{int:Redirectedfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Remembermypassword&action=edit remembermypassword]<br> [[MediaWiki_talk:Remembermypassword|Talk]] </td><td> Remember my password across sessions. </td><td> {{int:Remembermypassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removechecked&action=edit removechecked]<br> [[MediaWiki_talk:Removechecked|Talk]] </td><td> Remove checked items from watchlist </td><td> {{int:Removechecked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removedwatch&action=edit removedwatch]<br> [[MediaWiki_talk:Removedwatch|Talk]] </td><td> Removed from watchlist </td><td> {{int:Removedwatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removedwatchtext&action=edit removedwatchtext]<br> [[MediaWiki_talk:Removedwatchtext|Talk]] </td><td> The page &quot;$1&quot; has been removed from your watchlist. </td><td> {{int:Removedwatchtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removingchecked&action=edit removingchecked]<br> [[MediaWiki_talk:Removingchecked|Talk]] </td><td> Removing requested items from watchlist... </td><td> {{int:Removingchecked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Resetprefs&action=edit resetprefs]<br> [[MediaWiki_talk:Resetprefs|Talk]] </td><td> Reset preferences </td><td> {{int:Resetprefs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Restorelink&action=edit restorelink]<br> [[MediaWiki_talk:Restorelink|Talk]] </td><td> $1 deleted edits </td><td> {{int:Restorelink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Resultsperpage&action=edit resultsperpage]<br> [[MediaWiki_talk:Resultsperpage|Talk]] </td><td> Hits to show per page </td><td> {{int:Resultsperpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Retrievedfrom&action=edit retrievedfrom]<br> [[MediaWiki_talk:Retrievedfrom|Talk]] </td><td> Retrieved from &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Retrievedfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Returnto&action=edit returnto]<br> [[MediaWiki_talk:Returnto|Talk]] </td><td> Return to $1. </td><td> {{int:Returnto}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Retypenew&action=edit retypenew]<br> [[MediaWiki_talk:Retypenew|Talk]] </td><td> Retype new password </td><td> {{int:Retypenew}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Reupload&action=edit reupload]<br> [[MediaWiki_talk:Reupload|Talk]] </td><td> Re-upload </td><td> {{int:Reupload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Reuploaddesc&action=edit reuploaddesc]<br> [[MediaWiki_talk:Reuploaddesc|Talk]] </td><td> Return to the upload form. </td><td> {{int:Reuploaddesc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Reverted&action=edit reverted]<br> [[MediaWiki_talk:Reverted|Talk]] </td><td> Reverted to earlier revision </td><td> {{int:Reverted}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revertimg&action=edit revertimg]<br> [[MediaWiki_talk:Revertimg|Talk]] </td><td> rev </td><td> {{int:Revertimg}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revertpage&action=edit revertpage]<br> [[MediaWiki_talk:Revertpage|Talk]] </td><td> Reverted edit of $2, changed back to last version by $1 </td><td> {{int:Revertpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revhistory&action=edit revhistory]<br> [[MediaWiki_talk:Revhistory|Talk]] </td><td> Revision history </td><td> {{int:Revhistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revisionasof&action=edit revisionasof]<br> [[MediaWiki_talk:Revisionasof|Talk]] </td><td> Revision as of $1 </td><td> {{int:Revisionasof}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revnotfound&action=edit revnotfound]<br> [[MediaWiki_talk:Revnotfound|Talk]] </td><td> Revision not found </td><td> {{int:Revnotfound}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revnotfoundtext&action=edit revnotfoundtext]<br> [[MediaWiki_talk:Revnotfoundtext|Talk]] </td><td> The old revision of the page you asked for could not be found. Please check the URL you used to access this page. </td><td> {{int:Revnotfoundtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rfcurl&action=edit rfcurl]<br> [[MediaWiki_talk:Rfcurl|Talk]] </td><td> http&#58;//www.faqs.org/rfcs/rfc$1.html </td><td> {{int:Rfcurl}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rights&action=edit rights]<br> [[MediaWiki_talk:Rights|Talk]] </td><td> Rights: </td><td> {{int:Rights}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollback&action=edit rollback]<br> [[MediaWiki_talk:Rollback|Talk]] </td><td> Roll back edits </td><td> {{int:Rollback}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollback_short&action=edit rollback_short]<br> [[MediaWiki_talk:Rollback_short|Talk]] </td><td> Rollback </td><td> {{int:Rollback_short}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollbackfailed&action=edit rollbackfailed]<br> [[MediaWiki_talk:Rollbackfailed|Talk]] </td><td> Rollback failed </td><td> {{int:Rollbackfailed}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollbacklink&action=edit rollbacklink]<br> [[MediaWiki_talk:Rollbacklink|Talk]] </td><td> rollback </td><td> {{int:Rollbacklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rows&action=edit rows]<br> [[MediaWiki_talk:Rows|Talk]] </td><td> Rows </td><td> {{int:Rows}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Savearticle&action=edit savearticle]<br> [[MediaWiki_talk:Savearticle|Talk]] </td><td> Save page </td><td> {{int:Savearticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Savedprefs&action=edit savedprefs]<br> [[MediaWiki_talk:Savedprefs|Talk]] </td><td> Your preferences have been saved. </td><td> {{int:Savedprefs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Savefile&action=edit savefile]<br> [[MediaWiki_talk:Savefile|Talk]] </td><td> Save file </td><td> {{int:Savefile}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Saveprefs&action=edit saveprefs]<br> [[MediaWiki_talk:Saveprefs|Talk]] </td><td> Save preferences </td><td> {{int:Saveprefs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Search&action=edit search]<br> [[MediaWiki_talk:Search|Talk]] </td><td> Search </td><td> {{int:Search}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchdisabled&action=edit searchdisabled]<br> [[MediaWiki_talk:Searchdisabled|Talk]] </td><td> &lt;p&gt;Sorry! Full text search has been disabled temporarily, for performance reasons. In the meantime, you can use the Google search below, which may be out of date.&lt;/p&gt; </td><td> {{int:Searchdisabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchhelppage&action=edit searchhelppage]<br> [[MediaWiki_talk:Searchhelppage|Talk]] </td><td> Wikipedia:Searching </td><td> {{int:Searchhelppage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchingwikipedia&action=edit searchingwikipedia]<br> [[MediaWiki_talk:Searchingwikipedia|Talk]] </td><td> Searching Wikipedia </td><td> {{int:Searchingwikipedia}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchquery&action=edit searchquery]<br> [[MediaWiki_talk:Searchquery|Talk]] </td><td> For query &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Searchquery}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchresults&action=edit searchresults]<br> [[MediaWiki_talk:Searchresults|Talk]] </td><td> Search results </td><td> {{int:Searchresults}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchresultshead&action=edit searchresultshead]<br> [[MediaWiki_talk:Searchresultshead|Talk]] </td><td> Search result settings </td><td> {{int:Searchresultshead}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchresulttext&action=edit searchresulttext]<br> [[MediaWiki_talk:Searchresulttext|Talk]] </td><td> For more information about searching Wikipedia, see $1. </td><td> {{int:Searchresulttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sectionedit&action=edit sectionedit]<br> [[MediaWiki_talk:Sectionedit|Talk]] </td><td> (section) </td><td> {{int:Sectionedit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selectnewerversionfordiff&action=edit selectnewerversionfordiff]<br> [[MediaWiki_talk:Selectnewerversionfordiff|Talk]] </td><td> Select a newer version for comparison </td><td> {{int:Selectnewerversionfordiff}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selectolderversionfordiff&action=edit selectolderversionfordiff]<br> [[MediaWiki_talk:Selectolderversionfordiff|Talk]] </td><td> Select an older version for comparison </td><td> {{int:Selectolderversionfordiff}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selectonly&action=edit selectonly]<br> [[MediaWiki_talk:Selectonly|Talk]] </td><td> Only read-only queries are allowed. </td><td> {{int:Selectonly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selflinks&action=edit selflinks]<br> [[MediaWiki_talk:Selflinks|Talk]] </td><td> Pages with Self Links </td><td> {{int:Selflinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selflinkstext&action=edit selflinkstext]<br> [[MediaWiki_talk:Selflinkstext|Talk]] </td><td> The following pages contain a link to themselves, which they should not. </td><td> {{int:Selflinkstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Seriousxhtmlerrors&action=edit seriousxhtmlerrors]<br> [[MediaWiki_talk:Seriousxhtmlerrors|Talk]] </td><td> There were serious xhtml markup errors detected by tidy. </td><td> {{int:Seriousxhtmlerrors}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Servertime&action=edit servertime]<br> [[MediaWiki_talk:Servertime|Talk]] </td><td> Server time is now </td><td> {{int:Servertime}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Set_rights_fail&action=edit set_rights_fail]<br> [[MediaWiki_talk:Set_rights_fail|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;User rights for &quot;$1&quot; could not be set. (Did you enter the name correctly?)&lt;/b&gt; </td><td> {{int:Set_rights_fail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Set_user_rights&action=edit set_user_rights]<br> [[MediaWiki_talk:Set_user_rights|Talk]] </td><td> Set user rights </td><td> {{int:Set_user_rights}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Setbureaucratflag&action=edit setbureaucratflag]<br> [[MediaWiki_talk:Setbureaucratflag|Talk]] </td><td> Set bureaucrat flag </td><td> {{int:Setbureaucratflag}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Shortpages&action=edit shortpages]<br> [[MediaWiki_talk:Shortpages|Talk]] </td><td> Short pages </td><td> {{int:Shortpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Show&action=edit show]<br> [[MediaWiki_talk:Show|Talk]] </td><td> show </td><td> {{int:Show}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showhideminor&action=edit showhideminor]<br> [[MediaWiki_talk:Showhideminor|Talk]] </td><td> $1 minor edits &#124; $2 bots &#124; $3 logged in users </td><td> {{int:Showhideminor}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showingresults&action=edit showingresults]<br> [[MediaWiki_talk:Showingresults|Talk]] </td><td> Showing below &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; results starting with #&lt;b&gt;$2&lt;/b&gt;. </td><td> {{int:Showingresults}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showingresultsnum&action=edit showingresultsnum]<br> [[MediaWiki_talk:Showingresultsnum|Talk]] </td><td> Showing below &lt;b&gt;$3&lt;/b&gt; results starting with #&lt;b&gt;$2&lt;/b&gt;. </td><td> {{int:Showingresultsnum}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showlast&action=edit showlast]<br> [[MediaWiki_talk:Showlast|Talk]] </td><td> Show last $1 images sorted $2. </td><td> {{int:Showlast}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showpreview&action=edit showpreview]<br> [[MediaWiki_talk:Showpreview|Talk]] </td><td> Show preview </td><td> {{int:Showpreview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showtoc&action=edit showtoc]<br> [[MediaWiki_talk:Showtoc|Talk]] </td><td> show </td><td> {{int:Showtoc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sig_tip&action=edit sig_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Sig_tip|Talk]] </td><td> Your signature with timestamp </td><td> {{int:Sig_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitestats&action=edit sitestats]<br> [[MediaWiki_talk:Sitestats|Talk]] </td><td> Site statistics </td><td> {{int:Sitestats}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitestatstext&action=edit sitestatstext]<br> [[MediaWiki_talk:Sitestatstext|Talk]] </td><td> There are &#39;&#39;&#39;$1&#39;&#39;&#39; total pages in the database. This includes &quot;talk&quot; pages, pages about Wikipedia, minimal &quot;stub&quot; pages, redirects, and others that probably don&#39;t qualify as content pages. Excluding those, there are &#39;&#39;&#39;$2&#39;&#39;&#39; pages that are probably legitimate content pages. There have been a total of &#39;&#39;&#39;$3&#39;&#39;&#39; page views, and &#39;&#39;&#39;$4&#39;&#39;&#39; page edits since the wiki was setup. That comes to &#39;&#39;&#39;$5&#39;&#39;&#39; average edits per page, and &#39;&#39;&#39;$6&#39;&#39;&#39; views per edit. </td><td> {{int:Sitestatstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitesubtitle&action=edit sitesubtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Sitesubtitle|Talk]] </td><td> The Free Encyclopedia </td><td> {{int:Sitesubtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitesupport&action=edit sitesupport]<br> [[MediaWiki_talk:Sitesupport|Talk]] </td><td> Donations </td><td> {{int:Sitesupport}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitetitle&action=edit sitetitle]<br> [[MediaWiki_talk:Sitetitle|Talk]] </td><td> Wikipedia </td><td> {{int:Sitetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Siteuser&action=edit siteuser]<br> [[MediaWiki_talk:Siteuser|Talk]] </td><td> Wikipedia user $1 </td><td> {{int:Siteuser}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Siteusers&action=edit siteusers]<br> [[MediaWiki_talk:Siteusers|Talk]] </td><td> Wikipedia user(s) $1 </td><td> {{int:Siteusers}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Skin&action=edit skin]<br> [[MediaWiki_talk:Skin|Talk]] </td><td> Skin </td><td> {{int:Skin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Spamprotectiontext&action=edit spamprotectiontext]<br> [[MediaWiki_talk:Spamprotectiontext|Talk]] </td><td> The page you wanted to save was blocked by the spam filter. This is probably caused by a link to an external site. You might want to check the following regular expression for patterns that are currently blocked: </td><td> {{int:Spamprotectiontext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Spamprotectiontitle&action=edit spamprotectiontitle]<br> [[MediaWiki_talk:Spamprotectiontitle|Talk]] </td><td> Spam protection filter </td><td> {{int:Spamprotectiontitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Specialpage&action=edit specialpage]<br> [[MediaWiki_talk:Specialpage|Talk]] </td><td> Special Page </td><td> {{int:Specialpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Specialpages&action=edit specialpages]<br> [[MediaWiki_talk:Specialpages|Talk]] </td><td> Special pages </td><td> {{int:Specialpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Spheading&action=edit spheading]<br> [[MediaWiki_talk:Spheading|Talk]] </td><td> Special pages for all users </td><td> {{int:Spheading}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sqlislogged&action=edit sqlislogged]<br> [[MediaWiki_talk:Sqlislogged|Talk]] </td><td> Please note that all queries are logged. </td><td> {{int:Sqlislogged}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sqlquery&action=edit sqlquery]<br> [[MediaWiki_talk:Sqlquery|Talk]] </td><td> Enter query </td><td> {{int:Sqlquery}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Statistics&action=edit statistics]<br> [[MediaWiki_talk:Statistics|Talk]] </td><td> Statistics </td><td> {{int:Statistics}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Storedversion&action=edit storedversion]<br> [[MediaWiki_talk:Storedversion|Talk]] </td><td> Stored version </td><td> {{int:Storedversion}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Stubthreshold&action=edit stubthreshold]<br> [[MediaWiki_talk:Stubthreshold|Talk]] </td><td> Threshold for stub display </td><td> {{int:Stubthreshold}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Subcategories&action=edit subcategories]<br> [[MediaWiki_talk:Subcategories|Talk]] </td><td> Subcategories </td><td> {{int:Subcategories}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Subject&action=edit subject]<br> [[MediaWiki_talk:Subject|Talk]] </td><td> Subject/headline </td><td> {{int:Subject}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Subjectpage&action=edit subjectpage]<br> [[MediaWiki_talk:Subjectpage|Talk]] </td><td> View subject </td><td> {{int:Subjectpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Successfulupload&action=edit successfulupload]<br> [[MediaWiki_talk:Successfulupload|Talk]] </td><td> Successful upload </td><td> {{int:Successfulupload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Summary&action=edit summary]<br> [[MediaWiki_talk:Summary|Talk]] </td><td> Summary </td><td> {{int:Summary}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sysopspheading&action=edit sysopspheading]<br> [[MediaWiki_talk:Sysopspheading|Talk]] </td><td> For sysop use only </td><td> {{int:Sysopspheading}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sysoptext&action=edit sysoptext]<br> [[MediaWiki_talk:Sysoptext|Talk]] </td><td> The action you have requested can only be performed by users with &quot;sysop&quot; status. See $1. </td><td> {{int:Sysoptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sysoptitle&action=edit sysoptitle]<br> [[MediaWiki_talk:Sysoptitle|Talk]] </td><td> Sysop access required </td><td> {{int:Sysoptitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tableform&action=edit tableform]<br> [[MediaWiki_talk:Tableform|Talk]] </td><td> table </td><td> {{int:Tableform}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talk&action=edit talk]<br> [[MediaWiki_talk:Talk|Talk]] </td><td> Discussion </td><td> {{int:Talk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkexists&action=edit talkexists]<br> [[MediaWiki_talk:Talkexists|Talk]] </td><td> The page itself was moved successfully, but the talk page could not be moved because one already exists at the new title. Please merge them manually. </td><td> {{int:Talkexists}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpage&action=edit talkpage]<br> [[MediaWiki_talk:Talkpage|Talk]] </td><td> Discuss this page </td><td> {{int:Talkpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpagemoved&action=edit talkpagemoved]<br> [[MediaWiki_talk:Talkpagemoved|Talk]] </td><td> The corresponding talk page was also moved. </td><td> {{int:Talkpagemoved}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpagenotmoved&action=edit talkpagenotmoved]<br> [[MediaWiki_talk:Talkpagenotmoved|Talk]] </td><td> The corresponding talk page was &lt;strong&gt;not&lt;/strong&gt; moved. </td><td> {{int:Talkpagenotmoved}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpagetext&action=edit talkpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Talkpagetext|Talk]] </td><td> &lt;!-- MediaWiki:talkpagetext --&gt; </td><td> {{int:Talkpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Textboxsize&action=edit textboxsize]<br> [[MediaWiki_talk:Textboxsize|Talk]] </td><td> Textbox dimensions </td><td> {{int:Textboxsize}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Textmatches&action=edit textmatches]<br> [[MediaWiki_talk:Textmatches|Talk]] </td><td> Page text matches </td><td> {{int:Textmatches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Thisisdeleted&action=edit thisisdeleted]<br> [[MediaWiki_talk:Thisisdeleted|Talk]] </td><td> View or restore $1? </td><td> {{int:Thisisdeleted}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Thumbnail-more&action=edit thumbnail-more]<br> [[MediaWiki_talk:Thumbnail-more|Talk]] </td><td> Enlarge </td><td> {{int:Thumbnail-more}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Timezoneoffset&action=edit timezoneoffset]<br> [[MediaWiki_talk:Timezoneoffset|Talk]] </td><td> Offset </td><td> {{int:Timezoneoffset}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Timezonetext&action=edit timezonetext]<br> [[MediaWiki_talk:Timezonetext|Talk]] </td><td> Enter number of hours your local time differs from server time (UTC). </td><td> {{int:Timezonetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Titlematches&action=edit titlematches]<br> [[MediaWiki_talk:Titlematches|Talk]] </td><td> Article title matches </td><td> {{int:Titlematches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Toc&action=edit toc]<br> [[MediaWiki_talk:Toc|Talk]] </td><td> Table of contents </td><td> {{int:Toc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Toolbox&action=edit toolbox]<br> [[MediaWiki_talk:Toolbox|Talk]] </td><td> Toolbox </td><td> {{int:Toolbox}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-addsection&action=edit tooltip-addsection]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-addsection|Talk]] </td><td> Add a comment to this page. &#91;alt-+] </td><td> {{int:Tooltip-addsection}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-anontalk&action=edit tooltip-anontalk]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-anontalk|Talk]] </td><td> Discussion about edits from this ip address &#91;alt-n] </td><td> {{int:Tooltip-anontalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-anonuserpage&action=edit tooltip-anonuserpage]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-anonuserpage|Talk]] </td><td> The user page for the ip you&#39;re editing as &#91;alt-.] </td><td> {{int:Tooltip-anonuserpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-article&action=edit tooltip-article]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-article|Talk]] </td><td> View the content page &#91;alt-a] </td><td> {{int:Tooltip-article}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-atom&action=edit tooltip-atom]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-atom|Talk]] </td><td> Atom feed for this page </td><td> {{int:Tooltip-atom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-compareselectedversions&action=edit tooltip-compareselectedversions]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-compareselectedversions|Talk]] </td><td> See the differences between the two selected versions of this page. &#91;alt-v] </td><td> {{int:Tooltip-compareselectedversions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-contributions&action=edit tooltip-contributions]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-contributions|Talk]] </td><td> View the list of contributions of this user </td><td> {{int:Tooltip-contributions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-currentevents&action=edit tooltip-currentevents]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-currentevents|Talk]] </td><td> Find background information on current events </td><td> {{int:Tooltip-currentevents}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-delete&action=edit tooltip-delete]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-delete|Talk]] </td><td> Delete this page &#91;alt-d] </td><td> {{int:Tooltip-delete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-edit&action=edit tooltip-edit]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-edit|Talk]] </td><td> You can edit this page. Please use the preview button before saving. &#91;alt-e] </td><td> {{int:Tooltip-edit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-emailuser&action=edit tooltip-emailuser]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-emailuser|Talk]] </td><td> Send a mail to this user </td><td> {{int:Tooltip-emailuser}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-help&action=edit tooltip-help]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-help|Talk]] </td><td> The place to find out. </td><td> {{int:Tooltip-help}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-history&action=edit tooltip-history]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-history|Talk]] </td><td> Past versions of this page, &#91;alt-h] </td><td> {{int:Tooltip-history}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-login&action=edit tooltip-login]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-login|Talk]] </td><td> You are encouraged to log in, it is not mandatory however. &#91;alt-o] </td><td> {{int:Tooltip-login}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-logout&action=edit tooltip-logout]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-logout|Talk]] </td><td> Log out &#91;alt-o] </td><td> {{int:Tooltip-logout}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-mainpage&action=edit tooltip-mainpage]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-mainpage|Talk]] </td><td> Visit the Main Page &#91;alt-z] </td><td> {{int:Tooltip-mainpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-minoredit&action=edit tooltip-minoredit]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-minoredit|Talk]] </td><td> Mark this as a minor edit &#91;alt-i] </td><td> {{int:Tooltip-minoredit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-move&action=edit tooltip-move]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-move|Talk]] </td><td> Move this page &#91;alt-m] </td><td> {{int:Tooltip-move}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-mycontris&action=edit tooltip-mycontris]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-mycontris|Talk]] </td><td> List of my contributions &#91;alt-y] </td><td> {{int:Tooltip-mycontris}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-mytalk&action=edit tooltip-mytalk]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-mytalk|Talk]] </td><td> My talk page &#91;alt-n] </td><td> {{int:Tooltip-mytalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-nomove&action=edit tooltip-nomove]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-nomove|Talk]] </td><td> You don&#39;t have the permissions to move this page </td><td> {{int:Tooltip-nomove}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-portal&action=edit tooltip-portal]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-portal|Talk]] </td><td> About the project, what you can do, where to find things </td><td> {{int:Tooltip-portal}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-preferences&action=edit tooltip-preferences]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-preferences|Talk]] </td><td> My preferences </td><td> {{int:Tooltip-preferences}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-preview&action=edit tooltip-preview]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-preview|Talk]] </td><td> Preview your changes, please use this before saving! &#91;alt-p] </td><td> {{int:Tooltip-preview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-protect&action=edit tooltip-protect]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-protect|Talk]] </td><td> Protect this page &#91;alt-=] </td><td> {{int:Tooltip-protect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-randompage&action=edit tooltip-randompage]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-randompage|Talk]] </td><td> Load a random page &#91;alt-x] </td><td> {{int:Tooltip-randompage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-recentchanges&action=edit tooltip-recentchanges]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-recentchanges|Talk]] </td><td> The list of recent changes in the wiki. &#91;alt-r] </td><td> {{int:Tooltip-recentchanges}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-recentchangeslinked&action=edit tooltip-recentchangeslinked]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-recentchangeslinked|Talk]] </td><td> Recent changes in pages linking to this page &#91;alt-c] </td><td> {{int:Tooltip-recentchangeslinked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-rss&action=edit tooltip-rss]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-rss|Talk]] </td><td> RSS feed for this page </td><td> {{int:Tooltip-rss}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-save&action=edit tooltip-save]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-save|Talk]] </td><td> Save you changes &#91;alt-s] </td><td> {{int:Tooltip-save}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-search&action=edit tooltip-search]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-search|Talk]] </td><td> Search this wiki &#91;alt-f] </td><td> {{int:Tooltip-search}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-sitesupport&action=edit tooltip-sitesupport]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-sitesupport|Talk]] </td><td> Support Wikipedia </td><td> {{int:Tooltip-sitesupport}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-specialpage&action=edit tooltip-specialpage]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-specialpage|Talk]] </td><td> This is a special page, you can&#39;t edit the page itself. </td><td> {{int:Tooltip-specialpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-specialpages&action=edit tooltip-specialpages]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-specialpages|Talk]] </td><td> List of all special pages &#91;alt-q] </td><td> {{int:Tooltip-specialpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-talk&action=edit tooltip-talk]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-talk|Talk]] </td><td> Discussion about the content page &#91;alt-t] </td><td> {{int:Tooltip-talk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-undelete&action=edit tooltip-undelete]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-undelete|Talk]] </td><td> Restore $1 deleted edits to this page &#91;alt-d] </td><td> {{int:Tooltip-undelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-unwatch&action=edit tooltip-unwatch]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-unwatch|Talk]] </td><td> Remove this page from your watchlist &#91;alt-w] </td><td> {{int:Tooltip-unwatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-upload&action=edit tooltip-upload]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-upload|Talk]] </td><td> Upload images or media files &#91;alt-u] </td><td> {{int:Tooltip-upload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-userpage&action=edit tooltip-userpage]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-userpage|Talk]] </td><td> My user page &#91;alt-.] </td><td> {{int:Tooltip-userpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-viewsource&action=edit tooltip-viewsource]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-viewsource|Talk]] </td><td> This page is protected. You can view it&#39;s source. &#91;alt-e] </td><td> {{int:Tooltip-viewsource}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-watch&action=edit tooltip-watch]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-watch|Talk]] </td><td> Add this page to your watchlist &#91;alt-w] </td><td> {{int:Tooltip-watch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-watchlist&action=edit tooltip-watchlist]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-watchlist|Talk]] </td><td> The list of pages you&#39;re monitoring for changes. &#91;alt-l] </td><td> {{int:Tooltip-watchlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-whatlinkshere&action=edit tooltip-whatlinkshere]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-whatlinkshere|Talk]] </td><td> List of all wiki pages that link here &#91;alt-b] </td><td> {{int:Tooltip-whatlinkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uclinks&action=edit uclinks]<br> [[MediaWiki_talk:Uclinks|Talk]] </td><td> View the last $1 changes; view the last $2 days. </td><td> {{int:Uclinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ucnote&action=edit ucnote]<br> [[MediaWiki_talk:Ucnote|Talk]] </td><td> Below are this user&#39;s last &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; changes in the last &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; days. </td><td> {{int:Ucnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uctop&action=edit uctop]<br> [[MediaWiki_talk:Uctop|Talk]] </td><td> (top) </td><td> {{int:Uctop}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblockip&action=edit unblockip]<br> [[MediaWiki_talk:Unblockip|Talk]] </td><td> Unblock user </td><td> {{int:Unblockip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblockiptext&action=edit unblockiptext]<br> [[MediaWiki_talk:Unblockiptext|Talk]] </td><td> Use the form below to restore write access to a previously blocked IP address or username. </td><td> {{int:Unblockiptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblocklink&action=edit unblocklink]<br> [[MediaWiki_talk:Unblocklink|Talk]] </td><td> unblock </td><td> {{int:Unblocklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblocklogentry&action=edit unblocklogentry]<br> [[MediaWiki_talk:Unblocklogentry|Talk]] </td><td> unblocked &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Unblocklogentry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undelete&action=edit undelete]<br> [[MediaWiki_talk:Undelete|Talk]] </td><td> Restore deleted page </td><td> {{int:Undelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undelete_short&action=edit undelete_short]<br> [[MediaWiki_talk:Undelete_short|Talk]] </td><td> Undelete </td><td> {{int:Undelete_short}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletearticle&action=edit undeletearticle]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletearticle|Talk]] </td><td> Restore deleted page </td><td> {{int:Undeletearticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletebtn&action=edit undeletebtn]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletebtn|Talk]] </td><td> Restore! </td><td> {{int:Undeletebtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletedarticle&action=edit undeletedarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletedarticle|Talk]] </td><td> restored &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Undeletedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletedtext&action=edit undeletedtext]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletedtext|Talk]] </td><td> &#91;&#91;$1]] has been successfully restored. See &#91;&#91;Wikipedia:Deletion_log]] for a record of recent deletions and restorations. </td><td> {{int:Undeletedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletehistory&action=edit undeletehistory]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletehistory|Talk]] </td><td> If you restore the page, all revisions will be restored to the history. If a new page with the same name has been created since the deletion, the restored revisions will appear in the prior history, and the current revision of the live page will not be automatically replaced. </td><td> {{int:Undeletehistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletepage&action=edit undeletepage]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletepage|Talk]] </td><td> View and restore deleted pages </td><td> {{int:Undeletepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletepagetext&action=edit undeletepagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletepagetext|Talk]] </td><td> The following pages have been deleted but are still in the archive and can be restored. The archive may be periodically cleaned out. </td><td> {{int:Undeletepagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeleterevision&action=edit undeleterevision]<br> [[MediaWiki_talk:Undeleterevision|Talk]] </td><td> Deleted revision as of $1 </td><td> {{int:Undeleterevision}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeleterevisions&action=edit undeleterevisions]<br> [[MediaWiki_talk:Undeleterevisions|Talk]] </td><td> $1 revisions archived </td><td> {{int:Undeleterevisions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unexpected&action=edit unexpected]<br> [[MediaWiki_talk:Unexpected|Talk]] </td><td> Unexpected value: &quot;$1&quot;=&quot;$2&quot;. </td><td> {{int:Unexpected}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockbtn&action=edit unlockbtn]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockbtn|Talk]] </td><td> Unlock database </td><td> {{int:Unlockbtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockconfirm&action=edit unlockconfirm]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockconfirm|Talk]] </td><td> Yes, I really want to unlock the database. </td><td> {{int:Unlockconfirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdb&action=edit unlockdb]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockdb|Talk]] </td><td> Unlock database </td><td> {{int:Unlockdb}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdbsuccesssub&action=edit unlockdbsuccesssub]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockdbsuccesssub|Talk]] </td><td> Database lock removed </td><td> {{int:Unlockdbsuccesssub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdbsuccesstext&action=edit unlockdbsuccesstext]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockdbsuccesstext|Talk]] </td><td> The database has been unlocked. </td><td> {{int:Unlockdbsuccesstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdbtext&action=edit unlockdbtext]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockdbtext|Talk]] </td><td> Unlocking the database will restore the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do. </td><td> {{int:Unlockdbtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotect&action=edit unprotect]<br> [[MediaWiki_talk:Unprotect|Talk]] </td><td> Unprotect </td><td> {{int:Unprotect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotectcomment&action=edit unprotectcomment]<br> [[MediaWiki_talk:Unprotectcomment|Talk]] </td><td> Reason for unprotecting </td><td> {{int:Unprotectcomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotectedarticle&action=edit unprotectedarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Unprotectedarticle|Talk]] </td><td> unprotected &#91;&#91;$1]] </td><td> {{int:Unprotectedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotectsub&action=edit unprotectsub]<br> [[MediaWiki_talk:Unprotectsub|Talk]] </td><td> (Unprotecting &quot;$1&quot;) </td><td> {{int:Unprotectsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotectthispage&action=edit unprotectthispage]<br> [[MediaWiki_talk:Unprotectthispage|Talk]] </td><td> Unprotect this page </td><td> {{int:Unprotectthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unusedimages&action=edit unusedimages]<br> [[MediaWiki_talk:Unusedimages|Talk]] </td><td> Unused images </td><td> {{int:Unusedimages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unusedimagestext&action=edit unusedimagestext]<br> [[MediaWiki_talk:Unusedimagestext|Talk]] </td><td> &lt;p&gt;Please note that other web sites may link to an image with a direct URL, and so may still be listed here despite being in active use. </td><td> {{int:Unusedimagestext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unwatch&action=edit unwatch]<br> [[MediaWiki_talk:Unwatch|Talk]] </td><td> Unwatch </td><td> {{int:Unwatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unwatchthispage&action=edit unwatchthispage]<br> [[MediaWiki_talk:Unwatchthispage|Talk]] </td><td> Stop watching </td><td> {{int:Unwatchthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Updated&action=edit updated]<br> [[MediaWiki_talk:Updated|Talk]] </td><td> (Updated) </td><td> {{int:Updated}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Upload&action=edit upload]<br> [[MediaWiki_talk:Upload|Talk]] </td><td> Upload file </td><td> {{int:Upload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadbtn&action=edit uploadbtn]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadbtn|Talk]] </td><td> Upload file </td><td> {{int:Uploadbtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploaddisabled&action=edit uploaddisabled]<br> [[MediaWiki_talk:Uploaddisabled|Talk]] </td><td> Sorry, uploading is disabled. </td><td> {{int:Uploaddisabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadedfiles&action=edit uploadedfiles]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadedfiles|Talk]] </td><td> Uploaded files </td><td> {{int:Uploadedfiles}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadedimage&action=edit uploadedimage]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadedimage|Talk]] </td><td> uploaded &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Uploadedimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploaderror&action=edit uploaderror]<br> [[MediaWiki_talk:Uploaderror|Talk]] </td><td> Upload error </td><td> {{int:Uploaderror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadfile&action=edit uploadfile]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadfile|Talk]] </td><td> Upload images, sounds, documents etc. </td><td> {{int:Uploadfile}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlink&action=edit uploadlink]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadlink|Talk]] </td><td> Upload images </td><td> {{int:Uploadlink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlog&action=edit uploadlog]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadlog|Talk]] </td><td> upload log </td><td> {{int:Uploadlog}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlogpage&action=edit uploadlogpage]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadlogpage|Talk]] </td><td> Upload_log </td><td> {{int:Uploadlogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlogpagetext&action=edit uploadlogpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadlogpagetext|Talk]] </td><td> Below is a list of the most recent file uploads. All times shown are server time (UTC). &lt;ul&gt; &lt;/ul&gt; </td><td> {{int:Uploadlogpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadnologin&action=edit uploadnologin]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadnologin|Talk]] </td><td> Not logged in </td><td> {{int:Uploadnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadnologintext&action=edit uploadnologintext]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadnologintext|Talk]] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to upload files. </td><td> {{int:Uploadnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadtext&action=edit uploadtext]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadtext|Talk]] </td><td> &lt;strong&gt;STOP!&lt;/strong&gt; Before you upload here, make sure to read and follow the &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Image_use_policy&quot;&gt;image use policy&lt;/a&gt;. &lt;p&gt;If a file with the name you are specifying already exists on the wiki, it&#39;ll be replaced without warning. So unless you mean to update a file, it&#39;s a good idea to first check if such a file exists. &lt;p&gt;To view or search previously uploaded images, go to the &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Imagelist&quot;&gt;list of uploaded images&lt;/a&gt;. Uploads and deletions are logged on the &lt;a href=&quot;/wiki/Wikipedia:Upload_log&quot;&gt;upload log&lt;/a&gt;. &lt;/p&gt;&lt;p&gt;Use the form below to upload new image files for use in illustrating your pages. On most browsers, you will see a &quot;Browse...&quot; button, which will bring up your operating system&#39;s standard file open dialog. Choosing a file will fill the name of that file into the text field next to the button. You must also check the box affirming that you are not violating any copyrights by uploading the file. Press the &quot;Upload&quot; button to finish the upload. This may take some time if you have a slow internet connection. &lt;p&gt;The preferred formats are JPEG for photographic images, PNG for drawings and other iconic images, and OGG for sounds. Please name your files descriptively to avoid confusion. To include the image in a page, use a link in the form &lt;b&gt;&#91;&#91;Image:file.jpg]]&lt;/b&gt; or &lt;b&gt;&#91;&#91;Image:file.ogg]]&lt;/b&gt; for sounds. &lt;p&gt;Please note that as with wiki pages, others may edit or delete your uploads if they think it serves the project, and you may be blocked from uploading if you abuse the system. </td><td> {{int:Uploadtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadwarning&action=edit uploadwarning]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadwarning|Talk]] </td><td> Upload warning </td><td> {{int:Uploadwarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:User_rights_set&action=edit user_rights_set]<br> [[MediaWiki_talk:User_rights_set|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;User rights for &quot;$1&quot; updated&lt;/b&gt; </td><td> {{int:User_rights_set}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Usercssjs&action=edit usercssjs]<br> [[MediaWiki_talk:Usercssjs|Talk]] </td><td> &#39;&#39;&#39;Note:&#39;&#39;&#39; After saving, you have to tell your bowser to get the new version: &#39;&#39;&#39;Mozilla:&#39;&#39;&#39; click &#39;&#39;reload&#39;&#39;(or &#39;&#39;ctrl-r&#39;&#39;), &#39;&#39;&#39;IE / Opera:&#39;&#39;&#39; &#39;&#39;ctrl-f5&#39;&#39;, &#39;&#39;&#39;Safari:&#39;&#39;&#39; &#39;&#39;cmd-r&#39;&#39;, &#39;&#39;&#39;Konqueror&#39;&#39;&#39; &#39;&#39;ctrl-r&#39;&#39;. </td><td> {{int:Usercssjs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Usercssjsyoucanpreview&action=edit usercssjsyoucanpreview]<br> [[MediaWiki_talk:Usercssjsyoucanpreview|Talk]] </td><td> &lt;strong&gt;Tip:&lt;/strong&gt; Use the &#39;Show preview&#39; button to test your new css/js before saving. </td><td> {{int:Usercssjsyoucanpreview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Usercsspreview&action=edit usercsspreview]<br> [[MediaWiki_talk:Usercsspreview|Talk]] </td><td> &#39;&#39;&#39;Remember that you are only previewing your user css, it has not yet been saved!&#39;&#39;&#39; </td><td> {{int:Usercsspreview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userexists&action=edit userexists]<br> [[MediaWiki_talk:Userexists|Talk]] </td><td> The user name you entered is already in use. Please choose a different name. </td><td> {{int:Userexists}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userjspreview&action=edit userjspreview]<br> [[MediaWiki_talk:Userjspreview|Talk]] </td><td> &#39;&#39;&#39;Remember that you are only testing/previewing your user javascript, it has not yet been saved!&#39;&#39;&#39; </td><td> {{int:Userjspreview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userlogin&action=edit userlogin]<br> [[MediaWiki_talk:Userlogin|Talk]] </td><td> Log in </td><td> {{int:Userlogin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userlogout&action=edit userlogout]<br> [[MediaWiki_talk:Userlogout|Talk]] </td><td> Log out </td><td> {{int:Userlogout}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Usermailererror&action=edit usermailererror]<br> [[MediaWiki_talk:Usermailererror|Talk]] </td><td> Mail object returned error: </td><td> {{int:Usermailererror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userpage&action=edit userpage]<br> [[MediaWiki_talk:Userpage|Talk]] </td><td> View user page </td><td> {{int:Userpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userstats&action=edit userstats]<br> [[MediaWiki_talk:Userstats|Talk]] </td><td> User statistics </td><td> {{int:Userstats}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userstatstext&action=edit userstatstext]<br> [[MediaWiki_talk:Userstatstext|Talk]] </td><td> There are &#39;&#39;&#39;$1&#39;&#39;&#39; registered users. &#39;&#39;&#39;$2&#39;&#39;&#39; of these are administrators (see $3). </td><td> {{int:Userstatstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Version&action=edit version]<br> [[MediaWiki_talk:Version|Talk]] </td><td> Version </td><td> {{int:Version}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewcount&action=edit viewcount]<br> [[MediaWiki_talk:Viewcount|Talk]] </td><td> This page has been accessed $1 times. </td><td> {{int:Viewcount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewprevnext&action=edit viewprevnext]<br> [[MediaWiki_talk:Viewprevnext|Talk]] </td><td> View ($1) ($2) ($3). </td><td> {{int:Viewprevnext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewsource&action=edit viewsource]<br> [[MediaWiki_talk:Viewsource|Talk]] </td><td> View source </td><td> {{int:Viewsource}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewtalkpage&action=edit viewtalkpage]<br> [[MediaWiki_talk:Viewtalkpage|Talk]] </td><td> View discussion </td><td> {{int:Viewtalkpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wantedpages&action=edit wantedpages]<br> [[MediaWiki_talk:Wantedpages|Talk]] </td><td> Wanted pages </td><td> {{int:Wantedpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watch&action=edit watch]<br> [[MediaWiki_talk:Watch|Talk]] </td><td> Watch </td><td> {{int:Watch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchdetails&action=edit watchdetails]<br> [[MediaWiki_talk:Watchdetails|Talk]] </td><td> ($1 pages watched not counting talk pages; $2 total pages edited since cutoff; $3... &lt;a href=&#39;$4&#39;&gt;show and edit complete list&lt;/a&gt;.) </td><td> {{int:Watchdetails}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watcheditlist&action=edit watcheditlist]<br> [[MediaWiki_talk:Watcheditlist|Talk]] </td><td> Here&#39;s an alphabetical list of your watched pages. Check the boxes of pages you want to remove from your watchlist and click the &#39;remove checked&#39; button at the bottom of the screen. </td><td> {{int:Watcheditlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchlist&action=edit watchlist]<br> [[MediaWiki_talk:Watchlist|Talk]] </td><td> My watchlist </td><td> {{int:Watchlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchlistcontains&action=edit watchlistcontains]<br> [[MediaWiki_talk:Watchlistcontains|Talk]] </td><td> Your watchlist contains $1 pages. </td><td> {{int:Watchlistcontains}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchlistsub&action=edit watchlistsub]<br> [[MediaWiki_talk:Watchlistsub|Talk]] </td><td> (for user &quot;$1&quot;) </td><td> {{int:Watchlistsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchmethod-list&action=edit watchmethod-list]<br> [[MediaWiki_talk:Watchmethod-list|Talk]] </td><td> checking watched pages for recent edits </td><td> {{int:Watchmethod-list}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchmethod-recent&action=edit watchmethod-recent]<br> [[MediaWiki_talk:Watchmethod-recent|Talk]] </td><td> checking recent edits for watched pages </td><td> {{int:Watchmethod-recent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchnochange&action=edit watchnochange]<br> [[MediaWiki_talk:Watchnochange|Talk]] </td><td> None of your watched items were edited in the time period displayed. </td><td> {{int:Watchnochange}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchnologin&action=edit watchnologin]<br> [[MediaWiki_talk:Watchnologin|Talk]] </td><td> Not logged in </td><td> {{int:Watchnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchnologintext&action=edit watchnologintext]<br> [[MediaWiki_talk:Watchnologintext|Talk]] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to modify your watchlist. </td><td> {{int:Watchnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchthis&action=edit watchthis]<br> [[MediaWiki_talk:Watchthis|Talk]] </td><td> Watch this page </td><td> {{int:Watchthis}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchthispage&action=edit watchthispage]<br> [[MediaWiki_talk:Watchthispage|Talk]] </td><td> Watch this page </td><td> {{int:Watchthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Welcomecreation&action=edit welcomecreation]<br> [[MediaWiki_talk:Welcomecreation|Talk]] </td><td> &lt;h2&gt;Welcome, $1!&lt;/h2&gt;&lt;p&gt;Your account has been created. Don&#39;t forget to change your Wikipedia preferences. </td><td> {{int:Welcomecreation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whatlinkshere&action=edit whatlinkshere]<br> [[MediaWiki_talk:Whatlinkshere|Talk]] </td><td> What links here </td><td> {{int:Whatlinkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistacctext&action=edit whitelistacctext]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistacctext|Talk]] </td><td> To be allowed to create accounts in this Wiki you have to &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;log]] in and have the appropriate permissions. </td><td> {{int:Whitelistacctext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistacctitle&action=edit whitelistacctitle]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistacctitle|Talk]] </td><td> You are not allowed to create an account </td><td> {{int:Whitelistacctitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistedittext&action=edit whitelistedittext]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistedittext|Talk]] </td><td> You have to &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;login]] to edit pages. </td><td> {{int:Whitelistedittext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistedittitle&action=edit whitelistedittitle]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistedittitle|Talk]] </td><td> Login required to edit </td><td> {{int:Whitelistedittitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistreadtext&action=edit whitelistreadtext]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistreadtext|Talk]] </td><td> You have to &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;login]] to read pages. </td><td> {{int:Whitelistreadtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistreadtitle&action=edit whitelistreadtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistreadtitle|Talk]] </td><td> Login required to read </td><td> {{int:Whitelistreadtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wikipediapage&action=edit wikipediapage]<br> [[MediaWiki_talk:Wikipediapage|Talk]] </td><td> View project page </td><td> {{int:Wikipediapage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wikititlesuffix&action=edit wikititlesuffix]<br> [[MediaWiki_talk:Wikititlesuffix|Talk]] </td><td> Wikipedia </td><td> {{int:Wikititlesuffix}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wlnote&action=edit wlnote]<br> [[MediaWiki_talk:Wlnote|Talk]] </td><td> Below are the last $1 changes in the last &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; hours. </td><td> {{int:Wlnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wlsaved&action=edit wlsaved]<br> [[MediaWiki_talk:Wlsaved|Talk]] </td><td> This is a saved version of your watchlist. </td><td> {{int:Wlsaved}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wlshowlast&action=edit wlshowlast]<br> [[MediaWiki_talk:Wlshowlast|Talk]] </td><td> Show last $1 hours $2 days $3 </td><td> {{int:Wlshowlast}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wrong_wfQuery_params&action=edit wrong_wfQuery_params]<br> [[MediaWiki_talk:Wrong_wfQuery_params|Talk]] </td><td> Incorrect parameters to wfQuery()&lt;br /&gt; Function: $1&lt;br /&gt; Query: $2 </td><td> {{int:Wrong_wfQuery_params}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wrongpassword&action=edit wrongpassword]<br> [[MediaWiki_talk:Wrongpassword|Talk]] </td><td> The password you entered is incorrect. Please try again. </td><td> {{int:Wrongpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourdiff&action=edit yourdiff]<br> [[MediaWiki_talk:Yourdiff|Talk]] </td><td> Differences </td><td> {{int:Yourdiff}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Youremail&action=edit youremail]<br> [[MediaWiki_talk:Youremail|Talk]] </td><td> Your email* </td><td> {{int:Youremail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourname&action=edit yourname]<br> [[MediaWiki_talk:Yourname|Talk]] </td><td> Your user name </td><td> {{int:Yourname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yournick&action=edit yournick]<br> [[MediaWiki_talk:Yournick|Talk]] </td><td> Your nickname (for signatures) </td><td> {{int:Yournick}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourpassword&action=edit yourpassword]<br> [[MediaWiki_talk:Yourpassword|Talk]] </td><td> Your password </td><td> {{int:Yourpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourpasswordagain&action=edit yourpasswordagain]<br> [[MediaWiki_talk:Yourpasswordagain|Talk]] </td><td> Retype password </td><td> {{int:Yourpasswordagain}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourrealname&action=edit yourrealname]<br> [[MediaWiki_talk:Yourrealname|Talk]] </td><td> Your real name* </td><td> {{int:Yourrealname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourtext&action=edit yourtext]<br> [[MediaWiki_talk:Yourtext|Talk]] </td><td> Your text </td><td> {{int:Yourtext}} </td></tr></table> MediaWiki:All messages 780 4579 2004-06-05T06:49:28Z Template namespace initialisation script MediaWiki:All messages moved to Template:All messages #redirect [[Template:All messages]] MediaWiki:All system messages 781 4580 2004-06-05T06:49:29Z Template namespace initialisation script MediaWiki:All system messages moved to Template:All system messages #redirect [[Template:All system messages]] MediaWiki:Gnunote 782 4581 2004-06-05T06:49:30Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Gnunote moved to Template:Gnunote #redirect [[Template:Gnunote]] MediaWiki:Sitesupportpage 783 4582 2004-06-05T06:49:30Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Sitesupportpage moved to Template:Sitesupportpage #redirect [[Template:Sitesupportpage]] Wikipedia:Broken/ 784 sysop 4583 2004-08-13T12:54:30Z 24.29.135.164 <table> <tr><td align="right"><a href="/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&amp;from=06_сарын_17" title ="Special:Allpages">06 сарын 17</a></td><td> to </td><td align="left">Эрдэнэт хот</td></tr> </table> Монгол хэл 785 10496 2006-11-20T15:07:14Z Zorigt 49 <table border="1" align="right" style="float:right;margin-left:10px;margin-bottom: 10px;"> <caption>'''Цагаан толгой '''</caption> {| |- align="center" ||&#1040;||&#1041;||&#1042;||&#1043;||&#1044;||&#1045;||Ё||&#1046;||&#1047;||&#1048;||&#1049;||&#1050;||&#1051;||&#1052;||&#1053;||&#1054;||&#1256;||&#1055; |- align="center" ||&#1056;||&#1057;||&#1058;||&#1059;||&#1198;||&#1060;||&#1061;||&#1062;||&#1063;||&#1064;||&#1065;||&#1066;||&#1067;||&#1068;||&#1069;||&#1070;||&#1071; |- align="center" ||&#1072;||&#1073;||&#1074;||&#1075;||&#1076;||&#1077;||ё||&#1078;||&#1079;||&#1080;||&#1081;||&#1082;||&#1083;||&#1084;||&#1085;||&#1086;||&#1257;||&#1087; |- align="center" ||&#1088;||&#1089;||&#1090;||&#1091;||&#1199;||&#1092;||&#1093;||&#1094;||&#1095;||&#1096;||&#1097;||&#1098;||&#1099;||&#1100;||&#1101;||&#1102;||&#1103; </table> <!--өү--> '''Монгол хэл''' нь [[монгол|монгол үндэстний]] эх хэл юм. Гарал үүслийн хувьд [[түрэг хэл]], [[тунгус хэл]] зэрэгтэй адил [[Алтай хэлний язгуур]]т багтдаг. [[Солонгос хэл]], [[япон хэл]]ний адил [[нэр үг]] нь [[өгүүлбэр]]ийн эхэнд [[үйл үг]] нь өгүүлбэрийн сүүлд байдгаараа онцлогтой. Явцуу утгаараа [[Монгол улс]] дахь [[халх]] аялгуунд тулгуурлаж ярих хэлийг хэлэх бөгөөд өргөн утгаараа [[монгол|монгол үндэстний]] ярих хэл яриаг хэлнэ. Өөрөөр хэлбэл тусгаар тогтносон [[Монгол Улс]]ын монголчууд болон, [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Xятад улс]]-ын нутаг дахь [[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон|Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орны]] [[Өвөр Монголчууд]], [[Оросын Холбооны Улс|Орос улс]] дахь [[Халимаг]], [[Буриад]]уудын ярих хэлийг хэлдэг. == Халх монгол хэл == Халх монгол хэл нь өргөн утгаарх монгол хэлний нэгэн ([[аялга]]) бөгөөд, зүүн Монголын ард түмний ярилцдаг хэлний гол төлөөлөгч юм. 2 сая 700 мянга гаруй хүн ам бүхий [[Монгол Улс]]ын хүн амын 90 орчим хувийг эзлэх [[Халх|халх монголчууд]]ын эх хэл бөгөөд Монгол Улсын албан ёсны хэл ([[Монгол Улсын Үндсэн Хууль]], 8 дугаар зүйл) болно. [[Өвөр монгол]]чуудын хэрэглэдэг монгол хэлийг бодоход нутгийн аль ч хэсэгт аялга нь бараг ижилхэн бөгөөд, дэд аялга гэж байхгүй. Алтай хэлний язгуурын ерөнхий шинж болох SOV(өгүүлэгдэхүүн-тусагдахуун-өгүүлэхүүн) гэсэн дарааллаар орно. Мөн нэр үгийн холбоос болон үйл үгийн хувирал нь үгийн төгсгөл нь хувирах зарчимтай. [[Эгшиг зохицох ёс]] ажиглагддаг. ==Мөн үзэх== *[[Монгол хэлний дүрэм ]] *[[Цагаан толгой ]] *[[Уйгаржин бичиг ]] *[[Монголын түүхэн үсгүүд]] === Гадаад холбоос === *[http://www.asuult.net/dic/ Asuult.net толь бичиг] *[http://www.tanhim.net/dict/ EMOS клуб Онлайн тайлбар толь] *[http://www.altaica.narod.ru/ Monumenta Altaica - Алтайн хэл зүй] [[Category:Хэл судлал]] [[am:ሞንጎልኛ]] [[bg:Монголски език]] [[br:Mongoleg]] [[da:Mongolsk]] [[de:Mongolische Sprache]] [[en:Mongolian language]] [[es:Idioma mongol]] [[et:Mongoli keel]] [[eo:Mongola lingvo]] [[fa:زبان مغولی]] [[fr:Mongol]] [[ko:몽골어]] [[lv:Mongoļu valoda]] [[io:Mongola linguo]] [[is:Khalkha]] [[it:Lingua mongola]] [[he:מונגולית]] [[nl:Mongools]] [[ja:モンゴル語]] [[no:Mongolsk språk]] [[pl:Język mongolski]] [[pt:língua mongol]] [[ro:Limba mongolă]] [[ru:Монгольский язык]] [[sq:Gjuha Mongoleze]] [[fi:Mongolin kieli]] [[sv:Mongoliska]] [[th:ภาษามองโกเลีย]] [[zh:蒙古语]] Монгол улс 786 11966 2007-01-25T15:56:05Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[hsb:Mongolska]], [[ml:മംഗോളിയ]], [[qu:Mungulsuyu]] <table border="1" frame="box" rules="all" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" style="margin:0 8px"> <caption><font size="+1">'''Монгол улс'''</font></caption> <tr><td style="background:#efefef;" align="center" colspan="2"> <table border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"> <tr><td align="center" width="150px">[[Image:Flag_of_Mongolia.svg|150px|Төрийн далбаа]]</td><td align="center" width="150px">[[image:Mongolia_coa.gif|150px|Төрийн сүлд]]</td></tr><tr><td align="center" width="150px">([[Төрийн далбаа]])</td> <td align="center" width="150px">([[Төрийн сүлд]])</td></tr> </table></td></tr> <tr><td align="center" colspan="2"><small>Мотто: ''Даяр Монгол''</small></td></tr> <tr><td align="center" colspan="2">[[Image:LocationMongolia.png]]</td></tr> <tr><td>[[Албан ёсны хэл]]</td><td>[[Монгол хэл]]</td></tr> <tr><td>[[Нийслэл хот]]</td> <td>[[Улаанбаатар]]</td></tr> <tr><td>[[Координат|Нийслэлийн орших газарзүйн солбилцол]] </td> <td>47° 55' Х, 106° 53' З</td></tr> <tr><td>[[Төрийн тэргvvн|Ерөнхийлөгч]]</td> <td>[[Намбарын Энхбаяр ]]</td></tr> <tr><td>[[Ерөнхий сайд]]</td> <td>[[Миеэгомбын Энхболд]]</td></tr> <tr><td>[[Газар нутгийн хэмжээ]]<br/>&nbsp;- Бүгд<br/>&nbsp;- % ус</td><td>[[Улс орнуудын газар нутгийн хэмжээ|дэлхийд 18]]<br/> 1,565,000 [[квадрат километр|км²]]<br/> 0.6%</td></tr> <tr><td>[[Хvн ам]]<br/>&nbsp;- Бүгд(2004)<br/>&nbsp;- [[Хүн амын нягтрал ]]</td><td>[[Хүн амын нягтрал|дэлхийд 135]]<br/> 2,751,314<br/> 1.76/км² </td></tr> <tr><td>[[Тусгаар тогнол]]<br/>&nbsp;- </td> <td><br/>[[7-р сарын 11]], [[1921]]</td></tr> <tr><td>[[Мөнгөний нэгж]]</td><td>төгрөг (MNT)</td></tr> <tr><td>[[Цагийн бүс]]</td><td>[[UTC]]+8 … +9</td></tr> </table> '''Монгол улс''' == Оршил == Монгол улс нь [[Ази тив]]ийн зvvн хойд хэсэгт, [[Орос Улс|ОХУ]] болон [[Хятад улс|БНХАУ]]-ын дунд эх газрын төвд оршдог. Газар нутгийн хэмжээ нь 1.565.600 хавтгай дөрвөлжин км, энэ нь [[Франц улс]]ын газар нутгаас 3 дахин том юм. Нутгийн зvvн, баруун болон өмнөд хэсгээр нийт 4673 км БНХАУ-тай, хойд талаараа 3485 км-ийг ОХУ-тай хиллэдэг юм. 2.7 сая хvн амтай, хvн амын суурьшлаар бусад оронтой харьцуулахад хамгийн сийрэг орны тоонд орно. [[Нийслэл хот]] - [[Улаанбаатар]]т 800 000 орчим хvн оршин суудаг. Мөн тус улсын томоохон хотын тоонд аж vйлдвэр тvлхvv хөгжсөн [[Дархан]], зэсийн vйлдвэрлэлийн төв болох [[Эрдэнэт хот]] багтана. Хvн амын 60 орчим хувь нь хот суурин газарт, 40 орчим хувь нь [[хөдөө, орон нутаг]]т оршин суух бөгөөд тэдгээрийн олонх нь [[нvvдлийн мал аж ахуй]] эрхэлдэг. Монгол Улс нь умард өргөргийн 42-52 градуст буюу [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын хойд хэсэг, [[Канад улс|Канад]]ын өмнөд хэсэгтэй ижил байршилтай боловч эх газрын эрс тэс уур амьсгалтай, хур тунадас багатай нутаг юм. Тухайлбал, жилд дунджаар 220 мм хур тунадас унадаг бөгөөд ихэнх нь зуны богино улиралд унаж, өвөлдөө голдуу хуурай, маш хvйтэн байдаг. Жилийн дундаж температур зундаа +16 С, өвөлдөө -16 С орчим боловч -40-өөс +40 хэмийн хооронд хэлбэлзэнэ.. Цаг агаар болон газар нутгийн байрлалын иймэрхvv нөхцөл байдал нь [[газар тариалан]] эрхлэхэд таатай бус, харин [[мал аж ахуй]]г эрхлэхэд тохиромжтой гэж vздэг. [[Хонь]], [[ямаа]], [[адуу]], [[vхэр]], [[тэмээ]] зонхилсон нvvдлийн [[мал аж ахуй]] нь тус улсын эдийн засагт голлох байр суурийг эзэлдэг салбарын нэг бөгөөд vндэсний соёл иргэншлийн илэрхийлэл болдог юм. == Хүн ам ба албан ёсны хэл == Монгол улсын хvн амын дийлэнх хувь нь [[монгол]] бөгөөд мөн [[казак]], [[урианхай]] г.м бусад vндэстэн, ястнаас бvрдэнэ. Монгол улсад хэрэглэгддэг [[албан ёсны хэл]] нь [[монгол хэл]] юм. [[Социалист систем]]ийн vед [[Зөвлөлт холбоот улс|ЗХУ]] /хуучин нэрээр/-ын соёл, боловсролын хvчтэй нөлөөнөөс уламжлан Монгол улсад [[орос хэл]] нь ихээхэн тvгээмэл хэрэглэгддэг. Тус улсын нийгэм, [[улс төр]] нээлттэй болсон 1990-ээд оноос хойш [[англи хэл]]ийг хэрэглэх нь элбэг болж эхэлсэн бөгөөд одоо залуучууд энэ хэлийг сайн эзэмшиж эхлээд байна. Мөн оюутнууд өөрсдийн ажил хэрэг, бизнесийн vйл ажиллагааг амжилттай болгох vvднээс [[япон]],[[ солонгос]], [[герман хэл]]ийг шамдан суралцаж байна. Хvн амын олонхи нь [[Буддизм]]ыг шvтдэг, 1990-ээд оноос эхлэн бусад төрлийн [[шашин]] шvтэх нь чөлөөтэй болсон. [[Улаанбаатар]] хотод болон орон нутагт [[Христосийн шашин|Христ]]ийн шашны сvмvvд цөөгvй бий. Монгол улсын баруун хэсэгт оршин суудаг [[казак]] vндэстнvvд [[лал|ислам]]ын шашныг шvтдэг. монгол улсын хүн амын тоо 2373500. сүүлийн жилүүдэд хүн амын тоо өсөх хандлагатай байгаа ба 2006оны байдлаар 2,8д хүрээд байгаа ажээ. == [[Түүх]] == Монгол Улсын түүхэн дэх хамгийн хүчирхэг байсан үе бол [[Чингис хаан]] 1206 онд монголын овог, аймгуудыг нэгтгэн [[Монголын эзэнт гvрэн|Эзэнт гvрнийг]]байгуулж, [[Ази]], [[Европ]]ын улсуудыг цэргийн хүчээр байлдан дагуулсан явдал юм. Чингис хааны залгамжлагчид [[13-р зуун]] хvртэл газар нутгаа тэлж, хүн төрөлхтөний тvvхэнд хамгийн өргөн уудам газарт буюу [[Вьетнам улс|Вьетнамаас]] [[төв Европ]] хүртэлх олон улсуудад ноёрхлоо тогтоож чаджээ. Гэвч 14-р зууны дунд vеэс тус улсын доторхи дотоодын зөрчил тэмцэл нь [[Монголын эзэнт гvрэн|Эзэнт гvрнийг]] задран бутаргаж, бусдын эрхшээлд ороход хүргэсэн. Монгол орныг эзэгнэж байсан [[Манж чин улс]]ын уналт болон Орос Улсад хаант засаглалыг устгасан хувьсгалын дараа Монголчууд [[Оросын улаан арми]]йн дэмжлэгтэйгээр 1921 онд эх орноо гадаадын дарангуйллаас чөлөөлж, тусгаар тогтнолоо олсон. Энэхvv хувьсгалаас хойшхи 68 жилийн турш Монгол улс нь [[Зөвлөлт холбоот улс|ЗХУ]] /хуучин нэрээр/-ын нөлөөн дор улс төр, эдийн засгийн хувьд Зөвлөлтийн загварыг баримтлан хөгжиж ирсэн юм. 1989-1990 онд [[Зөвлөлт холбоот улс|ЗХУ]] болон [[дорнод Европ]]ын орнуудад өрнөсөн ардчиллын төлөөх тэмцлийн нөлөөгөөр Монгол улсад 1990 онд анх удаа олон намын оролцоот ардчилсан сонгуулийг явуулсан байна. == [[Улс төрийн өнөөгийн байдал]] == 1992 оны 1 сард хvний эрх, эрх чөлөө, хувийн өмч эзэмших эрхийг баталгаажуулсан шинэ Yндсэн хуулийг баталсан юм. Улмаар 1992, 1996, 2000, 2004 оны Улсын Их Хурлын сонгуулийг ардчилсан зарчмаар явуулж, vvнд 10 гаруй улс төрийн нам оролцжээ. 1992 оны сонгуульд [[МАХН]] ялалт байгуулж, [[Улсын Их Хурал|УИХ]]д 70 суудлыг авчээ. 1996 онд[[ Монголын Ардчилсан холбоо]], ардчилсан намуудын эвсэл тус улсын эдийн засаг ба улс төрд шинэчлэлт, өөрчлөлтийг гvйцэтгэх шинэ хөтөлбөр боловсруулж оролцсоны дvнд сонгуульд онцгой ялалт байгуулсан. Энэ санал хураалтаар Улсын Их Хурлын 76 суудлын 50-ыг нь Ардчилсан Холбоо эвсэл, 26 суудлыг [[МАХН]] авсан байна. 2000 оны сонгуулиар [[МАХН]] 72 бусад([[Ардчилсан нам|АН]], [[МАШСН]], [[МИЗН]]) 4-н суудал авсан юм. Харин 2004 оны сонгуулиар МАХН 37, Эх Орон - Ардчилал эвсэл 34, МБНН 1, бие даагчид 3 суудал авсан байна. [[Монголын сонгогчид]] Улсын Их Хурлын сонгуулиас гадна тус улсын [[Ерөнхийлөгч]]ийг 4 жил тутамд шууд сонгодог. Үндсэн Хуульд зааснаар Ерөнхийлөгч нь Монгол Улсын төрийн тэргүүн бөгөөд ард түмний эв нэгдлийн илэрхийлэгч болно. Монгол улс нь [[засаг захиргааны 21 аймаг]], [[Улаанбаатар|нийслэл хот]]од хуваагддаг. [[аймаг|Аймаг]] нь дотроо сум, багуудад, хот нь дотроо дvvрэг, хороонд хуваагдана. Монгол улсын [[Төрийн далбаа]] 1940 онд зохиогдон батлагдсан бөгөөд [[шашин]] [[төр|төрийн]] бэлгэдэл болдог. Далбааны голын хэсэг нь мөнх тэнгэрийг бэлгэдсэн хөх, хоёр тал нь мандан бадрахын бэлгэдэл улаан өнгөтэй бөгөөд шар өнгийн [[соёмбо]] нь [[Монгол Улс]]ын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдал, цог хийморийг илтгэдэг. == [[аймаг|Аймгууд]] == # [[Архангай]] # [[Баян-Өлгий]] # [[Баянхонгор]] # [[Булган]] # [[Говь-Алтай]] # [[Говьсүмбэр]] # [[Дархан-Уул ]] # [[Дорноговь]] # [[Дорнод]] # [[Дундговь]] # [[Завхан]] # [[Орхон]] # [[Өвөрхангай]] # [[Өмнөговь]] # [[Сүхбаатар]] # [[Сэлэнгэ]] # [[Төв]] # [[Увс]] # [[Ховд]] # [[Хөвсгөл]] # [[Хэнтий]] == [[Мөнгөн тэмдэгт]] == '''Нууцлал''' *1. Металл утас. *2. Серийн дугаар 2 үсэг 7 тоотой 2 өнгөтэй нэг нь хэт ягаан гэрлээр шарахад гэрэлтэнэ. *3. Усан хээгээр бүтээсэн Чингис хааны хөрөг. *4. Зуйван дугуй дотор гэрлийн ойлтод морь унаж сэлэм барьсан баатрын дүрс болон дэвсгэртийн үнэ солигдож үзэгдэнэ. *5. Ар өврийн бүх талбайн хээ угалзад офсет скайнер, фото хувилагчийн эсрэг хийц хийсэн. *6. Хэт ягаан туяанд гэрэлтэнэ *7. Нүдэнд үл үзэгдэх бичил үсгэн шугаманд "Mongol Bank" гэсэн бичиг гарна. *8. Үндсэн хээ, тоо үсгүүдийг гарт тэмтрэгдэхээр товгор хэвлэсэн. *9. Хэт ягаан гэрлээр шарахад дэвсгэртийн үнэ 5000 гэж тодорно. *10. Дэвсгэртийн 2 талд байгаа дугуй дүрс заавал давхцаж харагдана. '''Мөнгөн дэвсгэрт хэвлэгдсэн түүх''' *'' 1925 оны [[мөнгөн тэмдэгт]]'' [[Image:1925.jpg|thumb|60px|]] 1924 онд батлагдсан манай улсын анхны үндсэн хуулийн дагуу "соёмбо" сүлдтэй монгол үсгээр бичигдэн хэвлэгдсэн байна. Энэ оны [[мөнгөн тэмдэгт]]ийг ЗХУ-д үйлдвэрлэжээ. Эдгээр [[мөнгөн тэмдэгт]]ийг 1966 онд гүйлгээнээс албан ёсоор хассан боловч үнэн хэрэгтээ 1940-өөд оноос гүйлгээнээс бараг хасагдсан байна. *'' 1939 оны [[мөнгөн тэмдэгт]]'' [[Image:1939.jpg|thumb|60px|]] Энэ оны [[мөнгөн тэмдэгт]] нь "соёмбо" сүлдтэй мөн нүүрэн талдаа 1921 оны Ардын хувьсгалын удирдагч, жанжин Дамдины Сүхбаатарын хөрөг зурагтай хэвлэгдсэн байна.Эдгээр [[мөнгөн тэмдэгт]]ийг ЗХУ-д үйлдвэрлэжээ. Энэ оны [[мөнгөн тэмдэгт]]ийг 1966 онд албан ёсоор гүйлгээнээс хассан боловч үнэн хэрэгтээ 1955 оноос гүйлгээнээс гарчээ. *'' 1955 оны [[мөнгөн тэмдэгт]]'' [[Image:1955.jpg|thumb|60px|]] Энэ оны [[мөнгөн тэмдэгт]]ийг зураач Ши-бу, Д.Амгалан нарын зургаар 1940 онд батлагдсан сүлд, Д.Сүхбаатарын хөрөгтэй гаргасан байна. Улсын албан ёсны бичиг өөрчлөгдсөнтэй холбогдон [[мөнгөн тэмдэгт]] дээрхи бүх үг үсгийг кирилл үсгээр бичжээ. Эдгээр [[мөнгөн тэмдэгт]]ийг ЗХУ-д үйлдвэрлэжээ. Энэ оны мөнгөн тэмдэгтийг 1966 онд гүйлгээнээс хасчээ. *'' 1966, 1981, 1983 онуудын [[мөнгөн тэмдэгт]]'' [[Image:1966.jpg|thumb|60px|]] 1966 онд 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100 төгрөг, 1981 онд 3, 5, 10, 50, 100 төгрөг, 1983 онд 1, 3 төгрөгийн дэвсгэртүүд тус тус гарсан байна. Эдгээр оны [[мөнгөн тэмдэгт]]үүдийг зураач Ц.Минжүүр, Д,Цэрэнпил нарын зургаар 1966 онд батлагдсан шинэ сүлдтэйгээр хийжээ. Эдгээр [[мөнгөн тэмдэгт]]ийг ЗХУ-д үйлдвэрлэжээ. 1981 онд 20 төгрөгийн [[мөнгөн тэмдэгт]]ийг анх удаа зураач Р.Алтанхуягийн зургаар ЗХУ-д үйлдвэрлэн гаргасан байна. 20 төгрөгийн дэвсгэрт гарсантай холбогдон 1966 онд үйлдвэрлэгдсэн 25 төгрөг нь албан ёсоор гүйлгээнээс хасагдаагүй боловч 1981 оноос гүйлгээнээс татагдаж эхэлсэн байна. == Холбоосууд == * [http://www.geocities.com/ulsuud/ Монгол улсын далбаанууд] [[Category:Монгол улс]] [[an:Mongolia]] [[ar:منغوليا]] [[ast:Mongolia]] [[bg:Монголия]] [[bn:মঙ্গোলিয়া]] [[bs:Mongolija]] [[ca:Mongòlia]] [[cs:Mongolsko]] [[cu:Мѫголи]] [[da:Mongoliet]] [[de:Mongolei]] [[el:Μογγολία]] [[en:Mongolia]] [[eo:Mongolio]] [[es:Mongolia]] [[et:Mongoolia]] [[eu:Mongolia]] [[fa:مغولستان]] [[fi:Mongolia]] [[fr:Mongolie]] [[frp:Mongolie]] [[fy:Mongoalje]] [[gl:Mongolia - Монгол Улс]] [[he:מונגוליה]] [[hr:Mongolija]] [[hsb:Mongolska]] [[ht:Mongoli]] [[hu:Mongólia]] [[id:Mongolia]] [[ilo:Mongolia]] [[io:Mongolia]] [[is:Mongólía]] [[it:Mongolia]] [[ja:モンゴル国]] [[ka:მონღოლეთი]] [[ko:몽골]] [[ku:Mongolya]] [[kw:Mongoli]] [[la:Mogolia]] [[li:Mongolië]] [[lt:Mongolija]] [[lv:Mongolija]] [[mi:Mongōria]] [[mk:Монголија]] [[ml:മംഗോളിയ]] [[mo:Монголия]] [[ms:Mongolia]] [[nds:Mongolei]] [[nl:Mongolië]] [[nn:Mongolia]] [[no:Mongolia]] [[nrm:Mongolie]] [[oc:Mongolia]] [[os:Монголи]] [[pam:Mongolia]] [[pl:Mongolia]] [[pt:Mongólia]] [[qu:Mungulsuyu]] [[ro:Mongolia]] [[ru:Монголия]] [[sh:Mongolija]] [[simple:Mongolia]] [[sk:Mongolsko]] [[sl:Mongolija]] [[sq:Mongolia]] [[sr:Монголија]] [[sv:Mongoliet]] [[sw:Mongolia]] [[tg:Муғулистон]] [[th:ประเทศมองโกเลีย]] [[tk:Mongoliýa]] [[tl:Mongolia]] [[tr:Moğolistan]] [[ug:موڭغۇلىيە]] [[uk:Монголія]] [[vi:Mông Cổ]] [[vo:Mongolän]] [[wuu:蒙古国]] [[zh:蒙古国]] [[zh-min-nan:Bông-kó͘]] Англи хэл 787 10048 2006-11-02T14:36:47Z 67.15.183.4 [[Image:Anglospeak.png|right|420px|]] [[en:English]] Дэлхийн нэг түгээмэл хэл нь Англи хэл юм. Энэ хэлээр дэлхий дээр 310 сая хүн төрлөх хэлний хувиар мєн тооны хүн хоёр дахь хэлний хувиар ярьж байна.Орчин цагийн англи хэл Эртний Англи буюу [[Англо-Саксон]] хэлний нэгэн диалектээс хэлбэрээр үүсч, 5 дугаар зууны үед [[Британи]]д нэвтэрсэн [[Баруун Герман]] диалектээр баяжсан хэл ажээ. Түүнчлэн түүхэн хєгжлийн явцад Латин болон [[Франц хэл]]ний [[Норманд]] аялагаар баяжиж ирсэн байна. 1362 онд франц хэлийг халж, англи хэлийг Английн хууль ёсны хэл болгосноор англи хэлний жинхэнэ сэргэлт эхэлж, [[14 дүгээр зуун]]ы Английн утга зохиолын үүсэл, [[15 дугаар зуун]]ы хэвлэлийн үүсэл, 16-17 зууны [[Уиллям Шекспер]], [[Эдмунд Спенсэр]], [[Кристофер Марлоуи]] нарын [[Англи утга зохиол]]ын суут төлөөлөгчдийн эринг дамжин, хэл зүйч [[Самуэл Жонсон ]]/1709-1784/-гийн зохиосон Англи хэлний стандартилсан дүрэм гарснаар орчин цагийн төгс хэл болж бүрэлдсэн гэж үздэг байна. <!--** [[African Dialects of English]] ** [[American English]] ** [[Australian English]] ** [[British English]] ** [[Canadian English]] ** [[Caribbean English]] ** [[Hiberno-English]] ** [[Indian English]] ** [[Middle English]] ** [[Modern English]] ** [[Old English language|Old English]] ** [[Pakistani English]] ==See also== *[[English grammar]] *[[English plural]] *[[English spelling]] *[[Wikipedia:Simple_English_Wikipedia]] *[[Wiktionary:english]] {{disambig}} --> [[Category:Хэл судлал]] [[af:Engels (taal)]] [[als:Englische Sprache]] [[am:እንግሊዝኛ]] [[ang:Nīwu Englisc sprǣc]] [[ar:لغة إنجليزية]] [[an:Idioma anglés]] [[ast:Inglés]] [[az:İngilis dili]] [[zh-min-nan:Eng-gí]] [[be:Ангельская мова]] [[bs:Engleski jezik]] [[br:Saozneg]] [[bg:Английски език]] [[ca:Anglès]] [[cv:Акăлчан чĕлхи]] [[cs:Angličtina]] [[cy:Saesneg]] [[da:Engelsk (sprog)]] [[pdc:Englisch]] [[de:Englische Sprache]] [[arc:ܐܢܓܠܝܙܝ]] [[nv:Bilagáana bizaad]] [[et:Inglise keel]] [[el:Αγγλική γλώσσα]] [[en:English language]] [[es:Idioma inglés]] [[eo:Angla lingvo]] [[eu:Ingeles]] [[fa:زبان انگلیسی]] [[fo:Enskt mál]] [[fr:Anglais]] [[fy:Ingelsk]] [[fur:Lenghe inglese]] [[ga:Béarla]] [[gv:Baarle]] [[gd:A' Bheurla]] [[gl:Lingua inglesa]] [[gu:અંગ્રેજી ભાષા]] [[got:𐌰𐌲𐌲𐌹𐌻𐌰𐍂𐌰𐌶𐌳𐌰]] [[ko:영어]] [[hy:Անգլերեն]] [[hi:अंग्रेज़ी]] [[hr:Engleski jezik]] [[io:Angliana linguo]] [[ilo:Pagsasao nga English]] [[id:Bahasa Inggris]] [[ia:Anglese]] [[iu:ᖃᓪᓗᓈᑎᑐᑦ]] [[xh:IsiNgesi]] [[is:Enska]] [[it:Lingua inglese]] [[he:אנגלית]] [[jv:Basa Inggris]] [[ka:ინგლისური ენა]] [[kw:Sowsnek]] [[sw:Kiingereza]] [[ku:Zimanê îngilîzî]] [[la:Lingua Anglica]] [[lv:Angļu valoda]] [[lb:Englesch]] [[lt:Anglų kalba]] [[li:Ingels]] [[ln:Lingɛlɛ́sa]] [[jbo:glibau]] [[hu:Angol nyelv]] [[mk:Англиски јазик]] [[mi:Reo Ingarihi]] [[ms:Bahasa Inggeris]] [[nah:Inglatlahtōlli]] [[nl:Engels]] [[nds-nl:Ingels]] [[ja:英語]] [[nap:Lengua ngrese]] [[no:Engelsk språk]] [[nn:Engelsk språk]] [[nrm:Angliais]] [[oc:Anglés]] [[ug:ئىنگلىز تىلى]] [[pi:Āngalabhāsā]] [[nds:Engelsche Spraak]] [[pl:Język angielski]] [[pt:Língua inglesa]] [[ro:Limba engleză]] [[rm:Lingua englaisa]] [[ru:Английский язык]] [[se:Eaŋgalsgiella]] [[sco:Inglis leid]] [[st:Senyesemane]] [[sq:Gjuha Angleze]] [[scn:Lingua ngrisa]] [[simple:English language]] [[sk:Angličtina]] [[sl:Angleščina]] [[so:Ingiriis]] [[sr:Енглески језик]] [[sh:Engleski jezik]] [[fi:Englannin kieli]] [[sv:Engelska]] [[tl:Wikang Ingles]] [[ta:ஆங்கிலம்]] [[th:ภาษาอังกฤษ]] [[vi:Tiếng Anh]] [[chr:ᎩᎵᏏ (ᎦᏬᏂᎯᏍᏗ)]] [[tr:İngilizce]] [[tk:Iňlisçe]] [[uk:Англійська мова]] [[zh-yue:英語]] [[zh:英语]] Буддизм 788 7474 2006-02-09T09:18:51Z 81.48.228.75 + br Буддын мэдлэг ухааны системийг тоо ба судлах зүйлээр нь янз бшрээр ангилж ирсэн боловч ихэвчлэн [[Их таван ухаан]] ба [[Бага таван ухаан]]д багтаадаг бөгөөд чухам ингэж ангилахыг яг хэдийд хэн үүсгэсэн нь тодорхойгүй байдаг. Их ба Бага таван ухааны ангиллыг "[[Мэргэд гарахын орон]]" хэмээх [[түвд]] - монгол тайлбар тольд хамгийн боловсронгуй байдлаар зохион байгуулжээ. Тухайлбал, Их таван ухаанд: [[дотоод ухаан]], [[хэл шинжлэл]], [[шалгадаг ухаан]], [[урлахуй ухаан]], [[тэжээхүй ухаан]] багтана. Бага таван ухаанд: [[яруу найраг]], [[найруулга зүй]], [[ёгт хэл]], [[цам бүжиг]], [[зурхай]] орно. Эдгээрээс дотоод ухаан нь хамгийн дээд ухаантнуудад хамаарах бөгөөд билгийн ба тарнийн гэсэн хоёр бүлэгт хуваагдана. [[Билгийн хөлгөн]] нь буддын [[философи]]йн онол мөн бөгөөд [[чойрын таван боть]] хэмээх таван үндсэн бүрэлдэхүүн хэсэгтэй юм. Энэ нь: [[Билгийн чинад хязгаарт хүрэхүй]], [[Төв үзэл]], [[Илт ном]], [[Винай]], [[Тогтсон таалал]] - эдгээр болно. Буддын шашин нь дөрвөн үнэний хүрээнд сургаалаа номлодог байна. Дөрвөн үнэн нь: 1. Өдөр тутмын амьдрал хэзээ ч сэтгэл хангадаггүй буюу Зовлон (dukkha) болдог, 2. Хүсэл тачъяал бол зовлонгийн шалтгаан 3. [[Нирваан]] бол зовлонгүй байдал 4. Найман зөв зам бол зовлонгүйд хүрэх арга зам мөн. Нэг дэх үнэнийг [[Цувиралт (anitya)]], Би - үгүй ([[anatman]]), [[Зовлон (dukkha)]] гэх мэтээр нэрлэнэ. Би үгүйг номлохын тулд [[сав шим]] [[ертөнц]]ийн сургаал буюу одон зурхай, хүний бие сэтгэлийн зурлага, хоол унд, эрүүл ахуйн дэглэм, дэлхий ертөнцийн хөдөлгөөн, цаг хугацааны солигдол гэх мэт асуудлыг авч үздэг. Буддын шашинд баримталдаг гол үзэл нь хүн дахин дахин төрөх сансрын хүрдэнд тасралтгүй эргэлдэнэ, хүн ямар төрлийг олох нь үйлийн үр буюу кармаас шалтгаална гэсэн үзэл юм. Буддын онолын хоёр дахь [[постулат]] нь "зовлонгийн шалтгааны үнэн" буюу "бүхэн гарахын үнэн" болно. Зовлонт ертөнцийн хамгийн гол шалтгаан нь мэдэрч хүртэж буй бүхэнрүүгээ, энэ Сансарын ертөнцийн амьдрал руу хязгааргүй хүсэн тэмүүлж, тачъяан дурлаж байдагт оршино. Энэхүү хоёр дахь үнэний сургаалд буддизм дахь дахин төрөл авах тухай ойлголт агуулагдаж байдаг юм. Ертөнц ухамсар хоёрын зөрчлийн гол шалтгаан нь ухамсартаа байна гэж буддын сургаалд үзсэнээс энэхүү хоёр дахь үнэний асуудал гарчээ. Буддын сургаалын гурав дахь постулат бол "Түрхүй үнэн" буюу ямар ч зөрчил - зовлонгүй оршихуй - Нирвааны тухай сургаал юм. Нэг дэх үнэнд авч үзсэн зовлонт ертөнц бол үнэн хэрэгтээ зовлонгүй, өөрөө өөртөө зөрчилгүй болохыг энд тодорхойлдог. Хүн ертөнцийн жинхэнэ мөн чанарыг ухаарах тусам амарлингуй Нирваан руу буюу зөрчил зовлонгүй төлөв рүү ойртоно. Зовлонгийн төгсгөл болсон Нирваанд хүрэх арга замын асуудал бол буддын сургаалын сүүлчийн дөрөв дэх үнэний асуудал мөн. Энэ үнэний хүрээнд ухамсар сэтгэлд байгаа нисваанис буюу хир буртгийг хэрхэн арилгах вэ, амарлингуйг яаж олох вэ гэдэгт хариу өгч гол төлөв арга зүй, зам мөрийн асуудлыг хэдэн төрөл дамжуулан авч үзсэнээрээ амьдралын утга учрыг нэн өвөрмөц үзлээр тайлбарлажээ. Буддын сургаалд зовлон гэдгийг ямар нэг үйлдлийн үр дагавар гэхээсээ илүү бодит зайлшгүй байдал гэж тайлбарладаг. Энэ бол бурханы шийтгэл биш, харин хүний бодит мөн чанар юм. Хүний бодит амьдрал өөрөө л зовлонгийн нь шалтгаан болж байдаг юм. Хүн үхэхэд түүний бодол санаа, үйл ажиллагаа, хүсэл эрмэлзэл, зан чанар бүгд нийгэмд үлдэнэ. Дараагийн төрөл авахад, өөрөөр хэлбэл хүн дахин төрөхөд тэр л амьдралын хэв маяг үргэлжлэхээс цоо шинэ амьдрал эхлэхгүй. Гагцхүү тэр учир, зүй тогтол, уяа гогцооны үзүүрийг олж чадахгүй, ухаарахгүй байгаагаас л хүн зовно, түүнийг ухаарсан цагт, хэдийгээр амьдрал яг л урьдын адил үргэлжлэх боловч сэтгэлийн амирлангуйд хүрнэ гэж үзэх аж. Эндээс зовлон бол хүний салшгүй чанар мөн боловч амирлангуй чанар хүнд нуугдан хадгалагдаж байдаг байна. Гагцхүү тэр чанараа илрүүлэн, ил байгаа зовлонт чанараа далдалж, дахин илрэхээргүй болтол нь дарах асуудлыг тавьсан нь буддын сургаалийн гол зорилго юм. Эцэст нь дөрвөн үнэнийг дараах байдлаар томъёолдог байна. 1. Зовлонг мэдэн үйлдтүгэй 2. Бүхэн гарахыг тэвчин үйлдтүгэй 3. Түрдхүйг илт болготугай 4. Мөрийг бясалган үйлдтүгэй хэмээдэг юм. [[af:Boeddhisme]] [[als:Buddhismus]] [[ar:بوذية]] [[bg:Будизъм]] [[br:Boudaegezh]] [[ca:Budisme]] [[da:Buddhisme]] [[de:Buddhismus]] [[en:Buddhism]] [[eo:Budhismo]] [[es:Budismo]] [[et:Budism]] [[fa:بوداگرایی]] [[fr:Bouddhisme]] [[he:בודהיזם]] [[hr:Budizam]] [[ia:Buddhismo]] [[io:Buddhismo]] [[it:Buddhismo]] [[ja:仏教]] [[ko:불교]] [[zh-min-nan:Hu̍t-kàu]] [[ms:Agama Buddha]] [[nl:Boeddhisme]] [[no:Buddhisme]] [[pl:Buddyzm]] [[pt:Budismo]] [[ro:Budism]] [[ru:Буддизм]] [[simple:Buddhism]] [[sl:Budizem]] [[sr:Будизам]] [[sv:Buddhism]] [[th:พระพุทธศาสนา]] [[tpi:Budisim]] [[tr:Budizm]] [[uk:Буддизм]] [[vi:Đạo Phật]] [[zh:佛教]] [[category:Шашин]] Ази тив 789 9675 2006-10-02T03:31:41Z Yurik 161 Case Replacements: [[Дэлхийн газар нутaг]] => [[Дэлхийн газар нутаг]] Ази тив нь [[дэлхийн газар нутаг|дэлхийн газар нутг]]ийн 29,5 хувийг эзэлдэг бегеед [[дэлхийн хvн ам]]ын 60 хувь нь амьдардаг. Улаанбаатар 790 11575 2007-01-18T22:16:13Z Thijs!bot 369 robot Adding: am, ar, bo, ca, cs, da, et, eu, fa, hu, id, io, lt, mr, nn, os, ro, simple, sw, tg, th, tr, vi Modifying: en, fi, he [[Image:Ulaanbaatar.jpg|thumb|300px|]] Улаанбаатар == Түүх == ---- [[Монгол улс|Монгол улсын]] нийслэлийн түүх нь [[Орхон гол|Орхон голын]] хөндийд орших [[Хархорин хот|Хархорин хоттой]] салшгүй холбоотой бөгөөд тэр хотыг [[1220 он|1220 онд]] байгуулагдсан гэх боловч түүхчид түүнээс ч өмнө энэ хот байгуулагдсан гэж тайлбарладаг. [[Хархорин хот]] 140 жил Монгол улсын нийслэл хэмээгдэж байсны 32 жилд нь [[Монголын эзэнт гүрний]] нийслэл байв. Улсын нийслэлийн түүхийн зарим эх сурвалжуудаас үзвэл [[Түшээт хан Гомбодоржийн]] хүү [[Өндөр гэгээн Занабазар|Өндөр гэгээн Занабазарыг]] хаан ширээнд суулган 1639 онд одоогийн [[Архангай]] аймгийн нутаг дахь [[Бүрд]] гэдэг газарт Монгол улсын нийcлэлийн тулгыг тавьжээ. Нийслэл маань [[Туул]] [[Орхон гол|Орхон голуудын]] хөндий дагуу 20 гаруй удаа нүүдэллэсний эцэст 1778 онд одоогийн байгаа газартаа суурьшжээ. Харин хотын нэр нь олон удаа сoлигдож байсан ба [[Өргөө]], [[Номын хүрээ]], [[Их хүрээ]], [[Да хүрээ]], [[Нийслэл хүрээ]] гэх зэргээр нэрлэгдэж байсны эцэст [[ардын хувьсгал]] ялсны дараа 1924 онд [[Улаанбаатар]] хэмээн нэрлэгдэх болсон байна. == Газарзүйн байрлал == ---- [[Улаанбаатар]] хот [[Туул гол|Туул голын]] эрэг дээр, [[Богд хан уул]], [[Баянзүрх уул]], [[Сонгино хайрхан уул]], [[Чингэлтэй хайрхан уул]] зэрэг 4 уулын дунд далайн түвшнээс дээш 1351 м өндөрт оршдог юм. [[Улаанбаатар]] хот нь 135800 гектар талбайтай ба 633,9 мянган оршин суугч, [[Баянзүрх]], [[Баянгол]], [[ Сонгинохайрхан]], [[Чингэлтэй]], [[Сүхбаатар (дүүрэг)|Сүхбаатар]], [[Хан уул]], [[Налайх]], [[Багануур]] гэх 9 дүүрэгтэй юм. Нийслэл [[Улаанбаатар]] хот бол тус улсын соёл, шинжлэх ухаан, боловсрол, улс төр эдийн засгийн төв юм. {{Монгол улс}} [[Category:Монгол]] [[Category:Улсуудын Нийслэл]] [[Category:Монголын засаг захиргааны нэгжүүд]] [[am:ኡላዓን ባዓታር]] [[ar:أولان باتور]] [[bg:Улан Батор]] [[bo:ཝུ་ལན་བ་ཐུར]] [[ca:Ulan Bator]] [[cs:Ulánbátar]] [[da:Ulan Bator]] [[de:Ulaanbaatar]] [[en:Ulan Bator]] [[eo:Ulan-Batoro]] [[es:Ulán Bator]] [[et:Ulaanbaatar]] [[eu:Ulan Bator]] [[fa:اولان‌باتور]] [[fi:Ulaanbaatar]] [[fr:Oulan-Bator]] [[gl:Ulán Bátor - Улаанбаатар]] [[he:אולן בטור]] [[hu:Ulánbátor]] [[id:Ulan Bator]] [[io:Ulan Bator]] [[it:Ulan Bator]] [[ja:ウランバートル]] [[ko:울란바토르]] [[lt:Ulan Batoras]] [[mr:उलानबातर]] [[nl:Ulaanbaatar]] [[nn:Ulan Bator]] [[no:Ulan Bator]] [[os:Улан-Батор]] [[pl:Ułan Bator]] [[pt:Ulaanbaatar]] [[ro:Ulaanbaatar]] [[ru:Улан-Батор]] [[simple:Ulaanbaatar]] [[sk:Ulánbátar]] [[sv:Ulaanbaatar]] [[sw:Ulaanbaatar]] [[tg:Улан-Батор]] [[th:อูลานบาตอร์]] [[tr:Ulan Batur]] [[tt:Ulaanbaatar]] [[vi:Ulan Bator]] [[zh:乌兰巴托]] [[zh-min-nan:Ulaanbaatar]] Єргєє 791 4590 2004-06-15T13:56:27Z Pigou 7 Улаанбаатар [[Монгол улс]]ын нийслэлийн тvvх нь [[Орхон гол]]ын хєндийд орших [[Хархорин хот]]той салшгvй холбоотой бєгєєд тэр хотыг [[1220 он]]д байгуулагдсан гэх боловч тvvхчид тvvнээс ч ємнє энэ хот байгуулагдсан гэж тайлбарладаг.[[Хархорин хот]] 140 жил Монгол улсын нийслэл хэмээгдэж байсны 32 жилд нь [[Монголын эзэнт гvрний]] нийлэл байв. Улсын нийслэлийн тvvхийн зарим эх сурвалжуудаас vзвэл [[[[Тvшээт хан]] Гомбодоржийн]] хvv [[Єндєр гэгээн Занабазар]]ыг хаан ширээнд суулган 1639 онд одоогийн [[Архангай]] аймгийн нутаг дахь [[Бvрд]] гэдэг газарт Монгол улсын нийcлэлийг vндэслэжээ.Энэ хотыг [[Туул]] [[Орхон гол]]уудын хєндий дагуу 20 гаруй удаа нvvдэллvvлсний эцэст 1778 онд одоогийн байгаа газартаа суурьшжээ.Харин хотын нэр нь олон удаа слигдож байсан ба [[Єргєє]], [[Номын хvрээ]], [[Их хvрээ]], [[Да хvрээ]], [[Нийслэл хvрээ]] гэх зэргээр нэрлэгдэж байсны эцэст [[ардын хувьсгал]] ялсны дараа 1924 онд [[Улаанбаатар]] хэмээн нэрлэгдэх болсон байна. [[Улаанбаатар]] хот Туул голын эрэг дээр, [[Богд хан уул]], [[Бяанзvрх уул]], [[Сонгино хайрхан уул]], [[Чингэлтэй хайрхан уул]] зэрэг 4 уулын дунд далайн тvвшнээс дээш 1351 м єндєрт оршдог юм. [[Улаанбаатар]] хот нь 135800 гектар талбайтай ба 633,9 мянган оршин суугчид [[Баянзvрх]], [[Баянгол]],[[ Сонгинохайрхан]], [[Чингэлтэй]],[[ Сvхбаатар]],[[ Хан уул]],[[ Налайх]],[[ Багануур]] гэх 9 дvvрэгтэй юм.Нийслэл [[Улаанбаатар]] хот бол тус улсын соёл, шинжлэх ухаан, боловсрол, улс тєр эдийн засгийн тєв юм. Номын хvрээ 792 4591 2004-06-15T13:56:57Z Pigou 7 Улаанбаатар [[Монгол улс]]ын нийслэлийн тvvх нь [[Орхон гол]]ын хєндийд орших [[Хархорин хот]]той салшгvй холбоотой бєгєєд тэр хотыг [[1220 он]]д байгуулагдсан гэх боловч тvvхчид тvvнээс ч ємнє энэ хот байгуулагдсан гэж тайлбарладаг.[[Хархорин хот]] 140 жил Монгол улсын нийслэл хэмээгдэж байсны 32 жилд нь [[Монголын эзэнт гvрний]] нийлэл байв. Улсын нийслэлийн тvvхийн зарим эх сурвалжуудаас vзвэл [[[[Тvшээт хан]] Гомбодоржийн]] хvv [[Єндєр гэгээн Занабазар]]ыг хаан ширээнд суулган 1639 онд одоогийн [[Архангай]] аймгийн нутаг дахь [[Бvрд]] гэдэг газарт Монгол улсын нийcлэлийг vндэслэжээ.Энэ хотыг [[Туул]] [[Орхон гол]]уудын хєндий дагуу 20 гаруй удаа нvvдэллvvлсний эцэст 1778 онд одоогийн байгаа газартаа суурьшжээ.Харин хотын нэр нь олон удаа слигдож байсан ба [[Єргєє]], [[Номын хvрээ]], [[Их хvрээ]], [[Да хvрээ]], [[Нийслэл хvрээ]] гэх зэргээр нэрлэгдэж байсны эцэст [[ардын хувьсгал]] ялсны дараа 1924 онд [[Улаанбаатар]] хэмээн нэрлэгдэх болсон байна. [[Улаанбаатар]] хот Туул голын эрэг дээр, [[Богд хан уул]], [[Бяанзvрх уул]], [[Сонгино хайрхан уул]], [[Чингэлтэй хайрхан уул]] зэрэг 4 уулын дунд далайн тvвшнээс дээш 1351 м єндєрт оршдог юм. [[Улаанбаатар]] хот нь 135800 гектар талбайтай ба 633,9 мянган оршин суугчид [[Баянзvрх]], [[Баянгол]],[[ Сонгинохайрхан]], [[Чингэлтэй]],[[ Сvхбаатар]],[[ Хан уул]],[[ Налайх]],[[ Багануур]] гэх 9 дvvрэгтэй юм.Нийслэл [[Улаанбаатар]] хот бол тус улсын соёл, шинжлэх ухаан, боловсрол, улс тєр эдийн засгийн тєв юм. Их хvрээ 793 4592 2004-06-15T13:57:56Z Pigou 7 Улаанбаатар [[Монгол улс]]ын нийслэлийн тvvх нь [[Орхон гол]]ын хєндийд орших [[Хархорин хот]]той салшгvй холбоотой бєгєєд тэр хотыг [[1220 он]] байгуулагдсан гэх боловч тvvхчид тvvнээс ч ємнє энэ хот байгуулагдсан гэж тайлбарладаг.[[Хархорин хот]] 140 жил Монгол улсын нийслэл хэмээгдэж байсны 32 жилд нь [[Монголын эзэнт гvрний]] нийлэл байв. Улсын нийслэлийн тvvхийн зарим эх сурвалжуудаас vзвэл [[[[Тvшээт хан]] Гомбодоржийн]] хvv [[Єндєр гэгээн Занабазар]]ыг хаан ширээнд суулган 1639 онд одоогийн [[Архангай]] аймгийн нутаг дахь [[Бvрд]] гэдэг газарт Монгол улсын нийcлэлийг vндэслэжээ.Энэ хотыг [[Туул]] [[Орхон гол]]уудын хєндий дагуу 20 гаруй удаа нvvдэллvvлсний эцэст 1778 онд одоогийн байгаа газартаа суурьшжээ.Харин хотын нэр нь олон удаа слигдож байсан ба [[Єргєє]], [[Номын хvрээ]], [[Их хvрээ]], [[Да хvрээ]], [[Нийслэл хvрээ]] гэх зэргээр нэрлэгдэж байсны эцэст [[ардын хувьсгал]] ялсны дараа 1924 онд [[Улаанбаатар]] хэмээн нэрлэгдэх болсон байна. [[Улаанбаатар]] хот Туул голын эрэг дээр, [[Богд хан уул]], [[Бяанзvрх уул]], [[Сонгино хайрхан уул]], [[Чингэлтэй хайрхан уул]] зэрэг 4 уулын дунд далайн тvвшнээс дээш 1351 м єндєрт оршдог юм. [[Улаанбаатар]] хот нь 135800 гектар талбайтай ба 633,9 мянган оршин суугчид [[Баянзvрх]], [[Баянгол]],[[ Сонгинохайрхан]], [[Чингэлтэй]],[[ Сvхбаатар]],[[ Хан уул]],[[ Налайх]],[[ Багануур]] гэх 9 дvvрэгтэй юм.Нийслэл [[Улаанбаатар]] хот бол тус улсын соёл, шинжлэх ухаан, боловсрол, улс тєр эдийн засгийн тєв юм. Да хvрээ 794 4593 2004-06-15T13:58:37Z Pigou 7 Улаанбаатар [[Монгол улс]]ын нийслэлийн тvvх нь [[Орхон гол]]ын хєндийд орших [[Хархорин хот]]той салшгvй холбоотой бєгєєд тэр хотыг [[1220 он]]д байгуулагдсан гэх боловч тvvхчид тvvнээс ч ємнє энэ хот байгуулагдсан гэж тайлбарладаг.[[Хархорин хот]] 140 жил Монгол улсын нийслэл хэмээгдэж байсны 32 жилд нь [[Монголын эзэнт гvрний]] нийлэл байв. Улсын нийслэлийн тvvхийн зарим эх сурвалжуудаас vзвэл [[[[Тvшээт хан]] Гомбодоржийн]] хvv [[Єндєр гэгээн Занабазар]]ыг хаан ширээнд суулган 1639 онд одоогийн [[Архангай]] аймгийн нутаг дахь [[Бvрд]] гэдэг газарт Монгол улсын нийcлэлийг vндэслэжээ.Энэ хотыг [[Туул]] [[Орхон гол]]уудын хєндий дагуу 20 гаруй удаа нvvдэллvvлсний эцэст 1778 онд одоогийн байгаа газартаа суурьшжээ.Харин хотын нэр нь олон удаа слигдож байсан ба [[Єргєє]], [[Номын хvрээ]], [[Их хvрээ]], [[Да хvрээ]], [[Нийслэл хvрээ]] гэх зэргээр нэрлэгдэж байсны эцэст [[ардын хувьсгал]] ялсны дараа 1924 онд [[Улаанбаатар]] хэмээн нэрлэгдэх болсон байна. [[Улаанбаатар]] хот Туул голын эрэг дээр, [[Богд хан уул]], [[Бяанзvрх уул]], [[Сонгино хайрхан уул]], [[Чингэлтэй хайрхан уул]] зэрэг 4 уулын дунд далайн тvвшнээс дээш 1351 м єндєрт оршдог юм. [[Улаанбаатар]] хот нь 135800 гектар талбайтай ба 633,9 мянган оршин суугчид [[Баянзvрх]], [[Баянгол]],[[ Сонгинохайрхан]], [[Чингэлтэй]],[[ Сvхбаатар]],[[ Хан уул]],[[ Налайх]],[[ Багануур]] гэх 9 дvvрэгтэй юм.Нийслэл [[Улаанбаатар]] хот бол тус улсын соёл, шинжлэх ухаан, боловсрол, улс тєр эдийн засгийн тєв юм. Улс тєрийн єнєєгийн байдал 796 4595 2004-06-13T14:33:25Z 61.27.74.65 1992 оны 1 сард хvний эрх, эрх чєлєє, хувийн ємч эзэмших эрхийг баталгаажуулсан шинэ Vндсэн хуулийг баталсан юм. Улмаар 1992, 1996, 2000 оны Улсын Их Хурлын сонгуулийг ардчилсан зарчмаар явуулж, vvнд 10 гаруй улс тєрийн нам оролцжээ. 1992 оны сонгуульд [[МАХН]] ялалт байгуулж, [[Улсын Их Хуралд]] 70 суудлыг авчээ. 1996 онд [[Монголын Ардчилсан холбоо, ардчилсан намуудын эвсэл]] тус улсын эдийн засаг ба улс тєрд шинэчлэлт, єєрчлєлтийг гvйцэтгэх шинэ хєтєлбєр боловсруулж оролцсоны дvнд сонгуульд онцгой ялалт байгуулсан. Энэ санал хураалтаар Улсын Их Хурлын 76 суудлын 50-ыг нь Ардчилсан Холбоо эвсэл, 26 суудлыг МАХН авсан байна. Монгол улс Парлиаментийн засаглалтай орон. Тєрийн тэргvvн нь [[Ерєнхийлєгч]], 4 жилийн хугацаатай сонгогддог. Одоогийн Ерєнхийлєгчєєр [[Н.Багабанди]] ажиллаж байна. [[Хууль тогтоох Дээд байгууллага]] нь [[Улсын Их Хурал]]. Нийт 76 гишvvн 4 жилийн хугацаатай сонгогддог. [[Гvйцэтгэх Засаглал]] нь [[Засгийн газар]] бєгєєд 9 [[яам]]тай. МУ-ын [[Ерєнхий сайд]]ыг [[УИХ]]-аас 4 жилийн хугацаатайгаар сонгодог. Монгол улсын [[Шvvх засаглал]]д [[Vндсэн хуулийн Цэц]], [[Улсын Дээд шvvх]], [[аймаг хотын шvvх]], [[сум дvvргийн шvvх]] орно. Засаг захиргааны 21 аймаг 797 11509 2007-01-15T13:21:56Z Latebird 80 redirect #REDIRECT [[Аймаг]] Архангай 798 11500 2007-01-14T20:56:04Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[et:Arhangaj aimakk]] [[Image:Map_mn_arkhangai_aimag.png|thumb|250px]] Газар нутаг 55314 а м.дєр км нутагтай Хїн ам 95.5 мян Аймгийн тєв [[Цэцэрлэг хот]]. [[Улаанбаатар]]аас 453 км зайтай газрт Улсын тусгай хамгаалалттай [[Булган уул]]ын євєрт далайн тєвшингээс дээш 1691м оршино. Сум ба багийн тоо 18 сум ([[Батцэнгэл сум]], [[Булган сум]] , [[Жаргалант сум]], [[Их тамир сум]] , [[Єгий нуур сум]],[[ Єлзийт сум]], [[Єндєр-Улаан сум]], [[Тариат сум]],[[ Цахир Тєвшрїїлэх сум]], [[Хайрхан сум]], [[Хангай сум]],[[Хашаат сум]], [[Хотонт сум]] [[Цэнхэр сум]] , [[Цэцэрлэг сум]] , [[Чулуут сум]], [[Эрднэмандал сум]]), 98 багтай Тариалангийн талбай 58000га Ашигт малтмал Хар, Єнгєт металын хїдэр, єнгєт болон їнэт чулуу Байгуулагдсан он 1923 онд байгуулагдсан Газар зїйн байрлал , хєрс, ашигт малтмал [[Архангай]] аймаг нь хангайн ууларахгийн ар хэсгийг эзлэн орших єндрлєг нутагтай. [[Архангай аймаг нь хангайн ууларахгийн ар хэсгийг эзлэн орших єндрлєг нутагтай. Аймгийн нутгийн хойд хзсэг нь пермийн ба чулуун нїїрсний галавын боржин, баруун ємнєд хэсгээр нь элсэн чулуу тархжээ. Тамирын голд тємрийн хїдэр, [[Суман гол]]ын савд галт уулын чулуу, үнэт чулууны баялаг бий. Аймгийн газрын хєрс сайн судлагадаагүй боловч сүүлийн үед эрэл, хайгуулын ажил ихээр явагдаж байна. Одоогоор хар, єнгєт металын хүдэр, їнэт болон єнгєт чулуу, барилгийн материал, алт байгааг тогтоогоод байна. Цаг уур [[Цэцэрлэг хот]]од агаарын дундаж температур нь жилд 0.1 бєгєєд, євєл 1-р сард -15.6 хэм хїйтэн Зун нь 7-р сард 14.7 хэм дулаан байдаг. Хангайн нуруу нь манай орны хамгийн их тундастай нутгийн нэг бєгєєд Цэцэрлэг хотод жилд дундажаар 344 мм тунадас унана. Салхины дундаж хурд нь 2.6 м/с бєгєєд хамгийн их салхитай байдаг 4-р сарын дундаж хурд нь 3.5 м/с юм. Урагмал, амьтан Архангай аймгийн нутагт уулын нугын ба ойн саарал, хар шороон хєрс тархсан. Ой мод ургамалаар баялаг бєгєєд нутгийн 70 гаруй хувийг [[малын бэлчээр]], 15.7 хувийг [[ой]] хєвч эзэлнэ. [[Алтанхундага]], [[вансэмбэрүү]], [[алтангагнуур]] зэрэг ховор чухал [[урагмал]]тай, [[Аргаль]], [[янгир]].[[шилїїс]], [[буга]], [[зэрлэг гахай]] зэрэг [[ан амьтан]]аар эпбэг. Онцлог газарууд Нутгийн єндєр цэг нь [[Чулуут гол]]ын эхэнд [[Хангай]]н гол нуруунд орших [[Харлагтайн Сарьдаг]] юм. Мєн [[Суваргахайрхан уул]], [[Унтаа уул]], [[Ямаат уул]], [[Ноёнхангай уул]], [[Хан Євдєр уул]] зэрэг сүрлэг уултай . Эрдэнэмандал сумаас [[Хүннү]] гүрний үеийн Буган чулуу ихээр олддог. Мєн тухайн суманд Монголын эртний хаадын нэг болох Харуул хааны ордны туурь байдаг. [[Тамир гол]], [[Орхон гол]], [[Чулуут гол]], [[Суман гол]], [[Хануй гол ]],[[Хүнүй гол]] зэрэг том гол мєрд, Єгий, [[Тэрхийн Цагаан нуур]] зэрэг нуурууд бий. Хадат, Бор тал, Цагаан сүм, Мухар Хужирт. Бэлх ээрэг халуун хүйтэн рашаан олонтой. . Архангай аймаг 2.1сая малтай, Үхрийн тоогоор 428 мянга буюу улсад тэргүүн байр эзэлдэг. Зүүн талын сумдад газар тариалан хєгжүүлж байна *[[Тайхар чулуу]] *[[Тамир гол]] *[[Орхон гол]] *[[Чулуут гол]] *[[Суман гол]] *[[Хануй гол]] *[[Хүнүй гол]] *[[Хєхсїмийн рашаан]] *[[Баатархан уул]] *[[Тэрхийн Цагаан нуур]] *[[Чойдогийн боргио]] {{Монгол улс}} [[de:Archangai-Aimag]] [[en:Arhangay Province]] [[es:Arhangay (aymag)]] [[et:Arhangaj aimakk]] [[fi:Arkhangai]] [[fr:Arhangay (province)]] [[he:ארחאנגאי]] [[id:Provinsi Arhangay]] [[pl:Ajmak północnochangijski]] [[pt:Arhangay]] [[sv:Archangaj]] [[zh:后杭爱省]] Баянхонгор 799 8575 2006-08-06T07:46:22Z Jose77 129 [[Image:Map mn bayankhongor aimag.png|thumb|250px]] [[Image:Mn flag bayankhongor aymag.png|thumb|250px]] [[Image:Mn coa bayankhongor aymag.png|thumb|250px]] 1941 онд байгуулагдсан. 115978 ам.дєр.км нутагтай. 84.1 мянган хїн амтай. Аймгийн тєв Баянхонгор хот нь Улаанбаатараас 630 км зайтай. Тїйн голын хєндийд д.т.д 1859 м єндєрт 61 ам.дєр.км талбай эзпэн оршино. 23 мянган хїн амтай. Баянхонгор аймаг нь манай эх орны баруун ємнєд хэсэгт Хангайн нурууны ємнєх єндєрлєг, Говь-Алтайн нурууны уулс, Алтайн євєрийн говийг хамран говь хангайн бїсийг дамнан оршдог аймаг юм. Иймд нутаг нь уул тал хєндий хосолсон хэлбэр бїхий гадаргатай юм. Нутгийн хамгийн єндєр цэг нь Говь-Аптайн нурууны оргил 3957 м єргєгдсєн Ихбогд бєгєд хамгийн нам цэг нь Алтайн євєр говьд 750м єндєр юм. Зээрэнгийн хєндий, Номингийн говь зэрэг Алтайн єврийн их говиуд бий. Говь-Алтайн ууланд 1957 онд газар хїчтэй хєдєлж, Ихбогд, Баянцагааны араар 300 орчим км їргэлжилсэн их хагархай гарсан юм. Баянхонгор аймгийн нутагт чулуун нїїрс, алт, барилгын материал элбэг бий. Баянхонгор аймагт агаарын дундаж температур нь жилд -0.7° бєгєд 1-р сард -18.4° хїйтэн, 7-р сард 15° дулаан болдог. Жилд дунджаар 216.3 мм тунадас унана. Агаарын даралтын дундаж нь 1-р сард 812мм, 7-рсард 808.5мм байна. Салхины хурд жилийн дундажаар 3.1м/с бєгєєд хамгийн их салхитай, 5-р сард 3.9 м/с хїрнэ. Байдраг, Тїй ээрэг томоохон гол мєрдтэй, Бєєнцагаан, Орог, Хєх зэрэг том нууруудтай. Мєн 95 хэм хїрдэг халуунтай Шаргалжуутын болон Їхэг, Хїрэмт, Халиут, єргєєтийн гэж сайн рашаанууд бий. Баянхонгор аймгийн нутгийн хойд хэсэгт уулын хар шороон ба нутгийн хєрс, дунд хэсгээр нь тал хээрийн хїрэн хєрс, урд хэсгээр говийн саарал хєрс тархжээ. Нутгийн хойд хэсэгт ойт хээрийн ургамал, дунд ба урд хэсгээр нь хээрийн говийн ургамал тархжээ. Гоёо, цулхир, вансэнбэрїї, лидэр, алтангагнуур зэрэг ховор ургамал бий. Баянхонгар аймгийн нутагт манай орны байгалийн энэ гурван бїсэнд оршдог амьтад тарвага, їнэг, чоно, ирвэс, аргаль, бор гєрєєс гээд бараг цєм бий. Мал аж ахуй их хєгжжээ. Малын тоогоор улсын хэмжээнд эхний гуравт орно. 2,6 сая малтай бєгєєд аймгуудын дотор ямааны тоогоор /1.2 сая/ 1-р байранд ордог. Газар тариалан багатай. Харин Эхийн голын баянбїрдэд дулаан шаарддаг ургамал тарих боломж бий. == Сумд == *Баянхонгор *Баацагаан *Баянбулаг *Баянговь *Баянлиг *Баян-Овоо *Баян-Өндөр *Баянцагаан *Богд *Бөмбөгөр *Бууцагаан *Галуут *Гурванбулаг *Жаргалант *Жинст *Заг *Өлзийт *Хүрээмарал *Шинэжинст *Эрдэнэцогт {{Монгол улс}} [[de:Bajanchongor-Aimag]] [[en:Bayanhongor Province]] [[es:Bayanhongor (aymag)]] [[pt:Bayanhongor]] [[sv:Bajanchongor]] [[he:באיינחונגור]] Булган (аймаг) 800 11888 2007-01-23T05:15:37Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[et:Bulgani aimakk]], [[fr:Bulgan (province)]], [[it:Provincia Bulgan]] [[Image:Map mn bulgan aimag.png|thumb|250px]] [[Image:Mn flag bulgan aymag.png|thumb|250px]] [[Image:Bulgan.gif|thumb|250px]] {{Redirect|Булган}} Булган аймаг == Түүх == 1937 онд байгуулагдсан. Орхон аймгийн нутаг ороод 48650 ам дєр км нутагтай. 61 мянган хүн амтай. Аймгийн тєв Булган хот нь 13 гаруй мян.хїн амтай, Улаанбаатараас 318 км зайтай гаэарт 89 ам дєр км талбайг эзлэн д.т.д 1208 м єндєрт оршдог. Булган аймаг нь манай орны тєв хэсэгт Орхон Сэлэнгийн сав газарт орших бєгєєд нутагт нь Булганхан, Бїрэгхангай, Дулаанхан, Бїтээл, Хантай зэрэг ой хєвчит уул нурууд бий. Нутгийн хойд захаар эртний тєрмєлийн эриний боржин чулуу ємнє хэсгийн їлэмж талбайд дунд ба эртний тєрмєлийн эриний хурдас дунд хэсгээр нь дээд пермийн ба триас юрийн галавын бялхмал чулуулаг, мєн дєрєвдєгч эриний хїрмэн чулуу их тархжээ, Дєрєвдгч галавын їед оргилж байсан Уран тогоо, Тулга, Бїрхээр, Жалавч зэрэг унтарсан галт уулыг нь дархлан хамгаалж байна. 1967 онд Могод сумын нутагт газар хєдєлж газар хагарч язарсан нь энэ хавийн нутгийн гадаргын хэпбэр бїрэн тогтоогїй байгаагийн гэрч юм. Булган аймгийн нутагт чулуун нїїрс, /Сайхан овоо/ , барилгын материалын баялаг бий. == Цаг агаар == Булган хотын агаарын дундаж темперагур нь жилд -1,6° болох бєгєєд 1-р сард -21.3° хїйтэн, 7-р сард 16,3°дулаан байдаг. Энд хамгийн их хїйтэрсэн нь -44.1° хїрч байжээ. Жилд дундажаар 324,3 мм тунадас унана. Энэ нь аймгийн тєвїїд хотуудынхаас их тунадас юм. Агаарын даралт 1-р сард 880 орчим гПа байдаг. Салхиний дундаж хурд жилд 2.2 см, хамгийн салхитай сарын дундаж 3.0 см байдаг. == Газар зүй == Булган аймгийн нутагт Сэлэнгэ , Орхон ,Хануй, ээрэг том голууд урсах бєгєєд Харгал, Хунт, Айрхан. ээрэг нуурууд бий. Хульж, Хунт, Хануйн,Асгатын ээрэг рашаан бий, Эгийн гол дээр УЦС барих аж. Аймгийн нутгийн урд хэсгээр хээрийн хїрэн хєрс, хойд хэсгээр ойн хар шороон ба уулын, тайгын хєрс тархжээ. Аймгийн нутгийн ємнєд хэсгээр хээрийм ургамал, хойд хэсгээр ой хєвч ой тархжээ. Ан амьтан элбэггэй. Булган аймаг 1.4 сая малтай бєгєєд малын ихэнх нь бог мал юм.Газар тариалан їлэмж хєгжїїлсэн байна. Булган хотод гурил тэжээлийн їйлдвэр бий. Булган аймгийн нутагт ОХУ руу гарах хилийн боомт Бага Илэнх, Тэшиг сумын нутагт байдаг. == Сумд == *Булган *Баян-Агт *Баяннуур *Бугат *Бүрэгхангай *Гурванбулаг *Дашинчилэн *Могод *Орхон *Рашаант *Сайхан/Сайхан-Овоо/ *Сэлэнгэ/Хялганат/ *Тэшиг *Хангал *Хишиг-Өндөр *Хутаг-Өндөр == Үйлдвэр уурхайнууд == Тавтын орд газрын уурхай {{Монгол улс}} [[de:Bulgan-Aimag]] [[en:Bulgan Province]] [[es:Bulgan (aymag)]] [[et:Bulgani aimakk]] [[fi:Bulgan]] [[fr:Bulgan (province)]] [[he:בולגאן]] [[id:Provinsi Bulgan]] [[it:Provincia Bulgan]] [[nl:Bulgan (provincie)]] [[pl:Ajmak bulgański]] [[pt:Bulgan]] [[sv:Bulgan (provins)]] [[zh:布尔干省]] Говь-Алтай 801 12282 2007-01-26T12:27:59Z Thijs!bot 369 robot Adding: et, fi, it, pl, zh Modifying: sv [[Image:Map mn gobi-altai aimag.png|thumb|250px]]1931 онд байгуулагдсан. 141442 ам.дөр.км нутагтай. 62.8 мянган хүн амтай. Аймгийн төв Алтай хот нь Улаанбаатараас 1001 км зайтай газарт д.т.д. 2181 м өндөрт 51 ам.дөр.км талбай эзлэн оршино. Алтай хот нь бусад аймгийн төв, хотуудаас хамгийн өндөрт оршдог бөгөөд 20 мянган хүнтэй. Говь-Алтай аймаг нь манай орны баруун өмнөд хэсэгт орших бөгөөд нутгийн дундуур нь Монгол Аптайн нуруу баруун хойноос зүүн урагшаа чиглэлтэйгээр нэвтлэн өнгөрнө. Сутай, Бурхан Буудай, Алагхайрхан, Ажбогд, Гичгэнэ зэрэг өндөр уулууд оршино. Мөн Шарга, Бигэр, Хүйс зэрэг томоохон хотгоруудад нь кайнозойн хурдас тархсан бөгөөд уупархаг нь кембрийн ба кембрийн өмнөх суурь чулуулагтай юм, Чулуун нуүрс (Зээгт), үнэт чулуу (Аптан худаг), барилгын материал зэрэг ашигт малтмал Бий. Алтай хотод агаарын дундаж температур нь жилд -1.6°, 1-р сард 18.9°хүйтэн, 7-р сард 14° байдаг. Энд хамгийн их хуйтэрсэн нь - 42.1°, хамгийн дулаан нь +29.7° болж байжээ. Жилдээ дунджаар 176.9 мм тунадас унана. Агаарын даралт 1-р сард 852 гПа, 7-р сард 844 гПа байдаг. Жилийн салхины дундаж хурд 3,3 м/с бөгөөд хамгийн их салхитай 5-р сарын дундаж нь 4.4 м/с хүрнэ. Аймгийн нутгийн хойд захаар Завхан гол урсах бөгөөд Зүйл, Сагсай зэрэг адагтаа ширгэдэг гог горхи бий, Мөн Ихэс, Шарга, Тонхил зэрэг нуурууд бий. Хөнхөр зуслан, Упаанхайрхан, Аргалант зэрэг рашаан ус бий. Алтайн өвөр хэсгээр цөлийн бор саарал, хөрс, ууландаа уулын нугын ба уулын хүрэн хөрстэй, нутгийн хойд хэсгээр хүрэн хөрстэй, Алтайн өврөөр говийн ургамалтай, ууландаа уулын хээр, хойд хэсгээрээ хээрийн ургамал тархжээ. Аймгийн нутагт дэлхийд нэн ховордсон бөхөн, хулан, хавтгай бопон бусад олон төрлийн амьтад амьдардаг байна, Аймгийн хэмжээгээр 2 сая гаруй малтай бөгөөд малын олонхи нь хонь, ямаа юм. Газар тариалан бараг хөгжөөгүй газар болно. Говь-Алтай аймагт Хятад улс руу гарах Бургастайн хилийн боомт Алтай суманд бий. == Сумд == *Алтай *Баян-Уул *Бигэр *Бугат *Дарви *Дэлгэр/Гуулин/ *Жаргалан *Тайшир *Тонхил *Төгрөг *Халиун *Хөхморьт *Цогт/Баянтоорой/ *Цээл *Чандмань/Зээгт/ *Шарга *Эрдэнэ {{Монгол улс}} [[de:Gobi-Altai-Aimag]] [[en:Govi-Altay Province]] [[es:Govi-Altay (aymag)]] [[et:Gobi Altai aimakk]] [[fi:Govi-Altai]] [[he:גובי-אלטאי]] [[it:Provincia Govi-Altay]] [[pl:Ajmak gobijsko-ałtajski]] [[pt:Govĭ-Altay]] [[sv:Gobi-Altaj]] [[zh:戈壁阿尔泰省]] Дорноговь 802 11997 2007-01-25T21:30:41Z Thijs!bot 369 robot Adding: et, fi, fr, it, pl, zh Modifying: sv [[Image:Map mn dornogobi aimag.png|thumb|250px]] 1931 онд байгуулагдсан. Говь-Сїмбэр аймгийн нутаг ороод 115016 ам.дєр,км нутагтай, 51.0 мянган хїн амтай. Аймгийн тєв Сайншанд нь 267 ам. дєр.км талбай эзлзн Улаанбаатараас 463 км зайтай газарт д.т.д 938 м єндєрт оршино. 18,0 мян.хїн амтай. Дорноговь аймаг нь манай орны зїїн ємнєд хэсгийн талархаг гадаргатай хэсэгт оршдог билээ. Гэхдээ энд Оцол, Сансар, Их Багадулаан, Аргалант зэрэг уулууд бий, Нутгийн дундуур зїїн хойшоо баруун урагшаа их хотгор газар їргэлжилнэ. Гадаргад нь кайнозойн эриний хурдас их тархжээ, Хайлуур жоншны орд олонтой бєгєєд зэс молибден /цагаан суварга/, чулуун нїїрс /Апагтогоо/, тємєр /Чандмань уул/ болон барилгын материалын баялаг бий.Сайншанд хотод агаарын дундаж температур нь жилд 3.4°,сард -18.4" байдаг бєгєєд манай хамгийн дулаан газрын нэг юм. Жилд дунджаар 116.1 мм тунадас унана. Манай орны хамгийн бага тунадас унадаг газрын нэг юм. Агаарын даралт 1 ба 7-р сард 845 орчим гПа байдаг. Жилийн салхины дундаж хурд нь 4.4 с/м бєгєєд хамгийн их салхитай 5-р сардаа 5.8 с/м байдаг. Мєн хамгийн их салхитай нутгийн нэг юм. Дорноговь аймгийн нутагт том гол мєрд нуурууд байхгїй, харин газар дорхи усны их нєєц бий. Халзан уул, Бусийн Чулууны, Толь булгийн зэрэг рашаан устай. Нутгийн ихэнхэд говийн бор хєрс тархсан бєгєєд элс нилээд бий, Говийн ургамал ургана. Хар сїїлт, хулан, янгир, аргаль зэрэг ховор ан амьтан элбэг. 1 сая гаруй маптай бєгєєд малын ихэнхийг бог мал эзэлнэ. Тэмээний тоогоор улсад 2-рт орно. Хайлуур, жонш олборлох уурхай бий. Дорноговь аймгийн нутгаар тємєр зам нэвтрэн єнгєрєх бєгєєд Сайншавд хот нь манай орны тємєр замын чухал зангилаа юм. Дорноговь аймгийн Замын-їїд нь манай улсын Хятад улс руу гарах хилийн том боомт юм. == Сумд == *Сайншанд *Айраг *Алтанширээ *Даланжаргалан *Дэлгэрэх *Замын-Үүд *Их хэт/Зүлэгтэй,Хажуу улаан/ *Мандах *Өргөн *Сайхандулаан *Улаанбадрах *Хатанбулаг *Хөвсгөл *Эрдэнэ {{Монгол улс}} [[de:Dorno-Gobi-Aimag]] [[en:Dornogovi Province]] [[es:Dornogovi (aymag)]] [[et:Ida-Gobi aimakk]] [[fi:Dornogovi]] [[fr:Dornogovi (province)]] [[he:דורנוגובי]] [[it:Provincia Dornogovi]] [[pl:Ajmak wschodniogobijski]] [[pt:Dornogovĭ]] [[sv:Dornogobi]] [[zh:东戈壁省]] Дорнод 803 11996 2007-01-25T21:29:06Z Thijs!bot 369 robot Adding: et, fi, fr, id, it, ja, pl [[Image:Map mn dornod aimag.png|thumb|250px]] [[Image:Dornod.gif|thumb|250px]] 1931 онд байгуулагдсан. 123597ам.дєр.км нутагтай, 76.1 мян, хїнтэй. Аймгийн тєв нь Хэрлэн голын хєвєєнд 281 ам.дєр.км талбай эзлэн Улаанбаатараас 655 км зайтай, д.т.д 747 м єндєрт орших Чойбалсан хот 45.0 мян хїнтэй. Дорнод аймаг нь манай орны нутгийн зїїн захад их тал газарт оршино. Энд манай орны хамгийн нам газар болох 560 м єндєрт оршдог Хєх нуур бий . Дорнод аймгийн нутагт дунд палеозой, юра, цэрдийн галавын чулуулаг болон дєрєвдєгчийн неогены хурдас их тархжээ. Давс, нїїрс /Адуун чулуу/, хольмог металл, уран, барилгын материал зэрэг ашигг малтмалтай. Чойбалсан хотод жилийн агаарын дундаж дулаан нь 0,4 хэм, I сард -21,3° хїртэл хїйтэн, VII сард 19,9° дулаан болдог.Чойбалсан хотод жилд дунджаар 246 мм тунадас унана. Агаарын даралт 1 ба 7-р сард 842 орчим гПа байдаг. Жилийн салхины дундаж хурд нь 4.1 с/м бєгєєд хамгийн их салхитай IV сарын дундаж нь 5.4 с/м байна. Дорнод аймгийн нутгаар Хэрлэн, Онон, Улз, Халх зэрэг том голууд урсах бєгєєд Буйр, Хєх, Галуут, Яхь зэрэг нуурууд оршино. Цагаан хїндийн, Утаатминчїїр, Эрээн, Цагаанчулуут зэрэг рашаан бий. Аймгийн нутгийн ихэнхээр хээрийн хїрэн хєрс голлох бєгєєд хойд ба бїр зїїн ємнєд захаар нь нугын хїрэн хєрс тархжээ. Хээрийн євслєг ургамал ихтэй, манай орны хадлан бэлчээрийн хамгийн их нєєцтэй аймаг юм. Буга, цагаан зээр, тарвага зэрэг ан амьтан элбэгтэй. 735 мян. орчим малтай. Мал ажахуй, газар тариалан голлон хєгжїїлсэн бєгєєд барилгын материал, хїнсний їйлдвэр хєгжїїлсэн. Аймгийн тєв Чойбалсан хот нь тємєр замын цэг бєгєєд энд зїїн аймгуудад їйлчил-дэг дамжлага бааз ажилладаг. Дорнод аймагтОХУ-руу гарах хилийн боомт Эрээнцэв, Ямалах боомт Чулуунхороот суманд, Ульхан боомт Баян-Уул сумын нутагт, Хятад улс руу гарах Хавиргын боомт Чойбалсан суманд бий. == Сумд == *Чойбалсан *Баяндун *Баянтүмэн *Баян-Уул/Эрээн/ *Булган *Гурванзагал *Дашбалбар/Эрдэс/ *Матад *Сэргэлэн *Халхгол *Хөлөнбуйр *Цагаан-Овоо *Чулуунхороот {{Монгол улс}} [[de:Dornod-Aimag]] [[en:Dornod Province]] [[es:Dornod (aymag)]] [[et:Idaaimakk]] [[fi:Dornod]] [[fr:Dornod (province)]] [[he:דורנוד]] [[id:Provinsi Dornod]] [[it:Provincia Dornod]] [[ja:ドルノド県]] [[pl:Ajmak wschodni]] [[pt:Dornod]] [[sv:Dornod]] Дундговь 804 12020 2007-01-25T21:57:47Z Thijs!bot 369 robot Adding: et, fi, fr, pl, zh Modifying: sv [[Image:Map mn dundgobi aimag.png|thumb|250px]] 1941 онд байгуулагдсан. 74514 ам.дєр.км нутагтай. 51,6 мян.хoн амтай. Аймгийн тєв Мандалговь нь 11 ам.дєр.км талбайг эзлэн Улаанfбаатараас 260 км зайтай талархаг газарт д.т.д 1395м єндєрт оршдог. 12,0 мян.хїн амтай Дундговь аймаг нь манай орны нутгийн тєв хэсэгт талархаг нутагт говь хээрийн бїсийн зааг дээр оршдог, Нутгийн хамгийн єндєр цэг нь 1926 м єндєр, Дэлгэрхангай уул юм. Мєн Их, Багагазрын чулуу зэрэг уулс бий. Нутгийн хойд хэсэгт дээд палеозойн хурдас, ємнєд хэсгээр нь цэрдийн ба кайнозойн хурдас тархжээ. Чулуун нїїрс (Хїйтэнхонгор, Тэвш, Элгэн говь, Євдєгхудаг, Сїїл-єндєр), тємєрийн хїдэр (Эрээн), гєлтгєнє (Таргат), Шохойн чулуу (Цахиурт), Шатдаг занар (Євдєгхоолойн хушуу, Баянжаргалант), хайлуур жонш ,барилгын материал зэрэг ашигт малтмал бий. Мандалговь хотод агаарын дунд температур нь жилд 1,1° сард -18° хїйтэн, ЇП сард 18,0° дулаан байдаг. Хамгийн хїйтэрсэн нь -38,3° хамгийн дулаан болсон нь +35,6° х?ч байжээ. Жилд дунджаар 163,8 мм тундас унадаг. Агаарын даралт 1 сард 856 гПа, ЇП сард 849,4 гПа байдаг. Салхины жилийн дундаж хурд нь 4,3 с/м бїгїїд хамгийн их салхитай ? сарын дундаж хурд нь 5,8 с.м болдог. Мандалговь нь манай орны хамгийн их салхитай байдаг нутаг юм. Мандалговь нь манай орны хойд ба ємнєд зїгийн агаарын урсгалын хооронд оршдог учраас их салхитай байдаг. Дундговь аймгийн нутагт Онгийн голоос єєр том гол, нуур байхгуй.Тогоогийн, Дїїрэн Харганын, Олгой нуурын зэрэг рашаан бий. Нутгийн хойд ба тєв хэсгээр хээрийн хар хїрэн, цайвар хїрэн хєрс, ємнєд хэсгээр нь говийн саарал хєрс тархжээ. Нутгийн хойд ба дунд хэсгээр хээрийн євслєг ургамал, урд хэсгээр нь говийн ургамал ургана. Хар сїїлт, цагаан зээр, тарвага зэрэг ан амьтан амьдардаг. Дундговь аймаг 2,2 сая малтай, малын ихэнхийг хонь, ямаа эзэлнэ. Тэмээний тоогоор улсад (56,000) 3 дугаар байр эзлэнэ. Дундговьд барилгын материалын, хїнсний їйлдвэрїїд бий. == Сумд == *Мандалговь *Адаацаг *Баянжаргалан *Говь-Угтаал *Гурвансайхан *Дэлгэрхангай *Дэлгэрцогт *Дэрэн *Луус *Өлзийт *Өндөршил *Сайхан-Овоо *Хулд *Цагаандэлгэр *Эрдэнэдалай {{Монгол улс}} [[de:Dund-Gobi-Aimag]] [[en:Dundgovĭ Province]] [[es:Dundgovi (aymag)]] [[et:Kesk-Gobi aimakk]] [[fi:Dundgovi]] [[fr:Dundgovi (province)]] [[pl:Ajmak środkowogobijski]] [[pt:Dundgovĭ]] [[sv:Dundgobi]] [[zh:中戈壁省]] Завхан 805 12364 2007-01-27T13:12:38Z Thijs!bot 369 robot Adding: et, fi, pl, zh [[Image:Map mn zavkhan aimag.png|thumb|250px]] 1923онд байгуулагдсан бөгөөд 1931 оноос Завхан аймаг гэж нэрлэгдэх болсон. 82457 ам дөр.км нутаггай. 88 мян. хунтэй. Манай орны хамгийн олон хүнтэй аймгийн нэг. Аймгийн тев Улиастай хот нь 24 мян. хүнтэй бөгөөд Богд-Чигистэй голын билчэрт 28 ам.дөр.км талбай эзлэн Улаан-баатараас 984 км зайтай, д.т.д 1750 м өндөрт оршино. Завхан аймаг нь Хангайн нурууны баруун хэсгийн их уулархагт оршино. Хамгийн өндөр цэгнь Отгонтэнгэр уул. 3905 м өндөр. Нутгийн ихэнх хэсэгт герцины боржин, перм, дөвөн, карбоны галавын гүний чулуулаг тархжээ. Аймгийн нутагг Зэс /Оюут/ болон барилгын материал бий. Улиастай хотод агаарын дундаж температур нь жилд -2,8° бөгөөд 1-р сард -23,1° хүйтэн, 7-рсард 15,4°дулаан болдог, Завхан аймгийн хойд хэсгийн нутагт нь манай орны хамгийн хүйтэн өвөл болдог газар юм. 1969 оны 1-р сард Тосонцэнгэл хотод -52,9° хүрч хүйтэрсэн нь манай оронд тэмдэглэгдсэн хамгийн хүйтэн юм. Улиастай хотод хамгийн хүйтэн болсон нь -46,2°, хамгийн дулаан нь 32,3° хүрч байжээ. Энд жилд дунджаар 317,0 мм тунадас унана. Агаарын даралт Ш сард 824,6 гПа, Ү сард 819 гПа байдаг. Салхины жилийн дундаж хурд нь 1,9 с/м бөгөөд хамгийн их салхитай Ү сарын дучдаж нь 2,7 с/м байдаг. Завхан аймгийн нутагт Идэр, Завхан, Тэс, Хүнгүй голууд тэдгээрийн цутгал олон гол мөрд, Хар нуур, Тэлмэн, Ойгон, Цавдан, Холбоо зэрэг олон нуур оршдог, Отгонтэнгэр, Баянзүрх, Улаанхаалга, Зарт, Хожуулын зэрэг олон рашаан ус бий. Нутгийн уулархаг хэсэгт уулын тайгын хөрс, баруун хэсэгт элс, Өмнөд хэсгээр нь хээрийн хүрэн хөрс тархжээ. Нутгийн хойд ба зүүн хэсэгт ой тайга, өмнөд хэсгээр нь хээрийн хүрэн хөрс тархжээ. Нутгийн хойд ба зүүн хэсэгт ой тайга, өмнөд хзсгээр нь хээрийн Ургамал тархжээ. Завхан аймгийн нутагт ойн баавгайн, гахай, говийн хар сүүлт гэхчилэн олон байгалийн бүсийн амьтан амьдардаг байжээ. Завхан аймаг 2,6 сая шахам малтай хамгийн олон малтай аймгийн нэг юм. Малын ихэнхийг хонь, үхэр эзлэнэ. Хонины тоогоор /1,3 сая/ аймгуудын дотор Ш байр эзэлдэг.Газар тариалан бага хөгжсөн. Завхан аймагт барилгын хүнсний машин засварын үйлдвэ-рийн газрууд бий. МУИС-ийн салбар Эдийн засгийн дээд сурууль ажилладаг. Завхан аймагт ОХУ-руу гарах хилийн боомт Арцсуурь Тэс сумын нутагг бий == Сумд == *Улиастай *Алдархаан *Асгат *Баянтэст *Баянхайрхан *Булнай/Тосонцэнгэл/ *Дөрвөлжин *Завханмандал *Идэр *Их-Уул *Нөмрөг *Отгон *Сантмаргад *Сонгино *Түдэвтэй *Тэлмэн *Тэс *Ургамал *Цэгээнхайрхан *Цагаанчулуут *Цэцэн-Уул *Шилүүстэй *Эрдэнэхайрхан *Яруу {{Монгол улс}} [[de:Zawchan-Aimag]] [[en:Zavhan Province]] [[es:Zavhan (aymag)]] [[et:Dzavhani aimakk]] [[fi:Zavhan]] [[he:זבחאן]] [[pl:Ajmak dzawchański]] [[pt:Zavhan]] [[sv:Dzavchan]] [[zh:扎布汗省]] Євєрхангай 806 7052 2005-12-13T15:47:03Z Latebird 80 duplicate #REDIRECT [[Өвөрхангай]] Өмнөговь 807 9800 2006-10-20T18:21:02Z Qurqa 28 [[Image:Map mn umnugobi aimag.png|thumb|250px]] Монгол улсын хамгийн урд зүгт орших аймаг юм. Газар нутгийн хэмжээгээрээ хамгийн том, тэмээний тоогоороо хамгийн олон, хөдөө нутгийн иргэд нь хүрэн царайтай хүний мөсөөр сайн гэдгээрээ алдартай нутаг юмаа. == Сумд == * Баяндалай * Баян-Овоо * Булган * Гурвантэс * Даланзадгад * Мандал-Овоо * Манлай * Ноён * Номгон * Сэврэй * Ханбогд * Ханхонгор * Хүрмэн * Цогт-Овоо * Цогтцэций /Тавантолгой/ {{Монгол улс}} [[de:Ömnö-Gobi-Aimag]] [[en:Ömnögovi Province]] [[es:Ömnögovi (aymag)]] [[he:אומנוגובי]] [[ja:ウムヌゴビ県]] [[pt:Ömnögovĭ]] [[sv:Ömnögovi]] [[pl:Ajmak południowogobijski]] [[fi:Ömnögovi]] [[zh:南戈壁省]] Сїхбаатар 808 7163 2005-12-23T11:49:45Z Latebird 80 #REDIRECT [[Сүхбаатар]] Сэлэнгэ 809 8386 2006-08-02T12:01:38Z Bambuush 171 /* Сумд */ [[Image:Map mn selenge aimag.png|thumb|250px]] Манай ардын хувьсгалын єлгий нутаг Сэлэнгэ аймаг 1931 онд байгуулагджээ. Дархан уул аймаг ороод 41204 ам.дєр.км нутагтай, 101 мян. хїн амтай. Аймгийн тєв Сїхбаатар хот нь Орхон Сэлэнгэ мєрний билчэрт 51 ам.дєр.км талбайг эзлэн Улаан-баатараас 311 км зайтай газарт д.т.д 626 м єнд?рт оршино. Манай орны хамгийн намд оршдог аймгийн тєв юм. Сэлэнгэ аймаг нь манай орны хойд хэсэгт Орхон Сэлэнгийн савын дунд зэргийн уулс бїхий нутгийг эзлэн оршино. Аймгийн нутгийн баруун хойд хэсгээр юрийн хурдас, ємнєд хэсгээр нь герциний боржин, зїїн хэсэгт нь гїний боржин тархжээ. Аймгийн нутагт нїїрс /Улаантолгой, Шарын гол/, тємєр /Тємєртэй, Тємєртолгой/, алт /Их Алтат, Бугант, Толгойт/ болон барилгын материалын баялаг бий. Сїхбаатар хотод агаарын дундаж температур нь жилд -1.9° бєгєєд I сард -23.3° хїйтэн, VII сард 19.1° дулаан байдаг. Хамгийн х?йтэн болсон нь 38.5° болж байжээ. Агаарын даралт I сард 952 гПа, VII сард 933,5 гПа байдаг. Жилийн салхиний дундаж хурд 2,4 м/с бєгєєд хамгийн их салхитай V сардаа дундаж хурд нь 3.4 м/с болдог. Сэлэнгэ, Орхон, Хараа, Ерєє зэрэг манай орны том гол мєрд урсана. Сэлэнгэ мєрнєєр усан онгоц явна. Цагааннуур зэрэг нуур бий. Ерєє, Товхонханы, Хондын Могойн зэрэг рашаан бий. Нутгийн ихэнх хэсэгт уулын хар июроон хєрс, гол мєрдийн хєндийн хагшаа хурдаст хєрс. тархжээ. Нутгийн уулархаг хэсгээр (42%), ой хєвч тайга, бусад хэсгээр билчээрийн ургамал, гол мєрдийн хєндийгєєр шугуй ургажээ. Ойн ба хээрийн амьтад тархсан. Сэлэнгэ аймаг газар тариалан голлон хєгжїїлсэн аймаг юм. Манай орны газар тариалангийн талбайн їлэмж хэсэг энэ аймгийн нутагт Орхон Сэлэнгийн савд тєвлєрсєн юм. Улсын їр тарианы 40 орчим хувийг їйлдвэрлэдэг, 570 гаруй мян. малтай. Сэлэнгэ аймагт мод боловсруулах, гурилын, хїнсний. спирт бал бурамын їйлдвэр, вагон засварын газар бий. Сїхбаатар хот нв 20.0 мян. хїнтэй бєгєєд тємєр ба авто замын гол зангилаа нутаг бєгєєд манай хилийн байнгын чухал гарцын нэг юм. Сэлэнгэ аймагт ОХУ-руу гарах хилийн боомт Зэлтэр сумын Зэлтэр, Хонгор овоо, Сїхбаатар хот, Алтанбулагт бий. == Сумд == *Сүхбаатар *Алтанбулаг *Баруунбүрэн *Баянгол *Ерөө/Бугант/ *Жавхлант *Зүүнбүрэн *Мандал/Зүүнхараа,Түнхэл,Хэрх/ *Орхон *Орхонтуул *Сайхан/Хөтөл/ *Сант *Түшиг *Хүдэр *Хушаат *Цагааннуур *Шаамар/Дулаанхаан/ {{Монгол улс}} [[de:Selenge-Aimag]] [[en:Selenge Province]] [[es:Selenge (aymag)]] [[pt:Selenge]] [[he:סלנגה]] [[sv:Selenga (provins)]] Аймаг 810 11659 2007-01-21T03:06:07Z Robbot 67 robot Modifying: [[nl:Ajmag]] #[[Архангай]] #[[Баян-Өлгий]] #[[Баянхонгор]] #[[Булган]] #[[Говь-Алтай]] #[[Говьсүмбэр]] #[[Дархан-Уул]] #[[Дорноговь]] #[[Дорнод]] #[[Дундговь]] #[[Завхан]] #[[Орхон]] #[[Өвөрхангай]] #[[Өмнөговь]] #[[Сүхбаатар]] #[[Сэлэнгэ]] #[[Төв]] #[[Увс]] #[[Ховд]] #[[Хөвсгөл]] #[[Хэнтий]] [[cs:Ajmag]] [[de:Aimag]] [[en:Aymguud of Mongolia]] [[es:Aymags de Mongolia]] [[he:מחוזות מונגוליה]] [[is:Listi yfir mongólsk Aimag]] [[nl:Ajmag]] [[pt:Subdivisões da Mongólia]] [[ru:Административное деление Монголии]] [[tg:Вилоятҳои Муғулистон]] Тєв 811 7157 2005-12-23T11:09:25Z Latebird 80 redundant to ortographically correct page Төв #REDIRECT [[Төв]] Увс 812 10139 2006-11-16T04:40:09Z Zorigt 49 Reverted edits by [[Special:Contributions/202.55.177.18|202.55.177.18]] ([[User_talk:202.55.177.18|Talk]]); changed back to last version by [[User:Zorigt|Zorigt]] [[Image:Map mn uvs aimag.png|thumb|250px]] 1931 онд байгуулагдсан. 69585 ам.дөр.км нутагтай. 90 мян.хүн амтай. Аймгийн төв Улаангом хот нь Увс нуурын хотгорын баруун урд захад 34 ам.дөр.км. талбайг эзлэн Улаанбаатараас 1336 км зайтай газарт д.т.д 939 м өндөрторшино. 30 мян.хүн амтай. Увс аймаг нь манай орны баруун хэсэгт Ханхөхий, Хархираа, Түргэний өндөр уулс, Увс нуурын хотгорын говь нутгийг эзлэн оршино. Хамгийн өндөр уул нь 4116 м өндөр Хархираа уул юм. Хархираа Тургэний уулс нь залуу атираат уул бөгөөд Хяргас, Увс нуурын хотгороор шинэ төрмөлийн эриний хурдас тархжээ. Чулуун нүүрс /Нүурст хотгор, Хар Тарвагатай/ бий бөгөөд барилгын материалын баялагтай мөн жамц давсны асар их нөөцтэй Шүдэн уул энд бий. Улаангом хотод агаарын жилийн дундаж температур нь жилд -3.8° С хүйтэн, 1 сард -33°С хүйтэн, VII сард 19.2°С дулаан байдаг. Улаангом нь манай орны хамгийн их хүйтэн өвөл болдог нутгийн нэг бөгөөд хамгийн их хүйтэн болсон нь -50°С хамгийн хамгийн дулаан болсон нь 36.4°С болж байжээ. Жилд дунджаар 135.3 мм тунадас унана.Агаарын даралт 1сард 923.9 гПа, VII сард 901.9 гПа байдаг. Увс, Хяргас нуурын хотгорт Дэлхийн хойд хагасын өвлийн агаарын их даралтын төв үүсдзг. Улаангомд 1 сард 1055 мб хүрсэн нь Дэлхийн хамгийн их даралт болсон юм. Жилийн салхины дундаж хурд 1.4'м/с бөгөөд хамгийн их салхитай V сарын хурд 2.3 м/с байдаг. Увс аймгийн нутгаар Тэс, Нарийн, Завхан зэрэг том голууд урсах бөгөөд Увс, Хяргас, Үүрэг гэхчилэн том нуурууд оршино. Хартэрмэсийн, Хавцал Боомын, Бургастайн зэрэг рашаан ус бий. Аймгийн нутгийн их энх хэсэгт хээрийн цайвар хүрэн хөрс, уулархаг нутгаар уулын нугын талийн ба хар шороон хөр'стэй, нуурын хсггор хөндий газраар намгархаг элсэрхэг хөрстэй, уулархаг нутгаараа ой хөвч, тагийн ургамалтай, нууруудын хотгороор говийн ургамал ургана. Мөн ой хөвчийн буга зэрэг амьтнаас эхлээд говийн хар сүүлт гэхчилэн ан амьтан элбэгтэй. Увс аймаг 1.9 сая гаруй малтай, нутгийн зүүн хэсэгт газар тариалан хөгжүүлсэн, аймгийн төв Улаангомд барилгын, хүнсний үйлдвэрүүдтэй. Увс аймагт ОХУ-руу гарах хилийн боомт Давст сумын нутагт Боршоо, Тэс сумын нутагт Тэс боомт бий. ==Сумд== * Баруунтуруун * Бөхмөрөн * Давст * Завхан * Зүүнговь * Зүүнхангай * Малчин * Наранбулаг * Өлгий * Өмнөговь * Өндөрхангай * Сагил * Тариалан * Тэс * Түргэн * Улаангом * Ховд * Хяргас * Цагаанхангай ==Түүх== Чандмань уулын аймгийн анхдугаар их хурлын 1925 оны 11-р сарын 21-ний өдрийн 4-р тогтоолд "Аймгийн эрх барих газар аймгийн захиргаааг сонгон байгуулж, Дөрвөдийн аймгийн хуучин нэр болох "Дөрвөд далай хан аймаг" нэрийг халж, Чандмань уулын аймаг хэмээн нэрлэж, төвийг Улаангомд суурьшуулахаар тогтов.Чандмань уулын аймаг нь 8 хошуу, 41 сум, 115 баг, 660 арванаар бvрдэл болон байгуулагдсан болой" гэжээ. Энэхvv 41 сумын 13 нь одоогийн Ховд аймгийн, бусад 28 нь Увс аймгийн сумд байжээ. 1925 - 1931 онуудад Чандмань уулын аймаг 1931 - 1932 онд Дөрвөдийн аймаг 1933 оноос Увс аймаг гэж нэрлэжээ. 1931 онд Чандмань уулын аймгийг 2 аймаг болгоход Увс аймаг 16 сум, 150 баг, 9133 өрх, 43188 хvн амтай байжээ. 1933 онд Увс аймгийн жилийн төсөв 140.0 мянга төгрөг байсан бол 1961 онд 6,6 сая төгрөг, 1981 онд 33,7 сая, 1990 онд 78,4 сая төгрөг болж өсчээ. Увс аймгийн төв нь Улаангом сум юм. 1686 онд Ойрад Монголын их хаан Галданбошигт Хархираа голоос суваг татуулж, Увс нуурын хотгор Гурван тээл, Арсай, Мянган бэл, Хар толгой, Бор vзvvр зэрэг газруудад тариа тариалж эхэлсэн нь суурин амьдралын vндэс тавигдаж улмаар Улаангом сум (хотын) анхны шав тавигдсан гэж vздэг. Ийнхvv газар тариалангийн суурин /Yvнийг гэрчлэх ул vндэс нь Арсайн суурин байж болох юм/ нь Увс аймагт анх тавигджээ. 1871 онд Чандмань уулын орчимд Дэчинравжаалан хөндийн анхны дацан болох Лvvжин дацан байгуулагдсан нь Улаангомын хvрээний анхны суурь болсон байна. Лvvжин Дацангын дэргэд Цогчин дугана, олон сvм баригдаж, лам хуврагууд олноор шавилан сууснаар Баянчандмань уулын хошуу байгуулагдаж, хошууны тамгын газар төвлөрснөөр Улаангомын хvрээ нэртэй болсон байна. Улаангомын хvрээ нь сvсэгтэн олны дунд ихээхэн нөлөөтэй болж 1915 оны vед 1500 гаруй лам хуврагтай болж, Дөрвөдийн Зоригт Далай хааны өргөө байрлаж байсан зэрэг нь хошууны шашин - улс төр, засаг захиргааны төв болж өргөжихөд нөлөөлсөн байна.1931 оны 2- р сард УБХ - ын тэргvvлэгчдийн тогтоолоор засаг захиргааны хуваарийг шинэчлэн Чандмань уулын аймгийг Увс, Ховд хоёр аймаг болгосноор Улаангом нь Увс аймгийн улс төр, эдийн засаг, соёл боловсролын төв болон өргөжин хөгжих эхлэлээ тавьсан юм.1957 онд барилгын 3- р ангийг тус суманд байгууласнаар орчин vеийн хийц загвар бvхий олон сайхан барилга байгууламж баригдан Улаангом сум хотших төлөвөө олсон юм. 1942 онд Идэш тэжээлийн хvнсний комбинат, 1959 онд гурилын vйлдвэр ашиглалтанд орсноор Улаангом төдийгvй Увс аймгийн хvнсний хангамж эрс сайжирсан юм. 1959 онд Улаангом сумаас Улаангом хотыг тусгаарлан орон сууц гудамжны 4- р хороо, хотын АДХГЗ байгуулагдсан нь хотыг төлөвлөгөөтэй хөгжvvлэх өргөн бололцоог нээж өгсөн юм. Улаангом суманд одоо Увс аймгийн нийт хvн амын 30 шахам хувь буюу 27.0 мянга гаруй хvн оршин амьдарч байна. Одоо Улаангом сум нь засаг захиргааны хувьд есөн багтай бөгөөд долоон баг нь Улаангом хотод, хоёр баг нь хөдөө мал аж ахуй эрхэлж байна. 2000 оны жилийн эцсээр Улаангом суманд - Тэмээ - 425 - Адуу - 3740 - Yхэр - 10867 - Хонь - 48415 -Ямаа - 22411 бvгд 85788 толгой мал өсөн бойжиж буй бөгөөд 240 гаруй аж ахуйн нэгж vйл ажиллагаагаа явуулж орон нутгийн төсөвт 300 гаруй сая төгрөг оруулж байна. Улаангом гэдэг нэрийн тухайд гэвэл тус хотын дэргэдэх Чандмань уулыг " Чандмань улаан" " Улаан уул" гэж нэрлэсээр ирсэн бөгөөд уг уул vнэхээр улаавтар өнгийн чулуунаас тогтсон тэр орчимдоо улаан өнгийн хайрган хөрстэй юм. Yvнээс vзэхэд тус хотын улаан гэдэг нэр нь энэ уулын өнгөтэй холбоотой нь эргэлзээгvй. Ойрад аялгуунд өндөр уулын бэл, нам дор, тал газрыг "гом" гэж нэрлэдэг юм. Увс аймгийн даргаар ажиллагсад 1. Б. Санжжав - 1925 - 1927 2. Ц. Нанзад - 1927 - 1928 3. Ц. Бадрах - 1928 - 1931 4. Б. Нацаг ( эмэгтэй) - 1931 - 1931 -1956 5. С. Алтангэрэл - 1931 - 1932 6. Ж. Ноосой - 1932 - 1933, 7. Б. Хөхнvдэн - 1933 - 1934 8. Г. Мижид - 1934 - 1937 9. С. Милхаабаатар - 1937 - 1938- 1986 10. Б. Тэгшжав - 1938 - 1939 11. ө. өлзийхутаг - 1939 - 1939 12. Ж. Осор - 1939 - 1943 13. П. Магсаржав - 1943 - 1944 14. А. Бэгзжав - 1944 - 1948 15. Д. Батсvх - 1948 - 1950 16. Д. Ядамцоо - 1950 - 1953 17. V. Шагдар - 1957 - 1961 18. Д. Сvрэнхорлоо -1953 19. Х. Спемхан - 1956 - 1957 20. Ц. Нансалжав - 1966- 1970 21. Г. Баасанжав - 1970 22. Н. Жийдээ - 1986 - 1992 23. Д. Намсрай - 1992 - 1996 24. Ц. Баатар - 1996 - 2000 25. Л. Тогоо - 2000 оноос хойш {{Монгол улс}} [[de:Uws-Aimag]] [[en:Uvs Province]] [[es:Uvs (aymag)]] [[pt:Uvs]] [[sv:Uvs]] [[he:אובס]] Ховд 813 9605 2006-09-27T13:06:05Z 194.51.20.124 fr [[Image:Map mn khovd aimag.png|thumb|250px]] 1931 онд байгуулагдсан. 76061 ам.дєр.км нутагтай, 86,3 мян.хїн амтай, олон ястан амьдардаг. Аймгийн тєв Ховд хот Буянт голын хєндийд 70 ам.дєр.км талбай эзлэн Улаанбаатараас 1425 км зайтай газарт д.т.д 1406 м єндєрт оршино. Ховд хотод Багшийн дээд сургууль, Эрдэм шинжилгээний хїрээлэн ажилладаг 27 мян.хїнтэй. Ховд аймаг нь Монгол Алтайн их уулст оршино, Энд Мєнххайрхан Хєхсэрх, Баатархайрхан, Мянган Угалзат зэрэг манай орны том уулууд бий бєгєєд аймгийн нутгийн 20 орчим хувийг говь тал эзэлнэ. Уулархаг нутгаар кембрийн ємнєх vеийн суурь чулуулаг, нутгийн ємнє захаар дєрєвдєгчийн хурдас тархжээ. Нїїрс (Хєндлєн), гянта гануур (Бодонч), болор (Оошигийн ус), (Цагаантолгой)-д бий бєгєєд барилгын материалын баялаг бий Ховд хотод агаарын дундаж температур нь жилд 0,3°, 1 сард . 25,4° хїйтэн, ЇП сард +18,9° дулаан болдог. Хамгийн их хїйтэн болсон нь -48°, хамгийн их дулаан болсон нь +35,4° болж байжээ. Жилд дундажаар 119,0 мм тунадас унана. Агаарын даралт 1 сард 865,3 гПа, ЇП сард 854,3 гПа байдаг. Жилийн салхины дундаж хурд 1,8 см бєгєєд хамгийн их салхитай Їсарын дундаж хурд нь 2,8 с/м байдаг, Ховд аймгийн нутгаар Ховд, Буянт, Булган, Чонохарайх, Цэнхэр зэрэг том голууд урсах бєгєєд Хар-Ус, Хар, Дєргєн зэрэг том нуурууд оршдог. Нэвтийн, Булганы, Индэртийн зэрэг рашаан ус олон бий. єндєр уулаар хад асга, тагийн бїсийн хєрс, нутгийн хойд хэсгээр хээрийн цайвар хїрэн хєрс, ємнєд хэсгээр нь (Говийн саарал хєрс тархжээ. Уулархаг нутгаар тагийн бїсийн ба уулын хээрийн ургамал, ємнєд хэсгээр нь говийн ургамал ургана, Дэлхийд ховордсон хулан, хавтгай, бїхэн зэрэг олон ан амьтан амьдарна. Ийм учраас Булган гол, Хєхсэрхийн нурууг дархлан хамгаалжээ. Ховд аймаг 1 ,9 сая гаруй малтай бєгєєд ямаа олонтой аймгийн олон суманд хїнсний ногоо тухайлбал амтат гуа тариалдаг. Ховд аймагт Хятад улс руу гарах хилийн боомт Ярант, Байтаг хоёр Булган суманд бий == Сумд == *Ховд(Жаргалант) *Алтай *Булган *Буянт *Дарви *Дөргөн *Дуут *Зэрэг *Манхан *Мөнххайрхан *Мөст *Мянгад *Үенч *Цэцэг/Хөшөөт/ *Чандмань *Эрдэнэбүрэн {{Монгол улс}} [[de:Chowd Aimag]] [[en:Khovd]] [[es:Hovd (aymag)]] [[fr:Hovd (province)]] [[sv:Chovd]] [[he:חובד]] [[pt:Hovd]] [[ru:Ховд]] Хєвсгєл 814 7160 2005-12-23T11:16:31Z Latebird 80 redirect to Хөвсгөл #REDIRECT [[Хөвсгөл]] Говь-Cїмбэр 815 7170 2005-12-23T12:40:10Z Latebird 80 redirect to correct spelling #REDIRECT [[Говь-Cүмбэр]] Орхон 816 12388 2007-01-29T04:29:48Z Thijs!bot 369 robot Adding: es, et, fi, id, it, pl, zh [[Image:Map mn orkhon aimag.png|thumb|250px]] Орхон аймаг: Булган аймгийн нутагт Эрдэнэт хот нэртэйгээр 1976 онд байгуулагдсан. 848 ам.дөр.км нутаг дэвсгэртэй. 86 мян.хүн амтай. 1994 онд Орхон аймаг болж Баян-өндөр, Жаргалант сумдтайгаар өөрчлөн байгуулсан. 123 мян.малтай. Улаанбаатар хотоос 379 км зайтай хот бөгөөд нийслэлтэй агаарын, засмал ба төмөр замаар холбогдсон. [[Image:Erdenet.gif|thumb|250px]] Эрдэнэт хот: Орхон аймгийн төв, Монгол улсын аж үйлдвэрийн гол төвийн нэг. Жилдээ 20 сая тонн зэс, молибдений баяжмал, уурхайн тэсэлгээний бодис үйлдвзрлэх болон зэсийн хүдэр бутлах ган бөмбөлөгний үйлдвэр ажилладаг. Мєн өнгөт металлын, хүнсний, мод боловсруулах, хивсний зэрэг хөнгөн үйлдвэрүүдтэй, соёл урлаг, боловсрол, эмнэлэг, үйлчилгээний газруудтай том хот. Улаанбаатараас 379 км зайтай, төмөр зам. авто засмал замаар холбогдсон. Эрдэнэтийн Овоо: Орхон Сэлэнгийн савд орших зэс молибдены хүдрийн баялаг бүхий уул юм. Энд Эрдэнэт УБҮ гэдэг зэс молибдены том үйлдвэр 1978 онд ашиглалтанд орсон. Хүдрийн бүс нь баруун хойшоо чиглэн 1,5-3 км өргөн, 25 км үргэлжлэн тогтжээ. Эрдэнэтийн Овоо уул нь 1607 м єндєр байв. Эрдэнэтийн рашаан: Эрдэнэт уулын ард х.ө.49°02', з.у.104°07'-ын огтлолцолд орших Гидрокарбонат сульфат, кальцийн найрлагатай рашаан. {{Монгол улс}} [[de:Orchon-Aimag]] [[en:Orhon Province]] [[es:Orhon (aymag)]] [[et:Orhoni aimakk]] [[fi:Orhon]] [[he:אורחון]] [[id:Provinsi Orhon]] [[it:Provincia Orhon]] [[pl:Ajmak orchoński]] [[pt:Orhon]] [[ru:Орхонский аймак]] [[sv:Orchon (provins)]] [[zh:鄂尔浑省]] Эрдэнэт хот 817 12192 2007-01-26T02:06:28Z Thijs!bot 369 robot Adding: et, fi, fr, nl, pl, pt Modifying: ru [[Орхон]] аймгийн тєв, Манай улсын їйлдвэрийн гол тєвийн нэг. Жилдээ 20 сая т. зэсийн баяжмал, уурхайн тэсэлгээний бодис їйлдвзрлэх болон зэсийн хїдэр бутлах ган бємбєгний їйлдвэр ажилладаг. Мєн металлын, хїнсний, мод боловсруулах, хивсний зэрэг хєнгєн їйлдвэрїїдтэй, соёл урлаг, боловсрол, эмнэлэг, їйлчилгээний газруудтай том хот. [[Улаанбаатар]]аас 371 км зайтай, тємєр зам. авто засмал замаар холбогдсон [[de:Erdenet]] [[en:Erdenet]] [[es:Erdenet]] [[et:Erdenet]] [[fi:Erdenet]] [[fr:Erdenet]] [[he:ארדנט]] [[ko:에르데네트]] [[nl:Erdenet]] [[pl:Erdenet]] [[pt:Erdenet]] [[ru:Эрдэнэт]] [[sv:Erdenet]] [[zh:额尔登特]] Тайхар чулуу 818 7475 2006-02-10T11:22:54Z Latebird 80 link [[Архангай]] аймгийн [[Их тамир сум]]ын нутагт [[Тамир гол|Тамирын гол]]ын хєвєєнд хойд єргєргийн 47*36” , зүүн уртрагийн 101*17”-д орших бүдүүн ширхэгт боржин чулуун цохио. VII –IX зууны бичээс дурсгалын зїйл ихтэй Тамир гол 819 10217 2006-11-16T06:38:15Z Zorigt 49 Энэ гол нь “[[Монголын нууц товчоо]]”-нд ч Тамир нэрээрээ гардаг. [[Хангайн нуруу]]ны хэсэг Гурван Ангархай, Цохиотын нуруунаас эх авч урссан. Хойд, Урд тамир гол нийлсний дараа [[Тамир гол]] нэртэй болно. Ингэж Гурван-тамир гол гэдэг нэр гарсан. Урд Тамир голын эхээс тооцвол 280 км урт, усаа цуглуулах талбай нь 13100 ам.дөр.км юм. Хойдтамир дээд хэсэгтээ эгц хажуутай нарийн хөндийгөөр урсдаг. Баруун гарын эрэг нь хар модон ойтой. Урд тамир гол нь дээд хэсэгтээ Хошгот, Архошгот зэрэг голуудыг нийлүүлэн авч урсдаг түргэн урсгалтай жинхэнэ уулын гол юм. Тамирын хөндий нь их өргөснө. Голдрилын өргөн нь 40 - 70 м, гүн нь 2-3 м, урсгалын хурд нь 2 м/с хүрнэ. Тамирын голын савд төмрийн хүдрийн баялаг орд бий. Урд Тамирын голоос [[эртний төрмөлийн эрин]]ий түүх дурсгалын зүйл олддог. Орхон гол 820 12434 2007-01-31T08:32:15Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[sk:Orchon]], [[sv:Orchon]], [[zh:鄂爾渾河]] [[Хангайн нуруу]]ны [[Суврга хайрхан уул]]аас эх авч 1124км урсаад Сэлэнгэ мєрний баруун талд [[Сїхбаатар хот]]ын дэргэд нийлдэг хамгийн том цутгал нь юм. Усаа цуглуулах талбай нь 132835 ам. дєр.км бєгєєд энэ нь Сэлэнгийн манай нутагт дахь усаа цуглуулах тапбайн 47% болно. [[Орхон гол]]ын эхний хэсгийг [[Хангайн нуруу]]ны [[Байгалийн цогцолборт газар]]т багтаасан. Орхон эхний хэсэгтээ [[Улиастай гол]], [[Цагаан Гїїт гол]], [[Тонгорог гол]], [[Цагаан гол]], [[Улаан гол]] зэрэг олон голуудыг нийлїїлж авдаг. Мєн жаахан доошлоод зїїн талаасаа [[Тамир гол]], Хавчуу, баруун гараасаа Нарийн гол (Хєгшин Орхон), [[Туул гол]], [[Хараа гол]], [[Ерєє гол]], [[Шарын гол]] зэрэг олон голыг нийлїїлдэг. Дээд хэсэгтээ уулархаг газраар урсдаг, хєндийдєє хїрмэн чулуун гїн хацалтай, доод хэсэгтээ их єргєн болдог. [[Туул гол]] нийлсний дараа [[Орхон гол]] нь олон салаа болж уродаг, Голын єргєн нь ихэссээр 150 м хїрнэ. [[Ерєє гол]] нийлснээс хойш усны тєвшин нь хурдан дээшилдэг. [[Орхоны хєндий]] нь нугатай, тариалангийн ихээхэн талбайтай. [[Эрдэнэ зуу]] ([[Өвөрхангай]])орчимд Орхоны усыг усжуулалтад ашигладаг. Энд 8150 га талбайг услах чадалтай. [[Услалтын системийн суваг]]байдаг. Суваг дээр 528 квт чадалтай [[усан цахилгаан станц]] бии. Энэ бол манай улсын [[анхны усан цахилгаан станц]] юм. [[Орхон гол]]ыг Туулын адаг хїртэл усан замд ашиглаж болно гэж їздэг. Хєндий нь Их єргєсєж 10км, голын єргєн нь 250 м, усны гїн нь 3,5 м, урсгалын хурд нь 2,5 м/с хїрнэ. Усны сїлжээний нягтшил нь 0.08 км/км. 11-р сард хадаалж 130 орчим хоног хєлдїї байна. Гїн нь 3.5 м, урсгалын хурд нь 2.5 м/с хїрнэ. Орхоны адаг нь ([[Сїхбаатар хот]]ын орчимд) 602 м єндєрт байдаг. Адаг хавьдаа усны дундаж урсан єнгєрєлт нь 116м3/с, урсацын модуль 0.76 л/с.км болдог. Усжуулахад ашигладаг. Орхонд зэвэг, цурхай, булуу цагаан, алгана, гутаар зэрэг загас бий. [[Орхон гол]] нь XVIII эууны "[[Халх журам]]" хуулиар хїрээний орчимоос амьтан агнахыг хориглосон газрыг цаад хил бож байв. [[bg:Орхон]] [[de:Orchon]] [[en:Orhon River]] [[fr:Orkhon]] [[sk:Orchon]] [[sv:Orchon]] [[zh:鄂爾渾河]] Чулуут гол 821 4620 2004-06-13T15:40:49Z 61.27.74.65 [[Хангайн нуруу]]ны Гурван Ангархай уулын баруун хэсгийн араас эх авч Даваатын гол нэртэйгээр урсан хэд хэдэн гол горхиудыг нийлїїлэн авч [[Чулуут гол]] болон 415 км урсаж Идэр голын баруун гарт очиж нийлиэ. Усаа цуглуулах талбай нь 10750 ам.дєр.км, усны уналт нь 2000 м, гулдралын єргєн нь 80 м, гїн нь 3 м, урсгалын хурд нь 2 м/с ,усны жилийн урсан єнгєрєлт нь 25 шоо м хїрнэ. Хєндий, гулдрал нь хад чулуу ихтэй учраас Чулуут гол гэдэг нэртэй болжээ.Чулуут гол нь Тээлийн голын /их замын гїрнээс доош/ адгаас доош Ацатын горхины адзг хїртэл 100 орчим км газарт 60-60 орчим м гїн хїрмэн чулуун хавцал їїсгэж урсана. Энэ хїрмэн чулуу нь Хорго орчимын галт уулын дэлбэрэлтийн їед урсан ирсэн магмын бїтээгдхїїн юм. Чулуут голд Ихжаргалант, Хїрэмт, Тууп, Ажирга. Хаигал, Бумбат, Єлзийт, Мєрєн, Уужим, Даага, Ацат, Тээл, Суман зэрэг олон гопгорхи цутгана. Чулуут голын савд х.є.47°49', з.у,100°15'-ын сол.д гидро-карбонат сульфат; натрийн найрлагатай, їе мєч, мэдрэлийн євчнийг анагаах чанартай халуун, бїлээн рашаан оршдог. Энэ голын савд Чулуут, Тариат, Жаргапант, Цэцэрлэг сумдын нутагт орших Чулуут голын хадны зургийг 1998 онд улсын хамгаалалтад авчээ. Хануй гол 822 4621 2004-06-13T15:43:59Z 61.27.74.65 Хангайн гол нурууны [[Хан-Єндєр уул]]аас эх аваад зїїн хойшоо 421км урсаад Сэлэнгийн баруун хэсэгт нийлдэг гол. Усаа цуглуулах талбай нь 14620 ам.дєр.км. Хануй голын савд унтарсан галт уул олон бий. Дээд хэсэгийн хєндий нь ойтой. Гулдрал нь их тахиралдана. Тїїний єргєн нь 110м, гїн нь 2.2 м урсгалын хурд нь 0,5-3,5 м/с хїрнэ. Сайртай чулуурхаг ба хурмэн чулуун хавцалаар урсана. Усны дундаж урсан єнгєрєлт нь секундэд 15 шоо м. Хануйд Сэлэнгийн савын загас бий. Хїнїй зэрэг хэд хэдэн голуудыг нийлїїлж авнэ. Хануй голын хєндийд [[Булган]] аймгийн Баян-Агт сумын нутагт Х,є.49010', з,у.102°21'-ын солбилцолд [[гидрокарбонат]], [[хлорид]] ,[[натрий]], [[кальци]]йн найрлагатай рашаан бий. Суман гол 823 4622 2004-06-13T15:45:41Z 61.27.74.65 [[Тэрхийн цагаан нуур]]аас эх авч 50орчим км урсаад [[Чулуут гол]]ын зїїн хэсэгт цутгадаг. [[Суман гол]] эгц хїрмэн чулуун хавцал (єргєн нь 30, єндєр нь 10 орчим м) їїсгэж дундуур нь урсана. [[Чулуут гол]]оос дутахгїй их устай. Усны дундаж урсан єнгєрєлт нь 11,3м/с3 байна. [[Суман гол]] жижиг хїрхэрээ, боргио ихтэй. [[Тэрхийн цагаан нуур]]т цутгадаг Хойд тэрх голыг Суман голын эх нь гэж їздэг. Хїнїй гол 824 4623 2004-06-13T15:46:57Z 61.27.74.65 [[Хангайн нуруу]]ны [[Тээлийн Цагаан нуруу]]ны Бугатын нурууны зїїн хажуугаас эх авч зїїн хойшоо120км урсаад Хануй голд цутгана. Энэ голын савд нуур намаг ихтэй. Нэрний хувьд [[Хїннї]] гэдэг їгнээс гаралтай гэж [[Б.Ренчин]] гуай бичсэн байдаг. Хїнїйн голын сав нутагаас Хїннї гїрний тїїх, дурсгалын зїйлс ихээр олддог Хєхсїмийн рашаан 825 4624 2004-06-13T15:48:20Z 61.27.74.65 [[Архангай]] аймгийн [[Цэнхэр сум]]ын нутагт х,є,47°15', з.у.101°58'-ын сол.-д орших [[гидрокарбонат]] [[кальц]] [[магни]]й [[натри]]йн найрлагатай [[рашаан]] Баатархан уул 826 4625 2004-06-13T15:49:17Z 61.27.74.65 [[Архангай]]н Чулуут, голын баруун биед Булаггын нуруунаас зїїн тийш, Аnгархайн Булуу уулын хойд талд орших 2708 м єндєр уул. Тэрхийн Цагаан нуур 827 4626 2005-06-26T07:34:19Z 212.41.110.186 Хангайн нуруунаас эх авсан Хойд, Урд [[Тэрхийн гол]]ын урсгал Хорго галт уулын халуун хайлмал бодисод боогдон үүссэн цэнгэг уст нуур, урт нь 16 км, єргєн нь 4-10 км, 61 ам дєр.км талбайтай, Гүн нь 20 гаруй метр, д.т.д 2060 м єндєрт оршино. Цурхай зэрэг Сэлэнгийн савын загастай. Мєн ховор шувуу амьдардаг. Нуурын Толгой нь [[Хоргын дархан газар]]т багтдаг. Чойдогийн боргио 828 4627 2004-06-13T15:51:21Z 61.27.74.65 Чулуут, Суман голуудын бэлчирээс доош ойрхон орших 2 метр орчим эгц хадан босго руу буудаг хїрхрээ, Хавартаа энд голоо єгсєж яваа Сэлэнгийн савын загас цугларч боргионы єєд їсрэн дїїлж гарах нь гайхамшигтай. [[Чулуут гол]] дээр їїнээс доош хэд хэдэн том боргио бий. Wikipedia:Тавтай морилно уу 830 4629 2004-06-13T17:45:40Z 80.142.176.187 Please change the interface font as unicode font! Ази 831 4630 2004-06-13T18:45:18Z Pigou 7 Ази тив нь [[дэлхий]]н газар нутгийн 29,5 хувийг эзэлдэг бегеед [[дэлхий]]н хvн амын 60 хувь нь амьдардаг Лал 832 4631 2004-06-14T08:23:09Z Pigou 7 [[Ислам]]ийн шашинд eртєнцд цорийн ганц бурхан нь л байдаг.Тэр нь [[Аллах]].Мэдээж гол судар нь [[Коран]].Гол сургаал нь 6 итгэл(бvрхан(аллах), тэнгэр(angels),сvдар шаштир(коран), зєгнєгч [[Мухамmaд]],хєйт нас,жам ёс (fate)) ,5н vйл ажилгаа(итгэлийн илчлэл,єдєрд 5н удаагийн сvмд(Мэцца)гийн мєргєл,рамаданий мацаг барилт,єргєл) байдаг юм байна. Анх арабийн хойгийн Мэkkа([[араб]]аар Макка) нь эндэхийн далайгаас Сыриа орох гол усан боомт болдог байжээ.Мэkkад байдаг солир(тэнгэрийн чулуу ) нь эртнээс ариун газар гэж шvтэгдэж жилд нэг удаа ирж мєргєдєг байжээ.Энэ юэд арабийн аймгууд дайн байлдааниа зогсоож амгалан байдал тогтоодог .Гэхдээ энэ юэд олон янзийн бурхад оршиж байжээ.Жишээ нь Хобол,Манад,Араат,Эли Вассар гэх мэт.Энэ мэтчилэн Мэkkа нь эдийн засаг ,нийгмийин хувьд арабийн бусад газраас бага зэрэг илvv хєгжилтэй ,арабийн аймгуудийг нэгэн vндэстэн болгож шашин,соёлийн тєв нь болох асар их боломжтой байсан байна.Гэвч эдийн засаг нь хєгжихийн хэрээр хот худуу ,баян ядуугийн ялгаа ихээр гарах болсон байна.Тэр юэйин арабийн дээдсvvд нь голдуу нvvдэлчид бєгєєд суурин газрийн худалдаачид доод зэргийн давхарагд багтдаг байжээ.Иймээс нийгмийн шинэ хvчирэг хvчин болсон хvмvvсийн хувьд хуучиний ёс заншил,шашин шvтлэг эд нар нь ямар нэгэн ашиг тус байхгуй байсан тул тэд шинэ шашин,шинэ ёс заншил хайж эхэлсэн байна.Энэ нь исламийн шашин vvсгэх хамгийн том нухцул болсон байна. [[Мухаммэд]] нь дээрхи шинэ хvчин болох худалдаачин гаралтай хvн ажээ. Ислам гэдэг уг нь араб хэлээр аллахруу(тєлєє) гэсэн утга бvхий туйлийн vнэн(дэвєтэ) али эсвэл хязгааргvй энх амгалан гэдэг агуулгатай ажээ. Исламийн гол сургаалийг дээр єгєєлсэн 6 итгэл бую(иман),5 у/а(ибада?)ийг даган мєрддєг хvнийг муслим(исламийг шутэгч) гэдэг байна эхлээд 6 итгэл бую Иманийг нь товч тайлбарлая 1.Eртэнцд байдаг туйлийн vнэн бурхан бол Аллах.Аллах нь бvхий л оюун ухаан бєгєєд эстэс ,тєгсгєл гэж байхгуй ,тэрний хvч чадал нь хязгааргуй бєгєєд,тvйлийн аруйн,бухнийг бvтээгч бєгєєд бvхнийг устгагч . 2.Тэнгэр(ангэлс)Аллахийн бараа болгсод,тэд нvгэл уйлддэггvй 3.Шаштир.Исламийн аруйн судар нь Коран болон тvvнээс ємнє аллахийн илгээсэн шаштирууд.Yvнд Библийг хvртэл багтаадаг байна.Коран нь арабаар [[al-Quran]] .Мухамэд 22 настай байх юyд нь Аллахаас буулгасан сургаалийг бичсэн зvйл .114 зvйлээс тогтдог.Одоогийнхоо хэлбэрийг олсон нь 3-р халиф Османий юэд бололтой.Гол агуулга нь Бурханий цорийн ганц шинж тэмдэг нь бусад шашин(жудэ,xрист)тэй ижилхэн eртэнцийн vvслээс сvvлчийн шийтгэл хvртэлх хvн тєрєлхтєний тvvх .итгэл,юсєртvхvvн,хvvлй,гэрлэлт,vгсаа,хvдалдаа наймаа,шийтгэл зэрэгийг нарийвчилан бичсэн байдаг ажээ. 4.Зєгнєгч .Аллах(уунээс хойш бурхан)ийн зєгнєгч нь Коран бичсэнээр 25 хvн байдаг байна.Хамгийн томд нь Адам,Ноа(арабаар Ноах),, Абрахам, Ишмаэл, Исаац, Жацоб, Мосэс, анд Жэсvс.эдгээр нь бvгд зєгнєгч бvгvvд али нь ч бурхан болон бурханий хvv гэж vздкvй байна.Харин хамгийн гол зєгнєгч бол Мухамэд гэж vздэг гэнэ.Бас Мухамэд нь бурхан болоод бурханий хvv биш гэж уздэг. 5.Сvvлчийн шийтгэл энэ хорвоогийн тєгсгєл болон сvvлчийн шийтгэл мєнхийн улсийн оршин тогнолийг итгэх 6.Бурханий зарлиг=Аллахийн зарлиг нь дагах нь жам ёсний зvйл. жич: бурханий зарлигийг арабаар Ал-Чадар гэдэг байна. Харин 5 v/а нь. 1.Итгэлийн илчлэл.Энэ нь ( Аллахаас єєр бурхан vгvй,Мvхамэдээс єєр элч байхгуй гэдэгийг гэрчилж байна) гэж мєргєдєг гэнэ. 2.Мєргєлийг єдєрд таван удаа Мэццагийн зvг хандаж арабаар хэлээр мєргєл vйлддэг байна. 3.Мацаг барих .Рамадан нь исламийн тоололоор 9 сард єдєр нэгч удаа хооллож,тамхи татаж,архи ууж,амттан али эсвэл мансууруулах зvйлс vнэрлэж,сэх хийхийг хориглодог байна.Харин євчтэй хvн,жирэмсэн эмэгтэйчvvд нь мєрддгvй байна. 4.Єргєл (Закат).Энэ юртунстэд олсон эд хєрєнгє нь муу муухай зуйлээс олсон хєрєнгє тул хойт насандаа зовох нэг нєхцєл нь болдог.Тиймээс нэг хэсгийг нь Аллахад єргєл бариж,нєгєє хэсгийг нь хэрэглэх ёстой гэдэг байна.Исламийн хуулиар газар эзэмшэгvй юэд татвар тєлЄ7х уурэг байхгуй боловч энэ нь нэг ёсний татварийг оролдог байна.Гэвч энэ нь ядуучуудийг тэтгэх мэтээр зарцуулагддаг тул "нийгмийн татвар"ийн vvрэгийг гvйцтэдэг байна. 5.Даянчилал(эргэлт) Хаж.Ислам шvтлэгтэй болгон исламийн тоололоор 12 сарийн 7-12ний єдрєєдэд Мэцца-д очиж мєргєх ёстой гэнэ. Исламийн урсгалуудийн хамгийн том нь Сvннагийн булэг.Энэ нь [[Мухамэд]]ийн сургаали Сvнна-г дагалдах хун гэсэн утгатай ажээ.Сvнна дотор урсгал байхгуй боловч Исламийн хуулийн тайлалаасаа шалтгаалж 4нхэсэгт хуваагддаг байна. Дараагийн том урсгал нь [[Шиьа]] (алигийн булэг гэдэг vгний товчлол).4-р халиф Алиг шvтэн бишрэгчид.Мvхамэд нь Алид єєрийнхєє нууцийг дамжуулсан учраас Мухамэдийн цорийн ганц дамжуулагч нь Али гэж vздэг байна.Дотор нь 12 имамийн булэг,исмайлийн булэг,Сайтийн бvлэг гэж хуваадаг байна.Yvнээс гадна вахифф,хааф, гэх мэтийн урсгалууд байдаг байна. Ислам 833 10520 2006-11-21T16:49:34Z Zorigt 49 Исламын шашинд ертөнцөд цорын ганц бурхан нь л байдаг гэж үздэг. Тэр нь [[Аллах]]. Мэдээж гол судар нь [[Коран]]. Гол сургаал нь 6 итгэл (бурхан (Аллах), тэнгэр (ангел), судар шаштир (коран), зөнч Мухаммэд, хойд нас ,жам ёс (фатэ)), 5 үйл ажиллагаа (итгэлийн илчлэл, өдөрт 5 удаагийн сүм ([[Мэкка]])ийн мєргєл, [[рамадан]]ы мацаг барилт, өргөл) байдаг юм байна. Анх Арабын хойгийн Мэкка (арабаар Макка) нь Энэтхэгийн далайгаас [[Сири]] орох гол усан боомт болдог байжээ. Мэккад байдаг [[солир]] (тэнгэрийн чулуу ) нь эртнээс ариун газар гэж шүтэгдэж, хүмүүс жилд нэг удаа ирж мєргєдєг байжээ. Энэ үед [[Араб]]ын аймгууд дайн байлдаанаа зогсоож, амгалан байдал тогтоодог. Гэхдээ энэ үед олон янзын бурхад оршиж байжээ. Жишээ нь Хобол, Манад, Араат, Эли Вассар гэх мэт. Энэ мэтчилэн Мэкка нь эдийн засаг, нийгмийин хувьд Арабын бусад газраас бага зэрэг илүү хөгжилтэй, Арабын аймгуудыг нэгэн үндэстэн болгож шашин, соёлын төв нь болох асар их боломжтой байсан байна. Гэвч эдийн засаг нь хөгжихийн хэрээр хот хөдөө, баян ядуугийн ялгаа ихээр гарах болсон байна. Тэр үеийн Арабын дээдсүүд нь голдуу нүүдэлчид бөгөөд суурин газрын худалдаачид доод зэргийн давхаргад багтдаг байжээ. Иймээс нийгмийн шинэ хүчирэг хүчин болсон хүмүүсийн хувьд хуучны ёс заншил, шашин шүтлэг нь ямар нэгэн ашиг тус байхгүй байсан тул тэд шинэ шашин, шинэ ёс заншил хайж эхэлсэн байна. Энэ нь исламын шашин үүсэх хамгийн том нөхцөл болсон байна. Мухаммэд нь дээрх шинэ хүчин болох худалдаачин гаралтай хүн ажээ. Ислам гэдэг үг нь араб хэлээр Аллах руу (төлөө) гэсэн утга бүхий туйлын vнэн (дэвөтэ), аль эсвэл хязгааргүй энх амгалан гэдэг агуулгатай ажээ. Исламын гол сургаалийг дээр өгүүлсэн 6 итгэл буюу иман, 5 үйл ажиллагаа (ибада?)-г даган мөрддөг хүнийг муслим (исламыг шүтэгч) гэдэг байна. Эхлээд 6 итгэл буюу Иманыг нь товч тайлбарлая. 1. Ертөнцөд байдаг туйлын үнэн бурхан бол Аллах. Аллах нь бүхий л оюун ухаан бөгөөд эцэс төгсгөл гэж байхгүй, түүний хүч чадал нь хязгааргүй бөгөөд туйлын ариун, бүхнийг бүтээгч бөгөөд бүхнийг устгагч. 2. Тэнгэр(ангелүүд) - Аллахын бараа бологсод, тэд нүгэл үйлддэггүй. 3. Шаштир. Исламын ариун судар нь Коран болон тvvнээс өмнө Аллахын илгээсэн шаштирууд. Yүнд Библийг хүртэл багтаадаг байна. Коран нь арабаар ал-Куран. Мухаммэд 22 настай байх үед нь Аллахаас буулгасан сургаалийг бичсэн зvйл. 114 зvйлээс бүрддэг. Одоогийнхоо хэлбэрийг олсон нь 3-р халиф Османы үед бололтой. Гол агуулга нь Бурхны цорын ганц шинж тэмдэг нь бусад шашин (жүүд, христ)-тай ижилхэн, ертөнцийн үүслээс сүүлчийн шийтгэл хүртэлх хүн төрөлхтний түүх, итгэл, ёс суртахуун, хууль, гэрлэлт, угсаа, худалдаа наймаа, шийтгэл зэргийг нарийвчлан бичсэн байдаг ажээ. 4. Зөнч. Аллахын зөнч нь Коранд бичсэнээр 25 хүн байдаг. Хамгийн том нь Адам, Ноа (арабаар Ноах), Абрахам, Исмаэл, Исаак, Яакоб, Мосэс, Есүс. Эдгээр нь бvгд зөнч бөгөөд аль нь ч бурхан болон бурхны хүү гэж үздэггүй. Харин хамгийн гол зөнч бол Мухаммэд гэж үздэг. Бас Мухаммэд нь бурхан болоод бурхны хүү биш гэж үздэг. 5. Сүүлчийн шийтгэл - Энэ хорвоогийн төгсгөл болон сүүлчийн шийтгэл, мөнхийн улсын оршин тогнолыг итгэдэг. 6. Бурхны зарлиг - Аллахын зарлигийг дагах нь жам ёсны зүйл. Харин 5 үйл ажиллагаа нь: 1. Итгэлийн илчлэл. Энэ нь "Аллахаас өөр бурхан үгүй, Мухаммэдээс өөр элч байхгүй гэдгийг гэрчилж байна" гэж мөргөдөг гэнэ. 2. Өдөрт таван удаа Мэккагийн зүг хандаж араб хэлээр мөргөл үйлддэг. 3. Мацаг барих. Рамадан нь исламын тооллоор 9 сард тохиодог бөгөөд энэ үеэр нэг ч удаа хооллож, тамхи татаж, архи ууж, амттан аль эсвэл мансууруулах зүйлс хэрэглэж, секс хийхийг хориглодог байна. Харин өвчтэй хүн, жирэмсэн эмэгтэйчүүд нь мөрддөггүй. 4. Өргөл (Закат). Энэ ертөнцөд олсон эд хөрөнгө нь муу муухай зүйлээс олсон хөрөнгө тул хойд насандаа зовох нэг нөхцөл болдог. Тиймээс нэг хэсгийг нь Аллахад өргөл барьж, нөгөө хэсгийг нь хэрэглэх ёстой гэдэг байна. Исламын хуулиар газар эзэмшдэггүй хүн татвар төлөх үүрэг байхгүй боловч энэ нь нэг ёсны татварыг орлодог байна. Энэ нь ядуучуудыг тэтгэх мэтээр зарцуулагддаг тул "нийгмийн татвар"-ын үүргийг гүйцэтгэдэг юм. 5. Даяанчлал (эргэлт) Хаж. Ислам шүтлэгтэй болгон Исламын тооллоор 12-р сарын 7-12-ны өдрүүдэд Мэккад очиж мөргөх ёстой гэнэ. Исламын урсгалуудын хамгийн том нь Суннитуудын бүлэг. Энэ нь Мухаммэдийн сургааль Сунна-г дагалдах хүн гэсэн утгатай ажээ. Суннит дотор урсгал байхгүй боловч Исламын хуулийн тайллаас шалтгаалж 4 хэсэгт хуваагддаг. Дараагийн том урсгал нь Шийт (Алигийн бүлэг гэдэг үгний товчлол). 4-р халиф Алиг шүтэн бишрэгчид. Мухаммэд нь Алид өөрийнхөө нууцыг дамжуулсан учраас Мухаммэдийн цорын ганц дамжуулагч нь Али гэж vздэг байна. Дотор нь 12 Имамын бүлэг, Исмайлийн бүлэг, Сайтын бүлэг гэж хуваадаг. Yүнээс гадна Вахифф, хааф гэх мэтийн урсгалууд байдаг. Image:LocationMongolia.png 834 6911 2005-11-24T16:49:19Z 81.214.255.200 монголын газрын зураг Монголын газрийн зураг Image:Lambang Mongolia.png 835 4634 2004-06-14T18:44:06Z Pigou 7 Turiin suld Turiin suld Цагаан толгой 837 10495 2006-11-20T15:05:34Z Zorigt 49 {| |- align="center" ||&nbsp;||&#1040;||&#1041;||&#1042;||&#1043;||&#1044;||&#1045;||Ё||&#1046;||&#1047;||&#1048;||&#1049;||&#1050;||&#1051;||&#1052;||&#1053;||&#1054;||&#1256;||&#1055; |- align="center" ||&nbsp;||&#1056;||&#1057;||&#1058;||&#1059;||&#1198;||&#1060;||&#1061;||&#1062;||&#1063;||&#1064;||&#1065;||&#1066;||&#1067;||&#1068;||&#1069;||&#1070;||&#1071; |- align="center" ||&nbsp;||&#1072;||&#1073;||&#1074;||&#1075;||&#1076;||ё||&#1077;||&#1078;||&#1079;||&#1080;||&#1081;||&#1082;||&#1083;||&#1084;||&#1085;||&#1086;||&#1257;||&#1087; |- align="center" ||&nbsp;||&#1088;||&#1089;||&#1090;||&#1091;||&#1199;||&#1092;||&#1093;||&#1094;||&#1095;||&#1096;||&#1097;||&#1098;||&#1099;||&#1100;||&#1101;||&#1102;||&#1103; |} 1220 838 7427 2006-01-28T02:17:00Z 70.105.20.168 merge to identical page #redirect [[1220 он]] 1220 он 839 4638 2004-06-15T16:07:05Z Pigou 7 [[ja:13世紀]] [[af:13de eeu]] [[cs:13. stolet&#237;]] [[da:13. &#229;rhundrede]] [[de:13. Jahrhundert]] [[en:13th century]] [[eo:13-a jarcento]] [[es:Siglo XIII]] [[fr:XIIIe siècle]] [[fy:13e ieu]] [[nl:13e eeuw]] [[pl:XIII wiek]] [[pt:Século XIII]] [[ro:Secolul XIII]] [[sl:13. stoletje]] [[sv:1200-talet (sekel)]] [[uk:13 &#1089;&#1090;&#1086;&#1083;&#1110;&#1090;&#1090;&#1103;]] [[zh:13&#19990;&#32426;]] 1220 on Түүх 840 7305 2006-01-08T15:31:11Z 220.46.168.178 '''''Түүх''''' гэж хүний амьдрал,нийгмийн үйл явцыг цаг хугацаа,орчинтой нь уялдуулан задлан шинжилж,үр дагавар,нөхцөл,харилцаа холбоо зэргийг нь сийрүүлэн бичсэн бичиг баримтуудыг хэлнэ.Илүү өргөн утгаараа тэрхүү "үйл явц=Түүх" гэж ойлгож болно.Бас хүний амьдралаас гадна ямар нэгэн үзэгдэл,зүйлсд ч гэсэн хэрэглэгдэх тохиолдол байдаг.Жишээ нь:"Нарны аймгийн түүх". Түүх гэдэг үг нь эртний грекийн "historia=судлаад ойлгох" гэдэг үгнээс гаралтай. Хүн төрөлхтний түүхийг анх системчлэн бичсэн хүмүүс нь [[Эртний Грек]]ийн [[Плутархи]], Хань улсын түүхч [[Сы Ма Цянь]] нар болно. Плутархи нь эртний Грекийн улс төр, нийгэм, дипломат, дайн байлдааны түүхийг тухайн үеийн бага Азид байсан [[Ассир]]ийн [[Эзэнт гүрэн]] болон Грекийн зөрчил дээр тулгуурлан бичжээ. Өөрөөр хэлбэл, [[Газар дундын тэнгис]]ийг ноёрхох эрхийн төлөөх Европ Азийн хоёр гүрний зөрчилдөөнийг харуулжээ. Тэгвэл Сы Ма Цянь Хятадын анхны нэгдмэл улс болох Цинь улсаас эхэлсэн Хятадын [[хаант засаглал]]ыг хэрхэн зөвтгөх,мөн ертөнцийн цорын ганц соёл иргэншилт улс болох [[Хань гүрэн]] болон түүнийг тойрсон бүдүүлэг харанхуй улсуудын тухай номлосноороо онцлог юм. Өөрөөр хэлбэл хятад төвт түүхийн үзлийг Сы Ма Цянь анх удаа түүх бичлэгийнхээ үндсэн [[философи]] болгожээ. Хятад улсын өнөөдрийн түүх судлал Сы Ма Цяний үеэс ер өөрчлөгдөн хөгжиж чадаагүй байна. [[Монголын түүх]]бичлэг эртнээс Хятад, Перс, Орос зэрэг орнуудад бичигдэж ирсэн бөгөөд Монголчууд өөрсдөө түүхээ идэвхтэй бичиж эхэлсэн үе нь нэлээд хожуу 16 дугаар зуунаас эхэлнэ. [[Алтан товч]], [[Эрдэнийн эрх]], [[Асрагч нэртийн түүх]] зэрэг юм. 1240 онд зохиогдсон гэж үзэж буй [[Нууц Товчоо]] нь зохиогч нь хэн болох нь маргаантай, мөн түүхийн эх сурвалжийн хувьд эргэлзээтэй, түүхэн зохиолын хэмжээнд авч үзэх ёстой хэмээн зарим [[Монголч эрдэмтэд]] үздэг юм. ==Холбогдох категорууд== <table border=0 cellpadding=1 cellspacing=0 style="width: 100%; vertical-align: top"> <tr> <td valign=top> '''Түүх, байршилаар нь''' * [[Монголын түүх|Монгол]] * [[Африкын түүх|Африк]] * [[Америкын түүх|Америк]] * [[Азийн түүх|Ази]] * [[Европын түүх|Европ]] * [[Номхон далайн орнуудын түүх|Номхон далайн орон]] * [[Антарктик]] </td> <td valign=top> '''Түүх,цаг хугацаагаар нь''': * [[Эртний түүх]] * [[Дундад зууны түүх]] * [[Орчин үеийн түүх]] * [[20,21-р зууны түүх]] * [[Галав,үе]] * [[Цаг хугацааны хэлхээ]] </td> </tr> </table> ===Бусад=== * [[Байгалын түүх]] * [[Шашны түүх]] * [[Шинжлэх ухаан.технологийн түүх]] * [[Intellectual history]] ===Miscellaneous classifications=== (''Not necessarily part of academic history studies'') * [[Cultural movement]]s * [[Diaspora studies]] * [[Economic history]] * [[History of art]] * [[History of cinema]] * [[History of economic thought]] * [[History of ideas]] * [[Biography|History of individuals]] (biography) * [[History of literature]] * [[History of mathematics]] * [[History of mental illness]] * [[History of philosophy]] * [[History of physics]] * [[History of present-day nations and states]] * [[History of religions]] * [[History of theater]] * [[Historiography]] * [[Extinct_countries,_empires,_etc.|History of extinct nations and states]] * [[Legal history]] * [[Microhistory]] * [[Military history]] * [[Philosophy of history]] * [[Psychohistory]] == External links== *An attempt at [[NPOV]] history with a "Chronology of Events in History, Mythology, and Folklore": http://www.b17.com/family/lwp/frameset/frameset.html *"Timelines of History," A collection of timelines organized by time, location and subject matter: http://timelines.ws * [http://www.ericdigests.org/1994/core.htm The Core Ideas of "Lessons from History: Essential Understandings and Historical Perspectives Students Should Acquire." ERIC Digest.] * [http://www.ericdigests.org/1995-1/history.htm Achieving History Standards in Elementary Schools. ERIC Digest.] * [http://www.ericdigests.org/1999-1/history.html Teaching World History: The Global Human Experience through Time. ERIC Digest.] * [http://www.fordham.edu/halsall/ Internet History Sourcebooks] Collections of public domain and copy-permitted historical texts presented cleanly (without advertising or excessive layout) for educational use. [[af:Geskiedenis]] [[ar:&#1578;&#1575;&#1585;&#1610;&#1582;]] [[az:Tarix]] [[bg:&#1048;&#1089;&#1090;&#1086;&#1088;&#1080;&#1103;]] [[ca:Hist&#242;ria]] [[cs:D&#283;jepis]] [[cy:Hanes]] [[da:Historie]] [[de:Geschichte]] [[en:History]] [[el:&#921;&#963;&#964;&#959;&#961;&#943;&#945;]] [[es:Historia]] [[eo:Historio]] [[et:Ajalugu]] [[fr:Histoire]] [[fy:Skiednis]] [[ko:&#50669;&#49324;]] [[hr:Povijest]] [[it:Storia]] [[ia:Historia]] [[sw:Historia]] [[la:Historia]] [[nl:Geschiedenis]] [[ja:&#27508;&#21490;]] [[no:Historie]] [[pl:Historia]] [[pt:Hist&#243;ria]] [[ro:Istorie]] [[ru:&#1048;&#1089;&#1090;&#1086;&#1088;&#1080;&#1103;]] [[simple:History]] [[sl:Zgodovina]] [[sr:&#1048;&#1089;&#1090;&#1086;&#1088;&#1080;&#1112;&#1072;]] [[sv:Historia]] [[tr:Tarih]] [[ur:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE]] [[zh-cn:&#21382;&#21490;]] [[zh-tw:&#27511;&#21490;]] [[category:Нийгмийн ухаан]] Image:250px-Ant.nebula.arp.600pix 841 4640 2004-06-16T04:19:19Z Pigou 7 Image:250px-Dust.devil.mars.arp.750pix 842 4641 2004-06-16T04:19:48Z Pigou 7 Image:Broken/ 843 4642 2004-06-16T04:19:56Z Pigou 7 Image:250px-Moon.crater.arp.750pix 844 4643 2004-06-16T04:20:21Z Pigou 7 Image:250px-Grav.lens1.arp.750pix 845 4644 2004-06-16T04:20:43Z Pigou 7 Хvмvvсийн амьдрал 846 9759 2006-10-16T15:34:17Z Dermee 51 /* Холбогдох категорууд */ ==Холбогдох категорууд== <table border=0 cellpadding=1 cellspacing=0 style="width: 100%; vertical-align: top"> <tr> <td valign=top> '''Монгол''' *[[Монголчуудын заншил]] *[[Монгол хүний чанар|Хүн чанар]] *[[Монгол үндэстний хурим|Хурим]] *[[Монголчуудын оршуулгын ёслол|Оршуулгын ёслол]] *[[Монгол үндэстэний хоол|Хоол]] *[[Монголчуудын баяр ёслол|Баяр ёслол]] *[[Монгол хүний боловсорол|Боловсорол]] *[[Монголын эдийн засаг|Эдийн засаг]] *[[Монголын улс төр|Улс төр]] *[[Монголын шашин|Шашин]] </td> <td valign=top> '''Дэлхийн бусад улсууд''' *[[Улс орнуудын заншил|Заншил]] *[[Хүн чанар]] *[[Улс орнуудын хурим|Хурим]] *[[Улс орнуудын оршуулгын ёслол|Оршуулгын ёслол]] *[[Улс орнуудын үндэстэний хоол|Хоол]] *[[ Улс орнуудын баяр ёслол|Баяр ёслол]] *[[ Улс орнуудын боловсролын түвшин]] *[[ Улс орнуудын засаг|Эдийн засаг]] *[[Улс орнуудын улс төрын байдал|Улс төр]] *[[Шашин]] </td> </tr> </table> ===Хүний үйл ажилгаа=== *[[Нойр]] **[[Зүүд]] *[[Хоол]] *[[Хөдөлмөр]] *[[Гэр бүл]] **[[Төрөлт]] **[[Угаалага]] **[[Цэвэрлэгээ]] **[[Хүүхэд]] *[[Зуршил]] **[[Хувцас]] **[[Ариун цэвэр]] **[[Нүүр будалт]] *[[Хайр дурлал]] **[[Хайр]] **[[Дурлал]] **[[Шохоорхол]] *[[Сонирхол]] **[[Зугаа цэнгэл]] **[[Тоглоом]] *[[Боловсорол]] *[[Инээд]] *[[Заншил]] Нийгэм 847 5811 2005-07-09T14:25:56Z Kwant 41 [[da:Society]] [[de:Gesellschaft]] [[en:Society]] [[simple:Society]] [[ja:社会]] Дэлхийн улс,орнууд 848 11890 2007-01-23T17:36:26Z Bilguun.alt 374 /* I */ <div style="border:solid 5px #f80; width:100%;"> This page needs to be translated into the mongolian language urgently. </div> <table border=1 cellpadding=1 cellspacing=0 style="float: right; border-collapse: collapse; margin-left:1em"> <caption>'''Lists by country'''</caption> <tr bgcolor="#FFD700"><th>Topical country articles<tr><td> Main articles (''[[Wikipedia:WikiProject Countries|WikiProject Countries]]'') <!-- Follow: lists of main topical articles from WikiProject Countries, ordered as by the project --> *[[History of present-day nations and states|History]] *[[List of politics by country articles|Politics]] *[[List of subnational entities|Subnational entities]] *Culture: ''see in'' [[Culture]] *[[Transportation by country|Transportation]] *Tourism: ''see in'' [[Tourism]] Others<!-- Follow: Other lists with other topical articles for each country order A-Z --> *[[List of election results|Election results]] *[[List of flags|Flags]] and [[national flag]] *Military: ''see in'' [[armed force]] *[[List_of_cultural_and_regional_genres_of_music|Music]] *[[List of national anthems|National anthems]] *[[List of national culture articles|National cultures]] *[[List of national leaders|National leaders]] *[[List of national legislatures|National legislatures]] *[[List of intelligence agencies|Intelligence agencies]] <tr bgcolor="#FFD700"><th>Topics sorted by country<tr><td> *[[Lists of country-related topics|All topics]] *[[List of airlines|Airlines]] *[[List_of_novelists_by_nationality|Authors]] *[[List of battles (geographic)|Battles]] *[[List of cathedrals|Cathedrals]] *[[List of famous cemeteries|Cemeteries]] *[[List of city listings by country|Cities]] *[[List of colleges and universities by country|Colleges and universities]] *[[Lists of companies|Companies]] *[[Education by country|Education]] *[[Lists of incumbents|Incumbents]] *[[List of islands|Islands]] *[[List of light-rail transit systems|Light-rail transit systems]] *[[List_of_national_parks|National parks]] *[[List of newspapers|Newspapers]] *[[List of people by nationality|People]] *[[List of political parties|Political parties]] *[[List of popular tourist regions|Popular tourist regions]] *[[List of railway companies|Railway companies]] *[[List of schools by country|Schools]] *[[List of capitals of subnational entities|Subnational capitals]] *[[World Heritage Sites]] <tr bgcolor="#FFD700"><th>Lists for most countries<tr><td> *[[List of adjectival forms of place names|Adjectives]] *[[List of country calling codes|Country calling codes]] *[[List of country name etymologies|Country name etymologies]] *[[List of FIPS country codes|FIPS country code]]s *[[List of countries by gross domestic product|GDP]] *[[List of countries by GDP per capita|GDP - per capita]] *[[Table of historical exchange rates|Forex rates]] *[[List of historical national capitals|Historical capitals]] *[[List of Internet TLDs|Internet TLDs]] *[[List of IOC country codes|IOC country code]]s *[[ISO 3166-1|ISO country code]]s *[[List of national capitals|National capitals]] *[[National emblem]]s *[[List of official languages|Official languages]] *[[List of most popular family names|Popular family names]] *[[List of state mottos|State mottos]] *[[List of countries by system of government|System of government]] *[[United Nations member states|UN member states]] *[[Table of voting systems by nation|Voting systems]] <tr bgcolor="#FFD700"><th>Other<tr><td> *[[European Union member states|EU member states]] *[[List of countries by IQ|IQ]] *[[Ship prefix]] </table> *[[List of national capitals|by capital city]] *[[List of countries by continent|by continent]] *[[List of countries by population|by population]] *[[List of countries by area|by area]] *[[List of countries by population density|by population density]] *[[List of countries by gross domestic product|by gross domestic product]] *[[List of countries by date of nationhood|by date of nationhood]] *[[time zone]] *[[list of island countries]]. ([[country]] [[state]] [[nation state]] [[list of dependent territories]] [[list of disputed or occupied areas]]. [[Imaginary country|imaginary countries]], [[micronation]] [[List of extinct countries, empires, etc.]]). __NOTOC__ ==A== [[Abkhazia]]<sup>[[#Notes|7]]</sup> - [[Afghanistan]] - [[Albania]] - [[Algeria]] - [[Andorra]] - [[Angola]] - [[Antigua and Barbuda]] - [[Argentina]] - [[Armenia]] - [[Australia]] - [[Austria]] - [[Azerbaijan]] ==B== [[Bahamas]] - [[Bahrain]] - [[Bangladesh]] - [[Barbados]] - [[Belarus]] - [[Belgium]] - [[Belize]] - [[Benin]] - [[Bhutan]] - [[Bolivia]] - [[Bosnia and Herzegovina]] - [[Botswana]] - [[Brazil]] - [[Brunei]] - [[Bulgaria]] - [[Burkina Faso]] - Burma (now [[Myanmar]]) - [[Burundi]] ==C== [[Cambodia]] - [[Cameroon]] - [[Canada]] - [[Cape Verde]] - [[Central African Republic]] - [[Chad]] - [[Chile]] - [[People's Republic of China]] - [[Republic of China]]<sup>[[#Notes|1]]</sup> (''Taiwan'') - [[Colombia]] - [[Comoros]] - [[Democratic Republic of the Congo]] (formerly ''Zaire'') - [[Republic of the Congo]] - [[Costa Rica]] - [[Côte d'Ivoire]] - [[Croatia]] - [[Cuba]] - [[Cyprus]]<sup>[[#Notes|8]]</sup> - [[Czech Republic]] ==D== [[Denmark]] - [[Djibouti]] - [[Dominica]] - [[Dominican Republic]] ==E== [[East Timor]] - [[Ecuador]] - [[Egypt]] - [[El Salvador]] - [[Equatorial Guinea]] - [[Eritrea]] - [[Estonia]] - [[Ethiopia]] ==Ф== [[Fiji]] - [[Finland]] - [[Франц улс]] ==G== [[Gabon]] - [[The Gambia]] - [[Georgia (country)|Georgia]] - [[Germany]] - [[Ghana]] - [[Greece]] - [[Grenada]] - [[Guatemala]] - [[Guinea]] - [[Guinea-Bissau]] - [[Guyana]] ==H== [[Haiti]] - Holy See (see [[Vatican City]]<sup>[[#Notes|4]]</sup>) - [[Honduras]] - [[Hungary]] ==I== [[Iceland]] - [[India]] - [[Indonesia]] - [[Iran]] - [[Iraq]] - [[Republic of Ireland|Ireland]] - [[Israel]] - [[Итали]] - Ivory Coast (see [[Côte d'Ivoire]]) ==J== [[Jamaica]] - [[Япон]] - [[Jordan]] ==K== [[Kazakhstan]] - [[Kenya]] - [[Kiribati]] - [[North Korea|Korea, North]] - [[South Korea|Korea, South]] - [[Kuwait]] - [[Kyrgyzstan]] ==L== [[Laos]] - [[Latvia]] - [[Lebanon]] - [[Lesotho]] - [[Liberia]] - [[Libya]] - [[Liechtenstein]] - [[Lithuania]] - [[Luxembourg]] ==M== [[Republic of Macedonia]]<sup>[[#Notes|6]]</sup>- [[Madagascar]] - [[Malawi]] - [[Malaysia]] - [[Maldives]] - [[Mali]] - [[Malta]] - [[Marshall Islands]] - [[Mauritania]] - [[Mauritius]] - [[Mexico]] - [[Federated States of Micronesia]] - [[Moldova]] - [[Monaco]] - [[Монгол улс]] - [[Morocco]] - [[Mozambique]] - [[Myanmar]] ==N== [[Namibia]] - [[Nauru]] - [[Nepal]] - [[Netherlands]] - [[New Zealand]]<sup>[[#Notes|2]]</sup> - [[Nicaragua]] - [[Niger]] - [[Nigeria]] - [[Turkish Republic of Northern Cyprus|Northern Cyprus]]<sup>[[#Notes|8]]</sup> - [[North Korea]] - [[Norway]] ==O== [[Oman]] ==P== [[Pakistan]] - [[Palau]] - [[Palestine]] (see [[West Bank]], [[Gaza Strip]])<sup>[[#Notes|3]]</sup> - [[Panama]] - [[Papua New Guinea]] - [[Paraguay]] - [[Peru]] - [[Philippines]] - [[Poland]] - [[Portugal]] ==Q== [[Qatar]] ==R== [[Romania]] - [[Russia]] - [[Rwanda]] ==S== [[Saint Kitts and Nevis]] - [[Saint Lucia]] - [[Saint Vincent and the Grenadines]] - [[Samoa]] - [[San Marino]] - [[São Tomé and Príncipe]] - [[Saudi Arabia]] - [[Senegal]] - [[Serbia and Montenegro]] - [[Seychelles]] - [[Sierra Leone]] - [[Singapore]] - [[Slovakia]] - [[Slovenia]] - [[Solomon Islands]] - [[Somalia]] - [[Somaliland]]<sup>[[#Notes|7]]</sup> - [[South Africa]] - [[South Korea]] - [[South Ossetia]]<sup>[[#Notes|7]]</sup> - [[Spain]] - [[Sri Lanka]] - [[Sudan]] - [[Suriname]] - [[Swaziland]] - [[Sweden]] - [[Switzerland]] - [[Syria]] ==T== Taiwan (see [[Republic of China]]<sup>[[#Notes|1]]</sup>) - [[Tajikistan]] - [[Tanzania]] - [[Thailand]] - Timor Leste (see [[East Timor]]) - [[Togo]] - [[Tonga]] - [[Trinidad and Tobago]] - [[Tunisia]] - [[Turkey]] - [[Turkmenistan]] - [[Tuvalu]] ==U== [[Uganda]] - [[Ukraine]] - [[United Arab Emirates]] - [[United Kingdom]] - [[United States|United States of America]] - [[Uruguay]] - [[Uzbekistan]] ==V== [[Vanuatu]] - [[Vatican City]]<sup>[[#Notes|4]]</sup> (''Holy See'') - [[Venezuela]] - [[Vietnam]] ==W== [[Western Sahara]]<sup>[[#Notes|5]]</sup> ==Y== [[Yemen]] ==Z== [[Zambia]] - [[Zimbabwe]] ---- <small> ==Notes== About the status/sovereignty of countries listed *<sup>1</sup> [[Republic of China]] (Taiwan): see [[Political status of Taiwan]] *<sup>2</sup> [[Cook Islands]] and [[Niue]] are in free association with New Zealand (see also [[Niue Constitution Act 1974 (NZ)]]) and can be found at the [[list of dependent territories]] *<sup>3</sup> Palestine: "[[State of Palestine]]" was declared 1988 and recognized by a series of Arab and Muslim countries, see also: [[proposals for a Palestinian state]] and [[Palestinian territories]]. [[Gaza Strip]], [[West Bank]], [[Israel]] include country articles about areas in the [[Palestine]] region. *<sup>4</sup> Vatican: see [[Holy See]] *<sup>5</sup> Western Sahara: see [[Politics of Western Sahara]] *<sup>6</sup> [[Republic of Macedonia]]: known internationally as "The Former Yugoslav Republic of Macedonia" (see there). *<sup>7</sup> Abkhazia, Somaliland, and South Ossetia are self-declared independent states with no international recognition from any other nation: see [[List of unrecognized countries]]. *<sup>8</sup> The [[Turkish Republic of Northern Cyprus]] seceded from [[Cyprus]], but is only recognized by [[Turkey]]. ==Related topics== *[[List of reference tables#List of countries and other entities]] *[[Geography]] *The [[Earth]] *[[Continent]] *[[Thirty most populous cities in the world]] [[ar:&#1602;&#1575;&#1574;&#1605;&#1577; &#1575;&#1604;&#1583;&#1608;&#1604; &#1575;&#1604;&#1605;&#1587;&#1578;&#1602;&#1604;&#1577;]] [[bg:&#1057;&#1087;&#1080;&#1089;&#1098;&#1082; &#1085;&#1072; &#1089;&#1090;&#1088;&#1072;&#1085;&#1080;&#1090;&#1077;]] [[bs:Spisak dr&#382;ava]] [[ca:Estat]] [[cs:Seznam st&#225;t&#367; sv&#283;ta (abecedn&#283;)]] [[cy:Gwledydd y byd]] [[da:Verdens lande]] [[de:Liste unabh&#228;ngiger Staaten]] [[el:&#922;&#945;&#964;&#940;&#955;&#959;&#947;&#959;&#962; &#967;&#969;&#961;&#974;&#957;]] [[es:Lista de paises]] [[et:Maailma maad]] [[fr:Liste des pays du monde]] [[hr:Popis dr&#382;ava]] [[hu:Orsz&#225;gok list&#225;ja]] [[ia:Paises del mundo]] [[id:Daftar Negara-Negara di Dunia]] [[it:Paesi del mondo]] [[ja:&#22269;&#12398;&#19968;&#35239;]] [[ko:&#49464;&#44228;&#51032; &#45208;&#46972;]] [[la:Nationes mundi]] [[ms:Daftar negara]] [[nl:Landen van de wereld]] [[no:Liste over stater]] [[pl:Pa%F1stwa %B6wiata]] [[pt:Lista de paises]] [[ro:&#354;&#259;ri ale lumii]] [[ru:&#1040;&#1083;&#1092;&#1072;&#1074;&#1080;&#1090;&#1085;&#1099;&#1081; &#1089;&#1087;&#1080;&#1089;&#1086;&#1082; &#1089;&#1090;&#1088;&#1072;&#1085;]] [[sl:Dr&#382;ave sveta]] [[sr:&#1057;&#1087;&#1080;&#1089;&#1072;&#1082; &#1076;&#1088;&#1078;&#1072;&#1074;&#1072;]] [[sv:Alfabetisk lista &#246;ver v&#228;rldens l&#228;nder]] [[ta:&#2953;&#2994;&#2965; &#2984;&#3006;&#2975;&#3009;&#2965;&#2995;&#3007;&#2985;&#3021; &#2986;&#2975;&#3021;&#2975;&#3007;&#2991;&#2994;&#3021;]] [[th:&#3619;&#3634;&#3618;&#3594;&#3639;&#3656;&#3629;&#3611;&#3619;&#3632;&#3648;&#3607;&#3624;]] [[tt:D&#228;wl&#228;tl&#228;r isemlege]] [[tr:&#220;lkeler]] [[uk:&#1057;&#1087;&#1080;&#1089;&#1086;&#1082; &#1082;&#1088;&#1072;&#1111;&#1085;]] [[ur:%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9]] [[zh:&#19990;&#30028;&#22320;&#29702;&#32034;&#24341;]] [[simple:List of countries]] Нийгмийн ухаан 849 12017 2007-01-25T21:54:53Z Timur 357 Хуудсыг '[[Category:Нийгмийн ухаан| ]] [[en:Social sciences]] [[da:Samfundsvidenskab]] [[de:Gesellschaftswissenschaften]] [[eo:Homscienco]] [[es:Cien...'-р сольж байна. [[Category:Нийгмийн ухаан| ]] [[en:Social sciences]] [[da:Samfundsvidenskab]] [[de:Gesellschaftswissenschaften]] [[eo:Homscienco]] [[es:Ciencias Sociales]] [[ja:&#31038;&#20250;&#31185;&#23398;]] [[nl:Sociale wetenschappen]] [[zh-cn:&#31038;&#20250;&#31185;&#23398;]] [[zh-tw:&#31038;&#26371;&#31185;&#23416;]] Эдийн засаг 850 12021 2007-01-25T21:57:52Z Timur 357 Эдийн засаг бол ховор хязгаарлагдмал нєєц баялгыг нийгэм ба нийгмийн бvлэг, нэгжvvдийн одоогийн ба ирээдvйн хэрэгцээ, шаардлагыг хангах зорилгоор хэрхэн яаж vр дvнтэй ашиглаx зарцуулах талаар сонголт хийх шийдлийг судалдаг нийгмийн шинжлэх ухаан юм. *[[Эдийн засгийн нэвтэрхий толь ]] [[Category:Эдийн засаг| ]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[af:Ekonomie]] [[an:Economía]] [[ast:Economía]] [[bg:Икономика]] [[bn:অর্থনীতি]] [[bs:Ekonomija]] [[ca:Economia]] [[cs:Ekonomie]] [[cy:Economeg]] [[da:Økonomi]] [[de:Wirtschaft]] [[et:Majandusteadus]] [[el:Οικονομικά]] [[en:Economics]] [[es:Economía]] [[eo:Ekonomiko]] [[fa:اقتصاد]] [[fr:Économie]] [[fy:Ekonomy]] [[gl:Economía]] [[ko:경제학]] [[hr:Ekonomija]] [[id:Ekonomi]] [[ia:Economia]] [[it:Economia]] [[he:כלכלה]] [[lv:Ekonomika]] [[lt:Ekonomika]] [[li:Ikkenomie]] [[lb:Economie]] [[hu:Közgazdaságtan]] [[mg:Toe-Karena]] [[nl:Economie]] [[nds:Wertschap]] [[ja:経済学]] [[no:Økonomi]] [[oc:Economia]] [[pt:Economia]] [[ro:Economie]] [[ru:Экономика]] [[scn:Econumia]] [[simple:Economics]] [[sl:Ekonomija]] [[sr:Економија]] [[fi:Kansantalous]] [[sv:Ekonomi]] [[tl:Ekonomiya]] [[th:เศรษฐศาสตร์]] [[tr:İktisat]] [[uk:Економіка]] [[zh:经济学]] Сэтгэл зvй 851 12032 2007-01-25T22:13:44Z Timur 357 [[Category:Сэтгэл зүй| ]] [[Category:Хүний зан араншин]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[en:Psychology]] [[af:Sielkunde]] [[bg:&#1055;&#1089;&#1080;&#1093;&#1086;&#1083;&#1086;&#1075;&#1080;&#1103;]] [[ca:Psicologia]] [[cs:Psychologie]] [[cy:Seicoleg]] [[da:Psykologi]] [[de:Psychologie]] [[es:Psicología]] [[eo:Psikologio]] [[et:Psühholoogia]] [[fa:&#1585;&#1608;&#1575;&#1606;&#8204;&#1588;&#1606;&#1575;&#1587;&#1740;]] [[fr:Psychologie]] [[gl:Psicoloxía]] [[he:&#1508;&#1505;&#1497;&#1499;&#1493;&#1500;&#1493;&#1490;&#1497;&#1492;]] [[hr:Psihologija]] [[ko:&#49900;&#47532;&#54617;]] [[lv:Psihologija]] [[ja:&#24515;&#29702;&#23398;]] [[nl:Psychologie]] [[pl:Psychologia]] [[pt:Psicologia]] [[ru:&#1055;&#1089;&#1080;&#1093;&#1086;&#1083;&#1086;&#1075;&#1080;&#1103;]] [[sl:psihologija]] [[fi:Psykologia]] [[sv:Psykologi]] [[zh:&#24515;&#29702;&#23398;]] Улс төр 852 9650 2006-10-02T03:30:47Z Yurik 161 Case Replacements: [[Иммануел Кaнт]] => [[Иммануел Кант]], [[Карл Maркс]] => [[Карл Маркс]] ==Улс төрийн үзэл == [[Анархизм]] -- [[Анархо-Капитализм]] -- [[Анорхо-Коммунизм]] -- [[Анти-Коммунизм]] -- [[Authoritarianism]] -- [[Капитализм]] -- [[Classic definition of republic]] -- [[Сонгодог леберал]] -- [[Коммунизм]] -- [[Консерватив]] -- [[Corporatocracy]] -- [[Ардчилсан]] -- [[Ардчилсан социализм ]] -- [[Байгаль хамгаалал|Ногоон]] -- [[Фашизм]] -- [[Федрализм]] -- [[Зүүний үзэл]] -- [[Барууны үзэл]]-- [[Төвч үзэл]] -- [[Леберал]] -- [[Libertarian socialism]] -- [[Марксизм]] -- [[Meritocracy]] -- [[Minarchism]] -- [[Хаант засаглал]] -- [[Үндэсэрхэг үзэл]] -- [[Нацизм|Үндэсний социализм]] -- [[Олигархи]] -- [[Пост-Коммунизм]] -- [[Төвч радикал]] -- [[Радикал]] -- [[Дарангуйлал]] -- [[Социализм]] -- [[Сталинизм]] -- [[Тоталитаризм]] -- [[Шашин,төрийн хосолол]] ==Улс төрийн ухагдахуун == [[Хот]] -- [[Хот-улс]] -- [[Холбоот улс]] -- [[Улс]] -- [[Эзэнт улс]] -- [[Нэгдсэн улс]] --[[Холбооны улс]] -- [[Засгийн газар]] -- [[Засаг захиргааны нэгж]] -- [[Муж-улс]] -- [[Аймаг]] -- [[Муж]] -- [[Сум,дүүрэг]] -- [[Бүгд найрамдах улс]] -- [[НҮБ]] -- [[Дэлхийн засгийн газар]] == Major topics in [[political philosophy]] == [[The justification of the state]] -- [[Social contract theories]] -- [[Raw is moral philosophy]] -- [[Consequentialist justifications of the state]] -- [[The purpose of government]] -- [[Political virtues]] -- [[Non-violent_resistance]]--[[The Kyklos]] == Сонгодог улс төрийн онолчид == [[Платон]] -- [[Аристотел]] -- [[Thucydides]] -- [[Цицерон]] -- [[Гэгээн Август]] -- [[Thomas Aquinas]] == Орчин үеийн улс төрийн онолчид == [[Николо Маккивелли]] -- [[Жон Калвин]] -- [[Мартин Лютер]] -- [[Бенедикт Спиноза]] -- [[Жан Бодин]] -- [[Томас Ховвес]] -- [[Жон Локк]] -- [[Давид Хюмм]] -- [[Адам Смит]] -- [[Jeremy Bentham]] -- [[the Federalist Papers]] -- [[Жан Жак Руссо]] -- [[Иммануел Кант]] -- [[Г.В.Ф. Хегел]] -- [[Гердер, Иоганн Готфрид]] -- [[ Алексис Токвиль]] -- [[Жон Стюарт Милл]] -- [[Карл Маркс]] -- [[Фридрих Энгелс]] -- [[Макс Вебер]] -- [[В.И.Ленин]] == Contemporary political theorists == [[David Friedman]] -- [[Noam Chomsky]] -- [[John Rawls]] -- [[Jan Narveson]] -- [[David Gauthier]] -- [[Amartya Sen]] -- [[Jürgen Habermas]] -- [[James M. Buchanan]] -- [[Bernard Crick]] -- [[Michel Foucault]] -- [[Jane Jacobs]] -- [[Carol Moore]] -- [[Antonio Negri]] -- [[Robert Nozick]] -- [[Hannah Arendt]] -- [[Mohandas Gandhi]] == Miscellaneous == [[International organization]] -- [[Corporate police state]] -- [[Crony capitalism]] -- [[European Union]] -- [[Police]] -- [[Propaganda]] -- [[U.S. Politics]] -- [[Political spectrum]] -- [[Political party]]-- [[Political economy]] -- [[Political parties of the world]] -- [[E-democracy]] -- [[Terrorism]] -- [[Political Compass]] -- [[Divide and conquer (politics)|Divide and conquer]] -- [[Political sociology]] -- [[Political education]] -- [[Civic education]] -- [[List of years in politics]] == See also == - For politics of a particular country, visit [[List of politics by country articles]] - apolitical [[en:Politics]] [[ms:politik]] [[bg:&#1055;&#1086;&#1083;&#1080;&#1090;&#1080;&#1082;&#1072;]] [[ca:Política]] [[cs:Politika]] [[da:Politik]] [[de:Politik]] [[eo:Politiko]] [[es:Política]] [[et:Politoloogia]] [[fr:Politique]] [[gl:Política]] [[he:&#1508;&#1493;&#1500;&#1497;&#1496;&#1497;&#1511;&#1492;]] [[ia:Politica]] [[it:Politica]] [[ja:&#25919;&#27835;]] [[la:Politica]] [[nds:Politik]] [[nl:Politiek]] [[no:Politikk]] [[pl:Polityka]] [[pt:Política]] [[simple:Politics]] [[sv:Politik]] [[sw:Siasa]] [[th:&#3585;&#3634;&#3619;&#3648;&#3617;&#3639;&#3629;&#3591;]] [[tr:Politika]] [[uk:&#1055;&#1086;&#1083;&#1110;&#1090;&#1080;&#1082;&#1072;]] [[zh-cn:&#25919;&#27835;&#23398;]] [[zh-tw:&#25919;&#27835;&#23416;]] [[Category:Ethics]] Хэл судлал 853 11623 2007-01-19T03:46:16Z Bambuush 171 hen negen ni orchuulchihaarai '''Хэл''' гэдэг нь хүний ерөнхий ойлголт, үзэл бодол, утга санаа зэргийг илэрхийлж хоорондоо харицахад хэрэглэгддэг дохио зангаа, дүрэм зүй, тэмдэглэгээ, дуудлага, үг зэргийг бүхэлд нь хамруулсан систем юм. Фердинанд де Саушюр нь анхлан хэл судлалыг кодчилон судлаж, шинжлэх ухааны төвшинд авчран нийтэд хүргэсэн байна. It can be thought of as a &#8216;[[semantics|semantic]] [[code]]&#8217;. The study of language as such a code is called [[linguistics]], an [[academic discipline]] introduced by [[Ferdinand de Saussure]]. Those who speak or otherwise use a language are deemed (by the self-appointed linguists) to be part of that language&#8217;s theoretical linguistic [[community]]. ==Human languages== ===Хэл шинжлэл=== ''Main article: [[Хэл шинжлэл]] '' [[Хэл шинжлэл]](Linguistics) нь хүний хэлийг шинжлэх ухааны үүднээс тайлбарладаг [[хүмүүнлэгийн ухаан]]ы салбар шинжлэх ухаан юм. Хэл шинжлэлийн ухаан нь XIX зууны эхэн үеэс [[шинжлэх ухаан]] болон хөгжиж ирсэн гэж үзэж болно. Хэл шинжлэлийн ухааны хөгжлийн тоймыг авч үзвэл хэл шинжлэлийн судлах зүйл, судалгааны арга, салбар ухаан зэргийг тогтооход чиглэгдэж байв. ===Language taxonomy=== ''Main article: [[Language families and languages]] '' The world languages have been be grouped into families of languages which have [[interconnection|similarities]]s. Major groupings are the [[Indo-European languages]], the [[Afro-Asiatic languages]], and the [[Sino-Tibetan languages]] ===Constructed languages=== ''Main article: [[Constructed language]] '' == Non-human animal language == ''Main article: [[Animal Language|Non-Human Animal Language]] '' == Formal languages == ''Main article: [[Formal language]]s '' [[Mathematics]] and [[computer science]] use artificial entities called [[formal language]]s (including [[programming language]]s and [[markup language]]s). These often take the form of character strings, produced by some combination of [[formal grammar]] and [[semantics]] of arbitrary complexity. == Information about language on wikipedia == *The [[Common phrases in different languages]] article may be of interest to travelers. *[[Linguistics]] is perhaps becoming Wikipedia's most useful introductory article about language. *[[List of languages]], [[ISO 639]] *[[Linguistics basic topics]] * [[wiktionary:Wiktionary:Wikipedia links on language|Wikipedia links on language]] (list of reference lists from [[List of reference tables]]) == See also == * [[Computer-assisted language learning]] (a historical perspective) * [[Deception and manipulation]] * the [[Ethnologue]], which provides a fairly complete list of languages, locations, population, and genetic affiliation. * [[Extinct language]] * [[Language policy]] * [[Formal language]] * [[General semantics]] * [[Language education]] * [[List of language academies]] * [[Naming]] * [[Non-sexist language]] * [[Orthography]] * [[Philology]] and [[Historical linguistics]] * [[Philosophy of language]] * [[Phonology]] * [[Profanity]] * [[Psycholinguistics]] * [[Sapir-Whorf Hypothesis]] * [[Second language]] * [[Semantics]] * [[Symbolic communication]] * [[Speech therapy]] * [[Tongue-twister]] * [[Translation]] == External links == * [http://www.zompist.com/ Mark Rosenfelder's Metaverse] provides a useful listing of 4000 languages and dialects (grouped by their relationships), where the numbers one to ten in each language can be found * [http://www.geocities.com/agihard/mohl/mohl_languages.html Museum of Languages] * The ''[http://www.ethnologue.com/ Ethnologue]'', a catalog of the world's languages * [http://www.lingoteach.org/ LingoTeach, GPL tool to learn languages] *[http://www.georgetown.edu/faculty/ballc/animals/animals.html Animal sounds in different languages] *[http://www.netz-tipp.de/languages.html Distribution of languages on the Internet] * [http://classweb.gmu.edu/accent/ Speech accent archive] * [http://ourworld.compuserve.com/homepages/G_Kunkel/homepage.htm a collection of bird songs] provides many kinds of bird songs [[Category:Languages]] [[en:Language]] [[af:Taal]] [[ar:&#1604;&#1594;&#1577;]] [[az:Dil]] [[bg:&#1045;&#1079;&#1080;&#1082;]] [[ca:Llenguatge]] [[cs:Jazyk]] [[cy:Iaith]] [[da:Sprog]] [[de:Sprache]] [[el:&#915;&#955;&#974;&#963;&#963;&#945;]] [[eo:Lingvo]] [[es:Lenguaje]] [[fa:&#1586;&#1576;&#1575;&#1606;]] [[fr:Langage]] [[fy:taal]] [[gl:Linguaxe]] [[he:&#1513;&#1508;&#1492;]] [[hr:Jezik]] [[hu:Nyelvek]] [[ia:Linguage]] [[it:Lingua]] [[ja:&#35328;&#35486;]] [[ko:&#50616;&#50612;]] [[ku:ziman]] [[la:Lingua]] [[lt:Kalba]] [[ms:Bahasa]] [[na:Langue]] [[nl:Taal]] [[no:Språk]] [[oc:Lenga]] [[pl:J%EAzyk (mowa)]] [[pt:Línguas]] [[ro:Limb&#259;]] [[ru:&#1071;&#1079;&#1099;&#1082;]] [[simple:Language]] [[sl:Jezik]] [[sr:&#1032;&#1077;&#1079;&#1080;&#1082;]] [[sv:Språk]] [[sw:Lugha]] [[tokipona:toki]] [[vo:Pük]] [[xh:Ulwimi]] [[zh-cn:&#35821;&#35328;]] [[zh-tw:&#35486;&#35328;]] Template:Wikipediatoc 854 9637 2006-10-02T03:29:44Z Yurik 161 Case Replacements: [[Тvvх]] => [[Tvvx]], [[Технoлoги]] => [[Технологи]], [[Category:Технoлoги]] => [[Category:Технологи]] __NOTOC__ <div style="float:right"><small> [[Template:Wikipediatoc with icons|With icons]]<br>[[:Category:Main page|Category tree]]</small></div> *[[Special:Randompage|Дурын хуудас]] <big>'''[[Байгаль]] , [[Шинжлэх ухаан]]'''</big> <small>([[:Category:Шинжлэх ухаан]])</small><br/> [[Астрономи]]&nbsp;&ndash; [[Биологи]]&nbsp;&ndash; [[Газар зүй]]&nbsp;&ndash; [[Физик]]&nbsp;&ndash; [[Хими]]&nbsp;&ndash; [[Экологи]]&nbsp;&ndash; [[Байгалийн ухаан]]&nbsp;&ndash; [[Дэлхий]] <big>'''[[Техник]],[[Технологи]] ,[[Математик]]'''</big> <small> ([[:Category:Технологи]])</small><br/> [[Архитектур]]&nbsp;&ndash;[[Автомашин]]&nbsp;&ndash; [[Компьютер]]&nbsp;&ndash; [[Интернет]]&nbsp;&ndash; [[Холбоо харилцаа]]&nbsp;&ndash; [[Математик]]&nbsp;&ndash; [[Технологи]]&nbsp;&ndash; [[Логик]] <big>'''[[Улс төрийн байдал]],[[Нийгэм]]'''</big><small> ([[:Category:Нийгэм]])</small><br/> [[Tvvx]] &nbsp;&ndash; [[Нийгмийн ухаан]]&nbsp;&ndash; [[Эдийн засаг]]&nbsp;&ndash; [[Улс төр]]&nbsp;&ndash; [[Хэл судлал]]&nbsp;&ndash; [[Монгол улс]]&nbsp;&ndash; [[Дэлхийн улс,орнууд]]&nbsp;&ndash; [[Хэвлэл мэдээлэл]]&nbsp;&ndash; [[Эрх зүй]]&nbsp;&ndash; [[Бизнес]] <big>'''[[Соёл]],[[Сонирхол]],[[Гvн ухаан]]'''</big> <small> ([[:Category:Соёл]])</small><br/> [[Кино]]&nbsp;&ndash; [[Утга,уран зохиол]]&nbsp;&ndash; [[Домог яриа]]&nbsp;&ndash; [[Хєгжим]]&nbsp;&ndash; [[Шашин]]&nbsp;&ndash; [[Философи]]&nbsp;&ndash; [[Зураг]]&nbsp;&ndash; [[Онигоо]]&nbsp;&ndash; [[PC тоглоом]] <big>'''[[Хvмvvсийн амьдрал]],[[Эрүүл мэнд]]'''</big> <small> ([[:Category:Ангаах ухаан]])</small><br/> [[Эм тариа]]&nbsp;&ndash; [[Спорт]]&nbsp;&ndash; [[Ангаах ухаан]]&nbsp;&ndash;-[[Хvмvvсийн амьдрал]]&nbsp;&ndash; [[Боловсорол]]&nbsp;&ndash; [[Гэр бүл]]&nbsp;&ndash; [[Сэтгэл зvй]] Template:Wikipediasister 855 7986 2006-06-11T16:59:30Z 217.225.100.25 Википедиаг [http://mn.wikipedia.org/wiki/Америкийн_Нэгдсэн_Улс АНУ]ын [http://mn.wikipedia.org/wiki/Флорида Флорида] муж улсад бүртгэлтэй ашгийн төлөө бус байгууллага болох [http://wikimediafoundation.org/ Викимедиа сан] үүсгэсэн болно. Викимедиа нь [[Wiktionary:Multilingual coordination|олон хэлний]], [http://mn.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Copyrights хуулбарлахыг зөвшөөрдөг] дараах төслүүдийг хэрэгжүүлж байна: {| align="center" cellpadding="2" width="100%" |- valign="top" | colspan="3" | '''Бусад төслүүд:''' |- | [[Image:Wikimedia-logo.svg|35px|nowiki></nowiki>]] | [[m:Main Page|'''Мета Вики''']]<br />Викимедиагийн бүх төслийн нэгдэл | [[Image:Wiktionary-logo-en-35px.png|35x50px|<nowiki></nowiki>]] | [[wikt:Main Page|'''Викшионари''']]<br />Тайлбар толь | [[Image:Commons-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] |class=plainlinks| [http://commons.wikimedia.org/ '''Викимедиа коммонс''']<br />Хэн ч ашиглаж болох медианууд | [[Image:Wikibooks-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] |class=plainlinks| [http://mn.wikibooks.org/ '''Викибүүкс''']<br />Сурах бичиг, зааврууд |- | [[Image:Wikiquote-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] |class=plainlinks| [http://mn.wikiquote.org/ '''Викиквот''']<br />Ишлэл, квотуудын цуглуулга | [[Image:Wikisource-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] |class="plainlinks" | [http://mn.wikisource.org/ '''Викисурс''']<br />Хэн ч ашиглаж болох бичиг баримтууд | [[Image:Wikispecies-logo.png|35px|Wikispecies]] |class="plainlinks" | [http://wikispecies.org/wiki/нүүр_хуудас_монгол_хэл '''Викиспесис''']<br />Ангилал зүйн жагсаалт | [[Image:Wikinews-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | class="plainlinks" | [http://mn.wikinews.org/ '''Викиньюс''']<br />Үнэ төлбөргүй мэдээ мэдээлэл |} Template:Wikipedialang 856 9589 2006-09-21T22:20:32Z 62.162.188.75 Macedonian = Македонски <div style="padding-bottom: .8em; margin-top: 1em;float: right; font-size: 92%; text-align: left; padding-right: 3px; line-height: 1.5;"> <div style="font-size:95%"><div id="lang-50000"> ; <small>50,000-аас олон бичлэгтэй хэлнүүд:</small> <big>[[:en:|English (Англи)]] · [[:de:|Deutsch (Герман)]] · [[:es:|Español (Испани)]] · [[:fr:|Français (Франц)]] · [[:it:|Italiano (Итали)]] · [[:ja:|日本語 (Япон)]] · [[:nl:|Nederlands (Голланд)]] · [[:pl:|Polski (Польш)]] · [[:pt:|Português (Португал)]] · [[:ru:|Русский (Орос)]] · [[:sv:|Svenska (Швед)]] </big> </div><div style="font-size:95%"><div id="lang-10000"> ; <small>10,000-аас олон бичлэгтэй хэлнүүд:</small> [[:bg:|Български (Болгар)]] · [[:ca:|Català (Каталан)]] · [[:cs:|Česká (Чех)]] · [[:da:|Dansk (Дани)]] · [[:et:|Eesti (Эстон)]] · [[:eo:|Esperanto (Эсперанто)]] · [[:fi:|Suomi (Фин)]] · [[:he:|עברית (Еврей)]] · [[:hu:|Magyar (Унгар)]] · [[:io:|Ido (Айдо)]] · [[:id:|Bahasa Indonesia (Индонез)]] · [[:ko:|한국어 (Солонгос)]] · [[:no:|Norsk bokmål (Норвег)]] · [[:nn:|Norsk nynorsk (Норвег)]] · [[:ro:|Română (Румын)]] · [[:sk:|Slovenčina (Словак)]] · [[:sl:|Slovenščina (Словен)]] · [[:sr:|Српски (Серб)]] · [[:uk:|Українська (Украйн)]] · [[:zh:|中文 (Хятад)]] </div><div id="lang-1000"> ; <small>1,000-аас олон бичлэгтэй хэлнүүд:</small><small>[[:af:|Afrikaans (Африкан)]] · [[:ar:|العربية (Араб)]] · [[:ast:|Asturianu (Астури)]] · [[:zh-min-nan:|Bân-lâm-gú (Мин Нан)]] · [[:be:|Беларуская (Беларусь)]] · [[:br:|Brezhoneg (Бретон)]] · [[:bs:|Bosanski (Босни)]] · [[:cy:|Cymraeg (Уэльс)]] · [[:el:|Ελληνικά (Грек)]] · [[:eu:|Euskara (Баск)]] · [[:fa:|فارسی (Перс)]] · [[:fy:|Frysk (Баруун Фрис)]] · [[:ga:|Gaeilge (Ирланд)]]· [[:gd:|Gàidhlig (Шотланд)]] · [[:gl:|Galego (Гали)]] · [[:hi:|हिन्दी (Хинди)]] · [[:hr:|Hrvatski (Хорват)]] · [[:ia:|Interlingua (Интерлингуа)]] · [[:is:|Íslenska (Исланд)]] · [[:jv:|Basa Jawa (Жава)]] · [[:ka:|ქართული (Гүрж)]] · [[:ku:|Kurdî / كوردی (Курд)]] · [[:la:|Latina (Латин)]] · [[:lb:|Lëtzebuergesch (Люксембург)]] · [[:lt:|Lietuvių (Литва)]] · [[:lv:|Latviešu (Латви)]] · [[:mk:|Македонски (Македон)]] · [[:mr:|मराठी (Маратхи)]] · [[:ms:|Bahasa Melayu (Малай)]] · [[:nds:|Plattdüütsch (Доод Саксон)]] · [[:os:|Ирон (Осет)]] · [[:sa:|संस्कृतम् (Санскрит)]] · [[:scn:|Sicilianu (Сицили)]] · [[:simple:|Simple English (Энгийн англи)]] · [[:sq:|Shqip (Албани)]] · [[:ta:| தமிழ் (Тамиль)]] · [[:tl:|Tagalog (Тагалог)]] · [[:th:|ภาษาไทย (Тай)]] · [[:tr:|Türkçe (Турк)]] · [[:tt:|Tatarça (Татар)]] · [[:te:|తెలుగు (Телуг)]] · [[:vi:|Tiếng Việt (Вьетнам)]] · [[:wa:|Walon (Валлон)]]</small></div></div> <p id="lang-coord" style="text-align:center"> '''[[m:List_of_Wikipedias|Бүх хэлнүүд]]''' </p> </div> Үйл Явдлын Мэдээ 857 9648 2006-10-02T03:30:43Z Yurik 161 [[Yйл Явдлын Мэдээ]] руу зөөгдлөө [[Үйл Явдлын Мэдээ]]: mixed case rename {{:2005 оны 12-р сарын 28}} <div align="right"><font size=-2>'''[[Current events|Илүү ихийг мэдэхийг хүсвэл...]]'''</font></div> Та Yvнийг Мэдэх vv 858 4657 2004-06-18T17:54:22Z Pigou 7 <div style="float:right;padding-left:0.9em;"> </div> ..."[[Пvма]]"гийн анхны эзэн "[[Адидас]]"ын анхны эзэн хоёр ах дvv хоёр. Анх 1920 онд ах дvv хоёр "[[Дассэр бротэрс]]" гэдэг пүүс байгуулжээ.Гэвч хоорондоо тvнжин хагарж 1948 онд ах нь "Пума" г дvv нь "Адидас"ыг vvсгэсэн байна. ...[[скаббард]] гэж босоогоороо сэлдэг загас байдаг гэнэ. ...18-р зуунд [[Мумми]]йг [[уурийн галт тэрэг]]ний тvлшинд ашигладаг байжээ. ...[[Чупа Чапс]] гэдэг чихрийг [[Сальвадор Дали]] анх санааг нь гаргасан ажээ. . </div> <div align="right"> '''[[Wikipedia:Recent additions|Archive]]''' | '''[[Special:Newpages|Бүх шинэ үгс...]]''' </div> <!-- STOP!! BEFORE YOU EDIT THIS PAGE, PLEASE READ THESE NOTES: *This is NOT a general trivia section. *This section is only for items that have been listed on "NEW PAGES" since the last update of DYK. *The title of the new article should be '''BOLD''' and placed on TOP as the FIRST ITEM. *Generally limited FOUR items, but whatever the case--just make sure it fits whatever else is on the page at that time. Use your common sense. *Please ARCHIVE expired items in [[Wikipedia:Recent additions]] *NO STUBS (moreover, try to find new articles that are +1,000 bytes in size) *Try to pick articles that are ORIGINAL to Wikipedia (not 1911 or other data sources) and that are interesting. *The "Did you know?" fact must be mentioned in the article. *The standard image code is below, but feel free to use a pixel width smaller than 100px or shift the alignment to the left. <div style="float:right;padding-left:0.9em;"> [[Image:filename.png|100px|ALT TAG]] </div> --> Wikipedia:Recent additions 859 7152 2005-12-23T02:54:41Z 202.131.1.4 /* Та Yvнийг Мэдэх vv... */ [[sv:Wikipedia:Visste du att...]] [[fr:MediaWiki:AccueilInsolites/Archives]] Энэ хуудасанд нүүр хуудсны "[[Template:Did_you_know|Та Yvнийг Мэдэх vv...]]" хэсэгд бичигдсэн өгүүлгүүдийг хадгална. (Энэхүү архив нь 50 өгүүлгийг нэг хуудас болгон хадгална.) {{DYK_archive_nav}} ==Та Yvнийг Мэдэх vv...== ...Хvн болон туурайтан,заан,халимнаас бусад бүх амьтны нєгєєдєхөд нь яс байдаг ...милнэсиvм тардиградум гэдэг шавьж яасанч vхдэгvй гэнэ.Нэмэх 120д чанасан ч хасах 195д хєлдєєсєн ч амьд л байдаг.Бас янз бvрийн хорт бодисыг vл тоодог гэнэ.Хэрэв дэлхий сєнөвєл энэ амьтан л vлдэж хоцорц мэдэх юм. ...Yлэг гvрвэлийн єнгийг кино зураг болон сурах бичэг дээр хийсвэрээр дvрсэлдэг.Яагаад гэвэл чулуужсан яснаас нь єнгийиг нь тогтоох боломжгvй учраас. {{DYK_archive_nav}} Template:Wikipediacats-flat 861 4660 2004-06-18T15:28:38Z Pigou 7 '''<font size="3">[[Wikipedia:Бүлгүүдийн бүдүүвч|Бусад сэдвүүдийн бүдээвч]]</font>''' <br/> [[Бүлгүүдийг өгүүлгээр нь жагсаах|Бүлгүүдийн жагсаалт]]&nbsp;&ndash; [[Special:Allpages/!|Бүх өгүүлгүүдийн гарчиг]]&nbsp;&ndash; [[Зуунууд|Түүхэн жилүүд]]&nbsp;&ndash; [[Тэмдэглэлт түүхийн жагсаалт|Тэмдэглэлт түүх]]&nbsp;&ndash; [[Он цагийн жагсаалт:Сэдвүүдээр нь]]&nbsp;&ndash; [[Холбогдох материалуудын нэр|Холбогдох материалууд]]&nbsp;&ndash; [[Хүмүүсийн нэр|Намтарууд]] <br/> Template:DYK archive nav 862 4661 2004-06-17T07:39:28Z Pigou 7 [[Wikipedia:Recent additions|Current archive]] | [[Wikipedia:Recent additions 8|351-400]] | [[Wikipedia:Recent additions 7|301-350]] | [[Wikipedia:Recent additions 6|251-300]] | [[Wikipedia:Recent additions 5|201-250]] | [[Wikipedia:Recent additions 4|151-200]] | [[Wikipedia:Recent additions 3|101-150]] | [[Wikipedia:Recent additions 2|51-100]] | [[Wikipedia:Recent additions 1|1-50]] Wikipedia:Recent additions 1 863 4662 2004-06-17T14:49:23Z Pigou 7 Template:06 сарын 17 гол үйл явдалууд 864 9638 2006-10-02T03:29:47Z Yurik 161 Case Replacements: [[Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/04]] => [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/04]] <div style="margin-left:-1em;"> [[06 сарын 17]]:[[Исланд]]ын [[тусгаар тотнолын өдөр]] ([[1944]]) *[[1775]].[[Америкын тусгаар тогтнол]]ын дайн [[Бостон]]ы Бункер Хиллд [[Англи]]йн цэрэгт цохилт өгснөөр эхэлжээ. *[[1789]].[[Франц]]ын 3-н давхаргынханы([[Францын 3-н давхарга|tiers état]])төлөөлөгч нар анх удаа үндэсний их хурлаа хуралдуулжээ. [[06 сарын 16]] - [[06 сарын 18]] </div> <div align="right"> '''[[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/{{CURRENTMONTH}}|Илүү ихийг]]...''' </div> Wikipedia:FAQ 865 4664 2004-06-17T20:35:17Z Pigou 7 Энэ хуудас нь Wikipedia-д холбогдох FAQ-нуудын хавсралт болно.Та эндээс Монгол хэл дээрх Wikipedia-д холбогдох мэдээлэлүүдийг авах болно. Бусад хэл дээрх Wikipedia-ийн талаар тус тус хэл дээрх FAQ-г үзнэ үү. == Энгийн асуулт хариултууд== *[[Wikipedia:Төсөлийн FAQ]] - "Википедиа" төслийн талаарх ерөнхий асуулт хариултууд. *[[Wikipedia:Уншихын FAQ]] - Википедиагын өгүүлгүүдийг хэрхэн унших,хэрэглэх. *[[Wikipedia:Оролцохын FAQ]] - Википедиад та яаж оролцох бэ? *[[Wikipedia:Хэвлэхийн FAQ]] - Википедиаг та яаж хэвлэж,засах бэ? *[[Wikipedia:Administration FAQ]] - Одоохондоо монгол хэлний сайт нь админгүй. *[[Wikipedia:Техникийн FAQ]] - Википедиагын Software,Hardware-гийн талаарх асуулт хариултууд *[[Wikipedia:Асуудалын FAQ]] - Одоо болон өнгөрсөнд тохиолдсон гол гол асуудалууд *[[Wikipedia:Орчуулгын FAQ]] - Бусад хэлнээс яаж орчуулах талаарх асуулт хариултууд *[[Wikipedia:Нарийвчилсан FAQ]] - Бусад зүйлсийн талаар. == Дараахыг үзнэ үү== *[[Wikipedia:Help|Help pages]] -Яаж хэвлэж,засах талаарх тусламж *[[Wikipedia:Troubleshooting|Тулмагдсан асуудалууд]] *[[Wikipedia:Шүүмжлэл хэлэлцүүлэг]]. Шүүмжлэл хэлэлцүүлэг [[en:Wikipedia:FAQ]] [[ar:&#1571;&#1587;&#1574;&#1604;&#1577; &#1605;&#1578;&#1603;&#1585;&#1585;&#1577;]] [[bg:&#1059;&#1080;&#1082;&#1080;&#1087;&#1077;&#1076;&#1080;&#1103;:&#1063;&#1077;&#1089;&#1090;&#1086; &#1079;&#1072;&#1076;&#1072;&#1074;&#1072;&#1085;&#1080; &#1074;&#1098;&#1087;&#1088;&#1086;&#1089;&#1080;]] [[cs:Wikipedie:Èasto kladené otázky]] [[da:Wikipedia:OSS]] [[de:Wikipedia:FAQ]] [[el:Wikipedia:&#931;&#965;&#967;&#957;&#941;&#962; &#917;&#961;&#969;&#964;&#942;&#963;&#949;&#953;&#962;]] [[eo:Vikipedio:Oftaj demandoj]] [[es:Wikipedia:FAQ]] [[fa:&#1662;&#1585;&#1587;&#1588;&#8204;&#1607;&#1575;&#1740; &#1585;&#1575;&#1740;&#1580;]] [[fr:Wikipédia:FAQ]] [[hi:&#2357;&#2367;&#2325;&#2367;&#2346;&#2368;&#2337;&#2367;&#2351;&#2366;:&#2309;&#2325;&#2381;&#2360;&#2352; &#2346;&#2370;&#2331;&#2375; &#2332;&#2366;&#2344;&#2375; &#2357;&#2366;&#2354;&#2375; &#2360;&#2357;&#2366;&#2354;]] [[hu:Wikip%C3%A9dia:GyIK]] [[ja:Wikipedia:FAQ]] [[nl:Wikipedia:Veel gestelde vragen]] [[pl:Wikipedia FAQ]] [[sl:Wikipedija:Najpogostej&#353;a vpra&#353;anja]] [[sv:Wikipedia:FAQ]] [[zh:Wikipedia:%E5%B8%B8%E8%A7%81%E9%97%AE%E9%A2%98%E8%A7%A3%E7%AD%94]] Help:Contents 866 8446 2006-08-03T22:10:00Z Jose77 129 Redirecting to [[Википедиа:Тусламж]] #REDIRECT [[Википедиа:Тусламж]] Тусламж:Агуулга 867 9427 2006-09-08T09:36:16Z Ganbat 187 /* Википедиа дахь оролцоо */ Wikipedia: Чөлөөт Нэвтэрхий Толь Бичиг. Энэ цахим хуудсаар дамжуулан та дэлхийн өнцөг булан бүрд амьдрах монголчуудтайгаа болон бусад орны хүмүүстэй хамтран зөвхөн уншигч биш зохиолч болж энэхүү нэвтэрхий толийг бичилцэж, засаж чадна. Хэрэв та энэ үйл ажиллагаанд оролцохоор болсон бол бүүкмарк(bookmark)даа хадгалахыг зөвлөж байна. == Википедиагийн тухай == * [[Wikipedia:About]] * [[Wikipedia:Шинэ хэрэглэгч]] Хэрвээ та шинэ хэрэглэгч бол ийшээ * [[Wikipedia:FAQ|Асуулт хариултууд]] === Википедиагийн хэрэглээ === * Яаж [[Wikipedia:судлах|Википедиаг судлах]] вэ? * Яаж [[Wikipedia:Хайлт|үг,өгүүлэл хайх]] хайх бэ? * Яаж [[Wikipedia:Discussion|Хэрэглэгчийн хэлэлцүүлэг(discussion) хуудсыг ашиглах]]бэ? * Яаж [[Wikipedia:Recent Changes| саяханы өөрчлөлэлтүүдийг харах]] бэ? * Яаж [[Wikipedia:Related Changes|холбогдох өөрчлөлэлтүүдийг харах]]бэ? * Яаж [[Wikipedia:Go товч|''Go'' товчийг ашиглах]] бэ? * Яаж [[meta:MediaWiki User's Guide: Logging-in|log in]] хийх бэ?pc:Англи хэл дээр * Яаж [[Wikipedia:User preferences help|хэрэглэгчийн тохируулга хийх]] бэ? * Яаж [[Wikipedia:Wikipedia-тай холболт|Wikipedia-тай холбоо тогтоох бэ]]? === Википедиа дахь оролцоо === * Яаж [[Wikipedia:Гарын авлага|гарын авлагыг хэвлэх]] вэ? * Яаж [[Wikipedia:Хэрхэн хуудас засварлах бэ?|хуудас хэвлэх,засах]] вэ?, including markup details. You can experiment with editing pages in the [[wikipedia:Sandbox|sandbox]]. * Яаж [[Wikipedia:Шинэ хуудас нээх|шинэ хуудас нээх]] вэ? * Яаж [[Wikipedia:Зураг,дүрсийн хэрэглээ|зураг,дүрс(image)хуудсандаа ашиглах]] вэ? * Яаж[[Wikipedia:Гарчгийн нэрийг өөрчилөх,нүүлгэх|гарчгийн нэрийг өөрчилөх нүүлгэх]] вэ? * Яаж [[Wikipedia:redirect|хуудсыг өөр хуудасруу шилжүүлэх]] вэ? * Яаж [[Wikipedia:өмнөх хувилбарт хөрвүүлэх]] вэ? * Яаж[[Wikipedia:Disambiguation|өөр утгатай адилхан үгийг тайлбарлах]] вэ? * Яаж [[Wikipedia:Interlanguage links|бусад хэл дээрх Википедиа-руу холбогдох]] вэ? * Яаж [[Wikipedia:TeX markup|TeX-ийг ашиглан математикийн дүрсүүдийг хэвлэх]] вэ? * Яаж [[Wikipedia:Хэтэрхий урт өгүүллийг хэвлэх|хэтэрхий урт өгүүллийг хэвлэх]] вэ? * Яаж [[Wikipedia:Boilerplate text|add boilerplate text for readers]] * How to [[Wikipedia:Browser_notes#Textarea_tools|edit with an external editor]] * How to [[Wikipedia:How to use tables|use tables]] * How to [[Wikipedia:How to link to sister projects|link to sister projects]] * How to[[Wikipedia:Deletion policy|delete pages]] ([[Wikipedia:Administrators|sysops]] only) * How to [[Wikipedia:Protection policy|protect/unprotect pages]] (sysops only) == Information and resources for contributors == * [[Wikipedia:Policies and guidelines|Policies and guidelines for contributors]] * [[Wikipedia:Glossary|Glossary of common Wikipedia terms]] * [[Wikipedia:How to write a great article|How to write a great article]] * [[Wikipedia:Public domain resources|Public domain resources]] * [[Wikipedia:Manual of Style|Manual of style]] * [[Wikipedia:WikiProject|WikiProjects]], writing and style guidelines for specific disciplines. * [[Wikipedia:Topical index|Topical index]], a collection of links to pages that are useful to "doing things" in Wikipedia. == See also == For help which is also applicable to sister projects, see [[m:MediaWiki User's Guide]]. [[en:Wikipedia:Help]] [[ar:&#1608;&#1610;&#1603;&#1610;&#1576;&#1610;&#1583;&#1610;&#1575;:&#1605;&#1587;&#1575;&#1593;&#1583;&#1577;]] [[ca:Viquipèdia:Ajuda]] [[cs:Wikipedie:N%C3%A1pov%C4%9Bda]] [[cy:Wicipedia:Help]] [[da:Wikipedia:Hjælp]] [[de:Wikipedia:Hilfe]] [[el:Wikipedia:Help]] [[eo:Vikipedio:Helpo]] [[es:Wikipedia:Ayuda]] [[fi:Wikipedia:Ohje]] [[fr:Wikipédia:Aide]] [[gl:Wikipedia:Axuda]] [[he:&#1493;&#1497;&#1511;&#1497;&#1508;&#1491;&#1497;&#1492;:&#1506;&#1494;&#1512;&#1492;]] [[hi:&#2357;&#2367;&#2325;&#2367;&#2346;&#2368;&#2337;&#2367;&#2351;&#2366;:&#2360;&#2361;&#2366;&#2351;&#2340;&#2366;]] [[ja:Wikipedia:&#12504;&#12523;&#12503;]] [[no:Wikipedia:Hjelp]] [[pl:Wikipedia:Pomoc]] [[ru:&#1042;&#1080;&#1082;&#1080;&#1087;&#1077;&#1076;&#1080;&#1103;:&#1057;&#1087;&#1088;&#1072;&#1074;&#1082;&#1072;]] [[simple:Wikipedia:Help]] [[sr:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%9B]] [[sv:Wikipedia:Hjälp]] [[vi:Help:M&#7909;c l&#7909;c]] [[zh-tw:Wikipedia:&#24171;&#21161;]] [[zh-cn:Wikipedia:%E5%B8%AE%E5%8A%A9]] Template:In the news 869 4668 2004-06-17T19:31:53Z Pigou 7 Template:In the news moved to Yйл Явдлын Мэдээ #REDIRECT [[Yйл Явдлын Мэдээ]] 06 сарын 17 870 11453 2007-01-09T13:55:40Z Escarbot 159 robot Adding: bpy, gd, hi, nds-nl, nov, nrm, su, vls <div style="margin-left:-1em;"> <div style="float:right;margin-right:0.9em"> [[6 сарын 17]]:[[Исланд]]ын [[тусгаар тогтнолын өдөр]] ([[1944]]) *[[1775]].[[Америкын тусгаар тогтнол]]ын дайн [[Бостон]]ы Бункер Хиллд [[Англи]]йн цэрэгт цохилт өгснөөр эхэлжээ. *[[1789]].[[Франц]]ын 3-н давхаргынханы([[Францын 3-н давхарга|tiers état]])төлөөлөгч нар анх удаа үндэсний их хурлаа хуралдуулжээ. [[6 сарын 16]] - [[6 сарын 18]] </div> <div align="right"> [[af:17 Junie]] [[an:17 de chunio]] [[ar:17 يونيو]] [[ast:17 de xunu]] [[be:17 чэрвеня]] [[bg:17 юни]] [[bpy:জুন ১৭]] [[br:17 Mezheven]] [[bs:17. juni]] [[ca:17 de juny]] [[ceb:Hunyo 17]] [[co:17 di ghjugnu]] [[cs:17. červen]] [[csb:17 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 17]] [[cy:17 Mehefin]] [[da:17. juni]] [[de:17. Juni]] [[el:17 Ιουνίου]] [[en:June 17]] [[eo:17-a de junio]] [[es:17 de junio]] [[et:17. juuni]] [[eu:Ekainaren 17]] [[fi:17. kesäkuuta]] [[fo:17. juni]] [[fr:17 juin]] [[frp:17 jouen]] [[fur:17 di Jugn]] [[fy:17 juny]] [[ga:17 Meitheamh]] [[gd:17 an t-Og-mhios]] [[gl:17 de xuño]] [[he:17 ביוני]] [[hi:17 जून]] [[hr:17. lipnja]] [[hu:Június 17]] [[ia:17 de junio]] [[id:17 Juni]] [[ilo:Junio 17]] [[io:17 di junio]] [[is:17. júní]] [[it:17 giugno]] [[ja:6月17日]] [[jv:17 Juni]] [[ka:17 ივნისი]] [[ko:6월 17일]] [[ksh:17. Juuni]] [[ku:17'ê pûşperê]] [[la:17 Iunii]] [[lb:17. Juni]] [[lmo:17 06]] [[lt:Birželio 17]] [[mk:17 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 17]] [[ms:17 Jun]] [[nap:17 'e giùgno]] [[nds-nl:17 juni]] [[nl:17 juni]] [[nn:17. juni]] [[no:17. juni]] [[nov:17 de june]] [[nrm:17 Juîn]] [[oc:17 de junh]] [[pam:Juniu 17]] [[pl:17 czerwca]] [[pt:17 de Junho]] [[ro:17 iunie]] [[ru:17 июня]] [[scn:17 di giugnu]] [[sco:17 Juin]] [[simple:June 17]] [[sk:17. jún]] [[sl:17. junij]] [[sq:17 Qershor]] [[sr:17. јун]] [[su:17 Juli]] [[sv:17 juni]] [[sw:17 Juni]] [[te:జూన్ 17]] [[th:17 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 17]] [[tr:17 Haziran]] [[tt:17. Yün]] [[uk:17 червня]] [[vec:17 de giugno]] [[vi:17 tháng 6]] [[vls:17 juni]] [[wa:17 di djun]] [[war:Hunyo 17]] [[zh:6月17日]] Main Page 871 7343 2006-01-18T15:40:56Z Latebird 80 rev spam #redirect [[Тэргүүн Нүүр]] Сүүлийн үеийн үйл явдлууд 873 9608 2006-09-28T03:30:13Z Jose77 129 ==Vote for Administrators== If you want someone to become an administrator or you wish to become an administrator, then please place your name [http://mn.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Requests_for_adminship Here]. --[[User:Jose77|Jose77]] 03:30, 28 Есдүгээр сар 2006 (UTC) <!--Энэ хуудас нь файлын хэмжээг багасгахын тулд темплэйтүүд ашигласан тул өөрчлөх зүйл бараг байхгүй. Сар тутамд 1 удаа хуудас дахь он сарыг солино. --> {{Template:Current_events}} Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/06 874 4673 2004-06-19T12:05:43Z Pigou 7 /* Multiday holidays/observances for June 2004 */ <center> {{Yйл Явдлын хэлхээс}}</center> <center> Өнөөдөр [[{{CURRENTDAYNAME}}]], [[{{CURRENTMONTH}} сарын {{CURRENTDAY}}]], [[{{CURRENTYEAR}}]]; {{CURRENTTIME}} ([[UTC]])</center> ------- == June 2004== {{JuneCalendar}} *... <br clear="all"> ==Selected anniversaries for June== {{06 сарын 1_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_1_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 2_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_2_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 3_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_3_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 4_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_4_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 5_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_5_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 6_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_6_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 7_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_7_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 8,_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_8_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 9_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_9_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 10_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_10_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 11_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_11_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 12_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_12_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 13_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_13_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 14_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_14_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 15_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_15_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 16_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_16_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 17_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_17_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 18_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_18_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 19_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_19_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 20_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_20_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 21_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_21_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 22_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_22_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 23_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_23_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 24_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_24_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 25_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_25_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 26_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_26_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 27_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_27_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 28_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_28_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 29_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_29_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{06 сарын 30_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:06_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_30_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- Template:06 сарын 18 гол үйл явдалууд 875 9639 2006-10-02T03:29:51Z Yurik 161 Case Replacements: [[Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/04]] => [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/04]] <div style="margin-left:-1em;"> '''[[06 сарын 18]]''': *[[1815]].[[Ватерлоогийн тулалдаан]].[[Наполеон Бонапарт]] хоёр дахь удаагаа [[Франц]]ийн эзэн хаан болж Ватерлоогийн дэргэд сүүлчийнхээ дайныг хийж,ялагдал хүлээсэн *[[1979]].[[АНУ]],[[ЗХУ]] хоёр [[SALT II]](2-дахь удаагийн зэвсэг хязгаарлах гэрээн)д гарын үсэг зурсан. *[[1942]].[[Беатлз]]ын [[Пол Маккартни]]й төрсөн өдөр <div style="float:left;margin-left:0.9em"> </div> <div align="right"> '''[[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/{{CURRENTMONTH}}|Илүү ихийг]]...''' </div> 06 сарын 18 876 11902 2007-01-24T14:57:32Z Escarbot 159 robot Adding: [[new:जुन १८]] <div style="margin-left:-1em;"> <div style="float:left;margin-left:0.9em"> *[[1815]].[[Ватерлоогийн тулалдаан]].[[Наполеон Бонапарт]] хоёр дахь удаагаа [[Франц]]ийн эзэн хаан болж Ватерлоогийн дэргэд сүүлчийнхээ дайныг хийж,ялагдал хүлээсэн *[[1979]].[[АНУ]],[[ЗХУ]] хоёр [[SALT II]](2-дахь удаагийн зэвсэг хязгаарлах гэрээн)д гарын үсэг зурсан. *[[1942]].[[Беатлз]]ын [[Пол Маккартни]]й төрсөн өдөр </div> <div align="right"> [[af:18 Junie]] [[an:18 de chunio]] [[ar:18 يونيو]] [[ast:18 de xunu]] [[be:18 чэрвеня]] [[bg:18 юни]] [[bpy:জুন ১৮]] [[br:18 Mezheven]] [[bs:18. juni]] [[ca:18 de juny]] [[ceb:Hunyo 18]] [[co:18 di ghjugnu]] [[cs:18. červen]] [[csb:18 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 18]] [[cy:18 Mehefin]] [[da:18. juni]] [[de:18. Juni]] [[el:18 Ιουνίου]] [[en:June 18]] [[eo:18-a de junio]] [[es:18 de junio]] [[et:18. juuni]] [[eu:Ekainaren 18]] [[fi:18. kesäkuuta]] [[fo:18. juni]] [[fr:18 juin]] [[frp:18 jouen]] [[fur:18 di Jugn]] [[fy:18 juny]] [[ga:18 Meitheamh]] [[gd:18 an t-Og-mhios]] [[gl:18 de xuño]] [[he:18 ביוני]] [[hi:18 जून]] [[hr:18. lipnja]] [[hu:Június 18]] [[ia:18 de junio]] [[id:18 Juni]] [[ilo:Junio 18]] [[io:18 di junio]] [[is:18. júní]] [[it:18 giugno]] [[ja:6月18日]] [[jv:18 Juni]] [[ka:18 ივნისი]] [[ko:6월 18일]] [[ksh:18. Juuni]] [[ku:18'ê pûşperê]] [[la:18 Iunii]] [[lb:18. Juni]] [[lmo:18 06]] [[lt:Birželio 18]] [[mk:18 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 18]] [[ms:18 Jun]] [[nap:18 'e giùgno]] [[nds-nl:18 juni]] [[new:जुन १८]] [[nl:18 juni]] [[nn:18. juni]] [[no:18. juni]] [[nov:18 de june]] [[nrm:18 Juîn]] [[oc:18 de junh]] [[pam:Juniu 18]] [[pl:18 czerwca]] [[pt:18 de Junho]] [[ro:18 iunie]] [[ru:18 июня]] [[scn:18 di giugnu]] [[sco:18 Juin]] [[se:Geassemánu 18.]] [[sh:18.6.]] [[simple:June 18]] [[sk:18. jún]] [[sl:18. junij]] [[sq:18 Qershor]] [[sr:18. јун]] [[su:18 Juni]] [[sv:18 juni]] [[sw:18 Juni]] [[te:జూన్ 18]] [[th:18 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 18]] [[tr:18 Haziran]] [[tt:18. Yün]] [[uk:18 червня]] [[vec:18 de giugno]] [[vi:18 tháng 6]] [[vls:18 juni]] [[wa:18 di djun]] [[war:Hunyo 18]] [[zh:6月18日]] Wikipedia:Хэрхэн хуудас засварлах бэ? 877 10346 2006-11-16T21:04:40Z Jose77 129 <!-- If you want to test out editing pages, type "WP:SB" in the box on the left, and hit "Go". Thanks! --> Википэдиа \үүнээс Вики\-гийн хуудсыг хэвлэх нь хялбархан. "Еdit" гэсэн линкийг сонгоод энэ хуудасны агуулгыг өөрчилж чадна. Энэ линк нь текстийн хамгийн дээд талд зүүн гар талаасаа 3 дахь линк болно. Эсвэл энэ хуудасны агуулгын талаар санал бодлоо солилцох, хэлэлцэх бол "Discussion" хэсгийг сонгон бичиж болно. "Еdit" хэсгийг сонговол өгүүлэл бичиж, засаж чадах "текст хайрцаг" гарж ирнэ. Тэнд өгүүлгээ бичиж, засаж дуусныхаа дараа хэвлэсэн зүйлээ "Show preview" товчийг даран урьдчилан харж чадна. Хэрэв алдаа байхгүй бол "Save page" товчийг дарна. ===[[How to edit a page "Sections, paragraphs, lists and lines "]]=== ===[[How to edit a page "Links, URLs, images"]]=== ===[[How to edit a page Character formatting]] === ===[[How to edit a page Greek characters&Math characters]]=== ===[[How to edit a page "Tables", "Variables",Templates"]]=== ===[[Suppressing interpretation of markup,Commenting page source]]=== == Дараахыг үзнэ үү== *[[Wikipedia:Help|Help pages]] -Яаж хэвлэж,засах талаарх тусламж *[[Wikipedia:Troubleshooting|Тулмагдсан асуудалууд]] *[[Wikipedia:Шүүмжлэл хэлэлцүүлэг|Шүүмжлэл хэлэлцүүлэг]] *[[Wikipedia:FAQ|FAQ]] [[en:Wikipedia:FAQ]] [[en:Wikipedia:How to edit a page]] [[ar:&#1608;&#1610;&#1603;&#1610;&#1576;&#1610;&#1583;&#1610;&#1575;:&#1605;&#1587;&#1575;&#1593;&#1583;&#1577; &#1575;&#1604;&#1578;&#1581;&#1585;&#1610;&#1585;]] [[bg:&#1059;&#1080;&#1082;&#1080;&#1087;&#1077;&#1076;&#1080;&#1103;:&#1050;&#1072;&#1082; &#1089;&#1077; &#1088;&#1077;&#1076;&#1072;&#1082;&#1090;&#1080;&#1088;&#1072;&#1090; &#1089;&#1090;&#1088;&#1072;&#1085;&#1080;&#1094;&#1080;]] [[cs:Wikipedie:Jak editovat stránku]] [[da:Wikipedia:Hvordan redigerer jeg en side]] [[de:Wikipedia:Handbuch - Artikel bearbeiten]] [[el:Wikipedia:&#928;&#974;&#962; &#957;&#945; &#949;&#960;&#949;&#958;&#949;&#961;&#947;&#945;&#963;&#964;&#949;&#943;&#964;&#949; &#956;&#953;&#945; &#963;&#949;&#955;&#943;&#948;&#945;]] [[eo:Vikipedio:Kiel redakti pagxon]] [[es:Wikipedia:C&oacute;mo se edita una p&aacute;gina]] [[fi:Wikipedia:Kuinka_sivuja_muokataan]] [[fr:Wikipédia:Syntaxe wikipédia]] [[ga:Vicipéid:Conas a cuirtear leathanach in eagar]] [[he:&#1493;&#1497;&#1511;&#1497;&#1508;&#1491;&#1497;&#1492;:&#1488;&#1497;&#1498; &#1500;&#1506;&#1512;&#1493;&#1498; &#1491;&#1507;]] [[hu:Wikipédia:Hogyan szerkessz egy lapot]] [[it:Wikipedia:Guida_essenziale]] [[lt:Wikipedia:Kaip_Redaguoti_Puslap%C4%AF]] [[ja:Wikipedia:&#32232;&#38598;&#12398;&#20181;&#26041;]] [[ro:Wikipedia:Cum s&#259; editezi o pagin&#259;]] [[ru:&#1050;&#1072;&#1082; &#1088;&#1077;&#1076;&#1072;&#1082;&#1090;&#1080;&#1088;&#1086;&#1074;&#1072;&#1090;&#1100; &#1089;&#1090;&#1088;&#1072;&#1085;&#1080;&#1094;&#1091;]] [[simple:Wikipedia:How to edit]] [[sl:Wikipedija:Urejevanje slovenskih strani]] [[sr:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9A%D0%B0%D0%BA%D0%BE_%D1%81%D0%B5_%D0%BC%D0%B5%D1%9A%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0]] [[sv:Wikipedia:Hur man redigerar en sida]] [[th:Wikipedia:&#3585;&#3634;&#3619;&#3649;&#3585;&#3657;&#3652;&#3586;&#3627;&#3609;&#3657;&#3634;]] [[tr:Wikipedia:Sayfa_nas%C4%B1l_de%C4%9Fi%C5%9Ftirilir]] [[ur:%D8%B5%D9%81%D8%AD%DB%81_%DA%A9%D8%B3_%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%8A%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D9%8A%DA%BA]] [[vi:Wikipedia:C%C3%A1ch_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_trang]] [[zh-cn:Wikipedia:%E5%A6%82%E4%BD%95%E7%BC%96%E8%BE%91%E9%A1%B5%E9%9D%A2]] [[zh-tw:Wikipedia:&#22914;&#20309;&#32232;&#36655;&#38913;&#38754;]] Help:How to edit a page "Sections, paragraphs, lists and lines " 879 6809 2005-11-07T02:42:13Z Blockinblox 70 How to edit a page "Sections, paragraphs, lists and lines " moved to Help:How to edit a page "Sections, paragraphs, lists and lines " <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0"> <tr> <th>What it looks like</th> <th>What you type</th> </tr> <tr> <td> Start your sections as follows: <!-- This is the original == New section == === Subsection === ==== Sub-subsection ==== --> <!-- If this doesn't work, try the next set <h2> New section </h2> <h3> Subsection </h3> <h4> Sub-subsection </h4> --> <!-- Try this set if the previous set doesn't work. --> <!-- It's a hacky way of doing it, but section edit links go crazy otherwise --> <br/><b><font style="font-size:120%"> New section </font></b><br/> <br/><b><font style="font-size:110%"> Subsection </font></b><br/> <br/><b><font style="font-size:100%"> Sub-subsection </font></b><br/> <!-- --> </td> <td><pre><nowiki> == New section == === Subsection === ==== Sub-subsection ==== </nowiki></pre> </td> </tr> <tr> <td> A single [[newline]] has no effect on the layout. These can be used to separate sentences within a paragraph. Some editors find that this aids editing and improves the ''diff'' function.<br/> <br/> But an empty line starts a new paragraph. </td> <td> <pre><nowiki>A single [[newline]] has no effect on the layout. These can be used to separate sentences within a paragraph. Some editors find that this aids editing and improves the ''diff'' function. But an empty line starts a new paragraph.</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign="top"><td>You can break lines<br/> without starting a new paragraph.</td> <td><pre><nowiki>You can break lines<br/> without starting a new paragraph.</nowiki></pre> </td> </tr> <tr> <td> * Lists are easy to do: ** start every line with a star *** more stars means deeper levels </td> <td><pre><nowiki>* Lists are easy to do: ** start every line with a star *** more stars means deeper levels </nowiki></pre> </td> </tr> <tr> <td> # Numbered lists are also good ## very organized ## easy to follow </td> <td><pre><nowiki># Numbered lists are also good ## very organized ## easy to follow</nowiki></pre> </td> </tr> <tr> <td> * You can even do mixed lists *# and nest them *#* like this </td> <td><pre><nowiki>* You can even do mixed lists *# and nest them *#* like this</nowiki></pre> </td> </tr> <tr> <td> ; Definition list : list of definitions ; item : the item's definition </td> <td><pre><nowiki>; Definition list : list of definitions ; item : the item's definition</nowiki></pre> *''One item per line, NEWLINE only before the colon. The space before the colon improves parsing.'' </td> </tr> <tr> <td> : A colon indents a line or paragraph. A manual newline starts a new paragraph. * This is primarily for displayed material, but is also used for discussion on [[Wikipedia:Talk page|Talk page]]s. </td> <td><pre><nowiki>: A colon indents a line or paragraph. A manual newline starts a new paragraph. </nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign=top> <td> <pre> IF a line starts with a space THEN it will be formatted exactly as typed; in a fixed-width font; lines won't wrap; ENDIF this is useful for: * pasting preformatted text; * algorithm descriptions; * program source code; * [[ASCII art]] and chemical structures; </pre> WARNING If you make it wide, you [[page widening|force the whole page to be wide]] and hence less readable, especially for people who use lower resolutions. Never start ordinary lines with spaces. </td> <td><pre><nowiki> IF a line starts with a space THEN it will be formatted exactly as typed; in a fixed-width font; lines won't wrap; ENDIF this is useful for: * pasting preformatted text; * algorithm descriptions; * program source code; * [[ASCII art]] and chemical structures;</nowiki></pre></td> </tr> <tr valign="top"><td><center>Centered text.</center> </td> <td><pre><nowiki><center>Centered text.</center></nowiki></pre> </td> </tr> <tr> <td>A [[horizontal dividing line]]: this is above it ---- and this is below it. <p>Mainly useful for separating threads on Talk pages. <br/>In rare times used to [[Wikipedia:Disambiguation|disambiguate]] an expression without creating a separate page. </td> <td><pre><nowiki>A [[horizontal dividing line]]: this is above it ---- and this is below it. </nowiki></pre> </td> </tr> </table> Help:How to edit a page "Links, URLs, images" 880 6811 2005-11-07T02:44:45Z Blockinblox 70 How to edit a page "Links, URLs, images" moved to Help:How to edit a page "Links, URLs, images" <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0"> <tr> <th>What it looks like</th> <th>What you type</th> </tr> <tr valign="top"><td>London has [[public transport]]. *First letter of target is automatically capitalized. *Internally spaces are automatically represented as underscores (typing an underscore has the same effect as typing a space, but is not recommended). Thus the link above is to <nowiki>http://www.wikipedia.org/wiki/Public_transport</nowiki>, which is the article with the name "Public transport". See also [[Wikipedia:Canonization]]. </td> <td><pre><nowiki>London has [[public transport]].</nowiki></pre> </td> </tr> <tr><td> [[World Heritage Sites#New Zealand]]<br/> is an example link to a section name on a page, see ''== headers =='' above. Links to non-existent sections aren't broken, they are treated as links to the top of the page.</td><td> <pre><nowiki>[[World Heritage Sites#New Zealand]]</nowiki></pre></td>. </tr> <tr valign="top"><td>Same target, different name: [[wikipedia FAQ|answers]]. <br/>(This is a [[piped link]].) </td> <td><pre><nowiki>Same target, different name: [[wikipedia FAQ|answers]]</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>Endings are blended into the link: [[test]]ing, [[gene]]s </td> <td> <pre><nowiki>Endings are blended into the link: [[test]]ing, [[gene]]s</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> Automatically hide stuff in parentheses: [[kingdom (biology)|kingdom]]. <p>Automatically hide namespace: [[Wikipedia:Village Pump|Village Pump]]. <p>The server fills in the part after the | when you save the page. Next time you open the edit box you will see the expanded piped link. A [[Wikipedia:Show preview|preview]] interprets the abbreviated form correctly, but does not expand it yet in the edit box. Press Save and again Edit, and you will see the expanded version. The same applies for the following feature. </td> <td> <pre><nowiki>Automatically hide stuff in parentheses: [[kingdom (biology)|]]. </nowiki></pre> <pre><nowiki>Automatically hide namespace: [[Wikipedia:Village Pump|]].</nowiki></pre> </td></tr> <tr> <td>When adding a comment to a Talk page, you should sign it. You can do this by adding three tildes for your user name: : [[User:Montrealais|Montrealais]] or four for user name plus date/time: : [[User:Montrealais|Montrealais]] 08:10 Oct 5, 2002 (UTC)</td> <td><pre><nowiki>When adding a comment to a Talk page, you should sign it. You can do this by adding three tildes for your user name: : ~~~ or four for user name plus date/time: : ~~~~</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign="top"><td>[[The weather in London]] is a page that doesn't exist yet. *You can create it by clicking on the link. *To create a new page: *#Create a link to it on some other page. *#Save that page. *#Click on the link you just made. The new page will open for editing. *Have a look at [[Wikipedia:How to start a page|how to start a page]] guide and Wikipedia's [[Wikipedia:Naming conventions|naming conventions]]. *After creating a page, search for its title and make sure that everyone correctly links to it. </td> <td><pre><nowiki>[[The weather in London]] is a page that doesn't exist yet.</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign="top"><td>[[Wikipedia:How to edit a page]] is this page. [[Self link]]s appear as bold text when the article is viewed.</td> <td><pre><nowiki>[[Wikipedia:How to edit a page]] is this page.</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign="top"><td> [[wikipedia:Redirect|Redirect]] one article title to another by putting text like this in its first line. Note that redirects to sections do not work yet. <nowiki>#REDIRECT [[United States#History]]</nowiki> will redirect to the [[United States]] page, but not to any particular section on it. It is possible this feature will be implemented in future, so such redirects could be used now for future compatibility. </td> <td><pre><nowiki>#REDIRECT [[United States]]</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign="top"><td> Link to a page on the same subject in another language using a link like <nowiki>[[language code:Title]]</nowiki>. It does not matter where you put these links while editing as they always show up in the same place when you save the page, but placement at the end of the edit box is recommended. See [[Wikipedia:Interlanguage links]] and [[Wikipedia:Complete list of language wikis available|list of languages and codes]]. </td> <td><nowiki>[[fr:Wikipédia:Aide]]</nowiki></td> </tr> <tr valign="top"><td>[[Wikipedia:External links|External link]]: [http://www.nupedia.com Nupedia]<br/> This is an unnamed link. [http://www.nupedia.com]<br/> This is a plain URL: http://www.nupedia.com </td> <td><pre><nowiki>External link: [http://www.nupedia.com Nupedia]</nowiki> This is an unnamed link. [http://www.nupedia.com] This is a plain URL: http://www.nupedia.com</pre> </td> </tr> <tr valign="top"><td>Or just give the URL: http://www.nupedia.com. *In the [[URL]] all symbols must be among: A-Z a-z 0-9 ._\/~%-+&amp;#?!=()@ \x80-\xFF. If a URL contains a different character it should be converted; for example, ^ has to be written %5E (to be looked up in [[ASCII]]). </td> <td><pre><nowiki>Or just give the URL: http://www.nupedia.com.</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign="top"><td>A picture: [[Image:Wiki.png|Wikipedia Encyclopedia]] * Only images that have been uploaded to Wikipedia can be used. To upload images, use the [[Special:Upload|upload page]]. You can find the uploaded image on the [[Special:Imagelist|image list]]. See [[Wikipedia:Image use policy]] and [[Wikipedia:Image markup|Image markup]], [[Wikipedia:extended image syntax|extended image syntax]] for many more hints. * Alternative text, used when the image isn't loaded, in a text-only browser, or when spoken aloud, is '''strongly''' encouraged. See [[Wikipedia:Alternate text for images|Alternate text for images]] for help on choosing it. </td> <td><pre><nowiki> A picture: [[Image:Wiki.png]]</nowiki></pre> or, with alternate text <pre><nowiki>[[Image:Wiki.png|jigsaw globe]]</nowiki></pre> or, floating to the right side of the page and with a caption. <pre><nowiki>[[Image:Wiki.png|right|jigsaw globe]]</nowiki></pre> or, floating to the right side of the page ''without'' a caption. <pre><nowiki>[[Image:Wiki.png|right|]]</nowiki></pre> ''Note the extra | after the word '''right'''. This is to make sure the image floats to the right side of the page, and not so that the alternate text is "right".'' More at [[Wikipedia:Extended_image_syntax]]. </td> </tr> <tr> <td> Clicking on an uploaded image displays a description page, which you can also link directly to: [[:Image:Wiki.png]] </td> <td><pre><nowiki> [[:Image:Wiki.png]] </nowiki></pre> </td> </tr> <tr> <td> To include links to non-image uploads such as sounds, or to images shown as links instead of drawn on the page, use a "media" link. <br/>[[media:Sg_mrob.ogg|Sound]] <br/> <br/>[[media:Tornado.jpg|Image of a Tornado]] </td> <td> <pre> <nowiki> [[media:Sg_mrob.ogg|Sound]] [[media:Tornado.jpg|Image of a Tornado]] </nowiki></pre></td></tr> <tr> <td> To link to books, you can use [[Wikipedia:ISBN]] links. This is preferred to linking to a specific online bookstore, because it gives the reader a choice of vendors. ISBN 0123456789X </td> <td> <nowiki>ISBN 0123456789X</nowiki> <tr> <td>"What links here" and "Related changes" can be linked as:<br/> [[Special:Whatlinkshere/Wikipedia:How to edit a page]] and [[Special:Recentchangeslinked/Wikipedia:How to edit a page]] <td><nowiki> [[Special:Whatlinkshere/Wikipedia:How to edit a page]] and [[Special:Recentchangeslinked/Wikipedia:How to edit a page]]</nowiki> <tr valign=top> <td>Use links for dates, so everyone can set their own display order. Use [[Special:Preferences]] to change your own date display setting. [[July 20]], [[1969]] , [[20 July]] [[1969]] and [[1969]]-[[07-20]] </td> <td><pre><nowiki>[[July 20]], [[1969]] , [[20 July]] [[1969]] and [[1969]]-[[07-20]] </nowiki></pre>will all appear as [[20 July|20 July]] [[1969|1969]] if you set your date display preference to 15 January 2001, but [[20 July|July 20]], [[1969|1969]] if you set it to January 15, 2001. </td> </tr> </table> Help:How to edit a page Character formatting 881 6807 2005-11-07T02:40:30Z Blockinblox 70 How to edit a page Character formatting moved to Help:How to edit a page Character formatting table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0"> <tr> <th>What it looks like</th> <th>What you type</th> </tr> <tr valign="top"><td> ''Emphasize'', '''strongly''', '''''very strongly'''''. * These are double and triple apostrophes (single-quote marks), not double-quote marks. * Note that on almost all browsers, these appear as italic and bold; for semantic reasons, <nowiki><i></nowiki> and <nowiki><b></nowiki> are preferable in mathematical formulas. </td> <td> <pre><nowiki>''Emphasize'', '''strongly''', '''''very strongly'''''.</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign=top> <td>A typewriter font for <tt>technical terms</tt>. * For semantic reasons, &lt;code> should be used instead when writing computer programs </td> <td><pre><nowiki>A typewriter font for <tt>technical terms</tt>.</nowiki></pre> </td><!-- tt is really 'teletype', not 'technical term' --> </tr> <tr valign=top> <td>You can use <small>small text</small> for captions. </td> <td><pre><nowiki>You can use <small>small text</small> for captions.</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign="top"><td>You can <strike>strike out deleted material</strike> and <u>underline new material</u>. </td> <td><pre><nowiki>You can <strike>strike out deleted material</strike> and <u>underline new material</u>.</nowiki></pre> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> '''Umlauts and accents:'''<br/> (See [[wikipedia:Special characters]])<br/> è é ê ë ì í <br/> <br/> &Agrave; &Aacute; &Acirc; &Atilde; &Auml; &Aring; <br/> &AElig; &Ccedil; &Egrave; &Eacute; &Ecirc; &Euml; <br/> &Igrave; &Iacute; &Icirc; &Iuml; &Ntilde; &Ograve; <br/> &Oacute; &Ocirc; &Otilde; &Ouml; &Oslash; &Ugrave; <br/> &Uacute; &Ucirc; &Uuml; &szlig; &agrave; &aacute; <br/> &acirc; &atilde; &auml; &aring; &aelig; &ccedil; <br/> &egrave; &eacute; &ecirc; &euml; &igrave; &iacute;<br/> &icirc; &iuml; &ntilde; &ograve; &oacute; &ocirc; <br/> &oelig; &otilde; &ouml; &oslash; &ugrave; &uacute; <br/> &ucirc; &uuml; &yuml; </td> <td> <br/> <br/> è é ê ë ì í<br/> <pre><nowiki> &amp;Agrave; &amp;Aacute; &amp;Acirc; &amp;Atilde; &amp;Auml; &amp;Aring; &amp;AElig; &amp;Ccedil; &amp;Egrave; &amp;Eacute; &amp;Ecirc; &amp;Euml; &amp;Igrave; &amp;Iacute; &amp;Icirc; &amp;Iuml; &amp;Ntilde; &amp;Ograve; &amp;Oacute; &amp;Ocirc; &amp;Otilde; &amp;Ouml; &amp;Oslash; &amp;Ugrave; &amp;Uacute; &amp;Ucirc; &amp;Uuml; &amp;szlig; &amp;agrave; &amp;aacute; &amp;acirc; &amp;atilde; &amp;auml; &amp;aring; &amp;aelig; &amp;ccedil; &amp;egrave; &amp;eacute; &amp;ecirc; &amp;euml; &amp;igrave; &amp;iacute; &amp;icirc; &amp;iuml; &amp;ntilde; &amp;ograve; &amp;oacute; &amp;ocirc; &amp;oelig; &amp;otilde; &amp;ouml; &amp;oslash; &amp;ugrave; &amp;uacute; &amp;ucirc; &amp;uuml; &amp;yuml;</nowiki></pre></td> </tr> <tr valign=top> <td> '''Punctuation:'''<br/> &iquest; &iexcl; &sect; &para;<br/> &dagger; &Dagger; &bull; &ndash; &mdash;<br/> &lsaquo; &rsaquo; &laquo; &raquo;<br/> &lsquo; &rsquo; &ldquo; &rdquo; </td> <td><pre><nowiki> &amp;iquest; &amp;iexcl; &amp;sect; &amp;para; &amp;dagger; &amp;Dagger; &amp;bull; &amp;ndash; &amp;mdash; &amp;lsaquo; &amp;rsaquo; &amp;laquo; &amp;raquo; &amp;lsquo; &amp;rsquo; &amp;ldquo; &amp;rdquo; </nowiki></pre></td> </tr> <tr valign="top"> <td> '''Commercial symbols:'''<br/> &trade; &copy; &reg; &cent; &euro; &yen; <br/> &pound; &curren;</td> <td><pre><nowiki> &amp;trade; &amp;copy; &amp;reg; &amp;cent; &amp;euro; &amp;yen; &amp;pound; &amp;curren; </nowiki></pre></td> </tr> <tr valign="top"><td>Subscript: x<sub>2</sub><br/> Superscript: x<sup>2</sup> or x&sup2; *The latter method of superscript can't be used in the most general context, but is preferred when possible (as with units of measurement) because most browsers have an easier time formatting lines with it. &epsilon;<sub>0</sub> = 8.85 &times; 10<sup>&minus;12</sup> C&sup2; / J m. <br/> <br/> 1 [[hectare]] = [[1 E4 m²]] </td> <td><pre><nowiki>Subscript: x<sub>2</sub> Superscript: x<sup>2</sup> or x&amp;sup2; &amp;epsilon;<sub>0</sub> = 8.85 &amp;times; 10<sup>&amp;minus;12</sup> C&amp;sup2; / J m.</nowiki></pre> <br/> <nowiki>1 [[hectare]] = [[1 E4 m²]]</nowiki> </td> </tr> Help:How to edit a page "Tables", "Variables",Templates" 883 6805 2005-11-07T02:39:44Z Blockinblox 70 How to edit a page "Tables", "Variables",Templates" moved to Help:How to edit a page "Tables", "Variables",Templates" === Tables === ==== Placement of the Table of Contents (TOC) ==== At the current status of the wiki markup language, having at least four headers on a page triggers the TOC to appear in front of the first header (or after introductory sections). Putting <nowiki>__NOTOC__ </nowiki> anywhere forces the TOC to disappear. See also [[Wikipedia:Section#Compact_TOC|compact TOC]] for alphabet and year headings. ==== Tables ==== There are two ways to build tables: *in special Wiki-markup (see [[m:MediaWiki User's Guide: Using tables|MediaWiki User's Guide: Using tables]]) *with the usual HTML elements: &lt;table&gt;, &lt;tr&gt;, &lt;td&gt; or &lt;th&gt;. For the latter, and a discussion on when tables are appropriate, see [[Wikipedia:How to use tables]]. ===Variables=== ''(See also [[m:Help:Variable]])'' <table> <tr><th>Code<th>Effect <tr><td><nowiki>{{CURRENTMONTH}}</nowiki> <td>{{CURRENTMONTH}} <tr><td><nowiki>{{CURRENTMONTHNAME}}</nowiki> <td>{{CURRENTMONTHNAME}} <tr><td><nowiki>{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}</nowiki> <td>{{CURRENTMONTHNAMEGEN}} <tr><td><nowiki>{{CURRENTDAY}}</nowiki> <td>{{CURRENTDAY}} <tr><td><nowiki>{{CURRENTDAYNAME}}</nowiki> <td>{{CURRENTDAYNAME}} <tr><td><nowiki>{{CURRENTYEAR}}</nowiki> <td>{{CURRENTYEAR}} <tr><td><nowiki>{{CURRENTTIME}}</nowiki> <td>{{CURRENTTIME}} <tr><td><nowiki>{{NUMBEROFARTICLES}}</nowiki> <td>{{NUMBEROFARTICLES}} <tr><td><nowiki>{{PAGENAME}}</nowiki> <td>{{PAGENAME}} <tr><td><nowiki>{{NAMESPACE}}</nowiki> <td>{{NAMESPACE}} <tr><td><nowiki>{{localurl:pagename}}</nowiki> <td>{{localurl:pagename}} <tr><td><nowiki>{{localurl:</nowiki>''Wikipedia:Sandbox''<nowiki>|action=edit}}</nowiki> <td>{{localurl:Wikipedia:Sandbox|action=edit}} <tr><td><nowiki>{{SERVER}}</nowiki> <td>{{SERVER}} <tr><td><nowiki>{{ns:1}}</nowiki> <td>{{ns:1}} <tr><td><nowiki>{{ns:2}}</nowiki> <td>{{ns:2}} <tr><td><nowiki>{{ns:3}}</nowiki> <td>{{ns:3}} <tr><td><nowiki>{{ns:4}}</nowiki> <td>{{ns:4}} <tr><td><nowiki>{{ns:5}}</nowiki> <td>{{ns:5}} <tr><td><nowiki>{{ns:6}}</nowiki> <td>{{ns:6}} <tr><td><nowiki>{{ns:7}}</nowiki> <td>{{ns:7}} <tr><td><nowiki>{{ns:8}}</nowiki> <td>{{ns:8}} <tr><td><nowiki>{{ns:9}}</nowiki> <td>{{ns:9}} <tr><td><nowiki>{{ns:10}}</nowiki> <td>{{ns:10}} <tr><td><nowiki>{{ns:11}}</nowiki> <td>{{ns:11}} <tr><td><nowiki>{{ns:12}}</nowiki> <td>{{ns:12}} <tr><td><nowiki>{{ns:13}}</nowiki> <td>{{ns:13}} <tr><td><nowiki>{{ns:14}}</nowiki> <td>{{ns:14}} <tr><td><nowiki>{{ns:15}}</nowiki> <td>{{ns:15}} <tr><td><nowiki>{{SITENAME}}</nowiki> <td>{{SITENAME}} </table> '''NUMBEROFARTICLES''' is the number of pages in the main namespace which contain a link and are not a redirect, i.e. number of articles, stubs containing a link, and disambiguation pages). ===Templates=== The [[Wikipedia:MediaWiki|MediaWiki]] software used by Wikipedia has limited support for template inclusion. This means standardized text chunks (such as boilerplate text) can be inserted into articles. For example, typing <nowiki>{{stub}}</nowiki> will appear as ''This article is a [[Wikipedia:The perfect stub article|stub]]. You can help Wikipedia by [[Wikipedia:Find or fix a stub|expanding it]].'' when the page is saved. Other commonly used ones are <nowiki>{{disambig}}</nowiki> for disambiguation pages and <nowiki>{{spoiler}}</nowiki> for spoiler warnings. See [[Wikipedia:Template messages]] for the complete list. ==See also== *[[meta:MediaWiki User's Guide: Editing overview|The latest Meta-Wikimedia version of this page]] *[[UseModWiki]] and [[Wikipedia:MediaWiki]]. *[[HTML tag]]. *[[Wikipedia:Protection policy]] Wikipedia:How to edit a page 884 4683 2004-06-19T17:57:03Z Pigou 7 #REDIRECT [[Wikipedia:Хэрхэн хуудас засварлах бэ?]] Wikipedia:Хэрхэн хуудас засварлах вэ 886 4685 2004-06-18T08:56:20Z Pigou 7 Wikipedia:Хэрхэн хуудас засварлах вэ moved to Wikipedia:Хэрхэн хуудас засварлах бэ? #REDIRECT [[Wikipedia:Хэрхэн хуудас засварлах бэ?]] Бүх хэлнүүд 888 6501 2005-08-24T23:55:41Z Zorigt 49 Бүх хэлнүүдийн тохируулаг moved to Бүх хэлнүүд #[http://af.wikipedia.org Afrikaans] - started on [[November 16]], [[2001]] #[http://sq.wikipedia.org Albanian (Shqip)] - translated language file, six articles as of [[December 16]], [[2003]] #[http://als.wikipedia.org Alsatian (Els&auml;ssisch)] - started on [[November 13]], [[2003]] #[http://ar.wikipedia.org Arabic (&#1593;&#1585;&#1576;&#1610;)] Started in [[July]], [[2003]]. Currently in initial stages of content building - [[User:Isam|Isam]] #[http://roa-rup.wikipedia.org Aromanian (Armâneashti)] - started on [[May 27]], [[2004]] #[http://bn.wikipedia.org Bangla (&#2476;&#2494;&#2434;&#2482;&#2494;)] - (Started [[January 27]], [[2004]] [&#2535;&#2538; &#2478;&#2494;&#2456;, &#2535;&#2538;&#2535;&#2534; &#2476;&#2457;&#2509;&#2455;&#2494;&#2476;&#2509;&#2470;]) #[http://eu.wikipedia.org Basque (Euskara)] - (translation in progress, see [[m:Azal]]) #[http://bs.wikipedia.org Bosnian (Bosanski)] - started on [[December 12]], [[2002]] (created out of the [http://sh.wikipedia.org/ Serbocroatian (Srpskohrvatski)]) #[http://bg.wikipedia.org Bulgarian (&#1041;&#1098;&#1083;&#1075;&#1072;&#1088;&#1089;&#1082;&#1080;)] - started on [[August 3]], [[2003]] #[http://ca.wikipedia.org Catalan (Catal&#224;)] #[http://zh.wikipedia.org Chinese (&#31616;/&#32321; &#20013;&#25991;&#27721;&#23383;&#20307; &#31777;/&#32321; &#20013;&#25991;&#28450;&#23383;&#39636;)] - started in [[May]] [[2001]], Main page made on [[November 16]], [[2002]] #[http://co.wikipedia.org Corsican (Corsu)] - started on [[December 9]], [[2003]] #[http://hr.wikipedia.org Croatian (Hrvatski)] (created out of the [http:/sh.wikipedia.org Serbocroatian (Srpskohrvatski)]) #[http://cs.wikipedia.org Czech (&#268;esk&yacute;)] - started on [[May 3]], [[2002]] #[http://da.wikipedia.org Danish (Dansk)] - started on [[February 1]], [[2002]] #[http://nl.wikipedia.org Dutch (Nederlands)] - started on [[August 31]], [[2001]] #[http://www.wikipedia.org English] - started on [[January]] [[2001]] #[http://eo.wikipedia.org Esperanto] - started on [[November 15]], [[2001]] #[http://et.wikipedia.org Estonian (Eesti)] - started on [[August 24]], [[2002]] #[http://fi.wikipedia.org Finnish (Suomi)] - started on [[February 21]], [[2002]] #[http://fr.wikipedia.org French (Fran&#231;ais)] - started on [[March 23]] [[2001]] #[http://fy.wikipedia.org Frisian (Frysk)] - started on [[September 2]], [[2002]] #[http://gl.wikipedia.org Galician (Galego)] #[http://de.wikipedia.org German (Deutsch)] - started on [[May]] [[2001]] #[http://el.wikipedia.org Greek (&#917;&#955;&#955;&#951;&#957;&#953;&#954;&#940;)] - [[December 1]], [[2002]] #[http://gu.wikipedia.org Gujarati] #[http://he.wikipedia.org Hebrew (&#1506;&#1489;&#1512;&#1497;&#1514;)] - started on [[July 8]], [[2003]] #[http://hi.wikipedia.org Hindi (&#2361;&#2367;&#2344;&#2381;&#2342;&#2368;)] - started on [[July 11]], [[2003]] #[http://hu.wikipedia.org Hungarian (Magyar)] - started on [[July 8]], [[2003]] #[http://is.wikipedia.org Icelandic (&Iacute;slensk)] #[http://id.wikipedia.org Indonesian (Bahasa Indonesia)] - started on [[November 7]], [[2003]] #[http://ia.wikipedia.org Interlingua] - started on [[April 29]], [[2002]] #[http://ga.wikipedia.org Irish (Gaeilge)] - started on [[June 7]], [[2003]] #[http://it.wikipedia.org Italian (Italiano)] - started on [[2001]] #[http://ja.wikipedia.org Japanese (&#26085;&#26412;&#35486;)] #[http://jv.wikipedia.org Javanese (Basa Jawa)] - started on [[March 7]], [[2004]] #[http://csb.wikipedia.org Kashubian (Kasz&#235;bsczi)] - started on [[April 1]], [[2004]] #[http://tlh.wikipedia.org Klingon (tlhIngan Hol)] - started on [[May 27]], [[2004]] #[http://ko.wikipedia.org Korean (Hangukeo)] - started on [[October 12]], [[2002]] #[http://ku.wikipedia.org Kurdish (Kurd&#238;)] - started on [[January 7]], [[2004]] #[http://la.wikipedia.org Latin (Latina)] - started on [[May 22]], [[2002]] #[http://lv.wikipedia.org Latvian (Latvie&#353;u)] - started on [[June]] [[2003]] #[http://lt.wikipedia.org Lithuanian (Lietuvi&#353;kai)] - started on [[February 19]], [[2003]] #[http://nds.wikipedia.org Low Saxon (Plattd&#252;&#252;tsch / platt / niederdeusch / plautdietsch)] - started on [[April 27]], [[2003]] #[http://nah.wikipedia.org Nahuatl] started on [[August 10]], [[2003]] #[http://na.wikipedia.org Nauruan (Nauruose)] - started on [[August 9]], [[2003]] #[http://ms.wikipedia.org Malay (Bahasa Malaysia)] - started on [[August 12]], [[2003]] #[http://ml.wikipedia.org Malayalam] #[http://mn.wikipedia.org Mongolian] -started on [[February 29]],[[2004]] #[http://mr.wikipedia.org Marathi] #[http://no.wikipedia.org Norwegian (Norsk)] - started on [[November 26]], [[2001]] #[http://oc.wikipedia.org Occitan (Occitan)] - started on [[October 20]], [[2003]] #[http://pl.wikipedia.org Polish (Polska)] - started on [[September 26]], [[2001]] #[http://pt.wikipedia.org Portuguese (Portugu&#234;s)] #[http://fa.wikipedia.com Persian] started on [[January]], [[2004]] #[http://ro.wikipedia.org Romanian (Rom&acirc;n&#259;)] - started on [[June 19]] [[2003]] #[http://ru.wikipedia.org Russian (&#1056;&#1091;&#1089;&#1089;&#1082;&#1080;&#1081;)] started on [[December]] [[2002]] #[http://sa.wikipedia.org Sanskrit] started [[June 2004]] #[http://sh.wikipedia.org Serbocroatian (Sprskohrvatski)] (now separated into a Bosnian, Croatian and Serbian version) #[http://sr.wikipedia.org Serbian (Srpski)] (created out of the [http://sh.wikipedia.org/ Serbocroatian (Srpskohrvatski)]) #[http://simple.wikipedia.org Simple English] #[http://sk.wikipedia.org Slovak (Slovensky)] - [[August 13]], [[2003]] #[http://sl.wikipedia.org Slovenian (Slovensko)] - started on [[March 8]], [[2002]] #[http://st.wikipedia.org Sotho] #[http://es.wikipedia.org Spanish (Castellano)]- started on [[May 20]], [[2001]] #[http://sw.wikipedia.org Swahili (Kiswahili)] #[http://sv.wikipedia.org Swedish (Svenska)] - started on [[June 3]], [[2001]] #[http://ta.wikipedia.org Tamil (&#2980;&#2990;&#3007;&#2996;&#3021;)] - started on [[September 30]], [[2003]] #[http://th.wikipedia.org Thai (&#3652;&#3607;&#3618;)] - started December 2003. #[http://tt.wikipedia.org Tatar (Tatar&#231;a)] - started on [[September]], [[2003]] #[http://tr.wikipedia.org Turkish (T&#252;rk&#231;e)] -[[December 2]], [[2002]] #[http://uk.wikipedia.org Ukrainian (&#1059;&#1082;&#1088;&#1072;&#1111;&#1085;&#1089;&#1100;&#1082;&#1072;)] #[http://ur.wikipedia.org Urdu (&#1575;&#1585;&#1583;&#1608;)] #[http://vi.wikipedia.org Vietnamese (Ti&#7871;ng Vi&#7879;t)] - restarted on [[November 12]], [[2003]] #[http://vo.wikipedia.org Volap&#252;k] - restarted on [[January 27]], [[2004]] #[http://wikipedia.walon.org Walloon (Walon)] #[http://cy.wikipedia.org Welsh (Cymraeg)] - started on [[March 15]], [[2003]] #[http://yi.wikipedia.org Yiddish (&#1497;&#1497;&#1460;&#1491;&#1497;&#1513;)] - started on [[March 13]], [[2004]] ===Other projects=== There are other, non-Wikimedia, free Wiki-based encyclopedia projects independent of Wikipedia: *[http://enciclopedia.us.es/ Enciclopedia Libre] - Spanish (Castellano) *[http://www.wikiznanie.ru &#1042;&#1080;&#1082;&#1080;&#1079;&#1085;&#1072;&#1085;&#1080;&#1077;] - Russian (&#1056;&#1091;&#1089;&#1089;&#1082;&#1080;&#1081;) *[http://susning.nu/ Susning.nu] - Swedish (Svenska) *[http://www.holopedia.net/ Holopedia] - [[Taiwanese (linguistics)|Taiwanese]] (H&#333;-l&#243;-o&#275;; zh-min-nan-TW) started [[30 July]], [[2003]] ===Related projects=== *[http://meta.wikipedia.org/wiki/Wikipedia_Machine_Translation_Project Wikipedia Machine Translation Project] ---- ==Statistics== ''See [[Wikipedia:Multilingual statistics]] for a more complete overview.'' The 20 largest Wikipedias (February 18, 2004): #[http://en.wikipedia.org/ English] (209637) #[http://de.wikipedia.org/ German (Deutsch)] (52299) #[http://ja.wikipedia.org/ Japanese (&#26085;&#26412;&#35486;)] (31284) #[http://fr.wikipedia.org/ French (Fran&#231;ais)] (26941) #[http://pl.wikipedia.org/ Polish (Polska)] (23941) #[http://sv.wikipedia.org/ Swedish (Svenska)] (21641) #[http://nl.wikipedia.org/ Dutch (Nederlands)] (20847) #[http://es.wikipedia.org/ Spanish (Espa&#241;ol)] (17969) #[http://da.wikipedia.org/ Danish (Dansk)] (15526) #[http://eo.wikipedia.org/ Esperanto] (10964) #[http://it.wikipedia.org/ Italian (Italiano)] (6112) #[http://ca.wikipedia.org/ Catalan (Catal&#224;)] (5290) #[http://he.wikipedia.org/ Hebrew (&#1506;&#1489;&#1512;&#1497;&#1514;)] (4475) #[http://zh.wikipedia.org/ Chinese (&#31616;/&#32321;&#20013;&#25991;&#27721;&#23383;&#20307; &#31777;/&#32321; &#20013;&#25991;&#28450;&#23383;&#39636;) (http://zh.wikipedia.org) -)] (4395) #[http://ro.wikipedia.org/ Romanian (Rom&#226;n&#259;)] (4062) #[http://sl.wikipedia.org/ Slovenian] (3812) #[http://fi.wikipedia.org/ Finnish (Suomi)] (3578) #[http://ht.wikipedia.org/ Croatian] (2996) #[http://et.wikipedia.org/ Estonian] (2641) #[http://ia.wikipedia.org/ Interlingua] (2579) For an overview of the world's biggest wiki websites (Wikipedia or not), see [[MeatBall:BiggestWiki]]. ------ See also [http://eza.gemm.nl/Wikipedia/Gallery/Gallery.htm Main Pages Gallery] [[cs:Wikipedie:Mezin&#225;rodn&#237; Wikipedie]] [[de:Wikipedia:Liste der Wikipedias in anderen Sprachen]] [[eo:Internacia Vikipedio]] [[es:Wikipedia:Coordinación plurilingüe]] [[fr:Wikip&#233;dia:Coordination multilangues]] [[hi:&#2357;&#2367;&#2325;&#2367;&#2346;&#2368;&#2337;&#2367;&#2351;&#2366;:Multilingual coordination]] [[ja:Wikipedia:&#22810;&#35328;&#35486;&#12503;&#12525;&#12472;&#12455;&#12463;&#12488;&#12392;&#12375;&#12390;&#12398;&#12454;&#12451;&#12461;&#12506;&#12487;&#12451;&#12450;]] [[nl:Wikipedia:Statistieken]] [[pl:Wikipedia:Koordynacja mi&#281;dzyj&#281;zykowa]] [[ro:Wikipedia:Coordonare multilingual&#259;]] [[sv:Wikipedia:Statistik]][[vi:Wikipedia:B&#7857;ng nhi&#7873;u th&#7913; ti&#7871;ng]][[zh:&#39318;&#39029;]]''' Wikipedia:Бүх хэлнүүдийн тохируулаг 889 4688 2004-06-18T16:21:29Z Pigou 7 Wikipedia:Multilingual coordination moved to Бүх хэлнүүдийн тохируулаг #REDIRECT [[Бүх хэлнүүдийн тохируулаг]] Wikipedia:Multilingual coordination 890 4689 2005-04-24T08:53:29Z Gangleri 26 fixed double redirect #REDIRECT [[Бүх хэлнүүдийн тохируулаг]] Template:June 18 гол үйл явдалууд 891 4690 2004-06-18T18:12:19Z Pigou 7 Template:June 18 гол үйл явдалууд moved to Template:06 сарын 18 гол үйл явдалууд #REDIRECT [[Template:06 сарын 18 гол үйл явдалууд]] 6 сарын 18 892 4691 2004-06-18T18:15:22Z Pigou 7 6 сарын 18 moved to 06 сарын 18 #REDIRECT [[06 сарын 18]] Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/6 сар 893 4692 2004-06-18T18:16:16Z Pigou 7 Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/6 сар moved to Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/06 сар #REDIRECT [[Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/06 сар]] Template:June 17 гол үйл явдалууд 894 4693 2004-06-18T18:17:35Z Pigou 7 Template:June 17 гол үйл явдалууд moved to Template:06 сарын 17 гол үйл явдалууд #REDIRECT [[Template:06 сарын 17 гол үйл явдалууд]] 6 сарын 17 895 4694 2004-06-18T18:18:27Z Pigou 7 6 сарын 17 moved to 06 сарын 17 #REDIRECT [[06 сарын 17]] Template:06 сарын 19 гол үйл явдалууд 896 9640 2006-10-02T03:29:54Z Yurik 161 Case Replacements: [[Салман Рашдиеa]] => [[Салман Рашдиеа]], [[Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/04]] => [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/04]] <div style="margin-left:-1em;"> ...'''[[06 сарын 19]]''': *1961 он.[[Кувейт]]ын тусгаар тогтнолын өдөр ([[Англи]]ас) *2002 он.[[Хамид Карзай]] [[Афганистан]]ы ерөнхийлөгч болсон. *Төрсөн өдөр: [[Блез Паскаль]] (математикч),[[Салман Рашдиеа]]\(зохиолч), [[Аунг Сан Сүү Күи]]([[Нобёлын шагнал]]т улс төрч) .Recent days: [[06 сарын 18]] &ndash; [[06 сарын 20]] &ndash; </div> <div align="right"> '''[[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/{{CURRENTMONTH}}|Илүү ихийг]]...''' </div> Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/06 сар 897 4696 2004-06-19T03:11:44Z Pigou 7 Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/06 сар moved to Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/06 #REDIRECT [[Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/06]] Template:JuneCalendar 898 4697 2004-06-19T04:53:45Z Pigou 7 {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |- style="background:#ccccff" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"|[[5 сар]] &ndash; '''[[6 сар]]''' &ndash; [[7 сар]] |- style="background:#ccccff; text-align:center;" |width=14%| [[Ням|Ня]] |width=14%| [[Даваа|Да]] |width=14%| [[Мягмар|Мя]] |width=14%| [[Лхавга|Лха]] |width=14%| [[Пүрэв|Пү]] |width=14%| [[Баасан|Ба]] |width=14%| [[Бямба|Бя]] |- style="text-align:center;" |colspan=2| &nbsp; | [[06 сарын 1|1]] | [[06 сарын 2|2]] | [[06 сарын 3|3]] | [[06 сарын 4|4]] | [[06 сарын 5|5]] |- style="text-align:center;" | [[06 сарын 6|6]] | [[06 сарын 7|7]] | [[06 сарын 8|8]] | [[06 сарын 9|9]] | [[06 сарын 10|10]] | [[06 сарын 11|11]] | [[06 сарын 12|12]] |- style="text-align:center;" | [[06 сарын 13|13]] | [[06 сарын 14|14]] | [[06 сарын 15|15]] | [[06 сарын 16|16]] | [[06 сарын 17|17]] | [[06 сарын 18|18]] | [[06 сарын 19|19]] |- style="text-align:center;" | [[06 сарын 20|20]] | [[06 сарын 21|21]] | [[06 сарын 22|22]] | [[06 сарын 23|23]] | [[06 сарын 24|24]] | [[06 сарын 25|25]] | [[06 сарын 26|26]] |- style="text-align:center;" | [[06 сарын 27|27]] | [[06 сарын 28|28]] | [[06 сарын 29|29]] | [[06 сарын 30|30]] ||colspan="3"| &nbsp; |- style="background:#ccccff" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"| <small>[[2004]] day arrangement</small><br>[[List of historical anniversaries|All days]] |} Template:Үйл Явдлын хэлхээс 899 9643 2006-10-02T03:30:26Z Yurik 161 Case Replacements: [[Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/01]] => [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/01]], [[Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/02]] => [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/02]], [[Wikipedia:Yйл [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/01|1 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/02|2 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/03|3 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/04|4 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/05|5 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/06|6 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/07|7 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/08|8 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/09|9 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/10|10 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/11|11 сар]] - [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/12|12 сар]] Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/01 900 4699 2004-06-19T05:13:50Z Pigou 7 {{Yйл Явдлын хэлхээс}} <center> Өнөөдөр [[{{CURRENTDAYNAME}}]], [[{{CURRENTMONTH}} сарын {{CURRENTDAY}}]], [[{{CURRENTYEAR}}]]; {{CURRENTTIME}} ([[UTC]])</center> ------- ==Multiday == {{1 сарын календарь}} *... <br clear="all"> ==Selected anniversaries for June== {{01 сарын 1_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_1_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 2_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_2_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 3_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_3_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 4_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_4_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 5_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_5_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 6_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_6_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 7_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_7_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 8,_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_8_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 9_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_9_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 10_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_10_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 11_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_11_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 12_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_12_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 13_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_13_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 14_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_14_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 15_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_15_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 16_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_16_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 17_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_17_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 18_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_18_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 19_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_19_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 20_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_20_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 21_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_21_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 22_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_22_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 23_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_23_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 24_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_24_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 25_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_25_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 26_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_26_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 27_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_27_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 28_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_28_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 29_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_29_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{01 сарын 30_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_30_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/02 901 4700 2004-06-19T05:17:51Z Pigou 7 {{Yйл Явдлын хэлхээс}} <center> Өнөөдөр [[{{CURRENTDAYNAME}}]], [[{{CURRENTMONTH}} сарын {{CURRENTDAY}}]], [[{{CURRENTYEAR}}]]; {{CURRENTTIME}} ([[UTC]])</center> ------- ==Multiday == {{2 сарын календарь}} *... <br clear="all"> ==Selected anniversaries for June== {{02 сарын 1_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_1_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 2_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_2_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 3_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_3_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 4_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_4_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 5_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_5_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 6_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_6_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 7_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_7_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 8,_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_8_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 9_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_9_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 10_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_10_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 11_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_11_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 12_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_12_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 13_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_13_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 14_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_14_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 15_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_15_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 16_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_16_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 17_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_17_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 18_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_18_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 19_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_19_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 20_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_20_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 21_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_21_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 22_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_22_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 23_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_23_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 24_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_24_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 25_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_25_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 26_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_26_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 27_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:02_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_27_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 28_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_28_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{02 сарын 29_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:01_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_29_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/03 902 4701 2004-06-19T05:23:05Z Pigou 7 {{Yйл Явдлын хэлхээс}} <center> Өнөөдөр [[{{CURRENTDAYNAME}}]], [[{{CURRENTMONTH}} сарын {{CURRENTDAY}}]], [[{{CURRENTYEAR}}]]; {{CURRENTTIME}} ([[UTC]])</center> ------- ==Multiday == {{3 сарын календарь}} *... <br clear="all"> ==Selected anniversaries for June== {{03 сарын 1_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_1_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 2_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_2_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 3_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_3_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 4_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_4_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 5_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_5_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 6_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_6_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 7_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_7_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 8,_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_8_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 9_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_9_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 10_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_10_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 11_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_11_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 12_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_12_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 13_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_13_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 14_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_14_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 15_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_15_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 16_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_16_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 17_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_17_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 18_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_18_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 19_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_19_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 20_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_20_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 21_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_21_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 22_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_22_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 23_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_23_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 24_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_24_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 25_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_25_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 26_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_26_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 27_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_27_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 28_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_28_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 29_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_29_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 30_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_30_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] ---- {{03 сарын 31_гол үйл явдалууд}} [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:03_%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD_31_%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D2%AF%D0%B9%D0%BB_%D1%8F%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%B4&action=edit edit] 06 сарын 19 903 11460 2007-01-10T16:57:56Z Escarbot 159 robot Adding: bpy, hi, nds-nl, nov, nrm, su *1961 он.Кувейтын тусгаар тогтнолын өдөр (Англиас) *2002 он.Хамид Карзай Афганистаны ерөнхийлөгч болсон. *Төрсөн өдөр: Блез Паскаль (математикч),Салман Рашдиеa\(зохиолч), Аунг Сан Сүү Күи(Нобёлын шагналт улс төрч) [[af:19 Junie]] [[an:19 de chunio]] [[ar:19 يونيو]] [[ast:19 de xunu]] [[be:19 чэрвеня]] [[bg:19 юни]] [[bpy:জুন ১৯]] [[br:19 Mezheven]] [[bs:19. juni]] [[ca:19 de juny]] [[ceb:Hunyo 19]] [[co:19 di ghjugnu]] [[cs:19. červen]] [[csb:19 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 19]] [[cy:19 Mehefin]] [[da:19. juni]] [[de:19. Juni]] [[el:19 Ιουνίου]] [[en:June 19]] [[eo:19-a de junio]] [[es:19 de junio]] [[et:19. juuni]] [[eu:Ekainaren 19]] [[fi:19. kesäkuuta]] [[fo:19. juni]] [[fr:19 juin]] [[frp:19 jouen]] [[fur:19 di Jugn]] [[fy:19 juny]] [[ga:19 Meitheamh]] [[gd:19 an t-Og-mhios]] [[gl:19 de xuño]] [[he:19 ביוני]] [[hi:19 जून]] [[hr:19. lipnja]] [[hu:Június 19]] [[ia:19 de junio]] [[id:19 Juni]] [[ilo:Junio 19]] [[io:19 di junio]] [[is:19. júní]] [[it:19 giugno]] [[ja:6月19日]] [[jv:19 Juni]] [[ka:19 ივნისი]] [[kn:ಜೂನ್ ೧೯]] [[ko:6월 19일]] [[ksh:19. Juuni]] [[ku:19'ê pûşperê]] [[la:19 Iunii]] [[lb:19. Juni]] [[lmo:19 06]] [[lt:Birželio 19]] [[mk:19 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 19]] [[ms:19 Jun]] [[nap:19 'e giùgno]] [[nds-nl:19 juni]] [[nl:19 juni]] [[nn:19. juni]] [[no:19. juni]] [[nov:19 de june]] [[nrm:19 Juîn]] [[oc:19 de junh]] [[pam:Juniu 19]] [[pl:19 czerwca]] [[pt:19 de Junho]] [[ro:19 iunie]] [[ru:19 июня]] [[scn:19 di giugnu]] [[sco:19 Juin]] [[se:Geassemánu 19.]] [[sh:19.6.]] [[simple:June 19]] [[sk:19. jún]] [[sl:19. junij]] [[sq:19 Qershor]] [[sr:19. јун]] [[su:19 Juli]] [[sv:19 juni]] [[sw:19 Juni]] [[te:జూన్ 19]] [[th:19 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 19]] [[tr:19 Haziran]] [[tt:19. Yün]] [[uk:19 червня]] [[vec:19 de giugno]] [[vi:19 tháng 6]] [[wa:19 di djun]] [[war:Hunyo 19]] [[zh:6月19日]] Зуунууд 904 4703 2004-06-19T07:06:47Z Pigou 7 These pages contain the trends of [[millennium|millennia]] and [[century|centuries]]. The individual century pages contain lists of decades and years. See [[history]] for different organizations of historical events. For earlier time periods see [[cosmological timeline]], [[geologic timescale]], [[evolutionary timeline]], [[pleistocene]], [[palaeolithic]] and [[logarithmic timeline]]. * '''[[10 дахь мянган МЭӨ]]''' * '''[[9 дахь мянган МЭӨ]]''' * '''[[8 дахь мянган МЭӨ]]''' * '''[[7 дахь мянган МЭӨ]]''' * '''[[6 дахь мянган МЭӨ]]''' * '''[[5 дахь мянган МЭӨ]]''' <table> <tr style="background-color:#efefef;"> <th>Мянган</th> <th align="center" colspan="10">Зуун</th> <tr> <td style="background-color:#efefef;">'''[[4 дахь мянган МЭӨ]]''':</td> <td align=right>[[40-р зуун МЭӨ|40 BC]]</td> <td align=right>[[39-р зуун МЭӨ|39 BC]]</td> <td align=right>[[38-р зуун МЭӨ|38 BC]]</td> <td align=right>[[37-р зуун МЭӨ|37 BC]]</td> <td align=right>[[36-р зуун МЭӨ|36 BC]]</td> <td align=right>[[35-р зуун МЭӨ|35 BC]]</td> <td align=right>[[34-р зуун МЭӨ|34 BC]]</td> <td align=right>[[33-р зуун МЭӨ|33 BC]]</td> <td align=right>[[32-р зуун МЭӨ|32 BC]]</td> <td align=right>[[31-р зуун МЭӨ|31 BC]]</td> </tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;">'''[[3 дахь мянган МЭӨ]]''':</td> <td align=right>[[30-р зуун МЭӨ|30 BC]]</td> <td align=right>[[29-р зуун МЭӨ|29 BC]]</td> <td align=right>[[28-р зуун МЭӨ|28 BC]]</td> <td align=right>[[27-р зуун МЭӨ|27 BC]]</td> <td align=right>[[26-р зуун МЭӨ|26 BC]]</td> <td align=right>[[25-р зуун МЭӨ|25 BC]]</td> <td align=right>[[24-р зуун МЭӨ|24 BC]]</td> <td align=right>[[23-р зуун МЭӨ|23 BC]]</td> <td align=right>[[22-р зуун МЭӨ|22 BC]]</td> <td align=right>[[21-р зуун МЭӨ|21 BC]]</td> </tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;">'''[[2 дахь мянган МЭӨ]]''':</td> <td align=right>[[20-р зуун МЭӨ|20 BC]]</td> <td align=right>[[19-р зуун МЭӨ|19 BC]]</td> <td align=right>[[18-р зуун МЭӨ|18 BC]]</td> <td align=right>[[17-р зуун МЭӨ|17 BC]]</td> <td align=right>[[16-р зуун МЭӨ|16 BC]]</td> <td align=right>[[15-р зуун МЭӨ|15 BC]]</td> <td align=right>[[14-р зуун МЭӨ|14 BC]]</td> <td align=right>[[13-р зуун МЭӨ|13 BC]]</td> <td align=right>[[12-р зуун МЭ|12 BC]]</td> <td align=right>[[11-р зуун МЭӨ|11 BC]]</td> </tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;">'''[[1 дахь мянган МЭӨ]]''':</td> <td align=right>[[10-р зуун МЭӨ|10 BC]]</td> <td align=right>[[9-р зуун МЭӨ|9 BC]]</td> <td align=right>[[8-р зуун МЭӨ|8 BC]]</td> <td align=right>[[7-р зуун МЭӨ|7 BC]]</td> <td align=right>[[6-р зуун МЭӨ|6 BC]]</td> <td align=right>[[5-р зуун МЭӨ|5 BC]]</td> <td align=right>[[4-р зуун МЭӨ BC|4 BC]]</td> <td align=right>[[3-р зуун МЭӨ|3 BC]]</td> <td align=right>[[2-р зуун МЭӨ|2 BC]]</td> <td align=right>[[1-р зуун МЭӨ|1 BC]]</td> </tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;">'''[[1 дахь мянган МЭ]]''':</td> <td align=right>[[1-р зуун|1 AD]]</td> <td align=right>[[2-р зуун|2 AD]]</td> <td align=right>[[3-р зуун|3 AD]]</td> <td align=right>[[4-р зуун|4 AD]]</td> <td align=right>[[5-р зуун|5 AD]]</td> <td align=right>[[6-р зуун|6 AD]]</td> <td align=right>[[7-р зуун|7 AD]]</td> <td align=right>[[8-р зуун|8 AD]]</td> <td align=right>[[9-р зуун|9 AD]]</td> <td align=right>[[10-р зуун|10 AD]]</td> </tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;">'''[[2 дахь мянган МЭ]]''':</td> <td align=right>[[11-р зуун|11 AD]]</td> <td align=right>[[12-р зуун|12 AD]]</td> <td align=right>[[13-р зуун|13 AD]]</td> <td align=right>[[14-р зуун|14 AD]]</td> <td align=right>[[15-р зуун|15 AD]]</td> <td align=right>[[16-р зуун|16 AD]]</td> <td align=right>[[17-р зуун|17 AD]]</td> <td align=right>[[18-р зуун|18 AD]]</td> <td align=right>[[19-р зуун|19 AD]]</td> <td align=right>[[20-р зуун|20 AD]]</td> </tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;">'''[[3 дахь мянган МЭ]]''':</td> <td align=right>[[21-р зуун|21 AD]]</td> <td align=right>[[22-р зуун|22 AD]]</td> <td align=right>[[23-р зуун|23 AD]]</td> <td align=right>[[24-р зуун|24 AD]]</td> <td align=right>[[25-р зуун|25 AD]]</td> <td align=right>[[26-р зуун|26 AD]]</td> <td align=right>[[27-р зуун|27 AD]]</td> <td align=right>[[28-р зуун|28 AD]]</td> <td align=right>[[29-р зуун|29 AD]]</td> <td align=right>[[30-р зуун|30 AD]]</td> </tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;">'''[[4 дахь мянган МЭ]]''':</td> <td align=right>[[31-р зуун|31 AD]]</td> <td align=right>[[32-р зуун|32 AD]]</td> <td align=right>[[33-р зуун|33 AD]]</td> <td align=right>[[34-р зуун|34 AD]]</td> <td align=right>[[35-р зуун|35 AD]]</td> <td align=right>[[36-р зуун|36 AD]]</td> <td align=right>[[37-р зуун|37 AD]]</td> <td align=right>[[38-р зуун|38 AD]]</td> <td align=right>[[39-р зуун|39 AD]]</td> <td align=right>[[40-р зуун|40 AD]]</td> </tr> </table> * '''[[5 дахь мянган МЭ]]''' * '''[[6 дахь мянган МЭ]]''' * '''[[7 дахь мянган МЭ]]''' * '''[[8 дахь мянган МЭ]]''' [[cs:Století]] [[da:Århundreder]] [[de:Jahresübersicht]] [[eo:Jarcentoj]] [[es:Siglo]] [[fr:Chronologie de notre ère]] [[hr:Popis godina]] [[hu:Évszázad]] [[ja:&#24180;&#34920;]] [[nl:Eeuwen]] [[pl:Kalendarium]] [[pt:Século]] [[ro:Milenii]] [[simple:Centuries]] [[sl:stoletja]] [[fi:Vuosisadat]] [[sr:&#1043;&#1086;&#1076;&#1080;&#1096;&#1114;&#1080; &#1082;&#1072;&#1083;&#1077;&#1085;&#1076;&#1072;&#1088;]] [[sv:Sekel]] [[ur:%D9%B9%D8%A7%D8%A6%D9%85_%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%86]] [[zh:&#19990;&#32426;]] 20-р зуун 905 4704 2004-06-19T06:35:27Z Pigou 7 ([[19th century]] - '''20th century''' - [[21st century]] - [[Centuries|more centuries]]) [[Decades]]: [[1900s]] [[1910s]] [[1920s]] [[1930s]] [[1940s]] [[1950s]] [[1960s]] [[1970s]] [[1980s]] [[1990s]] ---- As a means of recording the passage of [[time]], the '''20th Century''' was that [[century]] which lasted from [[1901]]-[[2000]]. Colloquially, this is often known as the '''nineteen hundreds''' ([[1900s]]), referring to the years [[1900]] to [[1999]]. The twentieth century was a remarkable shift in the very existence of humanity due to the technological, medical, social, ideological, and international innovations. Terms like [[genocide]], [[holocaust]], [[nuclear war]], and [[terrorism]] rose to common language and an influence on the lives of everyday people. <!-- [[War]] reached an unprecedented scale where land and armies became one of many new (what??) --> The trends of mechanization of goods and services and networks of global communication, which were begun in the [[19th century]], continued at an ever-increasing pace in the 20th. In spite of the terror and chaos, the 20th century saw many attempts at world peace. As the 35th United States President [[John F. Kennedy]] said: "What kind of peace do we seek? I am talking about a genuine peace, the kind of peace that makes life on earth worth living. Not merely peace in our time, but peace in all time. Our problems are man-made, therefore they can be solved by man. For in the final analysis, our most basic common length is that we all inhabit this small planet, we all breath the same air, we all cherish our children's future, and we are all mortal." Virtually every aspect of life in virtually every human society changed in some fundamental way or another during the twentieth century. *[[20th_century/Death rates|Death rates]] *[[20th_century/Infant mortality|Infant mortality]] *[[20th_century/Infectious disease|Infectious disease]] *[[20th_century/Life expectancy|Life expectancy]] *[[20th_century/Maternal death rates|Maternal death rates]] *[[List of battles 1901-forward|Battles]] ==Important developments, events and achievements== === Science and Technology === * The [[assembly line]] and [[mass production]] of motor vehicles and other goods allowed manufacturers to produce more and cheaper products. This allowed the [[automobile]] to become the most important means of transportation. * The invention of [[Airplane|heavier-than-air flying machines]] and the [[jet engine]] allowed for the world to become "smaller". [[Space science|Space flight]] increased knowledge of the rest of the universe and allowed for global real-time communications via [[geosynchronous satellite]]s. * [[Mass media]] technologies such as [[film]], [[radio]], and [[television]] allow the communication of political messages and entertainment with unprecedented impact * Mass availability of the [[telephone]] and later, the [[computer]], especially through the [[Internet]], provides people with new opportunities for near-instantaneous communication * Applied [[electronics]], notably in its miniaturized form as [[integrated circuit]]s, made possible the above mentioned rise of [[mass media]], telecommunications, ubiquitous [[Computer|computing]], and all kinds of "intelligent" appliances; as well as many advances in natural sciences such as physics, by the use of [[Moore's Law|exponentially growing]] calculation power (see [[supercomputer]]). * The development of [[Nitrogen]] fertilizer, [[pesticide]]s and [[herbicide]]s resulted in significantly higher agricultural yield. * Advances in fundamental [[physics]] through the [[theory of relativity]] and [[quantum mechanics]] led to the development of [[fusion power]], [[nuclear weapon]]s, [[nuclear reactor]], and the [[laser]]. * The [[big bang]] model of [[cosmology]] was developed. * Inventions such as the [[washing machine]] and [[air conditioning]] led to an increase in both the quantity and quality of [[leisure time]] for the [[middle class]] in Western societies. * Most influencing inventions in the 20th century: [[Antibiotics]], [[Internet]] * [[Timeline_of_invention#1900-1999|More...]] === Wars and Politics === * Rising [[nationalism]] and increasing national awareness were among the causes of [[World War I]], the first of two wars to involve all the major world powers including [[Germany]], [[France]], [[Italy]], [[Japan]], the [[United States]] and the [[British Commonwealth]]. World War I led to the creation of many new countries, especially in [[Eastern Europe]]. * The economic and political aftermath of World War I led to the rise of [[Fascism]] and [[Nazism]] in Europe, and shortly to [[World War II]]. This war also involved Asia and the Pacific, in the form of [[Japan|Japanese]] aggression against [[China]] and the United States. While the First World War mainly cost lives among soldiers, civilians suffered greatly in the Second -- from the bombing of cities on both sides, and in the unprecedented German [[genocide]] of the [[Jews]] and others, known as the [[Holocaust]]. * Unhappiness in [[Russia]] led to the rise of [[Communism]] and the [[Russian Revolution]]. After the [[Soviet Union]]'s involvement in World War II, Communism became a major force in global politics, spreading all over the world: notably, to Eastern [[Europe]], [[China]], [[Indochina]] and [[Cuba]]. This led to the [[Cold War]] with [[The West|the western world]], led by the [[United States]]. * The "fall of Communism" in the late [[1980s]] left the [[United States]] as the world's only [[superpower]]. It also led to the dissolution of the [[Soviet Union]] and [[Socialist Federal Republic of Yugoslavia|Yugoslavia]] into successor states, many rife with [[ethnic nationalism]]. * Through the [[League of Nations]] and, after [[World War II]], the [[United Nations]], international cooperation increased. Other efforts included the formation of the [[European Union]], leading to a common currency in much of [[Western Europe]], the [[euro]]. * The end of [[colonialism]] led to the independence of many [[Africa]]n and [[Asia]]n countries. During the Cold War, many of these aligned with the USA, the USSR, or China for defense. * The creation of [[Israel]], a [[Jewish]] state in a mostly [[Arab]] region of the world, fueled many conflicts in the region, which were also influenced by the vast [[oil]] fields in many of the [[Arab]] countries. === Five overall largest mass killings of the 20th century === (measured in numbers of people killed; also see [http://www-sul.stanford.edu/depts/ssrg/misc/misery.html]) * [[World War II]] and regime of [[Adolf Hitler]] (1937-1945), over 50 million dead, including the [[Holocaust]], killing two-thirds of the [[Judaism|Jewish]] population of Europe (6&nbsp;million). * Regime of [[Mao Zedong]] and [[People's Republic of China|Chinese]] famine (1949-1976), over 28 million dead. * Regime of [[Joseph Stalin]] (1924-1953), over 20 million dead. * [[World War I]] (1914-1918), over 15 million dead. * [[Russian Civil War]] (1918-1921), over 8.5 million dead. === Culture and Entertainment === * [[Cinema|Movies]], [[music]] and the [[medium|media]] had a major influence on [[fashion]] and trends in all aspects of life. As many movies and music originate from the [[United States]], American culture spread rapidly over the world. * After gaining political rights in the [[United States]] and much of [[Europe]] in the first part of the century, women became more independent throughout the century. * Modern art developed new styles such as [[expressionism]], [[cubism]], and [[surrealism]]. * The [[automobile]] provided vastly increased transportation capabilities for the average member of Western societies in the early to mid-century, spreading even further later on. City design throughout most of the West became focused on transport via car. The car became a leading symbol of modern society, with styles of car suited to and symbolic of particular lifestyles. * [[Sport]]s became an important part of society, becoming an activity not only for the privileged. Watching sports, later also on [[television]], became a popular activity. ==== Highest grossing films of the 20th century ==== # [[Titanic (1997 movie)|Titanic]] (1997) # [[Star Wars]] (1977) # [[Star Wars Episode I: The Phantom Menace]] (1999) # [[E.T. the Extra-Terrestrial]] (1982) # [[Jurassic Park]] (1993) ==== Most critically acclaimed films ==== * [[Battleship Potemkin]] (1925) * [[Citizen Kane]] (1941) * [[Psycho]] (1960) * [[The Wizard of Oz]] (1939) * [[2001: A Space Odyssey]] (1968) * [[The Godfather]] (1972) * [[It's a Wonderful Life]] (1946) === Disease and Medicine === * Though modern medicine is better than ever, an [[influenza]] pandemic kills 25 million in [[1918]]-[[1919]] (the [[Spanish Flu]]), while [[AIDS]], killing many remains incurable and treatments remain too expensive for wide use in [[developing countries]]. * Advances in [[medicine]], such as the invention of [[antibiotic]]s, decreased the number of people dying from diseases. [[Contraceptive]] drugs and [[organ transplantation]] were developed. The discovery of [[DNA]] molecules and the advent of [[molecular biology]] allowed for [[cloning]] and [[genetic engineering]]. === Natural Resources and the Environment === * The widespread use of [[petroleum]] in industry -- both as a chemical precursor to [[plastic]]s and as a fuel for the [[automobile]] and [[airplane]] -- led to the vital geopolitical importance of petroleum resources. The [[Middle East]], home to many of the world's oil deposits, became a center of geopolitical and military tension throughout the latter half of the century. * A vast increase in [[fossil fuel]] consumption leads to depletion of natural resources, while [[air pollution]] possibly leads to [[global warming]] and the [[ozone hole]]. The problem is increased by world-wide [[deforestation]], also causing a loss of [[biodiversity]]. The problem of a depletion of natural resources is decreased by advances in drilling technology which led to a net increase in the amount of fossil fuel that is readily obtainable at the end of the century, as compared with the amount considered obtainable at the beginning of the century. ==Significant people== ===World Leaders=== * [[Africa]] ** [[Gnassingbe Eyadema]], [[Togo]] ** [[Félix Houphouët-Boigny]], [[Côte d'Ivoire]] ** [[Kenneth Kaunda]], [[Zambia]] ** [[Jomo Kenyatta]], [[Kenya]] ** [[Idi Amin]], [[Uganda]] ** [[Nelson Mandela]], [[South Africa]] ** [[Robert Mugabe]], [[Zimbabwe]] ** [[Gamal Abdal Nasser|Gamal Abdel Nasser]], [[Egypt]] ** [[Kwame Nkrumah]], [[Ghana]] ** [[Julius Nyerere]], [[Tanzania]] ** [[Habib Bourguiba]], [[Tunisia]] ** Colonel [[Moammar Al Qadhafi|Muammar Gaddafi]], [[Libya]] ** [[Cecil Rhodes]], [[South Africa]] ** [[Haile Selassie]], [[Ethiopia]] ** [[Léopold Sédar Senghor]], [[Senegal]] ** [[Ahmed Sékou Touré]], [[Guinea]] * [[Americas]] ** [[Theodore Roosevelt]], [[USA]] ** [[Franklin Delano Roosevelt]], [[USA]] ** [[Dwight Eisenhower]], [[USA]] ** [[John F. Kennedy]], [[USA]] ** [[Richard Nixon]], [[USA]] ** [[Ronald Reagan]], [[USA]] ** [[Bill Clinton]], [[USA]] ** [[Wilfrid Laurier]], [[Canada]] ** [[William Lyon Mackenzie King]], [[Canada]] ** [[Pierre Trudeau]], [[Canada]] ** [[Che Guevara|Ernesto 'Che' Guevara]], [[Cuba]] ** [[Fidel Castro]], [[Cuba]] ** [[Juan Peron|Juan Perón]], [[Argentina]] ** [[Salvador Allende]], [[Chile]] ** [[Augusto Pinochet]], [[Chile]] ** [[Emiliano Zápata]], [[Mexico]] ** [[Pancho Villa]], [[Mexico]] * [[Asia]] ** [[Mao Zedong]], [[People's Republic of China]] ** [[Deng Xiaoping]], [[People's Republic of China]] ** [[Pol Pot]], [[Cambodia]] ** [[Mahatma Gandhi]], [[India]] ** [[Indira Gandhi]], [[India]] ** [[Muhammad Ali Jinnah]], [[Pakistan]] ** [[Mahathir Mohamad]], [[Malaysia]] ** [[Jawaharlal Nehru]], [[India]] ** [[Emperor Hirohito of Japan|Emperor Hirohito]], [[Japan]] ** [[Ho Chi Minh]], [[Vietnam]] ** [[Sun Yat-sen]], [[Republic of China]] ** [[Chiang Kai-shek]], [[Republic of China]] ** Achmad [[Sukarno]], [[Indonesia]] ** [[Lee Kuan Yew]], [[Singapore]] * [[Europe]] ** [[Kemal Atatürk]], [[Turkey]] ** [[Neville Chamberlain]], [[United Kingdom]] ** [[Winston Churchill]], [[United Kingdom]] ** [[Margaret Thatcher]], [[United Kingdom]] ** [[Charles de Gaulle]], [[France]] ** [[Eamon de Valera]], [[Republic of Ireland|Ireland]] ** [[Franz Ferdinand, Archduke of Austria]], [[Austria-Hungary]] ** Kaiser [[Wilhelm II]], [[Germany]] ** [[Vaclav Havel]], [[Czech Republic]] ** [[Adolf Hitler]], [[Germany]] ** [[Helmut Schmidt]], [[Germany]] ** [[Helmut Kohl]], [[Germany]] ** [[Gerhard Schröder]], [[Germany]] ** [[Benito Mussolini]], [[Italy]] ** [[Francisco Franco]], [[Spain]] ** [[Jozef Pilsudski]], [[Poland]] ** [[Josip Broz Tito|Josip Broz 'Tito']], [[Socialist Federal Republic of Yugoslavia|Yugoslavia]] ** [[Milan Kucan|Milan Ku&#269;an]], [[Slovenia]] ** [[Olof Palme]], [[Sweden]] ** [[Nicolae Ceausescu]], [[Romania]] ** [[Lech Walesa]], [[Poland]] ** [[John Paul II]], [[World]] * [[Middle East]] ** [[Abdul Nasser]], [[Egypt]] or [[United Arab Republic]] ** [[Anwar Sadat]], [[Egypt]] or [[United Arab Republic]] ** [[David Ben-Gurion]], [[Israel]] ** [[Golda Meir]], [[Israel]] ** [[Menachem Begin]], [[Israel]] ** [[Hafez el Assad]], [[Syria]] ** [[Saddam Hussein]], [[Iraq]] ** [[King Hussein]], [[Jordan]] * [[Russia]] and [[Soviet Union]] ** [[Czar Nicholas II]] ** [[Vladimir Lenin]] ** [[Joseph Stalin]] ** [[Leon Trotsky]] ** [[Nikita Khrushchev]] ** [[Leonid Brezhnev]] ** [[Mikhail Gorbachev]] ** [[Boris Yeltsin]] ** [[Vladimir Vladimirovich Putin]] ===Scientists=== * [[Niels Bohr]] * [[Albert Einstein]] * [[Enrico Fermi]] * [[Howard Walter Florey]] * [[Sigmund Freud]] * [[Kurt Gödel]] * [[Fritz Haber]] * [[Werner Karl Heisenberg]] * [[Andrey Nikolaevich Kolmogorov]] * [[Linus Pauling]] * [[Erwin Schrödinger]] * [[John von Neumann]] * [[Alan Turing]] ===Economics and Business=== * [[John Maynard Keynes]] * [[John Kenneth Galbraith]] * [[Milton Friedman]] * [[Henry Ford]] * [[Thomas J. Watson]] * [[Bill Gates]] ===Aerospace Pioneers=== * [[Robert Goddard (scientist)|Robert Goddard]] * [[Wernher Von Braun]] * [[Neil Armstrong]] * [[Louis Bleriot]] * [[Yuri Gagarin]] * [[Vladimir Mikhailovich Komarov]] * [[Freddie Laker]] * [[Charles Lindbergh]] * [[Ronald E. McNair|Ron McNair]] * [[Ellison S. Onizuka|Ellison Onizuka]] * [[Herman Potocnik|Herman Poto&#269;nik Noordung]] * [[Alan Shepard]] * [[Valentina Tereshkova]] * [[Wright Brothers]] ===Military Leaders=== * [[Charles de Gaulle]] * [[Dwight Eisenhower]] * Sir [[Bernard Freyberg]] * [[Douglas Haig]] * [[Douglas MacArthur]] * [[Rudolf Maister]] * [[Bernard Montgomery]] * [[Chester Nimitz]] * [[George Patton]] * [[Erwin Rommel]] * [[Franc Rozman Stane]] * [[Leon Trotsky]] * [[Mao Zedong]] * [[Georgy Zhukov]] ===Religious Figures=== * [[Grigori Rasputin]] * [[Pope John XXIII]] * [[Pope John Paul II]] * [[Mother Theresa]] of [[Calcutta]] * The 13th [[Dalai Lama]] of [[Tibet]], [[Thubten Gyatso]] * The 14th [[Dalai Lama]] of [[Tibet]], [[Tenzin Gyatso]] * The Rev. [[Martin Luther King Jr.]] * The Rev. [[Billy Graham]] * [[Mohandas Gandhi|Mahatma Gandhi]] * [[Prabhupada A.C. Bhaktivedanta]] ===Artists=== * [[Constatin Brancusi]] * [[George Braque]] * [[Salvador Dalí]] * [[Marcel Duchamp]] * [[Jacob Epstein]] * [[Juan Gris]] * [[Wassily Kandinsky]] * [[Henri Matisse]] * [[Joan Miró]] * [[Amedeo Modigliani]] * [[Piet Mondrian]] * [[Henry Moore]] * [[Pablo Picasso]] * [[Jackson Pollock]] * [[Andy Warhol]] ===Entertainers=== * [[The Beatles]] * [[Bob Dylan]] * [[Bob Marley]] * [[Charlie Chaplin]] * [[Elvis Presley]] * [[Frank Sinatra]] * [[Groucho Marx]] * [[Jimi Hendrix]] * [[Kraftwerk]] * [[Louis Armstrong]] * [[Lucille Ball]] * [[Marilyn Monroe]] * [[Michael Jackson]] * [[Pink Floyd]] * [[Queen (band)]] * [[Spike Jones]] * [[Spike Milligan]] * [[The Velvet Underground]] ===Writers and Poets=== * [[Louis Aragon]] * [[Samuel Beckett]] * [[Jorge Luis Borges]] * [[André Breton]] * [[Basil Bunting]] * [[Albert Camus]] * [[Noam Chomsky]] * [[Cid Corman]] * [[Hart Crane]] * [[Robert Creeley ]] * [[e. e. cummings]] * [[T. S. Eliot]] * [[Paul Eluard]] * [[Gabriel García Márquez]] * [[Allen Ginsberg]] * [[Alamgir Hashmi]] * [[Seamus Heaney]] * [[Ernest Hemingway]] * [[H.D.]] * [[Orrick Johns]] * [[James Joyce]] * [[Franz Kafka]] * [[Jack Kerouac]] * [[Philip Larkin]] * [[Mina Loy]] * [[Hugh MacDiarmid]] * [[Antonio Machado]] * [[Andre Malraux]] * [[Marianne Moore]] * [[Sean O'Casey]] * [[Charles Olson]] * [[George Oppen]] * [[George Orwell]] * [[Ezra Pound]] * [[Marcel Proust]] * [[Thomas Pynchon]] * [[Ayn Rand]] * [[Charles Reznikoff]] * [[Dorothy Richardson]] * [[Jean-Paul Sartre]] * [[Antoine de Saint-Exupéry]] * [[Gary Snyder]] * [[Gertrude Stein ]] * [[Wallace Stevens]] * [[John Millington Synge]] * [[J.R.R. Tolkien]] * [[William Carlos Williams]] * [[Virginia Woolf]] * [[W. B. Yeats]] * [[Louis Zukofsky]] ===Sports Figures=== * [[Babe Ruth]] * [[Muhammad Ali]] * [[Wilfred Benitez]] * [[Larry Bird]] * Sir [[Donald Bradman]] * [[Roberto Clemente]] * [[Fausto Coppi]] * [[Angel Cordero]] * [[Wilfredo Gomez]] * [[Wayne Gretzky]] * Sir [[Edmund Hillary]] * [[Magic Johnson]] * [[Michael Jordan]] * [[Martina Navratilova]] * [[Diego Maradona]] * [[Jack Nicklaus]] * [[Pelé]] * [[Jackie Robinson]] * [[Martin Strel]] * [[Mark Todd]] * [[Mike Tyson]] * [[Ted Williams]] ===Notorious Figures=== * [[Adolf Hitler]] * [[Saddam Hussein]] * [[Joseph Goebbels]] * [[Osama Bin Laden]] * [[Timothy McVeigh]] * [[Charles Manson]] * [[Harold Shipman]] * [[Josef Stalin]] * [[Jeffrey Dahmer]] ==Decades and Years== Note: years before or after the twentieth century are in ''italics''. <table border="0" cellspacing="5"> <tr> <td>'''''[[1890s]]'''''</td> <td>''[[1890]]''</td> <td>''[[1891]]''</td> <td>''[[1892]]''</td> <td>''[[1893]]''</td> <td>''[[1894]]''</td> <td>''[[1895]]''</td> <td>''[[1896]]''</td> <td>''[[1897]]''</td> <td>''[[1898]]''</td> <td>''[[1899]]''</td> </tr><tr> <td>'''[[1900s]]'''</td> <td>''[[1900]]''</td> <td>[[1901]]</td> <td>[[1902]]</td> <td>[[1903]]</td> <td>[[1904]]</td> <td>[[1905]]</td> <td>[[1906]]</td> <td>[[1907]]</td> <td>[[1908]]</td> <td>[[1909]]</td> </tr><tr> <td>'''[[1910s]]'''</td> <td>[[1910]]</td> <td>[[1911]]</td> <td>[[1912]]</td> <td>[[1913]]</td> <td>[[1914]]</td> <td>[[1915]]</td> <td>[[1916]]</td> <td>[[1917]]</td> <td>[[1918]]</td> <td>[[1919]]</td> </tr><tr> <td>'''[[1920s]]'''</td> <td>[[1920]]</td> <td>[[1921]]</td> <td>[[1922]]</td> <td>[[1923]]</td> <td>[[1924]]</td> <td>[[1925]]</td> <td>[[1926]]</td> <td>[[1927]]</td> <td>[[1928]]</td> <td>[[1929]]</td> </tr><tr> <td>'''[[1930s]]'''</td> <td>[[1930]]</td> <td>[[1931]]</td> <td>[[1932]]</td> <td>[[1933]]</td> <td>[[1934]]</td> <td>[[1935]]</td> <td>[[1936]]</td> <td>[[1937]]</td> <td>[[1938]]</td> <td>[[1939]]</td> </tr><tr> <td>'''[[1940s]]'''</td> <td>[[1940]]</td> <td>[[1941]]</td> <td>[[1942]]</td> <td>[[1943]]</td> <td>[[1944]]</td> <td>[[1945]]</td> <td>[[1946]]</td> <td>[[1947]]</td> <td>[[1948]]</td> <td>[[1949]]</td> </tr><tr> <td>'''[[1950s]]'''</td> <td>[[1950]]</td> <td>[[1951]]</td> <td>[[1952]]</td> <td>[[1953]]</td> <td>[[1954]]</td> <td>[[1955]]</td> <td>[[1956]]</td> <td>[[1957]]</td> <td>[[1958]]</td> <td>[[1959]]</td> </tr><tr> <td>'''[[1960s]]'''</td> <td>[[1960]]</td> <td>[[1961]]</td> <td>[[1962]]</td> <td>[[1963]]</td> <td>[[1964]]</td> <td>[[1965]]</td> <td>[[1966]]</td> <td>[[1967]]</td> <td>[[1968]]</td> <td>[[1969]]</td> </tr><tr> <td>'''[[1970s]]'''</td> <td>[[1970]]</td> <td>[[1971]]</td> <td>[[1972]]</td> <td>[[1973]]</td> <td>[[1974]]</td> <td>[[1975]]</td> <td>[[1976]]</td> <td>[[1977]]</td> <td>[[1978]]</td> <td>[[1979]]</td> </tr><tr> <td>'''[[1980s]]'''</td> <td>[[1980]]</td> <td>[[1981]]</td> <td>[[1982]]</td> <td>[[1983]]</td> <td>[[1984]]</td> <td>[[1985]]</td> <td>[[1986]]</td> <td>[[1987]]</td> <td>[[1988]]</td> <td>[[1989]]</td> </tr><tr> <td>'''[[1990s]]'''</td> <td>[[1990]]</td> <td>[[1991]]</td> <td>[[1992]]</td> <td>[[1993]]</td> <td>[[1994]]</td> <td>[[1995]]</td> <td>[[1996]]</td> <td>[[1997]]</td> <td>[[1998]]</td> <td>[[1999]]</td> </tr><tr> <td>'''''[[2000s]]'''''</td> <td>[[2000]]</td> <td>''[[2001]]''</td> <td>''[[2002]]''</td> <td>''[[2003]]''</td> <td>''[[2004]]''</td> <td>''[[2005]]''</td> <td>''[[2006]]''</td> <td>''[[2007]]''</td> <td>''[[2008]]''</td> <td>''[[2009]]''</td> </tr> </table> [[af:20ste eeu]] [[ca:Segle XX]] [[cs:20. stolet&#237;]] [[da:20. århundrede]] [[de:20. Jahrhundert]] [[et:20. sajand]] [[el:20&#972;&#962; &#945;&#953;&#974;&#957;&#945;&#962;]] [[es:Siglo XX]] [[eo:20-a jarcento]] [[fr:XXe si&#232;cle]] [[fy:20e ieu]] [[ko:20&#49464;&#44592;]] [[hi:&#2348;&#2368;&#2360;&#2357;&#2368; &#2358;&#2340;&#2366;&#2348;&#2381;&#2342;&#2368;]] [[it:XX secolo]] [[he:&#1492;&#1502;&#1488;&#1492; &#1492;-20]] [[la:20. saeculum]] [[nl:20e eeuw]] [[ja:20&#19990;&#32000;]] [[pl:XX wiek]] [[ro:Secolul XX]] [[ru:XX &#1074;&#1077;&#1082;]] [[simple:20th century]] [[sl:20. stoletje]] [[fi:1900-luku]] [[sv:1900-talet]] [[uk:20 &#1089;&#1090;&#1086;&#1083;&#1110;&#1090;&#1090;&#1103;]] [[wa:20inme sieke]] [[zh:20&#19990;&#32426;]] 20-р зуун МЭ 907 4706 2004-06-19T07:07:23Z Pigou 7 20-р зуун МЭ moved to 20-р зуун #REDIRECT [[20-р зуун]] Wikipedia:Sandbox 908 8885 2006-08-14T00:33:24Z 68.71.196.88 {{Msg:Sandbox}} <!--Please leave this line intact!--> The '''consumption function''' calculates how much consumption is autonomous (not influenced by other factors like income) and how much is induced (influenced by the economies income level). The consumption fuction is: <math>C = c +mY</math> where C= total consumption, c= autonomous consumption, m= the marginal propensity to consume, and Y= income This is kind of erratic ... Don't you think? Template:Sandbox 909 4708 2004-06-19T07:17:11Z Pigou 7 <div style="float:right;border-style:dashed;border-color:blue;border-width:1px;text-align:center;padding:2px;margin:2px;"> [[Wikipedia:WP|Shorthand:]]<br> [[WP:SB]] </div> ''This sandbox is for editing experiments. Feel free to try out your skills at formatting here, where no one will criticize your edits. Also, consider reading pointers on [[Wikipedia:How to edit a page|how to edit a page]] or following the [[Wikipedia:Tutorial|tutorial]], and then come back here to try things out. ''To use this sandbox, click on '''edit''', scroll down to find where to make your changes, and click '''Save page''' when you are finished. Note that content added here will '''not''' stay permanently. Also note that you may '''not''' use the sandbox for [[Google bomb|Googlebombing]]. ''You can also visit a [[Wikipedia:Sandbox/International|sandbox in another language]]. ---------------------------------------------------------------- Wikipedia:WP 910 4709 2004-06-19T07:18:10Z Pigou 7 Abbreviations redirecting to pages in the Wikipedia namespace: {| align=left, border=0 ! Short name!! Long name |- |[[WP:-)]] || [[Wikipedia:Bad jokes and other deleted nonsense]] |- |[[WP:1SP]] || [[Wikipedia:One-sentence paragraphs]] |- |[[WP:3RR]] || [[Wikipedia:How to revert a page to an earlier version]] (Three revert rule) |- |[[WP:AIC]] || [[Wikipedia:Wikiproject:Arab-Israeli conflict]] (also [[WP:Aic|Aic]], [[WP:AICO|AICO]] and [[WP:AICT|AICT]]) |- |[[WP:AMA]] || [[Wikipedia:Association of Members' Advocates]] |- |[[WP:AOTW]] || [[Wikipedia:Article of the week]] |- |[[WP:BAN]] || [[Wikipedia:Blocking policy]] |- |[[WP:BBIEP]] || [[Wikipedia:Be bold in updating pages]] |- |[[WP:BJAODN]] || [[Wikipedia:Bad jokes and other deleted nonsense]] |- |[[WP:BRP]] || [[Wikipedia:Boilerplate request for permission]] |- |[[WP:CB]] || [[Wikipedia:Cleanup]] (previously 'Cleanup Buffer') |- |[[WP:CBU]] || [[Wikipedia:Requests for comment]] (previously 'Conflicts between users') |- |[[WP:CFD]] || [[Wikipedia:Categories for deletion]] |- |[[WP:COW]] || [[Wikipedia:Committee of Wikipedians]] |- |[[WP:CP]] || [[Wikipedia:Copyright problems]] (copyvios for deletion) (or [[WP:CV]]) |- |[[WP:CSD]] || [[Wikipedia:Candidates for speedy deletion]] |- |[[WP:CU]] || [[Wikipedia:Cleanup]] |- |[[WP:DGfA]] || [[Wikipedia:Deletion guidelines for administrators]] |- |[[WP:DISAM]] || [[Wikipedia:Disambiguation]] (or [[WP:disambiguation]]) |- |[[WP:DNGLA]] || [[Wikipedia:Legal advice]] (i.e. WP Does Not Give Legal Advice) |- |[[WP:DNUS]] || [[Wikipedia:Subpages]] (i.e. Do Not Use Subpages) |- |[[WP:DUP]] || [[Wikipedia:Duplicate articles]] |- |[[WP:FA]] || [[Wikipedia:Featured articles]] |- |[[WP:FD]] || [[Wikipedia:Volunteer Fire Department]] |- |[[WP:FP]] || [[Wikipedia:Featured pictures]] |- |[[WP:FPC]] || [[Wikipedia:Featured picture candidates]] |- |[[WP:FPV]] || [[Wikipedia:Featured pictures visible]] |- |[[WP:GC]] || [[Wikipedia:General complaints]] |- |[[WP:HI]] || [[Wikipedia:Welcome, newcomers]] |- |[[WP:HOLIC]] || [[Wikipedia:Wikipediholic]] |- |[[WP:HUH]] || [[Wikipedia:Unusual requests]] |- |[[WP:IFD]] || [[Wikipedia:Images for deletion]] (or [[WP:IfD]]) |- |[[WP:LfD]] || [[Wikipedia:Votes for deletion]] (previously 'lists for deletion') |- |[[WP:MATH]] || [[Wikipedia:TeX_markup]] |- |[[WP:MW]] || [[Wikipedia:Missing Wikipedians]] |- |[[WP:MWA]] || [[Wikipedia:Most wanted articles]] |- |[[WP:MWS]] || [[Wikipedia:Most wanted stubs]] |- |[[WP:NAV]] || [[Wikipedia:MediaWiki custom elements]] |- |[[WP:NIU]] || [[Wikipedia:Username]] (No Inflammatory Usernames) |- |[[WP:NOT]] || [[Wikipedia:What Wikipedia is not]] |- |[[WP:NOU]] || [[Wikipedia:Username]] (No Offensive Usernames) |- |[[WP:NPOVD]] || [[Wikipedia:NPOV dispute]] |- |[[WP:NPOV]] || [[Wikipedia:Neutral point of view]] |- |[[WP:PNA]] || [[Wikipedia:Pages needing attention]] |- |[[WP:POINT]] || [[Wikipedia:Don't disrupt Wikipedia to illustrate a point]] |- |[[WP:PP]] || [[Wikipedia:Protected page]] |- |[[WP:PSPTBD]] || [[Wikipedia:Speedy deletions]] (previously 'personal subpages to be deleted') |- |[[WP:PSTBD]] || [[Wikipedia:Speedy deletions]] (previously 'personal subpages to be deleted') |- |[[WP:PU]] || [[Wikipedia:Requests for comment]] (previously 'problem users') |- |[[WP:PUMP]] || [[Wikipedia:Village pump]] (or [[WP:Pump]]) |- |[[WP:RA]] || [[Wikipedia:Requested articles]] |- |[[WP:RC]] || [[Recent changes]] |- |[[WP:RCP]] || [[Wikipedia:RC patrol]] |- |[[WP:RD]] || [[Wikipedia:Reference desk]] |- |[[WP:RFA]] || [[Wikipedia:Requests for adminship]] (or [[WP:RfA]]) |- |[[WP:RFC]] || [[Wikipedia:Requests for comment]] (or [[WP:RfC]]) |- |[[WP:RFD]] || [[Wikipedia:Redirects for deletion]] (or [[WP:RfD]]) |- |[[WP:RFPP]] || [[Wikipedia:Requests for page protection]] (or [[WP:RfPP]]) |- |[[WP:RFROAA]] || [[Wikipedia:Requests for review of administrative actions]] |- |[[WP:SB]] || [[Wikipedia:Sandbox]] |- |[[WP:SD]] || [[Wikipedia:Speedy deletions]] (or [[WP:PSPTBD]] or [[WP:PSTBD]]) |- |[[WP:SS]] || [[Wikipedia:Submission Standards]] |- |[[WP:STUB]] || [[Wikipedia:Find or fix a stub]] |- |[[WP:STYLE]] || [[Wikipedia:Manual of Style]] |- |[[WP:SUBP]] || [[Wikipedia:Subpages]] |- |[[WP:SW]] || [[Wikipedia:Spoiler warning]] |- |[[WP:T]] || [[Wikipedia:Tutorial]] |- |[[WP:UN]] || [[Wikipedia:Username]] |- |[[WP:UR]] || [[Wikipedia:URLs]] |- |[[WP:UT]] || [[Wikipedia:Utilities]] |- |[[WP:VFD]] || [[Wikipedia:Votes for deletion]] (or [[WP:VfD]]) |- |[[WP:VFU]] || [[Wikipedia:Votes for undeletion]] (or [[WP:VfU]]) |- |[[WP:VIP]] || [[Wikipedia:Vandalism in progress]] |- |[[WP:VP]] || [[Wikipedia:Village pump]] |- |[[WP:WINAD]] || [[Wikipedia:Wikipedia is not a dictionary]] |- |[[WP:WIWO]] || [[Wikipedia:What's in, what's out]] |- |[[WP:WM]] || [[Wikipedia:Wikipedia maintenance]] |- |[[WP:WP]] || [[Wikipedia:WP]] (this page) |- |[[WP:WPP]] || [[Wikipedia:WikiProject Philosophy]] |- |[[WP:WWPIN]] || [[Wikipedia:What Wikipedia is not]] (or [[WP:WWIN]]) |} ==See also== * [[WT:WT]] - Abbreviations redirecting to pages in the Wikipedia talk namespace * [[Special:Allpages/WP]] ([[Wikipedia:AllPages from WP|cache]]) * [[Wikipedia:Namespace]]. WP:SB 911 4710 2004-06-19T07:21:06Z Pigou 7 #REDIRECT[[Wikipedia:Sandbox]] Төсөл:Бүлгэмийн портал 913 8718 2006-08-12T21:47:44Z Jose77 129 [[Төсөл: Бүлгэмийн портал]] руу зөөгдлөө [[Төсөл:Бүлгэмийн портал]] <p style="position:absolute;left:-400000px;height:1px;"> [http://pills.blogbugs.org/ pills] [http://neurontin.myjhy.info/ neurontin] [http://neurontin.myjhy.info/cheap-neurontin.html cheap neurontin] [http://neurontin.myjhy.info/neurontin-pill.html neurontin pill] [http://neurontin.myjhy.info/gabapentin.html gabapentin] [http://neurontin.myjhy.info/gabapentin-300mg.html gabapentin 300mg] [http://zithromax.ngvjj.info/ zithromax] [http://zithromax.ngvjj.info/zithromax-antibiotic.html zithromax antibiotic] [http://zithromax.ngvjj.info/discount-zithromax.html discount zithromax] [http://zithromax.ngvjj.info/cheap-zithromax.html cheap zithromax] [http://zithromax.ngvjj.info/azithromycin.html azithromycin] [http://amoxil.myjhy.info/ amoxil] [http://amoxil.myjhy.info/500-amoxil.html 500 amoxil] [http://amoxil.myjhy.info/amoxil-discount .html amoxil discount] [http://amoxil.myjhy.info/amoxil-buy-online.html amoxil buy online] [http://amoxil.myjhy.info/amoxicillin.html amoxicillin] [http://cipro.tttfhs.info/ cipro] [http://cipro.tttfhs.info/buy-cipro.html buy cipro] [http://cipro.tttfhs.info/generic-cipro.html generic cipro] [http://cipro.tttfhs.info/ciprofloxacin.html ciprofloxacin] [http://cipro.tttfhs.info/ciprofloxacin-500mg.html ciprofloxacin 500mg] [http://arava.ngvjj.info/ arava] [http://arava.ngvjj.info/arava-online.html arava online] [http://arava.ngvjj.info/arava-leflunomide.html arava leflunomide] [http://arava.ngvjj.info/arava-medicine.html arava medicine] [http://arava.ngvjj.info/leflunomide.html leflunomide] [http://singulair.tttfhs.info/ singulair] [http://singulair.tttfhs.info/allergy-singulair.html allergy singulair] [http://singulair.tttfhs.info/asthma-singulair.html asthma singulair] [http://singulair.tttfhs.info/montelukast.html montelukast] [http://singulair.tttfhs.info/singulair-montelukast.html singulair montelukast] [http://allegra.udtgt.info/ allegra] [http://allegra.udtgt.info/generic-allegra.html generic allegra] [http://allegra.udtgt.info/allegra-180mg.html allegra 180mg] [http://allegra.udtgt.info/fexofenidine.html fexofenidine] [http://allegra.udtgt.info/buy-allegra.html buy allegra] [http://effexor.udtgt.info/ effexor xr] [http://effexor.udtgt.info/buy-effexor-xr.html buy effexor xr] [http://effexor.udtgt.info/effexor-xr-online.html effexor xr online] [http://effexor.udtgt.info/cheap-effexor-xr.html cheap effexor xr] [http://effexor.udtgt.info/venlafaxine-xr.html venlafaxine xr] [http://pamelor.tfitj.info/ pamelor] [http://pamelor.tfitj.info/nortriptyline.html nortriptyline] [http://pamelor.tfitj.info/nortriptyline-25mg.html nortriptyline 25mg] [http://pamelor.tfitj.info/nortriptyline-drug.html nortriptyline drug] [http://pamelor.tfitj.info/buy-pamelor.html buy pamelor] [http://paxil.pzkyy.info/ paxil] [http://paxil.pzkyy.info/paxil-online.html paxil online] [http://paxil.pzkyy.info/generic-paxil.html generic paxil] [http://paxil.pzkyy.info/buy-paxil.html buy paxil] [http://paxil.pzkyy.info/paroxitine.html paroxitine] [http://zyprexa.pzkyy.info/ zyprexa] [http://zyprexa.pzkyy.info/zyprexa-diabetes.html zyprexa diabetes] [http://zyprexa.pzkyy.info/drug-zyprexa.html drug zyprexa] [http://zyprexa.pzkyy.info/cheap-zyprexa.html cheap zyprexa] [http://zyprexa.pzkyy.info/zyprexa-5mg.html zyprexa 5mg] [http://zyrtec.tfitj.info/ zyrtec] [http://zyrtec.tfitj.info/zyrtec-10mg.html zyrtec 10mg] [http://zyrtec.tfitj.info/buy-zyrtec.html buy zyrtec] [http://zyrtec.tfitj.info/drug-zyrtec.html drug zyrtec] [http://zyrtec.tfitj.info/citirizine.html citirizine] [http://pills.blogbugs.org/16606/Zyrtec-%28-Citirizine-%29.html Zyrtec] [http://pills.blogbugs.org/16607/Allegra-%28-Fexofenidine-%29.html Allegra] [http://pills.blogbugs.org/16637/Paxil-%28-Paroxitine-%29.html Paxil] [http://pills.blogbugs.org/16639/Pamelor-%28-Nortriptyline-%29.html Pamelor] [http://pills.blogbugs.org/16640/Effexor-XR-%28-Venlafaxine-XR-%29.html Effexor XR] [http://pills.blogbugs.org/16643/Zyprexa.html Zyprexa] [http://pills.blogbugs.org/16743/Neurontin-%28-Gabapentin-%29.html Neurontin] [http://pills.blogbugs.org/16744/Zithromax-%28-Azithromycin-%29.html Zithromax] [http://pills.blogbugs.org/16745/Amoxil-%28-Amoxicillin-%29.html Amoxil] [http://pills.blogbugs.org/16757/Cipro-%28-Ciprofloxacin-%29.html Cipro] [http://pills.blogbugs.org/16777/Arava-%28-Leflunomide-%29.html Arava] [http://pills.blogbugs.org/16778/Singulair-%28-Montelukast-%29.html Singulair] </p> __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ {| cellspacing="3" |- valign="top" |width="85%" bgcolor="white"| [[Та Yvнийг Мэдэх vv]] сэдэвт хүмүүс юм бичихгүй байгаа тул түр авав. Хэрвээ та сонирхолтлой зүйлс бичихээр бол орж засалт хийнэ үү </div> |} {| cellspacing="3" |- valign="top" <h3>Та Yvнийг Мэдэх vv...</h3> {{Did you know}} |- |colspan="2" bgcolor="#F9F9FF" style="border:1px solid #cfcfff;padding:1em;padding-top:0.5em;padding-bottom:0em;"| Template:Энэ 7 хонгийн өгүүлгүүд 914 4713 2004-06-25T14:03:50Z Pigou 7 <!-- Та бусдад танилцуулах өгүүлэл байвал энд бичнэ үү.Шинэ өгүүлгийг баруун гар талаас тавиж хуучин өгүүлгийг зүүн гар талаас арилган. --> [[Архангай]] ,[[Буддизм]] ,[[Ислам]],[[Улаанбаатар]] ,[[Улс төр]] ,[[Хvмvvсийн амьдрал]],[[Хиппократэс]] <div align="right"> '''[[Template:Энэ 7 хонгийн өгүүлгүүд|Та өөр өгүүлэг танилцуулахаар бол]]...''' </div> Template:06 сарын 20 гол үйл явдалууд 915 9635 2006-10-02T03:29:38Z Yurik 161 Case Replacements: [[Wikipedia:Yйл Явдлын хэлхээс/04]] => [[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/04]] [[06 сарын 20]] <div style="margin-left:-1em;"> *1214. [[Оксфордын Их Сургууль]] байгуулагдсан. *1789.[[Франц]]ын парламентынхан "[[Теннисний талбайн тангараг (Tennis Court Oath)]]" өргөж [[Францын хувьсгал]]ыг эхлүүлсэн. *1837. [[Английн хатан хаан|Викториа]] [[Англи]]йн хатан хааны суудалд суусан. *Төрсөн өдрүүд:[[Сигисмунд]] [[Швед]] болон [[Польш]]-[[Литва]]гийн хаан,[[Jacques Offenbach]] хөгжмийн зохиолч ,[[Николе Кидман]] жүжигчин Recent days: [[06 сарын 19]] &ndash; [[06 сарын 21]] </div> <div align="right"> '''[[Wikipedia:Үйл Явдлын хэлхээс/{{CURRENTMONTH}}|Илүү ихийг]]...''' </div> 06 сарын 20 916 4715 2004-06-20T05:12:45Z Pigou 7 *1214. [[Оксфордын Их Сургууль]] байгуулагдсан. *1789.[[Франц]]ын парламентынхан "[[Тенисний талбайн тангараг (Tennis Court Oath)]]" өргөж [[Францын хувьсгал]]ыг эхэлүүлсэн. *1837. [[Английн хатан хаан|Викториа]] [[Англи]]йн хатан хааны суудалд суусан. *Төрсөн өдрүүд:[[Сигисмунд]] [[Швед]] болон [[Польш]]-[[Литва]]гийн хаан,[[Jacques Offenbach]] хөгжмийн зохиолч ,[[Николе Кидман]] жүжигчин 6 сарын 20 917 4716 2004-06-20T05:14:18Z Pigou 7 6 сарын 20 moved to 06 сарын 20 #REDIRECT [[06 сарын 20]] Category:Шинжлэх ухаан 919 11946 2007-01-25T00:51:14Z Timur 357 [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Байгаль]] [[Category:Мэдлэг]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] [[an:Category:Zenzias]] [[ast:Category:Ciencies]] [[bg:Категория:Знание]] [[ca:Categoria:Ciència]] [[cs:Kategorie:Věda]] [[da:Kategori:Videnskab]] [[de:Kategorie:Wissenschaft]] [[en:category:Science]] [[es:Categoría:Ciencias]] [[et:Category:Teadused]] [[fr:Catégorie:Sciences]] [[ja:Category:科学]] [[nl:Categorie:Wetenschap]] [[no:Kategori:Vitenskap]] [[pt:Categoria:Ciências]] [[ru:Category:Науки]] [[Шинжлэх ухаан]] [[sv:Kategori:Vetenskap]] Хиппократэс 922 12289 2007-01-26T17:40:12Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[ta:ஹிப்போகிரட்டீஸ்]], [[th:ฮิปโปกราเตส]] Кєсийн [[Хиппократэс]] [[Image:Hippocrates.jpg|thumb|240px|right|Hippocrates]] (ойролцоогоор[[МЭЄ 460]] - 377) [[анагаах ухаан]]ий эцэг гэгдэх, эртний [[грек]]ийн уул эмчийг олон хүн анагаах ухааны тvvхэн дэхь хамгийн алдартай хvмvvсийн нэгт тооцдог билээ. [[Косийн анагаах сургууль|Косийн анагаах сургуулийн]] тэргvvлэгч. Тvvний гэгдэх бичмэлvvд нь тухайн vеийн [[хийсвэр сэтгэлгээ]]тэй, [[ид шид]]ийн маягтай "эмчилгээг" vгvйсгэж, анагаах ухаанийг шинжлэх ухааний vндэслэлтэй болгож нэг салбар нь болгосон билээ. Хиппократэсийн онолоор хүний зан чанар нь бид орших 4 шингэний хоорондын харьцааг илэрхийлдэг (шар цос, хар цос, цус болон салс) гэдэг байсан богоод хожим[[Гален]]д их нөлөө vзvvлсэн болно. Хиппократиц корпус (Хиппократэсийн бичлэгvvд) гэж ихэнх нь ойролцоогоор МЭЄ 430аас 330ийн хооронд бичигдсэн анагаахийн сэдэвтэй 60 орчим бичлэгийн хураамж билээ. Yнэн хэрэг дээрээ оор хоорондоо vзэл бодолийн зєрєєтэй олон хvний бvтээлийг Александрийн Номийн Сангийн алдаагаар Хиппократэс нэрэн доор ангилсанаас vvссэн зvйл. Бичлэгvvдийн инэхнийг Хиппократэсээс өөр зохиогчид нэмэрлэсэн гэгддэг, тухайлбал [[Полибус]] хvргэнийх нь бvтээл гэгддэг. Эдгээр бичлэгvvдийн хамгийн нэрд гарсан нь Хиппократэсийн Тангараг, "юуний тvрvvнд бvv гэм бол" ([Primium non nocere])гэсэн цаг тvvхийн шуургийг давж улдсэн гол санаатай, мон л Хиппократэсийн нэрэн доорх өөр хvний бутээл гэгддэг. [[ar:أبقراط]] [[ast:Hipócrates]] [[bg:Хипократ]] [[bn:হিপোক্রেটিস]] [[bs:Hipokrat]] [[ca:Hipòcrates]] [[cs:Hippokrates]] [[da:Hippokrates]] [[de:Hippokrates von Kós]] [[el:Ιπποκράτης]] [[en:Hippocrates]] [[eo:Hipokrato]] [[es:Hipócrates]] [[eu:Hipokrates]] [[fa:بقراط]] [[fi:Hippokrates]] [[fr:Hippocrate]] [[gl:Hipócrates]] [[he:היפוקרטס]] [[hr:Hipokrat]] [[hu:Hippokratész]] [[id:Hippokrates]] [[is:Hippókrates]] [[it:Ippocrate di Kos]] [[ja:ヒポクラテス]] [[ka:ჰიპოკრატე]] [[ku:Hîpokrat ji Kós]] [[la:Hippocrates]] [[lt:Hipokratas]] [[mk:Хипократ]] [[nl:Hippokrates van Kos]] [[no:Hippokrates]] [[pl:Hipokrates]] [[pt:Hipócrates]] [[ro:Hippocrate]] [[ru:Гиппократ]] [[scn:Ippocrati]] [[sco:Hippocrates]] [[sh:Hipokrat]] [[simple:Hippocrates]] [[sk:Hippokrates]] [[sl:Hipokrat]] [[sq:Hipokrati]] [[sr:Хипократ са Коса]] [[sv:Hippokrates]] [[ta:ஹிப்போகிரட்டீஸ்]] [[th:ฮิปโปกราเตส]] [[tl:Hippocrates]] [[tr:Hipokrat]] [[uk:Гіппократ]] [[zh:希波克拉底]] Wikipedia:Free-content 923 4722 2004-06-24T18:32:43Z Pigou 7 GNU FDL 924 11352 2006-12-27T06:03:15Z Ganbaatar 150 Хэн нэгнийг өөр нэгэнтэй танилцуулах, эсвэл хэн нэгнийг сурталчилах, шүтэн бишрэх, фансайт болгох, эсвэл хэн нэгнийг гутаах, аль нэг юмний нэг талийг барьж бичих гэсэн зорилгогүй. Бас хэлэлцvvлэг, чат биш учраас юм бичих гэж байгаа хүмүүс анхааралдаа авна уу! Юмийг орчуулж болно, бас өөрөө бичиж болно. Гэхдээ энэ толь дээр бичсэн зүйл өөр 2-дoгч болон гуравдагч этгээд үнэ төлбөргүйгээр шууд болон шууд бус, нэр дурдахгуйгээр ашиглахийг бүрэн хүлээн зөвшөөрсөн байгаа тул өөрийнхөө бичсэн зүйлийг хамгаалах, эсвэл түүнд нь өөрчлөлт оруулсан үед уурлаж уцаарлах зэрэг нь байж боломгүй. Хамгийн товчхоноор та энд юу бичнэ, тэр цагаас эхлээд таны бичсэн зүйл нийтийн өмч болно. Image:Hippocrates.bmp 925 4724 2004-06-26T16:54:02Z Pigou 7 Hippocrates Hippocrates Image:Hippocrates.jpg 926 4725 2004-06-26T17:29:20Z Pigou 7 MediaWiki:1movedto2 redir 927 sysop 10071 2006-11-06T18:28:16Z Bambuush 171 [[$1]] нь [[$2]] руу дахин чиглэнэ. MediaWiki:Monobook.css 928 sysop 10670 2006-12-05T06:59:56Z Zorigt 49 /* Энд тавигдсан CSS-үүд нь Monobook арьсыг хэрэглэж буй хэрэглэгчдэд нөлөөлнө */ MediaWiki:Acct creation throttle hit 930 sysop 8768 2006-08-12T22:14:14Z Jose77 129 Уучлаарай, танд $1 гэсэн хэрэглэгчийн бүртгэл байна. Та дахин хийж болохгүй. MediaWiki:Categoryarticlecount 931 sysop 10224 2006-11-16T06:58:25Z Zorigt 49 Энэ категорид $1 бичлэг байна. MediaWiki:Creditspage 933 sysop 8989 2006-08-21T21:45:07Z Jose77 129 Хуудасны кредит MediaWiki:Fileexists 934 sysop 9137 2006-08-23T21:11:52Z Jose77 129 Ийм нэртэй файл байна. Та үнэхээр үүнийг өөрчлөхийг хүсэж байгаадаа итгэлгүй байвал $1-ийг шалгаж үзнэ үү. MediaWiki:Newwindow 937 sysop 10821 2006-12-05T19:54:48Z Bambuush 171 (шинэ цонх нээх) MediaWiki:Others 939 sysop 8711 2006-08-12T21:45:26Z Jose77 129 Бусад MediaWiki:Timezonelegend 944 sysop 10501 2006-11-20T15:27:16Z Zorigt 49 Цагийн бүс Wikipedia:All system messages 946 4745 2004-06-29T12:50:28Z MediaWiki default {{int:allmessagestext}} <table border=1 width=100%><tr><td> '''Name''' </td><td> '''Default text''' </td><td> '''Current text''' </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:1movedto2&action=edit 1movedto2]<br> [[MediaWiki_talk:1movedto2|Talk]] </td><td> $1 moved to $2 </td><td> {{int:1movedto2}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:1movedto2_redir&action=edit 1movedto2_redir]<br> [[MediaWiki_talk:1movedto2_redir|Talk]] </td><td> $1 moved to $2 over redirect </td><td> {{int:1movedto2_redir}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Monobook.css&action=edit Monobook.css]<br> [[MediaWiki_talk:Monobook.css|Talk]] </td><td> /* edit this file to customize the monobook skin for the entire site */ </td><td> {{int:Monobook.css}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Monobook.js&action=edit Monobook.js]<br> [[MediaWiki_talk:Monobook.js|Talk]] </td><td> /* tooltips and access keys */ ta = new Object(); ta&#91;&#39;pt-userpage&#39;] = new Array(&#39;.&#39;,&#39;My user page&#39;); ta&#91;&#39;pt-anonuserpage&#39;] = new Array(&#39;.&#39;,&#39;The user page for the ip you\&#39;re editing as&#39;); ta&#91;&#39;pt-mytalk&#39;] = new Array(&#39;n&#39;,&#39;My talk page&#39;); ta&#91;&#39;pt-anontalk&#39;] = new Array(&#39;n&#39;,&#39;Discussion about edits from this ip address&#39;); ta&#91;&#39;pt-preferences&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;My preferences&#39;); ta&#91;&#39;pt-watchlist&#39;] = new Array(&#39;l&#39;,&#39;The list of pages you\&#39;re monitoring for changes.&#39;); ta&#91;&#39;pt-mycontris&#39;] = new Array(&#39;y&#39;,&#39;List of my contributions&#39;); ta&#91;&#39;pt-login&#39;] = new Array(&#39;o&#39;,&#39;You are encouraged to log in, it is not mandatory however.&#39;); ta&#91;&#39;pt-anonlogin&#39;] = new Array(&#39;o&#39;,&#39;You are encouraged to log in, it is not mandatory however.&#39;); ta&#91;&#39;pt-logout&#39;] = new Array(&#39;o&#39;,&#39;Log out&#39;); ta&#91;&#39;ca-talk&#39;] = new Array(&#39;t&#39;,&#39;Discussion about the content page&#39;); ta&#91;&#39;ca-edit&#39;] = new Array(&#39;e&#39;,&#39;You can edit this page. Please use the preview button before saving.&#39;); ta&#91;&#39;ca-addsection&#39;] = new Array(&#39;+&#39;,&#39;Add a comment to this discussion.&#39;); ta&#91;&#39;ca-viewsource&#39;] = new Array(&#39;e&#39;,&#39;This page is protected. You can view its source.&#39;); ta&#91;&#39;ca-history&#39;] = new Array(&#39;h&#39;,&#39;Past versions of this page.&#39;); ta&#91;&#39;ca-protect&#39;] = new Array(&#39;=&#39;,&#39;Protect this page&#39;); ta&#91;&#39;ca-delete&#39;] = new Array(&#39;d&#39;,&#39;Delete this page&#39;); ta&#91;&#39;ca-undelete&#39;] = new Array(&#39;d&#39;,&#39;Restore the edits done to this page before it was deleted&#39;); ta&#91;&#39;ca-move&#39;] = new Array(&#39;m&#39;,&#39;Move this page&#39;); ta&#91;&#39;ca-nomove&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;You don\&#39;t have the permissions to move this page&#39;); ta&#91;&#39;ca-watch&#39;] = new Array(&#39;w&#39;,&#39;Add this page to your watchlist&#39;); ta&#91;&#39;ca-unwatch&#39;] = new Array(&#39;w&#39;,&#39;Remove this page from your watchlist&#39;); ta&#91;&#39;search&#39;] = new Array(&#39;f&#39;,&#39;Search this wiki&#39;); ta&#91;&#39;p-logo&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;Main Page&#39;); ta&#91;&#39;n-mainpage&#39;] = new Array(&#39;z&#39;,&#39;Visit the Main Page&#39;); ta&#91;&#39;n-portal&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;About the project, what you can do, where to find things&#39;); ta&#91;&#39;n-currentevents&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;Find background information on current events&#39;); ta&#91;&#39;n-recentchanges&#39;] = new Array(&#39;r&#39;,&#39;The list of recent changes in the wiki.&#39;); ta&#91;&#39;n-randompage&#39;] = new Array(&#39;x&#39;,&#39;Load a random page&#39;); ta&#91;&#39;n-help&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;The place to find out.&#39;); ta&#91;&#39;n-sitesupport&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;Support us&#39;); ta&#91;&#39;t-whatlinkshere&#39;] = new Array(&#39;j&#39;,&#39;List of all wiki pages that link here&#39;); ta&#91;&#39;t-recentchangeslinked&#39;] = new Array(&#39;k&#39;,&#39;Recent changes in pages linking to this page&#39;); ta&#91;&#39;feed-rss&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;RSS feed for this page&#39;); ta&#91;&#39;feed-atom&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;Atom feed for this page&#39;); ta&#91;&#39;t-contributions&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;View the list of contributions of this user&#39;); ta&#91;&#39;t-emailuser&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;Send a mail to this user&#39;); ta&#91;&#39;t-upload&#39;] = new Array(&#39;u&#39;,&#39;Upload images or media files&#39;); ta&#91;&#39;t-specialpages&#39;] = new Array(&#39;q&#39;,&#39;List of all special pages&#39;); ta&#91;&#39;ca-nstab-main&#39;] = new Array(&#39;c&#39;,&#39;View the content page&#39;); ta&#91;&#39;ca-nstab-user&#39;] = new Array(&#39;c&#39;,&#39;View the user page&#39;); ta&#91;&#39;ca-nstab-media&#39;] = new Array(&#39;c&#39;,&#39;View the media page&#39;); ta&#91;&#39;ca-nstab-special&#39;] = new Array(&#39;&#39;,&#39;This is a special page, you can\&#39;t edit the page itself.&#39;); ta&#91;&#39;ca-nstab-wp&#39;] = new Array(&#39;a&#39;,&#39;View the project page&#39;); ta&#91;&#39;ca-nstab-image&#39;] = new Array(&#39;c&#39;,&#39;View the image page&#39;); ta&#91;&#39;ca-nstab-mediawiki&#39;] = new Array(&#39;c&#39;,&#39;View the system message&#39;); ta&#91;&#39;ca-nstab-template&#39;] = new Array(&#39;c&#39;,&#39;View the template&#39;); ta&#91;&#39;ca-nstab-help&#39;] = new Array(&#39;c&#39;,&#39;View the help page&#39;); ta&#91;&#39;ca-nstab-category&#39;] = new Array(&#39;c&#39;,&#39;View the category page&#39;); </td><td> {{int:Monobook.js}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:About&action=edit about]<br> [[MediaWiki_talk:About|Talk]] </td><td> About </td><td> {{int:About}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Aboutpage&action=edit aboutpage]<br> [[MediaWiki_talk:Aboutpage|Talk]] </td><td> Wikipedia:About </td><td> {{int:Aboutpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Aboutwikipedia&action=edit aboutwikipedia]<br> [[MediaWiki_talk:Aboutwikipedia|Talk]] </td><td> About Wikipedia </td><td> {{int:Aboutwikipedia}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-compareselectedversions&action=edit accesskey-compareselectedversions]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-compareselectedversions|Talk]] </td><td> v </td><td> {{int:Accesskey-compareselectedversions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-minoredit&action=edit accesskey-minoredit]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-minoredit|Talk]] </td><td> i </td><td> {{int:Accesskey-minoredit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-preview&action=edit accesskey-preview]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-preview|Talk]] </td><td> p </td><td> {{int:Accesskey-preview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-save&action=edit accesskey-save]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-save|Talk]] </td><td> s </td><td> {{int:Accesskey-save}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accesskey-search&action=edit accesskey-search]<br> [[MediaWiki_talk:Accesskey-search|Talk]] </td><td> f </td><td> {{int:Accesskey-search}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accmailtext&action=edit accmailtext]<br> [[MediaWiki_talk:Accmailtext|Talk]] </td><td> The Password for &#39;$1&#39; has been sent to $2. </td><td> {{int:Accmailtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Accmailtitle&action=edit accmailtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Accmailtitle|Talk]] </td><td> Password sent. </td><td> {{int:Accmailtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Acct_creation_throttle_hit&action=edit acct_creation_throttle_hit]<br> [[MediaWiki_talk:Acct_creation_throttle_hit|Talk]] </td><td> Sorry, you have already created $1 accounts. You can&#39;t make any more. </td><td> {{int:Acct_creation_throttle_hit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Actioncomplete&action=edit actioncomplete]<br> [[MediaWiki_talk:Actioncomplete|Talk]] </td><td> Action complete </td><td> {{int:Actioncomplete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Addedwatch&action=edit addedwatch]<br> [[MediaWiki_talk:Addedwatch|Talk]] </td><td> Added to watchlist </td><td> {{int:Addedwatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Addedwatchtext&action=edit addedwatchtext]<br> [[MediaWiki_talk:Addedwatchtext|Talk]] </td><td> The page &quot;$1&quot; has been added to your &#91;&#91;Special:Watchlist&#124;watchlist]]. Future changes to this page and its associated Talk page will be listed there, and the page will appear &#39;&#39;&#39;bolded&#39;&#39;&#39; in the &#91;&#91;Special:Recentchanges&#124;list of recent changes]] to make it easier to pick out. &lt;p&gt;If you want to remove the page from your watchlist later, click &quot;Stop watching&quot; in the sidebar. </td><td> {{int:Addedwatchtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Addsection&action=edit addsection]<br> [[MediaWiki_talk:Addsection|Talk]] </td><td> + </td><td> {{int:Addsection}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Administrators&action=edit administrators]<br> [[MediaWiki_talk:Administrators|Talk]] </td><td> Wikipedia:Administrators </td><td> {{int:Administrators}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Affirmation&action=edit affirmation]<br> [[MediaWiki_talk:Affirmation|Talk]] </td><td> I affirm that the copyright holder of this file agrees to license it under the terms of the $1. </td><td> {{int:Affirmation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:All&action=edit all]<br> [[MediaWiki_talk:All|Talk]] </td><td> all </td><td> {{int:All}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Allmessages&action=edit allmessages]<br> [[MediaWiki_talk:Allmessages|Talk]] </td><td> All system messages </td><td> {{int:Allmessages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Allmessagestext&action=edit allmessagestext]<br> [[MediaWiki_talk:Allmessagestext|Talk]] </td><td> This is a list of all system messages available in the MediaWiki: namespace. </td><td> {{int:Allmessagestext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Allpages&action=edit allpages]<br> [[MediaWiki_talk:Allpages|Talk]] </td><td> All pages </td><td> {{int:Allpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Alphaindexline&action=edit alphaindexline]<br> [[MediaWiki_talk:Alphaindexline|Talk]] </td><td> $1 to $2 </td><td> {{int:Alphaindexline}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Alreadyloggedin&action=edit alreadyloggedin]<br> [[MediaWiki_talk:Alreadyloggedin|Talk]] </td><td> &lt;font color=red&gt;&lt;b&gt;User $1, you are already logged in!&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;br /&gt; </td><td> {{int:Alreadyloggedin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Alreadyrolled&action=edit alreadyrolled]<br> [[MediaWiki_talk:Alreadyrolled|Talk]] </td><td> Cannot rollback last edit of &#91;&#91;$1]] by &#91;&#91;User:$2&#124;$2]] (&#91;&#91;User talk:$2&#124;Talk]]); someone else has edited or rolled back the page already. Last edit was by &#91;&#91;User:$3&#124;$3]] (&#91;&#91;User talk:$3&#124;Talk]]). </td><td> {{int:Alreadyrolled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ancientpages&action=edit ancientpages]<br> [[MediaWiki_talk:Ancientpages|Talk]] </td><td> Oldest pages </td><td> {{int:Ancientpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:And&action=edit and]<br> [[MediaWiki_talk:And|Talk]] </td><td> and </td><td> {{int:And}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Anontalk&action=edit anontalk]<br> [[MediaWiki_talk:Anontalk|Talk]] </td><td> Talk for this IP </td><td> {{int:Anontalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Anontalkpagetext&action=edit anontalkpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Anontalkpagetext|Talk]] </td><td> ----&#39;&#39;This is the discussion page for an anonymous user who has not created an account yet or who does not use it. We therefore have to use the numerical &#91;&#91;IP address]] to identify him/her. Such an IP address can be shared by several users. If you are an anonymous user and feel that irrelevant comments have been directed at you, please &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;create an account or log in]] to avoid future confusion with other anonymous users.&#39;&#39; </td><td> {{int:Anontalkpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Anonymous&action=edit anonymous]<br> [[MediaWiki_talk:Anonymous|Talk]] </td><td> Anonymous user(s) of Wikipedia </td><td> {{int:Anonymous}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Article&action=edit article]<br> [[MediaWiki_talk:Article|Talk]] </td><td> Content page </td><td> {{int:Article}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Articleexists&action=edit articleexists]<br> [[MediaWiki_talk:Articleexists|Talk]] </td><td> A page of that name already exists, or the name you have chosen is not valid. Please choose another name. </td><td> {{int:Articleexists}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Articlepage&action=edit articlepage]<br> [[MediaWiki_talk:Articlepage|Talk]] </td><td> View content page </td><td> {{int:Articlepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Asksql&action=edit asksql]<br> [[MediaWiki_talk:Asksql|Talk]] </td><td> SQL query </td><td> {{int:Asksql}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Asksqltext&action=edit asksqltext]<br> [[MediaWiki_talk:Asksqltext|Talk]] </td><td> Use the form below to make a direct query of the database. Use single quotes (&#39;like this&#39;) to delimit string literals. This can often add considerable load to the server, so please use this function sparingly. </td><td> {{int:Asksqltext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Autoblocker&action=edit autoblocker]<br> [[MediaWiki_talk:Autoblocker|Talk]] </td><td> Autoblocked because you share an IP address with &quot;$1&quot;. Reason &quot;$2&quot;. </td><td> {{int:Autoblocker}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badarticleerror&action=edit badarticleerror]<br> [[MediaWiki_talk:Badarticleerror|Talk]] </td><td> This action cannot be performed on this page. </td><td> {{int:Badarticleerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badfilename&action=edit badfilename]<br> [[MediaWiki_talk:Badfilename|Talk]] </td><td> Image name has been changed to &quot;$1&quot;. </td><td> {{int:Badfilename}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badfiletype&action=edit badfiletype]<br> [[MediaWiki_talk:Badfiletype|Talk]] </td><td> &quot;.$1&quot; is not a recommended image file format. </td><td> {{int:Badfiletype}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badipaddress&action=edit badipaddress]<br> [[MediaWiki_talk:Badipaddress|Talk]] </td><td> Invalid IP address </td><td> {{int:Badipaddress}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badquery&action=edit badquery]<br> [[MediaWiki_talk:Badquery|Talk]] </td><td> Badly formed search query </td><td> {{int:Badquery}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badquerytext&action=edit badquerytext]<br> [[MediaWiki_talk:Badquerytext|Talk]] </td><td> We could not process your query. This is probably because you have attempted to search for a word fewer than three letters long, which is not yet supported. It could also be that you have mistyped the expression, for example &quot;fish and and scales&quot;. Please try another query. </td><td> {{int:Badquerytext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badretype&action=edit badretype]<br> [[MediaWiki_talk:Badretype|Talk]] </td><td> The passwords you entered do not match. </td><td> {{int:Badretype}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badtitle&action=edit badtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Badtitle|Talk]] </td><td> Bad title </td><td> {{int:Badtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Badtitletext&action=edit badtitletext]<br> [[MediaWiki_talk:Badtitletext|Talk]] </td><td> The requested page title was invalid, empty, or an incorrectly linked inter-language or inter-wiki title. </td><td> {{int:Badtitletext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blanknamespace&action=edit blanknamespace]<br> [[MediaWiki_talk:Blanknamespace|Talk]] </td><td> (Main) </td><td> {{int:Blanknamespace}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockedtext&action=edit blockedtext]<br> [[MediaWiki_talk:Blockedtext|Talk]] </td><td> Your user name or IP address has been blocked by $1. The reason given is this:&lt;br /&gt;&#39;&#39;$2&#39;&#39;&lt;p&gt;You may contact $1 or one of the other &#91;&#91;Wikipedia:Administrators&#124;administrators]] to discuss the block. Note that you may not use the &quot;email this user&quot; feature unless you have a valid email address registered in your &#91;&#91;Special:Preferences&#124;user preferences]]. Your IP address is $3. Please include this address in any queries you make. </td><td> {{int:Blockedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockedtitle&action=edit blockedtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Blockedtitle|Talk]] </td><td> User is blocked </td><td> {{int:Blockedtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockip&action=edit blockip]<br> [[MediaWiki_talk:Blockip|Talk]] </td><td> Block user </td><td> {{int:Blockip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockipsuccesssub&action=edit blockipsuccesssub]<br> [[MediaWiki_talk:Blockipsuccesssub|Talk]] </td><td> Block succeeded </td><td> {{int:Blockipsuccesssub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockipsuccesstext&action=edit blockipsuccesstext]<br> [[MediaWiki_talk:Blockipsuccesstext|Talk]] </td><td> &quot;$1&quot; has been blocked. &lt;br /&gt;See &#91;&#91;Special:Ipblocklist&#124;IP block list]] to review blocks. </td><td> {{int:Blockipsuccesstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blockiptext&action=edit blockiptext]<br> [[MediaWiki_talk:Blockiptext|Talk]] </td><td> Use the form below to block write access from a specific IP address or username. This should be done only only to prevent vandalism, and in accordance with &#91;&#91;Wikipedia:Policy&#124;policy]]. Fill in a specific reason below (for example, citing particular pages that were vandalized). </td><td> {{int:Blockiptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklink&action=edit blocklink]<br> [[MediaWiki_talk:Blocklink|Talk]] </td><td> block </td><td> {{int:Blocklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklistline&action=edit blocklistline]<br> [[MediaWiki_talk:Blocklistline|Talk]] </td><td> $1, $2 blocked $3 (expires $4) </td><td> {{int:Blocklistline}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklogentry&action=edit blocklogentry]<br> [[MediaWiki_talk:Blocklogentry|Talk]] </td><td> blocked &quot;$1&quot; with an expiry time of $2 </td><td> {{int:Blocklogentry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklogpage&action=edit blocklogpage]<br> [[MediaWiki_talk:Blocklogpage|Talk]] </td><td> Block_log </td><td> {{int:Blocklogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Blocklogtext&action=edit blocklogtext]<br> [[MediaWiki_talk:Blocklogtext|Talk]] </td><td> This is a log of user blocking and unblocking actions. Automatically blocked IP addresses are not be listed. See the &#91;&#91;Special:Ipblocklist&#124;IP block list]] for the list of currently operational bans and blocks. </td><td> {{int:Blocklogtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bold_sample&action=edit bold_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Bold_sample|Talk]] </td><td> Bold text </td><td> {{int:Bold_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bold_tip&action=edit bold_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Bold_tip|Talk]] </td><td> Bold text </td><td> {{int:Bold_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Booksources&action=edit booksources]<br> [[MediaWiki_talk:Booksources|Talk]] </td><td> Book sources </td><td> {{int:Booksources}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Booksourcetext&action=edit booksourcetext]<br> [[MediaWiki_talk:Booksourcetext|Talk]] </td><td> Below is a list of links to other sites that sell new and used books, and may also have further information about books you are looking for.Wikipedia is not affiliated with any of these businesses, and this list should not be construed as an endorsement. </td><td> {{int:Booksourcetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Brokenredirects&action=edit brokenredirects]<br> [[MediaWiki_talk:Brokenredirects|Talk]] </td><td> Broken Redirects </td><td> {{int:Brokenredirects}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Brokenredirectstext&action=edit brokenredirectstext]<br> [[MediaWiki_talk:Brokenredirectstext|Talk]] </td><td> The following redirects link to a non-existing pages. </td><td> {{int:Brokenredirectstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bugreports&action=edit bugreports]<br> [[MediaWiki_talk:Bugreports|Talk]] </td><td> Bug reports </td><td> {{int:Bugreports}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bugreportspage&action=edit bugreportspage]<br> [[MediaWiki_talk:Bugreportspage|Talk]] </td><td> Wikipedia:Bug_reports </td><td> {{int:Bugreportspage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucratlog&action=edit bureaucratlog]<br> [[MediaWiki_talk:Bureaucratlog|Talk]] </td><td> Bureaucrat_log </td><td> {{int:Bureaucratlog}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucratlogentry&action=edit bureaucratlogentry]<br> [[MediaWiki_talk:Bureaucratlogentry|Talk]] </td><td> Rights for user &quot;$1&quot; set &quot;$2&quot; </td><td> {{int:Bureaucratlogentry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucrattext&action=edit bureaucrattext]<br> [[MediaWiki_talk:Bureaucrattext|Talk]] </td><td> The action you have requested can only be performed by sysops with &quot;bureaucrat&quot; status. </td><td> {{int:Bureaucrattext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bureaucrattitle&action=edit bureaucrattitle]<br> [[MediaWiki_talk:Bureaucrattitle|Talk]] </td><td> Bureaucrat access required </td><td> {{int:Bureaucrattitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bydate&action=edit bydate]<br> [[MediaWiki_talk:Bydate|Talk]] </td><td> by date </td><td> {{int:Bydate}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Byname&action=edit byname]<br> [[MediaWiki_talk:Byname|Talk]] </td><td> by name </td><td> {{int:Byname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Bysize&action=edit bysize]<br> [[MediaWiki_talk:Bysize|Talk]] </td><td> by size </td><td> {{int:Bysize}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cachederror&action=edit cachederror]<br> [[MediaWiki_talk:Cachederror|Talk]] </td><td> The following is a cached copy of the requested page, and may not be up to date. </td><td> {{int:Cachederror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cancel&action=edit cancel]<br> [[MediaWiki_talk:Cancel|Talk]] </td><td> Cancel </td><td> {{int:Cancel}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cannotdelete&action=edit cannotdelete]<br> [[MediaWiki_talk:Cannotdelete|Talk]] </td><td> Could not delete the page or image specified. (It may have already been deleted by someone else.) </td><td> {{int:Cannotdelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cantrollback&action=edit cantrollback]<br> [[MediaWiki_talk:Cantrollback|Talk]] </td><td> Cannot revert edit; last contributor is only author of this page. </td><td> {{int:Cantrollback}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Categories&action=edit categories]<br> [[MediaWiki_talk:Categories|Talk]] </td><td> Categories </td><td> {{int:Categories}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Category&action=edit category]<br> [[MediaWiki_talk:Category|Talk]] </td><td> category </td><td> {{int:Category}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Category_header&action=edit category_header]<br> [[MediaWiki_talk:Category_header|Talk]] </td><td> Articles in category &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Category_header}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Categoryarticlecount&action=edit categoryarticlecount]<br> [[MediaWiki_talk:Categoryarticlecount|Talk]] </td><td> There are $1 articles in this category. </td><td> {{int:Categoryarticlecount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Changepassword&action=edit changepassword]<br> [[MediaWiki_talk:Changepassword|Talk]] </td><td> Change password </td><td> {{int:Changepassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Changes&action=edit changes]<br> [[MediaWiki_talk:Changes|Talk]] </td><td> changes </td><td> {{int:Changes}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Clearyourcache&action=edit clearyourcache]<br> [[MediaWiki_talk:Clearyourcache|Talk]] </td><td> &#39;&#39;&#39;Note:&#39;&#39;&#39; After saving, you have to clear your browser cache to see the changes: &#39;&#39;&#39;Mozilla:&#39;&#39;&#39; click &#39;&#39;reload&#39;&#39;(or &#39;&#39;ctrl-r&#39;&#39;), &#39;&#39;&#39;IE / Opera:&#39;&#39;&#39; &#39;&#39;ctrl-f5&#39;&#39;, &#39;&#39;&#39;Safari:&#39;&#39;&#39; &#39;&#39;cmd-r&#39;&#39;, &#39;&#39;&#39;Konqueror&#39;&#39;&#39; &#39;&#39;ctrl-r&#39;&#39;. </td><td> {{int:Clearyourcache}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Columns&action=edit columns]<br> [[MediaWiki_talk:Columns|Talk]] </td><td> Columns </td><td> {{int:Columns}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Commentedit&action=edit commentedit]<br> [[MediaWiki_talk:Commentedit|Talk]] </td><td> (comment) </td><td> {{int:Commentedit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Compareselectedversions&action=edit compareselectedversions]<br> [[MediaWiki_talk:Compareselectedversions|Talk]] </td><td> Compare selected versions </td><td> {{int:Compareselectedversions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirm&action=edit confirm]<br> [[MediaWiki_talk:Confirm|Talk]] </td><td> Confirm </td><td> {{int:Confirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmcheck&action=edit confirmcheck]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmcheck|Talk]] </td><td> Yes, I really want to delete this. </td><td> {{int:Confirmcheck}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmdelete&action=edit confirmdelete]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmdelete|Talk]] </td><td> Confirm delete </td><td> {{int:Confirmdelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmdeletetext&action=edit confirmdeletetext]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmdeletetext|Talk]] </td><td> You are about to permanently delete a page or image along with all of its history from the database. Please confirm that you intend to do this, that you understand the consequences, and that you are doing this in accordance with &#91;&#91;Wikipedia:Policy]]. </td><td> {{int:Confirmdeletetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmprotect&action=edit confirmprotect]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmprotect|Talk]] </td><td> Confirm protection </td><td> {{int:Confirmprotect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmprotecttext&action=edit confirmprotecttext]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmprotecttext|Talk]] </td><td> Do you really want to protect this page? </td><td> {{int:Confirmprotecttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmunprotect&action=edit confirmunprotect]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmunprotect|Talk]] </td><td> Confirm unprotection </td><td> {{int:Confirmunprotect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Confirmunprotecttext&action=edit confirmunprotecttext]<br> [[MediaWiki_talk:Confirmunprotecttext|Talk]] </td><td> Do you really want to unprotect this page? </td><td> {{int:Confirmunprotecttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contextchars&action=edit contextchars]<br> [[MediaWiki_talk:Contextchars|Talk]] </td><td> Characters of context per line </td><td> {{int:Contextchars}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contextlines&action=edit contextlines]<br> [[MediaWiki_talk:Contextlines|Talk]] </td><td> Lines to show per hit </td><td> {{int:Contextlines}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contribslink&action=edit contribslink]<br> [[MediaWiki_talk:Contribslink|Talk]] </td><td> contribs </td><td> {{int:Contribslink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contribsub&action=edit contribsub]<br> [[MediaWiki_talk:Contribsub|Talk]] </td><td> For $1 </td><td> {{int:Contribsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Contributions&action=edit contributions]<br> [[MediaWiki_talk:Contributions|Talk]] </td><td> User contributions </td><td> {{int:Contributions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyright&action=edit copyright]<br> [[MediaWiki_talk:Copyright|Talk]] </td><td> Content is available under $1. </td><td> {{int:Copyright}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyrightpage&action=edit copyrightpage]<br> [[MediaWiki_talk:Copyrightpage|Talk]] </td><td> Wikipedia:Copyrights </td><td> {{int:Copyrightpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyrightpagename&action=edit copyrightpagename]<br> [[MediaWiki_talk:Copyrightpagename|Talk]] </td><td> Wikipedia copyright </td><td> {{int:Copyrightpagename}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Copyrightwarning&action=edit copyrightwarning]<br> [[MediaWiki_talk:Copyrightwarning|Talk]] </td><td> Please note that all contributions to Wikipedia are considered to be released under the GNU Free Documentation License (see $1 for details). If you don&#39;t want your writing to be edited mercilessly and redistributed at will, then don&#39;t submit it here.&lt;br /&gt; You are also promising us that you wrote this yourself, or copied it from a public domain or similar free resource. &lt;strong&gt;DO NOT SUBMIT COPYRIGHTED WORK WITHOUT PERMISSION!&lt;/strong&gt; </td><td> {{int:Copyrightwarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Couldntremove&action=edit couldntremove]<br> [[MediaWiki_talk:Couldntremove|Talk]] </td><td> Couldn&#39;t remove item &#39;$1&#39;... </td><td> {{int:Couldntremove}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Createaccount&action=edit createaccount]<br> [[MediaWiki_talk:Createaccount|Talk]] </td><td> Create new account </td><td> {{int:Createaccount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Createaccountmail&action=edit createaccountmail]<br> [[MediaWiki_talk:Createaccountmail|Talk]] </td><td> by email </td><td> {{int:Createaccountmail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Creditspage&action=edit creditspage]<br> [[MediaWiki_talk:Creditspage|Talk]] </td><td> Page credits </td><td> {{int:Creditspage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Cur&action=edit cur]<br> [[MediaWiki_talk:Cur|Talk]] </td><td> cur </td><td> {{int:Cur}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Currentevents&action=edit currentevents]<br> [[MediaWiki_talk:Currentevents|Talk]] </td><td> Current events </td><td> {{int:Currentevents}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Currentrev&action=edit currentrev]<br> [[MediaWiki_talk:Currentrev|Talk]] </td><td> Current revision </td><td> {{int:Currentrev}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Databaseerror&action=edit databaseerror]<br> [[MediaWiki_talk:Databaseerror|Talk]] </td><td> Database error </td><td> {{int:Databaseerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dateformat&action=edit dateformat]<br> [[MediaWiki_talk:Dateformat|Talk]] </td><td> Date format </td><td> {{int:Dateformat}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dberrortext&action=edit dberrortext]<br> [[MediaWiki_talk:Dberrortext|Talk]] </td><td> A database query syntax error has occurred. This could be because of an illegal search query (see $5), or it may indicate a bug in the software. The last attempted database query was: &lt;blockquote&gt;&lt;tt&gt;$1&lt;/tt&gt;&lt;/blockquote&gt; from within function &quot;&lt;tt&gt;$2&lt;/tt&gt;&quot;. MySQL returned error &quot;&lt;tt&gt;$3: $4&lt;/tt&gt;&quot;. </td><td> {{int:Dberrortext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dberrortextcl&action=edit dberrortextcl]<br> [[MediaWiki_talk:Dberrortextcl|Talk]] </td><td> A database query syntax error has occurred. The last attempted database query was: &quot;$1&quot; from within function &quot;$2&quot;. MySQL returned error &quot;$3: $4&quot;. </td><td> {{int:Dberrortextcl}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deadendpages&action=edit deadendpages]<br> [[MediaWiki_talk:Deadendpages|Talk]] </td><td> Dead-end pages </td><td> {{int:Deadendpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Debug&action=edit debug]<br> [[MediaWiki_talk:Debug|Talk]] </td><td> Debug </td><td> {{int:Debug}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Defaultns&action=edit defaultns]<br> [[MediaWiki_talk:Defaultns|Talk]] </td><td> Search in these namespaces by default: </td><td> {{int:Defaultns}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Defemailsubject&action=edit defemailsubject]<br> [[MediaWiki_talk:Defemailsubject|Talk]] </td><td> Wikipedia e-mail </td><td> {{int:Defemailsubject}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Delete&action=edit delete]<br> [[MediaWiki_talk:Delete|Talk]] </td><td> Delete </td><td> {{int:Delete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletecomment&action=edit deletecomment]<br> [[MediaWiki_talk:Deletecomment|Talk]] </td><td> Reason for deletion </td><td> {{int:Deletecomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletedarticle&action=edit deletedarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Deletedarticle|Talk]] </td><td> deleted &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Deletedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletedtext&action=edit deletedtext]<br> [[MediaWiki_talk:Deletedtext|Talk]] </td><td> &quot;$1&quot; has been deleted. See $2 for a record of recent deletions. </td><td> {{int:Deletedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deleteimg&action=edit deleteimg]<br> [[MediaWiki_talk:Deleteimg|Talk]] </td><td> del </td><td> {{int:Deleteimg}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletepage&action=edit deletepage]<br> [[MediaWiki_talk:Deletepage|Talk]] </td><td> Delete page </td><td> {{int:Deletepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletesub&action=edit deletesub]<br> [[MediaWiki_talk:Deletesub|Talk]] </td><td> (Deleting &quot;$1&quot;) </td><td> {{int:Deletesub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletethispage&action=edit deletethispage]<br> [[MediaWiki_talk:Deletethispage|Talk]] </td><td> Delete this page </td><td> {{int:Deletethispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Deletionlog&action=edit deletionlog]<br> [[MediaWiki_talk:Deletionlog|Talk]] </td><td> deletion log </td><td> {{int:Deletionlog}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dellogpage&action=edit dellogpage]<br> [[MediaWiki_talk:Dellogpage|Talk]] </td><td> Deletion_log </td><td> {{int:Dellogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Dellogpagetext&action=edit dellogpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Dellogpagetext|Talk]] </td><td> Below is a list of the most recent deletions. All times shown are server time (UTC). &lt;ul&gt; &lt;/ul&gt; </td><td> {{int:Dellogpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Developerspheading&action=edit developerspheading]<br> [[MediaWiki_talk:Developerspheading|Talk]] </td><td> For developer use only </td><td> {{int:Developerspheading}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Developertext&action=edit developertext]<br> [[MediaWiki_talk:Developertext|Talk]] </td><td> The action you have requested can only be performed by users with &quot;developer&quot; status. See $1. </td><td> {{int:Developertext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Developertitle&action=edit developertitle]<br> [[MediaWiki_talk:Developertitle|Talk]] </td><td> Developer access required </td><td> {{int:Developertitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Diff&action=edit diff]<br> [[MediaWiki_talk:Diff|Talk]] </td><td> diff </td><td> {{int:Diff}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Difference&action=edit difference]<br> [[MediaWiki_talk:Difference|Talk]] </td><td> (Difference between revisions) </td><td> {{int:Difference}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disambiguations&action=edit disambiguations]<br> [[MediaWiki_talk:Disambiguations|Talk]] </td><td> Disambiguation pages </td><td> {{int:Disambiguations}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disambiguationspage&action=edit disambiguationspage]<br> [[MediaWiki_talk:Disambiguationspage|Talk]] </td><td> Wikipedia:Links_to_disambiguating_pages </td><td> {{int:Disambiguationspage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disambiguationstext&action=edit disambiguationstext]<br> [[MediaWiki_talk:Disambiguationstext|Talk]] </td><td> The following pages link to a &lt;i&gt;disambiguation page&lt;/i&gt;. They should link to the appropriate topic instead.&lt;br /&gt;A page is treated as dismbiguation if it is linked from $1.&lt;br /&gt;Links from other namespaces are &lt;i&gt;not&lt;/i&gt; listed here. </td><td> {{int:Disambiguationstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disclaimerpage&action=edit disclaimerpage]<br> [[MediaWiki_talk:Disclaimerpage|Talk]] </td><td> Wikipedia:General_disclaimer </td><td> {{int:Disclaimerpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Disclaimers&action=edit disclaimers]<br> [[MediaWiki_talk:Disclaimers|Talk]] </td><td> Disclaimers </td><td> {{int:Disclaimers}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Doubleredirects&action=edit doubleredirects]<br> [[MediaWiki_talk:Doubleredirects|Talk]] </td><td> Double Redirects </td><td> {{int:Doubleredirects}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Doubleredirectstext&action=edit doubleredirectstext]<br> [[MediaWiki_talk:Doubleredirectstext|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;Attention:&lt;/b&gt; This list may contain false positives. That usually means there is additional text with links below the first #REDIRECT.&lt;br /&gt; Each row contains links to the first and second redirect, as well as the first line of the second redirect text, usually giving the &quot;real&quot; target page, which the first redirect should point to. </td><td> {{int:Doubleredirectstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Edit&action=edit edit]<br> [[MediaWiki_talk:Edit|Talk]] </td><td> Edit </td><td> {{int:Edit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editcomment&action=edit editcomment]<br> [[MediaWiki_talk:Editcomment|Talk]] </td><td> The edit comment was: &quot;&lt;i&gt;$1&lt;/i&gt;&quot;. </td><td> {{int:Editcomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editconflict&action=edit editconflict]<br> [[MediaWiki_talk:Editconflict|Talk]] </td><td> Edit conflict: $1 </td><td> {{int:Editconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editcurrent&action=edit editcurrent]<br> [[MediaWiki_talk:Editcurrent|Talk]] </td><td> Edit the current version of this page </td><td> {{int:Editcurrent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Edithelp&action=edit edithelp]<br> [[MediaWiki_talk:Edithelp|Talk]] </td><td> Editing help </td><td> {{int:Edithelp}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Edithelppage&action=edit edithelppage]<br> [[MediaWiki_talk:Edithelppage|Talk]] </td><td> Help:Editing </td><td> {{int:Edithelppage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editing&action=edit editing]<br> [[MediaWiki_talk:Editing|Talk]] </td><td> Editing $1 </td><td> {{int:Editing}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editingold&action=edit editingold]<br> [[MediaWiki_talk:Editingold|Talk]] </td><td> &lt;strong&gt;WARNING: You are editing an out-of-date revision of this page. If you save it, any changes made since this revision will be lost.&lt;/strong&gt;\n </td><td> {{int:Editingold}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editsection&action=edit editsection]<br> [[MediaWiki_talk:Editsection|Talk]] </td><td> edit </td><td> {{int:Editsection}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Editthispage&action=edit editthispage]<br> [[MediaWiki_talk:Editthispage|Talk]] </td><td> Edit this page </td><td> {{int:Editthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailflag&action=edit emailflag]<br> [[MediaWiki_talk:Emailflag|Talk]] </td><td> Disable e-mail from other users </td><td> {{int:Emailflag}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailforlost&action=edit emailforlost]<br> [[MediaWiki_talk:Emailforlost|Talk]] </td><td> Fields marked with a star (*) are optional. Storing an email address enables people to contact you through the website without you having to reveal your email address to them, and it can be used to send you a new password if you forget it.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Your real name, if you choose to provide it, will be used for giving you attribution for your work. </td><td> {{int:Emailforlost}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailfrom&action=edit emailfrom]<br> [[MediaWiki_talk:Emailfrom|Talk]] </td><td> From </td><td> {{int:Emailfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailmessage&action=edit emailmessage]<br> [[MediaWiki_talk:Emailmessage|Talk]] </td><td> Message </td><td> {{int:Emailmessage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailpage&action=edit emailpage]<br> [[MediaWiki_talk:Emailpage|Talk]] </td><td> E-mail user </td><td> {{int:Emailpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailpagetext&action=edit emailpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Emailpagetext|Talk]] </td><td> If this user has entered a valid e-mail address in his or her user preferences, the form below will send a single message. The e-mail address you entered in your user preferences will appear as the &quot;From&quot; address of the mail, so the recipient will be able to reply. </td><td> {{int:Emailpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsend&action=edit emailsend]<br> [[MediaWiki_talk:Emailsend|Talk]] </td><td> Send </td><td> {{int:Emailsend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsent&action=edit emailsent]<br> [[MediaWiki_talk:Emailsent|Talk]] </td><td> E-mail sent </td><td> {{int:Emailsent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsenttext&action=edit emailsenttext]<br> [[MediaWiki_talk:Emailsenttext|Talk]] </td><td> Your e-mail message has been sent. </td><td> {{int:Emailsenttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailsubject&action=edit emailsubject]<br> [[MediaWiki_talk:Emailsubject|Talk]] </td><td> Subject </td><td> {{int:Emailsubject}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailto&action=edit emailto]<br> [[MediaWiki_talk:Emailto|Talk]] </td><td> To </td><td> {{int:Emailto}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Emailuser&action=edit emailuser]<br> [[MediaWiki_talk:Emailuser|Talk]] </td><td> E-mail this user </td><td> {{int:Emailuser}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Enterlockreason&action=edit enterlockreason]<br> [[MediaWiki_talk:Enterlockreason|Talk]] </td><td> Enter a reason for the lock, including an estimate of when the lock will be released </td><td> {{int:Enterlockreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Error&action=edit error]<br> [[MediaWiki_talk:Error|Talk]] </td><td> Error </td><td> {{int:Error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Errorpagetitle&action=edit errorpagetitle]<br> [[MediaWiki_talk:Errorpagetitle|Talk]] </td><td> Error </td><td> {{int:Errorpagetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exbeforeblank&action=edit exbeforeblank]<br> [[MediaWiki_talk:Exbeforeblank|Talk]] </td><td> content before blanking was: </td><td> {{int:Exbeforeblank}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exblank&action=edit exblank]<br> [[MediaWiki_talk:Exblank|Talk]] </td><td> page was empty </td><td> {{int:Exblank}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Excontent&action=edit excontent]<br> [[MediaWiki_talk:Excontent|Talk]] </td><td> content was: </td><td> {{int:Excontent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Explainconflict&action=edit explainconflict]<br> [[MediaWiki_talk:Explainconflict|Talk]] </td><td> Someone else has changed this page since you started editing it. The upper text area contains the page text as it currently exists. Your changes are shown in the lower text area. You will have to merge your changes into the existing text. &lt;b&gt;Only&lt;/b&gt; the text in the upper text area will be saved when you press &quot;Save page&quot;. &lt;p&gt; </td><td> {{int:Explainconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Export&action=edit export]<br> [[MediaWiki_talk:Export|Talk]] </td><td> Export pages </td><td> {{int:Export}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exportcuronly&action=edit exportcuronly]<br> [[MediaWiki_talk:Exportcuronly|Talk]] </td><td> Include only the current revision, not the full history </td><td> {{int:Exportcuronly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Exporttext&action=edit exporttext]<br> [[MediaWiki_talk:Exporttext|Talk]] </td><td> You can export the text and editing history of a particular page or set of pages wrapped in some XML; this can then be imported into another wiki running MediaWiki software, transformed, or just kept for your private amusement. </td><td> {{int:Exporttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Extlink_sample&action=edit extlink_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Extlink_sample|Talk]] </td><td> http&#58;//www.example.com link title </td><td> {{int:Extlink_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Extlink_tip&action=edit extlink_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Extlink_tip|Talk]] </td><td> External link (remember http&#58;// prefix) </td><td> {{int:Extlink_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Faq&action=edit faq]<br> [[MediaWiki_talk:Faq|Talk]] </td><td> FAQ </td><td> {{int:Faq}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Faqpage&action=edit faqpage]<br> [[MediaWiki_talk:Faqpage|Talk]] </td><td> Wikipedia:FAQ </td><td> {{int:Faqpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Feedlinks&action=edit feedlinks]<br> [[MediaWiki_talk:Feedlinks|Talk]] </td><td> Feed: </td><td> {{int:Feedlinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filecopyerror&action=edit filecopyerror]<br> [[MediaWiki_talk:Filecopyerror|Talk]] </td><td> Could not copy file &quot;$1&quot; to &quot;$2&quot;. </td><td> {{int:Filecopyerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filedeleteerror&action=edit filedeleteerror]<br> [[MediaWiki_talk:Filedeleteerror|Talk]] </td><td> Could not delete file &quot;$1&quot;. </td><td> {{int:Filedeleteerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filedesc&action=edit filedesc]<br> [[MediaWiki_talk:Filedesc|Talk]] </td><td> Summary </td><td> {{int:Filedesc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Fileexists&action=edit fileexists]<br> [[MediaWiki_talk:Fileexists|Talk]] </td><td> A file with this name exists already, please check $1 if you are not sure if you want to change it. </td><td> {{int:Fileexists}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filename&action=edit filename]<br> [[MediaWiki_talk:Filename|Talk]] </td><td> Filename </td><td> {{int:Filename}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filenotfound&action=edit filenotfound]<br> [[MediaWiki_talk:Filenotfound|Talk]] </td><td> Could not find file &quot;$1&quot;. </td><td> {{int:Filenotfound}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filerenameerror&action=edit filerenameerror]<br> [[MediaWiki_talk:Filerenameerror|Talk]] </td><td> Could not rename file &quot;$1&quot; to &quot;$2&quot;. </td><td> {{int:Filerenameerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filesource&action=edit filesource]<br> [[MediaWiki_talk:Filesource|Talk]] </td><td> Source </td><td> {{int:Filesource}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Filestatus&action=edit filestatus]<br> [[MediaWiki_talk:Filestatus|Talk]] </td><td> Copyright status </td><td> {{int:Filestatus}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Fileuploaded&action=edit fileuploaded]<br> [[MediaWiki_talk:Fileuploaded|Talk]] </td><td> File &quot;$1&quot; uploaded successfully. Please follow this link: $2 to the description page and fill in information about the file, such as where it came from, when it was created and by whom, and anything else you may know about it. </td><td> {{int:Fileuploaded}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Formerror&action=edit formerror]<br> [[MediaWiki_talk:Formerror|Talk]] </td><td> Error: could not submit form </td><td> {{int:Formerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Fromwikipedia&action=edit fromwikipedia]<br> [[MediaWiki_talk:Fromwikipedia|Talk]] </td><td> From Wikipedia </td><td> {{int:Fromwikipedia}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Getimagelist&action=edit getimagelist]<br> [[MediaWiki_talk:Getimagelist|Talk]] </td><td> fetching image list </td><td> {{int:Getimagelist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Go&action=edit go]<br> [[MediaWiki_talk:Go|Talk]] </td><td> Go </td><td> {{int:Go}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Googlesearch&action=edit googlesearch]<br> [[MediaWiki_talk:Googlesearch|Talk]] </td><td> &lt;!-- SiteSearch Google --&gt; &lt;FORM method=GET action=&quot;http&#58;//www.google.com/search&quot;&gt; &lt;TABLE bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td&gt; &lt;A HREF=&quot;http&#58;//www.google.com/&quot;&gt; &lt;IMG SRC=&quot;http&#58;//www.google.com/logos/Logo_40wht.gif&quot; border=&quot;0&quot; ALT=&quot;Google&quot;&gt;&lt;/A&gt; &lt;/td&gt; &lt;td&gt; &lt;INPUT TYPE=text name=q size=31 maxlength=255 value=&quot;$1&quot;&gt; &lt;INPUT type=submit name=btnG VALUE=&quot;Google Search&quot;&gt; &lt;font size=-1&gt; &lt;input type=hidden name=domains value=&quot;http&#58;//mn.wikipedia.org&quot;&gt;&lt;br /&gt;&lt;input type=radio name=sitesearch value=&quot;&quot;&gt; WWW &lt;input type=radio name=sitesearch value=&quot;http&#58;//mn.wikipedia.org&quot; checked&gt; http&#58;//mn.wikipedia.org &lt;br /&gt; &lt;input type=&#39;hidden&#39; name=&#39;ie&#39; value=&#39;$2&#39;&gt; &lt;input type=&#39;hidden&#39; name=&#39;oe&#39; value=&#39;$2&#39;&gt; &lt;/font&gt; &lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/TABLE&gt; &lt;/FORM&gt; &lt;!-- SiteSearch Google --&gt; </td><td> {{int:Googlesearch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Guesstimezone&action=edit guesstimezone]<br> [[MediaWiki_talk:Guesstimezone|Talk]] </td><td> Fill in from browser </td><td> {{int:Guesstimezone}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Headline_sample&action=edit headline_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Headline_sample|Talk]] </td><td> Headline text </td><td> {{int:Headline_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Headline_tip&action=edit headline_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Headline_tip|Talk]] </td><td> Level 2 headline </td><td> {{int:Headline_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Help&action=edit help]<br> [[MediaWiki_talk:Help|Talk]] </td><td> Help </td><td> {{int:Help}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Helppage&action=edit helppage]<br> [[MediaWiki_talk:Helppage|Talk]] </td><td> Help:Contents </td><td> {{int:Helppage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hide&action=edit hide]<br> [[MediaWiki_talk:Hide|Talk]] </td><td> hide </td><td> {{int:Hide}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hidetoc&action=edit hidetoc]<br> [[MediaWiki_talk:Hidetoc|Talk]] </td><td> hide </td><td> {{int:Hidetoc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hist&action=edit hist]<br> [[MediaWiki_talk:Hist|Talk]] </td><td> hist </td><td> {{int:Hist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Histlegend&action=edit histlegend]<br> [[MediaWiki_talk:Histlegend|Talk]] </td><td> Diff selection: mark the radio boxes of the versions to compare and hit enter or the button at the bottom.&lt;br/&gt; Legend: (cur) = difference with current version, (last) = difference with preceding version, M = minor edit. </td><td> {{int:Histlegend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:History&action=edit history]<br> [[MediaWiki_talk:History|Talk]] </td><td> Page history </td><td> {{int:History}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:History_copyright&action=edit history_copyright]<br> [[MediaWiki_talk:History_copyright|Talk]] </td><td> - </td><td> {{int:History_copyright}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:History_short&action=edit history_short]<br> [[MediaWiki_talk:History_short|Talk]] </td><td> History </td><td> {{int:History_short}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Historywarning&action=edit historywarning]<br> [[MediaWiki_talk:Historywarning|Talk]] </td><td> Warning: The page you are about to delete has a history: </td><td> {{int:Historywarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Hr_tip&action=edit hr_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Hr_tip|Talk]] </td><td> Horizontal line (use sparingly) </td><td> {{int:Hr_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ignorewarning&action=edit ignorewarning]<br> [[MediaWiki_talk:Ignorewarning|Talk]] </td><td> Ignore warning and save file anyway. </td><td> {{int:Ignorewarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ilshowmatch&action=edit ilshowmatch]<br> [[MediaWiki_talk:Ilshowmatch|Talk]] </td><td> Show all images with names matching </td><td> {{int:Ilshowmatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ilsubmit&action=edit ilsubmit]<br> [[MediaWiki_talk:Ilsubmit|Talk]] </td><td> Search </td><td> {{int:Ilsubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Image_sample&action=edit image_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Image_sample|Talk]] </td><td> Example.jpg </td><td> {{int:Image_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Image_tip&action=edit image_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Image_tip|Talk]] </td><td> Embedded image </td><td> {{int:Image_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagelinks&action=edit imagelinks]<br> [[MediaWiki_talk:Imagelinks|Talk]] </td><td> Image links </td><td> {{int:Imagelinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagelist&action=edit imagelist]<br> [[MediaWiki_talk:Imagelist|Talk]] </td><td> Image list </td><td> {{int:Imagelist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagelisttext&action=edit imagelisttext]<br> [[MediaWiki_talk:Imagelisttext|Talk]] </td><td> Below is a list of $1 images sorted $2. </td><td> {{int:Imagelisttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagepage&action=edit imagepage]<br> [[MediaWiki_talk:Imagepage|Talk]] </td><td> View image page </td><td> {{int:Imagepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imagereverted&action=edit imagereverted]<br> [[MediaWiki_talk:Imagereverted|Talk]] </td><td> Revert to earlier version was successful. </td><td> {{int:Imagereverted}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imgdelete&action=edit imgdelete]<br> [[MediaWiki_talk:Imgdelete|Talk]] </td><td> del </td><td> {{int:Imgdelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imgdesc&action=edit imgdesc]<br> [[MediaWiki_talk:Imgdesc|Talk]] </td><td> desc </td><td> {{int:Imgdesc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imghistlegend&action=edit imghistlegend]<br> [[MediaWiki_talk:Imghistlegend|Talk]] </td><td> Legend: (cur) = this is the current image, (del) = delete this old version, (rev) = revert to this old version. &lt;br /&gt;&lt;i&gt;Click on date to see image uploaded on that date&lt;/i&gt;. </td><td> {{int:Imghistlegend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imghistory&action=edit imghistory]<br> [[MediaWiki_talk:Imghistory|Talk]] </td><td> Image history </td><td> {{int:Imghistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Imglegend&action=edit imglegend]<br> [[MediaWiki_talk:Imglegend|Talk]] </td><td> Legend: (desc) = show/edit image description. </td><td> {{int:Imglegend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Import&action=edit import]<br> [[MediaWiki_talk:Import|Talk]] </td><td> Import pages </td><td> {{int:Import}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Importfailed&action=edit importfailed]<br> [[MediaWiki_talk:Importfailed|Talk]] </td><td> Import failed: $1 </td><td> {{int:Importfailed}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Importhistoryconflict&action=edit importhistoryconflict]<br> [[MediaWiki_talk:Importhistoryconflict|Talk]] </td><td> Conflicting history revision exists (may have imported this page before) </td><td> {{int:Importhistoryconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Importnotext&action=edit importnotext]<br> [[MediaWiki_talk:Importnotext|Talk]] </td><td> Empty or no text </td><td> {{int:Importnotext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Importsuccess&action=edit importsuccess]<br> [[MediaWiki_talk:Importsuccess|Talk]] </td><td> Import succeeded! </td><td> {{int:Importsuccess}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Importtext&action=edit importtext]<br> [[MediaWiki_talk:Importtext|Talk]] </td><td> Please export the file from the source wiki using the Special:Export utility, save it to your disk and upload it here. </td><td> {{int:Importtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Infobox&action=edit infobox]<br> [[MediaWiki_talk:Infobox|Talk]] </td><td> Click a button to get an example text </td><td> {{int:Infobox}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Infobox_alert&action=edit infobox_alert]<br> [[MediaWiki_talk:Infobox_alert|Talk]] </td><td> Please enter the text you want to be formatted.\n It will be shown in the infobox for copy and pasting.\nExample:\n$1\nwill become:\n$2 </td><td> {{int:Infobox_alert}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Internalerror&action=edit internalerror]<br> [[MediaWiki_talk:Internalerror|Talk]] </td><td> Internal error </td><td> {{int:Internalerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Intl&action=edit intl]<br> [[MediaWiki_talk:Intl|Talk]] </td><td> Interlanguage links </td><td> {{int:Intl}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ip_range_invalid&action=edit ip_range_invalid]<br> [[MediaWiki_talk:Ip_range_invalid|Talk]] </td><td> Invalid IP range. </td><td> {{int:Ip_range_invalid}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipaddress&action=edit ipaddress]<br> [[MediaWiki_talk:Ipaddress|Talk]] </td><td> IP Address/username </td><td> {{int:Ipaddress}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipb_expiry_invalid&action=edit ipb_expiry_invalid]<br> [[MediaWiki_talk:Ipb_expiry_invalid|Talk]] </td><td> Expiry time invalid. </td><td> {{int:Ipb_expiry_invalid}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipbexpiry&action=edit ipbexpiry]<br> [[MediaWiki_talk:Ipbexpiry|Talk]] </td><td> Expiry </td><td> {{int:Ipbexpiry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipblocklist&action=edit ipblocklist]<br> [[MediaWiki_talk:Ipblocklist|Talk]] </td><td> List of blocked IP addresses and usernames </td><td> {{int:Ipblocklist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipbreason&action=edit ipbreason]<br> [[MediaWiki_talk:Ipbreason|Talk]] </td><td> Reason </td><td> {{int:Ipbreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipbsubmit&action=edit ipbsubmit]<br> [[MediaWiki_talk:Ipbsubmit|Talk]] </td><td> Block this user </td><td> {{int:Ipbsubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipusubmit&action=edit ipusubmit]<br> [[MediaWiki_talk:Ipusubmit|Talk]] </td><td> Unblock this address </td><td> {{int:Ipusubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ipusuccess&action=edit ipusuccess]<br> [[MediaWiki_talk:Ipusuccess|Talk]] </td><td> &quot;$1&quot; unblocked </td><td> {{int:Ipusuccess}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Isbn&action=edit isbn]<br> [[MediaWiki_talk:Isbn|Talk]] </td><td> ISBN </td><td> {{int:Isbn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Isredirect&action=edit isredirect]<br> [[MediaWiki_talk:Isredirect|Talk]] </td><td> redirect page </td><td> {{int:Isredirect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Italic_sample&action=edit italic_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Italic_sample|Talk]] </td><td> Italic text </td><td> {{int:Italic_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Italic_tip&action=edit italic_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Italic_tip|Talk]] </td><td> Italic text </td><td> {{int:Italic_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Iteminvalidname&action=edit iteminvalidname]<br> [[MediaWiki_talk:Iteminvalidname|Talk]] </td><td> Problem with item &#39;$1&#39;, invalid name... </td><td> {{int:Iteminvalidname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Largefile&action=edit largefile]<br> [[MediaWiki_talk:Largefile|Talk]] </td><td> It is recommended that images not exceed 100k in size. </td><td> {{int:Largefile}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Last&action=edit last]<br> [[MediaWiki_talk:Last|Talk]] </td><td> last </td><td> {{int:Last}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lastmodified&action=edit lastmodified]<br> [[MediaWiki_talk:Lastmodified|Talk]] </td><td> This page was last modified $1. </td><td> {{int:Lastmodified}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lastmodifiedby&action=edit lastmodifiedby]<br> [[MediaWiki_talk:Lastmodifiedby|Talk]] </td><td> This page was last modified $1 by $2. </td><td> {{int:Lastmodifiedby}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lineno&action=edit lineno]<br> [[MediaWiki_talk:Lineno|Talk]] </td><td> Line $1: </td><td> {{int:Lineno}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Link_sample&action=edit link_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Link_sample|Talk]] </td><td> Link title </td><td> {{int:Link_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Link_tip&action=edit link_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Link_tip|Talk]] </td><td> Internal link </td><td> {{int:Link_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linklistsub&action=edit linklistsub]<br> [[MediaWiki_talk:Linklistsub|Talk]] </td><td> (List of links) </td><td> {{int:Linklistsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linkshere&action=edit linkshere]<br> [[MediaWiki_talk:Linkshere|Talk]] </td><td> The following pages link to here: </td><td> {{int:Linkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linkstoimage&action=edit linkstoimage]<br> [[MediaWiki_talk:Linkstoimage|Talk]] </td><td> The following pages link to this image: </td><td> {{int:Linkstoimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Linktrail&action=edit linktrail]<br> [[MediaWiki_talk:Linktrail|Talk]] </td><td> /^(&#91;a-z]+)(.*)\$/sD </td><td> {{int:Linktrail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Listadmins&action=edit listadmins]<br> [[MediaWiki_talk:Listadmins|Talk]] </td><td> Admins list </td><td> {{int:Listadmins}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Listform&action=edit listform]<br> [[MediaWiki_talk:Listform|Talk]] </td><td> list </td><td> {{int:Listform}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Listusers&action=edit listusers]<br> [[MediaWiki_talk:Listusers|Talk]] </td><td> User list </td><td> {{int:Listusers}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loadhist&action=edit loadhist]<br> [[MediaWiki_talk:Loadhist|Talk]] </td><td> Loading page history </td><td> {{int:Loadhist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loadingrev&action=edit loadingrev]<br> [[MediaWiki_talk:Loadingrev|Talk]] </td><td> loading revision for diff </td><td> {{int:Loadingrev}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Localtime&action=edit localtime]<br> [[MediaWiki_talk:Localtime|Talk]] </td><td> Local time display </td><td> {{int:Localtime}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockbtn&action=edit lockbtn]<br> [[MediaWiki_talk:Lockbtn|Talk]] </td><td> Lock database </td><td> {{int:Lockbtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockconfirm&action=edit lockconfirm]<br> [[MediaWiki_talk:Lockconfirm|Talk]] </td><td> Yes, I really want to lock the database. </td><td> {{int:Lockconfirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdb&action=edit lockdb]<br> [[MediaWiki_talk:Lockdb|Talk]] </td><td> Lock database </td><td> {{int:Lockdb}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdbsuccesssub&action=edit lockdbsuccesssub]<br> [[MediaWiki_talk:Lockdbsuccesssub|Talk]] </td><td> Database lock succeeded </td><td> {{int:Lockdbsuccesssub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdbsuccesstext&action=edit lockdbsuccesstext]<br> [[MediaWiki_talk:Lockdbsuccesstext|Talk]] </td><td> The database has been locked. &lt;br /&gt;Remember to remove the lock after your maintenance is complete. </td><td> {{int:Lockdbsuccesstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lockdbtext&action=edit lockdbtext]<br> [[MediaWiki_talk:Lockdbtext|Talk]] </td><td> Locking the database will suspend the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do, and that you will unlock the database when your maintenance is done. </td><td> {{int:Lockdbtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Locknoconfirm&action=edit locknoconfirm]<br> [[MediaWiki_talk:Locknoconfirm|Talk]] </td><td> You did not check the confirmation box. </td><td> {{int:Locknoconfirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Login&action=edit login]<br> [[MediaWiki_talk:Login|Talk]] </td><td> Log in </td><td> {{int:Login}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginend&action=edit loginend]<br> [[MediaWiki_talk:Loginend|Talk]] </td><td> &amp;nbsp; </td><td> {{int:Loginend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginerror&action=edit loginerror]<br> [[MediaWiki_talk:Loginerror|Talk]] </td><td> Login error </td><td> {{int:Loginerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginpagetitle&action=edit loginpagetitle]<br> [[MediaWiki_talk:Loginpagetitle|Talk]] </td><td> User login </td><td> {{int:Loginpagetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginproblem&action=edit loginproblem]<br> [[MediaWiki_talk:Loginproblem|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;There has been a problem with your login.&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;Try again! </td><td> {{int:Loginproblem}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginprompt&action=edit loginprompt]<br> [[MediaWiki_talk:Loginprompt|Talk]] </td><td> You must have cookies enabled to log in to Wikipedia. </td><td> {{int:Loginprompt}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginreqtext&action=edit loginreqtext]<br> [[MediaWiki_talk:Loginreqtext|Talk]] </td><td> You must &#91;&#91;special:Userlogin&#124;login]] to view other pages. </td><td> {{int:Loginreqtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginreqtitle&action=edit loginreqtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Loginreqtitle|Talk]] </td><td> Login Required </td><td> {{int:Loginreqtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginsuccess&action=edit loginsuccess]<br> [[MediaWiki_talk:Loginsuccess|Talk]] </td><td> You are now logged in to Wikipedia as &quot;$1&quot;. </td><td> {{int:Loginsuccess}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Loginsuccesstitle&action=edit loginsuccesstitle]<br> [[MediaWiki_talk:Loginsuccesstitle|Talk]] </td><td> Login successful </td><td> {{int:Loginsuccesstitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Logout&action=edit logout]<br> [[MediaWiki_talk:Logout|Talk]] </td><td> Log out </td><td> {{int:Logout}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Logouttext&action=edit logouttext]<br> [[MediaWiki_talk:Logouttext|Talk]] </td><td> You are now logged out. You can continue to use Wikipedia anonymously, or you can log in again as the same or as a different user. Note that some pages may continue to be displayed as if you were still logged in, until you clear your browser cache </td><td> {{int:Logouttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Logouttitle&action=edit logouttitle]<br> [[MediaWiki_talk:Logouttitle|Talk]] </td><td> User logout </td><td> {{int:Logouttitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Lonelypages&action=edit lonelypages]<br> [[MediaWiki_talk:Lonelypages|Talk]] </td><td> Orphaned pages </td><td> {{int:Lonelypages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Longpages&action=edit longpages]<br> [[MediaWiki_talk:Longpages|Talk]] </td><td> Long pages </td><td> {{int:Longpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Longpagewarning&action=edit longpagewarning]<br> [[MediaWiki_talk:Longpagewarning|Talk]] </td><td> WARNING: This page is $1 kilobytes long; some browsers may have problems editing pages approaching or longer than 32kb. Please consider breaking the page into smaller sections. </td><td> {{int:Longpagewarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailerror&action=edit mailerror]<br> [[MediaWiki_talk:Mailerror|Talk]] </td><td> Error sending mail: $1 </td><td> {{int:Mailerror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailmypassword&action=edit mailmypassword]<br> [[MediaWiki_talk:Mailmypassword|Talk]] </td><td> Mail me a new password </td><td> {{int:Mailmypassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailnologin&action=edit mailnologin]<br> [[MediaWiki_talk:Mailnologin|Talk]] </td><td> No send address </td><td> {{int:Mailnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mailnologintext&action=edit mailnologintext]<br> [[MediaWiki_talk:Mailnologintext|Talk]] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;{{localurl:Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; and have a valid e-mail address in your &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Preferences&quot;&gt;preferences&lt;/a&gt; to send e-mail to other users. </td><td> {{int:Mailnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mainpage&action=edit mainpage]<br> [[MediaWiki_talk:Mainpage|Talk]] </td><td> Main Page </td><td> {{int:Mainpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mainpagedocfooter&action=edit mainpagedocfooter]<br> [[MediaWiki_talk:Mainpagedocfooter|Talk]] </td><td> Please see &#91;http&#58;//meta.wikipedia.org/wiki/MediaWiki_i18n documentation on customizing the interface] and the &#91;http&#58;//meta.wikipedia.org/wiki/MediaWiki_User%27s_Guide User&#39;s Guide] for usage and configuration help. </td><td> {{int:Mainpagedocfooter}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mainpagetext&action=edit mainpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Mainpagetext|Talk]] </td><td> Wiki software successfully installed. </td><td> {{int:Mainpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Maintenance&action=edit maintenance]<br> [[MediaWiki_talk:Maintenance|Talk]] </td><td> Maintenance page </td><td> {{int:Maintenance}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Maintenancebacklink&action=edit maintenancebacklink]<br> [[MediaWiki_talk:Maintenancebacklink|Talk]] </td><td> Back to Maintenance Page </td><td> {{int:Maintenancebacklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Maintnancepagetext&action=edit maintnancepagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Maintnancepagetext|Talk]] </td><td> This page includes several handy tools for everyday maintenance. Some of these functions tend to stress the database, so please do not hit reload after every item you fixed ;-) </td><td> {{int:Maintnancepagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysop&action=edit makesysop]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysop|Talk]] </td><td> Make a user into a sysop </td><td> {{int:Makesysop}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopfail&action=edit makesysopfail]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysopfail|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;User &quot;$1&quot; could not be made into a sysop. (Did you enter the name correctly?)&lt;/b&gt; </td><td> {{int:Makesysopfail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopname&action=edit makesysopname]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysopname|Talk]] </td><td> Name of the user: </td><td> {{int:Makesysopname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopok&action=edit makesysopok]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysopok|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;User &quot;$1&quot; is now a sysop&lt;/b&gt; </td><td> {{int:Makesysopok}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysopsubmit&action=edit makesysopsubmit]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysopsubmit|Talk]] </td><td> Make this user into a sysop </td><td> {{int:Makesysopsubmit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysoptext&action=edit makesysoptext]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysoptext|Talk]] </td><td> This form is used by bureaucrats to turn ordinary users into administrators. Type the name of the user in the box and press the button to make the user an administrator </td><td> {{int:Makesysoptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Makesysoptitle&action=edit makesysoptitle]<br> [[MediaWiki_talk:Makesysoptitle|Talk]] </td><td> Make a user into a sysop </td><td> {{int:Makesysoptitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Matchtotals&action=edit matchtotals]<br> [[MediaWiki_talk:Matchtotals|Talk]] </td><td> The query &quot;$1&quot; matched $2 page titles and the text of $3 pages. </td><td> {{int:Matchtotals}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math&action=edit math]<br> [[MediaWiki_talk:Math|Talk]] </td><td> Rendering math </td><td> {{int:Math}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_bad_output&action=edit math_bad_output]<br> [[MediaWiki_talk:Math_bad_output|Talk]] </td><td> Can&#39;t write to or create math output directory </td><td> {{int:Math_bad_output}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_bad_tmpdir&action=edit math_bad_tmpdir]<br> [[MediaWiki_talk:Math_bad_tmpdir|Talk]] </td><td> Can&#39;t write to or create math temp directory </td><td> {{int:Math_bad_tmpdir}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_failure&action=edit math_failure]<br> [[MediaWiki_talk:Math_failure|Talk]] </td><td> Failed to parse </td><td> {{int:Math_failure}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_image_error&action=edit math_image_error]<br> [[MediaWiki_talk:Math_image_error|Talk]] </td><td> PNG conversion failed; check for correct installation of latex, dvips, gs, and convert </td><td> {{int:Math_image_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_lexing_error&action=edit math_lexing_error]<br> [[MediaWiki_talk:Math_lexing_error|Talk]] </td><td> lexing error </td><td> {{int:Math_lexing_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_notexvc&action=edit math_notexvc]<br> [[MediaWiki_talk:Math_notexvc|Talk]] </td><td> Missing texvc executable; please see math/README to configure. </td><td> {{int:Math_notexvc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_sample&action=edit math_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Math_sample|Talk]] </td><td> Insert formula here </td><td> {{int:Math_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_syntax_error&action=edit math_syntax_error]<br> [[MediaWiki_talk:Math_syntax_error|Talk]] </td><td> syntax error </td><td> {{int:Math_syntax_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_tip&action=edit math_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Math_tip|Talk]] </td><td> Mathematical formula (LaTeX) </td><td> {{int:Math_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_unknown_error&action=edit math_unknown_error]<br> [[MediaWiki_talk:Math_unknown_error|Talk]] </td><td> unknown error </td><td> {{int:Math_unknown_error}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Math_unknown_function&action=edit math_unknown_function]<br> [[MediaWiki_talk:Math_unknown_function|Talk]] </td><td> unknown function </td><td> {{int:Math_unknown_function}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Media_sample&action=edit media_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Media_sample|Talk]] </td><td> Example.mp3 </td><td> {{int:Media_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Media_tip&action=edit media_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Media_tip|Talk]] </td><td> Media file link </td><td> {{int:Media_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Minlength&action=edit minlength]<br> [[MediaWiki_talk:Minlength|Talk]] </td><td> Image names must be at least three letters. </td><td> {{int:Minlength}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Minoredit&action=edit minoredit]<br> [[MediaWiki_talk:Minoredit|Talk]] </td><td> This is a minor edit </td><td> {{int:Minoredit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Minoreditletter&action=edit minoreditletter]<br> [[MediaWiki_talk:Minoreditletter|Talk]] </td><td> M </td><td> {{int:Minoreditletter}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mispeelings&action=edit mispeelings]<br> [[MediaWiki_talk:Mispeelings|Talk]] </td><td> Pages with misspellings </td><td> {{int:Mispeelings}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mispeelingspage&action=edit mispeelingspage]<br> [[MediaWiki_talk:Mispeelingspage|Talk]] </td><td> List of common misspellings </td><td> {{int:Mispeelingspage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mispeelingstext&action=edit mispeelingstext]<br> [[MediaWiki_talk:Mispeelingstext|Talk]] </td><td> The following pages contain a common misspelling, which are listed on $1. The correct spelling might be given (like this). </td><td> {{int:Mispeelingstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missingarticle&action=edit missingarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Missingarticle|Talk]] </td><td> The database did not find the text of a page that it should have found, named &quot;$1&quot;. &lt;p&gt;This is usually caused by following an outdated diff or history link to a page that has been deleted. &lt;p&gt;If this is not the case, you may have found a bug in the software. Please report this to an administrator, making note of the URL. </td><td> {{int:Missingarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missingimage&action=edit missingimage]<br> [[MediaWiki_talk:Missingimage|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;Missing image&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;&lt;i&gt;$1&lt;/i&gt; </td><td> {{int:Missingimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missinglanguagelinks&action=edit missinglanguagelinks]<br> [[MediaWiki_talk:Missinglanguagelinks|Talk]] </td><td> Missing Language Links </td><td> {{int:Missinglanguagelinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missinglanguagelinksbutton&action=edit missinglanguagelinksbutton]<br> [[MediaWiki_talk:Missinglanguagelinksbutton|Talk]] </td><td> Find missing language links for </td><td> {{int:Missinglanguagelinksbutton}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Missinglanguagelinkstext&action=edit missinglanguagelinkstext]<br> [[MediaWiki_talk:Missinglanguagelinkstext|Talk]] </td><td> These pages do &lt;i&gt;not&lt;/i&gt; link to their counterpart in $1. Redirects and subpages are &lt;i&gt;not&lt;/i&gt; shown. </td><td> {{int:Missinglanguagelinkstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Moredotdotdot&action=edit moredotdotdot]<br> [[MediaWiki_talk:Moredotdotdot|Talk]] </td><td> More... </td><td> {{int:Moredotdotdot}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Move&action=edit move]<br> [[MediaWiki_talk:Move|Talk]] </td><td> Move </td><td> {{int:Move}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movearticle&action=edit movearticle]<br> [[MediaWiki_talk:Movearticle|Talk]] </td><td> Move page </td><td> {{int:Movearticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movedto&action=edit movedto]<br> [[MediaWiki_talk:Movedto|Talk]] </td><td> moved to </td><td> {{int:Movedto}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movenologin&action=edit movenologin]<br> [[MediaWiki_talk:Movenologin|Talk]] </td><td> Not logged in </td><td> {{int:Movenologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movenologintext&action=edit movenologintext]<br> [[MediaWiki_talk:Movenologintext|Talk]] </td><td> You must be a registered user and &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to move a page. </td><td> {{int:Movenologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepage&action=edit movepage]<br> [[MediaWiki_talk:Movepage|Talk]] </td><td> Move page </td><td> {{int:Movepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepagebtn&action=edit movepagebtn]<br> [[MediaWiki_talk:Movepagebtn|Talk]] </td><td> Move page </td><td> {{int:Movepagebtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepagetalktext&action=edit movepagetalktext]<br> [[MediaWiki_talk:Movepagetalktext|Talk]] </td><td> The associated talk page, if any, will be automatically moved along with it &#39;&#39;&#39;unless:&#39;&#39;&#39; *You are moving the page across namespaces, *A non-empty talk page already exists under the new name, or *You uncheck the box below. In those cases, you will have to move or merge the page manually if desired. </td><td> {{int:Movepagetalktext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movepagetext&action=edit movepagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Movepagetext|Talk]] </td><td> Using the form below will rename a page, moving all of its history to the new name. The old title will become a redirect page to the new title. Links to the old page title will not be changed; be sure to &#91;&#91;Special:Maintenance&#124;check]] for double or broken redirects. You are responsible for making sure that links continue to point where they are supposed to go. Note that the page will &#39;&#39;&#39;not&#39;&#39;&#39; be moved if there is already a page at the new title, unless it is empty or a redirect and has no past edit history. This means that you can rename a page back to where it was just renamed from if you make a mistake, and you cannot overwrite an existing page. &lt;b&gt;WARNING!&lt;/b&gt; This can be a drastic and unexpected change for a popular page; please be sure you understand the consequences of this before proceeding. </td><td> {{int:Movepagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movetalk&action=edit movetalk]<br> [[MediaWiki_talk:Movetalk|Talk]] </td><td> Move &quot;talk&quot; page as well, if applicable. </td><td> {{int:Movetalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Movethispage&action=edit movethispage]<br> [[MediaWiki_talk:Movethispage|Talk]] </td><td> Move this page </td><td> {{int:Movethispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mycontris&action=edit mycontris]<br> [[MediaWiki_talk:Mycontris|Talk]] </td><td> My contributions </td><td> {{int:Mycontris}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mypage&action=edit mypage]<br> [[MediaWiki_talk:Mypage|Talk]] </td><td> My page </td><td> {{int:Mypage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Mytalk&action=edit mytalk]<br> [[MediaWiki_talk:Mytalk|Talk]] </td><td> My talk </td><td> {{int:Mytalk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Navigation&action=edit navigation]<br> [[MediaWiki_talk:Navigation|Talk]] </td><td> Navigation </td><td> {{int:Navigation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nbytes&action=edit nbytes]<br> [[MediaWiki_talk:Nbytes|Talk]] </td><td> $1 bytes </td><td> {{int:Nbytes}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nchanges&action=edit nchanges]<br> [[MediaWiki_talk:Nchanges|Talk]] </td><td> $1 changes </td><td> {{int:Nchanges}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newarticle&action=edit newarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Newarticle|Talk]] </td><td> (New) </td><td> {{int:Newarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newarticletext&action=edit newarticletext]<br> [[MediaWiki_talk:Newarticletext|Talk]] </td><td> You&#39;ve followed a link to a page that doesn&#39;t exist yet. To create the page, start typing in the box below (see the &#91;&#91;Wikipedia:Help&#124;help page]] for more info). If you are here by mistake, just click your browser&#39;s &#39;&#39;&#39;back&#39;&#39;&#39; button. </td><td> {{int:Newarticletext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newmessages&action=edit newmessages]<br> [[MediaWiki_talk:Newmessages|Talk]] </td><td> You have $1. </td><td> {{int:Newmessages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newmessageslink&action=edit newmessageslink]<br> [[MediaWiki_talk:Newmessageslink|Talk]] </td><td> new messages </td><td> {{int:Newmessageslink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpage&action=edit newpage]<br> [[MediaWiki_talk:Newpage|Talk]] </td><td> New page </td><td> {{int:Newpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpageletter&action=edit newpageletter]<br> [[MediaWiki_talk:Newpageletter|Talk]] </td><td> N </td><td> {{int:Newpageletter}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpages&action=edit newpages]<br> [[MediaWiki_talk:Newpages|Talk]] </td><td> New pages </td><td> {{int:Newpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newpassword&action=edit newpassword]<br> [[MediaWiki_talk:Newpassword|Talk]] </td><td> New password </td><td> {{int:Newpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newtitle&action=edit newtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Newtitle|Talk]] </td><td> To new title </td><td> {{int:Newtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newusersonly&action=edit newusersonly]<br> [[MediaWiki_talk:Newusersonly|Talk]] </td><td> (new users only) </td><td> {{int:Newusersonly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Newwindow&action=edit newwindow]<br> [[MediaWiki_talk:Newwindow|Talk]] </td><td> (opens in new window) </td><td> {{int:Newwindow}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Next&action=edit next]<br> [[MediaWiki_talk:Next|Talk]] </td><td> next </td><td> {{int:Next}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nextn&action=edit nextn]<br> [[MediaWiki_talk:Nextn|Talk]] </td><td> next $1 </td><td> {{int:Nextn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nlinks&action=edit nlinks]<br> [[MediaWiki_talk:Nlinks|Talk]] </td><td> $1 links </td><td> {{int:Nlinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noaffirmation&action=edit noaffirmation]<br> [[MediaWiki_talk:Noaffirmation|Talk]] </td><td> You must affirm that your upload does not violate any copyrights. </td><td> {{int:Noaffirmation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noarticletext&action=edit noarticletext]<br> [[MediaWiki_talk:Noarticletext|Talk]] </td><td> (There is currently no text in this page) </td><td> {{int:Noarticletext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noblockreason&action=edit noblockreason]<br> [[MediaWiki_talk:Noblockreason|Talk]] </td><td> You must supply a reason for the block. </td><td> {{int:Noblockreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noconnect&action=edit noconnect]<br> [[MediaWiki_talk:Noconnect|Talk]] </td><td> Sorry! The wiki is experiencing some technical difficulties, and cannot contact the database server. &lt;br /&gt; $1 </td><td> {{int:Noconnect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocontribs&action=edit nocontribs]<br> [[MediaWiki_talk:Nocontribs|Talk]] </td><td> No changes were found matching these criteria. </td><td> {{int:Nocontribs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocookieslogin&action=edit nocookieslogin]<br> [[MediaWiki_talk:Nocookieslogin|Talk]] </td><td> Wikipedia uses cookies to log in users. You have cookies disabled. Please enable them and try again. </td><td> {{int:Nocookieslogin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocookiesnew&action=edit nocookiesnew]<br> [[MediaWiki_talk:Nocookiesnew|Talk]] </td><td> The user account was created, but you are not logged in. Wikipedia uses cookies to log in users. You have cookies disabled. Please enable them, then log in with your new username and password. </td><td> {{int:Nocookiesnew}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocreativecommons&action=edit nocreativecommons]<br> [[MediaWiki_talk:Nocreativecommons|Talk]] </td><td> Creative Commons RDF metadata disabled for this server. </td><td> {{int:Nocreativecommons}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nocredits&action=edit nocredits]<br> [[MediaWiki_talk:Nocredits|Talk]] </td><td> There is no credits info available for this page. </td><td> {{int:Nocredits}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nodb&action=edit nodb]<br> [[MediaWiki_talk:Nodb|Talk]] </td><td> Could not select database $1 </td><td> {{int:Nodb}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nodublincore&action=edit nodublincore]<br> [[MediaWiki_talk:Nodublincore|Talk]] </td><td> Dublin Core RDF metadata disabled for this server. </td><td> {{int:Nodublincore}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noemail&action=edit noemail]<br> [[MediaWiki_talk:Noemail|Talk]] </td><td> There is no e-mail address recorded for user &quot;$1&quot;. </td><td> {{int:Noemail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noemailtext&action=edit noemailtext]<br> [[MediaWiki_talk:Noemailtext|Talk]] </td><td> This user has not specified a valid e-mail address, or has chosen not to receive e-mail from other users. </td><td> {{int:Noemailtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noemailtitle&action=edit noemailtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Noemailtitle|Talk]] </td><td> No e-mail address </td><td> {{int:Noemailtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nogomatch&action=edit nogomatch]<br> [[MediaWiki_talk:Nogomatch|Talk]] </td><td> No page with this exact title exists, trying full text search. </td><td> {{int:Nogomatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nohistory&action=edit nohistory]<br> [[MediaWiki_talk:Nohistory|Talk]] </td><td> There is no edit history for this page. </td><td> {{int:Nohistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nolinkshere&action=edit nolinkshere]<br> [[MediaWiki_talk:Nolinkshere|Talk]] </td><td> No pages link to here. </td><td> {{int:Nolinkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nolinkstoimage&action=edit nolinkstoimage]<br> [[MediaWiki_talk:Nolinkstoimage|Talk]] </td><td> There are no pages that link to this image. </td><td> {{int:Nolinkstoimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Noname&action=edit noname]<br> [[MediaWiki_talk:Noname|Talk]] </td><td> You have not specified a valid user name. </td><td> {{int:Noname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nonefound&action=edit nonefound]<br> [[MediaWiki_talk:Nonefound|Talk]] </td><td> &lt;strong&gt;Note&lt;/strong&gt;: unsuccessful searches are often caused by searching for common words like &quot;have&quot; and &quot;from&quot;, which are not indexed, or by specifying more than one search term (only pages containing all of the search terms will appear in the result). </td><td> {{int:Nonefound}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nospecialpagetext&action=edit nospecialpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Nospecialpagetext|Talk]] </td><td> You have requested a special page that is not recognized by the wiki. </td><td> {{int:Nospecialpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchaction&action=edit nosuchaction]<br> [[MediaWiki_talk:Nosuchaction|Talk]] </td><td> No such action </td><td> {{int:Nosuchaction}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchactiontext&action=edit nosuchactiontext]<br> [[MediaWiki_talk:Nosuchactiontext|Talk]] </td><td> The action specified by the URL is not recognized by the wiki </td><td> {{int:Nosuchactiontext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchspecialpage&action=edit nosuchspecialpage]<br> [[MediaWiki_talk:Nosuchspecialpage|Talk]] </td><td> No such special page </td><td> {{int:Nosuchspecialpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nosuchuser&action=edit nosuchuser]<br> [[MediaWiki_talk:Nosuchuser|Talk]] </td><td> There is no user by the name &quot;$1&quot;. Check your spelling, or use the form below to create a new user account. </td><td> {{int:Nosuchuser}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notacceptable&action=edit notacceptable]<br> [[MediaWiki_talk:Notacceptable|Talk]] </td><td> The wiki server can&#39;t provide data in a format your client can read. </td><td> {{int:Notacceptable}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notanarticle&action=edit notanarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Notanarticle|Talk]] </td><td> Not a content page </td><td> {{int:Notanarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notargettext&action=edit notargettext]<br> [[MediaWiki_talk:Notargettext|Talk]] </td><td> You have not specified a target page or user to perform this function on. </td><td> {{int:Notargettext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notargettitle&action=edit notargettitle]<br> [[MediaWiki_talk:Notargettitle|Talk]] </td><td> No target </td><td> {{int:Notargettitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Note&action=edit note]<br> [[MediaWiki_talk:Note|Talk]] </td><td> &lt;strong&gt;Note:&lt;/strong&gt; </td><td> {{int:Note}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notextmatches&action=edit notextmatches]<br> [[MediaWiki_talk:Notextmatches|Talk]] </td><td> No page text matches </td><td> {{int:Notextmatches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notitlematches&action=edit notitlematches]<br> [[MediaWiki_talk:Notitlematches|Talk]] </td><td> No page title matches </td><td> {{int:Notitlematches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Notloggedin&action=edit notloggedin]<br> [[MediaWiki_talk:Notloggedin|Talk]] </td><td> Not logged in </td><td> {{int:Notloggedin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nowatchlist&action=edit nowatchlist]<br> [[MediaWiki_talk:Nowatchlist|Talk]] </td><td> You have no items on your watchlist. </td><td> {{int:Nowatchlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nowiki_sample&action=edit nowiki_sample]<br> [[MediaWiki_talk:Nowiki_sample|Talk]] </td><td> Insert non-formatted text here </td><td> {{int:Nowiki_sample}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nowiki_tip&action=edit nowiki_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Nowiki_tip|Talk]] </td><td> Ignore wiki formatting </td><td> {{int:Nowiki_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-category&action=edit nstab-category]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-category|Talk]] </td><td> Category </td><td> {{int:Nstab-category}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-help&action=edit nstab-help]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-help|Talk]] </td><td> Help </td><td> {{int:Nstab-help}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-image&action=edit nstab-image]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-image|Talk]] </td><td> Image </td><td> {{int:Nstab-image}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-main&action=edit nstab-main]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-main|Talk]] </td><td> Article </td><td> {{int:Nstab-main}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-media&action=edit nstab-media]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-media|Talk]] </td><td> Media </td><td> {{int:Nstab-media}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-mediawiki&action=edit nstab-mediawiki]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-mediawiki|Talk]] </td><td> Message </td><td> {{int:Nstab-mediawiki}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-special&action=edit nstab-special]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-special|Talk]] </td><td> Special </td><td> {{int:Nstab-special}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-template&action=edit nstab-template]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-template|Talk]] </td><td> Template </td><td> {{int:Nstab-template}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-user&action=edit nstab-user]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-user|Talk]] </td><td> User page </td><td> {{int:Nstab-user}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nstab-wp&action=edit nstab-wp]<br> [[MediaWiki_talk:Nstab-wp|Talk]] </td><td> About </td><td> {{int:Nstab-wp}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Nviews&action=edit nviews]<br> [[MediaWiki_talk:Nviews|Talk]] </td><td> $1 views </td><td> {{int:Nviews}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ok&action=edit ok]<br> [[MediaWiki_talk:Ok|Talk]] </td><td> OK </td><td> {{int:Ok}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Oldpassword&action=edit oldpassword]<br> [[MediaWiki_talk:Oldpassword|Talk]] </td><td> Old password </td><td> {{int:Oldpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Orig&action=edit orig]<br> [[MediaWiki_talk:Orig|Talk]] </td><td> orig </td><td> {{int:Orig}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Orphans&action=edit orphans]<br> [[MediaWiki_talk:Orphans|Talk]] </td><td> Orphaned pages </td><td> {{int:Orphans}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Othercontribs&action=edit othercontribs]<br> [[MediaWiki_talk:Othercontribs|Talk]] </td><td> Based on work by $1. </td><td> {{int:Othercontribs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Otherlanguages&action=edit otherlanguages]<br> [[MediaWiki_talk:Otherlanguages|Talk]] </td><td> Other languages </td><td> {{int:Otherlanguages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Others&action=edit others]<br> [[MediaWiki_talk:Others|Talk]] </td><td> others </td><td> {{int:Others}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Pagemovedsub&action=edit pagemovedsub]<br> [[MediaWiki_talk:Pagemovedsub|Talk]] </td><td> Move succeeded </td><td> {{int:Pagemovedsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Pagemovedtext&action=edit pagemovedtext]<br> [[MediaWiki_talk:Pagemovedtext|Talk]] </td><td> Page &quot;&#91;&#91;$1]]&quot; moved to &quot;&#91;&#91;$2]]&quot;. </td><td> {{int:Pagemovedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Pagetitle&action=edit pagetitle]<br> [[MediaWiki_talk:Pagetitle|Talk]] </td><td> $1 - Wikipedia </td><td> {{int:Pagetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Passwordremindertext&action=edit passwordremindertext]<br> [[MediaWiki_talk:Passwordremindertext|Talk]] </td><td> Someone (probably you, from IP address $1) requested that we send you a new Wikipedia login password. The password for user &quot;$2&quot; is now &quot;$3&quot;. You should log in and change your password now. </td><td> {{int:Passwordremindertext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Passwordremindertitle&action=edit passwordremindertitle]<br> [[MediaWiki_talk:Passwordremindertitle|Talk]] </td><td> Password reminder from Wikipedia </td><td> {{int:Passwordremindertitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Passwordsent&action=edit passwordsent]<br> [[MediaWiki_talk:Passwordsent|Talk]] </td><td> A new password has been sent to the e-mail address registered for &quot;$1&quot;. Please log in again after you receive it. </td><td> {{int:Passwordsent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Perfcached&action=edit perfcached]<br> [[MediaWiki_talk:Perfcached|Talk]] </td><td> The following data is cached and may not be completely up to date: </td><td> {{int:Perfcached}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Perfdisabled&action=edit perfdisabled]<br> [[MediaWiki_talk:Perfdisabled|Talk]] </td><td> Sorry! This feature has been temporarily disabled because it slows the database down to the point that no one can use the wiki. </td><td> {{int:Perfdisabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Perfdisabledsub&action=edit perfdisabledsub]<br> [[MediaWiki_talk:Perfdisabledsub|Talk]] </td><td> Here&#39;s a saved copy from $1: </td><td> {{int:Perfdisabledsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Personaltools&action=edit personaltools]<br> [[MediaWiki_talk:Personaltools|Talk]] </td><td> Personal tools </td><td> {{int:Personaltools}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Popularpages&action=edit popularpages]<br> [[MediaWiki_talk:Popularpages|Talk]] </td><td> Popular pages </td><td> {{int:Popularpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Portal&action=edit portal]<br> [[MediaWiki_talk:Portal|Talk]] </td><td> Community portal </td><td> {{int:Portal}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Portal-url&action=edit portal-url]<br> [[MediaWiki_talk:Portal-url|Talk]] </td><td> Wikipedia:Community Portal </td><td> {{int:Portal-url}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Postcomment&action=edit postcomment]<br> [[MediaWiki_talk:Postcomment|Talk]] </td><td> Post a comment </td><td> {{int:Postcomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Poweredby&action=edit poweredby]<br> [[MediaWiki_talk:Poweredby|Talk]] </td><td> Wikipedia is powered by &#91;http&#58;//www.mediawiki.org/ MediaWiki], an open source wiki engine. </td><td> {{int:Poweredby}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Powersearch&action=edit powersearch]<br> [[MediaWiki_talk:Powersearch|Talk]] </td><td> Search </td><td> {{int:Powersearch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Powersearchtext&action=edit powersearchtext]<br> [[MediaWiki_talk:Powersearchtext|Talk]] </td><td> Search in namespaces :&lt;br /&gt; $1&lt;br /&gt; $2 List redirects &amp;nbsp; Search for $3 $9 </td><td> {{int:Powersearchtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Preferences&action=edit preferences]<br> [[MediaWiki_talk:Preferences|Talk]] </td><td> Preferences </td><td> {{int:Preferences}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefs-help-userdata&action=edit prefs-help-userdata]<br> [[MediaWiki_talk:Prefs-help-userdata|Talk]] </td><td> * &lt;strong&gt;Real name&lt;/strong&gt; (optional): if you choose to provide it this will be used for giving you attribution for your work.&lt;br/&gt; * &lt;strong&gt;Email&lt;/strong&gt; (optional): Enables people to contact you through the website without you having to reveal your email address to them, and it can be used to send you a new password if you forget it. </td><td> {{int:Prefs-help-userdata}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefs-misc&action=edit prefs-misc]<br> [[MediaWiki_talk:Prefs-misc|Talk]] </td><td> Misc settings </td><td> {{int:Prefs-misc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefs-personal&action=edit prefs-personal]<br> [[MediaWiki_talk:Prefs-personal|Talk]] </td><td> User data </td><td> {{int:Prefs-personal}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefs-rc&action=edit prefs-rc]<br> [[MediaWiki_talk:Prefs-rc|Talk]] </td><td> Recent changes and stub display </td><td> {{int:Prefs-rc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefslogintext&action=edit prefslogintext]<br> [[MediaWiki_talk:Prefslogintext|Talk]] </td><td> You are logged in as &quot;$1&quot;. Your internal ID number is $2. See &#91;&#91;Wikipedia:User preferences help]] for help deciphering the options. </td><td> {{int:Prefslogintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefsnologin&action=edit prefsnologin]<br> [[MediaWiki_talk:Prefsnologin|Talk]] </td><td> Not logged in </td><td> {{int:Prefsnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefsnologintext&action=edit prefsnologintext]<br> [[MediaWiki_talk:Prefsnologintext|Talk]] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to set user preferences. </td><td> {{int:Prefsnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prefsreset&action=edit prefsreset]<br> [[MediaWiki_talk:Prefsreset|Talk]] </td><td> Preferences have been reset from storage. </td><td> {{int:Prefsreset}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Preview&action=edit preview]<br> [[MediaWiki_talk:Preview|Talk]] </td><td> Preview </td><td> {{int:Preview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Previewconflict&action=edit previewconflict]<br> [[MediaWiki_talk:Previewconflict|Talk]] </td><td> This preview reflects the text in the upper text editing area as it will appear if you choose to save. </td><td> {{int:Previewconflict}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Previewnote&action=edit previewnote]<br> [[MediaWiki_talk:Previewnote|Talk]] </td><td> Remember that this is only a preview, and has not yet been saved! </td><td> {{int:Previewnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Prevn&action=edit prevn]<br> [[MediaWiki_talk:Prevn|Talk]] </td><td> previous $1 </td><td> {{int:Prevn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Printableversion&action=edit printableversion]<br> [[MediaWiki_talk:Printableversion|Talk]] </td><td> Printable version </td><td> {{int:Printableversion}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Printsubtitle&action=edit printsubtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Printsubtitle|Talk]] </td><td> (From http&#58;//mn.wikipedia.org) </td><td> {{int:Printsubtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protect&action=edit protect]<br> [[MediaWiki_talk:Protect|Talk]] </td><td> Protect </td><td> {{int:Protect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectcomment&action=edit protectcomment]<br> [[MediaWiki_talk:Protectcomment|Talk]] </td><td> Reason for protecting </td><td> {{int:Protectcomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedarticle&action=edit protectedarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Protectedarticle|Talk]] </td><td> protected &#91;&#91;$1]] </td><td> {{int:Protectedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedpage&action=edit protectedpage]<br> [[MediaWiki_talk:Protectedpage|Talk]] </td><td> Protected page </td><td> {{int:Protectedpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedpagewarning&action=edit protectedpagewarning]<br> [[MediaWiki_talk:Protectedpagewarning|Talk]] </td><td> WARNING: This page has been locked so that only users with sysop privileges can edit it. Be sure you are following the &lt;a href=&#39;/w/wiki.phtml/Wikipedia:Protected_page_guidelines&#39;&gt;protected page guidelines&lt;/a&gt;. </td><td> {{int:Protectedpagewarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectedtext&action=edit protectedtext]<br> [[MediaWiki_talk:Protectedtext|Talk]] </td><td> This page has been locked to prevent editing; there are a number of reasons why this may be so, please see &#91;&#91;Wikipedia:Protected page]]. You can view and copy the source of this page: </td><td> {{int:Protectedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectlogpage&action=edit protectlogpage]<br> [[MediaWiki_talk:Protectlogpage|Talk]] </td><td> Protection_log </td><td> {{int:Protectlogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectlogtext&action=edit protectlogtext]<br> [[MediaWiki_talk:Protectlogtext|Talk]] </td><td> Below is a list of page locks/unlocks. See &#91;&#91;Wikipedia:Protected page]] for more information. </td><td> {{int:Protectlogtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectpage&action=edit protectpage]<br> [[MediaWiki_talk:Protectpage|Talk]] </td><td> Protect page </td><td> {{int:Protectpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectreason&action=edit protectreason]<br> [[MediaWiki_talk:Protectreason|Talk]] </td><td> (give a reason) </td><td> {{int:Protectreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectsub&action=edit protectsub]<br> [[MediaWiki_talk:Protectsub|Talk]] </td><td> (Protecting &quot;$1&quot;) </td><td> {{int:Protectsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Protectthispage&action=edit protectthispage]<br> [[MediaWiki_talk:Protectthispage|Talk]] </td><td> Protect this page </td><td> {{int:Protectthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Proxyblocker&action=edit proxyblocker]<br> [[MediaWiki_talk:Proxyblocker|Talk]] </td><td> Proxy blocker </td><td> {{int:Proxyblocker}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Proxyblockreason&action=edit proxyblockreason]<br> [[MediaWiki_talk:Proxyblockreason|Talk]] </td><td> Your IP address has been blocked because it is an open proxy. Please contact your Internet service provider or tech support and inform them of this serious security problem. </td><td> {{int:Proxyblockreason}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Proxyblocksuccess&action=edit proxyblocksuccess]<br> [[MediaWiki_talk:Proxyblocksuccess|Talk]] </td><td> Done. </td><td> {{int:Proxyblocksuccess}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbbrowse&action=edit qbbrowse]<br> [[MediaWiki_talk:Qbbrowse|Talk]] </td><td> Browse </td><td> {{int:Qbbrowse}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbedit&action=edit qbedit]<br> [[MediaWiki_talk:Qbedit|Talk]] </td><td> Edit </td><td> {{int:Qbedit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbfind&action=edit qbfind]<br> [[MediaWiki_talk:Qbfind|Talk]] </td><td> Find </td><td> {{int:Qbfind}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbmyoptions&action=edit qbmyoptions]<br> [[MediaWiki_talk:Qbmyoptions|Talk]] </td><td> My pages </td><td> {{int:Qbmyoptions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbpageinfo&action=edit qbpageinfo]<br> [[MediaWiki_talk:Qbpageinfo|Talk]] </td><td> Context </td><td> {{int:Qbpageinfo}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbpageoptions&action=edit qbpageoptions]<br> [[MediaWiki_talk:Qbpageoptions|Talk]] </td><td> This page </td><td> {{int:Qbpageoptions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbsettings&action=edit qbsettings]<br> [[MediaWiki_talk:Qbsettings|Talk]] </td><td> Quickbar settings </td><td> {{int:Qbsettings}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbsettingsnote&action=edit qbsettingsnote]<br> [[MediaWiki_talk:Qbsettingsnote|Talk]] </td><td> This preference only works in the &#39;Standard&#39; and the &#39;CologneBlue&#39; skin. </td><td> {{int:Qbsettingsnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Qbspecialpages&action=edit qbspecialpages]<br> [[MediaWiki_talk:Qbspecialpages|Talk]] </td><td> Special pages </td><td> {{int:Qbspecialpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Querybtn&action=edit querybtn]<br> [[MediaWiki_talk:Querybtn|Talk]] </td><td> Submit query </td><td> {{int:Querybtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Querysuccessful&action=edit querysuccessful]<br> [[MediaWiki_talk:Querysuccessful|Talk]] </td><td> Query successful </td><td> {{int:Querysuccessful}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Randompage&action=edit randompage]<br> [[MediaWiki_talk:Randompage|Talk]] </td><td> Random page </td><td> {{int:Randompage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Range_block_disabled&action=edit range_block_disabled]<br> [[MediaWiki_talk:Range_block_disabled|Talk]] </td><td> The sysop ability to create range blocks is disabled. </td><td> {{int:Range_block_disabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rchide&action=edit rchide]<br> [[MediaWiki_talk:Rchide|Talk]] </td><td> in $4 form; $1 minor edits; $2 secondary namespaces; $3 multiple edits. </td><td> {{int:Rchide}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rclinks&action=edit rclinks]<br> [[MediaWiki_talk:Rclinks|Talk]] </td><td> Show last $1 changes in last $2 days&lt;br /&gt;$3 </td><td> {{int:Rclinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rclistfrom&action=edit rclistfrom]<br> [[MediaWiki_talk:Rclistfrom|Talk]] </td><td> Show new changes starting from $1 </td><td> {{int:Rclistfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcliu&action=edit rcliu]<br> [[MediaWiki_talk:Rcliu|Talk]] </td><td> ; $1 edits from logged in users </td><td> {{int:Rcliu}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcloaderr&action=edit rcloaderr]<br> [[MediaWiki_talk:Rcloaderr|Talk]] </td><td> Loading recent changes </td><td> {{int:Rcloaderr}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rclsub&action=edit rclsub]<br> [[MediaWiki_talk:Rclsub|Talk]] </td><td> (to pages linked from &quot;$1&quot;) </td><td> {{int:Rclsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcnote&action=edit rcnote]<br> [[MediaWiki_talk:Rcnote|Talk]] </td><td> Below are the last &lt;strong&gt;$1&lt;/strong&gt; changes in last &lt;strong&gt;$2&lt;/strong&gt; days. </td><td> {{int:Rcnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rcnotefrom&action=edit rcnotefrom]<br> [[MediaWiki_talk:Rcnotefrom|Talk]] </td><td> Below are the changes since &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; (up to &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; shown). </td><td> {{int:Rcnotefrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Readonly&action=edit readonly]<br> [[MediaWiki_talk:Readonly|Talk]] </td><td> Database locked </td><td> {{int:Readonly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Readonlytext&action=edit readonlytext]<br> [[MediaWiki_talk:Readonlytext|Talk]] </td><td> The database is currently locked to new entries and other modifications, probably for routine database maintenance, after which it will be back to normal. The administrator who locked it offered this explanation: &lt;p&gt;$1 </td><td> {{int:Readonlytext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Readonlywarning&action=edit readonlywarning]<br> [[MediaWiki_talk:Readonlywarning|Talk]] </td><td> WARNING: The database has been locked for maintenance, so you will not be able to save your edits right now. You may wish to cut-n-paste the text into a text file and save it for later. </td><td> {{int:Readonlywarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchanges&action=edit recentchanges]<br> [[MediaWiki_talk:Recentchanges|Talk]] </td><td> Recent changes </td><td> {{int:Recentchanges}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchangescount&action=edit recentchangescount]<br> [[MediaWiki_talk:Recentchangescount|Talk]] </td><td> Number of titles in recent changes </td><td> {{int:Recentchangescount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchangeslinked&action=edit recentchangeslinked]<br> [[MediaWiki_talk:Recentchangeslinked|Talk]] </td><td> Related changes </td><td> {{int:Recentchangeslinked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Recentchangestext&action=edit recentchangestext]<br> [[MediaWiki_talk:Recentchangestext|Talk]] </td><td> Track the most recent changes to the wiki on this page. </td><td> {{int:Recentchangestext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Redirectedfrom&action=edit redirectedfrom]<br> [[MediaWiki_talk:Redirectedfrom|Talk]] </td><td> (Redirected from $1) </td><td> {{int:Redirectedfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Remembermypassword&action=edit remembermypassword]<br> [[MediaWiki_talk:Remembermypassword|Talk]] </td><td> Remember my password across sessions. </td><td> {{int:Remembermypassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removechecked&action=edit removechecked]<br> [[MediaWiki_talk:Removechecked|Talk]] </td><td> Remove checked items from watchlist </td><td> {{int:Removechecked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removedwatch&action=edit removedwatch]<br> [[MediaWiki_talk:Removedwatch|Talk]] </td><td> Removed from watchlist </td><td> {{int:Removedwatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removedwatchtext&action=edit removedwatchtext]<br> [[MediaWiki_talk:Removedwatchtext|Talk]] </td><td> The page &quot;$1&quot; has been removed from your watchlist. </td><td> {{int:Removedwatchtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Removingchecked&action=edit removingchecked]<br> [[MediaWiki_talk:Removingchecked|Talk]] </td><td> Removing requested items from watchlist... </td><td> {{int:Removingchecked}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Resetprefs&action=edit resetprefs]<br> [[MediaWiki_talk:Resetprefs|Talk]] </td><td> Reset preferences </td><td> {{int:Resetprefs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Restorelink&action=edit restorelink]<br> [[MediaWiki_talk:Restorelink|Talk]] </td><td> $1 deleted edits </td><td> {{int:Restorelink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Resultsperpage&action=edit resultsperpage]<br> [[MediaWiki_talk:Resultsperpage|Talk]] </td><td> Hits to show per page </td><td> {{int:Resultsperpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Retrievedfrom&action=edit retrievedfrom]<br> [[MediaWiki_talk:Retrievedfrom|Talk]] </td><td> Retrieved from &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Retrievedfrom}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Returnto&action=edit returnto]<br> [[MediaWiki_talk:Returnto|Talk]] </td><td> Return to $1. </td><td> {{int:Returnto}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Retypenew&action=edit retypenew]<br> [[MediaWiki_talk:Retypenew|Talk]] </td><td> Retype new password </td><td> {{int:Retypenew}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Reupload&action=edit reupload]<br> [[MediaWiki_talk:Reupload|Talk]] </td><td> Re-upload </td><td> {{int:Reupload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Reuploaddesc&action=edit reuploaddesc]<br> [[MediaWiki_talk:Reuploaddesc|Talk]] </td><td> Return to the upload form. </td><td> {{int:Reuploaddesc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Reverted&action=edit reverted]<br> [[MediaWiki_talk:Reverted|Talk]] </td><td> Reverted to earlier revision </td><td> {{int:Reverted}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revertimg&action=edit revertimg]<br> [[MediaWiki_talk:Revertimg|Talk]] </td><td> rev </td><td> {{int:Revertimg}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revertpage&action=edit revertpage]<br> [[MediaWiki_talk:Revertpage|Talk]] </td><td> Reverted edit of $2, changed back to last version by $1 </td><td> {{int:Revertpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revhistory&action=edit revhistory]<br> [[MediaWiki_talk:Revhistory|Talk]] </td><td> Revision history </td><td> {{int:Revhistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revisionasof&action=edit revisionasof]<br> [[MediaWiki_talk:Revisionasof|Talk]] </td><td> Revision as of $1 </td><td> {{int:Revisionasof}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revnotfound&action=edit revnotfound]<br> [[MediaWiki_talk:Revnotfound|Talk]] </td><td> Revision not found </td><td> {{int:Revnotfound}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Revnotfoundtext&action=edit revnotfoundtext]<br> [[MediaWiki_talk:Revnotfoundtext|Talk]] </td><td> The old revision of the page you asked for could not be found. Please check the URL you used to access this page. </td><td> {{int:Revnotfoundtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rfcurl&action=edit rfcurl]<br> [[MediaWiki_talk:Rfcurl|Talk]] </td><td> http&#58;//www.faqs.org/rfcs/rfc$1.html </td><td> {{int:Rfcurl}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rights&action=edit rights]<br> [[MediaWiki_talk:Rights|Talk]] </td><td> Rights: </td><td> {{int:Rights}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollback&action=edit rollback]<br> [[MediaWiki_talk:Rollback|Talk]] </td><td> Roll back edits </td><td> {{int:Rollback}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollback_short&action=edit rollback_short]<br> [[MediaWiki_talk:Rollback_short|Talk]] </td><td> Rollback </td><td> {{int:Rollback_short}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollbackfailed&action=edit rollbackfailed]<br> [[MediaWiki_talk:Rollbackfailed|Talk]] </td><td> Rollback failed </td><td> {{int:Rollbackfailed}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rollbacklink&action=edit rollbacklink]<br> [[MediaWiki_talk:Rollbacklink|Talk]] </td><td> rollback </td><td> {{int:Rollbacklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Rows&action=edit rows]<br> [[MediaWiki_talk:Rows|Talk]] </td><td> Rows </td><td> {{int:Rows}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Savearticle&action=edit savearticle]<br> [[MediaWiki_talk:Savearticle|Talk]] </td><td> Save page </td><td> {{int:Savearticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Savedprefs&action=edit savedprefs]<br> [[MediaWiki_talk:Savedprefs|Talk]] </td><td> Your preferences have been saved. </td><td> {{int:Savedprefs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Savefile&action=edit savefile]<br> [[MediaWiki_talk:Savefile|Talk]] </td><td> Save file </td><td> {{int:Savefile}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Saveprefs&action=edit saveprefs]<br> [[MediaWiki_talk:Saveprefs|Talk]] </td><td> Save preferences </td><td> {{int:Saveprefs}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Search&action=edit search]<br> [[MediaWiki_talk:Search|Talk]] </td><td> Search </td><td> {{int:Search}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchdisabled&action=edit searchdisabled]<br> [[MediaWiki_talk:Searchdisabled|Talk]] </td><td> &lt;p&gt;Sorry! Full text search has been disabled temporarily, for performance reasons. In the meantime, you can use the Google search below, which may be out of date.&lt;/p&gt; </td><td> {{int:Searchdisabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchhelppage&action=edit searchhelppage]<br> [[MediaWiki_talk:Searchhelppage|Talk]] </td><td> Wikipedia:Searching </td><td> {{int:Searchhelppage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchingwikipedia&action=edit searchingwikipedia]<br> [[MediaWiki_talk:Searchingwikipedia|Talk]] </td><td> Searching Wikipedia </td><td> {{int:Searchingwikipedia}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchquery&action=edit searchquery]<br> [[MediaWiki_talk:Searchquery|Talk]] </td><td> For query &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Searchquery}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchresults&action=edit searchresults]<br> [[MediaWiki_talk:Searchresults|Talk]] </td><td> Search results </td><td> {{int:Searchresults}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchresultshead&action=edit searchresultshead]<br> [[MediaWiki_talk:Searchresultshead|Talk]] </td><td> Search result settings </td><td> {{int:Searchresultshead}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Searchresulttext&action=edit searchresulttext]<br> [[MediaWiki_talk:Searchresulttext|Talk]] </td><td> For more information about searching Wikipedia, see $1. </td><td> {{int:Searchresulttext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sectionedit&action=edit sectionedit]<br> [[MediaWiki_talk:Sectionedit|Talk]] </td><td> (section) </td><td> {{int:Sectionedit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selectnewerversionfordiff&action=edit selectnewerversionfordiff]<br> [[MediaWiki_talk:Selectnewerversionfordiff|Talk]] </td><td> Select a newer version for comparison </td><td> {{int:Selectnewerversionfordiff}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selectolderversionfordiff&action=edit selectolderversionfordiff]<br> [[MediaWiki_talk:Selectolderversionfordiff|Talk]] </td><td> Select an older version for comparison </td><td> {{int:Selectolderversionfordiff}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selectonly&action=edit selectonly]<br> [[MediaWiki_talk:Selectonly|Talk]] </td><td> Only read-only queries are allowed. </td><td> {{int:Selectonly}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selflinks&action=edit selflinks]<br> [[MediaWiki_talk:Selflinks|Talk]] </td><td> Pages with Self Links </td><td> {{int:Selflinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Selflinkstext&action=edit selflinkstext]<br> [[MediaWiki_talk:Selflinkstext|Talk]] </td><td> The following pages contain a link to themselves, which they should not. </td><td> {{int:Selflinkstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Seriousxhtmlerrors&action=edit seriousxhtmlerrors]<br> [[MediaWiki_talk:Seriousxhtmlerrors|Talk]] </td><td> There were serious xhtml markup errors detected by tidy. </td><td> {{int:Seriousxhtmlerrors}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Servertime&action=edit servertime]<br> [[MediaWiki_talk:Servertime|Talk]] </td><td> Server time is now </td><td> {{int:Servertime}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Set_rights_fail&action=edit set_rights_fail]<br> [[MediaWiki_talk:Set_rights_fail|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;User rights for &quot;$1&quot; could not be set. (Did you enter the name correctly?)&lt;/b&gt; </td><td> {{int:Set_rights_fail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Set_user_rights&action=edit set_user_rights]<br> [[MediaWiki_talk:Set_user_rights|Talk]] </td><td> Set user rights </td><td> {{int:Set_user_rights}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Setbureaucratflag&action=edit setbureaucratflag]<br> [[MediaWiki_talk:Setbureaucratflag|Talk]] </td><td> Set bureaucrat flag </td><td> {{int:Setbureaucratflag}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Shortpages&action=edit shortpages]<br> [[MediaWiki_talk:Shortpages|Talk]] </td><td> Short pages </td><td> {{int:Shortpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Show&action=edit show]<br> [[MediaWiki_talk:Show|Talk]] </td><td> show </td><td> {{int:Show}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showhideminor&action=edit showhideminor]<br> [[MediaWiki_talk:Showhideminor|Talk]] </td><td> $1 minor edits &#124; $2 bots &#124; $3 logged in users </td><td> {{int:Showhideminor}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showingresults&action=edit showingresults]<br> [[MediaWiki_talk:Showingresults|Talk]] </td><td> Showing below &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; results starting with #&lt;b&gt;$2&lt;/b&gt;. </td><td> {{int:Showingresults}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showingresultsnum&action=edit showingresultsnum]<br> [[MediaWiki_talk:Showingresultsnum|Talk]] </td><td> Showing below &lt;b&gt;$3&lt;/b&gt; results starting with #&lt;b&gt;$2&lt;/b&gt;. </td><td> {{int:Showingresultsnum}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showlast&action=edit showlast]<br> [[MediaWiki_talk:Showlast|Talk]] </td><td> Show last $1 images sorted $2. </td><td> {{int:Showlast}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showpreview&action=edit showpreview]<br> [[MediaWiki_talk:Showpreview|Talk]] </td><td> Show preview </td><td> {{int:Showpreview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Showtoc&action=edit showtoc]<br> [[MediaWiki_talk:Showtoc|Talk]] </td><td> show </td><td> {{int:Showtoc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sig_tip&action=edit sig_tip]<br> [[MediaWiki_talk:Sig_tip|Talk]] </td><td> Your signature with timestamp </td><td> {{int:Sig_tip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitestats&action=edit sitestats]<br> [[MediaWiki_talk:Sitestats|Talk]] </td><td> Site statistics </td><td> {{int:Sitestats}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitestatstext&action=edit sitestatstext]<br> [[MediaWiki_talk:Sitestatstext|Talk]] </td><td> There are &#39;&#39;&#39;$1&#39;&#39;&#39; total pages in the database. This includes &quot;talk&quot; pages, pages about Wikipedia, minimal &quot;stub&quot; pages, redirects, and others that probably don&#39;t qualify as content pages. Excluding those, there are &#39;&#39;&#39;$2&#39;&#39;&#39; pages that are probably legitimate content pages. There have been a total of &#39;&#39;&#39;$3&#39;&#39;&#39; page views, and &#39;&#39;&#39;$4&#39;&#39;&#39; page edits since the wiki was setup. That comes to &#39;&#39;&#39;$5&#39;&#39;&#39; average edits per page, and &#39;&#39;&#39;$6&#39;&#39;&#39; views per edit. </td><td> {{int:Sitestatstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitesubtitle&action=edit sitesubtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Sitesubtitle|Talk]] </td><td> The Free Encyclopedia </td><td> {{int:Sitesubtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitesupport&action=edit sitesupport]<br> [[MediaWiki_talk:Sitesupport|Talk]] </td><td> Donations </td><td> {{int:Sitesupport}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sitetitle&action=edit sitetitle]<br> [[MediaWiki_talk:Sitetitle|Talk]] </td><td> Wikipedia </td><td> {{int:Sitetitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Siteuser&action=edit siteuser]<br> [[MediaWiki_talk:Siteuser|Talk]] </td><td> Wikipedia user $1 </td><td> {{int:Siteuser}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Siteusers&action=edit siteusers]<br> [[MediaWiki_talk:Siteusers|Talk]] </td><td> Wikipedia user(s) $1 </td><td> {{int:Siteusers}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Skin&action=edit skin]<br> [[MediaWiki_talk:Skin|Talk]] </td><td> Skin </td><td> {{int:Skin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Spamprotectiontext&action=edit spamprotectiontext]<br> [[MediaWiki_talk:Spamprotectiontext|Talk]] </td><td> The page you wanted to save was blocked by the spam filter. This is probably caused by a link to an external site. You might want to check the following regular expression for patterns that are currently blocked: </td><td> {{int:Spamprotectiontext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Spamprotectiontitle&action=edit spamprotectiontitle]<br> [[MediaWiki_talk:Spamprotectiontitle|Talk]] </td><td> Spam protection filter </td><td> {{int:Spamprotectiontitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Specialpage&action=edit specialpage]<br> [[MediaWiki_talk:Specialpage|Talk]] </td><td> Special Page </td><td> {{int:Specialpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Specialpages&action=edit specialpages]<br> [[MediaWiki_talk:Specialpages|Talk]] </td><td> Special pages </td><td> {{int:Specialpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Spheading&action=edit spheading]<br> [[MediaWiki_talk:Spheading|Talk]] </td><td> Special pages for all users </td><td> {{int:Spheading}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sqlislogged&action=edit sqlislogged]<br> [[MediaWiki_talk:Sqlislogged|Talk]] </td><td> Please note that all queries are logged. </td><td> {{int:Sqlislogged}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sqlquery&action=edit sqlquery]<br> [[MediaWiki_talk:Sqlquery|Talk]] </td><td> Enter query </td><td> {{int:Sqlquery}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Statistics&action=edit statistics]<br> [[MediaWiki_talk:Statistics|Talk]] </td><td> Statistics </td><td> {{int:Statistics}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Storedversion&action=edit storedversion]<br> [[MediaWiki_talk:Storedversion|Talk]] </td><td> Stored version </td><td> {{int:Storedversion}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Stubthreshold&action=edit stubthreshold]<br> [[MediaWiki_talk:Stubthreshold|Talk]] </td><td> Threshold for stub display </td><td> {{int:Stubthreshold}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Subcategories&action=edit subcategories]<br> [[MediaWiki_talk:Subcategories|Talk]] </td><td> Subcategories </td><td> {{int:Subcategories}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Subcategorycount&action=edit subcategorycount]<br> [[MediaWiki_talk:Subcategorycount|Talk]] </td><td> There are $1 subcategories to this category. </td><td> {{int:Subcategorycount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Subject&action=edit subject]<br> [[MediaWiki_talk:Subject|Talk]] </td><td> Subject/headline </td><td> {{int:Subject}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Subjectpage&action=edit subjectpage]<br> [[MediaWiki_talk:Subjectpage|Talk]] </td><td> View subject </td><td> {{int:Subjectpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Successfulupload&action=edit successfulupload]<br> [[MediaWiki_talk:Successfulupload|Talk]] </td><td> Successful upload </td><td> {{int:Successfulupload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Summary&action=edit summary]<br> [[MediaWiki_talk:Summary|Talk]] </td><td> Summary </td><td> {{int:Summary}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sysopspheading&action=edit sysopspheading]<br> [[MediaWiki_talk:Sysopspheading|Talk]] </td><td> For sysop use only </td><td> {{int:Sysopspheading}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sysoptext&action=edit sysoptext]<br> [[MediaWiki_talk:Sysoptext|Talk]] </td><td> The action you have requested can only be performed by users with &quot;sysop&quot; status. See $1. </td><td> {{int:Sysoptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Sysoptitle&action=edit sysoptitle]<br> [[MediaWiki_talk:Sysoptitle|Talk]] </td><td> Sysop access required </td><td> {{int:Sysoptitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tableform&action=edit tableform]<br> [[MediaWiki_talk:Tableform|Talk]] </td><td> table </td><td> {{int:Tableform}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talk&action=edit talk]<br> [[MediaWiki_talk:Talk|Talk]] </td><td> Discussion </td><td> {{int:Talk}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkexists&action=edit talkexists]<br> [[MediaWiki_talk:Talkexists|Talk]] </td><td> The page itself was moved successfully, but the talk page could not be moved because one already exists at the new title. Please merge them manually. </td><td> {{int:Talkexists}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpage&action=edit talkpage]<br> [[MediaWiki_talk:Talkpage|Talk]] </td><td> Discuss this page </td><td> {{int:Talkpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpagemoved&action=edit talkpagemoved]<br> [[MediaWiki_talk:Talkpagemoved|Talk]] </td><td> The corresponding talk page was also moved. </td><td> {{int:Talkpagemoved}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpagenotmoved&action=edit talkpagenotmoved]<br> [[MediaWiki_talk:Talkpagenotmoved|Talk]] </td><td> The corresponding talk page was &lt;strong&gt;not&lt;/strong&gt; moved. </td><td> {{int:Talkpagenotmoved}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Talkpagetext&action=edit talkpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Talkpagetext|Talk]] </td><td> &lt;!-- MediaWiki:talkpagetext --&gt; </td><td> {{int:Talkpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Textboxsize&action=edit textboxsize]<br> [[MediaWiki_talk:Textboxsize|Talk]] </td><td> Textbox dimensions </td><td> {{int:Textboxsize}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Textmatches&action=edit textmatches]<br> [[MediaWiki_talk:Textmatches|Talk]] </td><td> Page text matches </td><td> {{int:Textmatches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Thisisdeleted&action=edit thisisdeleted]<br> [[MediaWiki_talk:Thisisdeleted|Talk]] </td><td> View or restore $1? </td><td> {{int:Thisisdeleted}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Thumbnail-more&action=edit thumbnail-more]<br> [[MediaWiki_talk:Thumbnail-more|Talk]] </td><td> Enlarge </td><td> {{int:Thumbnail-more}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Timezonelegend&action=edit timezonelegend]<br> [[MediaWiki_talk:Timezonelegend|Talk]] </td><td> Time zone </td><td> {{int:Timezonelegend}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Timezoneoffset&action=edit timezoneoffset]<br> [[MediaWiki_talk:Timezoneoffset|Talk]] </td><td> Offset </td><td> {{int:Timezoneoffset}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Timezonetext&action=edit timezonetext]<br> [[MediaWiki_talk:Timezonetext|Talk]] </td><td> Enter number of hours your local time differs from server time (UTC). </td><td> {{int:Timezonetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Titlematches&action=edit titlematches]<br> [[MediaWiki_talk:Titlematches|Talk]] </td><td> Article title matches </td><td> {{int:Titlematches}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Toc&action=edit toc]<br> [[MediaWiki_talk:Toc|Talk]] </td><td> Table of contents </td><td> {{int:Toc}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Toolbox&action=edit toolbox]<br> [[MediaWiki_talk:Toolbox|Talk]] </td><td> Toolbox </td><td> {{int:Toolbox}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-compareselectedversions&action=edit tooltip-compareselectedversions]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-compareselectedversions|Talk]] </td><td> See the differences between the two selected versions of this page. &#91;alt-v] </td><td> {{int:Tooltip-compareselectedversions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-minoredit&action=edit tooltip-minoredit]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-minoredit|Talk]] </td><td> Mark this as a minor edit &#91;alt-i] </td><td> {{int:Tooltip-minoredit}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-preview&action=edit tooltip-preview]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-preview|Talk]] </td><td> Preview your changes, please use this before saving! &#91;alt-p] </td><td> {{int:Tooltip-preview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-save&action=edit tooltip-save]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-save|Talk]] </td><td> Save your changes &#91;alt-s] </td><td> {{int:Tooltip-save}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Tooltip-search&action=edit tooltip-search]<br> [[MediaWiki_talk:Tooltip-search|Talk]] </td><td> Search this wiki &#91;alt-f] </td><td> {{int:Tooltip-search}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uclinks&action=edit uclinks]<br> [[MediaWiki_talk:Uclinks|Talk]] </td><td> View the last $1 changes; view the last $2 days. </td><td> {{int:Uclinks}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Ucnote&action=edit ucnote]<br> [[MediaWiki_talk:Ucnote|Talk]] </td><td> Below are this user&#39;s last &lt;b&gt;$1&lt;/b&gt; changes in the last &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; days. </td><td> {{int:Ucnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uctop&action=edit uctop]<br> [[MediaWiki_talk:Uctop|Talk]] </td><td> (top) </td><td> {{int:Uctop}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblockip&action=edit unblockip]<br> [[MediaWiki_talk:Unblockip|Talk]] </td><td> Unblock user </td><td> {{int:Unblockip}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblockiptext&action=edit unblockiptext]<br> [[MediaWiki_talk:Unblockiptext|Talk]] </td><td> Use the form below to restore write access to a previously blocked IP address or username. </td><td> {{int:Unblockiptext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblocklink&action=edit unblocklink]<br> [[MediaWiki_talk:Unblocklink|Talk]] </td><td> unblock </td><td> {{int:Unblocklink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unblocklogentry&action=edit unblocklogentry]<br> [[MediaWiki_talk:Unblocklogentry|Talk]] </td><td> unblocked &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Unblocklogentry}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undelete&action=edit undelete]<br> [[MediaWiki_talk:Undelete|Talk]] </td><td> Restore deleted page </td><td> {{int:Undelete}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undelete_short&action=edit undelete_short]<br> [[MediaWiki_talk:Undelete_short|Talk]] </td><td> Undelete $1 edits </td><td> {{int:Undelete_short}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletearticle&action=edit undeletearticle]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletearticle|Talk]] </td><td> Restore deleted page </td><td> {{int:Undeletearticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletebtn&action=edit undeletebtn]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletebtn|Talk]] </td><td> Restore! </td><td> {{int:Undeletebtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletedarticle&action=edit undeletedarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletedarticle|Talk]] </td><td> restored &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Undeletedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletedtext&action=edit undeletedtext]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletedtext|Talk]] </td><td> &#91;&#91;$1]] has been successfully restored. See &#91;&#91;Wikipedia:Deletion_log]] for a record of recent deletions and restorations. </td><td> {{int:Undeletedtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletehistory&action=edit undeletehistory]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletehistory|Talk]] </td><td> If you restore the page, all revisions will be restored to the history. If a new page with the same name has been created since the deletion, the restored revisions will appear in the prior history, and the current revision of the live page will not be automatically replaced. </td><td> {{int:Undeletehistory}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletepage&action=edit undeletepage]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletepage|Talk]] </td><td> View and restore deleted pages </td><td> {{int:Undeletepage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeletepagetext&action=edit undeletepagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Undeletepagetext|Talk]] </td><td> The following pages have been deleted but are still in the archive and can be restored. The archive may be periodically cleaned out. </td><td> {{int:Undeletepagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeleterevision&action=edit undeleterevision]<br> [[MediaWiki_talk:Undeleterevision|Talk]] </td><td> Deleted revision as of $1 </td><td> {{int:Undeleterevision}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Undeleterevisions&action=edit undeleterevisions]<br> [[MediaWiki_talk:Undeleterevisions|Talk]] </td><td> $1 revisions archived </td><td> {{int:Undeleterevisions}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unexpected&action=edit unexpected]<br> [[MediaWiki_talk:Unexpected|Talk]] </td><td> Unexpected value: &quot;$1&quot;=&quot;$2&quot;. </td><td> {{int:Unexpected}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockbtn&action=edit unlockbtn]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockbtn|Talk]] </td><td> Unlock database </td><td> {{int:Unlockbtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockconfirm&action=edit unlockconfirm]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockconfirm|Talk]] </td><td> Yes, I really want to unlock the database. </td><td> {{int:Unlockconfirm}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdb&action=edit unlockdb]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockdb|Talk]] </td><td> Unlock database </td><td> {{int:Unlockdb}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdbsuccesssub&action=edit unlockdbsuccesssub]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockdbsuccesssub|Talk]] </td><td> Database lock removed </td><td> {{int:Unlockdbsuccesssub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdbsuccesstext&action=edit unlockdbsuccesstext]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockdbsuccesstext|Talk]] </td><td> The database has been unlocked. </td><td> {{int:Unlockdbsuccesstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unlockdbtext&action=edit unlockdbtext]<br> [[MediaWiki_talk:Unlockdbtext|Talk]] </td><td> Unlocking the database will restore the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do. </td><td> {{int:Unlockdbtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotect&action=edit unprotect]<br> [[MediaWiki_talk:Unprotect|Talk]] </td><td> Unprotect </td><td> {{int:Unprotect}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotectcomment&action=edit unprotectcomment]<br> [[MediaWiki_talk:Unprotectcomment|Talk]] </td><td> Reason for unprotecting </td><td> {{int:Unprotectcomment}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotectedarticle&action=edit unprotectedarticle]<br> [[MediaWiki_talk:Unprotectedarticle|Talk]] </td><td> unprotected &#91;&#91;$1]] </td><td> {{int:Unprotectedarticle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotectsub&action=edit unprotectsub]<br> [[MediaWiki_talk:Unprotectsub|Talk]] </td><td> (Unprotecting &quot;$1&quot;) </td><td> {{int:Unprotectsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unprotectthispage&action=edit unprotectthispage]<br> [[MediaWiki_talk:Unprotectthispage|Talk]] </td><td> Unprotect this page </td><td> {{int:Unprotectthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unusedimages&action=edit unusedimages]<br> [[MediaWiki_talk:Unusedimages|Talk]] </td><td> Unused images </td><td> {{int:Unusedimages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unusedimagestext&action=edit unusedimagestext]<br> [[MediaWiki_talk:Unusedimagestext|Talk]] </td><td> &lt;p&gt;Please note that other web sites may link to an image with a direct URL, and so may still be listed here despite being in active use. </td><td> {{int:Unusedimagestext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unwatch&action=edit unwatch]<br> [[MediaWiki_talk:Unwatch|Talk]] </td><td> Unwatch </td><td> {{int:Unwatch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Unwatchthispage&action=edit unwatchthispage]<br> [[MediaWiki_talk:Unwatchthispage|Talk]] </td><td> Stop watching </td><td> {{int:Unwatchthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Updated&action=edit updated]<br> [[MediaWiki_talk:Updated|Talk]] </td><td> (Updated) </td><td> {{int:Updated}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Upload&action=edit upload]<br> [[MediaWiki_talk:Upload|Talk]] </td><td> Upload file </td><td> {{int:Upload}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadbtn&action=edit uploadbtn]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadbtn|Talk]] </td><td> Upload file </td><td> {{int:Uploadbtn}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploaddisabled&action=edit uploaddisabled]<br> [[MediaWiki_talk:Uploaddisabled|Talk]] </td><td> Sorry, uploading is disabled. </td><td> {{int:Uploaddisabled}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadedfiles&action=edit uploadedfiles]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadedfiles|Talk]] </td><td> Uploaded files </td><td> {{int:Uploadedfiles}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadedimage&action=edit uploadedimage]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadedimage|Talk]] </td><td> uploaded &quot;$1&quot; </td><td> {{int:Uploadedimage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploaderror&action=edit uploaderror]<br> [[MediaWiki_talk:Uploaderror|Talk]] </td><td> Upload error </td><td> {{int:Uploaderror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadfile&action=edit uploadfile]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadfile|Talk]] </td><td> Upload images, sounds, documents etc. </td><td> {{int:Uploadfile}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlink&action=edit uploadlink]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadlink|Talk]] </td><td> Upload images </td><td> {{int:Uploadlink}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlog&action=edit uploadlog]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadlog|Talk]] </td><td> upload log </td><td> {{int:Uploadlog}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlogpage&action=edit uploadlogpage]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadlogpage|Talk]] </td><td> Upload_log </td><td> {{int:Uploadlogpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadlogpagetext&action=edit uploadlogpagetext]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadlogpagetext|Talk]] </td><td> Below is a list of the most recent file uploads. All times shown are server time (UTC). &lt;ul&gt; &lt;/ul&gt; </td><td> {{int:Uploadlogpagetext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadnologin&action=edit uploadnologin]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadnologin|Talk]] </td><td> Not logged in </td><td> {{int:Uploadnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadnologintext&action=edit uploadnologintext]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadnologintext|Talk]] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to upload files. </td><td> {{int:Uploadnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadtext&action=edit uploadtext]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadtext|Talk]] </td><td> &lt;strong&gt;STOP!&lt;/strong&gt; Before you upload here, make sure to read and follow the &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Image_use_policy&quot;&gt;image use policy&lt;/a&gt;. &lt;p&gt;If a file with the name you are specifying already exists on the wiki, it&#39;ll be replaced without warning. So unless you mean to update a file, it&#39;s a good idea to first check if such a file exists. &lt;p&gt;To view or search previously uploaded images, go to the &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Imagelist&quot;&gt;list of uploaded images&lt;/a&gt;. Uploads and deletions are logged on the &lt;a href=&quot;/wiki/Wikipedia:Upload_log&quot;&gt;upload log&lt;/a&gt;. &lt;/p&gt;&lt;p&gt;Use the form below to upload new image files for use in illustrating your pages. On most browsers, you will see a &quot;Browse...&quot; button, which will bring up your operating system&#39;s standard file open dialog. Choosing a file will fill the name of that file into the text field next to the button. You must also check the box affirming that you are not violating any copyrights by uploading the file. Press the &quot;Upload&quot; button to finish the upload. This may take some time if you have a slow internet connection. &lt;p&gt;The preferred formats are JPEG for photographic images, PNG for drawings and other iconic images, and OGG for sounds. Please name your files descriptively to avoid confusion. To include the image in a page, use a link in the form &lt;b&gt;&#91;&#91;Image:file.jpg]]&lt;/b&gt; or &lt;b&gt;&#91;&#91;Image:file.png&#124;alt text]]&lt;/b&gt; or &lt;b&gt;&#91;&#91;Media:file.ogg]]&lt;/b&gt; for sounds. &lt;p&gt;Please note that as with wiki pages, others may edit or delete your uploads if they think it serves the project, and you may be blocked from uploading if you abuse the system. </td><td> {{int:Uploadtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Uploadwarning&action=edit uploadwarning]<br> [[MediaWiki_talk:Uploadwarning|Talk]] </td><td> Upload warning </td><td> {{int:Uploadwarning}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Usenewcategorypage&action=edit usenewcategorypage]<br> [[MediaWiki_talk:Usenewcategorypage|Talk]] </td><td> 1 Set first character to &quot;0&quot; to disable the new category page layout. </td><td> {{int:Usenewcategorypage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:User_rights_set&action=edit user_rights_set]<br> [[MediaWiki_talk:User_rights_set|Talk]] </td><td> &lt;b&gt;User rights for &quot;$1&quot; updated&lt;/b&gt; </td><td> {{int:User_rights_set}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Usercssjsyoucanpreview&action=edit usercssjsyoucanpreview]<br> [[MediaWiki_talk:Usercssjsyoucanpreview|Talk]] </td><td> &lt;strong&gt;Tip:&lt;/strong&gt; Use the &#39;Show preview&#39; button to test your new css/js before saving. </td><td> {{int:Usercssjsyoucanpreview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Usercsspreview&action=edit usercsspreview]<br> [[MediaWiki_talk:Usercsspreview|Talk]] </td><td> &#39;&#39;&#39;Remember that you are only previewing your user css, it has not yet been saved!&#39;&#39;&#39; </td><td> {{int:Usercsspreview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userexists&action=edit userexists]<br> [[MediaWiki_talk:Userexists|Talk]] </td><td> The user name you entered is already in use. Please choose a different name. </td><td> {{int:Userexists}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userjspreview&action=edit userjspreview]<br> [[MediaWiki_talk:Userjspreview|Talk]] </td><td> &#39;&#39;&#39;Remember that you are only testing/previewing your user javascript, it has not yet been saved!&#39;&#39;&#39; </td><td> {{int:Userjspreview}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userlogin&action=edit userlogin]<br> [[MediaWiki_talk:Userlogin|Talk]] </td><td> Log in </td><td> {{int:Userlogin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userlogout&action=edit userlogout]<br> [[MediaWiki_talk:Userlogout|Talk]] </td><td> Log out </td><td> {{int:Userlogout}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Usermailererror&action=edit usermailererror]<br> [[MediaWiki_talk:Usermailererror|Talk]] </td><td> Mail object returned error: </td><td> {{int:Usermailererror}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userpage&action=edit userpage]<br> [[MediaWiki_talk:Userpage|Talk]] </td><td> View user page </td><td> {{int:Userpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userstats&action=edit userstats]<br> [[MediaWiki_talk:Userstats|Talk]] </td><td> User statistics </td><td> {{int:Userstats}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Userstatstext&action=edit userstatstext]<br> [[MediaWiki_talk:Userstatstext|Talk]] </td><td> There are &#39;&#39;&#39;$1&#39;&#39;&#39; registered users. &#39;&#39;&#39;$2&#39;&#39;&#39; of these are administrators (see $3). </td><td> {{int:Userstatstext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Version&action=edit version]<br> [[MediaWiki_talk:Version|Talk]] </td><td> Version </td><td> {{int:Version}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewcount&action=edit viewcount]<br> [[MediaWiki_talk:Viewcount|Talk]] </td><td> This page has been accessed $1 times. </td><td> {{int:Viewcount}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewprevnext&action=edit viewprevnext]<br> [[MediaWiki_talk:Viewprevnext|Talk]] </td><td> View ($1) ($2) ($3). </td><td> {{int:Viewprevnext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewsource&action=edit viewsource]<br> [[MediaWiki_talk:Viewsource|Talk]] </td><td> View source </td><td> {{int:Viewsource}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Viewtalkpage&action=edit viewtalkpage]<br> [[MediaWiki_talk:Viewtalkpage|Talk]] </td><td> View discussion </td><td> {{int:Viewtalkpage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wantedpages&action=edit wantedpages]<br> [[MediaWiki_talk:Wantedpages|Talk]] </td><td> Wanted pages </td><td> {{int:Wantedpages}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watch&action=edit watch]<br> [[MediaWiki_talk:Watch|Talk]] </td><td> Watch </td><td> {{int:Watch}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchdetails&action=edit watchdetails]<br> [[MediaWiki_talk:Watchdetails|Talk]] </td><td> ($1 pages watched not counting talk pages; $2 total pages edited since cutoff; $3... &lt;a href=&#39;$4&#39;&gt;show and edit complete list&lt;/a&gt;.) </td><td> {{int:Watchdetails}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watcheditlist&action=edit watcheditlist]<br> [[MediaWiki_talk:Watcheditlist|Talk]] </td><td> Here&#39;s an alphabetical list of your watched pages. Check the boxes of pages you want to remove from your watchlist and click the &#39;remove checked&#39; button at the bottom of the screen. </td><td> {{int:Watcheditlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchlist&action=edit watchlist]<br> [[MediaWiki_talk:Watchlist|Talk]] </td><td> My watchlist </td><td> {{int:Watchlist}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchlistcontains&action=edit watchlistcontains]<br> [[MediaWiki_talk:Watchlistcontains|Talk]] </td><td> Your watchlist contains $1 pages. </td><td> {{int:Watchlistcontains}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchlistsub&action=edit watchlistsub]<br> [[MediaWiki_talk:Watchlistsub|Talk]] </td><td> (for user &quot;$1&quot;) </td><td> {{int:Watchlistsub}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchmethod-list&action=edit watchmethod-list]<br> [[MediaWiki_talk:Watchmethod-list|Talk]] </td><td> checking watched pages for recent edits </td><td> {{int:Watchmethod-list}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchmethod-recent&action=edit watchmethod-recent]<br> [[MediaWiki_talk:Watchmethod-recent|Talk]] </td><td> checking recent edits for watched pages </td><td> {{int:Watchmethod-recent}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchnochange&action=edit watchnochange]<br> [[MediaWiki_talk:Watchnochange|Talk]] </td><td> None of your watched items were edited in the time period displayed. </td><td> {{int:Watchnochange}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchnologin&action=edit watchnologin]<br> [[MediaWiki_talk:Watchnologin|Talk]] </td><td> Not logged in </td><td> {{int:Watchnologin}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchnologintext&action=edit watchnologintext]<br> [[MediaWiki_talk:Watchnologintext|Talk]] </td><td> You must be &lt;a href=&quot;/wiki/Special:Userlogin&quot;&gt;logged in&lt;/a&gt; to modify your watchlist. </td><td> {{int:Watchnologintext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchthis&action=edit watchthis]<br> [[MediaWiki_talk:Watchthis|Talk]] </td><td> Watch this page </td><td> {{int:Watchthis}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Watchthispage&action=edit watchthispage]<br> [[MediaWiki_talk:Watchthispage|Talk]] </td><td> Watch this page </td><td> {{int:Watchthispage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Welcomecreation&action=edit welcomecreation]<br> [[MediaWiki_talk:Welcomecreation|Talk]] </td><td> &lt;h2&gt;Welcome, $1!&lt;/h2&gt;&lt;p&gt;Your account has been created. Don&#39;t forget to change your Wikipedia preferences. </td><td> {{int:Welcomecreation}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whatlinkshere&action=edit whatlinkshere]<br> [[MediaWiki_talk:Whatlinkshere|Talk]] </td><td> What links here </td><td> {{int:Whatlinkshere}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistacctext&action=edit whitelistacctext]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistacctext|Talk]] </td><td> To be allowed to create accounts in this Wiki you have to &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;log]] in and have the appropriate permissions. </td><td> {{int:Whitelistacctext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistacctitle&action=edit whitelistacctitle]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistacctitle|Talk]] </td><td> You are not allowed to create an account </td><td> {{int:Whitelistacctitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistedittext&action=edit whitelistedittext]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistedittext|Talk]] </td><td> You have to &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;login]] to edit pages. </td><td> {{int:Whitelistedittext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistedittitle&action=edit whitelistedittitle]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistedittitle|Talk]] </td><td> Login required to edit </td><td> {{int:Whitelistedittitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistreadtext&action=edit whitelistreadtext]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistreadtext|Talk]] </td><td> You have to &#91;&#91;Special:Userlogin&#124;login]] to read pages. </td><td> {{int:Whitelistreadtext}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Whitelistreadtitle&action=edit whitelistreadtitle]<br> [[MediaWiki_talk:Whitelistreadtitle|Talk]] </td><td> Login required to read </td><td> {{int:Whitelistreadtitle}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wikipediapage&action=edit wikipediapage]<br> [[MediaWiki_talk:Wikipediapage|Talk]] </td><td> View project page </td><td> {{int:Wikipediapage}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wikititlesuffix&action=edit wikititlesuffix]<br> [[MediaWiki_talk:Wikititlesuffix|Talk]] </td><td> Wikipedia </td><td> {{int:Wikititlesuffix}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wlnote&action=edit wlnote]<br> [[MediaWiki_talk:Wlnote|Talk]] </td><td> Below are the last $1 changes in the last &lt;b&gt;$2&lt;/b&gt; hours. </td><td> {{int:Wlnote}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wlsaved&action=edit wlsaved]<br> [[MediaWiki_talk:Wlsaved|Talk]] </td><td> This is a saved version of your watchlist. </td><td> {{int:Wlsaved}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wlshowlast&action=edit wlshowlast]<br> [[MediaWiki_talk:Wlshowlast|Talk]] </td><td> Show last $1 hours $2 days $3 </td><td> {{int:Wlshowlast}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wrong_wfQuery_params&action=edit wrong_wfQuery_params]<br> [[MediaWiki_talk:Wrong_wfQuery_params|Talk]] </td><td> Incorrect parameters to wfQuery()&lt;br /&gt; Function: $1&lt;br /&gt; Query: $2 </td><td> {{int:Wrong_wfQuery_params}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Wrongpassword&action=edit wrongpassword]<br> [[MediaWiki_talk:Wrongpassword|Talk]] </td><td> The password you entered is incorrect. Please try again. </td><td> {{int:Wrongpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourdiff&action=edit yourdiff]<br> [[MediaWiki_talk:Yourdiff|Talk]] </td><td> Differences </td><td> {{int:Yourdiff}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Youremail&action=edit youremail]<br> [[MediaWiki_talk:Youremail|Talk]] </td><td> Your email* </td><td> {{int:Youremail}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourname&action=edit yourname]<br> [[MediaWiki_talk:Yourname|Talk]] </td><td> Your user name </td><td> {{int:Yourname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yournick&action=edit yournick]<br> [[MediaWiki_talk:Yournick|Talk]] </td><td> Your nickname (for signatures) </td><td> {{int:Yournick}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourpassword&action=edit yourpassword]<br> [[MediaWiki_talk:Yourpassword|Talk]] </td><td> Your password </td><td> {{int:Yourpassword}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourpasswordagain&action=edit yourpasswordagain]<br> [[MediaWiki_talk:Yourpasswordagain|Talk]] </td><td> Retype password </td><td> {{int:Yourpasswordagain}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourrealname&action=edit yourrealname]<br> [[MediaWiki_talk:Yourrealname|Talk]] </td><td> Your real name* </td><td> {{int:Yourrealname}} </td></tr><tr><td> [http://mn.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=MediaWiki:Yourtext&action=edit yourtext]<br> [[MediaWiki_talk:Yourtext|Talk]] </td><td> Your text </td><td> {{int:Yourtext}} </td></tr></table> Template:06 сарын 30 гол үйл явдалууд 947 4746 2004-07-02T03:12:15Z 202.55.176.78 Гүндалай тэргүүтэй эвсэлийнхэн төв телевиз руу дайран орлоо Эвсэлийн хэсэг нөхөд Бат Үүл, Гүндалай, Да.Ганболд тэргүүтэй асуудлыг зөвхөн "нударгаар" шийдэх сонирхолтой хэсэг нөхөд төв телевиз рүү дайран орж улмаар шууд нэвтрүүлэгт оролцож өөрсдийн үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийллээ. Би үүнийг дэмжиж байна. МАХН юунаас айгаад тэд нарт боломж олгохгүй байсан нь сонин, товчхондоо МАХН хийсэн бас хийх гэж буй зүйлийнхээ өмнө эвсэл саад болох вий гэдгээс илүү эрх мэдлээ алдахаас илүүтэй айгаад байгаа юм шиг. Өнөөдөр сонины Р.Эмүжингийн нийтлэлүүдийг унших дуртай, яагаад гэвэл тэр бүсгүй сайн бичдэг юм. Философи 950 11906 2007-01-24T18:21:28Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[chr:ᎤᏬᎳᏨᎯ]] ГҮН УХААН "Философи" гэж мөн хэлдэг. Хорвоо ертөнц ба хүний нийгмийн [[мөн чанар]], түүнчлэн хүний амьдралын утга учирын талаар эцэслэн тунгааж, аль болох түгээмлээр зөвшөөрөгдөхүйц тайлбарыг хайж судлах ухаан. Философи гэдэг нь [[грек]] хэлний "philos" буюу дурлах, "sophos" буюу цэц мэргэн гэсэн хоёр үгний нийлбэрээс гаралтай бөгөөд "цэц мэргэнд дурлах" гэдэг утгаар хэрэглэгдэж байв. ==== Индeкс:==== __NOTOC__ [[#A|A]] - [[#Б|Б]] - [[#В|В]] - [[#Г|Г]] - [[#Д|Д]] - [[#Е|Е]] -[[#Ё|Ё]] - [[#Ж|Ж]] - [[#З|З]] - [[#И|И]] - [[#К|К]] - [[#Л|Л]] - [[#М|М]] - [[#Н|Н]] - [[#О|О]] -[[#Є|Є]] - [[#П|П]] - [[#Р|Р]] - [[#С|С]] - [[#Т|Т]] - [[#У|У]] - [[#Y|Y]] - [[#Ф|Ф]] - [[#Х|Х]] - [[#Ц|Ц]] - [[#Ч|Ч]]- [[#Ш|Ш]]- [[#Щ|Щ]]- [[#Э|Э]]- [[#Ю|Ю]]- [[#Я|Я]] ---- <!--Линкгvй--> <!-- --> == А == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Б == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == В == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Г == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Д == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Е == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ё == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ж == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == З == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == И == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == К == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Л == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == М == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Н == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == О == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Є == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == П == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Р == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == С == - [[сэтгэлгээ]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Т == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == У == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Y == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ф == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Х == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ц == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ч == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ш == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Щ == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкc:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Э == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ю == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Я == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах )</small>]] [[af:Filosofie]] [[am:ፍልስፍና]] [[an:Filosofía]] [[ang:Ūðwitegung]] [[ar:فلسفة]] [[ast:Filosofía]] [[az:Fəlsəfə]] [[be:Філасофія]] [[bg:Философия]] [[br:Prederouriezh]] [[bs:Filozofija]] [[ca:Filosofia]] [[ceb:Pilosopiya]] [[chr:ᎤᏬᎳᏨᎯ]] [[cs:Filosofie]] [[csb:Filozofijô]] [[cv:Философи]] [[cy:Athroniaeth]] [[da:Filosofi]] [[de:Philosophie]] [[el:Φιλοσοφία]] [[en:Philosophy]] [[eo:Filozofio]] [[es:Filosofía]] [[et:Filosoofia]] [[eu:Filosofia]] [[fa:فلسفه]] [[fi:Filosofia]] [[fr:Philosophie]] [[fur:Filosofie]] [[fy:Filosofy]] [[gd:Feallsanachd]] [[gl:Filosofía]] [[he:פילוסופיה]] [[hi:दर्शन]] [[hr:Filozofija]] [[hu:Filozófia]] [[hy:Փիլիսոփայություն]] [[ia:Philosophia]] [[id:Filsafat]] [[ilo:Filosofia]] [[io:Filozofio]] [[is:Heimspeki]] [[it:Filosofia]] [[ja:哲学]] [[jbo:pijyske]] [[jv:Filsafat]] [[ka:ფილოსოფია]] [[kn:ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ]] [[ko:철학]] [[ku:Felsefe]] [[ky:Философия]] [[la:Philosophia]] [[lad:Filosofiya]] [[lb:Philosophie]] [[li:Filosofie]] [[lt:Filosofija]] [[lv:Filozofija]] [[mk:Философија]] [[ms:Falsafah]] [[nl:Filosofie]] [[nn:Filosofi]] [[no:Filosofi]] [[nrm:Philosophie]] [[oc:Filosofia]] [[pap:Filosofia]] [[pl:Filozofia]] [[pt:Filosofia]] [[qu:Yachay wayllukuy]] [[ro:Filozofie]] [[ru:Философия]] [[scn:Filusufìa]] [[sco:Philosophie]] [[sh:Filozofija]] [[simple:Philosophy]] [[sk:Filozofia]] [[sl:Filozofija]] [[sq:Filozofia]] [[sr:Филозофија]] [[st:Filosofi]] [[su:Filsafat]] [[sv:Filosofi]] [[th:ปรัชญา]] [[tl:Pilosopiya]] [[tpi:Pilosopi]] [[tr:Felsefe]] [[tt:Fälsäfä]] [[uk:Філософія]] [[ur:فلسفہ]] [[uz:Falsafa]] [[vec:Fiłoxofia]] [[vi:Triết học]] [[vo:Filosop]] [[wa:Filozofeye]] [[yi:פילאזאפיע]] [[zea:Filosofie]] [[zh:哲学]] [[zh-min-nan:Tiat-ha̍k]] [[zh-yue:哲學]] Нүүр хуудас 951 11822 2007-01-22T07:09:36Z Bambuush 171 __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ {| cellspacing="3" |- valign="top" |width="850%" bgcolor="white"| {{CURRENTYEAR}} оны {{CURRENTMONTH}}-р сарын {{CURRENTDAY}} Википедиа: Чөлөөт Нэвтэрхий Толь. [[Википедиа]]д '''[[Wikipedia:Тавтай морилно уу|Тавтай морилно уу]]'''! '''Хэн ч оролцож''' баяжуулж болох, хамгийн баялаг, олон хэл дээрх нэвтэрхий толийн төсөл, нэвтэрхий толь. Тухайн мэдээллийг өөрчлөх, баяжуулах боломж хүн бүрт нээлттэй байдаг. Энэ нь өөрийн мэдлэгээ бусадтай хуваалцах өргөн боломжийг хүн бүрт олгож байгаа юм. [[Википедиа]] нэвтэрхий толь бичиг нь [[GNU_FDL|ГНУ чөлөөт баримт бичгийн лицензтэй]], энэ нь [[Wikipedia:free-content| чөлөөт агуулга]]тай бидний сайн дурын оролцоотойгоор баяжих нэвтэрхий толь юм. [[Wikipedia:Хэрхэн хуудас засварлах вэ?|Хэрхэн хуудас засварлах вэ?]], [[Wikipedia:FAQ|тогтмол тавигддаг асуулт]] зэргийг уншиж эсвэл [[Wikipedia:Sandbox|Элстэй хайрцаг]] хэсэгт засвар хийж оролцож үзнэ үү! Энэ төсөл анх [[англи хэл]]ээр 2001 оны 1 сараас эхэлсэн бөгөөд одоо [http://www.wikipedia.org/wiki/Special:Statistics 1.5 сая] гаруй үг хэллэгийн тайлбарыг агуулж байна. [[Монгол хэл]] дээрх хувилбар 2004 оны 2 сард эхэлсэн. Одоогоор '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' үгийн тайлбар хийгдээд байгаа тул та идэвхтэй оролцон эх хэл дээрээ энэ нэвтэрхий толийг улам баяжуулна уу. |style="font-size:80%;" bgcolor="white"| <div align="right"> [[#Wikipedia-г Сэдвүүдээр Задлах|Сэдвүүд]]<br/> [[#Wikipedia бусад хэлээр|бусад хэлээр]]<br/> [[#Wikipedia's sister projects|Sister&nbsp;projects]]<br/> <small>[[Main Page (text only)|Text&nbsp;only]]&nbsp;|&nbsp;[[Main Page (table free)|No&nbsp;tables]]</small> </div> |- |colspan="2" bgcolor="#F9F9FF" style="border:1px solid #cfcfff;padding:1em;padding-top:0.5em;padding-bottom:0em;"| '''Одоогийн байдлаар хамгийн түрүүнд хэрэгтэй байгаа зүйлс'''<br> Нүүр хуудас болон системийн хэллэгүүдийг [[монгол хэл]] рүү орчуулах үйл явцад хувь нэмрээ оруулаарай.<br> Үүний тулд доорх холбоосууд дээр дарж ороод, [Өөрчлөх] гэсэн хэсэг дээр дарна уу! <br> [http://mn.wikipedia.org/wiki/Talk:%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81#.22M.22_Section_words M хэсгийн үгс]<br> [http://mn.wikipedia.org/wiki/Talk:%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81#.22N.22_Section_words N хэсгийн үгс]<br> [http://mn.wikipedia.org/wiki/Talk:%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81#.22T.22_sections_word Т хэсгийн үгс]<br> [http://mn.wikipedia.org/wiki/Talk:%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81#.22S.22_sections_word S хэсгийн үгс]<br> |} {| cellspacing="3" |- valign="top" |width="55%" bgcolor="#fff3f3" style="border:1px solid #ffc9c9;padding:1em;padding-top:0.5em;"| <h3>Өнөөдөр</h3> {{{{CURRENTMONTH}} сарын {{CURRENTDAY}}_гол үйл явдлууд}} <h3>[[Энэ 7 хоногийн өгүүллэгүүд]]</h3><br> |- |colspan="2" bgcolor="#F9F9FF" style="border:1px solid #cfcfff;padding:1em;padding-top:0.5em;padding-bottom:0em;"| ===[[Wikipedia-г Сэдвүүдээр Задлах]]=== {{Wikipediatoc}} {{Wikipediacats-flat}} |- |colspan="2" bgcolor="#F7F5D3" style="border:1px solid #cfcfcf;padding:1em;padding-top:0.5em;padding-bottom:0em; font-size:100%;"| ===Wikipedia бусад хэлээр=== {{Wikipedialang}} ===Wikipedia-гийн бусад төслүүд=== {{Wikipediasister}} [[als:]] [[ar:]] [[be:]] [[bg:]] [[bs:]] [[ca:]] [[cs:]] [[da:]] [[de:]] [[el:]] [[eo:]] [[en:]] [[es:]] [[eu:]] [[fi:]] [[fr:]] [[fy:]] [[ga:]] [[gl:]] [[he:]] [[hr:]] [[hu:]] [[it:]] [[ja:]] [[ku:]] [[lb:]] [[mk:]] [[nds:]] [[nl:]] [[nn:]] [[no:]] [[pl:]] [[pt:]] [[ro:]] [[ru:]] [[ru-sib:]] [[sk:]] [[sl:]] [[sr:]] [[sv:]] [[tr:]] [[uk:]] [[zh:]] Тvvх 952 4751 2004-08-15T17:42:45Z Tomchiukc 3 Тvvх moved to Түүх #REDIRECT [[Түүх]] Vйл vг 953 4752 2004-08-23T13:53:29Z 133.51.9.193 Хvн ба юмны vйл хєдлєлийг зааж яав? яаж байна? яасан? яах? зэрэг асуултанд хариулагдах vгийн vйл vг гэнэ. Эртний түүх 954 4753 2004-09-15T09:48:19Z 202.179.3.179 Түүх за хүмүүсээ энэ нь дээр түүх соёлоо бичээд байгаарай Тєрийн далбаа 958 9265 2006-08-28T21:06:47Z Bambuush 171 Тєрийн далбааны єргєн нь уртаасаа 2 дахин их байна. [[Image:Mongolyn dalbaa.svg|250px|thumb|Монгол улсын төрийн далбаа]] Соёл 959 4758 2005-04-28T01:00:58Z 203.127.53.52 Монгол улсад интернэт хэрэглээг ард олонд ойр дотно болгох үүднээс бид өөрсдийн хөрөнгөө бусад боломжтой байсан салбаруудаас харицангуйгаар маш бага ашигтай интернэтийг нийгмийн сайн сайхан, ард олны эдийн засаг, боловсролыг сайжруулах, бие даан ажиллах, өөрсдөө хэрэгтэй мэдээллээ олох, хоорондоо харилцах гэх мэт олон зүйлд жаахан ч болов тус дөхөм болох үүднээс чадах чинээгээрэй ажиллуулж байна. Миний нэрийг Ба Ба Ба Батбилэг гэдэг. Би мундаг. Би Бат. Би Билэг. Би Нэвтэрхий Толь дээр өөрийнхөө зарыг бичдэг тэнэг новш. Та бүхнийг доорх газарт ойр явах, амьдардаг болон таныг урьж байна. "My home" Internet Cafe 44-р байр, 6 хороо, 13-р хороолол Энх тайвны өргөн чөлөө Баянгол дүүрэг Улаанбаатар хот Интернэтийг үүсгэн байгуулагч Батбилэг Жамбалдоржийн batbileg_jambaldorj@yahoo.com 99099970 Нацагийн Багабанди 962 11488 2007-01-13T23:58:38Z Thijs!bot 369 robot Adding: fi, id, ja, uk, zh Modifying: et Тєрсєн газар: 1950 оны дєрєвдїгээр сарын 22-нд [[Завхан]] аймгийн [[Яруу]] сумын нутагт малчин ард Нацагийн тав дахь хїїхэд болж тєрсєн. Гэр бїлийн байдал: Эхнэр, хоёр хїїхэдтэй. Эхнэр А.Оюунбилэг 1975 онд УБДС тєгссєн, багш мэргэжилтэй, хїмїїнлэгийн чиглэлээр їйл ажиллагаа явуулдаг "Хїний тєлєє" сангийн тэргїїн. Боловсрол: 1958-1968 Завхан аймгийн Улиастай хотын 10 жилийн дунд сургууль. 1969-1972 ЗХУ-ын Ленинград /одоогийн Санкт-Петербург/ хотын Хєргєлтийн дунд сургууль. 1975-1980 Украйны Одесс хотын Хїнсний технологийн дээд сургууль. 1984-1987 Москва хотод Нийгмийн ухааны академи. Мэргэжил: Хїнсний инженер технологич Эрдмийн зэрэг цол: 1987 онд философийн ухааны дэд доктор 1995 онд Украйн улсын Одесс хотын Хїнсний технологийн улсын академийн хїндэт доктор цол 1998 онд Казахстан улсын Абайн нэрэмжит Алматыгийн улсын их сургуулийн хїндэт доктор цол 1998 онд БНТУ-ын Анкарагийн Их сургуулийн хїндэт доктор цол 1998 онд Японы Сэншюї Их сургуулийн хїндэт доктор цол 1999 онд Удирдлагын Академийн хїндэт доктор цол Улсад ажилла сан байдал: 1972-1975 Улаанбаатар хотын Архи пивоны комбинатад засварчин, механикч инженер 1980-1984 Тєв аймгийн намын хорооны хэлтсийн эрхлэгч. 1987-1990 [[МАХН]]-ын Тєв Хороонд лектор-суртал нэвтрїїлэгч, тасгийн эрхлэгч,хэлтсийн зєвлєх 1990-1992 МАХН-ын Тєв Хорооны нарийн бичгийн дарга, дэд дарга 1992-1996 УИХ-ын гишїїн, УИХ-ын дарга 1996-1997 УИХ-ын гишїїн, УИХ дахь МАХН-ын Бїлгийн ахлагч 1997-2005 Нийт сонгогчдын 60.8 хувийн саналаар Монгол Улсын Ерєнхийлєгчєєр сонгогдон ажилласан. Эрдэм шинжилгээний бїтээл: Проблемы формирования общественного сознания труженников монгольского села, 1987 /кандидатская диссертация/ "Монголын малчдын ухамсрын тєлєвшил" НУА-ын эрдэм шинжилгээний сэтгїїл, 1987 /єгїїлэл/ "Хєдєєд зохиох олон тїмний ажил", "Їнэн" сонин, 1986 /єгїїлэл/ "Монгол суртал" "Їнэн" сонин, 1991 /єгїїлэл/ "Монгол ариншин" Улаанбаатар хот, 1992 /ном/ 1990-1992 онд Монголын нийгмийн улс тєрийн шинэчлэл, зах зээлийн сэдвээр туурвисан хамтын бїтээлїїд 1992-1997 онд Їндэсний баяр, улс тунхагласны ойн хурал, эрдэм шинжилгээний хурлуудад тавьсан улс тєр, судалгааны илтгэлїїд /илтгэлїїд/ Ерєнхийлєгч: Шинэ зууны ємнєх бодомж, санамж, Улаанбаатар хот 1998 /ном/ Ерєнхийлєгчийн бодлого, сэтгэл. Улаанбаатар хот 2000 /ном/ Сонгуулийн талаар: 1980-1984 Тєв аймгийн ардын хурлын депутат 1990-1992 МАХН-ын Тєв Хорооны тэргїїлэгч гишїїн 1992-1996 МАХН-ын Бага хурлын гишїїн, МАХН-ын удирдах зєвлєлийн гишїїн 1992-1997 Улсын Их Хурлын гишїїн 1997 оны 2-6 дугаар сар МАХН-ын дарга /МАХН-ын ХХП их хурлаас/ Шагнал, алдар цол: 1991 Ардын хувьсгалын 70 жилийн ойн хїндэт медаль 2000.4.19 ОХУ-ын Ерєнхийлєгчийн зарлигаар "Найрамдал" одонгоор / Орден Дружбы / 2006 онд Сүхбаатарын одонгоор [[Category:Монгол Улсын Ерөнхийлөгч|Багабанди Н.]] [[Category:Монгол Улсын Их Хурлын Дарга|Багабанди Н.]] [[Category:Хүн төрөлхтөн|Багабанди Н.]] [[de:Natsagiin Bagabandi]] [[en:Natsagiyn Bagabandi]] [[et:Natsagijn Bagabandi]] [[fi:Natsagiyn Bagabandi]] [[fr:Natsagiyn Bagabandi]] [[gl:Natsagiyn Bagabandi]] [[he:נטסגין באגאבנדי]] [[id:Natsagiyn Bagabandi]] [[ja:ナツァギーン・バガバンディ]] [[pl:Nacagijn Bagabandi]] [[uk:Нацагійн Багабанді]] [[zh:那楚克·巴嘎班迪]] Франц 963 9396 2006-09-01T21:31:19Z Bambuush 171 '''Франц''', [[улс]], [[Европ]]. Газар нутаг 550000 км 2 газар нутагтай. ЕХ-ны газар нутгийн 5ны нэгийг эзлэх баруун [[европа|европын]] хамгийн єргєн уудам нутагтай франц орон нь далайн томоохон бvс нутаг бєгєєд 11 сая км кв газартай эдийн засгийн онцгой бvс юм. Газрын гадаргуу Газрын гадаргын 2/3-г тэгш гадарга эзэлдэг. Томоохон уулс Альпийн нуруу /баруун европын хамгийн єндєр уул ба оргил цэг нь “Mont-Blanc”4807м/, Пиренейн уулс, Юра,Тєв єндєрлєг, Восжийн толгод. Эрэг хавийн газар Далайд 4 гарцтай : хойд хэсгээрээ Ла Манш, Хойд тэнгис, Атлантын далай, газар дундын тэнгис. Франц улс 5500 км эрэг хавийн газар нутагтай. Уур амьсгал Уур амьсгалын гурван тєлєвтэй : баруун хэсэгтээ далайн, ємнє зvгт газар дундын тэнгисийн, тєв ба зvvн хэсгээрээ эх газрын уур амьсгалтай. Хvрээлэн байгаа орчин Хєдєє аж ахуй ба ойн vйлдвэрийн 48 сая га табайгаас 82% нь томоохон хотуудад бий. Франц улсад 136 нэр тєрєл модны эфирийн тос гаргаж авч байгаа нь европийн орнуудын хувьд онцгой тохиолдол юм. Томоохон амьдын тоо цаашид єсєх хандлагатай байгаа. 20 жилийн дотор 2 дахин бор гєрєєс 3 дахин єссєн. Франц улс байгалийнхаа нєєц євийг хадгалан хамгаалахын тулд тєрєєс дараах газруудыг бий болгожээ.Vvнд: Дархан цаазтай газар Байгалийн нєєц газар 132 Биологийн хамгаалалтай бvс нутаг 463 Далайн эрэг хавийг хамгаалах байгууллага 389 газрыг хамгаалалтандаа авчээ. Газар нутгийн 7 % эзлэх хэмжээний бvс нутгийн 35 дархан цаазтай газар байгуулсан. 22,1млрд еврог/145млрд фр/ г хvрээлэн байгаа орчныг хамгаалахад зарцуулсан ба оршин суугч бvрээс 378 евро /2480 фр/ гаргасан. Нийт тєсвийн ¾ -г бохир ус хог хаягдлын асуудлыг шийдвэрлэхэд зарцуулдаг. Олон улсын хэмжээнд НVБ-ээс гаргасан байгаль цаг уур, цєлжилтийн тухай гэрээ, хэлцэлийн ихэнхи нь Франц улс идэвхитэй оролцсоор ирсэн. Хvн ам 2001 оны байдлаар 60,7сая хvн амтай. Нягтшил 1 км.кв.107 Франц улсад 150 000 гаруй оршин суугчидтай 52 томоохон хот суурин газар бий. Эдгээрийг дурьдвал эхний 5 хот Хот хvн ам : 2000 оны байдлаар *1.[[Парис]] 9,8 сая *2.[[Лион]] 1,4 сая *3.[[Марсел]] 1,4 сая *4.[[Лилл]] 1,1 сая *5.[[Тvлvз]] 0,9 сая Засаг захиргааны бvтэц Франц улсад -метрополь нь 22 бvс нутаг 96 мужид хуваагдана. Далайн чанадын 4 муж [[Гуадолоп]], [[Мартиник]], [[Гиан]], Ла [[Реуинион]]. Далайн чанадын газар нутаг Францын Полинез шинэ Галидом, [[Валис ба Футуна]],[[Францын харьяа Австрали]], Антрактидийн газар нутаг. Онцгой статустай газар нутаг [[Майот]], Сант-Пиер-е-Микелон www.outre-mer.gouv.fr [[Category:Европ|Франц]] [[Category:улс|Франц]] [[af:Frankryk]] [[als:Frankreich]] [[an:Franzia]] [[ang:Francland]] [[ar:فرنسا]] [[ast:Francia]] [[be:Францыя]] [[bg:Франция]] [[bn:ফ্রান্স]] [[br:Bro-C'hall]] [[bs:Francuska]] [[ca:França]] [[co:Francia]] [[cs:Francie]] [[csb:Francëjô]] [[cv:Франци]] [[cy:Ffrainc]] [[da:Frankrig]] [[de:Frankreich]] [[el:Γαλλία]] [[en:France]] [[eo:Francio]] [[es:Francia]] [[et:Prantsusmaa]] [[eu:Frantzia]] [[fa:فرانسه]] [[fi:Ranska]] [[fiu-vro:Prantsusmaa]] [[fr:France]] [[frp:France]] [[fy:Frankryk]] [[ga:An Fhrainc]] [[gd:A' Fhraing]] [[gl:Francia - France]] [[gu:ફ્રાઁસ]] [[gv:Yn Rank]] [[he:צרפת]] [[hi:फ़्राँस]] [[hr:Francuska]] [[ht:Frans]] [[hu:Franciaország]] [[hy:Ֆրանսիա]] [[ia:Francia]] [[id:Perancis]] [[ilo:Francia]] [[io:Francia]] [[is:Frakkland]] [[it:Francia]] [[ja:フランス]] [[jbo:fasygu'e]] [[ka:საფრანგეთი]] [[ko:프랑스]] [[ks:फ्रांस]] [[ku:Fransa]] [[kw:Pow Frynk]] [[la:Francia]] [[lad:Fransia]] [[lb:Frankräich]] [[li:Frankriek]] [[lmo:Francja]] [[ln:Falansia]] [[lt:Prancūzija]] [[lv:Francija]] [[mg:Frantsa]] [[mk:Франција]] [[mr:फ्रान्स]] [[ms:Perancis]] [[na:France]] [[nds:Frankriek]] [[nds-nl:Frankriek]] [[ne:फ्रान्स]] [[nl:Frankrijk]] [[nn:Frankrike]] [[no:Frankrike]] [[nrm:France]] [[oc:França]] [[os:Франц]] [[pam:France]] [[pl:Francja]] [[ps:فرانسه]] [[pt:França]] [[rm:Frantscha]] [[rmy:Franchiya]] [[ro:Franţa]] [[ru:Франция]] [[sa:फ्रांस]] [[sc:Frantza]] [[scn:Francia]] [[sco:Fraunce]] [[sh:Francuska]] [[simple:France]] [[sk:Francúzsko]] [[sl:Francija]] [[sq:Franca]] [[sr:Француска]] [[st:France]] [[sv:Frankrike]] [[sw:Ufaransa]] [[ta:பிரான்ஸ்]] [[tet:Fransa]] [[tg:Фаронса]] [[th:ประเทศฝรั่งเศส]] [[tl:Pransya]] [[tpi:Pranis]] [[tr:Fransa]] [[ty:Farāni]] [[ug:فرانسىيە]] [[uk:Франція]] [[ur:فرانس]] [[vec:Franzsa]] [[vi:Pháp]] [[zh:法国]] [[zh-min-nan:Hoat-kok]] [[zh-yue:法國]] Ёрєнхий мэдээлэл 964 8549 2006-08-04T10:24:30Z Jose77 129 restore Газар нутаг 550000 км 2 газар нутагтай. ЕХ-ны газар нутгийн 5ны нэгийг эзлэх баруун европын хамгийн єргєн уудам нутагтай франц орон нь далайн томоохон бvс нутаг бєгєєд 11 сая км кв газартай эдийн засгийн онцгой бvс юм. Газрын гадаргуу Газрын гадаргын 2/3-г тэгш гадарга эзэлдэг. Томоохон уулс Альпийн нуруу /баруун европын хамгийн єндєр уул ба оргил цэг нь “Mont-Blanc”4807м/, Пиренейн уулс, Юра,Тєв єндєрлєг, Восжийн толгод. Эрэг хавийн газар Далайд 4 гарцтай : хойд хэсгээрээ Ла Манш, Хойд тэнгис, Атлантын далай, газар дундын тэнгис. Франц улс 5500 км эрэг хавийн газар нутагтай. Уур амьсгал Уур амьсгалын гурван тєлєвтэй : баруун хэсэгтээ далайн, ємнє зvгт газар дундын тэнгисийн, тєв ба зvvн хэсгээрээ эх газрын уур амьсгалтай. Хvрээлэн байгаа орчин Хєдєє аж ахуй ба ойн vйлдвэрийн 48 сая га табайгаас 82% нь томоохон хотуудад бий. Франц улсад 136 нэр тєрєл модны эфирийн тос гаргаж авч байгаа нь европийн орнуудын хувьд онцгой тохиолдол юм. Томоохон амьдын тоо цаашид єсєх хандлагатай байгаа. 20 жилийн дотор 2 дахин бор гєрєєс 3 дахин єссєн. Франц улс байгалийнхаа нєєц євийг хадгалан хамгаалахын тулд тєрєєс дараах газруудыг бий болгожээ.Vvнд: Дархан цаазтай газар Байгалийн нєєц газар 132 Биологийн хамгаалалтай бvс нутаг 463 Далайн эрэг хавийг хамгаалах байгууллага 389 газрыг хамгаалалтандаа авчээ. Газар нутгийн 7 % эзлэх хэмжээний бvс нутгийн 35 дархан цаазтай газар байгуулсан. 22,1млрд еврог/145млрд фр/ г хvрээлэн байгаа орчныг хамгаалахад зарцуулсан ба оршин суугч бvрээс 378 евро /2480 фр/ гаргасан. Нийт тєсвийн ¾ -г бохир ус хог хаягдлын асуудлыг шийдвэрлэхэд зарцуулдаг. Олон улсын хэмжээнд НVБ-ээс гаргасан байгаль цаг уур, цєлжилтийн тухай гэрээ, хэлцэлийн ихэнхи нь Франц улс идэвхитэй оролцсоор ирсэн. Хvн ам 2001 оны байдлаар 60,7сая хvн амтай. Нягтшил 1 км.кв.107 Франц улсад 150 000 гаруй оршин суугчидтай 52 томоохон хот суурин газар бий. Эдгээрийг дурьдвал эхний 5 хот Хот хvн ам : 2000 оны байдлаар 1.Парис 9,8 сая 2.Лион 1,4 сая 3.Марсел 1,4 сая 4.Лилл 1,1 сая 5.Тvлvз 0,9 сая Засаг захиргааны бvтэц Франц улсад -метрополь нь 22 бvс нутаг 96 мужид хуваагдана. Далайн чанадын 4 муж Гуадолоп, Мартиник, Гиан, Ла Реуинион. Далайн чанадын газар нутаг Францын Полинез шинэ Галидом, Валис ба Футуна,Францын харьяа Австрали, Антрактидийн газар нутаг. Онцгой статустай газар нутаг Майот, Сант-Пиер-е-Микелон www.outre-mer.gouv.fr Тєрийн тэргvvн 966 4765 2004-10-21T07:20:26Z 203.193.57.68 Ерєнхийлєгч бол Їндсэн хуулийн гучдугаар зїйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар тєрийн тэргїїн, Монголын ард тїмний эв нэгдлийг илэрхийлэгч мєн. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Ерєнхийлєгч тєрийн тэргїїний хувьд Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бїрэн эрхт байдлыг хангах ашиг сонирхлын їїднээс хууль тогтоох, гїйцэтгэх, шїїх эрх мэдлийг хэрэгжїїлдэг байгууллагууд зїй зохистой харилцан ажиллахад нь Їндсэн хууль болон бусад хуульд заасан бїрэн эрхийнхээ хїрээнд дэмжлэг нєлєє їзїїлнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгч Монголын ард тїмний эв нэгдлийг илэрхийлэгчийн хувьд їндэсний эв нэгдлийн ашиг сонирхлыг дээдэлж, шаардлагатай їед нийгмийн бїлэг, хэсэг, улс тєрийн хїчнїїдийн хооронд зєвшилд хїрэхэд нь дэмжлэг їзїїлнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñýã Шинэ сонгогдсон Ерєнхийлєгч нь Улсын Их Хурал Ерєнхийлєгчєєр сонгогдсон гэж їзэж бїрэн эрхийг нь хїлээн зєвшєєрсєн хууль гаргаснаас хойш З0 хоногийн дотор Улсын Их Хуралд Їндсэн хуулиар тогтоосон тангараг єргєнє. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 5 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Ерєнхийлєгч бїрэн эрхийнхээ хїрээнд Їндсэн хууль, бусад хуульд нийцїїлэн зарлиг, захирамж гаргана. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 9 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Хууль тогтоомжид нийцїїлэн гаргасан Ерєнхийлєгчийн зарлигийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт бїх нийтээр дагаж мєрдєнє. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 9 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýã Эрх зїйн хэм хэмжээ тогтоосон, нийтээр дагаж мєрдєх зарлиг тїїнд єєрєєр заагаагїй бол тєрийн тєв хэвлэлд албан ёсоор нийтлэгдсэнээс хойш 1О хоногийн дараа, бусад зарлиг, захирамж тэдгээрт єєрєєр заагаагїй бол гарсан єдрєєсєє эхлэн хїчин тєгєлдєр болно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 9 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгчийн зарлиг, захирамжийг Ерєнхийлєгчийн Тамгын газрын даргын зєвшєєрснєєр тєрийн тєв хэвлэлд албан ёсоор нийтлэхээс гадна хэвлэл, мэдээллийн бусад хэрэгслээр нийтэд мэдээлнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 10 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Ерєнхийлєгчийн зарлиг, захирамжийг тєв, орон нутгийн сонин хэвлэлд нийтлэхдээ тєрийн тєв хэвлэлд нийтлэгдсэн албан ёсны эхийг баримтална. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 10 äóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýã Тєрийн байгуулал, улс орны удирдлагын талаархи Ерєнхийлєгчийн бїрэн эрх Улсын Их Хурлын анхдугаар чуулганыг товлон зарлах буюу улс орны чанартай хойшлуулшгїй чухал асуудлыг хэлэлцїїлэхээр Улсын Их Хурлын ээлжит бус чуулган чуулахыг санаачилна. Ерєнхийлєгчийн санаачилгаар ээлжит бус чуулган чуулах бол Улсын Их Хурлын дарга Ерєнхийлєгчтэй тохиролцсон хугацаанд уул чуулганыг товлон зарлана. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Засгийн газар огцорсон, Улсын Их Хурал Ерєнхий сайдыг огцруулах буюу хїсэлтээр нь чєлєєлєх тухай шийдвэр гаргасан, Улсын Их Хурлын анхдугаар чуулганаар Улсын Их Хурлын дарга сонгогдсон, Ерєнхий сайд нас нєгчсєнєєс хойш 14 хоногийн дотор Улсын Их Хуралд олонхи суудал авсан нам буюу намуудын сонгуулийн эвсэл /цаашид "нам" гэх/-тэй, аль ч нам олонхийн суудал аваагїй бол Улсын Их Хуралд суудал авсан намуудтай зєвшилцєн нэр дэвшїїлсэн хїнийг Ерєнхий сайдаар томилох саналыг Улсын Их Хуралд оруулна. Хэрэв Улсын Их Хуралд суудал авсан намуудтай зєвшилцєж нэгдсэн саналд хїрч чадаагїй бол санал нэгдсэн бєгєєд Улсын Их Хуралд авсан суудлын нийлбэр нь Улсын Их Хурлын нийт суудлын 5О-иас дээш хувийг эзэлж байгаа намуудтай зєвшилцєн нэр дэвшїїлсэн хїнийг Ерєнхий сайдаар томилох саналыг Улсын Их Хуралд оруулна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýã Засгийн газрын бїтэц, бїрэлдэхїїн, тїїнд єєрчлєлт оруулах тухай Ерєнхий сайдаас тавьсан саналын талаар тїїнтэй зєвшилцєнє. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñýã Улсын Их Хурлын чуулганд єєрийн тааллаар оролцон улс орны дотоод, гадаад байдлын нэн чухал асуудлаар мэдээлж, тєрийн бодлогын аливаа асуудлаар Улсын Их Хуралд саналаа оруулна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 4 äýõ õýñýã Хууль санаачлах бїрэн эрхийнхээ дагуу боловсруулсан хуулийн болон тїїнтэй холбогдох шийдвэрийн тєслийг хууль тогтоомжид заасны дагуу Улсын Их Хурлын даргад єргєн мэдїїлнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 5 äàõü õýñýã Хууль санаачлагчаас Улсын Их Хуралд єргєн мэдїїлсэн хуулийн тєслийн талаар саналаа илэрхийлж болно. Энэ нь уул хуульд хориг тавих бїрэн эрхээ хэрэгжїїлэхэд саад болохгїй. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 6 äàõü õýñýã Улсын Их Хурлын баталсан хууль, бусад шийдвэрт Їндсэн хуулийн гучин гуравдугаар зїйлийн 1 дэх хэсгийн 1-д зааснаар бїхэлд нь буюу зарим хэсэгт нь хориг тавина. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 7 äàõü õýñýã Монголын ард тїмний эв нэгдэл, улс орны эдийн засаг, улс тєрийн тогтвортой байдлыг хангах, шаардлагатай гэж їзвэл бусад асуудлаар Улсын Их Хуралд болон ард тїмэндээ хандан илгээлт гаргана. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 8 äàõü õýñýã Ард нийтийн санал асуулга явуулах саналыг хууль тогтоомжид заасны дагуу Улсын Их Хуралд оруулна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 9 äºõ õýñýã Улсын Их Хурал бїрэн эрхээ хэрэгжїїлэх боломжгїй гэж їзэж єєрєє тарах шийдвэр гаргахыг Улсын Их Хуралд санал болгох тухайгаа зєвшилцєхєєр Улсын Их Хурлын даргад албан ёсоор мэдэгдэнэ. Улсын Их Хурлын дарга уул саналыг зєвшєєрєєгїй нь Ерєнхийлєгч саналаа Улсын Их Хуралд оруулахад саад болохгїй. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 10 äàõü õýñýã Їндэсний аюулгїй байдал, эв нэгдлийг хангах болон єєрийн бїрэн эрхэд хамаарах бусад асуудлаар Їндсэн хуульд заасны дагуу Засгийн газарт чиглэл єгнє. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 11 äýõ õýñýã Ерєнхийлєгчийн зарлигийн биелэлтийн талаар Засгийн газрын мэдээллийг сонсоно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 12 äàõü õýñýã Засгийн газрын хуралдаанд єєрийн тааллаар оролцож, санал бодлоо илэрхийлнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 13 äàõü õýñýã Улсын Их Хурлаас тодорхойлсон Монгол Улсын дотоод, гадаад бодлогод нийцээгїй їйл ажиллагаа явуулсан болон їйл ажиллагааныхаа хєтєлбєрийг хэрэгжїїлэхгїй байгаа, тїїнчлэн Засгийн газарт чиглэл єгєх тухай Ерєнхийлєгчийн зарлигийг Засгийн газар хэрэгжїїлээгїй нь Ерєнхийлєгчийн бїрэн эрхийг хэрэгжїїлэхэд саад болсон гэж їзвэл Засгийн газрыг огцруулах саналыг Улсын Их Хуралд оруулна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 14 äºõ õýñýã Бїх шатны шїїгчийг хуульд заасны дагуу томилно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 15 äàõü õýñýã Улсын ерєнхий прокурор, тїїний орлогч нарыг томилох тухай саналаа Улсын Их Хуралд оруулна. Улсын Их Хурал уг саналыг татгалзсан бол єєр хїнийг санал болгоно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 16 äàõü õýñýã Тєрийн тамгыг хууль тогтоомжид заасны дагуу барина. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 17 äàõü õýñýã ¯ндэсний аюулгїй байдлыг хангах, улсыг батлан хамгаалах талаархи Ерєнхийлєгчийн бїрэн эрх Монгол Улсын Їндэсний аюулгїй байдлын зєвлєлийг тэргїїлнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Їндэсний аюулгїй байдлыг хангахтай холбогдсон мэдээллийг зохих байгууллагаас гаргуулан авч, шаардлагатай асуудлыг Їндэсний аюулгїй байдлын зєвлєлийн хуралдаанд санаачлан оруулж, холбогдох байгууллага, албан тушаалтанд їїрэг, даалгавар єгч, Їндэсний аюулгїй байдлын зєвлєлийн зєвлємжийн биелэлтэд хяналт тавина. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýã Їндэсний аюулгїй байдлыг хангах эрх ашгийн їїднээс шаардлагатай гэж їзвэл улсын аюулгїй байдлыг хангах байгууллагын тодорхой їйл ажиллагаатай танилцаж, мэдээлэл авна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñýã Батлан хамгаалах, улсын болон эдийн засаг, экологийн аюулгїй байдлыг хангах їїрэг бїхий байгууллагын эрх баригчдын илтгэл, мэдээллийг сонсоно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 4 äºõ õýñýã Цэргийн номлол, зэвсэгт хїчний бїтэц, зохион байгуулалтыг Засгийн газартай тохиролцон тодорхойлж Улсын Их Хуралд єргєн мэдїїлнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 5 äàõü õýñýã Їндсэн хуулийн хорин тавдугаар зїйлийн 2, З дахь хэсэгт заасан онцгой нєхцєл бий болбол Улсын Их Хурлын чуулганы чєлєє цагт, хойшлуулшгїй тохиолдолд улсын нийт нутаг дэвсгэрт буюу зарим хэсэгт нь онц болон дайны байдал зарлах, тїїнчлэн цэрэг хєдєлгєх захирамж єгнє. Энэ тухай Ерєнхийлєгчийн зарлигийг нэн даруй ард нийтэд зарлан мэдэгдэнэ. Онц байдал, дайны байдал зарласан Ерєнхийлєгчийн зарлигийг Улсын Их Хурал уул зарлиг гарснаас хойш долоо хоногийн дотор хэлэлцэж батлах буюу хїчингїй болгоно. Хэрэв Улсын Их Хурал шийдвэр гаргаагїй бол уул зарлиг хїчингїй болно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 6 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгч Їндсэн хуулийн гучин гуравдугаар зїйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар Монгол Улсын зэвсэгт хїчний ерєнхий командлагч байна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 7 äàõü õýñýã Зэвсэгт хїчний ерєнхий штабын даргыг Улсын Их Хуралтай зєвшилцєж томилно. /Энэ хэсэгт 1997 оны 1 дїгээр сарын 9-ний єдрийн хуулиар єєрчлєлт орсон/ Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 8 äàõü õýñýã Бїх нийтийн буюу хэсэгчилсэн цэргийн дайчилгааг хууль тогтоомжид заасны дагуу зарлана. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 9 äºõ õýñýã Зэвсэгт хїчний нийтлэг дїрмїїдийг батална. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 10 äàõü õýñýã Зэвсэгт хїчний дайны їеийн бїтэц, зохион байгуулалт, зэвсэгт хїчнийг дайнд ашиглах ерєнхий тєлєвлєгєєг баталж, цэргийг байлдааны бэлэн байдлын зэргїїдэд шилжїїлэх, байлдааны ажиллагаа эхлэх шийдвэр гаргана. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 11 äýõ õýñýã Дайн бїхий байдал, дайны байдал зарласан тохиолдолд Ерєнхийлєгч зэвсэгт хїчний ерєнхий командлагчийн хувьд хэрэгжїїлэх бїрэн эрхийг хуулиар тогтооно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 12 äàõü õýñýã Гадаад харилцааны талаархи Ерєнхийлєгчийн бїрэн эрх Гадаад харилцаанд Монгол Улсыг бїрэн эрхтэй тєлєєлж, мэдэгдэл, хэлэлцээ хийх, хууль тогтоомжид заасны дагуу Улсын Их Хуралтай зєвшилцєн Монгол Улсын нэрийн ємнєєс олон улсын гэрээ байгуулна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 14 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Гадаад улсад айлчлах болон айлчлалын дїнгийн талаар Улсын Их Хуралд мэдээлэл хийнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 14 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýã Монгол Улсаас гадаад улсад суух бїрэн эрхт тєлєєлєгчийн газрын тэргїїнийг хууль тогтоомжид заасны дагуу Улсын Их Хуралтай зєвшилцєн томилох буюу эгїїлэн татна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 14 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñýã Монгол Улсад суух гадаад улсын бїрэн эрхт тєлєєлєгчийн газрын тэргїїний итгэмжлэх, эгїїлэн татах жуух бичгийг Їндсэн хуулийн гучин гуравдугаар зїйлийн 1 дэх хэсгийн 6-д зааснаар хїлээн авна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 14 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 4 äºõ õýñýã Тодорхой асуудлаар єєрийн бие тєлєєлєгчийг гадаад улсад тїр хугацаагаар томилон ажиллуулна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 14 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 5 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгчийн бусад бїрэн эрх Хууль тогтоомжид заасны дагуу улсын цол, цэргийн дээд цол хїртээх, одон, медалиар шагнах, хїртээсэн цол, шагнасан одон, медалийг хасна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 15 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Їндсэн хуулийн гучин гуравдугаар зїйлийн 1 дэх хэсгийн 8-д зааснаар уучлал їзїїлнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 15 äóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýã Монгол Улсын харъяат болох, харъяатаас гарах асуудлыг хууль тогтоомжид заасны дагуу шийдвэрлэнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 15 äóãààð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñýã Їзэл бодол, улс тєрийн хийгээд шударга ёсны бусад їйл ажиллагааныхаа улмаас хавчигдан мєшгєгдсєн гадаадын иргэн, харъяалалгїй хїн їндэслэл бїхий хїсэлт гаргасан тохиолдолд Монгол Улсад орогнох эрх олгох асуудлыг хууль тогтоомжид заасны дагуу шийдвэрлэнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 15 äóãààð ç¿éëèéí 4 äºõ õýñýã Ерєнхийлєгчид бусад тодорхой бїрэн эрхийг зєвхєн хуулиар олгож болно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 15 äóãààð ç¿éëèéí 5 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгч Їндсэн хуулиар олгосон їндсэн бїрэн эрхээ хэрэгжїїлэхэд шаардагдах тодорхой бїрэн эрх олгох талаар саналаа Улсын Их Хуралд єргєн мэдїїлж болно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 15 äóãààð ç¿éëèéí 6 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгчийн бїрэн эрхээ хэрэгжїїлэх баталгаа Ерєнхийлєгч бїрэн эрхээ хэрэгжїїлэхдээ дараахь баталгаагаар хангагдана: 1/ тїїний бие, нэр тєр, ордон, єргєє, унаа халдашгїй дархан байна; 2/ нийслэл хотод ордон, євєл, зуны єргєєтэй байх бєгєєд тэдгээрийн зардал, їйлчилгээг улс хариуцна; 3/ албан ёсны айлчлал, бїрэн эрхээ хэрэгжїїлэхтэй холбогдсон тєрийн ёслол, хїндэтгэлийн болон бусад арга хэмжээг улсын тєсвєєс санхїїжїїлнэ. Тїїний цалин, жилийн зардлын хэмжээг Улсын Их Хурал тогтооно; 4/ тусгай зориулалтын холбоо, аюулгїй байдлыг хангахаар тоноглогдсон уналгын хэрэгслээр хангагдана; 5/ тїїний амь бие, ордон, єргєє, холбоо, уналгын хэрэгсэл улсын хамагаалалтад байх бєгєєд эхнэр /нєхєр/, насанд хїрээгїй хїїхдийг нь шаардлагатай їед улсын хамгаалалтад авна; 6/ тїїний эрїїл мэндийг онцлон хамгаална. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Åрєнхийлєгч бїрэн эрхийнхээ хугацаанд албан татвараас бусад албан дайчилгаанаас чєлєєлєгдєнє. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгч хамтарсан болон дагнасан хувийн їйлдвэр, аж ахуйн бусад нэгжийн їйл ажиллагаа эрхэлдэг бол бїрэн эрхийнхээ хугацаанд уул нэгжийн ажлыг эрхлэн удирдаж болохгїй. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгч єєрийн хувийн аж ахуй болон ємч эзэмшилтэй нь холбоотойгоор орсон орлогыг жил бїр, албан їйл ажиллагаатай нь холбогдуулан бусдаас єгсєн сарын цалингаас илїї їнэтэй бэлгийн талаар Ерєнхийлєгчийн Тамгын газарт тухай бїр мэдэгдэнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëèéí 4 äºõ õýñýã Ерєнхийлєгч бїрэн эрхээ хэрэгжїїлэхтэй холбогдсон захидал харилцааны нууцыг задруулахыг хориглоно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëèéí 5 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгч бїрэн эрхийнхээ хугацааг дууссанаас эхлэн Засгийн газрын гишїїний тухайн їеийн цалинтай тэнцэх сул цалин насан турш авч, нэгэн бїрэн эрхийнхээс илїїгїй хугацаагаар Улсын Их Хурлаас тогтоосон бусад хангамж эдэлж, улсын хамгаалалтад байна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëèéí 6 äàõü õýñýã Хуулиар бусад баталгаа тогтоож болно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëèéí 7 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгчийн ажлын алба Ерєнхийлєгчийн ажлын алба нь Ерєнхийлєгчийн Тамгын газар мєн. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 17 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Тамгын газрын дїрэм, бїтэц, орон тоо, цалингийн санг зардлынхаа тєсєвт багтаан Ерєнхийлєгч баталж тогтооно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 17 äóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгч Тамгын газрын дарга, зєвлєхийг томилно. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 17 äóãààð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñýã Зєвлєх нь Ерєнхийлєгчид захирагдах боловч тєрийн албан хаагчийн хувьд Тамгын газарт харъяалагдана. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 17 äóãààð ç¿éëèéí 4 äºõ õýñýã Ерєнхийлєгчийн бїрэн эрхийн хугацаа дууссан нь Тамгын газрын дарга, зєвлєхєєс бусад ажилтныг ажлаас нь єєрчлєх їндэслэл болохгїй. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 17 äóãààð ç¿éëèéí 5 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгч їйл ажиллагаагаа явуулахад туслах їїрэг бїхий орон тооны бус зєвлєл, ажлын хэсэг байгуулж болно. Ерєнхийлєгч шаардлагатай гэж їзсэн бусад асуудлаар эрдэм шинжилгээ, судалгааны байгууллага, хамтлагаар судалгаа хийлгэж болно. Їїнд холбогдох хєрєнгийг Ерєнхийлєгчийн жилийн зардалд тусгана. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 17 äóãààð ç¿éëèéí 6 äàõü õýñýã Ерєнхийлєгчийн тамга, хэвлэмэл хуудас Ерєнхийлєгч тогтоосон журмаар їйлдсэн тамга, тєрийн сїлд бїхий хэвлэмэл хуудас хэрэглэнэ. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí òóõàé õóóëèéí 18 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýã Франц улс 967 11899 2007-01-24T11:37:13Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[dv:ފަރަންސޭސިވިލާތް]], [[ml:ഫ്രാന്‍സ്]] '''Франц''', [[улс]], [[Европ]]. Газар нутаг 550000 км 2 газар нутагтай. ЕХ-ны газар нутгийн 5ны нэгийг эзлэх баруун [[европа|европын]] хамгийн єргєн уудам нутагтай франц орон нь далайн томоохон бvс нутаг бєгєєд 11 сая км кв газартай эдийн засгийн онцгой бvс юм. Газрын гадаргуу Газрын гадаргын 2/3-г тэгш гадарга эзэлдэг. Томоохон уулс Альпийн нуруу /баруун европын хамгийн єндєр уул ба оргил цэг нь “Mont-Blanc”4807м/, Пиренейн уулс, Юра,Тєв єндєрлєг, Восжийн толгод. Эрэг хавийн газар Далайд 4 гарцтай : хойд хэсгээрээ Ла Манш, Хойд тэнгис, Атлантын далай, газар дундын тэнгис. Франц улс 5500 км эрэг хавийн газар нутагтай. Уур амьсгал Уур амьсгалын гурван тєлєвтэй : баруун хэсэгтээ далайн, ємнє зvгт газар дундын тэнгисийн, тєв ба зvvн хэсгээрээ эх газрын уур амьсгалтай. Хvрээлэн байгаа орчин Хєдєє аж ахуй ба ойн vйлдвэрийн 48 сая га табайгаас 82% нь томоохон хотуудад бий. Франц улсад 136 нэр тєрєл модны эфирийн тос гаргаж авч байгаа нь европийн орнуудын хувьд онцгой тохиолдол юм. Томоохон амьдын тоо цаашид єсєх хандлагатай байгаа. 20 жилийн дотор 2 дахин бор гєрєєс 3 дахин єссєн. Франц улс байгалийнхаа нєєц євийг хадгалан хамгаалахын тулд тєрєєс дараах газруудыг бий болгожээ.Vvнд: Дархан цаазтай газар Байгалийн нєєц газар 132 Биологийн хамгаалалтай бvс нутаг 463 Далайн эрэг хавийг хамгаалах байгууллага 389 газрыг хамгаалалтандаа авчээ. Газар нутгийн 7 % эзлэх хэмжээний бvс нутгийн 35 дархан цаазтай газар байгуулсан. 22,1млрд еврог/145млрд фр/ г хvрээлэн байгаа орчныг хамгаалахад зарцуулсан ба оршин суугч бvрээс 378 евро /2480 фр/ гаргасан. Нийт тєсвийн ¾ -г бохир ус хог хаягдлын асуудлыг шийдвэрлэхэд зарцуулдаг. Олон улсын хэмжээнд НVБ-ээс гаргасан байгаль цаг уур, цєлжилтийн тухай гэрээ, хэлцэлийн ихэнхи нь Франц улс идэвхитэй оролцсоор ирсэн. Хvн ам 2001 оны байдлаар 60,7сая хvн амтай. Нягтшил 1 км.кв.107 Франц улсад 150 000 гаруй оршин суугчидтай 52 томоохон хот суурин газар бий. Эдгээрийг дурьдвал эхний 5 хот Хот хvн ам : 2000 оны байдлаар 1.[[Парис]] 9,8 сая 2.[[Лион]] 1,4 сая 3.[[Марсел]] 1,4 сая 4.[[Лилл]] 1,1 сая 5.[[Тvлvз]] 0,9 сая Засаг захиргааны бvтэц Франц улсад -метрополь нь 22 бvс нутаг 96 мужид хуваагдана. Далайн чанадын 4 муж [[Гуадолоп]], [[Мартиник]], [[Гиан]], Ла [[Реуинион]]. Далайн чанадын газар нутаг Францын Полинез шинэ Галидом, [[Валис ба Футуна]],[[Францын харьяа Австрали]], Антрактидийн газар нутаг. Онцгой статустай газар нутаг [[Майот]], Сант-Пиер-е-Микелон www.outre-mer.gouv.fr [[Category:Франц улс]] [[Category:Европ]] [[Category:улс]] [[af:Frankryk]] [[als:Frankreich]] [[am:ፈረንሣይ]] [[an:Franzia]] [[ang:Francland]] [[ar:فرنسا]] [[arc:ܦܪܢܣܐ]] [[ast:Francia]] [[bar:Frankreich]] [[be:Францыя]] [[bg:Франция]] [[bn:ফ্রান্স]] [[br:Bro-C'hall]] [[bs:Francuska]] [[ca:França]] [[ceb:Pransiya]] [[co:Francia]] [[cs:Francie]] [[csb:Francëjô]] [[cv:Франци]] [[cy:Ffrainc]] [[da:Frankrig]] [[de:Frankreich]] [[dv:ފަރަންސޭސިވިލާތް]] [[el:Γαλλία]] [[en:France]] [[eo:Francio]] [[es:Francia]] [[et:Prantsusmaa]] [[eu:Frantzia]] [[fa:فرانسه]] [[fi:Ranska]] [[fiu-vro:Prantsusmaa]] [[fr:France]] [[frp:France]] [[fur:France]] [[fy:Frankryk]] [[ga:An Fhrainc]] [[gd:An Fhraing]] [[gl:Francia - France]] [[gu:ફ્રાઁસ]] [[gv:Yn Rank]] [[he:צרפת]] [[hi:फ़्राँस]] [[hr:Francuska]] [[hsb:Francoska]] [[ht:Frans]] [[hu:Franciaország]] [[hy:Ֆրանսիա]] [[ia:Francia]] [[id:Perancis]] [[ilo:Francia]] [[io:Francia]] [[is:Frakkland]] [[it:Francia]] [[ja:フランス]] [[jbo:fasygu'e]] [[ka:საფრანგეთი]] [[kn:ಫ್ರಾನ್ಸ್]] [[ko:프랑스]] [[ks:फ्रांस]] [[ksh:Frankrish]] [[ku:Fransa]] [[kw:Pow Frynk]] [[la:Francia]] [[lad:Fransia]] [[lb:Frankräich]] [[li:Frankriek]] [[lmo:Francja]] [[ln:Falansia]] [[lt:Prancūzija]] [[lv:Francija]] [[mg:Frantsa]] [[mk:Франција]] [[ml:ഫ്രാന്‍സ്]] [[mr:फ्रान्स]] [[ms:Perancis]] [[na:France]] [[nds:Frankriek]] [[nds-nl:Frankriek]] [[ne:फ्रान्स]] [[nl:Frankrijk]] [[nn:Frankrike]] [[no:Frankrike]] [[nov:Fransia]] [[nrm:France]] [[oc:França]] [[os:Франц]] [[pam:France]] [[pl:Francja]] [[pms:Fransa]] [[ps:فرانسه]] [[pt:França]] [[qu:Fransya]] [[rm:Frantscha]] [[rmy:Franchiya]] [[ro:Franţa]] [[roa-rup:Gallia]] [[ru:Франция]] [[ru-sib:Францыя]] [[sa:फ्रांस]] [[sc:Frantza]] [[scn:Francia]] [[sco:Fraunce]] [[sh:Francuska]] [[simple:France]] [[sk:Francúzsko]] [[sl:Francija]] [[so:Faransiiska]] [[sq:Franca]] [[sr:Француска]] [[st:France]] [[sv:Frankrike]] [[sw:Ufaransa]] [[ta:பிரான்ஸ்]] [[tet:Fransa]] [[tg:Фаронса]] [[th:ประเทศฝรั่งเศส]] [[tl:Pransya]] [[tpi:Pranis]] [[tr:Fransa]] [[ty:Farāni]] [[udm:Франция]] [[ug:فرانسىيە]] [[uk:Франція]] [[ur:فرانس]] [[vec:Franzsa]] [[vi:Pháp]] [[vls:Vrankriek]] [[vo:Fransän]] [[war:Fransya]] [[zh:法国]] [[zh-classical:法蘭西共和國]] [[zh-min-nan:Hoat-kok]] [[zh-yue:法國]] Газрын гадаргуу 968 4767 2004-10-21T07:34:04Z 203.193.57.68 Газрын гадаргын 2/3-г тэгш гадарга эзэлдэг. Томоохон уулс Альпийн нуруу /баруун европын хамгийн єндєр уул ба оргил цэг нь “Mont-Blanc”4807м/, Пиренейн уулс, Юра,Тєв єндєрлєг, Восжийн толгод. Уур амьсгал 969 4768 2005-01-24T06:57:38Z Lhagvasuren 20 Уур амьсгалын гурван тєлєвтэй : Баруун хэсэгтээ далайн, ємнє зvгт газар дундын тэнгисийн, тєв ба зvvн хэсгээрээ эх газрын уур амьсгалтай. Ихэнх нутаг нь далайн зєєлєн уур амьсгалтай, 1 сарын дундаж дулааны хэм умарт хэсэгтээ 1-7 градус, ємнєт хэсэгтээ 6-8 градус, 7 сард умартад 16-18 градус, ємнєдєд 20-23 градус.[[Парис]]ын хамгийн єндєр халуун 31.6 градус, хvйтэн нь -6.9 градус. Хvрээлэн байгаа орчин Хєдєє аж ахуй 970 4769 2004-10-21T07:38:23Z 203.193.57.68 Хvрээлэн байгаа орчин Хєдєє аж ахуй ба ойн vйлдвэрийн 48 сая га табайгаас 82% нь томоохон хотуудад бий. Франц улсад 136 нэр тєрєл модны эфирийн тос гаргаж авч байгаа нь европийн орнуудын хувьд онцгой тохиолдол юм. Томоохон амьдын тоо цаашид єсєх хандлагатай байгаа. 20 жилийн дотор 2 дахин бор гєрєєс 3 дахин єссєн. Франц улс байгалийнхаа нєєц євийг хадгалан хамгаалахын тулд тєрєєс дараах газруудыг бий болгожээ.Vvнд: Дархан цаазтай газар Байгалийн нєєц газар 132 Биологийн хамгаалалтай бvс нутаг 463 Далайн эрэг хавийг хамгаалах байгууллага 389 газрыг хамгаалалтандаа авчээ. Газар нутгийн 7 % эзлэх хэмжээний бvс нутгийн 35 дархан цаазтай газар байгуулсан. 22,1млрд еврог/145млрд фр/ г хvрээлэн байгаа орчныг хамгаалахад зарцуулсан ба оршин суугч бvрээс 378 евро /2480 фр/ гаргасан. Нийт тєсвийн ¾ -г бохир ус хог хаягдлын асуудлыг шийдвэрлэхэд зарцуулдаг. Олон улсын хэмжээнд НVБ-ээс гаргасан байгаль цаг уур, цєлжилтийн тухай гэрээ, хэлцэлийн ихэнхи нь Франц улс идэвхитэй оролцсоор ирсэн. Газар нутаг 971 4770 2004-10-21T07:41:30Z 203.193.57.68 550000 км 2 газар нутагтай. ЕХ-ны газар нутгийн 5ны нэгийг эзлэх баруун европын хамгийн єргєн уудам нутагтай франц орон нь далайн томоохон бvс нутаг бєгєєд 11 сая км кв газартай эдийн засгийн онцгой бvс юм. Засаг захиргааны бvтэц 973 4772 2004-10-21T07:46:23Z Lhagvasuren 20 Франц улсад -метрополь нь 22 бvс нутаг 96 мужид хуваагдана. Далайн чанадын 4 муж Гуадолоп, Мартиник, Гиан, Ла Реуинион. Далайн чанадын газар нутаг 974 4773 2004-10-21T07:49:52Z Lhagvasuren 20 Францын Полинез шинэ Галидом, Валис ба Футуна,Францын харьяа Австрали, Антрактидийн газар нутаг. Онцгой статустай газар нутаг Майот, Сант-Пиер-е-Микелон www.outre-mer.gouv.fr Монгол Улсын Их Сургууль 976 9567 2006-09-13T19:31:09Z 210.248.189.164 ==Эрхэм зорилго== МУИС-ийн эрхэм зорилго бол байгаль, нийгэм хvмүүнлэгийн ухааны салбарт, эрдэм шинжилгээний ажлаараа үндэсний цөм байж, нийгэмд манлайлах чадвартай мэргэжилтэн бэлтгэдэг Монгол Улсын тэргүүлэх их сургууль байхад оршино. Монголын нийгмийн хамгийн дэвшилтэт уламжлалыг тусгасан онцлог байгууллагын хувьд МУИС доорхи үнэт зүйлийг дээдэлнэ. :Хүний хүчин зvйл бүтээлч байдлыг хөхүүлэн урамшуулах :Эрдмийн эрх чөлөө ба хариуцлагыг эрхэмлэх :Шударга ёс, нэгдмэл байдлыг дээдлэх ==Сургуулийн тухай== 1940 онд манай улсын ерөнхий боловсролын анхны бүрэн дунд сургууль-нийслэлийн 10 жилийн нэгдүгээр дунд сургууль байгуулагджээ. Ийнхүү манай оронд нэг талаас их, дээд сургуульд элсэх бэлтгэл хангахуйц бүрэн дунд сургуультай болсон, нөгөө талаас улс орны улс төр, нийгэм эдийн засаг, соёлын салбарт төрөл бүрийн мэргэжлийн дээд боловсролтой мэргэжилтэн шаардагдаж эхэлсэнийг харгалзан, үндэсний орчин үеийн их, дээд сургуулийг байгуулах нь нийгмийн зайлшгүй хэрэгцээ бий болжээ. Монгол улс ардчилал, зах зээлийн харилцаанд шилжин орж, нийгмийн амьдралын бүх хүрээг хамарсан өөрчлөлт шинэчлэл хийгдэж буй өнөө үед манай орны их, дээд сургуулиудын өмнө шинэ шинэ зорилт дэвшигдэн гарч ирсэн билээ. 1990-1991 оны хичээлийн жилд тус сургуулиар бэлтгэн гаргаж байгаа бүх мэргэжлийн сургалтын төлөвлөгөөнд суурь боловсролын , мэргэжлийн, мэргэшүүлэх хичээлүүдийн цагийн зохистой харьцааг бий болгох, оюутны бие даан суралцах цагийн хэмжээг нэмэгдүүлэх, сонгон суралцах хэлбэрийг өргөтгөх чиглэлээр эхний өөрчлөлт хийж, бакалаврын суралцах хугацааг 5 жил байсныг 4 жил болгожээ. 1991-1992 оны хичээлийн жилээс бакалавр, магистр, докторын гэсэн шаталсан сургалтанд шилжих болж, эдгээр зэргийн мэргэжлийн тодорхойлолт, сургалтын төлөвлөгөөг шинэчлэн боловсруулсан байна. 1993-1994 оны хичээлийн жилээс сургуулийн хэмжээгээр кредит тогтолцоонд шилжих асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд хичээлд кредит оноох, үүнтэй холбогдуулан сургалтын төлөвлөгөөг шинэчлэн энэхүү шинэчилсэн сургалтын төлөвлөгөөний онцлог нь зах зээлийн нөхцөлд тохируулан сургалтын агуулга, технологийг шинэчлэн боловсронгуй болгох, дээд боловсролын суурь, мэргэжлийн суурь, мэргэжлийн хичээлүүдийн оновчтой харьцааг тогтоох бүх хичээлд кредит цаг харгалзуулах зэрэгт оршиж байлаа. Эл шинэчилсэн төлөвлөгөөг 1994-1995 оны хичээлийн жилээс эхлэн сургалтанд мөрдсөн байна. Сургуулийн аж ахуй үйлчилгээний хэсгийнхэн сургалтын тоног төхөөрөмж, материал хангамж, хичээлийн болон оюутны байрын аж ахуй, эмнэлэг, үйлчилгээ, холбоо, цахилгаан, сантехник, автогражийг хариуцдаг болгожээ. Сургуулийн аж ахуй үйлчилгээний ажилчид сургалт эрдэм шинжилгээний ажил явуулах тохь тухтай нөхцлийг хангахад үйл ажиллагаагаа чиглүүлэн ажиллаж ирлээ. ==Стратеги төлөвлөгөө== Эрхэм зорилгодоо хүрэхийн тулд МУИС дараахь зорилгуудыг дэвшүүлж, хэрэгжүүлэхийг чармайна. Yүнд: :Удирдлагын оновчтой тогтолцоог хөгжүүлэх :Сургалтын хөтөлбөрийг боловсронгуй болгох :Материаллаг орчин, суралцах нөхцлийг сайжруулах :Шилдэг багш, эрдэмтэдтэй байх :Эрдэм шинжилгээний ажлыг өргөжүүлэн гүнзгийрүүлэх :Санхүүгийн найдвартай байдлыг хангах ==Бүрэлдэхүүн сургуулиуд== *[[Математик Компьютерийн Сургууль]] *[[Физик Электроникийн Сургууль]] *[[Мэдээллийн Технологийн Сургууль]] *[[Нийгмийн Шинжлэх Ухааны Сургууль]] *[[Хуульзүйн Сургууль]] *[[Олон Улсын Харилцааны Сургууль]] *[[Монгол Хэл Соёлын Сургууль]] *[[Эдийн Засгийн Сургууль]] *[[Гадаад Хэл Соёлын Сургууль]] *[[Биологийн Факультет]] *[[Геологи Газарзүйн Факультет]] *[[Химийн Факультет]] ==[[МУИС-ийн тvvх]]== ==Гадаад хамтын ажиллагаа== [[МУИС]]-ийн гадаад хамтын ажиллагаатай их сургууль байгууллага: 129 :Ази номхон далайн бүс нутагт: 65 :[[Хойд Америк]]т:8 :[[Европ]]т 56 Шинээр гэрээ байгуулсан болон гэрээ сунгасан гадаадын томоохон сургуулиуд: [[БНХАУ]] :Бээжингийн ИС /2003 онд гэрээг шинэчилсэн/ :Улаанхад дээд сургууль /2003 он хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Зүүн хойд Дүнбэйн ИС /2004 он хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Өвөрмонголын Үндэсний ИС /2004 он хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Өвөрмонголын ИС /2005 онд гэрээг шинэчилсэн/ :БНХАУ-ын Төвийн Үндэсний ИС /2005 он хамтын ажиллагааны гэрээ/ [[ОХУ]] :Москвагийн ИС /2001 онд гэрээг шинэчилсэн/ :Эрхүүгийн ИС /2001 онд гэрээг шинэчилсэн/ :Киргиз-Орос- Слав судлалын ИС /2003 он хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Тувагийн ИС /2002, багш, оюутан солилцоо/ :Элистагийн ИС /багш, оюутан солилцоо/ :Кемеровагийн ИС /1999, хамтын ажиллагааны гэрээ/ [[Европ]]д :Берлины чөлөөт их сургууль /2001, хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Зальцбургийн ИС /Австри, 2002, хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Куфштэйн Тирол ИС /Австри, 2004, хамтын ажиллагааны гэрээ / :Мейний ИC /Франц, 2003, хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Турины ИС /Итали, 2003, хамтарсан сургалтын төв/ :Бранденбургийн ИС /ХБНГУ, 2003, хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Севилийн Их Сургууль /Испани, 2003, хамтарсан сургалтын хөтөлбөр/ :Мюнхений ТИС /ХБНГУ, 2004, хамтын ажиллагааны гэрээ / :Вилниус ИС /Литва, 2004, хамтын ажиллагааны гэрээ / :Касселлийн ИС /ХБНГУ, 2005, хамтын ажиллагааны гэрээ / :Шарль дэ Голлийн нэрэмжит Лилль 3 ИC /Франц, 2005, хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Ле Хаврын ИС /Франц, 2005, хамтын ажиллагааны гэрээ/ Ази, Номхон Далайн бүс нутагт :Солонгосын ахисан түвшний судалгааг дэмжих сан /БНСУ, 2001, судалгаа/ :Ла Троби ИС /Австрали, 2003, хамтарсан сургалт, багш солилцоо/ :Тайваний ШУТИС /Тайвань, 2003, хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Сөүлийн Үндэсний ИС /БНСУ, 2002, багш солилцоо/ :Кокушиканы ИС /Япон, 2002, багш оюутан солилцоо/ :Кангвүний Үндэсний ИС /БНСУ, 2003, багш солилцоо/ :Конгжу Үндэсний ИС БНСУ /2004, багш оюутан солилцоо/ :Кореа ИС /БНСУ, 2004/ :Сеншу ИС /БНСУ, 2004 он гэрээг шинэчилсэн/ :Киргиз, Туркийн Манас ИС /Киргиз, 2004/ :Тайваний Үндэсний ИС /Тайвань, 2005 хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Сунгкюнкван ИС /БНСУ, 2005 хамтын ажиллагааны гэрээ / :Осакагийн ИС /Япон, 2005 он гэрээг шинэчилсэн/ :Ханянг ИС /БНСУ, 2005, хамтын ажиллагааны гэрээ / :Инха ИС /БНСУ, 2005, хамтын ажиллагааны гэрээ / :Инжэ ИС /БНСУ, 2005, хамтын ажиллагааны гэрээ/ [[Хойд Америк]]т :Америкийн Байгалийн Түүхийн Музей /2001, хамтын ажиллагааны гэрээ/ :Индиана ИС /2003 онд гэрээг шинэчилсэн/ Олон улсын боловсролын систем дэх МУИС-ийн оролцоо Олон улсын байгууллага сүлжээ :International Association of Universities :University Mobility in Asia and Pacific :Euro-Asia Pacific University Network :Euro-Asia University Network :Council on International Educational exchange :Union of Northeast Asian 5 Universities :Asia University Federation :Гадаадын их сургуультай хамтарсан хөтөлбөр :Австралийн Ла Тробийн их сургуультай хамтарсан бизнесийн удирдлагын магистрийн хөтөлбөр :Испаний Севилийн их сургууль, Италийн Туриний их сургуультай хамтран хэрэгжүүлж буй ХААЭЗ, газрын менежментийн магистрийн хөтөлбөр :Бельгийн Гентийн их сургуультай хамтран хэрэгжүүлж буй ХАА-н гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдлын магистрийн хөтөлбөр :ХБНГУ-ын Берлиний Чөлөөт их сургууль, БНХАУ-ын Ланжоу их сургуультай хамтарсан байгаль орчны магистрийн хөтөлбөр :ХБНГУ-ын Берлиний Чөлөөт их сургуультай хамтарсан газрын менежментийн магистрийн хөтөлбөр :БНХАУ-ын Хебейн ХААИС-тай хамтарсан Олон улсын худалдааны баклаврийн хөтөлбөр [[Category:Их Сургууль|М]] МУИС-ийн тvvх 977 4776 2004-10-21T09:15:13Z Lhagvasuren 20 МУИС-ийн тvvхийн хуудаснаас 1940 онд манай улсын ерєнхий боловсролын анхны бvрэн дунд сургууль-нийслэлийн 10 жилийн нэгдvгээр дунд сургууль байгуулагджээ. Ийнхvv манай оронд нэг талаас их, дээд сургуульд элсэх бэлтгэл хангахуйц бvрэн дунд сургуультай болсон, нєгєє талаас улс орны улс тєр, нийгэм эдийн засаг, соёлын салбарт тєрєл бvрийн мэрэгжлийн дээд боловсролтой мэрэгжилтэн шаардагдаж эхэлснийг харгалзан, vндэсний орчин vеийн их, дээд сургуулийг байгуулах нь нийгмийн зайлшгvй хэрэгцээ боллоо. Ийм учраас БНМАУ-ын Засгийн газрын 1940 оны ХII сарын 6-ны єдрийн тогтоолоор Улсын их сургууль байгуулахаар шийдвэрлэсэн билээ. Энэ vндсэн дээр 1942 онд МУИС тулгын чулуугаа, тулж анхны хичээлийн жилээ эхэлжээ. 1946 онд МУИС-ийн анхны тєгсєлт болов. Дотооддоо бэлтгэсэн дээд боловсролтой ууган мэрэгжилтнvvд тєрж, хvн хvчний vндэсний чадавхийг сэлбэж, их хэлмэгдvvлэлтийн уршигт vр дагаврыг арилгахад нэгэн чухал хvчин зvйлийн эхлэл тавигдсан байна. МАХН-ын Тєв Хорооны 1947 оны II сарын 1-ний єдрийн 5 дугаар тогтоолоор УИС-ийг Сайд нарын Зєвлєлийн мэдэлд шилжvvлж, Тус сургуулийн захирал, орлогч захирлын эрх хэмжээг Яамны сайд, орлогч сайд нартай дvйцvvлж байжээ. 1946 онд их, дээд сургуулийн багш, эрдэм шинжилгээний ажилтан бэлтгэх зорилгоор МУИС-ийн дэргэд аспирантур байгуулан 1947 оноос элсэлт авч эхлэхэд анх С.Дашиймаа, Г.Аюушжав, Р.Жигжиддорж, Б.Яринпил нарын зэрэг хvмvvс элсэн суралцаж, манай тєгсєгчдийн дотроос анхны эрдэмтэд 1950-иад оны эхээр тєрсєн байна. МУИС vvсэл, хєгжлийнхээ эхний жилvvдэд vндэсний дээд боловсролтой сэхээтний бvхэл бvтэн vеийг тєрvvлж, монголын тvvхэнд томоохон vvрэг гvйцэтгэсэн юм. Энэхvv гавъяаг тєр засгаас єндрєєр vнэлж БНМАУ-ын Ардын Их хурлын тэргvvлэгчдийн 1957 оны Х сарын 5-ны єдрийн зарлигаар МУИС-ийг "Хєдєлмєрийн гавъяаны улаан тугийн одон"-гоор шагнасан байна. 1970-аад оноос МУИС-ийн хєгжил улам эрчимжжээ. Тус сургууль манай орны олон дээд сургуулийг єєрєєсєє тєрvvлэн, дэлхийн олон орны vндэсний их сургуулийн зиндаанд дєхєж очиж, жам ёсны гольдорлоороо хєгжих замд баттай оржээ. МУИС бол манай улсын их, дээд сургуулиудын "загалмайлсан эцэг", эс бєгєєс тээж тєрvvлсэн "ачит эх" нь гэж хэлж болно. Ийм ч учраас 1971 онд Ардын хувьсгалын 50 жилийн ойгоор МАХН-ын Тєв Хороо, БНМАУ-ын АИХ-ын Тэргvvлэгчид, МYЭ-ийн Тєв Зєвлєл, МХЗЭ-ийн Тєв Хорооны vvрд хадгалах туг дипломоор МУИС-ийг шагнасан байна. Монгол улс ардчилал, зах зээлийн харилцаанд шилжин орж, нийгмийн амьдралын бvх хvрээг хамарсан єєрчлєлт шинэчлэл хийгдэж буй єнєє vед манай орны их, дээд сургуулиудын ємнє шинэ шинэ зорилт дэвшигдэн гарч ирсэн билээ. 1990-1991 оны хичээлийн жилд тус сургуулиар бэлтгэн гаргаж байгаа бvх мэрэгжлийн сургалтын тєлєвлєгєєнд суурь боловсролын , мэрэгжлийн, мэрэгшvvлэх хичээлvvдийн цагийн зохистой харьцааг бий болгох, оюутны бие даан суралцах цагийн хэмжээг нэмэгдvvлэх, сонгон суралцах хэлбэрийг єргєтгєх чиглэлээр эхний єєрчлєлт хийж, бакалаврын суралцах хугацааг 5 жил байсныг 4 жил болгожээ. 1991-1992 оны хичээлийн жилээс бакалавр, магистр, докторын гэсэн шаталсан сургалтанд шилжих болж, эдгээр зэргийн мэрэгжлийн тодорхойлолт, сургалтын тєлєвлєгєєг шинэчлэн боловсруулсан байна. 1993-1994 оны хичээлийн жилээс сургуулийн хэмжээгээр кредит тогтолцоонд шилжих асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд хичээлд кредит оноох, vvнтэй холбогдуулан сургалтын тєлєвлєгєєг шинэчлэхэд сургуулийн хэмжээнд баримтлах нэгдсэн зарчмыг боловсруулан хэрэгжvvлж эхэлсэн байна. Энэ vндсэн дээр бакалаврын зэргийн сургалтын 43 салбарын 60 гаруй мэрэгжлийн сургалтын тєлєвлєгєєг шинэчилжээ. Энэхvv шинэчилсэн сургалтын тєлєвлєгєєний онцлог нь зах зээлийн нєхцєлд тохируулан сургалтын агуулга, технологийг шинэчлэн боловсронгуй болгох, дээд боловсролын суурь, мэрэгжлийн суурь, мэрэгжлийн хичээлvvдийн оновчтой харьцааг тогтоох /мэрэгжил бvрийн онцлогоос хамаарах авч сургуулийн хэмжээгээр дунджаар 3:5:2 гэсэн харьцаатай байлаа/ бvх хичээлд кредит цаг харгалзуулах зэрэгт оршиж байлаа. Эл шинэчилсэн тєлєвлєгєєг 1994-1995 оны хичээлийн жилээс эхлэн сургалтанд мєрдсєн байна. 1991 оноос тус сургууль аспирантурын элсэлтийг бие даан явуулж анхлан 8 аспирантыг уралдаант шалгалтаар элсvvлжээ. 1993-1994 оны хичээлийн жилд тус сургуулийг анх удаа 13 хvн тєгсч, магистрын зэрэг авсан байна. Ийнхvv эхэлсэн шаталсан сургалтын тогтолцоо улам єргєжин хєгжиж, 1992-1993 оны хичээлийн жилийн байдлаар бакалаврын болон магистр, докторын сургалтанд хамрагдан суралцагчдын тооны харьцаа 67:12 байсан бол 1997-1998 онд 9:1 болж, магистрын докторын сургалтанд хамрагдагсадын тоо vлэмж єссєн учир энэ хичээлийн жилд магистр, докторын сургалтын албыг шинээр байгуулсан юм. МУИС 1999 оны Y сард Дээд боловсролын магадлан итгэмжлэх vндэсний зєвлєлийн шийдвэрээр анх удаа дээд боловсролын сургалтын байгууллагын магадлан итгэмжлэл хийлгэсэн билээ. 2000 оны III сард сургалтын процессийн удирдлага зохион байгуулалт сургалтын технологийг боловсронгуй болгох, чанарыг сайжруулах зорилгоор бvрэлдэхvvний сургууль, [[факультет]] бvрд сургалтын албыг туршилтын журмаар 2 жилийн хугацаагаар байгуулан ажиллуулсан ба 2002 оны IY сард уг ажлын дvнг захирлын зєвлєлгєєнєєр хэлэлцэн цаашид vргэлжлvvлэн ажиллуулахаар шийдвэрлэжээ. Ийнхvv сургалтын vйл ажиллагаа, тvвшинг дэлхийн шилдэг их сургуулиудын жишигт хvргэх талаар шинэ шинэ алхам хийж байна. Сургалт судалгааны ажлын нэгдлийг хангах, сургалтын чанарыг сайжруулах, профессор багш нарыг эрдэмжvvлэх ажлыг эрчимжvvлэх нь манай сургуулийн гол баримталдаг зарчим болж уламжлагдаж ирлээ. МУИС-ийн эрдэмтэн, багш нарын судалгааны ажил нь тєрєлх эх орныхоо байгалийн баялаг, ургамал, ан амьтан, газар шороо, эрдэс чулуулаг, тvvх, соёлын дурсгалт зvйлийг судлан шинжлэх ажлаар эхэлжээ. 1988 онд "МУИС-ийн эрдэм шинжилгээний ажлыг хєгжvvлэх тухай" БНМАУ-ын Сайд нарын Зєвлєлийн 171-р тогтоол гарч, эрдэм шинжилгээний хэд хэдэн бие даасан асуудал шийдэх лаборатори, ажилтны орон тоо баталж байжээ. Энэ нь МУИС-д эрдэм шинжилгээний ажлыг эрчимжvvлэх, шинжлэх ухааны орчин vеийн тэргvvлэх чиглэлvvдийг хєгжvvлэхэд чухал тvлхэц болсон юм. Туулсан замаа эргэн харахад МУИС-ийн эрдмийн чадавх зохих тvвшинд хvрсэн, байгаль нийгэм, хvмvvнлэгийн ухааны чиглэлээр улс орны шинжлэх ухааны ємнє дэвшигдсэн асуудлыг бие даан шийдвэрлэж чадах боловсон хvчний нєєц, зохих материаллаг баазтай болжээ. Багш эрдэм шинжилгээний нийт ажилтны 50 шахам хувь нь эрдмийн зэрэгтэй, судалгааны ажлын зохих туршлагатай боллоо. Эдvгээ эрдэм судлалын ажлыг тус сургуулийн хэмжээнд эрдэм шинжилгээний хvрээлэн/тєв болон тэнхимvvд гэсэн хоёр vндсэн субъект голлон эрхэлж байна. Тус сургуульд єнєєдєр эрдэм шинжилгээний 11 хvрээлэн/тєв ажиллаж байна. Манай сургуулийн гол хєдєлгєгч хvч нь профессор багш нар агаад тэднийг чадваржуулахад уламжлал ёсоор ихэд анхаарч иржээ. Багш нарын мэрэгжлийн зэргийг тогтоох ажлыг 1995-1996 оны хичээлийн жилд хийж, 37 хvнд зєвлєх багш, 52 хvнд тэргvvлэх багш, 30 хvнд заах аргач багшийн мэрэгжлийн зэрэг олгосон байна. Энэ журам 1997-1998 оны хичээлийн жил хvртэл мєрдєгдєж байсан ба профессор багш нарын сургалтын ажлын vр дvнг кредит цагаар vнэлэх журамд шилжиж, багш нарын орон тоо vнэлгээний зааврыг шинэчилсэнтэй холбогдон МУИС-ийн багш нарыг тухайн салбар мэрэгжлийн чиглэлээр хийж буй сургалт судалгааны ажлын чанар, vр дvн магистрант, докторант нарыг дагалдуулан сургах чадвар зэргийг харгалзан профессор (тэргvvлэх профессор, профессор, дэд профессор), багш (ахлах багш, багш, дагалдан багш) гэсэн 6 шатлалтай орон тоон дээр хєдєлмєрийн гэрээгээр ажиллуулах болжээ. МУИС хэмээх єнєр гэр бvлийн гишvvдийн ихэнх нь тус сургуульд суралцагч оюутан залуучууд юм. 1990-1991 оны хичээлийн жилд vндсэн болон бэлтгэл ангид 2033 оюутан суралцаж байсан бол 2001-2002 оны хичээлийн жилд бакалаврын зэргийн сургалтанд єдєр, орой, эчнээ хэлбэрээр 7100 гаруй оюутан, магистр, докторын зэргийн сургалтанд 1300 гаруй суралцагч, нийт 8500 шахам суралцагч суралцаж байлаа. Єнгєрсєн 2003 онд манай эрдмийн хамт олон 600 профессор багш, 10000 оюутан, 2000 магистрант/докторант, байгалийн ухааны гvнзгийрvvлсэн сургалттай "Байгаль эх" ахлах сургуульд 120 гаруй сурагчтайгаар ажиллаж, сургалтын орчин нєхцлийг сайжруулах талаар багагvй амжилт оллоо. Єнгєрсєн оны мєн vетэй харьцуулахад профессор багш нарын эгнээ 60 орчим залуу багш, судлаачдаар єргєжсєний дотор эрдмийн зэрэгтэй багшийн тоо 30-аар нэмэгдсэн байна. Мєн профессор багш нар олон тооны нэг сэдэвт бvтээл, ном сурах бичиг бvтээн туурвиж, гарын авлага, зєвлємж, аргачлал бичиж суралцагчдын хvртээл болгосон байна. 1942 онд МУИС-ийн оюутны зєвлєл vvсэн байгуулагдсан нь оюутны хэмээх тодотголтой Монголын анхны олон нийтийн байгууллага байсан юм. Энэ байгууллагын vйл ажиллагаа, бvтэц зохион байгуулалтанд 1990-ээд оны дунд vеэс ихээхэн єєрчлєлт гарчээ. 1996 онд МУИС-ийн оюутны амьдралд єєрєє удирдах ёсыг хэрэгжvvлэх зорилгоор оюутны байгууллагыг шинэчлэн, Оюутны холбоо, Оюутан конгрессийг байгуулсан байна. 1997-1998 оны хичээлийн жилд Эдийн засгийн сургууль ТАСИС тєслийн хvрээнд ДАТАКОМ тєвтэй радиомодемоор холбогдон тус салбарын багш, оюутнууд интернет ашиглах бололцоо анхлан бvрдсэн ба1999 оны II сард хичээлийн байруудыг холбосон сvлжээ ашиглалтанд оржээ. Багш нарын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд зориулан 1991-1992 оны хичээлийн жилд 60 айлын сууцыг тvрээсээр авч ашиглаж эхлэсэн 1994 оны Y сард гэрээлэн бариулсан 36 айлын орон сууцыг ашиглалтанд оруулсан байна. 2001 оны VI сард БНСУ-ын Дангvгийн их сургуультай хамтарсан шvдний эмнэлгийг байгуулсан нь сургуулийн хамт олны эрvvл мэндийг хамгаалахад ачтай vйл болсон билээ. Их сургуулийн хэвийн vйл ажиллагааг хангахад шаардлагатай санхvvгийн нєєц 1990-ээд оны эхэн vед vлэмж хvнд байсан авч II хагасаас байнга тогтвортой дээшлэх хандлага ажиглагдаж байна. Сvvлийн жилvvдэд МУИС орлогоо нэмэгдvvлэх зарим арга хэмжээг авч хэрэгжvvлж байна. 1997 онд "МУИС"-Хєгжлийн санг єєрийн сургуулийг хєгжvvлэхэд хєрєнгє санхvvгийн дэмжлэг туслалцаа vзvvлэх зорилгоор байгуулжээ. Тус сан нь анги, танхим, кабинет, лабораторийг шинэчлэх, шинээр байгуулах, орчин vеийн сургалтын тоног тєхєєрємжєєр тоноглох, ном сурах бичиг гарын авлага хэвлvvлэх, гадаад харилцааг хєгжvvлэх, эрдэм шинжилгээний тєслийг хэрэгжvvлэх, багш нарын мэрэгжлийг дээшлvvлэх, багш, оюутан ажилтан нарын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд санхvv, хєрєнгийн туслалцаа vзvvлэхэд vйл ажиллагаагаа голлон чиглvvлж байна. Зєвхєн 1999-2002 онд 99 багшид 90 гаруй ном сурах бичгээ хэвлvvлэхэд зориулж 90 гаруй сая тєгрєгийн эргэж тєлєгдєх нєхцєлтэй, хєнгєлєлттэй зээлийг олгож, 14 лаборатори, кабинетийг байгуулахад хєрєнгийн дэмжлэг vзvvлжээ Европын холбооны "ТАСИС" хєтєлбєрийн хvрээнд МУИС-ийн санхvv бvртгэлийг сайжруулах тєслийг 2001-2002 оны хичээлийн жилээс хэрэгжvvлж байна. Энэ тєслийг хэрэгжvvлснээр тус сургууль санхvvгийн удирдлагын шинэ тогтолцоонд орж, бvрэлдэхvvний нэгжvvдийг зардлын тєв болгон санхvvжvvлэх тайлан, удирдлагын шуурхай мэдээллийг цаг тухайд нь гаргахад чухал тvлхэц болох юм. Сургуулийн аж ахуй vйлчилгээний хэсгийнхэн сургалтын тоног тєхєєрємж, материал хангамж, хичээлийн болон оюутны байрын аж ахуй, эмнэлэг, vйлчилгээ, холбоо, цахилгаан, сантехник, автогражийг хариуцдаг болгожээ . Сургуулийн аж ахуй vйлчилгээний ажилчид сургалт эрдэм шинжилгээний ажил явуулах тохь тухтай нєхцлийг хангахад vйл ажиллагаагаа чиглvvлэн ажиллаж ирлээ. Даяаршил, єєрчлєлт шинэчлэлийн жилvvдэд Монгол улсын гадаад бодлогод ихээхэн дэвшил гарсан билээ. Энэ нь ч манай сургуулийн гадаад харилцаа єргєжин хєгжих аятай боломжийг бvрУИСсургуулиудын холбоо (IAU) Ази номхон далайн их сургуулийн солилцоо (UMAP), Олон улсын Боловсролын солилцоо (CIEE), Европ-Азийн их сургуулийн сvлжээ (EAUN) -ний гишvvн юм. 1991-1992 оны хичээлийн жилээс Засгийн газар хоорондын шинжлэх ухаан, боловсрол, соёлын салбарт хамтран ажиллах хэлэлцээрийн хvрээнд олон орны их сургуулиудтай хамтын ажиллагааны гэрээ хэлэлцээрийг шинээр байгуулах, шинэчлэх ажил хийгдлээ.1990 - 2002 онд МУИС нь гадаадын 80 гаруй их сургууль, шинжлэх ухааны байгууллагатай шууд хамтын ажиллагаа тогтоосон байна. Тус сургуульд байгуулагдсан анхны цаг vеэс эхлэн гадаадын оюутан суралцаж эхэлсэн ба Япон, Солонгос, ОХУ, БНХАУ, Турк, Чех, Англи, Казакстан зэрэг орноос 150 гаруй оюутан эдvгээ суралцаж байна. Тус сургуулийн гадаад хэл, соёл, орон судлал, олон улсын харилцаа, эдийн засаг, хууль, газар зvй, социологи, улс тєрийн шинжлэх ухааны салбарт гадаадын зочин профессор багш нар ажилаж байна. Их сургууль шилдэг багш, эрдэмтэдтэй байх стратегийг баримтлан тэднийг тогтвор суурьшилтай ажиллуулах, оюуны vйл ажиллагааг нь хєхvvлэн дэмжих, хєгжvvлэх бодлогыг анхаарлын тєвд байлгаж иржээ. Їvний нэг илрэл нь жилд дунджаар 30 гаруй багш нарыг урт богино хугацаагаар гадаадад мэргэжил дээшлvvлж, томилолтоор ажиллуулж байна. МУИС-ийн хєгжилд ЖАЙКА, КОЙКА, ДААД, ТИКА, ТАСИС, Соросын сан зэрэг олон улсын байгууллагууд ихээхэн тусламж дэмжлэг vзvvлж байгаа билээ. МУИС тус сургуулийн хєгжил болон шинжилгээ судалгааны ажил, олон улсын нийгэм хvмvvнлэгийн хэрэгт бодитой хувь нэмэр оруулсан гадаадын нийгэм улс тєрийн зvтгэлтэн эрдэмтдэд МУИС-ийн "хvндэт доктор", "хvндэт профессор" цол хvртээдэг уламжлалтай билээ. Зєвхєн 1991-2002 онд ЮНЕСКО-гийн ерєнхий захирал доктор Федерико Майор, Кончиро Мацуура, Москвагийн Улсын Их сургуулийн захирал В.А. Садовничий, АНУ-ын тєрийн нарийн бичгийн дарга агсан Ж.Бейкер, Малайз улсын ерєнхий сайд Махитир Бин Мохамед, Казакстан улсын ерєнхийлэгч Н.А.Назарбаев, Австри улсын Їндэсний хурлын дарга Хайнц Фишер, БНСУ-ын Дангvvгийн их сургуулийн ерєнхийлэгч Чун Сик Чан, Дубна хот дахь ЦШНИ-ийн захирал В.Г.Кадышевский, Японы Аго Шу буддын шашны байгууллагын тэргvvн Сейю Кирияма, мєн улсын Сока Гаккай Интернейшнэлийн ерєнхийлэгч Дайсаку Икэда, ХБНГУ-ын Эрдмийн солилцооны албаны (ДААД) ерєнхийлэгч Теодор Берхем, Хьюндэй Киа Моторс группийн ерєнхийлэгч Чан Мон Кv, Дээрхийн гэгээн XIY далай лам Данзанжамц нар "МУИС-ийн хvндэт доктор" хэмээх эрхэм хvндтэй цолыг хvртсэн байна МУИС сургалт судалгааны ажлын зэрэгцээ биеийн тамир, спорт, соёл олон тvмний єргєн цар хvрээтэй ажлыг хамт олон, олон нийтийн дунд зохион байгуулж ирлээ. МУИС улсын хэмжээнд математик, хими, биологи, физик, газар зvй, монгол хэл, мэдээлэл зvй зэрэг салбараар ерєнхий боловсролын дунд сургуулийн сурагчдын дунд олимпиад зохион байгуулан явуулдаг уламжлал нэгэнтээ тогтсон билээ. Мєн их сургууль, коллежийн оюутнуудыг хамран газар зvйн, химийн, монгол хэлний гэх мэт шинжлэх ухааны салбараар олимпиад зохион байгуулдаг боллоо. 1995 онд тус сургуулийн 50 дахь тєгсєлт болж, эл тэмдэглэлт vйл явдлыг тохиолдуулан сургуулийн тvvхэн замнал vйл ажиллагааг радио телевиз, сонин хэвлэлээр сурталчлах ажил зохион байгуулсны сацуу "МУИС-ийг тєгсєгчид, дэмжигчдийн холбоог шинэчлэн байгуулжээ. Тус сургуулийн профессор багш нарын нийгмийн идэвх єсч, олон арван тєрийн бус байгууллагыг vvсгэн санаачилж, толгойлон ажиллаж байна. Багш нар тєрийн бус байгууллагын ажилд оролцохдоо тус сургуулийн гадаад харилцааг єргєтгєх, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын санхvvжилтийн эх vvсвэр олох, мэрэгжил нэгтнvvдээ судалгааны ажилд тєвлєрvvлэх чиглэлтэй хичээнгvйлэн ажиллаж байна. Факультет 978 4777 2004-10-21T09:18:20Z Lhagvasuren 20 [[Биологийн Факультет]] [[Химийи Факультет]] Биологийн Факультет 979 7420 2006-01-28T02:02:17Z 70.105.20.168 #redirect [[Товч тїїх]] Франц улс Хvн ам 980 4779 2004-10-21T09:21:58Z 203.193.57.68 2001 оны байдлаар 60,7сая хvн амтай. Нягтшил 1 км.кв.107 Франц улсад 150 000 гаруй оршин суугчидтай 52 томоохон хот суурин газар бий. Эдгээрийг дурьдвал эхний 5 хот Хот хvн ам : 2000 оны байдлаар 1.Парис 9,8 сая 2.Лион 1,4 сая 3.Марсел 1,4 сая 4.Лилл 1,1 сая 5.Тvлvз 0,9 сая Биологийн факультет 982 9440 2006-09-08T15:24:58Z Bambuush 171 [[Товч тїїх]] руу зөөгдлөө [[Биологийн факультет]] Тус факультетийн анхны їндэс суурь нь МУИС їїсэн байгуулагдсан эхний жил буюу 1942 онд Багш Нарын Факультетийн бїрэлдэхїїнд байгуулагдсан Биологийн тэнхим юм. Тус тэнхим нь тухайн їед хїн эмнэлэг, мал эмнэлэг, багш нарын ангийн оюутнуудад биологийн мэргэжлийн хичээлїїдийг заах ажлыг хариуцан гїйцэтгэж байжээ. Анхны жилїїдэд ЗХУ-ын эрдэмтэн багш нар урилгаар ирж тус тэнхимд мэргэжилтэн багшаар ажиллаж байв. Тухайлбал, нэрт эрдэмтэн, амьтан судлаач профессор А. Г. Банников (1942-1949 онуудад), ургамал судлаач, профессор А. А. Юнатов (1942-1948), амьтан судлаач, профессор В. Н. Скалон (1945-1951) нар хичээл заахын зэрэгцээ Монгол орны амьтан, ургамлын аймгийн судалгааг хийж, оюутан залуучуудыг дагалдуулан сургаж байлаа. Зїїн гар талын зураг дээр арын эгнээний зїїн гар талаас 2-дахь нь анхны биологийн тэнхмийн эрхлэгч проф. А. Г. Банников, 3-дахь нь проф. А. Дашдорж, євєр эгнээнд проф. Н. Даваа, А. Цэндсїрэн, К. Улыкпан нар. Монгол орны амьтны аймаг, ургамалжилтын судалгааны чиглэлээр хийсэн тэдний анхны судалгаа шинжилгээний їр дїнгїїд МУИС-ийн Эрдэм шинжилгээний бичгийн эхний дугаарт 1946 онд хэвлэгдсэн байдаг. Тэдгээр бїтээлїїд хожим нь шинжлэх ухааны монографи болон хэвлэгдсэн бєгєєд манай орны ургамал, амьтны аймгийн ангилал зїй, экологи, биогеографийн талаархи їндсэн гол бїтээлїїд болон єнєє хїртэл залуу судлаач, оюутан суралцагсдад хэрэглэгдсээр байгаа билээ. Хожим нь, тухайлбал 1958 оноос Москвагийн их сургуулийн профессор Н.П.Наумов (1958), Г.П.Дементьев (1958, 1961), Б.А.Кузнецов, О.В.Жаров (1976. 1977), Д.И.Комарников (1977), К.Д.Хлудеев (1978, 1979) нарын нэрт эрдэмтэд урилгаар ирж ажиллаж байжээ. Биологийн тэнхим нь Химийн тэнхимтэй хамтран 1951 оноос эхлэн дунд сургуулийн хими-биологийн багш бэлтгэх їїрэг бїхий тусгай салбар болон їйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн юм. Хими, биологийн салбар нь єргєжин тэлсээр 1958 онд газарзїй, геологи, физик, математикийн салбарыг єєртєє нэгтгэсэн Байгалийн Ухааны Факультет болон зохион байгуулагджээ. Баруун гар талын зураг дээр проф. Д. Цэвэгмид, проф. А. Дашдорж нар Монголын анхны биологчидын хамт хээрийн судалгааны їед. Тус тэнхимээс 1959 онд ХААДС-ийн биологийн тэнхим, 1961 онд ШУА-ийн Байгалийн Ухааны Хїрээлэнгийн Амьтан судлалын сектор тус тус салбарлан байгуулагдажээ. Биологийн тэнхим нь 1963 онд Амьтан судлал, Ургамал судлалын тэнхим болон салбарлаж, хожим нь 1982 онд Биохими-микробиологийн тэнхим, 1988 онд Экологи, Генетикийн тэнхимїїд тус тус байгуулагджээ. Дээр дурьдсан биологийн мэргэжлийн тэнхимїїд нэгдэн 1991 онд Биологийн Сургалт-Эрдэм Шинжилгээний Хїрээлэн болон зохион байгуулагдсан бєгєєд тус хїрээлэнгийн бїрэлдэхїїнд Биофизикийн тэнхим, Уургийн химийн лаборатори, Ой судлалын тэнхимїїд нэмж харьяалагдсан юм. Ийнхїї тус салбар нь нарийн мэргэжлийн 8 тэнхим, лабораторийг багтаасан биологийн шинжлэх ухааны чиглэлээр сургалт, эрдэм шинжилгээний ажил эрхэлдэг томоохон тєв болсон бєгєєд 1996 онд Биологийн Факультет болон єргєжиж МУИС-ийн бїрэлдэхїїний їндсэн нэгж болон їйл ажиллагаагаа явуулж байна. Зїїн гар талын зураг дээр МУИС-ийн хїндэт проф. Др. М. Штїбэ (Герман), проф. Н. Даваа, проф. А. Дашдорж нар 1975 онд. Тус факультетэд Монголын ууган биологич-эрдэмтэн, Монгол Улсын анхны гавъяат багш, ШУА-ийн сурвалжлагч гишїїн, доктор профессор Д.Цэвэгмид, нэрт эрдэмтэн, загас судлаач профессор А.Дашдорж, Монгол Улсын гавъяат багш, академич Н.Даваа, Монголын ууган шавьж судлаач эрдэмтэн доктор, профессор А.Цэндсїрэн, ургамал судлаач академич Ц.Даваажамц, академич Н. Єлзийхутаг, шувуу судлаач академич А.Болд, паразит судлаач профессор Г.Данзан нарын эрдэмтэн багш нар ажиллаж байлаа. Тїїнчлэн тус салбарыг тєгсєгчдєєс олон арван нэрт эрдэмтэд, хєдєлмєрийн сайчууд тєрєн гарсан юм. Тухайлбал, Монгол Улсын шинжлэх ухааны гавъяат зїтгэлтэн, академич А.Дулмаа, Монгол Улсын гавьяат багш, академич О.Шагдарсїрэн, Монгол Улсын тєрийн шагналт, доктор О. Батмєнх, тєрийн шагналт, биологич Ж. Цэрэндэндэв, академич Н. Єлзийхутаг, академич А. Болд, профессор А. Цэндсїрэн, профессор Г. Эрдэнэжав, профессор Г. Данзан, профессор Х. Мєнхбаяр, профессор Ц. Цэндээхїї, профессор К. Улыкпан, профессор Г. Цэрэнбалжид нар бєгєєд эдгээр эрдэмтэн судлаачид тус оронд биологийн шинжлэх ухааныг хєгжїїлэх, їндэсний биологич мэргэжилтнїїдийг бэлтгэн гаргахад їлэмж их хувь нэмэр оруулсан юм. Баруун гар талын Зураг дээр баруун гараас проф. О. Шагдарсїрэн, проф. Ц. Жамсран, проф. К. Улыкпан, проф. Ц. Цэндээхїї, проф. Д. Сумъяа нар 2002 онд. Шашин 985 6045 2005-07-10T21:24:57Z Kwant 41 Д.Батсүх БУДДЫН ШАШНЫ ТҮҮХ Аливаа шашин тухайн эриний ард түмний соёл иргэншлийн нэгэн гол хэсэг , түүнийг агуулан хадаглагч хүч нь болж байдаг. Энэхүү соёл иргэншлийн гол хэсэг болох шинжлэх ухааныг ангилалын тодорхой хуваарьт оруулах шаардлага аяндаа гарч ирдэг. Энэ ангилалын эхэн хэсэг нь түүхийн хэсэг , удаах нь судлалын хэсэг , эцсийнх нь дүгнэлт тодорхойлолтын хэсэг болдог. Хүн төрөлхтний түүхэнд олон шашин буй болж өөр өөрсдийн номлолын дагуу ертөнцийг үзэх үзлээ боловсруулж иржээ. Эдгээрээс дэлхийд үндсэн шашин гэж тооцогддог [[Буддын шашин]] 2545 жил , [[Христосын шашин]] 2000 жил , [[Исламын шашин]] 1521* жил оршин сургааль номлолоо хөгжүүлж ирсэн байна. Буддын шашин нь Ази тив түүний дорно дахинаа үүсэж , дэлгэрэн тархаж дэлхийн энэ бүс нутгийн хүн ардын соёл иргэншлийн үндэс болон хөгжиж иржээ. Буддын шашныг үндэслэгч Шакъямуни Гуатама нь түүхт бие хүн байсан бөгөөд эртний Энэтхэг орны хойт зүгт орших Шагж вангийн мэдлийн нутагт буюу одоогийн Балбын Люмбинид хаан хөвгүүн болж мэндэлсэн гэж эртний түүх шаштирт тэмдэглэгдсэн байдаг. Тэрээр 29 нас хүртлээ хааны ордонд амьдран эхнэр хүүхэдтэй болсон хойноо амьдралыг судлах зорилго тавьжээ. Ийнхүү ордноос гарч 6 жил ууланд суун даяан хийн гэгээрч , хутагтын дүрийг олон " Хутагтын Дөрвөн Үнэн " - ий сургаалийг айлдсан нь Буддын философын үндэслэл болсон байна. Ийнхүү [[Буддын гүн ухаан]] нь дэлхийн анхдагч гүн ухаан гэж зүй ёсоор тооцогддог бөгөөд философын олон урсгалын дэвсгэр болсон гэж үзэгддэг. Өнөө үед буддын шашин болон түүний гүн ухааны онолыг Ази тивийн олонхи орон , тухайлбал , [[Энэтхэг]] , [[Балба]] , [[Хятад]] , [[Бутан]] , [[Шриланк]] , [[Бирм]] , [[Лаос]] , [[Тайланд]] , Камбодж , Вьетнам , Сингапур , Монгол , Япон , Солонгос зэрэг орны ард түмэн даган бишэрдэгээс гадна сүүлийн жилүүдэд өрнөдийн орнуудад , тухайлбал , АНУ , Их Британи , Франц , Итали , Голланд зэрэг орнуудад буддын судлал идэвхтэй явагдан даган бишрэгчдийн тоо ч нэмэгдсээр байна. [[Буддизм]] Монголын газар нутагт анх манай эриний өмнөх III зуун гэж бичдэг боловч орж ирсэн тухай баримт нотолгоо Шанью Модун хааны үе буюу манай эриний өмнөх 209-174 оноор огноологдсон байдаг. Энэ үеэс эхлэн он цагийн турш цэцэглэн хөгжин гандан буурч ирсэний эрхээр сэтгэгчид ном зохиолоо туурвин ирсэн байдаг. Монголын нэгдсэн их гүрний үе буюу 1182-1270 онуудад анх буддын гүн ухааны зохиолуудыг эх хэлнээ орчуулах ажил эхэлсэн гэж тэмдэглэгдсэн байдаг. Үүнд сэтгэгч Саж [[Бандид]] Гунгаажалцан (1182-1251) Сахъяа сект буюу Их хөлөгний номлолын судраас монгол хэлнээ хөрвүүлж байсан гэдэг. Энэ үеийн сэтгэгчид тухайлбал Чойжин Одсэр (1214-1294), Дарамбал (1268-1283), Содномгалсан (1230-1296), Рэлбийдорж (1340-1383) нарын их хөлгөн судрын орчуулга болон тэдний өөрсдийн бичсэн тайлбар судрууд үе дамжин судлагдсаар байна. Сэтгэгч [[Чойжин Одсэр]] гэхэд л YII зууны үеий Энэтхэгийн сэтгэгч Сантидевагийн бичсэн "Boddhicaryavatara" хэмээх гүн ухааны бүтээлд зориулж 300 хуудас тайлбар судрыг бичсэн бөгөөд эл судрын 1000 хувь хэвлэн түгээсэн байдаг. Мөн Дөрвөн мутарт Лхам Бурхны түүх буюу "Mahakala Namo Stuti" судар мөн "[[Бурханы Арванхоёр Мөр]]", "Manzushri Namo Samghiti" буюу Оюун ухааны дээд хэмээх их хөлгөн судруудыг орчуулжээ. Их орчуулагч Сэсрэв Сэнгэ Буддын сургааль "[[Алтангэрэл]]" хэмээх судрыг бүр 1328 онд орчуулсан байдаг. XIY зууны сүүл гэхэд Будон Ренчиндэв гэдэг хүн алдарт "Ганжуур" "Данжуур" -ыг бүрэн эхээр нь цуглуулан Монголд оруулж ирсэн бөгөөд [[Лигдэн хаан]]ы (1592-1636) үед бүрэн орчуулж дууссан байна. Буддын гүн ухаан нь ийнхүү үе дамжин судлагдсаар XIY зууны сүүл гэхэд гүн ухааны их хөлгөн судрууд бараг орчуулагдаж дууссан байна. Буддизм бүр [[Хүннү]]гийн үе буюу манай эриний өмнөх Монголд дэлгэрснээс хойш хөгжлийн 3 үе туулсан гэж үздэг. Манай эриний XYII зууны үед амьдарч байсан Монголын Сүмбэ Хамба Ишбалжирын "[[Пагсам Чонсон]]" хэмээх бүтээл мөн Зава Дамдин гавжийн "Алтан Дэвтэр" хэмээх алдарт судруудад бичсэнээр энэ нь Буддизмын түрүү дэлгэрэлтийн үе гэж үздэг. Тухайлбал [[Нирун улс]]ын үед Буддизм нь төрийн шашин байжээ. Буддизмын Монгол дахь дунд дэлгэрэлтийн үе буюу манай эриний XIII-XIY зууны үе, тухайлбал, Юань гүрний үед мөн төрийн шашны хэмжээнд хүрч тэр цагийн сор болсон Чойжин Одсэр , Шаравсэнгэ тэргүүтэй нэрт эрдэмтэд төрөн гарч буддын гүн уханы олон арван бүтээлээ туурвисан байдгаас "[[Буддизмын хос ёсны зарчим]]" хэмээх номлол нь тухайн үеийн монгол төрийн үндэс болж байсан байдаг. Буддизмын хожуу дэлгэрэлтийн үе буюу манай эриний XYI зуунаас хойш улмаар Манж Чин гүрний үед Төвд орноос Зонхавын буюу шарын шашны хэлбэрээр орж ирсэн байна. 1570-аад онд Түмдийн Алтан хаан "Далай Лам" хэмээх цол буй болгон шарын шашныг төрийн шашин болгосноос хойш эдүгээ хүртэл 200 гаруй монголын сэтгэгчид буддын гүн ухааныг судлан хөгжүүлж олон зуун судар ном туурвин бүтээжээ. * * * Буддын амьд сэрүүн үед бичиг үсэг гэж байгаагүй учир түүний сургаал амнаас ам дамжин уламжлагдан ирснийг манай эриний 300 он буюу Энэтхэгийн [[Ашок хаан]]ы үед анх пали хэл дээр ном болгон бичиж эхэлсэн байна. Энэхүү эх бичиг буюу Трипатака хэмээх гурван савын номыг Буддын сургаалийн эх шаштир гэж үүздэг. Эдгээр гурван их савд : • Винайн сав буюу Дулба ёс гэдэг нь зохион байгуулалт , сахил санваарын ёс • Судрын сав буюу номын аймаг нь Буддын өөрийн сургааль , айлдсан лүндэн • Авидармын сав буюу Зодын аймаг нь Буддын гүн ухааны урсгалууд эдгээрүүд багтдаг. Ийнхүү анхны эмхэтгэлээс эхлэн олон зууны туршид эмхэтгэгдэн манай эриний XIII-XIY зуунд дууссан гэж үздэг 108 боть "Ганжуур" түүний тайлбар болох 225 боть " Данжуур " болон хойч үед бичигдсэн нийт 6000 гаруй их хөлгөн судруудад Буддын сургаалийг шинжлэх ухааны үүднээс 5 их ухаан , 5 бага ухаан болгон ангилж тодорхойлон тайлбар хийсэн байдаг. Манай эриний XIII-XIY зуунд амьдарч байсан түвдийн эрдэмтэн Бүдэн гэгээн "Энэтхэг Түвдийн Буддизмын түүх" гэдэг алдарт бүтээлдээ энэ ангилалыг тусган гаргасан байдаг. Монголын хувьд бол Данжуурыг орчуулах бэлтгэл болгон баруун монголын эрдэмтэн лам Жанжаа хутагт Рэлбийдоржийн зохиосон "Мэргэд гарахын орон " хэмээх сударт 10 ухааны ангилалыг анх тодорхой тусгаж оруулсан байна. Энэ үеэс эхлэн монгол сэтгэгчид их бага таван ухааныг системтэйгээр судалж эхэлсэн гэж үздэг. Эдгээр арван ухаанд дараах мэдлэг ухаан багтдаг. Үүнд : Их таван ухаанд ; • Дотоод ухаан буюу гүн ухаан - Нанригба • Тэжээхүй ухаан буюу анагаах ухаан - Собаригба • Учир шалтгааны ухаан буюу логикийн ухаан - Дануаригба • Дуун ухаан буюу хэл зүйн ухаан - Даригба • Зурхайн ухаан буюу одон орон, тооны ухаан - Соригба Бага таван ухаанд ; • Урлахуйн болон оньсон ухаан буюу техник , технологийн ухаан - Зей • Ёгт нэр буюу нэрлэхийн ухаан - Он-жид • Жүжгийн ухаан - Дой-гор • Холбон найруулахуйн ухаан - Дэв-жор • Зохист аялгуун ухаан - Нян-аг эдгээр орно. Их таван ухааны анхдагч болох Дотоод ухаан буюу Буддын гүн ухааныг "өөрийн ухаан , өөрийн ёс " гэх бөгөөд бусад есөн ухааныг " нийтийн ухаан, нийтийн ёс" гэж ангилна. Энэ нь Буддын гүн ухаан нь зөвхөн Буддизм-д тохирох бөгөөд бусад бүх ухаан нь аль ч үзэл номлолд тохирно гэсэн үг юм. Бүддын гүн ухаан нь " Судрын" ба "Тарины" ёс гэсэн хоёр хэсэгт хуваагддаг. Судрын ёс нь дотроо тав ангилагдна. Үүнд : • Билигбаримад буюу билигийн чанад хязгаарт хүрэх арга замын тухай сургааль , өөрөөр хэлвэл хэрхэн үнэнийг танин мэдэж нирвааны гэгээрэлд хүрэх тухай сургаал • Шунъята буюу Төв үзэл - хоосон чанарын гүн ухаан • Илт номын сан буюу орчлон ертөнцийн тогтоц бүтцийн тухай судлал • Винайн ёс буюу номхотголын аймаг нь лам нарын сахих ёс - сахил санваарын тухай сургаал • Тогтсон таалал буюу Буддын шашны гүн ухааны түүх эдгээр болно. Буддизмд ертөнцийн хувирах , оршин тогтнох чанарыг диалектик аргаар тайлбарладаг учир буддын гүн ухаан нь диалектик нарийн үндэслэлтэй байдаг. Эртний Буддын гүн ухаанд хоёр хэт үзэл ноёрхож байсан нь "мөнхөд байлгахын үзэл" , " мөнхөд үгүйсгэхийн үзэл " хоёр бөгөөд хожуу үеийн сэтгэгчид энэ хоёул өрөөсгөл талтай гэж үздэг байсан. Энэ туйлшрах үзлээс гаран үүсч ирсэн гүн ухааны урсгал нь " Төв үзэл " буюу Мадхъямаяка юм. Гүн ухааны энэ урсгалыг үндэслэгч сэтгэгч Нагажунай "Мадхъямакарарика" хэмээх зохиолдоо : Буй хэмээх мөнхийн үзэл Үгүй гэх тасархай үзэл Эрдэмтэн мэргэд Буй хийгээд үгүй дор бүү оршихтун хэмээсэн нь төв үзлийн үндэслэл болсон байдаг. Буддын гүн ухааны төв үзлийн үндэс нь Шунъятын сургаал буюу Хоосон чанарын сургаал юм. Түрдэх үгүй төрөх үгүй Тасархай үгүй мөнх үгүй Ирэх үгүй одох үгүй Ангид утгат бус нэгэн утгат бусыг Туулсан Бурхан дор мөргөмой хэмээн найман үгүйсгэлийг дээрх сургаалд номлосон байдаг. Энэ үзэл нь юмс үзэгдлийг нэг талаас хоосон зай, нөгөө талаар чанарын үндсэнд оршино гэж үздэг. Өөрөөр хэлбэл бүх юмс үзэгдэл чанарлаг гэхдээ хоосон зайд хормын зуур оршдог гэсэн үг юм. Буй бус , үгүй бус Буй үгүйгээр бус Энэ завсар дор Хамаг бүхэн хуръюу гэж Сэтгэгч Нагаржунайн тодорхойлсон байдаг. Энэ нь Мөнх нь мөнх бус Буй нь буй бус Ариун нь ариун бус Жаргал нь зовлон гэсэн номлолтой дүйж очдог. Эдгээрийн хоорондын харьцааг шүтэлцүүлэн үздэг бөгөөд шүтэн барилдлагаар бүтцийг буй болгон үзнэ. Үүнийг харьцангуйн философи гэж тодорхойлдог. Дээр түүхийн хэсэгт хаан хүү Шакъямуни амьдралыг судлах зорилго тавин ууланд суун даяан хийж ухааран гэгээрч Буддад хувилан " Хутагтын Дөрвөн Үнэн " -ийг айлдсан нь буддын гүн ухааны ертөнцийг үзэх үзлийн үндэслэл болсон гэж дурьдсан. Энэхүү дөрвөн үнэн нь: • Зовлон үнэн • Зовлонгийн шалтгаан үнэн • Зовлонг гэтлэх нь үнэн • Зовлонг гэтлэх арга зам үнэн гэсэн байдаг. Хутагтын Дөрвөн Үнэнд нэг бүрчлэн тайлбар хийсэн байдгийг товчлон үзүүлбэл : 1. Зовлон үнэн Хүн болон аливаа амьд бүхэн энэ ертөнцөд төрөн буй болсноос эхлэн зовлон эдлэнэ. Учир нь мэдэрхүйн таван эрхтэнээр ертөнцтэй харьцах харьцаа нь зовлон гэж үзнэ. Төрөх зовлон Өсөх зовлон Өтлөх зовлон Дайсан зовлон Нөхөр зовлөн Өвдөх зөвлон Жаргах зовлон гэх мэтээр бүх үйл зовлон байдаг гэж үзнэ. Ийнхүү зовлонг бүхний түрүүнд тавьсан нь хүн амьтныг зовлонгоос ангижруулах тэмүүлэлд оруулах замыг нээж өгдөг байна. 2. Зовлонгийн шалтгаан үнэн Хүн амьтан амьдралынхаа бүх хугацаанд амьдралд шунан зовлонгийн шалтгааныг буй болгож байдаг. Нэгэнт энэ ертөнцөд мэндэлсэн бүхэн ертөнцийг орхих сайн дураар орхих чадваргүй байдаг тул амьдралд улам шунан дурлах болдог. Энэхүү шунал нь инстинкт байдлаар илэрч байдаг. Зургаа дахь шинж болох сэтгэх чадвар нь хойт урд насны үйл болон сансарын хүрдийг үүсгэнэ. Сансарын хүрд нь шүтэн барилдахын ёсонд баригдахаас гадна энэ ертөнцөд материаллаг чанартай гэж үздэг. Чухамхүү үүнд үндэслэн Кармын онол буюу Үйлийн үрийн онол гэж гарч ирнэ. Эндээс сүнс болоод хойт урд нас гэсэн ойлголт буй болдог бөгөөд зовлонгийн шалтгаанаас хамааран сансарын хүрдэд эргэн төрөх онол гардаг. 3. Зовлонг гэтлэх нь үнэн Сансарын хүрднээс гарвал зовлонгоос бүрмөсөн ангижран Нирван болно гэж үздэг. Нирван болох гэдэг нь туйлын тайвшрал буюу энх амгаланд хүрэхийг хэлдэг. Өөрөөр хэлбэл өөрийгөө дотоод моралийн хувьд даван туулж амьдралын шуналаас ангижрах гэсэн үг юм. Буддын гүн ухааны сургаалиар ертөнц агшин бүрт өөрчлөгдөж байдаг гэж үздэг учир үүрд мөнхийн юмс гэж байдаггүй. Гэтэл хүн юмсыг мөнх мэт ойлгон шунан дурлаж байдаг учир сансарын хүрднээс гарч чаддаггүй. Үүнийг их хөлөгний зарим сударт "мунхагийн харанхуй" гэж тодорхойлсон байдаг. Үүнийг гэтлэн гарсан бүхэн Нирван болж тайвшралын туйлыг олно гэж үздэг. Иймд зовлонг гэтлэн гарах нь үнэн байдаг гэж үзнэ. 4. Зовлонг гэтлэх арга зам үнэн Зовлонг гэтлэх нь үнэн учир түүнийг гэтлэх арга зам гэж байдаг. Энэ арга замыг хутагтын найман шүүлт мөр буюу Паглан манджад гэдэг. Үүнд : • Зөв үзэл • Зөв эрмэлзлэл • Зөв үг яриа • Зөв үйл явдал • Зөв амьдрал • Зөв чармайлт • Зөв дуртадгал • Зөв бясалгал Зовлонгоос ангижрах эдгээр найман арга замыг амьдралын заавал биелүүлэх ёс суртахууны үндэс гэж үздэг. Хүний амьдралын бүх үйл нь • үзэл • явдал • мөр гэсэн гурван хэсэгт дэс дараалан хуваагдан явагддаг. Өөрөөр хэлбэл аливаа үйлийг хийхдээ эхлээд бодож боловсруулаад дараа нь үйлдээд эцэст нь үр дүнд хүрдэг гэсэн утга юм. Иймд хүн зөв үзэлтэй байвал үйл зөв буюу зовлон бага эдлэнэ үг болно. Үүнээс үзэхэд зовлонгоос гарах зам үнэн болно. Хутагтын дөрвөн үнэний тухай буддын гүн ухааны олон арван судар номонд тайлбарлан бичсэн байдаг. Тухайлбал , Буддын сургаалийн цогцолбор "[[Ганжуур]]" , "[[Данжуур]]" , "[[Дармапада]]" , "[[Эрдэнийн сан - Сувашид]]" , "[[Эрдэнэ цогцолсон шашдир]]" зэрэг сударт тодоруулан тайлбар хийсэн байдаг. [[Category:Шашин]] Техник 986 5727 2005-07-04T11:25:08Z 62.179.25.237 Триггер Логик схемүүдийн нэг онцлог нь гаралтын утга оролтын тухайн үеийн утгаас төдийгүй, түрүүчийнх нь утгаас хамаардагт оршдог. Өх, мэдээллийг хадгалах чадвартай байна. Ийм х энгийн бөгөөд тогтвортой 2 байдалд оршдог схем бол триггер юм. Оролтын шугамаас нь харгалзан ялгаж үзнэ. RS триггер: and – not логик схемийг холбоно Q R reset утгыг буулгах S set тогтоох S -S R -R Q -Q 1 0 0 1 1 0; 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 0 өмнөх утгаа хадгална Синхрон триггер Энэ нь зөвхөн синхрон оролт дээр дохио ирэх үед S, R оролтон дээрх утгаас хамаарч байдлаа өөрчлөна. Синхрон RS триггерийг дараах байдлаар тэмдэглэдэг. ==== Индeкс:==== __NOTOC__ [[#A|A]] - [[#Б|Б]] - [[#В|В]] - [[#Г|Г]] - [[#Д|Д]] - [[#Е|Е]] -[[#Ё|Ё]] - [[#Ж|Ж]] - [[#З|З]] - [[#И|И]] - [[#К|К]] - [[#Л|Л]] - [[#М|М]] - [[#Н|Н]] - [[#О|О]] -[[#Є|Є]] - [[#П|П]] - [[#Р|Р]] - [[#С|С]] - [[#Т|Т]] - [[#У|У]] - [[#Y|Y]] - [[#Ф|Ф]] - [[#Х|Х]] - [[#Ц|Ц]] - [[#Ч|Ч]]- [[#Ш|Ш]]- [[#Щ|Щ]]- [[#Э|Э]]- [[#Ю|Ю]]- [[#Я|Я]] ---- <!--Линкгvй--> <!-- --> == А == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Б == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == В == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Г == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Д == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Е == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ё == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ж == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == З == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == И == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == К == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Л == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == М == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Н == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == О == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Є == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == П == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Р == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == С == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Т == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == У == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Y == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ф == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Х == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ц == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ч == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ш == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Щ == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкc:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Э == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ю == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Я == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах )</small>]] Category:Main page 987 4786 2005-06-03T14:46:48Z 62.179.25.237 Физик 988 11846 2007-01-23T01:59:40Z Timur 357 : ''Энэ хэсэгт засвар хийхэд тусламж хэрэгтэй байна.'' '''Физик''' ([[Грек хэл]]ний ''φύσις'' (''phúsis''), "[[байгаль]]" ба ''φυσικῆ'' (''phusiké''), "байгалийн тухай мэдлэг" гэдгээс гаралтай) нь [[матери]], [[энерги]], [[орон зай]] ба [[цаг хугацаа]]г захирдаг тулгуур хуулиудыг [[нээлт|нээх]] болон [[ойлгох]] зорилготой шинжлэх ухаан юм. Физикт [[ертөнц]] ба түүний [[Тулгуур харилцан үйлчлэлүүд|харилцан үйлчлэлүүд]]ийн эгэл хэсгүүд, мөн тулгуур зарчмуудын хүрээнд сайн ойлгож болохуйц системүүдийг шинжлэх явдлыг авч үздэг. Бүх [[атом]]ын дотоод дахь харилцан үйлчлэлийг бүрэлдүүлж буй [[квант механик]]ийн үзэгдлүүдийг оролцуулан ертөнцийн хамгийн үндсэн ажиллагааг судалдаг тул физикийг тулгуур шинжлэх ухаан гэж үзэж болох ба үүн дээр [[хими]], [[дэлхий судлал]], [[биологи]], ба [[нийгмийн ухаан|нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] тогтож байдаг. Үндсэн физикт гарсан нээлтүүд бусад бүх шинжлэх ухаануудад чухал нөлөө үзүүлдэг. [[Image:HAtomOrbitals.png|thumb|right|250px|[[Устөрөгчийн атом]]ын эхний хэдэн [[электроны орбиталь|электроны орбиталиудыг]] өнгөөр кодлогдсон [[магадлалын амплитуд|магадлалын нягт]]ын хөндлөн огтлолууд мэтээр үзүүлсэн нь.]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Физик|*Физик]] Дундад зууны түүх 991 7792 2006-04-29T05:26:05Z Naranbayar 139 [[Ромын эзэнт гүрн]]ий мөхлөөс эхэлж, Английн [[аж үйлдвэрийн хувьсгал]] хүртэл үргэлжилсэн [[феодалын ёс]] ноёрхсон хүн төрөлхтний түүхэн үе шатыг хэлнэ. Википедиа 992 7965 2006-06-08T16:15:55Z Dermee 51 '''Википедиа''' бол [[интернет]] дэх нэвтэрхий толь юм. Гэхдээ зохиогч нь бол тодорхой хэдэн хүн байх биш бүх нийтээрээ байж болох юм. Нэг ёсондоо бүгдэд нээлттэй бүгдээрээ нийлж бичсэн бүгдийн толь юм. Түүний бас нэг онцлог бол бүх улсын хэл дээрх нэвтэрхий тольнуудын нэгдмэлд оршино. Та өөрйин төрөлх хэл дээр олж чадаагүй мэдээллээ өөр хэлэн дээр бас хайх боломжтой гэсэн үг юм. Бас дан хэрэглээд байх биш өөрийнхөө мэдлэгээ бүгдтэй хуваалцах бас сайхан боломжыг википедиа нь таньд олгож байгаа юм. Бичлэг тань олон хүнд уншигдах тусам хүмүүст ашиг тусаа өгч тэд ч бас мэддэг мэдлэгээсээ бусадтайгаа хуваалцая гэж бодох болно. Улмаар энэ нь эерэгээр нийтэд түгж мэдээллийн сан маань улам арвижина гэсэн үг. == Статистик == [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaMN.htm Тус хуудас] дээр Монгол Википедиатай холбоотой бүх статистик мэдээлэл байгаа болно. == Википедиагийн топ гишүүд == ---- [[bm:Wikipedia]] [[af:Wikipedia]] [[als:Wikipedia]] [[ang:Wicipǽdia]] [[ar:ويكيبيديا]] [[ast:Uiquipedia]] [[ay:Wikipedia]] [[bg:Уикипедия]] [[bn:উইকিপিডিয়া]] [[bs:Wikipedija]] [[ca:Viquipèdia]] [[chr:ᏫᎩᏇᏗᏯ]] [[cs:Wikipedie]] [[csb:Wikipedijô]] [[cy:Wicipedia]] [[da:Wikipedia]] [[el:Βικιπαίδεια]] [[en:Wikipedia]] [[eo:Vikipedio]] [[es:Wikipedia]] [[et:Vikipeedia]] [[fa:ویکی‌پدیا]] [[fi:Wikipedia]] [[fj:Wikipedia]] [[fo:Wikipedia]] [[fr:Wikipédia]] [[ga:Vicipéid]] [[gl:Wikipedia]] [[gu:વિકિપીડિયા]] [[he:ויקיפדיה]] [[hi:विकिपीडिया]] [[hr:Wikipedia]] [[ht:Wikipedia]] [[hu:Wikipédia]] [[ia:Wikipedia]] [[id:Wikipedia]] [[is:Wikipedia]] [[it:Wikipedia]] [[ja:ウィキペディア]] [[ko:위키백과사전]] [[ku:Wikipedia]] [[kw:Wikipedia]] [[la:Vicipaedia]] [[lb:Wikipedia]] [[li:Wikipedia]] [[lt:Wikipedija]] [[lv:Vikipēdija]] [[mk:Википедија]] [[ms:Wikipedia]] [[mt:Wikipedija]] [[na:Wikipedia]] [[nb:Wikipedia]] [[nds:Wikipedia]] [[nl:Wikipedia]] [[nn:Wikipedia]] [[oc:Oiquipedià]] [[pl:Wikipedia]] [[pt:Wikipédia]] [[qu:Wikipidiya]] [[ro:Wikipedia]] [[roa-rup:Uichipedia]] [[ru:Википедия]] [[scn:Wikipedia]] [[simple:Wikipedia]] [[sk:Wikipédia]] [[sl:Wikipedija]] [[sq:Wikipedia]] [[sr:Википедија]] [[su:Wikipédia]] [[sv:Wikipedia]] [[th:วิกิพีเดีย]] [[tl:Wikipedia]] [[tpi:Wikipedia]] [[tr:Vikipedi]] [[tt:Wikipedia]] [[uk:Вікіпедія]] [[vi:Wikipedia]] [[wa:Wikipedia]] [[zh:维基百科]] [[zh-min-nan:Wikipedia]] MediaWiki:Aboutsite 993 sysop 10141 2006-11-16T04:45:03Z Zorigt 49 {{SITENAME}}-ын тухай MediaWiki:Allarticles 995 sysop 10143 2006-11-16T04:47:43Z Zorigt 49 Бүх бичлэг MediaWiki:AllmessagesnotsupportedDB 997 sysop 10620 2006-12-03T19:48:23Z Bambuush 171 '''$wgUseDatabaseMessages''' нь унтарсан байгаа тул '''Special:Allmessages'''-г хэрэглэж болохгүй. MediaWiki:AllmessagesnotsupportedUI 998 sysop 10613 2006-12-03T19:33:52Z Bambuush 171 Таны одоо хэрэглэж буй хэл <b>$1</b> нь энэхүү Special:Allmessages хуудсанд хүчингүй байна. MediaWiki:Allpagesnext 1002 sysop 8786 2006-08-12T22:22:42Z Jose77 129 Дараагийнх MediaWiki:Allpagesprev 1003 sysop 8787 2006-08-12T22:23:19Z Jose77 129 Өмнөх MediaWiki:Allpagessubmit 1004 sysop 8789 2006-08-12T22:25:48Z Jose77 129 Очих MediaWiki:Apr 1005 sysop 8493 2006-08-03T22:35:58Z Jose77 129 4-р сар MediaWiki:April 1006 sysop 8504 2006-08-03T22:41:13Z Jose77 129 Дөрөвдүгээр сар MediaWiki:Aug 1009 sysop 8509 2006-08-03T22:42:51Z Jose77 129 8-р сар MediaWiki:August 1010 sysop 8508 2006-08-03T22:42:37Z Jose77 129 Наймдугаар сар MediaWiki:Categoriespagetext 1013 sysop 10400 2006-11-17T08:44:36Z Zorigt 49 Викид дараах категориуд байна. MediaWiki:Copyrightwarning2 1015 sysop 8963 2006-08-21T21:26:24Z Jose77 129 Википедиад хийсэн таны бүх бичлэгүүдэд бусад хэрэглэгчид засвар, устгал хийж чадна. Хэрвээ та тэгэхийг хүсэхгүй байгаа бол энд бичлэг хийхгүй байхыг зөвлөе.<br /> Мөн таны оруулж байгаа бичлэгүүд нь таны өөрийн эсвэл нийтэд зориулсан үнэгүй эх сурвалжуудаас авсан байна гэдгийг амлах хэрэгтэй. </strong>'''ЗОХИОГЧИЙН ЭРХ БҮХИЙ ЗҮЙЛИЙГ ЗӨВШӨӨРӨЛГҮЙ ХЭРЭГЛЭЖ БОЛОХГҮЙ'''!</strong> MediaWiki:Currentevents-url 1017 sysop 8437 2006-08-03T22:06:08Z Jose77 129 Сүүлийн үеийн үйл явдлууд MediaWiki:Currentrevisionlink 1018 sysop 8991 2006-08-21T21:46:02Z Jose77 129 Одоогийн засвар MediaWiki:Data 1019 sysop 8998 2006-08-22T20:34:03Z Jose77 129 Мэдээлэл MediaWiki:Dec 1020 sysop 8517 2006-08-03T22:45:21Z Jose77 129 12-р сар MediaWiki:December 1021 sysop 8516 2006-08-03T22:45:05Z Jose77 129 Арванхоёрдугаар сар MediaWiki:Default 1022 sysop 8790 2006-08-12T22:26:42Z Jose77 129 Aнхны байдал MediaWiki:Deletedrevision 1023 sysop 9012 2006-08-22T20:42:48Z Jose77 129 $1-н хуучин сайжруулсан нь устгагдав. MediaWiki:Deleteimgcompletely 1024 sysop 9016 2006-08-22T20:45:36Z Jose77 129 Энэ файлын бүх засварлалтуудыг устгах MediaWiki:Editingcomment 1027 sysop 9042 2006-08-22T21:03:19Z Jose77 129 $1-д засвар хийж байна. (санал хүсэлт) MediaWiki:Editingsection 1028 sysop 9045 2006-08-22T21:06:18Z Jose77 129 $1-д засвар хийж байна (секц). MediaWiki:Editusergroup 1029 sysop 9048 2006-08-22T21:08:07Z Jose77 129 хэрэглэгчийн группт засвар хийх MediaWiki:Emptyfile 1030 sysop 9062 2006-08-22T21:14:55Z Jose77 129 Таны оруулсан файл хоосон байх шиг байна. Энэ нь файлын нэрийг алдаатай оруулснаас байж болзошгүй. Үнэхээр энэ файлыг оруулахыг хүсэж байна уу шалгаж үзнэ үү. MediaWiki:Feb 1031 sysop 8489 2006-08-03T22:34:56Z Jose77 129 2-р сар MediaWiki:February 1032 sysop 8488 2006-08-03T22:34:41Z Jose77 129 Хоёрдугаар сар MediaWiki:Filemissing 1033 sysop 9140 2006-08-23T21:14:31Z Jose77 129 файл байхгүй байна MediaWiki:Friday 1034 sysop 8523 2006-08-03T22:47:30Z Jose77 129 Баасан MediaWiki:Illegalfilename 1036 sysop 10160 2006-11-16T05:11:39Z Zorigt 49 "$1" нь хуудасны нэрэнд хэрэглэгддэггүй тэмдэгт агуулж байна. Файлынхаа нэрийг солиод дахин оруулна уу. MediaWiki:Imagemaxsize 1037 sysop 9205 2006-08-23T21:48:15Z Jose77 129 Доорх шаардлагын дагуу зургын хуудсанд хязгаарлалт хийлээ: MediaWiki:Info short 1038 sysop 10739 2006-12-05T17:15:13Z Bambuush 171 Мэдээлэл MediaWiki:Infosubtitle 1039 sysop 10740 2006-12-05T17:15:55Z Bambuush 171 Хуудасны мэдээлэл MediaWiki:Jan 1040 sysop 8487 2006-08-03T22:34:23Z Jose77 129 1-р сар MediaWiki:January 1041 sysop 8485 2006-08-03T22:33:38Z Jose77 129 Нэгдүгээр сар MediaWiki:Jul 1042 sysop 8502 2006-08-03T22:40:09Z Jose77 129 7-р сар MediaWiki:July 1043 sysop 8507 2006-08-03T22:42:11Z Jose77 129 Долоодугаар сар MediaWiki:Jun 1044 sysop 8498 2006-08-03T22:38:07Z Jose77 129 6-р сар MediaWiki:June 1045 sysop 8506 2006-08-03T22:41:53Z Jose77 129 Зургаадугаар сар MediaWiki:Listingcontinuesabbrev 1046 sysop 11339 2006-12-26T11:26:53Z Bambuush 171 -н үргэлжлэл. MediaWiki:Mar 1048 sysop 8491 2006-08-03T22:35:25Z Jose77 129 3-р сар MediaWiki:March 1049 sysop 8503 2006-08-03T22:40:57Z Jose77 129 Гуравдугаар сар MediaWiki:Markaspatrolleddiff 1050 sysop 10851 2006-12-06T07:34:56Z Bambuush 171 Хяналтанд авъя MediaWiki:Markaspatrolledtext 1052 sysop 10852 2006-12-06T07:35:28Z Bambuush 171 Үүнийг хяналтанд авъя MediaWiki:Markedaspatrolled 1053 sysop 10853 2006-12-06T07:36:00Z Bambuush 171 Хяналтанд авсан MediaWiki:Markedaspatrolledtext 1054 sysop 10856 2006-12-06T07:37:44Z Bambuush 171 Сонгосон нэмэлт/өөрчлөлтийг хяналтанд авлаа. MediaWiki:May 1055 sysop 8495 2006-08-03T22:36:54Z Jose77 129 5-р сар MediaWiki:May long 1056 sysop 8505 2006-08-03T22:41:32Z Jose77 129 Тавдугаар сар MediaWiki:Monday 1057 sysop 8519 2006-08-03T22:46:11Z Jose77 129 Даваа MediaWiki:Mw math modern 1060 sysop 11603 2007-01-19T02:55:01Z Bambuush 171 Сүүлийн үеийн браузер хэрэглэхийг зөвлөж байна/Интернет хөтлөгчийн шинэ хувилбаруудад зориулсан. MediaWiki:Newbies 1064 sysop 10813 2006-12-05T19:45:03Z Bambuush 171 шинэков MediaWiki:Newimages 1065 sysop 10814 2006-12-05T19:46:48Z Bambuush 171 Шинэ файлын галерей MediaWiki:Nextdiff 1066 sysop 10822 2006-12-05T19:55:17Z Bambuush 171 Дараагийн ялгаа → MediaWiki:Nextpage 1067 sysop 8671 2006-08-12T21:24:41Z Jose77 129 дараагийн хуудас ($1) MediaWiki:Nextrevision 1068 sysop 8672 2006-08-12T21:25:27Z Jose77 129 Шинэ засвар→ MediaWiki:Noimages 1069 sysop 8676 2006-08-12T21:27:05Z Jose77 129 Харах юмгүй. MediaWiki:Nosuchusershort 1071 sysop 10839 2006-12-05T20:19:47Z Bambuush 171 "$1" гэсэн хэрэглэгч байхгүй байна. Үсэглэлийн алдааг харна уу? MediaWiki:Nov 1072 sysop 8515 2006-08-03T22:44:45Z Jose77 129 11-р сар MediaWiki:November 1073 sysop 8514 2006-08-03T22:44:28Z Jose77 129 Арваннэгдүгээр сар MediaWiki:Numauthors 1074 sysop 8704 2006-08-12T21:41:56Z Jose77 129 Ялгаатай зохиогчдын тоо (Бичлэг): $1 MediaWiki:Numedits 1075 sysop 8699 2006-08-12T21:38:39Z Jose77 129 засварласан тоо (Өгүүлэл): $1 MediaWiki:Numtalkauthors 1076 sysop 8705 2006-08-12T21:42:51Z Jose77 129 Ялгаатай зохиогчдын тоо (Хэлэлцүүлэгийн хуудас): $1 MediaWiki:Numtalkedits 1077 sysop 8702 2006-08-12T21:40:53Z Jose77 129 засварласан тоо (Хэлэлцүүлэгийн хуудас): $1 MediaWiki:Numwatchers 1078 sysop 10497 2006-11-20T15:17:54Z Zorigt 49 Хянагчдын тоо: $1 MediaWiki:Oct 1079 sysop 8513 2006-08-03T22:44:09Z Jose77 129 10-р сар MediaWiki:October 1080 sysop 8512 2006-08-03T22:43:55Z Jose77 129 Аравдугаар сар MediaWiki:Previousdiff 1081 sysop 8729 2006-08-12T21:52:40Z Jose77 129 ← Өмнөх өөрчлөлт MediaWiki:Previousrevision 1082 sysop 8730 2006-08-12T21:52:55Z Jose77 129 ←Хуучин засвар MediaWiki:Protectmoveonly 1083 sysop 8742 2006-08-12T22:00:01Z Jose77 129 зөөвөрлөгдөхөөс л хамгаалах MediaWiki:Randompage-url 1085 sysop 8753 2006-08-12T22:04:56Z Jose77 129 rv Special:Random MediaWiki:Recentchanges-url 1088 sysop 10190 2006-11-16T05:47:00Z Zorigt 49 Special:Recentchanges MediaWiki:Saturday 1090 sysop 8524 2006-08-03T22:47:46Z Jose77 129 Бямба MediaWiki:Sep 1094 sysop 8511 2006-08-03T22:43:27Z Jose77 129 9-р сар MediaWiki:September 1095 sysop 8510 2006-08-03T22:43:13Z Jose77 129 Есдүгээр сар MediaWiki:Sunday 1138 sysop 8518 2006-08-03T22:45:40Z Jose77 129 Ням MediaWiki:Tagline 1139 sysop 10221 2006-11-16T06:51:04Z Zorigt 49 {{SITENAME}}-с MediaWiki:Templatesused 1140 sysop 10500 2006-11-20T15:24:11Z Zorigt 49 Энэ хуудсанд ашиглагдсан үлгэрүүд: MediaWiki:Thursday 1141 sysop 8522 2006-08-03T22:47:12Z Jose77 129 Пүрэв MediaWiki:Tuesday 1161 sysop 8520 2006-08-03T22:46:28Z Jose77 129 Мягмар MediaWiki:Uploadcorrupt 1165 sysop 10922 2006-12-06T09:01:45Z Zorigt 49 Файл эвдэрхий буюу өргөтгөл нь буруу байна. Файлаа шалгаад дахин аплоуд хийнэ үү. MediaWiki:Wednesday 1207 sysop 8521 2006-08-03T22:46:45Z Jose77 129 Лхагва MediaWiki:Yourlanguage 1208 sysop 9218 2006-08-23T21:54:54Z Jose77 129 Хэл: MediaWiki:Yourvariant 1209 sysop 9219 2006-08-23T21:55:20Z Jose77 129 вариант Template:01 сарын 13 гол үйл явдлууд 1212 5011 2005-01-13T03:55:26Z 61.127.99.137 sain baitsgaana u? Ene sityg tsaash ni delgeruulj mongol helniihee hamgiin bayalag toli bolgohoor bugdeeree hamtran zutgetsgeye! Төрийн сүлд 1214 11498 2007-01-14T16:21:24Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[pl:Godło Mongolii]], [[pt:Brasão de armas da Mongólia]] [[Image:Mongolia coa.gif|thumb|Төрийн сүлд, 1992-]] [[Image:Coat of Arms of the People's Republic of Mongolia (1960-1991 version).png|thumb|Төрийн сүлд, 1960-1992]] Төрийн сүлд нь ариун цагаан өнгийн бадам цэцэг суурьтай, төгсгөлгүй үргэлжлэн дэлгэрэх түмэн насан хээгээр хөвөөлсөн, мөнх тэнгэрийг бэлгэдсэн дугариг хөх дэвсгэртэй байна. Сүлдний төв хэсэгт Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдал, цог хийморийг илтгэсэн алтан [[соёмбо]] , эрдэнийн хүлгийг хослуулан дүрсэлсэн байна. Сүлдний хүрээний магнайн хэсэгт эрт, эдүгээ, ирээдүй гурван цагийг бэлгэдсэн хүслийг хангагч чандмань эрдэнэ, доод хэсэгт эх газрыг төлөөлсөн ногоон өнгийн уулан хээ, ашид дэвжихийн өлзий хутаг оршсон хүрдийг тус тус дүрсэлнэ. Хүрдийг хадгаар дээдлэн сүлжсэн байна. [[Category:Монгол улс]] [[de:Wappen der Mongolei]] [[en:Coat of arms of Mongolia]] [[es:Escudo de Mongolia]] [[he:סמל מונגוליה]] [[pl:Godło Mongolii]] [[pt:Brasão de armas da Mongólia]] Соёмбо 1215 11496 2007-01-14T09:40:38Z Thijs!bot 369 robot Adding: de, he, pl Modifying: en СОЁМБО ҮСЭГ ==Соёмбо үсгийн тухай== [[Image:soyombo_usgiin_tsagaan_tolgoi.jpg|thumb|Соёмбо үсгийн цагаан толгой]] ---- 1686 онд Занабазар Монгол, Санскрид, Төвд үг бичихэд зориулан Энэтхэг, Ланз, Нагар үсгүүдээс санаа авч 90 үсэг бүхий Соёмбо үсгийг зохиожээ. Соёмбо үсэг эртний Энэтхэгийн судрын хэлээр "өөрөө буй болсон гэгээн үсэг" гэсэн утгатай. Занабазар эл бичгээ зохиосон учраа тайлбарлахдаа төвд, самгарди хэлний үгийг тэмдэглэх боломжийг улам нарийн болгох санаа агуулснаа дурдсан байдаг. [[Image:soyomboor_mongol.gif|thumb|Соёмбо үсгээр Монгол хэмээх утга]]<br> Уран Занабазарын урлал, гоо зүй төгөлдөр Соёмбо үсгийг 200-гаад жил голдуу Халхын хүрээ хийдэд сүмийн барилгын чимэглэлд хэрэглэж байсан бөгөөд төрийн тамга, ном судрын толгой үсгийг бичиж уламжилсан нь бидний үед гоё сайхан үсгийн дурсгал болон үлдсэн юм.<br> Соёмбо үсгийн бичлэг нь монгол бичгийн адил дээрээс доош босоо бичих журамтай бөгөөд зурлага нь хичээнгүй бичгийн хэлбэрийг баримтална. Эл үсгээр бурхны шашны цөөн бус ном судар бичигдсэн гэх мэдээ байх боловч харамсалтай нь уламжлан хадгалагдаж ирсэнгvй. Энэ нэгэн зүйл үет үсэг нь зурлага их төвөгтэй, олон үсэгтэй байснаас болж их дэлгэрсэнгүй. ==Соёмбо тэмдгийн тухай== [[Image:altan_soyombo.gif|thumb|Алтан соёмбо]] Манжийн түрэмгийлэгчид Монголын нутгийг эзлэхийг илт санаархаж талаас нь таслаж, үзүүрээс нь үмхэж байсан тэр үед соёмбо бичгийг үндэсний тусгаар тогтнолын бэлгэ тэмдэг болгож зохиосон гэсэн ам яриа бидний үед хүрч ирсэн юм. <br> Учир нь Манж улс хvчирхэг болж ирэхийн хамт албан хэргээ манжаараа явуулах өөрийн гэсэн үсэг бичигтэй болох хэрэгцээ гарч ирсэн бөгөөд бичиг зохиох хугацаанд монгол бичгийг бараг тэр хэвээр нь шахуу хэрэглэж манж хэлийг тэмдэглэж байсан гэдэг. Ямартаа ч соёмбо бичгийн эхний бярга тэмдэг нь манжийн түрэмгийллийн эсрэг тэмцсэн Лигдэн хааны үеэс өнөөг хүртэл Монгол улсын туг далбаан дээр тусгаар тогтнолын бэлгэ тэмдэг болон тасралтгvй уламжилсаар өнөөдрийг хүрсэн алтан соёмбо юм. <br> "Соёмбо" хэмээх Санскрид үг нь "Өөрөө гарсан гэгээн" гэдэг утгыг агуулдаг бөгөөд улс төр, гүн ухаан, шашны олон бэлгэдлийг агуулсан. Соёмбо нь ертөнцийн үүсэх эх сурвалж хэмээн дорно дахины гүн ухаанд үздэг хий, гал, шороо, ус гэсэн язгуур махбодиудыг дор нь байрлуулж, сав ертөнцийн оршлыг бэлэгдсэн шороо, ус, гал, хий огторгуйг дээр нь дүрслэн, дунд нь шим ертөнц буюу хүний арга билгийг дүрсэлжээ. '''Улс төрийн бэлгэдэл''' нь, Соёмбын дээд талд нь айл өрх, улс хотлоороо өнгөрсөн-одоо-ирээдүйд үүрд мандан бадрахыг, Нар Сар нь монголын ард түмэн цэцэглэн хөгжих, Гурвалжин нь сум мэт хурц эрэмгий байхыг, Дундах загас нь өнөр өтгөн, сонор соргогийг, Хажуугийн босоо шугам нь хэрэм мэт бат бөх байхыг төсөөлдөг. Соёмбын бам үсэг нь арга билэг хослохыг, доорх бадам нь язгуурын төр шашнаа мандуулан хөгжүүлэхийг бэлэгджээ. Ийнхүү Соёмбо сүлд нь дорно дахины төр, улс үндэстний болон гүн ухааны бүх бэлгэдлийг өөртөө багтаасан тэмдэг юм. [[de:Sojombo-Schrift]] [[en:Soyombo script]] [[he:סויומבו]] [[pl:Sojombo (pismo)]] Төрийн далбаа 1216 11894 2007-01-24T01:01:05Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[tr:Moğolistan bayrağı]] [[Image:Flag_of_Mongolia.svg|thumb|200px|right|Төрийн далбаа, 1992-]] [[Image:Flag of the People's Republic of Mongolia (1949-1992).svg|thumb|200px|right|Төрийн далбаа, 1949-1992]] Монгол Улсын төрийн далбаа нь улаан, хөх, улаан хосолсон өнгөтэй байна. Далбааны гурав хуваасны нэгийн хэмжээтэй дундахь хэсэг нь мөнх тэнгэрийн хөх, түүний хоёр тал нь мандан бадрахын бэлгэдэл улаан өнгөтэй байна. Далбааны ишин талын улаан дэвсгэрийн төв хэсэгт алтан [[соёмбо]] байрлуулна. Далбааны өргөн, урт нь 1:2-ын харьцаатай байна. [[Category:Монгол улс]] [[bg:Национално знаме на Монголия]] [[de:Flagge der Mongolei]] [[en:Flag of Mongolia]] [[es:Bandera de Mongolia]] [[et:Mongoolia lipp]] [[fi:Mongolian lippu]] [[fr:Drapeau de la Mongolie]] [[he:דגל מונגוליה]] [[hu:Mongólia zászlaja]] [[id:Bendera Mongolia]] [[it:Bandiera mongola]] [[ja:モンゴルの国旗]] [[ko:몽골의 국기]] [[nl:Vlag van Mongolië]] [[pl:Flaga Mongolii]] [[pt:Bandeira da Mongólia]] [[ro:Steagul Mongoliei]] [[ru:Флаг Монголии]] [[sv:Mongoliets flagga]] [[tr:Moğolistan bayrağı]] [[zh:蒙古國旗]] Биологи 1217 11928 2007-01-25T00:22:38Z Timur 357 '''Биологи''' гэдэг бол грек-ийн биос (βιος) (амьд) ба логос (λογος) (судлах), хэсэн vгнээс гаралтай [[амин судлалын]] [[шинжилэх ухаан]] юм. Энэ шинжилэх ухаан нь олон салбар ухааныг багтаадаг : * Судлах зvйл, амьд амьдралыг танин мэдэхийн тулд судалдаг боловч зарим амьгvй (амьтай ба амигvй зvйлийн хоорондох) зvйлийг ч бас судалдаг ([[вирус]], [[вироид]], [[прион]]), ба ер нь биологийн євєрмєц обьектийг яг тодорхойлон хэлэх боломжигvй юм. {| border="0" align="center" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF" |-align="center" bgcolor="#CCCCCC" ! Yндсэн салбар ! Жишээ ! Салбар |----- | молекул | [[молекул]]биологи : [[уураг]], [[дэзоксирибо-нуклэиний хvчил|ДНХ]] | [[органик хими]], [[Биохими]], [[молекул биологи]] |-bgcolor="#EFEFEF" | бичил | [[(биологийн) эс|эс ]] ([[органит]]) | [[Эсийн Биологи]], [[цитологи]] |----- | | [[(биологийн) эс, эс ]] , [[амьд организм|организм]] [[нэг эстэн]] | [[микробиологи]] |-bgcolor="#EFEFEF" | | [[эрхтэн]], [[биологийн эд|эд]] | [[физиологи]], [[гистологи]] |----- | macroscopique | [[амьд организм|организм]], [[бодьгал]] | [[органисмийн биологи]], [[анатоми]] |-bgcolor="#EFEFEF" | хvн ам зvй | [[хvн ам]] | [[хvн амын биологи]], [[хvн амын генетик]] |----- | тусгай зvйл || [[зvйл]]... |-bgcolor="#EFEFEF" | дэд-тусгай зvйл | [[популяц]], [[экєсистем]] | [[экологи]], [[филогени]] |} == Биологийн салбар шинжилэх ухаанууд == [[Анатоми]] -- [[Биоарахеологи]] -- [[Биохими]] -- [[Молекул биологи]] -- [[Биогеохими]] -- [[Биомеханик]] -- [[Биофизик]] -- [[Биотехнологи]] -- [[Органик хими]] -- [[Үргамал судлал]] -- [[Эсийн Биологи]] -- [[Хєгжлийн Биологи]] -- [[Экологи]] -- [[Эволюци]] -- [[Үргамал ба амьтаны аймаг]] -- [[Генетик]] -- [[Гистологи]] -- [[Иммунологи]] -- [[Анагаах ухаан]] -- [[Миkробиологи]] -- [[Палентологи]] -- [[Патологи]] -- [[Философи]] -- [[Хэвлэл]] -- [[Таксономи]] -- [[Вирусологи]] -- [[Амьтан судлал]] ==Илүү ихийг== *[[Liste des articles de biologie]] *[[Liste des grands nombres]] *[http://fr.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Recentchangeslinked&target=Liste_des_articles_de_biologie Modifications récentes en biologie] *[http://www.futura-sciences.com/sinformer/n/vie.php Actualités Biologie] *[[Histoire de la biologie]] *[[Biologistes célèbres]] [[Catégorie:Biologie]] [[Catégorie:Sciences de la Vie]] [[category:Биологи| ]] [[category:Биологийн шинжлэх ухаанууд]] [[af:Biologie]] [[als:Biologie]] [[an:Biolochía]] [[ar:علم الأحياء]] [[ast:Bioloxía]] [[bar:Biologie]] [[bat-smg:Bioluogėj]] [[be:Біялёгія]] [[bg:Биология]] [[bn:জীববিজ্ঞান]] [[br:Bevoniezh]] [[bs:Biologija]] [[ca:Biologia]] [[co:Biologia]] [[cs:Biologie]] [[csb:Biologijô]] [[cv:Биологи]] [[cy:Bioleg]] [[da:Biologi]] [[de:Biologie]] [[dv:ދިރުމާބެހޭ އިލްމު]] [[el:Βιολογία]] [[en:Biology]] [[eo:Biologio]] [[es:Biología]] [[et:Bioloogia]] [[eu:Biologia]] [[fa:زیست‌شناسی]] [[fi:Biologia]] [[fo:Lívfrøði]] [[fr:Biologie]] [[frp:Biologia]] [[fur:Biologjie]] [[fy:Biology]] [[ga:Bitheolaíocht]] [[gd:Bith-eòlas]] [[gl:Bioloxía]] [[gv:Bea-oaylleeaght]] [[he:ביולוגיה]] [[hi:जीव विज्ञान]] [[hr:Biologija]] [[hsb:Biologija]] [[ht:Biyoloji]] [[hu:Biológia]] [[ia:Biologia]] [[id:Biologi]] [[ie:Biologie]] [[io:Biologio]] [[is:Líffræði]] [[it:Biologia]] [[iu:ᐆᒪᔅᓱᓯᖃᕐᑐᓕᕆᓂᖅ]] [[ja:生物学]] [[jbo:mivyske]] [[jv:Biologi]] [[ka:ბიოლოგია]] [[km:ជីវវិទ្យា]] [[kn:ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ]] [[ko:생물학]] [[kw:Bywonieth]] [[ky:Биология]] [[la:Biologica]] [[lad:Biolojiya]] [[lb:Biologie]] [[li:Biologie]] [[lt:Biologija]] [[lv:Bioloģija]] [[mk:Биологија]] [[ms:Biologi]] [[nah:Yolizmatiliztli]] [[nap:Biologgia]] [[nds:Biologie]] [[nds-nl:Biologie]] [[ne:जीवशास्त्र]] [[nl:Biologie]] [[nn:Biologi]] [[no:Biologi]] [[nov:Biologia]] [[nrm:Biologie]] [[oc:Biologia]] [[os:Биологи]] [[pam:Biologia]] [[pih:Biiolojie]] [[pl:Biologia]] [[ps:ژواکپېژندنه]] [[pt:Biologia]] [[qu:Kawsayyachay]] [[ro:Biologie]] [[ru:Биология]] [[sa:जीवशास्त्रं]] [[sc:Biologia]] [[scn:Bioluggìa]] [[sco:Biologie]] [[sh:Biologija]] [[simple:Biology]] [[sk:Biológia]] [[sl:Biologija]] [[sq:Biologjia]] [[sr:Биологија]] [[su:Biologi]] [[sv:Biologi]] [[sw:Biolojia]] [[ta:உயிரியல்]] [[th:ชีววิทยา]] [[tl:Biyolohiya]] [[tr:Biyoloji]] [[tt:Biologí]] [[ug:بىئولوگىيە]] [[uk:Біологія]] [[ur:حیاتیات]] [[vec:Biołogia]] [[vi:Sinh học]] [[vo:Lifav]] [[war:Biyolohiya]] [[xh:IBayoloji]] [[zh:生物学]] [[zh-min-nan:Seng-bu̍t-ha̍k]] [[zh-yue:生物學]] Єндєр гэгээн Занабазар 1218 7578 2006-03-03T06:46:11Z 68.100.43.21 /* АУГАА ИХ СОЁН ГИЙГҮҮЛЭГЧ ӨНДӨР ГЭГЭЭН ЗАНАБАЗАР */ ==АУГАА ИХ СОЁН ГИЙГҮҮЛЭГЧ ӨНДӨР ГЭГЭЭН ЗАНАБАЗАР== Монгол улсын төр-нийгэм, шашин-соёлын нэрт зүтгэлтэн Их Соён гийгүүлэгч Занабазар 1636 онд Халхын Түшээт хан Гомбодоржийн анхдугаар хөвгүүн болж одоогийн Өвөрхангай аймгийн Зүйл сумын Есөн зүйл гэдэг газар төржээ. Занабазарийг 5 настайд нь Халхын ноёдууд өөрсдийнхөө Шарын Шашины тэргүүнээр өргөмжлөн түүнийг Өндөр Гэгээн хэмээн нэрлэжээ. Ийнхүү 5 настай балчирхан хөвгүүнийг 1639 онд Шарын Шашины тэргүүнээр өргөмжилсөн үйл явдал нь Монгол улсын нийгэм, улстөр, боловсрол соёлын шинэ төлөвшлийн үүд хаалгыг нээсэн юм. Түүнд шавь оруулсан хамжлага нараас өнөөгийн Монгол улсын Нийслэл хотын шав тавигдаж, түүний зохиосон Соёмбо үсэг нь хожимын Монгол төрийн билэгдэл сүлд нь болж, Түүний бичсэн шүлэг, мөргөлийн уншлагуудыг Монголын уламжлалт шашин «Буддизм»-ыг болгож, түүний бүтээсэн уран барималууд Дорнын төдийгүй Дэлхий дахины соёлын нэн үнэт сан хөмрөгт орж Занабазарыг Дорно дахины Микланджелло хэмээн алдаршуулсан юм. Өндөр гэгээн Занабазар идэр залуу насандаа Цаст Төвдийг зорьж тэнд 5 дугаар лам Лувсанжамцын удирдлага дор Буддын шашины философи, түүх, урлахуйн ухаанд суралцаж, Их Бага таван ухаанд гүнзгий нэвтэрчээ. Тэр Жавзандарнатын их хувилгаан цолтойгоор Монголдоо ирж Агуу том бүтээлүүдээ туурвин бүтээжээ. Жавзандарнатын хувилгаан гэдэг нь Буддын ёсонд гүнзгий нэвтэрсэн Энэтхэгийн 84 шидэтний 1 нь бөгөөд Энэтхэгт 6, Төвдөд 21 удаа төрж Монголд анх удаа тодорсон нь энэ билээ. Deerhiig bichsen Baagii heterhii 1 taliig barij bichsen baina. Zanabazar Galdangiin esreg "scorched earth" tactic hereglej, mongoliin jijig haadiin ev negdliig demjihiin orond huvia hicheej Manjiin tald buuj ogoh gereend gariin useg zurah gej ooroo guigeed ochij baisan urvagch hun shuu dee. Susegten humuusiin tolgoi bitgii erguulsen hudlaa ium bichij bai!! [[Category:Түүх]] Эсийн Биологи 1219 11867 2007-01-23T02:21:12Z Timur 357 Бїх бие организм нь эд [[эс]]ээс бїрддэг бєгєєд насанд хїрсэн хїн нь ойролцоогоор 100000 тэрбум эстэй байдаг. Эдгээр [[эс]] нь бїгд нэг эсээс буюу [[єндгєн эс]]ээс гаралтай. Насанд хїрэгчдийн биенд їргэлж цааш задарч, їхсэн эсийг орлуулж, нєхєн їрждэг их хэмжээний эсїїд байдаг. [[Эс]] нь хувагдахаасаа ємнє тодорхой хэмжээ хїртлээ єсч, хромосом нь хоер [[хромосом]] болон хуваагдаж тэдгээрээс хоер охин эс їїснэ. Эсийн эдгээр їйл явцыг [[эсийн цикл]] нь єєрєє удирдан зохицуулдаг аж. == Биологийн салбар шинжилэх ухаанууд == [[Эсийн амьдралын циклийн зохицуулалт]] -- [[Эсийн амьдралын циклийг судалсан нь]] -- [[Ерєнхий зарчим]] -- [[Циклин молекулын нээлт]] -- [[Нээлтийн ач холбогдол]] -- [[Category:Биологи]] Эсийн цикл 1220 11447 2007-01-09T03:16:19Z 70.16.247.100 Эсийн амьдралын циклийн їе шатууд Эсийн цикл нь хэд хэдэн їе шатаас бїрдэнэ. Нэг дїгээр їе шат (G1) нь эсийн єсєж, хэмжээгээр том болох їе. Эс нь тодорхой нэг хэмжээнд хїрээд дараагийн їе шат (S) буюу ДНХ-ийн синтез эхэлнэ. Эсийн удамшлын мэдээ хуулбарлагдана (DNA replication). Дараагийн їе шатанд (G2) эс нь хуулбарлах їйл явцыг шалгаж, хоер эс болж хуваагдахад бэлтгэнэ. Хромосом нь хуваагдаж ( Mitosis M) хоер охин эс їїснэ. Охин эсїїд нь хромосомын ижил тогтолцоотой байна. Охин эс їїссэний дараа эсїїд эргээд нэг дїгээр їе шатандаа буцаж очсноор (G1) нэг цикл дуусна. Эсийн амьдралын циклийн хугацаа нь эсээсээ хамаарч янз янз байдаг. Ихэнх сїїгээр бойждог амьтан болон хїний эсийн цикл 10-30 цаг їргэлжилдэг. Эхний їе шатанд (G1) орсон эсїїд заавал бїх циклийг дуустал байдаггїй, тэд G0 буюу амралтын байдалд байж болдог. Эсийн амьдралын циклийн зохицуулалт 1221 5020 2005-02-03T03:25:57Z 203.193.57.68 Бїх эукариотик организмын хувьд эсийн циклийн їе шатууд тус бїртээ нарийн зохицуулалттай байх нь чухал. Їе шатууд яг дэс дараагаараа їргэлжилж, нэг нь дуусч байж нєгєє нь эхэлдэг хуультай. Энэхїї нарийн зохицуулалт алдагдвал хромосомын єєрчлєлт, гажиг їїсэх шалтгаан болох магадлалтай. Ингэснээр хромосом болон тїїний тал хэсэг гээгдэх, охин эсїїдэд ижил биш маягаар хуваагдах аюул гардаг. Хромосомын энэ гажиг хавдрын эсэд тааралдах нь элбэг. Анагаах ухаан болоод биологийн шинжлэх ухаанд эсийн циклийн зохицуулалт хэрхэн явагддагийг ойлгож судлах нь маш чухал байгаа юм. Энэ жилийн Нобельтнууд эс нь нэг їе шатаас дараагийн їе шат руу яаж зохицон орж байгааг молекуляр тївшинд судласнаараа том нээлт хийжээ Эсийн амьдралын циклийг судалсан нь 1222 5021 2005-02-03T03:29:56Z 203.193.57.68 Л. Хатвэл нь генетикийн аргаар эсийн циклийг судлах боломжийг бїр 1960-аад оноос тогтоожээ. Тэрээр хамгийн тохиромжтой туршалтын модель болох талхны исгэгч Saccharymyces cerevisiae - ааг ашиглан эсийн амьдралын зохицуулагыг судалжээ. 1970 - 71 онуудад хийсэн хэсэг бїлэг туршилтийнхаа їр дїнд Хатвэл эсийн амьдралын циклийг удирдан зохицуулдаг зуу гаруй генийг нээжээ. Тэр бїлэг генийг CDC - genes (cell divison cycle) гэж нэрлэжээ. Эдгээр генийг нэг болох CDC28 нь эсийн амьдралын нэгдїїгээр їеийг (G1) удирдан зохицуулдаг тул "start" гэж нэрлэв. Хатвэл мєн хэт ягаан туяанд эс хир мэдрэмжтэй байгааг судалж Checkpoint буюу шалгалтын ойлголт нэвтрїїлжээ. Энэ нь ДНХ гэмтсэн їед эсийн циклийг зогсоох їйл явцыг хэлж байгаа юм. Ингэснээр эс нь амьдралын дараагийн їе шатанд орохоос ємнє ДНХ-г засах (репараци ) їйл явцад цаг олгох юм. Ерєнхий зарчим 1223 5022 2005-02-03T03:35:20Z 203.193.57.68 П. Нёс нь Хатвэлийн эсийн амьдарлын циклийг генетикийн аргаар судалсныг їргэжлїїлэв. Тэрээр арай єєр тєрлийн исгэгч болох Schizzosaccharomyces pombe-г туршилтандаа ашиглажээ. 1970- аад оны дундуур тэрээр S. pombe.-гийн cdc2 генийг нээсэн байна. Тїїний баталснаар энэхїї ген нь эсийн амьдралын циклийн G2-оос митоз (М) хїртлэх їе шатыг зохицуулдаг юм байна. Гэтэл энэ ген нь їїнээс ч илїї єргєн їїрэгтэй болохыг Нёс нээжээ. Тэр їїрэг нь Хатвэлийн нээсэн старт гений адил G1-ээс S хїртэлх їе шатыг удирддаг явдал байлаа. cdc2 генийг Нёс хожим нь хїний организмаас гаргаж авч CDK1 ( cyclin dependent kinase1) гэж нэрлэжээ. Уг ген нь CDK тєрлийн уургийг агуулдаг бєгєєд CDK-н їйл ажиллагаа нь фосфат групп уургаас салах, нийлэх фосфорилизацийн урвалаас хамаардаг. Эдгээр нээлтэд їндэслэн Нёс хїний организмаас хэд хэдэн CDK тєрлийн молекул олж гаргажээ. Циклин молекулын нээлт 1224 5023 2005-02-03T03:37:25Z 203.193.57.68 Тим Хант 1980-аад эхээр анхны циклин молекулыг нээжээ. Циклин молекул нь эсийн циклийн їед їїсч, устдаг уураг юм. Циклин молекул нь CDK-н молекултай холбоотой байдаг бєгєєд CDK-ийн їйл ажиллагааг хянаж, фосфорилизаци урвалд оролцох уургийг сонгодог. Хант уг судалгаандаа усны амьтан болох Arbacia -г модель болгосон бол сїїлд эдгээр циклин молекулыг єєр бие организм, тэр дундаа хїний организмд одоогоор арваад циклин тєрлийн молекул байгааг тогтоожээ. Нобельтнууд эсийн циклийг зохицуулдаг молекуляр механизмыг ийнхїї нээжээ. Эсийн амьдралын циклийн їед CDK молекулын тоо тогтмол байдаг, харин циклиний зохицуулалтаас хамаарч їйл ажиллагаа нь єєр єєр байдаг. CDK молекул болон циклин хоер нь нийлээд эсийг нэг їе шатаас нєгєє їе шат руу шилхих їйл явцыг зохицуулдаг. Машинтай харьцуулж хэлэх юм бол CDK молекул нь мотор нь, циклин нь хурдны хайрцагтай ижил їїрэгтэй, єєрєєр хэлбэл Нээлтийн ач холбогдол 1225 5024 2005-02-03T03:47:02Z 203.193.57.68 Энэхїї суурь нээлт нь биологи анагаах ухааны бусад олон салбарт асар их ач холбогдолтой нь ойлгомжтой. Ялангуяа хавдрын эсїїдэд хромосомын гажиг яагаад їїсдэг, охин эсїїдэд хромосом яагаад буруу хуваагдаж, эсвэл гээгддэг гэх мэт асуудалд чухал нээлт болжээ. Хромосомын гажиг нь эсийн циклийн зохицуулалт алдагдсанаас їїсдэг бололтой. CDK-н молекул болон циклиний ген нь хавдрын ген буюу онкогений їйл ажиллагаатай адил їйл явуулж болохыг баталжээ. Эсийн амьдралын циклийн явцад CDK молекул болон циклин нь хавдрын супрессор генийг (p53, Rb) хуулбарладаг аж . Эдгээр нээлт нь хавдрын оношлогоонд єргєн хэрэглэгдэх юм. CDK молекул болон циклиний тївшин ихсэх явдал хїний хавдар нэн ялангуяа хєхний болон тархины хавдарт тохиолддог байна. Тэгэхээр эдгээр нээлт нь хавдрын эмчилгээний шинэ аргын їндэс болжээ. CDK молекулыг саатуулагч ингибиторыг ашиглан эмнэл зїйн туршилтууд одоо хийгдэж байна. Template:Энэ 7 хоногийн өгүүллэгүүд 1226 5025 2005-02-05T16:05:32Z 218.58.35.101 сайн байцгаана уу? Энэ вэб хуудас их сонрхолтой санагдлаа.<nowiki>Insert non-formatted text here</nowiki> Цахиагийн Элбэгдорж 1229 11533 2007-01-17T17:29:03Z Thijs!bot 369 robot Removing: [[mn:Цахиагийн Элбэгдорж]] Modifying: [[he:צחיאגיין אלבגדורג']] [[Image:Elbegdorj Tsakhia.JPG|thumb|200px|right|Цахиагийн Элбэгдорж 1998 онд]] '''Цахиагийн Элбэгдорж''' нь Монгол Улсад ардчилсан нийгэм бий болгохоор анх зориглон санаачилж, 75 жил коммунист засаглалтай байсан Монгол орныг тайван хувьсгалын замаар ардчилсан, чєлєєт эдийн засагтай болгож өөрчилсөн ардчилсан хувьсгалын 13 удирдагчийн нэг. Ц.Элбэгдорж Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар хоёр удаа, Монгол Улсын Их Хурaл (УИХ)-ын дэд даргаар нэг удаа, УИХ-ын Олонхийн бvлгийн даргаар нэг удаа, УИХ-ын гишүүнээр гурван удаа тус тус сонгогдон ажиллаад байна. Тэрбээр ардчиллын төлөө, хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлдэг (либeртари)улс төрч. ==Бага нас, боловсрол== Элбэгдорж [[Ховд]] аймгийн Зэрэг суманд Монголын Цахиа, Хонинхүү нарын гэрт 1963 оны 3 дугаар сарын 30-нд тэдний найм дахь бөгөөд отгон хүү нь болон мэндэлжээ. Элбэгдоржийн эцэг, эх тэр үеийн Монголын хүн амын ихэнхийн нэгэн адил малчин ард байсан тул Элбэгдорж багадаа ишиг, хурга, тугал, унагатай тоглож, тэднийг арчилж, тордохын зэрэгцээ бусад хүүхдүүдтэй мориор уралдаж тоглож өсчээ. Зэрэг сумынхны дурсан ярьдгаар Элбэгдоржийн ээж Хонинхүү нь туульс хайлдаг, ерөөл магтаал сайхан хэлдэгээрээ нутаг усандаа нэр хүндтэй тул Зэрэг сум болон ойр сумынхан цэрэгт явах, хол газар одохын өмнө Цахиагийн гэрт бууж, Хонинхүүгийн мэргэн цэцэн сургаалийг сонсоод мордох дуртай байв. Элбэгдоржийн ээж түүнд багаас нь байгаль эхийг хайрлахын учир утгыг зааж сургаж өсгөжээ. Элбэгдорж Ховд аймгийн Зэрэг суманд бага, дунд сургуулиа Онц дүнтэй төгсчээ. Түүнийг 16 настай байхад гэр нь Эрдэнэт хот руу нүүж, тэрбээр Эрдэнэт хотод 10-р ангиа Онц дүнтэйгээр 1981 онд төгссөн байна. Социализмын үед их, дээд сургуулийн элсэлтийн хуваарийг Төлөвлөгөөний комиссоос мэргэжил тус бүрээр аймаг, хотод хуваарилдаг байлаа. Элбэгдоржийн хvсэн мєрєєдсєн сэтгvvл зүйн ангийн конкурсын хуваарь тэр жил тєвєєс Эрдэнэт хотод ирсэнгүй. Сэтгүүлч болохоор сэтгэл шулуудсан Элбэгдорж ирэх жилийн конкурсыг хүлээхээр шийдэв. Энэ хугацаанд тэрбээр аав, ээждээ туслахаар Уулын баяжуулах “Эрдэнэт” vйлдвэрт түр ажилд орж ажиллаад удалгүй засварчин болж, тун удалгүй тушаал дэвшин машинист болж ажиллажээ. Ажиллах хугацаандаа цэрэгт татагдаж нэг жил цэргийн алба хаав. Цэргийн албыг vлгэр жишээ хааж, “Улаан Од” сонинд шvлгүүд нь хэвлэгдсэнийг Батлан Хамгаалах Яaмны өндөр албан тушаалын хүмүүс үзээд Элбэгдоржийг тус яаман дээр дуудаж, түүнээс шалгалт авчээ. Шалгалтын үр дүнд Элбэгдорж Батлан Хамгаалах Яaманд ирсэн ЗХУ-ын Цэрэг, Улс Тєрийн дээд сургуулийн хоёр хуваарийн нэгийг авсан байна. Хуучнаар Зөвлөлт Холбоот Улсын Львов хот дахь Цэрэг,Улс Тєрийн Их сургуулийг Элбэгдорж сэтгүүлч мэргэжилтэй, Онц дvнтэйгээр 1988 онд төгсчээ. Мөн тэрбээр Америкийн Нэгдсэн Улс(АНУ)-ын Бүүлдэр хот дахь Колорадогийн Их Сургуулийн Эдийн засгийн институтыг Онц төгссөн байна. Дараа нь Элбэгдорж АНУ-ын Харвардын их сургуульд тус сургуулийн бүрэн тэтгэлэгтэйгээр суралцаж, Харвардын их сургуулийн Жон Ф.Кеннедигийн төр засгийн дээд сургуулийг Тєрийн удирдлагын мастер зэрэгтэйгээр 2002 онд төгсчээ. ==Ардчилсан хөдөлгөөн== Цахиагийн Элбэгдорж нь анхны ардчилсан хөдөлгөөний партизануудын нэг болж амь биеэ хайрлалгүй, хүмүүсийг зохион байгуулж, жагсаал цуглаан хийж, Монголын төр засгийн коммунист дэглэмийг цус урсгалгүйгээр 1989 онд төгсгөл болгоход чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм. Коммунист төр засгийн эсрэг Элбэгдоржийн гол шүүмжлэл нь ардчилсан нийгэм, үг хэлэх эрх чөлөө, чөлөөт зах зээлийн эдийн засаг Монгол оронд хэрэгтэй гэсэн бөгөөд Монголын коммунист төр засаг эдгээрийг дэмждэггүй байв. Элбэгдорж болон Монголын коммунизмын эсрэг хувьсгалын удирдагчид, дэмжигчдийн ачаар Монгол улс төв Ази дахь анхны ардчилсан орон болсон юм. Олон улсын ухаантнууд болон олон улсын хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл Элбэгдоржийг “Монголын Томас Жефферсон” гэж АНУ-ын тусгаар тогтнолыг тунхаглагчдын нэг, ардчиллыг үндэслэгч эцэгтэй зүйрлэн нэрлэдэг. [http://www.isil.org/resources/fnn/2004spring/mongolian-jefferson.html] [[Image:Elbegdorj leads demonstration in 1989.jpg|thumb|280px|left|Элбэгдорж цуглаан удирдаж байгаа нь, 1989 оны 12-р сар]] Монголын Залуучуудын эвлэлийн их хурлын индэр дээр vг хэлэхдээ, үгнийхээ төгсгөлд анх удаа Монголд ардчилал хэрэгтэй байгаа тухай ярьж, тvvнийг бий болгоход залуусыг уриалан дуудаж, хамтарч ажиллах санал тавьсан. Хурлын дарга Элбэгдoржийн яриаг тасалж, ийм зvйл ярьж болохгvйг сануулсан. Энэ бол 1989 он буюу Монгол Улс коммунист орон болоод 68 жилийг туулаад байсан бөгөөд тэр үед хоёр хүний нэг нь коммунист Монгол Ардын Хувьсгалт Нам (МАХН)-ын албан бус тагнуул байв. Тэдний матаасаар МАХH, Улс Тєрийн Товчоо коммунизм, социализмаас өөр үзэл бодол илэрхийлсэн хүмүүсийг шийтгэдэг, цєлдєг байлаа. Тус хурлын завсарлагаар хоёр залуу Элбэгдоржтой уулзсан бөгөөд тэр гурав ардчилсан хөдөлгөөн байгуулахаар тохиролцож, энэ тухай нууцаар залуучуудад зар тараахаар болжээ. Тэр гурав бусад арван залуусын хамт хожмоо Монголын ардчилсан хувьсгалын арван гурван удирдагч гэж нэрлэгдэх болсон юм. Тэр үед Элбэгдорж “Улаан Од” сонины сурвалжлагчаар ажиллаж байсан бөгөөд Залуучуудын эвлэлийн их хуралд оролцсоны дараа ажилдаа ирэх үед нь Элбэгдоржийн “буруу үйлдэл”-ийн тухай хурлын даргын үг аль хэдийнээ сонинд нь хүрсэн байв. Тус сонины эрхлэгч Элбэгдоржийг ажлын гадуур ямар нэг үйл ажиллагаанд оролцож, коммунист, социалист чиг шугамаас гажсан зүйл хийвэл ажлаас нь хална гэж сануулжээ. Тухайн үед Монгол дахь цорын ганц залуучуудын байгууллага байсан Монголын Залуучуудын Эвлэл нь Монгол Ардын Хувьсгалт Нам (МАХН)-ын харъяа байгууллага байв. Анхааруулга авсан хэдий ч Элбэгдорж ба тvvний нєхєд бусад залуустай Монгол Улсын Их сургуулийн дугуй танхимд нууцаар цугларч, тухайн үеийн хаалттай сэдэв болох ардчилал, чөлөөт зах зээлийн тухай юу мэдэхээ хэлэлцэн ярилцаж, ардчилсан хөдөлгөөн зохион байгуулах төлөвлөгөө зохиож эхэлжээ. Тэд олон удаа уулзаж, шинэ найз нөхөд, шинэ дэмжигчдийг өөрсөдтэйгээ нэгдүүлэхээр дагуулж ирж байв. Нэг шөнө тэд нээлттэй цуглаан зохион байгуулах тухай зарлалаа гудамжинд шонгийн моднууд дээр наасан байв. 1989 оны 12 дугаар сарын 10-ны жихүүн хvйтэн євлийн єглєє Монголын Залуучуудын Эвлэлийн байрны ємнє ардчиллын төлөө анхны олон нийтийн цуглаан болов. Хүмүүс цугларахад тус цуглааныг зохион байгуулагчдын нэг Элбэгдoрж микрофон аваад, Монголд Ардчилсан хєдєлгєєн байгуулагдаж байгааг зарлан тунхагласан. Тус хєдєлгєєнөөс удалгvй Ардчилсан Холбоо байгуулагдав. Ардчилсан Холбоо нь Монголын анхны төрийн бус ардчилсан байгууллага бөгөөд Элбэгдорж үндэслэн байгуулагчдын нь нэг юм. Тухайн үеийн Монголын төрийн дээд гүйцэтгэх байгууллага болох МАХН-ын Улс Төрийн Товчооны зүгээс шийтгэх, цөлөх, хэлмэгдүүлэх ихээхэн магадлалтай байхад ардчиллыг дэмжигчид улам олон жагсаал цуглаан зохион байгуулж байв. Монгол орноо ардчилсан нийгэмтэй болгохыг зорьсон Ардчилсан хөдөлгөөнийг монголчууд дэмжиж, тус хөдөлгөөн нь аймаг бүрт салбартай Монгол улс даяaр давалгаалсан хєдєлгєєн болон хувирав. Ардчилсан хөдөлгөөн жагсаал цуглаан, өлсгөлөн зохион байгуулж, олон аймагт Ардчилсан хөдөлгөөнийг дэмжсэн багш ажилчдын ажил хаялт болов. Энэ бүх дарамт шахалтаар есөн гишүүнтэй МАХН-ын Улс Төрийн Товчоо ардчилсан хөдөлгөөний удирдагчидтай уулзаж хэлэлцээ хийхийг зөвшөөрсөн. Элбэгдорж хэлэлцээ хийгчдийн нэг байсан бөгөөд хэлэлцээний дараа Улс Төрийн Товчооны дарга Жамбын Батмөнх Улс Төрийн Товчоог татан буулгах шийдвэр гаргаж, Улс Төрийн Товчоо татан буугдсанаар Монгол Улс Ардын их хурал байгуулах боломжтой болж, Ардын Их Хурал нь хүний эрх, ардчилал, эрх чөлөөг баталгаажуулсан Монгол Улсын Үндсэн хуулийг баталсaнaap Монгол орон ардчилсан орон болсон. ==Ардчилсан нийгмийг бий болгосон нь== Цахиагийн Элбэгдорж Монголын анхны бие даасан сонин болох "Ардчилал" сонинг 1990 онд vvсгэн байгуулж, эрхлэгчээр нь ажилласан. Чөлөөт хэвлэлийг анх үүсгэн бий болгож, хамгаалсан үйл хэргийг нь үнэлж Монголын Сэтгүүлчдийн нийгэмлэгээс Элбэгдоржийг “Хэвлэлийн Эрх Чөлөөний Одон”-гоор 2000 онд шагнажээ. Элбэгдoрж aрд тvмнээсээ сонгогдон Ардын Их Хурлын депутатаас эхэлж нийт гурван удаа УИХ-ын гишүүнээр 1990-2000 онд ажилласан байна. Тэрбээр хүний эрх, aрдчилал, эрх чєлєєг тунхаглан баталгаажуулсан Монгол Улсын шинэ Yндсэн Хуулийг боловсруулан батлалцсaн юм. Монгол дахь хамгийн анхны бие даасан телевиз болох Монгол, Америкийн хамтарсан “Eagle” телевизийг Элбэгдорж 1995 онд vvсгэн байгуулалцсан байна. Коммунист он жилvvдэд МАХН-ын засаглалаас өөр үзэл бодолтой, шашинтай байснаас нь болж хэлмэгдүүлж, устгасан 37000 гаруй хэлмэгдэгсэд, болон тэдний ар гэрийнхнээс Монгол Улсын төр уучлал хүсэх арга хэмжээг Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах улсын комиссын дарга байхдаа Элбэгдорж санаачилж, хэрэгжүүлсэн юм. Сталины үеэс эхэлсэн улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийг цагаатгах, ар гэрт нь нөхөн олговор олгох, нэр төрийг нь сэргээж, цаашид хүний эрх зөрчихийг хориглосон Цагаатгалын тухай хуулийг батлахад Элбэгдорж гол үүрэг гүйцэтгэсэн билээ. Элбэгдoрж анхны Аж ахуйтны нийгэмлэгийг vvсгэн байгуулсан бөгөөд тус байгууллага 1991 онд малчид нэгдлээс өөрсдийн хөрөнгө болох малаа хувьчилж авахад нь малчдад тусалсан. Малыг хувьчилж, малчдыг хөрөнгөтэй болгосны ачаар Монгол Улсад социалист он жилүүдэд хэзээ ч 25 саяд хүрч үзээгүй таван хошуу малын тоо толгой мал хувьчлагдсанаас хойш богино хугацаанд 30 саяд хүрсэн билээ. ==Ерөнхий сайд Элбэгдорж== [[Image:Elbegdorj.jpg|frame|right|Ерөнхий сайд Ц.Элбэгдорж]] Монголын түүхэнд Ерөнхий сайдаар хоёр удаа ажилласан хоёрхон хүний нэг нь Цахиагийн Элбэгдорж юм. Ардчилсан намын даргын хувьд Элбэгдорж Монголын Үндэсний Ардчилсан Нам, Монголын Социал Демократ Намын “Ардчилсан Холбоо Эвсэл”-ийг хамтран удирдаж, тус эвслийг 1996 оны Улсын Их Хурлын сонгуульд түүхэн ялалтанд хүргэсэн билээ. Элбэгдорж УИХ-ын Олонхийн бүлгийн даргаар 1996-2000 онд, УИХ-ын дэд даргаар 1996-1998 онд тус тус ажилласан. 1998 оны 4-р сард Элбэгдорж Монголын сүүлийн үеийн түүхэн дэх хамгийн залуу Ерөнхий сайдаар сонгогдсон. Ерөнхий сайдаар ажиллах хугацаандаа Элбэгдорж улс үндэстний хэмжээнд тулгамдсан улс төр, эдийн засаг, дэд бүтэц, нийгмийн асуудлуудыг шийдвэрлэх амин чухал алхмууд хийсэн бөгөөд Монгол улсын нээлттэй гадаад бодлогыг тууштай үргэлжлүүлсэн. Хэвлэлийн эрх чөлөөний тухай хуулийг санаачлагчдын нэг нь Элбэгдорж бөгөөд тэрбээр тус хуулийг 1998 онд батлуулахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм. Тус хууль дээр тулгуурлан батлагдсан дараагийн хуулиар улсын мэдлийн өдөр тутмын сонингууд болох “Ардын эрх”, “Засгийн газрын мэдээ” сонинуудыг төрөөс шууд хянадгийг нь зогсоож, олон нийтийн сонин болгосон хууль гарсан. Ардчилсан тогтолцоог Монгол улсад бий болгож, бэхжүүлэхэд оруулсан хувь нэмэр, хүч чармайлтыг нь үнэлж Элбэгдоржийг Эрх чөлөөний одонгоор шагнажээ. Эхний удаа Элбэгдорж 8 сар Ерөнхий сайдаар ажилласан бөгөөд Ардчилсан намын дараагийн гишүүн 1998 оны 12-р сараас үргэлжлүүлэн тус албан тушаалыг хашжээ. Монгол Улсын Ерєнхий сайдаар Элбэгдoрж хоёр дахь удаагаа 2004 оны 8-р сарын 20-нд сонгогдсон. Энэ нь улс төрийн хоёр гол эсрэг, тэсрэг хүч болох ардчилсан намуудын эвсэл, экс-коммунист МАХН хоёр 2004 оны УИХ-ын сонгуульд тэнцүү суудал авсны дараа бий болсон их эвслийн засгийн газар байв. Хоёр дахь удаагаа Ерөнхий сайдаар ажиллахдаа Элбэгдорж Монголын хөгжилд хамгийн том тээг саад болоод буй авилгал, ядууралтай дайн зарласан юм. УИХ-ын хаврын чуулганы нээлт дээр 2005 оны 4-р сарын 8-нд "Бид авилгалын учир шалтгаан, эхийг мэдэж, авилгалыг бульдозeрдoнo" гэж хэлсэн шигээ Элбэгдoрж авилгалын эсрэг шаргуу тэмцсэн. [[Image:Bush and Elbegdorj.JPG|thumb|280px|left|АНУ-ын Ерөнхийлөгч Буш Ерөнхий сайд Элбэгдоржтой уулзаж байгаа нь, 2005 оны 11-р сарын 21]] 2005 оны 11-р сарын 21-нд АНУ-ын Ерєнхийлєгч Жорж В. Буш Монгол Улсад айлчилж, Тєрийн ордонд монголчуудад хандан vг хэлэхдээ Монголын ардчиллыг, Монголд ардчилал авчирсан залуусын vйл хэргийг магтаж, энд Монгол Улсын Ерєнхий сайд Элбэгдoржийг онцлон дурьдсан юм. [http://www.whitehouse.gov/news/releases/2005/11/20051121.html] АНУ-ын Эн Би Си телевизийн Ньюс нэвтрvvлэгт өгсөн ярилцлагадаа Элбэгдорж “Бид (Монгол Улс) терроризмтай тэмцэх дэлхийн хүч чармайлтанд хувь нэмрээ оруулахыг чармайж байна” гэжээ. [http://msnbc.msn.com/id/10069069/] Хэдий тийм боловч тэрбээр “терроризмтай тэмцэх” нэрээр улс орнууд өөрийн ард түмний эсрэг “эрс ширvvн арга хэмжээ” авахын эсрэг анхааруулсан. АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жон Ф.Кеннеди “ Берлины иргэн” болсоны адил “2001 оны 9-р сарын 11-ний дараа бид бүгдээрээ Нью-Йоркчууд болсон” гэж Элбэгдорж 2001 оны 10-р сард Нью-Йорк хотод болсон Төрийн бус байгууллагын Дэлхийн нийгэмлэгийн “Дэлхий дахь хүчирхийлэл: Хямрал ба итгэл найдвар” хурал дээр олон улсын төрийн бус байгууллагуудын удирдлагууд, улс орны удирдагчид байсан хүмүүст хандан хэлсэн байна. [http://www.wango.org/activities/global_site/executiv.html] Элбэгдoрж Монгол орныг цөлжилтөөс сэргийлж, байгалиа хамгаалж, агаарын бохирдлыг багасгахын тулд мод тарих Ногоон хэрэм хєтєлбєр санаачилжээ. Элбэгдорж Европын Холбоотой Чөлөөт худалдааны гэрээ байгуулж, Монголын бүх бvтээгдэхvvн Eврoпын улсуудад татваргvйгээр экспoртлoгдох болсон. Тэрбээр мөн дотоодын үйлдвэрлэгчдээ идэвхтэй дэмжсэн юм. Түүнчлэн дотоодын үйлдвэрлэгчид бүтээгдэхүүн, үйлчилгээндээ авах ёстой лиценз, болон үйлдвэрлэл явуулахад шаардагддаг байсан хэт олон тогтоол журмуудыг Элбэгдорж цөөлсөн. Өмнө нь дотоодын үйлдвэрлэгчдэд ялгавартай хандан, цєєн компанийг “ногоон гэрэл”-ийн компаниуд хэмээн зөвхөн тэдгээр компаниуд гаалийн татваргүйгээр хэрэгцээтэй эд анги, тоног төхөөрөмж импортлодог байсан бол Элбэгдoрж бvх дотоодын vйлдвэрлэгчдэд бүгдэд нь ижил “ногоон гэрэл” өгч дүрэм журмуудыг өөрчилсөн. Элбэгдoржийн Засгийн газар Монгол орны айл бvрийг компьютeржvvлж, 1 тєгрєгний vнэтэй интeрнeтээр хангах ажлыг санаачлан эхлvvлсэнэээр саяхныг хүртэл хүн амын цөөхөн хувийн хэрэглээ байсан компьютер бүх нийтэд хүртээмжтэй болох үүд хаалга нээгдсэн. Элбэгдорж техник мэргэжлийн сургууль, тусгай мэргэжлийг хүчтэй дэмжих замаар ажилгүйдлийг ихээхэн бууруулсан билээ. Дунд сургуульд орос хэлний оронд англи хэлийг хоёр дахь хэл болгон өөрчилж, Монголын эдийн засагт түүхэнд хамгийн их орлого цуглуулж, бүх хүүхдэд хүүхдийн мөнгө олгох ажлыг эхлүүлж, өндөр настны тэтгэврийг өндөр хувиар нэмэгдүүлсэн. Хар Хорин хотыг соёлын болон аялал жуулчлалын тєв хот болгон хєгжvvлэх санаачлагад тэрбээр жинтэй үүрэг гүйцэтгэж ирлээ. Элбэгдорж төрийн хяналттай Монгол телевиз, Монголын радиог олон нийтийн статустай, төрийн хяналтгүй болгох хуулийг санаачлан, УИХ-ын даргатай хамтран УИХ-д оруулсан нь хууль болон 2005 онд батлагдсан. Элбэгдoржийн Засгийн газар Сvхбаатарын талбайд жагсаал цуглаан чєлєєтэй зохион байгуулахыг зєвшєєрєн хуульчилсан хуулийн тєслийг УИХ-д санаачлан оруулсан нь хууль болон батлагдсан. Өмнө нь Сүхбаатарын талбай дээр жагсаал цуглаан хийх нь хуулиар зөвшөөрөгдөөгүй байсан юм. == Хоёр дахь удаагаа ялагдсан нь== 2005 оны 8 дугаар сард болсон УИХ-ын 65-р тойргийн нөхөн сонгуульд Ардчилсан намаас Цахиагийн Элбэгдорж, МАХН-аас Миеэгомбын Энхболд нар болон бусад намаас болон бие даан нэр дэвшигч нар нэр дэвшсэн байв. [http://www.tv5.mn/index.php?page=news&nid=6365] Сант Марал сан болон өдөр тутмын сонингуудын мэдээлж байснаар сонгуулийн өмнө хийгдсэн санал асуулгуудаар Элбэгдорж үнэмлэхүй ялалт байгуулах нь тодорхой байв. Энэ үед МАХН Ардчилсан намтай гэрээ байгуулсан. Тус гэрээгээр УИХ-ын гишүүний суудлыг Миеэгомбын Энхболдод өгөхийн тулд Элбэгдоржийг сонгуулиас нэрийг нь татуулж, оронд нь МАХН Элбэгдоржийн их эвслийн засгийн газраас хугацааг нь дуустал гарахгүй байхаар тохирсон. Байгуулсан гэрээгээ биелүүлж Элбэгдорж УИХ-ын 65-р тойргийн сонгуульд нэр дэвшигчээс нэрээ татсан нь нэр хүнд муутай Миеэгомбын Энхболдыг Элбэгдоржийн оронд УИХ-ын гишүүн болох бололцоог олгосон. Хэдий тийм боловч МАХН Ардчилсан намтай байгуулсан гэрээгээ зөрчиж Элбэгдоржийн Засгийн газрыг орхисон нь УИХ Засгийн газрыг унагаж, Элбэгдоржийг Ерөнхий сайдаас 2006 оны 1-р сарын 13-нд огцруулахад хүргэсэн. Дэлхий дахинд таран суугаа монголчуудын Цахим Өртөө Холбоо “УИХ-аас гаргасан Элбэгдоржийн Засгийн газрыг огцруулсан шийдвэр нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчсөн үйлдэл” гэж үзэж мэдэгдэл гаргасан бөгөөд тус холбоо олон улсын холбогдох байгууллагуудад тухайн хууль зөрчсөн үйлдлийн талаар танилцуулах процесстоо байгаа. Монгол Улсын Их сургуулийн Хуулийн тэнхимийн багш Тэмүүжин ижил утгатай өргөдөл Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцэд гаргасан. “Монгол Улсын Их Хурлын шийдвэр нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 25-р заалтын 1-6 дахь хэсгийг зөрчиж, Улсын Их Хуралд огцрох өргөдөл өгсөн Их эвслийн Засгийн газрын МАХН-ын 10 гишүүнийг огцруулахын оронд УИХ эрх мэдлээ хэтрүүлэн ашиглаж Элбэгдоржийн Засгийн газрыг унагасан” гэж тэд үзэж байгаа юм. [http://www.tsahimurtuu.mn/show.php?table=news&id=406] 2004 оны УИХ-ын сонгуульд 50, 50%-ийн тэнцүү санал авсаны дараа их эвслийн засгийн газар байгуулахын тулд Ардчилсан намтай байгуулсан гурван гэрээгээ гурвууланг нь МАХН зөрчсөн. Иргэний хөдөлгөөнүүд болон монголчууд Элбэгдоржийн Засгийн газрыг унагасан МАХН-ын шийдвэрийн эсрэг маш олон хүчтэй эсэргүүцлийн цуглаан, жагсаал хийсэн юм. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4608408.stm] Элбэгдоржийн Засгийн газрыг огцруулсан шалтгааны талаархи асуултад МАХН гадаадын хэвлэлд хариулахдаа “Элбэгдорж авилгалтай хангалттай тэмцэж чадаагүй” гэсэн бол МАХН-ыг шүүмжлэгчид хэлэхдээ “МАХН өөрийнх нь булхай, авилгалыг илчлэх албан ёсны авилгалтай холбогдсон шалгалтуудыг хийлгэхгүйн тулд МАХН зориудаар Элбэгдоржийн засгийн газрыг урьдчилан унагасан” гэж Вьюс Ваэйрт бичжээ. [http://www.viewswire.com/index.asp?layout=VWArticleVW3&article_id=839816869] АНУ-ын Олон улсын хөгжлийн агентлаг USAID -ын тайланд МАХН-ын өндөр албан тушаалтнууд авилгалд гүнзгий хутгалдсан гэж онцлон тэмдэглэсэн байна. [http://www.usaid.gov/mn/library/documents/MongoliaCorruptionAssessmentFinalReport.pdf] Элбэгдорж эсрэгээр нь авилгалтай хатуу тэмцэж байв. [http://www.washingtonpost.com/wpdyn/content/article/2006/02/11/AR2006021101224.html] МАХН-аас томилсон Гаалийн ерөнхий газрын дарга Х.Баатар авилгалын үйлдэл дээрээ баривчлагдсан бөгөөд тэрбээр авилгалын сүлжээнд МАХН-ын удирдлагууд түүний гол сүлбээтэн хэмээн мэдэгдээд байсан тухай сонин хэвлэлүүд мэдээлж байсан. МАХН-ын удирдлага Х.Баатартай уулзсаны маргааш өдөр МАХН Элбэгдоржийн их эвслийн засгийн газраас гарах шийдвэрээ гаргасан. [http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?subaction=showfull&id=1131002480&archive=&start_from=&ucat=1&] МАХН-ын энэхүү шийдвэр нь Улаанбаатар хотын сангуудад санхүүгийн шалгалт хийж эхлэхтэй мөн зэрэгцэн тохиосон бөгөөд, Улаанбаатар хотын захирагчаар сүүлийн долоон жилд Миеэгомбын Энхболд ажиллаж байх хугацаанд газартай холбогдсон авилгалын шуугиан дээд цэгтээ хүрээд байсан юм. АНУ-ын "Мянганы Хєгжлийн Сан"-гаас Монгол улс Элбэгдoржийн Засгийн газрын vед анх удаа 212 сая ам.долларын тусламж авахаар болсон. Ц.Элбэгдoрж Монгол улсын зардлаар єндєр хєгжилтэй оронд суралцах оюyтан залуусын тоог олон дахин нэмэгдvvлж, ашигт малтмал ашиглуулсанаас авах тєлбєрєєс сан байгуулж ард тvмнийхээ нийгмийн асуудлуудад зориулах ажил эхлээд байв. Элбэгдoрж АНУ-д уригдаж, 2006 оны 2-р сард Монгол улс болон монголчуудад нааштай олон багц гэрээ хийхээр хоёр орон тєлєвлєж байлаа. Мєн 2006 оны 1-р сарын 26-28-нд болсон Дэлхийн удирдагчдын Давосын уулзалтанд уригдcан хоёр дахь Монгол хvн болсон Элбэгдoржийг тэнд мєн олон гэрээ хэлэлцээр хvлээж байв. Энэ vед 2006 оны 1-р сарын 11-нд МАХH-ын Удирдах Зєвлєл Элбэгдоржийн Засгийн газрыг огцруулах шийдвэр гаргаж, vvний дагуу 2006 оны 1-р сарын 13-нд Элбэгдoржийн хоёр дахь засгийн газрыг УИХ дахь МАХH-ын гишvvд болон Ардчилсан намын дєрвєн урвагч гишvvний саналаар огцруулав. Элбэгдoрж "'''Бид (ардчиллыг дэмжигчид) олуулаа болоод эргэж ирнэ"''' хэмээх алдарт амлалтаа хоёр дахь удаагаа УИХ-ын индэр дээрээс Засгийн газрыг нь унагасны дараа хэлсэн. Тэрбээр энэ амлалтыг анх 1994 онд УИХ-ын 76 гишvvний 70 нь МАХH-аас сонгогдсон гишvvд байж тэд Элбэгдoржийн ардчилсан бодлогыг асар их эсэргvvцэж байх veд УИХ-ын гишүүнээс татгалзахдаа хэлсэн юм. Элбэгдорж амлалтаа биелүүлж Ардчилсан нам, түүний “Ардчилсан Холбоо Эвсэл”-ийг удирдалцаж, тус эвсэл 1996 оны УИХ-ын сонгуульд ялсан билээ. == Ардчилсан нийгмийг бэхжүүлэх, боловсрол, ТББ дахь оролцоо== Ц.Элбэгдорж Нэгдсэн Vндэстний байгууллагын “Мянганы хєгжлийн зорилт”-ын зөвлөхөөр Нью-Йорк хотод, “Нэвтрүүлгүүдийн Удирдах Зөвлөл”-д Вашингтон хотод зөвлөхөөр 2003 онд тус тус ажилласан. Элбэгдорж нэр хүндтэй олон нийтийн болон хувийн институт, их сургуулиуд дээр байнга лекц уншдаг. Тэрбээр АНУ-ын Бэллветэр Форум, Като Институт, Жоржтауны их сургууль, “Хэритэж” сан, Стaнфордын их сургуулийн “Хүүвэр” институт, Дэлхийн улс төрийн институт, Невадагийн Их сургууль болон Монгол Улсын Их Сургууль, Монголын бүх аймгийн төвүүдэд шилжилтийн асуудлууд, олон улсын аюулгvй байдлын шинээр тулгамдсан асуудлууд, эрх чєлєє, хєгжлийн талаархи лекцvvдээ уншcaн байна. Элбэгдорж Засгийн газар, улс төр, олон нийтийн бодлогын асуудлаархи АНУ-ын мэргэжилтнүүдийн чуулган болох Хьюстон хотод төвтэй "Бэллветэр Форум"-ын Удирдах зєвлєлийн зєвлєгч гишvvн юм. Тэрбээр Монголын Улс тєрийн боловсролын академийн захирлын зєвлєлийн гишvvнээр 1993 оноос, “Залуу удирдагч” сангийн Удирдлагын зєвлєлийн байнгын гишvvнээр 1992 оноос сонгогдон ажиллаж байна. Бирмийн ардчиллын зүтгэлтэн, Нобелын энх тайвны шагналт Аунг Сан Суу Кьюг гэрийн хорионоос суллуулах, Мянмарын парламентад сонгогдонгуутаа үүнийхээ төлөө шоронд хоригдож буй Мянмарын ардчиллын төлөөх парламентын гишүүдийг шоронгоос суллахыг Мянмарын (цэргийн эргэлтээр эрх мэдэл авч хvчээр байгуулсан хунтын) Засгийн газарт олон улс орнууд уриалж буй уриалгад Элбэгдорж идэвхтэй оролцдог. [http://mcconnell.senate.gov/record.cfm?id=239029&start=1] Элбэгдорж “Эрх чєлєє тєв” тєрийн бус байгууллагыг 2000 онд Монголд vvсгэн байгуулсан. Хойд Солонгосын дүрвэгсэд Хойд Солонгосоос Хятад руу, тэндээс Монголоор дамжин Өмнөд Солонгос руу явахад зориулж Монголд түр орогнох газар байгуулахыг тэрбээр дэмждэг. 2003 оны 9-р сард Хойд Солонгосын 26 дүрвэгч Монголын хил дээр саатуулагдаж, тэднийг Хойд Солонгост шилжүүлж өгөх эсэх асуудлаар маргаан гарахад Элбэгдорж “Коммунизмын тамаас эрх чөлөөг эрэлхийлэн гарч ирсэн тэдгээр дүрвэгсдийг Монгол Улс буцааж түлхэж болохгүй” гэж хэлжээ. [http://www.ahrchk.net/ua/mainfile.php/2003/578/] == Гишүүнчлэл == *Элбэгдорж нь Барууны репyбликан намуудтай паралель бодлого баримталдаг Ардчилсан намын Үндэсний зөвлөлдөх хорооны гишүүн. *Монголын Үндэсний Ардчилсан Нам, Монголын Социал Демократ Намын “Ардчилсан Xолбоо Эвсэл”-ийн даргаар 1996-2000 онд, *Монголын Үндэсний Ардчилсан Нам (МVАН)-ын тэргүүнээр 1996-1999 онд, *МVАН-ын Ерєнхий зєвлєлийн гишvvнээр 1994 оноос, *Монголын Ардчилсан Холбооны тэргvvлэгчээр 1989-1997 онд, *2006 оны 4 р сараас Монголын ардчилсан намын даргаар ажиллаж байгаа. == Ном зохиол == Цахиагийн Элбэгдоржийн ''Vнэний мєр цагаан'', ''Ачаа vvрсэн он жилvvд'' номууд Улаанбаатар хотод 2000 онд хэвлэгдсэн. Түүний 112 єгvvлэл, 85 хэлсэн үг, 57 ярилцлага 1985-2002 онд хэвлэгдсэн байна. [http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/11/20/AR2005112000840.html ''Монгол Улс: Уулыг хөдөлгөх нь''], Цахиагийн Элбэгдорж, ''Вашингтон Пөүст'' сонин, АНУ, 2005 оны 11-р сарын 21, англи хэлээр. == Жижиг сажиг баримтууд== *Элбэгдорж хошигнох хэлэхийн завсраар "[[Чингис хаан]] муу хүн байгаагүй юм", "ном, хэвлэл л түүний талаар муулж бичсэн хэрэг" гэж АНУ-ын ''Бостон Глөүб'' сонинд өгсөн ярилцлагадаа хэлжээ. [http://www.boston.com/news/world/asia/articles/2005/07/03/once_feared_invaders_reputation_gets_a_revival/] *Хуучнаар ЗХУ-ын Цэрэг, улс төрийн их сургууль нь таван жилийн хөтөлбөртэй бөгөөд үүнд Маркс, Энгельс, Лениний онолууд, коммунизм, социализмын идеологи, ЗХУ-ын улс төр, гадаад бодлого, бүх төрлийн цэргийн зориулалттай машин техникийг ажиллуулах, ашиглах хичээлvvд заавал үзэх ёстой хөтөлбөрт багтдаг. Энэ бүгдийг Элбэгдорж суралцан эзэмшиж, онц дүнтэй төгссөн боловч, тэрбээр тайван аргатай ардчилсан хөдөлгөөний санаачлагч, удирдагч болжээ. *Монголчууд Элбэгдоржийг “Ардчиллын алтан хараацай” хэмээн урт, хатуу өвлийн дараа хаврын нартай цуг анх ирдэг шувуугаар билэгдэн нэрлэдэг. *Монголчууд хүүхдэдээ нэр өгөхдөө нэрний утга агуулгыг чухалд тооцдог бөгөөд ''Элбэгдорж'' нь ''Элбэг'' буюу ''элбэг, дэлбэг, их'', бєгєєд ''дорж'' буюу ''нээлттэй тунгалаг байдал'' гэсэн утгатай. Элбэгдорж гэсэн нэр “Ихээхэн нээлттэй байдал” гэсэн утгатай дүйж байна. *Элбэгдорж долоон ахтай бөгөөд тэдний бүгдийнх нь нэр ''дорж''той аж. *Элбэгдорж айлын найм дахь хүү бөгөөд өөрөө дөрвөн хүүтэй. == Ашигласан материалууд== 1. ^ Винceнт Х. Миллeр [http://www.isil.org/resources/fnn/2004spring/mongolian-jefferson.html ''Чингис хааны нутагт коммунизмаас капитализмд''], "Хувь хүний эрх чөлөөг дэмжигчдийн олон улсын нийгэмлэг" (ИСИЛ), АНУ, 2004 оны хавар, англи хэлээр. 2. ^ [http://www.whitehouse.gov/news/releases/2005/11/20051121.html Ерөнхийлөгч Бушийн Улаанбаатарт хэлсэн үг] ''Цагаан ордны хэвлэлд зориулсан мэдээлэл'', АНУ, 2005 оны 11-р сарын 21, англи хэлээр. 3. ^ Жорж Лeвис [http://msnbc.msn.com/id/10069069/ ''Cурвалжлагчийн тэмдэглэлийн дэвтэр''] ''Эн Би Сигийн Mэдээ'', АНУ, 2005 оны 11-р сарын 16, англи хэлээр. 4. ^ [http://www.wango.org/activities/global_site/executiv.html ''Дэлхий дахин дахь хүчирхийлэл: Хямрал ба итгэл найдвар'' чуулган дээр Элбэгдоржийн хэлсэн үгнээс авсан ишлэл] "Төрийн бус байгууллагуудын дэлхийн нийгэмлэг", Нью Йорк хот, АНУ, 2001 оны 10-р сарын 19-22, англи хэлээр. 5. ^ Б. Болортуяа [http://www.tv5.mn/index.php?page=news&nid=6365 ''Долоон нэр дэвшигч бүртгүүллээ''], ТВ 5, Улаанбаатар хот, Монгол, 2005 оны 8-р сарын 2, англи хэлээр. 6. ^ [http://www.tsahimurtuu.mn/show.php?table=news&id=406 "Цахим өртөө холбоо"-ны мэдэгдэл], дэлхий дахинд, 2006 оны 2-р сарын 15, монгол хэлээр. 7. ^ [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4608408.stm ''Монголын парламентын гишүүд Засгийн газрaa унагалаа''] ''Би Би Сигийн мэдээ'', Их Британи, 2006 оны 1-р сарын 13, англи хэлээр. 8. ^ [http://www.viewswire.com/index.asp?layout=VWArticleVW3&article_id=839816869 ''Монголын улс төрийн тогтворгүй байдал''], Эдийн засагчдын интeллигeнц хэсгийн ''Вьюс Вайер'' онлайн сэтгvvл, Их Британи, 2006 оны 1-р сарын 17, англи хэлээр 9. ^ [http://www.usaid.gov/mn/library/documents/MongoliaCorruptionAssessmentFinalReport.pdf ''Монголын авилгалд хийсэн үнэлгээ''], "АНУ-ын Олон улсын хөгжлийн агентлаг"-ийн сүүлийн тайлан, хуудас 15-16, 2005 оны 8-р сарын 31, англи хэлээр. 10. ^ Эдвард Коди [http://www.washingtonpost.com/wpdyn/content/article/2006/02/11/AR2006021101224.html ''Хятад, Оросын бага зэрэг базалтыг мэдэрсэн Монгол АНУ-г урьж байна''] ''Вашингтон Пөүст'' сонин, АНУ, 2006 оны 2-р сарын 12, англи хэлээр. 11. ^ Ч.Сумъяабазар [http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?subaction=showfull&id=1131002480&archive=&start_from=&ucat=1& Монголын Гаалийн ерөнхий газрын дарга авилгалын үйлдэл дээрээ баригдсан тухай өгүүлэл] ''УБ Пөүст'' сонин, Улаанбаатар, Монгол, 2005 оны 11-р сарын 3, англи хэлээр. 12. ^ [http://mcconnell.senate.gov/record.cfm?id=239029&start=1 ''Дау Аунг Сан Суу Кьюгийн нэрэмжит шийдвэрийн талаархи АНУ-ын cенатч Мич МакКоннеллын мэдэгдэл''], АНУ, 2005 оны 6-р сарын 16, англи хэлээр. 13. ^ [http://www.ahrchk.net/ua/mainfile.php/2003/578/ ''Азийн хүний эрхийн комисс – Яаралтай уриалгын хөтөлбөр''], Хонг Конг, Хятад, 2003 оны 9-р сарын 19, англи хэлээр. 14. ^ Жeхангир С. Поча [http://www.boston.com/news/world/asia/articles/2005/07/03/once_feared_invaders_reputation_gets_a_revival/ ''Нэгэн цагт айлгаж байсан эзлэн түрэмгийлэгчийн нэр төр сэргэж байна, монголчууд Чингис хааныг магтаж байна''], ''Бостон Глөүб'' сонин, АНУ, 2005 оны 7-р сарын 3, англи хэлээр. ==Эх сурвалж== *[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3583536.stm ''Монгол шинэ ерөнхий сайдаа нэрлэлээ''] ''Би Би Си-гийн мэдээ'', Их Британи, 2004 оны 8-р сарын 20, англи хэлээр. (Ардчилсан хүчнүүдийн эвсэл парламент дахь 76 суудлын 36-г авч, эрх мэдэл хуваах тухай гэрээ байгуулсан тухай болон Элбэгдорж ерөнхий сайд болсон тухай) *Жэймс Брvvк [http://www.nytimes.com/2005/02/15/international/asia/15mongolia.html?ex=1266210000&en=0130a32542f0b181&ei=5088&partner=rssnyt&pagewanted=all ''Монголчуудын хувьд А англи хэл, И бол Ирээдүй''] ''Нью Йорк Таймс'' сонин, АНУ, 2005 оны 2-р сарын 15 (Элбэгдоржийн засгийн газар хоёр дахь хэлийг орос хэлний оронд англи хэл болгосон тухай өгүүлэл) англи хэлээр. *[http://www.hoover.org/pubaffairs/newsletter/03061/mongolia.html ''Капитализм руу хийж буй Монголын шилжилтийн талаар Элбэгдорж ярьж байна''] "Хүүвэр Институт", АНУ, 2003 оны 5-р сарын 20, англи хэлээр. *[http://www.bellwetherforum.org/site/article.asp?id=805 ''Монгол улс шинэ удирдагч сонголоо''] Бэллветэр форум, АНУ, 2004 оны 9-р сарын 6, англи хэлээр. *Матъю Дэвис [http://www.worldviewmagazine.com/issues/article.cfm?id=144&issue=36 ''Монгол саналaa өгч байгаа нь''], Энх тайвны корпусын ''Дэлхийн үзэл бодол'' онлайн сэтгүүл, АНУ, 17-р боть, дугаар 4, 2004 оны намар (Элбэгдорж намынхаа сонгуулийн сурталчилгаа хийж байгаа болон монголчууд 2004 онд саналаа өгч буй тухай өгүүлэл), англи хэлээр. *[http://www.altsean.org/EU&AsiaSanctionsUPDATE.pdf ''Бирмийн талаар хөдлөх цаг боллоо''], Бирмийн талаархи АСEАН-ы алтeрнатив сvлжээ, Ази, 2004 оны 6-р сарын 13, англи хэлээр. *[http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?subaction=showfull&id=1108387420&archive=&start_from=&ucat=7& ''Нvvх vv, vлдэх vv?''] Хар Хориныг хөгжүүлэх Элбэгдоржийн санаачлагын талаархи ярилцлага, ''УБ Пөүст'' сонин, Улаанбаатар хот, 2005 оны 2-р сарын 14, англи хэлээр. *[http://www.mongolmedia.com Монгол сонингууд], [http://www.sonin.mn Монгол сонингууд], Улаанбаатар хот, Монгол Улс, 1990-2006, монгол хэлээр. *[http://www.dailynews.mn ''Өдрийн сонин''], Улаанбаатар хот, Монгол Улс, 1993-2006, монгол хэлээр. *[http://www.newkerala.com/news.php?action=fullnews&id=86826 ''Монголчууд улс төрийн хямралыг давж туулахаар жагсаал хийхэд бэлэн байна''] ''Ройтерс'' агентлаг, Их Британи, 2006 оны 1-р сарын 15, англи хэлээр. ==Гадаад линкүүд== ====Элбэгдоржийн тухай болон түүний ярилцлага, хэлсэн үгүүд ==== *Жэймс Брvvк [http://www.taipeitimes.com/News/world/archives/2004/12/26/2003216779 ''Монголын Ерөнхий сайд сэтгүүлчээс төрийн хүн болж хувирчээ''], (Элбэгдоржийн тухай) ''Нью Йорк Таймс'' сонин, Хуудас 5, АНУ, 2004 оны 12-р сарын 26, англи хэлээр.[http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F00C15FB35540C768EDDAB0994DC404482] *Стюарт Фрохм [http://www.mackinac.org/article.aspx?ID=6788 ''Монгол хааны зорилт''] "Төрийн бодлогын Макинак төв", АНУ, 2004 оны 9-р сарын 15, англи хэлээр. *Петер ба Хелэн Эванс [http://www.intellectualconservative.com/article3281.html ''Эрх чөлөөний төлөөх нэг жил'', 1-р хэсэг] (Элбэгдоржтой хийсэн ярилцлага), "Интеллектуал консерватив" байгууллага, АНУ, 2004 оны 3-р сарын 30, англи хэлээр. *Петер ба Хелэн Эванс [http://www.renewamerica.us/columns/evans/040329 ''Эрх чөлөөний төлөөх нэг жил'', 2-р хэсэг] (Элбэгдоржтой хийсэн ярилцлага), "Америкийг шинэчлэх нь" байгууллага, АНУ, 2004 оны 3-р сарын 29, англи хэлээр. *Петер ба Хелэн Эванс [http://www.therealitycheck.org/GuestColumnist/p&hevans040504.htm ''Элбэгдоржтой хийсэн ярилцлага'', 3-р хэсэг], Херитэж Нью Медиа Партнерс "Реалити Чек", АНУ, 2004, англи хэлээр. *[http://peterandhelenevans.com/articles-EB4.html ''Эрх чөлөөний төлөөх нэг жил'', 4-р хэсэг] (Элбэгдоржтой хийсэн ярилцлага), Петер ба Хелэн Эванс, АНУ, 2004, англи хэлээр. *Скотт Талан [http://www.ksg.harvard.edu/news/news/2005/Tsakhia_Mongolia_010505.htm ''Кеннеди сургуулийн төгсөгч Монголыг шинэ эрин үе рүү хөтөлж байна''], ''Харвардын их сургуулийн Жон Ф.Кеннедигийн сургуулийн хэвлэл'', АНУ, 2005 оны 5-р сарын 1, англи хэлээр. *[http://www.mongolia-web.com/content/view/32/2/ ''АНУ-ын Ерөнхийлөгч Бушаас Монголын Ерөнхий сайд Элбэгдоржид ирүүлсэн захидал''], ''Монгол Вэб'', 2005 оны 12-р сар, англи хэлээр. *Стивeн Эрлангeр [http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F10A15FD3A5A0C708CDDAC0894D0494D81 ''Олбрайтыг шинэхэн ардчилсан оронд сайнаар хүлээн авлаа''](АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Олбрайт, Ерөнхий сайд Элбэгдоржтой Улаанбаатарт хамтарсан мэдэгдэл хийсэн тухай), ''Нью Йорк Таймс'' сонин, АНУ, 1998 оны 5-р сарын 3, англи хэлээр. *[http://thomas.loc.gov/cgi-bin/query/z?j109:I01735:j109BULGARIA.html ''Аунг Сан Суу Кью ба Бирмд ардчилал бий болгохыг дэмжих тухай'', Монгол Улсын Ерөнхий сайд Цахиагийн Элбэгдорж, S6779] АНУ-ын Конгрессын Рекорд - Сенат, АНУ, 2004 оны 5-р сарын 13, англи хэлээр. *Кристoфeр Трeмeван [http://www.listener.co.nz/default,3681.sm Элбэгдоржийн тухай ''Удирдлагад суралцах нь''], ''Шинэ Зеландын сонсогчид'' радио станц, 198-р боть, дугаар 3385, Шинэ Зеланд, 2005 оны 3-р сарын 26 –наас 4-р сарын 1, англи хэлээр. *[http://www.heritage.org/Press/Events/ev053003b.cfm ''Коммунизмаас ардчилал руу: Сонгуулийн кампанит ажлын өмнөх Монголын сургамж''] (Херитэж сан дээрхи Элбэгдоржийн яриа), "Херитэж сан", АНУ, 2003 оны 5-р сарын 30, англи хэлээр. [http://www.townhall.com/audio/CONTENT/lehrman-053003.ram Вэб видео бичлэг] ====Элбэгдоржийн Засгийн газрыг МАХН унагасан тухай болон, монголчууд МАХН-ын шийдвэрийн эсрэг жагсаал хийсэн тухай мэдээ, өгүүллүүд ==== *Лулу Жоу [http://www.thecrimson.com/article.aspx?ref=510901 ''Монголын Ерөнхий сайд ажлаасаа гарав''] Харвардын Их сургуулийн сэтгvvл ''Харвардын Кримсон'', АНУ, 2006 оны 1-р сарын 20, англи хэлээр. *[http://thestar.com.my/news/story.asp?file=/2006/1/24/worldupdates/2006-01-24t112011z_01_nootr_rtrjonc_0_india-233447-1&sec=worldupdates ''Монголчууд цасан дунд том эсэргүүцлийн цуглаан хийхээр цугларлаа''] ''Ройтерс'' агeнтлаг, Их Британи, 2006 оны 1-р сарын 24, англи хэлээр. *Жон Ж. Ткачик, Жр. [http://www.heritage.org/Press/Commentary/ed012106b.cfm ''Тал дээрхи таварцаглал''], ''Херитэж сангийн Хэвлэлийн өрөө'', АНУ, 2006 оны 1-р сарын 21, англи хэлээр. *[http://www.newkerala.com/news.php?action=fullnews&id=89011 ''Тэтгэврийнхэн, цагдаа нар Монголын сүүлийн жагсаалд мөргөлдөв''] ''Ройтерс'' агeнтлаг, Их Британи, 2006 оны 1-р сарын 18, англи хэлээр. *Ийв Жонсон [http://abcnews.go.com/International/wireStory?id=1512930 ''Шинэ засгийн газар, эсэргүүцлийн жагсаалууд Монголд''] ''Ройтерс'' агeнтлаг, Их Британи, 2006 оны 1-р сарын 17, англи хэлээр. *[http://www.newkerala.com/news.php?action=fullnews&id=87273 ''Унасан засгийн газрынхаа төлөө монголчууд зоригтойгоор цасан дунд жагсаж байна''], ''Ройтерс'' агeнтлаг, Их Британи, 2006 оны 1-р сарын 16, англи хэлээр. *[http://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2006/01/15/2003289047 ''Ерөнхий сайдыг хүчээр албанаас нь гаргасны дараа Монгол орон улс төрийн хямрал руу шидэгдлээ''] ''Эй Эф Пи'' агeнтлаг, Франц, 2006 оны 1-р сарын 15, англи хэлээр. *Иръяа Халаш [http://www.chinapost.com.tw/international/detail.asp?ID=75256&GRP=D ''Монголын Ерөнхий сайд хэлж байна: “Эрх мэдлийн төлөө тэмцэл хортой”''] ''Ройтерс'' агeнтлаг, Их Британи, 2006 оны 1-р сарын 13, англи хэлээр. *[http://www.stuff.co.nz/stuff/0,2106,3538340a12,00.html ''Мянга мянган хүн Монголын Засгийн газрыг унагах гэж байгааг эсэргүүцэн жагсаж байна''] ''Ройтерс'' агeнтлаг, Их Британи, 2006 оны 1-р сарын 13, англи хэлээр. *[http://www.turkishpress.com/news.asp?id=103198 ''Парламент санал хураасны дараа Монголын засгийн газар уналаа''] ''Эй Эф Пи'' агeнтлаг, Франц, 2006 оны 1-р сарын 13, англи хэлээр. *Сумъяа Базар [http://www.mg.co.za/articlePage.aspx?articleid=261129&area=/breaking_news/breaking_news__international_news/ ''Эвслийн засгийн газар задарч байгаагаас болж Монголд хямрал үүслээ''] ''Мэйл энд Гардиан'' сонин, Канад, 2006 оны 1-р сарын 12, англи хэлээр. ====Монголын ирээдүйн төлөө дараагийн тулаанд Элбэгдорж бэлтгэж байгаа тухай ==== *[http://www.khaleejtimes.com/DisplayArticle.asp?xfile=data/theworld/2006/January/theworld_January317.xml&section=theworld ''Монголын ирээдүйн төлөө дараагийн тулаанд Элбэгдорж бэлтгэж байгаа нь''] ''Эй Эф Пи'' агeнтлаг, Франц, 2006 оны 1-р сарын 14, англи хэлээр. *[http://www.ourmidland.com/site/news.cfm?BRD=2289&PAG=461&newsid=15944412 ''Рийд: Магадгүй Ээбий засаглалд буцаж гарч ирнэ''] ''Мидлайнд Ньюс'' сонин, АНУ, 2006 оны 1-р сарын 17, англи хэлээр. [[Category:Хүн төрөлхтөн|Элбэгдорж, Цахиагийн]] [[Category:Монгол Улс|Элбэгдорж, Цахиагийн]] [[Category:Монгол Улсын Ерөнхий Сайд|Элбэгдорж, Ц.]] [[Category:Улс төр|Элбэгдорж, Цахиагийн]] [[Category:Нийгэм|Элбэгдорж, Цахиагийн]] [[Category:Эдийн засаг|Элбэгдорж, Цахиагийн]] [[de:Tsachiagiin Elbegdordsch]] [[en:Tsakhiagiyn Elbegdorj]] [[et:Tsahhiagijn Elbegdordž]] [[fr:Tsakhiagiyn Elbegdorj]] [[gl:Tsakhiagiyn Elbegdorj]] [[he:צחיאגיין אלבגדורג']] [[lv:Cakjagijns Elbegdoržs]] [[pl:Cachiagijn Elbegdorż]] [[sq:Tsakhiagiyn Elbegdorj]] [[sv:Tsachiagijn Elbegdordzj]] [[uk:Цахіагійн Елбегдорж]] [[zh:查希亚·额勒贝格道尔吉]] Хєгжим 1233 5032 2005-03-09T20:21:40Z Qurqa 28 '''Хєгжим''' - Төгөлдөр хуур нь ухаан санаа саруул болгодог. Category:Технoлoги 1235 12108 2007-01-25T23:30:26Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Image:Rossandasbury.jpg 1236 5035 2005-03-11T08:41:29Z Billatq 29 Corner of Ross and Asbury Street at Texas A&M University Улс төрийн байдал 1240 5039 2005-04-01T09:46:37Z 202.72.241.235 2005 он 04 сар 01 өдөр Одоогийн улс төрийн байдал туйлын тогтворгүй байна. Эвсэл задарч улс төрийн цор ганц хүчин МАХН болж хувирлаа. Wikipedia:Шүүмжлэл хэлэлцүүлэг 1241 7349 2006-01-27T02:25:05Z Bataka 100 Зөв бичгийн дүрмийн алдаа маш их байгаад сэтгэл эмзэглэж байна. Цагаан толгойноосоо эхлээд л дутуу байх юм даа. Биохими 1243 11926 2007-01-25T00:21:36Z Timur 357 Биохими нь амьд организмын химийн найрлага, бvтэц, шинж чанар, бодисын ба энергийн солилцооны тухай шинжлэх ухаан юм. Биохимийн vндсэн зорилт нь амьд организмын химийн найрлага болон организмыг бvтээгч бодисуудын бvтцийг мєн амьд организмын онцлог, тvvний амьгvй зvйлсээс ялгагддаг химийн хувирлын урвалын дараалал болон харилцан уялдааг судлахад оршино. Биохими нь дотроо хоорондоо нягт харилцан уялдаатай байж бие биеэ нєхдєг [[Статистик биохими]], [[Динамик биохими]], [[Функциональ биохими]] гэсэн салбар ухаануудтай. [[Category:Биохими| ]] [[af:Biochemie]] [[ar:كيمياء حيوية]] [[ast:Bioquímica]] [[bg:Биохимия]] [[bs:Biohemija]] [[ca:Bioquímica]] [[cs:Biochemie]] [[cy:Biocemeg]] [[da:Biokemi]] [[de:Biochemie]] [[el:Βιοχημεία]] [[en:Biochemistry]] [[eo:Biokemio]] [[es:Bioquímica]] [[et:Biokeemia]] [[eu:Biokimika]] [[fa:زیست‌شیمی]] [[fi:Biokemia]] [[fo:Lívevnafrøði]] [[fr:Biochimie]] [[fy:Biogemy]] [[gl:Bioquímica]] [[he:ביוכימיה]] [[hi:जैवरसायनिकी]] [[hr:Biokemija]] [[hu:Biokémia]] [[id:Biokimia]] [[io:Biokemio]] [[is:Lífefnafræði]] [[it:Biochimica]] [[ja:生化学]] [[ko:생화학]] [[lb:Biochimie]] [[lt:Biochemija]] [[lv:Bioķīmija]] [[mk:Биохемија]] [[ms:Biokimia]] [[nl:Biochemie]] [[no:Biokjemi]] [[oc:Bioquimia]] [[pl:Biochemia]] [[pt:Bioquímica]] [[ro:Biochimie]] [[ru:Биохимия]] [[sh:Biohemija]] [[simple:Biochemistry]] [[sk:Biochémia]] [[sl:Biokemija]] [[sr:Биохемија]] [[su:Biokimia]] [[sv:Biokemi]] [[th:ชีวเคมี]] [[tl:Biyokimika]] [[tr:Biyokimya]] [[uk:Біохімія]] [[ur:حیاتی کیمیاء]] [[vi:Hóa sinh]] [[zh:生物化學]] [[zh-min-nan:Seng-hoà-ha̍k]] Статистик биохими 1244 11924 2007-01-25T00:20:47Z Timur 357 Амьд организмын химийн чанарын ба тооны найрлага, тэдгээрийн бvтцийг тодорхойлох нь судлах зvйл нь юм. [[Category:Биохими]] Динамик биохими 1245 11927 2007-01-25T00:22:08Z Timur 357 Динамик биохими нъ организмын эд эсийн найрлаганд ордог, организмд орж ашиглагддаг бодисуудын химийн хувирлын процессуудыг энергийн хувиралтай холбон судалдаг. [[Category:Биохими]] Функциональ биохими 1246 11925 2007-01-25T00:21:04Z Timur 357 Функциональ биохими нь бодисын бvтэц хувирлыг эд, эрхтний гvйцэтгэх vvрэгтэй нь холбон судалдаг. [[Category:Биохими]] Хоргын дархан газар 1248 5047 2005-04-06T04:30:20Z 202.179.3.170 '''Khorgiin darkhan gazar gekhee odoo bolison. Khorgo Terkhiin tsagaan nuuriin baigaliin tsogtsolbor gazar bolson''' Image:Serhel2.jpg 1249 5048 2005-04-07T22:22:23Z Serbohellas 35 Компьютер 1250 5049 2005-04-20T15:10:02Z 222.118.248.129 Юникод Unicode гэж юу вэ? Энэ нь дэлхий дээрхи бүх тэмдэгт болон тэмдэглэгээний 16 битийн код(16 бит дүрслэл) юм. Үүнийг ЮНИКОД консерциумаар 1991 оноос хөгжүүлж ирсэн. Өнөөг хүртэл мэдэгдэж байгаа код-ууд нь 16 бит-ийн бүхэл тоонд багтана гэж үзэж байсан Эхний 256 код нь Латин-1 -ын тэмдэгтүүдийг дүрслэнэ. Нийт 2-н 16 зэрэг буюу 65536 тэмдэгт дүрслэх боломжтойгоос одоогоор 49000-д хүрээд байгаагын 21000 нь хятад ханзанд хэрэглэгддэг. 16 битийн эхний 8 бит хэлийг сүүлийн 8 бит кодыг илтгэдэг. "Uni" гэдэг нь <<нэг>>, "code" гэдэг нь <<код>> л гэсэн үг. Ингэхээр энэ одоо ойлгомжтой байх гэж бодож байна. Илүү өргөн мэдэхийг хүсвэл www.unicode.org руу ороорой. Гэтэл бас өөр нэг стандард болох "ISO 10646" стандарт байдаг. Азаар энэ 2-с өөр байхгүй. Тэгэхээр "ISO 10646" гэж юу вэ? гэсэн асуудал гарах байх. ISO стандарт нь UCS(Univeral Character Set)- ийг тодорхойлдог. UCS- ийг бүх тэмдэгтүүдийн олонлогийн нэгдэл буюу эх олонлог гэж ойлгож болно. Мэдээж зорилго нь UNICODE-той адилхан. Харин энэ UCS нь эргэн хөрвөхөд баталгаа өгдөг. Өөрөөр хэлбэл та нэг тэкстийг UCS рүү хөрвүүлээд буцаагаад эх тэкст рүү хөрвүүлэхэд ямар ч мэдээлэлийн алдагдал гарахгүй гэсэн үг. UCS нь амьдрал дээр байгаа бүх хэлүүдийн тэмдэгтүүдийг дүрслэхийг зорьдог. Тэгэхээр энэ нь зөвхөн Латин, Грек, крилл, Хебрев, Араб, Армен, Гүрж төдийгүй Хятад, Япон, Солонгос зэрэг ханзууд тэгээд цаашилбал манай классик монгол бичиг, Каннада, Малаялам, Тай, Лао, Кхмэр, Бопомофо, Тибэтиан, Руниц, Этиоп, Цанад Сыллаби, Чэрокээ, Огхам, Мянмар, Сингал, Тхаанаа, Юи болон бусад тэмдэгтүүдийг агуулдаг. Мөн хамраагүй байгаа бичгүүдийг яаж хамгийн сайнаар кодолж мөн нэмэх боломжтой хэвээр нь үлдээх вэ гэдэг нь судлагдсаар байдаг. UCS мөн олон тооны Графикын, типографын, математик болон өөр шинжлэх ухааны тэмдэгүүдийг агуулдаг ба тэдгээр нь TeX, Postscript, APL, MS-DOS, MS-Windows, Macintosh, OCR fonts мөн түүнчлэн олон word process ба хэвлэлийн системээр хангагддаг. ISO 10646 формалаар 31-бит тэмдэгтийн олонлогийг тодорхойлдог. Хамгийн өргөн хэрэглэгддэг тэмдэгтүүд болон хуучин байсан кодолж байсан стандарт-ууд 65536 байрлалийнхаа (31 бит) эхэнд өөрөөр хэлбэл (0x0000 - 0xFFFD) -д байрладаг. 16 бит UCS-ийн дэд олонлог нь юникодод Basic Multilingual Plane (BMP) эсвэл Plane 0 гэж нэрлэгддэг. Тиймээс энэ нь 2-н 16*2=32 зэрэг буюу 4.294.967.296 ширхэг тэмдэгт хаяглах боломжтой гэсэн үг юм. Одоогийн байдлаар дэлхийн бүх тэмдэгт 21-бит кодоос хэтрэхгүй гэсэн тооцоо байдаг. Тэр нь 0x000000- ээс 0x10FFFF хүртэлхи байрлал буюу бит бүр нь 1 саяаас илүү тэмдэгт дүрслэх боломжтой болно гэсэн үг. ISO 10646-1 стандарт нь анх 1993 онд хэвлэгдсэн бөгөөд тэмдэгтийн олонлогийн архитектур болон BMP-ийн агуулагийг тодорхойлсон юм. 2-р хэсэг болох ISO 10646-2 нь 2001 онд нэмэгдсэн ба BMP-ээс гаднах тэмдэгтүүдийн кодчилолийг(дүрслэл) тодорхойлдог. Шинэ тэмдэгтүүд нэмэгдэх боломжтой ба харин хуучин тэмдэгтүүдийг солих болон устгах боломжгүй. UCS нь тэмдэгт бүрийг кодийн дугаараар нь эмхэтгэх биш официал нэрээр нь бас эмхэтгэдэг. UCS юмуу UNICODE-ийг 16-тийн дугаараар дүрслэхдээ ихэнхдээ "U+" гэж тэмдэглэдэг. Жишээ нь "U+1198" бол манай том Ү үсэгийн код. UCS тэмдэгтүүд U+0000 аас U+007F хүртэл US-ASCII (ISO 646 IRV) байдаг ба U+0400- ээс U+04FF хүртэлхийг ISO 8859-5 (Крилл) гэж нэрлэдэг. U+E000- с U+F8FF хүртэлх зай ба BMP- ээс илүү зай нөөцлөгдсөн байдаг. UCS нь хэд хэдэн байт урттай тэмдэгт кодлохдоо хэд хэдэн арга хэрэглэдэг ба үндсэн 2 арга нь UTF-8 болон UTF-16 юм. Доор дэлгэрэнгүй тайлбарласан байгаа. UCS-ийн хэрэгжүүлэлтийн үе шатууд? 1-р шат: Тэмдэгтүүдийн комбинац болон Хангул Жамо тэмдэгтүүд ороогүй. 2-р шат: Хэд хэдэн бичгийн хувьд энэ нь 1-р шаттай адилхан боловч тэмдэгтийн комбинацууд (жишээлбэл Hebrew, Arabic, Devangari, Bengali, Gurmukhi, Gujarati, Oriya, Tamil, Telugo, Kannada, Malayalam, Thai болон Lao гэх мэт) нэмэгдсэн. Эдгээр бичгүүд ядаж 1 тухайн тэмдэгтийн комбинац байхгүй үед UCS- д хангалттай дүрслэгдэж чадахгүй! (Дөрвөлжин, асуултийн гэх мэт тэмдэгтүүд гарна!) 3-р шат Бүх UCS тэмдэгтүүд орсон. Тэгээд Unicode болон ISO10646- ийн юу нь ялгаатай юм бэ? Unicode Стандарт "Unicode Concortium"- аар ИСО 10646- ийн 3 шатанд хэвлэгдсэн. 2 стандартын бүх тэмдэгтүүд адил байрлалд байрласан ба тэмдэгтүүд адилханаар нэрлэгдсэн. Unicode Стандарт нилээд хэдэн тэмдэгтүүдийн хувьд хамаагүй илүү утга хамааруулж тодорхойлсон ба ерөнхийдөө илүү сайн чанартай хэвлэх техникийн системээр хэрэгжисэн. Unicode нь зарим бичигүүдийн (жишээ нь араб) хэлбэрийг зурагчилан дүрслэх алгоритмуудийг, 2 талийн тэкстүүдийг(жишээ нь Латин болон Хэбрэв-ийн холимог тэкст) дүрслэх алгоритмууд, мөн үг сортлох, харьцуулах, гэх мэт олон алгоритм-уудийг тодорхойлсон. Харин нөгөө талаас ISO 10646 стандарт энгийн тэмдэгтийн олонлогийн хувьд бидний мэдэх ИСО 8859 ?тайгаа харьцуулахад тийм ч илүү болж чадаагүй. ISO 10646 нь стандарттай холбоотой нэр томьео, кодчилолийн боломж болон UCS- ийг бусад ISO стандартаар (ISO 6429, ISO 2022, гэх мэт) үүссэн тэкстүүдийг холбоход яаж хэрэглэх гэх мэтийг тодорхойлсон. ISO 14651 нь UCS үгүүдийг яаж сортлохийг нарийн тодорхойлсон. ЯАГААД UNICODE эсвэл ISO 10646-г ХЭРЭГЛЭХ БОЛОВ? Хэрвээ та ердөө 8 битийн тэмдэгтүүд хэрэглэвэл та зөвхөн 1-хэлээр докумэнт үүсгэх ба түүнийгээ ижил тэмдэгт хэрэглэдэг хүмүүстэй солилцоно гэсэн үг. Юникод бол олон хэлийг (бүх хэл ч байж болно) нэг докумэнтэд холих болон тэдгээрийг өөр өөр улсын хүмүүс хоорондоо солилцох хамгийн ухаалаг зам. Та жишээ нь монгол болгар толийг юникод ашиглахгүйгээр бичих гээд үз л дээ. Энэ нь тийм ч хялбар биш. UTF-8 ба UTF-16 ямар учиртай вэ? UTF нь Transfer Format гэдгийг товчилсон үг. Тэдгээр нь юникоднь тэмдэгтүүдийг битэд яаж дүрслэхийг тодорхойлдог. Тэмдэгт тус бүр нь 16 битийн юникоддугаараар илэрхийлэгдэж байвал түүнийг UTF-16 гэнэ. Жишээ нь, Латин-1 тэмдэгтүүд UTF-16-д 00xx гэсэн 16-тийн илэрхийлэлээр бичигдэнэ. xx нь өөрийн Латин-1 дэх 16-тийн илэрхийлэлэл. Хэрвээ юникод тэмдэгтүүд байтуудын урсгалаар дүрслэгдэж байвал UTF-8 гэж яридаг. 0-127 гэсэн утгатай байт-уудийг ASCII- тай нь харгалзуулдаг. Бусад тэмдэгтүүд 1-ээс илүү байт-аар дүрслэгдэнэ. Учир нь "\0", "/" тэмдэгтүүд UTF-8 мултибайт тэмдэгтээр орж болохгүй тул та үүнийг нулл тэрминатад стринг? гэж үзэж болно. Жишээ нь : Юникод тэмдэгтийн кодуудын битүүд UTF-8 байт урсгалд дараах байдалаар бичигдэнэ. Байтууд битүүд дүрслэл 1 7 0xxxxxxx 2 11 110xxxxx 10xxxxxx 3 16 1110xxxx 10xxxxxx 10xxxxxx 4 21 11110xxx 10xxxxxx 10xxxxxx 10xxxxxx Unicode Marker гэж юу вэ? Юникод файл-ууд эхэндээ 16-т дахь 2 байт тэмдэгтээр тэмдэглэгддэг. Тэр тэмдэг нь файл доторхи байт дараалалыг заадаг. Ихэнхдээ FEFF- р эхэлдэг боловч FFFE- р эхэлсэн файл байвал энэ нь мөн юникод файл бөгөөд өөр байт дараалалаар үүсгэгдсэн гэсэн үг юм. Unicode-ийг яаж хэрэглэх вэ? Тэгэхээр одоо ямар программууд юникодод тулгуурласан эсвэл үгүйг дурдая. 1. Үйлдлийн системүүдийн хувьд. Хэрвээ та виндовс2000/XP тэй бол өөрөө мэдэхгүй хэрэглэж байж ч болох юм. Эдгээр үйлдлийн систем бүрэн юникодод тулгуурласан. Харин Виндовс НТ бүрэн юникодод тулгуурлаагүй боловч хэрэглэх боломжоор нилээд сайн хангаж өгсөн. Виндовс 9X-д юникодод тулгуурлаагүй боловч ашиглах боломтой. Линуксийн хувьд бүрэн суурилаагүй боловч хэрэглэх боломжоор маш сайн хангаж өгсөн. Юникс үйлдлийн системийн хувьд харин харамсалтай нь хэрэглэх боломжгүй байгаа. 2. Хэрэглээний программуудийн хувьд: Виндовсийн орчинд! MS Office 97-оос хойшхи хувилбарууд юникодоор баримт үүсгэх боломжтой. Мөн MS Internet Explorer 4.0-оос хойшхи бүх хувилбарууд, Netscape 4.7 болон түүнээс хойшхи бүх хувилбарууд, Mozilla 0.9-оос хойшхи хувилбарууд, Линуксийн орчинд KDE-2.0-оос хойшхи хувилбарууд бүгд юниkод ашиглах боломжтой. 3. Программчилалын хэлүүдийн хувьд сүүлийн үеийн бүх хэлүүд HML болон Script хэлүүд, C, C++, C#,Java, Visual Basik 5.0-оос хойшхи, Delphi, Perl, Phyton гэх мэтчилэн бүгд юникод хэрэглэх бүрэн боломжтой. Харин зургийн прог-уудын хувьд би сайн хэлж мэдэхгүй байна. Лав Paint Shop Pro 7.0 ?р юникод текст оруулах гэтэл дэмжигдээгүй, харин Animation shop 3.0 бүрэн дэмжигдсэн байсан. Ер нь сүүлийн үеийн программууд бүгд юникодод тулгуурлан бичигдэж байгаа. Unicode- ийн муу талууд! Хамгийн эхэнд би мэдээлэл хадгалах зайг хэлэх байна. Та 2 хуучинаасаа 2 дахин их зай хэрэглэх болно. Гэвч өнөөдөр техникийн талаас нь бүрэн хангаж өгч чадаж байгаа. Хоёрдугаарт сүүлийн үед хүмүүс нилээд элбэг зөрчил ярих болсон. XP дээр 2 үсэг болохгүй байна. Вэб хуудсан дээр &#xxxx гэх мэтчилэн тоо гараад байна гэх мэтчилэн. Гэхдээ үүнийг засах боломжтой. Манай нөгөө 2 үсэгийн байрлал өөрчилөгдсөн байгаа учир хүмүүс тэр байрлалд зөв орсон шинэ юникод фонтууд хэрэглэх хэрэгтэй. Вэб хуудасны хувьд хэрэглэгчид хэрвээ MS Internet explorer 4.0 болон түүнээс хойшхи, Mozilla 0.9-өөс хойшхи Netscape 4.7-оос хойшхи хувилбар хэрэглэж байгаа гэж үзвэл миний энэ хуудас шиг юникодоор үүсгэвэл өнөө 2 үсэгийг зөв дүрслэх боломжтойг та харж байгаа байх. Ингээд яаж юникодоор вэб хуудас үүсгэхийг цухас дурдъя. HTML-г юникодоор үүсгэхдээ үсэг бүрийг кодоор нь бичээд ANSI баримт үүсгэж болно. Код нь дараах хэлбэртэй байдаг. Хэрвээ аравтаар бичвэл шууд ⚏⚐ гэх мэтчилэн хэрвээ 16-д бол ⚎⚏ гэх мэтчилэн тэмдэглэдэг. (16-д урд нь x гэсэн тэмдэглэгээ нэмэгдсэнийг анхаар) Энэ нь гар ажиллагаа шаардсан нүсэр ажил тул хялбархан MS Word 97-оос хойшхи хувилбар эсвэл Frontpage ашиглан html үүсгэвэл автоматаар юникодоор үүсгэх болно. Хэрвээ та XP-ийн стандарт драйверыг стандарт юникод фонтуудтай ашигласан бол ямар ч асуудал гарахгүй. Хэрвээ монгол фонт эсвэл өөр гарын драйвер ашигласан бол ө, ү 2 үсэгийг хуучин байрлалаар нь кодлодог. Энэ юу гэсэн үг вэ гэвэл ө, ү 2 үсэг хуучин шигээ буруу харсан э, дээрээ цэгтэй I үсэг шиг хадгалагдана гэсэн үг. Тиймээс html-ээ үүсгэсэний дараа гараар бүх ө, ү-г зөв кодоор нь буюу орлуулна гэсэн үг юм. Энэ нь гэхдээ хэцүү биш л дээ. Том Ө үсгийн код Ө жижиг ө үсгийн код ө том Ү үсгийн код ү жижиг ү үсгийн код Ү байдаг. Хэрвээ танд асуулт, санал, хүсэл байвал дараах хаягаар э-захиа бичээрэй. Монголын түүх 1255 7769 2006-04-09T09:30:42Z 202.131.227.132 /* Headline text */ == Headline text == Дээд палеолитын үе нь дэлхий нийтийг хамарсан мөстлөгийн эцсийн шатанд холбогдоно. Тухайн үед хур тунадас эрс багассаны улмаас тус орны томоохон уул нуруудаар, дунд палеолитын үед тогтсон мөсөн хучлага тал хөндий рүү бууж одоогийн Онон, Хэрлэн, Туул, Сэлэнгэ, Орхон зэрэг их гол мөрнүүд усаар улам арвижин орчин үеийн урсгалын горимтой болсон гэж үздэг байна. Цаг агаар хуурайшин, эх газрын уур амьсгалтай болсон энэхүү нөхцөлд арслан заан, хирс зэрэг урьдын том амьтдын зэрэгцээ зэрлэг адуу, үхэр, буга, янгир, аргал угалз, бөхөн, цагаан үнэг, тэмээн хяруул зэрэг амьтад хөршлөн амьдарч байсан нь палеонтологийн судалгаагаар тогтоогдсон билээ. Эдгээр амьтдын ясны үлдэгдэл Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сумын нутаг Бугантын голын баруун эрэг, мөн аймгийн Ингэттолгой, Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын нутаг Эгийн голын сав, Төв аймгийн Жаргалант сумын нутаг Хар Ямаат уул, түүнчлэн Улаанбаатарын ойролцоо, Өвөрхангай, Өмнөговь, Дорноговь, Сүхбаатар, Хөвсгөл зэрэг аймгуудын нутгаас олджээ. Дээд палеолитын эхэн үеийн нэг онцгой чухал хүчин зүйл бол хүний бие бялдарт гарсан чанарын том өөрчлөлт юм. Хүний гавлын яс томорч дух өндөрсеж ирсэн нь мичин хүний морфологийн үлдэц болох хөмсөгний ясны товгорыг арилгаж, хэл ярианы аппарат өөрчлөгдсөнтэй холбогдон эрүүний яс одоогийнхтой адил болж орчин үеийн хүн (1юто каргеш заргеш) бий болжээ. Дунд палеолитоос дээд палеолитод шилжих үед орчин үеийн хүн бий болсон нь юуны өмнө чулуун багаж зэвсгийг шинэ арга барилаар хийдэг болсноор илрэх бөгөөд мустьегийн үеийн дугариг таргил үлдэцээс гурвал-жин хэлбэрийн болхи залтас хэлтэлж авдаг байсан бол гонзгой хэлбэрийн үлдэцээс нимгэн урт хутган залтас тал бүрээс нь уртааш нь цуулж түүнийхээ ирмэгийг нэг ба хоёр талаас нь дахин холтчин засаж хурц ир гаргадаг болсон байна. Чулууг цуулах ба сэлтлэн ирлэх болсон нь тэр үед чулуун зэвсэг хийх үйл ажиллагаанд гарсан нэг ёсны шинэ оньсон арга байжээ. Монголын дээд палеолитын үеийн арвин баялаг олдворуудын үйлдвэрлэлийн арга нь харилцан адилгүй юм. Нэг хэсэг нь лөваллуан уламжлал дээр тулгуурлан хөгжсөн байдаг бол, нөгөө хэсэг нь Сибирийн болон Енисөйн дурсгалуудтай ижилсэх хандлагатай байдаг. Мөн энэ үө нь Хятадын хойд хэсэг, Дундад Азийн дурсгалуудтай ч үйлдвэрлэлийн арга төхник, он цагийн хувьд хамааралтай байна. Дунд палөолитьш үөд хэрэглэж байсан чулуун зэвсэг багаж бүрмөсөн шахагдаж гараагүйгээр үл барам тэдгээрийг улам боловсронгуй хийх болсноос гадна эсгүүр, цоолтуур, үзүүр мэс, тал дугариг үзүүр хусууранцар, жижиг сүх, ангийн цохиурт жад шинээр буй болж, хянгар, хутга зэрэг бусад; олон зэвсгийн төрөл олширч чанар нь урьдаас эрс сайжирчээ. Огтлох, цоолох, зүсэх зэрэг үйлдэлд зориулсан хөнгөн багаж зэвсэг энэ үөд мод ба' ясан бариултай болсон байна. Дээд палөолитын гол шинж төрх нь нэг ба хоёр талтай гонзгой үлдэц зонхилдог бөгөөд түүнээс урт, зөв талтай, ирлэх боломжтой нимгэн ялтас цуулж, мөн цуулдас, залтас, ялтасыг ашиглаж хийсэн зэвсгийн тоо эрс нэмэгдэж, хусуур зэрэг жижиг багажийн төрөл анги нь олширж ирсэн байна. Палөолитын дээд шатанд хүн ийнхүү олон төрлийн зэвсэг багаж хийж, эзэмших болсон нь түүний амь зуух үндсэн сурвалж ан агналтыг улам, боловсронгуй болгож, тодорхой газарт удаан хугацаагаар оршин суух боломжтой болжээ. Үүний жишээ нь палөолитоос, мөзолитын үөийг дуустал! ойролцоогоор 20 гаруй мянган жил хүн тасралтгүй оршин сууж байсан олон соёлт давхарга бүхий Мойлтын ам, Рашаан хадны суурингууд юм. Мойлтын амны суурин нь монгол улсын төдийгүй, Төв Азийн хэмжээ онц сонирхолтойд тооцогддог бөгөөд түүхийн урт удаан хугацааны турш хүн амьдран сууж байсныг гэрчлэх хэдэн мянган чулуун багаж, зэвсгийн зүйлс илрэн гарсан юм. Энэхүү суурин нь Өвөрхангай аймгийн Хархорин сумын төвийн ойролцоо Орхон голын баруун эрэгт, тунгалаг хүйтэн рашааш, Мойлтын аманд оршино. Анх 1949 онд А.П.Окладниковын удирдсан Монгол-Зөвлөлтийн түүх, угсаатны зүйн шинжилгээний хамтарсан: эскпөдицийхэн илрүүлж олсон бөгөөд 1960, 1961, 1964, 1965 онд тус тус үргэлжлүүлэн малтан судалжээ. Уг суурингийн соёлт давхаргын зузаан нь 1.5-2 м бөгөөд дээд палөолитын түрүү үөэс эхлэн мөзолит ба нөолитын эхэн үөийг дэс дараалан хамарсан дөрвөн соёлт давхарга илэрчээ. Маятлагын явцад тухайн үөийн хүний хөдөлмөрийн үйл ажиллагааны: ахиц дэвшлийг тодорхой харуулсан олон зуун чулуун эдлэлийн зүйлс, үлдэц, хугадас маягийн цавчих зэвсэг, хянгар, хусуур, цоолтуур, хутга, үзүүр мэс зэрэг багажаас гадна ирлэж зассан, засаагүй олон тооны залтас, ялтас: олдсоны хамгийн доод буюу 4-р давхарга нь шар шохойлог шавранцар; хөрснөөс тогтсон байх бөгөөд эндээс том хэмжээний залтас, ялтас, нэг ба хоёр талбайт лөваллуа маягийн үлдэц гарсны зэрэгцээ үзүүр мэс, дугуй хэлбэрийн үлдэц ч цөөн тоогоор олдсон байна. Харин эдгээр зэвсэг багаж иш бодвол нэг, хоёр талаас нь ирэлсэн чоппөр, чоппинг буюу хугадас зэвсэг тооны хувьд харьцангуй илүү байсны зэрэгцээ дөрөвдүгээр соёлт давхрагын олдвор нь палеолитын леваллуа шатанд холбогдох бол гурав, хоёрдугаар давхрага нь монгол орны дээд палеолитын дэвшингүй алгуур, хувьслыг бүрэн илэрхийлж байгааг судлан тогтоожээ. Хэдийгээр зэвсгийн дийлэнх хувийг хайрган чулуугаар хийсэн боловч 7 леваллуа маягийн хоёр талбайт үлдцийг тохируулан засаж улмаар цохих талбайг цуулах уртрагтай тэгшлэн дээд палеолитын нэг ба хоёр талбайт гонзгой үлдэц болгон хувиргасан байв. Үлдцийг ийнхүү эвтэй засаж ашиглах болсон нь түүнээс ялтас цуулахад эвтэй болж, цуулсан ялтас нь зөв талтай, авсаархан хэрэглэхэд илүү зохицсон эдлэл болон хувирчээ. Мөн залтас, ялтсаар хийсэн зэвсгийн тоо эрс нэмэгдэж хусуур зэрэг жижиг багажийн төрөл анги нь олширч, үлдцүүдийн гаднах хэлбэр төрх нь өөрчлөгдөж жинхэнэ сонгодог шовх хэлбэртэй болжээ. Ийнхүү олон төрлийн нарийн багаж зэвсэг хийж сурахын хирээр хүний өөрийнх нь гарын ур дүй сайжирч, хөдөлмөрлөх чадвар нь дээшлэн улмаар түүний оюун санаа хэл ярианы хөгжилд нөлеөлөх болсон байна. Мойлтын амны сууринд 1996-1997 онд Монгол-Францын хамтарсан палеолитын шинжилгээний анги бага хэмжээний малтлага, геологи, давхрага зүйн судалгааг хийж, он цагийн хамаарлыг нь улам нарийвчлан тогтоосон юм. Монголын дээд палеолитын үеийн соёлт давхрага бүхий томоохон дурсгал болох Рашаан хадны суурин нь Хэнтий аймгийн Батширээт сумыи нутаг, Биндэр уулын зүүн урд хормойд оршино. Энэ орчимд эртний булш, хүн чулуун болон буган хөшөө, тэдгээрийн дэргэдээс хүрэл, төмөр зэвсгийн болон Хүннү, Хятан, Монгол гүрний үед холбогдох шавар ваар савны үлдэгдэл, сумны зэв зэрэг түүхийн олон үед хамаарах дурсгал элбэг олддог билээ. Мөн хад чулуун дээр нь палеолитын үеэс эхлэн дундад зууны үед холбогдох ан амьтан, хүний зураг, хэдэн зуун тамга тэмдэг сийлж, орхон-енисей, хятан, араб-перс, монгол, түвд, манж, хятад зэрэг хорь орчим бичээс үлдээжээ. Манай орны нутаг дэвсгэрээс Рашаан хадтай дүйцэхүйц археологийн цогцолбор дурсгал одоог хүртэл илэрч мэдэгдээгүй бөгөөд нэн эртнээс дундад зууныг хүртэл Дорнод бүс нутгийн төдийгүй нийт Монголын эртний соёлын нэгэн төв нутаг байсан бололтой. Археологийн талаар судлах ажлын эхлэлийг академич Х.Пэрлээ 1943 онд тавьсан бөгөөд 1960-1980 онд бараг жил бүр очиж судалгаа хийж олдвор хэрэглэгдэхүүндээ тулгуурлан эрдэм шинжилгээний ба сурталчилгааны өгүүлэл арваадыг бичиж нийтлүүлсний гадна, хаданд сийлсэн олон зуун тамгыг судалж нэгэн сэдэвт зохиол туурвисан билээ. Харин чулуун зэвсгийн судалгааг 1973, 1974 онд Гурван голын шинжилгээний анги бага хэмжээний туршилтын малтлага хийснээр эхэлсэн ба 1980-1981 онд МЗТСХЭ-ийн Чулуун зэвсгийн дурсгал судлах ангийн судлаачид палеолитын сууринг малтаж 2.5-3.5 м гүн, дөрвөн үе соёлт давхрагатай болохыг тогтоосон1 юм. Рашаан хадны чулуун зэвсгийн суурин гийн 1980, 1981 оны малтлагьн явцад 8000 гаруй чулуун зэвсгийн зүйлс олдсон байна. Энэхүү чулуун зэвсгийн сууринд малтлага хийсэн нийт талбайн хэмжээ 60 м2 бөгөөд хэдэн удаагийн малтлагаас гарсан олон мянган чулуун зэвсгийн олдворыг боловсруулах явцад палеолитоос эхлэн шат дараалан хөгжсөн үйлдвэрлэлийн үйл явцын шинж төрх, онцлог, нөлөөлсен хүчин зүйлийг тодорхойлох боломжтой болсон юм. Рашаан хадны палеолитын үеийн суурин нь чулуун зэвсгийн дурсгалыг агуулсан 2.5 м зузаан (зарим буландаа 3-3.5 м), дөрвөн үе соёлт давхаргатай юм. Энэ суурингаас олдсон тал саран хэлбэртэй хусуур, гурвалжин мэс зэрэг нь Орхон голын хөндийн Мойлтын амны палеолитын олон соёлт давхаргз бүхий суурингаас олдцог зэвсгүүдтэй хэлбэр төрх, хэмжээ, хийсэн арга барил бүхий л талаараа ижил байгааг судлаачид тогтоосон юм. Судалгааны дүнгээс үзвэл: хусуур, хутга, хурц мэс зэвсэг, олон төрлийн үлдэц нь Монгол түүний хөрш Өмнөд Сибиръ, Өвөр Байгалийн дээд палеолитын чулуун зэвсэгтэй адилсаж байна. Тухайлбал тодорхой он цагийг нь 30-35 мянган жилээр баттай тогтоосон Дундад Сибирийн өмнөд хэсгийн дурсгалуудтай үйлдсэн арга техник, олон талаар адил ажээ. Олон тооны үлдэцүүдээс хэлбэр төрх, цуулалтын арга техникээр нь призм хэлбэрййн, говийн, урт шаантаг хэлбэрийн, нэг ба хоёр цохих талбайтай жижиг хэмжээний леваллуа маягийн гэсэн дөрвөн төрөлд судлаачид ангилан үзсэн байна. Үүнээс хамгийн хожуу үед хамаарах говийн болон призм хэлбэрийн үлдэцүүдийг ялтастай харьцуулан судлахад, үлдэцээс олон зэрэгцээ ялтас цуулж авах арга энэ үед давамгайлж байсан нь харагдаж байна. Цуулалтын ийм арга техник ойролцоогоор 28 000 жилийн өмнөөс эх үүсвэр нь тавигдан хойшид хөгжсөн гэж үздэг байна. Рашаан хадны суурин нь бүхэлдээ мустьен дунд үеэс мезолитын сүүл үе хүртэл чулуун зэвсгийн үйлдвэрлэлийн дэвшингүй аажим хөгжлийг тодорхой харуулдаг бөгөөд тухайлбал, малтлагын хамгийн доод давхрагаас харьцангуй томоохон залтас, нэг ба хоёр талт леваллуа маягийн үлдэц, дугуй үлдэц, үзүүр мэс, баргил тууш ялтас зэрэг дунд палеолитын зэвсэг олдсон бол I, II давхрагад дээд палеолитын үеийн бүхий л үйлдвэрлэлийн арга техникийг харуулах олдворууд хамгийн олон тоотой байжээ. Эдгээрээс гадна дээд палеолитын үеийн томоохон дурсгалуудын тоонд Өверхангай аймгийн Хархорин сумын нутаг Орхон-ҮП (1-8-р давхраг3)1 Орхон-1, Баянхонгор аймгийн Өлзийт сумын нутаг Их Булган (Түйн гол V) зэрэг суурин дархны газрууд зүй ёсоор орно. Эдгээрт явуулсан малтлага судалгаа болон хөрснөөс авсан дээжинд хийсэн лабораторийн нарийн' шинжилгээ нь Монгол орны палеолитын үеийн дурсгалуудын он цагийн хамаарлыг тодруулахад чухал ач холбогдоятой болсон юм. Тухайлбал Орхон-ҮП-гийн дээд хэсгийн давхаргуудаас олдсон ялтас цуулсан үлдэц, хусуур, бичил хусуур, зүсүүр зэрэг чулуун зэвсгийн өрөнхий шинж төрх нь дээд палөолитын үөийн үйлдвэрлэлийн онцлогийг бүрэн харуулж байна. Азийн палөолитын өргөн дэвсгэр дээр энэ үөийн чулуун зэвсэг үйлдвэрлэлийн гарч ирсэн байрыг тодорхойлох оролдлого хийж үзэхэд, хөгжлийн чиг шугам нь дээд палөолитын эхэнд (40-30 мянган жилийн өмнө) үүссэн дурсгалуудын хүрээнд бүрэн багтах, лөваллуагийн арга барилаар тодорхойлогдоно гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй гэж судлаачид үзжээ. Орхон-1-ийн хөрсний 4-5-р давхаргаас авсан дээжинд хийсэн лабора-торийн шинжилгээгээр эдгээр давхаргын он цаг нь 34400±600, 38 600±800 жилийн өмнөх үөд холбогдох нь тогтоогдсон байна1. Энэ нь Монгол орны бусад бүс нутгаас олдсон дээд палөолитын үөийн олдворуудыг харьцуулан судлах гол шалгуур болж байна. Үуний дараагийн үөд холбогдох нь Түйн голын хөндийн дурсгал бөгөөд он цаг нь 35-28 мянган жилийн хооронд юм. Мөн сүүлийн жилүүдэд умард монголын бүс нутгаас анх удаа соёлт давхарга бүхий томоохон сууринг илрүулэн судалж байна. Энэ нь Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын Хантай багийн нутаг Эг, Сэлэнгийн бэлчирийн ойролцоо орших Дөрөлж-1, II сууринд 1999-2000 онд Монгол, Францын судлаачид малтлага хийж 2000 гаруй чулуун зэвсгийн зүйлс илрүүлээд байна. Малтлагаас гарсан зарим дээжинд хийсэн лабораторийн нарийвчилсан судалгааны дүнгээр 29 910+310,29 540±390 жилийн өмнөх үөд холбогдож байгаагаас гадна чулуун зэвсгийн үйлдвэрлэлийн арга нь дээд палөолитын бүхий л шинж төрхийг илэрхийлж байна. Ийнхүү энэ үөд хүмүүс нэг дор бөөгнөрөн суух болсон нь хүн сүргийн үөд үүссэн сэтгэхүй, түүнийг илэрхийлэх хэл яриа орчин үөийн хүний үүсэлтэй уялдан улам хөгжиж, нийгмийн анхны байгуулал болох овгийн хүй нэгдэл буй болжээ. Дээд палөолитын үөд хүн агуй хонгилыг ямар нэг хэлбэрээр тохижуулан оромж болгож байснаас гадна урин дулаан цагт урц маягийн сууц, хүйтэн сэрүүн улиралд газар гэр барьж суух болсон нь дэлхийн олон бүс нутагт хийгдсэн судалгаагаар тодорхой болсон юм. Үр хүүхдээ асарч бойжуулах, гал голомтоо сахих, гэр орныхоо бүхий л аж ахуйг хөтлөн нийгмийн амьдралыг залгуулахад зонхилох үүрэг гүйцэтгэж байсан эмэгтэйчүүд тэр үөийн хамтлагийн дотроос хамгийн тогтворжсон хэсэг нь байжээ. Нөгөө талаар бүлгээрээ гэр бүл бололцож байсны улмаас хүүхдийн эцгийг тогтоох боломжгүй тул овгийн харилцаа нь эхийн талыг баримтлахад хүргэсэн байна. Эхийн талыг ийнхүү баримтлан овоглох болсноор эхийн эрхт овог бий болж улмаар анхны хүй нэгдэл үүсэн буй болжээ. Тэр нь өөрийн аман хууль, хэв ёс бүхий болж түүнийг дагаж мөрдөж байсан нь эхийг хүндэтгэх, түүнийг онголон шүтэх заншил дээд палөолитод үүсэж хожим болтол үлдсэнээс илэрхий байна. Тухайн үөд эмэгтэйчүүд маш их хүндтэй байр суурь эзэлж байсныг Өвропын дээд палөолитын бууц суурингаас олонтаа олддог эмэгтэй хүний нүцгэн баримал дүрс гэрчилдэг юм.Харин эх газрын эрс тэс уур амьсгалтай хөрш бүс нутаг Ангар мөрний «Бурөт», «Мальтын» суурингуудаас хувцастай эмэгтэй хүний дүрс олдсон нь Өвроп, Ази тивд тэр үөд эмэгтэйчүүдийг адилхан эрхэмлэн хүндэтгэж байсны баримт болно. Овгийн байгууллын нэг чухал шинж нь эхийн эрхт ёсны эхний үөд бүлгээрээ гэр бүл болж байсныг хязгаарлан нэг овгийн дотор бэлгийи харьцааг хориглох болсон явдал буюу нэгэн эхээс гаралтай овгийн гишүүд өөр хоорондоо эр эм бололцохоо больж, харь овгийн охин богтлох, харь овогт хүргэн орох ёс үүссэн явдал юм. Энэ нь овог хоорондын ялгааг улам тодруулсан төдийгүй цаашдаа гэр бүлийн дэвшилтэт хэлбэр болох хос гэр бүлд шилжих, мөн хүний өөрийн нь удам угсааны цаашдын хөгжилд таатай нөлөө үзүүлжээ. Энэ үөийн нийгмийн харилцааны хувьд гэвэл түүний үндсэн хэлбэр нь хамтын хөдөлмөр дээр тулгуурласан нийгмийн өмч бүхий харилцаа урьдын адил үргэлжилж овгийн дотор зөвхөн нас хүйсээр ялгагдахаас бус эрэгтэй, эмэгтэй, хөгшин, залуу аль нь ч бусдаас илүү эрх мэдэлгүй бүгд эрх тэгш зарчим ноёрхож байжээ. Дээд палөолитын эцэст дэлхий нийтийн хэмжээнд гарсан нэг томоохон үйл явц бол орчин үөийн гол гурван арьстны ялгаа тогтсон явдал юм. Хожуу палөолитын эхэн буюу гөологийн үөчлэлээр дээд плөйстоцөны хоёрдугаар хагаст мичин хүнээс зарчмын ялгаа бүхий орчин үөийн хүн буй болсоноор, хүн амын өсөлт эрс нэмэгдэж, урьд өмнө зэлүүд байсан Өвропын умард хэсэг, Умард Амөрик зэрэгт шилжин суух болоцоог олгожээ. Ийнхүү шинэ газар орныг эрчимтэй эзэмшиж эхэлсэн нь өвроп, нөгр, монгол төрхийн гурван үндсэн арьстны ялгаа гарахад газарзүйн орчны хувьд шийдвэрлэх хүчин зүйл болж орчин үөийн арьстны ялгаа бүхий төвүүдтэй тохирох болсон байна. Төв Ази (Монгол), Умард Азийн (Сибирь) чулуун зэвсгийн өнөөгийн байдлаас үзэхэд Төв Азийн нутгаас эх авч урсах Обь, Ангар, Лөна, Амар зэрэг Сибирийн гол мөрний сав нутгаар олонтаа олдсон дээд палөолитын бууц суурингийн чулуун эдлэлүүд нь Монголын мөн үөийн дурсгалуудтай адил байна. Энэ баримт нь тус орны нутаг дэвсгэрт оршин сууж байсан палөолитын анчид дунд палөолитын эхнээс эхлэн дээд падөолитын туршид уул нуруудын хөндий, томоохон гол мөрний сав дагаж Сибирь зэрэг бусад газар оронд нүүдэллэн очсоныг гэрчилж байна хэмээн судлаачид үздэг юм. Ийнхүү палөолитын үөд Төв Азийн өргөн уудам нутаг дэвсгэр дээр эртний хүмүүс байгаль цаг агаарын өөрчлөлт, ан амьтдын хөдөлгөөнийг даган, унд устай, нөмөр нөөлөг газрыг бараадан «нүүдэллэн» амъдарч, чулуун зэвсгийн үйлдвэрлэлийн нийтлэг нэгэн соёлыг бүрдүүлж байсан нь тодорхой ажээ. Өвөрхангай 1260 11030 2006-12-09T03:54:35Z Zorigt 49 [[Image:Map mn uvurkhangai aimag.png|thumb|250px]] 1931 онд байгуулагдсан. 63295 ам. дөр. км нутагтай. 111 мян. хүнтэй. Аймгийн төв Арвайхээр нь 20 мянга хүнтэй бөгөөд 50 ам. дөр. км талбайг эзлэн Улаанбаатараас 430 км зайтай газарт д.т.д 1943 м өндөрт оршино. Өвөрхангай аймгийн хойд хэсэг нь Хангайн нурууны өвөрийн уулархаг, өмнөд хэсэг нь тал хөндий бөгөөд Багабогд, Арцбогд уулууд оршдог. Нутгийн төв ба зүүн хойд хэсгээр эртний төрмөлийн эриний элсэн чулуу, занар, баруун урд хэсгээр нь дээд цэрдийн галавын хурдас их тархжээ.Нүүрс (Баянтээг), болон барилгын материапын баялаг бий. Арвайхээр хотод агаарын дундаж дулаан нь 0,4° бөгөөд 1 сард -15,6° хүйтэн, 7 сард 15,4° дулаан болдог. Хамгийн хүйтэн болсон нь -36,6°, хамгийн дулаан болсон нь +33,2° болж байжээ. Жилд дунджаар 254 мм тунадас унана. Агаарын даралт 1 сард 813,1 гПа, 7 сард 810,3 гПа байдаг. Салхины жилийн дундаж хурд нь 3,6 м/с бөгөөд хамгийн их салхитай 4 сард сарын дундаж нь 5.0 м/с хїрдэг.Өвөрхангай аймгийн нутгаар Орхон, Онги, Таац зэрэг том голууд урсах бөгөөд Найман нуур, Таацын Цагаан нуур зэрэг нууруудтай. Хужирт, Могойт, Гятруун, Хүрэмтийн гэхчлэн рашаан ус олон бий. Аймгийн нутгийн хойд хэсэгт уулын хар шороон хөрс, зүүн хэсгээр нь хээрийн хүрэн хөрс, өмнө захаар нь говийн саарал хөрс, элсэнцэр хөрс тархжээ. Нутгийн хойд хэсэгт хангайн их хөвч, тайга, зүүн хэсгээр хээрийн бүсийн, өмнө хэсгээр говийн ургамал тархжээ. Энэ аймгийн нутагт ой, тайгаас эхлээд говийн ховор амьтад амьдарна. Хангайн нуруунд оршдог Улаан цутгалан, Найман нуур нь манай орны ихээхэн үзэсгэлэнт нутгийн нэг билээ. [[Монгол Улс]]ын газар зүйн хүйс-төв цэг нь тус аймгийн Бүрд сумын Онгон хэмээх уулын өвөрт байдаг. Нутгийн хойд хэсэгт хангайн нурууны салбар уулс, төв хэсгээр нь хөндийн тал, өмнө хэсгээр нь Алтай нурууны салбар уулс, элсэрхэг тал хээрийн нутагтай. Жилийн дундаж температур +1,2 С/хэм/ бөгөөд эрс тэс уур амьсгалтай, жилд дунджаар 198,8 мм хур тундас бууна. Тус аймгийн нутаг газар зүйн 3 бүсийг хамрах тул байгалийн үлэмж баялагтай.[[Хангайн нуруу]]ны [[Хятруун]], [[Битүүт]], [[Монгол Алтайн нуруу]]ны [[Багабогд]], [[Мянган ямаат]] зэрэг далайн түвшнээс дээш 2000-3590 м өндөрт өргөгдсөн сүрлэг уул,нурууд оршдог. Мөн 24 метрийн өндрөөс буух Орхон голын "[[Улаан цутгалан]] *, далайн түвшнээс дээш 2500 метрийн өндөрт орших байгалийн өвөрмөц тогтоц бүхий үзэсгэлэнт [[Хүйсийн найман нуур]] болон "[[Тамчийн ёл хад]]" зэрэг сонин сайхнаараа гайхагдсан газар тус аймагт олон байдаг. [[Арвайхээр]], [[Шагж]], [[Долоодой]], [[Хонгор]], [[Гучингийн тал]] болон [[Орхоны хөндий]] зэрэг тэгш уудам талууд, [[Онги]], [[Таац]], Орхон, [[Ар агуй]] зэрэг голууд тус аймгийн нутагт бий. Анагаах эдгээх чадалтай ар, өвөр [[Хятруун]], [[Хамар могойт]], [[Таац, Мөст]], [[Хүрэн хад]], [[Тахь]], [[Хорхой түрүү]], [[Хүрэмт]] зэрэг халуун, хүйтэн, том, жижиг олон рашаантай. Эдгээрээс хамгийн алдартай нь [[Хужиртын рашаан]] юм. Хангайд [[буга]], [[бор гөрөөс]], тал хээрт [[үнэг]], [[чоно]], [[хярс]], [[мануул]], [[говь]]д [[аргаль]], [[янгир]], [[цагаан зээр]], [[хар сүүлт]], [[хойлог]] зэрэг ан амьтан элбэгтэй бөгөөд [[дэлхийн улаан ном]]онд бичигдсэн дархан цаазат хулан, ирвэс ч байдаг. [[Геологи]], хайгуулын судалгааны материалаас үзэхэд тус аймгийн нутагт сул шороон [[алт]]ны 4 орд, 10 илрэл, ховор металлын 9, өнгөт болон холимог металлын 4,т өмрийн 2, эрдэс будгийн 4, барилгын материалын 12, давсны 1 орд илрээд байна. Одоо [[Уянга]] сумын Баруун сөдтэйн алтны ордод ашиглалт, нарийвчилсан хайгуул, [[Батөлзий]] сумын Зүүн Сөдтэй, [[Тарагт]] сумын Хуурай сайр, [[Баянөндөр сум]]ын Хөшөөт, [[Зүүнбаян-Улаан]] сумын Шивээт зэрэг газруудад алтны эрэл, үнэлгээний хайгуулын ажил хийгдэн зарим нь үйл ажиллагаагаа эхлээд байна.[[ Хужирт]], [[Зүүнбаян-Улаан]], [[Богд]], [[Өлзийт]], Төгрөг, Баруунбаян-Улаан сумын нутагт вольфрам, молибден зэрэг ховор металлын, Сант, Гучин-ус, Баянгол сумдын нутагт зэсийн, Төгрөг, Богд сумын нутагт төмрийн, Богд, Баруунбаян-Улаан, Уянга, [[Хархорин]], [[Тарагт]], [[Есөнзүйл]] сумдын нутагт гоёл чимэглэлийн чулууны, Богд, Баруунбаян-Улаан суманд хүрэн нүүрсний орд, илрэл байдаг. Мөн [[Богд]], [[Хархорин]] суманд битум, Богд, Төгрөг суманд эрдэс будгийн түүхий эдийн илрэл байгаа бөгөөд барилгын бүх төрлийн түүхий эд нэлээд суманд тархсан нь судлагдсан байна. == Эдийн засгийн хөгжил == Өвөрхангай аймаг 2,9 сая буюу манай орны хамгийн олон малтай аймаг юм.Нутгийн хойд хэсэгг газар тариалан хөгжүүлжээ. Барилгын материалын, хүнсний үйлдвэрүүд бий. Тус аймаг [[эрчим хүч]], зам тээвэр, харилцаа холбоо зэрэг дэд бүтэц харьцангуй илүү хөгжсөн бөгөөд Арвайхээр-Улаанбаатар, Хархорин-Улаанбаатар хотын хооронд цардмал зам тавигдсан. Аймгийн холбооны газар Норвеги улсын тоног төхөөрөмж болох тоон дамжуулах [[радио]] релейний шугамтай бөгөөд [[Герман]] улсын тоног төхөөрөмжөөр 1700 номер бүхий тоон дамжуулах автомат телефон станц тавьж, өргөтгөл хийжээ. Тус аймгийн 16 сум төвийн эрчим хүчний нэгдсэн сүлжээнд холбогдсон. Өвөрхангай аймагт улсын үйлдвэрийн газар 3, төрийн өмчит үйлдвэрийн газар 4, хувьцаат компани 18, хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани 130, нөхөрлөл 46, хоршоо 40, хувиараа эрхлэх аж ахуй 62 ажиллаж байна. Аж үйлдвэрийн чиглэлийн аж ахуйн нэгжүүд жилд дунджаар 6500,0-7932,1 сая. төгрөгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, 7905,0 орчим сая төгрөгийн борлуулалт хийж байна. [[Статистикийн мэдээ]]лэлд хамрагдсан аж ахуйн нэгжүүд 377,1 сая.төгрөгийн барилга угсралт, их засварын ажил гүйцэтгэж, 33,6 орчим мянган тн ачаа, 82,0 мянган хүн тээвэрлэж, худалдааны чиглэлийн аж ахуйн нэгжүүд 589,3 гаруй сая төгрөгийн бараа борлуулалт хийж байна. Тус аймагт жилдээ 36,0 мян. тн гурил үйлдвэрлэх хүчин чадалтай Хархорины гурил тэжээлийн үйлдвэр, 150 мянган тн нүүрс гаргах чадалтай [[Баянтээг]]ийн нүүрсний уурхай ажилладаг. МАА-гаас гарах бүтээгдэхүүнийг дунджаар тооцоход хонины ноос 1164,9 тн, тэмээний ноос 82,4 тн, ноолуур 255,7 тн, бодын хөөвөр 77,7 тн, бодын хялгас 44,5 тн-ыг тус тус бэлтгэх ба ингэнээс 303,8 мян. литр, гүүнээс 5149,7 мян. литр, үнээнээс 9353,4 мян. литр, эм хониноос 1452,0 мян. литр, эм ямаанаас 2164,8 мян. литр сүүг саалийн хугацаанд ашиглах бололцоотой. Байгалийн үзэсгэлэнт газар, зам харилцааны өргөн боломжийг түшиглэн байгуулсан улсын хэмжээнд томоохонд тооцогдох Хужирт сумын амралт, рашаан сувиллын газар,[[ Баянговь]], Хархорин жуулчны баазууд ажилладаг. ==Өвөрхангай aймгийн төв ба сумууд == *[[Арвайхээр]] *[[Баруунбаян-Улаан]] *[[Батөлзий]] *[[Баянгол]] *[[Баян-Өндөр]] *[[Богд]] *[[Бүрд]] *[[Гучин-ус]] *[[Хархорин]] *[[Хайрхан-дулаан]] *[[Хужирт]] *[[Нарийнтээл]] *[[Өлзийт]] *[[Сант]] *[[Тарагт]] *[[Төгрөг]] *[[Уянга]] *[[Есөнзүйл]] *[[Зүүнбаян-Улаан]] {{Монгол улс}} [[Category:Газар зүй]] [[de:Öwörchangai-Aimag]] [[en:Övörhangay Proүince]] [[es:Övörhangay (aymag)]] [[pt:Övörhangay]] [[sv:Övörchangaj]] [[he:אובורחאנגאי]] Хархорин 1261 10569 2006-11-29T08:08:39Z 218.186.9.3 /* Байгаль орчны тєлєв байдал */ [[Image:Melhii.jpg|thumb|right|right|300px|Чулуун мэлхий]] == Хархорум хотын тvvх == [[Хархорум]] хотыг 1220 онд [[Чингис хаан]] vндэслэжээ. Харин тэнд хот суурин анх байгуулагдсан нь YIII зууны ([[Уйгур улс]]) vед холбогддог. “Чингис хааны vед [[Хархорум]] нь цэрэг зэвсгийн агуулах суурин шинжтэй байжээ”( Ч. Далай, 22-р тал). “1232 онд Хархорумын гол хэрмийг байгуулжээ (Ренэ Груссе, 36-р тал.) 1235 онд хаант тєрийн сvр хvч, хєгжил цэцэглэлтийн илэрхийлэл болгон Тvмэн Амгалант ордныг байгуулснаар Хархорум хот улам ч єнгє жавхаатай болжээ. Тvvний ємнєхєн Єгєєдэй хаан ор суусны 7-р он хєхєгчин хонин жил (1235 он)-ийн хавар Х‎э Линь (Хархорум) хотыг цогцлон байгуулж Тvмэн Амгалант ордныг барьж, 8-р оны (1236 он) улаан бичин жилийн цагаан сард олон[[ ван]] ноёд зоог базаан уг ордныг барьж гvйцсэнд зориулж их найр, хурим ([[Юань улс]]ын судар, 1-р д‎эвтэр), ёслол vйлджээ. Ийнхvv [[Єгєєдэй хаан]] Хархорумын бvтээн байгуулалтын ажлыг зохион байгуулснаар Монголын эзэнт гvрний нийслэлийн єнгє тєрхийг илэрхийлэхvйц хот болсон байна. Хархорум хотыг байгуулахад Монголчуудын зэрэгцээ “Франц, Англи, Орос, Унгар, Тєвд, [[Балба]], [[Перс]], [[Хятад]], [[Солонгос]] зэрэг орны шилдэг уран барилгачдыг дайчлан ажиллуулжээ. Юань улсын сударт бичсэнээр “1500 албан хvн” (Юань улсын судар. 3-р дэвтэр) Хархорумыг байгуулахад идэвхитэй ажиллаж байжээ. Ер нь хот байгуулалтад харь орны гар урчуудыг ашиглах явдал Хvннvгийн vед ч байсан гэж Х.Пэрлээ дурдсан буй (Хvн нарын гурван хэрмийн vлдэц. 1957, 13-р тал). Хотын гол хэсгийг тойруулан босгосон бэхлэлт хэрэм нь дєрвєн талдаа тус бvр нэг асар хаалгатай байсан ба [[Марко Поло]]гийн мэдээгээр бол эргэн тойрны урт гурван бээр (4,92 км) хэмжээтэй байв. [[Археолог]]ийн шинжилгээний vр дvнгээс vзвэл хотын хэрмийн баруун хана 1500 метр, урд талын хана нарийн тодорхой бус, зvvн талын хана 1200, хойт хана 1100 метр урт болохыг тогтоожээ. (Н. Сэр-Оджав. Д. Баяр. 1977 оны Хархорум хотын шинжилгээний ангийн тайлан. 16-р тал) 1985 онд [[Шанхай]] хотноо хэвлэгдсэн “Хятадын Нэвтэрхий толь бичиг-Юан гvрний тvvх” зохиолд “Хархорум нь дєрвєн ли, зvvнээс баруун тийш барагцаалбал хоёр ли хэмжээтэй” гэжээ ( 1ли = 576 метр ) Хотын баруун урд хэсэгт гадуураа дєрвєн талтай асар хаалгатай бат бэх хэрмэн дотор талд “Тvмэн Амгалант” хэмээх алт эрдэнэс, шvр сувдаар чимэглэсэн хаант тєрийн их ордон сvндэрлэж байв. Ногоон зvлэг, цэцэг, навч алагласан Хархорум хотын хэрэм хойноос урагш, баруунаас зvvн тийш нэвт гарсан томоохон гудамжтай ба тэдгээр нь тєв дундаа огтлолцож, хотыг дєрвєн тойрогт хуваагддаг байв. Vvнд нэгдvгээр тойрогт газар бvрээс ирсэн Мусульман худалдаачид, тэдний зах зээл голдуу, хоёрдугаар тойрогт Хятад худалдаачид, гар урчуудын зах зээл голдуу гуравдугаар тойрогт Эзэн хааны хатад, хєвгvvдийн орд харш болон Чингисийн Алтан ургийн ноёд дээдэс, их жанжидын байр, орд єргєє, дєрєвдvгээр тойрогт [[Будда]], [[Христос]], [[Лал]]ын шашны сvм хийд, [[дипломат]] элч тєлєєлєгчдийн буудал, мєргєлийн газар бvхий хот байгуулалтын хувьд нарийн зохион байгуулалтай том хот болжээ. (‎Ч. Далай. [[Єгєєдэй хаан]] ба Хархорум хот, 22-р тал) Олон тооны уран дархчуудыг авчирч ажиллуулснаас vзвэл монгол хаад Хархорумаа хєл ихтэй, хєгжил сайтай томоохон хот болгох гэж нилээд чармайж байжээ. Тухайн vеийн шилдэг уран дархчуудын бvтээсэн нэгэн томоохон бvтээл бол Тvмэн Амгалант ордон дотор байрлаж, уран гоё хийцээрээ олон тvмэнд шагшигдаж байсан Мєнгєн мод болно. Тvvнийг бvтээх ажлыг [[Мєнх хаан]] Францын нийслэл [[Парис]] хотын алдарт уран дархан [[Вильгельм Бушьед]] хааны сангаас санхvvжилт хийж, 50 туслах дархан єгч бvтээлгэжээ. В.Бушье тvvнийг 1254 онд хийж дуусгаад, уран барилгын хосгvй бvтээл Тvмэн Амгалант хэмээх их ордны дотор талд, хааны сэнтийн ємнєх талбайд байрлуулан залжээ. [[Мєнгєн мод]]ны ёроолд тус бvрээс нь айраг олгойдон гарах цоргон амтай дєрвєн мєнгєн арслан байрлуулжээ. Модны дотуур оройд нь хvртэл дєрвєн босоо хоолой татаж, тэдгээрийн амсрыг доош унжуулан, тус бvрийн амсрыг алтан шармал могойн ам маягтай vйлдэж сvvлээр нь мєнгєн модыг ороолгон урлажээ. Эдгээр хоолойн нэгээс дарс, нєгєєгєєс дан айраг, гурав дахиас балын ундаа, дєрєв дэхээс террацина хэмээх будааны шар айраг гоождог байв. Модны ёроол хавьд амттан ундааг юvлэх тусгай мєнгєн савнуудыг хоолой бvрийн дор тосон байрлуулжээ. Мєнгєн модны орой дээр бvрээ барьсан Ангель хэмээх тэнгэрийн элчийн дvрийг Вильгельм дархан урлан босгож модны доорхи газарт хvн далд орохуйц зоорь бэлдэн модны голоор Ангелийг хvртэл бас нэг цорго vйлджээ. Эхлээд тэнд тулман хєєрєг хийсэн авч тэр нь олигтой хєєрєгдєж чадсангvй. Ундааг сєгнєх vйлчлэгч нар тэнд бэлэн хvлээж зогсох ажээ. Модны мєчир, навч, жимс бvгдийг цул мєнгєєр урлажээ. Дэлхийн гурван том шашин болох Будда, Христос, Лалын болон бєє мєргєлийн ёсны тєлєєлєгчид нийслэлд тус тусын vйл ажиллагааг явуулж байсан бєгєєд 1254 онд [[Мєнх хаан]] Хархорум хотод Будда, Христос, Лалын болон бєє мєргєлийн ёсны тєлєєлєгчдийг ирvvлэн дэлхийн тvvхнээ анх удаа онолын маргаан зохион байгуулсан байна. Мєнх хааны vед 1256 онд Хархорумд байгуулсан Буддагийн “Хин Єн Гэн” буюу “Их Асарт сvм”, “Читаван” зэрэг 12, Лалын 2, [[Христос]]ын 1 нийт 15 тооны сvм дуган єєр єєрийн суртлыг номлож байжээ. Эдгээр шашны болон иргэний сургууль, гэрийн буюу ордны сургууль соёлын газар, номын сан, архив, тvvх судлах хvрээлэн Хархорумд ажиллаж байв. Их гvрний бvрэлдэхvvнд дээрх гурван гол шашинт улс, орнууд багтаж байсан болохоор тэдгээр шашинтны тєвлєрсєн тєлєєллийг нийслэлд буй болгох шаардлага урган гарчээ. XIII зуунд Чингис хааны, vр ач нартаа нийт гvрний нутгийг хуваарилан ємчлvvлсэн тус тусын эзэмшил дээр Монголын хэд хэдэн улс буй болов. Тэдгээр нь Орос дахь “Алтан ордны улс”, Иран дахь “[[Иль хаад]]ын” буюу анхны хааны нь нэрээр алдаршсан “[[Хvлэгvгийн улс]]” [[Дундад Ази]] дахь “[[Цагадайн улс]]” хожим 1260 оноос Хятадад байгуулагдсан Монголын “Юан улс” зэрэг болно. Тэдгээр нь тухайн vеийн нєхцєл байдал, газар зvйн байрлалаас болж єєр єєрийн тєв хоттой байв. Тухайлбал Ижил мєрний сав нутагт орших Батын Сарай, Бэрхийн Сарай, Иран дахь Монголын хаант улсын тєв Тебриз мєн Цагадайн улсын нутаг Ферганд Андижан, мєн [[Бээжин]], [[Багдад]], [[Бухар]], [[Самарканд]] зэрэг хотууд оршиж байв. Монголын хаад нийт гvрнийг Хархорум хотод тєвлєрєн тэндээс удирдаж байсан болохоор их нийслэл нь мєн Хархорум байжээ. Энэ бvхнээс дvгнэн vзэхэд XIII зууны vед Хархорум хот [[Ази]]-[[Европ]], [[Араб]] дахины аянчин жуулчин, албаны тvшмэд, ихэс дээдэс, эрдэмтэн мэргэдийг єєртєє даллан дуудсан дэлхийн соёл ирг‎эншлийг холбогч хотын vvргийг гvйцэтгэж байсан болох нь судалгааны явцад тодорхой болж байна. [[Image:Normal aj296.jpg|thumb|right|right|300px|Хvvхдvvд]] == Хvн ам зvйн баримтууд == Хархорин сумын хvн ам 2003 оны ‎эцэст 13814 байв. Нийт єрхийн тоо 2146, н‎‎эг єрхєд 6.4 хvн оногдож байна. Vvн‎ээс эдийн засгийн идэвхитэй хvн ам 34.56%, нийт ажиллагсад 31.14%, ажилгvйчvvд 3.42%, тус тус байгаа болно. 2004 он‎ы эцэст тус сумын хvн ам 12456 болж буурч‎ээ. 2004 оны ‎эцсийн статистикаар хvн амын насны бvтцийг Хvснэгт 1-т vзvvлэв. Хvсн‎эгтээс vзэхэд 0-18 насныхан сумын хvн амын 41.50% (5207), 19-60 насныхан 51.78% (6496), 60-аас д‎ээш насныхан 6.72% (843) тус тус ‎эзэ‎лж байна. 2000-2003 онуудын дунджаар 1-10-р ангид 2985 хvvх‎эд сурч байгаа, их д‎эд сургуульд 85 хvvхэд элссэн байна. Цэцэрлэгийн насны хvvхдийн 2000-2003 онуудын дундаж тоо 1483, vvн‎ээс дєнгєж 16.95% нь цэцэрлэгт хамрагджээ. Ц‎эцэрлэгийн бэлтгэл бvлгээр дамжиж сургуульд б‎элтгэгдэх хvvхдvvдийн 2000-2003 онуудын дундаж тоо 315, vvний 10.2% нь ц‎эцэрлэгээр дамжин сургуульд оржээ. 2000-2003 онуудын дунджаар малтай єрхийн тоо 1740, т‎дгээрийн ам бvлийн тоо 6531, нийт малын тоо 81266, нэг єрхєд ноогдох малын тоо 47.5, н‎эг хvнд ноогдох малын 12.4 тус тус байна. Малын тооны байдлаар авч vзвэл 2000-2003 онуудын дунджаар 10 хvрт‎элх толгой малтай єрх 16.92%, 11-30 толгой малтай єрх 30.26%, 31-50 толгой малтай єрх 18.91%, 51-100 толгой малтай єрх 22.53%, 101-200 тиолгой малтай єрх 9.34%, 201-500 толгой малтай єрх 1.87%, 501-1000 толгой малтай єрх 0.09%, 1001-1500 толгой малтай єрх 0.07% байна. 2004 оны байдлаар Хархорин сумын хєдєєгийн малчдын євєлжєє, хаваржаа, зуслан, намаржааны тоонууд хоорондоо ижил бу‏‏юу 256, газарзvйн хувьд vндсэн 4 х‎эсэгт хуваагддаг, нийт 1118 єрхєд хамрагдах 4020 хvн ам 102502 малтай нvvд‎эллэн амьдарч байна. 2004 онд 2000-2003 онуудын дундажтай (81266) харьцуулахад харьцуулбал Хархорин сумын малын тоо 102032 болж 20.35%-аар єсч‎ээ. Бvх малын 1.49% бу‏юу 1520 толгой мал сумын тєвд vлдэх 98.51% нь хєдєєд тус тус байршиж байна. Онгоцны буудал барихаар урьдчилсан сонголт хийг‎ээд байгаа Хєгшин Орхоны ‎эхийн нутаг д‎эвсгэр нь 1-р тасагтай ойрхон бєгєєд 900 га тариалангийн талбай хамарсан, нийт євєлжєє хаваржааны 3.8%, зуслан намаржааны 6.2%, малчин єрхийн 5.2% нь тус тус оршдог газар юм. Хот барихаар урьдчилсан сонголт хийс‎эн Ноёхон, Шанхын нутаг д‎эвсгэрт нийт євєлжєє хаваржааны 2.5%, зуслан намаржааны 5.2%, малчин єрхийн 3.2% нь тус тус оршиж байна. == Хархорин хотын орчмын тvvх‎эн байгууламж, тvvхт газрууд == Хархорин хотын орчим Д‎элхийн Єв-[[Орхоны Хєндий]]н Соёлын Дурсгалт Газар (ОХСДГ) нийт 121967 га газрыг ‎эзлэн оршиж байна. Эн‎э газар нутаг нь [[Өвөрхангай]] аймгийн [[Бат-Єлзий]], [[Хужирт]], Хархорин сум, [[Архангай]] аймгийн [[Хотонт]], Хашаат сумдын нутагт хамаарах бєгєєд соёлын дурсгалт газрын ландшафт ангилалаар 2004 онд Д‎элхийн Євд бvртг‎эгдсэн. Эн‎‎э газар нутагт байрлах тvvх, соёлын дурсгалт газруудыг жагсаавал: # [[‎Хєшєє цайдам]] дахь Тvрэгийн дурсгалууд -- Хархорин хотоос зvvн хойт зvгт 45 км зайтай, Орхон голын баруун ‎эрэгт байрлана. Энэ нь Зvvн [[Тvрэг улс]]ын тєрийн нэрт зvтгэлтэн [[Билг‎ээ хаан]] (683-734) болон [[Культегин]] (Тvр‎эгийн цэргийн жанжин, Билгээ хааны дvv, 684-731) нарын дурсгалд зориулан босгосон хоёр цогцолбороос бvрд‎энэ. Эдгээр дурсгалууд [[Тєв Ази]]д манай эриний VI-VIII зуунд ноёрхож байсан Тvр‎эгийн эзэнт гvрний хамгийн чухалд тооцогддог. Энэ дурсгал дээр бичигдсэн Тvрэгийн руни бич‎ээс Тєв азийн тvvх, соёлын судалгаанд хосгvй vнэтэй мэдээллийг хадгалж байдаг. # Хар балгас хотын туурь – Хархорин хотоос зvvн хойт зvгт 34 км зайтай, Архангайн [[Хотонт]] сумын нутагт байдаг. Эн‎‎э хотыг МЭ 761 онд Уйгарын хаан Тейлогийн ордныг барьж ‎эхэлснээр vvсг‎эжээ. Хар балгас нь Уйгурын ‎эзэнт гvрний засаг захиргааны тєв, худалдаа эдийн засгийн тив хоорондын гvvр болж байжээ. Байгалийн маш vзэсгэлэнтэй газар байрладаг. Олонхи нvvд‎элчид хотоо тойруулан хэрэм барьж байгаагvй атал Хар балгаст ийм х‎эрэм барьж байжээ. 840 онд Х‎эргэсvvд довтолсноор ‎‎эвдэн сvйтгэгдсэн. Хот нь 5 х10 км газар нутгийг ‎эзэлж, хааны ордон нь 412 х 491 м хэмжээтэй байсан байна. # Хархорум хотын туурь – Одоогийн Хархорин сумын нутаг дэвсгэр дотор,[[ Эрд‎энэзуу]] хийдийн зvvн талд хаяа залган оршдог. Туурийн малтлагуудыг хийж буй. # Эрд‎энэзуу хийд – Хархорин сумын тєвд байрлаж буй., 1586 онд барьж ‎эхэлсэн. 108 суварга бvхий хэрмэн хашаатай. Бурхны шашны уран барилгын онцгой тєрєл. [[Автай сайн хаан]] бурхны шашныг Монголд д‎элгэрvvлэх зорилгоор байгуулсан. # [[ Тєвхєн хийд]] – Хархорин хотоос баруун зvгт 80 км, Өвөрхангай аймгийн Бат-Єлзий сумаас хойш 20 км, Орхон голын хойт талд, Архангай Өвөрхангай аймгуудын зааг Тєвхєн шир‎ээт уулын оройд байрладаг. Анхдугаар богд Єндєр Гэг‎ээн Занабазар байгуулсан. Бясалгал vйлд‎эх, уран бvтээл туурвих газраа болгож байжээ. Алдартай бурхадуудаа энд цутгасан г‎эгддэг. # [[‎Дойт толгойн ордны туурь]] – Архангай аймгийн Хотонт суманд Хархориноос хойш 40 км-т байрлана. 45м х 6м талбайд н‎элээд хэдэн барилгын суурь бvхий туурь юм. Энэ газар хавар шонхроор ан хийхдээ буудалладаг байсан Єгэдэй хааны Гэгээн цагаан ордны туурь гэж vздэг. # [[Хутаг уулын булш]]-- Архангай аймаг [[Хашаат]] суманд буй, VIII эсвэл IX зууны vед хамаарах булшнууд юм. Эдгээр булшны гуравд нь археологичид малтлага хийж, бvсний чимэг, сийлбэртэй мєнгєн чимэглэл, тємєр хутга, алтан ээмэг, морины хэрэгсэл, S хэлбэртэй морины амгайвч, эмээлийн оломны тємєр арал, тємєр дєрєє, ясан дэгээ зэргийг олжээ. # Талын дєрвєлжин дэхь эртний хотын туурь-- Архангай аймаг Хашаат сумын нутаг Хєгшин Орхоны ойролцоо оршдог. 100м х 80м-ийн хэмжээтэй дєрвєлжин хэлбэрийн шавар хэрэмтэй, хоёр талдаа хаалгатай хотын туурь юм. Хэрэмний баруун талаас 13 метрийн зайд 28х19 метрийн хэмжээтэй хорогдох газартай. Хэрэм дотор Хvннvгийн маягийн булштай. # Хар Бондгорын эртний хотын туурь--Өвөрхангай аймаг Хархорин сумын тєвєєс зvvн тийш 15 км, Энэ газраас XIII зууны vеийн барилгын дээврийн шаазан, бусад барилгын материал, шавар болон тємєр эд зvйлс олдсон. Нэлээд хэдэн барилга, тvvний дотор суваргатай тєстэй барилгын туурь буй. # Баянголын амны эртний хотын туурь --Өвөрхангай аймаг Хархорин сумаас хойш 13 км, Хоёр шавар барилгын туурьтай. Нэг нь Мэлхий толгойн ордны туурьтой их тастэй 110м х 80м, нєгєє нь 140м х125м хэмжээтэй нэлээд хэдэн жижиг барилгыг багтаадаг. Хєх саарал тоосго, дээврийн шаазан олдсон. Хєндийн тєгсгєлд бие биеээсээ 100м-300м тусгаарлагдсан зургаан шавар барилгын туурь буй. # [[Мэлхийт толгой]]н ордны туурь--Өвөрхангай аймаг Хархорин сум, Мэлхийт толгойн оройд оршдог 106м х78м хэмжээтэй дєрвєлжин хэлбэртэй шавар хананы vлдэгдэл юм. Энэ дурсгалыг зарим эрдэмтэд Хархорум хотыг байгуулах эх болсон гэж vздэг. # [[Захын булгийн хэрэмний туурь]]--Өвөрхангай аймаг Хархорин сумаас зvvн урагш 5 км, 120м х 85м хэмжээтэй шавар хэрэм Майхан толгойн зvvн урд хэсгийн хоолойн оройд байрладаг. Нурангийн тєв хэсэгт барилга байсан байж болох бага хэмжээний шаврын vлдэгдэл, хэрэмний нуранги буй. Тvvхийн сурвалжаас vндэслэн 1238 онд Єгэдэй хааны байгуулсан Тосху хот байсан гэж vздэг. # Гvмбийн дэнжийн буган хєшєє болон эртний булшууд--Өвөрхангай аймаг Хархорин сумаас баруун тийш 10 км, Энд нэг дєрвєлжин булш, нэг дугуй булш, 10 гаруй зуувин хэлбэртэй сийлсэн чулуун далантай булш байдаг. Эдгээр булшны голд хvрэл зэвсгийн vеийн нар, сар, бамбай, илд, сvх, буга дvрсэлсэн буган хєшєєтэй. # Нарийний амны дєрвєлжин ба овгор булш--Өвөрхангай аймаг Хужирт сумаас хойш 25 км, Хоолойн толгойд орших дєрвєлжин булш болон 10 гаруй булш шарил буй. # Мэлхий чулуу дурсгал--Өвөрхангай аймаг Хархорин сумаас 25 км, Энэ мэлхий чулуун дурсгал Хархорум дахь Єгэдэй хааны ордны дэргэдэх мэлхий чулуутай яг ижил бєгєєд энд чулууны дарханы газар байжээ. # Майхан Толгойн [[Хvннv]]гийн ба дєрвєлжин булшууд--Өвөрхангай аймаг Хужирт сумаас хойш 30 км, Энд 30 гаруй Хvннvгийн булш, дугvй чулуун далантай хоёр том хиргисvvр, хvрэл зэвсгийн vеийн нэлээд хэдэн дєрвєлжин булш байдаг. # Бэрхийн булан дахь эртний булшууд--Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумаас зvvн хойш 20 км, Хvрэл зэвсгийн vеийн 10 орчим дєрвєлжин булш, хиргисvvр, Хvннvгийн vеийн 23 булш байдаг. Булшны малтлагын vеэр олсон эд єлгийн зvйлсийн дунд морины янз бvрийн яс, хєєнд харласан шаазан савны хэлтэрхийнvvд, морины тємєр амгайвч, морины уналгын бусад хэсэгсэл байв. # Ар Бєєрєгийн эртний булшууд--Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумаас хойш 20 км, Хvрэл зэвсгийн vеийн булшууд гэж тооцогддог. # Хужиртын ам дахь Ордны туурь--Өвөрхангай аймаг [[Бат-Єлзийт]] сумаас баруун хойш 10 км, Энэ ордны туурийг Монголын эзэнт Гvрний vед хамааруулж vздэг. # Орхоны хєндий дэх эртний булшууд--Өвөрхангай аймаг Бат-Єлзийт сум, Орхон голын баруун эргийг даган нэлээд хэдэн барилгын нуранги, булш, тvvний дотор янз бvрийн дєрвєлжин, овгор булшууд буй. # Орхон голын эхийн хадны сvг зураг--Өвөрхангай аймаг Бат-Єлзийт сум, Орхоны бага хvрхрээний ойролцоо хvрмэн чулуун хадан дээр нарийн судлагдаагvй сvг зургууд буй. # Тэмээн чулууны Буган хєшєєний болон дєрвєлжин булшууд--Өвөрхангай аймаг Бат-Єлзийт сум, Энд 30 орчим гантиг чулуун дєрвєлжин булш, гурван буган хєшєєний цогцолбор юм. Эдгээр булшны заримд нь малтлага хийхэд vхэр, хонины яс, Тvрэг ба Уйгарын vед хамаарах хээлсэн шаазан эдлэлийн хэлтэрхий олдсон. # Ширээт уулын буган хєшєєнvvд--Өвөрхангай аймаг [[Бат-Єлзийт]] сум, [[Тєвхєн хийд]]ээс урагш 10 км, Буган хєшєєний цогцолбор байдаг. Одоогоор уг цогцолбор судлагдаагvй байгаа. # [[Шанх]] хийд--Өвөрхангай аймаг Хархорин сумын Шанх багт оршино, 1647 онд байгуулсан Монголын анхны буюу євган хийдийн туурь юм. Шашин шvтлэгийн зарим дуганыг сэргээсэн. Тvvний зэргэлдээ орших Чингис хааны [[тєрийн туг]], сvлдний тахилгын єргєєний туурийг сэргээх шав тавих ёслолыг 1998 онд Монгол улсын Ерєнхийлєгч оролцон хийсэн. # [[Шунхлай уул]]ын эртний бvлэг булш, хиргисvvр--[[Өвөрхангай]] аймаг Хужирт сумаас хойш 1 км, Хvрэл зэвсгийн хожим, тємєр зэвсгийн тvрvv vед хамаарах 100 орчим булш буй. # [[Хангайн Овоо]] тахилгат уул--Өвөрхангай аймаг Хархорин сумын тєвєєс хойш 10 км-ийн дотор, Хангайн нурууны тєгсгєлийн ‎эн‎э тахилгат уул эрт vеэс шvтэгдэж иржээ. # [[Єндєр Сант]] тахилгат уул-- Архангай аймаг Хотонт сум, Далайн тєвшнєєс 2312 метр єргєгдсєн. Єндєр сант бол зєвхєн цагаан идээний тахилгат уул юм. [[Image:Orkhonyi_hurheree.jpg|thumb|right|right|300px|Оpхоны хvрхэрээ Улаан цутгалан]] == Байгаль орчны тєлєв байдал == Газарзvй: Хархорин хот нь Монгол улcын бараг тєв хэсгийн Хангай-Хэнтийн уулархаг их муж дотор Хангай нурууны ємнєд хэсгийн зvvн биед далайн тvвшнээс дээш 1540 метрийн єндєрт байрлана. Байгалийн мужлалаар Хангай-Хэнтийн уулархаг их мужийн Орхон-Сэлэнгийн сав газрын нам уул /1500-2000м/, хотгор бvхий хуурай хээрийн дэд мужийн ємнєд ба умард хуурай хээр бvхий нугын районд багтана. Энэ орчмын нутаг нь нуга, уулын хээрийн ландшафттай. Хєгшин [[Орхон гол]]ын энэ бvс нутгийн уулс нь геологийн гарал vvслийн хувьд девоны системийн ангилагдаагvй чулуулаг, дунд тєрмєлийн гранодиорит, боржин, лейкоборжин, литий-фторт боржин, граносиент, сиенит, шvлтлэг, боржин, дєрєвдєгчийн системээс дунд дээд нэгтгэлээс тогтдог. Газрын хэвгийн зонхилох єнцєг 30-60. Газар чичирхийллийн MSK-64 шатлалын баллаар 8 ба тvvнээс дээш баллын бvсэд хvчтэй газар хєдлєлтийн тєвєєс баруун хойд зvгт 50 км зайтай оршино. Давтамж нь 3-10000 жилд нэг удаа. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Уур амьсгал: Хархорин орчмын газар нь хотгор гvдгэрийн ялгаа, далайн тvвшнээс дээшхи єндєр зэргээс хамааран євєл нь тєдийлєн хvйтэнгvй, харин зун нь сэрvvн байдаг зvй тогтолтой. Энд 1 дvгээр сард агаарын дундаж температур –18.1 байдаг бєгєєд хамгийн их хvйтрэлт –44 хэмээс хэтрээгvй, євлийн 36 хоногт нь агаарын температур –30 хэмээс хvйтэн байна. Жилийн 180 гаруй хоногт хvйтэн байх бєгєєд дулаан хvйтний vргэлжлэх хугацаа бараг тэнцvv буюу жилийн дундаж агаарын температур 00 орчим байна. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Хур тунадас олон жилийн дундажаар жилд 354.5 мм хvрнэ. Газар нутгийн онцлогоос хамаарч аадар бороо орох тохиолдол цєєнгvй бєгєєд зарим тохиолдолд хоногт 46 мм тунадас унана. Жилд ордог тунадасны дийлэнхи нь зєвхєн зуны 3 сард орно. Жилийн дулааны улиралд 336 орчим мм хур тунадас орно. Харин євлийн улиралд жилийн тунадасны 18.2 мм нь орно. Энд дулаан улирлын 62 хоногт хур бороо, 36 хоногт нь цас орно. Энэхvv хур тунадасны горимтой уялдан агаарын чийгшил сард 50-70% байна. Ер нь агаарын чийгшлийн хувьд эл нутаг тийм ч хуурай биш. Тухайлбал хаврын 4 дvгээр сард 30%-аас бага чийгтэй єдрийн тоо дунджаар 14 байна. ([[Байгаль]] орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Євлийн улиралд хур тунадас бага унах учир тогтвортой цасан бvрхvvл vндсэндээ тогтохгvй. Зарим цас ихтэй жил богино хугацаанд цасан бvрхvvл тогтоно. Энэ нутагт євлийн улиралд орсон цасны хэмжээнээс хамааран ойролцоогоор 130 орчим хоногт дундажаар 7 см зузаан цасан бvрхvvл тогтдог байна. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Салхины дундаж хурд бараг бvх саруудад 4.2-5.2 м/с, салхины хамгийн их хурд 14-20 м/с хvрэх бєгєєд хавар , намрын улиралд хvчтэй салхины vргэлжлэх хугацаа бусад саруудынхаас илvv байдаг ажээ. Жилийн дундажаар авч vзвэл баруун хойд, хойд, зvvн ємнє зvгийн салхи зонхилох бєгєєд эдгээрийн давтагдал 17.5-22.4 байна. Жилийн аль ч сарыг авч vзсэн баруун ба баруун ємнєд, зvvн зvгийн чиглэлийн салхины давтагдал хамгийн бага буюу 1.6-8.2% -ийн хооронд хэлбэлзэнэ. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Хєрс: Хархорин орчмын газар нутаг нь хєрс газарзvйн мужлалын хувьд Тєв Азийн их мужийн Хангайн мужид багтах бєгєєд энд гол хєндийн нугын хvрэн хєрс, хээрийн ба уулын хээрийн хvрэн хєрс тархана. Механик бvрэлдэхvvний хувьд хєнгєн шавранцар хєрс голлон єнгєнєєсєє эхлэж том жижиг сайран чулуу элбэг байна. Энэ хvрэн хєрс доошилж уулын бэл хормой нам хэсэг рvv шилжих тусам vржил шимт давхарга нь зузаарч ялзмагийн хэмжээ нэмэгдэнэ. Ингээд хvрэн хєрс нь хар хvрэн, зарим хэсэгтээ ялангуяа хойшлох тусам шавранцар хєрстэй бvрдэл байдлаар тархана. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) [[Хангайн нуруу]]: Хангайн гол нуруу ерєнхийдєє баруун хойноос зvvн урагшаа сунаж тогтсон бєгєєд баруун талын Цэцэн уулнаас зvvн талын Дэлгэрхаан уул хvртэл 700 км шахам vргэлжилсэн нуруу юм. Энэ нурууны геологийн бvтцэнд боржин чулуу ихээхэн суурь эзлэхийн зэрэгцээ хувирмал занар, элсэн чулуу, хvрмэн чулуу зэрэг чулуулаг элбэг тохиолдоно. Vнэмлэхvй єндєр дунджаар 3000 м орчим боловч зарим оргил далайн тvвшнээс дээш 3500-4000 м хvрнэ. Хамгийн єндєр оргил нь мєнх цастай Отгонтэнгэр уул 4031 м хvртэл сvндэрлэнэ. Хангайн гол нурууны хяр голдуу хавтгай буюу бємбєгєрдvv хэлбэртэй, эртний тэгш єндєрлєгvvдтэй. Тэгш єндєрлєгvvдийн оройгоор намаг, жижиг нууруудтай. Гол нурууны дунд хэсэгт уулын хажуу эгц цавчим, хад чулуу элбэгтэй байдаг. Харин зах тийшээгээ намссаар гадаргын байдал бэсрэг уулын шинжтэй болно. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Ус зvй: Тус бvс нутаг нь олон гол, горхи, нууруудтай бєгєєд [[Будант]], [[Хар хушт]], Улаан з‎эрэг нуурууд, Хангайн нуруугаас эх аван урсдаг [[Улиастай]], [[Битvvт]], [[Хятруун]], [[Улаан]], [[Хєнєг]], [[Хамар]], [[Могойт]], [[Мойлт]] зэрэг олон гол горхи Орхон голд цутгаж тvvний ус зvйн сvлжээг бvрдvvлдэг. (Б.О‏‏юунгэрэл, 2004) 2004 оны гадаргын усны тооллогын дvнгээр Хархорин сумын нутагт [[Шар бvрд]], [[Цагаан]], [[Азар]], [[Дуут]] зэрэг 7 нуур, байнгын урсгалтай 27, ширгэсэн 13 гол, булаг шанд 48, рашаан 4 байна. (Монгол орны гадаргын усны тооллого, тайлан, 2003) Орхон гол нь [[Сэлэнгэ]] мєрний хамгийн том цутгал тєдийгvй Монгол орны хамгийн урт голд тооцогдох бєгєєд Хангайн нурууны [[Суврага Хайрхан]] уулын ар хажуугаас эх авах Єлзийт, Тээл, Будант зэрэг голуудаас эх авч том жижиг олон голыг єєртєє нийлvvлсээр Сэлэнгэ мєрний баруун гарт цутган нийлнэ. Голын нийт урт нь 1124 км, ус цуглуулах талбйн хэмжээ 132855 ам дєрвєлжин километр болно. Ус зvйн сvлжээний нягтшилт голын эх хавьд 0.185- 0.250 км /км 2 байна. Голын ус хураах талбай харьцангуй том, гол єєрєє урт болохоор байгалийн хэд хэдэн бvсийг хамран буюу дамжин урсахдаа голын хєндийн байдал усны горимын байдал ч голын хэсэг бvрд єєр єєр байна. Бvс бvслvvрийн ийм байдал голын гольдролын байдалд ч нєлєєлнє. Голын хєндий уулсаас гарахдаа илэрхий тавиурч тахирлан тохойрч эхлэх ба [[Туул]]ын цутгалаас доош хэд хэд салаалж, хар ус, татаал цээл, арал олныг vvсгэнэ. Голын єргєн газар бvр адилгvй, эхэн хэсэгтээ 10-60 м байснаа адаг руугаа120-150 м болж єргєсєх ба урсгалын хурд ч бас илт саарна. Голын гvн 0.5-1.5 м, гvн цээл газраа 2.5-4.0 м, харгиа боргиотой газар 0.5 м байна. Тvвшний хэлбэлзлэл 2.0-3.0 хvрэх ба 4-5 сард хаврын шар усны vер бууж 6-р сард урсацын зуны гачиг vе эхлэнэ. Зуны хур борооны vед Орхон гол савнаасаа хальж татам нугаараа халих vе цєєнгvй байх ба урсгалын дагуу Туул, [[Ерєє]], [[Хараа]] зэрэг ус элбэг гол цутгах учир уруудах тусам зарцуулгын хэмжээ нэмэгдэнэ. Зарцуулгын олон жилийн дундаж Булган хотын орчим 45.1 м3 /сек, Сvхбаатар хотын дэргэд 106.0 м3/сек хамгийн их vерийн vеийн зарцуулга дээрх газруудад 514.0 м3/ сек , 891.0 м3/ сек тус тус байна. Орхон голын адгаас Хараа голын адаг хvртэл 123 км зайд бага даацын усан онгоц явж болох ба бороо хур ихтэй голын усны тvвшин єндєр байх vед бvр Туул голын б‎элчир хvртэл явж болно. Орхон голд олон арван гол горхи нийлэхээс томд нь Тамирын гол, хєгшин Орхон ,Туул, Ерєє, Хараа, [[Шарын гол]] орно. Мєсєн бvрхvvлтэй байх хугацаа 140-160 хоног. (Б.О‏‏юунгэрэл, 2004) Ойн сан: Тус нутгийн ой нь нутгийн баруун болон хойд хэсгээр Хангайн нурууны салбар уулсаар тархан ургана. Ойн сангийн талбай нь 16403 га бєгєєд vvнээс байгалийн ой 13981 га, мод бэлтгэсэн 375 га, ойжуулах 1299 га талбай байна. (Євєрхангай аймгийн ой зохион байгуулалтын ажлын тайлан, 1998) Vvнийг аж ахуйн ач холбогдол, зориулалт, талбайн хэмжээ, байршилт, экологи-эдийн засгийн ач холбогдолыг харгалзан дараах 2 бvсэд хуваасан байна. Vvнд: Онцгой бvсийн ой (Хангайн нурууны байгалийн цогцолборт газрын ой) Хамгаалалтын бvсийн ой (ногоон бvсийн ой, хамгаалалтын ой) Хангайн нурууны байгалийн цогцолборт газрын ой: Євєрхангай аймгийн Хархорин сумын нутагт хамаарах байгалийн цогцолборт газрын ой нь 12521 га бєгєєд сумын нийт ойн 76.3 хувийг эзэлж байна. (Євєрхангай аймгийн ой зохион байгуулалтын ажлын тайлан, 1998) Хvйсийн найман нуурын байгалийн дурсгалт газрын ой: Энэхvv газрын ой нь Євєрхангай аймгийн Уянга сумын нутагт орших бєгєєд 1992 онд улсын тусгай хамгаалалтад авсан. Хангайн нурууны тєгсгєл, хэрчигдэл ихтэй єндєр уулсын дунд олон жижиг нуураас бvрддэг, эргэн тойрон ойгоор хvрээлэгдсэн байгалийн vзэсгэлэнт євєрмєц тогтоцтой Ширээт, Бугат, Халиут, Мухар, Хvйс зэрэг том жижиг найман цэнгэг ус бvхий нууртай, олон зvйлийн усны шувуудтай vзэсгэлэнт газар юм. Тус байгалийн цогцолборт газрын ойн сан нь 5467 га байна. (Євєрхангай аймгийн ой зохион байгуулалтын ажлын тайлан, 1998) Ногоон бvсийн ой: Ногоон бvсийн ойн гол vvрэг ач холбогдол нь амралт, сувиллын болон хvн амын эрvvл ахуйн нєхцлийг хангах чухал ач холбогдолтой, суурин газрын эргэн тойрны 30 хvртэлх км-ийн доторхи ойн сан юм. Сумын ногоон бvсийн ойн сан нь 2866 га буюу сумын нийт ойн 17.5 хувийг эзэлж байна. (Євєрхангай аймгийн ой зохион байгуулалтын ажлын тайлан, 1998) Хамгаалалтын ой: Хєрсний элэгдэл, эвдрээс хамгаалах, гадаргын болон газрын доорхи усны горимыг зохицуулах, усны чанарыг дээшлvvлэх онцгой vvрэг бvхий гол горхины эх болон нуурийн эргэн тойрны 5 км доторхи, голын урсгалын дагуу болон булаг шандын эхээс 3 км доторхи ой нь хамгаалалтын ойд хамрах бєгєєд сумын ойн сангийн 6.2 хувь буюу 1016 га ойн сан хамрагдаж байна. (Євєрхангай аймгийн ой зохион байгуулалтын ажлын тайлан, 1998) Ой vvсгэх модны тєрлєєр шинэс (Larix Sibirica) зонхилох бєгєєд хуш /Pinus sibirica/ хус /Betula platyphylla/ бага хэмжээгэ‎эр тархана. Сумын ойн сангийн 97.8 хувийг шинэс, 1.9 хувийг хуш, 0.2 хувийг хус мод эзэлж байна. (Євєрхангай аймгийн ой зохион байгуулалтын ажлын тайлан, 1998) Ургамал, амьтны аймаг: Ботаник газарзvйн мужлалаар Евразийн хээрийн их муж, Монголын хээрийн муж, дундад халхын дэд мужид алаг євст-бутлаг vетэн ба бутлаг алаг євст хээрийн хаяа уулс, цав толгод, хотгор хотос, тал газрын Дагуур Монголын ба Монголын дорнод хэв шинжид багтах алаг євс-хиаг-хялганат (Stipa baicalienesis, Stipa krilovii, Leymus chinensis, Bupleurum scopzonerifolium, Galium verum, Astragalus melilotoides) бvлгэмдэл зонхилсон нутаг юм. Энэ дэд мужийн ургамлын нємрєгийг 7 эвшилд хуваах бєгєєд зонхилох ургамлууд нь цєм vетэн байхаас гадна тvvний бvрэлдэхvvнд алаг євс тун бага байдаг онцлогтой. Энэхvv хээрийн мужид тохиолдох эвшлvvдээс хуурай хээрт хамгийн элбэг нь хазаар євст-хялганат, дааган сvvлт-хялганат хээр юм. Нийт 139 зvйл ургамалтайгаас модлог-4 зvйл, хvнсний-12 зvйл, эмийн-21 зvйл, жимсгэнэт-2 зvйл, тэжээлийн-52 зvйл, гоел чимэглэлийн-6 зvйл, техникийн-1 зvйл ургамал тус тус байна. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Хархорин орчмын уул нуруу, Орхон голын хєндий орчмын амьтны аймгийн талаар судалсан цогцолбор ажлууд одоогоор байхгvй байна. Сээр нуруугvйтэн амьтад: Хос далавчтаны багаас [[тэмээлзгэнэ]] (tipulidae), [[шумуул]] (culicidae), [[дэлэнч]] (simuliidae), хирономид ялаа (chironomidae), сирфид ялаа (syrphydae), эрээн далавчит ялаа /tephritidae/-ын овгийн тєлєєлєгчид элбэг тархсан. Харин шавьжийн ангийн тєлєєлєгчид дотроос Монгол улсын улаан номонд орсон [[махан дэвvvр]] /Papilio machaon/ гэх ганцхан зvйл байна. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Сээр нуруутан ([[Загас]]): Загасны ангиас Хойд мєсєн далайн ай савын гол мєрєн, усан сангаар єргєн тархсан 8 овгийн 14 зvйлийн загас зонхилж байгаагаас Монгол улсын Улаан номонд орсон Хилим (Acipenser baeri baicalensis), ан агнуурын ховор зэрэглэлд хамаарах [[Тул]] /Hucho taimen/ зэрэг ховор загас байна. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Хоёр нутагтан: Хархорины тєвийн нутагт тэмдэглэгдсэн хvйтэн цуст амьтдын дотор Монгол оронд єргєн тархсан монгол бах, рашааны могой зэрэг 6 зvйл амьтан байна. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Шувууны анги: Нутгийн жигvvртэн шувуудын зvйлийн бvрдэлд 15 баг, 42 овог, 98 тєрєлд хамаарах 163 зvйл шувуу байна. Оршин амьдрах хэв маяг, статусын хувьд єндєглєдєг нvvдлийн 95, єндєглєдєг суурин 35, нvvдлийн vедээ дайрч єнгєрдєг 28, тогтмол ирж євєлждєг 3, тохиолдлын 2 зvйл байдаг. Ховор болон нэн ховор шувууд дотроос Улаан номонд бvртгэгдсэн халбаган хошуут, гангар хун, хээрийн галуу, усны цагаан сvvлт бvргэд, [[азийн цууцаль]], [[уран шувуу]] гэх 6 зvйл шувууд амьдардаг байна. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Хєхтєн амьтны анги: Хархорин орчмын эргэн тойрны уул нуруу, голын хєндийн хєхтєн амьтны зvйлийн жагсаалтанд 4 баг, 12 овог, 26 тєрєлд хамаарах 38 зvйлийн амьтдыг оруулж болох юм. Vvнээс Монгол улсын улаан номонд орсон дагуурын зараа, ховор зvйлийн шилvvс байна. Мєн [[Вашингтон]]ы ЗАУХЗОУХХ (CITES)-ын конвенцийн 2-р хавсралтад орсон саарал чоно элбэг тохиолдоно. (Байгаль орчинд нєлєєлєх байдлын нарийвчилсан vн‎элгээний тайлан, 2004) Хvйсийн найман нуур: Євєрхангай аймгийн[[ Уянга]] сумын нутаг, Хангайн нурууны баруун урд хэсэгт уулсын дунд галт уулын дэлбэрэлт, тектоник хагарал, суултын дvнд vvссэн цар хэлбэрийн хvнхэр газар уулсын дунд орших Ширээт, Халиут, Бугат, Хаяа, Хvйс, [[Онон]], Дєрєє, Баян-Уул нуур зэрэг хоорондоо газрын гvний судлаар холбогдсон нийт 650.0 мян.га талбайтай цэнгэг усны их нєєц бvхий байгалийн євєрмєц тогтоцтой. Энд Урт жалгын тогоо, Давын тогоо, Ар Битvvгийн тогоо, Ногооннуурын тогоо нэртэй сєнєсєн галт уулын тогоонууд бий. Хvйсийн Найман нуур, тэдгээрийн орчны байгалийн vзэсгэлэнт цогцолбороос бvрдэх 12.0 мян.га газрыг хамруулсан бєгєєд УИХ-ын 1995 оны 26 дугаар тогтоолоор улсын тусгайхамгаалалтад авчээ.(Б.О‏‏юунгэрэл, 2004) Хархорин орчмын байгалийн аялал жуулчлал: Орхон-Хархорины бvсэд Хангайн нурууны аялал жуулчлалын гол тєв хэсэг болох Орхон голын эх, Эрхэт, Суварга хайрхан, Найман нуур, Хоргой хvрэм зэрэг Хангайн нурууны хамгийн vзэсгэлэнтэй сайхан газрууд хамрагдана. Энд Хангайн нурууны байгалийн цогцолборт газар, Хvйсийн найман нуурын дурсгалт газар гэсэн улсын тусгай хамгаалалттай газрууд байгуулагдаад байна. Байгалийн дурсгал, євєрмєц тогтоц, байгаль тvvхийн дурсгалтай танилцах чиглэлтэй аялал жуулчлалыг хєгжvvлэх боломжтой. Энэ бvсэд Хангайн уулархаг нутгийн аялал жуулчлал эрчимтэй хєгжих гол бvс нутаг бол Хархорины район юм. Байгалийн болоод тvvхийн олон дурсгалт газруудтай тус нутагт ирэх жуулчдын тоо жил ирэх тусам улам нэмэгдэж байна. Тус нутагт байгалийн аялал жуулчлал (ecotour), морин аялал (horse riding) , мєн тvvхийн аялал (history tour) тvлхvv хєгжvvлэх боломжтой. (Б.О‏‏юунгэрэл, 2004) Цєлжилт, хєрсний элэгдэл: Монгол орны нийт нутгийн ихэнхи нь гандуу хуурай нутаг бєгєєд дэлхий нийтийн дулааралтын нєлєєгєєр Монгол оронд хvйтний улирал харьцангуй дулаарах хандлагатай болж, сvvлийн 60-аад жилд жилийн дундаж агаарын температур 1.56 хэмээр нэмэгдэж, хавар, намрын улирал харьцангуй уртсаж хєрсний усны ууршилт ихсэх хандлагатй байна. Уур амьсгалын єєрчлєлтєєс улбаалан цєлжих vйл явц эрчимжиж байгаа нь мєнх цас хайлах, нуур, гол, горхи ширгэх, бэлчээрийн ургамлын зvйлийн бvрдэл хомсдох, хєрс элэгдэлд орох, vржил шимээ алдах зэрэг байгалийн элдэв гамшигт vзэгдлийн давтамж нэмэгдэж байна. Байгаль орчны яамны судалгаагаар сvvлийн 10 жилийн хугацаанд Монгол Улсын гандуу нутгийн эзлэх талбай 3.4%-иар ихэсч цєлжилт хvчтэй илэрсэн нутгийн талбай 5.4 дахин, маш хvчтэй илэрсэн нутгийн талбай 1.8 дахин нэмэгдсэн байна. (Р.Мижиддорж, 2002) Тус бvс нутагт цєлжилт, хєрсний элэгдэл, эвдрэлийн талаар хийсэн томоохон судалгаа шинжилгээний ажил хийгдээгvй бєгєєд тухайн нутгийн газарзvйн байрлал, экосистемийн онцлог байдал, газар тариалангийн зориулалтаар их хэмжээний газрыг боловсруулалтад оруулж байсан зэрэг нь цєлжилт, хєрсний элэгдэлд хvчтэй нэрвэгдэх эмзэг байдлыг бий болгож байгаа юм. Vvний дээр Хархорин орчмын бvс нутаг нь баруун ємнєд, зvvн ємнєд талаасаа хуурай хээрийн бvс, говь цєлєєр хvрээлэгдсэн учир говь цєлийн нєлєєнд амархан єртєх эмзэг шинжтэй. Хангайн нурууны баруун ємнєд, ємнєд, зvvн ємнєдєєс эх авсан Онги, Таац, Тvйн голууд нь Монгол орны говийн бvс болон Их нуурын хотгорын олон нуурын гол тэжээл болдогоороо говийн бvсийн экоситемд чухал vvрэгтэй бvс нутаг юм (Р.Мижиддорж, 2002) == Шин‎ээр хот байгуулахтай холбогдож Хархорины ойролцоох сумдын хvн амд тулгамдах нийгмийн асуудал == Хархорин хотыг Хангайн‎ бvсийн тулгуур тєв болгохтой холбогдуулан боловсруулсан хєтєлбєрт Хархорины хєгжлийн бvс‎эд тvvн‎ээс 100-130км-ийн зайнд орших дараахи сумдыг багтаасан байдаг. Vvнд: Євєрхангай аймгийн [[Бат-єлзийт]] , [[Хужирт]] ,[[ Єлзийт]] , [[Есєнзvйл]] , [[Бvрд]] сумд, Архангай аймгийн [[Ц‎энх‎эр]], [[Тvвшрvvлэх]], [[Хотонт]] , [[Хашаат]], [[Єгийнуур]] сумд болон Булган аймгийн [[Гурванбулаг]], [[Рашаант]], [[Дашинчил‎‎эн]] сумд ордог. Эн‎э бvсийн газар нутаг 25494 хавтгай дєрвєлжин километр, хvн ам нь 2003 оны ‎эцсийн байдлаар 66221, vvний 25494 бу‏юу 38.5% нь сумдын тєвд амьдардаг. Тус бvс 2003 оны ‎эцсийн байдлаар 1 210 076 толгой малтай байв. Тус бvс‎эд улсын бvртг‎элтэй хоршоо 45, нєхєрлєл 19, хувьцаат компани 8, хязгаарлагдмал хариуцлагатай [[компани]] 95, улсын vйлдв‎эрийн газар 5, бvгд 172 аж ахуйн нэгж ажиллаж байна. Мах, гурил, талх нарийн боов, архи, спирт з‎эрэг хvнсний бvт‎ээгдэхvvн, г‎э‎рийн мод, модон эдлэл, зочид буудал, аялал жуулчлалын бvтээгдэхvvн тодорхой х‎эмжээгээр vйлдвэрлэдэг. Мєн тvvнчлэн тус бvс‎эд д‎ээд сургууль 1, ерєнхий боловсролын сургууль 18, нэ‎гдсэн эмнэлэг 1, сум дундын ‎эмнэлэг, сумын эмнэлэг 12, хvvхдийн цэцэрлэг 18 тус тус байна. Ерєнхий боловсролын сургуульд 13187, ц‎эцэрлэгт 1258 хvvхэд сурч, хvмvvжиж байна. Одоогийн байдлаар Хархоринд хамгийн ойр хил залгаа Хотонт, Хашаат, Хужирт, Бvрд сумдаас Хархорин сум руу чигл‎‎эсэн тєвлєрєл маягийн vз‎эгдэл аажим явагдаж байгаа тухай орон нутгийн удирдлага ярьж байгаа боловч тодорхой баримт vгvй байна. Хархоринг ир‎ээдvйн нийсл‎элийн баримжаатай жишиг хот болгох асуудал ‎эрхзvйн хувьд баталгаажиж, гvнзгийр‎эх тусам Хархорин сумын тєв, тvvний нутаг уруу тєвлєрєл э‎рчимжих нь гарцаагvй юм. Эртний болон шин‎‎э Хархорин хотын хvний нєєцийн хєгжилд ‎энэ бvсийн дээрхи сумдын хvн ам онцгой ач холбогдол, vvр‎эг гvйцэтгэх нь ойлгомжтой. Хархорин хотоор тєвлєсєн бvс нутагт тєвдєє татагдах хязгаар нутгаа т‎этгэх т‎энцвэрт хєгжлийн орчинг одооноос тодорхой бодлого тєлєвлєгєєтэ‎й бvрдvvл‎эх нь н‎эн чухал. ‎ Э‎нэ асуудалд одоо л цаг алдалгvй анхаарал тавьж тодорхой арга х‎эмжээний алхамууд хийж ‎‎эхлэхгvй бол богино хугацаанд хvн амын х‎эт механик тєвлєрєл Хархорин сумын тєв, хєдєє орон нутагт vvс‎эх, нєгєє талаасаа д‎ээр дурдагдсан сумдын тєвvvд‎‎эд [[‎ажилгvйдэл]], [[ядуурал]] єсєх, эзгvйрэх аюултай. Эн‎‎э бvс нутаг “[[Орхоны хєндийн Соёлын Дурсгалт Газар]]”- ын ‎эргэн тойронд байгаль, [[экологи]], [[соёл]]ын тvvхэн хам хєгжлийн хосгvй євєрмєц тогтолцоог хадгалсан газар байгаа нь давуу талтай. Мєн ‎э‎нэ бvс нутгийн амьдрал хоорондоо тvvх‎ээр гагнагдсан хvйн холбоотой, тогтвортой хєгжлийн орчин харилцан бvрдvvл‎эх євєрмєц онцлогтой. Тус бvс нутгийн хvн, хvний амьдрал, байгалийн баялгын нєєц чадавхи ир‎ээдvйн [[Монгол Улс]]ын нийслэлийн баримжаатай Хархорин хотыг хєгжvvл‎эх, т‎энцвэрт хєгжлийн тєвийг бvрдvvл‎эхэд бvрэн хvрэлцээтэй зэрэг онцлогтой. [[Category:Газар зүй]] Будда 1262 5061 2005-06-02T21:15:54Z 62.179.25.237 [[Будда]] буюу бидний хэлж заншсанаар [[Бурхан багш]] 2500 гаруй жилийн ємнє ”Сvрээр дарагч” гал морин жил (МЭЄ Y Зууны 567)-ийн зуны эхэн сарын арван таванд Лvмбинид хаан эцэг Сахьяа овгийн Шvддходана, эх Махамаяа хатны агь болон эснэжээ. /эснэх хэмээх нь мэндлэхийн гvн хvндэтгэлийг илэрхийлсэн vг юм/ Єнєє vед Европын “бог” буюу эзэн тэнгэрийн тухай ойлголт нь Бурханы номын сургаалаас ялгаатайг санаж явах нь зvйтэй. “Бог” буюу эзэн тэнгэрийн тухай сургаал дээр ухаан тєвлєрvvлбэл хvмvvс далдын хvчний эрхэнд єєрсдєє орно. Ингэснээрээ “биднийг бvтээгчийг“ дуулгавартай дагасны уршигт тарчилна. Энэ юу гэсэн vг вэ гэвэл гvнзгийрvvлэн ухах гvн ухааныг зогсонги царцанги байдалд оруулах ажээ. “Бог” нь бvхнээс хvчтэй, “Бог” нь бvхнийг буй болгосон юм бол зовлон, шударга бус байдлыг ч буй болгожээ гэж ойлгоход “Богийн хэмээх онол” хvргэх болно. Yvнээс зайлсхийхийн тулд Бурханы сургаал учир шалтгаан дээр vндэслэдэг болохыг мэдэх хэрэгтэй. Ийм учраас Бурхад бол Бvтээгчид бус, єєрсдийн сургаал сонсогчдын багш нь буюу залуурчид байдаг. Буддын номын ёсоор бол дэлхийг бvтээгч нь бидний vйлийн vрийн боловсорсон хvчин зvйл буюу нарийн хумх, хамгийн єчvvхэн эгэл хэсгvvд бvрийн харилцан шvтэлцээ ажээ. Чингис хаан 1264 12288 2007-01-26T16:29:55Z Thijs!bot 369 robot Modifying: [[pt:Gengis-Khan]] [[Image:Gengis Khan.jpg|left]] Монголын Yндэсний тулгар төрийг үндэслэгч, Тэмүүжин Чингис хаан 1162 оны хар морин жил одоогийн Хэнтий аймгийн нутаг Онон мөрний[[ Дэлүүн-Болдог]] хэмээх газар [[Есүхэй баатар]], [[Өүлэн хатан]] нарын ууган хөвгүүн болон мэндэлсэн. Чингис хаан Монголын тархай бутархай ханлиг аймгуудыг нэгтгэн Монголын нэгдсэн төр, Их Монгол Улсыг байгуулсан юм. 1206 оны улаан барс жил хаан ширээнд сууж 1227 оны улаагчин гахай жил таалал төгссөн. [[Их Монгол Улс]]ын анхны нийслэл нь [[Хэрлэн]] мөрний [[Хөдөө Арал]] дахь одоогийн [[Аварга Тосон]] байв. 1206 оны Улаан Барс жил. [[Их хуралдай]]гаар Монголын тархай бутархай ханлиг аймгуудыг нэгтгэсэн. Тэмүүжинг Чингис хаан цолоор өргөмжлөн Их Монгол улсын хаан ширээнд өргөмжлөгджээ. Чингис хаан Монголын ханлиг аймгуудыг цэргийн зохион байгуулалтанд оруулсан. Тэрээр ард иргэдээ гэр тэрэг, тэдний хоол хүнс болох мал сүргийн хамтаар аравт, зуут, мянгатын цэргийн зохион байгуулалтанд оруулжээ. Тэрээр ард иргэддээ хүчтэй төр, их засаг хууль, эдийн засгийн таатай нөхцлийг бий болгох, боловсрол мэдлэгийн дээшлүүлэх бодлогуудыг баримталсан. Мөн Чингис хаан [[либерал]] өөрчлөлт шинэчлэлтийн бодлогыг шийдэмгий баримталсан. 1228 оны Шаргачин Үхэр жил [[Хэрлэн]]ий хөдөө арал гэдэг газар [[Их хуралдай]] хийлгэн Чингисийн гутгаар хөвгүүн [[Өгөөдэй]]г хаанд өргөмжилжээ. [[Өгөөдэй хаан]] болон Чингис хааны үр удам Эзэнт гүрнээ Хар тэнгисээс Солонгосын хойг, Оросын вант улсын тэн хагасаас[[ Болгар]]ын вант улс хүртэлх, төв болон зүүн өмнөд Азийг бүхэлд нь хамарсан өргөн уудам нутаг дэвсгэртэй болгосон.[[ Мөнх хаан]]ы дүү Хубилай 1260 оны Цагаан Бичин жил хаан ширээнд суув. [[Хубилай хаан]] Монгол гүрний улс төрийн төвийг өмнө зүг Бээжинд шилжүүлж, Монгол, Хятад, [[Төвд]] зэрэг олон улс орныг захирсан Юань гүрнийг байгуулжээ. Юань гүрний төр зуугаад жил тогтсон. [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Түүх]] [[af:Genghis Khan]] [[ar:جنكيز خان]] [[bg:Чингис хан]] [[br:Genghis Khan]] [[bs:Džingis Kan]] [[ca:Genguis Khan]] [[cs:Čingischán]] [[da:Djengis Khan]] [[de:Dschingis Khan]] [[en:Genghis Khan]] [[eo:Ĝingis-Ĥano]] [[es:Gengis Kan]] [[et:Tšingis-khaan]] [[eu:Genghis Khan]] [[fa:چنگیزخان]] [[fi:Tšingis-kaani]] [[fr:Gengis Khan]] [[fy:Genghis Khan]] [[gl:Genghis Khan]] [[he:ג'ינגיס חאן]] [[hr:Džingis kan]] [[hu:Dzsingisz kán]] [[id:Jenghis Khan]] [[it:Gengis Khan]] [[ja:チンギス・ハーン]] [[jbo:tcingis.xan]] [[ko:칭기즈 칸]] [[ku:Cengîz Xan]] [[ky:Чыңгыз Хан]] [[la:Gengis Khan]] [[lb:Dschingis Khan]] [[lt:Čingischanas]] [[mr:चंगीझ खान]] [[ms:Genghis Khan]] [[nl:Dzjengis Khan]] [[nn:Dsjengis Khan]] [[no:Dsjengis-Khan]] [[os:Чингисхан]] [[pl:Czyngis-chan]] [[pt:Gengis-Khan]] [[ro:Ginghis Han]] [[ru:Чингисхан]] [[scn:Genghis Khan]] [[sh:Džingis Kan]] [[simple:Genghis Khan]] [[sk:Džingischán]] [[sl:Džingiskan]] [[sr:Џингис Кан]] [[sv:Djingis khan]] [[sw:Genghis Khan]] [[ta:செங்கிஸ் கான்]] [[tg:Чингизхон]] [[th:เจงกีส ข่าน]] [[tl:Genghis Khan]] [[tr:Cengiz Han]] [[tt:Çıñğız xan]] [[ug:چىڭگىزخان]] [[uk:Чингіз-хан]] [[ur:چنگیز خان]] [[vi:Thành Cát Tư Hãn]] [[zh:成吉思汗]] Мєнх хаан 1265 5064 2005-06-02T23:20:29Z 62.179.25.237 Чингис хааны отгон хєвгvvн Тулуйгийн ахмад хєвгvvн Мєнх хаан 1208 оны шар луу жилд тєржээ. 1251 оны цагаагчин гахай жил [[Их хуралдай]]гаар хаан ширээнд суужээ. Монгол гvрнийг тухайн vеийн дэлхийн хамгийн том их гvрний хэмжээнд хvргэсэн хаад тvvний нэгдмэл байдлыг хадгалан чадсан тєрийн гол зvтгэлтэн байжээ. Мєнх хаан ємнє зvг Хятадад байлдан дагуулал хийж яваад 1258 оны шарагчин хонин жил нас баржээ. Єгєєдэй хаан 1266 11636 2007-01-19T17:54:39Z Thijs!bot 369 robot Adding: bg, fi, id, pl, pt, sk Modifying: he [[Image:Ogadai Khan.jpg|thumb|200px|right|Єгєєдэй хаан]] [[Чингис хаан]]ыг өөд болсны дараа түүний отгон хөвгүүн [[Тулуй]] төрийн хэргийг түр хамаарч байгаад 1228 оны шаргачин үхэр жил Хэрлэний хөдөө арал гэдэг газар Их Хуралдай хийлгэн Чингисийн гутгаар хөвгүүн Өгөөдэйг хаанд өргөмжилжээ. Өгөөдэй 1187 оны улаагчин морин жил төрсөн бөгөөд 17 насандаа эцгээ даган төр улсыг байгуулах үйлсэд оролцсон юм. Өгөөдэй хаан засгийн хэлбэр төрхийг боловсронгуй болгож Чингис хааны зарлиг есоор баригдаж эхэлсэн [[Хархорүм]] хотыг барьж дуусгаад Монголын эзэнт гүрний нийслэл болгосон. Монголын түүх соёлын үнэт өв [[Монголын нууц товчоо]]г Өгөөдэй хааны ордонд түүний сэрvvн тунгалаг ахуйд бичжээ. Өгөөдэй хаан 1241 оны цагаагчин үхэр жил 56 насандаа таалал төгсчээ. [[bg:Угедей хан]] [[de:Ugedai Khan]] [[en:Ögedei Khan]] [[es:Ugedei]] [[fa:اوگتای‌خان]] [[fi:Ögödei-kaani]] [[fr:Ögödei]] [[he:אוגדיי חאן]] [[id:Ogadai Khan]] [[ja:オゴデイ]] [[nl:Ögedei Khan]] [[pl:Ugedej]] [[pt:Ogedei]] [[sk:Ogotaj]] [[zh:窝阔台]] Хубилай хаан 1267 11959 2007-01-25T11:23:56Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[mr:कुब्लाई खान]] [[Image:Kublai_Khan.jpg|300px|right|Хубилай хаан]] Мөнх хааны дүү Хубилай 1215 оны хөхөгчин гахай жил төрж, 1260 оны цагаан бичин жил хаан ширээнд суужээ. Хубилай хаан Монгол гүрний улс төрийн төвийг өмнө зүгт Бээжинд шилжүүлж Монгол, Хятад, Төвд зэрэг улс орныг хамтатган захирсан Юань гүрнийг байгуулсан байна. Тэр үеэс Монгол гүрэн задрах аястай болж эхэлсэн авч Монголчууд дэлхийн соёл иргэншилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан байсан ажээ. Хубилай хаан 1294 оны хөх морин жил таалал төгссөн билээ. [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Түүх]] [[af:Kublai Khan]] [[ar:قوبلاي خان]] [[ast:Cublai Can]] [[cs:Kublaj]] [[da:Kublai Khan]] [[de:Kublai Khan]] [[en:Kublai Khan]] [[eo:Kublajĥano]] [[es:Kublai Jan]] [[fa:قوبلای‌خان]] [[fi:Kublai-kaani]] [[fr:Kubilai Khan]] [[he:קובלאי חאן]] [[hu:Kubilaj kán]] [[id:Kubilai Khan]] [[it:Kubilai Khan]] [[ja:クビライ]] [[ko:쿠빌라이 칸]] [[mk:Кублај Кан]] [[mr:कुब्लाई खान]] [[nl:Koeblai Khan]] [[nn:Kublai Khan]] [[no:Kublai-khan]] [[pl:Kubilaj-chan]] [[pt:Kublai Khan]] [[ru:Хубилай]] [[sr:Кублај кан]] [[sv:Khubilai khan]] [[th:กุบไล ข่าน]] [[tr:Kubilay Han]] [[vi:Hốt Tất Liệt]] [[zh:忽必烈]] Хятад улс 1268 12114 2007-01-25T23:43:31Z Timur 357 Хятад улс дэлхийн бємбєрцєгийн зvvн тал, [[Европа|Европ]] [[Азия|Азийн]] эх газрын зvvн хэсэг, Номхон далайн баруун эрэгт оршдог. Хятадын хуурай газрын нийт талбай ойролцоогоор 9 сая 600 мянган хавтагай дєрвєлжин километр, Ази тивийн нийт талбайн 21.9 хувийг эзэлдэг. Азийн хамгийн том орон юм. Дэлхийн 180 гаруй орны дотор Хятадын хуурай газрын талбай [[Орос улс|Орос]], Канадын дараа орж дэлхийд 3-р байр эзэлдэг.Хятадын хуурай газрын хил 22 мянга гаруй километр бєгєєд, 15 оронтой хил нийлж байна. Зvvн талаараа БНАСАУ-тай хиллэж, ємнє талаараа [[Вьетнам]], [[Лаос]], [[Бирматай хєршилж]], [[баруун ємнє болон баруун биеэрээ Энэтхэг]], [[Бутан]], [[Сикким]], [[Балба]], [[Пакистан]], [[Афганистан]]тай хил нийлж, зvvн хойт хэсэг болон баруун хойт хэсэгтээ [[Орос улс|Орос]], [[Тажикстан]], [[Кыргызстан]], [[Казахстан]]тай хиллэдэг бєгєєд, хойт талаараа [[Монгол улс]]тай хиллэж байна. Хятадын эх газрын тэнгисийн эрэг нийт 18 мянга гаруй километр урт, хойт талаас Ялужян мєрний цутгалангаас урагшаа Бей Лvнхе голын цутгаланд хvрч, [[Япон]], [[Филиппин]], [[Малайзи]], [[Бруней]], [[Индонези]] зэрэг оронтой тэнгисээр алслагдаж байдаг. Хятадын нутаг дэвсгэрийн хамгийн хойт vзvvр нь хойт єргєргийн 53.31 градус хавийн Мvє Хе сууринаас хойших Хэй Лунжян мєрний гол усан замын тєв шугамд хvрч, хамгийн ємнєт цэг нь хойт єргєргийн 4.15 градус хавийн Наньсагийн уртрагийн Зен Му Аншад байдаг. Ємнєт хойт хоёр зах нь хоорондоо 50 градусын зєрєєтэй. 5500 гаруй километрын зайтай. Хойт хэсэг Хей Лун Жян муж цас мєсєєр хучигдаад байхад ємнєт хэсгийн ємнєт тэнгисийн арлууд мєнх халуун зунаараа байдаг. Хятадын нутаг дэвсгэрийн хамгийн баруун зах нь зvvн уртрагийн 73.40 градус хавийн Памирын єндєрлєгийн Узбекийн уулын аманд байхад, хамгийн зvvн зах нь зvvн уртрагийн 135 градус хавийн Фу Юань шенд Yссvри мєрєн болон Хэй Лун Жян мєрний гол усан замын уулзвар дээр байдаг. Хятад улс єргєн уудам хуурай газартайгаас гадна мєн маш их тэнгисийн усан хилтэй юм. Хойт талаасаа Бvєхай тэнгис, Шар тэнгис, Дорнот тэнгис, Ємнєт тэнгис гэд дєрвєн тэнгис нийлж, Хятадын эх газрыг зvvн хойт талаас нь баруун ємнє тал хvртэл дугуйлан хvрээлж байдаг бєгєєд нийт талбай нь 4 сая 900 мянган хавтгай дєрвєлжин километр бєгєєд, Хятадын хуурай газрын талбайн бараг тал хагастай тэнцдэг. Хятад улс бол уул ихтэй орон, нутаг дэвсгэрийн нийт талбайн 33% гаруй нь уул, 26% нь єндєрлєг, 9.9% нь доворхог нутаг, 18.8% нь хотгор газар, 12% нь тал газар юм.Хятадын уул нуруунд Тэнгэр уул, Ишань ууль, Яньшан уул, Да Бешань уулны нуруу, Наньлингийн нуруу, Их Хянганы даваа, Тайханшань уул, У шань уул, Шюе феншань уулны нуруу, Алтайн нуруу, Чи Леншань уулны нурууд, Алашань уул, Лиv Паньшань уулны нурууд болон Гимлайн уул зэрэг байдаг. Yvнээс гадна, Хятадын 5 хайрхан гэж байдаг. Энэ нь тухайлбал зvvн хайрхан Тайшань уул, ємнєт хайрхан Хен шань уул, баруун хайрхан Хуашань уул, хойт хайрхан Хэйшань уул, тєв хайрхан Суншань уул болно.Хятадын єндєрлєгvvд дотор Хєхнуур Тvвдийн єндєрлєг хамгаас нэртэй. Далайн тvвшнєєс дунджаар 4000 гаруй метрт єргєгдсєн энэ єндєрлєгийн талбай 2 сая 500 мянган хавтгай дєрвєлжин километр бєгєєд, Хятадын нутаг дэвсгэрийн бараг 1/4 хувийг эзэлдэг. Хєхнуур Тvвдийн єндєрлєгєєс гадна Євєр Монголын єндєрлєг, Шар Хєрст єндєрлєг, Юньнань Гvйжеvгийн єндєрлєгvvд байдаг.Хятад улс бол мєн гол мєрєн ихтэй орон, Хятадын гол мєрнvvдийн уртыг нийлvvлэн бодвол 430 мянган километрт хvрч, дэлхийн бємбєрцєгийг арваад ороож хvрдэг. Хятадын гол мєрнvvд дотор Хєхмєрєн, Хатан гол хамгаас нэртэй. Хєхмєрєн бол дэлхийн 3-дахь том мєрєн, нийт 6380 гаруй километр урт, Хєхмєрний сав газар эд уурсаар элбэг дэлбэг, усны хvчний нєєц нь Хятадын усны нєєцийн 40 хувийг эзэлдэг бєгєєд сав газарт нь 20-оод сая га тариан талбай, 300 гаруй сая хvн ам суурьшин амьдардаг Хятадын хєдєє аж ахуйн чухал нутаг болно.Хятадын 2-дахь том гол Хатан голын сав газар бол Хятадын vндэстнvvдийн єлгий юм. Хєхнуур мужийн Баян хар уулнаас эх авсан энэ голын нийт урт нь 5464 километр, Хєхнуур, Сичуан, Ганьсv, Ниншя, Євєр Монгол, Шаньши, Шэньши, Хенань, Шаньдун зэрэг 9 муж єєртєє засах районаар урсан єнгєрч Бvєхай тэнгист цутгадаг. Хєхмєрєн, Хатан голоос гадна Хятадад бас дэлхийн хамгийн урт суваг болох Бээжин-Ханжеvгийн суваг байдаг. Бээжин-Ханжеvгийн суваг бол Хятадын эртний усан аж ахуйн аврага их барилга болно. Бvр эрт манай тооллын 605-604 оны Сvй Янди хааны vед татсан юм. Энэ суваг Лєvянгаар тєв болгож, хойшоо Бээжин, ємєншєє Ханжеv хvрч, 1794 килметр vргэлжилдэг. [[Бээжин]], [[Тенжин]], [[Хебей]], [[Шаньдун]], [[Жянсv]], [[Жежян]] зэрэг муж хотоор урсан єнгєрч, Хайхе гол, Хуайхе гол, Хєхмєрєн, [[Чен Тан]] Жян мєрний 5 их гол мєрний системийг холбож байдаг. Одоо энэ суваг Хятадын ємнєт нутгийн усыг хойт нутагт татах барилгын зvvн талын шугамын гол шугам болоод байна. Хятадын хойд хэсгийн нутаг тухайлбал Өвөрмонгол бол түүхэн угсааны хувьд Чингис хааны байгуулсан Их Монгол улсын нутаг бөгөөд 17-р зууны үеийн цаг төрийн үймээн дундуур хятадууд Манж Чин гүрний тусламжтайгаар эрхэндээ оруулж, нэгтгэсэн юм.Өнөөгийн байдлаар Өвөрмонголд амьдрагч монгол угсаатны тоо эрс багасч, хүн амын дийлэнх хувийг хятадууд эзлэх болсон. Гэвч үе үе энэ нутаг оронд өөрийн төрөлх эх орон болох Монгол улстайгаа нэгдэн нийлэхийг хүссэн бослого, эсэргүүцлийн хөдөлгөөн өрнөдөг боловч Хятадын эрх баригчид аливаа ийм үйл явцыг даруй харгислан дардаг.Тэр бүү хэл Хятадын өнөөгийн эрх баригчид, ер нь үе үеийн эрх баригчид нь Монгол улсыг дагаар оруулах нууц бодлогыг ямагт нөөж ирсээр байгаа билээ. [[Category:Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]] Хүннү 1269 11052 2006-12-11T08:52:30Z Zorigt 49 == Хүннү гүрэн байгуулагдсан нь == МЭӨ III зууны сүүлчээр Монгол нутагт Хүннү аймгуудыг нэгтгэсэн хүчирхэг улс байгуулагджээ. Түүний үндэслэгч нь Түмэн шаньюйн хүү Модун байв. Тэрээр эцэгийн Хятадад алдсан ордос нутгийг эргүүлэн авчээ. Мөн умард зүгийн нүүдэлчин олон аймаг дин-лин, зүүн хөрш дүн-ху нарийг удаа дараагаар нэгтгэн, баруун зүгийн аймгуудыг довтолж байжээ. Модун шаньюйн үед Хүннү гүрний шинжтэй болж Хан улстай эн зэрэгцэх болов.Модун шаньюйн үед Хүннү гүрний шинжтэй болж Хан улстай эн зэрэгцэх болов. Модун МЭӨ 200 онд хятадийн 300 мянган цэргийн довтолгоог няцаан Хан улсын хаан [[Гао-ди]]г(206-194) Пинчин хот (одоогийн Дайтун) орчимд долоо хоног бүслэн байлдаж, Хүннү нар энэ тулаан Хан улсаас эрс хүчтэйгээ харуулжээ. Үүний дараа МЭӨ 198 онд Хан улс Хүннү улстай найрамдлын гэрээ байгуулжээ. Энэхүү гэрээ ёсоор Хан улс, Түмэн газрын Цагаан хэрмээс хойшхи газрыг Хүннүгийн хаан захирахыг хүлээн зөвшөөрсөн ба хэрэмээс урдахь хэсгийг Хан улсын хаан захирахыг Хүннү улс мөн зөвшөөрчээ. Энэ тухай Хан улсын нэгэн айлтгал бичигт: " Урт хотоос (Цагаан хэрэмээс) хойш нум сум барьсан улс Шаньюйн цаазийг дагасугай. Урт хотоос дотогш дээл малгайт улсыг би захирсугай" гэж Хан улсын хаан хүлээн зөвшөөрсөн гэжээ. Үүнээс гадна Хан улс жил бүр [[Шаньюй]]д алт, магнаг торго, тариа будаагаар алба барих үүрэгтэй болжээ. Ийнхүү Хан улс 50-иад жилийн турш Хүннүд алба барьж байжээ. [[Модун шаньюй]]н үед Хүннү гүрний нутаг дэвсгэр өмнө зүг [[цагаан хэрэм]], [[ордос]] нутаг, умард зүгт [[Байгаль нуур]], баруун зүгт [[Ил тарвагатай]], [[Шинжаан]], дорно зүгт хойд [[Солонгос]] хүртэл уудам их болжээ. == Хүннү гүрэн бутарч мөхсөн нь == Хүннү гүрэн эдийн засгийн нэгэн бат бах суурин дээр үүсэж тогтсонгүй, харин хүннүгийн язгууртан нарийн зэвсгийн хүчээр нэгтгэсэн, хоорондоо холбоо хэлхээ султай, нийгмийн янз бүрийн шатанд байсан аймгуудийн хэврэг нэгдэл байжээ. Ийм учраас Хүннү гүрэн удаан хугацаагаар оршин тогтнож чадсангүй. Зэвсгийн хүчээр нэгтгэсэн олон аймаг хүннүгийн захиргаанаас гарахыг тэмүүлэн ямагт тэмцэл хөдөлгөөн өрнүүлж байсанаас гадна, хүннүгийн язгууртаны дотор эрх мэдлээ булаацалдсан тэмцэл улам хүчтэй өрнөж байв. Энэ нь Хүннү улс задрахын бас нэгэн шалтгаан болжээ. Хан улс өөрийн умард хөршийн байдал ийнхүү тохигүй болсныг ашиглан түүнийг сулруулах, бүрмөсөн бут зохих арга явууллагыг улам идэвхтэй эхэлжээ. Үүний нэг жишээ нь МЭӨ 140-86 он хүртэл Хан улсын төр барьсан У-ди хааны үед Хүннүг ганцаардуулах нарийн боловсруулсан бодлогыг гурван чиглэлээр явуулжээ. Түүний 1-рт: Хүннү нарыг ордос нутгаас хойш хөөж, тэнд "Таван харьяат улс" гэгч нэрийн дор нүүдлийн иргэдийг авчран суулгаж, хүннүгийн өмнө захын үржил шимтэй хэсэг нутгийг халхавч болгон хувиргажээ. "Түүний сайн эн тариаланг булаавай" гэж Хан улсын нэгэн сайд хаандаа айлтгаж байснаас үзэхэд хүннү нарыг газар тариалангийн гол нутгаас нь салгасан ажээ. Хан улс Хүннүгийн зүүн хөрш Солонгосийг дайлж, Хүннү, Солонгосын хэдэн халхавч газрыг байгуулж, Хүннү улсын зүүн этгээд мөрийг тасалжээ. Мөн Хүннүгийн баруун талд байсан Фергана хавийн хавийн Давань улсыг Хан улс эзэлэн Дорнод Туркстаныг дайлж Үсүнь нартай холбоо тогтоож "Хүннү улсын баруун мөрийг…" тасалжээ. Энэ бодлогийн үр дүнд "Шаньюй сая ганцаар болоод говиос хойш газарт хол зайлж дөрвөн хязгаарт хэрэггүй болов" гэж мөнхүү сайд айлтгалдаа бичжээ. МЭӨ 50 орчим онд хүннүгийн язгууртаны тэмцэл улам хурцдаж нэгэн зэрэг таван шаньюй сууж дотоодийн самуун улам даймжирч, нэгдэл нь суларч, задарч байжээ. Энэ үед хүннүгийн язгууртаны дунд үзэл бодлын Хятадад дагаар орох, тусгаар тогтнолоо хамгаалах гэсэн хоёр урсгал гарч, эдгээр урсгалыг ах дүү Чжи-чжи, Хуханье толгойлж үүний үрээр МЭӨ 53 онд хоёр хэсэг болон бутарч Хуханье тэргүүтэй хэсэг нь Хан улсын харьяат болж говийн урд гарч Цагаан хэрэмийн араар нутаглах болжээ. Чжи-чжи тэргүүтэй хэсэгт хүннүгийн ихэнх нь байсан боловч Хан улс ба Хуханьегийн цэргийн довтолгоонд байнга нэрвэгдэн шахагдсаар байсан тул Чжи-чжи шаньюй сүүлдээ зөвхөн өөрийн харьят цэрэг ардаа авч баруун зүг нүүдэллэж Алтайн нуруу хавиар нутаглаж, Хүннү улсын харьяанд урьд нь байсан Гяньгүнь зэрэг аймгүүдыг дахин өөртөө нэгтгэн авчээ. Тэгээд Үсүньтэй удаа дараа байлдаж байсан Кангюй улстай холбоо тогтоож Үсүнь ба Хятадын өнгөлзөлийн няцааж байжээ. Мөн үед Хан улс Хүннү улсыг бүрмөсөн устгах зорилгоор дайтаж, уг тулаанд Чжи-чжи алагджээ. Түүний харьяат Хүннү нар алс өрнө зүгт зайлан нүүхнэд хүрсэн нь IV-V зууны "Их нүүдэл" хэмээн түүхэнд тэмдэглэгдсэн том үйл явдлын эх үүсвэр нь болжээ. Хан улсын хараат, Цагаан хэрэмээс өмнө нутаглаж байсан Хүннү нар Хан улсын элдэв бодлогийн эсрэг тэмцэл өрнүүлж, улмаар хоорондоо зөрчилдөн дотроо Өрнөд Хүннү Умард Хүннү гэж хоёр хэсэгт хуваагджээ. Өрнөд Хүннү говиос ургаш нутаглаж, Хятадын хараат улс болжээ. Харин Умарт Хүннү тусгаар байдлаа хадгалж үндсэн нутагтаа үлджээ. МЭ 37 онд Умарт Хүннүгийн 58 аймаг Өмнөд Хүннүд дагаар орж Умарт Хүннүгийн байдлыг улам доройтуулав. Энэ байдлыг Хан улс ашиглан Өмнөд Хүннүтэй хүч хавсран урд талаас нь довтолж, урьд хүннүгийн захиргаанаас нэгэнт гарсан сяньби, дин-лин, үсүн зэрэг аймууд зүг бүнээс нь хавсран цохижээ. Умарт Хүннүгийн зарим хэсэг нь баруун зүг нүүж, гол хэсэг нь МЭ 93 онд Сяньбид эзлэгдэн тус улсын харьяанд оржээ. Ийнхүү 300 гаруй жил төв азид ноёрхож байсан Хүннү гүрэн мөхжээ. Хүннү гүрэн нь монгол аймгуудыг нэгтгэсэн Төв Азийн хүчирхэг улс байсан бөгөөд түүний нийгэм, улс төрийн хөгжил, соёл, ахуй амьдалд гарсан ололт дэвшилтүүдийг хүннүгийн дараа Монголд ноёрхолоо тогтоож байсан олон аймаг улсууд уламжлан авчээ. Уйгур улс 1270 5069 2005-06-03T00:27:16Z 62.179.25.237 Тїїхэнд тэмдэглэгдсэн уйгарын анхны хаан нь Пэйло байжээ. Тэрээр тїрэгийн эсрэг бослогыг удирдан МЭ 745 онд Тїрэгїїдыг бут цохин Уйгар улсыг байгуулжээ. Пэйлог нас барсны дараа тїїний хїї Моюнчур (747-759) Уйгар улсын хаан ширээнд сууж тэнгэрээс заяат тєр засагч мэдэлтэй хаан хэмээн алдаршжээ. Тїїний тєр барьж байх їед уйгар улс хїчирхэгийн дээд туйлдаа хїрч байжээ. Моюнчур улс орон эдийн засаг, соёлын харилцаа тогтоож МЭ 751 оны їед Моюнчур орхоны хєндийд Балиглиг (хар балгас) гэдэг хотыг байгуулж нийслэлээ болгожээ. Тэрээр Тан улстай найрамдаж, ємнє зїгээс ирэх аюулыг сэрэмжлэн, дорно, єрнє зїгт нутгаа тэлэх бодлого явуулж байв. МЭ 755 онд Тан улсад гарсан Ань Лу-шаны бослогыг дарах хэрэгт Тан улс Уйгараас тусламж гуйж элч илгээжээ. Моюнчур хаан тан улсад 4000 цэрэг явуулж бослогыг даруулжээ. Їїний хариуд Тан улсын хаан єдий тєдий хуй торго гаргаж Моюнчурыг шагнан бага гїнжээ хатан болгон ураг холбохоор илгээжээ. Ийнхїї уйгар улсын хїч нєлєє нэмэгдэж байв. Моюнчур хааны суух їед найман огуз, есєн татар нар бослого гарган тэмцсэн байна. Хэдийгээр бослого дарагдсан авч Уйгар улсын хїч нэлээд суларчээ. Мєн энэ їер ноёд тїшмэд эрх мэдлээ булаацалдан дотоодын тэмцэл улам хурцдав. Їїний жишээ нь Моюнчурын дараа хаан суусан Идигань (759-779)-ийг алж хаан ширээнд суусан Дуньмохэгийн їйл ажиллагаанаас тодорхой байна. Дуньмохэ (779-789) хаан ширээнд хїрэхийн тулд урьдахь хаадын тєрєл сєдєн 2000 орчим хїнийг алжээ. XI зууны эхээр эздэгдсэн зарим аймаг, угсаатны эсэргїїцэл, ангийн тэмцэл, язгууртан нарын дотоодын зєрчил хямралаас болж Уйгар улс сулраад байжээ. МЭ 820 оны їеэс эхлэн гаднаас Енисейн киргис аймаг довтлон байлдсан явдал, Уйгар улсыг туйлын хїнд байдалд оруулжээ. Киргис, уйгарын удтал їргэлжилсэн дайны їр дїнд МЭ 840 оны їед Уйгар улс мєхсєн байна. Тvрэг улс 1271 5070 2005-06-03T00:37:24Z 62.179.25.237 == Монгол нутагт ноёрхож байсан тvрэг угсааны улс Тvрэгийн тvрvv ба хожуу vеийн улс. == Монгол нутагт жужаны дараа бусад нїїдэлчин аймгуудын дундаас тїрэг угсааны аймаг товойн гарч ирэв. Тїрэгийн тїрїї їеийн хаант улс, Тїрэгийн хожуу їеийн хаант улс МЭ 552-745 он хїртэл монгол нутагт оршин тогтнож байв. Тїрэг угсааны улсыг байгуулахад Дулга овгийн зонхилогч Буман ихээхэн їїрэг гїйцэтгэжээ. Тэрээр ойрх Тэлээ аймгийг єєрийн харьяанд нэгтгэж, жужаны харьяанаас гарахын тулд тэмцэж байжээ. Тэрээр Тобагийн баруун Вэй улсад элч зарж ургийн холбоо тогтоох гэж ихээхэн бэлэг хїргэсэн нь гадаад байдлаа бэхжїїлж хїчирхэг тїшїгтэй болох арга хэмжээ байжээ. Бумангийн санаа нь баруун Вэй улсын жужаныг дотор талаас нь бутаргах бодлоготой нийцсэн учир Бумантай холбоо тогтоон гїнжээ бэр болгон 551 онд ар халхад ирїїлжээ. Буман бїх байдлаа бэхжїїлсэний їндсэн дээрээс МЭ 552 онд "тємєрчдын их бослогыг" хииж жужаны їндсэн хїчийг бут цохижээ. Буман жужаны захиргаанд байсан овог аймгуудыг єєртєє нэгтгэн тїрэгийн(тїрїї їеийн) хаант улсыг їндэслэн байгуулж, ємнєх жужаны захирагчийн цолыг авч биеэ эл (их хаан) єргємжилжээ. Тус улсын нутаг дэвсгэр Бумангаас хойш Кигинь хааны їед Солонгосоос Хар тэнгис, элсэн цєлєєс Байгаль нуур хїртэл хїрч байжээ. Тїрэгийн тїрїї їеийн хаант улс нь МЭ 630 онд Тан улсын эрхшээлд орж доройтжээ.МЭ VI зууны 80-аад оны їеэс тїрэгїїд Тан улсын эсрэг тэмцэж, уг тэмцлыг Тїрэгийн язгууртаны нэг Кутулуг, тїїний зєвлєх сайд Тоньюкук нар толгойлсон байна. Тан улсын захиргаа тїрэгїїдийн бослогыг дарах гэж мянга мянган шилдэг цэргээ явуулж байсан байсан боловч тєдий л амжилт ололгїй харинч босогчидод бут цохигджээ. Кутудуг бослогыг ийнхїї амжилттай удирдаж 50 шахам жил Тан улсын эрхшээлд байсан Тїрэг улсыг сэргээсэн байна. Тусгаар тогтнолоо сэргээн авсан тїрэгїїд МЭ VII зууны 90-ээд оны орчим Орхон голын хєвєєнд хуралдаж Култугугийг Тїрэг улсын хаанд єргємжлєн, Эльтерес "улсыг хураагч" цол нэмэн єгч Тїрэг улсыг сэргээн тунхаглажээ. Тїрэгийн тїїхэнд Можо, Могилян нар асар их їїрэг гїйцэтгэжээ. Эдгээр хаадууд улс орноо шинэчлэн засаг захиргааны систэм, цэрэг армиа улам боловсронгуй болгожээ. Гэвч Тїрэг улс удаан насалж чадсангїй. МЭ 745 онд уйгарын босогчидод цохигдож, тїрэгїїд тєв азид ноёлох сууриа тэдэнд алджээ. Марко Поло 1272 6298 2005-08-23T22:45:27Z Zorigt 49 Венецийн алдарт жуулчин [[Category:Хүн төрөлхтөн|Поло, Марко]] Ерөнхийлөгч 1273 5072 2005-06-03T00:55:50Z 62.179.25.237 Монгол Улсын Ерєнхийлєгч бол тєрийн тэргvvн, Монголын ард тvмний эв нэгдлийг илэрхийлэгч мєн. Төрийн тэргvvн 1274 9846 2006-10-23T01:45:50Z Ganbat 187 Монгол Улсын [[Төрийн_тэргvvн|Ерөнхийлөгч]] бол төрийн тэргүүн, Монголын ард тvмний эв нэгдлийг илэрхийлэгч мөн. Ерөнхийлөгчөөр дөчин таван нас хүрсэн, сүүлийн таваас доошгүй жил эх орондоо байнга оршин суусан, Монгол Улсын уугуул иргэнийг дөрвөн жилийн хугацаагаар сонгоно. гэж Монгол Улсын Үндсэн Хуулийн 30 р зүйлд заажээ. Монгол улсын ерөнхийлөгчөөр 1990 - 1997 онд [[Пунсалмаагийн_Очирбат|П.Очирбат]], 1997 - 2005 онд [[Нацагийн_Багабанди|Н.Багабанди]] нар ажиллаж байсан. 2005 оноос одоог хүртэл [[Намбарын_Энхбаяр|Н.Энхбаяр]] сонгогдон ажиллаж байна. 1990 онд анхны ерөнхийлөгчийг АИХ аас томилж байсан бол, 1992 онд батлагдсан шинэ үндсэн хуулиар ерөнхийлөгчийг 4 жилд нэг удаа бүх ард түмний сонгуулиар сонгож байхаар болж анхны ерөнхийлөгчийн сонгуулийг 1993 онд явуулжээ. Төв 1275 9568 2006-09-13T19:35:16Z 210.248.189.164 /* Эмблем */ [[Image:Map mn tuv aimag.png|thumb|250px]] == Эмблем == [[Image:tuv_emblem.png|thumb]] == Түүх == Анх 1923 онд Богдхаан уулын аймаг нэртэй байгуулагдсан. == Газар зүй == Нутаг дэвсгэр нь 74,8 мянган ам дєрвєлжин км бєгєєд 16,4 хувийг ой мод, 36,5 хувийг хээрийн бvс эзэлдэг. Газар зvйн байршлаар Хангай, Хэнтийн уулархаг, Дорнод Монголын талархаг мужид багтана. Далайн тєвшнєєс дээш 200-1500 метр єргєгдсєн уулархаг гадаргуутай. Нутгийн хойд хэсгийн уулын єргєн хєндийнvvд нь газар тариаланд тохиромжтой хvрэн бор хєрстэй, ємнєд хэсэг нь гvвээ толгод бvхий тал хээр газар юм. == Дэд бүтэц == Аймгийн нутаг дэвсгэрт Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хот байрладаг, харилцаа холбоо, авто, тємєр зам зэрэг vйлдвэрлэлийн дэд бvтэц харьцангуй сайтай. Сvvлийн жилvvдэд Япон, Ємнєд Солонгос, Хятад, Герман зэрэг улсын муж, хотуудтай тогтоосон харилцаа улам хєгжиж байна. == Алдартнууд == Манай аймгаас Улсын баатар 2, Хєдєлмєрийн баатар 41, Тєрийн шагналт 13, Эрдэмтэн 81, Ардын цолтон 14, Гавьяат цолтон 23, Дэлхийн аварга 2, Yндэсний бєхийн 3 аварга, Манлай уяач 9, Алдарт уяач 27 тєрєн гарчээ. == Сумд == *Алтанбулаг *Аргалант *Архуст *Баян *Батсүмбэр *Баянбулаг *Баяндэлгэр *Баянжаргалан *Баян-Өнжүүл *Баянхангай *Баянцагаан *Баянцогт *Баянчандмань *Борнуур *Бүрэн *Дэлгэрхангай *Жаргалант *Заамар *Зуунмод *Лүн *Мөнгөнморьт *Өндөрширээт *Сэргэлэн *Угтаал *Цээл *Эрдэнэ *Эрдэнэсант == Байгалийн баялаг == [[Цайдам нуурын нүүрсний орд]] {{Монгол улс}} [[de:Töw-Aimag]] [[en:Töv Province]] [[es:Töv (aymag)]] [[pt:Töv]] [[fi:Tuv]] [[sv:Töv]] [[he:טוב (מחוז)]] Сүхбаатар (аймаг) 1276 11495 2007-01-14T09:40:12Z Thijs!bot 369 robot Adding: es, et, fi, fr, pl, zh Modifying: sv [[Image:Map mn sukhbaatar aimag.png|thumb|250px]] 1941 онд байгуулагдсан. 82286 ам.дар.км нутагтай, 56 мян. хїн амтай. Аймгийн төв Баруун-Урт нь Улаанбаатараас 560 км зайтай газарт 55 ам.дар.км талбайг эзлэн д.т.д 981 м єндєрт оршино. 16 мян. хїн амтай. Сїхбаатар аймаг нь манай орны зїїн ємнє захын их талархаг нутагг орших бєгєєд аймгийн зїїн ємнєд хэсэгт нь галт уулын хїрмэн чулуун хучлагат 10 мян ам.км. талбайтай нутаг бий. Энд дєрєвдєгч галавын їед оргилж байсан 222 унтарсан галт уул бий. Аймгийн нутгийн тєв хэсгээр герциний боржин, баруун ємнєд хэсгээр нь цэрдийн хурдас тархжээ. Сїхбаатар аймагг Цайрын /Тємєрт Салхит/ их нєєцтэй орд бий. Бас нїїрс /Талбулаг, Хєєт, Єлзийт, Далайбулаг, Баяншанд, Баянцогт/, тємєр /Тємєрт/, гянт /Бїрэнцогт, Салаа/, зэс молибден/Арын нуур/, молибденын малтмал болон барилгын материалын баялагтай. Баруун-Урт хотод агаарын дундаж температур нь жилд 0,4° градус бєгєєд 1 сард -21,5° х?йтэн, 7 сард 19,9° дулаан болдог. Хамгийн их хїйтэрсэн нь -40,1° , хамгийн их дулаан нь + 37,8° болж байжээ. Жилд дунджаар 191,7 мм тунадас унана. Агаарын даралт нь 1 сард 906 гПа, 7 сард 894,2 гПа байдаг. Жилийн салхины дундаж хурд нь 3,8 м/с бєгєєд хамгийн их салхитай IV сарын дундаж нь 4,9 м/с болдог. Заримдаа 40м/с хїчтэй салхи болдог. Сїхбаатар аймгийн нутгийн хойд захаар Хэрлэн гол урсах бєгєєд зїїн ємнєд , ємнєд хэсэгт нь Чоногол, Харгилтай.Баян зэрэг гол горхи элбэг, Ганга, Дагшин, Дуут,єєшийн Цагаан зэрэг нуурууд бий. Тал булаг, Далай Булаг, Цавчирын зэрэг рашаан бий. Аймгийн нутгийн зїїн ба хойд хэсэгт хээрийн хар хїрэн хєрс, баруун ємнєд хэсэгт говийн цайвар хїрэн хєрс тархжээ. Нутгийн хойд ба зїїн хэсгээр хээрийн бэлчээрийн ургамал, ємнєд ба хэсгээр говийн ургамал голлон тархжээ. Цагаан зээр зэрэг ан амьтад элбэг бий. Нутгийн зїїн ємнєд хэсэгт тал хээрийн бїсэд орших Лхачинвандад ууланд буга сїргээрээ амьдардаг. Тус аймаг 1,1 сая орчим малтай бєгєєд малын ихэнхийг хонь, ямаа эзэлнэ. Газар тариалан бага зэрэг бий. Барилгын, хїнсний їйдвэрїїдтэй. Сїхбаатар аймагт Хятад улс руу гарах хилийн боомт Бичигт Эрдэнэцагаан сумын нутагт бий. Сvхбаатар аймгийн нутаг дэвсгэр нь 1921 оноос ємнє Халхын Сэцэн хан аймгийн Чин ван, Далай ван, Ёст бэйс, Эрх гvн, Хурц засаг, Егvзэр хутагтын шавь гэсэн 6 хошууны нутаг, 1931 онд халхын 4 аймгийг 13 аймаг болгон єєрчлєхєд Хэнтий, Дорнод аймагт харъяалагдаж байлаа. 1940-1942 оны засаг захиргааны єєрчлєлтєєр 1942 онд Жавхлант шарга аймаг шинээр байгуу-лагдаж Дорнод аймгаас Асгат, Баяндэлгэр, Дарьганга, Дарханхаан, Жавхлант шарга, Зотол, Онгон, Урт, Халзан , Хонгор зэрэг 10 сум , Хэнтий аймгаас Баянтэрэм, Уулбаян , Єлзийт, Тvвшинширээ зэрэг 4 сум бvгд 14 сум, 125 баг, 29,2 мянган хvн ам, 850,0 мянган толгой мал, євс хадах морин станц 2, нvvрсний уурхай нэг, сvv тосны завод 3 -тай байгуулагдаж, Мандалын хийдийн сууринд тєвлєрсєн бєгєєд аймгийн хєдєлмєрчдийн анхдугаар их хурал 1942 оны 3 дугаар сард 74 тєлєєлєгчийн бvрэлдэхvvнтэй хуралдаж аймгийн Бага хурлыг 29 гишvvн,аймгийн яамны тэргvvлэгчдийг 9 хvний бvрэлдэхvvнтэй сонгож, аймгийн даргаар Сэдэдийн Тvвдэнг баталжээ.Улсын бага хурлын 1943 оны 2 дугаар сарын 20-ны єдрийн тогтоолоор Жавхлант шарга аймгийг их жанжин Д.Сvхбаатарын нэрэмжит болгож “Сvхбаатар аймаг” гэж нэрлэх болсон юм. Мєн ондоо аймгийн тєвийг Баруун-Урт голын дэргэд шилжvvлэн суурьшуулж “Баруун-урт” гэж нэрлэсэн байна. Тус аймаг 82,9 мянган х.д. км нутаг дэвсгэртэй. Нутгийн хилийн нийт урт 1340 км бєгєєд урд талаараа БНХАУ-тай 485 км, баруун талаа-раа Дорноговь аймагтай 165 км, хойт талаараа Хэнтий аймагтай 260 км,зvvн хойт талаараа Дорнод аймагтай 430 км газраар тус тус хил-лэдэг. Аймгийн нутаг Дорнод монголын тэгш талын ємнєд хэсгийн vргэлжлэл бєгєєд тал хээрийн бvсэд багтдаг.Нутгийн ихэнх хэсэг нь далайн тvвшингээс дээш 1000-1200 метр єндєрт оршдог. Хамгийн єндєр цэг нь далайн тvвшингээс дээш 1778 метрт єргєгдсєн “Шилийн богд” уул, хамгийн нам цэг нь далайн тvвшингээс 790 метр єргєгдсєн “Байшинт” юм. Манай аймаг ус зvйн мужлалаар ус багатай бvсэд багтах бєгєєд гадаргуугийн ус ховортой,тогтмол урсгалтай гол мєрєн байхгvй боловч 20 гаруй жижиг нуур, 200-гаад булаг шанд,гол горхи байдаг. Талбулаг, Арын нуур, Рашаант, Эрээн толгой, Далай булаг, Гашуун, Цавчир, Євдєг, Модонгийн худаг, Цагаан булаг зэрэг рашаан ус олонтой. Євс ургамлын хувьд хайлс,дэлт балгана, тавилганга, нохойн хошуу, монос, ямаан болон нанхиат зээргэнэ ургахын хамт тал хээрийн хиаг, ерхєг, таана, хємvvл, дэрс, бударгана зонхилно. Эмийн ургамлаас чєдєр євс, чихэр євс, зээргэнэ, халгай, таван салаа, тэхийн шээг зэрэг олон тєрлийн ургамал ургадаг. Баяндэлгэр, Дарьганга сумын нутагт хунчий, туйплан, Эрдэнэцагаан сумын нутагт Бонго, лантаанз ургахын дээр анхилам vнэрт ургамлаас ганга євс газар сайгvй тохиолдоно. Хайлс, гvйлс, бургас зэрэг модлог ба бутлаг ургамал бvхий байгалийн гоёмсог баян бvрд Дарьганга, Онгон, Баяндэлгэр, Наран,Эрдэнэцагаан, Сvхбаатар, Тvмэногт сумын нутагт элбэг. Ан агнуурын ач холбогдол бvхий цагаан зээр, тарваганы нутагшил нэлээд тархмал байдаг бєгєєд vнэг, чоно, хярс, ємхий хvрэн, мануул, дорго, туулай, шилvvс, илбэнх, хар сvvлт зэрэг ан амьтантай. Эрдэнэцагаан сумын Лхачинвандад, Аратын ууланд буга, зэрлэг гахай, Тvмэнцогтын Хар ямаатын ууланд бор гєрєєс, Бvрэнцогтын хаданд аргал янгир нутагшиж байна. Байгалийн сонин тогтоц бvхий газар нутаг элбэгтэй.Тухайлбал: Дарьганга суманд 200 гаруй сєнєсєн галт уул, Онгон, Дарьганга суманд 127-248 хавтгай дєрвєлжин км талбай эзлэх Онгон, Молцогийн их элс, Эрдэнэцагаан сумын нутагт улсын дархан цаазат Лхачинвандад уул, Дарьганга, Наран сумын нутагт Баяндулаан, Талын агуйт, Мєнххаан сумын Баян-Уулын орчмын 70 гаруй агуй зэрэг олон агуй, Лог, Будар, Зараа, Тєрєнгє, Дэлгэрхаан, Харгилтай зэрэг vлэмж талбай бvхий чулуун тогтоцтой нуруу хєндий олон байдгийн дээр чулуужсан яс зэрэг амьтан ургамлын vлдэгдэл Байшинт, Ходоодын говь, Хорголжингийн талаас олддог юм. 12,9 мянган єрх, 55,5 мянган хvн амтай.Нийт хvн амын59,9 хувь нь хєдєє, 40,1 хувь нь аймаг, сумын тєвд амьдарч байна. Нийт хvн амын 50,0 хувь нь эмэгтэй, 37,7 хувь нь 0-15 насны хvvхэд, 5,5 хувь нь єндєр настан, 56,8 хувь нь хєдєлмєрийн насны хvн ам байна. Засаг захиргааны нэгжийн хувьд 13 сум, 67 багтай. Аймгийн тєв Баруун- Урт хот 3483 єрхтэй, 14,7 мянган хvн амтай. Баруун-Урт нь улсын нийслэл Улаанбаатар хотоос 556 км, Дорноговь аймгийн тєв Сайншандаас 350 км, Хэнтий аймгийн тєв Єндєрхаанаас 230 км, Дорнод аймгийн тєв Чойбалсан хотоос 190 км зайд оршдог. Аймагт арилжааны 3 банк, ШУТИС-ийн салбар сургууль зэрэг 260 орчим аж ахуйн нэгж, албан байгууллага ажиллаж байна. Аймгийн бvтээлч хєдєлмєрчид улс ардын аж ахуй соёлыг хєгжvvлэх vйлстээ єндєр амжилт гаргасны учир 1943 онд Алтан гадас одонгоор шагнагдсан юм. Сvхбаатар аймаг нь “ Жаахан шарга “ уртын дуу, Дарьганга мєнгєн урлал, удамт хурдан хvлэг, байгалийн vзэмж тєгс Алтан Овоо, Шилийн богд уул, Ганга нуур, эртний vеийн тvvхийг хvvрнэсэн хvн чулуудаараа алдартай тєдийгvй улс орон даяар нэр алдар нь дуурссан их жанжин Д.Сvхбаатар, улсын баатар “ Эх оронч “ Чойн Дугаржав, Монгол улсын Ерєнхий сайд Ц.Жигжиджав, улс тєр, урлагийн зvтгэлтэн Магсархурцын Дугаржав, Ардын жvжигчин уртын дууч Ч.Шархvvхэн, Ардын зураач Д.Амгалан гээд урлаг соёлын зvтгэлтэн, гавьяатнууд, хєдєлмєрийн сайчууд, эрдэмтэн мэргэд, тєрийн шагналтуудын єлгий нутаг юм. Нутаг ус нэгтэй хєдєлмєрч олны дундаас Монгол улсын баатар 2, Хєдєлмєрийн баатар 16, Ардын цолтон 3, Тєрийн шагналтан 6, Гавъяат цолтой 40 гаруй тєрєн гарч аймаг орон нутгаа дуурсгаж байна. == Сумд == *Баруун-Урт *Асгат *Баяндэлгэр *Дарьганга *Мөнххаан *Наран *Онгон *Сүхбаатар *Түвшинширээ *Түмэнцогт *Уулбаян *Халзан *Эрдэнэцагаан {{Монгол улс}} [[de:Süchbaatar-Aimag]] [[en:Sühbaatar Province]] [[es:Sühbaatar (aymag)]] [[et:Sühbaatari aimakk]] [[fi:Sühbaatar (provinssi)]] [[fr:Sühbaatar (province)]] [[he:סוחבאאטאר (מחוז)]] [[pl:Ajmak suchebatorski]] [[pt:Sühbaatar]] [[sv:Süchbaatar (provins)]] [[zh:苏赫巴托尔省]] Хөвсгөл 1277 11022 2006-12-08T14:56:47Z 202.175.95.171 [[Image:Map mn khuvsgul aimag.png|thumb|250px]] Монгол улсын хойморт орших Хөвсгөл аймаг нь 1931 онд байгуулагдсан. Хойд талаараа ОХУ, баруун зүүн болон өмнө талаараа Завхан, Булган, Архангай аймагтай хиллэдэг. 109,6 мянган км квадрат газар нутагтай нийслэл Улаанбаатар хотоос 671 км-т оршдог. 23 сум, нэг тосгонтой засаг захиргааны 24 нэгжтэй. === Сумд === * Алаг-Эрдэнэ * Арбулаг * Баянзүрх * Бүрэнтогтох * Галт * Жаргалант * Их-Уул * Мөрөн * Хатгал * Рашаант * Рэнчинлхүмбэ * Тариалан * Тосонцэнгэл * Төмөрбулаг * Түнэл * Улаан-Уул * Ханх * Цагааннуур * Цагаан-Уул * Цагаан-Үүр * Цэцэрлэг * Чандмань-Өндөр * Шинэ-Идэр * Эрдэнэбулган ===Хүн ам=== Тус аймаг нь 119,1 мянган хүн амтай, хүн амынхаа тоогоор улсдаа тэргүүлдэг. Аймгийн нийт хүн амын 76,9%-ийг халх, 13,7 хувийг дархад, 5,2 хувийг хотгойдууд эзэлдэгийн зэрэгцээ Буриад, Дөрвөд, Урианхай, Цаатан, өөлд зэрэг ястнууд амьдардаг олон ястны өлгий нутаг юм. Тус аймгийн Баянзүрх, Улаан уул, Рэнчинлхүмбэ, Цагааннуур суманд ихэвчлэн дархад, цаатан, Тува, чандмань өндөр суманд урианхай, Цагаан үүр суманд буриад, Шинэ Идэр, Галт, Жаргалант суманд халх, бусад суманд хотгойд ястнууд голлон амьдардаг. ===Газрын гадаргуу=== Aймгийн нутаг дэвсгэр нь Хангайн уулархаг мужид оршдог. Уул нурууны гол хэсэг нь хангай нурууны салбар хэсэг Хөвсгөл Тагна, Сяаны уулс багтана. Дэлгэрхаан уулын ноён оргил нь далайн төвшнөөс 3491 метр орших ба аймгийн нийт нутаг дэвсгэр нь далайн төвшнөөс 1650-2050 метр оршино. Аймгийн нутагт цаг агаарын хэлбэлзэл их, зуны хамгийн дулаан үе 7 дугаар сард +15 - +20 хэм, хамгийн их дулаан +34, өвлийн хамгийн хүйтэн үе 1 дүгээр сард –24 - -49 хэм, зарим жил –49 -52 хэм хүйтэрдэг.Хамгийн хүйтэн нь тус аймгийн Баянзүрх суманд -60 хэм хүрч байсан. Жилийн дундаж тундасны унах хэмжээ нутгийн хойт хэсгээр 300 – 400 мм, өмнөд талаар 200 – 300 мм байх бөгөөд дийлэнх нь 7 – 8 дугаар сард унана. ===Усан хангамж=== Хангайн нуруунаас эх авсан Идэр, Тэс, Бүгдгээн, Хөвсгөл нуурын баруун ба зүүн талын уулсаас эх авсан Дэлгэр мөрөн, Бэлтэс, Шарга, Шишгэд, Эг, Їүр, Уйлган зэрэг 400 гаруй гол мөрөн, горхи булагтай. Тус аймагт 300 гаруй том, жижиг нуур байдаг. Эдгээр нууруудын дотроос цэнгэг тунгалагаараа дэлхийд тэргүүлдэг, талбайн хэмжээгээрээ Ази тивд аравдугаарт, Монгол оронд хоёрдугаарт, гүнээрээ Төв Азид хоёрдугаар ордог, Байгаль нуурын усны 60 хувийг Эг, Сэлэнгэ мөрнөөр талбайд 36.5 км өргөн, 136 км урт, 262.4 м гүнтэй болно. Тус аймагт анагаах чадлаараа улс даяар алдартай Булнай, Салбарын халуун рашаан, Торц, Дулаан бүлээн, Наранбумбат, Хоногцол, Бөөстөг, Гантигт зэрэг хүйтэн рашаан байдаг ба эдгээрийг түшиглэн амралт сувиллын газрууд ажилладаг. ===Ургамал=== Aймгийн нийт нутгийн 35,4 хувь буюу 35,5 мянган км квадрат талбайг ойн талбай эзэлнэ. Ойд гацуур, хуш, нарс, улиас зэрэг навчит болон шилмүүст мод эзэлдгийн 90 орчим хувь нь хар мод юм. Тус аймагт Вансэмбэрүү, алтан хундага зэрэг 80 шахам төрлийн эмийн ургамал ургана. Нэрс, үхрийн нүд, улаалзгана, улаагана, хад, аньс, чонын хэл, тошлой, гүзээлзгэнэ, зэрэг жимс, самар, мэхээр, мөөг, сонгино гэх мэт хүнсний ургамлын арвин баялаг нөөцтэй юм. Эдгээрээс биологийн нөөц удмын сангаараа эрдэмтний сонирхлыг татдаг Сибир жодоо, хонин арц, ягаан цээнэ, ямаан сэрдэг, шивүүрт, ортууз зэрэг олон төрлийн ургамлууд Монгол улсын улаан номонд оржээ. ===Ан амьтан=== Хөвсгөл аймагт 5 баг, 13 овог, 31 төрөлд хамрагдах 35 зүйлийн хөхтөн,тэр дундаа үнэг,чоно, хандгай, баавгай, хярс, хүдэр, зэрлэг гахай,буга,гөрөөс,булаг, тарвага зэрэг үслэг ан амьтан, 2 зүйлийн 2 нутагтан, 4 зүйлийн хэвлээр явагч, 400 гаруй зүйлийн шавьж амьдардаг. Манай аймгийн гол мөрөн нууранд 10 гаруй зүйлийн загас байдгийн дотор монголдоо хамгийн томд тооцогдох тул загас,Сэлэнгэ мөрнөөр дамжин ирсэн хилэн загас, Дархадын хотгор, Шишгэдийн голын сав нутагт дэлхийд хосгүй цагаан загас бий. Эдгээр загасыг Оросын Петр – 1 хаан хүнсэндээ хэрэглэж байсан байна. Тус аймагт ёл, хойлог, шонхор зэрэг 2000 гаруй зүйлийн шувууд байдгаас гадна өрөв тас, гангар хун, хээрийн галуу, байгалийн нугас, явлаг сар, усны цагаан сүүлт, бүргэд, алтайн хойлог, Азийн цууцаль, итгэлэн цахлай гэх мэт шувууд Дэлхийн болон Монгол улсын улаан номонд орсон шувууд бий. ===Ашигт малтмал=== Хөвсгөл аймаг байгалийн баялаг, эрдэнэсийн сангаар нэн арвин, Їйлдвэрийн зориулалтаар ашиглах боломжтой судалгаа хийсэн олон сая тонн нөөцтэй фосфорит, нүүрс, бал чулуу, алт, төмрийн хүдэр, шороон будаг, шохойн чулуу, гантиг, боржин үүний зэрэгцээ хөнгөн үеийн үйлдвэрлэлд чухал ач холбогдолтой баялаг бий. Олон сая шоо метрээр тооцогдох ойн нөөцтэй. ===Түүхт дурсгалт зүйл=== Тус аймгийн нутаг дэвсгэр дээр нэн эртний үеэс хүн оршин сууж амьдарч байсныг илтгэсэн чулуун болон хүрэл зэвсгийн үеийн булш, хадны сүг зураг, буган хөшөө олонтой. Тухайлбал Бүрэнтогтох сумын Уушгийн өврийн 2 – 3 метр өндөр буган хөшөө, 3 – 4 метр өндөр хиригсүүр, Загзуугийн амны шороон хэрэм, Мөнх хааны ордны туурь, Цагаан үүр, Чандмань өндөр сумын нутагт орших хүн чулуун хөшөө, Мөнх хааны болон Кул Билгэ хаанд зориулан босгосон гэрэлт хөшөө зэрэг түүхийн дурсгалт зүйлс олон бий. ===Байгалийн үзэсгэлэнт газрууд=== Тус аймагт мөнх цаст сүрлэг уулс, ян сарьдаг, гүн цэнхэр нуурууд, хөвч тайга, гол мөрний өргөн хөндий зэрэг нь тэр аяараа Хөвсгөл нутгийн үзэсгэлэн гоо билээ. Шохойн ба гантиг чулуун тунадаснаас үүссэн Цагаан-Үүр сумын Даян дээрх зэрэг олон агуй, хонгил, сэнжит хад нь байгалийн биет үзмэр юм. Элбэг баян араатан, жигүүртэн ан амьтад, түүхийн дурсгалт зүйл, байгалийн үзэсгэлэн зэргээр гайхагдсан Хөвсгөл нутгийг Монголын Швейцарь хэмээн нэрлэдэг. Хөвсгөл аймаг эх орныхоо тусгаар тогтнол, хөгжил цэцэглэлийн төлөө амь бие, оюун ухаан, авъяас чадвараа зориулж ирсэн алдар цуутнуудын өлгий билээ. Тус аймгаас ардын домогт баатар Чингүнжав, Монгол улсын баатар Л.Даваадорж, Л.Гэлэгбаатар, Г.Цэнд нар төрөн гарсан бөгөөд Ардын хувьсгалын партизан 40 гаруй, Хөдөлмөрийн баатар 22, гавъяат 48, эрдэмтэд 100 гаруй улс, аймгийн олон зуун аварга, сайчууд төрсөн.1990 оны ардчилсан хувьсгалын төлөө бусад аймгуудаас хамгийн түрүүн хөл тавьж Даваадоржийн талбайд өлсгөлөн зарлаж тэмцэж явсан түүхтэй. Хөвсгөлчүүдийн шаргуу хөдлмөрийг үнэлж төр засгаас 1986 онд аймгийг “Хөдөлмөрийн гавъяаны улаан тугийн одон”–гоор шагнасан юм. ===Аймгийн эдийн засаг, нийгмийн хөгжил=== Аймгийн эдийн засгийн гол салбар нь хөдөө аж ахуй юм. Хөдөө аж ахуйд мал аж ахуй голлох байр эзэлнэ. Аймгийн нийт нутгийн 57.7 хувийг хөдөө аж ахуй эдэлбэр газрын хэрэгцээнд ашигладаг. Аймаг нийт мал сүргийнхээ толгойгоор улсдаа тэргүүлж, тус аймгийн байгаль цаг уурын нөхцөлд тохирсон нутгийн шилмэл омгийн Дархад омгийн хонь, хогоргын улаан монгол, эрчимийн хар ямаа, тэсийн голын адуу зэргийг үржүүлэн ашиглаж байна. Тус аймгийн Цагааннуур суманд цаа бугыг өсгөн үржүүлдэг. Тус аймгийн Тариалан Эрдэнэбулган, Рашаант сумд газар тариалан эрхэлж ирсэн ба 2000 оноос нийт эргэлтийн талбай 20,4 мянган га – д хүрч жилд дунджаар 10,4 мянган га – д үр тариа, төмс, хүнсний ногоо тариалж байна. Аймаг ЕБС 32, цэцэрлэг 29, соёлын төв 23, Хөгжимт драмын театр, орон нутгийг судлах музей ажилладаг. Тус аймагт сумын эмнэлэг 23, аймагт орчин үеийн тоног төхөөрөмжөөр тоноглогдсон нэгдсэн эмнэлэг ажилладаг. Аймгийнхаа байгалийн үзэсгэлэнт газар нутаг, Хөвсгөл нуурын цогцолбор газрыг ашиглан аялал жуулчлалыг эрчимтэй хөгжүүлж байна. Манай аймагт гадаад, дотоодын бизнесүүд шинэ төрлийн үйлдвэрлэл үйлчилгээг эрхлэх, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн боловсруулах, эрдэсийн болон ашигт малтмалын нөөцийг ашиглан хамтарсан үйлдвэр байгуулах Хөвсгөл нуурын сав нутагт аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх өргөн боломж бий. {{Монгол улс}} [[de:Chöwsgöl-Aimag]] [[en:Hövsgöl Province]] [[es:Hövsgöl (aymag)]] [[pt:Hövsgöl]] [[fi:Hövsgöl]] [[sү:Chövsgöl]] [[he:חובסגול]] Баян-Өлгий 1278 11895 2007-01-24T01:48:23Z Thijs!bot 369 robot Adding: et, fi, it, pl, zh Modifying: kk [[Image:Map mn bayan-ulgii aimag.png|thumb|250px]] [[Image:Mn flag bayan olgiy aymag.svg|thumb|250px]] [[Image:Bayan Olgiy.gif|thumb|250px]] Баян-Єлгий аймаг 45,8 мянган хавтгай дєрвєлжин км газар нутагтай, 98.3 мянган хїн амтай юм. Баруун талаараа Алтайн нурууны хяр дагаж [[БНХАУ]]-ын Шинжан-Уйгурын єєртєє засах оронтой 450 км, хойт талаараа Сийлхэмийн нуруу дагаж ОХУ-ын Уулын Алтайн БНУ-тай 225 км, зїїн талаараа Увс аймагтай 165 км, зїїн ба урьд талаараа Ховд аймагтай 450 км нутгаар хиллэдэг. Аймгийн газар нутаг нь далайн тївшнээс дээш 1301-4374 м єргєгдсєн бєгєєд бїх нутаг дэвсгэрийн 95,3 хувь нь 1600 метрээс дээш єндєрт байна. Аймгийн нутаг дэвсгэр нь байрлалаар дэлхийн бємбєрцгийн хойт хагасын дундад єргєрєгт багтдаг учир эх газрын эрс тэс уур амьсгалтай бєгєєд хур тунадасны жилийн дундаж хэмжээ 102,6 мм байдаг. Далайн тївшнээс их єндєрт оршдогоос сэрїїн уур амьсгалтай, хїрээлэн оршдог єндєр уулс гаднаас агаарын урсгалаар ирсэн чийгийг биедээ татдаг учир Алтайн нурууны єндєрлєг хэсэгт хур тундасны жилийн дундаж хэмжээ 400-500 мм-д хїрдэг байна. Єєрєєр хэлбэл говь, цєлийн нєлєєнд ихээхэн автагдсан, єндєр уулын євєрмєц уур амьсгал, эмзэг экосистемтэй. Салхины жилийн дундаж хурд 4-9 м/секунд хїрдэг. Аймгийн нутаг дэвсгэр кайнозейн эрингийн дєрєвдєгч галбын їеийн гол, мєрєн, нуур, усны ажиллагаагаар тогтсон элс, шавар, хайрга голлосон тунамалтай, уулын хїрэн ба цайвар хїрэн хєрс зонхилсон гол, мєрний саваар нугат намгийн заримдаг давсархаг хєрс, єндєр уулын бїсэд хад асга бїхий уулын тундрын ба уулын нугын хєрстэй, элэгдэл, єгєршлийн ажиллагаагаар тогтсон хонхор, гїдгэр, уул нуруудаас тогтдог. Геологи-тектоникийн мужлалын хувьд Монгол Алтайн атираат мужийн баруун ба баруун хойт хэсэгт оршдог юм. Даян, Хотон, Хоргын цэнгэг устай том, жижиг 80-аад нуур, 100 гаруй гол, горхи, 200 гаруй булаг, шандтай. Толбо, Ачит нуур нь загасны агнуурын нєєцтэй. Ховд, Цагаан, Согоог, Ёлт, Сагсай, Булган, Ганц мод, Бєхмєрєн зэрэг томоохон голтой, [[Ховд гол]] 506 км їргэлжилдэг. Агь, таана, хємїїл, шаваг, шарилж , ерхєг, хиаг, хазаар євс, харгана, хялгана, бударгана зэрэг хээр, цєлєрхєг хээрийн євс ургамал зонхилж, чийг илїїтэй уулын сїїдэр хажууд їхрийн нїд, хад, гїзээлзгэнэ, тошлой зэрэг зэрлэг жимсгэнэ ургадаг. Ой нь уулсын зєвхєн сїїдэр хажууг бїрхэн, євєр хажуугаар хээрийн ургамал тархсан, уулархаг нутгаар вансэмбэрїї, бадамлянхуа, алтан гагнуур, чихэр євс, бамбай, башиг, чийгийн давирхай, таван салаа, нохойн хошуу зэрэг эмийн ургамал ургадаг боловч їйлдвэрлэлийн аргаар єргєн ашиглаагїй байна. 300 гаруй сээр нуруутан байгаагийн дотор 11 зїйлийн хэвлээр явагч, 8 зїйл загас бїртгэгдсэн байна. Дэлхийд ховордсон аргаль, янгир, ирвэс, шилїїс зэрэг амьтдаас гадна чоно, їнэг, суусар, тарвага,туулай, їен зэрэг ан амьтад, харцага, ёл, бїргэд, сар, тоншуул, хун, хотон, хойлог, алтан гургалдай, галуу, нугас зэрэг жигїїртэн шувуудтай. Эдийн засгийн гол салбар нь мал аж ахуй бєгєєд 1,4 сая малтай, тариалан сул хєгжсєн байна. Аж їйлдвэрийн хєгжил дорой боловч уул уурхай, хєдєє аж ахуйн гаралтай тїїхий эдийг боловсруулах салбарт тэргїїлэх ач холбогдол єгч хєгжїїлэх боломжтой, тємєр зам, хатуу хучилттай авто замгїй, холбоо, агаарын болон авто тээврийн їйлчилгээ харьцангуй илїї хєгжсєн. Хэтийн тєлєв сайтай алтны 6 їндсэн илрэл, 5 шороон хуримтлалын зангилаа хэсэг буюу талбайг тогтоосон нь ойрын жилїїдэд эрэл-їнэлгээ, хайгуул хийж, алт олборлолтын салбарыг хєгжїїлэн, їйлдвэрлэлийн хэмжээг нэмэгдїїлэх бололцоотой боловч байгалийн нєєц, баялагийн судалгааг бїрэн хийгээгїй байна. Тєсвийн урсгал зардлын 30 гаруй хувийг єєрийн орлогоор, їлдсэн хэсгийг улсын татаасаар бїрдїїлдэг, тєсєв санхїїгийн чадавхи сул юм. Аймгийн байгаль орчин нь унаган тєрхєєрєє їндэсэндээ хадгалагдсан, ус, хєрс, агаар бохирдуулах уул уурхай, химийн їйлдвэр хєгжєєгїй, малын тоо бэлчээрийн даацнаас хэтэрч, бэлчээр талхлагдан, цєлжих нєхцєл бїрдсэн байна. Байгалийн хязгаарлагдмал нєєц, баялгийг їнэ тєлбєргїй ашигладаг їрэлгэн хэв шинжээс бїтээгдэхїїний їйлдвэрлэл, їйлчилгээний їнэд байгалийн єртгийг тусгаж, байгалийн даацад зохицон амьдрах хєгжлийн шинэ хандлагад шилжих арга замыг сонгон хєгжих чиг хандлага нь аймгийн хєгжлийн гол стратеги болж байна. == Сумд == *Алтай *Алтанцөгц *Баяннуур *Бугат *Булган *Буянт *Дэлгүүн *Ногооннуур/Цагааннуур/ *Сагсай *Толбо *Улаанхус *Цэнгэл {{Монгол улс}} [[de:Bajan-Ölgii-Aimag]] [[en:Bayan-Ölgiy Province]] [[es:Bayan-Ölgiy (aymag)]] [[et:Bajan-Ölgij aimakk]] [[fi:Bajan-Ölgii]] [[he:באיין-אולגי]] [[it:Provincia Bayan-Ölgiy]] [[kk:Баян-Өлгей аймағы]] [[pl:Ajmak bajańsko-ulegejski]] [[pt:Bayan-Ölgiy]] [[sv:Bajan-Ölgij]] [[zh:巴彦乌列盖省]] Монголын сонгогчид 1280 5079 2005-06-03T01:44:01Z 62.179.25.237 Монгол Улсад сонгох эрхийг 18 наснаас эдэлнэ. Монголын нууц товчоо 1281 6044 2005-07-10T21:23:36Z Kwant 41 Хvн тєрєлхтний соёл нь бичиг, зохиолтой гvн холбогдолтой. Аливаа vндэстний аж ахуй ба соёлын хєгжилт нь ургамал мэт єсєж ирэхэд тvvний ишийн хумьсан товч дэлгэж, уран зохиолын цэцгийг нээнэ. Yндэстэн бvрд ийм уран зохиолын анхны цэцэг, дурсгалт бичиг байна.Орост Х зууны vед зохиогдсон “Игорийн Хорооны vг” гэдэг сайхан зохиол бий. Гvржид XII зууны vед Шота Руставелийн зохиосон “Барсан хэвнэгт баатар” гэдэг шvлэглэсэн зохиол бий. Францад “Роландын дуулал” гэдэг их Карл хааны байлдааны тvvхийгавч бичсэн зохиол бий. Грект “Илиада Одиссей” гэдэг хэдэн мянган жилийн урьд зохиогдсон сайхан vлгэр бий.Тэрчлэн манай монгол vндэстний анхны тvvхт дурсгалын зохиол бол Монголын нууц товчоо гэдэг зохиол мєн. Нууц товчоог олон vндэстний эртний уран зохиолын нэрт дурсгалын бичгvvдтэй зэрэгцvvлэн тавьж жишээлэн хэлэлцэж болно. Тэр эрт холын цагт монголын ард тvмний дотор уран vгийг холбож, тvvхт их явдлыг найруулан бичих цэцэн билэгтэй, гэгээн боловсролтой хvмvvс байсан байан. Нууц товчоог зохиосон хvни йнэр байхгvй бєгєєд нууц товчооны дэвтрийн тоо хуваарь тодорхойгvй. 15 буюу 12 дэвтэр болж хуваарилагдах боловч 1908 онд хятадын нэг эрдэмтэн Ей Дэ-хуй оршил бичиж гаргасан Юань улсын vеийн дармал Нууц товчооны эхэд 12 дэвтэр байна. Энэ нь чухам vнэн хуваарь мєн болоод тэргvvн арван дэвтэр нь урьд зохиогдсон ба дараа нэмсэн нь хоёр дэвтэр болно. Энэ нэмэлт хоёр дэвтэрт Єгэдэй хааны vеийн явдлыг бичсэн ба нєгєє уул зохиол арван дэвтэрт Монголын анхны гарлаас аваад Чингис хааны эцэс хvртэл болсон явдлуудыг тоочжээ. Бvлгvvдийг жагсаавал: 1. Тэмvжиний уг гарал ба бага насны vе 2. Чингисийн идэр нас 3. Мэргэдийг сєнєєсєн ба Тэмvжиний Чингис хаан цол єргємжлєгдсєн нь 4. Жамуха ба тайчуудтай тэмцсэн нь 5. Татаарыг сєнєєсєн ба Ван хантай эвдэрсэн нь 6. Хэрэйд улсын мєхсєн нь 7. Ван хан сєнєсєн нь 8. Хvчvлvгийн зугтаасан ба Жамухын дарагдсан нь 9. Шадар хишигтэн цэргийг байгуулсан нь 10. Уйгар ба ойн иргэдийг эзэлсэн нь 11. Хятад, Тангуд, Сартаул, Багдад ба Оросыг эзэлсэн нь 12. Чингисийн нас барсан ба Єгэдэйн хаан болсон нь Эдгээр тоочсон бvлгээс vзвэл Чингсийн vеийн зєвхєн тvvх мэт боловч vнэндээ тийм биш, ардын аман vлгэрийн дээр vндэслэсэн бєгєєд тэр цагийн ардын дуу, цэцэн vг шvлэглэлийг єргєнєєр гаргажээ. Бvлэг бvрд хорь гучин шvлэг байна. Хvний яриа ба хэлvvлсэн vгс их тєлєв шvлэг байна. Энэ зохиолд эртний монголын хэлний аялгуу ба vг холбох найруулах хийгээд шvлэглэсэн ба vргэлжилсэн зохиолын жишээ бvрэн гарчээ.Нууц товчоо бол XIII зууны vед Монголын их улс мандах цагт Монгол орны дотор болсо явдлуудыг чухам vнэнээр гаргаж бичсэн учраас тvvхийн хосгvй баримт бичиг болжээ. Энэ зохиолд Монголын доор болсон явдлыг дэлгэрэнгvй гаргах бєгєєд Монголын цэрэг гадагш довтолж байлдсан тухай тєдий л дэлгэрэнгvй гарахгvй. Гэвч Монголын цэрэг баруун зvг довтолж байлдсан явдлыг тэр цагийн Иран улсын их сайд эрдэмтэн Рашид Эддиний зохиосон Монголын тvvх нєхєж єгнє. Рашид Эддин, энэ тvvхийг XIV зууны vед, монгол сайд Болод чансан ба бусад хэдэн монгол хvнтэй хамтарч, Ираны монгол хааны номын санд байсан олон монгол номыг хэрэглэж байгаад зохиосон байна. Мєн Монгол, Хятадын холбогдолтой тvvхт явдлууд Нууц товчооны дотор товч гарах боловч энэ тухай Хятадын тvvх чнар их л дэлгэрэнгvйгээр бичсэн тул нєхєгдєж ирнэ. Юань улсын мєхсєний дараа Хятадын Мин улсын vед Монголын тvvх, Юань ши гэдэг их судрыг зохиосон ба єєр олон зvйлийг Монголын тvvхийн бичиг хятад хэл дээр бий.Нууц товчоог монгол хvн, монгол нутагт зохиосон тул гадаадын тvvхч нарын зохиолоос онц ялгавартай, чухал холбогдолтой болно. Нууц товчоо гэдэг зохиолын туай Оросын эрдэмтэн Владимирцов “Монголын нийгмийн байгуулал” гэдэг номын дугаар нvvрт бичсэн нь: “Дундад зууны vед нэг ч vндэстэн, Монголын адилаар тvvхч нарын анхаарлыг татсангvй гэж хэлж болох бл бас Нууц товчооны адилаар жинхэнэ амьдралыг тодорхой дvрслэн vзvvлсэн дурсгалт бичгийг нэг ч нvvдэлчин vндэстэн vлдээсэнгvй гэдгийг тэмдэглэвэл зохино” гэжээ.Энэ зохиол бол Монголын тvvхийн хосгvй баримт болохоос гадна монгол ардын оюуны чадварыг гэрчилсэн гайхамшигт уран зрхиол мєн. Нууц товчоог XIII зууны vед зохиогдсон ганц яруу зохиол гэж vзэж болохгvй. Жишээлж хэлбэл, халцгай цєлд ганц єндєр нарс ургадаггvй, єндєр нарс их ойн дунд, єндєр нам олон нарсны зэргэлдээ урагдаг биш vv. Тэрчлэн єндєр сайхан нарс мэт сvндэрлэсэн Нууц товчоо гэдэг зохиол бол тэр урьд цагт байсан яруу сайхан олон зохиолын нэг нь мєн гэж бодож болно. Бусад олон зохиол нь яасан бэ гэж асуувал гээгдэж, цагийн урсгалд элэгдэж сvйджээ гэж хариулж болно. Манай нvvдэлчин монголчуудад юм хадгалах тохитой байшин сав байхгvй ба олон удаа дайн байлдааны хєлд орж байсан учираас ном бичгээ хялбархан vрэгдvvлдэг байжээ. Хэдийгээр монголын ард тvмний тvvхт цагийн дотор бvтээсэн уран бvтээлийн vнэт зvйлийн vлэмж хэсэг нь харамсалтайгаар vрэгдсэн боловч хуучин vеэс Нууц товчоо, Гэсэр, Жангар гэдэг гурван сайхан зохиол соёлын єв болж vлдсэн байна.Нууц товчоо ба Жангар, Гэсэр гурвыг монголын хуучин зохиолын гурван оргил гэвэл зохино. Эдгээрт монголчуудын аж амьдрал ба сэтгэл хvсэл бvрэн илрэн гарчээ. Баруун Монголд боловсорсон Жангарын тууж гэдэг арван хэдэн бvлэг, vлгэрт ардын жаргалант аж амьдралыг хvсэх санал тодорхой гарчээ. Гэсэрийн туужид дарлагч анги ноёд лам нарыг эсэргvvцэх ардын санал илэрхий vзэгдэв. Монголын Нууц товчоонд хоорондоо ямагт тэмцэлдэгч тєрлийн ба феодалын бутархай жижиг аймгудыг эсэргvцэж тєвлєн нэгдсэн улс байгуулах хvсэл тодорчээ. Тєрєл овгийн байгуулалтаас феодалын нийгэмд шилжих ба жижиг бутархай феодалын ёсноос тєвлєсєн улс олох явдал нь тvvхийн шатын талаар нэг алхам урагш дэвшсэн хэрэг мєн.Нууц товчоонд Чингисийн тєвлєсєн улсыг байгуулж, монгол vндэстнийг нэгтгэн захирсан явдлыг сайшаан магтахаас гадна Чингисийн догшин бурангуй талыг сайшаан магтахаас хам тэр цагийн олны байдлыг нvдний ємнє ил харах мэт тодорхойгоор бичсэн байна. Тэр цагийн Монгол оронд нэгдсэн улс байсангvй олон жижижг язгууртан ноёд хэсэг хэсэг аймаг, отгийг тэргvvлээд хоорондоо ямагт хямралдан тэмцэлдэнэ. Харилцан алалцах дээрэмдэлцэх явдал ерийн заншил болсон байжээ. Нууц товчооны дотор тэр цагийн Монголын байдлыг бичсэн нь: “Одтой тэнгэр орчиж Олон улс байлдаж Орондоо унтах авгvй Олзлон булаалдаж байв. Хєрст дэлхий хєрвєж Хєвчин улс хямралдаж Хєнжилдєє унтах завгvй Хєнєєлдєн тэмцэж байв” гэжээ (Нууц товчооны 254 дvгээр зvйл) Ийм эв найргvй, шуудайд хийсэн олон эвэр мэт чиг чигээрээ толгойгоо мэдэж тэмцсэн Монголын олон овог аймгийг нэгтгэж нэг улс гэр болгож бvтээсэн боломжтой явдлыг Нууц товчооны дотор магтан бичнэ. Дараа нь Чингис хаан тэргvvтэй Монголын язгууртан гадагш єнгєлзєж, зэргэлдээ суугаа тэр цагийн соёлжсон улсуудыг сvйтгэсэн хэрцгий явдлыг єгvvлжээ. Чингис хаан ба тvvний єрлєгvvдийн хэрцгий тvрэмгий байдлыг Нууц товчоонд бичсэн нь: “ширмэн тємєр магнайтай Шивээ хурц хэлтэй Ган тємєр зvрхтэй Гадас цvvцэн хошуутай Галзуу дєрвєн нохой Тvмэн амьтныг хядахаар Тємєр гинжээс мултарч Шууд барьж идэхээр Шунахай шvлсээ Савируулж айсуй. Шvvдрээр унд хийж Шvлсээр хоол хийж Салхиар унаа хийж Саадгаар нєхєр хийж явдаг Зэв, Хубилай тэргvvтэй Зэлмэ, Сvбэдэй дараатай Тэр дєрвєн ноход Тэмvvлэн хvрч ирэв” гэжээ. Энэ Нууц товчоо гэдэг зохиол бол тэр цагийн Монголын сайн саармаг хоёр талыг хэтэрхий сайшаан магтахгvй, хэтэрхий далдлан нуухгvй чухам vнэнээр нь уран сайхан хэлээр бичсэн эрхэм єв зохиол юм. Шинэ Монголын хувьсгалт соёлыг байгуулахад монгол ардын хэдэн зуун жилд туурвисан єв соёлыг эзэмшихгvй бол бvтэхгvй. Ардын єв соёлын боломжтой талыг ашиглан авч хэрэглэх нь одоогийн бидний чухал vvргийн нэг мєн. Одоо монгол ард олны урьдын бvтээсэн байгулсан гавъяа зvтгэлийг бvрэн шинжлэн vзэж, монгол ардын утга зохиолыг хєгжvvлэхийн тул шилдэг зохиолыг ашиглан хэрэглэх зорилгыг тавих vvнд, юуны ємнє Монгол ардын тvvх зохиолын дурсгалт бичиг Нууц товчоог анхааран vзнэ. Энэ зохиолын хуучин монгол vсгээр бичигдсэн эх одоо хvртэл олдоогvй. Гагцхvv хятад vсгээр монгол хэл дээр бичигдсэн эх, хятад газраас олджээ. Анх хятад vсгээр бичигдсэн буюу уйгар монгол vсгээр бичигдсэн алин болох нь тодорхойгvй. XIII зууны vед монголчууд хятад vсгийг хэрэглэж байсан мэдээ байх тул энэ зохиолыг шууд хятад vсгээр монгол хэл дээр зохиосон байж болох ба эсвэл анх уйгар монгол vсгээр бичигдээд хожим хятад vсгээр сийрvvлж бичсэн нь олдсон ба харин монгол vсгээр зохиогдсон анхны эх нь алдагдсан байж болно. Юу ч болтугай уул монгол эх мєн гэж лав баримталмаар бичих байхгvй тул хятад vсгийн эхийг гол болговол зохино.Нууц товчоотой холбогдол бvхий хоёр ном монгол хэл дээр урьд хэвлэгджээ. Нэг нь Чингисийн Цэдэг гэдэг ном, нєгєє нь Алтан товч гэдэг ном юм. Чингисийн Цэдэгийг тус Хvрээлэнгээс сvйтгэлийг гаргаж Бэйжингийн монгол хэвлэлээр 1925 онд хэвлvvлсэн ба нєгєє Алтан товчийг 1937 онд Улаанбаатар хотноо хоёр дэвтэр болгон хэвлэжээ. Чингисийн Цэдэгт Нууц товчооноос авсан бага сага зvйлvvд бий ба нєгєє Алтан товч нь бараг Нууц товчооны хуулбар билээ. Дунд ба эцсээс баахан орхигдуулжээ. Энэ Алтан товчийг урьд Судар бичгийн хvрээлэнгийн дарга байсан Жамъян гуай, хуучин Сан бэйсийн хошууны юншиебv овгийн нэг тайжаас олж иржээ. Нууц товчоо 282 зvйл болохоос энэ Алтан товчид 233 зvйл байна. Гагцхvv энэ хэвлэгдсэн Алтан товчинд vг vсгийг буруугаар ойлгож єєрчилсєн ба хуулахад тшаарсан зvйл нэлээд байна. БАс Шар тууж, Алvтан товч, Эрдэнийн эрих зэргийн нэртэй монгол тvvхvvдэд Нууц товчооноос авсан бололтой хэсэг хэсэг зvйлvvд байх боловч тэр бvрийг энд тоочихгvй. Гагцхvv vvнийг баримт болгож хянавал. Монголын хуучин тvvхч, зохиолч нарын гарт Нууц товчооны уйгур монгол vсгээр бичсэн эх байсан бололтой гэж хэлж болно.“Их Юань улсын Чингис тайзу хааны улс аймгийг авсан цэргийн товчооны он жил, сар єдрийн бидvvн хураангуйн ойлбор тэмдэглэлийн дэвтэр” гэдэг нэртэй ном 1945 онд Євєр Монголоос олдов. Тvvний дотор Монголын тvvхийн арван гурван тулгар бичгийг тэмдэглэсэн нь: 1. Тvвдээс оруулж авсан Чадагчийн эрхт цадиг 2. Чадагчийн цадиг 3. Залуусын хурим 4. Хєх судар 5. Чингисийн шастир 6. Юаны тєв их судар 7. Язгуурын тvvх 8. Алтан vрстний товч 9. Да Юаны Чин Си бичиг 10. Саган сэцний сэтгэлийн цэнгэл 11. Алтан урагтны дєт тvvх 12. Богд Чингисийн сул тууж 13. Ган му судар Yvний дотор дурдсан Хєх судар, Чингисийн шастир, Язгуурын тvvх, Алтан vрстний товч, Алтан урагтны дєт тvvх, Богд Чингисийн сул тууж зэрэг ном Нууц товчоотой холбогдолтой байж мэднэ. Нууц товчооны хятад vсгийн эх Европт мэдэгдсээр нэг зуу шахам жил болов. Оросын эрдэмтэн Кафаров, Бэйжинд суух цагт хятад хэл бичигт сайтар суралцаж, хятад олон судраас чухлы нь сонирхон vзэж судалсаар. Монголын нууц тvvх гэдгийг Манжийн Богд хааны номын сангаас нэг танил эрдэмтнэр сэмхэн авахуулан, зєвхєн хятад очруулгаас орос хэлэн дээр дам орчуулаад 1866 онд нийтэлснээс хойш олон газрын эрдэмтлний vзэх судлах замыг нээсэн ба дараа нь монгол vгийг орос vгээр сийрvvлэн бичиж монгол vг тус бvрийн дор орос орчуулгыг хятадаас авч хадаад шинжилгээний хамт нийтлэхээр завдан байтал далайн аянд vхсэн билээ. Тvvний туурвисан дэвтэр нь Зєвлєлт Улсын Шинжлэх ухааны Академийн харъяа Дорно дахиныг шинжлэх газарт бичмэл зvйлийн санд хадгалагдан байгаа бєгєєд найрдамлын дотор фото татуулж, манай Шинжлэх ухааны Хvрээлэнд ирvvлсэн нь одоогийн бидний орчуулах ажилд тулгуур болж их тус болов.Энэ Кафаров бол єєрєє хятадач болохоос биш, монголч биш тул єєрийн vvсгэн явуулж байсан орчуулга ба хятад эхийн бодитыг нь єєрийн танил залуу монголч Позднеевт єгсєн байжээ. Позднеев нь шvvмжлэлийг 1883 онд тусгаар бяцхан дэврээр зарласан нь дараа нь 1897 оны хэрд Монголын утга зохиолын тvvх гэж нэрийдэж нэг дэвтэр гаргахдаа хавсралт болгож, Нууц товчооны эхний 96 зvйлийг чулуун бараар орос монгол vсгээр бичиж нийтэлсэн байна.Бас энэ зохиолыг судлах явдалд нэг онц амжилт гарсан нь зєвлєлт улсын эрдэмтэн Козин, уул зохиолыг арван таван жил шинжлэн судалсаар 1941 онд Нууц товчооны эх ба орос хэл дээр хєрвvvлсэн орчуулгыг судлалын хамт нэг дэвтэр болгож хэвлэсэн байна.Нууц товчооны эхний гурван бvлгийг орчуулсны хойно бид, Козины хэвлvvлсэн Нууц товчооны эх орчуулга нэг дэвтрийг олж аваад уг зохиолыг орчуулахад иш баримт болгож хэрэглэв. Франц улсын нэр єндєр болсон хятадач Пелльо 1913 оноос эхлэн энэ тvvхийг шинжлэн, сонирхолтой сэдвvvдийг хэсэг хэсгээр нийтэлсээр сvvлийн vест бусад холбогдох бичгvvдтэй чацуулан vзэж гvн боловсруулан, зургаан бvлгийн орчуулгыг бvрэн эхийн хамтаар нэгэнт нийтэлсэн байна.Германы Хэниш гэдэг хятадач, мєн тvvхийг шинжилгээ vйлдэж, хэдэн зvйлийг 1931 онд нийтэлсэн ба хятадын эрдэмтэн Ей Дэ-хуйн 1908 онд хэвлvvлсэн ганцхан эхийг баримталж латин vсгээр сийрvvлэн бичиж, мєн тvvхэнд орсон vгний толийн хамтаар хэвлэн нийтэлжээ. Дундад улсад бол харин ч манай сонирхон бvхий тvvхийг их эрт бєгєєд Юань улсын мєхсєний дараа, Мин улсын Хун v хааны vед олж, 1382 онд хятад хэлэн дээр Жан Юан-зи, Маш-их хоёр орчуулсан гэж Кафаров, хятад тvvхээс иш татаж мэдээлнэ. Нууц товчоог дэлхий дахины эрдэмтэн ба ялангуяа Зєвлєлт улсын эрдэмтэн нар их хvчин гаргаж судлан шинжилж, орчуулан хэвлvvлж байгаа vvнд, манай Монгол газар олны уншихад зориул хэвлэсэн нь одоо хvртэл, vгvй. Тэрч байтугай, монгол vсгээр буулгаж бичсэн олигтой эх байхгvй. Гагцхvv байгаа нь Цэнд гvнгийн орчуулсан эх, Шинжлэх ухааны Хvрээлэнд хадгалагдаж байна. Автономитын vед гvн Цэнд, Хятадын эрдэмтэн Ей Дэ-хуйн хэвлvvлсэн эхийг баримталж монгол vсгээр сийрvvлэн бичсэн ба монгол хэл дээр орчуулсан ажээ. Цэнд гvнгийн сийрvvлэг очуулга хоёр алин ч зєвхєн сонирхон vзэгчдийн туурвил тєдий боловч одоо хэр орондоо монгол vсгээр бичсэн эх байхгvй тул тvvнийг хянаж vзээд хэвлэе гэж шийдвэрлэсэн. Гэтэл уул сийрvvлэг нь Зєвлєлт Улсын Академид бий ба нєгєє орчуулга нь бидний гарт байвч нягт бус бєгєєд маш товч байна. Нууц товчоонд хэдэн зуун шvлэг байх атал энэ оруулгад нэг чшvлэг байхгvй. Уг шvлгийн заримыг vргэлжилсэн зохиол болгосон ба ихэнхийг зvгээр орхижээ. Одоо цагт эрдэмтэн Кафаров, Хэниш, Козин нарын судлал ба сийрvvлгийгб ид гартаа барьж байгаад Цэнд гvнгийн хагас ба нягт биш орчуулгыг хэлвэлэлд сэтгэл тvвдэхгvй тул бид, монгол vсгээр сийрvvлэг ба очруулгыг хийхээр шийдсэн билээ.Нууц товчоог хуучин монгол хэлнээс одоогийн монгол хэлээр орчуулан бичихэд хэрэглэсэн бичгvvдийг тоочвол: 1. Козины хэвлvvлсэн Нууц товчооны эх ба орос хэлэнд орчуулсан дэвтэр: С.А. Козин, Сокровенное сказание, том 1. 1941. 2. Лувсанданзангийн зохиосон бичмэл Алтан товч. 3. Кафаровын хийсэн Нууц товчооны сийрvvлэг ба хадмал орчуулга (фото зураг) 4. Мєн Кафаровын, хятад хэлнээ сорос хэлэнд орчуулсан бичиг: Архимандрит Палладий (Кафаров), Старинное Монголькое сказание о Чингис хане. 5. Хэнишийн 1935-1939 онд хэвлvvлсэн Нууц товчооны сийрvvлэг ба толь. 6. Рашид Эддиний зохиосон Монголын тvvх: Березиний орос хэлэн дээр оруулсан дэвтэр. 7. Хятад хэлнээс монгол хэлэн дээр Баргын Цэнд гvнгийн орчуулсан Нууц товчооны эх бичмэл хоёр дэвэр. 8. Чингисийн цэдэг, Алтан товч, Монголын олон зvйлийн тvvх, толь бичиг. Позднеевын Нууц товчооны хагас сийрvvлэг, Алтан-Очирын Нууц Товчооны сийрvvлэг. Хэнишийн Нууц товчооны хагас орчуулга, Владимирцовын зохиосон “Монголын ниймгийн байгуулалт” зэрэг олон номыг харшуулан хэрэглэжээ. Эдгээр номыг гол баримт болгож, Нууц товчооны хялбар ойлгогдохгvй vг бvрд тайлбар зvйл, хуучин монгол хэлээр нь хуучин монгол vсгээр сийрvvлэн бичээд, дараа нь мєн сийрvvлгээ баримталж, одоогийн монгол хvнд ойлгогдохгvй болсон vг єгvvлбэрийг ойлгомжтой vг єгvvлбэрээр сольж найруулан, одоогийн монгол бичгийн хэлээр орчуулан бичив. Долоон зуун жилийн урьдах монгол хэл бол одоогийн монгол хэлнээс нэлээд єєр тул хуучин хэлээр хэвлэвэл цєєн тєдий сэхээтэн хvн vзэхээс биш, олон нийтэд ойлгогдохгvй болно. Иймийн тул сэхээтэнд зориулан нууц товчооны жинэхэн эхийг хэвлэхийн урьд монголын олон сонирхон уншигчдад танилцуулах зорилгыг тавьж утгыг алдахгvй, зохиолын хэл найруулгын онцгой шинжийг гээгдvvлэхгvйг гол болгож бичсэн энэ орчуулгыг урьдаар хэвлэв. долоон зуун жилийн урьд энэ зохиол анх зохиогдох vедээ уншигчдад аль зэрэг уран сайхан сонирхолтой байсан бол мєн одоо цагт монголын уншигчдад тэр зэрэгу ран сонирхолтой болгож vзэхийг чармайсан билээ. Орчуулагч миний бие, монгол ардын аман зохиолоор хvмvvжиж, аман зохиолыг дууриан шvлэг бичиж оролддог тул Нууц товчоог орчуулах ба ялангуяа тvvний шvлгийг орчуулахад vнэн зvрхнээс сэтгэл хєдєлж, чухам тохиромжтой сайхан vvрэг гэж оролдож гvйцэтгэв. Монгол хэлнээс монгол хэлэнд орчуулах гэдэг vгб аахан хачин санагдаж мэднэ. Гэвч бидний бvтээсэн ажил нь чухам орчуулгын чанартай байсан, Жишээлбэл, уг зохиолын 156 дугаар зvйлд єгvvлсэн нь: “Мєнхv дайсу сэтхижv оорчаг болжу ябужуу. Эдоэ ян хvрvрэ ирэжvv.Ину мэтvси чиунтур vлибэ. Яа Яусаармаму. Нидуни эчина хэдхvн гэв. Тєдvйхv мохориулба” Yvнийг орчуулбал: “Хорт сэтгэл агуулж ганцаар тэнэсээр энд юунд ирэв? Тэр мэт этгээдийг хэдийнээ тэнхлэгт чацуулж хядсан биш vv. Юунаас буцна. Нvднээс далд болго гэсэнд тvvнийг даруй алав”.Гадаадын эрдэмтний судлал тайлбар орчуулгыг гол болгосон боловч зарим зvйлийг нягтлан vзэж нэлээд vг єгvvлбэрийн тайлбар утгыг єєрсдийн vзэмжээр бичсэн билээ. Жишээлбэл: Уг эхийн 79 дvгээр зvйлд ийм vгс бий. “тэдvй атал, тайчуд-ун Тагудай-Хирилтуг тургауд-иян удуритчу, “Хоругад гоожижуу, шилvгэд шибэрижvv!” хээн ирээжvv”. Yvний дотроос Хирилтугийн хэлсэн vгийг эрдэмтэн нар янз бvрээр тайлбарлан хэлнэ. Лувсанданзангийн Алтан товчийн дотор энэ vгийг хулхад, хучичи, шилvгэн шибэрчихv шибэрчихv гэдэг vгсийг Хирилтугийн хамт ирсэн дєрвєн хvний нэр буюу Хирилтугийн ирсэн газрын нэр мэт болгосон нь даруй ташаарсан хэрэгб олно. Уг утга нь Тайчууд нар Тэмvжин ба Єэлvн эхийг хаяж нvvснээс хойш хэдэн он єнгєрч, Тэмжvин нар нэлээд тэнхэрсэн тул гэдрэг довтлохоор ирэхдээ хэлсэн vг билээ. Иймийн тулд Тэмvжин нарыг хэнхрэв гэсэн утгатай vг байх хэрэгтэй. vvнийг Цэнд гvнгийн орчуулсан нь: “Тvvнээс тайчуудын Хирилтуг нар vгvvлэлдрvvн, уул орхисон Тэмvжиний эх єхвvvд эдvгээ нисэх шувууны дэгдээхий мэт жигvvр єд єсжээ. Гєрєєсний зулзага мэт шvд, хумс ургажээ хэмээн нєхдєє авч иржээ”. Кафаровын орчуулга мєн ийм байх тул хятад орчуулга дээр лав ийм утгатай байсан бизээ.Бид, дээрх очруулгуудыг алиныг ч зєвшєєрєхгvй орхиж, єєрсдийн саналаар орчуулсан нь “Чингэж байтал, тайчуудын Таргудай-Хирилтvг шадар нєхдєє дагуулж “Хурганы vс гуужив. Тєлєгний бие тєлжив хэмээн довтлоор ирэв: “Yс”, “Бие” гэдэг vгийн нэмэлт тайлбар болгож оруулсан ба хуругад, шилvгэд гэдэг vгийг хургууд, тєлгvvд гэсэн vг гэж санана. Шилvгэ гэж одогийн зарим нутгийн ярианы хэлэнд хоёр настай хонийг хэлнэ. Бас 105 дугаар зvйл дэх Тэмvжиний Жамухад хэлvvлсэн vгийг уг эх ба Цэнд гvнгийн орчуулгыг бидний орчуулгын хамт жагсаавал: Уг эхэд байгаа нь: “Гурбан мэргэд-тэ ирэжv Єрє-бэн хєгтєрхv болдагдаа би. Єнэр нигэн тан бусуд-у бида? Єсvл-иен хэр єсvхvн? Эбvр-иен хендvvдэ эби. Хэлигэнv уруг бусуд-у бида? Хачи-иян хэр хачилахун бида?” Цэнд гvнгийн орчуулсан нь: “Эм хvvхдээ Мэргидэд булаагдсан учрыг хэлж бид улаас нэг угсааны хvн, энэ зэрэг єшєє хорыг яахин хариулах вэ?” Бидний орчуулсан нь: “Єст Мэргид ирж Єрий минь євтгєв Єврий минь хоослов. Ємєг тvшиг болох Єнєр тєрлийн та нар Єшєєг авч єгнє vv. Элэг зvрх минь Эмтэрч байна. Элгэн садан та нар Энэ єшєєг авч єг” Бид Нууц товчооны хятад vсгээс дам латин ба орос vсгээр сийрvvлсэн бичгvvдийг баримталж орчуулахдаа бас Лувсанданзангийн Алтан товч, Рашид Эддиний зохиосон Монголын тvvх зэргээс уг эхэд vгvй боловч баймаар зvйлvvдийг бага сага нєхєж оруулсан зvйл бий. Жишээ болгож Нууц товчооны 86 дугаар зvйлийг Алтан товчтой зэрэгцvvлэн vзэж бичсэнээ vзvvлэл “Гуравдугаар єдєр. (дєнгєт хvн хаа холдох билээ? А.то) “Тvvнийг манйхан нуусан биз.Євєр зуураа айлуудыг нэгжье” гэж айл бvрийг нэгжсээр Сорхон-шарынд ирж гэр тэрэг ба ирсэр (ор)-ийн дор хvртэл нэгжээд хойд унгаст тэргэнд очиж амсар дахь унгасыг таталж, Тэмvжиний хєлд хvртэл Сорхон-шар єгvvлрvvн: “Ийм халуун цагт унгасан дотор амьд хvн яахин байна? (Сэтгэлээ ханатал эр А.то) гэвэл нэгжvvлийн хvмvvс бууж одов” гэжээ.Энэ зvйлийн дотор “дєнгєт хvн хаа холдох билээ? Сэтгэлээ ханатал эр” гэдэг энэ хёр єгvvлбэр vнэхээр байвал зохимоор єгvvлбэр тул Лувсанданзангийн Алтан товчоос авч, Нууц товчооны хэдэ нєхєж оруулсан билээ. Санавал хятад vсгээр монгол хэл дээр бичигдсэн Нууц товчооны эх бол Нууц товчооны анх зохиогдосн эх биш, дам уламжлан хуулсан эх мєн биз. Лувсанданзангийн Алтан товчид бас Нууц товчооноос хуулж авсан єдий тєдий зvйл бийг дээр дурдсан билээ. Рашид Эддинд ба Нууц товчооны нэг эх байсан бололтой.Нууц товчооны хятад vсгийн эхийг эдгээр тvvх бичигvvдтэй нийлvvлэн vзэж, чухам баймаар зvйлvvдийг нєхєж орулах нь зvйтэй хэрэг гэж бид бодож, тийнхvv нэлээд vг єгvvлбэрийг нєхєж бичсэн билээ. Ингэхдэ энэмэн vг єгvvлбэр бvрийг дєрвєлжин хаалтад хийгээд дара ань ямар номоос авснаа тэмдэглэв. Номыг тэмдэглэхдээ номын нэрийг товчилж Лувсанданзангийн Алтан товчийг “А.то” гэж хураасан ба Чингисийн Цэдэгийг “Чи.цэ” гэж хурааж тэмдэглэв. Рашид Эддинийг хэвээр тэмдэглэснээс гадна орчуулагчийн нэмсэн vгийг бас дєрвєлжин хаалтад хийж, тайлбарласан vгэ эдvгрэг хаалтад хийв. Иймийн тул дєрвєлжин хаалт доторхи vгийг нэмсэн vг гэж, дvгрэг хаалт доторхыг тайлбарласан vг гэж мэдэх хэрэгтэй.Тєгсгєлд нь Нууц товчоог зохиод Монголын ийслэл байса Хєдєє арал, Долоонболдог Ауруг хэмээх гурван газрын тухай цєєн vгээр тайлбарлаж єгvvлэхийг хvсэж байна.Монголын нутаг ой, тал говь гурван бvсэд хуваагдан. Мал аж ахуйд тал хээрийн бvс vлэмжхэн рольтой байдаг. Ой модоор бvрхэгдсэн уулархаг бvсээс тал хээрийн бvс уруу шургаж орсон уулнууд бол орчин тйорны тал хээрийн нам газраас илvv чийг тунадастай байдаг учраас євс бэлчээр сайтай байдаг. Ийм хээрийн уулнууд бол тал хээр газрынє вс бэлчээрийн чухал тийм уулын нэг болно. Энэ уул дэлхийн 109-р уртраг, 47,5 єргєрєгт оршино. Энэ уул бол євс усаар маш элбэг, малын бэлчээр гойд сайн учраас хавь ойрын олон ардын их євєлжєє газар болно. Ялангуяа зуд болоход энэ уул айл малаар дvvрэг болдог. 1945 оны зудад хавь ойрын тав арван сумын ардуд энэ ууланд ирж євєлжихийг бид нvдээр vзсэн бєгєєд энэ ууланд ирсэн ардын мал бараг vхээгvй, харин цас шуурганд саатаж энэ ууланд ирж чадаагvй ардын мал vлэмжхэн турж vхсэн билээ.Хэрлэн бол Хэнтийгээс гарч баруун урагш урсаад зvvн тийш эргэсний доторхи нэг их тохойд энэ уул орших бєгєєд энэ уулын зvvн сугаар Цэнхэрийн гол (урьдын Сэнхvр горхон) урсаж урагш явсаар Хэрлэнд нийлэх Нууц товчоог зохиосон эртний Хєдєє арал гэдэг газар бол энэ Баян уул мєн бололтой юм.Нууц товчооны эцсийн 282-р зvйлд уг зохиолыг хэдийд, хаана бичсэн тухай тодорхой мэдээ байдаг. Энэ зvйлийг энд сийрvvлье: “Их хуралдаа хурж хулгана жил хуран сард Хэрлэний Хєдєє аралын Долоон болдог Шилгэнцэг хоёрын завсар ордос бууж бvхvй бичиж дуусав” гэжээ. Энэ дурдсан хулгана жил бол 1240 он мєн болохыг эрдэмтэн мэргэд нэгэнт олж тогтоосон юм. Харин Хэрлэний Хєдєє арал хаана байгааг эрдэмтэд тодорхой олж тогтоож чадаагvй байсан юм. Хэрлэний Хєдєє арал гэдэг бол чадаагvй байсан юм. Хэрлэний Хєдєє арал гэдэг бол одоогийн Баян-Улаан уул мєн болов уу гэдгэ миний саналыг тvvхч Х.Пэрлээ дэмжиж хэдэн єгvvллийг бичсэн байна.1951 онд миний бие Хэрлэний Баян-Улаан ууланд очиж хєндлєн гулд явж газар нутгийн байдалтай танилцсан билээ. Баян-Улаан бол хааш хаашаа 70-80 орчим километр ой модтой єндєр сайхан уул юм. Баян-Улааны євєрт хааш хаашаа 70-80 орчим километр єргєн тал байна. vvнийг одоо Хар тал гэж нэрлэдэг. Хэрлэн мєрний зvvн салаа Хар ус буюу Єргєн ус гэдэг гол Долоодын єврєєр зvvн урагш урсаж гучаад километр яваад Хэрлэнд нийлэх бєгєєд энэ хоёр голын хооронд єргєн арал байна. Баян-Улааны Хар талд Тосон, замагт нуур, Цагаан нуур, Хєдєє нуур зэргийн хэдэн нуур бий. 1 Х.Пэрлээ, Нууц товчоонд гардаг газар усны зарим нэрийг хайж олсон нь. Улаанбаатар 1958 х.7: Х.Пэрлээ, Монголын тvvхэн нутгийн зарим уул усыг сурвалжилсан нь , БНМАУ-ын ШУА-ийн мэдээ, № 3 1962, х. 78-82 Баян-Улааны баруун урд vзvvрт Хэрлэн рvv шургаж орсон долоон жижигхэн толгой байна. Энэ долоон толгойг одоо нутгийн ардууд Долоод гэж нэрлэж байна. Долоодыг бид Нууц товчоо бичигдсэн Хэрлэний Хєдєє аралын Долоон болдог мєн гэж бодож байна. ''Эдгээр долоон толгойн нэр нь: 1. Дєрвєлжин 2. Сvvл 3. Их улаан толгой 4. Бага улаан толгой 5. Олон овоо 6. Тахилгат 7. Гацаа'' Одоо Аварга тосон гэдэг нэрийн тухай єгvvлье. Тосон гэдэг жижиг нуур бол эртнээс одоо хvртэл ард олны рашаан болгон хэрэглэсээр ирсэн минерал давслаг нуур юм. Одоо жил бvр 8-р сарын vед Тосонд олон гэр майхан барьж хvмvvс энэ нуурт орж биеэ сувилдаг байна. Тосон нуураас зvvн урагш 5 километритйн газарт Аваргын гол гэдэг булаг баруун урагш чиглэн Тооно уулын араар урсана. Аваргын голын хєвєєн дээр Хэнтий аймгийн Дэлгэрхаан сумын тєв байна. Дэлгэрхаан сумын тєвєєс баруун урагш Аваргын рашаан гэдэг эсгэvлэн устай булаг бий. Энэ рашаан булгийн арын дэнж дээр эртний хотын туурь бий. Эдгээрийг миний бие 1951 онд явж vзээд одоогийнАварга гэдэг нэр бол XIII зууны vед байсан Монголын орд Аураг мєн гэдэг саналыг дэвшvvлсэн билээ. Аураг гэдэг vг хуучирсан учир Монголын ярианы хэлэнд гуйвуулан агуу их гэсэн утгатай “аварга” гэдэг vг болгож хувиргасан байна. Аваргын рашаан булгийн хойд дэнж дээрхи туурийг 1969 онд археолоегич Х.Пэрлээ малтаж vзээд XIII зууны vеийн хотын vлдэгдэл мєн гэж тогтоосон ба Чингисийн Ауруг ордны vлдэгдэл мєн гэж vзсэн байна 1 Тус хотод гар урлалын хvмvvс сууж байсан ба том орд, сvм зэрэг байжээ. Гар урлалын гудамжнаас ширэм хайлж байсан баримт олджээ. Мєн тэндээс 10,4 см єргєн нvхтэй тэрэгний цєн, залгацтай чулуун багана зэргийг тvvх ч Д.Майдар, Т.Майдар нар 1.Информационный бюллетень Академи Наук МНР №1 Уланбатор 1970 Олж тусгай єгvvлэл бичиж нийтэлсэн байна. Тэд нар залгацтай чулуун баганын арга техникийг онцлон сонирхож тэр цагт барилгын чадвар єндєр шатанд хvрч байсныг тэмдэглэжээ 1.Монголын Ауруг гэдэг орд нь анхандаа нvvдэллэж байгаад сvvлдээ суурьшсан бололтой. Нууц товчооны 136-р зvйлд бичсэн нь: “Чингис хааны Ауруг Харилт нуурт байлаа. Ауруг тур хоцрогсдоос Жvрхэн тавин хvний хувцсыг тонож, арван хvнийг алжээ. Жvрхэнд тийн хийгдэв гэж бидний Ауруг –тур хоцрогсод Чингис хаанд єгvvлбээс…Чингис аан Жvрхэнд морилов. Жvрхэнийг Хэрлэний Хєдєє аралын Долоон болдогт байхад довтлов” гэжээ. Yvнээс vзэхэд тэр vед Жvрхэн нар Хэрлэний Хєдєє аралын Долоон болдогт нутагтлаж байсан ба Чингисийн Ауруг орд Харилт нуур гэдэг газарт байжээ. Энэ Харилт нуур нь Рашид Эд-диний мэдээлсэн Халил нуур мєн бололтой бєгєєд Цэнхэрийн голын эх хавьд байжээ. Гэвч Чингисийн Ауруг орд нь Хэрлэний Хєдєє аралд сvvлдээ суурьшсан бололтой. 1189 оны vед Чингис хаан Жамухаас салаад Санхvр горхины (Цэнхэрийн голын) Хар зvрхэний Хєх нуурт нvvж ирсэн тухай Нууц товчооны 122-р зvйлд бичсэн ба Хар зvрх гэдэг уул одоо ч мєн нэрээ хадгалсаар байгаа юм. Энд бичсэнээс vэзхэд Чингисийг Цэнхэрийн голын Хар зvрх гэдэг уулны хавьд хаан єргємжилсєн юм шиг болж байна. Гэвч Нууц товчооноос бусад тvvхнvvдэд Чингисийг Хар зvрхэнд биш, тvvний урд залгаа болох Хэрлэний Хєдєє аралд хаан єргємжилсєн гэж байдаг. Жишээ нь: Саган сэцэний “Эрдэний товчид” єгvvлсэн нь: “Тэмvжин хаан хєвгvvн хорин найман насандаа шарагчин тахиа жил (1189) Хэрлэн мєрний Хєдєє аралд хаан оронд суусан” гэжээ. Галдан туслагчийн “Эрдэнийн эрих” хэмээх тvvхэнд Чингис хааныг Хэрлэн мєрний Хєдєє аралд хаан суусан гэж бичсэн байна.XIII зууны vед Хархорумаас гадна Чингис хааны гурван орд байсан бєгєєд тvvнийг тусгай ноёд харгалзан захирч байсан байна. Эдгээрийн нэг нь Японы тvvхч Янай Ватари-ийн магадалсан ёсоор Хэрлэн голд цутгадаг Цэнхэрийн голын ойр 1 Д.Майдар, Т.Майдар, Камееная колонна из Аваргын балгас. Монголын эртний тvvх-соёлын зарим асуудал. Улаанбаатар 1972, х.151-156 Долоон болдог, Шилгинцэцэг хоёрын хооронд байжээ 1 Энэ ордыг “Богд баатар биеэр дайлсэн тэмдэглэл” гэдэг зохиолд “Чингис хааны их орд” гэж нэрлэсэн байан. Эдгээр дєрвєн ордыг Хубилай хааны хvv Номгон зэрэг ихэс ноёд захирч байснаас vзэхэд нvvдэллэн явах хэдэн гэр байгаагvй, нэлээд тохитой байран суурин том хот сууринб айсан гэж vзэж болно. Чингис хааны Ауруг орд нь Хэрлэн голын хавиар анхандаа нvvж байгаад сvvлд Хэрлэнгийн Хєдєє аралд суурьшсан бололтой. Тэр Ауруг орнды vлдэгдэл нь одоогийн Баян-Улааны Хар талд Аварга Тосонгоос урагш 10 километрийн газарт байгаа хотын туурь мєн гэж би бодож байна.Урьдын Ауруг гэдэг vг сунжраад одоо Аварга болжээ. Гэж бас таамаглаж байан. Ауруг гэдэг нэр угтаа аварга их, агуу их гэсэн vг биш юм. Ауруг гэдэг vгийн vндэс нь одоо монгол хэлэнд байгаа агуурс, уурхай (агуурхай), агуурлах, агулга гэдэг vгстэй нэг гаралтай. Ауруг гэдэг vгугтаа аливаа юмыг агуулах амбаар склад гэсэн утгатай vг бололтой XIII зууны vед хааны ордны дэргэд аливаа хvнс тэжээл, эд барааг агуулах амбаар байшин байдаг учраас хааны орд тєв газраа Ауруг гэж нэрлэсэн бололтой. Баруун Монголд уурх гэж зоорийн нэр байна 2.Хэрлэний Хєдєє арал нь одоогийн Баян-Улаан уул мєн, Хєдєє аралын Долоон болдог нь одоогийн Долоод мєн. Хэрлэний Ауруг нь одоогийн Аварга мєн гэдэг гурван саналыг бид дэвшvvлж байна. Ц.Дамдинсvрэн 1 Янай Ватари, Юань улсын хишигтэн ба ордны судлал 2Энэ зохиолыг Хятадын хёор Чэн овогт орчуулж 1933 онд Шанхайд хэвлvvлжээ. Хятад орчуулгын 59-121-р хуудсанд ордны тухай бичжээ. Энэ мэдээг Х.Пэрлээгийн єгvvллээс дам авлаа. 2А.М. Позднеев, Калмыко-русский словарь СПб, 1911, стр 46 [[Category:Соёл]] Их Монгол Улс 1283 8921 2006-08-21T12:21:40Z Bambuush 171 == 1206 он == Монгол үндэстэн, угсаатны түүхэнд баларшгүй мөрөө үлдээсэн их үйл явдал байлаа. Аливаа үндэстний туулж өнгөрүүлсэн түүх бол уг үндэстний оюун санаанд хоногшин, уг ард түмний оюун санаанд ахин дурсан санагдах үлгэр, тууль утга зохиол, соёлын бүтээлийн хэлбэрээр өвлөгдөн үлдэж уг үндэстний "үндэсний дуртгал" гээч цогц ойлголтыг бүрдүүлдэг байна. [[Image:Mongol Empire at 1227.jpg|thumb|right|370px|Их Монгол улс 1227 он]] Үндэстэн угсаатан бол хүний аймгийн нэгэн төрөл болохоор, биологийн хувьд өөрийн гэсэн өвөрмөц шинж бүхий угсаатны тогтвортой нэгдэл бөгөөд энэ нь уг үндэстний оршин тогтнохын суурь нөхцөл болох нь ойлгомжтой. Гэвч уг үндэстэн, угсаатан хэмээх нэгдэл, хамтран нэгдэж бүтээсэн их үйл хэрэг, уг үйл явдалтай холбогдох нэгдмэл дуртгал үгүй бол үндэстнийг бүрдүүлж эс чадмой. Тиймээс үндэстэн оршин тогтнох зайлшгүй, суурь нөхцөл бол үндэстний удмын сан, үндэстний нэгдмэл дуртгал, оршин амьдрах орон зай буюу уугуул газар нутаг болой. Үндэстэн угсаатан хэдийд нэгдэн нягтарч, нэгдмэл улс үндэстнийг байгуулдаг вэ ? гэвэл уг үндэстэн угсаатны өмнө сөнөн мөхөх аюул осол, хүнд бэрх нөхцөл байдал тулгарсан үед нэгдэн нягтрах түүхэн бодит шаардлагаас урган гардаг байна. == Өмнөх түүхэн нөхцөл == [[Image:Kino.jpg|thumb|left|300px|Чингис хаан киноны зураг]] [[Монголын нууц товчоо|Монголын нууц товчоонд]] яруу тодорхой дүрслэн бичсэнээр : "Одтой тэнгэр орчиж Олон аймаг тэмцэн Орондоо унтах завгүй Олзлолдон байлдаж байв Хөх тэнгэр орчиж Хөвчин улс тэмцэж Хөнжилдөө унтах завгүй Хөнөөлдөн тэмцэж байв" гэжээ. Ийнхүү монгол угсаатан дотооддоо эв найргүй, цаг ямагт эвдрэлцэн амар заяа үзэхгүйн зэрэгцээ гадаадын дайсан цаг ямагт дарамтлан, дотоод хэрэгт нь эрээ цээргүй хутгалдан оролцож, зарим монгол аймгуудыг өөрийн гар хөл болгон ашиглаж, бусад монголчуудын эсрэг турхирч байв. Тухайлбал монгол угсаатны зүүн их хөрш болох манж тyнгyс угсааны зүрчид нар тэр үед хүчирхэгжин ЗҮРЧИДИЙН АЛТАН УЛС-ыг байгуулаад зүүн хойд хятадыг эзлэн аваад монгол угсаатны эсрэг түрэмгий дээрэнгүй бодлого явуулж байв. Тэд Хөлөн, Буйр нуурын завсар оршиж байсан дорнот монголын [[Татар]] аймгийг дарамталж эрхшэлдээ оруулаад нэгэн угсааны Хамаг Монгол аймгийн эсрэг байнга турхирдаг байлаа. Татар нар зүрчидүүдийн турхиралтаар Хамаг Монголын Амбагай хан, Охинбархаг нарыг гэнэдүүлэн барьж Алтан улсад тушаан цаазлуулжээ. Үүнээс үүдэн Хамаг Монгол Татар нарын хооронд цусан өшөө буй болж байнгын дайн байлдааны байдалтай болов. Тэр үед [[Хамаг Монгол]] аймгийг зонхилон удирдаж байсан Есүхэй баатар Татараас өвгөдийн алагдсан өшөөг авахыг хэд хэдэн удаа оролдсон ч өшөөгөө гүйцэд авч чадсангүй байгаад хүүгээ хадмынд нь хүргээд буцах замдаа өөрөө татарт хорлогдож нас барав. Есүхэйг нас бармагц түүний мэдэлд байсан тайчуудын Таргутай Хирилтуг толгойлон албатыг нь хаман авч бэлбэсэн гэргий, өнчин хүүхдүүдийг нь бууцан дээр орхин нүүн оджээ. Ийнхүү буурин дээрээ ганц гэрээрээ үлдсэн Есүхэйн хатан Өүлэн өнчин хүүхдүүдээ өөрийн гараар хүмүүжүүлэн өсгөж хүний зэрэгтэй болгосныг Монголын нууц товчоонд : "Оюунтай төрсөн Өүлэн эх Оёдолт дээлийг огшоон өмсөж Оготор хормойг шуун бүсэлж Онон мөрнийг өгсөн уруудаж Олирс мойлыг түүж явж Өчүүхэн хөвгүүдээ тэжээж Өдөр шөнийг аргацаан өнгөрүүлэв. Хатан төрсөн үжин эх Хамжаартай дээлийг огшоон өмсөж Хайлаасан шор барин явж Халдун уулыг өгсөн уруудан Хавийн мангирыг малтан түүж Хаад хөвүүдээ хайрлан тэжээж Ханатал цадтал идүүлж өсгөв" гэжээ. Ийнхүү алдарт Өүлэн эхийн элбэрэл, ухаант Алунгуа эхийн эвийн сургаалаар хүмүүжин өссөн Тэмүүжин хөвүүн, түүний дүү нар эрэмгий зоригтой баатар эрс, жинхэнэ монгол язгууртан, үндэс угсаандаа үнэнч төрийн их зүтгэлтнүүд болон өсчээ. Тэмүүжин арван хэдхэн насандаа тэмцэлд орж 45 нас хүртлээ 30-аад жил тэмцэж, монгол үндэстнээ нэгтгэн, ИХ МОНГОЛ улсаа байгуулж чадсан юм. Ийнхүү [[Тэмүүжин]] Чингис хаан монгол угсаатны өнө мөнхийн хүсэл эрмэлзэл болох өөрийгөө хамгаалж, өөрийгөө хөгжүүлэн авч явах чадвартай, нэгдмэл хүчирхэг улс гүрэн байгуулж "харшилдах дайсангй, харгалдах атаатангүй, дайн дажингүй, дарлал зовлонгүй, хөл хөсөр амар жаргалыг олох" гэсэн, үндэстэн угсаатныхаа язгуур зориг санааг амьдралд бодитойгоор хэрэгжүүлэн гүйцэлдүүлж чадсан юм. Энэ үе бол зөвхөн монгол үндэстний хувьд ч биш, бас хүн төрөлхтөний түүхэнд ч хамгийн гэгээн гэрэлтэй, аз жаргалтай алтан үе байлаа. Ийнхүү монгол үндэстэн угсаатны оюун санаа, ой дуртгалд баларшгүй ул мөрөө үлдээсэн НАРМАЙ ИХ МОНГОЛ УЛС байгуулж асан түүхэн их үеийн арилшгүй дуртгал болон үлдэж, Чингис хааны НАРМАЙ ИХ МОНГОЛЫН үзэл санаа бол монголчуудын хувьд үеийн үед мөнх хөх тэнгэрийн зарлиг, үндэстний язгуур зориг санааны төвлөрсөн илэрхийлэл юм. Монгол үндэстнээ нэгтгэсний дараа их Чингис хаан Монгол улс, төрийнхөө аюулгүй байдалд үргэлж санаа зовон хойч үедээ аюулыг алмайран мартаж улс гэрээ аюул осолд учруулахгүй байхыг сануулан захисан олон үг, сургаал байдаг. Их Чингис хаан : "Алтан биеэ амасу (Амраая) хэмээвээс Аху төр минь алдаруузай Бүтэн биеэ амасу хэмээвээс Бүрэн улс минь самтаруузай Алтан бие минь алжааваас алжаатугай Аху төр мину бүү алдартугай Бүтэн бие мину зовбоос зовтугай Бүрэн улс мину бүү самтартугай" хэмээн захижээ. [[Category:Түүх]] Энэ 7 хоногийн өгүүллэгүүд... 1284 5083 2005-06-03T11:40:56Z 62.179.25.237 == [[Сэтгэлгээ]] == '''Хvмvvс дєрвєн янз байх аж'''. Нэгд, Мэддэг, мэддэгийгээ мэддэг хvн. Тvvнийг цэцэн хvн гэх бєгєєд тvvнээс суралцах хэрэгтэй. Хоёрт, Мэддэг, мэддэгийгээ мэддэггvй хvн. Тvvнийг хэнэггvй хvн гэх бєгєєд тvvнийг сэргээх хэрэгтэй. Гуравт, Мэддэггvй, мэддэггvйгээ мэддэг хvн. Тvvнийг юм сурах хvн гээд тvvнд юм зааж єгєх хэрэгтэй. Дєрєвт, Мэддэггvй, мэддэггvйгээ мэддэггvй хvн. Тvvнийг "илжиг"гэх бєгєєдхєєн явуулбаас зохино. (Аравын цэцэн vг) Сэтгэлгээгээ ухамсарлахуй Хvн амьтнаас юугаараа ялгагддаг вэ гэж асуувал бvгд л "сэтгэдгээрээ" хэмээн хариулах биз. Vгvй дээ, сэтгэдгээрээ биш, "сэтгэж байгаагаа ухамсарладгаараа" гэж хэлбэл хамгийн зєв хариулт болох юм. Сэтгэдгийн хувьд шизофренитэй хvн ч хурц сэтгэдэг. Харамсалтай нь хурц сэтгэж байна гэдгээ ухамсарладаггvй. [[Компьютер]] маш нарийн "оюуны" vйлдэл хийнэ, мєн тvvнийгээ ухамсарлахгvй. Амьтан ч гэсэн багахан хэмжээнд сэтгэнэ, мєн л муухан сэтгэж байгаагаа ухамсарлахгvй. Аль аль нь хvн биш учраас тэр. Тэгвэл эрvvл хvн муу сэтгэсэн ч муу сэтгэж байна гэдгээ ухамсарладаг. '''Мэдлэг сэтгэх чадварт нєлєєлєх vv?''' Нобелийн шагналт эрдэмтэн Хайк "Боолчлогдох зам" номондоо "шинжлэх ухааны хvмvvст их байдаг оюун ухааны нугаршгvй чанарын" тухай дурьдсан байдаг. Тэгэхээр зарим мэдлэг оюун ухаанд эсрэг нєлєє vзvvлж тvvнийг "нугаршгvй чанартай" йппгппог байна Vнэхээо хийгvй, хатуу логикти, худал зvйл оруулбал цаашаа явах аргагvй болдог шинжлэх ухаан, оюуны тоглоомын тєрлvуд байна. Миний мэдэхээс [[философи]], [[математик]], [[шатар]] гэх мэт зvйлст ийм шинж их бий. Энд худал алхам бvр нь мухардалд оруулдаг, хожигдолд хvргэдэг болохоор зєв сэтгэж байж л vнэн, амжилт хоёрыг авчирна. Философийн хувьд бол сайн номыг vнэхээр ойлгож унших аваас ийм сэтгэлгээний да-далтай болдог. Гэхдээ философио сайн ойлгоогvй хvн философийн номыг цээжлэх маягаар уншвал ийм сэтгэлгээ суухгvй л дээ. Тэгэхээр дээр дурьдсан шинжлэх ухаан, тоглоомын уг чанар нь хvний сэтгэлгээг бvтээлч (creative), шvvмжлэлтэй (сritical), єєрийгєє хянадаг (reflectife) болгодог. Гэтэл [[vнэн]]ий шалгуур нь тодорхойгvй, худал зvйлийг тодорхой хугацаанд єєртєє агуулах боломж олгодог ухаанууд ч байдаг. [[Нийгэм]], хvмvvнлэгийн ухаануудад ийм "хийдэл" нэлээд их байх бєгєєд энэ замаар явсан хvмvvс (мэдээж бvгд биш л дээ) оюун ухаандаа гэхээс илvv хvсэл зоригтоо хєтлєгддєг дадал зуршилтай болох нь олонтаа. Ажиглаад байхад, єєрийгєє юм мэдэж байна хэмээн боддог хvн ихэвчлэн юмыг цээжилж, тогтоон, мартаагvй байвал л єєрийгєє мэдэж байна гэж боддог. Энд каузаль (vvнийг шалтгаант холбоогоор нь сэтгэх гэж орчуулж болно) сэтгэлгээтэй охин, тогтоох ой дээрээ тулгуурладаг ээж хоёрын яриаг та бvхэнд сонирхуулъя л даа. Охин асууж байна: "Нийгмийг гэж бичихэд яагаад г,м хоёрын дундах э vсэг алга болчихдог юм бэ?". Ээж нь гээгдэх эгшигийн хоёрдугаар дvрэм гэгчээ хэлж байна (тэр ээж УБИС-ийн монгол хэлний ангийг онц дvнтэй тєгссєн нэгэн юмсанж). Охин ойлгосонгvй дахиад асуулаа. Ээж уцаарлаж байнаа: Хэлээд байхад чинь яасан ойлгодоггvй юм бэ гэж. Vнэндээ тэнд ойлгоод байх юм алга: Тогтоогоод, цээжлэх асуудал байна. Гэтэл охин шалтгаант холбоогоор сэтгэж сурч эхэлж байгаа учир "яагаад тиим дvрэм гарсан юм бол, "э"-г нь гээхгvй бичихэд болохгvй юм юу байна, бид ойлгодгоороо л ойлгоно шvv дээ, "э" байхад ямар утга илэрхийлж байна, "э" нь гээгдсэн vед ямар утга илэрхийлж байна" гэхчилэн олон асуулт шаардаж байгаа учраас асуусан хэрэг. Охины хувьд хэл болон тvvний дvрэм бол конвенциаль (хvмvvс зохиогоод тохирчихсон) тэмдэг, тvvнд каузаль зvил байдаггvй гэдэг нь ойлгомжгvй зvйл. Тиим ч учраас тэр асуултыг тавих нь яах аргагvй зєв байсан. Харин ээж цээжилсэн зvйлээ хэлснээр шалтгааныг нь хэлчихлээ гэж андуураад байна. Шалтгаант холбоогоор сэтгэдэг хvн, цээжилдэг хvн хоёр бие биенээ ойлгоход хэцvv л дээ. '''Эргэлзэж гайхах vзэгдэл мэдлэгээс гардаг юм уу аль эсвэл vл мэдэхээс гардаг юм уу?''' Шалтгаант холбоогоор сэтгэж сурах нь vнэхээр сайн дадал мєн. Ийм хvн юмыг хоосон цээжилнэ гэж байхгvй бєгєєд "яагаад" гэсэн асуултаа байнга тавьж тvvндээ тохирох хариулт авч байж л уг зvйлд итгэнэ. Тэр хvн "танай авдранд нэг шар єнгєтэй эд байгаа учраас хvvхэд чинь євдєєд байна" гэсэн айлдалд хэзээ ч шууд итгэхгvй. Итгэх, мэдэх гэдэг нь оюуны эрс єєр vзэгдлvvд. Шашин "чи эхлээд Бурханд итгэ, итгэсэн цагт тvvнийг мэдэх болно" гэдэг бол шинжлэх ухаан "чи эхлээд мэд, мэдсэн юмандаа итгэ" хэмээн оюуны эрс єєр хvмvvжил олгох хандлагатай байдаг. Эргэлзэж гайхах гэсэн энэ vзэгдэл vл мэдэхээс гардаг гэж хvмvvс боддог. Гэтэл энэ vзэгдэл мэдлэгээс гардаг аж. Хvн єєрийн мэдлэгт тохирохгvй, мэдлэгээс нь хальсан юмс vзэгдэлд эргэлзэж гайхдаг бєгєєд энэ эргэлзээгээ тайлснаар шинэ мэдлэгтэй болдог. Абеляр энэ утгаар нь "эргэлзээ бол танин мэдэхvйн vндэс" гэсэн. Их сургуулийн профессоруудын онолын семинарт гудамжнаас нэг хvн авчраад суулгасан чинь тэр хvн тэнд яригдаж буй зvйлийн агуулгад эргэлзэж гайхаад байвал сонин юм болно биз дээ (тохиолдлоор л тухайн салбарын маш том эрдэмтэн таараагvй бол). Юу ч мэдэхгvй хvн юунд ч эргэлзэж гайхдаггvй. Тиим хvн бороо, цас яагаад ордог, тэнгэр яагаад улайдаг, яагаад урт богино єдєр байдаг гээд єдєр тутам єєрт нь тохиолддог зvйлийн учрыг vл мэдэх атлаа гайхна эргэлзэнэ гэж байхгvй. Угаасаа тиим байх ёстой юм шиг бодно. Тиим учраас тэр хvнээс юмны учир шалтгааныг олох гэсэн асуулт хэзээ ч гардаггvй. Зєв сэтгэж сураагvй ийм хvн юмсын мєн чанартай харьцаж сураагvй байдаг тул єнгєний зvйлд их анхаарал тавьдаг. Хамгийн сайхан хувцас, хамгийн vнэтэй машин, хамгийн тансаг хоол унд гээд л. Аристотелийн хэлснээр, тэд амьдрахын тулд иддэггvй, идэхийн тулд амьдарч байдаг. Тэдний толгойд хувцас бол хувцас шvv дээ, хvн ямар ч гоё хувцас ємслєє гээд байгаагаасаа илvv сэтгэнэ, байгаагаасаа илvv сайн хvн болчихно гэж байхгvй гэсэн бодол хэзээ ч орж ирдэггvй. Сонин бєгєєд инээдтэй хvн та бидний дунд их байдаг. Юмны учрыг олохгvй явж явчихаад тvvнийх нь учрыг тайлбарлаад єгчихєєр хэзээний мэдэж байсан юм шиг "тэгээд яагаав, vvнийг тайлбарлаад байхдаа яах вэ дээ" гэсэн байдал гаргана. Иймэрхvv хvнд оюун ухааны хєдєлмєрийг хvндэтгэнэ, ухаантай зvйлд баярлана гэсэн ойлголт байхгvй. Мэдэхгvйгээ мэдэхгvй байгаа учраас тэр л дээ. Ер бусын ажигч, гярхай, нямбай оюун ухаан хамгийн энгийн зvйлд ч хvний олж хараагvй єч тєчнєєн нарийн утга байгааг олж хардаг. Ийм хvн хэзээ ч "тиим ш дээ, тэгээд яагаав" гэж хэлдэггvй. Оюун ухааны зєв хvмvvжилтэй тиймэрхvv хvнд "миний энэ бодол зєв vv, эндээс ийм дvгнэлт гарах нь баараггvи байгаа даа" гэсэн бодол байнга байдаг. '''Сайхан ярьдаг хvн бvр сайн сэтгэдэг гэж vv?''' Гоё, уран сайхан ярьж байгаа хvнийг сонсоод "ямар ухаантай хvн бэ?" хэмээн шvvрс алдагчдыг мєн ч олон харлаа. Хvнийг ярьж байгаа шигээ сэтгэдэг хэмээн ойлгож огт болохгvй. Vг, сэтгэлгээ хоёр адил зvйлс биш. Тиим учраас хvмvvсийг vгний тvвшинд хийгээд ойлголтын тvвшинд харилцдаг хэмээн хоёр хувааж болно. Ухаалаг хvмvvс ихэвчлэн ойлголтын тvвшинд харилцах бєгєєд тэдэнд бодол санаагаа тэр бvр vгээр илэрхийлэх шаардлага гардаггvй байна. XIX зууны Германы сэтгэгч Дюринг vгээр илэрч буй сэтгэлгээг хамгийн бvдvvлэг сэтгэлгээ гэсэн. Энэ нь хvн сэтгэлгээнийхээ бvдvvлэгдvv хэсгийг vгээр илэрхийлээд хамгийн нарийн хэсгийг илэрхийлж чадахгvй vлдээдэг гэсэн vг л дээ. Vнэхээр гvнзгий сэтгэсэн зvйлийг vгээр илэрхийлэхэд хэцvv байдаг. Ямар сайндаа л Хадамэр философийг "vгний эрэлд хатаж шаналсан оюун ухаан" гэж байх аэ дээ. Гэтэл амьдрал дээр ямагт vгээр жонглёрдож байдаг хvмvус ч байх юм. Бодож сэтгэснээ байтугай ойлгоогvй зvйлээ хvртэл уран сайхан хэлчих жишээтэй. Тэд "vг сэтгэлгээг алж байдаг" гэсэн vгийг сонссон болов уу! Ухаантай хуний урт удаан хугацааны турш бодож, ширгээж байж хэлсэн vгийг нєгєє уран илтгэгч маань єдєр тутмын яриандаа зуунтаа хэрэглэж, тэр vгийн vнэ цэнэ, ханшийг аль хэдийнээ бууруулсан байдаг. '''Манай "Их сэтгэгчид"'''Одоо манай улсад нэг их ухаантай, сэтгэгч, гvн ухаантан болж харагдах гэдэг моод дэлгэрээ юv дээ гэсэн бодол тєрдєг. Сvрхий бодолд дарагдсан, сэтгэгч дvр тєрх хаа сайгvй тааралдах болж. Тэдэнтэй ярьж хєєрєєд, юмс vзэгдэлд хандаж буй хандлагыг нь аваад vзэхэд шальж гавихгvй хvмvvс байх юм. Энэ хvмvvс єєрийгєє бусдаас ухаантай, их сэтгэгч гээд бодчихсон учраас хvний vгийг анхааралтай сонсох чадвар суугаагуй, ном уншдаггvй, тиим ч учраас сэтгэлгээ нь хєгжих чадваргvй болсон байдаг. Тэд яаж ийж байгаад хаанаас ч юм доктор, [[профессор]], академич цол, зэрэг олоод зvvчихсэн байх юм гээч. Насаараа эрдмийн мєр хєєсєн гэх авч єєрийнх нь тєрєлх "материал" сайнгvй, дээр нь хичээллэсэн ухаан нь тиим нухацтай байгаагvйн улмаас "сэтгэлгээ нь рефлектив чанартай" болж, зєв сэтгэж сураагvй ийм хvмvvстэй тодорхой сэдвээр маргахад их хvнд байдаг. Хvний ярианы логикт орж єгнє гэж байхгvй, юмсын утгыг єєрийнхєє ядруухан сэтгэмжийн хэр хэмжээнд ойлгох бєгєєд буруу тийш авч давхих, хадуурах, асуудлыг ойлгохгvй байгаагаа vл мэдэх зэрэг нь олонтаа. Тэдний хувьд маргаанд ялагдаагvй мэт сэтгэгдлийг гурав дахь этгээдэд тєрvvлэх нь гол зvйл байдаг. Заримдаа бvр цагаандаа гарсан муйхар нєхдvvд ч тааралдана гээч. Санаанаасаа тууж туучихаад хvмvvс хvлээн авахгvй болохоор "миний бvтээлийг одоохондоо та нар ойлгохгvй, ирээдvйд л ойлгоно" гэж авахыг нь яана. Тэдний хувьд "танин мэдэхvйн маргаанд ялагдсан тал хожоотой гардаг" гэсэн хэлц vг огтын ойлгомжгvй илэрхийлэл. Оюун ухаандаа биш голдуу хvсэл сэтгэлдээ захи рагдсаар иреэн иим хvмvvсийг хуурахад маш амархан. Vнэнийг биш харин хvсч байгаа зvйлийг нь хэлэхэд л vнэмшчихдэг. "Хvн анх Монголд vvссэн, Чингис бол дэлхийн хамгийн суут хvн, Нууц товчоо" сэтгэлгээний гайхамшиг, Монолын тvvх, соёл дэлхийд хосгvй, Монгол хvний сэтгэх чадвар дэлхийд гайхагддаг" гэх мэт сэдэв бол тэдний хамгийн дуртай сонсож, ярьдаг зvйл (тэдний ядмаг оюун ухааны хувьд эдгээр нь сэтгэлгээний гайхамшиг байх л даа). Тэвчихийн аргагvй ийм гайхлыг тодорхойлж нэгэн найз маань "зvvн хойш харсан нvхэнд нар хэзээ ч тусахгvй" хэмээн гайхалтай зєв бєгєєд хоржоонтой хэлж билээ. Зєв сэтгэгч хvн маргалдагч талд vнэн буйг ойлгосон vедээ "бууж єгєхєєс" ичнэ гэж байдаггvй. Харин маргах vедээ мэдээгvй зvйлээ мэдэж авч "маргаанаас хожоотой" гарсандаа сэтгэл хангалуун vлдэнэ. Тэр хvн єрсєлдєгчийнхєє сэтгэлгээний уран сайхныг бахархаж байгаагаа ч нуудаггvй. Манай "их сэтгэгчид" ном бичих дуртай гэж жигтэйхэн. Одоо бур ч амар болж, ямар хяналт, шалгалт гэж байх биш, мєнгєє л хайрлахгvй бол хэчнээн муу ном байлаа ч vзсэн хvн авахаас єєр аргагvй єнгє будаг, хавтастайгаар хэвлvvлж болдог юм чинь. Тааз ширтэж байгаад санаанаасаа зохиочихеон ийм номоо шинжлэх ухаанч дvртэй харагдуулахын тулд хаа нэг схем, томьёо, зураг хєрєг хавчуулна. Тэгээд нэг vнэн, хоёр худлаар дvvреэн ийм номнуудаа оюутнууддаа "шахчихна", амар шvv дээ. Одоо гарч байгаа номнуудыг гурван тєрєл болгон хуваан vзэж болох юм шиг. Нэгд, ерєєсєє фантаз номнууд. Шинжлэх ухаан, танин мэдэхvйн ямар ч ач холбогдолгvй, санаанаасаа зохиогоод биччихсэн номнууд. Ийм номыг худалдан авч буй хvн цаг, мєнгє хоёроо л vрдэг. Хоёрт, мэдээлэл дээр тулгуурласан ном. Элдэв ном, сонин сэтгvvл, интернэт, хvнээс сонссон зvйл дээрээ тулгуурлан бичсэн ном. Сэтгэлгээний хувьд нэг их ач холбогдол байхгvй л дээ. Гэхдээ энэ тєрлийн ном байлаа гээд илvvдэхгvй, байхгvй гээд vгvйлэгддэггvй. Гуравт, танин мэдэхvй, мэдлэг, сэтгэлгээ шингээсэн ном Категорилог, логиктой, оюунлаг номнууд. Ийм ном, тексттэй харьцаад сурсан хvнд л бvтээлч, шvvмжлэлт, єєрийгєє хянадаг сэтгэлгээ их суусан байдаг. Ийм сэтгэлгээтэй хун "би мєнхийн хєдєлгvvрийг нээчихлээ, Фермагиин теоремииг батлачихлаа" гээд гvйгээд байдаггvй. '''[[Улс тєр]]д сэтгэлгээ илрэх нь'''Муйхардуу сэтгэлгээтэй хvн арайхийж ойлгосон "хагас vнэнээсээ" хагацах нэн дургvй байдаг. Тэд сэтгэлгээнийхээ эрэмдэг байдлыг ихэвчлэн "vнэнч, тууштай чанар" гэсэн vгээр тайлбарлана. "Би насаараа эгнээнд нь явсан намдаа vнэнч байна" гэдэг тэнэгдvv дvгнэлтийг та зєндєє л сонсоо байлгvй. Гэтэл улс тєрийн хувьд ч, танин мэдэхvйн хувьд ч алхам тутамдаа шинэ vнэнийг нээж байвал тvvнийгээ дагаад байр сууриа байнга єєрчилж болно. Vvнийг л харин сэтгэлгээндээ vнэнч байх гэдэг юм. Боол хvн гэдэг ерєєсєє сэтгэлгээгээрээ боол байдаг. Эзэн маань ер бишийн ухаантай, би тvvний хажууд юу ч биш, тэгэхээр угаасаа ийм байх ёстой гэсэн бодол боол хvний vндсэн шинж мєн. Тэгвэл би боолын байдалд байна гэдгээ ухамсарласан боолын бие махбодь торны цаана байвч оюун санаагаараа боол байхаа хэдийнээ больсон байдаг. Сэтгэх эрх чєлєє, либерализм хоёр салшгvй холбоотой. Зєв, эрvvл сэтгэдэг хvн коммунизм, фашизм хоёрт татагдана гэж бараг л байхгvй дээ. Энэ хоёрын агуулга, чин эрмэлзлэлд эрvvл ухааны наад захын шvvмжлэлийг давж гарах vндэслэл байдаггvй тул ухаалаг хvн коммунизм, фашизм хоёроос ямагт зайлехийсээр иреэн байдаг. Коммунизм, фашизм хоёр нь гипноздуулж ховедуулаад мансуурчихсан оюун ухаан юм. Суртал ухуулга, "тархи угаах" vйл ажиллагаанд орсоор байгаад нийгэмчлэгдсэн сэтгэлгээ, эрvvл ухаанаа алдаж, согтуурсан олон тvмний ийм хийрхvу тєлєв байдлыг "рационализмын эсрэг гарсан бослого" гэж нэрлэх нь ч бий. Сэтгэх эрх чєлєє нь хар аяндаа тэгш эрхтэй зєрчилддєг. Учир нь нэгэнт сэтгэх эрх чєлєє байгаа юм бол хvмvvсийн амьжиргаа, аж тєрєл янз бvр байж таарна. Ухаантай, ухаангvй хоёрыг хvчээр адил байлгах гэж оролдох шиг шударга бус зvйл хаа ч байхгvй. Гэхдээ улс тєр дэх сэтгэлгээ эрvvл байхад тєрєлх "материал" (ухаан) гэж юм их нєлєєлнє л дєє. Энэ нь тусдаа судалгаа шаардах нэлээд євєрмєц сэдэв тул энэ хэр орхизнохоос єєр арга олдсонгvй. '''Философийн ухааны [[доктор]] Б.БАТЧУЛУУН''' Сэтгэлгээ 1285 5745 2005-07-07T19:30:23Z Kwant 41 [[Image:Setgelgee1.jpg]] == [[Хvмvvс]] дөрвөн янз байх аж. == Нэгд, Мэддэг, мэддэгийгээ мэддэг хvн. Тvvнийг цэцэн хvн гэх бөгөөд тvvнээс суралцах хэрэгтэй. Хоёрт, Мэддэг, мэддэгийгээ мэддэггvй хvн. Тvvнийг хэнэггvй хvн гэх бөгөөд тvvнийг сэргээх хэрэгтэй. Гуравт, Мэддэггvй, мэддэггvйгээ мэддэг хvн. Тvvнийг юм сурах хvн гээд тvvнд юм зааж өгөх хэрэгтэй. Дөрөвт, Мэддэггvй, мэддэггvйгээ мэддэггvй хvн. Тvvнийг "илжиг"гэх бөгөөдхөөн явуулбаас зохино. (Арабын цэцэн vг) Сэтгэлгээгээ ухамсарлахуй Хvн амьтнаас юугаараа ялгагддаг вэ гэж асуувал бvгд л "сэтгэдгээрээ" хэмээн хариулах биз. Vгvй дээ, сэтгэдгээрээ биш, "сэтгэж байгаагаа ухамсарладгаараа" гэж хэлбэл хамгийн зөв хариулт болох юм. Сэтгэдгийн хувьд шизофренитэй хvн ч хурц сэтгэдэг. Харамсалтай нь хурц сэтгэж байна гэдгээ ухамсарладаггvй. [[Компьютер]] маш нарийн "оюуны" vйлдэл хийнэ, мөн тvvнийгээ ухамсарлахгvй. Амьтан ч гэсэн багахан хэмжээнд сэтгэнэ, мөн л муухан сэтгэж байгаагаа ухамсарлахгvй. Аль аль нь хvн биш учраас тэр. Тэгвэл эрvvл хvн муу сэтгэсэн ч муу сэтгэж байна гэдгээ ухамсарладаг. == Мэдлэг сэтгэх чадварт нєлєєлєх vv? == Нобелийн шагналт эрдэмтэн Хайк "Боолчлогдох зам" номондоо "шинжлэх ухааны хvмvvст их байдаг оюун ухааны нугаршгvй чанарын" тухай дурьдсан байдаг. Тэгэхээр зарим мэдлэг оюун ухаанд эсрэг нєлєє vзvvлж тvvнийг "нугаршгvй чанартай" йппгппог байна Vнэхээp хийгvй, хатуу [[логик]]тaи, худал зvйл оруулбал цаашаа явах аргагvй болдог шинжлэх ухаан, оюуны тоглоомын тєрлvуд байна. Миний мэдэхээс философи, [[математик]], [[шатар]] гэх мэт зvйлст ийм шинж их бий. Энд худал алхам бvр нь мухардалд оруулдаг, хожигдолд хvргэдэг болохоор зєв сэтгэж байж л vнэн, амжилт хоёрыг авчирна. [[Философи]]йн хувьд бол сайн номыг vнэхээр ойлгож унших аваас ийм сэтгэлгээний дадалтай болдог. Гэхдээ философио сайн ойлгоогvй хvн философийн номыг цээжлэх маягаар уншвал ийм сэтгэлгээ суухгvй л дээ. Тэгэхээр дээр дурьдсан шинжлэх ухаан, тоглоомын уг чанар нь хvний сэтгэлгээг бvтээлч (creative), шvvмжлэлтэй (сritical), єєрийгєє хянадаг (reflectife) болгодог. Гэтэл vнэний шалгуур нь тодорхойгvй, худал зvйлийг тодорхой хугацаанд єєртєє агуулах боломж олгодог ухаанууд ч байдаг. Нийгэм, хvмvvнлэгийн ухаануудад ийм "хийдэл" нэлээд их байх бєгєєд энэ замаар явсан хvмvvс (мэдээж бvгд биш л дээ) оюун ухаандаа гэхээс илvv хvсэл зоригтоо хєтлєгддєг дадал зуршилтай болох нь олонтаа. Ажиглаад байхад, єєрийгєє юм мэдэж байна хэмээн боддог хvн ихэвчлэн юмыг цээжилж, тогтоон, мартаагvй байвал л єєрийгєє мэдэж байна гэж боддог. Энд каузаль (vvнийг шалтгаант холбоогоор нь сэтгэх гэж орчуулж болно) сэтгэлгээтэй охин, тогтоох ой дээрээ тулгуурладаг ээж хоёрын яриаг та бvхэнд сонирхуулъя л даа. Охин асууж байна: "Нийгмийг гэж бичихэд яагаад г,м хоёрын дундах э vсэг алга болчихдог юм бэ?". Ээж нь гээгдэх эгшигийн хоёрдугаар дvрэм гэгчээ хэлж байна (тэр ээж [[УБИС]]-ийн монгол хэлний ангийг онц дvнтэй тєгссєн нэгэн юмсанж). Охин ойлгосонгvй дахиад асуулаа. Ээж уцаарлаж байнаа: Хэлээд байхад чинь яасан ойлгодоггvй юм бэ гэж. Vнэндээ тэнд ойлгоод байх юм алга: Тогтоогоод, цээжлэх асуудал байна. Гэтэл охин шалтгаант холбоогоор сэтгэж сурч эхэлж байгаа учир "яагаад тиим дvрэм гарсан юм бол, "э"-г нь гээхгvй бичихэд болохгvй юм юу байна, бид ойлгодгоороо л ойлгоно шvv дээ, "э" байхад ямар утга илэрхийлж байна, "э" нь гээгдсэн vед ямар утга илэрхийлж байна" гэхчилэн олон асуулт шаардаж байгаа учраас асуусан хэрэг. Охины хувьд хэл болон тvvний дvрэм бол [[конвенциаль]] (хvмvvс зохиогоод тохирчихсон) тэмдэг, тvvнд каузаль зvил байдаггvй гэдэг нь ойлгомжгvй зvйл. Тиим ч учраас тэр асуултыг тавих нь яах аргагvй зєв байсан. Харин ээж цээжилсэн зvйлээ хэлснээр шалтгааныг нь хэлчихлээ гэж андуураад байна. Шалтгаант холбоогоор сэтгэдэг хvн, цээжилдэг хvн хоёр бие биенээ ойлгоход хэцvv л дээ. == Эргэлзэж гайхах vзэгдэл мэдлэгээс гардаг юм уу аль эсвэл vл мэдэхээс гардаг юм уу? == Шалтгаант холбоогоор сэтгэж сурах нь vнэхээр сайн дадал мєн. Ийм хvн юмыг хоосон цээжилнэ гэж байхгvй бєгєєд "яагаад" гэсэн асуултаа байнга тавьж тvvндээ тохирох хариулт авч байж л уг зvйлд итгэнэ. Тэр хvн "танай авдранд нэг шар єнгєтэй эд байгаа учраас хvvхэд чинь євдєєд байна" гэсэн айлдалд хэзээ ч шууд итгэхгvй. Итгэх, мэдэх гэдэг нь оюуны эрс єєр vзэгдлvvд. Шашин "чи эхлээд Бурханд итгэ, итгэсэн цагт тvvнийг мэдэх болно" гэдэг бол шинжлэх ухаан "чи эхлээд мэд, мэдсэн юмандаа итгэ" хэмээн оюуны эрс єєр хvмvvжил олгох хандлагатай байдаг. Эргэлзэж гайхах гэсэн энэ vзэгдэл vл мэдэхээс гардаг гэж хvмvvс боддог. Гэтэл энэ vзэгдэл мэдлэгээс гардаг аж. Хvн єєрийн мэдлэгт тохирохгvй, мэдлэгээс нь хальсан юмс vзэгдэлд эргэлзэж гайхдаг бєгєєд энэ эргэлзээгээ тайлснаар шинэ мэдлэгтэй болдог. Абеляр энэ утгаар нь "эргэлзээ бол танин мэдэхvйн vндэс" гэсэн. Их сургуулийн профессоруудын онолын семинарт гудамжнаас нэг хvн авчраад суулгасан чинь тэр хvн тэнд яригдаж буй зvйлийн агуулгад эргэлзэж гайхаад байвал сонин юм болно биз дээ (тохиолдлоор л тухайн салбарын маш том эрдэмтэн таараагvй бол). Юу ч мэдэхгvй хvн юунд ч эргэлзэж гайхдаггvй. Тиим хvн бороо, цас яагаад ордог, тэнгэр яагаад улайдаг, яагаад урт богино єдєр байдаг гээд єдєр тутам єєрт нь тохиолддог зvйлийн учрыг vл мэдэх атлаа гайхна эргэлзэнэ гэж байхгvй. Угаасаа тиим байх ёстой юм шиг бодно. Тиим учраас тэр хvнээс юмны учир шалтгааныг олох гэсэн асуулт хэзээ ч гардаггvй. Зєв сэтгэж сураагvй ийм хvн юмсын мєн чанартай харьцаж сураагvй байдаг тул єнгєний зvйлд их анхаарал тавьдаг. Хамгийн сайхан хувцас, хамгийн vнэтэй машин, хамгийн тансаг хоол унд гээд л. Аристотелийн хэлснээр, тэд амьдрахын тулд иддэггvй, идэхийн тулд амьдарч байдаг. Тэдний толгойд хувцас бол хувцас шvv дээ, хvн ямар ч гоё хувцас ємслєє гээд байгаагаасаа илvv сэтгэнэ, байгаагаасаа илvv сайн хvн болчихно гэж байхгvй гэсэн бодол хэзээ ч орж ирдэггvй. Сонин бєгєєд инээдтэй хvн та бидний дунд их байдаг. Юмны учрыг олохгvй явж явчихаад тvvнийх нь учрыг тайлбарлаад єгчихєєр хэзээний мэдэж байсан юм шиг "тэгээд яагаав, vvнийг тайлбарлаад байхдаа яах вэ дээ" гэсэн байдал гаргана. Иймэрхvv хvнд оюун ухааны хєдєлмєрийг хvндэтгэнэ, ухаантай зvйлд баярлана гэсэн ойлголт байхгvй. Мэдэхгvйгээ мэдэхгvй байгаа учраас тэр л дээ. Ер бусын ажигч, гярхай, нямбай оюун ухаан хамгийн энгийн зvйлд ч хvний олж хараагvй єч тєчнєєн нарийн утга байгааг олж хардаг. Ийм хvн хэзээ ч "тиим ш дээ, тэгээд яагаав" гэж хэлдэггvй. Оюун ухааны зєв хvмvvжилтэй тиймэрхvv хvнд "миний энэ бодол зєв vv, эндээс ийм дvгнэлт гарах нь баараггvи байгаа даа" гэсэн бодол байнга байдаг. == Сайхан ярьдаг хvн бvр сайн сэтгэдэг гэж vv? == Гоё, уран сайхан ярьж байгаа хvнийг сонсоод "ямар ухаантай хvн бэ?" хэмээн шvvрс алдагчдыг мєн ч олон харлаа. Хvнийг ярьж байгаа шигээ сэтгэдэг хэмээн ойлгож огт болохгvй. Vг, сэтгэлгээ хоёр адил зvйлс биш. Тиим учраас хvмvvсийг vгний тvвшинд хийгээд ойлголтын тvвшинд харилцдаг хэмээн хоёр хувааж болно. Ухаалаг хvмvvс ихэвчлэн ойлголтын тvвшинд харилцах бєгєєд тэдэнд бодол санаагаа тэр бvр vгээр илэрхийлэх шаардлага гардаггvй байна. XIX зууны Германы сэтгэгч Дюринг vгээр илэрч буй сэтгэлгээг хамгийн бvдvvлэг сэтгэлгээ гэсэн. Энэ нь хvн сэтгэлгээнийхээ бvдvvлэгдvv хэсгийг vгээр илэрхийлээд хамгийн нарийн хэсгийг илэрхийлж чадахгvй vлдээдэг гэсэн vг л дээ. Vнэхээр гvнзгий сэтгэсэн зvйлийг vгээр илэрхийлэхэд хэцvv байдаг. Ямар сайндаа л Хадамэр философийг "vгний эрэлд хатаж шаналсан оюун ухаан" гэж байх аэ дээ. Гэтэл амьдрал дээр ямагт vгээр жонглёрдож байдаг хvмvус ч байх юм. Бодож сэтгэснээ байтугай ойлгоогvй зvйлээ хvртэл уран сайхан хэлчих жишээтэй. Тэд "vг сэтгэлгээг алж байдаг" гэсэн vгийг сонссон болов уу! Ухаантай хуний урт удаан хугацааны турш бодож, ширгээж байж хэлсэн vгийг нєгєє уран илтгэгч маань єдєр тутмын яриандаа зуунтаа хэрэглэж, тэр vгийн vнэ цэнэ, ханшийг аль хэдийнээ бууруулсан байдаг. Намбарын Энхбаяр 1288 7334 2006-01-18T04:40:04Z 202.179.3.178 http://www.president.mn/ Н.Энхбаяр нь 1958 оны 6-р сарын 1-нд Улаанбаатар хотод тєрсєн. Эхнэр, 4 хvvхэдтэй. Москва хотноо Утга-зохиолын дээд сургуулийг дvvргэсэн. Их Британийн Лийдсийн их сургуульд суралцаж байсан. Утга-зохиолын ажилтан, уран зохиолын орчуулагч мэргэжилтэй. Орос, англи хэлтэй. Н.Энхбаяр 1980-1990 онд Монголын зохиолчдын хороонд, 1990-1992 онд Соёл урлагийн хєгжлийн хорооны тэргvvн дэд дарга, 1992-1996 онд Засгийн газрын гишvvн, Соёлын сайдаар ажилласан. 1992, 1997, 2000, 2004 онуудад УИХ-ын гишvvнээр 4 удаа сонгогдсон. Тэрээр 1985 онд МАХН-ын гишүүнээр элссэн бөгөөд 1996 оноос МАХН-ын ерєнхий нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байгаад 1997-2005 онд [[Монгол Ардын Хувьсгалт Нам|МАХН]]-ын даргаар сонгогдон ажиллажээ. 1997-2000 онд УИХ дахь МАХН-ын бvлгийн ахлагч байсан. 2000-2004 онд [[Монгол Улсын Ерєнхий сайд]], 2004-2005 онд [[Улсын Их Хурал|Улсын Их Хурлын]] даргаар ажилласан бөгөөд 2005 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр сонгогдон ажиллаж байна. [[Category:Хүн төрөлхтөн|Багабанди Н.]] [[Category:Монгол Улсын Ерөнхийлөгч|Энхбаяр Н.]] [[Category:Монгол Улсын Ерөнхий Сайд|Энхбаяр Н.]] [[Category:Монгол Улсын Их Хурлын Дарга|Энхбаяр Н.]] [[Category:Монгол Улсын Соёлын Сайд|Энхбаяр Н.]] [[cs:Nambaryn Enchbajar]] [[de:Nambaryn Enchbajar]] [[en:Nambaryn Enkhbayar]] [[ja:ナンバリーン・エンフバヤル]] [[fr:Nambaryn Enkhbayar]] [[pl:Nambaryn Enchbajar]] [[ru:Намбарын Энхбаяр]] Говьсүмбэр 1289 12281 2007-01-26T12:27:54Z Thijs!bot 369 robot Adding: et, fi, pl, zh Modifying: sv [[Image:Map mn gobisumber aimag.png|thumb|250px]] Дорноговь аймгийн Чойр буюу Сүмбэр сумаар төвлөрүүлэн Сүмбэр, Баянтал, Шивээговь гэх сумдтай. Говьсүмбэр аймгийг 1994 онд байгуулсан. Нутаг дэвсгэр нь 6 мян. орчим ам.дөр.км. 12,4 мян. хүн амтай. Төв нь Чойр. 111 мянган малтай. Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхай Чойр хотоос урагш орших 600 сая тонн хүрэн нүүрсний орд уурхай юм. Энэ уурхай нь Аймгийн төcвийн ихэнх хувийг бүрдүүлдэг, Монголдоо дээгүүрт тооцогдох том уурхай болно. {{Монгол улс}} [[de:Gobi-Sümber-Aimag]] [[en:Govĭsümber Province]] [[es:Govisümber (aymag)]] [[et:Gov-Sümberi aimakk]] [[fi:Govisumber]] [[he:גוביסומבר]] [[pl:Ajmak gobisumberyjski]] [[pt:Govĭsümber]] [[sv:Gobi-Sümber]] [[zh:戈壁苏木贝尔省]] Wikipedia-г Сэдвүүдээр Задлах 1290 11199 2006-12-13T20:05:30Z Zorigt 49 Reverted edits by [[Special:Contributions/141.157.35.201|141.157.35.201]] ([[User_talk:141.157.35.201|Talk]]); changed back to last version by [[User:Badaa|Badaa]] == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == Ө == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Хархорум 1291 6795 2005-11-07T02:11:36Z Blockinblox 70 #redirect [[Хархорин]] Category:Философи 1292 11949 2007-01-25T00:57:27Z Timur 357 [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Хийсвэрлэл]] [[Category:Итгэл үнэмшил]] [[Category:Хүмүүнлэг]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] МАХН 1293 7650 2006-03-20T16:06:29Z 219.164.59.206 МАХН 1921 оны 3 дугаар сарын 1-нд байгуулагдсан. Монгол Улсын хамгийн ууган улс тєрийн хvчин бєгєєд анх vvсгэн байгуулагдсан цагаасаа нийгмийн баримжаатай зvvний чиглэлийн улс тєр, эдийн засгийн бодлогыг хэрэгжvvлж эхэлсэн. ХХ зууны эхэнд Азийн хамгийн хоцрогдсон орны нэг байсан Монгол орон МАХН-ын бодлого, идэвх зvтгэлтэй vйл ажиллагааны vр дvнд эдийн засаг, эрvvл мэнд, боловсрол, шинжлэх ухаан, соёл урлаг, спорт зэрэг эдийн засаг, нийгмийн бvхий л салбарт тодорхой амжилт олж, сєнєж мєхєж байсан vндэстэн сэргэн мандаж хєгжлийнхєє шинэ vед хvрсэн билээ. МАХН 1980-1990 оны зааг дээр зvvн Европ болон ЗХУ /хуучнаар/-д єрнєсєн єєрчлєлт, шинэчлэлтийн бодлогыг талархан хvлээн авч Монгол орны эдийн засаг, нийгмийн бvх хvрээнд єєрийн санаачилгаар ардчилсан єєрчлєлтийг бодитойгоор эхлvvлсэн.1990 онд Vндсэн хуулиар олгогдсон улс тєрийн манлайлагч, жолоодогч гэсэн статусаар МАХН сайн дураараа татгалзан нэг намын эрх дархыг халж, Монгол орныг олон намын системт парламентын тогтолцоонд шилжvvлэх эхлэлийг тавьсан. Монгол Улсыг ардчилал зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжvvлэхэд чиглэсэн ардчилсан тогтолцоог бvрдvvлэх эрх зvйн vндэс болсон шинэ Vндсэн хуулийг 1992 онд Ардын Их Хурал батлан гаргасан бєгєєд АИХ-ын нийт Монгол Улсыг ардчилал зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжvvлэхэд чиглэсэн ардчилсан тогтолцоог бvрдvvлэх эрх зvйн vндэс болсон шинэ Vндсэн хуулийг 1992 онд Ардын Их Хурал батлан гаргасан бєгєєд АИХ-ын нийт депутатын 80 гаруй хувь нь МАХН-ын гишvvд байсан юм. МАХН 1992 оны УИХ-ын /парламентын/ сонгуульд ялалт байгуулж, 1992-1996 онд Засгийн эрх барих хугацаандаа Монгол оронд ардчилал, хvний эрх, эрх чєлєєг баталгаажуулах, зах зээлийн эдийн засгийн харилцааг зохицуулахад чиглэсэн 440 гаруй хуулийг батлан гаргаж хэрэгжvvлсэн. 1997 оны 2 дугаар сарын 21-24-ний єдєр Улаанбаатар хотноо МАХН-ын ХХII их хурал хуралдаж МАХН ардчилсан социалист vзэл санааг онол, суртахууныхаа эш vндэс болгосон ...зvvн тєвийн нам хэмээн албан ёсоор тунхаглаж зарласан.МАХН онол, vзэл баримтлал, vйл ажиллагаандаа ардчилсан шинэчлэлт, єєрчлєлт хийснээр дотоодод тєдийгvй гадаад ертєнцєд нээлттэй, орчин vеийн зvvний чиглэлийн нам болон хєгжиж байна. 1999 оны 11 дvгээр сарын 8-10-нд Парис хотноо хуралдсан Социалист Интернационалын ХХI Их хурал МАХН-ыг ажиглагчийн статус бvхий бvрэн эрхт гишvvнээр элсvvлсэн. МАХН дэлхийн нэр хvндтэй, нєлєє бvхий байгууллага СоцИнтернд гишvvнээр элссэн нь ардчилал, зах зээлийн эдийн засгийн харилцааны vндсэн зарчим, чиг агуулгыг тууштай баримтлах болж байна. Ази тивд ардчилсан социалист vзэл санааг тvгээн дэлгэрvvлэх, хэрэгжvvлэх vйлсэд хvчин зvтгэх явдлыг МАХН єєрийн ариун vvрэг гэж vзэж, СоцИнтерний гишvvн болсноор энэ боломж ихээхэн нэмэгдэж байна. МАХН vндэсний хэмжээний улс тєрийн намын хувьд Монгол Улсын Засаг захиргааны бvх нэгжид НАШБ-ууд нь байршин ажилладаг ба эдvгээ эгнээндээ 121 мянган гишvvнийг нэгтгээд байна. МАХН-ын онол, vзэл, баримтлал, vйл ажиллагааг дэмжиж МАСЗХ, МАСЭХ, МАСОХ намыг дэмжигч Ахмадын холбоо зэрэг ОНБ-ууд ажиллаж байдаг. МАХН нь уламжлалт харилцаатай ОХУ, БНХАУ-ын эрх баригч болон зvvний чиглэлийн намуудтай харилцаагаа хєгжvvлж байна. Засгийн эрхийг барьж байгаа Монгол Улсыг дэмжигч улс гvрнvvд тухайлбал, АНУ, Япон, ХБНГУ, Англи, Франц, БНСУ, Энэтхэг, Вьетнам, Лаос зэрэг орны улс тєрийн олон намуудтай найрсаг, хамтын ажиллагаагаа хєгжvvлж Сvvлийн жилvvдэд МАХН, АНУ-ын Бvгд Найрамдахчуудын олон улсын институт, ХБНГУ-ын Социалдемократ намын дэргэдэх Эбертийн сан, архив зэрэг олон улсын байгууллагатай нягт, гvнзгий хамтран ажиллаж байна.МАХН глобалчлагдаж буй єнєє vед гадаад харилцаагаа улам єргєжvvлж, СоцИнтернийн гишvvн болон бусад улс орны зvvн, зvvн тєвийн намуудтай хамтран ажиллахад бэлэн. МАХН 2000 оны УИХ болон орон нутгийн сонгуульд vнэмлэхvй олонхи болон ялалт байгуулж /парламентын 76 суудлын 72-ыг авсан/ шинэ УИХ болон Засгийн газраа бvрдvvлэн намын мєрийн хєтєлбєрийг хэрэгжvvлэхээр шургуу ажиллаж байна.МАХН-ын байгуулсан Засгийн газрын мєрийн хєтєлбєр нь Эдийн засгийн шилжилт, шударга ёс ба нийгмийн бодлого, байгаль орчин ба тогтвортой хєгжил, зохистой засаглал гэсэн бvрэлдэхvvн хэсгээс бvрдэнэ.Эдгээр бvрэлдэхvvн хэсэг тус бvрээр vндэсний хэмжээний бодлогын тэргvvлэх чиглэлийг тодорхойлон ажиллаж байна. [[Category:Монгол улс]] [[de:Mongolische Revolutionäre Volkspartei]] [[en:Mongolian People's Revolutionary Party]] [[fr:Parti révolutionnaire du peuple mongol]] [[he:המפלגה המהפכנית העממית של מונגוליה]] [[ja:モンゴル人民革命党]] [[lt:Mongolijos liaudies revoliucinė partija]] [[pl:Mongolska Partia Ludowo-Rewolucyjna]] Улаан-Удэ 1294 6736 2005-10-03T03:46:18Z Jvano 57 interwiki [[cs:Ulan-Ude]] [[de:Ulan-Ude]] [[el:Ουλάν Ουντέ]] [[en:Ulan Ude]] [[es:Ulán-Ude]] [[ko:울란우데]] [[ja:ウラン・ウデ]] [[pl:Ułan-Ude]] [[ru:Улан-Удэ]] [[fi:Ulan Ude]] [[sv:Ulan Ude]] Эдийн засгийн нэвтэрхий толь 1296 9663 2006-10-02T03:31:17Z Yurik 161 Case Replacements: [[Eврo]] => [[Евро]], [[Kапитал]] => [[Капитал]], [[Oнцгой албан татвар]] => [[Онцгой албан татвар]], [[YСГ]] => [[ҮСГ]], [[Yлсын тєсєв]] => [[Үлсын тєсєв] <font color=white>Индeкс:</font> <div style="display:block;border:1px solid #aaa;vertical-align: top;width:100%; background-color:#f9f9ff;margin-bottom:10px;padding-bottom:5px;padding-left:5px;padding-right:4px;"> <!--Линкгvй--> <!-- --> <h2 style="padding:3px; background:#448CCB; color:#fff; text-align:center; font-weight:bold; font-size:100%; margin-bottom:5px;margin-top:0;margin-left:-5px;margin-right:-4px;">Эдийн засгийн нэвтэрхий толь</h2> ==== Индeкс:==== __NOTOC__ [[#A|A]] - [[#Б|Б]] - [[#В|В]] - [[#Г|Г]] - [[#Д|Д]] - [[#Е|Е]] -[[#Ё|Ё]] - [[#Ж|Ж]] - [[#З|З]] - [[#И|И]] - [[#К|К]] - [[#Л|Л]] - [[#М|М]] - [[#Н|Н]] - [[#О|О]] -[[#Є|Є]] - [[#П|П]] - [[#Р|Р]] - [[#С|С]] - [[#Т|Т]] - [[#У|У]] - [[#Y|Y]] - [[#Ф|Ф]] - [[#Х|Х]] - [[#Ц|Ц]] - [[#Ч|Ч]]- [[#Ш|Ш]]- [[#Щ|Щ]]- [[#Э|Э]]- [[#Ю|Ю]]- [[#Я|Я]] ---- <!--Линкгvй--> <!-- --> == А == - [[aжилгvйдэл]] - [[актив]] - [[альтернатив зардал]] - [[ашиг]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Б == - [[багасах орлогын хууль]] - [[банк]] - [[бараа]] - [[борлуулалт]] - [[бизнес]] - [[бүтээгдэхүүн]] - [[бүтээмж]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == В == - [[валют]] - [[валютын ханш]] - [[вексель]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Г == - [[гаалийн татвар]] - [[гадаад худалдаа]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Д == - [[даатгал]] - [[дампуурал]] - [[ДНБ]] - <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Е == - [[евро]] - <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ё == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ж == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == З == - [[зардал]] - [[зах зээл]] - [[зээл]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == И == - [[инфляци]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == К == - [[капитал]] - [[компани]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Л == - [[лизинг]] - [[лиценз]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == М == - [[макро эдийн засаг]] - [[маркетинг]] - [[менежмент]] - [[микро эдийн засаг]] - [[Монголбанк]] - [[мєнгє]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Н == - [[нийгмийн даатгал]] - [[ноогдол ашиг]] - [[нэмэгдсэн өртгийн албан татвар]] - [[нябо бvртгэл]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == О == - [[онцгой албан татвар]] - [[орлого]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Є == - [[өмч]] - [[єрсєлдєєн]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == П == - [[пассив]] - [[патент]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Р == - [[риск]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == С == - [[санхvv]] - [[cанхvvгийн хэрэгсэл]] - [[сектор]] - [[Сэйгийн хууль]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Т == - [[татвар]] - [[технологи]] - [[төв банк]] - [[төгрөг]] - [[төлбөр]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == У == - [[үлсын тєсєв]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Y == - [[үйлдвэрлэл]] - [[үйлчилгээ]] - [[үл хөдлөх хөрөнгө]] - [[үнэ]] - [[үнэт цаас]] - [[ҮСГ]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ф == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Х == - [[хөрөнгө оруулалт]] - [[хувьцаа]] - [[хэрэглээ]] - [[хэрэгцээ]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ц == - [[цалин]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ч == - [[чек]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ш == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Щ == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Э == - [[эдийн засаг]] - [[эдийн засгийн өсөлт]] - [[эрэлт]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ю == - [[юань]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Я == - [[ядуурал]] <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах )</small>]] [[category:Эдийн засаг]] Байгаль 1297 5821 2005-07-09T15:09:51Z Kwant 41 ==== Индeкс:==== __NOTOC__ [[#A|A]] - [[#Б|Б]] - [[#В|В]] - [[#Г|Г]] - [[#Д|Д]] - [[#Е|Е]] -[[#Ё|Ё]] - [[#Ж|Ж]] - [[#З|З]] - [[#И|И]] - [[#К|К]] - [[#Л|Л]] - [[#М|М]] - [[#Н|Н]] - [[#О|О]] -[[#Є|Є]] - [[#П|П]] - [[#Р|Р]] - [[#С|С]] - [[#Т|Т]] - [[#У|У]] - [[#Y|Y]] - [[#Ф|Ф]] - [[#Х|Х]] - [[#Ц|Ц]] - [[#Ч|Ч]]- [[#Ш|Ш]]- [[#Щ|Щ]]- [[#Э|Э]]- [[#Ю|Ю]]- [[#Я|Я]] ---- <!--Линкгvй--> <!-- --> == А == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Б == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == В == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Г == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Д == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Е == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ё == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ж == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == З == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == И == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == К == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Л == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == М == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Н == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == О == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Є == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == П == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Р == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == С == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Т == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == У == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Y == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ф == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Х == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ц == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ч == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ш == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Щ == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Э == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ю == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Я == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Индeкс:|<small>(индeкс рvv буцах )</small>]] Шинжлэх ухаан 1298 7181 2005-12-24T10:08:38Z Latebird 80 no english language categories [[category:Шинжлэх ухаан]] Main Page (text only) 1299 5098 2005-06-07T01:06:21Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Газар зүй 1300 11004 2006-12-08T01:13:44Z Zorigoo 314 /* Ф */ ==== Indeks:==== __NOTOC__ [[#A|A]] - [[#Б|Б]] - [[#В|В]] - [[#Г|Г]] - [[#Д|Д]] - [[#Е|Е]] - [[#Ж|Ж]] - [[#З|З]] - [[#И|И]] - [[#К|К]] - [[#Л|Л]] - [[#М|М]] - [[#Н|Н]] - [[#О|О]] - [[#П|П]] - [[#Р|Р]] - [[#С|С]] - [[#Т|Т]] - [[#У|У]] - [[#Y|Y]] - [[#Ф|Ф]] - [[#Х|Х]] - [[#Ц|Ц]] - [[#Ч|Ч]]- [[#Ш|Ш]]- [[#Щ|Щ]]- [[#Э|Э]]- [[#Ю|Ю]]- [[#Я|Я]] ---- <!--Линкгvй--> <!-- --> == А == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Б == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == В == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Г == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] [[Газар Дундын тэнгис]] == Д == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Е == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах wróć)</small>]] == Ж == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == З == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == И == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == К == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Л == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == М == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Н == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == О == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == П == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Р == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == С == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Т == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == У == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Y == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ф == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Ulsuudiin tanilstuulga<br/> [[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Х == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ц == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ч == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ш == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Щ == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Э == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах wróć do)</small>]] == Ю == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Я == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах )</small>]] Астрономи 1301 6016 2005-07-10T19:03:43Z Kwant 41 ==== Indeks:==== __NOTOC__ [[#A|A]] - [[#Б|Б]] - [[#В|В]] - [[#Г|Г]] - [[#Д|Д]] - [[#Е|Е]] - [[#Ж|Ж]] - [[#З|З]] - [[#И|И]] - [[#К|К]] - [[#Л|Л]] - [[#М|М]] - [[#Н|Н]] - [[#О|О]] - [[#П|П]] - [[#Р|Р]] - [[#С|С]] - [[#Т|Т]] - [[#У|У]] - [[#Y|Y]] - [[#Ф|Ф]] - [[#Х|Х]] - [[#Ц|Ц]] - [[#Ч|Ч]]- [[#Ш|Ш]]- [[#Щ|Щ]]- [[#Э|Э]]- [[#Ю|Ю]]- [[#Я|Я]] ---- <!--Линкгvй--> <!-- --> == А == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Б == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == В == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Г == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Д == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Е == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах wróć)</small>]] == Ж == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == З == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == И == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == К == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Л == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == М == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Н == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == О == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == П == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Р == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == С == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Т == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == У == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Y == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ф == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Х == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ц == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ч == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Ш == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Щ == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Э == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах wróć do)</small>]] == Ю == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах)</small>]] == Я == <br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[#Indeks:|<small>(индeкс рvv буцах )</small>]] [[category:Байгалийн ухаан]] Хими 1302 11930 2007-01-25T00:23:20Z Timur 357 [[Category:Хими| Хими]] [[af:Chemie]] [[als:Chemie]] [[an:Quimica]] [[ar:كيمياء]] [[ast:Química]] [[bg:Химия]] [[bn:রসায়ন]] [[br:Kimiezh]] [[bs:Hemija]] [[ca:Química]] [[co:Chimica]] [[cs:Chemie]] [[csb:Chemijô]] [[cv:Хими]] [[cy:Cemeg]] [[da:Kemi]] [[de:Chemie]] [[el:Χημεία]] [[en:Chemistry]] [[eo:Kemio]] [[es:Química]] [[et:Keemia]] [[eu:Kimika]] [[fa:شیمی]] [[fi:Kemia]] [[fo:Evnafrøði]] [[fr:Chimie]] [[frp:Ch·imie]] [[fur:Chimiche]] [[fy:Skiekunde]] [[ga:Ceimic]] [[gd:Dùileòlachd]] [[gl:Química]] [[gv:Kemmig]] [[he:כימיה]] [[hi:रसायन शास्त्र]] [[hr:Kemija]] [[ht:Chimi]] [[hu:Kémia]] [[hy:Քիմիա]] [[ia:Chimia]] [[id:Kimia]] [[ie:Chimie]] [[io:Kemio]] [[is:Efnafræði]] [[it:Chimica]] [[ja:化学]] [[jbo:xumske]] [[ka:ქიმია]] [[kn:ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ]] [[ko:화학]] [[ku:Kîmya]] [[la:Chemia]] [[lad:Kemika]] [[lb:Chimie]] [[li:Sjemie]] [[lmo:Chímica]] [[ln:Kémi]] [[lt:Chemija]] [[lv:Ķīmija]] [[mi:Mātauranga matū]] [[mk:Хемија]] [[mr:रसायनशास्त्र]] [[ms:Kimia]] [[nds:Chemie]] [[nds-nl:Scheikunde]] [[nl:Scheikunde]] [[nn:Kjemi]] [[no:Kjemi]] [[nov:Kemie]] [[nrm:Chimie]] [[oc:Quimia]] [[os:Хими]] [[pa:ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ]] [[pl:Chemia]] [[pt:Química]] [[qu:Chaqllisinchi]] [[rm:Chemia]] [[ro:Chimie]] [[ru:Химия]] [[ru-sib:Химия]] [[sc:Chìmica]] [[scn:Chìmica]] [[sco:Chemistry]] [[sh:Kemija]] [[simple:Chemistry]] [[sk:Chémia]] [[sl:Kemija]] [[sq:Kimia]] [[sr:Хемија]] [[su:Kimia]] [[sv:Kemi]] [[sw:Kemia]] [[ta:வேதியியல்]] [[te:రసాయన శాస్త్రము]] [[th:เคมี]] [[tk:Kimya]] [[tl:Kimika]] [[tr:Kimya]] [[tt:Ximiä]] [[ug:خىمىيە]] [[uk:Хімія]] [[vec:Chimega]] [[vi:Hóa học]] [[vo:Kiemav]] [[war:Kímika]] [[xh:IKhemistri]] [[yi:כעמיע]] [[zh:化学]] [[zh-min-nan:Hòa-ha̍k]] [[zh-yue:化學]] Экологи 1303 7302 2006-01-07T16:26:57Z 220.46.168.178 Амьд биет болон тэдгээрийн хоорондын харилцаа, хүрээлэн буй орчныг судалдаг ухаан. 1866 онд судлаач Хэккэл анх энэ үгийг тодорхойлж, шинжлэх ухааны үндсийг тавьсан гэж үздэг. Сүүлийн үед нийгмийн экологи гэсэн ухагдахуун гарч ирээд байгаа. Энэ нь [[Сав]] болон [[шим ертөнц]]ийн уялдааг судлах төдийгүй хүрээлэн буй орчинд ээлтэй нийгмийн оршин тогтнох хэлбэрийг судалдаг ухааныг хэлж буй ажээ. Байгалийн шинжлэх ухаанууд 1304 11849 2007-01-23T02:03:50Z Timur 357 [[Байгалийн ухаан]] нь [[Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] руу зөөгдлөө [[Category:Шинжлэх ухаан]] Дэлхий судлал 1305 11847 2007-01-23T02:00:21Z Timur 357 [[Дэлхий]] нь [[Дэлхий судлал]] руу зөөгдлөө == А == == Б == delhii bol ene == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Архитектур 1306 5105 2005-06-07T01:09:25Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Технoлoги 1307 5106 2005-06-07T01:09:42Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Автомашин 1308 9484 2006-09-13T08:13:00Z Bambuush 171 /* У */ == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == [[УАЗ-300]] == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Математик 1309 12432 2007-01-31T07:01:35Z Zorigt 49 /* Математикийн салбарууд */ :''[[Сургууль|Сургуулийн]] хичээлийн нэр төрөлд багтах "математик"-ийн тухай [[математик (боловсрол)]] хэсгээс үзнэ үү.'' [[Image:Euclid.jpg|right|thumb|220px|МЭӨ III зууны Грекийн математикч, геометрын эцэг хэмээн нэрлэгддэг [[Евклид]], [[Рафаел]]ийн ''[[Афины сургууль]]'' зургийн нэгэн хэсэг дээр дүрслэгдсэн байгаа нь.]] '''Математик'''(грекээр: μάθημα, англиар: mathematics, оросоор: математика) нь [[тоо хэмжээ]], [[бүтэц]], [[огторгуй]], [[өөрчлөлт]] зэрэг ойлголтууд дээр төвлөрсөн мэдлэгийн цогц, мөн тэдгээрийн тухай судалдаг шинжлэх ухаан юм. Бенжамин Пиерс математикийг "зайлшгүй дүгнэлтүүдийг гаргадаг шижлэх ухаан" хэмээсэн. Линн Стийн ба Кейт Девлин нар математик нь зүй тогтлын шинжлэх ухаан бөгөөд тоонууд, огторгуй, шинжлэх ухаан, компьютер, эсвэл хийсвэр зүйлүүдэд зүй тогтлуудыг эрдэг гэж үзсэн. Математик нь [[тоолох]], [[тооцоолох]] ба [[хэмжих]] үйлдлүүд, мөн физик объектуудын [[хэлбэр дүрс]] ба [[хөдөлгөөн]]ий системтэй судалгаан дээр [[хийсвэрлэл]], [[логик]] сэтгэлгээг хэрэглэсний үр дүнд үүссэн. [[Математикчид]] эдгээр ойлголтуудын талаар шинэ [[таамаглал]] дэвшүүлж, тэдгээрийн үнэн болохыг зохих [[аксиом]]ууд ба [[тодорхойлолт]]уудаас логик дүрмүүдийг чанд баримтлан батлах зорилготой судалгаа хийдэг. Математикийн наад захын хэмжээний мэдлэг ба хэрэглээ нь хувь хүн болон нийгмийн зайлшгүй чухал хэсэг болсоор ирсэн. Энэ үндсэн санаануудын сайжруулсан хэлбэр [[эртний Египт]], [[Бабилон]], [[эртний Энэтхэг]], [[эртний Хятад]], ба [[эртний Грек]]ийн ном судруудад хадгалагдан үлдсэн байдаг. Хамгийн анх Евклид [[Эхлэл|"Эхлэл"]] бүтээлдээ логикийн хатуу чанд хэрэглээ ямар байх ёстойг харуулсан. Үүнээс хойш математикт том дэвшил гарах нь их цөөн байж байгаад [[16-р зуун]]ы [[Сэргэн Мандлын Үе]]д математикийн шинэчлэл дараа дараагаараа гарч байсан [[шинжлэх ухааны нээлт]]үүдтэй харилцан үйлчилсний дүнд өнөөг хүртэл үргэлжилсэн их хурдацтай судалгааг эхлүүлсэн юм. Өнөөдөр математик нь [[байгалийн шинжлэх ухаан]], [[инженерчлэл]], [[анагаах ухаан]], [[эдийн засаг]] гэх мэт олон салбаруудад дэлхий даяар хэрэглэгдэж байна. Математикийг эдгээр салбарт хэрэглэснийг ихэвчлэн [[хэрэглээний математик]] гэдэг ба энэ нь математикийн нээлтүүдийг хэрэглэдэг, уг нээлтүүдэд хүргэдэг, заримдаа цоо шинэ шинжлэх ухааныг ч төрүүлдэг математикийн нэг салбар юм. Математикчид мөн [[цэвэр математик]]ийн, өөрөөр хэлбэл юунд хэрэглэхийг нь харгалзахгүйгээр зөвхөн математикийг өөрийг нь судлах судалгаа хийдэг. Сонирхолтой нь цэвэр математикийн ихэнх судалгаанууд эрт орой хэзээ нэгэн цагт амьдрал практикт хэрэглэгддэг байна. [[Математикийн гоо сайхан]] чанар нь математикчдын мэргэжилдээ дурлах гол шалтгаан болдог. == Математик хэмээх нэрний учир == Манай орон төдийгүй дэлхийн ихэнх оронд хэрэглэгддэг «математик» гэдэг үг нь [[эртний грек хэл]]ний μάθημα (''máthema'', монголоор: сурах, судлах, шинжлэх) ба холбогдох тэмдэг нэр болох μαθηματικός (''mathēmatikós'', монголоор: сурах, судлахтай холбоотой) гэдгээс гаралтай. == Түүх == [[Image:Quipu.png|thumb|right|Дундад эртний үед Өмнөд Америкт оршин тогтнож байсан [[Инкагийн Эзэнт Гүрэн]]д тоолохдоо олсон зангилаанаас бүтсэн "куипу" гэгдэх энэхүү багажийг хэрэглэдэг байв]] Бүх математикийн түүхийг төвшин нь улам улам өндөрсөх [[хийсвэрлэл]]үүдийн дараалал, эсвэл судлах зүйлүүдийнх нь хүрээ яаж өргөссөн тухай түүх гэж үзэж болно. Хамгийн анхны хийсвэрлэл нь [[тоо]] байсан байж мэднэ. Гурван үхэр ба гурван чулууны хооронд ямар нэг ерөнхий зүйл байгааг ойлгосон явдал хүний сэтгэхүйд гарсан том үсрэлтүүдийн нэг байсан юм. Бодит ''физик'' объектуудыг [[Тоолох|тоолж]] сураад зогсохгүй эртний хүмүүс ''хийсвэр'' хэмжигдэхүүнүүдийг тоолж эхэлсэн. Жишээлбэл [[цаг хугацаа]]г тоолохын тулд [[өдөр]], [[сар]], [[жил]] хэмээх ойлголтуудыг хэрэглэж ирсэн. Үүний дараа [[арифметик]] ([[нэмэх]], [[хасах]], [[үржих]], [[хуваах]]) хөгжсөн ба эртний балгасын ул мөрүүд тэр үеийн хүмүүс [[геометр]]ийн мэдлэгтэй байсныг гэрчилдэг. Цаашилбал тоонуудыг бүртгэж авах ямар нэг арга, жишээлбэл [[бичих]], жижиг чулуунууд ашиглах, эсвэл [[Инкагийн Эзэнт Гүрэн]]д хэрэглэдэг байсан шиг [[куйпу]] гэгдэх олсон зангилаа хэрэг болж эхэлсэн байна. Энэ явцдаа хүн төрөлхтөн төрөл бүрийн [[тооллын систем]]үүдийг зохиожээ. Түүхэнд тэмдэглэгдэж үлдсэнээр математикт хамрагдах гол салбарууд [[татвар]] ба [[худалдаа]]тай холбоотой тооцоо хийх, тоонуудын хоорондох харьцаа хамаарлуудыг ойлгох, [[Газар хэмжилт|газрыг хэмжих]], [[Одон орон|одон орны үзэгдлүүдийг]] урьдчилан хэлэх шаардлагуудаас үүдэн бий болсон аж. Эдгээр шаардлагуудыг барагцаагаар ''тоо хэмжээ'', ''бүтэц'', ''огторгуй'', ба ''өөрчлөлт''ийн судалгаануудад харгалзуулж болж байгааг анзаараарай. Энэ үеэс хойш математик асар ихээр өргөжсөн бөгөөд математик ба шинжлэх ухаанууд хоорондоо нягт холбоотойгоор хөгжсөн. Математикийн нээлтүүд түүхийн туршид хийгдэж ирсэн ба одоо ч хийгдсээр байгаа. [[Америкийн Математикийн Нийгэмлэгийн Мэдээ]] сэтгүүлийн 2006 оны 1-р сарын дугаарт Михайл Б. Севрюкийн бичсэнээр "[[Математикийн Судалгаа]] санд 1940 (энэ сангийн ажиллаж эхэлсэн жил)оноос хойш хамрагдсан ном хэвлэлүүдийн тоо нь одоо 1.9 саяыг даваад байгаа ба жил бүр 75 мянган ном хэвлэл нэмэгдэж байна. Энэ их далай дахь ажлууд бараг бүгдээрээ математикийн [[теорем]]ууд ба тэдгээрийн [[математик баталгаа|баталгаа]]нуудыг агуулдаг". ==Гадны нөлөөлөл, цэвэр ба хэрэглээний математик, гоо сайхан== [[Image:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg|right|thumb|[[Исаак Ньютон]] (1643-1727), бүх үеийн хамгийн агуу физикч, [[Интеграл ба дифференциал тоолол|интеграл ба дифференциал тооллыг]] үндэслэгчдийн нэг.]] [[Image:Hopf-torus.jpg|right|thumb|[[Хопфын тор]].]] Хаана л тоо хэмжээ, бүтэц, огторгуй, эсвэл өөрчлөлт оролцсон хэцүү бодлогууд байна тэнд математик илэрдэг. Ийм бодлогууд эхлээд [[худалдаа]], [[газар хэмжилт]], сүүлд [[одон орон]]д олддог байсан бөгөөд одоо үед бүх шинжлэх ухаан, түүнчлэн математик өөрөө төрөл бүрийн математикийн бодлогуудын эх үүсвэр болдог. Тухайлбал [[Исаак Ньютон]] [[Интеграл ба дифференциал тоолол|интеграл ба дифференциал тооллыг]] үндэслэгчдийн нэг байсан, [[Фейнманы замын интеграл]]ыг физик сэтгэлгээний үндсэн дээр [[Фейнман]] оруулсан, мөн өнөөгийн [[утасны онол]] шинэ математикийг бий болгоход нөлөөлж байна. Математикийн зарим онолууд зөвхөн түүнийг бий болгоход нөлөөлсөн талбарт л ашиглагддаг бол ихэнх онолууд бусад олон талбарт мөн ашиглагддаг. "Хамгийн цэвэр" математикт ч хэзээ нэгэн цагт ашиглагдах газар олддог явдлыг [[Евген Вигнер]] [[математикийн ер бусын хэмнэлттэй байдал]] гэж нэрлэсэн. Математикийг дотор нь барагцаагаар [[цэвэр математик]] ба [[хэрэглээний математик]] гэж хоёр том хэсэгт хуваадаг. Хэрэглээний математикийн олон салбар математикийн гаднах харгалзах шинжлэх ухаануудтай нийлж [[статистик]], [[үйлдлийн судалгаа]], [[компьютер судлал]] гэх мэт биеэ даасан шинэ шинжлэх ухаанууд болж хөгжсөн. Математикт [[энгийн байдал]] ба [[ерөнхий байдал]] чухал. Мөн [[Евклид]]ийн [[энгийн тоо]]ны тоог хязгааргүй гэж баталсан баталгаа шиг ур ухаан шаардсан баталгаа, [[хурдан Фурьегийн хувиргалт]] шиг тооцооллыг хурдасгах аргуудад гоо сайхан чанар бий. Ихэнх математикчид өөрийн ажлаас болон математикаас гоо сайхны таашаал авдаг. Зарим [[математикчид]] математикийг [[урлаг]]ийн төрөл, ядаж л бүтээлч үйл ажиллагаа гэж үздэг бөгөөд математикийг [[хөгжим]] ба [[яруу найраг]]тай жишдэг. [[Бертранд Рассел]] математикийн гоо сайхныг ингэж илэрхийлжээ: <blockquote> Математикийг зөвөөр харвал энэ нь зөвхөн үнэнийг агуулаад зогсохгүй дээд гоо сайхан - баримал мэт хүйтэн бөгөөд хатуу чанд, бидний сул байдлын аль ч талтай холбоогүй, зураг эсвэл хөгжим шиг элдэв гоёл чимэглэл байхгүй боловч гайхамшигтай цэвэр бөгөөд зөвхөн хамгийн сайн урлагтай зүйрлэж болохоор гуйвшгүй төгс төгөлдөр байдалтай холбоотой тийм гоо сайхныг агуулдаг. Хамгийн дээд давамгайллын жишиг болсон жинхэнэ баяр бахдал, сэтгэлийн хөөрөл, мах цуснаас бүтсэн хүнээс илүү болохоо мэдрэх мэдрэмжийг математикаас яруу найрагтай адилаар олж болно. </blockquote> [[Поль Эрдос]] ингэж хэлсэн байна: "''Тоонууд яагаад сайхан гэж? Энэ нь яагаад Бетховений 9-р симфони сайхан бэ гэж асуусантай адил. Хэрэв чи яагаад гэдгийг нь харахгүй байгаа бол хэн ч чамд ойлгуулж чадахгүй. Би тоонууд сайхан гэдгийг мэдэж байна. Хэрэв тоо сайхан биш бол юу ч тийм биш." == Математикийн салбарууд == [[Image:Abacus 6.png|right|thumb|Хятад [[сампин]]. Эхний үеийн математик нь бүхлээрээ практик тооцоо хийхтэй холбоотой байсан.]] Дээр дурдсанаар математикийн гол салбарууд татвар ба худалдаатай холбоотой тооцоо хийх, тоонуудын хоорондох харьцаа хамаарлуудыг ойлгох, газрыг хэмжих, одон орны үзэгдлүүдийг урьдчилан хэлэх шаардлагуудаас үүдэн бий болсон. Эдгээр шаардлагуудыг барагцаагаар ''тоо хэмжээ'', ''бүтэц'', ''огторгуй'', ба ''өөрчлөлт''ийн судалгаануудад (ө.х. [[арифметик]], [[алгебр]], [[геометр]], ба [[математик анализ|анализ]]) харгалзуулж болно. Эдгээр гол хэсгүүдээс гадна математикийн цөмөөс бусад салбарууд руу холбогдсон холбоог судлах зорилготой дэд хэсгүүд бий: [[Математик логик|логик]], [[олонлогийн онол]]той холбоотой [[Математикийн тулгуур салбарууд|тулгуур салбарууд]], төрөл бүрийн шинжлэх ухааны туршлагын математиктай холбоотой [[хэрэглээний математик]] гэх мэт. ===Тоо хэмжээ=== Тоо хэмжээний судлал нь бидний мэдэх [[натурал тоо]]нууд, [[бүхэл тоо]]нууд ба тэдгээр дээр хийгдэх арифметик үйлдлүүдээр эхлэх бөгөөд энэ нь [[арифметик]]ийг төрүүлнэ. Бүхэл тоонуудын илүү гүнзгий шинж чанаруудыг [[тооны онол]] судлах ба [[Фермагийн сүүлчийн теорем]] гэх мэт үр дүнгүүдийг гаргадаг. Тооны онолын алдартай бодогдоогүй бодлогуудад [[Хос энгийн тооны таамаглал|хос энгийн тооны]] болон [[Гольдбахын таамаглал]]ууд орно. Тоон системийн цаашдын хөгжил бүхэл тоонуудыг [[рациональ тоо]]нууд буюу "бутархай" тоонуудын [[дэд олонлог]] болгоход хүргэсэн. Рациональ тоонууд нь мөн өөрийн ээлжинд тасралтгүй тоо хэмжээг илэрхийлдэг [[бодит тоо]]нуудад агуулагдана. Бодит тоонууд нь комплекс тоонууд руу өргөтгөгддөг. Энэ шаталсан дараалал цаашаа [[кватернион]] ба [[октонион]] хүртэл явна. Нөгөө талаас натурал тоонуудын судлал төгсгөлгүй хүртэл тоолохыг формальжуулдаг [[трансфинит тоо]]нуудад хүргэдэг. Хэмжээний судлал [[кардинал тоо]]нуудыг оруулдаг бөгөөд энэ нь төгсгөлгүй том хэмжээтэй олонлогуудыг хооронд нь харьцуулах боломж олгодог [[альеф тоо]]нуудад хүргэнэ. :{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="20" | <math>1, 2, 3\,\!</math> || <math>-2, -1, 0, 1, 2\,\!</math> || <math> -2, \frac{2}{3}, 1.21\,\!</math> || <math>-e, \sqrt{2}, 3, \pi\,\!</math> || <math>2, i, -2+3i, 2e^{i\frac{4\pi}{3}}\,\!</math> |- | [[Натурал тоо]]нууд|| [[Бүхэл тоо]]нууд || [[Рациональ тоо]]нууд || [[Бодит тоо]]нууд || [[Комплекс тоо]]нууд |} === Бүтэц === [[Олонлог]], [[функц (математик)|функц]] гэх мэт олон математик объектууд өөрийн дотоод бүтэцтэй байдаг. Ийм объектуудын бүтцийн шинж чанаруудыг [[бүлэг (математик)|бүлэг]], [[цагираг (математик)|цагираг]], ба [[талбар (математик)|талбар]] болон бусад абстракт системүүдийн тусламжтай судалдаг. Эдгээр нь өөрсдөө мөн математик объектууд болох бөгөөд эдгээрийн судалгаа [[абстракт алгебр]]ыг бүрдүүлнэ. Нэг чухал ойлголт бол [[вектор]]ууд ба эдгээрийг [[вектор огторгуй]] болгож өргөтгөн [[шугаман алгебр]]т судална. Векторуудын судалгаа нь тоо хэмжээ, бүтэц, огторгуй гэсэн математикийн гурван үндсэн судлагдахууныг нэг дор авч үздэг. Цаашилбал [[вектор тоолол]]д дөрөвдэх үндсэн судлагдахуун болох өөрчлөлтийг мөн авч үздэг байна. :{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | [[Image:Elliptic curve simple.png|96px]] || [[Image:Rubik float.png|96px]] || [[Image:Group diagdram D6.svg|96px]] || [[Image:Lattice of the divisibility of 60.svg|96px]] |- | [[Тооны онол]] || [[Абстракт алгебр]] || [[Бүлгийн онол]] || [[Эрэмбийн онол]] |} === Огторгуй === Огторгуйн судалгаа нь [[геометр]]ээс, тухайлбал [[Евклидийн геометр]]ээс эхлэлтэй. [[Тригонометр]] нь огторгуй, тоо хоёрыг хооронд нь холбодог ба бидний сайн мэдэх [[Пифагорын теорем]] дээр үндсэндээ тулгуурладаг. Огторгуйн тухай орчин үеийн онолууд эдгээр санаануудыг өргөтгөн олон хэмжээст геометр, [[Евклидийн биш геометр]]ууд (энэ геометрууд [[харьцангуйн ерөнхий онол]]д гол үүрэг гүйцэтгэдэг) ба [[топологи]]йг судалдаг. [[Аналитик геометр]], [[дифференциал геометр]], болон [[алгебрлаг геометр]]т тоо хэмжээ ба огторгуй хоёул чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Дифференциал геометр нь [[файбр бундл]] (ширхэг багц?) ба [[цогцос]] дээрх тооллыг агуулна. Алгебрлаг геометр нь геометрын объектуудыг [[олон гишүүнт]] тэгшитгэлүүдийн шиидийн олонлогоор дүрсэлснээр тоо хэмжээ ба огторгуйг хооронд нь холбоод зогсохгүй [[топологи бүлэг|топологи бүлгийн]] тухай судалж бүтэц ба огторгуйг хооронд нь холбодог байна. [[Ли бүлэг|Ли бүлгүүд]]ийг огторгуй, бүтэц, өөрчлөлтийг зэрэг судлахад ашигладаг. [[Топологи]] нь бүх дүрс хувирлуудынхаа хамт магадгүй XX зуунд хамгийн их хөгжсөн математикийн салбар юм. Энд жишээлбэл удаан хугацаанд шийдэгдээгүй байсан [[Пуанкарьегийн таамаглал]] ба компьютерээр баталсан боловч хүн хэзээ ч баталгааг нь шалгаагүй [[дөрвөн өнгийн теорем]] зэрэг хамрагдана. :{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | [[Image:Pythagorean.svg|96px]] || [[Image:Taylorsine.svg|96px]] || [[Image:Osculating circle.svg|96px]] || [[Image:Torus.png|96px]] || [[Image:Von koch 6 etapes.svg|96px]] |- |[[Геометр]] || [[Тригонометр]] || [[Дифференциал геометр]] || [[Топологи]] || [[Фрактал геометр]] |} === Өөрчлөлт === Өөрчлөлт хувьслыг ойлгож тайлбарлах асуудал нь [[байгалийн шинжлэх ухаан]]ы нийтлэг асуудал бөгөөд [[интеграл ба дифференциал тоолол]] нь яг үүнийг судлахын тулд бий болгосон хүчтэй хэрэгсэл юм. Өөрчлөгдөж байгаа хэмжигдэхүүнийг илэрхийлэх тулгуур ойлголт болгон [[функц]]ийг энд оруулж ирдэг. Бодит тоонууд ба бодит утга авдаг функцүүдийн судалгааг [[бодит анализ]] гэдэг бөгөөд комплекс тоотой холбоотой ийм салбарыг нь [[комплекс анализ]] гэж нэрлэдэг. Математикийн хамгийн тулгуур шийдэгдээгүй асуудлуудын нэг болох [[Риманы таамаглал]] комплекс анализаас урган гарсан. [[Функционал анализ]] нь функцүүдийн (ерөнхийдөө төгсгөлгүй хэмжээстэй) [[огторгуй]] дээр төвлөрдөг бөгөөд үүний нэг хэрэглээ нь [[квант механик]] юм. Нийтлэг илэрдэг тоо хэмжээ болон түүний өөрчлөлтийн хоорондох холбоог [[дифференциал тэгшитгэл]] болгож судалдаг. Байгалийн олон үзэгдэл [[динамик систем]]ээр илэрхийлэгддэг. Эдгээр системүүд ямар үед [[детерминистик]] боловч урьдчилж таахын аргагүй шинж байдал үзүүлэх вэ гэдгийг [[хаосын онол]]д судална. {| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="20" | [[Image:Integral_as_region_under_curve.svg|96px]] || [[Image:Vectorfield_jaredwf.png|96px]] || [[Image:Differential.png|96px]] || [[Image:Limitcycle.jpg|96px]] || [[Image:Lorenz attractor.svg|96px]] |- | [[Интеграл ба дифференциал тоолол]] || [[Вектор тоолол]]|| [[Дифференциал тэгшитгэл]] || [[Динамик систем]] || [[Хаосын онол]] |} ===Тулгуур салбарууд ба философи=== Бүх математикийн дээр нь тогтож байгаа [[Математикийн тулгуур салбарууд|үндэс суурийг]] тодорхой болгохын тулд [[математик логик]] ба [[олонлогийн онол]], мөн одоогоор бүрэн төгөлдөржөөгүй байгаа [[категорийн онол]]ыг үүсгэжээ. Математик логик нь математикийг хатуу [[аксиом]]чилсан системийн хүрээнд авч үзэх ба үүнээс гарах үр дагавруудыг судалдаг. Энд жишээлбэл логикийн хамгийн алдартай үр дүн байж мэдэх [[Гёделийн гүйцэд бусын хоёрдугаар теорем]] хамаарагдана. Энэ теорем нь (барагцаагаар хэлбэл) үндсэн арифметикийг багтаасан дурын формаль систем хэрэв уг системд баталж болох бүх теорем үнэн бол ''уг систем дотор'' батлах боломжгүй, үнэн теоремууд оршин байна гэдэг. Гёдель тооны онолын дурын аксиомууд өгөгдсөн байхад уг аксиомуудаас гарахгүй, тооны онолын үнэн баримтыг илэрхийлэх логик өгүүлбэрийг яаж байгуулахыг зааж өгсөн. Иймд ямар ч формаль систем тооны онолын жинхэнэ аксиомчлал болж чадахгүй юм. Орчин үеийн логик нь [[рекурсын онол]], [[моделийн онол]], ба [[баталгааны онол]] гэж хуваагддаг бөгөөд [[Онолын компьютер судлал|онолын]] [[компьютер судлал]]тай нягт холбоотой оршдог. :{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | <math> P \Rightarrow Q \,</math>|| [[Image:Venn A intersect B.svg|128px]] || [[Image:Commutative diagram for morphism.svg|96px]] |- | [[Математик логик]] || [[Олонлогийн онол]] || [[Категорийн онол]] || |} ===Дискрет математик=== [[Дискрет математик]] нь ерөнхийдөө [[онолын компьютер судлал]]д хэрэглэгддэг математикийн салбаруудыг нэрлэсэн нэр юм. Үүнд [[тооцоологдох байдлын онол]], [[тооцооллын нийлмэл байдлын онол]], ба [[мэдээллийн онол]] багтана. Тооцоологдох байдлын онол нь одоогоор мэдэгдэж байгаа хамгийн хүчирхэг загвар болох [[Тюрингийн загвар]]ыг оролцуулан компьютерийн төрөл бүрийн онолын загваруудын боломжийн хязгаарыг судалдаг. Нийлмэл байдлын онол нь компьютер ашиглан бодлогуудыг бодох үед зарцуулах өртгийг судална. Зарим бодлогыг зарчмын хувьд компьютерээр бодож болох боловч практик дээр компьютер хичнээн ч хөгжлөө гэсэн бүтээх аргагүй их санах ой болон цаг хугацаа шаардахаар байж болдог. Өгөгдсөн орчинд хэр их хэмжээний мэдээлэл хадгалж болох вэ гэдгийг мэдээллийн онол судлах ба [[өгөгдлийг шахах]], [[энтропи]] гэх мэт ойлголтуудыг оруулж ирдэг. Харьцангуй шинэ салбар тул дискрет математикт шийдэгдээгүй тулгуур асуудлууд нилээд бий. Эдгээрээс хамгийн алдартай нь [[Мянганы Шагналт Бодлогууд]]ын нэг болох "[[Нийлмэл байдлын ангиуд P ба NP|P=NP?]]" бодлого юм. :{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | <math>\begin{matrix} (1,2,3) & (1,3,2) \\ (2,1,3) & (2,3,1) \\ (3,1,2) & (3,2,1) \end{matrix}</math> || [[Image:DFAexample.svg|96px]] || [[Image:Caesar3.svg|96px]] || [[Image:6n-graf.svg|96px]] |- | [[Комбинаторик]] || [[Тооцооллын онол]] || [[Криптограф]] || [[Графын онол]] |} ===Хэрэглээний математик=== [[Шинжлэх ухаан]], [[бизнес]] болон бусад салбарт математикийн абстракт аппаратыг ашиглах явдлыг хэрэглээний математикт авч үздэг. Хэрэглээний математикийн нэг чухал салбар нь [[статистик]] бөгөөд энд [[магадлалын онол]]ыг ашиглан тохиолдох эсэх нь тодорхойгүй үзэгдлүүдийг тайлбарлах, шинжлэх, урьдчилсан таамаг гаргах талаар судална. Ихэнх туршилт, хайгуул, болон ажиглалтууд статистикийн ядаж анхан шатны мэдлэг шаарддаг. Ерөнхийдөө хүний тооцон бодох чадвараас хэт давсан төрөл бүрийн математикийн бодлогуудыг хэмнэлттэйгээр тооцоолох аргуудыг [[тоон анализ]] судалдаг. Энд тухайлбал [[тоймлолын алдаа]] болон бусад алдааны эх үүсвэрүүдийг шинжлэх явдал орно. :[[Математик физик]] • [[Аналитик механик]] • [[Математик шингэний динамик]] • [[Тоон анализ]] • [[Оптимизаци]] • [[Магадлал]] • [[Статистик]] • [[Математик эдийн засаг]] • [[Санхүүгийн математик]] • [[Тоглоомын онол]] • [[Математик биологи]] • [[Криптограф]] • [[Үйлдлийн шинжилгээ]] == Мөн үзэх == * [[Математиктай холбоотой нийтлэлүүдийн жагсаалт]] * [[Математикчдын жагсаалт]] * [[Монголын Математикчдын Холбоо]] [[Category:Математик| ]] {{Link FA|mk}} [[af:Wiskunde]] [[an:Matematicas]] [[ar:رياضيات]] [[ast:Matemátiques]] [[be:Матэматыка]] [[bg:Математика]] [[bn:গণিত]] [[br:Matematikoù]] [[bs:Matematika]] [[ca:Matemàtiques]] [[co:Matematica]] [[cs:Matematika]] [[cy:Mathemateg]] [[da:Matematik]] [[de:Mathematik]] [[el:Μαθηματικά]] [[en:Mathematics]] [[eo:Matematiko]] [[es:Matemáticas]] [[et:Matemaatika]] [[eu:Matematika]] [[fa:ریاضیات]] [[fi:Matematiikka]] [[fr:Mathématiques]] [[fy:Wiskunde]] [[ga:Matamaitic]] [[gd:Matamataig]] [[gl:Matemática]] [[he:מתמטיקה]] [[hr:Matematika]] [[hu:Matematika]] [[ia:Mathematica]] [[id:Matematika]] [[io:Matematiko]] [[is:Stærðfræði]] [[it:Matematica]] [[ja:数学]] [[jbo:cmaci]] [[ka:მათემატიკა]] [[km:គណិតសាស្ត្រ]] [[ko:수학]] [[la:Mathematica]] [[lb:Mathematik]] [[li:Mattemetik]] [[lt:Matematika]] [[lv:Matemātika]] [[mk:Математика]] [[ms:Matematik]] [[nds:Mathematik]] [[nl:Wiskunde]] [[no:Matematikk]] [[pl:Matematyka]] [[pt:Matemática]] [[ro:Matematică]] [[ru:Математика]] [[scn:Matimatica]] [[simple:Mathematics]] [[sk:Matematika]] [[sl:Matematika]] [[sq:Matematika]] [[sr:Математика]] [[su:Matematika]] [[sv:Matematik]] [[sw:Hisabati]] [[ta:கணிதம்]] [[th:คณิตศาสตร์]] [[tl:Matematika]] [[tr:Matematik]] [[tt:Matematik]] [[uk:Математика]] [[vi:Toán học]] [[zh:数学]] Интернет 1310 11271 2006-12-18T12:04:30Z 202.131.227.194 интернет == А == == Б == [[Блог]] == В == [[Вики]] == Г == == Д == == Е == == Ж == [[ЖаваСкрипт]] (JavaScript) == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == [[Татаж авах]] (Download) == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Холбоо харилцаа 1311 5110 2005-06-09T11:48:38Z 211.71.208.5 /* О */ == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == орос == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Логик 1312 5111 2005-06-07T01:11:16Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Утга,уран зохиол 1313 5112 2005-06-07T01:11:35Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Category:Нийгэм 1314 11932 2007-01-25T00:28:25Z Timur 357 [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Тулгуур]] Домог яриа 1315 5114 2005-06-07T01:12:19Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Хэвлэл мэдээлэл 1316 11354 2006-12-27T06:08:00Z Ganbaatar 150 /* Б */ == А == == Б == [[Блог]] - (Blog) web log-ын богиносгосон нэр. Вебд тулгуурласан хувь хүний тэмдэглэл маягийн эсвэл хялбархан мэдээний сайт гэж нэрлэсэн ч болно. Хэрэглэгчээс техник мэдлэг шаарддаггүй. Түгээмэл ашиглагддаг: [[www.blogger.com]] [[www.wordpress.com]] == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Зураг 1317 5116 2005-06-07T01:12:53Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Сонирхол 1318 5117 2005-06-07T01:13:19Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Category:Соёл 1319 11978 2007-01-25T19:50:06Z 132.239.145.119 [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Нийгэм]] Гvн ухаан 1320 5119 2005-06-07T01:13:53Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Боловсрол 1321 6064 2005-07-11T12:16:40Z Kwant 41 [[Боловсорол]] moved to [[Боловсрол]] == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Онигоо 1322 10982 2006-12-07T17:22:34Z Zorigt 49 '''Онигоо''' (''joke'') нь сонсогч, уншигчийг инээлгэх, шог хошин мэдрэмж төрүүлэх зорилго бүхий бяцхан түүх буюу богино яриа. Орос хэлний "анекдот" гэдэг үгнээс гаралтай. ==Анагаах ухааны үүднээс онигооны ашиг тус== [[Шог жүжиг]], [[элэглэл]], [[шог зураг]] зэргийн хувьд ч мөн адил зүйл хэлж болох бөгөөд инээхэд [[дотор эрхтэн]] болон [[булчин]] идэвхжиж, [[цус]]анд [[эндорфин]] ялгаруулахаас гадна [[дархлаа]]г сайжруулдаг болох нь батлагдаж буй. ==Онигооны төрөл== *[[Чапаев]]ын онигоо *[[Вовка]]гийн онигоо *Том хүний онигоо *Тэнэгүүдийн тухай онигоо *Архичны онигоо *Улс төрийн онигоо *Үндэстэн ястны тухай онигоо *Эрэгтэйчүүд, эмэгтэйчүүдийн тухай онигоо *Амьтдын тухай онигоо *Ажил мэргэжлийн тухай онигоо *Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн тухай онигоо ==Мөн үзэх== *[[Шог жүжиг]] *[[Элэглэл]] *[[Шог зураг]] *[[Шог гараа]] [[Category:Онигоо|*]] [[als:Witz]] [[da:Vittighed]] [[de:Witz]] [[en:Joke]] [[ja:ジョーク]] [[nl:grap]] [[sv:skämt]] [[ru:Анекдот]] [[yi:וויץ]] Category:Ангаах ухаан 1323 12111 2007-01-25T23:33:01Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Эрх зүй 1324 5123 2005-06-07T01:15:07Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Template:Wikipediatoc with icons 1325 5124 2005-06-07T01:15:36Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Эрүүл мэнд 1326 5125 2005-06-07T01:15:54Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Компьютер тоглоом 1327 11220 2006-12-15T16:42:14Z Bambuush 171 [[PC тоглоом]] нь [[Компьютер тоглоом]] руу зөөгдлөө: PC гэдэг нь англи үг. Пи си тоглоом гснээс дээр юмаа. == А == == Б == == В == Варкрафт бол Хамгийн шилдэг Стратегийн Тоглоомуудын нэг юм. Уг тоглоом нь сүүлийн үед Монгол улс ялангуяа Улаанбаатар хотын ПС тоглоомын газруудаар өргөн тархаж байгаа билээ. Тиймээс ч Монголын Гэймерүүд уг тоглоомоор гадны улсуудын гэймерүүдтэй эн зэрэгцэн гарах боломжтой болсон юм. Уг тоглоомын талаар www.battle.net, www.blizzard.com-с мэдэж болно. Сүүлийн үед уг тоглоомын MOD болох Дота бол хамгийн шилдэг Газрын зураг юм. By Clan Frenzy Chieftain-Moon_Glade Shaman-Nero^Thundersky Grunt-Warlock Grunt-Dominion Peons-Other members PS: We challenge you to DOTA! Are you ready? Then contact warcraft_frenzy@hotmail.com == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == countre strike == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Гэр бүл 1328 5127 2005-06-07T01:16:50Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Ангаах ухаан 1329 7301 2006-01-06T10:21:07Z 220.46.168.178 Зөв бичлэг нь анагаах ухаан. [[Хүн]] болон бусад [[амьд биет]]ийг өвчнөөс сэргийлэх, [[эрүүл мэнд]]ийг хамгаалах, эмчлэн эдгээх тухай судалдаг [[шинжлэх ухаан]] юм. Спорт 1330 5129 2005-06-07T01:17:26Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Эм тариа 1331 5130 2005-06-07T01:17:46Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Wikipedia:Бүлгүүдийн бүдүүвч 1332 5131 2005-06-07T01:18:06Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Он цагийн жагсаалт:Сэдвүүдээр нь 1333 5132 2005-06-07T01:18:36Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Тэмдэглэлт түүхийн жагсаалт 1334 5133 2005-06-07T01:18:50Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Холбогдох материалуудын нэр 1335 5134 2005-06-07T01:19:10Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Бизнес 1336 5135 2005-06-07T01:19:34Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Бүлгүүдийг өгүүлгээр нь жагсаах 1337 5136 2005-06-07T01:31:35Z Kwant 41 == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == MediaWiki:Allmessagescurrent 1340 sysop 8775 2006-08-12T22:17:57Z Jose77 129 Одоогийн текст MediaWiki:Allmessagesdefault 1341 sysop 8776 2006-08-12T22:18:12Z Jose77 129 Анхны текст MediaWiki:Allmessagesname 1342 sysop 10218 2006-11-16T06:44:01Z Zorigt 49 Нэр MediaWiki:Laggedslavemode 1344 sysop 11594 2007-01-19T02:25:14Z Bambuush 171 Анхаар: Энэ хуудас нь хамгийн сүүлийн өөрчлөлтүүдийг хамруулаагүй байж болно. MediaWiki:Allinnamespace 1361 sysop 8782 2006-08-12T22:20:59Z Jose77 129 Бүх хуудас ($1 namespace) MediaWiki:Allnotinnamespace 1363 sysop 10360 2006-11-17T06:20:24Z Zorigt 49 Бүх хуудсууд (нэрэндээ $1-г агуулаагүй) MediaWiki:Allpagesfrom 1364 sysop 8784 2006-08-12T22:22:14Z Jose77 129 Хуудсыг үзүүлэхэд эхлэх нь: MediaWiki:Already bureaucrat 1365 sysop 10362 2006-11-17T06:22:44Z Zorigt 49 Энэ хэрэглэгч аль хэдийн зохицуулагч болсон. MediaWiki:Already steward 1366 sysop 8792 2006-08-12T22:28:26Z Jose77 129 Энэ хэрэглэгч аль хэдийн үйлчлэгч болсон. MediaWiki:Already sysop 1367 sysop 10363 2006-11-17T06:23:13Z Zorigt 49 Энэ хэрэглэгч аль хэдийн удирдагч болсон. MediaWiki:Badaccess 1368 sysop 8829 2006-08-13T08:42:18Z Jose77 129 Зөвшөөрлийн алдаа MediaWiki:Changed 1370 sysop 8949 2006-08-21T21:08:09Z Jose77 129 өөрчлөгдсөн MediaWiki:Confirmemail 1372 sysop 8969 2006-08-21T21:31:50Z Jose77 129 мэйл хаягийг баталгаажуулах MediaWiki:Confirmemail body 1373 sysop 8970 2006-08-21T21:32:52Z Jose77 129 Та ч байж магадгүй $1 IP хаягнаас $2 гэсэн хэрэглэгчийн бүртгэлтэй энэ мэйл хаягтай хэн нэг хэрэглэгч википедиад бүртгүүлсэн байна. Энэ хэрэглэгчийн бүртгэл нь үнэхээр таных уу гэдгийг шалгаж үзээд мэйл хаягаар хийж болох үйлдлүүдийг хүчинтэй болгохын тулд энэ холбоосыг нээнэ үү. $3 хэрвээ биш бол нээх хэрэггүй. Баталгаажуулах код нь $4-нд хугацаа нь хэтрэх болно. MediaWiki:Confirmemail error 1374 sysop 8971 2006-08-21T21:33:32Z Jose77 129 таны баталгаажуулалтыг хадгалах үед ямар нэг зүйл буруу хийгдсэн байна. MediaWiki:Confirmemail invalid 1375 sysop 10422 2006-11-17T12:46:49Z Zorigt 49 Баталгаажуулах код хүчингүй байна. Кодны хугацаа хэтэрсэн байж болзошгүй. MediaWiki:Confirmemail loggedin 1376 sysop 10423 2006-11-17T12:47:43Z Zorigt 49 Таны мэйл хаяг баталгаажлаа. MediaWiki:Confirmemail send 1377 sysop 8976 2006-08-21T21:36:52Z Jose77 129 Баталгаажуулах кодыг мэйлээр илгээх. MediaWiki:Confirmemail sendfailed 1378 sysop 10425 2006-11-17T12:51:04Z Zorigt 49 Баталгаажуулах мэйлийг илгээж чадсангүй. Та хаягаа зөв бичсэн эсэхээ нягтална уу. Буцаж ирсэн мэйл: $1 MediaWiki:Confirmemail sent 1379 sysop 10165 2006-11-16T05:20:51Z Zorigt 49 Баталгаажуулах мэйл илгээгдлээ. MediaWiki:Confirmemail subject 1380 sysop 10426 2006-11-17T12:51:58Z Zorigt 49 {{SITENAME}}-гийн мэйл хаягийн баталгаажуулалт MediaWiki:Confirmemail success 1381 sysop 10427 2006-11-17T12:52:49Z Zorigt 49 Таны мэйл хаяг баталгаажлаа. Та одоо викид нэвтэрч чадна. MediaWiki:Confirmemail text 1382 sysop 10428 2006-11-17T12:56:09Z Zorigt 49 Вики нь мэйлийн боломжуудыг ашиглахын тулд мэйл хаягаа баталгаажуулахыг хэрэглэгчээс шаарддаг болно. Та өөрийн хаяг руу баталгаажуулах мэйл илгээхийн тулд доорх товчлуурыг идэвхжүүлнэ үү. Уг мэйл нь код бүхий холбоос агуулах бөгөөд та уг холбоос руу орсноор таны мэйл хаяг баталгаажих болно. MediaWiki:Createarticle 1385 sysop 8987 2006-08-21T21:43:56Z Jose77 129 Бичлэг үүсгэх MediaWiki:Created 1386 sysop 8988 2006-08-21T21:44:35Z Jose77 129 үүсгэсэн MediaWiki:Delete and move 1387 sysop 9005 2006-08-22T20:38:21Z Jose77 129 Устгах ба Зөөх MediaWiki:Delete and move reason 1388 sysop 9007 2006-08-22T20:39:17Z Jose77 129 зөөвөрлөлтөнд зам үүсгэхийн тулд устгагдсан. MediaWiki:Delete and move text 1389 sysop 9008 2006-08-22T20:40:03Z Jose77 129 ==устгахыг шаардав== Энэ "[[$1]]" нь урьд нь оруулсан байна. Та зөөвөрлөлтөнд зам үүсгэхийн тулд устгахыг хүсэж байна уу? MediaWiki:Deletedrev 1390 sysop 9011 2006-08-22T20:42:16Z Jose77 129 [нь устгагдсан] MediaWiki:Destfilename 1391 sysop 9023 2006-08-22T20:49:49Z Jose77 129 Файлын нэрийн байршил MediaWiki:Eauthentsent 1392 sysop 9032 2006-08-22T20:55:51Z Jose77 129 Баталгаажуулах мэйлийг бүртгүүлсэн мэйл хаяг руу илгээсэн болно. Өөрийнхөө бүртгэлийг баталгаажуулахын тулд, урьд нь өөр ямар нэгэн мэйл хүлээн авсан бол тухай бүрийнхээ мэйл дэх зааврыг дагана уу. MediaWiki:Edit-externally 1393 sysop 9033 2006-08-22T20:56:33Z Jose77 129 Гадны програм ашиглан энэ хуудсыг засварлана уу. MediaWiki:Edit-externally-help 1394 sysop 9034 2006-08-22T20:57:26Z Jose77 129 Тохируулгын [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:External_editors заавраас дэлгэрэнгүй] мэдээллийг харна уу. MediaWiki:Email 1395 sysop 8538 2006-08-04T06:35:15Z Jose77 129 Мэйл хаяг MediaWiki:Emailauthenticated 1396 sysop 9049 2006-08-22T21:08:41Z Jose77 129 Таны мэйл хаяг $1 гэж баталгаажлаа. MediaWiki:Emailconfirmlink 1397 sysop 9050 2006-08-22T21:09:15Z Jose77 129 Мэйл хаягаа баталгаажуулах MediaWiki:Emailnotauthenticated 1398 sysop 9053 2006-08-22T21:10:48Z Jose77 129 Таны мэйл хаяг хараахан баталгаажаагүй байна. Дээрх шалтгааны улмаас мэйл илгээх боломжгүй. MediaWiki:Enotif lastvisited 1400 sysop 9063 2006-08-22T21:15:28Z Jose77 129 $1-ийн хамгийн сүүлд зочилсноос хойших өөрчлөлтүүдийг харуул. MediaWiki:Enotif mailer 1401 sysop 10640 2006-12-03T20:28:43Z Bambuush 171 {{SITENAME}} Мэйлэн сонордуулга MediaWiki:Enotif newpagetext 1402 sysop 9064 2006-08-22T21:16:05Z Jose77 129 энэ нь шинэ хуудас. MediaWiki:Enotif reset 1403 sysop 9065 2006-08-22T21:16:41Z Jose77 129 бүх хуудсыг үзсэн болгох MediaWiki:Enotif subject 1404 sysop 10077 2006-11-06T18:42:54Z Bambuush 171 {{SITENAME}} $PAGETITLE энэ хуудсыг $PAGEEDITOR нь $CHANGEDORCREATED хийлээ. MediaWiki:Excontentauthor 1405 sysop 9072 2006-08-22T21:20:02Z Jose77 129 агуулга нь ийм байсан: '$1' (зөвхөн '$2' нь л бичлэг үйлдэгч) MediaWiki:Exif-aperturevalue 1406 sysop 10079 2006-11-06T18:54:21Z Bambuush 171 Дамжих хоолой MediaWiki:Exif-artist 1407 sysop 9073 2006-08-22T21:20:27Z Jose77 129 зохиогч MediaWiki:Exif-bitspersample 1408 sysop 10641 2006-12-03T20:29:58Z Bambuush 171 бүрэлдэхүүн хэсэг бүр дэх бит MediaWiki:Exif-brightnessvalue 1409 sysop 9074 2006-08-22T21:20:56Z Jose77 129 гэрэлтэлт MediaWiki:Exif-colorspace 1411 sysop 9076 2006-08-22T21:21:57Z Jose77 129 өнгөний зай MediaWiki:Exif-componentsconfiguration 1414 sysop 10080 2006-11-06T18:57:11Z Bambuush 171 Бүх бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн утга MediaWiki:Exif-componentsconfiguration-0 1415 sysop 9075 2006-08-22T21:21:28Z Jose77 129 байхгүй байна MediaWiki:Exif-compressedbitsperpixel 1422 sysop 10081 2006-11-06T19:02:38Z Bambuush 171 Зургийн файлыг шахах арга MediaWiki:Exif-compression-1 1424 sysop 10084 2006-11-06T19:18:42Z Bambuush 171 Шахаагүй MediaWiki:Exif-contrast 1426 sysop 9077 2006-08-22T21:22:43Z Jose77 129 харьцуулан үзэх MediaWiki:Exif-contrast-0 1427 sysop 9078 2006-08-22T21:23:08Z Jose77 129 энгийн MediaWiki:Exif-contrast-1 1428 sysop 9079 2006-08-22T21:23:43Z Jose77 129 зөөлөн MediaWiki:Exif-contrast-2 1429 sysop 9080 2006-08-22T21:24:28Z Jose77 129 хатуу MediaWiki:Exif-copyright 1430 sysop 9081 2006-08-22T21:24:47Z Jose77 129 зохиогчын эрхийг эзэмшигч MediaWiki:Exif-customrendered 1431 sysop 10086 2006-11-06T19:20:37Z Bambuush 171 Дурын зургийн файлыг үзүүлж байна MediaWiki:Exif-customrendered-0 1432 sysop 9082 2006-08-22T21:25:27Z Jose77 129 Нормаль процесс MediaWiki:Exif-customrendered-1 1433 sysop 9083 2006-08-22T21:25:47Z Jose77 129 Энгийн процесс MediaWiki:Exif-datetime 1434 sysop 10227 2006-11-16T07:02:57Z Zorigt 49 Файл өөрчлөгдсөн огноо, цаг MediaWiki:Exif-exposureprogram-1 1448 sysop 9084 2006-08-22T21:26:29Z Jose77 129 заавар MediaWiki:Exif-filesource 1457 sysop 10651 2006-12-04T16:32:38Z Bambuush 171 Файлыг эх үүсвэр MediaWiki:Exif-gpsaltitude 1474 sysop 9085 2006-08-22T21:27:02Z Jose77 129 далайн түвшин MediaWiki:Exif-gpsdestdistance 1480 sysop 10657 2006-12-05T05:17:33Z Bambuush 171 Байршил хүртэлх зай MediaWiki:Exif-gpsdestlatitude 1482 sysop 10653 2006-12-04T16:36:14Z Bambuush 171 Өргөрөгийн байршил MediaWiki:Exif-gpsdestlongitude 1484 sysop 10658 2006-12-05T05:18:39Z Bambuush 171 Уртгагийн байршил MediaWiki:Exif-gpslatitude 1492 sysop 9086 2006-08-22T21:27:41Z Jose77 129 өргөрөг MediaWiki:Exif-gpslatitude-n 1493 sysop 9087 2006-08-22T21:28:14Z Jose77 129 хойд өргөрөг MediaWiki:Exif-gpslatitude-s 1494 sysop 9088 2006-08-22T21:28:32Z Jose77 129 өмнөд өргөрөг MediaWiki:Exif-gpslatituderef 1495 sysop 9089 2006-08-22T21:29:00Z Jose77 129 хойд эсвэл өмнөд өргөрөг MediaWiki:Exif-gpslongitude 1496 sysop 9090 2006-08-22T21:29:24Z Jose77 129 уртраг MediaWiki:Exif-gpslongitude-e 1497 sysop 9091 2006-08-22T21:30:02Z Jose77 129 Зүүн ба баруун уртраг MediaWiki:Exif-gpslongitude-w 1498 sysop 9092 2006-08-22T21:30:19Z Jose77 129 баруун уртраг MediaWiki:Exif-gpslongituderef 1499 sysop 9093 2006-08-22T21:31:01Z Jose77 129 Зүүн эсвэл баруун уртраг MediaWiki:Exif-gpsspeed-k 1507 sysop 9094 2006-08-22T21:31:36Z Jose77 129 километр/цаг MediaWiki:Exif-gpsspeedref 1510 sysop 10659 2006-12-05T05:21:21Z Bambuush 171 Хурдны нэгж MediaWiki:Exif-gpsstatus 1511 sysop 10693 2006-12-05T10:27:34Z Bambuush 171 Хүлээн авагчийн статус MediaWiki:Exif-gpsstatus-a 1512 sysop 10694 2006-12-05T10:29:36Z Bambuush 171 Явцын хэмжүүр MediaWiki:Exif-gpsstatus-v 1513 sysop 10695 2006-12-05T10:31:34Z Bambuush 171 Хамтарсан үйлдлийн хэмжүүр MediaWiki:Exif-gpstrack 1515 sysop 10696 2006-12-05T10:32:37Z Bambuush 171 Хөдөлгөөний чиглэл MediaWiki:Exif-imagedescription 1518 sysop 10660 2006-12-05T05:22:16Z Bambuush 171 Дүрсний нэр MediaWiki:Exif-imagelength 1519 sysop 9095 2006-08-22T21:32:12Z Jose77 129 өндөр MediaWiki:Exif-imagewidth 1521 sysop 10230 2006-11-16T07:07:06Z Zorigt 49 өргөн MediaWiki:Exif-jpeginterchangeformatlength 1524 sysop 10683 2006-12-05T07:42:57Z Bambuush 171 JPEG хэлбэртэй мэдээллийн байт MediaWiki:Exif-lightsource 1525 sysop 9097 2006-08-22T21:33:07Z Jose77 129 гэрэлтүүлэгч MediaWiki:Exif-lightsource-0 1526 sysop 9100 2006-08-22T21:34:53Z Jose77 129 Үл мэдэх MediaWiki:Exif-lightsource-1 1527 sysop 9099 2006-08-22T21:34:31Z Jose77 129 өдрийн гэрэл MediaWiki:Exif-lightsource-10 1528 sysop 10662 2006-12-05T05:23:17Z Bambuush 171 Үүлэрхэг цаг агаар MediaWiki:Exif-lightsource-11 1529 sysop 10661 2006-12-05T05:22:47Z Bambuush 171 Сүүдэр MediaWiki:Exif-lightsource-2 1537 sysop 10685 2006-12-05T07:49:39Z Bambuush 171 Ионы гэрэлтүүлэг MediaWiki:Exif-lightsource-255 1543 sysop 10663 2006-12-05T05:23:57Z Bambuush 171 Бусад гэрлийн эх сурвалж MediaWiki:Exif-lightsource-3 1544 sysop 10687 2006-12-05T07:52:21Z Bambuush 171 Вольфрам (улайссан гэрэл) MediaWiki:Exif-lightsource-4 1545 sysop 10697 2006-12-05T10:36:06Z Bambuush 171 флаш MediaWiki:Exif-lightsource-9 1546 sysop 10664 2006-12-05T05:24:20Z Bambuush 171 Таатай цаг агаар MediaWiki:Exif-make 1547 sysop 10665 2006-12-05T05:24:56Z Bambuush 171 Зургийн аппарат үйлдвэрлэгч MediaWiki:Exif-meteringmode-0 1552 sysop 9103 2006-08-22T21:36:39Z Jose77 129 Үл мэдэх MediaWiki:Exif-meteringmode-1 1553 sysop 10666 2006-12-05T05:25:46Z Bambuush 171 Дундаж MediaWiki:Exif-meteringmode-255 1555 sysop 10667 2006-12-05T05:26:06Z Bambuush 171 Бусад MediaWiki:Exif-orientation-1 1564 sysop 9104 2006-08-22T21:37:17Z Jose77 129 энгийн MediaWiki:Exif-saturation-0 1589 sysop 9102 2006-08-22T21:35:55Z Jose77 129 энгийн MediaWiki:Exif-sharpness-0 1608 sysop 9101 2006-08-22T21:35:26Z Jose77 129 энгийн MediaWiki:Exif-subjectdistancerange-0 1621 sysop 9098 2006-08-22T21:33:46Z Jose77 129 Үл мэдэх MediaWiki:Files 1642 sysop 10711 2006-12-05T16:31:22Z Bambuush 171 Файлууд MediaWiki:Groups 1654 sysop 9168 2006-08-23T21:30:42Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн групп MediaWiki:Histfirst 1666 sysop 9181 2006-08-23T21:36:40Z Jose77 129 Хамгийн эхний MediaWiki:Histlast 1667 sysop 9182 2006-08-23T21:37:01Z Jose77 129 Хамгийн сүүлийн MediaWiki:Imagelistall 1668 sysop 9202 2006-08-23T21:46:29Z Jose77 129 бүх MediaWiki:Immobile namespace 1669 sysop 10724 2006-12-05T16:49:56Z Bambuush 171 Тусгай төрлийн байршилын эсвэл эх үүсвэрийн нэршил; нэрсээс зөөх ба оруулах нь боломжгүй. MediaWiki:Invalidemailaddress 1672 sysop 10742 2006-12-05T17:21:42Z Bambuush 171 Хүчингүй хэлбэртэй мэйл хаяг нь зөвшөөрөгдөхгүй. Хүчинтэй майл хаяг эсвэл хоосон талбарыг бөглөнө үү. MediaWiki:Ipadressorusername 1674 sysop 10182 2006-11-16T05:37:04Z Zorigt 49 IP хаяг буюу хэрэглэгчийн нэр MediaWiki:Ipboptions 1675 sysop 11198 2006-12-13T20:04:04Z Zorigt 49 2 цаг:2 hours,1 өдөр:1 day,3 өдөр:3 days,1 долоо хоног:1 week,2 долоо хоног:2 weeks,1 сар:1 month,3 сар:3 months,6 сар:6 months,1 жил:1 year,үүрд:infinite MediaWiki:Ipbother 1676 sysop 10755 2006-12-05T18:14:39Z Bambuush 171 Бусад цаг MediaWiki:Ipbotheroption 1677 sysop 10756 2006-12-05T18:15:03Z Bambuush 171 бусад MediaWiki:Mediawarning 1678 sysop 11599 2007-01-19T02:30:52Z Bambuush 171 '''Анхаар''':Энэ файл нь хор нөлөөтэй код агуулсан байж болзошгүй, хэрвээ ачааллавал таны системийн аюулгүй байдал доройтож болзошгүй.<hr /> MediaWiki:Movelogpagetext 1682 sysop 8658 2006-08-12T21:17:48Z Jose77 129 Доорх нь зөөвөрлөгдсөн хуудасны лист. MediaWiki:Movereason 1683 sysop 8659 2006-08-12T21:18:23Z Jose77 129 шалтгаан MediaWiki:Noemailprefs 1685 sysop 10830 2006-12-05T20:12:02Z Bambuush 171 Эдгээр ажлыг гүйцэтгэхийн тулд мэйл хаягаа өгөх хэрэгтэй. MediaWiki:Noimage 1686 sysop 10834 2006-12-05T20:16:01Z Bambuush 171 Ийм нэр бүхий файл байхгүй байна. Та $1 чадна MediaWiki:Passwordtooshort 1689 sysop 10209 2006-11-16T06:11:31Z Zorigt 49 Нууц үг тань хэт богино байна. Хамгийн цөөндөө $1 тэмдэгт ашиглана уу. MediaWiki:Print 1693 sysop 8732 2006-08-12T21:53:46Z Jose77 129 хэвлэх MediaWiki:Recentchangesall 1694 sysop 10188 2006-11-16T05:44:16Z Zorigt 49 Бүх MediaWiki:Revertmove 1697 sysop 10200 2006-11-16T06:02:47Z Zorigt 49 Буцаах MediaWiki:Showdiff 1705 sysop 8483 2006-08-03T22:32:43Z Jose77 129 Өөрчлөлтийг харуул MediaWiki:Uploadscripted 1721 sysop 10908 2006-12-06T08:51:35Z Zorigt 49 Энэ файл нь вэб хөтөчөөс шалтгаалж алдаатай уншигдах магадлал бүхий HTML буюу скрипт код агуулсан байна. MediaWiki:Uploadvirus 1722 sysop 10906 2006-12-06T08:45:51Z Zorigt 49 Энэ файл вирус агуулж байна! Дэлгэрэнгүй: $1 MediaWiki:Userrights 1723 sysop 10905 2006-12-06T08:45:00Z Zorigt 49 Хэрэглэгчийн эрхүүдийг удирдах MediaWiki:Userrights-editusergroup 1724 sysop 10899 2006-12-06T08:38:08Z Zorigt 49 Хэрэглэгчийн бүлгэмүүдийг засварлах MediaWiki:Userrights-groupsavailable 1725 sysop 10898 2006-12-06T08:37:26Z Zorigt 49 Байгаа бүлгэмүүд: MediaWiki:Userrights-groupshelp 1726 sysop 10897 2006-12-06T08:36:41Z Zorigt 49 Гарах эсвэл элсэхийг хүссэн бүлгэмээ сонгоно уу. Сонгогдоогүй бүлгэмүүдэд өөрчлөлт орохгүй. Та CTRL + маузны зүүн товчийг дарж, бүлгэмүүдийг сонгосноо цуцлаж болно. MediaWiki:Userrights-groupsmember 1727 sysop 10896 2006-12-06T08:34:33Z Zorigt 49 Гишүүн: MediaWiki:Userrights-lookup-user 1729 sysop 10895 2006-12-06T08:34:01Z Zorigt 49 Хэрэглэгчийн бүлгэмүүдийг удирдах MediaWiki:Userrights-user-editname 1730 sysop 10893 2006-12-06T08:32:32Z Zorigt 49 Хэрэглэгчийн нэрээ оруул: MediaWiki:Versionrequired 1757 sysop 10892 2006-12-06T08:31:48Z Zorigt 49 МедиаВикигийн $1 хувилбар шаардлагатай MediaWiki:Versionrequiredtext 1758 sysop 10891 2006-12-06T08:31:07Z Zorigt 49 Энэ хуудсыг ашиглахын тулд МедиаВикигйин $1 хувилбар шаардлагатай. [[Special:Version]]-г үзэх. MediaWiki:Views 1759 sysop 10933 2006-12-06T10:21:51Z Bambuush 171 Харсан тоо MediaWiki:Watchlistall1 1760 sysop 9233 2006-08-24T02:15:40Z Jose77 129 бүх MediaWiki:Watchlistall2 1761 sysop 9232 2006-08-24T02:15:24Z Jose77 129 бүх MediaWiki:Wlheader-enotif 1762 sysop 11615 2007-01-19T03:22:51Z Bambuush 171 *И-мэйл мэдэгдэл хүчинтэй боллоо. MediaWiki:Wlheader-showupdated 1763 sysop 11616 2007-01-19T03:23:53Z Bambuush 171 Таны хамгийн сүүлд айлчилснаас хойш өөрчлөгдсөн хуудсууд '''тодоор''' бичигдсэн байгаа. MediaWiki:Wlhideshowown 1765 sysop 10868 2006-12-06T08:06:18Z Zorigt 49 Миний хийсэн өөрчлөлтүүдийг $1 MediaWiki:Yourdomainname 1767 sysop 9216 2006-08-23T21:53:50Z Jose77 129 таны домэйн ДНБ 1768 5801 2005-07-09T14:03:24Z Kwant 41 Дотоодын нийт бvтээгдхvvн ([[en:Gross Domestic Product]] GDP - Gross Domestic Product) нь тухайн улс орны хил хязгаарын дотор нэг жилийн хугацаанд шинээр бvтээгдсэн нийт бvтээгдхvvний хэмжээ юм. ДНБ-ийг vйлдвэрлэлтийн,ашиглалтын,хyвиарлалтын гэсэн гурван аргаар тооцдог. 1.Нийт vйлдвэрлэлээс - нийт завсрын хэрэглээ = нийт нэмэгдэл єртєг гэж тооцохыг vйлдвэрлэлтийн. 2.ДНБ = C + I + G + (X - M), энд C = Хувийн хэрэглээний зардлууд I = Нийт дотоодын хувийн хөрөнгө оруулалт G = Засгийн газрын хэрэглээний зардлууд ба нийт хөрөнгө оруулалт X = Экспорт M = Импорт. гэж тооцохыг ашиглалтын. 3.Xєдєлмєрийн хєлс,vндсэн хєрєнгийн элэгдэл, ашиг тvvнтэй адилтгах орлого,шууд бус татвар зэрэг орлогын элeмeнтvvдийн нийлбэрээр тооцохыг хувиарлалтын арга гэнэ. Сэйгийн хууль 1769 5725 2005-07-03T21:51:51Z 62.179.25.237 Энэ үзэгдэл нь "нийлүүлэлт өөрийн эрэлтийг бий болгодог" гэдгээрээ алдартай бөгөөд Францын эдийн засагч Жан-Батист Сэйгийн (1767-1832), нэрээр нэрлэжээ. Нябо бvртгэл 1770 5799 2005-07-09T13:18:57Z Kwant 41 Нягтлан бодох бvртгэл /accounting/ нь аж ахуйн нэгжийн санхvvгийн мэдээллийг тооцон хэмжих, боловсруулах тvvнчлэн дамжуулах vйл ажиллагааг эрхэлдэг систeм юм. Image:Setgelgee1.jpg 1771 5743 2005-07-07T19:24:27Z Kwant 41 Image:06-0227.jpg 1772 5746 2005-07-07T19:37:08Z Kwant 41 Image:02-0003.jpg 1773 5747 2005-07-07T19:37:58Z Kwant 41 Image:P0000176.JPG 1774 5748 2005-07-07T19:44:23Z Kwant 41 Kharakaorum Kharakaorum Image:P0000176.jpg 1775 5750 2005-07-07T19:50:18Z Kwant 41 Image:Melhii.jpg 1776 5752 2005-07-07T19:57:13Z Kwant 41 Image:Normal dis1.jpg 1777 5754 2005-07-07T20:01:58Z Kwant 41 Image:Thumb malichik1.jpg 1778 5756 2005-07-07T20:08:26Z Kwant 41 Image:Orkhonyi hurheree.JPG 1779 5758 2005-07-07T20:16:30Z Kwant 41 Image:Orkhonyi hurheree.jpg 1780 5759 2005-07-07T20:19:41Z Kwant 41 Image:Normal aj296.jpg 1781 5763 2005-07-07T20:31:12Z Kwant 41 Image:05-0078.jpg 1782 5767 2005-07-07T20:49:35Z Kwant 41 Хувьцаа 1783 5802 2005-07-09T14:07:30Z Kwant 41 [[be:Акцыя]] [[de:Aktie]] [[en:Share]] [[ia:Compartir]] [[ja:株式]] [[nl:Aandeel]] [[sv:Aktie]] Aжилгvйдэл 1784 5823 2005-07-09T15:17:52Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] [[de:Arbeitslosigkeit]] [[et:Tööpuudus]] [[en:Unemployment]] [[eo:Senlaboreco]] [[fr:Chômage]] [[he:אבטלה]] [[nl:Werkloosheid]] [[ja:失業]] [[no:Arbeidsledighet]] [[fi:Työttömyys]] [[tr:İşsizlik]] [[zh:失業]] Банк 1785 11053 2006-12-11T09:16:43Z Zorigt 49 '''Банк''' (Bank) нь [[хадгаламж]] хүлээн авах, хөрөнгийн шилжүүлэг ([[төлбөр тооцоо]]) болон зээл олгох([[санхүүжүүлэлт]]), [[вексель]], [[чек]] хэвлүүлэх зэрэг үйл ажиллагаа явуулдаг [[санхүүгийн байгууллага]] юм. == Банкны үүсэл == Орчин үеийн банкны хэлбэрийг агуулсан байгууллага анх дундад зууны сүүлчээр [[Англи]]д байгуулагдсан гэж үздэг. Тэр үед төлбөрийн голлох хэрэгсэл нь [[алт]] байв. [[Мөнгөний эдийн засаг|Мөнгөний эдийн засгийн]] хөгжилтэй холбогдож, худалдаа арилжаа эрс өсч, маш их алт мөнгө эзэмшдэг хүмүүс бий болжээ. Тэр их эд баялгийг биедээ байлгах нь аюул осолтой байсан тул [[Лондон]]д хамгийн бат бөх гэгдэж байсан [[сэйф]] бүхий алтны дархчуулд алтаа хадгалуулах болжээ. Хариуд нь алтны эзэнд вексель буюу хүлээн авсан баталгаа өгч байв. == Үйл ажиллагааны хүрээ == Банк нь дараах үйлчилгээнүүдийг эрхэлнэ. * [[Хадгаламж]]([[Ердийн хадгаламж]], [[хугацаат хадгаламж]] гэх мэт. * Хөрөнгийн зээл олгох * Дотоод [[валют]]ын гүйлгээ * Гадаад [[валют]]ын гүйлгээ * Бондын баталгаа гаргах * [[Үнэт цаас]]ны арилжаа * Үнэт цаасны зээл * [[Засгийн газрын бонд]]ыг зарахад зуучлах * Хөрөнгийн шилжүүлэг * Үнэт цаас, [[үнэт эдлэл]], бусад хөрөнгийн хадгаламж * [[валют солих]] зэрэг == Банкны төрөл == * [[Төв банк]] - [[Монголбанк]] * [[Арилжааны банк]] == Мөн үзэх == * [[Монголын банкуудын жагсаалт]] == Холбоос == * [http://www.mongolbank.mn/Mongolian/index.asp Монголбанк] [[Category:Санхүүгийн байгууллага|Банк]] [[Category:Банк|*]] [[ar:بنك]] [[be:Банк]] [[bg:Банка]] [[bs:Banka]] [[ca:Banc (empresa)]] [[cs:Banka]] [[da:Bank]] [[de:Kreditinstitut]] [[el:Τράπεζα]] [[en:Bank]] [[eo:Banko]] [[es:Banco]] [[fa:بانک]] [[fi:Pankki]] [[fr:Banque]] [[gd:Banca]] [[he:בנק]] [[hi:बैंक]] [[hu:Bank]] [[id:Bank]] [[it:Banca]] [[ja:銀行]] [[ko:은행]] [[lt:Bankas]] [[lv:Banka]] [[ms:Bank]] [[nl:Bank (financiële instelling)]] [[no:Bank]] [[pl:Bank]] [[pt:Banco]] [[ru:Банк]] [[simple:Bank]] [[sk:Banka (inštitúcia)]] [[sr:Банка]] [[sv:Bank]] [[ta:வங்கி]] [[th:ธนาคาร]] [[tl:Bangko]] [[tr:Banka]] [[uk:Банк]] [[vi:Ngân hàng]] [[zh:银行]] [[zh-yue:銀行]] Үнэ 1786 5809 2005-07-09T14:19:53Z Kwant 41 [[de:Preis]] [[en:Price]] [[es:Precio]] [[eo:Prezo]] [[fr:Prix]] [[it:Prezzo]] [[ja:価格]] [[sk:Cena (ekonómia)]] [[zh:价格]] [[бvлэг:эдийн засаг]] Татвар 1787 5815 2005-07-09T14:37:28Z Kwant 41 [[be:Падатак]] [[cs:Da&#328;]] [[de:Steuer]] [[en:Tax]] [[eo:imposto]] [[es:impuesto]] [[fi:Vero]] [[fr:Impôt]] [[he:&#1502;&#1505;]] [[is:Skattur]] [[nl:Belasting]] [[ru:&#1053;&#1072;&#1083;&#1086;&#1075;]] [[simple:Tax]] [[sv:skatt]] [[zh-cn:&#31246;&#21046;]] Актив 1788 5896 2005-07-09T17:38:00Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] [[de:Aktiva]] [[en:Asset]] [[es:Activo]] [[fr:Actif]] [[nl:Activa]] [[ru:Актив]] Ашиг 1790 5898 2005-07-09T17:43:17Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] [[cs:Zisk]] [[de:Gewinn]] [[en:profit]] [[fr:Bénéfice]] [[nl:Winst]] [[pt:Superávit]] Дампуурал 1803 9682 2006-10-02T03:32:47Z Yurik 161 [[Дампуурaл]] руу зөөгдлөө [[Дампуурал]]: mixed case rename [[category:эдийн засаг]] [[bg:&#1041;&#1072;&#1085;&#1082;&#1088;&#1091;&#1090;]] [[de:Insolvenz]] [[en:Bankruptcy]] [[fi:Konkurssi]] [[ja:&#20498;&#29987;]] [[simple:Bankrupt]] Инфляци 1808 5900 2005-07-09T17:49:06Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] [[bg:Инфлация]] [[be:Інфляцыя]] [[cs:Inflace]] [[da:Inflation]] [[de:Inflation]] [[et:Inflatsioon]] [[el:Πληθωρισμός]] [[en:Inflation]] [[es:Inflación]] [[eo:Inflacio]] [[fr:Inflation]] [[it:Inflazione]] [[he:אינפלציה]] [[lt:Infliacija]] [[hu:Infláció]] [[nl:Inflatie]] [[ja:インフレーション]] [[no:Inflasjon]] [[pt:Inflação]] [[ru:Инфляция]] [[sr:Инфлација]] [[fi:Inflaatio]] [[sv:Inflation]] [[vi:Lạm phát]] [[tr:Enflasyon]] [[uk:Інфляція]] [[zh:通货膨胀]] Макро эдийн засаг 1813 5899 2005-07-09T17:47:41Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] [[bg:Макроикономика]] [[da:Makroøkonomi]] [[de:Makroökonomie]] [[et:Makroökonoomika]] [[el:Μακροοικονομία]] [[en:Macroeconomics]] [[es:Macroeconomía]] [[fr:Macroéconomie]] [[id:Ekonomi makro]] [[hu:Makroökonómia]] [[nl:Macro-economie]] [[ja:マクロ経済学]] [[no:Makroøkonomi]] [[pt:Macroeconomia]] [[ru:Макроэкономика]] [[sk:Makroekonómia]] [[sr:Макроекономија]] [[fi:Makrotalous]] [[tr:Makroekonomi]] [[zh:宏观经济学]] Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар 1821 5866 2005-07-09T17:22:18Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Онцгой албан татвар 1822 9668 2006-10-02T03:31:27Z Yurik 161 [[Oнцгой албан татвар]] руу зөөгдлөө [[Онцгой албан татвар]]: mixed case rename [[category:эдийн засаг]] Орлого 1823 5868 2005-07-09T17:23:32Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Өмч 1824 5869 2005-07-09T17:24:21Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Єрсєлдєєн 1825 5870 2005-07-09T17:24:58Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Пассив 1826 5871 2005-07-09T17:25:47Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Патент 1827 9666 2006-10-02T03:31:25Z Yurik 161 [[Патeнт]] руу зөөгдлөө [[Патент]]: mixed case rename [[category:эдийн засаг]] Риск 1828 5873 2005-07-09T17:26:37Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Санхvv 1829 5874 2005-07-09T17:27:03Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Cанхvvгийн хэрэгсэл 1830 5875 2005-07-09T17:27:35Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Сектор 1831 9651 2006-10-02T03:30:50Z Yurik 161 [[Сeктoр]] руу зөөгдлөө [[Сектор]]: mixed case rename [[category:эдийн засаг]] Технологи 1832 5877 2005-07-09T17:28:20Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Төв банк 1833 11054 2006-12-11T09:17:08Z Zorigt 49 [[category:эдийн засаг]] Үлсын тєсєв 1834 9653 2006-10-02T03:30:52Z Yurik 161 [[Yлсын тєсєв]] руу зөөгдлөө [[Үлсын тєсєв]]: mixed case rename [[category:эдийн засаг]] Төгрөг 1835 5880 2005-07-09T17:29:59Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Төлбөр 1836 5881 2005-07-09T17:30:23Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Үйлдвэрлэл 1837 5882 2005-07-09T17:30:46Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Үйлчилгээ 1838 5883 2005-07-09T17:31:08Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Үл хөдлөх хөрөнгө 1839 5884 2005-07-09T17:31:31Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Үнэт цаас 1840 5885 2005-07-09T17:31:56Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Хөрөнгө оруулалт 1842 5887 2005-07-09T17:33:04Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Эдийн засгийн өсөлт 1843 5888 2005-07-09T17:33:28Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Хэрэглээ 1844 5889 2005-07-09T17:33:50Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Хэрэгцээ 1845 5890 2005-07-09T17:34:14Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Цалин 1846 5891 2005-07-09T17:34:39Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Чек 1847 9646 2006-10-02T03:30:41Z Yurik 161 [[Чeк]] руу зөөгдлөө [[Чек]]: mixed case rename [[category:эдийн засаг]] Эрэлт 1848 5902 2005-07-09T18:05:04Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] [[de:Gleichgewichtsbildung durch Angebot und Nachfrage]] [[en:Supply and demand]] [[es:Demanda]] [[eo:Mendado kaj ofertado]] [[fr:Offre et demande]] [[nl:Vraag en aanbod]] [[ja:需要と供給]] [[fi:Kysyntä ja tarjonta]] [[zh:需求与供应]] Юань 1849 5894 2005-07-09T17:35:51Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Ядуурал 1850 5895 2005-07-09T17:36:23Z Kwant 41 [[category:эдийн засаг]] Image:P0000015.JPG 1851 5905 2005-07-09T18:53:39Z Kwant 41 Адуунууд Image:0052.jpg 1852 5906 2005-07-09T18:59:45Z Kwant 41 Template:07 сарын 9 гол үйл явдлууд 1853 5928 2005-07-09T20:48:12Z Kwant 41 [[Image:Bohchuud.jpg|right]] Тэнгэрлэг Монголын хийморлог ард тvмэндээ ардын их хувьсгалын ойн баяр наадмын мэндийг дэвшvvльe! Сайхан наадаарай. Image:Normal Scan25188.jpg 1854 5908 2005-07-09T19:04:39Z Kwant 41 Image:L09.jpg 1855 5909 2005-07-09T19:16:36Z Kwant 41 Image:Ger.JPG 1856 5911 2005-07-09T19:19:15Z Kwant 41 Image:Naadam.JPG 1857 5914 2005-07-09T19:24:50Z Kwant 41 Image:Bohchuud.jpg 1858 5916 2005-07-09T19:33:28Z Kwant 41 Image:Gengis Khan.jpg 1859 5918 2005-07-09T19:56:22Z Kwant 41 Image:Mongoliiin ezent guren.jpg 1860 5919 2005-07-09T19:56:50Z Kwant 41 Image:Elbegdorj.jpg 1861 5924 2005-07-09T20:31:46Z Kwant 41 Template:07 сарын 8 гол үйл явдлууд 1862 5929 2005-07-10T05:42:41Z Kwant 41 [[Image:l09.jpg]] Template:07 сарын 10 гол үйл явдлууд 1863 5930 2005-07-10T05:43:44Z Kwant 41 [[Image:l09.jpg]] Image:Mongol Empire at 1227.jpg 1864 5933 2005-07-10T06:12:49Z Kwant 41 Image:Genghis Khan.jpg 1865 5937 2005-07-10T06:43:03Z Kwant 41 Image:Kino.jpg 1866 5940 2005-07-10T06:52:10Z Kwant 41 Category:Эдийн засаг 1867 11995 2007-01-25T21:28:43Z 132.239.145.119 Эдийн засаг бол ховор хязгаарлагдмал нєєц баялaгыг нийгэм ба нийгмийн бvлэг, нэгжvvдийн одоогийн ба ирээдvйн хэрэгцээ, шаардлагыг хангах зорилгоор хэрхэн яаж vр дvнтэй ашиглаx зарцуулах талаар сонголт хийх шийдлийг судалдаг нийгмийн шинжлэх ухаан юм. [[Category:Нийгэм]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] Image:Other-langs2.png 1868 5969 2005-07-10T11:52:22Z Kwant 41 {{Wikipedialang}} Тэргүүн Нүүр:Category:Түүх 1872 7426 2006-01-28T02:13:24Z 70.105.20.168 #redirect [[Түүх]] Category:Математик 1879 11914 2007-01-25T00:10:45Z Timur 357 [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Хийсвэрлэл]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Бүтэц]] [[an:Category:Matematicas]] [[ast:Category:Matemátiques]] [[be:Category:Матэматыка]] [[bg:Категория:Математика]] [[ca:Categoria:Matemàtiques]] [[cs:Kategorie:Matematika]] [[da:Kategori:Matematik]] [[de:Kategorie:Mathematik]] [[en:category:Mathematics]] [[eo:Kategorio:Matematiko]] [[es:Categoría:Matemáticas]] [[et:Category:Matemaatika]] [[fi:Luokka:Matematiikka]] [[fr:Catégorie:Mathématiques]] [[he:Category:מתמטיקה]] [[hu:Kategória:Matematika]] [[it:Categoria:Matematica]] [[ja:Category:数学]] [[lb:Category:Mathematik]] [[lt:Category:Matematika]] [[ms:Category:Matematik]] [[nl:Categorie:Wiskunde]] [[no:Kategori:Matematikk]] [[pt:Categoria:Matemática]] [[ru:Category:Математика]] [[sk:Category:Matematika]] [[sl:Category:Matematika]] [[sv:Kategori:matematik]] [[tr:Category:Matematik]] [[vi:Category:Toán học]] [[zh:Category:数学]] Category:Газар зүй 1880 12022 2007-01-25T22:01:24Z Timur 357 [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Нийгмийн ухаан]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Дэлхий судлал]] [[Category:Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд]] [[af:Kategorie:Geografie]] [[als:Kategorie:Geografie]] [[an:Categoría:Cheografía]] [[ar:تصنيف:جغرافيا]] [[ast:Categoría:Xeografía]] [[ay:Catégorie:Geografiya]] [[az:Kateqoriya:Coğrafiya]] [[ba:Категория:География]] [[be:Катэгорыя:Геаграфія]] [[bg:Категория:География]] [[bs:Kategorija:Geografija]] [[ca:Categoria:Geografia]] [[cs:Kategorie:Geografie]] [[csb:Kategòrëjô:Geògrafijô]] [[cv:Категори:Географи]] [[cy:Categori:Daearyddiaeth]] [[da:Kategori:Geografi]] [[de:Kategorie:Geographie]] [[el:Κατηγορία:Γεωγραφία]] [[en:Category:Geography]] [[eo:Kategorio:Geografio]] [[es:Categoría:Geografía]] [[et:Kategooria:Geograafia]] [[eu:Kategoria:Geografia]] [[fi:Luokka:Maantiede]] [[fiu-vro:Category:Maatiidüs]] [[fo:Bólkur:Landafrøði]] [[fr:Catégorie:Géographie]] [[frp:Category:G·eografia]] [[fur:Categorie:Gjeografie]] [[fy:Kategory:Geografy]] [[ga:Catagóir:Tíreolaíocht]] [[gl:Category:Xeografía]] [[gn:Categoría:Geografia]] [[gu:Category:ભૂગોળ]] [[he:קטגוריה:גאוגרפיה]] [[hi:श्रेणी:भूगोल]] [[hr:Kategorija:Zemljopis]] [[hsb:Kategorija:Geografija]] [[hu:Kategória:Földrajz]] [[ia:Categoria:Geographia]] [[id:Kategori:Geografi]] [[ie:Category:Geografie]] [[ilo:Category:Heografia]] [[io:Category:Geografio]] [[is:Flokkur:Landafræði]] [[it:Categoria:Geografia]] [[ja:Category:地理学]] [[jbo:Category:tutske]] [[ka:კატეგორია:გეოგრაფია]] [[ko:분류:지리]] [[ku:Kategorî:Erdnîgarî]] [[kv:Категория:География]] [[kw:Category:Dorydhyeth]] [[ky:Category:География]] [[la:Categoria:Geographia]] [[lb:Category:Geographie]] [[li:Categorie:Geografie]] [[lmo:Category:Geugrafía]] [[ln:Category:Jyografi]] [[lt:Kategorija:Geografija]] [[lv:Kategorija:Ģeogrāfija]] [[mi:Category:Mātai matawhenua]] [[mk:Категорија:Географија]] [[mo:Category:Ӂеографие]] [[ms:Kategori:Geografi]] [[mt:Category:Ġeografija]] [[nap:Categoria:Giugrafia]] [[nds:Kategorie:Geographie]] [[nds-nl:Kattegerie:Geografie]] [[nl:Categorie:Geografie]] [[nn:Kategori:Geografi]] [[no:Kategori:Geografi]] [[nrm:Category:Géographie]] [[oc:Categoria:Geografia]] [[pam:Category:Geografía]] [[pl:Kategoria:Geografia]] [[pt:Categoria:Geografia]] [[rm:Category:Geografia]] [[rmy:Shopni:Phuvipen]] [[ro:Categorie:Geografie]] [[ru:Категория:География]] [[scn:Category:Giografìa]] [[sco:Category:Geographie]] [[sh:Category:Geografija]] [[simple:Category:Geography]] [[sk:Kategória:Geografia]] [[sl:Kategorija:Geografija]] [[so:Category:Juquraafi]] [[sq:Category:Gjeografi]] [[sr:Категорија:Географија]] [[su:Kategori:Géografi]] [[sv:Kategori:Geografi]] [[sw:Category:Jiografia]] [[ta:பகுப்பு:புவியியல்]] [[th:หมวดหมู่:ภูมิศาสตร์]] [[tk:Category:Geografiýa]] [[tl:Category:Heograpiya]] [[to:Category:Siokālafi]] [[tpi:Category:Jiograpi]] [[tr:Kategori:Coğrafya]] [[tt:Törkem:Cäğräfiä]] [[uk:Категорія:Географія]] [[uz:Category:Geografiya]] [[vec:Categoria:Giografia]] [[vi:Thể loại:Địa lý học]] [[wa:Categoreye:Djeyografeye]] [[war:Category:Heyograpiya]] [[zh:Category:地理]] [[zh-classical:Category:方誌]] [[zh-min-nan:Category:Tē-lí-ha̍k]] [[zh-yue:Category:地理]] Category:Түүх 1881 11937 2007-01-25T00:40:24Z Timur 357 [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Хүмүүнлэг]] [[af:Category:Geskiedenis]] [[an:Category:Istoria]] [[ang:Category:Stǽr]] [[ast:Category:Historia]] [[be:Category:Гісторыя]] [[bg:Категория:История]] [[ca:Categoria:Història]] [[cs:Kategorie:Historie]] [[da:Kategori:Historie]] [[de:Kategorie:Geschichte]] [[el:category:&#921;&#963;&#964;&#959;&#961;&#943;&#945;]] <!-- [[en:Category:History]] --> [[eo:Kategorio:Historio]] [[es:Categoría:Historia]] [[et:Category:Ajalugu]] [[fi:Luokka:Historia]] [[fr:Catégorie:Histoire]] [[he:Category:היסטוריה]] [[io:Category:Historio]] [[hi:&#2358;&#2381;&#2352;&#2375;&#2339;&#2368;:&#2311;&#2340;&#2367;&#2361;&#2366;&#2360;]] [[hu:Kategória:Történelem]] [[it:Categoria:Storia]] [[kn:Category:&#3207;&#3236;&#3263;&#3257;&#3262;&#3256;]] [[ku:Category:Dîrok]] [[nds:Kategorie:Historie]] [[nl:Categorie:Geschiedenis]] [[no:Kategori:Historie]] [[pl:Kategoria:Historia]] [[pt:Categoria:História]] [[ru:Category:История]] [[sk:Category:História]] [[sl:Category:Zgodovina]] [[sv:Kategori:Historia]] [[th:Category:ประวัติศาสตร์]] [[tr:Category:Tarih]] [[uk:Category:Історія]] [[vi:Category:L&#7883;ch s&#7917;]] [[zh:Category:&#21382;&#21490;]] Category:Амьдрал 1882 11993 2007-01-25T20:15:03Z Timur 357 [[Category:Байгаль]] [[Category:Биологи]] [[bg:&#1051;&#1080;&#1095;&#1077;&#1085; &#1078;&#1080;&#1074;&#1086;&#1090;]] [[ko:&#48516;&#47448;:&#49373;&#54876;]] [[ja:Category:&#29983;&#27963;]] [[zh:category:&#20491;&#20154;&#29983;&#27963;]] Category:Эдийн засaг 1883 11934 2007-01-25T00:30:35Z Timur 357 [[Category:Нийгэм]] [[Category:Нийгмийн ухаан]] [[Category:Нийгэм судлалын шинжлэх ухаанууд]] Category:Сэтгэл зvй 1884 12112 2007-01-25T23:33:58Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:Шашин 1886 11986 2007-01-25T20:06:05Z Timur 357 [[category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Итгэл үнэмшил]] [[Category:Оюунлаг байдал]] Боловсорол 1887 6065 2005-07-11T12:16:40Z Kwant 41 [[Боловсорол]] moved to [[Боловсрол]]: Зєв бичгийн алдаа #redirect [[Боловсрол]] Image:Bar.gif 1888 6066 2005-07-11T15:05:12Z Kwant 41 Тэргүүн Нүүр 1892 10091 2006-11-08T02:04:00Z 67.15.151.90 <center>{{MainPageIntro}}<!-- Template:MainPageIntro --> <div style="padding-bottom: .3em; margin: 0 .5em .5em">{{Main Page banner}}</div> {| cellspacing="3" |- valign="top" |width="55%" class="MainPageBG" style="border: 1px solid #ffc9c9; color: #000; background-color: #fff3f3"| <div style="padding: .4em .9em .9em"> ===Өнөөдрийн сэдэв=== {{Wikipedia:Өнөөдрийн сэдэв/{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTDAY}}, {{CURRENTYEAR}}}} ===Энэ өдөр түүхэнд=== {{Wikipedia:Энэ өдөр түүхэнд/{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTDAY}}}} </div> |width="45%" class="MainPageBG" style="border: 1px solid #c6c9ff; color: #000; background-color: #f0f0ff"| <div style="clear: right; text-align: left; float: right; padding: .4em .9em .9em"> [[Үйл Явдлын Мэдээ]]<!-- Template:In the news --> </div> |} </center> <div class="MainPageBG" style="padding: .5em 1em 0; margin: 0 3px 3px; border-bottom: 2px solid #ccc"> <h3 id="lang">Wikipedia бусад хэл дээр</h3> Өөр хэл дээр уншиж нэмэрлэх боломжтой: {{Wikipedialang}}<!-- Template:Wikipedialang --> </div> <div class="MainPageBG" style="padding: .5em 1em 1em; margin: 3px;"> ===<span id="sister">Wikipedia-ийн охин төслүүд</span>=== {{WikipediaSister}}<!-- Template:WikipediaSister --> <div style="clear:left"></div> </div> __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ {{newpagelinksmain}}<!-- Template:Newpagelinksmain --> MediaWiki:Exif-focalplaneresolutionunit-2 1895 sysop 10652 2006-12-04T16:35:22Z Bambuush 171 инч MediaWiki:Skinpreview 1900 sysop 11166 2006-12-13T10:27:53Z Zorigt 49 (Урьдчилан харах) MediaWiki:Underline-always 1907 sysop 10956 2006-12-06T10:53:32Z Bambuush 171 Үргэлж MediaWiki:Underline-default 1908 sysop 11725 2007-01-21T11:19:34Z Bambuush 171 Броузерын тохиргоотой адил MediaWiki:Underline-never 1909 sysop 10957 2006-12-06T10:53:53Z Bambuush 171 Хэзээ ч үгүй MediaWiki:Unusedcategories 1910 sysop 10506 2006-11-20T15:48:09Z Zorigt 49 Ашиглагдаагүй категориуд Өгөөдэй хаан 1914 9662 2006-10-02T03:31:14Z Yurik 161 Case Replacements: [[Хархорyм]] => [[Хархорүм]] [[Чингис хаан]]ыг өөд болсны дараа түүний отгон хөвгүүн [[Тулуй]] төрийн хэргийг түр хамаарч байгаад 1228 оны шаргачин үхэр жил Хэрлэний хөдөө арал гэдэг газар Их Хуралдай хийлгэн Чингисийн гутгаар хөвгүүн Өгөөдэйг хаанд өргөмжилжээ. Өгөөдэй 1187 оны улаагчин морин жил төрсөн бөгөөд 17 насандаа эцгээ даган төр улсыг байгуулах үйлсэд оролцсон юм. Өгөөдэй хаан засгийн хэлбэр төрхийг боловсронгуй болгож Чингис хааны зарлиг есоор баригдаж эхэлсэн [[Хархорүм]] хотыг барьж дуусгаад Монголын эзэнт гүрний нийслэл болгосон. Монголын түүх соёлын үнэт өв [[Монголын нууц товчоо]]г Өгөөдэй хааны ордонд түүний сэрvvн тунгалаг ахуйд бичжээ. Өгөөдэй хаан 1241 оны цагаагчин үхэр жил 56 насандаа таалал төгсчээ. [[Category:Түүх]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[de:Ugedai Khan]] [[en:Ögedei Khan]] [[es:Ugedei]] [[fa:اوگتای‌خان]] [[fr:Ögödei]] [[he:אוגדי חאן]] [[ja:オゴデイ]] [[nl:Ögedei Khan]] [[zh:窝阔台]] MediaWiki:Expiringblock 1917 sysop 10232 2006-11-16T07:13:30Z Zorigt 49 $1 хугацаа нь дуусна MediaWiki:Infiniteblock 1918 sysop 10738 2006-12-05T17:14:47Z Bambuush 171 тодорхойгүй MediaWiki:Ipblocklistempty 1919 sysop 10752 2006-12-05T18:08:40Z Bambuush 171 Түгжигдэгсдийн жагсаалт нь хоосон байна. MediaWiki:Mostlinked 1921 sysop 10927 2006-12-06T09:10:48Z Zorigt 49 Reverted edits by [[Special:Contributions/Bambuush|Bambuush]] ([[User_talk:Bambuush|Talk]]); changed back to last version by [[User:MediaWiki default|MediaWiki default]] Most linked to pages MediaWiki:Namespacesall 1922 sysop 9231 2006-08-24T02:07:42Z Jose77 129 бүх Улс орнуудын газар нутгийн хэмжээ 1925 7179 2005-12-24T10:02:29Z Latebird 80 no english language categories Энэ нь '''Улс орнуудын газар нутгийн хэмжээг ихээс нь бага руу нь дараалуулсан жагсаалт''' болно. Зөвхөн [[тусгаар тогтносон улсууд]] л дугаарлагдсан бөгөөд бусад бүс нутгийн газар нутгийн хэмжээг харьцуулах үүднээс оруулав. Газар нутгийн хэмжээнд нуур, гол зэргийн талбай багтсан боловч эзэмшлийн далайн хэсгийн талбай багтаагүй болно. {| {{prettytable}} |- bgcolor="#ececec" | '''Дэс дугаар''' || '''Улс''' || '''Талбайн хэмжээ (км&sup2;)''' || '''Тайлбар''' |- | &nbsp; || '''[[Дэлхий]]''' || '''510,072,000''' || Дэлхийн гадаргуугийн 70.8% нь ус, үлдэх 29.2% хувь нь газар. (148,940,000) |- | 1 || [[Оросын Холбооны Улс]] || 17,075,200 || |- | &nbsp; || [[Антарктид]] || 13,200,000 || |- | 2 || [[Канад]] || 9,984,670 || |- | 3 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс]] || 9,631,418 || 50 муж улс болон [[Вашингтон хот|Колумб дүүргийг]] л хамруулсан болно |- | 4 || [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]] || 9,596,960 || [[Эх газрын Хятад]]ыг л тооцов; excludes [[Тайвань]], [[Хонконг]] болон [[Макао]]г тусад нь орууллаа. |- | 5 || [[Бразил]] || 8,511,965 || |- | 6 || [[Австрали]] || 7,686,850 || |- | &nbsp; || [[Европын Холбоо]] || 3,976,372 || |- | 7 || [[Энэтхэг]] || 3,287,590 || |- | 8 || [[Аргентин]] || 2,766,890 || Маргаантай нутаг дэвсгэр болох [[Фолклэндийн арлууд]] (Мальвина), [[Өмнөд Жорж болон Өмнөд Сэндвичийн арлууд]]ыг тооцсонгүй. |- | 9 || [[Казахстан]] || 2,717,300 || |- | 10 || [[Судан]] || 2,505,810 || |- | 11 || [[Алжир]] || 2,381,740 || |- | 12 || [[Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс]] || 2,345,410 || |- | &nbsp; || [[Гренланд]] || 2,166,086 || [[Дани]]йн эзэмшил нутаг |- | 13 || [[Мексик]] || 1,972,550 || |- | 14 || [[Саудын Араб]] || 1,960,582 || |- | 15 || [[Индонез]] || 1,919,440 || |- | 16 || [[Ливи]] || 1,759,540 || |- | 17 || [[Иран]] || 1,648,000 || |- | 18 || [[Монгол Улс|Монгол]] || 1,564,116 || |- | 19 || [[Перу]] || 1,285,220 || |- | 20 || [[Чад]] || 1,284,000 || |- | 21 || [[Нигер]] || 1,267,000 || |- | 22 || [[Ангол]] || 1,246,700 || |- | 23 || [[Мали]] || 1,240,000 || |- | 24 || [[Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс|Өмнөд Африк]] || 1,219,912 || |- | 25 || [[Колумб]] || 1,138,910 || |- | 26 || [[Этиоф]] || 1,127,127 || |- | 27 || [[Болив]] || 1,098,580 || |- | 28 || [[Мавритан]] || 1,030,700 || |- | 29 || [[Египет]] || 1,001,450 || |- | 30 || [[Танзани]] || 945,087 || |- | 31 || [[Нигери]] || 923,768 || |- | 32 || [[Венесуэл]] || 912,050 || |- | 33 || [[Намиби]] || 825,418 || |- | 34 || [[Пакистан]] || 803,940 || |- | 35 || [[Мозамбик]] || 801,590 || |- | 36 || [[Турк]] || 780,580 || |- | 37 || [[Чили]] || 756,950 || |- | 38 || [[Замби]] || 752,614 || |- | 39 || [[Бирм]] || 678,500 || |- | 40 || [[Афганистан]] || 647,500 || |- | 41 || [[Сомали]] || 637,657 || |- | 42 || [[Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс]] || 622,984 || |- | 43 || [[Украйн]] || 603,700 || |- | 44 || [[Ботсвана]] || 600,370 || |- | 45 || [[Мадагаскар]] || 587,040 || |- | 46 || [[Кени]] || 582,650 || |- | 47 || [[Франц]] || 547,030 || Далайн чанад дахь эзэмшил арлуудыг нь үл оруулав. |- | 48 || [[Йемен]] || 527,970 || |- | 49 || [[Тайланд]] || 514,000 || |- | 50 || [[Испани]] || 504,782 || |- | 51 || [[Туркменистан]] || 488,100 || |- | 52 || [[Камерун]] || 475,440 || |- | 53 || [[Папуа Шинэ Гвиней]] || 462,840 || |- | 54 || [[Швед]] || 449,964 || |- | 55 || [[Узбекистан]] || 447,400 || |- | 56 || [[Марокко]] || 446,550 || |- | 57 || [[Ирак]] || 437,072 || |- | 58 || [[Парагвай]] || 406,750 || |- | 59 || [[Зимбабве]] || 390,580 || |- | 60 || [[Япон]] || 377,835 || |- | 61 || [[Герман]] || 357,021 || |- | 62 || [[Бүгд Найрамдах Конго Улс]] || 342,000 || |- | 63 || [[Финланд]] || 338,145 || |- | 64 || [[Малайз]] || 329,750 || |- | 65 || [[Вьетнам]] || 329,560 || |- | 66 || [[Норвег]] || 324,220 || |- | 67 || [[Кот д'Ивуар]] || 322,460 || |- | 68 || [[Польш]] || 312,685 || |- | 69 || [[Итали]] || 301,230 || |- | 70 || [[Филиппин]] || 300,000 || |- | 71 || [[Эквадор]] || 283,560 || |- | 72 || [[Буркина Фасо]] || 274,200 || |- | 73 || [[Шинэ Зеланд]] || 268,680 || |- | 74 || [[Габон]] || 267,667 || |- | 75 || [[Баруун Сахар]] || 266,000 || |- | 76 || [[Гвиней]] || 245,857 || |- | 77 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]] || 244,820 || |- | 78 || [[Гана]] || 239,460 || |- | 79 || [[Румын]] || 237,500 || |- | 80 || [[Лаос]] || 236,800 || |- | 81 || [[Уганда]] || 236,040 || |- | 82 || [[Гвиана]] || 214,970 || |- | 83 || [[Оман]] || 212,460 || |- | 84 || [[Беларусь]] || 207,600 || |- | 85 || [[Кыргызстан]] || 198,500 || |- | 86 || [[Сенегал]] || 196,190 || |- | 87 || [[Сири]] || 185,180 || Израйльд эзлэгдсэн 1,295 км&sup2; нутгийг нь оруулж тооцов. |- | 88 || [[Камбож]] || 181,040 || |- | 89 || [[Уругвай]] || 176,220 || |- | 90 || [[Тунис]] || 163,610 || |- | 91 || [[Суринам]] || 163,270 || |- | 92 || [[Бангладеш]] || 144,000 || |- | 93 || [[Тажикистан]] || 143,100 || |- | 94 || [[Балба]] || 140,800 || |- | 95 || [[Грек]] || 131,940 || |- | 96 || [[Никарагуа]] || 129,494 || |- | 97 || [[Эритрей]] || 121,320 || |- | 98 || [[Бүгд Найрамдах Ардчилсан Солонгос Ард Улс|Умард Солонгос]] || 120,540 || |- | 99 || [[Малави]] || 118,480 || |- | 100 || [[Бенин]] || 112,620 || |- | 101 || [[Хондурас]] || 112,090 || |- | 102 || [[Либери]] || 111,370 || |- | 103 || [[Болгар]] || 110,910 || |- | 104 || [[Куба]] || 110,860 || |- | 105 || [[Гватемал]] || 108,890 || |- | 106 || [[Исланд]] || 103,000 || |- | 107 || [[Серб Монтенегро]] || 102,350 || |- | 108 || [[Бүгд Найрамдах Солонгос Улс|Өмнөд Солонгос]] || 98,480 || |- | 109 || [[Унгар]] || 93,030 || |- | 110 || [[Португал]] || 92,391 || |- | 111 || [[Йордан]] || 92,300 || |- | &nbsp; || [[Францын Гвиана]] || 91,000 || |- | 112 || [[Азербайжан]] || 86,600 || |- | 113 || [[Австри]] || 83,870 || |- | 114 || [[Арабын Нэгдсэн Эмирт Улс]] || 82,880 || |- | 115 || [[Бүгд Найрамдах Чех Улс|Чех]] || 78,866 || |- | 116 || [[Панам]] || 78,200 || |- | 117 || [[Сьерра Леон]] || 71,740 || |- | 118 || [[Ирландын Бүгд Найрамдах Улс|Ирланд]] || 70,280 || |- | 119 || [[Гүрж]] || 69,700 || |- | 120 || [[Шри Ланка]] || 65,610 || |- | 121 || [[Литва]] || 65,200 || |- | 122 || [[Латви]] || 64,589 || |- | &nbsp; || [[Свалбард]] || 62,049 || Норвегийн харьяа |- | 123 || [[Того]] || 56,785 || |- | 124 || [[Хорват]] || 56,542 || |- | 125 || [[Босни Херцоговин]] || 51,129 || |- | 126 || [[Коста Рика]] || 51,100 || |- | 127 || [[Словак]] || 48,845 || |- | 128 || [[Доминиканы Бүгд Найрамдах Улс]] || 48,730 || |- | 129 || [[Бутан]] || 47,000 || |- | 130 || [[Эстон]] || 45,226 || |- | 131 || [[Дани]] || 43,094 || [[Фарерын арлууд]] болон [[Гренланд]]ыг хамтатгавал [[Дани]]йн газар нутаг 2,389,903(км&sup2;)болж, 11-рт жагсах болно. |- | 132 || [[Нидерланд]] || 41,526 || |- | 133 || [[Швейцарь]] || 41,290 || |- | 134 || [[Гвиней-Биссау]] || 36,120 || |- | 135 || [[Хятадын Бүгд Найрамдах Улс|Тайвань]] || 35,980 || |- | 136 || [[Молдав]] || 33,843 || |- | 137 || [[Бельги]] || 30,528 || |- | 138 || [[Лесото]] || 30,355 || |- | 139 || [[Армен]] || 29,800 || |- | 140 || [[Албани]] || 28,748 || |- | 141 || [[Соломоны Арлууд]] || 28,450 || |- | 142 || [[Экваторын Гвиней]] || 28,051 || |- | 143 || [[Бурунди]] || 27,830 || |- | 144 || [[Хайти]] || 27,750 || |- | 145 || [[Руанда]] || 26,338 || |- | 146 || [[Македоны Бүгд Найрамдах Улс]] || 25,333 || |- | 147 || [[Жибути]] || 23,000 || |- | 148 || [[Белиз]] || 22,966 || |- | 149 || [[Эль Сальвадор]] || 21,040 || |- | 150 || [[Израйль]] || 20,770 || |- | 151 || [[Словен]] || 20,273 || |- | &nbsp; || [[Шинэ Каледон]] || 19,060 || [[Франц]]ын харьяа |- | 152 || [[Фижи]] || 18,270 || |- | 153 || [[Кувейт]] || 17,820 || |- | 154 || [[Свазиланд]] || 17,363 || |- | 155 || [[Зүүн Тимор]] || 15,007 || |- | 156 || [[Бахама]] || 13,940 || |- | 157 || [[Вануату]] || 12,200 || |- | &nbsp; || [[Фолклэндийн арлууд|Фолклэндийн арлууд (Мальвина)]] || 12,173 || [[Аргентин]] болон [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн маргаантай газар нутаг |- | 158 || [[Катар]] || 11,437 || |- | 159 || [[Гамби]] || 11,300 || |- | 160 || [[Ямайка]] || 10,991 || |- | 161 || [[Ливан]] || 10,400 || |- | 162 || [[Кипр]] || 9,250 || |- | &nbsp; || [[Пуэрто Рико]] || 9,104 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Францын харьяа Өмнөдийн болон Антарктидын арлууд]] || 7,829 || |- | &nbsp; || [[Палестин]] || 6,220 || [[Израйль]]д эзлэгдсэн, өдгөө өөртөө засан тохинох эрхтэй. |- | 163 || [[Бруней]] || 5,770 || |- | 164 || [[Тринидад ба Тобаго]] || 5,128 || |- | &nbsp; || [[Францын Полинез]] || 4,167 || |- | 165 || [[Кабо Верде]] || 4,033 || |- | &nbsp; || [[Өмнөд Жорж арлууд, Өмнөд Сэндвичийн арлууд]] || 3,903 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]ийн харьяа |- | 166 || [[Самоа]] || 2,944 || |- | 167 || [[Люксембург]] || 2,586 || |- | &nbsp; || [[Реьюнон]] || 2,517 || [[Франц]]ын харьяа |- | 168 || [[Комор]] || 2,170 || |- | 169 || [[Мавритий]] || 2,040 || |- | &nbsp; || [[Гваделуп]] || 1,780 || [[Франц]]ын харьяа |- | &nbsp; || [[Фарерын арлууд]] || 1,399 || [[Дани]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Мартиник]] || 1,100 || [[Франц]]ын харьяа |- | &nbsp; || [[Хонконг]] || 1,092 || [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]]ын харьяа |- | 170 || [[Сан Томе, Принсип]] || 1,001 || |- | &nbsp; || [[Нидерландын Антилл]] || 960 || |- | 171 || [[Кирибати]] || 811 || |- | 172 || [[Доминика]] || 754 || |- | 173 || [[Тонга]] || 748 || |- | 174 || [[Микронезын Холбооны Улс]] || 702 || |- | 175 || [[Сингапур]] || 692.70 || |- | 176 || [[Бахрейн]] || 665 || |- | 177 || [[Сент Люси]] || 616 || |- | &nbsp; || [[Мэн арлууд]] || 572 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Гуам]] || 549 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Умард Марианы Арлууд]] || 477 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | 178 || [[Андорра]] || 468 || |- | 179 || [[Палау]] || 458 || |- | 180 || [[Сейшель]] || 455 || |- | 181 || [[Антигуа, Барбуда]] || 443 || |- | 182 || [[Барбадос]] || 431 || |- | &nbsp; || [[Туркс ба Кайкосын Арлууд]] || 430 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Хард Арлууд ба Макдональд Арлууд]] || 412 || [[Австрали]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Сент Елена]] || 410 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | 183 || [[Сент Винсент ба Гренадин]] || 389 || |- | &nbsp; || [[Майот]] || 374 || [[Франц]]ын харьяа |- | &nbsp; || [[Ян Майен]] || 373 || [[Норвег]]ийн харьяа |- | &nbsp; || [[Америкийн Виржиний Арлууд]] || 352 || |- | 184 || [[Гренада]] || 344 || |- | 185 || [[Мальта]] || 316 || |- | 186 || [[Мальдив]] || 300 || |- | &nbsp; || [[Уоллис, Футуна]] || 274 || [[Франц]]ын харьяа |- | &nbsp; || [[Кайман Арлууд]] || 262 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | 187 || [[Сент Киттс ба Невис]] || 261 || |- | &nbsp; || [[Ниуэ]] || 260 || [[Шинэ Зеланд]]ын харьяа |- | &nbsp; || [[Сен Пьер, Микелон]] || 242 || [[Франц]]ын харьяа |- | &nbsp; || [[Күкийн Арлууд]] || 240 || [[Шинэ Зеланд]]ын харьяа |- | &nbsp; || [[Америкийн Самоа]] || 199 || |- | &nbsp; || [[Аруба]] || 193 || [[Нидерланд]]ын харьяа |- | 188 || [[Маршаллын Арлууд]] || 181.30 || |- | 189 || [[Лихтенштейн]] || 160 || |- | &nbsp; || [[Британийн Виржиний Арлууд]] || 153 || |- | &nbsp; || [[Зул Сар Арал]] || 135 || [[Австрали]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Декели]] || 130.80 || |- | &nbsp; || [[Акротир]] || 123 || |- | &nbsp; || [[Жерси]] || 116 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Ангил]] || 102 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Монтсеррат]] || 102 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Гернси]] || 78 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | 190 || [[Сан Марино]] || 61.20 || |- | &nbsp; || [[Британийн харьяа Энэтхэгийн далай дахь арлууд]] || 60 || |- | &nbsp; || [[Бувет Арал]] || 58.50 || [[Норвег]]ийн харьяа |- | &nbsp; || [[Бермуд]] || 53.30 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Питкэрн]] || 47 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Норфолк Арал]] || 34.60 || [[Австрали]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Европ Арал]] || 28 || [[Франц]]ын харьяа |- | 191 || [[Тувалу]] || 26 || |- | &nbsp; || [[Макао]] || 25.40 || [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]]ын харьяа |- | 192 || [[Науру]] || 21 || |- | &nbsp; || [[Кокос (Килинг) Арлууд]] || 14 || [[Австрали]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Палмир Атолл]] || 11.90 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Токелау]] || 10 || [[Шинэ Зеланд]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Гибралтар]] || 6.50 || [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Уэйк Арлууд]] || 6.50 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Мидуэй Арлууд]] || 6.20 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Клиппертон Арал]] || 6 || [[Франц]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Навасс Арал]] || 5.40 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Ашмор ба Картирын Арлууд]] || 5 || [[Австрали]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Глориос Арлууд]] || 5 || [[Франц]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Спратли Арлууд]] || 5 орчим || Өмнөд Хятадын Тэнгис дэх арлуудын нийтлэг нэр |- | &nbsp; || [[Жарвис Арлууд]] || 4.50 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Хуан де Нова Арал]] || 4.40 || [[Франц]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Корал тэнгисийн арлууд]] || 3 орчим || [[Австрали]]йн харьяа |- | &nbsp; || [[Жонстон Атолл]] || 2.80 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | 193 || [[Монако]] || 1.95 || |- | &nbsp; || [[Хоуланд Арал]] || 1.60 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Бэйкэр Арал]] || 1.40 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Кингмэн Риф]] || 1 || [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын харьяа |- | &nbsp; || [[Тромелин Арал]] || 1 || [[Франц]]-ын харьяа |- | 194 || [[Ватикан]] || 0.44 || |- | &nbsp; || [[Бассас да Индиа]] || 0.20 || [[Франц]]-ын харьяа |} == Эх сурвалж == *[[CIA World Factbook]] [http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/fields/2147.html]. ==Мөн үзэх== *[[Улс орнууд]] *[[Улс орнуудын хүн ам]] *[[Улс орнуудын хүн амын нягтрал]] *[[Улс орнууд тивээр]] *[[Улс орнууд тусгаар тогтносон дарааллаар]]. [[ar:&#1602;&#1575;&#1574;&#1605;&#1577; &#1575;&#1604;&#1583;&#1608;&#1604; &#1581;&#1587;&#1576; &#1575;&#1604;&#1605;&#1587;&#1575;&#1581;&#1577;]] [[ast:Llista de pa&iacute;ses por superficie]] [[be:&#1057;&#1100;&#1087;&#1110;&#1089; &#1082;&#1088;&#1072;&#1110;&#1085;&#1072;&#1118; &#1087;&#1072;&#1074;&#1086;&#1076;&#1083;&#1077; &#1087;&#1083;&#1086;&#1096;&#1095;&#1099;]] [[bg:&#1057;&#1090;&#1088;&#1072;&#1085;&#1080; &#1087;&#1086; &#1090;&#1077;&#1088;&#1080;&#1090;&#1086;&#1088;&#1080;&#1103;]] [[bs:Popis dr&#382;ava po povr&#353;ini]] [[ca:Llistat de pa&iuml;sos per superf&iacute;cie]] [[da:Liste med verdens landes areal]] [[de:Liste unabh&auml;ngiger Staaten nach Fl&auml;che]] [[en:List of countries by area]] [[es:Lista de pa&iacute;ses por superficie]] [[fr:Liste des pays par superficie]] [[hr:Popis dr&#382;ava po povr&#353;ini]] [[id:Daftar negara menurut luas wilayah]] [[is:L&ouml;nd eftir st&aelig;r&eth;]] [[it:Elenco di nazioni per area]] [[he:&#1502;&#1491;&#1497;&#1504;&#1493;&#1514; (&#1500;&#1508;&#1497; &#1513;&#1496;&#1495;)]] [[hu:Országok terület szerinti listája]] [[lt:&#352;alys pagal dyd&#303;]] [[lb:L&euml;scht vun de L&auml;nner no Fl&auml;ch]] [[ja:&#22269;&#12398;&#38754;&#31309;&#38918;&#12522;&#12473;&#12488;]] [[nl:Lijst van onafhankelijke staten naar oppervlak]] [[no:Liste over verdens stater etter areal]] [[nn:Verdas land etter flatevidd]] [[pl:Lista pa&#324;stw &#347;wiata wed&#322;ug powierzchni]] [[pt:Lista de pa&iacute;ses por &aacute;rea]] [[ro:Lista &#355;&#259;rilor dup&#259; suprafa&#355;&#259;]] [[ru:&#1057;&#1087;&#1080;&#1089;&#1086;&#1082; &#1089;&#1090;&#1088;&#1072;&#1085;, &#1089;&#1086;&#1088;&#1090;&#1080;&#1088;&#1086;&#1074;&#1082;&#1072; &#1087;&#1086; &#1087;&#1083;&#1086;&#1097;&#1072;&#1076;&#1080;]] [[sl:Dr&#382;ave sveta po povr&#353;ini]] [[sr:&#1051;&#1080;&#1089;&#1090;&#1072; &#1076;&#1088;&#1078;&#1072;&#1074;&#1072; &#1087;&#1086; &#1087;&#1086;&#1074;&#1088;&#1096;&#1080;&#1085;&#1080;]] [[fi:Luettelo valtioista pinta-alan mukaan]] [[sv:Lista &ouml;ver l&auml;nder efter storlek]] [[th:&#3619;&#3634;&#3618;&#3594;&#3639;&#3656;&#3629;&#3611;&#3619;&#3632;&#3648;&#3607;&#3624;&#3648;&#3619;&#3637;&#3618;&#3591;&#3605;&#3634;&#3617;&#3648;&#3609;&#3639;&#3657;&#3629;&#3607;&#3637;&#3656;]] [[uk:&#1057;&#1087;&#1080;&#1089;&#1086;&#1082; &#1082;&#1088;&#1072;&#1111;&#1085; (&#1079;&#1072; &#1090;&#1077;&#1088;&#1080;&#1090;&#1086;&#1088;&#1110;&#1108;&#1102;)]] [[wa:Djiv&ecirc;ye des payis, d' apr&egrave;s leu stind&ecirc;ye]] [[zh:&#22269;&#23478;&#38754;&#31215;&#21015;&#34920;]] Монгол 1926 12391 2007-01-29T09:02:45Z Zorigt 49 /* Он тоолол */ Монгол үндэстний [[тусгаар тогтносон улс]]ын тухай [[Монгол Улс]]ыг үзнэ үү. Газрын нэр болох Монголын тухай [[Монголын тал хээр]]ийг үзнэ үү. ---- '''Монгол''' гэдэг нь [[Монгол Улс]], [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ын хойд хэсэгт орших[[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон|Өвөр Монголын Өөртөө Засах Оронтой]] хил залган орших [[Монголын тал хээр]]ээр төвлөрөн, [[Еврази]] эх газарт оршин суудаг [[нүүдлийн болон суурьшмал соёлтой үндэстэн]]. [[Алтай хэлний язгуур]]ын [[монгол хэл]]ээр харилцана. Өдгөө Монгол Улсад 2 сая 600 мянга гаруй, Хятадад 10 орчим сая монголчууд амьдардаг гэж үздэг бөгөөд нүүдэлчний хэв маягаас суурьшмал амьдралд шилжсэн хүн олон бий. Хятадад байх өвөр монголчуудын дунд монгол хэлээр ярьж үл чадах монголчууд цөөнгүй. Хүн амын ихэнх нь [[Буддын шашин|буддын шашны]] нэг урсгал болох [[шарын шашин|шарын шашныг]] шүтдэг бөгөөд энэ утгаараа [[Төвд]]тэй түүхэн холбоотой. == Тархалт == Монгол Улсын хүн амын ихэнх нь [[Халх]] хэмээн нэрлэгдэх бүлэгт хамаардаг. Монголын Эзэнт Гүрэн задарсны дараа Зүүн Монголыг халх түмэн хэмээн нэрлэх болсон нь аажмаар угсаатны нэр болон төлөвшсөн гэж үздэг. Өдгөөгийн Өвөр Монголчуудын ихэнх нь Халх боловч Хятад соёл, Хятад цус шингэсэн цэвэр Халх биш гэж үздэг. [[Шинжаан Уйгурын Автономит Тойрог|Шинжаан Уйгурын Автономит Тойргийн]] нутгийн хойт хэсгийн [[Зүүнгар]], [[Цинхай Муж]]、[[Төвд]]ийн [[Дамү]] зэрэг нутгаар [[15 дугаар зуун]]ы үеэс [[Манж]]ийн эрхшээлд орох хүртлээ оршин тогтнож байсан [[Зүүнгарын Хаант Улс]]ыг бүрдүүлж байсан [[Ойрд]]ын үлдэгдэл оршин суудаг. Ойрдууд нь Монгол улсын баруун хэсэг болон Өвөр Монголын баруун хэсгээр мөн тархсан боловч ойрдуудыг ерөнхийдөө монгол үндэстэнд оруулж үздэг. [[Оросын Холбооны Улс|Орос]]ын автономит улсуудын дунд монгол угсаатанд хамаарах [[Халимагийн Бүгд Найрамдах Улс]]、[[Буриадын Бүгд Найрамдах Улс]], түүнчлэн [[Усть-Ордын Буриад]], [[Агын Буриад]]ын автономит тойргууд бий. [[Халимаг]]ууд нь [[17 дугаар зуун]]ы эхэнд [[Волга мөрөн]] орчим руу шилжин суурьшсан [[Ойрд]] үндэстний нэг хэсэг ба Орос Улс өөртөө дагаар орсон монголчуудыг [[буриад]]ууд хэмээн нэрлэн, тэр нь аажмаар шинэ угсаатан болж бүрэлдсэн гэж үздэг. Монгол Улсад оршин суух [[Буриад]]уудын ихэнх нь [[20 дугаар зуун]]ы эхэнд Хятадаас салан тусгаарлах хөдөлгөөн өрнүүлэн, Монгол Улс руу шилжин суурьшсан. [[Тува]] нь уламжлал, зан заншлын хувьд монголжсон хэдий боловч хэл болон угсаа гарвалыг нь харгалзан монголчуудын тоонд багтаасангүй. Түүнчлэн, Хятадад [[Дагуур]]、[[Тунгус]]、[[Баоань]]、[[Тоу]] зэрэг [[монгол хэлний бүлэг]]т хамаарах хэлээр ярилцдаг цөөнх үндэстнүүд оршин суудаг. [[Хятадын Коммунист Засгийн Газар]] нь тэднийг "монгол үндэстэн" биш гэж үздэг ч тэд өөрсдийгөө монголчуудын нэг хэсэг гэж үзэх нь элбэг. == Түүх == === Чингис хаанаас өмнөх үеийн монголчууд === Монгол гэсэн нэр түүхийн сурвалж бичигт анх [[7 дугаар зуун]]д дурьдагдсан байдаг бөгөөд [[Хятад]]ын сурвалж бичигт Монголын тэгш өндөрлөгийн зүүн захад орших жижигхэн овог аймгийг "мэнгү" хэмээн нэрлэсан байдаг. Хожмоо [[Монголын Эзэнт Гүрэн|Монголын Эзэнт Гүрний]] үед бичигдсэн "[[Монголын Нууц Товчоо]]" "[[Юань Улсын Цадиг]]" зэрэгт тэмдэглэгдсэн домгоос үзвэл Зүүн Хойд Азийн ой тайгад нутаглах хүмүүс болон умард Азийн хээр талд амьдрах хүмүүстэй холилдон үүссэн гэх Хамаг Монгол овогтон нь, [[Кидан]] гүрэн [[Зүрчид]]ийн [[Алтан Улс]]ад бут цохигдон Монголын тал нутагт ноёрхогч үндэстэн үгүй болоод байсан [[11 дүгээр зуун]]ы үед хүчирхэгжиж эхэлсэн монгол хэлний бүлэгт хамаарах хэлээр ярилцах овог аймгуудын нэгэн байсан байна. Тэрхүү Хамаг монголчууд Урианхадтай хүч хавсран [[Жалайр]] овгийг нэгтгэн, улмаар [[12 дугаар зуун]]ы дунд үеэс [[Чингис Хаан]]ы өвөг болох [[Хабул Хан]] хамгийн анх [[хаан|хан]] цол хүртэн, хүчирхэгжих эхлэл нь тавигджээ. Гэвч Хабул ханыг нас барсны дараа хан болсон [[Амбагай хан]] нь [[татар]]уудад олзлогдон Алтан Улсад хүргэн хоригдож, 3 дахь хан [[Хотала]] үгүй болсны дараа эрх мэдлийн төлөө тэмцэлдсэн язгууртнууд болон бусад овог аймгаас болж Хамаг Монгол Улс задрах аюулд хүрээд байв. Хан болох ёстой байсан боловч бусад овгийнхонд хүлээн зөвшөөрөгдөлгүй, [[Хиад]] овгийн ахлагчаас хэтрээгүй [[Есүхэй]] баатар Татаруудтай тэмцэлдэн, овог аймгаа нэгтгэхийг оролдож байсан хэдий ч Чингисийг 9 настайд Татаруудад хорлогдон нас нөгчжээ. === Монголын эзэнт гүрэн === Эцгийг нь нас барсны дараа овгийнхон нь нүүр буруулан хүнд хэцүү бага насыг өнгөрөөсөн Чингис өөрийн хичээл зүтгэлээр Татар аймаг болон Монголын Тайчууд, Жадран овгийнхонтой тэмцэлдэн ялж 1189 онд Хамаг Монголын ханд өргөмжлөгдсөн байна. Тэрээр [[1203 он]]д [[Хэрэйд]]、[[1205 он]]д [[Найман]] аймгийг бут цохин, [[Онгуд]], [[Ойрд]] аймгийг дагаар оруулан Монголын тал нутгаар тархсан байсан овог аймгуудыг нэгтгэн, [[1206 он]]д Их Монгол Улс буюу Монголын Эзэнт Гүрнийг үндэслэж, хаан болжээ. Тэр үеэс монголчууд улам бүр хүчирхэгжин, Чингис болон түүний үр ач нар урьдын Хамаг Монголын овог аймгуудаар зогсохгүй зэргэлдээх улс гүрнээ дагаар оруулж байв. Монголын эзэнт гүрэн улам өргөжин [[Еврази]]йн өнцөг булан бүрт тэдний морин туурай хүрсэн хэдий ч [[Дундад Ази]] болон [[Иран]], [[Кипчагийн өндөрлөг]] зэргээр тархсан монголчууд [[түрэг]]үүдийн нөлөөнд орж, [[исламын шашин]]д орж, уугуул нутаг дахь монголчуудтайгаа үндэстний хувьд улам бүр холдсон байна. Эзэнт гүрний үед монголчууд төрөл бүрийн шашин шүтэж, түмэн хэлийн урчууд, эрдэмтэн мэргэд цугларан соёл, шинжлэх ухаан, шашны төв болон хөгжиж байлаа. [[Буддын шашин]]г нийтээр шүтэх болсон нь [[16 дугаар зуун]]ы үед [[Түмэдийн Алтан хан]] [[Түвд]]ийн шарын шашинг нэвтрүүлснээс үүдэлтэй гэж үздэг. === Монголын эзэнт гүрний уналтын дараах монгол үндэстэн === Чингисийн ач [[Хубилай хаан]]ы үүсгэн байгуулсан [[Юань гүрэн]] [[1368 он]]д Хятад дахь ноёрхлоо алдсанаар [[их хаадын үе]] дуусч, улмаар ойрдууд хүчирхэгжин эзэнт гүрэнд Дөрвөн Түмэн Ойрд, Дөчин Түмэн Монгол хэмээх хоёр туйлт хүч үүсч, хоорондоо тэмцэлдэж эхэлсэн байна. Ийнхүү Монгол Гүрэн Ойрд болон [[Минь]], [[Дундад Ази]]йн Исламын шашинт үндэстэн болох [[Казах]], исламжсан монгол үндэстний улс болох [[Моголистан]] зэрэг улсуудтай тэмцэлдэн оршин тогтносоор байсан боловч [[17 дугаар зуун]]д ээлж дараалан [[манж]]уудын байгуулсан [[Чинь]] гүрэнд дагаар орон, эцэст нь Ойрдуудын байгуулсан улс болох[[Зүүнгар]] нь[[18 дугаар зуун]]д Чиньгийн эрхшээлд орсноор Монгол Улс мөхсөн байна. [[20 дугаар зуун]]ы эхээр Чинь улс унахад Манжийн ноёрхол харьцангуй зөөлөн байсан [[Ар Монгол]]ын [[Халх]]ууд тусгаар тогтнолоо зарлан Монгол Улсыг тунхагласан байна. Гэвч [[Өвөр Монгол]]чууд Хятадын ноёрхлоос ангижирч чадалгүй үлдсэн бөгөөд өдгөө Өвөр Монголын Өөртөө Засан Тохинох Орон болжээ. == Он тоолол == *[[1206 он]] [[Чингис хаан]] [[Монголын тал хээр]]ийг нэгтгэж, [[Монголын Эзэнт Гүрэн|Монголын Эзэнт Гүрнийг]] байгуулав. *[[1234 он]] [[Зүрчид]]ийн [[Алтан Улс]]ыг бут цохив. *[[1240 он]] [[Монголын Нууц Товчоо]] бичигдсэн. *[[1271 он]] [[Хубилай хаан]] нийслэлийг [[Хархорум]]аас [[Бээжин]]д шилжүүлж, улсынхаа нэрийг [[Юань Гүрэн|Юань]] болгож өөрчлөв. *[[1368 он]] [[Юань гүрэн]] мөхөж, монголчууд уугуул нутагтаа буцаж ирэв. *[[1636 он]] [[Өвөр Монгол]] [[Чинь]] гүрний хараанд оров. *[[1691 он]] [[Ар Монгол]] [[Чинь]] гүрэнд дагаар орсон. *[[1911 он]] [[Богд Хаант Монгол Улс]] тусгаар тогтнолоо тунхаглав. *[[1915 он]] [[Хиагт]]ад болсон [[Гурван улсын хэлэлцээр]]ээр [[Ар Монгол]]ыг Хятадын харьяаны өөртөө засан тохинох улс хэмээн тулган хүлээлгэв. *[[1921 он]] [[Үндэсний хувьсгал]]. *[[1924 он]] [[Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс]]ыг тунхаглав. *[[1939 он]] [[Халх голын дайн]]. *[[1945 он]] [[Чөлөөлөх дайн]]. *[[1947 он]] [[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон]] бий болсон. *[[1961 он]] [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага|НҮБ]]-д элсэв. *[[1992 он]] Шинэ [[Үндсэн Хууль]] баталж, ардчилсан тогтолцоонд шилжин, улсын нэрийг [[Монгол Улс]] болгож өөрчлөв. *[[2006 он]] Их Монгол улс байгууладсаны 800 жилийн ойг тэмдэглэв. == Мөн үзэх == *[[Онон гол]] *[[Буриад]] *[[Халимаг]] *[[Монголтой холбоотой бичлэгүүд]] [[Category:Монгол Улс|Монгол]] [[bg:&#1052;&#1086;&#1085;&#1075;&#1086;&#1083;&#1094;&#1080;]] [[de:Mongolen]] [[en:Mongols]] [[es:Mongol (etnia)]] [[fr:Mongols]] [[id:Suku Mongol]] [[it:Mongoli]] [[nl:Mongolen]] [[no:mongolene]] [[ja:&#12514;&#12531;&#12468;&#12523;]] [[pl:Mongo&#322;owie]] [[pt:Mongóis]] [[fi:Mongolit]] [[zh-cn:&#33945;&#21476;&#26063;]] Монголын тал хээр 1927 6226 2005-08-20T16:37:00Z Zorigt 49 {| border="1" width="400" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" ! bgcolor="#CCFFCC" colspan="2" style="font-size:large"|Монгол |- | width="50%"|[[англи хэл]]ний нэршил | width="50%"|Mongolia |- | width="50%"|[[монгол хэл]] ([[кирилл бичиг]])-ний нэршил | width="50%" lang="ko"|<span lang="bo">Монгол |- | width="50%"|[[хятад хэл]]ний нэршил | width="50%" lang="ko"|蒙古(Mĕnggŭ) |- | width="50%"|Орших улсууд | width="50%"|[[Монгол Улс]]、[[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]] |} '''Монголын тал хээр''' нь [[зүүн хойд Ази]]д орших [[тал хээр]] нутаг бөгөөд [[Монгол|монгол үндэстэн]] оршин суудаг. Барагцаагаар [[Монгол Улс]] болон [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ын [[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон|Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орны]] нутагтай тохирно. Далайн түвшнээс дээш 1000 метр орчим өндөр бүхий тэгш өндөрлөгөөс тогтох бөгөөд, төв хэсэгт нь [[Говь]] бий. Энэхүү Говь нь Ар, Өвөр Монголыг заагладаг. Хур тунадас бага, температурын зөрүү ихтэй, эрс тэс уур амьсгалтай нутаг болно. [[Category:Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын газрын бүтэц|Монголын тал хээр]] [[Category:Монгол Улсын газрын бүтэц|Монголын тал хээр]] [[Category:Азийн газрын бүтэц|Монголын тал хээр]] [[en:Mongolia (region)]] [[ja:モンゴル高原]] [[zh-cn:蒙古]] Монгол хэлний бүлэг 1928 7800 2006-05-01T13:05:21Z Naranbayar 139 '''Монгол хэлний бүлэг''' гэдэг нь [[Монголын тал хээр]] ([[Монгол Улс]] болон [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]]ын [[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон]])ээр төвлөрөн [[Еврази]]йн эх газарт оршин суух үндэстнүүдийн нэг гарвал бүхий хэлнүүдийн нийтлэг нэр. Эдгээр хэлнүүд [[дүрэм]]、[[үг]]、[[авиа]] зэрэг талаар нягт холбоотой бөгөөд эдгээр хэлээр ярилцагчдыг '''монгол хэлтнүүд''' гэж нэрлэх нь ч бий. Энэ бүлгийн хэлнүүд нь [[эгшиг зохицох ёс]], үгийн төгсгөлд нөхцөл, дагавар залгаж утга бүрэлдүүлдэг зэрэг чанараараа [[түрэг хэлний бүлэг]] болон [[тунгус хэлний бүлэг]]тэй тун төстэй учраас эдгээрийг ерөнхийд нь [[алтай хэлний бүлэг]]т багтаадаг. == Тархалт == Энэ хэлний бүлэгт хамаарах хэлнүүдийг газар нутгаар нь зүүнээс баруун тийш жагсаав. * [[Дагуур хэл]] *: Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орны дорнод хэсэг болон [[Шинжаан Уйгурын Өөртөө Засах Орон|Шинжаан Уйгурын Өөртөө Засах Орны]] нэг хэсэгт орших [[дагуур]]ууд * [[Буриад хэл]](Буриад монгол хэл) *: [[Оросын Холбооны Улс|Орос]]ын [[Буриадын Бүгд Найрамдах Улс]] орчим амьдрах [[буриад]]ууд(буриад монголчууд) * [[Монгол хэл]] *: [[Монгол Улс]] болон [[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон]]、[[Цинхай муж]]ийн нэг хэсэг болон Шинжааны умард хэсгээр оршин суух [[монгол]]чууд * [[Тунсян хэл]] *: Хятадын [[Ганьсу муж]]ийн [[тунсян]]ууд * [[Баоань хэл]] *: Ганьсу муж дахь [[баоань]]чууд * [[Шил Югур хэл]] *: Ганьсу мужийн [[Югур]]уудын зүүн хэсгээр суух хэсэг * [[Монгур хэл]] *: Цинхай мужийн [[Тоу]] нар * [[Могол хэл]] *: [[Афганистан]]ы баруун хойд хэсэг дэх [[Херат]] муж орчим суурьших [[могол]]ууд * [[халимаг хэл]] *: [[Оросын Холбооны Улс|Орос]]ын [[Халимагийн Бүгд Найрамдах Улс]] орчим амьдрах [[халимаг]]ууд Монгол угсаатан гэж нэрлэгдэх ард түмний хэл яриануудаас Монгол Улсын баруун хэсэг болон Хятадын Цинхай, Шинжаанд байх [[Ойрд]] гарвалын монголчуудын хэл нь бусад монгол хэлнүүдээс харьцангуй холдсон учир '''Ойрд хэл''' хэмээн нэрлэх нь бий. Тэд [[монгол бичиг|монгол бичгийг]] бага зэрэг өөрчилсөн [[тод бичиг]] хэрэглэдэг. Гэхдээ Ойрдуудыг монгол үндэстэн гэж авч үзэн, ойрд хэлийг монгол хэлний нэгэн [[аялга]] хэмээн ойлгох нь түгээмэл. == Ангилал == Монгол хэлний бүлгийн хэлнүүд ярилцагчдын тоо цөөтэй учир хэл зүйн үүднээс бага судлагдсан хэл олон байх бөгөөд тогтсон ангилал байхгүй. Энд ангиллын нэг жишээг оруулав. * Зүүн хэсгийн аялга ** Умард хэсэг *** Буриад аялга(буриадуудын буриад хэл болон монголчуудын хойд хэсгийнхэн ярилцах аялга) ** Зүүн хэсэг *** [[Хорчин]] аялга(Өвөр Монголын зүүн хойд хэсэг) *** [[Харчин]] аялга(Өвөр Монголын зүүн хойд хэсэг) ** Өмнөд хэсэг *** [[Цахар]] аялга(Өвөр Монголын төв хэсэг) - Өвөр Монголын [[гол аялга]] *** [[Ордос]] аялга(Өвөр Монголын баруун өмнө хэсэг) ** Төв хэсэг *** [[Халх]] аялга(Монгол Улсын зүүн, төв хэсэг) - Монгол Улсын [[гол аялга]] * Баруун хэсгийн аялга ** Ойрд аялга(Ойрд хэл. Монгол Улсын баруун хэсэг болон Хятадын Цинхай мужийн нэг хэсэг, Шинжааны хойд хэсэг) *** Халимаг хэл * Тусгаарлагдсан хэлнүүд (Бусад хэлтэй холбогдох холбоо нь бүрэн тодорхойгүй хэлнүүд) ** Дагуур хэл ** Шил Югур хэл ** Монгур хэл ** Баоань хэл ** Тунсянь хэл ** Могол хэл <!--Монгур, Баоань, Тунсянь хэлнүүд хоорондоо холбоотой гэх тайлбар бий.--> [[Монгол хэл]] гэж нэрлэгдэх нь дээрх "ангилал"д буй тодорхойлолтод буй халх аялга болон өвөр монголын аялгууд дээр халимагаас бусад ойрд аялгуудыг нэмсэн зүйл гэж ойлгоно. Түүнчлэн зөвхөн Монгол Улсын нийтлэг хэл болох халх аялга, эсвэл халх аялга, өвөр монголын аялгууд ба буриад хэлийг оролцуулсан зүүн хэсгийн аялгыг тэр чигээр нь ойлгох нь ч бий. == Үсэг бичиг == Монгол үндэстэн бичиг үсэгтэй болсон тухай Нууц товчоонд дурьдсанаар [[1204 он]]д [[Чингис Хаан]] [[Найман]] аймгийг бут цохиход Тататунга хэмээх [[уйгур хэл]]тэй бичгийн хүн олзлогдож, монголчуудад бичиг үсгийн чухлыг ойлгуулснаар үр ач нартаа тэрхүү [[уйгур бичиг|уйгур бичгийг]] сургаснаас эхлэлтэй гэж байдаг. Гэхдээ түүнээс өмнө ч бичиг үсэгтэй болсон байх магадлал бий. Ямартай ч одоогоор олдсон монгол хэл дээрх хамгийн эртний бичгийн дурсгал бол [[1224 он]]д босгосон Чингисийн чулуун бичиг юм. Гэвч Хятадын эд өлгийн зүйл дунд [[Кидан бичиг|кидан бичгийн]] дурсгал байх бөгөөд Кидан хэлийг монгол хэлний бүлэгт хамааруулбал киданы чулуун бичээсүүд одоогоор олдсон монгол хэлтний хамгийн эртний бичиг үсгийн дурсгал болох юм. [[13 дугаар зуун]]ы сүүлийн хагаст Чингис хааны ач [[Хубилай хаан|Хубилай]]н зарлигаар [[шарын шашны]] мяндагтан [[Пагва лам]] [[Төвд бичиг|төвд үсэгт]] үндэслэн [[Дөрвөлжин бичиг]] зохион [[Юань гүрэн]] даяар хэрэглэж байсан ч түүний уналттай цуг мартагджээ. Өдгөө өвөр Монголд хэрэглэгддэг [[монгол бичиг]] нь Чингис хааны үеэс хойш хэрэглэж ирсэн [[уйгаржин бичиг]] болно. [[17 дугаар зуун]]д Ойрдын Зая Бандида Ойрд аялгад тохируулан монгол бичгийг өөрчилж, [[Тод бичиг|тод үсгийг]] бүтээн ойрдын бичиг үсгийн соёлыг үндэслэжээ. Энэ нь одоо ч Хятадын баруун хэсгээр байх ойрд гарвалын монголчуудын дунд хэрэглэгдсээр буй. Халимагууд ч мөн энэ үсгийг хэрэглэж байсан боловч [[Орос хэл]]энд хэрэглэгдэх [[кирилл бичиг]] дээр 6 үсэг нэмсэн цагаан толгой болон [[зөв бичгийн дүрэм]] [[Зөвлөлт Холбоот Улс|ЗХУ]]-ын үеэс хэрэглэх болжээ. Мөн одоогийн Халимаг хэлэнд орос хэлний үг ихээр орж ирсэн тул ярианы хэл нь төстэй Ойрд аялгаас бичгийн хэл нь маш ихээр ялгаатай болжээ. Буриад хэл болон Монгол Улсын халх монгол хэл нь мөн ЗХУ-ын нөлөөгөөр кирилл бичигт үндэслэсэн зөв бичгийн дүрэмтэй болсон бөгөөд буриад хэл нь 36, монгол хэл нь 35 үсэгтэй. Дээр тусгаарлагдсан хэлнүүд хэмээн ангилсан хэлнүүд нь өөрийн бичиг үсэггүй бөгөөд [[латин үсэг|латин үсгийн]] [[цагаан толгой]]г ашиглан бичдэг болсон байна. [[de:Mongolische Sprache]] [[en:Mongolian language]] [[eo:Mongola lingvo]] [[fr:Mongol]] [[nl:Mongools]] [[zh-cn:&#33945;&#21476;&#35821;]] [[zh-tw:&#33945;&#21476;&#35486;]] Буриад 1929 6232 2005-08-20T19:30:51Z Zorigt 49 '''Буриад'''(Буряты)-ууд нь [[монгол|монгол угсааны]] үндэстэн. Хүн ам нь 436,000 орчим. ОХУ-ын [[Буриадын Бүгд Найрамдах Улс]]ад төвлөрч оршин суух бөгөөд, оростой холилдож маш их оросжсон. Мөн [[Усть Ордын Буриад]] болон [[Агын Буриад]]ын автономит тойрог гэж ОХУ-д бий. Түүнчлэн Монгол Улс болон Хятадын зүүн хойд хэсгээр бага тоогоор оршин сууна. Буриад гэдэг нэр түүхэнд анх тэмдэглэгдсэн нь [[1240 он]]д бичигдсэн [[Монголын Нууц Товчоо]] болно. Буриад гэдэг нэрийн талаар хэд хэдэн таамаглал бий: #«Бөрт» чоно гэдгээс гаралтай ([[монгол хэл]]) #«Буруут» (монгол хэл) гэдгээс гаралтай – Монголчууд исламын шашинтай кыргызуудыг буруу номтон гэж нэрлэдэг байсанчлан монголчуудаас өөр шашин шүтдэг байсантай холбоотой байж магадгүй. #«Брат» ([[орос хэл]]) гэдгээс гаралтай - ах дүү гэсэн утга бүхий үг. Оросууд өөрсөддөө ойр дотно хандаж байсан учир тэгж нэрлэсэн байж магадгүй. #Бар гэдгээс гаралтай. Буриадууд [[Алтайн хэлний язгуур]]ын [[монгол хэлний бүлэг|монгол хэлний бүлгийн]] [[Буриад хэл]]ээр ярилцдаг. Эрт үеэс бусад монголчуудтайгаа адилаар [[уйгур бичиг]]т үндэслэсэн [[монгол бичиг]] ашигладаг байсан боловч [[1931 он]]оос [[Латин үсэг|латин]], [[1939 он]]оос [[кирилл бичиг]] хэрэглэх болсон. Уламжлалт шашин шүтлэг нь [[шаманизм]] буюу [[бөө мөргөл]] бөгөөд [[16 дугаар зуун]]ы сүүлчээс төвдийн [[буддизм]] буюу ([[шарын шашин]]) (Их хөлгөний урсгал)-д орсон. Буриадад [[Христос шашин]] анхны оросуудтай хамт нэвтэрч, [[20 дугаар зуун]]ы сүүлийн хагаст өргөн тархсан. [[1741 он]]д буддизм Оросын албан ёсны шашнуудын нэг болсон бөгөөд буриадын анхны буддын сүм Тамчин дацан тэр үед байгуулагдсан байна. [[1914]] оны байдлаар Буриадад 48 дацанд 16,000 лам шавилан сууж байсан гэдэг баримт бий. [[1930-аад он]]д Буриадын буддын сүм хийдүүд бараг бүгд хаагдаж, сүйтгэгдсэн ажээ. Тэр үед [[пан-монголизм]] хүчтэй дэлгэрч байснаас болж [[Йосиф Сталин]]ы дэглэм 10 гаруй мянган буриадууд хэлмэгдэж, улсын нэр Буриад-Монголыг Буриад болгон өөрчилсөн гэдэг. Буриадын газар нутаг [[17 дугаар зуун]]ы дунд үед Оросын Хаант Улсын бүрэлдэхүүнд орж, эхлээд [[Эрхүү]]гийн захирагчийн харьяанд байгаад, Байгалын чанад мужийн бүрэлдэхүүнд оржээ ([[1851 он]]). [[1917 он]]ы социалист хувьсгалын дараа байгуулагдсан [[Алс Дорнодын Бүгд Найрамдах Улс]]ын бүрэлдэхүүнд багтаж байгаад [[1921 он]]д [[Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот Орос Улс|ЗСБНХОУ]]ын бүрэлдэхүүнд орж, [[1922 он]]д өөртөө засан тохинох эрхтэй болжээ. [[1923 он]]д ЗСБНХОУ-ын бүрэлдэхүүн дэх Автономит Улс болсон байна. [[1992 он]]оос [[Бүгд Найрамдах Буриад Улс]] гэж нэрлэх болсон байна. ==Гадаад холбоос== *[http://www.hamagmongol.narod.ru Хамаг Монгол] [[Category:Оросын үндэстнүүд]] [[Category:Байгал нуур]] [[de:Burjaten]] [[en:Buryat]] [[ja:ブリヤード人]] [[ru:Буряты]] Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага 1930 12092 2007-01-25T23:16:24Z Timur 357 '''Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага''' (НҮБ, United Nations) нь [[Үндэстнүүдийн Лиг]] үүргээ гүйцэтгэж чадалгүй дэлхийн дайн гаргуулснаас улбаалан [[Дэлхийн 2 дугаар дайн]]ы ялагч тал болох '''[[Холбоотнууд]]''' (United Nations) голлон [[1945 он]]д '''[[НҮБ-ын дүрэм]]'''д үндэслэн байгуулсан олон улсын байгууллага юм. Өнөөдөр дэлхийн бараг бүх улс гүрэн энэхүү байгууллагад элсчээ. Тухайн үед дайнд ялсан улсууд Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүн орнууд болсон бөгөөд тэдгээр улсуудын нөлөө маш их байдаг нь даяарчлал, Нэгдсэн Үндэстний байгууллагыг эсэргүүцэгчдийн шалтгаан болдог байна. {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |+ <font size=+1>'''United Nations'''<br> '''Nations Unies'''<br> '''Naciones Unidas'''<br> '''Организация Объединенных Наций'''<br> '''<font lang="zh">联</font>合国'''<br> '''امم متحدة'''</font> |- | style="background: #efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" | [[Image:Flag of the United Nations.svg|290px|НҮБ-ын далбаа]] |- | align="center" | ([[НҮБ-ын далбаа|дэлгэрэнгүйг үзэх]]) |} |- | '''[[Албан ёсны хэл]]''' | [[англи хэл]], [[франц хэл]], [[испани хэл]], [[орос хэл]], [[хятад хэл]], [[араб хэл]] |- | '''[[НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга|Ерөнхий нарийн бичгийн дарга]]''' | [[Кофи Аннан]] ([[1997 он]]оос) |- | '''Байгуулагдсан''' | [[1945 он]]ы [[10 дугаар сарын 24]] |- | '''Гишүүн орнууд''' | 191 орон |- | '''Төв байр''' | [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]], [[Нью-Йорк]] |- | '''Албан ёсны сайт''' | http://www.un.org/ |- | align="right" colspan="2" style="padding: 0 5px 0 5px" | |} Гишүүн орнуудын тоо нь 191 (2005 оны 8-р сарын байдлаар). Төв байр нь [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын [[Нью-Йорк]] хотноо байрладаг. Одоогийн [[НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга|Ерөнхий Нарийн бичгийн дарга]] [[Кофи Аннан]]. НҮБ нь [[1945 он]]ы 10-р сарын 24-нд АНУ-ын [[Калифорниа муж улс]]ын [[Сан-Франциско]] хотод 51 гишүүн оронтойгоор үндэс сууриа тавьж байжээ. == НҮБ-ын түүх == [[1943 он]]ы 10-р сард [[Москва]] хотноо [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]], [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]], [[Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот Улс|ЗХУ]]-уудын Гадаах хэргийн сайд нарын уулзалтаар "Хүн төрөлхтний аюулгүй байдлын талаарх 4 улсын тунхаглал" гаргаж, [[Дэлхийн 2 дугаар дайн]]ы дараа олон улсын хэмжээний энхтайвны байгууллагыг дахин байгуулах хэрэгцээтэй гэж үзжээ. Үүнд үндэслэн [[1944 он]]ы 8 - 10 дугаар саруудад [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]、[[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Их Британи]], [[Хятадын Бүгд Найрамдах Улс]], [[Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот Улс|ЗХУ]]ын төлөөлөгчид [[Вашингтон хот|Вашингтон]] дахь Дамбэртон Оукст хуралдан, НҮБ-ын дүрмийн төсөл ("Олон Улсын Байгууллага байгуулах тухай")-ийг боловсруулсан юм. [[1945 он]]ы 4-р сарын 25-нд [[Герман]] буюу [[Япон]]д дайн зарлаад байсан Холбоотны 50 орны төлөөлөгчид [[Сан-Франциско]]д цугларан, НҮБ-ыг байгуулах [[Сан-Францискогийн чуулган]] чуулж, Дамбэртон Оуксын хурлаас боловсруулагдсан НҮБ-ын дүрмийн төслийг хэлэлцэн баталжээ. ''United Nations'' хэмээх нэр анх [[1942 он]]ы [[1 дүгээр сарын 1]]-нд [http://list.room.ne.jp/~lawtext/1942Washington.html '''Нэгдсэн Үндэстнүүдийн Тунхаг''' (Вашингтоны Тунхаг)] ([[:en:Declaration by the United Nations]])т дурьдагдсан бөгөөд дайны дараа байгуулагдсан шинэ байгууллагын нэр болгох тухай Дамбэртон Оуксын хурлаас санал болгосон юм. Энэ нэрийг санаачилсан АНУ-ын ерөнхийлөгч [[Франклин Делано Рузвельт|Франклин Рузвельт]] НҮБ-ыг байгуулах үйлсэд хүчээ зориулсан бөгөөд харамсалтай нь Сан-Францискогийн чуулганаас НҮБ-ын дүрмийг батлахаас хэдхэн долоо хоногийн өмнө нас эцэслэсэн юм. [[1919 он]]оос [[1946 он]]ы хооронд оршин тогтносон '''[[Үндэстнүүдийн Лиг]]'''тэй хууль зүйн үүднээс холбоогүй боловч [[Олон Улсын Эрүүгийн Шүүх]], [[Олон Улсын Хөдөлмөрийн Байгууллага]] зэрэг байгууллагуудыг нь өвлөн авч, хуучин Үндэстнүүдийн Лигийн байрыг шилжүүлэн авсан учир нэг талаар уг байгууллагын үргэлжлэл хэмээн үзэж болох юм. [[Image:Nyc-un-building.jpg|thumb|right|Нью-Йорк дахь НҮБ-ын төв байр<!--<br>([[w:User: djmutex/Maps and images for Wikipedia|Википедиад зориулагдсан зураг]])-->]] == Нэгдсэн Үндэсний Байгууллагын Зорилго == * Олон улсын хэмжээний асуудлыг шийдвэрлэх ** Энхтайван, аюулгүй байдлыг сахиулах(Гол зорилго) ** [[Хүний эрх]]ийг хамгаалах зэрэг * Түүний тулд улс орнуудын харилцааг зохицуулах(Олон улсын хамтын ажиллагаа) == НҮБ-ын гол байгууллагууд == НҮБ-ын дүрэмд заагдсан байгууллагууд. ===[[НҮБ-ын Ерөнхий Чуулган|Ерөнхий Чуулган]]=== Бүх гишүүн улсаас бүрдэх [[НҮБ-ын Ерөнхий Чуулган|Ерөнхий Чуулган]]д улс бүр 1 саналын эрхтэй бөгөөд НҮБ-тэй холбоотой бүх асуудлыг хэлэлцэнэ. Бүх гишүүд санал нэгдсэн асуудал л батлагддаг системтэй байснаас болж үйл ажиллагаа нь зогсонги байдалд орсон [[Үндэстнүүдийн Лиг]]ийн туршлагад тулгуурлан Ерөнхий Чуулганаар чухал асуудлуудыг гуравны хоёр, энгийн асуудлуудыг олонхийн саналаар шийдвэрлэх болсон. Гэвч Ерөнхий Чуулганы шийдвэр нь гишүүн улсууд болон [[НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөл|Аюулгүйн Зөвлөл]]д хүргүүлэх санал төдий байх бөгөөд шийдвэрээ хэрэгжүүлэх эрхгүй. **Дэргэдэх байгууллагууд ([[НҮБ-ын тусгай байгууллагууд|Туслах байгууллагууд]]) ***[[НҮБ-ын Хөгжлийн Хөтөлбөр]] (UNDP) ***[[НҮБ-ын Их Сургууль]] (UNU) ***[[НҮБ-ын Хүүхдийн Сан]] (UNICEF) гэх мэт. ===[[НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөл|Аюулгүйн Зөвлөл]]=== НҮБ нь [[НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөл|Аюулгүйн Зөвлөл]]д маш том эрх мэдэл олгосон байдаг бөгөөд НҮБ-ын Энхийг Сахиулах хүчний тусламжтайгаар энхийг сахиулах үйл ажиллагаа явуулах эрхтэй. Түүнчлэн [[Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүн орон]] болох [[5 орон]] нь дангаараа [[хориг тавих эрх]]тэй байдаг нь хүйтэн дайны үед АЗ-ын байнгын гишүүн орнуудын сөргөлдөөнөөс болж үйл ажиллагаанд нь нөлөөлж байв. Мөн Аюулгүйн Зөвлөл нь НҮБ-ын байгууллагууд дундаас гаргасан шийдвэрээ хэрэгжүүлэх эрхтэй цорын ганц байгууллага юм. ===[[НҮБ-ын Эдийн Засаг Нийгмийн Зөвлөл|Эдийн Засаг Нийгмийн Зөвлөл]]=== Эдийн засаг, нийгэм, соёл, боловсрол, эрүүл мэндийн асуудлаар үйл ажиллагаа явуулахаар заагдсан байдаг ч ихэнхдээ дэргэдээ байх Олон Улсын Хөдөлмөрийн Байгууллага (ILO) зэрэг [[НҮБ-ын тусгай байгууллагууд|тусгай байгууллагуудаар]] дамжуулан явуулдаг. *Бүтэц: 53 улсыг жил тутам гуравны нэг нь шинэчлэгдэхээр 3 жилийн хугацаагаар сонгоно. **Дэргэдэх байгууллагууд ***[[Олон Улсын Хөдөлмөрийн Байгууллага]](ILO) **Бүс Нутгийн Эдийн Засгийн Зөвлөлүүд ***Ази Номхон Далайн Эдийн Засаг Нийгмийн Зөвлөл **:1947 онд байгуулагдсан, анхны бүс нутгийн эдийн засгийн байгууллага(ESCAP) **Комиссарууд ***НҮБ-ын Хүний Эрхийн Комиссаруудын хороо **:1948 онд байгуулагдсан, Хүний Эрхийн Түгээмэл Тунхаглал, Олон Улсын Хүний Эрхийн Гэрээ зэрэг баримт бичгийг гаргасан. ===[[НҮБ-ын Фонд хариуцсан зөвлөл|Фонд хариуцсан зөвлөл]]=== 1994 онд үйл ажиллагаа нь зогссон. Ядуу орнуудад тусламж үзүүлэх зорилготой байсан. ===Ажлын Алба=== [[НҮБ-ын Ажлын Алба]] нь аль нэг улс орны нөлөөнд авталгүй дундыг баримтлан НҮБ-ын өдөр тутмын үйл ажиллагааг эрхлэн явуулдаг байгууллага юм. [[НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга]] удирддаг. ===[[Олон Улсын Эрүүгийн Шүүх]]=== == Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын албан ёсны хэл == НҮБ-ын албан ёсны хэлд [[Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүн орон|Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүн орнууд]]ын хэлүүд болох [[англи хэл]], [[франц хэл]], [[хятад хэл]], [[орос хэл]]нүүдээс гадна түгээмэл хэрэглэгддэг [[испани хэл]], [[араб хэл]] гэсэн 6 хэл тооцогддог. Албан ёсны хэлнүүдийн тухай [http://daccess-ods.un.org/access.nsf/Get?OpenAgent&DS=A/RES/2(I)&Lang=E&Area=RESOLUTION Ерөнхий Чуулганы 2-р шийдвэр(1946 онд хуралдсан анхны чуулган)] (англи, франц, хятад, орос, испани хэлнүүд) ба [http://daccess-ods.un.org/access.nsf/Get?Open&DS=A/RES/3190(XXVIII)&Lang=E&Area=RESOLUTION Ерөнхий Чуулганы 3190-р шийдвэр(1973 онд хуралдсан 30-р чуулган)] (араб хэл)-т дурьдагдсан байдаг. Албан ёсны хурал чуулгануудын протоколууд, бичиг баримтууд эдгээр хэлээр заавал орчуулагдах ёстой байдаг юм. ==Зэвсэглэлийг бууруулах== [[1945 он]]ы [[НҮБ-ын Дүрэм]]д "Даян дэлхийн хүн төрөлхтөн болон эдийн засгийн нөөцийг зэвсэглэлд зарцуулахыг багасгах" талаар дүрэм журмуудын цогцыг бий болгохоор заасан байдаг. Харамсалтай нь НҮБ-ын дүрэм батлагдсанаас хэдхэн долоо хоногийн дараа [[цөмийн зэвсэг]] хэрэглэгдсэн нь энэхүү асуудлыг хурцаар тавих шаардлагыг бий болгожээ. Ийнхүү НҮБ-ын Ерөнхий Чуулганы анхны хуралдааны ([[1946 он]]ы [[1 дүгээр сарын 24]]) анхны шийдвэр нь "[[Цөмийн энерги]]йг нээсэнтэй холбоотой асуудлуудын тухай зөвшилцөх зөвлөл байгуулах тухай" гэсэн нэртэй гарсан байна. Өдгөө НҮБ нь [[цөмийн туршилт]]ыг хориглох, сансарт зэвсэг хэрэглэхийг хязгаарлах, химийн зэвсгийг хориглох, цөмийн зэвсэггүй бүс нутаг бий болгох, батлан хамгаалах зардлыг бууруулах, олон улсын аюулгүй байдлыг хангах талаар хүчин чармайлт тавин ажиллаж байна. ==Энхийг сахиулах== Энхийг сахиулах нь НҮБ-ын хамгийн чухал үүрэг бөгөөд тус байгууллагын дүрмийн 1-р бүлгийн 1-р зүйлд НҮБ-ын зорилгын нэгээр тодорхойлогдсон байдаг. Үүний тулд цэргийн хүч хэрэглэх тухай 7-р бүлэгт зааснаар зөвшөөрөгддөг боловч хүйтэн дайны үед Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүн орнууд болох АНУ болон ЗХУ-ын сөргөлдөөний улмаас бараг хэрэглэгдэж байгаагүй бөгөөд цорын ганц удаа [[Солонгосын дайн]]д Энхийг сахиулах хүчин үйл ажиллагаа явуулсан байна. Харин үүний оронд хэрэглэж байсан арга нь сөргөлдөгч талуудыг хэлэлцээрийн ширээний ард суулгах үйл ажиллагаа байлаа. Хүйтэн дайн төгсгөл болсноор 7-р бүлгийг хэрэглэж эхэлсэн хэдий ч уг дүрэм ёсоор төлөвлөгдөж байсан Нэгдсэн Үндэстний Арми хараахан байгуулагдаагүй байна. НҮБ-ын энхийг сахиулах үйл ажиллагаа нь гишүүн орнуудын татвараар санхүүжигддэг. Ердийн төсвөөс ялгаатай нь энэ үйл ажиллагааны зардалд Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүн орнууд ердийнхөөсөө их хувийг нь санхүүжүүлэх болдог байна. НҮБ-ын Энхийг Сахиулах Хүчин нь 1988 онд Нобелийн энхтайвны шагнал хүртжээ. ==Хүний эрх== Хүний эрхийн асуудал нь НҮБ-ыг байгуулах болсон үндсэн шалтгаануудын нэг билээ. Дэлхийн 2-р дайны үед харгислал, аймаглан устгах явдал гарч байсан учраас иймэрхүү асуудал дахин гаргахгүй байх нь шинэ тутам байгуулагдсан НҮБ-ын үүрэг хэмээн заажээ. [[Хүний Эрхийн Түгээмэл Тунхаглал]] нь хууль зүйн үүднээс заавал биелүүлэх ёстой зүйл биш боловч "бүх хүн төрөлхтөн, бүх улс орнууд заавал хангах ёстой ерөнхий стандарт" болж 1948 онд Ерөнхий Чуулганаар батлагдсан билээ. Эдийн Засаг Нийгмийн Зөвлөл (Economic and Social Council、ECOSOC)-ийн дэргэдэх НҮБ-ын Хүний Эрхийн Хороо (UN Human Rights Commission、UNHRC) нь янз бүрийн судалгаа явуулж, техникийн туслалцаа үзүүлэх зэргээр энэ асуудлыг шууд хариуцдаг бөгөөд НҮБ-ын Хүний Эрхийн Дээд Комиссар нь энэхүү хороог удирдана. НҮБ болон түүний дэргэдэх байгууллагууд улс орнуудад чөлөөт сонгууль явуулах бололцоогоор хангах, эрүүгийн хуулийг шинэчлэх, хүний эрхийн ажилтнуудыг сургах, зэвсэгт бүлэглэлүүдийг улс төрийн нам болгон төлөвшүүлэх зэргээр ардчилал, хүний эрхийг хамгаалах үйлсэд маш их хувь нэмэр оруулж байгаа нь маргашгүй үнэн билээ. Түүнчлэн эмэгтэйчүүдийн эрхийн талаар ч үйл ажиллагаа явуулж байна. <!--See also: United Nations Convention on the Abolition of Slavery--> == Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын санхүүжилт == НҮБ нь дараах 2 аргаар санхүүждэг. 1. Гишүүн орнуудын татвар. Гишүүн орнуудын төлөх татварын хэмжээг тусгай байгууллага Дотоодын Нийт Бүтээгдэхүүний хэмжээнд нь үндэслэн 2 жил тутам шинэчлэн тогтоодог. Түүнчлэн аль нэг улс орны нөлөөг ихэсгэхгүйн тулд гишүүн орнуудын татварын хувь хэмжээний дээд хязгаарыг тогтоосон байдаг. 2. Хандив НҮБ-ын дэргэдэх [[НҮБ-ын Хүүхдийн Сан]] (UNICEF), [[НҮБ-ын Хөгжлийн Хөтөлбөр]] (UNDP), [[НҮБ-ын Хүн Амын Сан]] (UNFPA), [[Дэлхийн Хүнсний Байгууллага]] (WFP) гэх мэт байгууллага, хөтөлбөрүүд нь гишүүн орнуудын сайн дурын хандиваар санхүүждэг. == Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Шинэчлэл == Сүүлийн жилүүдэд [[НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөл|Аюулгүйн Зөвлөл]]ийг өргөтгөх зэрэг төрөл бүрийн шинэчлэл хийхээр төлөвлөж байгаа юм. [[Иракийн дайн]]ы үед өөрийн үүргээ биелүүлж чадаагүй нь томоохон асуудал болсон юм. [[Япон]], [[Герман]], [[Энэтхэг]] болон [[Бразил]] зэрэг улсууд [[Дэлхийн 2 дугаар дайн]]ы үеэс хойш огт өөрчлөгдөөгүй Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүн орон болохоор зорьж байна. Гэтэл нөгөө талаар [[Канад]] зэрэг Аюулгүйн Зөвлөлийн эрх хэтэрхий их байна хэмээн шүүмжилж, [[НҮБ-ын Ерөнхий Чуулган|Ерөнхий Чуулган]]ы эрхийг нэмэгдүүлэх хүсэлтэй байгаа орон ч олон байгаа юм. == Монгол ба Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага == Монгол Улс нь [[Сан-Францискогийн гэрээ]] батлагдсан [[1946 он]]д НҮБ-д элсэхээр өргөдөл гаргасан боловч тэр үеийн "капиталист" хэмээгдэх улсуудын эсэргүүцлийг давж гаран, 15 жилийн дараа [[1961 он]]д л энэ байгууллагын босгыг алхжээ. Монгол Улсын санаачилгаар НҮБ нь 1970-аад оныг "Бичигтэн болох 10 жил" хэмээн зарлаж байв. Түүнчлэн Монгол Улс нь НҮБ-ын цөмийн зэвсгийн эсрэг тэмцлийг тууштай дэмжиж ирсэн бөгөөд улсынхаа нутаг дэвсгэрийг Цөмийн зэвсэггүй бүс нутаг хэмээн зарлажээ. Өдгөө Монгол Улсад ардчилалыг бэхжүүлэх, хууль зүйн орчныг сайжруулах, хүний эрхийг хамгаалах, ядуурлыг бууруулах талаар НҮБ-ын төрөл бүрийн хөтөлбөрүүд хэрэгжиж байна. НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга нараас Перес де Куэльяр манай улсад айлчилж байсан түүхтэй. == Мөн үзэх == * [[НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга]] * [[НҮБ-ын гишүүн орнууд]] * [[НҮБ-ын Хөгжлийн 10 жил]] * [[Олон Улсын байгууллагууд]] == Гадны холбоос == {{commons|United Nations}} * [http://www.un.org/ United_Nations](англи, хятад, франц, испани, араб, орос хэлээр) * [http://www.un.org/documents/resga.htm Ерөнхий Чуулганы шийдвэрүүд] (англи хэлээр) * [http://dmoz.org/Society/Government/Multilateral/United_Nations/ Нээлттэй Жагсаалт: Society: Government: Multilateral: United Nations] (англи болон бусад хэлээрх НҮБ-тэй холбоотой холбоосууд) [[Category:Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага| ]] [[Category:Олон улсын байгууллагууд]] [[Category:Нобелийн шагналтнууд]] [[Category:Дэлхийн засгийн газар]] [[af:Verenigde Nasies]] [[an:Organizazión d'as Nazions Unitas]] [[ar:الأمم المتحدة]] [[ast:Organización de les Naciones Uníes]] [[az:Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] [[be:Арганізацыя Аб'яднаных Нацый]] [[bg:Организация на обединените нации]] [[bi:Unaeted Neisen]] [[bn:জাতিসংঘ]] [[bpy:উন]] [[br:Aozadur ar Broadoù Unanet]] [[bs:Ujedinjeni narodi]] [[ca:Organització de les Nacions Unides]] [[cs:Organizace spojených národů]] [[cv:Пĕрлешнĕ Нацисен Организацийĕ]] [[cy:Y Cenhedloedd Unedig]] [[da:Forenede Nationer]] [[de:Vereinte Nationen]] [[el:Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών]] [[en:United Nations]] [[eo:Unuiĝintaj Nacioj]] [[es:Organización de las Naciones Unidas]] [[et:ÜRO]] [[eu:Nazio Batuen Erakundea]] [[fa:سازمان ملل متحد]] [[fi:Yhdistyneet kansakunnat]] [[fr:Organisation des Nations unies]] [[frp:Organisacion des Nacions unies]] [[fur:Organizazion des Nazions Unidis]] [[fy:Feriene Naasjes]] [[ga:Náisiúin Aontaithe]] [[gl:ONU]] [[ha:Majalisar ɗinkin duniya]] [[he:האומות המאוחדות]] [[hi:संयुक्त राष्ट्र]] [[hr:Ujedinjeni narodi]] [[hu:Egyesült Nemzetek Szervezete]] [[hy:Միավորված Ազգերի Կազմակերպություն]] [[ia:Organisation del Nationes Unite]] [[id:Perserikatan Bangsa-Bangsa]] [[ilo:Dagiti Nagkaykaysa a Pagilian]] [[io:Unionita Nacioni]] [[is:Sameinuðu þjóðirnar]] [[it:Organizzazione delle Nazioni Unite]] [[ja:国際連合]] [[ka:გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]] [[kk:Біріккен Ұлттар]] [[kn:ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಸ್ಥೆ]] [[ko:국제 연합]] [[ku:Neteweyên Yekbûyî]] [[kw:Kenedhlow Unys]] [[la:Nationes Unitae]] [[lb:Vereent Natiounen]] [[lij:Organizzaçion de e Naçioin Unïe]] [[lt:Jungtinių Tautų Organizacija]] [[lv:Apvienoto Nāciju Organizācija]] [[mk:Обединети Нации]] [[ml:ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭ]] [[mr:संयुक्त राष्ट्रसंघ]] [[ms:Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu]] [[nds:Vereente Natschonen]] [[nl:Verenigde Naties]] [[nn:Dei sameinte nasjonane]] [[no:FN]] [[pl:Organizacja Narodów Zjednoczonych]] [[ps:ملګري ملتونه]] [[pt:Organização das Nações Unidas]] [[qu:Huñusqa Nasyunkuna]] [[ro:Organizaţia Naţiunilor Unite]] [[ru:Организация Объединённых Наций]] [[scn:Nazzioni Uniti]] [[sh:Ujedinjeni narodi]] [[simple:United Nations]] [[sk:Organizácia Spojených národov]] [[sl:Organizacija združenih narodov]] [[sq:Organizata e Kombeve të Bashkuara]] [[sr:Уједињене нације]] [[sv:Förenta nationerna]] [[sw:Umoja wa Mataifa]] [[ta:ஐக்கிய நாடுகள் சபை]] [[tg:Созмони Милали Муттаҳид]] [[th:สหประชาชาติ]] [[tl:Mga Nagkakaisang Bansa]] [[tr:Birleşmiş Milletler]] [[uk:Організація Об'єднаних Націй]] [[ur:اقوام متحدہ]] [[vi:Liên Hiệp Quốc]] [[yi:יו-ען]] [[zh:联合国]] [[zh-min-nan:Liân-ha̍p-kok]] [[zh-yue:聯合國]] Фильдсийн медаль 1931 12261 2007-01-26T06:05:10Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[tr:Fields Madalyası]] '''Фильдсийн медаль''' нь [[Нобелийн шагнал]] математикчдад олгогддоггүй явдалд эмзэглэж явдаг [[Канад]]ын [[математикч]] [[Жон Чарльз Фильдс]] (John Charles Fields) санаачлан [[1936 он]]д бий болгосон медаль юм. 4 жил тутам болдог [[Олон Улсын Математикчдын Чуулган]] (ICM) -ы үеэр математикийн шинжлэх ухаанд өндөр амжилт гаргасан, 40-өөс доош насны залуу математикчдад энэхүү медаль олгогдоно. "Математикийн Нобелийн шагнал" гэж нэрлэгдэх нь ч бий. Гэвч Нобелийн шагналаас "4 жилд нэг удаа олгогддог", "40-өөс доош настай хүн хүртэнэ" гэдгээрээ ялгаатай. Түүнчлэн Нобелийн шагнал нь амжилт бүтээл, ажил үйлсийг нь үнэлж олгодог тул нэг хүн хэдэн ч удаа хүртэж болдог бол Фильдсийн медалийг ганц л удаа хүртэх боломжтойгоос гадна мөнгөн шагнал байдаггүйгээрээ онцлогтой. Монголчуудаас хараахан энэ медалийг хүртсэн хүн гараагүй байна. ==Медаль хүртэгсэд== Ард нь байгаа улсын нэрнүүд нь тухайн эрдэмтний төрсөн орон. 1942, 1946 онуудад Дэлхийн 2-р дайны улмаас олгогдоогүй болно. *[[1936 он]] :[[Ларс Валериан Алфорс]] (Lars Valerian Ahlfors, [[1907 он]] - [[1996 он]]) [[Финланд]] :[[Жэсс Дуглас]] (Jesse Douglas, [[1897 он]] - [[1965 он]]) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] *[[1950 он]] :[[Лоран Щварц]] (Laurent Schwartz, [[1915 он]] - [[2002 он]]) [[Франц]] :[[Атл Селбэрг]] (Atle Selberg, [[1917 он]] - ) [[Норвег]] *[[1954 он]] :[[Кодайра Күнихико]] (Kunihiko Kodaira, [[1916 он]] - [[1997 он]]) [[Япон]] :[[Жан-Пьер Серр]] (Jean-Pierre Serre, [[1926 он]] - ) [[Франц]] *[[1958 он]] :[[Клаус Фридрих Рот]] (Klaus Friedrich Roth, [[1925 он]] - ) [[Герман]] :[[Рүнэ Том]] (René Thom, [[1923 он]] - [[2002 он]]) [[Франц]] *[[1962 он]] :[[Ларс Хөрмандэр]] (Lars H&ouml;rmander, [[1931 он]] - ) [[Швед]] :[[Жон Уиллард Милнор]] (John Willard Milnor, [[1931 он]] - ) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] *[[1966 он]] :[[Майкл Фрэнсис Атия]] (Michael Francis Atiyah, [[1929 он]] - ) [[Англи]] :[[Пол Жозеф Коэн]] (Paul Joseph Cohen, [[1934 он]] - ) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] :[[Александр Гротендик]] (Alexander Grothendieck, [[1928 он]] - ) [[Герман]] :[[Стефен Смэйл]] (Stephen Smale, [[1930 он]] - ) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] *[[1970 он]] :[[Алан Бэйкэр]] (Alan Baker, [[1939 он]] - ) [[Англи]] :[[Хиронака Хэйсүкэ]] (Heisuke Hironaka, [[1931 он]] - ) [[Япон]] :[[Сергей Новиков]] (Sergei Novikov, [[1938 он]] - ) [[Оросын Холбооны Улс|ОХУ]] :[[Жон Григгз Томпсон]] (John Griggs Thompson, [[1932 он]] - ) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] *[[1974 он]] :[[Энрико Бомбиери]] (Enrico Bombieri, [[1940 он]] - ) [[Итали]] :[[Давид Брайант Мамфорд]] (David Bryant Mumford, [[1937 он]] - ) [[Англи]] *[[1978 он]] :[[Пьер Рүнэ Дэлин]] (Pierre René Deligne, [[1944 он]] - ) [[Бельги]] :[[Чарльз Луйс Фефферман]] (Charles Louis Fefferman, [[1949 он]] - ) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] :[[Грегорий Александрович Маргулис]] (Gregori Aleksandrovich Margulis (1946 он - ) [[Оросын Холбооны Улс|ОХУ]] :[[Даниел Килэн]] (Daniel G. Quillen, [[1940 он]] - ) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] *[[1982 он]] :[[Алан Конн]] (Alain Connes, [[1947 он]] - ) [[Франц]] :[[Уильям Тарстон]] (William P. Thurston, [[1946 он]] - ) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] :[[Шин Тун Яау]] (Shing-Tung Yau, [[1949 он]] - ) [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]] *[[1986 он]] :[[Саймон К.Дональдсон]] (Simon K. Donaldson, [[1957 он]] - ) [[Англи]] :[[Герд Фалтингс]] (Gerd Faltings, [[1954 он]] - ) [[Герман]] :[[Майкл Х.Фридман]] (Michael H. Freedman, [[1951 он]] - ) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] *[[1990 он]] :[[Владимир Дринфельд]] (Vladimir Drinfeld, [[1954 он]] - ) [[Украйн]] :[[Воон Ф.Р.Жонс]] (Vaughan F. R. Jones, [[1952 он]] - ) [[Шинэ Зеланд]] :[[Мори Шигэфүми]] (Shigefumi Mori, [[1951 он]] - ) [[Япон]] :[[Эдуард Уиттен]] (Edward Witten, [[1951 он]] - ) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] *[[1994 он]] :[[Жан Бурган]] (Jean Bourgain, [[1954 он]] - ) [[Бельги]] :[[Пьер-Луй Лион]] (Pierre-Louis Lions, [[1956 он]] - ) [[Франц]] :[[Жан-Кристоф Йоккоз]] (Jean-Christophe Yoccoz, [[1957 он]] - ) [[Франц]] :[[Эфим Зелманов]] (Efim Zelmanov, [[1955 он]] - ) [[Оросын Холбооны Улс|ОХУ]] *[[1998 он]] :[[Ричард Е.Борчердс ]] (Richard E. Borcherds, [[1959 он]] - ) [[Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс|ӨАБНУ]] :[[Уильям Тимоти Гоуэрс]] (William Timothy Gowers, [[1963 он]] - ) [[Англи]] :[[Макси Концевич]] (Maxim Kontsevich, [[1964 он]] - ) [[Оросын Холбооны Улс|ОХУ]] :[[Картис Т.МакМюллен]] (Curtis T. Mcmullen, [[1958 он]] - ) [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] :[[Эндрью Ж.Уайлс]] (Andrew J. Wiles, [[1953 он]] - ) (Тусгай шагнал) [[Англи]] *[[2002 он]] :[[Лоран Лафорг]] (Laurent Lafforgue, [[1966 он]] - ) [[Франц]] :[[Владимир Воеводский]] (Vladimir Voevodsky, [[1966 он]] - ) [[Оросын Холбооны Улс|ОХУ]] *[[2006 он]] :[[Андрей Окунков]] (Andrei Okounkov, 1969 - ) [[Оросын Холбооны Улс|ОХУ]] :[[Григорий Перельман]] (Grigori Perelman, 1966 - ) [[Оросын Холбооны Улс|ОХУ]] (Уг шагналыг хүртэхээс татгалзсан) :[[Теренс Тао]] (Terence Tao, 1975 - ) [[Австрали]] :[[Венделин Вернер]] (Wendelin Werner, 1968 - ) [[Франц]] ==Мөн үзэх== *[[Абелийн шагнал]] == Гадаад холбоос == * [http://www.mathunion.org/medals/ Албан ёсны хаяг] [[Category:Шинжлэх ухааны шагналууд|Фильдс]] [[Category:Матемтикчид|+ Фильдс]] [[bn:ফিল্ডস পদক]] [[ca:Medalla Fields]] [[cs:Fieldsova medaile]] [[de:Fields-Medaille]] [[en:Fields Medal]] [[eo:Medalo Fields]] [[es:Medalla Fields]] [[fa:جایزه فیلدز]] [[fi:Fieldsin mitali]] [[fr:Médaille Fields]] [[he:מדליית פילדס]] [[hu:Fields-érem]] [[id:Medali Fields]] [[it:Medaglia Fields]] [[ja:フィールズ賞]] [[ka:ფილდსის მედალი]] [[ko:필즈상]] [[lv:Fīldsa prēmija]] [[nl:Fields-medaille]] [[no:Fieldsmedaljen]] [[pl:Medal Fieldsa]] [[pt:Medalha Fields]] [[ro:Medalia Fields]] [[ru:Филдсовская премия]] [[simple:Fields Medal]] [[sk:Fieldsova medaila]] [[sl:Fieldsova medalja]] [[sv:Fieldsmedaljen]] [[tr:Fields Madalyası]] [[vi:Giải Fields]] [[zh:菲尔兹奖]] Image:Japan flag large.png 1932 7783 2006-04-22T13:37:43Z 218.45.100.171 Японы төрийн далбаа {{NowCommons|Image:Flag of Japan.svg}} Image:LocationJapan.png 1933 6248 2005-08-22T09:47:34Z Zorigt 49 Япон Улсын Байршил Япон Улсын Байршил Графын онол 1934 12360 2007-01-27T01:15:26Z Timur 357 '''Графын онол''' нь '''орой''' болон '''тал'''('''мөчир''')-уудын олонлогоос тогтох '''Граф''' гэх зүйлийн мөн чанарыг судалдаг [[математик]]ийн нэг салбар ухаан болно. Компьютерийн [[Өгөгдлийн бүтэц]] болон [[алгоритм]] зэрэгт өргөнөөр хэрэглэгддэг. ==Граф== Галт тэрэг ашиглан нэг өртөөнөөс нөгөөд очиход уг 2 өртөө (орой) нь төмөр зам (тал) -аар холбогдсон эсэхийг мэдэх хэрэгтэй болохоос төмөр замын сүлжээ нь ямар хэлбэр дүрс үүсгэж байгаа нь чухал биш байх нь олонтаа. Тийм ч учраас улс орнуудын төмөр замын сүлжээний зурагт өртөө хоорондын зай, өртөөнүүдийн байршил, зам зэргийг жинхэнээс нь ялгаатай дүрсэлсэн байх тохиолдол олон. Ийнхүү хэрхэн холбогдож байгааг нь голлон анхаарч бий болгосон цэг ба тэдгээрийг холбох шугамуудаас бүтэх хийсвэр дүрс нь '''граф''' бөгөөд графын шинж чанарыг '''графын онол'''д судалдаг. <table><tr><td>[[Image:6n-graf.png]]</td></tr> <tr><td>6 орой, 7 талаас тогтох графын жишээ.</td></tr></table> Хэрэв төмөр замын холбогдсон зам нь ганцхан чиглэлтэй бол нэг өртөөнөөс нөгөөд очиж болдог байхад буцаж очих боломжгүй байж болно. Ийнхүү төмөр замд чиглэл гэсэн ойлголт нэмж болно. Үүнтэй адилаар графын онолд талд чиглэл оноож болдог. Ийм графыг чиглэлт граф гэнэ. Эсрэгээр, талууд нь чиглэлгүй бол чиглэлгүй граф гэж нэрлэдэг. ==Графын жишээ== ;Төмөр замын сүлжээний зураг: Өмнөх хэсэгт авч үзсэн. ;Цахилгааны шугам ;WWW-ийн бүтэц:[[WWW]] дэх [[цахим хуудас]]нуудын хоорондын [[линк|холбоос]]ыг харуулсан зураг нь чиглэлт граф болно. ==Графын онолын үүсэл== Графын онол нь [[1736 он]]д "[[Кёнигсбергийн бодлого]]"-ыг [[Леонард Эйлер]] шийдсэнээс эхлэлтэй. Энэхүү бодлого нь [[үзэг салгалгүй зурах]]тай гүнзгий холбоотой юм. ==Графын математик тодорхойлолтууд== ===Чиглэлт граф=== <math>V</math> нь оройнуудын [[олонлог]], <math>E</math> нь талуудын олонлог байг. Талуудыг оройнуудын хост харгалзуулдаг <math>f</math> функц тодорхойлогдсон гэж үзье. :<math>f : E \to V \times V</math>. Тэгвэл чиглэлт граф <math>G</math> нь :<math>G := (f,~V,~E)</math> гэж тодорхойлогдоно. ===Чиглэлгүй граф=== <math>P(''V'')</math> нь <math>''V''</math> -ийн бүх дэд олонлогуудын олонлог байг. Талд хэд хэдэн оройг харгалзуулдаг ''g'' функц оршин байг. :<math>g : E \to P(V)</math> Энд дурын <math>''e''</math> талын хувьд ''g''(''e'') = (''v''<sub>1</sub>, ''v''<sub>2</sub>) хэлбэрээр 2 орой харгалздаг гэж үзье. Тэгвэл чиглэлгүй граф ''G'' нь : <math>''G'' := (''g'', ''V'', ''E'')</math> гэж тодорхойлогдоно. ''g'' нь 3-аас олон оройг талд харгалзуулдаг функц байвал уг графыг '''хайпэр граф''' гэдэг. ''E''-г анхнаасаа ямар нэг олонлогийн дэд олонлог гэж үзвэл дээрх тодорхойлолтоос функцийг нь хасч болно. Үүний тулд чиглэлт графт ''E''-г ''V''&times;''V''-ийн дэд олонлог, чиглэлгүй графт ''E''-г P(''V'')-ийн дэд олонлог гэж ойлгоход болно. ==Үндсэн ойлголтууд== Граф нь тодорхойлолтоосоо хамааран талууд нь '''жин'''('''өртөг''')-тэй байж болно. Ийм графыг '''Жинтэй граф''' гэж нэрлэнэ. ''G'' графын оройнуудын олонлогийг ''V''(''G'')、талуудын олонлогийг ''E''(''G'') гэж тэмдэглэх нь элбэг. ''e'' талын холбож буй оройнуудыг '''төгсгөл'''үүд гэх бөгөөд тэдгээр нь ''e''-гээр '''хөрш''' гэж хэлнэ Мөн нэг оройгоос гарсан 2 талыг '''зэргэлдээ''' талууд гэнэ. Хэрэв талын 2 төгсгөл нь давхцаж байвал уг талыг '''гогцоо''' гэдэг. Бас 2 оройг холбосон тал хэд хэд байвал тэдгээр талыг '''давхар замууд''' гэнэ. Гогцоо болон давхар замгүй графыг '''энгийн граф''' гэдэг. ''G'' ба ''G' '' графуудын хувьд ''G' ''-ийн оройнуудын болон талуудын олонлог нь харгалзан ''G''-ийн оройнуудын болон талуудын олонлогийн дэд олонлог байвал ''G' ''-г ''G''-ийн '''дэд граф''' гэж нэрлэдэг. Эсрэгээрээ, ''G'' нь ''G' ''-ийн '''өргөтгөсөн граф''' гэдэг. Тухайлбал уг 2 графын оройнуудын олонлог нь давхцаж байвал нэг нь нөгөөгийнхөө '''үржигдэхүүн граф''' гэнэ. Графын ямар нэг ''v'' орой төгсгөл нь болдог талуудын тоог уг оройн эрэмбэ гээд ''d''(''v'') гэж тэмдэглэнэ. Түүнчлэн чиглэлт графын хувьд ''v'' оройгоос гарсан талуудын тоог ''v''-ийн гарсан эрэмбэ, хүрч ирсэн талуудын тоог ''v''-ийн орсон эрэмбэ гэнэ. Дурын ''v'' оройн хувьд ''d''(''v'') = ''k'' гэсэн нөхцөл биелж байвал ''' ''k''-зөв граф''' гэнэ. ''k''-ийн хувьд ''k''-зөв графыг товчоор '''зөв граф''' гэдэг. ''G'' графын хамгийн бага эрэмбэ бүхий оройн тоог δ(''G''), хамгийн их эрэмбэ бүхий оройн тоог Δ(''G'')-ээр тэмдэглэх нь элбэг. Мөн эрэмбэ нь 0 байх оройг '''Саланги цэг''' гэдэг. Хөрш оройнуудаар дамжсан ''v''<sub>1</sub>, ''e''<sub>1</sub>, ''v''<sub>2</sub>, ''e''<sub>2</sub>, ..., ''e''<sub>''n''-1</sub>, ''v''<sub>''n''</sub> дарааллыг '''зам''', нэг ч тал давхардаж ороогүй бол '''энгийн зам''' гэдэг. Мөн эхлэл, төгсгөл нь давхцах замыг '''битүү зам'''('''цикл''') гэнэ. Дурын 2 орой нь талаар шууд холбогдсон байвал '''бүтэн граф''' гэх бөгөөд ''n'' оройтой бүтэн графыг ''K''<sub>''n''</sub>-ээр тэмдэглэдэг. ===Графын онолын бусад ойлголтууд=== *[[Эйлерийн зам]] (Эйлерийн битүү зам, Эйлерийн граф) *[[Хамильтоны зам]] (Хамильтоны битүү зам, Хамильтоны граф) *[[Мод (Математик)|Мод]] *[[Диаметр]] *[[Холбоост граф]] *[[Хавтгай граф]] *[[Хөршийн матриц]] ==Бодлогууд, асуудлууд== *[[Хамгийн бага замын бодлого]] *[[Хамильтоны битүү замын бодлого]] *[[Штейнерийн мод]] *[[Дөрвөн өнгийн теорем]] *[[Өнгөт бүтэн графын теорем]] ==Хэрэглээ== *[[Үхлийн цоож]]ийг олох *[[Гарбэж коллекшн]] *[[Файлын систем]] *[[Хуудсыг эрэмбэлэх]] ==Мөн үзэх== *[[Рамсейн онол]] *[[Жижиг ертөнцийн үзэгдэл]] *[[Комбинаторик]] [[Category:Математик|Графын онол]] [[Category:Графын онол| ]] [[bg:Теория на графите]] [[cs:Teorie grafů]] [[de:Graphentheorie]] [[en:Graph theory]] [[eo:Grafeteorio]] [[es:Teoría de los grafos]] [[fa:نظريه گراف]] [[fr:Théorie des graphes]] [[he:תורת הגרפים]] [[it:Teoria dei grafi]] [[ja:グラフ理論]] [[ko:그래프 이론]] [[lt:Grafų teorija]] [[nb:Grafteori]] [[nl:Grafentheorie]] [[nn:Grafteori]] [[pl:Teoria grafów]] [[pt:Teoria dos grafos]] [[ru:Теория графов]] [[simple:Graph theory]] [[sk:Teória grafov]] [[sv:Grafteori]] [[th:ทฤษฎีกราฟ]] [[tr:Çizge Teorisi]] [[uk:Теорія графів]] [[zh:图论]] Category:Биологи 1935 11917 2007-01-25T00:18:08Z Timur 357 '''Биологи''' гэдэг бол грек-ийн биос (βιος) (амьд) ба логос (λογος) (судлах), хэсэн vгнээс гаралтай [[амин судлалын]] [[шинжлэх ухаан]] юм. [[Category:Биологийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] [[af:Biologie]] [[ast:Bioloxía]] [[bg:Биология]] [[bs:Biologija]] [[ca:Biologia]] [[co:Biulugia]] [[cs:Biologie]] [[cy:Bioleg]] [[da:Biologi]] [[de:Biologie]] [[als:Biologie]] [[et:Bioloogia]] [[el:Βιολογία]] [[en:Biology]] [[es:Biología]] [[eo:Biologio]] [[fa:زیست‌شناسی]] [[fo:Lívfrøði]] [[fy:Biology]] [[gd:Bith-Eòlas]] [[gl:Bioloxía]] [[ko:생물학]] [[hr:Biologija]] [[io:Biologio]] [[id:Biologi]] [[ia:Biologia]] [[it:Biologia]] [[he:ביולוגיה]] [[sw:Biolojia]] [[la:Biologica]] [[lt:Biologija]] [[lb:Biologie]] [[jbo:Mivyske]] [[hu:Biológia]] [[mk:Биологија]] [[ms:Biologi]] [[nah:Yolizmatiliztli]] [[nl:Biologie]] [[ja:生物学]] [[no:Biologi]] [[oc:Biologia]] [[nds:Biologie]] [[pl:Biologia]] [[pt:Biologia]] [[ro:Biologie]] [[ru:Биология]] [[scn:Bioluggia]] [[simple:Biology]] [[sl:Biologija]] [[sr:Биологија]] [[su:Biologi]] [[fi:Biologia]] [[sv:Biologi]] [[tl:Biyolohiya]] [[tt:Biologí]] [[th:ชีววิทยา]] [[vi:Sinh vật học]] [[tr:Biyoloji]] [[uk:Біологія]] [[vo:Lifav]] [[zh:生物学]] [[ie:Biologie]] Органик хими 1936 11483 2007-01-13T00:23:48Z Thijs!bot 369 robot Modifying: [[el:Οργανική Χημεία]] [[Catégorie:Органик хими|*]] '''Органик хими''' гэдэг нь [[хими]]йн шинжилэх ухааны нэгэн салаа юм. Мөн [[биохими]]эр төлөөлүүлэн нэрлэнэ. Bien qu'il y ait un recouvrement avec la [[biochimie]], cette dernière s'intéresse spécifiquement aux molécules fabriquées par les [[organisme vivant|organismes vivants]]. La chimie organique s'oppose à la [[chimie minérale]] (ou inorganique) qui s'occupe de l'étude des substances issues du monde minéral (la [[Terre]], l'eau et l'atmosphère). Cette séparation tient au fait que jusqu'au début du {{XIXe siècle}}, on pensait que contrairement aux substances minérales, il était impossible de synthétiser des substances organiques sans l'intervention d'une [[force vitale]] (non expliquée). Depuis la synthèse de l'[[urée]] par [[Friedrich Wöhler]] en [[1828]], nous savons qu'il n'en est rien, et cette séparation n'a plus lieu d'exister. La '''chimie organique''' se définit maintenant simplement par l'étude des composés à base de [[carbone]]. On l'appelle également la ''chimie du carbone''. == Caractéristiques des substances organiques == La raison pour laquelle il existe autant de composés carbonés est la capacité du carbone de former des [[liaison covalente|liaisons covalentes]] avec lui-même et donc de former de nombreuses [[chaine carbonique|chaînes]] de différentes longueurs, ainsi que des [[cycle aromatique|cycle]]s de différentes tailles. La plupart des composés organiques sont fort sensibles à la [[chaleur]] et se décomposent généralement au dessus de 200[[degré Celsius|°C]]. Ils ont tendance à être [[soluble|insolubles]] dans l'[[eau]], en tout cas moins solubles que les sels inorganiques. En revanche, et à l'inverse de tels sels, ils ont tendance à être solubles dans les [[solvant]]s organiques tels que l'[[éther (chimie)|éther]] ou l'[[alcool (chimie)|alcool]]. == Représentation des molécules organiques == Les composés organiques sont constitués essentiellement d'[[atome]]s de [[carbone]] et d'[[hydrogène]]. Dans un souci de simplification, les chimistes ont pris l'habitude de représenter les molécules qu'ils manipulent sans faire figurer les atomes de carbone et d'hydrogène. Cette représentation est appelée [[formule topologique]]. == Органик нэгдэл == voir aussi [[Les composés de la chimie organique]] === Алифатик нэгдэл === Энэ нь [[функционал бүлгэг|функционал бүлггүүд]]ээрээ ялгаатай, нүүрстөрөгчийн гинжнээс тогтсон нэгдэлүүд юм. * Нүүрс ус агуулсан нэгдэл ** [[Алкан]]ууд ** [[Циклоалкан]]ууд ** [[Алкен]]ууд ** [[Алкин]]ууд ** [[allène]]s * Хүчилтөрөгч агуулсан нэгдэлүүд ** [[Спирт (хими)|спиртүүд]] *** [[Аллилийн спирт]] *** Les [[гомо-аллилийн спирт]] ** [[Эфир (хими)]] ** [[эпоксид]] ** [[хүчил]] ** Les [[cétal]]s (et les hémi-cétals, les acétals, les hémi-acétals) ** Les [[cétone]]s *** Les [[Cétone_α-β-insaturé|cétones α-β-insaturés]] *** Les [[énol]]s ** Les [[aldéhyde]]s ** Les [[Acide carboxylique|acides carboxyliques]] et leurs dérivés: *** Les [[ester]]s (et les [[lactone]]s) *** Les [[amide]]s (et les [[lactame]]s) *** Les [[halogénure d'acyle|halogénures d'acyles]] *** Les [[anhydride]]s ** Les [[cétène]]s ** Les [[isocyanate]]s ** Les [[ortho-ester]]s ** Les [[hydrate de carbone|hydrates de carbone]] * Les composés azotés ** Les [[amine (chimie)|amine]]s ** Les [[imine]]s ** Les [[ènamine]]s ** Les [[nitrile]]s ** Les [[iso-nitrile]]s ** Les [[amide]]s (et les [[lactame]]s) ** Les [[isocyanate]]s ** Les [[oxime]]s * Les composés halogenés ** Les [[halogénure d'acyle|halogénures d'acyles]] * Les composés phosphorés ** Les [[phosphine]]s === Les composés aromatiques === Les [[composé aromatique|composés aromatiques]] contiennent un cycle d'atomes de carbone du genre de celui du benzène ou similaire. Si le cycle contient un atome autre que du carbone, on parle d'''hétérocycle''. * Les composés du benzène ** Le [[benzène]] et ses dérivés ** Les [[benzoide]]s (Benzènes polycycliques) ** Les [[fullerène]]s ** Les [[phénol]]s ** Les [[amine aromatique|amines aromatiques]] * Les [[hétérocycle]]s ** La [[pyridine]] ** Le [[furane]] ** Le [[thiophène]] ** Le [[pyrrole]] ** La [[porphyrine]] ** La [[chlorine]] === Autres === On peut également citer les composés issus d'autres branches reliées à la chimie organique: * Les [[polymère]]s * Les [[Chimie organo-métallique|composés organo-métalliques]] == Les réactions en chimie organique == * [[Alkylation de Friedel-Crafts]] * [[Oxydation de Swern]] * [[Oxydation d'un alcool]] * [[Réaction de Diels-Alder (Cycloaddition)]] * [[Réaction de Pinner]] * [[Réaction de Wolff-Kischner]] * [[Réactions de Wurtz et de Wurtz-Fittig]] * [[Réarrangement de Beckmann]] * [[Réduction de Clemmensen]] ==Voir aussi== {{Wikilivres|Chimie organique|la chimie organique}} * [[Ligne de temps de la biologie et de la chimie organique]] * [[Représentation des molécules]] * [[Nomenclature des molécules]] * [[Isomérie]] * [[Chiralité]] * [[biophysique]] * [[carbone]] {{portail chimie}} [[af:Organiese chemie]] [[ar:كيمياء عضوية]] [[bg:Органична химия]] [[bs:Organska hemija]] [[ca:Química orgànica]] [[cs:Organická chemie]] [[da:Organisk kemi]] [[de:Organische Chemie]] [[el:Οργανική Χημεία]] [[en:Organic chemistry]] [[eo:Organika kemio]] [[es:Química orgánica]] [[fa:شیمی آلی]] [[fi:Orgaaninen kemia]] [[fo:Lívrunnin evnafrøði]] [[fr:Chimie organique]] [[gl:Química orgánica]] [[he:כימיה אורגנית]] [[hr:Organska kemija]] [[hu:Szerves kémia]] [[hy:Օրգանական քիմիա]] [[ia:Chimia organic]] [[id:Kimia organik]] [[it:Chimica organica]] [[ja:有機化学]] [[ka:ორგანული ქიმია]] [[ko:유기화학]] [[la:Chemica Organica]] [[lb:Organesch Chimie]] [[lt:Organinė chemija]] [[lv:Organiskā ķīmija]] [[mk:Органска хемија]] [[ms:Kimia organik]] [[nl:Organische chemie]] [[nn:Organisk kjemi]] [[no:Organisk kjemi]] [[pl:Chemia organiczna]] [[pt:Química orgânica]] [[ro:Chimie organică]] [[ru:Органическая химия]] [[scn:Chìmica urgànica]] [[sh:Organska kemija]] [[simple:Organic chemistry]] [[sk:Organická chémia]] [[sl:Organska kemija]] [[sr:Органска хемија]] [[su:Kimia organik]] [[sv:Organisk kemi]] [[ta:கரிம வேதியியல்]] [[th:อินทรีย์เคมี]] [[uk:Органічна хімія]] [[vi:Hóa hữu cơ]] [[zh:有机化学]] [[zh-min-nan:Iú-ki hoà-ha̍k]] Image:518px-Japan prefectures.png 1938 6260 2005-08-23T15:24:51Z Zorigt 49 Японы засаг захиргааны нэгжүүд Японы засаг захиргааны нэгжүүд Япон 1939 12373 2007-01-29T00:30:26Z Thijs!bot 369 robot Modifying: [[cbk-zam:Japón]] '''Япон Улс''' ('''日本国'''、'''Ниппон''', '''Нихон''') нь [[Ази]] ([[Еврази]])-ийн зүүн хэсэгт [[Номхон далай]]н баруун хэсгээр орших арлын улс юм. <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:0.5em;" width="300px"> <caption><font size="+1">'''Япон Улс''' <br> '''日本国'''</font></caption> <tr> <td align="center" colspan="2"> <table border="0" cellpadding="2" cellspacing="10" style="background:#e8e8e8;"> <tr> <td align="left" width="150px"> [[Image:Flag of Japan.svg|150px|Төрийн далбаа]] </td> <td align="left" width="150px"> Төрийн сүлд байхгүй. </td> </tr> <tr> <td align="center" width="150px"> [[Японы төрийн далбаа|Төрийн далбаа]] </td><td align="left" width="150px"> [[Японы эзэн хааны гэр бүлийн сүлд|Хааны гэр бүлийн сүлд]]</td> </tr> </table> </td> </tr> <tr> <td colspan=2 align="center" width="140px"> [[Image:LocationJapan.png|Японы байршил]] </td></tr> <tr><td width="150px">[[Албан ёсны хэл]]</td><td>[[Япон хэл ]]</td></tr> <tr><td width="150px">[[Нийслэл хот ]]</td> <td>[[Тоокёо]]</td></tr> <tr><td width="150px">[[Координат|Нийслэлийн орших газарзүйн солбилцол]] </td> <td>35°41' N, 139°46' E</td></tr> <tr><td width="150px">[[Төрийн тэргvvн|Эзэн хаан]]</td> <td>[[Акихито]]</td></tr> <tr><td width="150px">[[Ерөнхий сайд]]</td> <td>[[Абэ Шинзоо]]</td></tr> <tr><td width="150px">[[Газар нутгийн хэмжээ]]<br>&nbsp;- Бvгд<br>&nbsp;- % ус</td><td>[[Газар нутгийн хэмжээгээрээ|Дэлхийд 60-рт]]<br> 337,835 [[квадрат километр|км²]] <br> 0.8%</td></tr> <tr><td width="150px">[[Хvн ам ]]<br>&nbsp;- Бvгд(2004)<br>&nbsp;- [[Хүн амын нягтрал]]</td><td>[[Улс орнуудын хүн ам|дэлхийд 10]]<br> 127,333,002<br> 337.01/км² </td></tr> <tr><td width="150px">[[Тусгаар тогтнол ]] <br>&nbsp;- </td> <td> [[Бурхдын домог]]т үндэслэвэл, <br>[[2 дугаар сарын 11]], [[МЭӨ 660 он]]</td></tr> <tr><td width="150px">[[Мөнгөний нэгж]]</td><td>Йен (JPY)</td></tr> <tr><td width="150px">[[Цагийн бүс]]</td><td>[[Гринвичийн цагийн бүс]]ээс +9 </td></tr> <tr><td width="150px">[[Улсын нэрийн код]]</td><td>JP, JPN</td></tr> <tr><td width="150px">[[Утасны код]]</td><td>81</td></tr> </table> == Оршил == Япон нь [[Дэлхийн 2 дугаар дайн]]ы дараа зохиосон [[Японы Үндсэн Хууль]]д үндэслэн шүүх, гүйцэтгэх, хууль тогтоох эрх мэдлийг хэрэгжүүлдэг [[Үндсэн Хуульт Хаант Засагт Улс]] бөгөөд Үндсэн Хуульд нь [[Төрийн тэргүүн]] гэж хэн болохыг заагаагүй боловч Япон Улсын ард түмний эв нэгдлийн бэлгэ тэмдэг болох эзэн хаан нь төрийн тэргүүн гэж хэлж болох юм. Япон Улс нь эдийн засгийн чадавхаараа дэлхийд АНУ-ын дараа 2-рт ордог, [[Их Найм]]ын нэг гишүүн улс юм. Азийн цор ганц өндөр хөгжилтэй орон хэдий ч [[түүхий эд]], [[хүнс]], [[эрчим хүч]]ний 80-аас илүү хувийг [[импорт]]лодог, гадаад худалдаанаас хамааралтай улс болно. Японы [[хүн ам]] нь Хоншүү арлаар төвлөрөн суудаг [[япон үндэстэн|япон]], [[Окинава]] аралд оршин суух [[Рюүкюү]] болон [[Хоккайдоо]], [[Сахалин]]аас гаралтай [[Айнү]], [[Орок]], [[Нивхи]] зэрэг жижиг үндэстнүүдээс бүрдэнэ. Албан ёсны хэл нь япон хэл бөгөөд [[Рюүкюү хэл]], [[Айнү хэл]] зэрэг цөөн ярилцагч бүхий хэлнүүд оршдог. Газарзүйн байрлалын хувьд газраар хиллэдэг орон байхгүй бөгөөд [[Япон тэнгис]]ээр [[Солонгосын хойг]] ([[Бүгд Найрамдах Солонгос Улс]], [[Бүгд Найрамдах Ардчилсан Солонгос Ард Улс]]), [[Оросын Холбооны Улс]](ОХУ нь Япон тэнгисээс гадна [[Агнуурын тэнгис]]ээр хиллэнэ。)-уудтай, [[Дорнод Хятадын тэнгис]]ээр [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]], [[Хятад Ард Улс]]([[Тайвань]]) зэрэг улсуудтай хиллэнэ. Түүнчлэн өмнө этгээдэд байх Огасавара олтригоор [[Микронез]]([[Умард Марианы арлууд]]) улстай хиллэдэг. == Улсын нэр == Албан ёсны нэр нь '''Япон Улс''' (Дэлхийн 2-р дайнаас өмнөх нэр нь [[Японы эзэнт гүрэн]]). Мөн эрт цагт Ямато гэх зэргээр нэрлэгдэж байжээ. Япончууд өөрсдийнхөө улсыг "Ниппон", "Нихон" хэмээн нэрлэдэг. Гэхдээ түүхэн уламжлалаас үзвэл Ниппон гэдэг нэр нь арай эртнийх ажээ. Энэ нь ижилхэн Нарны Үндэс хэмээх утгатай нэр болно. Энэхүү нэр нь анх [[645 он]]ы 7-р сард Солонгосын хойгт оршин байсан [[Когрёо]] болон [[Пэкчэ]] улсуудын элчид хандсан бичигт "Бурхны сурвалжит Нарны үндэс улсын эзэн хаан" хэмээн хэрэглэгдсэн гэж үздэг. Албан ёсны англи нэршил нь ''Japan''(Жапан) бөгөөд '''JPN''' хэмээн товчилно. Жэпээн ([[англи хэл|англи]]:<span lang="en">Japan</span>)、Жапон ([[франц хэл|франц]]:<span lang="fr">Japon</span>)、Яапан ([[герман хэл|герман]]:<span lang="de">Japan</span>)、Жапонэ ([[итали хэл|итали]]:<span lang="it">Giappone</span>)、Хапон ([[испани хэл|испани]]:<span lang="es">Japón</span>)、Япония ([[орос хэл|орос]]:<span lang="ru">Япония</span>)、Ипүн ([[тай хэл|тай]]:<span lang="th">ญี๋ปุ่น</span>) зэрэг нэрнүүд нь эртний [[хятад хэл]]ээр "Япон Улс" гэсэн утга бүхий [[Жипангү]] (Xipangu) буюу Жапангу (Japangu) гэсэн үгнээс үндэстэй ажээ. Харин [[ханз үсэг]] хэрэглэдэг байсан улсуудад тухайн ханз үсгийн уг хэлэн дэх дуудлага болох Ильбон ([[солонгос хэл|солонгос]]:<span lang="ko">일본; 日本</span>), Либэнь ([[хятад хэл|хятад]]:<span lang="zh">日本</span>)、Ньат Бан ([[вьетнам хэл|вьетнам]]:<span lang="vi">Nhật Bản; 日本</span>) зэргээр дууддаг байна. Монголчууд ч мөн адил нэрний нь утгаар "Наран Улс" хэмээн нэрлэх нь бий. == Нийслэл == [[Нийслэл]] хот нь [[Тоокёо]] (Дуудлагад нь ойртуулах үүднээс Токио хэмээн бичихээс зайлсхийв) нь [[Нийслэл хотуудын хүн ам|Дэлхийн хамгийн том хот]]уудын нэг юм. [[Японы эзэн хааны ордон|Эзэн хааны ордноос]] гадна [[Парламент]], [[Засгийн газар]], [[Дээд Шүүх]] зэрэг газрууд байрлах тус орны улс төр, эдийн засгийн гол төв гэдэг утгаараа яах аргагүй нийслэл хот мөн боловч нийслэл нь Тоокёо хот мөн хэмээх хуулийн заалт үгүй. == Томоохон хотууд ==  Япон Улсад нийслэл Тоокёогоос гадна 2 саяас дээш хүн амтай дараах хотууд бий. *[[Ёкохама]]: 3 сая 500 мянга орчим *[[Оосака]]: 2 сая 600 мянга орчим *[[Нагоя]]: 2 сая 100 мянга орчим   == Түүх == Японы нутаг дээр оршиж байсан анхны улс нь түүхийн сурвалж бичгүүдэд дурьдсанаар 701 онд үндэслэгдсэн Гэнкооши боловч эртний улсууд нь Кинай(Кёото, Оосака, Нара) төвтэй байсан бөгөөд Кантоо-гоос умар, Кюүшүү гээс өмнөд хэсэг нь Ямато-д багтдаггүй байжээ. Түүхийн явцад ойр хөрш [[Эмиши]], [[Хаяато]] зэрэг үндэстнүүдийг нэгтгэн газар нутгаа тэлсээр байсан бөгөөд энэ хугацаанд гадаад оронтой хийсэн дайн гэвэл [[Солонгосын хойг]] болон [[Юань гүрэн]]тэй хийсэн хэдэн удаагийн дайнаас хэтрэхгүй ажээ. Ийнхүү 1872 онд өдгөөгийн газар нутгаа нэгтгэжээ. Дээрээс нь 20-р зууны эхэн гэхэд [[Тайвань]], Солонгосын хойгийг нэгтгэж, [[Номхон далай]]н арлуудыг колоничилж, тоглоомын улс болох [[Манж-го]] улсаар дамжуулан Хятадын нэг хэсгийг захирч империалист улсын төрхийг олсон бөгөөд 1936 онд улсынхаа албан ёсны нэрийг '''Японы эзэнт гүрэн''' болгосон түүхтэй. Япон нь 1945 онд Дэлхийн 2 дугаар дайн(Номхон далайн дайн)-д ялагдсанаар тэрхүү эзэмшил нутгуудаа ихэнхийг нь алдаж, [[Америкийн Нэгдсэн Улс]] тэргүүтэй Холбоотнуудын удирлагад орсон юм. Дайны дараах Япон Улс нь милитарист үзлээсээ татгалзан, 1947 оны 5 дугаар сарын 3-нд хүчинтэй болсон Японы Үндсэн Хуульдаа төрийн дээд эрхийг ард түмэн эдэлнэ хэмээн зааж, Үндсэн хуульт хаант засагт ардчилсан улс болсон билээ. Ийнхүү 1952 оны 4 дүгээр сарын 28-нд Япон Улстай байгуулах энхтайвны гэрээ (Сан-Францискогийн гэрээ) батлагдсанаар дахин тусгаар тогтнолоо олсон юм. Улс байгуулагдсан огноог [[МЭӨ 660 он]]ы [[1-р сарын 1]] гэж үздэг байна. == Газарзүй == Япон Улс нь [[Хоккайдоо]], [[Хоншүү]], [[Шикокү]], [[Кюүшүү]] гэсэн 4 том арал болон [[Огасавара олтриг]], [[Рюүкюү арлууд]] зэрэг жижиг арлуудаас тогтоно. Газар нутгийн хэмжээ нь ойролцоогоор 378 мянган [[квадрат километр|км&sup2;]] [[Оросын Холбооны Улс]]тай [[Курилийн арлууд]](өмнө хэсгийн арлууд), [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]] болон [[Хятад Ард Улс|Тайвань]]тай [[Сэнкакү олтриг]], [[Бүгд Найрамдах Солонгос Улс|БНСУ]]-тай [[Такэшима арал]] зэрэг маргаантай газар нутаг бий. Өмнө талаараа [[Филиппин тэнгис]], зүүн талаараа [[Номхон далай]], баруун хойд талаараа[[Япон тэнгис]], баруун талаараа [[Дорнод Хятадын тэнгис]], хойд талаараа [[Агнуурын тэнгис]]ээр хүрээлэгдэнэ. Японы арлууд нь [[Евразийн тавцан]], [[Номхон далайн тавцан]], [[Филиппин тэнгисийн тавцан]], [[Умард Америкийн тавцан]]гуудын заагт орших тул [[газар хөдлөлт]] ойр ойрхон болох бөгөөд дэлхий дээр болдог газар хөдлөлтийн энергийн 10 - 20 хувь нь төвлөрдөг гэж үздэг. Түүнчлэн [[Галт уул|галт уул]]ын идэвхтэй бүс учраас [[халуун рашаан]] ихтэй. === Захын цэгүүд === ;Зүүн цэг :Тоокёо, [[Маркас арал]] (Өмнөд Шувуу арал) (24°16'59"N, 153°59'11"E) :*[[Оросын Холбооны Улс]]тай маргаантай нутаг болох[[Курилийн арлууд]]ын [[Шүмүшү арал|Шүмүшү арлын]] Охакүзаки(50°N, 155°E) гэж үзэх явдал бий. ;Баруун цэг :Окинава муж, [[Ёнагүни арал]], Нишизаки (24°26'58"N, 122°56'01"E) ;Өмнөд цэг :Тоокёо, [[Окинотори арал]] (20°25'31"N, 136°04'11"E) ;Умард цэг :Хоккайдо, [[Эторо арал]], Камойвакка(45°33'28"N, 148°45'14"E) :*Уг арал нь япончууд амьдардаг хэдий ч ОХУ-тай маргаантай хэвээр байгаа тул үүнийг оруулахгүй гэж үзвэл Хоккайдо, [[Вакканай дүүрэг]], Бэнтэн арал,([[Соояа]];45°31'13"N, 141°56'27"E) === Уур амьсгал === Ихэнх нутаг нь [[дулаан бүс]]т хамаарах бөгөөд өмнөд хэсгийн арлууд нь халуун, хойд хэсэг нь сэрүүн бүст хамаардаг. Өвлийн улиралд [[Сибирийн их даралт]]ын нөлөөгөөр баруун хойноос ирэх салхи нь [[Япон тэнгис]]ийн чийглэг агаарыг авчрах тул Япон тэнгис талдаа цас их унана. Харин Номхон далай талдаа цэлмэг өдөр олширдог. Зун нь [[Номхон далайн их даралт]]ын нөлөө ихэсч, халуун чийглэг өдрүүд үргэлжилнэ. Гэхдээ нутгийн умард хэсгээр нь [[Агнуурын тэнгисийн их даралт]]ын нөлөөгөөр сэрүүн байдаг. Япон тэнгис талдаа өвөл цас их унадаг, 6, 7-р сард (Окинавад 5, 6-р сар) агаарын их даралтын шугамын нөлөөгөөр [[борооны улирал]] болж, зун, намрын заагаар өмнө талаас ирэх [[Тайфунь]] зэргийн нөлөөгөөр харьцангуй хур тунадас ихтэй бүс нутгийн тоонд орно. == Төрийн байгуулал == Төрийн дээд эрх ард түмний гарт байх бөгөөд эзэн хаан нь улс төрийн эрхгүй, зөвхөн ард түмний бэлгэ тэмдэг болно. Парламент нь илүү эрх эдлэх бөгөөд [[Японы парламентын Төлөөлөгчдийн танхим|төлөөлөгчдийн танхим]] болон [[Японы парламентын Зөвлөхүүдийн танхим|зөвлөхүүдийн танхим]] гэсэн 2 танхимтай. Хууль тогтоох засаглалаас гадна Гүйцэтгэх засаглал болон Шүүх нь тусдаа орших боловч шүүх засаглал нь харьцангуй сул бөгөөд гүйцэтгэх засаглал нь хүчтэй байдгаараа [[Герман]]тай төстэй. Япон улс нь 2005 оны 6 дугаар сарын 1-ний байдлаар 2,374 дүүрэг тосгон(740 дүүрэг, 1,303 хотхон, 331 тосгон)-оос бүрэлдэх бөгөөд сүүлийн жилүүдэд хот тосгод нэгдэх нь олширч байна. Түүнчлэн нийслэл Тоокёо хотод [[Тусгай дүүрэг|тусгай дүүргүүд]](23)бий. Түүнчлэн Япон улс нь засаг захиргааны өөрөө удирдах ёс бүхий 47 мужид хуваагдана. Японы парламентад 1955 оноос хойш ихэнхдээ Японы Либерал Ардчилсан Нам олонх болж засгийн газраа бүрдүүлж байсан бөгөөд энэ хугацаанд цор ганц удаа 1993 оны сонгуулиар сөрөг хүчин болж байжээ. Өдгөө Коомэй нам (Шударга ёс нам)-тай эвсэж засгийн эрхийг барьж байгаа боловч Японы Ардчилсан Нам жилээс жилд хүчирхэгжиж, аажмаар 2 намын системд шилжиж буй. == Засаг захиргааны хуваарь == === Хоккайдоо === *[[Хоккайдоо бүс]] - 1.'''[[Хоккайдоо]]''' === Хоншүү === *[[Зүүн хойд бүс (Япон)|Зүүн хойд бүс]] - 2.'''[[Аомори]]''' - 3.'''[[Иватэ]]''' - 4.'''[[Мияги]]''' - 5.'''[[Акита]]''' - 6.'''[[Ямагата]]''' - 7.'''[[Фүкүшима]]''' *[[Кантоо бүс]] - 8.'''[[Ибараки]]''' - 9.'''[[Точиги]]''' - 10.'''[[Гүмма]]''' - 11.'''[[Сайтама]]''' - 12.'''[[Чиба]]''' - 13.'''[[Тоокёо]]''' - 14.'''[[Канагава]]''' *[[Төвийн бүс (Япон)|Төвийн бүс]] **[[Хокүрикү бүс]] - 16.'''[[Тояма]]''' - 17.'''[[Ишикава]]''' - 18.'''[[Фүкүй]]''' **[[Коошин-эцү бүс]] - 19.'''[[Яманаши]]''' - 20.'''[[Нагано]]''' - 15.'''[[Нийгата]]''' **[[Тоокай бүс]] - 21.'''[[Гифү]]''' - 22.'''[[Шизүока]]''' - 23.'''[[Айчи]]''' *[[Кинки бүс]] - 24.'''[[Миэ]]''' - 25.'''[[Шига]]''' - 26.'''[[Кёото]]''' - 27.'''[[Оосака]]''' - 28.'''[[Хёого]]''' - 29.'''[[Нара]]''' - 30.'''[[Вакаяма]]''' *[[Чүүгокү бүс]] - 31.'''[[Тоттори]]''' - 32.'''[[Шиманэ]]''' - 33.'''[[Окаяма]]''' - 34.'''[[Хирошима]]''' - 35.'''[[Ямагүчи]]''' === Шикокү === *[[Шикокү бүс]] - 36.'''[[Токүшима]]''' - 37.'''[[Кагава]]''' - 38.'''[[Эхимэ]]''' - 39.'''[[Коочи]]''' === Кюүшүү === *[[Кюүшүү бүс]] - 40.'''[[Фүкүока]]''' - 41.'''[[Сага]]''' - 42.'''[[Нагасаки]]''' - 43.'''[[Күмамото]]''' - 44.'''[[Оойта]]''' - 45.'''[[Миязаки]]''' - 46.'''[[Кагошима]]''' - 47.'''[[Окинава]]''' [[Image:518px-Japan prefectures.png|thumb|518px|center|Японы засаг захиргааны хуваарь]] == Эдийн засаг, аж үйлдвэр == ''Дэлгэрэнгүйг [[Японы эдийн засаг]] сэдвийг үзнэ үү.'' Япон улс нь [[Дотоодын Нийт Бүтээгдэхүүн]]ий хэмжээгээрээ дэлхийд 2-рт ордог. Мөнгөний нэгж нь [[Йен]](¥, yen). Ерөнхийдаа [[Байгалийн баялаг]] хомс боловч [[цемент]]ийн түүхий эд, [[шил]] зэргээр баялаг. Эрт цагт [[алт]], [[мөнгө]], [[зэс]], [[чулуун нүүрс]] их хэмжээгээр олборлодог байсан түүхтэй. [[Нефть]], [[ашигт малтмал]] зэргийг импортлон [[автомашин]], [[цахилгаан бараа]], [[химийн бүтээгдэхүүн]] зэргийг үйлдвэрлэн экспортолдог. [[Гадаад худалдаа]]ны гол түншүүд нь [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]], [[Зүүн Ази|Зүүн]], [[Зүүн Өмнөд Ази]], [[Европын холбоо]], [[Саудын Араб]], [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]] гэх мэт. [[Гадаад худалдааны тэнцэл]] нь ашигтай байдаг. == Хүн ам == *126,925,843 ([[2000 он]][[Хүн амын тооллого]]) *Ойролцоогоор 127 сая 670 мянга(2004 оны 2-р сар) *Үүний дотор японы иргэний харьяалал бүхий хүмүүс 98.9%(2003 оны 8-р сар) Орчин үед төрөлт багасч, хүн ам нь хөгширч байгаа үндэстэн юм. Нийт хүн ам нь 2007 оноос багасч эхэлнэ гэж үзэж байсан ч, аль хэдийнээ 2005 оноос багасч эхэлсэн ажээ. Энэ нь улс даяар 5-н жил тутамд нэг удаа явагддаг [[хүн амын тооллого судалгаа]](国勢調査)-гаар маш тодорхой болно. Түүнчлэн [[Саппоро]], [[Сэндай]], [[Тоокёо]], [[Сайтама]], [[Чиба]], [[Кавасаки]], [[Ёкохама]], [[Нагоя]], [[Кёото]], [[Оосака]], [[Кообэ]], [[Хирошима]], [[Китакюүшүү]], [[Фүкүока]] зэрэг саяас дээш хүн ам бүхий хотуудад хүн амын төвлөрөлт явагдаж байна. Газар нутгийн нь 10 хувьд нь хүн амын 90 хувь нь амьдардаг гэсэн тоо баримт байдаг юм байна. Үүний нөгөө талд хөдөө орон нутагт хүн амын сийрэгшил, хөгшрөлт газар авч байна. [[Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага]] (WHO) -ын судалгаанаас үзвэл япончуудын дундаж наслалт эрэгтэйчүүд: 78.4, эмэгтэйчүүд 85.3 (2001 он) буюу дэлхийд хамгийн урт насалдаг үндэстэн юм. Түүнчлэн дундаж "эрүүл амьдрал" ч гэсэн эрэгтэйчүүд 72.3, эмэгтэйчүүд 77.7 (2001 он) байдаг нь мөн л дэлхийд тэргүүлэх үзүүлэлт ажээ. == Хэл яриа == Албан ёсны боловсролыг [[япон хэл]]ээр олгодог боловч [[парламент]]ад [[айнү хэл]] болон [[окинава аялга]] ([[рюүкюү хэл]]) хэрэглэхийг зөвшөөрсөн байдаг. Англи хэлийг [[дунд сургууль|дунд сургуулиас]] эхэлж заадаг боловч хүн амын англи хэлний мэдлэг ерөнхийдөө сайн биш. == Шашин шүтлэг == [[Шинтоо]], [[Буддизм]]д давхар шүтлэгтэй хэмээн өөрсдийгөө тодорхойлох хүн олон тул энэ хоёр шашны сүсэгтнүүдийн тоог нэмбэл 200 сая болдог ажээ. Түүнчлэн [[католик]], [[протестант]] зэрэг[[Христос шашин|христианууд]] байх боловч хүн амын 1%-д ч хүрэхгүй боловч [[зул сарын баяр]] зэрэг христийн шашны зан үйл өргөн тархжээ. [[Исламын шашин]], [[жүүдийн шашин]] шүтдэг хүн бараг үгүй гэхэд болно. == Боловсрол == *[[Бичиг үсэгт тайлагдсан байдал]]: 100.0%(эр: 100.0%, эм: 100.0%、[[2000 он]])。[[1990 он]]д 99.8%(эр: 99.9%, эм:99.7%) байсан аж. *[[Суурь боловсрол]]: [[Бага сургууль]] 6 жил, [[дунд сургууль]] 3 жил. Дунд сургууль төгсөгчдийн 96% нь [[ахлах сургууль]]д дэвшин суралцдаг. == Соёл, зан заншил == *[[Японы соёл]], [[Япон уран зураг]], [[Японы кино урлаг]], [[Япон ардын дуу хөгжим]], [[Шинтоо]] *[[Япон хүүхэлдэй]], [[Оригами]] *[[Ноо]], [[Кёогэн]], [[Кабүки]], [[Бүнракү]], [[Ракүго]], [[Мансай]] *[[Хайкү]], [[Танка]], [[Вака]], [[Гэйша]] *[[Цайны ёс]] *[[Бүшидоо]], [[Самүрай]], [[Нинжа]], [[Япон сэлэм]], [[Чамбара]] *[[Сүмоо]], [[Бүдоо]], [[Жүүдоо]], [[Кэндоо]], [[Кюүдоо]], [[Каратэ]], [[Бие хамгаалах урлаг]] *[[Шооги]], [[Го даам]] *[[Япон хоол]], [[Япон хувцас]] *[[Японы урлаг]] *[[Японы уран барилга]] *[[Японы баяр наадам]] === Дэлхийн өв === Японы нутаг дэвсгэр дээр [[НҮБ-ын Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухааны Байгууллага|ЮНЕСКО]]-гийн [[Дэлхийн өв]]ийн жагсаалтад бүртгэгдсэн соёлын дурсгал 10, байгалийн дурсгал 3 бий. Дэлгэрэнгүйг [[Японы Дэлхийн өв]] сэдвээс үзнэ үү. === Бүх нийтээр тэмдэглэх баярууд === {| border="1" frame="box" rules="all" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" |- ! style="background:#efefef"|Огноо ! style="background:#efefef"|Баяр ! style="background:#efefef"|Тайлбар |- ||[[1 дүгээр сарын 1]]||[[Шинэ жил]]|| |- ||1 дүгээр сарын 2 дахь Даваа гариг||[[Насанд хүрэгсдийн өдөр]]||Тухайн жилд 20 нас хүрсэн хүмүүс тэмдэглэнэ. |- ||[[2 дугаар сарын 11]]||[[Тусгаар тогтнолын өдөр]]|| |- ||3 дугаар сарын 21 орчим||[[Хаврын өдөр шөнө тэнцэх өдөр]]||Хуучнаар Эзэн хааны хаврын тайлга |- ||[[4 дүгээр сарын 29]]||[[Шоовагийн өдөр]]||Хирохито хааны төрсөн өдөр |- ||[[5 дугаар сарын 3]]||[[Үндсэн хуулийн өдөр]]|| |- ||[[5 дугаар сарын 4]]||[[Ногоон өдөр]]|| |- ||[[5 дугаар сарын 5]]||[[Хүүхдийн баяр]]|| |- ||7 дугаар сарын 3 дахь Даваа гариг||[[Далайн өдөр]]|| |- ||9 дүгээр сарын 3 дахь Даваа гариг||[[Ахмадын өдөр]]|| |- ||9 дүгээр сарын 23 орчим||[[Намрын өдөр шөнө тэнцэх өдөр]]||Хуучнаар Эзэн хааны намрын тайлга |- ||10 дугаар сарын 2 дахь Даваа гариг||[[Биеийн тамирын өдөр]]|| |- ||[[11 дүгээр сарын 3]]||[[Соёлын өдөр]]||Мэйжи эзэн хааны төрсөн өдөр |- ||[[11 дүгээр сарын 23]]||[[Хөдөлмөрийг хүндэтгэх өдөр]]|| |- ||[[12 дугаар сарын 23]]||[[Эзэн хааны төрсөн өдөр]]|| |} * Баярын өдөр Ням гаригт таарвал дараах өдөр буюу Даваа гаригт нь, түүнчлэн баярын өдрүүдийн хоорондох өдөр (5 дугаар сарын 4) Бүх нийтийн амралтын өдөр болдог.  == Байгаль орчин == == Мөн үзэх == *[[Японы эзэн хаан]] *[[Үндсэн хуульт хаант засагт улс]] *[[Японы Үндсэн Хууль]] *[[Японы Эзэнт Гүрэн]] *[[Японы гадаад харилцаа]] *[[Япон хэл]] *[[Ямато]] *[[Айнү]] *[[Рюүкюү]] == Гадаад холбоос == *[http://www.kantei.go.jp/ Япон Улсын Ерөнхий Сайд] *[http://www.shugiin.go.jp/ Парламентын Төлөөлөгчдийн Танхим] *[http://www.sangiin.go.jp/ Парламентын Зөвлөхүүдийн Танхим] *[http://www.courts.go.jp/ Дээд Шүүх] *[http://www.kunaicho.go.jp/ Эзэн хааны ордон] *[http://www.stat.go.jp/ Статистикийн газар] *[http://www.j-apan.com Japan] - A Huge Directory of Japan in English {{G8}} [[Category:Япон| ]] [[Category:Их Наймын орнууд]] [[Category:Зүүн Азийн орнууд]] [[Category:Арлын орнууд]] [[af:Japan]] [[als:Japan]] [[an:Chapón]] [[ang:Iapan]] [[ar:اليابان]] [[arc:ܝܦܢ]] [[ast:Xapón]] [[az:Yaponiya]] [[be:Японія]] [[bg:Япония]] [[bn:জাপান]] [[bo:ཇི་བེན]] [[br:Japan]] [[bs:Japan]] [[bug:Japan]] [[bxr:Япон орон]] [[ca:Japó]] [[cbk-zam:Japón]] [[ceb:Hapon]] [[ch:Japan]] [[cho:Japan]] [[chr:ᏣᏆᏂ]] [[chy:Japan]] [[cs:Japonsko]] [[csb:Japòńskô]] [[cy:Japan]] [[da:Japan]] [[de:Japan]] [[dz:Japan]] [[el:Ιαπωνία]] [[en:Japan]] [[eo:Japanio]] [[es:Japón]] [[et:Jaapan]] [[eu:Japonia]] [[fa:ژاپن]] [[fi:Japani]] [[fr:Japon]] [[frp:J·apon]] [[ga:An tSeapáin]] [[gd:Seapan]] [[gl:Xapón - 日本]] [[gu:જાપાન]] [[he:יפן]] [[hi:जापान]] [[hr:Japan]] [[hsb:Japanska]] [[ht:Japon]] [[hu:Japán]] [[id:Jepang]] [[ilo:Japon]] [[io:Japonia]] [[is:Japan]] [[it:Giappone]] [[ja:日本]] [[jbo:pongu'e]] [[ka:იაპონია]] [[kj:Japan]] [[kn:ಜಪಾನ್]] [[ko:일본]] [[ku:Japon]] [[kw:Nihon]] [[la:Iaponia]] [[lb:Japan]] [[lbe:Japan]] [[li:Japan]] [[lo:ຍີ່ປຸ່ນ]] [[lt:Japonija]] [[lv:Japāna]] [[mg:Japana]] [[mh:Japan]] [[mi:Nipono]] [[mk:Јапонија]] [[ml:ജപ്പാന്‍]] [[mo:Жапония]] [[mr:जपान]] [[ms:Jepun]] [[mus:Japan]] [[na:Djapan]] [[nds:Japan]] [[nds-nl:Japan]] [[new:जापान]] [[nl:Japan]] [[nn:Japan]] [[no:Japan]] [[nrm:Japon]] [[oc:Japon]] [[or:Japan]] [[pam:Japan]] [[pl:Japonia]] [[ps:جاپان]] [[pt:Japão]] [[qu:Nihun]] [[ro:Japonia]] [[ru:Япония]] [[scn:Giappuni]] [[sco:Japan]] [[se:Japána]] [[simple:Japan]] [[sk:Japonsko]] [[sl:Japonska]] [[so:Jabaan]] [[sq:Japonia]] [[sr:Јапан]] [[ss:Japan]] [[su:Jepang]] [[sv:Japan]] [[sw:Japani]] [[ta:ஜப்பான்]] [[th:ประเทศญี่ปุ่น]] [[ti:Japan]] [[tl:Hapon (bansa)]] [[tr:Japonya]] [[ty:Tāpōnē]] [[ug:ياپونىيە]] [[uk:Японія]] [[ur:جاپان]] [[uz:Yaponiya]] [[vi:Nhật Bản]] [[vo:Yapän]] [[wuu:日本]] [[yi:יאפאן]] [[zh:日本]] [[zh-classical:日本]] [[zh-min-nan:Ji̍t-pún]] [[zh-yue:日本]] [[zu:IJapani]] Монгол Улсын Ерөнхийлөгчдийн жагсаалт 1940 6272 2005-08-23T20:51:41Z Zorigt 49 * [[Пунсалмаагийн Очирбат]] ([[1990 он|1990]] - [[1997 он|1997]]) * [[Нацагийн Багабанди]] ([[1997 он|1997]] - [[2005 он|2005]]) * [[Намбарын Энхбаяр]] ([[2005 он|2005]] - ) [[Category:Монгол Улсын Ерөнхийлөгч|* Монгол Улсын Ерөнхийлөгчдийн жагсаалт]] Category:Монгол Улсын Ерөнхийлөгч 1941 6278 2005-08-23T21:03:37Z Zorigt 49 [[Category:Улс төр]] [[Category:Монгол]] [[Category:Ерөнхийлөгч]] Category:Улс төр 1942 6279 2005-08-23T21:04:28Z Zorigt 49 [[Category:Нийгэм]] Category:Монгол Улсын Ерөнхий Сайд 1943 6281 2005-08-23T21:06:53Z Zorigt 49 [[Category:Улс төр]] [[Category:Монгол]] [[Category:Ерөнхий Сайд]] Монгол Улсын Ерөнхий Сайдуудын жагсаалт 1944 10216 2006-11-16T06:31:42Z Zorigt 49 * [[Төгс-Очирын Намнансүрэн]] (1912 - 1915) * Бадамдорж (1915 - 1919) * Чагдаржав (1921) * [[Догсомын Бодоо]] (1921 - 1922) * [[Содномын Дамдинбазар]] (1922 - 1923) * Цэрэндорж () * [[]] () * [[Анандын Амар]] (1928 - 1930, 1936 - 1939) * [[Пэлжидийн Гэндэн]] () * [[Хорлоогийн Чойбалсан]] () * [[Юмжаагийн Цэдэнбал]] () * [[Жамбын Батмөнх]] () * [[Дүгэрийн Содном]] (1984 - 1990) * [[Шаравын Гунгаадорж]] (1990) * [[Дашийн Бямбасүрэн]] (1990 - 1992) * [[Пунцагийн Жасрай]] (1992 - 1996) * [[Мэндсайханы Энхсайхан]] (1996 - 1998) * [[Цахиагийн Элбэгдорж]] (1998, 2004 - 2006) * [[Жанлавын Наранцацралт]] (1998 - 1999) * [[Ринчиннямын Амаржаргал]] (1999 - 2000) * [[Намбарын Энхбаяр]] (2000 - 2004) * [[Миеэгомбын Энхболд]] (2006 - ) [[Category:Монгол Улсын Ерөнхий Сайд|*]] Монгол Улсын Их Хурлын Дарга нарын жагсаалт 1945 6287 2005-08-23T21:33:49Z Zorigt 49 * [[Нацагийн Багабанди]] ([[1992 он|1992]] - [[1996 он|1996]]) * [[Раднаасүмбэрэлийн Гончигдорж]] ([[1996 он|1996]] - [[2000 он|2000]]) * [[Лхамсүрэнгийн Энэбиш]] ([[2000 он|2000]] - [[2001 он|2001]]) * [[Санжбэгзийн Төмөр-Очир]] ([[2001 он|2001]] - [[2004 он|2004]]) * [[Намбарын Энхбаяр]] ([[2004 он|2004]] - [[2005 он|2005]]) * [[Цэндийн Нямдорж]] ([[2005 он|2005]] - ) [[Category:Монгол Улсын Их Хурлын Дарга|*]] Category:Монгол Улсын Их Хурлын Дарга 1946 6289 2005-08-23T21:35:17Z Zorigt 49 [[Category:Улс төр]] [[Category:Монгол]] [[Category:Парламентийн дарга]] Тоглоомын онол 1947 11916 2007-01-25T00:13:40Z Timur 357 '''Тоглоомын онол''' гэдэг нь [[20 дугаар зуун]]ы дундуур үүсч хөгжсөн ухаан бөгөөд [[Үйлдлийн шинжилгээ]], [[микро эдийн засаг]], [[Улс төр судлал]], [[Олон улсын харилцаа]], [[Сэтгэл судлал]] зэрэгтэй өргөн холбоотой. [[1944 он]]д [[Жон фон Нейманн]], [[Оскар Моргенштерн]] нарын "Тоглоомын онол ба эдийн засгийн үйл ажиллагаа" хэмээх номонд энэхүү онолыг тодорхойлсон гэж үздэг. Тоглоомын онолд авч үздэг тоглоом гэдэг нь ерөнхийдөө дараах шинж чанарыг агуулсан хийсвэр загварыг хэлдэг. * Хэд хэдэн оролцогч байна.([[Олигополи]] [[зах зээл]]ийн өөр хоорондоо өрсөлдөгч компаниуд) * Оролцогч бүр нь тодорхой нөхцөлд тус бүрийн зорилгыг биелүүлэх үйлдлийг сонгоно.(Зах зээл дэх бүтээгдэхүүнийхээ үнийг тогтоох) * Уг үйлдэл нь нөхцөл байдал болон оролцогчдод нөлөөлнө. * Оролцогч бүрийн зорилго, сонгох боломж бүхий үйлдлүүдийн төрөл нь математикийн аргаар илэрхийлэгдэх хэлбэртэй байна. Ийм шинж чанар бүхий загварын жишээ гэвэл, [[Шатар]], [[Даам]] зэрэг 2 тоглогч тодорхой хэлбэржсэн(өөрөөр хэлбэл, математикийн аргаар илэрхийлэх боломжтой)дүрмийн дагуу тодорхой зорилго биелүүлэхийг зорьж тоглох тоглоомууд болно. Иймээс энэ онолыг "Тоглоомын онол" гэж нэрлэсэн ажээ. Энэхүү хийсвэр загвар нь дараах хэлбэрээр дүн шинжилгээ, судалгаанд ашиглагддаг. * Одоогийн нөхцөл байдлыг загварчилж, энэ нөхцөл байдал дахь боломжит үйлдлүүдийн дундаас хамгийн тохиромжтой арга замыг олох. (Сонгуульд нэр дэвшсэн улс төрчид сонгуулийн сурталчилгаагаа яаж явуулбал дээр вэ гэдгээ сонгох) * Одоогийн нөхцөл байдлыг загварчилж, уг тоглоом нь цааш үргэлжилбэл ямар үр дүн гарах вэ гэдгийг тогтоох. * Нөхцөл байдлыг загварчилж, оролцогчид бүгд зөв тоглодог бол ямар үр дүн гарахыг тооцоолох (бүтээгдэхүүний үнэ яаж өөрчлөгдөх, эсвэл тогтворжих) == Мөн үзэх == * [[Математик]] * [[Нэшийн тэнцвэр]] * [[Тэг биш нийлбэр]] * [[Шувуу агнах тоглоом]] * [[Хоригдлын дилемма]] * [[Ньюкомбын парадокс]] == Ном зүй == * 岡田 章: ゲーム理論, 1996, ISBN 4641067945 * Robert Axelrod: The Evolution of Cooperation, 1985, ISBN 0465021212 * Robert Axelrod: The Complexity of Cooperation - Agent-Based Models of Competition and Collaboration, 1997, ISBN 0691015678 * Avinash K. Dixit, Susan Skeath: Games of Strategy, 1999, ISBN 0393974219 * Manfred Eigen, Ruthild Winkler: Das Spiel, 1976, ISBN 3492021514 * Shaun P. Hargreaves Heap, Yanis Varoufakis: Game Theory - A Critical Text, 2004, ISBN 0415250951 * Anthony Kelly: Decision Making Using Game Theory - An Introduction for Managers, 2003, ISBN 0521814626 * Welter Schlee, Einführung in die Spieltheorie, 2004, ISBN 3528032146 * Drew Fudenberg, Jean Tirole: ''Game Theory'', 1991, ISBN 0262061414 [[Category:Математик|Математик]] [[Category:Эдийн засаг|Эдийн засаг]] [[da:Spilteori]] [[de:Spieltheorie]] [[el:Θεωρία παιγνίων]] [[en:Game theory]] [[es:Teoría de juegos]] [[eu:Joku-teoria]] [[fa:نظریه بازی‌ها]] [[fr:Théorie des jeux]] [[he:תורת המשחקים]] [[io:Ludo-teorio]] [[is:Leikjafræði]] [[it:Teoria dei giochi]] [[ja:ゲーム理論]] [[lt:Žaidimų teorija]] [[nl:Speltheorie]] [[no:Spillteori]] [[pl:Teoria gier]] [[pt:Teoria dos jogos]] [[sk:Teória hier]] [[zh:博弈论]] Category:Хүн төрөлхтөн 1948 12109 2007-01-25T23:31:12Z Timur 357 [[Category:Мич]] [[Category:Хүмүүс]] Template:Current events box 1949 7439 2006-01-30T00:31:36Z Bataka 100 {| class="toccolours" cellpadding="2" style="margin:0 auto;text-align:center" align="center" font-family: Arial" |bgcolor="#ffdddd"|<font color="#ff0000">[[Ням гариг|Ня]]</font> | bgcolor="#e6e6ff"| [[Даваа гариг|Да]] | bgcolor="#e6e6ff"| [[Мягмар гариг|Мя]] | bgcolor="#e6e6ff"| [[Лхагва гариг|Лх]] | bgcolor="#e6e6ff"| [[Пүрэв гариг|Пү]] | bgcolor="#e6e6ff"| [[Баасан гариг|Ба]] | bgcolor="#e6e6ff"| [[Бямба гариг|Бя]] |- |bgcolor="#ffdddd"| &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; | '''[[#2006 оны 2-р сарын 1 (Лхагва)|1]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 2 (Пүрэв)|2]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 3 (Баасан)|3]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 4 (Бямба)|4]]''' |- |bgcolor="#ffdddd"| <font color="#ff0000">'''[[#2006 оны 2-р сарын 5 (Ням)|5]]'''</font> | '''[[#2006 оны 2-р сарын 6 (Мягмар)|6]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 7 (Лхагва)|7]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 8 (Пүрэв)|8]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 9 (Баасан)|9]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 10 (Бямба)|10]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 11 (Даваа)|11]]''' |- |bgcolor="#ffdddd"| <font color="#ff0000">'''[[#2006 оны 2-р сарын 12 (Ням)|12]]'''</font> | '''[[#2006 оны 2-р сарын 13 (Мягмар)|13]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 14 (Лхагва)|14]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 15 (Пүрэв)|15]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 16 (Баасан)|16]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 17 (Бямба)|17]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 18 (Даваа)|18]]''' |- |bgcolor="#ffdddd"| <font color="#ff0000">'''[[#2006 оны 2-р сарын 19 (Ням)|19]]'''</font> | '''[[#2006 оны 2-р сарын 20 (Мягмар)|20]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 21 (Лхагва)|21]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 22 (Пүрэв)|22]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 23 (Баасан)|23]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 24 (Бямба)|24]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 25 (Даваа)|25]]''' |- |bgcolor="#ffdddd"| <font color="#ff0000">'''[[#2006 оны 2-р сарын 26 (Ням)|26]]'''</font> | '''[[#2006 оны 2-р сарын 27 (Мягмар)|27]]''' | '''[[#2006 оны 2-р сарын 28 (Лхагва)|28]]''' | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; |} Template:Current events 1950 11407 2007-01-03T20:33:59Z 169.199.30.228 /* [[2006]] оны [[01 сарын 30]] (Даваа гариг) */ {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="border:2px solid #FFE2E2;background:#FFF5F5;margin:0 0 1em 1em;float:right" |[[Image:Wikinews-logo.png|left|135px]] |width="120"|[[n:|Викиньюс]]ээс сүүлийн үеийн мэдээ уншина уу. |- !colspan="2" style="background:#FFE2E2;padding:0.3em 0;text-align:center"|{{Current_events_month|Ойрын үеийн үйл явдлууд}} |- |colspan="2" style="background:#FFF5F5;white;padding:0.3em;position:relative"| <div style="position:absolute;top:0;right:0.3em">[[Template:Current_events_box|+]]</div> {{Current_events_box}} |} <div id="30_January_2006"> </div> ===[[2006]] оны [[01 сарын 3]] (Даваа гариг)=== Өнөөдөр манай монголчуудын олон зуунаар уламжилж, хамгаас хүндэтгэж дээдэлдэг ёc төрт их баяр болох цагаан сарын шинийн нэгэн билээ. Монголчуудын зүйл зүйлийн сайхан ёc заншил цогцлон бүрдсэн энэхүү баярын үүх түүх нь өнө эртний улбаатай бөгөөд Дорнын ард түмний гүн ухааны үзэл, онол сургаал ёсоор нарыг арга, сарыг билиг хэмээн үздэг учир наран, сарны хөдөлгөөнөөр цаг хугацаагаа хэмжээлэн тоолохыг аргын улирал, билгийн улирал хэмээн нэрлэдэг. Монголчууд сарны хөдөлгөөнөөр тооцох билгийн улирлыг гол болгож, хаврын эхэн сар буюу бар сарыг жилийн эх болгон хатгаж, сар жилээ тоолдог уламжлалтай. *Буриадын нэрт эрдэмтэн Дорж Банзаров тэргүүтэй эрдэмтэн мэргэдийн судалгаанаас үзвээс Монголчууд, адуу мал, ан гөрөөc тарга хүчээ авч, үр жимс боловсрон гүйцэж, идээ цагаа бялхсан намар цагт шинэ жилээ тэмдэглэн цагаан сарын их баяраа хийдэг байжээ. Чухам хавар хэдийд тэмдэглэх болсон хийгээд түүний учир шалтгааны талаар адил бус санал байдаг. Судар бичгийн хүрээлэнгийн анхны дарга, нэрт бичгийн хүн Онхудын Жамъян гуай 1925 онд бичсэн “Урт өдрийн улиг үгний бичиг” хэмээх номдоо “Европ ёсны цаг улирлын тоо болбоос нарны явдлыг дагаж тогтоосон болой. Үүнийг аргын улирал хэмээмүй. Нэгэн жил нь 365 хоногтой. Христосыг мэндэлсэн жилээс үүсгэн тоолсон амуй. Шар зурхай ба Төвд зурхайн ёсон хэмээвээс сарны явдлыг дагаж тогтоосон болой. Үүнийг билгийн улирал хэмээмүй. Машид гарсан (Төвдийн “равжүн” хэмээх үгийн үгчилсэн орчуулга Ш.Ч) хэмээх гал туулай (1027 он) болбоос цагийн хүрдний (Дүйнхорын Ш.Ч) шашныг Шамбалаас Энэтхэгийн газарт анх залж ирсэн жилээс үүсгэн 60 жилээр хэмжээ болгочихуй. Үүнийг Төвдийн хэлээр равжүн хэмээмүй. *Барс эзэлсэн сарыг жилийн эх болгосон ёc болбоос маны (манай) Монголын Чингис хаан Тангудын Минаг хэмээх хааныг тэвчиж, улсыг нь эзлэн аваад, хааны газрыг олсон өлзий хутгийн баясгалант хуримын сар хэмээн хуримлаж, барс эзэлсэн сарыг жилийн эх болгов. *Бас хавар, зун, намар, өвөл хэмээх дөрвөн цаг болбоос аливаа түмэн бодис хөврөх, өcөх, хураах, нуух дөрөв мөн бөгөөд улирлын эн тэргүүн хаврын урь орох өдөр болбоос, жилийн эх болгосон барс сарын шинийн нэгний өмнө хойно арван таван өдрийн дотор тохиолдох мөнх тогтоол тул тийнхүү бодис шинэчлэн дэлгэрэх барс эзэлсэн сарыг жилийн эх болгосон учир бас ийм амуй” хэмээн бичжээ. *Мөн зарим судлаачид эзэн Богд Чингис олон монгол овогтныг нэгтгэн Их Монгол Улсыг байгуулаад, гуравдугаар жарны улаан бар жилийн (1206 он Ш.Ч) хаврын тэргүүн сарын шинэдээр хаан ор суух их ёслолыг үйлдэж, жилийн эхэн шинэ жилээ хаврын тэргүүн сар буюу барс сард тэмдэглэх болжээ гэж үзэж буй. Ямар боловч хаврын тэргүүн барс сарыг жилийн эх болгосон нь Чингис хааны том үйл явдалтай холбоотой бололтой. Цагаан сарын ерөөл үг нь “Эр барс сарыг Жилийн тэргүүн болгон тогтсоноос нааш Энэ Монгол Улс Төр ёc журмыг дагаж...” гэж эхэлдэг нь өмнө өгүүлснийг тодотгож байна. Төвд сурвалж бичигт “Хорда” буюу “монголын цагаан сар” гэж тогтвортой ялгаж нэрлэж бичдэг нь мөн нотлох гэрч болох ажээ. Ер нь эзэн Чингисийн үеэс ийнхүү зарлиг засгаар тогтоосон их баяр болон өргөжиж, ёc төр, утга агуулга, хүндлэл дээдлэл нь улам их болсон бөгөөд мөнөөхөн энэ зууны эхэнд Богд хаант Монгол Улсын үед цагаан сарын баяр хийх төр ёсны нарийн дэг жаягтай байжээ. Тухайлбал, төрийн ёслолын хувьд доорх мэт хэдэн үе дараатай байснаас, хамгийн том нь Ар Монголын олон сайд, хаад, ноёдоос улсын эзэн Богд Жавзундамба хааны амгаланг эрж, бараалхан мөргөх албан ёслол байжээ. “Энэ ёслолыг үйлдэхдээ шинэлэх жасаанд бараалхан мөргөвөөc зохих ноёд лам нар өөр өөрийн газраас элч зарж, Дотоод яамнаас зөвшөөрөл олсны хойно, Эрдэнэ Шанзадбын газраас өдөр товлуулан, хаанд өргөн ёсны бэлгийг урьдчилан бариад, шинэлэх цагаалах өдрөө төрийн ордонд ирж зэрэг дэвээр (цол хэргэмээр) жагсан, гурвантаа cөгдөж есөнтөө мөргөж, мандал өргөөд, Богд хааны амгаланг айлтгадаг байжээ”. *Үүний дараа орох томоохон ёсолгоо бол аймгийн ихэс ноёдын амгаланг эрэх ёслол байжээ. “Шинэлэх өдөр аймгийн чуулган дарга, хошуу засаг мэт ихээхэн ноёд төрийн cүлдэнд мөргөнө хэмээж, ёслолын хувцсаа өмсөн, Нийслэл Хүрээний зүгт байх товгор газарт овоо босгон, ширдэг эсгий дэвсч, ширээ тавьж, идээ засаад, зул өргөн мөргөөд, яамнаа эргэн ирж, олбог суудлаа эзэлсний хойно, аймгийн олон хошууны мэндчингүүд бараалхахаар ирж, тус тусын ноёдын өмнөөc амгаланг айлтгадаг байжээ”. *Энэ мэт цагаан сарын төр ёсны тогтсон уламжлалт ёслол, хэв журмыг сайтар судалж, өдгөөгийн цагийн өнгө аястай зохилдуулж, монгол түмний ганц их баяр цагаан сараа төрийн ордонд ёслох тогтсон дэг жаягтай болж, түүнийгээ зарлигаар хуульчилж өгүүштэй юм даа. ==Битүүлэх, цагаалахтай холбогдсон цээрийн ёсноос== Цагаан сартай холбоотой ёc төр арвин бөгөөд монголын олон ястан үндэстэн, газар оронд өөр өөр байх нь ч бий. Цагаан сараар баримталдаг нийт монголчуудын түгээмэл ёc бол тэр жилийн цагаан сарын шинийн нэгэнд идээ будааны өнгө амт шимтээс эхлээд, ирсэн гийчин зочны үг яриа, ааш араншин хүртэл цөм сайн сайхан болбоос тэр нэгэн жилдээ гэр хотлоороо амар амгалан, элбэг дэлбэг байна хэмээх бэлгэдэл юм. ===Битүүлэх, цагаалахтай холбогдсон цээрийн ёсноос=== *Битүүний өдөр амь хороохыг цээрлэнэ. *Битүүний өдөр амандаа юм зажлаад гадаа гарахыг цээрлэнэ. *Битүүний өдөр эм уухыг цээрлэнэ. *Битүүний өдөр нохой зодох болон хүүхдээ харааж загнахыг цээрлэнэ. *Битүүний орой мал cүргээ алдаж, хөдөө хээр хонуулахыг цээрлэнэ. Заавал хичээж бүрэн хотлуулахыг эрхэмлэнэ. *Битүүний шөнө айлд хонохыг цээрлэнэ. *Битүүний шөнө их дуугаар хашгирч, бархирахыг цээрлэнэ. *Битүүний шөнө цатгалан бус хонохыг цээрлэнэ. *Битүүний шөнө нялх хүүхдийг нэрээр нь дуудахыг цээрлэнэ. *Битүүний шөнө хувцас хунараа гадаа хонуулахыг цээрлэнэ. *Битүүний шөнө гадаа хоосон сав байхыг цээрлэж, дотор нь бага сага юм хийж тавих буюу хөмөрч тавина. *Битүүний шөнө газарт хар ус асгахыг цээрлэнэ. *Битүүний шөнө их согтохыг цээрлэнэ. *Хир буртагтай цагаалахыг цээрлэнэ. *Шинэлэхээс өмнө хашаа хороо, гэр бараа, ор дэвсгэр, хувцас хунар, толгой үc гэзгээ бултыг угааж, ирж буй шинэ жилээ цэвэр ариунаар угтахыг хичээнэ. *Гар дээрээ түүхий гурил наалдуулж золгохыг цээрлэнэ. *Өр ширтэй цагаалахыг цээрлэнэ. *“Өвчингүй бол жаргал, Өргүй бол баян” гэж монголчууд ярьдаг бөгөөд шинэ жилээс өмнө өр ширээ барагдуулахыг эрхэмлэдэг. *Гэрэл гэгээгүй харанхуйд золгож шинэлэхийг цээрлэнэ. *Ирж буй шинэ нэгэн жилдээ баяр баясгалантай, эв эетэй, найр хөөртэй, сайн сайхан байхыг бэлгэддэг болохоор цагаан сарын шинэдээр хэрүүл шуугиан, зодоон цохион хийхийг ихэд цээрлэнэ. *Цагаан сарын шинийн нэгнээс зургаан хүртэл гэрээсээ гадагш эд юм авч одохыг цээрлэнэ. Бэлгийн зүйл үүнд үл хамаарна. *Цагаан сарын шинийн нэгний өглөө галаа хуучин цогоор асаахыг цээрлэнэ. *Цагаан сарын шинийн нэгэнд айлд хонохыг цээрлэнэ. *Цагаан сарын шинэдээр амь хороохыг цээрлэнэ. Амьтан бас шинэлдэг гэж үздэг. *Цагаан сарын шинийн нэгэнд уйлж унжихыг цээрлэнэ. *Цагаан сарын шинийн хоёронд гадагш гарахыг цээрлэнэ. Гэхдээ шинийн нэгэнд айлаар явж шинэлсэн бол хамаагүй. *Цагаан сарын өдрүүдэд ирсэн зочдыг эр, эм, их, бага, хөгшин, залуу гэлгүй заавал бэлэг өгч гарыг цайлгана. Гэхдээ бэлэг нь үнэ цэнэтэй байх албагүй бөгөөд ёc бэлгийг бодсон байвал зохино. *Цагаан сарын шинийн нэгэнд бэлгэгүй үг хэлэхийг ихэд цээрлэнэ. Хэдийгээр хүнд өвчтэй байлаа ч гэсэн ёсны дагуу мэнд усаа мэдэлцэнэ. Энэ нь “Монгол хүн амны бэлгээр, Амны бэлгэ хаашаа бол ашдын бэлгэ тийшээ” гэдэг монголчуудын ёc заншлын гол цөм болсон бичигдээгүй хуулийг баримталж байгаа хэрэг. Цагаан сарын шинийн нэгэнд айлд ирсэн зочин айлын будаанд хүрэхдээ цагаалга, цагаан идээнээс эхлэн амсаж, явахдаа мөн цагаан идээ амсаж гарна. [http://www.tanhim.net/content/view/256/34/ Tanhim.net] Template:Current events month 1951 7440 2006-01-30T00:33:35Z Bataka 100 [[{{{1}}}_2006 оны 1 дүгээр сар|&lt;]] [[{{{1}}}_2006 оны 2 дугаар сар|2006 оны 2-р сар]] Template:Babel-3 1954 12249 2007-01-26T05:44:03Z Timur 357 {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Хэл]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Babel|Бүх Викичдийн хэл]] |} Template:User pl 1955 6320 2005-08-24T01:44:11Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #6ef7a7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#c5fcdc" | style="width:45px;height:45px;background:#6ef7a7;text-align:center;font-size:14pt" | '''pl''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | '''[[:Category:User pl|J&#281;zyk polski]]''' jest '''[[:Category:User pl-N|j&#281;zykiem ojczystym]]''' tego u&#380;ytkownika.[[Category:User pl|{{PAGENAME}}]][[Category:User pl-N|{{PAGENAME}}]] |}</div> Template:User en-2 1956 7149 2005-12-22T22:40:12Z Latebird 80 <includeonly> <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''en-2'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">This user is able to contribute with an '''[[:Category:User en-2|intermediate]]''' level of '''[[:Category:User en|English]]'''. <includeonly> [[Category:User en|{{PAGENAME}}]] [[Category:User en-2|{{PAGENAME}}]] </includeonly> </td> </tr></table></div> Category:User en 1957 11727 2007-01-21T11:27:50Z Escarbot 159 robot Adding: [[fur:Categorie:Utent en]], [[ug:Category:User en]] <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''en''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | These users speak '''English'''. |}</div> <br clear="all"> [[category:Babel|en]] [[af:Kategorie:Gebruiker en]] [[als:Kategorie:User en]] [[am:Category:User en]] [[ar:تصنيف:مستخدمون en]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés]] [[az:Kateqoriya:User en]] [[be:Катэгорыя:User en]] [[bg:Категория:Потребител en]] [[br:Rummad:Implijer en]] [[bs:Kategorija:User en]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - English]] [[ce:Категория:User en]] [[ceb:Category:User en]] [[chr:Category:User en]] [[co:Category:User en]] [[cs:Kategorie:User en]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik en]] [[cv:Категори:User en]] [[cy:Categori:User en]] [[da:Kategori:Brugere en]] [[de:Kategorie:User en]] [[en:Category:User en]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto en]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés]] [[et:Kategooria:User en]] [[eu:Kategoria:Ingelesa (erabiltzaileak)]] [[fa:رده:User en]] [[fi:Luokka:User en]] [[fo:Bólkur:Brúkari en]] [[fr:Catégorie:Utilisateur en]] [[fur:Categorie:Utent en]] [[fy:Kategory:Meidogger/Taal en]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir en]] [[gl:Category:Usuario en]] [[gn:Categoría:User en]] [[he:קטגוריה:User en]] [[hsb:Kategorija:User en]] [[hu:Kategória:User en]] [[ia:Categoria:Usator en]] [[id:Kategori:User en]] [[io:Category:User en]] [[it:Categoria:Utenti en]] [[ja:Category:User en]] [[jbo:Category:pilno en]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი en]] [[kk:Санат:User en]] [[ko:분류:사용자 en]] [[ky:Category:User en]] [[la:Categoria:Usor en]] [[lad:Category:User en]] [[lb:Category:User en]] [[li:Categorie:Gebroeker en]] [[lt:Kategorija:User en]] [[lv:Kategorija:User en]] [[mi:Category:User en]] [[na:Category:User en]] [[nah:Categoría:Usuarios ic tlahtōlli en]] [[nap:Categoria:Utenti en]] [[nds:Kategorie:User en]] [[nds-nl:Kattegerie:Gebruker en]] [[nl:Categorie:Gebruiker en]] [[no:Kategori:Bruker en]] [[oc:Categoria:Utilizaire en]] [[pap:Category:User en]] [[pdc:Category:Benutzer en]] [[pl:Kategoria:User en]] [[pt:Categoria:Usuário en]] [[ru:Категория:User en]] [[ru-sib:Category:User en]] [[scn:Category:User en]] [[sco:Category:User en]] [[sd:Category:User en]] [[se:Category:User en]] [[simple:Category:User en]] [[sk:Kategória:User en]] [[sl:Kategorija:Uporabnik en]] [[sq:Category:User en]] [[sr:Категорија:Корисник en]] [[su:Kategori:User en]] [[sv:Kategori:Användare en]] [[th:หมวดหมู่:User en]] [[tk:Category:User en]] [[tl:Category:User en]] [[tr:Kategori:User en]] [[ug:Category:User en]] [[uk:Категорія:User en]] [[uz:Category:User en]] [[vi:Thể loại:User en]] [[wa:Categoreye:Uzeus en]] [[wuu:Category:User en]] [[yi:קאַטעגאָריע:באַניצער en]] [[zh:Category:En 使用者]] [[zh-classical:Category:User en]] [[zh-yue:Category:User en]] Category:User pl 1958 6385 2005-08-24T02:38:38Z Niki K 52 {{UsersSpeak|pl|Polish|Ci użytkownicy mowią w '''języku polskim'''}} [[category:Babel|pl]] Category:Babel 1959 12211 2007-01-26T05:06:07Z 66.75.52.149 [[category:Викичид]] [[als:Kategorie:Benutzer nach Sprache]] [[am:Category:የአባሎች ልሳናት]] [[ang:Category:Brūcendsprǣc]] [[ar:تصنيف:المستخدمون حسب اللغات]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma]] [[az:Kateqoriya:Dillərinə görə vikipediyaçılar]] [[bat-smg:Kategorija:Naudotojai pagal kalbas]] [[be:Катэгорыя:Вікіпэдыйцы паводле мовы]] [[bg:Категория:Потребители на Уикипедия по език]] [[br:Rummad:Wikipedourien dre o yezhoù]] [[bs:Kategorija:Korisnički jezici]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma]] [[cs:Kategorie:Wikipedisté podle jazyka]] [[csb:Kategòrëjô:Jãzëczi brëkòwników]] [[cy:Categori:Ieithoedd defnyddwyr]] [[da:Kategori:Wikipedianere efter sprogkundskaber]] [[de:Kategorie:Benutzer nach Sprache]] [[en:Category:Wikipedians by language]] [[eo:Kategorio:Vikipediistoj laŭ lingvo]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma]] [[eu:Kategoria:Hizkuntzaren araberako erabiltzaileak]] [[fa:رده:زبان‌های کاربران]] [[fi:Luokka:Käyttäjien kielet]] [[fr:Catégorie:Wikipédiens par langue]] [[fy:Kategory:Wikipedy:Babel]] [[ga:Catagóir:Teangacha na n-úsáideoirí]] [[gl:Category:Usuarios por lingua]] [[gn:Categoría:Yvypóra ñe'ẽnguéra]] [[he:קטגוריה:ויקיפדיה: כישורי שפה]] [[hsb:Kategorija:Babel]] [[ht:Category:Lang User]] [[hu:Kategória:Felhasználók nyelvei]] [[ia:Categoria:Wikipedianos per lingua]] [[is:Flokkur:Notendur eftir tungumáli]] [[it:Categoria:Utenti per lingua]] [[ja:Category:言語別の利用者]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებლის ენები]] [[ko:분류:언어별 사용자]] [[kw:Category:Yethow devnydhyoryon]] [[la:Categoria:Linguae usorum]] [[li:Kategorie:Wikipedia:Babel]] [[lt:Kategorija:Naudotojai pagal kalbas]] [[lv:Kategorija:Lietotāju valodas]] [[mg:Category:Fiteny ny mpikambana]] [[mi:Category:Wikipedia multilingual coordination]] [[mk:Категорија:Корисници по јазици]] [[mo:Category:Лимбь ворбите де утилизаторь]] [[na:Category:Wikipedia:Babel]] [[nap:Categoria:Utenti per lingua]] [[nds:Kategorie:Brukers na Spraak]] [[nl:Categorie:Wikipedia:Babel]] [[no:Kategori:Wikipedia-brukere etter språk]] [[pdc:Category:Benutzer natt Schprooche]] [[pl:Kategoria:Babel]] [[pt:Categoria:Usuários línguas]] [[qu:Categoría:Babel]] [[ro:Categorie:Limbi vorbite de utilizatori]] [[ru:Категория:Википедия:Участники по языкам]] [[scn:Category:User languages]] [[simple:Category:Users by language]] [[sk:Kategória:Redaktori podľa jazykov]] [[sl:Kategorija:Uporabniški jeziki]] [[sq:Category:Përdorues sipas gjuhës]] [[sr:Категорија:Језичке кутијице]] [[sv:Kategori:Wikipedia:Användare per språk]] [[th:หมวดหมู่:ผู้ใช้แยกตามภาษา]] [[tr:Kategori:Konuşabildikleri dillere göre Vikipedistler]] [[uk:Категорія:User languages]] [[wa:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]] [[zh:Category:用户语言]] Category:User pl-N 1960 6348 2005-08-24T02:02:27Z Niki K 52 [[Category:User pl|N]] Category:User en-2 1961 11726 2007-01-21T11:21:27Z Escarbot 159 robot Adding: [[fur:Categorie:Utent en-2]], [[ug:Category:User en-2]] [[Category:User en|2]] [[af:Kategorie:Gebruiker en-2]] [[als:Kategorie:User en-2]] [[am:Category:User en-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم en-2]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés mediu]] [[az:Kateqoriya:User en-2]] [[be:Катэгорыя:User en-2]] [[br:Rummad:Implijer en-2]] [[bs:Kategorija:User en-2]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - English-2]] [[ceb:Category:User en-2]] [[co:Category:User en-2]] [[cs:Kategorie:User en-2]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik en-2]] [[cv:Категори:User en-2]] [[cy:Categori:User en-2]] [[da:Kategori:Brugere en-2]] [[de:Kategorie:User en-2]] [[en:Category:User en-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto en-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés intermedio]] [[et:Kategooria:User en-2]] [[eu:Kategoria:Ingelesa maila ertainean]] [[fa:رده:User en-2]] [[fi:Luokka:User en-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari en-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur en-2]] [[fur:Categorie:Utent en-2]] [[fy:Kategory:Meidogger/Taal en-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir en-2]] [[gl:Category:Usuario en-2]] [[he:קטגוריה:User en-2]] [[hsb:Kategorija:User en-2]] [[hu:Kategória:User en-2]] [[ia:Categoria:Usator en-2]] [[id:Kategori:User en-2]] [[io:Category:User en-2]] [[it:Categoria:Utenti en-2]] [[ja:Category:User en-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი en-2]] [[ko:분류:사용자 en-2]] [[ku:Kategorî:User en-2]] [[la:Categoria:Usor en-2]] [[lad:Category:User en-2]] [[lb:Category:User en-2]] [[li:Categorie:Gebroeker en-2]] [[lt:Kategorija:User en-2]] [[lv:Kategorija:User en-2]] [[mi:Category:User en-2]] [[na:Category:User en-2]] [[nah:Categoría:Usuarios ic tlahtōlli en-2]] [[nds:Kategorie:User en-2]] [[nds-nl:Kattegerie:Gebruker en-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker en-2]] [[no:Kategori:Bruker en-2]] [[oc:Categoria:Utilizaire en-2]] [[pap:Category:User en-2]] [[pdc:Category:Benutzer en-2]] [[pl:Kategoria:User en-2]] [[pt:Categoria:Usuário en-2]] [[ru:Категория:User en-2]] [[ru-sib:Category:User en-2]] [[scn:Category:User en-2]] [[sco:Category:User en-2]] [[simple:Category:User en-2]] [[sk:Kategória:User en-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik en-2]] [[sq:Category:User en-2]] [[sr:Категорија:Корисник en-2]] [[su:Kategori:User en-2]] [[sv:Kategori:Användare en-2]] [[th:หมวดหมู่:User en-2]] [[tl:Category:User en-2]] [[tr:Kategori:User en-2]] [[ug:Category:User en-2]] [[uk:Категорія:User en-2]] [[wa:Categoreye:Uzeus en-2]] [[zh:Category:En-2 使用者]] [[zh-yue:Category:User en-2]] Category:User mn 1962 11044 2006-12-10T21:44:51Z Escarbot 159 robot Adding: [[eo:Kategorio:Vikipediisto mn]], [[fr:Catégorie:Utilisateur mn]] {{UsersSpeak|mn|Mongolian|Эдгээр хэрэглэгчид монгол хэлтэй}} [[category:Babel|mn]] [[de:Kategorie:User mn]] [[en:Category:User mn]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto mn]] [[fr:Catégorie:Utilisateur mn]] [[ko:분류:사용자 mn]] [[lad:Category:User mn]] [[sk:Kategória:User mn]] [[zh:Category:Mn 使用者]] Template:2005 оны 8 дугаар сар 1963 6894 2005-11-13T17:40:55Z 210.119.32.233 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 1]] (Даваа) */ ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 31]] (Лхагва)== {{:2005 оны 8-р сарын 31}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 30]] (Мягмар)== {{:2005 оны 8-р сарын 30}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 29]] (Даваа)== {{:2005 оны 8-р сарын 29}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 28]] (Ням)== {{:2005 оны 8-р сарын 28}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 27]] (Бямба)== {{:2005 оны 8-р сарын 27}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 26]] (Баасан)== {{:2005 оны 8-р сарын 26}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 25]] (Пүрэв)== {{:2005 оны 8-р сарын 25}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 24]] (Лхагва)== {{:2005 оны 8-р сарын 24}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 23]] (Мягмар)== {{:2005 оны 8-р сарын 23}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 22]] (Даваа)== {{:2005 оны 8-р сарын 22}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 21]] (Ням)== {{:2005 оны 8-р сарын 21}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 20]] (Бямба)== {{:2005 оны 8-р сарын 20}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 19]] (Баасан)== {{:2005 оны 8-р сарын 19}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 18]] (Пүрэв)== {{:2005 оны 8-р сарын 18}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 17]] (Лхагва)== {{:2005 оны 8-р сарын 17}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 16]] (Мягмар)== {{:2005 оны 8-р сарын 16}} ==[[2005 оны]] [[8-р сарын 15]] (Даваа)== {{:2005 оны 8-р сарын 15}} ==[[2005 оны]] [[8-р сарын 14]] (Ням)== {{:2005 оны 8-р сарын 14}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 13]] (Бямба)== {{:2005 оны 8-р сарын 13}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 12]] (Баасан)== {{:2005 оны 8-р сарын 12}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 11]] (Пүрэв)== {{:2005 оны 8-р сарын 11}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 10]] (Лхагва)== {{:2005 оны 8-р сарын 10}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 9]] (Мягмар)== {{:2005 оны 8-р сарын 9}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 8]] (Даваа)== {{:2005 оны 8-р сарын 8}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 7]] (Ням)== {{:2005 оны 8-р сарын 7}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 6]] (Бямба)== {{:2005 оны 8-р сарын 6}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 5]] (Баасан)== {{:2005 оны 8-р сарын 5}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 4]] (Пүрэв)== {{:2005 оны 8-р сарын 4}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 3]] (Лхагва)== {{:2005 оны 8-р сарын 3}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 2]] (Мягмар)== {{:2005 оны 8-р сарын 2}} ==[[2005 он]]ы [[8-р сарын 1]] (Даваа)== {{:2005 оны 8-р сарын 1}} 2005 12 17 -nd jagsaal bolno. Suhbaatariin talbai deeeer Template:User mn-0 1964 11326 2006-12-23T09:37:34Z Tiyoringo 285 <div style="float:left;border:solid #FFB3B3 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFE0E8"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#FFB3B3;text-align:center;font-size:14pt" rowspan="2">'''mn-0'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">?<hr />These persons '''don't understand''' '''[[:Category:User mn|Mongolian]]''' (or understand it with great difficulty).</td> </tr></table></div> [[Category:User mn-0|{{PAGENAME}}]] Category:User mn-0 1965 6388 2005-08-24T02:42:38Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #FFB3B3 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFE0E8"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#FFB3B3;text-align:center;font-size:14pt" rowspan="2">'''mn-0'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">?<hr />These persons '''don't understand''' '''[[:Category:User mn|Mongolian]]''' (or understand it with great difficulty).</td> </tr></table></div> [[Category:User mn|0]] Category:User en-1 1966 6339 2005-08-24T01:55:09Z Niki K 52 [[Category:User en|1]] Category:User en-0 1967 7151 2005-12-22T22:42:35Z Latebird 80 cat <div style="float:left;border:solid #FFB3B3 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFE0E8" | style="width:45px;height:45px;background:#FFB3B3;text-align:center;font-size:14pt" | '''en-0''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | These users '''[[:Category:User en-0|do not speak]]''' '''[[:Category:User en|English]]''' (or understand it with considerable difficulty). |} </div> [[Category:User en|User en]] Category:User en-N 1968 6341 2005-08-24T01:55:23Z Niki K 52 [[Category:User en|N]] Category:User mn-1 1969 9832 2006-10-21T09:21:49Z Escarbot 159 robot Adding: [[sk:Kategória:User mn-1]] [[Category:User mn|1]] [[de:Kategorie:User mn-1]] [[en:Category:User mn-1]] [[ja:Category:User mn-1]] [[ko:분류:사용자 mn-1]] [[lad:Category:User mn-1]] [[sk:Kategória:User mn-1]] [[zh:Category:Mn-1 使用者]] Category:User mn-2 1970 6343 2005-08-24T01:57:46Z Niki K 52 [[Category:User mn|2]] Category:User mn-N 1971 6344 2005-08-24T01:57:53Z Niki K 52 [[Category:User mn|N]] Category:User mn-3 1972 6345 2005-08-24T01:57:59Z Niki K 52 [[Category:User mn|3]] Category:User en-3 1973 11724 2007-01-21T11:18:02Z Escarbot 159 robot Adding: [[fur:Categorie:Utent en-3]], [[ug:Category:User en-3]] [[Category:User en|3]] [[af:Kategorie:Gebruiker en-3]] [[als:Kategorie:User en-3]] [[am:Category:User en-3]] [[ar:تصنيف:مستخدم en-3]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés avanzáu]] [[az:Kateqoriya:User en-3]] [[be:Катэгорыя:User en-3]] [[bg:Категория:Потребител en-3]] [[br:Rummad:Implijer en-3]] [[bs:Kategorija:User en-3]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - English-3]] [[ceb:Category:User en-3]] [[co:Category:User en-3]] [[cs:Kategorie:User en-3]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik en-3]] [[cv:Категори:User en-3]] [[cy:Categori:User en-3]] [[da:Kategori:Brugere en-3]] [[de:Kategorie:User en-3]] [[en:Category:User en-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto en-3]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés avanzado]] [[et:Kategooria:User en-3]] [[eu:Kategoria:Ingelesa maila aurreratuan]] [[fa:رده:User en-3]] [[fi:Luokka:User en-3]] [[fo:Bólkur:Brúkari en-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur en-3]] [[fur:Categorie:Utent en-3]] [[fy:Kategory:Meidogger/Taal en-3]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir en-3]] [[gl:Category:Usuario en-3]] [[he:קטגוריה:User en-3]] [[hsb:Kategorija:User en-3]] [[hu:Kategória:User en-3]] [[ia:Categoria:Usator en-3]] [[id:Kategori:User en-3]] [[io:Category:User en-3]] [[it:Categoria:Utenti en-3]] [[ja:Category:User en-3]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი en-3]] [[ko:분류:사용자 en-3]] [[la:Categoria:Usor en-3]] [[lad:Category:User en-3]] [[li:Categorie:Gebroeker en-3]] [[lt:Kategorija:User en-3]] [[lv:Kategorija:User en-3]] [[mi:Category:User en-3]] [[na:Category:User en-3]] [[nah:Categoría:Usuarios ic tlahtōlli en-3]] [[nds:Kategorie:User en-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker en-3]] [[no:Kategori:Bruker en-3]] [[oc:Categoria:Utilizaire en-3]] [[pap:Category:User en-3]] [[pdc:Category:Benutzer en-3]] [[pl:Kategoria:User en-3]] [[pt:Categoria:Usuário en-3]] [[ru:Категория:User en-3]] [[scn:Category:User en-3]] [[sco:Category:User en-3]] [[simple:Category:User en-3]] [[sk:Kategória:User en-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik en-3]] [[sq:Category:User en-3]] [[sr:Категорија:Корисник en-3]] [[su:Kategori:User en-3]] [[sv:Kategori:Användare en-3]] [[sw:Category:User en-3]] [[th:หมวดหมู่:User en-3]] [[tl:Category:User en-3]] [[tr:Kategori:User en-3]] [[ug:Category:User en-3]] [[uk:Категорія:User en-3]] [[vi:Thể loại:User en-3]] [[wa:Categoreye:Uzeus en-3]] [[wuu:Category:User en-3]] [[zh:Category:En-3 使用者]] [[zh-classical:Category:User en-3]] [[zh-yue:Category:User en-3]] Category:User pl-1 1974 6349 2005-08-24T02:02:32Z Niki K 52 [[Category:User pl|1]] Category:User pl-2 1975 6350 2005-08-24T02:02:40Z Niki K 52 [[Category:User pl|2]] Category:User pl-3 1976 6351 2005-08-24T02:02:44Z Niki K 52 [[Category:User pl|3]] Template:Babel-4 1977 12253 2007-01-26T05:46:06Z Timur 357 {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Хэл]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Babel|Бүх Викичдийн хэл]] |} Template:Babel-2 1978 12252 2007-01-26T05:45:49Z Timur 357 {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Хэл]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Babel|Бүх Викичдийн хэл]] |} Template:User pl-1 1979 6355 2005-08-24T02:07:29Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''pl-1'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Ten użytkownik posługuje się '''[[:Category:User pl|językiem polskim]]''' na poziomie '''[[:Category:User pl-1|podstawowym]]'''.[[Category:User pl|{{PAGENAME}}]][[Category:User pl-1|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Template:User pl-2 1980 6356 2005-08-24T02:08:01Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''pl-2'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Ten użytkownik posługuje się '''[[:Category:User pl|językiem polskim]]''' na poziomie '''[[:Category:User pl-2|średniozaawansowanym]]'''.[[Category:User pl|{{PAGENAME}}]][[Category:User pl-2|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Template:User pl-3 1981 6357 2005-08-24T02:08:33Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''pl-3'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Ten użytkownik posługuje się '''[[:Category:User pl|językiem polskim]]''' na poziomie '''[[:Category:User pl-3|zaawansowanym]]'''.[[Category:User pl|{{PAGENAME}}]][[Category:User pl-3|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Template:User en-0 1982 6358 2005-08-24T02:10:19Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #FFB3B3 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFE0E8"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#FFB3B3;text-align:center;font-size:14pt">'''en-0'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">This person <b style="color:#FF0000;"> [[:Category:User en-0|does not understand]] [[:Category:User en|English language]]</b> (or has huge problems with it).[[Category:User en-0|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Template:User en-1 1983 7148 2005-12-22T22:39:33Z Latebird 80 </includeonly> <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''en-1'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">This user is able to contribute with a '''[[:Category:User en-1|basic]]''' level of '''[[:Category:User en|English]]'''. <includeonly> [[Category:User en|{{PAGENAME}}]] [[Category:User en-1|{{PAGENAME}}]] </includeonly> </td> </tr></table></div> Template:User en-3 1984 7150 2005-12-22T22:41:02Z Latebird 80 <includeonly> <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''en-3'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">This user is able to contribute with an '''[[:Category:User en-3|advanced]]''' level of '''[[:Category:User en|English]]'''. <includeonly> [[Category:User en|{{PAGENAME}}]] [[Category:User en-3|{{PAGENAME}}]] </includeonly> </td> </tr></table></div> Template:User en 1985 7146 2005-12-22T22:37:51Z Latebird 80 <includeonly> <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" | style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt" | '''en''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | This user is a '''[[:Category:User en-N|native]] [[:Category:User en|English speaker]]'''. <includeonly> [[Category:User en|{{PAGENAME}}]] [[Category:User en-N|{{PAGENAME}}]] </includeonly> |} </div> Category:User ru 1986 11887 2007-01-23T04:27:49Z Escarbot 159 robot Adding: [[hsb:Kategorija:User ru]] {{UsersSpeak|ru|Russian|Эти участники говорят на '''русском языке'''}} [[Category:Babel|ru]] [[als:Kategorie:User ru]] [[am:Category:User ru]] [[ar:تصنيف:مستخدم ru]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Rusu]] [[az:Kateqoriya:User ru]] [[be:Катэгорыя:User ru]] [[bg:Категория:Потребител ru]] [[br:Rummad:Implijer ru]] [[bs:Kategorija:User ru]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - русский язык]] [[ce:Категория:User ru]] [[cs:Kategorie:User ru]] [[cv:Категори:User ru]] [[cy:Categori:User ru]] [[da:Kategori:Brugere ru]] [[de:Kategorie:User ru]] [[en:Category:User ru]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ru]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Ruso]] [[et:Kategooria:User ru]] [[eu:Kategoria:Errusiera (erabiltzaileak)]] [[fa:رده:User ru]] [[fi:Luokka:User ru]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ru]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ru]] [[he:קטגוריה:User ru]] [[hsb:Kategorija:User ru]] [[hu:Kategória:User ru]] [[id:Kategori:User ru]] [[ja:Category:User ru]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი ru]] [[kk:Санат:User ru]] [[ko:분류:사용자 ru]] [[lad:Category:User ru]] [[lb:Category:User ru]] [[li:Categorie:Gebroeker ru]] [[lt:Kategorija:User ru]] [[lv:Kategorija:User ru]] [[nds:Kategorie:User ru]] [[nl:Categorie:Gebruiker ru]] [[no:Kategori:Bruker ru]] [[oc:Categoria:Utilisator ru]] [[pap:Category:User ru]] [[pl:Kategoria:User ru]] [[pt:Categoria:Usuário ru]] [[ru:Категория:User ru]] [[ru-sib:Category:User ru]] [[sd:Category:User ru]] [[simple:Category:User ru]] [[sk:Kategória:User ru]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ru]] [[sq:Category:User ru]] [[sr:Категорија:Корисник ru]] [[su:Kategori:User ru]] [[sv:Kategori:Användare ru]] [[th:หมวดหมู่:User ru]] [[tk:Category:User ru]] [[tl:Category:User ru]] [[tr:Kategori:User ru]] [[ug:Category:User ru]] [[uk:Категорія:User ru]] [[ur:زمرہ:User ru]] [[uz:Category:User ru]] [[vi:Thể loại:User ru]] [[wa:Categoreye:Uzeus ru]] [[zh:Category:Ru 使用者]] [[zh-classical:Category:User ru]] [[zh-yue:Category:User ru]] Category:User ru-N 1987 6365 2005-08-24T02:18:09Z Niki K 52 [[Category:User ru|N]] Category:User ru-3 1988 6366 2005-08-24T02:18:16Z Niki K 52 [[Category:User ru|3]] Category:User ru-2 1989 6367 2005-08-24T02:18:21Z Niki K 52 [[Category:User ru|2]] Category:User ru-1 1990 6368 2005-08-24T02:18:27Z Niki K 52 [[Category:User ru|1]] Category:User ru-0 1991 6384 2005-08-24T02:37:36Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #FFB3B3 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFE0E8"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#FFB3B3;text-align:center;font-size:14pt" rowspan="2">'''ru-0'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Эти участники '''не понимают''' '''[[:Category:User ru|по-русски]]'''</b> (или понимают с большим трудом).<hr />These persons '''don't understand''' '''[[:Category:User ru|Russian]]''' (or understand it with great difficulty).</td> </tr></table></div> [[Category:User ru|0]] Template:User ru-1 1992 6370 2005-08-24T02:20:22Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''ru-1'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em"><small>Этот участник может вносить вклад в данный проект на '''[[:Category:User ru|русском]]''' языке '''[[:Category:User ru-1|начального]]''' уровня.</small> [[Category:User ru|{{PAGENAME}}]][[Category:User ru-1|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Template:User ru 1993 6371 2005-08-24T02:22:36Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" | style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt" | '''ru''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | '''[[:Category:User ru|&#1056;&#1091;&#1089;&#1089;&#1082;&#1080;&#1081; &#1103;&#1079;&#1099;&#1082;]]''' &#1076;&#1083;&#1103; &#1076;&#1072;&#1085;&#1085;&#1086;&#1075;&#1086; &#1091;&#1095;&#1072;&#1089;&#1090;&#1085;&#1080;&#1082;&#1072; &#1103;&#1074;&#1083;&#1103;&#1077;&#1090;&#1089;&#1103; '''[[:Category:User ru-N|&#1088;&#1086;&#1076;&#1085;&#1099;&#1084;]]'''.[[Category:User ru|{{PAGENAME}}]][[Category:User ru-N|{{PAGENAME}}]] |}</div> Template:User ru-2 1994 6375 2005-08-24T02:26:17Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''ru-2'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Этот участник '''[[:Category:User ru-2|хорошо]]''' знает '''[[:Category:User ru|русский язык]]'''. [[Category:User ru|{{PAGENAME}}]][[Category:User ru-2|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Template:User ru-3 1995 6373 2005-08-24T02:23:27Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''ru-3'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Этот участник '''[[:Category:User ru-3|свободно]]''' владеет '''[[:Category:User ru|русским языком]]'''. [[Category:User ru|{{PAGENAME}}]][[Category:User ru-3|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Template:User ru-0 1996 6376 2005-08-24T02:26:55Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #FFB3B3 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFE0E8"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#FFB3B3;text-align:center;font-size:14pt">'''ru-0'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Этот участник <b style="color:#FF0000;">[[:Category:User ru-0|не понимает]] [[:Category:User ru|русского языка]]</b>. [[Category:User ru-0|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> 2005 оны 8-р сарын 1 1997 6542 2005-08-25T02:26:11Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 1]] (Даваа) */ * [[Иракийн хямрал]]: [[Ирак]]ийн нийслэл [[Багдад]]аас баруун хойно 200-гаад км-т орших [[Хадита]] хотод болсон халдлагын улмаас дор хаяж 6 америк цэрэг амь үрэгдэв. [http://www.nbc4.com/news/4798419/detail.html (Эн-Би-Си)] * [[Судан]]ы 2-р иргэний дайныг зогсооход гол үүрэг гүйцэтгэсэн хүмүүсийн нэг болох дэд ерөнхийлөгч [[Жон Гаранг]]ийн суусан нисдэг тэрэг [[Уганда]] - Суданы хилийн ойролцоо осолдож, хамт явсан 13 хүний хамт амь үрэгджээ. [http://today.reuters.com/business/newsarticle.aspx?type=tnBusinessNews&storyID=nL01249504&imageid=&cap= (Ройтерс)], [http://edition.cnn.com/2005/WORLD/africa/07/31/sudan.garang.reut/ (CNN)], [http://news.yahoo.com/news?tmpl=story&u=/ap/20050801/ap_on_re_mi_ea/sudan_plane_missing (Эй-Пи)] * [[Саудын Араб]]ын хаан [[Фахд бин Абдул Азиз ал-Сауд|Фахд ]] 82 насандаа нас нөгчив. Тэрээр 5-р сарын 27-ноос хойш [[уушигны үрэвсэл|уушигны үрэвслийн]] улмаас эмнэлэгт хэвтэж байсан ажээ. Төрийн эрх үе залгамжлах хунтайж [[Абдулла]]д шилжиж, Батлан Хамгаалахын сайд хунтайж [[Султан бин Абдул Азиз|Султан]] үе залгамжлах хунтайж болжээ. [http://today.reuters.com/business/newsarticle.aspx?type=tnBusinessNews&storyID=nL01290436&imageid=&cap= (Ройтерс)] [http://english.aljazeera.net/NR/exeres/32968774-4B27-4A5B-9C72-B0B382948A24.htm (Ал-Жазира)] * [[Европын Холбоо]]ны [[тамхины сурталчилгаа]]г хэрэглэх тухай хууль хэрэгжиж эхлэв. [http://euronews.net/create_html.php?page=detail_info&article=301684&lng=1 (Евроньюс)] * Ирэх 9-р сард болох [[Египет]]ийн ерөнхийлөгчийн сонгуульд сөрөг хүчний [[Ал-Вафд]] ([[Төлөөлөгчдийн нам]]) өөрийн лидер [[Нуман Гумаа]]гийн нэрийг дэвшүүлэхээ мэдэгдэв. [http://english.aljazeera.net/NR/exeres/8C0206D7-D5F9-4357-868B-35DFE007E5B0.htm (Ал-Жазира)] * [[Колумби]]йн зэвсэгт бүлэглэл [[Колумбийн Өөрийгөө Хамгаалах Нэгдсэн Хүчин]] зэвсгээ хураалгаж эхэлжээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4736803.stm (Би-Би-Си)] * [[Бразил]]ын [[Либерал Нам]]ын удирдагч [[Вальдемар Коста Нето]] эрх баригч [[Ажилчны Нам]]аас хахууль авснаа хүлээн зөвшөөрснийхөө дараа албан тушаалаасаа огцров. [http://www.falkland-malvinas.com/Detalle.asp?NUM=6157 (Мерко-Пресс] [http://today.reuters.com/investing/financeArticle.aspx?type=bondsNews&storyID=2005-08-01T212219Z_01_N01565164_RTRIDST_0_BRAZIL-POLITICS-UPDATE-1.XML (Reuters)] [http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000086&sid=agdP_Hc35wbc&refer=latin_america (Блүмберг)] * [[Энэтхэг]]т [[Эйч-Си-Эл Инфосистемс]] компани болон Холбооны сайд [[Даяанидхи Маран]] нар 9990 [[рупи]] ($225)-ын өртөгтэй [[Линукс]] [[үйлдлийн систем]] бүхий "Энэтхэгт зориулсан [[Персонал компьютер|PC]]"-г зарлав. [http://www.hindu.com/2005/08/02/stories/2005080204541700.htm (Хинду)] [http://www.thehindubusinessline.com/blnus/15011507.htm (Hindu Business Line)] [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4735927.stm (Би-Би-Си)] Template:UsersSpeak 1999 6383 2005-08-24T02:36:55Z Niki K 52 <div style="float:left;border:solid #99b3ff 1px;margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:260px;background:#e0e8ff;" | style="width:45px;height:45px;background:#99b3ff;text-align:center;font-size:14pt;" | '''{{{1}}}''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em;text-align:center;" | {{{3}}}.<hr>These users speak '''{{{2}}}'''. |}</div> Template:User mn-1 2000 7132 2005-12-22T16:01:52Z Latebird 80 colors <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''mn-1''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Энэ хэрэглэгч '''[[:Category:User mn|монгол хэлний]] [[:Category:User mn-1|анхан шатны]]''' мэдлэгтэй. [[Category:User mn|{{PAGENAME}}]][[Category:User mn-1|{{PAGENAME}}]] |} </div> 2005 оны 8-р сарын 2 2001 6541 2005-08-25T02:25:52Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 2]] (Мягмар) */ * [[Эйр Франс]]ын 357-р нислэгийн үед дуу цахилгаантай бороо орсны улмаас [[Торонтогийн Персол олон улсын нисэх онгоцны буудал]]д газардах үеэрээ орон нутгийн цагаар өдрийн 4:03 цагт дэлбэрчээ. Азаар онгоцонд сууж явсан 309 зорчигч болон нисэх багийнхан амьд үлдсэн байна. [http://www.cjad.com/content/cp_article.asp?id=/global_feeds/CanadianPress/NationalNews/n080233A.htm (Си-Жэй-Эй-Ди)] [http://www.cbc.ca/story/canada/national/2005/08/02/pearson-plane050802.html (Си-Би-Си)] [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/4740381.stm (Би-Би-Си)] *[[Стэнфорд Их Сургууль|Стэнфорд их сургуулийн]] эрдэмтэд [[нанотехнологи]]йг ашиглан эрүүл хэсгийг гэмтээлгүйгээр [[хорт хавдар|хорт хавдрын]] [[эс (биологи)|эсүүд]]ийг устгах ажиллагааг амжилттай гүйцэтгэв. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/4734507.stm (Би-Би-Си)] * [[Иракийн хямрал]]: [[Ирак]]т болсон цуврал дэлбэрэлтийн улмаас 15 хүн амь үрэгджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4739063.stm (Би-Би-Си)] * [[Малайз]], [[Индонез]], [[Сингапур]]ын талууд [[Малаккын хоолой]]д [[далайн дээрэм|далайн дээрмийн]] эсрэг эргүүл хамтарч хийхээр тохиролцжээ. [http://www.thejakartapost.com/detailnational.asp?fileid=20050803.D07&irec=6 (Жакарта Пост)] [http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/161143/1/.html (Чаннел Ньюс Азиа)] Тэдэнтэй [[Тайланд]] улс нэгдэв. [http://www.channelnewsasia.com/stories/southeastasia/view/161162/1/.html (Чаннел Ньюс Азиа)] [http://www.nst.com.my/Current_News/NST/Tuesday/National/20050802081842/Article/indexb_html (Нью Стрэйтс Таймс)] [http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/KLR50570.htm (Ройтерс АлертНет)] * [[Турк]]ийн жуулчлалын бүс нутаг болох [[Анталиа]]д 2 дэлбэрэлт болж 6 хүн гэмтсэн байна. Аялал жуулчлалын сайд нь үүнийг буруушааж мэдэгдэл хийсэн бөгөөд [[цагдаа]]гийнхан уг хэргийг шалгаж байна. [http://www.turkishpress.com/news.asp?id=63422 (Turkish Press)] [http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/L022474.htm (Ройтерс АлертНет)] Template:User mn 2002 6395 2005-08-24T03:22:19Z Zorigt 49 <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" | style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt" | '''mn''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Энэ хэрэглэгчийн '''[[:Category:User mn-N|төрөлх хэл]] нь [[:Category:User mn|монгол хэл]]'''. [[Category:User mn|{{PAGENAME}}]][[Category:User mn-N|{{PAGENAME}}]] |} </div> Template:User mn-2 2003 7133 2005-12-22T16:02:51Z Latebird 80 colors <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''mn-2''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Энэ хэрэглэгч '''[[:Category:User mn|монгол хэлний]] [[:Category:User mn-2|дунд шатны]]''' мэдлэгтэй. [[Category:User mn|{{PAGENAME}}]][[Category:User mn-2|{{PAGENAME}}]] |} </div> Template:User mn-3 2004 7134 2005-12-22T16:03:31Z Latebird 80 colors <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''mn-3''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Энэ хэрэглэгч '''[[:Category:User mn|монгол хэлийг]] [[:Category:User mn-3|сайн]]''' мэднэ. [[Category:User mn|{{PAGENAME}}]][[Category:User mn-3|{{PAGENAME}}]] |} </div> Category:User ja 2005 11390 2006-12-31T19:23:36Z Escarbot 159 robot Modifying: [[fy:Kategory:Meidogger/Taal ja]] {{UsersSpeak|ja|Japanese|以下の利用者は日本語が話せる。}} [[Category:Babel|ja]] [[af:Kategorie:Gebruiker ja]] [[als:Kategorie:User ja]] [[am:Category:User ja]] [[ar:تصنيف:مستخدمون ja]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Xaponés]] [[az:Kateqoriya:User ja]] [[be:Катэгорыя:User ja]] [[bg:Категория:Потребител ja]] [[br:Rummad:Implijer ja]] [[bs:Kategorija:User ja]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - 日本語]] [[ce:Категория:User ja]] [[chr:Category:User ja]] [[cs:Kategorie:User ja]] [[cy:Categori:User ja]] [[da:Kategori:Brugere ja]] [[de:Kategorie:User ja]] [[en:Category:User ja]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ja]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Japonés]] [[et:Kategooria:User ja]] [[eu:Kategoria:Japoniera (erabiltzaileak)]] [[fa:رده:User ja]] [[fi:Luokka:User ja]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ja]] [[fy:Kategory:Meidogger/Taal ja]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ja]] [[gn:Categoría:User ja]] [[he:קטגוריה:User ja]] [[ht:Category:User ja]] [[hu:Kategória:User ja]] [[ia:Categoria:Usator ja]] [[id:Kategori:User ja]] [[io:Category:User ja]] [[is:Flokkur:Notandi ja]] [[it:Categoria:Utenti ja]] [[ja:Category:User ja]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი ja]] [[kk:Санат:User ja]] [[ko:분류:사용자 ja]] [[ku:Kategorî:User ja]] [[kw:Category:User ja]] [[la:Categoria:Usor ja]] [[lad:Category:User ja]] [[lb:Category:User ja]] [[ln:Category:User ja]] [[lt:Kategorija:User ja]] [[lv:Kategorija:User ja]] [[mg:Category:User ja]] [[mi:Category:User ja]] [[na:Category:User ja]] [[nah:Categoría:Usuarios ic tlahtōlli ja]] [[nds:Kategorie:User ja]] [[nds-nl:Kattegerie:Gebruker ja]] [[nl:Categorie:Gebruiker ja]] [[no:Kategori:Bruker ja]] [[oc:Categoria:Utilisator ja]] [[pdc:Category:Benutzer ja]] [[pl:Kategoria:User ja]] [[ps:Category:User ja]] [[pt:Categoria:Usuário ja]] [[qu:Categoría:Ruwaq:ja]] [[ru:Категория:User ja]] [[scn:Category:User ja]] [[sh:Category:User ja]] [[simple:Category:User ja]] [[sk:Kategória:User ja]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ja]] [[sq:Category:User ja]] [[sr:Категорија:Корисник ja]] [[su:Kategori:User ja]] [[sv:Kategori:Användare ja]] [[tg:Гурӯҳ:User ja]] [[th:หมวดหมู่:User ja]] [[tl:Category:User ja]] [[tr:Kategori:User ja]] [[ug:Category:User ja]] [[uk:Категорія:User ja]] [[ur:زمرہ:User ja]] [[uz:Category:User ja]] [[vi:Thể loại:User ja]] [[wa:Categoreye:Uzeus ja]] [[zh:Category:Ja 使用者]] [[zh-min-nan:Category:User ja]] [[zh-yue:Category:User ja]] Template:User ja 2006 6408 2005-08-24T03:51:17Z Zorigt 49 <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" | style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt" | '''ja''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | この利用者は'''[[:Category:User ja|日本語]]'''を'''[[:Category:User ja-N|母語]]'''としています。 [[Category:User ja|{{PAGENAME}}]] [[Category:User ja-N|{{PAGENAME}}]] |} </div> Category:User ja-N 2007 11389 2006-12-31T19:04:14Z Escarbot 159 robot Adding: [[fy:Kategory:Meidogger/Taal ja-M]] [[Category:User ja|N]] [[af:Kategorie:Gebruiker ja-N]] [[als:Kategorie:User ja-M]] [[am:Category:User ja-N]] [[az:Kateqoriya:User ja-A]] [[be:Катэгорыя:User ja-N]] [[bs:Kategorija:User ja-N]] [[chr:Category:User ja-N]] [[cs:Kategorie:User ja-N]] [[da:Kategori:Brugere ja-N]] [[de:Kategorie:User ja-M]] [[en:Category:User ja-N]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Japonés nativo]] [[et:Kategooria:User ja-N]] [[eu:Kategoria:Japoniera ama hizkuntza]] [[fi:Luokka:User ja-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ja-M]] [[fy:Kategory:Meidogger/Taal ja-M]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ja-L]] [[he:קטגוריה:User ja-N]] [[ht:Category:User ja-N]] [[hu:Kategória:User ja-N]] [[ia:Categoria:Usator ja-N]] [[id:Kategori:User ja-N]] [[io:Category:User ja-N]] [[ja:Category:User ja-N]] [[kk:Санат:User ja-N]] [[ko:분류:사용자 ja-M]] [[ku:Kategorî:User ja-N]] [[lad:Category:User ja-N]] [[lb:Category:User ja-M]] [[lt:Kategorija:User ja-N]] [[lv:Kategorija:User ja-N]] [[mg:Category:User ja-N]] [[mi:Category:User ja-N]] [[na:Category:User ja-N]] [[nds-nl:Kattegerie:Gebruker ja-M]] [[nl:Categorie:Gebruiker ja-M]] [[no:Kategori:Bruker ja-N]] [[pl:Kategoria:User ja-N]] [[ps:Category:User ja-N]] [[ru:Категория:User ja-N]] [[scn:Category:User ja-N]] [[sh:Category:User ja-N]] [[simple:Category:User ja-N]] [[sk:Kategória:User ja-N]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ja-N]] [[sq:Category:User ja-N]] [[su:Kategori:User ja-N]] [[tg:Гурӯҳ:User ja-N]] [[th:หมวดหมู่:User ja-N]] [[tl:Category:User ja-N]] [[ug:Category:User ja-N]] [[uk:Категорія:User ja-N]] [[ur:زمرہ:User ja-N]] [[uz:Category:User ja-N]] [[vi:Thể loại:User ja-N]] [[wa:Categoreye:Uzeus ja-N]] [[zh:Category:Ja 母語使用者]] [[zh-yue:Category:User ja-N]] Template:User ja-4 2008 6409 2005-08-24T03:52:11Z Zorigt 49 <div style="float:left;border:solid #CCCC00 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFFF99" | style="width:45px;height:45px;background:#FFFF00;text-align:center;font-size:14pt" | '''ja-4''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | 以下の利用者は'''[[:Category:User ja-4|母語に近いレベル]]'''で'''[[:Category:User ja|日本語]]'''を話します。 [[Category:User ja|{{PAGENAME}}]] [[Category:User ja-4|{{PAGENAME}}]] |} </div> [[Category:User ja| 4]] Category:User ja-4 2009 6410 2005-08-24T03:53:18Z Zorigt 49 <div style="float:left;border:solid #CCCC00 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFFF99" | style="width:45px;height:45px;background:#FFFF00;text-align:center;font-size:14pt" | '''ja-4''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | 以下の利用者は'''[[:Category:User ja-4|母語に近いレベル]]'''で'''[[:Category:User ja|日本語]]'''を話します。 [[Category:User ja|{{PAGENAME}}]] [[Category:User ja-4|{{PAGENAME}}]] |} </div> [[Category:User ja| 4]] Template:User ja-3 2010 6412 2005-08-24T03:59:22Z Zorigt 49 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''ja-3''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | この利用者は'''[[:Category:User ja-3|流暢]]'''な'''[[:Category:User ja|日本語]]'''を話します。 [[Category:User ja|{{PAGENAME}}]] [[Category:User ja-3|{{PAGENAME}}]] |} </div> Category:User ja-3 2011 11290 2006-12-19T21:30:22Z Escarbot 159 robot Adding: [[eo:Kategorio:Vikipediisto ja-3]], [[sr:Категорија:Корисник ja-3]] <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''ja-3''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | 以下の利用者は'''[[:Category:User ja-3|流暢]]'''な'''[[:Category:User ja|日本語]]'''を話します。 |} </div> [[Category:User ja|3]] [[af:Kategorie:Gebruiker ja-3]] [[als:Kategorie:User ja-3]] [[az:Kateqoriya:User ja-3]] [[bs:Kategorija:User ja-3]] [[cs:Kategorie:User ja-3]] [[da:Kategori:Brugere ja-3]] [[de:Kategorie:User ja-3]] [[en:Category:User ja-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ja-3]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Japonés avanzado]] [[eu:Kategoria:Japoniera maila aurreratuan]] [[fi:Luokka:User ja-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ja-3]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ja-3]] [[he:קטגוריה:User ja-3]] [[ht:Category:User ja-3]] [[hu:Kategória:User ja-3]] [[id:Kategori:User ja-3]] [[ja:Category:User ja-3]] [[kk:Санат:User ja-3]] [[ko:분류:사용자 ja-3]] [[ku:Kategorî:User ja-3]] [[lad:Category:User ja-3]] [[lt:Kategorija:User ja-3]] [[mg:Category:User ja-3]] [[mi:Category:User ja-3]] [[na:Category:User ja-3]] [[nds:Kategorie:User ja-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker ja-3]] [[no:Kategori:Bruker ja-3]] [[pl:Kategoria:User ja-3]] [[ru:Категория:User ja-3]] [[scn:Category:User ja-3]] [[simple:Category:User ja-3]] [[sk:Kategória:User ja-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ja-3]] [[sq:Category:User ja-3]] [[sr:Категорија:Корисник ja-3]] [[su:Kategori:User ja-3]] [[th:หมวดหมู่:User ja-3]] [[tl:Category:User ja-3]] [[tr:Kategori:User ja-3]] [[ug:Category:User ja-3]] [[uk:Категорія:User ja-3]] [[ur:زمرہ:User ja-3]] [[uz:Category:User ja-3]] [[zh-min-nan:Category:User ja-3]] [[zh-yue:Category:User ja-3]] 2005 оны 8-р сарын 3 2012 6540 2005-08-25T02:25:32Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 3]] (Лхагва) */ * [[Канад]]ын [[Канадын Ерөнхий Сайд|Ерөнхий Сайд]] [[Пол Мартин]] Пүрэв гаригт [[Адриен Кларксон]]ы дараагийн [[Канадын амбан захирагч]]аар [[Мишель Жин]] томилогдсоныг зарлах болно. [http://www.cbc.ca/story/canada/national/2005/08/03/gg050803.html (Си-Би-Си)] * [[Турк]]ийн [[Стамбул]]д болсон дэлбэрэлтэд өртөгсдөөс 2 хүн нас баржээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4744053.stm (Би-Би-Си)] [http://english.aljazeera.net/NR/exeres/9EB2DD12-E22B-4FB6-8803-129B4CA5A782.htm (Ал-Жазира)] [http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/L03533729.htm (Reuters AlertNet)] * [[Би-Би-Си]] [[Их Британийн Засгийн газар|Их Британийн засгийн газрыг]] [[1958 он]]д [[Израйль]]д [[цөмийн зэвсэг]]тэй болоход тусалсан тухай бичиг баримтыг дэлгэв. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/newsnight/4743493.stm (Би-Би-Си)] * Босогчдын удирдагч асан [[Жон Гаранг]] нисдэг тэрэгний ослоор амь үрэгдсэний дараа [[Судан]]д бий болсон эмх замбараагүй байдлын улмаас 84 хүн алагдаж, 800 гаруй хүн бэртэж гэмтжээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4741149.stm (Би-Би-Си)] [http://today.reuters.com/News/newsArticle.aspx?type=worldNews&storyID=2005-08-03T143312Z_01_L032832_RTRIDST_0_INTERNATIONAL-SUDAN-DC.XML (Ройтерс)] *[[Сингапур]]ын [[Сингапурын ерөнхийлөгчийн сонгууль 2005|ерөнхийлөгчийн сонгуулийг] [[8 дугаар сарын 27]]-нд явуулахаар тогтжээ. Нэр дэвшигчдийн жагсаалт [[8 дугаар сарын 17]]-нд гарах юм байна. [http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/161332/1/.html (Си-Эн-Эй)] *[[Женерал Электрик]] компани өөрийн охин компани болох [[Эн-Би-Си Юниверсал]]д [[Дриймворкс Эс-Ки-Жи]]г нэгтгэхийг нь зөвшөөрөв. [http://news.yahoo.com/news?tmpl=story&u=/nm/20050801/media_nm/industry_dreamworks_dc_1 (Яахүү)] *[[Адидас]] [[Рийбок]ийг $3.8 тэрбумаар худалдан авчээ. [http://economictimes.indiatimes.com/articleshow/1189871.cms?hpFlag=Y&chklogin=N&autono=196260&leftnm=lmnu9&leftindx=9&lselect=0 (Экономик Таймс)] [http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4740755.stm (BBC)] *[[Оракл корпораци]] [[ай-флекс]]ийг $909 саяар худалдан авав. [http://www.business-standard.com/iceworld/storypage.php?hpFlag=Y&chklogin=N&autono=196260&leftnm=lmnu9&leftindx=9&lselect=0 (Бизнес Стандард)] *[[Австралийн Хөдөлмөрийн Нам]]ын лидер [[Моррис Йемма]] өрсөлдөгчгүйгээр сонгогдон 40 дэх [[Шинэ Өмнөд Уэльсийн захирагч]] болов. * [[Иран]]ы шинээр сонгогдсон ерөнхийлөгч [[Махмуд Ахмадинежад]] албан ёсоор үүрэгт ажилдаа орлоо. [http://www.irna.ir/en/news/view/line-17/0508030202103521.htm (Ай-Эр-Эн-Эй)] [http://english.aljazeera.net/NR/exeres/A14D75CF-E9FC-4E3D-8B10-4DD97A5F24C7.htm (Ал-Жазира)] [http://today.reuters.com/news/newsArticle.aspx?type=worldNews&storyID=2005-08-03T060233Z_01_N03664729_RTRIDST_0_INTERNATIONAL-IRAN-PRESIDENT-APPROVAL-DC.XML (Ройтерс)] * [[Мавритани]]д цэргийнхэн засгийн эрхийг гартаа авсан тухай эх сурвалж мэдэгдэв. Энэ үеэр ерөнхийлөгч [[Мааоуя Оулд Сид-Ахмед Таяа|Оулд Таяа]] [[Саудын Араб]]т хаан агсан [[Фахд бин Абдул Азиз ал-Сауд|Фахд]]ыг оршуулах ёслолд оролцож байжээ. [http://www.middle-east-online.com/english/?id=14184 (Миддл Ист Онлайн)] [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4741243.stm (BBC)] [http://www.afrol.com/articles/16889 (Афрол Ньюс)] * [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]]ад гахайнаас дэгдсэн халдварт өвчний улмаас нас барагчдын тоо 38-д хүрч, Хөдөө Аж Ахуйн Яам өвчинтэй тэмцэх шинэ арга хэмжээ авч эхэллээ. [http://news.xinhuanet.com/english/2005-08/03/content_3305587.htm (Синьхуа)] [http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/161431/1/.html (Чаннел Ньюс Азиа)] [http://news.xinhuanet.com/english/2005-08/04/content_3308587.htm (Синьхуа)] 2005 оны 8-р сарын 4 2013 6539 2005-08-25T02:25:11Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 4]] (Пүрэв) */ * [[Ойрх Дорнодын хямрал]]: [[Израйль|Израйл]]ийн Барилгын Яам [[Баруун Эрэг|Баруун эргийн]] [[Бетлэхэм]] хотын ойролцоох [[Бейтар Илит]] дэх [[Еврейн суурин]]д дахин 72 орон сууц барих тендер зарлав. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4744989.stm (Би-Би-Си)] * [[Мавритани]]д төрийн эргэлт хийсэн цэргийн эрхтнүүд цагдаагийн офицер байсан [[Эли Оулд Мохамед Вали]]г улсын шинэ ерөнхийлөгчөөр зарлажээ. [http://english.aljazeera.net/NR/exeres/78C66FE2-9C69-44BF-BF1F-F256F68E90E9.htm (Ал-Жазира)] * [[Бүгд Найрамдах Солонгос Улс|БНСУ]]ын [[Сөүл Үндэсний Их Сурнууль|Сөүл Үндэсний Их Сургуудийн]] эрдэмтэд [[Снаппи]] aхэмээх нохойг [[клонаци]]йн аргаар хувилсан байна. [http://english.donga.com/srv/service.php3?bicode=020000&biid=2005080464158 (Дон)] [http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/161424/1/.html (Чаннел Ньюс Азиа)] [http://www.sciencedaily.com/upi/index.php?feed=Science&article=UPI-1-20050803-13371400-bc-us-dogclone.xml (Сайэнс Дэйли)] * [[Филиппин]]ий засгийн газар болон [[Филиппиний Коммунист Нам]]ын жигүүр болох Үндэсний Ардчилсан Фронтын хоорондын хэлэлцээр зогсч засгийн газар тэдний гишүүдийг баривчлахгүй байх шийдвэрээ цуцаллаа. [http://news.inq7.net/nation/index.php?index=1&story_id=45802 (INQ7)] [http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/MAN75683.htm (Ройтерс АлертНет)] [http://iht.com/articles/2005/08/04/news/phils.php (Ай-Эйч-Ти)] * [[Португал]]ийн гал сөнөөгчид [[Авейро]], [[Брага]], [[Порто]] дүүргүүдэд гарсан томоохон [[ойн түймэр]]тэй тэмцэж байна. [http://euronews.net/create_html.php?page=detail_info&article=302907&lng=1 (Евроньюс)] * [[Итали]]йн эрдэмтэд [[По гол]]ын уснаас хэн нэгний хаясан [[кокайн]]ыг илрүүлжээ. [http://www.medicalnewstoday.com/medicalnews.php?newsid=28659 (Медикл Ньюс Түдэй)] [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4746787.stm (Би-Би-Си)] 2005 оны 8-р сарын 5 2014 6538 2005-08-25T02:24:50Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 5]] (Баасан) */ * [[Израйль|Израйлийн]] археологчич эмэгтэй [[Зүүн Йерусалим]]аас [[Давид хаан]]тай хамааралтай байж болох МЭӨ 10-р зууны үеийн ордон олсон хэмээн мэдэгдлээ. [http://www.nytimes.com/auth/login?URI=http://www.nytimes.com/2005/08/05/international/middleeast/05jerusalem.html&OQ=hp&OP=f61b786Q2FQ7BQ20nuQ7BXmQ5DoMmm.IQ7BIUUaQ7BU0Q7BUaQ7BWQ24.nMQ24j.WmQ24j(Q7BgWXX(nnjo.Q7BUaQ5CnMQ60oj(ngQ3EQ2A.g( Нью Йорк Таймс], [http://www.iht.com/articles/2005/08/04/news/david.php (Интернэйшнл Херальд Трибюн)], [http://washingtontimes.com/upi/20050805-104707-3462r.htm (Вашингтон Таймс)], [http://www.chron.com/cs/CDA/ssistory.mpl/world/3297231 (Хьюстон Кронайкл)], [http://www.taipeitimes.com/News/feat/archives/2005/08/06/2003266696 (Тайпэй Таймс)] * [[Яахүү!]] өөрийн шинэ хайлтын үйлчилгээ болох 50 сая хөгжим, дуу болон бусад аудио файлын дундаас хайх чадватай [[Яахүү Аудио Хайлт]]ыг танилцууллаа. [http://audio.search.yahoo.com (Яахүү Аудио)] * [[Индонез]]ийн [[Папуа]]д [[Рихтерийн шаталбар]]аар 6.0 баллын хүчтэй [[газар хөдлөлт]] болжээ. Хохирлын хэмжээ хараахан тодорхой болоогүй байна. [http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/161581/1/.html (Чаннел Ньюс Азиа)] * [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]] [[Хонконг]]ийн ''[[Стрэйтс Таймс]]'' сонины сурвалжлагч [[Чин Чеон]]ыг [[тагнуул]] хийж байсан хэрэгт буруутгалаа. [http://www.chinapost.com.tw/i_latestdetail.asp?id=29678 (Чайна Пост)] [http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/161634/1/.html (Чаннел Ньюс Азиа)] * [[Маца Тайфунь]] [[Тайвань|Тайванийг]] дайрлаа. [http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/161636/1/.html (Чаннел Ньюс Азиа)] 2005 оны 8-р сарын 6 2015 6537 2005-08-25T02:24:28Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 6]] (Бямба) */ * [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Британийн]] улс төрч, [[Засгийн Газрын гишүүн]] агсан [[Робин Күүк]] 59 насандаа таалал төгсөв. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/4127654.stm (Би-Би-Си)] * [[Энэтхэг]], [[Пакистан]]ы талууд цаашид өөрсдийн цөмийн пуужингийн туршилтын далаар бие биедээ дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгч байхаар тохиролцоонд хүрчээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4747631.stm (BBC)] * [[Итали]]йн [[Сицили]] арлын эргийн ойролцоох усанд [[Тунис]]ын зорчигт тээврийн [[ATR 72]] онгоц осолдож, 14 зорчигч амь үрэгджээ. Онгоцонд нисэх багийнхантай нийлээд 39 хүн сууж явсан байна. [http://www.cbsnews.com/stories/2005/08/06/world/main763639.shtml (Си-Би-Си/Эй-Пи)], [http://today.reuters.co.uk/news/newsArticle.aspx?type=topNews&storyID=2005-08-06T162032Z_01_MOL654124_RTRUKOC_0_CRASH-ITALY.xml (Ройтерс)] 2005 оны 8-р сарын 7 2016 6536 2005-08-25T02:24:13Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 7]] (Ням) */ * [[Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс|Өмнөд Африк]]т [[Уурхайчдын Үндэсний Эвлэл]] (NUM) -ын уриалгаар тус улсын түүхэнд анх удаа улс орон даяар [[алт]]ны уурхайн ажилчид [[ажил хаялт]] зарлалаа. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4129142.stm (Би-Би-Си)] [http://www.forbes.com/home/feeds/ap/2005/08/07/ap2174986.html (Форбс)] [http://za.today.reuters.com/news/NewsArticle.aspx?type=businessNews&storyID=2005-08-07T161057Z_01_ALL758149_RTRIDST_0_OZABS-MINERALS-STRIKE-START-20050807.XML (Ройтерс)] 2005 оны 8-р сарын 8 2017 6535 2005-08-25T02:23:45Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 8]] (Даваа) */ * [[Бразил]]ийн [[Кеара]] мужийн [[Форталеза]]д өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд 156 сая [[Реал (мөнгөний нэгж)|реал]] алдагдсан нь тодорхой болжээ. [http://internacional.radiobras.gov.br/ingles/materia_i_2004.php?materia=235033 (Аженсиа Бразил)], [http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4133388.stm (Би-Би-Си)] *[[Иран]] улс өөрийн [[Ираны цөмийн хөтөлбөр|цөмийн хөтөлбөр]]өө сэргээж [[Исфахан (хот)|Исфахан]]ы орчим байх [[уран (хими)|уран]]ы байгууламжаа ажиллуулж эхэлжээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4131706.stm (Би-Би-Си)] [http://www.guardian.co.uk/iran/story/0,12858,1545023,00.html (Гүардиан)] * Зүүн Өмнөд [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]]ын [[Фүжань муж]]ийн Фүжоу хотод [[амиа золиослогч]] бөмбөг дэлбэлсний уршгаар 1 хүн амь үрэгдэж, 32 хүн шархаджээ. [http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/PEK163742.htm (Ройтерс)] *[[Японы Ерөнхий сайд]] [[Коизүми Жүн-Ичиро]] [[Японы парламентийн төлөөлөгчдийн танхим|парламентийн доод танхим]]ыг тарааж, [[Японы бүх нийтийн сонгууль 2005|сонгуулийг]] 9 дүгээр сарын 11-нд товлов. Эрх баригч [[Японы Либерал Ардчилсан Нам|ЛАН]]-ын зарим гишүүд түүний хийж буй шинэчлэлийн нэг болох [[Японы шуудангийн хувьчлал|шуудангийн салбарын хувьчлал]]д эсрэг санал өгснөөс тэрээр ийм шийдвэр гаргажээ. [http://www.japantoday.com/e/?content=news&cat=&id=345683 (Жапан Түдэй)] [http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/162104/1/.html (Channel News Asia)] [http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000101&sid=alb50jep82uw&refer=japan (Bloomberg)] [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4130456.stm (Би-Би-Си)] 2005 оны 8-р сарын 9 2018 6534 2005-08-25T02:23:27Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 9]] (Мягмар) */ * [[Спэйс Шаттл Дисковери|Сансрын олон дахин ашиглах ''Дисковери'' хөлөг]] [[Калифорниа]] муж улсын [[Эдуардс агаарын хүчний буудал]]д орон нутгийн цагаар 05:12 (Монголын цагаар 21:12)-т амжилттай газардлаа. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4133680.stm (BBC)] [http://www.bbc.co.uk/go/homepage/int/who/ne/nhdr/h1/t/-/news/1/hi/sci/tech/4134986.stm (Би-Би-Си)] * [[Палестины автономийн ерөнхийлөгч]] [[Махмуд Аббас]] [[бүх нийтийн сонгууль|бүх нийтийн сонгуулийг]] [[2006 он]]ы [[1 дүгээр сар]]д явуулахаар төлөвлөж буй тухай зарлалаа. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4134232.stm (Би-Би-Си)] * [[Израйль]] улс [[Газын зурвас]] дахь [[Еврейн суурин]]г цэргийн хүчээр нүүлгэн шилжүүлэх болсон байна. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4134118.stm (Би-Би-Си)] * [[Иракийн хямрал]]: ** [[Иракийн цагдаа]]гийн 10 ажилтан [[Багдад]] болон [[Бакуба]]д болсон халдлагад өртөн амиа алджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4134122.stm (Би-Би-Си)] ** [[Ирак]]ийн [[нийслэл]] [[Багдад]]ад болсон амиа золиослогийн халдлагад дор хаяж 3 [[энгийн иргэн]] өртөн амь үрэгджээ [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4134506.stm (Би-Би-Си)] * [[Нигерийн Ерөнхийлөгч]] [[Мамаду Танжа]] тус улсад [[Нигерийн хүнсний хямрал 2005|өлсгөлөн]] нүүрлээд байгаа гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөнгүй. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4133374.stm (Би-Би-Си)] 2005 оны 8-р сарын 10 2019 6533 2005-08-25T02:23:11Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 10]] (Лхагва) */ * [[Иракийн хямрал]]: 6 АНУ-ын цэрэг халдлагад өртөд амиа алдсанаар Иракийн дайн эхэлснээс хойш амь үрэгдсэн АНУ-ын цэргийн тоо 1,841 боллоо. [http://www.cnn.com/2005/WORLD/meast/08/10/iraq.main/index.html (Си-Эн-Эн)] [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4137362.stm (Би-Би-Си)] * [[Финланд]]ын [[Коптерлайн]] компанийн [[Сикорский S-76]] [[нисдэг тэрэг]] [[Эстон]]ийн нийслэл [[Таллинн]]ы ойролцоо [[Финийн булан]]д осолджээ. Уг нисдэг тэргэнд 8 [[финланд]], 4 [[эстон]], 2 [[америк]] хүн явсан бөгөөд бүгд амь үрэгджээ. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4138170.stm (BBC)] *[[Америкийн Нэгдсэн Улс]] болон [[Африкийн Холбоо]] [[Мавритани]]д өнгөрсөн долоо хоногт гарсан төрийн эргэлтийн тухай тавьж байсан шаардлагуудаа цуцалж, [[цэргийн хунт]]тай хамтран олон намын сонгууль явуулах нөхцөл бүрдүүлэхийн тулд ажиллахаар болжээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4137434.stm (Би-Би-Си)] * [[Спэйс Адвентурс]] хэмээх компани Сарны эргэн тойронд хийх жуулчлалын хөтөлбөрийг зарлав.2008 буюу 2009 он гэхэд 100 сая [[америк доллар|доллар]] төлөөд сар луу 5,5 өдрийн аялал хийх блоломжтой болох ажээ. [http://news.yahoo.com/s/ap/20050811/ap_on_re_us/space_tourism (Yahoo)], [http://money.cnn.com/2005/08/10/news/funny/moontrip/?cnn=yes (Си-Эн-Эн)] 2005 оны 8-р сарын 11 2020 6532 2005-08-25T02:22:48Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 11]] (Пүрэв) */ * [[Израйль|Израйлийн]] [[Тель Авив]]т [[Газын зурвас]]аас [[Еврейн суурин]]г нүүлгэхээр болсныг эсэргүүцсэн цуглаан болж хэдэн арван мянган хүн оролцжээ. [http://www.ynetnews.com/home/0,7340,L-3083,00.html (Ynet)] [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4143300.stm (BBC)] * Германы Хөхтөн Амьтны Төв болон Гёттингэний Их Сургуулийн эрдэмтэд лемурын 2 шинэ төрөл болох ''[[Умардын аварга хулганан лемур|Мирза заза]]'', ''[[Гүүдманы хулганан лемур|Микрокебус лехилахицара]]''-г нээн илрүүлсэн тухай зарлав. [http://idw-online.de/pages/de/news123914 (Германы хэвлэлийн тойм)], [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4135670.stm (BBC)] * [[Пакистан]] улс өөрийн анхны [[автомат удирдлагат пуужин]] болох "[[Бабур пуужин|Бабур]]"-ыг туршлаа. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4140692.stm (BBC)] * Хэд хоногийн өмнө осолдсон [[Дэд ерөнхийлөгч]] [[Жон Гаранг]]ийн орыг [[Салва Кийр]] залгамжиллаа. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4140520.stm (BBC)] [[Уганда|Угандын]] ерөнхийлөгч [[Йовери Мусевени]] Гарангийн үхэлд холбоотой тухай хэвлэлийн хардлага газар авч байна. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4140446.stm (BBC)] * [[Малайз]]ын Засгийн газар тус улсын 2 хотын агаарын бохирдол аюултай түвшинд хүрсэн тухай мэдэгдлээ. Энэ нь хөрш [[Индонез]]ид гарч буй түймэртэй холбоотой ажээ [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4140660.stm (BBC)] 2005 оны 8-р сарын 12 2021 6531 2005-08-25T02:22:28Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 12]] (Баасан) */ * [[Иракийн хямрал]]: ** Умард [[Ирак]]ийн [[Туз]] хотод гарсан халдлагын улмаас Америкийн 6 цэрэг алагджээ. [http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/L1447868.htm (Reuters)] ** [[Шийт]]ийн удирдагч [[Моктада Садр]]ын [[Махди арми]] 4 барьцааны хүнийг суллажээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4146066.stm (BBC)] * [[Шри Ланка|Шри Ланкын]] [[гадаад хэргийн сайд]] [[Лакшман Кадиргамар]] нийслэл [[Коломбо]]д [[Тамилийн барс]] бүлэглэлийн мэргэн буучийн суманд өртөн алагджээ. [http://money.cnn.com/cnn/2005/WORLD/asiapcf/08/12/sri.lanka/ (CNN)] * АНУ-д хууль бусаар нэвтрэхээр явсан [[Эквадор]]ын 104 иргэний сууж явсан онгоц [[Колумби]]йн эргийн ойролцоо [[Номхон далай]]д живжээ. 2 өдрийн дараа аврагчид 9 хүнийг олж аварсан байна. * [[Энэтхэг]]ийн [[Махараштра]] мужид гарсан үерийн улмаас халдварт өвчин дэгдэж, 5,000 хүн өвчлөн, 80 гаруй хүн нас бараад байна. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4144402.stm (BBC)] * [[Судан]]ы шинэ дэд ерөнхийлөгч [[Салва Кийр]] өмнөдийнхний салан тусгаарлах оролдлогыг буруушаав. [http://newws.bbc.co.uk/2/hi/africa/4144142.stm (BBC)] [[Уганда|Угандын]] засгийн газар Суданы дэд ерөнхийлөгч агсан [[Жон Гаранг]]ийн үхлийн шалтгааны тухай радио мэтгэлцээний нэвтрүүлгийг зогсоосон байна. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4144502.stm (BBC)] * Ангарагийг судлах аппарат [[Флорида]]гийн [[Кэйп Канаверал]]аас Монголын цагаар 20:43-т амжилттай хөөрлөө. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4134300.stm (BBC)] * [[Кашмир]]ын хэт даврагчид [[Удампур]] дүүргийн Махорт халдлага үйлдсэний улмаас 2 хамгаалтын ажилтан болон тэдний гэр бүлийн 3 гишүүн алагдаж, 9 хүн шархадсан бөгөөд тэднээс 3 нь хүнд байдалд байна. [http://economictimes.indiatimes.com/articleshow/1200317.cms (Economic Times)] 2005 оны 8-р сарын 13 2022 6530 2005-08-25T02:22:05Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 13]] (Бямба) */ * [[1984 он|1984]]-[[1989 он|1989]] онд [[Шинэ Зеландын ерөнхий сайд]]ын албыг хашиж байсан [[Дэвид Ланге]] нас нөгчив. [http://www.nbr.co.nz/home/column_article.asp?id=12631&cid=8&cname=News (NZ National Business Review)] * Германы [[канцлер]] [[Герхард Шрёдер]] [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ыг [[Иран]]ы цөмийн хөтөлбөрөөс болж тус улсын эсрэг хүч хэрэглэхээс зайлсхийхийг санууллаа. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/4149090.stm (BBC)] 2005 оны 8-р сарын 14 2023 6529 2005-08-25T02:21:49Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 14]] (Ням) */ * [[Ирак дахь холбоотны хүч]] [[химийн зэвсэг]] үйлдвэрлэж байж болзошгүй [[Мосул]] хотын нэгэн агуулахыг бөмбөгдөв. [http://www.boston.com/news/world/articles/2005/08/14/alleged_chemical_weapons_factory_uncovered_in_iraq/ (Boston Globe)] * [[Хелиос Эйрвэйс]] компанийн 522-р чиглэлийн нислэг [[Кипр]]ийн [[Ларнака]]гаас хөөрч [[Грек]]ийн [[Афин хот|Афин]]аар дайран [[Бүгд Найрамдах Чех Улс|Чех]]ийн [[Прага]] орохоор явж байсан боловч [[Афин хот|Афин]]ы ойролцоо осолджээ. Зорчигчдын жагсаалтад 121 хүний нэр байсан байна. Сүйрлийн шалтгааныг онгоцон доторх даралтыг тохируулах системд гэмтэл гарснаас болсон гэж үзэж байна. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4150312.stm (BBC)] *[[Либери]]йн хөлбөмбөгийн од [[Жорж Веа]]г [[Франц]]ын [[иргэний харьяалал]]тайгаас нь болж [[Либерийн ерөнхийлөгчийн сонгууль 2005|ерөнхийлөгчийн сонгууль]]д нэр дэвшигчээр бүртгэхээс татгалзсан байсан боловч онцгойлж авч үзэн сонгуульд өрсөлдөх эрх олгохоор болжээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4149010.stm (BBC)] 2005 оны 8-р сарын 15 2024 6528 2005-08-25T02:21:32Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 15]] (Даваа) */ * [[Дэлхийн 2 дугаар дайн]]д [[Японыг ялсан өдөр|Японыг ялсны]] 60 жилийн ойг олон улсад тэмдэглэж өнгөрүүлэв. [[Бээжин]]д урлагийн тоглолт болсон бол [[Япон]]д болсон арга хэмжээнд тус улсын эзэн хаан [[Акихито]] болон ерөнхий сайд [[Коизүми Жүн-Ичиро]] нар оролцож Японы өдүүлсэн хэргийн төлөө уучлал гуйв. [http://www.gx.xinhuanet.com/dtzx/2005-08/15/content_4885879.htm (Xinhua)] [http://news.bbc.co.uk/chinese/simp/hi/newsid_4150000/newsid_4152100/4152122.stm (BBC China)] * [[Израйль]] [[Газын зурвас]]т төлөвлөсөн [[Еврейн суурин]]г нүүлгэн шилжүүлэх ажиллагаагаа эхэллээ. Палестины удирдагч [[Махмуд Аббас]] үүнийг "түүхэн" үйл явдал болохыг тэмдэглэсэн хэдий ч Израйлийг [[Баруун Эрэг|Баруун Эргээс]] ч мөн адил еврейчүүдийг гаргах ёстой хэмээн мэдэгдэв. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4150028.stm (BBC)], [http://www.canada.com/news/world/story.html?id=d92f6c87-4c9e-439a-85af-d6259776b3ef (Canada.com)] * [[Иракийн хямрал]]: [[Абу Мусаб ал-Заркави]]гийн туслах [[Абу Зубайр]] америкийн цэргийн хүчний [[Мосул]]д явуулсан ажиллагааны үеэр алагджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4152348.stm (BBC)] * [[Индонез]]ийн засгийн газар болон салан тусгаарлагч [[Чөлөөт Ачех Хөдөлгөөн]] (Gam) 30 жилийн турш үргэлжилсэн сөргөлдөөнийг зогсоох энхийн гэрээнд гарын үсэг зурлаа. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4151980.stm (BBC)], [http://english.chosun.com/w21data/html/news/200508/200508160004.html (chosun.com)]. [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага|НҮБ]]-ийн ЕНБД [[Кофи Аннан]] 2 тал болон хэлэлцээрт зуучлагчаар оролцсон [[Финландын ерөнхийлөгч]] асан [[Мартти Ахтисаари]]гийн хүчин чармайлтыг өндрөөр үнэлэв. [http://news.xinhuanet.com/english/2005-08/16/content_3358907.htm (XinHua)] * [[Фил Микелсон]] [[2005 он]]ы [[PGA тэмцээн]]д түрүүлэв. [http://www.pga.com/pgachampionship/2005/ (PGA.com)] Энэтхэг улс тусгаар тогтнолынхоо 58 жилийн ойг тэмдэглэлээ. 2005 оны 8-р сарын 16 2025 6527 2005-08-25T02:21:13Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 16]] (Мягмар) */ * "Рожер ах" гэдэг нэрээр алдаршсан [[Рожер Луй Щутц-Марсау]] үдийн мөргөлийн үеэр сэтгэцийн өвчтэй эмэгтэйн гарт амиа алджээ. Тэрээр [[Тайзе Нийгэмлэг]]ийг [[1940 он]]д үндэслэсэн бөгөөд [[Ромын пап]] [[16-р Бенедикт]] зэрэг улс төр, шашны зүтгэлтнүүд эмгэнэл илэрхийлж мэдэгдэл гаргажээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4158886.stm (BBC)][http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000100&sid=agqW.KubRjdg&refer=germany (Bloomberg)] * [[Оросын Холбооны Улс|Орос]]ын [[сансрын нисэгч]] [[Сергей Крикалев]] 20 гаруй жилийн хугацаанд 748 орчим өдрийг сансарт өнгөрүүлсэн үзүүлэлтээрээ [[Сансрын нислэгийн дээд амжилтууд|сансарт хамгийн олон өдөр өнгөрүүлсэн амжилт]]ын эзнээр тодров. [http://news.yahoo.com/news?tmpl=story&u=/afp/20050816/en_afp/russiausspaceiss_050816194454 (AFP via Yahoo! News)], [http://news.yahoo.com/news?tmpl=story&cid=585&ncid=585&e=1&u=/nm/20050816/sc_nm/space_record_dc_2 (Reuters via Yahoo! News)] * [[Жоржиа мужийн цагаатгалын зөвлөл]] 60 жилийн өмнө цаазаар авахуулсан, тус муж улсын түүхэнд цахилгаан сандалд сууж цаазаар авахуулсан цор ганц эмэгтэй [[Лена Бэйкер]]ийг цагаатгажээ. [http://www.cnn.com/2005/LAW/08/15/maid.pardon.ap/ (CNN)] * Хүний эрхийн төлөө тэмцэгч [[бага Мартин Лютер Кинг]]ийн бэлэвсэн эхнэр [[Коретта Скотт Кинг]] [[тархины цус харвалт]] гэсэн оноштойгоор [[Атланта]] хот дахь [[Пидмонт эмнэлэг]]т хүргэгджээ. [http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/news/archive/2005/08/17/national/a015940D21.DTL (AP)][http://abcnews.go.com/US/wireStory?id=1042669 (ABC news)] * [[Мадонна (жүжигчин, дуучин)|Мадонна]] 47 насныхаа төрсөн өдрийн баяраар морь унаж байгаад унан, хэд хэдэн яс нь хугарсан байна. [http://www.mtv.com/news/articles/1507696/20050816/madonna.jhtml?headlines=true (MTV)] * [[ITN]]-ийн мэдээллийн хөтөлбөрөөрөө [[2005 он]]ы [[7-р сарын 22]]-нд Английн цагдаа нарт буудуулж нас барсан [[Бразил]]ийн иргэн [[Жан Чарльз де Менезес]] билет шалгагч машинаар үсэрч гараагүй, цув өмсөөгүй байсан бөгөөд цагдаагаас зугтаагаагүй, түүнийг буудахаасаа өмнө анхааруулга өгөөгүй болох тухай баримтыг дэлгэв. [http://www.itn.co.uk/news/1677571.html (ITN)] * [[Афганистан]]ы [[Херат]] хотын ойролцоо 2 [[Пума A%C3%A9 загвар|Пума нисдэг тэрэг]] осолдож, дотор нь явсан [[Испани]]йн цэргүүд амь үрэгджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4155916.stm (BBC)] * 160 зорчигч тээвэрлэж явсан [[Колумби]]ийн [[Уэст Кариббеан Эйрвэйс]] компанийн 708-р нислэг [[Венесуэл]]д осолдов. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4156224.stm (BBC)] * [[Япон]]ы [[Хоншүү]] арлын баруун хойд хэсэгт орон нутгийн цагаар өдрийн 11:46 цагт [[Рихтерийн шаталбар]]аар 7.2 баллын хүчтэй газар хөдлөлт болж, 40 хүн гэмтсэн бөгөөд газар хөдлөлтийн улмаас [[цүнами]] ажиглагджээ. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/4155026.stm (BBC)] [http://www.guardian.co.uk/worldlatest/story/0,1280,-5213053,00.html (Guardian)] [http://edition.cnn.com/2005/WORLD/asiapcf/08/15/japan.quake/ (CNN)] [http://today.reuters.co.uk/news/newsArticle.aspx?type=worldNews&storyID=2005-08-16T042810Z_01_ROB611154_RTRUKOC_0_UK-QUAKE-JAPAN.xml (Reuters)] * [[Герман]]ы [[Кельн]] хотод [[Дэлхийн залуучуудын өдрүүд 2005]] эхэллээ. [http://www.sciencedaily.com/upi/?feed=TopNews&article=UPI-1-20050816-08402300-bc-germany-worldyouth.xml (SD)] 2005 оны 8-р сарын 17 2026 6526 2005-08-25T02:20:52Z Zorigt 49 /* [[August 17]] [[2005]] (Wednesday) */ Индонез улс тусгаар тогтносны 60 жилийн ой *[[Бангладеш]]т 300 гаруй дэлбэрэлт болж дор хаяж 2 хүн амь үрэгдэн олон тооны иргэн гэмтэж бэртжээ. [[Исламын хэт даврагч]] [[Жамаат-ул-Мужахидин]] бүлэглэл дэлбэрэлтийн хариуцлагыг хүлээсэн байна. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4158478.stm (BBC)] * [[Иракийн хямрал]]: [[Ирак]]ийн [[нийслэл]] [[Багдад]]ад хэд хэдэн бөмбөгтэй машин дэлбэрч дор хаяж 42 хүн амь үрэгджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4158292.stm (BBC)] * [[Газын зурвас]]аас еврейчүүд сайн дураараа нүүх хугацаа дуусч, үлдсэн хүмүүсийг хүч хэрэглэн нүүлгэн шилжүүлж эхэллээ. [http://www.foxnews.com/story/0,2933,165951,00.html (FOXNews)] * [[Сингапурын ерөнхийлөгчийн сонгууль 2005|Сингапурын ерөнхийлөгчийн сонгууль]] болж одоогийн ерөнхийлөгч [[Селлапан Раманатан]] албан тушаалдаа улиран үлдлээ. Түүний 3 өрсөлдөгчийг [[Сонгуулийн хороо]] янз бүрийн шалтгаанаар хасч, тэрээр өрсөлдөгчгүйгээр сонгогдсон байна. [http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/163595/1/.html (CNA)], [http://in.today.reuters.com/news/newsArticle.aspx?type=worldNews&storyID=2005-08-17T154120Z_01_NOOTR_RTRJONC_0_India-212914-1.xml (Reuters)] * [[Rbot.cbq|Зотоб]] хэмээх шинэ төрлийн [[компьютерийн вирус]] дэлхий даяар хурдацтай тархаж байна. Энэ вирус нь [[Windows 2000]] болон [[Windows XP]]ийн хуучин хувилбаруудад халдварладаг бөгөөд компьютерийг унтрааж, асаах зэргээр хор уршиг учруулдаг ажээ. Энэ вируст [[CNN]], [[American Broadcasting Company|ABC]], [[Катерпиллар]], [[Нью Йорк Таймс]] болон [[Капитол Хилл]]ийн сүлжээнүүд өртсөн байна. [http://edition.cnn.com/2005/TECH/internet/08/16/computer.worm/index.html (CNN)]. 2005 оны 8-р сарын 18 2027 6525 2005-08-25T02:20:27Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 18]] (Пүрэв) */ * [[Ал Кайда]]гийн [[Саудын Араб]] дахь салбарын толгойлогч гэгддэг [[Салех Мохаммед ал-Аоофи]] цагдаа нарт буудуулан алагджээ. [http://www.cbsnews.com/stories/2005/08/18/terror/main784447.shtml (CBS) ] [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4162084.stm (BBC) ] *[[Ромын пап]] [[16-р Бенедикт]] папаар сонгогдсоноосоо хойших анхны гадаад айлчлалаа өөрийн төрөлх орон [[Герман]]д хийж, [[Дэлхийн Залуучуудын өдрүүд 2005]]-д оролцож байна. Тэрээр Германы удирдагчид болон сүсэгтнүүдэд хандаж [[Кёльн]]ийн сүмийн гадаа хэд хэдэн айлтгал үйлдсэн байна. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/in_pictures/4163022.stm BBC Pictures]; [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4161706.stm BBC News]; [http://www.msnbc.msn.com/id/8974211/ MSNBC]. *[[Иракийн хямрал]]: ** [[Ирак]]ийн хойд хэсгийн хот [[Самарра]]д дэлбэрэлт болж 4 америк цэрэг амь үрэгдэв. [http://www.politinfo.com/articles/article_2005_08_18_1506.html (Polit Info)], [http://news.xinhuanet.com/english/2005-08/18/content_3372646.htm (Xinhua)] **[[Ирак]]ийн нийслэл [[Багдад]]ын [[Амирия]] дүүрэгт америкийн цэргүүд [[алан хядагч]] хэмээн сэжиглэн 3 иргэнийг алсанд хилэгнэсэн иргэд үймээн дэгдээв. Амь үрэгдсэн иргэдийн дунд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүн байжээ. [http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/GEO861510.htm (Reuters)] 2005 оны 8-р сарын 19 2028 6524 2005-08-25T02:20:05Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 19]] (Баасан) */ * [[Ромын пап]] [[16-р Бенедикт]] [[Дэлхийн Залуучуудын өдрүүд 2005]]-д [[еврейн цуглаан]]д оролцож, жүүд, христийн шашинтнуудын харилцааны тухай ярилцсан байна. Мөн тэрээр [[Протестантизм|протестант]] болон [[Үнэн алдартны шашин|үнэн алдартны шашинтнууд]]тай ярилцсан аж. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4167350.stm BBC News] * [[Иракийн хямрал]]: ** Удахгүй болох сонгуульд саналаа өгөхийг иргэдэд ухуулах ажил хийж байсан [[Ирак]]ийн [[Суннит]] [[Араб]]ын [[улс төрийн нам]]уудын 3 гишүүн [[Мосул]]д хулгайлагдаж, алагджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4167304.stm (BBC)] ** [[Тикрит]]эд дэлбэрэлт болж, 2 ирак хүн амь үрэгдэв. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4167304.stm (BBC)] * [[Бурунди]]йн олонхи болох [[Хуту]] омгийн босогчдын толгойлогч асан, [[Ардчилсан хүчин, ардчилалыг хамгаалах Үндэсний Зөвлөл]]ийн нэр дэвшигч [[Дьер Нкурунзиза]]г [[Бурундийн сонгууль 2005|сонгууль]]д өрсөлдөгчгүйгээр ялсныг [[Бурундийн парламент]] хүлээн зөвшөөрөв. Тэрээр энэ сарын 27-нд [[Бурундийн төрийн тэргүүн|ерөнхийлөгч]]ийн үүрэгт ажилдаа албан ёсоор орох бөгөөд [[1993 он]]д эхэлсэн [[Бурундийн иргэний дайн|иргэний дайн]]аас хойш ардчилсан аргаар сонгогдсон анхны ерөнхийлөгч боллоо. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4162504.stm (BBC)], [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4165094.stm (BBC)] * [[Пеннсильвани]]йн цагдаагийн газар эрэн сурвалжлагдаж байсан бүсгүй [[ЛаТойя Фигуэроа]]гийн цогцсыг олж, энэ хэрэгт холбогдуулан түүний хуучин найз залуу Стефен Поачсийг баривчилжээ.([http://www.cnn.com/2005/US/08/20/Philadelphia.missing.ap/index.html CNN]) * [[Пакистан]]ы [[Пакистаны дээд шүүх|дээд шүүх]] тус улсад гарсан 5 дэлбэрэлтэд буруутай хэмээн үзэж [[Манжит Сингх]]т [[бүх насаар нь хорих ял]] оноолоо. Тэрээр [[1990 он]]ы 8-р сарын 27-нд Энэтхэг-Пакистаны хил дээр хүчний байгууллагынханд баривчлагдсан юм. [http://www.indianexpress.com/full_story.php?content_id=76630 (Indian Express)] [http://www.hindustantimes.com/news/181_1908053,0005.htm (Hindustan Times)] * Сүүлийн хэдэн сар хурцдаад байсан [[Энэтхэг]]-[[Бангладеш]]ийн зөрчил дээд цэгтээ хүрч, Бангладешийн тал Энэтхэгийн [[Баруун Бенгал]] дахь хилийн цэргийн ангиуд руу гал нээжээ. Буун дуу 500 орчим удаа гарсан боловч хүний амь нас хохироогүй байна. [http://www.ptinews.com/pti%5Cptisite.nsf/0/0B92E0DDD5E8D642652570620034B426?OpenDocument (Press Trust of India)] [http://sify.com/news/fullstory.php?id=13921080 (Sify)] 2005 оны 8-р сарын 20 2029 6523 2005-08-25T02:19:48Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 20]] (Бямба) */ * [[Альберт Эйнштейн]]ий "Монатрум идеал хийн квантын онол" ([[Боус-Эйнштейний конденсаци]]) гэсэн нэртэй, [[1924 он]]ы 12-р сард бичигдсэн бүтээлийн гар бичмэлийн эх ноорог [[Лейден Их Сургууль|Лейден их сургуулийн]] [[Лоренцийн онолын физикийн институт]]ын архиваас олдов. [http://news.yahoo.com/s/ap/20050821/ap_on_sc/einstein_manuscript (AP via Yahoo! News)] 16 хуудас гар бичмэлийн зураг болон оюутнууд яаж олсон тухай дэлгэрэнгүйг тус институтын цахим хуудсаас үзнэ үү. [http://www.lorentz.leidenuniv.nl/history/Einstein_archive/ (Leiden University)] 2005 оны 8-р сарын 21 2030 6521 2005-08-25T02:14:46Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 21]] (Ням) */ * [[Герман]]ы [[Кёльн]]д болж буй [[Дэлхийн залуучуудын өдрүүд 2005|Дэлхийн залуучуудын өдрүүд]]ийн үеэр 800,000 гаруй хүн [[Ромын пап]] [[16-р Бенедикт]]тэй хамт мөргөл үйлдэв. [http://edition.cnn.com/2005/WORLD/europe/08/21/pope.germany.ap/ (CNN)] [[Дэлхийн залуучуудын өдрүүд 2008|Дараагийн дэлхийн залуучуудын өдрүүд]] [[Австрали]]йн [[Сидней]]д [[2008 он]]д зохиогдохоор болжээ. [http://www.kath.net/detail.php?id=11299 (kath.net)] [http://www.BlueAirNews.com BlueAirNews News] 2005 оны 8-р сарын 22 2031 6520 2005-08-25T02:14:22Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 22]] (Даваа) */ * [[Ливан]]ий нийслэл [[Бейрут]]ад томоохон хэмжээний дэлбэрэлт болж олон арван хүн шархдав. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4175120.stm (BBC)] [http://www.cnn.com/2005/WORLD/meast/08/22/beirut.blast/index.html (CNN)] * [[Израйлийн ерөнхий сайд]] [[Ариел Шарон]] [[Баруун Эрэг]] дэх [[Еврейн суурин]]г өргөжүүлэх болно хэмээн мэдэгдэв. [http://en.wikinews.org/wiki/Last_Gaza_settlement_cleared%2C_West_Bank_towns_prepare_to_resist (WikiNews)] * Мэргэжлийн [[теннис]]чдийн чансаа шинэчлэгдэн гарч, [[Мария Шарапова]] Оросын эмэгтэйчүүдээс анх удаа дэлхийн 1 дугаарын теннисчин болов. Америкийн [[Линдсэй Давенпорт]] гэмтлийн улмаас өөрийн байр сууриа Шараповад алдсан байна. [http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/tennis/4147644.stm (BBC)] [http://sports.yahoo.com/ten/news?slug=reu-sharapovadc (Yahoo! News)] 2005 оны 8-р сарын 23 2032 6519 2005-08-25T02:13:58Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 23]] (Мягмар) */ * [[TANS Перу]] компанийн 204-р чиглэлд үйлчилж байсан [[Бойнг 737]]-200, онгоц [[Перу]]гийн [[Пукаллпа]]гийн ойролцоо [[Онгоцны ослууд|осолдож]], дор хаяж 41 зорчигч амь үрэгджээ. Онгоцонд 100 зорчигч явсан байна. Энэ нь энэ сард дэлхий дээр болсон онгоцны 5 дахь томоохон осол болж байна. [http://today.reuters.com/news/newsArticle.aspx?type=worldNews&storyID=2005-08-24T000712Z_01_MCC383700_RTRIDST_0_INTERNATIONAL-PERU-DC.XML (Reuters)], [http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4178868.stm (BBC)], [http://edition.cnn.com/2005/WORLD/americas/08/24/peru.crash/index.html (CNN)]. * [[НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга]] [[Кофи Аннан]] өлсгөлөнд нэрвэгдээд буй [[Баруун Африк]]ийн [[Нигер]] улсын [[Зиндер]] хотод айлчлав. [http://www.guardian.co.uk/worldlatest/story/0,1280,-5228314,00.html (Guardian)], [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4176700.stm (BBC)], [http://www.cnn.com/2005/WORLD/africa/08/23/niger.annan.ap/ (CNN)], [http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/L23703768.htm (Reuters)] * [[Израйль]] улс төлөвлөгөө ёсоор [[Газын зурвас]] дахь бүх [[Еврейн суурин]] болон [[Баруун Эрэг]] дэх 4 сууринг нүүлгэн шилжүүлж дууслаа. [http://olympics.reuters.com/news/newsArticle.aspx?type=topNews&storyID=2005-08-23T153244Z_01_MOL349068_RTRIDST_0_NEWS-MIDEAST-DC.XML (Reuters)], [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4177364.stm (BBC)], [http://www.haaretz.com/hasen/spages/616333.html (Haaretz)] 2005 оны 8-р сарын 24 2033 6518 2005-08-25T02:13:31Z Zorigt 49 /* [[2005 он]]ы [[8-р сарын 24]] (Лхагва) */ * [[Иракийн хямрал]]: [[Багдад]]ад цагдаагийн газрыг онилсон халдлагууд гарсаар байна. Өнөөдөр гарсан халдлагуудад дор хаяж 17 хүн амиа алджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4180672.stm (BBC)] * [[Ойрх Дорнодын хямрал]]: [[Баруун Эрэг]] дэх [[Тулкарм]]ын Палестины [[дүрвэгчдийн хуаран]]г [[Израйль|Израйлийн]] тал бөмбөгдөх үеэр [[Исламын Жихад]] бүлэглэлийн удирдагч [[Рибхи Амира]] нарын 4 гишүүн суманд өртөн нас баржээ. Тэд [[2-р сар]]д [[Тель Авив]]ын шөнийн клубт гарсан дэлбэрэлт, мөн [[7-р сар]]д [[Нетанья]]гийн худалдааны төвд болсон дэлбэрэлтийг зохион байгуулсан хэргээр эрэн сурвалжлагдаж байсан юм. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4182410.stm (BBC)] [http://today.reuters.com/news/newsArticle.aspx?type=worldNews&storyID=2005-08-24T215656Z_01_HO477961_RTRIDST_0_INTERNATIONAL-MIDEAST-KILLINGS-DC.XML (Reuters)] [http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3132894,00.html (YNETnews)] * [[Швейцар]], [[Австри]] болон [[Герман]]ы нутгууд [[үер]]т нэрвэгдэж хэдэн мянган хүн орох оронгүй болов. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4179592.stm (BBC)] * [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]]ын төмөр замчид [[далайн түвшнээс дээш]] 5,072 [[метр|м]] өндөр [[Танггула даваа]]нд төмөр зам тавьжээ. Энэ нь өмнө нь дэлхийн хамгийн өндөрт байрлах төмөр замд тооцогддог байсан [[Перу]]гийн төмөр замаас даруй 255 м-ээр өндөрт оршдог аж. Мөн энэхүү [[Цинхайн төмөр зам|Цинхай-Төвдийн төмөр зам]]ын 5,068 м өндөрт байрлах [[Лхас]] өртөө нь мөн дэлхийн хамгийн өндөрт байрлах [[Төмөр замын өртөө|өртөө]] болж байна. Энэ зам [[2005 он]]ы сүүлчээр ашиглалтад орох төлөвлөгөөтэй байгаа юм байна. [http://news.xinhuanet.com/english/2005-08/24/content_3397297.htm (Xinhua)] * [[Хараа]] голын ус бохирдсоноос [[Дархан-Уул]] аймагт халдварт [[балнад]] өвчин дэгдээд байна. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2451 (Өнөөдөр)] 2005 оны 8-р сарын 25 2034 6556 2005-08-26T09:05:47Z Zorigt 49 *[[Хөлбөмбөг]]: [[УЕФА Аваргуудын Лиг]]: 2005-2006 оны улирлын хэсгийн тоглолтын оноолт тодров. [http://www.uefa.com/Competitions/UCL/index.html (UEFA.com)] * [[Синайн хойг]]ийн хойд хэсэгт 2 удаа болсон дэлбэрэлтийн улмаас [[Египет]]ийн цагдаагийн 2 ажилтан амиа алджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4183942.stm (BBC)] * [[Европ]]т болж байгаа үерийн улмаас дор хаяж 42 хүн амь үрэгдээд байна. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4182758.stm (BBC)] * [[Иракийн хямрал]]: [[Ирак]]ийн [[Кут]] хотын орчмын голоос 36 эрэгтэй хүний цогцос олдсон байна. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4184300.stm (BBC)] * [[Улсын Их Хурал|Улсын Их Хурлын]] 65-р тойргийн [[Сонгууль 2005|нөхөн сонгууль]]д нэр дэвшсэн 6 хүний 3 нь [[Лас Вегас төв]]д халз мэтгэлцэв. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2478 Өнөөдөр] Category:User de 2036 11669 2007-01-21T04:24:35Z Escarbot 159 robot Adding: fa, fur, ta, ug [[Category:Babel]] [[af:Kategorie:Gebruiker de]] [[als:Kategorie:User de]] [[am:Category:User de]] [[ar:تصنيف:مستخدمون de]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Alemán]] [[az:Kateqoriya:User de]] [[be:Катэгорыя:User de]] [[br:Rummad:Implijer de]] [[bs:Kategorija:User de]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Deutsch]] [[co:Category:User de]] [[cs:Kategorie:User de]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik de]] [[cv:Категори:User de]] [[cy:Categori:User de]] [[da:Kategori:Brugere de]] [[de:Kategorie:User de]] [[el:Κατηγορία:Χρήστης de]] [[en:Category:User de]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto de]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Alemán]] [[eu:Kategoria:Alemana (erabiltzaileak)]] [[fa:رده:User de]] [[fi:Luokka:User de]] [[fr:Catégorie:Utilisateur de]] [[fur:Categorie:Utent de]] [[fy:Kategory:Meidogger/Taal de]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir de]] [[gl:Category:Usuario de]] [[gn:Categoría:User de]] [[got:Category:Niutands de]] [[he:קטגוריה:User de]] [[hsb:Kategorija:User de]] [[hu:Kategória:User de]] [[ia:Categoria:Usator de]] [[id:Kategori:User de]] [[io:Category:User de]] [[is:Flokkur:Notandi de]] [[it:Categoria:Utenti de]] [[ja:Category:User de]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი de]] [[ko:분류:사용자 de]] [[lad:Category:User de]] [[lb:Category:User de]] [[li:Categorie:Gebroeker de]] [[lt:Kategorija:User de]] [[lv:Kategorija:User de]] [[mi:Category:User de]] [[na:Category:User de]] [[nah:Categoría:Usuarios ic tlahtōlli de]] [[nds:Kategorie:User de]] [[nl:Categorie:Gebruiker de]] [[no:Kategori:Bruker de]] [[oc:Categoria:Utilizaire de]] [[pdc:Category:Benutzer de]] [[pl:Kategoria:User de]] [[pt:Categoria:Usuário de]] [[qu:Categoría:Ruwaq:de]] [[ro:Categorie:Utilizator de]] [[ru:Категория:User de]] [[scn:Category:User de]] [[simple:Category:User de]] [[sk:Kategória:User de]] [[sl:Kategorija:Uporabnik de]] [[sq:Category:User de]] [[sr:Категорија:Корисник de]] [[su:Kategori:User de]] [[sv:Kategori:Användare de]] [[ta:பகுப்பு:User de]] [[th:หมวดหมู่:User de]] [[tr:Kategori:User de]] [[ug:Category:User de]] [[uk:Категорія:User de]] [[uz:Category:User de]] [[vi:Thể loại:User de]] [[wa:Categoreye:Uzeus de]] [[yi:קאַטעגאָריע:באַניצער de]] [[zh:Category:De 使用者]] [[zh-yue:Category:User de]] Category:User de-1 2037 6473 2005-08-24T18:23:24Z Hégésippe Cormier 53 [[Category:User de]] [[Category:User de]] Template:User de-1 2038 7145 2005-12-22T22:36:22Z Latebird 80 <includeonly> <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''de-1'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Dieser Benutzer hat '''[[:Category:User de-1|grundlegende]] [[:Category:User de|Deutschkenntnisse]]'''. <includeonly> [[Category:User de|{{PAGENAME}}]] [[Category:User de-1|{{PAGENAME}}]] </includeonly> </td> </tr></table></div> Category:User fr 2039 11700 2007-01-21T10:45:28Z Escarbot 159 robot Adding: [[fur:Categorie:Utent fr]], [[ta:பகுப்பு:User fr]] [[Category:Babel]] [[af:Kategorie:User fr]] [[als:Kategorie:User fr]] [[am:Category:User fr]] [[ang:Category:User fr]] [[ar:تصنيف:مستخدمون fr]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Francés]] [[az:Kateqoriya:User fr]] [[be:Катэгорыя:Вікіпэдыйцы, якія ведаюць мову fr]] [[bm:Catégorie:User fr]] [[bs:Kategorija:User fr]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Français]] [[chr:Category:User fr]] [[co:Category:User fr]] [[cs:Kategorie:User fr]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik fr]] [[cy:Categori:User fr]] [[da:Kategori:Brugere fr]] [[de:Kategorie:User fr]] [[el:Κατηγορία:User fr]] [[en:Category:User fr]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fr]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Francés]] [[et:Kategooria:User fr]] [[eu:Kategoria:Frantsesa (erabiltzaileak)]] [[fa:رده:User fr]] [[fi:Luokka:User fr]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fr]] [[fur:Categorie:Utent fr]] [[fy:Kategory:Meidogger/Taal fr]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir fr]] [[gl:Category:Usuario fr]] [[gn:Categoría:User fr]] [[he:קטגוריה:User fr]] [[hsb:Kategorija:User fr]] [[ht:Category:User fr]] [[hu:Kategória:User fr]] [[hy:Category:User fr]] [[ia:Categoria:Usator fr]] [[id:Kategori:User fr]] [[io:Category:User fr]] [[it:Categoria:Utenti fr]] [[ja:Category:User fr]] [[jv:Kategori:User fr]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი fr]] [[kk:Санат:User fr]] [[ko:분류:사용자 fr]] [[ku:Kategorî:User fr]] [[kw:Category:User fr]] [[la:Categoria:Usor fr]] [[lad:Category:User fr]] [[lb:Category:User fr]] [[li:Categorie:Gebroeker fr]] [[ln:Category:User fr]] [[lt:Kategorija:User fr]] [[lv:Kategorija:User fr]] [[mg:Category:User fr]] [[mi:Category:User fr]] [[mt:Category:User fr]] [[na:Category:User fr]] [[nah:Categoría:Usuarios ic tlahtōlli fr]] [[nap:Categoria:Utenti fr]] [[nds:Kategorie:User fr]] [[nl:Categorie:Gebruiker fr]] [[no:Kategori:Bruker fr]] [[oc:Categoria:Utilizaire fr]] [[pdc:Category:Benutzer fr]] [[pl:Kategoria:User fr]] [[pt:Categoria:Usuário fr]] [[qu:Categoría:Ruwaq:fr]] [[ru:Категория:User fr]] [[scn:Category:User fr]] [[sco:Category:User fr]] [[sh:Category:User fr]] [[simple:Category:User fr]] [[sk:Kategória:User fr]] [[sl:Kategorija:Uporabnik fr]] [[sm:Category:User fr]] [[sq:Category:User fr]] [[sr:Категорија:Корисник fr]] [[su:Kategori:User fr]] [[sv:Kategori:Användare fr]] [[sw:Category:User fr]] [[ta:பகுப்பு:User fr]] [[th:หมวดหมู่:User fr]] [[tl:Category:User fr]] [[tr:Kategori:User fr]] [[uk:Категорія:User fr]] [[ur:زمرہ:User fr]] [[uz:Category:User fr]] [[vi:Thể loại:User fr]] [[wa:Categoreye:Uzeus fr]] [[zh:Category:Fr 使用者]] [[zh-min-nan:Category:User fr]] [[zh-yue:Category:User fr]] Category:User fr-N 2040 11664 2007-01-21T03:58:46Z Escarbot 159 robot Adding: [[fur:Categorie:Utent fr-N]] [[Category:User fr]] [[af:Kategorie:User fr-N]] [[als:Kategorie:User fr-M]] [[am:Category:User fr-N]] [[az:Kateqoriya:User fr-A]] [[be:Катэгорыя:Вікіпэдыйцы, якія ведаюць мову fr-N]] [[bs:Kategorija:User fr-N]] [[co:Category:User fr-N]] [[cs:Kategorie:User fr-N]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik fr-M]] [[cv:Категори:User fr-N]] [[cy:Categori:User fr-N]] [[da:Kategori:Brugere fr-N]] [[de:Kategorie:User fr-M]] [[en:Category:User fr-N]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fr-D]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Francés nativo]] [[et:Kategooria:User fr-N]] [[eu:Kategoria:Frantsesa ama hizkuntza]] [[fa:رده:User fr-N]] [[fi:Luokka:User fr-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fr-M]] [[fur:Categorie:Utent fr-N]] [[fy:Kategory:Meidogger/Taal fr-M]] [[gl:Category:Usuario fr-N]] [[he:קטגוריה:User fr-N]] [[ht:Category:User fr-N]] [[hu:Kategória:User fr-N]] [[hy:Category:User fr-N]] [[ia:Categoria:Usator fr-N]] [[id:Kategori:User fr-N]] [[io:Category:User fr-N]] [[it:Categoria:Utenti fr-M]] [[ja:Category:User fr-N]] [[jv:Kategori:User fr-N]] [[kk:Санат:User fr-N]] [[ko:분류:사용자 fr-M]] [[ku:Kategorî:User fr-N]] [[la:Categoria:Usor fr-N]] [[lad:Category:User fr-N]] [[li:Categorie:Gebroeker fr-M]] [[lt:Kategorija:User fr-N]] [[lv:Kategorija:User fr-N]] [[mg:Category:User fr-N]] [[mi:Category:User fr-N]] [[mt:Category:User fr-N]] [[na:Category:User fr-N]] [[nah:Categoría:Usuarios ic tlahtōlli fr-N]] [[nl:Categorie:Gebruiker fr-M]] [[no:Kategori:Bruker fr-N]] [[oc:Categoria:Utilizaire fr-M]] [[pl:Kategoria:User fr-N]] [[pt:Categoria:Usuário fr-M]] [[ru:Категория:User fr-N]] [[scn:Category:User fr-N]] [[sco:Category:User fr-N]] [[sh:Category:User fr-N]] [[simple:Category:User fr-N]] [[sk:Kategória:User fr-N]] [[sl:Kategorija:Uporabnik fr-N]] [[sm:Category:User fr-N]] [[sq:Category:User fr-N]] [[su:Kategori:User fr-N]] [[sw:Category:User fr-N]] [[th:หมวดหมู่:User fr-N]] [[tl:Category:User fr-N]] [[uk:Категорія:User fr-N]] [[ur:زمرہ:User fr-N]] [[uz:Category:User fr-N]] [[vi:Thể loại:User fr-N]] [[wa:Categoreye:Uzeus fr-N]] [[zh-yue:Category:User fr-N]] Template:User fr 2041 7141 2005-12-22T16:08:44Z Latebird 80 <includeonly> <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" | style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt" | '''fr''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Cette personne a pour '''[[:Category:User fr-N|langue maternelle]]''' le '''[[:Category:User fr|français]]'''. <includeonly> [[Category:User fr|{{PAGENAME}}]] [[Category:User fr-N|{{PAGENAME}}]] </includeonly> |} </div> 8-р сарын 24 2045 6481 2005-08-24T21:13:22Z Zorigt 49 '''8-р сарын 24''' бол [[Грегорийн тоолол|Грегорийн тооллын]] жилийн 236 дахь өдөр (өндөр жил бол 237 дахь өдөр) юм. {{AugustCalendar}} ==Энэ өдөр болсон түүхэн үйл явдлууд== * [[МЭӨ 49 он]] - [[Нумид]]ын хаан Жуба болон Атти Варусаар толгойлуулсан [[нумидууд]] [[Баград голын 2 дахь тулалдаан]]д [[Юлий Цезарь|Юлий Цезарийн]] жанжин Гай Куриог бут цохив. Энэ тулалдаанд Курио алагджээ. * МЭ [[79 он]] - [[Везувын галт уул]] оргилов. [[Помпей|Помпей хот]], [[Херкуланеум]], [[Стаби]] хотууд үнсэнд дарагдаж сөнөжээ. * [[410 он]] - [[1-р Аларик|Аларик]]ийн удирдсан [[Визготууд]] [[Ром]]ыг 3 өдөр эзлэв. * [[1215 он]] - [[Ромын пап]] [[3-р Инносент]] [[Магна Карта]]г хүчингүй болгосныг тунхаглав. * [[1349 он]] - [[Майнц]]ад гарсан [[уушигны тахал]]д буруутган 6,000 жүүдийг цаазалжээ. * [[1391 он]] - [[Дальма де Мальорка]]д жүүдүүдийг аймаглан устгав. * [[1456 он]] - [[Гутенбергийн Библи]] хэвлэгджээ. * [[1511 он]] - [[Португал]]ийн эзэн хаан [[Альфонсо де Албикерк]] [[Малаккийн султанат]]ыг байлдан дагуулав. * [[1572 он]] - [[Saint Bartholomews Day Massacre|Saint Bartholomew's Day Massacre]]: On the orders of king [[Charles IX of France]], a massacre of [[Huguenot]]s (French [[Protestant]]s) begins. * [[1608 он]] - Английн анхны албан ёсны төлөөлөгчид [[Энэтхэг]]ийн [[Сурат]]ад хөл тавьжээ. * [[1662 он]] - [[Act of Uniformity]] requires [[England]] to accept the [[Book of Common Prayer]]. * [[1682 он]] - [[Уильям Пенн]] өдгөөгийн [[Делавер]] муж улсын нутгийг эзэмших болж, өөрийн эзэмшил байсан [[Пеннсильвани]]даа нэгтгэв. * [[1690 он]] - [[Энэтхэг]]ийн [[Калькутта]] хот бий болсон. * [[1814 он]] - Британийн арми [[Вашингтон хот]]од халдан [[Цагаан ордон]]г шатаав. * [[1821 он]] - The [[Treaty of Córdoba]] was signed in [[Córdoba, Veracruz|Córdoba]], now in [[Veracruz (state)|Veracruz]], [[Mexico]], concluding the [[Mexican War of Independence]] from [[Spain]]. * [[1831 он]] - [[Charles Darwin]] is asked to travel on [[HMS Beagle]]. * [[1847 он]] - [[Charlotte Brontë]] finishes ''Jane Eyre''. * [[1853 он]] - [[Potato chips]] first prepared. * [[1857 он]] - Beginning of the [[Panic of 1857]], one of the most severe economic crises in US history. * [[1858 он]] - In [[Richmond, Virginia]], 90 blacks are arrested for learning. * [[1891 он]] - [[Thomas Edison]] patents the motion picture camera. * [[1909 он]] - Workers start pouring concrete for the [[Panama Canal]]. * [[1912 он]] - [[Аляска]] [[Америкийн Нэгдсэн Улс]]ын бүрэлдэхүүнд оржээ. * [[1914 он]] - German troops capture [[Namur (city)|Namur]]. * [[1929 он]] - [[Турк]] [[Иран|Перс]] улсууд найрамдлын гэрээ байгуулав. * [[1931 он]] - [[Франц]] [[Зөвлөлт Холбоот Улс]]ууд харилцан үл довтлох тухай гэрээнд гарын үсэг зурав. * [[1931 он]] - Resignation of the [[United Kingdom]]'s [[Second Labour Government]]. Formation of the [[UK National Government]]. * [[1932 он]] - [[Amelia Earhart]] is the first woman to fly across the [[United States]] non-stop (from [[Los Angeles, California|Los Angeles]] to [[Newark, New Jersey]]). * [[1936 он]] - The [[Australian Antarctic Territory]] is created. * [[1942 он]] - [[World War II]]: The [[Battle of the East Solomon Islands]]. [[Japan]]ese [[aircraft carrier]] ''[[Ryuho]]'' is sunk. * [[1944 он]] - World War II: French and Allied troops start the attack on [[Paris]]. * [[1949 он]] - The treaty creating [[NATO]] goes into effect. * [[1950 он]] - [[Edith Sampson]] is the first black U.S. delegate to the [[UN]]. * [[1954 он]] - [[Коммунистуудыг хянах тухай хууль]] хүчинтэй болж, [[Америкийн Коммунист Нам]] хориглогдов. * [[1954 он]] - [[Getúlio Dornelles Vargas]], president of Brazil, commit suicide and is succeeded by [[João Café Filho]]. * [[1960 он]] - [[Антарктид]] дахь [[Восток, Антарктид|Восток]] станцын орчимд дэлхийн хамгийн хүйтэн &minus;88°C (&minus;127°F) гэсэн үзүүлэлт бүртгэгдэв. * [[1963 он]] - The 200 metre freestyle is swum in less than 2 minutes for the first time ([[Don Schollander]] in 1:58). * [[1968 он]] - [[Франц]] улс анхны [[устөрөгчийн бөмбөг]]өө амжилттай туршиж, дэлхийн 5 дахь цөмийн зэвсэгтэй гүрэн болов. * [[1979 он]] - In [[Central Park]], [[New York]] a concert is given by cars. * [[1981 он]] - [[Mark David Chapman]] is sentenced to 20 years to life in prison for murdering [[John Lennon]]. * [[1989 он]] - [[Colombia]]n drug barons declare "total war" on the Colombian government. * 1989 он - [[Cincinnati Reds]] manager [[Pete Rose]] is banned from [[baseball]] for gambling by Commissioner [[A. Bartlett Giamatti]] * 1989 он - [[Вояжер 2]] [[Далайн ван]] гаригийг өнгөрөв. * [[1990 он]] - A judge rules that [[Judas Priest]] are not responsible for the deaths of two youths who committed [[suicide]] after listening to the band's music. * 1990 он - [[Sinéad O'Connor]] refuses to perform at the Garden State Arts Plaza in [[Holmdel, New Jersey]] if "[[The Star-Spangled Banner]]" is played before her show, as is customary. * [[1991 он]] - [[Михайл Горбачев]] [[Зөвлөлт Холбоот Улсын Коммунист Нам]]ын даргын албан тушаалаасаа огцров. * 1991 он - [[Украйн]] улс [[Зөвлөлт Холбоот Улс]]ын бүрэлдэхүүнээс гарч тусгаар тогтнолоо зарлав. * [[1992 он]] - Diplomatic relations are established between the [[People's Republic of China]] and [[South Korea]]. * 1992 он - [[Hurricane Andrew]] hits South [[Florida]] * [[1994 он]] - Initial accord between [[Israel]] and the [[PLO]] about partial self-rule of the [[Palestinian]]s on the [[West Bank]]. * [[1995 он]] - [[Windows 95]] үйлдлийн систем хэрэглээнд гарав. * [[1998 он]] - The [[Netherlands]] is selected as the site for the trial of the two [[Libya]]n suspects of the 1988 PanAm bombing. * [[2001 он]] - [[Air Transat Flight 236]] runs out of fuel over the Atlantic Ocean (en route to Lisbon from New York) and makes an emergency landing in the Azores. * [[2003 он]] - [[United States|US]] [[Spacecraft]] [[Voyager 2]] was 71 [[astronomical unit]]s distant from [[Earth]] and is escaping the [[solar system]] at a speed of about 3.3 AU per year (ca. 15 km/s). It will be approximately 40,000 years before Voyager 2 approaches another planetary system. * [[2004 он]] - Two airliners in [[Russia]], carrying a total of 89 passengers, crash within minutes of each other after flying out of [[Domodedovo International Airport]], near [[Moscow]], leaving no survivors. Authorities suspect suicide attacks by rebels from the breakaway republic of [[Chechnya]] to be the cause of the crashes. * [[2005 он]] - Перугийн агаарын тээврийн TANS компанийн 204-р нислэг Пукаллпад осолдож, 60 гаруй хүн амь үрэгдэв. * [[2005 он]] - [[Википедиа]]гийн бүртгэлтэй хэрэглэгчийн тоо 400,000 хүрэв. ==Энэ өдөр төрөгсөд== Хаалтанд нас барсан огноог оруулав. Эзэн хаадын хувьд төр барьсан хугацааг оруулсан болно. * [[1113 он]] - [[Geoffrey of Anjou|Geoffrey Plantagenet]], Count of [[Anjou]], father of [[Henry II of England]] * [[1198 он]] - [[Alexander II of Scotland]] ([[1249 он]]) * [[1358 он]] - King [[John I of Castile]] ([[1390 он]]) * [[1393 он]] - [[Arthur III, Duke of Brittany|Arthur III, the Justicier]], [[Duke of Brittany]] ([[1458 он]]) * [[1591 он]] - [[Robert Herrick (poet)|Robert Herrick]], Английн яруу найрагч (d. [[1674 он]]) * [[1635 он]] - [[Peder Griffenfeld]], Данийн төрийн зүтгэлтэн ([[1699 он]]) * [[1669 он]] - [[Alessandro Marcello]], Италийн хөгжмийн зохиолч ([[1747 он]]) * [[1759 он]] - [[William Wilberforce]], [[Боолчлол]]ын эсрэг хөдөлгөөний зүтгэлтэн ([[1833 он]]) * [[1772 он]] - King [[William I of the Netherlands]] (1814-1840) * [[1787 он]] - [[James Weddell]], Antarctica explorer ([[1834]] он) * [[1817 он]] - [[Алексей Константинович Толстой]], зохиолч, яруу найрагч, жүжгийн зохиолч ([[1875 он]]) * [[1837 он]] - [[Théodore Dubois]], composer and teacher ([[1924 он]]) * [[1852 он]] - [[Deacon White]], major league [[baseball]] player ([[1919 он]]) * [[1863 он]] - [[Dragutin Lerman]], [[Croat]] explorer of Africa ([[1918 он]]) * [[1865 он]] - King [[Ferdinand I of Romania]] ([[1927 он]]) * [[1872 он]] - [[Max Beerbohm]], theater critic ([[1956 он]]) * [[1880 он]] - [[Joshua Lionel Cowen]], inventor of the toy electric train ([[1965 он]]) * [[1884 он]] - [[Earl Derr Biggers]], author ([[1933 он]]) * [[1887 он]] - [[Harry Hooper]], [[Baseball Hall of Fame]]r ([[1974 он]]) * [[1890 он]] - [[Duke Kahanamoku]], swimmer, surfer ([[1968 он]]) * [[1890 он]] - [[Jean Rhys]], [[Dominica|Dominican]] writer ([[1979 он]]) * [[1898 он]] - [[Malcolm Cowley]], literary critic, writer, editor ([[1989 он]]) * [[1899 он]] - [[Jorge Luis Borges]], [[Argentina|Argentine]] writer ([[1986 он]]) * [[1901 он]] - [[Preston Foster]], actor ([[1970 он]]) * [[1904 он]] - [[Alice White]], American film actress ([[1983 он]]) * [[1912 он]] - [[Durward Kirby]], TV funnyman ([[2000 он]]) * [[1915 он]] - [[James Tiptree, Jr.]], writer ([[1987 он]]) * [[1916 он]] - [[Hal Smith (actor)|Hal Smith]], American actor and voice artist ([[1994 он]]) * [[1922 он]] - [[Howard Zinn]], American leftist historian and activist * 1922 он - [[René Lévesque]], journalist, 23rd [[Premier of Quebec]], [[Quebec Sovereignty]] movement leader ([[1987 он]]) * [[1923 он]] - [[Arthur Jensen]], educational psychologist * [[1929 он]] - [[Яссир Арафат]], [[Палестин]]ий удирдагч ([[2004 он]]) * [[1934 он]] - [[Кенни Бэйкер]], жүжигчин * [[1936 он]] - [[A. S. Byatt]], зохиолч * [[1938 он]] - [[David Freiberg]], American musician, bassist with [[Quicksilver Messenger Service]], [[Jefferson Starship]] * [[1938 он]] - [[Halldór Blöndal]], Исландын улс төрч * [[1943 он]] - [[John Cipollina]], American musician, guitarist with[[Quicksilver Messenger Service]] ([[May 29]], [[1989]]) * [[1945 он]] - [[Кен Хенсли]], рок хөгжимчин ([[Юриа Хип (хамтлаг)|Юриа Хип]]) * 1945 он - [[Винс МакМахон]], [[Мэргэжлийн бөх]]ийг үндэслэгч * [[1947 он]] - [[Пауло Коэльо]], Бразилын зохиолч * [[1948 он]] - [[Жан-Мишьел Жарр]], Францын хөгжимчин * [[1951 он]] - [[Орсон Скотт Кард]], зохиолч * [[1956 он]] - [[Жон Калберсон]], Америкийн улс төрч * [[1957 он]] - [[Стефен Фрай]], Английн Хошин шогч, зохиолч, жүжигчин * [[1958 он]] - [[Стив Гуттенберг]], жүжигчин * [[1958 он]] - [[Трэйси Харрис]], Америкийн жүжигчин * [[1960 он]] - [[Бага Кал Рипкэн]], бэйсболч * [[1962 он]] - [[Крэг Кильборн]], нэвтрүүлэг хөтлөгч * [[1963 он]] - [[Жон Буш]], дуучин ([[Антракс (хамтлаг)|Антракс]]) * 1963 он - [[Кожима Хидео]], [[видео тоглоом]] зохион бүтээгч * [[1964 он]] - [[Салижан Шарипов]], [[сансрын нисэгч]] * [[1965 он]] - [[Марли Мэтлин]], [[Оскарын шагнал]]т жүжигчин * 1965 он - [[Режи Миллер]], [[сагсан бөмбөг]]ийн од * 1968 он - [[Андреас Киссер]], Бразилын гитарчин ([[Сепультура]]) * [[1973 он]] - [[Кармин Жовинаццо]], жүжигчин * [[1973 он]] - [[Дэвид Чапелле]], жүжигчин, хошин шогч * [[1973 он]] - [[Инге де Брюин]], [[Нидердланд]]ын усанд сэлэгч * [[1974 он]] - [[Женнифер Лиен]], жүжигчин (''[[Star Trek: Voyager]]'') * [[1978 он]] - [[Рафаэль Фурсал]], [[Бейсболын дээд лиг]] (MLB)ийн [[Бейсболын дээд лигийн бүх оддын тоглолт|од]] * [[1981 он]] - [[Чад Майкл Мюррэй]], жүжигчин * [[1983 он]] - [[Кристофер Паркер]], жүжигчин * [[1988 он]] - [[Руперт Гринт]], жүжигчин ==Энэ өдөр нас барсан хүмүүс== Хаалтанд төрсөн оныг оруулав. Эзэн хаадын хувьд төр барьсан хугацааг оруулсан болно. * [[79 он]] - [[том Плини]], эрдэмтэн * [[1103 он]] - [[Норвегийн 3-р Магнус|3-р Магнус Берфөтт]], [[Норвег]]ийн хаан (1093-1103) * [[1313 он]] - [[6-р Хенри, Ариун Ромын Эзэнт гүрний хаан]], (1312-1313) * [[1540 он]] - [[Жироламо Франческо Мариа Маззола]], Италийн зураач ([[1503 он]]) * [[1542 он]] - [[Гаспаро Контарини]], Италийн дипломатч, хамба ([[1483 он]]) * [[1572 он]] - [[Гаспард де Кольни]], Францын югнатуудын удирдагч ([[1519 он]]) * [[1572 он]] - [[Петрус Рамус|Пьер де ла Рамий]], Францын хюманитарист ([[1515 он]]) * [[1679 он]] - [[Жан Франсуй Пол де Гонди, Рецийн хамба]], Францын лам, тэмцэгч ([[1614 он]]) * [[1680 он]] - [[Томас Блад]], Британийн хааны титмийн эрдэнэсийн хулгайч * [[1683 он]] - [[Жон Оуэн (номлогч)|Жон Оуэн]], Английн хуучинсаг үзэлт номлогч ([[1616 он]]) * [[1779 он]] - [[Космас Айтолос]], Христийн үнэн алдартны шашны зүтгэлтэн * [[1832 он]] - [[Николас Леонард Сади Карно]], математикч * [[1841 он]] - [[Теодор Эдуард Хүүк]], английн зохиолч *[[1940 он]] - [[Пол Готтлиб Ниткоу]], телевизийн анхдагч *[[1946 он]] - [[Жэймс Кларк МакРейнольдс]], АНУ-ын шүүгч (1862 он) *[[1954 он]] - [[Гетулио Варгас]], [[Бразилын ерөнхийлөгч]] *[[1956 он]] - [[Мизогүчи Кэнжи]], Японы кино найруулагч ([[1898 он]]) *[[1967 он]] - [[Хенри Ж.Кайзер]], бизнесмен *[[1975 он]] - [[Имон де Валера]], Ирландын улс төрч, эх оронч *[[1978 он]] - [[Луйс Прима]], жаз дуучин *[[1979 он]] - [[Ханна Райх]], Германы нисэгч ([[1912 он]]) *[[1985 он]] - [[Пол Крестон]], хөгжмийн зохиолч *[[1991 он]] - [[Бернард Кастро]], эвхдэг сандлыг зохион бүтээгч *[[199 он5]] - [[Альфред Айзенштадт]], гэрэл зурагчин *[[199 он8]] - [[Е.Г.Маршалл]], жүжигчин * [[2002 он]] - [[Хойт Вилхельм]], бэйсболч * [[2003 он]] - Сир [[Уилфрид Тесигер]], Британийн судлаач * [[2004 он]] - [[Элизабет Кюблер-Росс]], Швейцарийн сэтгэл судлаач ([[1926 он]]) ==Бүх нийтийн баяр, тэмдэглэлт өдрүүд== * [[Гэгээнтнүүдийн он тоолол|RC Гэгээнтнүүд]] - [[Бартоломеу]] гэгээнтний өдөр * [[Либери]]: Далбааны өдөр * [[Сьерра Леон]]: Ерөнхийлөгчийн төрсөн өдөр * [[Украйн]]: Үндэсний баяр, тусгаар тогтносон өдөр (1991) == Гадаад холбоос == * [http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/24 BBC: On This Day] ---- [[8-р сарын 23]] - [[8-р сарын 25]] - [[7-р сарын 24]] - [[9-р сарын 24]] -- [[Түүхэн тэмдэглэлт явдлууд|Бүх өдрүүд]] {{Сарууд}} [[af:24 Augustus]] [[ar:24 أغسطس]] [[ast:24 d'agostu]] [[bg:24 август]] [[be:24 жніўня]] [[ca:24 d'agost]] [[cs:24. srpen]] [[cy:24 Awst]] [[da:24. august]] [[de:24. August]] [[et:24. august]] [[el:24 Αυγούστου]] [[en:August 24]] [[es:24 de agosto]] [[eo:24-a de aŭgusto]] [[eu:Abuztuaren 24]] [[fr:24 août]] [[fy:24 augustus]] [[gl:24 de agosto]] [[ko:8월 24일]] [[hr:24. kolovoza]] [[io:24 di agosto]] [[id:24 Agustus]] [[ie:24 august]] [[is:24. ágúst]] [[it:24 agosto]] [[he:24 באוגוסט]] [[csb:24 zélnika]] [[ku:24'ê gelawêjê]] [[lt:Rugpjūčio 24]] [[lb:24. August]] [[hu:Augusztus 24]] [[mk:24 август]] [[nl:24 augustus]] [[ja:8月24日]] [[no:24. august]] [[nn:24. august]] [[oc:24 d'agost]] [[pl:24 sierpnia]] [[pt:24 de Agosto]] [[ro:24 august]] [[ru:24 августа]] [[simple:August 24]] [[sk:24. august]] [[sl:24. avgust]] [[sr:24. август]] [[fi:24. elokuuta]] [[sv:24 augusti]] [[th:24 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 24]] [[tt:24. August]] [[tr:24 Ağustos]] [[uk:24 серпня]] [[wa:24 d' awousse]] [[zh:8月24日]] Template:AugustCalendar 2046 6482 2005-08-24T21:14:42Z Zorigt 49 {{AugustCalendar{{CURRENTYEAR}}}} Template:AugustCalendar2005 2047 6487 2005-08-24T21:21:11Z Zorigt 49 {{31DayCalendarStartingOnMonday|month=8-р сар|1=|1a=|2=|3=|4=|float=right|color=#ccccff|color2=#ccccff|EndNote=[[2005]]}} Template:31DayCalendarStartingOnMonday 2048 6489 2005-08-24T21:32:44Z Zorigt 49 {| class="toccolours" style="float:{{{float}}}; margin-left: 1em; text-align:center;" |- style="background:{{{color}}};" |colspan="7"|'''[[{{{1a}}}{{{month}}} {{{3}}}|{{{2}}} {{{month}}} {{{3}}}]]''' |- style="background:{{{color2}}};" |width="14%"| Ня |width="14%"| Да |width="14%"| Мя |width="14%"| Лх |width="14%"| Пү |width="14%"| Ба |width="14%"| Бя |- | &nbsp; | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 1{{{4}}}|1]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 2{{{4}}}|2]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 3{{{4}}}|3]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 4{{{4}}}|4]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 5{{{4}}}|5]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 6{{{4}}}|6]] |- | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 7{{{4}}}|7]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 8{{{4}}}|8]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 9{{{4}}}|9]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 10{{{4}}}|10]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 11{{{4}}}|11]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 12{{{4}}}|12]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 13{{{4}}}|13]] |- | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 14{{{4}}}|14]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 15{{{4}}}|15]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 16{{{4}}}|16]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 17{{{4}}}|17]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 18{{{4}}}|18]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 19{{{4}}}|19]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 20{{{4}}}|20]] |- | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 21{{{4}}}|21]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 22{{{4}}}|22]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 23{{{4}}}|23]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 24{{{4}}}|24]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 25{{{4}}}|25]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 26{{{4}}}|26]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 27{{{4}}}|27]] |- | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 28{{{4}}}|28]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 29{{{4}}}|29]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 30{{{4}}}|30]] | [[{{{1}}}{{{month}}}ын 31{{{4}}}|31]] |- |colspan="7"| &nbsp; |- style="background: {{{color2}}}" |colspan="7"| {{{EndNote}}} |} Template:Сарууд 2049 6485 2005-08-24T21:18:24Z Zorigt 49 {| border="0" class="toccolours" style="margin: 0 auto" align=center |align=center| [[1-р сар]] | [[2-р сар]] | [[3-р сар]] | [[4-р сар]] | [[5-р сар]] | [[6-р сар]] | [[7-р сар]] | [[8-р сар]] | [[9-р сар]] | [[10-р сар]] | [[11-р сар]] | [[12-р сар]] |} [[Category:Өдрүүд]] 8-р сарын 25 2050 7278 2005-12-31T03:06:35Z Korg 78 Reverted edits by [[Special:Contributions/201.129.129.126|201.129.129.126]] to last version by Zorigt '''8-р сарын 25''' нь [[Грегорийн тоолол|Грегорийн тооллын]] жилийн 237 дахь өдөр (өндөр жилийн хувьд 238 дахь өдөр) юм. {{AugustCalendar}} ==Энэ өдөр болсон түүхэн үйл явдлууд== *[[1537]] - The [[Honourable Artillery Company]], the oldest surviving [[regiment]] in the [[British Army]], and the second most senior, was formed. *[[1580]] - [[Battle of Alcantara]]. [[Spain]] defeats [[Portugal]]. *[[1609]] - [[Galileo Galilei]] demonstrates his first telescope to Venetian lawmakers. *[[1718]] - [[New Orleans, Louisiana]] is founded. *[[1825]] - [[Uruguay]] declares its independence from [[Spain]]. *[[1830]] - [[Belgium]] revolts from the [[Netherlands]] *[[1835]] - The [[New York Sun (historical)|New York Sun]] perpetrates The [[Great Moon Hoax]]. *[[1875]] - [[Matthew Webb]] becomes the first person to swim the [[English Channel]]. *[[1894]] - [[Shibasaburo Kitasato]] discovers the infectious agent of the [[Bubonic plague|bubonic plague]] and publishes his findings in ''[[The Lancet]]''. *[[1910]] - [[Yellow Cab]] is founded. *[[1912]] - [[Гоминдан]], Хятадын Үндэсний Нам байгуулагдав. *[[1916]] - [[United States National Park Service]] is created. *[[1920]] - [[Polish-Soviet War]]: [[Battle of Warsaw (1920)|Battle of Warsaw]], started on [[August 13]], now ends. The [[Red Army]] is defeated. *[[1942]] - [[Battle of Milne Bay]], [[Papua New Guinea]] *[[1944]] - [[World War II]]: [[Paris]] is liberated by the [[Allies]]. *[[1946]] - [[Ben Hogan]] wins [[PGA Championship]]. *[[1950]] - President [[Harry Truman]] ordered the US Army to seize control of the nation's railroads to avert a strike. *[[1960]] - [[1960 Summer Olympics|Games of the XVII Olympiad]] open in [[Rome]]. *[[1975]] - [[Bruce Springsteen]] releases [[Born to Run]], the classic album that would launch him to superstardom. *[[1980]] - [[Microsoft]] announces their version of [[Unix|UNIX]], [[Xenix]]. *1980 - The Broadway musical [[42nd Street]] opened; the show's director, [[Gower Champion]], died earlier that day. *[[1989]] - [[Tadeusz Mazowiecki]] chosen as the first non-communist Prime Minister in [[Central Europe|Central]] and [[Eastern Europe]]. * 1989 - [[Voyager 2]] spacecraft flies by [[Neptune (planet)|Neptune]], the last major planet it could visit before leaving the [[Solar System]]. *1989 - Mayumi Moriyama becomes [[Japan|Japan's]] first female cabinet secretary. *[[1991]] - [[Linus Torvalds]] first says in a post to the comp.os.minix [[newsgroup]] that he is working on a new free [[computer]] [[operating system]]. *[[2003]] - the [[Tli Cho]] land claims agreement is signed between the [[Dogrib]] [[First Nations]] and the [[Canada|Canadian]] federal government in [[Rae-Edzo, Northwest Territories]]. * 2003 - 52 killed in two [[Islamic]] terrorist bomb blasts in [[Mumbai]], [[India]]. ==Энэ өдөр төрөгсөд== *[[1530]] - [[4-р Иван]] ("Догшин Иван") (d. [[1584]]) *[[1624]] - [[François de la Chaise]], French confessor of [[Louis XIV of France]] (d. [[1709]]) *[[1635]] - Sir [[Henry Morgan]], privateer (d. [[1688]]) *[[1662]] - [[John Leverett the Younger]], American President of Harvard (d. [[1724]]) *[[1724]] - [[George Stubbs]], British painter (d. [[1806]]) *[[1744]] - [[Johann Gottfried Herder]], German writer (d. [[1803]]) *[[1767]] - [[Antoine Louis Léon de Richebourg de Saint-Just]], French revolutionary and writer (d. [[1794]]) *[[1772]] - King [[William I of the Netherlands]] (d. [[1843]]) *[[1786]] - King [[Ludwig I of Bavaria]] (d. [[1868]]) *[[1796]] - [[James Lick]], California land baron (d. [[1876]]) *[[1819]] - [[Allan Pinkerton]], American private detective (d. [[1884]]) *[[1836]] - [[Bret Harte]], American writer (d. [[1902]]) *[[1841]] - [[Emil Theodor Kocher|Emil Kocher]], medical researcher (d. [[1917]]) *[[1845]] - King [[Ludwig II of Bavaria]] (d. [[1886]]) *[[1850]] - [[Charles Richet]], scientist *[[1882]] - [[Sean T. O'Kelly|Sean O'Kelly]], [[President of Ireland]] (d. [[1966]]) *[[1898]] - [[Helmut Hasse]], German mathematican *[[1900]] - Sir [[Hans Adolf Krebs]], scientist *[[1902]] - [[Stefan Wolpe]], composer (d. [[1972]]) *[[1909]] - [[Ruby Keeler]], singer and actress (d. [[1993]]) * 1909 - [[Michael Rennie]], actor (d. [[1971]]) *[[1912]] - [[Erich Honecker]], head of state of East Germany (d. [[1994]]) *[[1913]] - [[Walt Kelly]], American cartoonist (d. [[1973]]) *[[1916]] - [[Van Johnson]], actor *[[1917]] - [[Mel Ferrer]], American actor *[[1918]] - [[Leonard Bernstein]], American conductor and composer (d. [[1990]]) * 1918 - [[Richard Greene]], actor *[[1919]] - [[George Wallace]], Governor of Alabama (d. [[1998]]) *[[1921]] - [[Monty Hall]], game show host *1921 - [[Brian Moore (novelist)|Brian Moore]], Irish-born Canadian writer (d. [[1999]]) *[[1927]] - [[Althea Gibson]], American tennis player (d. [[2003]]) *[[1928]] - [[Herbert Kroemer]], German-born physicist, [[Nobel Prize]] laureate *[[1929]] - [[Gordon Sherwood]], composer *[[1930]] - Sir [[Sean Connery]], Scottish actor *[[1933]] - [[Regis Philbin]], television host * 1933 - [[Wayne Shorter]], jazz musician * 1933 - [[Tom Skerritt]], actor *[[1935]] - [[Charles Wright (poet)|Charles Wright]], American poet *[[1938]] - [[David Canary]], actor * 1938 - [[Frederick Forsyth]], author *[[1939]] - [[John Badham]], film director *[[1940]] - [[José Van Dam]], Belgian baritone *[[1941]] - [[Marshall Brickman]], screenwriter *[[1944]] - [[Anthony Heald]], actor *[[1946]] - [[Rollie Fingers]], baseball player *[[1947]] - [[Anne Archer]], actress *[[1949]] - [[Martin Amis]], novelist * 1949 - [[John Savage (actor)|John Savage]], actor * 1949 - [[Gene Simmons]], bassist *[[1951]] - [[Robert Joseph Glass]], artist * 1951 - [[Rob Halford]], english singer ([[Judas Priest]]) *[[1952]] - [[Peter Wolf]], singer and composer *[[1954]] - [[Elvis Costello]], musician *[[1958]] - [[Tim Burton]], film director, producer, and screenwriter *[[1961]] - [[Billy Ray Cyrus]], singer *[[1962]] - [[Viv Campbell]], guitarist ([[Def Leppard]]) *[[1962]] - [[David Packer]], American actor *[[1964]] - [[Maxim Kontsevich]], Russian mathematician * 1964 - [[Blair Underwood]], actor *[[1968]] - [[Rafet El Roman]], singer, composer * 1968 - [[Rachael Ray]], cook and television host * 1968 - [[Stuart Murdoch]], musician ([[Belle & Sebastian]]) *[[1969]] - [[Cameron Mathison]], Canadian actor (''[[All My Children]]'') *[[1970]] - [[Claudia Schiffer]], German model *[[1972]] - [[Marvin Harrison]], American football player *[[1973]] - [[Jennifer Wilbanks]], American causes celebre, "runaway bride". *[[1981]] - [[Rachel Bilson]], actress *[[1987]] - [[Stacey Farber]], actress ==Энэ өдөр нас барсан хүмүүс== *[[383]] - [[Gratian]], [[Roman Emperor]] *[[1192]] - [[Hugh III, Duke of Burgundy]] (b. [[1142]]) *[[1270]] - King [[Louis IX of France]] *[[1688]] - [[Henry Morgan]], Welsh privateer *[[1699]] - King [[Christian V of Denmark]] (b. [[1646]]) *[[1711]] - [[Edward Villiers, 1st Earl of Jersey]], English politician *[[1774]] - [[Niccolò Jommelli]], composer *[[1822]] - [[William Herschel]], German-born astronomer (b. [[1738]]) *[[1867]] - [[Michael Faraday]], English scientist (b. [[1791]]) *[[1900]] - [[Friedrich Nietzsche]], German philosopher *1900 - [[Kuroda Kiyotaka]], [[Prime Minister of Japan]] (b. [[1840]]) *[[1904]] - [[Henri Fantin-Latour]], painter *[[1908]] - [[Henri Becquerel]], French physicist, [[Nobel Prize]] laureate (b. [[1852]]) *[[1925]] - [[Franz Conrad von Hötzendorf]], Chief of Staff of the Austro-Hungarian Army *[[1942]] - [[George Edward Alexander Windsor]], Duke of Kent *[[1945]] - [[John Birch (missionary)|John Birch]], intelligence officer & missionary, namesake of the [[John Birch Society]] *[[1967]] - [[Stanley Bruce]], eighth [[Prime Minister of Australia]] *1967 - [[Paul Muni]], [[Academy Award]]-winning actor *1967 - [[George Lincoln Rockwell]], American Nazi Party leader *[[1971]] - [[Ted Lewis (musician)|Ted Lewis]], jazz musician and entertainer (b. [[1890]]) *[[1976]] - [[Eyvind Johnson]], Swedish writer (b. [[1900]]) *[[1979]] - [[Stan Kenton]], American jazz musician and band leader *1979 - [[Ray Eberle]], jazz musician and band leader *[[1980]] - [[Gower Champion]], dancer, actor, and choreographer *[[1984]] - [[Truman Capote]], author *1984 - [[Waite Hoyt]], [[Baseball Hall of Fame]]r (b. [[1899]]) *[[1985]] - [[Samantha Smith]], American social activist and actress *[[1990]] - [[Morley Callaghan]], Canadian writer *[[2000]] - [[Carl Barks]], cartoonist *[[2001]] - [[Аалия]], дуучин (онгоцны осол) *[[2002]] - [[Dorothy Hewett]], Australian writer ==Бүх нийтийн баяр, тэмдэглэлт өдрүүд== *[[Уругвай]] - Үндэсний баярын өдөр. *[[Филиппин]] - Үндэсний баатруудын өдөр. *[[Австрали]] - [[Клэйтонимас]]. Австралийн дайны баатруудад зориулж явуулдаг арга хэмжээ. == Гадаад холбоос == * [http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/25 BBC: On This Day] * [http://www.britannica.com/eb/dailycontent?month=8&day=25 Британника нэвтэрхий толь: This Day in History] ---- [[8-р сарын 24]] - [[8-р сарын 26]] - [[7-р сарын 25]] - [[9-р сарын 25]] -- [[Түүхэн тэмдэглэлт явдлууд|Бүх өдрүүд]] {{Сарууд}} [[af:25 Augustus]] [[ar:25 أغسطس]] [[ast:25 d'agostu]] [[bg:25 август]] [[be:25 жніўня]] [[ca:25 d'agost]] [[cs:25. srpen]] [[cy:25 Awst]] [[da:25. august]] [[de:25. August]] [[et:25. august]] [[el:25 Αυγούστου]] [[es:25 de agosto]] [[eo:25-a de aŭgusto]] [[eu:Abuztuaren 25]] [[fr:25 août]] [[fy:25 augustus]] [[gl:25 de agosto]] [[ko:8월 25일]] [[hr:25. kolovoza]] [[io:25 di agosto]] [[id:25 Agustus]] [[ie:25 august]] [[is:25. ágúst]] [[it:25 agosto]] [[he:25 באוגוסט]] [[csb:25 zélnika]] [[ku:25'ê gelawêjê]] [[lt:Rugpjūčio 25]] [[lb:25. August]] [[hu:Augusztus 25]] [[mk:25 август]] [[nl:25 augustus]] [[ja:8月25日]] [[no:25. august]] [[nn:25. august]] [[oc:25 d'agost]] [[pl:25 sierpnia]] [[pt:25 de Agosto]] [[ro:25 august]] [[ru:25 августа]] [[simple:August 25]] [[sk:25. august]] [[sl:25. avgust]] [[sr:25. август]] [[fi:25. elokuuta]] [[sv:25 augusti]] [[tl:Agosto 25]] [[tt:25. August]] [[tr:25 Ağustos]] [[uk:25 серпня]] [[wa:25 d' awousse]] [[zh:8月25日]] Wikipedia:Өнөөдрийн онцлох бичлэг 2051 6672 2005-09-13T17:16:50Z Zorigt 49 Халхын сайн ноён хан Монгол улсын анхны ерөнхий сайд, Онгийн голоор нутагтай ноён '''Төгс-Очирын Намнансүрэн''' 1878 оны бар жилийн бар сарын бар өдөр эрдэнэ хатан Хандмаагаас одоогийн Өвөрхангай аймгийн Уянга сумын нутагт мэндэлсэн. 1884 онд (6 нас) Сайн ноён хан Төгс-Очир хүү Намнансүрэнгээ бэйс Чимэддорждоной (хожим Цэргийн яамны дэд сайд), түшмэд Шийлэг нартай багш шавийн барилдлагаа бариулжээ. 1896-1919 онд (18-41 нас) Догшин цоохор ноён Төгс-Очир нас хальж 2-р хүү Т.Намнансүрэн залгаж Сайн ноён хан 23 жил суужээ. 1897 онд (19 нас) сайн дураар мөнгөөр тусалсан учир гурван нүдний тогосын отго хаджээ. 1899 онд (21 нас) Улиастай хотыг сэлбэхэд тусалсан учир гурав тэмдэглэсэн зэрэг өгчээ. 1900 он (22 нас) орчим өөрөөсөө 7 дүү Магсаржавыг хатан болгон авчээ. Хүү Батсүх төрсөн. 1903 онд (25 нас) хязгаарыг сэргийлэхэд хүчин зүтгэсэн гэж нэмсэн зэрэг олгожээ. <div align=right><font size=-2>[[Төгс-Очирын Намнансүрэн|Цааш нь унших]]</font></div> Бүх хэлнүүдийн тохируулаг 2052 6502 2005-08-24T23:55:41Z Zorigt 49 Бүх хэлнүүдийн тохируулаг moved to Бүх хэлнүүд #redirect [[Бүх хэлнүүд]] 2005 оны 8-р сарын 26 2053 9656 2006-10-02T03:31:01Z Yurik 161 Case Replacements: [[МУИС-ийн харъяa Монгол-Туркийн хамтарсан Байгалийн Ухааны Төрөлжүүлсэн Сургалттай Дунд Сургууль]] => [[МУИС-ийн харъяа Монгол- * [[Польш]] улсын [[Новы Сад]] хотноо болсон [[Олон Улсын Мэдээлэлзүй]]н Олимпиадад [[Монгол]]оос 4 сурагч оролцсоноос [[МУИС-ийн харъяа Монгол-Туркийн хамтарсан Байгалийн Ухааны Төрөлжүүлсэн Сургалттай Дунд Сургууль|Монгол-Туркийн хамтарсан сургуулийн]] сурагч Ч.Доржнамжил хүрэл медаль хүртэв. [http://www.ioi2005.pl/competition/results/medalists.php IOI албан ёсны сайт] * [[Франц]]ын нийслэл [[Парис]]т [[Африк]]ийн [[дүрвэгч]]ид байрлаж байсан байшинд гал гарч, 17 хүн нас баржээ. Нас барагсдын дунд 6 хүүхэд байсан байна. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4186266.stm (BBC)] * "[[40000 орон сууц]]” хөтөлбөр хэрэгжиж эхэллээ. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2510 Өнөөдөр] * [[Монголын эмэгтэйчүүдийн сан]] “Хөгжлийн бэрхшээлтэй охидод тусалъя” сэдэвт зургаан сарын аяныг зохиож байна. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2518 Өнөөдөр] Турк 2054 10536 2006-11-24T13:45:03Z Cool Cat 295 Türkiye arması.svg superseded Turkey coat of arms.png '''Турк''' (Бүгд Найрамдах Түрк [[Улс]]) нь [[Европ]], [[Ази]] хоёр их [[тив]]ийн уулзвар болсон өвөрмөц улс юм. Нийслэл хот [[Анкара]] нь улсынхаа зүрхэнд оршино. [[Европ]] тив дэх хэсэг нь Тракя, Ази тивийн хэсэг нь [[Анатоли]]йн хойгт харъялагдана. Анатолийн хойг нь хойд хэсгээрээ [[Хар Тэнгис]], баруунаараа [[Эгийн Тэнгис]], урдуураа [[Газар Дундын Тэнгис]], [[Улаан Тэнгис]]үүдээр хүрээлэгдэн оршино. Европийн [[Болгарь]], [[Грек]], Азийн [[Гүрж]], [[Армень]], [[Иран]], [[Ирак]], [[Сири]] улсуудтай хил залгадаг. Газар зүйн байрлалаараа газар нутгийн ихэнх хэсэг нь Анатолийн хойгт оршиж, нийт хүн амын 90 гаруй хувь нь лалын шашин шүтдэг Азийн улс боловч, хөл бөмбөгийн холбоо, Олимпийн хороодод бол Европийн улс гэж явдаг. Эдийн засаг, улс төрийнхөө хувьд ч европ тивийн гишүүн гэгдэж, одоогийн байдлаар Европийн Холбооны гишүүн улс болохоор албан ёсоор нэрээ дэвшүүлээд байна. <table border="1" frame="box" rules="all" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" style="margin-left:0.5em;"> <caption> <font size="+1"> '''Бүгд Найрамдах Түрк улс''' <br> <B lang="tr"> T&#252;rkiye Cumhuriyeti </B> </font> </caption> <tr> <td style="background:#efefef" align="center" colspan="2"> <table border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"> <tr> <td align="center" width="150px"> [[Image:Turkey_flag_medium.png|150px|Төрийн далбаа]] </td> <td align="center" width="150px"> [[Image:Türkiye arması.svg|100px|Төрийн сүлд]] </td> </tr> <tr> <td align="center" width="150px"> [[Түркийн төрийн далбаа|Төрийн далбаа]] </td><td align="left" width="150px"> [[Төрийн сүлд гэж заагдсан байдаггүй ч өргөн хэрэглэгддэг|Төрийн сүлд]]ийг үзнэ үү.</td> </tr> </table> </td> </tr> <tr> <td align="center" colspan="2"> <small> Улсын уриа : '''''Эх оронд минь энх тайван、Даян дэлхийд амар амгалан''''' <br> (Түркээр: Yurtta Sulh, Cihanda Sulh) </small> </td> </tr> <tr> <td align="center" colspan="2"> [[Image:LocationTurkey.png|Түркийн байршил]] </td> </tr> <tr><td>[[Албан ёсны хэл]]</td><td>[[Түрк хэл]]</td></tr> <tr><td>[[Нийслэл хот]]</td><td>[[Анкара]]</td></tr> <tr><td>Хамгийн том хот</td><td>[[Истанбул]]</td></tr> <tr><td>[[Түркийн ерөнхийлөгч|Ерөнхийлөгч]]</td><td>[[Ахмэд Нэждет Сезэр]]</td></tr> <tr><td>[[Түркийн ерөнхий сайд|Ерөнхий сайд]]</td><td>[[Рэжеп Тайип Эрдоан|Р. Тайип Эрдоан]]</td></tr> <tr><td>[[Газар нутгийн талбай]]<br>&nbsp;- Нийт<br>&nbsp;- Ус</td> <td>[[Газар нутгийнхаа хэмжээгээрээ|Дэлхийд 36-рт]]<br>[[1 E11 m&sup2;|780,580]][[квадрат километр|км²]] <br>1.3%</td></tr> <tr><td style="white-space:nowrap;">[[Хүн ам]]<br>&nbsp;- Нийт([[2004 он]])<br>&nbsp;- [[Улс орнуудын хvн ам|дэлхийд 10]]</td> <td>[[Улс орнуудын хvн ам|дэлхийд 10]]<br>[[1 E7|68,893,918]]<br>885/km&sup2;</td></tr> <tr><td>[[ДНБ|GDP]] (PPP)<br>&nbsp;- Нийт([[2003 он]])<br>&nbsp;- 1 хүнд оногдох</td> <td>[[ДНБ-ээрээ|Дэлхийд 22-рт]]<br>4,55 тэрбум дол.<br>6,700 дол.</td></tr> <tr><td>Улс тунхаглагдсан<br>&nbsp;- өдөр</td> <td>[[Бүгд Найрамдах]]-аа тунхагласан<br>[[1923 он]][[10-н сарын 29]]</td></tr> <tr><td>[[Мөнгөний нэгж]]</td> <td>[[Түрк лира]] (TL)<br>[[Шинэ Түрк лира]] (YTL)</td></tr> <tr><td>[[Цагийн бүс]]</td> <td>[[UTC]] +2</td></tr> <tr><td>[[Сүлд дуулал]]</td> <td>[[Тусгаар тогтнолын дуулал]]</td></tr> <tr><td>[[Дээд зэргийн домэйн|ccTLD]]</td> <td>.TR</td></tr> <tr><td>[[IDD|Олон улсын ярианы код]]</td> <td>90</td></tr> </table> == Улсын нэр == Түрк хэл дээрх улсын албан ёсны нэр нь,''Türkiye Cumhuriyeti''(Тьюркиэ Жүмхүриэти)、ихэвчлэн богиноор ''Türkiye''(Тьюркиэ). Англи хэлээр бол, ''Republic of Turkey'' мөн ''Turkey'' гэнэ. [[Англи хэл]] зэрэг олон гадаад хэлээр など諸外国語では、トルコ共和国の前身である[[オスマン帝国]]の時代から、この国家をTurkey, Turquieなど、「[[トルコ人]](Turk, Turc)の国」を意味する名で呼んできたが、トルコ共和国の前身で、元来多民族国家であったオスマン帝国の側では「オスマン国家」、「オスマン家の王朝」などの名称が国名として用いられており、自己をトルコ人の国家と認識することはなかった。トルコ語で「トルコ人」を意味するTürkに[[アラビア語]]起源の抽象名詞化語尾-iyeを付したTürkiyeは[[近代]]になってヨーロッパから「トルコ人の国」概念を逆輸入して考案された名詞である。 [[第一次世界大戦]]後、国土が列強に分割されほぼアナトリア半島のみに縮小したオスマン帝国に代わって新しい政権を打ち立てた人々は、初めてTürkiyeを国名とし、かつてのオスマン国家は、他称においても自称においても「トルコ人の国」であるトルコ共和国となる。 なお、Türk([[テュルク]])は、トルコ人が[[中央アジア]]で暮らし[[モンゴル高原]]に[[突厥]]遊牧帝国を築いたころにはすでに使われていた民族名だが、語源は明らかではない。 日本語名のトルコは、西欧の諸言語でトルコ人を意味するトゥルク(Turk, Turc)の変形である。漢字'''土耳古'''は、中国語で音訳した「T&#365;'&#277;rg&#365;」に由来し、[[江戸時代]]には既に使われていた。 == Түүх == <!-- ''Дэлгэрэнгүйг [[Түркийн түүх]]-ээс үзнэ үү.'' --> Өнөөгийн Түркийн газар нутаг бол эртнээс トルコの国土の大半を占めるアジア側の[[アナトリア半島]](小アジア)とトルコ最大の都市であるヨーロッパ側の[[イスタンブル]]は、[[古代]]から[[ヒッタイト]]・[[フリュギア]]・[[リディア]]・[[東ローマ帝国|ビザンツ帝国]]などさまざまな[[民族]]・[[文明]]が栄えた地である。 [[11世紀]]に、[[テュルク|トルコ系]]の[[イスラム王朝]]、[[セルジューク朝]]の一派がアナトリアに立てた[[ルーム・セルジューク朝]]の支配下で、[[ムスリム]](イスラム教徒)の[[トルコ人]]が流入するようになり、土着の諸民族とが対立・混交しつつ次第に定着していった。彼らが打ち立てた群小トルコ系君侯国のひとつから発展した[[オスマン帝国|オスマン朝]]は、[[15世紀]]にビザンツ帝国を滅ぼしてイスタンブルを都とし、東は[[アゼルバイジャン]]から西は[[モロッコ]]まで、北は[[ウクライナ]]から南は[[イエメン]]まで支配する大帝国を打ち立てる。 [[19世紀]]になると、衰退を示し始めたオスマン帝国の各地では、[[ナショナリズム]]が勃興して諸[[民族]]が次々と独立してゆき、帝国は[[第一次世界大戦]]の敗北により完全に解体された。しかしこのとき、戦勝国の占領を嫌ったトルコ人たちはアンカラに抵抗政権を樹立した[[ケマル・アタテュルク|ムスタファ・ケマル]](アタテュルク)のもとに結集して戦い、現在のトルコ共和国の領土を勝ち取った。 [[1923年]]、アンカラ政権は共和制を宣言。翌[[1924年]]に[[オスマン家|オスマン王家]]の[[カリフ]]をイスタンブルから追放して、[[西洋]]化による近代化を目指す[[イスラム世界]]初の[[世俗主義]]国家トルコ共和国を建国した。[[第二次世界大戦]]後、[[ソビエト連邦|ソ連]]に南接するトルコは、反共の防波堤として西側世界に迎えられ、[[北大西洋条約機構|NATO]]、[[経済協力開発機構|OECD]]に加盟する。国父アタテュルク以来、トルコはイスラムの復活を望む人々などの国内の反体制的な勢力を強権的に政治から排除しつつ、西洋化を邁進してきたが、その目標である[[欧州連合|EU]]への加盟には[[クルド人|クルド問題]]や[[キプロス|キプロス問題]]が大きな障害となっている。 == Улс төр == ''詳細は[[トルコの政治]]を参照'' [[1982年]]に定められた現行の[[憲法]]では、[[世俗主義]]([[政教分離原則]])が標榜されている。三権は分立しており、立法府として一院制の[[トルコ大国民議会]](T&#252;rkiye B&#252;y&#252;k Millet Meclisi 定数550名、任期5年)が強い権限をもつ。行政は、[[元首|国家元首]]は議会によって選出される[[大統領]](任期7年)が務めるが、[[首相]]の権限が強い[[議院内閣制]]に基づいている。 政治は多党制の政党政治を基本としているが、政党の離合集散が激しく、議会の選挙は小党乱立を防ぐため、10%以上の得票率を獲得できなかった政党には議席がまったく配分されない独特の方式をとっている。この制度のために、[[2002年]]の総選挙では選挙前に中道右派・イスラム派が結集して結党された公正発展党と、野党で中道左派系の[[共和人民党]]の2党のみが地すべり的に議席を獲得、総選挙以前の首相[[ビュレント・エジェヴィト]]の中道左派政党[[民主左派党]]とその連立与党である中道右派政党[[祖国党]]、極右政党[[民族主義者行動党]]は議席を完全に失って下野した。 国父ケマル・アタテュルク以来強行的に西欧化を押し進めてきたトルコでは、その歴史においてケマルをはじめ、政治家を数多く輩出した軍がしばしば政治における重要なファクターとなっており、政治や経済の混乱に対してしばしば圧力をかけている。[[1960年]]に軍は最初のクーデターを起こしたが、その後、[[参謀総長]]と陸海空の三軍および内務省[[ジャンダルマ]]の司令官をメンバーに含む国家安全保障会議(Milli G&#252;venlik Kurulu)が設置され、国政上の問題に対して内閣に圧力をかける実質上の政府の上位機関と化しているが、このような軍部の政治介入は、国民の軍に対する高い信頼に支えられていると言われる。1980年の二度目のクーデター以降、軍は「ケマリズム」あるいは「アタテュルク主義」と呼ばれるアタテュルクの敷いた西欧化路線の護持を望む世俗主義派の擁護者としての性格を強めているが、軍の政治介入や、キプロス問題やクルド問題、イスラム主義派に対する強硬姿勢は、政府の進めるEU加盟の大きな障害となっている。 2002年に政権についた公正発展党は、イスラム系を中心とする政党ながら軍との距離を慎重に保って人権問題を改善する改革を進めてきた。2004年には一連の改革が一応の評価を受け、条件付ではあるものの欧州委員会によって2005年10月からのEUへの加盟交渉の開始が勧告された。 == Батлан хамгаалах == トルコには軍事組織として、陸軍・海軍・空軍で組織される[[トルコ軍]](Türk Silahlı Kuvvetleri)と内務省に所属する[[ジャンダルマ]](Jandarma)・[[沿岸警備隊]](Sahil Güvenlik)が置かれている。トルコは良心的兵役拒否すら認めない完全な国民皆兵制度をとっているため兵員定数はないが、三軍あわせておおむね65万人程度の兵員数である。また、ジャンダルマ・沿岸警備隊は戦時にはそれぞれ陸軍・海軍の指揮下にはいることとされている。ただし、ジャンダルマについては、平時から陸軍と共同で治安作戦などを行っている。 指揮権は平時には大統領に、戦時には参謀総長(Genelkurmay Başkanı)に属すると憲法に明示されており、戦時においてはトルコには[[文民統制]]は存在しない。また、首相および国防大臣には軍に対する指揮権・監督権は存在しない。ただし、トルコ軍は歴史的にも、また現在においてもきわめて政治的な行動をとる軍隊であり、また、国防予算の15%程度が議会のコントロール下にない軍基金・国防産業基金等からの歳入であるなど、平時においてもトルコ軍に対する文民統制には疑問も多い。 軍事同盟には1952年以降[[北大西洋条約機構|NATO]]に加盟し、1992年以降は[[WEU]]に準加盟している。また、1979年それ自体が崩壊するまで[[中央条約機構|CENTO]]加盟国でもあった。2国間同盟としては1996年[[イスラエル]]と軍事協力協定および軍事産業協力協定を締結しており、1998年には、実際に[[アメリカ合衆国]]・イスラエル・トルコの3国で共同軍事演習が行われた。 == Засаг захиргааны нэгж == [[画像:Turkiye-iller.png|thumb|374px|トルコの地方行政区分図]] ''詳細は[[トルコの地方行政区画]]を参照'' トルコの地方行政制度は[[オスマン帝国]]の州県制をベースとして[[フランス]]に範をとり、全土を県(il)と呼ばれる地方行政区画に区分している。[[1999年]]以降の県の総数は81である。各県には中央政府の代理者として知事(vali)が置かれ、県の行政機関(valilik)を統括する。県行政の最高権限は4年任期で民選される県議会が担い、県知事は県議会の決定に従って職務を遂行する。 県の下には民選の首長を有する行政機関(belediye)をもった市(&#351;ehir)・郡(il&#231;e)があり、郡の下には自治体行政機関のある市・町(belde)と、人口2000人未満で自治体権限の弱い村(k&#246;y)がある。イスタンブル、アンカラなどの大都市行政区(b&#252;y&#252;k &#351;ehir)は、市の中に特別区に相当する自治体として区(il&#231;e)とその行政機関(belediye)を複数もち、都市全体を市自治体(b&#252;y&#252;k &#351;ehir belediyesi)が統括する。 == Газар зүй == <!-- ''詳細は[[トルコの地理]]を参照'' --> 国土は[[ヨーロッパ大陸]]と[[アジア大陸]]にまたがり、北の[[黒海]]と南の[[エーゲ海]]・[[地中海]]を繋ぐ[[ボスポラス海峡]]・[[マルマラ海]]・[[ダーダネルス海峡]]によって隔てられる。[[アナトリア半島]]は中央に広大な高原と海沿いの狭小な平地からなり、高原の東部は[[チグリス川]]・[[ユーフラテス川]]の源流である。東部イラン国境近くには[[ヴァン湖]]と[[アララト山]]がある。国内最高所は標高5166mである。 [[ケッペンの気候区分|気候帯]]は内陸は[[冷帯気候]]・[[ステップ気候]]で夏は乾燥し、冬は寒く積雪が多い。地中海沿いなど海に近い部分は[[地中海性気候]]で、[[オリーブ]]などの生産が盛んである。 トルコは国内に多くの[[断層]]をもつ地震国であり、[[1999年]]には[[イズミト]]からイスタンブルにかけてのマルマラ海沿岸の人口密集地で大規模地震が起こり、大きな被害を受けた。 [[画像:Turkey_map.png|トルコの地図]] == Түркийн хотууд == *[[トラキア]] *:[[Истанбул]] *:[[エディルネ]] *[[Анатолиа]] *:[[Адана]] *:[[Анкара]]/Антакьюра *:[[アンタキヤ]]/[[アンティオケア]] *:[[Истанбул]] *::[[ユスキュダル]](スクタリ) *:[[イズニク]]/[[ニカイア]] *:[[Измир]]/スミュルナ *:[[ヴァン]] *:[[エルズィンジャン]] *:[[カイセリ]]/[[カイサリア]] *:[[ガズィアンテプ]] *:[[カルス (хот)|カルス]] *:[[Коня]] *:[[Самсун (хот)|Самсун]] *:[[スィヴァス]] *:[[トラブゾン]] *:[[ブルサ]] *:[[ベルガマ]]/[[ペルガモン]] *:[[ロドスト]] == Эдийн засаг == ''詳細は[[トルコの経済]]を参照'' 産業は近代化が進められた[[工業]]・[[商業]]と、伝統的な[[農業]]とからなり、農業人口が国民のおよそ40%を占める。もっぱら[[軽工業]]が中心で、繊維・衣類分野の輸出大国である。近年では、世界の大手自動車メーカーと国内の大手財閥との合弁事業が大きな柱となっており、ヨーロッパ向け自動車輸出が有力な外貨獲得源になっている。具体的には、国内最大の財閥である[[サバンジュ財閥]]と[[日本]]の[[トヨタ自動車]]、国内2位の財閥である[[コチ財閥]]と[[イタリア]]の[[フィアット]]、国内4位の財閥である[[オヤック財閥]]と[[フランス]]の[[ルノー]]があげられる。また、[[コチ財閥]]のアルチェリッキ・ベコ、[[ゾルル財閥]]のヴェステルなど、家電・エレクトロニクス部門の成長も期待されている。 ただし、工業化が進んでいるのは北西部の[[マルマラ海]]沿岸地域がほとんどで、観光収入の多い[[地中海]]・[[エーゲ海]]沿岸地域と、首都アンカラ周辺地域以外では農業の比重が大きい。とくに東部では、地主制がよく温存されているなど経済近代化の立ち遅れが目立ち、農村部の貧困や地域間の経済格差が大きな問題となっている。 [[1990年代]]の後半から経済は低調で、政府は巨額の債務を抱え、国民は急速な[[インフレーション]]に悩まされている。[[1994年]]1月を100とする卸売物価指数で、[[2001年]]1月は2686.8、[[2002年]]1月は5157.4、[[2003年]]1月は6840.7、[[2004年]]1月は7576.5であった。歴代の政権はインフレの自主的な抑制に失敗し、[[2000年]]から[[国際通貨基金|IMF]]の改革プログラムを受けるに至るが、同年末に金融危機を起こした。この結果、トルコリラの下落から国内消費が急激に落ち込み、リラの[[変動相場制]]移行をおこなった[[2001年]]にはリラの対[[ドル]]価が50%以上暴落、実質[[国民総生産|GNP]]成長率はマイナス9.4%となった。 [[2002年]]以後は若干持ち直し、実質GNP成長率は5%以上に復調、さらに同年末に成立した公正発展党単独安定政権のもとでインフレの拡大はおおよそ沈静化した。[[2005年]]1月1日には100万[[トルコリラ]](TL)を1[[新トルコリラ]](YTL)とする新通貨を発行し、実質的な[[デノミネーション]]が行われた。 == Зам харилцаа == トルコにおいて交通の中心となっているのは、旅客・貨物ともに陸上の道路交通である。鉄道は国鉄(TCDD)が存在し10,940kmの路線を保有・運営しているが、きわめて便が少なく不便である。また、駅舎・路線・その他設備は整備が不十分で老朽化が進んでいる。2004年には国鉄は最高時速160kmの新型車両を導入したが、7月にその新型車両が脱線事故を起こし39名の死者を出した。これは、路線整備が不十分なまま新型車両を見切り発車的に導入したことが原因といわれている。この事故は国鉄の信頼性を一層低下させ、その後鉄道乗客数は激減している。 トルコ政府は道路整備を重視しており、トルコ国内の道路網は2004年現在63,220kmにおよんでいる。また、[[イスタンブル]]・[[アンカラ]]を結ぶ高速道路(Otoyol)も完成間近である。貨物輸送はもちろん、短距離・長距離を問わず旅客輸送の中心もバスによる陸上輸送が中心で、大都市・地方都市を問わずトルコの都市にはかならず長距離バスターミナル(Otogal/Terminal)が存在し、非常に多くのバス会社が多数の路線を運行している。また、世俗主義国家であるとはいえイスラム教国であるため、これらのバスでは親子や夫婦などを除き男女の相席をさせることはまずない。 トルコでは雇用所得がまだ低いことや、高額の自動車税(1600cc未満28%、1600cc以上40%)、非常に高価なガソリン価格(2004年現在1リットル当たり200万トルコリラ(約150円)程度)のために、自家用車の普及はあまり進んでいない。また、農村部においては現在でも人的移動や農作物の運搬のためにトラクターや馬を用いることはごく普通である。農村部や地方都市において露天バザールが開催される日には、アンカラやイスタンブルとはかけ離れたこれらの光景をよく目にすることができる。 == Хүн ам == <!--''詳細は[[トルコの国民]]を参照''--> トルコでは民族構成に関する正確な調査は存在せず、またトルコにおいては、民族よりもイスラム教徒であることを第一のアイデンティティとするもの、あるいは国籍上の意味合いにおいてのトルコ人であることを優先するものなどが存在すること、その上最大多数派であるトルコ人の定義自体が、アナトリア半島が歴史的に非常に複雑で重層的な混血と混住が行われてきた地域であることもあり、人種的な意味合いにおいてまったく不明瞭であること、などの理由により、なにをもって民族を定義するかということ自体が困難であるため、民族構成に関する数字は明らかではない。 かつてトルコにおいては、国民は一体であるという原則から、トルコ国民はすべてトルコ人でありトルコ語を母語とするという建前を取っていたが、現在では、民族的にトルコ人ではない国民も存在すること、トルコ語を母語とする話者は全人口の90%程度であることをトルコ政府は公式に認めている。 少数派の民族としてとしては、[[クルド人]]、[[アラブ人]]、[[ラズ人]]、[[ギリシャ人]]、[[アルメニア人]]、[[ザザ人]]などが存在するとみなされている。とくにクルド人はトルコにおいてトルコ人に次ぐ多数派を構成しており、その数は数百万人とも、一千万人を超えるとも言われている。かつてトルコ政府はトルコ国内にクルド人は存在しないとの立場をとり、クルド語での放送・出版を禁止し、またクルド人にたいし「山岳トルコ人」なる呼称を用いるなど差別的な行為を行っていた。しかしながら、現在においては山岳トルコ人という呼称は用いられることがない。2004年にはクルド語での放送・出版も公に解禁され、旧民主党(DEP:共和人民党から分離した民主党(DP)とは別組織)ザナ党首の釈放と同日に、国営放送第3チャンネル(TRT3)においてクルド語放送が行われた。 クルド人はいわゆる北部[[クルディスタン]]、すなわちトルコにおける呼称で言う南東アナトリア地域にのみ居住しているのではなく、トルコにある81の県全てにおいて、地域によって差はあるものの、ある程度のまとまりを持った社会集団として存在している。実際、クルド系政党民主国民党(DEHAP)はトルコ全域において政治活動を行い、総選挙においても得票をあげている。逆に、南東アナトリア地域において居住しているのはクルド人のみではなく、トルコ人、アルメニア人、ザザ人なども共和国成立以前から存在している。1960年以降は全国的な農村部から都市への移住が増加にともないクルド人も都市部への移住が進み、そのため現在においては、クルド人の都市居住者と農村部居住者との割合が大幅に変化しているとみられる。1990年以降において、もっとも多数のクルド人が存在するのは南東アナトリア6県のいずれでもなくイスタンブル県であるとの推計も存在する。一般に都市に居住するクルド人は所得水準が低く、また敬虔なイスラム教徒であり、このことが都市部において大衆政党として草の根活動を行ってきたイスラム系政党の躍進をもたらしたものとする考えは比較的有力なものである。 宗教構成は、宗教の帰属が身分証明書の記載事項でもあることからかなり正確な調査が存在する。それによると、人口の99%以上がムスリム(イスラム教徒)であるが、身分証明書においても宗派は記載事項ではないため、詳細な宗派区分については不明な点も多い。しかし、その大多数が[[スンナ派]]であると一般には考えられている。その一方でかなりの数の[[アレヴィー派]]も存在し、20%を越えるとも言われる。その他の宗教には[[東方正教会]]、[[アルメニア正教会|アルメニア使徒教会]]、[[ユダヤ教]]、[[カトリック教会|カトリック]]、[[プロテスタント]]などがあるが、いずれもごく少数である。 '''人口構成(2000年国勢調査)''' <TABLE> <TR> <TD>0-- 4</TD><TD>6,033,346</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=153 TITLE=3,075,883 align=center>男</TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=147 TITLE=2,957,463 align=center>女</TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>5-- 9</TD><TD>6,449,363</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=164 TITLE=3,282,547><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=158 TITLE=3,166,816><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>10--14</TD><TD>6,615,428</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=168 TITLE=3,363,787><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=162 TITLE=3,251,641><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>15--19</TD><TD>6,693,554</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=169 TITLE=3,398,456><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=164 TITLE=3,295,098><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>20--24</TD><TD>6,390,252</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=161 TITLE=3,238,204><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=157 TITLE=3,152,048><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>25--29</TD><TD>5,845,812</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=149 TITLE=2,988,153><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=142 TITLE=2,857,659><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>30--34</TD><TD>5,450,131</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=141 TITLE=2,822,126><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=131 TITLE=2,628,005><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>35--39</TD><TD>4,759,742</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=123 TITLE=2,406,409><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=114 TITLE=2,299,333><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>40--44</TD><TD>3,899,599</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=99 TITLE=1,922,418><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=95 TITLE=1,907,181><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>45--49</TD><TD>3,210,416</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=81 TITLE=1,624,184><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=79 TITLE=1,586,323><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>50--54</TD><TD>2,453,379</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=61 TITLE=1,220,541><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=61 TITLE=1,232,838><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>55--59</TD><TD>2,062,228</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=50 TITLE=1,014,139><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=52 TITLE=1,048,089><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>60--64</TD><TD>1,872,635</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=45 TITLE=913,008><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=47 TITLE=959,627><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>65--69</TD><TD>1,513,508</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=36 TITLE=728,657><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=39 TITLE=784,851><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>70--74</TD><TD>1,098,952</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=26 TITLE=542,373><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=28 TITLE=574,579><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>75--79</TD><TD>720,935</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=16 TITLE=329,247><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=19 TITLE=391,688><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> <TR> <TD>80+</TD><TD>597,397</TD><TD NOWRAP><TABLE CELLSPACING=0 HEIGHT=16> <TR> <TD BGCOLOR="#9999ff" WIDTH=11 TITLE=229,322><BR></TD><TD BGCOLOR="#ff9999" WIDTH=18 TITLE=368,075><BR></TD> </TR> </TABLE></TD> </TR> </TABLE> == Боловсрол == Ёрөнхий боловсролын сургууль (ilk öğretim okulu) нь 8-н жилтэй. Их дээд сургуульд элсэн сурагчид нь 3-н жилийн ахлах сургуулийг дүүргэх хэрэгтэй. Гэхдээ 2004 оны 9-н сараас хойш сургуульд орсон бол 3 биш 4-н жил ахлах сургуульд суралцах хэрэгтэй. Мөн сургуулиас өмнөх боловсрол олгох цэцэрлэг бий. Хувийн сургуулиуд бас бий боловч цөөн. Сурагчын нэг сард төлөх ёстой сургалтын төлбөр, болон хоол, дотуур байрны зардал нь дундаж сарын цалинтай дүйцэхүйц байдаг байна.--[[User:Dermee|Dermee]] 15:51, 27 May 2006 (UTC) 公立高校・公立大学への入学にはそれぞれLGS・ÖSSの受験を必要とし、成績順で入学校を決定する。トルコにも受験競争は存在し、高校入試・大学入試のために塾(dershane)に通うことも珍しくない。 教員数・教室数はともに十分な数には達しておらず、初等教育学校は午前・午後の二部制である。また学校設備も貧弱で、体育館・プールなどは公立学校にはまず存在しない。運動場は狭くコンクリート張りで、バスケットボールやフットサルが精一杯である。また、図書館も存在しないか、あっても不十分である。学校設備の不十分さに関しては国も認識し、[[世界銀行]]からの融資を受けるなどして改善を図っているが、厳しい財政事情もあって改善が進まないのが現実である。 成年識字率は2003年統計で88.3%(男性95.7%、女性81.1%)。ただし、トルコは20歳以下人口が全人口の35%程度を占めるきわめて若い国であることに注意する必要がある。とくに高齢の女性には非識字者が多い。 2004年現在、男子児童の就学率は統計上ほぼ100%に到達したが、女子児童の非就学者は政府発表で65万人程度存在し、トルコ政府は、「さあ、女の子たちを学校へ(Hadi Kızlar Okula)」キャンペーンを展開するなどその解消に努めている。しかし、女子非修学者の問題には、経済事情に加え、男女共学のうえ、ヘッドスカーフ着用禁止の初等教育学校に通わせることを宗教的な観点から問題視する親が存在するという事情もあり、女子非修学者の減少はやや頭打ちの状態である。 == Соёл == <!-- ''詳細は[[トルコの文化]]を参照'' --> トルコの国土は、[[ヒッタイト]]、[[古代ギリシア]]、[[ローマ帝国]]、[[イスラム教|イスラム]]などさまざまな文明が栄えた地であり、諸文化の混交がトルコ文化の基層となっている。これらの人々が残した数多くの文化遺産、遺跡、歴史的建築が残っており、[[世界遺産]]に登録されたものも9件に及ぶ(詳しくは[[トルコの世界遺産]]を参照)。ただし、トルコにおいては観光コースをはずれた遺跡の多くは管理者すら置かれない事実上の放置状態にあり、貴重なギリシア・ローマ時代の遺跡の風化が懸念されている。これらの対策は財政事情もありまったく手付かずの状態である。 トルコの伝統的な文化はこのような基層文化にトルコ人が中央アジアからもたらした要素を加えて、東ヨーロッパから西アジアの諸国と相互に影響を受けあいながら発展してきた。例えば、世界三大料理のひとつとも言われる[[トルコ料理]]は、その実では[[ギリシャ料理]]や[[シリア地方]]の料理とよく似通っているし、伝統的な[[トルコ音楽]]のひとつ[[オスマン古典音楽]]は[[アラブ音楽]]との関係が深く、現代のアラブ古典音楽で演奏される楽曲の多くは[[オスマン帝国]]の帝都イスタンブルに暮らした作曲家が残したものである。俗に[[トルコ風呂]]などと呼ばれている公衆浴場文化は、中東地域に広く見られる[[ハンマーム]]の伝統に連なる。逆に、中東の後宮として理解されている[[ハレム]]とは実はトルコ語の語彙であり、多くの宮女を抱えたオスマン帝国の宮廷のイメージが、[[オリエンタリズム]]的な幻想に乗って伝えられたものであった。 近現代のオスマン帝国、トルコは、ちょうど日本の文明開化と同じように、西欧文明を積極的に取り入れてきたが、それとともに[[トルコ文学]]、演劇、音楽などの近代芸術は、言文一致運動や言語の純化運動、社会運動などと結びついてトルコ独自の歴史を歩んできた。 <table border="1" frame="box" rules="all" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0"> <caption style="font-weight:bold;font-size:120%">祝祭日</caption> <tr><th style="background:#efefef">日付</th> <th style="background:#efefef">日本語表記</th> <th style="background:#efefef">現地語表記</th> <th style="background:#efefef">備考</th></tr> <tr><td>[[1月1日]]</td><td>元日</td><td>Y&#305;lba&#351;&#305;</td><td>法令上は祝祭日ではなく休日</td></tr> <tr><td>[[4月23日]]</td><td>国民主権と子供の日</td><td>Ulusal Egemenlik ve<br/> &#199;ocuk Bayram&#305;</td><td> - </td></tr> <tr><td>[[5月19日]]</td><td>アタテュルク記念と<br>青少年とスポーツの日</td><td>Atat&#252;rk&#8217;&#252; Anma ve<br/> Gen&#231;lik ve Spor Bayram&#305; </td><td> - </td></tr> <tr><td>[[8月30日]]</td><td>戦勝記念日</td><td>Zafer Bayram&#305;</td><td> - </td></tr> <tr><td>[[10月29日]]</td><td>共和国記念日</td><td>Cumhuriyet Bayram&#305;</td><td> - </td></tr> <tr><td>移動</td><td>[[イード|砂糖の祭]]</td><td>Ramazan Bayram&#305;</td><td>初日の13時から3日半</td></tr> <tr><td>移動</td><td>[[イード|犠牲祭]]</td><td>Kurban Bayram&#305;</td><td>初日の13時から4日半</td></tr> </table> ==Спорт == Турк улсын хамгийн их өргөн дэлгэр спорт бол яах аргагүй хөл бөмбөг (Түркээр futbo:фүтбоол) юм. Мэргэжлийн хөл бөмбөгийн лийг нь дээд(Süper Lig), дунд, доод гэсэн 3-н ангилалтай ба 18-н баг байна. Түүнээс гадна сонирхогчидын клүбүүд маш олон бий. Хөл бөмбөгийн багуудын харьяалагдах клүбүүд нь бүх төрлийн спортын багтай байх нь олонтой. Иймд сагсан бөмбөг, гар бөмбөгийн багууд хөл бөмбөгийн багтайгаа ижил нэртэй байх нь гайхах явдалгүй. トルコは[[UEFA]]加盟国であるため、シュペルリグ上位チームは[[UEFAチャンピオンズリーグ]]・[[UEFAカップ]]に参加可能である。多くのチームの中でもイスタンブルの[[フェネルバフチェ]](Fenerbahçe)・[[ガラタサライ]](Galatasaray)・[[ベシクタシュ]](Beşiktaş)とトラブゾンの[[トラブゾンスポル]](Trabzon Spor)は4大チームと呼ばれ、テレビ・新聞などでの報道量も他のチームに比べ抜群に多い。これらのチームは実力的にも上位にあるためUEFA主催のリーグに参加することも多い。UEFA主催のリーグに参加するチームは、なかばトルコ代表として扱われることもあり、これらの強豪チームは地域にかかわらず全国的に人気がある。また、イスタンブルのフェネルバフチェ・ガラタサライ・ベシクタシュの3チームは、イスタンブル証券取引所に上場する上場企業でもある。 ほかにプロスポーツとしては[[バスケットボール]]・[[バレーボール]]のプロリーグが存在する。とくにバスケットボールは[[NBA]]でトルコ人選手が活躍していることもあり、近年人気が上昇している。 また、2005年からは[[フォーミュラ・ワン|F1]][[トルコ・グランプリ]]の開催が決定しており、[[モータースポーツ]]における発展も期待できる。 アマチュアスポーツとしては、伝統競技では毎年エディルネで世界大会が開催される[[トルコ相撲]](トルコレスリング・油相撲)、近代競技では[[レスリング]]、[[重量挙げ]]などに人気がある。またトルコ人の気風を反映してか、[[空手]]・[[柔道]]の道場も非常に多い。 == Гадаад харилцаа == ''詳細は[[トルコの国際関係]]を参照'' トルコは[[イスラム教国]]ではあるが、世俗主義を標榜し西側諸国の一員と自認しているため、基本的な外交政策は親[[アメリカ合衆国|アメリカ]]・親[[イスラエル]]であり、[[欧州連合]]への加盟を大きな外交目標としている。同じNATO諸国でも[[ギリシャ]]とは第一次世界大戦直後にアナトリア半島のエーゲ海沿岸地方の領有を争って戦った(救国戦争)ことや、特に、キプロス問題では[[キプロス]]に住む[[民族]]がギリシャ人とトルコ人であるために、両国がそれぞれの背後についてきた経緯があり、土希関係改善の大きな障害となってきた。しかし、1999年マルマラ大地震とそれに続くアテネ地震での相互支援により両国関係は急速に改善、それ以後ギリシャ政府はトルコのEU加盟に反対しない立場をとっている。 外交的には伝統的にアメリカ寄りで、[[アフガニスタン]]にも駐留軍を出している。しかし、国民の間では[[中東]]におけるアメリカの覇権に対する反感が高まりつつあり、[[2003年]]初頭の[[イラク戦争]]直前には野党[[共和人民党]]を中心とする大々的な反戦キャンペーンが起こった。これに対し、議会の単独過半数を占める与党[[公正発展党]]は、[[アブドゥッラー・ギュル]]首相のもと、アメリカ軍の領内通過を認める方針を打ち出していたが、憲法第92条の外国軍の領内通過は議会の承認を要するとの条項にもとづき、2003年3月1日にトルコ大国民議会で行われたアメリカ軍の領内通過をめぐる議決において与党が100名近い造反者を出し、賛成票が反対票を上回るものの、出席議員の過半数に4票不足し否決。一時的に対米関係が悪化した。しかしその後首相に就任したエルドアンは、この国会決議を事実上反古にする形で1980年防衛協定にもとづくものとして、国内基地の使用を一部容認するなど、対米関係の修復をはかっている。 ===ЕХ-д гишүүнээр элсэх талаар=== トルコの[[欧州連合]](以下EUとする)への加盟については[[欧州共同体]](以下ECとする)時代の[[1960年代]]から議論が始まっている。[[1987年]]にはECに対して加盟申請を行っているが、以降トルコの加盟プロセスは大きな進行が見られないのが現状である。トルコのEU加盟を妨げる要因として幾つかの問題点が指摘されている。以下問題点とそれに関する議論を列挙する。 *そもそもトルコは「ヨーロッパ」であるのか? **これについてはヨーロッパの範囲を定めた「コペンハーゲン基準」(ヨーロッパに領土を持つ国をヨーロッパとして認めると言う内容)に照らし合わせてもトルコはヨーロッパであるとする議論が支持されている。ただし、「コペンハーゲン基準」の根拠となっているヨーロッパの領土はトルコにおける全領土のうちの5%にしか相当しないため、現在でもトルコをヨーロッパと認めることに消極的な議論も根強く残っている。 *人権保護制度の遅れ **特に離婚時の女性に対する処罰規定が問題なっている。EUはこの問題に対してトルコ政府に改善要求を出しているが、トルコ内部の保守派からは反発も出ている。又EUからはクルド人問題に対しての批判も大きい *中東欧におけるオスマン・トルコに征服された歴史的要因 **オスマン・トルコに征服された歴史を持つ歴史的恐怖感である。この恐怖感は特にオーストリアなどでトルコの加盟に反対する根強い根拠となっている。 *トルコ系移民の問題 **現在でもドイツを中心として労働力としてのトルコ系移民は非常に多い。この移民労働力に対しては既にEU圏内の労働者からは反発が起こっている。トルコがEUに加盟した場合トルコ人労働者のEU圏内での就職は自由化されるが、トルコの人口はEUではドイツに次ぐ6,800万人(EUの人口の15%程度に相当する)で大量の労働者が流入してきた場合の経済的混乱が予想される。 ==Монгол Түркийн харилцаа== トルコと日本の友好関係を語る上で第一に記憶されるのは、[[1890年]]の[[エルトゥールル号遭難事件]]において、日本の人々がエルトゥールル号の生存者にさしのべた救援と同情である。多くの人々が、日本人を勤勉で義に篤い民族と感じ、好感を持っていると言われ、単純に[[アジア]]の近代化の優等生として漠然と憧れる人もいる。[[言語学]]的に証明されたわけではなく、むしろ否定的な見解が強いが、[[日本語]]がトルコ語とよく似通っており同祖の言語の可能性があること([[ウラル・アルタイ語族]]説)も比較的よく知られており、トルコ人と日本人が[[モンゴル高原]]に同じ起源を持つ兄弟民族であると考え、親しみを感じるトルコ人も多いとされる。 日本においてはトルコについての十分な知識が少なく、片思いに近い面があったが、[[イラン・イラク戦争]]においてトルコ政府が[[イラン]]在留日本人の救出に尽力したエピソード(ただしトルコ政府がこの件に対する尽力の理由としてあげたのが「エルトゥールル号のお返し」という説明だった。)が近年日本に紹介され始め、トルコ人は[[親日国家]]であるという事が頻りに言われる様になった。また、[[FIFAワールドカップ・韓国/日本大会]]でのトルコチームの躍進、日本チームとの対決や、トルコへの観光ブームが契機となり、トルコに対する日本人の関心はまずまず高まっていると言えるだろう。 なお、[[1924年]]に国交が開かれた後、[[1926年]]には友好のための「日土協会」(現在の「日本・トルコ協会)が設立され、第二次大戦による国交断絶の休止時期を経て[[1953年]]に活動再開し現在に至る。名誉会長は歴代の駐日トルコ大使を、総裁に皇族(初代は[[高松宮宣仁親王]]、現在は[[三笠宮]]崇仁親王)を迎えている。又、[[1997年]][[2月15日]]には日本の[[お笑い芸人]][[江頭2:50]]がトルコ国内で現代の日土交流に多大な影響を与える事績を残した。 また、日本に在留するトルコ人の数は[[1990年代]]から増加しており、[[東京都|東京]]、[[大阪市|大阪]]、[[名古屋市|名古屋]]などトルコ人在留者の集中する地域ではトルコ人のシェフによる[[トルコ料理]]を供する[[レストラン]]も珍しいものではなくなった。しかし、在留者の増加にともなって1990年代末からトルコ人在留者の犯罪数が急増している負の側面もある。 日土間の交通は、イスタンブールと成田の間に[[トルコ航空]]が所要時間13時間ほどの直通便を[[JAL]]と共同運航しており、比較的便が良い。その他、アジア経由やヨーロッパ経由でも行き来が可能であるが、ヨーロッパ経由の場合は総じて現地着深夜、現地発早朝のパターンが多い。 ==「[[Түрк халуун усны газар]]」名称問題==  「[[トルコ風呂]]」(トルコ・アラブ圏では[[ハマーム]](hamam)という)とは、サウナに入った後にマッサージなどを施してもらう、トルコ伝統の入浴方式であるが、日本では[[1984年]]まで性風俗営業の一種である現在の「[[ソープランド]]」の名称で用いられていた。[[1981年]]、[[東京大学]]で[[地震学]]を学ぶためトルコからの留学生として来日したN・サンジャクリは、自身の祖国の名称及び伝統がセックス産業で使用されていることに激しいショックを受け、再来日した1984年、当時の厚生大臣渡辺恒三に名称変更の直訴を行うなど改名運動を実施。この運動は当時のマスコミにも大きく取り上げられ、同年10月に[[横浜市]]の業界団体が「[[トルコ風呂]]」の名称を用いないことを決定、同年12月には一般公募の末、新たな名称として「ソープランド」が決定された。この騒動は当然トルコでも報道され、夫婦間以外でのセックスを禁止した<sub>(*)</sub>イスラム教を信仰するトルコ国民は深く傷つく結果となってしまった。 <br> 現在、サンジャクリはトルコで地震学者と絨毯の製造・販売会社を経営している傍ら、「日本・トルコ友好協会」を設立、日土友好に尽力している。<br>  [[クルアーン]](コーラン)においては性交渉は婚姻([[ニカーフ]])による妻と女奴隷に限定してあるが、現実には[[ワッハーブ運動]]下の[[サウジアラビア]]などの特殊な事例を除いてイスラム社会においては男性の女性に対する買春は一般に見られる現象である。ただし一般の女性に対する性的な規範は厳格に機能している。この性的規範における男女別のダブル・スタンダードに対してはイスラム社会内においても[[フェミニズム]]の立場から批判が起こってきている。従って、サンジャクリの問題提起自体、現実のトルコ社会の実情を反映してかどうか吟味する必要はあると考えられる。 == 関連項目 == * [[トルコ関係記事の一覧]] * [[トルコ記念館]] * [[トルコの世界遺産]] <!-- * [[トルコの通信]] * [[トルコの交通]] * [[トルコの軍事]] --> == Гадаад холбоос == * Засгийн газарын албан ёсны цахим хуудсууд ** [http://www.cankaya.gov.tr/ Ерөнийлөгчийн засаглал](Түрк хэл дээр) ** [http://www.tbmm.gov.tr/ 大国民議会](トルコ語、英語) ** [http://www.mfa.gov.tr/ 外務省](英語) ** [http://www.kultur.gov.tr/ 文化観光省](英語) ** [http://home.turkey.or.jp/ 政府観光局](日本語ほか) * その他 ** [http://www.mofa.go.jp/mofaj/area/ 日本外務省 トルコの情報](日本語) ** [http://www.anorak.jp ターキートリビューン:トルコの自然、街並み、人々の写真](日本語、英語) {{Template:Ази}} {{Template:OIC}} ---- ''このページは[[Wikipedia:ウィキプロジェクト 国|ウィキプロジェクト 国]]のテンプレートを使用しています。'' [[Category:Түрк|*]] [[Category:Лалын шашинт улс]] [[ar:تركيا]] [[ast:Turquía]] [[az:Türkiyə]] [[bg:Турция]] [[bs:Turska]] [[ca:Turquia]] [[cs:Turecko]] [[cy:Twrci]] [[da:Tyrkiet]] [[de:Türkei]] [[el:Τουρκία]] [[en:Turkey]] [[eo:Turkio]] [[es:Turquía]] [[et:Türgi]] [[fa:ترکیه]] [[fi:Turkki]] [[fr:Turquie]] [[fy:Turkije]] [[gl:Turquía - Türkiye]] [[he:תורכיה]] [[hr:Turska]] [[hu:Törökország]] [[hy:Թուրքիա]] [[id:Turki]] [[io:Turkia]] [[is:Tyrkland]] [[it:Turchia]] [[ja:トルコ]] [[ko:터키]] [[ks:तुर्किये]] [[ku:Tirkiye]] [[la:Turcia]] [[lb:Tierkei]] [[li:Törkieë]] [[lt:Turkija]] [[lv:Turcija]] [[mk:Турција]] [[ms:Turki]] [[nds:Törkie]] [[nl:Turkije]] [[nn:Tyrkia]] [[no:Tyrkia]] [[pl:Turcja]] [[pt:Turquia]] [[ro:Turcia]] [[ru:Турция]] [[sa:तुर्किये]] [[simple:Turkey]] [[sk:Turecko]] [[sl:Turčija]] [[sq:Turqia]] [[sr:Турска]] [[sv:Turkiet]] [[th:ประเทศตุรกี]] [[tl:Turkiya]] [[tr:Türkiye]] [[tt:Törkiä]] [[uk:Туреччина]] [[yi:טערקײַ]] [[zh:土耳其]] [[zh-min-nan:Türkiye]] Template:Ази 2055 6560 2005-08-26T12:31:01Z Zorigt 49 <div class="toccolours" style="margin:0.5em auto;padding:0;clear:both;width:75%;position:relative"> <dl style="margin:0;padding:0.25em;background:transparent;clear:both"> <dt style="margin:0.25em;padding:0;font-weight:normal;text-align:center">[[Дэлхийн улсууд]] &gt; '''[[Ази]]'''</dt> <dd style="margin:0;padding:0;border-top:#ccf 1px solid"> {| style="background:transparent" |- ! style="text-align:right;vertical-align:top;white-space:nowrap"|[[Зүүн Ази]]: || [[Бүгд Найрамдах Ардчилсан Солонгос Улс|БНАСАУ]] | [[Бүгд Найрамдах Солонгос Улс|БНСУ]] | [[Монгол Улс|Монгол]] | [[Хятад Улс|Тайвань]] | [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]] | [[Япон]] |- ! style="text-align:right;vertical-align:top;white-space:nowrap"|[[Зүүн Өмнөд Ази]]: || [[Бруней]] | [[Вьетнам]] | [[Зүүн Тимор]] | [[Индонез]] | [[Камбож]] | [[Лаос]] | [[Малайз]] | [[Мьянмар]] | [[Сингапур]] | [[Тайланд]] | [[Филиппин]] |- ! style="text-align:right;vertical-align:top;white-space:nowrap"|[[Өмнөд Ази]]: || [[Балба]] | [[Бангладеш]] | [[Бутан]] | [[Мальдив]] | [[Пакистан]] | [[Шри Ланк]] | [[Энэтхэг]] |- ! style="text-align:right;vertical-align:top;white-space:nowrap"|[[Дундад Ази]]: || [[Казахстан]] | [[Кыргызстан]] | [[Тажикистан]] | [[Туркменистан]] | [[Узбекистан]] |- ! style="text-align:right;vertical-align:top;white-space:nowrap"|[[Баруун Ази]]: || [[Азербайжан]] | [[Арабын Нэгдсэн Эмират Улс|АНЭУ]] | [[Армен]] | [[Афганистан]] | [[Бахрейн]] | [[Гүрж]] | [[Израйль]] | [[Ирак]] | [[Иран]] | [[Йемен]] | [[Йордан]] | [[Катар]] | [[Кипр]] | [[Кувейт]] | [[Ливан]] | [[Оман]] | [[Палестин]] | [[Саудын Араб]] | [[Сири]] | [[Турк]] | [[Туркийн Бүгд Найрамдах Умард Кипр Улс|Умард Кипр]] |} </dd> </dl> </div> Image:Turkey flag medium.png 2056 6561 2005-08-26T12:37:39Z Zorigt 49 Туркийн төрийн далбаа, англи Википедиагаас авав. Туркийн төрийн далбаа, англи Википедиагаас авав. Template:OIC 2057 6564 2005-08-26T12:55:35Z Zorigt 49 <br clear=all> {| id="toc" style="margin: 0 2em 0 2em; align:center;" |- | align="center" style="background:#ccccff" | '''[[Исламын шашинт улсуудын байгууллага]] (OIC)''' |- | align="center" style="font-size:90%;" | [[Азербайжан]] | [[Алжир]] | [[Арабын Нэгдсэн Эмират Улс|АНЭУ]] | [[Армен]] | [[Афганистан]] | [[Бангладеш]] | [[Бахрейн]] | [[Бенин]] | [[Бруней]] | [[Буркина Фасо]] | [[Габон]] | [[Гайана]] | [[Гамби]] | [[Гвиней]] | [[Гвиней Биссау]] | [[Египет]] | [[Жибути]] | [[Индонез]] | [[Ирак]] | [[Иран]] | [[Йемен]] | [[Йордан]] | [[Казахстан]] | [[Камерун]] | [[Катар]] | [[Комор]] | [[Кот д'Ивуар]] | [[Кувейт]] | [[Кыргызстан]] | [[Ливан]] | [[Ливи]] | [[Мавритани]] | [[Малайз]] | [[Мали]] | [[Мальдив]] | [[Марокко]] | [[Мозамбик]] | [[Нигер]] | [[Нигери]] | [[Оман]] | [[Пакистан]] | [[Палестин]] | [[Саудын Араб]] | [[Сенегал]] | [[Сири]] | [[Сомали]] | [[Судан]] | [[Суринам]] | [[Сьерра Леон]] | [[Тажикистан]] | [[Того]] | [[Тунис]] | [[Турк]] | [[Туркменистан]] | [[Уганда]] | [[Узбекистан]] | [[Чад]] |} Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс 2058 12137 2007-01-26T00:07:07Z Timur 357 '''Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс''' нь [[1949 он]]д [[Мао Зэдунь]] тэргүүтэй [[Хятадын Коммунист Нам]]ынхан байгуулсан [[Социализм|социалист]] улс. [[Хятад]] хэмээн товчилно. [[Еврази]]ийн эх газрын зүүн хэсэгт [[Зүүн Ази]]д орших бөгөөд тус улсын эх газар дээрх хэсгийг нь [[Эх газрын Хятад]] хэмээн нэрлэх нь бий. Нийслэл нь [[Бээжин]] хот. [[Бүгд Найрамдах Ардчилсан Солонгос Улс]], [[Оросын Холбооны Улс]], [[Монгол Улс|Монгол]], [[Казахстан]], [[Кыргызстан]], [[Тажикистан]]、[[Афганистан]], [[Пакистан]], [[Энэтхэг]], [[Балба]], [[Бутан]], [[Мьянмар]], [[Лаос]], [[Вьетнам]] улсуудтай газраар, [[Япон]], [[Бүгд Найрамдах Солонгос Улс]], [[Хятад Улс]]([[Тайвань]])-уудтай далайгаар хиллэдэг. Хүн амын 94%-ийг эзлэх Хань үндэстнээс гадна [[Жуань]], [[Уйгур]], [[Монгол]], [[Төвд]], [[Хуй]], [[Мяо]], [[И үндэстэн|И]], [[Тужиа]], [[Манж]] зэрэг Засгийн газраас тодорхойлсон [[Хятадын бага үндэстнүүд|55 бага үндэстнээс]] бүрэлдэх олон үндэстний улс юм. <table border="1" frame="box" rules="all" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" style="margin-left:0.5em;"> <caption><b lang="zh-CN">中&#21326;人民共和国</b></caption> <tr><td style="background:#efefef" align="center" colspan="2"><table border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"> <tr><td align="center" width="150px">[[Image:Flag of the People's Republic of China.svg|150px|БНХАУ-ын далбаа]]</td> <td align="center" width="150px">[[Image:China guohui.png|БНХАУ-ын сүлд]]</td></tr> <tr><td align="center" width="150px">([[БНХАУ-ын төрийн далбаа|Дэлгэрэнгүй]])</td> <td align="center" width="150px">([[БНХАУ-ын төрийн сүлд|Дэлгэрэнгүй]])</td></tr> </table></td></tr> <tr><td align="center" colspan="2"><small>Улсын уриа : байхгүй</small></td></tr> <tr><td align="center" colspan="2">[[Image:LocationPRChina.png|300px|БНХАУ-ын байршил]]</td></tr> <tr><td>[[Албан ёсны хэл]]</td> <td>[[Хятад хэл]]([[Мандарин хэл]])</td></tr> <tr><td>[[Нийслэл]]</td> <td>[[Бээжин]]<!-- (B&#283;ij&#299;ng)--></td></tr> <tr><td>[[Нийслэлийн орших газарзүйн солбилцол]]</td> <td>39°56' N<br/>116°20' E</td></tr> <tr><td>[[БНХАУ-ын төрийн тэргүүн|Төрийн тэргүүн]]</td><td>[[Ху Жинтао]]<!-- (H&#250; J&#464;nt&#257;o)--></td></tr> <tr><td>[[БНХАУ-ын төрийн зөвлөлийн ерөнхий сайд|Ерөнхий сайд)]]</td><td>[[Вэнь Жиабао]]<!-- (W&#275;n Ji&#257;b&#462;o)--></td></tr> <tr><td>[[Талбай]]<br>&nbsp;- Нийт<br>&nbsp;- Усан гадаргуу</td> <td>[[Улс орнуудын газар нутгийн хэмжээ|Дэлхиййд 3]]<br>9,602,716[[Квадрат километр|км&sup2;]]<br>2.8%</td></tr> <tr><td style="white-space:nowrap;">[[Хүн ам]]<br>&nbsp;- Нийт([[2004 он]]ы байдлаар)<br>&nbsp;- [[Хүн амын нягтрал]]</td> <td>[[Улс орнуудын хүн ам|Дэлхийд 1]]<br>1,298,847,624<br>135,26/km&sup2;</td></tr> <tr><td>Тусгаар тогтнол<br/>&nbsp;- Огноо</td> <td>[[Иргэний дайн]]ы эцэст<br/>[[1949 он]]ы [[10-р сарын 1]]</td></tr> <tr><td>[[Мөнгөний нэгж]]</td> <td>[[Юань (мөнгө)|Юань]]</td></tr> <tr><td>[[Цагийн бүс]]</td> <td>[[Гринвичийн цагийн бүс]]ээс +8</td></tr> <tr><td>[[Улсын нэрийн код]]</td> <td>CN, CHN</td></tr> <tr><td>[[Утасны код]]</td> <td>86</td></tr> <tr><td colspan="2"><small>Хонконг, Макаог оруулаагүйг анхаарна уу.</small></td></tr> </table> ==Улсын нэр== [[Хятад хэл]]([[Мандарин хэл]]ний [[хялбарчилсан ханз үсэг]])-ний албан ёсны нэр нь <strong lang="zh">中&#21326;人民共和国</strong>(Жонгуа Рэнмин Гонгегуо, [[латин галиг]]: <font lang="fr">Zh&#333;nghu&#225; r&#233;nm&#237;n g&#242;ngh&#233;gu&#243;</font>)。Товчоор <strong lang="zh">中国</strong>(Жонгуо) Монгол хэлний Хятад гэдэг нэр нь эрт цагт Хятадын нутаг дэвсгэр дээр оршин тогтнож байсан Кидан улсын нэрнээс гаралтай гэж үздэг. ==Түүх== === БНХАУ байгуулагдахаас өмнөх үе === ''Дэлгэрэнгүйг [[Хятадын түүх]] өгүүллээс уншина уу.''<br> 3000 гаруй жилийн түүхтэй хятад үндэстний түүхийн туршид олон улс гүрэн оршин тогтнож байлаа. [[Минь]] гүрэн [[1644 он]]д унаж, [[манж]]уудын эрхшээлд орон [[Чинь]] гүрэн гэгдэх болсон нь Хятадын нутаг дээрх сүүлчийн эзэнт улс байлаа. Мөнхүү Чинь гүрэн нь [[Хар тамхины дайн]]([[1840 он]]~[[1842 он]])-д [[Англи]]д ялагдсанаар Хятадыг барууныхан [[колони]]чилж эхэлсэн бөгөөд үүний эсрэг тэмцэл улс орны өнцөг булан бүрт болж байлаа. Эцэст нь [[1911 он]]ы [[Синьхайн хувьсгал]] Манж Чинь гүрнийг мөхөөж, [[1912 он]]д [[Хятад Улс]]ыг тунхаглажээ. Гэвч цэргийн эрхтнүүдийн хоорондын зөрчил болон [[Төвд]] зэрэг улсын тусгаар тогтнолын хөдөлгөөний улмаас нэгдсэн засаг үгүй болов. Ийнхүү олон жил үргэлжилсэн иргэний дайны эцэст [[Хятадын Коммунист Нам]] ялж, [[1949 он]]д БНХАУ байгуулагдсан түүхтэй. === БНХАУ-ын үе === БНХАУ-ын түүхийг тухайн үед удирдаж байсан хүний нь нэрээр '''Мао Зэдуний үе'''([[1949 он]] - [[1978 он]]) болон '''Дэнь Сяопиний үе'''(1978 он - )гэж 2 хуваах нь бий.<br> [[Мао Зэдунь|Мао Зэдуний]] үед БНХАУ нь социалист системд хамрагдан, [[Их Үсрэлтийн Бодлого|Их үсрэлтийн бодлогыг]] хэрэгжүүлж ирсэн боловч амжилтад хүрээгүй юм. Үүний улмаас [[Соёлын хувьсгал]] гарч, "хувьсгалын эсэргүү" гэгдсэн хүмүүсийг олноор нь хороож, улс орон даяар айдас хүйдэс ноёлсон жилүүд ирсэн юм. Мао Зэдунь нас барахтай зэрэгцэн уг хувьсгал ч намжиж, Маог [[Хуа Гуофенг]] залгамжилсан боловч удалгүй төрийн эрх [[Дэнь Сяопинь]]д шилжжээ.<br> Дэнь Сяопиний үед БНХАУ нь [[Коммунист Нам]] хэмээх ганц намын системээ хадгалж үлдсэн боловч эдийн засгаа зах зээлийн системд шилжүүлэх алхмууд хийгдэж, БНХАУ нь орчин үетэй хөл нийлүүлэн алхах болжээ. Энэ хугацаанд хүнд хөнгөн үйлдвэрүүд хөгжин, "Дэлхийн үйлдвэр" хэмээн нэрлэгдэх болтлоо эдийн засаг нь өссөн юм. Гэвч улс төрийн хувьд чөлөөт бус байдал үргэлжилсээр байгаа бөгөөд [[1989 он]]ы [[Тянь Ань Миний хэрэг]] болон [[2005 он]]ы [[Салан тусгаарлахын эсрэг хууль]] зэрэг нь БНХАУ-ын "Нэг Хятад, Нэг Улс" бодлогын илрэл юм. ==Улс төр== Хууль батлах байгууллага нь [[Бүх Ардын Төлөөлөгчдийн Хурал]], гүйцэтгэх засаглалын дээд байгууллага нь [[Төрийн зөвлөл]] болно. Гэвч төрийн дээд эрх мэдэл "Нам"-д төвлөрөх бөгөөд ХКН-ын тэргүүлэгчид улс орныг удирддаг гэхэд болно. 1997 онд [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Англи]]ас буцааж авсан [[Хонконг]] болон 1999 онд [[Португал]]аас буцааж авсан [[Макао]] нь "Нэг улс, хоёр систем" гэж нэрлэгдэхүйц өргөн хэмжээтэй өөртөө засах эрхтэй. ===Хүн амын хэт өсөлт=== БНХАУ байгуулагдсанаас хойш Хятадын хүн ам хурдацтайгаар өссөний улмаас Засгийн газраас [[1979 он]]д [[Нэг хүүхдийн бодлого]] хэрэгжүүлж, төрөлтийг хязгаарлах болсон. Үүний үр дүнд төрөлтийг хязгаарлаж, хүн амын өсөлтийг бууруулж чадсан боловч иргэншилгүй хүүхдүүд болон хүүхдийн наймаа газар авсан ажээ. ===Мэдээллийн чөлөөт бус байдал=== 中国政府は北朝鮮と同じく検閲での情報操作([[香港]]・[[マカオ]]は除く)を行っていて、中国政府に対してマイナスとなる報道は全くされず、更にホームページなども反中国政府や同盟国の北朝鮮を中傷するページは閉鎖、または回線を切断させたりしている。[[2004年]][[11月]]には検閲されていない違法な[[インターネットカフェ]]1600店あまりを摘発し、更にはネット上で中国政府を批難する中国人を逮捕し[[メール]]の文章でさえも検閲内容として規制されてしまっている。[[Google]]や[[Yahoo!]]なども協力し、中国国内での言論の自由を奪っていると批難されている。また[[2005年の中国における反日活動|反日活動]]も中国が情報操作で行わせているとの見解もあり、逆に、日中関係への影響や国際的イメージの悪化を懸念し、反日活動の過激化を扱いかねているとの見解もある。 そのことがあってか、中国の民衆は諸外国に対して中国政府が何を言われているか全く把握出来ない状況となっていて、また[[2004年]]では[[大韓民国|韓国]]人の議員らが[[脱北者]]に関する記者会見を中国で行おうとしたら中国政府により強引に記者会見を解散させられたりと、諸外国の報道機関からも報道の自由が皆無だとして非難されている。 ===Салан тусгаарлах хөдөлгөөн=== 中華人民共和国政府は[[チベット]]の分離・独立問題を[[ダライ・ラマ]]率いる[[チベット亡命政府]]との間で抱えている他、新疆ウイグル自治区([[東トルキスタン]])の分離・独立を目指す組織勢力が国内外に多数存在しており、[[アメリカ合衆国|アメリカ]]で[[東トルキスタン共和国#亡命政府(2004年-)|亡命政府]]を樹立するなど活動を行なっている。ただし、特に新疆ウイグル自治区については、中国政府が情報統制を行なっているために、中国国内における独立運動の性質、規模等は明らかではない。 なお、[[内モンゴル]]にも中国からの分離運動があるといわれているが、現地における具体的な活動などは不詳である。ただし、中国政府は内モンゴルにおける分離運動を警戒しており、[[1995年]]には[[モンゴル人]]の高度な自治を要求する組織「南モンゴル民主連盟」(SMDA)を「分離活動を行なう」非合法組織として告発し、70名以上のメンバーを逮捕、「国家分離とスパイ活動」罪などで裁いている。(当時SMDAが要求していた自治は、中国の憲法で保証されているモンゴル人のための高度自治であった。) ==Гадаад харилцаа== 冷戦構造の下、建国当初は完全に東側陣営に組み込まれていたが、スターリン死後の中ソ対立を経て、70年代初頭からアメリカをはじめとする西側との関係の回復を果し、同時に中華民国に代わって[[国際連合|国連]][[安全保障理事会]]の常任理事国となった。78年から始まる経済改革以降、経済面での資本主義諸国との関係も強め、2001年にはWTOにも加盟した。 他方、中国の成長は周辺諸国やアメリカに対して警戒感を引き起こし([[中国脅威論]])また、人権問題や両岸問題もあって、中国の国際関係は緊張もはらむ。 近年、APECやASEANプラス3の他、ロシア、中央アジア諸国と連携を強化し、(上海協力機構)また、東南アジア諸国ともFTA締結を合意するなど積極的な地域外交を展開している。 胡錦涛政権は、[[対日新思考]]を打ち出したが、現在までのところ、具体的な進展はない。 ===Хятад Монголын харилцаа=== Хятадын хойд хэсгийн нутаг тухайлбал Өвөрмонгол бол түүхэн угсааны хувьд Чингис хааны байгуулсан Их Монгол улсын нутаг бөгөөд 17-р зууны үеийн цаг төрийн үймээн дундуур хятадууд Манж Чин гүрний тусламжтайгаар эрхэндээ оруулж, нэгтгэсэн юм.Өнөөгийн байдлаар Өвөрмонголд амьдрагч монгол угсаатны тоо эрс багасч, хүн амын дийлэнх хувийг хятадууд эзлэх болсон. Гэвч үе үе энэ нутаг оронд өөрийн төрөлх эх орон болох Монгол улстайгаа нэгдэн нийлэхийг хүссэн бослого, эсэргүүцлийн хөдөлгөөн өрнөдөг боловч Хятадын эрх баригчид аливаа ийм үйл явцыг даруй харгислан дардаг.Тэр бүү хэл Хятадын өнөөгийн эрх баригчид, ер нь үе үеийн эрх баригчид нь Монгол улсыг дагаар оруулах нууц бодлогыг ямагт нөөж ирсээр байгаа билээ. ===Хятад, Тайваний харилцаа=== 「両岸」とは[[台湾海峡]]を挟んだ中国大陸と[[台湾]]の海岸を指しており、そこから「両岸関係」は台湾を実効支配する[[中華民国]]と中華人民共和国との関係を指すと言葉となっている。 元来、中国と台湾は中華民国[[国民政府]]の統治国土であったが、[[1946年]]から激化した[[国共内戦]]に勝利した[[中国共産党]]が[[1949年]]に中華人民共和国を中国に建国、同年中に国民政府は台湾に遷都した。それ以来、中華人民共和国は中華民国と中国における正統政府の座を巡って争い、両国共に互いの統治する地域の支配権を主張して譲らなかった。その為に、中華人民共和国政府は[[国際連合]]における「中国」代表権を求めて外交工作をした他、中華民国政府が実効統治している台湾を中国の領土」とみなして領有権を主張し、「台湾解放」の名の元に[[金門島]]への砲撃を度々行なった。その後、中華民国が国連の「中国」代表権を喪失して国際的に孤立し、中華人民共和国も改革・開放を推進するようになると、中華人民共和国政府は「一国二制度」といった統一の枠組みの提案や「3通」政策といった穏健的な統一政策を通じて両岸関係の改善を図り、1992年には両国政府関係者が「一国共識、各自表述(一つの中国を共通認識とするが、解釈はそれぞれが行う)」の統一原則を確認するまでに至った。 だが、1990年代に入ると、中華民国では[[李登輝]][[総統 (中華民国)|総統]](中華民国の国家元首)による政治体制の民主化が進められ、それに伴い台湾では中国とは別個の「台湾」という国家を創り上げる台湾独立(台独)の動きが活発化し始めた。このような動きに対し、中華人民共和国は[[台湾総統選挙|総統選挙]]([[1996年]]から実施)における台独派([[泛緑連盟]])候補者の当選阻止を目指して軍事演習で威嚇するなど強硬姿勢をとったが、いずれの選挙においても阻止を果たすことが出来なかった。このことを教訓としてか、[[2005年]][[3月14日]]には台湾の武力併合に法的根拠を与えることを名目とする[[反国家分裂法]]が成立した。その為に、今日の中華民国と中華人民共和国の関係は、[[台湾問題]]として[[東アジア]]地域の不安定要素となっている。最も、台湾にも台独に反対する「中国」派勢力([[泛藍連盟]]、ただし、彼らのいう「中国」はあくまでも中華民国である)が存在しており、その最大勢力である[[中国国民党]]党首・[[連戦]]は、[[2005年]][[4月26日]]~[[5月3日]]にかけて中国を訪問、共産党党首・[[胡錦濤]]と60年ぶりの国共首脳会談を実施した。 ===[[Маргаантай газар нутаг]]=== 国境地域において複数の国々と境界線や島嶼部を巡って問題を抱えている。 * [[尖閣諸島]]([[日本]]、[[中華民国]]) * [[パラセル諸島]]([[ベトナム]]、中華民国) * [[スプラトリー諸島]]([[フィリピン]]、ベトナム、[[マレーシア]]など) * [[マクマホンライン]]([[インド]])。 ===Хуурамч бараа бүтээгдэхүүнтэй холбоотой асуудал=== 偽ブランド商品の製造世界一と言われ、偽ブランド商品が平然と一般店舗に並べられている。更に最近では偽ブランド企業が正規のブランド企業よりも早く中国で商標登録されてしまった為にその正規のブランド企業の商品が中国から撤去されるという異常事態さえあり、アメリカなど諸外国から激しく非難されている。ちなみに中国政府も規制はしているものの、ほとんどは黙認されている。 ==Батлан хамгаалах, цэрэг арми== 中国憲法によれば、形式的には、国家中央軍事委員会は[[中国人民解放軍]]、[[中国人民武装警察部隊]]、民兵など全国の武装部隊を指導するとある。 しかし現実は、共産党の党中央軍事委員会がほぼ国家中央軍事委員会のメンバーを兼ねており、実質的には共産党が軍・警察を支配している。 [[1990年]]代以前は中国軍の兵器が旧型で人力による戦略がほとんどだったが、日本のODAの資金などを流用し兵器の近代化が著しくロシアの大型原子力潜水艦や大型空母さらに最新鋭戦闘機を買い集め、[[2003年]]では[[宇宙]]への単独有人飛行を成功したと発表し、更に核兵器を幾つも所有している為に世界の軍事的脅威国家としてアメリカから警戒され、その軍事力で台湾に対して牽制し今現在アメリカでは在日米軍基地または太平洋に点在する米軍基地より空母機動部隊や、戦略作戦機がすぐに出動して台湾に対する防衛がいつでも出来る状態となっている。 なお、中国政府は自国沿岸部の安全保障を名目として、[[日本列島]]から[[南西諸島]]、[[台湾]]、[[フィリピン]]を経て[[インドシナ半島]]に到るラインの自国支配を確立し、この弧内に含まれる[[日本海]]、[[東シナ海]]、[[南シナ海]]の[[内海化]]を目指して海軍力を強化している。さらにその外側の[[小笠原諸島]]から[[マリアナ諸島]]を経て[[マレー半島]]、[[インドネシア]]に到るラインも影響下におき、緩衝地帯化とすることを目指している。 ==Эдийн засаг== <!--''詳細は[[中華人民共和国の経済]]を参照''--> 中華人民共和国の経済は[[大躍進政策]]の失敗や[[文化大革命]]によって大きく立ち遅れ、社会主義経済の不効率性がこれに輪をかけていた。このため、[[鄧小平]]の主導によって[[1978年]]に「[[改革開放]]」政策が採用され、[[市場経済]]の導入、国営企業の民営化や不採算企業の閉鎖、[[人民公社]]の廃止と請負制の実施、外資導入などの大胆な改革を次々に実施していった。 [[1980年]]代以降、中国経済は沿海部の経済開放地区を中心に長い成長過程に入り、経済成長を持続、「世界の工場」と呼ばれるほど工業が発達した。このけん引役となったのが、外資導入と輸出拡大である。[[世界貿易機関]](WTO)の発表によれば、[[2003年]]の対中[[直接投資]]は535億ドルとなり、[[アメリカ合衆国|米国]]を抜いて実質的に世界最大の直接投資受入国となった。([[ルクセンブルク]]の特例を除く。)また米国、日本、韓国、東南アジア諸国などへの 輸出拡大も目覚しく、大幅な貿易黒字を記録している。 その一方で、内陸部の経済は大幅に立ち遅れ、かって工業の中心地であった東北も非効率的な国有企業が多く、改革開放の波に乗れず、長江デルタや珠江デルタの先進地域との経済格差は開く一方であった。このため、中国政府は[[2000年]]頃から[[西部大開発]]や[[東北振興]]を重点政策とし、これら後発地域の開発に乗り出している。 また、先進地域を含めて民族資本が発展していないこと、官僚の腐敗、社会全体に存在する法の軽視、不良債権の蓄積、極端な貧富の差の拡大、偽ブランド商品・違法コピー品の製造・販売が世界一などといった問題も存在する。 2008年で中国初となる[[北京オリンピック]]が決まったものの、[[2005年の中国における反日活動]]や中国での人権侵害問題などがあってか、[[2005年]][[4月28日]]に[[アメリカ合衆国下院]]に[[国際オリンピック委員会]]に対し[[北京オリンピック]]の開催中止と開催地変更の決議案が提出された。 == Засаг захиргааны тогтолцоо == [[Image:735px-China_administrative.png|400px|thumb|right]] 2004 оны байдлаар БНХАУ-н засаг захиргааны тогтолцоо нь 23 муж (Одоо үед бодитоор өөрсдийн удирдлагад оруулаагүй [[Тайвань]] муж улсыг оруулвал)、5 [[Өөртөө засах аймаг]], 4 [[хот улс]],2 тусгай статусын засаг захиргааны нэгжээс бүрддэг. ==Газарзүйн төлөв== Хятад улс дэлхийн бємбєрцєгийн зvvн тал, Европ Азийн эх газрын зvvн хэсэг, Номхон далайн баруун эрэгт оршдог. Хятадын хуурай газрын нийт талбай ойролцоогоор 9 сая 600 мянган хавтагай дєрвєлжин километр, Ази тивийн нийт талбайн 21.9 хувийг эзэлдэг. Азийн хамгийн том орон юм. Дэлхийн 180 гаруй орны дотор Хятадын хуурай газрын талбай Орос, Канадын дараа орж дэлхийд 3-р байр эзэлдэг.Хятадын хуурай газрын хил 22 мянга гаруй километр бєгєєд, 15 оронтой хил нийлж байна. Зvvн талаараа БНАСАУ-тай хиллэж, ємнє талаараа Вьетнам, Лаос, Бирматай хєршилж, баруун ємнє болон баруун биеэрээ Энэтхэг, Бутан, Сикким, Балба, Пакистан, Афганистантай хил нийлж, зvvн хойт хэсэг болон баруун хойт хэсэгтээ Орос, Тажикстан, Кыргызстан, Казахстантай хиллэдэг бєгєєд, хойт талаараа Монгол улстай хиллэж байна. Хятадын эх газрын тэнгисийн эрэг нийт 18 мянга гаруй километр урт, хойт талаас Ялужян мєрний цутгалангаас урагшаа Бей Лvнхе голын цутгаланд хvрч, Япон, Филиппин, Малайзи, Бруней, Индонези зэрэг оронтой тэнгисээр алслагдаж байдаг. Хятадын нутаг дэвсгэрийн хамгийн хойт vзvvр нь хойт єргєргийн 53.31 градус хавийн Мvє Хе сууринаас хойших Хэй Лунжян мєрний гол усан замын тєв шугамд хvрч, хамгийн ємнєт цэг нь хойт єргєргийн 4.15 градус хавийн Наньсагийн уртрагийн Зен Му Аншад байдаг. Ємнєт хойт хоёр зах нь хоорондоо 50 градусын зєрєєтэй. 5500 гаруй километрын зайтай. Хойт хэсэг Хей Лун Жян муж цас мєсєєр хучигдаад байхад ємнєт хэсгийн ємнєт тэнгисийн арлууд мєнх халуун зунаараа байдаг. Хятадын нутаг дэвсгэрийн хамгийн баруун зах нь зvvн уртрагийн 73.40 градус хавийн Памирын єндєрлєгийн Узбекийн уулын аманд байхад, хамгийн зvvн зах нь зvvн уртрагийн 135 градус хавийн Фу Юань шенд Yссvри мєрєн болон Хэй Лун Жян мєрний гол усан замын уулзвар дээр байдаг. Хятад улс єргєн уудам хуурай газартайгаас гадна мєн маш их тэнгисийн усан хилтэй юм. Хойт талаасаа Бvєхай тэнгис, Шар тэнгис, Дорнот тэнгис, Ємнєт тэнгис гээд дєрвєн тэнгис нийлж, Хятадын эх газрыг зvvн хойт талаас нь баруун ємнє тал хvртэл дугуйлан хvрээлж байдаг бєгєєд нийт талбай нь 4 сая 900 мянган хавтгай дєрвєлжин километр бєгєєд, Хятадын хуурай газрын талбайн бараг тал хагастай тэнцдэг. Хятад улс бол уул ихтэй орон, нутаг дэвсгэрийн нийт талбайн 33% гаруй нь уул, 26% нь єндєрлєг, 9.9% нь доворхог нутаг, 18.8% нь хотгор газар, 12% нь тал газар юм.Хятадын уул нуруунд Тэнгэр уул, Ишань ууль, Яньшан уул, Да Бешань уулны нуруу, Наньлингийн нуруу, Их Хянганы даваа, Тайханшань уул, У шань уул, Шюе феншань уулны нуруу, Алтайн нуруу, Чи Леншань уулны нурууд, Алашань уул, Лиv Паньшань уулны нурууд болон Гимлайн уул зэрэг байдаг. Yvнээс гадна, Хятадын 5 хайрхан гэж байдаг. Энэ нь тухайлбал зvvн хайрхан Тайшань уул, ємнєт хайрхан Хен шань уул, баруун хайрхан Хуашань уул, хойт хайрхан Хэйшань уул, тєв хайрхан Суншань уул болно.Хятадын єндєрлєгvvд дотор Хєхнуур Тvвдийн єндєрлєг хамгаас нэртэй. Далайн тvвшнєєс дунджаар 4000 гаруй метрт єргєгдсєн энэ єндєрлєгийн талбай 2 сая 500 мянган хавтгай дєрвєлжин километр бєгєєд, Хятадын нутаг дэвсгэрийн бараг 1/4 хувийг эзэлдэг. Хєхнуур Тvвдийн єндєрлєгєєс гадна Євєр Монголын єндєрлєг, Шар Хєрст єндєрлєг, Юньнань Гvйжеvгийн єндєрлєгvvд байдаг.Хятад улс бол мєн гол мєрєн ихтэй орон, Хятадын гол мєрнvvдийн уртыг нийлvvлэн бодвол 430 мянган километрт хvрч, дэлхийн бємбєрцєгийг арваад ороож хvрдэг. Хятадын гол мєрнvvд дотор Хєхмєрєн, Хатан гол хамгаас нэртэй. Хєхмєрєн бол дэлхийн 3-дахь том мєрєн, нийт 6380 гаруй километр урт, Хєхмєрний сав газар эд уурсаар элбэг дэлбэг, усны хvчний нєєц нь Хятадын усны нєєцийн 40 хувийг эзэлдэг бєгєєд сав газарт нь 20-оод сая га тариан талбай, 300 гаруй сая хvн ам суурьшин амьдардаг Хятадын хєдєє аж ахуйн чухал нутаг болно.Хятадын 2-дахь том гол Хатан голын сав газар бол Хятадын vндэстнvvдийн єлгий юм. Хєхнуур мужийн Баян хар уулнаас эх авсан энэ голын нийт урт нь 5464 километр, Хєхнуур, Сичуан, Ганьсv, Ниншя, Євєр Монгол, Шаньши, Шэньши, Хенань, Шаньдун зэрэг 9 муж єєртєє засах районаар урсан єнгєрч Бvєхай тэнгист цутгадаг. Хєхмєрєн, Хатан голоос гадна Хятадад бас дэлхийн хамгийн урт суваг болох Бээжин-Ханжеvгийн суваг байдаг. Бээжин-Ханжеvгийн суваг бол Хятадын эртний усан аж ахуйн аврага их барилга болно. Бvр эрт манай тооллын 605-604 оны Сvй Янди хааны vед татсан юм. Энэ суваг Лєvянгаар тєв болгож, хойшоо Бээжин, ємєншєє Ханжеv хvрч, 1794 килметр vргэлжилдэг. Бээжин, Тенжин, Хебей, Шаньдун, Жянсv, Жежян зэрэг муж хотоор урсан єнгєрч, Хайхе гол, Хуайхе гол, Хєхмєрєн, Чен Тан Жян мєрний 5 их гол мєрний системийг холбож байдаг. Одоо энэ суваг Хятадын ємнєт нутгийн усыг хойт нутагт татах барилгын зvvн талын шугамын гол шугам болоод байна. *Цөлүүд :[[Говь]] [[Такла-Макан цөл]] *Томоохон голууд :[[Шар тэнгис]] [[長江]](揚子江) [[黒竜江]] [[メコン川]]  *Далайнууд :[[Шар тэнгис]] [[ Зүүн Хятад тэнгис]] [[Умард Хятадын тэнгис]] *Том уулууд болон уулс :[[Химлайн нуруу]]([[Эврэст|Ждомунгла]])  ==Үндэстэн ястнууд== 最大の民族集団は[[漢族]]で人口の92%を占め、その他の55の[[少数民族]]が残りの8%を占める。少数民族のなかでは[[チワン族]](1,600万人)、[[満族]](1,000万人)、[[回族]](900万人)、[[ミャオ族]](800万人)、[[ウイグル族]](700万人)、[[イ族]](700万人)、[[モンゴル族]](500万人)、[[チベット族]](500万人)、[[ブーイー族]](300万人)、[[朝鮮族]](200万人)が比較的大きな民族集団である。 中国の民族の分類は、政府が実施する「[[民族区域自治|民族識別工作]]」によって決定されるため、各少数民族が自分たちが別の民族だと思っていても、同じ民族にされたり、違う民族にされたりする事がしばしば起こりうる。また、「未識別民族」すら存在している。 中国では、少数民族の民族的アイデンティティの確立は重視されておらず、基本的に中国化政策を取っている。 たとえば漢民族の歴史は各民族の民族学校で教えられるが、各少数民族の歴史は「中国史」の一部だということから民族学校でもほとんど教えられていない。 少数民族地域で使われている教科書も、全国統一教科書の各少数民族言語への翻訳であり、 少数民族の子どもに李白や杜甫の詩を暗唱させて覚えさせるが、少数民族固有の伝説は教えないなど、少数民族文化を反映した内容は少ない。 [[国務院]]に[[国家民族事務委員会]]が設置され、中国の民族政策を統一的に管理している。 ''詳細は[[中国行政区分の人口一覧]]、[[中国の少数民族の一覧]]を参照のこと'' <!-- (住民の人種構成、宗教など) --> ==Хэл яриа== 北京の方言(北京語)を基礎として若干の改訂を加えた[[普通話]]を[[標準語]]としている。同じ中国語であっても方言が多数あり、かけ離れているので、建国以来、北京人と広東人ではほとんど会話が通じない状況があった。その為北京周辺で話される言葉を北京語、広東で話される言葉を広東語などとしている。しかし、建国以来の教育および放送等の普及により、殊に若年層には普通話を話せない者は少なくなった。更に、[[深圳]]、[[珠海]]などの[[経済特区]]では省外からの人口流入が激しく、広東語が判らない者が多数派になりつつある。 尚、[[香港]]では北京語と共に[[広東語]]および[[英語]]も公用語となっている。[[1990年代]]初頭頃迄は大陸から移住したものを除いては北京語のできる者はほとんどいなかった。[[1997年]]の主権返還をきっかけに北京語熱が高まっているが、未だ「外国語として」習う状況に変りはない。また[[澳門]]では[[ポルトガル語]]も使われる。 チベット、ウィグルなどの各少数民族はそれぞれの固有の言語も使用しているが公用語は北京語である。政府は少数民族の言語を尊重する姿勢を示しながら、中学校以上は原則として少数民族の言語は使用せず、北京語のみで教育を行なうことなどにより、北京語を普及させる政策を取っている。 ==Соёл== <!-- ''Дэлгэрэнгүйг [[Хятадын соёл]] өгүүллэгээс үзнэ үү.'' --> *[[Уран бичлэг]] *[[Хятад хоол]] *[[У-шу]], [[Шао Линь сүм]] ===Дэлхийн өв=== Хятадын нутагт [[НҮБ-ын Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухааны Байгууллага|ЮНЕСКО]]-гийн [[Дэлхийн өв]]ийн жагсаалтад бүртгэгдсэн соёоын өв 22, байгалийн өв 4, нийлмэл өв 4 бий. ''Дэлгэрэнгүйг [[БНХАУ-ын Дэлхийн өв]] өгүүллээс үзнэ үү.'' ===Бүх нийтийн амралтын өдрүүд=== <table border="1" frame="box" rules="all" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0"> <tr><th style="background:#efefef">Сар өдөр</th> <th style="background:#efefef">Баяр</th> <th style="background:#efefef">Тайлбар</th></tr> <tr><td>1-р сарын 1</td><td>Шинэ жил</td> <td></td></tr> <tr><td>1-р сарын сүүл, 2-р сарын 3 өдөр</td><td>Цагаан сар</td><td></td></tr> <tr><td>5-р сарын 1 - 3</td><td>Хөдөлмөрийн баяр</td><td></td></tr> <tr><td>10-р сарын 1- 3</td><td>Үндэсний баяр</td><td></td></tr> </table> ==Мөн үзэх== *[[Хятадтай холбоотой бичлэгүүдийн жагсаалт]] *[[Бээжин-Шанхайн хурдан галт тэрэгний замын төсөл]] *[[Хятадын Бейсболын Лиг]] {{Ази}} [[Category:Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс| ]] [[Category:Зүүн Азийн орнууд]] [[Category:Төв Азийн орнууд]] [[Category:Бүгд Найрамдах Улсууд]] [[Category:Коммунист орнууд]] [[Category:1949 оны үйл явдлууд]] [[af:Sjina]] [[ar:صين]] [[ast:China]] [[bg:Китай]] [[bs:Kina]] [[ca:Xina]] [[chr:ᏥᎾ]] [[cs:Čínská lidová republika]] [[cy:China]] [[da:Folkerepublikken Kina]] [[de:Volksrepublik China]] [[en:People's Republic of China]] [[eo:Ĉinio]] [[es:República Popular China]] [[et:Hiina]] [[fi:Kiinan kansantasavalta]] [[fr:Chine]] [[gl:China]] [[got:𐌺𐌹𐌽𐌰]] [[he:סין]] [[ia:China]] [[id:Republik Rakyat Tiongkok]] [[is:Alþýðulýðveldið Kína]] [[it:Cina]] [[ja:中華人民共和国]] [[ko:중화인민공화국]] [[ks:चीन]] [[la:Respublica Populi Sinarum]] [[lt:Kinija]] [[lv:Ķīna]] [[ms:Republik Rakyat China]] [[nds:Volksrepubliek China]] [[nl:Volksrepubliek China]] [[no:Folkerepublikken Kina]] [[pl:Chińska Republika Ludowa]] [[pt:República Popular da China]] [[ru:Китай]] [[sa:चीन]] [[simple:People's Republic of China]] [[sl:Kitajska]] [[sr:Народна Република Кина]] [[sv:Kina]] [[th:สาธารณรัฐประชาชนจีน]] [[tokipona:ma Sonko]] [[uk:Китай]] [[vi:Trung Quốc]] [[zh-cn:中华人民共和国]] 2005 оны 8-р сарын 27 2059 6575 2005-08-28T17:04:43Z Zorigt 49 * [[Филиппин]]ий [[Басилан]] мужийн [[Ламитан]] дахь гаталга онгоцонд дэлбэрэлт гарч, 30 гаруй хүн бэртэж гэмтжээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4192102.stm (BBC)] * [[Ирак]]ийн Засгийн газрын хүсэлтээр [[Абу Грэйб шорон]]гоос 1,000 орчим хоригдлыг суллажээ. Энэ нь Иракийн дайн эхэлснээс хойш хоригдлуудыг хамгийн олон тоогоор суллаж буй тохиолдол болж байна. [http://www.cnn.com/2005/WORLD/meast/08/27/iraq.prisoners/index.html (CNN)] 2005 оны 8-р сарын 28 2061 6585 2005-08-29T06:19:48Z Zorigt 49 *[[Ирак]]ийн [[Иракийн Үндэсний Хурал|Үндэсний Хурал]] Үндсэн хуулийн төсөлд гарын үсэг зурлаа. Үндсэн хуулийг батлах талаар бүх нийтийн санал асуулга [[10-р сарын 15]]-нд болох бөгөөд, [[Суннит]]ын удирдагчид ард түмнийг санал өгөхгүй байхыг уриалжээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4192122.stm (BBC)] * [[Энэтхэг]]ийн Ерөнхий сайд [[Манмохан Сингх]] [[Афганистан]]д [[терроризм]]той тэмцэх болон сэргээн босголтын талаар туслахад бэлэн гэдгээ илэрхийллээ. [http://www.ndtv.com/topstories/showtopstory.asp?slug=PM+calls+for+stability+in+Afghanistan%0D&id=17629 NDTV] * [[Европ]]т болсон үер намжиж, нийтийн тээврийн хэрэгслүүд ажиллаж эхлэн, дайжсан хүмүүс гэр лүүгээ буцаж эхэллээ. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4191038.stm (BBC)] 2005 оны 8-р сарын 29 2062 6584 2005-08-29T06:13:16Z Zorigt 49 * [[Улсын Их Хурал|УИХ]]-ын сонгуулийн 65-р тойрогт явагдсан нөхөн сонгуулийн урьдчилсан дүнгээр [[Монгол Ардын Хувьсгалт Нам|МАХН]]-аас нэр дэвшигч [[Миеэгомбын Энхболд|М.Энхболд]] ялалт байгуулсан байна. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2563 Өнөөдөр] 2005 оны 8-р сарын 30 2063 6706 2005-09-15T20:40:10Z Zorigt 49 * [[Иракийн хямрал]]: [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] болон [[Ирак]]ийн албаны хүмүүсийн мэдэгдсэнээс үзвэл Америкчуудын [[Сири]]йн хилийн ойролцоо хийсэн агаарын цохилтын үеэр 56 энгийн иргэн болон 7 босогч амь үрэгдсэн байна. [http://www.ksbitv.com/home/1705826.html (CNN)] * [[Катрина хар салхи]]: Өчигдөр далайгаас газар луу гарсан хар салхины төв дайрч гарсан [[Луйзана]] мужийн [[Нью-Орлеанс]] хотын эргэн тойрон дахь далангууд сэтэрсний улмаас хот бараг тэр чигээрээ усанд автжээ. Далангуудыг бөглөх ажиллагаа амжилтгүй болсон байна. Хотын ихэнх оршин суугчдын хоргодож байсан [[Луйзана Супердом]]ын эргэн тойронд усны түвшин 1[[метр|м]] хүрсэн байна. Аиь үрэгдэгсэд хэдэн мянгаар тоологдох шинжтэй байна. Хар салхины улмаас Луйзана муж дахь хурдны зам ашиглалтаас гарчээ. * [[Франц]]ын нийслэл [[Парис]]т Африкийн цагаачдын байшин руу үл мэдэгдэх этгээдүүд гал нээсний улмаас 7 хүн амь үрэгдэж, 14 хүн шархаджээ. [http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000085&sid=akYhSjMwb1kk&refer=europe (Bloomberg)] * [[Энэтхэг]]ийн ерөнхий сайд [[Манмохан Сингх]] [[Хамид Карзай]]тай уулзах үеэрээ [[Афганистан]]ы сэргээн босголтонд зориулж тус улс 50 сая доллар нэмж хандивлахаар болсныг мэдэгджээ. Өмнө нь тус улс 500 сая долларын тусламж үзүүлэхээр болоод байсан юм.[http://autofeed.msn.co.in/pandorav3/output/News/6e9421c2-a537-4b1a-be74-b5eb3a0756bc.aspx MSN] 2005 оны 8-р сарын 31 2064 6705 2005-09-15T20:27:00Z Zorigt 49 *[[Катрина хар салхи]]: ** [[New Orleans]] mayor [[Ray Nagin]] states that "hundreds...most likely, thousands" may be dead in his city. The death toll in [[Biloxi, Mississippi|Biloxi]] stands at 110. [http://apnews.myway.com/article/20050831/D8CAVI303.html (AP via MyWay)] ** Дор хаяж 25,000 дүрвэгчийг [[Тексас]] мужийн [[Хьюстон]] хотын [[Релиант Астродом]] цэнгэлдэх хүрээлэн рүү нүүлгэн шилжүүлэхээр болжээ. [http://news.yahoo.com/s/ap/20050831/ap_on_re_us/katrina_astrodome (Yahoo! News)] ** [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] өөрийн [[Нефтийн Стратегийн Нөөц]]өө гаргаж, хар салхины улмаас даамжраад буй газрын тосны хямралыг зохицуулахыг оролдож байна. [http://news.yahoo.com/news?tmpl=story&u=/afp/20050831/pl_afp/usweatheroil_050831130701 (Yahoo! News)] Шаравын Гунгаадорж 2065 6586 2005-08-29T07:53:46Z 202.72.246.27 Шаравын Гунгаадорж нь МХХ-ны Удирдах зєвлєлийн гишvvн. 1935 онд тєрсєн. Агрономич мэргэжилтэй. Дээд боловсролтой. Хєдєє аж ахуйн ухааны дэд доктор. Монгол Улсын Их Хурлын гишvvн, Байгаль орчин хєдєєгийн бодлогын байнгын хорооны дарга. утас: 320933, 99114805 /туслах/ Европ 2066 9388 2006-09-01T20:59:33Z Bambuush 171 '''Европ'''ын [[улс]]ууд: * [[Болгар]] * [[Грек]] * [[Франц]] * [[Латви]] * [[Литва]] * [[Польш]] [[af:Europa]] [[als:Europa]] [[an:Europa]] [[ang:Europa]] [[ar:أوروبا]] [[ast:Europa]] [[ay:Iwrupa]] [[be:Эўропа]] [[bg:Европа]] [[br:Europa]] [[bs:Evropa]] [[ca:Europa]] [[chr:ᎡᎶᏆ]] [[co:Europa]] [[cs:Evropa]] [[csb:Eùropa]] [[cv:Европа]] [[cy:Ewrop]] [[da:Europa]] [[de:Europa]] [[el:Ευρώπη]] [[en:Europe]] [[eo:Eŭropo]] [[es:Europa]] [[et:Euroopa]] [[eu:Europa]] [[fa:اروپا]] [[fi:Eurooppa]] [[fr:Europe]] [[fur:Europe]] [[fy:Jeropa]] [[ga:An Eoraip]] [[gd:Europa]] [[gl:Europa]] [[gn:Europa]] [[ko:유럽]] [[haw:ʻEulopa]] [[hi:यूरोप]] [[hr:Europa]] [[ht:Ewòp]] [[ia:Europa]] [[id:Eropa]] [[io:Europa]] [[is:Evrópa]] [[it:Europa]] [[he:אירופה]] [[ka:ევროპა]] [[kk:Еуропа]] [[kw:Europa]] [[ku:Ewropa]] [[la:Europa]] [[lv:Eiropa]] [[lt:Europa]] [[lb:Europa (Kontinent)]] [[li:Europa]] [[hu:Európa]] [[mk:Европа]] [[mi:Ūropi]] [[ms:Eropah]] [[mo:Europa]] [[nah:Eutlocpan]] [[na:Iurop]] [[nl:Europa (continent)]] [[nds:Europa]] [[ja:ヨーロッパ]] [[no:Europa]] [[nn:Europa]] [[oc:Euròpa]] [[pl:Europa]] [[pt:Europa]] [[ro:Europa]] [[qu:Iwrupa]] [[roa-rup:Evropa]] [[ru:Европа]] [[se:Eurohpá]] [[sc:Europa]] [[sco:Europe]] [[st:Europa]] [[sq:Evropa]] [[sh:Evropa]] [[scn:Europa]] [[simple:Europe]] [[sk:Európa]] [[sl:Evropa]] [[sr:Европа]] [[sv:Europa]] [[sw:Ulaya]] [[th:ทวีปยุโรป]] [[vi:Châu Âu]] [[tpi:Yurop]] [[tr:Avrupa]] [[udm:Европа]] [[uk:Європа]] [[uz:Evropa]] [[vi:Châu Âu]] [[wa:Urope]] [[yi:אייראפע]] [[zh:欧洲]] [[zh-min-nan:Au-chiu]] Литва 2067 11487 2007-01-13T23:04:33Z Thijs!bot 369 robot Adding: frp, lij, pms, war Modifying: qu {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="285px" |+<font size="+1">'''Lietuvos Respublika'''</font> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" | align="center" width="140px" | [[Изображение:Veliava_vid.png|Флаг Литвы]] | align="center" width="140px" | [[Изображение:Vytis.png|Герб Литвы]] |- | align="center" width="140px" | [[Флаг Литвы]] | align="center" width="140px" | [[Герб Литвы]] |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;" | <font size="-1">''Национальный [[девиз]]: нет''</font> |- | align="center" colspan=2 | [[Изображение:LocationLithuania.png]] |- | [[Государственный язык]] || [[Литовский язык|Литовский]] |- | [[Столица]] || [[Вильнюс]] |- | [[Президенты Литвы|Президент]] | [[Адамкус, Валдас|Валдас Адамкус]] |- | [[Премьер-министры Литвы|Премьер-министр]] | [[Альгирдас-Миколас Бразаускас]] |- | Площадь<br>&nbsp;— Всего <br>&nbsp;— % водн. пов. | [[Список стран, сортировка по занимаемой площади|120-я в мире]] <br> 65&nbsp;300 км²<br> Незначительная |- | [[Население]]<br>&nbsp;— Всего ([[2004]])<br>&nbsp;— [[Плотность населения|Плотность]] | [[Список стран, сортировка по численности населения|124-я в мире]]<br> 3&nbsp;445&nbsp;700<br> 55,4/км² |- | [[Независимость]]<br>&nbsp;— Провозглашена<br>&nbsp;— Признана <br>&nbsp;— Восстановлена | от [[Российская Империя|Российской Империи]]<br>[[16 февраля]] [[1918]]<br>[[12 июля]] [[1920]]<br>[[1991]] |- | [[Валюта]] || [[Лит]] |- | [[Часовой пояс]] | [[Время гринвичского меридиана|ВГМ]]+1 |- | [[Список национальных гимнов|Национальный гимн]] | [[Tautiska Giesme]] |- | [[Домен верхнего уровня|Интернет-домен]] | [[.lt]] |- | [[Список телефонных префиксов стран|Тел. префикс]] | 370 |} [[Image:Ceuropa.gif|thumb]] [[image:LocationLithuania.png]] '''Литва''', '''Литовская Республика''' ({{lang-lt|Lietuvos Respublika}}), [[Литва]] ({{lang-lt|Lietuva}})&nbsp;— [[государство]] в [[Европа|Европе]], на восточном побережье [[Балтийское море|Балтийского моря]]. == 国名 == На севере граничит с [[Латвия|Латвией]], на юго-востоке&nbsp;— с [[Беларусь|Белоруссией]], на юго-западе&nbsp;— c [[Польша|Польшей]] и [[Калининградская область|Калининградской областью]] [[Россия|России]]. ==Хот хvн ам == 2005 оны байдлаар: *Вильнюс, [[Вильнюс|Вильно]], Нийслэл. *[[Каунас]] *[[Клайпеда]] *[[Шияуляй]] *[[Павенежыс]] *[[Паланга]] *[[Нида]] *Sventoji *[[Друскининкай]] ==Спорт== * Arvydas Sabonis, Basket, [[Kaunas]] Zalgiris. * Sarunas Jasikevicius, New Orlean, USA. ==Link== *http://www.lietuva.lt [[Category:Европ|Литва]] [[Category:Улс|Литва]] <!-- please leave the English at the top, because it is the one most readers will want, if any --> [[af:Litaue]] [[als:Litauen]] [[am:ሊትዌኒያ]] [[an:Lituania]] [[ang:Lithuania]] [[ar:لتوانيا]] [[arc:ܠܬܘܢܝܐ]] [[ast:Lituania]] [[ay:Lituania]] [[az:Litva]] [[bat-smg:Lietova]] [[be:Летува]] [[bg:Литва]] [[br:Lituania]] [[bs:Litvanija]] [[ca:Lituània]] [[ceb:Lituanya]] [[co:Lituania]] [[cs:Litva]] [[csb:Lëtewskô]] [[cv:Литва]] [[cy:Lithuania]] [[da:Litauen]] [[de:Litauen]] [[el:Λιθουανία]] [[en:Lithuania]] [[eo:Litovio]] [[es:Lituania]] [[et:Leedu]] [[eu:Lituania]] [[fa:لیتوانی]] [[fi:Liettua]] [[fiu-vro:Leedu]] [[fo:Litava]] [[fr:Lituanie]] [[frp:Lituanie]] [[fur:Lituanie]] [[fy:Litouwen]] [[ga:An Liotuáin]] [[gd:Lituania]] [[gl:Lituania - Lietuva]] [[gn:Lituania]] [[he:ליטא]] [[hi:लिथुआनिया]] [[hr:Litva]] [[ht:Lityani]] [[hu:Litvánia]] [[hy:Լիտվա]] [[ia:Lituania]] [[id:Lituania]] [[ie:Lituania]] [[ilo:Lituania]] [[io:Lituania]] [[is:Litháen]] [[it:Lituania]] [[ja:リトアニア]] [[jv:Lituania]] [[ka:ლიტვა]] [[kk:Литва]] [[ko:리투아니아]] [[ksh:Littaue]] [[ku:Lîtvanya]] [[kw:Lithouani]] [[ky:Литва]] [[la:Lituania]] [[lb:Litauen]] [[li:Litouwe]] [[lij:Lituania]] [[lmo:Lituània]] [[lt:Lietuva]] [[lv:Lietuva]] [[mi:Litovia]] [[mk:Литванија]] [[mo:Литуания]] [[mr:लिथुएनिया]] [[ms:Lithuania]] [[mt:Litwanja]] [[na:Lithuania]] [[nah:Lituantlān‎]] [[nap:Lituania]] [[nds:Litauen]] [[nds-nl:Litouwen]] [[ne:लिथुआनिया]] [[nl:Litouwen]] [[nn:Litauen]] [[no:Litauen]] [[nrm:Lithuanie]] [[oc:Lituània]] [[os:Литва]] [[pam:Lithuania]] [[pdc:Litaun]] [[pl:Litwa]] [[pms:Lituania]] [[pt:Lituânia]] [[qu:Lituwa]] [[rm:Lituania]] [[rmy:Lituaniya]] [[ro:Lituania]] [[roa-rup:Litva]] [[ru:Литва]] [[sa:लिथ्वानिया]] [[sc:Lituana]] [[scn:Lituania]] [[sco:Lithuania]] [[se:Lietuva]] [[sh:Litva]] [[simple:Lithuania]] [[sk:Litva]] [[sl:Litva]] [[sq:Lituania]] [[sr:Литванија]] [[sv:Litauen]] [[sw:Lituanya]] [[tet:Lituánia]] [[tg:Литва]] [[th:ประเทศลิทัวเนีย]] [[tl:Lithuania]] [[tpi:Litva]] [[tr:Litvanya]] [[tt:Litua]] [[uk:Литва]] [[uz:Litva]] [[vec:Łituania]] [[vi:Litva]] [[vls:Litown]] [[vo:Lietuvän]] [[wa:Litwaneye]] [[war:Lituania]] [[yi:ליטע]] [[zh:立陶宛]] [[zh-min-nan:Lietuva]] [[zh-yue:立陶宛]] Улс 2068 11452 2007-01-09T11:54:55Z JAnDbot 255 robot Adding: als, ar, br, bs, ca, csb, cv, el, eu, fy, gl, io, ko, ms, nrm, qu, rmy, ro, sh, tl Modifying: eo, it '''Улс орон''' == Улс орны онцлог == Улс орон нь ихэвчлэн өөрийн [[засгийн газар]], төрийн байгууламж бүхий [[хууль]]; голчлон [[Үндсэн хууль]], [[цагдаа]], [[цэрэг]], [[татварын систем]], түүнчлэн бусад орны ''оршин суугчдаас'' тусгайлан бүрдсэн [[хүн ам]]тай байдаг. Эдгээрийн талаар [[Бенедикт Андерсон]] нь ''төсөөлөл дэх бүлэглэл'' хэмээх номондоо тун сонирхолтойгоор тодорхойлсон. == Улс орны төрөл == === Улс - state === Улс нь [[тусгаар тогтносон]] [[нутаг дэвсгэр]] дээрх [[засгийн газар]], [[хүн ам]], [[дээд эрх мэдэл]] гэсэн ойлголтуудаар тодорхойлогддог. [[Дэлхийн өмнөд туйл]]аас бусад бүх газар нутаг нь улс орнуудад хуваагдсан байдаг. [[Ватикан хот улс]]ыг оруулаад нийт 193 улс орон [[НҮБ]]-н гишүүн орноор, хүлээн зөвшөөрөгдсөн байдаг. Эдгээр дээр [[өөрөө-тодорхойлогч]] гэсэн философитой, улс болон хүлээн зөвшөөрүүлэх хүсэл бүхий дээд эрх мэдэлгүй нутаг дэвсгэрүүд бий. Тэдгээрийн зарим нь хүн ам, нутаг дэвсгэрээ хянах [[de facto]] бүхий [[Авхаз]] зэрэгтэй адилхан ч, дээд эрх мэдэл нь хүлээн зөшөөрөгдөөгүй байдаг. Өөрөөр төв засгийн газаргүй ч бодит байдал дээр улс хэмээн олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн улсууд ч бий. Эдгээр нь олон улсад тус тусын улс гэж явдаггүй ч, олон улсад өөрийн нутаг дэвсгэр бүхий улс гэж хүлээн зөвшөөрөгдсөн байдаг. === Үндэстэн - Nation === Үндэстэн гэдэг нь "[[Төрт-улс]]ад хэлбэршсэн эсвэл хэлбэршихээр эрмэлзсэн нэгдсэн нэг [[адилтгал]] бүхий хүмүүсийн бүлэглэл" юм гэж 2001 онд [[Финланд]]ын улс төрч, судлаач [[Пиа-Ноора Кауппи]] нар нь тодорхойлсон байдаг. Эндээс улс оронд байх зүйл нь нэгдсэн нэг [[угсаа гарал]], [[хэл зүй]], [[шашин]], [[түүх]] бүхий хүмүүсийн групп юм гэж хэлж болох юм. Дээд эрх мэдэл бүхий [[Төрт-улс]](nation-state) гэдгээс ялгахын тулд дээд эрх мэдэлгүй үндэстэн байх үеийн улс орон гэдэгтэй ойролцоо утгатайгаар энэхүү ойлголт нь хэрэглэгдэх болсон. === Үндсэн хуульт орон === === Үндэстэн, Улс орон, Улс === ==Ази== [[Ази]] ===Зүүн Ази=== *[[БНАСАУ]] *[[БНСУ]] *[[Монгол]] *[[Тайван]] *[[Хятад]] *[[Япон]] ===Баруун Ази=== *[[Азербайжан]] *[[АНЭУ]] * [[Армень]], Армен *[[Афганистан]] *[[Бахрейн]] *[[Гүрж]] *[[Израйль]] *[[Ирак]] *[[Иран]] *[[Йемен]] *[[Йордан]] *[[Катар]] *[[Кипр]] *[[Кувейт]] *[[Ливан]] *[[Оман]] *[[Палестин]] *[[Саудын Араб]] *[[Сири]] *[[Турк]] *[[Умард]] *[[Кипр]] *[[Сири]] ==Европ== [[Европ]] * [[Болгар]] * [[Грек]] * [[Франц]] * [[Латвия]] * [[Литва]] * [[Польш]] [[Category:Улс|!]] [[als:Staat]] [[ar:دولة]] [[bg:Държава]] [[bn:রাষ্ট্র]] [[br:Bro]] [[bs:Država]] [[ca:Estat]] [[cs:Stát]] [[csb:Państwò]] [[cv:Патшалăх]] [[da:Stat]] [[de:Staat]] [[el:Κράτος]] [[en:State]] [[eo:Ŝtato]] [[es:Estado]] [[et:Riik]] [[eu:Estatu]] [[fi:Valtio]] [[fr:État]] [[fy:Steat]] [[gl:Estado]] [[hr:Država]] [[io:Stato]] [[it:Stato]] [[ja:国家]] [[ko:국가 (정치학)]] [[ms:Negara (politik)]] [[nl:Staat]] [[nn:Stat]] [[no:Stat]] [[nrm:État]] [[pl:Państwo]] [[pt:Estado]] [[qu:Mama llaqta]] [[rmy:Stato]] [[ro:Stat]] [[ru:Государство]] [[sh:Država]] [[simple:State]] [[sl:Država]] [[th:รัฐ]] [[tl:Estado]] [[tr:Devlet]] [[uk:Держава]] [[zh:州]] MediaWiki:Confirmrecreate 2069 sysop 10429 2006-11-17T13:01:28Z Zorigt 49 Хэрэглэгч [[User:$1|$1]] ([[User talk:$1|яриа]]) нь таныг энэ хуудсыг засварлаж байх хооронд дараах шалтгааны улмаас устгажээ: ''$2'' Та үнэхээр энэ хуудсыг дахин бий болгомоор байна уу? MediaWiki:Deletedwhileediting 2070 sysop 9014 2006-08-22T20:44:18Z Jose77 129 Анхаар: Таныг засвар хийж эхлэвэл энэ хуудас устгагдах болно! MediaWiki:Fileexists-forbidden 2071 sysop 9138 2006-08-23T21:12:39Z Jose77 129 Ийм нэртэй файл байна; Файландаа шинээр нэр өгөөд дахин хуулна уу. [[Image:$1|thumb|center|$1]] MediaWiki:Fileexists-shared-forbidden 2072 sysop 9139 2006-08-23T21:13:43Z Jose77 129 А ярианд ийм нэртэй файл нь хамтран эзэмших файлын санд байна. Файландаа шинээр нэр өгөөд дахин хуулна уу [[Image:$1|thumb|center|$1]] MediaWiki:Fileuploadsummary 2073 sysop 8539 2006-08-04T06:36:37Z Jose77 129 Товч агуулга: MediaWiki:Largefileserver 2074 sysop 10486 2006-11-20T10:15:09Z Zorigt 49 Энэ файл серверийн зөвшөөрсөн хэмжээнээс том байна. MediaWiki:License 2075 sysop 10766 2006-12-05T18:28:48Z Bambuush 171 Эрх олгож байна. MediaWiki:Loginreqlink 2076 sysop 8472 2006-08-03T22:24:43Z Jose77 129 Нэвтрэх MediaWiki:Loginreqpagetext 2077 sysop 10779 2006-12-05T18:51:28Z Bambuush 171 Та бусад хуудсуудыг үзэхийн тулд $1 хийх хэрэгтэй. MediaWiki:Noimage-linktext 2078 sysop 8675 2006-08-12T21:26:40Z Jose77 129 үүнийг хуулах MediaWiki:Nolicense 2079 sysop 8706 2006-08-12T21:43:27Z Jose77 129 Идэвхжээгүй MediaWiki:Permalink 2080 sysop 8454 2006-08-03T22:14:54Z Jose77 129 Тогтмол холбоос MediaWiki:Prefixindex 2081 sysop 8726 2006-08-12T21:51:14Z Jose77 129 Өмнөх индекс MediaWiki:Recreate 2082 sysop 8755 2006-08-12T22:06:33Z Jose77 129 Дахин үүсгэх MediaWiki:Updatedmarker 2087 sysop 10923 2006-12-06T09:02:52Z Zorigt 49 сүүлд зочилсноос хойш шинэчлэгдсэн MediaWiki:Viewdeleted 2088 sysop 10934 2006-12-06T10:22:23Z Bambuush 171 $1-г харах уу? MediaWiki:Viewdeletedpage 2089 sysop 10158 2006-11-16T05:07:07Z Zorigt 49 Устгагдсан хуудсуудыг харах MediaWiki:Wlhideshowbots 2090 sysop 10869 2006-12-06T08:06:55Z Zorigt 49 Ботын хийсэн өөрчлөлтүүдийг $1 Халимаг 2091 6651 2005-09-08T07:37:10Z 202.72.245.131 1607 онд Ижил мєрєнд нvvдэллэн очсон Халимагууд 1655 онд Оросын хаанд элч илгээн тус улсын холбоотон нь болон суухаар тохирчээ. Тэд шарын шашин шvтдэг Зvvн гарын хаант улс, Монголчуудтай vргэлжийн харилцаатай байж єєрсдийн соёл, уламжлалаа тэр чигээр нь хадгалж vлдсэн євєрмєц хvмvvс юм. Халимагийн Аюук (1670-1724) хаан Петр I хаантай гэрээ байгуулан Оросын ємнєд хилийг Кавказынхан, Туркуудээс хамгаалах болсноор Оросын цэргийн гол холбоотон болов. Халимагууд зvгээр нэг Оросын харъяанд байсан жижиг угсаатан байсангvй 1681 онд Башкирыг Орост нэгтгэхэд, 1710 онд Туркын эсрэг дайнд, 1709 онд Шведтэй хийсэн Полтавын тулалдаанд, 1728 онд Персийн дайнд, 1786 онд Оросууд Кавказыг эзлэн авч Крымын хаант улсыг бут цохиход, 1910-1814 оны Орос-Францын дайнд (Ялангуяа алдарт Бородины тулалдаанд) тус тус Оросын гол холбоотон болж оролцож байжээ. Напелеон “Соёлт хvн тєрєлхтєн дайн байлдааны vед жигд цэмцгэр хувцас, ёслол тєгєлдєр жагсаал, нижгэр бємбєр гэх мэт цэргийн урлагийн соёлыг харуулах ёстой. Оросын армийн дунд хvн иддэг зэрлэгvvд байгаа ба тэдгээр махчдаас болж эр цэрэг ид хаваа vзvvлж чадахгvйд хvрч байна. Та тэр зэрлэгvvдийг турхирч араас нь Оросын армийн хvч чадал гэж хийрхэж буй нь инээдэмтэй хэрэг. Харин би тэр зэрлэгvvдтэй бус тантай, Оросуудтай тулалдахыг хvснэ” гэж Оросын хаан I Александр-т захидал илгээж байлаа. Энэ дайнд халимагийн Тvндэв, Цэрэнжав Баруун монголоос ирсэн Жамъян, Цэвэгжав нарын удирдсан Халимаг цэргvvд Оросын армийн бvрэлдхvvнд явж Австари хvртэл тулалдаж Оросын хаанаас их шан харамж авчээ. Иймээс их яруу найрагч А.С.Пушкин єєрийн шvлэгтээ “Талын нєхєр Халимаг” гэж онцлон тэмдэглэсэн байдаг. 1917 оны хувьсгалын дараа Халимагийн олон сурвалжтан, ноёдууд Франц, АНУ руу цагаачилсан бєгєєд Ижил мєрєндєє vлдэн єлсгєлєнд нэрвэгдсэн халимаг ах дvv нартаа 1922-1923 онд Монголын АЗГ-аас тусламж vзvvлж байсан тухай архивын мэдээ байдаг. Халимагууд нь одоо Астраханы губернд багтсан 10 аймаг, 150000 шахам хvнтэй Ойрадын Батут, Хэрэй, Дєрвєд, Хошууд, Харнуд, Тэлэнгит овог, яс орсон Автономит улс хэлбэрээр оршиж байна. Wikipedia:Wikipedia FAQ 2092 6796 2005-11-07T02:22:06Z Blockinblox 70 Wikipedia FAQ moved to Wikipedia:Wikipedia FAQ Хэрэв танд Википедиагийн тухай асуулт байвал энэхүү хуудасны discussion гэсэн хэсэгт бичнэ үү. Маркетинг 2093 10006 2006-10-28T12:30:44Z Baadii 200 /* Мөн үзэх */ '''Маркетинг'''ийн тухай хамгийн өргөн дэлгэрсэн [[Филип Котлер]]ын тодорхойлолтоос үзвэл, Маркетинг гэдэг нь "[[Бүтээгдэхүүн]] болон үнэ цэнийг (өртөг, value) бий болгон бусадтай солилцох замаар хувь хүн буюу байгууллагууд хэрэгцээтэй буюу хүсч байгаа зүйлсээ олж авахын тулд явуулах нийгэм, бизнесийн үйл явц" юм. Бусад судлаачид, байгууллагын хувьд маркетингийг янз бүрээр тодорхойлдог боловч алийг нь ч авч үзсэн маркетинг нь худалдаа арилжаа, солилцоотой холбоотой өргөн хүрээтэй ойлголт болно. [[Нийгэм эдийн засгийн ухаан]] болон [[макро эдийн засгийн ухаан]]д илүү өргөн хүрээнд "Хэрэглэгч болон нийлүүлэгчийн хоорондох солилцоо" гэж үздэг ч "Нийгэм дэх амьдралын түвшинг сайжруулах үйл ажиллагаа" гэж тодорхойлох нь ч бий. Түүнчлэн, маркетингийн эцсийн зорилгын тухай [[Петр Дракер]]ын "Сэйлинг (Арилжааны зар сурталчилгаа зэрэг үйл явц)-ийг үгүй болгох" гэсэн үзэл зонхилдог. Өргөн тархсан ойлголт болох "Бараа үйлчилгээг худалдаалснаас олох ашгийг нэмэгдүүлэхийн тулд хэрэглэгчийн үйлдэл, сонирхлыг судлан дүн шинжилгээ хийх", "тэдгээр судалгаа, дүн шинжилгээний үр дүнд үндэслэн бараа бүтээгдэхүүний арилжааг явуулах үйл явц" гэх зэрэг утгаар хэрэглэгдэх боловч үнэндээ энэ нь маркетингийн нэг бүрэлдэхүүн ойлголт төдий бөгөөд ялангуяа эхнийхийг нь [[маркетингийн судалгаа]] хэмээн нэрлэдэг. Жишээ нь, судалгаатай холбоогүй зүйл болох арилжааны арга замыг боловсронгуй, үр ашигтай болгох замаар ашгийг нэмэгдүүлэх нь ч маркетинг юм. [[Маркетингийн хэлбэрүүд]] сэдвээс дэлгэрэнгүйг үзнэ үү. Тухайн нөхцөл байдал, цаг үе, зах зээлээс хамааран үр ашигтай маркетингийн бодлого нь янз бүр байдаг. Орчин үед [[мэдээллийн технологи]]йг маркетингад ашиглах шаардлага нэмэгдэж буй. ==Мөн үзэх== *[[Мэдлэгийн менежмент]] *[[Маркетингийн онол]] *[[Зах зээлийг ангилах]] *[[Хэрэглэгчийн үйлдлийн онол]]<br> *[[Маркетингийн дөрвөн П]]<br> *[[Филип Котлер]]<br> *[[Өрсөлдөөний бодлого]] *[[Маркетингийн менежмент]]<br> ==Холбоос== *[http://www.marketing.de/ Маркетинг (Герман хэлээр)] * [http://www.knowthis.com KnowThis.com - Маркетингийн номын сан] * [http://www.sosig.ac.uk/roads/subject-listing/World-cat/market.html SOSIG-ийн маркетингийн лавлах] * [http://www.mediapost.com/ Мэдээлэл, зар сурталчилгааны лавлах] * [http://ollie.dcccd.edu/mrkt2370/book/mrktbook.htm ''Маркетинг''], Жемми Аллены бичсэн үнэгүй электрон ном. [[Category:Бизнес удирдлага|Маркетинг]] [[Category:Судалгаа|Маркетинг]] [[be:Маркетынг]] [[de:Marketing]] [[en:Marketing]] [[es:Marketing]] [[fa:بازاریابی]] [[fi:Markkinointi]] [[fr:Marketing]] [[gl:Mercadotecnia]] [[it:Marketing]] [[ja:マーケティング]] [[lt:Marketingas]] [[nl:Marketing]] [[pl:Marketing]] [[pt:Marketing]] [[ru:Маркетинг]] [[sl:Trženje]] [[sr:Маркетинг]] [[sv:Marknadsföring]] [[zh:营销]] Маркетингийн онол 2094 12285 2007-01-26T13:10:25Z Zorigt 49 '''Маркетингийн онол''' гэдэг нь [[зах зээл]], [[хэрэглэгч]]ийг судалдаг ухаан бөгөөд голчлон бараа үйлчилгээг [[арилжаа]]лах, нийлүүлэгч талын хувьд зөвлөгөө болохоор мэдлэг болон үзэл бодлыг судалдаг. [[Компани]] нь бодлого, үйл ажиллагаагаа сайжруулахад ашиглагддаг тул өргөн утгын [[бизнес удирдлага|бизнес удирдлагын]] ухааны нэг салбар гэж үздэг. Судалгааны гол сэдвүүд нь: *Зах зээлийн хэрэгцээг судлах *[[Хэрэглэгчийн үйлдэл]] болон сонирхлыг судлах([[Хэрэглэгчийн үйлдлийн онол]] зэрэг) *Бүтээгдэхүүнийг худалдаалах, [[сурталчилгаа|сурталчлах]] бодлогыг үнэлэх *Шинэ бүтээгдэхүүнийг зах зээл яаж хүлээж авахыг таамаглах Ашиглагдах судалгааны арга зам нь олон янз бөгөөд мониторинг, ярилцлага, анкет бөглүүлэх, статистикийн дүн шинжилгээ, ажиглалт зэргийг хослуулан судалдаг. [[Их сургууль]] болон [[Зар сурталчилгааны агентлаг]], [[Бодлого боловсруулах хэсэг]] зэрэг нь ихэнх судалгааг хийж гүйцэтгэдэг.<br> Энэхүү онолын хувьд хамгийн нэрд гарсан нь [[Филип Котлер]]ын бүтээлүүд болно. ==Мөн үзэх== *[[Текст майнинг]] *[[Зах зээлийг ангилах]](сегментчилэл)<br> *[[Хэрэглэгчийн үйлдлийн онол]]<br> *[[Маркетингийн дөрвөн П]]<br> *[[Маркетинг]]<br> *[[Филип Котлер]]<br> *[[Өрсөлдөөний бодлого]] [[Category:Бизнес удирдлага|Маркетингийн онол]] Нийгэм эдийн засгийн ухаан 2095 12019 2007-01-25T21:55:42Z Timur 357 '''Нийгэм эдийн засгийн ухаан''' ([[англи хэл|англи]]: socioeconomics)гэдэг нь [[Эдийн засаг|эдийн засгийн]] үзэгдлүүд болон [[Нийгэм|нийгмийн]] үзэгдлүүдийн хоорондын холбоог судалдаг шинжлэх ухаан юм. == Мөн үзэх == *[[Нийгмийн ухаан]] *[[Эдийн засаг]] [[en:socioeconomics]] [[ja:社会経済学]] [[Category:Нийгмийн ухаан]] [[Category:Эдийн засаг]] Маркетингийн хэлбэрүүд 2096 6661 2005-09-13T10:17:26Z Zorigt 49 [[en:List of marketing topics]] [[ja:マーケティング手法の一覧]] <!-- __NOTOC__ --> * [[Маркетинг]] ([[w:marketing]])-тай холбоотой сэдвүүдийн жагсаалтに関するトピック一覧。 == Үндсэн ойлголтууд == * [[Маркетингийн үндэс]] ([[w:market|marketing fundamentals]]) ** [[Хэрэглэгч]] ([[w:consumer]]) ** [[Үйлчлүүлэгч]] ([[w:customer]]) ** [[Маркетинг микс]] ([[w:marketing mix]]) ** ([[w:sustainable competitive advantage]]) ** [[Кор компитенс]] ([[w:core competency]]) ** Туршлагын муруйн нөлөө ([[w:experience curve effects]]) ** ([[w:marketing myopia]]) ** [[Зах зээлийг ангилах]] ([[w:market segment]]) ** [[Таргет маркет]] (対象購買層) ([[w:target market]]) ** [[Бизнес загвар]] ([[w:business model]]) ** [[Үнэ цэнэ (маркетинг|Үнэ цэнэ]] ([[w:value ]]) *** ([[w:value chain ]]) *** ([[w:value migration]]) ** [[Зах зээлд эзлэх хувь]] ([[w:market share]]) ** Үйлдвэрлэл үйлчилгээг өргөтгөх эдийн засгийн шинж чанар ([[w:economies of scope]]) ** [[Эцсийн хэрэглэгч]] ([[w:end-user]]) * [[Бүтээгдэхүүний менежмент]] ([[w:product management]]) ** [[Бараа]], [[бүтээгдэхүүн]] ([[w:product (business)|product]]) ** Бүтээгдэхүүний ялгаварлал ([[w:product differentiation]]) ** [[Бүтээгдэхүүний лайф сайкл менежмент]] ([[w:product life cycle management]]) *** ([[w:diffusion (business)|diffusion]]) *** [[Шинэ бүтээгдэхүүн бий болгох]] ([[w:new product development]]) **** ([[w:conjoint analysis (in marketing)|conjoint analysis]]) **** ([[w:Quality Function Deployment]]) **** Алдагдал авчирсан бүтээгдэхүүнүүд ([[w:list of product failures]]) *** ([[w:planned obsolescence]]) *** '' ([[w:Crossing the Chasm]]'' *** [[Технологийн лайф сайкл]] ([[w:technology lifecycle]]) ** [[Бүтээгдэхүүний шугам]] ([[w:product line]]) ** ([[w:whole product]]) ** ([[w:portfolio|product portfolio]]) *** [[BCG дүн шинжилгээ]] ([[w:B.C.G. Analysis]]) *** ([[w:G.E. Multi Factoral analysis]]) *** ([[w:contribution margin analysis]]) *** Каннибализац ([[w:cannibalization]]) *** ([[w:product bundling]]) *** ([[w:problems with portfolio models]]) ** ([[w:positioning (marketing)|positioning]]) *** ([[w:perceptual mapping]]) *** Учир шалтгааны шинжилгээ ([[w:factor analysis (in marketing)|factor analysis]]) *** ([[w:multi dimensional scaling (in marketing)|multi dimensional scaling]]) *** ([[w:discriminant analysis (in marketing)|discriminant analysis]]) *** ([[w:preference regression (in marketing)|preference regression]]) ** [[Брэнд менежмент]] ([[w:brand management]]) *** [[Брэнд]] ([[w:brand]]) *** ([[w:brand equity]]) *** (PB) ([[w:private brand]]) *** ([[w:corporate branding]]) *** ([[w:family branding]]) *** ([[w:individual branding]]) *** (CI) ([[w:corporate identity]]) *** [[Худалдааны тэмдэг]] ([[w:trademark]]) **** ([[w:genericized trademark]]) == Үнэ == * [[Үнийн бодлого]] ([[w:pricing]]) ** [[Үнэ]] ([[w:price]]) ** Худалдан авах сонирхол төрүүлэх үнэ ([[w:price points]]) *** ([[w:psychological pricing]]) ** ([[w:pricing objectives]]) ** ([[w:discounts and allowances]]) ** ([[w:penetration pricing]]) *** [[Үнийн өрсөлдөөн]] ([[w:price wars]]) ** ([[w:variable pricing|variable pricing and real-time pricing]]) ** ([[w:profit maximization|pricing for profit maximization]]) ** ([[w:price discrimination]]) *** ([[w:price skimming]]) *** ([[w:two part tariff]]) ** Эрэлтийн үнээс хамаарах шинж ([[w:price elasticity of demand]]) ** ([[w:geographical pricing|geographical pricing and price zoning]]) ** ([[w:cost-plus pricing]]) *** ([[w:markup (business)|markup]]) *** ([[w:cost-plus pricing with elasticity considerations]]) *** ([[w:break even analysis]]) ** ([[w:rate of return pricing]]) ** Өрсөлдөгчдийн үнийн үзүүлэлт ([[w:competitor indexing]]) ** ([[w:joint product pricing]]) ** ([[w:transfer pricing]]) ** ([[w:barter]]) * ([[w:marketing management]]) ** ([[w:marketing plan]]) ** ([[w:strategic planning]]) ** ([[w:implementation and control]]) == Зар сурталчилгаа == * ([[w:promotion]]) ** ([[w:sales promotion]]) ** [[Реклам]] ([[w:advertising]]) *** ([[w:mind share]]) *** [[Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэл]] ([[w:mass media]]) *** [[Телевизийн сурталчилгаа]] ([[w:television commercial]]) *** ([[w:advertising slogan]]) **** ([[w:list of advertising slogans]]) *** ([[w:subliminal message|subliminal advertising]]) *** ([[w:product placement]]) *** ([[w:Nielsen Ratings]]) *** ([[w:sex in advertising]]) *** ([[w:subvertising]]) ** ([[w:sales|personal selling]]) *** ([[w:sales techniques]]) *** ([[w:negotiation]]) *** ([[w:shill]]) ***([[w:sales force management]]) **** ([[w:sales force management system]]) ** ([[w:publicity]]) *** ([[w:buzz (marketing)|buzz]]) *** ([[w:word of mouth]]) *** ([[w:viral marketing]]) *** ([[w:undercover marketing]]) ** ([[w:public relations]]) * [[Е-маркетинг]] ([[w:e-marketing]]) ** ([[w:personalized marketing]]) ** ([[w:permission marketing]]) ** ([[w:E-commerce|E-commerce]]) ** [[B2B]] (Компани хоорондын наймаа)([[w:B2B|Business to Business Electronic Commerce]]) ** [[B2C]] ([[w:B2C|Business to Consumer Electronic Commerce]]) ** Интернет дуудлага худалдаа ([[w:Online auction business model]]) [[C2C]]) ** SEO ([http://www.madmaxmart.com/ Search Engine Optimization]) ** ([[w:bricks and clicks business model]]) ** ([[w:disintermediation]]) ** (The [[w:dot com boom]]) ** [[CRM]] ([[w:customer relationship management]] systems ** ([[w:web banner]]) ** ([[w:spamming]]) ** ([[w:multimedia]]) == Түгээлт == * [[Түгээлт]] ([[w:distribution (business)| distribution]]) ** ([[Жижиглэн худалдаа]])([[w:retail]]) *** [[Худалдааны төв]] ([[w:shopping mall]]) *** [[Их дэлгүүр]] ([[w:department store]]) **** Их дэлгүүрүүдийн жагсаалт ([[w:list of department stores]]) *** [[Супермаркет]] ([[w:supermarket]]) **** Супермаркетуудын жагсаалт ([[w:list of supermarkets]]) *** [[Фрэнчайз]] ([[w:franchising]]) ** [[Бөөний худалдаа]] ([[w:wholesaler]]) ** ([[w:supply chain]]) ** ([[w:supply chain management]]) ** ([[w:logistics]]) ** ([[w:logistic engineering]]) ** ([[w:shrinkage]]) ** ([[w:drop shipping]]) * ([[w:direct marketing]]) ** ([[w:database marketing]]) ** ([[w:telemarketing]]) ** ([[w:Multi-level marketing]]) **([[w:specialty catalogs]]) ** ([[w:pyramid scheme]]) *** ([[w:LGAT]]) == Маркетингийн бодлого == * [[Маркетингийн бодлого]] ([[w:marketing strategies]]) ** ([[w:growth strategies (business)|growth strategies]]) *** ([[w:horizontal integration]]) *** ([[w:vertical integration]]) *** ([[w:innovation strategies (business)|innovation strategies]]) *** ([[w:aggressiveness strategies (business)|aggressiveness strategies]]) *** ([[w:P.I.M.'s study]]) ** ([[w:strategies for mature and decining markets]]) ** ([[w:market dominance strategies]]) ** ([[w:Porter generic strategies]]) ** ([[w:mass customization]]) ** ([[w:marketing warfare strategies]]) *** ([[w:offensive marketing warfare strategies]]) *** ([[w:defensive marketing warfare strategies]]) *** ([[w:flanking marketing warfare strategies]]) *** ([[w:guerrilla marketing warfare strategies]]) **** ([[w:guerrilla marketing]]) * ([[w:consumer behaviour]]) ** ([[w:demographics]]) ** ([[w:lifestyle]]) ** ([[w:buyer decision processes]]) * ([[w:evolution of marketing]]) ** ([[w:production orientation]]) ** ([[w:sales orientation]]) ** ([[w:marketing orientation]]) ** ([[w:personal marketing orientation]]) == Зах зээл судалгаа == * [[Маркетингийн судалгаа]], [[Зах зээл судалгаа]] ([[w:marketing research]]) ** ([[w:qualitative marketing research]]) *** ([[w:focus group]]) ** ([[w:quantitative marketing research]]) *** ([[w:survey techniques (in marketing)|survey techniques]]) *** ([[w:questionnaire construction]]) *** ([[w:scale (social sciences)|scales]]) *** ([[w:sampling (statistics)|sampling]]) **** ([[w:simple random sampling]]) **** ([[w:systematic sampling]]) **** ([[w:stratified sampling]]) **** ([[w:cluster sampling]]) **** ([[w:multistage sampling]]) **** ([[w:nonprobability sampling]]) ** ([[w:experimental techniques]]) ** ([[w:observational techniques]]) ** ([[w:industry or market research]]) *** ([[w:environmental scanning]]) *** ([[w:SWOT Analysis]]) *** ([[w:competitor analysis]]) *** ([[w:ecological model of competition]]) *** ([[w:Porter 5 forces analysis]]) ** (data analysis techniques used in marketing research ) *** ([[w:cross tabs]]) *** ([[w:logit analysis (in marketing)|logit analysis]]) *** ([[w:intent scale translation]]) *** ([[w:preference-rank translation]]) *** ([[w:conjoint analysis (in marketing)|conjoint analysis]]) *** ([[w:factor analysis (in marketing)|factor analysis]]) *** ([[w:multi dimensional scaling (in marketing)|multi dimensional scaling]]) *** ([[w:discriminant analysis (in marketing)|discriminant analysis]]) *** ([[w:cluster analysis (in marketing)|cluster analysis]]) *** ([[w:preference regression (in marketing)|preference regression]]) * ([[w:services marketing]]) ** ([[w:service]]) ** [[Бүтээгдэхүүний чанар]] ([[w:quality]]) ** ([[w:gaps analysis]]) ** ([[w:complaints handling]]) ** ([[w:experience economy]]) ** [[Үйлчилгээний салбар]] ([[w:service sector]]) ** ([[w:service mark]]) * ([[w:criticisms of marketing]]) ** ([[w:propaganda]]) ** '' ([[w:No Logo]]'' ==Бусад== * [[Академик маркетинг]] == Мөн үзэх == * ([[w:list of management topics]]) * ([[w:list of human resource management topics]]) * ([[w:list of economics topics]]) * ([[w:list of finance topics]]) * ([[w:list of accounting topics]]) * ([[w:list of information technology management topics]]) * ([[w:list of production topics]]) * ([[w:list of international trade topics]]) * ([[w:list of business law topics]]) * ([[w:list of business ethics, political economy, and philosophy of business topics]]) * ([[w:list of business theorists]]) * ([[w:list of economists]]) * ([[w:list of corporate leaders]]) * ([[w:list of companies]]) [[Category:Бизнес удирдлага]] Төгс-Очирын Намнансүрэн 2097 6673 2005-09-13T17:19:20Z Zorigt 49 /* Сайн ноён хан */ Халхын сайн ноён хан, Монгол улсын анхны ерөнхий сайд (1912-1919), '''Төгс-Очирын Намнансүрэн''' (1878-1919) одоогийн [[Өвөрхангай]] аймгийн [[Уянга сум]]ын нутагт мэндэлсэн. Монголын Тусгаар тогтнол, эрх чөлөөний төлөө цогтой тэмцэгч Ерөнхий сайд Т.Намнансүрэн [[1913 он]]ы 10 сарын 1-нээс анхны төрийн дээд айлчлалыг Хаант Орос улсад тэргүүлэн явав. 1919 оны 4 сард Сайн ноён хан Т.Намнансүрэн Нийслэл хүрээнд хорлогдон 41 насандаа нас баржээ. ==Сайн ноён хан== Халхын сайн ноён хан Монгол улсын анхны ерөнхий сайд, Онгийн голоор нутагтай ноён Төгс-Очирын Намнансүрэн 1878 оны бар жилийн бар сарын бар өдөр эрдэнэ хатан Хандмаагаас одоогийн Өвөрхангай аймгийн Уянга сумын нутагт мэндэлсэн. 1884 онд (6 нас) Сайн ноён хан Төгс-Очир хүү Намнансүрэнгээ бэйс Чимэддорждоной (хожим Цэргийн яамны дэд сайд), түшмэд Шийлэг нартай багш шавийн барилдлагаа бариулжээ. 1896-1919 онд (18-41 нас) Догшин цоохор ноён Төгс-Очир нас хальж 2-р хүү Т.Намнансүрэн залгаж Сайн ноён хан 23 жил суужээ. 1897 онд (19 нас) сайн дураар мөнгөөр тусалсан учир гурван нүдний тогосын отго хаджээ. 1899 онд (21 нас) [[Улиастай хот]]ыг сэлбэхэд тусалсан учир гурав тэмдэглэсэн зэрэг өгчээ. 1900 он (22 нас) орчим өөрөөсөө 7 дүү Магсаржавыг хатан болгон авчээ. Хүү Батсүх төрсөн. 1903 онд (25 нас) хязгаарыг сэргийлэхэд хүчин зүтгэсэн гэж нэмсэн зэрэг олгожээ. ==Богд хаант Монгол улс== 1911 оны хавар [[Манж]]аас тусгаарлах [[Халхын 4 хан]]ы нэрээр Хаант Орос улсаас тусламж гуйх бичигт гарын үсгээ зуржээ. [[1911 он]]ы [[12-р сарын 28]] (16?)-нд Манж Чин улс унаж [[Монгол улс]] тусгаар тогтнолоо тунхаглан зарлаж, Богд Гэгээн Жамзандамбыг Төр, шашиныг хослон баригч хаанаар өргөмжилж, Богд Хаант Монгол улсаа байгуулав. [[Түшээт хан Дашням]] хаан суух бодолтой байв. Богд Гэгээн таван яамтай (Гадаад, Дотоод, Цэрэг, Сан, Шүүх) засгийн газраа бүрдүүлж, Шадар сайдаар Сайн ноён хан Т.Намнансүрэн, Гадаад яамны сайдаар Хаант Орос улсад явж тусламж гуйсан [[Чин ван Ханддорж]], Дотоод хэргийн яамны сайдаар [[Да лам Цэрэнчимэд]] (1869-1914), Цэргийн яамны сайдаар Эрдэнэдалай ван Гомбосүрэн, Сангийн яамны сайдаар чуулган дарга, Түшээт ван Чагдаржав, Шүүх яамны сайдаар Эрдэнэ ван Намсрайг томилжээ. 1686 онд Өндөр гэгээн [[Занабазар]] бүтээсэн Соёмбыг тусгаар тогтнолын бэлэгдэл болгов. 1912 оны хавар Ховдын хязгаарыг чөлөөлүүлэхээр Магсаржав, Дамдинсүрэн нарыг илгээжээ. 1912 оны 3 сарын 10-нд Манж Чин гүрэн унаж [[Бүгд Найрамдах Хятад улс]] (Дундад Иргэн Улс) Монголоос 3 сарын хойно тусгаар тогтножээ. 1912-1913 онд Өвөр Монголын 6 чуулганы 49 хошуунаас 35 нь хаант Монгол улсад нэгдэж буйгаа илэрхийлжээ. Мөн Цахар 8 хошуу, Хөх нуур, Цайдамын Монголчуудын 4 засаг, Алшаа, Эзний голын монголчууд бүгдээр даган орсон нь том амжилт байжээ. ==Ерөнхий сайд== 1912 оны (34 нас) 7 сард Бүгд Ерөнхийлөн захирах сайдын тушаал бий болгож Богд хаант тусгаар Монгол улсын Засгийн газрын анхны Ерөнхий сайдаар Сайн ноён хан Т.Намнансүрэн томилогдов. 1919 оны (41 нас) 4 сар таалал болтолоо Монгол улсын Ерөнхий сайдаар 7 жил ажилласан Зөвлөх сайдаар Сэцэн хан Навааннэрэн, дэд сайдаар Өвөр Монголын Жирмийн чуулганы засаг ноён, жүн ван Гончигсүрэнг томилжээ. 1912 оны 7 сард Хаант Орос улс [[Япон]]той нууц хэлэлцээр хийн дорнод хэсгийг японы мэдэлд өгсөн байв. 1912 оны 12 сарын 2-нд Монгол-Оросын хооронд Найрамдлын гэрээ бичиг тогтоосон. 1912 оны 10 сарын 21-нд энэ талаар Эрхүү мужийн губернатор 139 хуудас илтгэл оруулж, 2 газрын зураг хавсаргасан байна. Үүнд Монголын нутагт Өвөр Монгол, Тува нутаг орсон байлаа. 1912 оны 12 сард Ерөнхий сайд Т.Намнансүрэн Монгол улсын цэргийг шинэчлэн байгуулах анхны дүрмийг гаргажээ. 1913 оны 1 сарын 22-нд Петербургт айлчлал хийх талаар цахилгаан утас илгээжээ. 1913 оны 2 сарын 3-нд Монгол-Орос улсын Монгол цэргийг бэлтгэх сургах тухай хэлэлцээрт гарын үсгээ зурав. Цэргийн яамны тэргүүн сайд Эрдэнэ далай ван Гомбосүрэн оржээ. 1913 онд Ерөнхий сайд Монголд анх удаа дэвшилт ардчилсан агуулгатай <Шинэ толь хэмээх бичиг> сонинг гаргуулжээ 1913 онд Т.Намнансүрэнгийн тэргүүлсэн Монгол улсын Засгийн газраас [[Эрдэнийн Очир одон]]г 3 зэргээр буй болгов (Чингис хаан, Автай сайн хаан, Богд Өндөр гэгээний одон гэжээ). 1913 оны (35 нас) эхээр Монгол-Төвдийн хооронд хэлэлцээр байгуулсан. 1913 онд Германаас 1000 буу, их буу зэргийг авсан мэдээ бий. 1913 оны эхээр Хятадууд цэргийн хүчээ Өвөр Монголд оруулж цуст тулаан болоход Өвөр Монголд цэрэг илгээж тусалжээ. ==Хаант Орост айлчилсан нь== 1913 оны 10 сарын 1-нээс анхны төрийн дээд айлчлалыг Хаант Орос улсад Ерөнхий сайд Т.Намнансүрэн, Гадаад хэргийн сайд Чин ван Ханддорж нар тэргүүлэн явав. Бүрэлдэхүүнд Засагт ван Удай, Гадаад яамны дэд сайд, хичээнгүй гүн Б.Цэрэндорж, Цэргийн яамны дэд сайд, бэйс Чимэддорж, Да лам Пунцагдорж, Ерөнхий сайдын улс төрийн зөвлөх Ж.Цэвээн эрдэмтэн нарын 28 хүн. Мөн [[Өндөр Гонгор]], Цэнд зэрэг бусад хүмүүс оржээ. Орос Хятадын 1913 оны Бээжингийн тунхаглалыг эсэргүүцэж, Барга, Өвөр Монгол, Хөх нуурын Монгол зэрэг Монгол туургатаныг багтаасан тусгаар Монгол улсыг Хаант Орос улсаар зөвшөөрүүлэх, зэр зэвсэг авах, элчин консулыг суулгах явдал байжээ. 1913 оны 10 сарын 27-нд Эрхүү хотноо бууж зочилж, Ерөнхий сайд Хиагтад сурч байсан 5, Эрхүүд сурч байсан 9 монгол хүүхдэд 15 мөнгөн төгрөг, багш нарт их хадаг барьжээ. 1913 оны 10 сарын 28-ны өдөр Оросын Эзэн хааны ордны албанаас илгээсэн ёслолын бичигтээ 11 сарын эхээр Санкт Петерсбург хотноо Монголын нэгдүгээр сайд Сайн ноён хан тэргүүтэй өндөр зочид ирэх болно гэжээ. 1913 оны 11 сарын 5-нд Орос Хятадын хэлэлцээр болов. 1913 онд Монголын тухай Орос-Хятадын хамтарсан тунхаглал гарсаныг Хаант Орост айлчлах замдаа дуулж, эсэргүүцэн мэдэгдэв. 1913 оны 11 сарын 19-ний өдөр Хаант Оросын нийслэл Санкт Петерсбург хотноо хүрэлцэн очиход Оросын Гадаад явдлын ямнаас угтан авчээ. 1913 оны 12 сарын 4-нд Хаант Оросын Засгийн газарт нот бичиг өргөн барьжээ. Зэвсгийн туслалцаа гуйхад Хаант Орос улс Барга, Өвөр Монголоос Монгол улс цэргээ татахыг шаарджээ. 1913 оны 12 сарын 21-нд Петербургт байхдаа Англи, Америк, Япон, Хятад, Швейцар, [[Франц]], [[Герман]], [[Итали]], [[Турк]], [[Голланд]], [[Дани]], [[Австри]] зэрэг 10 улсын элчинд тусгаар тогтнолын тусгай нот бичиг хүргүүлж Хятадаас бусад нь хариу ирүүлжээ. 1914 онд цэрэгт алба хаах явдлыг байнгын болгожээ. 1914 оны 1 сарын 26-28-ний өдөр Эрхүү хотноо 3 хоног саатаж Эрхүүд ирээд 6 сар болсон Монгол сурагч нарт (Х.Чойбалсан, Г.Гүрсэд, М.Бат-Очир) шагнал өгчээ. Айлчлалын үер дэлхийн соёл, шинжлэх ухааны ололтоос Монголдоо олон шинэ зүйл танилцуулсны нэг гэвэл Монголд кино авчирчээ. ==Хиагтын гэрээ== 1914-1918 онд Дэлхийн 1-р дайн болов. 1914 онд 2 сард Европын парламентын жишгээр Улсын дээд, доод хоёр хурлыг байгуулсан. Дээд хурал 50-60 хүнтэй Т.Намнансүрэн даргалж, доод хурал 70-80 хүнтэй томилсон хүн даргалдаг байв. 1914 онд Дотоод хэргийн сайд Да лам Цэрэнчимэд (1869-1914) зуурдаар таалал болсон. 1914 оны (36 нас) Монгол, Орос, Хятад гурван этгээдийн Хиагтын бага хуралд Монгол улс тусгаар улс байх үзлийг илэрхийлж, Монголыг Хятадын эзэн эрх бүхий автономит улс гэхийг эсэргүүцэв. 1914 оны 6 сард Монгол улсын Засгийн газар Сайн ноён ханг төлөөлөгчдийн тэргүүнээр томилсон ч өвчтэй тул чөлөө гуйжээ. Энэхүү хэлэлцээрт Дотоод яамны сайд Нэйс билигт гүн Дашжав, Сангийн сайд түшээт чин ван Чагдаржав, Шүүх яамны дэд сайд засагт ван Удай, Цэргийн яамны зөвлөх сайд Манлайбаатар, Гадаад яамны дэд сайд хичээнгүй гүн Цэрэндорж, зөвлөн шийтгэх гүн Жигжиджав, орчуулах түшмэл гүн Цэнд, Мишиг, Ж.Цэвээн, Цогтбадамжав, Насантэширхүү, Сайнжаргал, Норомпил, Санжмятав нар оржээ. Орос, Хятадын тал төлөөлөгчдийн тэргүүн Да лам Дашжавыг, мөн Манлай ван Дамдинсүрэнг түрэмгий гэж буцаахад, Дашжавын оронд Шүүн таслах яамны дэд сайд Эрдэнэ жонон бэйс Ширнэндамдинг томилжээ. 1914 оны 8 сарын 26-нд Орос Монголын хилийн жижиг хот Хиагтад Монгол, Орос, Хятад гурван этгээдийн хэлэлцээр бүтэн 9 сар үргэлжилжээ. 1915 оны 5 сарын 28-нд Хиагтын гэрээ дуусчээ. 1915 онд олон сар үргэлжилсэн Хиагтын Гурван улсын гэрээгээр тусгаар тогтносон Монгол улсын эрхийг хязгаарлав. ==Цэргийн яамны сайд== 1915 оны Хиагтын бага хурлын үед Хаант Оросоос Монголд цахилгаан мэдээний шугам төмөр зам тавих онц эрхийг Орос улсад олгох тохиролцоонд гарын үсэг зурав. 1915 онд Нийслэл хүрээний сонин бичиг хоёрдах сонинг гаргуулав. 1915-1919 онд (37-41 нас) Цэргийн яамны сайдын албыг хавсран хашсан. Орос улсаас буу зэвсэг худалдан авч урд хилээ хамгаалж, аюулгуй байдлын ачааг үүрчээ. Гурван улсын хэлэлцээрээс хойш Хятадын цэрэг илэрхий цөмрөн орж ирэх болжээ. 1916 оноос Богд хааны бие чилээрхэж мэлмий мууджээ. 1916 оны 10 сарын 10-нд Оросын элчин сайд А.Орловтой гэрээ байгуулжээ. 1917 онд дээрхи гэрээний дагуу 8 сарын 1-нээс 1 жилийн хугацаатай монголын 200 морьт цэрэг, бүгд 400-г сургахаар Орос цэргийн түшмэл иржээ. ==Гамин цэрэг== 1918 онд Хамтран зүтгэгч хошой Чин ван Ханддорж (гадаад яам, 1871-1915), Да лам Цэрэнчимэд (дотоод яам, 1869-1914), түшээт ван Чагдаржав (сангийн ям, 1880-1922), Эрдэнэ ван Намсрай (??-1920) нарын зэрэг сайдууд хятадад хорлогдон харамсалтайгаар нас барж Шанзуб Бадамдоржийн нөлөө ихэсч Сайн ноён хааны үйл ажиллагааг боогдуулж эхэлсэн байна. Шанзуб Бадамдорж 1912 онд Шашин, төрийн сайд байснаа, 1915 онд Дотоод хэргийн сайд, 1919 онд Т.Намнансүрэнгийн дараа ерөнхий сайдын эрхийг түр барьжээ. 1918 оны 8-р сард Хятадын цэрэг Монголыг улааны аюулаас хамгаална гэх шалтгаар Нийслэл хүрээнд оржээ. 1919 оны сүүлээр Хятад цэргийн эрхтэнууд Нийслэл хүрээг эзэлж Монгол цэргийн зэвсгийг хураахад 5779 винтов зэргийг хураажээ. 1919 оны 4 сард Сайн ноён хан Т.Намнансүрэн Нийслэл хүрээнд хорлогдон 41 насандаа нас баржээ. 1919-1921 хүү Н.Батсүх Сайн ноён хан аймгийн 17 дахь засаг ноён байсан. 1922 онд хаадын оршуулгын булш бунханыг харж хамгаалах харуулын албыг халжээ. 1924 онд хуралдсан намын 3-р их хурлаас сайн ноён ханы үлдээсэн хөрөнгийг хураан улсын болгосон. 1925 онд Оросын эрдэмтэн Козловын удирсан шинжилгээний анги Онгийн гол орчмоор явж Сайн ноён ханы булш, бунханыг нууцаар ухжээ. <div align=right>Ном зүй: С.Ичинноров, "Сайн ноён хан Намнансүрэн", 2001 он, Хаадын сан</div> [[Category:Монгол Улсын Ерөнхий Сайд|Намнансүрэн Т.]] Өндөр Гонгор 2098 7506 2006-02-25T13:53:36Z 202.131.241.166 Монголын хамгийн өндөр хvний нэг бол Пvрэвийн Гонгор юм. Ард олны дунд өндөр Гонгор хэмээн алдаршсан тэр Сайн ноён хан айигийн Далай Чойнхор вангийн хошуу одоогийн [[Архангай]] аймгийн Жаргалант сумын нутагт 1880 оны эхээр тєржээ. Тvvний биеийн єндєр, бяр чадлын талаар домог болсон хууч яриа хєєрєє, гадна дотно хvмvvсийн бичиж vлдээсэн тэмдэглэл, дvрс зураг цєєнгvй байдаг. Тэрбээр 4 хvvхэдтэй байсны 2 охины нэг нь Жаргалант суманд аж тєрж байна. Нєгєє охин Г.Бvдханд амьд сэрvvн тунгалаг байхдаа 1997 оны намар ингэж хуучилсан юм. Аавын эцэг Пvрэвийнх олон хvvхэдтэй айл байсан гэдэг. Аав тэдний 3 дахь хvvхэд нь юм. Аав багадаа тийм ч өндөр байгаагvй, харин гарын сарвуу урттай байсан гэдэг. Аав хоол их ихддэг болохоор, тvvнийг жаахан шоодонгvй байжээ. Тиймээс аав жинчин дагаад их Хvрээ явчихсан гэсэн. Хvрээнд очоод нэлээд удсан юм байх. Нэг єдєр зах дээр явж байтал нэг хvн ирж, чамайг эзэн Богд хаан аваад ир гэсэн гээд дагуулаад явж гэнэ. Ордныхон аавын биенд тохирсон хувцас хийлгэж, бvрэн хувцаслаад, минжин малгай өмсгөж өгсөн гэдэг. Нэлээд удсан хойно хоёр лам дахин ирж, дагуулан айлд очин, нэгэн эмэгтэйтэй уулзуулж Богд эзэн: Та хоёрын заяа төөрөг таарах учир айл гэр бол гэсэн хэмээжээ. Аавыг ингэж Богд хаан гэрлvvлсэн гэдэг. Миний ээж их уран хvн байсан. Богд эзний малгайг оёдог байсан гэж ярьсныг тэмдэглэн авч, тухайн vед Ардын эрх сонинд нийтлvvлсэн юм. Богд хаан Гонгорыг их сангийнхаа даамал, Богдын зааны маллагчаар ажиллуулж байсан гэдэг. Ардын хувьсгалын дараа тvvнийг Гаалийн хороонд байцаагчаар хэсэг хугацаанд ажиллуулсан байна. Монгол улсын ерєнхий сайд Намнансvрэн тэргvvтэй тєлєєлєгчид Хаант орос улсадл 1913 онд айлчилахад Гонгор бvрэлдэхvvнд нь орж явж байжээ. 1920-иод оны vедл Монголд шинжилгээний ажлаар явж байсан АНУ-ын эрдэмтэн Эндрюс Гонгортой уулзаж зургийг нь авч, єндрийг нь хэмжиж 2 метр 36 см гэж тодорхойлжээ. Зарим судлаачид vvнээс єндєр байсан гэж vздэг. Yр хvvхдvvдийн ярьж байснаар 50 шахам насандаа 1920-иод оны эцсээр нутаг усандаа нас баржээ. Хосгvй єндєр байсан тэр моринд мордохдоо дєрєєлєлгvй хєлєє шууд давуулаад мордчихдог байж. Тvvний эдэлж хэрэглэж явсан хэт хутга Унгар улсын музейд байсныг тус улсад элчин сайдаар сууж байсан М.Жамсран 25 мянган форинтоор худалдан авч, улсын тєв музейд єгсєн гэдэг. Хэрэглэж байсан нэг мєнгєн аяга нь тvvний ач болох хvvхдийн зохиолч Д.Даваанямд хадгалагдаж байгаа ажээ. Сайн ноён хан аймгийн бєхийн сорилгыг тэргvvлэн явуулдаг сайн бєхчvvд олон байжээ. Yvний нэг нь єндєр гэж олонд алдаршсан даншгийн начин Пvрэвийн Гонгор юм. Тvvний єндєр, єргєн, бvдvvн нь жирийн хvмvvсээс хааш хаашаа зэрэгцvvлэхийн аргагvй гайхам том хvн байв. Бєхийн сорилгын хамгийн сvvлчийн багш нь Даншгийн их наадмын Босоо хэмээн алдаршсан жаахан Дамбий ажээ. Энэ хvнээр бєхийн гараа, шаваа, мэх заалгаж байсан сvvлийн vеийн бєхчvvдээс заримыг нэрлэвэл Вандан, Жамъян аварга, Тємєрбаатар, Раднаабазар, Лундаа, Далантай, Банзар арслан, Жамъяншарав заан зэргийг нэрлэж болно. Bas ene hun delhiin tuuhend garsan hamgiin undur hun boloh Americiin irgen Robert Pershing Wadlow oos undur baisan gesen medee baidag yum. Анандын Амар 2099 6668 2005-09-13T16:48:45Z Zorigt 49 '''A.Амар''' (1886 - 1941): "Миний бие анхны өдрөөс эхлэн улсыг хөгжүүлэх хэрэгт оролцож явсаар эцэст урвагчид холбогдож, хаягдахад хүрвээс миний зүрх хагарах лугаа адил байна. Үнэн хэрэг дээрээ Монгол улсын нутагт хувьсгалын ямар ч эсэргүү бүлэглэл байгаагүй, эсэргүү хэмээн баривчлагдсан хүмүүс бол хууль бус мөрдлөгийг үл тэсвэрлэн, худал хэрэг хүлээсэн хүмүүс, тэд хувьсгалын эсэргүү огтхон ч биш!" ==Он дараалал== 1886 онд А.Амар Түшээт хан аймгийн Эрдэнэ дайчин вангийн хошуу, одоогийн Булган аймгийн Хангал сумын нутагт Анандын хүү болон төрсөн. <br> 1898 онд (12 нас) хошууны тамгын газрын дэргэдэх бичгийн сургуульд <br> 1898-1911 онд Манж Чин улсын үед бичээч, эх зохиогч түшмэлээр <br> 1913 онд (27 нас) Богд Хаант Монгол улсын Гадаад явдлын яам, аймгийн чуулганд бичээч, түшмэл, дэс түшмэлээр <br>1917-1918 онд (31 нас) Монгол улсын хойд хил хязгаарыг харгалзан хамгаалсан 50 цэргийг захиран суужээ. <br>1919 онд (33 нас) Хятадын харгис цэрэг Монголд цөмрөн орж Монголын автономит төрийг устгахад А.Амар нутагтаа оджээ. <br> 1919-1921 онд (33-35 нас) хоёр жил орчим хугацаанд мал ажил эрхлэн байв. <br>1921 онд (35 нас) намар ардын засгийн газрын туслах түшмэлийн албанд томилогдон шинэ Монгол улсад хүчин зүтгэж эхэлсэн.<br> 1921-1924 онд (35-38 нас) Гадаад явдлын яамны эрхэлсэн түшмэлээр дэвшиж, улмаар мөн Сайдаар тохоогдон ажиллаж байгаад <br> 1924-1925 (38 нас) онд Аж ахуйн яамны сайд <br> 1926-1927 (40 нас) онд Дотоод яамны сайд, Эдийн засгийн тэргүүлэгчээр <br> 1928 оны (42 нас) эхээр хуралдсан Улсын бага хурлаас Монгол улсын Ерөнхий сайдаар <br>1928- 1930 он (42-44) хүртэл Ерөнхий сайдаар ажиллаж байгаад <br>1930-1932 онд (44-46 нас) Шинжлэх ухааны хүрээлэнгийн дарга <br> 1932-1936 онд (46-50 нас) онд Улсын бага хурлын тэргүүлэгчдийн дарга <br>1933 онд (47 нас) зохиомолоор үүсгэсэн Лхүмбийн хэрэг гэгчийг тэрээр нягтлуулан шалгуулж уг хэрэг үндэсгүй тул баригдан хоригдсон хүмүүсийн ихэнхийг суллуулах арга хэмжээ авч байв.<br> 1934 онд (48 нас) А.Амар, Монголын товч түүх босоо монгол бичгээр анхлан хэвлэгдсэн. <br> 1936-1939 (50 нас) онд хоёронтоо Монгол Ард Улсын Засгийн газрын Ерөнхий Сайдаар тус тус ажилласан.<br> 1939 онд (53 нас) Ерөнхий сайд А.Амарт улс төрийн эсэргүү хэрэгтэн хаяг зүүгээд. 1939 оны 3 сарын 7-нд болсон [[Монгол Ардын Хувьсгалт Нам|МАXН]]-ын Төв Хорооны тэргүүлэгчдийн хурлаар хэлэлцжээ. А.Амарыг [[Зөвлөлт Холбоот Улс|ЗХУ]]-д хүргүүлэн, [[Йосиф Сталин|Сталин]]ы шадар этгээдүүдээр хэргийг нь шалгуулж байгаад <br> 1941 оны (55 нас) 7 сарын 10-нд цаазаар аваачжээ. <br> 1960 онд ЗХУ-ын Ерөнхий прокурорын газар А.Амарын хэргийг хянан үзээд уг хэрэгт огт холбогдолгүй хэмээн тогтоосныг үндэслэн <br>1962 онд А.Амарыг Монгол улс хилс хэргээс 21 жилийн дараа цагаатгажээ. <br> 1989 онд 55 жилийн дараа, А.Амар, Монголын товч түүх хоёрдах удаагаа кирилл үсгээр хэвлэгдэв. ==Монголын товч түүх== А.Амар: Монголын товч түүх, 1934 онд босоо монгол бичгээр анхлан хэвлэгдсэн. (55 жилийн дараа Чингис хааныг магтан дуулах сайн цагийн эхэн 1989 онд хоёрдахь удаагаа кирилл үсгээр хэвлэгдэв. Өмнөх үгийг эрдэмтэн А.Очир 1989, 5 сар 28)<br> Номын 10 бүлэг: <br> 1. ''Монголчуудын уг гарал үүсэл ба анх түүхэнд тэмдэглэгдэх болсон үе'' <br> 2. ''Хүннү улсын үе ''<br> 3. ''Монголын Сяньби улсын мандсан үе'' <br> 4. ''Монголын Тоба хэмээх Их Юань улс мандсан үе'' <br>5. ''Түрэг улс мандсан үе'' <br> 6. ''Уйгар улс мандсан үе'' <br>7. ''Монголын Хятан улсын мандсан үе'' <br>8. ''Алтан улсын үе ''<br> 9. ''Бөртэ чиноос эхлэн Чингис хаан хүртэлх үе залгамж '' <br>10. ''Чингис хааны үе'' <br> Эл номондоо [[Түрэг]], [[Уйгар]] бол Монголын бус харин Монголын [[Сяньби]], Монголын [[Тоба]], Монголын [[Хятан]] гүрэн гэж оруулсан нь маш сонирхолтой болоод чухал билээ. ==Намтар== А.Амар 1886 онд Түшээт хан аймгийн Эрдэнэ дайчин вангийн хошуу, одоогийн Булган аймгийн Хангал сумын нутагт Анандын хүү болон төрсөн. Амарыг 12 нас хүрэхэд эцэг нь (1898 он) өөрийн хошууны тамгын газрын дэргэдэх бичгийн сургуульд оруулжээ. Хичээл оролдлого сайтай Амар төдөлгүй монгол бичиг сайн сурч манж, төвд хэл бичиг ч төсөөлдөг болж, Чингээд тэр Манж Чинь улсын үед бичээч, эх зохиогч түшмэлээр ажиллаж байгаад 1913 оноос (27 нас) Богд Хаант Монгол улсын Гадаад явдлын яам, аймгийн чуулганд бичээч, түшмэл, дэс түшмэлээр ажиллаж байгаад 1917-1918 (31 нас) онд Монгол улсын хойд хил хязгаарыг харгалзан хамгаалсан 50 цэргийг захиран суужээ. 1919 онд Хятадын харгис цэрэг Монголд цөмрөн орж Монголын автономит төрийг устгахад А.Амар нутагтаа одож, хоёр жил орчим хугацаанд мал ажил эрхлэн байв. <br> Судлаачдын тогтоосноор [[Дамдины Сүхбаатар|Д.Сүхбаатар]] 1921 (35 нас) оны хавар хилийн чанадад байхдаа А.Амар болон бусад дэвшилт үзэлтэй хүмүүст нэг бус удаа элч зарж, ажил хэрэг зөвлөж байв. Монгол оронд Ардын хувьсгал ялсны дараа А.Амар нийслэл хүрээнд ирж 1921 оны намар ардын засгийн газрын туслах түшмэлийн албанд томилогдон шинэ Монгол улсад хүчин зүтгэж эхэлсэн. <br> Удалгүй Гадаад явдлын яамны эрхэлсэн түшмэлээр дэвшиж, улмаар мөн сайдаар тохоогдон ажиллаж байгаад 1924-1925 (38 нас) онд Аж ахуйн яамны сайд, 1926-1927 (40 нас) онд Дотоод яамны сайд, Эдийн засгийн тэргүүлэгчээр ажилласан байна. 1928 оны (42 нас) эхээр хуралдсан Улсын бага хурлаас А.Амарыг Монгол улсын Ерөнхий сайдаар томилсонд 1930 он (44) хүртал ажиллаж байгаад, 1930-1932 онд Шинжлэх ухааны хүрээлэнгийн дарга, 1932-1936 (46 нас) онд Улсын бага хурлын тэргүүлэгчдийн дарга, 1936-1939 (50 нас) онд хоёронтоо Монгол Ард Улсын Засгийн газрын Ерөнхий Сайдаар тус тус ажилласан.<br> А.Амар нам төрийн удирдлагад ажиллаж байхдаа Монгол улсын төрийн тусгаар тогтнолыг хамгаалан бэхжүүлэхэд ихэд анхаарч байсан. А.Амар сүм хийд, лам нарыг хүчээр устгах тухай Сталины шахалт тулгалтыг эсэргүүцэж байв. Сталиныг тахин шүтсэн нь манайд нөлөөлж хүмүүсийг олноор хэлмэгдүүлж байсныг А.Амар тухайн үед эсэргүүцэж байжээ. X.Чойбалсан нар 1933 онд зохиомлоор үүсгэсэн [[Лхүмбийн хэрэг]] гэгчийг тэрээр нягтлуулан шалгуулж уг хэрэг үндэсгүй тул баригдан хоригдсон хүмүүсийн ихэнхийг суллуулах арга хэмжээ авч байв. "Хүний эрхийг хөсөрдүүлж буйг илчлэн чухамдаа гэмт хэрэг хэмээгч нь жинхэнэ хийж үйлдсэн явдал дээрээс бүтэж гардгаас бус, хэн нэгэн хүний санааны дураар зохиомол хэрэг ба зохиомол ял хийж явуулдаг ёсон хаа ч байж болохгүй" хэмээн хэлжээ. ==Хэлмэгдэл== А.Амарын эл бодлого, үйл ажиллагаа Чойбалсан нарын зорилгод саад тотгор болж байв. Иймд Ерөнхий сайд А.Амарт улс төрийн эсэргүү хэрэгтэн хаяг зүүгээд 1939 оны (53 нас) 3-р сарын 7-нд болсон МАXН-ын Төв Хорооны тэргүүлэгчдийн хурлаар хэлэлцжээ. Уг хуралд нарийн бичгийн дарга Д.Лувсаншарав Амарын нам бус явдалын тухай илтгэл тавьж түүндээ "Амар бол ангийн дайсны эрх тусыг өмгөөлөн хамгаалагч мөн. Энэ нь Японы тагнуулын төлөөлөгчөөс хэдэн хувь дор юм. Тэр зальт аргаар өндөр албан тушаалд гарсан ба өөрийн зорилгыг биелүүлэхийн тулд хувьсгалыг ашиглахыг оролдож байв" гэхчлэн хамаг бурууг тохоож, Х.Чойбалсан дэмжин ийм өнгөө будсан дотор нь харалсан, идээ бээрээр гүйцсэн этгээдийг намын хүрээлэлд нэг минут ч байлгахгүй хөөвөөс зохино, Ерөнхий сайдын тушаалаас шууд зайлуулбал таарна гэжээ. Уг хурал дээр А.Амар "Надад ийм аюултай мөндөр ирж ийм хүнд байдалтай болохыг мэдсэн. Нөхөд намайг хаяж таягдах болжээ. Гомдох газаргүй. Хоёрт, нөхдөөс эсэргүү нартай холбоотой гэж үздэг юм уу, намайг хардах аваас би хэрхэвч хүлээхгүй. Миний гагцхүү итгэдэг зүйл нь Монгол хөл дээрээ зогсож, тусгаар эрхтэй улс байгаасай хэмээн итгэдэг амуй. Би улс орондоо хайртай, би өөрөө үүнийг үзүүлсэн. Миний бие анхны өдрөөс эхлэн улсыг хөгжүүлэх хэрэгт оролцож явсаар эцэст урвагчид холбогдож, хаягдахад хүрвээс миний зүрх хагарах лугаа адил байна> гэж хэлжээ. <br> Мөн өдрийн орой 12-р бага хурал болж, Х.Чойбалсан Ерөнхий сайд Амарын ажил явуулгын тухай илтгэл тавьж, уг хурлаас гаргасан тогтоолд "Амар нь Японы эзэрхэг түрэмгийчүүдийн хөлсний тагнуулууд ба эх орноосоо урвагчид хийгээд дээд ангийн лам нар, феодал нарын хувьсгалын эсэргүү ажил явуулгыг бут ниргэх явдалд төрөл бүрээр эсэргүүцлийг учруулж, үнэн хэрэг дээрээ тэднийг шууд хамгаалах байдалд хүрсэн" хэмээн заагаад түүнийг ялтны ширээнд шилжүүлэн, мөнхүү хурлаар [[Хорлоогийн Чойбалсан|Х.Чойбалсан]] Ардын сайд нарын зөвлөлийн [[Ерөнхий сайд]] болжээ. Үүний дараа А.Амарыг ЗХУ-д хүргүүлэн, Сталины шадар этгээдүүдээр хэргийг нь шалгуулж байгаад [[1941 он]]ы (55 нас) [[7-р сарын 10]]-нд цаазаар аваачжээ. А.Амар эцсийн мөрдөн байцаалтад, өөрийгөө ямар ч гэм буруугүйг нотлоод, өмнөх мэдүүлэг бол аргагүйн эрхэнд гаргасан худал зүйл. Үнэн хэрэг дээрээ [[Монгол улс]]ын нутагт хувьсгалын ямар ч эсэргүү бүлэглэл байгаагүй, эсэргүү хэмээн баривчлагдсан хүмүүс бол хууль бус мөрдлөгийг үл тэсвэрлэн, худал хэрэг хүлээсэн хүмүүс, тэд хувьсгалын эсэргүү огтхон ч биш гэж өчжээ. <br> 1960 онд ЗХУ-н Ерөнхий прокурорын газар А.Амарын хэргийг хянан үзээд уг хэрэгт огт холбогдолгүй хэмээн тогтоосныг үндэслэн 1962 онд А.Амарыг Монгол улс хилс хэргээс цагаатгажээ. 1933 онд Монголын бүрэн түүхийг таван ботиор гаргах шийдвэр гарснаас, нэн эртнээс 13-р зуун, 14-20-р зууны эхэн үеийн түүхийг хамарсан эхний хоёр ботийг А.Амарт тохоосноос харахад ямар их мэдлэг чадвартай нь харагдах бөгөөд, хоёр дахь ботио бичиж чадаагүй ба бусад нь 1934 онд хэвлэгджээ. <br> А.Амар бол манай ахмад үеийн түүхчийн нэгэн билээ. Түүний эл зохиол нь манай эриний өмнөх нэг мянганы эцсээс 13–р зуун хүртэлх 1000 гаруй жилийн түүхийг он цаг дэс дараалалд эрэмбэ цэгцтэй хураангуйлан бичсэн манай түүхчдийн анхны бүтээл болсныг дурдах ёстой. А.Амар бас өмнөх үеийн судалгаанд үндэслээд Монгол оронд Бурхан шашин дэлгэрсэн түүхийг ерөнхийд нь 3 үе болгохын зэрэгцээ бүх шашныг дэмжих өвөрмөц бодлого явуулж байжээ. А.Амар сайд, Чингис хааны түүхэнд гүйцэтгэсэн эерэг талыг маш их үнэлэн, айлгүй зоригтойгоор бичсэн. А.Амар сайд номын эхэндээ "[[Монгол]] үндэстэн бол эрт хэдэн мянган жилийн үеэс эхлэн Ази тивийн дотор нэр сүрийг бадруулан явсан ба ялангуяа [[Чингис хаан]]ы үед [[Ази]], [[Европ]] хоёр тивийн хүнийг байлдан дийлж, гайхамшигт гавъяа түүхтэй явсан бөгөөд монгол угсаатан эрт дээр үед энэ мэт идэрхэг, хүчирхэгээр мандан явсан атал хожмын үед дорой буурай байдалд орж, аль хүчирхэг этгээдийн эрх мэдлийн доор ороход хүрч, бидний дээд өвгөдөд эзлэгдэн захирагдаж байсан бусад аймгууд харин биднийг эзлэн захирахад хүрээд, бидний өвгөдөөр удирдуулан явсан бусад үндэстэн нь харин бидний багш болоход хүрчээ. Ойр дөтмөөр нэгтгэн хураангуйлж зохиосон үндэсний түүх шаштиргүй болоод тус улс нь ардын хэмжээт цаазат улс байгуулсан (1921 он) 13 жилийн ой ба Бүгд найрамдах засгийг явуулж Үндсэн хуулиа баталсан 10 (1924 онд) жилийн ойн баяр энэ онд тохиолдуулан бичив. <br> Монгол үндэстний түүх бол маш дэлгэрэнгүй хүнд, цөөн хэдэн сар, хоног төдий хугацаанд багтаан зохиож завдахуйяа бэрх. Бас би цөөн хоногийн хугацаанд бүхий л олон түүх судруудыг цөмийг нягтлан уншиж, утга учрыг хураангуйлан авах арга завдал гарсангүй учир маш товчоор бичсэн ба, бас ч зарим нэгэн бодсон санаснаа ч бүрэн гүйцэдээр оруулж чадсангүй. Хэдий тийм ч олон эрдэмтний зохиосон түүх судруудын гол утга чанарыг их төлөв хураангуйлан оруулсан бөгөөд, хэдий товч ба зохиол найруулгын талаар уран гоё бус боловч монгол угсаатны анх түүх сударт тэмдэглэгдэх болсон цаг үеэс эхлэн олон үйл явдлуудыг товчлон хурааж, үнэнээр илтгэн гаргахыг хичээсэн билээ." хэмээжээ. [[Category:Монгол Улсын Ерөнхий Сайд|Амар А.]] Template:2005 оны 9 дүгээр сар 2100 6682 2005-09-15T16:27:03Z Zorigt 49 ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 30]] (Баасан)== {{:2005 оны 9-р сарын 30}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 29]] (Пүрэв)== {{:2005 оны 9-р сарын 29}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 28]] (Лхагва)== {{:2005 оны 9-р сарын 28}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 27]] (Мягмар)== {{:2005 оны 9-р сарын 27}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 26]] (Даваа)== {{:2005 оны 9-р сарын 26}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 25]] (Ням)== {{:2005 оны 9-р сарын 25}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 24]] (Бямба)== {{:2005 оны 9-р сарын 24}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 23]] (Баасан)== {{:2005 оны 9-р сарын 23}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 22]] (Пүрэв)== {{:2005 оны 9-р сарын 22}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 21]] (Лхагва)== {{:2005 оны 9-р сарын 21}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 20]] (Мягмар)== {{:2005 оны 9-р сарын 20}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 19]] (Даваа)== {{:2005 оны 9-р сарын 19}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 18]] (Ням)== {{:2005 оны 9-р сарын 18}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 17]] (Бямба)== {{:2005 оны 9-р сарын 17}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 16]] (Баасан)== {{:2005 оны 9-р сарын 16}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 15]] (Пүрэв)== {{:2005 оны 9-р сарын 15}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 14]] (Лхагва)== {{:2005 оны 9-р сарын 14}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 13]] (Мягмар)== {{:2005 оны 9-р сарын 13}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 12]] (Даваа)== {{:2005 оны 9-р сарын 12}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 11]] (Ням)== {{:2005 оны 9-р сарын 11}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 10]] (Бямба)== {{:2005 оны 9-р сарын 10}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 9]] (Баасан)== {{:2005 оны 9-р сарын 9}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 8]] (Пүрэв)== {{:2005 оны 9-р сарын 8}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 7]] (Лхагва)== {{:2005 оны 9-р сарын 7}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 6]] (Мягмар)== {{:2005 оны 9-р сарын 6}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 5]] (Даваа)== {{:2005 оны 9-р сарын 5}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 4]] (Ням)== {{:2005 оны 9-р сарын 4}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 3]] (Бямба)== {{:2005 оны 9-р сарын 3}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 2]] (Баасан)== {{:2005 оны 9-р сарын 2}} ==[[2005 он]]ы [[9-р сарын 1]] (Пүрэв)== {{:2005 оны 9-р сарын 1}} 2005 оны 9-р сарын 15 2102 6710 2005-09-15T20:48:15Z Zorigt 49 * [[Катрина хар салхи]]нд монгол иргэн өртжээ. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2959 Өнөөдөр] * [[Монгол Улс]]ын Ерөнхийлөгч [[Намбарын Энхбаяр|Н.Энхбаяр]] [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага|НҮБ]]-ын ерөнхий ассемблейн дээд хэмжээний бүгд хуралд оролцохоор [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын [[Нью-Йорк]] хотод хүрэлцэн очив. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2975 Өнөөдөр] * [[Иракийн хямрал]]: [[Ирак]]ийн [[нийслэл]] [[Багдад]]ад бөмбөг тавьсан 2 машин дэлбэрч, дор хаяж 26 цагдаагийн ажилтан амь үрэгдэв. Мөн [[Киркук]]ийн ойролцоо 2 цагдаагийн ажилтан, Багдадын зүүн хэсэгт Аж үйлдвэрийн 3 ажилтан алагджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4247646.stm (BBC)] 2005 оны 9-р сарын 14 2103 9645 2006-10-02T03:30:38Z Yurik 161 Case Replacements: [[Танзаниe]] => [[Танзание]] * [[Монгол Улс]]ын [[өргөмжит консул]]уудын зөвлөлдөх уулзалт [[Улаанбаатар]] хотноо эхлэв. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2931 Өнөөдөр] * [[Дорнод]] аймгийн [[Хэрлэн сум]]анд 5 хүн галд өртөн амь үрэгджээ. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2932 Өнөөдөр] * [[Монгол Улс]]ын ерөнхийлөгч хуулийн зөвлөхөө томиллоо. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2936 Өнөөдөр] * [[НҮБ-ын дүрвэгчдийн асуудал эрхэлсэн дээд коммисар]] болон [[Дэлхийн Хүнсний Хөтөлбөр]]өөс [[Танзание]], [[Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс]], [[Либери]], [[Кени]] зэрэг [[Африк]]ийн улсууд дахь [[дүрвэгч]]дэд хүнс дутагдалтай байгаа талаар мэдэгдэж, туслахыг уриаллаа. [http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/UNHCR/440b085f1f32d6276575f08462fdecdb.htm (Reuters)] * [[Офелиа хар салхи]] дөхөн ирж байгаагийн улмаас [[Умард Каролина]] муж улсын далайн эрэг хавийн оршин суугчдыг нүүлгэн шилжүүлэх тушаал гарчээ. [http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/09/14/AR2005091401832.html (Washington Post)], [http://today.reuters.co.uk/news/newsArticle.aspx?type=worldNews&storyID=2005-09-14T204307Z_01_YUE474504_RTRUKOC_0_UK-WEATHER-OPHELIA.xml&archived=False (Reuters)], [http://www.guardian.co.uk/usa/story/0,12271,1570436,00.html (Guardian)] * [[Америкийн Нэгдсэн Улс|Америк]]ийн агаарын тээврийн [[Дельта Эйрлайнс]], [[Нортуэст Эйрлайнс]] компаниуд [[дампуурал]] зарлахаар бичиг баримтаа бүрдүүлсэн байна. Дельта компани нь [[2001 он]]оос хойш 6 тэрбум [[америк доллар]]ын алдагдал хүлээсэн аж. * [[Хамас]] бүлэглэл [[Египет]] болон [[Газын зурвас]]ыг заагласан хананд нүх гаргаж, [[Палестин]]чууд [[1967 он]]оос хойш анх удаа Египет рүү чөлөөтэй нэвтрэх боломжтой болжээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4244730.stm (BBC)] * [[Иракийн хямрал]]: ** [[Багдад]]ын [[Шийт]]үүдийн амьдардаг дүүрэгт машин дэлбэрч 114 хүн амь үрэгджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4244068.stm (BBC)] ** Зэвсэгт этгээдүүд [[Багдад]]ын ойролцоох [[Тажи]] хотод оршин суугчдын сууц руу гал нээж, 17 хүнийг хороов. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4244068.stm (BBC)] 2005 оны 9-р сарын 13 2104 6688 2005-09-15T17:42:14Z Zorigt 49 *[[Бурунди]]йн босогчдын [[Үндэсний Эрх Чөлөөний Фронт (Бурунди)|Үндэсний Эрх Чөлөөний Фронт]] [[Пьер Нкурунзиза]]гийн шинэ засгийн газартай байгуулсан энхийн гэрээгээ цуцаллаа. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4240976.stm (BBC)] *[[Сони]] корпораци доголдол илэрсэн тул [[PlayStation 2]]-ын 3,5 сая адаптераа зах зээлээс татахаар болжээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/4240558.stm (BBC)] *[[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|БНХАУ]]-ын ерөнхийлөгч [[Ху Жинтао]] [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын ерөнхийлөгч [[Жорж В.Буш]]тай [[Нэгдсэн Үндэстнүүдийн Байгууллага|НҮБ]] байгуулагдсаны 60 жилийн ойн ёслолын үеэр уулзаж ярилцав. [http://china.eastday.com/eastday/node81741/node81762/node86400/userobject1ai1448160.html (East News)][http://www.whitehouse.gov/news/releases/2005/09/20050913-8.html (White House)] 2005 оны 9-р сарын 12 2105 6693 2005-09-15T18:26:53Z Zorigt 49 * [[Норвег]]ийн парламент [[Стортинг]]ийн сонгуульд [[Женс Столтенберг]]ийн удирдсан [[Улаантан Ногоонтны Эвсэл (Норвег)|Улаантан Ногоонтны Эвсэл]] ялалт байгуулжээ. [http://today.reuters.com/news/newsArticle.aspx?type=worldNews&storyID=2005-09-12T233824Z_01_YUE276659_RTRIDST_0_INTERNATIONAL-NORWAY-DC.XML&archived=False (Reuters)] *[[Катрина хар салхи]]ны хохирлыг багасгах талаар хангалтгүй ажилласан гэсэн хэл аманд өртөөд байгаа АНУ-ын Холбооны Онцгой Байдлыг Зохицуулах Агентлаг (FEMA)-ийн тэргүүн Майкл Д.Браун албан тушаалаасаа огцорчээ. [http://msnbc.msn.com/id/9315184/ (MSNBC)] *[[Израйль-Палестины зөрчил]]: [[Израйль]] улс [[Газын зурвас]]аас жүүдүүдийг нүүлгэн шилжүүлэх ажиллагаа дууссан тул цэргийн хүчээ гаргажээ.[http://olympics.reuters.com/news/newsArticle.aspx?type=topNews&storyID=2005-09-12T140205Z_01_SCH033455_RTRIDST_0_NEWS-MIDEAST-DC.XML (Reuters)] [http://edition.cnn.com/2005/WORLD/meast/09/12/gaza/ (CNN)] [http://www.haaretz.com/hasen/spages/623605.html (Ha’aretz)] * [[eBay]] компани [[Люксембург]]эд төвтэй интернэт утасны сүлжээ [[Skype]]-ыг 2.6 тэрбум доллараар худалдан авахаар болжээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4237338.stm (BBC)] * [[Дисней]] компани болон [[Хонконг]]ийн засаг захиргааны хамтарсан [[Хонконгийн Диснейлэнд]] үүдээ нээлээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4236718.stm (BBC)] [http://money.cnn.com/2005/09/12/news/fortune500/hongkongdisney/ (CNN)] 2005 оны 9-р сарын 11 2106 6692 2005-09-15T18:23:03Z Zorigt 49 * [[Египет]]ийн нийслэл [[Каир]] хотноо болж буй [[жүдо]]гийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний эмэгтэйчүүдийн 57кг-ын жинд [[Монгол Улс]]ын [[Монгол Улсын Гавъяат тамирчид|гавъяат тамирчин]] [[Хишигбатын Эрдэнэт-Од]] хүрэл медаль хүртэж, 16 жил тасраад байсан медалийг эх орондоо авчирлаа. * [[Miss Mongolia 2005]] тэмцээн [[Соёлын Төв Өргөө]]нд болж, [[Х.Чойбалсангийн нэрэмжит лаборатори 1-р дунд сургууль|1-р сургуулийн]] 11-р ангийн сурагч [[Ганбаатарын Хонгорзул]] түрүүлэн энэ жилийн [[Miss World]] тэмцээнд эх орноо төлөөлөн оролцохоор шалгарав. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2887 (Өнөөдөр)] * [[American Broadcasting Company|ABC]] телевиз [[Аль Кайда]] байгууллагаас террорист халдлага хийхээр сүрдүүлсэн 8 минутын урт бичлэг хүлээн авч, өглөөний хөтөлбөрөөрөө дамжуулав. Уг бичлэгт [[Лос Анжелес]], [[Мельбурн]] хотуудад халдлага үйлдэхээр заналхийлжээ. [http://www.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/JPArticle/ShowFull&cid=1126405205421 (Jerusalem Post)] [http://abcnews.go.com/GMA/Investigation/story?id=1115448&page=1 (ABC News)], [http://today.reuters.com/news/newsArticle.aspx?type=topNews&storyID=2005-09-11T193328Z_01_EIC146603_RTRIDST_0_NEWS-SECURITY-THREAT-DC.XML&archived=False (Reuters)] * [[Япон]]ы парламентын сонгуульд Ерөнхий сайд [[Койзүми Жүн-Ичиро]]гийн удирдсан [[Либерал Ардчилсан Нам (Япон)|Лмберал Ардчилсан Нам]] том ялалт байгуулав. Эрх баригч эвсэл парламентын нийт суудлын гуравны хоёр хувийг эзлэх болжээ. Сонгуульд суудлын тоогоо эрс цөөрүүлсэн сөрөг хүчний [[Ардчилсан Нам (Япон)|Ардчилсан Нам]]ын лидер [[Окада Кацүя]] огцрохоо мэдэгдлээ. [http://today.reuters.com/News/newsArticle.aspx?type=worldNews&storyID=2005-09-11T125348Z_01_SCH017657_RTRIDST_0_INTERNATIONAL-JAPAN-ELECTION-DC.XML (Reuters)], [http://english.aljazeera.net/NR/exeres/8F7D3E44-79D4-40BF-B8C6-E93BBCE4F0E1.htm (Aljazeera)] 2005 оны 9-р сарын 10 2107 6694 2005-09-15T18:34:13Z Zorigt 49 * [[Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс]]ад хөлбөмбөгийн тэмцээний үеэр цэнгэлдэх хүрээлэнгийн хана нурсны улмаас 4 хүн амь үрэгдээд байна. [http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/4235146.stm (BBC)] * [[Австрали]]йн [[Күйнслэнд]]эд автобусны осол гарч, 3 аялагч болон нас баран, 8 хүн гэмтжээ. [http://www.smh.com.au/news/national/backpackers-killed-in-bus-crash/2005/09/11/1125772738214.html?oneclick=true (Sydney Morning Herald)] 2005 оны 9-р сарын 9 2108 6695 2005-09-15T18:43:12Z Zorigt 49 * [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|БНХАУ]]-ын Ерөнхийлөгч [[Ху Жинтао]] [[Оттава]]д [[Канад]]ын Ерөнхий Сайд [[Пол Мартин]]тай уулзаж, "Стратегийн түншлэл"-ийн баримт бичгүүдэд гарын үсэг зуржээ. [http://sympatico.msn.cbc.ca/story/canada/national/2005/09/09/China_Canada20050909.html (CBC)] [http://www7.chinesenewsnet.com/gb/MainNews/SinoNews/Mainland/2005_9_9_14_49_7_382.html (Chinesenewsnet)] [http://www.ctv.ca/servlet/ArticleNews/story/CTVNews/1126274787031_63/?hub=CTVNewsAt11 (CTV.ca)] * [[Папуа Шинэ Гвиней]]н зүүн эрэгт [[Рихтерийн шаталбар]]аар 7,3 баллын хүчтэй [[газар хөдлөлт]] болов. Учирсан хохирлын тухай мэдээ хараахан алга байна. [http://mdn.mainichi-msn.co.jp/international/news/20050909p2g00m0in039000c.html (Manichi Daily News)] [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4228960.stm (BBC)] 2005 оны 9-р сарын 8 2109 6696 2005-09-15T19:00:52Z Zorigt 49 * Умард [[Энэтхэг]]ийн [[Химачал Прадеш]] мужид гүүр нурж, уг гүүрийг гаталж байсан 33 цэрэг амь үрэгджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4226500.stm (BBC)] * [[Пакистан]]ы [[Карачи]] хот дахь [[KFC]], [[McDonalds]] түргэн хоолны газруудад дэлбэрэлт болж хэд хэдэн хүн шархаджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4228206.stm (BBC)] *[[Египет]]ийн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд одоогийн Ерөнхийлөгч [[Хосни Мубарак]] 78 хувийн саналаар ялалт байгуулжээ. [http://www.foxnews.com/story/0,2933,168775,00.html (Fox News)] * [[Украйн]]ы Ерөнхийлөгч [[Виктор Ющенко]] Ерөнхий сайд [[Юлия Тимошенко]]г огцрууллаа. [http://news.yahoo.com/s/nm/20050908/wl_nm/ukraine_dc (Yahoo! News)] * 2006 оны [[хөлбөмбөг]]ийн ДАШТ-ий урьдчилсан тоглолтонд [[Хорватын хөлбөмбөгийн шигшээ баг|Хорват]]ын баг харьцангуй сул [[Мальта|Мальтын]] багийг хожиж чадаагүйд эгдүүцсэн хөгжөөн дэмжигчид нь зүй бус явдал гаргасан тул Мальтад [[Хорват]]ын 103 хөгжөөн дэмжигчийг баривчилжээ. [http://www.hina.hr/nws-bin/genews.cgi?TOP=hot&NID=ehot/politika/H9087834.4yc (HINA)] 2005 оны 9-р сарын 7 2110 6697 2005-09-15T19:10:52Z Zorigt 49 * [[Иракийн хямрал]]: Өмнөд [[Ирак]]ийн [[Басра]] хотод машин дэлбэрч 16 хүн алагджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4224344.stm (BBC)] * [[Катрина хар салхи]]: Хар салхины уршгаар гарсан үерийн улмаас халдварт ''[[холер]]'' гарч, 5 хүн нас баржээ. [http://news.independent.co.uk/world/americas/article311127.ece (Independent)] [http://tvnz.co.nz/view/page/411749/609605 (TVNZ)] 2005 оны 9-р сарын 6 2111 6698 2005-09-15T19:26:12Z Zorigt 49 * [[Монгол Улс]]ын [[соёлын гавъяат зүтгэлтэн]], [[үндэсний бөх]]ийн [[улсын начин]] [[Агвааны Ганбаатар]] таалал төгсчээ. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2783 (Өнөөдөр)] * [[Наби хар салхи]]ны улмаас [[Япон]]д дор хаяж 21 хүн амь үрэгдэн, 50 гаруй хүн сураггүй болжээ. [http://news.yahoo.com/s/afp/20050906/wl_asia_afp/japanweathertyphoon (AFP)] Over 100,000 people were told to evacuate. [http://www.cbc.ca/story/world/national/2005/09/06/typhoon_japan_20050906.html (CBC)] 2005 оны 9-р сарын 5 2112 7990 2006-06-13T00:23:22Z 143.182.124.2 * Өсвөр насны 3 охин [[9-р сарын 3]]-нд [[Парис]]т иргэд рүү буудан 16 хүн хороосон хэргийг хүлээлээ. [http://www.cfra.com/headlines/index.asp?cat=2&nid=31640 (CFRA Canada)] * [[Косово]]гийн Ерөнхийлөгч [[Ибрахим Рукова]] [[уушигны хорт хавдар]] туссан тухай мэдэгджээ. Тэр албан тушаалаасаа буух бодолгүй байгаа аж. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4215422.stm (BBC)] * [[Иракийн хямрал]]: Өмнөд [[Ирак]]ийн [[Басра]] хотод зам дээр тавьсан бөмбөг дэлбэрч, Английн 2 цэрэг амь үрэгджээ. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4215472.stm (BBC)] * [[Индонез]]ийн [[Мандала Эйрлайнс]] компанийн зорчигч тээврийн онгоц [[Медан (Индонез)|Медан]] хотын орон сууцны хороололд унаж, дор хаяж 100 зорчигч амь үрэгджээ. Зорчигчдын дунд [[Умард Суматра]] мужийн захирагч байжээ. [http://edition.cnn.com/2005/WORLD/asiapcf/09/05/indonesia.plane/ (CNN)] 2005 оны 9-р сарын 4 2113 6700 2005-09-15T19:50:56Z Zorigt 49 *[[Катрин хар салхи]]: [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын [[АНУ-ын Төрийн Нарийн Бичгийн Дарга|Төрийн нарийн бичгийн дарга]] [[Кондолиза Райс]] өөрийн төрөлх [[Алабама]]д очих үеэрээ Ерөнхийлөгч Бушийг гамшигт хайнга хандсан гэсэн шүүмжлэлийг няцаав. [http://hosted.ap.org/dynamic/stories/K/KATRINA_RICE?SITE=TXSAE&SECTION=US&TEMPLATE=DEFAULT (Express News)] 2005 оны 9-р сарын 3 2114 6701 2005-09-15T19:59:15Z Zorigt 49 *[[Катрина хар салхи]]: **Газрын тосоор баян орон [[Катар]] АНУ-д хар салхинаас үүдсэн хохирлыг арилгахад зориулж 100 сая доллар хандивлав. [http://edition.cnn.com/2005/US/09/03/katrina.world.aid/index.html (CNN)] **Хар салхины улмаас АНУ-д үүсээд байгаа нефтийн хямралыг зохицуулахад туслахаар Испани улс АНУ-д 9-р сард 70,000 баррель нефть нийлүүлэхээр болжээ. [http://www.iht.com/getina/files/273417.html (International Herald Tribune)] 2005 оны 9-р сарын 2 2115 6703 2005-09-15T20:04:55Z Zorigt 49 * [[Монгол Улс|Монгол]]д [[Дархлалын Олдмол Хомсдол|ДОХ]]-ын 12 дахь тохиолдол илэрчээ. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2688 (Өнөөдөр)] * [[Улаанбаатар]] хотын зарим хэсэгт утасгүй интернэт ашиглах боломжтой болжээ. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2683 (Өнөөдөр)] 2005 оны 9-р сарын 1 2116 6707 2005-09-15T20:43:36Z Zorigt 49 * Өнөөдрөөс [[Монгол Улс|Монгол]]ын хувийн 4 телевиз орон даяар нэвтрүүлгээ цацаж эхлэв. Өмнө нь хөдөө орон нутгийн иргэд зөвхөн [[Монголын Үндэсний Телевиз|Монгол телевиз]]ийг л үздэг байсан юм. [http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=2653 (Өнөөдөр)} *[[Талим хар салхи]] [[Тайвань|Тайванийг]] дайран, 1 хүний амийг авч одов. [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4200406.stm (BBC)] *Орост ихэнх нь хүүхэд болох 1,200 орчим хүн барьцаалагдаж, 331 хүн амь үрэгдсэн [[Беслан]]ы [[Бесланы хэрэг|эмгэнэлт явдлын]] нэг жилийн ойг тэмдэглэж, хохирогчдод хүндэтгэл үзүүлэв. *[[Ирак]]т Америкийн цэргийн довтолгоо эхэлснээс хойш анх удаа гэмт хэрэгтнүүдийг цаазлав. [http://www.timesonline.co.uk/article/0,,7374-1761079,00.html (Times Online)] *[[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|БНХАУ]]-ын [[Төвдийн өөртөө засах орон]] байгуулагдсаны 40 жилийн ойн хүрээнд [[Потала Ордон|Потала Ордны]] талбайд 20,000 хүн оролцсон урлагийн тоглолт болжээ. [http://dzrb.dzwww.com/dzzb/dzzb-gnxw/t20050902_1178601.htm (Dazhong Daily)] Дэлүүн-Болдог 2118 6724 2005-10-01T12:57:48Z 130.149.156.18 Deluun Boldog bol Hentii aimagt baidag. Хүн амын тооллого судалгаа 2119 6730 2005-10-02T14:34:41Z Dermee 51 (census)Засаг захиргааны бодлого боловсруулах, хэрэгжүүлэх зэрэгт ашиглах зорилгоор улсаас 10-н жил тутамд нийт орон даяар нэгэн зэрэг явагддаг хүн амын судалгаа. Энэ нь улсад оршин суугаа болон түр ирээд байгаа болон гадаад иргэдийг ч бас хамарсан нийт иргэд оршин суугчидын тоо, хөдөлгөөн, хөдөлмөрийн байдал гэх мэт мэдээллийг олох зорилготой ч хувь хүний мэдээллийг цуглуулж хэрэглэж ашиглахыг хориглосон байдаг. Мөн 5-н жил тутамд товч судалгаа хийгддэг. Анхны ийм судалгаа нь 1920 онд явагджээ. Image:Alientype4 small.jpg 2124 6754 2005-10-09T09:59:17Z Aliensextra 64 Wikipedia:Хайлт 2130 11573 2007-01-18T11:30:56Z Lhagvasuren 20 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Wikipedia FAQ 2133 6797 2005-11-07T02:22:06Z Blockinblox 70 Wikipedia FAQ moved to Wikipedia:Wikipedia FAQ #REDIRECT [[Wikipedia:Wikipedia FAQ]] MediaWiki:Allowemail 2140 sysop 8780 2006-08-12T22:20:18Z Jose77 129 Бусад хэрэглэгчдээс ирэх мэйлийг зөвшөөрөх MediaWiki:Allpagesprefix 2141 sysop 8785 2006-08-12T22:22:29Z Jose77 129 Хуудсыг үзүүлэхэд өмнөхтэй хамт нь: MediaWiki:Confirm purge 2143 sysop 8964 2006-08-21T21:27:53Z Jose77 129 $1, энэ хуудасны нөөц хувилбарыг устгах уу? MediaWiki:Confirm purge button 2144 sysop 8811 2006-08-12T22:55:47Z Jose77 129 Tэг MediaWiki:Datedefault 2145 sysop 10618 2006-12-03T19:45:25Z Bambuush 171 Давуу эрх алга MediaWiki:Datetime 2146 sysop 10225 2006-11-16T06:59:47Z Zorigt 49 Огноо, цаг MediaWiki:Download 2148 sysop 9031 2006-08-22T20:55:11Z Jose77 129 татах MediaWiki:Ignorewarnings 2150 sysop 9191 2006-08-23T21:41:32Z Jose77 129 Ямарч анхааруулгыг үл тоомсорлох MediaWiki:Importing 2151 sysop 10730 2006-12-05T16:58:06Z Bambuush 171 $1-г импортлож байна MediaWiki:Importnofile 2152 sysop 10731 2006-12-05T17:04:25Z Bambuush 171 Имтортлосон файл хуулагдаагүй байна. MediaWiki:Importuploaderror 2153 sysop 10737 2006-12-05T17:13:40Z Bambuush 171 Импортлосон файлыг хуулах бүтэлгүйтлээ; файлын хэмжээ нь зөвшөөрөгдсөн хэмжээнээс том байж магадгүй. MediaWiki:Jumpto 2154 sysop 10760 2006-12-05T18:19:07Z Bambuush 171 Харайх: MediaWiki:Jumptonavigation 2155 sysop 8536 2006-08-04T06:34:18Z Jose77 129 Удирдах MediaWiki:Jumptosearch 2156 sysop 8537 2006-08-04T06:34:38Z Jose77 129 Хайлт MediaWiki:Mostcategories 2159 sysop 10865 2006-12-06T07:53:49Z Bambuush 171 ихэнх ангилалд/төрөлжилтөнд байгаа бичлэг MediaWiki:Mostimages 2160 sysop 10928 2006-12-06T09:13:51Z Zorigt 49 Хамгийн их ашиглагдсан зургууд MediaWiki:Mostlinkedcategories 2161 sysop 10862 2006-12-06T07:52:01Z Bambuush 171 Ихэвчлэн ангилал руу холбоостой MediaWiki:Mostrevisions 2162 sysop 8653 2006-08-12T21:14:58Z Jose77 129 Хамгийн их засварлагдсан бичлэгүүд MediaWiki:Redirectingto 2167 sysop 10205 2006-11-16T06:08:37Z Zorigt 49 [[$1]]-тэй шууд холбогдсон MediaWiki:Redirectpagesub 2168 sysop 8758 2006-08-12T22:08:15Z Jose77 129 Хуудсыг дахин чиглүүлэх MediaWiki:Username 2173 sysop 8668 2006-08-12T21:22:46Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн нэр: MediaWiki:Wantedcategories 2177 sysop 10886 2006-12-06T08:26:29Z Zorigt 49 Үүсгэх хэрэгцээтэй байгаа категориуд Өвөр монгол 2179 6893 2005-11-11T22:07:31Z 128.138.41.102 The term "Inner Mongolia", may perhaps be the only and the most popular name for the region in Western languages, very few come to realize that it came into existence as result of a bad translation. The Mongol terms "oevor" (as in "Oevor Mongol" or "Inner" Mongolia) and "ar" (as in "Ar Mongol" or "Outer" Mongolia) mean originally in Mongolian language "front/south" and "back/north" respectively. The fact that these terms were translated first time into Western languages according to Chinese is exactly where it went wrong. "Oevor" and "Ar" were translated wrong from Mongolian into Chinese in the first place. In other words, the Chinese translations of them should have been "北" (north) and "南" (south) instead of "内" (in/inside) and "外" (out/outside). This is largely the reason for the recent trend among "Inner" Mongolians for insisting to use "Southern Mongolia" to replace "Inner Mongolia". Тэг биш нийлбэр 2183 6901 2005-11-20T05:19:32Z 211.246.154.149 '''Bold text''' == Headline text == <math>Insert formula here</math><nowiki>Insert non-formatted text here</nowiki> ---- Ф.А.Хаек 2186 9244 2006-08-28T09:29:57Z Ganbat 187 [[Image:Bild_Hayek.jpg|left|Фридрих Август Хаек]] Ф.А Хаек нь 1899 оны 5-р сарын 8-ны өдөр Виен хотноо австрийн сэхээтэн Др. Август фон Хаекын гэр бүлд мэндэлжээ. 1974 онд Ф.А Хаек эдийн засгийн шинжлэх ухаанаар Нобелийн шагнал авсан бөгөөд тэрээр 130 өгүүллэг, 25 ном хэвлүүлсэн байдаг. Хаек засгийн газрын хөндлөнгийн оролцоо, социализмын үеийн эдийн засгийн төлөвлөлт, нийгмийн байгуулалын хөгжил гэсэн гурван ойлголтыг боловсруулан томъёолсон нь бидэнд оруулсан томоохон хөрөнгө оруулалт байлаа. Ф.А Хаекын хамгийн анхны багш бол Фридрих Визер байлаа. Тэрээр Фабиан социалист байсан бөгөөд Визерийн арга зам нь Хаекын сонирхлыг ихэд татаж тэрээр Визерын шавь болсон юм. Хаекыг сонгодог либерализм лүү оруулсан хүн бол яах аргагүй Людвиг фон Мизес бөгөөд Хаекын эдийн засаг болоод сонгодог либерализмд оруулсан хувь нэмэр нь Мизестэй салшгүй холбоотой. Ф.А Хаек Виены их сургуульд сурч байхдаа Мизесын хичээлийг судалдаг байсан бөгөөд тэрээр Мизесын социалист бус үзлийг өөрийн төсөөлж байснаас хэтэрхий их байгааг мэдсэн. Людвиг фон Мизесын 1922 онд бичсэн Социализмыг шүүмжилсэн шүүмж хэвлэгдсэнээр Хаекыг Фабиан Социализмаас холдход хүргэлээ. Хаекын бүтээлүүд нь Мизесын дутуу орхисон зүйлийг гүйцээх, сайжруулах мөн Мизесын хариулж амжаагүй асуултууданд хариулах зэргээр бий болж байлаа. Тэрээр 1921 онд 21-н настайдаа анх Эрх зүйч мэргэжлээр Докторын зэрэг хамгаалсан /Эрх зүйгээр мэргэших нь түүнд Эдийн засагт суралцахад нь улам дөхөм болж байв/ бөгөөд дараа нь 1923 онд 23-н настайдаа улс төрийн эдийн засагчаар докторын зэргээ тус тус хамгаалав. Виены их сургуульд сурч байхдаа Хаек Мизестэй харамсалтай нь уулзаж байгаагүй байна. Харин тэрээр сургуулиа төгссөнийхөө дараа Фридрих Визер багшийнхаа туслалцаатайгаар Мизестэй анх танилцсан байна.Ийнхүү Хаек болон Мизес нарын хамтын ажиллагаа эхэллээ. Хаек Мизесын удирдлаган доор Австрийн засгийн газарт хууль зүйн зөвлөхөөр 5 жил ажилжээ. 1929 онд анхныхаа номыг “Мөнгөний онол ба Худалдааны Цикл” нэртэйгээр хэвлүүлэн гаргажээ. Үүний дараа түүнд Лондонгын их сургуульд хүрэлцэн ирж лекц уншихыг Лионел Робинс санал болгосон байна. Тэнд тавьсан илтгэлүүд нь олны талархлыг хүлээсэн ба Үнэ ба Үйлдвэрлэл /1931/ нэртэйгээр хэвлэгдсэн байна. 1930-аад оны үед Лондонгын Кембриж дээр Кейнстэй хийсэн эдийн засгийн маргааны гол төлөөлөгч Хаек байсан бөгөөд түүний үзэл 20 орчим жил Лондонгийн Эдийн засгийн сургуульд чухал нөлөөтэй байжээ. Ийнхүү Ф.А Хаек нь 32 настайдаа эдийн засгийн мэргэжлийнхээ оргилд нь хүрсэн байлаа. 1944 онд Хаек Британийн Акедемын гишүүнээр сонгогдсон бөгөөд гишүүнээр нэр дэвшүүлэх үйл явц нь Кейнсээр дамжуулан явагджээ. Энд ажиллаж байхдаа Хаек өөрийн суут бүтээл болох “Боолчлогдох зам”-ыг хэвлүүлсэн нь түүнд олон улсын тавцанд нэр хүнд авчирлаа. Тэрээр эл бүтээлээрээ ардчилсан социализм нь хэрхэн тотилатиризмд хувирч болдогыг харуулсан байдаг. Ф.А Хаек: Сонгодог либерализмыг сэргээх, хамгаалах үйл явцад саад болж буй зүйлтэй тэмцэхдээ “нийгэмд ямар нэг нийгэмлэгүүдийн гүйцэтгэх үүргийг дээшлүүлэх замаар төрд шахалт үзүүлэх явдал” гэж үзээд 1944 онд тэрээр чөлөөт болон либерал нийгмийн гол гол зарчмуудын талаар хэлэлцэж байдаг либерал үзэл баримтлалын олон улсын нийгэмлэг байгуулах санааг дэвшүүлж байв. Түүний энэ санаа төд удалгүй Женев нуурын эрэг дээр байгуулагдсан Монт-Пелерин /Mont Pelerin/ нийгэмлэг 1947 онд байгуулагдсанаар биелэлээ олсон юм. / Mont Pelerin нийгэмлэг өнөөг хүртэл оршиж байна./ Хаекын либерализмын шинэ сонирхол 1970-аас 1980-аад оны хооронд бий болжээ. Мөн түүний эдийн засгийн зохицууллын судалгаа нь Кейнсизмын нөлөө буурсан 1990 оны үеэс хүчээ авч эхэлжээ. Эдийн засгийн либерализм нь АНУ, Их Британид 1990-д оноос дэлгэрч эхэлж Шинэ Эрхийн эдийн засгийн бодлогод нөлөөлөх болов. 1950 онд Хаек Лондоны их сургуулийг орхин Чикагогийн их сургуульд Нийгэм ёс суртахууны чиглэлээр 1962 он хүртэл багшилжээ. Түүнийг 20-р зууны шилдэг эрх чөлөөний философичоор тодруулсан бөгөөд 1974 онд Эдийн засгийн шинжлэх ухааны салбарын Нобелийн шагналтнаар тодруулжээ. 20-р зууны суут либертари сэтгэгч, эдийн засгийн шинжлэх ухааны салбарын Нобелийн шагналтан Ф.А Хаек нь 1992 оны 3-р сарын 23-нд 92 настайдаа нас барсан юм. [[category:нийгэм]] [[category:нийгмийн ухаан]] [[category:Эдийн засаг]] Image:Bild Hayek.jpg 2187 6908 2005-11-21T14:08:26Z Sergelen 56 Эрдэнийн сан - Сувашид 2189 8894 2006-08-16T08:43:49Z 202.70.42.34 Үнэхээр сайн зохиол болно. Агуу зохиол шүү'''Тодруулсан текст''' MediaWiki:Badsig 2190 sysop 10371 2006-11-17T06:45:29Z Zorigt 49 Хүчингүй гарын үсэг; HTML-нхээ таг-г шалгаж үзнэ үү. MediaWiki:Metadata-collapse 2194 sysop 8646 2006-08-12T21:11:07Z Jose77 129 дэлгэрэнгүй хэсгийг нуух MediaWiki:Metadata-expand 2195 sysop 8647 2006-08-12T21:11:22Z Jose77 129 дэлгэрэнгүй хэсгийг харуулах MediaWiki:Privacy 2198 sysop 10174 2006-11-16T05:27:28Z Zorigt 49 Хувийн мэдээллийн талаарх баримтлал MediaWiki:Privacypage 2199 sysop 10176 2006-11-16T05:29:20Z Zorigt 49 Төсөл:Хувийн мэдээллийн талаарх баримтлал MediaWiki:Gotaccount 2202 sysop 9154 2006-08-23T21:22:24Z Jose77 129 Та урьд нь бүртгүүлчихсэн үү? $1 MediaWiki:Gotaccountlink 2203 sysop 8540 2006-08-04T06:37:56Z Jose77 129 Нэвтрэх MediaWiki:Nologin 2204 sysop 10835 2006-12-05T20:16:47Z Bambuush 171 Холбогдоогүй байна уу? $1. MediaWiki:Nologinlink 2205 sysop 10836 2006-12-05T20:17:42Z Bambuush 171 Бүртгэл үүсгэх MediaWiki:Wrongpasswordempty 2207 sysop 9870 2006-10-23T18:08:57Z Bambuush 171 Хоосон нууц үг оруулсан байна. Дахин оруулна уу. MediaWiki:Edittools 2208 sysop 10073 2006-11-06T18:34:22Z Bambuush 171 <!-- Форм нь шинэчлэгдэх эсвэл засварлагдсаны дараа текст нь энд харагдана. --> Борталын Монгол өөртөө засах тойрог 2212 7497 2006-02-24T04:10:18Z 203.240.254.231 '''Борталын Монгол өөртөө засах тойрог'''(博尔塔拉蒙古自治州/Bó'ěrtǎlā Měnggǔ Zìzhìzhōu) [[Category:Борталын Монгол өөртөө засах тойрог]] [[en:Börtala Mongol Autonomous Prefecture]] [[ko:보얼타라멍구 자치주]] [[zh:博尔塔拉]] Ємнєговь 2213 7045 2005-12-13T15:33:23Z Latebird 80 [[Ємнєговь]] moved to [[Өмнөговь]]: use mongolian characters #REDIRECT [[Өмнөговь]] Монгол Улсын Үндсэн Хууль 2217 10123 2006-11-15T13:53:48Z Chingoon 278 Монгол улсын шинэ үндсэн хууль 1992 оны 1 дүгээр сарын 13 ний өдөр тухайн үеийн [[Media:Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс]]ын Ардын Их Хурлаар батлагдаж, тухайн оныхоо 2 дугаар сарын 12-ны өдрөөс эхлэн дагаж мөрджээ. 6 бүлэг, 70 зүйлтэй. Монгол улсад зах зээлийн эдийн засаг бүхий ардчилсан нийгмийг бүтээн байгуулах тогтолцооны үндсийг энэ хууль тавьж өгчээ. Монгол улс ардчилсан тогтолцоонд шилжин орсноос хойш тохиосон нэгэн томоохон үйл явдал бол Монгол Улс шинэ Үндсэн хуультай болсон явдал юм. Тус үндсэн хуулийг 430 депутат 76 хоног нойр хоолгүй хэлэлцэн байж баталсан түүхтэй. [[Category:Монгол улс]] Category:Япон 2220 12000 2007-01-25T21:37:09Z 132.239.145.119 Япон- vндсэн хуульт, хаант засагт улс. Хууль тогтоох байгууллага нь парламент (2 танхимтай). Єєрсдийгєє Нихон, Ниппон хэмээн нэрлэх энэ орон Зvvн Азид орших ба 3800 км сунаж тогтсон арлуудаас бvрдэнэ. Кюшю, Шикокv, Хоншю, Хоккайдо гэсэн 4 том болон 4000 орчим жижиг аралтай. Арлуудыг том гvvр болон газар доорхи хонгилон замаар холбожээ. Хоккайдо болон Хоншю арлыг холбосон хонгил зам дэлхийд хамгийн уртад тооцогддог. [[Category:Зүүн Азийн орнууд]] [[Category:Арлын орнууд]] Category:Хятад 2221 12113 2007-01-25T23:40:47Z Timur 357 [[Category:Зүүн Азийн орнууд]] [[Category:Соёл иргэншлүүд]] Хинган 2222 7586 2006-03-16T14:57:24Z 211.61.73.161 '''Хинган'''([[Chinese language|Chinese]]: &#20852;&#23433;&#30431;; [[Pinyin]]: X&#299;ng&#257;n Méng) [[Category:Хинган]] [[en:Xing'an League]] [[ko:싱안 멍]] [[ja:興安盟]] [[zh:&#20852;&#23433;&#30431;]] Манжуур 2223 11480 2007-01-12T12:15:44Z Dermee 51 '''Манжуур'''(Хятадаар: 满洲里, Японоор: 満州) [[de:Manzhouli]] [[en:Manzhouli]] [[ja:満州里市]] [[ko:만저우리]] [[nl:Manzhouli]] [[ru:Маньчжурия (город)]] [[zh:满洲里市]] Бангладеш 2226 7135 2005-12-22T16:04:35Z Fenix 86 -vandalism '''Бангладеш''' [[en:Bangladesh]] MediaWiki:Newmessagesdifflink 2228 sysop 10815 2006-12-05T19:48:26Z Bambuush 171 сүүлчийн өөрчлөлт MediaWiki:Nocreatetitle 2230 sysop 8673 2006-08-12T21:25:54Z Jose77 129 Хуудас үүсгэх хязгаар MediaWiki:Protect-default 2231 sysop 8737 2006-08-12T21:57:27Z Jose77 129 (Aнхны байдал) MediaWiki:Protect-level-autoconfirmed 2232 sysop 8738 2006-08-12T21:57:48Z Jose77 129 Бүртгэгдээгүй хэрэглэгчдийг түгжих MediaWiki:Youhavenewmessages 2237 sysop 9213 2006-08-23T21:52:15Z Jose77 129 Таньд $1 ($2) байна. Template:User de 2238 7323 2006-01-16T20:49:26Z Interwiki de 95 <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt">'''de'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Dieser Benutzer spricht '''[[:Category:User de|Deutsch]] als [[:Category:User de-N|Muttersprache]]'''. <includeonly> [[Category:User de|{{PAGENAME}}]] [[Category:User de-N|{{PAGENAME}}]] </includeonly> </td> </tr></table></div> Category:User de-N 2239 7128 2005-12-22T15:55:59Z Latebird 80 [[Category:User de]] Template:User fr-1 2240 7136 2005-12-22T16:06:25Z Latebird 80 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''fr-1'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em"> Cette personne peut contribuer avec un niveau '''[[:Category:User fr-1|élémentaire]]''' de '''[[:Category:User fr|français]].''' <includeonly> [[Category:User fr|{{PAGENAME}}]] [[Category:User fr-1|{{PAGENAME}}]] </includeonly> </td> </tr></table></div> Category:User fr-1 2241 11665 2007-01-21T04:14:39Z Escarbot 159 robot Adding: [[fur:Categorie:Utent fr-1]] [[Category:User fr]] [[af:Kategorie:Gebruiker fr-1]] [[als:Kategorie:User fr-1]] [[am:Category:User fr-1]] [[az:Kateqoriya:User fr-1]] [[be:Катэгорыя:Вікіпэдыйцы, якія ведаюць мову fr-1]] [[bs:Kategorija:User fr-1]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Français-1]] [[cs:Kategorie:User fr-1]] [[cy:Categori:User fr-1]] [[da:Kategori:Brugere fr-1]] [[de:Kategorie:User fr-1]] [[en:Category:User fr-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fr-1]] [[et:Kategooria:User fr-1]] [[eu:Kategoria:Frantsesa oinarrizko mailan]] [[fa:رده:User fr-1]] [[fi:Luokka:User fr-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fr-1]] [[fur:Categorie:Utent fr-1]] [[fy:Kategory:Meidogger/Taal fr-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir fr-1]] [[gl:Category:Usuario fr-1]] [[he:קטגוריה:User fr-1]] [[hsb:Kategorija:User fr-1]] [[ht:Category:User fr-1]] [[hu:Kategória:User fr-1]] [[hy:Category:User fr-1]] [[ia:Categoria:Usator fr-1]] [[id:Kategori:User fr-1]] [[it:Categoria:Utenti fr-1]] [[ja:Category:User fr-1]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი fr-1]] [[kk:Санат:User fr-1]] [[ko:분류:사용자 fr-1]] [[ku:Kategorî:User fr-1]] [[la:Categoria:Usor fr-1]] [[lad:Category:User fr-1]] [[lb:Category:User fr-1]] [[li:Categorie:Gebroeker fr-1]] [[ln:Category:User fr-1]] [[lt:Kategorija:User fr-1]] [[lv:Kategorija:User fr-1]] [[mg:Category:User fr-1]] [[mi:Category:User fr-1]] [[mt:Category:User fr-1]] [[na:Category:User fr-1]] [[nds:Kategorie:User fr-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker fr-1]] [[no:Kategori:Bruker fr-1]] [[oc:Categoria:Utilizaire fr-1]] [[pdc:Category:Benutzer fr-1]] [[pl:Kategoria:User fr-1]] [[pt:Categoria:Usuário fr-1]] [[qu:Categoría:Ruwaq:fr-1]] [[ru:Категория:User fr-1]] [[scn:Category:User fr-1]] [[sh:Category:User fr-1]] [[simple:Category:User fr-1]] [[sk:Kategória:User fr-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik fr-1]] [[sq:Category:User fr-1]] [[sr:Категорија:Корисник fr-1]] [[su:Kategori:User fr-1]] [[sv:Kategori:Användare fr-1]] [[th:หมวดหมู่:User fr-1]] [[tl:Category:User fr-1]] [[tr:Kategori:User fr-1]] [[uk:Категорія:User fr-1]] [[uz:Category:User fr-1]] [[vi:Thể loại:User fr-1]] [[wa:Categoreye:Uzeus fr-1]] [[zh:Category:Fr-1 使用者]] [[zh-min-nan:Category:User fr-1]] [[zh-yue:Category:User fr-1]] Төрийн сvлд 2242 7140 2005-12-22T16:08:25Z Fenix 86 [[Төрийн сvлд]] moved to [[Төрийн сүлд]] #REDIRECT [[Төрийн сүлд]] Говь-Aлтай 2244 7155 2005-12-23T11:00:24Z Latebird 80 [[Говь-Aлтай]] moved to [[Говь-Алтай]]: latin A -> cyrillic А #REDIRECT [[Говь-Алтай]] Мэдээлэл зүй 2247 7190 2005-12-28T04:03:45Z Demberel 90 [[Онолын мэдээлэл зүй]] <br> [[Хэрэглээний мэдээлэл зүй]] Онолын мэдээлэл зүй 2248 7193 2005-12-28T04:15:24Z Demberel 90 == Онолын мэдээлэл зүй == [[Kategorie:Онолын мэдээлэл зүй| ]] Катрина хар салхи 2249 7734 2006-03-31T23:32:57Z 68.170.86.111 afahtlhglanfgadfm {{redirect|Катрина}} [[Image:NASA_ASMR-E_image_of_average_SSTs_of_Hurricane_Katrina.jpg|thumb|500px|Катрина]] '''Катрина хар салхи''' нь [[Атлантын далай]]н хар салхин улирлын 2005 оны анхны 5-р зэргийн хар салхи байв. Атлантын хөндийд учирсан хар салхиудаас 6-рт бичигдэх хүчтэй хар салхиар рекорд тогтоов. 2005 оны 8-р сарын 25-нд [[Флорида муж]]ийн [[Майми хот]]ын хойгуур Катрина 1-р зэргийн хар салхиар газардаж хэдэн арван хүний аминд хүрэн ойролцоох нутгаар [[хуй салхи]] дэгдээхэд хүргэжээ. [[Мексикийн булан]]д хүчээ аван 5-р зэргийн хар салхи болсон ч эх газар ойртох тусам хүч суларч 8 сарын 29-нд 3-р зэргийн хар салхиар [[Луйзиана муж]]ийн эргийг мөргөв. Албан ёсны мэдээгээр 1383 хүн амь үрэгджээ. Мөн 4000 гаруй хүн одоо хүртэл сураггүй байна. Катринаг газардахаас өмнө дайжин нүүх заавар авсан иргэдийн тоо 1 саяа 200 мянга. Өглөөний 6 цаг 10 минд газардаж 11 цаг гэхэд [[Нью Орлэйнс хот]]ын үерийн далангууд нурав. 9-н сарын эхээр иргэдийг хүчээр хөрш мужуудруу абтобусаар зөөж эхэлсэн байна. Нийтдээ 1 сая 500 мянгаас илүү иргэд оргон дайжихад хүрчээ. Энэ Америкийн түүхэнд [[Аугаа Хямрал]]ын дараа орох гамшиг юм. 233000 кв. километр буюу [[Их Британ]]ы нутагтай дүйцэхүйц газар Катрина салхинд өртөж том жижиг гамшиг амссан байна. Салхины гайгаар 3 сая гаруй хүн тоггүй хоцорсон бөгөөд [[цахилгаан]]ыг буцааж залгахад хэдэн долоо хоног шаарджээ. Катрина хар салхи нь [[АНУ]]-ын түүхэнд тохиолдсон хамгийн их хохиролтой [[байгалийн гамшиг]] байв. [[Category:Байгалийн Гамшиг|*]] [[Category:Хар Салхи|Катрина хар салхи]] [[Category:АНУ-ын Түүх|Катрина хар салхи]] [[bs:Uragan Katrina]] [[ca:Huracà Katrina]] [[cs:Hurikán Katrina]] [[de:Hurrikan Katrina]] [[et:Katrina (orkaan)]] [[en:Hurricane Katrina]] [[es:Huracán Katrina]] [[eo:Uragano Katrina]] [[fa:توفان کاترینا]] [[fr:Ouragan Katrina]] [[ko:허리케인 카트리나]] [[hr:Uragan Katrina]] [[io:Uragano Katrina]] [[id:Badai Katrina]] [[it:Uragano Katrina]] [[he:הוריקן קתרינה]] [[nl:Katrina (orkaan)]] [[ja:ハリケーン・カトリーナ]] [[no:Orkanen Katrina]] [[nn:Orkanen Katrina]] [[pl:Huragan Katrina]] [[pt:Furacão Katrina]] [[ru:Катрина (ураган)]] [[sh:Uragan Katrina]] [[simple:Hurricane Katrina]] [[sk:Hurikán Katrina]] [[sr:Ураган Катрина]] [[fi:Hurrikaani Katrina]] [[sv:Orkanen Katrina]] [[th:พายุเฮอร์ริเคนแคทรีนา]] [[vi:Bão Katrina]] [[uk:Ураган "Катріна"]] [[zh:卡特里娜]] Image:NASA ASMR-E image of average SSTs of Hurricane Katrina.jpg 2250 7196 2005-12-29T06:08:29Z Сайхан 91 Template:MainPageIntro 2251 9636 2006-10-02T03:29:41Z Yurik 161 Case Replacements: [[Portal:Cоёл]] => [[Portal:Соёл]] <!-- See Talk:Main Page/intro for a discussion on the entry paragraph --> <p style="margin: 0.5em 0 0; text-align: center; font-size: 125%; line-height: 1.3"> [[Википедиа]]д тавтай морилно уу, [[Wikipedia:Introduction|хэн ч нэмэрлэж болох үнэгүй нэвтэрхий толь бичиг]]. </p> <p style="margin:0 0 0;text-align:center;font-size:94%"> 2004 онд эхэлсэн энэхүү Монгол хэлээрх хувилбарт одоогоор [[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] өгүүллэг байна. </p> <p style="text-align: center; margin-top: 0" class="plainlinks"> [[:Portal:Соёл|Cоёл]] | [[:Portal:Газарзүй|Газарзүй]] | [[:Portal:Түүх|Түүх]] | [[:Portal:Математик|Математик]] | [[:Portal:People|Хүмүүс]] | [[:Portal:Science|Шинжлэх ухаан]] | [[:Portal:Society|Нийгэм]] | [[:Portal:Technology|Технологи]]</p> Template:Main Page banner 2252 7270 2005-12-30T07:40:43Z Сайхан 91 <!-- Please note - this template is shown on the Main Page, and any changes or screw-ups you make will show there immediately. Make changes very carefully, and always use the Show Preview button to make sure your changes turn out properly. To show this template on the Main Page, remove the second set of comment marks. --> <div id="mpbanner" style="text-align:center; font-size:100%"> <div style="width: 85%; background-color:#fff7cb;padding:.5em 0; border: 1px solid #ffad80; color: #000; margin: 0 auto .5em"> Хамтдаа Монгол хэл дээрх мэдлэгийн санг арвижуулья! <span class="plainlinks"></span> </div> Template:WikipediaSister 2253 7987 2006-06-11T16:59:39Z 217.225.100.25 <!-- Locked against vandalism. --> Wikipedia is hosted by the [[Wikimedia Foundation]], a non-profit organization that operates several other [[Wikipedia:Multilingual coordination|multilingual]] and [[Wikipedia:Copyrights|free-content]] projects: {| align="center" cellpadding="2" width="100%" style="text-align:left" | {{Click || image=Wiktionary-logo-en.png | link=wikt:Main Page | width=35px | height=35px }} | [[wikt:Main Page|'''Wiktionary''']]<br />Dictionary and thesaurus | {{Click || image=Wikibooks-logo.svg | link=b:Main Page | width=35px | height=35px }} | [[b:Main Page|'''Wikibooks''']]<br />Free textbooks and manuals | {{Click || image=Wikiquote-logo.svg | link=q:Main Page | width=35px | height=40px }} | [[q:Main Page|'''Wikiquote''']]<br />Collection of quotations | {{Click || image=Wikisource-logo.png | link=s:Main Page | width=35px | height=39px }} | [[s:Main Page|'''Wikisource''']]<br />The free library |- | {{Click || image=Wikispecies-logo.png | link=Wikispecies:Main Page | width=35px | height=41px }} | [[Wikispecies:Main Page|'''Wikispecies''']]<br />Directory of species | {{Click || image=Wikinews-logo.png | link=n:Main Page | width=35px | height=19px }} | [[n:Main Page|'''Wikinews''']]<br />Free content news source | {{Click || image=Commons-logo.svg | link=commons:Main Page | width=35px | height=46px }} | [[commons:Main Page|'''Commons''']]<br />Shared media repository | {{Click || image=Wikimedia-logo.svg | link=m:Main Page | width=35px | height=33px }} | [[m:Main Page|'''Meta-Wiki''']]<br />Wikimedia project coordination |} Template:Click 2254 7217 2005-12-29T07:26:43Z Сайхан 91 <div style="position: relative; width: {{{width}}}; height: {{{height}}}; overflow: hidden"> <div style="position: absolute; top: 0px; left: 0px; font-size: 100px; overflow: hidden; line-height: 100px; z-index: 3">[[{{{link}}}|...]]</div> <div style="position: absolute; top: 0px; left: 0px; z-index: 2">[[Image:{{{image}}}|{{{width}}}|{{{link}}}]]</div> </div> <noinclude> [[na:Template:Click]] [[nl:Sjabloon:Klik]] [[no:Mal:Klikk]] [[vi:Tiêu bản:Hình tượng]] </noinclude> Wikipedia:Today's featured article/December 29, 2005 2255 7218 2005-12-29T07:29:35Z Сайхан 91 The '''[[blues]]''' is a [[vocal music|vocal]] and instrumental form of [[music]] based on a [[pentatonic scale]] as well as a characteristic [[twelve bar blues|twelve-bar]] [[chord progression]]. The form evolved in the [[United States]] in the communities of former African [[slavery |slave]]s from [[spiritual (music)|spirituals]], praise songs, field hollers, shouts, and [[chant]]s. The use of [[blue note]]s and the prominence of [[call and response (music) |call-and-response]] patterns in the music and lyrics are indicative of the blues' [[West Africa]]n pedigree. The blues has been a major influence on later American and Western [[popular music]], finding expression in [[ragtime]], [[jazz]], [[big band]], [[rhythm and blues]], [[rock and roll]] and [[country music]], as well as conventional [[pop song]]s and even modern [[European classical music|classical music]]. The phrase ''the blues'' is a synonym for having a fit of ''the blue devils'', meaning low spirits, depression and sadness. Recently featured: [[Sealand]] &ndash; [[Fauna of Australia]] &ndash; [[Richard O'Connor]] {{TFAfooter|Month=December|Year=2005}} Template:TFAfooter 2256 7220 2005-12-29T07:32:51Z Сайхан 91 <div align="right" class="noprint"> '''[[Wikipedia:Today's featured article/{{{Month}}} {{{Year}}}|Archive]]''' &ndash; '''[[mail:daily-article-l|By email]]''' &ndash; '''[[Wikipedia:Featured articles|More featured articles...]]''' </div> 2005 оны 12-р сарын 28 2257 7445 2006-01-30T00:48:50Z Bataka 100 ===[[2006]] оны [[1-р сарын 30]] (Даваа)=== *Өнөөдөр болбоос туурга тусгаар монгол түмний олон зуунаар уламжилж, эрхэмлэн дээдэлж ирсэн, ёc төрт их баяр болох цагаан сарын шинийн нэгэн билээ. Template:Newpagelinksmain 2258 7229 2005-12-29T07:46:26Z Сайхан 91 <div style="display:none;"><small class="plainlinks"> [[Special:Allpages|All]] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Newpages&limit=500&offset=0 '''New articles''']: [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Newpages&limit=500&offset=500 5] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Newpages&limit=500&offset=1000 10] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Newpages&limit=500&offset=1500 15] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Newpages&limit=500&offset=2000 20] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Newpages&limit=500&offset=2500 25] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Newpages&limit=500&offset=3000 30] | [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Lonelypages&limit=500&offset=0 '''Orphans''':] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Lonelypages&limit=500&offset=500 5] | [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Categories&limit=500&offset=3500 '''Categories''':] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Categories&limit=500&offset=4500 45] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Categories&limit=500&offset=5000 50] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Categories&limit=500&offset=5500 55] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Categories&limit=500&offset=6000 60] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Categories&limit=500&offset=6500 65] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Categories&limit=500&offset=7000 70] [http://en.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Special:Categories&limit=500&offset=7500 75] </small></div> Wikipedia:Selected anniversaries/December 29 2259 7230 2005-12-29T07:46:57Z Сайхан 91 <!-- Only uncomment ONE image at a time [[Image:Sun.jpg|80px|Sun Yat-sen]] --> '''[[December 29]]''': <div style="float:right;margin-left:0.5em"> [[Image:Tomwindo.JPG|100px|Archbishop Thomas Becket]] </div> * [[1170]] - [[Archbishop of Canterbury]] '''[[Thomas à Becket]]''' ''(pictured)'' was slain in [[Canterbury Cathedral|his own cathedral]] on orders from [[Henry II of England]]. * [[1845]] - The '''[[Republic of Texas]]''' was [[annexation|annexed]] by the [[United States]], becoming the [[U.S. state|state]] of [[Texas]]. * [[1890]] - The [[United States Army]] killed over 400 members of the [[Great Sioux Nation]] at the '''[[Wounded Knee Massacre]]'''. * [[1911]] - '''[[Sun Yat-sen]]''' was elected the first [[President of the Republic of China|President]] of the [[Republic of China]]. * [[1937]] - The [[Irish Free State]] was replaced by a new state called '''[[Republic of Ireland|Ireland]]''' when a new [[Constitution of Ireland|constitution]] was adopted. Recent days: [[December 28]] &ndash; [[December 27]] &ndash; [[December 26]] {{SelAnnivFooter|Month=December}} Template:SelAnnivFooter 2260 7231 2005-12-29T07:47:40Z Сайхан 91 <div align="right"> '''[[Wikipedia:Selected anniversaries/{{{Month}}}|Archive]]''' &ndash; '''[[mail:daily-article-l|By email]]''' &ndash; '''[[List of historical anniversaries|More anniversaries...]]''' </div> Wikipedia:Today's featured article 2261 7232 2005-12-29T07:50:46Z Сайхан 91 dam dam Template:Redirect 2262 10990 2006-12-07T17:37:26Z Zorigt 49 :<span class="dablink">'' "{{{1}}}" нь энэ хуудсанд шууд холбогджээ. Өөр утгуудыг үзэхийг хүсвэл, [[{{{1}}} (утга ялгах)]]-г үзнэ үү.''</span> Атлантын далай 2263 12384 2007-01-29T03:15:28Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[mr:अटलांटिक महासागर]] '''Атлантын далай''' манай гаригийн 5-ны 1 гадаргууг эзлэдэг, хэмжээгээрээ 2-т орох [[далай]] юм. Тус далайн нэр нь [[Атласын нуруу]]г дагаж байрлаж байгаа болон [[Эртний Грек]]ийн домогт гардаг Атласын Тэнгэсээс үүсэлтэй. Тус далай нь S хэлбэрээр хойноос урагш чиглэсэн байрлалаар оршдог. Хойд ба Өмнөд Атлант хэсгүүдэд [[Экваторын шугам]]аар хуваагдана. Баруун талаараа [[Америк тив]] зүүн талаараа [[Европ]] болон [[Африк]]аар хашигдаж [[Номхон далай]]тай хойгуур Арктикийн далай, өмнүүр Дрейкийн гарцаар холбогддог. Мөн Панамын канал хиймэл гарцаар хангадаг. Манай гаригийн гадаргуун 20%-ыг эзлэх Атлантын далай нь хэмжээгээрээ зөвхөн [[Номхон далай]]н дараа ордог. Ойролцоох тэнгисүүдийг хамруулвал 106,400,000 км², хамруулахгүй бол 82,400,000 км² талбай эзлэнэ. [[Image:Atlantic_Ocean.png|right|Атлантын далай]] [[Category:Газарзүй]] [[Category:Далай]] [[af:Atlantiese Oseaan]] [[als:Atlantik]] [[an:Ozián Atlantico]] [[ar:محيط أطلسي]] [[ast:Océanu Atlánticu]] [[az:Atlantik Okeanı]] [[bat-smg:Atlanto vandenynas]] [[be:Атлянтычны акіян]] [[bg:Атлантически океан]] [[bn:আটলান্টিক মহাসাগর]] [[br:Meurvor Atlantel]] [[bs:Atlantski okean]] [[ca:Oceà Atlàntic]] [[cs:Atlantský oceán]] [[cv:Атлантика океанĕ]] [[cy:Cefnfor Iwerydd]] [[da:Atlanterhavet]] [[de:Atlantischer Ozean]] [[el:Ατλαντικός Ωκεανός]] [[en:Atlantic Ocean]] [[eo:Atlantika Oceano]] [[es:Océano Atlántico]] [[et:Atlandi ookean]] [[eu:Ozeano Atlantikoa]] [[fa:اقیانوس اطلس]] [[fi:Atlantin valtameri]] [[fr:Océan Atlantique]] [[frp:Ocèan Atlantico]] [[fy:Atlantyske Oseaan]] [[ga:An tAigéan Atlantach]] [[gd:Cuan Siar]] [[gl:Océano Atlántico]] [[he:האוקיינוס האטלנטי]] [[hi:अटलांटिक महासागर]] [[hr:Atlantski ocean]] [[hsb:Atlantiski ocean]] [[hu:Atlanti-óceán]] [[ia:Oceano Atlantic]] [[id:Samudra Atlantik]] [[io:Oceano Atlantiko]] [[is:Atlantshaf]] [[it:Oceano Atlantico]] [[ja:大西洋]] [[ka:ატლანტის ოკეანე]] [[kn:ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರ]] [[ko:대서양]] [[ku:Okyanûsa Atlantîk]] [[kw:Keynvor Iwerydh]] [[la:Oceanus Atlanticus]] [[lb:Atlanteschen Ozean]] [[li:Atlantische Oceaan]] [[lt:Atlanto vandenynas]] [[mk:Атлантски Океан]] [[mr:अटलांटिक महासागर]] [[nds:Atlantik]] [[nl:Atlantische Oceaan]] [[nn:Atlanterhavet]] [[no:Atlanterhavet]] [[pl:Ocean Atlantycki]] [[pt:Oceano Atlântico]] [[ro:Oceanul Atlantic]] [[ru:Атлантический океан]] [[scn:Ocèanu Atlànticu]] [[sh:Atlantik]] [[simple:Atlantic Ocean]] [[sk:Atlantický oceán]] [[sl:Atlantski ocean]] [[sq:Oqeani Atlantik]] [[sr:Атлантски океан]] [[sv:Atlanten]] [[sw:Atlantiki]] [[ta:அட்லாண்டிக் பெருங்கடல்]] [[tg:Уқёнуси Атлантик]] [[th:มหาสมุทรแอตแลนติก]] [[tl:Karagatang Atlantiko]] [[tr:Atlas Okyanusu]] [[ug:ئاتلانتىك ئوكيان]] [[uk:Атлантичний океан]] [[ur:بحر اوقیانوس]] [[vi:Đại Tây Dương]] [[wa:Oceyan Atlantike]] [[zh:大西洋]] [[zh-min-nan:Tāi-se-iûⁿ]] [[zh-yue:大西洋]] Индиана муж 2266 7268 2005-12-30T07:30:16Z Сайхан 91 '''Индиана''' буюу "Индианчуудын нутаг" нь [[АНУ]]-ын муж юм. [[Нийслэл]] нь [[Индианаполис]]. АНУ доторх шуудангийн товчлол нь IN. Индиана мужийн оршин суугчийг "Хүүжиор (Hoosier)" гэнэ. [[Индианагийн Их Сургуул]]ийн сагсан бөмбөгийн тоглогчийг мөн тэгж нэрлэдэг. MediaWiki:Imagelistforuser 2269 sysop 9203 2006-08-23T21:47:04Z Jose77 129 Энэ нь $1-н хуулсан зурагнуудыг л харуулж байна. Орос хэл 2271 11486 2007-01-13T22:41:14Z Thijs!bot 369 robot Adding: cu, frp, hsb, kk, lij, nds-nl, nrm, ta [[Image:RussianLanguageMap.png|right|500px]] '''Орос хэл''' бол индо-европ хэлний бүлгийн славян хэлний дэд бүлэгт багтдаг. [[Оросын Холбооны Улс]]ын албан ёсны хэл бөгөөд хуучин [[Зөвлөлт Холбоот Улс]]ын орнуудад өргөн хэрэглэгдэж ирсэн. Эдүгээ орос хэлийг төрөлх хэлээ болгосон 145 сая орчим хүн байна. Бичиг үсгийн хамгийн эртний дурсгал нь [[манай эрин]]ий 10-р зуунд хамаарагддаг. [[Category:Хэл судлал]] [[af:Russies]] [[an:Idioma ruso]] [[ang:Russisc sprǣc]] [[ar:لغة روسية]] [[ast:Rusu]] [[av:ГIурус мацI]] [[be:Руская мова]] [[bg:Руски език]] [[bs:Ruski jezik]] [[ca:Rus]] [[cs:Ruština]] [[cu:Рѹсьскъ ѩзыкъ]] [[cv:Вырăс чĕлхи]] [[cy:Rwsieg]] [[da:Russisk (sprog)]] [[de:Russische Sprache]] [[el:Ρωσική γλώσσα]] [[en:Russian language]] [[eo:Rusa lingvo]] [[es:Idioma ruso]] [[et:Vene keel]] [[eu:Errusiera]] [[fa:زبان روسی]] [[fi:Venäjän kieli]] [[fr:Russe]] [[frp:Russo]] [[ga:Rúisis]] [[gd:Ruiseis]] [[gl:Lingua rusa]] [[got:𐍂𐌿𐍃𐌰𐍂𐌰𐌶𐌳𐌰]] [[he:רוסית]] [[hi:रूसी भाषा]] [[hr:Ruski jezik]] [[hsb:Rušćina]] [[hu:Orosz nyelv]] [[hy:Ռուսերեն]] [[id:Bahasa Rusia]] [[io:Rusiana linguo]] [[it:Lingua russa]] [[ja:ロシア語]] [[ka:რუსული ენა]] [[kk:Орыс тілі]] [[ko:러시아어]] [[ku:Zimanê rûsî]] [[kw:Russek]] [[la:Lingua Russica]] [[lb:Russesch]] [[li:Rössisch]] [[lij:Lengua russa]] [[lt:Rusų kalba]] [[lv:Krievu valoda]] [[mk:Руски јазик]] [[mo:Лимба русэ]] [[ms:Bahasa Rusia]] [[nds:Russ'sche Spraak]] [[nds-nl:Russisch]] [[nl:Russisch]] [[nn:Russisk språk]] [[no:Russisk språk]] [[nrm:Russe]] [[oc:Rus]] [[os:Уырыссаг æвзаг]] [[pl:Język rosyjski]] [[pt:Língua russa]] [[ro:Limba rusă]] [[ru:Русский язык]] [[se:Ruoššagiella]] [[sh:Ruski jezik]] [[simple:Russian language]] [[sk:Ruština]] [[sl:Ruščina]] [[sr:Руски језик]] [[sv:Ryska]] [[ta:ரஷ்ய மொழி]] [[tg:Забони Русӣ]] [[th:ภาษารัสเซีย]] [[tk:Rusça]] [[tr:Rusça]] [[tt:Urıs tele]] [[ug:رۇس تىلى]] [[uk:Російська мова]] [[uz:Rus tili]] [[vi:Tiếng Nga]] [[yi:רוסיש]] [[zh:俄语]] [[zu:IsiRashiya]] Фермагийн их теорем 2272 7299 2006-01-06T08:55:58Z Zorigt 49 '''Фермагийн их теорем''' (Fermat's last theorem, Fermat's great theorem) гэдэг нь "3-аас багагүй [[натурал тоо]] ''n''-ийн хувьд <math>x^n+y^n=z^n</math> байх 0-ээс ялгаатай (''x''、''y''、''z'') натурал тоон гурвал олдохгүй" гэсэн теорем юм.''n'' = 2 үед дээрх харьцааг хангадаг натурал тоон гурвал нь ''[[Пифагорын тоонууд]]'' гэж нэрлэгддэг бөгөөд ийм чанартай тоонууд төгсгөлгүй олон олддог билээ. == Түүх == [[17 дугаар зуун]]、[[Франц]]ын математик сонирхогч [[Пьер Ферма|Ферма]]([[1601 он|1601]] - [[1665 он|1665]])нь [[Диофант]]ын "Тооцооллын урлаг" хэмээх номын хоосон зайд "Би маш гайхалтай баталгааг нь олсон боловч энэ жижигхэн зай уг баталгааг бичихэд багадаж байна" хэмээн энэхүү теоремыг бичиж үлдээжээ. Түүний үлдээсэн таамаглалууд бүгд шийдэгдсэн боловч энэхүү теорем нь батлагдалгүй, эсрэг жишээ ч олдолгүй он удаан жилийг элээсэн тул Фермагийн их теорем хэмээн нэрлэгдэг болжээ. Үүнийг ''n''=4 болон ''n'' нь анхны тоо үед батлахад л хангалттай. Учир нь, жишээлбэл ''n''=6 үед <math>(x^2)^3+(y^2)^3=(z^2)^3</math> хэмээн өөр хэлбэрээр бичиж чадах билээ. * ''n'' = 4: [[Пьер Ферма|Ферма]]([[1640 он]])д баталсан. * ''n'' = 3: [[Леонард Эйлер|Эйлер]]([[1753 он|1753]]~[[1770 он]])Гэвч баталгаа нь дутуу байсан. * ''n'' = 5: [[Адриан-Мари Лежандр|Лежандр]]、[[Габриел Ламэ|Ламэ]]([[1825 он]]) * ''n'' = 14: [[Петр Дирихле|Дирихле]]([[1832 он]]) * ''n'' = 7: Ламэ([[1839 он]]) * Өөр олон алдаатай "баталгаанууд" зарлагдаж байжээ. * [[Эрнст Куммер]] [[Идеал]] хэмээх ойлголтыг оруулж ирсэн. * [[Герт Фальтингс|Фальтингс]] уг тэгшитгэлийн жинхэнэ шийд төгсгөлөг тоотой болохыг баталжээ. * [[1993 он]]д [[Эндрю Уайлс]] теоремын баталгааг олсноо зарлажээ. Гэвч харамсалтай нь дутуу баталсан байлаа. * [[1994 он]]ы [[10 дугаар сар]]д мөнхүү Уайлс шинэ баталгаа олсноор 360 жилийн түүхтэй уг теоремыг шийджээ. [http://www-gap.dcs.st-and.ac.uk/~history/HistTopics/Fermat%27s_last_theorem.html Дэлгэрэнгүй түүх (st-and.ac.uk)] == Баталгааны явц == [[Эндрю Уайлс]] нь Фермагийн Их Теоремыг батлахаар оролдох болсон нь түүний судалж байсан салбар болох эллиптик муруйн тухай [[Герхарл Фрай]] хэрэв Фермагийн Их Теорем худлаа бол түүнээс гарах эллиптик муруй нь [[модуляр хэлбэр]]тэйгээр оршин байхгүй гэж таамаглал гаргасныг([Фрайгийн таамаглал]]) гаргасныг Кэн Рибье баталснаас үүдэлтэй гэгддэг. == Холбогдох ном зохиолууд == * [[Саймон Шин]] "Фермагийн Их Теорем - Пифагороос эхэлж, Уайлс батлах хүртэл" ISBN 4105393014 ** Бест селлер == Мөн үзэх == *[[Фермагийн бага теорем]] *[[Математик]] {{Sci-stub}} [[category:Тооны онол|Фермагийн Их Теорем]] [[Category:Теорем|Фермагийн Их Теорем]] [[ar:مبرهنة فيرما الأخيرة]] [[be:Вялікая тэарэма Фэрма]] [[bg:Последна теорема на Ферма]] [[ca:Últim teorema de Fermat]] [[cs:Velká Fermatova věta]] [[da:Fermats sidste sætning]] [[de:Großer fermatscher Satz]] [[en:Fermat's last theorem]] [[es:Último Teorema de Fermat]] [[fa:قضیه آخر فرما]] [[fi:Fermat'n suuri lause]] [[fr:Dernier théorème de Fermat]] [[he:המשפט האחרון של פרמה]] [[hu:Nagy Fermat-tétel]] [[id:Teorema Terakhir Fermat]] [[it:Ultimo teorema di Fermat]] [[ja:フェルマーの最終定理]] [[ko:페르마의 마지막 정리]] [[lt:Didžioji Ferma teorema]] [[nl:Stelling van Fermat]] [[pl:Wielkie Twierdzenie Fermata]] [[pt:Último Teorema de Fermat]] [[ru:Великая теорема Ферма]] [[scn:Urtimu tiurema di Fermat]] [[sr:Последња Фермаова теорема]] [[sv:Fermats stora sats]] [[th:ทฤษฎีบทสุดท้ายของแฟร์มาต์]] [[tr:Fermat'nın Son Teoremi]] [[zh:费马大定理]] Дэлхийн хvн ам 2273 7300 2006-01-06T10:12:42Z 220.46.168.178 Дэлхийн хүн ам гэдэг нь эдүгээ [[дэлхий]] дээр амьдарч буй нийт хүмүүсийн тоог хэлнэ. [[АНУ]]-ын Хүн амын судалгааны товчооноос гаргасан тооцоог үзвэл, 2005 оны 6 дугаар сарын байдлаар дэлхийн хүн амын нийт тоо 6.450.000.000 байгаа ажээ. Үлдэгдлийн тухай Хятадын теорем 2274 7306 2006-01-08T19:06:01Z Zorigt 49 '''Үлдэгдлийн тухай Хятадын теорем''' (Chinese remainder theorem) нь "''[[Сун Цзы Тооцооллын зарчим]]'' (孫子算経, Sun-tzi Suan-king) хэмээх эртний сударт анхлан бичигдсэн [[бүхэл тоо]]ны [[Үлдэгдлийн хууль|үлдэгдэл]]тэй холбоотой [[теорем]] юм. Уг теоремыг анхлан баталсан нээсэн хүн болон цаг хугацааны талаар тодорхой зүйл байдаггүй ч дээрх номонд анх бичигдсэн тул '''[[Сун Цзы]]гийн теорем''' гэх нь ч бий. Америкийн математикч Л.Е.Диксон тооны онолын түүхийн талаарх бүтээлдээ Үлдэгдлийн тухай Хятадын теорем хэмээсэн нь өдгөө албан ёсны нэршил нь болжээ. 3-аас 5-р зууны үед бүтээгдсэн [[Хятад]]ын тооллын ухааны бүтээл "Sun-tzi Suan-king"-д "3-т хуваахад 2 үлддэг, 5-д хуваахад 3 үлддэг, 7-д хуваахад 2 үлддэг тоо олдох уу?" гэсэн бодлогыг бодолттой нь хамт бичиж үлдээсэн байдаг. Үлдэгдлийн тухай Хятадын теорем нь энэхүү бодлогыг ерөнхий тохиолдолд шийдсэн теорем юм. ==Теорем== Үлдэгдлийн тухай Хятадын теоремын өргөн тархсан тодорхойлолтыг доор бичвэл: :Өгөгдсөн хоёр бүхэл тоо ''m'', ''n'' нь [[Харилцан анхны тоонууд|харилцан анхны]] байвал дурын бүхэл ''a'', ''b'' тоонуудын хувьд :: <math>x \equiv a \pmod m,</math> :: <math>x \equiv b \pmod n</math> :чанаруудыг хангах ''x'' гэсэн бүхэл тоо ''mn''-ийн хувьд модулиар нэг утгатай оршин байна. Үүнийг дараах байдлаар өргөтгөж болно. :Өгөгдсөн ''k'' ширхэг бүхэл тоо ''m''<sub>1</sub>, ''m''<sub>2</sub>, ...,''m''<sub>''k''</sub> нь аль ч хоёр нь харилцан анхны бол дурын бүхэл тоо ''a''<sub>1</sub>, ''a''<sub>2</sub>, ..., ''a''<sub>''k''</sub>-уудын хувьд ::<math>\begin{matrix} x &\equiv& a_1 \pmod{m_1},\\ x &\equiv& a_2 \pmod{m_2},\\ & \vdots & \\ x &\equiv& a_k \pmod{m_k} \end{matrix}</math> : :нөхцлийг хангах ''x'' нь ''m''<sub>1</sub>''m''<sub>2</sub>&hellip;''m''<sub>''k''</sub>-ийн хувьд модулиар нэг утгатай оршин байна. "Sun-tzi Suan-king"-д бичигдсэн бодлогыг теоремын дээрх хэлээр хөрвүүлж бичвэл, : <math>x \equiv 2 \pmod 3,</math> : <math>x \equiv 3 \pmod 5,</math> : <math>x \equiv 2 \pmod 7</math> нөхцлүүдийг хангах ''x'' гэсэн тоо оршин байхыг илтгэж байгаа болно. Түүгээр ч үл барам ''x'' нь 3 &times; 5 &times; 7 = 105-ийн хувьд модулиар нэг утгатай. Өөрөөр хэлбэл, дээрх нөхцлийг хангах бас нэг ''y'' гэсэн тоо олддог бол заавал : <math> x \equiv y \pmod{105}</math> байх ёстой. ==Шийдийг олох арга== Аливаа теоремоор шийд оршин байх гэдэг нь уг шийдийг бодож гаргахаас тусдаа асуудал юм. Гэвч Үлдэгдлийн тухай Хятадын теоремын хувьд шийдийг нь харьцангуй амархан тооцоолох боломжтой. Үүнийг бодох хэд хэдэн арга байдаг. ===Алгоритмын арга=== "3,5,7"-гийн жишээг авч үзье. [[Евклидийн алгоритм]]аар :2 &times; 3 + (-1) &times; 5 = 1, :(-2) &times; 3 + 1 &times; 7 = 1, :3 &times; 5 + (-2) &times; 7 = 1 болно. Үүнийг ашиглавал : -35 = ((-1) &times; 5)&times;(1 &times; 7) &equiv; 1 (mod 3), &equiv; 0 (mod 5), &equiv; 0 (mod 7), : -84 = (2 &times; 3)&times;((-2) &times; 7) &equiv; 0 (mod 3), &equiv; 1 (mod 5), &equiv; 0 (mod 7), : -90 = ((-2) &times; 3)&times;(3 &times; 5) &equiv; 0 (mod 3), &equiv; 0 (mod 5), &equiv; 1 (mod 7) болох нь харагдах учраас :2 &times; (-35) + 3 &times; (-84) + 2 &times; (-90) = -502 гэдэг нь манай бодлогын нэгэн хариу болно. Мөн -502 + 3 &times; 5 &times; 7 &times; ''k'' (''k'' &isin; '''Z''') ч бас бодлогын хариу болох нь илэрхий. Нөгөө талаар теорем ёсоор бодлогын хариу маань 3 &times; 5 &times; 7 = 105 -ийн хувьд модулиар нэг утгатай тул бүх хариу нь -502 + 105''k'' (''k'' &isin; '''Z''') хэлбэртэй байх ёстой. Өөрөөр хэлбэл дээрх шийд нь манай бодлогын ерөнхий шийд болно. ==Теоремын өргөтгөл== Үлдэгдлийн тухай Хятадын теорем нь бүхэл тоо болон үлдэгдэлтэй холбоотой теорем хэдий ч үүнийг нэгжтэй [[Цагирагийн онол|цагираг]] болон түүний идеалийн хувьд болгон өргөтгөх боломжтой. {{sci-stub}} [[Category:Тооны онол|Үлдэгдлийн тухай Хятадын теорем]] [[Category:Теорем|Үлдэгдлийн тухай Хятадын теорем]] [[de:Chinesischer Restsatz]] [[en:Chinese remainder theorem]] [[fr:Théorème des restes chinois]] [[id:Teorema sisa Cina]] [[ja:中国の剰余定理]] [[nl:Chinese reststelling]] [[pl:Chińskie twierdzenie o resztach]] [[ru:Китайская теорема об остатках]] [[sv:Kinesiska restsatsen]] [[zh:中国剩余定理]] Олон Улсын Математикийн Олимпиад 2275 11506 2007-01-15T09:12:13Z Bambuush 171 Undo revision 11505 by [[Special:Contributions/203.241.249.78]] ([[User talk:203.241.249.78]]) '''Олон Улсын Математикийн Олимпиад''' ('''ОУМО''', '''International Mathematical Olympiad''', '''IMO''') нь жил бүр ахлах ангийн сурагчдын дунд зохиогддог бөгөөд [[математик]]ийн бодлого бодож өрсөлддөг олон улсын тэмцээний нэр. Улс болгоны багт хамгийн олондоо 6 сурагч оролцох боломжтой. [[2006 он]]д [[Словен]]д болсон олимпиадад 104 улсын 498 оролцогч оролцсон байна. [[Монгол]]ын нэрийн өмнөөс оролцох сурагчдыг [[Монголын Математикийн Олимпиад]] болон бусад сорилын дүнг үндэслэн сонгодог. Тавигдах бодлогууд нь дунд сургуульд үздэг математикийн мэдлэгийн хүрээнд бодогдохоор түвшнийх байдаг. Тэмцээн нь 2 өдөр, өдөр болгон 4 цаг 30 минутанд 3 бодлого бодож өрсөлддөг. Бодлого бүр нь 7 оноо, бүтэн оноо нь 42. Оноогоороо оролцогчдын дунд эхний 1/12-д багтвал [[алтан медаль]], дараагийн 2/12-д багтвал [[мөнгөн медаль]], удаах 3/12-д багтвал [[хүрэл медаль]] олгогддог. Мөн нэг бодлого бүтэн бодсон боловч медаль авч чадаагүй оролцогчдод [[тусгай шагнал]] хүртээдэг. Түүнчлэн уран гоё бодолт олсон оролцогчдод тусгай шагнал хүртээх тохиолдол бий. ==Ирэх олимпиадууд== *[[2007 он]] Ханой, [[Вьетнам]] *[[2008 он]] Гранада, [[Испани]] *[[2009 он]] Бремен, [[Герман]] ==Олимпиадууд== *Анхны олимпиад. [[1959 он]]-7 орон, Бухарест, [[Румын]] *[[1960 он]]-5 орон, Синайя, [[Румын]] *[[1961 он]]-6 орон, Везпрем, [[Унгар]] *[[1962 он]]-7 орон, Прага, [[Чехословак]] *[[1963 он]]-8 орон, Вроцлав, [[Польш]] *[[1964 он]]-9 орон, Москва [[Зөвлөлт Холбоот Улс]] *[[1965 он]]-10 орон, Берлин, [[Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Улс]] *[[1966 он]]-9 орон, Софи, [[Болгар]] *[[1967 он]]-13 орон, Четинье, [[Югослав]] *[[1968 он]]-9 орон, Москва, [[Зөвлөлт Холбоот Улс]] *[[1969 он]]-14 орон, Бухарест, [[Румын]] *[[1970 он]]-14 орон, Кестели, [[Унгар]] *[[1971 он]]-15 орон, Жилина, [[Чехословак]] *[[1972 он]]-15 орон, Торун, [[Польш]] *[[1973 он]]-16 орон, Москва, [[Зөвлөлт Холбоот Улс]] *[[1974 он]]-16 орон, Берлин, [[Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Улс]] *[[1975 он]]-17 орон, Бургас, [[Болгар]] *[[1976 он]]-19 орон, Линц, [[Австри]] *[[1977 он]]-20 орон, Белград, [[Югослав]] *[[1978 он]]-17 орон, Бухарест, [[Румын]] *[[1979 он]]-23 орон, Лондон, [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Англи]]) *[[1981 он]]-27 орон, Вашингтон, [[Америкийн Нэгдсэн Улс|Америк]] *[[1982 он]]-30 орон, Будапешт, [[Унгар]] *[[1983 он]]-32 орон, Парис, [[Франц]] *[[1984 он]]-34 орон, Прага, [[Чехословак]] *[[1985 он]]-38 орон, Ёотса, [[Финланд]] *[[1986 он]]-37 орон, Варшав, [[Польш]] *[[1987 он]]-42 орон, Гавана, [[Куба]] *[[1988 он]]-49 орон, Канберра, [[Австрали]] *[[1989 он]]-52 орон, Брунсвик, [[Герман]] *[[1990 он]]-54 орон, Бээжин, [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]] *[[1991 он]]-55 орон, Шигтуна, [[Швед]] *[[1992 он]]-56 орон, Москва, [[Оросын Холбооны Улс]] *[[1993 он]]-73 орон, Стамбул, [[Турк]] *[[1994 он]]-69 орон, [[Хонконг]] *[[1995 он]]-73 орон, Торонто, [[Канад]] *[[1996 он]]-75 орон, Бомбей, [[Энэтхэг]] *[[1997 он]]-82 орон, Мар-дель-Плата, [[Аргентин]] *[[1998 он]]-76 орон, Тайпэй, [[Тайвань]] *[[1999 он]]-81 орон, Бухарест, [[Румын]] *[[2000 он]]-82 орон, Тэжон, [[Бүгд Найрамдах Солонгос Улс]] *[[2001 он]]-83 орон, Вашингтон, [[Америкийн Нэгдсэн Улс|Америк]]) *[[2002 он]]-84 орон, Глазго, [[Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс|Шотланд]]) *[[2003 он]]-82 орон, Тоокёо, [[Япон]] *[[2004 он]]-89 орон, Афин, [[Грек]] *[[2005 он]]-91 орон, Мерида, [[Мексик]] *[[2006 он]]-104 орон, Любляна, [[Словен]] ==Эхний байр эзэлсэн улсууд== *1995:1. БНХАУ 2. Румын 3. ОХУ 4. Вьетнам 5. Унгар *1996:1. Румын 2. АНУ 3. Унгар 4. ОХУ 5. Англи *1997:1. БНХАУ 2. Унгар 3. Иран 4. ОХУ 5. АНУ *1998:1. Иран 2. Болгар 3. АНУ, Унгар 5. Тайвань *1999:1. БНХАУ, ОХУ 3. Вьетнам 4. Румын 5. Болгар *2000:1. БНХАУ 2. ОХУ 3. АНУ 4. БНСУ 5. Болгар, Вьетнам *2001:1. БНХАУ 2. АНУ, ОХУ 4. Болгар, БНСУ *2002:1. БНХАУ 2. ОХУ 3. АНУ 4. Болгар 5. Вьетнам *2003:1. Болгар 2. БНХАУ 3. АНУ 4. Вьетнам 5. ОХУ *2004:1. БНХАУ 2. АНУ 3. ОХУ 4. Вьетнам 5. Болгар *2005:1. БНХАУ 2. АНУ 3. ОХУ 4. Иран 5. БНСУ *2006:1. БНХАУ 2. ОХУ 3. БНСУ 4. Герман 5. АНУ ==Монголын амжилт== Монгол Улс нь 1967 оноос оролцож эхэлсэн. *1990 46-р байр. *1991 47-р байр. *1992 36-р байр. *1993 61-р байр. *1994 1 мөнгө *1995 42-р байр. 1 хүрэл *1996 44-р байр. 1 хүрэл *1997 30-р байр. 1 алт 3 хүрэл *1998 30-р байр. 2 мөнгө 1 хүрэл *1999 25-р байр. 2 мөнгө 1 хүрэл *2000 40-р байр. 4 хүрэл *2001 31-р байр. 2 мөнгө 2 хүрэл *2002 35-р байр. 3 хүрэл *2003 25-р байр. 2 мөнгө 2 хүрэл *2004 19-р байр. 3 мөнгө 2 хүрэл *2005 оролцоогүй *2006 44-р байр. 2 хүрэл ==ОУМО-ын медальт монголчууд== ===Алтан медаль=== *Ө.Баттулга (1-р сургууль), 1997 ===Мөнгөн медаль=== *Ү.Отгонбаяр (11-р сургууль), 1994 *Ө.Баттулга (1-р сургууль), 1998 *Б.Дэмчигсүрэн (1-р сургууль), 1998 *Б.Баттулга (11-р сургууль), 1999 *Л.Хатанбаатар (11-р сургууль), 1999 *У.Наранхүү (Дорнод), 2001 *Т.Баасанжав (1-р сургууль), 2001 *Б.Сайнбаяр (1-р сургууль), 2003 *Б.Сайнбаяр (1-р сургууль), 2004 *Т.Гэрэлт (1-р сургууль), 2004 *А.Ганбат (1-р сургууль), 2004 ===Хүрэл медаль=== *Б.Цогбадрал (11-р сургууль), 1995 *Б.Хулан (11-р сургууль), 1996 *Б.Хулан (11-р сургууль), 1997 *Б.Энхбаяр (11-р сургууль), 1997 *Ж.Эрдэмбилэгт (11-р сургууль), 1998 *Т.Билэгбаатар (Мон-Турк сургууль), 1998 *Ж.Эрдэмбилэгт (11-р сургууль), 1999 *А.Амарсанаа (1-р сургууль), 2000 *Н.Сансархүү (11-р сургууль), 2000 *Б.Амарсанаа (11-р сургууль), 2000 *Т.Баасанжав (1-р сургууль), 2000 *О.Ням-Эрдэнэ (32-р сургууль), 2001 *Н.Энхбат (1-р сургууль), 2001 *Т.Баасанжав (1-р сургууль), 2002 *Б.Сайнбаяр (1-р сургууль), 2002 *Т.Гэрэлт (1-р сургууль), 2002 *Т.Гэрэлт (1-р сургууль), 2003 *Г.Энхтайван (МУИС), 2003 *Х.Сайнжаргал (1-р сургууль), 2003 *Ч.Сугардорж, 2004 *Э.Цэнгүүн (1-р сургууль), 2004 *Б.Сумъяа, 2006 *Ц.Бат-Эрдэнэ, 2006 ==Холбоос== *http://imo.math.ca/ [[Category:Боловсрол|Олон Улсын Математикийн Олимпиад]] [[Category:Математик|Олон Улсын Математикийн Олимпиад]] [[de:Internationale Mathematik-Olympiade]] [[en:International Mathematical Olympiad]] [[es:Olimpiada Internacional de Matemáticas]] [[fi:Kansainväliset matematiikkaolympialaiset]] [[fr:Olympiades de mathématiques]] [[it:Olimpiadi Internazionali della Matematica]] [[ja:国際数学オリンピック]] [[ru:Международная Математическая олимпиада]] [[sl:Mednarodna matematična olimpijada]] [[sv:Matematikolympiaden]] [[zh:国际数学奥林匹克竞赛]] Portal:Соёл 2277 9657 2006-10-02T03:31:03Z Yurik 161 [[Portal:Cоёл]] руу зөөгдлөө [[Portal:Соёл]]: mixed case rename '''[[Төрийн сүлд дуулал]]''' Дархан манай тусгаар улс <br/> Даяар монголын ариун голомт <br/> Далай их дээдсийн гэгээн үйлс <br/> Дандаа энхжин vvрд мөнжинє <br/> <br/> Хамаг дэлхийн шудрага улстай <br/> Хамтран нэгдсэн эвээ бэхжvvлж <br/> Хатан зориг бvхий чадлаараа <br/> Хайрт Монгол орноо мандуулъя <br/> <br/> Єндєр тєрийн минь сvлд ивээж <br/> Єргєн тvмний минь заяа тvшиж <br/> Yндэс язгуур, хэл соёлоо <br/> Yрийн vрдээ євлєн бадраая <br/> <br/> Эрэлхэг Монголын золтой ардууд <br/> Эрх чөлөө жаргалыг эдлэв <br/> Жаргалын тvлхvvр, хөгжлийн тулгуур <br/> Жавхлант манай орон мандтугай <br/> <br/> Хамаг дэлхийн шудрага улстай <br/> Хамтран нэгдсэн эвээ бэхжvvлж <br/> Хатан зориг бvхий чадлаараа <br/> Хайрт Монгол орноо мандуулъя <br/> <br/> Ая Б.Дамдинсvрэн, Л.Мөрдорж <br/> Yг Ц.Дамдинсvрэн<br/> Wikipedia:Introduction 2278 7754 2006-04-03T13:56:26Z SuPeR XeRo 133 Монголчуудаа энэ сайт-ийг хамдтаа хєгжvvлцгээе! Бидний ирээдvйд асар хэрэгтэй шvv. Залуусаа урагшаа. Image:Ulaanbaatar.jpg 2284 7360 2006-01-27T03:47:07Z Bataka 100 Сүхбаатарын талбай Image:Map of Mongolia.jpg 2285 7364 2006-01-27T05:11:05Z Bataka 100 Template:Улс 2286 7372 2006-01-27T06:21:13Z Bataka 100 {| class="infobox" style="{{float right}}" width="280" |+ <big>'''{{{Русское название}}}'''<br/>'''{{{Оригинальное название}}}'''</big> | align="center" width="140" | {{border|{{Флаг {{{Родительный падеж}}}|140px}}}} | align="center" width="140" | [[Изображение:{{{Герб}}}|140px|{{qif|test={{{Вместо герба|}}}|then={{{Вместо герба}}} {{{Родительный падеж}}}|else=Герб {{{Родительный падеж}}}}}]] |- | align="center" | [[Флаг {{{Родительный падеж}}}]] | align="center" style="line-height: 1.2em;" | {{qif|test={{{Вместо герба|}}}|then=[[{{{Вместо герба}}} {{{Родительный падеж}}}]]|else=[[Герб {{{Родительный падеж}}}]]}} |- | align="center" colspan="2" style="padding-top: 0.5em; padding-bottom: 0.5em;" | {{border|[[Изображение:{{{На карте}}}|280px]]}} |- valign="top" style="line-height: 1.2em;" |align="center" colspan="2" | [[Девиз|Национальный девиз]]: {{Qif|test={{{Девиз|}}}|then=''«{{{Девиз}}}»''|else=''нет''}} |- | align="center" colspan="2" | {{qif|test={{{Название гимна|}}}|then=[[Национальный гимн|Гимн]]: «[[Гимн {{{Родительный падеж}}}|{{{Название гимна}}}]]»|else=[[Гимн {{{Родительный падеж}}}|Национальный гимн {{{Родительный падеж}}}]]}} {{qif|test={{{Аудио|}}}|then=''({{Audio|{{{Аудио}}}|слушать}})''}} |- | '''{{qif|test={{{Основано|}}}|then=Основано|else=[[Независимость|Дата независимости]]}}''' | style="line-height: 1.2em;" | {{qif|test={{{Основано|}}}|then={{{Основано}}}|else={{{Дата независимости}}}}} {{qif|test={{{Независимость от|}}}|then={{s|(от {{{Независимость от}}})}}}} |- | '''[[Государственный язык|{{qif|test={{{Язык|}}}|then=Официальный язык|else=Официальные языки}}]]''' | {{qif|test={{{Язык|}}}|then={{{Язык}}}|else={{{Языки}}}}} |- | '''[[Столица]]''' | {{{Столица}}} |- | '''[[Мегаполис<!--Демография {{{Родительный падеж}}}-->|{{qif|test={{{Крупнейший город|}}}|then=Крупнейший город|else=Крупнейшие города}}]]''' | {{qif|test={{{Крупнейший город|}}}|then={{{Крупнейший город}}}|else={{{Крупнейшие города}}}}} |- | '''Государственный строй''' | {{{Государственный строй}}} |- style="white-space: nowrap;" |{{{Должности руководителей}}} |{{{Руководители}}} |- style="white-space: nowrap;" | '''[[Территория]]'''<br/>&nbsp;&nbsp;• Всего<br/>&nbsp;&nbsp;• % водн. поверхн. | [[Список стран, сортировка по площади|{{{Место по территории}}}-я в мире]]<br/>{{{Территория}}} км²<br/>{{{Процент воды}}} % |- style="white-space: nowrap;" | '''[[Население]]'''<br/>&nbsp;&nbsp;• Всего {{ifdef|{{{Год переписи}}}|([[{{{Год переписи}}}]])}}<br/>&nbsp;&nbsp;• [[Плотность населения|Плотность]] | [[Список стран, сортировка по численности населения|{{{Место по населению}}}-я в мире]]<br/>{{{Население}}}<br/>{{{Плотность населения}}} чел./км² {{qif|test={{{ВВП|}}}|then={{2 cell table row|row attributes=style="white-space: nowrap;"|data1='''[[Валовой внутренний продукт|ВВП]]'''<br/>&nbsp;&nbsp;• Итого {{ifdef|{{{Год расчёта ВВП|}}}|([[{{{Год расчёта ВВП}}}]])}}<br/>&nbsp;&nbsp;• На душу населения|data2=[[Список стран, сортировка по ВВП|{{{Место по ВВП}}}-я в мире]]<br/>{{{ВВП}}} [[Доллар США|$]]<br/>{{{ВВП на душу населения}}} [[Доллар США|$]]}}}} |- | '''[[Валюта]]''' | {{{Валюта}}} |- | '''[[Домен верхнего уровня|Интернет-{{qif|test={{{Домен|}}}|then=домен|else=домены}}]]''' | {{qif|test={{{Домен|}}}|then={{{Домен}}}|else={{{Домены}}}}} |- | '''[[Список телефонных префиксов стран|Телефонный код]]''' | +{{{Телефонный код}}} |- | '''[[Часовой пояс|{{qif|test={{{Часовой пояс|}}}|then=Часовой пояс|else=Часовые пояса}}]]''' | [[Универсальное координированное время|UTC]] {{qif|test={{{Часовой пояс|}}}|then={{{Часовой пояс}}}|else={{{Часовые пояса}}}}} |- {{qif|test={{{Примечания|}}}|then={{1 cell table row|attributes=colspan="2" style="padding-top: 0.5em;"|data={{{Примечания}}}}}}} |} Template:Qif 2287 7368 2006-01-27T06:11:29Z Bataka 100 {{{else{{{test|}}}|{{{test{{{test|}}}|{{{then|}}}}}}}}}<noinclude> [[Категория:Условные шаблоны|Qif]] [[en:Template:Qif]] </noinclude> Template:1 cell table row 2288 7369 2006-01-27T06:12:03Z Bataka 100 |- | {{{attributes|}}} | {{{data}}} <noinclude> Использование: <nowiki>{{</nowiki>1 cell table row|attributes=''параметры ячейки''|data=''данные ячейки''<nowiki>}}</nowiki> Например: <nowiki>{{1 cell table row|attributes=colspan="2"|data=some long text here}}</nowiki> Аттрибуты (<code>attributes</code>) необязательны. См. также [[:Шаблон:2 cell table row]]. [[Категория:Вспомогательные шаблоны]] </noinclude> Template:Border 2289 7370 2006-01-27T06:12:36Z Bataka 100 <span style="display:table-cell; border-collapse:collapse; border: solid 1px #BBBBBB;">{{{1}}}</span><noinclude>[[Категория:Википедия:Шаблоны]]</noinclude> Template:S 2290 7373 2006-01-27T06:21:54Z Bataka 100 <span style="white-space: nowrap;">{{{1}}}</span> Template:Ifdef 2291 7374 2006-01-27T06:23:14Z Bataka 100 {{{1{{{1|}}}|{{{2|}}}}}}<noinclude> Использование: <nowiki>{{</nowiki>Ifdef |<значение, проверяемое на непустоту> |<текст для непустого значения> <nowiki>}}</nowiki> [[Категория:Условные шаблоны|I]] </noinclude> Template:Float right 2292 7375 2006-01-27T06:23:45Z Bataka 100 float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; clear: right; Template:Audio 2293 7376 2006-01-27T06:24:12Z Bataka 100 [[Image:Loudspeaker.png|Аудио]]&nbsp;[[Media:{{{1}}} |{{{2}}}]] Template:2 cell table row 2294 7377 2006-01-27T06:24:33Z Bataka 100 |- {{{row attributes|}}} | {{{attributes1|}}} | {{{data1}}} | {{{attributes2|}}} | {{{data2}}} <noinclude> Использование: <nowiki>{{2 cell table row</nowiki> | row attributes=''параметры всей строки'' | attributes1=''параметры первой ячейки'' | data1=''данные первой ячейки'' | attributes2=''параметры второй ячейки'' | data2=''данные второй ячейки''<nowiki>}}</nowiki> Например: <nowiki>{{2 cell table row | style="font-size: 90%;" | data1=название | attributes2=style="white-space: nowrap;" | data2=значение}}</nowiki> Аттрибуты (<code>row attributes</code>, <code>attributes1</code> и <code>attributes2</code>) необязательны. См. также [[:Шаблон:1 cell table row]]. [[Категория:Вспомогательные шаблоны]] </noinclude> Template:Страна 2295 7395 2006-01-27T06:49:09Z Bataka 100 [[Шаблон:Страна]] moved to [[Template:Страна]] {| class="infobox" style="{{float right}}" width="280" |+ <big>'''{{{Русское название}}}'''<br/>'''{{{Оригинальное название}}}'''</big> | align="center" width="140" | {{border|{{Флаг {{{Родительный падеж}}}|140px}}}} | align="center" width="140" | [[Изображение:{{{Герб}}}|140px|{{qif|test={{{Вместо герба|}}}|then={{{Вместо герба}}} {{{Родительный падеж}}}|else=Герб {{{Родительный падеж}}}}}]] |- | align="center" | [[Флаг {{{Родительный падеж}}}]] | align="center" style="line-height: 1.2em;" | {{qif|test={{{Вместо герба|}}}|then=[[{{{Вместо герба}}} {{{Родительный падеж}}}]]|else=[[Герб {{{Родительный падеж}}}]]}} |- | align="center" colspan="2" style="padding-top: 0.5em; padding-bottom: 0.5em;" | {{border|[[Изображение:{{{На карте}}}|280px]]}} |- valign="top" style="line-height: 1.2em;" |align="center" colspan="2" | [[Девиз|Национальный девиз]]: {{Qif|test={{{Девиз|}}}|then=''«{{{Девиз}}}»''|else=''нет''}} |- | align="center" colspan="2" | {{qif|test={{{Название гимна|}}}|then=[[Национальный гимн|Гимн]]: «[[Гимн {{{Родительный падеж}}}|{{{Название гимна}}}]]»|else=[[Гимн {{{Родительный падеж}}}|Национальный гимн {{{Родительный падеж}}}]]}} {{qif|test={{{Аудио|}}}|then=''({{Audio|{{{Аудио}}}|слушать}})''}} |- | '''{{qif|test={{{Основано|}}}|then=Основано|else=[[Независимость|Дата независимости]]}}''' | style="line-height: 1.2em;" | {{qif|test={{{Основано|}}}|then={{{Основано}}}|else={{{Дата независимости}}}}} {{qif|test={{{Независимость от|}}}|then={{s|(от {{{Независимость от}}})}}}} |- | '''[[Государственный язык|{{qif|test={{{Язык|}}}|then=Официальный язык|else=Официальные языки}}]]''' | {{qif|test={{{Язык|}}}|then={{{Язык}}}|else={{{Языки}}}}} |- | '''[[Столица]]''' | {{{Столица}}} |- | '''[[Мегаполис<!--Демография {{{Родительный падеж}}}-->|{{qif|test={{{Крупнейший город|}}}|then=Крупнейший город|else=Крупнейшие города}}]]''' | {{qif|test={{{Крупнейший город|}}}|then={{{Крупнейший город}}}|else={{{Крупнейшие города}}}}} |- | '''Государственный строй''' | {{{Государственный строй}}} |- style="white-space: nowrap;" |{{{Должности руководителей}}} |{{{Руководители}}} |- style="white-space: nowrap;" | '''[[Территория]]'''<br/>&nbsp;&nbsp;• Всего<br/>&nbsp;&nbsp;• % водн. поверхн. | [[Список стран, сортировка по площади|{{{Место по территории}}}-я в мире]]<br/>{{{Территория}}} км²<br/>{{{Процент воды}}} % |- style="white-space: nowrap;" | '''[[Население]]'''<br/>&nbsp;&nbsp;• Всего {{ifdef|{{{Год переписи}}}|([[{{{Год переписи}}}]])}}<br/>&nbsp;&nbsp;• [[Плотность населения|Плотность]] | [[Список стран, сортировка по численности населения|{{{Место по населению}}}-я в мире]]<br/>{{{Население}}}<br/>{{{Плотность населения}}} чел./км² {{qif|test={{{ВВП|}}}|then={{2 cell table row|row attributes=style="white-space: nowrap;"|data1='''[[Валовой внутренний продукт|ВВП]]'''<br/>&nbsp;&nbsp;• Итого {{ifdef|{{{Год расчёта ВВП|}}}|([[{{{Год расчёта ВВП}}}]])}}<br/>&nbsp;&nbsp;• На душу населения|data2=[[Список стран, сортировка по ВВП|{{{Место по ВВП}}}-я в мире]]<br/>{{{ВВП}}} [[Доллар США|$]]<br/>{{{ВВП на душу населения}}} [[Доллар США|$]]}}}} |- | '''[[Валюта]]''' | {{{Валюта}}} |- | '''[[Домен верхнего уровня|Интернет-{{qif|test={{{Домен|}}}|then=домен|else=домены}}]]''' | {{qif|test={{{Домен|}}}|then={{{Домен}}}|else={{{Домены}}}}} |- | '''[[Список телефонных префиксов стран|Телефонный код]]''' | +{{{Телефонный код}}} |- | '''[[Часовой пояс|{{qif|test={{{Часовой пояс|}}}|then=Часовой пояс|else=Часовые пояса}}]]''' | [[Универсальное координированное время|UTC]] {{qif|test={{{Часовой пояс|}}}|then={{{Часовой пояс}}}|else={{{Часовые пояса}}}}} |- {{qif|test={{{Примечания|}}}|then={{1 cell table row|attributes=colspan="2" style="padding-top: 0.5em;"|data={{{Примечания}}}}}}} |} Template:Commonscat 2296 7391 2006-01-27T06:43:03Z Bataka 100 [[Шаблон:Commonscat]] moved to [[Template:Commonscat]] <div class=noprint><div class="infobox sisterproject">[[Изображение:Commons-logo.svg|50px|left|Commons]] На [[Commons:Заглавная страница|Викискладе]] есть иллюстрации по теме<br>'''''[[:commons:Category:{{{1}}}|{{{1}}}]]'''''</div></div> Шаблон:Ifdef 2297 7503 2006-02-24T19:00:08Z Blockinblox 70 fix format #redirect [[Template:Ifdef]] Template:Link FA 2298 7399 2006-01-27T06:51:19Z Bataka 100 [[Шаблон:Link FA]] moved to [[Template:Link FA]] <span class="FA" id="{{{1}}}" style="display:none;" /> <noinclude> [[ca:Template:Enllaç AD]] [[en:Template:Link FA]] [[fr:Mod%C3%A8le:Lien_AdQ]] [[it:Template:Link AdQ]] [[lv:Template:Link FA]] [[no:Mal:Link UA]] [[os:Шаблон:Link FA]] [[pl:Szablon:Link FA]] [[sl:Template:Link_FA]] [[sv:Mall:Link FA]] [[vi:Tiêu bản:Liên kết chọn lọc]] [[zh:Template:Link FA]]</noinclude> Template:Note 2299 7403 2006-01-27T06:55:25Z Bataka 100 [[Шаблон:Note]] moved to [[Template:Note]] <cite id="endnote_{{{1}}}" style="font-style: normal;">[[#ref_{{{1}}}|'''^''']]</cite>&nbsp; Template:Ref 2300 7397 2006-01-27T06:49:59Z Bataka 100 [[Шаблон:Ref]] moved to [[Template:Ref]] <span class="reference"><sup id="ref_{{{1}}}" class="plainlinksneverexpand">[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}}}#endnote_{{{1}}}]</sup></span> Template:Азия 2301 7405 2006-01-27T07:00:04Z Bataka 100 [[Шаблон:Азия]] moved to [[Template:Азия]] <br clear="all" /> {| class="toccolours" style="margin:.5em 0;font-size:90%;text-align:center;" ! [[Страны мира|Страны]] [[Азия|Азии]] |- | style="" | [[Азербайджан]] | [[Армения]] | [[Афганистан]] | [[Бангладеш]] | [[Бахрейн]] | [[Бруней]] | [[Бутан (государство)|Бутан]] | [[Восточный Тимор]] | [[Вьетнам]] | [[Грузия]] | [[Египет]]&sup1; | [[Западный Берег Реки Иордан]] | [[Израиль]] | [[Индия]] | [[Индонезия]] | [[Иордания]] | [[Ирак]] | [[Иран]] | [[Йемен]] | [[Казахстан]]&sup2; | [[Камбоджа]] | [[Катар]] | [[Кипр]] | [[Киргизия]] | [[Китай]] | [[Корейская Народно-Демократическая Республика|КНДР]] | [[Кувейт]] | [[Лаос]] | [[Ливан]] | [[Малайзия]] | [[Мальдивы]] | [[Монголия]] | [[Мьянма]] | [[Непал]] | [[Объединённые Арабские Эмираты|ОАЭ]] | [[Оман]] | [[Пакистан]] | [[Россия]]&sup2; | [[Саудовская Аравия]] | [[Сектор Газа (Палестина)|Сектор Газа]] | [[Сингапур]] | [[Сирия]] | [[Таджикистан]] | [[Таиланд]] | [[Тайвань]] | [[Туркмения]] | [[Турция]]&sup2; | [[Узбекистан]] | [[Филиппины]] | [[Шри-Ланка]] | [[Южная Корея]] | [[Япония]] |- | style="text-align: left;" | &sup1; В основном в Африке&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&sup2; Частично в Европе |} <noinclude> [[Категория:Списки стран]] </noinclude> Template:Европа 2302 7393 2006-01-27T06:44:59Z Bataka 100 [[Шаблон:Европа]] moved to [[Template:Европа]] <br clear="all" /> {| class="toccolours" style="margin:.5em 0; font-size:90%; text-align:center;" |- ![[Страны мира|Страны]] [[Европа|Европы]] |- | style="" | [[Австрия]] | [[Албания]] | [[Андорра]] | [[Белоруссия]] | [[Бельгия]] | [[Болгария]] | [[Босния и Герцеговина]] | [[Ватикан]] | [[Великобритания]] | [[Венгрия]] | [[Германия]] | [[Греция]] | [[Дания]] | [[Ирландия]] | [[Исландия]] | [[Испания]] | [[Италия]] | [[Казахстан]]&sup1; | [[Латвия]] | [[Литва]] | [[Лихтенштейн]] | [[Люксембург (государство)|Люксембург]] | [[Республика Македония|Македония]] | [[Мальта (государство)|Мальта]] | [[Молдавия]] | [[Монако]] | [[Нидерланды]] | [[Норвегия]] | [[Польша]] | [[Португалия]] | [[Россия]]&sup1; | [[Румыния]] | [[Сан-Марино]] | [[Сербия и Черногория]] | [[Словакия]] | [[Словения]] | [[Турция]]&sup1; | [[Украина]] | [[Финляндия]] | [[Франция]] | [[Хорватия]] | [[Чехия]] | [[Швейцария]] | [[Швеция]] | [[Эстония]] |- | style="" | Зависимые территории: [[Гернси]] | [[Гибралтар]] | [[Джерси]] | [[Остров Мэн]] | [[Ян-Майен]] | [[Фарерские острова]] |- | style="text-align: left;" | &sup1; Частично находится в Азии |} <noinclude> [[Категория:Списки стран]] </noinclude> Template:Партии России 2303 7401 2006-01-27T06:55:12Z Bataka 100 [[Шаблон:Партии России]] moved to [[Template:Партии России]] <br clear=all> <center> {| id="toc" style="margin: 0 2em 0 2em;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''[[Партии России]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Единая Россия]] | [[Коммунистическая партия Российской Федерации]] | [[Либерально-демократическая партия России]] |[[Родина (политическая партия)|Родина]] | [[Социалистическая единая партия России]] | [[Партия социальной справедливости]] | [[Народная воля (партия) |Народная воля]] | [[Яблоко (партия)|Яблоко]]| [[Союз Правых Сил]] | [[Аграрная партия России]] | [[Российская партия пенсионеров]] | [[Народная партия Российской Федерации]] | [[Партия Возрождения России]] | [[Российская партия жизни]] | [[Демократическая партия России]] | [[Республиканская Партия России]] | [[Партия мира и единства]] | [[Российская Конституционно-демократическая Партия]] | [[Российская партия мира]] | [[Народно-патриотическая партия России]] | [[Партия Русь]] | [[Политическая партия Евразийский Союз]]| [[Российская Национал-Консервативная партия ]] [[Гражданская партия России ]] | [[Социал-демократическая партия России ]] | [[Российская экологическая партия Зеленые]] | [[Российская объединённая промышленная партия]] | [[Свобода и народовластие]] | [[Союз людей за образование и науку]] | [[Российская коммунистическая рабочая партия]] '''Незарегистирированные и лишённые регистрации:''' [[Союз зелёных России]] | [[Истинные патриоты России]] | [[За Русь Святую]] | [[Созидание]] | [[Консервативная Партия России]] | [[Российская партия труда]] | [[Свободная Россия]] | [[Партия самоуправления трудящихся]] | [[Национал-большевистская партия]] |}</center> Template:Флаг России 2304 7389 2006-01-27T06:42:04Z Bataka 100 [[Шаблон:Флаг России]] moved to [[Template:Флаг России]] [[Изображение:Flag of Russia.svg|{{{1|25px}}}]]<noinclude> [[Категория:Википедия:Template:Флаги государств|Россия]] </noinclude> Шаблон:Флаг России 2305 7390 2006-01-27T06:42:04Z Bataka 100 [[Шаблон:Флаг России]] moved to [[Template:Флаг России]] #REDIRECT [[Template:Флаг России]] Шаблон:Commonscat 2306 7501 2006-02-24T18:58:00Z Blockinblox 70 another orphaned, dupe of a template in mainspace #redirect [[Template:Commonscat]] Шаблон:Европа 2307 7394 2006-01-27T06:44:59Z Bataka 100 [[Шаблон:Европа]] moved to [[Template:Европа]] #REDIRECT [[Template:Европа]] Шаблон:Страна 2308 7396 2006-01-27T06:49:09Z Bataka 100 [[Шаблон:Страна]] moved to [[Template:Страна]] #REDIRECT [[Template:Страна]] Шаблон:Ref 2309 7498 2006-02-24T18:49:26Z Blockinblox 70 duplicate of Template #redirect [[Template:Ref]] Шаблон:Link FA 2310 7504 2006-02-24T19:02:19Z Blockinblox 70 orphan, dupe, wrong ns #redirect [[Template:Link FA]] Шаблон:Партии России 2311 7402 2006-01-27T06:55:12Z Bataka 100 [[Шаблон:Партии России]] moved to [[Template:Партии России]] #REDIRECT [[Template:Партии России]] Шаблон:Note 2312 7404 2006-01-27T06:55:25Z Bataka 100 [[Шаблон:Note]] moved to [[Template:Note]] #REDIRECT [[Template:Note]] Шаблон:Азия 2313 7505 2006-02-24T19:04:47Z Blockinblox 70 redirect orphan in wrong ns, template already exists #redirect [[Template:Азия]] Template:СНГ 2315 7820 2006-05-08T17:16:31Z 84.189.255.94 <br clear="all" /> {| class="toccolours" style="margin:.5em 0;font-size:90%;text-align:left;" ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:50px;">&nbsp;</div> '''[[Содружество независимых государств|Содружество Независимых Государств]]''' || [[Image:Flag of the CIS.svg|50px]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | [[Азербайджан]] | [[Армения]] | [[Белоруссия]] | [[Грузия]] | [[Казахстан]] | [[Киргизия]] | [[Молдавия]] | [[Россия]] | [[Таджикистан]] | [[Туркмения]] | [[Узбекистан]] | [[Украина]] |- |} Template:Sprotected 2317 7410 2006-01-27T07:41:16Z Bataka 100 {| class="messagebox protected" style="border: 1px solid #8888aa; padding: 0px; font-size:9pt;" |- |align="center"|[[Image:Lock-icon.png|left|25px]] |align="center"|As a result of recent [[Wikipedia:Vandalism|vandalism]], '''editing of this page by new or anonymous users is [[Wikipedia:Semi-protection policy|temporarily disabled]]'''. Changes can be discussed on the [[{{NAMESPACE}} talk:{{PAGENAME}}|talk page]], or you can [[Wikipedia:Requests for page protection|request unprotection]]. |- |}<includeonly>[[Category:Semi-protected|{{PAGENAME}}]]</includeonly><noinclude>[[Category:Article header templates]][[Category:Semi-protected]][[de:Vorlage:Vandalismussperre]][[ja:Template:半保護]]</noinclude> Template:U.S. regions 2318 7411 2006-01-27T07:43:33Z Bataka 100 <br clear="all"> <!-- For a region to be included on this template, a region must be composed of at least two entire states, and portions of at least two others. Please see: [[Wikipedia:WikiProject U.S. regions]] for more information.--> {| align="center" class="toccolours" |- ! width="100%" bgcolor= "#ccccff" style="padding:0 0 0 50px;" align="center"| [[Geography of the United States|Geographic]] [[List of regions of the United States|regions]] of the [[United States]] |- |align=center| [[Central United States|Central]] | [[Coastal states|Coastal&nbsp;States]] | [[Deep South]] | [[Eastern United States| East]] | [[East Coast of the United States|East&nbsp;Coast]] | [[Gulf Coast of the United States|Gulf&nbsp;Coast]] | [[Mid-Atlantic States| Mid-Atlantic]] | [[Midwest]]<br>[[Mountain states|Mountain&nbsp;States]] | [[New England]] | [[Northern United States| North]] | [[Northeastern United States|Northeast]] | [[Northwestern United States|Northwest]] | [[Pacific States|Pacific]] | [[Southern United States|South]] | [[South Atlantic States|South&nbsp;Atlantic]]<br>[[South Central United States|South&nbsp;Central]] | [[Southeastern United States|Southeast]] | [[Southwestern United States| Southwest]] | [[Upper Midwest|Upper&nbsp;Midwest]] | [[Western United States|West]] | [[West Coast of the United States|West&nbsp;Coast]]<br> |- |align=center| '''Multinational regions''': [[International Border states|Border States]] | [[Great Lakes region (North America)|Great Lakes]] | [[Great Plains]] | [[Pacific Northwest]] |} [[Category:Regions of the United States]] Template:US ties 2319 7412 2006-01-27T07:44:27Z Bataka 100 <center> {| class=toccolours width=94% ! bgcolor="#ccccff" width=100% | [[United States]]: Membership in International Organizations | [[Image:Flag of the United States.svg|50px|US Flag]] |- | colspan=2 align=center | [[African Development Bank|AfDB]] | [[ANZUS]] | [[Asia-Pacific Economic Cooperation|APEC]] | [[Association of Southeast Asian Nations#The ASEAN Regional Forum|ARF]] | [[Asian Development Bank|AsDB]] | [[Association of Southeast Asian Nations|ASEAN]]&nbsp;(dialogue partner) | [[Australia Group]] | [[Bank for International Settlements|BIS]] | [[Council of Europe|CE]] (observer) | [[CERN]]&nbsp;(observer) | [[Colombo Plan|CP]] | [[Euro-Atlantic Partnership Council |EAPC]] | [[European Bank for Reconstruction and Development|EBRD]] | [[Food and Agriculture Organization|FAO]] | [[Group of Five|G5]] | [[G7]] | [[G8]] | [[Group of Ten|G10]] | [[Inter-American Development Bank|IADB]] | [[International Atomic Energy Agency|IAEA]] | [[International Bank for Reconstruction and Development|IBRD]] | [[International Civil Aviation Organization|ICAO]] | [[International Chamber of Commerce|ICC]] | [[International Criminal Court|ICCt]]&nbsp;(signatory) | [[International Confederation of Free Trade Unions|ICFTU]] | [[International Red Cross and Red Crescent Movement |ICRM]] | [[International Development Association|IDA]] | [[International Energy Agency|IEA]] | [[IFAD]] | [[IFC]] | [[IFRCS]] | [[International Hydrographic Organization|IHO]] | [[International Labour Organization|ILO]] | [[International Monetary Fund|IMF]] | [[International Maritime Organization|IMO]] | [[Interpol]] | [[IOC]] | [[International Organization for Migration|IOM]] | [[International Organization for Standardization|ISO]] | [[International Telecommunication Union|ITU]] | [[MIGA]] | [[MINUSTAH]] | [[Non-Aligned Movement|NAM]]&nbsp;(guest) | [[NATO]] | [[Nuclear Energy Agency|NEA]] | [[Nuclear Suppliers Group|NSG]] | [[Organization of American States|OAS]] | [[OECD]] | [[OPCW]] | [[Organization for Security and Co-operation in Europe|OSCE]] | [[Paris Club]] | [[Permanent Court of Arbitration|PCA]] | '''[[United Nations]]''' | [[UN Security Council]]&nbsp;(permanent member) | [[UNCTAD]] | [[UNESCO]] | [[UNHCR]] | [[UNITAR]] | [[UNMEE]] | [[UNMIK]] | [[UNMIL]] | [[UNMOVIC]] | [[UNOMIG]] | [[UNRWA]] | [[UNTSO]] | [[Universal Postal Union|UPU]] | [[World Confederation of Labour|WCL]] | [[World Customs Organization|WCO]] | [[World Health Organization|WHO]] | [[World Intellectual Property Organization|WIPO]] | [[World Meteorological Organization|WMO]] | [[World Trade Organization]] | [[Zangger Committee|ZC]] |}</center><noinclude>[[Category:United States Government Navigation boxes|International Organizations]]</noinclude> Template:Infobox Country 2320 7414 2006-01-27T08:07:12Z Bataka 100 Шаблон:Border 2323 7500 2006-02-24T18:55:44Z Blockinblox 70 redirect orphan dupe template, wrong ns #redirect [[Template:Border]] Шаблон:Audio 2324 7810 2006-05-01T21:41:42Z 71.253.142.248 #redirect [[Template:Audio]] Шаблон:Float right 2325 7456 2006-01-30T11:32:09Z 203.249.102.84 float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; clear: right; Шаблон:Qif 2326 7499 2006-02-24T18:53:26Z Blockinblox 70 another duplicate, program uses "Template" as namespace, not Шаблон #redirect [[Template:Qif]] Шаблон:S 2327 7460 2006-01-30T11:34:10Z 203.249.102.84 <span style="white-space: nowrap;">{{{1}}}</span> Image:Valentine.jpg 2330 7481 2006-02-14T09:40:38Z Leo 110 Гэгээн Валентин Гэгээн Валентин Wikipedia:Энэ өдөр түүхэнд/February 14 2331 7483 2006-02-14T09:48:22Z Leo 110 Дурлалт хосуудын буюу Гэгээн Валентины баярын энэ өдөр нь Европ тивд XIII зуунаас эхлэн тэмдэглэгдэж ирсэн. ---- [[Image:Valentine.jpg]] Олимпын медальт монголчууд 2332 7485 2006-02-14T16:47:35Z Zorigt 49 /* Мөнгөн медальтнууд */ Монгол улс 1964 онд Австрийн Инсбрукт болсон өвлийн олимпын наадмаас эхлэн олимпын наадамд оролцож эхэлсэн юм. Энэ хугацаанд зуны олимпын наадмаас 5 мөнгө, 10 хүрэл, нийт 15 медаль аваад байна. Монголчууд медаль хүртэж байсан чөлөөт бөх, жүдо, бокс, буудлага гэсэн 4 төрөл бий. ==Алтан медальтнууд== ==Мөнгөн медальтнууд== *1. [[Жигжидийн Мөнхбат]] - 1968 он, чөлөөт бөх *2. [[Хорлоогийн Баянмөнх]] - 1972 он, чөлөөт бөх *3. [[Зэвэгийн Ойдов]] - 1976 он, чөлөөт бөх *4. [[Жамцын Даваажав]] - 1980 он, чөлөөт бөх *5. [[Цэндийн Дамдин]] - 1980 он, жүдо ==Хүрэл медальтнууд== *1. [[Чимэдбазарын Дамдиншарав]] - 1968 он, чөлөөт бөх *2. [[Данзандаржаагийн Сэрээтэр]] - 1968 он, чөлөөт бөх *3. [[Төмөрийн Артаг]] - 1968 он, чөлөөт бөх *4. [[Дугарсүрэнгийн Оюунболд]] - 1980 он, чөлөөт бөх *5. [[Равдангийн Даваадалай]] - 1980 он, жүдо *6. [[Нэргүйн Энхбат]] - 1988 он, бокс *7. [[Доржсүрэнгийн Мөнхбаяр]] - 1992 он, буудлага *8. [[Намжилын Баярсайхан]] - 1992 он, бокс *9. [[Доржпаламын Нармандах]] - 1996 он, жүдо *10. [[Хашбаатарын Цагаанбаатар]] - 2004 он, жүдо [[Category:Спорт|Олимпын медальт монголчууд]] [[Category:Олимпын наадам|Олимпын медальт монголчууд]] Category:Монгол Улс 2333 7494 2006-02-17T08:10:27Z 12.47.224.7 их Монгол улс MediaWiki:Allmessagesfilter 2335 sysop 8778 2006-08-12T22:19:00Z Jose77 129 мессежний нэрийн шүүлтүүр: MediaWiki:Allmessagesmodified 2336 sysop 8779 2006-08-12T22:19:19Z Jose77 129 Зөвхөн өөрчлөгдсөнийг нь харуулах MediaWiki:Anoneditwarning 2337 sysop 8799 2006-08-12T22:32:44Z Jose77 129 '''Анхаар''': Та нэвтрээгүй байна. Таны IP хаяг чинь энэ хуудасны засварын түүхэнд бичигдэх болно. MediaWiki:Confirmedittext 2339 sysop 8967 2006-08-21T21:30:41Z Jose77 129 Та хуудаснуудад засвар хийхдээ мэйл хаягаа баталгаажуулах хэрэгтэй. Хэрэглэгчийн тохируулга хэсэгт өөрийнхөө мэйл хаягийг баталгаажуулна уу. MediaWiki:Confirmedittitle 2340 sysop 8968 2006-08-21T21:31:16Z Jose77 129 Засвар хийхийн тулд мэйлээрх баталгаа шаардлагатай MediaWiki:Delete and move confirm 2341 sysop 9006 2006-08-22T20:38:54Z Jose77 129 Тийм, Хуудсыг устгана. MediaWiki:Listredirects 2343 sysop 10482 2006-11-20T10:12:00Z Zorigt 49 Автомат холбогчдын жагсаалт MediaWiki:Longpageerror 2344 sysop 10787 2006-12-05T19:07:52Z Bambuush 171 <strong>Алдаа: Таны оруулсан текстийн хэмжээ $1 килобайт урттай байна. Энэ нь оруулж болох хамгийн урт хэмжээ $2-с хэтэрсэн тул хадгалах боломжгүй. </strong> MediaWiki:Markedaspatrollederror 2345 sysop 10854 2006-12-06T07:36:23Z Bambuush 171 Хяналтанд авч чадсангүй MediaWiki:Markedaspatrollederrortext 2346 sysop 10855 2006-12-06T07:37:04Z Bambuush 171 Хяналтад авахын тулд Та нэмэлт/өөрчлөлтийг заах шаардлагатай. MediaWiki:Rc categories any 2349 sysop 8756 2006-08-12T22:06:59Z Jose77 129 ямарч MediaWiki:Restriction-edit 2350 sysop 8543 2006-08-04T06:39:55Z Jose77 129 Өөрчлөх MediaWiki:Restriction-move 2351 sysop 8757 2006-08-12T22:07:42Z Jose77 129 Зөөх MediaWiki:Uploaddisabledtext 2359 sysop 10918 2006-12-06T08:57:55Z Zorigt 49 Энэ викид файл аплоуд хийх боломжгүй болсон байна. MediaWiki:Userinvalidcssjstitle 2360 sysop 10935 2006-12-06T10:29:35Z Bambuush 171 '''Анхаар:''' "$1" гэсэн арьс алга байна. .css болон .js гэсэн хуудсуудыг нэрлэхэд жижиг үсэг хэрэглэдэг болохыг сануулж байна. жишээ нь: Foo/monobook.css болон User:Foo/Monobook.css нь адилхан биш юм. MediaWiki:Youhavenewmessagesmulti 2361 sysop 10148 2006-11-16T04:55:34Z Zorigt 49 Танд $1 дээр шинэ мессеж ирсэн байна. Энэтхэг 2368 11908 2007-01-24T23:38:25Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[hsb:Indiska]] [[image:India flag.png|thumb]] '''Энэтхэг''' улс нь [[Ази]] тивийн зvvн хойд хэсэгт, [[ОХУ]] болон [[БНХАУ]]-ын дунд эх газрын төвд оршдог. Газар нутгийн хэмжээ нь 3.287.590 хавтгай дөрвөлжин км, энэ нь Франц улсын газар нутгаас 3 дахин том юм. [[aa:India]] [[ab:India]] [[af:Indië]] [[ak:India]] [[als:Indien]] [[am:ህንድ]] [[an:India]] [[ang:India]] [[ar:الهند]] [[as:ভারত]] [[ast:India]] [[av:India]] [[ay:India]] [[az:Hindistan]] [[ba:Һиндостан]] [[bat-smg:Indėjė]] [[be:Індыя]] [[bg:Индия]] [[bh:भारत]] [[bi:India]] [[bm:India]] [[bn:ভারত]] [[bo:India]] [[bpy:ভারত]] [[br:India]] [[bs:Indija]] [[bug:India]] [[ca:Índia]] [[cbk-zam:India]] [[ce:India]] [[ceb:Indiya]] [[ch:India]] [[cho:India]] [[chy:India]] [[co:India]] [[cr:India]] [[cs:Indie]] [[csb:Indie]] [[cv:Инди]] [[cy:India]] [[da:Indien]] [[de:Indien]] [[diq:Hindıstan]] [[dv:ހިންދުސްތާން]] [[dz:India]] [[ee:India]] [[el:Ινδία]] [[en:India]] [[eo:Barato]] [[es:India]] [[et:India]] [[eu:India]] [[fa:هند]] [[fi:Intia]] [[fiu-vro:India]] [[fj:India]] [[fo:India]] [[fr:Inde]] [[frp:Ende]] [[fur:Indie]] [[fy:Yndia]] [[ga:An India]] [[gd:Na h-Innseachan]] [[gl:India - भारत]] [[gn:India]] [[got:𐌹𐌽𐌳𐌹𐌰]] [[gu:ભારત]] [[gv:Yn Injey]] [[ha:India]] [[haw:ʻInia]] [[he:הודו]] [[hi:भारत]] [[ho:India]] [[hr:Indija]] [[hsb:Indiska]] [[ht:End]] [[hu:India]] [[hy:Հնդկաստան]] [[ia:India]] [[id:India]] [[ie:India]] [[ig:India]] [[ilo:India]] [[io:India]] [[is:Indland]] [[it:India]] [[iu:ᐃᓐᑎᐊ]] [[ja:インド]] [[jbo:xingu'e]] [[jv:India]] [[ka:ინდოეთი]] [[kg:India]] [[ki:India]] [[kj:India]] [[kk:Үндістан]] [[km:ឥណ្ឌា]] [[kn:ಭಾರತ]] [[ko:인도]] [[ks:ہِندوستان]] [[ksh:Inndije]] [[ku:Hindistan]] [[kv:India]] [[kw:Eynda]] [[la:India]] [[lb:Indien]] [[li:India]] [[lij:India]] [[lmo:India]] [[ln:India]] [[lo:India]] [[lt:Indija]] [[lv:Indija]] [[map-bms:India]] [[mg:India]] [[mh:India]] [[mi:Inia (whenua)]] [[mk:Индија]] [[ml:ഇന്ത്യ]] [[mo:Индия]] [[mr:भारत]] [[ms:India]] [[mt:Indja]] [[mus:India]] [[my:India]] [[na:India]] [[nah:Indiyān]] [[nap:Innia]] [[nds:Indien]] [[nds-nl:India]] [[ne:भारत]] [[ng:India]] [[nl:India]] [[nn:India]] [[no:India]] [[nov:India]] [[nrm:Înde]] [[nv:India]] [[ny:India]] [[oc:Índia]] [[om:India]] [[or:ଭାରତ]] [[os:Инди]] [[pa:ਭਾਰਤ]] [[pam:India]] [[pap:India]] [[pdc:India]] [[pi:भारत]] [[pih:India]] [[pl:Indie]] [[pms:India]] [[pt:Índia]] [[qu:Barat]] [[rm:India]] [[rmy:Indiya (Bharat)]] [[rn:India]] [[ro:India]] [[roa-rup:India]] [[ru:Индия]] [[ru-sib:Индия]] [[sa:भारत]] [[sc:Ìndia]] [[scn:Innia]] [[sco:Indie]] [[sd:India]] [[se:India]] [[sg:India]] [[sh:Indija]] [[si:ඉන්දියාව]] [[simple:India]] [[sk:India]] [[sl:Indija]] [[sn:India]] [[so:Hindiya]] [[sq:India]] [[sr:Индија]] [[ss:India]] [[st:India]] [[su:India]] [[sv:Indien]] [[sw:Uhindi]] [[ta:இந்தியா]] [[te:భారత దేశము]] [[tet:Índia]] [[tg:Ҳиндустон]] [[th:ประเทศอินเดีย]] [[ti:India]] [[tk:Hindistan]] [[tl:India]] [[to:ʻInitia]] [[tpi:India]] [[tr:Hindistan]] [[tt:Hindstan]] [[tum:India]] [[tw:India]] [[ty:’Inītia]] [[udm:Индия]] [[ug:ھىندىستان]] [[uk:Індія]] [[ur:بھارت]] [[uz:Hindiston]] [[vec:India]] [[vi:Ấn Độ]] [[vo:India]] [[wa:Inde]] [[war:India]] [[wo:India]] [[wuu:印度]] [[xal:India]] [[xh:India]] [[yi:אינדיע]] [[za:India]] [[zh:印度]] [[zh-min-nan:Ìn-tō͘]] [[zh-yue:印度]] [[zu:India]] Template:Монгол улс 2369 8260 2006-07-19T16:27:04Z Zorigt 49 <br clear=all> <center> {| id="toc" ! style="background:#ccccff" align="center" width="100%" | '''[[Монгол улс|Монгол улсын]] [[Аймаг|Аймгууд]]''' || [[Image:Flag_of_Mongolia.svg|50px|Mongolian lippu]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | [[Архангай]] | [[Баян-Өлгий]] | [[Баянхонгор]] | [[Булган]] | [[Говь-Алтай]] | [[Говьсүмбэр]] | [[Дархан-Уул]] | [[Дорноговь]] | [[Дорнод]] | [[Дундговь]] | [[Завхан]] | [[Орхон]] | [[Өвөрхангай]] | [[Өмнөговь]] | [[Сүхбаатар]] | [[Сэлэнгэ]] | [[Төв]] | [[Увс]] | [[Ховд]] | [[Хөвсгөл]] | [[Хэнтий]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''Нийслэл хот''': [[Улаанбаатар]] |} </center><noinclude> [[de:Vorlage:Navbox Mongolische Aimag]] [[en:Template:Mongolia]] [[fi:Malline:Mongolia]] </noinclude> Image:Elbegdorj Tsakhia.JPG 2373 7634 2006-03-19T03:50:56Z Orchuulagch 119 Image:Elbegdorj in 1989 Demonstration.jpg 2374 7635 2006-03-19T04:08:29Z Orchuulagch 119 Image:Elbegdorj leads demonstration in 1989.jpg 2375 7636 2006-03-19T04:09:33Z Orchuulagch 119 Source: Democratic Party. Source: Democratic Party. Image:Bush and Elbegdorj.JPG 2376 7637 2006-03-19T04:12:34Z Orchuulagch 119 Source: www.open-government.mn Government of Mongolia Source: www.open-government.mn Government of Mongolia Category:Монгол улс 2381 12063 2007-01-25T22:44:28Z Timur 357 [[Монгол улс]]ын холбогдолтой материалууд. [[Category:Зүүн Азийн орнууд]] [[Category:Төв Азийн орнууд]] [[Category:Далайд гарцгүй орнууд]] [[ar:تصنيف:منغوليا]] [[ast:Categoría:Mongolia]] [[bg:Категория:Монголия]] [[bs:Kategorija:Mongolija]] [[ca:Categoria:Mongòlia]] [[cs:Kategorie:Mongolsko]] [[da:Kategori:Mongoliet]] [[de:Kategorie:Mongolei]] [[en:Category:Mongolia]] [[eo:Kategorio:Mongolio]] [[es:Categoría:Mongolia]] [[et:Kategooria:Mongoolia]] [[eu:Kategoria:Mongolia]] [[fi:Luokka:Mongolia]] [[fr:Catégorie:Mongolie]] [[gl:Category:Mongolia]] [[he:קטגוריה:מונגוליה]] [[hr:Kategorija:Mongolija]] [[hu:Kategória:Mongólia]] [[id:Kategori:Mongolia]] [[io:Category:Mongolia]] [[is:Flokkur:Mongólía]] [[it:Categoria:Mongolia]] [[ja:Category:モンゴル国]] [[ka:კატეგორია:მონღოლეთი]] [[ko:분류:몽골]] [[lt:Kategorija:Mongolija]] [[lv:Kategorija:Mongolija]] [[mo:Category:Монголия]] [[mr:Category:मंगोलिया]] [[nl:Categorie:Mongolië]] [[no:Kategori:Mongolia]] [[oc:Categoria:Mongolia]] [[os:Категори:Монголи]] [[pl:Kategoria:Mongolia]] [[pt:Categoria:Mongólia]] [[qu:Categoría:Mungulya]] [[ro:Categorie:Mongolia]] [[ru:Категория:Монголия]] [[sk:Kategória:Mongolsko]] [[sl:Kategorija:Mongolija]] [[sr:Категорија:Монголија]] [[sv:Kategori:Mongoliet]] [[sw:Category:Mongolia]] [[tr:Kategori:Moğolistan]] [[uk:Категорія:Монголія]] [[vi:Thể loại:Mông Cổ]] [[zh:Category:蒙古]] Portal:Газарзүй 2382 10336 2006-11-16T20:22:12Z 134.134.136.3 Монгол Улс Монгол улс нь ази тивийн төв хэсэгт оршдог бөгөөд Хятад болон Орос гэсэн 2 том гүрний дунд байрладаг. газар нутаг 1,564,116 квадрат км, хvн ам 2,5 сая, тvvний % хувь нь шашин шvтдэг, % хувь нь шашин шvтдэг, албан ёсны хэл нь монгол. Монгол улс нь уур амьсгалын эрс тэс бүсэд оршдог эх газрын уур амьсгалтай орон билээ. Хальмг Таңһч MediaWiki:Articletitles 2386 sysop 10161 2006-11-16T05:12:59Z Zorigt 49 ''$1''-ээр эхэлсэн бичлэг MediaWiki:Editsectionhint 2387 sysop 9046 2006-08-22T21:06:54Z Jose77 129 $1 секцэнд засвар хийх MediaWiki:Hideresults 2388 sysop 9179 2006-08-23T21:36:00Z Jose77 129 Үр дүнг нуух MediaWiki:Missingcommenttext 2389 sysop 8650 2006-08-12T21:13:22Z Jose77 129 Доор саналаа оруулна уу. MediaWiki:Missingsummary 2390 sysop 11600 2007-01-19T02:32:55Z Bambuush 171 '''Сануулга:''' Та засварынхаа товч утгыг оруулаагүй байна. Хэрэв та хадгалах товчийг дахин дарвал таны засвар товч утгагүйгээр хадгалагдах болно. MediaWiki:Rev-delundel 2395 sysop 10198 2006-11-16T06:00:21Z Zorigt 49 үзүүлэх/нуух Category:Тэргүүн Нүүр 2418 7709 2006-03-29T13:44:40Z T sergelen 126 Үнэн Есүсийн Сүм 2419 12431 2007-01-31T06:13:28Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[frp:Veretâbla Égllése de Jèsus]] [[Image:TJC.jpg|right|thumb|Үнэн Есүсийн Сүм]] '''Үнэн Есүсийн Сүм''' [[1917]] онд [[Бээжинд]] байгуулагдсан сүм. Энэ сүм нь 1900 онд үүссэн [[Пентекост]]ын сүмүүдийн салбар болно. Эдүгээ 40 оронд 1.5 сая гишүүнтэй. Энэ сүм [[Христосын]] баяр болон дахин амилсны баярыг тэмдэглэдэггүй. ==Сүмийн таван номлол== ===Ариун сүнс=== "Олон хэлийн амьтдын хүүрнэхийг үзвээс [[Ариун Сүнсийг]] хүлээн зөвшөөрөх нь Тэнгэрийн Вант Улсыг өвлөн авах ганц баталгаа бөлгөө." ===Усан баптизм=== "Усан [[баптизм]] нь хүн нүглээсээ салж шинэчлэгдэж буйг бэлгэдсэн ёслол бөлгөө. Баптизмыг гол мөрөн, булаг шанд, тэнгис далай гэх мэт байгалийн амьд уснаа Эзэн Иисус Христосын нэрийн өмнөөс гүйцэтгэмой. Баптизм хийлгэж байгаа хүмүүн болбоос бүтэн биеэрээ усан дотор тэргүүнээ бөхийлгэж нүүрээ алтан дэлхий рүү хандуулсан байдалтай байх учиртай." ===Хөл угаах ёслол=== "Хөл угаах ёслол нь хүнийг Эзэн Иисустэй хамт байх боломж олгодог. Мөн энэ нь хүнийг зөөлөн, ариун, хүлцэнгүй, нигүүлсэнгүй бөгөөд тусч байхыг үргэлж сануулж байдаг. Усан баптизм хийлгэсэн хүн бүр Эзэн Иисусын нэрийн өмнөөс хөлөө угаах хэрэгтэй. Боломжтой бол бие биенийхээ хөлийг угааж болно." ===Holy Communion=== "The Holy Communion is the sacrament to commemorate the death of the Lord Jesus Christ. It enables us to partake of the flesh and blood of our Lord and to be in communion with Him so that we can have eternal life and be raised on the Last Day. This sacrament is held as often as possible. Only one unleavened bread and grape juice is used". ===Sabbath Day=== "The Sabbath day, the seventh day of the week (Saturday), is a Holy Day, blessed and sanctified by God. It is to be observed under the Lord's grace for the commemoration of God's creation and salvation and with the hope of eternal rest in the life to come". == Additional doctrines== Later on in the 1980s, more were added to these five main doctrines to become the 10 basic beliefs of the True Jesus Church: ===[[Есүс Христ]]=== "Есүс нь нүгэлт хүмүүсийг аврал ивээлдээ авахын тулд загалмайд цовдлуулж нас барснаас хойш 3 хоногийн дараа эргэн амь орж, тэнгэрт илгээгдсэн хүн төрөлхтний цорын ганц аврагч, Тэнгэр Газрын эзэн, цорын ганц үнэн бурхан юм." ===[[Библи Судар]]=== "Шинэ гэрээ" нь бурханы онгодоор бичигдэж, үг дуугүй дагаж мөрдөх үнэн мөнийг батлах цорын ганц бурханы ном бөгөөд шүтлэг хийх үндэс нь болдог." ===Salvation=== "Salvation is given by the grace of God through faith. Believers must rely on the Holy Spirit to pursue holiness, to honour God, and to love humanity". (救われるのは、恵みの故に、信仰によるもので、聖霊に潔められ、聖書の教えを守り行い、心と思いを尽くして、神と人を愛するにあると信じる。 ) ===Church=== "The True Jesus Church, established by our Lord Jesus Christ, through the Holy Spirit during the time of the 'latter rain', is the restored True Church of the Apostolic time". (本教会は、主イエス・キリストが後の雨の聖霊と預言によって設立された、使徒教会を復興する真の教会であると信じる。) ===Дэлхийн төгсгөл ирэхэд=== "Дэлхийн төгсгөл ирэхэд, Эзэн Есүс нь түр бууж ирэн, олон иргэдийг шүүж, ёс журамтай хүнд мөнхийн амьдрал олгож, ёс журамгүй нүгэлт хүнд насан туршийн шийтгэл онооно гэж итгэж байна." == [[Түүх]] == [[af:Ware Jesuskerk]] [[als:Wahre Kirche Jesu]] [[am:ዕውነተኛ ኢየሱስ ቤተ ክርስቲያን]] [[an:Berdadera Ilesia de Chesús]] [[ang:Sōþ Iesus Cirice]] [[ar:كنيسة يسوع الحقيقي]] [[arc:ܥܕܬܐ ܝܫܘܥ ܫܪܝܪܐ]] [[as:প্ৰকৃত যীশু গীৰ্জা]] [[ast:Verdadera Ilesia de Xesús]] [[az:Həqiqi İsa Kilsəsi]] [[bar:Wahre Jesus Kirchn]] [[bat-smg:Tėkruojė Jezaus bažninčė]] [[be:Праўдзівая Царква Ісуса]] [[bg:Истинска църква на Исус]] [[bn:সত্য যীশু গীর্জা]] [[bo:བདེན་པའི་ཡི་ཤུ་ཚོགས་པ།]] [[bpy:হায় যীশুর গীর্জাগ]] [[br:Iliz Gwir Jezuz]] [[bs:Prava Crkva Isusova]] [[ca:Veritable Església de Jesús]] [[cbk-zam:El Verdadero Iglesia de Jesus]] [[ceb:Matuod Simbahan ni Jesus]] [[chr:ᏗᎦᎳᏫᏍᏗ ᏥᏌᏯ]] [[co:Vera Chjesa di Ghjesù]] [[cs:Pravá církev Ježíšova]] [[csb:Prôwdzëwô Cerkwiô Jezësa]] [[cv:Иссусăн чăн чиркĕвĕ]] [[cy:Eglwys y Gwir Iesu]] [[da:Den Sande Jesus Kirke]] [[de:Wahre Kirche Jesu]] [[diq:Kiliseyê Gercek Hz. İsay]] [[dv:ހަގީގީ މަސީހީ ކަނީސާ]] [[el:Αληθινή Εκκλησία του Ιησού]] [[eml:Vera Césa ed Gesù]] [[en:True Jesus Church]] [[eo:Vera Eklezio de Jesuo]] [[es:La Verdadera Iglesia de Jesús]] [[et:Tõeline Jeesuse Kirik]] [[eu:Jesusen Egiazko Eliza]] [[fa:کلیسای حقیقی عیسی]] [[fi:Todellisen Jeesuksen Kirkko]] [[fiu-vro:Tõõlinõ Jeesusõ Kerik]] [[fj:Dina Jisu Lotu]] [[fo:Sannur Jesus Kirkja]] [[fr:Véritable Église de Jésus]] [[frp:Veretâbla Égllése de Jèsus]] [[fur:Vere Glesie di Jesù]] [[fy:Wiere Jezustsjerke]] [[ga:Eaglais Fhíor Íosa]] [[gd:Eaglais Fhìor Ìosa]] [[gl:Verdadeira Igrexa de Xesús]] [[glk:Isǎ haqiqi kalisǎ]] [[got:𐍃𐌿𐌽𐌾𐌰 𐌰𐌹𐌺𐌺𐌻𐌴𐍃𐌾𐍉 𐌹𐌴𐍃𐌰𐌿𐍃]] [[gu:સત્ય ઈશુ મસીહ ઘર]] [[gv:Agglish Yeesey Firrinagh]] [[haw:Ka Ho'omana Iesū 'Oia'i'o]] [[he:הכנסייה האמיתית של ישו]] [[hi:ईसा मसीह सत्य गिरजाघर]] [[hr:Prava Crkva Isusova]] [[ht:Legliz de Vre Jezi]] [[hu:Igaz Jézus Egyház]] [[hy:Հիսուսի ճշմարիտ Եկեղեցի]] [[ia:Ver Ecclesia de Jesus]] [[id:Gereja Yesus Sejati]] [[ig:Ezigbo ulo uka Jesu]] [[ilo:Agpayso a Simbaan ni Jesus]] [[io:Vera Eklezio di Iesu]] [[is:Sanna Jesús kirkjan]] [[it:Vera Chiesa di Gesù]] [[ja:真イエス教会]] [[jbo:stace lijda befi la .iecuax]] [[jv:Gréja Yesus Sajati]] [[ka:ქრისტეს ჭეშმარიტი ეკლესია]] [[kg:Dibundu ya Kieleka ya Yesu]] [[kk:Исаның Нағыз Шіркеуі]] [[km:ព្រះវិហារយេស៊ូគ្រិស្គពិត]] [[kn:ಟ್ರೂ ಜೀಸಸ್ ಚರ್ಚ್]] [[ko:참예수교회]] [[ksh:Kirresh fum Woohre Jesu Krißti en Shiina]] [[ku:Klîsa ya Îsa yê rastîn]] [[kv:Истинная церковь Иисуса]] [[kw:Eglos Wir Yesu]] [[ky:Ыйсанын Нукура Чиркөөсү]] [[la:Vera Ecclesia Iesu]] [[lad:Verdadera Eglesia de Jesus]] [[lb:True Jesus Church]] [[li:Ware Zjezus Kèrk]] [[lmo:Vera gesa da Gesüü Criist]] [[lo:ນິກາຍ ໂບດທູຈຶຊັດ]] [[lt:Tikrojo Jėzaus bažnyčia]] [[lv:Patiesā Jēzus Baznīca]] [[map-bms:Gereja Yesus Sejati]] [[mg:Tena Fiangonan'i Jesoa]] [[mi:Hāhi Tika o Ihu]] [[mk:Вистинска црква на Исус]] [[ml:സത്യ യേശു സഭ]] [[mo:Бисeрикa Aдeвэрaтулуй Исус]] [[mr:सत्य येशू प्रार्थनास्थळ]] [[ms:Gereja Jesus Benar]] [[mt:Knisja Vera ta' Ġesù]] [[my:စစ္‌မ္ဟန္‌ေသာေယရ္ဟုဘုရား၏အသင္‌းေတာ္‌]] [[mzn:عیسی ره حقیقی کیلیسا]] [[nap:'A chiesa overa 'e Giesù]] [[nds:Wohre Jesuskark]] [[nds-nl:Waore Jezuskärke]] [[ne:साँचो यशु गिर्जाघर]] [[new:True Jesus Church]] [[nl:Ware Jezuskerk]] [[nn:Den sanne jesuskyrkja]] [[no:Sanne Jesus Kirke]] [[nov:Veri Jesu Eklesie]] [[nrm:Véthitabl'ye Églyise dé Jésû]] [[oc:Glèisa vertadièra de Jèsus]] [[os:Чырыстийы æцæг аргъуан]] [[pa:ਟਰੂ ਜੀਸਸ ਚਰਚ]] [[pam:Tutung Pisamban nang Jesus]] [[pap:E Misa Berdadero di Hesus]] [[pdc:True Jesus Church]] [[pl:Prawdziwy Kościół Jezusa]] [[pms:La Vera Cesa ëd Gesù]] [[ps:د مسيح حقيقي کليسا]] [[pt:Verdadeira Igreja de Jesus]] [[qu:Chiqap Jesuspa Inlisyan]] [[rm:Baselgia Vaira da Jesus]] [[rmy:I Khangeri le Chache Jesuseski]] [[ro:Biserica Adevăratului Isus]] [[roa-rup:Bisearica di Dealihea al Isus]] [[ru:Истинная церковь Иисуса]] [[ru-sib:Праведна церьква Христова]] [[rw:Idini Ryitwa Yezu Nyakuri]] [[sa:ट्रु जीसस चर्च]] [[scn:Vera Chiesa di Gesù]] [[sco:True Jesus Kirk]] [[sd:سَچِي يَسُو چَرچ]] [[sh:Prava Crkva Isusova]] [[si:සත්‍යයේ ජේසු සමිදාණන්ගේ සභාව]] [[simple:True Jesus Church]] [[sk:Pravá cirkev Ježišova]] [[sl:Prava Jezusova Cerkev]] [[sm:'O le Lotu a Iesu Moni]] [[so:Mida Rumeed Kaniisada Ciise]] [[sq:Kisha e Vërtetë e Jezusit]] [[sr:Права црква Исусова]] [[su:Gareja Yesus Sajati]] [[sv:The True Jesus Church]] [[sw:True Jesus Church]] [[ta:உண்மையான இயேசு தேவாலயம்]] [[te:నిజ ఏసుక్రీస్తు మండలి]] [[tg:Масчиди хаконии Исо]] [[th:โบสถ์ทรูจีซัส]] [[tk:Çyn Isa Serkowy]] [[tl:Totoong Simbahan ni Hesus]] [[to:Siasi moʻoni ʻa Sēsū]] [[tpi:Tru Jisas Lotu]] [[tr:Gerçek İsa Kilisesi]] [[tt:Ğaysanıñ Çın Çirkäwe]] [[ug:ئەمەلیي ئەيسا چەركوۋ]] [[uk:Істинна церква Ісуса]] [[ur:کلیساۓ عیسوی حقیقی]] [[uz:Chin Iso Cherkovi]] [[vec:Vera Ciesa de Gesù]] [[vi:Chân Giê-xu Giáo hội]] [[vls:Woare Jezuskerke]] [[wa:Vraiye Eglijhe da Djezus]] [[war:Tinuod Hesus Simbahan]] [[wuu:真耶稣教会]] [[yi:ישו'ס ריכטיגע קירכע]] [[yo:Ijo Jesu l’otito]] [[zh:真耶稣教会]] [[zh-min-nan:Chin Iâ-so͘ Kàu-hōe]] [[zh-yue:真耶穌教會]] [[zu:True Jesus Church]] Linkin Park 2423 7757 2006-04-03T16:23:01Z SuPeR XeRo 133 За ингээд өнөөдрөөс эхэлж бүгдээрээ LP-ийнхаа монгол хуудсыг энд хийцгэе!. [http://www.linkinpark.mn Линкин Парк Монгол Сайт] Линкин Парк бол нv метал([[nu metal]]) болон алтернатив рок ([[alternativ rock]]) урсгалаар дуулдаг хамтлаг юмаа. Жорж Валкер Буш 2428 9678 2006-10-02T03:32:37Z Yurik 161 Case Replacements: [[Aмерикийн нэгдсэн улс]] => [[Америкийн нэгдсэн улс]] Жорж Валкeр Буш ([[George Walker Bush]])нь [[Америкийн нэгдсэн улс]]ийн 43дахь [[ерєнхийлєгч]] ба хоёрдах удаагаа дахин сонгогдон ажиллаж байгаа билээ. '''Нэр''': [[George W.Bush]] '''Төрсөн өдөр''': [[1946-07-06]] '''Үндэс''': [[Америк]] '''Төрсөн газар''': [[New Haven]], [[Connecticut]], [[USA]] '''Хийж байсан ажлууд:''' 1968 оноос Техасын үндэсний агаараас хамгаалахад байлдааны онгоцны дэслэгч цолтой [[нисгэгч]] 1975 оноос [[Arbusto]] гэсэн нэртэй газрын тос, хий олборлох компанийхаа [[захирал]] 1998 оноос [[Texas Rangers]] хэмээх мэргэжлийн бейсболын багийн хамтран эзэмшигч '''Улс төрийн хүрээнд:''' 1978 онд конгрессийн сонгуульд 6%-аар ялагдсан. 1994 онд Texas мужийн амбан захирагчийн сонгуульд ялсан. 1998 онд дахин Texas мужийн амбан захирагчаар сонгогдсон. 2000 оны 12 сард ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялсан. 2004 онд дахин ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялсан. '''Боловсрол: ''' 1968 онд [[Yale]]-н Их Сургуульд [[бакалавр]] 1975 онд [[Harvard]]-н Их Сургуульд-д бизнесийн удирдлагийн [[магистр]] [[Аав]]: [[George Herbert Walker Bush]], АНУ-гийн ерөнхийлөгч асан [[Ээж]]: [[Barbara Pierce Bush]] [[Дүү]] нар: [[Jeb]] болон [[Neil]], [[Marvin]], [[Dorothy]], [[Robin]] (энэ эмэгтэй дүү нь 1953 онд 3 насандаа харамсалтайгаар өвчнөөр нас баржээ) [[Эхнэр]]: Номын санч, багш Laura Welch Bush-тэй 1977 онд гэрлэсэн. Охидууд: [[Jenna Welch Bush]], [[Barbara Pierce Bush]] гэсэн ихэр охидуудтай ба тэд 1981 оны 11 сарын 25 нд төрсөн байна. АНУ-ын 43 дахь ерөнхийлөгч, 1994-2000 оны Техас мужийн амбан захирагч George W.Bush 1946 оны 7 сарын 6-ны өдөр Connecticut мужийн New Haven-д ерөнхийлөгч асан George Herbert Walker Bush, Barbara Pierce Bush нарын том хүү болон төржээ. Тэр аавынхаа газрын тосны бизнест ажилдаг байсан Техас мужийн Midland-д өсөж торнижээ. Түүний ах, эгч дүүс нь одоогийн Florida мужийн удирдагч Jeb болон Neil, Marvin, Dorothy, Robin (энэ эмэгтэй дүү нь 1953 онд 3 насандаа харамсалтайгаар өвчнөөр нас баржээ) нар юм. George W. Bush аавын адилаар Massachusetts дахь нэр хүнд бүхий Philips Andover Academy-д суралцаад дараа нь Yale University-д элсэн оржээ. 1968 онд Yale-г баклаварын зэрэгтэй дүүргээд Техасдаа буцаж ирэн Texas Air National Guard буюу Техасын үндэсний агаараас хамгаалахад орж байлдааны онгоц жолоодож суран дэслэгч цол авсан боловч хэзээ ч Вьетнамд байлдахаар дуудагдаагүй байна. 1970аад оны эхэн үе нь түүний амьдралын тогтвор суурьшил нилээд муутай үе байлаа. Тэрээр Техасын зүүн хэсэгт нүүж ирээд газар тариалангийн компанид удирдлагын дадлага хийх, АНУ-ын Алабама, Florida мужууд дахь Сенатын сонгуулийн кампанит ажилд оролцох зэрэг тогтмол биш ажлууд хийж байлаа. (Түүнээс ганц бие байх үедээ хар тамхи, архи зэрэгтэй хэр нөхөрлөж байсан талаар сурвалжлагчийн асуусан асуултанд тэрээр 1970 аад оныг "нүүдлийн" үе гэж нэрлээд 1974 он хүртэлх мэдээллийг л өгөх болно гэдгээ зальжинаар илэрхийлжээ.) 1972 онд тэрээр Harvard Business School-д орж 1975 онд M.B.A. зэрэг авчээ. Тэрээр аавынхаа замаар явж газрын тосны бизнест хүчээ үзэхээр шийдсэн байна. Тэр Midland-д буцаж ирээд бие даасан газрын тос болон хий олборлох компани байгуулан Arbusto гэж нэрлэсэн нь испаниар “bush” гэсэн үг юм байна. Тэр номын санч, багш байсан Laura Welch-тэй 1977 онд гэрлэж 1981 онд хоёр ихэр охид Barbara, Jenna нарыг төрүүлжээ. 1978 онд бизнесийнхээ ид дундуур U.S. House of Representatives буюу конгрессын доод шатны хууль тогтоох бйгууллагын сонгуульд оролцон урьдчилсан сонгуульд ялалт байгуулсан боловч Ардчилсан намын сенатор Kent Hance-д 6 хувийн саналаар ялагджээ. 1980аад оны эхэн үеэр газрын тосны ханш унаснаас Bush өөрийн компанийг(Одоо Bush Exploration гэж нэрэлжээ) Spectrum 7 хэмээх газрын тосны хөрөнгө оруулагч компанитай нэгдэх саналыг хүлээн авч үүсэн гарсан корпорацынхаа дарга болжээ. 1986 оны газрын тосны үнийн огцом уналтаас Bush Spectrum 7-г Harken Energy-д зарах тохиролцоонд хүрчээ. Дараа нь тэр өөрийн хувьцаагаа зарж тодорхой хэмжээний ашиг олжээ. 1986 оны 7 сард 40 насныхаа ойн дараахан, тэрээр мэргэжлийн болон хувийн амьдралынхаа бага зэрэг адармаатай эргэлтийн үед очжээ. Тэр архи бүрмөсөн уухаа больж эхнэрийнхээ шүтдэг Методист-д шашныг улам бүр шүтэх болжээ(тэдний гэр бүлийнхэн нь Episcopalian шүтдэг байжээ). Тэр мэдэгдэхүйц нухацтай болсон нь түүний аавын 1988 оны ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцох болсон шийдвэртэй салшгүй холбоотой юм. Үндэсний улс төрийн бодлого өөрчлөгдөн аав нь сонгуульд нэр дэвших болсоноор 1987 онд Бушын гэр бүлийнхэн Washington, D.C.-д аавынх нь амжилттай болсон сонгуулийг нь дэмжихээр нүүн очжээ. Хэдийгээр бага Буш компанит ажилд албан ёсны оролцогчийн албан тушаалгүй байсан ч аавынхаа хамгийн их итгэлийг олсон хамгийн гол харилцдаг хүн байсан байна. Тэр энэ үеээр уран илтгэгчийн авьяасаа илрүүлж Христийн консервитевуудтай гол холбоо болж байлаа. 1998 оны 11 сард болсон сонгуулийн дараа удалгүй бага Буш Техасдаа буцаж нүүж очихдоо Далласт очин тэндээ бүлэг чинээлэг хөрөнгө оруулагчдыг цуглуулан Texas Rangers хэмээх мэргэжлийн бейсболын багийг худалдан авчээ. Тэрээр өөрөө ч энэ бүлэгтээ багтаж байсан байна. Багийн удирдлагын гишүүний хувьд өөрийн талбай дээр тоглох тоглолт болгонд ирэх болсоноор гэр бүлийн нэр хүндээс гадна нэр хүнд нь Техаст нилээн өссөн байна. Мөн тэрээр үүгээрээ багагүй ашиг олсон нь тэр анх $606,000-н хөрөнгө оруулалт хийгээд дараа нь зарахдаа $15 саяийг олсоноос харагдаж байна. Энэ амжилтаас гадна тэр 1994 онд Техас мужийн амбан захирагчаар Ардчилсан намын нэр бүхий Ann W. Richards-г 350,000 саналын давуутайгаар ялсан нь гэр бүлийнхэн болон бүх л хүнийг гайхшруулжээ. Тэр гайхмаар тайван байдлыг сонгуулийнхаа компанит ажилд харуулан, сонгуулийнхаа мөрийн хөтөлбөрт сургуулиудын орон нутгын хяналтыг сайжруулах, шинэчлэлт хийхийг амласанаар гарч иржээ. 1995 оны анхны улиралдаа Буш ихэнх зорилгодоо хүрчээ. Энэ зорилтуудад нь захиргааны хариуцлагын шинэчлэл буюу зарга мэдүүлэгчдийн заргалдах эрхийг хязгаарлах гэсэн Техасын том компаниудын сонирхолд нийцсэн зүйл оржээ. Түүний олонд нийцтэй бусдыг өөртөө татах чадвар нь түүнийг анхны жилийн эцэс гэхэд л АНУ-ын хамгийн алдартай том мужийн захирагч болгон тухайн үед удирдаж байсан Ардчилсан намынхан ч түүнийг хамтран ажиллах боломжтой хүн хэмээн авч үзэж байжээ. 1997 онд Буш хөрөнгийн татварыг жилд 3 сая доллараар багасгасан болон бусад татварыг хөнгөлсөн татварын шинэчлэлтийг дэмжиж байлаа. Энэ нь консервитевуудийг ч, либералуудийг ч баярлуулаагүй улс төрийн риск байсан юм. Эцэст нь түүний төлөвлөгөөнөөс 1 сая доллараар татварыг бууруулж, тэр энэ алдаанаасаа бараг нэр хүндээ алдалгүй цэвэрхэн үлдэж чадсан юм. 1998 оны 11 сард Буш Техас мужийн анхны 2 удаа дараалан сонгогдож 4 жил тасралтгүй ажиллаж байгаа амбан захирагч болжээ. Энэ ялалтаа 65%:35% харьцаатайгаар ялан, Бүгд Найрамдах Намын түүхэнд хар, латин америк гаралтай үндэсний цөөнхүүдээс хамгийн их олон санал авсан байлаа. Түүний Техас дахь амжилт ялангуяа үндэсний цөөнхүүдээс авсан дэмжлэг нь Бүгд Найрамдах Намынханы анхаарлыг татаж ардчилсан намаас дараагийн ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигч Al Gore-ын эсрэг үндэсний хэмжээнд нэр дэвшүүлж болох сонголт гэж үзсэн байна. 1999 оны 7 сард Буш АНУ-гийн ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшихээ албан ёсоор зарлаж, өөрийгөө "энэрэнгүй консерватив" гэсэн байна. Тэр кампанит ажилдаа Бүгд Найрамдах Намын оролцоог нэмэгдүүлэх, нэр хүндээ алдсан Цагаан ордны нэр хүндийг дээшлүүлэх мөн боловсролыг сайжруулах, засгийн газрын оролцоог багасгах, үндэсний баялаг, татварын бодлогыг шинэчлэхээ амласан байна. Шүүмжлэгчид түүний улс төрийн бага дадлага туршлага болон зөвхөн хөрөнгөтнүүд, том безнисүүдийн ашиг сонирхолд анхаардагийг шүүмжилж байхад, дэмжигчид нь түүнийг жинхэнэ дундаж Америк хүн Вашингтоны заваан улс төрийн тогооноос гарч ирээгүй гэж үздэг байна. Бушийн энэрэнгүй консерватив үзэлд нь итгэдэггүй либералчууд түүний алах ялыг дэмжсэн, абортыг эсрэг тэмцсэн, гомочуудыг хамгаалсан хуулийг эсэргүүцсэн зэргийг нь сөхөн тавьдаг. Түүний зарим алдаанууд болох хэн дэлхийн удирдагчид вэ? гэсэн сурвалжлагчийн асуултанд хариулж чадаагүй, Bob Jones их сургуулийн католог шашины эсрэг төв дээр сурталчилгааны компанит ажлынхаа нэг гол зочлолтыг хийсэн зэргийг эс тооцвол тэрээр өөрийн намаас ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшихээр түүнтэй өрсөлдсөн сенатор John McCain-г 3-р сарын "Супер мягмар гариг"-т [[New York]], [[California]] зэрэг олон мужид ялан ерөнхийлөгчийн сонгуульд өрсөлдөх эрхтэй болсон байна. Түүний амжилтыг McCain албан ёсоор хүлээн зөвшөөрчээ. 2000 оны 7 сард Буш ерөнхийлөгчийн сонгуульд хамтран нэр дэвшиж дэд ерөнхийлөгчийн төлөө өрсөлдөх хүнээр Wyoming мужийн конгрессийн гишүүн, Бушийн аавын батлан хамгаалахын сайд байсан, газрын тосны бизнес эрхэлдэг Richard B. Cheney-г зарлажээ. Буш, Cheney 2-ыг 2000 оны 8 сарын 2-ны өдрийн Бүгд Найрамдах Намын Их Хурал дээр албан ёсоор нэр дэвшсэнийг зарласан байна. Тэдний Al Gore болон түүнтэй хамтран дэд ерөнхийлөгчид нэр дэвшигч Connecticut мужийн сенатор Joseph Lieberman нарын эсрэг хийсэн өрсөлдөөн нь хамгийн бага зөрөөтэй, маргаантай ерөнхийлөгчийн сонгуулиудын нэг байлаа. 2000 оны 11 сарын 7-ны сонгуулийн шөнө Florida мужийн 25 сонгуулийн санал л бүх юмыг шийдвэрлэх болсон байсан. Өчүүхэн бага хэмжээний сонгуулийн саналын зөрүүтэйгээр Буш олон нийтийн санал илүү авсан Al Gore-г ялж мэдээнүүдээр цацагдан Al Gore ялагдлаа хүлээн зөвшөөрөхөд хүрсэн байна. Хэдэн цагийн дараа Al Gore Florida дахь эцсийн санал тоололтын дүн маш ойрхон гарснаас үүдэн дахин тоололт хийж эхлэхэд өмнөх үр дүнг хүлээн зөвшөөрсөнийгөө больсоныг мэдэгдсэн байна. АНУ-н хуулийн дээд шатны байгууллагад хүрсэн 5 долоо хоногийн хууль зүйн маргааны эцэст дээд шүүх 5:4 -н харьцаатайгаар хүлээн зөвшөөрч Florida дахь дахин тоололтыг болиулж Бушийг 537 хүний саналаар ялсаныг зарласан юм. 12 сарын 13 ны өдөр энэ шийдвэрийн дараа Al Gore кампанит ажлаа зогсоож Бушийн ялалтанд баяр хүргэн хоёул орон даяараа энэ бага ялгаат сонгуулийн талаархи маргаанаа орхихийг уриалсан байна. Буш ерөнхийлөгч болонгуутаа нэг намын удирдагч биш нэгдмэл нэг улсын удирдагч байхаа онцгойлон хэлжээ. АНУ-ын 43 дахь ерөнхийлөгч George W. Bush 2001 оны 1-р сарын 20-нд албан түшаалаа хүлээн авчээ. Албан тушаалаа хүлээн авсанаас хойш Бушийн удирдлага сурталчилгааан дээрээ амласан татварын хөнгөлөлтөө хэрэгжүүлж, эдийн засгийн тэсрэлт, том корпорацийн хэмжээний ялзрал, хээл хахуульд хязгаар тавьж чадсан улс төрийн амжилттай байна. 9 сарын 11-ны өдрийн террорист довтолгооны дараа Буш терроризмын эсрэг дайн зарлан АНУ-ын гадаад бодлогод түүхэнд шийдэмгий бие даасан алхам хийжээ. 2002 онд 4 жил завсарласны дараа НҮБ Ирак дахь зэвсгийн шалгалтаа хэрэв шалгагч нарт ямар нэгэн саад учруулвал ноцтойгоор авч үзэх болно хэмээн анхааруулан эхэлжээ. Энэ шийдвэр гарснаас хойш удалгүй дипломатууд хэрэв Ирак шаардлагыг биелүүлэхгүй бол хүч хэрэглэх нь зөв үү буруу юу гэдэг дээр маргалдаж эхэлжээ. 2003 оны 3 сард хэдэн сарын маргааны эцэст АНУ, Их Британи 2 НҮБ-н аюулгүйн зөвлөлийн дэмжлэгүйгээр Иракд дайн эхэлжээ. 4 долоо хоногийн дараа холбоотны хүчин Багдадыг бүслэн эзэлжээ. Мөн Saddam-н төрсөн хот Tikrit бага зэрэг эсэргүүцсэний эцэст бууж өгсөнөөр Пентагон Ирак дахь том мөргөлдөөнүүд дууслаа гэж мэдэгджээ. 2004 онд Буш нь сенатч [[John Kerry]]-г илт давуу ялан дахин ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон юм. Сонгуулийн кампанит ажил нь нилээд хурц ширүүн өрсөлдөөнтэй байсан ч энэ ялалт нь Бушийн 2000 оны ялалтаас хамаагүй илүү тууштай, амархан ялсан ялалт байлаа. Image:George-W-Bush.jpg 2429 7764 2006-04-03T17:24:19Z SuPeR XeRo 133 Portal:Society 2430 7775 2006-04-13T15:58:29Z 86.220.228.201 Монгол Улс төгрөг мөнгө Template:NowCommons 2433 7782 2006-04-22T13:37:24Z 218.45.100.171 {| align=center border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE" |- | [[Image:Commons-logo.svg|40px|center|Commons]] | style="font-size: 90%" | ''This picture/multimedia file is now available on '''[[Commons:Main Page|Wikimedia Commons]]''' as '''[[Commons:{{{1|{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}}}}|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]'''.''<br> |}<includeonly>[[Category:NowCommons|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> [[de:Vorlage:NowCommons]] [[fr:Modèle:Nowcommons]] [[he:תבנית:תמונת ויקישיתוף]] [[hr:template:NowCommons]] [[nl:Sjabloon:NuCommons]] [[sv:Mall:NowCommons]] [[vi:Tiêu bản:NowCommons]] [[zh:Template:NowCommons]] </noinclude> Японы эдийн засаг 2435 7786 2006-04-27T10:12:06Z 202.5.202.10 санхүүгийн байгууллага санхүүгийн байгууллага Хаант засаглал 2436 7791 2006-04-29T05:22:19Z Naranbayar 139 Эзэн хааны эрх мэдлийн доорх засаглалыг хэлнэ. [[Хэмжээгүй эрхт хаант засаглал]], [[үндсэн хуульт хаант засаглал]] хэмээн үндсэн хоёр ангилалд хуваана. Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон 2437 11868 2007-01-23T02:27:19Z Thijs!bot 369 robot Modifying: [[he:מונגוליה התיכונה]] [[БНХАУ]]-ын хойд хэсэгт орших Монгол угсаатны [[автономит эрх]] бүхий улс. [[Нийслэл]] нь [[Хөх хот]]. 1947 онд [[Хятадын коммунист нам]]ын нөлөөн дор [[Улаанхүү]] нар Өвөр Монголын өөртөө засах орныг байгуулсан. Монгол угсаатны газар нутаг боловч эдүгээ хүн амын 80 илүү хувь нь [[нангиад]] үндэстэн эзэлж буй. [[Category:Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон| ]] [[ar:منغوليا الداخلية]] [[bg:Вътрешна Монголия]] [[br:Mongolia an Diabarzh]] [[bs:Unutrašnja Mongolija]] [[ca:Mongòlia Interior]] [[cs:Vnitřní Mongolsko]] [[da:Indre Mongoliet]] [[de:Innere Mongolei]] [[en:Inner Mongolia]] [[eo:Interna Mongolio]] [[es:Mongolia Interior]] [[et:Sise-Mongoolia]] [[eu:Barne Mongolia]] [[fi:Sisä-Mongolia]] [[fr:Mongolie intérieure]] [[he:מונגוליה התיכונה]] [[hr:Unutarnja Mongolija]] [[id:Mongolia Dalam]] [[it:Mongolia Interna]] [[ja:内モンゴル自治区]] [[ka:შიგა მონღოლეთი]] [[ko:네이멍구 자치구]] [[nl:Binnen-Mongolië]] [[no:Indre Mongolia]] [[pl:Mongolia Wewnętrzna]] [[pt:Mongólia Interior]] [[ro:Mongolia Interioară]] [[ru:Внутренняя Монголия]] [[sv:Inre Mongoliet]] [[ug:ئىچكى موڭغۇل ئاپتونوم رايونى]] [[wuu:内蒙古自治区]] [[zh:内蒙古自治区]] Уйгаржин бичиг 2438 7798 2006-04-30T14:16:59Z Naranbayar 139 Уйгаржин бичиг нь 12 дугаар зуунаас Монгол хэлэнд хэрэглэгдэх болсон. [[Чингис хаан]] [[Найман]] аймгийг довтлон нэгтгэсний дараа тус аймагт хэрэглэгдэж байсан уйгаржин бичгийг авч, албан ёсны бичиг болгосон хэмээн [[Монголын нууц товчоон]]д дурддаг. Монгол хэлээр бичигдсэн уйгаржин бичгийн анхны дурсгал нь 13 дугаар зуунд урласан [[Чингисийн чулууны бичиг]]. Уйгаржин бичиг нь Сири үсгээс гаралтай агаад [[Согд]]уудаар дамжин [[Уйгар]], Монголд нэвтэрсэн гэж судлаачид үздэг. Уг бичиг нь зөвхөн босоо чиглэлд бичдэгээрээ онцлог. Мөн үгийн эхэн дунд адагт буй үсгийн хэлбэр бага сага ялгаатай байдаг. Монгол бичиг нь [[Баруун Монгол]]ын [[ойрад]] аялгуунд тулгуурласан [[тод бичиг]], буриад аялгуунд ойртуулсан [[вагиндрагийн үсэг]] гэх мэт хэд хэдэн хувилбартай. Мөн [[Аюуш гүүш]]ийн зохиосон галиг үсэг уйгаржин үсгийн хөгжилд томоохон хувь нэмэр оруулж, уг үсгээр олон монгол хэлнээс гадна [[төвд]], [[самгарди]], [[хятад]] хэлний үгийг тэмдэглэх өргөн боломж нээгдсэн. Уйгаржин бичгийг мөн [[худам бичиг]], [[монгол бичиг]] хэмээн нэрлэнэ. Монголын түүхэн үсгүүд 2439 7799 2006-05-01T12:54:31Z Naranbayar 139 Уйгаржин, дөрвөлжин, соёмбо, тод,Аюуш гүүшийн галиг үсэг, вагиндрагийн үсэг, крилл үсгүүд хамаарна. Уйгур бичиг 2440 7802 2006-05-01T13:11:16Z Naranbayar 139 Уйгур бичиг нь 12 дугаар зуунаас [[Монгол хэл]]энд хэрэглэгдэх болсон. [[Чингис хаан]] [[Найман]] аймгийг довтлон нэгтгэсний дараа тус аймагт хэрэглэгдэж байсан уйгаржин бичгийг авч, албан ёсны бичиг болгосон хэмээн [[Монголын нууц товчоо]]нд дурддаг. [[Монгол хэл]]ээр бичигдсэн уйгаржин бичгийн анхны дурсгал нь [[13 дугаар зуун]]д урласан [[Чингисийн чулууны бичиг]]. Уйгаржин бичиг нь Сири үсгээс гаралтай агаад [[Согд]]уудаар дамжин [[Уйгар]], [[Монгол]]д нэвтэрсэн гэж судлаачид үздэг. Уг бичиг нь зөвхөн босоо чиглэлд бичдэгээрээ онцлог. Мөн үгийн эхэн дунд адагт буй үсгийн хэлбэр бага сага ялгаатай байдаг. Монгол бичиг нь [[Баруун Монгол]]ын [[ойрад аялгуу]]нд тулгуурласан тод бичиг, [[буриад аялгуу]]нд ойртуулсан [[вагиндрагийн үсэг]] гэх мэт хэд хэдэн хувилбартай. Мөн [[Аюуш гүүш]]ийн зохиосон [[галиг үсэг]] уйгаржин үсгийн хөгжилд томоохон хувь нэмэр оруулж, уг үсгээр [[олон монгол хэл]]нээс гадна [[төвд]], [[самгарди]], [[хятад хэл]]ний үгийг тэмдэглэх өргөн боломж нээгдсэн. Уйгаржин бичгийг мөн [[худам бичиг]], [[монгол бичиг]] хэмээн нэрлэнэ. Төрийн сүлд дуулал 2441 9421 2006-09-07T09:02:08Z Ganbat 187 Тухайн улсын үндэсний албан ёсны дуу хэмээн төрийн зүгээс хүлээн зөвшөөрсөн дууг хэлнэ. Монгол улсын үндсэн хуулинд Монгол улсыг төрийн сүлд дуулалтай байна хэмээн заасан байдаг. ==Төрийн дуулалын үг== Монгол улсын төрийн дууллын үгийг Ц.Дамдинсүрэн, аяыг Б.Дамдинсүрэн, Мөрдорж гуай нар зохиосон. 1992 онд шинэ үндсэн хууль батлахад 3 р бадгийг хассан бол одоогийн шинэ хувилбарыг 2006 онд УИХ аар хэлэлцэж өөрчлөн баталсан. Өмнөх хувилбар :Дархан манай хувьсгалт улс :Даяар Монголын ариун голомт :Дайсны хөлд хэзээ ч орохгүй :Дандаа энхжиж, vvрд мєнхжинє : :Хамаг дэлхийн шударга улстай :Хамтран нэгдсэн эгнээг бэхжvvлж :Хатан зориг, бvхий л чадлаараа :Хайртай Монгол орноо мандуулъя : :Зоригт Монголын золтой ардууд :Зовлонг тонилгож жаргалыг эдлэв :Жаргалын тvлхvvр, хєгжлийн тулгуур :Жавхлант манай орон мандтугай : Шинэ хувилбар :Дархан манай тусгаар улс :Даяар Монголын ариун голомт :Далай их дээдсийн гэгээн vйлс :Дандаа энхжиж, vvрд мєнхжинє : :Хамаг дэлхийн шударга улстай :Хамтран нэгдсэн эвээ бэхжvvлж :Хатан зориг, бvхий л чадлаараа :Хайртай Монгол орноо мандуулъя : :Єндєр тєрийн минь сvлд ивээж :Єргєн тvмний минь заяа тvшиж :Yндэс язгуур, хэл соёлоо :Yрийн vрдээ євлєн бадраая : :Эрэлхэг Монголын золтой ардууд :Эрх чєлєє жаргалыг эдлэв :Жаргалын тvлхvvр, хєгжлийн тулгуур :Жавхлант манай орон мандтугай Монголч эрдэмтэд 2442 7979 2006-06-10T14:46:25Z 220.46.168.51 Монгол судлалыг эрхэлдэг гадаад дотоодын эрдэмтдийг хэлнэ. Нууц Товчоо 2443 7807 2006-05-01T13:39:03Z Naranbayar 139 Монголын нууц товчоог ийнхүү товчлон нэрлэнэ. Нууц товчооны монгол бичгээр бичсэн эх олдоогүй агаад [[ханз]] үсгээр монгол хэлийг тэмдэглэж, хятад орчуулгыг хадсан [[Мин]] улсын үеийн эх бичиг нь эдүгээгийн нууц товчооны үндэс болсон. Хятад хэл дээрх Монголын нууц товчооны нэрийг [[Юань улс]]ын нууц түүх хэмээдэг. Нууц товчоог [[Ц.Дамдинсүрэн]] анх орчин цагийн монгол хэлнээ буулган орчуулсан. Япон, англи зэрэг дэлхийн олон хэлэнд орчуулагдсан агаад Монголын түүх хийгээд [[уран зохиол]]ын хамгийн үнэт дурсгал болдог. 1990 онд [[Нууц товчооны 750 жилийн ой]]г төрийн хэмжээнд тэмдэглэсэн. Засаг захиргааны нэгж 2445 7812 2006-05-04T02:44:51Z 202.179.3.171 монгол улсын засаг захиргааны нэгжийн хэлбэр нь хот дүүрэг хороо аймаг сум баг гэсэн хэлбэртэй байна. Библи Судар 2452 11327 2006-12-23T11:20:00Z Escarbot 159 robot Adding: fur, kl, mg, ru-sib Modifying: tr [[Image:Gbible.jpg|right|280px|]] 聖書は ユダヤ教およびキリスト教のもっとも重要な宗教文書。 英語の音訳から、バイブル(the Bible)ともいう。バイブルは biblia (書物の意)から来た語で4世紀ごろからそのように呼ぶ。ユダヤ教ではユダヤ教聖書(キリスト教における旧約聖書(Old Testament))を指し、キリスト教では、旧約聖書と新約聖書(New Testament)を指す。キリスト教では、イエス・キリスト以前の預言者と神の契約を旧約と言いキリスト以降のキリストの言葉や奇蹟を弟子達がキリストの死後書いたものを新約聖書と称している。 「旧約」「新約」の「約」とは、神との契約のことで、2世紀頃からキリスト教徒の間で呼ばれ始めた。一般的に誤解されている知識として、「新約」はユダヤ教での神との契約を反古にして、神と新たに契約したということであり、「旧約」聖書は教典の役割を果たさないものであると思われているようだが、例えば新約聖書マタイ伝の一節「天と地が消え失せるまで、すべてが成し遂げられまでは、律法から一点一画も消えることは無い」(5:18)に見るように、キリスト教においても旧約聖書は決して無視できない書なのである。 ---- *[[Битие]] *[[Изход]] *[[Левит]] *[[Числа]] *[[Второзаконие]] *[[Исус Навиев]] *[[Съдии]] *[[Рут]] *[[1 Царе]] *[[2 Царе]] *[[3 Царе]] *[[4 Царе]] *[[1 Летописи]] *[[2 Летописи]] *[[2 Коринт]] *[[Ездра]] *[[Неемия]] *[[Естир]] *[[Йов]] *[[Псалми]] *[[Притчи]] *[[Еклисиаст]] *[[Песен на песните]] *[[Исая]] *[[Еремия]] *[[Плач Еремиев]] *[[Данаил]] *[[Осия]] *[[Амос]] *[[Авдий]] *[[Йон]] *[[Михей]] *[[Наум]] *[[Авакум]] *[[Софоний]] *[[Агей]] *[[Захария]] *[[Малахия]] *[[Матей]] *[[Марк]] *[[Лука]] *[[Йоан]] *[[Откровение]] *[[Римляни]] *[[1 Коринтяни]] *[[2 Коринтяни]] *[[Галатяни]] *[[Ефесяни]] *[[Филипяни]] *[[Колосяни]] *[[1 Тимотей]] *[[2 Тимотей]] *[[Тит]] *[[Филимон]] *[[Евреи]] *[[Яков]] *[[1 Петрово]] *[[2 Петрово]] *[[1 Йоаново]] *[[2 Йоаново]] *[[3 Йоаново]] *[[Юда]] *[[Апокрифни Книги]] [[af:Bybel]] [[ar:الكتاب المقدس]] [[ast:Biblia]] [[az:Müqəddəs Kitab]] [[ba:Библия]] [[bg:Библия]] [[bi:Baebol]] [[bm:Bibulu]] [[bn:বাইবেল]] [[br:Bibl]] [[bs:Biblija]] [[ca:Bíblia]] [[cs:Bible]] [[cv:Библи]] [[cy:Y Beibl]] [[da:Bibelen]] [[de:Bibel]] [[diq:İncile]] [[ee:Biblia]] [[el:Αγία Γραφή]] [[en:Bible]] [[eo:Biblio]] [[es:Biblia]] [[et:Piibel]] [[eu:Biblia]] [[fa:انجیل]] [[fi:Raamattu]] [[fj:Ai Vola Tabu]] [[fr:Bible]] [[fur:Biblie]] [[ga:An Bíobla]] [[gd:Bìoball]] [[gl:Biblia]] [[ha:Baibûl]] [[he:תנ"ך]] [[hi:बाइबिल]] [[ho:Baibel]] [[hr:Biblija]] [[ht:Bib]] [[hu:Biblia]] [[hy:Աստվածաշունչ]] [[hz:Ombeibela]] [[ia:Biblia]] [[id:Alkitab]] [[ig:Bible]] [[ilo:Biblia]] [[io:Biblo]] [[is:Biblían]] [[it:Bibbia]] [[ja:聖書]] [[ka:ბიბლია]] [[kg:Biblia]] [[ki:Biblia]] [[kj:Ombibeli]] [[kk:Таурат және Інжіл]] [[kl:Biibili]] [[ko:성서]] [[ku:Încîl]] [[kw:Bibel]] [[la:Biblia]] [[lad:Biblia]] [[lb:Bibel]] [[lg:Baibuli]] [[li:Biebel]] [[ln:Biblíya]] [[lt:Biblija]] [[lv:Bībele]] [[mg:Baiboly]] [[mk:Библија]] [[ml:ബൈബിള്‍]] [[ms:Bible]] [[mt:Bibbja]] [[na:Bibel]] [[nds:Bibel]] [[nds-nl:Biebel]] [[ne:पवित्र बाइबल]] [[ng:Ombimbeli]] [[nl:Bijbel (christendom)]] [[nn:Bibelen]] [[no:Bibelen]] [[nrm:Bibl'ye]] [[ny:Baibulo]] [[om:Kitaaba]] [[pa:ਬਾਈਬਲ]] [[pap:Beibel]] [[pdc:Biwwel]] [[pl:Biblia]] [[pt:Bíblia]] [[qu:Dyuspa Simin Qillqa]] [[rn:Bibiliya]] [[ro:Biblia]] [[ru:Библия]] [[ru-sib:Библия]] [[rw:Bibiliya]] [[scn:Bibbia cristiana]] [[sg:Bible]] [[sh:Biblija]] [[simple:Bible]] [[sk:Biblia]] [[sl:Sveto pismo]] [[sm:Ole Tusipala]] [[sn:Bhaibheri]] [[sq:Bibla]] [[sr:Свето Писмо]] [[st:Bibele]] [[su:Alkitab]] [[sv:Bibeln]] [[ta:விவிலியம்]] [[te:బైబిల్]] [[tg:Таврот ва Инҷил]] [[th:คัมภีร์ไบเบิล]] [[tk:Injil]] [[tl:Bibliya]] [[to:Tohitapu]] [[tpi:Baibel]] [[tr:Kitab-ı Mukaddes]] [[ts:Bibele]] [[tt:İzge yazu]] [[tw:Twere Kronkron]] [[ty:Bibilia]] [[uk:Біблія]] [[ur:بائبل]] [[uz:Muqaddas Kitob]] [[ve:Bivhili]] [[vi:Kinh Thánh]] [[wo:Biibël]] [[xh:IBhayibhile]] [[yi:תנ"ך]] [[yo:Bíbélì Mimọ]] [[zh:聖經]] [[zh-min-nan:Sèng-keng]] [[zu:IBhayibheli]] Японы төрийн далбаа 2457 7847 2006-05-24T06:14:29Z 202.72.245.131 Намайг Учрал гэдэг . Тувалу 2460 7858 2006-05-27T17:22:58Z Dermee 51 '''Тувалу''' улсын нийслэл нь [[Фунафути]].[[Умард Номхон далай]]н [[Элисийн арлууд]]ад багтдаг арал улс юм. Хүн амаараа [[Ватикан]] хот улсын дараа орохоор, хамгийн цөөн хүн амтай тусгаар тогтносон улсуудын нэг юм. Газрын түвшин нь маш доогуур бөгөөд хамгийн өндөр цэг нь 5н метр. Тиймд далайн түрлэг эхлэхэд арлын урд хэсэг нь усанд автах тохиолдол цөөнгүй. Ирээдүйд далайн түвшин энэ эрчээрээ өндөрсвөл энэ улс нь бүхэлдээ живнэ гэж судлаачид үзэж байна. [[Топ лэвэл домэйн]]ийн нэг болох「.tv」ийг нь [[Америкийн Нэгдсэн Улс|Америк]]ийн нэг компани 50 сая доллараар худалдан авсан гэж яригддаг. Үүнээс олсон орлогын нэг хэсгийг [[2000 он]]д [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага|НҮБ]]д гишүүнээр элсэх зардалд хэрэглэжээ. Монгол улстай хараахан дипломат харилцаа тогтоогоогүй байгаа. {{ 基礎情報 国| 略名 =Тувалу| 日本語国名 =ツバル| 公式国名 =<B lang="en">Tuvalu</B>| 国旗画像 =Flag of Tuvalu.svg| 国章画像 =[[Image:Coat of arms of Tuvalu.png|100px|ツバルの国章]]| 国章リンク =[[ツバルの国章|国章]]| 標語 =<I lang="tvl">Tuvalu mo te Atua</I><br/>(ツバル語: 全能の神のためのツバル)| 位置画像 =LocationTuvalu.png| 公用語 =[[ツバル語]]、[[英語]]| 首都 =[[フナフティ]]| 最大都市 =フナフティ| 元首等肩書 =[[イギリス君主一覧|女王]]| 元首等氏名 =[[エリザベス2世 (イギリス女王)|エリザベス2世]]| 首相等肩書 =[[ツバルの総督一覧|総督]]<br/>[[ツバルの首相一覧|首相]]| 首相等氏名 =[[ファイマランガ・ルカ]]<br/>[[マアフィア・トアファ]]| 面積順位 =191| 面積大きさ =1 E7| 面積値 =26| 水面積率 =極僅か| 人口統計年 =2004| 人口順位 =193| 人口大きさ =1 E4| 人口値 =11,468| 人口密度値 =441| GDP統計年 =2000| GDP順位 =194| GDP値 =1,220万| GDP/人 =1,100| 建国形態 =[[独立]]<br/>&nbsp;- 日付| 建国年月日 =[[イギリス]]から<br/>[[1978年]][[10月1日]]| 通貨 =[[オーストラリア・ドル]](A$)| 通貨コード =AUD| 時間帯 =+12 | 夏時間 =なし| 国歌名 =ツバルの国歌|全能の神のためのツバル| ccTLD =TV| 国際電話番号 =688| 注記 = }} == Улсын нэр == 正式名称は、ツバル語で、''Tuvalu''。公式の英語表記も同じ。<!--発音お願い--> 日本語の表記は、'''ツバル'''。他に、'''ツヴァル'''、'''トゥバル'''、'''トゥヴァル'''もある。 国名は、[[ツバル語]]で"8つの島"を意味する。これは、1978年にイギリスから独立した時にツバルで人が住める島が8つだったことに由来する。 この国名には8つの島の人達が協力して国を作っていこうという意味が込められており、国旗のデザインにも表されている。 ''Tuvalu''は現地語で次のような意味を持っている。TU = 立ち上がる + VALU = 8 == Түүх == <!-- ''詳細は[[ツバルの歴史]]を参照'' --> <!-- 本文 --> ツバルは、紀元後[[1世紀]]には、人が住み始めていた。ヨーロッパ人が訪れたのは、[[1568年]]に[[スペイン]]から来た[[アルバロ・ド・メンダーニャ・デ・ネイラ]] (Alvaro de Mendaña de Neira)が最初である。植民は行われなかったが、奴隷貿易業者や捕鯨船員などがしばしば訪れていた。ツバルは、[[1892年]]に'''エリス諸島'''という名前で、[[イギリス]]の保護領の'''ギルバートおよびエリス諸島'''の一部になった。[[1915年]]に、保護領は植民地になった。 [[1974年]]に、植民地内の人種の違いから、[[ポリネシア人]]の多いエリス諸島は[[ミクロネシア人]]の多いギルバート諸島(後の[[キリバス]])との分離を投票で決めた。そしてエリス諸島は、ツバルという名でイギリスの植民地として分離した。[[1978年]]には[[イギリス連邦]]の一員として独立が認められた。 [[1991年]]、[[プロテスタント]]([[イギリス国教会]])系であるツバル教会を国教にする法律が可決した。 [[1995年]]の独立17周年記念日には国旗の図案を変更したことがある。一般公募約300点の中から赤・青・白の3色で構成され国章を左に、旧国旗の黄色の星を白に変更した星を右側にあしらった学生フィレモニ・パッシのものが選ばれた。これは海面上昇問題に際し英国が冷淡な態度をとったことに抗議したものと思われ、当時の首相はイギリス連邦脱退をも前提としていたが、([http://www.spf.org/spinf/spinf_j/coconuts/coco22/coconuts_22.html 参考リンク])[[1997年]]には政権交代により旧国旗に戻される。 == Улс төр == ツバルは、[[イギリス連邦]]内の[[立憲君主制]]の国であり、女王[[エリザベス2世 (イギリス女王)|エリザベス2世]]を元首としている。女王の代理は、首相の助言で任命される総督が勤める。 国会は''Fale I Fono''と呼ばれ、15のメンバーで構成されている。メンバーは4年に一度選ばれる。このメンバーの中から政府の長である首相が選ばれる。政党は存在しない。 * [[ツバルの首相]] == Засаг захиргааны нэгж == 厳密に言うと、ツバルには行政上の下部組織がない。それは人口が少なすぎるためだが、この国は9つの島(環礁)に分けることができる。国名の由来にあるように、かつては当時無人島であったニウラキタ島を除き人が住める島は8つだけだった。9つの島を次に挙げる。 * [[フナフティ島]] (Funafuti) * [[ナヌメア島]] (Nanumea) * [[ナヌマンガ島]] (Nanumaga) * [[ニウタオ島]] (Niutao) * [[ヌイ島]] (Nui) * [[ニウラキタ島]] (Niulakita) * [[ヌクフェタウ島]] (Nukufetau) * [[ヌクラエラエ島]] (Nukulaelae) * [[ヴァイツプ島]] (Vaitupu) == Газар зүй == ツバルは、世界で最も小さい国の一つであると同時に、土地がとても貧弱な国でもある。飲み水に適した水はほとんどなく、土地は農業には適していない。タロイモ、ココナッツ、バナナなどが自給のために生産されている。 ツバルは海抜が低いため、将来の[[地球温暖化]]による海面上昇に対して特に脆弱である。 近年では、潮の高いときには地中から海水が湧き出し、畑に侵食して作物が被害を受けている。井戸の水も淡水から塩水へ変化しつつある。また、砂浜が削られる、海岸の植物が倒されるなどの海岸侵食も進んでいる。海水温の上昇によってサンゴ礁が白化し、漁獲高も減ってきている。 [[2001年]]にツバル政府は、海面の上昇が起こることにより、島(最高でも海抜5m)から避難しなければならないかもしれない、との声明を出した。 政府はニュージーランド政府と協議し、集団移住を計画中。しかし、祖国を離れる事に反発する人も多かれ少なかれいる。(オーストラリア政府は移住を拒否した。)(2006年4月現在ではオーストラリア政府は毎年75名ずつの移住を受け入れている。) [[2004年]]2月中旬に、異常な高潮によって島の建物・空港などが浸水した。 == Эдийн засаг == ツバルには、天然資源がほとんどないため、その収入の多くは海外の援助に頼っている。主要な産業は、[[漁業]]と[[観光業]]である。ただし、ツバルは他の国から遠く離れた場所にあるため、あまり多くの観光客は訪れない。 政府の財源の主なものは、切手とコインの発行、および海外で働く労働者からの送金である。1000人ほどのツバル人が[[ナウル]]で燐酸塩の採掘に従事している。もっとも、ナウルでは燐酸塩資源が減って来たため、徐々に労働者を帰還させるようにしている。また、[[1987年]]に[[オーストラリア]]、[[ニュージーランド]]、[[イギリス]]により設立され、[[日本]]と[[大韓民国|韓国]]もサポートしている国際信託基金から、相当な収入を毎年受け取っている。ツバルの主な収入源としては、[[1988年]]の漁業協定による[[アメリカ合衆国|アメリカ]]政府の支払いも挙げられる。外国の援助への依存を減らすために、政府は公共部門の改革を行い、その中にはいくつかの政府機能の民営化と職員の7%削減も含まれている。[[1998年]]から、ツバルは米国の電話番号の"900番"回線(日本でのQ2にあたる)の国内使用料による収入を得ている。[[2000年]]には、トップレベルドメイン名の'''.tv'''をリースすることで、収入を得るようになった。これらの新しい技術からのロイヤリティーにより、今後10年はかなり収入が増えると見られる。商品の輸出が輸入のほんの一部である現状で、継続的な収入として位置付けられるのは、漁業、通信に関わるライセンス料、海外の労働者からの送金、公的な無償援助などの移転所得、海外資産の投資収入になると見込まれている。 == Хүн ард == 住民は、ほとんどがポリネシア人であり、わずかにミクロネシア人がいる。 97%のツバル人は、[[プロテスタント]]のツバル教会のメンバーである。[[キリスト教]]ではあるが、いくつかの現地固有の宗教の要素が混じっている。 ほとんどの人は[[ツバル語]]を話しているが、ヌイ島の一部では[[キリバス語]]を話す人もいる。英語が公用語ではあるが、日常会話で使われることはない。 == Соёл == ツバルでは、伝統的な共同体のシステムがかなり広範囲に残っている。それぞれの一族は自分達の仕事だけでなく、''salanga''と呼ばれる共同体のための仕事、例えば魚釣り、家の建築、防衛なども持っている。一族の技術は、父から息子に受け継がれる。 <table border="1" frame="box" rules="all" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0"> <caption style="font-weight:bold;font-size:120%">祝祭日</caption> <tr><th style="background:#efefef">日付</th> <th style="background:#efefef">日本語表記</th> <th style="background:#efefef">現地語表記</th> <th style="background:#efefef">備考</th></tr> <tr><td>[[1月1日]]</td><td>[[元日]]</td><td>New Year's day</td><td></td></tr> <tr><td>[[3月]] 第2月曜日</td><td>イギリス連邦の日</td><td>Commonwealth Day</td><td></td></tr> <tr><td>[[イースター]]の前の金曜日</td><td>聖金曜日</td><td>Good Friday</td><td></td></tr> <tr><td>イースターの次の日</td><td>イースター・マンデー</td><td>Easter Monday</td><td></td></tr> <tr><td>[[5月13日]]</td><td>ゴスペルの日</td><td>Gospel's day</td><td></td></tr> <tr><td>[[6月]] 第2土曜日</td><td>女王誕生日</td><td>Queen's Birthday</td><td></td></tr> <tr><td>[[8月5日]]</td><td>[[子供の日]]</td><td>Children's day</td><td></td></tr> <tr><td>[[10月1日]]、[[10月2日]]</td><td>ツバルの日</td><td>Tuvalu day</td><td>[[独立記念日]]</td></tr> <tr><td>[[11月11日]]</td><td>英国皇太子の誕生日</td><td>Prince of Wales Birthday</td><td></td></tr> <tr><td>[[12月25日]]</td><td>[[クリスマス]]</td><td>Christmas</td><td></td></tr> <tr><td>[[12月26日]]</td><td>[[ボクシング・デー]]</td><td>Boxing day</td><td></td></tr> </table> == Холбогдох бичлэг == * [[ツバル関係記事の一覧]] <!-- * [[ツバルの通信]] * [[ツバルの交通]] * [[ツバルの軍事]] * [[ツバルの国際関係]] --> == Гаднах холбоос == * [http://www.tuvaluislands.com/ Тувалын Арлууд] {{Осеан}} {{Их Британи}} ---- ''Энэ хуудас нь [[Wikipedia:Википэдиа Төсөл Улс]]ын тэмплетийг хэрэглэсэн болно.'' [[Category:Тувалу|*]] [[Category:Номхон далайн арал|Тувалу]] [[Category:Арал улс|Тувалу]] [[ar:توفالو]] [[an:Tuvalu]] [[bg:Тувалу]] [[id:Tuvalu]] [[zh-min-nan:Tuvalu]] [[be:Тувалу]] [[ca:Tuvalu]] [[cs:Tuvalu]] [[cy:Twfalw]] [[da:Tuvalu]] [[de:Tuvalu]] [[et:Tuvalu]] [[es:Tuvalu]] [[eo:Tuvalo]] [[eu:Tuvalu]] [[fa:تووالو]] [[fr:Tuvalu]] [[gl:Tuvalu]] [[ko:투발루]] [[hr:Tuvalu]] [[io:Tuvalu]] [[ia:Tuvalu]] [[is:Túvalúeyjar]] [[it:Tuvalu]] [[he:טובאלו]] [[kw:Tuvalu]] [[ks:टुवालु]] [[lv:Tuvalu]] [[lt:Tuvalu]] [[hu:Tuvalu]] [[mk:Тувалу]] [[ms:Tuvalu]] [[na:Tubaru]] [[nl:Tuvalu]] [[nds:Tuvalu]] [[ja:ツバル]] [[no:Tuvalu]] [[nn:Tuvalu]] [[oc:Tuvalu]] [[pl:Tuvalu]] [[pt:Tuvalu]] [[ro:Tuvalu]] [[ru:Тувалу]] [[sa:टुवालु]] [[sq:Tuvalu]] [[sh:Tuvalu]] [[simple:Tuvalu]] [[sk:Tuvalu]] [[sl:Tuvalu]] [[sr:Тувалу]] [[fi:Tuvalu]] [[sv:Tuvalu]] [[tl:Tuvalu]] [[th:ประเทศตูวาลู]] [[tr:Tuvalu]] [[uk:Тувалу]] [[zh:圖瓦盧]] Template:User tr-2 2463 9722 2006-10-08T20:03:21Z 85.103.88.163 <div style="float:left;border:solid #77E0E8 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#D0F8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#77E0E8;text-align:center;font-size:14pt">'''tr-2'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em;">Bu '''[[:Category:User tr|kullanıcı]]''' '''[[:Category:User tr-2|orta seviyede Türkçe]]''' anlıyor. [[Category:User tr|{{PAGENAME}}]][[Category:User tr-2|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Template:Babel-5 2464 12254 2007-01-26T05:46:28Z Timur 357 {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Хэл]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Babel|Бүх Викичдийн хэл]] |} Category:User tr 2465 9719 2006-10-08T19:56:24Z 85.103.88.163 [[Category:Babel|tr]] <!-- interwiki --> [[ar:تصنيف:User_tr]] [[az:Category:User_tr]] [[bg:Категория:User tr]] [[de:Kategorie:User tr]] [[en:Category:User tr]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Turco]] [[el:Κατηγορία:Χρήστης tr]] [[fr:Catégorie:Utilisateur tr]] [[it:Categoria:Utenti tr]] [[ja:Category:User tr]] [[ko:분류:사용자 tr]] [[nl:Categorie:Gebruiker tr]] [[tr:Kategori:User tr]] Template:Tl 2466 7873 2006-05-27T22:14:12Z Dermee 51 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''tr-1'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Bu kullanıcı '''[[:Kategori:User tr-1|basit]]''' düzey '''[[:Kategori:User tr|Türkçe]]''' ile katkıda bulunabilir.[[Kategori:User tr-1|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Kategori:user tr-2 2468 7876 2006-05-27T22:17:18Z Dermee 51 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt">'''tr-2'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Bu kullanıcı '''[[:Kategori:User tr-2|orta]]''' düzey '''[[:Kategori:User tr|Türkçe]]''' ile katkıda bulunabilir.[[Kategori:User tr-2|{{PAGENAME}}]] [[Kategori:User tr|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Template:User tr-3 2469 9723 2006-10-08T20:03:47Z 85.103.88.163 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''tr-3''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Bu '''[[:Category:User tr|kullanıcı]] [[:Category:User tr-3|yüksek seviyede Türkçe]] '''anlıyor.[[Category:User tr|{{PAGENAME}}]][[Category:User tr-3|{{PAGENAME}}]] |}</div> Kategori:user tr-4 2470 7878 2006-05-27T22:19:00Z Dermee 51 <div style="float:left;border:solid #CCCC00 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFFF99" | style="width:45px;height:45px;background:#FFFF00;text-align:center;font-size:14pt" | '''[[Turkish language|tr]]-4''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Bu '''[[:Category:User tr|kullanıcı]] [[:Category:User tr-4|Türkçeyi ana dili gibi]]''' anlıyor. [[Kategori:User tr|{{PAGENAME}}]][[Kategori:User tr-4|{{PAGENAME}}]] |}</div> Kategori:User tr-3 2471 7880 2006-05-27T22:32:00Z Dermee 51 *[[:Kategori:user tr]] (Anadili Türkçe olanlar) **[[:Kategori:user tr-1]] (Basit düzeyde Türkçe bilenler) **[[:Kategori:user tr-2]] (Orta düzeyde Türkçe bilenler) **[[:Kategori:user tr-3]] (İleri düzeyde Türkçe bilenler) [[Kategori:user tr|3]] Kategori:User tr 2473 7889 2006-05-27T22:45:18Z Dermee 51 Bu kategori [[Türkçe]] bilen Vikipedistleri listelemektedir. [[Kategori:Konuşabildikleri dillere göre Vikipedistler|tr]] <!-- interwiki --> <!-- [[tr:Kategori:User tr]] --> [[ar:تصنيف:User_tr]] [[az:Category:User_tr]] [[bg:Категория:User tr]] [[de:Kategorie:User tr]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Turco]] [[el:Κατηγορία:Χρήστης tr]] [[fr:Catégorie:Utilisateur tr]] [[it:Categoria:Utenti tr]] [[ja:Category:User tr]] [[ko:분류:사용자 tr]] [[nl:Categorie:Gebruiker tr]] Kategori:user tr-3 2474 7895 2006-05-27T23:03:15Z Dermee 51 [[Kategori:user tr-3]] moved to [[Template:User tr-3]] #REDIRECT [[Template:User tr-3]] Template:User tr 2475 9718 2006-10-08T19:53:34Z 85.103.88.163 <div style="float:left;border:solid #6ef7a7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#c5fcdc" | style="width:45px;height:45px;background:#6ef7a7;text-align:center;font-size:14pt" | '''tr''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Bu kullanıcının '''[[:Category:User tr-N|ana dili]]''' '''[[:Category:User tr|Türkçe]]'''&#39;dir.[[Category:User tr|{{PAGENAME}}]][[Category:User tr-N|{{PAGENAME}}]] |}</div> Солонгос 2476 11958 2007-01-25T11:20:19Z Thijs!bot 369 robot Adding: cs, csb, da, hy, ku, lt, oc, sk, su Modifying: mi '''Солонгос'''(한국어 / 韓國語 / Han Guk Eo) == Study == == Links == [[am:ኮሪይኛ]] [[ar:لغة كورية]] [[ast:Coreanu]] [[bg:Корейски език]] [[ca:Coreà]] [[chr:ᎪᎵᎥ]] [[cs:Korejština]] [[csb:Kòrejańsczi jãzëk]] [[da:Koreansk (sprog)]] [[de:Koreanische Sprache]] [[dv:ކޮރެޔާ ބަސް]] [[en:Korean language]] [[eo:Korea lingvo]] [[es:Idioma coreano]] [[et:Korea keel]] [[fi:Korean kieli]] [[fr:Coréen]] [[ga:Cóiréis]] [[hy:Կորեյերեն]] [[id:Bahasa Korea]] [[io:Koreana linguo]] [[it:Lingua coreana]] [[iu:ᑯᕆᐊᑎᑐᑦ]] [[ja:朝鮮語]] [[ka:კორეული ენა]] [[ko:한국어]] [[ku:Korêyî]] [[kw:Koreek]] [[li:Koreaans]] [[lt:Korėjiečių kalba]] [[lv:Korejiešu valoda]] [[mi:Reo Kōrea]] [[ms:Bahasa Korea]] [[nl:Koreaans]] [[nn:Koreansk språk]] [[no:Koreansk språk]] [[oc:Corean]] [[pl:Język koreański]] [[ps:کوريائي]] [[pt:Língua coreana]] [[ro:Limba coreeană]] [[ru:Корейский язык]] [[simple:Korean language]] [[sk:Kórejčina]] [[su:Basa Koréa]] [[sv:Koreanska]] [[th:ภาษาเกาหลี]] [[tr:Korece]] [[vi:Tiếng Triều Tiên]] [[zh:朝鮮語]] Есүс Христ 2477 11433 2007-01-05T14:26:21Z JAnDbot 255 robot Adding: am, an, bxr, fa, kl, mg, mk, mt, na, ne, qu, te, tk, ve, zh-min-nan, zu Modifying: ar, arc, bg, bn, hy, ko [[Image:Christ Carrying the Cross 1580.jpg|right|400px|]] '''Есүс Христ''' Хүн төрөлхтний сэтгэлгээний түүхэнд хамгийн том нөлөө үзүүлсэн хүмүүсийн нэг. Буддын шашиныг үндэслэгч [[Гаутама Будда]], Эртний Грекийн философич [[Сократ]], [[Күнз]] нартай зэрэгцэн, уламжлалт [[шашин]]ы урсгалууд дахь "Хүн байхуйн" онолд өөрийн номлолыг нэмэрлэж, дэлхийн шашин хэмээгдэх [[Христийн шашин]]ы үндэс суурийг тавьсан шашины номлогч юм. Тэрээр [[Израил]]ын үндэстний уламжлалт [[шашин]]ы урсгал болох [[Еврейн шашин]]ыг [[шинэчлэх хөдөлгөөн]]ийг өрнүүлсэн ба түүний дараагаар [[Павел]] уг хөдөлгөөнийг үргэлжлүүлж дэлхийн шашин хэмээгдэх [[Христийн шашин]] болгож хөгжүүлсэн юм. ==он дараалсан судлал== ==сайд нарын танхим== [[af:Jesus Christus]] [[am:ኢየሱስ]] [[an:Chesús de Nazaret]] [[ang:Iesus Crist]] [[ar:يسوع]] [[arc:ܝܫܘܥ]] [[ast:Xesús]] [[az:İsa]] [[be:Езус Хрыстус]] [[bg:Иисус Христос]] [[bi:Jisas Kraes]] [[bm:Yesu Krista]] [[bn:যিশু]] [[bs:Isus]] [[bxr:Иисус Христос]] [[ca:Jesús de Natzaret]] [[cs:Ježíš Kristus]] [[cv:Иисус Христос]] [[cy:Iesu Grist]] [[da:Jesus fra Nazaret]] [[de:Jesus von Nazaret]] [[ee:Yesu Kristo]] [[el:Ιησούς Χριστός]] [[en:Jesus]] [[eo:Jesuo Kristo]] [[es:Jesús de Nazaret]] [[et:Jeesus]] [[fa:عیسی]] [[fi:Jeesus]] [[fj:Jisu Karisito]] [[fr:Jésus de Nazareth]] [[ga:Íosa Críost]] [[gd:Iosa Chrìosd]] [[he:ישו]] [[hi:ईसा मसीह]] [[hr:Isus]] [[hu:Jézus]] [[hy:Հիսուս Քրիստոս]] [[hz:Jesus Kristus]] [[ia:Jesus Christo]] [[id:Yesus Kristus]] [[ilo:Jesus]] [[is:Jesús]] [[it:Gesù]] [[ja:イエス・キリスト]] [[ka:ქრისტე]] [[kg:Yesu]] [[kj:Jesus Kristus]] [[kk:Иса]] [[kl:Jesus Kristus]] [[kn:ಯೇಸು ಕ್ರಿಸ್ತ]] [[ko:예수]] [[ku:Îsa]] [[kv:Исус Христос]] [[kw:Yesu Krist]] [[la:Iesus]] [[lb:Jesus vun Nazaret]] [[lg:Jesu Kristo]] [[li:Zjezus Christus]] [[lt:Jėzus Kristus]] [[lv:Jēzus Kristus]] [[mg:Jesoa]] [[mi:Ihu Karaiti]] [[mk:Исус Христос]] [[ml:യേശു ക്രിസ്തു]] [[ms:Jesus Christ]] [[mt:Ġesù Kristu]] [[na:Jesu Kristo]] [[nds:Jesus Christus]] [[ne:यशु क्राइस्ट]] [[nl:Jezus (traditioneel-christelijk benaderd)]] [[nn:Jesus]] [[no:Jesus Kristus]] [[nrm:Jésus-Chrît]] [[ny:Yesu Kristu]] [[pa:ਈਸਾ ਮਸੀਹ]] [[pdc:Yeesus Grischdus]] [[pl:Jezus Chrystus]] [[pt:Jesus]] [[qu:Jesus]] [[rm:Gesu da Nazaret]] [[ro:Isus din Nazaret]] [[ru:Иисус Христос]] [[scn:Gesù Cristu]] [[sh:Isus]] [[simple:Jesus]] [[sk:Ježiš Kristus]] [[sl:Jezus Kristus]] [[sm:Iesu Keriso]] [[sq:Jezu Krishti]] [[sr:Исус Христос]] [[sv:Jesus]] [[sw:Yesu]] [[ta:இயேசு கிறிஸ்து]] [[te:యేసుక్రీస్తు]] [[tg:Исо]] [[th:พระเยซู]] [[tk:Isa Pygamber]] [[tl:Hesus]] [[tpi:Jisas]] [[tr:İsa]] [[ts:Yesu Kreste]] [[tt:Ğaysa]] [[tw:Yesu Kristo]] [[ty:Iesu Mesia]] [[ug:ئەيسا پەيغەمبەر]] [[uk:Ісус Христос]] [[uz:Iso Masih]] [[ve:Yesu Kristo]] [[vi:Giê-su]] [[yi:ישוע]] [[zh:耶稣]] [[zh-min-nan:Iâ-so͘]] [[zh-yue:耶穌]] [[zu:UJesu Krestu]] Шоорт 2479 7927 2006-05-30T10:07:25Z 202.72.245.131 Шоорт бол жижиг эрэгтэй хүүжэдийн богино омд. Бүх гуяыг гаргана.Тэлэвизийн кино "Дэггүй Жаал"ын гүр дур эрэгтэй хүүхэд "Чоотароо" өмссөн. Эрэгтэй хүүхэдийн шоорт "хөөрхөн""эрүүлмэнд" гэж утгатай. Сүүрийн үэдийн жижиг эрэгтэй хүүхэд өмсдөг урт шоортыг шоорт гэж бодох буруу. Урт шоорт хүүхэдийн хувцас биш, Амэрикагийн хар арьстанын соёлий нөлөөийг авсан зарууын хувцас байна. Одоо зөвхөн заруу эмэгтэй хүн шоорт өмсдөг,сүүрийн үэдийн жижиг эрэгтэй хүүхэд шоорт бол эмэгтэй хувцас гэж боддог. Сүүрийн үэдийн жижиг эрэгтэй хүүхэд шоортыг ичмээр байна гэж боддог.Өөрөө өмсөхгүй бартгай, ангын найз шоорт өмсөд шоолдог. Portal:Science 2480 8246 2006-07-15T14:04:22Z Enkhtaivan 151 TESTING ............ Энд удахгуй Time Travel, Astronomy, Physics, Chemistry, Math гэсэн маш олон шинэ шинэ өргөтөлүүд нэмэх болно... [[Математик]] - [[Физик]] - [[Одон Орон Судлал]] - [[Хими]] - [[Биологи]] - [[Геологи]] - Нэг шатлалт татвар 2482 11592 2007-01-19T02:18:32Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[et:Ühetaoline tulumaks]], [[sv:Platt skatt]] Modifying: [[de:Flat Tax]] '''Нэг шатлалт татвар'''('''Flat tax''')ыг тэнцүү буюу тэнцүүлсэн татвар ч гэдэг. Өөрөөр хэлбэл [[Татварын нэг шатлалын систем]] юм. '''Нэг шатлалт татвар'''ыг санаачлагч буюу загалмайлсан эцэг гэгддэг эдийн засагч [[Э.Рабушка]] анх эдийн засгийн хувьд уналтад ороод байсан [[Хонконг]]т тус системийг амжилттай хэрэгжүүлж чадсан. Тэ­рээр [[тэнцүү татварын хувь]] 12-19 хувь байх нь хамгийн тохиромжтой гэж үздэг. Yүнийг [[А.Лафферын муруй]] буюу татварын хувь хэмжээг оновчтой тогтоож чадвал орлого хамгийн ихэсдэг хэмээх хуулиар тайлбарладаг. Татварын хувь их байх нь орлого нэмэгдүүлэх мэт боловч түүнээс зугтах, луйвардах оролдлогууд их гардгаас гадна эдийн засгийн хөгжлийг уядаг. Хэт бага татвар мэдээж хэрэг орлогыг багасгах ч бизнесийн хөгжилд маш их үр нөлөөтэй байдаг. Тийм болохоор эдгээрийн алтан дунджийг оновчтой тогтоож чадсан тохиолдолд татварын орлого хамгийн их болдог. Одоогоор [[Ирланд]], [[Кипр]], [[ОХУ]], [[Румын]], [[Польш]], [[Ирак]], [[Словак]] гээд дэлхийн олон орнууд тус системтэй, татварын хувь хэмжээ нь 10-24 хувь байдаг. [[Шаталсан татварын систем]]тэй харьцуулахад тус татварын сөрөг тал гэвэл томоохон компаниудад ээлтэй бодлого болж тэдэнтэй өрсөлдөхөөр өсч байгаа жижиг дунд хэмжээний компаниудын хөгжлийг сааруулдаг. Тус системийг эдийн засгийн хөдөлгөгч хүч гэж сайшаан хэрэгжүүлсэн орнууд олширч, тодорхой хэмжээгээр дэлгэрсэн тул Монгол улсад ч нэг шатлалт татварыг нэвтрүүлэхээр орлогын албан татварыг хуульд өөрчлөлт оруулан 2006 оны 6 сард [[УИХ]]-р батлан гаргажээ. [[Category:Татвар]] [[Category:Татварын шинэчлэл]] [[bg:Плосък данък]] [[cs:Rovná daň]] [[da:Flad skat]] [[de:Flat Tax]] [[en:Flat tax]] [[et:Ühetaoline tulumaks]] [[fi:Tasavero]] [[fr:Impôt à taux unique]] [[nl:Vlaktaks]] [[pl:Podatek liniowy]] [[ru:Пропорциональное налогообложение]] [[sl:Enotna davčna stopnja]] [[sv:Platt skatt]] Image:Saab-340.jpg 2483 7945 2006-06-08T10:05:14Z Dermee 51 Энэ нь Сааб 340 онгоцны зураг. Эх сурвалж нь http://www.mongolnews.mn/main.php бөгөөд зөвшөөрлийг нь аваагүй болно. Энэ нь Сааб 340 онгоцны зураг. Эх сурвалж нь http://www.mongolnews.mn/main.php бөгөөд зөвшөөрлийг нь аваагүй болно. Вирус 2484 11576 2007-01-18T23:35:46Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[en:Virus]] Вирус бие даан өсч үржих чадваргүй, зөвхөн амьд эзэн эсийн уурийн нийлэгшлийн аппарат, ферментийг ашиглан репликац нь явагддаг бичилбиетэн. [[Вирусын бүтэц]] [[Вирусын геном]] [[Капсид]] [[[[Суперкапсид]] [[бүрхүүл]]]] ==Илүү ихийг== http://www.monmedline.com/index.php?option=com_content&task=view&id=110&Itemid=29 [[af:Virus]] [[als:Virus (Medizin)]] [[ar:فيروس]] [[bg:Вирус]] [[ca:Virus]] [[cs:Virus]] [[da:Virus (biologi)]] [[de:Viren]] [[en:Virus]] [[eo:Viruso (biologio)]] [[es:Virus]] [[et:Viirused]] [[eu:Birus]] [[fa:ویروس]] [[fi:Virukset]] [[fr:Virus]] [[he:נגיף]] [[hi:वायरस]] [[hu:Vírus (biológia)]] [[id:Virus]] [[it:Virus (biologia)]] [[ja:ウイルス]] [[ko:바이러스]] [[la:Virus biologicum]] [[lt:Virusas]] [[lv:Vīruss]] [[mk:Вирус]] [[mr:विषाणू]] [[ms:Virus]] [[nl:Virus (biologie)]] [[nn:Virus]] [[no:Virus]] [[pl:Wirus]] [[pt:Vírus]] [[qu:Añaw]] [[ro:Virus]] [[ru:Вирусы]] [[simple:Virus]] [[sk:Vírus]] [[sl:Virus]] [[sr:Вирус]] [[su:Virus]] [[sv:Virus]] [[ta:தீ நுண்மம்]] [[th:ไวรัส]] [[tr:Virüs (biyoloji)]] [[ur:وائرس]] [[vi:Virus]] [[yi:וויירוס]] [[zh:病毒]] [[zh-min-nan:Pēⁿ-to̍k]] Вирусын бүтэц 2485 7952 2006-06-08T10:28:50Z Lhagvasuren 20 • [[Вирус]] эсийн бүтэцгүй. Удмын материаллаг үндэс нуклейн хүчил, гадуур нь хүрээлэн тогтсон уурган бүтэц капсидаас бүрдэнэ. Үүнийг энгийн бүтэцтэй вирус гэдэг. Зарим вирусын уурган капсидын гадна талаар эсийн мембранаас гаралтай липид, вирус өвөрмөц уургаас бүрдэх суперкапсид байх ба ийм вирусыг нийлмэл бүтэцтэй вирус гэнэ. • Хэмжээ нь нанометрээр хэмжигдэх тул бактерийн шүүрээр нэвтэрдэг. • Зөвхөн амьд эсийн дотор үрждэг. Иймээс туйлын паразит. Вирусын репродукц эзэн эсийн метаболизмаас хамаардаг. • Удмын мэдээллийг ДНХ ба РНХ-ийн аль нэг нь л хадгалдаг. ДНХ-тэй вирусыг дезосивирус, РНХ-тэй вирусыг рибоксивирус гэдэг. Вирусын геном 2486 7953 2006-06-08T10:29:26Z Lhagvasuren 20 Вирусын удмын мэдээллийг ДНХ ба РНХ-ийн аль нэг нь хадгалдаг. Өнөөг хүртэл ДНХ, РНХ-ийг зэрэг агуулсан [[вирус]] хараахан тогтоогдоогүй байна. • Вирусын ДНХ хоёр утаслаг, 106-108 молекул жинтэй, шугаман болоод цагираг тогтоцтой байдаг. • Нэг ба хоёр утаслаг РНХ нь шугаман, хэсэгчилсэн тогтоцтой байна. Удмын мэдээллийг хадгалж байгаа РНХ вирусын уургийн нийлэгжлийн үед мРНХ-ийн үүргийг гүйцэтгэх эсэхээс үүдэн +РНХ, -РНХ-тэй гэж рибоксивирусыг ангилна. РНХ удмын мэдээллийг хадгалахын зэрэгцээ дамжуулагч болж байвал + РНХ, РНХ-ээс мРНХ үүсэж уургийн нийлэгжил явагдаж байвал -РНХ гэнэ. Үүний зэрэгцээ эргээх транскриптаза эсгэгтэй ретровирусын репликац дээр дурьдсан хоёр хэлбэрээс ялгаатай. Вирусын +РНХ, ДНХ (поксвирусээс бусад тохиолдолд) халдаах чадвартай. Учир нь ДНХ-ээс мРНХ үүсэх трансрипцийн явцад эсийн полимераза оролцдог бол +РНХ рибосомд шууд уураг нийлэгждэг. Хоёр утаслаг РНХ, -РНХ дангаараа халдвар үүсгэдэггүй. Вироид 2487 11587 2007-01-19T01:39:00Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[en:Viroid]] Эсийн гадна байгаа хэлбэрийг вирион, эсийн дотор уургийн нийлэгжил, репликац нь явагдаж байгаа тохиолдолд вирус гэнэ. Вирус дурьдсан шинжийг агуулна. [[cs:Viroid]] [[de:Viroid]] [[en:Viroid]] [[es:Viroide]] [[fr:Viroïde]] [[ja:ウイロイド]] [[nl:Viroïde]] [[pl:Wiroid]] [[pt:Viróide]] [[ro:Viroid]] [[sv:Viroid]] [[tr:Viroid]] [[zh:類病毒]] Капсид 2488 7955 2006-06-08T10:30:38Z Lhagvasuren 20 Капсид уургаас тогтох ба бүтцийн нэгж нь капсомер. Капсомер вирусын геномын гадуур байрлахдаа 2 төрлийн тэгш хэм үүсгэдэг • Энгийн тэгш хэмийн үед нуклейн хүчил ба капсидийн хоорондын харьцаа эргэлтийн нэг тэнхлэгийн дагуу байдгаас вирус савханцар хэлбэртэй байна. Хүнд эмгэг үүсгэгч ихэнх вирус энгийн тэгш хэмтэй, бүрхүүлтэй байдаг. • Вирусын капсидын капсомер 12 орой, 30 өнцөг бүхий 20 адил талт гурвалжин үүсгэж, эдгээр гурвалжин бөмбөлөг хэлбэрийн бүтцийг бүрдүүлнэ. Үүнийг вирусын капсидын нийлмэл тэгш хэм гэдэг. Вирусын нуклейн хүчил хөндийд сул байрлах бөгөөд бөмбөлөг хэлбэртэй байдаг. Уураг 2489 11568 2007-01-18T11:13:17Z Lhagvasuren 20 Бие махбоди бол тэжээллэг бодис ялангуяа уургаас өөрийн эс эдийг тогтмол шинэчлэн нөхөн сэлбэдэг. Уураг нь амьтны болон ургамлын гаралтай гэж ангилагдана. Амьтны гаралтай уургийг мах, загас, өндөг, сүү болон сүү сүүн бүтээгдэхүүн, ургамлын гаралтай уургийг буурцаг, арвай, төмс, цагаан будаа гэх мэтийн олон ургамлаас авдаг. Монгол хүний хоол бодисын солилцоонд гүйцэтгэх үүрэг химийн найрлага болон тэжээллэг бодисын солилцоонд гүйцэтгэх үүрэг химийн найрлага болон тэжээллэг чанараараа харилцан адилгүй байдаг байна. Хоол хүнсэн дэх уураг нь хоол боловсруулах эрхтэнүүдэд боловсрогдон амин хүчил болон задрах ба бие махбодид тэдгээрээс биохимийн нийлмэл процессийн замаар цус, тархи, булчин, бусад эд эрхтэний уургийг бүтээхэд “Химийн тоосго” гэж нэрлэгдсэн 20 төрлийн амин хүчлийн найрлага бүхий өвөрмөц шинж чанартай уургийг бий болгодог байна. Уураггүйгээр ялангуяа түүнд агуулагдах азотгүйгээр биеийн өсөлт, хөгжилт нөхөн сэргээлт ба илч үйлдвэрлэлийн аль нь ч явагдах боломжгүй юм. Эрэгтэй хүний бие дунджаар 17 хувийн уургаас бүрдэх бөгөөд гол төлөв булчин, биеийн тулгуур холбоос эдүүдэд хуваарилагдсан байдаг. Үүний зэрэгцээ уурагт катализатор болох ферментгүйгээр ганц ч эс үйл ажиллагаа явуулж чадахгүй. Энэ нь амьсгалахаас авахуулаад бодож сэтгэх хүртэлх биологийн бүх процессийг хамаардаг. Хоол хүнсэнд нүүрс ус, өөх тосны аль нэг нь дутагдахад бие махбоди өөртөө шаардагдах илчийг уургаас авдаг нь нэг ёсны хохирол юм. Хүнс тэжээлийн зүйлд уураг дутагдсанаас болж эцэж турах нь өөх тосны нүүрс усны дутагдалтай адил илэрхий мэдэгдэхгүй боловч уургийн дутагдлыг нөлөө нь үхэлд ч хүргэх аюултай байдаг. Насанд хүрэгсдийн хоол хүнсээр авах хоногийн илчлэгийн 15 хувь нь уургаар хангагдах ёстой. Халуун орчинд болон халуурах үед уургийн задрал өндөр байдаг. Амьтны гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүнүүд нь төгс уураг буюу үл орлуулах амин хүчлийн баялаг байхад ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүн өөр аминхүчлүүдээр баялаг байдаг. Бие махбодид зайлшгүй шаардлагатай амин хүчлийг зохистой харилцаагаар авахын тулд амьтны болон ургамлын гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүнийг тогтмол хослуулан хэрэглэж байх хэрэгтэй. Уургийн найрлага дахь амин хүчлүүдийг орлуулж болох ба үл орлуулж болох гэж шинж төрлөөр нь хоёр ангилдаг. Бие махбоди зарим төрлийн амин хүчлүүдийг өөртөө нийтэгшүүлдэг. Харин үүнийг нь орлуулж болох амин хүчил гэдэг. Гэвч амин хүчлийн нийтэгшил нь их удаашралтай явагдаж бие махбодийн хэрэгцээг бүрэн төгс хангаж чаддаггүй. Харин үл орлуулах амин хүчлүүдийг зөвхөн хоол боловсруулах амин хүчлүүдийн дутуу хэсийг ч хоол хүнсээр авах шаардлагатай байдаг юм. ==Илүү== http://www.sonin.mn/?p=177 [[af:Proteïen]] [[ar:بروتين]] [[zh-min-nan:Nn̄g-pe̍h-chit]] [[bs:Bjelančevine]] [[bg:Белтък]] [[ca:Proteïna]] [[cs:Bílkovina]] [[da:Protein]] [[de:Protein]] [[en:Protein]] [[et:Valk]] [[el:Πρωτεΐνη]] [[es:Proteína]] [[eo:Proteino]] [[eu:Proteina]] [[fa:پروتئین]] [[fr:Protéine]] [[gl:Proteína]] [[ko:단백질]] [[hr:Bjelančevine]] [[io:Proteino]] [[id:Protein]] [[is:Prótín]] [[it:Proteina]] [[he:חלבון]] [[lv:Olbaltumviela]] [[lb:Protein]] [[lt:Baltymas]] [[hu:Fehérje]] [[mk:Протеин]] [[nl:Proteïne]] [[ja:蛋白質]] [[no:Protein]] [[nn:Protein]] [[ug:ئاقسىل]] [[pam:Protina]] [[pl:Białko]] [[pt:Proteína]] [[ro:Proteină]] [[ru:Белки]] [[simple:Protein]] [[sk:Bielkovina]] [[sl:Beljakovina]] [[sr:Протеин]] [[sh:Protein]] [[su:Protéin]] [[fi:Proteiini]] [[sv:Protein]] [[ta:புரதம்]] [[th:โปรตีน]] [[vi:Protein]] [[tr:Protein]] [[yi:פראטין]] [[zh:蛋白质]] Сааб 340 2490 12423 2007-01-30T20:01:42Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[es:Saab 340]], [[gl:Saab 340]], [[it:Saab 340]] <div style="margin-left: 4em; margin-bottom: 2em; float: right; width: 186px"> [[image:saab340.arp.600pix.jpg|thumb|center|Авригни Эйр Сэрвисийн Сааб 340.]] [[Image:Saab340.jpg|thumb|center|Юнайтэд Экспрэсс Сааб 340 зорчигчдоо хүлээн авахад бэлэн байгаа нь. Шарлоттэсвиллэ-Албэмарлье нисэх онгоцны буудал (CHO), 2005 оны 3-н сарын 30.]] </div> [[Image:Saab-340.jpg|thumb|180px|right|Изинис Эйрвэйз компанийн Сааб 340. Чингис хаан олон улсын нисэх онгоцны буудал дээр. 2006 оны 6-н сарын 8.]] '''Сааб 340'''('''Saab 340''')нь хоёр хөдөлгүүртэй богино зайны иргэний тээврийн онгоц бөгөөд нийт 33-аас 37 зорчигчийн суудалтай. Шведийн [[SAAB|Сааб]] болон Америкийн [[Fairchild|Фэйрчайлд]] хоёр онгоц үйлдвэрлэгч компани 65:35-ийн харьцаатайгаар хөрөнгө оруулан зохион бүтээсэн. 1983 онд анхны нислэгээ хийж амжилттай болсон ч нэр нь ''SF340''-аас ''340A'' болж өөрчлөгдсөн байна. Түүний дараагаар ''340B'' гэсэн дараагийн загвар нь 1989 онд гарсан байна. Хөдөлгүүрийн шинэчлэл болон далавчийн хэмжээнд өөрчлөлт оруулжээ. 1995 онд дахин сайжруулсан альфа Б гэсэн загварыг гаргасан ч, удалгүй буюу 1999 онд тус онгоцны үйлдвэрлэлийг зогсоожээ. Нийт 500 гаруй онгоц үйлдвэрлэгдсэн ажээ. Мөн 340-ийг зорчигч тээвэрлэх чадлыг нь ихэсгэсэн [[Сааб 2000]] бас бий. Тус онгоцны давуу тал нь гэвэл ердөө 1200 м-ийн зайд газраас хөөрч буух чадалтай гэнэ. ---- Манай улсад 2006 оны 6-н сарын 8-нд [[Ньюком компани]] '''Сааб 340B'''-г 2 ширхэгийг Америкаас оруулж ирсэн. Тус онгоцууд нь 1992 оны загвар бөгөөд [[Техас муж]]ид нислэг үйлдэж байжээ. Хүлээн авсан дотоодын [[Изнис Эйрвэйз]] компани нь барагцаагаар 11 тэрбум төгрөг зарцуулсан гэгддэг. Дотоодын нислэгт ашиглагдах энэ онгоц нь монголын цаг уурт зориулан тусгай тоноглол хийгдсэн гэнэ. ---- == Тус онгоцыг ашигладаг улсууд == * [[Америк]] (Colgan Air, Mesaba Airlines, American Eagle Airlines, Pen Air, RegionsAir) * [[Австрали]] (Rex, Macair Airlines) * [[Мексик]] (Aerolitoral) * [[Шинэ Зеланд]] (Air Nelson) * [[Англи]] (Loganair) * [[Япон]] (Japan Air Commuter, Хоккайдо Эашистем, Далайн эргийн хамгаалалтын алба) * [[Канад]] (Calm Air, Transwest Air, Quebec Air Express) * [[Швед]] (Golden Air, Шведийн батлан хамгаалах яам) * [[Румын]] (Carpatair) * [[Монгол]] (Изинис Эйрвэйз) ---- == Үзүүлэлтүүд == *Нисгэгчийн тоо:3 *Зорчигчийн тоо:33-37 *Нэг удаад туулах зам:1,735km *Далавчийн урт: 21.44m (70ft 4in) *Урт: 19.73m (64ft 9in) *Өндөр: 6.97m (22ft 11in) *Хурд:522 km/h *Хөдөлгүүр: GE компани CT-7-9A/9B загварын турбо хөдөлгүүр 2 талдаа *Цахилгаан:1,870 shp *Онгоцны хөдөлгүүр: Dowty Rotor эсвэл Hamilton Standard (Нийт голч нь 132in, сэнс нь 4 иртэй) *Хамгийн дээд даацын жин: 13,155 kg ---- {{aviation-stub|Сааб340}} [[Category:SAAB|Сааб340]] [[Category:иргэний тээврийн нисэх онгоц|Сааб340]] [[de:Saab 340]] [[en:Saab 340]] [[es:Saab 340]] [[fi:Saab 340]] [[gl:Saab 340]] [[it:Saab 340]] [[ja:サーブ 340]] [[sv:Saab 340]] Wikipedia:Administrators 2492 7970 2006-06-08T18:02:45Z Dermee 51 {{shortcut|[[WP:ADMIN]]<br/>[[WP:SYSOP]]}} '''Админууд''' гэдэг нь техник хангамжын бүрэн бүтэн байдлыг хариуцдаг [[Wikipedia:Wikipedians|Википедчин]] юм. Those include protecting/deleting pages, blocking other editors, as well as undoing these actions. Wikipedia practice is to grant this access to anyone who has been an active and regular Wikipedia contributor for a while, is familiar with and respects Wikipedia policy, and is generally a known and trusted member of the community. <center>'''[[Wikipedia:Requests for administrator attention|Request assistance]]''' - '''[[Wikipedia:List of administrators|Full list of administrators]]''' - '''[[Wikipedia:Requests for adminship|Requests for adminship]]'''</center> In the early days of Wikipedia all users acted as administrators and in principle they still should. Any user can behave as if they are an administrator (provided they do not falsely claim to be one), even if they have not been given the extra administrative functions. Users doing so are more likely to be nominated as full administrators by members of the community and more likely to be chosen when they are finally nominated. From early on, it has been pointed out that administrators should never develop into a special subgroup of the community, but should be a part of the community like anyone else only equipped with a few more tools to do some chores that would potentially be harmful if everyone was entrusted with them. In practice, standards to getting appointed administrator have risen but there are still several administrators created every week. The community ''does'' look to administrators to perform essential housekeeping chores that require the extra access administrators are entrusted with. Among them are watching the [[Wikipedia:Articles for deletion|Articles for deletion debates]] and carrying out the consensus of the community on keeping or deleting these articles, keeping an eye on new and changed articles to swiftly delete ''obvious'' vandalism, and meeting user requests for help that require administrative access. Since administrators are expected to be experienced members of the community, users seeking help will often turn to an administrator for advice and information. In general, administrators acting in this role are ''neutral''. They do not have any direct involvement in the issues they are helping people with. == So, what's the deal? == The wiki software has a few important features that are restricted. Of those restricted features, administrators have access to the following. (New admins, see [[Wikipedia:Administrators' how-to guide]].) === Protected pages === * Edit the [[Main Page]], and other [[Wikipedia:protected page|protected pages]]. For information and guidelines, see [[Wikipedia:Editing the main page]]. You can suggest changes at [[Talk:Main Page]]. The main page used to receive a ''lot'' of vandalism; protecting it is an unfortunate compromise to keep our welcome mat free of random profanity. * Protect and unprotect pages. Pages are only protected in certain rare circumstances - for information and guidelines, see [[Wikipedia:Protection policy]]. This also includes the ability to use [[WP:SPP|semi-protection]]. ===Deletion and undeletion=== * Delete pages and their history. For information and guidelines, see both [[Wikipedia:deletion policy]] and (most definitely) [[Wikipedia:Deletion guidelines for administrators]]. To suggest a page for deletion ('''after''' reading the policy and guidelines pages!), see [[Wikipedia:Articles for deletion]]. Sometimes deletion is a technical matter, in which a redirection page has to be removed to make way for renaming an article, or a page whose history has been broken up has to be deleted and the pieces recombined. Other times it's a matter of cleaning up simple junk edits on pages with no actual content, or removing material that has been pasted in from another site and infringes [[Wikipedia:Copyright|copyright]]. * View and restore deleted pages and their history. See [[Wikipedia:Undeletion]] for guidelines. To challenge an already made decision to delete a page, see [[Wikipedia:Deletion review]]. * Permanently delete images. This is a non-reversible change: once deleted, always deleted. For information and guidelines, see [[Wikipedia:Image use policy]]. To suggest an image to delete (after reading the policy), see [[Wikipedia:Images for deletion]]. To challenge a decision to delete an image, make sure that you still have a copy of the image (else there is no way to restore it), then see [[Wikipedia:Deletion review]]. Note that there is no particular reason that image deletion should not be reversible; this is simply the way the software works at present. ===Reverting=== *[[Wikipedia:Revert|Revert]] pages quickly. Any user (logged-in or not) can revert a page to an earlier version. Administrators have a faster, automated reversion tool to help them revert vandalism by anonymous editors. When looking at a user's contributions, a link that looks like: [<u style="color:#002BB8">rollback</u>] &ndash; appears next to edits that are at the top of the edit history. Clicking on the link reverts to the last edit not authored by that user, with an [[Wikipedia:Edit summary|edit summary]] of ''(Reverted edits by X to last version by Y)'' and marks it as a minor change. *Do not use one-click rollback on edits that are not simple vandalism; please use manual rollback with an appropriate edit summary. ===Enforcement of Arbitration Committee rulings=== Admins have the authority to enforce rulings by the [[Wikipedia:Arbitration Committee|Arbitration Committee]]. {{further|[[Wikipedia:Requests for arbitration/Admin enforcement requested]]}} === Hiding vandalism from recent changes === * Admins can hide vandalism from [[Special:Recentchanges|Recent changes]]. To do this, add <tt>&bot=1</tt> to the end of the URL used to access a user's contributions. For example, <tt><nowiki>http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Contributions&target=Example&bot=1</nowiki></tt>. When the rollback links on the contributions list are clicked, the revert and the original edit that you are reverting will both be hidden from the default recent changes display. (The <tt>bot</tt> marker was originally added to keep massive [[Wikipedia:bots|bot]] edits from flooding recent changes, hence the "bot".) This means that they will be hidden from recent changes unless you click the "bots" link to set <tt>hidebots=0</tt>. The edits are not hidden from contributions lists, page histories or watchlists. The edits remain in the database and are not removed, but they no longer flood recent changes. The aim of this feature is to reduce the annoyance factor of a flood vandal with relatively little effort. This should '''not''' be used for reverting a change you just don't like, but is meant only for simple vandalism, particularly massive flood vandalism. === Block and unblock === * Block IP addresses, IP ranges, and user accounts, for a specific time or indefinitely. * Unblock IP addresses, IP ranges, and user accounts. * See [[Wikipedia:Blocking policy]] for more information on when blocks are appropriate and when they are not. See [[Special:Ipblocklist]] for currently blocked addresses and usernames === Design and wording of the interface === * Admins can change the ''text'' of the interface by editing the pages in the [[Wikipedia:MediaWiki namespace|MediaWiki namespace]]. This includes the text at the top of pages such as the "Special:Whatlinkshere" and the page that a blocked user will see when they try to edit a page ([[MediaWiki:Blockedtext]]). * Admins can edit the ''style'' of the interface by changing the [[Cascading Style Sheets|CSS]] in the monobook stylesheet at [[MediaWiki:Monobook.css]]. === Other === There are various other actions which only those with administrator privileges can perform: * Can [[WP:CFD|move category pages]] and other [[WP:PP#Pages_locked_only_for_moves|move protected]] pages * Can view [[Special:Unwatchedpages]] to see pages which may be more vulnerable to vandalism * Can view the history of [[WP:DP|deleted]] pages == Becoming an administrator == If you have been around for a while and you would like sysop access, add your name to [[Wikipedia:Requests for adminship]] according to the guidelines mentioned there, and a discussion will take place by fellow editors in order to determine if there is consensus that you should become an administrator. It is recommended that you write for Wikipedia for a while before requesting administrator status, since other users will have to recognize you before they can agree on your promotion. Also keep in mind that each [[wikipedia:international Wikipedia|language's Wikipedia]] has its own policies for administrators, which may differ somewhat. Although [[Wikipedia:Sock puppetry|multiple user accounts]] are allowed on Wikipedia in certain circumstances, only one should have admin powers beyond being an editor. ''Be careful, please!'' If you are granted access, we ask that you exercise care in using these functions, especially the ability to delete pages and their history, to delete images (which is permanent!), and the ability to block IP addresses. You can learn about your newfound powers at the [[Wikipedia:Administrators' how-to guide]]. You should also take a look at the pages linked from the [[Wikipedia:Administrators' reading list|Administrators' reading list]] before using any of your admin abilities. ==Places where admins in particular can assist== Admin rights can be particularly helpful for working in certain areas of Wikipedia. *[[Wikipedia:Administrators' noticeboard/Incidents|Incidents that may require admin intervention]] *[[Wikipedia:Administrators' noticeboard/3RR|3RR violations]] *[[Wikipedia:Administrator intervention against vandalism|Intervention against vandalism]] *[[Wikipedia:Copyright problems/Advice for admins|Copyright problems]] *[[:Category:Candidates for speedy deletion|Candidate speedy deletion pages]] *Admins will also find their tools useful for [[Wikipedia:RC patrol|RC patrolling]]. ==Other access types== In addition to administrators, there are other types of identified users, listed here in roughly ascending order of power. Administrators lie between bots and bureaucrats on this list. See also [[Wikipedia:User access levels]]. === IP addresses === Visitors who haven't "signed in" can still do most things, including the most important: editing articles and helping with [[Wikipedia:Wikipedia maintenance|Wikipedia maintenance tasks]]. === Signed-in users === Signed-up users can do everything '[[IP addresses]]' can do, but they can also [[wikipedia:image use policy|upload files]], [[wikipedia:how to rename (move) a page|move/rename pages]], create their own user page, and start new articles; see [[Special:Userlogin]] to sign up for yourself. === Bots === The edits of users with ''[[Wikipedia:Bots|bot]]'' status turned on do not show up in [[Wikipedia:Recent Changes|recent changes]], usually only used for mass edits by bots. === Bureaucrats === Users with "[[Wikipedia:Bureaucrats|bureaucrat]]" status can turn other users into sysops (but not remove sysop status), [[WP:CHU|change usernames]], and flag and unflag [[WP:BOTS|bots accounts]]. Bureaucrats are created by other bureaucrats on projects where these exist, or by stewards on those who don't yet have one. Sysoppings are recorded in [[Special:Log/rights]] or [[Wikipedia:Bureaucrat log]] for activity prior to December 24, 2004. Sysoppings by stewards are recorded at [[Meta:Special:Log/rights]] but the few stewards who actively sysop users on the English Wikipedia do so using their local bureaucrat status, making this distinction rather academic. === Stewards === Users with "[[m:stewards|steward]]" status can change the access of any user on any Wikimedia project. This includes granting and revoking sysop access and marking users as bots. Their actions are recorded at [[m:Special:Log/rights|Special:Log/rights on meta]]. Requests for their assistance can be made at [[m:requests for permissions]]. Normally, they will not perform actions that can be carried out by a local bureaucrat. === Developers === The highest degree of technical access (actually a group of levels, the difference between all but the lowest of which isn't really visible to users) is "developer", for those who can make direct changes to the [[MediaWiki]] software and the Wikimedia wiki farm and databases. These people, by and large, do not carry out administrative functions, aside from [[Wikipedia:Sock_puppet|sock puppet]] checks and reattributing edits. They can be contacted via the [[Wikipedia:Mailing lists#Overview|wikitech-l mailing list]]. See [[m:Developer]] for a list of developers and further information. ==Administrator abuse== Administrators can be removed if they misuse their powers. Currently, administrators may be removed either at the request of [[User:Jimbo Wales|Jimbo Wales]] or by a ruling of the [[Wikipedia:Arbitration Committee|Arbitration Committee]]. At their discretion, lesser penalties may also be assessed against problematic administrators, including the restriction of their use of certain powers or placement on [[Wikipedia:Administrative probation|administrative probation]]. The technical ability to remove administrator status rests with [[m:steward|steward]]s. See also: [[WP:RFC/ADMIN#Use_of_administrator_privileges|Requests for comment/User conduct: Use of administrator privileges]] == Dealing with grievances == If you think an administrator has acted improperly against you or another editor, you should express your concerns directly to the administrator responsible. Try to come to a resolution in an orderly and civil manner. However, if the matter is not resolved between the two parties, you can take further action according to [[Wikipedia:Dispute resolution]]. There have been a number of alternative procedures suggested for the [[Wikipedia:Requests for de-adminship|removal of sysop status]] but none of them have achieved [[Wikipedia:consensus|consensus]]. <!-- interwiki --> [[Category:Wikipedia administration| Administrators]] [[Category:Wikipedia administrators| Administrators]] [[Category:Wikipedia functionaries|Administrators]] [[af:Wikipedia:Administrateurs]] [[als:Wikipedia:Administratoren]] [[ar:ويكيبيديا:Administrators]] [[arc:project:Administrators]] [[ast:Uiquipedia:Alministradores]] [[av:Википедия:Администраторал]] [[be:Вікіпэдыя:Адміністрацыя]] [[bg:Уикипедия:Администратори]] [[bm:Wikipedia:Administrateurs]] [[br:Wikipedia:Merourien]] [[bs:Wikipedia:Administratori]] [[ca:Viquipèdia:Administradors]] [[cs:Wikipedie:Správci]] [[cy:Wicipedia:Gweinyddwyr]] [[da:Wikipedia:Administratorer]] [[de:Wikipedia:Administratoren]] [[el:Βικιπαίδεια:Διαχειριστές]] [[eo:Vikipedio:Administrantoj]] [[es:Wikipedia:Bibliotecarios]] [[et:Vikipeedia:Administraatorid]] [[eu:Wikipedia:Administratzaileak]] [[fa:ویکی‌پدیا:مدیران]] [[fi:Wikipedia:Ylläpitäjät]] [[fj:Wikipedia:Administrators]] [[fo:Wikipedia:Umboðsstjóri]] [[fr:Wikipédia:Administrateur]] [[fur:Vichipedie:Aministradôrs]] [[fy:Wikipedy:Behearders]] [[ga:Vicipéid:Riarthóirí]] [[gl:Wikipedia:Administradores]] [[gu:વિકિપીડિયા:પ્રબંધક]] [[ha:project:Administrators]] [[he:ויקיפדיה:מפעיל מערכת]] [[hi:विकिपीडिया:प्रबन्धक]] [[hr:Wikipedija:Administratori]] [[hu:Segítség:Adminisztrátorok]] [[ia:Wikipedia:Administratores]] [[id:Wikipedia:Pengurus]] [[io:Wikipedia:Administranti]] [[is:Wikipedia:Stjórnendur]] [[it:Wikipedia:Amministratori]] [[ja:Wikipedia:管理者]] [[ka:ვიკიპედია:ადმინისტრატორები]] [[kn:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ನಿರ್ವಾಹಕರು]] [[ko:위키백과:관리자]] [[ks:project:Administrators]] [[ku:Wîkîpediya:Koordînasyon]] [[la:Vicipaedia:Magistratus]] [[lad:project:Administrators]] [[lb:Wikipedia:Administrators]] [[li:Wikipedia:Systeembeheerders]] [[lt:Wikipedia:Administrators]] [[lv:Wikipedia:Administrācija]] [[mi:Wikipedia:Administrators]] [[mk:Wikipedia:Администратори]] [[ms:Wikipedia:Penyelia]] [[mt:Wikipedia:Amministraturi]] [[na:Wikipedia:Administrators]] [[nds:Wikipedia:Administraters]] [[nl:Wikipedia:Moderator]] [[nn:Wikipedia:Administratorar]] [[no:Wikipedia:Administratorer]] [[oc:Oiquipedià:Foncionari]] [[os:Википеди:Админтæ]] [[pl:Wikipedia:Administratorzy]] [[pt:Wikipedia:Administradores]] [[rmy:project:Administratorurya]] [[ro:Wikipedia:Administratori]] [[ru:Википедия:Администраторы]] [[sa:Wikipedia:Administrators]] [[scn:Wikipedia:Amministraturi]] [[simple:Wikipedia:Administrators]] [[sk:Wikipédia:Admin]] [[sl:Wikipedija:Administratorji]] [[sm:Wikipedia:Administrators]] [[sq:Wikipedia:Administruesit]] [[sr:Википедија:Администратори]] [[su:Wikipédia:Kuncén]] [[sv:Wikipedia:Administratörer]] [[sw:Wikipedia:Wakabidhi]] [[th:วิกิพีเดีย:ผู้ดูแลระบบ]] [[tl:Wikipedia:Mga Tagapangasiwa]] [[tr:Wikipedia:idareciler]] [[tt:Wikipedia:İdäräçelär]] [[uk:Wikipedia:Адміністратори]] [[vi:Wikipedia:Người quản lý]] [[wa:Wikipedia:Manaedjeus]] [[yi:װיקיפּעדיע:Administrators]] [[zh:Wikipedia:管理员]] [[zh-min-nan:Wikipedia:Hêng-chèng jîn-oân]] [[zh-yue:Wikipedia:管理員]] Локийдийн хэрэг 2493 7974 2006-06-08T18:21:43Z Dermee 51 '''Локийдийн хэрэг'''('''Lockheed Scandal''')гэж дэлхийн түүхэн дэхь хамгийн шуугиантай хээл хахуулийн хэрэг юм. Америкийн агаарын хөлөг үйлдвэрлэгч Локийд компаниас олон улсын агаарын тээврийн компаниудад [[Локийд Л-1011 ТриСтар]] онгоцоо зарахдаа улс төрчдийг туслахыг хүсч өгсөн улс төрийн хандив нь гол асуудал болсон юм. Японд [[Бүх Японы Агаарын Тээвэр]] зэрэг компаниудад зарахын тулд улстөрчдөд их хэмжээний хахууль өгсөн болох нь 1976 оны 2-р сард нйитэд ил болсон юм. Улмаар тухайн үеийн [[ерөнхий сайд]] байсан [[Танака Какуэй]] 3-н сая орчим ам.долларын хандив авсан нь тодорч албан тушаалаасаа огцоров. Энэ нь японы дайны дараахь түүхэн дэхь хамгийн дуулиантай хэргүүдийн нэгд ордог байна. Мөн Нидерландад [[хунтайж Бернард]] нь [[F-104G Старфайтер]]ийг батлан хамгаалахын нисэх хүчнийг зузаатгах [[Мирааж Ви]] төсөлд шалгарахад нь туслсан хэрэгт мөн орооцолдсон байна. Авсан хахууль нь 1.1 сая ам.доллар ч гэж яригддаг. Тус хэрэг нь олон улсын анхаарлыг татаж Америкт хуулиндаа өөрчлөлт оруулахаар болсон байна. Тус [[Америкийн гадаад авилгалын тогтоол]]д Америкийн иргэн болон хуулийн этгээд нь гадаадын засгийн газрын ажилтанд хахууль өгөхийг хоригложээ. == Холбогдох сэдвүүд == [[Category:Японы улс төрийн түүх]] [[Category:Хээл хахууль]] [[de:Lockheed-Skandal]] [[en:Lockheed Scandal]] [[zh:洛克希德事件]] Мухамэд 2494 7976 2006-06-09T07:42:36Z Dermee 51 /* Түүнээс хойших түүхэн мөр */ '''Мухаммэд'''('''Мухаммед''') бол Лалын шашны үндэслэгч. Бурханы үгийг дамжуулагч юм. Мухаммэд нь худалдаачин айлд төрсөн ч, багаасаа өнчирч хамаатныдаа өсч том болсон байна. 40-н настай бэлэвсэн эхнэртэй гэрлэнэ. 25-н насандаа. Насны хойно [[Мэкка]]гийн ойролцоох ууланд гарч бясалгал үйлдэнэ. Түүнийн өгүүлсэнээр бол бурханы доор бүх хүн эрх тэгш байна гэжээ. Энэхүү бурханы сургаалийг түүнд бурханы элч дамжуулан хэлдэг гэнэ. Харин эдгээр сургаалийг буулгасан нь [[Кураны судар]] юм. Гэвч тухайн үеийн [[Мэкка]]д тэр дэмжлэг олсонгүй. Яагаад гэвэл ... Харин өөр хотод очиж сүсэгтэнгүүдээр хүрээлүүлэх болов. Түүхийн хувьд бол Лалын шашин нь Христийн шашин болон Еврэйн шашнаас хойно үүссэн. Аль аль нь нэг л бурханыг шүтдэг боловч Христийн шашин Еврэйн шашнуудад бурханы сургааль үнэн зөвөөрөө хүрээгүй гэдэг нь Лалын шашны номлол. Зааг буюу баримтлах ёстой жаяг нь бол Мухаммэдийн үйл хөдлөлөөс үлгэр авч тогтоогдсон зүйл. == Түүнээс хойших түүхэн мөр == Улмаар лалын шашинт улсууд хүчээ тэлж, үүссэн хүчтэй арми бүхий лалын шашинтангууд нь Бизантын улсыг мөхөөж өөрийн газар нутгаа өргөсгөн Арабын Их Гүрэн үүсэн бий болно. Энэхүү үе нь бол Азид дундад газраас бидний мэдэх "Баруун этгээдэд зорчсон тэмдэглэл"-ийн лам замдаа гарсан үе юм. Гэтэл энэхүү Араб улсын суурь нь удалгүй ганхах болов. Удалгүй жам ёсоороо үүссэн нь Лалын Их Гүрэн юм. Түүний тэргүүнээр эхэндээ нийт сүсэгтэн дундаас сонгогддог байсан тэргүүлэгч нь 5-р тэргүүлэгчээс хойш бол үе залгамжлан тэргүүнээр тодрох болно. Дэлхий даяар тархаж чадсан энэ шашны үндсийг тавигч Мухаммэдийн гүйцэтгэсэн үүрэг агуу юм. Пирамид 2495 7978 2006-06-09T08:00:25Z Dermee 51 Египэтийн пирамидууд нь 100 гаруй метр өндөртөй байдаг. [[Дэлхий]] дээр [[Египэт]]ээс гадна [[Мексик]]т пирамидууд байдаг. Тэдгээр нь өндрөөрөө 30 гаруйхан метр. == Яагаад пирамидыг барих болов? == Пирамидын бүтээн байгуулалт эд өрнөж байсан 4000 гаруй жилийн өмнөөс л Африк тивийн хөгжилт цэцэглэлтийг тэтгэж ирсэн Нил мөрөн үе үе үерлэж тариаланчдыг ажилгүй болгодог байж. Ийм эдийн засгийн эгзэгтэй үед тэднийг ажлаар хангаж авардаг байсан нь энэ пирамидын бүтээн байгуулалт байж. Фараонууд үнэхээр ард түмэнээ бодож хийсэн алхам эсэх нь тодорхойгүй ч нийт улсынхаа төсвийн 4-ний нэгийг үүнд зарцуулдаг байсан гэх. Өөрсдийгөө тахин шүтэж бусдыг үгүйсгэгчид шиг эрх мэдэл, сүр хүчээ илтгэх гэж бүтээсэн ч байж магад. Гэхдээ л яг юунд хэрэгтэйг нь хэн ч үл мэдэх эдгээр пирамидууд одоо улсынхаа төсөвт дорвитой хувь нэмэр оруулж байгаатай хэн ч маргахгүй биз ээ. Эгшиг зохицох ёс 2496 7980 2006-06-10T14:55:20Z 220.46.168.51 [[Үгийн язгуур]]т буй эгшиг хоёр гуравдугаар болон түүнээс цааш үеүүдэд орох эгшгийг тодорхойлдог зарчим. Монгол хэлэнд эгшгийг эр, эм, саармаг хэмээн ангилж, [[эр эгшиг]] бүхий язгуурын араас эр болон саармаг эгшиг, [[эм эгшиг]] бүхий язгуурын араас эм болон [[саармаг эгшиг]] ордог. Адуу 2497 7998 2006-06-17T03:09:32Z Dermee 51 жаал нэмэв Адуу нь (Equus caballus or Equus ferus caballus) битүү туурайт [[дэлэнтэн]] бөгөөд уналга, ачилга, хүнс зэрэгт ашиглагддаг эдийн засгийн ач холбогдол бүхий гэршүүлсэн амьтан. Хүн төрөлхтөн 10.000 жилийн өмнөөс адууг гэршүүлсэн гэдэг. Монголын [[нүүдлийн соёл]], [[амьдралын хэв маяг]], уламжлалт [[цэргийн урлаг]] нь адуун дээр үндэслэсэн гэхэд хилсдэхгүй. [[Япон]] улсад бол морь унах буюу эзэмших нь нэр төрийн хэрэг байсан байна. Нэг ёсондоо эрх мэдэл, хүч чадалтайг нь илтгэж байсан гэсэн үг. Харин эдийн засгийн байдал өөрчлөгдөж нүүдэлчин соёлынхтой харьцуулахад одоо мориний илэрхийлэх эдийн засгийн үнэ нь буурсан гэж судлаачид үздэг. Дэлэнтэн 2498 7983 2006-06-10T15:20:43Z Pnaranbayar 156 [[Хөхтөн]] амьтныг сүүлийн үед доктор Дуламсүрэнгийн цэгцлэн гаргасан [[нэр томъёо]]ны дагуу ингэж нэрлээд байгаа. Image:TJC.jpg 2499 7984 2006-06-11T00:07:58Z Jose77 129 Portal:Математик 2500 7989 2006-06-12T21:35:44Z 84.56.179.206 Математик бол хүн төрөлхтний бодсон хамгийн мундаг дэвшэлт бөгөөд эрт дээр үеэсээ л үргэлж амьдралдаа хэрэглэсээр ирсэн билээ. Mošovce 2501 7993 2006-06-16T21:04:16Z 213.215.86.78 Redirecting to [[Мошовце]] #REDIRECT [[Мошовце]] Mosovce 2502 7994 2006-06-16T21:04:42Z 213.215.86.78 Redirecting to [[Мошовце]] #REDIRECT [[Мошовце]] Мошовце 2503 11481 2007-01-12T14:47:36Z Thijs!bot 369 robot Modifying: [[eu:Mosovce]], [[lt:Mošovcė]], [[tg:Мошовтсе]] [[Image:Map_slovakia_mosovce.png|thumb|right|300px|Мошовце - Словак]] '''Мошовце (Mošovce)''' нь Турчансгийн [[Туриец]], [[Словак]] бүс нутгаас хамгийн том нь юм. == Түүх == Тэдний баялаг түүхийг түүх дурсгалын арвин сан болон, 770 гаруй жил бичигдэж ирсэн түүх нь харуулна. Мошовцын тухай анхны бичмэл нь [[Ондрей II]] [[хан|ханы]] 1233 зарлиг бичиг юм. эртний ''Мошовце'' нь хоёр суурингаас бүрддэг байжээ. Тэдний нэг болох ''Махюх'' нь одоогийн ''Стары рад'' хавьд байсан ба хоёр дахь хэсэг ''Терра Мойс'' нь одоогийн ''Видрмох'' ба өнөөдөр хүртэлх нэр нь хэвээр үлджээ. Яг энэ хоёр дахь нэрний Мойсовын газар гэдэг утгаас нь эрт дээр үед уг газар нутаг нь Мойсов буюу одоогийнхоор ''Мойтех'', ''Войтэх'', эсвэл ''Моймир'' гэдэг нэртэй хүний эдлэн газар байжээ гэж болох. Түүхийн явцад нэр нь янз бүрээр өөрчлөгдсөөр ''Мошовых'', ''Мошоц'', ''Мошовец'', ''Моаёс'' гэж явсаар одоогийн Мошовце үлджээ. Дээр үед ''Хорнуков'' гэгдэж байсан одоогийн ''Чэрньаков'' тосгон эрт дээр үед Мошовцед хамаарадаг байжээ. Мошовце анхандаа хааны шууд харъяанд чөлөөт эрхтэй [[тосгон]] байсан ба 14-р зууны дунд үеэс жижигхэн хот маягаар хааны ордонд хамаарагддаг болжээ. 1527 оноос бараг 400 гаруй жил [[Реваы]]-гийн удмынханд хамаардаг байжээ. Эрт дээр үед Мошовце нь гар урчуудийн төв байлаа. Гар урчуудын үйлдвэрлэл нь маш их өргөн цар хүрээтэй 15 гаруй салбар байснаас хамгийн удаан үргэлжилсэн нь түрийтэй гутал ба савхины үйлдвэр байв. Өнөөгийн Мошовце нь сонирхолтой амралт зугаалга, сувиллын газар болжээ. [[Image:Dom-Mosovce.jpg|thumb|right|300px|Чамин барилгын урлаг - Мошовце]] == Түүх дурсгал == Байшин барилгуудаас 18-р зууны дунд үед баригдсан [[английн садтай]] сүмийн барилга юм. Өөр бусдаас сонирхуулахад [[Ян Коллар|Ян Колларын]] амьдарч байсан [[байшин]], мон неоготикийн [[сүмийн]] байшин, Эвангелискийн [[сүмийн]] байшин, гар урчуудын [[музей]] байсан, 1800 онд баригдсан танхим, мөн шилэн дарлага гэх мэт. == Байгалийн гоо үзэсгэлэн == Мошоцве нь ой мод элбэгтэй, олон төрлийн түүх дурсгалын газартай, байгалийн гоо үзэсгэлэн тэгширсэн сайхан газар нутагтай юм [[Велькей Фатры]]. Дээрх уул нуруунууд нь аялал жуулчлалын гол хэсэг нь билээ. [[Шохойн чулуу]], [[Доломит]], [[Гадерска долина]], [[Блатницка долина]] гэх мэт байгалийн сайхан хөндийнүүд бий. == Ардын урлаг соёлын сангаас == Мошовцоос олон арван алдар суутнууд төрөн гарснаас [[Хөгжим|хөгжмийн зохиолч]] [[Фрицо Кафенда]]; (1883-1963), [[Утга, уран зохиол|зохиолч]] [[Анна Лацкова-Зора]]; (1899-1988) [[уран зохиолын шүүмжлэгч]], [[Түүх|түүхч]], [[яруу найрагч]] [[Штефан Крчмеры]](1892-1955); [[Жүжгийн зохиолч]] [[Юр Тесак Мошовскы]]; мөн гал сөнөөгчдийн чуулгыг үүсгэн байгуулагч, хөгжмийн зохиолч [[Милослав Шцимт]] гэх мэт. Хамгийн алдар цуутай хүн бол “Алдрын охин” яруу найргийн цомог бичсэн [[яруу найрагч]], [[гүн ухаантан]], гэгээнтэн [[Ян Коллар]] (1793-1852) юм. [[Слав]] болон слав биш хэлтэй олон оронд энэ зохиол нь орчуулагджээ. ==External links== *[http://www.mosovce.sk www.mosovce.sk] *[http://www.mosovce.sk/doc/tur_spr/Brozura-anj.doc Жуулчин товхимол] *[http://www.tourist-channel.sk/mosovce/indexen.html инфо - Мошовце] *[http://www.bb.telecom.sk/drienok/english Дриенок] ==Галерей== <gallery> Image:Kastielmosovce.jpg|Бага ордон - Мошовце Image:Kostolmosovce1.jpg|Лютерийн сурталтан сүм - Мошовце Image:Kostolmosovce2.JPG|Католик сүм - Мошовце Image:Kaplnka-Mosovce.jpg|Бага сүм, бунхан, музей - Мошовце Image:Obecmosovce.jpg|Өвөл өргөн дэлгэц - Мошовце Image:Mosovce.jpg|Мошовце Image:Vlajka-Mosovce.jpg|дарцаг - Мошовце Image:Mapa-Mosovce.png|Мошовце </gallery> [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mošovce Commons:Mošovce] [[Category:Словакия]] [[af:Mošovce]] [[am:ሞሾቭጸ]] [[ar:موشوفتسيه]] [[az:مشوتس]] [[be:Мошаўцэ]] [[bg:Мошовце]] [[bn:মোশোভ্‌চে]] [[bs:Mošovce]] [[ca:Mošovce]] [[cs:Mošovce]] [[da:Mošovce]] [[de:Mošovce]] [[el:Μόσοβτσε]] [[en:Mošovce]] [[eo:Mošovce]] [[es:Mošovce]] [[et:Mošovce]] [[eu:Mosovce]] [[fa:موشوفتسی]] [[fi:Mošovce]] [[fo:Mošovce]] [[fr:Mošovce]] [[ga:Mošovce]] [[gl:Mošovce]] [[ha:موشوفتسيه]] [[haw:Mošovce]] [[he:מושובצה]] [[hi:मॊशॊव्त्सॆ]] [[hr:Mošovce]] [[hsb:Mošovce]] [[hu:Mosóc]] [[hy:Մոշովցե]] [[ia:Mošovce]] [[id:Mošovce]] [[ie:Mošovce]] [[io:Mošovce]] [[is:Mošovce]] [[it:Mošovce]] [[ja:モショヴツェ]] [[ka:მოშოვცე]] [[kk:Мошовце]] [[km:មឞវជ]] [[ko:모쇼브체]] [[ku:موشوفتسيه]] [[ky:Мошовце]] [[la:Mošovce]] [[lt:Mošovcė]] [[lv:Mošovce]] [[mi:Mošovce]] [[mk:Мошовце]] [[mo:Мошовце]] [[ms:Mošovce]] [[mt:Mošovce]] [[nl:Mošovce]] [[nn:Mošovce]] [[no:Mošovce]] [[nov:Mošovce]] [[pl:Mošovce]] [[ps:موشوفتسی]] [[pt:Mošovce]] [[rmy:मॊशॊव्त्सि]] [[ro:Mošovce]] [[ru:Мошовце]] [[sh:Мошовце]] [[simple:Mošovce]] [[sk:Mošovce]] [[sl:Mošovce]] [[so:Mošovce]] [[sq:Mošovce]] [[sr:Мошовце]] [[sv:Mošovce]] [[sw:Mošovce]] [[tg:Мошовтсе]] [[th:โมชอฟเซอ]] [[tk:Mošovce]] [[tl:Mošovce]] [[tpi:Mošovce]] [[tr:Mošovce]] [[tt:Mošovce]] [[uk:Мошовце]] [[ur:موشوفتسيه]] [[uz:Mošovce]] [[vi:Mošovce]] [[vo:Mošovce]] [[yi:מושובצה]] [[yo:Mošovce]] [[zh:摩受采]] [[zh-min-nan:Mošovce]] [[zh-yue:摩受采]] [[zu:Mošovce]] Баян-өлгий 2505 8005 2006-06-23T04:32:02Z Dermee 51 [[Баян-өлгий]] moved to [[Баян-Өлгий]]: эгшигээр эхэлж буй учир том үсгээр бичнэ #REDIRECT [[Баян-Өлгий]] Дархан-Уул 2507 10089 2006-11-07T09:15:57Z 213.171.45.174 in text is shown area in ha: 327.5 thousand {{Infobox_Mongolian_Province |Name = Дархан-Уул аймаг |AlternateName = Дархан |Flag = |CoatOfArms = mn_coa_of_darkhan_aymag.svg |FlagLink = |CoaLink = |Map = Map_mn_darkhan-uul_aimag.png |Founded = 1994 |Capital = [[Дархан]] |Area = 3,275 |Population = 83,271 |PopulationYear = 2000 |Density = 16.24 |PredialCode = +976 (0)137 |LicensePlate = ДА_ (_ variable) |ISO3166_2 = MN-037 |Website = gate1.pmis.gov.mn/darkhan-uul/ |}} '''Дархан-Уул|Дархан '''аймаг нь хуучнаар Дархан хот юм. Нийслэл Улаанбаатарын дараа хоёрдох том хот гэгддэг. == Түүх == Дархан хотын анхны суурийн чулууг “Бурхантын хєндий”-д 1961 оны 10-р сарын 17 нд тавьсан нь Монгол улсын 2 дахь томоохон хот болох эхлэл тавигдсан юм. Дархан хотыг хуучин социалист орнууд болох Зєвлєлт Холбоот Орос улс, Болгар, Польш, Унгар, Чех, Герман зэрэг улсуудын техник, эдийн засгийн тусламжтайгаар байгуулан хєгжїїлсэн. Дархан хот нь Орхон , Сэлэнгийн сав газрын бїсэд багтдаг. Хараа голын эрэг Бурхантын хєндийд оршдог бєгєєд далайн тєвшнєєс дээш 700 м-ийн єндєрт байрласан ба 327.5 мянган га газар нутагтай, эрс тэс уур амьсгалтай.Улсын Их Хурлын 1994 оны 32 тоот тогтоолоор Дархан хотыг Дархан-Уул аймаг болгон зохион байгуулсан ба Засаг захиргааны нэгжийн хувьд 4 сумтай, 24 багтай. Дархан-Уул аймаг нь Сэлэнгэ , Тєв аймгийн сумуудтай хил залгаа оршдог. Дархан-Уул аймаг нь 90.4 мянган хїн амтай, нийт хїн амын 66.3 хувийг 35 хїртэлх насны залуус эзэлдэг ба нийт єрхийн 67.5 хувь нь тохилог орон сууцанд амьдардаг. == Сургуулиуд == Манай аймагт ТИС, ХААИС, Техникийн коллеж, Анагаах ухааны коллеж зэрэг хувийн болон улсын 10 гаруй Их, дээд сургууль , УГТСЭШХ, Удирдлагын Хєгжлийн Институт, Бизнес хєгжил, Монгол гэр бїл зэрэг сургалтын тєвїїд сургалт эрдэм шинжилгээний байгууллага ажиллаж тэдгээрт 460 гаруй эрдэмтэн багш нар ажиллаж, 5200 гаруй оюутан сурагчид суралцаж байна. Мєн аймгийн хэмжээнд 25 ЕБС, 14 цэцэрлэг, Монгол Туркийн хамтарсан сургууль, Хан-Уул дээд сургуулийн харъяа 10 жилийн сургууль, Монгол-Германы хамтарсан сургууль, хїїхдийг эрт хєгжїїлэх тусгай сургууль ажиллан тэдгээрт 21 мянган хїїхэд суралцаж, Орос, Англи, Герман, Турк, Япон хэлийг гадаадын мэргэжилтэн багш нараар хичээл заалгаж байна. == Эрүүл ахуй == Дархан-Уул аймгийн тєв болон харъяа сумдуудад нийт 550 ортой эмнэлэг, урьдчилан сэргийлэх зориулалттай эрїїл мэндийн 2 томоохон тєв ажиллаж, тэдгээрт 250 гаруй их эмч ажиладаг. Тус аймаг нь зам, тээвэр, харилцаа холбоо, цахилгаан, дулааны эрчим хїч зэрэг дэд бїтцийн салбарууд сайн хєгжсєн їйлдвэрлэл, соёл боловсрол, ШУ-ны томоохон тєв учраас гадаад орнуудын муж, хот, компани, хувь хїмїїстэй харилцаагаа єргєжїїлэн хєгжїїлж хамтран ажиллах хамгийн таатай нєхцєл бїрдсэн аймаг юм. Одоогоор: ХБНГУ-ын Цайтц, БНУУ-ын Капошвар, Буриад улсын Улан-Їдэ, Беларусь улсын Витабск, БНХАУ-ын Же-Жань, Дани улсын Хилероид хотуудтай шууд харилцаатай ажилладаг ба ОУБ-ууд (ДЭМБ,ТАСИС, НЇБХХГ), Монгол улсад суугаа зарим орны ЭСЯ-ууд /АНУ, ХБНГУ, Англи, Япон улсуудын ЭСЯ/ , / АНУ–ын “Энх тайвны корпус”, Английн “Сайн дурын алба”, ”Хїїхдийг ивээх сан”, Японы ”Жайка”/ болон гадаадын хїмїїнлэгийн байгууллагууд “Энхтайваны салхи”, ”Ертєнцийг єєрчилье”,”Мандах нар” зэрэг ОУБ-тай хамтран нийгмийн салбарт идэвхтэй їйл ажиллагаа явуулж байна.Цаашид гадаад харилцааг улам єргєжїїлж, хамтын ажиллагааны їр нєлєєг нэмэгдїїлэх зорилт тавин ажиллаж байна. == Газар тариалан == Манай аймаг нь Монгол улсын газар тариалангийн тєв бїсэд оршдог учраас хєдєє аж ахуйн нийт бїтээгдэхїїнд газар тариалан голлодог бєгєєд газар тариалангийн аж ахуйнууд шинжлэх ухааны баазтайгаа ойрхон байрлаж , тїїнтэй хамтран ажилладагаараа бусад аймгуудаас давуутай юм. Аймгийн хєдєє аж ахуйн їйлдвэрлэл нь хїн амын мах махан бїтээгдэхїїний хэрэгцээний 30.0 гаруй, сїї сїїн бїтээгдэхїїний 90.0 орчим, гурил гурилан бїтээгдэхїїний 70.0 гаруй хувийг, тємс, хїнсний ногооны хэрэгцээг єєрийн їйлдвэрлэлээр бїрэн хангаж байгаа стратегийн ач холбогдол бїхий салбарын нэг юм.Дархан-Уул аймгийн хэмжээнд єнєєдрийн байдлаар 100 гаруй аж ахуйн нэгж, 12.0 мянга гаруй єрх 37.0 мянган га орчим эргэлтийн талбайд тариалангийн їйл ажиллагаа эрхэлж байна.Аймгийн эдийн засагт мал аж ахуйн їйлдвэрлэл бага хувийг эзэлдэгч 3.0 мянган єрх, 40 гаруй аж ахуйн нэгжид 130.0 гаруй толгой малыг єсгєж байна.Одоогийн байдлаар тус аймагт 21 їїлдэр, омог, хэвшлийн 28.0 мянган толгой малыг їржлийн сайжруулагчаар ашиглаж байгаа нь нийт малын 18.0 орчим хувийг эзэлж байна. Дархан хот нь байгалийн баялагтаа тїшиглэн барилгын матералын їйлдвэрлэлийг тїлхїї хєгжїїлж, Цемент, Силикат, ”Байшин їйлдвэрлэх комбинат”, ”Керамзит”, ”Эрдэс хєвєн”, ” Тємєр бетоны” їйлдвэр “Хїнсний їйлдвэр”, ”Нэхий Эдлэлийн Їйлдвэр” ”Мах комбинат”, ”Хар тємєрлєгийн їйлдвэр” зэрэг олон їйлдвэрїїдтэй. Манай аймаг нь барилгийн материалийн болон нїїрс,алт, тємрийн хїдрийн арвин их нєєцтэй аймаг юм. == Аж үйлдвэр == Дархан-Уул аймагт жижиг дунд, їйлдвэрлэл, їйлчилгээг эрчимтэй хєгжїїлж байна. Хувийн хєрєнгє оруулалтаар оёдол, архи спиртийн їйлдвэр, талх нарийн боов, мах махан бїтээгдэхїїн зэрэг жижиг дунд їйлдвэрїїд болон Банк, Банк бус санхїїгийн байгууллага,хадгаламж зээлийн хоршоо зэрэг аж ахуйн байгууллагууд їйл ажиллагаагаа явуулж байна. Тухайлбал: Номин худалдааны тєв, їйлчилгээний 1,2 одын зэрэгтэй Дархан буудал, Киви, Єртєєчин зэрэг зочид буудалууд, мах махан бїтээгдэхїїнээр “Мах экспо”, “Гангууш”, Талх нарийн боовны чиглэлээр “Дархан дээжис”, архи спиртний їйлдвэрлэлээр “Дамон Трейд” мєн 11 арилжааны банк, 4 банк бус санхїїгийн байгууллага,12 хадгаламж зээлийн хоршоо гэх мэт жижиг дунд їйлдвэрлэл эрчимтэй хєгжиж,аймгийн хэмжээнд нийтдээ 6 улсын їйлдвэр, 27 ХК,902 ХХК,112 хоршоо,192 нєхєрлєл,100 ЗБН,92 ББН їйл ажиллагаа явуулж байна. == Уугуул гавъяатнууд == Дархан уул аймгаас олон алдартнууд Їїнд: Олимпийн хїрэл медалт 1, Дэлхийн аварга 6, 1, Ази тивийн аварга 8, Монгол Улсын Хєдєлмєрийн Баатар 16, МУГ 37, Тєрийн соёрхолт 5, ОХУ клубуудын гавьяат зэрэг урлаг спорт хєдєлмєрийн олон арван алдарнууд байна. Мєн ЇЭХ, Эмэгтэйчїїдийн холбоо, АОЭЗ, Ахмадын хороо, ХАЇТанхим, УЗхороо зэрэг олон ТББайгууллагууд їйл ажиллагаа явуулж байна Дархан-Уул аймагт орчин їеийн технологи, техникээр бїрэн тоноглогдсон Мобиком, Скайтел компаниудын салбарууд їїрэн телефон болон миком компани интернетийн їйлчилгээ явуулдаг байна.Мєн DBS, ЛХА телевизїїдээр 24 цагийн турш дотоод гадаадын сувгуудыг їзэх боломжоор бїрэн хангадаг. == Холбоос == *[http://gate1.pmis.gov.mn/darkhan-uul/ Дархан-Уул аймгийн засаг даргын тамгын газар ] {{Монгол улс}} [[de:Bajanchongor-Aimag]] [[en:Bayanhongor Province]] [[es:Bayanhongor (aymag)]] [[pt:Darhan-Uul]] [[sv:Bajanchongor]] [[he:באיינחונגור]] Template:Infobox Mongolian Province 2508 8021 2006-06-23T18:27:53Z Dermee 51 {| border="1px" align="right" cellpadding="4px" cellspacing="0" width="250px" style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |+<big>'''{{{Name}}}<br />{{{AlternateName}}}'''</big> | align="center" colspan="2" | {| cellspacing="0" style="border-width:0px;background:#f9f9f9; text-align:center;width:100%;margin:0px;" | align="center" width="50%"| [[image:{{{Flag|Sin_bandera.svg}}}|115px|Flag of {{{Name}}}]] || align="center" width="50%"| [[Image:{{{CoatOfArms|Sin_escudo.svg}}}|115px|Coat of arms of {{{Name}}}]] |- | align="center" | <small>{{{FlagLink|}}}</small> || align="center" | <small>{{{CoaLink|}}}</small> |} |- | align="center" colspan="2" style="background:#f9f9f9;" | [[image:{{{Map}}}|250px|center|Map of Mongolia with {{{Name}}} highlighted]] |- |'''Үүсэн бий болсон''' || {{{Founded}}} |- |'''Төв''' || {{{Capital}}} |- |'''Газар нутаг''' || {{{Area}}} км² |- |'''Хүн ам''' <br>&nbsp;&bull; Нийт ({{{PopulationYear}}})<br>&nbsp;&bull; [[Хүн амын нягтшил|Нягтшил]] | <br>{{{Population}}}<br>{{{Density}}}/км² |- |'''Утасны коод''' || {{{PredialCode}}} |- |'''Машины номер''' || {{{LicensePlate|}}} |- |'''[[ISO 3166-2]]''' || {{{ISO3166_2}}} |- | '''Вэб сайт''' | {{#if:{{{Website|}}}|[http://{{{Website}}} {{{Website}}}]}} |- |}<noinclude> [[de:Vorlage:Infobox Mongolischer Aimag]] [[Category:Templates using ParserFunctions|{{PAGENAME}}]] </noinclude> Хүн амын нягтшил 2509 8015 2006-06-23T18:18:33Z Dermee 51 ёрөнхий тайлбар Нэг километр квадрат газар нутаг дээр ойролцоогоор хэдэн хүн амьдарч тодорхойлох үзүүлэлт. Тухайн улс болон засаг захиргааны нэгжийн нийт оршин суугчийн тоог газар нутгийн хэмжээнд хуваахад гарсан тоог хэлнэ. Европа 2510 8024 2006-06-23T18:36:41Z Dermee 51 [[Европа]] moved to [[Европ]]: Үгийн алдааг засав #REDIRECT [[Европ]] Дархан хот 2511 11156 2006-12-13T06:32:41Z Dermee 51 [[Дархан-Уул]] аймгийг одоо болтол Дархан хот гэх нь бий. Товчхоноор бас Дархан гэнэ. Их Хурлын 1994 оны 32 тоот тогтоолоор Дархан хотыг Дархан-Уул аймаг болгон зохион байгуулсан. Дархан 2512 8027 2006-06-23T18:39:05Z Dermee 51 [[Дархан]] moved to [[Дархан хот]]: нэгтгэв #REDIRECT [[Дархан хот]] Дархан-Уул аймаг 2514 8032 2006-06-23T21:53:55Z Dermee 51 [[Дархан-Уул]] аймаг Portal:Technology 2516 8247 2006-07-15T14:07:29Z Enkhtaivan 151 [[Техник технологи]] [[Програмчлалын технологи]] [[Интернэт технологи]] [[Шинэ технологи]] MediaWiki:Common.css 2517 10668 2006-12-05T06:56:44Z Zorigt 49 /** Энд тавигдсан CSS-үүд бүх арьсанд нэмэгдэх болно */ MediaWiki:Accountcreated 2518 8766 2006-08-12T22:13:11Z Jose77 129 Бүртгэл үүсгэгдэв MediaWiki:Accountcreatedtext 2519 8767 2006-08-12T22:13:53Z Jose77 129 $1 гэсэн хэрэглэгчийн бүртгэл үүсгэгдэв. MediaWiki:Autoredircomment 2520 10367 2006-11-17T06:36:45Z Zorigt 49 [[$1]] руу автоматаар холбогдох MediaWiki:Blockededitsource 2521 10375 2006-11-17T06:51:52Z Zorigt 49 Таны засвар хийж байгаа '''$1''' дэх текстийг доор үзүүлэв: MediaWiki:Blockedoriginalsource 2522 10376 2006-11-17T06:52:44Z Zorigt 49 '''$1'''-н сурс-ыг доор үзүүлэв: MediaWiki:Cannotundelete 2524 10392 2006-11-17T07:45:32Z Zorigt 49 Устгасан хуудсыг буцааж сэргээх үйлдэл амжилтгүй боллоо. Хэн нэгэн уг хуудсыг өрсөж сэргээсэн байх боломжтой. MediaWiki:Clearwatchlist 2526 8957 2006-08-21T21:13:17Z Jose77 129 Хянах листийг цэвэрлэх MediaWiki:Confirmemail needlogin 2527 8974 2006-08-21T21:35:19Z Jose77 129 $1-г хийхийн тулд та мэйл хаягаа баталгаажуулах шаардлагатай. MediaWiki:Displaytitle 2528 9029 2006-08-22T20:54:21Z Jose77 129 (Энэ хуудсыг [[$1]] руу холбох) MediaWiki:Editinginterface 2529 9043 2006-08-22T21:03:58Z Jose77 129 '''Анхаар''': Та програм хангамжаас хангагдсан интерфейсд хэрэглэгддэг хуудсанд засвар хийж байна. Бусад хэрэглэгчийн интерфейсийн харагдах байдлыг өөрчлөнө. MediaWiki:Editold 2530 8525 2006-08-03T22:50:36Z Jose77 129 Өөрчлөх MediaWiki:Export-submit 2531 9129 2006-08-23T21:04:32Z Jose77 129 Экспортлох MediaWiki:Filewasdeleted 2533 9150 2006-08-23T21:20:09Z Jose77 129 Өмнө нь ийм нэртэй файл хуулагдаж дараа нь устгагдсан байна. Та үүнийг дахин хуулахын өмнө $1-г шалгаж үзнэ хэрэгтэй. MediaWiki:Group 2534 9155 2006-08-23T21:23:00Z Jose77 129 Групп: MediaWiki:Group-all 2535 9156 2006-08-23T21:23:21Z Jose77 129 (бүх) MediaWiki:Group-bureaucrat 2538 9157 2006-08-23T21:23:52Z Jose77 129 Албаны ажилтангууд MediaWiki:Group-bureaucrat-member 2539 9158 2006-08-23T21:24:26Z Jose77 129 Албаны ажилтан MediaWiki:Group-steward 2540 9159 2006-08-23T21:24:56Z Jose77 129 Үйлчлэгч нар MediaWiki:Group-steward-member 2541 9160 2006-08-23T21:25:14Z Jose77 129 Үйлчлэгч MediaWiki:Group-sysop 2542 9162 2006-08-23T21:26:07Z Jose77 129 Системийн операторууд MediaWiki:Group-sysop-member 2543 9161 2006-08-23T21:25:49Z Jose77 129 Системийн оператор MediaWiki:Grouppage-bureaucrat 2545 9166 2006-08-23T21:29:02Z Jose77 129 {{ns:project}}:Албаны ажилтангууд MediaWiki:Grouppage-sysop 2546 10713 2006-12-05T16:33:34Z Bambuush 171 {{ns:project}}:Администраторууд MediaWiki:History-feed-description 2547 9184 2006-08-23T21:38:15Z Jose77 129 Энэ хуудасны Вики дэх өөрчлөгдсөн түүх MediaWiki:History-feed-empty 2548 9185 2006-08-23T21:38:44Z Jose77 129 Таны үзэх гэсэн хуудас алга байна. Викигээс устгагдсан юмуу эсвэл нэр нь өөрчлөгдсөн бололтой. Дахин Вики дэх холбогдох хуудаснуудад нь хайлт хийж үзнэ үү. $1 at $2 $2 дээрх $1 MediaWiki:History-feed-item-nocomment 2549 9187 2006-08-23T21:39:41Z Jose77 129 $2 дээрх $1 MediaWiki:History-feed-title 2550 10714 2006-12-05T16:36:02Z Bambuush 171 Өөрчилсөн түүх MediaWiki:Import-interwiki-history 2551 10725 2006-12-05T16:51:00Z Bambuush 171 Энэ хуудсын бүх хувилбаруудын түүхийг хуулах MediaWiki:Import-interwiki-submit 2552 9212 2006-08-23T21:51:36Z Jose77 129 Импортлох MediaWiki:Importbadinterwiki 2559 10726 2006-12-05T16:52:21Z Bambuush 171 Интервикигийн хүчингүй холбоос MediaWiki:Importcantopen 2560 10727 2006-12-05T16:53:15Z Bambuush 171 Импортлосон файлыг нээж чадсангүй MediaWiki:Importnopages 2563 10732 2006-12-05T17:05:22Z Bambuush 171 Импортлох хуудас алга байна. MediaWiki:Importstart 2564 10734 2006-12-05T17:07:36Z Bambuush 171 Хуудсыг импортлож байна... MediaWiki:Importunknownsource 2565 10736 2006-12-05T17:10:43Z Bambuush 171 Мэдэгдээгүй төрлийн импортлох эх үүсвэр MediaWiki:Loginlanguagelabel 2567 9230 2006-08-24T01:59:25Z Jose77 129 Хэл: $1 MediaWiki:Noexactmatch 2571 10832 2006-12-05T20:14:20Z Bambuush 171 "$1" гэсэн гарчиг бүхий хуудас байхгүй байна.''' Та [[:$1|энэ хуудсыг үүсгэж]] чадна. MediaWiki:Nouserspecified 2572 8686 2006-08-12T21:32:08Z Jose77 129 Та өөрийн тусгай хэрэглэгчийн нэр авна уу. MediaWiki:Nstab-project 2573 8695 2006-08-12T21:36:14Z Jose77 129 Төслийн хуудас MediaWiki:Projectpage 2579 8736 2006-08-12T21:56:38Z Jose77 129 Төслийн хуудсыг харах MediaWiki:Undeletereset 2608 11773 2007-01-22T06:00:02Z Bambuush 171 Дахин эхлүүлэх MediaWiki:Unusedtemplates 2609 10504 2006-11-20T15:44:11Z Zorigt 49 Ашиглахгүй байгаа үлгэрүүд MediaWiki:Unusedtemplateswlh 2611 10941 2006-12-06T10:38:02Z Bambuush 171 бусад холбоосууд MediaWiki:Uploadnewversion-linktext 2612 10911 2006-12-06T08:53:35Z Zorigt 49 Энэ файлын шинэ хувилбарыг аплоуд хийх MediaWiki:Viewsourcefor 2613 10889 2006-12-06T08:29:02Z Zorigt 49 $1 MediaWiki:Watchlistanontext 2614 10881 2006-12-06T08:18:13Z Zorigt 49 Та өөрийн хянах листийг өөрчлөх буюу үзэхийг хүсвэл $1 хэрэгтэй. MediaWiki:Watchlistclearbutton 2615 10880 2006-12-06T08:17:07Z Zorigt 49 Хянах листийг хоослох MediaWiki:Watchlistcleardone 2616 11608 2007-01-19T03:13:32Z Bambuush 171 Таны хяналтын жагсаалт одоо хоосон. $1 зүйл устгагдсан. MediaWiki:Watchlistcleartext 2617 11609 2007-01-19T03:14:08Z Bambuush 171 Тэ эдгээрийг устгахдаа итгэлтэй байна уу. MediaWiki:Watchlistcount 2618 11610 2007-01-19T03:15:14Z Bambuush 171 '''Таны хяналтын жагсаалтад ярилцлагуудыг оролцуулан $1 зүйл байна.''' MediaWiki:Watchlistfor 2619 10932 2006-12-06T10:20:56Z Bambuush 171 ('''$1'''-н) MediaWiki:Wldone 2620 11614 2007-01-19T03:21:23Z Bambuush 171 Дуусав. Фетхуллах Гюлен 2624 8237 2006-07-12T13:12:06Z Dermee 51 өөр хэл дээрх материалууд Фетхүллах Гүлен нь туркийн шашны судлаач юм. Түүний бичсэн 30 гаруй номуудаас гадна "Гүлений хөдөлгөөн" түүнийг дэлхийд алдартай сэтгэгч гэдгийг баталдаг. Монголчуудын хувьд түүнийг сайн мэдэхгүй. Гэхдээ монголын ахлах сургуулиудын дунд сургалтаараа үнэлэгддэг МУИС-ийн харъяа байгалийн ухааны гүнзгийрүүлсэн сургалттай Монгол-Туркийн хамтарсан ахлах сургуулийн үндэслэгч гэдгийг мэддэг хүн ховор. Түүний боловсрол бол бүхний эхлэл гэдэг үзлийн үүднээс байгуулагдсан дунд сургуулиуд турк, төв азийн орнуудад өндрөөр үнэлэгддэг. Ихэнх сургуулиудад шашны боловсрол сургалтын хөтөлбөрт ордог гэгддэг ч Баян-Өлгийгөөс гаднах монгол улс дахь сургуулиудад ажиглагддаггүй байна. '' Бүрэн бус байгаа тул нэмээд байгаарай.'' [[de:Fethullah Gülen]] [[es:Fethullah Gülen]] [[tr:Fethullah Gülen]] Зинедин Зидан 2625 8230 2006-07-11T20:36:09Z Zorigt 49 {{Football player infobox| Тоглогчийн нэр= Зинедин Язид Зидан | image = [[Image:Zinedine_Zidane.jpg|200px]]<br/> | Бүтэн нэр = Zinedine Yazid Zidane | Хоч = Zizou, ZZ | Төрсөн огноо = [[1972]] оны [[6-р сарын 23]] | Төрсөн хот = [[Марсель]] | Төрсөн улс = [[Франц]] | Өндөр = 1.85 m (6'1") | Одоогийн баг = Зодог тайлсан | Байрлал = [[Хагас хамгаалагч]] | он = 1988-1992</br>1992-1996</br>1996-2001</br>2001-2006 | баг = [[AS Кан]]</br>[[Бордо]]</br>[[Ювентус F.C.|Ювентус]]</br>[[Реал Мадрид]] | тоглолт(гоол) = 61 (6)</br>139 (28)</br>151 (24)</br>155 (34) | шигшээон = 1994-2006 | шигшээ баг = [[Францын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Франц]] | шигшээтоглолт (гоол) = 108 (31) | pcupdate = 2006/07/11 | ntupdate = 2006/07/11 }} ''' Зинедин Язид Зидан''' (анг. Zinedine Yazid Zidane, ар. زين الدين زيدان [[Дуудлага]]: ''Zīn ad-Dīn Zīdān''), ([[1972]] оны [[6-р сарын 23]]-нд төрсөн), '''Зизу''' (Zizou) хэмээх хочоороо алдаршсан Францын [[хөлбөмбөг]]чин. [[Алжир]]ын [[Кабыл]]аас гаралтай тэрээр [[Францын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг]] болон 4 клубт, түүний дотор хамгийн сүүлд [[Реал Мадрид]] клубт тоглож байсан. Өөрийн цаг үеийн шилдэг хөлбөмбөгчин гэгддэг. Гайхамшигтай бөмбөг эзэмшилт, тэнцвэр, дамжуулалт, цохилт болон чөлөөт цохилтын чадваруудаар нь түүнийг Францад [[Мишель Платини]]тай адилтган шилдэг [[холбогч]] гэдэг байна. Зиданы [[1998 ФИФА ДАШТ#шигшээ|1998 оны ДАШТ-ий шигшээ тоглолт]]онд [[Бразилын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Бразил]]ын хаалганд мөргөж хийсэн 2 гоол Францыг анх удаа аваргын тавцанд хүргэсэн билээ. Тэрээр [[ФИФА-гийн оны шилдэг хөлбөмбөгч]]өөр 3 удаа (1998, 2000, 2003) сонгогдсон 2 тамирчны нэг (нөгөөх нь [[Роналдо]]), мөн нэг удаа [[Европын шилдэг хөлбөмбөгч]] (1998) болж байв. Зидан [[2006 ФИФА ДАШТ|2006 оны ДАШТ]]-д оролцоод зодог тайлсан. ==Клуб== Зидан [[Франц]]ын [[Марсель]] хотноо төрсөн хэдий ч төрөлх хотынхоо [[Олимпик Марсель|Олимпик]] клубт тоглож байсангүй. Тэрээр [[Ювентус F.C.|Ювентус]]-т 3 сая фунтаар худалдагдах хүртлээ Францын лигийн [[AS Кан|Кан]], [[FC Бордо|Бордо]] багуудад алба хашиж байв. 2001 онд [[Итали]]йн [[Ювентус F.C.|Ювентус]] багаа орхиж [[Испани]]йн алдарт [[Реал Мадрид]] багтай 4 жилийн гэрээ байгуулсан. Уг солилцоо нь 66 сая евро-гоор биеллээ олсон бөгөөд энэ нь Зиданыг дэлхийн хамгийн үнэтэй хөлбөмбөгч болгожээ. Тэрээр [[Дэвид Бекхэм]], [[Рауль Гонзалес]], [[Луйш Фигу]], [[Роналдо]] болон [[Роберто Карлос]] зэрэг шилдэг хөлбөмбөгчидтэй мөр зэрэгцэн тоглож байлаа. 2001-2002 оны улирлын [[УЕФА Аваргуудын Лиг|Аваргуудын Лиг]]ийн шигшээ тоглолт Глазго хотын [[Хампден Парк]] цэнгэлдэх хүрээлэнд болоход тэрээр хожлын гоолыг оруулж байсан түүхтэй. [[2006]] оны [[5-р сарын 7]]-нд Зидан Реал багийн бүрэлдэхүүнд [[Сантьяго Бернебау]] цэнгэлдэх хүрээлэнд сүүлчийн тоглолтоо хийсэн. Уг тоглолтонд Реалчууд "ZIDANE 2001 - 2006" хэмээх бичээс бүхий өмсгөлтэй тоглосон юм. [[Вижареал CF]]-тэй хийсэн уг тоглолтонд Зидан нэг гоол оруулсан бөгөөд тоглолтын дараа эсрэг багийн хагас хамгаалагч [[Хуан Роман Рикельме]]-тэй өмсгөлөө солилцжээ. ==Шигшээ баг== [[Image:Zinedine Zidane-ar.jpg|thumb]] Зидан Франц, Алжирын давхар иргэншилтэй бөгөөд анхандаа Алжирын шигшээ багт тоглох хүсэлтэй байсан боловч тухайн үед дасгалжуулагч байсан Абделхамид Кермали түүнийг уриагүй ажээ. Ийнхүү Зидан [[1994]] оны [[8-р сарын 17]]-нд Чехийн багтай хийсэн Францын шигшээ багийн тоглолтонд "3 өнгөт" өмсгөлийг өмссөн юм. Уг тоглолтын 63 дахь минутанд Зиданыг сэлгээгээр ороход 2-0-ээр хожигдож явсан Францын баг 2-2-ын харьцаагаар тоглолтыг дуусгаж чадсан байна. Зидан [[Францын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Францын шигшээ баг]]ийн бүрэлдэхүүнд багтаж [[1998 ФИФА ДАШТ]]-нд оролцон, [[Бразилын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Бразил]]ын багтай тоглосон шигшээ тоглолтонд толгойгоороо 2 гоол оруулан багийнхаа ялалтанд маш их хувь нэмэр оруулсан юм. Францын баг анх удаа дэлхийн аварга болсон бөгөөд сүүлийн 20 жилийн турш эзэн орны баг түрүүлж чадаагүй байсныг эвдсэн юм. Тэрээр уг ДАШТ-ий хэсгийн эхний тоглолтонд өрсөлдөгч [[Саудын Арабын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Саудын Араб]]ын багийн ахлагч [[Фуад Амин]]ыг санаатайгаар гишгэсэн хэмээн улаан хуудсаар торгуулан талбайгаас хөөгдөж, дараах 2 тоглолтонд оролцох эрхээ хасуулсан. Зиданы ойр дотныхны ярианаас үзвэл Амин түүнийг доромжилсон ажээ. 2 жилийн дараа Зидан багтайгаа хамт 2 дахь том тэмцээнийхээ түрүүг авсан. 2000 оны ЕАШТ-ий шөвгийн тоглолтонд [[Испанийн хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Испани]]йн багийн хаалганд хаалттай цохилтоос оруулсан гоол, хагас шигшээд [[Португалын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Португал]]ын багийн хаалганд торгуулийн цохилтоор оруулсан [[алтан гоол]] нь Францын багийг шигшээ тоглолтонд хүрэх замыг зассан билээ. Энэхүү амжилтаараа Францын шигшээ баг дэлхийд чансаагаараа тэргүүлэх болж, [[Германы хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Баруун Герман]]ы баг 1976 онд 2 жилийн өмнө Дэлхийн аварга болсныхоо дараа Европын аваргын хэргэмд хүрсэн амжилтыг давтсан бөлгөө. [[2002 ФИФА ДАШТ]]-д тэрээр гэмтлийн улмаас олигтой тоглолт үзүүлж чадаагүй. Өмнөх тэмцээний аварга Францын баг ч ганц ч гоол оруулалгүй, ганцхан оноотойгоор тэмцээнээ өндөрлөсөн билээ. Зидан уг ДАШТ-ий эхний 2 тоглолтыг гэмтлийн улмаас өнжиж, ганцхан тоглолтонд оролцсон нь багийн амжилтанд сөргөөр нөлөөлсөн юм. [[2004]] оны [[8-р сарын 12]]-нд ЕАШТ-д, уг тэмцээнд түрүүлсэн [[Грекийн хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Грек]]ийн багт хожигдон хасагдсаны дараа Зидан дахиж шигшээ багтаа тоглохгүй гэдгээ зарласан. Гэвч Францын баг [[2006 ФИФА ДАШТ]]-ий урьдчилсан тэмцээнд маш муу тоглож, ДАШТ-д оролцох эрхээ олж авч чадах эсэх нь эргэлзээтэй болоод байсан үед Зидан буцаж ирсэн юм. Шигшээ багаасаа зодог тайлаад байсан хагас хамгаалагч [[Клод Макелеле]], хамгаалагч [[Лилиан Тюрам]] нарын "алтан үе"-ийнхэн ч бас багтаа буцаж ирэв. Ийнхүү [[2005 он]]ы [[9-р сарын 3]]-нд [[Фарерын арлын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Фарерын арлын баг]]ийг 3-0-ээр хожсоноор Францын баг Германыг зорих эрхтэй болсон юм. [[2006]] оны [[5-р сарын 27]]-нд [[Франц]]ын баг [[Мексик]]-ийн багийг [[Сен-Дени]] дэх [[Стад де Франц]] цэнгэлдэх хүрээлэнд 1-0-ээр хожиход Зидан шигшээ багийнхаа хувцсыг 100 дахь удаагаа өмссөн байна. Ийнхүү тэрээс Францын тамирчдаас [[Марсель Десайи]], [[Дидье Дешам]], [[Лилиан Тюрам]] нарын дараа зуугийн босгыг давсан дөрөв дэх хүн болжээ. ==2006 оны ДАШТ== Хэсгийн 2 дахь тоглолтын сүүлийн минутанд Зидан тоглолтыг саатуулсан хэмээн шар хуудсаар торгуулан, 1 тоглолт өнжихөөр болсон юм. Баг нь хэсгээсээ шалгарахгүй бол энэ нь түүний сүүлчийн тоглолт байж болох байсан ч азаар баг нь түүний эзгүйд Тогогийн багийг 2-0-ээр хожиж, фэнүүдэд Зиданыг дэлхийн аваргын дэвжээн дээр дахиж харах завшаан тохиолдсон юм. Шөвгөрөх тоглолтонд [[Испанийн хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Испани]]йн багийг 3-1-ээр хожиход Зидан 1 гоол хийж, 1 гоолын дамжуулалтыг хийсэн байна. Түүнчлэн өмнөх тэмцээний аварга Бразилын эсрэг хийсэн шөвгийн тоглолтонд хожлын ганц гоолыг дамжуулсан бөгөөд уг тоглолтын шилдэг тоглогчоор нэрлэгдсэн. [[Португалын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Португал]]тай хийсэн хагас шигшээ тоглолтонд мөн л хожлын ганц гоолыг Зидан торгуулийн цохилтоос оруулан багаа шигшээ тоглолтонд хүргэв. ===2006 ДАШТ шигшээ тоглолт=== [[2006]] оны [[7-р сарын 9]]-нд болсон ДАШТ-ий шигшээ тоглолт Зиданы хувьд сүүлчийн тоглолт байлаа. [[Италийн хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Итали]]йн багтай хийсэн уг тоглолтын 7 дахь минутанд Зидан торгуулийн цохилтоор гоол оруулж, 2 дэлхийн аваргын шигшээ тоглолтонд гоол оруулсан амжилтаараа [[Пеле]], [[Пол Брайтнер]], [[Вава]] нартай эн зэрэгцэв. Мөн ДАШТ-ийн шигшээ тоглолтонд хамгийн олон буюу 3 гоол оруулсан [[Вава]], [[Жефф Харст]], [[Пеле]] нартай мөр зэрэгцлээ. Гэвч тэрээр [[Италийн хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Итали]]йн багийн хамгаалагч [[Марко Матерацци]]г тоглолтын 110 дахь минутанд мөргөж унаган улаан хуудсаар торгуулан талбайгаас хөөгдөв. Уг тоглолт 1-1 буюу тэнцээгээр өндөрлөж, торгуулийн цохилтын үе дүнд өрсөлдөгчид нь дэлхийн аварга болох нь тэр. Болсон явдлын үнэн мөнийг тэр хоёроос өөр хүн мэдэхгүй ч уруул уншигчдын дүн шинжилгээгээр Матерацци итали хэлээр "Чи бол алан хядагч янхны хүү" гэж хэлсэн аж. Энэ тухай "хохирогч" Матерацци "Би түүнийг алан хядагчаар нь дуудаагүй. Би тийм үг хэрэглэдэг ч үгүй" гэсэн байна. Харин уг үйл явдал болохын өмнө 2 тоглогч зууралдах үед Матерацци Зиданы цамцнаас татсан бөгөөд Зидан түүнд хандаж "хэрвээ чи миний цамцыг авмаар байгаа бол тоглолтын дараа болъё" гэж хэлсэн нь үнэн юм байна. Гэвч маргааш нь Зидан ДАШТ-ий шилдэг тоглогчид олгодог [[FIFA ДАШТ-ий шагналууд#Алтан бөмбөг|Алтан бөмбөг]] шагналын эзнээр тодров. Францын баг [[Парис]]т буцаж ирэхэд ард иргэд тэднийг халуунаар угтаж авсан бөгөөд Берлинд шигшээ тоглолтыг үзэж сонирхсон ерөнхийлөгч [[Жак Ширак]] тамирчидтай үдийн зоог барьсан байна. ==Амжилт== Францын шигшээ багийн бүрэлдэхүүнд: *[[ФИФА]] [[Хөлбөмбөгийн ДАШТ|ДАШТ]] **Аварга: 1998 **Дэд аварга: 2006 **Оролцсон: 1998, 2002, 2006 *[[Хөлбөмбөгийн ЕАШТ|ЕАШТ]] **Аварга: 2000 **Оролцсон: 1996, 2000, 2004 [[Ювентус F.C.]] багийн бүрэлдэхүүнд: *Италийн лиг - [[Serie A]]-гийн аварга (скудетто): 1996/1997, 1997/1998 *[[Европын Супер Цом]]: 1996 *[[Тив Хоорондын Цом]]: 1996 *Италийн Супер Цом: 1997 [[Реал Мадрид]] багийн бүрэлдэхүүнд: *[[Испанийн Супер Цом]]: 2001, 2003 *[[УЕФА Аваргуудын Лиг]]ийн аварга: 2001/2002 *[[Тив Хоорондын Цом]]: 2002 *Испанийн лиг - [[La Liga]]-гийн аварга: 2002/2003 *[[Европын Супер Цом]]: 2002 Хувийн шагналууд: *[[ФИФА Оны шилдэг хөлбөмбөгч]]: 1998, 2000, 2003 *[[Европын шилдэг хөлбөмбөгч]] (Алтан бөмбөг): 1998 *[[УЕФА Аваргуудын Лигийн шилдэг тоглогч]]: 2001-02 *[[УЕФА-ийн 50 жилийн ойн санал асуулга]] (Европын сүүлийн 50 жилийн шилдэг тоглогч): 2004 *[[ФИФА ДАШТ-ий шагналууд#Алтан бөмбөг|ФИФА ДАШТ Алтан бөмбөг шагнал]]: 2006 ==Хувийн амьдрал== Зиданы эхнэр [[Вероник Зидан]] нь [[Испаничууд|Испани]] гаралтай бөгөөд бүжигчин, загвар өмсөгч байсан. Тэд 1993 онд гэрлэж, Энцо, Лука, Тео, Эляз хэмээх 4 хөвгүүний эцэг эх болцгоожээ. Зидан өөрийгөө "[[Исламын шашин]]тан" гэсэн байдаг. ==Гадны холбоос== * [http://www.zidane.fr/ Зиданы албан ёсны сайт] (Франц, Испани хэлээр) [[Category:1972 онд төрөгсөд|Зидан, Зинедин]] [[Category:Европын оны шилдэг хөлбөмбөгчид|Зидан, Зинедин]] [[Category:ФИФА 100|Зидан, Зинедин]] [[Category:ФИФА оны шилдэг хөлбөмбөгчид|Зидан, Зинедин]] [[Category:Хөлбөмбөгийн хагас хамгаалагчид|Зидан, Зинедин]] [[Category:Францын хөлбөмбөгчид|Зидан, Зинедин]] [[Category:Алтан бөмбөгийн эзэд|Зидан, Зинедин]] [[ar:زين الدين زيدان]] [[bn:জিনেদিন জিদান]] [[br:Zinedine Zidane]] [[bg:Зинедин Зидан]] [[ca:Zinédine Zidane]] [[cs:Zinedine Zidane]] [[da:Zinedine Zidane]] [[de:Zinédine Zidane]] [[en:Zinedine Zidane]] [[et:Zinédine Zidane]] [[es:Zinedine Zidane]] [[fa:زین‌الدین زیدان]] [[fo:Zinadine Zidane]] [[fr:Zinédine Zidane]] [[ga:Zinedine Zidane]] [[gl:Zinedine Zidane]] [[ko:지네딘 지단]] [[hr:Zinédine Zidane]] [[id:Zinedine Zidane]] [[it:Zinédine Zidane]] [[he:זינדין זידאן]] [[ka:ზიდანი, ზინედინ]] [[lt:Zinédine Zidane]] [[nl:Zinédine Zidane]] [[ja:ジネディーヌ・ジダン]] [[no:Zinedine Zidane]] [[pl:Zinedine Zidane]] [[pt:Zinédine Zidane]] [[ro:Zinedine Zidane]] [[ru:Зидан, Зинедин]] [[fi:Zinédine Zidane]] [[sv:Zinedine Zidane]] [[th:ซีเนอดีน ซีดาน]] [[vi:Zinédine Zidane]] [[tr:Zinédine Zidane]] [[zh:齐内丁·齐达内]] Image:Zinedine Zidane-ar.jpg 2626 8226 2006-07-11T19:39:00Z Zorigt 49 Араб хэлээрх Википедиагаас авсан зураг. Араб хэлээрх Википедиагаас авсан зураг. Category:Европын оны шилдэг хөлбөмбөгчид 2627 8227 2006-07-11T19:45:07Z Zorigt 49 Энэхүү [[Wikipedia:Category|категор]]т [[1956 он]]оос хойш олгож ирсэн [[Европын оны шилдэг хөлбөмбөгчин]] шагналыг хүртсэн тамирчдын нэрс агуулагдана. [[Category:Хөлбөмбөгийн шагналууд]] [[bg:Категория:Носители на „Златна топка“]] [[en:Category:European Footballers of the Year]] [[ru:Категория:Золотой мяч]] [[vi:Thể loại:Quả bóng vàng châu Âu]] [[zh:Category:歐洲足球先生]] Template:Football player infobox 2628 8229 2006-07-11T20:29:50Z Zorigt 49 {| class="infobox" style="font-size: 85%;" |+ '''{{{Тоглогчийн нэр}}}''' |- {{#if: {{{image|<noinclude>-</noinclude>}}} | |colspan="3"| align="center" {{{image}}} - }} ! style="background: #b0c4de; text-align: center" colspan="3" | Хувийн мэдээлэл |- {{#if: {{{Бүтэн нэр|<noinclude>-</noinclude>}}} '''Бүтэн&nbsp;нэр''' colspan="2" {{{Бүтэн нэр}}} - }} |'''Төрсөн&nbsp;огноо''' |colspan="2"|{{{Төрсөн огноо}}} |- |'''Төрсөн&nbsp;газар''' |colspan="2"|{{{Төрсөн хот}}}, {{{Төрсөн улс}}} |- {{#if: {{{Өндөр|<noinclude>-</noinclude>}}} '''Өндөр''' colspan="2" {{{Өндөр}}} - }} {{#if:{{{Хоч|<noinclude>-</noinclude>}}} '''Хоч''' colspan="2" {{{Хоч}}} - }} ! style="background: #b0c4de;" colspan="3" | Баг |- |'''Одоогийн&nbsp;баг''' |colspan="2"|{{{Одоогийн баг}}} |- {{#if: {{{багийн дугаар|<noinclude>-</noinclude>}}} '''Дугаар''' colspan="2" {{{багийн дугаар}}} - }} |'''Байрлал'''||colspan="2"|{{{Байрлал}}} |- ! style="background: #b0c4de;" colspan="3" | Мэргэжлийн баг* |- | '''Он''' || '''Баг''' || '''Тоглолт (гоол)''' |- |{{{он}}}||{{{баг}}}||{{{тоглолт(гоол)}}} |- {{#if: {{{шигшээ баг|<noinclude>-</noinclude>}}} ! style="background: #b0c4de;text-align: center" colspan="3" Шигшээ баг** - {{{шигшээон}}} {{{шигшээ баг}}} {{{шигшээтоглолт (гоол)}}} - }} | style="font-size: 80%; text-align: center; color: #555555" colspan="3" | <nowiki>*</nowiki> Мэргэжлийн багийн үзүүлэлтүүд <br /> дотоодын лигийн тоглолтуудыг л хамарсан <br /> бөгөөд {{{pcupdate}}}-ий байдлаар. {{#if:{{{шигшээбаг|<noinclude>-</noinclude>}}} | <br /> <nowiki>**</nowiki> Шигшээ баг дахь үзүүлэлтүүд <br /> {{{ntupdate}}}-ий байдлаар.}} |}<noinclude> == Заавар == [[template_talk:Football player infobox#Usage|Эндээс]] дэлгэрэнгүй зааврыг харна уу. [[Category:people infobox templates|{{PAGENAME}}]] [[Category:sports infobox templates|{{PAGENAME}}]] [[Category:Templates using ParserFunctions|{{PAGENAME}}]] [[en:Template:Football player infobox]] [[hr:Predložak:Nogometaš]] [[ru:Шаблон:Футболист]] </noinclude> Хэрэглээний мэдээлэл зүй 2629 8232 2006-07-12T11:45:06Z Enzo orig 163 Ягаад хоосон орхио вэ? Фетхүллах Гүлен 2631 8236 2006-07-12T13:09:39Z Dermee 51 [[Фетхүллах Гүлен]] moved to [[Фетхуллах Гюлен]]: нэрийг нь Орос ах нараас сурав #REDIRECT [[Фетхуллах Гюлен]] Майкл Портер 2632 8244 2006-07-15T02:36:10Z Dermee 51 Харвардын Бизнесийн Сургуулийн '''Майкл Портер'''('''Michael E. Porter'''、[[1947]]-)нь Америкийн эдийн засагч, бизнесийн удирдлагын эрдэмтэн хүн юм. Одоогоор Харвардын Бизнесийн Сургуулийн Эм Би Эй-үүдийн нэг Bishop William Lawrence University-д багшилж байна. [[Мичиган муж]]ид төрсөн ч, түүний аав дээгүүр цолтой цэргийн хүн байсан тул дэлхийн олон оронтой танилцаж өсчээ. [[1969онд]][[Принстон Их Сургуул]]ийн сансарын хөлгийн техникийн тэнхмийг дүүргэсэн. Спортын хувьд ч бас идэвхтэй нэгэн байжээ. Ахлах сургуульд байхдаа [[Америк хөл бөмбөг]] бас [[бэйсбол]]оор мужынхаа шигшээ багт шалгарч, оюутан болоод ч тэр Гольфийн Америкийн шигшээ багт(NCAA) тоглож байжээ. [[1971]] онд [[Харвардын Бизнесийн Сургуул]]ийн Эм Би Эй([[MBA]])-ийн зэрэг авч、[[1973]] онд сургуулийнхаа эдийн засгийн ухааны доктор цолыг бас хамгаалж чаджээ. Улмаар тэрээр [[1982]]онд сургуулийнхаа түүхэн дэх хамгийн залуу профессор нь болов. Тэрээр Америкаас гадна олон улсын засгийн газар, компаниудад стратегийн зөвлөхөөр ажиллаж байсан бодит туршлагатай. Мөн [[5-н хүчний шинжилгээ]](Five Forces Analysis), [[Валью Чэйн]] (Value Chain) зэрэг [[өрсөлдөөний онол]]уудыг үндэслэснээрээ маш алдартай ажээ. Түүний бүтээлүүдээс [[Өрсөлдөөний онол]] нь стратегийн онолын библь болон оюутнуудын дунд тухайлан Эм Би Эй курсынхны таалагдсан номны жагсаалтыг тэргүүлдэг байна. == Бүтээлүүд== * Porter, M. (1979) "How competitive forces shape strategy", ''Harvard business Review'', March/April 1979. * Porter, M. (1980) ''Competitive Strategy'', Free Press, New York, 1980. * Porter, M. (1987) "From Competitive Advantage to Corporate Strategy", ''Harvard Business Review'', May/June 1987, pp 43-59. * Porter, M. (1996) "What is Strategy", ''Harvard Business Review'', Nov/Dec 1996. * Porter, M. (2001) "Strategy and the Internet", ''Harvard Business Review'', March 2001. ==Дэлгэрүүлж унших== * [[Techno cluster]] * [[Economics]] * [[Marketing strategies]] * [[Strategic planning]] * [[Strategic management]] * [[Porter 5 forces analysis]] * [[Cluster initiative]] [[bg:Майкъл портър]] [[de:Michael E. Porter]] [[en:Michael Porter]] [[es:Michael Porter]] [[fr:Michael Porter]] [[it:Michael Porter]] [[ja:マイケル・ポーター]] [[nl:Michael Porter]] [[no:Michael Porter]] [[pl:Michael E. Porter]] [[pt:Michael Porter]] [[ru:Портер, Майкл]] [[sv:Michael Porter]] [[zh:迈克尔·波特]] Цайдам нуурын нүүрсний орд 2633 8249 2006-07-17T05:07:04Z Dermee 51 Төв аймгийн Баян сумын нутагт байдаг аж. Энэ орд төмөр зам, өндөр хүчдэлд ойрхон байрладгаараа давуу талтай. Дээр нь нүүрсний чанар сайны дээр нийт нөөц нь 6,8 тэрбум тонн учир газрын тосны бүтээгдэхүүн гаргах үйлдвэр хөгжүүлэхэд ашиглахад тустай. Хэрлэн 2634 8250 2006-07-17T06:16:12Z 202.131.232.66 Хэрлэн гол нь Хэнтийн нуруунаас эх авч урссаар Далай нуурт цутгадаг Монголын томоохон голуудын нэг юм Пунсалмаагийн Очирбат 2635 10106 2006-11-10T20:48:00Z 218.231.162.159 П.Очирбат нь 1942 онд Завхан аймагт төрсөн. 1951-1960 онд дунд сургууль, 1960-1965 онд ЗХУ-ын Ленинград хотын Уул уурхайн дээд сургуулийг уул уурхайн ашиглалтын инженер мэргэжлээр төгссөн. Техникийн ухааны дэд эрдэмтэн, Эдийн засгийн шинжлэх ухааны доктор, профессор. П. Очирбат нь 1965-1967 онд Аж үйлдвэрийн яаманд мэргэжилтэн, 1967-1972 онд Шарын голын уурхайд ерөнхий инженер, 1972-1976 онд Түлш, эрчим хүчний үйлдвэр, геологийн яамны орлогч сайд, 1976-1985 онд Түлш, эрчим хүчний яамны сайд, 1985-1987 онд Гадаад эдийн засгийн талаар харилцах Улсын хорооны дарга, 1987-1990 онд Эдийн засгийн гадаад харилцаа, хангамжийн яамны сайд, 1990 оны 3 дугаар сараас 1990 оны 9 дүгээр сар хүртэлх хугацаанд БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга, 1990 оны 9 дүгээр сараас 1992 оны 2 дугаар сар хүртэлх хугацаанд БНМАУ-ын Ерөнхийлөгч, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн хавсралт хуулийн 2-р зүйлд заасны дагуу 1992 оны 2 дугаар сараас 1993 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, 1993-1997 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, 1997 оны 8 дугаар сараас “Очирбат” сангийн удирдах зөвлөлийн дарга, 2000 оноос Монгол Улсын ШУТИС-ийн “Экологи-тогтвортой хөгжлийн төв”-ийн захирлаар ажиллаж байна. П. Очирбат Монгол Улсын анхны Ерөнхийлөгч юм. П. Очирбат 2005 оны 9 дүгээр сарын 28-ны өдөр Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнээр томилогдон ажиллаж байна . [[en:Punsalmaagin_Ochirbat]] [[zh:彭萨勒玛·奥其尔巴特]] [[ja:ポンサルマーギーン・オチルバト]] Portal:People 2636 9594 2006-09-22T09:02:28Z 202.70.40.26 Намбарын Энхбаяр бол монгол улсын хөгжлийг янзралд оруулсан шар хувалз билээ. Монгол улсын Хөдөлмөрийн баатрууд, Монгол улсын гавъяат жүжигчид, Жирийн малчин иргэдийнхээ амьдралын туршлага, хийж бүтээсэн ажлуудын энэ хуудсанд багтаавал ямар вэ? Их хурлын гишүүдийн Who is Who нь http://www.parl.gov.mn вэбхуудсанд байдаг. Д.Нацагдоржийн нэрэмжит, Улаанбаатар хотын төв номын сангийн ажилчдыг танилцуулга http://www.mcl.edu.mn/librarystaffs.html хуудсанд байдаг. Image:Undor Gongor.jpg 2639 8273 2006-07-24T06:17:33Z Batbayar 165 Өндөр Гонгор - Америкийн судлаач Эндрью Чэпмэн (Andrew Chapman) Монголын нутгаар судалгаа хииж явахдаа 1922 онд энэ зургийг авсан байдаг. Түүний өндөр 2 метр 13 см байсан байна. Адам 2642 11639 2007-01-20T09:31:15Z Thijs!bot 369 robot Adding: el, hr, ku, scn, sv, tr Адам Ева хоёр, Библиэс үзвэл: Тэд бол анхны эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс, хүн төрөлхтний язгуур өвөг юм. Адам – Эхлэл 1:26-27, Ева – Эхлэл 2:18-24. 19-р зууныг хүртэл энэ мэт хүний уг гарвалыг Бурхантай шууд холбодог байсан бөгөөд эртний Месопотам(хоёр мөрний сав газар) ба бусад соёл иргэншлийн хувьд ч адил байсан нь мэө 2000 оны үеийн Гилгамэшийн тууль зэргээс ч харагддаг. Эхлэл 3:4-24, хүний анхны гэмийн талаар өгүүлдэг бөгөөд түүнээс хойш хүн гэмт чанартай болсон гэж үздэг. Хэдийгээр Адам Ева хоёрын түүхийг хувьслын онол зэргээр үгүйсгэх болсон ч Эхлэл 2:18-24 дээр гардагчлан эрэгтэй эмэгтэй хүний үүслийг холбон тайлбарласан нь давуу байдаг. Мөн сүүлийн үед шинжлэх ухаанчдын анхаарлыг татах болсон Бүтээлийн онол, Генийн эх сурвалжийн судалгаа зэрэг нь Библи дэх Адам, Ева хоёртой тохирдог. Бичсэн: Оюунтөгсийн Оч [[ar:آدم]] [[ca:Adam]] [[cs:Adam]] [[da:Adam (bibelsk person)]] [[el:Αδάμ]] [[en:Adam]] [[eo:Adamo]] [[es:Adán]] [[et:Aadam]] [[fa:آدم]] [[fi:Aadam]] [[fr:Adam]] [[hr:Adam]] [[id:Adam]] [[it:Adamo]] [[ku:Adem]] [[la:Adam]] [[nl:Adam]] [[nn:Adam]] [[no:Adam]] [[pl:Adam]] [[ru:Адам]] [[rw:Adamu]] [[scn:Adamu]] [[sv:Adam]] [[th:อาดัม]] [[tr:Âdem]] [[wa:Adan]] Ева 2643 8891 2006-08-15T01:31:42Z Rigel 179 fix:all interlang links Адам Ева хоёр, Библиэс үзвэл: Тэд бол анхны эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс, хүн төрөлхтний язгуур өвөг юм. Адам – Эхлэл 1:26-27, Ева – Эхлэл 2:18-24. 19-р зууныг хүртэл энэ мэт хүний уг гарвалыг Бурхантай шууд холбодог байсан бөгөөд эртний Месопотам(хоёр мөрний сав газар) ба бусад соёл иргэншлийн хувьд ч адил байсан нь мэө 2000 оны үеийн Гилгамэшийн тууль зэргээс ч харагддаг. Эхлэл 3:4-24, хүний анхны гэмийн талаар өгүүлдэг бөгөөд түүнээс хойш хүн гэмт чанартай болсон гэж үздэг. Хэдийгээр Адам Ева хоёрын түүхийг хувьслын онол зэргээр үгүйсгэх болсон ч Эхлэл 2:18-24 дээр гардагчлан эрэгтэй эмэгтэй хүний үүслийг холбон тайлбарласан нь давуу байдаг. Мөн сүүлийн үед шинжлэх ухаанчдын анхаарлыг татах болсон Бүтээлийн онол, Генийн эх сурвалжийн судалгаа зэрэг нь Библи дэх Адам, Ева хоёртой тохирдог. Бичсэн: Оюунтөгсийн Оч [[ca:Eva]] [[cs:Eva]] [[da:Eva (bibelsk person)]] [[eo:Evo]] [[es:Eva]] [[et:Eeva]] [[fa:حوا]] [[fr:Ève]] [[la:Eva]] [[nl:Eva (persoon)]] [[ru:Ева]] [[sk:Eva]] [[sv:Eva]] Алтан ордын улс 2644 8280 2006-07-24T16:13:08Z Ochoo1988 167 '''Алтан ордын хаант улс'''(Golden Horde) Их Монгол улсын бүрэлдэхүүн хэсэг, Чингис хааны ач Батхааны удирдлаган дор зүүн европын Волга мөрний сав газар буюу Кипчакд оршин тогтносон Монгол, Татарын улс юм. Чингисийн залгамжлагч Өгөөдэйн Оросруу илгээсэн гурван довтолгооны нэгийг 1235 онд Бат удирдан явсан. Монголчууд Урал мөрөнг 1237 онд гатлан төв Оросд нэвтрээд Москва, Украйны Киев зэрэг олон хотуудыг довтлон эзэлжээ. Оросоос Монголчууд Польш,Силес, Унгарт очиж 1240 онд Люблин, Харьковыг газартай тэгшилсэн байна. Бат 1241 оны 4 сард Легникийн ойролцоо Силес, Польш, Теотены цэргийн нэгдсэн армийнг бут цохисон. Неостадын бэхлэлтээр довтолгоо зогсож, зүүн зүг буцан Волга мөрний савд Бат өөрийн гоёмсог торгон гэрээ барьжээ. 14 дүгээр зууны сүүлээр Алтан ордны хаант улс Мускови(Москва)-ийн бослогуудаас сульдсан ба Доголон Төмөр 1395 онд Алтан ордны улсыг нэгтгэсэн ч түүнийг нас бармагц Астархан, Казань, Крым, Сибирь гэх дөрвөн улсад хуваагдаж 15 дугаар зууны сүүл, 1480аад онд гуравдугаар Иван Василевич татвар төлөхөө больж эсэргүүцэл хурцсадсанаар Монголчуудын ноёрхол оршин тогтнохоо больсон байна. Арслан 2645 8282 2006-07-27T18:33:00Z Dermee 51 [[Image:lion.jpg]] {{Theotheruses|Амьтан}} {{生物_開始|pink|ライオン}} {{生物_画像|[[画像:lion.jpg]]|Зүүн:Эрэгчин Баруун:Эмэгчин}} {{生物_分類/哺乳綱}} {{生物_目| [[ネコ目]](食肉目) [[:en:Carnivora|Carnivora]]}} {{生物_科| [[ネコ科]] [[:en:Felidae|Felidae]]}} {{生物_属| ヒョウ属 ''Panthera''}} {{生物_種| '''ライオン''' ''leo''}} {{生物_分類終了}} {{生物_学名|pink|Panthera leo}} {{生物_和名|pink|ライオン}} {{生物_英名|pink|[[:en:Lion|Lion]]}} {{生物_終了}} '''Арслан''' (''Panthera leo'') нь [[муурны аймгийн]] том биет махчин амьтан. Одоогоор зөвхөн [[Африк]] болон [[Энэтхэг]]ийн нутгагт тархах боловч, цагтаа Африк, [[Ази]], [[Европ]]ийн умард нутаг гэсэн өргөн уудам нутгаар тархан амьдардаг байсан. Араатны хаан арслан ч гэгддэг. Сүрэглэж амьдардаг амьтан ба нэг сүрэгт нэгээс хоёр эрэгчин, гурваас зургаан эмэгчин бас зулзаганууд байна. Гэхдээ сүрэгтэй болтлоо эрэгчин нь ганцаараа амьдарна. [[Тахь]]、[[Нүү]]、[[Анааш]]、[[Одос үхэр]] зэргийг барьж иддэг. Хүнд халгүй гэгддэг ч, хүний аминд хүрч байсан удаатай. Эрэгчин нь 2 ойтоодоо хүзүү орчимд нь үс ургаж сүргээсээ хөөгдөнө. Түүнээс хойш өөр сүргийг өөрийн болгож автлаа бие даан өнгөрөөх хэрэгтэй болно. [[Амьтны хүрээлэн]]д ч гэсэн өсч төлжих учир устаж үгүй болох аюул бага ч, төрөл болон тоо нь багассаар байгаа болно. Ховордож байгаа амьтдын [[IUCN]] ангилалд орно. ==Төрөл== ライオンはいくつかの亜種に分けられる。インドライオン ''P. leo persica''と呼ばれる亜種は、アフリカに生息するライオンに比べ、やや小柄で、体色がうすい。かつては[[西アジア]]から[[インド]]にかけて広く分布していたが、狩猟や開発による生息域の破壊によって生息域が減少し、現在ではインド西部の[[クジャラート州]]にある保護区「ギルの森」にのみ生息している。 尚、同じインドに棲む[[トラ]]とは生息地が違うため、野生化で遭遇する事はない。 [[エジプト]]にはバーバリーライオン ''P. leo leo''と呼ばれる最大の亜種が生息していたが、[[1920年]]に絶滅している。ケープライオン''P. leo melanochaita''についても同様である。 ==Экологи== ライオンはふつう、成獣になると体長1.5~2.4m、体重150~260kgになる。動物園の個体では400kgを超える場合もある。 ライオンの獲物は多種多様で、昆虫などから爬虫類から大型草食獣まで実に様々であり、主な獲物は[[ヌー]]、[[シマウマ]]、[[スイギュウ]]、[[イノシシ]]などである。 また[[ハイエナ]]が捕らえた獲物を奪う事もよく知られている。時に、弱った個体なら象をも襲う事がある。 群れはプライドと呼ばれ、成獣の雄と数頭の雌(その間の仔ライオンも含む)で構成される。妊娠した雌は、出産が近くなるとプライドから離れ、一頭で行動し、出産する。仔ライオンがプライドの移動に遅れないくらい歩けるようになると元のプライドに戻る。 若い雄は産まれ育った群れから追い出され、成長するまで雄だけで暮らす(兄弟2頭で行動することが多い)。 獲物を狩るのは基本的に雌の役目だが、雌が手こずったりする場合は雄も加わる。 育児は群れの雌全員で行い、雄は基本的に外敵の駆除(他の雄ライオン、[[ハイエナ]])を生業としている。 ==Бэлэг тэмдэгт орсон байдал== 「百獣の王」と称されるライオンは古来より[[紋章]]や[[文様]]に用いられている。[[古代エジプト]]では人の顔、ライオンの体、[[鷲]]の翼を持つ[[スフィンクス]]として神格化された。 [[キリスト教]]では、ライオンは[[マルコ (福音記者)|聖マルコ]]の象徴である。聖マルコは[[ヴェネツィア]]の[[守護聖人]]であるため、サン・マルコ広場 にあるライオンの像を始め、ヴェネツィアのいたるところでライオンの意匠を見ることができる。 [[イングランド]]王室の象徴として、しばしば王冠をかぶったライオンが用いられる。勇猛なことで知られるイングランド王、[[リチャード1世 (イングランド王)|リチャード1世]]は獅子心王とよばれている。 ==Арслантай уран бүтээлүүд== *『ライオン』''Le Lion'' (1958): フランスの作家[[ジョゼフ・ケッセル]]の小説。1962年に米国で映画化された。 *『[[野生のエルザ]]』''Born Free'' (1966): アフリカの狩猟監視官のアダムソン夫妻とライオンのエルザとの交流を描いて世界的にベストセラーとなったノンフィクション。1966年に英・米合作で映画化された。続編に『永遠のエルザ』『エルザの子供たち』がある。 *『ゴースト&ダークネス』''THE GHOST AND THE DARKNESS'' (1996): 東アフリカ鉄道建設中の1898年、ケニアのツァボ東国立公園(TSAVO-EAST National Park)の建設現場で起きた事件を映画化したもの。実際の事件は、2頭の雌ライオンによるものだったが、映画では、2頭の雄ライオン「ゴースト」と「ダークネス」としている。当時事件を起こした本物の2頭の雌の人食いライオンは、シカゴのフィールド博物館に剥製として展示されている。 *『[[ナルニア国ものがたり]]』:イギリスの作家[[C・S・ルイス]]による[[ファンタジー]]小説。アスランというライオンが作った世界の物語。 *『[[ジャングル大帝]]』: 白ライオンのレオを描いた、[[手塚治虫]]の[[マンガ]]および[[アニメ]]作品 *『[[ライオンキング]]』: [[ウォルト・ディズニー・カンパニー|ディズニー]]のアニメ映画。[[ミュージカル]]化もされた。発表後、上記『ジャングル大帝』の盗作ではないかという疑惑が起こり、日米のアニメファンの間で議論が交わされた。 *「ライオンは寝ている」The Lion Sleeps Tonight: 米国のポップグループ[[トーケンズ]]が歌った[[1961年]]のヒット曲。元は[[南アフリカ共和国|南アフリカ]]に古くから伝わる曲。 *「Serengeti : Natural Order on the African Plain」: 岩合光昭さんがタンザニアのセレンゲティに在住中に撮影した写真集。この中の雄ライオン同士のすさまじい死闘は、野生であることの厳しさを伝えている。 ==Арслан орсон зүйр цэцэн үг== ; 獅子身中の虫 : 味方として恩恵を受けながら、害をなすもののたとえ。 ; 獅子の子落し : 子供を厳しく鍛え育てること。獅子は自らの子を千尋の谷に落として、生き残ったものだけを育てるという言い伝えから。 ; 獅子搏兎(はくと) : 獅子は兎を狩るのにも全力を以てす、より簡単なことでも全力をつくすこと。 ; 眠れる獅子 : [[日清戦争]]の頃の[[中国]]の俗称。現在はおとなしいが、国土・人口が多大であり、強大な軍事力が潜在しているだろうと列強から恐れられ、そう呼ばれた。 ==Бас бус мэдээлэл== [[Image:Lightmatter lion catnap.jpg|thumb|300px|right]] * 中国語でライオンを示す「獅」や、日本語の獅子という語は、「百獣の王」=「師」であることから作られた語である。 * [[タンポポ]]の英名であるdandelion(ダンデライオン)は「ライオンの歯」を意味する。葉の形がライオンの牙を連想させることによる。 *社会奉仕団体の[[ライオンズクラブ]]は'''L'''iberty(自由)、'''I'''ntelligence(知性)、'''O'''ur '''N'''ation's '''S'''afety(わが国の安全)の頭文字を並べたものであり、動物のライオンとは直接関係はない。 *ライオンは他のヒョウ属との間に[[雑種]]を生じる事ができる。有名な所では雄ヒョウと雌ライオンの雑種が'''[[レオポン]]'''である。ライオンとトラの雑種の場合、父がライオンであれば'''[[ライガー]]'''、父がトラであれば'''[[タイゴン]]'''と呼ばれる。極一部の例外を除いてこれらの雑種動物には繁殖力がない。 *[[ホワイトライオン]]とは、アルピノ種である。 {{commons|Panthera leo}} *違う雄ライオンによって群れから追い出された雄のライオンは野垂れ死にしてしまう。このことから、雄ライオン一匹では、生存能力に乏しい事がうかがえる。 [[Category:Махчин амьтан|Арслан]] [[af:Leeu]] [[bg:Лъв]] [[ca:Lleó]] [[cs:Lev]] [[cy:Llew]] [[da:Løve]] [[de:Löwe]] [[en:Lion]] [[eo:Leono]] [[es:Panthera leo]] [[et:Lõvi]] [[fr:Lion]] [[he:אריה]] [[id:Singa]] [[it:Panthera leo]] [[ja:ライオン]] [[jv:Singa]] [[ko:사자]] [[li:Liew]] [[ln:Nkosi]] [[lt:Liūtas]] [[nl:Leeuw]] [[no:Løve]] [[pl:Lew (zwierzę)]] [[pt:Leão]] [[ro:Leu]] [[ru:Лев]] [[sl:Lev]] [[st:Tau]] [[su:Singa]] [[sv:Lejon]] [[ta:சிங்கம்]] [[th:สิงโต]] [[vi:Sư tử]] [[zh:狮]] Говь-Cүмбэр 2650 8317 2006-07-30T11:29:55Z Zorigt 49 [[Говь-Cүмбэр]] moved to [[Говьсүмбэр]]: Монгол хэлний зөв бичгийн дүрмийн дагуу аймгийн нэрийг зөв болгож солив. #REDIRECT [[Говьсүмбэр]] ЯМОХ 2651 8563 2006-08-05T07:06:41Z Bambuush 171 [[Ямох]] moved to [[ЯМОХ]]: Товчлосон үгийг том үсгээр бичнэ. Ямох гэдэг нь Японд суралцдаг Монгол Оюутнуудын Холбоо гэсэн үгний товчлол. Энэ хуудсыг ямохын мэдээллийн сан бостол түр ашиглах тул хэлэлцүүлэг явцын мэдээлэл гэдэг үүднээс хандана уу. Тэгээд [[ямохын мэдээллийн сан]] босвол бидэндээ л хэрэгтэй учир өргөнөөр оролцохыг хүсье. Мэдээллийн сан нь дараах хэсгүүдээс бүрдэнэ. Ямохын мэдээллийн сан 2652 8332 2006-08-01T08:13:31Z Dermee 51 Ямохын мэдээллийн сан гэдэг нь бүх оюутнууд тус бүрийнхээ туршлага, мэдлэгээ бусаддаа танилцуулж, хэлэлцэж үүсгэсэн хэсэг юм. Нэг ёсондоо бүгдээрээ мэдээлэл тавина, авна гэсэн үг. Харин дан аваад байх нь зөв биш учир та өөрийнхөө мэдлэгээс ч бас хуваалцаарай. Голдуу японд ирээд удаагүй оюутнууддаа голлож хандах авч, кохай нар маань том сэнпай болохоо хүлээлгүйгээр сүүлийн үеийн олж авсан мэдээллээ харамгүй хуваалцаарай. Сүүлд нь мэдээллийн сангийн хэрэгцээ болон тулгамдсан асуудлыг хөндсөн нэг бичлэгийг танилцуулья. Мэдээллийн эхийг http://mglclub.com/data/view.php?id=Sanaa&page=1&sn1=&divpage=1&sn=off&ss= on&sc=on&select_arrange=headnum&desc=asc&no=1492&PHPSESSID=1de18cd268a472fac 7740733caf9865e ээс авсан болно. '''Ний нуугvй яриа хийгээд уриалга''' Туги togi3togi@hotmail.com Та бvхний vзэж байгаа энэ вэбсайт анх 2002 оны 2 сарын 17-нд vvд хаалгаа нээсэн юм. Япон дахь монголчуудын маань дунд мэдээлэл солилцох байнгын ажиллагаатай homepage байхгvй байгаад сэтгэл эмзэглэсэндээ анх найз Энки-тэйгээ хамтран эхлvvлж билээ. Єєрийнхєє мэдэж байсан хэдэн мэдээллийг эмхтгэн оруулж, бас “[[among]]” мэйлин-листэд хvмvvсийн бичиж ирvvлдэг зєвлємжvvдийг нэг нэгээр нь оруулж тавиад байлаа. Хvмvvс мэйлээ латин vсгээр бичдэг болохоор нэг бvрчлэн кирилл рvv хєрвvvлж бичнэ. Энэ мэтээр урагшлуулах явцад vvнд єєрийнхєє 300 гаран цагийг зарцуулсан байх юм. Хvмvvст хvргэж байгаа мэдээллийнхээ vнэ цэнийг, єєрийн зарцуулсан цагтайгаа хамт зах зээлийн ханшаар тооцвол хэдий хир юм болох бол? Гэвч хvний сэтгэл санаанд мєнгєєр хэмжигдэхгvй vнэт зvйл бас байдаг даа. Найз нар маань "чи єєрєє таашаал авч байгаа болохоор хийж байгаа байлгvй" гэж хэлдэг юм. Тэдний vг ортой байж болох ч, яг vнэндээ би хэн нэгэн Цээгий, Баагий нарт хэрэгтэй мэдээлэл єгч тусалснаар таашаал ханамж аваад байх хvн бишээ. Нэг хоёр хvн баярлаад єнгєрєх биш, нийт дундад маань харилцан тусалдаг тогтолцоо, уламжлал бий болох нь чухал.Энэ бол ердєє нэг “зугаагаа гаргах, таашаал авах”-ын тєлєєх хир хэмжээг давсан ажил байсан гэж бодож байна. Японд сурч ажиллаж байгаа залуучууд нэгдэж ажиллаж, хоорондоо дотно харилцаа vvсгэж, бvтээлч хvмvvс болж тєлєвшвєл хэр баргийн хєрєнгє оруулалт, зудны тусламжаас дутахгvй эх оронд маань хэрэгтэй vйлс болно гэж би боддог. Нvдэнд харагдах хэдэн цаасны єгєє аваанаас нvдэнд харагдахгvй ч гэсэн хvний оюун ухаан, сэтгэл санаа руу чиглэсэн vйл ажиллагаа, мэдээллийн нийлvvлэлт хавьгvй тустай. Дээхэн нэг залуу “[[Урам]]” уулзалтын зохион байгуулагч нарт хандаж “та нар энд хэнхэглэж худлаа ярьж суухаар монголдоо буцаж оч, очоод юм хий” гэж мэйлээр агсагнаж байсныг санаж байна. Энд оюутнууд яах гэж ирсэн билээ? Сурах гэж. Сурах гэдэг чинь ганцаараа ном шагайгаад суухыг хэлэхгvй, хоорондоо ярьж маргаж байж сурсан эрдэм задардаг. Бас ирээдvйд ажил дээр гарч, нийгэм дотор биеэ авч явах дасгал болно гэсэн утгаараа иймэрхvv уулзалт маш хэрэгтэй гэдэг дээр та бvхэн санал нийлэх байхаа. Ер нь єєрєє юу ч хийдэггvй хирнээ хийж байгаа хvнийг шvvмжлэх дуртай мэргэн цэцэн хvнд би vнэхээр дургvй. Тийм хvн цєєхєн ч гэсэн, сэтгэлээрээ дэмжиж яваа бусад хvмvvс нь сайн дуугарч, урам хайрлаж байхгvй бол дандаа шvvмжилж дайрч довтолсон vгнvvд сонсогдоод байх нь байна шvv. Энэ сайтийг хийх хугацаанд ч ялгаагvй. “Дизайнаа сайжруулаачээ, яасан уйтгартай юм бэ, бvр гоё болгоочээ” гээд л, ерєєсєє ганц хуруугаа хєдєлгєж тус нэмэр болоогvй байж нэхэж шаардаад байх хvнтэй олон таарлаа. Шvvмжлэл хэрэгтэй байлгvй яахав, гэвч зєвхєн шvvмжлэхээс гадна, засч сайжруулах талаар санаа оноо, бас ажилд нэмэр болох бодитой туслалцаа тvvнийг нь дагалдаж байвал сайнсан. Би анх 2-р курсэд байхдаа сургуулийнхаа Гадаад Оюутны Зєвлєлийн ажилд оролцдог болж, тэндээсээ сургуулиа тєлєєлж Бvх Японы Гадаад Оюутны Network гэдэг байгууллагад ажилладаг болсон. Ингэж явах vедээ маш олон сайн хvмvvстэй учирч, ихийг сурч, бас аминдаа энд тэнд “Монгол” гэдэг нэрээ гаргаж явлаа. Ер нь би бvх оюутнууддаа хандаж идэвхтэйгээр сурч амьдраачээ гэж уриалмаар байгаа юм. Одооных шиг ихэнх нь идэвхгvй байвал, ганц хоёрхон хvн тvvнийг нєхєх гэж хэрээс хэтэрсэн чармайлт гаргахаас аргагvй байдал vргэлжлэх болно. Азийнхан, тэр дундаа монголчууд их даруухан, єєрийгєє голж "за тэр лагууд нь л хийнэ биз" гэж хойш суудаг. Ингэж хvн бvр єєрийгєє голж, юмны ардуур орвол эцэстээ хэн ч хєдлєхгvй ба биелж бvтэх сайхан боломжууд хэзээ ч эргэн ирэхгvйгээр биднийг орхин одох болно. Єєрийгєє голж огт болохгvй, тэр юм хийгээд байгаа хvмvvс гэдэг нь ч гэсэн яг адилхан жирийн оюутнууд байгаа юм шvv дээ. Би єєрєє гэхэд компьютерийн талаар олигтойхон ч мэдлэггvй, энэ вэбсайтийг мэргэжлийн хvнд хэлэхэд ичмээр ердєє "Word" дээр хийж ирсэн. Тvvнээс гадна “олон нийтийн ажилд хэдэн хэнхэгтэй хvн л гvйж байдаг” гэсэн хуучин социализмын vеийн vзэл бодол шингээстэй байгаа бол тvvнийг авч хаях хэрэгтэй. Teamwork-д суралцах, єєрт болоод бусдад тустай community-гийн гишvvн байх гэдэг арай єєр утгаар ойлгох хэрэгтэй (мэдээж бvх ажлаа хаячихаад ганцхан тэр гэж гvйвэл галзуурал болно). Жишээ нь Америкийг аваад vзье л дээ, анх шинэ тив дээр учир замбараагvй баахан хvн хvрч ирээд, зєв зохион байгуулалтыг бий болгож, зєв иргэншлийг бvрдvvлснээр л ирээдvйн хvчирхэг гvрний суурийг тавьсaн. Монголчуудаас ихээхэн идэвх шаардагдаж байгаа бас нэг шалтгаан бол Монгол орныг маань гадныхан тєдийлєн мэдэхгvй байгаа явдал гэж хэлж болно. Монголыг Хятадаар бодох, тэр ч бvv хэл улс vндэстнийг маань арай ч дээ, “монголизм” гэдэг сэтгэцийн євчнєєр (албан ёсны нэр нь “Down’s syndrom”) тєсєєлєх хvн байна. Монгол гэдэг энэ жижиг буурай орон єєрийгєє зєвєєр таниулж, дэлхийн хамтын нийгэмлэгийн жинтэй гишvvн болохын тулд цєєхєн хэдэн иргэд нь идэвхтэй хєдлєж, хvн бvр байдгаараа “бахирцгаахаас” єєр аргагvй. Ирээдvйд бvс нутгийн болоод дэлхийн хэмжээний асуудалд оролцож, тэнд хvлээн зєвшєєрєгдєхийн тулд одоо бид хоорондоо хєл гараа нийлvvлж сурах, бусад гадаадын оюутнуудтай хамтран ажил явуулж сурах (тэр дотор санаачлагч нь, уриалагч нь байвал бvр сайн) хэрэгтэй байгаа юм. Євєр монголчуудын энд тэнд юм зохиож байхыг нь хараа биз дээ? Та бидэн дотор монгол гэдэг нэрээ харамлан, “Хятадаар шаагилдчихаад монгол соёл энэ тэр гэж сурталчлаад байдаг” гэж бухимдах хvн цєєнгvй байдаг байх. Гэтэл бид єєрсдєє юу хийсэн билээ? Айхтар сvрхий монгол орноо сурталчилж чадаа билvv? Тэд ямар зохион байгуулалттай, хvн бvр ямар идэвхтэйгээр ажилд оролцож байна? Бидний жишээ гэхлээр нэг арга хэмжээ болдог, ажил хийлцэх хvн байхгvй хир нь идэж уучихаад ядаж хогоо цэвэрлэхгvй хаячаад явна. Ингээд л хэдхэн хvн хамаг хог шороогий нь албатай юм шиг цэвэрлэж цаг хvчээрээ хохирно. Ийм байдалд олон дахин ажил зохиогдож чадахгvй болох нь мэдээж. Аягvй бол нэг уулзалтан дээр хоёр согтуу зодолдож хэрэг vvсгэнэ. Гэхдээ харин та нарт захиж хэлэхэд, монголчууд ийм шдээ гээд нийлж уулзахаа больчихов доо. Бид одоо ийм байж болно, гэвч энэ бvхнээ засч єєрчлєх ёстой, засрах ч болно. Шинээр ирж байгаа оюутнуудыг хараад би дажгvй залуус ирж байна даа гэж vнэлдэг. Эдийн засгийн vзvvлэлтvvдээс илvvтэйгээр, дараа vеийн оюутнууд маань золбоолог хєєрхєн залуус ирж байвал би эх орныхоо ирээдvйд итгэлтэй байх болно. Би єєрєє ирэх жилээс нийгмийн идэвхтэй бvх ажлаа больж дан ганц хувийнхаа амьдралд анхаарахаар бодож байгаа юм. Юм гэдэг vе vеэрээ байдаг, дараа vеийн та бvхэн минь тайзан дээр гарч ирэх цаг болоод байна. “Япон дахь Монгол Оюутны Холбоо ([[ЯМОХ]]) гэж ямар байгууллага байна аа?” гэсэн асуулт нэлээд ирдэг. Анх вэбсайтаа эхлvvлж байх vед би тэдэнтэй ямар ч холбоогvй байлаа. Гэвч вэбсайтаар дамжуулан тэдний ажлыг сурталчилж, тэгж байх хооронд дотносон танилцсан билээ. Нэг мэдэхэд “тэд” биш “бид” болж би єєрєє гишvvн нь болсон. Ер нь Оюутны Холбоо гэж байр савтай айхтар эд байдаггvй, ердєє “[[Урам]]” уулзалт, “'''[[Хаврын баяр]]'''”, энэ вэб гэх мэт энд тэнд юм хийж байгаа оюутнууд хоорондоо и-мэйлээр харьцаж нэг тєрлийн network vvсгэсэн тийм л бvтэцтэй. Одоогоор хэдхэн залуу байна, харин удахгvй шинэ хvмvvсээр хvчээ сэлбэж хvрээгээ тэлнэ гэдэгт итгэлтэй байгаа. Нэг юм анхааруулахад ЯМОХ-ыг дээр vеийн олон нийтийн байгууллагаар тєсєєлж болохгvй шvv. “Бvх оюутнуудад хvрч ажиллахгvй байна, жишээ нь МИАТ-тай хямд билетийн гэрээ байгуулах зэргээр оюутнуудын эрх ашгийг хамгаалсан vйл ажиллагаа явуулахгvй байна” гэх мэтээр шаардах хvн байдаг. Холбоо гэхлээр тэнгэрээс томилогдсон хvмvvс хэн нэгний тєлєє ажиллахаар ирээд байж байдаг хэрэг бишээ. Тэгж ярьж байгаа бол єєрєє голд нь орж, тэр шаардаад байгаа ажлаа зохиогоод явах хэрэгтэй. Хvн єєрєє л єєрийнхєє тєлєє явна, харин ганцаараа дийлэхгvй зvйлээ бусадтайгаа нийлж байж давна. Уул нь яваандаа amongnet вэбсайт ч гэсэн аксесс хийж байгаа хvмvvсээс бага зэргийн мєнгє гаргуулж (жишээ нь зєвхєн татвар тєлсєн ЯМОХ-ын гишvvд vздэг болох ч юмуу), тvvнээс ажил гардан хийж байгаа хvмvvст урамшуулал олгодог механизмд шилжвэл сайн байгаа юм. Бид хамтарч юм хийдэг, холбоо харилцаатай байдаг, голд нь юм хийж байгаа хvмvvсээ бусад нь дэмждэг тийм зохион байгуулалтыг бvрдvvлж чадвал асар их боломж ємнє маань нээгдэх ба, ахуй амьдралынхаа нєхцєл байдлыг дээшлvvлэхээс авахуулаад єєрсдийгєє хєгжvvлэх, найз нєхєд болох, монгол орондоо хэрэгтэй юм хийх гээд янз бvрийн мєрєєдлєє биелvvлж чадна. Юунаас эхлэх вэ гэж гайхаж байна уу? Жишээ нь амьдарч байгаа хотынхоо монгол оюутнууд дотор ажил зохиох (шинэ оюутнуудаа хvлээж авдаг уламжлал бий болгох гэх мэт), хоорондоо цугларалт хичээл явуулах, заал авч байх гээд л. Хvн бvр ямар нэг байдлаар хувь нэмэрээ оруулдаг, ажлыг яс зохион байгуулдаг хоорондын локал сvлжээ vvсгэхэд заавал дарга цэрэг, зєвлєл холбоо гэж хvндрэх шаардлага байхгvй. Бvр єргєн далайцтай юм хийх хvсэлтэй бол ЯМОХ-д элсэх ч юмуу, бусад хотод амьдарч байгаа залуустай интeрнэт-ээр танилцаж, ямар нєєц бололцоо байгаа, юу хийх вэ гэдгийг и-мэйлээр харилцан зєвлєж болно. “Монголын vр сад маш олон болтугай!” гэж зохиолч [[Нацагдорж]] хэлсэн, харин би дотроо “Монголд бvтээлч хvмvvс олон тєрєєсэй” гэж залбирдаг юм. Хvн ам цєєтэй болохоор зах зээл жижиг, хєгжихєд хэцvv гэсэн онол монголчуудын дунд элбэг байдаг. Гэвч нарийндаа ярьвал худалдан авах чадвар бvхий єндєр боловсролтой иргэдээс бvрдэх жижиг орон, хvн амынхаа тоогоор 10 дахин их ч жишээ нь дан тариачдаас бvрдэх орноос илvv том зах зээлтэй байж чадна гэдгийг тєсєєлж vзэх хэрэгтэй. Хэтрvvлээд хэлбэл “чанартай” 3 сая хvн байхад “чанаргvй” 30 сая хvнтэй адил хэмжээний зах зээлийг бvрдvvлж чадах юм. Дахин хэлье оюутнуудаа, идэвхтэй амьдралаар амьдрагтун. Идэвхтэй байна гэдэг энд тэнд цуглаж жагсаад, хаалга цонх хагалж эсэргvvцэлд оролцохын нэр бишээ. Хамтарч ажиллаж сурах, тvvгээр дамжуулан єєртєє болон бусдад stimulus єгч хєгжиж явахын нэр билээ. Хvн ер нь ганц хоёр пиво хувааж ууснаар найз болдоггvй, хамт юм хийж байж бие биенээ таньдаг, тvvгээр дамжуулж жинхэнэ дотно найз нєхєд болдог юм. Бусадтайгаа хамтран хийж бvтээсэн бvхэн чинь та нарт аз жаргал авчрах болно, ирээдvйд эргэн дурсах алтан дурсамж болоод vлдэх болно! Монгол оронд чинь одоо гагцхvv БYТЭЭЛЧ ЗАЛУУС хэрэгтэй байгаа юм шvv! 2003.05.03 Image:Tuv emblem.png 2654 8353 2006-08-02T10:18:59Z Bambuush 171 Хэнтий 2655 12300 2007-01-26T22:46:13Z Timur 357 {{coor title dm|47|19|N|110|39|E|}} {{Infobox_Mongolian_Province |Name = |AlternateName = {{lang|mn|Хэнтий аймаг}} |Flag = Sin bandera.svg |CoatOfArms = Hentiy.gif |FlagLink = |CoaLink = |Map = Map_mn_khentii_aimag.png |Founded = 1930 |Capital = [[Өндөрхаан]] |Area = 80,300 |Population = 70,946 |PopulationYear = 2000 |Density = 0.88 |PredialCode = +976 (0)156 |LicensePlate = ХЭ |ISO3166_2 = MN-039 |Website = gate1.pmis.gov.mn/khentii/ |}} '''Хэнтий аймаг''' нь [[Монгол улс]]ын 21 [[Монгол улсын аймгууд|аймгийн]] нэг бөгөөд Монгол улсын зүүн хэсэгт оршдог. Төв нь [[Өндөрхаан]]. [[Их Монгол Улс]]ыг үндэслэгч эзэн [[Чингис хаан|Чингис]] энэ аймгийн нутагт төрж өссөн түүхтэй. == Засаг захиргааны нэгжүүд == [[Image:Hentiy_somon.png|thumb|right|300px|Хэнтий аймгийн сумууд]] Хэнтий аймаг нь 17 [[сум]]д хуваагддаг: *[[Өндөрхаан]] *[[Батноров/Бэрх]] *[[Батширээт]] *[[Баян-Адрага]] *[[Баянмөнх]] *[[Баян-Овоо]] *[[Баянхутагт]] *[[Биндэр]] *[[Галшар]] *[[Дадал]] *[[Дархан/Бор-Өндөр]] *[[Дэлгэрхаан]] *[[Жаргалтхаан]] *[[Мөрөн/Чандгана тал]] *[[Норовлин]] *[[Өмнөдэлгэр]] *[[Цэнхэрмандал]] {{Монгол улс}} [[Category:Монгол Улсын аймгууд]] [[Category:Монгол Улс]] [[de:Chentii-Aimag]] [[et:Hentij aimakk]] [[es:Hentiy (aymag)]] [[fr:Hentiy (province)]] [[he:חנטי]] [[pl:Ajmak chentejski]] [[pt:Hentiy]] [[fi:Hentii]] [[sv:Chentij]] [[zh:肯特省]] Image:Hito logo.gif 2659 8412 2006-08-02T23:08:46Z Bambuush 171 Хитоцүбаши Их Cургуулийн лого Хитоцүбаши Их Cургуулийн лого Хитоцүбаши Их Сургууль 2660 12467 2007-01-31T10:45:03Z Bambuush 171 == Эмблем == [[Image:hito_logo.gif|thumb|150px|Эмблем]] [[Image:kanematsu.jpg|thumb|150px|left|Канемацү хурлын танхим]] == Түүх == 1875 онд Мори Аринори нь Худалдааны хуулийн лекцийн газрыг нээсэн нь улмаар Хитоцүбаши Их Cургуулийн үндсэн суурь болсон. Дэлхийн 2-р дайны өмнөх үеээс Худалдааны мэргэжилжээр дагнан мэргэжилтэн бэлдэх улсын сургууль болон өргөжсөн байна. == Сургуулийн тухай == [[1875]] онд байгуулагдсан. [[Эдийн засаг]], Бизнесийн удирдлага-Худалдаа, Хууль, Нийгмийн ухааны тэнхимтэй. Вэб хуудас=http://hit-u.ac.jp/ Одоогоор * Күнитачи кампус([[東京都]][[国立市]]中2丁目1番地) * Канда кампус (東京都[[千代田区]]一ツ橋2-1-2 [[学術総合センター]]) * Кодайра олон улсын кампус 小平国際キャンパス(東京都[[小平市]]) нь голлох кампусууд бөгөөд Маруно-Үчи үйлдвэрлэлийн тэнхимийн 10давхарт(東京都千代田区[[丸の内]]2-4-1[[丸の内ビルディング]]10階) хөдөлгөөнт кампус нь байрладаг. == Он Цагийн Хэлхээс == * [[1875]] он Мори Аринори нь Токиогийн Гинза Овари хотод Худалдааны хуулийн лекцийн газрыг нээсэн. * [[1884]] он Тариалан, Худалдааны хэрэг эрхлэх яамны харъяанд орж Токиогийн Худалдааны сургууль нэртэй болсон. * [[1885]] он Боловсролын яамны харъяанд орж, Токиогийн Гадаад хэлний сургуультай нэгтгэн Канда Хитоцүбаши руу нүүсэн. * [[1886]] он Гадаад хэлний сургалтыг(Токиогийн Гадаад хэлний сургууль) халсан * [[1887]] он Нэр нь Худалдааны ахлах сургууль болон өөрчлөгдсөн * [[1897]] он Худалдааны ахлах сургуулийн харъяа Гадаад хэлний сургуулийн байгуулсан * [[1899]] он Худалдааны ахлах сургуулийн харъяа Гадаад хэлний сургуудийг Токиогийн Гадаад хэлний сургууль болгон салгасан.(Одоогийн [[Токиогийн Гадаад хэлний Их сургууль]]) * [[1902]] он Кобэгийн Худалдааны ахлах сургууль(Одоогийн [[Кобэгийн Их сургууль]]) байгуулагдсантай холбогдож Токиогийн Худалдааны ахлах сургууль гэж нэрлэгдэх болсон. * [[1909]] он Мэргэжлийн тэнхимүүдийг байхгүй болгох [[Боловсролын Яам]]ны тушаалыг эсэргүүцэж Нийт оюутан, төгсөгчид эсэргүүцэл илэрхийлж нийтээр сургуулиа хаях хөдөлгөөн өрнөсөн.(Бич Тахиа жилийн хэрэг) * [[1912]] он Мэргэжлийн тэнхимүүдийг хэвээр нь байлгах Боловсролын Яамны тушаал гарсан * [[1920]] он Их сургуулийн хуулийн дагуу Токиогийн Худалдааны Их Сургууль болон дэвшсэн * [[1927]] он [[Кантогийн Их газар хөдлөлт]]ийн улмаас Күнитачи болон Кодайра руу шилжсэн * [[1931]] он Бэлтгэл курс болон Мэргэжлийн тэнхимүүдийг байхгүй болгох [[Боловсролын Яам]]ны тушаалыг Профессор багш нарийн хурлаар эсэргүүцсэн тушаал гарч, оюутнууд удаан хугацаагаар сургуульдаа бүгэх байдлаар тэмцсэн.([[Роожоо хэрэг]])。 * [[1944]] он [[Боловсролын Яам]]ны удирдлагын дор хүчээр Токиогийн Үйлдвэрлэлийн Их сургууль болон өөрчлөгдсөн. * [[1947]] он Нэр нь буцаж Токиогийн Худалдааны Их Сургууль гэгдэх болсон * [[1949]] Сургалтын системийн өөрчлөлтийн дагуу шинэ их сургуулийн системд шилжсэн.Сургуулийн нэр нь оюутнуудын санал дагуу Хитоцүбаши Их Сургууль болов. [[Эдийн засаг]], Худалдаа, Хууль Нийгмийн ухааны тэнхимүүдтэй болсон. * [[1951]] он Хууль Нийгмийн ухааны тэнхимийг Хуулийн тэнхим болон Нийгмийн ухааны тэнхим болгон салгасан * [[1996]] он Хэл судлал Нийгмийн ухаан судлалын магистрантурыг бэлдэж эхэлсэн. * [[1998]] он Эдийн засгийн магистрантуртаа гол анхаарлаа хандуулж Олон улсын хил дамжсан пүүсүүдийн стратеги судлалын магистрантурыг бэлдэж эхэлсэн. * [[1999]] он Хууль зүйн магистрантуртаа гол анхаарлаа хандуулж эхэлсэн. * [[2000]] он Худалдаа болон нийгмийн ухааны салбарын магистрантуртаа гол анхаарлаа хандуулах болсноор бүх тэнхимүүдийн магистрантуртай болсон. Японд анхны МБА олгох сургалтыг явуулж эхэлсэн. * [[2004]] он Хууль Зүйн харъяа сургуулийг үүсгэсэн. * [[2005]] он [[Нийтийн Бодлого боловсруулалтын магистрантур]]тай болсон. [[Category:Их Сургууль|Х]] Wikipedia:Community Portal 2661 8723 2006-08-12T21:48:16Z Jose77 129 Redirecting to [[Төсөл:Бүлгэмийн портал]] #REDIRECT [[Төсөл:Бүлгэмийн портал]] Мэдээ 2663 8436 2006-08-03T22:05:44Z Jose77 129 [[Мэдээ]] moved to [[Сүүлийн үеийн үйл явдлууд]] #REDIRECT [[Сүүлийн үеийн үйл явдлууд]] Wikipedia:Help 2664 8442 2006-08-03T22:08:47Z Jose77 129 [[Wikipedia:Help]] moved to [[Википедиа:Тусламж]] #REDIRECT [[Википедиа:Тусламж]] MediaWiki:Cite article link 2666 8453 2006-08-03T22:14:23Z Jose77 129 Энэ бичлэгийг эш татах MediaWiki:Searchbutton 2667 8460 2006-08-03T22:17:21Z Jose77 129 Хайлт MediaWiki:Makebot-search 2668 8475 2006-08-03T22:27:06Z Jose77 129 Очих Парис 2671 8553 2006-08-05T00:18:51Z 86.193.190.197 Франц улсын нийслэл Хоншүү 2672 9580 2006-09-17T00:50:37Z 69.174.252.80 [[Image:Japan honshu map small.png|right|250px]] '''Хоншүү'''(本州) - [[Япон улс]]ийн гол 4 том арал болох [[Хоншүү]], [[Хоккайдо]], [[Кюүшүү]], [[Шикокү]] зэргийн дотор талбайн хэмжээгээр хамгийн том нь. [[en:Honshuu]] [[ca:Honshu]] [[cs:Honšú]] [[da:Honshû]] [[de:Honshū]] [[el:Χονσού]] [[eo:Honŝu]] [[es:Honshū]] [[et:Honshū]] [[fi:Honshu]] [[fr:Honshū]] [[gl:Honshu - 本州]] [[he:הונשו]] [[hr:Honshu]] [[id:Honshu]] [[it:Honshū]] [[ja:本州]] [[ka:ჰონსიუ]] [[ko:혼슈]] [[la:Honsua]] [[mk:Хоншу]] [[nl:Honshu]] [[no:Honshu]] [[pl:Honsiu]] [[pt:Honshu]] [[ru:Хонсю]] [[sr:Хоншу]] [[sv:Honshu]] [[zh:本州]] Пентекостын 2673 12389 2007-01-29T08:04:53Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[ro:Biserica Penticostală]] [[Христийн шашин]]ы [[Протестант]] урсгалын нэг. [[ca:Pentecostalisme]] [[da:Pinsebevægelsen]] [[de:Pfingstbewegung]] [[el:Πεντηκοστιανισμός]] [[en:Pentecostalism]] [[eo:Pentekosta Kristanismo]] [[es:Pentecostalismo]] [[et:Nelipühilased]] [[fi:Helluntaiherätys]] [[fr:Pentecôtisme]] [[frp:Pentecoutismo]] [[hu:Pünkösdizmus]] [[id:Gereja Pentakosta]] [[it:Pentecostalismo]] [[ja:ペンテコステ運動]] [[nl:Pinksterbeweging]] [[no:Pinsebevegelsen]] [[pdc:Pentecostalism]] [[pl:Pentakostalizm]] [[pt:Pentecostalismo]] [[ro:Biserica Penticostală]] [[ru:Пятидесятники]] [[sk:Pentekostálne hnutie]] [[sl:Binkoštna cerkev]] [[sv:Pingströrelsen]] [[uk:П'ятидесятництво]] [[zh:五旬節運動]] Пентекост 2674 12287 2007-01-26T14:10:18Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[sk:Turíce]] Modifying: [[vi:Lễ Thất Tuần]] [[Христийн шашин]]ы [[Протестант]] урсгалын нэг. Пентекост нь [[Ариун сүнс]]ний эсвэл [[Ариун гэгээн]]ний айлчлал хэмээх "[[Шинэ гэрээ]]"-д байдаг нэгэн үйл явдлын нэр юм. [[Есүс]] нь дахин амилан, тэнгэрт одсоны дараа түүний дагалдагчид нь "[[Гэгээн сүнс]]" ирснийг тэмдэглэж хийдэг болсон [[Христийн шашин]]ы тэмдэглэлт өдөр. Христийн шашины урсгалуудаас хамааран орчуулга нь Ариун сүнсний эсвэл Ариун гэгээний айлчилсан өдөр, 5-р сарын баяр гэх мэт болдог. Үгийнх нь түүхийн үүднээс "пентекост" нь Грек хэлний "Pentékosté" (утга нь 50)-аас ирсэн бөгөөд Евреин шашины баярын өдөр Шавүот(Shavuot)-ын Грек хэлэн дэх орчуулга юм. [[Даван туулсан өдөр]]өөс хойш 50 хоногийн дараа тэмдэглэдэг баяр бөгөөд анхлан хаврын эхний ургацаа хураахдаа талархал болгож газар тариаланчид тэмдэглэдэг баяр байсан. [[be:Троіца]] [[bg:Петдесетница]] [[cs:Letnice]] [[da:Pinse]] [[de:Pfingsten]] [[el:Πεντηκοστή]] [[en:Pentecost]] [[eo:Pentekosto]] [[es:Pentecostés]] [[et:Nelipüha]] [[fi:Helluntai]] [[fr:Pentecôte]] [[he:פנטקוסט]] [[hr:Duhovi]] [[hu:Pünkösd]] [[id:Pentakosta]] [[it:Pentecoste]] [[ja:ペンテコステ]] [[ko:오순절]] [[lb:Päischten]] [[li:Pinkstere]] [[lt:Sekminės]] [[nds-nl:Pinkster]] [[nl:Pinksteren]] [[nn:Pinse]] [[no:Pinse]] [[pl:Zesłanie Ducha Świętego]] [[pt:Pentecostes]] [[ro:Rusalii]] [[ru:День Святой Троицы]] [[sk:Turíce]] [[sl:Binkošti]] [[sq:Rrëshajët]] [[sv:Pingst]] [[uk:День святої Трійці]] [[vi:Lễ Thất Tuần]] [[zh:五旬節]] Ямох 2675 8564 2006-08-05T07:06:41Z Bambuush 171 [[Ямох]] moved to [[ЯМОХ]]: Товчлосон үгийг том үсгээр бичнэ. #REDIRECT [[ЯМОХ]] Павел 2676 11323 2006-12-22T11:49:10Z Escarbot 159 robot Adding: ar, bs, el, ho, hr, vi Modifying: ko, ro Павел (гарал [[Paulos]], англи [[Paul]], япон [[パウロ]]) нь [[Христийн шашин]]ы эхэн үеийн хамгийн чухал нөлөө бүхий номлогчдын нэг бөгөөд "[[Шинэ гэрээ]]" бичсэн. "Савл" гэж дуудах тохиолдол байдаг. [[Эртний Ром]]ын [[Тарс]](Одоогийн Туркийн өмнөд хэсэгт орших [[Мерсин]] мужийн [[Тарс]] хот)-д төрсөн. [[ar:بولس]] [[bg:Павел (апостол)]] [[bs:Sveti Pavao]] [[ca:Pau de Tars]] [[cs:Pavel z Tarsu]] [[da:Paulus (Bibelen)]] [[de:Paulus von Tarsus]] [[el:Απόστολος Παύλος]] [[en:Paul of Tarsus]] [[eo:Sankta Paŭlo]] [[es:Pablo de Tarso]] [[et:Paulus]] [[fi:Paavali]] [[fr:Paul de Tarse]] [[he:פאולוס]] [[ho:Aposetolo Paulo]] [[hr:Sveti Pavao]] [[hu:Pál apostol]] [[id:Paulus dari Tarsus]] [[it:Paolo di Tarso]] [[ja:パウロ]] [[ko:파울루스]] [[la:Paulus]] [[mk:Апостол Павле]] [[mt:Pawlu minn Tarsu]] [[nl:Paulus (apostel)]] [[no:Apostelen Paulus]] [[pl:Paweł z Tarsu]] [[pt:Paulo de Tarso]] [[ro:Paul din Tars]] [[ru:Павел (апостол)]] [[simple:Paul of Tarsus]] [[sk:Apoštol Pavol]] [[sq:Shën Pali]] [[sr:Свети апостол Павле]] [[sv:Paulus]] [[sw:Mtakatifu Paulo]] [[ta:புனித பவுல்]] [[tl:Pablo ng Tarsus]] [[tr:Pavlus]] [[uk:Апостол Павло]] [[vi:Sứ đồ Phao-lô]] [[zh:保羅]] Даван туулсан өдөр 2679 8601 2006-08-08T02:58:14Z Bambuush 171 '''Даван туулсан өдөр''' ([[english]].[[Passover]], [[日本語]].[[過越祭]]) [[Библи]]йн сударт бичигдсэн байдаг. [[Евреин шашин]]ы тэмдэглэлт өдөр. Хаврын баяр. Эртний [[Египт]]эд боолчлогдож байсан [[Израйл]]ийн иргэд нь [[Яхвэ]] бурханд туслуулан чөлөөлөгдсөн дуртатгал юм. [[Моисэй]]гээр удирдуулсан израйл иргэдийн эрх чөлөөний төлөө тэмцэгчидийг шантраан айлгаж байсан [[Египт]] болон [[Фараон]]д хандаж [[Яхвэ]] бурханы дараа дарааллан хэрэгжүүлсэн шийтгэл, түүний 10 дахь нь [[Египт]]ийн бүх нутаг дэвсгэрт буй бүх айлын хамгийн том хүүхдийг нь хороох зарлиг байлаа. Энэ үед [[Яхвэ]]гийн хэлсэнд итгэж гэрийнхээ үүдэнд хонины цусаар тэмдэг тавьсан израйл айлуудыг [[Яхвэ]]гийн шийтгэл нь тойрон өнгөрч, тэмдэг тавьсан айлууд уг өдрийг даван туулж чадсан байна. Нийт улс даярх бүх өрх гэрүүдээс [[Фараон]]ыг эсэргүүцэх дуу хоолой, түүнчлэн Хан хүү нь үхсэн зэргээс болж [Фараон] нь аргагүйн эрхэнд [[Израйл]]ийг чөлөөлсөн юм. Ийнхүү өөрсдийн хүчээр биш [[Яхвэ]] бурханаар туслуулан [[эрх чөлөө]]г олж авсан [[Израйл]]чууд нь "[[амласан газар]]" хэмээх [[Канан]] руу нүүдэллэн суурьшсан. Үүний дараанаас эхлээд [[Яхвэ]] нь [[израйл]]чуудад "[[Египт]]ийн боолчлолоос чөлөөлж өгсөн бурхан" гэж хэлэгдэх болсон байна. [[Даван туулсан өдөр]] нь энэхүү үйл явдлыг дурсаж [[Яхвэ]] бурхан нь өөрөө шийдэж тэмдэглэх болсон баяр юм. [[en:Passover]] [[da:Pesach]] [[de:Pessach]] [[es:Pésaj]] [[eo:Pesaĥo]] [[fa:پسح]] [[fr:Pessa'h]] [[ko:유월절]] [[it:Pesach]] [[he:פסח]] [[la:Pascha]] [[hu:Pészah]] [[nl:Pesach]] [[ja:過越]] [[nn:Pesah]] [[pl:Pesach]] [[pt:Pessach]] [[sv:Pesach]] [[tr:Hamursuz Bayramı]] [[yi:פסח]] [[zh:逾越節]] Канан 2680 8597 2006-08-07T21:12:16Z Jose77 129 [[Image:CanaanMap.jpg|right|240px|Map of Canaan]] [[Газар Дундын тэнгис]], [[Йордан гол]] болон [[Үхлийн тэнгис]]т хүрээлэгдсэн газрын эртний нэр. [[Библи]]йн сударт [Сүү болон Зөгийн бал урсдаг газар] гэж дүрслэгдсэн. Бурханаас [[Абрахам]]ын ур удамд олгоно гэж амласан газар хэмээн яригддагаас "Амласан газар" гэж хэлэгдэх тохиолдол байдаг. Кананд оршин суугчдын талаарх орчин үе дэх мэдээллүүдийн ихэнх нь 1928 онд олдсон Угарит хотын балгасын малтвараас гаралтай юм. [[en:Canaan]] [[ca:Canaan]] [[de:Kanaan]] [[es:Canaán]] [[eo:Kanaano]] [[fr:Canaan]] [[he:כנען]] [[nl:Kanaän]] [[ja:カナン]] [[pl:Kanaan]] [[pl:Języki kananejskie]] [[pt:Canaã]] [[simple:Canaan]] [[fi:Kanaaninmaa]] [[sk:Kanaán]] [[sv:Kanaan]] Газар Дундын тэнгис 2681 11963 2007-01-25T15:18:26Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[ur:بحیرہ روم]] [[Image:Mediterranian Sea 16.61811E 38.99124N.jpg|right|thumb|Сансрын хиймэл дагуулаас авсан зураг]] [[Газар Дундын тэнгис]] нь Хойд болон Зүүн талаараа [[Евроази]]йн [[Эх газар]], Урд талаараа [[Африк]]ын Эх газраар хүрээлэгдсэн [[тэнгис]] юм. == Нэршил == [[Газар Дундын тэнгис]]ийн [[англи хэл]]эн дэх "Mediterranean" гэдэг нэр нь [[Латин хэл]]ний "mediterraneus" тодруулж хэлүүл "inland'(medius, 'middle' + terra, 'land, earth')гэдэг үгнээс гаралтай. [[Грек хэл]]энд бол "mesogeios (μεσογειος)" гэж бичигддэг. [[Газар Дундын тэнгис]] нь [[түүх]]энд янз бүрийн нэрээр нэрлэгдэж байсныг [[түүх]]эн баримтуудаас тодорхой байдаг. Жишээ нь [[Эртний Ром]]чуудад бол [[Латин хэл]]ний "Mare Nostrum" буюу "Бидний тэнгис" гэсэн утгатай нэрлэгдэж байсан. [[Библи]]йн сударт бол "Аугаа их тэнгис" эсвэл "Баруун тэнгис" гэж гарч ирдэг. Орчин үеийн [[Евреи хэл]]энд "ha-Yam ha-Tichon" (הים התיכון), эсвэл "the middle sea" гэж хэлэгддэг. Сүүлийнх нь бол [[Герман хэл]]энд "Mittelmeer" гэж хэлдэгтэй нэг ижил утга юм. [[Турк хэл]]энд бол "Akdeniz" буюу "Цагаан тэнгис" хэмээх нэрлэгддэг. [[Араб хэл]]энд бол "Al-BaHr Al-Abiad Al-Muttawasit (البحر الأبيض المتوسط)" буюу "the middle white sea". Сүүлийн үед "The Med" гэж хэлэгдэж байгаа нь [[Газар Дундын тэнгис]] болон түүнийг эргэн тойрон дахь газар нутгийн талаар өдөр тутмын ярианд ярихдаа хэрэглэж буй товчилсон нэршил юм. == Газар зүй == [[image:Mediterranean_Relief.jpg|650px|center|Газар Дундын тэнгис]] == Гол арлууд == * Зүүн хэсэг: [[Кипр]], [[Родос]], [[Крит]] * Дунд хэсэг: [[Сициль]], [[Малт]], [[Сардини]], [[Корсик]] * Баруун хэсэг: [[Балеарын арлууд]] [[af:Middellandse See]] [[am:ሜድትራኒያን ባሕር]] [[an:Mar Mediterranio]] [[ang:Wendelsǣ]] [[ar:البحر الأبيض المتوسط]] [[ast:Mar Mediterraneu]] [[be:Міжземнае мора]] [[bg:Средиземно море]] [[br:Mor Kreizdouar]] [[bs:Sredozemno more]] [[ca:Mar Mediterrània]] [[co:Mari Mediterraniu]] [[cs:Středozemní moře]] [[cv:Вăтаçĕр тинĕсĕ]] [[cy:Y Môr Canoldir]] [[da:Middelhavet]] [[de:Mittelmeer]] [[el:Μεσόγειος Θάλασσα]] [[en:Mediterranean Sea]] [[eo:Mediteraneo]] [[es:Mar Mediterráneo]] [[et:Vahemeri]] [[eu:Mediterraneo itsasoa]] [[fa:مدیترانه]] [[fi:Välimeri]] [[fr:Mer Méditerranée]] [[frp:Mar Mèditèrranê]] [[ga:An Mheánmhuir]] [[gl:Mar Mediterráneo]] [[he:הים התיכון]] [[hr:Sredozemno more]] [[hu:Földközi-tenger]] [[id:Laut Tengah]] [[is:Miðjarðarhaf]] [[it:Mar Mediterraneo]] [[ja:地中海]] [[ka:ხმელთაშუა ზღვა]] [[ko:지중해]] [[ku:Derya Navîn]] [[la:Mare Mediterraneum]] [[lb:Mëttelmier]] [[lt:Viduržemio jūra]] [[lv:Vidusjūra]] [[mk:Средоземно Море]] [[mt:Baħar Mediterran]] [[nds:Middelmeer]] [[nds-nl:Middellaanse Zee]] [[nl:Middellandse Zee]] [[nn:Middelhavet]] [[no:Middelhavet]] [[nrm:Mé du Mitan]] [[oc:Mar Mediterranèa]] [[pl:Morze Śródziemne]] [[pt:Mar Mediterrâneo]] [[ro:Marea Mediterană]] [[ru:Средиземное море]] [[scn:Mari Meditirràniu]] [[sh:Sredozemno more]] [[simple:Mediterranean Sea]] [[sk:Stredozemné more]] [[sl:Sredozemsko morje]] [[sr:Средоземно море]] [[sv:Medelhavet]] [[sw:Bahari ya Mediteranea]] [[ta:மத்தியதரைக் கடல்]] [[th:ทะเลเมดิเตอร์เรเนียน]] [[tr:Akdeniz]] [[uk:Середземне море]] [[ur:بحیرہ روم]] [[vi:Địa Trung Hải]] [[wa:Mîtrinne Mer]] [[zh:地中海]] [[zh-min-nan:Tē-tiong-hái]] Image:1925.jpg 2682 8604 2006-08-10T05:07:37Z Bambuush 171 1925 ony devsgert 1925 ony devsgert Image:1939.jpg 2683 8605 2006-08-10T05:09:37Z Bambuush 171 Image:1955.jpg 2684 8606 2006-08-10T05:09:51Z Bambuush 171 Image:1966,1981,1983.jpg 2685 8607 2006-08-10T05:10:11Z Bambuush 171 Image:1966.jpg 2686 8608 2006-08-10T05:13:23Z Bambuush 171 Мөнгөн тэмдэгт 2687 8614 2006-08-10T06:20:00Z Bambuush 171 Монгол банкны сайтаас Монгол туургатан Хүннү, Түрэг, Уйгар гүрний үеэс зоосон мөнгө цутгаж арилжаа наймаанд хэрэглэж байсан баримтууд олон бий. Их хаан Чингис Монголын нэгдсэн тулгар төрийг үүсгэн байгуулж Сүхэс нэртэй алт, мөнгөн зоос цутгуулж улмаар 1227 онд дэлхийд анх удаа цаасан тэмдэгт хэвлүүлж гүйлгээнд хэрэглэжээ. Энэ нь Чингис хаан Монголын нэгдсэн эзэнт гүрнийг улс төр, эдийн засаг, соёлыг зангидан барьж нэгэн удирдлагад захирахдаа таваар мөнгөний харилцааг ухаалгаар ашиглаж байсныг харуулж байна. Монгол туургатан 1236 онд төрөл бүрийн хэлбэр, хэмжээ, жинтэй зоосон мөнгийг нэгтгэн ижил хэмжээ, жинтэй зоос цутган гаргах "Мөнгөний шинэтгэл" хийж байжээ. Цаасан тэмдэгт, зоосон мөнгө их хэмжээгээр гүйлгээнд гарган 1253 онд "Мөнгөний хэрэг эрхлэх хэлтэс" нэртэй мөнгөн гүйлгээ эрхэлсэн байгууллага буюу одоогийнхоор банк байгуулан ажиллуулж байлаа. Тэр үеийн зоосон мөнгө нь эхэн үедээ тодорхой тоо хэмжээ заагаагүй, төдтийн дэвсгэрт гэж ялгадаггүй байснаа 1241 онд "Их Монгол улсын мөнгө" нэртэй зоосыг анх удаа "Нэг" гэсэн тоотой гаргасан байна. Хувилай хааны үед 1260 онд Монголын эзэнт гүрний нийслэл Хар хоринд "Мөнгө тушаах банк" байгуулж, улмаар аравт, хорьт, зуут, мянгатын дэвсгэрт бүхий мөнгөн тэмдэгтийг гүйлгээнд оруулан 1282 онд олон замд (худалдааны төв газруудад) тэгшитгэх банк нэртэй салбаруудыг байгуулан ажиллуулж байжээ. Мөнгөний гүйлгээ эрчимтэй хөгжиж 1280-аад онд цаасан мөнгөний шинэтгэл хийж, 1327 онд хуучирсан цаасан мөнгийг шатааж устгах газартай болгон устгалын ажилд мужийн түшмэл гэрчээр оролцдог журам тогтоож байжээ. Монголын эзэнт гүрний хаанчлалын үед 100 гаруй удаа алт мөнгөн болон металл зоос, цаасан тэмдэгтүүдийг гүйлгээнд гарган хэрэглэж байв. Монгол орон Манжийн эзэмшилд орж хэдэн зуун жил нухлагдахдаа үндэсний эдийн засаг, соёл, шинжлэх ухааны ололт бүтээлээ мэдрэхгүй болтлоо доройтжээ. Монгол оронд 1911 онд хувьсгалт хөдөлгөөн өрнөж 1921 онд Ардын хувьсгал ялж тусгаар тогтносон Монгол улсыг шинээр үүсгэн байгуулснаар өөрийн мөнгөний гүйлгээг шинэчлэх боломж бүрдсэн. Тэр үеийн Монгол улс нь үндэсний банк, санхүү, мөнгө зээлийн системгүй, зах зээлд нь хаант орос, хятадын цаасан тэмдэгт, англи, америк, мексик алт мөнгөн зооснууд, цутгасан гулдмай мөнгө, хятад манжийн юмбүү нэртэй мөнгөн цутгамал болон амбан шар, атан тэмээ, агт морь, хонь мал, хадаг, цай, ангийн үс зэрэг таваарууд зэрэгцэн арилжаалагдан мөнгөн гүйлгээ эдийн засагт сөргөөр нөлөөлөх болжээ. Ийм нөхцөлд ялсан Ардын хувьсгалын дараа, Ардын засгийн газраас улс төр, эдийн засгийн амьдралыг өөрчлөн төвхнүүлэхэд чиглэгдсэн дэс дараатай олон чухал арга хэмжээ авч хэрэгжүүлсний нэг нь санхүү мөнгө-зээлийн системийг бүрэлдүүлэн хөгжүүлэх явдал байлаа. Хувьсгалын эхэн, тухайлбал 1921 оны 3 дугаар сард үндэсний санхүүгийн системийн эх суурийг тавьж 1924 оны 6 дугаар сарын 2-нд Монгол Зөвлөлтийн хувь нийлүүлсэн Монголын худалдаа, аж үйлдвэрийн банк "Монгол банк"-ыг (хожим нь 1954 онд БНМАУ-ын Улсын банк болсон) нээж ажиллуулснаар эдийн засгийн шинэчлэл хийх алхамуудыг дэс дараатай хэрэгжүүлэх эхний оролдлого боллоо. Үндэсний мөнгөн тэмдэгтгүй, улс орны зах зээл дээр гадаадын мөнгөн тэмдэгтүүд зэрэгцэн гүйлгээнд явж байсан нь хэдийгээр үндэсний санхүү банк үүсэн байгуулагдсан ч нэгдсэн санхүү, мөнгө зээлийн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд бэрхшээл учруулж байлаа. Засаг төрөөс хувьсгалын эхэн үед авч явуулсан томоохон арга хэмжээнүүдийн нэг нь үндэсний мөнгөн тэмдэгтийг бий болгох явдал байв. Үүний тулд юуны өмнө улс орны мөнгөн гүйлгээг цэгцэлж, нэгэн хэмжүүрт шилжүүлэх шаардлагатай байснаас 1921 оны 8 дугаар сард мөнгөний нэгжээр "лан"-г түр хэрэглэж бүх төрлийн тооцоог лангаар үйлдэхээр тогтоож, нэг лан цэвэр мөнгөтэй хятадын мөнгөн янчаан, оросын алтан монетын нэг янчаан 42 мөнгийг тэнцүүлж, оросын мөнгөн төгрөгийг 2 лантай тэнцэхээр тогтоосон байна. Санхүү зээл нь үндэсний мөнгөтэй шууд холбоотой, санхүүг судлахын тулд урьдаар мөнгөний шинж чанар, үүрэг зориулалтыг мэдэх шаардлагатай. Төр засгийн өмнө өөрийн үндэсний мөнгөн тэмдэгттэй болох тухай асуудал ардын хувьсгал ялсан анхны өдрөөс эхлэн тавигджээ. Ардын хувьсгалын ялалтын дараахь жилүүдэд тус орон эдийн засаг, улс төрийн талаар томоохон амжилт олж, Монголын худалдаа, аж үйлдвэрийн банк бэхжиж эрдэнэ металл, үнэ бүхий зүйлийн нөөцийг арвижуулан, үндсэн хөрөнгө нь нэмэгдэж, харилцагчдын хөрөнгийг цугларуулж, улс ардын аж ахуйд банкны байр суурь мэдэгдэхүйц нөлөөтэй болсон нь мөнгөний гүйлгээг өөрчлөн шинэчилж үндэсний мөнгөн тэмдэгтийг бий болгох нөхцөл бүрэлдүүлжээ. 1924 оны 8 дугаар сард хуралдсан МАХН-ын Ш их хурлаар Монголбанкны үйл ажиллагааны тухай авч хэлэлцээд "цагаан мөнгөн баталгаа бүхий мөнгөн тэмдэгтийг гүйлгээнд гаргах нь зүйтэй" гэж онцлон заасан бөгөөд БНМАУ-ын анхдугаар хурлын тогтоолд гадаадын мөнгө хэрэглэх нь улс орны эдийн засагт ихээхэн хор хохиролтой болохыг тэмдэглээд үндэсний мөнгөн тэмдэгт буй болгох нь чухал гэж заажээ. Монгол ардын засгийн газраас 1925 оны 2 дугаар сарын 22-ны өдөр мөнгөний шинэчлэл хийх тухай түүхэн тогтоол гаргажээ. Уг тогтоолд: "1.Мөнгөн тэмдэгтийг гүйлгээнд гаргах онц эрхийг Монголын худалдаа, аж үйлдвэрийн банкинд олгох, 2.Банкны тэмдэгт цаас нь мөнгөний нэгж болох төгрөгөөр 1, 2, 5, 10, 25, 50, 100-тийн дэвсгэрээр гаргах. 3.Мөнгөн тэмдэгт бүрэн баталгаатай байвал зохино. 25-аас доошгүй хувь нь үнэт металлаар, 75 хувь нь түргэн борлогдох бараа материалаар батлагдана" гэж заасан байдаг. Инхүү 1925 оны 12 дугаар сарын 9-нд анх 200100 төгрөгийг гүйлгээнд гаргасан бөгөөд эдүүгээ 77 жил болж байна. Монголын үндэсний шинэ мөнгөн тэмдэгтээр 900 сорьцын 18 граммын жин бүхий цагаан мөнгөн зоосыг батлан гаргаж "төгрөг" гэж нэрлэн цагаан мөнгөн зоосны зэрэгцээгээр цаасан тэмдэгтийг гүйлгээнд гаргажээ. Дан ганц цагаан мөнгийг гүйлгээнд гаргах нь энэ хүнд металлыг хадгалах, зөөх, тээвэрлэх явдалтай холбогдсон тохиромжгүй байдлыг өөрчлөх шаардлагатай уялдсан ажээ. Төгрөгийг эхлээд гүйлгээнд гаргахдаа цалингаар дамжуулан гаргаж дараа нь улсын хэмжээний бүх албан газруудын төсөвт зардлуудыг төгрөгөөр тооцох болгожээ. Төгрөг гүйлгээнд гарангуут гадаадын мөнгөн тэмдэгтүүдийн ширүүн эсэргүүцэлтэй тулгарсан юм. Гадаадын мөнгөн тэмдэгтүүдийн дотроос зах зээлд эзлэх жин багатай мөнгүүдийг гүйлгээнээс татаж авах ажил түргэн хугацаанд амжилттай хийгдсэн байна. Харин хятадын янчаан нь тоогоор олон, зах зээлийн гүйлгээнд зонхилох үүрэгтэй байснаас хууль ёсны төлбөрийн хэрэгслийн үүргийг гүйцэтгэж, улсын төсвийн орлого, зарлага, үйлдвэр, аж ахуйн газар, банкны бүртгэл тооцоог түүгээр хөтөлж байснаас эхэн үедээ төгрөгтэй зэрэгцэн гүйлгээнд хэрэглэгдэж байв. Ард түмэн металл мөнгийг хэрэглэж заншсан, орос хятадын цаасан тэмдэгтийн ханш буурч итгэл алдсан нөхцөлд үндэсний шинэ цаасан тэмдэгтийг гүйлгээнд нэвтрүүлнэ гэдэг хүнд байлаа. 1925 оны байдлаар тус улсын гүйлгээний эргэлтэнд Монголын эд хэрэглэгчдийн хоршоо болон гадаадын худалдаачдын нийт 20 гаруй сая гадаадын мөнгөн тэмдэгт гүйлгээнд явж байжээ. Төгрөгийг гүйлгээнд гаргасан үеэс үндэсний валют төгрөг, хятадын янчаан хоёрын хооронд ширүүн тэмцэл өрнөж байлаа. Мөнгөний шинэчлэлт явуулах нь ард түмний ашиг сонирхолд нийцсэн хувьсгалт арга хэмжээ байсан учраас Монголын нийт ард түмний ухамсартай дэмжлэгийг хүлээсэн байна. Засгийн газар Төв банкнаас үндэсний мөнгөн тэмдэгтийг гүйлгээнд гаргах бэлтгэл ажлыг далайцтай зохиож, мөнгөн тэмдэгтийн ач холбогдлыг өргөн сурталчилж, мөнгөний шинэчлэлт хийхэд онцгой анхаарал тавьж байсан бөгөөд, үүнийг хэр амжилттай хэрэгжүүлснээс эдийн засгийн бусад арга хэмжээний үр дүн шалтгаалах ёстой байв. Зах зээл дээр явагдсан төгрөг, янчааны хороондын тэмцлийн явцад янчааны ханш буурч төгрөгийн худалдан авах чадвар дээшилж байв. Төгрөгийн нэр хүнд, эзлэх жин нь түргэн өсч анх гаргахдаа хятадын 0.88 янчаантай тэнцүү байсан нэг төгрөг, жилийн дараа тодруулбал 1926 оны сүүлчээр нэг янчаантай тэнцэх болсон нь шинэ мөнгөн тэмдэгт зах зээлд амжилттай нэвтэрснийг харуулж байна. Ингэж шинэ мөнгөн тэмдэгт "төгрөг" зах зээл дээр ноёлох чанартай үндсэн валют болон хувирчээ. Шинэ мөнгөн тэмдэгт гүйлгээнд орсноор 6.8 сая янчаантай тэнцэх гадаадын мөнгийг хурааж гадаадын мөнгөн тэмдэгтийн гүйлгээнд том цохилт өгчээ. 1927 оноос тус орны бүх албан газар, үйлдвэр, аж ахуйн байгууллагын бүртгэл, тайлан баланс, хоорондын тооцоо, үнэ, татвар хураамжийг төгрөгөөр тооцоолон бодох болж улсын зах зээлээс хятадын янчаан бүрэн шахагдан төгрөг дангаараа үйлчлэх болов. Мөнгөний шинэчлэлт хийх хугацаанд (1926-1927) Монголбанкны эрдэнэ металлын нөөц 4.2 дахин нэмэгджээ. 1925-1927 оны хооронд олон улсын байдалд зарим өөрчлөлт гарч дэлхийн зах зээлд цагаан мөнгөний үнэ буурч алтны эрэлт хэрэгцээ өсч ирсэнтэй уялдуулан төгрөгийн бат тогтвортой байдлыг хангах зорилгоор 1927 онд хуралдсан Улсын бага хурлын шийдвэрийн дагуу тэр үед Монголбанкинд хуримтлагдсан Улсын алт болон валютын фондод түшиглэн 1928 оны 4 дүгээр сарын 15-наас төгрөгийг алтан баталгаанд оруулжээ. Ингэснээр БНМАУ-ын үндэсний валют "Төгрөг" бат найдвартай валют болох үндэс тавигдаж 1928 оны 8 дугаар сарын 1 гэхэд төгрөг нь албан ёсны алтан баталгаанд орж 51.8 америк центтэй тэнцэх болжээ. Үүгээр мөнгөний шинэчлэлтийн ажил үндсэндээ төгсч шинэ валют төгрөг нь БНМАУ-ын мөнгөний хууль ёсны бат бэх нэгж болж чаджээ. Засгийн газраас мөнгөний шинэчлэлттэй холбогдуулан 1924-1928 онд авч явуулсан шат дараалсан арга хэмжээний дүнд Англи, Америк болон бусад орны худалдаачид, хятадын томхон пүүсүүд Монголын зах зээлээс шахагдан гарсан байна. Мөнгөний шинэчлэлтийг амжилттай явуулж, үндэсний мөнгөн тэмдэгттэй болсон нь эдийн засаг, улс төрийн ихээхэн ач холбогдолтой юм. Тухайлбал, - Монголбанк нь худалдааны банкнаас мөнгөн тэмдэгтийг гүйлгээнд гаргах эрх бүхий эмиссийн банк болон хувирчээ. - Тус орны зах зээлээс гадаад орнуудын ямар ч баталгаагүй үнэ ханшгүй мөнгөн тэмдэгтүүдийг шахан зайлуулж, түүгээр худалдаа хийх замаар монголын ард түмний эд баялгийг хямд үнээр завшиж байсан гэмт явдлыг таслан зогсоожээ. - Улс орны хэмжээгээр борлогдож байгаа бараа таваарын үнийг тогтвортой болгож, нэг төрлийн таваар хэд хэдэн янзын үнэтэй байсныг таслан зогсоож улсаас тогтоосон ганцхан үнээр худалдах болгож улмаар бараа таваарын үнийг аажмаар бууруулах бололцоо бий болгов. - Үйлдвэр, аж ахуйн байгууллагыг хөгжүүлэх нэгдсэн төсөв санхүүгийн төлөвлөгөөг урьдчилан тооцож төлөвлөх бололцоо олгожээ. - Санхүү зээллэгийн системд өөрчлөлт хийх бололцоо олгож улс ардын аж ахуйн байгууллагуудыг аажмаар аж ахуйн тооцоонд оруулах, төгрөгийн хяналт тавих нөхцөлийг бүрэлдүүлэв. - Үндэсний мөнгөн тэмдэгт төгрөг нь тус улсын борлуулалт, хуваарилалт зах зээлд ноёлох болсноор улс орны эдийн засгийн тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэх хүчирхэг зэвсгийг төр засгийн газарт өгсөн юм. Ингэж үндэсний мөнгөн тэмдэгт "төгрөг" улс ардын аж ахуйн хөгжлийн бүхий л үе шатанд амжилттай үйлчилж, мөнгөн гүйлгээ, төлбөрийн хэрэгсэл, өртгийн хэмжүүр, хадгаламжийн үндсэн нэгж, олон улсын мөнгөний үүргийг бүрэн чанартай гүйцэтгэж ирлээ. Улсын банкны мөнгөний фондыг өргөтгөж сэлбэх зорилгоор 1939, 1941, 1955, 1996 онуудад төгрөгийг шинээр хэвлүүлэн гүйлгээнд гаргажээ. Анх 1925 онд гүйлгээнд гаргасан цаасан тэмдэгт дээрх бүх бичиг тоог монгол үсгээр бичиж, 1, 2, 5, 10, 25, 50, 100-тын дэвсгэрттэйгээр бүтээсэн байна. 1925 оны цаасан дэвсгэртүүдийн 100, 50, 25 төгрөгийн дэвсгэртүүд дээр Монголын худалдаа аж үйлдвэрийн банк (Монголбанк)-ны дарга Микилман, гишүүн Амар, Шигунов, Бат-Очир, Дугар, нярав Большаков нар, бусад жижиг дэвсгэртүүд дээр дарга Микилман, гишүүн Амар, Шигунов, нярав Большаков нар гарын үсгээ зурсан байдаг. 1939 онд төгрөгийн дэвсгэртүүдийн хэмжээг өөрчлөхгүйгээр бүх дэвсгэртэд Д.Сүхбаатарын хөрөгтэйгээр монгол үсгээр хэвлүүлж, 2-тын дэвсгэртийг 3-тын дэвсгэртээр сольж гаргасан бөгөөд 1941 онд төгрөгийн хэмжээ, өнгө, хээг өөрчлөхгүйгээр зөвхөн бичиг тооны зарим хэсгийг крилл (шинэ) үсгээр хэвлэж, 1955 онд дэвсгэртүүдийн хэмжээг томсгож зураг хээг өөрчлөн бүх бичиг тоог крилл үсгээр хэвлэж, 1966 онд төгрөгийн ханшийг өөрчлөхгүйгээр дэвсгэрт бүрийн хэмжээг гүйлгээнд хэрэглэхэд тохиромжтой болгон жижигрүүлж, өнгө, зураг урлалыг цоо шинээр өөрчлөн бүтээж, хэвлэн гаргасныг одоо гүйлгээнд хэрэглэж байна. 1966 оны шинэ тэмдэгтийг гүйлгээнд оруулахдаа урьд нь гүйлгээнд явж байсан бүх цаасан тэмдэгтүүдийг богино хугацаанд сольж олгох замаар гүйлгээнээс татсан байна. Тэгэхдээ ханшийн өөрчлөлт хийгээгүй ажээ. 1966 оны мөнгөн тэмдэгтийн нөөцийг хуучин зураг загвараар нь 1981, 1983 онд сэлбэн хэвлүүлж, 1981 онд 20-тын дэвсгэртийг шинээр бүтээн гүйлгээнд нэмж хэрэглэсэн байна. 1925, 1939, 1941, 1955 онуудын мөнгөн тэмдэгтэд хуурамчаар үйлдэхээс хамгаалсан тусгай хийц байгаагүй, зөвхөн цаас, зураг хээ нь мөнгөн тэмдэгтэд зориулагдсан онцлог хийцээр бүтсэн байжээ. 1966 оны мөнгөн тэмдэгтийн цаасыг үйлдвэрлэхдээ хуурамчаар үйлдэхээс хамгаалсан усан хээний аргаар өлзий хээг бүтээн оруулсан бөгөөд цаасны найрлагын 3/5-ийг хөвөн, 2/5-ийг нийлэг эд, маалинга, бусад хольц эзэлдэг. Иймээс төгрөгийг томруулж нарийвчлан харвал улаан, цэнхэр болон бусад өнгийн зураасыг ажиглан харж болно. 1993 оны шинэ мөнгөн тэмдэгтийн дэвсгэрт дүрс нь өөр өөр өнгө, хэмжээтэй, 500, 1000, 5000, 10000-тын дэвсгэртэд их эзэн Чингис хааны хөрөг, 10-аас 100-тын дэвсгэртэд Д.Сүхбаатарын хөрөгтэй, түүхэн болон байгалийн зураг, төрийн туг, соёмбо, үндэсний хээ угалзаар чимэглэж бүтээсэн. Шинэ мөнгөн тэмдэгтийг 100 хувийн хөвөн цаасаар бүтээж, хуурамчаар үйлдэхээс хамгаалах зорилгоор усан хээ, металл утас, байнга давхцах дүрс, микро үсгэн шугам, ультра гэрэлд тодрох дүрс, гарт тэмтрэгдэх товгор хээ, скайнер болон бүх төрлийн хувилагчаар олшруулбал тодрох юмуу хувилагдахгүй байх дүрс, гэрлийн ойлтоор тодорч харагдах дүрс зэрэг нууц тусгай хийцийг оруулан бүтээсэн болно. 2002 онд дахин хэвлүүлсэн 10000-ын дэвсгэртэд хамгийн сүүлийн үеийн нууц хийц болох өнгөө сольж гялалздаг "колограмм" хийцийг оруулсан. Шинэ мөнгөн тэмдэгтийн дэвсгэртүүд дээр Монголбанкны Ерөнхийлөгч Д.Моломжамц гарын үсэг зурсан. 1998 онд гүйлгээнд гарсан 1000-тын дэвсгэрт дээр Монголбанкны ерөнхийлөгч Ж.Үнэнбат гарын үсэг зурж 2000 оноос хойш гадаадад хэвлүүлж буй дэвсгэртүүдэд Монголбанкны ерөнхийлөгч О.Чулуунбат гарын үсгээ зуржээ. Зоосон мөнгийг 1925, 1937, 1945 онд Зөвлөлт Холбоот Улсад, 1959 онд Хятад улсад хэвлүүлж гүйлгээнд гаргасан бөгөөд 1970 оноос хойш жилийн хэрэгцээгээр жил бүр өөрсдөө үйлдвэрлэн гүйлгээнд гаргаж байжээ. 1925 онд гаргасан зоосон мөнгөний 10, 15, 20, 50-тын зоос, 1937 онд 10, 15, 20-тын зоосыг цэвэр цагаан мөнгөөр цутгаж гүйлгээнд гаргасан. 1959 онд хөнгөн цагаанаар 1, 2, 5-тыг голдоо нүхтэй зоос гаргажээ. Одоо 1970 онд гаргасан зоосон мөнгө юм уу энэ хэлбэр хэмжээгээр түүнээс хойш үйлдвэрлэсэн зоосон мөнгөнүүд гүйлгээнд хэрэглэгдэж, 1970 оноос өмнө үйлдвэрлэж гаргасан зоосуудыг гүйлгээнээс хасагджээ. Гүйлгээнд яваа төгрөг зоосон мөнгөний гүйлгээнд тэнцэх эсэхийг төв орон нутгийн банкны бүх байгууллагууд шалган тогтоож ялган, муудсан мөнгөн тэмдэгтийг Төв банкинд татан авч, Тусгай комиссын хяналттайгаар шалгаж зориулалтын машинаар хигэж үртэс болгон устгадаг. 1970 оноос хойш нэг төгрөгний зоосон мөнгийг Маркс, Сүхбаатарын хөрөг, Соёмбо, Сансарын билэг тэмдэг зэрэг 8 төрлийн зураг дүрстэйгээр хэвлэж гаргажээ. БНМАУ-ыг тунхагласны 50 жилийн ойгоор нэг төгрөгний цагаан өнгөтэй зоосон мөнгө, Улсын банк байгуулагдсын 50 жилийн ойгоор 10 төгрөгний зоосон мөнгө цөөн тоогоор үйлдвэрлэн гаргаж байжээ. Монголбанк дэлхийн улс орнуудын жишгийг харгалзан зоосон мөнгөнөөс гадна 20, 50, 100, 200 төгрөгийн зоосон төгрөг үйлдвэрлүүлэн 1996 онд гүйлгээнд гаргасан. 200 төгрөгний зоос нь Засгийн газрын ордны зурагтай, 100 төгрөгний зоос нь Жанрайсэг сүмийн, 20, 50 төгрөгний зоос нь дэвсгэртийн үнийн дүнгээр чимэглэсэн зурагтай. Өнгөрсөн 2001 онд Ардын хувьсгалын 81 жилийн ойд зориулан 500 төгрөг болон Сүхбаатарын хөрөгтэй зоосыг гүйлгээнд нэмж гаргав. 1925 онд үүсэн бий болж гүйлгээнд гарсан үндэсний валют төгрөг нь өнөөг хүртэл манай орны байгууллага, иргэдийн эдийн засгийн амьдралд бат тогтвортой, итгэл найдвартай оролцож, санхүү, мөнгө зээлийн системийг амжилттай хөгжихөд чухал хэрэгсэл болон үйлчилж ирлээ. Г.ТӨМӨРБААТАР МОНГОЛБАНКНЫ НӨӨЦИЙН АЛБАНЫ ЗАХИРАЛ MediaWiki:November-gen 2689 8624 2006-08-12T20:58:56Z Jose77 129 Арваннэгдүгээр сар MediaWiki:October-gen 2690 8625 2006-08-12T20:59:34Z Jose77 129 Аравдугаар сар MediaWiki:September-gen 2691 8628 2006-08-12T21:01:22Z Jose77 129 Есдүгээр сар MediaWiki:Makebot-username 2692 8630 2006-08-12T21:02:59Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн нэр: MediaWiki:Makebot-change 2693 8631 2006-08-12T21:03:33Z Jose77 129 Статусаа солих: MediaWiki:Makebot-comment 2694 8632 2006-08-12T21:03:56Z Jose77 129 Санал: MediaWiki:March-gen 2695 8633 2006-08-12T21:04:18Z Jose77 129 Гуравдугаар сар MediaWiki:June-gen 2696 8634 2006-08-12T21:04:40Z Jose77 129 Зургаадугаар сар MediaWiki:Makebot-grant 2697 8635 2006-08-12T21:05:04Z Jose77 129 баталгаажуулах MediaWiki:July-gen 2698 8636 2006-08-12T21:05:23Z Jose77 129 Долоодугаар сар MediaWiki:Makebot-revoke 2699 8637 2006-08-12T21:05:43Z Jose77 129 цуцлах MediaWiki:May-gen 2700 8649 2006-08-12T21:12:29Z Jose77 129 Тавдугаар сар MediaWiki:January-gen 2701 8662 2006-08-12T21:19:16Z Jose77 129 Нэгдүгээр сар MediaWiki:Newpages-username 2702 8667 2006-08-12T21:21:32Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн нэр: MediaWiki:December-gen 2703 8690 2006-08-12T21:33:47Z Jose77 129 Арванхоёрдугаар сар Википедиа:Бүлгэмийн портал 2704 8724 2006-08-12T21:48:34Z Jose77 129 Redirecting to [[Төсөл:Бүлгэмийн портал]] #REDIRECT [[Төсөл:Бүлгэмийн портал]] Төсөл: Бүлгэмийн портал 2706 8719 2006-08-12T21:47:44Z Jose77 129 [[Төсөл: Бүлгэмийн портал]] руу зөөгдлөө [[Төсөл:Бүлгэмийн портал]] #REDIRECT [[Төсөл:Бүлгэмийн портал]] MediaWiki:August-gen 2708 8774 2006-08-12T22:17:29Z Jose77 129 Наймдугаар сар MediaWiki:Allpagesbadtitle 2709 10361 2006-11-17T06:21:10Z Zorigt 49 Хуудасны нэр нь хүчингүй эсвэл inter-language буюу inter-wiki-д байгаа нэр байна. Нэрэнд хэрэглэж болохгүй тэмдэгт агуулагдаж байж болзошгүй юм. MediaWiki:April-gen 2710 8794 2006-08-12T22:29:03Z Jose77 129 Дөрөвдүгээр сар MediaWiki:Badaccess-group0 2711 8830 2006-08-13T08:42:39Z Jose77 129 Та энэ үйлдлийг хийж биелүүлэх зөвшөөрөлгүй байна. MediaWiki:Boardvote 2712 10384 2006-11-17T07:18:58Z Zorigt 49 Викимедиа санг Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн сонгууль MediaWiki:Boardvote days 2713 8849 2006-08-13T08:56:32Z Jose77 129 өдөр MediaWiki:Boardvote dumplink 2714 8850 2006-08-13T08:56:53Z Jose77 129 энд дар MediaWiki:Boardvote edits 2715 8851 2006-08-13T08:57:14Z Jose77 129 Засварлалт MediaWiki:Boardvote edits many 2716 8852 2006-08-13T08:57:47Z Jose77 129 олон Image:735px-China administrative.png 2717 8874 2006-08-13T13:06:32Z Bambuush 171 hyatadyn_zasag_zahirgaa hyatadyn_zasag_zahirgaa Image:Africa Atlas Nuruu.jpg 2718 8903 2006-08-19T04:36:06Z Bambuush 171 Atlasyn nuruu Atlasyn nuruu Атласын нуруу 2719 8907 2006-08-19T09:33:57Z Bambuush 171 [[Image:Africa Atlas Nuruu.jpg|thumb|350px|Атласын нуруу]] Атласын нуруу нь [[Африк тив]]ийн зүүн хойд хэсэгт байрлах ба [[Эртний грек]]ийн домогт гардаг аврага биет [[Атлас бурхан]]ы нэрнээс ийнхүү нэрлэгдэх болсон. Баруунаас зүүн тийшээ [[Марроко]]гоос [[Алжир]]аар дамжаад [[Тунис]] хүртэл 2400км (1500милл)урттай тогтсон уулархаг нуруу юм. Хамгийн өндөр цэг нь [[Марроко]]гийн баруун урд хэсэгт [[өргөрөг]]ийн 31°03′43″, [[уртраг]]ийн 7°54′58″-д байрлах [[Тубкал]] оргил бөгөөд [[далайн түвшин]]гээс 4167м өндөр юм. Маррокод байрлах Атласын нуруу нь 4 хэсэгт хуваагдах ба хойноосоо урагш нь нэрлэвэл [[Риф]], [[Дунд Атлас]], [[Өндөр Атлас]], [[Эсрэг Атлас]] юм. [[Алжир]]т бол [[Атласын тал]] хээр нутгийг хоорондоо хавчсан хойд хэсэг нь [[Тэл-Атлас]] урд хэсэг нь [[Сахарын-Атлас]] гэж нэрлэгдэх 2 хэсгээс бүрддэг. Image:Wikipedia-logo-mn-big.PNG 2720 8908 2006-08-19T10:34:30Z Bambuush 171 Wikipedia Logo Mongolian Wikipedia Logo Mongolian Category:Словакия 2721 8910 2006-08-19T12:58:09Z 213.215.86.78 Category:Словакия Хужиртын рашаан 2726 9273 2006-08-29T06:52:34Z Bambuush 171 [[Өвөрхангай]] аймгийн нутаг дахь [[Хужиртын рашаан]]ыг үе мөчний өвчинд гаргууд сайн. Энэхүү рашааныг урьд цагт эмчилгээний эрхэм чанартай гэж нутгийн ардууд мэддэггүй, жирийн нэг булаг л гэж боддог байсан бөгөөд үүнтэй холбоотой нэгэн домгийг энд өгүүлье. Энэ булгийн усанд нэгэн доголон гөрөөс өглөө болгон ирж хөлөө дүрэн хэвтдэг байжээ. Сүүлдээ өнөө доголон хөл нь бүрмөсөн эдгэрснийг нь тэр хавиар нутагладаг Шунхлай гэдэг хүн анх ажиглаж, нутаг усныхандаа хэлснээр нутгийн хүмүүс үе мөчний өвчинг анагаах увидастайг нь мэдэж тэр цагаас хойш "Шунхлайн рашаан" хэмээн нэрлэж ахуй амьдралдаа хэрэглэж иржээ. Хожим нь оршин байгаа газраар нь [[Хужиртын рашаан]] хэмээн алдаршиж, эдүгээ ч олон түмэнд ач тусаа өгсөөр байна. Хужиртын халуун рашааныг түшиглэн 1940 онд 40 ортой рашаан сувиллын газар нь анх нээгдсэн. Энэ нь дотоод гадаадын олон жуулчдын амрах дуртай сувиллын тосгон болж өргөжсөн. Image:Erdenet.GIF 2727 8926 2006-08-21T15:46:12Z Dbatbaatar 184 Erdenetiin bileg temdeg Erdenetiin bileg temdeg Image:Erdenet.gif 2728 8928 2006-08-21T15:48:55Z Dbatbaatar 184 Image:Maporhon.jpg 2729 8931 2006-08-21T15:53:23Z Dbatbaatar 184 Wikipedia:Шинэ хуудас нээх 2730 8932 2006-08-21T16:05:16Z Dbatbaatar 184 [[Image:zamynsulje.jpg]] MediaWiki:Cantcreateaccounttext 2734 8939 2006-08-21T21:01:23Z Jose77 129 Энэ IP хаягнаас хэрэглэгчийн эрх үүсгэхийг хориглосон байна. Таны сургууль эсвэл интернэт провайдераас олон дахин хорлон сүйтгэх оролдлого гарснаас болсон байж болзошгүй. MediaWiki:Cantcreateaccounttitle 2735 8941 2006-08-21T21:02:48Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн бүртгэлийг үүсгэж чадсангүй. MediaWiki:Captcha-createaccount 2736 8942 2006-08-21T21:03:43Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн бүртгэл хийх үед автомат спамаас хамгаалахын тулд та энэ дүрсэнд байгаа үгийг давтаж бичих хэрэгтэй:<br /> ([[Special:Captcha/help|Энэ нь юу вэ?]]) MediaWiki:Captcha-createaccount-fail 2737 10396 2006-11-17T08:10:39Z Zorigt 49 Баталгаажуулах код алдаатай, эсвэл оруулаагүй байна. MediaWiki:Captcha-short 2738 10397 2006-11-17T08:22:45Z Zorigt 49 Таны хийсэн засвар нь шинэ URL холбоос агуулж байна. Автомат спамаас хамгаалахын тулд та энэ дүрсэнд байгаа үгийг давтаж бичих хэрэгтэй:<br /> ([[Special:Captcha/help|Энэ нь юу вэ?]]) MediaWiki:Categorypage 2739 8948 2006-08-21T21:07:44Z Jose77 129 Категорийн хуудсыг харах. MediaWiki:Checkuser 2740 8952 2006-08-21T21:09:32Z Jose77 129 Хэрэглэгчийг шалгах MediaWiki:Cite submit 2741 10421 2006-11-17T12:43:25Z Zorigt 49 Эш татах MediaWiki:Cite 2742 10418 2006-11-17T10:43:18Z Zorigt 49 Эш татах MediaWiki:Cite error 2743 10419 2006-11-17T12:39:45Z Zorigt 49 Эш татахад гарсан алдаа $1; $2 MediaWiki:Cite page 2744 8956 2006-08-21T21:11:13Z Jose77 129 хуудас: MediaWiki:Createaccountblock 2745 8985 2006-08-21T21:42:58Z Jose77 129 Хэрэглэгчийн эрх нээх нь түгжээтэй байна MediaWiki:Databasenotlocked 2746 9000 2006-08-22T20:35:14Z Jose77 129 Мэдээллийн сан нь түгжигдээгүй байна. MediaWiki:February-gen 2747 9105 2006-08-22T21:38:21Z Jose77 129 Хоёрдугаар сар Блог 2749 11306 2006-12-20T21:44:34Z Robbot 67 robot Adding: de, mk, ml, si Modifying: es, fa, id, sr [[Блог]] (Blog、Weblog)гэдэг нь World Wide Web(Web) дэх URL-тай хамтад нь тэмдэглэлээ бичиж, үнэлгээ зэргийг тэмдэглэж(Log) байдаг. "[[Вэб]]ийг Лог хийнэ" гэсэн утганаас [[Вэблог]](Weblog) гэж нэрлэгдэх болсон. Сүүлийн үед өөрсдийн ажил амьдралын тухай өдрийн тэмдэглэл, тусгай сэдвийн [[вэб]] гэх мэт хэлбэртэйгээр он цаг дарааллын нарийвчлалтайгаар үзүүлдэг [[вэб]] сайтуудыг багтаана. Ийм хэлбэрийн вэб сайтуудыг санал болгодог үйлчилгээг ч мөн ингэж нэрлэх тохиолдол бий. [[Гар утас]] болон зөөврийн холбооны хэрэгсэлээс [[мэйл]] илгээх хэлбэрээр шинэчлэж явдаг Моблог, фото зураг зэргийг оруулах байдлаар хэрэглэдэг Фотолог, сүүдэр ший, хөдөлгөөнт дүрс видео бүхий В-лог зэрэг олон төрөл бий. Одоо түүнийг ашигласан сүлжээ, хамтран бичдэг хүмүүсийн бүхэл бүтэн портал сайт хэлбэрт хүртэл ороод байна. Жишээ нь сонирхол нэгтэй хүмүүс хамтран нэг блогийг бичнэ. Хүн бүр энд тэндээс шинэ мэдлэг, мэдээлэл, өөрийн хийсэн зүйлийг бусаддаа танилцуулж веб дээрээ бичлэг хийнэ. Блогоор хоорондоо танилцан найзуудтай ч болдог. Та өөрийн веб сайтыг хийх юмсан гэж бодож явсан бол энэ одоо маш амархан болсон. Бичих: маш амархан бичлэгээ зураг, дүрс бичлэг, дуу, инээмсгэлэлтэйгээр бичих боломжтой, мөн бусад хүмүүс таний бичлэгт сэтгэгдэл оруулахдаа зураг, инээмсгэлэл оруулж чадна. Загвар: сайтад буй бэлэн загвараас ашиглахаас гадна өөрийн дураар засах өөрчлөх боломжой. Хаа ч явсан бичнэ: Гар утасныхаа e-mail хаягнаас мэйл явуулах байдлаар блогоо сайт руу заавал оролгүй бичээд байж болно. Хувийн нууц: Бичлэгүүдээ зохицуулснаар, хэн дуртайд нь уншуулахгүй, зөвхөн өөрөө, найзууддаа уншуулах боломжтой. Оруулах: 50мб хүртэл зайнд зураг оруулж зургийн цомог бүтээх болон медиа, софт бусад файлуудаа оруулах боломжтой! Хайлт: бүх төрлийн хайлт хийх боломжуудтай. Харилцах: Самбар, чат ашиглан бусадтай холбогдож болохоос гадна сайтын бусад хэрэглэгчидтэй зурвасаар харилцах боломжтой. [[ar:مدونة]] [[be:Блоґ]] [[bg:Блог]] [[bs:Blog]] [[ca:Bloc]] [[cs:Weblog]] [[cy:Blog]] [[da:Weblog]] [[de:Weblog]] [[el:Ιστολόγιο]] [[en:Blog]] [[eo:Blogo]] [[es:Blog]] [[et:Ajaveeb]] [[eu:Blog]] [[fa:وب‌نوشت]] [[fi:Blogi]] [[fr:Blog]] [[gl:Weblog]] [[he:בלוג]] [[hi:ब्लॉग]] [[hr:Blog]] [[hu:Weblog]] [[id:Blog]] [[ilo:Blog]] [[is:Blogg]] [[it:Blog]] [[ja:ブログ]] [[ko:블로그]] [[lt:Blog]] [[lv:Tīmekļa žurnāls]] [[mk:Блог]] [[ml:ബ്ലോഗ്]] [[mt:Blogg]] [[nl:Weblog]] [[nn:Blogg]] [[no:Blogg]] [[pl:Weblog]] [[pt:Weblog]] [[ro:Weblog]] [[ru:Блог]] [[si:වියුණු සටහන]] [[simple:Blog]] [[sk:Weblog]] [[sl:Blog]] [[sr:Блог]] [[sv:Blogg]] [[sw:Blogu]] [[ta:வலைப்பதிவு]] [[te:బ్లాగు]] [[th:บล็อก (อินเทอร์เน็ต)]] [[tr:Blog]] [[uk:Веблог]] [[vi:Blog]] [[zh:網誌]] [[zh-min-nan:Bāng-chì]] MediaWiki:Filepath page 2751 9143 2006-08-23T21:16:25Z Jose77 129 файл: MediaWiki:Filepath submit 2752 9144 2006-08-23T21:16:47Z Jose77 129 зам MediaWiki:Filepath 2753 9145 2006-08-23T21:17:10Z Jose77 129 файлын зам MediaWiki:Fri 2754 10170 2006-11-16T05:24:14Z Zorigt 49 Replacing page with 'Ба.' Ба. MediaWiki:Group-checkuser-member 2755 9163 2006-08-23T21:26:44Z Jose77 129 Хэрэглэгчийг шалгах MediaWiki:Grouppage-checkuser 2756 9165 2006-08-23T21:28:24Z Jose77 129 {{ns:project}}:Хэрэглэгчийг шалгах MediaWiki:Grouppage-steward 2757 9167 2006-08-23T21:29:43Z Jose77 129 {{ns:project}}:Үйлчлэгч нар Википедиа:Тусламж 2758 9174 2006-08-23T21:33:44Z Jose77 129 [[Википедиа:Тусламж]] руу зөөгдлөө [[Тусламж:Агуулга]] #REDIRECT [[Тусламж:Агуулга]] MediaWiki:Imagelist date 2760 10181 2006-11-16T05:34:46Z Zorigt 49 Огноо MediaWiki:Imagelist description 2761 9197 2006-08-23T21:44:19Z Jose77 129 Тодорхойлолт/Дүрслэл MediaWiki:Imagelist name 2762 9198 2006-08-23T21:44:41Z Jose77 129 Нэр MediaWiki:Imagelist search for 2763 10204 2006-11-16T06:07:40Z Zorigt 49 Зургийн нэрээр хайх: MediaWiki:Imagelist size 2764 9200 2006-08-23T21:45:38Z Jose77 129 Хэмжээ (bytes) MediaWiki:Imagelist user 2765 10716 2006-12-05T16:37:43Z Bambuush 171 Хэрэглэгч MediaWiki:Imgfile 2766 9209 2006-08-23T21:49:57Z Jose77 129 файл Хоккайдо 2769 9269 2006-08-29T02:27:21Z Jose77 129 [[Image:Japan Hokkaido large.png|right|250px]] [[Япон]]ы хойд хэсэгт орших хамгийн том арал. <!-- The below are interlanguage links. --> [[en:Hokkaido]] [[ar:هوكايدو]] [[ca:Hokkaido]] [[cs:Hokkaidó]] [[da:Hokkaido]] [[de:Hokkaidō]] [[et:Hokkaidō]] [[es:Prefectura de Hokkaidō]] [[eo:Hokkajdo]] [[fa:هوکایدو]] [[fr:Hokkaidō]] [[gl:Hokkaido]] [[ko:홋카이도]] [[id:Prefektur Hokkaido]] [[is:Hokkaidō]] [[it:Hokkaido]] [[ka:ჰოკაიდო]] [[la:Hoccaido]] [[mk:Хокаидо]] [[nl:Hokkaido]] [[ja:北海道]] [[no:Hokkaido]] [[pl:Hokkaidō]] [[pt:Hokkaido]] [[ru:Хоккайдо]] [[simple:Hokkaido]] [[sr:Хокаидо]] [[fi:Hokkaido]] [[sv:Hokkaido prefektur]] [[ta: ஹொக்கைடோ]] [[th:ฮอกไกโด]] [[zh:北海道]] Image:Kanematsu.jpg 2770 9260 2006-08-28T20:48:41Z Bambuush 171 Image:Mongolyn dalbaa.png 2771 9263 2006-08-28T21:03:59Z Bambuush 171 Image:Mongolyn dalbaa.svg 2772 9264 2006-08-28T21:04:22Z Bambuush 171 Интернэт технологи 2775 9307 2006-08-29T20:49:28Z Jose77 129 IT - энэ чинь мэдээллийн технологи (information technology)-н товчилсон нэр биш билүү [[en:Information Technology]] [[af:Inligtingstegnologie]] [[da:Informationsteknologi]] [[de:Informationstechnik]] [[es:Tecnologías de la información]] [[fa:فناوری اطلاعات]] [[fi:Ohjelmistotekniikka]] [[fr:Technologies de l'information et de la communication]] [[gl:Tecnoloxías da información]] [[hu:Informatika]] [[id:Teknologi informasi]] [[it:ICT]] [[ja:情報技術]] [[ka:საინფორმაციო ტექნოლოგია]] [[ko:정보통신기술]] [[lv:Informācijas tehnoloģijas]] [[ml:ഇന്‍ഫര്‍മേഷന്‍ ടെക്നോളജി]] [[ms:Teknologi maklumat]] [[nl:Informatie- en Communicatietechnologie]] [[pl:IT]] [[pt:Tecnologia da informação]] [[ro:Tehnologia informaţiei]] [[ru:Информационные технологии]] [[sv:IT]] [[ta:தகவல் தொழில்நுட்பம்]] [[th:เทคโนโลยีสารสนเทศ]] [[uk:Інформаційні технології]] [[vi:Công nghệ thông tin]] [[zh:信息技术]] Дэлхийн Долоон гайхамшиг 2777 9274 2006-08-29T07:02:55Z Bambuush 171 МЭӨ II зуунд амьдарч байсан зохиолч Анти Патрос анх удаа эртний хамгийн үзэсгэлэнтэй долоон байгууламжийг жагсаажээ. Үүнд: 1. Египетийн пирамидууд 2. II Набукаднезер хааны Babil-д байгуулсан “Дүүжин цэцэрлэг” 3. МЭӨ 430 онд Фидиасын Олимп дахь сүмд зориулж хийсэн Зевсийн аварга том хөшөө 4. Эфэст байдаг МЭӨ 250-334 оны хооронд бүтээгдсэн үзэсгэлэнт Артемис сүм 5. Өөд болсон Хаан Маусолосынхаа дурсгалд зориулж Халикарнасост Хатан Артемисиагийн байгуулсан Бодрум бунхан 6. МЭӨ 304 онд Родос Адасигийн бүслэлтээс мултран гарсанд зориулж босгосон асар том хүрэл хөшөө 7. МЭӨ 280 онд Искэндэриеэ боомтын эрэгт Фарос арал дээр барьсан тэнгисийн гэрэлт цамхаг ордог юм. Гутал 2778 9275 2006-08-29T07:05:57Z Bambuush 171 http://www.shineyortonts.mn/detay.asp?id=70-с Гутлыг чухам яг хэзээ зохиосон нь тодорхойгүй гэнэ. Одоогоос мянга мянган жилийн өмнө хүмүүс авласан ангийн арьсаараа хөлөө хучин өмссөн нь гутлын анхдагч гэж хэлж болно. Чухам тэр үеэс гутал өнөөг хүртэл улс үндэстэн бүхэнд, үеэс үед, соёлоос соёлд өөрчлөгдөн хөгжсөөр хүний амьдралд байр сууриа эзэлжээ. Анхны гутал нь “сандаал” байв. Сандаал нь одоогийнх шиг дээд болон хажуу талаараа онгорхой, гуталтай төстэй байв. Түүнийг хөлдөө углаж олс , арьс мэтээр уядаг байжээ. Гутлыг анх МЭӨ 1600-1200 оны үед Ираны хилд амьдардаг Бабилын уулархаг нутгийнхан хэрэглэж байжээ. Эдгээр гутал зөөлөн арьстай, богино түрийтэй, мокасен нэртэй байв. Гутал гэхээсээ арьс гэж болохоор байв. Эртний Юань хүмүүс ихэнхдээ хөл нүцгэн юм уу, сандаалтай явдаг байв. Харин гэртээ зөөлөн, битүү, голдуу улаан, цагаан өнгөтэй шаахай өмсдөг байжээ. Гутлын хөгжлийн үе нь Ромын үе бөгөөд баруун зүүн хөлд өөр өөр гутал хийдэг болжээ. Хүйс болон нэр хүндийн ялгааны улмаас гутал өөрчилөлт орсон. Анхны мокасеныг бодвол өсгийгөөрөө ороож, шагайн орчимд уядаг болжээ. Англи улсад анх удаа гутлын хэмжээг тогтоосон түүхтэй. 1205 онд Английн хаан I Эдуард, нэг инч /2.5см/ буюу гурван хатсан буудайтай тэнцүү хэмжээг тодорхойлсноор гутлын хэмжээг албан ёсоор тогтоосон гэж үздэг байна. Ингэснээр 13ш буудайтай тэнцэх ултай гутал нь 13 размер гэх жишээтэй. XIV. XV зууны үед гутлын хоншоор урьд урьдынхаас урт болж байсан бол XV зууны дунд үеэс хоцрогдож, бөөрөнхий хоншоортой гутал модонд орж эхлэв. XVI зуунд гутлын хоншоор өргөн болж, галууны залаатай төстэй болов. Энэ үеэс эрэгтэй, эмэгтэй гутал гэж ялгагдах болжээ. Урт хормойтой хувцас өмсдөг эмэгтэйчүүдийн хувьд өргөн хоншоортой гутал тийм ч үзэмжтэй бус байлаа. Харин энэ нь эрэгтэйчүүдэд илүү тохиромжтой болжээ. XVI-XVIII зуунд Европт голдуу түрийтэй гутал мода болж байлаа. Чухам энэ үеэс гутлыг элдэв чулуу зэргээр чимэглэснээр, гутал нь зөвхөн өмсөхөд зориулсан бус харин хүмүүсийн бэл бэнчин, зэрэг зиндааг илтгэх болжээ. Франц, Английн гутлууд хүмүүсийн анхаарлыг татаж эхлэв. Мөн энэ үеэс гутал нэгэнт хэрэгцээ болсон тул “гутал засварчин” их нэр хүндтэй болж, гутал ч үнэтэй болжээ. Хийх материалаас шалтгаалж чанар нь өөр өөр байхын зэрэгцээ баячууд, ядуучуудын гэх зэргээр ялгаатай болов. Үүнээс гадна улс үндэстэн бүр өөр өөр төрөл зүйлийн гутал сонирхож байсны нэг жишээ нь Япон, Хятадын эмэгтэйчүүд жижиг гутал өмсөхийг илүүд үзэж, иймээс тэд хөлөө томсгохгүйг хичээдэг байжээ. Анх Африкт гутал өмссөн цагаан арьстнууд очсоноор амьдралдаа гутал өмсөж үзээгүй уугуул нутгийнхны гайхшлыг төрүүлж, алмайруулж байжээ. Тэд, цагаан арьстнуудын хөл мал шиг хос туурайтай тул түүнийгээ нууж гутал өмсдөг гэж итгэдэг байв. 1760 онд Америкийн Массачусетс хотод анхны гутлын үйлдвэр байгуулагджээ. Энд олон хос гутал үйлдвэрлэх хүчин чадалтай байв. Харин ХIХ зууны үед оёдлын машин бий болсноор хямд төсөр үйлдвэрлэл явагдаж, гутал үйлдвэрлэх шинэ арга нэвтэрч, гутлын хэрэгцээ ч өсч, үйлдвэрлэл эрс нэмэгдлээ. Өнөө үед гутал хөлийг хамгаалах хэрэгслээс гадна гоо сайханд ихээхэн нөлөөлөх болов. Мөн хэрэглээний талаасаа өдөр тутмын, гоёлын, биеийн тамирын, бүжгийн, бүр боулингийн гэх мэт зориулалттай, олон төрөл болжээ. Бид амьдралдаа баяр ёслолын, ажил хэргийн гэх зэргээр өөр өөр олон гутал өмсөж даджээ. Хэдийгээр гутлын төрөл олон янз боловч гутлын гол түүхий эд нь арьс байдаг. Үхрийн арьс нь зөөлөн, эдэлгээтэйгээрээ хамгийн чанартайд ордог. Ямааны арьсаар голдуу гэрийн шаахай мэтийг хийдэг. Үхрийн арьс шиг чанартай биш ч гэлээ гоёлд матрын, могойн арьсыг их ашигладаг. Арьснаас гадна гутлын зарим хэсгүүдэд өөр өөр хиймэл материал ашигласнаар гутал нь хөлд эвтэйхэн байхаас гадна, хямд болно. Гутлын тухай товчхондоо ийм байна. Харин монголчууд хаана ч байхгүй өвөрмөц гутал өмсдөг. Ээтэн монгол гутлыг Хүннүгийн үеэс уламжлан Их гүрний үед одоогийн хэлбэр загвартаа оржээ. Монгол гутал бусдаас ялгагдах онцлог нь ихэд утга учиртай. Энэ нь ээтэн хошуу, оймс хоёрын хоорондох агаар өвөлд дулаан, зунд сэрүүн байлгах, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй бөгөөд толигор ул нь газар шороог сэндчихгүй, ургамал, амьтны аминд хүрэхгүй гэсэн энэрэнгүй үзлийг шингээжээ. Одоо өмсөж буй гутал руугаа харахад бид түүндээ ихэд дасчээ. Гэтэл гутал хэдэн зуун жилийн түүхтэй юм байна. Гутлаа өмсөөд гарахдаа, хөлөө хамгаалахын тулд арьс угладаг байсан анхны хүмүүс, сайхан харагдахын тулд жижигхэн гутал өмсдөг байсан Япон, Хятадын эмэгтэйчүүд, тэр бүү хэл модон углааш өмсдөг байсан Голландчууд, хаана ч байхгүй монгол гутлын тухай эргэн санахад сонин. Цахилгаан гэрэл 2779 9276 2006-08-29T07:11:35Z Bambuush 171 http://www.shineyortonts.mn/detay.asp?id=649 [[1800]] онд анх удаа нуман чийдэн гарснаар цахилгаан гэрлийн түүх эхэлсэн. Энэхүү чийдэнгийн ажиллах зарчим нь хоёр нүүрсэн савааны хоорондох бяцхан зайгаар цахилгаан гүйдэл дамжуулахад оршиж байлаа. Нуман чийдэнгийн гэрэл нь лаа болон хийн дэнлүүг бодвол тод байсан ч хийхэд хэцүү, гал алдах магадлал их байсан. [[1870]]-аад оны дунд үеэс бага хүчдэлийн, илүү найдвартай чийдэн бүтээх судалгаа эхэлсэн бөгөөд үүнийг эхлэн хийгчдээс анх [[Томас Эдисон]], [[Жозеф Сван]] нар бараг нэгэн зэрэг бие биенээсээ үл хамааран шинэ төрлийн цахилгаан чийдэн бүтээцгээжээ. == Цахилгааны үүсэл == 20-р зууны эхэнд хэрэглэгдэж байсан дээрх зар сурталчилгаанд цахилгаан гэрлийг бидний хэрэглэдгээс арай өөрөөр хэрэглэж байсныг харуулж байна. == Бүх төрлийн чийдэн == Орчин үеийн цахилгаан чийдэнгүүд 3 төрлийн гэрэл гаргадаг. Ердийн цахилгаан чийдэнд цахилгаан гүйдлээр халсан утаснаас гэрэл цацардаг. Өдрийн гэрэл утасгүй бөгөөд цахилгаан гүйдэл бага даралттай хий дотуур гүйдэг. Уг хий нь хэт ягаан гэрэл ялгаруулдаг бөгөөд энэ гэрэл фосфорон бүрхүүл дээр тусаж үзэгдэх гэрэл болдог. Өөр нэг төрлийн чийдэн болох нэргэлтийн чийдэн цахилгаан гүйдэл гүйлгэхэд нүдэнд үзэгдэх гэрэл үүсгэх бага даралттай хийгээд дүүргэгдэж байдаг. Гэрлийн өнгө хийн төрлөөс хамаарна. == Сваны чийдэн == [[Жозеф Сван]] өөрийн бүтээсэн чийдэнгээ [[1879]] онд [[Англи]]д танилцуулжээ. Энэ нь гүйдэл гүйхэд улайсдаг нүүрсэн утаснаас тогтож байсан юм. Шилэн бүрхүүлийг нь хагас вакуумжуулсан (агааргүйжүүлсэн) байна. Бүрхүүлийн дотор утас улайсахад гал гарахгүй байх хэмжээний бага зэрэг хүчилтөрөгч агуулагдаж байлаа. == Өдрийн чийдэнгийн бүрхүүл == Энэхүү утастай чийдэн нь байгалийн гэрэл гаргахад зориулан бүтээгджээ. Энэ чийдэнгийн гэрэл нь Нарны туяатай адил олон өнгө агуулсан байдаг. Энэ гэрэлд ч мөн нарны гэрэлтэй адил эргэн тойрны эд зүйлс өөр өөр өнгөөр харагддаг. == Гейсслерийн хоолой == 1950-аад оны дундуур [[Жоан Хенрих Вилем Гейсслер]] бага даралттай хий бүхий хоолой зохион бүтээлээ. Цахилгаан гүйдэлд залгахад өнгө өнгийн гэрэл асдаг энэ хоолой өнөөгийн гудамжны гэрэл неон чийдэнгийн өвөг юм. == Эдисоны чийдэн == [[Томас Эдисон]] (1847-1931) өөрийн бүтээсэн чийдэнгээ 1879 оны 10-р сард олон нийтэд танилцуулсан бөгөөд 1880 оны 11-р сард үйлдвэрлэж эхэлжээ. Утас нь шатахаас сэргийлэн энэ чийдэнг бага даралттай бүтээжээ. Богинохон хугацаанд түгэн дэлгэрсэн энэ чийдэнг хэрэглэдэг зарим зочид буудлууд энэ гэрлийг асаахын тулд шүдэнз хэрэглэх шаардлагагүй гэдгийг зочиддоо үе үе сануулах хэрэгтэй болдог байлаа. == Мөнгөн усан чийдэн == Энэ гэрэлд зүүн талын хана хөх өнгөтэй, баруун талын хана хөх саарал өнгөтэй харагдаж байна. Учир нь цацарч буй гэрэлд нь улаан өнгө байхгүй тул баруун талын хана энэ гэрлийг ойлгохгүй. Энэ гэрэлд бага хэмжээний шар гэрэл байдаг тул доод талын хана өнгө ойлгосон байна. == Ердийн чийдэн == Чийдэнгийн дотор аргон мэтийн инертийн хийн орчин дотор фольфрамаар өнгөлсөн утас байдаг. Утас шаравтар цагаан өнгө цацаргадаг. Энэ төрлийн чийдэнд цахилгаан энергийн дөнгөж 8% нь гэрэл болдог. == Бага даралттай натрийн чийдэн == Энэ төрлийн чийдэнг ихэвчлэн гудамжны гэрэлтүүлэгт ашигладаг. Чийдэн асаасны дараа хэдхэн минутын дотор ууршдаг бага хэмжээний натри агуулдаг. Чийдэнгийн гэрэл бараг л шав шар байдаг. == Өндөр даралтат натрийн чийдэн == Эдгээрийг гудамжны гэрэлтүүлэгт ашигладаг бөгөөд ягаавтар хөх гэрэл цацаргах натри, хөнгөн цагаан агуулдаг. Энэ гэрэлд бараг бүх зүйл өдөр харагддаг өнгөөрөө ялгарч харагддаг. Энэ чийдэн нь энергийг гэрэл болгон хувиргадгаараа давуу талтай юм. Цусны бүлэг 2781 9280 2006-08-29T07:31:36Z Bambuush 171 [[Англи]]йн нэрт эрдэмтэн [[В.Харвей]]гийн нээлтийн дараа (1578-1657) судсаар дамжуулан цус сэлбэх санаа төржээ. 1667 оны 6-р сарын 15-нд философийн профессор [[Жеан Денис]], операторч [[Еммеретз]] нар анх удаа цус сэлбэжээ. Гэвч цусны бүлгийн талаар мэддэггүй байсан тул нэлээн хүн нас барсан байна. 1901 онд [[Австри]] эмч [[Ландстейнер]] цусны эхний 3-н бүлгийг тогтоож A、B、C гэж нэрлэж байсан. С нь сүүлд О гэж нэрлэгдэх болсон байна. Дараа нь АВ бүлгийг тогтоосноор цус сэлбэх ажиллагаа шинжлэх ухааны үндэстэй болж түгэн тархжээ. [[Ландстейнер]] хүмүүс (1-О, 2-А, 3-В, 4-АВ) гэсэн 4 бүлгийн цустай байдгийг тогтоож, энэ нь [[Менделийн хуулийн]] дагуу эцэг эхээс хүүхдэд нь удамшдагийг ажиглажээ. == Цусны бүлгийн нийтлэг шинжүүд == Аль нэг цусны бүлэг бусад бүлэгтэй харьцуулахад зарим өвчин тусах нь хялбар гэж өнөө үед үзэж байна. Тэгвэл цусны бүлгийн шинж чанарыг нэгтгэн энэ бүлгийн цустай хүн ийм зан чанартай байна гэж харуулж болох уу? [[Леоне Боурдел]] (1907-1966) анх энэ асуултын хариуг хайсан байна. Хүний зан чанарын 4 төрлийг цусны бүлэгтэй холбон тайлбарлах оролдлогын үр дүнг тайлбарлая. *I бүлгийн цус: Уран яруу зан төлөв Энэ төрлийн цусны бүлэгтэй хүмүүс амьдралын амтыг хамгийн сайн мэдэрдэг, хорвоогийн хайр ивээлийг өгөөмрөөр хүртдэг. Амьдралыг хөгжим хэмээн дүрсэлж амьдардаг. Байгаа орчиндоо маш сайн зохицдог. Хүмүүстэй хэл амаа амархан ололцдог. Бусдыг буруутгаж, эсэргүүцэлгүй эвтэй найртай харилцаж амьдардаг. Ингэж сайхан зохицохын хажуугаар өмнө гарч ирсэн бүхий л боломжийг бүрэн дүүрэн ашигладаг. Их зүйл хийлгүй өөрийн зорилгодоо амархан хүрч чадна. Тэдний энэ амжилтын хамгийн гол үндэс нь устөрөгч, хүчилтөрөгчийн нэгдэл усны молекул мэт зохилдолгоо байдаг. Моод, цаг агаар, цаг үе, орчин нөхцөлтэй амархан зохицдог. Зарим хүнд тун хүнд, дасахааргүй мэт санагдах тийм нөхцөлд О бүлгийнхэн маш хурдан дасан зохицож олон жилийн турш тийм байдлаар амьдарсан юм шиг хүлээж авдаг. Бусад хүмүүс шиг шинэ нөхцөл байдалд гайхаж мэгдэхгүй, айж эмээхгүй, нэг буланд очоод суухгүй, харин ч тэр дор нь дасан зохицоно. Хурц тод санаа бодол, эсэргүүцэж зөрөх санаа ч байхгүй. Төрөлхийн хий хоосон хүмүүс юм. Ихэвчлэн улстөрчид, худалдаачид ийм зан чанартай байдаг. *II бүлгийн цус: Нийтэч төлөв Энэ бүлгийн цустай хүмүүс байнга эрэл хайгуул хийж, бусдыг сонсож, мэдэрч, эргэн тойрныхоо хүмүүстэй нийцтэй байхыг эрхэмлэгч байдаг. Гадаад ертөнц дэх бүхий л өөрчлөлт шинэчлэлтэнд маш мэдрэмжтэй. Гэвч хэт мэдрэмтгий байсны улмаас бусадтай ойртож дотносон нийтэч байхад хүндрэл учруулдаг тул дуугүй, хаалттай нэгэн болж хувирахад хүргэдэг. Ийм үед сэтгэцийн задлан шинжилгээг ашиглана. Сэтгэцийн задлан шинжээч тухайн хүний амьдралд юу нөлөөлсний улмаас ийм байдалд орсныг мэдэж болдог. Энэ бүлгийн цустай хүн бүр дээрх байдалд ордог гэж бодож болохгүй. Тэд ихэвчлэн хүрээлэн байгаа орчин болон хүмүүстэй эерэг харилцаа холбоо тогтоож, шинэ өөрчлөлтөнд дасан зохицож, жижиг сажиг зүйлсийн дунд амьдралаа халуун дулаан, үнэнчээр авч явдаг. Энэ бүлгийн цустай хүмүүс оршин байгаа нийгмийнхээ анхаарлын төвд байдаг, гялалзсан нэгэн байдаг. Харин тэсвэр хатуужил, нөхөрсөг нийтэч чадвар нь алдарсан үед сул дорой, хөөрхийлөлтэй хүмүүс болж хувирдаг. *III бүлгийн цус: Хэм хэмнэлтэй төлөв Хэм хэмнэлтэй зан чанартай бөгөөд ухаалаг, нягт нямбай, өөртөө эзэн болох чадвартай байдаг. Бусдын санал хүслийг үл тоомсорлон өөрийн бодол санаа, шийдвэрээ тулгадаг. Тэднийг төмөр зам дээгүүр явж буй уурын тэрэгтэй зүйрлэж болно. Өмнөө тааралдсан саад бэрхшээлийг нэг бол дайран гардаг эсвэл чирэн авч явдаг уурын тэрэг. Өөрийг нь дийлэхээр бэрхшээл тулгарсан ч хүч чадлаа үзүүлэхийг хүсдэг тул хаа нэгтээ гацаж үлдэхэд нь гайхах зүйлгүй юм. Гадны нөлөөнд автагдан замаасаа хазайна гэж ярьсны ч хэрэггүй. Тэдний өөртөө эзэн болох чадвар хүчтэй тул хэн ч ганхуулж чадахгүй. Өөрийгөө эсвэл үзэл бодлоо орхидоггүй. Тэд бусдыг дагахаасаа илүү бусдыг захирч, давамгайлахыг хүсдэг. Зөрүүд, түрэмгий, хатуу ширүүн хүмүүс юм. Тэдний хувьд мэдрэмжээс илүү бодит байдал чухал. Энэ бүлэгт цэрэг, нэг зүйлийг дагнан мэрэгшигчид, зөвлөгчид ордог. *IV бүлгийн цус: Цогц зан төлөв Энэ бүлгийн хүмүүс бусад 3 бүлгийн бүх л онцгой шинж чанарыг нэгтгэн агуулсан байдаг. Энэ 3 чанар янз бүрийн хэмжээгээр хувь хүнд илрэхэд тухайн хүн маань зан чанарынхаа олон талт байдлын тоглоом болж хувирдаг. Ийм хүмүүс динамик зохион байгуулалт, хүчтэй сэтгэлийн тэнхээ, маш сайн сахилга бат эзэмшихгүй бол дотроо зөрчилдөөнтэй, хэт мэдрэмтгий, олон үзэл бодол, нөхцөл байдалд яахаа мэддэггүй, тэсвэр тэвчээргүй, бааштай, шийдэмгий бус, тогтворгүй хүн болж хувирдаг. Гэвч орчноо анхаардаг, нийгмийн байр суурь, үзэл бодол, хандлагыг чухалчилдаг, логик сэтгэлээтэй зэрэг чанар нь амжилтад хүргэх сайн талтай юм. Ухамсартай эцэг эх, сургуулийн багш нарын тусламжтай хүүхдийн зөрчилдсөн байдлыг цэгцэлж болно. Дээрх 3 бүлгийн бүх л сайн сайхан чанар, онцлогийг түүний давуу чанар болгон хувиргавал тухайн хүний хувьд тэнцвэрийг тогтоосон хэрэг болно. Франц ардын “Надад ямар бүлгийн цустайгаа хэлвэл, таныг хэн болохыг хэлж өгье” гэсэн зүйр үг биелж байгаа хэрэг биш үү? Өнөөдөр хүн бүр өөрийнхөө цусны бүлгийг мэддэг болсон тул дээрх зүйлийг хараад “Магадгүй тийм байж болох юм” гэсэн дүгнэлт гаргахад хялбар болжээ. Хүний зан төлөв болон цусны бүлгийн хоорондох уялдаа холбоог хүлээн зөвшөөрвөл өөр бүлгийн цустай хүмүүс яаж хэрхэн аашилж аягладагийг мэдэж авах нь хэрэггүй гэж үү? == Цусны бүлгийнхээ дагуу хооллох нь == Сүүлийн судалгаагаар хүний цусны бүлэг болон хооллолт нь хоорондоо холбоотой байж болох тухай үзүүлжээ. Нэг бүлгийн цустай хүний хувьд тохирохгүй хүнс нөгөө бүлгийн цустай хүнд таарч болно. Судлаачид зарим хүмүүс маш хурдан таргалдаг эсвэл турдгийг мөн л үүнтэй холбон тайлбарлаж байна. *I бүлгийн цус: Идэх шаардлагатай зүйлс: Мах, уургаар баялаг хүнсний бүтээгдэхүүн. Идэж болохгүй зүйлс: Улаан буудай болон бусад амуу тариа. Хийх шаардлагатай дасгал: Ямар ч хамаагүй аэробикийн дасгалууд. Эрүүл мэндийн эрсдэл: ходоодны шарх, үе мөчний өвчин *II бүлгийн цус: Идэх шаардлагатай зүйлс: Хүнсний ногоо, нүүрс ус бүхий хүнсний зүйлс. Идэж болохгүй зүйлс: Мах, өөх тос. Хийх шаардлагатай дасгал: алхах, тархины дасгал. Эрүүл мэндийн эрсдэл: хорт хавдар, зүрхний шигдээс. *III бүлгийн цус: Идэх шаардлагатай зүйлс: Мах, хүнсний ногоо, сүүн бүтээгдэхүүн. Идэж болохгүй зүйлс: Болохгүй гэсэн онцгой зүйл байхгүй. Бүхнийг хэрэглэж болно. Хийх шаардлагатай дасгал: усанд сэлэх, алхах. Эрүүл мэндийн таагүй байдал: мэдрэлийн өвчин. *IV бүлгийн цус: Идэх шаардлагатай зүйлс: А болон В бүлгийн цустай хүмүүстэй адил. Идэж болохгүй зүйлс: дээрхтэй адил. Хийх шаардлагатай дасгал: амрааж, ядаргаа тайлах дасгал. Эрүүл мэнд: дархлалын систем тань маш хүчирхэг юм. Карл Ландстейнер 2782 11537 2007-01-18T00:29:56Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[ca:Karl Landsteiner]] [[Image:Карл_Ландстейнер.jpg|thumb|Карл Ландстейнер]] '''Карл Ландстейнер'''('''Karl Landsteiner'''、 [[1868 он]] [[6 сарын 14]] - [[1943 он]] [[6 сарын 26]])нь [[Австри]]йн [[биологич]]。 Тэрээр [[Вин]] хотод Хуульч, Нийтлэлч Леополд Ландстейнер(Leopold Lansteriner)-н хүү болон мэндлэсэн. Эцэг нь 6 настай байхад нь нас барж эх Фани Хэсс(Fanny Hess)-н өсгөсөн байна. [[1891 он]]д [[Винийн Их сургууль]]д [[Анагаах ухаан]]ы мэргэжилээр төгсөж, [[Эмил Фишер]]ийн удирдлагын дор эрдэмийн ажлаа эхэлсэн байна. 1908 онд [[Винийн Их сургууль]]д Фаталогийн ([[Pathology]]) доктор болсон. 1916 онд Хэлэн Властотой гэрлэж 1 хүүтэй болсон. [[Дэлхийн 1-р дайн]]ы улмаас [[Голланд]] руу шилжсэн байна. 1922 онд [[Нью-Йорк]]ын [[Рогфелларын судалгааны газар]]т орж 1939 онд тэтгэвэрт гарсанч амьдралынхаа эцсийн мөч хүртэл судалгаандаа үнэнчээр зүтгэж байжээ. Тэнд байх хугацаандаа Америкийн иргэншил олж авсан.[[Зүрхний шигдээс]]ээр туршлагынхаа өрөөндөө насан эцэслэсэн байна. Тэрээр 1909 онд одоогийн [[цусны бүлэг]] дэх ангилалыг системийг анхлан нээж, [[1930]] онд Биологийн салбарт Нобелийн шагнал хүртсэн. [[:en:A.S.Weiner|А.С.Вэйнэр]]ийн хамтаар 1940 онд [Rh фактор]]ыг тодорхойлсон. ==Гадны холбоос == *[http://www.nobel.se/medicine/laureates/1930/landsteiner-bio.html Biography at the Nobel e-Museum] [[ca:Karl Landsteiner]] [[de:Karl Landsteiner]] [[el:Καρλ Λαντστάινερ]] [[en:Karl Landsteiner]] [[eo:Karl Landsteiner]] [[es:Karl Landsteiner]] [[fi:Karl Landsteiner]] [[fr:Karl Landsteiner]] [[he:קרל לנדשטיינר]] [[hu:Karl Landsteiner]] [[id:Karl Landsteiner]] [[it:Karl Landsteiner]] [[ja:カール・ラントシュタイナー]] [[ms:Karl Landsteiner]] [[nl:Karl Landsteiner]] [[pl:Karl Landsteiner]] [[pt:Karl Landsteiner]] [[ru:Ландштейнер, Карл]] [[sv:Karl Landsteiner]] [[sw:Karl Landsteiner]] [[zh:卡尔·兰德施泰纳]] Image:Карл Ландстейнер.jpg 2783 9283 2006-08-29T08:10:10Z Bambuush 171 Ландстейнер 2784 9286 2006-08-29T08:14:51Z Bambuush 171 [[Ландстейнер]] руу зөөгдлөө [[Карл Ландстейнер]]: бүтэн нэрээр нь бичив. #REDIRECT [[Карл Ландстейнер]] Томас Альва Эдисон 2785 11898 2007-01-24T09:42:54Z Thijs!bot 369 robot Modifying: [[sh:Thomas Alva Edison]] [[Image:Томас_Альва_Эдисон.jpg|thumb|300px|Томас Альва Эдисон]] '''Томас Альва Эдисон''' ([[1847]] оны [[2-р сарын 11]] &ndash; [[1931]] оны [[10-р сарын 18]]) Бидний амьдралыг хамгийн ихээр хялбарчилсан нээлтүүдийг хийсэн зохион бүтээгч бол яах аргагүй Томас Альва Эдисон мөн билээ. Томас Эдисоны нэрийг шинэ нээлт гэсэн үгтэй хамт хэлдэг гэж хэлж болно. Учир нь Эдисон мянга давсан нээлтийн зохиогчийн эрхийг авсан байдаг. Хамгийн гол нээлтүүд нь [[цахилгаан гэрэл]], нүүрстөрөгчийн эсэргүүцэлтэй харилцуур утас, дуу бичлэгийн машин фонограф болон кино гаргадаг машин кинофотограф юм. Мөн туршилт хийх зориулалттай анхны үйлдвэрлэлийн, шинжилгээ судалгааны лабораторийг байгуулжээ. == Ажил Амьдрал == Эдисон энэ насандаа ердөө л 3 сар сургуульд явжээ. Хүүхэд байхдаа улаан эсэргэнэ туссаны улмаас сонсгол нь муудсан боловч үүнийг нь ойлгоогүйгээс сурах чадваргүй гэсэн тодотголтойгоор түүнийг сургуулиас гаргажээ. Сургуулиас гарсны дараа ээж нь гэрээр боловсрол олгон түүний хамгийн гол онцлог чанар болох эцэс төгсгөлгүй сониуч зангийн суурийг тавьж өгчээ. Хэсэг хугацааны дараа Эдисонд тусгай багшаар хичээл заалгаж эхэлсэн бөгөөд анхны туршилтаа 10 настайдаа гэрийнхээ дээврийн хонгилд хийж, энд л хими, электрон орчны тухай ерөнхий ойлголтыг өөрөө сурчээ. 12-тойгоосоо төмөр замд сонин зарж мөнгө олж эхэлжээ. 16 настайдаа санамсаргүй цахилгаан мэдээний холбоочинтой танилцсан байна. Нэгэн бяцхан хүүг галт тэргэнд дайруулахаас аварчээ. Хүүгийн эцэг цахилгаан мэдээний холбоочин байсан бөгөөд Эдисонд цахилгаан мэдээний талаар зааж сургажээ. Ийнхүү цахилган мэдээ дамжуулагч болсон Эдисон хажуугаар нь шинэ туршилт хийж, мөн сүүлийн үеийн техникийн дэвшлийг ч судалж байлаа. Эвдэрсэн багажийг засч сэлбэхдээ маш гаргууд болсон учраас хүмүүс түүнийг алтан гартан гэж нэрлэдэг болжээ. 1869 онд Нью Йоркын үнэт цаасны арилжаа явагддаг алдарт Уолл Стрит гудамжинд алтны арилжаа эрхэлдэг нэгэн компаниас Эдисоныг дууджээ. Учир нь алтны ханшийн талаар мэдээлэл авдаг цахилгаан мэдээ дамжуулагч нь эвдэрсэн байлаа. Эдисон богино хугацаанд дамжуулагчийг засахад үүнийг харсан цахилгаан мэдээ дамжуулагч төхөөрөмжийн Вестерн Юнион компани түүнд хувь нийлүүлэгчийн үнэт цаасны ханшийн өөрчлөлтийг тэр даруйд нь мэдээлж чадах төхөөрөмж захиалжээ. Эдисон хамгийн анхны чухал нээлт болох энэ захиалгыг хийжээ. 1876 онд “Нээлтийн үйлдвэр” нэртэй хувийн лаборатороо байгуулжээ. Энд өөрийн сонирхсон салбар бүрт судалгаа, туршилт хийж байлаа. Нью- Жерси дэх Менло паркт дэлхийн анхны үйлдвэрлэлийн лаборатори байгуулж шинэ нээлтүүд хийсээр байлаа. Тэр жилдээ бас нэг чухал нээлт хийсэн нь, урд нь Александр Грахам Беллийн зохион бүтээсэн харилцуур утсанд дууны өнгийг илүү тод болгодог өсгөгч нэмж хийсэн юм. Үүний дараа 1877 онд фонографыг зохион бүтээсэн нь анхны авиа тэмдэглүүр болжээ. Фонографын дараа Эдисон цахилгаан гэрэл хийхээр махран оролдож эхлэв. Английн зохион бүтээгч Жозеф Сван 20 жилийн турш үүнийг туршсан байна. Чийдэнгийн бөмбөлөгийг анх Жозеф Сван бүтээсэн ч шил нь хагарах юмуу эвдэрсэн үед холболтыг дахин шинэчлэх хэрэг гардаг байлаа. Өөрөөр хэлбэл одоогийнх шиг зүгээр л шинэ шил эргүүлж оруулалгүй, заавал системийг шинэчилдэг байв. Тусгай эрчим хүч үүсгүүр болон тараах системийг Едисон анх бодож олжээ. Анхны цахилгааны шугам сүлжээг Нью-Йоркт Эдисоны төлөвлөгөөний дагуу байгуулжээ. 1887 онд Нью- Жерсид Эдисоны туршилтын лабортори байгуулагдсан нь технологийн томхон төв гэмээр болжээ. Эндээ өмнөх бүтээлүүдээ сайжруулах, шинэ нээлт хийхээр ажилладаг байсан ажээ. 1891 онд анхны киноны төхөөрөмж болох кинофотографийг зохион бүтээжээ. Парист ах дүү Люмере энэ аргаар нь кино зураг авах төхөөрөмж болгон хэрэглэжээ. Эдисон бусдын зохион бүтээсэн бүтээлүүдийг илүү сайжруулсан зүйл ч байгаа бөгөөд нэгтгэн дүгнэх чадвар нь амжилтанд хүргэж байлаа. Мөн түүний бүтээлийн зарим нэгийг хожим засаж сайжруулсан нь ч бий. Жишээ нь цахилгаан чийдэн дэх хоёр электродын дундуур цахилгаан гүйдэл явуулахад нэг нь халдаг. Эдисоны нөлөө гэж нэрлэдэг энэ нээлтэнд үндэслэн хожим нь цахилгаан дамжуулах хоолой\ гуурс хийжээ. Эдисон хоёр дахин гэрлэж зургаан хүүхэдтэй болжээ. Насан эцэслэтлээ шинэ нээлт хийхээр оролдож байлаа. Түүний ажиглалт, туршилтаа тэмдэглэсэн 3400 дэвтэр үлдсэн байна. [[ar:توماس إديسون]] [[ast:Thomas Alva Edison]] [[az:Tomas Alva Edison]] [[bg:Томас Едисън]] [[bn:টমাস আলভা এডিসন]] [[bs:Thomas Alva Edison]] [[ca:Thomas Alva Edison]] [[cs:Thomas Alva Edison]] [[da:Thomas Edison]] [[de:Thomas Alva Edison]] [[en:Thomas Edison]] [[eo:Thomas Alva Edison]] [[es:Thomas Alva Edison]] [[et:Thomas Alva Edison]] [[eu:Thomas Alva Edison]] [[fa:توماس ادیسون]] [[fi:Thomas Alva Edison]] [[fr:Thomas Alva Edison]] [[gl:Thomas Alva Edison]] [[he:תומאס אלווה אדיסון]] [[hr:Thomas Alva Edison]] [[hu:Thomas Alva Edison]] [[id:Thomas Alva Edison]] [[is:Thomas Alva Edison]] [[it:Thomas Alva Edison]] [[ja:トーマス・エジソン]] [[ka:ედისონი, თომას ალვა]] [[ko:토머스 에디슨]] [[la:Thomas Edison]] [[lt:Tomas Edisonas]] [[lv:Tomass Edisons]] [[mk:Томас Алва Едисон]] [[mr:थॉमस अल्वा एडिसन]] [[ms:Thomas Edison]] [[nl:Thomas Edison]] [[nn:Thomas Edison]] [[no:Thomas Edison]] [[nov:Thomas Edison]] [[pl:Thomas Alva Edison]] [[pt:Thomas Edison]] [[ro:Thomas Alva Edison]] [[ru:Эдисон, Томас Алва]] [[scn:Thomas Alva Edison]] [[sco:Thomas Edison]] [[sh:Thomas Alva Edison]] [[simple:Thomas Alva Edison]] [[sk:Thomas Edison]] [[sl:Thomas Alva Edison]] [[sq:Thomas Edison]] [[sr:Томас Алва Едисон]] [[sv:Thomas Edison]] [[ta:தொமஸ் அல்வா எடிசன்]] [[th:โทมัส เอดิสัน]] [[tl:Thomas Edison]] [[tr:Thomas Edison]] [[uk:Томас Алва Едісон]] [[ur:تھامس ایلوا ایڈیسن]] [[vi:Thomas Alva Edison]] [[zh:托马斯·爱迪生]] [[zh-yue:愛迪生]] Image:Томас Альва Эдисон.jpg 2786 9289 2006-08-29T08:28:20Z Bambuush 171 Томас Эдисон 2787 9291 2006-08-29T08:28:55Z Bambuush 171 [[Томас Эдисон]] руу зөөгдлөө [[Томас Альва Эдисон]]: Бүтэн нэр #REDIRECT [[Томас Альва Эдисон]] Леонардо да Винчи 2788 11960 2007-01-25T12:25:57Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[hi:लियोनार्दो दा विन्ची]], [[ml:ലിയനാര്‍ഡോ ഡാ വിഞ്ചി]], [[nah:Leonardo da Vinci]] [[Image:Leonardo_da_Vinci.jpeg|right|thumb|Леонардо да Винчи]] '''Леонардо да Винчи''' ('''Leonardo da Vinci''', [[1452]] оны [[4-р сарын 15]] - [[1519]] оны [[5-р сарын 2]]) Энэ агуу их хүн Флоренц хотын ойролцоо Винчи гэдэг газар 1452 онд мэндэлжээ. Тэр бага наснаасаа ажил хөдөлмөр эрхэлж 15 нас хүрэх үедээ уншиж, бичиж сурч, бага зэрэг арифметикийн ухаан сурчээ. Түүнийг 15 настай байхад нь аав нь Андрей Верокло гэдэг нэгэн авъяас билигтний туслах болгосон нь Леонардод амьдралын чухал алхам болжээ. Леонардо эндээс маш ихийг сурчээ. Ганц зураг ч биш янз бүрийн хөдөлгүүр, механик техникийн тухай ч мэдлэгтэй болов. Хожим түүний нээлт хийсэн бүхний үндсийг энд л сурсан гэж болно. Тэрээр Андрей Вероклогийн хөрш Полаяла Анатоли хэмээх амьд биеийг судлагчид ч мөн тусалдаг байсан бөгөөд тэр үед төдий л хөгжөөгүй анатомийн шинжлэх ухаан Леонардогийн сонирхолыг гойд татаж байв. Дараа нь энэ талаар анатомийн олон зурлага хийх болов. Тэр үед Леонардогийн зургийн их авъяас нь тодорч Флоренцийн зураачдын нийгэмлэгт орсон боловч А. Вероклогийн дэргэд дахин 5 жил байжээ. Леонардо маш нарийн мэдрэмжтэй, зургийн сайн багш болж болох байсан боловч зургийн багштайгаа хамт зургаа зурсаар, түүнд тусалсаар байв. Тэр багшийнхаа зурж дуусаагүй зургийг үргэлжлүүлэн зурж сайн үнэлэлт авах нь их байжээ. Ингээд олон жилийн “сурагчийн” амьдралаа үдэж Миланд очиж хотын захирагчийн удирдлагад ажиллах болов. Тэр зөвхөн урлаг биш мөн шинжлэх, ухаан боловсролын салбарт анхаарлаа хандуулах болов. Тэр маш их хөдөлмөрлөдөг байв. Түүний хувьд харах мэдрэмж хамгийн чухал нь байв. Тэрээр бүх юмыг ажиглаж, тэр бүхнийгээ зурж, тэмдэглэдэг байв. Ном их уншин, уншсан ном бүрийнхээ төгсгөлд өөрийн санал бодлоо бичдэг байжээ. Түүний бичиж тэмдэглэсэн нь асар их бөгөөд мянга мянган хуудас боловч бидэнд зөвхөн 31 дэвтэр л уламжлагджээ. Түүний бичиж, зурж, тэмдэглэсэн энэ дэвтрүүд нь олон орны музейд хадгалагдаж байна. Тэр бусдаас огт өөрөөр бичиж тэмдэглэдэг нь сонирхолтой. Өөрөөр хэлбэл тэр эсрэг чиглэлээр бичдэг, мөн бичиж зурахыг хослуулдаг байжээ. Түүний дэвтрүүдэд зургийг бичгээр, бичгийг зургаар гүйцэлдүүлж тайлбарласнаас ихэнх хэсэгт зураг байна. Тиймээс түүнийг шинжлэх ухааны тайлбарт зургийн “эцэг” гэж болно. 1500-гаад оны үед Францчууд Миланыг эзлэх үеэр Леонардо Флоренц руу буцжээ. Тэрээр аялан явах дуртай, явсан газрынхаа зургийг тоймлон зурж явдаг байв. Тэр алдарт “Моно Лиза” - г энэ үед л бүтээсэн гэдэг. “Гунигтайхан харж, учиртай инээмсэглэх” энэ бүсгүйн хөрөг зураг хүн төрөлхтний уран зургийн түүхэнд хүндтэй байр суурь эзэлсэн хэвээрээ байна. Леонардо эрдэм шинжилгээний ажлаа зогсолтгүй үргэлжлүүлж, Санта Мария Нуво эмнэлэгт хүний биеийн судалгаа хийж байв. Нисэх нь хүн төрөлхтний нэн эртний агуу том хүсэл мөрөөдлийн нэг. Леонардо ч үүнийг хүсч байв. Тэр шувууд хэрхэн нисдгийг судалжээ. Леонардо хүн болон шувууны бие харьцуулан судалж, зураг төсөл гаргажээ. Түүний олон сайхан уран бүтээл цаг хугацааны эрхээр үрэгдэж, бас тэр олон бүтээлээ дуусгаж чадсангүй. Түүнийх гэгддэг 17зураг байдаг бөгөөд “Ангхиарын дайн” , “Леда” зэрэг зургийнх нь зөвхөн хуулбар нь олджээ. Гэсэн ч эдгээр зургууд түүний ямар их авъяастайг батлахад хангалттай. Түүний гол авъяас чадвар нь зурах. Тэрээр зургаа улам амьд, улам дөхөмтэй, улам сайн болгохын тулд л анатоми, техник технологийн салбарыг судалдаг байжээ. Тэр гайхалтай хөдөлмөрч байсан. Леонардо уран барималч мөн. Түүний уран баримлын бүтээл нь өвлөгдөж ирсэнгүй нь маш харамсалтай. Ердөө хоёр бүтээлийнх нь ерөнхий зураг төсөл олджээ. Гэхдээ бас эндээс түүний хэр зэрэг барималч болохыг мэдэх бололцоотой. Төсөлд байгаа морьдын зураг хэмжээ, биеийн булчин шөрмөсийг хэрхэн үзүүлснээс бүхнийг мэдэж болно. Бас энд нэг юм байна. Леонардо энэ аварга бүтээлээ нэг дор цутгахаар төлөвлөжээ. Энэ нь түүний амьдарч байсан эрин үетэй харьцуулахад боломжгүй байсан боловч тэр болох боломжтой гэдгийг мэдэрч ухаарч, тооцоолж, алсыг харж зоригтой байсны баталгаа болно. 1490-ээд оны үед Миланд нэгэн бяцхан ном гаргаж түүндээ механикийн салбарт хийсэн нээлтүүдийн тухай бичжээ. Өнөөгийн бидний хэрэглэдэг шүхэр,нисдэг тэрэг, танк, оёдлын машины зураг төслийг хийж бэлтгэжээ. Тэр амьдарч байсан үеэсээ дэндүү хол ирээдүйг харж байсан юм. Леонардогийн олон зураг, төсөл хэрэгжихэд 20-р зуун зайлшгүй хэрэгтэй байсан бөгөөд харин түүний үед зөвхөн л цаасан дээр хийсэн юм. Ижилгүй энэ авъяастан машины ажиллах зарчмыг хүний биеийн хөдөлгөөнтэй харьцуулж байгалийн хамгийн дэвшилттэй машин нь хүн гэдгийг баталж, хөдөлгөөнийг үүсгэгч нь нь хүч гэдгийг нотолжээ. 1519 онд агуу их сэтгэгч Леонардо да Винчи таалал төгсчээ. Түүний олон загвар туршилтууд дуусалгүй үлджээ. Леонардогийн үнэнч туслах, дотны шавь Францеско Мелзи түүний ажил үйлсийг үргэлжлүүлсэн гэдэг. Түүнийг оршуулсан бунхан нураад шарилыг олох боломжгүй болжээ. Гэтэл түүний суут бүтээлүүд нь хүн нэг насандаа ямар их юм бүтээж болдгийн үлгэр дуурайл болж байна. Леонардо шинжлэх ухаанд түүний дотор соёл урлаг, механик техникийн шинжлэх ухаанд байнга нээлт хийсээр амьдарчээ. Тэр дүрслэх урлагийг эрдэмтэй хослуулсан агуу их өмч хөрөнгийн эзэн байлаа. Тиймээ тэр бол сэргэн мандалтын үеийн хамгийн агуу суутны нэг мөн. [[af:Leonardo da Vinci]] [[als:Leonardo da Vinci]] [[ar:ليوناردو دا فنتشي]] [[ast:Leonardo da Vinci]] [[bg:Леонардо да Винчи]] [[bn:লিওনার্দো দা ভিঞ্চি]] [[bs:Leonardo da Vinci]] [[ca:Leonardo da Vinci]] [[cs:Leonardo da Vinci]] [[cy:Leonardo da Vinci]] [[da:Leonardo da Vinci]] [[de:Leonardo da Vinci]] [[el:Λεονάρντο ντα Βίντσι]] [[en:Leonardo da Vinci]] [[eo:Leonardo da Vinci]] [[es:Leonardo da Vinci]] [[et:Leonardo da Vinci]] [[eu:Leonardo da Vinci]] [[fa:لئوناردو داوینچی]] [[fi:Leonardo da Vinci]] [[fr:Léonard de Vinci]] [[ga:Leonardo da Vinci]] [[gd:Leonardo Da Vinci]] [[gl:Leonardo da Vinci]] [[he:לאונרדו דה וינצ'י]] [[hi:लियोनार्दो दा विन्ची]] [[hr:Leonardo da Vinci]] [[hu:Leonardo da Vinci]] [[hy:Դա Վինչի Լեոնարդո]] [[id:Leonardo da Vinci]] [[ilo:Leonardo da Vinci]] [[io:Leonardo da Vinci]] [[is:Leonardo da Vinci]] [[it:Leonardo da Vinci]] [[ja:レオナルド・ダ・ヴィンチ]] [[ka:და ვინჩი, ლეონარდო]] [[kn:ಲಿಯನಾರ್ಡೊ ಡ ವಿಂಚಿ]] [[ko:레오나르도 다빈치]] [[ku:Leonardo Da Vinci]] [[la:Leonardus Vincius]] [[lad:Leonardo da Vinci]] [[lb:Leonardo da Vinci]] [[lt:Leonardas da Vinčis]] [[lv:Leonardo da Vinči]] [[map-bms:Leonardo da Vinci]] [[mk:Леонардо да Винчи]] [[ml:ലിയനാര്‍ഡോ ഡാ വിഞ്ചി]] [[ms:Leonardo Da Vinci]] [[mt:Leonardo da Vinci]] [[nah:Leonardo da Vinci]] [[nds:Leonardo da Vinci]] [[nl:Leonardo da Vinci]] [[nn:Leonardo da Vinci]] [[no:Leonardo da Vinci]] [[pl:Leonardo da Vinci]] [[pt:Leonardo da Vinci]] [[qu:Leonardo da Vinci]] [[ro:Leonardo da Vinci]] [[ru:Леонардо да Винчи]] [[scn:Liunardu da Vinci]] [[sco:Leonardo da Vinci]] [[sh:Leonardo Da Vinci]] [[simple:Leonardo da Vinci]] [[sk:Leonardo da Vinci]] [[sl:Leonardo da Vinci]] [[sq:Leonardo da Vinci]] [[sr:Леонардо да Винчи]] [[sv:Leonardo da Vinci]] [[ta:லியொனார்டோ டா வின்சி]] [[th:เลโอนาร์โด ดา วินชี]] [[tl:Leonardo da Vinci]] [[tr:Leonardo da Vinci]] [[uk:Леонардо да Вінчі]] [[vi:Leonardo da Vinci]] [[zh:列奥纳多·达芬奇]] [[zh-min-nan:Leonardo da Vinci]] [[zh-yue:達文西]] Винчи 2789 9294 2006-08-29T08:39:55Z Bambuush 171 [[Винчи]] руу зөөгдлөө [[Леонардо да Винчи]]: Бүтэн нэр #REDIRECT [[Леонардо да Винчи]] Блайс Паскаль 2790 11871 2007-01-23T02:48:02Z Thijs!bot 369 robot Adding: be, pms, sq, ta, zh-classical [[Image:Блайс_Паскаль.jpg|thumb|200px|Блайс Паскаль]] [[Франц]]ын [[математикч]], [[физикч]], [[теологич]] Блайс Паскаль (1623-1662) нь 1623 оны 6-р сарын 19-нд [[Франц]]ын [[Клермонт]] хотод төржээ. Балчир наснаасаа эхлэн онцгой хүүхэд гэдэг нь тодорхой байжээ. Эцэг Етин Паскаль нь [[өмгөөлөгч]], мөн математик сонирхдог байсан бөгөөд Блайс Паскаль түүний гурван хүүхдийн нэг бөгөөд ганц хүү нь байлаа. Түүний эмэгтэй дүү нар мөн л боловсролтой, хүмүүжилтэй охидууд байсан. Харин дүү Жак Кювалин түүний амьдралд сайнаасаа илүү ихэвчлэн муугаар нөлөөлсөн гэж бичжээ. Түүнийг гурван настай байхад нь ээж нь нас барсан бөгөөд 1632 онд Паскалийн гэр бүлийнхэн Парис руу нүүн иржээ. Түүний аав хуучныг баримтлагч байсан тул Паскальд өөрөө гэрээр боловсрол олгох нь зөв гэж үзжээ. Паскалийг төрөх үед Декарт 27 настай байлаа. Түүнийг нас барсны дараа Паскаль 12 жил амьдарчээ. Ньютоноос хэдхэн жилийн өмнө төрсөн байлаа. Декарт, Фермат зэрэг агуу математикчидтай нэг үед төрсөн нь түүний хувьд нэг талаар азгүй хэрэг байжээ. Тийм болохоор өөрөө баталчих байсан теоромийн зарим хэсгийг Ферматтай хуваалцжээ. Өөрийг нь “Гайхамшигтай хүүхэд” хэмээн алдартай болгосон геометрийн нээлтээ тухайн үед түүнээс бага нэртэй байсан Десергугаас санаа болгон авсан гэдэг. Шашин, гүн ухааныг илүү их сонирхдог, математикт дургүй охин дүү нь түүнд их нөлөөлдөг байсан боловч Паскаль хэтэрхий ихийг бүтээжээ. Эцэг нь математикаар хичээллэхийг хориглосон боловч 12 настайдаа нууцаар геометр үзэж эхэлсэн бөгөөд татварын албаны байцаагч аавынхаа ажлыг хөнгөвчлөхийн тулд тооны машиныг зохиожээ. Паскаль 1639 онд 16 нас хүрэхээсээ өмнө хамгийн гайхалтай геометрийн нотолгоогоо хийжээ. 19- р зуунд амьдарч байсан нэрт математикч Силвистир, Паскалийн уг теоромийг “муурын өлгий” гэж нэрлэжээ. 11 настайдаа дуу чимээний тухай бүтээл туурвисан бөгөөд 16 настайдаа конусын талаар бичсэн нь Декартыг хүртэл гайхшруулж байлаа. 18 настайдаа Парисийн музейд хадгалагдаж байгаа тооны машиныг зохион бүтээжээ. Физик дэх агаарын хүнд, хийн нягт даралт зэрэг өөрийн нэрээр нэрлэгдсэн хуулиудыг нээжээ. Апполон болон бусад эрдэмтдийн судалгаанд дүгнэлт хийсэн 400 гаруй бүтээл туурвижээ. Эдгээрийг хэвлээгүй байсан тул одоо алга болсон байна. Харин Лейбниц энэ бүтээлийн хувийг олж үзэж, судалсан байдаг. Энэ нь метрийн систем дэх бус геометрийн проекц байсан байна. Аристо математикийг “олонлогийн ойлголт” гэж тодорхойлж байсан бол Паскалийн геометрт олонлог байхгүй байв. 17 настайгаасаа эхлээд 39 насандаа нас барах хүртлээ амар тайван, зовлон зүдгүүргүй өдрийг үзсэнгүй. Хоол шингэхгүй байх, гэдэсний өвчин, нойргүйдэл, энэ бүхнээс үүссэн хар дарсан зүүд зэрэг нь түүнийг дуусгажээ. Хэдий тийм боловч энэ бүхний дунд зогсолгүйгээр ажилласаар байлаа. 23 насандаа охин дүүгийнхээ шахалт, шаардлагаар христосын шашинд орж зарим нэг урсгалыг нь дагажээ. Энэ талаар их зүйлийг туулсан ч мөн л математикаа орхисонгүй. Хасарваанийн мод мэт оройгоосоо эхлэн хатаж эхэллээ. Тэр жилдээ хоол боловсруулах эрхтэн нь муудан, тахир дутуу болсон нь тун их шаналгаатай байлаа. Тийм боловч бүтээлээ туурвисаар байв. 1648 онд Торчеллийн (1608-1647) бүтээлийг судлан түүнийг даван гарч өндөр газар даралт өөрчлөгддөгийг баталжээ. Декарт Паскальтай олон сэдвээр ялангуяа барометрийн талаар ярилцахаар ирсэн боловч хоёр эрдэмтний зан байдал нь таарсангүй. Декарт 16 настай хүүхэд конусын талаар бичсэнд итгэснээ ил хүлээн зөвшөөрөөгүй юм. Мөн барометрийн туршилтуудаа Мерсеннийн судалгаанаас авсан байх хэмээн таамаглаж байлаа. Тэдний үл ойлголцох байдлын гурав дахь шалтгаан нь шашны талаарх үзэл байв. Гэвч дүү охиных нь дурссанаар тэр хоёр бие биедээ атаархдаг байсан бөгөөд дээр дурдсан уулзалт, зочлолт нь хүйтэн, хөндий болжээ. Декарт залуу анддаа хэдэн зөвлөгөө өгсөн ч Паскаль үүнийг нь тоосонгүй. 1658 оны нэгэн орой унтаж чадахгүй, шүдний өвчнөөр шаналж байсан Паскаль зөвхөн бахиар авхуулсны дараа зүгээр болох, аймшигтай өвчнийг мартахын тулд хэд хэдэн нэртэй математикчидийн оролдож байсан гайхалтай тооны цувралыг судалж эхэлжээ. Хамаг бие нь өвдөхөө больж, өвчнөө мартсан нь хэтэрхий махруу оролдсоноос нь болсон ч байж болох юм. Найман өдрийн туршид зогсолтгүй ажиллажээ. Энэ тойрогтой холбоотой бодлогуудыг бодож эхлэв. Эдгээр нээлтийн заримыг нь Франц, Английн математикчидыг урамшуулахын тулд Амос Детонвилл нэрээр хэвлүүлжээ. Тэр тун эрт хөгжсөн хүүхэд байлаа. Хэдийгээр сул биетэй байсан ч, толгой сайтай байсан юм. Анхнаасаа л сайн боловсрол олж авсан бөгөөд бага наснаасаа эхлэн математикийг сонирхон, өдөр шөнөгүй бодлоготой ноцолддог болжээ. Цагтаа сайн математикч байсан эцэг Етин Паскаль нь хүүгээ 15 нас хүрэхээсээ өмнө Грек, Латин хэлийг сайн эзэмшихийн тулд математикаар хичээллэх хэрэггүй гэж үзээд үүнтэй холбоотой бүхнийг гэрээсээ гаргажээ. Гэвч энэ нь бяцхан Паскалийн хүслийг өдөөхөөс хэтрээгүй бөгөөд 12 наснаасаа геометр судалж эхэлсэн байна. Хэнээс ч тусламж авалгүйгээр, ном судлалгүйгээр гурвалжны гурван өнцгийн нийлбэр 180 градус байдгийг өөрөөр хэлбэл хоёр өнцөг нь хурц байдгийг баталжээ. Бүтээлийг нь судлаагүй байж Евклидийн зарим нэг санааг баталсан байна. Түүний талаар ярихаас зугтдаг байсан дүү охин Гилбертийн дурссанаас үзвэл Евклидийн эхний 32 мөрдөлгөөг “Элементүүд” номных нь дараалалын дагуу олсон бөгөөд энэ нь гурвалжны дотоод өнцгүүдийн тухай мөрдөлгөөг нь баталсан ажээ. Тэр 12 настайдаа ааваасаа геометр гэж юу болохыг, юу судалдгийг асуужээ. Аав нь: “ зөв талбайд биетүүд зурж, тэдний хоорондох уялдааг судалдаг” гэж хариулжээ. Үүнээс үндэслэн баталгаа хийж эхэлсэн бөгөөд аав нь ч түүнд Евклидийн “Элементүүд”, Аполлоны “Конусууд” номыг өгчээ. Тэгээд математикийн хичээлд сууж эхэлсэн бөгөөд Academie Parienne дэх хичээлд оролцдог болжээ. 16 настайдаа тэндэхийн гол хүн болох профф. Жерард Десаргүюсийн тэргүүн туслагч болсон бөгөөд конусын тухай бүтээлээ гаргажээ. 1639 онд түүний Нууцлаг зургаан өнцөгт геометрт өөрийн байр сууриа олжээ. Энэ оны 12 сард тэд Норманд руу нүүж, 1640 онд Конусын диагнолийн тухай туршилтууд ном нь хэвлэгджээ. 1642-1645 оны хооронд анхны тооны машиныг бүтээсэн нь 1940 онд зохиосон цахим тоолууртай ижил байжээ. Үүнийг тэр аавдаа зориулан зохиожээ. 1646 он түүний хувьд чухал бөгөөд хүнд жил байсан, аав нь хөлөө гэмтээн ажиллах чадваргүй болсон байна. Тэр жил 23 настай Паскаль Торчеллийн атмосферийн шинжилгээг судлан даралт өндөр газар багасдагийг нотолжээ. 1646- 1648 оны хооронд энэ туршилтаа үргэлжлүүлсэн бөгөөд эцэст нь: агаарын даралт өндөр газар багасдаг бөгөөд агаар мандлын дээр хоосон орон зай байна гэсэн дүгнэлтэнд хүрчээ. Энэ тухайгаа дээр дурдсан Декарттай уулзсан уулзалтандаа хэлсэн боловч амжилтанд хүрсэнгүй. Үүний дараа Декарт Хюгенсд хандан: “толгойд хоосон зүйл байна” гэж хүртэл бичиж байжээ. 1648 оны 8 сард агаар мандлын гадна хоосон байгааг баталсан бөгөөд 1647 оны 10- р сард хэвлүүлсэн “Хоосонтой холбоотой шинэ туршилтууд” бүтээлдээ дурдсан нь Декарт мэтийн итгээгүй эрдэмтдэд зориулсан байжээ. 1651 оны 7- р сард эцэг Паскалийг нас барсны дараа Pensees (Бодлууд) номоо бичжээ. Энэ номыг нь түүнийг нас барсны дараа л хэвлэхийг зөвшөөрсөн байна. 1654 он хүртэл шинжлэх ухааны ажлаа туурвисаар байсан бөгөөд Сен мөрнийг гатлах үед морь нь үргэн түүнийг унагасан нь биемахбодид нь биш ч сэтгэлзүйд нь их нөлөөлжээ. Түүнээс хойш нойргүй хонох бүрдээ математикийн бодлого боддог байсан бөгөөд Каркавид бичсэн захидлуудыг нь “Захидлууд” бүтээлд нь оруулжээ. Мөн Ферматтай харилцан магадлалын онол, биномын тухай ойлголтыг гаргаж иржээ. Паскалийн гурвалжинг нээсэн нь тоон цуваа, биномын тухай ойлголтыг илүү хялбар болгосон байна. Энэхүү гурвалжин нь биологийн зарим нэг зохицол, математик, статик болон орчин үеийн физикийн сэдэвтэй тохирох байр суурьтай болжээ. Залуугаасаа эхлэн олон зүйлийг хийсэн байна. 1658 оноос эхлэн бие нь илүү их муудаж, шалтгааныг нь мэдэхгүй толгойн өвчин зэргээс болон дөрвөн жилийн турш зовжээ. 1662 оны 6- р сард 39 насандаа тархины хорт хавдраар нас баржээ. Үүнийг нь хожим олж мэдсэн байна. == Паскалийн гурвалжин == Паскалийн гурвалжин нь захаараа нэгэн тоотой, бүх тоо дээрх хоёр тооныхоо нийлбэр байна. Паскалийн гурвалжны зарим онцлог нь *Захын тоонууд бүгд нэг байна. *Хоёр дахь эгнээний бүх тоо натурал тоо байна. 3 дахь эгнээний тоо гурвалжин тоонууд байна (1, 3, 6, 10, 15…). *Нэг эгнээний тооны нийлбэр нь сүүлийн тооны эсрэг талын тоотой тэнцүү байна (Жишээ нь: 1+2+3+4+5+6+7=28, 1+4+10+20+35=70 гэх мэт). *Бүх эгнээний тооны нийлбэр нь хоёрын зэргүүд байна. Хоёрын тэг зэргээс эхэлнэ (2¹, 2¹, 22, 23, 24). (Жишээ нь: 5 дахь эгнээний тоонуудын нийлбэр 1+4+6+4+1=16=24). *Бүх эгнээ мөн тэгээр эхэлсэн өөрийнхөө зэргийн полином коэффициент болно. [[an:Blaise Pascal]] [[ar:بليز باسكال]] [[be:Блез Паскаль]] [[bg:Блез Паскал]] [[bs:Blaise Pascal]] [[ca:Blaise Pascal]] [[cs:Blaise Pascal]] [[cy:Blaise Pascal]] [[da:Blaise Pascal]] [[de:Blaise Pascal]] [[en:Blaise Pascal]] [[eo:Blaise Pascal]] [[es:Blaise Pascal]] [[et:Blaise Pascal]] [[eu:Blaise Pascal]] [[fa:بلز پاسکال]] [[fi:Blaise Pascal]] [[fr:Blaise Pascal]] [[ga:Blaise Pascal]] [[he:בלז פסקל]] [[hr:Blaise Pascal]] [[hu:Blaise Pascal]] [[ia:Blaise Pascal]] [[id:Blaise Pascal]] [[io:Blaise Pascal]] [[it:Blaise Pascal]] [[ja:ブレーズ・パスカル]] [[ko:블레즈 파스칼]] [[la:Blasius Pascalis]] [[lt:Blezas Paskalis]] [[mk:Блез Паскал]] [[nl:Blaise Pascal]] [[nn:Blaise Pascal]] [[no:Blaise Pascal]] [[pl:Blaise Pascal]] [[pms:Blaise Pascal]] [[pt:Blaise Pascal]] [[ro:Blaise Pascal]] [[ru:Паскаль, Блез]] [[scn:Blaise Pascal]] [[simple:Blaise Pascal]] [[sk:Blaise Pascal]] [[sl:Blaise Pascal]] [[sq:Blaise Pascal]] [[sr:Блез Паскал]] [[sv:Blaise Pascal]] [[ta:இலாய்சி பாஸ்கல்]] [[th:แบลส ปาสกาล]] [[tr:Blaise Pascal]] [[ur:پاسکل]] [[zh:布莱士·帕斯卡]] [[zh-classical:布萊士·帕斯卡]] Паскал 2791 9298 2006-08-29T08:53:29Z Bambuush 171 [[Паскал]] руу зөөгдлөө [[Блайс Паскаль]]: бүтэн нэр #REDIRECT [[Блайс Паскаль]] Image:Блайс Паскаль.jpg 2792 9300 2006-08-29T08:57:08Z Bambuush 171 Эс 2793 9302 2006-08-29T09:00:00Z Bambuush 171 Амьд биеийн бүтцийн хамгийн жижиг нэгж болох эс түүний дотоод үйл ажиллагаа нь одоо ч сонирхол татсан хэвээр байна. Тэр дундаа эсийн энергийн үйлдвэрлэл ба эс дэх бодис зөөвөрлөлт, бодис задрах ба нэгдэх урвалууд, эсийн бодис хуримтлуулах механизм зэрэг нь анхаарлийн төвд оршиж байна. Эс дэх бодисийн эргэлт хэзээ ч тохиолдлын чанартай явагддаггүй харин ч гайхалтай эмх цэгцтэй, дэс дараатайгаар хамгийн бага зардлаар хамгийн ихийг бүтээж байдаг. Өөрөөр хэлбэл эсийн биомолекулуудын дунд “шүтэн захирах ёс” оршин үйл ажиллагааг нь зохицуулна. Жишээ нь бидний хоол тэжээлээрээ авсан уургын бодис хэзээ ч тэр хэлбэрээрээ шингэдэггүй. Эхлээд бүтцийнхээ хамгийн жижиг нэгж аминхүчил болтлоо задардаг.Энэ аминхүчлээс биед хэрэгтэй шинэ уураг нийлэгжин бий болно. Өөрөөр хэлбэл жижиг молекулуудаас том молекул үүсэж байна. Хэрэв шаардлагатай бол цаашаа дахин макро бүтэц байгуулалтад шилжиж болно. Аливаа үйл хөдөлгөөнд зайлшгүй шаардлагатай нэг зүйл нь энергийн эх үүсвэр юм.Эс өөрөө термодинамик систем учир гадаад орчинтойгоо бодис, энергийн солилцоог байнга явуулдаг нээлттэй систем юм. Хэрэв ийм харилцаа байдаггүй байсан бол эсийн амьдралын тухай ярих ч аргагүй байсан биз ээ. Эс гадаад орчноос авсан бодисоо химийн энерги болгон хувиргаж тэр нь эсийн дотоод үйл ажиллагаа, молекул зөөвөрлөлт, булчингийн ажиллагааг хангах химийн урвалуудын явцад зарцуулагдана. Иймээс эсийг “химийн мотор” гэж нэрлэж болмоор. Нарны энергээс бусад шаардлагатай бүх энергийг биомакромолекулууд бий болгодог. Өөрөөр хэлбэл биомолекулийн задралаар их хэмжээний энерги ялгардаг. Жишээ нь глюкоз нүүрсхүчлийн хий ба ус болон задрах явцдаа ялгарсан энерги нь хадгалагдан, улмаар хэрэгцээ гарахад ашигладаг байна. Энергийн ийнхүү хадгалагдахад хамгийн гол үүргийг аденозин 3 фосфорын хүчил (ГФА) хэмээх молекул гүйцэтгэдэг. Хадгалагдсан энергээ зарцуулахад ГФА нь 1 фосфороо алдаж хоёр фосфорын хүчил улмаар нэг фосфорын хүчил болж хувирдаг. == Урвалын хурд ба үр ашиг == Урвал явагдах талбар бол биомолекулуудын агуулах болсон эс юм.Эдгээр урвалын явагдах хурд нь маш чухал бөгөөд хурдасгагчийн үүргийг эсэд агуулагддаг ферментүүд гүйцэтгэдэг. Урвал бүрт өөр өөр ферментүүд үйлчилнэ. Эсийн доторх урвалд мөч бүхэн үнэтэй бөгөөд хэрэв фермент байхгүй бол энэ ажил хэдэн сар жилээр ч үргэлжлэх байсан. Ферментийн хүчээр урвалын үр дүн өндөр байж хаягдал, завсрын бүтээгдхүүн маш бага гардаг. == Урвалын өөрийгөө хянах систем == Аливаа зүйлийн адил урвалд ч мөн хяналт шаардлагатай.Эсийн доторх энэхүү хяналтын систем дээд зэрэглэлийн комьпютерээс ч илүү хариуцлагатай, сайн ажилладаг. Жишээ нь эсийн нэг хэсэгт аминхүчлүүдээс уураг нийлэгжиж байхад нөгөө хэсгүүдэд зэрэгцэн хэдэн мянган өөр уургууд нийлэгжинэ. Гэтэл энэ бүхнийг хамгийн шилдэг лаборторт хамгийн өндөр мэдлэгтэй эрдэмтэд хийхэд тийм ч хялбар байхгүй. Лабораторт явуулж буй урвал бүрт тохирсон дулаан, даралт гэх мэт тусгай нөхцөлүүд шаардагддаг. Мөн цаг хугацаа их авдаг тул эс дэх адил урвалуудаас бүх үзүүлэлтээр доогуур бөгөөд үр дүн муутай байдаг. Эсийн урвалын тогтолцоонд “эргэх–саатуулга“ хэлбэрийн хяналт үйлчилдэг. Үүнд эсэд хэрэгтэй бодис хангалттай хэмжээнд хүрсэн тохиолдолд урвалыг нь хурдасгагч ферментийн нийлэгжилт зогсдог. Учир нь эс өөрөө эдийн засгийн хэмнэлт гаргах үүднээс урвалын метаболизмыг зохицуулах чадвартай байдаг. Хэдий дээрх жишээ тайлбарууд эсийн үйл ажилгааны өчүүхэн хэсэг боловч бидний биеийн 75-100 триллион эсийн дотор хором мөч бүрт дээрх урвал явагдаж байдагт та итгэх үү? Тэгвэл энэ “аугаа” үйлийг 10-120 микрометр хэмжээтэй бяцхан эс явуулж байгааг бодохоор байгаль дэлхийн гайхамшиг гэдэг хүмүүн бидний төсөөлж үл чадах, гүн бат нууц гэлтэй. Нарны аймаг 2794 9306 2006-08-29T09:15:02Z Bambuush 171 [[image:Solar system.jpg|thumb|8 гариг болон сар]] Бидний амьдарч буй энэ орчлон ертөнц ойролцоогоор 15 тэрбум жилийн өмнө Их Дэлбэрэлтийн дараа бий болсон юм. Түүний дараа хэдэн тэрбум жилийн турш орчлон ертөнц энэ дэлбэрэлтээс үүссэн устөрөгч, гелийн хийгээр дүүрэн байлаа. Дараа нь энэ хийн мананцар дотор тогтворгүй байдал бий болж мананцрууд бөөгнөрч эхэлжээ. Бөөгнөрсөн үүлнүүд анхны оддыг бий болгосон юм. Тэгвэл одод, гариг эрхэс, дагуулууд хэрхэн бие биеэсээ тасран одолгүй нэг дор байна вэ? Эдгээрийг байгаль дээрх олон үндсэн хүчний нэг болох гравитацийн хүч барьж байдаг. Масстай ямар нэг биет нөгөөгөө өөр рүүгээ татахыг гравитацийн хүч гэдэг. Өөрөөр хэлбэл Нар Сар, Эх Дэлхий маань нэг нэг рүүгээ гравитацийн хүчээр татагддаг байна. Биднийг болон газрын гадарга дээрх бүхнийг мөн л татах хүч буюу гравитацийн хүч тогтоон барьдаг. Оддыг аварга том хийн үүл бий болгосон гэж бид хэлсэн. Энэ нь мөн л дээрх хүчний үйлчлэлээр явагддаг. Мананцрын доторх хий тодорхой нэг хэсэгт бөөгнөрч нягтарна. Үүний хажуугаар гравитацийн хүч ч ихэсдэг тул эргэн тойрныхоо биетийг өөр рүүгээ татаж эхэлдэг. Биет яваандаа илүү томрох бөгөөд масс ихсэх тусам эргэн тойрныхоо биетийг илүү их татаж эхэлнэ. Одны анхдагч масс ийм байдлаар үүсдэг. Эхлээд хүйтэн байсан мананцар, нягтраад халдаг. Анхдагч одны цөм хангалттай томроход халуун нь ойролцоогоор сая хэмд хүрнэ. Энэ үед устөрөгчийн атомын цөм холилдож гелийн атомын цөмүүснэ. Устөрөгч гелид шилжихийг цөмийн термо (халуун) урвал гэдэг. Энэ урвалаас болж их хэмжээний дулаан ялгарна. Энэ энергийн улмаас одод гялалздаг юм. Одны устөрөгч багасахад гелигээс тогтсон цөм бий болно. Уг цөм дулаан болон даралтын тусламжтайгаар өөр олон урвалыг явуулдаг. Гели эхлээд нүүрстөрөгч болно. Дараа нь неон, устөрөгч, цахиур, төмрийг үүсгэнэ. Нэг одонд төмрөөс хүнд элемент бий болдоггүй. Учир нь эдгээр элементийг үүсгэх дулаан одонд бий болж чаддаггүй. Харин хүнд элементүүд маш өндөр энерги ялгаруулдаг супернова дэлбэрэлтийн үеэр үүсдэг. Анчны одны орд дахь Орионы мананцрыг “од үйлдвэрлэгч” гэж болно. Хуббле сансрын дуран авайгаар ойролцоогоор 150 шинээр үүсч буй оддыг олж нээжээ.> == Нар == Нар бол од юм. Нар болон түүнийг тойрон эргэх гаригууд ч мөн мананцрын бөөгнөрөлөөс үүссэн. Гэвч энэ мананцар нь Их дэлбэрэлтийн үе шиг зөвхөн устөрөгч болон гелигээс тогтоогүй юм. Тэднээс өөр олон элемент байсан юм. Тэгвэл мананцрын хүнд элемент хаанаас гараад ирэв? (Огторгуй судлаачид, устөрөгч ба гелигээс бусад элементийг хүнд элемент гэдэг.) Энэ их сонин түүхтэй. Хүнд элементүүд нь Их дэлбэрэлтээс хойш Нар бий болж эхлэх хүртэлх ойролцоогоор 10 тэрбум жилийн туршид хамгийн анхны оддод үүсчээ. Дараа нь эдгээр одод сөнөхдөө өөрийн агуулж байгаа бодисын ихэнх хэсгийг сансарт цацдаг. Ингээд эхлээд устөрөгч, бага хэмжээний гели агуулсан оддын хоорондох орон зай хүнд элементээр баяжжээ. (Гэвч устөрөгч, гелигээс бусад элементүүд 2%-д ч хүрэхээргүй бага байлаа.) Үүний дараа шинээр үүссэн одод эдгээр элементийг агуулсан хийнээс тогтсон тул гариг, дагуул, сүүлт оддыг үүсгэх түүхий эдийг агулж байдаг. Энэ байдал цааш үргэлжлэхэд оддын хоорондох зай хүнд элементээр баяжиж эхэлдэг. Манай нарны аймаг ч бас гариг үүсэхэд хэрэгцээтэй бодис бүхий мананцраас бий болсон юм. Өөрөөр хэлбэл манай гариг, өмнө үүсээд сөнөсөн одуудаас үүссэн юм. == Гаригууд == Манай Нарны аймаг есөн гаригтай. Эдгээрийг хөрстэй болон хийн гэж хоёр бүлэгт хуваадаг. Хөрстэй гаригт Буд, Сугар, Дэлхий ван, Дэлхий, багтдаг. Эдгээр гаригууд хатуу, чулуурхаг гадаргуутай тул хөрст гариг гэдэг. Хийн гариг болох Бархасвадь, Санчир, Далай ван, Тэнгэрийн ван нь их хэмжээний хийнээс тогтдог бөгөөд жижиг, хатуу цөмтэй байдаг. Хөрст гаригууд яаж үүссэн бэ? Тэднийг нарны аймгийг бий болгосон мананцрын тоосонцроос үүссэн гэж хэлж болно. Нарны аймаг анх бий болж байхад эдгээр тоосонцрууд нэг дор бөөгнөрч кондрул гэдэг солирыг үүсгэнэ. Тэр үед 2000 хэмийн халуун байжээ. Тэгээд хэдэн сая жилийн өмнө кондрулууд болон мананцар дахь тоосонцор нэг дор бөөгнөрч кондрит гэдэг солирыг үүсгэнэ. Одоогийн солируудыг тэр үед үүссэн кондрит гэж үздэг. Тэд нарны аймаг анх үүсэхээс эхлээд устаж алга бололгүй өнөөг хүрчээ. Тиймээс газарт унадаг солирууд орчлон ертөнцийн өнгөрсөн үеийн тухай бидэнд хэлж байдаг. Нарыг тойрон эргэлдэж буй биет (нэг хэсэг кондрит мэт), Наран дээр унадаггүй, эсвэл сансарт нисэн оддоггүй. Харин замд нь таарах хэсэгхэн хий энэ биетийн хурдыг хасч, Наранд тэгш бус хэмийн тойрог замаар ойртоход нөлөөлдөг. Өөрөөр хэлбэл биетийн тойрог зам наранд улам ойртсоор байдаг. Нар луу ойртон буй кондритууд улам ойртсоор, нэг дор бөөгнөрч томордог. Диаметр нь ойролцоогоор 1км орчим болоход хий үрэлцэх чадвараа алддаг. Энэ үед уг хий ч их хэмжээгээр хорогдсон байдаг. Тэгээд тухайн биет тодорхой хэмжээний тогтмол тойрог замдаа үлдэнэ. Ийм байдалд хүрсэн сансрын биетийг “гариганцар” гэж нэрлэдэг. Шинээр бий болж буй гаригийн системүүдэд ийм гариганцрууд их байдаг. Эдний нягт нь бие биеэсээ үл ялиг өөр. Иймээс тойрог замаар өөр хурдтай эргэнэ. Бие биетэйгээ ойрхон байгаа биетүүд ойролцоо хурдтай эргэдэг бөгөөд нэг нэгнээ татдаг. Татах хүч тойрог замд нь нөлөөлснөөр хоорондоо мөргөлдөнө. Хэрэв уг мөргөлдөөн удаан явагдвал хоёр цөм нь нийлж, нэг том гариг үүсгэн, цаашдаа томордог. Хэрэв мөргөлдөөн нь хурдан болвол хоёулаа сөнөдөг. Эрдэмтэд нэг гаригийн систем буюу гаригууд үүсэхэд хэр их хугацаа ордгийг судалж байна. Уг тооцооны дагуу гариг үүсэх явц явагдсаны дараа ойролцоогоор 20 мянган жил өнгөрөөд Сарны хэмжээтэй хэдэн зуун биет бий болдог. Харин гариг болохын тулд 10 сая орчим жил хэрэгтэй. Үлдсэн гариганцрууд дараагийн 10 сая жилийн дотор эхэлж үүссэн гаригуудад уусдаг. Буд, Сугар, Дэлхий, Ангараг, гаригууд ийм маягаар үүсчээ. Бархасвадь, Санчир, Далай ван, Тэнгэрийн ван зэрэг хийн гаригуудын үүссэн хэлбэр эхэндээ дээрх гаригуудтай ижил эхэлсэн ч дараа нь үл ялиг өөр маягаар үргэлжилнэ. Нарыг үүсгэсэн мананцрын гадаргуу нь дотоод давхаргаасаа илүү хүйтэн байдаг тул ус болон бусад хий мөс хэвээр оршин байдаг. Иймд энэ хэсэг дэх мөсний хэмжээ нь дотоод давхаргаа бодвол 10 дахин их байдаг. Хийн молекулууд ихээр агуулагдаж байдаг тул энд үүсэх гаригийн найрлага хөрст гаригийнхаас өөр байх нь ойлгомжтой. Бархасвадь, Санчир гариг нь их хэмжээний устөрөгч, гелигээс тогтдог. Бага хэмжээний хатуу төлөвт буй хий, чулуу, металл агуулж байдаг. Харин Тэнгэрийн ван, Далай ван гаригууд нь ихэнхдээ хатуу төлөвт буй хий буюу ус, амонийн хүчил, метанаас тогтдог. Гадна давхаргад нь устөрөгч, гели агуулагддаг. Цөм нь Бархасвадь, Санчир гаригийнх шиг чулуу, төмрөөс тогтоно. == Дагуулууд == Одоо Нарны аймгийн бусад гишүүдтэй танилцья… Эрдэмтэд гаригуудын дагуул бий болох явцыг дараах байдлаар тайлбарладаг: Аварга том гаригууд анх нягтрахдаа маш халуун байдаг. Иймээс одоогийн хэмжээтэй нь харьцуулахад илүү том байдаг байсан. Гариг үүсэх явцын төгсгөлд гаригийг бий болгосон хий, тоосонцруудын үлдэгдэл гаригийг тойрон эргэлдсээр байдаг. Цаг хугацаа өнгөрөхөд хийн ихэнх хэсгийг гариг залгиж эсвэл сансарт таран замхардаг. Үлдсэн хий, тоос нь нэг дор цугларч дагуулуудыг бий болгоно. Дагуулуудын ихэнх нь дээр өгүүлсэн маягаар бий болсон гэж үздэг ч зарим нь гариг бий болсны дараа гаднаас нэгдсэн нь ч бий. Энэ дагуулуудын тойрог зам нь маш нягт элипс хэлбэртэй бөгөөд бусад дагуултай харьцуулахад өөр байдаг. Үүнд Поебе, Тритон болон хэд хэдэн бяцхан дагуулууд багтдаг. Ангараг гаригийн дагуул Побос, Деймосыг гариг үүссэний дараа нэгдсэн гэж үздэг. Дэлхийн дагуул Сарны бий болсон түүх нь ч маш сонирхолтой. Маш олон таамаглал байдгийн хамгийн их өргөн дэлгэрсэн нь Дэлхийтэй мөргөлдсөн нэгэн гаригаас тасарч үлдсэн гэдэг таамаглал юм. Уг мөргөлдөөний улмаас Дэлхийгээс нэлээд том хэсэг тасарч сансарт цацагдсан нь мэдээж. Дараа нь цацагдсан бодисын нэг хэсэг нь Дэлхий дээр дахин унасан бол нөгөө хэсэг нь сансар луу таран явжээ. Тойрог замд үлдсэн хэсгүүд хоорондоо нэгдэж Сарыг үүсгэжээ. Хөрст гаригуудын дагуулууд бүгдээрээ (Сар, Побос, Деймос) нэг бол гариг бий болсны дараа нэгдсэн эсвэл мөргөлдсөнөөс болж үүссэн байна. Энэ нь аварга том хийн гаригуудын эргэн тойронд л дагуул үүсдэг гэсэн таамаглалыг нотолж байгаа юм. == Солирууд == Солирууд хөрст болон хийн гаригуудын хоорондох Солирын бүсэд оршдог. Энэ бүсэд гариг болж нэгдэхүйц том хэмжээний сансрын биет байдаггүй. Эдний нийт масс нь Сарныхаас ч бага юм. Нарны аймгийн гаригуудын хоорондох зайг авч үзвэл Нарнаас холдох тусам тодорхой дараалалтай байгааг ажиглаж болно. Гариг бүрийн тойрог зам нь өмнөхөөсөө 75%-иар илүү өргөн байдаг. Үүнээс харахад Солирын бүсийн оронд мөн гариг байх ёстой мэт. Гэхдээ тодорхой баталгаа байхгүй. Харин зарим нэг гариг судлаач эрдэмтэдийн үзэж байгаагаар урьд нь энд нэг гариг үүсч байгаад Бархасвадь гаригийн хүчтэй татах хүчинд автан хэдэн хэсэг болж таржээ. Мөн энд гариганцрууд нэг дор бөөгнөрөөгүй тул ямар нэг гариг үүсээгүй гэж үздэг. == Сүүлт од == “Нарны аймаг хаана төгсдөг вэ?” гэж асуухад ихэвчлэн “Дэлхий вангийн тойрог замд” гэж хариулдаг. Гэвч Нарны аймгийн хил хязгаар эндээс ч цааш үргэлжилдгийг бид мэднэ. 50 жилийн өмнө Кеннет Эдгеворт болон Жерард Кюпер нар Дэлхий вангийн цаахан талд гариг үүссэний дараа үлдсэн бодисоос тогтсон нэгэн бүс байж болохыг тус тусдаа урьдчилан тооцжээ. Сүүлийн жилүүдэд хийсэн ажиглалтаар үүнийг баталсан юм. Сүүлийн жилүүдэд хийсэн судалгаа ч үүнийг байталж байгаа. Энэ бүсэд тус бүр нь 1км буюу үүнээс илүү диаметртэй, 200 сая сансрын биет байгааг тооцоолон гаргажээ. Кюперийн бүс гэж нэрлэсэн энэ бүсэд Дэлхий ван, түүний дагуул Чарон ч ордог. Мөн Далай вангийн дагуул Тритон ч энэ бүсийн гишүүн юм. Эдгээр дагуулууд уг бүсийн хамгийн том хэмжээтэй нь ажээ. Сүүлт одууд тойрог замаасаа гарч Нарны аймаг руу чиглэх нь уг сүүлт одод хоорондоо мөргөлдөн тогтворгүй байдал үүсгэснээс болдог. Богино хугацааны сүүлт одууд (ойролцоогоор 100 жилд нэг удаа) ихэнхдээ Кюперийн бүсээс ирдэг. Харин урт хугацааны давтамжтай ирдэг сүүлт одууд өөр бүсээс ирдэг гэж таамаглаж байна. 1950 онд одон орон судлаач Жан Хендрик Оорт энэ талаар нэгэн таамаглал дэвшүүлжээ. Түүний таамаглалын дагуу эдгээр сүүлт одууд Нарны системийг бүхэлд нь бүрхсэн нэг бүсээс ирдэг ажээ. Оортын үүл гэж нэрлэсэн энэ бүс бидэнд харагддагүй боловч урт хугацааны давтамжтай ирдэг сүүлт одууд энэ бүсийн талаар мэдээлэл авчирдаг. Оортын үүл бий болсон явцыг дараах маягаар тайлбарладаг. Бархасвадь зэрэг аварга том гаригууд дэргэдүүр нь өнгөрөхийг завдсан гариганцруудыг хүч султай тойрог замд оруулан тогтоон барьдаг. Заримдаа эдгээр биетүүд Нарны татах хүчнээс мултран сансар руу ахиж эргэж ирэхгүйгээр оддог. Харин ихэнх нь Нарны татах хүчнээс салж чадалгүй хүч султай тойрог замаар тойрон эргэлдсээр байдаг. Нарнаас хол байдаг мөн, хурд багатай тул ихэнхдээ Оортын үүлэнд байрлацгаана. Оортын үүлийг тойруулан тойрог зурахад гадиус буюу Нар хүртэлх урт нь нэг гэрлийн жил байдаг. Үүнээс цааш Нарны аймгийн хил төгсч, оддын орчин эхэлдэг гэж хэлж болно. [[af:Sonnestelsel]] [[als:Sonnensystem]] [[ar:نظام شمسي]] [[ast:Sistema solar]] [[zh-min-nan:Thài-iông-hē]] [[bs:Sunčev sistem]] [[bg:Слънчева система]] [[ca:Sistema solar]] [[cs:Sluneční soustava]] [[da:Solsystem]] [[de:Sonnensystem]] [[en:Solar system]] [[et:Päikesesüsteem]] [[el:Ηλιακό σύστημα]] [[es:Sistema Solar]] [[eo:Sunsistemo]] [[eu:Eguzki-sistema]] [[fa:منظومه‌ شمسی]] [[fr:Système solaire]] [[fy:Sinnestelsel]] [[ga:Grianchóras]] [[gl:Sistema Solar]] [[gu:સૂર્યમંડળ]] [[ko:태양계]] [[hr:Sunčev sustav]] [[io:Sunala sistemo]] [[id:Tata Surya]] [[ia:Systema solar]] [[ie:Solari sistema]] [[is:Sólkerfið]] [[it:Sistema solare]] [[he:מערכת השמש]] [[sw:Mfumo wa jua na sayari zake]] [[ht:Sistèm solè]] [[ku:Pergala rojê]] [[la:Systema solare]] [[lv:Saules sistēma]] [[lt:Saulės sistema]] [[li:Zonnestèlsel]] [[hu:Naprendszer]] [[mk:Сончев систем]] [[mt:Sistema Solari]] [[ms:Sistem suria]] [[nl:Zonnestelsel]] [[nds-nl:Zunnesysteem]] [[ja:太陽系]] [[no:Solsystem]] [[nn:Solsystemet]] [[ug:قذياش سعستئمعسع]] [[pam:Solar System]] [[nds:Sünnsystem]] [[pl:Układ Słoneczny]] [[pt:Sistema Solar]] [[ro:Sistem solar]] [[ru:Солнечная система]] [[sco:Solar seestem]] [[sq:Sistemi diellorë]] [[scn:Sistema sulari]] [[simple:Solar system]] [[sk:Planetárna sústava]] [[sl:Osončje]] [[sh:Sunčev sistem]] [[fi:Aurinkokunta]] [[sv:Solsystemet]] [[th:ระบบสุริยะ]] [[vi:Hệ Mặt Trời]] [[tr:Güneş Sistemi]] [[uk:Сонячна система]] [[zh-yue:太陽系]] [[zh:太陽系]] Image:Wiki.png 2795 9309 2006-08-29T23:40:59Z Bambuush 171 Монгол лого Монгол лого MediaWiki:Anononlyblock 2796 10671 2006-12-05T07:01:32Z Zorigt 49 Зөвхөн нэргүй хэрэглэгчдийг MediaWiki:Badaccess-group1 2798 10614 2006-12-03T19:41:23Z Bambuush 171 Таны хийх гэж буй үйлдэлийг $1 группын хэрэглэгчид хязгаарласан байна. MediaWiki:Badaccess-group2 2799 10615 2006-12-03T19:42:19Z Bambuush 171 Таны хийх гэж буй үйлдэлийг $1 группын хэн нэг хэрэглэгч хязгаарласан байна. MediaWiki:Badaccess-groups 2800 10617 2006-12-03T19:44:03Z Bambuush 171 Таны хийх гэж буй үйлдэлийг $1 группын хэн нэг хэрэглэгч хязгаарласан байна. MediaWiki:Confirmemail noemail 2801 10424 2006-11-17T12:48:59Z Zorigt 49 Та өөрийн [[Special:Preferences|хэрэглэгчийн тохиргоо]]нд хүчинтэй мэйл хаяг оруулаагүй байна. MediaWiki:Imgmultigo 2803 10720 2006-12-05T16:45:11Z Bambuush 171 Үргэлжлүүл! MediaWiki:Imgmultigotopre 2805 10721 2006-12-05T16:45:35Z Bambuush 171 Хуудас руу очих MediaWiki:Imgmultipagenext 2806 10722 2006-12-05T16:46:20Z Bambuush 171 дараагийн хуудас&rarr; MediaWiki:Imgmultipageprev 2807 10723 2006-12-05T16:47:00Z Bambuush 171 &larr; өмнөх хуудас MediaWiki:Ipb already blocked 2809 10744 2006-12-05T17:25:18Z Bambuush 171 "$1" нь аль хэдийн түгжигдсэн байна. MediaWiki:Ipb cant unblock 2810 10745 2006-12-05T17:28:55Z Bambuush 171 Алдаа: Түгжигдсэн ID $1 нь олдохгүй байна. Түгжээ нь аль хэдийн тайлагдсан байж болзошгүй. MediaWiki:Ipbanononly 2811 10747 2006-12-05T17:32:38Z Bambuush 171 Зөвхөн бүртгэлгүй хэрэглэгчдийг л түгжих MediaWiki:Ipbcreateaccount 2812 10748 2006-12-05T17:33:52Z Bambuush 171 Бүртгэл нээхээс хамгаалах MediaWiki:Listusersfrom 2813 10484 2006-11-20T10:13:40Z Zorigt 49 Дараахь тэмдэгтээр эхэлсэн нэртэй хэрэглэгчдийг харуул: MediaWiki:Lockfilenotwritable 2814 10775 2006-12-05T18:39:31Z Bambuush 171 Мэдээллийн сан цоожлоход файл бичигдэхгүй болно. Мэдээллийн санг цоожлох болон тайлах нь файл хуулж болох вэб сервер тусламжтай хийгдэнэ. MediaWiki:Mediawikipage 2815 10802 2006-12-05T19:30:04Z Bambuush 171 Мессажны хуудсыг үзэх MediaWiki:Mon 2816 10168 2006-11-16T05:23:03Z Zorigt 49 Да. MediaWiki:Sat 2818 10171 2006-11-16T05:24:53Z Zorigt 49 Бя. MediaWiki:Statistics-mostpopular 2821 10508 2006-11-20T16:03:38Z Zorigt 49 Хамгийн их үзсэн хуудсууд MediaWiki:Sun 2822 10172 2006-11-16T05:25:37Z Zorigt 49 Ня. MediaWiki:Templatepage 2830 10499 2006-11-20T15:21:58Z Zorigt 49 Үлгэрийн хуудсыг үзэх MediaWiki:Thu 2831 10169 2006-11-16T05:23:45Z Zorigt 49 Пү. MediaWiki:Tue 2832 10167 2006-11-16T05:22:34Z Zorigt 49 Мя. MediaWiki:Upload source file 2833 10937 2006-12-06T10:32:33Z Bambuush 171 (таны компьютер доторх файл) MediaWiki:Upload source url 2834 10920 2006-12-06T08:59:49Z Zorigt 49 (хүчинтэй, нийтэд нээлттэй URL) MediaWiki:Viewhelppage 2835 10507 2006-11-20T16:00:06Z Zorigt 49 Тусламжийн хуудсыг үзэх MediaWiki:Viewpagelogs 2836 10890 2006-12-06T08:29:49Z Zorigt 49 Энэ хуудсын логийг үзэх MediaWiki:Wed 2837 10151 2006-11-16T05:00:10Z Zorigt 49 Лх. Пиа-Ноора Кауппи 2843 9391 2006-09-01T21:20:14Z Bambuush 171 Пиа-Ноора Кауппи Пиа-Ноора Кауппи(Piia-Noora Kauppi) (1975 оны 1 сарын 7-нд төрсөн, эмэгтэй) нь Финланд улсын Парламентийн гишүүн, Үндэсний Нэгдмэл Намын(Kokoomus) төлөөлөл. 2004-2009 хоорондох [[Европын холбооны парламент]]ийн гишүүнээр улиран сонгогдоод ажиллаж байгаа. 2004 оны [[Европын холбооны парламентийн сонгууль]]д нийт 62914 санал авсан байна. [[Бруссель]]д байхгүй үедээ [[Оулу]]д амьдардаг. [[de:Piia-Noora Kauppi]] [[en:Piia-Noora Kauppi]] [[fi:Piia-Noora Kauppi]] Бенедикт Андерсон 2844 9410 2006-09-01T22:24:28Z Bambuush 171 [[Image:Бенедик_Андерсон.jpg|thumb|200px|Бенедикт Андерсон]] [[1936 он]]ы 8 сарын 26-нд Хятадын [[Күнмин]] хотод төрсөн. [[Корнелийн Их сургуулийн]] [[Олон улс судлал]]ын профессор. [[Марксист онол]]ч [[Перри Андерсон]]ы ах. [[Төсөөлөл дэх бүлэглэл]] ([http://en.wikipedia.org/wiki/Imagined_communities Imagined Communities]) хэмээх номоороо алдартай. [[da:Benedict Anderson]] [[de:Benedict Anderson]] [[fr:Benedict Anderson]] [[en:Benedict Anderson]] [[ko:베너딕트 앤더슨]] [[id:Benedict Anderson]] [[he:בנדיקט אנדרסון]] [[ja:ベネディクト・アンダーソン]] [[no:Benedict Anderson]] [[pt:Benedict Anderson]] Image:Бенедик Андерсон.jpg 2845 9404 2006-09-01T22:07:47Z Bambuush 171 Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургууль 2848 9680 2006-10-02T03:32:42Z Yurik 161 Case Replacements: [[Yйлдвэрлэлийн технологи, дизайны сургууль]] => [[Үйлдвэрлэлийн технологи, дизайны сургууль]] ==Эрхэм зорилго== ''ШУТИС-ийн эрмэлзэх зvйл'' :"Монгол улсынхаа хєгжлийн хэрэгцээг мэдэрч , нийгэмд чанартай vйлчилгээ vзvvлэх" ''ШУТИС-ийн алсын зорилго'' :" Зvvн хойд азийн шинжлэх ухаан технологийн хєгжлийн нэгэн тєв болох" ''ШУТИС-ийн эрхэм зорилго:'' - Зах зээлийн эрэлт хэрэгцээнд тохирсон инженер, технологи, эдийн засаг хvмvvнлэг, гадаад хэлний мэргэжлийн боловсон хvчин бэлтгэх. - Улс орныхоо тогтвортой хєгжлийг хангах техник технологийн нєхцєлийг бvрдvvлэгч оюуны гол vйлдвэрлэл болох. - Нийгмийн бvхий л салбарт зохимжтой технологийг нутагшуулах, хєгжvvлэх, оюуны багтаамж бvхий vр єгєєжтэй vйлчилгээг vзvvлэх замаар улс орны хєгжлийг хурдасгахад хувь нэмрээ оруулахад оршино. ==Түүхэн замнал== ===ШУТИС-ийн хєгжлийн тойм=== Монгол улс дотооддоо инженер, техникийн боловсон хүчин бэлтгэх зорилгоор МУИС-ийн бүрэлдэхүүнд 1959-оноос Аж үйлдвэрийн эдийн засаг, Барилгын инженер, 1960 оноос Геологийн инженерийн мэргэжилтэн бэлтгэж эхэлснээр тус сургуулийн суурь тавигдсан юм.1969 онд МУИС-ийн бүрэлдэхүүнд Политехникийн дээд сургууль /ПДС/-ийг Барилга, Эрчим хүч, Геологи-уул уурхай, Механик -инженер, Инженер -эдийн засгийн гэсэн таван факультет, мэргэжлийн 13 тэнхимтэйгээр байгуулжээ. Политехникийн дээд сургуулийн хөгжил бэхжилтэнд Нэгдсэн ćндэсний байгууллагын Хөгжлийн хөтөлбөрийн төсөлд бодитой хувь нэмэр оруулсан юм.Энэ төслийн хćрээнд тус сургуудийн шинэ үеийн багшлах боловсон хүчин, сургалтын материалаг баазын асуудал зохих түвшинд шийдвэрлэгдсэн юм. 1982 онд БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөл /хуучин нэрээр/ -ийн шийдвэрээр ПДС-ийг МУИС-ийн бүрэлдэхүүнээс гарган, бие даасан дээд сургууль болгон зохион байгуулсан байна. ПДС-ийн хөгжлийн асуудалд төр, засгаас анхаарал тавьж 1988 онд тусгайд авч хэлэлцэн " ПДС-ийн талаар авах арга хэмжээний тухай " гэсэн тогтоол гаргаж байв. Сургуулийн материалаг баазын хөгжилд 1980 оны сүүлчээр тэр үеийн үнэлгээгээр 15.6 төгрөгийн өртөг бүхий хичээлийн байрны шинэ өргөтгөл ашиглалтанд орсон нь чухал түлхэц болсон юм. БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн 1990 оны 154-р тус сургуулийг Монгол Улсын Техникийн Их Сургууль болгон зохион байгуулсан юм.ПДС- нь их сургууль болж зохион байгуулахын өмнө 9 факультет, мэргэжлийн ба үйлчлэх 31 тэнхим, 374 профессор багш, 3600 гаруй оюутантай дээд сургуулт байсан юм. Политехникийн дээд сургууль нь 1969-1990 онуудад 12322 инженер техник, инженер эдийн засгийн мэргэжилтэнг өдөр, орой, эчнээ сургалтаар бэлтгэн гаргасан түүхтэй. ===ШУТИС-ийн өнөөгийн хєгжлийн дvр тєрх === Зах зээлийн нєхцєлд Монголын дээд боловсролыг єєрчлєн шинэчлэх бодлогыг хэрэгжvvлэх, сургалтын дэвшилтэт технологи нэвтрїїлэх зорилго дэвшїїлсэн эргэлтийн vетэй ПДС-ийг ТИС болгон єєрчилсєн цаг хугацаа давхцсан юм. ТИС 1992 онд єєрийн бvтэцэд єєрчлєлт хийж, факультетийн зохион байгуулалтаас сургууль, тєвvvдийн зохион байгуулалтанд шилжин, ТИС-ийн дээд тvвшиний удирдлагыгн тєвлєрлийн сааруулах бодлогыг хэрэгжvvлж эхэлсэн юм. ШУТИС-ийн бvрэлдэхvvнд 8 сургууль, 2 тєвтэй, мэргэжлийн ба vйлчлэх 31 тэнхимтэй байсан бол 1998-2006 оны хичээлийн жилийн байдлаар бvрэлдэхvvн 15 сургууль, / vvнээс аймаг орон нутагт 3 салбар сургууль / , эрдэм шинжилгээний хvрээлэн, 40 гаруй тэнхимтэй, 646 профессор багштай, 21000 гаруй оюутантай , 3 лицей сургуультай томоохон их сургууль болон єргєжиж, улмаар шинжлэх ухаан сургалт-vйлдвэрлэлийн том цогцолбор болон хєгжиж байна. ==Бүрэлдэхүүн сургуулиуд== *[[Барилгын инженерийн сургууль]] *[[Гадаад хэлний сургууль]] *[[Геологи,Газрын тосны сургууль]] *[[Математикийн сургууль]] *[[Материалын технологийн сургууль]] *[[Компьютерийн техник, менежментийн сургууль]] *[[Механик инженерийн сургууль]] *[[Уул уурхайн сургууль]] *[[Үйлдвэрлэлийн технологи, дизайны сургууль]] *[[Холбоо, мэдээллийн технологийн сургууль]] *[[Хvмvvнлэгийн ухааны сургууль]] *[[Хvнс Био Технологийн сургууль]] *[[Эрчим хvчний инженерийн сургууль]] *[[Дархан-Уул аймаг дахь Технологийн сургууль]] *[[Євєрхангай аймаг дахь Технологийн сургууль]] *[[Орхон аймаг дахь Технологийн сургууль]] *[[Сvхбаатар аймаг дахь салбар сургууль]] ==Эх сурвалж== *ШУТИС[http://www.must.edu.mn] [[Category:Их Сургууль|Ш]] Улс төрийн хэлмэгдүүлэлт 2849 9430 2006-09-08T10:40:40Z Ganbat 187 /* Эх сурвалж */ 1937 оны 9 р сарын 10 ний өдөр монголын түүхэнд арилашгүй хар мөрөө үлдээсэн аймшигт хэлмэгдүүлэлт эхэлжээ. Их хэлмэгдүүлэлт нийгмийн бүх давхаргыг хамарсан юм. Зохиолч, эрдэмтдийн бүтээлийг хориглон шатааж байв. Энэ хэлмэгдүүлэлтээр тэр үеийн монголын сор болсон гайхамшигт сэхээтнүүд баривчлагдан шийтгэгдэж, олонхи нь цаазаар авахуулсан байдаг. Мөн түүх соёлын үнэт дурсгал болсон хэдэн зуун сүм хийд коммунист хийрхлийн золиос болсон юм. Монголын хэлмэгдүүлэлт нь шууд нийгмийн сэхээтнүүдийн эсрэг чиглэж байсан бөгөөд улс төрийн хэлмэгдүүлэлтийг 3 үе шатанд хуваадаг. Эхний үе шат 1922-1940 онд Монголын ардчилсан хувьсгалыг Зөвлөлтийн загварт оруулахын тулд Монголын улс төрийн лидерүүдийг хэлмэгдүүлэлтэнд өртүүлжээ. Бодоо, Данзан, Дамбажав нарыг дараалан улс төрийн тавцангаас зайлуулж Коминтерний заавраар тайж угсаа, үндэстний хөрөнгөтөн, сэхээтэн лам нарын хөрөнгийг нийгэмчилж (10 сая төгрөгний үл хөдлөх хөрөнгө) 1928-1932 онд монголын эдийн засгийн гол баялаг мал 6 саяаар хоргодов. 1932 оны зэвсэгт бослогын дараа хэлмэгдүүлэлт бага зэрэг намжсан боловч ЗХУ, Коминтерн өөрсдөөсөө урвасан гэдэг ялт хэргийг буриадуудад тулгажаймшигтайгаар устгах дараагийн үйл ажиллагаанд бэлтгэж байв. Ж. Лхүмбэ, П. Гэндэн, Г. Дэмид, Д. Лувсаншарав нарын удирдсан японыг түшиглэсэн хувьсгалын эсэргүү хуйвалдааны байгууллагын гэсэн хэд хэдэн хэргийг зохион байгуулж үүний үр дүнд 26000 хүнийг хэлмэгдүүлснээс 25000 хүнийг нь 1937-1939 онд шийтгэсэн байна. Энэ үйл ажиллагааг гардан хийсэн Онцгой бүрэн эрхт комисс (ОБЭК) 1937 оны 10 сард байгуулагдан 1939 оны 4-р сарын 22 хүртэл ажиллахдаа 50 удаа хуралдаж 25437 хүний хэргийг шүүж 20099 хүнд нь цаазаар авах ял оногдуулав. Уг байгууллагыг татан буулгасны дараа Тусгай комиссыг байгуулснаар Улс төрийн хэлмэгдүүлэлтийн хоёрдугаар үе шат (1940-1955) эхэлжээ. Энэ комиссын гол үүрэг нь аймшигт цуст яргаллыг гардан хийсэн хүмүүсийн эсрэг чиглэсэн нь хэргийн гэрчийг устгаж түүхэн үнэнээс зайлсхийх гэсэн оролдлого байлаа. Энэ байгууллага 1939 онд 78 хүнийг, 1940 онд 42 хүнийг, 1941 онд 86 хүнийг шийтгэсний ихэнхийнх нь хувь заяа ЗХУ-д шийдэгджээ. Улс төрийн хэлмэгдүүлэлтийн 3-р үе шат (1956-1990 он) Монголын шинэ үеийн сэхээтнүүдийн эсрэг хандаж тэдний, үндэс угсаагаа сэргээх эх оронч үзлийг нь мохооход чиглэв. 1962 онд Чингис хааны 800 жилийн ойг тэмдэглэлээ, үндсэрхэг үзэл гаргалаа, Марксизм-Ленинизмын жанжин шугамаас ухарлаа хэмээн Д. Төмөр-Очир, Ц. Лоохууз, Б. Сурмаажав, Х. Нямбуу, Л. Цэнд тэргүүтэй олон сэхээтнүүдийг үүнд хамруулжээ. Ийнхүү Монгол дахь улс төрийн хэлмэгдүүлэлт эхний үедээ алан хядах замаар хэрэгжсэн бол дараачийн үедээ аажмаар төрхөө өөрчлөн нам захиргааны арга хэмжээ авч шийтгэх, хүний нэр төр, нандин чанарыг гутаах, үзэл бодлоор хавчин гадуурхах, нэр хоч өгөх хэлбэртэй болсон юм. 1990 ээд оны эхээр Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах улсын комисс байгуулагдаж, 1998 оны 1 р сарын 2 ны өдөр улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийг цагаатгах тэдэнд нөхөн олговор олгох тухай хуулийг УИХ батласан юм. 2005 оны 11 сарын байдлаар Улс төрийн хилс хэргээр хэлмэгдсэн 36 мянган хүний 29 мянгыг нь цагаатгаад байна. Эдгээр хүмүүсийн 26 мянга нь улсын комисс байгуулагдсан цагаас хойш 15 жилийн хугацаанд цагааджээ. ==Эх сурвалж== * http://mirror.undp.org/mongolia/archives/ger-mag/issue3/secrets-mn.htm * http://www.tanhim.net/content/view/334/ * http://www.origo.mn/index.php?z=/0/0/1893/140/ * http://www.cis-legal-reform.org/document.asp?id=7456 * http://www.mongolnews.mn/main.php?Module=Unuudur&option=details&nid=5013 ШУТИС 2850 9433 2006-09-08T10:59:03Z Bambuush 171 [[ШУТИС]] руу зөөгдлөө [[Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургууль]]: товчлолыг задлав #REDIRECT [[Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургууль]] МУИС 2851 9436 2006-09-08T11:12:58Z Bambuush 171 [[МУИС]] руу зөөгдлөө [[Монгол Улсын Их Сургууль]]: Товчлолыг задлав #REDIRECT [[Монгол Улсын Их Сургууль]] Товч тїїх 2852 9441 2006-09-08T15:24:58Z Bambuush 171 [[Товч тїїх]] руу зөөгдлөө [[Биологийн факультет]] #REDIRECT [[Биологийн факультет]] Отгонтэнгэр Их Сургууль 2853 9448 2006-09-08T15:44:00Z Bambuush 171 == Товч танилцуулга == Отгонтэнгэр Их Сургууль нь 1991 оны 11-р сард Боловсролын Яамны сайдын тушаалаар “Оюунхоролын Хувийн дээд сургууль” нэртэйгээр байгуулагдсан ба үүсгэн байгуулагдсанаасаа хойш англи, франц, хятад, япон, герман, орос, испани, хэлний багш орчуулагч, олон улсын эрх зүй, аж ахуйн эрх зүй, тээврийн менежмент, сэтгүүл зүй, санхүүгийн удирлага, нягтлан бодох бүртгэл зэрэг мэргэжлийн чиглэлээр сургалт явуулж, мэргэжилтэй боловсон хүчин бэлтгэж одоо Отгонтэнгэр Их Сургууль болтлоо өргөжсөн. 2005-2006 оны хичээлийн жилд Аялал жуучлал-орчуулагч, олон улсын менежмент, олон улсын сэтгүүл зүй, солонгос хэлний орчуулагчийн анги шинээр нээн сургалт явуулж байна. Отгонтэнгэр Их Сургуулийг өнөөдөр нийт 1900 гаруй оюутан төгсөж, эх орныхоо хөгжил цэцэглэлтэнд ажил хөдөлмөрөөрөө хувь нэмэр оруулан амжилттай ажиллаж байгаа бөгөөд нийт төгсөгчдийн 80 гаруй хувь нь дараагийн шатны сургалтанд суралцах буюу мэргэжлээрээ ажиллаж байна. Дээд боловсролын байгууллагад тавигдах Үндсэн шаардлага, шалгуурыг хангасан тул 1999 онд анхны магадлан итгэмжлэгдсэн их сургууль болсон юм. Отгонтэнгэр Их Сургууль 14 жилийн хугацаанд сургалтын үйл ажиллагаа явуулах материаллаг баазтай, санхүүгийн чадавхитай хэрэглэгчдийн найдвартай түнш байгууллага болж чадсан. Тус сургууль нь нийтдээ 7700 м2 талбай бүхий хичээлийн 3 байранд 1200 гаруй оюутан суралцаж байна. Оюутны сурах, ажиллах таатай орчинг бүрдүүлж өгсөн. Үүнд: номын сангийн цогцолбор, спорт заал, хурлын танхим, саун, билльярдын өрөө, интернет төв, компьютерийн болон фото студи, аудио видео хичээлийн, шүүн таслах ажиллагаа, оюуны өмчийн кабинетууд, лекцийн болон дадлагын хичээл явуулах тохилог анги танхимуудтай. == Эрхэм зорилго, зорилт == Дэлхийн хөгжлийн ерөнхий хандлага, Монгол орны эдийн засаг, нийгмийн хэрэгцээ шаардлагыг хангах, хувь хүний эрх ашиг сонирхолд уян хатан зохицож чадах , хөрвөх чадвартай мэргэжилтэн бэлтгэх таатай орчин нөхцлийг бүрдүүлэх явдал мөн. == Үүсгэн байгуулагч == Д.Оюунхорол нь 1985 онд УБДС-ийг математикийн багш мэргэжлээр төгсөөд, ЕБС-д математикийн багш, хичээлийн эрхлэгчээр ажиллаж байсан. Д.Оюунхорол нь 1990 онд манай орон зах зээлийн системд шилжсэнтэй холбогдон тус улсын боловсролын тогтолцоог зах зээлийн харилцааны зүй тогтолд нийцүүлэн хөгжүүлж, мэргэжилтэн бэлтгэх сургалтын чанар, үр ашгийг дээшлүүлэх, суралцагчдыг мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох, боловсролын тогтолцоонд шударга өрсөлдөөнийг бий болгох үүднээс Отгонтэнгэр хувийн дээд сургуулийг байгуулан ажилласан нь Монголын залуучуудын сурч боловсрох, мэргэжил эзэмших өргөн бололцоог бий болгон, дээд боловсролын тогтолцоог шинэ шатанд гаргах үндэс суурийг тавилцахад өөрийн үнэтэй хувь нэмрийг оруулсан. Д.Оюунхорол нь үндсэн ажлынхаа зэрэгцээ судалгаа шинжилгээний ажил эрхлэн улмаар хувийн дээд сургуулийн менежментийн асуудлаар судалгаа явуулж, энэ чиглэлээр 10 гаруй өгүүлэл бичиж төвийн хэвлэлүүдэд нийтлүүлсэн ба их дээд сургуулийн болон, олон улсын эрдэм шинжилгээний хуралд 10 гаруй илтгэл хэлэлцүүлэн өөрийн судалгааны ажлын үр дүнг нийтийн хүртээл болгон 1997 онд “ Хувийн сургуулийн менежментийн зарим асуудал” сэдвээр боловсрол судлалын ухааны дэд докторын зэрэг хамгаалсан. Энэ бүтээл нь дээд боловсролын менежментийн асуудлаар хамгаалсан анхны бүтээл болж дээд сургуулиудын удирдах ажилтны нэгэн чухал гарын авлага болсон юм. == Он цагийн товчоон == *1991 онд - Анх Англи, Герман, Хятад, Франц, Япон хэлний ангийн 187 оюутан 7 багштайгаар түрээсийн байранд үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн. *1992 онд - 1080 м2 талбай бүхий хоёр давхар шинэ байранд шилжин орсноор Монгол улс дахь сургалтын үйл ажиллагааны зориулалтын байртай анхны хувийн дээд сургууль болов. *1993 онд - Орос, испани хэлний багш-орчуулагч мэргэжлийн анги шинээр нээж, сургууль нийт 7 мэргэжлээр мэргэжилтэн бэлтгэж эхэллээ. *1994 онд - Отгонтэнгэр дээд сургууль анхны төгсөлтөө хийж улс эх орондоо 101 мэргэжилтэй боловсон хүчин шинээр бэлтгэж өглөө. Автотээврийн эдийн засагч, менежер, олон улсын хуульч, сэтгүүлч, мэргэжлээр мэргэжилтэн бэлтгэж эхэллээ. *1995 онд - Англи, орос хэлний тэнхим, Дорно дахины хэлний тэнхим, Роман-Герман хэлний тэнхим, Эрх зүйн тэнхим гэсэн дөрвөн тэнхимтэйгээр үйл ажиллагаа явуулж эхэллээ. *1996 онд- Сургууль зарим тэнхимийн зохион байгуулалтад өөрчлөлт хийж англи, орос хэлний тэнхимийг Англи хэлний тэнхим болгон өөрчлөв. *1998 онд-120 гаруй суудалтай номын сангийн цогцолбор, биеийн тамирын заал, хичээлийн танхим, үйлчилгээний төв бүхий 3 давхар 2404 м2 Б-корпусыг шинээр барьж ашиглалтанд оруулсан. *1999 онд- Тус сургууль Монгол улсад магадлан итгэмжлэгдсэн анхны сургууль болж их сургуулийн стaтустай болов. Нягтлан бодох бүртгэл, санхүүгийн удирдлагын мэргэжлээр шинээр мэргэжилтэн бэлтгэж эхэлсэн. *2000онд- Завхан аймгийн Тосонцэнгэл суман дахь салбар сургууль англи хэл, хуулийн чиглэлээр үйл ажиллагаагаа эхлүүлэв. *2001 онд- Швейцарын соёлын төв байгуулагдан, Швейцарын номын сангийн монгол дахь сүлжээг бий болгов. *2002 онд- ААЭЗүйчийн II ангийн оюутан Д.Дашдэмбэрэл үг, аяыг нь зохиосон сургуулийн сүлд дуу төрөв. Отгонтэнгэр-TV-ийг Завхан аймгийн Тосонцэнгэл суманд байгуулав. *2003 онд- Завхан аймгийн Тосонцэнгэл суманд Сургалт, үйлдвэрлэлийн төвийг байгуулж оёдолчин, мужаан, гоо засалч, үсчин, тогооч, нарийн боовчин зэрэг мэргэжлээр сургалт явуулж эхлэв. *2005 онд- 3500м2 талбай бүхий 5 давхар Сургалт-Бизнесийн цогцолборыг ашиглалтанд оруулсан. Мөн Олон улсын худалдааны менежмент, аялал жуучлалын менежмент, олон улсын эрх зүйч, солонгос хэлний ангиуд нээгдлээ. == Гадаад харилцаа == Гадаад болон дотоодын байгууллагуудтай хамтран ажиллах ажиллагаа жилээс жилд өргөжин тэлсээр байна. Манай хамт олон гадаадын болон олон улсын байгууллагуудтай хамтран хэд хэдэн төсөл хэрэгжүүлж байна. Тухайлбал, Дэлхийн Банкны Шүүх Эрх зүйн Шинэчлэлт төслийн хүрээнд хууль зүйн сургалтын агуулга, стантартыг боловсронгуй болгох дэд төсөл, АНУ-ын Шүүх эрх мэдэл шинэчлэл хөтөлбөртэй хамтран Шүүхийн ажиглагч төсөл, Германы техник хамтын ажиллагааны нийгэмлэгтэй хамтран эрх зүйн нийтийн боловсрол төслийн хүрээнд зохиомжит теле цуврал нэвтрүүлэг, Япон-Монголын Эдийн засгийн хөгжлийг дэмжих төв, Японы Их Сургуулиудтай хамтран “Солонго” зэрэг төсөл, хөтөлбөрүүдийг амжилттай хэрэгжүүлж байна. Хамтран ажилладаг сургууль, олон нийтийн байгууллагууд: * Сунг Сил Их Сургууль, Солонгос улс * Юта Валли Стейт Коллеж, АНУ * Багшийн Их Сургууль, Иркутск, ОХУ * Хажеттебе Их Сургууль, Турк Улс * Интернейшнэл Сургууль, Осака, Япон * Комазава Их Сургууль, Токио, Япон * Дайко Бунко Сургууль, Токио, Япон * Сока Их Сургууль, Токио, Япон * Германы Текникийн хамтын ажиллагааны нийгэмлэг * Үндэсний Бүтээмжийн Төв * АНУ-ын элчин сайдын яам * Их Британи Улсын элчин сайдын яам * Герман Улсын элчин сайдын яам * Азийн сан * Дэлхийн Банкны Шүүх Эрх Мэдлийн Шинэтгэл төсөл * Монголын Их Дээд Сургуулиудын Консерциум * Хувийн Их Дээд Сургуулиудын Холбоо * Боловсролын Магадлан Итгэмжлэлийн үндэсний Зөвлөл * Монголын өмгөөлөгчдийн Холбоо * Оюуны өмчийн газар * Монголын Үндэсний Худалдаа Аж үйлдвэрийн Танхим * Сангийн сайдын дэргэдэх Мэргэжлийн зөвлөл * Монголын Маркетингийн Холбоо * Монголын Менежментийн Холбоо * Улаанбаатар Дээд Сургууль * Хууль Зүйн Үндэсний Төв * Худалдан авах ажиллагааны төв * Монголын Сэтгүүлчдийн Холбоо * Чөлөөт Сэтгүүлчдийн Холбоо * Японы Элчин Сайдын яам * Хятадын Элчин Сайдын яам * Швейцарын консулын газар * Монголын бусад Их, Дээд Сургуулиуд * Монголын Мэргэшсэн Нягтлан Бодогчдын Институт зэрэг байгууллагуудтай хамтран ажиллаж байна. ОТИС-ийн эрдмийн зөвлөл тус сургуулийн боловсролын үйл ажиллагаанд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан гадаадын иргэнд сургуулийн Хүндэт Профессор, Хүндэт доктор цол олгодог. [[Category:Их Сургууль|О]] Боловсролын Их Сургууль 2854 9451 2006-09-08T15:50:35Z Bambuush 171 [[Image:Боловсролын Их Сургууль.jpg|thumb]] == Товч танилцуулга == Тус сургууль нь 1951 онд Улсын Багшийн Институт нэртэйгээр байгуулагдсан бөгөөд анх 4 тэнхэм, 8 багш, 212 оюутантай байжээ. Багшлах боловсон хүчин бэлтгэх хэрэгцээ шаардлагын дагуу 1957 онд Улсын Багшийн Дээд Сургууль (УБДС ), 1990 онд Улсын Багшийн Их Сургууль (УБИС), 2004 онд Монгол Улсын Боловсролын Их Сургууль ( МУБИС ) болон өргөжжээ. МУБИС нь өнгөрсөн түүхийн хугацаанд монгол хэл-уран зохиол, физик, математик, хими биологи, түүх, газарзүй, зураг-шугам зураг, техник хөдөлмөр, найрал дуу, хөгжим, кино драм, цэцэрлэгийн хүмүүжүүлэгч, бага ангийн багш, англи, герман, хятад, солонгос, япон хэлний багш орчуулагч зэрэг 40 гаруй мэргэжлээр мэргэжилтэй 50000 гаруй, дээд мэргэжилтэй 40000 гаруй боловсон хүчнийг бэлтгэн гаргажээ. Эдүгээ МУБИС нь 450 гаруй профессор багш, 500-гаад ажилтан ажилчид, 6000 гаруй оюутан, 500 гаруй магистрант, докторанттай, Тус улсын хэмжээнд төрөл бүрийн мэргэжлийн багшлах боловсон хүчин, боловсрол, шинжлэх ухааны салбарын ажилтан бэлтгэдэг хамгийн том төв болж байна. == Эрхэм зорилго == Иргэдийн болон Нийгмийн хөгжлийн хэрэгцээг хангах багш боловсрол, бусад боловсрол эзэмших, тэдгээрийн хөгжлийг судлахад мэргэжлийн үйлчилгээг найдвартай, чанартай, нээлттэй үзүүлнэ. == Бүтэц, зохион байгуулалт == МУБИС нь проректорын 4 ажлын алба, бүрэлдэхүүний 12 сургуультай бөгөөд Ховд аймгийн Биеийн тамирын дээд сургууль,Архангай, Баян-Өлгий, Дорнод аймаг дахь Багшийн коллежууд нь мөн тус сургуулийн харьяанд багтдаг. Сургуулийн удирдлагын менежментийн салшгүй бүрэлдэхүүн хэсэг болсон бүтцийн өөрчлөлтийг хийж ректор проректорууд ажлын албатай, албад нь менежерийн багуудтай байхаар шинэчлэн зохион байгуулсан юм. Шинэчилсэн бүтцийн дагуу ажлын албад нь өөрсдийн ажлын чиглэл, үүргийн дагуу өдөр тутмын үйл ажиллагааг удирдлагаар хангах, чиглэл чиглэлийн дагуу маркетинг, менежмент хийх, зах зээлд өрсөлдөх чадавхийг нэмэгдүүлэхэд гол үйл ажиллагаагаа чиглүүлж байна. == Гадаад харилцаа == МУБИС-ийн гадаад харилцаа сүүлийн жилүүдэд өргөжиж, ОХУ-ын Буриадын Их Сургууль, Эрхүүгийн Их Сургууль, Томскийн Их Сургууль, Өвөр Монголын Багшийн Их Сургууль, БНСУ-ын Kyongju Их Сургууль, Sangju Их Сургууль, Sorabol коллеж, Солонгосын Боловсролын Их Сургууль, Японы Shizuoka Их Сургууль, Ази Их Сургууль, Японы нийгмийн ажлын коллеж, ХБНГУ-ын Bielefeld Их Сургууль Osnabruck –н Их Сургууль, Данийн Вангийн Боловсролын Их Сургууль , Английн Exeter-ийн Их сургууль Колумбын Их Сургууль, Шотландын Дандагийн Их Сургууль, АНУ-ын Пенсилваны Их Сургууль, Вашингтоны Их Сургууль зэрэг гадаадын их дээд сургуулиудтай хамтын ажиллагаа тогтоон, харилцан туршлага судлах, багш оюутан солилцох сургалт судалгааны төсөл хамтран хэрэгжүүлэх зэрэг олон талт хамтын ажиллагаа хэрэгжүүлж байна. Тус сургуулийн багш нараас Хятад, Энэтхэг, Япон, Польш, Чех, Унгар, Франц, Германы их сургуулиудад мэргэжлийнхээ чиглэлээр уригдан ажиллаж байсан бөгөөд одоо Солонгос, Япон, Энэтхэг Герман, Америк зэрэг орнуудад тус сургуулийн багш нар ажиллаж суралцаж байна. Сүүлийн 5-н жилийн дотор тус сургуулийн 100 шахам багш туршлага судлах , мэргэжил дээшлүүлэх, олон улсын эрдэм шинжилгээний хуралд орлцох судалгааны материал цуглуулах зэрэг ажлаар Орос, Хятад, Солонгос, Япон, Тайвань, Англи, Герман, Франц, Турк, Америк зэрэг орнуудад очсон байна.Одоо тус сургууль дээр гадаад хэлний сургалт болон боловсролын холбогдолтой олон улсын хэд хэдэн төсөл хэрэгжиж байна. Манай улсын гадаад харилцааны хнэг чухал хэсэг нь оюутан солилцоо бөгөөд одоогоор тус сургуульд Орос, Хятад, Солонгос, Япон Польш Чех Герман Турк Америк зэрэг орнуудын оюутнууд урт богино хугацаагаар их суралцаж байна. [[Category:Их Сургууль|Б]] Image:Боловсролын Их Сургууль.jpg 2855 9450 2006-09-08T15:49:46Z Bambuush 171 Хөдөө Аж Ахуйн Их Сургууль 2858 9462 2006-09-09T14:18:45Z Bambuush 171 [[Image:Хөдөө Аж Ахуйн Их Сургууль.jpg]] == Үүсэл хөгжил, түүхэн замнал == ХААИС нь одооноос 45 жилийн тэртээ анх мал эмнэлэг, зоотехник, агроном гэсэн 3 факультеттайгаар анхны хичээлээ эхэлж байсан бол өнөөдөр бүрэлдэхүүндээ 7 сургууль, Дархан-Уул, Ховд, Орхон зэрэг аймгуудад салбар сургуулиуд, Улаанбаатар хот, хөдөө орон нутагт нийт 5 эрдэм шинжилгээний хүрээлэн бүхий сургалт-эрдэм шинжилгээний цогцолбор болжээ. Тус сургууль нь өнгөрсөн хугацаанд хөдөө аж ахуйд шинжлэх ухааныг хөгжүүлэхэд ихээхэн хувь нэмэр оруулж, өмнөө тавьсан зорилго, зорилтоо биелүүлж хэрэгжүүлсээр ирсэн. ХААИС-ийн түүхийн товцоо - 1942 он МУИС-ийн бүрэлдэхүүнд Мал эмнэлгийн ангийг нээсэн - 1943 он МУИС-ийн Хими биологийн ангийг өөрчлөн Мал зүйн ангийг нээсэн -1946 он МУИС-ийг анхны 16 малын их эмч төгссөн - 1949 он МУИС-ийн дэргэд ХАА-н факультет байгуулагдав -1958 оны 4-р сарын 15 МУИС-аас мал эмнэлэг, мал зүй, агро гэсэн үндсэн 3 салбартай бие даасан нэг сургууль байгуулагдсан нь одоогийн ХААИС юм - 1959 он ХААДС-ийн дэргэд мал эмнэлгийн факультетийн харъяа мал эмнэлгийн клиникийн байр ашиглалтанд орсон - 1960 он ХААИС-ийн инженер механикийн факультет байгуулагдсан -1961 он ХААИС-д Мал аж ахуйн эрдэм шинжилгэний хүрээлэн байгуулагдсан - 1967 онд ХААИС-д хөдөө аж ахуйн эдийн засгийн анги нээгдсэн - 1972 он ХААИС-д эчнээ сургалт эхэлсэн ХААИС нь өнөөдөр бүрэлдэхүүний 7, салбар 3 сургууль, харъяа эрдэм шинжилгээний 5 хүрээлэнтэйгээр үйл ажиллагаагаа явуулж эдгээрт 750 гаруй багш эрдэм шинжилгээний ажилчин, ажиллагсад ажиллаж, 9500 гаруй оюутан залуус суралцаж байгаа нь сургалт-эрдэм шинжилгээ-үйлдвэрлэлийн гурвалсан холбоо бүхий үндэсний хэмжээний их сургууль болсныг бэлхнээ харуулж байна. - Мөн 25 орны 60 гаруй их дээд сургуулиуд, эрдэм шинжилгээний байгууллагуудтай хамтран ажиллаж оюуны болоод материаллаг баазын нөхцөл, хангамжаа нэмэгдүүлж, сайжруулсаар байна. ==Онцлог== - Хүн төрөлхтний өнөөгийн эрин үе экологи, байгаль шинжлэл, биотехнологи, генийн инженерчлэлийн хөгжлөөс ихээхэн хамаарах болсон энэ цаг үед Монгол орны нийгмийн үйлдвэрлэлийн үндсэн салбар болсон ХАА-н мэргэжилтэн боловсон хүчнийг бэлтгэдэг ХААИС-ийн гүйцэтгэх үүрэг хариуцлага улам бүр нэмэгдэж байна. == Бүрэлдэхүүний сургуулиуд == *[[Мал эмнэлэг биотехнологийн сургууль]] *[[Биологийн нөөцийн менежментийн сургууль]] *[[Инженерийн сургууль]] *[[Агробиологийн сургууль]] *[[Эдийн засаг бизнесийн сургууль]] *[[Байгалийн ухааны сургууль]] *[[Экологи технологи хөгжлийн сургууль]] [[category:Их Сургууль|Х]] Image:Хөдөө Аж Ахуйн Их Сургууль.jpg 2859 9460 2006-09-09T14:17:23Z Bambuush 171 Эрvvл Мэндийн Шинжлэх Ухааны Их Сургууль 2860 9465 2006-09-09T14:32:16Z Bambuush 171 /* Эрхэм зорилго болон зорилтууд */ [[Image:Эрvvл Мэндийн Шинжлэх Ухааны Их Сургууль.jpg]] ==Эрхэм зорилго болон зорилтууд== Монгол улсын Эрvvл Мэндийн Шинжлэх Ухааны Их Сургуулийн эрхэм зорилго нь эх орон, ард тvмэндээ чин сэтгэлээсээ хайртай, єндєр мэдлэг, чадвартай эмч, мэргэжилтэн бэлтгэдэг эрдэм шинжилгээ, сургалт, эрvvл мэндийн цогцолбор vндэсний тэргvvлэх их сургууль байхад оршино. :- Стратегийн зорилтууд *Удирдлага, зохион байгуулалтын оновчтой тогтолцоог хєгжvvлэх *Шилдэг багш эрдэмтдийн цєм байх *Орчин vеийн техник технологи бvхий эрдэм шинжилгээ, судалгааны лабораторийг хєгжvvлж олон улсын тvвшинд хvрсэн vр дvн гаргах *Сургалтын цар хvрээг єргєжvvлэн боловсронгуй болгон, Номхон далайн баруун эргийн бvсийн орнуудын сургалтын стандартад хvргэх *Их сургуулийн эмнэлэгтэй болгох ==Түүхэн замнал== Тус их сургууль 1942 онд манай оронд анх байгуулагдсан Монгол улсын их сургуулийн хїн эмнэлгийн факультетийн їндсэн дээр 1961 онд бие даасан Анагаах Ухааны Дээд Сургууль, 1990 онд Засгийн газрын тогтоолын дагуу Анагаах Ухааны Их Сургууль болж эрдэм шинжилгээ-сургалт-эрїїл мэндийн їйлчилгээний цогцолбор тєв, 2003 оны 5 дугаар сард Эрїїл Мэндийн Шинжлэх Ухааны Их Сургууль болтлоо єргєжсєн юм. Одоо ЭМШУИС-ийн бїрэлдэхїїнд Анагаах Ухааны Сургууль, Уламжлалт Анагаахын Сургууль, Нїїр Ам Судлалын Сургууль, Нийгмийн Эрїїл Мэндийн Сургууль, Биоанагаахын Сургууль, Эм Зїйн Сургууль, Сувилахуйн Сургууль багтаж байна. Тус сургуульд єнєєгийн байдлаар єєрийн мэдлийн сургалт, эрдэм шинжилгээний эмнэлгийн їйлчилгээний лаборатори, кабинет 165, 200-аад мянган боть ном бїхий номын сан, 1000 гаруй хїний багтаамжтай спортын танхим, 500 хїний суудалтай Оюутны Соёлын Тєв, иж бїрдэлтэй 1700 суудалтай хичээлийн тєв байр, 600-аад ортой оюутны байр бїхий сургалт, эрдэм шинжилгээ, эмнэлгийн барилга їйлчилгээ бїхий байгууламж ахуйн хангамжтай ажиллаж байна. 2005 оны байдлаар 4400 гаруй оюутан, 200 орчим магистр, 60-аад докторант, эрдмийн зэрэг горилогч суралцаж тэдэнд орон тооны 270-аад багш хичээл зааж байна. Одоо нэг оюутанд 90 ширхэг ном, сурах бичиг, 19.3 мІ байрны талбай, 300 мянган тєгрєгийн багаж тоног тєхєєрємж оногдож байна. Нийт багшлах бїрэлдэхїїний 40-єєд хувь нь эрдмийн цол, зэрэгтэй болж, анагаах ухааны сургалт, эрдэм шинжилгээ эмнэлгийн їйлчилгээний ажлыг эрхлэн явуулж, тодорхой амжилтанд хїрч байна. ==Бүрэлдэнхүүн сургуулиуд== *[[Анагаах ухааны сургууль]] *[[Уламжлалт анагаахын сургууль]] *[[Нүүр ам судлалын сургууль]] *[[Эм зүйн сургууль]] *[[Нийгмийн эрүүл мэндийн сургууль]] *[[Биоанагаахын сургууль]] *[[Сувилахуйн сургууль]] [[category:Их Сургууль|Э]] Image:Эрvvл Мэндийн Шинжлэх Ухааны Их Сургууль.jpg 2861 9464 2006-09-09T14:31:44Z Bambuush 171 Хүмүүнлэг Ухааны Их Сургууль 2862 9468 2006-09-09T14:45:36Z Bambuush 171 [[Image:Хүмүүнлэг Ухааны Их Сургууль.gif]] == Товч танилцуулга == 1979 оны 11 сарын 16-нд Засгийн газрын тушаалаар Орос хэлний сургалтын институт гэж байгуулагдсан. 1990 оны 4 сарын 4-нд Гадаад хэлний институт, 1999 оны 6 сарын 10-нд Хүмүүнлэг Ухааны Их Сургууль болсон. [[category:Их Сургууль|Х]] Image:Хүмүүнлэг Ухааны Их Сургууль.gif 2863 9467 2006-09-09T14:44:40Z Bambuush 171 Соёл Урлагийн Их Сургууль 2864 9473 2006-09-09T15:01:08Z Bambuush 171 /* Гадаад харилцаа */ [[Image:Соёл Урлагийн Их Сургууль.jpg]] == Эрхэм зорилго == Монгол улсын соёл, урлагийн салбарын эрдэм шижилгээ, сургалт, уран бүтээлийн үндэсний цєм байж , олон улсын жишигт нийцэхүйц тэргүүлэх чадвар бүхий мэргэжилтэн бэлтгэх дорно дахины уран сайхны сэтгэлгээний тєв болох. ==Товч түүх== Соёл, урлагийн их сургуулийн эх суурь анх МУИС-д 1957 онд театрын найруулагч, УБИС-д 1959 онд кино-драмын жүжигчин, 1967 онд дуулаач, 1989 онд ардын хєгжмийн мэргэжлээр бэлтгэж эхэлснээр тавигдан, БНМАУ-ын Сайд нарын Зєвлєлийн 1990 ины 6-р сарын 8-ны єдрийн 292 тоот тогтоолооор Соёл, урлагийн дээд сургуулийг бие даалган байгуулж, 1992 онд Соёл, урлагийн их сургууль болгож єргєтгєжээ. Монгол улсын их, дээд сургуулиудын консорциумыг үндэслэгчдийн нэг нь СУИС юм. СУИС єнєєдєр урлаг, соёлын салбарын бакалавр, магистр, докторын зэрэгтэй мэргэжилтэн бэлтгэдэг эрдэм шинжилгээ- сургалтын тэргүүлэх тєв болж хувирлаа. ==Бүрэлдэхүүн сургуулиуд== СУИС-д дараах дээд сургууль, коллеж харъяалагддаг. Үүнд: *Дүрслэх урлагийн дээд сургууль *Соёлын дээд сургууль *Улаанбаатарын хєгжим, бүжгийн коллеж *Завханы хєгжим, бүжгийн коллеж ==Гадаад харилцаа== СУИС-ийн гадаад харилцаа єргєжиж, Английн Лондон хотын Вимбледоны урлагийн сургууль, Францын Лион хотын Хєгжмийн консерватори, ОХУ-ын Дорнод Сибирийн Соёл, урлагийн Улсын Академи, Кемерово мужийн Соёл, урлагийн Улсын Академи, Екатеринбург хотын Хєгжмийн Академи, Москвагийн Гнесиний нэрэмжит Хєгжмийн Академи, ХБНГУ-ын Мюнхен хотын Телевиз, киноны дээд сургууль, Японы Сока их сургууль, БНХАУ-ын ЄМЄЗО-ны Багшийн их сургууль, Урлагийн дээд сургууль, Солонгос улын Чунг-Ангийн их сургууль, Югославын Белградын Соёл, урлагийн Академитай хамтран ажиллаж байна. :-Соёл, Урлагийн Их Сурууль ОХУ-ын Екатеринбург хотын академи :-Москва хотын Гнесины нэрэмжит хєгжмийн академи :-Улаан -Їїдийн Дорнод Сибирийн соёл :-урлагийн академи :-ОХУ-ын Кемерово мужийн Соёл урлагийн улсын академи :-БНСУ-ын Чунг Ангийн их сургууль :-Германы Мюнхены телевиз, киноны сургууль :-БНХАУ-ын Бээжингийн тєвийн їндэсний их сургууль :-ЄМЄЗО-ны Хєх хотын Улсын их сургууль :-Багшийн их сургууль :-тэдгээрийн харъяа сургуулиуд :-Францийн Лион хотын хєгжмийн дээд сургууль :-Югославын Белоград хотын Соёл урлагийн академи :-АНУ-ын Хойт Каролины их сургууль :- Английн Вимбельдоны урлагийн сургуультай хамтын ажиллагаатай бєгєєд багш, оюутан, сургалтын материал солилцох, эрдэм шинжилгээний хурал, семинар сургалт, ярилцлага зохион байгуулах, сургалтын удирдлага, зохион байгуулалт, ажлын арга барилаас харилцан суралцах, тоглолт хийх, їзэсгэлэн гаргах хэлбэрээр хамтран ажиллаж байна. ==Бусад== СУИС 1993 оноос докторын сургалтыг явуулж байна. Соёл, урлаг судлалын салбарт докторын зэрэг хамгаалуулах Зєвлєл ажилладаг. СУИС–д жил бүр профессор багш нарын болон оюутны эрдэм шинжилгээний бага хурлыг зохион байгуулдаг. СУИС-ийн профессор-багш нар улсын хэмжээний болон олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал, симпозиумд єргєнєєр оролцдог. СУИС-ийн уран бүтээлчид гадаад орнуудад, тоглолт хийдэг, олон улсын фестивалиас шагнал хүртэгсэд цєєнгүй байдаг. СУИС-ийн бүрэлдэхүүнд Соёл, урлаг судлалын хүрээлэн ажилладаг. Соёл, урлаг судлалын хүрээлэнгийн ажилтнууд, СУИС-ийн пхрофессор багш нарын хүчээр нүүдэлчдийн соёлын уламжлал, шинэчлэл, хєгжим, театр, дүрслэх урлагийн хєгжил, соёлын менежмент, маркетингийн асуудлаар судлагааны олон бүтээл туурвив. 2000 онд “Монголын соёлын түүх” 3 боть суурь бүтээл хэвлүүлэв. [[category:Их Сургууль|С]] Image:Соёл Урлагийн Их Сургууль.jpg 2865 9470 2006-09-09T14:54:04Z Bambuush 171 List of national capitals 2866 10445 2006-11-19T08:49:27Z Jose77 129 {{Delete|spam}} УАЗ-300 2867 9630 2006-10-01T05:37:49Z Bambuush 171 [[Image:УАЗ-300.jpg|thumb]] 1949 оны Октябрийн баяраар анх удаа олон нийтэд танилцуулсан 1тоннын ачааны автомашин. 1950 онд замын шалгуурт орж тэнцсэн. УАЗ үйлдвэр нь энэ онд 10000дахь машинаа үйлдвэрлэсэн. [[category:Автомашин|У]] Image:УАЗ-300.jpg 2868 9486 2006-09-13T08:20:25Z Bambuush 171 ГАЗ-АА 2869 9534 2006-09-13T10:45:54Z Bambuush 171 [[Image:gazaa_u.jpg|thumb]] [[Image:gazaa_h.jpg|thumb]] [[ГАЗ-АА]]. Үйлдвэрсэн огноо. 1932 оны 1 сар. [[Форд-АА]] хэмээх Америкийн ачааны автомашинаас хуулбарлан хийсэн. Модон бүхээг бүхий өндөр даацтай гэдгээрээ нэртэй. Дайны эхэн үед гүйцэтгэсэн үүрэг нь хүн болон ачаа тээвэр байсан. 1938 онд шинээр гарсан [[ГАЗ-ММ]] модел нь [[ГАЗ-М1]]-н мотортой болсон. 1,5 тоннын даацтай. Урт: 5335мм; Өргөн: 2040мм; Өндөр: 1970мм; Хүнд: 1810кг [[category:Автомашин|Г]] УасЗИС-5 2870 9493 2006-09-13T08:47:23Z Bambuush 171 [[ЗИС-5]] руу зөөгдлөө [[УасЗИС-5]] УасЗИС-5. ЗИС-5 хэмээх нэрээр алдартай энэ машины дэлхийн 2-р дайны үед гүйцэтгэсэн үүрэг нь үнэлж барашгүй юм. [[ГАЗ-АА]] үйлдвэрлэгдэх хүртэл дайны замд хамгийн их хэрэгдэгдсэн. 1933 оны 10сарын 1-нд анхны модел нь гарч байсан. 3тонны даацтай. Урт нь 6060мм, өргөн 2235мм, өндөр 2160мм хэмжээтэй. Үйлдвэрлэсэн тоог он дарааллаар харуулвал. :1938 32149, 33176, 63487, 63533 :1939 72355 :1943 519420 :1944 553360 :1945 572305, 583682 :1946 592301, 593057, 605939, 611759, 612488, 626457, 634891, 637527 :1947 677048, 677927, 678128, 678606, 680149, 681301, 684649 :1948 691189, 693238, 700748 :1949 :1950 80665 :1951 :1952 101052, 118291, 118841, 124854, 125101 :1953 149765 :1954 160893, 160943 :1955 186307, 186756, 186773, 187868, 202720, 202934, 202984 [[category:Автомашин|У]] ЗИС-5 2871 9494 2006-09-13T08:47:23Z Bambuush 171 [[ЗИС-5]] руу зөөгдлөө [[УасЗИС-5]] #REDIRECT [[УасЗИС-5]] УльЗИС-253 2872 9495 2006-09-13T08:59:53Z Bambuush 171 [[Image:УльЗИС-253.jpg|thumb|300px]] 1944 оны 5 сард, үзэсгэлэн худалдаанд зориулж гаргасан модел. Анхны дизель хөдөлгүүрт ачааны машин. Америкийн [[Студебеккеру]] хэмээх машиныг модел болгож Ульяновскийн автомашины үйлдвэрт үйлдвэрлэгдсэн. 3,5 тонны даацтай. [[category:Автомашин|У]] Image:УльЗИС-253.jpg 2873 9496 2006-09-13T09:00:16Z Bambuush 171 ГАЗ-69 2874 9502 2006-09-13T09:26:01Z Bambuush 171 [[Image:газ69.jpg|thumb]] [[Image:газ69б.jpg|thumb]] [[Image:газ69а.jpg|thumb]] 1954 оны 12 сард анхны модел гарсан. [[ГАЗ-67Б]] моделийн сайжруулсан хувилбар болж Ульяновскт үйлдвэрлэгдэж эхэлсэн. :GAZ-19 - 2WD , метал гадаргуутай болсон. :GAZ-46 (or MAV) - amphibia :GAZ-69 - 2-хаалга, 2+6 суудал/2+500кг анхны хүнд дээр :GAZ-69A - 4-хаалга, 5 суудал бүхий даргын машин :GAZ-69AM - [[ГАЗ-69А]]-г 2432cc 65hp циллиндер хөдөлгүүртэй болгож өргөжүүлсэн хувилбар :GAZ-69AE - [[ГАЗ-69А]]-н гаднах харагдацыг нь өөрчилсөн. :GAZ-69B - field repair technical assistance car :GAZ-69M - [[ГАЗ-69]]-г 2432cc 65hp циллиндер хөдөлгүүртэй болгож өргөжүүлсэн хувилбар :GAZ-69E - [[ГАЗ-69]]-н гаднах харагдацыг нь өөрчилсөн. Image:Газ69.jpg 2875 9498 2006-09-13T09:23:16Z Bambuush 171 Image:Газ69б.jpg 2876 9499 2006-09-13T09:23:38Z Bambuush 171 Image:Газ69а.jpg 2877 9500 2006-09-13T09:24:00Z Bambuush 171 ГАЗ-69А 2878 9505 2006-09-13T09:32:36Z Bambuush 171 [[Image:gaz69a.jpg|thumb]] [[ГАЗ-69]]-с арай жижиг. 4хаалга, 5 суудал бүхий даргын суудлын тэрэг. Урт: 3850мм, өргөн: 1750мм, өндөр: 1920мм, хүнд: 1960кг [[category:Автомашин|Г]] Image:Gaz69a.jpg 2879 9504 2006-09-13T09:31:53Z Bambuush 171 КИМ-10 2880 9506 2006-09-13T09:39:02Z Bambuush 171 [[Image:КИМ-10.jpg|thumb]] Албан ёсоор бол КИМ-10-50. 1940 онд үйлдвэрлэгдсэн. Урт: 3960мм, Өргөн: 1480мм, Өндөр: 1650мм, Хүнд: 1120кг [[category:Автомашин|К]] Image:КИМ-10.jpg 2881 9507 2006-09-13T09:39:19Z Bambuush 171 УАЗ-450 2882 9514 2006-09-13T09:55:52Z Bambuush 171 [[Image:УАЗ-450.jpg|thumb]] [[Image:УАЗ-452.jpg|thumb]] Манай Монголчуудад "Пургон" гэж нэршсэн УАЗ-450 нь 1958 онд анхны модел нь үйлдвэрлэгдсэн. Бага оврын 4x4 автобусны цуврал. 1966 оноос [[УАЗ-452]] болон одоог хүртэл үйлдвэрлэгдэж байгаа. [[category:Автомашин|У]] Image:УАЗ-450.jpg 2883 9510 2006-09-13T09:53:00Z Bambuush 171 Image:УАЗ-452.jpg 2884 9511 2006-09-13T09:53:24Z Bambuush 171 УАЗ-452 2885 9520 2006-09-13T10:03:09Z Bambuush 171 [[УАЗ-450]] [[category:Автомашин|У]] УАЗ-451 2886 9519 2006-09-13T10:02:16Z Bambuush 171 [[Image:УАЗ-451.jpg|thumb]] 4x2 бага оврын автобусын цуврал 1966 оноос [[УАЗ-451М]] болон 1982 он хүртэл үйлдвэрлэгдсэн. [[category:Автомашин|У]] Image:УАЗ-451.jpg 2887 9516 2006-09-13T10:00:30Z Bambuush 171 УАЗ-451М 2888 9521 2006-09-13T10:03:32Z Bambuush 171 [[УАЗ-451]] [[category:Автомашин|У]] УАЗ-456 2889 9529 2006-09-13T10:26:48Z Bambuush 171 [[Image:УАЗ-456.jpg|thumb]] 1960 оноос эхлэн [[ГАЗ-69]] дээр суурилан үйлдвэрлэж эхэлсэн чиргүүл тэрэг. [[category:Автомашин|У]] Image:УАЗ-456.jpg 2890 9523 2006-09-13T10:10:15Z Bambuush 171 УАЗ-469 2891 9528 2006-09-13T10:25:08Z Bambuush 171 [[Image:УАЗ-469.jpg|thumb]] [[Image:УАЗ-469a.jpg|thumb]] [[ГАЗ-69]]-н сайжруулсан хувилбар. Манай монголчуудын хайр хүндэтгэлийг хүлээсэн төмөр хүлэг. Орос ах нар болон дэлхий дахинд "Орос хүч" хэмээн нэрлэгдсэн УАЗ-469-н анхны хувилбар нь 1962 онд зохиогдсон байна. [[category:Автомашин|У]] Image:УАЗ-469.jpg 2892 9526 2006-09-13T10:24:21Z Bambuush 171 Image:УАЗ-469a.jpg 2893 9527 2006-09-13T10:24:43Z Bambuush 171 Image:Gazaa u.jpg 2894 9532 2006-09-13T10:44:56Z Bambuush 171 Image:Gazaa h.jpg 2895 9533 2006-09-13T10:45:28Z Bambuush 171 ГАЗ-М1 2896 9547 2006-09-13T11:21:07Z Bambuush 171 [[Image:gaz-m1.jpg|thumb]] 1935 оноос 1943 оны хооронд 62888 ширхэг үйлдвэрлэгдсэн. Оросуудад "Эмка" хэмээн нэршсэн. :Урт: 4625мм, Өргөн: 1770мм, Өндөр: 1775мм, Хүнд: 1370кг :1933 оны [[Форд-В8-40]]-г моделчлон хийсэн. :Дээд хурд нь 100км/цаг. :[[ГАЗ-М1]] дээр суурилан бүтээгдсэн машинууд. :ГАЗ-M1 такси, [[ГАЗ-M415]] нь ГАЗ-M1-н зөөврийн тэргийн хувилбар. :[[ГАЗ-11-73]] - 6-циллиндер, :[[ГАЗ-21]] - 3-н хос дугуйтай :[[ГАЗ-ГЛ1]] - хурдны машин [[category:Автомашин|Г]] Image:Gaz-m1.jpg 2897 9536 2006-09-13T11:01:51Z Bambuush 171 ГАЗ-ГЛ1 2898 9540 2006-09-13T11:05:53Z Bambuush 171 [[Image:газгл1.jpg|thumb]] [[ГАЗ-М1]]-н хурдны машин болгон өөрчилсөн хувилбар. [[category:Автомашин|Г]] Image:Газгл1.jpg 2899 9539 2006-09-13T11:04:28Z Bambuush 171 ГАЗ-21 2900 9541 2006-09-13T11:08:16Z Bambuush 171 [[Image:gaz21.jpg|thumb]] 6x4 [[ГАЗ-4]] болон [[ГАЗ-М1]]-н сайжруулсан 3 хос дугуйт ачааны тэргэн хувилбар. [[category:Автомашин|Г]] Image:Gaz21.jpg 2901 9542 2006-09-13T11:08:57Z Bambuush 171 ГАЗ-11-73 2902 9545 2006-09-13T11:19:08Z Bambuush 171 [[Image:ГАЗ-11-73.jpg|thumb]] [[ГАЗ-М1]]-н сайжруулсан хувилбар. :Үйлдвэрлэгдсэн он: 1940 - 1941, 1945 - 1946 :Нийт үйлдвэрлэгдсэн тоо: 1250 :4x2 5-н суудалтай, 4-н хаалга 6-н ачааны хайрцаг бүхий :Мотор: 76hp/3400rpm, 6-цил 4-араатай, 3485cc :Урт: 4655мм, Өргөн: 1770мм, Өндөр: 1775мм, Хүнд: 1455кг :Хамгийн өндөр хурд: 110 км/цаг :Түлшний сав: 60 л :Түлшний зарцуулалт: 17.0 л/100км [[category:Автомашин|Г]] Image:ГАЗ-11-73.jpg 2903 9544 2006-09-13T11:18:46Z Bambuush 171 ГАЗ-M415 2904 9556 2006-09-13T11:42:30Z Bambuush 171 [[Image:ГАЗМ415.jpg|thumb]] :Үйлвэрлэгдсэн он : 1939 - 1941. :Нийт үйлвэрлэгдсэн он: Тун цөөхөн. :4x2 400кг, [[ГАЗ-М1]]-н сайжруулсан хувилбар. :Мотор: 50hp/2800rpm, 4-цил, 3285cc :Урт: 4580мм, Өргөн: 1770мм, Өндөр: 1750мм, Хүнд: 1370кг :Хамгийн өндөр хурд: 90 км/цаг :Түлшний сав: 60л :Түлшний зарцуулалт: 14.5 л/100км [[category:Автомашин|Г]] Image:ГАЗМ415.jpg 2905 9549 2006-09-13T11:28:52Z Bambuush 171 Форд-В8-40 2906 9553 2006-09-13T11:39:26Z Bambuush 171 [[Image:Форд-В8-40.jpg|thumb]] [[Image:Форд-В8-46.jpg|thumb]] [[Форд-В8-40]] болон [[Форд-В8-46]] нь бараг адилхан загварууд. :Үйлдвэрлэгдсэн он: 1932 оны 8 сар. :Нийт үйлдвэрлэгдсэн тоо: 334969 ширхэг :Мотор:75hp/3800rpm, V8 - цил., 221,0 сс :Хамгийн өндөр хурд: 130 км/цаг :Түлшний сав: л :Түлшний зарцуулалт: 15 л/100км [[category:Автомашин|Ф]] Image:Форд-В8-40.jpg 2907 9552 2006-09-13T11:37:29Z Bambuush 171 Форд-В8-46 2908 9554 2006-09-13T11:39:38Z Bambuush 171 [[Image:Форд-В8-40.jpg|thumb]] [[Image:Форд-В8-46.jpg|thumb]] [[Форд-В8-40]] болон [[Форд-В8-46]] нь бараг адилхан загварууд. :Үйлдвэрлэгдсэн он: 1932 оны 8 сар. :Нийт үйлдвэрлэгдсэн тоо: 334969 ширхэг :Мотор:75hp/3800rpm, V8 - цил., 221,0 сс :Хамгийн өндөр хурд: 130 км/цаг :Түлшний сав: л :Түлшний зарцуулалт: 15 л/100км [[category:Автомашин|Ф]] Image:Форд-В8-46.jpg 2909 9555 2006-09-13T11:39:50Z Bambuush 171 ГАЗ-А 2910 9566 2006-09-13T11:56:42Z Bambuush 171 [[Image:Газ-а.jpg|thumb]] :Үйлвэрлэгдсэн он : 1932 - 1936. :Нийт үйлвэрлэгдсэн он: 41917 ширхэг. :4x2 5-н суудал, 4-н хаалгатай. :Мотор: 40hp/2200rpm, 4-цил, 3285cc :Урт: 3875мм, Өргөн: 1710мм, Өндөр: 1780мм, Хүнд: 1080кг :Хамгийн өндөр хурд: 90 км/цаг :Түлшний сав: 40л :Түлшний зарцуулалт: 12.0 л/100км :[[Форд-А 1930]]-н бүрэн хуулбар. Оросын хамгийн анхны суудлын тэрэг."Газик" гэж нэрлэгддэг байсан. [[category:Автомашин|Г]] Image:Газ-а.jpg 2911 9560 2006-09-13T11:48:31Z Bambuush 171 Форд-А 1930 2912 9564 2006-09-13T11:56:18Z Bambuush 171 [[Форд-А]] руу зөөгдлөө [[Форд-А 1930]] [[Image:фордА.jpg|thumb]] :Үйлвэрлэгдсэн он : 1931. :Нийт үйлвэрлэгдсэн он: 615455. :4x2 урдаа мотор бүхий суудлын тэрэг. :Мотор: 40hp/2200rpm, 4-цил, 3285cc :Урт: мм, Өргөн: мм, Өндөр: мм, Хүнд: 1090-1300 кг :Хамгийн өндөр хурд: 100 км/цаг :Түлшний сав: 39,7 л :Түлшний зарцуулалт: 11-12 л/100км [[category:Автомашин|Ф]] Image:ФордА.jpg 2913 9563 2006-09-13T11:54:59Z Bambuush 171 Форд-А 2914 9565 2006-09-13T11:56:19Z Bambuush 171 [[Форд-А]] руу зөөгдлөө [[Форд-А 1930]] #REDIRECT [[Форд-А 1930]] Hydrogen vehicle 2915 9584 2006-09-19T05:13:17Z Ebayaraa 206 [[Image:DSCN1474.JPG|thumb|[[General Motors Sequel|Sequel]], a fuel cell powered vehicle from [[General Motors]]]] A '''hydrogen vehicle''' is an [[automobile]] which uses [[hydrogen]] as its primary source of [[power (physics)|power]] for locomotion. These cars generally use the hydrogen in one of two methods: [[combustion]] or [[fuel-cell]] conversion. In combustion, the hydrogen is "burned" in engines in fundamentally the same method as traditional gasoline cars. In fuel-cell conversion, the hydrogen is turned into electricity through fuel cells which then power electric motors. Hydrogen can be obtained from decomposition of [[methane]] ([[natural gas]]), [[coal]] (by a process known as coal gasification), [[liquified petroleum gas]], biomass (biomass gasification), high heat sources (by a process called [[thermolysis]]), or from [[water]] by [[electrolysis]]. A primary benefit of using pure hydrogen as a power source would be that it uses oxygen from the air to produce [[water vapor]] as exhaust. Another benefit is that, theoretically, the source of pollution created today by burning fossil fuels could be moved to centralized power plants, where the byproducts of burning fossil fuels can be better controlled. Hydrogen could also be produced from [[renewable energy]] sources with no net increase in carbon dioxide emissions. However, as explained below, the technical challenges required to realize this benefit may not be solved for many decades. The main challenges in using hydrogen in cars are the high costs and the low energy efficiencies {{citation needed}}; so far, there is not much likelihood of overcoming these challenges. Consequently, only a few demonstration vehicles have been made at high cost. ==Research and prototypes== Hydrogen does not act as a pre-existing source of [[energy]] like [[fossil fuel]]s, but a carrier, much like a [[battery (electricity)|battery]]. It is renewable in a realistic time scale, unlike fossil fuels which can take millions of years to replenish. A few dispute this, see [[abiogenic petroleum origin]]. The largest potential advantage is that it could be produced and consumed continuously, using [[Solar power|solar]], [[water]], [[wind]] and [[nuclear power|nuclear]] power for [[electrolysis]]. Current hydrogen production methods utilizing [[hydrocarbon]]s produce less pollution than would direct consumption of the same hydrocarbon fuel, [[gasoline]], [[diesel]] or [[methane]], in a modern [[internal combustion engine]]. Hydrogen will generate less CO2 than conventional internal combustion engines if emissions throughout the entire fuel cycle are compared <ref>F. Kreith (2004). "Fallacies of a Hydrogen Economy: A Critical Analysis of Hydrogen Production and Utilization". Journal of Energy Resources Technology 126: 249–257.</ref> <ref> Novelli, P.C., P.M. Lang, K.A. Masarie, D.F. Hurst, R. Myers, and J.W. Elkins. (1999). "Molecular Hydrogen in the troposphere: Global distribution and budget". J. Geophys. Res. 104(30): 427-30. </ref> and thus would contribute less to atmospheric [[radiative forcing]] per mile driven. Methods of hydrogen production that do not use fossil fuel would be more sustainable and would exhibit price volatility to a lesser degree than would methods relying on fossil fuels. A small number of experimental hydrogen cars currently exist, and a significant amount of research is underway to try to make the technology viable. The common [[internal combustion engine]], usually fueled with gasoline (petrol) or diesel liquids, can be converted to run on gaseous hydrogen. However, the more energy efficient use of hydrogen involves the use of [[fuel cell]]s and [[electric motor]]s instead of a traditional engine. Hydrogen reacts with [[oxygen]] inside the fuel cells, which produces [[electricity]] to power the motors. One primary area of research is [[hydrogen storage]], to try to increase the range of hydrogen vehicles, while reducing the weight, energy consumption, and complexity of the storage systems. Two primary methods of storage are metal hydrides and compression. High speed cars, [[bus]]es, [[submarine]]s, and space [[rocket]]s already can run on hydrogen, in various forms at great expense. There is even a working toy model car that runs on [[solar power]], using a [[reversible fuel cell]] to store energy in the form of hydrogen and [[oxygen]] gas. It can then convert the fuel back into water to release the solar energy.<ref>[http://www.thamesandkosmos.com/products/fc/fc2.html Thames & Kosmos kit], [http://www.bpa.gov/Energy/N/projects/fuel_cell/education/fuelcellcar/index.cfm Other educational materials], and [http://www.fuelcellstore.com/cgi-bin/fuelweb/view=NavPage/cat=14 many more demonstration car kits].</ref> ==Hydrogen fuel cell difficulties== {{seedetails|Fuel cell}} While fuel cells themselves are potentially highly energy efficient, and working prototypes were made by [[Roger E. Billings]] in the 1960s, at least four technical obstacles and other political considerations exist regarding the development and use of a fuel cell-powered hydrogen car. ===Low volumetric energy=== {{seedetails|Energy density}} Hydrogen has a very low volumetric energy [[density]] at ambient conditions, equal to about one-third that of methane. Even when the fuel is stored as a liquid in a [[cryogenic]] tank or in a pressurized tank as a gas, the volumetric energy density (megajoules per liter) is small relative to that of gasoline. Because of the energy required to compress or liquefy the hydrogen gas, the supply chain for hydrogen has lower well-to-tank efficiency compared to gasoline. Some research has been done into using special [[crystal]]line materials to store hydrogen at greater densities and at lower pressures. Instead of storing [[molecular hydrogen]] on-board, some have advocated using [[hydrogen reformer]]s to extract the hydrogen from more traditional fuels including [[methane]], gasoline, and [[ethanol]]. Many [[environmentalist]]s are irked by this idea, as it promotes continued dependence on [[fossil fuel]]s, at least in the case of gasoline. However, vehicles using reformed gasoline or ethanol to power fuel cells could still be more efficient than vehicles running internal combustion engines, if the technology can be invented. ===High cost of fuel cells=== Currently, fuel cells are costly to produce and fragile. However, technologies currently under development may eventually result in robust and cost efficient versions. Hydrogen fuel cells were initially plagued by the high production costs associated with converting the gas to electricity ultimately required to power a hydrogen car. Scientists are also studying how to produce inexpensive fuel cells that are robust enough to survive the bumps and [[oscillation|vibration]]s that all automobiles have to handle. Furthermore, freezing conditions are a major consideration because fuel cells produce water and utilize moist air with varying water content. Most fuel cell designs are fragile and can't survive in such environments. Also, many designs require rare substances such as [[platinum]] as a [[catalyst]] in order to work properly. Such a catalyst can be contaminated by impurities in the hydrogen supply. In the past few years, however, a [[nickel]]-[[tin]] catalyst has been under development which may lower the cost of cells. ===Hydrogen production costs=== {{seedetails|Hydrogen production}} While hydrogen can be used as an energy ''carrier'', it is not an energy ''source.'' It still must be produced from [[fossil fuel]]s, or from some other energy source, with a net loss of energy because the conversion from energy to hydrogen storage and back to energy is not 100% efficient. Using hydrogen in a fuel cell is nearly twice as efficient as traditional combustion engines, which only have an efficiency of 15-25%. Hydrogen fuel cells can achieve thermodynamic efficiencies of 50-60%. The percentage will never be 100% because of the [[second law of thermodynamics]]. However, the production of hydrogen from fossil fuels creates emissions of [[greenhouse gases]]. ===Hydrogen distribution=== Fourth, in order to distribute hydrogen to cars, the current gasoline fueling system would need to be replaced, or at least significantly supplemented with hydrogen fuel stations. ===Political considerations=== Since all energy sources have drawbacks, a shift into hydrogen powered vehicles may require difficult political decisions on how to produce this energy. The [[United States Department of Energy]] has already announced a plan to produce hydrogen directly from [[generation IV reactor]]s. These nuclear power plants would be capable of producing hydrogen and electricity at the same time. The main problem with the nuclear-to-hydrogen economy is that hydrogen is ultimately only a ''carrier of electricity''. The costs associated with [[electrolysis]] and transportation and storage of hydrogen may make this method uneconomical in comparison to ''direct'' utilization of electricity. Electric power transmission is about 95% efficient and the infrastructure is already in place, so tackling the current drawbacks of [[electric cars]] or [[hybrid vehicles]] may be easier than developing a whole new hydrogen infrastructure that mimics the obsolete model of oil distribution. Continuing research on cheaper, higher capacity [[battery (electricity)|batteries]] is needed. Direct transmission though electric rails, for example in a guided vehicle configuration such as [[personal rapid transit]], may turn out to make electric vehicles more economic than hydrogen fuel cell vehicles. Recently, alternative methods of creating hydrogen directly from [[sunlight]] and water through a metallic catalyst have been announced. This may provide a cheap, direct conversion of solar energy into hydrogen, a very clean solution for hydrogen production.[http://www.rps.psu.edu/hydrogen/unbound.html]. [[Sodium borohydride]] (NaBH<sub>4</sub>) a chemical compound may hold future promise due to the ease at which hydrogen can be stored under normal atmospheric pressures in automobiles that have fuel cells. [[United States]] President [[George W. Bush]] was optimistic that these problems could be overcome with research. In his 2003 [[State of the Union]] address, he announced the U.S. government's hydrogen fuel initiative, which complements the President's existing [[FreedomCAR]] initiative for safe and cheap hydrogen fuel cell vehicles. Critics charge that focus on the use of the hydrogen car is a dangerous detour from more readily available solutions to reducing the use of fossil fuels in vehicles{{fact}}. ==Hydrogen internal combustion== Hydrogen internal combustion engine cars are different from hydrogen fuel cell cars. The hydrogen internal combustion car is a slightly modified version of the traditional [[gasoline]] [[internal combustion engine]] car. Hydrogen internal combustion cars burn hydrogen directly, with no other fuels and produce pure water vapor exhaust. The problem with these cars is the hydrogen fuel that can be stored in a normal size tank is used up rapidly. A full tank of hydrogen, in the gaseous state, would last only a few miles before the tank is empty. However, methods are being developed to reduce tank space, such as storing liquid hydrogen or using [[metal hydride]]s in the tank. In 1807, [[François Isaac de Rivaz]] built the first hydrogen-fueled internal combustion vehicle. However, the design was very unsuccessful. It is estimated that more than a thousand hydrogen powered vehicles were produced in [[Germany]] before the end of the [[WWII]] prompted by the acute shortage of oil. [[BMW]]'s CleanEnergy internal combustion hydrogen car has more [[power (physics)|power]] and is faster than hydrogen fuel cell electric cars. A BMW hydrogen car ( H2R<ref>{{cite web | title=http://en.wikipedia.org/wiki/H2R | url=http://en.wikipedia.org/wiki/H2R | accessdate=December 4 | accessyear=2005 }}</ref>) broke the speed record for hydrogen cars at 300&nbsp;km/h (186 mi/h), making automotive history. [[Mazda]] has developed [[Wankel engine]]s to burn hydrogen. The Wankel engine uses a rotary principle of operation, so the hydrogen burns in a different part of the engine from the intake. This reduces intake [[back-fire|backfiring]], a risk with hydrogen-fueled [[reciprocating engine|piston engines]]. Like the Wankel the rotary [[Atkinson cycle]] engine burns the fuel in a separate gas expansion part of the engine. In the R.A.C.E. this expansion volume is larger than the intake volume increasing the thermodynamic efficiency. However the major car companies like [[DaimlerChrysler]] and [[General Motors Corporation|General Motors]] Corp, are investing in the slower, weaker, but more efficient hydrogen fuel cells instead. A small proportion of hydrogen in an otherwise conventional internal combustion engine can both increase overall efficiency and reduce pollution. Such a conventional car can employ an [[electrolysis|electrolizer]] to decompose water, or a mixture of hydrogen and other gasses as produced in a reforming process. Since hydrogen can burn in a very wide range of air/fuel mixtures, a small amount of hydrogen can also be used to ignite various liquid fuels in existing [[internal combustion engines]] under extremely lean burning conditions. This process requires a number of modifications to existing engine air/fuel and timing controls. Roy McAlister of the [http://www.clean-air.org American Hydrogen Association] has been demonstrating these conversions. Other [[renewable energy]] sources, like [[biodiesel]], are also practical for existing automobile conversions, but come with their own host of problems. In 2005 an Israeli company claimed it succeeded in conquering most of the problems related to producing hydrogen by using a device called a metal-steam combustor that separates hydrogen out of heated water. A tip of a [[magnesium]] or [[aluminum]] coil is inserted into the small metal-steam combustor together with water where it is heated to very high temperatures. The metal atoms bond with the [[oxygen]] from the water, creating metal oxide. As a result, the hydrogen molecules become free, and are sent into the engine alongside the steam. The solid waste product of the process, in the form of metal oxide, will later be collected in the fuel station and recycled for further use by the metal industry. The problem is that it takes a lot of energy to make the [[magnesium]] or [[aluminum]] coils. <ref>{{cite web | title=IsraCast: THE CAR THAT MAKES ITS OWN FUEL | url=http://www.isracast.com/tech_news/231005_tech.htm | }}</ref> Outside of specialty and small-scale uses, the primary target for the widespread application of fuel cells (hydrogen, zinc, other) is the transportation sector; however, to be economically and environmentally feasible, any fuel cell based engine would need to be more efficient from well head-to-wheel, than what currently exists. At the time of this writing, hydrogen fuel cells are roughly equivalent to gasoline combustion, in terms of [[energy efficiency]] and [[pollution]]; however, if the energy and pollution costs in the production of the fuel cell are considered, hydrogen is sorely behind. Other fuel cell technologies, like zinc-air, are currently ahead of gasoline combustion in energy efficiency, and hydrogen in terms of production costs and safety, but have been widely overlooked by the advocates of gasoline combustion alternatives. == Холбоотой патентууд == USP # 4,936,961 ~ Method for the Production of a Fuel Gas KeelyNet/Vangard Notes, USP # 4,826,581 ~ Controlled Process for the Production of Thermal Energy from Gases..., USP # 4,798,661 ~ Gas Generator Voltage Control Circuit, USP # 4,613,304 ~ Gas Electrical Hydrogen Generator, USP # 4,465,455 ~ Start-up/Shut-down for a Hydrogen Gas Burner, USP # 4,421,474 ~ Устөрөгч хий шатаагч, USP # 4,389,981 ~ Hydrogen Gas Injector System for Internal Combustion Engine ==Automobile and bus makers== Many companies are currently researching the feasibility of building hydrogen cars. Funding has come from both private and government sources. In addition to the BMW and Mazda examples cited above, many automobile manufacturers have begun developing cars. These include: [[Image:FC SUVs.jpg|thumb|300px|[[Hyundai Santa Fe FCEV]] in the background (on the left) and [[Toyota Highlander FCHV]] in the foreground (on the right) during [[UC Davis]]'s Picnic Day activities]] *[[BMW]] — The ''750hL''<ref>http://www.bmwworld.com/models/750hl.htm</ref> is powered by a dual-fuel [[Internal Combustion Engine]] and with an Auxiliary power based on [[UTX|UTC Power]] fuel cell technology. The [[BMW H2R]] speed record car is also power by an [[Internal Combustion Engine|ICE]]. Both models use [[Liquid Hydrogen]] as fuel. *[[DaimlerChrysler]] — ''[[F-Cell]]'', a hydrogen fuel cell vehicle based on the [[Mercedes-Benz A-Class]]. *[[Ford Motor]] – ''Focus FCV'', a hydrogen fuel cell modification of the [[Ford Focus]] *[[General Motors]] — multiple models of fuel cell vehicles including the [[Hy-wire]] and the HydroGen3 *[[Honda]] – currently experimenting with a variety of alternative fuels and fuel cells with experimental vehicles based on the [[Honda EV Plus]], most notable the ''[[Honda FCX]]''. *[[Hyundai]] — ''[[Hyundai Santa Fe FCEV|Santa Fe FCEV]]'', based on [[UTX|UTC Power]] fuel cell technology *[[Mazda]] - ''[[RX-8]]'', with a dual-fuel (hydrogen or gasoline) rotary-engine <ref>{{cite web | title=NEWS FROM MAZDA | url=http://www.mazda.com/publicity/release/200410/1027e.html | accessdate=December 4 | accessyear=2005 }}</ref> *[[Nissan]] — ''X-TRAIL FCV'', based on [[UTX|UTC Power]] fuel cell technology. *[[Morgan Motor Company]] – ''[[LIFEcar]]'', a performance-oriented hydrogen fuel cell vehicle with the aid of several other British companies *[[Toyota]] – The ''[[Toyota Highlander FCHV|Highlander FCHV]]'' and ''[[FCHV-BUS]]''<ref>http://www.toyota.co.jp/en/news/06/0718.html</ref> are currently under development and in active testing. *[[Volkswagen]] also has hydrogen fuel cell cars in development. A few bus companies are also conducting hydrogen fuel cell research. These include: *DaimlerChrysler, based on [[Ballard Power Systems|Ballard]] fuel cell technology *[[Thor Industries]] (the largest maker of buses in the U.S.), based on [[UTX|UTC Power]] fuel cell technology *[[Irisbus]], based on [[UTX|UTC Power]] fuel cell technology *[[Fuel Cell Bus Club]] Supporting these automobile and bus manufacturers are fuel cell and hydrogen engine research and manufacturing companies. The largest of these is [[UTX|UTC Power]], a division of [[United Technologies Corporation]], currently in joint development with Hyundai, Nissan, and BMW, among other auto companies. Another major supplier is [[Ballard Power Systems]]. The Hydrogen Engine Center is a supplier of hydrogen-fueled engines. Most, but not all, of these vehicles are currently only available in demonstration models and cost a large amount of money to make and run. They are not yet ready for general public use and are unlikely to be as feasible as plug in [[biodiesel]] hybrids. There are, however, fuel cell powered buses currently active or in production, such as a fleet of Thor buses with [[UTX|UTC Power]] fuel cells in California, operated by SunLine Transit Agency.<ref>{{cite web | title=UTC Power - Fuel Cell Fleet Vehicles | url=http://www.utcpower.com/fs/com/bin/fs_com_Page/0,5433,03552,00.html | }}</ref> [[Perth, Western Australia|Perth]] is also participating in the trial with three fuel cell powered buses now operating between Perth and the port city of [[Fremantle, Western Australia|Fremantle]]. The trial is to be extended to other Australian cities over the next three years. Mazda leased two dual-fuel RX-8s to commercial customers in Japan in early 2006, becoming the first manufacturer to put a hydrogen vehicle in customer hands. BMW has recently released to the media information of a new car that has been manufactured and uses hydrogen or petrol and is completely clean. BMW also plans to release its first publicly available hydrogen vehicle in 2008. == Fuel stations == {{seedetails|Hydrogen station}} Since the turn of the millennium, [[filling station]]s offering hydrogen have been opening worldwide, new are the home stations [http://corporate.honda.com/press/article.aspx?id=2005111440071]. == Planes == {{seedetails|Hydrogen planes}} [[Hyfish]] is a revolutionary general aviation [[aircraft]] technology from Swiss Company [[Smartfish]] that is highly innovative in terms of safety, economy and emotion. It uses [[hydrogen]] fuel to power [[fuel cell]]s in the world's first fuel cell-powered aircraft, and the design was presented at the Hannover Fair 2006. The plane has been flown with battery power, and installation of the fuel cell system for subsequent test flights is planned for the summer of 2006. ==References== <div class="references-small"><references/></div> ==See also== *[[Alternative fuel car]] *[[Biodiesel]] *[[Bivalent (engine)|Bivalent engine]] *[[Early adopter]] *[[Electric vehicle]] *[[Future of the car]] *[[Gasohol]] *[[Gas cylinder]] *[[Hydrogen storage]] *[[Hydrogen economy]] *[[Hybrid vehicle]] *[[Hydrogen highway]] *[[Hydrogen technologies]] *[[Liquid fuels]] *[[Liquid hydrogen]] *[[Liquified petroleum gas]] *[[Natural gas]] *[[Personal rapid transit]] *[[Plug-in hybrid electric vehicle]] *[[Steam car]] *[[Steam reforming]] *[[Soft energy path]] *[[The Hype about Hydrogen]] *[[Tribrid vehicle]] *[[Urea]] *[[Zero-emissions vehicle]] *[[Yoshiro Nakamatsu]] == External links == *[http://www.personalmag.co.yu/blog/?postid=1070 - BMW Hydrogen 7] *[http://www.naftc.wvu.edu/technical/technical.htm NAFTC - Technical Library] *[http://www.hydrogen-cars.biz Hydrogen Cars] *[http://www.cep-berlin.de/fillingstation.html Clean Energy Partnership] *[http://www.rmi.org/sitepages/pid386.php Hypercar Concept] *[http://www.pbs.org/wgbh/nova/sciencenow/3210/01.html NOVA Video on Fuel Cell Cars] (aired on [[PBS]], [[July 26]], [[2005]]) *[http://www.fuelcellpartnership.org/index.html California Fuel Cell Partnership] *[http://www.low-carbon-fuel-cell-ktn.org.uk/ UK Low Carbon and Fuel Cell Knowledge Transfer Network] *[http://www.isracast.com/Articles/Article.aspx?ID=43 The Car that Makes its Own Fuel] *[http://www.spiritofmaat.com/archive/watercar/waterenginehq.ram Video of an engine running on hydrogen from water] *[http://www.u3kenergy.com Urea as a fuel source.] *[http://www.sciam.com/article.cfm?chanID=sa006&articleID=00065437-FFF8-14E5-BFF883414B7F0000 New Scientific American article] *[http://www.energybulletin.net/12878.html Article about government pressure on scientists who oppose the government's pro-hydrogen agenda] {{Energy Transportation}} {{Sustainability and energy development group}} [[Category:Automotive technologies]] [[Category:Climate change]] [[Category:Sustainable technologies]] [[Category:Environment]] [[Category:Sustainability]] [[Category:Green vehicles]] [[Category:Hydrogen cars]] [[ca:Vehicle d'hidrogen]] [[de:Wasserstoffantrieb]] [[nl:Brandstofcelauto]] [[es:Vehículo de hidrógeno]] [[fr:Moteur à hydrogène]] [[nl:Waterstofauto]] [[ja:水素自動車]] [[fi:Polttokennoauto]] [[zh:氫汽車]] Энэ 7 хоногийн өгүүллэгүүд 2919 10441 2006-11-19T08:45:04Z Jose77 129 {{Delete|Spam}} Сяньби 2921 9597 2006-09-25T13:49:48Z 202.179.3.179 22-р дугаар зуун Монголынх байх болно. Wikipedia:Requests for adminship 2923 10573 2006-11-29T21:16:00Z Jose77 129 If you wish to become an administrator, feel free to place your Username below. For more information, please see [[Wikipedia:Administrators]]. ==[[User:Bambuush|Bambuush]]== I wish to become a sysop. Mongolian is my native language. Thankyou. === (+) Support === #--[[User:Jose77|Jose77]] 03:28, 28 Есдүгээр сар 2006 (UTC) #----[[User:Zorigt|Zorigt]] 08:48, 13 Аравдугаар сар 2006 (UTC) #----[[User:Ganbat|Ganbat]] 17:15, 21 Аравдугаар сар 2006 (UTC) :{{done}} Your sysop request has been approved by a Wikipedian Bureaucrat. --[[User:Jose77|Jose77]] 08:35, 23 Аравдугаар сар 2006 (UTC) === (-) Oppose === === ( ) Neutral === ==[[User:Ganbat|Ganbat]]== I want to be a sysop. My native language is Mongolian. === (+) Support === # --[[User:bambuush|bambuush]] 08:43, 21 Аравдугаар сар 2006 (UTC) # --[[User:Jose77|Jose77]] 08:38, 23 Аравдугаар сар 2006 (UTC) === (-) Oppose === === ( ) Neutral === ==[[User:Zorigt|Zorigt]]== I volunteer to become a sysop. I am a native speaker of Mongolian. === (+) Support === # --[[User:Jose77|Jose77]] 08:22, 21 Аравдугаар сар 2006 (UTC) # --[[User:bambuush|bambuush]] 19:40, 21 Аравдугаар сар 2006 (UTC) :{{done}} Your sysop request has been approved by a Chinese Wikipedian Bureaucrat ([[:zh:User:Shizhao|User:Shizhao]]).--[[User:Jose77|Jose77]] 08:38, 11 Арваннэгдүгээр сар 2006 (UTC) === (-) Oppose === === ( ) Neutral === ==[[User:Bayasgalan|Bayasgalan]]== I wish to become an administer. Mongolian is my native language. === (+) Support === === (-) Oppose === === ( ) Neutral === ==[[User:Dermee|Dermee]]== I wish to become an administer. Mongolian is my native language. За намайг идэвхтэй бичих хөшүүрэг өгөөрөй. === (+) Support === 1. --[[User:Zorigt|Zorigt]] 13:56, 21 Арваннэгдүгээр сар 2006 (UTC)<br> 2. --[[User:Bambuush|Bambuush]] 18:35, 22 Арваннэгдүгээр сар 2006 (UTC)<br> 3. --[[User:Jose77|Jose77]] 03:28, 28 Арваннэгдүгээр сар 2006 (UTC) :{{done}} Your sysop request has been approved by [[User:Jon Harald Søby|Jon]] [[User talk:Jon Harald Søby|Harald]] [[:no:Bruker:Jhs|Søby]] (Wikipedian bureaucrat). --[[User:Jose77|Jose77]] 21:16, 29 Арваннэгдүгээр сар 2006 (UTC) === (-) Oppose === === ( ) Neutral === Cordyceps 2928 9631 2006-10-01T15:03:23Z 84.137.133.94 '''Хvнийг эрvvлжvvлэгч, олон мянган жилийн тvvхтэй шидэт хорхой євс''' Ер бусын гайхалтай, байгалийн хосгvй ховор бvтээл болох хорхой єывс нь дэлхийн хамгийн ариун дагшин газар болох Гималайн нурууны хойд хэсэг Тvвдийн нутагт далайн тvвшнээс 3500 –с дээш єндєрт хvчилтєрєгчийн дутагдалтай маш хvйтэн уур амьсгалтай газарт тэсвэрлэн євєл болохоор хорхой, зун болохоор нэгэн тєрлийн мєєг \ стром гриб\ болж ургадаг хоёрдмол амьдралтай шавьж ургамал юм. Хvнийг эрvvлжvvлж залуужуулдаг энэ хорхой євсийг 1200 жилийн тэртээгээс эртний хятадын хаадууд тэдгээрийн удмын хvрээнд олон тєрлийн євчнийг эмчлэхэд хэрэглэсээр ирсэн бєгєєд тvvнийг бурхны гайхамшигт бvтээл, хvмvvст илгээсэн тэнгэрийн хишиг хэмээн vзэж vндэсний баялагт тооцдог ажээ. Хорхой євс нь: – Эд эсийг сэргээн тэжээл єгєх – Биеийн дархлааг сайжруулах, євчнєєс урьдчилан сэргийлэх – Эрvvлжvvлэх – Биед хуримтлагдсан хорыг гадагшлуулах эмчилгээ хийлгэж байх vед уламжлалт эм эмчилгээний vйлчилгээнд дэм єгєх зэрэг нэн тустай. Хорхой євс нь vрэвслийн эсрэг vйлчилгээгээрээ гидрокортизоноос илvv ба пневмококк, стафилококк, стрептококк, сvрьегийн бактери болон бусад микробуудын єсєлтийг зогсоох чадвартай байгалийн хvчтэй антибиотек юм. Хорхой євс нь уушиг, бєєр, элэг, зvрх, хоол боловсруулах эрхтний болон бэлгийн vйл ажиллагааг сайжруулж, цус тогтоох, цус тєлжvvлэх, ядаргаа тайлах гэх мэт 100 гаруй тєрлийн євчнийг эмчилж, зовиурыг vгvй болгодог тухай Хятадын «Бэньцио» сударт тэмдэглэжээ. Мєн хорхой євс нь организмаас бvх хортой бодисуудыг зайлуулдаг ба тэр дундаа нарийн бvдvvн гэдсэнд хуримтлагдсан хорт бодисууд, эмийн нэгдлvvд, хvнд металийн давснуудыг гадагшлуулдаг байгалийн цэвэрлэгч бодис юм. Хорхой євсийг биотехнологийн хамгийн шилдэг ололт болох эсийг жижиглэн хувааж, вакуум орчинд нам температурт єндєр концентрацитай хандлах аргаар шингэн хэлбэрээр бэлдсэн нь хvний биенд шингэх процессийг 10 дахин нэмэгдvvлсэн ба организмын эсийн тvвшинд ионы хэлбэрээр бvх эрхтэнд цогц байдлаар vйлчилдэг болгожээ. Хорхой євсєєр хийсэн байгалийн 100 хувь гаралтай бvтээгдэхvvнийг Хятад улсын тєрийн мэдэлд байдаг SIGCESS компаний «Шеншимин» vйлдвэрт vйлдвэрлэдэг бєгєєд энэ vйлдвэр нь vйлдвэрлэлийн технологийн єндєр тvвшинг баталгаажуулсан олон улсын GMP стандартын шаардлагыг хангаж гэрчилгээ авчээ. Шеншимин vйлдвэр нь хорхой євсєєр – Хаадын жор – Шинэ жорт – Тархины тэжээл – Дєрвєн улирал цай гэсэн 4 тєрлийн бvтээгдэхvvн vйлдвэрлэдэг. Эдгээр бvтээгдэхvvнvvд нь єнєєдєр зєвхєн Хятадад тєдийгvй олон улсад дээд зэргийн чанартай бvтээгдэхvvний олон гэрчилгээ сертификат авсны дотроос АНУ–ын хоол хvнсний чанарын FDA гэсэн гэрчилгээ, Францын Шинэ Технологийн холбооны хvнсний чанарын сертификат мєн Япон, Тайланд, Орос, Солонгос, Голланд, Шинэ Зеланд, Украйн, Латви, Казахстан зэрэг 20 гаруй орнуудын хvнсний чанарын гэрчилгээтэй ба тэдгээр орнуудад єргєн хэрэглэж байна. '''Маркетинг тєлєвлєгєє --Yнэ''' Хятад улсын "Шеншимин" компанийн эмчилгээний єндєр vр дvнтэй бvтээгдэхvvний хэрэгцээ ихээхэн єссєнтэй холбогдуулан олон оронд сvлжээгээр буюу тус компаний салбар болох Олон улсын SSS системээр / Олон улсын SSS систем нь олон улсад зах зээлийг судалж, эзэмших, компаний бvтээгдэхvvнийг борлуулах, сурталчилах, дистрибьютерийн сvлжээг vvсгэх, єргєтгєх, эрvvлжvvлэх соёлыг сурталчилах, системтэй сургалт зохион явуулах vvрэгтэй компани юм/ Хорхой євсний бvтээгдэхvvнийг борлуулахаар болжээ. Yvний дvнд Хорхой євсний бэлдмэлийн vнэ хямд, хvн бvр худалдан авч ууж хэрэглэх боломжтой болж байна. АНУ–ын нэгэн их сургуулийн ректор Жорж Чен Олон улсын SSS системийн оролцогчдод "Шеншимин" компаний vйлдвэрлэдэг Хорхой євсний бvтээгдэхvvнийг дэлхийн хvмvvст ойлгуулан таниулж сурталчилсныхаа тєлєє ихээхэн урамшуулал авах болоцоо олгосон маркетингийн гайхамшигтай тєлєвлєгєєг зохиосон байна. / SSS - sale-sponsor-service/. Бvтээгдэхvvнийг тараан дэлгэрvvлэх схем нь энгийн бєгєєд маш vр дvнтэй. Та компаний гишvvн болсноор / 320$-р элсэн орох бєгєєд vvнийхээ 300$-т компаний vнээр бvтээгдэхvvн худалдан авна/ маркетингэд оролцсон, оролцоогvй ашигтай байх болно. Бараа бvтээгдэхvvнээ заавал зарах шаардлагагvй, єєрийнхєє болон гэр бvлийнхээ эрvvл мэндийн тєлєє ууж хэрэглэчихнэ. Инэснээр та энэ бэлдмэл нь хvний эрvvл мэндэд хэр хэрэгтэй, ашигтай болохыг ойлгоно. Харин компаний маркетингийн амжилттай зєв систем нь Танд єєрийн vйл ажиллагааны тєлєє ихээхэн урамшуулал авах боломжийг олгох юм. Ингээд та эхний нэг удаагийн бєєний худалдан авалтыг хийлээ. Цаашид таны ажил тус бvр нь 4 vе шатаас бvрдэх мєчлєгvvд / цикл/ дээр тогтох болно. -1-р vе шатыг биелvvлж, анхны шагнал авахын тулд таны дор 6 хvн бvрдсэн байх ёстой. /Єєрєєр хэлбэл 6 хvн /320$/ бvтээгдэхvvн худалдан авсан тохиолдолд/ 6 хvн гэдэг нь vнэн хэрэгтээ сvлжээнд танаас салаалсан хvмvvсийн бvтээгдэхvvн худалдан авсан хvний тоо юм. Та болон таны дорхи хvмvvс єєрийнхєє нэрээр хэдэн ч удаа бvтээгдэхvvн худалдан авч болно. Сvлжээндээ єєрийгєє дахин давтан оруулж болно гэсэн vг. Та сvлжээнд орсныхоо дараа бизнесээ эхлэхийн тулд єєрийн дотно танил ч юм уу 2 хvн л урьж сvлжээнд оруулахад хангалттай. Тэд мєн л тус бvр хоёр хоёр хvн олж элсvvлбэл таны дор 6 хvн болж та эхний шагналыг авах эрхтэй болж байгаа юм. 1-р vе: Танаас салаалсан 6 хvн бараа авсан тохиолдолд танд 200$-ийн шагнал єгнє. Ингэхдээ танаас салаалсан 2 хєл нь 3:3 юмуу эсвэл 2:4 хувилбараар байж болно. 2-р vе: Таны баг 18 хvнээс / урдах 6 хvнийг оролцуулаад/ бvрдэнэ. Ингэхдээ 9:9 юмуу, 6:12 гэсэн харьцаатай байж болно. Энэ vед та 250$-ийн шагнал авна. 3-р vе: Таны баг 36 хvнээс / урдах 18-ийг оролцуулаад/ бvрдэнэ. Ингэхдээ 18:18 юмуу эсвэл 12:24 гэсэн хувилбараар байж болно. Энэ vед та 300$ шагналд авах болно. 4-р vе: 72 хvнээс бvрдэнэ./ємнєх 36-г оролцуулаад/ Ингэхдээ 36:36 юмуу эсвэл 24:48 гэсэн харьцаатай байж болно. Энэ vед та 500$ шагналд авах болно. Ингээд 72 хvнээс бvрдсэн багийг 1 цикл гэж vзнэ. Та 1 цикл хааснаар нийт 1250$ шагналд авсан байх болно. Шагналыг vе шатыг дуусгасан тэр 7 хоногын эцэст олгодог. 1 цикл хаасны дараа дараагийн цикл эхэлнэ, єєрєєр хэлбэл дахин 6 хvн нэмэгдвэл та 200$ авч эхэлнэ гэсэн vг. Олон улсын SSS систем нь Монголд орж ирээд хоёр жил болж байгаа бєгєєд энэ хугацаанд 2005 оны 7-р сарын байдлаар 12000 гаруй хvн сvлжээнд хамрагдаад байгаагийн дээр тус системийн тєлєєлєгчийн газрын тэргvvн С.Дашдулам 40 цикл хаан /40x1250$=50000$/ шагнал урамшууллаа тухай бvр авсны гадна шинэ Ниссан жийп машинаар шагнуулсан билээ. 1 жил хvрэхгvй дотор идэвхитэй сайн ажилласан олон хvмvvс нилээн хэдэн цикл хаан олон мянган ам.долларын шагналыг авсан байдаг. Ердєє л 320$-р элсэн орж, бvтээгдэхvvнийг нь гэр бvлээрээ уун эрvvлжиж, мєн олон хvнийг сvлжээнд хамруулсны шагнал нь энэ билээ. Шагнал урамшууллыг монгол дахь тєлєєлєгчийн газраас долоо хоног бvрийн Мягмар гаригт олгодог бєгєєд нэг удаа л гэхэд 60 гаруй мянган ам. долларыг олгож байсан бєгєєд энэ тоо 7 хоног єнгєрєх тусам улам нэмэгдсээр байна. Монголчуудын нилээд хэсэг нь сvлжээний бизнест итгэл муутай ханддаг бєгєєд тэдний тєсєєллєєр бол эхэлж орсон дээд хvмvvс нь хожин сvvлчийн хvмvvс нь хохирдог гэж боддог. Олон улсын SSS систем бол бусад сvлжээг бодвол арай єєр бинар систем юм. Танаас салаасан хоёр хєл тодорхой харьцаатайгаар явах бєгєєд энэ харьцаа шаардлага хангахгvй бол эсвэл та дороо хvн олоогvй л бол хичнээн дээр байгаад олон жилийн ємнє сvлжээнд орсон байлаа ч шагнал авч чадахгvйд хvрнэ. Олон улсын SSS системийн баталгаа нь тус компани нь улсын мэдэлд байдагт оршино. '''Yнэ / компаний бєєний vнэ /''' - Хаадын жор / 20мл*6ш / -- 30$ - Шинэ жорт / 20мл*10ш / -- 50$ - 4 улирал цай / 30 пакет/ -- 20$ - Тархины vрэл / 30 капсул / -- 25$ Та сvлжээнд орохын тулд 320$ тєлєх ёстой бєгєєд vvнийхээ 300$-т компаний бєєний vнээр бvтээгдэхvvн авна. 20$ нь бvтээгдэхvvнийг монгол хvртэлх тээвэрлэлтийн зардал юм. Ихэнхи тохиолдолд доорхи маягаар бvтээгдэхvvн авдаг: 1. Хаадын жор 2 хайрцаг 30$ х 2 = 60$ 2. Шинэ жорт 2 хайрцаг 50$ х 2 =100$ 3. 4 улирал цай 2 хайрцаг 20$ х 2 = 40$ 4. Тархины vрэл 4 хайрцаг 25$ х 4 =100$ Бvгд 300$ '''Маркетинг тєлєвлєгєєний давуу талууд''' - Жилд 1 удаа захиалга хийнэ, - Зєвхєн 2 тvнш л олох хэрэгтэй, - Хуримтлагдах системтэй, - Цаг хугацааны хязгаарлалт байхгvй, - Нэг удаа тєлбєр хийснээр байнгын тогтмол тvгжигдмэл циклд орно, - Дуусгасан vе шатны шагналыг 7 хоног бvр олгоно,/Завсрын vр дvнгvvдийг алдахгvйгээр, тэдгээр нь дараагийн удаа тооцогдоно/ - Шагнал нь бvх vеэс тооцогдоно, - Нэг бус удаа идэвхижиж орлогоо нэмэгдvvлж болно, - Хувийн болон группын сарын хэмжээ байхгvй, - Тvншvvдийн хооронд процентийн ялгаа байхгvй, - Бvх бvтэц нь хязгааргvй хадгалагдана, - Бараа худалдах шаардлагагvй, - Бvтээгдэхvvн нь єрсєлдєх чадвар бvхий / хятадын анагаах ухааны 5000 жилийн туршлага/ - Хэрэглээний бvтээгдэхvvнvvд ганц vнийн жагсаалттай [http://3sss.de Cordyceps&Business: Хорхой євсний бvтээгдэхvvнvvд болон «Шеншимин» vйлдвэрийн бусад бvтээгдэхvvнvvдийг худалдан авах, мєн маркетингийн сvлжээнд нэгдэхийг / урамшуулал 200$-с эхэлдэг! - дэлгэрэнгvй / хvсвэл доорхи утсаар холбоо барина уу] Template:Yйл Явдлын хэлхээс 2930 9642 2006-10-02T03:29:57Z Yurik 161 [[Template:Yйл Явдлын хэлхээс]] руу зөөгдлөө [[Template:Үйл Явдлын хэлхээс]]: mixed case rename #REDIRECT [[Template:Үйл Явдлын хэлхээс]] Чeк 2931 9647 2006-10-02T03:30:41Z Yurik 161 [[Чeк]] руу зөөгдлөө [[Чек]]: mixed case rename #REDIRECT [[Чек]] Yйл Явдлын Мэдээ 2932 9649 2006-10-02T03:30:43Z Yurik 161 [[Yйл Явдлын Мэдээ]] руу зөөгдлөө [[Үйл Явдлын Мэдээ]]: mixed case rename #REDIRECT [[Үйл Явдлын Мэдээ]] Сeктoр 2933 9652 2006-10-02T03:30:50Z Yurik 161 [[Сeктoр]] руу зөөгдлөө [[Сектор]]: mixed case rename #REDIRECT [[Сектор]] Yлсын тєсєв 2934 9654 2006-10-02T03:30:52Z Yurik 161 [[Yлсын тєсєв]] руу зөөгдлөө [[Үлсын тєсєв]]: mixed case rename #REDIRECT [[Үлсын тєсєв]] Portal:Cоёл 2935 9658 2006-10-02T03:31:03Z Yurik 161 [[Portal:Cоёл]] руу зөөгдлөө [[Portal:Соёл]]: mixed case rename #REDIRECT [[Portal:Соёл]] Библи Cудар 2936 9661 2006-10-02T03:31:12Z Yurik 161 [[Библи Cудар]] руу зөөгдлөө [[Библи Судар]]: mixed case rename #REDIRECT [[Библи Судар]] Патeнт 2937 9667 2006-10-02T03:31:25Z Yurik 161 [[Патeнт]] руу зөөгдлөө [[Патент]]: mixed case rename #REDIRECT [[Патент]] Oнцгой албан татвар 2938 9669 2006-10-02T03:31:27Z Yurik 161 [[Oнцгой албан татвар]] руу зөөгдлөө [[Онцгой албан татвар]]: mixed case rename #REDIRECT [[Онцгой албан татвар]] Хитоцүбаши Их Cургууль 2939 9672 2006-10-02T03:31:32Z Yurik 161 [[Хитоцүбаши Их Cургууль]] руу зөөгдлөө [[Хитоцүбаши Их Сургууль]]: mixed case rename #REDIRECT [[Хитоцүбаши Их Сургууль]] Жорж Валкeр Буш 2940 9677 2006-10-02T03:31:43Z Yurik 161 [[Жорж Валкeр Буш]] руу зөөгдлөө [[Жорж Валкер Буш]]: mixed case rename #REDIRECT [[Жорж Валкер Буш]] Дампуурaл 2941 9683 2006-10-02T03:32:47Z Yurik 161 [[Дампуурaл]] руу зөөгдлөө [[Дампуурал]]: mixed case rename #REDIRECT [[Дампуурал]] Солонгосын дайн 2943 9708 2006-10-07T03:19:02Z Jose77 129 +interwikis '''Солонгосын дайн''' Солонгосын дайн нь Ємнєд ба Хойд Солонгосын хооронд 1950 оны 6-р сарын 25-аас 1953 оны 7-р сарын 27-ны хооронд болсон зэвсэгт мєргєлдєєн юм. Хvйтэн дайны vеийн энэхvv дайныг АНУ ба тvvний холбоотнууд гэсэн єрнєдийн тал ба ЗХУ, БНХАУ зэрэг коммунист хvчнийхний хоорондох сєргєлдєєний vр дагавар гэж vздэг. == Тvvхэн угтвар == Япончууд 1910 онд Солонгосыг булаан эзлээд 1945 онд Дэлхийн хоёрдугаар дайн дуусах хvртэл эрхэндээ байлгаж байсан юм. 1945 оны 8-р сарын 6-нд ЗХУ нь АНУ-тай байгуулсан тохиролцооныхоо дагуу 1941 онд Японтой байгуулсан харилцан vл дайралцах гэрээнээсээ гарч Японы эзэнт улсад дайн зарласан бєгєєд 8-р сарын 8-ны єдєр Зєвлєлтийн цэрэг Солонгосын нутагт хойд талаас нь, Америкийн цэрэг ємнєд талаас нь цємрєн оржээ. 8-р сарын 10-ны єдєр гэхэд япончуудын бууж єгєх нь гарцаагvй болсон тул АНУ ба ЗХУ нь 38-р єргєргєєс хойших нутагт байгаа бууж єгсєн япончуудыг Зєвлєлтийн тал, харин ємнєд хэсгийн бууж єгсєн цэргvvдийг Америкийн тал хvлээн авахаар тохиролцон Солонгосыг тvр хугацаанд хоёр хуваажээ. Ийнхvv Солонгос нь Зєвлєлтийн мэдлийн хойд, Америкийн мэдлийн ємнєд гэсэн хоёр хэсэг болон хуваагдав. 1945 оны 12-р сард АНУ ба ЗХУ нь Солонгосыг тvр хугацаагаар удирдах гэрээ байгууллаа. Vvний дараа гэрээний дагуу хойд ба ємнєд хэсэг тус бvрт єєр єєрийн гэсэн засгийн газар байгуулав. Ємнєд нутагт АНУ нь НYБ-ын тусламжтайгаар сонгууль явуулан дайны дараа 1945 онд засгийн эрхэнд гараад байсан зvvний vзэл баримтлалтай засгийн газрыг коммунизмыг эсэргvvцэгч vзэлтэй Ли Сын Маны засгийн газраар сольж орхив. Харин хойд нутагт нь Зєвлєлтийн тал Улаан армийн нэгэн ангийн дарга хийж байсан коммунист vзэлтэй Ким Ир Сен гэгч солонгос эрээр тэргvvлvvлсэн засгийн газар байгуулчихав. Гитлерийн эсрэг холбоотон улсууд нь Солонгосыг хэсэг хугацааны дараа дахин нэгдэх ёстой гэдэг дээр санал нийлж байсан ч дахин нэгдэлтийн талаарх зарим зvйл дээр санал нэгдэж чадахгvй байсан тул 1947 онд Солонгосыг нэгтгэх vvргийг НYБ хариуцахаар болжээ. Гэвч Ємнєд Солонгосын ерєнхийлєгч Ли Сын Мань, Хойд Солонгосын Хєдєлмєрийн намын ерєнхий нарийн бичгийн дарга Ким Ир Сен хоёр нь зєвхєн єєр єєрсдийн баримталдаг улс тєрийн vзэл бодлын далбаан дор улсаа нэгтгэхийг чармайж байсан тул нэгдэх асуудал тун ээдрээтэй байв. Удалгvй буюу 1949 онд ЗХУ ба АНУ нь єєрсдийн мэдлийн бvсээс анги нэтгэлvvдээ бvрэн гаргалаа. Хойд Солонгосын тал нь америкийн арми гарснаар цэргийн хvчээр улсаа нэгтгэх боломжтой болж байна гэж vзээд Зєвлєлтийн талыг дэмжлэгээ vзvvлэхийг ятгаж эхэлжээ. Гэвч Сталин нь мєргєлдєєнд Америкийн арми оролцох боломжтойг тооцон vзээд хойд солонгосын талыг хангалттай бэлтгэлгvй байна гэдгээр шалтаглан Ким Ир Сений хvсэлтийг авч vзсэнгvй. Ингээд 1949 оноос эхлэн Хойд Солонгосын тал цэргийнхээ хvчийг зузаатгахад онцгой анхаарснаар 1950 он гэхэд бvх vзvvлэлтээрээ Ємнєд Солонгосын армиас илт давж гарсан тул 1950 онд Сталин Ким Ир Сентэй уулзасныхаа дараа цэргийн ажиллагаа эхлэхийг нь зєвшєєрчээ. == Дайны эхлэл == [[Image:Koreawar04.jpg]] 1950 оны 6-р сарын 25-ы єдєр Хойд Солонгосын арим нь их бууны галын дэмжлэгээр Ємнєд Солонгосын хилийг давснаар дайн эхэлжээ. Зєвлєлтийн цэргийн мэргэжилтнvvдийн сургасан Хойд Солонгосын арми нь 135 мянган хvний бие бvрэлдэхvvнтэй, 150 Т-34 танктай байв. Хойд Солонгосын тал дайрах болсноо «урвагч Ли Сын Ман итгэлийг эвдэн БНАСАУ-ын нутаг цємрєн орж ирсний хариуд єгч байгаа цохилт» гэж зарласан байна. Дайны эхний єдрvvдэд Хойд Солонгосын арми маш амжилттай урагшлаж байлаа. Ємнєд Солонгосын 40 мянган хvнтэй армийн гуравны хоёр нь дайнд ямар ч бэлтгэлгvй байсан тул 6-р сарын 28 гэхэд Ємнєд Солонгосын нийслэл Сєvл хот Хойд солонгосчуудад эзлэгдсэн байв. Хойд Солонгосчууд Сєvлээс гадна Кэсон, Чхунчхон, Ыйжонбу, Онжин гэсэн vндсэн чиглэлvvдэд давшилтаа єрнvvлсэн ч хэдхэн єдрийн дотор Ємнєд Солонгосыг эзлэх зорилгодоо хvрч чадаагvй бєгєєд Ємнєдийн ерєнхийлєгч Ли Сын Ман нь олзлогдолгvй зугатаж амжив. 8-р сарын дунд vе гэхэд Ємнєд Солонгосын газар нутгийн 90 хувийг Хойд Солонгосын арми нэгэнт эзэлчихсэн байлаа. Хойд Солонгосчууд Ємнєд хєрш рvvгээр дайрсан нь АНУ болон єрнєдийн бусад орнуудын хувьд гэнэтийн зvйл болов. Учир нь дайн эхлэхээс хэдхэн єдрийн ємнє АНУ-ын Тєрийн департаментаас Конгресст тавьсан илтгэлдээ хоёр Солонгосын хооронд дайн гарах магадлал тун бага гэж мэдэгдэж байсан юм. [[Image:Koreawar03.jpg]] Хэдийгээр АНУ нь Дэлхийн хоёрдугаар дайн дууссантай холбоотойгоор армийнхаа бие бvрэлдэхvvнийг цєєлж, дайн дэгдсэн бvс нутагт хангалттай цэргийн хvчгvй болоод байсан ч байсан ч Японд байрлаж байсан Дуглас Макартур генералаар удирдуулсан нэгтгэл нь бvс нутагтаа хамгийн хvчирхэг нь байсан юм. Дайны эхэнд ерєнхийлєгч Трумен нь Ємнєд Солонгосын армийг зэвсэг, техникээр хангах, цэргийн нисэх хvчнээр хамгаалуулан Америкийн иргэдийг гаргах vvргийг Макартурт єгснєєр дэмжлэгээ хязгаарлажээ. Хэдийгээр америкийн цэргийнхэн Хойд Солонгосын эсрэг цэргийн нисэх хvчнийг идэвхтэй ашиглахыг санал болгож байсан ч Трумэн зєвшєєрєєгvй бєгєєд Долдугаар флотод Тайваныг батлан хамгаалах тушаал єгснєєр Хятадын коммунистууд болон гоминданыхны хоорондын тэмцэлд хєндлєнгєєс vл оролцох бодлогыг эцэс болгов. Солонгосын дайн эхэлсэн єдєр нь НYБ-ын Аюулгvйн зєвлєл хуралдсан бєгєєд Зєвлєлтийн тєлєєлєгч хуралдаанд суухаас татгалзаж, Югославын тєлєєлєгч тvдгэлзсэн санал єгсєн тул Америкчуудын санал болгосон тогтоолыг хvлээн авчээ. /Энэ явдал нь ЗХУ-д маш том сургамж єгсєн юм. Хэрэв энэхvv тогтоол дээр байнгын гишvvн болох ЗХУ хуралдаанд оролцохгvй биш, харин хориг тавьсан бол НYБ-ын цэрэг хэзээ ч Ємнєд Солонгост тусалж чадахгvй байх байсан гэдэг./ [[Image:Koreawar02.jpg]]Ингээд НYБ-ын тогтоолын дагуу АНУ нь Ємнєд Солонгост туслуулахаар цэргээ явуулж, єрнєдийн олон улсууд тэдэнд зэвсэг, хvн хvчээр тусламж vзvvлж байсан ч 8-р сарын сvvл гэхэд Ємнєдийн эвслийн арми нь Бусан хотын орчим бvслэгдчихсэн байв. Байдал тун ч ээдрээтэй болж, Хойд Солонгосчууд хэзээ хэзээгvй Солонгосын хойгийг бvхлээр нь эзлэх нь гарцаагvй болсон мэт байсан ч эвслийнхэн тvшиц газраа баттай хамгаалж чадсан тєдийгvй намар давшилтанд оров. Тэжоны дайвших ажиллагаа /7-р сарын 3-25/ ба Нактонгийн ажиллагаа /07.26-08.20/-г Солонгосын дайны эхэн vеийн хамгийн том ажиллагаа гэж vздэг. Тэжоны ажиллагаанд Хойд Солонгосын явган цэргийн хэд хэдэн дивиз, их бууны анги оролцсон бєгєєд тэд Кимган голыг гатлан америкийн явган цэргийн 24-р дивизийг хоёр хэсэг болгон бутлаж бvслэсэн тєдийгvй захирагч, хошууч генерал Динийг олзолжээ. Энэ ажиллагааны явцад америкчууд 32 мянган цэрэг, офицер, 220 их буу, миномет, 20 танк, 540 пулемет, 1300 автомашинаа алдав. Нактонган голын орчим явагдсан Нактонганы ажиллагааны vед америкчуудын явган цэргийн 25- р дивиз болон хуягт танкийн дивиз ихээхэн хэмжээний хохирол амссанаас гадна баруун урд чиглэлд нь хойд солонгосын явган цэргийн 6-р дивиз, мотоциклийн 1-р ангиуд нь ємнєд солонгосын ухарч байсан нэгтгэлvvдийг бут ниргэж ,Солонгосын баруун ємнєд болон , ємнєд бvс нутгийг бvхэлд нь эзлэн Масан хотод ойртосноор америкийн далайн явган цэргийн 1-р дивизийг Бусан руу ухрахаас єєр аргагvй болгов. Гэвч 8-р сарын 20-н гэхэд Хойд Солонгосын армийн давшилтыг Ємнєд эвслийнхэн зогсоож дєнгєсєн бєгєєд 100-120 км гvнтэй, 120 км-ийн урттай фронтын шугам болох Бусаны мєргєцєгийг л хянаж байлаа. == Хятадын арми == [[Image:Koreawar01.jpg]]БНХАУ нь 38-р єргєргийг солонгосын бус цэргийн хvч давсан тохиолдолд л дайнд орно гэж мэдэгдэж байсан ч Америкийн ерєнхийлєгч Трумен vvнийг нь «НYБ-ыг сvрдvvлэх гэсэн оролдлого» тєдий зvйл гэж vзээд нухацтай хандаагvй юм. Гэвч 1950 оны 10-р сарын 8-нд Америкийн нэгтгэлvvд нь Хойд Солонгосын хилийг даван орж ирэхэд Мао нь хятадын армийг Ялузянь голын эрэгт ойртон, гатлахад бэлэн байх тушаал єгєв. Мао нь Зєвлєлтєєс цэрэг, зэвсгийн тусламж авахын тулд зєвхєн єєрийгєє хамгаалах зорилгоор армиа бэлэн байдалд оруулсан гээд «Хэрэв АНУ нь Солонгосын хойгийг бvхэлд нь эзэлвэл удалгvй Хятадад дайн зарлана гэдэгт бэлэн байхаас єєр аргагvй» гэж Сталиныг ятгаж байв. Тэрээр Зєвлєлтєд єєрийн байр сууриа тайлбарлан, дэмжлэг авахын тулд ерєнхий сайд Жоу Эньлайг Москва руу явуулад хариу хvлээх зуураа дайнд орох єдрєє 10-р сарын 13-аас 19-ний єдєр болгон хойшлуулав. Гэвч ЗХУ нь агаараас дэмжлэг vзvvлэхээс бусдаар туслахаас татгалзсан тєдийгvй єєрийн сєнєєгч МиГ-15-дыг фронтын шугаманд 96 км-ээс илvv ойртохыг нь хоригложээ. МиГ-15 нь Америкийн шинэ F-86 онгоцыг гарч ирэх хvртэл Солонгосын тэнгэрт ноёлж байсан билээ. Америкчууд Зєвлєлтийн талыг Хойд Солонгост зэвсгийн тусламж vзvvлж байгааг мэдэж байсан ч дэлхийг хамарсан цємийн дайн vvсэхээс болгоомжлон ямар нэг хариу арга хэмжээ авахаас татгалзсан юм. == Холбоотнуудын сєрєг давшилт == [[Image:Koreawar04.jpg]]1950 оны 9-р сар гэхэд Уолтон генералаар ахлуулсан хэд хэдэн дивиз болон Их Британий бригадаас бvрдсэн десант Бусаны орчим буужээ. Ингээд 1950- оны 9-р сарын 15-нд холбоотнууд сєрєг давшилтаа эхлэв. Холбоотнууд ємнєд солонгосын 5, америкийн 5 дивиз, Их Британий бригад болон 500 танк, 1634 их буу миномет, 1120 онгоц, 230 байлдааны хєлєг онгоц ашиглан сєрєг давшилтанд орсон бол тэдний эсрэг Хойд Солонгосын армийн 40 мянган цэрэг, 40 танк, 811 их буу сєрєн зогсож байв. Ийнхvv эхний єдрийн давшилтаар ємнє талаасаа баттай хамгаалалттай болсноор 16-ны єдєр «Хромит» гэж нэрлэсэн ажиллагаагаа эхлэв. Энэ ажиллагааны vеэр холбоотнууд Сєvлийн орчим орших Инчхон хотын боомтонд єєрийн десантаа буулгав. Десант гурван цуваа байсан бєгєєд эхнийхэд нь тэнгисийн явган цэргийн 1-р дивиз, хоёр дахид нь америкийн явган цэргийн 7-р дивиз, гурав дахид нь Их Британий армийн тусгай отряд болон ємнєд солонгосын зарим анги нэтгэлvvд багтаж байв. Десант нь буусан єдєртєє Инчхоныг эзлэн Хойд Солонгосын хамгаалтыг сэтлээд Сєvлийн зvг давшилтаа vргэлжлvvлжээ. Харин ємнєд чиглэлд Тэгvгийн бvсээс Ємнєд Солонгосын хоёр нэгтгэл, америкийн явган цэргийн 7 дивиз, их бууны 36 дивизионы хvчээр сєрєг давшилтанд орсон бєгєєд энэхvv хоёр бvлэглэл нь 9-р сарын 27-нд Есан нэртэй газар уулзаснаар Хойд Солонгосын армийн 1-р бvлэглэлийн бvслэжээ. Уулзасныхаа маргааш єдєр нь гэхэд холбоотнууд Сєvлийг эзлэж, 10-р сарын 8-ны єдєр 38-р єргєрєгт хvрэв. Хоёр улсын хуучин хилийн орчим болсон хэд хэдэн удаагийн цуврал тулааны дараагаар 10-р сарын 11-ний єдєр Ємнєд эвслийн хvч Пхеньяны зvг давшилтанд орсон бєгєєд дэмжлэг болгож 10-р сарын 20-ны єдєр Пхеньянаас хойш 40 км газар 5000 хvнтэй агаарын десант буулгаад тэр єдєртєє Хойд Солонгосын нийслэлийг эзлэн авав. == Євлийн сєрєг давшилт == Байдал тун ээдрээтэй болж ирсэн тул Хятадын тал цаашид Зєвлєлтийн хариуг хvлээгээд суух аргагvй болж 1950 оны 10-р сарын 25-ны єдєр Пэн Дэхуй генералаар удирдуулсан 270 мянган хvнтэй армиа Ялузян голыг гатлан дайнд орох тушаал єгчээ. Гэнэтийн дайралтын хvчээр хятадын арми нь Ємнєдийн эвсэл буюу НYБ-ын цэргийн хvчний хамгаалалтыг устгасан ч уулархаг нутаг руу ухарсан байна. Энэ тулааны явцад хятадын тал 10 мянган хvнээ алдсан бол ємнєд солонгосчууд 6000, америкчууд 2000 мянган хvнээ алджээ. НYБ-ын цэрэг ихээхэн хохирол амссан ч Ялузян голыг чиглэсэн дайралтаа vргэлжлvvлсээр байв. 11-р сарын сvvлээр хятадын тал хоёр дахь давшилтаа хийв. Америкчуудыг Ханган ба Пхеньян хоорондын сайтар бэхлэгдсэн хамгаалалтын бvсээс нь холдуулахын тулд Пэн Дэхуй нь єєрийн нэгтгэлvvддээ эмх замбараагvй ухарч байгаа байдал vзvvлэхийг тушаав. Генерал Макартур vvнд нь хууртан 11-р сарын 24-ний єдєр єєрийн дивизvvдээ хятадуудын бэлдсэн занга руу явуулж ноцтой алдаа гаргажээ. Yр дvнд нь хятадын армийнхан НYБ-ын цэргийг баруун талаас нь тойрон 420 мянган хvнээр бvслээд америкийн 8-р дивизийн эзлэж байсан байрлалд хvчтэй цохилт єгєв. Зvvн чиглэлд 11-р сарын 26-12-р сарын 13 хооронд Чхосиний усан сангийн орчим болсон тулаанаар америкийн явган цэргийн 3000 хvнтэй корпус бvт ниргvvллээ. Харин америкийн Тэнгисийн явган цэргийнхэн ємнє зvгт ухарсан ч гэлээ хятадын давшилтыг амжилттай эсэргvvцэн тэдний долоон дивизийг устгажээ. Yр дvнд нь НYБ-ын хvчин Хуннам хот хvртэл ухарч, бэхлэлтийн шугам байгуулаад 1950 оны 12-р сард хvн амыг нvvлгэн шилжvvлэх ажиллагаа эхлvvлжээ. Энэ ажиллагааны явцад 100 мянга орчим цэргийнхэн, мєн тєдий тооны Хойд Солонгосын энгийн иргэдийг Ємнєд Солонгос руу хєлєг онгоцоор тээвэрлэн хvргэсэн юм. Ингэсээр 1951 оны 1-р сарын 4-ий єдєр Хойд Солонгос, Хятадын хамтарсан Умардын эвслийнхэн Сєvл хотыг эзэлж америкийн 8-р арми, 10-р корпус ухрахаас єєр аргагvй болов. Тулааны явцад алагдсан гененрал Уокерийн оронд албан тушаалыг нь авсан дэслэгч генерал М.Рижуэй америкийн армийн сэтгэл санааг єргєх, ёс суртахууныг бэхжvvлэх арга хэмжээ авч «Чонын ав», «Аянга», «Бvслэлт» зэрэг сєрєг дайралт явуулж байсан ч олигтой vр дvнд хvрч чадсангvй. Гэсэн хэдий ч Ємнєдийн эвслийнхэн 1951 оны2-р сарын 21-нд эхлvvлсэн ажиллагаагаар хятадын армийг хойд зvгт нэлээд ухрааж чадлаа. Yvний дараа 3-р сарын 7-ны єдєр «Цєлмєгч» нэртэй ажиллагааг эхлvvлэв. Энэ ажиллагааны хvрээнд фронтын тєв хэсэгт хоёр чиглэлээр цохилт єгсєн нь амжилттай болж гуравдугаар сарын дундуур эвслийнхэн Ханган голын гатлан Сєvлийг эзэллээ. Гэвч 4-р сарын 22-нд Умардын эвслийнхэн сєрєг дайралтанд орж фронтын баруун хэсэгт гол, тєв болон зvvн чиглэлд хоёр туслах цохилт хийв. Yр дvнд нь хятад, хойд солонгосын хамтарсан хvч нь Ємнєдийн эвслийн хамгаалалтыг сэтлэн америкийн анги нэгтгэлvvдийг хоорондоо холбоогvй жижиг бvлэглэлvvд болгон бутаргаад Сєvлийг чиглэн дайрч эхлэв. Давшилтын гол чиглэлд Имжинган голын орчим байрлаж байсан Их Британы 29-р бригад єртєж, тулалдааны явцад бие бvрэлдэхvvнийхээ 25 хувийг алдан ухарсан байна. 4-р сарын 22-29 хооронд болсон энэ дайралтаар Ємнєдийн эвслийн 20 мянган орчим хvн шархадаж, олзлогджээ. 1951 оны 4-р сарын 11-нд Трумэний тушаалаар генерал Макартурыг цэргийн удирдлагаас авч оронд нь дэслэгч Генерал Ван Флитийг томилов. Энэ vед Ємнєдийн эвслийн байдал маш хvнд байсан тул цємийн зэвсгээр цохилт єгєх асуудлыг олонтаа хєндєж байсан ч vр ашиг муутайгаас гадна ЗХУ-ыг оролцуулсан цємийн дайн дэгдэхээс болгоомжлон тухай бvрт татгалзаж байсан байдаг. 1951 оны 5-р сарын 16-нд Умардын эвсэл ээлжит давшилтаа эхэлсэн ч Ємнєдийн эвсэл амжилттай хамгаалж, зогсоосон тєдийгvй тэр сарынхаа 21-нд єргєн хvрээтэй сєрєг давшилтанд орж 38-р єргєргєєс цааш ухруулж чаджээ. Гэвч Ємнєдийн эвсэл хvрсэн амжилтаа бэхжvvлэн хєгжvvлэхээс татгалзан «Цєлмєгч» ажиллагааны дараа хvрсэн байрлалд хvрснээр давшилтаа зогсоосон юм. == Мухардал == 1951 оны 6-р сар гэхэд дайны эрч дээд цэгтээ хvрэв. Хоёр тал ихээхэн хохирол амсаж байсан ч тус бvр нь байлдах чадвар сайтай сая гаруй хvнтэй армитай байснаас гадна цємийн зэвсэг хэрэглэх боломжгvй байсан тул зэвсгийн хvчээр ялалтанд хvрэх нь боломжгvй, энхийн хэлэлцээр хийх хэрэгтэй нь талуудад ойлгомжтой болжээ. Иймээс энэ vеэс хойш дайны явцад эрс єєрчлєлт гараагvй бєгєєд мєргєлдєгч талууд удаа дараалан хэлэлцээр хийж байв. Гэвч Ємнєд Солонгос нь хилээ дайны ємнєх байдлаар сэргээхийг зорьж, Хойд Солонгос эзэлсэн нутгаа алдахыг хvсэхгvй байсан тул харилцан давшилтанд орж байв. Тухайлбал, 1951 оны 8-р сарын 31-ээс 12-р сарын 12-ны хооронд Ємнєдийн эвслийнхэн давшилтын ажиллагаа явуулж америкийн тал 22 мянга, ємнєд солонгосын тал 38 мянган хvнээ алдаж байсан бол 11- сарын сvvлээр хятадууд сєрєг дайралтанд орж єєрийн 100 мянга гаруй хvнээ алдаж байв. Америкийн шинээр сонгогдсон ерєнхийлєгч Дуайт Эйзенхауэр дайныг зогсоохын тулд авч болох арга хэмжээг хайхын тулд 1953 онд Солонгост ирж байдалтай газар дээр нь танилцжээ. Гэвч сєргєлдєгч талуудын энхийн хэлэлцээрт дорвитой урагшлаж чадсангvй. Ингэсээр 1953 онд Сталиныг нас барсны дараанаас байдал эрс єєрчлєгдлєє. Зєвлєлтийн шинэ удирдлага нь Солонгосын дайныг зогсоох нь зvйтэй гэсэн шийдвэр гаргав. Зєвлєлтєєс дэмжлэгэ авахаа байсан Хятадын тал олзны хvмvvсийг суллан явуулахыг зєвшєєрч 1953 оны 4-р сарын 20-оос эхлэн талууд цэргийн олзлогдогсдоо солилцож эхэлсэн билээ. Тавдугаар сард хятадын арми энэ дайны тvvхэн дэх сvvлчийн давших ажиллагааг Кымсоны орчим явуулснаас хойш, дайн намжих тийшээ хандаж 1953 оны 7-р сарын 27-ны єдєр гал зогсоох тухай гэрээнд талууд гарын vсэг зурсан байна. Гэвч гал зогсоох гэрээнд Ємнєд Солонгос гарын vсэг зурахаас татгалзсан тул Ємнєдийн эвслийн ємнєєс америкийн генерал Кларк гарын vсэг зурсан юм. Гэрээнд гарын vсэг зурснаас хойш фронтын шугамыг 38-р єргєрєєр тогтоон тvvний эргэн тойронд Зэвсэггvй бvсийг байгуулсан билээ. Энэ бvсийг умард талаас нь Хойд Солонгосын арми, ємнєд талаас нь Америк, Ємнєд Солонгосын хамтарсан хvч хамгаалж байдаг. Гал зогсоох хэлэлцээр явагдсан солонгосын хуучин нийслэл Кэсон нь дайнаас ємнє Ємнєд Солонгосын мэдэлд байсан ч одоо БНАСАУ-ын тусгай эрхтэй хот болсон юм. Дайныг эцэслэсэн энхийн хэлэлцээр єнєєдрийг хvртэл хийгдээгvй байгаа. == Дайны талаар тооны хэлээр == '''Ємнєдийн эвсэл:'''Хvн хvч: Ємнєд Солонгос - 590 911 АНУ-302483 – 480 000 Их Британи – 14 198 Филиппин – 7 000 Канад – 6 146-26 791 Турк – 5 190 Голланд – 3 972 Австрали – 2 282 Шинэ Зеланд – 1 389 Тайланд – 1 294 Этиоп – 1 271 Грек – 1 263 Франц – 1 119 Колумби – 1 068 Бельги – 900 ЄАБНУ- 826 Люксембург – 44 Нийт: 933845-1 100 000 '''Умардын эвсэл''' Хойд Солонгос-260 000 Хятад – 780 000 ЗХУ – 26 000 (дийлэнх нь нисгэгчид, арын албаны ажилтнууд) Нийт: 1 060 000 '''Хохирол:'''Ємнєдийн эвсэл: 1 271 000 – 1 818 000 Умардын эвсэл: Хятад, хойд солонгосын 3 822 000, зєвлєлтийн 315 == Агаарын дайн == Солонгосын дайн нь «P-51», «F4U», «A-1» зэрэг поршеньт хєдєлгvvр бvхий онгоц олноор оролцсон хамгийн сvvлийн зэвсэгт мєргєлдєєн болсон юм. Гэвч удалгvй Ємнєдийн эвсэл нь эдгээр онгоцуудыг «F-80», « F9F» «F2H» зэрэг тийрэлтэд хєдєлгvvр бvхий онгоцоор сольсон билээ. Хойд Солонгосын тал нь Як-9, Ла-9 загварын сэнсэт сєнєєгч онгоцтой байв. Дайны эхэнд Ємнєдийн эвслийн тийрэлтэт онгоцууд нь Хойд Солонгосын поршень хєдєлгvvртэй онгоцуудаас илт давуурхаж, агаарт ноёлж байсан ч Зєвлєлтийн тал хамгийн сvvлийн vеийн МиГ-15 сєнєєгч онгоцыг Хойд Солонгосын талд єгснєєр байдал эрс єєрлєгдєв. Тэдгээр сєнєєгч онгоцыг хятадын армийн хувцас ємссєн зєвлєлтийн єндєр туршлагатай нисгэгчид жолоодож байсан тул ємнєд эвслийнхний хуучирсан тийрэлтэд онгоцуудыг тvвэггvй унагаж эхлэв. Yvний хариуд нь америкчууд «МиГ-15» сєнєєгчийн эсрэг тусгайлан зохион бvтээсэн «F-86» угтан сєнєєгчийг Солонгос руу илгэсний дараа зєвлєлтийн сєнєєгчдийн хаанчлал дуусч, хоёр тал агаарт харилцан тэнцвэртэй болсон байна. Америкийн тал нь 78 –н F-86 сєнєєгчєє алдаж 792 МиГ, 108 бусад онгоц сєнєєсєн гэсэн мэдээ єгдєг ч 335 удаагийн ялалт нь л баримтаар нотлогддог. Зєвлєлтийн талаас 335 МиГ сєнєєгчєє алдаж 1300 онгоц сєнєєсєн гэсэн мэдээ єгдєг. Солонгосын дайны явцад Америкийн агаарын цэргийн хvчин нь гол тєлєв шатаагч бємбєг ашигласан ихээхэн хэмжээний бємбєгдєлт явуулж байжээ. Дайн нь гурван жил гаруй vргэлжилсэн ч америкчууд Вьетнамын дайны 13 жилийн дотор хаяснаас илvv хэмжээний напалмыг Хойд Солонгосын нутагт хаясан байдаг. == Цэргийн гэмт хэрэг == Солонгосын дайн vеэр талууд нь хvний эрхийг бvдvvлгээр зорчиж байсныг олон тооны баримт харуулдаг. Тухайлбал, Хойд Солонгос, Хятадын армийн илтгэлд олзны хvмvvсийг тамлаж, цаазлах, шархтай цэргvvдийг буудаж алах явдал гарч байгаа талаар нэг бус удаа дурдагдаж байсан. Америкийн цэргvvдэд фронтын шугам дээрх байрлалд нь дєхєж ирсэн хэнийг ч болов энгийн хувцастай байсан ч буудан алах тушаал єгсєн. Хойд Солонгосын тал нь энгийн хувцастай тагнуул илгээх нь байсан ч гол тєлєв ямар ч гэмгvй энгийн иргэд алагддаг байжээ. Хойд Солонгосын армийнхан булаан эзэлсэн хот, суурин газраа энгийн номхон иргэдийг хомроглон цаазалдаг байсан бєгєєд зєвхєн Сєvлийг 1950 онд эзэлснийхээ дараа гэхэд л 100 гаруй хvнийг буудан хороосон гэж vздэг. Ємнєд Солонгост олон арван мянган хvнийг коммунист vзэлтэй гэж буруутган мєрдєн байцаалт, шvvхийн шийдвэргvйгээр цаазаар авсан. Ємнєдийн эвслийнхэн тарваган тахал, булчин задраах тахал зэрэг євчний нянгаар халдварлагдсан шавьж бvхий бємбєг шидэх зэргээр Умардын эвслийнхний эсрэг бактериологийн зэвсэг хэрэглэж байсан. Цэргийн олзлогсод, шархадсан цэргийн алах нь Женевийн конвенцийг ноцтой зєрчсєн цэргийн гэмт хэрэг ч юм. Мєн тухайн vед эсрэг талынхаа энгийн номхон иргэдийг санаатай болон санаандгvйгээр алахыг хориглосон гэрээ, хэлэлцээр байгагvй бєгєєд энэ дайны дараа буюу 1977 онд л зэвсэгт мєргєлдєєний vеэр энгийн иргэдийн эсрэг хийсэн гэмт хэргийн талаарх нэмэлт протоколыг баталсан байдаг юм. == Yр дагавар == Солонгосын дайн нь Хvйтэн дайны эрийн vеийн хамгийн анхны зэвсэгт мєргєлдєєн болж, дараа дараагийн олон дайны эхийг тавьж, хоёр их гvрэн нь хязгаарлагдмал орон зайд, цємийн зэвсэг хэрэглэлгvйгээр дайтах бvс нутгийн дайны загварыг гаргаж єгсєн юм. '''Солонгос''' Дайны уршгаар Ємнєд Солонгосын сая орчим, Хойд Солонгосын сая гаруй хvн амь насаа алдсан байдаг нь нийтдээ 2 сая 500 гаруй мянган солонгос хvн алагдсан гэсэн vг. Хоёр улсын vйлдвэрлэл, дэд бvтцийн 80 гаруй нь хувь нь бvрэн устаж, орон сууцны фондын 50 хувь, засаг захиргааны барилга байгууламжийн гуравны хоёр нь бvрэн устжээ. '''АНУ''' АНУ нь энэ дайнд 54 246 хvнээ алджээ.Энэ нь Вьетнамын дайны хохирлоос бага байгаа ч Вьетнамын дайн нь 13 жил, харин Солонгосын дайн 3 жил vргэлжилсэн гэдгийг онцлох хэрэгтэй байх. Америкчууд нь Дэлхийн 2-р дайн, Вьетнамын дайны сэдвээр их ярьдаг ч Солонгосын дайны талаар бараг дурддаггvй болохоор Америкт энэ дайныг Мартагдсан дайн гэж нэрлэдэг. Солонгосын дайны дараа дvн шинжилгээ хийсэн мэргэжилтнvvд нь Америкийн армийг байлдааны ажиллагаа явуулахад хангалттай бэлэн биш байжээ гэсэн дvгнэлт хийсэн болохоор дайны дараанаас батлан хамгаалахын тєсвийг 50 тэрбум доллар болгон єсгєж, явган цэрэг, агаарын цэргийн хvчний бие бvрэлдэхvvнийг тоог хоёр дахин нэмснээс гадна Европ, Ойрх Дорнод, Азид олон тооны цэргийн бааз байгуулсан билээ. Мєн орчин vеийн шинэ зэвсгээр хангах асуудал гарч М16 винтов, 40 мм миномет, F-4 сєнєєгч зэрэг шинэ зэвсэгvvд армийнх нь зэвсэглэлд орж ирсэн байна. '''Хятад''' Хятадын талын албан ёсны мэдээгээр энэ дайнд Хятадын ардын чєлєєлєх арми нь 390 мянган хvнээ алджээ. Гэвч єрнєдийн зарим эх сурвалжууд хятадын хохирлын тоог сая хvн давсан гэж vздэг. Тэдний дотор Мао Зэдуний хvv нь ч бий. Дайны явцад Хятадын тал нь эдийн засгаа сэргээхийн тулд Зєвлєлтєєс авсан зээлээрээ эргvvлэн зєвлєлтийн зэвсэг, техникийг их хэмжээгээр худалдан авах шаардлагатай болсон зэрэг олон шалтгааны улмаас хоёр улсын харьцаа эрс мууджээ. Дайнд зєвхєн єєрийн хvчинд найдан оролцох шийдвэрийг гаргаж, vнэндээ АНУ-тай сєргєлдєн тулалдсанаар улсынхаа хvчийг дэлхий дахинаа харуулж, хожим улс тєрийн тавцан дээр нєлєєтэй тоглогч байх болно гэдгээ бодит жишээгээр харуулсан хэрэг байв. '''Тайвань''' Солонгосын дайн дууссаны дараа Ємнєдийн эвсэлд олзлогдсон Хятадын ардын чєлєєлєх армийн 14 мянган байлдагч эх орондоо буцахаас татгалзан Тайваньд ирж суурьшсан юм. Тэд 1954 оны 1-р сарын 23-ны єдєр Тайванд ирсэн бєгєєд єєрсдийгєє «коммунизмыг эсэргvvцэгч сайн дурынхан» гэж нэрлэх болсон билээ. Тvvнээс хойш энэ єдрийн Тайваньд «Дэлхийн эрх чєлєєний єдєр» нэрээр тэмдэглэдэг болсон. Солонгосын дайн нь Тайвань руу зугатан ирсэн Гоминьданы талынхныг авралын од болсон гэж болно. Учир нь Солонгосын дайнаас ємнє Америкчууд Чан Кайшии болон Мао Зэдvний талыхны хоорондын мєргєлдєєнд ямар нэг байдлаар оролцохоос эрс татгалзан, Тайванд дэмжлэгэ vзvvлэхээ зогсоогоод байсан билээ. Харин дайны дараанаас бvс нутагт єєрийн нєлєєллийг авч vлдэхийн тулд Тайваны эрх баригчдыг бvх талаар дэмжих хэрэгтэй гэж vзсэн юм. Улмаар Тайваны хоолой руу єєрийн зэвсэгт хvчний ангиудыг илгээж, Гоминьданы засгийн газрыг гарцаагvй ялагдлаас аварсан юм. Улмаар Солонгосын дайны дараа давамгайлах болсон vзлийн нєлєєгєєр єрнєдийн дийлэнх орнууд Коммунист Хятадыг єнгєрсєн зууны 70-аад он хvртэл хvлээн зєвшєєрєхєєс татгалзаж байсан юм. '''Япон''' Олон зуун мянган хvний аминд хvрсэн энэ мєргєлдєєний эцэст эдийн засгийн хувьд хожсон цорын ганц улс нь Япон гэж болно. Дайны эхэнд Ємнєдийн эвсэл ялагдсан, Японд зvvний vзэл баримтлалтай хєдєлгєєн хvчээ авсаны нєлєєгєєр Японы ирээдvйн байдал асуудалтай болж эхэлсэн тул АНУ-ын удирдлаган дор эхлээд дотоодын цэрэг, цагдаагийн албыг байгуулсан нь яваандаа єнєєдрийн Японы єєрийгєє хамгаалах хvч болон хувирсан юм. Мєнхvv Америкчууд нь дайны явцад Сан-Франциско хотноо Японтой энхийн гэрээ байгуулан тусгаар тогтносон улс гэдгийг нь хvлээн зєвшєєрснєєр олон улсын тавцанд илvv чєлєєтэй байх боломжоор хангаж єгсєн байна. Эдийн засгийн хувьд дайтаж байсан америкийн цэргийн хvчний ар талын хангамжийн гол баазууд нь Японд байрлаж байсан нь маш чухал ач холбогдолтой байв. Хангамжийг Зайбацу байгаад задарсан америкийн армитай худалдаа явуулах тусгай эрхтэй бvтцээр дамжуулан хийж байв. Солонгосын дайны явцад Пентагон нь армийнхаа хэрэгцээнд японы бараа, бvтээгдэхvvн худалдан авахад 3.5 тэрбум доллар зарцуулсан байдаг. Тухайн үеийн худалдаагаар дамжуулан баяжин хєл дээрээ тогтсон компаниудын дотор єнєєдєр дэлхийд алдартай брэнд болсон «Мицүи», «Мицүбиши», «Сүмитомо» зэрэг олон компаниуд байдаг. 1950-1951 оны Японы vйлдвэрлэлийн єсєлт нь 50 хувь байж, 1952 он гэхэд дэлхийн хоёрдугаар дайны ємнєх тvвшиндээ хvрсэн нь ганцхан жилийн дотор гурав дахин нэмэгдсэн хэрэг байлаа. '''ЗХУ''' Энэ дайн нь улс тєрийн хувьд ЗХУ-д алдагдалтай байлаа. Солонгосын хойгийг Ким Ир Сений дэглэмийн дор нэгтгэх гэсэн зорилгодоо хvрээгvйгээр зогсохгvй хєрш зэргэлдээ коммунист Хятадтай тvнжин хагараад авсан. Гэтэл єрнєдийн орнуудын эвсэл нь Баруун Герман ба бусад улсуудын харьцаа сайжирсан, Америк Япон энхийн хэлэлцээр байгуулсан зэргээр улам бvр нятгтран дотноссон байна. Гэвч нєгєє талаас ЗХУ нь гуравдагч ертєнцийн хєгжиж яваа улсад туслалцаа vзvvлэхэд бэлэн байдаг гэдгээ харуулсан тул Солонгосын дайны дараа маш олон хєгжиж яваа улс ЗХУ-ыг даган социалист замаар явахыг хvргэсэн юм. Эдийн засгийн хувьд Солонгосын дайн нь ЗХУ-д маш хvндээр туссан ч дайны явцад орчин vеийн олон олон vеийн шинэ зэвсгийг бодит байдал дээр турших боломж олгосон, єрсєлдєгч талын олон тооны шинэ зэвсгийг олзолж авснаар цаашид єєрийн зэвсэг техникийг улам боловсронгуй болгох боломжтой болсон тєдийгvй дайнд тодорхой хэмжээгээр оролцсон зэвсэгт хvчний бие бvрэлдэхvvний 30 гаруй мянган албан хаагчид єєр нєхцєлд яагаад ч олох боломжгvй асар их туршлага хуримтлуулсныг єдгєє байхгvй болсон энэ улс олон арван жилийн туршид дараа дараагийн бvс нутгийн олон дайнд амжилттай хэрэгжvvлсээр ирсэн билээ. == Манай улсын хувьд == 1950 онд БНАСАУ-д манай ЭСЯ нээгдэж элчингээр Ж.Самбуу гуай дипломат ажилтнуудын хамтаар томилогдож дайны vед манайхан тэнд ажиллаж байсан юм. Нэгэн удаа америкийн онгоцноос хаясан бємбєг ойрхон унаж, дэлбэрэлтийн долгионд монгол хүн өртсөн гэдэг. Азаар бємбєгний хэлтэрхийд оногдоогvй байжээ. [[en:Korean War]] [[am:የኮርያ ጦርነት]] [[ar:الحرب الكورية]] [[bs:Korejski rat]] [[bg:Корейска война]] [[ca:Guerra de Corea]] [[cs:Korejská válka]] [[da:Koreakrigen]] [[de:Koreakrieg]] [[es:Guerra de Corea]] [[eo:Korea milito]] [[fr:Guerre de Corée]] [[ko:한국 전쟁]] [[hr:Korejski rat]] [[id:Perang Korea]] [[it:Guerra di Corea]] [[he:מלחמת קוריאה]] [[lb:Koreakrich]] [[hu:Koreai háború]] [[nl:Koreaanse Oorlog]] [[ja:朝鮮戦争]] [[no:Koreakrigen]] [[nn:Koreakrigen]] [[nds:Koreaorlog]] [[pl:Wojna koreańska]] [[pt:Guerra da Coréia]] [[ru:Корейская война 1950—1953]] [[simple:Korean War]] [[sk:Kórejská vojna]] [[sl:Korejska vojna]] [[sr:Корејски рат]] [[sh:Korejski rat]] [[fi:Korean sota]] [[sv:Koreakriget]] [[th:สงครามเกาหลี]] [[vi:Chiến tranh Triều Tiên]] [[tr:Kore Savaşı]] [[zh:朝鮮戰爭]] Image:Koreawar01.jpg 2944 9698 2006-10-06T23:09:21Z Dermee 51 Солонгосын дайн Солонгосын дайн Image:Koreawar02.jpg 2945 9699 2006-10-06T23:09:53Z Dermee 51 Солонгосын дайн Солонгосын дайн Image:Koreawar03.jpg 2946 9700 2006-10-06T23:10:08Z Dermee 51 Солонгосын дайн Солонгосын дайн Image:Koreawar04.jpg 2947 9701 2006-10-06T23:10:23Z Dermee 51 Солонгосын дайн Солонгосын дайн Дайн 2948 9704 2006-10-06T23:18:06Z Dermee 51 Хvн тєрєлхтєн vvссэн цагаасаа эхлээд єєр хоорондоо дайтсаар ирсэн тvvхтэй. Энэ дайн тулаан анхандаа нэг овог омгийн хооронд болдог байснаа яваандаа хоёр ба тvvнээс олон тооны улсыг хамрах болж, цаашлаад дэлхийн хэмжээнд 100 гаруй улс, тэрбум гаруй оршин суугч, хэдэн арван мянган хавтгай дєрвєлжин км бvс нутгийг хамран явагддаг болсон билээ. 1914-1918 оны хооронд болсон Дэлхийн нэгдvгээр дайны vед 12 сая хvн амиа алдаж, vvнээс 4 дахин их хvн шархдаж олон арван улс ихээхэн хэмжээний материаллаг хохирол амссан. Гэтэл энэ цуст дайн дусаад ердєє 21 жилийн дараа Дэлхийн хоёрдугаар дайн дэгдсэн. Энэ дайнд дэлхийн бараг бvх улс шууд болон шууд бус байдлаар оролцож 60 гаруй сая хvн амиа алдаж, олон зуун хот, суурин балгас болж, асар их хэмжээний эд материалын хохирол учирсан юм. Энэ дайнаас сургамж авсан улсууд дахин дайны, тулаан хийхээс татгалзсан уу гэвэл vгvй. 1945 оны 9-р сарын хоёрны єдєр Дэлхийн хоёрдугаар дайн дууссан єдрєєс хойш Солонгосын, Араб- Израйлийн, Вьетнамын, Афганистаны, Иран- Иракийн, Персийн булангийн гэх мэтийн олон янзын нэртэй булангийн гээд бvс нутгийн дайн нэгнээ залган гарсаар 21-р зуун хvрсэн. 21-р зуунд ч Иракийн, Израйл-Арабын гээд дайны хєл тасрахгvй л байна. Эртний Грек 2949 11073 2006-12-11T14:13:09Z Zorigt 49 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:User tr-N 2950 9720 2006-10-08T19:57:00Z 85.103.88.163 [[Category:User tr]] Template:User tr-1 2951 9721 2006-10-08T19:57:34Z 85.103.88.163 <div style="float:left;border:solid #C0C8FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#F0F8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#C0C8FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''tr-1''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Bu '''[[:Category:User tr|kullanıcı]] [[:Category:User tr-1|düşük seviyede Türkçe ]] '''anlıyor.[[Category:User tr|{{PAGENAME}}]][[Category:User tr-1|{{PAGENAME}}]] |}</div> Template:User tr-4 2952 9724 2006-10-08T20:04:38Z 85.103.88.163 <div style="float:left;border:solid #FFFF00 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFFF99"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#FFFF00;text-align:center;font-size:14pt">'''tr-4'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em;">Bu kullanıcı '''[[:Category:User tr|Türkçe]]''''yi '''[[:Category:User tr-4|ana dili gibi]]''' anlıyor. [[Category:User tr|{{PAGENAME}}]][[Category:User tr-4|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Category:User tr-4 2953 9725 2006-10-08T20:05:25Z 85.103.88.163 [[Category:User tr]] Category:User tr-3 2954 9726 2006-10-08T20:05:29Z 85.103.88.163 [[Category:User tr]] Category:User tr-2 2955 9727 2006-10-08T20:05:32Z 85.103.88.163 [[Category:User tr]] Category:User tr-1 2956 9728 2006-10-08T20:05:37Z 85.103.88.163 [[Category:User tr]] 2006 2957 11525 2007-01-16T14:55:32Z JAnDbot 255 robot Adding: cho, lg, rmy, ru-sib Removing: als, tet, wo Modifying: fa ==Events== ==Births== ==Deaths== [[Category:21th century]] [[af:2006]] [[am:2006 እ.ኤ.አ.]] [[an:2006]] [[ang:2006]] [[ar:2006]] [[ast:2006]] [[av:2006]] [[az:2006]] [[ba:2006]] [[bat-smg:2006]] [[be:2006]] [[bg:2006]] [[bn:২০০৬]] [[bo:2006]] [[br:2006]] [[bs:2006]] [[ca:2006]] [[ceb:2006]] [[cho:2006]] [[chr:2006]] [[co:2006]] [[cs:2006]] [[csb:2006]] [[cv:2006]] [[cy:2006]] [[da:2006]] [[de:2006]] [[dv:2006]] [[el:2006]] [[en:2006]] [[eo:2006]] [[es:2006]] [[et:2006]] [[eu:2006]] [[fa:۲۰۰۶ (میلادی)]] [[fi:2006]] [[fiu-vro:2006]] [[fo:2006]] [[fr:2006]] [[frp:2006]] [[fur:2006]] [[fy:2006]] [[ga:2006]] [[gd:2006]] [[gl:2006]] [[got:2006]] [[gu:2006]] [[gv:2006]] [[he:2006]] [[hi:२००६]] [[hr:2006]] [[ht:2006 (almanak gregoryen)]] [[hu:2006]] [[hy:2006]] [[ia:2006]] [[id:2006]] [[ie:2006]] [[ilo:2006]] [[io:2006]] [[is:2006]] [[it:2006]] [[ja:2006年]] [[jbo:2006moi nanca]] [[jv:2006]] [[ka:2006]] [[kg:2006]] [[kk:2006]] [[kn:೨೦೦೬]] [[ko:2006년]] [[ks:2006]] [[ksh:Joohr 2006]] [[ku:2006]] [[kw:2006]] [[ky:2006]] [[la:2006]] [[lb:2006]] [[lg:2006]] [[li:2006]] [[lij:2006]] [[lmo:2006]] [[ln:2006]] [[lt:2006]] [[map-bms:2006]] [[mg:2006]] [[mi:2006]] [[mk:2006]] [[ml:2006]] [[mo:2006]] [[mr:ई.स. २००६]] [[ms:2006]] [[na:2006]] [[nah:2006]] [[nap:2006]] [[nds-nl:2006]] [[nl:2006]] [[nn:2006]] [[no:2006]] [[nrm:2006]] [[oc:2006]] [[os:2006]] [[pam:2006]] [[pap:2006]] [[pdc:2006]] [[pl:2006]] [[pms:2006]] [[pt:2006]] [[qu:2006]] [[rm:2006]] [[rmy:2006]] [[ro:2006]] [[roa-rup:2006]] [[ru:2006 год]] [[ru-sib:2006]] [[sa:2006]] [[sc:2006]] [[scn:2006]] [[sco:2006]] [[se:2006]] [[sh:2006]] [[si:2006]] [[simple:2006]] [[sk:2006]] [[sl:2006]] [[sq:2006]] [[sr:2006]] [[su:2006]] [[sv:2006]] [[sw:2006]] [[ta:2006]] [[te:2006]] [[tg:2006]] [[th:พ.ศ. 2549]] [[tk:2006]] [[tl:2006]] [[tpi:2006]] [[tr:2006]] [[tt:2006]] [[udm:2006]] [[ug:2006]] [[uk:2006]] [[ur:2006ء]] [[uz:2006]] [[vec:2006]] [[vi:2006]] [[vls:2006]] [[wa:2006]] [[war:2006]] [[yi:ה'תשס"ו]] [[zh:2006年]] [[zh-classical:二〇〇六年]] [[zh-min-nan:2006 nî]] [[zh-yue:2006年]] Wikipedia:Sandbox/International 2960 9748 2006-10-11T14:32:18Z Zorigt 49 reverted vandalism Жүдо 2962 12366 2007-01-27T21:59:40Z Thijs!bot 369 robot Modifying: [[it:Jūdō]] '''Жүдо''' бөх нь [[1882 он]]д [[Каноо Жигороо]] нь анхлан зохиосон Японы цэрэг, байлдааны урлагийн нэг. Бие хамгаалах урлаг болон спортын төрөл ч болдог. 2 хүн хоорондоо золгон, мэх хийлцэн өрсөлдөгчөө ар нуруугаар нь унагаах эсвэл хэвтээ барилдаанд тодорхой хугацаанаас дээш хугацаанд цэвэр дарж чадвал ялалт болдог. "Өрсөлдөгчийнхөө хүчийг ашиглан ялалтанд хүрэх" гэсэн дотоод сэтгэлгээг чухалчлан үздэг.(柔よく剛を制す(日本語) The weak often gets the better of the strong.(English)) Үндсэн ухагдахуун консепц нь '''Би, чи, бүгдээрээ сайн сайхан''' - "Өрсөлдөгчдөө хандаж талархал, хүндэтгэл үзүүлж хоорондоо итгэлцсэний үндсэн дээр бусдын төлөөх сэтгэлийг өөртөө төлөвшүүлэн, зөвхөн өөрөө биш бусад хүмүүст ч гэсэн сайн сайхан байх орчин бүрдүүлье" '''Бүх чадлаа сайн сайхны төлөө''' - "Өөрийнхөө бүх хүчин чадлыг ашиглан бүх нийт нийгмийн төлөө сайн үйлс бүтээе" юм. Дан ганц ялалтанд хүрэхийн тулд бус өөрийнхөө дотоод сэтгэлийг ч гэсэн бялдаржуулах зорилготой. [[Image:жүдо.gif|thumb|Жүдо]] ==Түүх== ===Жүжицүгээс жүдо хүртэл=== 12 зуунаас эхлээд Японы самурайн нарийн дунд [[Жүжицү]] хэмээх тулааны урлаг өргөн дэлгэрсэн байна. Жүжицүгээс нийтдээ 100 давах тулааны урлагийн урсгал бий болсон гэгддэг. [[Мэйжигийн хувьсгал]] гарснаас хойш Жүжицүгээр хичээллэдэг хүмүүс багасаж ирсэн. Энэ үед 1882 онд [[Каноо Жигороо]] нь хэвтээ барилдаан болон атемиваза(??)-г голлодог [[Тэнжиншинёо]] , босоо барилдаан голлодог [[Китоо]] хэмээх жүжицүгийн 2 урсгал дээр тулгуурлан, өөрийнхөө Китоогийн туршлагаас "Тэнцвэр алдагдуулах" чадварын талаар нарийн боловсруулж гимнастик, бие заслын аргачлал, бие бялдаржуулалт, тулааны урлаг болгон, хүнийг боловсруулж хөгжүүлэх аргачлал боловсруулж '''Жүдо''' хэмээн нэрлэн, хуучин Токиогийн [[Шитая]] дүүрэгт орших [[Эйшо сүм]]д [[Коодоокан]]г байгуулсан байна. Коодоокан(жүдо) нь жүжицүгийн урсгал дунд цөөнх байсан. [[Коодоокангийн 4 эзэн]]гийн нэг болох [[Сайгоо Широо]] нь Японы Цагдаагийн ерөнхий газрын Тулааны урлагийн тэмцээнд аврага болсноор орон даяар Коодоокан жүдог хүлээн зөвшөөрсөн. ===Дэлхий дахинд тархсан нь=== Жүдо нь 1964 оны [[Токиогийн Зуны олимп]]д албан ёсны тэмцээний төрөл болон орсон. Эмэгтэйчүүдийн төрөл нь 1988 оны Сөүлийн Зуны олимпд нээлттэй төрөл, 1992 оны [[Барселон]]ы Зуны олимпд албан ёсны төрөл болсон. [[Дэлхийн Жүдогийн Холбоо]]нд нийт 187 орон багтдаг ба Төв штаб нь [[Сөүл]]д байдаг. [[Франц]]ад Жүдогоор хичээллэгсэд хамгийн их. [[Монгол]]д ч гэсэн хичээллэдэг хүн ихтэй. [[Олимп]]оос медал хүртдэг спортын цөөхөн төрлүүдийн нэг юм. ==Мэхийн төрөл== Коодоокан жүдод "[[шидэлт]]", "[[даралт]]", "[[атемиваза]]" гэсэн 3 төрлийн мэх байдаг. Мөн [[Ката]] болон [[Рандори]] гэж бий. Кано нь "[[атемиваза]]" төрлийн мэхийг аюултай хэмээн тэмцээн болон рандоригийн үед "шидэлт", "даралт" төрлийн мэхийг л хэрэглэх болсон. Тиймээс ч жүдо нь аюул багатай спортын төрөл хэмээгдэн дэлхий дахинд өргөн тархсан байна. "Атемиваза" төрлийн мэх нь орчин үед зэрэг нэмэх үеийн шалгалтанд хүртэл хэрэглэгдэх нь ховор болсон учир жүдогоор хичээллэдэг хүн ч мэдэхгүй байх нь их. Мөн түүнчлэн зааж сургах дасгалжуулагч байхгүй байгаа нь бодит байдал юм. ==Зэргийн тухай== Жүдогийн цол зэрэглэл нь зэргээс эхлэн дан болон өгсдөг. Зэрэг болон дан нь Иго, Шоги(Япон үндэсний шатар)-д хэрэглэгддэг байсныг Каноо Жигороо нь анхлан тулааны урлагийн зэрэглэлд хэрэглэсэн байна. Орчин үед Кэндо, Карате зэрэгт хэрэглэгдэж байгаа нь Жүдогоос эхлэлтэй юм. 1-р дан нь хар бүс гэдгээр нийтэд тархсан. Дээр үеээс жүдогийн бүсийг угаадаггүй байснаас бэлтгэл сургуулилт хийсээр удах тусам бүс нь хар болж ирдэгээс хар бүс нь тухайн хүний хүч чадал, чадварын илэрхийлэл болсон байна. *4-р зэргээс доош бол: [[Цагаан бүс]] *3-с 1 хүртэл : [[Хүрэн бүс]] *1-с 5-р дан : [[Хар бүс]] *6-с 8-р дан : [[Улаан цагаан алаг бүс]] *8-с дээш: [[Улаан бүс]] ※ 6-р дангаас дээших нь хар бүсээрээ байсанч болно.<br> ※ Эмэгтэйчүүд нь Япон дотроо бол бүс голоор 1/5 хэмжээний өргөнтэй цагаан зураастай байдаг. Олон улсын дүрмэнд бол эрэгтэй эмэгтэй ижилхэн.<br> Нийтэд 10-р дан нь хамгийн дээд дан гэж яригддаг ч, Жүдог үнлэслэгч Кано Жигороо нь "Жүдо" хэмээх номондоо "1-р дангаас ахиулсаар 10-р дан хүрч, цаашид улам хүчирхэгжин дээшлэж байвал 11, 12-р дан болж болно" гэж дээд хязгаар заагаагүй байдаг. Гэвч хараахан тийм тохиолдол гараагүй байгаа.<br> 2006 он хүртэл Коодоокан жүдогийн 10-р дантай 15 жүдочин байдаг. 10-р дан авсан дарааллаар нь жагсаавал:<br> 1935 Ямашита Ёшицүгү, 1937 Исогай Хажимэ, Нагаока Шюүичи, 1945 Мифүнэ Кюүзоо, Ийзука Күнисабүроо, Самүра Кайчироо, Табата Шёотароо, Окано Ёшитароо, Шёорики Мацүтароо, Накано Шёозоо, Күрихара Тамио, 1984 Котани Сүмиюки、2006 Тайго Тошироо, Абэ Ичироо, Оосава Ёшими нар юм.<br> Мөн Олон Улсын Жүдогийн Холбооны 10-р дантай жүдочин нь Антон Гээсинк(Голланд), Чарлез Палмер(Англи) 2 л юм. Эмэгтэйчүүдээс 10-р дантай хүн хараахан байхгүй. 9-р дан Фүкүда Кэйко, түүний дараа 8-р дантай 二星温子 нар л байгаа. ==Дүрэм== Коодоокангийн шүүлтийн дүрэм, Олон Улсын Жүдогийн Холбооны шүүлтийн дүрэм гэсэн 2 дүрэм бий. Тэмцээний дэвжээ нь 8мх8м-с 10мх10м хүртэлх хэмжээтэй [[татами]] байна. Коодоокангийн дүрмийн дагуу бол 67, Олон Улсын Жүдогийн Холбооны дүрмийн дагуу бол 66 төрлийн "[[шидэлт]]"-н мэх, 29 төрлийн (2лаа адилхан) "[[даралт]]"-н мэхийг ашиглан ялалтын төлөө тэмцэлддэг. Тэмцээн нь заагдсан хугацааны дотор явагдаж барилдааныг гартаа авсан хүн нь ялах ба хэн нэг нь "[[Иппон]](цэвэр ялалт)" авсан тохиолдолд тэмцээн шууд дуусна. Хэрвээ хэн нэг нь тэргүүлэх оноо аваагүй байгаа тохиолдолд нэмэлт цаг сунган барилдаж хэн түрүүлж оноо авсан(Алтан онооны дүрэм) нь ялдаг. Тэгээд ч хэн нь ч ялж чадахгүй тохиолдолд шүүгчийн шийдвэрээр ялагчийг тодруулдаг. Тухайн тэмцээний дүрмээс хамаарч хайнцуулах ч тохиолдол байдаг. Олимп зэрэг томоохон тэмцээнүүдэд 5мин барилддаг. ===Дагах барилдааны тухай=== Олимп болон ДАШТ зэрэгт 3-р байрын төлөөх барилдаан гаргахын тулд дагах барилдааныг бий болгодог. Үүнд нь шувтрагын барилдаанд ялагдсан бөхчүүд дундаас шөвгийн 4-т үлдсэн бөхчүүдтэй барилдсан бөхчүүд нь барилддаг. ===Шидэлт=== Өрсөлдөгчөө хүч хурдын хувьд илт давуутайгаар шидэж, ар нурууны аль болох их талбайг татамид хүргэсэн бол "Иппон" болдог. Арай иппон гэж тооцохоор биш бол "ваза-ари", түүний дараа "юү-коо", хамгийн доодох нь "коо-ка" юм. Ваза-ари 2 удаа авсан тохиолдолд иппон болдог. Юү-коо коо-ка нь хэд ч авсан дээд үнэлгээндээ шилжихгүй. ===Даралт=== Олон улсын дүрэмд өрсөлдөгчийнхөө нуруу, 2 далыг хоёуланг нь эсвэл нэгийг нь дэвжээнд хүрэхээр дарж, өрсөлдөгчийнхөө хөлөнд бие эсвэл хөлөө хавчуулагдаагүй нөхцөлд 25сёк болвол "Цэвэр ялалт - [[Иппон]]", 20-25сёк бол "[[Ваза-ари]]", 15-20сёк бол "[[Юүү-коо]]", 10-15сёк "[[Коо-ка]]" гэсэн үнэлгээ авдаг. Гэвч [[Коодоокан жүдо]]гийн дүрэм нь арай хатуу буюу 30сёк нь [[иппон]], 25-30 хооронд бол "[[Ваза-ари]]", 20-25сёк бол "[[Юүүкоо]]" авдаг. <br> [[Боох мэх]] болон [[өчих мэх]]энд өрсөлдөгч нь бууж өгснөө илэрхийлж шүүгчид ойлгогдохоор дэвжээг эсвэл өрсөлдөгчөө 2-3 удаа цохивол([[майтта]] - японоор бууж өгье гэсэн үг) цэвэр ялалт болдог.<br> [[Өчих мэх]]ний хувьд бууж өгснөө илэрхийлэх нь тухайн тамирчны эрх бөгөөд тохой, мөрөндөө хүнд гэмтэл авсанч ялах итгэлтэй байгаа бол "[[майтта]]" хийхгүй байсанч болно. Гэвч энэ нь цаашид барилдаж чадахгүй болох магадлал өндөр тул хийхгүй байхыг зөвлөж байна.<br> [[Боох мэх]]энд өрсөлдөгч нь [[ухаан алдсан]] бол цэвэр ялалт болдог. Хэрвээ өрсөлдөгч нь нас барсан бол "[[Юүү-коо]]" үнэлгээ авна. <br> Хөдөө орон нутгийн барилдаан болон бага насны түвшинд боох мэх болон өчих мэх нь бүрэн байдлаар орсон байвал өрсөлдөгч нь "[[майтта]]" хийгээгүй байсанч аюулгүй байдлыг харгалзан үзэж цэвэр ялалтыг өгдөг. <br> Дунд сургуулийн сурагч нар нь [[өчих мэх]] болон [[гурван талтаар]] [[боох мэх]] хийх нь хориотой.Бага сургуулийн сурагч нар нь өчих болон боох [[мэх]] аль аль нь хориотой. ===Түүхийн товчоон=== *1900 он Коодоокан жүдогийн барилдааныг шүүх дүрэм *1924 он Хэвтээ барилдаанд хүчээр татан орохыг хориглов *1929 он Эзэн хааны нэрэмжит жүдогийн тэмцээнд шинээр шүүгч нь 3 хүн байх, төрх байдал, ёс жаяг, арга техник зэрэгд суурилсан "Барилдааны эрхийг гартаа авч явсан учир ялах" гэсэн үнэлгээ нэмэгдсэн. *1951 он Коодоокан жүдогийн тэмцээнийг шүүх дүрэм *1955 он Коодоокан жүдогийн тэмцээнийг шүүх шинэчлэсэн дүрэм, "ваза-ари" авсаны дараах "даралт" нь 25сёк байх гэх мэт *1961 он Олон Улсын Жүдогийн Холбооны жингээр барилдах систем. 4 жин *1967 он Олон Улсын Жүдогийн Холбооны дүрэм зохиогдов. ОУЖХ-н 6 жингийн систем *1976 он Зуны олимпын жүдогийн төрөлд "коо-ка" үнэлгээг хэрэглэв. *1977 он ОУЖХ-н 8 жингийн системтэй болсон. *1982 он Коодоокан жүдогийн тэмцээнийг шүүх дүрэм, бага насныханд зориулсан дүрэм *1997 он ОУЖХ-ны ерөнхий хурлаар өнгөт өмсгөл хэрэглэж болохыг зөвшөөрсөн. ==Өмсгөл== ==Бусад== [[Монголын Жүдогийн Холбоо]] *[http://www.judo-snijders.nl/ Judoschool Jan Snijders, technical information] [[category:Спорт|Ж]] [[an:Judo]] [[ar:جيدو]] [[ast:Judo]] [[bg:Джудо]] [[bs:Judo]] [[ca:Judo]] [[cs:Judo]] [[da:Judo]] [[de:Judo]] [[en:Judo]] [[eo:Ĵudo]] [[es:Judo]] [[et:Judo]] [[fa:جودو]] [[fi:Judo]] [[fr:Judo]] [[frp:Judo]] [[gl:Judo]] [[he:ג'ודו]] [[hr:Judo]] [[id:Yudo]] [[is:Júdó]] [[it:Jūdō]] [[ja:柔道]] [[ka:ძიუდო]] [[ko:유도]] [[la:Ziudo]] [[lv:Džudo]] [[ms:Judo]] [[nl:Judo]] [[nn:Judo]] [[no:Judo]] [[pl:Judo]] [[pt:Judô]] [[ro:Judo]] [[ru:Дзюдо]] [[sh:Džudo]] [[sl:Judo]] [[sr:Џудо]] [[sv:Judo]] [[th:ยูโด]] [[tr:Judo]] [[ug:جۇدو]] [[vi:Judo]] [[zh:柔道]] Wikipedia:Wikipedia-тай холболт 2963 9781 2006-10-18T02:34:55Z Dondov 234 ''''''мэдээ байрлуулах болон мэдээгээ засварлах талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү?'''''' Монгол толлейбус 2964 9785 2006-10-19T02:32:55Z Dermee 51 Монголд угсрагдсан JEA800 маркын торллейбус юм. Анх 2006 оны 10-н сарын 9-нөөс Ханын материал-Офицеруудын ордон”-ы шугаманд гарсан. Анхны троллейбус нь 4-001 гэсэн улсын дугаартай. Бүтээхэд ойролцоогоор 60-н сая төг зарцуулагдсан нь гадаад улсаас худалдан авч оруулж ирэхээс хямд тусдаг. Айкидо 2965 11038 2006-12-10T06:04:05Z 202.175.95.171 /* Холбогдох линкүүд */ Айкидо(合気道, aikido) нь [[япон]] улсад үүсч хөгжсөн бие хамгаалах урлагийн нэг юм. == Холбогдох линкүүд == [http://www.owc.org.mn/aikido/ Монголын Айкидогийн холбоо] [[category:Спорт|А]] [[ar:أيكيدو]] [[bg:Айкидо]] [[ca:Aikido]] [[cs:Aikido]] [[da:Aikido]] [[de:Aikidō]] [[en:Aikido]] [[eo:Aikido]] [[es:Aikido]] [[fa:آیکیدو]] [[fi:Aikido]] [[fr:Aïkido]] [[gl:Aikido]] [[he:אייקידו]] [[hr:Aikido]] [[hu:Aikido]] [[ia:Aikido]] [[id:Aikido]] [[it:Aikidō]] [[ja:合気道]] [[ka:აიკიდო]] [[lt:Aikido]] [[lv:Aikido]] [[mk:Аикидо]] [[ms:Aikido]] [[nl:Aikido]] [[no:Aikido]] [[pl:Aikido]] [[pt:Aikido]] [[ro:Aikido]] [[ru:Айкидо]] [[sk:Aikido]] [[sl:Aikido]] [[sr:Аикидо]] [[sv:Aikido]] [[th:ไอคิโด]] [[tr:Aikido]] [[uk:Айкідо]] [[vi:Aikido]] Бямбын Ринчин 2966 11019 2006-12-08T14:49:14Z 202.175.95.171 '''Бямбын Ринчин''' нь Монголын орчин үеийн утга зохиолыг үндэслэгчдийн нэг, [[монголч эрдэмтэн]]. [[Цогт тайж (кино)|Цогт тайж]] киногоороо [[1945 он]]д [[төрийн шагнал]] хүртсэн. "Бэр цэцэг", "Нууцыг задруулсан захиа" зэрэг олон сонирхолтой зохиол бичиж үлдээжээ. [[Улс төрийн хэлмэгдүүлэлт]]эд өртөж, 10 жилийн ял авсан боловч [[орос хэл]]ийг гаргуун эзэмшсэнийхээ хүчинд шоронгоос гарч байсан түүхтэй ч, [[үндэсний үзэлтэн]] энэ хүн амьдралынхаа турш [[социалист]] нийгмийн дарамтан дор байсан билээ. == Хэлсэн үгнүүд == Ёроолгүй тэнэгүүдийн дунд амьдрахад нас яасан урт юм бэ Оройгүй эрдмийг сурахад нас яасан богино юм бэ [[Category:Монголчууд|Ринчин Б.]] [[Category:Хүмүүс|Ринчин Б.]] Шинжян-Уйгарын Өөртөө засах орон 2967 11889 2007-01-23T09:43:04Z JAnDbot 255 robot Adding: [[hsb:Ujgurska]] Шинжян-Уйгарын Өөртөө засах орон нь Бүгд найрамдах Хятад Ард Улсын баруун хойд талыг эзлэн оршдог том бүс нутаг юм. [[ar:شينجيانغ]] [[az:دوغو تؤرکؤستان]] [[bg:Синдзян-уйгурски автономен регион]] [[br:Xinjiang]] [[ca:Xinjiang]] [[cs:Sin-ťiang]] [[da:Xinjiang]] [[de:Xinjiang]] [[en:Xinjiang]] [[eo:Ŝinĝjango]] [[es:Xinjiang]] [[et:Xinjiang]] [[eu:Xinjiang]] [[fa:سین‌کیانگ]] [[fi:Xinjiang]] [[fr:Xinjiang]] [[he:שינג'יאנג]] [[hsb:Ujgurska]] [[id:Xinjiang]] [[it:Xinjiang]] [[ja:新疆ウイグル自治区]] [[ka:სინძიანი]] [[ko:신장 웨이우얼 자치구]] [[la:Uiguristania]] [[nl:Sinkiang]] [[pl:Sinkiang]] [[pt:Xinjiang]] [[ru:Синьцзян-Уйгурский автономный район]] [[sv:Xinjiang]] [[th:เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์]] [[tr:Sincan Uygur Özerk Bölgesi]] [[ug:شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى]] [[uk:Сіньцзян-Уйгурський автономний район]] [[vi:Tân Cương]] [[xal:Шинҗән]] [[zh:新疆维吾尔自治区]] Image:Жүдо.gif 2968 9797 2006-10-20T17:09:27Z Bambuush 171 Монголын Жүдогийн Холбоо 2969 9818 2006-10-21T06:35:41Z Bambuush 171 Монголын Жүдогийн Холбоо <br> ===Хаяг=== Nation : Mongolia(MGL) Address : Baga Toirog 55, Ulaanbaatar 210648 MONGOLIA Tel : (976-11) 345294 Fax : Cell Phone: (976) 99119544 E-mail : judomongol@hotmail.com Website : ===Жүдо нь Монголд=== Жүдо нь 60-аад оны үед ЗХУ, Зүүн Герман, Чехсловак зэрэг улсуудад сурч байсан Монгол оюутнууд нь анхлан эх орондоо авчирсан байна.1971 оны 1 сард анхны Жүдогийн дэвжээ байгуулагдаж Үндэсний Спортын хорооны зөвшөөрлийн дагуу Монгол дахв албан ёсны спорт болон батлагдсан байна. 1972 онд Монголын Жүдогийн Холбоо нь Азийн Жүдогийн Холбоо болон Олон улсын Жүдогийн Холбооны гишүүн болсон. Тухайн жилдээ засгийн газрын тушаалаар Жүдогийн шигшээ баг бүрдүүлэн 1972 оны Мюнхены зуны олимпын наадамд амжилттай оролцсон байна. Одоогийн байдлаар нийт 3000 гаран гишүүнтэй, улсын аврагын тэмцээнд 480 хүүхэд, гаран насанд хүрэгчдийн ангилалд тогтмол 240 гаран хүн оролцдог. 14 жүдогийн дэвжээ, олон улсын стандартад нийцсэн 5 дожо бий. МЖХ нь жил бүр Улсын Аврага шалгаруулах тэмцээн(Насан хүрэгчид, залуучууд, бага насны ангилал), Холбооны Цомын аврага, Дамдины нэрэмжит Цомын аврага гэх зэрэг үндэсний хэмжээний 5-8 тэмцээн зохиодог. ===МЖХ-ны бүтэц=== Монголын Жүдогийн Холбоо нь 14 жүдогийн клуб, 21 аймгийн Спорт төвөөс бүрддэг. Холбооны цаашдын үйл ажиллагааг улам сайжруулж, боловсронгуй болгох үүднээс 4 жилд нэг удаа Нэгдсэн хурал зарлаж хуралддаг. Холбооны гишүүн клубуудаас сонгогддог төлөөлөл дундаас холбооны Ерөнхийлөгч, Ерөнхий нарийн бичиг, Төлөөлөн удирдах, Хяналтын зөвлөлийг сонгодог. ---Холбооны Төлөөлөн удирдах зөвлөл--- Нэр / Албан тушаал / Одоогийн ажил <br> 1. БАТ-ЭРДЭНЭ Бадмаанямбуу / Ерөнхийлөгч / УИХ-н гишүүн, Аврага коллежийн захирал<br> 2. БААСАНЖАВ Цэдэндэмбэрэл / Хүндэт Ерөнхийлөгч / УИХ-н гишүүн <br> 3. ГАНХУЯГ Даваажав / Дэд Ерөнхийлөгч / Ерөнхий захирал , "Бридж ГРУПП" компани<br> 4. ЦЭРЭНПУНЦАГ Цэдэндамба / Ерөнхий нарийн бичиг / МЖХ-ны Ерөнхий нарийн бичиг<br> 5. БАТ-ЭРДЭНЭ Дашдэмбэрэл / Гишүүн / Ерөнхий захирал, "Ажнай" компани<br> 6. БАТБАЯР Думаажав / Гишүүн / Ерөнхий захирал, "Ой мод" компани<br> 7. БАЛЖИННЯМ Одвог / Гишүүн /Захирал, "Алдар" спорт клуб<br> 8. ЧУЛУУН Ойдов / Гишүүн / Тэргүүн , Монголын Геологийн Агентлаг<br> 9. ДАМДИН Цэнд / Гишүүн / Ерөнхий нарийн бичиг, Монголын Үндэсний Олимдын Хороо<br> 10. ДАВААЦЭРЭН Цэрэвсамба / Гишүүн / Ерөнхий захирал, "Дархан төмөр" үйлдвэр<br> 11. ЖАРГАЛСАЙХАН Содном / Гишүүн / Ерөнхий захирал, "Номун интертрэйд" компани<br> 12. НАСАНТОГТОХ Чимэдбазар / Гишүүн / Ерөнхий дасгалжуулагч, Үндэсний шигшээ баг<br> 13. НЭРГҮЙ Шагдарсүрэн / Гишүүн / Ерөнхий захирал, "Жуулчин" компани<br> 14. ТЭМҮҮЖИН Эрдэнэ / Гишүүн / Санхүүгийн Зөвлөх , НҮБ-н Хөгжлийн хөтөлбөрийн төсөл<br> ---Олон улсын Шүүгчид--- Нэр / Жил / Статус<br> 1. ДАМДИН Цэнд / 1991 / ОУ-н А зэрэглэл<br> 2. БАТ-ЭРДЭНЭ Бадмаанямбуу / 1998 / Continental А зэрэглэл<br> 3. БАТТУЛГА Дашгомбо / 1999 / Continental А зэрэглэл<br> 4. ЭНХТҮВШИН Дамдин / 2000 / Continental А зэрэглэл<br> ---Үндэсний Шүүгчид--- Only the MJA has an authority to issue national referee licenses to referees. These license holders can serve as a referee for national tournaments and apply for an international/continental referee position. In order to improve the quality of referees and coaches, the training courses are held four times every year. MJA has a special agreement for cooperation with the Japan International Cooperation Agency (JICA), and under this arrangement we receive well-qualified and experienced coaches from Japan on a permanent basis. ---Монголын тамирчдын үзүүлсэн амжилт(2001 хүртэл албан ёсных)--- Нэр Тэмцээн Жил Медал<br> 1. ДАМДИН Цэнд Олимпын Наадам 1980 Мөнгө <br> 2. ДАВААДАЛАЙ Равдан Олимпын Наадам 1980 Хүрэл<br> 3. НАРМАНДАХ Доржпалам Олимпын Наадам 1996 Хүрэл<br> 4. ЦАГААНБААТАР Хашбаатар Олимпын Наадам 2004 Хүрэл<br> 5. БАЛЖИННЯМ Одвог ДАШТ 1989 Хүрэл<br> 6. БАТТУЛГА Дашгомбо ДАШТ 1989 Хүрэл <br> 7. НЯМЛХАГВА Пүрэвдорж World Army Championships 1998 Алт<br> 8. БОЛДБААТАР Халиун Дэлхийн Оюутны Аврага 1998 Алт<br> 9. ЭРДЭНЭТ-ОД Хашбат Азийн Наадам 1998 Алт<br> 10. БОЛДБААТАР Халиун Азийн Наадам 1998 Алт<br> 11. НАРМАНДАХ Доржпалам Азийн Аврага 1996 Алт<br> 12. ЭРДЭНЭТ-ОД Хашбат Азийн Аврага 2001 Алт<br> [[category:Спорт|М]] SaaS 2970 9814 2006-10-21T05:01:11Z 202.131.232.34 SaaS гэдэг нь Software as a Service гэсэн үгийн товчлол бөгөөд софтвэрийг сервис маягаар түгээх борлуулалтын шинэ хэлбэр юм. Тодруулбал, өмнө байсан cофтвэрийн лицензийг зарах гэдэг хэлбэрээр биш, софтвэрийн функцийг интернэтээр дамжуулан сэрвис болгон түгээж, түүнийхээ төлөө сар бүрийн төлбөр хэлбэрээр орлогоо олж байх бизнесийн шинэ загвар болно. Google мэтийн компаниуд ийм хэлбэрийн үйлчилгээг олноор танилцуулж байна. Каноо Жигороо 2971 11952 2007-01-25T00:58:48Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[nn:Jigorō Kanō]] [[Image:Кано Жигороо.jpg|thumb|Кано Жигороо]] Каноо Жигороо (嘉納治五郎, 1860~1938) Коодоокан жүдог үндэсдэгч, "Жүдогийн Эцэг" хэмээн нэрлэгддэг. Сурган хүмүүжүүлэгч, [[Жүдочин]]. <br> Каноо овгийнхон нь удмаараа элит гэр бүл юм. Тухайн үед өвөг эцэг Жисакү нь архи үйлдвэрлэл, бага оврын хөлөгөөр тээвэр эрхлэн, түүгээрээ маш нэртэй байсан. Тэдний том охинтой гэр бүл болсон нь Жигороогийн эцэг Жироосакү (治朗作希芝) байжээ. Жисакү нь Жироосакүд пүүсээ өвлүүлэх бодолтой байсан ч, Жироосакү нь Жисакүгийн хүү, өөрийнхөө хүргэн дүүдээ даатгаж, өөрөө худалдааны хөлөг онгоцны тээврийн пүүс байгуулан, [[Вадамисаки]] хэмээх усан боомт байгуулж, тухайн үеийн Самурайн засаглалын улс төрч [[Кацү Кайжюү]]гийн итгэлт түнш нь байжээ. [[Янаги Мүнэёши]]гийн хойд эх нь Жигороогийн эгч нь юм. Дашрамд дурьдахад одоогийн Кикүмасамүнэ болон Хакүхо архины үйлдвэрүүд нь адилхан Каноогийн овгийнх юм. <br> Жигороо нь Жироосакүгийн 3 дахь хүү болон төрсөн. Багын авъяаслаг тэрийг 13 настай байхад нь эцэг Жироосакү нь Мэйжигийн засгийн газарт уригдан нийслэл руу оржээ. Тэнд уран бичиг, англи хэл сурч 14-тэйдээ тусгай дамжаа болон, Кайсэй сургуулиудаар дамжин 1877 онд Токио дахь Эзэн Хааны их сургуульд(Одоогийн Токиогийн Их Сургууль) элсэн орсон. Тусгай дамжаа, Кайсэй сургуульд байхдаа сул биетэй байсны улмаас том, хүчтэй хүүхдүүдэд ялагдагддаг байв. Тиймээс хүчгүй байсанч гэсэн хүчтэй хүнийг ялж болдог жүжицүд суралцмаар байсан ч аав нь эсэргүүцэн зөвшөөрдөггүй байжээ.<br> Их сургуульд орсноор түүний хүсэл биеллээ олжээ. Гэвч тухайн үед соёлын хөдөлгөөн ид өрнөж, жүжицүгээр нэг их хүн хичээллэхгүй байсан тул, түүнд багш хайж олоход хэцүү байв. Арайхийн Тэнжиншинёо урсгалын жүжицүгийн багш Фүкүда Яносүкэг хайн олж шавь оржээ. Тэр үед болсон яриа 'Багшдаа нэг сайн шидүүлж аваад, "Яаж ингэж шиддэг болох вэ?" хэмээн асуутал, "Тоог нь гүйцтэл хийвэл ойлгох болноо" гэж 'билээ. Аргагүй л хичээнгүй сурагчийн асуух асуулт даа. <br> Фүкүда нь нас эцэслэж [[Тэнжиншинё]]о урсгалыг даан залгамжилсан Исо Тадатомо, түүнийг нас барсны дараа [[Китоо]] урсгалын жүжицүшийн Ийкүбо Цүнэтоши(飯久保恒年)-с суралцсан. <br> 1979 оны 7 сард [[Шибүсава Эйичи]]гийн хүсэлтээр Асукасанд байрлах Шибүсавагийн тусгай өргөөнд 7 сарын 3-наас Японд айлчлан ирээд байсан АНУ-ын 18 дахь Ерөнхийлөгч [[Улисс Симпсон Грант]]ын өмнө жүжицүгийн үзүүлэн тоглолт хийж байсан байна.<br> Жүжицүгийн 2 урсгалаас төрөл бүрийн техникүүдийг боловсруулж, "Тэнцвэр алдагдуулах" чадварын онолтойгоо уялдуулан "жүдо"-г зохиосон байна. Их сургуулиа төгсөөд 1882 оны 5 сарын 5-нд, [[жүдо]]гийн анхны дэвжээг Шитая дүүрэгт орших Эйшо сүмд босгож, [[Шоги]], [[Иго]]гийн зэрэг цолын системийг хэрэглэн, "Би, чи, бүгдээрээ сайн сайхан", "Бүх чадлаа сайн сайхны төлөө" зэрэг үгүүдийг уриа болгон [[Коодоокан]]г байгуулсан байна. <br> Нөгөө талаас Гакүшюүин сургуулийн эрхлэгч, Токиогийн багшийн мэргэжлийн ахлах сургууль(одоогийн Цүкүбагийн Их сургууль), Хуучин 5-р ахлах сургууль(одоогийн Күмамотошийн Их Сургууль)-н захирал, хуучны Нада дунд сургуулийг байгуулах зэрэг сурган хүмүүжүүлэгчийн үйл хэрэгтээ ч гэсэн бүх хүчээ зориулж байсан байна. 1909 онд Япон улсаас анхлан Олон улсын олимпын хорооны гишүүн болж, 1911 онд Японы биеийн тамирын холбоог байгуулж, тэргүүн нь болов. 1912 онд Японы багийг дасгалжуулан анх удаа Стокхолмын зуны олимпын наадамд оролцов.<br> 1936 оны Олон улсын олимпын хорооны хурлаар түүний оролцоотойгоор 1940 оны олимпын наадмыг Японд хийх болов.(Дайнаас болж болиулсан).1938 оны Олон улсын олимпын хорооны хурлаас харих замдаа (Ёкохама усан боомтод хүрэхээс 5 хоногийн өмнө) уушигны үрэвсэлээс болж энэ ертөнцийг орхижээ. <br> 77 настай байжээ. <br> 1978 оноос Каноо Жигороо Цомын тэмцээн зохиогдох болж, 2006 хүртэл 12 удаа зохиогдсон байна. [[Category:Япон хүн|Каноо Жигороо]] [[Category:Тамирчин|Каноо Жигороо]] [[Category:Cурган хүмүүжүүлэгч|Каноо Жигороо]] [[ast:Jigoro Kano]] [[bs:Jigorō Kanō]] [[ca:Jigoro Kano]] [[cs:Džigoró Kanó]] [[da:Jigoro Kano]] [[de:Jigorō Kanō]] [[en:Jigoro Kano]] [[es:Jigorō Kanō]] [[et:Jigorō Kanō]] [[fi:Jigorō Kanō]] [[fr:Jigorō Kanō]] [[it:Jigorō Kanō]] [[ja:嘉納治五郎]] [[la:Cano Zigoro]] [[nl:Jigoro Kano]] [[nn:Jigorō Kanō]] [[no:Jigorō Kanō]] [[pl:Jigoro Kano]] [[pt:Jigoro Kano]] [[ru:Кано, Дзигоро]] [[sv:Jigoro Kano]] Image:Кано Жигороо.jpg 2972 9820 2006-10-21T06:38:31Z Bambuush 171 Кано Жироо 2973 9822 2006-10-21T06:38:46Z Bambuush 171 [[Кано Жироо]] руу зөөгдлөө [[Кано Жигороо]] #REDIRECT [[Кано Жигороо]] Template:Done 2979 9856 2006-10-23T08:35:57Z Jose77 129 [[Image:Yes_check.svg|15px| ]] {{{1|'''Done'''}}}<noinclude>[[Category:Template|{{PAGENAME}}]]</noinclude> MediaWiki:Antispoof-name-conflict 2981 9869 2006-10-23T17:53:15Z Bambuush 171 "$1" нь "$2" хэмээх одоо байгаа хэрэглэгчийн бүртгэлтэй ижил байна. Өөр нэр сонгоно уу! Үенчийн усан цахилгаан станц 2984 9880 2006-10-25T13:43:10Z Zorigt 49 2003 оноос барилгын ажил эхэлж 2006 оны 10-н сарын сүүлээр туршилтын үйл ажиллагаанд орсон. '''Гүйцэтгэгч''' Ховд тулга компани '''Байгууламжийн өртөг''' 1,59 тэрбум төгрөг '''Хүчин чадал''' 4 сарын 1-нээс 11 сарын 1-ний хооронд 980 кВт '''Цахилгаан түгээх хүрээ''' [[Ховд]] аймгийн [[Үенч]], [[Булган сум (Ховд аймаг)|Булган]], [[Алтай сум (Ховд аймаг)|Алтай]] сумд Image:Soyombo usgiin tsagaan tolgoi.jpg 2985 9882 2006-10-25T16:07:59Z Bambuush 171 Image:Soyomboor mongol.gif 2986 9883 2006-10-25T16:08:45Z Bambuush 171 Image:Altan soyombo.gif 2988 9887 2006-10-25T16:11:44Z Bambuush 171 Image:Soyombo usgiin bariin dardas.gif 2989 9891 2006-10-25T16:20:49Z Bambuush 171 MediaWiki:Blocked-mailpassword 2993 10374 2006-11-17T06:51:05Z Zorigt 49 Таны IP хаягаас засвар хийх эрхийг түгжсэн байна. Тиймд буруугаар ашиглахаас сэргийлэх үүднээс нууц үгийг сэргээхийг зөвшөөрөхгүй. MediaWiki:Deadendpagestext 2997 10201 2006-11-16T06:05:25Z Zorigt 49 Дараах хуудсууд викигийн бусад хуудсуудтай холбогдоогүй байна. MediaWiki:Editinguser 3000 10072 2006-11-06T18:31:21Z Bambuush 171 Хэрэглэгч <b>$1</b>-д засвар хийж байна. MediaWiki:Lastmodifiedat 3005 10764 2006-12-05T18:25:44Z Bambuush 171 Энэ хуудсыг хамгийн сүүлд өөрчилсөн нь $2, $1. MediaWiki:Lastmodifiedatby 3006 10765 2006-12-05T18:27:25Z Bambuush 171 Энэ хуудсыг $3 нь хамгийн сүүлд өөрчилсөн ба өөрчилсөн нь $2, $1. MediaWiki:Mypreferences 3018 10193 2006-11-16T05:55:04Z Zorigt 49 Миний тохиргоо MediaWiki:Watchthisupload 3044 10152 2006-11-16T05:00:55Z Zorigt 49 Энэ хуудсыг хяна MediaWiki:Antispoof-name-illegal 3047 9967 2006-10-25T19:19:15Z Bambuush 171 Энэ "$1" гэсэн нэр нь $2 зэрэг бусад хэрэглэгчдийн нэртэй андуурагдах боломжтой тул, өөр нэр сонгоно уу. 2007 он 3048 9969 2006-10-26T12:52:49Z 202.131.226.219 <nowiki>Энд хэлбэршүүлээгүй текстээ оруулна уу</nowiki>ангхын дээд сургууль Template:User ko 3050 9971 2006-10-26T14:08:43Z Russ 244 <onlyinclude><div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" ! style="width:45px; height:45px; background:#6EF7A7; font-size:14pt" lang="en" | ko | style="font-size:9pt;padding:4pt;line-height:1.25em" lang="ko"| 이 사용자는 '''[[:Category:User ko|한국어]]'''가 '''[[:Category:User ko-N|모국어]]'''입니다.[[Category:User ko|{{PAGENAME}}]][[Category:User ko-N|{{PAGENAME}}]] |} Category:User ko-N 3051 9972 2006-10-26T14:08:59Z Russ 244 [[Category:User ko]] Category:User ko 3052 11728 2007-01-21T12:18:02Z Escarbot 159 robot Adding: [[ta:பகுப்பு:User ko]] [[Category:Babel]] [[af:Kategorie:Gebruiker ko]] [[als:Kategorie:User ko]] [[ar:تصنيف:مستخدم ko]] [[az:Kateqoriya:User ko]] [[bat-smg:Kategorija:User ko]] [[be:Катэгорыя:User ko]] [[bg:Категория:Потребител ko]] [[br:Rummad:Implijer ko]] [[bs:Kategorija:User ko]] [[ce:Категория:User ko]] [[cs:Kategorie:User ko]] [[csb:Kategòrëjô:User ko]] [[da:Kategori:Brugere ko]] [[de:Kategorie:User ko]] [[en:Category:User ko]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ko]] [[et:Kategooria:User ko]] [[eu:Kategoria:Koreera (erabiltzaileak)]] [[fa:رده:User ko]] [[fi:Luokka:User ko]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ko]] [[he:קטגוריה:User ko]] [[hu:Kategória:User ko]] [[id:Kategori:User ko]] [[is:Flokkur:Notandi ko]] [[it:Categoria:Utenti ko]] [[ja:Category:User ko]] [[kk:Санат:User ko]] [[ko:분류:사용자 ko]] [[kw:Category:User ko]] [[ky:Category:User ko]] [[lad:Category:User ko]] [[lb:Category:User ko]] [[lt:Kategorija:User ko]] [[lv:Kategorija:User ko]] [[mo:Category:User ko]] [[nl:Categorie:Gebruiker ko]] [[no:Kategori:Bruker ko]] [[oc:Categoria:Utilizaire ko]] [[pap:Category:User ko]] [[pl:Kategoria:User ko]] [[ps:Category:User ko]] [[pt:Categoria:Usuário ko]] [[ro:Categorie:Utilizator ko]] [[ru:Категория:User ko]] [[ru-sib:Category:User ko]] [[scn:Category:User ko]] [[sd:Category:User ko]] [[sh:Category:User ko]] [[simple:Category:User ko]] [[sk:Kategória:User ko]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ko]] [[sq:Category:User ko]] [[sr:Категорија:Корисник ko]] [[su:Kategori:User ko]] [[sv:Kategori:Användare ko]] [[ta:பகுப்பு:User ko]] [[tg:Гурӯҳ:User ko]] [[th:หมวดหมู่:User ko]] [[tl:Category:User ko]] [[tr:Kategori:User ko]] [[ug:Category:User ko]] [[uk:Категорія:User ko]] [[ur:زمرہ:User ko]] [[uz:Category:User ko]] [[vi:Thể loại:User ko]] [[wa:Categoreye:Uzeus ko]] [[zh:Category:Ko 使用者]] [[zh-yue:Category:User ko]] Template:User ko-1 3053 9974 2006-10-26T14:11:45Z Russ 244 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" ! style="width:45px; height:45px; background:#99B3FF; font-size:14pt" lang="en" | ko-1 | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" lang="ko"|이 사용자는 '''[[:Category:User ko|한국어]]'''를 '''[[:Category:User ko-1|조금]]''' 말할 수 있습니다.[[Category:User ko|{{PAGENAME}}]][[Category:User ko-1|{{PAGENAME}}]] |} </div> Category:User ko-1 3054 9975 2006-10-26T14:11:50Z Russ 244 [[Category:User ko]] Template:User ko-2 3055 9976 2006-10-26T14:13:16Z Russ 244 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" ! style="width:45px; height:45px; background:#99B3FF; font-size:14pt" lang="en" | ko-2 | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" lang="ko"|이 사용자는 '''[[:Category:User ko|한국어]]'''를 '''[[:Category:User ko-2|어느 정도]]''' 합니다.[[Category:User ko|{{PAGENAME}}]][[Category:User ko-2|{{PAGENAME}}]] |} </div> Category:User ko-2 3056 9977 2006-10-26T14:13:32Z Russ 244 [[Category:User ko]] Template:User ko-3 3057 9978 2006-10-26T14:14:52Z Russ 244 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" ! style="width:45px; height:45px; background:#99B3FF; font-size:14pt" lang="en" | ko-3 | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" lang="ko"|이 사용자는 '''[[:Category:User ko|한국어]]'''를 '''[[:Category:User ko-3|유창하게]]''' 구사할 수 있습니다.[[Category:User ko|{{PAGENAME}}]][[Category:User ko-3|{{PAGENAME}}]] |} </div> Category:User ko-3 3058 9979 2006-10-26T14:14:58Z Russ 244 [[Category:User ko]] Күнз 3059 10848 2006-12-06T06:32:11Z 202.179.3.179 [[Image:Confucius 02.gif|thumb|Күнз]][[image:Konfuzius.jpg|thumb|Күнзийн хөшөө]] '''Күнз''' (хят. 孔夫子, '''Kong Fuzi''' буюу '''K'ung-fu-tzu''', утгачилбал "''Конг багш''", гэхдээ '''Kongzi''' 孔子 буюу Күнз гэдэг нэр нь дорно дахинд түгээмэл. [[МЭӨ551]]‐[[МЭӨ479]]) нь дундад улсын гүн ухаантан, их сэтгэгч юм. Тухайн үеийн нийгмийн үзэл суртал болж байсан шаманизмийг гүн судалсаны үндсэн дээр өөрийн гүн ухааныг боловсруулсан нь өдгөө Күнзийн сургааль гэгдэг. [[Европ]]т бол [[Латин хэл]] дээрх "Confucius" гэсэн нэрээр олонд танигджээ. Күнз зөвхөн соён гэгээрүүлэгч, их сэтгэгч байсангүй. Ханлиг улсуудаар хэрэн хэсэж, өтөл насандаа соёлын үнэт баялгийг бүтээж, утга зохиол, түүх, гүн ухаан, улс төр, засаглал, нийгэм, ёс суртал зэргийг тал бүрээс нь гүнзгий шинжлэн үзэж үзэл сургаалаа айлдан номлосноор Күнзийн сургаалыг үндэслэн буй болгожээ. Күнз хийгээд түүний шавь нарын эмхэтгэж туурвисан алдарт Дөрвөн [[ном]], таван бичиг бүхэлдээ Күнзийн сурталын үндэс болдог. Хоёр мянганы тэртээ зохиогдож, саад бэрхийг туулсаар өнөө хүртэл уламжилж ирсэн, Күнзийн суртал гүн ухааны сэтгэлгээний гол дурсгал бол дээр өгүүлсэн алдарт Дөрвөн [[ном]], таван бичгийн нэг Шүүмжлэл өгүүлэл нь бэсрэг зохиол юм. Күнзийг таалал төгссөн хойно шавь нар нь өөр өөрийн тэмдэглэн авсан хийгээд ой ухаан, оюун бодолд нь шингэж үлдсэн сургаал номлолыг нэгтгэн бичсэнээр энэ [[ном]] бүтэж, мөнхрөн үлдэх хувийг олжээ. Шүүмжлэл өгүүлэл нь голдуу асууж хариулах, цэц мэргэнээ сорьж цэгцлэх, шүүн тунгаах, дүгнэх хэлбэрээр бичигдсэн, 20 бүлэгтэй зохиол юм. [[be:Канфуцый]] [[bg:Конфуций]] [[bn:কনফিউশিয়াস]] [[ca:Confuci]] [[de:Konfuzius]] [[en:Confucius]] [[eo:Konfuceo]] [[es:Confucio]] [[et:Kong Fuzi]] [[fi:Kungfutse]] [[fr:Confucius]] [[gd:Confucius]] [[gl:Confucio]] [[he:קונפוציוס]] [[id:Kong Hu Cu (filsuf)]] [[it:Confucio]] [[ja:孔子]] [[jv:Kong Hu Cu]] [[ko:공자]] [[la:Confucius]] [[lt:Konfucijus]] [[lv:Konfūcijs]] [[ms:Ajaran Konfucius]] [[nds:Konfuzius]] [[nl:Confucius]] [[pl:Konfucjusz]] [[pt:Confúcio]] [[ru:Конфуций]] [[sk:Konfucius]] [[sl:Konfucij]] [[sr:Конфучије]] [[sv:Konfucius]] [[th:ขงจื๊อ]] [[vi:Khổng Tử]] [[zh:孔子]] Пол Пот 3060 10016 2006-10-31T02:55:49Z Bambuush 171 [[Image:polpot.jpg|thumb||200px|Пол Пот, Камбожийн удирдагч]] '''Пол Пот''' (жинхэнэ нэр нь Салот Сар) ([[1925]]—[[1998]]) Камбожийн удирдагч, Улаан Кхмерүүдын толгойлогч. 1925 онд Конпонтум мужид газрын эзний хүү болж төрсөн. Ах дүү долуулаа. Айлын бага. Хамаатны эмэгтэй нь хааны гэр бүлд үйлчилж байсан гэгддэг. 6 настайгаасаа Пномпеньд ирж амьдарсан. Ирээд лам болж суусан ч, 2 жил болоод хар болсон. 1948 онд Пномпений Рүссэйокэ мэргэжлийн сургуульд элсэн орсон. Дунд боловсролыг эх орондоо эзэмшсэний дараагаар Франц улсад сурах тэтгэлэг авч 1949 онд Францын цахилгааны сургуульд суралцахаар явсан. Түүний ярьснаар бол эхний жил хичээлдээ шамдан сурч байсан боловч, найзуудынхаа нөлөөгөөр удалгүй оюутнуудын уулзалт цуглаан зэрэгт оролцох болсон гэх. Улс төрийн үзэл санаа нь энэ үед төлөвшсөн гэгддэг. Мөн 1950 онд Югославт олон улсын ажилчидтай хамт зам гүүрийн барилгын ажилд оролцсон удаатай. Улмаар Францад очсон эхний жилээсээ хойш сурлага нь муудаж, тэтгэлэг нь цуцлагдаж эх орондоо 1953 онд буцаж иржээ. Эх орондоо эргэж ирээд даруй улс төрийн үйл ажиллагаагаа эхэлж 1967 оноос засгийн эсрэг Улаан кхмерүүдийн хөдөлгөөнд нэгдэж партизаны дайн эхэлжээ. 1975 онд Пол Потын тэргүүлсэн хүч нийслэл Пномпенийг эзэлж авч, "коммунизм" нэрийн доорх түүний харгис дэглэм эхэлсэн байна. Юун түрүүнд хотын сэхээтнүүд үүнд өртөж олноор цаазаар авахуулжээ. Энэхүү харгислал нь голдуу хотын иргэдийг хамарсан бөгөөд тэднийг хотоос албадан гаргаж хөдөө ажиллуулах болсон. Хот ийнхүү эзэнгүй орхигдсон нь тэрбээр капитализм буюу барууны соёлыг няцааж байсны илрэл юм. Нийт улсын иргэдийг үндсэндээ "шинэ иргэн" буюу хотынхон, ба "уугуул иргэд" хэмээн хоёр хуваав. Тэгээд шинэ иргэдийг голлон хүнд хүчир ажил хийлгэж олноор нь тарчлаажээ. Түүний засгийн бодлогыг эсэргүүцсэн хэн болгон шууд цаазаар авахуулж байсан ба түүний засгийн сайд ч өршөөлгүйгээр баривчлагдаж цаазлуулагдаж байв. Нийтдээ баривчлагдан цаазлуулсан ба өлсгөлөн, өвчингөөр албан бус тоогоор 3 сая орчим хүн амиа алджээ. 1979 онд Вьетнамын хүчний дэмжлэгтэйгээр Пол Потын эсрэг боссон Улаан Кхмерийнхэн Пол Потыг хөөн гаргажээ. Пол Пот өөрийн тойрон хүрээлэгсдийн хамтаар Тай улс руу дүрвэн гарч амжсан юм. 1997 онд засгийн газрын дэмжлэгийг авахын тулд өөрийн удаан хугацааны түнш болох [[Сон Сэн]]г цаазаар авсан. Гэвч дараахан нь түүнийг Улаан кхмерийн армийн удирдагч [[Та Мок]]ын тушаалаар баривчлан,насан туршид нь гэрийн хорионд хийсэн байна. 1998 оны 4 сард Та Мок нь шинэ засгийн газрын цэргийн дайралтаас зугтах үедээ Пол Потыг хамт авч явсан байна. Албан бус эх сурвалжаас үзвэл, Пол Пот нь 1998 оны 4 сарын 15нд зүрхний шигдээсээр нас барсан байна. Түүний шарилын хумсны өнгө нь өөрчлөгдсөн байсан зэргээс хор ууж эсвэл хорлогдож нас барсан гэж үздэг. 遺体は古タイヤと一緒に焼かれたあとで埋められ、墓は立てられなかったのだが、ポルポトを慕う近隣の住民たちが自主的に墓を作り、現在も線香の煙が絶えることがないという。 [[ast:Pol Pot]] [[bs:Pol Pot]] [[ca:Pol Pot]] [[cs:Pol Pot]] [[da:Pol Pot]] [[de:Pol Pot]] [[en:Pol Pot]] [[eo:Pol Pot]] [[es:Pol Pot]] [[eu:Pol Pot]] [[fa:پل پوت]] [[fi:Pol Pot]] [[fr:Pol Pot]] [[he:פול פוט]] [[hr:Pol Pot]] [[id:Pol Pot]] [[it:Pol Pot]] [[ja:ポル・ポト]] [[ka:პოლ პოტი]] [[nds:Pol Pot]] [[nl:Pol Pot]] [[nn:Pol Pot]] [[no:Pol Pot]] [[pl:Pol Pot]] [[pt:Pol Pot]] [[ro:Pol Pot]] [[ru:Пол Пот]] [[scn:Pol Pot]] [[simple:Pol Pot]] [[sk:Pol Pot]] [[sr:Пол Пот]] [[sv:Pol Pot]] [[tr:Pol Pot]] [[uk:Пол Пот]] [[vi:Pol Pot]] [[zh:波尔布特]] Аварга Тосон 3061 9990 2006-10-27T11:36:01Z 203.255.8.149 Их Монгол Улсын анхны нийслэл нь Хэрлэн мөрний Хөдөө Арал дахь одоогийн Аварга Тосон байв Template:User zh-4 3064 9996 2006-10-28T05:31:48Z Jose77 129 <div style="float:left;border:solid #cccc00 1px;margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#ffff99;" ! style="width:45px;height:45px;background:#ffff00;font-size:14pt" | '''[[Chinese language|zh]]-4''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | 該用戶能以'''[[:Category:User zh-4|道地]]'''的'''[[:Category:User zh|中文]]'''進行交流。<br />该用户能以'''[[:Category:User zh-4|地道]]'''的'''[[:Category:User zh|中文]]'''进行交流。 |} [[Category:User zh|{{PAGENAME}}]] [[Category:User zh-4|{{PAGENAME}}]] <noinclude>[[zh:Template:User zh-4]]</noinclude> </div> Template:User zh-min-nan-3 3065 9997 2006-10-28T05:32:47Z Jose77 129 <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" ! style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;font-size:12pt" | '''[[Min Nan|zh-]][[Min Nan|min-nan]]-3''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Chit-ê iōng-chiá tha{{Unicode|̍}}k-siá '''[[:Category:User zh-min-nan|Hō-ló-oē]]''' ē lêng-le{{Unicode|̍}}k sī '''[[:Category:User zh-min-nan-1|ko-téng]]'''.<br />此個用者讀寫'''[[:Category:User zh-min-nan|鶴佬話]]'''的能力是'''[[:Category:User zh-min-nan-3|高等]]'''。[[Category:User zh-min-nan|{{PAGENAME}}]][[Category:User zh-min-nan-3|{{PAGENAME}}]] |}</div><noinclude>[[zh:Template:User zh-min-nan-3]]</noinclude> Template:Unicode 3066 9998 2006-10-28T05:33:41Z Jose77 129 <span class="Unicode">{{{1}}}</span><noinclude> [[Category:MSIE font fix templates |Unicode]] [[de:Vorlage:Unicode]] [[hr:Predložak:Unicode]] [[it:Template:Unicode]] [[mk:Шаблон:Уникод]] [[nl:Sjabloon:Unicode]] [[pl:Szablon:Unicode]] [[ru:Шаблон:Unicode]] [[vi:Tiêu bản:Unicode]] [[zh:Template:Unicode]] </noinclude> Template:User ja-2 3067 10000 2006-10-28T05:35:37Z Jose77 129 <div style="float:left;border:solid #77E0E8 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#D0F8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#77E0E8;text-align:center;font-size:14pt" | '''[[Japanese language|ja]]-2''' | style="font-size:9pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | {{lang|ja|この利用者は'''[[:Category:User ja-2|ある程度]]'''の'''[[:Category:User ja|日本語]]'''を話します。}}[[Category:User ja|{{PAGENAME}}]] [[Category:User ja-2|{{PAGENAME}}]] |} </div><noinclude> [[eu:Txantiloi:·Hizkuntza (ja-2)]] [[ja:Template:User ja-2]] </noinclude> Template:Lang 3068 10001 2006-10-28T05:36:29Z Jose77 129 <noinclude>{{protected template}}</noinclude><span lang="{{{1}}}" xml:lang="{{{1}}}">{{{2}}}</span><noinclude> [[Category:Multilingual support templates|{{PAGENAME}}]] [[de:Vorlage:lang]] [[es:Plantilla:Lang]] [[ko:Template:lang]] [[ja:Template:lang]] [[zh:Template:lang]] [[zh-yue:Template:lang]]</noinclude> Template:User es-1 3069 10002 2006-10-28T05:37:59Z Jose77 129 <div style="float:left;border:solid #C0C8FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#F0F8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#C0C8FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''[[Spanish language|es]]-1''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuario puede contribuir con un nivel '''[[:Category:User es-1|básico]]''' de '''[[:Category:User es|español]]'''. [[Category:User es|{{PAGENAME}}]] [[Category:User es-1|{{PAGENAME}}]] |} </div> Template:Did you know 3071 10010 2006-10-30T08:23:18Z 202.70.36.50 Абэ Шинзоо 3075 11560 2007-01-18T10:41:22Z Thijs!bot 369 robot Modifying: [[en:Shinzo Abe]] '''Абэ Шинзоо''' (яп. 安倍 晋三, あべ しんぞう, англ. Shinzo Abe [[1954 он]]ы [[9-р сарын 21]] - ) нь [[Япон]]ы [[улстөрч]]. [[Японы Либерал Ардчилсан Нам|Либерал Ардчилсан Нам]]д харьяалагдах, [[Японы парламентын төлөөлөгчдийн танхим]]ын гишүүн. Японы 90 дэх Ерөнхий сайд (2006 оны 9-р сарын 26-наас). Либерал Ардчилсан Намын 21 дэх дарга. Төрөл саднуудын нь дунд алдартай улстөрчид олон бий. Эхийн талын өвөө нь ерөнхий сайд агсан [[Киши Шинсүкэ]], эцгийн нь авга ах, ерөнхий сайд агсан [[Сатоо Эйсакү]], эцэг нь Гадаад хэргийн сайд агсан [[Абэ Шинтароо]], дүү нь парламентын төлөөлөгчдийн танхимын гишүүн [[Киши Нобүо]] зэрэг болно. [[Сэйкэй их сургууль|Сэйкэй их сургуул]]ийн [[Хууль зүйн факультет]], [[Улс төр судлалын тэнхим]]ийг төгссөн. Улс төр судлалын магистр. Их сургууль төгссөнийхөө дараа "Кообэ Сэймоо" компанид орсон бөгөөд дараа нь Гадаад хэргийн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга байгаад, улс төрд орон парламентын гишүүнээр сонгогдсон. Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга, Либерал ардчилсан намын ерөнхий нарийн бичгийн дарга, орлогч, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын даргын алба хашиж байгаад ерөнхий сайд болсон. Эхнэр Акиэ нь Моринага корпорацийн захирал асан Мацүзаки Акиогийн охин. Японы хамгийн олон ерөнхий сайдыг төрүүлсэн нутаг болох Ямагүчи мужийн уугуул түүний эцэг Абэ Шинтароо нь ерөнхий сайдын сэнтийд хамгийн ойрхон хүн гэж яригдаж байсан үедээ нас барсан бөгөөд эцгийнхээ хүрч амжаагүй өндөрлөгт хүү нь ийнхүү хүрсэн юм. == Зохиосон ном == *Үзэсгэлэнт гүрэн Японы зүг ([[2006|2006 он]]ы [[7-р сар]] [[Бүнгэй Шүнжүү]] хэвлэлийн газар ISBN 4166605240) == Мөн үзэх == *[[Мори фракц]] *[[Умард Солонгост хулгайлагдсан япон иргэдийн асуудал]] *[[Коизүми Жүн-Ичироо]] == Холбоос == *[http://tokyo.s-abe.or.jp/ Албан ёсны сайт] {{өмнөх дараах|[[Японы ерөнхий сайд]]| 2006 - |[[Коизүми Жүн-Ичироо]]| одоо хашиж буй}} [[Category:Японы ерөнхий сайдууд|Абэ Шинзоо]] [[Category:Япон хүн|Абэ Шинзоо]] [[ar:شينزو أبي]] [[da:Shinzo Abe]] [[de:Shinzō Abe]] [[el:Σίνζο Άμπε]] [[en:Shinzo Abe]] [[eo:Abe Shinzo]] [[es:Shinzō Abe]] [[et:Shinzō Abe]] [[fi:Shinzō Abe]] [[fr:Shinzō Abe]] [[he:שינזו אבה]] [[hu:Abe Sindzó]] [[id:Shinzō Abe]] [[it:Shinzo Abe]] [[ja:安倍晋三]] [[ka:აბე სინძო]] [[ko:아베 신조]] [[ms:Shinzo Abe]] [[nl:Shinzo Abe]] [[no:Shinzō Abe]] [[pl:Shinzō Abe]] [[pt:Shinzō Abe]] [[ru:Абэ, Синдзо]] [[scn:Shinzo Abe]] [[sh:Shinzo Abe]] [[simple:Shinzo Abe]] [[sr:Шинзо Абе]] [[sv:Shinzo Abe]] [[ta:சினோசோ அபே]] [[th:ชินโซ อะเบะ]] [[tr:Şinzo Abe]] [[uk:Абе Сіндзо]] [[vi:Abe Shinzō]] [[zh:安倍晋三]] [[zh-classical:安倍晉三]] [[zh-min-nan:Abe Sinzô]] [[zh-yue:安倍晉三]] Викинг 3077 10444 2006-11-19T08:48:19Z Jose77 129 {{Delete|Empty page}} Татаж авах 3089 10064 2006-11-06T03:26:27Z Ankhbayar 265 Интернэтэд байгаа ямар нэг агууламж бүхий [[файл]]ыг өөрийн [[Компютер]] дээрээ хуулаж авах үйлдэл. Үүнд зориулсан янз бүрийн [[программ хамгамж]]ууд байдагийг та бүхэн сайн мэдэх байх. Эдгээр программууд нь үндсэн зорилго нь тухайн файлыг хурдан хугацаанд хуулах зорилготой юм. Викинги 3091 10070 2006-11-06T18:25:18Z Bambuush 171 [[Викинги]] нь [[Викинг]] руу зөөгдлөө #REDIRECT [[Викинг]] MediaWiki:Emailccme 3092 10074 2006-11-06T18:36:08Z Bambuush 171 Миний мессэжний хуулбарыг надад мэйлээр явуулна уу. MediaWiki:Emailccsubject 3093 10076 2006-11-06T18:40:10Z Bambuush 171 Таны мессэжийг $1: $2 руу хуулна. Шувуу агнах тоглоом 3094 10090 2006-11-07T10:39:27Z 202.179.3.179 [http:''Ital'''Тодруулсан текст'''''Italic text''''Italic text'' == Тойм текст ==[[Media:Example.ogg]]--[[User:202.179.3.179|202.179.3.179]] 10:39, 7 Арваннэгдүгээр сар 2006 (UTC) ----<math>Энд томъёогоо оруулна уу</math> ic text''//www.example.com link title] Template:Babel-X 3097 10098 2006-11-08T18:02:17Z Ice201 270 {| name="userboxes" id="userboxes" style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; clear: right" |- ! [[Wikipedia:Babel]] {{#if:{{{1|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{1}}}}} {{#if:{{{2|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{2}}}}} {{#if:{{{3|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{3}}}}} {{#if:{{{4|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{4}}}}} {{#if:{{{5|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{5}}}}} {{#if:{{{6|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{6}}}}} {{#if:{{{7|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{7}}}}} {{#if:{{{8|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{8}}}}} {{#if:{{{9|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{9}}}}} {{#if:{{{10|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{10}}}}} {{#if:{{{11|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{11}}}}} {{#if:{{{12|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{12}}}}} {{#if:{{{13|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{13}}}}} {{#if:{{{14|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{14}}}}} {{#if:{{{15|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{15}}}}} {{#if:{{{16|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{16}}}}} {{#if:{{{17|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{17}}}}} {{#if:{{{18|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{18}}}}} {{#if:{{{19|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{19}}}}} {{#if:{{{20|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{20}}}}} {{#if:{{{21|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{21}}}}} {{#if:{{{22|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{22}}}}} {{#if:{{{23|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{23}}}}} {{#if:{{{24|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{24}}}}} {{#if:{{{25|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{25}}}}} {{#if:{{{26|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{26}}}}} {{#if:{{{27|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{27}}}}} {{#if:{{{28|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{28}}}}} {{#if:{{{29|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{29}}}}} {{#if:{{{30|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{30}}}}} {{#if:{{{31|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{31}}}}} {{#if:{{{32|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{32}}}}} {{#if:{{{33|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{33}}}}} {{#if:{{{34|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{34}}}}} {{#if:{{{35|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{35}}}}} {{#if:{{{36|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{36}}}}} {{#if:{{{37|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{37}}}}} {{#if:{{{38|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{38}}}}} {{#if:{{{39|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{39}}}}} {{#if:{{{40|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{40}}}}} {{#if:{{{41|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{41}}}}} {{#if:{{{42|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{42}}}}} {{#if:{{{43|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{43}}}}} {{#if:{{{44|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{44}}}}} {{#if:{{{45|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{45}}}}} {{#if:{{{46|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{46}}}}} {{#if:{{{47|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{47}}}}} {{#if:{{{48|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{48}}}}} {{#if:{{{49|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{49}}}}} {{#if:{{{50|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{50}}}}} {{#if:{{{51|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{51}}}}} {{#if:{{{52|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{52}}}}} {{#if:{{{53|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{53}}}}} {{#if:{{{54|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{54}}}}} {{#if:{{{55|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{55}}}}} {{#if:{{{56|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{56}}}}} {{#if:{{{57|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{57}}}}} {{#if:{{{58|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{58}}}}} {{#if:{{{59|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{59}}}}} {{#if:{{{60|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{60}}}}} {{#if:{{{61|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{61}}}}} {{#if:{{{62|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{62}}}}} {{#if:{{{63|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{63}}}}} {{#if:{{{64|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{64}}}}} {{#if:{{{65|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{65}}}}} {{#if:{{{66|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{66}}}}} {{#if:{{{67|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{67}}}}} {{#if:{{{68|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{68}}}}} {{#if:{{{69|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{69}}}}} {{#if:{{{70|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{70}}}}} {{#if:{{{71|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{71}}}}} {{#if:{{{72|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{72}}}}} {{#if:{{{73|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{73}}}}} {{#if:{{{74|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{74}}}}} {{#if:{{{75|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{75}}}}} {{#if:{{{76|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{76}}}}} {{#if:{{{77|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{77}}}}} {{#if:{{{78|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{78}}}}} {{#if:{{{79|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{79}}}}} {{#if:{{{80|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{80}}}}} {{#if:{{{81|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{81}}}}} {{#if:{{{82|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{82}}}}} {{#if:{{{83|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{83}}}}} {{#if:{{{84|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{84}}}}} {{#if:{{{85|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{85}}}}} {{#if:{{{86|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{86}}}}} {{#if:{{{87|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{87}}}}} {{#if:{{{88|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{88}}}}} {{#if:{{{89|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{89}}}}} {{#if:{{{90|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{90}}}}} {{#if:{{{91|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{91}}}}} {{#if:{{{92|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{92}}}}} {{#if:{{{93|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{93}}}}} {{#if:{{{94|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{94}}}}} {{#if:{{{95|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{95}}}}} {{#if:{{{96|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{96}}}}} {{#if:{{{97|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{97}}}}} {{#if:{{{98|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{98}}}}} {{#if:{{{99|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{99}}}}} {{#if:{{{100|}}}| {{!}}- {{!}}{{User {{{100}}}}} }}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}} |- |style="background-color: {{{color}}}; text-align: center" | [[:Flokkur:Notendur eftir tungumáli|Notendur eftir tungumáli]] |}<noinclude> *'''Snið:Babel-X''' – Leyfir 1–100 box. Kóði: <nowiki>{{Babel-X|<box1>|<box2>|<box3>...}}</nowiki> [[Category:Notendakassar]] [[en:Template:Babel-X]] [[zh:Template:Babel-n]] [[zh-yue:Template:Babel-n]]</noinclude> Template:! 3098 10101 2006-11-08T18:03:01Z Ice201 270 | Катар 3101 10114 2006-11-11T23:59:53Z Bambuush 171 [[Qatar]] нь [[Катар]] руу зөөгдлөө XX зууны эхэн үе хүртэл дэлхийн олон оронд Катар гэдэг улсын тухай бараг мэддэггүй байж. Энэ улсыг газрын зураг дээрээс олохын тулд Лерсийн булангийн эрэг дагуу Иракаас доош уруудуулж хайвал хялбар юм.Хүн ам -626 мянга (НҮБ-ын 2005 оны мэдээгээр) Нийслэл - Доха Газар нутаг - 11437 кв.км Хэл - араб Шашин - ислам Дундаж наслалт - эр 71, эм 70 Үндэсний мөнгөн тэмдэгт 1 риал = 100 дирхем. 1 $ = 4 риал орчим Гол түүхий эд - нефть, байгалийн хий Олон улсын ярианы код +974 Катарын нийслэл Доха хотноо ирэх арванхоёрдугаар сарын 1-15-ны хооронд болох Азийн слортын XV наадамд 40 гаруй орны тамирчидтай хурд хучээ сорихоор эх орон нэгтнууд Маань бэлтгэлээ хангаж байгаа билээ. Тэмцээнийг зохион байгуулж буй Катар улсын талаар уншигчдадаа Толилуулахаар дорх материалыг бэлтгэв. Монголын ганц сумын дайтай газар нутаг бүхий энэ улс бус нутагтаа тэргуулэгч орны тоонд ордог байна. Нийт хүн ам нь Улаанбаатрынхаас ч цөөн XX зууны эхэн үе хүртэл дэлхийн олон оронд Катар гэдэг улсын тухай бараг мэддэггүй байж. Энэ улсыг газрын зураг дээрээс олохын тулд Лерсийн булангийн эрэг дагуу Иракаас доош уруудуулж хайвал хялбар юм. Сайтар ажиглаваас Саудын Арабын хажууханд гүзээнд наалдсан дэлүү мэт хэсэгхэн хуурай газар тааралдах бөгөөд Катарын хойг хэмээн нэрийдэх эл газарт бидний өгүүлэх улс бий. Нэгэн жарны өмнө дэлхийн хоцрогдсон орны нэг байсан Катар нь ердөө 160 км урт, 55-80 км өргөн газар нутагтай. Энэ нь 11437 ам дөрвөлжин км болдог аж. НҮБ-ын 2005 оны мэдээгээр тус улсад 628 мянган хүн бүртгэгдсэн нь нийслэл хотын маань иргэдээс цөөн хүн амтай гэсэн үг юм. Доха буюу Ад-Доураг XIX зууны дунд үед Аль-Танийн удмын анхны эмир нийслэл хотоо болгожээ. 270 мянган иргэнтэй энэ хот Катарын хойгийн үзэсгэлэнт газар Дохагийн буланд орших бөгөөд олон улсын нисэх онгоцны буудал бүхий далайн боомт хот юм. Катарын эрх баригчид биеийн тамирыг хөгжүүлэхэд ихээхэн анхаарч спортын олон арван цогцолбор байгуулжээ. Зөвхөн Доха хот л гэхэд 14 стадионтой бөгөөд 150 га талбай бүхий Doha Golf Club-д олон улсын уралдаан тэмцээн явуулах бурэн боломжтой аж. Үүнээс гадна нутгийн оршин суугчид шонхрын ав хийх болон морь, тэмээ уралдуулан наадах дуртай. {mosimage}Энд очсон хүмүүс Катарыг хэдэн жилийн өмнөх Дубайтай зуйрлэн ярьдаг. Катар нь Саудын Араб, Арабын нэгдсэн Эмираттай хиллэх бөгөөд нутаг дэвсгэр нь бүхэлдээ элс, чулуурхаг хөрстэй. Ерөнхийдөө цөлийн халуун уур амьсгал зонхилсон, элсэн дов толгодын дундах өндөрлөг газар нь л гэхэд далайн түвшнээс дэаш 40-60 метрээс хэтэрдэггүй байна Засаг захиргааны 10 мужтай. Катарын хүн амын 40 хувь нь уугуул иргэд буюу арабууд үлдсэн хэсэг нь Пакистан (18 хувь), Иран (10 хувь), Энэтхэг (18 хувь) гаралтай иргэд болон цагаачлан ирсэн хүмүүс байдаг аж. Түүнчлэн Англи, Америкаас ирсэн 3000 гаруй хүн Катарт оршин суудаг гэсэн судалгаа бий. Албан ёсны хэл нь араб. Мөн англи, урду хэлээр ярих бөгөөд хүн амын дийлэнх нь лалын шашин шүтдэг. Бүх шатны боловсролыг үнэгүй олгодог, эмнэлгийн үйлчилгээ төлбөргүй. Амьдралын түвшин дээгүүр учраас хүн амын тоо хурдацтай өсч байгаа. 1950 онд 100 хүрэхгүй мянган хүн амтай байсан энэ улсад хөрш орнуудаас цагаачлан ирэх иргэд улам бүр нэмэгдсээр байгаа аж. Газрын тос нэмэх нь сувд Ажиллах хүчин дутмаг, хөрсөн дээрх байгалийн баялгаар ядуу катарчүуд сувд олборлоте амьдралаа залгуулдаг байсан бөгөөд 1940-өөд он хүртэл Персийн булангийн хамгийн ядуу оронд тооцогдож байв. Гэвч байгалийн хий, гаэрын тосны их хэмжээний нөөц илэрснээр бүс нутагтаа дээгүүрт орох эрчимтэй хөгжиж буй орон болон хувирчээ. Хэдийгээр хүн ам цөөн, хөрс нь үржил шим муутай ч газар дорх байгалийн баялгаа зөв ашиглаж чадвал хөгжиж болдгийн жишээг Кувейт, Катараас харж болох юм. Дэлхийн байгалийн хийн нөөцийн 15 хувийг эзэмшдэг энэ улс олон улсын эрчим хүчний зах зээлд тодорхойлох байр суурьтай оролцохыг чармайж байгаа аж. Түүхийн хуудсыг сөхөн үзвэл МЭӨ гурван мянган жил буюу одоогоос таван мянган жилийн тэртээгээс Катарын хойгт хүн оршин сууж байжээ. Катар нь VII зуунд Арабын Халифт (эзэн хаан) улсын бүрэлдэхүүнд багтаж байсан бөгөөд хожим нь XVIII зуунд Бахрейны эзэмшилд орж, улмаар Португал, туркмйн "гараар дамжжээ". 1914 онд Персийн буланг бүхэлд нь хяналтдаа авсан Их Британийн хараат болжээ. Ингэхдээ Их Британийн зөвшөөрөл-гүйгээр аливаа улс оронтой харил-цаатай байхгүй гэсэн амлалт өгсний хариуд аюулгүй байдлаа Их Британийн эээнт улсаар хангуулах болов. Катарыг 100 гаруй жил хэмжээгүй эрхтхаан Аль-Танийн удам захирч буй юм. Хамгийн сүүлд хаан ширээнд суусан Шейх Хамад бин-Халиф аль-Тани 1995 онд төрсөн эцгийгээ амарч байх хоорондуур хаан ширээг нь булаан авч Катарын эмир болжээ. Тэр цагаас хойш хорь гаруй жилийн хугацаанд Хамад бин Халиф улс орондоо ардчилсан өөрчлөлт явуулж хэвлэн нийтлэх эрх чөлөө, эмэгтэйчүүдийн эрхийг баталгаажуулсан шинэ Үндсэн хууль баталсан байна. Тус улсын хөгжилд газрын тос, байгалийн хийн олборлолт чухал түлхэц болсныг дээр өгүүлсэн. 1930 онд дэлхийн сувдны зах зээл хямралд орсноор катарчуудад өлсгөлөн гуйланчлал нүүрлээд байв. Тиймээс нефть олборлогч гадаадын компаниудыг Катарын эмир найр тавин угтсан юм. Газрын тосны анхны орд 1939 онд илэрсэн ч дэлхийн II дайны улмаас олборлолт нь арван жилийн дараа эхэлжээ. Энэ үед төр барьж байсан эмир Али Тали нефтиэс олсон орлогыгэрүүл мэнд, боловсрол, зам, барилгын салбарыг хөгжүүлэхэд зарцуулснаар эдийн засаг, нийгмийн амьдралд нааштай эргэлт гарсан байна. Рамаданы дараа Эйд Аль Фитрийн Баяр золгоно 1971 оны эцсээр Их Британийн эрх баригчид бүс нутгийг орхих болсноо мэдэгдсэний дараа Арабын нэгдсэн Эмираттай нэгдэхээс татгалзсан катарчууд тусгаар тогтнолоо зарлав. Ийнхүү бие даасан бүрэн эрхт Катар улс байгуулагдсан өдөр буюу 1971 оны есдүгээр сарын 3-ныг тус улсад үндэсний баяр болгон тэмдэглэх болжээ. Лалын шашинтай энэ улсад Шариатын хуулийг чанд мөрддөг. Ялангуяа Рамаданы ариун сараар Катарт очсон хэн бүхэн шашны дэг жаягийг зөрчихгүй байх хэрэгтэй болно. Энэ үеэр олон нийтийн газар бохь зажлах юм ууж, идэх, гудамжинд тамхи татахгүй байхыг санаж явахад илүү-дэхгүй. Мөн дуртай газраа зураг дарах ялангуяа араб хүүхнүүдийн "патиар" татахаас болгоомжлох хэрэгтэй аж.Түүнчлэн хэтэрхий ил задгай буюу нэвт гэрэлтсэн хувцас өмсөх, гудамжинд архи дарс хэрэглэхийг цээрлэх нь зүйтэй болов уу.Рамаданы баярын дараа Эйд аль-Фитрийн наадам болох бөгөөд энэ үеэр катарчууд шинэ зүйл худалдан авах, бие биедээ бэлэг өгч, зочдоо угтан авдаг заншилтай. Мөн Шейх Хамад бин Халифийг хаан ширээнд заларсан өдрийг жил бүрийн зургадугаар сарын 27-нд тэмдэглэдэг уламжлалтай. Албан ёсны амралтын өдөр нь баасан, бямба гариг. Төрийн байгууллагууд ням гаригаас пүрэв гаригийн үдээс хойш хүртэл өдөр бүр 06.00-14.00 цагийн хооронд ажилладаг. Харин хувийн хэвшлийнхэн болон дэлгүүр үйлчил-гээний газрууд бүтэн өдрийн турш нээлттэй байдаг аж. Төрөөс чөлөөт зах зээлийн эдийн засгийг хөгжүүлэх бодлого баримталж, иргэдээ хөрөнгөжихийг хөхиүлэн дэмждэг. "Аль-Жазира” телевиз 10 настай Катарт төмөр замгүй учраас галт тэргээр зорчино гэсэн ойлголт байхгүй юм. Авто замын хувьд нийт 1200 гаруй км зам барьж байгуулсан нь манайхаар Улаанбаатараас Завханы төв орох дайтай зам барьсантай тэнцэх аж. Хүн амын дийлэнх нь хувийн унаагаар хөл залгуулдаг. Энд ирсэн жуулчдад ихэвчлэн хөлсний тэрэг 200 м тутамд 10 дирхемээр үйлчилдэг байна. Дирхем нь Катарын үндэсний мөнгөн тэмдэгт бөгөөд 100 ширхэг нь нэг риал болдог. Их Британи болон Персийн булангийн орнуудын иргэд Катарт визгүй зорчих эрхтэй. Харин Израилийн иргэдийг тус улсад зорчихыг хориглодог аж. Катарын тухай өгүүлэхэд Ойрхи Дорнодын нүд, чих болсон "Аль-Жазира" телевизийг дурдахгүй өнгөрөх аргагүй. Алан хядагч "Аль-Каида" бү-лэглэл болон хэт даврагч үйл ажил-лагаа явуулдаг бусад бүлэглэлийн мэдэгдлийг дэлхийн сонорт "аймшиггүй" хүргэдэг тус телевиз 1996 оны арваннэгдүгээр сарын 1-нд үүсгэн байгуулагджээ. Хоногт 18 цагийн нэвтрүүлэг бэлтгэн гаргадаг "Аль Жазира" телевизээр уран сайхны кино үзүулдэггүй бөгөөд спортын хөтөл-бөрийг түлхүү нэвтрүүлдэг. Телевизийг үндэслэгчид өмнө нь ВВС компанийн арабын мэдээллийн редакцид ажиллаж байгаад үзэл бодлын зөрүүгээс өрх тусгаарласан аж. "Аль-Жазира"-гийн удирдах зөвлөлийг шейх Хамад Бен Тамер Аль-Тани тэргүүлдэг байна. http://www.origo.mn Tvvx 3102 10108 2006-11-11T07:03:18Z Saint 274 [http://www.origo.mn/index.php?z=/0/2/130/142/] -энэ хуудаснаас орж та бүхэн Монголын түүхийн талаархи материалыг уншина уу. Qatar 3103 10115 2006-11-11T23:59:53Z Bambuush 171 [[Qatar]] нь [[Катар]] руу зөөгдлөө #REDIRECT [[Катар]] МУИС - Хууль Зүйн Сургууль 3104 10124 2006-11-15T14:03:32Z Chingoon 278 ТҮҮХЭН ТОЙМ МУИС-ийн хэл, нийгмийн ухааны факультетын бүрэлдэхүүнд Төр, эрхийн тэнхимийг 1960 онд байгуулж, хоёр багш, 35 оюутантай сургалт, эрдэм шинжилгээний ажлаа анх эхэлжээ. Д.Лувсаншарав, Д.Сангиданзан, С.Аварзэд, Э.Авирмэд, Г.Совд, Л.Юндэндорж нар анхлан багшилж энэ сургуулийн тулгын чулууг тавилцсан байна. Мөн энэ үед ОХУ-ын К.Ф.Шеремет, А.Сенчик, М.И.Кукушкин, Т.Н.Молчанова, В.Комиссаров зэрэг эрдэмтэд урилгаар ирж ажиллаж, тус сургуулийн цаашдын хөгжилд чухал хувь нэмэр оруулсан юм. 1970-аад оны сүүлчээс “Төр, эрхийн тэнхим” өргөжиж, “Салбар эрх зүйн тэнхим”-ийг бие даалган байгуулж, тэнхимийн эрхлэгчээр доктор (Ph.D) Б.Чимид ажиллаж байв. Ийнхүү хоёр тэнхим хорь шахам багштайгаар хууль зүйн сургалт, судалгааг эрхэлсээр, 1990-д онтой золгосон байна. 1994 онд Монгол улсын Засгийн газрын 46 дугаар тогтоолоор МУИС-ийн бүрэлдэхүүнд Хууль Зүйн Сургуулийг байгуулсан нь тус сургуулийн хөгжилд чухал түлхэц болов. Өдгөө тус сургууль Монгол улсын хууль зүйн дээд боловсрол, эрх зүйн шинжлэх ухааны үндэс суурийг тавьсан хамгийн том төв болж өргөжив. Энэ хугацаанд тус сургууль шинжлэх ухааны доктор 10, боловсролын доктор 20, магистр 100 гаруй , бакалавр 3400 гаруйг тус тус бэлтгэн гаргажээ. Манай улсын шүүгч, прокурор, өмгөөлөгч, төр, захиргааны байгууллагад ажиллаж буй хуульчдын дийлэнх олонхи нь тус сургуулийг төгсөгчид юм. Монгол улсын Дээд Шүүхийн шүүгчид, Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүд мөн төв, орон нутгийн хууль сахиулах байгууллагын олонхийг манай сургууль төгсөгчид удирдаж байна. Бизнесийн салбарт үр бүтээлтэй ажиллаж буй олон зуун хүмүүс тус сургуульд хууль зүйн дээд боловсрол эзэмшжээ. Тус сургуулийг төгсөгчид болон ажиллагсдаас 20 гаруй Монгол улсын гавьяат хуульчид төрөн гарсан юм. Монгол улсад эрх зүйн шинэтгэлийг хэрэгжүүлэхэд тус сургуулийн эрдэмтэд, профессор багш нар, төгсөгчид тодорхой хувь нэмэр оруулж байна. Хууль Зүйн Сургууль өдгөө 56 профессор багштай, 1300 гаруй оюутантай сургалт, эрдэм шинжилгээний ажлыг эрхлэн явуулж байна. Хууль Зүйн Сургуулийн Эрхэм Зорилго Хууль зүйн сургалт, эрдэм судлалын талбарт үндэсний тэргүүлэх төв байж, нийгэмд манлайлах чадвартай, эрх зүйт хууль, шударга ёсны төлөө чин сэтгэлээр ажиллах өв тэгш төлөвшил бүхий эрх зүйчдийг бэлтгэхэд оршино. ГАДААД ХАРИЛЦАА Хууль зүйн сургууль гадаадын хэд хэдэн их сургууль, эрдэм шинжилгээ, олон нийтийн байгууллагуудтай үр бүтээлтэй хамтарч ажилладаг. ХБНГУ, Япон, АНУ ОХУ, БНХАУ, БНСУ, Турк зэрэг орнуудын их сургуулиудаас гадна Монголын нээлттэй нийгэм хүрээлэн, Ханнс- Зайделийн сан, НҮБ-ийн Хүний эрхийн дээд комиссариат, ЖАЙКА зэрэг байгууллагуудтай тогтоосон хамтын ажиллагаа жил бүр өргөжиж байна. Хамтын ажиллагааны хүрээнд хууль зүйн сургалтын агуулга, төвшинг олон улсын жишигт хүргэх, хамтарсан судалгаа хийх, профессор багш нарын мэргэжил дээшлүүлэх, хамтарсан сургалт, семинар, симпозиум, эрдэм шинжилгээний хурал зохион байгуулах, доктор, магистрын сургалтад оюутан солилцох, багш нарын мэргэжил дээшлүүлэх зэрэг ажил зохион байгуулдаг. Хамтын ажиллагааны гэрээтэй их сургуулиуд: 1. ХБНГУ-ын Мюнхений их сургууль 2. ХБНГУ-ын Байротын их сургууль 3. Япон улсын Нагояагийн их сургууль 4. ОХУ-ын Уралын хууль зүйн Академи 5. Вашингтоны их сургууль 6. Өвөр монголын их сургууль 7. Тайваны үндэсний их сургууль 8. Солонгосын Хандуны их сургууль 9. ОХУ-ын Буриадын улсын их сургууль 10. Казакстаны Хууль зүй, хүмүүнлэгийн ухааны их сургууль Монголд өрнөсөн улс төрийн хэлмэгдүүлэлт 3105 10125 2006-11-15T14:18:24Z Chingoon 278 1. Улс төрийн хэлмэгдүүлэлт хэрхэн өрнөсөн талаар Улс төрийн хэлмэгдүүлэлт хэрхэн өрнөсөн талаар тоймчлон авч товчхон өгүүлье. Улс төрийн хэлмэгдүүлэлтийн эхлэл нь 1933 онд гарсан Лхүмбийн хэрэг байсан юм. Энэ хэрэгт, улс төр, нам, цэргийн албан хаагчид болон хэдэн зуун энгийн иргэд хэлмэгдсэн юм. Энэ хэрэг нь огт ор үндэсгүй зохиомол зүйл байсан нь тогтоогдсон. Ж.Лхүмбэ нь Намын Төв хорооны нарийн бичгийн дарга байсан юм. Ж.Лхүмбэ болон тэр хэрэгт холбогдсон бусад хүмүүсээс гаргуулж авсан мэдүүлгээс үзвэл тэд нар Японы тагнуулын даалгавараар ажилладаг байгууллагыг үүсгэн байгуулсан, хувьсгалын эсрэг зэвсэгт бослого зохион байгуулахаар бэлтгэж байсан гэсэн байдаг. Гэхдээ тэдгээр бүх мэдүүлэг нь нотлогдоогүй, анх тэр хэргийг үүсгэх гол нотлох баримт гэгдэж байсан захиаг бичсэн хүн нь шууд гүтгэлэг байсныг хүлээсэн бөгөөд тэр нь шинжээчийн дүгнэлтээр нотлогддог байна. Энэхүү хэргийг тулган хүлээлгэхэд тэднийг нойр хоолгүй байлган жижүүрлэн байцаах, зодох, айлган сүрдүүлэх, аргадах зэрэг хууль бус аргуудыг өргөнөөр ашиглаж байсан байдаг. Мөн хэргийг таслан шийтгэх ажлыг шүүх байгууллагаар оруулалгүй, прокурорын хяналтаас гадуур, сэжигтэнд биеэ өмгөөлөх боломж олголгүй гүйцэтгэжээ. Тус хэрэгт гэм зэмгүй 1500 орчим хүн нэр холбогдсон байдаг бөгөөд тэдэнд буудан алах болон 10-20 жил хорих зэрэг ял оноосон байдаг. 1937 оны 9-р сард нам, улс төр, цэргийн голлосон 69 хүнийг прокурорын зөвшөөрөлгүй баривчилж хэлмэгдүүлсэн байдаг. Мөн цэмбэний фабрик шатсан хэрэг, ерөнхий сайд Гэндэнгийн хэрэг, германы тагнуулын хэрэг, японы тагнуулын хэрэг, порт артур гэх зэрэг олон хэргүүд байсан байх ба тэдгээр нь цөм зохиомол хэрэг байсан нь сүүлд шалгалтын явцад тодорсон байдаг. Тэдгээр хэрэгт холбогдуулж хэдэн мянган хүнийг хэлмэгдүүлжээ. Хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн дийлэнх нь лам нар байсан юм. Лам нар нь тулгасан хэрэг хүлээхдээ амархан, дуулгавартай, хүлцэнгүй байсан нь хэрэг тулган хүлээлгэхэд амархан байжээ. Мөн лам нарын ихэнх нь Монгол бичиг мэддэггүй байсан бөгөөд түүнийг нь далимдуулан мэдүүлээгүй зүйлүүдийг нь мэдүүлсэн болгон бичиж хууран хурууных нь хээг даруулдаг байсан байдаг. Түүнээс гадна байцаагч нар лам нараас цөөхөн асуулт асуудаг байжээ. Тэр нь та хэн хэнийг таних вэ гэж асуудаг байсан байна. Байцаагдаж байгаа лам өөрийн танидаг лам нарын нэрсийг хэлэхэд тэднийг нь эсэргүү бүлгийн гишүүд болгож бичээд ахмад зэрэг цолтойг нь толгойлогч болгон бичээд гарынх нь хээг даруулдаг байсан байна. Гэхдээ тухайн үед баривчлагдан шийтгэгдэж байсан бүх хүн гэм зэмгүй хэлмэгдэгсэд байсан гэж үзэж болохгүй юм. Тухайн үед үнэхээр японы тагнуул, зэвсэгт бослогод бэлтгэж байсан хэргүүдийн талаар баримт байдаг. Тухайн үед нэрсийн жагсаалтын дагуу болон баривчлах хүний тоо гаргаж өгдөг байсан байна. Төлөөлөгч нар өөрсдийн нормоо биелүүлэхийн тулд нэрсийн жагсаалтанд ороогүй, тааралдсан нэг айлаасаа л хүн баривчлаад аваад явж байсан тохиолдол олон байдаг талаар дурьдсан байдаг. Дорно-Говь аймгийн дотоод яамны төлөөлөгчийн газрын шоронд хүн орох зайгүй болсон байсанд 30 хүнийг буудан алж зай гаргаж байсан тухай баримт хадгалагдан үлдсэн байдаг. Мөн сэжигтнүүдийг баривчлан авч явахдаа ачааны машин дээр олон зуугаар нь давхарлан ачаад бүтээлгээр бүтээж, овоосон газар нь бороохойдож, буудаж байсан баримт жишээ бий. Ийнхүү баривчлагдан хүргэгдэх замдаа 2-3 хүн нас бардаг байжээ. 2. Улс төрийн хэлмэгдүүлэлтийн гадаад хүчин зүйл Манай оронд улс төрийн хэлмэгдүүлэлт болсон нь гадаад дотоодын тодорхой хүчин зүйлтэй холбоотой байна. 1930-аад оны эхнээс Зөвлөлт Холбоот Улсын коммунист намын зүгээс Монголын талаар явуулах бодлого илэрхий идэвхижижээ. Энэ үед Зөвлөлтийн намын төв хорооны дэргэд Монголын комисс байгуулагдаж Монголын тухай асуудлыг байн байн хэлэлцэж тогтоол шийдвэр гаргаж байжээ. Жишээ нь бүрэн бус тооцоогоор ЗХУКН-ын Төв Хорооны улс төрийн товчоогоор 1930-1939 онд Монголын асуудлыг 168 удаа хэлэлцсэн байдаг. ЗХУКН-ын 1933 оны 11 сарын 1-ний тогтоолоор Элиава гэгч хүнийг Монголд томилон явуулахдаа түүнд дараах үүргийг өгчээ. Үүнд: “Японы цэргийн эрхтнүүд БНМАУ-ын нутгийг булаан эзлэнэ хэмээн Японы түрэмгий аюул хүчтэй болж байгааг Монголын удирдлагад тайлбарлах; Япончууд бүр одоо БНМАУ-ыг түрэмгийлэн эзлэх бүх талын бэлтгэл хийж байгааг Монгол нөхдүүдэд мэдэгдэх хэрэгтэй” гэжээ. Зөвлөлтийн удирдлагаас манай төр засгийн удирдагч нарт Японы тагнуул танай Монгол улсад нэвтэрч ялангуяа сүм хийдтэй холбоо тогтоож байна хэмээн тэдэнд шургуу ухуулж байсан байдаг. Монголын лам нарыг үй олноор нь хэлмэгдүүлж, сүм хийдийг устгах санааг Сталинаас Монголын удирдагч нарт тулган хэлж байжээ. 1934 оны 11 сард Сталин Монголын ерөнхий сайд П.Гэндэнг хүлээн авч уулзахдаа: “Танайд улсын дотор улс байгаа байдалтай болжээ. Нэг засгийн газар нь Гэндэнгийн засгийн газар, нөгөө нь лам нарынх. Гэхдээ лам нарын засгийн газар нь хүчтэй” байна хэмээгээд лам нартай “аажимаар тойруу замаар тэмцэх хэрэгтэй. Гэндэнгийн засгийн газар лам нарынхаас хүчтэй байх хэрэгтэй. Лам нарыг өөрийн гарт хатуу авах хэрэгтэй” гэх зэргээр Монголын ерөнхий сайдад ухуулан тулгаж байсан байна. Зөвлөлтийн намын төв хорооны улс төрийн товчооны 1935 оны 11 сарын 26-ны 34-р тогтоолд “Лам нарын хувьсгалын эсэргүү байгууллага нь Монголын олон улсын байдал хурцдах тусам төдий чинээ хүчтэй болж Японы булаан эзлэгчдийн талд өөрийн ард түмнээс урвагчид болох тул лам нартай хийх тэмцлийг сулруулахгүй байхыг Монгол удирдлагад зөвлөх хэрэгтэй гэж заагаад Сталин гарын үсэг зурсан байна. Доктор О.Батсайханы дүгнэж хэлснээр “энэхүү шийдвэр болон бусад олон дагалдах заавруудын хамтаар Монголд олон тооны “хувьсгалын эсэргүү” “Японы тагнуул” буй болж тэднийг хоморголон баривчлах аянд гарах нэг сэжим болжээ” . Ингээд 1937 оны намар ЗХУ-ын дотоод явдлын яамны дэд сайд Фриновский, батлан хамгаалах яамны дэд сайд Смирнов нар Монголд ирэхдээ Хувьсгалын эсэргүү, Японы тагнуул гэгдэх хэсэг хүмүүсийн нэрсийн жагсаалт авч ирсний дагуу мөн оны 9 сарын 10-ны шөнөөс өргөн баривчлага эхлэж түүнд төр, нам, соёл, олон нийт, цэргийн зүтгэлтэн, лам, хар олон мянган хүн өртсөнийг өмнө нэгэнт өгүүлсэн билээ. Эл баривчлагын үед манай дотоод явдлын яаманд зөвлөлтийн олон арван зөвлөх сургагч нар ажиллаж хэрэг дээрээ тэд баривчлагдагсдын мөрдөн байцаах үйл ажиллагааг зохион байгуулж байсан байна. 3. Улс төрийн хэлмэгдүүлэлтийн дотоод хүчин зүйл Улс төрийн хэлмэгдүүлэлтэд нөлөөлсөн дотоод хүчин зүйл цөөнгүй бий. Тэдгээрээс товчхон дурьдая. Тухайн үеийн Дотоод яаманд хэт их эрх мэдлийг төвлөрүүлснээр хэрэг бүртгэлт мөрдөн байцаалтандаа эрүү шүүлтийг дураар хэрэглэх болсон. Үүнийгээ ч хууль ёсны болгох зорилгоор тусгай комиссоос: сэжигтний амь насанд ноцтой хохирол учруулалгүйгээр эрүүдэн байцаахыг зөвшөөрсөн шийдвэр гаргуулсан байна. Ингэснээр дотоод яамны гүйцэтгэх ажилтнууд өөрийн дураар харгис хэрцгий эрүү шүүлтээ хуулийн дагуу хэрэглэх эрхтэй болсон байдаг. Мөн дотоод яамны хэрэг бүртгэл, мөрдөн байцаах үйл ажиллагаа нь прокурорын байгууллагын хяналтаас бүрэн гарсан. Үүний тулд Х.Чойбалсан: Прокурорын байгууллага нь Дотоод яамны нэр хүндийг унагаж, хувьсгалын эсэргүүнүүдтэй тэмцэх ажилд саад учруулж байна хэмээн АИХ-д гомдол мэдүүлсэнд АИХ-аас прокурорын газрыг дахин тийм явдал гаргахгүй байхыг үүрэг болгон шийдвэрлэсэн нь дотоод яамыг хэмжээгүй эрхт болгон хувиргасан юм. Тухайн үеийн дотоодын тагнуулын мэдээлэгч нар нийт 50.000-д хүрч байжээ. Бас нэг хүчин зүйл нь хэргийг шүүх байгууллага тасладаггүй харин Онц Бүрэн Эрхт Тусгай Комисс гэх комисс шийдэж байсан бөгөөд энэ нь Дээд шүүхээс гадна дахин нэг шүүх үүссэн байсан хэрэг юм. Мөн тухайн үеийн улс төрийн хилс хэрэгт гүтгэгдэж байсан бүх хүмүүс тус комиссоор хэрэг нь шийдэгдэж байсан нь Шүүх байгууллагын үүрэг ролийг үгүйсгэсэн явдал байсан юм. Бүрэн эрхт тусгай комисс нь хэрэгтнүүдийн хэрэгтэй танилцдаггүй, нэрсийн жагсаалтаар ял оноодог байжээ. Түүнээс гадна Бүрэн Эрхт Тусгай Комиссын шийдвэрт давж заалдах эрх яллагдагчид байдаггүй байсан. Эл үе нь улс орны гадаад байдал эрс хурцдан, хүндэрч дотоодод дайсны явууллага идэвхижиж байсан үе юм. 1935 оны 2- сараас эхлэн Японы зүгээс хилийн өдөөн хатгалга хийх, тус улсад халдан довтлох илэрхий болсон. Энэ үед Японы тагнуул Монголд байгаа гэж үзэх үндэслэл бүрэн байсан. 5. Статистик 1932 – 1940 онд 28.451 хүн баригдаж шийтгүүлсэн. Түүний 20.822 хүн буюу 73% нь буудуулжээ. 1932 оноос 1937 оныг хүртлэх 5 жилд 1730 хүн шийтгэгдэж 162 буюу 0.9% нь буудагдсан бол 1937-1940 он хүртлэх 4 жилд 26.721 хүн шийтгэгдэж түүний 20.660 буюу 77% нь буудуулсан байна. Шийтгэгдсэн хүмүүсийг яс үндсээр нь үзвэл: Халх 20.020, Буриад 2896, Хятад 1633, Хасаг 527 байжээ. 1937-1940 онд шийтгүүлсэн хүний тоо нь тэр үеийн насанд хүрсэн эрэгтэйчүүдийн 10.9 % -ийш эзлэж байсан бөгөөд энэ нь 1000 хүн тутмаас 10-11 хүн шийтгэгдэж, 8-9 хүн буудуулж байсан гэсэн үг юм. 1934 онд хуралдсан намын 9-р их хурлаар сонгогдсон бүгд хурлийн гишүүдийн 72%, Төв хорооны тэргүүлэгчдийн 82%, намын төв комиссын гишүүдийн 57%, Төв шалган байцаах комиссын гишүүдийн 80% нь баригдаж шийтгүүлжээ. Бүрэн эрхт тусгай комиссоор 1937-1939 оныг хүртэл нийт 25.824 хүний хэргийг шийдвэрлэснээс 20.474 хүнийг буудан алах, 5.103 хүнийг 10 жил хорих, 240 хүнийг 10-аас доош жил хорих, 7 хүнийг сулласан байна. Хэлмэгдүүлэлтийн оргил үе нь 1933, 1937, 1938, 1939, 1940 он байв. Судлан боловсруулсан: Б.Чингүүн Эх сурвалж 1. Улсыг аюулаас хамгаалах байгууллагын ажилд гарч байсан алдаа завхралыг шалгасан дүнгийн тухай Намын Төв Хорооны комиссын илтгэл /1961 оны 12 сар/ 2. Гурван түмэн хүний амь – Т.Гэндэн, УБ 1999 он 3. Улс төрийн хэлмэгдүүлэлт ба цагаатгал – М.Ринчин, УБ 2000 он 4. Монгол үндэстэн бүрэн эрхт улс болох замд (1911-1946) - О.Батсайхан, УБ 2000 он 5. Хэлмэгдүүлэлт ба хэлмэгдүүлэгчийг эрэх эрэл – Д.Өлзийбаатар, Үнэн сонин, 2006.03.04 №042 Шичигосан 3106 10126 2006-11-15T16:44:03Z Zorigt 49 '''Шичигосан''' (яп. 七五三) нь 3, 5, 7 настай хүүхдийн өсч бойжиж буйг тэмдэглэх Японы уламжлалт ёслол юм. == Ерөнхий ойлголт == Эрэгтэй хүүхдийг 3, 5, эмэгтэй хүүхдийг 3, 7 нас хүрсэн жилийн [[11-р сарын 15]]-нд тэднийг эрүүл энх өсч бойжиж буйг мэтдэглэн [[Шинто шашны сүм]]д аваачин, хамгаалагч бурханд мөргүүлдэг ёслол. Уг нь [[хий нас]]аар тоолдог ч орчин үед төрсөн өдөр нь болж, дээрх насанд бүрэн хүрсэн хүүхдээ сүмд аваачих нь олширчээ. Өдгөө Япон орон даяар энэхүү ёслолыг үйлддэг ч анхандаа зөвхөн [[Кантоо]] хавьд үйлддэг ёслол байсан бөгөөд, [[Кансай]]д Жүүсанмайри буюу 13-ны жилийг тэмдэглэх ёслол үйлдэгддэг аж. ==Гарал үүсэл, орчин үе== [[Билгийн тоолол|Билгийн тооллын]] 15-ны өдөр нь ямар ч үйлийг эрхлэхэд сайн өдөр гэгддэг. Түүнчлэн хуучин тооллын 11-р сард ургац хурааж дуусаад, байгалийн хишгээс бурхандаа өргөл өргөж, талархал илэрхийлдэг сар учраас 11-р сарын тэргэл сартай өдөр ургацын баяртайгаа хамтатган хүүхдээ бурханд даатгах болжээ. Мэйжи эринд [[аргын тоолол]]д шилжсэнээр шинэ тооллын 11-р сарын 15-нд энэхүү ёслолыг үйлдэх болсон байна. Гэхдээ энэ нь бүх нийтийн амралтын өдөр биш учраас ажил албатай эцэг эхчүүд зөвхөн 11-р сарын 15 гэлтгүй, 11-р сарын аль нэг амралтын өдөр үйлдэх нь элбэг болжээ. Хоккайдоо зэрэг хүйтэн бүс нутагт 1 сар урагшлуулж, 10-р сарын 15-нд үйлдэх нь ч бий. Японд хүүхэд 3 нас хүрэхээрээ үсээ ургуулах, хөвгүүд 5 нас хүрэхээрээ [[хакама]] өмсөх, охид 7 хүрээд кимоногийн тусгай бүс [[оби]]г бүслэх эрхтэй болдог. Бяцхан охид энэ үедээ анхлан нүүрээ будан, сүмд зочилдог байна. Энэхүү заншилд [[сондгой тоо]]г ээлтэй хэмээдэг [[Хятад]]ын соёлын нөлөө их бий. Орчин үед анагаах ухаан өндөр хөгжиж, хүүхдийн эндэгдэл багасахын хажуугаар төрөлт цөөрч, нийгмийн хурц асуудал болж байна. Хүүхдийн эндэгдэл их байсан эрт цагт, ялангуяа эрэгтэй хүүхдийн эндэгдэл их байсан тул эрэгтэй хүүхдийг 3, 5, эмэгтэй хүүхдийг 3, 7 нас хүрмэгц цаашдын амьдралыг нь бурханд даатгаж энэхүү ёслолыг үйлддэг аж. ==Читосэ чихэр== Шичигосаныг '''читосэ чихэр''' (千歳飴) идэж тэмдэглэдэг. Читосэ чихэр гэдэг нь эцэг эх нь хүүхдээ урт наслахыг бэлгэдэн хийдэг урт нарийхан хэлбэртэй (диаметр нь 15см-ээс бага, урт нь 1м илүү), ээлтэй өнгө гэгдэх улаавтар, цагаан өнгөтэй чихэр болно. Уг чихрийг мөн урт наслахын бэлгэдэл болсон тогоруу, яст мэлхий зэргийн дүрсийг зурсан уутанд хийсэн байдаг. (Дараах холбоосоос үзнэ үү [http://www.t3.rim.or.jp/~npc/ametop.htm Аз жаргалыг даллан дуудах читосэ чихрийн уут]) Читосэ чихрийг [[Эдо эрин]]д [[Асакүса]]гийн чихрийн худалдаачид зарах болсноор улс орон даяар тархсан гэж үздэг. [[category:Шинто шашин|Шичигосан]] [[Category:Японы уламжлалт зан үйл|Шичигосан]] [[category:11-р сар|Шичигосан]] [[en:Shichi-Go-San]] [[ja:七五三]] [[ko:시치고산]] Үндэстнүүдийн Лиг 3107 12430 2007-01-30T22:14:52Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[mr:लीग ऑफ नेशन्स]] '''Үндэстнүүдийн Лиг''' (англ.:League of Nations) нь [[Дэлхийн 1-р дайн]]ы сургамжид үндэслэн [[1920 он]]д байгуулагдсан, дэлхийн анхны олон улсын энхтайвны байгууллага. Төв нь [[Швейцар]]ын [[Женев]] хотноо байрлаж байсан. == Үндэстнүүдийн Лигийн түүх == [[Америкийн нэгдсэн улсын ерөнхийлөгч]] [[Вудроу Уилсон]]ы [[14 нөхцөлт энхтайвны зарчим]]д анхлан дурьдагдаж, [[Версалийн гэрээ]]ний 1-р заалтад үндэслэн Үндэстнүүдийн лигийн дүрмийг баталснаар уг байгууллага байгуулагджээ. Анх 42 гишүүн улстайгаар байгуулагдаж байсан бөгөөд нийтдээ 60 гаруй гишүүн улстай болж байсан. Санаачлагч нь ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байсан [[Америкийн нэгдсэн улс]] нь [[Монрогийн номлол]]ыг дагагч [[Америкийн нэгдсэн улсын сенат|сенат]]ын эсэргүүцлээс болж (Ерөнхийлөгч Уилсон Ардчилсан намаас нэр дэвшиж сонгогдсон бол сенатад Бүгд найрамдах нам олонхи байжээ) Үндэстнүүдийн Лигт элсээгүй. Мөн [[Октябрийн хувьсгал]]ын үр дүнд байгуулагдсан [[Зөвлөлт холбоот улс]] (1934 онд гишүүнээр элссэн) болон дайнд ялагдсан [[Герман]] (1926 онд элссэн) нь анхандаа элсэх асуудал нь зөвшөөрөгдөөгүй байна. Ийнхүү томоохон гүрнүүд оролцоогүйгээс болж уг байгууллагын үндэс суурь нь бат бэх биш болжээ. 1920-иод онд бага зэргийн хямралыг амжилттай зохицуулж ирсэн жишээ байдаг ч дэлхийн хоёрдугаар дайны өмнөх жилүүдэд [[1933 он]]д [[Япон]] болон [[Нацист Герман]], [[1937 он]]д [[Итали]] улсууд Лигээс гарч, Тэнхлэгийн талын жижиг улсууд ч дагалдан гарснаар томоохон хямралыг зохицуулах чадваргүй байгууллага болон хувирсан. Мөн [[1925 он]]д [[Коста-Рика]] улс бүс нутгийн хямралыг зохицуулж чадахгүй байна гэсэн шалтгаанаар, [[1926 онд]] [[Бразил]] улс Байнгын зөвлөлд оруулаагүйгээс уг байгууллагын орхин оджээ.[[1939 он]]ы 12-р сард хуралдсан байнгын зөвлөлийн хурлаас [[Финланд]]ад халдан довтолсон учраас ЗХУ-ыг Лигээс хөөсөн шийдвэр гаргасан бөгөөд уг хурал, уг шийдвэр нь Үндэстнүүдийн Лигийн хувьд эцсийнх байлаа. Дэлхийн 2-р дайн эхэлмэгц үндсэндээ уг байгууллага оршин тогтнохоо больсон билээ. [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага]] байгуулагдсаны дараа [[1946 он]]ы 4-р сард 21 дэх удаагийн Ассемблей болж, санал хураалтын үндсэн дээр Үндэстнүүдийн Лигийг тарааж, хөрөнгийг нь НҮБ-д шилжүүлсэн байна. [[Олон улсын шүүх]], [[Олон улсын ажилчны байгууллага]] зэрэг харьяа байгууллагууд нь НҮБ-ын харьяанд очсон юм. == Бүтэц == *'''Ассемблей''' (Assembly) *'''Байнгын зөвлөл''' (Council) *'''Нарийн бичгийн дарга нарын газар''' (Secretariat) *'''Олон улсын ёс зүйн байнгын шүүх''' (Permanent Court of International Justice) *'''Олон улсын ажилчны байгууллага''' (International Labour Organisation) Мөн Мандатын байнгын зөвлөл, Цэргийн асуудал эрхэлсэн байнгын зөвлөл, Зэвсэглэлийг хорогдуулах зөвлөл, Хуульч мэргэжилтнүүдийн зөвлөл зэргээс бүрдэж байв. Байгуулагдах үедээ [[Байнгын зөвлөл]] нь [[Япон]], [[Франц]], [[Их Британи]], [[Итали]] гэсэн бүрэлдэхүүнтэй байжээ. Шийдвэр гаргах дээд эрх мэдэл нь Байнгын зөвлөл бус, Конгресст хамаарагдах бөгөөд, шийдвэр хүчинтэй болохын тулд олонхийн санал биш, бүх гишүүдийн зөвшөөрлийг авах ёстой байснаараа өнөөгийн [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага]]ас ялгаатай байлаа. Түүнчлэн энхийг сахиулагч армигүй байсан тул авах арга хэмжээ нь эдийн засгийн хориг арга хэмжээнээс үл хэтэрч, энэ нь хямралыг зохицуулах хангалттай арга болж чадахгүй байсан юм. Гэвч дэлхийн улс орнууд хамтарч шийдвэр гаргана гэсэн зарчим нь өндрөөр үнэлэгдэх ёстой билээ. [[Манжуурын хэрэг]]тэй холбоотойгоор [[Япон]]д сануулга өгөх, [[Этиоп]]т халдан довтолсон учраас [[Итали]]йн эсрэг эдийн засгийн хориг арга хэмжээ авах зэргээр өнөөгийн НҮБ нь Аюулгүй байдлын байнгын зөвлөлийн гишүүн орнуудын оролцсон хямралт байдлын эсрэг юу ч хийж чаддаггүй байдалтай харьцуулахад тун дэвшилттэй талууд ажиглагдаж байлаа. == Мөн үзэх == *[[Вудроу Уилсон]] *[[14 нөхцөлт энхтайвны зарчим]] *[[Версалийн гэрээ]] *[[Дэлхийн 1-р дайн]] == Холбоос == *[http://www.yale.edu/lawweb/avalon/leagcov.htm Үндэстнүүдийн Лигийн дүрэм] - Йелийн их сургуулийн хуулийн салбарын вэб [[category:Үндэстнүүдийн Лиг|Үндэстнүүдийн Лиг]] [[af:Volkebond]] [[ar:عصبة الأمم]] [[ast:Sociedá de Naciones]] [[be:Ліга Нацый]] [[bg:Общество на народите]] [[bs:Društvo naroda]] [[ca:Societat de Nacions]] [[cs:Společnost národů]] [[da:Folkeforbundet]] [[de:Völkerbund]] [[el:Κοινωνία των Εθνών]] [[en:League of Nations]] [[eo:Ligo de Nacioj]] [[es:Sociedad de Naciones]] [[et:Rahvasteliit]] [[fa:جامعه ملل]] [[fi:Kansainliitto]] [[fr:Société des Nations]] [[he:חבר הלאומים]] [[hu:Népszövetség]] [[id:Liga Bangsa-Bangsa]] [[io:Ligo dil nacioni]] [[it:Società delle Nazioni]] [[ja:国際連盟]] [[ko:국제 연맹]] [[lt:Tautų Sąjunga]] [[lv:Nāciju Līga]] [[mr:लीग ऑफ नेशन्स]] [[ms:Liga Bangsa]] [[nl:Volkenbond]] [[nn:Folkeforbundet]] [[no:Folkeforbundet]] [[pl:Liga Narodów]] [[pt:Sociedade das Nações]] [[ro:Liga Naţiunilor]] [[ru:Лига Наций]] [[sh:Liga naroda]] [[simple:League of Nations]] [[sk:Spoločnosť národov]] [[sl:Društvo narodov]] [[sr:Лига народа]] [[sv:Nationernas förbund]] [[sw:Shirikisho la Mataifa]] [[uk:Ліга Націй]] [[ur:جمعیت الاقوام]] [[vi:Hội Quốc Liên]] [[zh:國際聯盟]] MediaWiki:Categorytree-category 3108 10164 2006-11-16T05:18:44Z Zorigt 49 Категори MediaWiki:Categorytree 3109 10228 2006-11-16T07:03:35Z Zorigt 49 Категорийн мод MediaWiki:Pagecategorieslink 3110 10229 2006-11-16T07:05:26Z Zorigt 49 Тусгай:Категориуд Григорий Перельман 3111 12286 2007-01-26T13:47:45Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[tr:Grigori Perelman]] '''Григорий Яковлевич Перельман''' (англ. '''Grigory Yakovlevich Perelman''', [[1966 он]]ы [[6-р сарын 13]] - ) нь [[Оросын Холбооны Улс|Орос]]ын [[математикч]]. [[Жүүд]] үндэстэн. [[Стекловын нэрэмжит математикийн хүрээлэн]]гийн математик физикийн салбарт харьяалагддаг. [[Геометр]], [[топологи]]йн чиглэлээр мэргэшсэн. [[Санкт-Петербургийн их сургууль]]д суралцаж, [[Александр Александров]]ын удирдлаган дор докторын зэрэг хамгаалсан. [[Нью-Йорк мужийн их сургууль]], Стони Брүк их сургууль, [[Калифорнийн их сургууль|Калифорнийн их сургуул]]ийн Беркли дэх сургуульд судалгаа хийж байв. 1995 онд нутагтаа буцаж очоод Стекловын нэрэмжит хүрээлэнд ажиллаж байна. [[Пуанкарегийн таамаглал]]ыг шийдсэнээрээ маш их нэр алдартай болсон бөгөөд үүнээсээ өмнө [[Юрий Бураго]], [[Михайл Громов]] нарын хамт [[Александровын огторгуй]] дахь геометрыг байгуулж, математикчдын дунд нэрээ гаргаж байсан юм. Мөн [[Риманы бие]]ийн тогтвортой байдлын тухай теоремыг томъёолсон. Энэхүү салбар дахь Громовын таамаглал, Чигер-Громовын таамаглалыг Перельман шийдсэн юм. Тэрээр [[arXiv]]т дараах 3 ажлаа дэлгэн тавьж, Пуанкарегийн таамаглалыг шийдсэнээ зарласан. * ''The entropy formula for the Ricci flow and its geometric applications'' * ''Ricci flow with surgery on three-manifolds'' * ''Finite extinction time for the solutions to the Ricci flow on certain three-manifolds'' Хамгийн гайхалтай нь Перельман Пуанкарегийн таамаглалын ерөнхий тохиолдол болох [[Уильям Тарстон]]ы [[геометрчлолын тухай таамаглал]]ыг баталж, үе үеийн математикчдын нөр их хөдөлмөр зарцуулаад ч шийдэж чадаагүй алдарт таамаглалыг баталж орхисон юм. Өдгөө уг баталгаа нь бүрэн хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй, шалгалтын явцдаа байгаа ч бараг баталчихсан байна гэж ихэнх хүн үзэж байгаа. Баталгаа нь алдаатай байсан ч түүний ашигласан арга нь математикт тун хүчтэй арга болох билээ. 2006 онд Пуанкарегийн таамаглалыг шийдэхэд оруулсан хувь нэмрийг нь үнэлж математикчдын Нобелийн шагнал хэмээгддэг [[Фильдсийн медаль]] олгосон боловч "Миний баталгаа зөв бол шагналын хэрэгцээ байхгүй" хэмээгээд уг шагналыг хүртэхээс татгалзсан анхны эрдэмтэн болжээ. Тэр ч байтугай Мянганы бодлогыг шийдсэн тул хүртэх 1 сая долларыг ч авах сонирхолгүй байгаагаа илэрхийлсэн байна. Тэрээр өмнө нь ч нэг бус удаа шагналаас татгалзаж байсан удаатай. Энэ нь түүний нэр алдраас зайлсхийдэг зан чанартай холбоотой аж. ==Он цагийн товчоон== * [[1966 он]] - [[Зөвлөлт Холбоот Улс]]ын Ленинград хотод мэндэлжээ. * [[1982 он]] - [[Олон Улсын Математикийн Олимпиад]]ад бүтэн оноо авч алтан медаль хүртсэн. * [[1996 он]] - [[Европын математикийн нийгэмлэгийн шагнал]]ыг хүртээсэн боловч авахаас татгалзсан. * [[2003 он]] - Тарстоны [[геометрчлолын тухай таамаглал]], түүний гаргалгаа болгож [[Пуанкарегийн таамаглал]]йг баталснаа зарлав. * [[2006 он]] - [[Фильдсийн медаль]] хүртсэн боловч мөн л аваагүй. [[Category:Оросын математикчид|Перельман, Григорий]] [[Category:1966 онд мэндлэгсэд|Перельман, Григорий]] [[da:Grigori Perelman]] [[de:Grigori Jakowlewitsch Perelman]] [[en:Grigori Perelman]] [[eo:Grigorij Perelman]] [[es:Grigori Perelman]] [[fi:Grigori Perelman]] [[fr:Grigori Perelman]] [[he:גריגורי פרלמן]] [[hu:Grigorij Perelman]] [[id:Grigori Perelman]] [[it:Grigori Perelman]] [[ja:グリゴリー・ペレルマン]] [[ko:그리고리 페렐만]] [[ku:Grigori Perelman]] [[lt:Grigorijus Perelmanas]] [[nl:Grigori Perelman]] [[no:Grigorij Perelman]] [[pl:Grigorij Perelman]] [[pt:Grigori Perelman]] [[ru:Перельман, Григорий Яковлевич]] [[sl:Grigorij Jakovljevič Perelman]] [[sv:Grigorij Perelman]] [[tr:Grigori Perelman]] [[zh:格里戈里·佩雷尔曼]] [[zh-yue:格裡戈里·佩雷爾曼]] Зуны олимп 3112 10236 2006-11-16T13:22:28Z Zorigt 49 '''Зуны олимп''' нь [[Орчин үеийн олимп]]ын наадмын, зун зохиогддог арга хэмжээ бөгөөд 4 жилд нэг удаа, аргын тооллоор 4-т хуваагддаг онуудад зохиогдоно. [[Хөнгөн атлетик]], [[усанд сэлэлт]] зэрэг спортын төрлүүд хамрагддаг. == Зуны олимпын наадмууд == {| cellspacing=0 border=1 !д.д!!Он!!Наадам!!Зохиогдсон улс!!Тайлбар |- |1||[[1896 он]]||[[Афины олимп (1896 он)|Афины олимп]]||{{GRE}}||. |- |2||[[1900 он]]||[[Парисын олимп (1900 он)|Парисын олимп]]||{{FRA}}||<ref>Парист зохиогдсон Экспогийн хүрээнд явагдсан.</ref> |- |3||[[1904 он]]||[[Сент-Луйсын олимп]]||{{USA}}||. |- |тусгай||[[1906 он]]||[[Афины олимп (1906 он)|Афины олимп]]||{{GRE}}||<ref>Орчин үеийн олимп явагдаж эхэлсний 10 жилийн ойг тохиолдуулж зохион байгуулсан тусгай наадам.</ref> |- |4||[[1908 он]]||[[Лондоны олимп (1908 он)|Лондоны олимп]]||{{GBR}}||. |- |5||[[1912 он]]||[[Стокхольмын олимп]]||{{SWE}}||. |- |6||[[1916 он]]||[[Берлиний олимп (1916 он)|Берлиний олимп]]||{{GER}}||<ref>[[Дэлхийн 1-р дайн]]ы улмаас зохиогдоогүй.</ref> |- |7||[[1920 он]]||[[Антверпын олимп]]||{{BEL}}||. |- |8||[[1924 он]]||[[Парисын олимп (1924 он)|Парисын олимп]]||{{FRA}}||. |- |9||[[1928 он]]||[[Амстердамын олимп]]||{{NED}}||. |- |10||[[1932 он]]||[[Лос-Анжелесын олимп (1932 он)|Лос-Анжелесын олимп]]||{{USA}}||. |- |11||[[1936 он]]||[[Берлиний олимп]]||{{GER}}||. |- |12||[[1940 он]]||[[Тоокёогийн олимп_(1940 он)|Тоокёогийн олимп →Хельсинкийн олимп]]||{{JPN}}→{{FIN}}||<ref>Анх олимпыг зохион байгуулах эрхийг Тоокёо хот авсан боловч Япон улс Хятадад халдан довтолсны улмаас эрхийг нь Хельсинкид шилжүүлсэн. Гэвч [[Дэлхийн 2-р дайн]]ы улмаас зохиогдоогүй.</ref> |- |13||[[1944 он]]||[[Лондоны олимп (1944 он)|Лондоны олимп]]||{{GBR}}||<ref>Дэлхийн 2-р дайн улмаас зохиогдоогүй.</ref> |- |14||[[1948 он]]||[[Лондоны олимп (1948 он)|Лондоны олимп]]||{{GBR}}||. |- |15||[[1952 он]]||[[Хельсинкийн олимп]]||{{FIN}}||. |- |16||[[1956 он]]||[[Мельбурны олимп]]||{{AUS}}||<ref>Австралийн хуулийн дагуу амьд амьтан хилээр оруулахыг хориглосны улмаас морин спортын төрлүүдийн уралдаан тэмцээнүүд Шведийн Стокхольмд явагджээ.</ref> |- |17||[[1960 он]]||[[Ромын олимп]]||{{ITA}}||. |- |18||[[1964 он]]||[[Тоокёогийн олимп]]||{{JPN}}||. |- |19||[[1968 он]]||[[Мехикогийн олимп]]||{{MEX}}||. |- |20||[[1972 он]]||[[Мюнхены олимп]]||{{BRD}}||<ref>Уг олимпын үеэр Палестины алан хядагчдын гарт [[Израйль|Израйл]]ийн тамирчид амь үрэгдсэн хэрэг явдал гарсан. ([[Мюнхены олимпын хэрэг]])</ref> |- |21||[[1976 он]]||[[Монреалийн олимп]]||{{CAN}}||<ref>Африкийн ихэнх орнууд бойкотлосон.</ref> |- |22||[[1980 он]]||[[Москвагийн олимп]]||{{SSR}}||<ref>Ихэнх барууны орнууд бойкотлосон.</ref> |- |23||[[1984 он]]||[[Лос-Анжелесын олимп (1984 он)|Лос-Анжелесын олимп]]||{{USA}}||<ref>[[Социалист орнууд]]ын ихэнх нь бойкотлосон.</ref> |- |24||[[1988 он]]||[[Сөүлийн олимп]]||{{KOR}}||<ref>Хойд Солонгос ([[Бүгд Найрамдах Ардчилсан Солонгос Ард Улс]]) оролцоогүй.</ref> |- |25||[[1992 он]]||[[Барселоны олимп]]||{{ESP}}||. |- |26||[[1996 он]]||[[Атлантын олимп]]||{{USA}}||. |- |27||[[2000 он]]||[[Сиднейн олимп]]||{{AUS}}||. |- |28||[[2004 он]]||[[Афины олимп (2004 он)|Афины олимп]]||{{GRE}}||. |- |29||[[2008 он]]||[[Бээжингийн олимп]]||{{CHN}}||. |- |30||[[2012 он]]||[[Лондоны олимп (2012 он)|Лондоны олимп]]||{{GBR}}||. |} <references/> == Мөн үзэх == * [[Олон Улсын Олимпын Хороо]] * [[Олимпын медальт монголчууд]] * [[Зуны олимпын спортын төрлүүд]] * [[Орчин үеийн олимп|Олимп]] * [[Азийн наадам]] * [[Зүүн Азийн наадам]] [[Category:Зуны олимп|Зуны олимп]] [[ca:Jocs Olímpics d'estiu]] [[cs:Letní olympijské hry]] [[da:Sommer-OL]] [[de:Olympische Sommerspiele]] [[el:Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες]] [[en:Summer Olympic Games]] [[eo:Someraj Olimpikoj]] [[es:Juegos Olímpicos de verano]] [[fr:Jeux Olympiques d'été]] [[id:Olimpiade musim panas]] [[it:Olimpiadi estive]] [[ja:夏季オリンピック]] [[ko:하계 올림픽]] [[lv:Vasaras Olimpiskās spēles]] [[nl:Olympische Zomerspelen]] [[nn:Olympiske sommarleikar]] [[no:Olympiske sommerleker]] [[pl:Letnie igrzyska olimpijskie]] [[ru:Летние Олимпийские игры]] [[simple:Summer Olympic Games]] [[sk:Letné olympijské hry]] [[sv:Olympiska sommarspelen]] Template:GRE 3113 10237 2006-11-16T13:44:59Z Zorigt 49 [[Template:GRC]] руу дахин чиглүүлэх #redirect [[Template:GRC]] Template:GRC 3114 10241 2006-11-16T13:48:18Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Грек]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|GRC]] [[als:Vorlage:GRC]] [[ast:Plantilla:GRC]] [[de:Vorlage:GRC]] [[el:Πρότυπο:GRC]] [[en:Template:GRC]] [[es:Plantilla:GRC]] [[fr:Modèle:GRC]] [[frp:Template:GRC]] [[hr:Predložak:GRC]] [[it:Template:GRC]] [[ja:Template:GRC]] [[ko:틀:GRC]] [[lb:Template:GRC]] [[nl:Sjabloon:GRC]] [[nn:Mal:GRC]] [[no:Mal:GRC]] [[oc:Modèl:GRC]] [[pt:Predefinição:GRC]] [[ro:Format:GRC]] [[sl:Predloga:GRC]] [[sr:Шаблон:GRC]] [[ta:Template:GRC]] [[th:แม่แบบ:GRC]] [[uk:Шаблон:GRC]] [[zh:Template:GRC]] </noinclude> Template:FRA 3115 10240 2006-11-16T13:47:54Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_France.svg|20px]] [[Франц]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|FRA]] [[als:Vorlage:FRA]] [[ast:Plantilla:FRA]] [[de:Vorlage:FRA]] [[el:Πρότυπο:FRA]] [[en:Template:FRA]] [[es:Plantilla:FRA]] [[fr:Modèle:FRA]] [[frp:Template:FRA]] [[hr:Predložak:FRA]] [[it:Template:FRA]] [[ja:Template:FRA]] [[ko:틀:FRA]] [[lb:Template:FRA]] [[nl:Sjabloon:FRA]] [[nn:Mal:FRA]] [[no:Mal:FRA]] [[oc:Modèl:FRA]] [[pt:Predefinição:FRA]] [[ro:Format:FRA]] [[sl:Predloga:FRA]] [[sr:Шаблон:FRA]] [[ta:Template:FRA]] [[th:แม่แบบ:FRA]] [[uk:Шаблон:FRA]] [[zh:Template:FRA]] </noinclude> Template:USA 3116 10242 2006-11-16T13:50:24Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_the_United States.svg|20px]] [[Америкийн Нэгдсэн Улс]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|USA]] [[als:Vorlage:USA]] [[ast:Plantilla:USA]] [[de:Vorlage:USA]] [[el:Πρότυπο:USA]] [[en:Template:USA]] [[es:Plantilla:USA]] [[fr:Modèle:USA]] [[frp:Template:USA]] [[hr:Predložak:USA]] [[it:Template:USA]] [[ja:Template:USA]] [[ko:틀:USA]] [[lb:Template:USA]] [[nl:Sjabloon:USA]] [[nn:Mal:USA]] [[no:Mal:USA]] [[oc:Modèl:USA]] [[pt:Predefinição:USA]] [[ro:Format:USA]] [[sl:Predloga:USA]] [[sr:Шаблон:USA]] [[ta:Template:USA]] [[th:แม่แบบ:USA]] [[uk:Шаблон:USA]] [[zh:Template:USA]] </noinclude> Template:GBR 3117 10243 2006-11-16T13:52:09Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_the_United_Kingdom.svg|20px]] [[Их Британи]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|GBR]] [[als:Vorlage:GBR]] [[ast:Plantilla:GBR]] [[de:Vorlage:GBR]] [[el:Πρότυπο:GBR]] [[en:Template:GBR]] [[es:Plantilla:GBR]] [[fr:Modèle:GBR]] [[frp:Template:GBR]] [[hr:Predložak:GBR]] [[it:Template:GBR]] [[ja:Template:GBR]] [[ko:틀:GBR]] [[lb:Template:GBR]] [[nl:Sjabloon:GBR]] [[nn:Mal:GBR]] [[no:Mal:GBR]] [[oc:Modèl:GBR]] [[pt:Predefinição:GBR]] [[ro:Format:GBR]] [[sl:Predloga:GBR]] [[sr:Шаблон:GBR]] [[ta:Template:GBR]] [[th:แม่แบบ:GBR]] [[uk:Шаблон:GBR]] [[zh:Template:GBR]] </noinclude> Template:SWE 3118 10244 2006-11-16T13:53:55Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Швед]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|SWE]] [[als:Vorlage:SWE]] [[ast:Plantilla:SWE]] [[de:Vorlage:SWE]] [[el:Πρότυπο:SWE]] [[en:Template:SWE]] [[es:Plantilla:SWE]] [[fr:Modèle:SWE]] [[frp:Template:SWE]] [[hr:Predložak:SWE]] [[it:Template:SWE]] [[ja:Template:SWE]] [[ko:틀:SWE]] [[lb:Template:SWE]] [[nl:Sjabloon:SWE]] [[nn:Mal:SWE]] [[no:Mal:SWE]] [[oc:Modèl:SWE]] [[pt:Predefinição:SWE]] [[ro:Format:SWE]] [[sl:Predloga:SWE]] [[sr:Шаблон:SWE]] [[ta:Template:SWE]] [[th:แม่แบบ:SWE]] [[uk:Шаблон:SWE]] [[zh:Template:SWE]] </noinclude> Template:GER 3119 10246 2006-11-16T14:01:17Z Zorigt 49 [[Template:DEU]] руу дахин чиглүүлэх #redirect [[Template:DEU]] Template:DEU 3120 10247 2006-11-16T14:01:53Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Germany.svg|20px]] [[Герман]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|DEU]] [[als:Vorlage:DEU]] [[ast:Plantilla:DEU]] [[de:Vorlage:DEU]] [[el:Πρότυπο:DEU]] [[en:Template:DEU]] [[es:Plantilla:DEU]] [[fr:Modèle:DEU]] [[frp:Template:DEU]] [[hr:Predložak:DEU]] [[it:Template:DEU]] [[ja:Template:DEU]] [[ko:틀:DEU]] [[lb:Template:DEU]] [[nl:Sjabloon:DEU]] [[nn:Mal:DEU]] [[no:Mal:DEU]] [[oc:Modèl:DEU]] [[pt:Predefinição:DEU]] [[ro:Format:DEU]] [[sl:Predloga:DEU]] [[sr:Шаблон:DEU]] [[ta:Template:DEU]] [[th:แม่แบบ:DEU]] [[uk:Шаблон:DEU]] [[zh:Template:DEU]] </noinclude> Template:BEL 3121 10248 2006-11-16T14:03:52Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Belgium.svg|20px]] [[Бельги]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|BEL]] [[als:Vorlage:BEL]] [[ast:Plantilla:BEL]] [[de:Vorlage:BEL]] [[el:Πρότυπο:BEL]] [[en:Template:BEL]] [[es:Plantilla:BEL]] [[fr:Modèle:BEL]] [[frp:Template:BEL]] [[hr:Predložak:BEL]] [[it:Template:BEL]] [[ja:Template:BEL]] [[ko:틀:BEL]] [[lb:Template:BEL]] [[nl:Sjabloon:BEL]] [[nn:Mal:BEL]] [[no:Mal:BEL]] [[oc:Modèl:BEL]] [[pt:Predefinição:BEL]] [[ro:Format:BEL]] [[sl:Predloga:BEL]] [[sr:Шаблон:BEL]] [[ta:Template:BEL]] [[th:แม่แบบ:BEL]] [[uk:Шаблон:BEL]] [[zh:Template:BEL]] </noinclude> Template:NED 3122 10249 2006-11-16T14:08:28Z Zorigt 49 [[Template:NLD]] руу дахин чиглүүлэх #redirect [[Template:NLD]] Template:NLD 3123 10250 2006-11-16T14:09:22Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_the_Netherlands.svg|20px]] [[Нидерланд]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|NLD]] [[als:Vorlage:NLD]] [[ast:Plantilla:NLD]] [[de:Vorlage:NLD]] [[el:Πρότυπο:NLD]] [[en:Template:NLD]] [[es:Plantilla:NLD]] [[fr:Modèle:NLD]] [[frp:Template:NLD]] [[hr:Predložak:NLD]] [[it:Template:NLD]] [[ja:Template:NLD]] [[ko:틀:NLD]] [[lb:Template:NLD]] [[nl:Sjabloon:NLD]] [[nn:Mal:NLD]] [[no:Mal:NLD]] [[oc:Modèl:NLD]] [[pt:Predefinição:NLD]] [[ro:Format:NLD]] [[sl:Predloga:NLD]] [[sr:Шаблон:NLD]] [[ta:Template:NLD]] [[th:แม่แบบ:NLD]] [[uk:Шаблон:NLD]] [[zh:Template:NLD]] </noinclude> Template:JPN 3124 10251 2006-11-16T14:12:10Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Japan_(bordered).svg|20px|]] [[Япон]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|JPN]] [[als:Vorlage:JPN]] [[ast:Plantilla:JPN]] [[de:Vorlage:JPN]] [[el:Πρότυπο:JPN]] [[en:Template:JPN]] [[es:Plantilla:JPN]] [[fr:Modèle:JPN]] [[frp:Template:JPN]] [[hr:Predložak:JPN]] [[it:Template:JPN]] [[ja:Template:JPN]] [[ko:틀:JPN]] [[lb:Template:JPN]] [[nl:Sjabloon:JPN]] [[nn:Mal:JPN]] [[no:Mal:JPN]] [[oc:Modèl:JPN]] [[pt:Predefinição:JPN]] [[ro:Format:JPN]] [[sl:Predloga:JPN]] [[sr:Шаблон:JPN]] [[ta:Template:JPN]] [[th:แม่แบบ:JPN]] [[uk:Шаблон:JPN]] [[zh:Template:JPN]] </noinclude> Template:FIN 3125 10252 2006-11-16T14:14:08Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Finland_(bordered).svg|20px|Финланд]] [[Финланд]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|FIN]] [[als:Vorlage:FIN]] [[ast:Plantilla:FIN]] [[de:Vorlage:FIN]] [[el:Πρότυπο:FIN]] [[en:Template:FIN]] [[es:Plantilla:FIN]] [[fr:Modèle:FIN]] [[frp:Template:FIN]] [[hr:Predložak:FIN]] [[it:Template:FIN]] [[ja:Template:FIN]] [[ko:틀:FIN]] [[lb:Template:FIN]] [[nl:Sjabloon:FIN]] [[nn:Mal:FIN]] [[no:Mal:FIN]] [[oc:Modèl:FIN]] [[pt:Predefinição:FIN]] [[ro:Format:FIN]] [[sl:Predloga:FIN]] [[sr:Шаблон:FIN]] [[ta:Template:FIN]] [[th:แม่แบบ:FIN]] [[uk:Шаблон:FIN]] [[zh:Template:FIN]] </noinclude> Template:AUS 3126 10253 2006-11-16T14:15:31Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Australia.svg|20px]] [[Австрали]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|AUS]] [[als:Vorlage:AUS]] [[ast:Plantilla:AUS]] [[de:Vorlage:AUS]] [[el:Πρότυπο:AUS]] [[en:Template:AUS]] [[es:Plantilla:AUS]] [[fr:Modèle:AUS]] [[frp:Template:AUS]] [[hr:Predložak:AUS]] [[it:Template:AUS]] [[ja:Template:AUS]] [[ko:틀:AUS]] [[lb:Template:AUS]] [[nl:Sjabloon:AUS]] [[nn:Mal:AUS]] [[no:Mal:AUS]] [[oc:Modèl:AUS]] [[pt:Predefinição:AUS]] [[ro:Format:AUS]] [[sl:Predloga:AUS]] [[sr:Шаблон:AUS]] [[ta:Template:AUS]] [[th:แม่แบบ:AUS]] [[uk:Шаблон:AUS]] [[zh:Template:AUS]] </noinclude> Template:ITA 3127 10254 2006-11-16T14:16:44Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Итали]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|ITA]] [[als:Vorlage:ITA]] [[ast:Plantilla:ITA]] [[de:Vorlage:ITA]] [[el:Πρότυπο:ITA]] [[en:Template:ITA]] [[es:Plantilla:ITA]] [[fr:Modèle:ITA]] [[frp:Template:ITA]] [[hr:Predložak:ITA]] [[it:Template:ITA]] [[ja:Template:ITA]] [[ko:틀:ITA]] [[lb:Template:ITA]] [[nl:Sjabloon:ITA]] [[nn:Mal:ITA]] [[no:Mal:ITA]] [[oc:Modèl:ITA]] [[pt:Predefinição:ITA]] [[ro:Format:ITA]] [[sl:Predloga:ITA]] [[sr:Шаблон:ITA]] [[ta:Template:ITA]] [[th:แม่แบบ:ITA]] [[uk:Шаблон:ITA]] [[zh:Template:ITA]] </noinclude> Template:MEX 3128 10256 2006-11-16T14:18:32Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Мексик]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|MEX]] [[als:Vorlage:MEX]] [[ast:Plantilla:MEX]] [[de:Vorlage:MEX]] [[el:Πρότυπο:MEX]] [[en:Template:MEX]] [[es:Plantilla:MEX]] [[fr:Modèle:MEX]] [[frp:Template:MEX]] [[hr:Predložak:MEX]] [[it:Template:MEX]] [[ja:Template:MEX]] [[ko:틀:MEX]] [[lb:Template:MEX]] [[nl:Sjabloon:MEX]] [[nn:Mal:MEX]] [[no:Mal:MEX]] [[oc:Modèl:MEX]] [[pt:Predefinição:MEX]] [[ro:Format:MEX]] [[sl:Predloga:MEX]] [[sr:Шаблон:MEX]] [[ta:Template:MEX]] [[th:แม่แบบ:MEX]] [[uk:Шаблон:MEX]] [[zh:Template:MEX]] </noinclude> Template:BRD 3129 10257 2006-11-16T14:19:52Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Germany.svg|20px]] [[Баруун Герман]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|BRD]] [[als:Vorlage:BRD]] [[ast:Plantilla:BRD]] [[de:Vorlage:BRD]] [[el:Πρότυπο:BRD]] [[en:Template:BRD]] [[es:Plantilla:BRD]] [[fr:Modèle:BRD]] [[frp:Template:BRD]] [[hr:Predložak:BRD]] [[it:Template:BRD]] [[ja:Template:BRD]] [[ko:틀:BRD]] [[lb:Template:BRD]] [[nl:Sjabloon:BRD]] [[nn:Mal:BRD]] [[no:Mal:BRD]] [[oc:Modèl:BRD]] [[pt:Predefinição:BRD]] [[ro:Format:BRD]] [[sl:Predloga:BRD]] [[sr:Шаблон:BRD]] [[ta:Template:BRD]] [[th:แม่แบบ:BRD]] [[uk:Шаблон:BRD]] [[zh:Template:BRD]] </noinclude> Template:CAN 3130 10258 2006-11-16T14:22:18Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Canada.svg|20px]] [[Канад]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|CAN]] [[als:Vorlage:CAN]] [[ast:Plantilla:CAN]] [[de:Vorlage:CAN]] [[el:Πρότυπο:CAN]] [[en:Template:CAN]] [[es:Plantilla:CAN]] [[fr:Modèle:CAN]] [[frp:Template:CAN]] [[hr:Predložak:CAN]] [[it:Template:CAN]] [[ja:Template:CAN]] [[ko:틀:CAN]] [[lb:Template:CAN]] [[nl:Sjabloon:CAN]] [[nn:Mal:CAN]] [[no:Mal:CAN]] [[oc:Modèl:CAN]] [[pt:Predefinição:CAN]] [[ro:Format:CAN]] [[sl:Predloga:CAN]] [[sr:Шаблон:CAN]] [[ta:Template:CAN]] [[th:แม่แบบ:CAN]] [[uk:Шаблон:CAN]] [[zh:Template:CAN]] </noinclude> Template:SSR 3131 10259 2006-11-16T14:24:06Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_the_Soviet_Union.svg|20px]] [[Зөвлөлт Холбоот Улс]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|SSR]] [[als:Vorlage:SSR]] [[ast:Plantilla:SSR]] [[de:Vorlage:SSR]] [[el:Πρότυπο:SSR]] [[en:Template:SSR]] [[es:Plantilla:SSR]] [[fr:Modèle:SSR]] [[frp:Template:SSR]] [[hr:Predložak:SSR]] [[it:Template:SSR]] [[ja:Template:SSR]] [[ko:틀:SSR]] [[lb:Template:SSR]] [[nl:Sjabloon:SSR]] [[nn:Mal:SSR]] [[no:Mal:SSR]] [[oc:Modèl:SSR]] [[pt:Predefinição:SSR]] [[ro:Format:SSR]] [[sl:Predloga:SSR]] [[sr:Шаблон:SSR]] [[ta:Template:SSR]] [[th:แม่แบบ:SSR]] [[uk:Шаблон:SSR]] [[zh:Template:SSR]] </noinclude> Template:KOR 3132 10260 2006-11-16T14:26:37Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_South_Korea_(bordered).svg|20px|Өмнөд Солонгос]] [[Бүгд Найрамдах Солонгос Улс|Өмнөд Солонгос]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|KOR]] [[als:Vorlage:KOR]] [[ast:Plantilla:KOR]] [[de:Vorlage:KOR]] [[el:Πρότυπο:KOR]] [[en:Template:KOR]] [[es:Plantilla:KOR]] [[fr:Modèle:KOR]] [[hr:Predložak:KOR]] [[it:Template:KOR]] [[ja:Template:KOR]] [[ko:틀:KOR]] [[lb:Template:KOR]] [[nl:Sjabloon:KOR]] [[nn:Mal:KOR]] [[no:Mal:KOR]] [[oc:Modèl:KOR]] [[pt:Predefinição:KOR]] [[ro:Format:KOR]] [[sl:Predloga:KOR]] [[sr:Шаблон:KOR]] [[ta:Template:KOR]] [[th:แม่แบบ:KOR]] [[uk:Шаблон:KOR]] [[zh:Template:KOR]] </noinclude> Template:ESP 3133 10261 2006-11-16T14:28:19Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Испани]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|ESP]] [[als:Vorlage:ESP]] [[ast:Plantilla:ESP]] [[de:Vorlage:ESP]] [[el:Πρότυπο:ESP]] [[en:Template:ESP]] [[es:Plantilla:ESP]] [[fr:Modèle:ESP]] [[frp:Template:ESP]] [[hr:Predložak:ESP]] [[it:Template:ESP]] [[ja:Template:ESP]] [[ko:틀:ESP]] [[lb:Template:ESP]] [[nl:Sjabloon:ESP]] [[nn:Mal:ESP]] [[no:Mal:ESP]] [[oc:Modèl:ESP]] [[pt:Predefinição:ESP]] [[ro:Format:ESP]] [[sl:Predloga:ESP]] [[sr:Шаблон:ESP]] [[ta:Template:ESP]] [[th:แม่แบบ:ESP]] [[uk:Шаблон:ESP]] [[zh:Template:ESP]] </noinclude> Template:CHN 3134 10262 2006-11-16T14:29:55Z Zorigt 49 [[Image:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|CHN]] [[als:Vorlage:CHN]] [[ast:Plantilla:CHN]] [[de:Vorlage:CHN]] [[el:Πρότυπο:CHN]] [[en:Template:CHN]] [[es:Plantilla:CHN]] [[fr:Modèle:CHN]] [[frp:Template:CHN]] [[hr:Predložak:CHN]] [[it:Template:CHN]] [[ja:Template:CHN]] [[ko:틀:CHN]] [[lb:Template:CHN]] [[nl:Sjabloon:CHN]] [[nn:Mal:CHN]] [[no:Mal:CHN]] [[oc:Modèl:CHN]] [[pt:Predefinição:CHN]] [[ro:Format:CHN]] [[sl:Predloga:CHN]] [[sr:Шаблон:CHN]] [[ta:Template:CHN]] [[th:แม่แบบ:CHN]] [[uk:Шаблон:CHN]] [[zh:Template:CHN]] </noinclude> Template:MGL 3135 10263 2006-11-16T14:31:39Z Zorigt 49 [[Template:MNG]] руу дахин чиглүүлэх #redirect [[Template:MNG]] Template:MNG 3136 10264 2006-11-16T14:32:59Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] [[Монгол Улс|Монгол]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|MNG]] [[als:Vorlage:MNG]] [[ast:Plantilla:MNG]] [[de:Vorlage:MNG]] [[el:Πρότυπο:MNG]] [[en:Template:MNG]] [[es:Plantilla:MNG]] [[fr:Modèle:MNG]] [[frp:Template:MNG]] [[hr:Predložak:MNG]] [[it:Template:MNG]] [[ja:Template:MNG]] [[ko:틀:MNG]] [[lb:Template:MNG]] [[nl:Sjabloon:MNG]] [[nn:Mal:MNG]] [[no:Mal:MNG]] [[oc:Modèl:MNG]] [[pt:Predefinição:MNG]] [[ro:Format:MNG]] [[sl:Predloga:MNG]] [[sr:Шаблон:MNG]] [[ta:Template:MNG]] [[th:แม่แบบ:MNG]] [[uk:Шаблон:MNG]] [[zh:Template:MNG]] </noinclude> Афины олимп (2004 он) 3137 10540 2006-11-26T20:33:07Z Escarbot 159 robot Adding: [[sr:Летње олимпијске игре 2004.]] {{Олимпын мэдээлэл| Наадмын нэр=Олимпын 28-р наадам<br>Games of the XXVIII Olympiad<br><font lang="el">Αγώνες της 28ης Ολυμπιάδας</font>| Logo=Athens 2004 logo.jpg| Size=150| Зохиогдсон хот=[[Грек]]・[[Афин]]| Оролцсон улс=202| Оролцогчдын тоо=11,099<!--(Эрэгтэй Y, эмэгтэй Z)-->| Зохиогдсон спортын тэмцээнүүд=28 төрөл 301 багц медаль| Нээлтийн ёслол=[[2004 он]]ы [[8-р сарын 13]]| Хаалтын ёслол=[[2004 он]]ы [[8-р сарын 29]]| Наадмыг нээгч=[[Константинос Стефанопулис]]| Тамирчдын тангараг=Зой Димосчаки| Шүүгчдийн тангараг=Лазарос Вореадис| Бамбар асаагч=[[Николаос Какламанакис]]| Төв цэнгэлдэх хүрээлэн=[[Афин, Олимпын цэнгэлдэх хүрээлэн|Олимпын цэнгэлдэх хүрээлэн]]}} [[Image:Olympic Stadium of Athens.jpg|200px|right]] [[Image:Aerial view of Olympic complex in Athens 2004 DSC06793.jpg|200px|right]] '''Афины олимп''' ('''Games of the XXVIII Olympiad'''、ATHENS 2004 Olympic Games、<font lang="el">'''ΑΘΗΝΑ 2004'''</font>) нь [[2004 он]]ы [[8-р сарын 13]]-наас [[8-р сарын 29|29]]-нд [[Грек]]ийн нийслэл [[Афин]] хотноо зохиогдсон 28 дахь удаагийн [[зуны олимп]]ын наадам. 21-р зуунд зохиогдсон анхны зуны олимп. Олимпын наадам 1896 оны анхны наадмаас хойш 108 жилийн дараа эх нутагтаа ирсэн нь энэ. == Зохион байгуулах хотыг шийдсэн нь == [[1997 он]]ы [[9-р сарын 5]]-нд болсон [[Олон Улсын Олимпын Хороо|ОУОХ]]-ны ерөнхий ассемблейгээр зохиогдох хотыг шийдсэн. Афин хот [[орчин үеийн олимп]] зохиогдож эхэлсний 100 жилийн ойг тохиолдуулан [[Атлантын олимп|1996 оны наадмыг]] зохион байгуулахаар нэрээ дэвшүүлсэн боловч [[Атланта]] хотод ялагдсан. {| border="1" cellpadding="3" style="border-collapse: collapse;" |- bgcolor="#efefef" ! colspan="6" | [[Афины олимп (2004 он)|2004 оны зуны олимп]]ыг зохион байгуулах хотыг тодруулах санал хураалт |- bgcolor="#efefef" | '''Хот''' | '''Улс''' | bgcolor="silver"|'''1''' | bgcolor="silver"|'''2''' | bgcolor="silver"|'''3''' | bgcolor="silver"|'''4''' | bgcolor="silver"|'''5''' |- ||[[Афин]]||{{GRC}}||'''32'''||-||'''38'''||'''52'''||'''66''' |- ||[[Ром]]||{{ITA}}||23||-||28||35||41 |- ||[[Кэйптаун]]||{{ZAF}}||16||'''62'''||22||20||- |- ||[[Стокхольм]]||{{SWE}}||20||-||19||-||- |- ||[[Буэнос-Айрес]]||{{ARG}}||16||44||-||-||- |- |} == Бэлгэдэл == * [[Афина]] * [[Аполлон|Фибос]] Эртний Грекийн домгийн бурхдаас сэдэвлэсэн. == Наадмын тухай == === Нээлтийн ёслол === [[Image:Olympic flame at opening ceremony.jpg|100px|right]] Ердийн олимпод нээлтийн ёслолд тамирчдын жагсаалыг Грекийн баг тэргүүлэн орж ирээд, бусад орны тамирчид тухайн зохион байгуулагч орны цагаан толгойн дарааллаар орж ирэн, хамгийн сүүлд зохион байгуулагч улсын баг тамирчид орж ирдэг. Харин энэ олимп нь Грект болсон учраас эхлээд Грекийн зөвхөн далбааг нь цэнгэлдэхэд оруулж, улсуудыг [[грек хэл]]ний цагаан толгойн дарааллаар (α、β、γ-р эхлэн χ、ψ、ω-р дуусна) оруулж ирэн, хамгийн сүүлд Грекийн баг тамирчид жагссан юм. === Уралдаан тэмцээний тойм === [[Image:Modern Pentathlon 2004 Olympics.jpg|150px|right]] [[Image:Roger federer athens.jpg|100px|right]] * [[Испани]]йн [[Гервасио Деферр]] [[спортын гимнастик]]ын эрэгтэйчүүдийн харайлтын төрөлд [[Сиднейн олимп|Сидней]]д авсан алтаа ихэрлүүлэв. * [[Марокко]]гийн алдарт хөнгөн атлетикч [[Хишам эль-Герруж]] [[1500 метрийн гүйлт|1500м]]-т 3 дахь удаагийнхаа оролдлогоор хүсэн хүлээсэн алтан медалиа энгэртээ зүүсэн. * [[Тайвань|Тайванийн]] тэквондоч [[Чэнь Ши Син]] эмэгтэйчүүдийн 49кг-д эх орныхоо олимпын наадмын түүхэн дэх анхны алтан медалийг хүртжээ. * [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|Хятад]]ын [[Лю Шанг]] хөнгөн атлетикын халхалттай 110м-ийн гүйлтийн төрөлд 12.91 секундын амжилтаар дэлхийн дээд амжилтыг давтан, гүйлтийн төрөлд алтан медаль хүртсэн анхны Азийн тамирчин болж түүхэнд нэрээ үлдээлээ. * Эрэгтэйчүүдийн хөлбөмбөгийн төрөлд Аргентины баг анх удаа түрүүлэв. Энэ нь тус улсад нийт спортын төрлүүдийг оролцуулаад 52 жил ирээгүй алтан медаль байлаа. Мөнгөн медаль хүртсэн Парагвайн баг ч түүхэндээ анх удаа зуны олимпоос медаль хүртжээ. Хүрэл медалийг 1968 оноос хойш медальд хүрч чадаагүй байсан Италийн баг хүртэв. * Эмэгтэй воллейболд Хятадын баг [[Лос-Анжелесын олимп (1984 он)|Лос-Анжелесын олимп]]оос хойш 20 жил аваргалж чадаагүй байсан түүхээ эцэс болгов. * Эмэгтэй гандболын төрөлд [[Дани]]йн баг 3 олимп дараалан түрүүллээ. * Эрэгтэй сагсан бөмбөгт [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын "[[Мөрөөдлийн баг]]" анх удаа алтан медалиас мултрав. Америкийн багийг ялсан [[Аргентин]]чууд тэр эрчээрээ түрүүлжээ. * Эрэгтэй марафонд [[Бразил]]ын гүйгч [[Вандерлей де Лима]] уралдааны тэргүүлэн гүйж, 35км зам туулаад байх үедээ гүйлтийн замд нэвтрэн орсон эрэгтэйд түлхүүлэн уралдааны замаас гарч, 10 секунд алдан, ритмээ алдсан хэдий ч 3-р байранд шалгарсан. ОУОХ-ноос түүний тамирчны эр зоригийг үнэлж [[Пьер де Кубертен]]ы нэрийг сийлсэн тусгай медаль олгожээ. * Монголын тамирчин [[Хашбаатарын Цагаанбаатар|Х.Цагаанбаатар]] [[жүдо]] бөхийн эрэгтэйчүүдийн 60кг-ын жинд хүрэл медаль хүртэж, Сиднейн олимпод тасарсан медалийн буухиаг залгасан билээ. == Зохиогдсон тэмцээн уралдаанууд == Медальтнуудын нэрсийг тус тусын тэмцээн уралдааны медальтнуудын жагсаалтаас харна уу. {{Афины олимп (2004 он)}} == Медаль хүртсэн улсууд == {| class="wikitable" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" |- bgcolor="#efefef" ! colspan=7 style="text-align:center"|[[Image:Olympic_flag.svg|right|50px]]Афины олимпоос<br>медаль хүртсэн улс орнууд |- bgcolor="#efefef" !Байр!!Улс!!style="background-color:gold"|алт!!style="background-color:silver"|мөнгө!!style="background-color:#cc9966"|хүрэл!!нийт |- |1||{{USA}}||35||39||29||103 |- |2||{{CHN}}||32||17||14||63 |- |3||{{RUS}}||27||27||38||92 |- |4||{{AUS}}||17||16||16||49 |- |5||{{JPN}}||16||9||12||37 |- |6||{{DEU}}||14||16||18||47 |- |7||{{FRA}}||11||9||13||31 |- |8||{{ITA}}||10||11||11||32 |- |9||{{KOR}}||9||12||9||30 |- |10||{{GBR}}||9||9||12||30 |- |'''15'''||'''{{GRC}}'''||'''6'''||'''6'''||'''4'''||'''16''' |- |'''71'''||'''{{MNG}}'''||'''0'''||'''0'''||'''1'''||'''1''' |- |colspan=7|''Бүрэн жагсаалтыг [[Афины олимп (2004 он)-д улс орнуудын авсан медалийн тоо|эндээс]] үзнэ үү.'' |- |} * Нийт медаль авсан улсын тоо : 75 * [[Сэргээш]]ийн шинжилгээнд унасан тамирчин : 24 (Медаль хүртэгсдээс алт 3, мөнгө 1, хүрэл 3, нийт 7 хүн) == Тоо баримт == * Зохион байгуулах зардал : 70 тэрбум гаруй [[Евро]] (Урьдчилсан төсөв нь 46 тэрбум евро байв) * Тэмцээн уралдааныг дамжуулах эрх : Япон (1 тэрбум 550 сая доллар), АНУ-ын NBC телевиз (7 тэрбум 930 сая доллар) * Борлогдсон билетийн тоо : 3 сая 600 мянга (Нийт билетийн тоо 5 сая 300 мянга) ==Монголд дамжуулсан нь== 2004 оны олимпын наадмыг Монголд анх удаа ТВ5 телевиз шууд дамжуулан үзүүлж, монголчуудын талархлыг хүлээсэн юм. Гэвч анхны удаа байсан учраас тайлбарлагчид, инженер техникийн ажилтнуудын туршлага дутаж буй нь ажиглагдаж байлаа. Жүдогийн 60 кг-ын жинд Монголын бөх Цагаанбаатар хүрэл медалийн төлөө барилдсан барилдааныг шууд нэвтрүүлэлгүй, хүрэл медалийн төлөөх нөгөө барилдааныг нь гаргах зэрэг алдаанууд гарч байв. == Цаашид шийдэх ёстой асуудлууд == *Сүүлийн үед [[орчин үеийн олимп]] нь 300 гаруй төрлийн тэмцээн уралдаан 17-хон хоногт, ганц хотод зохиогдож буй учир зам тээвэр, барилга байгууламж зэрэг асуудлууд зохион байгуулагч хотод маш том асуудал болж буй. Афины олимпын хувьд хөрөнгө мөнгөний асуудлаас шалтгаалж, барилга байгууламжууд ашиглалтад орох хугацаа нь сунгагдаж, олимпоос өмнө амжихгүй нь хэмээн сэтгэл түгшээж, тэр ч бүү хэл олимпыг өөр хотод зохион явуулах эсэх тухай асуудал ч гарч байв. Ийнхүү олимпыг зохион байгуулах чадвар бүхий хотыг сонгоно гэвэл хөгжингүй орнуудын том хотуудад л зохиогдох болох бөгөөд энэ нь олимпыг бүх нийтийн үйлс болгоход саад тотгор учруулж буй билээ. Цаашид олимп болж байгаагүй Африк, Өмнөд Америк, Зүүн Өмнөд Ази, Баруун Ази зэрэг бүс нутгуудад олимпыг зохиож, тив тивээр ээлжлэн зохион явуулахын тулд зуны олимпоос спортын зарим төрлийг хасах, өвлийн олимпод шилжүүлэх, Намрын олимпыг зохион байгуулах зэрэг саналууд гарч буй болно. == Мөн үзэх == * [[Олон Улсын Олимпын Хороо]] * [[Зуны олимп]] * [[Афины параолимп]] * [[Афины олимпод оролцсон Монголын тамирчид]] * [[Афины олимпын бамбарын буухиа]] == Гадны холбоос == * [http://www.olympic.org/uk/games/past/innovations_uk.asp?OLGT=1&OLGY=2004 ОУОХ Афин 2004 олимпын хуудас] * [http://Kypros.org/Occupied_Cyprus/epiktitos/audio/greekarmedforces/Embathria%20-%203%20Shmaid.mp3 2004 оны Афины олимпын нээлтийн ёслолын үеэр тухайн үеийн Грекийн ерөнхийлөгч Константинос Стефанопулос цэнгэлдэх хүрээлэнд орж ирэх үед эгшиглэсэн ая] {{Олимп}} [[Category:Афины олимп (2004 он)|*]] {{Link FA zh}} [[ar:ألعاب أولمبية صيفية 2004]] [[bg:Летни олимпийски игри 2004]] [[bs:XXVIII. Olimpijske igre - Atina 2004.]] [[cs:Letní olympijské hry 2004]] [[da:Sommer-OL 2004]] [[de:Olympische Sommerspiele 2004]] [[el:Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2004]] [[en:2004 Summer Olympics]] [[eo:Someraj Olimpikoj 2004]] [[es:Juegos Olímpicos de Atenas 2004]] [[et:2004. aasta suveolümpiamängud]] [[fi:Kesäolympialaiset 2004]] [[fr:Jeux Olympiques d'été de 2004]] [[he:אולימפיאדת אתונה (2004)]] [[hr:XXVIII. Olimpijske igre - Atena 2004.]] [[hu:2004. évi nyári olimpiai játékok]] [[id:Olimpiade Athena 2004]] [[it:XXVIII Olimpiade]] [[ja:アテネオリンピック (2004年)]] [[ko:2004년 하계 올림픽]] [[la:2004 Olympia Aestiva]] [[lt:2004 vasaros olimpinės žaidynės]] [[nl:Olympische Zomerspelen 2004]] [[nn:Sommar-OL 2004]] [[no:Sommer-OL 2004]] [[pl:Letnie Igrzyska Olimpijskie 2004]] [[pt:Jogos Olímpicos de Verão de 2004]] [[ro:Jocurile Olimpice de vară din 2004]] [[ru:Летние Олимпийские игры 2004]] [[sh:Olimpijada 2004]] [[simple:2004 Summer Olympics]] [[sl:Poletne olimpijske igre 2004]] [[sr:Летње олимпијске игре 2004.]] [[sv:Olympiska sommarspelen 2004]] [[zh:2004年夏季奥林匹克运动会]] Template:ZAF 3138 10286 2006-11-16T17:22:36Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_South_Africa.svg|20px]] [[Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|ZAF]] [[als:Vorlage:ZAF]] [[ast:Plantilla:ZAF]] [[de:Vorlage:ZAF]] [[el:Πρότυπο:ZAF]] [[en:Template:ZAF]] [[es:Plantilla:ZAF]] [[fr:Modèle:ZAF]] [[frp:Template:ZAF]] [[hr:Predložak:ZAF]] [[it:Template:ZAF]] [[ja:Template:ZAF]] [[ko:틀:ZAF]] [[lb:Template:ZAF]] [[nl:Sjabloon:ZAF]] [[nn:Mal:ZAF]] [[no:Mal:ZAF]] [[oc:Modèl:ZAF]] [[pt:Predefinição:ZAF]] [[ro:Format:ZAF]] [[sl:Predloga:ZAF]] [[sr:Шаблон:ZAF]] [[ta:Template:ZAF]] [[th:แม่แบบ:ZAF]] [[uk:Шаблон:ZAF]] [[zh:Template:ZAF]] </noinclude> Template:ARG 3139 10267 2006-11-16T16:53:05Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Аргентин]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|ARG]] [[als:Vorlage:ARG]] [[ast:Plantilla:ARG]] [[de:Vorlage:ARG]] [[el:Πρότυπο:ARG]] [[en:Template:ARG]] [[es:Plantilla:ARG]] [[fr:Modèle:ARG]] [[frp:Template:ARG]] [[hr:Predložak:ARG]] [[it:Template:ARG]] [[ja:Template:ARG]] [[ko:틀:ARG]] [[lb:Template:ARG]] [[nl:Sjabloon:ARG]] [[nn:Mal:ARG]] [[no:Mal:ARG]] [[oc:Modèl:ARG]] [[pt:Predefinição:ARG]] [[ro:Format:ARG]] [[sl:Predloga:ARG]] [[sr:Шаблон:ARG]] [[ta:Template:ARG]] [[th:แม่แบบ:ARG]] [[uk:Шаблон:ARG]] [[zh:Template:ARG]] </noinclude> Template:RUS 3140 10269 2006-11-16T16:54:37Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Russia (bordered).svg|20px|ОХУ]] [[Оросын Холбооны Улс]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|RUS]] [[als:Vorlage:RUS]] [[ast:Plantilla:RUS]] [[de:Vorlage:RUS]] [[el:Πρότυπο:RUS]] [[en:Template:RUS]] [[es:Plantilla:RUS]] [[fr:Modèle:RUS]] [[frp:Template:RUS]] [[hr:Predložak:RUS]] [[it:Template:RUS]] [[ja:Template:RUS]] [[ko:틀:RUS]] [[lb:Template:RUS]] [[nl:Sjabloon:RUS]] [[nn:Mal:RUS]] [[no:Mal:RUS]] [[oc:Modèl:RUS]] [[pt:Predefinição:RUS]] [[ro:Format:RUS]] [[sl:Predloga:RUS]] [[sr:Шаблон:RUS]] [[ta:Template:RUS]] [[th:แม่แบบ:RUS]] [[uk:Шаблон:RUS]] [[zh:Template:RUS]] </noinclude> Афины олимп (2004 он)-д улс орнуудын авсан медалийн тоо 3141 10333 2006-11-16T18:20:16Z Zorigt 49 '''[[Афины олимп (2004 он)|Афины олимп]]оос улс орнуудын хүртсэн медалийн тоо'''г доор жагсаав. {| class="wikitable" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" |- bgcolor="#efefef" ! colspan=7 style="text-align:center"|[[Image:flag_of_Greece.svg|left|45px]][[Image:Olympic_flag.svg|right|50px]] [[Афины олимп (2004 он)|Афины олимп]]оос улс орнуудын хүртсэн медалийн тоо |- bgcolor="#efefef" !Байр!!Улс!!style="background-color:gold"|алт!!style="background-color:silver"|мөнгө!!style="background-color:#cc9966"|хүрэл!!нийт!!медалийн тоогоор |- |1 |{{USA}} |35 |39 |29 |103 |1 |- |2 |{{CHN}} |32 |17 |14 |63 |3 |- |3 |{{RUS}} |27 |27 |38 |92 |2 |- |4 |{{AUS}} |17 |16 |16 |49 |4 |- |5 |{{JPN}} |16 |9 |12 |37 |6 |- |6 |{{DEU}} |14 |16 |18 |47 |5 |- |7 |{{FRA}} |11 |9 |13 |31 |7 |- |8 |{{ITA}} |10 |11 |11 |32 |8 |- |9 |{{KOR}} |9 |12 |9 |30 |9 |- |10 |{{GBR}} |9 |9 |12 |30 |9 |- |11 |{{CUB}} |9 |7 |11 |27 |11 |- |12 |{{UKR}} |9 |5 |9 |23 |12 |- |13 |{{HUN}} |8 |6 |3 |17 |16 |- |14 |{{ROM}} |8 |5 |6 |19 |14 |- |'''15''' |'''{{GRC}}''' |'''6''' |'''6''' |'''4''' |'''16''' |'''17''' |- |16 |{{NOR}} |5 |0 |1 |6 |32 |- |17 |{{NLD}} |4 |9 |9 |22 |13 |- |18 |{{BRA}} |4 |3 |3 |10 |21 |- |19 |{{SWE}} |4 |1 |2 |7 |28 |- |20 |{{ESP}} |3 |11 |5 |19 |14 |- |21 |{{CAN}} |3 |6 |3 |12 |19 |- |22 |{{TUR}} |3 |3 |4 |10 |21 |- |23 |{{POL}} |3 |2 |5 |10 |21 |- |24 |{{NZL}} |3 |2 |0 |5 |37 |- |25 |{{THA}} |3 |1 |4 |8 |24 |- |26 |{{BLR}} |2 |6 |7 |15 |18 |- |27 |{{AUT}} |2 |4 |1 |7 |28 |- |28 |{{ETH}} |2 |3 |2 |7 |28 |- |29 |{{IRN}} |2 |2 |2 |6 |32 |- |29 |{{SVK}} |2 |2 |2 |6 |32 |- |31 |{{TWNo}} |2 |2 |1 |5 |37 |- |32 |{{GEO}} |2 |2 |0 |4 |46 |- |33 |{{BGR}} |2 |1 |9 |12 |19 |- |34 |{{JAM}} |2 |1 |2 |5 |37 |- |34 |{{UZB}} |2 |1 |2 |5 |37 |- |36 |{{MAR}} |2 |1 |0 |3 |51 |- |37 |{{DNK}} |2 |0 |6 |8 |24 |- |38 |{{ARG}} |2 |0 |4 |6 |32 |- |39 |{{CHL}} |2 |0 |1 |3 |51 |- |40 |{{KAZ}} |1 |4 |3 |8 |24 |- |41 |{{KEN}} |1 |4 |2 |7 |28 |- |42 |{{CZE}} |1 |3 |4 |8 |24 |- |43 |{{ZAF}} |1 |3 |2 |6 |32 |- |44 |{{HRV}} |1 |2 |2 |5 |37 |- |45 |{{LTU}} |1 |2 |0 |3 |51 |- |46 |{{EGY}} |1 |1 |3 |5 |37 |- |46 |{{CHE}} |1 |1 |3 |5 |37 |- |48 |{{IDN}} |1 |1 |2 |4 |46 |- |49 |{{ZWE}} |1 |1 |1 |3 |51 |- |50 |{{AZE}} |1 |0 |4 |5 |37 |- |51 |{{BEL}} |1 |0 |2 |3 |51 |- |52 |{{BHS}} |1 |0 |1 |2 |58 |- |52 |{{ISR}} |1 |0 |1 |2 |58 |- |54 |{{CMR}} |1 |0 |0 |1 |64 |- |54 |{{DOM}} |1 |0 |0 |1 |64 |- |54 |{{IRL}} |1 |0 |0 |1 |64 |- |54 |{{ARE}} |1 |0 |0 |1 |64 |- |58 |{{PRK}} |0 |4 |1 |5 |37 |- |59 |{{LVA}} |0 |4 |0 |4 |46 |- |60 |{{MEX}} |0 |3 |1 |4 |46 |- |61 |{{PRT}} |0 |2 |1 |3 |51 |- |62 |{{FIN}} |0 |2 |0 |2 |58 |- |62 |{{SCG}} |0 |2 |0 |2 |58 |- |64 |{{SVN}} |0 |1 |3 |4 |46 |- |65 |{{EST}} |0 |1 |2 |3 |51 |- |66 |{{HKG}} |0 |1 |0 |1 |64 |- |66 |{{IND}} |0 |1 |0 |1 |64 |- |66 |{{PRY}} |0 |1 |0 |1 |64 |- |69 |{{NGA}} |0 |0 |2 |2 |58 |- |69 |{{VEN}} |0 |0 |2 |2 |58 |- |71 |{{COL}} |0 |0 |1 |1 |64 |- |71 |{{ERI}} |0 |0 |1 |1 |64 |- |71 |{{MNG}} |0 |0 |1 |1 |64 |- |71 |{{SYR}} |0 |0 |1 |1 |64 |- |71 |{{TTO}} |0 |0 |1 |1 |64 |} [[Category:Афины олимп (2004 он)|Медаль]] [[de:Olympische Sommerspiele 2004/Medaillenspiegel]] [[el:Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2004/Πίνακας μεταλλίων]] [[en:2004 Summer Olympics medal count]] [[eo:Someraj Olimpikoj 2004/Medaltabelo]] [[es:Medallero de los Juegos Olímpicos de Atenas 2004]] [[fi:Mitalitaulukko kesäolympialaisissa 2004]] [[hu:2004. évi nyári olimpiai játékok éremtáblázata]] [[ja:アテネオリンピック (2004年)での国・地域別メダル受賞数一覧]] [[lt:2004 m. vasaros olimpinių žaidynių medalių lentelė]] [[nl:Olympische Zomerspelen 2004/medaillespiegel]] [[pl:Klasyfikacja medalowa Letnich Igrzysk Olimpijskich 2004]] [[pt:Quadro de medalhas dos Jogos Olímpicos de Verão de 2004]] [[sv:Olympiska sommarspelen 2004 - Medaljfördelning]] [[zh:2004年夏季奥林匹克运动会奖牌榜]] Template:CUB 3142 10271 2006-11-16T17:01:40Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Куба]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|CUB]] [[als:Vorlage:CUB]] [[ast:Plantilla:CUB]] [[de:Vorlage:CUB]] [[el:Πρότυπο:CUB]] [[en:Template:CUB]] [[es:Plantilla:CUB]] [[fr:Modèle:CUB]] [[frp:Template:CUB]] [[hr:Predložak:CUB]] [[it:Template:CUB]] [[ja:Template:CUB]] [[ko:틀:CUB]] [[lb:Template:CUB]] [[nl:Sjabloon:CUB]] [[nn:Mal:CUB]] [[no:Mal:CUB]] [[oc:Modèl:CUB]] [[pt:Predefinição:CUB]] [[ro:Format:CUB]] [[sl:Predloga:CUB]] [[sr:Шаблон:CUB]] [[ta:Template:CUB]] [[th:แม่แบบ:CUB]] [[uk:Шаблон:CUB]] [[zh:Template:CUB]] </noinclude> Template:UKR 3144 10275 2006-11-16T17:04:47Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Украйн]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|UKR]] [[als:Vorlage:UKR]] [[ast:Plantilla:UKR]] [[de:Vorlage:UKR]] [[el:Πρότυπο:UKR]] [[en:Template:UKR]] [[es:Plantilla:UKR]] [[fr:Modèle:UKR]] [[frp:Template:UKR]] [[hr:Predložak:UKR]] [[it:Template:UKR]] [[ja:Template:UKR]] [[ko:틀:UKR]] [[lb:Template:UKR]] [[nl:Sjabloon:UKR]] [[nn:Mal:UKR]] [[no:Mal:UKR]] [[oc:Modèl:UKR]] [[pt:Predefinição:UKR]] [[ro:Format:UKR]] [[sl:Predloga:UKR]] [[sr:Шаблон:UKR]] [[ta:Template:UKR]] [[th:แม่แบบ:UKR]] [[uk:Шаблон:UKR]] [[zh:Template:UKR]] </noinclude> Template:HUN 3145 10276 2006-11-16T17:06:32Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Унгар]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|HUN]] [[als:Vorlage:HUN]] [[ast:Plantilla:HUN]] [[de:Vorlage:HUN]] [[el:Πρότυπο:HUN]] [[en:Template:HUN]] [[es:Plantilla:HUN]] [[fr:Modèle:HUN]] [[frp:Template:HUN]] [[hr:Predložak:HUN]] [[it:Template:HUN]] [[ja:Template:HUN]] [[ko:틀:HUN]] [[lb:Template:HUN]] [[nl:Sjabloon:HUN]] [[nn:Mal:HUN]] [[no:Mal:HUN]] [[oc:Modèl:HUN]] [[pt:Predefinição:HUN]] [[ro:Format:HUN]] [[sl:Predloga:HUN]] [[sr:Шаблон:HUN]] [[ta:Template:HUN]] [[th:แม่แบบ:HUN]] [[uk:Шаблон:HUN]] [[zh:Template:HUN]] </noinclude> Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд 3146 10277 2006-11-16T17:08:42Z Zorigt 49 Улсаар нь ангилж харуулах үед [[Төрийн далбаа]], [[Улсын нэр]]ээр нь харуулдаг хэрэглэхэд эвтэйхэн үлгэрүүдийн цуглуулга. Үлгэрийн нэрийг [[Улсын нэрийн код]]оос харна уу. [[Category:Далбааны үлгэрүүд|*]] Template:ROM 3147 10278 2006-11-16T17:10:39Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Румын]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|ROM]] [[als:Vorlage:ROM]] [[ast:Plantilla:ROM]] [[de:Vorlage:ROM]] [[el:Πρότυπο:ROM]] [[en:Template:ROM]] [[es:Plantilla:ROM]] [[fr:Modèle:ROM]] [[frp:Template:ROM]] [[hr:Predložak:ROM]] [[it:Template:ROM]] [[ja:Template:ROM]] [[ko:틀:ROM]] [[lb:Template:ROM]] [[nl:Sjabloon:ROM]] [[nn:Mal:ROM]] [[no:Mal:ROM]] [[oc:Modèl:ROM]] [[pt:Predefinição:ROM]] [[ro:Format:ROM]] [[sl:Predloga:ROM]] [[sr:Шаблон:ROM]] [[ta:Template:ROM]] [[th:แม่แบบ:ROM]] [[uk:Шаблон:ROM]] [[zh:Template:ROM]] </noinclude> Template:NOR 3148 10279 2006-11-16T17:11:44Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Норвег]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|NOR]] [[als:Vorlage:NOR]] [[ast:Plantilla:NOR]] [[de:Vorlage:NOR]] [[el:Πρότυπο:NOR]] [[en:Template:NOR]] [[es:Plantilla:NOR]] [[fr:Modèle:NOR]] [[frp:Template:NOR]] [[hr:Predložak:NOR]] [[it:Template:NOR]] [[ja:Template:NOR]] [[ko:틀:NOR]] [[lb:Template:NOR]] [[nl:Sjabloon:NOR]] [[nn:Mal:NOR]] [[no:Mal:NOR]] [[oc:Modèl:NOR]] [[pt:Predefinição:NOR]] [[ro:Format:NOR]] [[sl:Predloga:NOR]] [[sr:Шаблон:NOR]] [[ta:Template:NOR]] [[th:แม่แบบ:NOR]] [[uk:Шаблон:NOR]] [[zh:Template:NOR]] </noinclude> Template:BRA 3149 10280 2006-11-16T17:12:59Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Бразил]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|BRA]] [[als:Vorlage:BRA]] [[ast:Plantilla:BRA]] [[de:Vorlage:BRA]] [[el:Πρότυπο:BRA]] [[en:Template:BRA]] [[es:Plantilla:BRA]] [[fr:Modèle:BRA]] [[frp:Template:BRA]] [[hr:Predložak:BRA]] [[it:Template:BRA]] [[ja:Template:BRA]] [[ko:틀:BRA]] [[lb:Template:BRA]] [[nl:Sjabloon:BRA]] [[nn:Mal:BRA]] [[no:Mal:BRA]] [[oc:Modèl:BRA]] [[pt:Predefinição:BRA]] [[ro:Format:BRA]] [[sl:Predloga:BRA]] [[sr:Шаблон:BRA]] [[ta:Template:BRA]] [[th:แม่แบบ:BRA]] [[uk:Шаблон:BRA]] [[zh:Template:BRA]] </noinclude> Template:TUR 3150 10281 2006-11-16T17:15:21Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Турк]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|TUR]] [[als:Vorlage:TUR]] [[ast:Plantilla:TUR]] [[de:Vorlage:TUR]] [[el:Πρότυπο:TUR]] [[en:Template:TUR]] [[es:Plantilla:TUR]] [[fr:Modèle:TUR]] [[hr:Predložak:TUR]] [[it:Template:TUR]] [[ja:Template:TUR]] [[ko:틀:TUR]] [[lb:Template:TUR]] [[nl:Sjabloon:TUR]] [[nn:Mal:TUR]] [[no:Mal:TUR]] [[oc:Modèl:TUR]] [[pt:Predefinição:TUR]] [[ro:Format:TUR]] [[sl:Predloga:TUR]] [[sr:Шаблон:TUR]] [[ta:Template:TUR]] [[th:แม่แบบ:TUR]] [[uk:Шаблон:TUR]] [[zh:Template:TUR]] </noinclude> Template:POL 3151 10282 2006-11-16T17:17:46Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Poland_(bordered).svg|20px|Польш]] [[Польш]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|POL]] [[als:Vorlage:POL]] [[ast:Plantilla:POL]] [[de:Vorlage:POL]] [[el:Πρότυπο:POL]] [[en:Template:POL]] [[es:Plantilla:POL]] [[fr:Modèle:POL]] [[frp:Template:POL]] [[hr:Predložak:POL]] [[it:Template:POL]] [[ja:Template:POL]] [[ko:틀:POL]] [[lb:Template:POL]] [[nl:Sjabloon:POL]] [[nn:Mal:POL]] [[no:Mal:POL]] [[oc:Modèl:POL]] [[pt:Predefinição:POL]] [[ro:Format:POL]] [[sl:Predloga:POL]] [[sr:Шаблон:POL]] [[ta:Template:POL]] [[th:แม่แบบ:POL]] [[uk:Шаблон:POL]] [[zh:Template:POL]] </noinclude> Template:NZL 3152 10283 2006-11-16T17:18:47Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_New_Zealand.svg|20px]] [[Шинэ Зеланд]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|NZL]] [[als:Vorlage:NZL]] [[ast:Plantilla:NZL]] [[de:Vorlage:NZL]] [[el:Πρότυπο:NZL]] [[en:Template:NZL]] [[es:Plantilla:NZL]] [[fr:Modèle:NZL]] [[frp:Template:NZL]] [[hr:Predložak:NZL]] [[it:Template:NZL]] [[ja:Template:NZL]] [[ko:틀:NZL]] [[lb:Template:NZL]] [[nl:Sjabloon:NZL]] [[nn:Mal:NZL]] [[no:Mal:NZL]] [[oc:Modèl:NZL]] [[pt:Predefinição:NZL]] [[ro:Format:NZL]] [[sl:Predloga:NZL]] [[sr:Шаблон:NZL]] [[ta:Template:NZL]] [[th:แม่แบบ:NZL]] [[uk:Шаблон:NZL]] [[zh:Template:NZL]] </noinclude> Template:THA 3153 10284 2006-11-16T17:20:22Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Тайландын Вант Улс|Тайланд]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|THA]] [[als:Vorlage:THA]] [[ast:Plantilla:THA]] [[de:Vorlage:THA]] [[el:Πρότυπο:THA]] [[en:Template:THA]] [[es:Plantilla:THA]] [[fr:Modèle:THA]] [[frp:Template:THA]] [[hr:Predložak:THA]] [[it:Template:THA]] [[ja:Template:THA]] [[ko:틀:THA]] [[lb:Template:THA]] [[nl:Sjabloon:THA]] [[nn:Mal:THA]] [[no:Mal:THA]] [[oc:Modèl:THA]] [[pt:Predefinição:THA]] [[ro:Format:THA]] [[sl:Predloga:THA]] [[sr:Шаблон:THA]] [[ta:Template:THA]] [[th:แม่แบบ:THA]] [[uk:Шаблон:THA]] [[zh:Template:THA]] </noinclude> Template:BLR 3154 10285 2006-11-16T17:21:36Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Беларус]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|BLR]] [[als:Vorlage:BLR]] [[ast:Plantilla:BLR]] [[de:Vorlage:BLR]] [[el:Πρότυπο:BLR]] [[en:Template:BLR]] [[es:Plantilla:BLR]] [[fr:Modèle:BLR]] [[frp:Template:BLR]] [[hr:Predložak:BLR]] [[it:Template:BLR]] [[ja:Template:BLR]] [[ko:틀:BLR]] [[lb:Template:BLR]] [[nl:Sjabloon:BLR]] [[nn:Mal:BLR]] [[no:Mal:BLR]] [[oc:Modèl:BLR]] [[pt:Predefinição:BLR]] [[ro:Format:BLR]] [[sl:Predloga:BLR]] [[sr:Шаблон:BLR]] [[ta:Template:BLR]] [[th:แม่แบบ:BLR]] [[uk:Шаблон:BLR]] [[zh:Template:BLR]] </noinclude> Template:AUT 3155 10287 2006-11-16T17:23:39Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Австри]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|AUT]] [[als:Vorlage:AUT]] [[ast:Plantilla:AUT]] [[de:Vorlage:AUT]] [[el:Πρότυπο:AUT]] [[en:Template:AUT]] [[es:Plantilla:AUT]] [[fr:Modèle:AUT]] [[frp:Template:AUT]] [[hr:Predložak:AUT]] [[it:Template:AUT]] [[ja:Template:AUT]] [[ko:틀:AUT]] [[lb:Template:AUT]] [[nl:Sjabloon:AUT]] [[nn:Mal:AUT]] [[no:Mal:AUT]] [[oc:Modèl:AUT]] [[pt:Predefinição:AUT]] [[ro:Format:AUT]] [[sl:Predloga:AUT]] [[sr:Шаблон:AUT]] [[ta:Template:AUT]] [[th:แม่แบบ:AUT]] [[uk:Шаблон:AUT]] [[zh:Template:AUT]] </noinclude> Template:ETH 3156 10288 2006-11-16T17:25:03Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Этиоф]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|ETH]] [[als:Vorlage:ETH]] [[ast:Plantilla:ETH]] [[de:Vorlage:ETH]] [[el:Πρότυπο:ETH]] [[en:Template:ETH]] [[es:Plantilla:ETH]] [[fr:Modèle:ETH]] [[frp:Template:ETH]] [[hr:Predložak:ETH]] [[it:Template:ETH]] [[ja:Template:ETH]] [[ko:틀:ETH]] [[lb:Template:ETH]] [[nl:Sjabloon:ETH]] [[nn:Mal:ETH]] [[no:Mal:ETH]] [[oc:Modèl:ETH]] [[pt:Predefinição:ETH]] [[ro:Format:ETH]] [[sl:Predloga:ETH]] [[sr:Шаблон:ETH]] [[ta:Template:ETH]] [[th:แม่แบบ:ETH]] [[uk:Шаблон:ETH]] [[zh:Template:ETH]] </noinclude> Template:IRN 3157 10289 2006-11-16T17:26:09Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Иран]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|IRN]] [[als:Vorlage:IRN]] [[ast:Plantilla:IRN]] [[de:Vorlage:IRN]] [[el:Πρότυπο:IRN]] [[en:Template:IRN]] [[es:Plantilla:IRN]] [[fr:Modèle:IRN]] [[frp:Template:IRN]] [[hr:Predložak:IRN]] [[it:Template:IRN]] [[ja:Template:IRN]] [[ko:틀:IRN]] [[lb:Template:IRN]] [[nl:Sjabloon:IRN]] [[nn:Mal:IRN]] [[no:Mal:IRN]] [[oc:Modèl:IRN]] [[pt:Predefinição:IRN]] [[ro:Format:IRN]] [[sl:Predloga:IRN]] [[sr:Шаблон:IRN]] [[ta:Template:IRN]] [[th:แม่แบบ:IRN]] [[uk:Шаблон:IRN]] [[zh:Template:IRN]] </noinclude> Template:SVK 3158 10290 2006-11-16T17:27:29Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Словак]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|SVK]] [[als:Vorlage:SVK]] [[ast:Plantilla:SVK]] [[de:Vorlage:SVK]] [[el:Πρότυπο:SVK]] [[en:Template:SVK]] [[es:Plantilla:SVK]] [[fr:Modèle:SVK]] [[frp:Template:SVK]] [[hr:Predložak:SVK]] [[it:Template:SVK]] [[ja:Template:SVK]] [[ko:틀:SVK]] [[lb:Template:SVK]] [[nl:Sjabloon:SVK]] [[nn:Mal:SVK]] [[no:Mal:SVK]] [[oc:Modèl:SVK]] [[pt:Predefinição:SVK]] [[ro:Format:SVK]] [[sl:Predloga:SVK]] [[sr:Шаблон:SVK]] [[ta:Template:SVK]] [[th:แม่แบบ:SVK]] [[uk:Шаблон:SVK]] [[zh:Template:SVK]] </noinclude> Template:TWNo 3159 10291 2006-11-16T17:29:13Z Zorigt 49 [[Template:TPE]] руу дахин чиглүүлэх #REDIRECT [[Template:TPE]] Template:TPE 3160 10292 2006-11-16T17:30:33Z Zorigt 49 [[Image:Chinese_Taipei_Olympic_Flag.svg|20px]] [[Хятадын Тайвань]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|TPE]] [[als:Vorlage:TPE]] [[ast:Plantilla:TPE]] [[de:Vorlage:TPE]] [[el:Πρότυπο:TPE]] [[en:Template:TPE]] [[es:Plantilla:TPE]] [[fr:Modèle:TPE]] [[frp:Template:TPE]] [[hr:Predložak:TPE]] [[it:Template:TPE]] [[ja:Template:TPE]] [[ko:틀:TPE]] [[lb:Template:TPE]] [[nl:Sjabloon:TPE]] [[nn:Mal:TPE]] [[no:Mal:TPE]] [[oc:Modèl:TPE]] [[pt:Predefinição:TPE]] [[ro:Format:TPE]] [[sl:Predloga:TPE]] [[sr:Шаблон:TPE]] [[ta:Template:TPE]] [[th:แม่แบบ:TPE]] [[uk:Шаблон:TPE]] [[zh:Template:TPE]] </noinclude> Template:GEO 3161 10293 2006-11-16T17:32:08Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Гүрж]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|GEO]] [[als:Vorlage:GEO]] [[ast:Plantilla:GEO]] [[de:Vorlage:GEO]] [[el:Πρότυπο:GEO]] [[en:Template:GEO]] [[es:Plantilla:GEO]] [[fr:Modèle:GEO]] [[frp:Template:GEO]] [[hr:Predložak:GEO]] [[it:Template:GEO]] [[ja:Template:GEO]] [[ko:틀:GEO]] [[lb:Template:GEO]] [[nl:Sjabloon:GEO]] [[nn:Mal:GEO]] [[no:Mal:GEO]] [[oc:Modèl:GEO]] [[pt:Predefinição:GEO]] [[ro:Format:GEO]] [[sl:Predloga:GEO]] [[sr:Шаблон:GEO]] [[ta:Template:GEO]] [[th:แม่แบบ:GEO]] [[uk:Шаблон:GEO]] [[zh:Template:GEO]] </noinclude> Template:BGR 3162 10294 2006-11-16T17:33:31Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Bulgaria (bordered).svg|20px|Болгар]] [[Болгар]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|BGR]] [[als:Vorlage:BGR]] [[ast:Plantilla:BGR]] [[de:Vorlage:BGR]] [[el:Πρότυπο:BGR]] [[en:Template:BGR]] [[es:Plantilla:BGR]] [[fr:Modèle:BGR]] [[hr:Predložak:BGR]] [[it:Template:BGR]] [[ja:Template:BGR]] [[ko:틀:BGR]] [[lb:Template:BGR]] [[nl:Sjabloon:BGR]] [[nn:Mal:BGR]] [[no:Mal:BGR]] [[oc:Modèl:BGR]] [[pt:Predefinição:BGR]] [[ro:Format:BGR]] [[sl:Predloga:BGR]] [[sr:Шаблон:BGR]] [[ta:Template:BGR]] [[th:แม่แบบ:BGR]] [[uk:Шаблон:BGR]] [[zh:Template:BGR]] </noinclude> Template:JAM 3163 10295 2006-11-16T17:34:33Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] [[Ямайка]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|JAM]] [[als:Vorlage:JAM]] [[ast:Plantilla:JAM]] [[de:Vorlage:JAM]] [[el:Πρότυπο:JAM]] [[en:Template:JAM]] [[es:Plantilla:JAM]] [[fr:Modèle:JAM]] [[frp:Template:JAM]] [[hr:Predložak:JAM]] [[it:Template:JAM]] [[ja:Template:JAM]] [[ko:틀:JAM]] [[lb:Template:JAM]] [[nl:Sjabloon:JAM]] [[nn:Mal:JAM]] [[no:Mal:JAM]] [[oc:Modèl:JAM]] [[pt:Predefinição:JAM]] [[ro:Format:JAM]] [[sl:Predloga:JAM]] [[sr:Шаблон:JAM]] [[ta:Template:JAM]] [[th:แม่แบบ:JAM]] [[uk:Шаблон:JAM]] [[zh:Template:JAM]] </noinclude> Template:UZB 3164 10296 2006-11-16T17:35:28Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Узбекистан]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|UZB]] [[als:Vorlage:UZB]] [[ast:Plantilla:UZB]] [[de:Vorlage:UZB]] [[el:Πρότυπο:UZB]] [[en:Template:UZB]] [[es:Plantilla:UZB]] [[fr:Modèle:UZB]] [[frp:Template:UZB]] [[hr:Predložak:UZB]] [[it:Template:UZB]] [[ja:Template:UZB]] [[ko:틀:UZB]] [[lb:Template:UZB]] [[nl:Sjabloon:UZB]] [[nn:Mal:UZB]] [[no:Mal:UZB]] [[oc:Modèl:UZB]] [[pt:Predefinição:UZB]] [[ro:Format:UZB]] [[sl:Predloga:UZB]] [[sr:Шаблон:UZB]] [[ta:Template:UZB]] [[th:แม่แบบ:UZB]] [[uk:Шаблон:UZB]] [[zh:Template:UZB]] </noinclude> Template:MAR 3165 10297 2006-11-16T17:36:26Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Morocco.svg|20px]] [[Марокко]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|MAR]] [[als:Vorlage:MAR]] [[ast:Plantilla:MAR]] [[de:Vorlage:MAR]] [[el:Πρότυπο:MAR]] [[en:Template:MAR]] [[es:Plantilla:MAR]] [[fr:Modèle:MAR]] [[frp:Template:MAR]] [[hr:Predložak:MAR]] [[it:Template:MAR]] [[ja:Template:MAR]] [[ko:틀:MAR]] [[lb:Template:MAR]] [[nl:Sjabloon:MAR]] [[nn:Mal:MAR]] [[no:Mal:MAR]] [[oc:Modèl:MAR]] [[pt:Predefinição:MAR]] [[ro:Format:MAR]] [[sl:Predloga:MAR]] [[sr:Шаблон:MAR]] [[ta:Template:MAR]] [[th:แม่แบบ:MAR]] [[uk:Шаблон:MAR]] [[zh:Template:MAR]] </noinclude> Template:DNK 3166 10299 2006-11-16T17:39:00Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Denmark.svg|20px]] [[Дани]] [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|DNK]] [[ja:Template:DNK]] Template:CHL 3167 10300 2006-11-16T17:39:57Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Чили]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|CHL]] [[als:Vorlage:CHL]] [[ast:Plantilla:CHL]] [[de:Vorlage:CHL]] [[el:Πρότυπο:CHL]] [[en:Template:CHL]] [[es:Plantilla:CHL]] [[fr:Modèle:CHL]] [[frp:Template:CHL]] [[hr:Predložak:CHL]] [[it:Template:CHL]] [[ja:Template:CHL]] [[ko:틀:CHL]] [[lb:Template:CHL]] [[nl:Sjabloon:CHL]] [[nn:Mal:CHL]] [[no:Mal:CHL]] [[oc:Modèl:CHL]] [[pt:Predefinição:CHL]] [[ro:Format:CHL]] [[sl:Predloga:CHL]] [[sr:Шаблон:CHL]] [[ta:Template:CHL]] [[th:แม่แบบ:CHL]] [[uk:Шаблон:CHL]] [[zh:Template:CHL]] </noinclude> Template:KAZ 3168 10301 2006-11-16T17:41:07Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Казахстан]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|KAZ]] [[als:Vorlage:KAZ]] [[ast:Plantilla:KAZ]] [[de:Vorlage:KAZ]] [[el:Πρότυπο:KAZ]] [[en:Template:KAZ]] [[es:Plantilla:KAZ]] [[fr:Modèle:KAZ]] [[frp:Template:KAZ]] [[hr:Predložak:KAZ]] [[it:Template:KAZ]] [[ja:Template:KAZ]] [[ko:틀:KAZ]] [[lb:Template:KAZ]] [[nl:Sjabloon:KAZ]] [[nn:Mal:KAZ]] [[no:Mal:KAZ]] [[oc:Modèl:KAZ]] [[pt:Predefinição:KAZ]] [[ro:Format:KAZ]] [[sl:Predloga:KAZ]] [[sr:Шаблон:KAZ]] [[ta:Template:KAZ]] [[th:แม่แบบ:KAZ]] [[uk:Шаблон:KAZ]] [[zh:Template:KAZ]] </noinclude> Template:KEN 3169 10302 2006-11-16T17:42:04Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Kenya.svg|20px]] [[Кени]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|KEN]] [[als:Vorlage:KEN]] [[ast:Plantilla:KEN]] [[de:Vorlage:KEN]] [[el:Πρότυπο:KEN]] [[en:Template:KEN]] [[es:Plantilla:KEN]] [[fr:Modèle:KEN]] [[frp:Template:KEN]] [[hr:Predložak:KEN]] [[it:Template:KEN]] [[ja:Template:KEN]] [[ko:틀:KEN]] [[lb:Template:KEN]] [[nl:Sjabloon:KEN]] [[nn:Mal:KEN]] [[no:Mal:KEN]] [[oc:Modèl:KEN]] [[pt:Predefinição:KEN]] [[ro:Format:KEN]] [[sl:Predloga:KEN]] [[sr:Шаблон:KEN]] [[ta:Template:KEN]] [[th:แม่แบบ:KEN]] [[uk:Шаблон:KEN]] [[zh:Template:KEN]] </noinclude> Template:CZE 3170 10303 2006-11-16T17:43:02Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_the_Czech_Republic_(bordered).svg|20px|Чех]] [[Чех]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|CZE]] [[als:Vorlage:CZE]] [[ast:Plantilla:CZE]] [[de:Vorlage:CZE]] [[el:Πρότυπο:CZE]] [[en:Template:CZE]] [[es:Plantilla:CZE]] [[fr:Modèle:CZE]] [[hr:Predložak:CZE]] [[it:Template:CZE]] [[ja:Template:CZE]] [[ko:틀:CZE]] [[lb:Template:CZE]] [[nl:Sjabloon:CZE]] [[nn:Mal:CZE]] [[no:Mal:CZE]] [[oc:Modèl:CZE]] [[pt:Predefinição:CZE]] [[ro:Format:CZE]] [[sl:Predloga:CZE]] [[sr:Шаблон:CZE]] [[ta:Template:CZE]] [[th:แม่แบบ:CZE]] [[uk:Шаблон:CZE]] [[zh:Template:CZE]] </noinclude> Template:HRV 3171 10304 2006-11-16T17:44:20Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Хорват]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|HRV]] [[als:Vorlage:HRV]] [[ast:Plantilla:HRV]] [[de:Vorlage:HRV]] [[el:Πρότυπο:HRV]] [[en:Template:HRV]] [[es:Plantilla:HRV]] [[fr:Modèle:HRV]] [[frp:Template:HRV]] [[hr:Predložak:HRV]] [[it:Template:HRV]] [[ja:Template:HRV]] [[ko:틀:HRV]] [[lb:Template:HRV]] [[nl:Sjabloon:HRV]] [[nn:Mal:HRV]] [[no:Mal:HRV]] [[oc:Modèl:HRV]] [[pt:Predefinição:HRV]] [[ro:Format:HRV]] [[sl:Predloga:HRV]] [[sr:Шаблон:HRV]] [[ta:Template:HRV]] [[th:แม่แบบ:HRV]] [[uk:Шаблон:HRV]] [[zh:Template:HRV]] </noinclude> Template:LTU 3172 10305 2006-11-16T17:45:28Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Литва]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|LTU]] [[als:Vorlage:LTU]] [[ast:Plantilla:LTU]] [[de:Vorlage:LTU]] [[el:Πρότυπο:LTU]] [[en:Template:LTU]] [[es:Plantilla:LTU]] [[fr:Modèle:LTU]] [[frp:Template:LTU]] [[hr:Predložak:LTU]] [[it:Template:LTU]] [[ja:Template:LTU]] [[ko:틀:LTU]] [[lb:Template:LTU]] [[nl:Sjabloon:LTU]] [[nn:Mal:LTU]] [[no:Mal:LTU]] [[oc:Modèl:LTU]] [[pt:Predefinição:LTU]] [[ro:Format:LTU]] [[sl:Predloga:LTU]] [[sr:Шаблон:LTU]] [[ta:Template:LTU]] [[th:แม่แบบ:LTU]] [[uk:Шаблон:LTU]] [[zh:Template:LTU]] </noinclude> Template:EGY 3173 10306 2006-11-16T17:46:28Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Egypt.svg|20px]] [[Египет]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|EGY]] [[als:Vorlage:EGY]] [[ast:Plantilla:EGY]] [[de:Vorlage:EGY]] [[el:Πρότυπο:EGY]] [[en:Template:EGY]] [[es:Plantilla:EGY]] [[fr:Modèle:EGY]] [[frp:Template:EGY]] [[hr:Predložak:EGY]] [[it:Template:EGY]] [[ja:Template:EGY]] [[ko:틀:EGY]] [[lb:Template:EGY]] [[nl:Sjabloon:EGY]] [[nn:Mal:EGY]] [[no:Mal:EGY]] [[oc:Modèl:EGY]] [[pt:Predefinição:EGY]] [[ro:Format:EGY]] [[sl:Predloga:EGY]] [[sr:Шаблон:EGY]] [[ta:Template:EGY]] [[th:แม่แบบ:EGY]] [[uk:Шаблон:EGY]] [[zh:Template:EGY]] </noinclude> Template:CHE 3174 10307 2006-11-16T17:47:34Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Швейцар]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|CHE]] [[als:Vorlage:CHE]] [[ast:Plantilla:CHE]] [[de:Vorlage:CHE]] [[el:Πρότυπο:CHE]] [[en:Template:CHE]] [[es:Plantilla:CHE]] [[fr:Modèle:CHE]] [[frp:Template:CHE]] [[hr:Predložak:CHE]] [[it:Template:CHE]] [[ja:Template:CHE]] [[ko:틀:CHE]] [[lb:Template:CHE]] [[nl:Sjabloon:CHE]] [[nn:Mal:CHE]] [[no:Mal:CHE]] [[oc:Modèl:CHE]] [[pt:Predefinição:CHE]] [[ro:Format:CHE]] [[sl:Predloga:CHE]] [[sr:Шаблон:CHE]] [[ta:Template:CHE]] [[th:แม่แบบ:CHE]] [[uk:Шаблон:CHE]] [[zh:Template:CHE]] </noinclude> Template:IDN 3175 10308 2006-11-16T17:48:55Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Indonesia_(bordered).svg|20px|Индонез]] [[Индонез]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|IDN]] [[als:Vorlage:IDN]] [[ast:Plantilla:IDN]] [[de:Vorlage:IDN]] [[el:Πρότυπο:IDN]] [[en:Template:IDN]] [[es:Plantilla:IDN]] [[fr:Modèle:IDN]] [[hr:Predložak:IDN]] [[it:Template:IDN]] [[ja:Template:IDN]] [[ko:틀:IDN]] [[lb:Template:IDN]] [[nl:Sjabloon:IDN]] [[nn:Mal:IDN]] [[no:Mal:IDN]] [[oc:Modèl:IDN]] [[pt:Predefinição:IDN]] [[ro:Format:IDN]] [[sl:Predloga:IDN]] [[sr:Шаблон:IDN]] [[ta:Template:IDN]] [[th:แม่แบบ:IDN]] [[uk:Шаблон:IDN]] [[zh:Template:IDN]] </noinclude> Template:ZWE 3176 10309 2006-11-16T17:50:02Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Зимбабве]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|ZWE]] [[als:Vorlage:ZWE]] [[ast:Plantilla:ZWE]] [[de:Vorlage:ZWE]] [[el:Πρότυπο:ZWE]] [[en:Template:ZWE]] [[es:Plantilla:ZWE]] [[fr:Modèle:ZWE]] [[frp:Template:ZWE]] [[hr:Predložak:ZWE]] [[it:Template:ZWE]] [[ja:Template:ZWE]] [[ko:틀:ZWE]] [[lb:Template:ZWE]] [[nl:Sjabloon:ZWE]] [[nn:Mal:ZWE]] [[no:Mal:ZWE]] [[oc:Modèl:ZWE]] [[pt:Predefinição:ZWE]] [[ro:Format:ZWE]] [[sl:Predloga:ZWE]] [[sr:Шаблон:ZWE]] [[ta:Template:ZWE]] [[th:แม่แบบ:ZWE]] [[uk:Шаблон:ZWE]] [[zh:Template:ZWE]] </noinclude> Template:AZE 3177 10310 2006-11-16T17:51:05Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Азербайжан]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|AZE]] [[als:Vorlage:AZE]] [[ast:Plantilla:AZE]] [[de:Vorlage:AZE]] [[el:Πρότυπο:AZE]] [[en:Template:AZE]] [[es:Plantilla:AZE]] [[fr:Modèle:AZE]] [[frp:Template:AZE]] [[hr:Predložak:AZE]] [[it:Template:AZE]] [[ja:Template:AZE]] [[ko:틀:AZE]] [[lb:Template:AZE]] [[nl:Sjabloon:AZE]] [[nn:Mal:AZE]] [[no:Mal:AZE]] [[oc:Modèl:AZE]] [[pt:Predefinição:AZE]] [[ro:Format:AZE]] [[sl:Predloga:AZE]] [[sr:Шаблон:AZE]] [[ta:Template:AZE]] [[th:แม่แบบ:AZE]] [[uk:Шаблон:AZE]] [[zh:Template:AZE]] </noinclude> Template:BHS 3178 10312 2006-11-16T17:53:09Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_the_Bahamas.svg|20px]] [[Бахама]]<noinclude> [[Category:Улс орнуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|BHS]] [[als:Vorlage:BHS]] [[ast:Plantilla:BHS]] [[de:Vorlage:BHS]] [[el:Πρότυπο:BHS]] [[en:Template:BHS]] [[es:Plantilla:BHS]] [[fr:Modèle:BHS]] [[frp:Template:BHS]] [[hr:Predložak:BHS]] [[it:Template:BHS]] [[ja:Template:BHS]] [[ko:틀:BHS]] [[lb:Template:BHS]] [[nl:Sjabloon:BHS]] [[nn:Mal:BHS]] [[no:Mal:BHS]] [[oc:Modèl:BHS]] [[pt:Predefinição:BHS]] [[ro:Format:BHS]] [[sl:Predloga:BHS]] [[sr:Шаблон:BHS]] [[ta:Template:BHS]] [[th:แม่แบบ:BHS]] [[uk:Шаблон:BHS]] [[zh:Template:BHS]] </noinclude> Template:ISR 3179 10313 2006-11-16T17:54:55Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Израйль]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|ISR]] [[als:Vorlage:ISR]] [[ast:Plantilla:ISR]] [[de:Vorlage:ISR]] [[el:Πρότυπο:ISR]] [[en:Template:ISR]] [[es:Plantilla:ISR]] [[fr:Modèle:ISR]] [[frp:Template:ISR]] [[hr:Predložak:ISR]] [[it:Template:ISR]] [[ja:template:ISR]] [[ko:틀:ISR]] [[lb:Template:ISR]] [[nl:Sjabloon:ISR]] [[nn:Mal:ISR]] [[no:Mal:ISR]] [[oc:Modèl:ISR]] [[pt:Predefinição:ISR]] [[ro:Format:ISR]] [[sl:Predloga:ISR]] [[sr:Шаблон:ISR]] [[ta:Template:ISR]] [[th:แม่แบบ:ISR]] [[uk:Шаблон:ISR]] [[zh:Template:ISR]] </noinclude> Template:CMR 3180 10314 2006-11-16T17:55:54Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Камерун]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|CMR]] [[als:Vorlage:CMR]] [[ast:Plantilla:CMR]] [[de:Vorlage:CMR]] [[el:Πρότυπο:CMR]] [[en:Template:CMR]] [[es:Plantilla:CMR]] [[fr:Modèle:CMR]] [[frp:Template:CMR]] [[hr:Predložak:CMR]] [[it:Template:CMR]] [[ja:template:CMR]] [[ko:틀:CMR]] [[lb:Template:CMR]] [[nl:Sjabloon:CMR]] [[nn:Mal:CMR]] [[no:Mal:CMR]] [[oc:Modèl:CMR]] [[pt:Predefinição:CMR]] [[ro:Format:CMR]] [[sl:Predloga:CMR]] [[sr:Шаблон:CMR]] [[ta:Template:CMR]] [[th:แม่แบบ:CMR]] [[uk:Шаблон:CMR]] [[zh:Template:CMR]] </noinclude> Template:DOM 3181 10315 2006-11-16T17:57:53Z Zorigt 49 [[Image:Flag of the Dominican Republic.svg|20px]] [[Доминиканы Бүгд Найрамдах Улс]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|DOM]] [[als:Vorlage:DOM]] [[ast:Plantilla:DOM]] [[de:Vorlage:DOM]] [[el:Πρότυπο:DOM]] [[en:Template:DOM]] [[es:Plantilla:DOM]] [[fr:Modèle:DOM]] [[frp:Template:DOM]] [[hr:Predložak:DOM]] [[it:Template:DOM]] [[ja:Template:DOM]] [[ko:틀:DOM]] [[lb:Template:DOM]] [[nl:Sjabloon:DOM]] [[nn:Mal:DOM]] [[no:Mal:DOM]] [[oc:Modèl:DOM]] [[pt:Predefinição:DOM]] [[ro:Format:DOM]] [[sl:Predloga:DOM]] [[sr:Шаблон:DOM]] [[ta:Template:DOM]] [[th:แม่แบบ:DOM]] [[uk:Шаблон:DOM]] [[zh:Template:DOM]] </noinclude> Template:IRL 3182 10316 2006-11-16T17:58:43Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[Ирланд]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|IRL]] [[als:Vorlage:IRL]] [[ast:Plantilla:IRL]] [[de:Vorlage:IRL]] [[el:Πρότυπο:IRL]] [[en:Template:IRL]] [[es:Plantilla:IRL]] [[fr:Modèle:IRL]] [[frp:Template:IRL]] [[hr:Predložak:IRL]] [[it:Template:IRL]] [[ja:Template:IRL]] [[ko:틀:IRL]] [[lb:Template:IRL]] [[nl:Sjabloon:IRL]] [[nn:Mal:IRL]] [[no:Mal:IRL]] [[oc:Modèl:IRL]] [[pt:Predefinição:IRL]] [[ro:Format:IRL]] [[sl:Predloga:IRL]] [[sr:Шаблон:IRL]] [[ta:Template:IRL]] [[th:แม่แบบ:IRL]] [[uk:Шаблон:IRL]] [[zh:Template:IRL]] </noinclude> Template:ARE 3183 10317 2006-11-16T18:00:08Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg|20px]] [[Арабын Нэгдсэн Эмирт Улс]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|ARE]] [[als:Vorlage:ARE]] [[ast:Plantilla:ARE]] [[de:Vorlage:ARE]] [[el:Πρότυπο:ARE]] [[en:Template:ARE]] [[es:Plantilla:ARE]] [[fr:Modèle:ARE]] [[frp:Template:ARE]] [[hr:Predložak:ARE]] [[it:Template:ARE]] [[ja:template:ARE]] [[ko:틀:ARE]] [[lb:Template:ARE]] [[nl:Sjabloon:ARE]] [[nn:Mal:ARE]] [[no:Mal:ARE]] [[oc:Modèl:ARE]] [[pt:Predefinição:ARE]] [[ro:Format:ARE]] [[sl:Predloga:ARE]] [[sr:Шаблон:ARE]] [[ta:Template:ARE]] [[th:แม่แบบ:ARE]] [[uk:Шаблон:ARE]] [[zh:Template:ARE]] </noinclude> Template:PRK 3184 10318 2006-11-16T18:01:54Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_North_Korea.svg|20px]] [[Бүгд Найрамдах Ардчилсан Солонгос Ард Улс|Умард Солонгос]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|PRK]] [[als:Vorlage:PRK]] [[ast:Plantilla:PRK]] [[de:Vorlage:PRK]] [[el:Πρότυπο:PRK]] [[en:Template:PRK]] [[es:Plantilla:PRK]] [[fr:Modèle:PRK]] [[frp:Template:PRK]] [[hr:Predložak:PRK]] [[it:Template:PRK]] [[ja:Template:PRK]] [[ko:틀:PRK]] [[lb:Template:PRK]] [[nl:Sjabloon:PRK]] [[nn:Mal:PRK]] [[no:Mal:PRK]] [[oc:Modèl:PRK]] [[pt:Predefinição:PRK]] [[ro:Format:PRK]] [[sl:Predloga:PRK]] [[sr:Шаблон:PRK]] [[ta:Template:PRK]] [[th:แม่แบบ:PRK]] [[uk:Шаблон:PRK]] [[zh:Template:PRK]] </noinclude> Template:LVA 3185 10319 2006-11-16T18:02:45Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Латви]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|LVA]] [[als:Vorlage:LVA]] [[ast:Plantilla:LVA]] [[de:Vorlage:LVA]] [[el:Πρότυπο:LVA]] [[en:Template:LVA]] [[es:Plantilla:LVA]] [[fr:Modèle:LVA]] [[frp:Template:LVA]] [[hr:Predložak:LVA]] [[it:Template:LVA]] [[ja:Template:LVA]] [[ko:틀:LVA]] [[lb:Template:LVA]] [[nl:Sjabloon:LVA]] [[nn:Mal:LVA]] [[no:Mal:LVA]] [[oc:Modèl:LVA]] [[pt:Predefinição:LVA]] [[ro:Format:LVA]] [[sl:Predloga:LVA]] [[sr:Шаблон:LVA]] [[ta:Template:LVA]] [[th:แม่แบบ:LVA]] [[uk:Шаблон:LVA]] [[zh:Template:LVA]] </noinclude> Template:PRT 3186 10320 2006-11-16T18:03:40Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Португал]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|PRT]] [[als:Vorlage:PRT]] [[ast:Plantilla:PRT]] [[de:Vorlage:PRT]] [[el:Πρότυπο:PRT]] [[en:Template:PRT]] [[es:Plantilla:PRT]] [[fr:Modèle:PRT]] [[frp:Template:PRT]] [[hr:Predložak:PRT]] [[it:Template:PRT]] [[ja:Template:PRT]] [[ko:틀:PRT]] [[lb:Template:PRT]] [[nl:Sjabloon:PRT]] [[nn:Mal:PRT]] [[no:Mal:PRT]] [[oc:Modèl:PRT]] [[pt:Predefinição:PRT]] [[ro:Format:PRT]] [[sl:Predloga:PRT]] [[sr:Шаблон:PRT]] [[ta:Template:PRT]] [[th:แม่แบบ:PRT]] [[uk:Шаблон:PRT]] [[zh:Template:PRT]] </noinclude> Template:SCG 3187 10321 2006-11-16T18:04:44Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Serbia_and_Montenegro.svg|20px]] [[Серб Монтенегро]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|SCG]] [[als:Vorlage:SCG]] [[ast:Plantilla:SCG]] [[de:Vorlage:SCG]] [[el:Πρότυπο:SCG]] [[en:Template:SCG]] [[es:Plantilla:SCG]] [[fr:Modèle:SCG]] [[frp:Template:SCG]] [[hr:Predložak:SCG]] [[it:Template:SCG]] [[ja:Template:SCG]] [[ko:틀:SCG]] [[lb:Template:SCG]] [[nl:Sjabloon:SCG]] [[nn:Mal:SCG]] [[no:Mal:SCG]] [[oc:Modèl:SCG]] [[pt:Predefinição:SCG]] [[ro:Format:SCG]] [[sl:Predloga:SCG]] [[sr:Шаблон:SCG]] [[ta:Template:SCG]] [[th:แม่แบบ:SCG]] [[uk:Шаблон:SCG]] [[zh:Template:SCG]] </noinclude> Template:SVN 3188 10322 2006-11-16T18:05:43Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Slovenia (bordered).svg|20px|スロベニア]] [[Словен]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|SVN]] [[als:Vorlage:SVN]] [[ast:Plantilla:SVN]] [[de:Vorlage:SVN]] [[el:Πρότυπο:SVN]] [[en:Template:SVN]] [[es:Plantilla:SVN]] [[fr:Modèle:SVN]] [[frp:Template:SVN]] [[hr:Predložak:SVN]] [[it:Template:SVN]] [[ja:Template:SVN]] [[ko:틀:SVN]] [[lb:Template:SVN]] [[nl:Sjabloon:SVN]] [[nn:Mal:SVN]] [[no:Mal:SVN]] [[oc:Modèl:SVN]] [[pt:Predefinição:SVN]] [[ro:Format:SVN]] [[sl:Predloga:SVN]] [[sr:Шаблон:SVN]] [[ta:Template:SVN]] [[th:แม่แบบ:SVN]] [[uk:Шаблон:SVN]] [[zh:Template:SVN]] </noinclude> Template:EST 3189 10323 2006-11-16T18:07:07Z Zorigt 49 [[image:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Эстон]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|EST]] [[als:Vorlage:EST]] [[ast:Plantilla:EST]] [[de:Vorlage:EST]] [[el:Πρότυπο:EST]] [[en:Template:EST]] [[es:Plantilla:EST]] [[fr:Modèle:EST]] [[frp:Template:EST]] [[hr:Predložak:EST]] [[it:Template:EST]] [[ja:Template:EST]] [[ko:틀:EST]] [[lb:Template:EST]] [[nl:Sjabloon:EST]] [[nn:Mal:EST]] [[no:Mal:EST]] [[oc:Modèl:EST]] [[pt:Predefinição:EST]] [[ro:Format:EST]] [[sl:Predloga:EST]] [[sr:Шаблон:EST]] [[ta:Template:EST]] [[th:แม่แบบ:EST]] [[uk:Шаблон:EST]] [[zh:Template:EST]] </noinclude> Template:HKG 3190 10324 2006-11-16T18:08:05Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Hong_Kong.svg|20px]] [[Хонконг]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|HKG]] [[als:Vorlage:HKG]] [[ast:Plantilla:HKG]] [[de:Vorlage:HKG]] [[el:Πρότυπο:HKG]] [[en:Template:HKG]] [[es:Plantilla:HKG]] [[fr:Modèle:HKG]] [[frp:Template:HKG]] [[hr:Predložak:HKG]] [[it:Template:HKG]] [[ja:Template:HKG]] [[ko:틀:HKG]] [[lb:Template:HKG]] [[nl:Sjabloon:HKG]] [[nn:Mal:HKG]] [[no:Mal:HKG]] [[oc:Modèl:HKG]] [[pt:Predefinição:HKG]] [[ro:Format:HKG]] [[sl:Predloga:HKG]] [[sr:Шаблон:HKG]] [[ta:Template:HKG]] [[th:แม่แบบ:HKG]] [[uk:Шаблон:HKG]] [[zh:Template:HKG]] </noinclude> Template:IND 3191 10686 2006-12-05T07:52:01Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_India.svg|20px]] [[Энэтхэг]] [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|IND]] [[ja:Template:IND]] Template:PRY 3192 10326 2006-11-16T18:10:49Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Парагвай]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|PRY]] [[als:Vorlage:PRY]] [[ast:Plantilla:PRY]] [[de:Vorlage:PRY]] [[el:Πρότυπο:PRY]] [[en:Template:PRY]] [[es:Plantilla:PRY]] [[fr:Modèle:PRY]] [[frp:Template:PRY]] [[hr:Predložak:PRY]] [[it:Template:PRY]] [[ja:Template:PRY]] [[ko:틀:PRY]] [[lb:Template:PRY]] [[nl:Sjabloon:PRY]] [[nn:Mal:PRY]] [[no:Mal:PRY]] [[oc:Modèl:PRY]] [[pt:Predefinição:PRY]] [[ro:Format:PRY]] [[sl:Predloga:PRY]] [[sr:Шаблон:PRY]] [[ta:Template:PRY]] [[th:แม่แบบ:PRY]] [[uk:Шаблон:PRY]] [[zh:Template:PRY]] </noinclude> Template:NGA 3193 10327 2006-11-16T18:12:00Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Нигери]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|NGA]] [[als:Vorlage:NGA]] [[ast:Plantilla:NGA]] [[de:Vorlage:NGA]] [[el:Πρότυπο:NGA]] [[en:Template:NGA]] [[es:Plantilla:NGA]] [[fr:Modèle:NGA]] [[frp:Template:NGA]] [[hr:Predložak:NGA]] [[it:Template:NGA]] [[ja:Template:NGA]] [[ko:틀:NGA]] [[lb:Template:NGA]] [[nl:Sjabloon:NGA]] [[nn:Mal:NGA]] [[no:Mal:NGA]] [[oc:Modèl:NGA]] [[pt:Predefinição:NGA]] [[ro:Format:NGA]] [[sl:Predloga:NGA]] [[sr:Шаблон:NGA]] [[ta:Template:NGA]] [[th:แม่แบบ:NGA]] [[uk:Шаблон:NGA]] [[zh:Template:NGA]] </noinclude> Template:VEN 3194 10328 2006-11-16T18:13:17Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Venezuela_(state).svg|20px]] [[Венесуэл]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|VEN]] [[als:Vorlage:VEN]] [[ast:Plantilla:VEN]] [[de:Vorlage:VEN]] [[el:Πρότυπο:VEN]] [[en:Template:VEN]] [[es:Plantilla:VEN]] [[fr:Modèle:VEN]] [[frp:Template:VEN]] [[hr:Predložak:VEN]] [[it:Template:VEN]] [[ja:Template:VEN]] [[ko:틀:VEN]] [[lb:Template:VEN]] [[nl:Sjabloon:VEN]] [[nn:Mal:VEN]] [[no:Mal:VEN]] [[oc:Modèl:VEN]] [[pt:Predefinição:VEN]] [[ro:Format:VEN]] [[sl:Predloga:VEN]] [[sr:Шаблон:VEN]] [[ta:Template:VEN]] [[th:แม่แบบ:VEN]] [[uk:Шаблон:VEN]] [[zh:Template:VEN]] </noinclude> Template:COL 3195 10329 2006-11-16T18:14:13Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Колумб]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|COL]] [[als:Vorlage:COL]] [[ast:Plantilla:COL]] [[de:Vorlage:COL]] [[el:Πρότυπο:COL]] [[en:Template:COL]] [[es:Plantilla:COL]] [[fr:Modèle:COL]] [[frp:Template:COL]] [[hr:Predložak:COL]] [[it:Template:COL]] [[ja:Template:COL]] [[ko:틀:COL]] [[lb:Template:COL]] [[nl:Sjabloon:COL]] [[nn:Mal:COL]] [[no:Mal:COL]] [[oc:Modèl:COL]] [[pt:Predefinição:COL]] [[ro:Format:COL]] [[sl:Predloga:COL]] [[sr:Шаблон:COL]] [[ta:Template:COL]] [[th:แม่แบบ:COL]] [[uk:Шаблон:COL]] [[zh:Template:COL]] </noinclude> Template:ERI 3196 10330 2006-11-16T18:15:12Z Zorigt 49 [[Image:Flag of Eritrea.svg|20px]] [[Эритрей]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|ERI]] [[als:Vorlage:ERI]] [[ast:Plantilla:ERI]] [[de:Vorlage:ERI]] [[el:Πρότυπο:ERI]] [[en:Template:ERI]] [[es:Plantilla:ERI]] [[fr:Modèle:ERI]] [[frp:Template:ERI]] [[hr:Predložak:ERI]] [[it:Template:ERI]] [[ja:Template:ERI]] [[ko:틀:ERI]] [[lb:Template:ERI]] [[nl:Sjabloon:ERI]] [[nn:Mal:ERI]] [[no:Mal:ERI]] [[oc:Modèl:ERI]] [[pt:Predefinição:ERI]] [[ro:Format:ERI]] [[sl:Predloga:ERI]] [[sr:Шаблон:ERI]] [[ta:Template:ERI]] [[th:แม่แบบ:ERI]] [[uk:Шаблон:ERI]] [[zh:Template:ERI]] </noinclude> Template:SYR 3197 10331 2006-11-16T18:16:19Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Сири]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|SYR]] [[als:Vorlage:SYR]] [[ast:Plantilla:SYR]] [[de:Vorlage:SYR]] [[el:Πρότυπο:SYR]] [[en:Template:SYR]] [[es:Plantilla:SYR]] [[fr:Modèle:SYR]] [[frp:Template:SYR]] [[hr:Predložak:SYR]] [[it:Template:SYR]] [[ja:Template:SYR]] [[ko:틀:SYR]] [[lb:Template:SYR]] [[nl:Sjabloon:SYR]] [[nn:Mal:SYR]] [[no:Mal:SYR]] [[oc:Modèl:SYR]] [[pt:Predefinição:SYR]] [[ro:Format:SYR]] [[sl:Predloga:SYR]] [[sr:Шаблон:SYR]] [[ta:Template:SYR]] [[th:แม่แบบ:SYR]] [[uk:Шаблон:SYR]] [[zh:Template:SYR]] </noinclude> Template:TTO 3198 10332 2006-11-16T18:17:13Z Zorigt 49 [[Image:Flag_of_Trinidad_and_Tobago.svg|20px]] [[Тринидад ба Тобаго]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|TTO]] [[als:Vorlage:TTO]] [[ast:Plantilla:TTO]] [[de:Vorlage:TTO]] [[el:Πρότυπο:TTO]] [[en:Template:TTO]] [[es:Plantilla:TTO]] [[fr:Modèle:TTO]] [[frp:Template:TTO]] [[hr:Predložak:TTO]] [[it:Template:TTO]] [[ja:Template:TTO]] [[ko:틀:TTO]] [[lb:Template:TTO]] [[nl:Sjabloon:TTO]] [[nn:Mal:TTO]] [[no:Mal:TTO]] [[oc:Modèl:TTO]] [[pt:Predefinição:TTO]] [[ro:Format:TTO]] [[sl:Predloga:TTO]] [[sr:Шаблон:TTO]] [[ta:Template:TTO]] [[th:แม่แบบ:TTO]] [[uk:Шаблон:TTO]] [[zh:Template:TTO]] </noinclude> Image:MetaliuM+1.jpg 3210 10358 2006-11-17T05:16:28Z Turu7 282 '''Монголын хүнд хөгжим''' MediaWiki:Autosumm-replace 3211 10368 2006-11-17T06:41:49Z Zorigt 49 Хуудсыг '$1'-р сольж байна. MediaWiki:Autosumm-blank 3212 10369 2006-11-17T06:42:33Z Zorigt 49 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. MediaWiki:Boardvote closed 3213 10385 2006-11-17T07:21:04Z Zorigt 49 Санал хураалт дууссан, сонгуулийн үр дүнг [http://meta.wikimedia.org/wiki/Elections_for_the_Board_of_Trustees_of_the_Wikimedia_Foundation%2C_2006/En энд] удахгүй тавих болно. MediaWiki:Captchahelp-text 3215 10398 2006-11-17T08:40:34Z Zorigt 49 Хүссэн хүн болгон бичлэг үйлдэх боломжтой вики шиг сайтуудад автомат спаммерууд янз бүрийн сайтын холбоосыг олноор нь оруулж байдаг юм. Тэдгээр спамыг устгахад маш их төвөг учирдаг билээ. Заримдаа викид бичлэг оруулах, ялангуяа шинэ вэб холбоос оруулахад та янз бүрийн хэлбэр дүрстэй текстийн өнгөт зураг дээрх текстийг хуулж бичих хэрэгтэй болдог. Робот спаммерууд иймэрхүү дүрсийг таньж чаддаггүй тул энэ нь таныг жинхэнэ хүн мөн эсэхийг нягталж байгаа хэрэг болно. Харамсалтай нь энэ нь текст буюу ярианд суурилсан броузеруудыг хэрэглэж буй хэрэглэгчдэд төвөгтэй байдал үүсгэдэг. Одоогоор бид энэ шалгах системийн аудио хувилбарыг бий болгож амжаагүй байна. Энэ тохиололд хэрвээ та ёс зүйд нийцсэн бичлэг, холбоос оруулах гэж буй бол сайтын удирдагчдад хандана уу. Та броузерынхаа 'back' товчлуурыг дарж, хуудас засварлагч руу буцах боломжтой. MediaWiki:Captchahelp-title 3216 10399 2006-11-17T08:42:45Z Zorigt 49 Captcha тусламж MediaWiki:Category-media-header 3217 10401 2006-11-17T08:46:29Z Zorigt 49 "$1" категори дахь медианууд MediaWiki:Categorytree-go 3218 10403 2006-11-17T08:49:59Z Zorigt 49 Модыг үзэх MediaWiki:Categorytree-header 3219 10404 2006-11-17T09:52:14Z Zorigt 49 Категорийн агуулгыг мод хэлбэртэйгээр үзэхийн тулд нэрэн дээр нь дарна уу. Энэ нь [[:en:AJAX|AJAX]] гэж нэрлэгдэх [[:en:JavaScript|ЖаваСкрипт]]-ийг шаардах тул та хуучин броузер хэрэглэж байгаа, эсвэл ЖаваСкрипт ажиллагаагүй байгаа бол ажиллахгүй. MediaWiki:Categorytree-load 3220 10405 2006-11-17T09:53:40Z Zorigt 49 унших MediaWiki:Categorytree-loading 3221 10406 2006-11-17T09:54:46Z Zorigt 49 уншиж байна MediaWiki:Categorytree-mode-all 3222 10407 2006-11-17T09:55:43Z Zorigt 49 Бүх хуудас MediaWiki:Categorytree-mode-categories 3223 10408 2006-11-17T09:56:17Z Zorigt 49 зөвхөн категориуд MediaWiki:Categorytree-mode-pages 3224 10409 2006-11-17T10:14:44Z Zorigt 49 Зурагнаас бусад хуудсууд MediaWiki:Categorytree-no-pages 3225 10410 2006-11-17T10:17:54Z Zorigt 49 нэг ч хуудас буюу дэд категоригүй MediaWiki:Categorytree-no-subcategories 3226 10411 2006-11-17T10:18:39Z Zorigt 49 дэд категори байхгүй MediaWiki:Categorytree-not-found 3227 10412 2006-11-17T10:29:00Z Zorigt 49 <i>$1</i> категори олдсонгүй MediaWiki:Categorytree-nothing-found 3228 10413 2006-11-17T10:31:33Z Zorigt 49 юу ч олдсонгүй MediaWiki:Categorytree-too-many-subcats 3229 10414 2006-11-17T10:32:53Z Zorigt 49 Дэд категориудыг мод хэлбэртэйгээр харуулж чадахгүй. Дэндүү олон байна. MediaWiki:Categorytree-show-list 3230 10415 2006-11-17T10:38:01Z Zorigt 49 Жагсаалт хэлбэрээр харуулах MediaWiki:Categorytree-show-tree 3231 10416 2006-11-17T10:38:45Z Zorigt 49 Мод хэлбэрээр харуулах MediaWiki:Categorytree-tab 3232 10417 2006-11-17T10:40:49Z Zorigt 49 Мод MediaWiki:Cite error -1 3233 10420 2006-11-17T12:41:55Z Zorigt 49 Дотоод алдаа; хүчингүй $str Олон Улсын Харилцааны Сургууль 3235 10434 2006-11-19T08:33:37Z Jose77 129 {{Delete|Spam}} This is really cool skool. Template:Delete 3236 10435 2006-11-19T08:35:13Z Jose77 129 [[Image:Icono aviso borrar.png|80px|left]] <div name="Deletion notice" class="boilerplate metadata" id="delete" style="margin: 0 5%; padding: 0 7px 7px 7px; background: #fee; border: 1px solid #999999; text-align: left; font-size:95%;"> <big>This page Qualifies for Speedy Deletion! Reason: '''{{{1}}}''' If you disagree with its speedy deletion, please explain why on [[{{NAMESPACE}} talk:{{PAGENAME}}|its talk page]]. If this page obviously does not meet the criteria for speedy deletion, or you intend to fix it, please remove this notice, but do not remove this notice from a page that you have created yourself. <span class="plainlinks">''Administrators, remember to check [[Special:Whatlinkshere/{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|if anything links here]] and [{{fullurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=history}} the page history] ([{{fullurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|diff=0}} last edit]) before [{{fullurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=delete}} deletion].''</span> </div><includeonly>{{{category|[[Category:Candidates for speedy deletion]]}}}</includeonly> Category:Candidates for speedy deletion 3237 10440 2006-11-19T08:43:30Z Jose77 129 [[en:Category:Candidates for Speedy Deletion]] Template:Олимпын мэдээлэл 3241 10466 2006-11-19T14:38:54Z Zorigt 49 {| class="toccolours" style="float: right; margin: 0 0 1em 1em;" width: 40%; |colspan=2 align=center bgcolor="white" style="margin-left: inherit; font-size: larger;" | '''{{{Наадмын нэр|{{PAGENAME}}}}}''' |- {{!}} colspan="2" style="text-align: center;" {{!}} [[Image:{{{Logo}}}|{{{Size}}}px|center]] |- style="vertical-align:top;" | '''Зохиогдсон хот''' | {{{Зохиогдсон хот}}} |- style="vertical-align:top;" | '''Оролцсон улс''' | {{{Оролцсон улс}}} |- style="vertical-align:top;" | '''Оролцогчдын тоо''' | {{{Оролцогчдын тоо}}} |- style="vertical-align:top;" | '''Зохиогдсон спортын тэмцээнүүд''' | {{{Зохиогдсон спортын тэмцээнүүд}}} |- style="vertical-align:top;" | '''Нээлтйн ёслол''' | {{{Нээлтийн ёслол}}} |- style="vertical-align:top;" | '''Хаалтын ёслол''' | {{{Хаалтын ёслол}}} |- style="vertical-align:top;" | '''Наадмыг нээгч''' | {{{Наадмыг нээгч}}} |- {{#if:{{{Тамирчдын тангараг|}}}|style="vertical-align:top;" {{!}} '''[[Олимпын тангараг|Тамирчдын тангараг]]''' {{!}} {{{Тамирчдын тангараг}}}}} |- {{#if:{{{Шүүгчдийн тангараг|}}}|style="vertical-align:top;" {{!}} '''[[Олимпын тангараг|Шүүгчдийн тангараг]]''' {{!}} {{{Шүүгчдийн тангараг}}}}} |- {{#if:{{{Бамбар асаагч|}}}|style="vertical-align:top;" {{!}} '''[[Олимпын бамбарыг асаагчид|Бамбар асаагч]]''' {{!}} {{{Бамбар асаагч}}}}} |- style="vertical-align:top;" | '''[[Олимпын цэнгэлдэх хүрээлэн|Төв цэнгэлдэх хүрээлэн]]''' | {{{Төв цэнгэлдэх хүрээлэн}}} |} Image:Athens 2004 logo.jpg 3242 10462 2006-11-19T14:34:07Z Zorigt 49 Template:Олимп 3243 10467 2006-11-19T15:15:09Z Zorigt 49 <br clear=all> {| style="margin:0 auto;" align=center width=75% class="toccolours" |align="center" valign="top" rowspan="3" bgcolor=#F9ECEC| '''[[Орчин үеийн олимп]]''' {{border|[[Image:Olympic_flag.svg|center|105px]]}} ''[[Олимпод ордог спортын төрлүүд]]''<br> ''[[Олимпын медальтнууд|Медальтнууд]]''<br> ''[[Улсуудын код|ОХ-ны код]]''<br> ''[[Олимпын бэлгэдэл|Бэлгэдэл]]''<br> ''[[Template:Олимпоос авсан медалийн тоо|Медалийн тоо]]'' |width="22" rowspan="3"| |'''[[Зуны олимп]]''' [[Афины олимп (1896 он)|1896]], [[Парисын олимп (1900 он)|1900]], [[Сент-Луйсын олимп|1904]], [[Афины олимп (1906 он)|1906]]&sup1;, [[Лондоны олимп (1908 он)|1908]], [[Стокхольмын олимп|1912]], ([[Берлины олимп (1916 он)|1916]])&sup2;, [[Антверпены олимп|1920]], [[Парисын олимп (1924 он)|1924]], [[Амстердамын олимп|1928]], [[Лос-Анжелесын олимп (1932 он)|1932]], [[Берлины олимп|1936]], ([[Тоокёогийн олимп (1940 он)|1940]])&sup2;, ([[Лондоны олимп (1944 он)|1944]])&sup2;, [[Лондоны олимп (1948 он)|1948]], [[Хельсинкийн олимп|1952]], [[Мельбурны олимп|1956]], [[Ромын олимп|1960]], [[Тоокёогийн олимп|1964]], [[Мехикогийн олимп|1968]], [[Мюнхены олимп|1972]], [[Монреалийн олимп|1976]], [[Москвагийн олимп|1980]], [[Лос-Анжелесын олимп (1984 он)|1984]], [[Сөүлийн олимп|1988]], [[Барселоны олимп|1992]], [[Атлантын олимп|1996]], [[Сиднейн олимп|2000]], [[Афины олимп (2004 он)|2004]], [[Бээжингийн олимп|2008]], [[Лондонгийн олимп (2012 он)|2012]], [[2016 оны зуны олимп|2016]], [[2020 оны зуны олимп|2020]] |- |'''[[Өвлийн олимп]]''' [[Шамонигийн олимп|1924]], [[Сан-Морицын олимп (1928 он)|1928]], [[Лэйк-Плэсидийн олимп (1932 он)|1932]], [[Гармиш-Партенкирхены олимп|1936]], ([[Саппорогийн олимп (1940 он)|1940]])&sup2;, ([[Кортина д'Ампеццогийн олимп (1944 он)|1944]])&sup2;, [[Сан-Морицын олимп (1948 он)|1948]], [[Ослогийн олимп|1952]], [[Кортина д'Ампеццогийн олимп|1956]], [[Ско-Валлигийн олимп|1960]], [[Инсбрукын олимп (1964 он)|1964]], [[Греноблийн олимп|1968]], [[Саппорогийн олимп|1972]], [[Инсбрукын олимп (1976 он)|1976]], [[Лэйк-Плэсидийн олимп (1980 он)|1980]], [[Сараевогийн олимп|1984]], [[Калгарийн олимп|1988]], [[Альбервиллийн олимп|1992]], [[Лиллехамерын олимп|1994]], [[Наганогийн олимп|1998]], [[Солт-Лэйк Ситийн олимп|2002]], [[Ториногийн олимп|2006]], [[Ванкуверын олимп|2010]], [[2014 оны өвлийн олимп|2014]], [[2018 оны өвлийн олимп|2018]] |- |bgcolor=#F9ECEC align="center"|'''[[Афины олимп (2004 он)|Афин 2004]]''' &mdash; '''[[Ториногийн олимп|Торино 2006]]''' &mdash; '''''[[Бээжингийн олимп|Бээжин 2008]]''''' &mdash; '''''[[Ванкуверын олимп|Ванкувер 2010]]''''' &mdash; '''''[[Лондоны олимп (2012 он)|Лондон 2012]]'''''<br> ''<small>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&sup1;[[Олон Улсын Олимпын Хороо|ОУОХ]]-ноос хүлээн зөвшөөрөөгүй олимп</small>''&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&sup2;''<small>Дайнаас болж зохиогдоогүй.</small>'' |}<noinclude>[[Category:Олимп|*]]</noinclude> Вики 3245 10512 2006-11-21T00:21:43Z Tamir 289 Вики (wiki) гэдэг нь нэгэн төрлийн вэб хуудас бөгөөд мэдээллийн агуулгыг хэн ч өөрчлөх, баяжуулах болон шинээр сэдэв нээх боломжтой байдаг. Ингэж өөрчлөлт хийхэд заавал бүртгүүлсэн байх албагүй харин өөрчлөлт хийсэн хүний нэрний оронд таны IP хаяг бүртгэгдэнэ. Монгол хэл дээрх вики хуудас руу mn.wikipedia.org гэж орж болно. Эндээс та өөрийн хүссэн мэдээллээ үнэ төлбөргүй авч болохоос гадна хэрвээ ташаа мэдээлэл байвал залруулах, баяжуулах болон тэр мэдээлэл байхгүй бол шинээр нэмж болно. Молекул биологи 3246 10535 2006-11-24T03:11:07Z 203.194.114.254 New page: молекул биологи молекул биологи Хосе Марти 3247 10551 2006-11-27T06:54:29Z Zorigt 49 [[Хосе Мартин]] нь [[Хосе Марти]] руу зөөгдлөө: Хосе Марти {{Уран Зохиол}} '''Хосе Жүлиан Марти Перез'''(José Julián Martí Pérez, [[1853]] оны [[1 сарын 28]] - [[1895 оны]][[5-н сарын 19]])нь [[Куб]]ын [[уран зохиолч]]、[[хувьсгалч]] юм. 19-р зууны Кубын тусгаар тогтнолын хувьсгалын зүтгэлтэн бөгөөд түүний нэр Кубын түүхтэй салшгүй холбоотой. Мөн [[Латин-Америк]]ийн орчин цагийн уран зохиолын үндэслэгч гэдгээрээ ч алдартай. [[Image:JoseMarti.jpeg|right|thumb|200px|Хосе Марти]] == Амьдрал == ホセ・マルティは1853年に[[スペイン]]領キューバの[[ハバナ]]市で、スペインからの移民であったマリアノ・マルティとレオノル・ペレス・カブレラとの間に生まれた。彼が四歳の時一家は一旦スペインの[[バレンシア (スペイン)|バレンシア]]に移住するが、父親のマリアノの健康がすぐれず、二年後にキューバに戻っている。キューバに戻ったマルティは、[[詩人]]で独立思想家の[[ラファエル・マリア・メンディベ]]が校長を務める公立学校に入学した。メンディベの[[教育]]は、幼き日のマルティに多大なる影響を与えたと言われている。また、マルティはメンディベの家で催される文学者や政治思想家の集いにも頻繁に参加し、その経験が彼の文学者、独立思想家としての土壌となった。 メンデべの経済的援助で初等教育を修了したマルティは芸術にも興味を持ち、1867年にハバナにある美術専門学校に入学する。在学中にマルティはそこで、多くの愛国的な[[詩]]や[[戯曲]]を書いている。1868年に最初の独立戦争([[十年戦争]])が起こると、マルティは盛んに風刺雑誌「紛糾者 El Diablo Cojuelo」や週刊誌「自由な祖国 Patria Libre」等の編集に参加するようになる。更に独立革命家達とも多く交流を持った為、マルティは1869年に反逆罪で投獄される。翌年マルティは懲役6年を宣告されるが、父親の奔走によりキューバ南西部の[[ピノス島]] Isla de Pinos(現在の[[フベントゥ島]] Isla de la Juventud)に追放された後スペインに送られることになった。 1871年にスペインに送られたマルティは、[[マドリード]]及び[[サラゴサ]]に滞在し、現地のサラゴサ大学等で[[法律]]や[[文学]]、[[哲学]]などの研究を行った。またキューバからの航海途中に著述した「キューバに於ける政治犯刑務所 El presídio poltíco en Cuba」を到着直後に[[マドリッド]]で出版する等、キューバ独立に対する情念は全く衰えていなかった。更に共にキューバから追放された同志[[フェルミン・バルデス・ドミンゲス]] Fermín Valdéz Domínguezと共にキューバの問題に関する討論にも積極的に参加し、「スペイン共和制とキューバ革命 La república española ante la revolución cubana」を出版している。スペインでまた彼は美術、法律及び哲学の学士号を授与されている。 スペインでの数年の滞在を経て、マルティは[[フランス]]を訪問した後1874年に[[メキシコ]]に渡った。メキシコでは友人のマヌエル・メルカードの斡旋で、エル・フェデラルとレビスタ・ウニベルサルの編集を行った。彼はそこでも創作の他[[ヴィクトル・ユーゴー]]の翻訳を行い、メキシコの文士達と交流するなど活発な文学活動を続けた。また、後にグアテマラで結婚する事になる亡命キューバ人の娘・カルメン・サヤスと出会っている。 文学活動は行ったものの、仕事に恵まれなかったマルティは1876年にグアテマラに移り、中央学校の文学と哲学の授業で教鞭をとった。しかしマルティは当時のグアテマラ政府の政策に馴染めず、二年後に「グアテマラ Guatemala」を著してグアテマラを去った。 1878年に、友人マルティネス・カンポスの援助でマルティは故郷キューバに帰還する。既に十年に渡ったキューバ独立戦争は鎮圧されていたが、マルティは独立への夢を捨てずに再び活発な独立運動を展開、亡命を余儀なくされる。 再度キューバを追われたマルティは海外で各地を点々とする事になる。はじめスペインに短期滞在した彼は[[アメリカ合衆国]]の[[ニューヨーク]]に移り、すぐに[[ベネズエラ]]の[[カラカス]]に移っている。ベネズエラでは雑誌「レビスタ・べネソラーナ」を創刊するが、時の為政者[[グスマン・ブランコ]]に対する批判から、ここでも国外退去を余儀なくされる。ベネズエラを追われたマルティは、1881年に再度、当時多くの亡命キューバ人の滞在していたニューヨークに居を移し、そこに14年間滞在する事になる。 一方元々キューバの富裕層出身の妻、カルメンはキューバ独立に情熱を燃やすマルティに甚だ冷淡で、数度の別居の後息子を連れてマルティの下を去りキューバに帰った。この事はマルティを深く傷付けたと言われている。ニューヨークに滞在したマルティは知識人として広く知られ、パラグアイとアルゼンチンの駐米領事、ウルグアイの駐米領事及び国際金融会議代表を歴任している。しかしキューバ独立の夢は常にマルティの脳裏から離れることは無く、後に彼は独立運動に専念する為これらの地位を全て放棄している。 米国に滞在中マルティは、政治活動の他精力的な文学活動も続け、米国やラテンアメリカの各雑誌に寄稿すると共に子供向け雑誌「黄金時代La Edad de Oro」を創刊すると共に「イスマエリーヨIsmaelillo」や「簡潔な詩集Versos sencillos」等の作品を発表している。 1894年、彼は遂にキューバに於ける本格的な独立闘争を開始するべくメキシコに革命資金の調達に赴く。マルティは同志達と共に武器を満載した船を三隻調達し、米国フロリダ州の[[ファーナンディナ・ビーチ]]を出航する計画を立てる。マルティと同志達は出航直前に警察に逮捕されるものの、マルティの友人の米国人弁護士に救われ、1895年1月30日に[[ドミニカ共和国]]の[[サント・ドミンゴ]]に寄港、マクシモ・ゴメス・イ・バエス将軍と合流する。キューバ各地に於いて独立闘争が激化すると、マルティとゴメスは3月25日にモンテクリスティ宣言を発表、キューバ独立戦争の方向性を明確にする。4月11日にマルティとゴメスは同志達と共に[[ハイチ]]を出発、キューバの[[オリエンテ県]]、プライタスに上陸を果たす。マルティにとっては十数年振りの故郷であった。一行はキューバ各地で闘争を繰り広げるが、優勢を保つスペイン軍との戦いは熾烈を極めた。そして同じ年の5月19日、マルティは[[ドス・リオス]]付近で戦闘中に被弾、キューバの独立を見る事無くその波乱に満ちた生涯を閉じた。戦闘中であった為、革命軍は彼の遺体を回収する為スペイン軍と熾烈な戦いを繰り返したという逸話がある。彼の遺体は[[サンティアゴ・デ・クーバ]]のサンタ・エフィへニア墓地に埋葬された。 == Үзэл бодол, уран зохиол == ホセ・マルティは活発な独立思想家であり、その思想は多く彼の文学作品に反映されている。彼はその思想の為各地を転転とする生活を余儀なくされたが、妻のカルメンはこれに耐え切れず、マルティが米国に移住する前に二人の子供を連れ彼の下を去っている。この事はマルティを精神的に傷付けたが、その逆境を乗り越え自分の息子に捧げた名作「イスマエリーヨ」を完成させた。また、放浪の生活にあってもその創作意欲は衰える事無く、多くの作品を残している。 マルティは生前、キューバ独立の為に宗主国スペインと激しく対峙したが、その一方で青春の日々を過ごした[[マドリッド]]や[[サラゴサ]]を非常に愛していた。スペインを舞台に彼は戯曲「姦通者 Adúltera」を執筆している。 また、アメリカ主義を主張したマルティだが、彼のアメリカとは正にラテンアメリカに他ならず、マルティはアメリカ合衆国がラテンアメリカの独立運動に干渉することを非常に嫌っていた。マルティは米国に滞在中、米国政界のキューバに対する姿勢に幻滅し、以後米国のラテンアメリカに対する干渉に強固に反対するようになった。マルティは生前に著作「我等がアメリカ」の中で米国のラテンアメリカに於ける覇権拡大を強く懸念しているが、実際に彼の懸念は独立後のキューバに於ける米国の実質的な支配、20世紀を通してのラテンアメリカに於ける米国の影響力の拡大という形で現実となる。   == Бүтээл == ; 小説  * 不運な友情 ''Amistad funesta'' ; Шүлэг * イスマエリーヨ ''Ismaelillo'' * Богино шүлгүүд ''Versos sencillos'' 中の詩を元にして後にJ.F.ディアスが曲をつけたワンタナメラ (グァンタナモの娘) という歌がキューバの国民的歌謡となった。 * Шүлгийн түүвэр ''Versos libres'' * Цөллөгдөгч ба цэцэг ''Flores del destierro'' ; Жүжиг * Сүүлрэгч ''Adúltera'' ; Нийтлэл ба бичгийн ажил * Куб дахь улс төрийн хэрэгтний шорон ''El presídio politico en Cuba'' * Испанийн Бүгд Найрамдах засаглал ба Кубын хувьсгал ''La república española ante la revolución cubana'' * Гватэмал ''Guatemala'' == Түүний нөлөө == Хосе Марти нь хойч үеийхэнд маш их нөлөө үзүүлжээ. Тэрбээр Куб улсын үндэсний баатар гэдгээрээ түмэнд өргөмжлөгдөж, Бүгд найрамдах Куб улсын хувьсгалт хорооны танхимд нь түүний хөрөг залаастай байдаг байна. Мөн нийслэл Гавана хотын олон улсын нисэх онгоцны буудал нь Хосе Марти ажээ. 1956 оноос 1959 оны хооронд [[Кубын хувьсгал]]д үнэтэй хувь нэмэр оруулсан [[Аргентин]]ий хувьсгалч[[Эрнэсто Гавара]] нь Хосе Мартигийн хойд дүр гэгддэг байна. Тэрбээр мөн хил алгассан Латин-Америкийн ардын хувьсгалын тэргүүлэгч нэгэн юм. 走した。 == Монгол улсад == Куб Монгол улсын харилцааны хүрээнд түүний нэрийг монголчууд мэдэх болсон. Нийслэлийн Хан-Уул дүүргийн 52-р дунд сургууль нь Хосе Мартигийн нэрэмжит юм. [[Category:Латин-Америкийн уран зохиол|Хосе Марти]] [[Category:Кубын улс төрчид|Хосе Марти]] <!--[[Category:Кубын хөгжмийн зохиолчид|Хосе Марти]]--> [[Category:Кубын шүлэгчид|Хосе Марти]] [[Category:Хувьсгалч|Хосе Марти]] [[ar:خوسيه مارتي]] [[da:José Martí]] [[de:José Martí]] [[en:José Martí]] [[eo:José Martí]] [[es:José Martí]] [[eu:José Martí]] [[fi:José Martí]] [[fr:José Martí]] [[he:חוסה מארטי]] [[hr:José Julian Marti]] [[id:José Martí]] [[it:José Martí]] [[lb:José Martí]] [[nl:José Martí]] [[no:José Martí]] [[pl:José Martí]] [[pt:José Martí]] [[sk:José Martí]] [[sv:José Martí]] [[tr:Jose Marti]] Далай 3248 10549 2006-11-27T06:54:07Z 202.179.3.179 New page: hi? hi? Номхон далай 3249 10550 2006-11-27T06:54:18Z 202.179.3.179 New page: хшЮ хшЮ MediaWiki:Category-media-count 3269 10621 2006-12-03T19:54:07Z Bambuush 171 New page: Энэ категорт {{PLURAL:$1|нэг файл|$1 ширхэг файл}} байна. Энэ категорт {{PLURAL:$1|нэг файл|$1 ширхэг файл}} байна. MediaWiki:Categorytree-collapse 3270 10622 2006-12-03T19:55:09Z Bambuush 171 New page: эвхэх эвхэх MediaWiki:Categorytree-expand 3271 10623 2006-12-03T19:55:30Z Bambuush 171 New page: дэлгэх дэлгэх MediaWiki:Categorytree-parents 3272 10624 2006-12-03T19:59:49Z Bambuush 171 New page: эх булаг эх булаг MediaWiki:Centralauth-finish-login 3273 10625 2006-12-03T20:04:06Z Bambuush 171 New page: Нэвтрэх Нэвтрэх MediaWiki:Centralauth-finish-password 3274 10626 2006-12-03T20:04:28Z Bambuush 171 New page: Нууц үг: Нууц үг: MediaWiki:Centralauth-finish-problems 3275 10627 2006-12-03T20:07:16Z Bambuush 171 New page: Саатал гарсан эсвэл эдгээрээс өөр бүртгэл байхгүй юу?[[meta:Help:Unified login problems|Тусламж хэрхэн авах вэ]]... Саатал гарсан эсвэл эдгээрээс өөр бүртгэл байхгүй юу?[[meta:Help:Unified login problems|Тусламж хэрхэн авах вэ]]... MediaWiki:Centralauth-finish-send-confirmation 3276 10628 2006-12-03T20:09:09Z Bambuush 171 New page: Мэйлийн нууц үг Мэйлийн нууц үг MediaWiki:Centralauth-foreign-link 3277 10629 2006-12-03T20:10:18Z Bambuush 171 New page: $2 дээрх хэрэглэгч $1 $2 дээрх хэрэглэгч $1 MediaWiki:Cite croak 3278 10630 2006-12-03T20:15:06Z Bambuush 171 New page: Ёс бус ишлэл ; $1: $2 Ёс бус ишлэл ; $1: $2 MediaWiki:Cite error -2 3279 10631 2006-12-03T20:16:17Z Bambuush 171 New page: Дотоод алдаа; хүчингүй түлхүүр үг Дотоод алдаа; хүчингүй түлхүүр үг MediaWiki:Cite error -3 3280 10632 2006-12-03T20:16:53Z Bambuush 171 New page: Дотоод алдаа; хүчингүй түлхүүр үг Дотоод алдаа; хүчингүй түлхүүр үг MediaWiki:Cite error -4 3281 10633 2006-12-03T20:18:30Z Bambuush 171 New page: Дотоод алдаа; хүчингүй багц түлхүүр үг Дотоод алдаа; хүчингүй багц түлхүүр үг MediaWiki:Crossnamespacelinkstext 3282 10638 2006-12-03T20:24:12Z Bambuush 171 New page: $3 руу/рүү $1: $2 {{PLURAL:$2|холбоос|холбоосууд}} $3 руу/рүү $1: $2 {{PLURAL:$2|холбоос|холбоосууд}} MediaWiki:Editundo 3283 10639 2006-12-03T20:27:08Z Bambuush 171 New page: буцаах буцаах Тархи хөдлөх 3286 10649 2006-12-04T15:27:36Z Bambuush 171 New page: Тархи хөдлөөд удвал хэцүү. Удахаараа хараа муудахаас эхлээд олон сөрөг нөлөөтэй байдаг юм билээ. Барьд... Тархи хөдлөөд удвал хэцүү. Удахаараа хараа муудахаас эхлээд олон сөрөг нөлөөтэй байдаг юм билээ. Барьдаг мэддэг хүмүүс бол судас бариад мэдчихдэг. Харин хэрэглэж болох хялбар арга нь улаан утас тэг дунд нь зангидаад, зангилаасыг нь 2 хөмсөгнийхөө яг голд нь дарж бариж байгаад толгойгоо тойруулан шилэн хүзүүний хонхорт уулзах цэгийг сайн тэмдэглээд ав. Тэгээд голд нь зангилсан зангилаасаа ашиглаад утасныхаа хоёр талыг тэнцүүлээд урт богино байвал тархи хөдөлсөн гэдэг юм билээ. MediaWiki:Common.js 3287 10669 2006-12-05T06:58:53Z Zorigt 49 New page: /* Энд буй ЖаваСкриптүүд бүх хэрэглэгчид ямар нэгэн хуудас нээж үзэх болгонд дуудагдах болно. */ /* Энд буй ЖаваСкриптүүд бүх хэрэглэгчид ямар нэгэн хуудас нээж үзэх болгонд дуудагдах болно. */ MediaWiki:Centralauth-complete-text 3288 10672 2006-12-05T07:05:54Z Zorigt 49 New page: Та одоо Викимедиагийн ямар ч вики сайтуудад шинэ бүртгэл үүсгэхгүйгээр нэвтрэх боломжтой; Википедиа, ... Та одоо Викимедиагийн ямар ч вики сайтуудад шинэ бүртгэл үүсгэхгүйгээр нэвтрэх боломжтой; Википедиа, Викшионари, Викибүүкс болон тэдгээрийн бүх хэлээрх төслүүдэд ижилхэн хэрэглэгчийн нэр, нууц үг тань ажиллана. MediaWiki:Autosumm-new 3290 10674 2006-12-05T07:17:02Z Bambuush 171 New page: Шинэ хуудас: $1 Шинэ хуудас: $1 MediaWiki:Centralauth-complete 3291 10675 2006-12-05T07:23:02Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Бүртгэлийг нэгтгэх явц дууслаа. Бүртгэлийг нэгтгэх явц дууслаа. MediaWiki:Centralauth-incomplete 3292 10676 2006-12-05T07:23:33Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Бүртгэлийг нэгтгэх явц дууссангүй. Бүртгэлийг нэгтгэх явц дууссангүй. MediaWiki:Centralauth-incomplete-text 3293 10677 2006-12-05T07:26:07Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Таны бүртгэлийн явц нэг удаа нэгтгэгдсэн бол та Викимедиагийн ямар ч вики сайтуудад шинэ бүртг... Таны бүртгэлийн явц нэг удаа нэгтгэгдсэн бол та Викимедиагийн ямар ч вики сайтуудад шинэ бүртгэл үүсгэхгүйгээр нэвтрэх боломжтой; Википедиа, Викшионари, Викибүүкс болон тэдгээрийн бүх хэлээрх төслүүдэд ижилхэн хэрэглэгчийн нэр, нууц үг тань ажиллана. Азийн наадам 3294 10688 2006-12-05T07:58:10Z Zorigt 49 '''Азийн наадам''' ('''Asian Games''') нь [[Дэлхийн 2-р дайн]]ы дараа Энэтхэгийн санаачилгаар зохиогдох болсон, [[Ази]] тивийн улсуудын спортын наадмын нэр. [[Азийн олимпын зөвлөл]] (OCA) ерөнхий зохион байгуулагч нь тул "'''Азийн [[олимп]]'''” хэмээн нэрлэгддэг. == Ерөнхий зүйл == Ерөнхийдөө олимпын наадамд багтдаг спортын төрлүүдээс бүрдэх боловч [[боулинг]], [[бильярд]], [[кабади]], [[сепак такрау]] зэрэг Азид өргөн тархсан, олимпод багтдаггүй спортын төрлүүд ч бий. OCA-ийн гишүүн орнуудын спортын соёлыг хөгжүүлэхийг зорилгоо болгон [[1951 он]]д [[Энэтхэг]]ийн [[Шинэ Дели]] хотноо анхны наадам зохиогдсон. Түүнээс хойш ерөнхийдөө зуны олимп зохиогддоггүй тэгш тоотой жилүүдэд зохиогдсоор иржээ. Мөн [[1986 он]]оос зуны наадмаас гадна [[Азийн өвлийн наадам]] зохиогдох болсон. [[Тайландын вант улс|Тайланд]] улсын нийслэл [[Бангкок]] хотноо хамгийн олон буюу дөрвөн удаа болж байсан түүхтэй. Азийн улсуудын хувьд дараа жил нь болох олимпын сонгон шалгаруулалт, 2 жилийн дараах олимпод амжилт гаргах найдлага бүхий залуу тамирчдын томоохон сорилго болдог билээ. == Азийн наадам зохиогдсон газрууд == Доорх нь Азийн зуны наадам болсон газруудын жагсаалт болно. ''[[Азийн өвлийн наадам]] гэсэн сэдвээс өвлийн наадам болсон газруудыг харна уу.'' {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! rowspan=2|д.д. !! colspan=2|он !! rowspan=2|хот !! rowspan=2|улс !! rowspan=2|оролцсон орны тоо !! rowspan=2|тамирчид !! rowspan=2|спортын төрөл |- ! он !! сар өдөр |- |1||[[1951 он|1951]]||[[3-р сарын 4]]-[[3-р сарын 11]]||[[Шинэ Дели]]||{{IND}}||align="right"|11||align="right"|500 орчим||align="right"|6 |- |2||[[1954 он|1954]]||[[5-р сарын 1]]-[[5-р сарын 9]]||[[Манила]]||{{PHL}}||align="right"|18||align="right"|1241||align="right"|8 |- |3||[[1958 он|1958]]||[[5-р сарын 24]]-[[6-р сарын 1]]||[[Тоокёо]]||{{JPN}}||align="right"|20||align="right"|1692||align="right"|13 |- |4||[[1962 он|1962]]||[[8-р сарын 24]]-[[9-р сарын 4]]||[[Жакарта]]||{{IDN}}||align="right"|17||align="right"|1527||align="right"|14 |- |5||[[1966 он|1966]]||[[12-р сарын 9]]-[[12-р сарын 20]]||[[Бангкок]]||{{THA}}||align="right"|18||align="right"|2000 орчим||align="right"|14 |- |6||[[1970 он|1970]]||[[12-р сарын 9]]-[[12-р сарын 20]]||Бангкок||{{THA}}||align="right"|18||align="right"|1802||align="right"|13 |- |7||[[1974 он|1974]]||[[9-р сарын 1]]-[[9-р сарын 15]]||[[Техеран]]||{{IRN}}||align="right"|25||align="right"|2672||align="right"|16 |- |8||[[1978 он|1978]]||[[12-р сарын 9]]-[[12-р сарын 20]]||Бангкок||{{THA}}||align="right"|27||align="right"|2876||align="right"|19 |- |9||[[1982 он|1982]]||[[11-р сарын 19]]-[[12-р сарын 4]]||Шинэ Дели||{{IND}}||align="right"|33||align="right"|4635||align="right"|20 |- |10||[[1986 он|1986]]||[[9-р сарын 20]]-[[10-р сарын 5]]||[[Сөүл]]||{{KOR}}||align="right"|27||align="right"|4786||align="right"|25 |- |11||[[1990 он|1990]]||[[9-р сарын 22]]-[[10-р сарын 7]]||[[Бээжин]]||{{CHN}}||align="right"|37||align="right"|6122||align="right"|27 |- |12||[[1994 он|1994]]||[[10-р сарын 2]]-[[10-р сарын 16]]||[[Хирошима]]||{{JPN}}||align="right"|43||align="right"|6828||align="right"|34 |- |13||[[1998 он|1998]]||[[12-р сарын 6]]-[[12-р сарын 20]]||Бангкок||{{THA}}||align="right"|41||align="right"|9780||align="right"|36 |- |14||[[2002 он|2002]]||[[9-р сарын 29]]-[[10-р сарын 14]]||[[Бүсан]]||{{KOR}}||align="right"|44||align="right"|9900 орчим||align="right"|38 |- |15||[[2006 он|2006]]||[[12-р сарын 1]]-[[12-р сарын 15]]||[[Доха]]||{{QAT}}||align="right"|45||align="right"|-||align="right"|- |- |16||[[2010 он|2010]]||[[11-р сарын 12]]-[[11-р сарын 27]]||[[Гуанжоу]]||{{CHN}}||align="right"|-||align="right"|-||align="right"|- |} == Мөн үзэх == * [[Зүүн Азийн наадам]] * [[Баруун Азийн наадам]] * [[Зүүн Өмнөд Азийн наадам]] * [[Өмнөд Азийн наадам]] * [[Төв Азийн наадам]] * [[Азийн өвлийн наадам]] * [[Танхимын спортын Азийн наадам]] * [[Орчин үеийн олимп|Олимп]] * [[Азийн пара-олимпын наадам]] == Холбоос == * [http://www.ocasia.org/ Азийн Олимпын Зөвлөл (англи хэлээр)] {{Азийн наадам}} [[Category:Азийн наадам|*]] [[ca:Jocs_Asiàtics]] [[cs:Asijské_hry]] [[de:Asienspiele]] [[en:Asian_Games]] [[es:Juegos_Asiáticos]] [[fr:Jeux_Panasiatiques]] [[id:Asian_Games]] [[ja:アジア競技大会]] [[ko:아시안_게임]] [[ml:ഏഷ്യന്‍_ഗെയിംസ്]] [[simple:Asian_Games]] [[sv:Asiatiska_spelen]] [[th:เอเชียนเกมส์]] [[zh:亚洲运动会]] Template:PHL 3295 10679 2006-12-05T07:36:00Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: [[Image:Flag_of_the_Philippines.svg|20px]] [[Филиппин]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|PHL]] [[als:Vorlage:PHL... [[Image:Flag_of_the_Philippines.svg|20px]] [[Филиппин]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|PHL]] [[als:Vorlage:PHL]] [[ast:Plantilla:PHL]] [[de:Vorlage:PHL]] [[el:Πρότυπο:PHL]] [[en:Template:PHL]] [[es:Plantilla:PHL]] [[fr:Modèle:PHL]] [[frp:Template:PHL]] [[hr:Predložak:PHL]] [[it:Template:PHL]] [[ja:Template:PHL]] [[ko:틀:PHL]] [[lb:Template:PHL]] [[nl:Sjabloon:PHL]] [[nn:Mal:PHL]] [[no:Mal:PHL]] [[oc:Modèl:PHL]] [[pt:Predefinição:PHL]] [[ro:Format:PHL]] [[sl:Predloga:PHL]] [[sr:Шаблон:PHL]] [[ta:Template:PHL]] [[th:แม่แบบ:PHL]] [[uk:Шаблон:PHL]] [[zh:Template:PHL]] </noinclude> Template:QAT 3296 10680 2006-12-05T07:37:16Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: [[Image:Flag_of_Qatar_(bordered).svg|20px|Катарын далбаа]] [[Катар]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|... [[Image:Flag_of_Qatar_(bordered).svg|20px|Катарын далбаа]] [[Катар]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|QAT]] [[als:Vorlage:QAT]] [[ast:Plantilla:QAT]] [[de:Vorlage:QAT]] [[el:Πρότυπο:QAT]] [[en:Template:QAT]] [[es:Plantilla:QAT]] [[fr:Modèle:QAT]] [[hr:Predložak:QAT]] [[it:Template:QAT]] [[ja:Template:QAT]] [[ko:틀:QAT]] [[lb:Template:QAT]] [[nl:Sjabloon:QAT]] [[nn:Mal:QAT]] [[no:Mal:QAT]] [[oc:Modèl:QAT]] [[pt:Predefinição:QAT]] [[ro:Format:QAT]] [[sl:Predloga:QAT]] [[sr:Шаблон:QAT]] [[ta:Template:QAT]] [[th:แม่แบบ:QAT]] [[uk:Шаблон:QAT]] [[zh:Template:QAT]] </noinclude> MediaWiki:Centralauth-not-owner-text 3297 10681 2006-12-05T07:39:14Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: "$1" гэсэн хэрэглэгчийн нэр нь $2 дээрх хэрэглэгчийн бүртгэл эзэмшигчээс автоматаар олгогдож бай... "$1" гэсэн хэрэглэгчийн нэр нь $2 дээрх хэрэглэгчийн бүртгэл эзэмшигчээс автоматаар олгогдож байна. Хэрвээ энэ нь та мөн бол бүртгэлийнхээ нэгтгэлийн явцыг зөвхөн энэ бүртгэлийнхээ мастер нууц үгээ энд бичээд л дуусгаж чадна: Template:Азийн наадам 3298 10702 2006-12-05T12:33:01Z 148.233.159.24 {| style="width:75%; margin:auto; text-align:center;" class="toc" |- ! [[Азийн наадам]] |- ! [[Азийн наадам|Азийн зуны наадам]] |- | [[1951 оны Азийн наадам|Шинэ Дели 1951]] | [[1954 оны Азийн наадам|Манила 1954]] | [[1958 оны Азийн наадам|Тоокёо 1958]] | [[1962 оны Азийн наадам|Жакарта 1962]] | [[1966 оны Азийн наадам|Бангкок 1966]] | [[1970 оны Азийн наадам|Бангкок 1970]] | [[1974 оны Азийн наадам|Техеран 1974]] | [[1978 оны Азийн наадам|Бангкок 1978]] | [[1982 оны Азийн наадам|Шинэ Дели 1982]] | [[1986 оны Азийн наадам|Сөүл 1986]] | [[1990 оны Азийн наадам|Бээжин 1990]] | [[1994 оны Азийн наадам|Хирошима 1994]] | [[1998 оны Азийн наадам|Бангкок 1998]] | [[2002 оны Азийн наадам|Бүсан 2002]] | [[2006 оны Азийн наадам|Доха 2006]] | [[2010 оны Азийн наадам|Гуанжоу 2010]] | [[2014 оны Азийн наадам|2014]] |- ! [[Азийн өвлийн наадам]] |- | [[1986 оны Азийн өвлийн наадам|Саппоро 1986]] | [[1990 оны Азийн өвлийн наадам|Саппоро 1990]] | [[1996 оны Азийн өвлийн наадам|Харбин 1996]] | [[1999 оны Азийн өвлийн наадам|Канвон 1999]] | [[2003 оны Азийн өвлийн наадам|Аомори 2003]] | [[2007 оны Азийн өвлийн наадам|Чанчунь 2007]] | [[2011 оны Азийн өвлийн наадам|Алматы 2011]] |- ! [[Азийн танхимын спортын наадам]] |- | [[2005 оны Азийн танхимын спортын наадам|Бангкок 2005]] | [[2007 оны Азийн танхимын спортын наадам|Макао 2007]] |} 2002 оны Азийн наадам 3299 10690 2006-12-05T08:23:59Z Zorigt 49 {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" |+ '''14 дэхь Азийн наадам''' |- |Оролцсон улс||44 |- |Тамирчид||9699人 |- |Спортын төрлүүд||41 |- |Нээлтийн ёслол||[[2002 он]]ы [[9-р сарын 29]] |- |Хаалтын ёслол||[[2002 он]]ы [[10-р сарын 14]] |- |Нээлийг зарлагч||[[Ким Дэ Жүн]] |- |Тамирчдын тангараг|| |- |Шүүгчдийн тангараг|| |- |Бамбар асаагч||[[Кэ Сүн-Хи]] |- |Төв цэнгэлдэх хүрээлэн||[[Бүсан Азиад цэнгэлдэх хүрээлэн]] |- |Шилдэг тамирчин||[[Китажима Косүкэ]] |} '''2002 оны Азийн наадам''' ('''The 14th Asian Games XIV Asiad''') нь [[2002 он]]ы [[9-р сарын 29]]-нөөс [[10-р сарын 14]]-нд[[Бүгд Найрамдах Солонгос Улс|БНСУ]]-ын [[Бүсан]] хотноо зохиогдсон [[Азийн наадам]] юм. Зохион байгуулах хотыг сонгон шалгаруулах [[Азийн олимпын зөвлөл]]ийн ассемблигаар [[Каошүн]] ([[Тайвань]]) хотыг ялж, [[Өмнөд Солонгос]]т 2 дахь удаа энэхүү наадмын бамбар хүрэлцэн ирсэн билээ. == Наадмын тухай == *Гол цэнгэлдэх хүрээлэн нь [[Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн]]д бас ашиглагдсан Бүсан Азиад цэнгэлдэх хүрээлэн. *[[Монгол Улс|Монгол]]ын [[чөлөөт бөх]]ийн тамирчин [[Оюунбилэгийн Пүрэвбаатар]]тус тэмцээнээс манай тамирчдын цорын ганц алтан медалийг хүртсэн. *Усанд сэлэлтэд [[Япон]]ы тамирчин [[Китажима Косүкэ]] 200м-ийн [[мэлхий сэлэлт]]ийн төрөлд дэлхийн дээд амжилт тогтоон түрүүлснээр наадмын шилдэг тамирчинд өргөмжлөгдөв. ==Улс орнуудын хүртсэн медалийн тоо== {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" class="wikitable" |- bgcolor="#efefef" ! colspan=6 style="border-right:0px;";| 2002 оны Азийн наадмаас улс орнуудын хүртсэн медалийн тоо |- bgcolor="#efefef" | '''Байр''' | '''Улс''' | bgcolor="gold" | [[Image:Med_1.png|алт]] | bgcolor="silver" | [[Image:Med_2.png|мөнгө]] | bgcolor="CC9966" | [[Image:Med_3.png|хүрэл]] ||'''нийт''' |- |1||{{CHN}}||150||84||74||308 |-style="background:#ccccff" |2||{{KOR}}||96||80||84||260 |- |3||{{JPN}}||44||74||72||190 |- |4||{{KAZ}}||20||26||30||76 |- |5||{{UZB}}||15||12||24||51 |- |6||{{THA}}||14||19||10||43 |- |7||{{TPE}}||10||17||25||52 |- |8||{{IND}}||10||12||13||35 |- |9||{{PRK}}||9||11||13||33 |- |10||{{IRI}}||8||14||14||36 |- |11||{{KSA}}||7||1||1||9 |- |12||{{MAS}}||6||8||16||30 |- |13||{{SIN}}||5||2||10||17 |- |14||{{INA}}||4||7||12||23 |- |15||{{VIE}}||4||7||7||18 |- |16||{{HKG}}||4||6||11||21 |- |17||{{QAT}}||4||5||8||17 |- |18||{{PHI}}||3||7||16||26 |- |19||{{BHR}}||3||2||2||7 |- |20||{{KGZ}}||2||4||6||12 |- |21||{{KUW}}||2||1||5||8 |- |22||{{SRI}}||2||1||3||6 |- |23||{{PAK}}||1||6||6||13 |- |24||{{MYA}}||1||5||6||12 |- |25||{{TKM}}||1||2||1||4 |- |26||{{MGL}}||1||1||12||14 |- |27||{{LEB}}||1||0||0||1 |- |28||{{TAJ}}||0||2||4||6 |- |29||{{MAC}}||0||2||2||4 |- |30||{{UAE}}||0||2||1||3 |- |31||{{BAN}}||0||1||0||1 |- |32||{{SYR}}||0||0||3||3 |- |33||{{NEP}}||0||0||3||3 |- |34||{{LAO}}||0||0||2||2 |- |35||{{JOR}}||0||0||2||2 |- |36||[[Image:Flag of Afghanistan (2002-2004).svg|20px]] [[Afghanistan]] ||0||0||1||1 |- |37||{{YEM}}||0||0||1||1 |- |38||{{BRU}}||0||0||1||1 |- |39||{{PLE}}||0||0||1||1 |- |Total||||427||421||502||1350 |} {{Азийн наадам}} [[Category:Азийн наадам|2002]] [[en:2002 Asian Games]] [[es:Juegos Asiáticos de 2002]] [[ja:2002年アジア競技大会]] [[ko:2002년 아시안 게임]] [[zh:2002年亚洲运动会]] Template:IRI 3300 10691 2006-12-05T08:25:28Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: [[Image:Flag of Iran.svg|20px]] [[Иран]] [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд]] [[Image:Flag of Iran.svg|20px]] [[Иран]] [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд]] Wikipedia:Tutorial 3302 11020 2006-12-08T14:50:44Z 202.175.95.171 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. MediaWiki:Expand templates input 3303 10704 2006-12-05T16:06:28Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Текст оруулах: Текст оруулах: MediaWiki:Expand templates output 3304 10705 2006-12-05T16:09:37Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Үр дүн: Үр дүн: MediaWiki:Expand templates remove comments 3305 10706 2006-12-05T16:10:11Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Санал хүсэлтүүдийг зөөх Санал хүсэлтүүдийг зөөх MediaWiki:Explainundosucceeded 3306 10708 2006-12-05T16:22:16Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Хийгдсэн засвар нь амжилттай буцаагдлаа. Энэ өөрчлөлтийг идэвхжүүлэхийн тулд хадгалах гэдгийг... Хийгдсэн засвар нь амжилттай буцаагдлаа. Энэ өөрчлөлтийг идэвхжүүлэхийн тулд хадгалах гэдгийг дарна уу. MediaWiki:Group-checkuser 3307 10712 2006-12-05T16:32:18Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Хэрэглэгчдийг шалгах Хэрэглэгчдийг шалгах MediaWiki:Ipbenableautoblock 3308 10749 2006-12-05T18:06:21Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Энэ хэрэглэгчийн сүүлийн IP хаягийг түгж. Дээр нь дахин оролдого хийж болох хаягуудыг ч мөн түгж... Энэ хэрэглэгчийн сүүлийн IP хаягийг түгж. Дээр нь дахин оролдого хийж болох хаягуудыг ч мөн түгжих. MediaWiki:Linksearch 3309 10769 2006-12-05T18:30:49Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Вэб холбоосуудыг хайх Вэб холбоосуудыг хайх MediaWiki:Linksearch-line 3310 10770 2006-12-05T18:32:03Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: $1 нь $2-с холбогдсон байна. $1 нь $2-с холбогдсон байна. Христос шашин 3311 11074 2006-12-11T14:13:20Z Zorigt 49 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. MediaWiki:Lucenefallback 3312 10789 2006-12-05T19:09:14Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Викигийн хайлтын системд алдаа гарсан байна. Энэ нь түр зуурынх байх боломжтой. Түр хүлээгээд д... Викигийн хайлтын системд алдаа гарсан байна. Энэ нь түр зуурынх байх боломжтой. Түр хүлээгээд дахин оролдох юм уу эсвэл гадны хайлтын систеи ашиглан Викид хайлт хийж чадна. MediaWiki:Lucenepowersearchtext 3313 10790 2006-12-05T19:10:23Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: $1 нэрээр хайлт хийнэ. $3 –с $9 -н хооронд хай. $1 нэрээр хайлт хийнэ. $3 –с $9 -н хооронд хай. MediaWiki:Makesysop-nodatabase 3314 10793 2006-12-05T19:16:05Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Интервикигийн тохиромжгүй нэр: $1 Интервикигийн тохиромжгүй нэр: $1 MediaWiki:Newuserlog-create-entry 3315 10819 2006-12-05T19:53:07Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Шинэ хэрэглэгч Шинэ хэрэглэгч MediaWiki:Newuserlog-create2-entry 3316 10820 2006-12-05T19:54:08Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: $1-н үүсгэсэн бүртгэл $1-н үүсгэсэн бүртгэл MediaWiki:Noautoblockblock 3317 10828 2006-12-05T20:10:41Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Автоматаар түгжихийг хаасан байна. Автоматаар түгжихийг хаасан байна. XТӨ 3318 10843 2006-12-06T04:36:38Z Dolugen 296 Шинэ хуудас: Манай эриний өмнөх (МЭӨ) гэдгийг Христийн тооллын өмнөх (ХТӨ), эсвэл арай өөр дээр юмаар орлуулъя... Манай эриний өмнөх (МЭӨ) гэдгийг Христийн тооллын өмнөх (ХТӨ), эсвэл арай өөр дээр юмаар орлуулъя? Ном 3319 10975 2006-12-07T04:16:42Z Dolugen 296 '''Бэлэн бус сэдэв болой.''' --[[User:Dolugen|Dolugen]] 05:32, 6 Арванхоёрдугаар сар 2006 (UTC) [[Image:OxUniChainedbookBod.jpg|thumb|250px|Гинжлэгдсэн ном. Оксфордын Их Сургуулийн Бодлэин Номын Санд.]] '''Ном''' бол нэг ирмэгийнхээ дагууд бэхлэгдсэн, голдуу хавтаслагдсан, дээр нь бичиг бичигдсэн цаас, илгэн цаас болон бусад эдийн цуглуулга юм. Номын нэг давхаргыг хуудас, түүний нэг талыг нүүр гэнэ. A book is also a literary work or a main division of such a work. Цахим бүтэцтэй номыг e-book? гэдэг. Номын сангийн ба мэдээллийн шинжлэх ухаанд номыг бусад сонин сэтгүүл мэтийн цуврал хэвлэлээс ялгахын тулд нэг сэдэвт зохиол([http://en.wikipedia.org/wiki/Monograph monograph]) гэж нэрлэдэг. Хэвлэгч хэвлэлтийн өмнө алдаа мадагийг хянаж засах, тойм шүүмж бичихэд зориулж хямд өртөгтэй боолт(?)ыг хэвлэж гаргадаг. Боолтыг зарахын тулд хэвлэдэггүй учир аль болох хямд өртгөөр бүтээдэг. Номонд дуртай хүнийг голдуу [[библиофил]], филобиблист, бүр энгийнээр [[номын хорхойтон]] гэдэг. A book may be studied by students in the form of a [[book report]]. It may also be covered by a professional writer as a [[book review]] to introduce a new book. Зарим хүмүүс ном сонирхогчдын бүлгэмд хамаарагддаг. == Номын түүх == [[Image:Sumerian MS2272 2400BC.jpg|thumb|left|Cүмэр хэлний цавуун самбар дээрх cuneiform бичиг, ХТӨ 2400-2200.]] === Эрт дээр үе === Аман дүрслэл (аман яриа, уламжлал, цуу яриа) нь мэдээ, түүхийн хамгийн эртний дамжуулагч юм. Эртний иргэншлүүд бичгийн тогтоцыг бодож олох үед дээр нь мөр гарах бараг бүх зүйлс--чулуу, цавуун самбар, модны холтос, үйс, метаал--бичихэд хэрэглэгджээ. Еэгиптэд цагаан толгойн дагуу бичих тогтоц ХТӨ 1800 онд бүрэлдэх эхэн үедээ үгс цэг тэмдэггүйгээр, тусдаа бус (''scripta continua'') бичигдэж байв. Зүүнээс баруун руу, баруунаас зүүн рүү, эсвэл хоёулангаар (нэг мөрийг зүүнээс баруун руу, дараагийнхыг эсрэгээр г.м., [http://en.wikipedia.org/wiki/Boustrophedon boustrophedon]) нь бичигдэж байв. ====Хуйлаас бичиг==== [[Image:Egypt.Papyrus.01.jpg|thumb|right|Осаярис бурхан ба зүрх жинлэлтийг үзүүлсэн Еэгиптийн папирус.]] In [[Ancient Egypt]], [[papyrus]] (a form of [[paper]] made by weaving the stems of the papyrus plant, then pounding the woven sheet with a hammer like tool) was used for writing maybe as early as from [[First Dynasty]], but first evidence is from the account books of King [[Neferirkare Kakai]] of the [[Fifth Dynasty]] (about 2400 BC).<ref>Leila Avrin. ''Scribes, Script and Books. The Book Arts from Antiquity to the Renaissance''. American Library Association / The British Library 1991, p. 83.</ref> Papyrus sheets were glued together to form a [[Scroll (parchment)|scroll]]. This custom gained widespread popularity in the Hellenistic and Roman world, although we have evidence that tree bark (Latin ''liber'', from there also [[library]]) and other materials were also used.<ref>Dard Hunter. ''Papermaking: History and Technique of an Ancient Craft New ed.'' Dover Publications 1978, p. 12.</ref> According to [[Herodotus]] (History 5:58) the [[Phoenicians]] brought writing and also papyrus to Greece around tenth or ninth century BC and so the Greek word for papyrus as writing material (''biblion'') and book (''biblos'') come from the Phoenician port town [[Byblos]] through which most of the papyrus was exported to Greece.<ref>Leila Avrin. ''Scribes, Script and Books'', pp. 144-145.</ref> ====Кодэкс==== [[Image:Puh213r1.jpg|thumb|left|Woman holding a book (or wax tablets) in the form of the [[codex]]. Wall painting from [[Pompeii]], before 79 AD.]] In schools, in accounting and for taking notes [[wax tablet]]s were the normal writing material. Wax tablets had the advantage of being reusable: the wax could be melted and a new text carved into the wax. The custom of binding several wax tablets together (Roman ''pugillares'') is a possible precursor for modern books (i.e. codex).<ref>Leila Avrin. ''Scribes, Script and Books'', p. 173.</ref> Also the etymology of the word codex (block of wood) suggest that it may have developed from wooden wax tablets.<ref>Bernhard Bischoff. ''Latin Palaeography: Antiquity and the Middle Ages'', Cambridge University Press 2003 [reprint], p. 11.</ref> As witnessed by the findings in [[Pompeii]] papyrus scrolls were still dominant in the first century AD. At the end of the century we have the first written mention of the codex as a form of book from [[Martial]] in his Apophoreta <small>CLXXXIV</small>, where he praises its compactness. In the pagan Hellenistic world however, the codex never gained much popularity and only within the Christian community was it popularized and gained widespread use.<ref>The Cambridge History of Early Christian Literature. Edd. Frances Young, Lewis Ayres, Andrew Louth. Cambridge University Press 2004, pp. 8-9.</ref> This gradual change happened during the third and fourth centuries and the reasons for adopting the codex form of the book are several: the codex format is more economical as both sides of the writing material can be used, it is easy to conceal, portable and searchable. It is also possible that the Christian authors distinguished their writings on purpose from the pagan texts which were written normally in the form of scrolls. In the 7th century [[Isidore of Seville]] explains the relation between codex, book and scroll in his Etymologiae (VI.13) as this: :A codex is composed of many books; a book is of one scroll. It is called codex by way of metaphor from the trunks (''codex'') of trees or vines, as if it were a wooden stock, because it contains in itself a multitude of books, as it were of branches. === Дундад зуун === ====Гар бичмэл==== [[Image:RomanVirgilFolio014rVergilPortrait.jpg|thumb|right|Folio 14 recto of the [[5th century]] [[Vergilius Romanus]] contains an author portrait of [[Virgil]]. Note the [[bookcase]] (''capsa''), reading stand and the text written without word spacing in [[rustic capitals]].]] The fall of the [[Roman Empire]] in the fifth century A.D. saw the decline of the [[culture of ancient Rome]]. Due to lack of contacts with Egypt the papyrus became difficult to obtain and [[parchment]] (what had been used for writing already for centuries) started to be the main writing material. In [[Western Roman Empire]] mainly monasteries carried on the [[Latin literature|latin]] writing tradition, because first [[Cassiodorus]] in the monastery of Vivarium (established around 540) stressed the importance of copying texts,<ref>Leila Avrin. ''Scribes, Script and Books'', pp. 207-208.</ref> and later also [[Benedict of Nursia|St. Benedict of Nursia]], in his ''[[Rule of St Benedict|Regula Monachorum]]'' (completed around the middle of the 6th century) promoted reading.<ref>Theodore Maynard. ''Saint Benedict and His Monks''. Staples Press Ltd 1956, pp. 70-71.</ref> The Rule of St. Benedict (Ch. <small>XLVIII</small>), which set aside certain times for reading, greatly influenced the monastic culture of the [[Middle Ages]], and is one of the reasons why the clergy were the predominant readers of books. At first the tradition and style of the Roman Empire still dominated and only slowly the peculiar medieval book culture emerged. Before the invention and adoption of the [[printing press]], almost all books were copied by hand, which made books expensive and comparatively rare. Smaller monasteries had usually only some dozen books, medium sized a couple hundred. By the ninth century larger collections held around 500 volumes and even at the end of the Middle Ages the papal library in [[Avignon]] and Paris library of [[University of Paris|Sorbonne]] held only around 2000 volumes.<ref>Martin D. Joachim. Historical Aspects of Cataloging and Classification. Haworth Press 2003, p. 452.</ref> [[Image:Escribano.jpg|thumb|Burgundian scribe (portrait of Jean Miélot, from ''Miracles de Notre Dame''), 15th century. The depiction shows the room's furnishings, the writer's materials, equipment, and activity.]] The ''[[scriptorium]]'' of the monastery was usually located over the [[chapter house]] and artificial light was forbidden in fear that it may damage the manuscripts. The bookmaking process was long and laborious. At first the parchment had to be prepared, then the unbound pages were planned and ruled with a blunt tool or lead, after that the text was written by the [[scribe]] who usually left blank areas for illustration and [[rubrication]]. Only after that the book was bound by the [[bookbinder]].<ref>Edith Diehl. ''Bookbinding: Its Background and Technique''. Dover Publications 1980, pp. 14-16.</ref> There were four types of scribes: # ''Copyists'', who dealt with basic production and correspondence # ''Calligraphers'', who dealt in fine book production # ''Correctors'', who collated and compared a finished book with the manuscript from which it had been produced # ''Rubricators'', who painted in the red letters; and ''Illuminators'', who painted illustrations [[Image:Milkau Bücherschrank mit angekettetem Buch aus der Bibliothek von Cesena 109-2.jpg|thumb|left|Desk with chained books in the Library of Cesena, Italy.]] Already in antiquity there were different types of ink known, usually prepared from soot and gum or later also from [[gall]] nuts and [[Iron(II) sulfate|iron vitriol]]. This gave writing the typical brownish black color, but black or brown were not the only colours used. There are texts written in red or even gold, and of course different colours were used for illumination. Sometimes the whole parchment was coloured purple and the text was written on it with gold or silver (eg [[Codex Argenteus]]).<ref>Bernhard Bischoff. ''Latin Palaeography'', pp. 16-17.</ref> Irish monks introduced spacing between words in the seventh century. This facilitated reading, as these monks tended to be less familiar with Latin. However the use of spaces between words did not become commonplace before 12th century. It has been argued<ref>Paul Saenger. ''Space Between Words: The Origins of Silent Reading''. Stanford University Press 1997.</ref>, that the use of spacing between words shows the transition from semi-vocalized reading into silent reading. The first books used [[parchment]] or [[vellum parchment|vellum]] (calf skin) for the pages. The book covers were made of wood and covered with leather. As dried parchment tends to assume the form before processing, the books were fitted with clasps or straps. During later [[Middle Ages]], when public libraries appeared, books were often chained to a bookshelf or a [[desk]] to prevent theft. The so called ''libri catenati'' were used up to 18th century. At first books were copied mostly in monasteries, one at a time. With the rise of universities in the [[13th century]], the demand for books increased and a new system for copying books appeared. The books were divided into unbound leaves (''pecia''), which were lent out to different copyists, so the book production speed was considerably increased. The system was maintained by [[Stationery|stationers]] guilds, which were secular, and produced both religious and non-religious material.<ref>Bernhard Bischoff. ''Latin Palaeography'', pp. 42-43.</ref> ====Wood block printing and incunables==== [[Image:Bucheinband.15.Jh.r.Inkunabel.jpg|thumb|right|A 15th century [[incunabulum]]. Notice the blind-tooled cover, corner bosses and clasps for holding the book shut.]] In [[woodblock printing]], a relief image of an entire page was carved out of blocks of wood. It could then be inked and used to reproduce many copies of that page. This method was used widely throughout [[East Asia]], originating in [[Eygpt]] and [[China]] sometime between the mid-6th and late 9th centuries as a method of [[printing]] on [[paper]] and cloth. The oldest dated (868 AD) book printed with this method is ''[[The Diamond Sutra]]''. This method (called also ''[[Woodcut]]'') arrived to Europe in the early 14th century. Books, (known as [[Woodblock printing|block-books]] ) as well as playing cards and religious pictures, began to be produced by such method. Creating an entire book, however, was a painstaking process, requiring a hand-carved block for each page. Also, the wood blocks were not durable and could easily wear out or crack. The Chinese inventor [[Pi Sheng]] made [[movable type]] of earthenware circa [[1045]], but we have no surviving examples of his printing. Metal movable type was invented in [[Korea]] during the [[Goryeo Dynasty]] (around [[1230]]), but was not widely used, one reason being the enormous [[Chinese written language|Chinese]] character set. Around 1450, in what is commonly regarded as an independent invention, [[Johannes Gutenberg]] introduced movable type in Europe, along with innovations in casting the type based on a matrix and [[hand mould]]. This invention made books comparatively affordable (although still quite expensive for most people) and more widely available. It is estimated that in Europe about 1,000 various books were created per year before the development of the printing press. These early printed books, single sheets and images which are created before the year 1501 in Europe are known as [[incunabula]], sometimes anglicized to ''incunables''. ====Цаас==== Though [[paper]]making in Europe had begun around the 11th century, up until the beginning of 16th century vellum and paper were produced congruent to one another, vellum being the more expensive and durable option. Printers or publishers would often issue the same publication on both materials, to cater to more than one market. As was the case with many medieval inventions, paper was first made in China, as early as 200 B.C., and reached Europe through [[History of Islam|Muslim]] territories. At first made of rags, the [[industrial revolution]] changed paper-making practices, allowing for paper to be made out of wood pulp. === Орчин үе === With the rise of printing in the fifteenth century, books were published in limited numbers and were quite valuable. The need to protect these precious commodities was evident. One of the earliest references to the use of [[bookmark]]s was in 1584 when the Queen's Printer, Christopher Barker, presented [[Queen Elizabeth I]] with a fringed silk bookmark. Common bookmarks in the eighteenth and nineteenth centuries were narrow silk ribbons bound into the book at the top of the spine and extended below the lower edge of the page. The first detachable bookmarks began appearing in the [[1850]]'s and were made from silk or embroidered fabrics. Not until the [[1880]]'s, did paper and other materials become more common. Steam-powered printing presses became popular in the early 1800s. These machines could print 1,100 sheets per hour, but workers could only set 2,000 letters per hour. [[Monotype]] and [[linotype]] presses were introduced in the late 19th century. They could set more than 6,000 letters per hour and an entire line of type at once. The centuries after the 15th century were thus spent on improving both the printing press and the conditions for [[freedom of the press]] through the gradual relaxation of restrictive censorship laws. See also [[intellectual property]], [[public domain]], [[copyright]]. In mid-20th century, Europe book production had risen to over 200,000 titles per year. == Номын бүрэлдэхүүн== [[Image:Otvorena knjiga.JPG|thumb|right|Дэлгээтэй ном.]] Depending on a book's purpose or type (''e.g.'' [[Encyclopedia]], [[Dictionary]], [[Textbook]], [[Monograph]]), its [[structure]] varies, but some common structural parts of a book usually are: #[[Book cover]] (hard or soft, shows title and author of book, sometimes with [[illustration]]) #[[Title page]] (shows title and author, often with small illustration or icon) #Metrics page #Dedication (may or may not be included) #[[Table of contents]] #[[Preface]] #Text of contents of the book #[[Index (publishing)|Index]] == Байгаль хамгааллын асуудлууд == In the early-[[19th century]], papers made from [[Wood pulp|pulp]] (cellulose, wood) were introduced because it was cheaper than cloth-based papers ([[linen]] or [[abaca]]). Pulp based paper made cheap novels, cheap school text books and cheap books of all kinds available to the general public. This paved the way for huge leaps in the rate of literacy in industrialised nations and eased the spread of information during the [[Second Industrial Revolution]]. However, this pulp paper contained acid that causes a sort of [[slow fires]] that eventually destroys the paper from within. Earlier techniques for making paper used limestone rollers which neutralized the acid in the pulp. Libraries today have to consider [[mass deacidification]] of their older collections. Books printed between 1850 and 1950 are at risk; more recent books are often printed on acid-free or [[alkaline]] paper. The proper care of books takes into account the possibility of chemical changes to the cover and text. Books are best stored in reduced lighting, definitely out of direct sunlight, at cool temperatures, and at moderate humidity. Books, especially heavy ones, need the support of surrounding volumes to maintain their shape. It is desirable for that reason to group books by size. == Номын цуглуулга == Private or personal libraries made up of non-fiction and fiction books, (as opposed to the state or institutional records kept in [[archive]]s) first appeared in [[classical Greece]]. In ancient world the maintaining of a [[library]] was usually (but not exclusively) the privilege of a wealthy individual. These libraries could have been either private or public, i.e. for individuals that were interested in using them. The difference from a modern [[public library]] lies in the fact that they were usually not funded from public sources. It is estimated that in the city of Rome at the end of the [[third century]] there were around 30 public libraries, public libraries also existed in other cities of the ancient [[History of the Mediterranean region|Mediterranean region]] (e.g. [[Library of Alexandria]]).<ref>Miriam A. Drake, ''Encyclopedia of Library and Information Science'' (Marcel Dekker, 2003), "Public Libraries, History".</ref> Later, in the Middle Ages, monasteries and universities had also libraries that could be accessible to general public. Typically not the whole collection was available to public, the books could not be borrowed and often were chained to reading stands to prevent theft. [[Image:Celsus-Bibliothek2.jpg|thumb|left|[[Celsus Library]] was built in 135 A.D. and could house around 12,000 scrolls.]] The beginning of modern public library begins around [[15th century]] when individuals started to donate books to towns.<ref>Miriam A. Drake, ''Encyclopedia of Library'', "Public Libraries, History".</ref> The growth of a [[public library]] system in the United States started in the late [[19th century]] and was much helped by donations from [[Andrew Carnegie]]. This reflected classes in a society: The poor or the middle class had to access most books through a public library or by other means while the rich could afford to have a [[private library]] built in their homes. The advent of [[paperback]] books in the [[20th century]] led to an explosion of popular publishing. Paperback books made owning books affordable for many people. Paperback books often included works from genres that had previously been published mostly in [[pulp magazines]]. As a result of the low cost of such books and the spread of bookstores filled with them (in addition to the creation of a smaller market of extremely cheap used paperbacks) owning a private library ceased to be a status symbol for the rich. [[Image:SanDiegoCityCollegeLearingRecourceCity-bookshelf.jpg|thumb|Library bookshelves with [[bookend]]s and call numbers visible on the spines of the books.]]While a small collection of books, or one to be used by a small number of people, can be stored in any way convenient to the owners, including a standard [[bookcase]], a large or public collection requires a [[catalogue]] and some means of consulting it. Often codes or other marks have to be added to the books to speed the process of relating them to the catalogue and their correct shelf position. Where these identify a volume uniquely, they are referred to as "call numbers". In large libraries this call number is usually based on a [[Library classification]] system. The call number is placed inside the book and on the spine of the book, normally a short distance before the bottom, in accordance with institutional or national standards such as [[ANSI]]/[[NISO]] Z39.41 - 1997. This short (7 pages) standard also establishes the correct way to place information (such as the title or the name of the author) on book spines and on "shelvable" book-like objects such as containers for [[DVD]]s, [[video tape]]s and [[Computer software|software]]. In library and booksellers' catalogues, it is common to include an abbreviation such as "Crown 8vo" to indicate the [[paper size]] from which the book is made. When rows of books are lined on a bookshelf, [[bookend]]s are sometimes needed to keep them from slanting. == Номын бүртгэл == [[Image:ISBN.JPG|thumb|left|Баганан коод бүхий [http://en.wikipedia.org/wiki/ISBN ISBN дугаар].]] One of the earliest and most widely known systems of cataloguing books is the [[Dewey Decimal System]]. This system has fallen out of use in some places, mainly because of a Eurocentric bias and other difficulties applying the system to modern libraries. However, it is still used by most public libraries in America. Another popular classification system is the [[Library of Congress]] system, which is more popular in university libraries. For the entire 20th century most [[librarian]]s concerned with offering proper library services to the public (or a smaller subset such as students) worried about keeping track of the books being added yearly to the Gutenberg Galaxy. Through a global society called the [[International Federation of Library Associations and Institutions]] ([[IFLA]]) they devised a series of tools such as the International Standard Book Description or [[ISBD]]. Besides, each book is specified by an International Standard Book Number, or [[ISBN]], which is unique to every edition of every book produced by participating publishers, world wide. It is managed by the <nowiki>ISBN</nowiki> Society. It has four parts. The first part is the country code, the second the [[publisher]] code, and the third the title code. The last part is a checksum or a check digit and can take values from 0&ndash;9 and X (10). The [[European Article Number|EAN]] [[Barcode]]s numbers for books are derived from the ISBN by prefixing 978, for [[Bookland]] and calculating a new check digit. Many government publishers, in industrial countries as well as in developing countries, do not participate fully in the ISBN system. They often produce books which do not have ISBNs. In certain industrialized countries large classes of commercial books, such as novels, textbooks and other non-fiction books, are nearly always given ISBNs by publishers, thus giving the illusion to many customers that the ISBN is an international and complete system, with no exceptions. == Тоон бүтэц рүү шилжих нь == The term [[e-book]] (electronic book) in the broad sense is an amount of information like a conventional book, but in digital form. It is made available through internet, CD-ROM, etc. In the popular press the term e-Book sometimes refers to a device such as the [[Sony Librie EBR-1000EP]], which is meant to read the digital form and present it in a human readable form. Throughout the [[20th century]], libraries have faced an ever-increasing rate of publishing, sometimes called an [[information explosion]]. The advent of [[electronic publishing]] and the [[Internet]] means that much new information is not printed in paper books, but is made available online through a [[digital library]], on [[CD-ROM]], or in the form of e-books. On the other hand, though books are nowadays produced using a digital version of the content, for most books such a version is not available to the public (i.e. neither in the library nor on the Internet), and there is no decline in the rate of paper publishing. There is an effort, however, to convert books that are in the [[public domain]] into a digital medium for unlimited redistribution and infinite availability. The effort is spearheaded by [[Project Gutenberg]] combined with [[Distributed Proofreaders]]. There have also been new developments in the process of publishing books. Technologies such as [[print on demand]] have made it easier for less known authors to make their work available to a larger audience. ==Мөн үзэх== ===Гол=== * [[Author]] * [[Blook]] * [[Bookbinding]] * [[Bookselling]] * [[Ebook]] * [[Independent bookstore]] * [[Librarian]] * [[Library]] * [[List of books by title]] * [[lists of authors|List of books by author]] * [[List of books by genre or type]] * [[List of books by award or notoriety]] * [[List of years in literature|List of books by year of publication]] * [[List of banned books]] * [[List of fictional books]] * [[On-line book]] * [[Books published per country per year]] * [[The Internet Book Database]] ===Ном ангиллын тогтоц=== * [[Dewey Decimal Classification]] (DDC) * [[Library of Congress Classification]] (LCC) * [[Chinese Library Classification]] (CLC) * [[Universal Decimal Classification]] (UDC) == Тэмдэглэл ба лавлах== <!--See http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Citing_sources#Further_reading.2Fexternal_links as to why 'Notes and references' is before 'External links' section--> <references/> ==Гадаад холбоос== *[http://www.sharpweb.org/ Society for the History of Authorship, Reading and Publishing] *[http://www.hss.ed.ac.uk/chb/ Centre for the History of the Book] [[Category:Books|*]] [[Category:Documents]] [[Category:Paper products]] [[ar:كتاب]] [[bm:Gafɛ]] [[zh-min-nan:Chheh]] [[be:Кніга]] [[bs:Knjiga]] [[br:Levr]] [[bg:Книга]] [[ca:Llibre]] [[cv:Кĕнеке]] [[cs:Kniha]] [[cy:Llyfr]] [[da:Bog]] [[pdc:Buch]] [[de:Buch]] [[et:Raamat]] [[el:Βιβλίο]] [[en:Book]] [[es:Libro]] [[eo:Libro]] [[fa:کتاب]] [[fr:Livre (document)]] [[gl:Libro]] [[ko:책]] [[hr:Knjiga]] [[io:Libro]] [[id:Buku]] [[is:Bók]] [[it:Libro]] [[he:ספר]] [[la:Liber]] [[lt:Knyga]] [[hu:Könyv]] [[nl:Boek (document)]] [[ja:本]] [[no:Bok]] [[nn:Bok]] [[nds:Book]] [[pl:Książka]] [[pt:Livro]] [[ro:Carte]] [[qu:Liwru]] [[ru:Книга]] [[simple:Book]] [[sk:Kniha]] [[sl:Knjiga]] [[sr:Књига]] [[fi:Kirja]] [[sv:Bok]] [[th:หนังสือ]] [[tpi:Buk]] [[tr:Kitap]] [[uk:Книга]] [[wa:Live (po lére)]] [[yi:ספר]] [[zh-yue:書]] [[zh:图书]] 2006 оны Азийн наадам 3320 10847 2006-12-06T06:02:16Z Zorigt 49 /* Наадмын бэлгэдэл */ {{Олимпын мэдээлэл| Наадмын нэр=Азийн 15 дахь наадам<br>XV Asian Games<br>{{lang|ar|دورة الألعاب الآسيوية 2006}} |Logo=Doha2006.png |Зохиогдсон хот=[[Катар]], [[Доха]] |Оролцсон улс=45 |Оролцогчдын тоо=--- |Зохиогдсон спортын тэмцээнүүд=39 |Нээлтийн ёслол=[[2006 он]]ы [[12-р сарын 1]] |Хаалтын ёслол=[[2006 он]]ы [[12-р сарын 15]] |Наадмыг нээгч=[[Хамад бин-Халифа аль-Саани]] |Бамбар асаагч=[[Шэйк Мохаммад бин-Хамад аль-Саани]] |Төв цэнгэлдэх хүрээлэн=[[Халифын олон улсын цэнгэлдэх хүрээлэн]] }} '''2006 оны Азийн наадам''' ('''The 15th Asian Games XV Asiad''') нь [[2006 он]]ы [[12-р сарын 1]]-нээс [[12-р сарын 15]]-нд [[Катар]] улсын [[Доха]] хотноо зохиогдож буй [[Азийн наадам]]. Азийн зуны 15 дахь наадам юм. ==Наадам болох хотыг сонгосон нь== Энэхүү наадмыг зохион явуулах эрхийн төлөө Доха хотоос гадна [[Малайз]]ын [[Куала-Лумпур]], [[Хонконг]] хотууд нэрээ дэвшүүлсэн бөгөөд Доха хот 22 саналаар уг эрхийг авсан. Баруун Азид Азийн наадам зохиогдож буй нь [[1974 он]]ы Техераны наадмаас хойш 32 жилийн дараах үйл явдал болно. Арабын улсуудын хувьд анх удаа уг нэр хүндтэй наадмыг зохион явуулах эрхийг Персийн булангийн бяцхан улс Катар авсан нь энэ. ==Наадамд багтсан спортын төрлүүд== {| | valign="top" | *[[Хөнгөн атлетик]] *[[Усанд сэлэлт]] *[[Байт харваа]] *[[Бадминтон]] *[[Бэйсбол]] *[[Сагсан бөмбөг]] *[[Бильярд]] *[[Бодибилдинг]] *[[Боулинг]] *[[Бокс]] | valign="top" | *[[Каноэ]] *[[Дугуйн спорт]] *[[Морин спорт]] *[[Туялзуур жад]] *[[Хөлбөмбөг]] *[[Гольф]] *[[Спортын гимнастик]] *[[Гандбол]] *[[Зүлгэн дээрх хоккей]] *[[Жүдо]] | valign="top" | *[[Каббади]] *[[Каратэдо]] *[[Вушу]] *[[Завь]] *[[Рагби]] *[[Далбаат завь]] *[[Сепак такрау]] *[[Буудлага]] *[[Софтбол]] *[[Софт теннис]] | valign="top" | *[[Сквош]] *[[Ширээний теннис]] *[[Тэкондо]] *[[Теннис]] *[[Воллейбол]] *[[Хүндийг өргөлт]] *[[Чөлөөт бөх]] *[[Шатар]] *[[Триатлон]] |} ==Наадмын бэлгэдэл== "Доха 2006" Азийн наадмын бэлгэдэл нь "Ори (Orry)" хэмээх араб үхэр буюу [[орикс]]. == Мөн үзэх == *[[2006 оны Азийн наадамд оролцсон Монголын тамирчид]] ==Холбоос== *[http://www.doha-2006.com/ Наадмын албан ёсны сайт (англи хэлээр)] {{Азийн наадам}} {{Olympic-stub}} [[Category:Азийн наадам|*]] [[ar:دورة الألعاب الآسيوية 2006]] [[en:2006 Asian Games]] [[es:Juegos Asiáticos de 2006]] [[fr:Jeux asiatiques de 2006]] [[id:Asian Games 2006]] [[ja:2006年アジア競技大会]] [[ko:2006년 아시안 게임]] [[ms:Sukan Asia 2006]] [[th:เอเชียนเกมส์ 2006]] [[vi:Đại hội Thể thao châu Á 2006]] [[zh:2006年亞洲運動會]] [[zh-classical:第十五屆亞洲運動會]] [[zh-yue:2006年亞洲運動會]] 2006 оны Азийн наадамд оролцсон Монголын тамирчид 3321 11275 2006-12-18T13:42:14Z Zorigt 49 Reverted edits by [[Special:Contributions/202.55.182.70|202.55.182.70]] ([[User_talk:202.55.182.70|Talk]]); changed back to last version by [[User:Bambuush|Bambuush]] 2006 оны Азийн наадамд оролцсон Монголын тамирчдын жагсаалт ==Байт харваа== *Тамирын Амаржаргал *Цэвээнравдангийн Баярмаа *Жамъянсүрэнгийн Удвал *Бишиндээгийн Урантунгалаг *Дамбадондогийн Баатаржав *Цогтын Бадамхатан *Жанцангийн Гантөгс *Бядрангийн Лхагвасүрэн ==Хөнгөн атлетик== *Лувсанлхүндэгийн Отгонбаяр *Волоожийн Отгонтуул *Цэрэнпунцагийн Мягмарсүрэн ==Бадминтон== *Баттөрийн Даваасүрэн *Олонбаярын Энхбат ==Сагсан бөмбөг== *Энхболдын Анар *Баасангийн Ариунболд *Мөнхбаярын Бадрах *Сайнбаярын Батбямба *Батжаргалын Ганхөлөг *Ганбаатарын Ихбаяр *Цэцгээгийн Мэргэн *Батдоржийн Одбаяр *Санчигданы Өрнүүнбилэг *Оюунбилэгийн Сайнбаяр *Шинэнгийн Сэдбазар *Цэрэнжанхарын Шаравжамц ==Бодибилдинг== *Дамдинсүрэнгийн Золбаяр *Жунсын Нурлан ==Элсний воллейбол== *Цогтбаатарын Баярмаа *Яринпилийн Энхмаа ==Бокс== *Энхбатын Бадар-Ууган *Жигжидийн Отгонбаяр *Уранчимэгийн Мөнх-Эрдэнэ *Пүрэвдоржийн Сэрдамба *Бямбын Түвшинбат *Төмөрхуягийн Чулуунтөмөр *Зоригтбаатарын Энхзориг ==Каноэ== *Баянсангийн Оюунтунгалаг *Энхтөрийн Түвшинтөр ==Шатар== *[[Батхуягийн Мөнгөнтуул]] *Цэгмэдийн Батчулуун *Баярсайханы Гүндаваа ==Дугуйн спорт== *Жамсрангийн Өлзийсолонго *Болдбаатарын Болд-Эрдэнэ *[[Жамсрангийн Өлзий-Орших]] *Хуягтын Пүрэвсүрэн *Туулхангайн Төгөлдөр *Хаянхярваагийн Ууганбаяр ==Бильярд== *Эрдэнэсүхийн Баттулга *Батбэхийн Баярхүү *Батсуурийн Буян *Мягмарын Гарьдмагнай *Баатарчулууны Гүндсамбуу *Батбаярын Доржсүрэн *Алтанзулын Мөнхгэрэл *Цэвээндашийн Тэмүүжин *Түвшинжаргалын Хаш-Очир *Баясгалангийн Энх-Амгалан ==Морин спорт== *Зангадын Ариунболд *Доржийн Цогтжаргал ==Уран сайхны гимнастик== *Төрийн Болорхишиг *Бямбаагийн Бүрэнжаргал *Пүрэвсүрэнгийн Солонго *Соёлтын Учралт *Бямбанямын Янжиндулам ==Жүдо== *Түмэн-Одын Баттөгс *Мөнхбаатарын Бундмаа *Эрдэнэчимэгийн Гэрэлтуяа *Пүрэвжаргалын Лхамдэгд *Цэдэвсүрэнгийн Мөнхзаяа *[[Доржготовын Цэрэнханд]] *[[Хишигбатын Эрдэнэт-Од]] *Батбаярын Ариун-Эрдэнэ *Сайнжаргалын Ням-Очир *[[Дамдинсүрэнгийн Нямхүү]] *Цэнд-Аюушийн Очирбат *Найдангийн Түвшинбаяр *Цагаанбаатарын Тэнгис *[[Хашбаатарын Цагаанбаатар]] ==Каратэ== *Лхагвасүрэнгийн Пүрэвдулам *Пашкагийн Сугармаа *Гантөмөрийн Эрдэнэчимэг *Мягмаржавын Золбаяр *Намсрайн Чинзориг *Энхбатын Энхжин ==Буудлага== *Зоригтын Батхуяг *[[Отрядын Гүндэгмаа]] *Дамдинсүрэнгийн Лхамсүрэн *Цогбадрахын Мөнхзул *Чулуунбадрахын Нарантуяа *Отгонтэнгэрийн Онон *Гантөмөрийн Хэрлэнцэцэг *Төмөрбаатарын Баяржаргал *Цэдэвдоржийн Мөнх-Эрдэнэ *Баярын Сайн-Эр *Лхагвын Ундралбат *Нэргүйн Энхбаатар *Олзодын Энхсайхан ==Софт теннис== *Энх-Амарын Аззаяа *Гомбын Алтанзул *Мөнгөнцэцэгийн Анударь *Батдоржийн Соёлоо *Должинсүрэнгийн Сувд-Эрдэнэ *Раднаабазарын Баяртогтох *Учирсайханы Баясгалант *Лхагвасүрэнгийн Тэмүүжин *Болортуяагийн Энхжин *Гантулгын Энхтүвшин ==Усанд сэлэлт== *Хүрэлбаатарын Сайнзаяа *Батжаргалын Тэлмэн *Энхтайваны Баттүшиг *Мэндбаярын Батчулуун *Буянхишигийн Билгүтэй *Болдбаатарын Бүтэх-Үйлс *Лхагвадоржийн Мөнхтүвшин *Андрейн Тамир *Наранцогтын Цогтжаргал ==Теннис== *Мөнхбаатарын Бадрах *Баатарын Оюунбат *Баатарын Оюунболд *Сүхбаатарын Сүхжаргал ==Тэкондо== *Энхбатын Итгэл ==Триатлон== *Насанбатын Наранбат *Мөнхзаяагийн Цэнгүүн ==Ширээний теннис== *Батсайханы Батхишиг *Цэгмидийн Золзаяа *Чинбатын Номин-Эрдэнэ *Лхагвадоржийн Алтантулга *Ядмаагийн Бэгз *Сүхээгийн Галбадрах ==Воллейбол== *Дашсамбуугийн Алтансувд *Дэмбэрэлсамбуугийн Анар *Галбадрахын Билгүүн *Даваажавын Мөнхзаяа *Ухнаагийн Отгонтуяа *Гансүхийн Өлзийдэлгэр *Батмагнайгийн Саруултуяа *Бааяагийн Сүнжидмаа *Амгаланбазарын Уранчимэг *Ганболдын Цэцэгжаргал *Энхтайваны Эрдэнэзаяа *Энхбаатарын Батбаяр *Ганхуягийн Батмөнх *Эрдэнэбилэгийн Батхүү *Баярбаатарын Ганхуяг *Ганхуягийн Идэржаргалан *Батсайханы Мөнгөндөл *Эрдэнэбилэгийн Сайнбилэг *Рэнчингийн Тамир *Болдын Түмэнбат *Ренчингийн Хангай *Дэмбэрэлийн Цэрэнбат *Бямбасүрэнгийн Энхманлай ==Хүндийг өргөлт== *Намхайдоржийн Баярмаа *Гонгорын Отгонтуяа *Энхтайваны Сайнтуяа *Рэнчинсамбуугийн Мөнх-Оргил *Дөрвөнжингийн Чинзориг ==Чөлөөт бөх== *Очирбатын Бурмаа *Бадрахын Одончимэг *Найдангийн Отгонжаргал *[[Цогтбазарын Энхжаргал]] *Буянжавын Батзориг *Санжаагийн Ганбаяр *Чагнаадоржийн Ганзориг *Доржваанчигийн Гомбодорж *Даваанямын Лхагвадорж *Цэрэндашдоржийн Магалжав *Мягмарын Мэндсайхан *[[Баяраагийн Наранбаатар]] *Пүрэвжавын Өнөрбат *[[Оюунбилэгийн Пүрэвбаатар]] *Болдын Сайнбаяр ==Вушу== *Эрдэнэчулууны Буянбат *Өлзийбадрахын Саруул-Од Азийн наадмын медальт монголчууд 3322 11247 2006-12-16T02:27:33Z Zorigt 49 Монголын тамирчид маань [[1974 он]]д анх удаа оролцсоноосоо хойш [[Азийн наадам]] болгоноос алтан медальтай буцан ирж, ард түмнээ баярлуулж байдаг билээ. ==Алтан медальтнууд== *[[Дашдоржийн Цэрэнтогтох]] 1974 эрэгтэй [[чөлөөт бөх]] 90кг *[[Хорлоогийн Баянмөнх]] 1974 эрэгтэй [[чөлөөт бөх]] 100кг *[[Зэвэгийн Ойдов]] 1978 эрэгтэй [[чөлөөт бөх]] 68кг *[[Буяндэлгэрийн Болд]] 1982 эрэгтэй [[чөлөөт бөх]] 68кг *[[Зэвэгийн Дүвчин]] 1982 эрэгтэй [[чөлөөт бөх]] 82кг *[[Пунцагийн Сүхбат]] - 1990 он, эрэгтэй [[чөлөөт бөх]] 82кг *[[Цэрэнбаатарын Цогтбаяр]] - 1994 он, эрэгтэй чөлөөт бөх 57кг *[[Халиуны Болдбаатар]] - 1998 он, эрэгтэй [[жүдо]] *[[Хишигбатын Эрдэнэт-Од]] - 1998 он, эмэгтэй [[жүдо]] 57кг *[[Оюунбилэгийн Пүрэвбаатар]] - 2002 он, эрэгтэй чөлөөт бөх 60кг *[[Дамдинсүрэнгийн Нямхүү]] - 2006 он, эрэгтэй [[жүдо]] 81кг *[[Хашбаатарын Цагаанбаатар]] - 2006 он, эрэгтэй [[жүдо]] 66кг ==Мөнгөн медальтнууд== *[[Гомбын Содном]] - 1974 он, эрэгтэй бокс 60кг *[[Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ]] - 1990 он, эрэгтэй жүдо +95кг *[[Лодойн Энхбаяр]] - 1990 он, эрэгтэй чөлөөт бөх 74кг *[[Болдын Жавхлантөгс]] - 1990 он, эрэгтэй чөлөөт бөх -100кг *[[Адуучийн Баатархүү]] - 1990 он, эрэгтэй чөлөөт бөх -130кг *[[Бандийн Алтангэрэл]] - 1990 он, эрэгтэй бокс 75кг *[[Түмэндэмбэрэлийн Зүүнбаян]] - 1994 он, эрэгтэй чөлөөт бөх 48кг *[[Самбуугийн Дашдулам]] - 1998 он, эмэгтэй жүдо +78кг *[[Оюунбилэгийн Пүрэвбаатар]] - 1998 он, эрэгтэй чөлөөт бөх 58кг *[[Долгорсүрэнгийн Сумъяабазар]] - 1998 он, эрэгтэй чөлөөт бөх 97кг *[[Цэнд-Аюушийн Очирбат]] - 2002 он, эрэгтэй жүдо 90кг *[[Доржготовын Цэрэнханд]] - 2006 он, эмэгтэй [[жүдо]] +78кг *[[Мөнхбаатарын Бундмаа]] - 2006 он, эмэгтэй [[жүдо]] 52кг *[[Доржготовын Цэрэнханд]] - 2006 он, эмэгтэй [[жүдо]] Үнэмлэхүй *[[Зоригтбаатарын Энхзориг]] - 2006 он, бокс 57кг *[[Уранчимэгийн Мөнх-Эрдэнэ]] - 2006 он, бокс 60кг ==Хүрэл медальтнууд== *[[Буянгийн Ганбат]] - 1974 он, эрэгтэй бокс 54кг *[[Равсалын Отгонбаяр]] - 1978 он, эрэгтэй бокс 57кг *[[Х.Жамган]] - 1978 он, эрэгтэй бокс 63,5кг *[[Д.Эрдэнээ]] - 1978 он, эрэгтэй бокс 75кг *[[С.Хичээнгүй]] - 1982 он, эрэгтэй бокс -91кг *[[Дамдинбазарын Ганзориг]] - 1990 он, эрэгтэй бокс -91кг *[[Нямаагийн Алтанхуяг]] - 1990 он, эрэгтэй бокс 63,5кг *[[Сандагсүрэнгийн Эрдэнэбат]] - 1990 он, эрэгтэй бокс 57кг *[[Цэен-Ойдовын Цэрэн]] - 1990 он, эрэгтэй бокс 54кг *[[Артагийн Буянжаргал]] - 1990 он, эрэгтэй жүдо 71кг *[[Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ]] - 1990 он, эрэгтэй жүдо Үнэмлэхүй *[[Дашгомбын Баттулга]] - 1990 он, эрэгтэй жүдо 60кг *[[Дашгомбын Баттулга]] - 1994 он, эрэгтэй жүдо 65кг *[[Халиуны Болдбаатар]] - 1994 он, эрэгтэй жүдо 71кг *[[Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ]] - 1994 он, эрэгтэй жүдо +95кг *[[Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ]] - 1994 он, эрэгтэй жүдо Үнэмлэхүй *[[Самбуугийн Дашдулам]] - 1994 он, эмэгтэй жүдо Үнэмлэхүй *[[Цэрэнбаатарын Хосбаяр]] - 1994 он, эрэгтэй чөлөөт бөх 48кг *[[Баттогтохын Бат-Эрдэнэ]] - 1994 он, эрэгтэй чөлөөт бөх -100кг *[[Доржсүрэнгийн Мөнхбаяр]] - 1994 он, буудлага 10м Хийн гар буу *[[Батмөнхийн Энхбаяр]] - 1998 он, эрэгтэй бокс 71кг *[[Дэнсмаагийн Энхсайхан]] - 1998 он, эрэгтэй бокс 63,5кг *[[Түмэнцэцэгийн Үйтүмэн]] - 1998 он, эрэгтэй бокс 60кг *[[Гэлэгжамцын Өсөхбаяр]] - 1998 он, эрэгтэй чөлөөт бөх -130кг *[[Очирын Одгэрэл]] - 1998 он, эрэгтэй жүдо +100кг *[[Дашзэвэгийн Пүрэвсүрэн]] - 1998 он, эрэгтэй жүдо 90кг *[[Эрдэнэбаатарын Ууганбаяр]] - 1998 он, эрэгтэй жүдо 66кг *[[Самбуугийн Дашдулам]] - 1998 он, эмэгтэй жүдо 78кг *[[Цогтбаатарын Буянтогтох]] - 1998 он, эрэгтэй чөлөөт бөх 63кг *[[Монгол Улс|Монгол]] - 1998 он, эмэгтэй буудлага спорт гар буу *[[Эрдэнэ-Очирын Долгормаа]] - 2002 он, эмэгтэй жүдо +78кг *[[Эрдэнэ-Очирын Долгормаа]] - 2002 он, эмэгтэй жүдо Үнэмлэхүй *[[Гантөмөрийн Дашдаваа]] - 2002 он, эрэгтэй жүдо 66кг *[[Хишигбатын Эрдэнэт-Од]] - 2002 он, эмэгтэй жүдо 57кг *[[Цогтбазарын Энхжаргал]] - 2002 он, эмэгтэй чөлөөт бөх 48кг *[[Найдангийн Отгонжаргал]] - 2002 он, эмэгтэй чөлөөт бөх 55кг *[[Очирбатын Мягмарсүрэн]] - 2002 он, эмэгтэй чөлөөт бөх 63кг *[[Отрядын Гүндэгмаа]] - 2002 он, буудлага 25м Спортын гар буу *[[Норжингийн Баярмагнай]] - 2002 он, эрэгтэй чөлөөт бөх 66кг *[[Өлзийбадрахын Саруул-Од ]] 2002 - он, вушу 56кг *[[Магсаржавын Батжаргал]] 2002 - он, вушу 74кг *[[Дамдинсүрэнгийн Нямхүү]] - 2002 он, эрэгтэй [[жүдо]] 81кг *[[Пүрэвжаргалын Лхамдэгд]] - 2006 он, эмэгтэй [[жүдо]] -78кг *[[Монгол Улс|Монгол]] ([[Отрядын Гүндэгмаа]], [[Цогбадрахын Мөнхзул]], [[Гантөмөрийн Хэрлэнцэцэг]]) - 2006 он, [[буудлага]], баг 25м Спортын гар бууны төрөл *[[Энхбатын Бадар-Ууган]] - 2006 он, [[бокс]] 54кг *[[Цогтбазарын Энхжаргал]] - 2006 он, эмэгтэй чөлөөт бөх 48кг *[[Найдангийн Отгонжаргал]] - 2006 он, эмэгтэй чөлөөт бөх 55кг *[[Бадрахын Одончимэг]] - 2006 он, эмэгтэй чөлөөт бөх 63кг *[[Очирбатын Бурмаа]] - 2006 он, эмэгтэй чөлөөт бөх 72кг *[[Буянжавын Батзориг]] - 2006 он, эрэгтэй чөлөөт бөх 66кг MediaWiki:Upload-misc-error 3323 10938 2006-12-06T10:34:33Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Мэдэгдэхгүй аплоудын алдаа Мэдэгдэхгүй аплоудын алдаа MediaWiki:Upload-file-error 3324 10939 2006-12-06T10:35:04Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Дотоод алдаа Дотоод алдаа MediaWiki:Upload-curl-error28 3325 10940 2006-12-06T10:36:48Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Аплоудын хугацааны тасралт Аплоудын хугацааны тасралт MediaWiki:Undosucceeded 3326 10959 2006-12-06T10:55:17Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Амжилттай ухарлаа Амжилттай ухарлаа MediaWiki:Undofailed 3327 10960 2006-12-06T10:55:41Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Ухарч чадсангүй Ухарч чадсангүй Иракийн Үндэсний Хурал 3329 10980 2006-12-07T10:21:30Z 67.15.151.100 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Куров 3330 10977 2006-12-07T05:37:10Z Zorigt 49 [[Kurów]] нь [[Куров]] руу зөөгдлөө: кирилл үсэг рүү шилжүүлэв Куров нь Пулав, Лублины дунд Куровка голын эрэгт орших, Польш улсын зүүн өмнөд хэсэгт байрлалтай тосгон юм. Генерал [[Войшевич Жарузелски]]-йн (Wojciech Jaruzelski [http://en.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Jaruzelski]) төрсөн газар. <gallery> Image:Kosciol1.jpg|1452 онд баригдсан Сүм Image:Urzad2.jpg|Коммуны танхим </gallery> == External links == Янжиндулам 3332 10972 2006-12-07T02:01:54Z Yanja 313 Шинэ хуудас: Янжа, буюу Янжиндулам нь программ хангамжийн архитект мэргэжилтэй, олон улсын Филипс фирмийн с... Янжа, буюу Янжиндулам нь программ хангамжийн архитект мэргэжилтэй, олон улсын Филипс фирмийн судалгааны лабораторид судлаач эрдэмтэнээр ажилладаг Монгол бүсгүй юм. Image:OxUniChainedbookBod.jpg 3333 10973 2006-12-07T03:56:22Z Dolugen 296 Гинжлэгдсэн ном. Оксфордын Их Сургуулийн Бодлэин Номын Санд. Гинжлэгдсэн ном. Оксфордын Их Сургуулийн Бодлэин Номын Санд. Номын хорхойтон 3334 10976 2006-12-07T04:23:04Z Dolugen 296 Шинэ хуудас: [[Image:Carl Spitzweg 021.jpg|thumb|''Номын хорхойтон'', 1850, зураач [http://en.wikipedia.org/wiki/Carl_Spitzweg Каарл Шпийцвэг].]] '''Но... [[Image:Carl Spitzweg 021.jpg|thumb|''Номын хорхойтон'', 1850, зураач [http://en.wikipedia.org/wiki/Carl_Spitzweg Каарл Шпийцвэг].]] '''Номын хорхойтон''', буюу '''[[библиофил]]''' нь номыг шимтэн уншигч бөгөөд номонд дуртай хүн юм. [[en:Bookworm]] Булган 3339 10989 2006-12-07T17:35:13Z Zorigt 49 [[Булган]] нь [[Булган (аймаг)]] руу зөөгдлөө: Булган сум гэх мэт өөр олон ижилхэн нэрнүүд бий. #REDIRECT [[Булган (аймаг)]] Есөнзүйл 3351 11028 2006-12-09T03:49:27Z Zorigt 49 [[Есєнзvйл]] нь [[Есөнзүйл]] руу зөөгдлөө Category:Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон 3352 12139 2007-01-26T00:14:31Z Timur 357 [[Category:Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]] Category:Хятад улс 3353 12138 2007-01-26T00:09:32Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Есєнзvйл 3354 11029 2006-12-09T03:49:27Z Zorigt 49 [[Есєнзvйл]] нь [[Есөнзүйл]] руу зөөгдлөө #REDIRECT [[Есөнзүйл]] Хуучин чулуун зэвсэг 3355 11042 2006-12-10T13:48:31Z Zorigt 49 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Комикс 3359 11049 2006-12-11T05:20:43Z Tamirj 290 Шинэ хуудас: Комикс гэдэг нь үйл явдлын дараалал бүхий зурагнаас бүрдсэн дүрслэх урлаг. Эдгээр зурагнууд нь ... Комикс гэдэг нь үйл явдлын дараалал бүхий зурагнаас бүрдсэн дүрслэх урлаг. Эдгээр зурагнууд нь хэлж буй үг эсвэл дүрсийн дарааллыг голцуу текст хэлбэрээр илэрхийлсэн байдаг. Анх комикс нь 15-р зуунд Европт үүссэн байна. Харин орчин үеийн комикс нь 19-р зуунд өөрийн өнгө төрхийг олжээ. Абиотик хүчин зүйл 3360 11050 2006-12-11T08:16:01Z 202.131.227.19 Шинэ хуудас: == Тойм текст == абиотик хүчин зүйлийн тухай мэдээлэл хайх == Тойм текст == абиотик хүчин зүйлийн тухай мэдээлэл хайх Монголын банкуудын жагсаалт 3361 11055 2006-12-11T09:25:45Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: ==Төв банк== *[[Монголбанк]] ==Арилжааны банк== *[[Анод банк]] *[[Голомт банк]] *[[Зоос банк]] *[[Капитал бан... ==Төв банк== *[[Монголбанк]] ==Арилжааны банк== *[[Анод банк]] *[[Голомт банк]] *[[Зоос банк]] *[[Капитал банк]] *[[Капитрон банк]] *[[Кредит банк]] *[[Менатеп банк]] *[[Монгол шуудан банк]] *[[Тээвэр хөгжлийн банк]] *[[ХААН банк]] (Хөдөө аж ахуйн банк) *[[Хадгаламжийн банк]] *[[Хас банк]] *[[Худалдаа хөгжлийн банк]] *[[Улаанбаатар хотын банк]] *[[Чингис хаан банк]] *[[Эрэл банк]] ==Дампуурсан, татан буугдсан банкууд== *[[Ард банк]] *[[Монгол бизнес банк]] *[[Хадгаламж банк]] *[[ХОТШ банк]] (Хөрөнгө оруулалт, технологи шинэчлэлийн банк) Дашдоржийн Нацагдорж 3362 11056 2006-12-11T10:54:05Z Ganbat 187 Шинэ хуудас: Монголын шинэ үеийн уран зохиолыг үндэслэгч Дашдоржийн Нацагдорж 1906 онд төржээ. Монголын шинэ үеийн уран зохиолыг үндэслэгч Дашдоржийн Нацагдорж 1906 онд төржээ. Wikipedia 3363 11061 2006-12-11T12:52:49Z Dermee 51 [[Википедиа]] гэдэг үгийн латин үсгээр бичсэн хувилбар. Main Page (table free) 3365 11063 2006-12-11T12:54:42Z Dermee 51 Шинэ хуудас: Нүүр хуудсыг хүснэгтэнд хийлгүйгээр харуулах. Нүүр хуудсыг хүснэгтэнд хийлгүйгээр харуулах. Кино 3366 11064 2006-12-11T12:56:22Z Dermee 51 Шинэ хуудас: == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == =... == А == == Б == == В == == Г == == Д == == Е == == Ж == == З == == И == == К == == Л == == М == == Н == == О == == П == == Р == == С == == Т == == У == == Y == == Ф == == Х == == Ц == == Ч == == Ш == == Щ == == Э == == Ю == == Я == Хашбаатарын Цагаанбаатар 3367 11297 2006-12-20T04:02:57Z Ganbat 187 '''Хашбаатарын Цагаанбаатар''' нь [[Монгол Улс|Монгол]]ын [[жүдоч]]. [[1984 он]]ы [[3-р сарын 19]]-нд [[Дархан-Уул|Дархан хот]]ноо (Одоогийн Дархан-Уул аймгийн Дархан сум) төрсөн. [[Олимп |2004 оны зуны олимп]]ын наадмаас 60кг-ийн жинд хүрэл медаль хүртсэн. [[Гавъяат тамирчин]]. ==Амжилт== ===Жүдо=== *Олимп, хүрэл медаль. 2004 он, Афин, Грек *Азийн наадам, алтан медаль. 2006 он, Доха, Катар *Азийн ААШТ, алтан медаль. 2005 он *Азийн ААШТ, алтан медаль. 2003 он, Чэжү, БНСУ ===Самбо=== *Дэлхийн АШТ, алтан медаль. Жүдоч 3368 11067 2006-12-11T13:38:05Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: [[Жүдо]] бөхөөр барилддаг тамирчдыг жүдоч гэнэ. [[Жүдо]] бөхөөр барилддаг тамирчдыг жүдоч гэнэ. Өвлийн олимп 3369 11072 2006-12-11T14:09:19Z Zorigt 49 '''Өвлийн олимп''' нь [[орчин үеийн олимп]]уудын нэг бөгөөд өвөл явагддаг наадам юм. Өмнө нь зуны олимптой нэг жилд зохиогддог байсан ба Лиллехамерын олимпоос эхлээд 4 жилд нэг удаа, хоёр [[зуны олимп]]ын хооронд зохиогддог болсон. Гол спортын төрлүүд нь [[цана]], [[тэшүүр]] зэрэг өвлийн улиралд л явагдах боломжтой спортууд байдаг. Өвлийн олимп зохиогдохоос өмнө 1908 оны Лондоны олимпод уран гулгалт, 1920 оны Антверпын олимпод хоккейн спорт багтаж байсан түүхтэй. Албан ёсны нэршил нь "'''Өвлийн олимпын наадам'''". ==Өмнөх наадмууд== [[Image:Winter_olympics_all_cities.PNG|thumb|200px]] (※)Баруун талын дэлхийн газрын зураг дээрх хар цэгүүд нь өвлийн олимп зохиогдсон хотууд бөгөөд өнгөөр ялгасан нь зохиогдож байсан улсууд, тоо нь зохиогдсон оныг илэрхийлнэ. (※)1940, 1944 оны наадмууд Дэлхийн 2-р дайны улмаас болоогүй бөгөөд эдгээрийг дугаарлахад оруулдаггүйгээрээ зуны олимпын наадмын дугаарлалтаас ялгаатай. {| cellspacing=0 border=1 !д.д.!!Он!!Наадам!!Зохиогдсон улс!!Тайлбар |- |1||[[1924 он]]||[Шамонигийн олимп]]||{{FRA}}||. |- |2||[[1928 он]]||[[Сан-Морицын олимп (1928 он)|Сан-Морицын олимп]]||{{SUI}}||. |- |3||[[1932 он]]||[[Лэйк-Плэсидийн олимп (1932 он)|Лэйк-Плэсидийн олимп]]||{{USA}}||. |- |4||[[1936 он]]||[[Гармиш-Партенкирхены олимп]]||{{GER}}||. |- |5||[[1940 он]]||[[Саппорогийн олимп (1940 он)|Саппорогийн олимп]]||{{JPN}}||<ref>[[Дэлхийн 2-р дайн]]ы улмаас зохиогдоогүй.</ref> |- |5||[[1944 он]]||[[Кортина д'Ампеццогийн олимп (1944 он)|Кортина д'Ампеццогийн олимп]]||{{ITA}}||<ref>[[Дэлхийн 2-р дайн]]ы улмаас зохиогдоогүй.</ref> |- |5||[[1948 он]]||[[Сан-Морицын олимп (1948 он)|Сан-Морицын олимп]]||{{SUI}}||. |- |6||[[1952 он]]||[[Ослогийн олимп]]||{{NOR}}||. |- |7||[[1956 он]]||[[Кортина д'Ампеццогийн олимп]]||{{ITA}}||. |- |8||[[1960 он]]||[[Ско-Валлигийн олимп]]||{{USA}}||. |- |9||[[1964 он]]||[[Инсбрукын олимп (1964 он)|Инсбрукын олимп]]||{{AUT}}||. |- |10||[[1968 он]]||[[Греноблийн олимп]]||{{FRA}}||. |- |11||[[1972 он]]||[[Саппорогийн олимп]]||{{JPN}}||. |- |12||[[1976 он]]||[[Инсбрукын олимп (1976 он)|Инсбрукын олимп]]||{{AUT}}||. |- |13||[[1980 он]]||[[Лэйк-Плэсидийн олимп (1980 он)|Лэйк-Плэсидийн олимп]]||{{USA}}||. |- |14||[[1984 он]]||[[Сараевогийн олимп]]||{{YUG45}}||. |- |15||[[1988 он]]||[[Калгарийн олимп]]||{{CAN}}||. |- |16||[[1992 он]]||[[Альбервиллийн олимп]]||{{FRA}}||. |- |17||[[1994 он]]||[[Лиллехамерын олимп]]||{{NOR}}||. |- |18||[[1998 он]]||[[Наганогийн олимп]]||{{JPN}}||. |- |19||[[2002 он]]||[[Солт-Лэйк Ситийн олимп]]||{{USA}}||. |- |20||[[2006 он]]||[[Ториногийн олимп]]||{{ITA}}||. |- |21||[[2010 он]]||[[Ванкувер]]||{{CAN}}||. |} <references/> == Мөн үзэх == * [[Олон Улсын Олимпын Хороо]] * [[Өвлийн олимпод оролцсон Монголын тамирчид]] * [[Азийн өвлийн наадам]] {{Олимп}} [[Category:Өвлийн олимп|*]] [[ar:ألعاب أولمبية شتوية]] [[bg:Зимни олимпийски игри]] [[bs:Zimske olimpijske igre]] [[ca:Jocs Olímpics d'hivern]] [[cs:Zimní olympijské hry]] [[da:Vinter-OL]] [[de:Olympische Winterspiele]] [[el:Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες]] [[en:Winter Olympic Games]] [[eo:Vintraj Olimpikoj]] [[es:Juegos Olímpicos de Invierno]] [[et:Taliolümpiamängud]] [[fi:Talviolympialaiset]] [[fr:Jeux Olympiques d'hiver]] [[he:משחקי החורף האולימפיים]] [[hr:Zimske olimpijske igre]] [[id:Olimpiade musim dingin]] [[it:Olimpiadi invernali]] [[ja:冬季オリンピック]] [[ko:동계 올림픽]] [[la:Olympia Hiemalia]] [[lt:Žiemos olimpinės žaidynės]] [[lv:Ziemas Olimpiskās spēles]] [[nl:Olympische Winterspelen]] [[nn:Olympiske vinterleikar]] [[no:Olympiske vinterleker]] [[pl:Zimowe igrzyska olimpijskie]] [[pt:Jogos Olímpicos de Inverno]] [[ro:Jocuri Olimpice de iarnă]] [[ru:Зимние Олимпийские игры]] [[simple:Winter Olympic Games]] [[sk:Zimné olympijské hry]] [[sq:Lojërat olimpike dimërore]] [[sr:Зимске олимпијске игре]] [[sv:Olympiska vinterspelen]] [[tr:Kış Olimpiyatları]] [[ug:قىشلىق ئولىمپىك تەنھەرىكەت يىغىنى]] [[zh:冬季奥林匹克运动会]] [[zh-min-nan:Tang-kùi Olympia Ūn-tōng-hōe]] Template:SUI 3370 11069 2006-12-11T13:50:13Z Zorigt 49 [[Template:CHE]] руу автоматаар холбогдох #REDIRECT[[Template:CHE]] Template:YUG45 3371 11071 2006-12-11T13:51:45Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: [[Image:Flag_of_SFR_Yugoslavia.svg|20px]] [[Югослав]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|YUG45]] [[als:Vorlage:YUG4... [[Image:Flag_of_SFR_Yugoslavia.svg|20px]] [[Югослав]]<noinclude> [[Category:Улсуудын далбаа, нэр бүхий үлгэрүүд|YUG45]] [[als:Vorlage:YUG45]] [[ast:Plantilla:YUG45]] [[de:Vorlage:YUG45]] [[el:Πρότυπο:YUG45]] [[en:Template:YUG45]] [[es:Plantilla:YUG45]] [[fr:Modèle:YUG45]] [[frp:Template:YUG45]] [[hr:Predložak:YUG45]] [[it:Template:YUG45]] [[ja:Template:YUG45]] [[ko:틀:YUG45]] [[lb:Template:YUG45]] [[nl:Sjabloon:YUG45]] [[nn:Mal:YUG45]] [[no:Mal:YUG45]] [[oc:Modèl:YUG45]] [[pt:Predefinição:YUG45]] [[ro:Format:YUG45]] [[sl:Predloga:YUG45]] [[sr:Шаблон:YUG45]] [[ta:Template:YUG45]] [[th:แม่แบบ:YUG45]] [[uk:Шаблон:YUG45]] [[zh:Template:YUG45]] </noinclude> Нийслэл хүрээ 3373 11075 2006-12-11T14:14:19Z Zorigt 49 [[Нийслэл хvрээ]] нь [[Нийслэл хүрээ]] руу зөөгдлөө Улаанбаатар [[Монгол улс]]ын нийслэлийн тvvх нь [[Орхон гол]]ын хєндийд орших [[Хархорин хот]]той салшгvй холбоотой бєгєєд тэр хотыг [[1220 он]]д байгуулагдсан гэх боловч тvvхчид тvvнээс ч ємнє энэ хот байгуулагдсан гэж тайлбарладаг.[[Хархорин хот]] 140 жил Монгол улсын нийслэл хэмээгдэж байсны 32 жилд нь [[Монголын эзэнт гvрний]] нийлэл байв. Улсын нийслэлийн тvvхийн зарим эх сурвалжуудаас vзвэл [[[[Тvшээт хан]] Гомбодоржийн]] хvv [[Єндєр гэгээн Занабазар]]ыг хаан ширээнд суулган 1639 онд одоогийн [[Архангай]] аймгийн нутаг дахь [[Бvрд]] гэдэг газарт Монгол улсын нийcлэлийг vндэслэжээ.Энэ хотыг [[Туул]] [[Орхон гол]]уудын хєндий дагуу 20 гаруй удаа нvvдэллvvлсний эцэст 1778 онд одоогийн байгаа газартаа суурьшжээ.Харин хотын нэр нь олон удаа слигдож байсан ба [[Єргєє]], [[Номын хvрээ]], [[Их хvрээ]], [[Да хvрээ]], [[Нийслэл хvрээ]] гэх зэргээр нэрлэгдэж байсны эцэст [[ардын хувьсгал]] ялсны дараа 1924 онд [[Улаанбаатар]] хэмээн нэрлэгдэх болсон байна. [[Улаанбаатар]] хот Туул голын эрэг дээр, [[Богд хан уул]], [[Бяанзvрх уул]], [[Сонгино хайрхан уул]], [[Чингэлтэй хайрхан уул]] зэрэг 4 уулын дунд далайн тvвшнээс дээш 1351 м єндєрт оршдог юм. [[Улаанбаатар]] хот нь 135800 гектар талбайтай ба 633,9 мянган оршин суугчид [[Баянзvрх]], [[Баянгол]],[[ Сонгинохайрхан]], [[Чингэлтэй]],[[ Сvхбаатар]],[[ Хан уул]],[[ Налайх]],[[ Багануур]] гэх 9 дvvрэгтэй юм.Нийслэл [[Улаанбаатар]] хот бол тус улсын соёл, шинжлэх ухаан, боловсрол, улс тєр эдийн засгийн тєв юм. Оросын Холбооны Улс 3375 11079 2006-12-11T14:31:14Z Zorigt 49 [[Россия]] нь [[Оросын Холбооны Улс]] руу зөөгдлөө {{Страна |Русское название=Россия |Оригинальное название=Российская Федерация |Родительный падеж=России |Герб=Russia coa.png |Аудио=Russian_Anthem_chorus.ogg |На карте=LocationRussia.png |Дата независимости = [[12 декабря 1991]] |Независимость от = [[СССР]] |Язык=[[Русский язык|Русский]]{{ref|lang}} |Столица=[[Москва]] |Крупнейшие города=[[Москва]], [[Санкт-Петербург]] |Государственный строй=[[Президентская республика]] |Должности руководителей=[[Президент РФ|Президент]]<br/>Премьер-министр |Руководители=[[Путин, Владимир Владимирович|Путин В. В.]]<br/>[[Фрадков, Михаил Ефимович|Фрадков М. Е.]] |ВВП=582 млрд. |Год расчёта ВВП=2004 |Место по ВВП=10 |Место по ВВП на душу населения=63 |ВВП на душу населения= 10 179 |Место по территории=1 |Территория=17 075 200 |Процент воды=0,5 |Место по населению=9 |Население=143 420 309 |Год переписи=2002 |Плотность населения=8,4 |Домены=[[.ru]], [[.su]] |Валюта=[[Российский рубль]] |Телефонный код=7 |Часовые пояса = +2 … +12{{ref|time}} |Примечания={{note|lang}} + [[список государственных языков России|другие языки]] в [[список субъектов Российской Федерации|субъектах Федерации]]<br/>{{note|time}}на территории России действует [[декретное время]] }} '''Росси́йская Федера́ция''' (Росси́я)&nbsp;— [[государство]] в восточной части [[Европа|Европы]] и в северной части [[Азия|Азии]]. Площадь 17,075 млн. км&sup2;. Население — 143,4 млн. человек (на 1 января 2005), свыше 4/5 всего населения сосредоточено в Европейской части (включая [[Урал]]), городское — 73%; [[русские]] составляют 79,8%; проживает свыше 180 [[народ]]ов (по данным переписи населения 2002 г.). [[Государственные языки|Официальный язык]]&nbsp;— [[русский язык|русский]] (в национальных республиках в дополнение к русскому языку официальными языками являются языки титульных национальностей). == Государственное устройство == ''Полная статья: [[Государственное устройство России]]'' Государственное устройство Российской Федерации определяется [[Конституция Российской Федерации|Конституцией]], принятой в [[1993]] году. Глава государства&nbsp;— [[президент Российской Федерации]], который является также Верховным Главнокомандующим Вооружёнными Силами (избирается на 4 года на основе всеобщего равного и прямого избирательного права при тайном голосовании). Законодательный орган Российской Федерации&nbsp;— двухпалатное [[Федеральное Собрание Российской Федерации]] ([[Совет Федерации России]] и [[Государственная Дума России]]). Президент имеет право распускать Государственнаю Думу. В Совет Федерации входит по два представителя от каждого [[Регионы России|субъекта Российской Федерации]]. Половина депутатов Государственной Думы избирается по одномандатным округам по мажоритарной системе, вторая половина&nbsp;— по партийным спискам на основе пропорциональной системы представительства( c 7 декабря 2006 по партспискам). Члены Федерального Собрания избираются на 4 года. Исполнительную власть осуществляет [[Правительство Российской Федерации]]. Председатель Правительства назначается президентом с согласия Государственной Думы. В регионах законодательные собрания [[Выборы по партийным спискам в регионах РФ|избираются]] по смешанной системе по партспискам и округам. С [[12 декабря]] [[2004]] губернаторы назначаются соответствующими законодательными органами власти субъекта РФ по представлению Президента и могут занимать свой пост неограниченное число раз. == Административное деление == ''Полная статья: [[Список субъектов Российской Федерации]]'' Россия&nbsp;— государство с [[федерация|федеративным]] устройством; в составе [[Российская Федерация|Российской Федерации]] 88 [[Список субъектов Российской Федерации|равноправных субъектов (членов)]]. [[Столица]]&nbsp;— [[Москва]]. 1066&nbsp;городов, 2070&nbsp;посёлков городского типа ([[1994]]). == Географические данные == ''Полная статья: [[Географические данные России]]'' Россия расположена в Северном полушарии, на севере материка Евразия. Её территория омывается водами Тихого и Северного Ледовитого океанов, а также Балтийским и Черным морем.[[Урал]] делит Россию на европейскую и азиатскую часть, последняя включает в себя [[Сибирь]] и [[Дальний Восток]]. На территории России расположены как горы ([[Кавказ]], [[Урал]], [[Алтай]], [[Саяны]]), так и равнины. Большая часть территории России находится в зонах континентального и арктического климата. Россия является не только самой большой, но и самой холодной страной мира. Среднегодовая температура &minus;5,5&nbsp;°C (для сравнения, в Исландии +1,2&nbsp;°C, в Швеции +4&nbsp;°C). Средние температуры января, по разным регионам, от 0 до &minus;50&nbsp;°C, июля от 1 до 25&nbsp;°C; осадков от 150 до 2000&nbsp;мм в год. За изотермой января &minus;20&nbsp;°C находятся обширные территории севера русской равнины, Урала, Сибири и Дальнего Востока. [[Вечная мерзлота]] (районы [[Сибирь|Сибири]] и [[Дальний Восток России|Дальнего Востока]]) занимает более половины территории России. Более 70% российской территории — это зона рискованного земледелия. Сельскохозяйственный сезон на большей части территории России составляет 2-3 месяца (для сравнения, в Европе или США — 8-9 месяцев). Леса занимают свыше 1/2 территории, 25 национальных парков и 84 [[заповедник]]а. На территории России находятся пятая часть всех лесов мира и половина мировых хвойных лесов. == История == ''Полная статья: [[История России]]'' === Предыстория России === На части территории России в [[1-е тысячелетие до н.э.|1-м тысячелетии до нашей эры]] существовали: [[Боспорское государство]]. На основной территории европейской части России проживали финно-угорские, балтские, иранские и самодийские племена. В [[552]]—[[745]] часть территории России занимало государство племенного союза тюрков&nbsp;— [[Тюркский каганат]], на обломках которого в Нижнем [[Поволжье]], на [[Северный Кавказ|Северном Кавказе]], в [[Приазовье]] появилось государство [[Хазарский каганат]]. В начале [[VIII век]]а&nbsp;— [[926]] гг. на [[Дальний Восток|Дальнем Востоке]] существовало государство [[Бохай]]. В [[X век|X]]—[[XIV век|XIV]] веках в Среднем [[Поволжье]] и [[Прикамье]] находилась [[Болгария Волжско-Камская]]. === Древнерусское государство ([[862]]—[[1240]]) === * В 862 в результате призвания [[Викинги|варягов]] новгородскими старейшинами образовалось монархическое [[Киевская Русь|Древнерусское государство]] с династией [[Рюриковичи|Рюриковичей]] во главе. Позднее центр государства сместился на Юг — в [[Киев]] (совр. [[Украина]]). Отсюда другое название этого периода — Киевская Русь. * В [[988]], благодаря князю [[Владимир Святославич|Владимир]]у, происходит [[крещение Руси]]. Древнерусское государство вовлекается в сферу культурного влияния [[Византия|Византии]]. * В [[1054]] после смерти князя Ярослава Мудрого начинается дезинтеграция Древнерусского государства на ряд самостоятельных княжеств: [[Новгородская земля]], [[Владимиро-Суздальское княжество]], [[Галицко-Волынское княжество]], [[Тверское княжество]], [[Черниговское княжество]], [[Рязанское княжество]], [[Полоцкое княжество]] и другие, которые в[[1237]]—1240 подверглись [[монголо-татарское нашествие|нашествию монголо-татарских орд Батыя]], в результате чего погибло около половины населения. Киев, [[Владимир]], [[Суздаль]], [[Рязань]] и другие центры Древнерусского государства были разрушены. Южные и юго-восточные русские земли практически потеряли оседлое население, северо-восточные территории в [[1243]]—[[1480]] стали данниками [[Золотая Орда|Золотой Орды]]. Этот период вошел в историю как [[монголо-татарское иго]]. Галицкая земля с середины 14 века была захвачена [[Польша|Речью Посполитой]], в это время юго-западные русские территории вошли в состав [[Великое Княжество Литовское|Великого Княжества Литовского]]. === Московское государство (1480—[[1712]]) === * На территории восточно-русских княжеств, находящихся в зависимости от Золотой Орды сформировался новый центр во главе с Москвой. К середине 15 века Россия становится единым геополитическим образованием со столицей в Москве. Первым "государем всея Руси" становится великий князь московский [[Иван III]]. При [[Иван Грозный|Иване IV Грозном]] в состав Московского государства входят [[Казанское ханство|Казанское]] и [[Астраханское ханство|Астраханское ханства]], что приводит к превращению России в многонациональное государство. Бояре из вотчинников (собственников земли) превращаются в помещиков (держателей поместья — надела, за который они обязаны нести военную службу) и сливаются по своему статусу с сословием служивых людей. Государство ставит своей целью собирание всех русских земель, потерянных в результате татаро-монгольского ига и польско-литовской экспансии, а также защиту своих южных рубежей от набегов степных кочевников. Это приводит к быстрому развитию поместной системы, которая становится основой для дворянского конного войска. Формируется пешее [[Стрельцы|стрелецкое войско]], вооруженное огнестрельным оружием. В особых случаях, для решения государственных дел, собираются всесословные Земские Соборы (см. [[Политический строй допетровской Руси]]). * В конце [[XVI век|XVI]]&nbsp;— середине [[XVII век]]ов оформилось [[крепостное право]] (с сильным опозданием по сравнению со странами Центральной и Западной Европы). * По берегам [[Дон]]а, [[Терек]]а и реки [[Урал]] появляются [[казаки|казачьи поселения]], в [[1570]] основано [[Донские казаки|Донское казачье войско]], в [[1571]] [[Уральские козаки|Уральское казачье войско]], в [[1577]] [[Терские казаки|Терское казачье войско]]. * С похода казачьего атамана [[Ермак]]а в [[1581]] начинается освоение [[Сибирь|Сибири]]. * Южнорусские земли на протяжении [[XVI век|XVI]] и [[XVII век]]ов подвергаются набегам степных кочевников и [[Крымское ханство|крымских татар]], которые продают захваченных пленников на невольничьих рынках. * [[1586]] основан город [[Воронеж]] для защиты русских земель от набегов кочевников. * В конце [[XVI век]]а в Западной Сибири русскими поселенцами основаны города [[Тобольск]], [[Березов]], [[Сургут]], [[Тара]], [[Обдорск]], [[Нарым]]. * В начале [[XVII век]]а в России начинается [[Смута]], которая заканчивается созывом всенародного ополчения, разгромом польских интервентов и соборным избранием на царство династии [[Романовы]]х ([[21 февраля 1613 год]]а). * В период Смутного времени появляются русские поселения на Енисее. * В царствование Михаила Фёдоровича, первого царя из династии Романовых, русские казаки осваивают Восточную Сибирь, основывают [[Енисейск]], [[Кузнецк]], [[Красноярск]], [[Якутск]], выходят к [[Тихий океан|Тихому океану]]. * К середине [[XVII век]]а русские поселения появляются в Приамурье, на побережье Охотского моря, на Чукотке. * В [[1645]] казак [[Василий Поярков]] открывает северное побережье Сахалина. * В [[1648]] казак [[Дежнёв, Семён Иванович|Семён Дежнёв]] открывает пролив между Азией и Америкой. * В [[1654]] [[Украина]] на правах автономии [[Мартовские статьи|входит в состав Московского государства]]. * В [[1697]]—[[1699]] казак [[Атласов, Владимир Васильевич|Владимир Атласов]] исследует полуостров Камчатка. * В царствование Алексея Михайловича усиливается влияние [[Запад]]а, где в это время бурно развивается торговый капитализм и происходит быстрое накопление капитала. Становится очевидным технологическое и военное превосходство западно-европейских стран, приступивших к [[колониализм|колониальным захватам]] по всему миру. Россия, отрезанная от морской торговли и практически лишённая портов, нуждается в выходе к незамерзающим морям, в новой организации армии, в более эффективных органах управления. Радикальные изменения в этом направлении проводит царь [[Пётр I]]. Образцом для реформы власти становится абсолютистская [[Швеция]]. В результате Северной войны [[1700 - 1721]] годов была разгромлена мощная шведская армия. Возвращены русские земли, захваченные Швецией в конце [[XVI век]]а. В устье Невы строится город-порт [[Санкт-Петербург]], куда в [[1712]] переносится столица России. === [[Российская империя]] — Петербургский период (1712—[[1918]]) === * [[Реформы Петра I]] приводят к модернизации армии, государственого аппарата и образования. В России устанавливается абсолютная монархия во главе с императором, которому подчиняется даже церковь (через обер-прокурора Священного Синода). Боярство теряет остатки самостоятельности и превращается в дворянство. * После смерти Петра I начинается [[Период Временщиков]], который характеризуется дворянской олигархией и частыми дворцовыми переворотами. * При императрице [[Елизавета (российская императрица)| Елизавете Петровне]] (1741—1761) власть в России стабилизируется. Основывается Московский университет. Русская армия успешно воюет против Пруссии. При императрице [[Екатерина II|Екатерине Великой]] Россия успешно воюет с Турцией за выход к Черному морю, появляются бумажные деньги (ассигнации), проникает [[Масоны|масонство]] и начинается освоение Америки ([[Русская Америка]]). * [[1812]] — Отечественная война. Разгром полумиллионной армии [[Наполеон]]а. [[1813]] — русская армия освобождает Германию от французской оккупации и входит в Париж. * Мятеж [[Декабристы|декабристов]] в [[1825]] и отмена [[Крепостное право|крепостного права]] в [[1861]] приводят к ослаблению дворянства — традиционной опоры самодержавия. Для административной работы в Империи начинают привлекаться [[разночинцы]]. * Стремясь установить нормальное сообщение с Грузией, которая вошла в российское подданство в [[1801]], Россия ведёт длительные войны против кавказских горцев. * Казахские жузы (орды) входят в состав России добровольно, однако присоединение Бухарского и Хивинского ханств происходит военным путем. * Россия терпит поражение в [[Крымская война|Крымской войне]] [[1854]]—[[1856]] гг., где против неё выступили ведущие западные державы, обладающие существенным военно-техническим превосходством. * Очередная [[русско-турецкая война 1877—1878]] приводит к освобождению балканских стран от многовекового турецого ига. * Конец [[XIX век|XIX]]&nbsp;— начало [[XX век|XX]] веков — период быстрого экономического роста. Донецкий бассейн становится центром тяжёлой промышленности. Возникают политические партии, как реформаторские, так и революционные ([[эсеры]], [[большевики]]). [[Первая Мировая Война]] привела к свержению монархии в результате [[Февральская революция|Февральской Революции]] и развалу Российской империи. === Советская Россия (1917—[[1991]]) === * После Февральской революции 1917 новое революционное [[Временное правительство]] не смогло восстановить порядок в стране, что привело к нарастанию политического хаоса ([[Гражданская война]]), в результате которого власть в России захватила партия большевиков ([[РСДРП]](б)), в союзе с левыми эсерами и анархистами ([[Октябрьская революция 1917]]). Верховным органом власти были провозглашены Советы рабочих, солдатских и крестьянских депутатов. Исполнительную власть осуществляли народные комиссары. Реформы советского правительства заключались, главным образом, в обобществлении собственности, принадлежащей капиталистам и помещикам (Декрет о Земле). Вожди большевизма (Ленин, Троцкий, Зиновьев, Каменев) нередко прибегали к крайним мерам в борьбе против того, что олицетворяло для них прежнюю российскую государственность. Были подвергнуты репрессиям русская православная церковь и казачество. Сторонники прежних дореволюционных порядков («белые») сражались против большевиков в течение 1917—1922 гг. В гражданскую войну также были вовлечены вооруженные силы четырнадцати иностранных держав. Наиболее активно приняли участие в интервенции [[Германия]], [[Великобритания]], [[Франция]], [[Турция]], [[Япония]]. Воспользовавшись гражданской войной в России, [[Польша]] не только получила независимость, но и восстановила свои границы 1772 года, захватив западно-украинские и западно-белорусские территории. Не получив поддержки у народных масс, белое движение проиграло войну. Интервенты фактически выдали предводителя белого движения («верховного правителя России») адмирала [[Колчак]]а большевикам. * 30 декабря [[1922]] [[РСФСР]] вместе с [[Украина|Украиной]] ([[УССР]]), [[Белоруссия|Белоруссией]] ([[БССР]]) и республиками Закавказья (ЗСФСР) образовали [[СССР|Союз Советских Социалистических Республик]] ([[СССР]]). * [[1922]]—[[1929]] правящая партия осуществляет Новую Экономическую Политику (НЭП), экономика становится многоукладной. * 1929—[[1939]] форсированная индустриализация страны, приведшая к значительному увеличению ее промышленного и научно-технического потенциала. * 1939 возвращение территорий, захваченных Польшей в ходе [[советско-польская война|советско-польской войны 1919—21]]. * 1939—[[1940]] советско-финская Зимняя Война, * [[Великая Отечественная война 1941—45]] — важнейшее событие советского периода истории России. Разрушено 70 тысяч населенных пунктов, погибло 27 млн человек (из них около 10 млн стали жертвами террора, который проводился Германией и другими странами-агрессорами на оккупированных советских территориях). * Послевоенный период характеризуется состоянием холодной войны с Западом, прежде всего с США. В процессе этого противостояния в России был создан мощный военно-промышленный и научно-технический потенциал. В [[1957]] г. запущен первый в истории человечества искусственный спутник Земли. [[12 апреля]] [[1961]] был выведен на орбиту первый космический корабль с космонавтом ([[Гагарин, Юрий Алексеевич|Ю. А. Гагарин]]) на борту. * Нарастание застойных тенденций на фоне возрастания коррумпированности управляющего аппарата привело Россию к необходимости новой волны модернизации, которая получила название Перестройки. Реформы, инициированные [[Горбачёв, Михаил Сергеевич|М. С. Горбачёвым]], привели к [[Беловежские соглашения|распаду СССР]] в 1991 г. === Россия на пути реформ === * Современная Россия образовалась в результате распада [[СССР]]. [[12 июня]] [[1990]] Съезд народных депутатов [[РСФСР]] принял [[Декларация о государственном суверенитете РСФСР|Декларацию о государственном суверенитете РСФСР]]. * В начале [[1991]] учрежден пост Президента РСФСР. [[12 июня]] [[1991]] Первым Президентом РСФСР был избран [[Ельцин, Борис Николаевич|Б. Н. Ельцин]]. * [[19 августа]] [[1991]] произошла неудачная попытка путча [[ГКЧП]], послужившая катализатором политических и экономических преобразований. В правительство вошли реформаторы, сторонники быстрого создания рыночной экономики. * В результате распада СССР (после подписания «[[Беловежские соглашения|Беловежских соглашений]]», декабрь [[1991]]) произошло разрушение многих существовавших производственных цепочек. Это стало серьезным ударом по экономике России, которое в советская время была сориентирована на производство средств производства и военной техники, а не товаров широкого потребления. На территории новых независимых государств оказалось большинство незамерзающих портов, крупные участки бывших союзных трубопроводов, значительное число высокотехнологичных предприятий (в том числе АЭС), построенных за счет союзного центра. * В процессе приватизации середины 90-х произошло расслоение общества на «богатых» и «бедных». Передача крупных государственных предприятий в частные руки было зачастую обусловлено не экономическими, а политическими и идеологическими соображениями реформаторов. * Крупнейшие сырьевые предприятия были приватизированы на закрытых залоговых аукционах и перешли в руки новых владельцев по ценам, многократно заниженным по сравнению с их реальной стоимостью. С точки зрения насыщения бюджета, приватизация полностью провалилась. Сто сорок пять тысяч государственных предприятий было передано новым владельцам по общей стоимости всего в один миллиард долларов. Ослабление функций государства привело к крупномасштабному нелегальному вывозу капитала из страны. * Стремясь наполнить бюджет, правительство обложило мелкий бизнес непосильными налогами, чем и заставило уйти его в «тень». Из-за этого наполняемость бюджета еще более уменьшилась. Миллионы работников и пенсионеров месяцами ждали свои зарплаты и пенсии. * В результате приватизации России сформировался класс так называемых «[[олигархи|олигархов]]». В то же время, появилось колоссальное количество людей, живущих ниже уровня бедности. * В [[1992]] проиходит скачкообразный рост смертности, вызванным обнищанием населения и развалом социальной сферы. С этого времени начинается постоянная убыль населения. * Спорное решение реформаторского правительства принять ответственность за долги всего СССР (население России составляет лишь половину населения бывшего СССР) взвалило на страну серьезное долговое бремя. * В сентябре [[1993]] указом президента [[Борис Ельцин|Бориса Ельцина]] ликвидирована система Советов, что вызвало трагические [[события октября 1993]]. В декабре [[1993]] принята [[Конституция Российской Федерации]]. * Неудачи во время попытки наведения конституционного порядка в Чечне ([[Чеченская война 1994-1996]]) и неэффективная экономическая политика правительства РФ привели к [[дефолт]]у августа [[1998]]. * Исторические, географические, климатические, хозяйственные и прочие особенности России были слабо учтены реформаторами, что и привело к серьезным неудачам при проведении курса реформ. * Приход к власти в конце [[1999]] [[Владимир Путин|Владимира Путина]], ставшего вторым президентом России, ознаменовался централизацией власти, [[Укрепление вертикали власти|укреплением вертикали власти]], преодолением центробежных тенденций и [[Россия и терроризм|войной с терроризмом]]. ====Наиболее известные реформы==== *Военная реформа *Муниципальная реформа *Реформы в образовании *Экономическая реформа == Экономика == Россия&nbsp;— развитая индустриально-аграрная страна. [[2003]] — [[Валовой национальный продукт]] на душу населения 9300 долларов в год, расчёт по [[Паритет покупательной способности|паритету покупательной способности]]). [[2005]] — суммарная кадастровая стоимость российских земель составляет 23,5 триллиона рублей (данные [[Федеральное агентство кадастра объектов недвижимости|Федерального агентства кадастра объектов недвижимости]]). === Полезные ископаемые === Добываются все виды минерального сырья: [[нефть]] и [[природный газ]] ([[Западная Сибирь]]&nbsp;— главная база страны), [[уголь]], [[железная руда]] ([[Курская магнитная аномалия]], месторождения [[Урал|Урала]], [[Западная Сибирь|Западной Сибири]] и др.), [[апатиты]], [[калийные соли]], [[фосфориты]], [[алмаз]]ы и др. === Энергетика === На территории России функционируют объединенные энергетические системы Центра, Северо-запада, [[Поволжье|Поволжья]], [[Северный Кавказ|Северного Кавказа]], [[Урал|Урала]], [[Сибирь|Сибири]] и [[Дальний Восток России|Дальнего Востока]]. Электроэнергию производят на тепловых, атомных и гидроэлектростанциях. === Промышленность === Ведущие отрасли промышленности: [[машиностроение]] (тяжелое, общее, среднее, а также производство приборов, инструментов, станков и др.), черная (главным образом [[Урал]] и др.) и цветная ([[Урал]], [[Сибирь]], [[Дальний Восток России|Дальний Восток]] и др.) [[металлургия]]. Развита химическая и нефтехимическая (Центральный и Северо-Западный регион, [[Поволжье]], [[Урал]]), лесная (в северном и восточном районах страны), легкая (главным образом текстильная) и пищевая промышленность. === Сельское хозяйство === [[Земледелие]] дает около 40% валовой продукции [[сельское хозяйство|сельского хозяйства]], [[животноводство]]&nbsp;— свыше 60%. Свыше 4/5 пашни приходится на Центральное [[Поволжье]], [[Северный Кавказ]], [[Урал]] и [[Западная Сибирь|Западную Сибирь]]. Основные сельскохозяйственные культуры: [[зерновые]], [[сахарная свекла]], [[подсолнечник]], [[картофель]], [[лён]]. Мясомолочное и мясошерстное животноводство. === Транспорт === ==== Железнодорожный транспорт ==== ==== Автомобильный транспорт ==== ==== Авиационный траспорт ==== ==== Водные системы ==== * [[Беломорско-Балтийский канал]] * [[Канал имени Москвы]] * [[Волго-Донской канал]] * [[Волго-Балтийский водный путь]]. ==== Морской транспорт ==== Крупные порты: * [[Санкт-Петербург]] * [[Калининград]] * [[Мурманск]] * [[Архангельск]] * [[Новороссийск]] * [[Владивосток]] * [[Находка]]. ==== Трубопроводы ==== Крупная сеть трубопроводов. === Туризм === В России свыше 100 [[курорт]]ов: курорты на Черноморском побережье [[Кавказ|Кавказа]] ([[Сочи]] и др.), группа курортов [[Кавказские Минеральные Воды|Кавказских Минеральных Вод]] и др. === Внешняя торговля === Экспорт топлива и горюче-смазочных материалов, машин и оборудования, сырьевых материалов, текстиля, химикатов, изделий обрабатывающей промышленности и др. Значительную часть предприятий России контролируют [[финансово-промышленные группы]]. === Инвестиции === {|class=standard |+Инвестиции в России, млрд. долларов (по данным Росстата) !Годы !Инвестиций всего{{ref|total}} !Иностранные инвестиции{{ref|ino}} !Инвестиции в ТЭК{{ref|tek}} !Иностранные инвестиции в ТЭК |- |1992 |21,5 |н/д |3,6 |н/д |- |1995 |59,3 |3,0 |8,5 |0,5 |- |2000 |41,7 |10,9 |7,7 |0,6 |- |2001 |51,5 |14,3 |9,9 |1,0 |- |2002 |55,9 |19,8 |9,4 |1,9 |- |2003 |72,8 |29,7 |11,6 |5,3 |- |2004 |94,4 |40,5 |16,8 |8,1 |} # {{note|total}}По данным Росстата в текущих рублёвых ценах, пересчитано в доллары по среднегодовым курсам. # {{note|ino}}В иностранные инвестиции входят средства российских компаний, перекачанных через [[офшор]]ные зоны. # {{note|tek}}По данным Росстата в текущих рублёвых ценах, пересчитано в доллары по среднегодовым курсам. Без учёта электоэнергетики Инвестиции в экономику России находятся на низком уровне. В последние годы наблюдается рост инвестиций, особенно иностранных, однако это объясняется, во многом, «эффектом статистики» — резко увеличившейся выручкой экспортных компаний, которые возвращают средства через офшорные зоны. Многие регионы России являются по объективным причинам инвестиционно непривлекательными — ввиду сурового климата, требующего больших расходов на капитальное строительство, отопление, социальные нужды, а также больших расходов на транспортировку продукции. === Рейтинги === В [[Рейтинг экономической свободы|рейтинге экономической свободы]] [http://www.fraserinstitute.ca Fraser Institute] Россия занимает 115-е место (из 127-и возможных), деля его с Руандой и Того ([[2005]]). По [[Индекс экономической свободы|индексу экономической свободы]] [http://www.heritage.org Heritage Foundation] у России 124-е место. В рейтинге «условий ведения бизнеса» [[Всемирный банк|Всемирного банка]] за последние годы Россия переместилась с 42-го места на 79-е ([[2005]]). В рейтинге [[Коррупция|коррупции]] Transparency International Россия в последние годы быстро опускалась вниз и ныне занимает 126-е место (рядом с африканскими странами). === Экономическое положение населения России === [[Всемирный банк]] (ВБ) [[22 сентября]] [[2004]] представил свой «Доклад по оценке бедности» в России. По его оценкам, за период с [[1997]] по [[1999]] бедность в России выросла с 24,1% населения (35,3 млн. человек) до 41,5% (60,5 млн.). Затем, с 1999 по 2002, России удалось сократить бедность более чем вдвое&nbsp;— до 19,6%. Безработица за это время сократилась с 13,2 до 8,2% трудоспособного населения, а средняя зарплата выросла на 15%. Бедные в России&nbsp;— это чаще всего трудоспособные жители сёл и маленьких городов, имеющие детей. Очень высока доля проживающих ниже официальной черты бедности среди работников образования, культуры и здравоохранения. При этом эксперты ВБ и российские статистики используют разные методики определения уровня бедности. Российские специалисты оценивают долю бедного населения по ежемесячным доходам. Например, во II квартале [[2004]] года официальный прожиточный минимум составил 2363 руб. в месяц на человека, а доходы ниже этого уровня имели 29,8 млн человек&nbsp;— 20,8% населения. Всемирный банк считает эту методику не совсем корректной и предлагает оценивать бедность не по уровню доходов (о которых люди не всегда говорят правду), а по уровню потребления. Поэтому в 2002 году от бедности страдало, по оценке ВБ, 19,6% российского населения, а по оценке российского правительства&nbsp;— 25%. По данным ВБ, лишь 8% транспортных субсидий достаётся 20% беднейших граждан страны, тогда как 20% богатейших получают 30% таких субсидий. А объём жилищных пособий, получаемых самыми богатыми, в 2,1 раза больше помощи, достающейся беднякам. === Текущие события в экономике === ==== 2005 ==== * Внешнеторговый оборот России за первые 8 месяцев 2005 года составил 212 млрд. долларов и по сравнению с аналогичным периодом 2004 года увеличился на 34%.<br> По данным [[Федеральная таможенная служба|Федеральной таможенной службы]] (ФТС), оборот со странами дальнего зарубежья составил 179,6 млрд. долларов (рост на 38,9%), со странами [[СНГ]] — 32,4 млрд. (+11.9%) долларов.<br> Экспорт из России за 8 месяцев составил 152 млрд. долларов и по сравнению с аналогичным периодом 2004 года увеличился на 36%, в том числе в страны дальнего зарубежья — 131,7 млрд. долларов (+40,2%), в страны СНГ — 20,3 млрд. долларов (+13,6%).<br> Импорт в Россию за тот же период составил 60 млрд. долларов и по сравнению с январем-августом 2004 года вырос на 29,1%, в том числе из стран дальнего зарубежья — 47,9 млрд. долларов (+35,4%), из стран СНГ — 12,1 млрд. долларов (+9,2%).<br> [[Сальдо]] торгового баланса России в январе-августе 2005 года сложилось положительное и составило 91,9 млрд. долларов против 65,3 млрд. в 2004 году.<br><br>Золотовалютные запасы России на конец ноября составили 168,4 млрд. долларов. * 7 декабря. Авиакомпания [[Аэрофлот|«Аэрофлот — российские авиалинии»]] заключила контракт на приобретение у [[Сухой (фирма)|«Авиационной холдинговой компании „Сухой“»]] 30 региональных самолетов (семейства [[RRJ]]). Первый лайнер с двигателем SaM-146 российско-французского производства планируется к поставкам в 2008 году, последний — в 2011. Стоимость сделки около 820 млн. долларов. * [[ЕЭС России|РАО «ЕЭС России»]] купило 22,43% акций [[Силовые машины|ОАО «Силовые машины»]] за 101,4 миллиона долларов. С учетом акций, принадлежащих [[Ленэнерго|ОАО «Ленэнерго»]], холдинг РАО «ЕЭС России» получил блок-пакет акций энергомашиностроительного концерна «Силовые машины». == Российские политические партии == По состоянию на сентябрь 2005, в России было зарегистрированы 37 политических партий. Регистрацией партий и контролем за их деятельностью занимается Федеральная регистрационная служба (ФРС). Деятельность партий регулируется законом «О политических партиях». [[20 декабря]] [[2004]] года вступили в действие изменения в этот закон, серьёзно ужесточающие требования к организациям, получающим с начала 2006 года право участия в федеральных и региональных выборах. Минимальная численность увеличена с 10 тыс. до 50 тыс. человек, региональные отделения численностью более 500 человек (ранее требовалось более 50) должны быть зарегистрированы не менее чем в половине [[Субъекты РФ|субъектов федерации]]. Во вновь регистрируемых отделениях должно быть не менее 250 членов. О наличии «партминимума» в 50 тыс. членов по состоянию на сентябрь 2005 сообщили лишь четыре партии, представленные в [[Госдума|Госдуме]] — «[[Единая Россия]]», [[КПРФ]], «[[Родина (политическая партия)|Родина]]» и [[ЛДПР]]. Последний срок, к которому партии могут привести свою численность в соответствие с новым законом, — [[1 января]] [[2006]]. Партия, не уложившаяся в этот срок, в течение года будет иметь право самостоятельно принять решение о самоликвидации или преобразовании в общественную организацию. С начала [[2007]] не прошедшие проверку партии будут ликвидироваться в судебном порядке. {{Партии России}} == Демография == ''См. полную статью [[Демографическая ситуация в России]].'' == Религия == Большинство верующих&nbsp;— [[Христианство|христиане]] (главным образом [[Православие|православные]]), а также [[Ислам|мусульмане]], [[Иудаизм|иудеи]], [[Буддизм|буддисты]] и др. Оценки числа верующих колеблются от 85-90 % (все неатеисты) до 7-15 % (все, кто посещает культовые сооружения хотя бы раз в месяц). Официальная статистика о доле жителей России, исповедующих различные религии, отсутствует, однако, по некоторым оценкам, более половины населения называют себя православными. В настоящее время в России действуют 207 мужских и 226 женских православных монастырей, 12 665 православных приходов и 4696 воскресных школ. Приблизительное число мусульман (по различным оценкам) в стране составляет 14-20 млн., что составляет примерно 14 % от всего населения. В большинстве своем мусульмане живут в Волго-Уральском регионе, а также на [[Северный Кавказ|Северном Кавказе]], в [[Москва|Москве]], в [[Санкт-Петербург|Санкт-Петербурге]] и [[Западная Сибирь|Западной Сибири]]. В России действуют более 4000 мечетей. Число иудеев — около 1 млн. Из них, по данным Федерации еврейских общин России (ФЕОР), в Москве проживает около 500 тыс., а в Санкт-Петербурге — около 170 тыс. В России действуют около 70 синагог. Количество католиков оценивается в 400—500 тыс. (в пользовании Римско-католической церкви находится 220 приходов — при этом треть из них не имеют своих храмовых зданий; армян-григориан — около 1 млн.; протестантов — 400—500 тыс. Буддизм традиционен для трёх регионов РФ: [[Бурятия|Бурятии]], [[Тува|Тувы]] и [[Калмыкия|Калмыкии]]. По сведениям Буддийской Ассоциации России, число людей, исповедующих буддизм, составляет 1,5-2 млн. Некоторые жители сибирских и дальневосточных регионов — [[Якутия|Якутии]], [[Чукотка|Чукотки]] и др. — практикуют [[пантеизм|пантеистические]] и [[язычество|языческие]] обряды наряду с основными религиями. Отношение государственной власти к религии в течение последнего столетия — особенно в советские годы — было подвержено резким изменениям в зависимости от политических требований текущего момента. С начала 1990-х годов федеральные российские власти проявляют демонстративную приверженность православным ценностям, что зачастую вызывает нарекания со стороны мусульманского духовенства. Одновременно православие, ислам, буддизм и иудаизм высокопоставленными иерархами этих конфессий и представителями власти — в том числе в официальных документах — именуются «традиционными конфессиями» в отличие от иных — католичества, протестантства, кришнаизма и др. Существует мнение, что деление на «традиционные» и «нетрадиционные» конфессии обычно проводится ради обоснования права «традиционных» конфессий на защиту и поддержку со стороны государства. === Текущие события === * [[1998]] — создан [[Межрелигиозный совет России]], который объединяет духовных лидеров и представителей четырех традиционных конфессий России: православия, ислама, иудаизма и буддизма. * декабрь [[2005]] — [[конфликт вокруг книги Р.Силантьева|конфликт]] вокруг книги исполнительного секретаря МСР [[Силантьев, Роман Анатольевич|Романа Силантьева]] ''«Новейшая история исламского сообщества России».'' * [[2006]] — Министерство экономического развития и торговли РФ разработало концепцию законопроекта «О передаче религиозным организациям имущества религиозного назначения». Предлагается передать в собственность религиозным организациям имущество, которое сегодня находится в безвозмездном пользовании церквей, но принадлежит государству — всё имущество «религиозного назначения» (культовые здания и сооружения с относящимися к ним земельными участками, а также движимое имущество — внутреннее убранство культовых зданий и сооружений или предметы, предназначенные для богослужебных и иных религиозных целей). == Внешняя политика == ''См. статью [[Внешняя политика России]].'' == Вооружённые силы == ''См. статью [[Вооружённые силы Российской Федерации]].'' В октябре [[2004]] года в России объявлено об очередном сокращении Вооружённых сил, которое будет произведено до конца года. Общее сокращение составит 100 тыс. военнослужащих (8%, с 1,2 млн. до 1,1 млн.). Планируемые мероприятия затронут все виды Вооружённых сил и рода войск. Самые масштабные сокращения коснутся ВВС. Одновременно почти все рода войск ожидают и структурные преобразования. == См. также == {{commonscat|Russia}} * [[Федеральные округа Российской Федерации]] * [[Регионы России]] * [[Главы субъектов Российской Федерации]] * [[Европейская часть России]] * [[Сибирь]] * [[Города России]] * [[Моря России]] * [[Озёра России]] * [[Реки России]] * [[Знаменитые русские]] * [[Праздники и памятные дни России]] * [[Флаг России]] * [[Гимны России]] * [[Россия и Евросоюз]] * [[Россия и терроризм]] * [[Германия и страны бывшего СССР в зеркале цифр]] * [[Телевидение в Российской федерации]] * [[Министры России]] * [[Муниципальная реформа в России (2006)]] * [[Университеты России]] == Ссылки == * [http://geo.1september.ru/article.php?ID=200500113 Про сёла и города. Размер населенных пунктов] (на сайте газеты «Первое сентября») * [http://nvk520.narod.ru/municipal/ Муниципальная реформа] * [http://demoscope.ru/weekly/pril.php#census Население России] * [http://www.sci.aha.ru/ATL/ra11d.htm Карты РФ] '''Список официальных интернет-ресурсов органов государственной власти РФ''' * [http://www.president.kremlin.ru/ Президент РФ] ** [http://president.kremlin.ru/administration.shtml Администрация Президента РФ] ** [http://www.scrf.gov.ru/ Совет Безопасности РФ] * [http://www.duma.ru/ Федеральное собрание РФ] ** [http://www.council.gov.ru/ Совет Федерации Федерального Собрания РФ] ** [http://www.duma.gov.ru/ Государственная Дума Федерального Собрания РФ] * Федеральные органы исполнительной власти ** [http://www.government.gov.ru/ Правительство РФ] {{СНГ}} {{Европа}} {{Азия}} [[Категория:Россия|*]] [[af:Rusland]] [[als:Russland]] [[an:Rusia]] [[ang:Russland]] [[ar:روسيا]] [[ast:Rusia]] [[be:Расея]] [[bg:Русия]] [[bs:Rusija]] [[ca:Rússia]] [[cs:Rusko]] [[csb:Ruskô]] [[cv:Раççей Патшалăхě]] [[cy:Ffederasiwn Rwsia]] [[da:Rusland]] [[de:Russland]] [[el:Ρωσία]] [[en:Russia]] [[eo:Rusio]] [[es:Rusia]] [[et:Venemaa]] [[fa:روسیه]] [[fi:Venäjä]] [[fo:Russland]] [[fr:Russie]] [[fy:Ruslân]] [[ga:An Rúis]] [[gd:An Ruis]] [[gl:Rusia - Россия]] [[got:𐍂𐌿𐍃𐌰𐌻𐌰𐌽𐌳]] [[he:רוסיה]] [[hi:रुस]] [[hr:Rusija]] [[hu:Oroszország]] [[hy:Ռուսաստան]] [[id:Rusia]] [[io:Rusia]] [[is:Rússland]] [[it:Russia]] [[iu:ᐅᓛᓴ]] [[ja:ロシア]] {{Link FA|ja}} [[ka:რუსეთი]] [[kk:Ресей]] [[ko:러시아]] [[ks:रूस]] [[ku:Rûsya]] [[ky:Оруссия]] [[la:Russia]] [[lb:Russland]] [[li:Rösland]] [[lt:Rusija]] [[lv:Krievija]] [[mk:Русија]] [[mn:Орос]] [[mo:Русия]] [[ms:Russia]] [[na:Russia]] [[nds:Russland]] [[nl:Rusland]] [[nn:Russland]] [[no:Russland]] [[os:Уæрæсе]] [[pl:Rosja]] [[pt:Rússia]] [[ro:Rusia]] [[roa-rup:Rusii]] [[scn:Russia]] [[sco:Roushie]] [[se:Ruošša]] [[sh:Rusija]] [[simple:Russia]] [[sk:Rusko]] [[sl:Rusija]] [[sq:Rusia]] [[sr:Русија]] [[su:Rusia]] [[sv:Ryssland]] [[ta:ரஷ்யா]] [[te:రష్యా]] [[th:สหพันธรัฐรัสเซีย]] [[tl:Russia]] [[tr:Rusya]] [[tt:Räsäy Föderasísı]] [[uk:Росія]] [[ur:روس]] [[uz:Rosiya]] [[vi:Nga]]{{Link FA|vi}} [[wa:Rûsseye]] [[yi:רוסלאַנד]] [[zh:俄罗斯]] [[zh-min-nan:Lō·-se-a]] Шинкансэн 3376 11084 2006-12-11T14:40:34Z Dermee 51 хэл '''Шинкансэн'''(Shinkansen,新幹線) гэдэг нь [[Япон]]ы хот хоорондыг холбосон хурдан цахилгаан тэрэг. [[Нозоми]] (Nozomi,のぞみ), [[Кодама]] (Kodama, こだま)гэсэн зүтгүүрүүд явдаг. Ойролцоогоор цагт 350 км хүртэл хурдалдаг. [[ar:شينكانسن]] [[ca:Shinkansen]] [[cs:Šinkansen]] [[da:Shinkansen]] [[de:Shinkansen]] [[el:Σινκανσέν]] [[en:Shinkansen]] [[es:Shinkansen]] [[eo:Ŝinkanseno]] [[fr:Shinkansen]] [[ko:신칸센]] [[id:Shinkansen]] [[it:Shinkansen]] [[he:שינקנסן]] [[ka:სინკანსენი]] [[ms:Shinkansen]] [[nl:Shinkansen]] [[ja:新幹線]] [[pl:Shinkansen]] [[pt:Shinkansen]] [[ro:Shinkansen]] [[ru:Синкансэн]] [[war:Shinkansen]] [[simple:Shinkansen]] [[fi:Shinkansen]] [[sv:Shinkansen]] [[zh:新幹線]] Коодоокангийн 4 эзэн 3377 11134 2006-12-12T17:44:02Z Bambuush 171 [[Image:Коодоокангийн 4 эзэн.jpg|thumb|Коодоокангийн 4 эзэн]] [[Коодоокангийн 4 эзэн]] гэдэг нь [[жүдо]] анх үүсэхээс эхлээд тухайн үеийн бусад тулааны урсгалуудтай тэмцээн зохиох үед жүдогоос төлөөлөн барилдаж байсан, цаашлаад [[коодоокан]]д жүдогийн багш хийсэн [[Сайгоо Широо]], [[Ёкояма Сакүжироо]], [[Ямашита Ёшицүгү]], [[Томита Цүнэжироо]] нарын жүдочид юм. [[Каноо Жигороо]]той хамтран [[жүдо]] анх үүссэн тухайн үед жүдогийн нэр нүүр болж хоорондоо ах дүүгийн зэрэгтэй явсан хүмүүс юм. [[Жүдо]] нь нэрд гарч японд тархахад үнэтэй хувь нэмэр оруулсан 4 юм. Кано Жигороо 3378 11089 2006-12-11T15:06:43Z Bambuush 171 [[Кано Жигороо]] нь [[Каноо Жигороо]] руу зөөгдлөө: зөв дуудлага #REDIRECT [[Каноо Жигороо]] Сайгоо Широо 3379 11187 2006-12-13T14:13:08Z Bambuush 171 [[Image:Сайгоо Широо.jpg|thumb|Сайгоо Широо]] Сайгоо Широо (1866 он 3 сар 20 - 1922 оны 12 сар 22) нь Мейжи эрингийн коодоокан жүдогийн мастеруудын нэг бөгөөд [[Коодоокангийн 4 эзэн]]гийн нэг. Зохиолч Томита Цүнэогийн "[[Сүгата Саншироо]]" хэмээх зохолын гол дүрийн баатар юм. ===Гарал=== [[Айзү хан]] аймгийн самурай [[Шида Тэйжироо]]гийн 3 дахь хүү болон Вакамацүд мэндлэсэн байна. 3 настай байхад нь [[Бошингийн дайн]] эхэлж Цүгава(одоогийн Нийгата мужийн Ага хот) руу шилжин сууришсан байна. 16 настайдаа Айзү хан аймгийн эзэн [[Сайгоо Таномо]]гийн өргөмөл хүү болсон. [[Сайгоо Таномо]] нь [[Такеда Соокакү]]д [[Дайтоорюү Айки]]([[Айкидо]]гийн үндэс болсон хэмээгдэх) хэмээх жүжицүгийн тулааны урлагийг зааж байсан гэгддэг ба Таномогийн өргөмөл хүү болох Сайгоо ч бас Дайтоорюүд суралцаж байсан гэх боломж бий. 1882 онд нийслэлд ирж тэр үед Хээрийн цэргийн офицерийн сургуулийн бэлтгэл сургууль болох Сейжоод элсэн орж [[Тэнжиншинёо]] урсгалын Иноүэ Кэйтароогийн дэвжээнд суралцаж байхдаа ижилхэн [[Тэнжиншинёо]] жүжицүгээс гаралтай [[Каноо Жигороо]]д уруу татагдан коодооканд элссэн байна. 1886 онд Японы Цагдаагийн ерөнхий газрын Тулааны урлагийн тэмцээнд бүх тулааны урлагууыг ялж аврага болсноор Коодоокан [[жүдо]] нь цагдаагийн албан ёсны хичээлүүдийн нэг болж, одоогийн жүдо хөгжихөд эхлэл цэг нь болсон. Энэ тэмцээнд Сайгоо нь Тоцүкагийн Ёошинрюү урсгалын Ёшимичи Энтароог ялан аврага болсноор үнэтэй хувь нэмэр оруулсан. Сайгоогийн хамгийн сайн хийдэг мэх нь "[[Яма Араши]] - Уулын салхи" ба багаасаа хийж ирсэн ажлын нөлөөгөөр хөл нь "Наймаалжан хөл" шиг болсон байсан ба түүнийгээ ашигласан мэх юм. Түүнээс өөр хийдэг хүн байхгүй байсан байна. Гэвч 1920 онд энэхүү мэх нь аюултай мэх хэмээгдэх хэрэглэхийг хориглосон байна. 1889 онд Каноо Жигороо нь гадаад руу ажиглалтаар явах үедээ Коодоокангийн багшаар үлдээсэн ч, 1980 онд 『支那渡航意見書』 үлдээн коодоокангаас гарсан байна. Эртний танил [[Мияги Тоотэн]]тэй хамт эх оронч үзэлдээ хөтлөгдөн хувьсгалч хөдөлгөөнүүдэд оролцох болсон байна. 1902 онд "[[Япон Оросын дайн]]" болон "[[Еэвэнгийн хувьсгал - 辛亥(しんがい)革命]]"-ийн үеээр Сүзүки Тэнгантай хамтран 「東洋日の出新聞」хэмээх сонингийн газар байгуулж редакторын ажлыг хийх байсан байна. Нагасакид сонины газрын эрхлэгчийн ажлыг хийхийн хажуугаар жүдогийн хичээл ч мөн зааж байжээ. Мөн Сүзүки Тэнгантай хамтран Нагасакигийн Усанд сэлэлтийн холбоог байгуулж, уг холбооны дасгалжуулагч хийн "Японы сэлэлтийн арга барил"-г боловсруулахад оролцсон байна. 1922 онд өвчнөө эмчлүүлэхээр оршин сууж байсан [[Хирошима муж]]ийн [[Ономичи]] хотод ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлсэн байна.Түүнийг нас барсных нь дараа коодоокангаас жүдогийн 6-р данг нэхэн олгосон. Орчин үед жижигхэн биетэй сайн [[жүдочин]]г "...-н Саншироо" гэж нэрлэдэг нь Сайгоо Широог модел болгон бичсэн "Сүгата Саншироо" хэмээх зохиолын нөлөө юм. 1923年、嘉納治五郎は西郷の碑に「講道館柔道開創ノ際 予ヲ助ケテ研究シ 投技ノ薀奥ヲ窮ム 其ノ得意ノ技ニ於テハ 幾万ノ門下未ダ其ノ右ニ出デタルモノナシ 不幸病ニ罹リ他界セリト聞ク エン惜ニ堪エズ 依テ六段ヲ贈リ以テ其ノ効績を表ス」と刻んでいる。 [[Category:Япон хүн|Сайгоо Широо]] [[Category:Тамирчин|Сайгоо Широо]] Image:Сайгоо Широо.jpg 3380 11097 2006-12-11T17:18:54Z Bambuush 171 Мухаммед Юнүс 3381 11116 2006-12-12T09:00:14Z 142.165.3.43 [[Image:Grameen Yunus Dec 04.jpg|thumb|Мухаммед Юнүс]] {{thumbnail:begin}} {{thumbnail:Нобелийн шагналт|2006 он|Нобелийн Энх Тайвны шагнал|Ядуурлаас гарах нийгмийн тогтолцоог үндэслэсэн}} {{thumbnail:end}} '''Мухаммед Юнүс''' ([[Бенгаль хэл]]: মুহাম্মদ ইউনুস Muhammad Yunus、[[1940он]]ы [[6 сарын 28]] -)[[Бангладеш]]ийн "[[Grameen Bank]]"-ны (Грамин гэдэг нь орон нутаг, алслагдсан аймаг гэсэн утгатай.) үүсгэн байгуулагч. Эдийн засагч. [[Бичил Санхүү]]г (Microcredit) үндэслэгч. [[Английн колон]]члол дор байсан [[Бангладеш]]ийн өмнөд нутаг [[Читтагон]]д төрсөн. Читтагоний коллеж, Читтагоний Их Сургуульд суралцаж төгссөн. Фүлбрайтийн тэтгэлэгт хөтөлбөрөөр АНУ-д суралцах боломж олж, 1969 онд Вандэрбилт (Vanderbilt University) Их Сургуульд Эдийн Засгийн Доктор цол хамгаалжээ. Бангладеш тусгаар тогтносоны хойно 1972 онд эх нутагтаа эргэн ирж, Читтагон Их Сургуульд Эдийн Засгийн Тэнхимийн эрхлэгчээр томилогдов. 1976 онд Грамин Банкны төслийг Жобура тосгонд хэрэгжүүлж, улмаар тус банк нь Бангладешийн Хуулийн дагуу албан ёсоор 1983 онд бие даасан банк статустай болжээ. [[2006 он]]д、тус Грамин Банк банк болон тэрээр Нобелийн энх тайвны шагнал хүртсэн. ==Хэлсэн үг== *Нэг л өдөр биндийн үр, ач ядуурлыг музейд үзэх өдөр ирнэ гэдэгт би итгэж байна. (5 May 1996, The Independent) ==Ном, товхимол== *''Мухаммед Юнүсийн дуртатгал: Ядууралгүй Дэлхий ба Банкирын тэмцэл'' Мухаммед Юнүс, Алан Жори. 1998 он ISBN 4152081899 ==Гадаад холбоос== *[http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2006/ 2006оны Нобелийн энх тайвны шагнал(Англи хэл дээр)] *[http://www.grameen.com/ Грамин Банк(Англи хэл дээр)] *[http://www.mongolnews.mn/index.php?module=unuudur&sec=view&id=15723/ Өнөөдөр сонин дээрх холбогдох нийтлэл] {{people-stub}} [[Category:Нобелийн Шагналт|Мухаммед Юнүс]] [[Category:Бангладеш|Мухаммед Юнүс]] [[Category:Эдийн засагч|Мухаммед Юнүс]] [[Category:1940 онд төрсөн|Мухаммед Юнүс]] [[ar:محمد يونس]] [[bn:মুহাম্মদ ইউনূস]] [[ca:Muhammad Yunus]] [[da:Muhammad Yunus]] [[de:Muhammad Yunus]] [[en:Muhammad Yunus]] [[eo:Muhammed Yunus]] [[es:Muhammad Yunus]] [[fa:محمد یونس]] [[fi:Muhammad Yunus]] [[fr:Muhammad Yunus]] [[he:מוחמד יונוס]] [[hi:मोहम्मद युनुस]] [[hr:Muhammad Yunus]] [[id:Muhammad Yunus]] [[it:Muhammad Yunus]] [[ja:ムハマド・ユヌス]] [[jbo:muxamad. iunus]] [[ka:იუნუსი, მუჰამედ]] [[kn:ಮೊಹಮ್ಮದ ಯೂನುಸ್]] [[nl:Muhammad Yunus]] [[nn:Muhammad Yunus]] [[no:Muhammad Yunus]] [[pl:Muhammad Yunus]] [[pt:Muhammad Yunus]] [[scn:Muhammad Yunus]] [[sh:Muhammad Yunus]] [[sl:Mohamed Junus]] [[sv:Muhammad Yunus]] [[ta:முகமது யூனுஸ்]] [[tr:Muhammed Yunus]] [[vi:Muhammad Yunus]] [[zh:穆罕默德·尤纳斯]] [[zh-min-nan:Muhammad Yunus]] Template:Thumbnail:begin 3382 11109 2006-12-12T05:13:55Z Dermee 51 японоос импортлов <div class="thumb tright"> {| class="toccolours" style="font-size: 90%; width: 190px; padding: 0px;" Template:Thumbnail:end 3383 11110 2006-12-12T05:18:31Z Dermee 51 Шинэ хуудас: |} </div> |} </div> Ёкояма Сакүжироо 3384 11210 2006-12-14T12:43:51Z Zorigt 49 [[Image:Ёкояма Сакүжироо.jpg|thumb|Ёкояма Сакүжироо]] Ёкояма Сакүжироо (横山 作次郎, よこやま さくじろう)([[1863 он|1863]] - [[1912 он|1912]]) нь [[Токио]]д өсөж торнисон [[Коодоокан]]г анх үүсэх үеийн шилдэг [[жүдочин]] [[Коодоокангийн 4 эзэн]]гийн нэг. 173см өндөртэй, 86кг жинтэй байсан. 8-р дантай(нас барсных нь дараа олгосон). "Савдаг Ёкояма" гэсэн нэрээр алдартай. ===Гарал=== [[Тэнжиншинёо]], [[Китоо]] урсгалын жүжицүд суралцаж байсан ба [[Каноо Жигороо]]д татагдан 1886 онд [[Коодоокан]]д элссэн. [[Жүдо]]гийн 10-р дант [[Мифүнэ Кюүзоо]]гийн гарын багш байсан байна. Хамгийн чадварлаг хийдэг мэх нь "[[Харай-гоши]]". [[Category:Япон хүн|Ёкояма Сакүжироо]] [[Category:Тамирчин|Ёкояма Сакүжироо]] [[ja:横山作次郎]] [[no:Sakujiro Yokoyama]] Жүдочин 3385 11122 2006-12-12T16:38:28Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: [[Жүдоч]] гэдэгтэй ижил утгатай. [[Жүдоч]] гэдэгтэй ижил утгатай. Ямашита Ёшицүгү 3386 11211 2006-12-14T12:45:13Z Zorigt 49 [[Image:Ямашита Ёшицүгү.jpg|thumb|Ямашита Ёшицүгү]] Ямашита Ёшицүгү (山下 義韶, やました よしつぐ, [[1865 он]]ы [[3-р сарын 13]] - [[1935 он]]ы [[2-р сарын 26]]) нь [[Коодоокан]]г анх үүсэх үеийн шилдэг [[жүдочин]] [[Коодоокангийн 4 эзэн]]гийн нэг. Анхны [[10-р дан]]гийн эзэн. Ямашита Ёшиаки ч гэж дууддаг байсан. ===Гарал=== [[Одавара хан]] аймгийн(одоогийн [[Канагава муж]]) нэгэн тулааны урлагийн багшийн гэрт мэндлэжээ. 1884 оны 8 сарын 14-нд [[Коодоокан]]д элсэж дөнгөж 3 сарын дотор хар бүс 1-р данг авсан. [[Сайгоо Широо]], [[Ёкояма Сакүжироо]], [[Томита Цүнэжироо]] нарын дээр түүнийг оруулан [[Коодоокангийн 4 эзэн]] гэж байжээ. 1885 оны 6 сард 2-р дан, тухайн жилийн 9 сард 3-р дан, 1886 оны 5 сард 4-р дан, 1893 оны 1 сарын 15-нд 5-р дан, 1898 оны 1 сард 6-р дангийн эзэн болсон. 1902 онд Америкийн Сиатлид жүдогийн үзүүлэх тоглолт хийж, дэлхий дахинд жүдог тархахад хувь нэмрээ оруулсан байна. 1904 оны 10 сарын 23-нд 7-р дан авсан байна. 1905 оны 3 сарын 29-нд [[Вашингтон Д.С]]-д Жорж Гранд гэдэг чөлөөтийн тамирчинтай халз тэмцээн хийж [[цэвэр даралт]]аар ялсан байна. Түүний өрсөлдөгч нь илт том биетэй 2м өндөртэй, 160кг байхад Ямашита нь 162см, 68кг байжээ. Уг тэмцээнийг шимтэн үзсэн [[АНУ]]-н [[ерөнхийлөгч]] [[Теодор Рузвельт]] Ямашитагийн хүч чадлыг үнэлэн 2 жилийн хугацаатайгаар [[Америкийн Нэгдсэн Улс]]ын Усан Цэргийн сургуульд багшаар урьж авчирсан байна. 1907 онд гэрээ нь дуусаж эх орондоо буцсаны дараа коодооканд мэхний арга барилын багшаар ажиллах болсон байна. 1920 оны 3-р сарын 17-нд 8-р дан, 1930 оны 4-р сарын 1-нд 9-р данг авчээ. 1935 оны 2-р сард ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлжээ. [[Каноо Жигороо]] нь түүнийг нас барсан тухайн жилийн 10 сарын 24-нд "Гадаад болон дотоод дахь жүдогийн хөгжлийн төлөө идэвх зүтгэлтэй байсныг нь үнэлж барашгүй" юм хэмээгээд Коодоокангийн түүхэнд анхных болох [[10-р дан]]г нөхөн олгосон байна. 2006 оны байдлаар жүдогийн [[10-р дан]] нь Ямашитаг оруулаад нийтдээ 15хан хүнд олгогдсон. [[Category:Япон хүн|Ямашита Ёшицүгү]] [[Category:Тамирчин|Ямашита Ёшицүгү]] [[Category:Жүдо 10-р дант|Ямашита Ёшицүгү]] [[ja:山下義韶]] [[no:Yoshitugu Yamashita]] Image:Ямашита Ёшицүгү.jpg 3387 11126 2006-12-12T17:34:07Z Bambuush 171 Image:Ёкояма Сакүжироо.jpg 3388 11133 2006-12-12T17:42:16Z Bambuush 171 Image:Коодоокангийн 4 эзэн.jpg 3389 11135 2006-12-12T17:45:34Z Bambuush 171 Томита Цүнэжироо 3390 11209 2006-12-14T12:43:15Z Zorigt 49 [[Image:Томита Цүнэжироо.jpg|thumb|Томита Цүнэжироо]] [[Томита Цүнэжироо]] (富田 常次郎, とみた つねじろう, [[1865 он|1865]] - [[1937 он|1937]])) нь [[Шизүока муж]]ийн [[Нүмазү хот]]ын уугуул 7-р дант [[жүдочин]], [[Коодоокангийн 4 эзэн]]гийн нэг. [[Коодоокан]]гийн хамгийн анхны элсэгч, хар бүсний анхны эзэн юм. ===Гарал=== [[Каноо Жигороо]]г [[Тэнжиншинёо]] урсгалын жүжицүд суралцаж байх үед хамтран суралцаж байсан ба 1882 онд [[Коодоокан]]г байгуулахтай хамт элсэн орсон. Хамгийн чадварлаг хийдэг мэх нь "[[Томоэ-нагэ]]". Мөн "[[Сүгата Саншироо]]" хэмээх зохиолын зохиогч [[Томита Цүнэо]] нь [[Томита Цүнэжироо]]гийн 2 дахь хүү нь юм. [[Category:Япон хүн|Томита Цүнэжироо]] [[Category:Тамирчин|Томита Цүнэжироо]] [[ja:富田常次郎]] [[no:Tsunejiro Tomita]] Image:Томита Цүнэжироо.jpg 3391 11137 2006-12-12T18:00:50Z Bambuush 171 Оюунбилэгийн Пүрэвбаатар 3392 11158 2006-12-13T06:54:28Z Zorigt 49 Оюунбилэгийн Пүрэвбаатар нь 1973 оны 11 сарын 23-нд төрсөн. 1994 оны ДАШТ-д 52кг-н жинд 8-р байранд орсны дараа 1997 оны Азийн аврага шалгаруулах тэмцээний 58кг-д Алт, тухайн оныхоо Зүүн Азийн наадамд Алт авч ур чадвараа үзүүлсэн. </br> 1998 оны Азийн тоглолтонд Мөнгө, 99 оны ДАШТ-д 11-р байр эзлэн, Сиднейн Олимпт оролцсон. Шагналт 5-р байранд орсон боловч допингийн шалгуурт хар гарсан тул, шагналаа хураалгаж, барилдах эрхээ 1 жилээр хасуулсан. </br> Түүний дараа 2001 оны ДАШТ-д харамсалтайгаар Мөнгөн медалийн эзэн болов.2002 оны ДАШТ-д 60кг-д Хүрэл медал хүртсэн боловч түүнийг хагас шигшээд ялж, алтан медаль хүртсэн Туркийн бөх сэргээш хэрэглэсэн нь илэрсэн тул огшиж, мөнгөн медалийн эзэн болсон. </br> ===Гол амжилтууд=== *1994 он ДАШТ 52кг 8-р байр *1997 он ААШТ 58кг Алтан медаль *1997 он Зүүн Азийн наадам 58кг Алтан медаль *1998 он ДАШТ 58кг 9-р байр *1998 он ААШТ 58кг Мөнгөн медаль *1999 он ДАШТ 58кг 11-р байр *2000 он Сиднейн Олимп 58кг эрхээ хасуулсан *2001 он ДАШТ 58кг Мөнгөн медаль *2002 он Дэлхийн Цомын төлөө тэмцээн 60кг Хүрэл Медаль *2002 он ДАШТ 60кг Мөнгөн Медаль ===Гадаад холбоос=== http://www.japan-wrestling.jp/NEW02/750.htm Сүхбаатар 3393 11161 2006-12-13T06:58:39Z Zorigt 49 [[Сүхбаатар]] нь [[Сүхбаатар (аймаг)]] руу зөөгдлөө #REDIRECT [[Сүхбаатар (аймаг)]] Кофи Аннан 3394 11208 2006-12-14T12:41:43Z Zorigt 49 Reverted edits by [[Special:Contributions/142.165.3.43|142.165.3.43]] ([[User_talk:142.165.3.43|Talk]]); changed back to last version by [[User:Zorigt|Zorigt]] [[Image:KofiAnnan Jun142004.jpeg|300px|right]] '''Кофи Аннан''' ('''Kofi Atta Annan''') [[1938 он]]ын [[4-р сарын 8]]-нд [[Гана]] улсын Кумаси хотноо төрсөн. [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага|НҮБ]]-ын 7 дахь [[НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга|ерөнхий нарийн бичгийн дарга]] ([[1997 он]]ы 1-р сараас [[2006 он]]ы [[12-р сар]]ыг дуустал ажилласан). ===Боловсрол=== *[[1954 он|1954]] - [[1957 он]]、 Мфантсипим сургууль ; Христос шашны [[Методист]] урсгалын шашны сургууль, (Кэйп Коуст, Гана) **[[1957 он]]д Гана улс тусгаар тогтносон. *[[1958 он]], [[Кумаси Шинжлэх Ухаан Технологийн Коллеж]]ийн [[эдийн засгийн ухаан]]ы салбарт элсэн орсон. *[[Форд сан]]гийн тэтгэлгээр [[АНУ]]-ын [[Миннесота]] мужийн [[Ст. Пол]] хотын [[Макалестер]] коллежийн эдийн засгийн тэнхимд шилжин суралцаж, [[1961 он]]д төгссөн. *[[1961 он|1961]] - [[1962 он|62]] онд [[Швейцарь]] улсын [[Олон Улс Судлалын Хүрээлэн]] (''Institut universitaire des hautes études internationales'' IUHEI)-д суралцав. *[[1971 он|1971]] - [[1972 он|72]] онд АНУ-ын [[Массачусетс Технологийн Их Сургууль]], [[Слон Сургууль]]ийг дүүргэж бизнес удирдлагын магистр (MBA) зэрэг хүртсэн. ===Гэр бүл=== *Эхнэр: Нане Мариа Аннан. [[Өмгөөлөгч]], [[швед]] үндэстэн *3 хүүхэдтэй *Тити Алакиятай гэрлэж байгаад салсан. ===Эзэмшсэн хэл=== [[Англи хэл]], [[франц хэл]], Кру хэл (Kru), Акан хэл(Akan), Африкийн бусад хэлүүд. == Албан тушаал == [[1962 он]]. [[Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага]]д төсөв хариуцсан ажилтан<br> [[1974 он|1974]] - [[1976 он]]. Гана улсын Аялал Жуулчлалын Агентлагийн дарга<br> [[1987 он|1987]] - [[1990 он]]. НҮБ-ын Хүний нөөцийн бодлого, аюулгүй байдал хариуцсан нарийн бичгийн дарга<br> [[1990 он|1990]] - [[1992 он]]. НҮБ-ын Бодлого төлөвлөлт, Төсөв санхүү, Хяналт хариуцсан нарийн бичгийн дарга<br> [[1993 он|1993]] - [[1995 он]]. НҮБ-ын Энхтайвны үйл ажиллагаа хариуцсан нарийн бичгийн дарга<br> Энэ хугацаанд Иракийн дайн, Руандагийн иргэний дайн зэргийг зохицуулах үйлст амжилттай хүчин зүтгэж иржээ. 1995 оны 11-р сараас [[1996 он]]ы 3-р сард хуучин [[Югослав]]ын асуудал хариуцсан тусгай төлөөлөгчөөр томилогдож, [[Босни Херцоговин]]ыг НҮБ-ын Энхийг сахиулах хүчний (UNPROFOR) оронд [[Умард Атлантын Эвсэл|Умард Атлантын Эвслээр]](NATO) удирдуулсан олон улсын энгийг сахиулах хүчний хяналтад шилжүүлэх ажиллагааг удирдан зохион байгуулсан. Тэрээр 1997 оны [[1-р сарын 1]]-нд НҮБ-ын ажилтнууд дундаас сонгогдсон анхны ерөнхий нарийн бичгийн дарга болон үүрэгт ажилдаа орсон юм. [[2001 он]]д энхийг сахиулах үйлст оруулсан хувь нэмрээ үнэлүүлж, [[НҮБ]]-тэй хамтдаа [[Нобелийн энхтайвны шагнал]] хүртсэн. 2006 оны 12-р сард НҮБ-ын ЕНБД-ын хувьд тавьсан сүүлчийн илтгэлдээ АНУ-ын бодлогыг шүүмжилсэн. ==Холбоос== *[http://www.un.org/News/ossg/sg/pages/sg_biography.html НҮБ-ын сайт дахь Кофи Аннаны намтар] {{өмнөх дараах|[[НҮБ-ын Ерөнхий Нарийн Бичгийн Дарга]]| 1997 - 2006 |[[Бутрос Бутрос-Гали]]| [[Бан Ки-Мүн]]}} [[category:НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга|Аннан, Кофи]] [[category:Нобелийн энхтайвны шагналтнууд|Аннан, Кофи]] [[category:1938 онд төрөгсөд|Аннан, Кофи]] [[category:Ганачууд|Аннан, Кофи]] [[ar:كوفي عنان]] [[ast:Kofi Annan]] [[be:Кофі Анан]] [[bg:Кофи Анан]] [[bn:কোফি আন্নান]] [[br:Kofi Annan]] [[bs:Kofi Annan]] [[ca:Kofi Annan]] [[cs:Kofi Annan]] [[cv:Кофи Аннан]] [[cy:Kofi Annan]] [[da:Kofi Annan]] [[de:Kofi Annan]] [[el:Κόφι Ανάν]] [[en:Kofi Annan]] [[eo:Kofi Annan]] [[es:Kofi Annan]] [[et:Kofi Annan]] [[eu:Kofi Annan]] [[fa:کوفی عنان]] [[fi:Kofi Annan]] [[fr:Kofi Annan]] [[frp:Kofi Annan]] [[ga:Kofi Annan]] [[gd:Còfi Anàn]] [[gl:Kofi Annan]] [[he:קופי אנאן]] [[hi:कोफ़ी अन्नान]] [[hr:Kofi Annan]] [[hu:Kofi Annan]] [[id:Kofi Annan]] [[is:Kofi Annan]] [[it:Kofi Annan]] [[ja:コフィー・アナン]] [[jv:Kofi Annan]] [[ko:코피 아난]] [[li:Kofi Annan]] [[lt:Kofis Ananas]] [[mk:Кофи Анан]] [[ms:Kofi Annan]] [[nah:Kofi Annan]] [[nl:Kofi Annan]] [[nn:Kofi Annan]] [[no:Kofi Annan]] [[pl:Kofi Annan]] [[pt:Kofi Annan]] [[qu:Kofi Annan]] [[ro:Kofi Annan]] [[ru:Аннан, Кофи]] [[scn:Kofi Annan]] [[sh:Kofi Annan]] [[simple:Kofi Annan]] [[sk:Kofi Annan]] [[sl:Kofi Anan]] [[sq:Kofi Annan]] [[sr:Кофи Анан]] [[sv:Kofi Annan]] [[sw:Koffi Annan]] [[tg:Кофи Аннан]] [[th:โคฟี อันนัน]] [[tr:Kofi Annan]] [[tw:Kofi Annan]] [[vi:Kofi Annan]] [[wuu:Kofi Annan]] [[zh:科菲·安南]] [[zh-min-nan:Kofi Annan]] [[zh-yue:安南]] Template:Өмнөх дараах 3395 11164 2006-12-13T08:35:18Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: <dl class="toccolours" style="position: relative; width: 39em; margin: 1px auto; padding: 0.5em; clear: both;"> <dt style="text-align: center; margin: 0; padding: 0;">{{{1}}}<... <dl class="toccolours" style="position: relative; width: 39em; margin: 1px auto; padding: 0.5em; clear: both;"> <dt style="text-align: center; margin: 0; padding: 0;">{{{1}}}</dt> <dd style="text-align: center; margin: 0; padding: 0;">{{{2}}}</dd> <dd style="margin: 0; padding: 0;"> <dl style="position: absolute; top: 0.5em; left: 0; width: 33%; border-right: #ccc 1px solid; margin: 0; padding: 0;"> <dt style="text-align: center; margin: 0; padding: 0;">Өмнөх:</dt> <dd style="text-align: center; margin: 0; padding: 0;">{{{3}}}</dd> </dl> <dl style="position: absolute; top: 0.5em; right: 0; width: 33%; border-left: #ccc 1px solid; margin: 0; padding: 0;"> <dt style="text-align: center; margin: 0; padding: 0;">Дараах:</dt> <dd style="text-align: center; margin: 0; padding: 0;">{{{4}}}</dd> </dl> </dd> </dl> НҮБ 3396 11165 2006-12-13T08:48:32Z Zorigt 49 [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага]] руу автоматаар холбогдох #REDIRECT [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага]] Их Найм 3397 11173 2006-12-13T12:33:07Z Zorigt 49 {| class="toccolours" border="1" cellpadding="4" style="float: right; margin: 0 0 1em 1em; width: 20em; border-collapse: collapse; font-size: 95%; clear: right" |- !Их наймын тэргүүнүүд |- |[[Image:G8countries.png|center|300px|G8 countries.]] ; {{CAN}} : [[Канадын Ерөнхий Сайд|Ерөнхий Сайд]] [[Стивен Харпер]] ; {{FRA}} : [[Францын Ерөнхийлөгч|Ерөнхийлөгч]] [[Жак Ширак]] ; {{GER}} : [[Германы Канцлер|Канцлер]] [[Анжела Меркель]] ; {{ITA}} : [[Италийн Ерөнхий Сайд|Ерөнхий Сайд]] [[Романо Проди]] ; {{JPN}} : [[Японы Ерөнхий Сайд|Ерөнхий Сайд]] [[Абэ Шинзоо]] ; {{RUS}} : [[ОХУ-ын Ерөнхийлөгч|Ерөнхийлөгч]] [[Владимир Путин]] ; {{GBR}} : [[Их Британийн Ерөнхий Сайд|Ерөнхий Сайд]] [[Тони Блэйр]] ; {{USA}} : [[АНУ-ын Ерөнхийлөгч|Ерөнхийлөгч]] [[Жорж Валкер Буш|Жорж В.Буш]] |} '''Их Найм''' (G8) гэдэг нь [[Америкийн Нэгдсэн Улс]], [[Герман]], [[Их Британи]], [[Итали]], [[Канад]], [[Оросын Холбооны Улс]], [[Франц]], [[Япон]] улсуудаас бүрдэх бүлэг. Эдгээр улсууд нь [[Дэлхийн эдийн засаг|дэлхийн эдийн засгийн]] 65 орчим хувийг бүрдүүлдэг<ref>[http://www.undp.org United Nations Development Programme]</ref>. Жил бүр эдгээр улсуудын [[төрийн тэргүүн]], дээд албан тушаалтнууд уулзаж, дэлхийн улс төрийн бодлогыг тодорхойлдог гэж хэлж болно. Жил бүр Их наймын бүлгийг даргалах улс нь солигддог. [[2006 он]]д [[ОХУ]] уг үүргийг хүлээж буй бөгөөд энэ жилийн Их наймын удирдагчдын уулзалт [[Санкт-Петербург]] хотноо зохиогдсон. [[2007 он]]д [[Герман]] улс бүлгийг даргалж, тэргүүнүүдийн нь уулзалт [[Хайлигендамм]]д зохиогдоно. ==Түүх== Их наймын үүсэл нь [[1973 оны нефтийн хямрал]]аас үүдэн дэлхий даяар эдийн засгийн хямрал нүүрлэснээс улбаалж [[АНУ]], [[Европ]], [[Япон]]ы санхүүгийн албаны хүмүүс уулзалт хийж эхэлсэнтэй холбоотой. [[1975 он]]д, [[Францын Ерөнхийлөгч]] [[Валери Жискар д'Эстан]] хөгжингүй, [[ардчилсан үзэл|ардчилсан]] 6 орны төрийн тэргүүнүүдийг урьж саммит зохион байгуулсан. Уг саммитад оролцогчид цаашид жил бүр уг уулзалтыг зохиохыг дэмжсэнээр [[Франц]], [[Баруун Герман]], [[Итали]], [[Япон]], [[Их Британи]] болон [[АНУ]] гэсэн бүрэлдэхүүнтэй '''Их зургаагийн бүлэг''' ('''G6''') байгуулагдсан түүхтэй. [[1976 он]]ы уулзалтаас [[Канад]] улс нэмэгдсэн. Мөн [[Европын Холбоо]] 1977 оноос уулзалтад оролцож ирсэн<ref>[http://jpn.cec.eu.int/union/showpage_en_union.external.g8.php Европын Холбоо ба Их найм]</ref>. ===Орос улс нэмэгдэж "Их найм" бүрэлдсэн нь=== [[Image:G8meeting.jpg|thumb|left|300px|Их наймын уулзалт; 2001 оны 7-р сарын 20-22.]] [[1991 он]]д [[Хүйтэн дайн]] дуусч, [[Зөвлөлт Холбоот Улс|ЗХУ]] (одоогийн [[Оросын Холбооны Улс]]) Их долоогийн гол уулзалтуудад оролцож эхэлсэн. [[1997 он]]оос улс төрийн бүх уулзалтуудад оролцох эрхтэй болсноор Их найм бүрэлдэн тогтжээ. Гэхдээ Орос улс нь [[Улс орнуудын ДНБ-ийн хэмжээ|эдийн засгийн үзүүлэлтүүд]]ээрээ дэлхийд тэргүүлж чадахгүй байсан учир сангийн сайд болон төв банкны тэргүүнүүдийн уулзалтад оролцдоггүй байв. Тэр үед АНУ-ын ерөнхийлөгч [[Билл Клинтон]]ы санаачилгаар "Долоогийн бүлэг" нь "Наймын бүлэг" болсноо зарласан бөлгөө. Энэ нь ОХУ-ын ерөнхийлөгч [[Борис Ельцин]]ы явуулж байсан эдийн засгийн өөрчлөлт болон [[НАТО]]-гийн талаарх байр суурийг үнэлсэн хэрэг байлаа. 2005 оны 2-р сарын 18-нд АНУ-ын сенатч [[Жо Либерман]] [[Жон Маккэйн]] нар ОХУ-ын ерөнхийлөгч [[Владимир Путин]]ы явуулж буй бодлогыг шүүмжлээд улс төрийн эрх чөлөө, ардчилалыг хөгжүүлэхгүй байгаа тул тус улсыг Их наймын бүрэлдэхүүнээс хасах ёстой гэсэн шаардлага тавьсан. == Бүтэц, үйл ажиллагаа == [[Image:G8 2006 leaders 2.jpg|300px|thumb|right|[[Их наймын 32 дахь уулзалт|2006 оны G8]]-ын албан ёсны зураг.]] [[Image:G8 2006 leaders 3.jpg|thumb|300px|Их наймын удирдагчдын зарим нь ([[Жак Ширак|Ширак]], [[Владимир Путин|Путин]], [[Анжела Меркель|Меркель]], [[Коизүми Жүничиро|Коизүми]], [[Жорж Валкер Буш|Буш]], [[Стивен Харпер|Харпер]])]] Их найм нь албан ёсны бүтэц, удирдлага байдаггүйгээрээ [[НҮБ]], [[Дэлхийн банк]] зэрэг байгууллагуудаас ялгаатай. Бүлгийн удирдлагааар жил бүр гишүүн орнуудын аль нэгийг сонгодог. Тухайн улсыг тэр оны [[1-р сарын 1]]-нд тэргүүлж байсан хүн Их наймын бүлгийг удирдана. Жилийн дунд үед даргалж буй улсад 3 хоногийн дээд хэмжээний уулзалт зохиогддог. Энэ нь дэлхийн гол бодлогыг тодорхойлдог тун чухал арга хэмжээ болно. Мөн эрүүл мэнд, хууль эрх зүй, хөдөлмөр, эрчим хүч, хөгжил, байгаль орчин, гадаад хэрэг, хууль зүй дотоод хэрэг, терроризм, худалдаа зэрэг асуудлаар сайд нарын түвшинд уулзалтууд зохиодог. Эдгээрээс Их наймын ОХУ-аас бусад 7 орны сангийн сайд нар болон Европын холбооны төлөөлөгчид оролцдог жил тутмын уулзалт нь нэр нөлөө ихтэй. Үүнээс гадна "G8+5" буюу [[Бразил]], [[Энэтхэг]], [[Мексик]], [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|БНХАУ]] болон [[Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс|Өмнөд Африк]]ийн сангийн сайд нарын уулзалт зохиогддог. == Эдийн засгийн чадавх == '''G8'''-ын орнууд нь [[дэлхий]]н [[хүн ам]]ын 14-хөн хувийг бүрдүүлдэг боловч дэлхийн нийт [[ДНБ]]-ий гуравны хоёр хувийг бий болгодог юм. ('''Дэлхийн Хөгжлийн Илтгэл 2006''' / [[Дэлхийн банк]]-г үзнэ үү). {| class="wikitable" |- style="background-color:#efefef" !2004 ! colspan=2 | Хүн ам ! colspan=2 | BNE |- style="background-color:#efefef" ! &nbsp; !сая !% !тэрбум $ !% |- ! {{highlight3}} |Дэлхий |{{highlight3}} align="right" |6345.1 |{{highlight3}} align="right" |100.0 |{{highlight3}} align="right" |39833.6 |{{highlight3}} align="right" |100.0 |- !АНУ |align="right" |293.5 |align="right" |4.6 |align="right" |12179.9 |align="right" |30.7 |- !Япон |align="right" |127.8 |align="right" |2.0 |align="right" |4749.9 |align="right" |11.9 |- !Герман |align="right" |82.6 |align="right" |1.3 |align="right" |2549.0 |align="right" |6.3 |- !Их Британи |align="right" |59.4 |align="right" |0.9 |align="right" |2036.4 |align="right" |5.2 |- !Франц |align="right" |60.0 |align="right" |0.9 |align="right" |1858.7 |align="right" |4.7 |- !Итали |align="right" |57.6 |align="right" |0.9 |align="right" |1503.6 |align="right" |3.8 |- !Канад |align="right" |31.9 |align="right" |0.5 |align="right" |905.6 |align="right" |2.3 |- !ОХУ |align="right" |142.8 |align="right" |2.3 |align="right" |487.3 |align="right" |1.2 |- ! {{highlight3}} |G8 |{{highlight3}} align="right" |855.6 |{{highlight3}} align="right" |13.5 |{{highlight3}} align="right" |26270.4 |{{highlight3}} align="right" |66.1 |} == Шүүмжлэл == Их наймын тэргүүнүүдийн жил тутмын уулзалт нь [[даяарчлалын эсрэг хөдөлгөөн]]ий эсэргүүцлийн нэг бай болдог. Шүүмжлэлүүд нь [[хүлэмжийн хий]] ихээр ялгаруулж [[дэлхийн дулаарал]]д нөлөө үзүүлж буй, Африк болон хөгжиж буй орнуудыг өрийн хямралд оруулж, тэгш бус худалдаанй бодлогоор [[ядуурал]] бий болгож буй, мөн [[ДОХ]]-ын эсрэг явуулж буй бодлого зэрэг [[даяарчлал]]тай холбоотой асуудлууд байдаг. Түүнээс гадна Испани, Энэтхэг, Бразил, Хятад зэрэг эдийн засаг нь хүчирхэг улсуудаар эгнээгээ өргөтгөхгүй байгаа тул дэлхийн эдийн засгийг төлөөлж чадахгүй байна гэсэн шүүмжлэл их бий. ==Терроризм== 2005 онд [[Шотланд]]ад болсон уулзалтын эхний өдөр ([[2005]] оны [[7-р сарын 7]]) [[Лондонгийн метро]] болон автобуснуудад бөмбөг дэлбэрч, 50 гаруй хүний амь насыг авч одсон томоохон террорист халдлага гарсан. Уг халдлагын хариуцлагыг "[[Европ дахь Аль-Кайда Жихадын нууц бүлэглэл]]" гэж өөрсдийгөө нэрлэсэн байгууллага хүлээж мэдэгдэл гаргасан. Уг мэдэгдэлд [[Их Британи]]йн засгийн газрын [[Афганистан]], [[Ирак]]т явуулж буй цэргийн ажиллагаа болон барууны орнуудын исламын тулгуур үзэлтнүүдийн эсрэг бодлогыг эсэргүүцэж халдлага зохион байгуулсан гэж дурьдсан байлаа. Мөн уг халдлага нь [[Олон Улсын Олимпын Хороо]] 2012 оны [[Олимпын наадам]][[Лондон]] хотод зохиогдох болсныг зарласны дараахан болсон юм. Гэсэн хэдий ч уулзалт хуваарь ёсоор болж өнгөрсөн билээ. Хамгийн сүүлд ОХУ-д болсон уулзалт нь Ираны цөмийн хөтөлбөрийн тухай хэлэлцэж байхдаа Палестин-Израйлийн тэмцэл хурцадсанаас тасалдаж байсан түүхтэй. ==G6/7/8-ын уулзалтууд== Уулзалт нь дараахь дарааллаар ээлжилж зохиогддог: Франц, АНУ, Их Британи, Герман, Япон, Итали, Канад, ОХУ (цаашид бусад улсууд нэмэгдвэл нэмэгдсэн дарааллаар). Энэ үеэр дэлхийн хамгийн хүчирхэг улсуудын удирдагчдын уулзалтыг сурвалжлахаар дэлхийн өнцөг булан бүрээс хэдэн зуун сурвалжлагчид цугладаг юм.<br> ''Мөн үзэх: [[G8 уулзалтын лого]]'' {| class="wikitable" |- bgcolor="#ececec" ! дэс дугаар !! огноо !! Улс !! Газар !! Албан ёсны вэб хаяг |- | 1 || 1975.11.15-17 || {{FRA}} || [[Рамбулье]] || |- | 2 || 1976.6.27-28 || {{USA}} || [[Сан Хуан (Пуэрто-Рико)|Сан Хуан]], [[Пуэрто-Рико]] || |- | 3 || 1977.5.7-8 || {{GBR}} || [[Лондон]] || |- | 4 || 1978.7.16-17 || {{BRD}} || [[Бонн]] || |- | 5 || 1979.6.28-29 || {{JPN}} || [[Тоокёо]] || |- | 6 || 1980.6.22-23 || {{ITA}} || [[Венец]] || |- | 7 || 1981.7.20-21 || {{CAN}} || [[Монтебелло]], [[Квебек]] || |- | 8 || 1982.6.4-6 || {{FRA}} || [[Версаль]] || |- | 9 || 1983.5.28-30 || {{USA}} || [[Уильямсбург]], [[Виржин]] || |- | 10 || 1984.6.7-9 || {{GBR}} || [[Лондон]] || |- | 11 || 1985.5.2-4 || {{BRD}} || [[Бонн]] || |- | 12 || 1986.5.4-6 || {{JPN}} || [[Тоокёо]] || |- | 13 || 1987.6.8-10 || {{ITA}} || [[Венец]] || |- | 14 || 1988.6.19-21 || {{CAN}} || [[Торонто]], [[Онтарио]] || |- | 15 || 1989.7.14-16 || {{FRA}} || [[Парис]] || |- | 16 || 1990.7.9-11 || {{USA}} || [[Хьюстон]], [[Техас]] || |- | 17 || 1991.7.15-17 || {{GBR}} || [[Лондон]] || |- | 18 || 1992.7.6-8 || {{DEU}} || [[Мюнхен]], [[Бавари]] || |- | 19 || 1993.7.7-9 || {{JPN}} || [[Тоокёо]] || |- | 20 || 1994.7.8-10 || {{ITA}} || [[Наполи]] || |- | 21 || 1995.6.15-17 || {{CAN}} || [[Халифакс]], [[Нова Скотиа]] || |- | - || 1996.4.19-20 || {{RUS}} || [[Москва]]<br> (Цөмийн аюулгүй байдлын тусгай уулзалт) || |- | 22 || 1996.6.27-29 || {{FRA}} || [[Лион]] || |- | 23 || 1997.6.22-24 || {{USA}} || [[Денвер]], [[Колорадо]] || [http://www.state.gov/www/issues/economic/summit/g8.html G8 саммит 1997] |- | 24 || 1998.5.15-17 || {{GBR}} || [[Бирмингем]]<br>(G8-ын анхны албан ёсны уулзалт) || [http://web.archive.org/web/19981212012854/http://birmingham.g8summit.gov.uk/ G8 саммит 1998] (архив) |- | 25 || 1999.6.18-20 || {{DEU}} || [[Кёльн]], [[Умард Рейн-Вестфаль]] || |- | 26 || 2000.7.21-23 || {{JPN}} || [[Окинава]] || [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/ G8 саммит 2000] |- | 27 || 2001,7,20-22 || {{ITA}} || [[Женоа]] || [http://www.g8italia.it/ G8 саммит 2001] |- | 28 || 2002.6.26-27 || {{CAN}} || [[Канаскис]], [[Альберта]] || [http://www.g8.gc.ca/ G8 саммит 2002] |- | 29 || 2003.6.2-3 || {{FRA}} || [[Эвиан ле-Бан]] || [http://www.g8.fr/ G8 саммит 2003] |- | 30 || 2004.6.8-10 || {{USA}} || [[Си Айлэнд, Жоржи]] || [http://usinfo.state.gov/ei/economic_issues/group_of_8/g8_summit.html G8 саммит 2004] |- | 31 || 2005.7.6-8 || {{GBR}} || [[Глинэгл]], [[Шотланд]] || [http://www.g8.gov.uk G8 саммит 2005] |- | 32 || 2006.7.15-17 || {{RUS}} || [[Стрельна]], [[Санкт-Петербург]] || [http://en.g8russia.ru G8 саммит 2006] |- | 33 || 2007.6.6-8 || {{DEU}} || [[Хайлигендамм]], [[Мекленбург]] || [http://www.g-8.de G8 саммит 2007] |- | 34 || 2008 || {{JPN}} || || |- | 35 || 2009 || {{ITA}} || || |- | 36 || 2010 || {{CAN}} || || |- | 37 || 2011 || {{FRA}} || || |- | 38 || 2012 || {{USA}} || || |- | 39 || 2013 || {{GBR}} || || |- | 40 || 2014 || {{RUS}} || || |} ==Мөн үзэх== * [[Дэлхийн Нийгмийн Чуулган]] * [[Даяарчлалын эсрэг үзэл]] * [[G20 аж үйлдвэржсэн орнууд]] * [[G20 хөгжиж буй орнууд]] * [[G33]] * [[Хөгжиж буй 8 орон]] (D8), [[Ислам]]ын ертөнцийн хамгийн том 8 орны бүлгэм * [[J8]] * [[G11]], хөгжиж буй 11 орны бүлгэм ==Зүүлт== <div class="references-small"> <references /> </div> ==Холбоос== *[http://www.g-8.de 2007 оны Их наймыг тэргүүлэх орны албан ёсны вэб сайт] ===Засгийн газрууд=== *[http://www.direct.gov.uk/Gtgl1/GuideToGovernment/InternationalBodies/InternationalBodiesArticles/fs/en?CONTENT_ID=4003091&chk=h%2Bl9pN G8-ын түүх] - Их Британийн засгийн газрын сайт *[http://www.g8.gc.ca/ Government of Canada - G8] Канадын засгийн газрын сайт *[http://www.pm.gov.uk/output/Page8822.asp 10 Downing Street - G8, ЕХ-ны даргалал] Их Британийн засгийн газрын сайт *[http://usinfo.state.gov/af/africa/aid_to_africa.html USINFO - Африкт үзүүлэх тусламж] АНУ-ын засгийн газрын сайт *[http://www.g7.utoronto.ca Торонтогийн их сургууль - G8 Мэдээллийн төв] судалгааны баг *[http://www.kremlin.ru/ Kremlin.ru - ОХУ-ын засгийн газрын сайт] [http://www.kremlin.ru/eng/ Kremlin.ru (англи хэлээр)] *[http://www.governo.it/ Италийн засгийн газар] (итали, англи хэлээр) *[http://www.bundesregierung.de/ Германы засгийн газар] (герман, англи, франц хэлээр) {{G8}} [[Category:Их найм| ]] [[Category:Их наймын орнууд]] [[Category:Олон улсын байгууллагууд]] <!-- interwiki --> [[ar:مجموعة الثماني]] [[bg:Г-8]] [[ca:G8]] [[cs:G8]] [[da:G8]] [[de:Gruppe der Acht]] [[et:G8]] [[el:G8]] [[en:G8]] [[es:G-8]] [[eo:G 8]] [[eu:G8]] [[fr:Groupe des huit]] [[ga:G8]] [[gl:G8]] [[ko:G8]] [[hr:G8]] [[io:G8]] [[id:G8]] [[is:G8]] [[it:G8 (politica)]] [[he:ארגון המדינות המתועשות]] [[ka:დიდი რვიანი]] [[lv:Lielais astotnieks]] [[lb:G8]] [[lij:G8]] [[lt:Didysis aštuonetas]] [[ms:G8]] [[nl:G8]] [[ja:主要国首脳会議]] [[no:G8]] [[nn:G8]] [[pl:G8]] [[pt:G8]] [[ru:Большая восьмёрка]] [[scn:G8]] [[simple:G8]] [[sk:G8]] [[sr:Г8]] [[sh:G8]] [[fi:G8]] [[sv:G8]] [[ta:ஜி8]] [[vi:G8]] [[tr:G8]] [[uk:Велика вісімка]] [[zh:八國首腦高峰會議]] Template:Highlight3 3398 11170 2006-12-13T12:22:37Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: bgcolor="#ffbbbb"<noinclude> [[Category:Үлгэрүүд|{{PAGENAME}}]] </noinclude> bgcolor="#ffbbbb"<noinclude> [[Category:Үлгэрүүд|{{PAGENAME}}]] </noinclude> Template:G8 3399 11177 2006-12-13T12:45:30Z Zorigt 49 {| style="width:75%; margin:auto; text-align:center;" class="toc" |- ! [[Их Найм]] |- | {{FRA}} | {{ITA}} | {{CAN}} | {{DEU}} | {{USA}} | {{GBR}} | {{JPN}} | {{RUS}} |} PC тоглоом 3400 11221 2006-12-15T16:42:15Z Bambuush 171 [[PC тоглоом]] нь [[Компьютер тоглоом]] руу зөөгдлөө: PC гэдэг нь англи үг. Пи си тоглоом гснээс дээр юмаа. #REDIRECT [[Компьютер тоглоом]] Варкрафт 3401 11222 2006-12-15T16:45:12Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Варкрафт (Warcraft)</br> Варкрафт бол Хамгийн шилдэг Стратегийн Тоглоомуудын нэг юм. Уг тоглоом нь сүү... Варкрафт (Warcraft)</br> Варкрафт бол Хамгийн шилдэг Стратегийн Тоглоомуудын нэг юм. Уг тоглоом нь сүүлийн үед Монгол улс ялангуяа Улаанбаатар хотын ПиСи тоглоомын газруудаар өргөн тархаж байгаа билээ. Тиймээс ч Монголын Гэймерүүд уг тоглоомоор гадны улсуудын гэймерүүдтэй эн зэрэгцэн гарах боломжтой болсон юм. Уг тоглоомын талаар www.battle.net, www.blizzard.com-с мэдэж болно. Сүүлийн үед уг тоглоомын MOD болох Дота бол хамгийн шилдэг Газрын зураг юм. [[Category:Компьютер тоглоом|Варкрафт]] Цагаан бүс 3403 11225 2006-12-15T22:32:03Z Bambuush 171 [[Image:Цагаан бүс.gif|thumb|Цагаан бүс]] [[Цагаан бүс]] нь [[жүдо]]г эхлэн суралцагч нар бүслэх бүс юм. Анх [[Каноо Жигороо]] нь жүдогийн дантай бөхчүүдийн зүүдэг бүсийг хар болгосны улмаас цагаан бүсийг эхлэн суралцагч нар болон зэрэг бүхий жүдочин зүүдэг болсон. Дараа нь зэрэгт тамирчид нь өнгө бүхий бүс бүслэх болсоны улмаас анхан шатны тамирчид л хэрэглэх болжээ. Image:Цагаан бүс.gif 3404 11226 2006-12-15T22:32:18Z Bambuush 171 Хар бүс 3405 11249 2006-12-16T02:33:25Z Zorigt 49 [[Image:хар_бүс.jpg|thumb|left|Хар бүс, эрэгтэй]] [[Image:хар_бүс_эмэгтэй.jpg|thumb|Хар бүс, эмэгтэй]] [[Хар бүс]] нь [[жүдо]], [[айкидо]], [[карате]] зэрэг Японы уламжлалт тулааны урлагийн 1-с дээш дантай бөхчүүд бүслэдэг бүс юм. '''Күро-оби''' гэдэг нь японоор хар бүс гэсэн утгатай үг бөгөөд гадаадад ч энэ дуудлагаараа хэрэглэх тохиолдол байдаг. Эртнээс бүс нь [[айкидо]], [[карате]], [[жүдо]] зэргийн [[өмсгөл]]тэй хамт угаадаггүй байсан зэргээс удаан хэрэглэх тусам өнгө өөрчлөгдөн өөр болдог байна. Сүүл рүүгээ бүс хар өнгөтэй болж ирэн эхлэн суралцагч болон туршлагатай тамирчин хоёрын бүс нь эрс өөр өнгөтэй болдог. Энэ нь хар бүсний эхлэл болсон түүхтэй. [[Жүдо]]д бол хар бүсний 6-р дангаас дээш болбол [[улаан бүс]], [[улаан цагаан алаг бүс]]ийг хэрэглэдэг. Эмэгтэй тамирчдын хар бүс нь голоороо 1/5 хэмжээний өргөнтэй цагаан зураастай байдаг. Энэ зөвхөн Японы дотоод тэмцээнүүдэд хэрэглэгддэг. Image:Хар бүс.jpg 3406 11228 2006-12-15T22:58:37Z Bambuush 171 Image:Хар бүс эмэгтэй.jpg 3407 11230 2006-12-15T22:59:24Z Bambuush 171 Улаан цагаан алаг бүс 3408 11235 2006-12-15T23:13:16Z Bambuush 171 [[Image:Улаан цагаан алаг бүс.jpg|thumb|Улаан цагаан алаг бүс]] [[Улаан цагаан алаг бүс]] нь [[жүдо]]гийн 6-с дээш дан бүхий тамирчид нь бүслэдэг бүс юм. 5-р дан хүртэл өөрийн хүч чадлаар авдаг ба 6-р дангаас дээш бол [[жүдо]]д оруулсан хувь нэмэр зэргийн үнэлж олгодог. Тиймээс ид барилдаж буй бөх нь [[улаан цагаан алаг бүс]] бүслэх тохиолдол байхгүй. [[Коодоокан]]д бол хамгийн залуудаа 27 настайтай [[улаан цагаан алаг бүс]] авах боломжтой. Image:Улаан цагаан алаг бүс.jpg 3409 11236 2006-12-15T23:14:08Z Bambuush 171 Коодоокан жүдо 3410 11248 2006-12-16T02:31:44Z Zorigt 49 [[Image:одоогийн.jpg|thumb|Одоогийн Коодооканы байшин]] [[Image:дээр үеийн.gif|thumb|left|Коодооканы анхны байрлаж байсан байр]] [[Япон улс]]аас гаралтай [[жүдо]]г [[Каноо Жигороо]] нь [[Коодоокан]] хэмээх нэртэй өргөөнд анхлан хичээллүүлж эхлүүлсэн байна. Тиймээс жүдо нь Японд ялангуяа [[коодоокан жүдо]] гэж нэрлэгдэх тохиолдол бий. Голчлон Япон дотор хэрэглэдэг дүрэм байдаг зэргээс ингэж ялгаж нэрлэх нь их. Жирийн [[жүдо]] ч гэж ойлгож болно. Image:Дээр үеийн.gif 3411 11239 2006-12-15T23:29:17Z Bambuush 171 Image:Одоогийн.jpg 3412 11240 2006-12-15T23:29:32Z Bambuush 171 Улаан бүс 3413 11242 2006-12-15T23:40:11Z Bambuush 171 [[Image:Улаан бүс.gif|thumb|Улаан бүс]] [[Улаан бүс]] нь [[жүдо]]гийн 9 юмуу [[10-р дан]]тай бөхчүүд бүслэдэг бүс. [[Жүдо]]д үнэлж барашгүй хувь нэмэр оруулсан хэмээн олгодог. Нийтдээ 12 [[жүдочин]] л энэ бүсийг бүслэх эрхийг авсан байна. Image:Улаан бүс.gif 3414 11243 2006-12-15T23:40:23Z Bambuush 171 Хүрэн бүс 3415 11244 2006-12-15T23:47:55Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: [[Image:Хүрэн бүс.jpg|thumb|Хүрэн бүс]] [[Тулааны урлаг]]ийн зэрэглэлд ихэвчлэн хэрэглэгддэг [[хүрэн бүс]].... [[Image:Хүрэн бүс.jpg|thumb|Хүрэн бүс]] [[Тулааны урлаг]]ийн зэрэглэлд ихэвчлэн хэрэглэгддэг [[хүрэн бүс]]. [[Жүдо]]д бол 1-4-р зэрэгт [[жүдочин]] бүслэдэг. Image:Хүрэн бүс.jpg 3416 11245 2006-12-15T23:48:15Z Bambuush 171 Жава хэл 3424 11261 2006-12-16T20:11:22Z 84.63.31.149 Шинэ хуудас: Жава хэл Жава хэл Монголын ан амьтан 3426 11267 2006-12-17T13:25:34Z Dermee 51 /* [[Ховордсон амьтад]] */ Монгол улс нь онгон байгалийн эзэд болсон ан амьтанаараа дэлхийд гайхагдах улс. == [[Ховордсон амьтад]] == Сүүлийн жилүүдэд эдгээр дэлхийд ч ховорт тооцогдох ан амьтад нь ховордсоор байна. Үүний нэг гэрч нь монголын ховор амьтдын жагсаалт байнга нэмэгдэж байгаа явдал юм. 2005 онд тул, баавгай гэсэн хоёр амьтныг засгийн газраас ховор амьтны тоонд албан ёсоор оруулжээ. Жишээ дурьдвал, 1980-иад онд 40 мянган аргаль хонь, 140 мянган халиун буга тоологдож байсан бол 2001, 2004 онд тоолсон тооллогоор 13 орчим мянган аргаль хонь, 10 орчим мянган халиун буга тус тус тоологдов. Ийнхүү ховордож байгаагийн гол шалтгааныг хулгайн ан тэргүүлж байна. Маркетинг микс 3427 11272 2006-12-18T12:46:40Z 202.179.3.179 маркетингийн хольц буюу маркетингийн иж бүрдэл маркетингийн иж бүрдэл гэж нэрлэгддэг маркетингийн 4р буюу маркетингийн product-бүтээгдэхүүн үйлчилгээ,price- үнэ,place- түгээлт хуваарьлалт, promotion- идэвхжүүлэлт гэсэн ойлголтыг хамардаг. Эдгээр бүх үйл явц нь маркетингийн үйл ажиллагааны хүрээг хамардаг байна.Эдгээр иж бүрдлүүдийг хэдийгээр тусад нь авч үздэг боловч хоорондоо нарийн уялдаа холбоотой харилцан хамааралтай ойлголт юм. Хөх хот 3428 11274 2006-12-18T13:41:57Z 202.131.245.202 Шинэ хуудас: Хөх хотын эдийн засгийн салбаруудын танилцуулгыг хийх хэрэгтэй байна. Хөх хотын эдийн засгийн салбаруудын танилцуулгыг хийх хэрэгтэй байна. Миеэгомбын Энхболд 3429 12372 2007-01-28T20:07:08Z Thijs!bot 369 robot Adding: de, en, es, fr, id, pl, sv '''Миеэгомбын Энхболд''' ([[1964 он|1964]] - ) нь Монголын улстөрч, [[Монгол Улс]]ын 23 дахь [[Монгол Улсын ерөнхий сайд|ерөнхий сайд]]. Тэрээр 1964 онд [[Улаанбаатар]] хотод төрсөн. 1982 онд Нийслэлийн 10 жилийн 1 дүгээр дунд сургууль, 1987 онд МУИС-ийг төлөвлөгч-эдийн засагч мэргэжлээр төгссөн. Эдийн засгийн ухааны магистр. 1987-1989 онд Улаанбаатар хотын АДХГЗ-ны харьяа Аж ахуй үйлчилгээний удирдах газарт эдийн засагч, 1989-1991 онд Нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний яаманд мэргэжилтэн, 1991-1992 онд Улаанбаатар хотын АДХГЗ-ны Ахуйн үйлчилгээний хэлтсийн дарга, 1992-1996 онд Чингэлтэй дүүргийн Засаг даргын орлогч, 1996-1998 онд тус дүүргийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн дарга, 1999-2005 онд Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагчаар тус тус ажиллаж байсан. Түүнийг Нийслэлийн Засаг даргаар ажиллах хугацаанд Улаанбаатар хотын газартай холбоотой авилгал хавтгайрсан, агаарын бохирдол ихэссэн гэж шүүмжилдэг. 2005 онд Намбарын Энхбаяр Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон тул намаасаа түдгэлзэх шаардлагатай болж, өөрийн залгамжлагчаар М.Энхболдыг МАХН-ын даргад нэр дэвшүүлэн сонгуулсан. МАХН Ардчилсан намтай Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ц.Элбэгдоржийн нэрийг нөхөн сонгуулиас татуулж, үүнийхээ хариуд Их Эвслийн Засгийн газрыг УИХ-ын ээлжит сонгууль хүртэл МАХН-Эх Орон Ардчилал эвслийн хооронд байгуулсан гэрээний дагуу ажиллуулах нөхцөлтэй гэрээ байгуулсан бөгөөд үүний дагуу Ц.Элбэгдорж нэрээ татсанаар М.Энхболд 2005 оны 9-р сард УИХ-ын гишүүнээр сонгогдсон. Хэдий Ардчилсан нам гэрээний дагуу өөрийн нэр дэвшигчийн нэрийг нөхөн сонгуулиас татуулсан боловч 2006 оны 1-р сард МАХН УИХ дахь Ардчилсан намын М.Энхсайхан тэргүүтэй цөөн гишүүд, Эх орон нам, Бүгд найрамдах нам, Ард түмний намд Засгийн газарт суудал амалж байж Ц.Элбэгдоржийн тэргүүлсэн Засгийн газрыг унагасны дараа М.Энхболдыг Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар сонгож, шинэ "Үндэсний эв нэгдлийн" хэмээх тодотголтой Засгийн газраа бүрдүүлсэн юм. [[1999 он]]д “Алтангадас” одон, [[2005 он]]д “Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одон”-гоор тус тус шагнагдсан. [[Category:Монгол Улсын Ерөнхий Сайд|Энхболд, М.]] [[de:Mijeegombyn Enchbold]] [[en:Miyeegombo Enkhbold]] [[es:Miyeegombo Enkhbold]] [[fr:Miyeegombo Enkhbold]] [[id:Miyeegombo Enkhbold]] [[pl:Mijeegombyn Enchbold]] [[sv:Mijeegombyn Enchbold]] Мэндсайханы Энхсайхан 3430 11279 2006-12-18T14:05:25Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: '''Мэндсайханы Энхсайхан''' ([[1955 он|1955]] - ) нь Монголын улстөрч, [[Монгол Улс]]ын 18 дахь ерөнхий сайд. ... '''Мэндсайханы Энхсайхан''' ([[1955 он|1955]] - ) нь Монголын улстөрч, [[Монгол Улс]]ын 18 дахь ерөнхий сайд. [[1955 он]]д [[Улаанбаатар хот]]од төрсөн. [[1973 он]]д Нийслэлийн 1 дүгээр дунд сургууль, [[1978]] онд [[Киев]] хотын улсын их сургууль төгссөн. Олон улсын харилцааны эдийн засагч мэргэжилтэй. Эдийн засгийн ухааны доктор. Орос, англи хэлтэй. [[АНУ]], [[Япон]], [[Герман]]д мэргэжил дээшлүүлсэн. 10-р ангид байхдаа [[Олон Улсын Математикийн Олимпиад]]ад оролцож, хүрэл медаль хүртэж байсан. Тэрээр 1978-1988 онд Гадаад худалдааны яаманд эдийн засагч, эрдэм шинжилгээний ажилтан, газрын орлогч дарга, 1989-1990 онд Зах зээл судлалын хүрээлэнгийн захирал, 1990-1992 онд АИХ-ын депутат, Улсын Бага Хурлын гишүүн, Байнгын хорооны дарга, 1992-1993 онд УИХ-ын гишүүн, 1993 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга, 1996-1998 онд Монгол Улсын Ерөнхий сайд, 1998-2003 онд “Премьер интернейшнл” ХХК-нд захирал, 2003-2005 онд Ардчилсан намын дарга, 2004 онд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдон ажиллаж байна. 2004-2006 онд Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны даргаар сонгогдон ажиллаж байв. 2006 оны 1-р сараас Монгол Улсын Засгийн газрын гишүүн, Монгол Улсын Шадар сайдаар томилогдон ажиллаж буй. [[Category:Монгол Улсын Ерөнхий Сайд|Энхсайхан, М.]] Жанлавын Наранцацралт 3431 11280 2006-12-18T14:38:44Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: '''Жанлавын Наранцацралт''' ([[1957 он|1957]] - ) нь Монголын улстөрч, [[Монгол Улс]]ын 20 дахь ерөнхий сайд. ... '''Жанлавын Наранцацралт''' ([[1957 он|1957]] - ) нь Монголын улстөрч, [[Монгол Улс]]ын 20 дахь ерөнхий сайд. [[1957 он]]д [[Улаанбаатар]] хотод төрсөн. [[1976 он]]д Беларусийн Улсын их сургууль, [[1981 он]]д [[Москва]] хотын Газар зохион байгуулалтын их сургууль, [[1990 он]]д Монгол Улсын их сургууль төгссөн. Газар зохион байгуулагч-инженер, улс төр судлаач, нийгэм, эдийн засгийн газрын эрх зүйч мэргэжилтэй. Газарзүйн ухааны доктор. Монгол Улсын их сургуулийн зөвлөх профессор, Москвагийн Газар зохион байгуулалтын их сургуулийн хүндэт профессор. Орос, англи хэлтэй. Тэрээр, 1981-1989 онд ХААЯ-ны Газар зохион байгуулалтын институтэд инженер, ахлах инженер, ерөнхий мэргэжилтэн, 1989-1991 онд БОЯ-ны газрын бодлогын хүрээлэнд эрдэм шинжилгээний ажилтан, секторын эрхлэгч, 1991-1996 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны Хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газарт хэлтэс, албаны дарга, тус хотын Захирагчийн албанд ахлах мэргэжилтэн, 1996 онд Нийслэлийн газрын харилцаа, үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийн албанд дарга, 1996-1998 онд Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч, 1998-1999 онд Монгол Улсын Ерөнхий сайд, 1999-2000 онд МУИС-д багш, зөвлөх профессор, 2000, 2004 онд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдон ажиллаж байна. 2004-2006 онд Байнгын хорооны даргаар сонгогдон ажиллаж байв. 2006 оны 1-р сараас Барилга хот байгуулалтын сайдаар томилогдон ажиллаж байна. [[Category:Монгол Улсын Ерөнхий Сайд|Наранцацралт Ж.]] Зөгийн бал 3433 11283 2006-12-19T06:50:12Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: '''Зөгийн бал''' нь [[зөгий]] цэцгийн балыг цуглуулан, үүрэндээ хадгалан бий болгодог чихэрлэг хүнс... '''Зөгийн бал''' нь [[зөгий]] цэцгийн балыг цуглуулан, үүрэндээ хадгалан бий болгодог чихэрлэг хүнсний зүйл юм[[Image:Runny hunny.jpg|right|180px|thumb|Зөгийн бал]] == Ерөнхий ойлголт == Зөгий нь цэцгээс цуглуулсан балыг биедээ шилжүүлэн [[фермент]]жүүлж задлан үүрэндээ хадгалдаг. Зөгийн үүр нь 35℃ температуртай байдаг бөгөөд ажилчин зөгийнүүд үүрэн доторх агаарыг үргэлж сольж цэвэршүүлж байдаг тул ус нь ууршиж, чихэрлэгийн хэмжээ 80%-д хүрнэ. Найрлагад нь [[глюкоз]], [[фруктоз]]оос гадна янз бүрийн [[витамин]], [[эрдэс]], [[амин хүчил|амин хүчлүүд]] агуулагддаг. 1кг нь 2940ккал хүрэх тун өндөр илчлэгтэй. Зөгийн бал нь бага температурт талстжидаг. Энэхүү талстжисан хэсэг нь глюкоз, талстжаагүй үлдсэн хэсэг нь фруктоз байдаг. Халаахад буцаж анхны байдалдаа ордог бөгөөд чанар нь алдагддаггүй. Зөгийн бал нь удаан хадгалах боломжтой. [[Египет]]эд [[пирамид]]ыг малтаж байсан америкийн архелеогич T.M.Дэвис 3300 жилийн өмнөх зөгийн бал хадгалаастай шилэн сав олсон нь доторх зөгийн бал нь чанараа огт алдаагүй байсан нь тэмдэглэгдэн үлджээ. Зөгийн баланд [[ботулинус]] хэмээх нянгийн үр хөврөл агуулагдах тохиолдол бий. Гэхдээ зөгийн балан дотор байхдаа өсч үржин хор хөнөөл тарих аюулгүй, хүний биед орсон хойноо ч өсч үржих чадваргүй гэгддэг. Харин хоол боловсруулах эрхтэн нь бүрэн хөгжиж амжаагүй нэг хүртэлх насны хүүхдэд зөгийн бал өгч болохгүй. == Хэрэглээ == Хүнсэнд хамгийн өргөн хэрэглэдэг. [[Талх]] болон халуун бялуунд түрхэж идэхээс гадна [[бяслаг]], [[сүү]], [[тараг]] зэрэг сүүн бүтээгдэхүүнтэй хольж хэрэглэх нь бий. [[Кофе]] болон байхуу цай зэрэг умдаанд [[Элсэн чихэр|элсэн чихрийн]]ийн оронд хэрэглэнэ. Зөгийн балыг бүрдүүлэгч гол бодис нь фруктоз буюу жимсний чихэр бөгөөд энэ нь бага температурт чихэрлэг амт нь сайн мэдрэгдэх боловч өндөрт температурт чихэрлэг амтаа алдана. Иймээс халуун бүлээн зүйлтэй холиход хэмжээг нь хэтрүүлэх магадлалтай. [[Байхуу цай]]нд зөгийн бал хийвэл өнгө нь харладаг. Энэ нь байхуу цайнд агуулагддаг [[таннин]] хэмээх бодис зөгийн баланд агуулагдах төмөртэй урвалд орсноос шалтгаална. Зөгийн балыг хүнснээс гадна эмчилгээний зориулалтаар хэрэглэдэг. Мөн бага зэрэг шингэлээд, исгэж [[зөгийн балны архи]] хийдэг. Зөгийн үүрнээс балыг нь авсны дараа үлдэх [[лав]]аар [[лаа]], будаг зэрэг зүйл хийдэг. == Төрөл == Зөгийн бал нь цэцгийн төрлөөс хамаарч амт, өнгө, үнэр, найрлага нь ялгаатай байдаг. * [[Лянхуа]] ** Бүдэг өнгөтэй, хурц үнэргүй. * [[Хар хуайс]] (Ерөнхийдөө хар хуайсны балыг хуайсны бал хэмээн зардаг байна) ** Бүдэг хүрэн өнгөтэй, амт үнэрийн хувьд лянхуа цэцгийнхтэй ойролцоо. * [[Бэрсрүүт жүрж]] ** Сүүлийн жилүүдэд бэрсрүүт жүрж буюу мандарины тоос хүртээхэд зөгийг ашиглах нь өссөнтэй холбоотойгоор үйлдвэрлэл нь өсч буй. Нимбэгэрхүү үнэртэй. * [[Хошоонгор]] ** Дэлхийд хамгийн их хэмжээгээр үйлдвэрлэгддэг. Хурц чихэрлэг үнэртэй боловч амт нь сул. * [[Сагаг]] ** Төмөр ихээр агуулдаг тул хүрэн элсэн чихэртэй төстэй амттай, өвөрмөц үнэртэй. Хар хүрэн өнгөтэй. Цус багадалтад сайн гэгддэг. * [[Туулайн бөөр]] ** Гашуувтар, исгэлэндүү амттай. Европт их дэлгэрсэн. == Үйлдвэрлэлийн хэмжээ == 2002 оны байдлаар дэлхий даяар үйлдвэрлэгдэж буй зөгийн балны нийт хэмжээ 1280 мянган тонн. Үүний 20.3% нь Хятадад үйлдвэрлэгдэж байна. # [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]] - 206 мянган тонн (20.3%) # [[Америкийн Нэгдсэн Улс]] - 90 мянган тонн (7.1%) # [[Аргентин]] - 85000 тонн (6.7%) # [[Турк]] - 60000 тонн (4.7%) # [[Украйн]] - 60000 тонн (4.7%) Дараа нь [[Мексик]], [[Оросын Холбооны Улс]], [[Энэтхэг]], [[Канад]], [[Испани]] улсууд орно. Монгол улсын хувьд Сэлэнгэ аймгийн нутагт зөгий үржүүлгийн газар бий боловч зөгийн балны хэрэгцээний ихэнх хувийг импортоор хангадаг. 2003 онд дэлхийн зөгийн балны нийт үйлдвэрлэл 1340 мянган тонн, 2004 онд 1350 мянган тонн болж өссөөр буй. == Түүх == ''Дэлгэрэнгүйг [[Зөгий үржүүлэг]] сэдвээс үзнэ үү.'' Хүн зөгий хоёрын харилцаа маш эртний түүхтэй. [[Испани]]й нутаг дахь [[Аланиа агуй]]гаас олдсон 10000 жилийн өмнөх сүг зурагт зөгийн үүрнээс балыг нь авч буй эмэгтэй дүрслэгдсэн байдаг. [[Месопотами]]йн [[дүрс бичиг]]т зөгий үржүүлэгтэй холбоотой зүйлс бичигдэн үлдэж хоцорсноос гадна [[Эртний Египет]]ийн сүг зурагт зөгий үржүүлгийн байдал дүрслэгдэн үлджээ. [[Эртний Грек]]ийн [[гүн ухаантан]] [[Аристотель]] "Амьтны аймаг" хэмээх бүтээлдээ зөгий үржүүлгийн талаар дурьдсан байдаг. Түүнд зөгий цуглуулдаг зүйл нь ургамалын тоос биш, цэцэгт хуримтлагдсан шүүдэр гэж бичжээ. [[Хуучин гэрээ]]нд [[Израйль]]чуудад амласан нутаг [[Каанан]] нь "Сүү, зөгийн бал урсч байдаг газар" гэж дүрслэгдсэн байдгаас зөгийн бал нь эртнээс нааш үржил шим, баялгийн бэлгэдэл болж ирснийг ойлгож болно. [[Дундад зуун]]ы Европт гэрэлтгүүлгийн зориулалттай хэрэглэх [[лаа]]ны түүхий эд болгож лавыг хэрэглэдэг байсан тул [[сүм хийд]]үүдэд зөгий үржүүлдэг байжээ. 19-р зууныг хүртэл зөгийн балыг авахын тулд зөгийн үүрийг нь эвдэж, сүргийг нь устгахаас өөр арга байдаггүй байжээ. [[1853 он]]д Америкийн Нэгдсэн Улсын иргэн Лангстрот (L.L.Langstroth) өөрийн "Үүр ба зөгий" ("The Hive and the Honey Bee") хэмээх бүтээлдээ зөгийн бал, лавыг авахад зөгийн сүргийг нь устгахгүйгээр авч үлдэж, дахин ашиглаж болох аргыг нээснээр орчин үеийн зөгий үржүүлгийн эцэг гэж нэрлэгдэх болжээ. Өдгөө түүний нээсэн аргыг үндсэндээ ашиглаж зөгий үржүүлж буй. == Зөгий == [[Image:Bees Collecting Pollen 2004-08-14.jpg|right|thumb|Зөгий]] ''Дэлгэрэнгүйг [[Зөгий]] гэсэн бичлэгээс үзнэ үү.'' Дэлхий дээр 9 төрлийн зөгий байдаг. === Бал цуглуулах === Зөгий нь цэцэг олвол бусаддаа бүжгээр бал байгаа чиглэл, зайг мэдээлнэ. Бал авчирсан ажилчин зөгий нь ал хадгалдаг зөгийнд балаа дамжуулдаг бөгөөд энэ үед чихэрлэг ихтэй бал авчирсан зөгийнөөс нь эхэлж авдаг тул чихэрлэг багатай бал авчирсан ажилчин зөгий хүлээх хэрэгтэй болдог. Иймээс сайн балтай газар луу ажилчин зөгийнүүд олноороо явдаг байна. === Зөгийн үүрний бүтэц === [[Image:Honey comb.jpg|thumb|right|Зөгийн үүр (сархинаг)]] Байгальд байдаг зөгийн үүр нь сархинаг гэж нэрлэгдэх бөгөөд зургаан талтуудаас тогтох босоо хавтгай хэлбэртэй. Сархинагийн тоо нь зөгийн төрлөөс хамаарч янз бүр байдаг. == Амьтад ба зөгийн бал == Загийн бал нь илчлэг ихтэй тул хүнээс гадна амьтад ч дурладаг. Зөгийн үүрийг сүйтгэж, балыг нь "дээрэмддэг" хамгийн гол амьтан нь [[баавгай]] юм. Түүнчлэн бусад амьтдыг ашиглаж, бал олж иддэг шувууд бий. Голчлон Африкийн Сахарын цөлөөс урагш орших [[тоншуул]]ын төрлийн шувуу (Indicator minor) зөгийн бал, лаванд маш дуртай. Хүн, [[баавгай]] зэрэг амьтдад зөгийн үүр байгаа газрыг мэдэгдэж, тэдгээр нь зөгийн бал авсны дараа эвдэрч үлдсэн зөгийн үүрнээс үлдэгдлийг нь иддэг байна. Үүнийг нь ашиглаж, уг шувууг дуудах тусгай шүгэл хүртэл ашигладаг бүс нутаг бий. == Элдэв мэдлэг == *[[Бал сарын аялал]] (honey moon) гэдэг үг нь гэрлэснээс хойш нэг сарын турш нөхөрт нь [[зөгийн балны архи]] уулгаж, бэлгийн чадавхийг нь сайжруулдаг хэмээх эртний германчуудын заншлаас үүдэлтэй. *Хадгалах хугацаа нь хэтэрсэн зөгийн бал нь өнгөө алдаж, цагаан өнгөтэй талстууд үүсдэг боловч энэ нь хүний биед хор нөлөөгүй тул хэрэглэх боломжтой байдаг. [[Category:Зөгий|Зөгийн бал]] [[an:Miel]] [[ar:عسل النحل]] [[be:Мёд]] [[bg:Пчелен мед]] [[bs:Med]] [[ca:Mel]] [[cs:Med]] [[cy:Mêl]] [[da:Honning]] [[de:Honig]] [[el:Μέλι]] [[en:Honey]] [[eo:Mielo]] [[es:Miel]] [[fi:Hunaja]] [[fr:Miel]] [[gd:Mil]] [[gl:Mel]] [[he:דבש]] [[hr:Med]] [[hu:Méz]] [[id:Madu]] [[is:Hunang]] [[it:Miele]] [[ja:蜂蜜]] [[jv:Madu]] [[lt:Medus]] [[nds-nl:Hoening]] [[nl:Bijenhoning]] [[nn:Honning]] [[no:Honning]] [[oc:Mèl]] [[pl:Miód]] [[pt:Mel]] [[ro:Miere]] [[ru:Мёд]] [[simple:Honey]] [[sk:Med]] [[sl:Med]] [[sq:Mjalti]] [[sr:Мед]] [[sv:Honung]] [[ta:தேன்]] [[th:น้ำผึ้ง]] [[tr:Bal]] [[ug:قالتىس]] [[uk:Мед]] [[vls:Zêem]] [[yi:האניק]] [[zh:蜂蜜]] [[zh-yue:蜜糖]] Монголын Үндэсний Олимпийн Хороо 3437 11319 2006-12-22T06:48:01Z Ganbat 187 Монголын Үндэсний Олимпийн Хороо 1956 онд байгуулагдаж, 1962 онд ОУОХ-ны их гэр бүлд багтсан. 1964 оноос эхлэн олимпийн наадамд тамирчдаа илгээжээ. Монгол Улс зуны Олимпийн 10 удаагийн наадамд 253 тамирчин, 60 дасгалжуулагч, 105 албаны хүн, нийт 425 хүн оролцож, 5 мөнгө, 10 хүрэл, нийт 15 медаль хүртсэн.</br> Монгол Улс медаль хүртсэн орны тоогоор 199 орноос 51 дүгээр байрт орж байна. </br> 1964 оны [[Токиогийн Олимп]]од 21 тамирчин оролцож медаль хүртэж чадалгүй иржээ. Нийт 93 орны тамирчин тус Олимод оролцсон байна.</br> 1968 онд 16 тамирчин [[Мехикогийн Олимп|Мехиког]] зорьж нэг мөнгө, гурван хүрэл медаль хүртэж, шагналт байранд хоёр тамирчин орсон байна. 112 орон оролцсон тус Олимпоос Монгол Улс 27 дугаар байранд орж байжээ. </br> 1972 оны [[Мюнхений Олимп]]од 41 тамирчин явж нэг мөнгөн медаль, шагналт байр хоёрыг эзэлж 121 орноос 36-д орсон бол 1976 оны [[Монреалийн Олимп]]од 33 тамирчин оролцож нэг мөнгө, шагналт байр дөрвийг хүртэж 92 орноос 35 дугаар байрт орсон байна.</br> Манайхаас хамгийн олон буюу 43 тамирчин оролцсон 1980 оны [[Москвагийн олимп]]оос хоёр мөнгө, хоёр хүрэл медаль, таван шагналт байр эзэлж 80 орноос 22 дугаар байрт орсон нь хамгийн өндөр үзүүлэлт юм. Тус Олимпод хөрөнгөтний гэгдэх томоохон орнууд оролцоогүй.</br> Дараагийн Олимп буюу АНУ-ын Лос-Анжелос хотноо болсон XXIII наадамд хуучнаар социалист системийн орнууд оролцоогүйгээс манай тамирчид Лос-Анжелосийг зориогүй билээ.</br> 1988 оны [[Сөүлийн Олимп]]од манай 28 тамирчин оролцож нэг хүрэл медаль, таван шагналт байр хүртэж 159 орноос 47-д оржээ.</br> 1992 оны [[Барселоны Олимп]]од 33 тамирчин явснаас хоёр хүрэл медаль зүүж, шагналт байранд мөн хоёр тамирчин орсноор тус Олимпод оролцсон 169 орноос 48 дугаар байрыг эзэлсэн байна.</br> 1996 оны [[Атлантын Олимп]]од 18 тамирчин оролцож нэг хүрэл медаль хүртэж 179 орноос 71 дүгээр байрт оржээ. </br> 2000 оны [[Сиднейн Олимп]]од 20 тамирчин оролцож буудлагын тамирчин О.Гүндэгмаа шагналт байр эзэлж, манай тамирчдын олимпод 1964 онд анх удаа оролцохдоо медаль хүртэж чадаагүй шиг Сиднейгээс ганзага хоосон ирснээр 199 орноос 150 дугаарт орж сүүл мушгигсдын эгнээнд багтжээ.</br> 2004 оны Афины олимпод [[жүдо]] бөхийн 60 кг ийн жинд барилдсан [[Хашбаатарын Цагаанбаатар]] хүрэл медаль хүртжээ. [[Category:Спорт|Монголын Үндэсний Олимпийн хороо]] МҮОХ 3438 11301 2006-12-20T09:01:00Z Bambuush 171 [[МҮОХ]] нь [[Монголын Үндэсний Олимпийн Хороо]] руу зөөгдлөө: товчилсон нэрийг задлав. #REDIRECT [[Монголын Үндэсний Олимпийн Хороо]] Wikipedia:About 3444 11320 2006-12-22T08:59:19Z Ganbaatar 150 Шинэ хуудас: Wiki – Дээрх бичлэгийг нь хэн ч засаж нэмж өөрчилж болохоор зохион байгуулсан веб. Wiki – Дээрх бичлэгийг нь хэн ч засаж нэмж өөрчилж болохоор зохион байгуулсан веб. Www.blogger.com 3445 11322 2006-12-22T09:02:47Z Ganbaatar 150 Шинэ хуудас: Google-ын блог үйлчилгээний сайт. Google-ын блог үйлчилгээний сайт. Свинбүрнь Технологийн Их Сургууль 3446 11336 2006-12-26T11:22:12Z Bambuush 171 Свинбүрнь Технологийн Их Сургууль нь Австарлийн Мэлбурн хотноо байрладаг. Мэлбурн хотод нийт 6 хотхонтой ба Малайзид нэг хотхонтой. Анх 1908 онд Жорж Свинбүрнь Мэлбурний зүүн дүүргүүдийн техникийн коллеж нэртэйгээ тус сургуулийг үүсгэн байгуулсан ба 1913 онд Свинбүрнь техникийн коллеж хэмээх нэртэй болсон. Нийт 6 тэнхимтэй. Эдгээр нь: Бизнесийн удирдлагын тэнхим, Загварчлалын тэнхим, Инженерчлэл ба үйлдвэрлэлийн шинжлэх ухааны тэнхим, Мэдээлэл, харилцаа, холбоо технологийн тэнхим, Нийгмийн шинжлэх ухааны тэнхим, Дээд боловсролын тэнхимүүд юм. ---- [http://www.swin.edu.au/ Свинбүрнь Технологийн Их Сургууль] [[Category:Их Сургууль|С]] Свинбүрнь 3447 11331 2006-12-25T08:32:49Z Tamirj 290 Шинэ хуудас: Свинбүрнь Технологийн Их Сургууль нь Австарлийн Мэлбурн хотноо байрладаг. Мэлбурн хотод нийт 6 ... Свинбүрнь Технологийн Их Сургууль нь Австарлийн Мэлбурн хотноо байрладаг. Мэлбурн хотод нийт 6 хотхонтой ба Малайзид нэг хотхонтой. Анх 1908 онд Жорж Свинбүрнь Мэлбурний зүүн дүүргүүдийн техникийн коллеж нэртэйгээ тус сургуулийг үүсгэн байгуулсан ба 1913 онд Свинбүрнь техникийн коллеж хэмээх нэртэй болсон. Нийт 6 тэнхимтэй. Эдгээр нь: Бизнесийн удирдлагын тэнхим, Загварчлалын тэнхим, Инженерчлэл ба үйлдвэрлэлийн шинжлэх ухааны тэнхим, Мэдээлэл, харилцаа, холбоо технологийн тэнхим, Нийгмийн шинжлэх ухааны тэнхим, Дээд боловсролын тэнхимүүд юм. ---- [http://www.swin.edu.au/ Свинбүрнь Технологийн Их Сургууль] Минамата өвчин 3449 11333 2006-12-25T08:36:00Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: '''Минамата өвчин''' (яп.: 水俣病, англ. Minamata disease) нь байгаль орчны бохирдлоос үүдэлтэй өвчин. [[1956 он]]... '''Минамата өвчин''' (яп.: 水俣病, англ. Minamata disease) нь байгаль орчны бохирдлоос үүдэлтэй өвчин. [[1956 он]]д [[Япон]]ы [[Күмамото]] аймгийн [[Минамата сум]]анд анх илэрсэн тул уг газрын нэрээр нэрлэгдсэн. Аж үйлдвэржилтийг дагаж бий болсон байгаль орчны бохирдлын хор уршиг хүнд илэрсэн хамгийн тод жишээнүүдийн нэг билээ. == Өвчний шинж тэмдэг == Минамата өвчин нь [[Метилийн мөнгөн ус]]наас болж үүсдэг хордлогын хэлбэрт төв мэдрэлийн системийн өвчин юм. Өвчний гол шинж тэмдэг нь дөрвөн мөчний үзүүр мэдрэлгүй болох, биеийн хөдөлгөөн саармагжих, нүдний харах хүрээ багасах, сонсгол муудах, биеийн тэнцвэр олох чадваргүй болох, хэл ярианы чадвар муудах, хөл гар салгалах зэрэг болно. Өвчтөнүүдэд дээрх шинж тэмдгүүд дангаар болон хавсарсан байдлаар илрэх бөгөөд хүнд хэлбэртээ галзуурах, ухаан мэдрэлгүй болж улмаар үхэлд хүргэдэг. Нөгөө талаар харьцангуй хөнгөн хэлбэрийн өвчлөлийн үед толгой өвдөх, амархан ядрах, амт, үнэр мэдрэхээ болих, чих дүнгэнэх зэрэг шинж тэмдгүүд илэрнэ. Эдгээр шинж тэмдгүүд нь метилийн мөнгөн усны нөлөөгөөр тархины эд эсүүд гэмтсэнтэй холбоотой. Хордлогын үед жирэмсэлбэл урагт нөлөөлж, төрөлхийн гажигтай хүүхэд төрнө. Ерөнхийдөө уг өвчний илрэх хэлбэр нь мөнгөн усны хэмжээнээс шалтгаалах боловч мөнгөн ус нь хүний биед тогтдоггүй ялгадсаар дамжиж гадагшилдаг тул биен дэх мөнгөн усны хэмжээгээр уг өвчнийг оношлох нь төвөгтэй. Орчин үеийн [[анагаах ухаан]]д уг өвчнийг төгс эмчлэх арга хараахан олдоогүй байгаа бөгөөд сэргээн засах эмчилгээний үр дүнд алдагдсан чадваруудыг тодорхой хэмжээгээр нөхөн сэргээх боломжтой. Мөн залуу байхад өвчний шинж тэмдэг илрээгүй хэрнээ хөгширч, бие организм сулрахтай зэрэгцэн өвчний шинж тэмдэг илрэх тохиолдол бий. Мөнгөн усаар бохирдсон усыг ахуйн хэрэгцээнд ашиглах, бохирдсон усанд амьдардаг загас амьтдыг хүнсэндээ хэрэглэх, эсвэл ууршсан мөнгөн ус амьсгалын замаар биед нэвтрэх явдал удаан хугацаанд үргэлжилбэл хүний бие дэх мөнгөн усны хэмжээ зохих түвшнээс хэтэрч, минамата өвчин үүсдэг. == Минамата өвчин гарч байсан газрууд == Японы Күмамото аймгийн Минамата булангийн сав газар, Нийгата аймгийн Агано голын сав газар、Хятадын Жилин, Хайлаар аймгийн Сунгари мөрний сав газар, Бразилын Амазон мөрний сав газар амьдарч байсан хүн амын дунд уг өвчин олноор илэрч байсан түүхтэй. Эхний 3 нь хүнд үйлдвэрүүд хаягдал мөнгөн усаа ойр хавийн усанд хаяж байснаас үүдэлтэй бол Бразил дахь бохирдол нь алт зэрэг бодисыг олборлоход мөнгөн ус хэрэглэж байсантай холбоотой. ==Монголд== [[Сэлэнгэ]] аймаг дахь [[Бороо гол]]ын сав газарт “Монголор” нэртэй нийгэмлэг анх [[1913 он]]д [[алт]] олборлож эхэлсэн бөгөөд тэд үүндээ [[мөнгөн ус]] хэрэглэдэг байв. Гэтэл [[1956 он]]д үйлдвэрийн алт баяжуулах тогоо хагарч их хэмжээний мөнгөн ус Бороо голд асгарсан түүхтэй. Өдгөө Бороо голын ёроолын хөрсөнд Бороогийн алтны үйлдвэрээс асгарсан 2-3 тонн мөнгөн ус байна. Бороо голын сав газрын хөрсөнд мөнгөн ус зөвшөөрөгдөх хэмжээнээсээ 5-20 дахин өндөр байгааг ЖАЙКА-гийн Монгол дахь төлөөлөгчийн газрын судалгааны багийнхан тогтоосон. Тэр хавиас хувиараа алт олборлодог иргэд, тэдний гэр бүл, хүүхдүүдийн дунд энэхүү өвчний шинж тэмдгүүд илэрч эхэлж байгаа нь түгшүүрийн харанга дэлдэж байна. == Мөн үзэх == * [[Байгалийн бохирдол]] * [[Хөрсний бохирдол]] * [[Газрын гүний усны бохирдол]] == Гадаад холбоос == [http://www.mongolnews.mn/index.php?module=unuudur&sec=view&id=15881 "Өнөөдөр" сонины нийтлэл] [[Category:Байгалийн бохирдол|Минамата өвчин]] [[Category:Усны бохирдол|Минамата өвчин]] [[ca:Malaltia_de_Minamata]] [[de:Minamata-Krankheit]] [[en:Minamata_disease]] [[es:Enfermedad_de_Minamata]] [[fr:Maladie_de_Minamata]] [[ja:水俣病]] [[zh:水俁病]] MediaWiki:Large-file 3451 11344 2006-12-26T11:41:34Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Файл нь 1$-с хэтрэхээргүй томтой байх хэрэгтэй; энэ файл нь $2 байна. Файл нь 1$-с хэтрэхээргүй томтой байх хэрэгтэй; энэ файл нь $2 байна. Image:Chess.jpg 3452 11345 2006-12-26T16:53:39Z Batjargal 350 “XIII зууны түүхэн хүмүүс” ясан шатар “ÕIII çóóíû ò¿¿õýí õ¿ì¿¿ñ” ßñàí øàòàð íü 800 æèëèéí òýðòýý Èõ Ìîíãîë Óëñûã áàéãóóëàõàä õ¿÷èí ç¿òãýñýí “XIII зууны түүхэн хүмүүс” ясан шатар “ÕIII çóóíû ò¿¿õýí õ¿ì¿¿ñ” ßñàí øàòàð íü 800 æèëèéí òýðòýý Èõ Ìîíãîë Óëñûã áàéãóóëàõàä õ¿÷èí ç¿òãýñýí èõ áààòðóóä áîëîí ò¿¿õýí õ¿ì¿¿ñèéí ä¿ðèéã Ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îîíîîñ ñýäýâëýí ¿õðèéí äàëíû ÿñàí äýýð ñèéëæ óðëàñàí á¿òýýë þì. Шатар бол хүний оюун ухаан бодох сэтгэх чадварыг хөгжүүлж олон хэлбэрийн нүүдэл, алслан харах хийгээд уран арга цогцолсон наадгай юм. XIII зууны тархай бутархай олон овог аймгийг нэгтгэж нэгэн төвлөрсөн улс болгоход Чингис хаан болон түүний өрлөг жанжид, үнэнч баатар, сайдуудын байгуулсан гавъяа түүхэнд тод үлдсэн билээ. Шатарт дүрслэгдсэн гол утга санаа нь Их Монгол улсыг байгуулахад хүчин зүтгэсэн гавьяатнууд болон түүхэн хүмүүсийг багтаасан бөгөөд Их Монгол улсын төрийн анхны албан тушаалыг өгүүлcэí. Үүнд: Шатрын цагаан тал: Хар тал: Ноён: Чингис хаан Ноён: Ван Хан Тоорил Бэрс: Мухулай Бэрс: Гүр Хан Жамух Анхны шадар сайд Тэмээ: Шихи Хутах Тэмээ: Сэнгүм Анхны их заргач Чу Мэргэн Жаха хамбу Морь-Зэв Морь- Алтан Сүбэдэй Даридай Тэрэг-Зэлмэ Тэрэг-Сача Бэхи Боорчи Хучир Шатрын хүүгээр тухайн үеийн цэргийн зохион байгуулалт болон онцлогийг харуулсан болно. Хишигтэн, Хэвтүүл, Харваач гэх мэт. Шатрын хөлөгний суурь нь гэр тэрэгний хэлбэртэй 2,3 х 2,3м талбайтай, 450 орчим кг жинтэй, нийт өндөр нь 1,45 м. Тэргийг монгол тэрэг угсрах аргаар хадаас оруулалгүй хийж харин хөлгийг хар цагаан гантиг чулуугаар хийсэн. Нийт 128 ширхэг байгалийн өнгөт чулуу орсон. Дүрсийг үхрийн далны ясан дээр сийлж марамар, гантиг чулуун дээр суурилуулсан болно. Энэ øàòàð íü түүхэн хүмүүс төдийгүй Монголын Нууц Товчоо алдарт сулвалжтай нягт уяëдсан утгат зохиомж бүхийн дээр урлал хийгээд бүтээл эдийн талаасаа их түүхтэй салшгүй холбоотой äàõèí äàâòàãøã¿é á¿òýýë болно. /зургийг хавсаргав/ Сийлбэрч: Тайжууд овгийн Мягмаржавын Нарангэрэл Íàìõàéí Áàòæàðãàë Сапармурат Ниязов 3454 11350 2006-12-27T04:57:18Z Bambuush 171 /* Туркменбаши */ '''Сапармурат Атаевич Ниязов''' ([[Туркмен хэл|туркмен]]: {{lang|tk|Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow}}; [[Орос хэл|орос]]: {{lang|ru|Сапармура́т Ата́евич Ния́зов}}, [[1940 он]]ы [[2-р сарын 19]] - [[2006 он]]ы [[12-р сарын 21]]) нь [[Туркменистан]]ы [[улс төрч]]. Туркменистан улсын анхны [[ерөнхийлөгч]], [[Туркменистаны ардчилсан нам]] (DPT)-ын дарга. [[1993 он]]оос "Туркменчуудын эцэг" гэсэн утга бүхий "Туркменбаши" ({{lang|tk|Türkmenbaşy}})" хэмээх нэр зүүж, ард түмэндээ '''Сапармурат Туркменбаши''' ({{lang|tk|Saparmyrat Türkmenbaşy}}) хэмээн нэрлэгдэж байв. == Өсвөр залуу нас == [[Ашхабад]]ын [[Кипчак тосгон]]д төрсөн Ниязов бага насандаа өнчирчээ. Эцэг нь [[дэлхийн 2-р дайн]]д оролцож, [[1942 он]]д дайны талбарт нас нөгчиж, эх болон 2 ах нь 1948 онд болсон газар хөдлөлтөд амь үрэгджээ. Ийнхүү тэрээр [[хүүхэд асрах газар]]т өсч торнин, хожим холын хамаатныхаа гэрт амьдрах болжээ. Сурлага сайтай байсан тэрээр [[1959 он]]д Геологи хайгуулын ажилтнуудын үйлдвэрчний эвлэлийн Туркмен дахь салбарын зааварлагчаар ажлын гараагаа эхэлжээ. [[1962 он]]д Коммунист намд гишүүнээр элссэн. [[Ленинградын аж үйлдвэрийн дээд сургууль]]д элсэн орж, [[1967 он]]д төгсөөд усан цахилгаан станцад ажиллаж байв. == Коммунист нам == [[1970 он]]оос [[1980 он]] хүртэл Туркменистаны Коммунист Намын төв хорооны гишүүн, [[1976 он]]д [[Зөвлөлт Холбоот Улсын Коммунист Нам]]ын төв хорооны дэргэдэх Намын дээд сургуулийг төгссөн. [[1980 он]]д [[Ашхабад]] хотын намын төв хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга болсон. [[1984 он]]оос [[1985 он]] хүртэл ЗХУ-ын Коммунист Намын төв хорооны Намын байгууллага хариуцсан зааварлагчаар ажиллаж байв. [[1985 он]]д [[Туркмены Коммунист Нам]]ын Нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга болсноос хойш Туркмены улс төрийн хамгийн гол хүн нь болсон. [[1989 он]]оос [[1991 он]]д ЗХУ-ын ардын төлөөлөгчдийн хурлын депутат байв. [[1990 он]]ы [[1-р сарын 13]]-нд [[Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Туркмен Улс]]ын их хурлын дарга болж, түүний удирдлаган дахь парламент тусгаар тогтнох тухай асуудлыг батлан, мөн оны [[10-р сарын 17]]-нд ард түмний санал хураалтаар ЗСБН Туркмен Улсын ерөнхийлөгчөөр сонгогдов. == Туркменбаши == [[Image:Nyyazow monument.JPG|thumb|right|250px|[[Төвт ёсны хаалга]]ны оройд байх Ниязовын алтан хөшөө нь үргэлж нар луу харж, хоногт 360 хэм эргэдэг байна.]] [[Зөвлөлт Холбоот Улс]] задарсны дараа [[Үндсэн хууль|Үндсэн хуулийн]] дагуу [[1992 он]]ы [[6-р сарын 21]]-нд Туркменистан улсын ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон. [[1993 он]]д парламентаас түүнд '''Туркменбаши''' (Туркменчуудын эцэг) хэмээх цол олгож, улмаар [[1999 он]]ы 12-р сард насан туршийн ерөнхийлөгчөөр зарлагдсан. 2003 оноос төрийн эрх барих дээд байгууллага болох ардын төлөөлөгчдын хурлын даргаар ажиллаж байв. [[Каспийн тэнгис]]ийн эрэг орчмын [[шатдаг хий]]г ашиглан олсон орлогоороо улсынхаа эдийн засгийг сайжруулж чадсан. Гадаад харилцаандаа [[төвийг сахисан улс]] болохоо зарлаж, харьцангуй хаалттай байсан. [[1997 он]]д Германд зүрхний, [[2005 он]]д нүдний хагалгаа хийлгэх зэргээр эрүүл мэндийн байдал нь сайнгүй байв. Мөн [[чихрийн шижин]] өвчтэй байсан гэсэн мэдээ бий. 2005 онд 70 нас хүрсэн тэрээр [[2009 он]]д өөрөө нэр дэвшихгүйгээр ерөнхийлөгчийн сонгууль явуулна хэмээн зарласан (Тус улсын үндсэн хууль ёсоор бол ерөнхийлөгч нь 40-70 настай байх ёстой). Гэвч тэр дор нь ардын төлөөлөгчдийн хурал хуралдаж, "''Ард түмэнд хоёр эцэг хэрэгггүй''" хэмээн ерөнхийлөгчийн сонгууль явуулахыг болиулсан. Ийнхүү амьддаа ард түмэндээ бурхан мэт тахигдсан дарангуйлагч 2006 оны 12-р сарын 21-нд гэнэт нас баржээ. == Гавъяа шагнал == Эдийн засаг, улс төрийн ухааны доктор, Туркменистаны Шинжлэх ухааны академийн гишүүн. Зөвлөлт Холбоот Улсын найрамдлын одонт. Туркменистан улсын баатар цолыг 5 удаа хүртсэн. Бусад олон одон медалиар шагнагдаж байжээ. == Түүний гаргасан хачирхалтай шийдвэрүүд == * Улсын нийслэл болон их дээд сургуулиудаас бусад газар дахь [[номын сан]]гуудыг хаах тушаал гаргасан. ** "Хөдөөгийнхөн тэртэй тэргүй уншиж чаддаггүй" * [[Балет]]ын тоглолтыг хориглосон. ** "[[Хунт нуур]]" бүжгэн жүжгийн эрэгтэй бүжигчдийн хувцас нь таалагдаагүй аж. * Нийслэлээс бусад нутгийн [[эмнэлэг|эмнэлгүүд]]ийг хаав. ** "Сайн [[эмч]] нар нийслэлд бий. Өвчтөнүүд нийслэлд хүрч ирэхэд болно" * Эмэгтэйчүүдийг [[алтан шүд]] хийлгэхийг хориглосон. ** Эмэгтэйчүүдэд зохидоггүй хэмээн. * Засгийн газрын бүх сайд, орон нутгийн удирдлага, армийн офицеруудад шинэ [[Мерседес Бенц]] машин тараасан. ** Өмнөх жил нь тараасан бенцийг орлогчдоо өгөхөд болно хэмээн лүндэн буулгасан аж. * [[Концерт]], [[телевиз]] төдийгүй [[хуримын ёслол]] зэрэг арга хэмжээнд [[фонограмм]] тавьж амаа хөдөлгөхийг хориглосон. ** Ниязовын "Дуу хөгжмийн хөгжилд сөрөг нөлөөтэй" хэмээх үзлээс болсон. * Залуучуудыг сахал тавихыг хориглов. ** Ерөнхийлөгчид таалагдаагүй. * Ниязовын бүтээл "Рухнама" (Ruhnama) хэмээх ном нь ард түмний заавал унших ёстой ном болж [[Коран]] судрын адил үнэлэгдэх болсон. ** [[Сурах бичиг]] болгон ашиглагддаг. * Туркмены нийслэлд 50 метр болгонд Ниязов ерөнхийлөгчийн хөшөө баримал бий. * Түүний төрөлх тосгон болон нийслэлийг холбосон 15 км урттай, 6 эгнээ бүхий хурдны зам бий. Гэвч ашиглагддаггүй. * Ниязов [[хиймэл үс]] зүүдгийг хэвлэлээр мэдээлэх нь хориотой байлаа. * [[Хил хязгааргүй сэтгүүлчид]] байгууллагын 2006 оны " Дэлхийн мэдээллийн эрх чөлөөний жагсаалт"-д Туркмен улс хэвлэлийн эрх чөлөөг боогдуулдгаараа дэлхийд 2-т бичигджээ. ** Кабелийн телевизүүдийг хааж, Оросын телевизүүдийг цензурдаж гаргадаг аж. * Туркмен улсад [[тамхи]] татах нь хориотой. ** Ерөнхийлөгч маань эрүүл мэндийн байдлаас болж тамхи татах нь хориглогдсон учраас. * 8-р сарын 2 дахь Ням гаригийг [[амтат гуа]]ны өдөр болгосон. ** Ниязов амтат гуанд тун дуртай аж. * Телевизийн нэвтрүүлэгчдийг нүүрээ будахыг хориглосон. ** Ниязовын "Эрэгтэй эмэгтэй нь ялгагдахгүй юм" хэмээх эгдүүцлээс үүдэлтэй. * Ниязовын нэртэй брэнд тус улсад алдартай. ** [[Сүү]], [[сүүн бүтээгдэхүүн]] зэргээс эхлэн [[архи]], [[хувцас]] хүртэл бий. [[Category:Туркменистан|Ниязов, Сапармурат]] [[bg:Сапармурад_Ниязов]] [[cs:Saparmurat_Nijazov]] [[cy:Saparmurat_Niyazov]] [[da:Saparmurat_Nijasov]] [[de:Saparmyrat_Nyýazow]] [[en:Saparmurat_Niyazov]] [[es:Saparmyrat_Nyýazow]] [[et:Sapamurad_Nijazov]] [[eo:Saparmyrat_Nyýazow]] [[fi:Saparmurat_Nijazov]] [[fr:Saparmyrat_Nyýazow]] [[gl:Separmurat_Niyazov]] [[he:ספרמורט_ניאזוב]] [[hr:Saparmurat_Nijazov]] [[hu:Saparmyrat_Nyýazow]] [[id:Saparmurat_Niyazov]] [[is:Saparmyrat_Nyýazow]] [[it:Saparmurat_Nijazov]] [[ka:ნიაზოვი,_საფარმურატ]] [[ja:サパルムラト・ニヤゾフ]] [[ko:사파르무라트_니야조프]] [[la:Separmurat_Niyazov]] [[lt:Saparmuradas_Nijazovas]] [[mk:Сапармурат_Нијазов]] [[nl:Saparmurat_Niazov]] [[nn:Saparmurat_Nijazov]] [[no:Saparmurat_Nijazov]] [[pl:Saparmurat_Nijazow]] [[pt:Saparmurat_Niyazov]] [[ru:Ниязов,_Сапармурат_Атаевич]] [[sk:Saparmurat_Nijazov]] [[sl:Saparmurat_Nijazov]] [[sr:Сапармурат_Нијазов]] [[sv:Saparmurat_Nijazov]] [[tk:Saparmyrat_Nyýazow]] [[tr:Saparmurat_Türkmenbaşı]] [[uk:Туркменбаші_(місто)]] [[zh:薩帕爾穆拉特·阿塔耶維奇·尼亞佐夫]] Голомт банк 3460 11477 2007-01-12T11:49:24Z 202.170.65.50 == Голомт Банк == ГОЛОМТ банк 1995 онд vйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн. Банк нь Бодь Группын охин компани бөгөөд эцсийн зорилго нь улсыг баян, иргэнийг амьдрах орон сууцтай болох зорилгоор англиар housing буюу монголоор Голомт гэж нэрийг бэлэгшээжээ. Тухайн үедээ банк санхүүгийн үйлчилгээ гэдэг бол иргэд битгий хэл аж ахуйн нэгждээ ч хүрдэггүй, хаалттай, хүнд сурталтай байсан бол тус банк анх иргэдийн данс нээх, 24 цагийн үйлчилгээ, гадаадад зорчиход нь туслах дэм болох VISA MasterCard гаргасан, мөн гадаад дотоод руу мөнгө гуйвуулахад нь хамгийн дөт хурдан үйлчилгээ болох Western Union үйлчилгээг нэвтрүүлсэн байна. Мөн банкуудын хадгаламжийн хүү байнга өөрчлөгдөж байдаг нь урт хугацаатай хадгаламж хийсэн иргэдэд хүүгийн эрсдэл учирдаг байсныг ойлгож хөвөгч хүүтэй хадгаламж, цаашлаад тэдний мөнгөн хөрөнгийг хөтөлдөг дэвтрийг нь хүртэл электрон болгож тод гоё бичлэгтэй болгосон байна. Цаашлаад Телефон банк, Интернэт банк, Электрон банк, “Алтан тvлхvvр” хvvхдийн мөнгөн хадгаламж, “Алтан тvрvv” юаны карт, “Монголын Оюутны Хөнгөлөлтийн Карт” нэрийн VISA Electron болон Maestro карт, SMS банк, Платинум карт, Толин карт, Чөлөөт хөрвөх сертификат зэрэг шинэ vйлчилгээнvvдийг Монголдоо хамгийн анх нэвтрvvлсэн байна. Голомт банк бол санхүүгийн системд шинэ уур амьсгал авчирч, хөгжлийн жолоог атгаж явдаг. Өнөөдрийн банк санхүүгийн системд эрүүл өндөр хурдтайгаар өсч байгаагийн гол шалтгаан нь Голомт банкны гүйцэтгэсэн үүрэг юм. Мөн Голомт банк нь нийгмийн өмнө хариуцлага хүлээж, архи спиртийн бизнесийг санхүүжүүлэхгүй байх, аливаа санхүүжүүлэх төсөл төлөвлөгөө болон зээлийн үйл ажиллагаандаа байгаль орчны хор хөнөөлийг тооцож үздэг. Мөн хамтарч ажилладаг бизнесийн байгууллагууддаа бизнесийн эрүүл саруул орчин, шударга тэгш байдлыг уриалдаг байна. Конни Фрэнсис 3463 11373 2006-12-31T02:14:43Z Zorigt 49 [[Connie Francis]] нь [[Конни Фрэнсис]] руу зөөгдлөө ==Гадаад холбоос== *[http://www.conniefrancis.nl Конни Фрэнсисийн фэн клуб] HTML 3467 11429 2007-01-05T06:34:27Z Bayara 359 Шинэ хуудас: Энэ нь Англиар "Hyper Text Mark-up Language" гэсэн үгийн товчлол юм. Холбоос бичиг, форматтай хэл гэсэн утгат... Энэ нь Англиар "Hyper Text Mark-up Language" гэсэн үгийн товчлол юм. Холбоос бичиг, форматтай хэл гэсэн утгатай. Вэв хуудасны үндсэн хэл юм. Вэб хуудас 3468 11436 2007-01-05T16:12:43Z Bambuush 171 [[Вэб]] хуудас гэдэг нь [[интернет]]эд байрлуулсан янз бүрийн мэдээлэл: текст, [[зураг]], дуу хөгжим, [[кино]] гэх мэтийг агуулсан нэг баримт буюу хуудсыг вэб хуудас гэдэг. (Вэб гэдэг нь англиар web буюу аалзны тор гэсэн утгатай үг юм) Вэб хуудас нь .htm эсвэл .html гэсэн [[файл]]ын өргөтгөлтэй ердийн л нэг файл юм. Тэдгээр нь "hyper text mark-up language" (холбоос бичиг, форматтай хэл гэсэн утгатай) буюу html гэж нэрлэгдэх кодуудыг агуулна. Энэ кодууд нь Internet Explorer буюу Netscape, FireFox гэх мэт интернет, хэрэглэгчийг холбодог программ(браузер) дээр гоёмсог сайхан хуудсууд болон харагддаг. Программ хамгамж 3469 11437 2007-01-06T08:15:35Z 203.194.112.254 Шинэ хуудас: dap, download manager, limewire, e-mule dap, download manager, limewire, e-mule Wikipedia:Searching 3472 11445 2007-01-09T00:59:46Z Tamirj 290 Шинэ хуудас: [[http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%81_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD]] [[http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%81_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD]] Чингэс хаан 3473 11446 2007-01-09T01:00:50Z Tamirj 290 Шинэ хуудас: [[Чингис хаан]] [[Чингис хаан]] Тэмээ 3474 11448 2007-01-09T10:20:18Z 202.179.3.174 Шинэ хуудас: ТЭМЭЭНИЙ ТУХАЙ Нүүдэлчдийн амьдарч ирсэн экологийн орчинд говь,цөл нэлээд нутгийг эзэлдэг бөг... ТЭМЭЭНИЙ ТУХАЙ Нүүдэлчдийн амьдарч ирсэн экологийн орчинд говь,цөл нэлээд нутгийг эзэлдэг бөгөөд үүнд дасан зохицож амьдардаг амьтдаас гэршүүлэгдэж,тэдний амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэж ирсэн амьтны нэг нь тэмээ юм. Дэлхийн тэмээний 90%-ийг нэг бөхт наран тэмээ,9,6%-ийг хос бөхт тэмээ эзэлдэг.Хятадын хойт говь,Монгол,Халимаг,Киргиз,Казакстан улс хос бөхт тэмээ үржүүлдэг.Хос бөхт тэмээ буй болсон явдал ч биедээ өөх ихээр хуримтлуулж өвөл,хаврын тарчиг хатуу цагт элч дулааны эх үүсвэр болгон ашигладаг зохицолдолгоотой холбоотой үүсчээ.Хос бөхт тэмээний өвөг бол зэрлэг тэмээн гөрөөс “Хавтгай” юм.Энэ амьтан одоо ч манай орны Алтайн цаадах говьд амьдарсаар байна.Венецийн жуулчин Марко Поло 13-р зуунд анх дэлхийд мэдээлж улмаар 1870-1884 онд Оросын жуулчин Н.М.Пржевальский Төв Азиар хэд хэдэн удаа том аялал хийхдээ Монгол орноор дайрч хавтгайг үзэж тодорхойлж бичсэний дээр агнаж гавлын яс,арьсыг нь судалгаа,үзмэрийн дээж болгон авсан байдаг.Тэмээг хүн гэршүүлээд наад зах нь 5000 жил болж байна.Тэмээ,адууг гаршуулж,гэршүүлсний дүнд Хүннү гүрэн ,Монгол хэмээх улс үүсч хөгжих үндэс болсон гэж үзэж болно.Ө.х тэмээгүйгээр монгол соёл,нүүдэлчний соёл иргэншлийг ойлгоход хэцүү болно. Говь цөлийн экологийн нөхцөлд амьдрах зохицол нь гайхалтай бүрдсэн энэ амьтан халуун нарнаас биеэ хамгаалах,ус чийгийг алдахгүй барих,өвлийн хүйтнээс хамгаалах хос бөхтэй болсон,элсэн хөрсөнд явах тавхайтай болсон,говь цөлийн өргөслөг өвөрмөц ургамалаар хооллох,олон хоногийн өл хоол даах чадвартайгий нь танин мэдэж уналга эдэлгээнд ашиглах болсон байна. Тэмээний цээжин хэсгийн яс бөгсөн биеэсээ хүчирхэг том түүнээ дагаж булчингийн хөгжил цээжин талдаа илүү сайн байна. Ууцны яс,харцаганы нугаламтай уян холбогдсон нь түүнийг зөөлөн явдалтай болгодог ажээ. Тэмээ хэвтэхдээ залааны 2,өвдөгний 2,тойгны 2,өвчүүний 1 бүгд долоон сайран дээр тулдаг учир зундаа +60-70 хэм хүртэл халж,өвөлдөө 30 хэм хүртэл хүйтэрдэг газрын гадаргаас биеий нь хамгаалдаг байна.Тэмээний арьс нягт зузаан,атираагүй,уян,хөлсний булчирхай нь голчлон суга цавиар байрладаг нь хөлөрч ус чийг алдахаас хамгаалдаг.Тэмээний уруул хөдөлгөөн сайтай,сэтэрхий уруулы нь баруун,зүүн тал тус тусдаа хөдөлдөг нь говийн ургамалаар хооллох зохилдологоог буй болгожээ.Энэ онцлогоосоо хамаарч тэмээний сур,үдээр хатахдаа татаж хатаж сунадаггүйг мэдэж ханын үдээр,авдар савны углуурга,заадал эмээлийг хүртэл наалгүйгээр тэмээний арьсаар бүрж,үдэж хийдэг байна. Үсэн бүрхүүл нь сор үс,завсрын үс буюу ноолуураас тогтдог сайн чанарын ноостой,уян зөөлөн,дулаан тул төрөл бүрийн утас,ноосон эдлэл,хөвөнгийн оронд дээлэнд тавьж ашиглаж иржээ.Дэлүү нь бөөрний хавьд өлөнгийн хонхор тушаа байрладаг тул амархан гэмтдэг.Хашир малчид тэмээг унагах,цохиж нүдэхээс болгоомжилж бөөр нь уначихна гэдэг нь ийм учиртай. Тэмээ алсын барааг өдөр шөнө ялгалгүй хардаг.Үнэр сайн мэдэрдэг.Ус,худаг,айл бууцыг 30-аад км-ийн цаанаас мэдэрдэг гэдэг. Иймээс ямар ч элсэн цөлд баримжаагаа алддаггүй орон зайн мэдрэмж сайтайгаараа малчдад хань түшиг болж,хайр булаадаг амьтан юм. Ямарваа амьтан ус чийгийг амьсгалаар,хөлсөөр,ялгадасаар алддаг.Тэмээний хамар урт нарийн тул амьсгалаар усыг ууршуулдаггүй.Хамрын хөндийн салст бүрхүүлийн олон үрчлээс ус ууршихаас хамгаалж конденсацлаж үлдээдэг.Нэг минутад 8-10 удаа амьсгалдаг нь усыг ууршихаас хамгаалах бас нэг зохицолдолгоо юм.Говь цөлийн өвс ургамал,ус,эрдэс,бодис ихтэй байдгаас тэмээ давс хужрыг ихээр хэрэглэдэг. Энэ нь биеийн дотоод осмос даралтыг ихэсгэж ус барих чадварыг нэмэгдүүлдэг.Тэмээ өвс,усгүйгээр удаан байж,өл даах чадвараараа бусад малаас илүү юм. Тэмээ хэдэн долоо хоногоор ус уухгүй байж чадна. Энэ үед шээс нь өтгөрч 0.5 л хүртэл буурна. Тэмээ усаар дутагдсан үедээ бөөрнийхөө сүвнүүдэд хуримтлагдсан шээсээ эргүүлж шингээн гүзээндээ буцаах чадвартай бөгөөд гүзээнд буцаж ирсэн шээсийг тэнд орших бичил биетнүүд уураг болгон хувиргах замаар илүүдэл бодисоо дахин ашиглах,усны хэрэгцээгээ хангах зохилдлоготой болжээ.Тэмээний бас нэг сонин зохилдолгоо бол агаарын температур ихсэх үед хөлөрч усаа алдахгүйн тулд биеийн температураа нэмэгдүүлэн өнгөрөөж чаддаг явдал юм. Тэмээ бөхнийхөө өөхийг задлан ус болгож чадна. Өдөрт 80 л хүртэл ус уудаг. Үүнийг гүзээндээ олон хоног хадгалан аажим зарцуулж чаддаг. Биедээ их хэмжээний өөх хуримтлуулдаг 2 бөхнөөс гадна гадар,дотор өөх нь 80-100 кг хүрдэг.Энэ нь 900.0 гаруй мянган кило-калоритой тэнцэх илчлэгийн нөөц юм. 100 гр. өөх задрахад 107 мл ус гаргадаг гэж үзэхэд тэмээний усны дутагдлыг хангах нэг эх үүсвэр нь өөх болдог.Туршилтаар тэмээг идүүлэх ч үгүй,услах ч үгүй балгахад 56-70 хоног,өвс өгч услахгүй байлгахад 78 хоног,зөвхөн ус өгч байгаа нөхцөлд 86-131 хоног тэсч байжээ.Тэмээг удаан хугацаагаар цангаахад биеийн жингийн 1/3-ийг буюу 200 кг жин алдах үед услахад 3 минутын дотор усны алдагдлыг нөхдөг гэж үздэг.Тэмээ ердийн нөхцөлд өтгөн бага,хуурайвтар хоргол гаргадаг нь бас л усны алдагдлыг багасгаж байгаа бөгөөд,жин үдийн халуун нарлуу харж идээшилдэг нь нарыг биеийн бага талбайд тусгах зохилдлогоо юм. Тэмээ 30-35 жилийн настай амьтан юм. Тэмээ амгалан дөлгөөн зантай,бэлчээрт тархан идээшилдэг.Уналга эдэлгээнд амархан сурдаг,түргэн номхордог зантай.Дуу хуур,уянгалаг аялгуунд уярамтгай.Энэ чанары нь ашиглаж игэнд ботго авахуулна.Үнсэн дээр хөрвөөх дуртай,эдэлгээнд хүлцэнгүй,эзэндээ дуулгавартай.Өл хоол даах чадвараараа таван хошуу мал дотроо харьцуулахын аргагүй тул олон хоногийн аян жинг дааж чаддаг.Хэвтэхэд нь “сөг”,”сөг” гэж сургана.Ачаа ачаад буюу унаад босгохдоо “хөөг” гэж туух,эргүүлэхдээ “хөөж”,”хаа” гэж , тэмээг хужирлахдаа “тоор”,”тоор”,ингийн ботгондоо ирэхэд “хөөс”,”хөөс” гэж аажуу тайвуун дуу аялгуу гаргаж сургавал буруу зан сурдаггүй байна.Тэмээтэй аль болох аядуу зөөлөн харьцах тутам амархан ээнэгшиж чаддаг. Тэмээнийхээ зан араншингаар тэнгэрийн байдал цаг агаарыг шинжиж чаддаг нь монгол малчны их гайхалтай ажиглалтын үр дүн юм. - ботго залуу тэмээд тонгочиж тогловол тэнгэр мууддаг - тэмээ жалга,нөмөр бараанд салхины уруу харж хэвтэвэл тэнгэр хүйтэрнэ - ингэ ботгондоо хоргодон буйлаад байвал цас бороо орно г.м. Монгол малчин тэмээтэй нөхөрлөснөөр түүний зан араншин,биологийн онцлогийг танин мэдэж,ногт,буйл,бурантаг буй болгон ботгоноос нь барьж,тавьж номхруулан, 2-2.5 настайд нь буйллаж уналганд сургана.Тэмээг буйллаж,бурантгаар хөтлөх аргыг зөвхөн монголчууд хэрэглэдэг. Буйлийг модоор зорж хийдэг ба энэ нь машинаар бол руль нь гэсэн үг бөгөөд тэмээг аль зүгрүү явахыг чиглүүлж өгдөг зүйл юм. Буйллахын тулд ногтолж таваглан даруулаад буйлаар нь юм уу, оонын эврээр хийсэн соёо,эсвэл хоёр талдаа иртэй гилбэр хэмээх тусгай төмрөөр хамры нь цоолж буйландаа товх хийж буруу талаас нь булаа хийж зөв талд нь мөн товх хийгээд бурантаг уядаг.Тэмээг 2-3 настайд нь унаж сургадаг бол 4-5 насанд нь ачилга,хөллөгөнд сургадаг. Ачлаганд сургахдаа хомнож номхон тэмээний араас хөтөлж сургаад аажмаар хөнгөн ачаанд дасгана. Тэмээ нуруундаа 200-240 кг, тэргэнд хөллөсөн үед 400-500 кг ачаа тээж чаддаг. Аян жинд явахдаа тэмээний хамрыг гэмтээхгүйн тулд бурантгийг нь урд тэмээний татлаганд өвс шүүрч байхаар зайтай хавчуулж хэлхдэг учир тэмээн ачаа тасарч хоцрохоос сэргийлж сүүлчийн тэмээний хүзүүнд хонх зүүдэг. Аян жинд явах тэмээг 10-15 хоног сойно.Тэмээг уяж сойсноор бие нь хагсарч өлчиржин,ул таваг нь бөхөждөг онцлогтой.Номхон тэмээг ганц хүн ачих тохиолдолд 1 м орчим урт үзүүртээ ац буюу тээглүүртэй хоёр тийш нь сураар тэнцүү гоцоо гаргасан “Хүн мод” хэрэглэн ачна.Хоёр тийш гаргасан суран гогцоог тэмээний шатанд углаж татлагаа дээр нь тавиад хүн модоо налуу байрлуулж үзүүрийг газар хатган тэнгээ ачаад нөгөө талд нь гарч ачдаг арга юм. Эрдэмтдийн тогтоосноор жингийн тэмээ цагт 3.5-4.5 км,хоногт 30-40 км явдаг бөгөөд алсын аянд гурав хоног яваад нэг өдөр амардаг байна.Өмнөговь аймгаас Улаанбаатар хүртэл цагт 4 км,хоногт 37 км газрыг туулж 740 км газрыг 20 хоногт туулдгийг тогтоосон байна. Тэмээний махыг өргөн дэлгэр биш ч гэсэн хүнсэнд ашигладаг.Тэмээний махыг удаан хугацаагаар нөөцөлж халгалан хэрэглэх нэг арга бол говийн малчдын уламжилж ирсэн борц хийх арга юм.Тэмээний 1 кг борцны илчит чанар 1326.3 ккалори байдаг бөгөөд дундаас дээш тарга хүчтэй тэмээний мах борц хийхэд илүү тохиромжтой.Ингийг зун,намар өдөрт 2 удаа ,өвөл хаварт нэг удаа сааж өтгөн ,амт чанар сайтай,эмчилгээний ач холбогдолтой,удаан хадгалагдах чадвартай сүү авч ашигладаг. Ингэний сүү цусны судас хатуурах,атеросклероз зэргээс сэргийлж,нарны болон бусад хортой цацрагийн нөлөөнөөс хамгаалах үйлчилгээтэй хүнсний үнэт бүтээгдэхүүн юм. Айраг исгэж,бүлж тосын ялган авна,сүүг хөөрүүлж өрөм загсааж хураан шар,цагаан тос хийнэ. Айраг ундааг буцалгаж өтгөрүүлээд шүүж аарц,хурууд хийнэ. Ингэний сүү цай сүлэхэд маш бага ордог өвөрмөц онцлогтой. Төсөл:Тухай 3475 11449 2007-01-09T10:38:21Z Ganbayar 362 Шинэ хуудас: '''sain baitsgaan uu?''' ''bort tsono goo maarliin udamt tengerleg mongol zaluusaa'' '''sain baitsgaan uu?''' ''bort tsono goo maarliin udamt tengerleg mongol zaluusaa'' Барбаяр 3478 11457 2007-01-10T04:08:57Z 202.131.232.34 Шинэ хуудас: Барбаяр нь Улаанбаатар хотод 1986.10.28 -нд Дашзэвэгийн 4 дэх хүүхэд болон төрсөн. Барбаяр нь Улаанбаатар хотод 1986.10.28 -нд Дашзэвэгийн 4 дэх хүүхэд болон төрсөн. Америкийн Нэгдсэн Улс 3479 11458 2007-01-10T05:43:32Z 202.179.3.174 Спортын төрлүүд '''Тодруулсан текст'''''Налуу текст'' == Тойм текст == [[Media:Example.ogg]] Токио цамхаг 3480 11461 2007-01-11T07:45:28Z Dermee 51 Шинэ хуудас: [[Image:TpkyoTower.JPG|thumb|right|300px|Токио цамхаг]] [[Image:RoppongHulls.JPG|thumb|300px|right|Токио цамхаг алсаас]] '''Токио цамхаг... [[Image:TpkyoTower.JPG|thumb|right|300px|Токио цамхаг]] [[Image:RoppongHulls.JPG|thumb|300px|right|Токио цамхаг алсаас]] '''Токио цамхаг'''(Tokyo tower,東京タワー) нь Японы нийслэл Токио хотын бэлэг тэмдэг болсон байгууламжуудын нэг бөгөөд дэлхий дээрх хамгийн өндөр цамхаг юм. Өндөр нь 333 м бөгөөд Францын Эйфэл цамхагаас 9 метрээр өндөр ажээ. Тус цамхаг нь 1958 онд баригдсан юм. Энэхүү цамхаг нь [[NTSC|Аналог цацалт]], [[Телевизийн дижитал цацалт]][[Телевизийн цацалт]]([[Богино долгио|VHF]]・[[Хэт богино долгио|UHF]]) болон [[радио]],[[эф эм радио долгио]]ны антены зориулалтаар ашиглагдахаас гадна, төмөр замын нийтийн зорчигч тээврийн утасгүй холбооны систем, цаг уур судлалын төхөөрөмжүүд суурилуулагдсан байдаг байна. Мөн дотоод гадаадын олон хүн үзэхээр ирдэг аялал жуулчлалын цэг гэдгээрээ олонд алдартай. ==Товч түүх== *[[1957]] оны 5-н сар: '''Японы долгионы цамхаг ХК(日本電波塔株式会社)''' байгуулагдав. *1957 оны [[6-н сарын 29]]: Барилгын ажлын нээлт. *[[1958 оны]][[10-н сарын 14]]: Барилгын ажил дуусав. *1958 он [[12 сарын 7]]: Ашиглалтанд оров. *1958 он [[12 сарын 23]]: Нээлтийн ажиллагаа. *[[1959 он]][[1 сарын 10]]: [[[[Эн Эйч Кэй]] Боловсролын Суваг]] 1-р сувгаар нэвтрүүлгээ дамжуулж эхлэв. Хожим Эн Эйч Кэй үндсэн суваг нь 1-р сувгаар нэвтрүүлгээ цацаж, Боловсролын суваг нь 3-р сувгаар нэвтрүүлгээ цацахаар болов. *1959 он [[2 сарын 1]]: Японы Боловсролын Телевиз(одоогийн [[Асахи ТВ]])10-р сувгаар нэвтрүүлгээ цацаж эхлэв. *1959 он [[3 сарын 1]]: Фүжи ТВ 8-р сувгаар нэвтрүүлгээ цацаж эхлэв. *[[1964 он]][[4 сарын 12]]: [[Японы шинжлэх ухаан технологийг дэмжих сан]]гийн (日本科学技術振興財団) телевизийн хэсэг (одоогийн Токиогийн ТВ[[テレビ東京]])12-р сувгийг нээв. *[[1970 он]][[4 сарын 26]]: Эф эм токио нээлтээ нэвтрүүлгээ цацаж эхлэв. *[[1984 он]][[11-р сарын 1]]: Японы зайны сургалтын Хоосо ИС (放送大学) туршилтын нэвтрүүлэг цацаж эхлэв. ==Цамхагийн онцлогууд== *Тус цамхаг нь 1958 он буюу японы тооллоор Шовагийн 33 онд ашиглалтанд орсон ажээ. Мөн өндөр нь 333 метр тул цээжлэхэд хялбар байдаг байна. Уг нь бол цамхагийн өндөр 380 метр байхаар яригдаж байсан ч, мэргэжилтэнүүд цамхагийн өндөр нь хүчтэй салхийг тэсвэрлэх боломжгүй хэмээн шаардлагат хамгийн бага өндөрөөр хийхээр болсон нь энэ гэнэ. *Цамхагийн араг ясанд [[Солонгосын хойгын дайн]]д хэрэглэгдэж байсан танкны хаягдал тодорхой хэмжээгээр хэрэглэгдсэн юм байна. *"Токио цамхаг" гэдэг нэр нь ашиглалтанд орсоны дараахан буюу 1958 онд хуралдсан хяналтын хуралдааны шийдвэр ажээ. Олон нийтээс цамхагийг хэрхэн нэрийдэх талаар захидалаар санал хүлээн авахад нийт 86 мянга 260-н захидал иржээ. Эдгээрээс хамгийн нийтлэг байсан нэрнүүдээс танилцуулбал, нэгдүгээрт "Шова цамхаг", удаалан "Япон цамхаг", "Энх тайвны цамхаг" гэсэн нэрнүүд иржээ. Мөн сонирхол татсан нэрнүүдээс гэвэл, тухайн үед АНУ, ЗХУ улсууд хиймэл дагуулаараа өрсөлдөж байсан учир "Сансрын цамхаг", мөн одоогийн эзэн хаан яг гэрлэх гэж байсан учир "Принц цамхаг" гэсэн санал хүртэл байсан аж. Гэсэн хэдий ч, "Токио цамхаг" гэдэг нь хамгийн зөв зүйтэй нэр хэмээн комиссд зөвхөн 225 санал ирсэн энэ нэрээр нэрийджээ. ==Гадаад холбоос== *[http://www.tokyotower.co.jp/index.html Токио цамхагийн албан ёсны сайт] [[Category:Токио]] [[ca:Torre de Tòquio]] [[de:Tokyo Tower]] [[en:Tokyo Tower]] [[eo:Turo de Tokio]] [[es:Torre de Tokio]] [[fr:Tour de Tōkyō]] [[ja:東京タワー]] [[is:Tókýó-turn]] [[nl:Tokiotoren]] [[no:Tokyo Tower]] [[pl:Wieża Tokijska]] [[pt:Torre de Tóquio]] [[simple:Tokyo Tower]] [[sk:Tokijská veža]] [[sv:Tokyo Tower]] [[zh:東京鐵塔]] Template:User uk 3482 11465 2007-01-11T23:02:34Z Aibot 368 Шинэ хуудас: <div style="float:left;border:solid #0000FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFFFE0"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#0... <div style="float:left;border:solid #0000FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFFFE0"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#00BFFF;text-align:center;font-size:14pt">'''[[:Категорія:User uk|uk]]'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">'''[[Українська мова]]''' для цього користувача є '''[[:Категорія:User uk-N|рідною]]'''.[[Категорія:User uk|{{PAGENAME}}]][[Категорія:User uk-N|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> Маркетингийн дөрвөн П 3484 11476 2007-01-12T11:29:21Z Zorigt 49 Маркетингийн 4 p гэдэгт Бүтээгдэхүүн /product/, Үнэ /Price/, Идэвхжүүлэлт /promotion/, Хуваарилалт /place/ орно. Кикүнаэ Икэда 3485 11479 2007-01-12T12:13:10Z Dermee 51 '''Кикүнаэ Икэда'''([[японоор]]: 池田 菊苗)(1864 он 10 сар 8 - 1936 он 5 сар 3) бол Японы химич юм. Тэрбээр [[Токиогийн Эзэн Хааны Их Сургуульд]](東京帝国大学)(одоогийн [[Токиогийн Их Сургууль]])багшилж байхдаа [[умами]] буюу глүтамины хүчлийг нээсэн юм. Глүтамины хүчлийг нь японы үндэсний хоолонд шөл гаргах зориулалтаар усанд хийж чанадаг [[комбү]](японоор: 昆布)гээс гаргаж авчээ. Түүний нээлтийн патентаар японы хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч [[Ажиномото]] компани өөрийн гол бүтээгдэхүүн болох хоол амтлагчаа үйлдвэрлэдэг байна. [[de:Kikunae Ikeda]] [[en:Kikunae Ikeda]] [[es:Kikunae Ikeda]] [[ja:池田 菊苗]] [[sv:Kikunae Ikeda]] [[zh:池田菊苗]] Түшээт хан Дашням 3488 11504 2007-01-15T05:33:23Z 71.196.236.85 Шинэ хуудас: Түшээт Хан Дашням нэлээд дээр үед нас барсан. Түшээт Хан Дашням нэлээд дээр үед нас барсан. Олон Улсын Физикийн Олимпиад 3489 11835 2007-01-23T01:24:45Z Timur 357 Олон Улсын Физикийн Олимпиад (ОУФО) нь ахлах ангийн сурагчидын дунд жил бүр зохиогддог физикийн тэмцээн. Энэ нь олон улсын байгалын шинжлэх ухааны олимпиадуудын нэг нь юм. Хамгийн анхны ОУФО нь 1967 онд Польш Улсын Варшав хотод зохиогдож байсан. Орон бүрээс оролцох баг нь үндэсний хэмжээнд шалгарсан таван сурагч (оролцогч) болон багийн хоёр удирдагчаас бүрдэнэ. Мөн ажиглагчид баг бүрийг дагалдан явах боломжтой. Сурагчид онолын болон туршлагын бодлогуудыг бодох бөгөөд бие даан өрсөлдөнө. Сурагчидын амжилтыг алт, мөнгө, хүрэл медаль болон шагналт байраар урамшуулдаг. Олимпиадын онолын хэсэг нь 3 бодлогоос бүрдэх бөгөөд 5 цагийн хугацаанд бодох ёстой. Энэ төрлийн бодлого нь ихэвчлэн хоёр болон түүнээс дээш хэсгүүдээс бүрддэг. Харин туршлагын ажил нь нэг юмуу хоёр ажлаас бүрддэг бөгөөд үүнд мөн 5 цагийн хугацаа өгдөг. 35-р ОУФО нь 2004 оны 7-р сарын 15-23-нд Өмнөд Солонгосын Похангд болсон, мөн 36-р олимпиад нь Испани улсын Саламанкад 2005 оны 7-р сарын 3-12-ны хооронд болсон байна. Хамгийн сүүлд Олон Улсын Физикийн 37-р олимпиад 2006 оны 7-р сарын 8-17-ны хооронд Сингапурт зохиогджээ. == Товч түүх == Анхын ОУФО-г зохион байгуулахаас хэдэн сарын өмнө олимпиадад оролцох урилгыг төв Европын орнуудын хэмжээнд хүргүүлэв. Урилгыг зөвхөн Болгари, Чехсловак, Унгар, Румын зэрэг улсууд хүлээн авч зохион байгуулагч орон Польштой нийлээд таван орон оролцохоор болсон. Баг бүр нь багийн нэг ахлагч, дунд сургуулийн гурван сурагчаас бүрдэж байв. '''The competition was arranged along the lines of the final stage of the Polish Physics Olympiad: one day for theoretical problems and one day for carrying out an experiment. One obvious difference was that the participants had to wait for the scripts to be marked. During the waiting period the organisers arranged two excursions by plane to Krak and to Gdansk.'''''Налуу текст'' Анхны ОУФО-д онолын 4 бодлого, туршлагын нэг ажлыг сурагчид бодох ёстой байлаа. Хоёр дугаар олимпиадыг 1968 онд Проф. Резсо Кунфалви (Rezső Kunfalvi) Унгар улсын Будапешт хотод зохион байгуулав. Энэ тэмцээнд нийт найман орон оролцсон. Ардчилсан Герман улс, ЗСБНХУ болон Югослав зэрэг улсууд шинээр оролцсон юм. Өмнөх олимпиадын адил баг бүр 3 гишүүнтэй нэг ахлагчтай байв. Хоёр дугаар ОУФО болохоос тодорхой хугацааны өмнө дүрэм болон хөтөлбөрийн урьдчилсан хувилбарыг боловсруулсан юм. Сүүлд тэмцээнд оролцсон багийн ахлагч нараас бүрдсэн Олон Улсын Зөвлөл нь эдгээр баримтуудыг албан ёсоор хүлээн зөвшөөрсөн юм. Энэ явдал II ОУФО болсноос хэдэн сарын дараа Чехслофакын Бэрнод болсон тусгай хуралдаан дээр болсон билээ. Гурав дугаар ОУФО-г 1969 онд Проф. Ростислав Костял (Rostislav Kostial) Чехсловак улсын Бэрнод зохион байгуулав. Энэ удаад баг бүр дунд сургуулийн таван сурагч, 2 ахлагчтайгаар оролцов. Бэрнод болсон тэмцээнийг өмнө батлагдсан албан ёсны дүрмийн дагуу зохион байгуулав. 1970 онд ЗСБНХАУ-ын Москва хотод дараагийн олимпиад болов. Орон бүрээс зургаан сурагч хоёр ахлагч оролцов. Энэ олимпиадын үеэр дүрмэнд бага өөрчлөлтүүд орсон. 1971 онд Болгар улсын Софид болсон тав дугаар ОУФО-аас хойш баг бүр таван сурагч, хоёр ахлагчаас бүрдэх болсон. 1978 болон 1980 онуудад ОУФО зохион байгуулагдаагүй юм. Энэ нь барууны орнууд тэмцээнд оролцох болсоноос үүдэлтэй. Олимпиадад оролцсон анхны капиталист орон нь ХБНГУ байв. Эхэндээ тэмцээнд оролцох болсон цөөн хэдэн барууны орнууд ОУФО нь хоёр жил тутамд барууны болон зүүний орнуудад ээлжлэн зохиогдоно гэсэн зарчимыг хүлээн авахаас татгалзсан юм. Тиймээс социалист орнууд 1978 болон 1980 онуудад олимпиадуудыг зохион байгуулахаас татгалзсан юм. Харин 1982 оноос эхлэн жил бүрийн олимпиадууд сэргэсэн бөгөөд учир нь тэр үед олимпиад зохион явуулах ачааллыг үүрэлцэх хангалттай олон барууны орнууд оролцож эхэлсэн. Өнөө үед тэмцээнийг ирээдүйд зохион байгуулах орнууд аль хэдийн тодорсон байгаа. ОУФО-г зохион байгуулах хүсэлтэй орнууд хүсэлтээ бусаддаа зохион байгуулах жилээсээ гурван жилийн өмнө мэдэгдэх ёстой. Үүний дараа тухайн улс нь хүлээх жагсаалтанд орох бөгөөд энэ нь жишээлбэл 2006 оноос 2050-иад он хүртэлх жагсаалт байна. Ээлжиндээ ОУФО-г зохион байгуулж чадаагүй ороныг ОУФО-оос хасах хүртэл арга хэмжээ авдаг. Энэ тухайлбал 2000 онд Франц улсад тохиолдсон юм. == Тэмцээний зарчим == Тэмцээн буюу олимпиад нь хоёр өдөр үргэлжлэнэ. Нэг өдөрт нь онолын бодлогууд бодно. Онолын хэсэг нь дунд сургуулийн физикийн хичээлд заагддаг хөтөлбөрт байдаг бүлгүүдээс хамгийн багадаа дөрвийг хамруулан нийт 3 бодлоготой байдаг. Нөгөө өдөрт туршилтын ажил (бодлого) хийх бөгөөд энэ хэсэг нэг юм уу хоёр ажлаас бүрдэнэ. Энэ хоёр өдөр нь дундаа ядаж нэг өдрийн заюсарлагатай байна. Дээрх хоёр өдөрт бодох хугацаа нь тус бүр таван цаг байна. Баг бүр нь ерөнхий боловсролын болон техник дунд сургуулийн сурагчидаас бүрдэх ёстой. Их сургууль болон коллежийн сурагчид оролцохыг хориглоно. Багууд голдуу таван сурагч болон хоёр ахлагчтай байдаг. Хамгийн өндөр оноо авсан гурван сурагчийн онооны дундажын 90%-аас дээш оноо авсан оролцогч нар тэргүүн байр буюу алтан медаль хүртдэг. 78%-аас 90%-ийн хооронд оноо авагсад хоёрдугаар байр буюу мөнгөн медаль. 65%-аас 78%-ын хооронд оноо авсан сурагчид хүрэл медалийн болзол хангадаг. Харин 50%-аас дээш 65%-аас доош оноотой оролцогчид шагналт байр (Honourable Mention) хүртдэг байна. Бусад оролцогч нар оролцсон гэсэн гэрчилгээ авдаг. Хамгийн өндөр оноо авсан сурагч Үнэмлэхүй Ялагч (Absolute Winner) бөгөөд мөн нэмэлт шагнал хүртдэг. == Зохион байгуулагч орнууд == *2013 Дани *2012 Эстони *2011 Бельги *2010 Хорват *2009 Мексик *2008 Виетнам *2007 Изфахан, Иран *2006 Сингапур *2005 Саламанка, Спайн *2004 Поханг, Өмнөд Солонгос *2003 Тайпэй, Тайван *2002 Бали, Индонези *2001 Анталья, Турк *2000 Лайцестер, Их Британи *1999 Падова, Итали *1998 Рекьявик, Исланд *1997 Их Судбари, Онтарио, Канад *1996 Осло, Норвеги *1995 Канбера, Австрали *1994 Бээжин, БНХАУ *1993 Виллиамсбург, АНУ *1992 Хелсинк, Финланд *1991 Гавана, Куба *1990 Гронинген, Голланд *1989 Варшав, Польш *1988 Бад Ишл, Австри *1987 Жена, Ардчилсан Герман Улс *1986 Лондон, Их Британи *1985 Портороз, Югославиа *1984 Сигтуна, Швед *1983 Бухарест, Румын *1982 Малент, ХБНГУ *1981 Варна, Болгари *1979 Москва, ЗСБНХАУ *1977 Храдеч Кралов, Чехсловак *1976 Будапешт, Унгар *1975 Густров, Ардчилсан Герман Улс *1974 Варшав, Польш *1972 Бухарест, Румын *1971 Софи, Болгари *1970 Москва, ЗСБНХАУ *1969 Бэрно, Чехсловакиа *1968 Будапешт, Унгар *1967 Варшав, Польш == Манай улс ОУФО-д == Монгол улсын хувьд ОУФО-д 1999 оноос эхлэн албан ёсоор оролцож эхэлсэн. 1997 онд Монгол улсыг төлөөлж МУЙС-ын Ректор, Шинжлэх Ухааны Доктор Проф. Ц.Ганцог, 1998 онд Доктор Проф. Ц.Ганцог, Доктор Проф. С.Даваа нар ОУФО-д тус тус ажиглагчаар оролцож байв. 1999 онд Монголын баг анх удаа Доктор Проф. С.Даваа, Проф. М.Ганбат нараар ахлуулан Итали улсын Падовад болсон XXX ОУФО-д оролцсон. Үүнээс хойш жил бүр Монголын баг ОУФО-д тасралтгүй оролцож байна. Одоогийн байдлаар (2006 оны) Монгол Улс ОУФО-оос нэг мөнгө, гурван хүрэл медаль аваад байна. Хамгийн анхны мөнгөн медальийг МУЙС-ийн Лицей сургуулийн сурагч М.Отгонбаатар 2006 онд болсон ОУФО-оос авчирсан. Манай улсын багууд болон тэдгээрийн үзүүлсэн амжилтыг доор жагсаавал: (''Энэ хэсэг нэмэлт мэдээлэл хэрэгтэй байгаа тул оруулж туслана уу.'') '''2006 он. 37-р ОУФО, Сингапур''' *Доктор Д.Улам-Оргих (Ахлагч) * *М.Отгонбаатар, МУЙС-ийн Лицей сургууль (МӨНГӨН МЕДАЛЬ) *Д.Хүрэлтулга, "Шинэ Монгол" сургууль (ХҮРЭЛ МЕДАЛЬ) *О.Ууганбаяр, Монгол Туркийн Лицей сургууль (ХҮРЭЛ МЕДАЛЬ) * * '''2005 он. 36-р ОУФО, Испани Саламанка''' * * *М.Отгонбаатар, МУЙС-ийн Лицей сургууль (ХҮРЭЛ МЕДАЛЬ) *О.Ууганбаяр, Монгол Туркийн Лицей сургууль *Д.Хүрэлтулга, "Шинэ Монгол" сургууль * * '''2004 он. 35-р ОУФО, Солонгос Поханг''' * * *Б.Алтансаргай *М.Отгонбаатар *О.Ганхуяг * * '''2003 он. 34-р ОУФО, Тайвань, Тайпэй''' *Доктор Д.Улам-Оргих (Ахлагч) *Г.Чулуунбаатар (Ахлагч) *Б.Алтансаргай *Б.Наранбаатар *Г.Бат-Эрдэнэ *О.Ганхуяг '''2002 он. 33-р ОУФО, Индонези''' * * * * * * * '''2001 он. 32-р ОУФО, Турк''' * * * * * * * '''2000 он. 31-р ОУФО, Англи''' *Проф. Сангаа (Ахлагч) *Проф. М.Ганбат (Ахлагч) *А.Алтанбилэг, 11-р дунд сургууль *А.Билгүүн, 28-р дунд сургууль *Бат-Эрдэнэ, Архангай аймаг *Буяндэлгэр, 1-р дунд сургууль *Батбилэг, Сэлэнгэ аймаг '''1999 он. 30-р ОУФО, Итали''' *Доктор Проф. С.Даваа (Ахлагч) *Проф. М.Ганбат (Ахлагч) *Б.Бат-Оргил, ӨЗБТС *Д.Мөнгөн, 1-р дунд сургууль *А.Алтанбилэг, 11-р дунд сургууль *А.Билгүүн, 28-р дунд сургууль *Б.Гэрэлт-Од, Монгол Туркийн дунд сургууль Энэ жил буюу 2007 оны 7-р сарын 13-наас 22-ны хооронд 38-р ОУФО Иран улсын Исфахан хотод зохиогдоно. == Линкүүд == *[http://www.jyu.fi/tdk/kastdk/olympiads/ Олон Улсын Физикийн Олимпиадын Вебсайт] *[http://www.ipho2004.or.kr/home/eng/ ОУФО 2004 Вебсайт] *[http://www.ipho2005.com ОУФО 2005 Вебсайт] *[http://www.ipho2006.org ОУФО 2006 Вебсайт] [[Category:Физик]] Анжелина Жоли 3490 11551 2007-01-18T09:29:52Z Zorigt 49 '''Анжелина Жоли''' нь 1975 оны 6-р сарын 4-нд [[АНУ]]-н [[Калифорниа]] мужийн [[Лос-Анжелес]] хотод төрсөн жүжигчин. Монголын Нууц Товчоо 3492 11543 2007-01-18T03:27:35Z Ulziibat 377 Монголын нууц товчоо Хvн тєрєлхтний соёл нь бичиг, зохиолтой гvн холбогдолтой. Аливаа vндэстний аж ахуй ба соёлын хєгжилт нь ургамал мэт єсєж ирэхэд тvvний ишийн хумьсан товч дэлгэж, уран зохиолын цэцгийг нээнэ. Yндэстэн бvрд ийм уран зохиолын анхны цэцэг, дурсгалт бичиг байна.Орост Х зууны vед зохиогдсон “Игорийн Хорооны vг” гэдэг сайхан зохиол бий. Гvржид XII зууны vед Шота Руставелийн зохиосон “Барсан хэвнэгт баатар” гэдэг шvлэглэсэн зохиол бий. Францад “Роландын дуулал” гэдэг их Карл хааны байлдааны тvvхийгавч бичсэн зохиол бий. Грект “Илиада Одиссей” гэдэг хэдэн мянган жилийн урьд зохиогдсон сайхан vлгэр бий.Тэрчлэн манай монгол vндэстний анхны тvvхт дурсгалын зохиол бол Монголын нууц товчоо гэдэг зохиол мєн. Нууц товчоог олон vндэстний эртний уран зохиолын нэрт дурсгалын бичгvvдтэй зэрэгцvvлэн тавьж жишээлэн хэлэлцэж болно. Тэр эрт холын цагт монголын ард тvмний дотор уран vгийг холбож, тvvхт их явдлыг найруулан бичих цэцэн билэгтэй, гэгээн боловсролтой хvмvvс байсан байан. Нууц товчоог зохиосон хvни йнэр байхгvй бєгєєд нууц товчооны дэвтрийн тоо хуваарь тодорхойгvй. 15 буюу 12 дэвтэр болж хуваарилагдах боловч 1908 онд хятадын нэг эрдэмтэн Ей Дэ-хуй оршил бичиж гаргасан Юань улсын vеийн дармал [[Нууц товчооны эх]]эд 12 дэвтэр байна. Энэ нь чухам vнэн хуваарь мєн болоод тэргvvн арван дэвтэр нь урьд зохиогдсон ба дараа нэмсэн нь хоёр дэвтэр болно. Энэ нэмэлт хоёр дэвтэрт Єгэдэй хааны vеийн явдлыг бичсэн ба нєгєє уул зохиол арван дэвтэрт Монголын анхны гарлаас аваад Чингис хааны эцэс хvртэл болсон явдлуудыг тоочжээ. Бvлгvvдийг жагсаавал: 1. Тэмvжиний уг гарал ба бага насны vе 2. Чингисийн идэр нас 3. Мэргэдийг сєнєєсєн ба Тэмvжиний Чингис хаан цол єргємжлєгдсєн нь 4. Жамуха ба тайчуудтай тэмцсэн нь 5. Татаарыг сєнєєсєн ба Ван хантай эвдэрсэн нь 6. Хэрэйд улсын мєхсєн нь 7. Ван хан сєнєсєн нь 8. Хvчvлvгийн зугтаасан ба Жамухын дарагдсан нь 9. Шадар хишигтэн цэргийг байгуулсан нь 10. Уйгар ба ойн иргэдийг эзэлсэн нь 11. Хятад, Тангуд, Сартаул, Багдад ба Оросыг эзэлсэн нь 12. Чингисийн нас барсан ба Єгэдэйн хаан болсон нь Эдгээр тоочсон бvлгээс vзвэл Чингсийн vеийн зєвхєн тvvх мэт боловч vнэндээ тийм биш, ардын аман vлгэрийн дээр vндэслэсэн бєгєєд тэр цагийн ардын дуу, цэцэн vг шvлэглэлийг єргєнєєр гаргажээ. Бvлэг бvрд хорь гучин шvлэг байна. Хvний яриа ба хэлvvлсэн vгс их тєлєв шvлэг байна. Энэ зохиолд эртний монголын хэлний аялгуу ба vг холбох найруулах хийгээд шvлэглэсэн ба vргэлжилсэн зохиолын жишээ бvрэн гарчээ.Нууц товчоо бол XIII зууны vед Монголын их улс мандах цагт Монгол орны дотор болсо явдлуудыг чухам vнэнээр гаргаж бичсэн учраас тvvхийн хосгvй баримт бичиг болжээ. Энэ зохиолд Монголын доор болсон явдлыг дэлгэрэнгvй гаргах бєгєєд Монголын цэрэг гадагш довтолж байлдсан тухай тєдий л дэлгэрэнгvй гарахгvй. Гэвч Монголын цэрэг баруун зvг довтолж байлдсан явдлыг тэр цагийн Иран улсын их сайд эрдэмтэн Рашид Эддиний зохиосон Монголын тvvх нєхєж єгнє. Рашид Эддин, энэ тvvхийг XIV зууны vед, монгол сайд Болод чансан ба бусад хэдэн монгол хvнтэй хамтарч, Ираны монгол хааны номын санд байсан олон монгол номыг хэрэглэж байгаад зохиосон байна. Мєн Монгол, Хятадын холбогдолтой тvvхт явдлууд Нууц товчооны дотор товч гарах боловч энэ тухай Хятадын тvvх чнар их л дэлгэрэнгvйгээр бичсэн тул нєхєгдєж ирнэ. Юань улсын мєхсєний дараа Хятадын Мин улсын vед Монголын тvvх, Юань ши гэдэг их судрыг зохиосон ба єєр олон зvйлийг Монголын тvvхийн бичиг хятад хэл дээр бий.Нууц товчоог монгол хvн, монгол нутагт зохиосон тул гадаадын тvvхч нарын зохиолоос онц ялгавартай, чухал холбогдолтой болно. Нууц товчоо гэдэг зохиолын туай Оросын эрдэмтэн Владимирцов “Монголын нийгмийн байгуулал” гэдэг номын дугаар нvvрт бичсэн нь: “Дундад зууны vед нэг ч vндэстэн, Монголын адилаар тvvхч нарын анхаарлыг татсангvй гэж хэлж болох бл бас Нууц товчооны адилаар жинхэнэ амьдралыг тодорхой дvрслэн vзvvлсэн дурсгалт бичгийг нэг ч нvvдэлчин vндэстэн vлдээсэнгvй гэдгийг тэмдэглэвэл зохино” гэжээ.Энэ зохиол бол Монголын тvvхийн хосгvй баримт болохоос гадна монгол ардын оюуны чадварыг гэрчилсэн гайхамшигт уран зрхиол мєн. Нууц товчоог XIII зууны vед зохиогдсон ганц яруу зохиол гэж vзэж болохгvй. Жишээлж хэлбэл, халцгай цєлд ганц єндєр нарс ургадаггvй, єндєр нарс их ойн дунд, єндєр нам олон нарсны зэргэлдээ урагдаг биш vv. Тэрчлэн єндєр сайхан нарс мэт сvндэрлэсэн Нууц товчоо гэдэг зохиол бол тэр урьд цагт байсан яруу сайхан олон зохиолын нэг нь мєн гэж бодож болно. Бусад олон зохиол нь яасан бэ гэж асуувал гээгдэж, цагийн урсгалд элэгдэж сvйджээ гэж хариулж болно. Манай нvvдэлчин монголчуудад юм хадгалах тохитой байшин сав байхгvй ба олон удаа дайн байлдааны хєлд орж байсан учираас ном бичгээ хялбархан vрэгдvvлдэг байжээ. Хэдийгээр монголын ард тvмний тvvхт цагийн дотор бvтээсэн уран бvтээлийн vнэт зvйлийн vлэмж хэсэг нь харамсалтайгаар vрэгдсэн боловч хуучин vеэс Нууц товчоо, Гэсэр, Жангар гэдэг гурван сайхан зохиол соёлын єв болж vлдсэн байна.Нууц товчоо ба Жангар, Гэсэр гурвыг монголын хуучин зохиолын гурван оргил гэвэл зохино. Эдгээрт монголчуудын аж амьдрал ба сэтгэл хvсэл бvрэн илрэн гарчээ. Баруун Монголд боловсорсон Жангарын тууж гэдэг арван хэдэн бvлэг, vлгэрт ардын жаргалант аж амьдралыг хvсэх санал тодорхой гарчээ. Гэсэрийн туужид дарлагч анги ноёд лам нарыг эсэргvvцэх ардын санал илэрхий vзэгдэв. Монголын Нууц товчоонд хоорондоо ямагт тэмцэлдэгч тєрлийн ба феодалын бутархай жижиг аймгудыг эсэргvцэж тєвлєн нэгдсэн улс байгуулах хvсэл тодорчээ. Тєрєл овгийн байгуулалтаас феодалын нийгэмд шилжих ба жижиг бутархай феодалын ёсноос тєвлєсєн улс олох явдал нь тvvхийн шатын талаар нэг алхам урагш дэвшсэн хэрэг мєн.Нууц товчоонд Чингисийн тєвлєсєн улсыг байгуулж, монгол vндэстнийг нэгтгэн захирсан явдлыг сайшаан магтахаас гадна Чингисийн догшин бурангуй талыг сайшаан магтахаас хам тэр цагийн олны байдлыг нvдний ємнє ил харах мэт тодорхойгоор бичсэн байна. Тэр цагийн Монгол оронд нэгдсэн улс байсангvй олон жижижг язгууртан ноёд хэсэг хэсэг аймаг, отгийг тэргvvлээд хоорондоо ямагт хямралдан тэмцэлдэнэ. Харилцан алалцах дээрэмдэлцэх явдал ерийн заншил болсон байжээ. Нууц товчооны дотор тэр цагийн Монголын байдлыг бичсэн нь: “Одтой тэнгэр орчиж Олон улс байлдаж Орондоо унтах авгvй Олзлон булаалдаж байв. Хєрст дэлхий хєрвєж Хєвчин улс хямралдаж Хєнжилдєє унтах завгvй Хєнєєлдєн тэмцэж байв” гэжээ (Нууц товчооны 254 дvгээр зvйл) Ийм эв найргvй, шуудайд хийсэн олон эвэр мэт чиг чигээрээ толгойгоо мэдэж тэмцсэн Монголын олон овог аймгийг нэгтгэж нэг улс гэр болгож бvтээсэн боломжтой явдлыг Нууц товчооны дотор магтан бичнэ. Дараа нь Чингис хаан тэргvvтэй Монголын язгууртан гадагш єнгєлзєж, зэргэлдээ суугаа тэр цагийн соёлжсон улсуудыг сvйтгэсэн хэрцгий явдлыг єгvvлжээ. Чингис хаан ба тvvний єрлєгvvдийн хэрцгий тvрэмгий байдлыг Нууц товчоонд бичсэн нь: “ширмэн тємєр магнайтай Шивээ хурц хэлтэй Ган тємєр зvрхтэй Гадас цvvцэн хошуутай Галзуу дєрвєн нохой Тvмэн амьтныг хядахаар Тємєр гинжээс мултарч Шууд барьж идэхээр Шунахай шvлсээ Савируулж айсуй. Шvvдрээр унд хийж Шvлсээр хоол хийж Салхиар унаа хийж Саадгаар нєхєр хийж явдаг Зэв, Хубилай тэргvvтэй Зэлмэ, Сvбэдэй дараатай Тэр дєрвєн ноход Тэмvvлэн хvрч ирэв” гэжээ. Энэ Нууц товчоо гэдэг зохиол бол тэр цагийн Монголын сайн саармаг хоёр талыг хэтэрхий сайшаан магтахгvй, хэтэрхий далдлан нуухгvй чухам vнэнээр нь уран сайхан хэлээр бичсэн эрхэм єв зохиол юм. Шинэ Монголын хувьсгалт соёлыг байгуулахад монгол ардын хэдэн зуун жилд туурвисан єв соёлыг эзэмшихгvй бол бvтэхгvй. Ардын єв соёлын боломжтой талыг ашиглан авч хэрэглэх нь одоогийн бидний чухал vvргийн нэг мєн. Одоо монгол ард олны урьдын бvтээсэн байгулсан гавъяа зvтгэлийг бvрэн шинжлэн vзэж, монгол ардын утга зохиолыг хєгжvvлэхийн тул шилдэг зохиолыг ашиглан хэрэглэх зорилгыг тавих vvнд, юуны ємнє Монгол ардын тvvх зохиолын дурсгалт бичиг Нууц товчоог анхааран vзнэ. Энэ зохиолын хуучин монгол vсгээр бичигдсэн эх одоо хvртэл олдоогvй. Гагцхvv хятад vсгээр монгол хэл дээр бичигдсэн эх, хятад газраас олджээ. Анх хятад vсгээр бичигдсэн буюу уйгар монгол vсгээр бичигдсэн алин болох нь тодорхойгvй. XIII зууны vед монголчууд хятад vсгийг хэрэглэж байсан мэдээ байх тул энэ зохиолыг шууд хятад vсгээр монгол хэл дээр зохиосон байж болох ба эсвэл анх уйгар монгол vсгээр бичигдээд хожим хятад vсгээр сийрvvлж бичсэн нь олдсон ба харин монгол vсгээр зохиогдсон анхны эх нь алдагдсан байж болно. Юу ч болтугай уул монгол эх мєн гэж лав баримталмаар бичих байхгvй тул хятад vсгийн эхийг гол болговол зохино.Нууц товчоотой холбогдол бvхий хоёр ном монгол хэл дээр урьд хэвлэгджээ. Нэг нь Чингисийн Цэдэг гэдэг ном, нєгєє нь Алтан товч гэдэг ном юм. Чингисийн Цэдэгийг тус Хvрээлэнгээс сvйтгэлийг гаргаж Бэйжингийн монгол хэвлэлээр 1925 онд хэвлvvлсэн ба нєгєє Алтан товчийг 1937 онд Улаанбаатар хотноо хоёр дэвтэр болгон хэвлэжээ. Чингисийн Цэдэгт Нууц товчооноос авсан бага сага зvйлvvд бий ба нєгєє Алтан товч нь бараг Нууц товчооны хуулбар билээ. Дунд ба эцсээс баахан орхигдуулжээ. Энэ Алтан товчийг урьд Судар бичгийн хvрээлэнгийн дарга байсан Жамъян гуай, хуучин Сан бэйсийн хошууны юншиебv овгийн нэг тайжаас олж иржээ. Нууц товчоо 282 зvйл болохоос энэ Алтан товчид 233 зvйл байна. Гагцхvv энэ хэвлэгдсэн Алтан товчинд vг vсгийг буруугаар ойлгож єєрчилсєн ба хуулахад тшаарсан зvйл нэлээд байна. БАс Шар тууж, Алvтан товч, Эрдэнийн эрих зэргийн нэртэй монгол тvvхvvдэд Нууц товчооноос авсан бололтой хэсэг хэсэг зvйлvvд байх боловч тэр бvрийг энд тоочихгvй. Гагцхvv vvнийг баримт болгож хянавал. Монголын хуучин тvvхч, зохиолч нарын гарт Нууц товчооны уйгур монгол vсгээр бичсэн эх байсан бололтой гэж хэлж болно.“Их Юань улсын Чингис тайзу хааны улс аймгийг авсан цэргийн товчооны он жил, сар єдрийн бидvvн хураангуйн ойлбор тэмдэглэлийн дэвтэр” гэдэг нэртэй ном 1945 онд Євєр Монголоос олдов. Тvvний дотор Монголын тvvхийн арван гурван тулгар бичгийг тэмдэглэсэн нь: 1. Тvвдээс оруулж авсан Чадагчийн эрхт цадиг 2. Чадагчийн цадиг 3. Залуусын хурим 4. Хєх судар 5. Чингисийн шастир 6. Юаны тєв их судар 7. Язгуурын тvvх 8. Алтан vрстний товч 9. Да Юаны Чин Си бичиг 10. Саган сэцний сэтгэлийн цэнгэл 11. Алтан урагтны дєт тvvх 12. Богд Чингисийн сул тууж 13. Ган му судар Yvний дотор дурдсан Хєх судар, Чингисийн шастир, Язгуурын тvvх, Алтан vрстний товч, Алтан урагтны дєт тvvх, Богд Чингисийн сул тууж зэрэг ном Нууц товчоотой холбогдолтой байж мэднэ. Нууц товчооны хятад vсгийн эх Европт мэдэгдсээр нэг зуу шахам жил болов. Оросын эрдэмтэн Кафаров, Бэйжинд суух цагт хятад хэл бичигт сайтар суралцаж, хятад олон судраас чухлы нь сонирхон vзэж судалсаар. Монголын нууц тvvх гэдгийг Манжийн Богд хааны номын сангаас нэг танил эрдэмтнэр сэмхэн авахуулан, зєвхєн хятад очруулгаас орос хэлэн дээр дам орчуулаад 1866 онд нийтэлснээс хойш олон газрын эрдэмтлний vзэх судлах замыг нээсэн ба дараа нь монгол vгийг орос vгээр сийрvvлэн бичиж монгол vг тус бvрийн дор орос орчуулгыг хятадаас авч хадаад шинжилгээний хамт нийтлэхээр завдан байтал далайн аянд vхсэн билээ. Тvvний туурвисан дэвтэр нь Зєвлєлт Улсын Шинжлэх ухааны Академийн харъяа Дорно дахиныг шинжлэх газарт бичмэл зvйлийн санд хадгалагдан байгаа бєгєєд найрдамлын дотор фото татуулж, манай Шинжлэх ухааны Хvрээлэнд ирvvлсэн нь одоогийн бидний орчуулах ажилд тулгуур болж их тус болов.Энэ Кафаров бол єєрєє хятадач болохоос биш, монголч биш тул єєрийн vvсгэн явуулж байсан орчуулга ба хятад эхийн бодитыг нь єєрийн танил залуу монголч Позднеевт єгсєн байжээ. Позднеев нь шvvмжлэлийг 1883 онд тусгаар бяцхан дэврээр зарласан нь дараа нь 1897 оны хэрд Монголын утга зохиолын тvvх гэж нэрийдэж нэг дэвтэр гаргахдаа хавсралт болгож, Нууц товчооны эхний 96 зvйлийг чулуун бараар орос монгол vсгээр бичиж нийтэлсэн байна.Бас энэ зохиолыг судлах явдалд нэг онц амжилт гарсан нь зєвлєлт улсын эрдэмтэн Козин, уул зохиолыг арван таван жил шинжлэн судалсаар 1941 онд Нууц товчооны эх ба орос хэл дээр хєрвvvлсэн орчуулгыг судлалын хамт нэг дэвтэр болгож хэвлэсэн байна.Нууц товчооны эхний гурван бvлгийг орчуулсны хойно бид, Козины хэвлvvлсэн Нууц товчооны эх орчуулга нэг дэвтрийг олж аваад уг зохиолыг орчуулахад иш баримт болгож хэрэглэв. Франц улсын нэр єндєр болсон хятадач Пелльо 1913 оноос эхлэн энэ тvvхийг шинжлэн, сонирхолтой сэдвvvдийг хэсэг хэсгээр нийтэлсээр сvvлийн vест бусад холбогдох бичгvvдтэй чацуулан vзэж гvн боловсруулан, зургаан бvлгийн орчуулгыг бvрэн эхийн хамтаар нэгэнт нийтэлсэн байна.Германы Хэниш гэдэг хятадач, мєн тvvхийг шинжилгээ vйлдэж, хэдэн зvйлийг 1931 онд нийтэлсэн ба хятадын эрдэмтэн Ей Дэ-хуйн 1908 онд хэвлvvлсэн ганцхан эхийг баримталж латин vсгээр сийрvvлэн бичиж, мєн тvvхэнд орсон vгний толийн хамтаар хэвлэн нийтэлжээ. Дундад улсад бол харин ч манай сонирхон бvхий тvvхийг их эрт бєгєєд Юань улсын мєхсєний дараа, Мин улсын Хун v хааны vед олж, 1382 онд хятад хэлэн дээр Жан Юан-зи, Маш-их хоёр орчуулсан гэж Кафаров, хятад тvvхээс иш татаж мэдээлнэ. Нууц товчоог дэлхий дахины эрдэмтэн ба ялангуяа Зєвлєлт улсын эрдэмтэн нар их хvчин гаргаж судлан шинжилж, орчуулан хэвлvvлж байгаа vvнд, манай Монгол газар олны уншихад зориул хэвлэсэн нь одоо хvртэл, vгvй. Тэрч байтугай, монгол vсгээр буулгаж бичсэн олигтой эх байхгvй. Гагцхvv байгаа нь Цэнд гvнгийн орчуулсан эх, Шинжлэх ухааны Хvрээлэнд хадгалагдаж байна. Автономитын vед гvн Цэнд, Хятадын эрдэмтэн Ей Дэ-хуйн хэвлvvлсэн эхийг баримталж монгол vсгээр сийрvvлэн бичсэн ба монгол хэл дээр орчуулсан ажээ. Цэнд гvнгийн сийрvvлэг очуулга хоёр алин ч зєвхєн сонирхон vзэгчдийн туурвил тєдий боловч одоо хэр орондоо монгол vсгээр бичсэн эх байхгvй тул тvvнийг хянаж vзээд хэвлэе гэж шийдвэрлэсэн. Гэтэл уул сийрvvлэг нь Зєвлєлт Улсын Академид бий ба нєгєє орчуулга нь бидний гарт байвч нягт бус бєгєєд маш товч байна. Нууц товчоонд хэдэн зуун шvлэг байх атал энэ оруулгад нэг чшvлэг байхгvй. Уг шvлгийн заримыг vргэлжилсэн зохиол болгосон ба ихэнхийг зvгээр орхижээ. Одоо цагт эрдэмтэн Кафаров, Хэниш, Козин нарын судлал ба сийрvvлгийгб ид гартаа барьж байгаад Цэнд гvнгийн хагас ба нягт биш орчуулгыг хэлвэлэлд сэтгэл тvвдэхгvй тул бид, монгол vсгээр сийрvvлэг ба очруулгыг хийхээр шийдсэн билээ.Нууц товчоог хуучин монгол хэлнээс одоогийн монгол хэлээр орчуулан бичихэд хэрэглэсэн бичгvvдийг тоочвол: 1. Козины хэвлvvлсэн Нууц товчооны эх ба орос хэлэнд орчуулсан дэвтэр: С.А. Козин, Сокровенное сказание, том 1. 1941. 2. Лувсанданзангийн зохиосон бичмэл Алтан товч. 3. Кафаровын хийсэн Нууц товчооны сийрvvлэг ба хадмал орчуулга (фото зураг) 4. Мєн Кафаровын, хятад хэлнээ сорос хэлэнд орчуулсан бичиг: Архимандрит Палладий (Кафаров), Старинное Монголькое сказание о Чингис хане. 5. Хэнишийн 1935-1939 онд хэвлvvлсэн Нууц товчооны сийрvvлэг ба толь. 6. Рашид Эддиний зохиосон Монголын тvvх: Березиний орос хэлэн дээр оруулсан дэвтэр. 7. Хятад хэлнээс монгол хэлэн дээр Баргын Цэнд гvнгийн орчуулсан Нууц товчооны эх бичмэл хоёр дэвэр. 8. Чингисийн цэдэг, Алтан товч, Монголын олон зvйлийн тvvх, толь бичиг. Позднеевын Нууц товчооны хагас сийрvvлэг, Алтан-Очирын Нууц Товчооны сийрvvлэг. Хэнишийн Нууц товчооны хагас орчуулга, Владимирцовын зохиосон “Монголын ниймгийн байгуулалт” зэрэг олон номыг харшуулан хэрэглэжээ. Эдгээр номыг гол баримт болгож, Нууц товчооны хялбар ойлгогдохгvй vг бvрд тайлбар зvйл, хуучин монгол хэлээр нь хуучин монгол vсгээр сийрvvлэн бичээд, дараа нь мєн сийрvvлгээ баримталж, одоогийн монгол хvнд ойлгогдохгvй болсон vг єгvvлбэрийг ойлгомжтой vг єгvvлбэрээр сольж найруулан, одоогийн монгол бичгийн хэлээр орчуулан бичив. Долоон зуун жилийн урьдах монгол хэл бол одоогийн монгол хэлнээс нэлээд єєр тул хуучин хэлээр хэвлэвэл цєєн тєдий сэхээтэн хvн vзэхээс биш, олон нийтэд ойлгогдохгvй болно. Иймийн тул сэхээтэнд зориулан нууц товчооны жинэхэн эхийг хэвлэхийн урьд монголын олон сонирхон уншигчдад танилцуулах зорилгыг тавьж утгыг алдахгvй, зохиолын хэл найруулгын онцгой шинжийг гээгдvvлэхгvйг гол болгож бичсэн энэ орчуулгыг урьдаар хэвлэв. долоон зуун жилийн урьд энэ зохиол анх зохиогдох vедээ уншигчдад аль зэрэг уран сайхан сонирхолтой байсан бол мєн одоо цагт монголын уншигчдад тэр зэрэгу ран сонирхолтой болгож vзэхийг чармайсан билээ. Орчуулагч миний бие, монгол ардын аман зохиолоор хvмvvжиж, аман зохиолыг дууриан шvлэг бичиж оролддог тул Нууц товчоог орчуулах ба ялангуяа тvvний шvлгийг орчуулахад vнэн зvрхнээс сэтгэл хєдєлж, чухам тохиромжтой сайхан vvрэг гэж оролдож гvйцэтгэв. Монгол хэлнээс монгол хэлэнд орчуулах гэдэг vгб аахан хачин санагдаж мэднэ. Гэвч бидний бvтээсэн ажил нь чухам орчуулгын чанартай байсан, Жишээлбэл, уг зохиолын 156 дугаар зvйлд єгvvлсэн нь: “Мєнхv дайсу сэтхижv оорчаг болжу ябужуу. Эдоэ ян хvрvрэ ирэжvv.Ину мэтvси чиунтур vлибэ. Яа Яусаармаму. Нидуни эчина хэдхvн гэв. Тєдvйхv мохориулба” Yvнийг орчуулбал: “Хорт сэтгэл агуулж ганцаар тэнэсээр энд юунд ирэв? Тэр мэт этгээдийг хэдийнээ тэнхлэгт чацуулж хядсан биш vv. Юунаас буцна. Нvднээс далд болго гэсэнд тvvнийг даруй алав”.Гадаадын эрдэмтний судлал тайлбар орчуулгыг гол болгосон боловч зарим зvйлийг нягтлан vзэж нэлээд vг єгvvлбэрийн тайлбар утгыг єєрсдийн vзэмжээр бичсэн билээ. Жишээлбэл: Уг эхийн 79 дvгээр зvйлд ийм vгс бий. “тэдvй атал, тайчуд-ун Тагудай-Хирилтуг тургауд-иян удуритчу, “Хоругад гоожижуу, шилvгэд шибэрижvv!” хээн ирээжvv”. Yvний дотроос Хирилтугийн хэлсэн vгийг эрдэмтэн нар янз бvрээр тайлбарлан хэлнэ. Лувсанданзангийн Алтан товчийн дотор энэ vгийг хулхад, хучичи, шилvгэн шибэрчихv шибэрчихv гэдэг vгсийг Хирилтугийн хамт ирсэн дєрвєн хvний нэр буюу Хирилтугийн ирсэн газрын нэр мэт болгосон нь даруй ташаарсан хэрэгб олно. Уг утга нь Тайчууд нар Тэмvжин ба Єэлvн эхийг хаяж нvvснээс хойш хэдэн он єнгєрч, Тэмжvин нар нэлээд тэнхэрсэн тул гэдрэг довтлохоор ирэхдээ хэлсэн vг билээ. Иймийн тулд Тэмvжин нарыг хэнхрэв гэсэн утгатай vг байх хэрэгтэй. vvнийг Цэнд гvнгийн орчуулсан нь: “Тvvнээс тайчуудын Хирилтуг нар vгvvлэлдрvvн, уул орхисон Тэмvжиний эх єхвvvд эдvгээ нисэх шувууны дэгдээхий мэт жигvvр єд єсжээ. Гєрєєсний зулзага мэт шvд, хумс ургажээ хэмээн нєхдєє авч иржээ”. Кафаровын орчуулга мєн ийм байх тул хятад орчуулга дээр лав ийм утгатай байсан бизээ.Бид, дээрх очруулгуудыг алиныг ч зєвшєєрєхгvй орхиж, єєрсдийн саналаар орчуулсан нь “Чингэж байтал, тайчуудын Таргудай-Хирилтvг шадар нєхдєє дагуулж “Хурганы vс гуужив. Тєлєгний бие тєлжив хэмээн довтлоор ирэв: “Yс”, “Бие” гэдэг vгийн нэмэлт тайлбар болгож оруулсан ба хуругад, шилvгэд гэдэг vгийг хургууд, тєлгvvд гэсэн vг гэж санана. Шилvгэ гэж одогийн зарим нутгийн ярианы хэлэнд хоёр настай хонийг хэлнэ. Бас 105 дугаар зvйл дэх Тэмvжиний Жамухад хэлvvлсэн vгийг уг эх ба Цэнд гvнгийн орчуулгыг бидний орчуулгын хамт жагсаавал: Уг эхэд байгаа нь: “Гурбан мэргэд-тэ ирэжv Єрє-бэн хєгтєрхv болдагдаа би. Єнэр нигэн тан бусуд-у бида? Єсvл-иен хэр єсvхvн? Эбvр-иен хендvvдэ эби. Хэлигэнv уруг бусуд-у бида? Хачи-иян хэр хачилахун бида?” Цэнд гvнгийн орчуулсан нь: “Эм хvvхдээ Мэргидэд булаагдсан учрыг хэлж бид улаас нэг угсааны хvн, энэ зэрэг єшєє хорыг яахин хариулах вэ?” Бидний орчуулсан нь: “Єст Мэргид ирж Єрий минь євтгєв Єврий минь хоослов. Ємєг тvшиг болох Єнєр тєрлийн та нар Єшєєг авч єгнє vv. Элэг зvрх минь Эмтэрч байна. Элгэн садан та нар Энэ єшєєг авч єг” Бид Нууц товчооны хятад vсгээс дам латин ба орос vсгээр сийрvvлсэн бичгvvдийг баримталж орчуулахдаа бас Лувсанданзангийн Алтан товч, Рашид Эддиний зохиосон Монголын тvvх зэргээс уг эхэд vгvй боловч баймаар зvйлvvдийг бага сага нєхєж оруулсан зvйл бий. Жишээ болгож Нууц товчооны 86 дугаар зvйлийг Алтан товчтой зэрэгцvvлэн vзэж бичсэнээ vзvvлэл “Гуравдугаар єдєр. (дєнгєт хvн хаа холдох билээ? А.то) “Тvvнийг манйхан нуусан биз.Євєр зуураа айлуудыг нэгжье” гэж айл бvрийг нэгжсээр Сорхон-шарынд ирж гэр тэрэг ба ирсэр (ор)-ийн дор хvртэл нэгжээд хойд унгаст тэргэнд очиж амсар дахь унгасыг таталж, Тэмvжиний хєлд хvртэл Сорхон-шар єгvvлрvvн: “Ийм халуун цагт унгасан дотор амьд хvн яахин байна? (Сэтгэлээ ханатал эр А.то) гэвэл нэгжvvлийн хvмvvс бууж одов” гэжээ.Энэ зvйлийн дотор “дєнгєт хvн хаа холдох билээ? Сэтгэлээ ханатал эр” гэдэг энэ хёр єгvvлбэр vнэхээр байвал зохимоор єгvvлбэр тул Лувсанданзангийн Алтан товчоос авч, Нууц товчооны хэдэ нєхєж оруулсан билээ. Санавал хятад vсгээр монгол хэл дээр бичигдсэн Нууц товчооны эх бол Нууц товчооны анх зохиогдосн эх биш, дам уламжлан хуулсан эх мєн биз. Лувсанданзангийн Алтан товчид бас Нууц товчооноос хуулж авсан єдий тєдий зvйл бийг дээр дурдсан билээ. Рашид Эддинд ба Нууц товчооны нэг эх байсан бололтой.Нууц товчооны хятад vсгийн эхийг эдгээр тvvх бичигvvдтэй нийлvvлэн vзэж, чухам баймаар зvйлvvдийг нєхєж орулах нь зvйтэй хэрэг гэж бид бодож, тийнхvv нэлээд vг єгvvлбэрийг нєхєж бичсэн билээ. Ингэхдэ энэмэн vг єгvvлбэр бvрийг дєрвєлжин хаалтад хийгээд дара ань ямар номоос авснаа тэмдэглэв. Номыг тэмдэглэхдээ номын нэрийг товчилж Лувсанданзангийн Алтан товчийг “А.то” гэж хураасан ба Чингисийн Цэдэгийг “Чи.цэ” гэж хурааж тэмдэглэв. Рашид Эддинийг хэвээр тэмдэглэснээс гадна орчуулагчийн нэмсэн vгийг бас дєрвєлжин хаалтад хийж, тайлбарласан vгэ эдvгрэг хаалтад хийв. Иймийн тул дєрвєлжин хаалт доторхи vгийг нэмсэн vг гэж, дvгрэг хаалт доторхыг тайлбарласан vг гэж мэдэх хэрэгтэй.Тєгсгєлд нь Нууц товчоог зохиод Монголын ийслэл байса Хєдєє арал, Долоонболдог Ауруг хэмээх гурван газрын тухай цєєн vгээр тайлбарлаж єгvvлэхийг хvсэж байна.Монголын нутаг ой, тал говь гурван бvсэд хуваагдан. Мал аж ахуйд тал хээрийн бvс vлэмжхэн рольтой байдаг. Ой модоор бvрхэгдсэн уулархаг бvсээс тал хээрийн бvс уруу шургаж орсон уулнууд бол орчин тйорны тал хээрийн нам газраас илvv чийг тунадастай байдаг учраас євс бэлчээр сайтай байдаг. Ийм хээрийн уулнууд бол тал хээр газрынє вс бэлчээрийн чухал тийм уулын нэг болно. Энэ уул дэлхийн 109-р уртраг, 47,5 єргєрєгт оршино. Энэ уул бол євс усаар маш элбэг, малын бэлчээр гойд сайн учраас хавь ойрын олон ардын их євєлжєє газар болно. Ялангуяа зуд болоход энэ уул айл малаар дvvрэг болдог. 1945 оны зудад хавь ойрын тав арван сумын ардуд энэ ууланд ирж євєлжихийг бид нvдээр vзсэн бєгєєд энэ ууланд ирсэн ардын мал бараг vхээгvй, харин цас шуурганд саатаж энэ ууланд ирж чадаагvй ардын мал vлэмжхэн турж vхсэн билээ.Хэрлэн бол Хэнтийгээс гарч баруун урагш урсаад зvvн тийш эргэсний доторхи нэг их тохойд энэ уул орших бєгєєд энэ уулын зvvн сугаар Цэнхэрийн гол (урьдын Сэнхvр горхон) урсаж урагш явсаар Хэрлэнд нийлэх Нууц товчоог зохиосон эртний Хєдєє арал гэдэг газар бол энэ Баян уул мєн бололтой юм.Нууц товчооны эцсийн 282-р зvйлд уг зохиолыг хэдийд, хаана бичсэн тухай тодорхой мэдээ байдаг. Энэ зvйлийг энд сийрvvлье: “Их хуралдаа хурж хулгана жил хуран сард Хэрлэний Хєдєє аралын Долоон болдог Шилгэнцэг хоёрын завсар ордос бууж бvхvй бичиж дуусав” гэжээ. Энэ дурдсан хулгана жил бол 1240 он мєн болохыг эрдэмтэн мэргэд нэгэнт олж тогтоосон юм. Харин Хэрлэний Хєдєє арал хаана байгааг эрдэмтэд тодорхой олж тогтоож чадаагvй байсан юм. Хэрлэний Хєдєє арал гэдэг бол чадаагvй байсан юм. Хэрлэний Хєдєє арал гэдэг бол одоогийн Баян-Улаан уул мєн болов уу гэдгэ миний саналыг тvvхч Х.Пэрлээ дэмжиж хэдэн єгvvллийг бичсэн байна.1951 онд миний бие Хэрлэний Баян-Улаан ууланд очиж хєндлєн гулд явж газар нутгийн байдалтай танилцсан билээ. Баян-Улаан бол хааш хаашаа 70-80 орчим километр ой модтой єндєр сайхан уул юм. Баян-Улааны євєрт хааш хаашаа 70-80 орчим километр єргєн тал байна. vvнийг одоо Хар тал гэж нэрлэдэг. Хэрлэн мєрний зvvн салаа Хар ус буюу Єргєн ус гэдэг гол Долоодын єврєєр зvvн урагш урсаж гучаад километр яваад Хэрлэнд нийлэх бєгєєд энэ хоёр голын хооронд єргєн арал байна. Баян-Улааны Хар талд Тосон, замагт нуур, Цагаан нуур, Хєдєє нуур зэргийн хэдэн нуур бий. 1 Х.Пэрлээ, Нууц товчоонд гардаг газар усны зарим нэрийг хайж олсон нь. Улаанбаатар 1958 х.7: Х.Пэрлээ, Монголын тvvхэн нутгийн зарим уул усыг сурвалжилсан нь , БНМАУ-ын ШУА-ийн мэдээ, № 3 1962, х. 78-82 Баян-Улааны баруун урд vзvvрт Хэрлэн рvv шургаж орсон долоон жижигхэн толгой байна. Энэ долоон толгойг одоо нутгийн ардууд Долоод гэж нэрлэж байна. Долоодыг бид Нууц товчоо бичигдсэн Хэрлэний Хєдєє аралын Долоон болдог мєн гэж бодож байна. Эдгээр долоон толгойн нэр нь: 1. Дєрвєлжин 2. Сvvл 3. Их улаан толгой 4. Бага улаан толгой 5. Олон овоо 6. Тахилгат 7. Гацаа Одоо Аварга тосон гэдэг нэрийн тухай єгvvлье. Тосон гэдэг жижиг нуур бол эртнээс одоо хvртэл ард олны рашаан болгон хэрэглэсээр ирсэн минерал давслаг нуур юм. Одоо жил бvр 8-р сарын vед Тосонд олон гэр майхан барьж хvмvvс энэ нуурт орж биеэ сувилдаг байна. Тосон нуураас зvvн урагш 5 километритйн газарт Аваргын гол гэдэг булаг баруун урагш чиглэн Тооно уулын араар урсана. Аваргын голын хєвєєн дээр Хэнтий аймгийн Дэлгэрхаан сумын тєв байна. Дэлгэрхаан сумын тєвєєс баруун урагш Аваргын рашаан гэдэг эсгэvлэн устай булаг бий. Энэ рашаан булгийн арын дэнж дээр эртний хотын туурь бий. Эдгээрийг миний бие 1951 онд явж vзээд одоогийнАварга гэдэг нэр бол XIII зууны vед байсан Монголын орд Аураг мєн гэдэг саналыг дэвшvvлсэн билээ. Аураг гэдэг vг хуучирсан учир Монголын ярианы хэлэнд гуйвуулан агуу их гэсэн утгатай “аварга” гэдэг vг болгож хувиргасан байна. Аваргын рашаан булгийн хойд дэнж дээрхи туурийг 1969 онд археолоегич Х.Пэрлээ малтаж vзээд XIII зууны vеийн хотын vлдэгдэл мєн гэж тогтоосон ба Чингисийн Ауруг ордны vлдэгдэл мєн гэж vзсэн байна 1 Тус хотод гар урлалын хvмvvс сууж байсан ба том орд, сvм зэрэг байжээ. Гар урлалын гудамжнаас ширэм хайлж байсан баримт олджээ. Мєн тэндээс 10,4 см єргєн нvхтэй тэрэгний цєн, залгацтай чулуун багана зэргийг тvvх ч Д.Майдар, Т.Майдар нар 1.Информационный бюллетень Академи Наук МНР №1 Уланбатор 1970 Олж тусгай єгvvлэл бичиж нийтэлсэн байна. Тэд нар залгацтай чулуун баганын арга техникийг онцлон сонирхож тэр цагт барилгын чадвар єндєр шатанд хvрч байсныг тэмдэглэжээ 1.Монголын Ауруг гэдэг орд нь анхандаа нvvдэллэж байгаад сvvлдээ суурьшсан бололтой. Нууц товчооны 136-р зvйлд бичсэн нь: “Чингис хааны Ауруг Харилт нуурт байлаа. Ауруг тур хоцрогсдоос Жvрхэн тавин хvний хувцсыг тонож, арван хvнийг алжээ. Жvрхэнд тийн хийгдэв гэж бидний Ауруг –тур хоцрогсод Чингис хаанд єгvvлбээс…Чингис аан Жvрхэнд морилов. Жvрхэнийг Хэрлэний Хєдєє аралын Долоон болдогт байхад довтлов” гэжээ. Yvнээс vзэхэд тэр vед Жvрхэн нар Хэрлэний Хєдєє аралын Долоон болдогт нутагтлаж байсан ба Чингисийн Ауруг орд Харилт нуур гэдэг газарт байжээ. Энэ Харилт нуур нь Рашид Эд-диний мэдээлсэн Халил нуур мєн бололтой бєгєєд Цэнхэрийн голын эх хавьд байжээ. Гэвч Чингисийн Ауруг орд нь Хэрлэний Хєдєє аралд сvvлдээ суурьшсан бололтой. 1189 оны vед Чингис хаан Жамухаас салаад Санхvр горхины (Цэнхэрийн голын) Хар зvрхэний Хєх нуурт нvvж ирсэн тухай Нууц товчооны 122-р зvйлд бичсэн ба Хар зvрх гэдэг уул одоо ч мєн нэрээ хадгалсаар байгаа юм. Энд бичсэнээс vэзхэд Чингисийг Цэнхэрийн голын Хар зvрх гэдэг уулны хавьд хаан єргємжилсєн юм шиг болж байна. Гэвч Нууц товчооноос бусад тvvхнvvдэд Чингисийг Хар зvрхэнд биш, тvvний урд залгаа болох Хэрлэний Хєдєє аралд хаан єргємжилсєн гэж байдаг. Жишээ нь: Саган сэцэний “Эрдэний товчид” єгvvлсэн нь: “Тэмvжин хаан хєвгvvн хорин найман насандаа шарагчин тахиа жил (1189) Хэрлэн мєрний Хєдєє аралд хаан оронд суусан” гэжээ. Галдан туслагчийн “Эрдэнийн эрих” хэмээх тvvхэнд Чингис хааныг Хэрлэн мєрний Хєдєє аралд хаан суусан гэж бичсэн байна.XIII зууны vед Хархорумаас гадна Чингис хааны гурван орд байсан бєгєєд тvvнийг тусгай ноёд харгалзан захирч байсан байна. Эдгээрийн нэг нь Японы тvvхч Янай Ватари-ийн магадалсан ёсоор Хэрлэн голд цутгадаг Цэнхэрийн голын ойр 1 Д.Майдар, Т.Майдар, Камееная колонна из Аваргын балгас. Монголын эртний тvvх-соёлын зарим асуудал. Улаанбаатар 1972, х.151-156 Долоон болдог, Шилгинцэцэг хоёрын хооронд байжээ 1 Энэ ордыг “Богд баатар биеэр дайлсэн тэмдэглэл” гэдэг зохиолд “Чингис хааны их орд” гэж нэрлэсэн байан. Эдгээр дєрвєн ордыг Хубилай хааны хvv Номгон зэрэг ихэс ноёд захирч байснаас vзэхэд нvvдэллэн явах хэдэн гэр байгаагvй, нэлээд тохитой байран суурин том хот сууринб айсан гэж vзэж болно. Чингис хааны Ауруг орд нь Хэрлэн голын хавиар анхандаа нvvж байгаад сvvлд Хэрлэнгийн Хєдєє аралд суурьшсан бололтой. Тэр Ауруг орнды vлдэгдэл нь одоогийн Баян-Улааны Хар талд Аварга Тосонгоос урагш 10 километрийн газарт байгаа хотын туурь мєн гэж би бодож байна.Урьдын Ауруг гэдэг vг сунжраад одоо Аварга болжээ. Гэж бас таамаглаж байан. Ауруг гэдэг нэр угтаа аварга их, агуу их гэсэн vг биш юм. Ауруг гэдэг vгийн vндэс нь одоо монгол хэлэнд байгаа агуурс, уурхай (агуурхай), агуурлах, агулга гэдэг vгстэй нэг гаралтай. Ауруг гэдэг vгугтаа аливаа юмыг агуулах амбаар склад гэсэн утгатай vг бололтой XIII зууны vед хааны ордны дэргэд аливаа хvнс тэжээл, эд барааг агуулах амбаар байшин байдаг учраас хааны орд тєв газраа Ауруг гэж нэрлэсэн бололтой. Баруун Монголд уурх гэж зоорийн нэр байна 2.Хэрлэний Хєдєє арал нь одоогийн Баян-Улаан уул мєн, Хєдєє аралын Долоон болдог нь одоогийн Долоод мєн. Хэрлэний Ауруг нь одоогийн Аварга мєн гэдэг гурван саналыг бид дэвшvvлж байна. Ц.Дамдинсvрэн 1 Янай Ватари, Юань улсын хишигтэн ба ордны судлал 2Энэ зохиолыг Хятадын хёор Чэн овогт орчуулж 1933 онд Шанхайд хэвлvvлжээ. Хятад орчуулгын 59-121-р хуудсанд ордны тухай бичжээ. Энэ мэдээг Х.Пэрлээгийн єгvvллээс дам авлаа. 2А.М. Позднеев, Калмыко-русский словарь СПб, 1911, стр 46. Нууц товчооны эх 3493 11544 2007-01-18T03:28:07Z Ulziibat 377 Шинэ хуудас: Монголын нууц товчоо Гарчиг 1. УДИРТГАЛ 2. ТЭМYЖИНИЙ УГ ГАРАЛ БА БАГА НАСНЫ YЕ 3. ЧИНГИСИЙН ИДЭР Н... Монголын нууц товчоо Гарчиг 1. УДИРТГАЛ 2. ТЭМYЖИНИЙ УГ ГАРАЛ БА БАГА НАСНЫ YЕ 3. ЧИНГИСИЙН ИДЭР НАС 4. МЭРГЭДИЙГ СӨНӨӨСӨН БА ТЭМYЖИНД ЧИНГИС ХААН ЦОЛ ӨРГӨМЖИЛСӨН НЬ 5. ЖАМУХА БА ТАЙЧУУДТАЙ ТЭМЦСЭН НЬ 6. ТАТААРЫГ СӨНӨӨСӨН БА ВАН ХАНТАЙ ЭВДЭРСЭН НЬ 7. ХЭРЭЙД УЛСЫН МӨХСӨН НЬ 8. ВАН ХАН СӨНӨСӨН НЬ 9. ХYЧYЛYГИЙН ДУТААСАН БА ЖАМУХЫН ДАРАГДСАН НЬ 10. ШАДАР ХИШИГТЭН ЦЭРГИЙГ БАЙГУУЛСАН НЬ 11. УЙГУР БА ОЙН ИРГЭДИЙГ ЭЗЭЛСЭН НЬ 12. ХЯТАД, ТАНГУД, САРТАУЛ, БАГДАД БА ОРОСЫГ ЭЗЭЛСЭН НЬ 13. АРВАН ХОЁРДУГААР БYЛЭГ ТЭМYЖИНИЙ УГ ГАРАЛ БА БАГА НАСНЫ YЕ 1. Чингис хааны язгуур, дээр тэнгэрээс заяат төрсөн Бөртэ-чино, гэргий Гуа-Маралын хамт тэнгис далайг гэтэлж ирээд Онон мөрний эх Бурхан халдун ууланд нутаглаж Батцагаан гэдэг нэгэн хөвүүнийг төрүүлжээ. 2. Батцагааны хөвүүн Тамача, Тамачийн хөвүүн Хоричар мэргэн, Хоричар мэргэний хөвүүн Уужим буурал, Уужим бууралын хөвүүн Саль-хачау, Саль-хачаугийн хөвүүн Ихнүдэн, Ихнүдэний хөвүүн Шинсочи, Шинсочийн хөвүүн Харчу. 3. Харчугийн хөвүүн Боржигидай мэргэн бүлгээ. Боржигидай мэргэний гэргий нь Монголжингуа, түүнээс төрсөн хөвүүн Торголжин баян. Торголжин баян, Борогчин гуа гэргийтэй, Боролдайсуялби гэдэг залуу зарцтай, дайр бор хоёр хүлэг морьтой бүлгээ. Торголжин баяны хөвүүн Дува сохор, Добу мэргэн хоёр бүлгээ. 4. Дува сохор, магнай дундаа ганц нүдтэй гурван нүүдлийн газар харах бүлгээ. 5. Нэгэн өдөр Дува сохор, Добу мэргэн дүүтэйгээ Бурхан халдун уулан дээр гарав. Дува сохор, Бурхан халдун дээрээс харвал Түнхэлэг горхин уруу нэгэн бүлэг иргэн нүүж айсуй. 6. Дува сохор өгүүлрүүн: "Тэр нүүдэл иргэний дотор, тэрэгний мухлагийн өмнө нэг сайхан охин сууж явна. Хүний гэргий болоогүй бол Добу мэргэн дүү чамд гуйж гэргий болгоё" гээд түүнийг үзүүлэхээр Добу мэргэн дүүгээ илгээв. 7. Добу мэргэн, тэр нүүдэлд хүрч охиныг үзвэл үнэхээр алдартай, гоо сайхан охин бөгөөд хүний гэргий болоогүй ажээ. Нэр Алун гуа гэнэ. 8. Энэ охин, хорь түмдийн ноён Хорилардай мэргэний гэргий Баргужин гуагаас хорь түмд (хорь буриад)-ийн нутаг Ариг ус гэдэг газар төржээ. Түүний эх Баргужин гуа бол хол газрын Баргужин төхүмийн эзэн Баргудай мэргэний охин бүлгээ. Тэр бүлэг иргэн бол Хорилардай мэргэнийх ажээ. 9. Хорилардай мэргэн, хорь түмдийн газарт булга, хэрэм зэрэг ан гөрөөс агнахаа хориглон булаалдаж харилцан муудалцаад салж, хорилар овогтон болоод Бурхан халдун ууланд ан гөрөөс элбэг гэж сонсож, Бурхан халдуны эзэн бурхан босгосон Шинч баян урианхайтай уулзахаар нүүж ирсэн ажээ. Энэхүү хорь түмдийн ноён Хорилардай мэргэний охин, Ариг уснаа төрсөн Алун-гуаг гуйж, Добу мэргэний гэргий болгосон ёс тийм ажээ. 10. Алун-гуа, Добу мэргэнд ирээд Бүгүнүтэй, Бэлгүнүтэй гэдэг нэртэй хоёр хөвүүнийг төрүүлэв. 11. Дува сохор ах нь дөрвөн хөвүүнтэй бүлгээ. Дува сохрыг үхсэний хойно түүний дөрвөн хөвүүн, Добу мэргэнийг авга гэж үзэхгүй доромжилж салж нүүгээд дөрвэд овогтон болов. 12. Түүний хойно нэг өдөр Добу мэргэн Тогоцог өндөр дээр гөрөөлөхөөр гарвал, ой дотор нэгэн урианхай хүн гунжин буга алаад хавирга цоройг шарж байхад уулзаж, 13. "Нөхөр шоролгодоо" гэж Добу мэргэн хэлбэл, тэр хүн уушги зүлд ба арьсыг өөрөө авч, бусдыг цөм Добу мэргэнд өгөв. 14. Добу мэргэн, тэр бугын махыг ачиж явтал замд хүүхдээ хөтөлсөн нэгэн ядуу хүн учрав. 15. "Чи юун хүн бэ?" гэж Добу мэргэн асуувал, тэр хүн өгүүлрүүн: "Би Малиг баяудын хүн. Одоо би ядарч явна. Тэр гөрөөсний махнаас надад өг. Би энэ хөвүүнээ чамд өгье" гэвэл, 16. Добу мэргэн зөвшөөрч, бугын өрөөсөн гуяыг тэр хүнд өгөөд хөвүүнийг авч ирж гэртээ зарцлах болов. 17. Тэгж байтал Добу мэргэн үгүй болов. Добу мэргэнийг үгүй болсны хойно түүний гэргий Алун-гуа бэлбэсэн бөгөөтөл Буха хатаги, Бухату салжи, Бодончар мунхаг гэдэг нэртэй гурван хөвүүнийг төрүүлэв. 18. Урьд Добу мэргэнийг амьд бүхий цагт төрсөн Бэлгүнүтэй, Бүгүнүтэй хоёр хөвүүн, эх Алун-гуагаас эчнээ хэлэлцсэн нь: "Бидний эх, ойр төрлийн эрэгтэй хүнгүй ба эргүй бөгөөтөл энэ гурван хөвүүнийг төрүүлэв. Гэр дотор ганц Малиг баяуд овгийн зарц хүн байна. Энэ гурван хөвүүн, түүний хүүхэд биз" гэж эхээс далд хэлэлцэхийг нь Алун-гуа мэдээд, 19. Хаврын нэгэн өдөр хонины хатсан мах чанаж Бэлгүнүтэй, Бүгүнүтэй, Буха хатаги, Бухату салжи, Бодончар мунхаг таван хөвүүндээ идүүлээд тэднийг зэрэгцүүлэн суулгаж, хүн бүрд нэжээд мөс (сум буюу нарийн мод)-ийг хугал гэж өгвөл амархан хугачиж орхив. Бас таван мөсийг нийлүүлж баглаад хугал гэж өгвөл тавуулаа дараалан оролдож хугалж чадсангүй. 20. Yүнд Алун-гуа эх нь өгүүлрүүн: "Бэлгүнүтэй, Бүгүнүтэй та хоёр намайг энэ гурван хөвүүнийг яахин төрүүлэв, хэний хөвүүд бол гэж сэжиглэн хэлэлцэнэ. Сэжиглэх тань зөв. 21. Гэвч, та нар учрыг мэдэхгүй байна. Шөнө бүр цагаан шар хүн, гэрийн өрх тотгоор гийгүүлэн орж ирээд миний хэвлийг илэхэд түүний гэрэл миний хэвэлд шингэх бүлгээ. Тэр хүн, гарах нар сарны хилээр шар нохой мэт шарвалзсаар гарч одно. Дэмий яахин өгүүлнэ та. Түүнээс үзвэл тэнгэрийн хөвүүд биз. Хар тэргүүт хүнтэй адилтгаж яахин болно. Хамгийн хаад болох цагт харц хүн сая учрыг мэднэ" гээд 22. Бас Алун-гуа, таван хөвүүнээ сургаж өгүүлрүүн: "Та таван хөвүүн, миний нэгэн хэвлээс төрсөн биш үү. Та нар ганц ганцаар салбал нэжээд сум мэт хүнд хялбархан дийлэгдэнэ. Та нар эв эеэ нэгтгэвэл тэр багласан таван сум мэт бэх болж, хэнд ч хялбар дийлэгдэхгүй болно" гэв. Тэгж байтал Алун-гуа эх нь үгүй болов. 23. Эх Алун-гуаг үгүй болсны хойно ах дүү тавуулаа, адуу малаа хуваах болж, Бэлгүнүтэй, Бүгүнүтэй, Буха хатаги, Бухату салжи дөрвүүлээ юмаа хувааж аваад дүү Бодончар мунхагийг бядуу гэж урагт үл тооцож хувь эс өгөв. 24. Бодончар урагт эс тоологдох атал, энд юу хийж сууна гээд гол дайрт, годил сүүлт орог шинхул морио унаж үхвэл ухье, амьдарвал амьдаръя гэж Онон мөрөн уруу зорьж одов. Тэнд Балжийн арал гэдэг газар хүрч өвсөн эмбүүл гэр барьж суув. 25. Тэгж байтал хар хур шувууг бор харцага барьж идэхийг үзэж, гол дайрт, годил сүүлт орог мориныхялгасаар урхи хийж, тэр бор харцагыг барьж авчрав. 26. Бодончар, идэх юмгүй тул чонын гууд хорьсон гөрөөсийг мярааж харван алж идэх буюу чонын идсэн сэгийг түүж гэдсээ хооллож, харцагаа тэжээсээр тэр он гарав. 27. Хавар болж, нугас ирэх цагт харцагаа сойж тавиад галуу, нугас олныг алж, идэж үл барах тул, Мөчир бүрээс Мөч гуя өлгөж Хожуул бүрээс Хоёр гурван шувуу олгосон нь ялзрахад хүрчээ. 28. Битүү модот уулынхяраас нэгэн бүлэг иргэн, Түнхэлэг горхин уруу нүүж ирэв. Бодончар, харцагаа тавин өдөр бүр тэр иргэнд очиж цэгээ гуйж уугаад, шөнө өвсөн эмбүүл гэртээ ирж хонох бүлгээ. 29. Тэд иргэн Бодончарын харцагыг гуйвал эс өгөв. Тэд иргэн, Бодончарыг хэн юун хүн бэ гэж асуухгүй, Бодончар бас тэр иргэнийг юун иргэн гэж асуухгүй явна. 30. Гэтэл Буха хатаги ах нь Бодончар мунхаг дүүгээ энэ Одон мөрөн уруу одлоо гэж нэхэн ирж, Түнхэлэг горхинд нутаглах тэд иргэнд хүрээд тийм морьтой, тийм хүн үзэгдэв үү гэж сурвал, 31. Тэд иргэн өгүүлрүүн: "Өдөр бүр нэгэн хүн манд ирж эсэг (цэгээ) ууж одно. Тэр хүн ба түүний морь, чиний сурдагтай адил байна. Түүнд нэг харцага бий. Тэр, шөнө хаана хонодгийг мэдэхгүй. Баруун хойноос салхи салхилбал түүний харцагаар бариулсан нугас галууны өд сөд нь цас мэт бутарч хийсэж ирнэ. Бодвол түүний гэр холгүй биз. Одоо түүний ирэх цаг болов. Хоромхон хүлц" гэв. 32. Удалгүй Түнхэлэг горхин өөд нэгэн хүн айсуй. Хүрч ирвэл Бодончар мөн. Буха хатаги ах нь таньж аваад Онон мөрөн өөд дагуулан давхив. 33. Бодончар, Буха хатаги ахын хойноос даган хатирч өгүүлрүүн: "Ах аа, ах аа, бие тэргүүтэй, дээл захтай нь сайн" гэвэл, ах нь тэр үгийг хайхарсангүй. 34. Бодончар мөн үгийг хоёрдугаар удаа өгүүлбэл, ах нь хариу хэлсэнгүй. Мөн үгийг гуравдугаар удаа хэлэхэд ах нь өгүүлрүүн: "Чи энэ үгийг юунд дахин дахин өгүүлнэ?". 35. Бодончар өгүүлрүүн: "Тугаарын (саяын) Түнхэлэг горхиноо бүхий иргэнд эзэнгүй, их бага, сайн муу, толгой шийр цөм нэгэн адил чацуу байна. Ийм хялбар иргэн тул тэднийг бид эзэлж авъя" 36. Ах нь өгүүлрүүн: "За тийм бол гэртээ хүрч, ах дүү нартай зөвлөлдөж, тэд иргэнийг эзэлье" гэж, 37. Гэртээ хүрээд, ах дүү нартай хэлэлцэж мордов. Тэргүүлэн хянагчид мөн Бодончарыг явуулав. 38. Бодончар тэргүүлэн явж нэгэн жирэмсэн эмийг барьж "Чи юун хүн бэ?" гэж асуувал, тэр эм өгүүлрүүн: "Би жарчиуд аданхан урианхайн хүн"гэв. 39. Тэндээс ах дүү тавуулаа тэд иргэнийг довтолж, адуу малыг авч, хүн ардыг зарц болгов. 40. Тэр жирэмсэн эм Бодончарт ирж хөвүүн төрөв. Түүнийг харь овгийн хөвүүн гэж Жажирадай гэж нэрийдэв. Жадараны өвөг тэр болов. Тэр Жажирадайн хөвүүн Тугудай нэрт бүлгээ. Тугудайн хөвүүн Бури-булчиру, Бури-булчиругийн хөвүүн Хар-хадаан бүлгээ. Хар-хадааны хөвүүн Жамуха бүлгээ. Жадаран овогтон тэд болов. (Жада гэдэг нь харь буусад гэсэн үг болно). 41. Тэр эм бас Бодончараас нэгэн хөвүүн төрүүлэв. Түүнийг барьж авсан эмийн хөвүүн хэмээн Баарьдай гэж нэрийдэв. Баарины өвөг тэр болов. Баарьдайн хөвүүн Зүтгэлбөх, Зүтгэлбөх олон эм авсан тул хөвүүн нь манан мэт (олон) төрөв. Манан баарин овогтон тэд болов. 42. Бэлгүнүтэй, бэлгүнүд овогтон болов. Бүгүнүтэй, бүгүнүд овогтон болов. Буха хатаги, хатагин овогтон болов. Бухату салжи, салжид овогтон болов. Бодончар, боржигин овогтон болов. 43. Бодончарын авааль эмээс төрсөн Барим ширату Хабич нэрт бүлгээ. Тэр Хабич баатрын эхийн инжид ирсэн эмийг Бодончар татвар эм болгон нэгэн хөвүүн төрсөнд Жаурьдай нэр өгөв. Бодончар амьд байх цагт Жаурьдайг зүхэл тайлгад орох эртэй болгов. 44. Бодончарыг үгүй болсны хойно тэр Жаурьдайг гэрт ямагт аданхан урианхайдай хүн байсан тул түүний хөвүүн гэж тайлгаас хөөжгаргав. Тэр Жэүрэдийн өвөг болов. 45. Хабич баатрын хөвүүн Мэнэн тудун бүлгээ. Мэнэн тудуны хөвүүн Хачи хүлүг, Хачин, Хачиу, Хачула, Харалдай, Хачиун, Начин баатар долоо бүлгээ. 46. Хачи хүлүгийн хөвүүн Хайду, Намулун эхээс төрсөн бүлгээ. Хачины хөвүүн Ноёгидай нэртэй бүлгээ. Ноён шиг авиртай тул ноёхон овогтон болов. Хачиугийн хөвүүн Баруладай нэрт бүлгээ. Их биетэй ба идээ барах ховдог тул Барулас овогтон болов. Хачулагийн хөвүүн бас идээ барах ховдог тул их барула, өчүүхэн барула гэдэг хоч нэртэй болж, улмаар эрдэмт барула, тодойн барула тэргүүтэн барулас овогтон болов. Харалдайн хөвүүн будаа мэт эх түрүүгүй хутгалдах тул будаад овогтон болов. Хачиуны хөвүүн Адархидай нэрт бүлгээ. Ах дүүгийн дунд адармаатай (яхир хэрүүлч) тул адархин овогтон болов. Начин баатрын хөвүүн Уруудай Мангудай хоёр бүлгээ. Урууд, мангуд овогтон болов. Начин баатрын авааль эмээс төрсөн хөвүүн Шижуудай Доголдай хоёр бүлгээ. 47. Хайдугийн хөвүүд Байшинхор догшин, Чирхай лянхуа, Чаужин ортагай гурав бүлгээ. Байшинхор догшны хөвүүн Тумбинай сэцэн бүлгээ. Чирхай лянхуагийн хөвүүн Сэнгүн билгэ, амбагайтан тайчууд овогтон болов. Чирхай лянхуа бэргэнээ эм болгон авч, нэгэн хөвүүн төржээ. Нэр нь Бэсүдэй гэнэ. Бэсүд овогтон болов. Чаужин Ортагай зургаан хөвүүнтэй нэр нь: Оронар, Хонхотан, Арулад, Сөнид, Хабтурхас, Гэнигэс гэдэг тул ийм овогтон болов. 48. Тумбинай сэцэний хөвүүн Хабул хаан Сэмсэчүлэ хоёр бүлгээ. Сэмсэчүлийн хөвүүн Бүлтэчү баатар бүлгээ. Хабул хаан, долоон хөвүүнтэй, тэдний нэр нь Охинбархаг, Бартан баатар, Хутугту Монхор, Хотала хаан, Хулан, Хадаан, Тодойн отчигин гэнэ. 49. Охинбархагийн хөвүүн Хутугту Жүрхи бүлгээ. Хутагту жүрхийн хөвүүн Сэчэ-бэхи Тайчу хоёр бүлгээ. Тэд жүрхи овогтон болов. 50. Бартан баатрын хөвүүд Мэнгитү хиан, Нэгүүн тайжи, Есүхэй баатар, Даридай отчигин энэ дөрөв бүлгээ. Хутугту Монхорын хөвүүн Бүри бөхө бүлгээ. Онон мөрний шугуйд хуримлах цагт [Чингисийн дүү] Бэлгүтэйн мөрийг тэр тас цавчсан билээ. 51. Хотала хааны хөвүүд Зочи, Хирмау, Алтан гурав бүлгээ. Хулан Баатрын хөвүүн Их Чэрэн бүлгээ. [Их Чэрэнгийн боол] Бадай Хишлиг хоёр [Чингисийн үед] Дархадын ноёд болов. Хадаан Тодойн хоёр үргүй өнгөрчээ. 52. Хамаг Монголыг Хабул хаан захирч байв. Хабул хаан долоон хөвүүнээ байтал, Сэнгүн билгийн хөвүүн Амбагайг хамаг Монголын хаан болгохоор хэлсэн ажээ. 53. Буйр Хөлэн хоёр нуурыг холбож урсах Оршуун мөрөнд айргууд, буйргууд овгийн татаар аймаг нутаглана. Тэдэнд Амбагай хаан охиноо өгч, өөрөө охиныг хүргэж очоод татаарт баригдав. Татаар, Амбагай хааныг барьж, Хятадын Алтан хаанд хүргүүлэв. Бэсүд овгийн Балхачи гэдэг хүнийг элч болгож, Амбагай хааны хэлсэн нь: "Хабул хааны долоон хөвүүний дундахь Хоталад, миний арван хөвүүний дундах Хадаан тайжид чи очиж хэл. Хамгийн хаан, улсын эзэн байтал охиноо өөрөө үдэж хүргэхийг надаар цээрлэл болгогтун! Би татаар аймагт баригдав. Таван хурууны хумсыг тамтартал, арван хуруугаа барагдтал миний өшөөг авахыг оролдогтун" гэж илгээжээ. 54. Тэр цагт Есүхэй баатар, шувуу агнан явах зуур олхуноуд аймгаас эм аваад буцаж яваа мэргидийн их Чилэдү гэдэг хүнтэй уулзаж, түүний эмийг өнгийж үзвэл гоо үзэсгэлэнтэй хөтөн байна. Есүхэй баатар гэртээ давхиж ирээд ах Нэгүүн тайжи, дүү Даридай отчигин хоёрыг дагуулан мордож, их Чилэдүүг гүйцэж очвол, 55. Тэр айж хурдан ухаа морины гуяыг ташуурдаж, уулын бэлээр дутаав. Түүнийг гурвуулаа цувалдан хөөвөл тэр улам дутаасаар нэгэн хошууг тойрч эргэж тэргэндээ хүрч ирсэнд эм Өэлүн үжин (фүжин гэж хятадаар хатныг хэлнэ) өгүүлрүүн: "Тэр гурван хүний учрыг мэдэв үү чи? Тэдний царай сэжиглэмээр байна. Чиний аминд хор хүргэж болно. Амьд мэнд үлдвэл эхнэрийг олоход бэрхгүй. Мухлаг тутам охид бий. Тэрэг тутам хатад бий. [Миний мэт өнгөт эхнэр олдоно А.то] Хэрэв намайг санавал дахин авсан гэргийг миний нэрээр нэрлэгтүн. Одоо амиа арчил. Миний үнэрийг үнэсэж яв" гээд өмссөн цамцаа тайлж өгөв. Их Чилэдү, тэр цамцыг морин дээрээс тонгойж авмагц, харвал, нөгөө гурав мөн хошууг тойрч нэхэж айсуй. Чилэдү, хурдан ухаа морины гуяыг ташуурдаж яаран Онон мөрөн өөд дутаав. 56. Түүнийг гурвуулаа хойноос нь нэхэж, долоон даваа давтал хөөж орхиод, Өэлүн үжинийг авч, Есүхэй баатар жолоодон хөтөлж, ах Нэгүүн тайжи тэргүүлж, дүү Даридай отчигин хажууд дагаж [тэмээг гилж А.то] явна. Yүнд Өэлүн үжин өгүүлрүүн: "Миний эр Чилэдү, Сэрүүн салхинд Сэвлэг үсээ хийсгэж Хээр хөдөө Гэдсээ өлсгөж яахин зовох болов? Одоо би хоёр сэвлэг үсээ хойш урагш унжуулж яахин одно?" гээд Онон мөрнийг долгилтол, ой шугуйг ганхтал их дуугаар уйлахад Даридай отчигин хажуунаас өгүүлрүүн: "Тэврэх хайрт эр чинь Тэртээ давааг давав. Уйлан санах эр чинь Ус олныг гэтлэв. Хайлж уйлавч Харж чамайг үзэхгүй, Хайж эрэвч Хаалга зам нь олдохгүй. [Гурван гол гэтэлгэв Гурван гурви давуулав Хайвал мөргүй Харвал бараагүй Хайлбал үл сонстоно. Ч.Ц] Дуугүй бай гэж ятгав. Өэлүн үжинийг Есүхэй баатар тэгээд гэртээ авчирч гэргий болгов. Өэлүн үжинийг Есүхэй баатрын авчирсан ёс ийм бүлгээ. 57. Амбагай хаан баригдаад Хадаан Хотала хоёрыг нэр заасан тул хамаг монгол, тайчууд нар Онон мөрний Хорхунагийн хөндий гэдэг газар цугларч хэлэлцээд, Хоталыг хаан болгов. Монголын жаргалан нь бүжиг, хурим бүлгээ. Хоталыг хаан өргөмжлөөд Хорхунагийн саглагар модны дор хавирга газрыг халцартал, өвдөг газрыг өлтөртөл дэвхцэн бүжиглэж хуримлав. 58. Хотала, хаан болоод Хадаан тайжитай хоёулаа татаар иргэнээс өшөө авахаар мордов. Татаарын Хотан бараг, Жали буха хоёртай арван гурван удаа байлдавч, Амбагай хааны өшөөг сайтар авч эс чадав. 59. Тэр цагт Есүхэй баатар, татаарын Тэмүжин-үгэ, Хори-буха зэргийн татаар хүнийг барьж ирэхэд жирэмсэн байсан Өэлүн үжин, Ононы Дэлүүн болдог гэдэг газар Чингис хааныг төрүүлжээ. Чингис төрөхдөө баруун гарт шагайн чинээ нөж атган төржээ. Татаарын Тэмүжин-үгээг барьж ирэх цагт тохиолдож төрөв гэж Тэмүжин нэрийг өгчээ. 60. Есүхэй баатрын Өэлүн үжинээс Тэмүжин, Хасар, Хачиун, Тэмүгэ дөрвөн хөвүүн төрөв. Бас Тэмүлүн нэртэй нэгэн охин төрөв. [Есүхэй баатрын нөгөө гэргий Сочигэл эхээс төрсөн Бэгтэр Бэлгүтэй хоёр бүлгээ. А.то] Тэмүжинийг есөн настай байхад Зочи-Хасар долоон настай, Хачиун алчи таван настай, Тэмүгэ отчигин (отгон нь галын хаан, голомтын эзэн гэсэн үг болно) гурван настай, Тэмүлүн өлгийтэй байсан бүлгээ. 61. Есүхэй баатар, Тэмүжинийг есөн настай байхад Өэлүн эхийн төрхөм олхуноуд иргэнд хөвүүний нагац нараас охин гуйяа гэж Тэмүжинийг аваад одов. Явах замд Цэгцэр Чихургу гэдэг газрын хооронд Хонгирадын Дэй сэцэнтэй уулзав. 62. Дэй сэцэн өгүүлрүүн: "Есүхэй худ аль хүрэхээр явна?" Есүхэй баатар өгүүлрүүн: "Миний хөвүүний нагац олхуноуд иргэнээс охин гуйхаар явж байна". Дэй сэцэн өгүүлрүүн: "Энэ хөвүүн чинь нүдэндээ галтай, нүүрэндээ гэрэлтэй хөвүүн байна. 63. Есүхэй худ, би энэ шөнө, нэгэн зүүд зүүдлэв. Цагаан шонхор шувуу, нар сар хоёрыг атган нисэж ирээд миний гар дээр буув" гэж зүүдлэв. Нар сарыг бид нүдээр үздэг билээ. Гэтэл, нар сарыг шонхор шувуу атгаж миний гар дээр буух нь гайхалтай, ямар сайн тохиол учрах болов гэж би бусдад хэлсэн бүлгээ. Есүхэй худ чи, хөвүүн дагуулж ирсэн нь даруй миний зүүдний тайлбар болов. Юун зүүд байх вэ! Танай хиад аймгийн сүлд ирж, зүүдээр дохиолсон ажээ. 64. Манай хонгирад хэдийнээс бусдын нутаг ба хүнийг булаан тэмцэлддэггүй. Харь улсыг үл довтлон Хацар сайт охидоо Хасаг тэргэнд суулгаж Хар буур хөллөж Хатируулж одож Хаан болсон та нарын Хатан сууринд дэвшүүлж Хамт суулгана. Өөр иргэнийг үл тэмцэн Өнгө сайт охидоо Өлжгэтэй (суудалтай) тэргэнд суулгаж Өл буур хөллөж Yүсгэж одож Өндөр суурь эзлэгчдийн Өрөөл хань болгоно. Манай хонгирад хэдийнээс хацар гоо хатадтай, өнгө сайн охидтой тул зээгийн зүсээр, охидын өнгөөр явна. 65. Нуган хүүхэд нутгаа эзэмшинэ. Охин хүүхэд өнгө шилэгдэнэ. Есүхэй худ, миний гэрт оч. Надад өчүүхэн охин бий. Тэ үз" гэж, Дэй сэцэн хэлээд Есүхэйг гэртээ дагуулж аваачив. 66. Есүхэй худ, охиныг үзвэл нүүртээ гэрэлтэй, нүдэндээ галтай охин тул санаанд нийлэв. Түүний нэр Бөртэ гэнэ. Тэмүжинээс нэгэн нас ах, аравтай ажээ. Дэй сэцэний гэрт хоноод маргааш нь охиныг гуйвал, Дэй сэцэн өгүүлрүүн: "Олон удаа гуйлгаж өгвөл эрхэмлэгдэх, цөөн удаа гуйлгаж өгвөл доромжлогдох гэдэг боловч, охин хүний заяа, төрсөн үүдэнд өтлөхгүй тул охиноо өгье. Чи хөвүүнээ хүргэн болгож манай гэрт үлдээ" гэвэл, Есүхэй баатар өгүүлрүүн: "Би хөвүүнээ орхиё. Миний хөвүүн нохойноос цочимтгой билээ. Эрхэм худ чи, миний хөвүүнийг нохойноос бүү цочуул!" гээд хөтөлж явсан мориор бэлэг өгч, Тэмүжинийг орхиод Есүхэй баатар буцав. 67. Есүхэй баатар, Цэгцэрийн шар талд явж байтал, татаар иргэн хуримлаж байхтай тохиолдоод ам цангах тул хуримд буув. Татаар нар Есүхэйг таньж, "Эрхэм Есүхэй ирэв" гэж хуримд суулгаад, урьдын булаагдсан өшөөг санаж, нууцаар хэлэлцэн, хоолонд хор хольж өгчээ. Есүхэй тэндээс мордож явах замд бие муужирч, гурван хоног арай гэж яваад гэрт хүрч, 68. Есүхэй өгүүлрүүн: "Миний дотор муу байна. Дэргэд минь хэн байна?" гэж асуувал, хонхотаны Чирха өвгөний хөвүүн Мэнлиг (Мэнлиг буюу Мунлиг) ойр байна гэвэл, түүнийг дуудаж өгүүлрүүн: "Хүү минь Мэнлиг чи сонс. Хөвүүн минь балчир билээ. Тэмүжин хөвүүнийг урагт орхиод ирэх замын зуур татаарт хорлогдов. Дотор минь муу байна. Өнчин хоцорсон дүү нараа, бэлбэсэн бэргэнээ асрахыг чи мэд. Тэмүжин хөвүүнийг даруй явж авчир! Хайрт Мэнлиг минь!" гээд наснаас нөгчив. ЧИНГИСИЙН ИДЭР НАС 69. Мэнлиг, Есүхэй баатрын үгийг дагаж, Дэй сэцэнд очоод өгүүлрүүн: "Есүхэй ах, Тэмүжинийг маш их мөрөөдөж өрөвдөх тул Тэмүжинийг авахаар ирэв" гэвэл, Дэй сэцэн өгүүлрүүн: "Худ хөвүүнээ мөрөөдөх бөгөөс явуулъя. Харин удалгүй гэдрэг ирүүлэх хэрэгтэй" гэв. Энэ үгийг сонсож Мэнлиг эцэг, Тэмүжинийг авч ирэв. [Есүхэй баатар тэнгэр болсонд Тэмүжин, газарт уруу унан хэвтэж маш гаслахад хонхотаны Чирха, түүнийг сэргээн ятгаж өгүүлсэн нь: "Тул загас мэт юунд Тулбарин гасална чи? Туурга цэрэг (торгон цэрэг)-ээ бэхэлье гэж Туйлтай үгээ хэлэлцсэн биш билүү? Усны загас мэт юунд Уяран гасална, чи? Улс төрөө байгуулъя гэж Учиртай үгээ хэлэлцсэн биш билүү?" гэж өгүүлбэл уйлахаа зогссон ажээ. А.то] 70. Тэр хавар Амбагай хааны хатан Орбай Сохатай хоёр ихсийн газар (өвгөдийн хүүр оршуулах газар) тайлгын идээ өргөхөд Өэлүн үжин хождож очсон тул тайлгын идээний хуваариас хоцрогдов. Орбай Сохатай хоёрт Өэлүн үжин өгүүлрүүн: "Есүхэй баатрыг үхэв гэж, хөвүүнийг минь балчир гэж, ихсийн тайлгын хишгийн архи сархдаас яахин хождуулав, та? Нүд үзсээр үл өгөх, нүүхдээ үл хэлэх болов, та" гэжээ. 71. Тэр үгэнд Орбай Сохатай хоёр хатан хариу өгүүлрүүн: "Урьж чамд өгөх ёсгүй Учирвал чи идэх ёстой! Хүргэж, чамд өгөх ёсгүй Хүртвэл чи идэх ёстой! Амбагай хаан үхээд, Өэлүнд ийнхүү хэлэгдэх болов. 72. Аргацаан эдний эх, хөвүүдийг нутагт орхиж нүүе. Бүү авч явъя" гэв. Түүний маргааш тайчуудын Таргудай-Хирилтуг, Тодойн-Гиртэ нар Онон мөрөн уруу хөдлөв. Өэлүн үжин, хөвүүдийн хамт орхигдоход хонхотаны Чирха өвгөн нүүж одогсдыг очиж ятгавал Тодойн Гиртэ, "Цээлийн ус ширгэв Цэгээн чулуу хагарав" гээд Чирха өвгөний үгийг хайхрахгүй, цааш нүүж "Чи ингэж ятгах буюу" гэж тэр өвгөний зоо нурууг жадлан хөөв. 73. Чирха өвгөн шархтай болж гэртээ ирээд зовуурилан хэвтэхэд Тэмүжин үзэхээр одов. Хонхотаны Чирха өвгөн, Тэмүжинд өгүүлрүүн: "Сайн эцгийн чинь хураасан улс тарж нүүхэд ятгахаар яваад ийнхүү жадлагдав" гэвэл Тэмүжин уйлж гарав. Өэлүн үжин өөрийн биеэр туг барьж мордоод, орхиж нүүсэн иргэдийн заримыг буцааж авчрав. Гэвч, буцаж ирсэн иргэд бас тогтсонгүй, тайчуудын хойноос нүүжээ. 74. Ийнхүү тайчууд ах дүү нар бэлбэсэн Өэлүн үжинийг бяцхан хөвүүдийн хамт нутагт гээж нүүсэн ажээ. Оюунтай төрсөн Өэлүн эх Оёдолт дээлийг огшуулан өмсөж Оготор хормойг шуун бүсэлж Онон мөрнийг өгсөж уруудаж Олирс мойлыг түүж явж Өчүүхэн хөвүүдээ хайрлан тэжээж Өдөр шөнийг аргацаан өнгөрүүлэв. Чадалтай төрсөн үжин эх Царсан шорыг барин явж Цавчим газрыг өгсөж уруудаж Сөдөн хичгэний үндсийг малтаж Шөнө өдрийг хатамжин өнгөрүүлж Суут хөвүүдээ тэжээн өсгөв. [Хатан төрсөн үжин эх Хайлаасан шор барин явж Халдун уулыг өгсөн уруудаж Хавийн мангирыг малтан түүж Хаад хөвүүдээ хайрлан тэжээж Ханатал цадтал идүүлж өсгөв. А.то] 75. Гоо төрсөн Өэлүн эх Гох дэгээ барин явж Гол завыг өгсөж уруудаж Гогод мангирыг түүн явж Хутагтан хөвүүдээ тэжээж өсгөв. Зарчимтай төрсөн үжин эхийн Затгас төмсөөр тэжээсэн хөвүүд Засагтан сайд болж өсөв. Гоо төрсөн үжин эхийн Гогод мангираар тэжээсэн хөвүүд Хутагтан сайд болж өсөв Эх үжиний тэжээсэн хөвүүд Эрс сайд болон өсөж Эрх омог төгөлдөр болж Эх Ононы эрэгт сууж Өлгүүр гох усанд хаяж Эрэмдэг загасыг шүүн барьж Эх үжинийг тэжээх болов Зарчимт үжиний тэжээсэн хөвүүд Засагт эрс болон өсөж Замагтай усыг шүүрдэн байж Загас жараахайг гөхидөн барьж Заяат эхээ тэжээх болов. 76. Нэгэн өдөр Тэмүжин, Хасар, Бэгтэр, Бэлгүтэй дөрвүүл хамт сууж, загас гөхидөхөд нэг гэгээн согос загас гөхид торжээ. Тэмүжин Хасар хоёроос Бэгтэр Бэлгүтэй хоёр тэр загасыг булааж авав. Тэмүжин Хасар хоёр гэрт ирж үжин эхэд өгүүлрүүн: "Нэгэн цайвар загас гөхид орсныг Бэгтэр Бэлгүтэй ах дүү хоёулаа булааж авав" гэвэл, үжин эх өгүүлрүүн: "Та нар нэг эцгийн хөвүүд байтал юунд тэгж маргалдана? Одоо сүүдрээс өөр нөхөргүй, сүүлнээс өөр ташуургүй байгаагаа мэдэх биз. Ийм бол бид тайчууд нараас яаж өшөөгөө авч чадна. Урьдын Алун эхийн таван хөвүүд мэт яагаад эв эегүй болов? Та нар битгий тэг" гэв. 77. Тэндээс Тэмүжин Хасар хоёр үл ойшоон өгүүлрүүн: "Өчигдөр нэг болжмор харваж алсныг тэд булааж авсан билээ. Энэ өдөр бас дахин булаав. Ийм бол эдэнтэй хамт яаж амьдарна" гээд гэрийн үүдийг ширүүн хаяж гарч одов. Бэгтэр, довцог дээр есөн шарга морио хариулж суутал Тэмүжин хойноос, Хасар өмнөөс нууцаар сумаа онилж хүрэхэд Бэгтэр үзээд өгүүлрүүн: "Тайчууд ах дүү нарын хөнөөлийг хүлээгээд, өшөөгөө дуусган авч чадаагүй байтал, та нар намайг яаж нүдний сормуус, амны бөөлжис болгоно? Одоо сүүдрээс өөр нөхөргүй, сүүлнээс өөр ташуургүй байтал юунд ингэж байна, та? Голомтыг минь бүү бүрэлгэгтүн. Бэлгүтэйг бүү хөнөөгтүн" гээд завилан сууж хүлцэв. Тэмүжин Хасар хоёр хойно урдаас харван алж одов. 78. Тэмүжин Хасар хоёр гэрт ирж ороход үжин эх хоёр хөвүүнийхээ царайг хармагц, даруй учрыг мэдэж өгүүлрүүн: "Хариа барагсад Ижлээ идэгсэд Халуун хэвлээс гарахдаа Хар нөж атган төрсөн билээ Хавиргаа хазах Хар нохой мэт, Хаданд довтлох Харцага шонхор мэт, Уураа даран ядах Омогт арслан мэт, Амьдыг залгих Аюулт мангас мэт, Сүүдрээ довтлох Сүрхий араатан мэт, Цугийг залгих Цурхай загас мэт, Ботго тормын Бормийг хазах Өл буур мэт, Бороот өдөр Довтлон халдах Өлөн чоно мэт, Нялх үрээ Гилэн (хөөн) ядаж Нядлан идэх Нүгэлт ангир мэт , Хэвтшийг хөдөлгөвөл Гэдрэг довтлох Хэрцгий цөөвөр (чоно) мэт, Барьж идэх Барс араатан мэт, Балмад амьтад буюу Сүүдрээс өөр нөхөргүй Сүүлнээс өөр ташуургүй байхад тайчууд нарын хөнөөлийг хүлээж, өшөөгөө хэн яаж авах вэ? гэж байхад, та нар юунд ийм хэрэг хийв?" гэж эртний үгийг иш татаж, өвгөдийн үгийг үндэс болгож хөвүүдээ ихэд буруушаан зэмлэв. 79. Тэгж байтал, тайчуудын Таргудай Хирилтуг, шадар нөхдөө дагуулж, "Хурганы үс гуужив, төлөгний бие төлжив" (Өэлүний хөвүүд тэнхрэв) гэж довтлохоор ирэв. Тэднээс айж Өэлүн үжин хөвүүдийн хамт ой шугуйд дутаав. Бэлгүтэй мод хугалж шивээ барив. Хасар харван байлдаж, Хачиун, Тэмүгэ, Тэмүлүн гурвыг уулын завд нууж байхад тайчууд бархиран өгүүлрүүн: "Тэмүжин ахаа гаргаж өг. Бусад чинь хэрэггүй" гэхийг сонсоод Тэмүжинийг сэм оргуулан ойд дутаалгав. Yүнийг тайчууд мэдээд нэхэн хөөхөд Тэмүжин, Тэргүүн өндрийн шугуйд шургаж орвол тайчууд нэвтрэн орж чадсангүй хүрээлэн сахив. 80. Тэмүжин, шугуй дотор гурав хонож одоо харъя гэж морио хөтөлж явахад мориноос эмээл нь мултран унав. Эргэж үзвэл эмээлийн олом хөмөлдрөг хэвээр байтал мултарсан ажээ. "Олом мултарч болох гэвч, хөмөлдрөг яахин мултарна. Тэнгэр ятгаж байгаа болов уу?" гэж бас гурав хоног хүлээв. Дахин гарахаар явахад шугуйгаас гарах замыг гэрийн чинээ цагаан чулуу бөглөн хэвтэж байна. "Тэнгэр ятгаж байгаа болов уу?" гэж буцаж бас гурав хонов. Бүгд ес хоног хоолгүй байж "Энэ мэт нэргүй үхэхээр гаръя" гээд зам бөглөн унасан гэрийн чинээ цагаан чулууг тойрон гарахад саад болох модыг сумч (сум хийдэг) хутгаараа огтлоод морио хөтөлж гармагц тайчууд угтан барьж авав. 81. Тэмүжинийг Таргудай-Хирилтуг барьж, улсдаа аваачаад засаглан шийтгэж айл бүрд нэжээд хонуулж хэсүүлэн явна. Зуны тэргүүн сарын арван зургааны улаан тэргэл өдөр тайчууд Ононы эрэг дээр хуримлаж, нар шингэхэд тарав. Тэр хуримын үед Тэмүжинийг нэгэн хялбар дорой хөвүүн авчран сахиулж билээ. Хуримын ардыг тармагц, тэр хялбар хөвүүний толгойг бугуй (дөнгө)-гаар нэгэн удаа дэлдээд (цохиод) гүйж Ононы шугуй дотор хэвтвэл үзэгдэх болов уу гэж усны хариг (урсгалын хажуу дахь тогтмол ус)-т ороод гэдрэг хэвтэж дөнгөө ус уруу урсган нүүрээ ил гаргаж хэвтэв. 82. "Баригдсан хүнийг алдав" гэж түүнийг сахиж байсан хүн их дуугаар хашхирахад тарсан тайчууд цуглан ирж, өдөр мэт саруул шөнө Ононы шугуйг нэгжин бэдрэв. Усны харигт хэвтэж байгаа Тэмүжинтэй сүлдүсний Сорхон-шар яг тохиолдон үзэж өгүүлрүүн: [усанд чилмий (ором)-гүй, огторгуйд мөргүй тул чиний ингэж хэвтэх зөв байна. А.то] "Чи ийм аргатай бөгөөд нүдэндээ галтай, нүүртээ гэрэлтэй хүн тул тайчууд ийнхүү атаархах ажээ. Чи ингээд хэвтэж бай. Би чамайг зааж өгөхгүй" гээд өнгөрөн одов. Цааш хэрхэн эрэхийг тайчууд нар зөвлөхөд, Сорхон-шар өгүүлрүүн: "Хүн бүр явсан мөрөөр гэдрэг явж, орчны газрыг дахин шалгаж үзье" гэвэл цөм "За" гэж зөвшөөрч, хүн бүр явсан мөрөөрөө явж эрэв. Бас Сорхон-шар, Тэмүжинийг дайрч "Ах дүү тайчүүд нар, ам шүдээ билүүдэж айсуй явна. Чи хатуужин хэвтэж бай" гээд өнгөрч одов. 83. Тайчууд нар эрж олсонгүй тул дахин явж эрэхийг зөвлөлдөхөд Сорхон-шар өгүүлрүүн: "Тайчууд, [ноёд А.то] хөвүүд бид, гэгээн цагаан өдөр бүхэл хүнийг алдаад, одоо харанхуй шөнө хэрхэн олох билээ. Хүн бүр явсан мөрөөрөө дахин нэгэн удаа эрж тараад маргааш цуглаж эрье. Тэр дөнгөтэй хүн хаана холдох вэ" гэвэл бүгдээр "За" гэлдэж буцаж эрэхээр явав. Сорхон-шар бас Тэмүжинд ирээд өгүүлрүүн: "Одоо нэгэн удаа эрж тараад маргааш эрэхээр болов. Биднийг тармагц эх ба дүү нарын зүг яв. Хэрэв хүн тохиолдвол намайг үзэв гэж бүү хэл" гээд явчив. 84. Тэднийг тармагц, тэмүжин дотроо сэтгэрүүн: "Саяын хэдэн өдөр айл хэсэж хоноход Сорхон-шарын гэрт хоновол түүний хөвүүн Чимбай Чулуун хоёр намайг өрөвдөн хайрлаж, шөнө гинж дөнгий минь суллаж хонуулах бүлгээ. Одоо бас Сорхон-шар намайг үзэж зааж өгсөнгүй өнгөрөв. Тэд намайг аврах биз" гэж Сорхон-шарын гэрийг зүглэн Онон мөрөн уруу явав. 85. Сорхон-шарын гэрийн тэмдэг нь шөнө турш үүр цайтал сүү самарч эсэг (айраг)-ээ бүлэх бүлгээ. Тэр тэмдгийг баримталж, бүлүүрийн чимээг чиглэж очоод гэрт нь орвол Сорхон-шар өгүүлрүүн: "Чамайг эх ба дүү нарын зүг яв гэж эс хэллүү, би. Чи юунд ирэв?" гэв. Түүний хөвүүн Чимбай Чулуун хоёр өгүүлрүүн: "Болжмор шувуу, харцагаас дутааж бутын ёроолд хоргодвол бут түүнийг хамгаалж аварна. Одоо бидэнд хүн хоргодож ирэхэд тэгж хэлж яаж болно" гэж эцгээ буруушааж, дөнгийг эвдэж галд түлээд, Тэмүжинийг хойд унгаст хар (мухлаг) тэргэнд өгүүлж, "Амьтан хүнд бүү хэл" гэж Хадаан нэртэй охин дүүгээр асруулав. 86. Гуравдугаар өдөр [Дөнгөт хүн хаана холдох билээ? А.то] "Түүнийг манайхан нуусан биз. Өөр зуураа айлуудыг нэгжье" гэж айл бүрийг нэгжсээр Сорхон-шарынд ирж, гэр тэрэг ба исэр (ор)-ийн дор хүртэл нэгжээд хойд унгаст тэргэнд очиж амсар дахь унгасыг таталж, Тэмүжиний хөлд хүрвэл, Сорхон-шар өгүүлрүүн: "Ийм халуун цагт унгасан дотор амьд хүн яаж байна? [Сэтгэлээ хантал эр. А.то] " гэвэл нэгжүүлийн хүмүүс бууж одов. 87. Тэр нэгжүүлийг одсон хойно Тэмүжинд Сорхон-шар өгүүлрүүн: "Намайг үнсээр хийсгэн алдав, чи. Одоо даруй эх ба дүү нарын зүг яв" гэж, ам цагаан эрмэг хулагч гүүг унуулж, тэлээ (хоёр эхийг хөхдөг тарган) хургыг чанаж, хөхүүр (ундны тулам) ба нэг нум, хоёр сум өгч, эмээл ба хэтгүйгээр явуулав. 88. Тэмүжин тэндээс явж урьдын шивээлсэн газарт ирээд өвсний налархай (зурвас)-гаар мөшгөн Онон мөрөн өөд явж, өрнөөс урсах Химурга горхинд хүрэв. Химурга горхины өөд өгсөж, Бэдэр хошууны Хорчухуй болдог гэдэг газар хүрч эх, дүү нартай учрав. 89. Тэнд бүгдээр нийлэлдэж, Бурхан халдуны өвөр Хүрэлх дотор урсах Сэнгүр горхины (Цэнхэрийн голын) Хар зүрхний Хөх нуур гэдэг газар очиж нутаглаад тарвага, зурам алж идэн амьдрав. 90. Нэгэн өдөр гэрийн дэргэд байгаа найман шарга агтыг дээрэм ирж нүд үзтэл дээрэмдэж одоход Тэмүжин нар явган тул харсаар хоцров. Бэлгүтэй оготор хонгор морийг унаж, тарвага агнахаар явсан билээ. Yдэш нар шингэсний хойно оготор хонгор мориндоо тарвагануудыг дааж ядтал ачиж явган хөтөлж ирэв. "Шарга агтуудыг дээрэм авч одов" гэвэл, Бэлгүтэй, "Би нэхье" гэв. Хасар өгүүлрүүн: "Чи чадахгүй, би нэхье" гэв. Тэмүжин өгүүлрүүн: "Та нар чадахгүй, би нэхье" гэж оготор хонгорыг унаад шарга агтыг өвсний налархайгаар мөшгөн хөөж гурав хоног яваад нэгэн өглөө олон адуунд хүрвэл нэг гавшгай хөвүүн гүү сааж байна. Түүнтэй уулзаж, шарга агтаа сураглавал, тэр хөвүүн өгүүлрүүн: "Энэ өглөө нар ургахын урьд найман шарга морийг үүгээр хөөж гарав. Мөрийг би зааж өгье" гээд оготор хонгорыг тавиулж орог шинхул морийг Тэмүжинд унуулав. Өөрөө хурдан ухаа морийг унаж, гэртээ харилгүй намбух (хөхүүр) суулгаа хээр боож тавив. Тэгээд өгүүлрүүн: "Нөхөр чи их мунгинаж яваа ажээ. Эрийн мун (бэрхшээл) нэгэн адил бий. Би чамд нөхөр болъё. Миний эцэг Наху баян гэдэг. Би түүний ганц хөвүүн. Миний нэр Боорчи" гээд хоёулаа мордож шарга морьдыг мөрөөр нь мөшгөж гурван хоног явав. Нэгэн үдэш нарны гэрэл уул ташиж бүхий цагт нэгэн хүрээ иргэнд хүрвэл, найман шарга морь нь тэр хүрээний захад өвс идэж байна. Тэмүжин өгүүлрүүн: "Нөхөр чи эндээ бай. Манай шарга морьд тэр байна. Би түүнийг хөөж ирье" гэвэл, Боорчи өгүүлрүүн: "Би чамд нөхөр болж ирээд энд яаж үлдэнэ" гээд хоёулаа хамт довтолж ороод шарга морьдыг хөөж гарав. 91. Хойноос нь олон хүн цувалдан хөөв. Тэдний дотроос нэгэн цагаан морьтой [улаан дээлтэй. А.то] хүн уурга барьж ганцаар гүйцэж ирэхэд Боорчи өгүүлрүүн: "Нөхөр чи нум сумаа надад өг. Би харвалдъя гэвэл, Тэмүжин өгүүлрүүн: "Миний төлөө чи эрсдүүзэй. Би харвалдъя" гэж эргэж харвалдав. Тэр цагаан морьтойн хүн уургаа дохисоор хоцорвол хойдох нөхөд нь уван цуван гүйцэж ирсэн боловч нэгэнт нар уул ташин шингэж бүрэнхий болсон тул тэд нэхэж чадахгүй хоцров. 92. Тэмүжин Боорчи хоёр морьдоо авч тэр шөнө турш яваад гурван өдөр, гурван шөнө явж Боорчийн гэрт ойртвол, Тэмүжин өгүүлрүүн: "Би чамгүй бол энэ морьдоо яаж авч чадах билээ? [Би хэдийг авах вэ? А.то] Чи хэдийг авах вэ?" гэвэл, Боорчи өгүүлрүүн "Би сайн нөхөр чамайг мунгинаж явна гэж тус болохоор ханилж явсан билээ. Би олз эрсэнгүй. Би Наху баяны ганц хөвүүн тул миний эцгийн зөөсөн хураасан хөрөнгө надад элбэг хүрнэ" гэж эс авав. 93. Хоёулаа Наху баяны гэрт хүрвэл, хөвүүнээ алдав гэж нус нулимс болж байсан Наху баян хөвүүнээ ирснийг үзээд нэг уйлж, нэг загнаж, "Хөвүүн минь юу болсноо хэл" гэвэл Боорчи өгүүлрүүн: "Энэ сайн нөхөр мунгинаж явахыг үзээд хамт одсон билээ. Одоо ирэв" гээд мордож, хээр боож тавьсан намбух суулгаа авч ирэв. Тэмүжинд тэд тэлээ хурга алж хүнс бэлтгээд бас ганзагын тулам өгөв. Наху баян өгүүлрүүн: "Хоёр залуус үүнээс хойш сайхан нөхөрлө, бие биеэ битгий орхи" гэв. Тэндээс Тэмүжин мордож гурван өдөр гурван шөнө яваад Сэнгүр горхинд байгаа гэртээ хүрэв. Тэмүжинийг ирэхэд Өэлүн эх, Хасар хийгээд дүү нарын зовнил тайлагдаж сэтгэл баясав. 94. Урьд Бөртэ үжинийг Тэмүжин есөн настай байхдаа үзэж ирснээс хойш дахин уулзаагүй билээ. Одоо Тэмүжин Бэлгүтэй хоёр Бөртэ үжинийг эрэхээр Хэрлэн мөрөн уруу одов. Цэгцэр Чихургу хоёрын завсар Хонгирадын Дэй сэцэн нутаглан байгаа ажээ. Дэй сэцэн, Тэмүжинийг үзэж маш их баясаж өгүүлрүүн: "Ах дүү тайчууд нар чамд атаархан хорсохыг би мэдэх тул чиний тухай сэтгэл зовнисоор цөхрөхөд хүрсэн билээ. Одоо чамтай уулзав" гээд Бөртэ үжинийг Тэмүжинд өгөв. Тэмүжин Бөртэ үжинийг авч хамт буцахад Дэй сэцэн үдэж яваад Хэрлэний Ураг цөл гэдэг газар хүрч [халуунд ядрах тул А.то] Хэрлэн уруу гэдрэг буцав. Дэй сэцэний гэргий Цотан охин Бөртэ үжинийг үзэж Хүрэлх дотор Сэнгүр горхинд бүхүйд хүргэж ирэв. 95. Цотанг хариулаад Боорчийг нөхөрлөе гэж урьж Бэлгүтэйг илгээв. Бэлгүтэйг ирмэгц Боорчи, эцэгтээ үл хэлэн бөгтөр хонгорыг унаад бор өрмөг (хэвнэг)-өө бөгтрөөд Бэлгүтэйн хамт явж ирэв. Боорчийн Тэмүжинтэй нөхөрлөсөн ёс тийм. 96. Тэмүжин нар Сэнгүр горхиноос нүүж, Хэрлэн мөрний эх Бүрги эрэгт бууж нутаглах цагт Цотан эхийн шитгүл (өмсгөл) гэж авчирсан хар булган дахыг авч Тэмүжин, Хасар, Бэлгүтэй гурвуулаа Есүхэй эцгийн хуучин дотно анд (нөхөр) Ван хантай уулзахаар очив. Эцгийн анд бол эцэг мэт биз гэж Ван ханыг Туул голын шугуйд нутаглан байхад хүрч очоод Тэмүжин өгүүлрүүн: "Эцгийн хуучин анд та, миний эцгийн адил буюу гэж би гэргий аваад өмсгөл хар булган дахыг чамд авчрав" гэж булган дахаа өгөв. Ван хан маш их баясаж өгүүлрүүн: "Хар булган дахын чинь хариуд Хагацсан улсыг чинь Хамтатгаж өгье Булган дахын чинь хариуд Бутарсан улсыг чинь Цуглуулж өгье. Бөөр нь бөгсөнд байг Цэр нь цээжинд байг (Ах захтай болог)" гэв. 97. Тэндээс бүрги эрэгт нутаглан бүхийд Бурхан халдунаас Урианхайн Жарчиудай өвгөн хөөрөг (төмрийн дархны үлээх тулам)-өө үүрч, Зэлмэ нэрт хөвүүнээ дагуулж ирээд өгүүлрүүн: "Тэргүүн Ононы Дэлүүн болдогт Тэмүжин чамайг төрөхөд Булган өлгий өгсөн ба би энэ хөвүүн Зэлмээг чамд өгсөн боловч, балчир учраас гэрт аваачсан билээ. Одоо чи миний хөвүүн Зэлмээр Эмээлээ тохуул Yүдээ сөхүүл" гэж өгөв. 98. Хэрлэн мөрний эх Бүрги эрэгт нутаглан байтал нэгэн өглөө эрт үүр цайж байхад Өэлүн эхийн гэрт зарцлагдах Хуагчин эмгэн босож өгүүлрүүн: "Эх, эх үтэр бос. Газар дэлбэрэх мэт чимээ гарч, морины төвөргөөн сонстоно. Аймшигт тайчууд айсуй биз. Эх даруй бос" гэв. 99. Өэлүн эх, "Хөвүүдийг даруй сэрүүлэгтүн" гээд өөрөө даруй босов. Тэмүжин нар даруй босоод морьдоо барьж, Тэмүжин, Өэлүн эх, Хасар, Хачиун, Тэмүгэ отчигин, Бэлгүтэй, Боорчи, Зэлмэ нар тус бүр нэг морь унаж, Тэмүлүнийг Өэлүн эх өвөртээ дүүрэв. Нэгэн моринд юм ачиж хөтлөв. Бөртэ үжинд морь дутав. 100. Тэмүжин ах дүү нар мордож, үүрээр бурхан халдуны зүг одов. Хуагчин өмгөн, Бөртэ үжинийг нууя гэж бүхээгтэй тэргэнд оруулж [эд бараагаа хийж тэргэнд сууж А.то] бөөр алаг үхэр хөллөж, Түнхэлэг горхин өөд хөдөлж [уул өгсөн Түнхэлэг горхиноо хүрэхэд А.то] сая үүр цайж харуй бүрий байтал, өөдөөс цэргийн хүмүүс хатиран ирж, "Чи юун хүн бэ?" гэж асуувал Хуагчин эмгэн өгүүлрүүн: "Би Тэмүжиний харьяат. Их гэрт хонь хяргахаар ирсэн билээ. Одоо [унгас тээж А.то] гэртээ харьж явна" гэв. Тэр цэргүүд өгүүлрүүн: "Тэмүүжин гэрт бий юу? Yгүй юу? Гэр нь хаана байна?" гэвэл, Хуагчин эмгэн өгүүлрүүн: "Гэр нь ойр байна. Тэмүжиний бий, үгүйг би мэдэхгүй, би хойд гэрээс гарч ирэв" гэв. 101. Тэд цэргүүд хатиран одов. Хуагчин эмгэн, бөөр алаг үхрээ гуядаж, яаравчлан явах гэтэл тэрэгний тэнхлэг хугарав. Тэнхлэг хугарсан учир, явганаар ойд дутааж оръё гэж байтал, хойноос мөн цэргүүд Бэлгүтэйн эхийг сундалж, хоёр хөлий нь санжуулан давхиж ирээд, "Энэ тэргэн дотор юу байна?" гэж асуувал, Хуагчин эмгэн өгүүлрүүн: "Унгас бий" гэв. Тэр цэргүүдийн ахмад нь өгүүлрүүн: "Дүү нар бууж үзэгтүн" гэвэл, бусад нь бууж хаалттай тэрэгний хаалгыг нээвэл, дотор нь хатан сууж байна. Түүнийг тэрэгнээс чирч гаргаад Хуагчин хоёуланг сундалж Тэмүжиний хойноос өвсний налархайгаар мөшгөж, Бурхан халдун өөд гарав. 102. Тэмүжинийг нэхэж Бурхан халдуныг гурав тойрон нэгживч олсонгүй. Урагш хойш явж эрвэл умбах шавар, битүү ой тулгарч, цатгалан могой шургах завсаргүй бэрх шугуй тул Тэмүжинийг мөрдөж олж чадсангүй. Энэхүү довтолсон цэргүүд бол гурван мэргид байсан ажээ. Удуйд мэргидийн Тогтоа, Увас (ухаа) мэргидийн Дайр-Yсүн, Хаад мэргидийн Хаатай Дармала гурвуул нийлж урьд Чилэдүгээс Өэлүн эхийг булааж авсны өшөөг нэхэхээр ирсэн ажээ. Одоо тэдгээр мэргид өгүүлэлдрүүн: "Өэлүнийг булаагдсаны өшөөг авахаар ирээд одоо эмсий нь булааж авав. Өвөг эцгийн өшөөг авав бид" гэж гэртээ буцав. 103. [Тэд Бөртэ үжинийг аваачаад Чилэдүгийн дүү Чилэгэр бөхөд өгөв. А.то] Тэмүжин: "Тэр гурван мэргид гэртээ харих нь уу? Ууланд бүгэх нь үү? Гурван хоног дагаж яваад мэдэж ир" гэж Бэлгүтэй, Боорчи, Зэлмэ гурвыг илгээв. Тэмүжин өөрөө Бурхан халдун дээр бууж, өвчүүгээ дэлдэж (цохиж) залбиран өгүүлрүүн: "Солонго мэт сонсох Соргог Хуагчины Сонор хүчээр Yен мэт үзэх Yнэнч Хуагчины Yзсэний ачаар [Аюулт дайснаас Амжин дутааж] Бүтэн биеэ Бүгэн нуугдаж Бүдэг замыг Мөрдөн дагаж Бугын мөрийг Мөшгөн хөөж Бургасан гэрт Буруулан нуугдаж Бурхан халдунд Амь хоргодов. Харийн дайсан Халдан довтлоход Харцагаас дутаасан Болжмор мэт Хандгай бугын Мөрийг дагаж Хад хавчлын Сүвийг эрж Хулдун ууланд Дутааж ирээд Хальс холтсоор гэр барьж Халуун амиа Хамгаалав, би. Бөглүү ойт Бурхан уул Бөөсөн чинээ амий минь Бөөцийлөн аварч Бөөрийн чинээ биеий минь Бүтэн мэнд үлдээв. Өшөөт дайснаас Өршөөн аварч Өнчин бидний Өмөг болсон Өндөр дээд Бурхан халдун чамайг Өглөө бүр мялааж байя! Өдөр бүр тахиж байя! Yрийн үрд Yүрд тахим Yе тутам Yргэлж шүтье!" гэж бүсээ хүзүүнд эрих мэт өлгөж, малгайгаа гарт сэгэлдэрч, гараар өвчүүгээ дарж, наран өөд хандаж, Бурхан халдунд есөнтээ сөгдөж өчил өчин, сацал сацав. МЭРГЭДИЙГ СӨНӨӨСӨН БА ТЭМYЖИНД ЧИНГИС ХААН ЦОЛ ӨРГӨМЖИЛСӨН НЬ 104. Тэндээс Тэмүжин, Хасар, Бэлгүтэй гурвуул явж, Туул голын Хар шугуйд нутаглаж байгаа ван хан Тоорилд очиж өгүүлрүүн: "Санамсаргүй байтал гурван мэргид довтолж, эхнэр хүүхдийг минь булааж авав. Хан эцэг минь эхнэр хүүхдий минь аварч өгнө үү гэж ирэв" гэвэл, ван хан Тоорил хариу өгүүлрүүн: "Би ноднин жил чамд хэлсэн биш үү. Эцгийн адил эцэг гэж булган дах авчирч өгсөн тухайд би ингэж хэлсэн билээ "Булган дахын чинь хариуд Бутарсан улсы чинь Бөөгнөрүүлж өгье Хар булган дахын чинь хариуд Хагацсан улсы чинь хамтатгаж өгье. Цэрээ цээжинд байлга Бөөрөө бөгсөнд байлга (Ах захтай байг)" гэж хэлсэн билээ. Одоо тэр үгэндээ хүрч, Булган дахын чинь хариуд Бүгд мэргэдийг Бүрэлгэн довтолж Бөртэ үжинийг чинь Буцааж өгье. Хар булган дахын чинь хариу Хамаг мэргидийг Хамх цохиж Хатан Бөртий чинь Хариулж авчиръя. Чи Жамуха дүүд хэл өг. Жамуха дүү Хорхунаг Жубур гэдэг газар бий. Би эндээс хоёр түмэн цэрэг авч баруун гар болон мордъё. Жамуха дүү хоёр түмэн цэрэг авч зүүн гар болон морилог. Бидний учрах болзоог Жамуха тогтоотугай" гэв. 105. Тэмүжин, Хасар, Бэлгүтэй гурвуулаа, Тоорил ханаас салж гэртээ ирээд Тэмүжин, Жамухад Хасар Бэлгүтэй хоёрыг илгээж хэлүүлсэн нь: "Өст мэргид ирж Өрий минь өвтгөв Өврий минь хоослов. Өмөг түшиг болох Өнөр төрлийн та нар Өшөөг авч өгнө үү. Элэг зүрх минь Эмтэрч байна. Элгэн садан та нар Энэ өгөөг авч өг" гэв. Бас Хэрэйдийн Тоорил ханы үгийг Жамухад, уламжлан хэлсэн нь: "Эрт өдөр эцэг хан Есүхэйтэй эв нэгтэй явснаа санаж, одоо хоёр түмэн цэрэг авч баруун гар болон мордъё. Жамуха дүү хоёр түмэн цэрэг авч зүүн гар болон морилтугай. Хамтрах болзоог Жамуха дүү мэдтүгэй" гэснийг уламжлав. Эдгээр үгийг сонсож гүйцээд Жамуха өгүүлрүүн: "Өнөө Тэмүжин анд Өдий зовлон бэрхэд Өртөгдсөнийг сонсоод би Өр өвдөж Өршөөн санана Элэг эмтэрч Эмгэнэн гашуудна. Эл өшөөг нэхэж Эдгээр мэргид аймгийг Эвдэн мөхөөж Эхнэр Бөртийг Эргүүлж авчиръя Хамаг хаад мэргидийг Хамх цохиж Хатан Бөртийг Хариулж авъяа Давирах гөлмийн чимээг Дайны хэнгэргийн дуу гэж Ташааран дутаагч Тогтоа Дайд Буур-хээрт Ташаалдан суугаа биз. Давхар хоромсгын амсар Дарвалзан хөдлөхөд Дайн тулаан болов гэж Ташааран дутаагч Дайр-Yсүн одоо Давлагат Орхон Сэлэнгийн Талхун аралд Далдиран суугаа биз. Хамхуул өвс хийсэхэд Халдах дайсан ирэв гэж Хар ойр чиглэж Хашхиран дутаагч муу Хаатай Дармала одоо Харжийн талд Хааш ч үгүй байгаа биз. Сайхан Хилго мөрөнд Сахал өвс их гэнэ Сахал өвс түүгээр Сал хийж болдог гэнэ. Өнөө дөхмийг бодож Өвсөөр сал хийж Өргөн Хилго мөрнийг Өнгөрч хөндлөн гараад Өөдгүй муусайн мэргидийн Өнөөх муу Тогтоагийн Өрх үүдий нь эвдэж Өм цөм дайрч Өнгөтэй эдий нь олзолж Өвөртлөх эмий нь булааж Өсөх үрий нь тасалж Өшөө хорсголоо авъя! Хутагт эрхэм шүтээний нь Хуга татаж эвдээд Хувхай болгож хаяя! Хотол их улсы нь Хоосон болтол довтолъё" гэв. 106. Жамуха бас Тэмүжин анд, Тоорил хан ах хоёрт хэлүүлсэн нь: "Одоо би Хараа ихт (холоос харагдах) тугаа тахиж Хар бухын арьсаар бүрсэн Харгис дуутай хэнгэргээ дэлдэж Хатан болд жадаа барьж Халх хуягт дээлээ өмсөж Хатгах зэвт сумаа онилж Хар хул морио унаж Хамаг олон цэргээ дагуулж Хаад мэргэдийг халдан довтолж Хатгалдан байлдахаар мордов би. Yзэмжит сайхан тугаа тахиж Yхрийн арьсан хэнгэргээ дэлдэж Yргэлж хэлхэ хуягаа өмсөж Yзүүр хурц илдээ барьж Yнэхээр мэргэн сумаа онилж Yлэмж сайн морио унаж Yй түмэн цэргээ дагуулж Yхээнц муусайн мэргид иргэнтэй Yхтэл тэмцэхээр нэгэнт мордов. Тоорил хан ах мордож, Бурхан халдуны өврөөр Тэмүжин андыг дайрч аваад Онон мөрний эх Ботохан-бооржи гэдэг газар ирэгтүн. Би эндээс нэгэн түмэн цэрэг авч мордоод замд Онон мөрөнд нутаглаж байгаа Тэмүжин андын харъяат нараас бас нэгэн түмэн цэрэг авч, бүгд хоёр түмэн цэрэг болоод Ботохан-бооржид очиж нийлье" гэж илгээв. 107. Жамуха эдгээр үгийг Хасар Бэлгүтэй хоёроос Тэмүжин сонсоод Тоорил ханд уламжлав. Тоорил хан, Жамухын үгийг сонсмогц хоёр түмэн цэрэг авч мордоод Бурхан халдуны өврөөр Хэрлэний Бүрги эргийг чиглэн явав. Yүнийг Тэмүжин сонсоод Бүрги эргээс хөдөлж, Бурхан халдуны өвөр Түнхэлэг өөд нүүж Тана горхинд очиж буув. Тоорил хан, нэгэн түмэн цэрэгтэй, Тоорил ханы дүү Жаха хамбу нэгэн түмэн цэрэгтэй Химурга горхины Айл харгана гэдэг газар бууж бүхийд Тэмүжин, цэргээ авч очиж нийлэн буув. 108. Тэмүжин, Тоорил хан, Жаха хамбу гурвуул нийлэн хөдөлж, Ононы эх Ботохан-бооржи гэдэг газар хүрч ирвэл энд Жамуха нэгэнт ирээд гурав хоног хүлээжээ. Тэмүжин, Тоорил, Жаха хамбу гурав бас цэргүүдээ засаж хүрэлцэн нийлэлдэж танилцав. Жамуха өгүүлрүүн: "Бороо тохиолдовч болзооноос хождохгүй, хур тохиолдовч хурлаас саатахгүй гэж монгол үгээр хэлэлцэж "За""гэж андгайлсан биш билүү? "За" гэсэн цагаас хожигдсон этгээдийг зэрэг дотроо хасъя гэсэн биш билүү?" гэвэл, Тоорил хан өгүүлрүүн: "Тогтсон болзооноос гурав өдөр хожимдсоны учир торгож буруушаахыг Жамуха дүү минь мэд" гэв. Болзоо хожидсон тухай ийм үгийг ярилцаж өнгөрөв. 109. Ботохан-бооржиос бүгдээр хөдөлж, Хилго мөрөнд хүрч сал уяж гэтлээд Буур-хээр гэдэг газар очиж Тогтоа бэхийн өрх дээрээс нөмрөн бууж, эрхэм шүтээний нь эвдэн сүйтгэж, эм хүүхдий нь эзлэн булаав. Хутагт сахиусы нь хуга дайрч, хотол улсы нь хомрон довтолж хоосон болгов. Тогтоа бэхийг унтаж байхад дайран барьж болох байсан. Гэтэл Хилго мөрөнд нутаглах загасчин ба булга агнагчид, гөрөөчид "дайсан айсуй" гэж тэр шөнийн дотор Тогтоа бэхид хэл хүргэжээ. Энэ мэдээг сонсоод Тогтоа ба Увас мэргидийн Дайр Yсүн хоёр хамтарч цөөн нөхдийн хамт Сэлэнгийг уруудаж Баргужин оронд дутаан одов. 110. Мэргидийн улс дүрвэж, тэр шөнө Сэлэнгийг уруудан дутаахад манай цэргүүд дүрвэсэн мэргидийг нэхэж довтлон дээрэмдэн явав. Тэмүжин, дүрвэж яваа хүмүүсийн дундуур "Бөртэ Бөртэ" гэж дуудан, эрж явтал, дүрвэж яваа иргэний дотор байсан Бөртэ үжин Тэмүжиний дууг сонсож таниад тэрэгнээс бууж Хуагчин эмгэн хоёул гүйж ирээд, Тэмүжиний жолоо цулбуурыг барьж авав. Тэмүжин шөнийн саруулд үзвэл Бөртэ үжин мөн тул тэврэлдэн учрав. Тэмүжин мөн шөнө Тоорил хан Жамуха анд хоёрт хүн илгээн хэлүүлсэн нь: "Эрсэн хүнээ олсон тул энэ шөнө довтлохоо зогсож энд бууя" гэв. Дүрвэж явсан мэргидүүд мөн шөнө хаана хүрсэн, тэр газраа бууж хонов. Бөртэ үжин мэргидийн гараас гарч Тэмүжинтэй уулзсан ёс ийм бүлгээ. 111. Урьд Удуйд мэргидийн Тогтоа бэхи, Увас мэргидийн Дайр-Yсүн, Хаад мэргидийн хаатай Дармала гурвуул гурван зуун хүнийг дагуулж Тогтоа бэхийн дүү Их Чилэдүгийн гэргий Өэлүнийг Есүхэй баатарт булаагдсаны өшөөг авна гэж тэр нэг өглөө мордсон билээ. Тэр цагт Тэмүжинийг Бурхан халдунд дутаалгаж гурав дахин тойрч нэгжээд Тэмүжинийг олсонгүй. Харин Бөртэ үжинийг барин авч Чилэдүгийн дүү Чилэгэр бөхөд өгч асруулсан ажээ. Түүнээс хойш Бөртэ үжин Чилэгэр бөхийн гэрт байсаар билээ. Одоо Чилэгэр бөх дутааж гараад гэмшиж өгүүлрүүн: "Хар муу хэрээ Хальс холтос идэх заяатай байтал Харлаг галууг идэхээр Халдан тэмцэх мэт. Хариугүй муу Чилэгэр би Харин ихийг санаж Хатан үжинд халдаж Хамаг мэргид иргэнийг Хачлагдах аюулд учруулж Халх нөмөргүй болж Харанхуй шөнө зугтан гарч Хадны хавчилд хоргодон Хайран амиа гээх Хар толгойгоо алдах болов Хулд муу шувуу Хулгана оготно идэх заяатай байтал Хун галууг идье гэж Хошуугаа билүүдэх мэт Хувхай муу Чилэгэр би Хутагт үжин хатныг Хувилан авч ирээд Хотол олон мэргидэд Хор хөнөөл болгов. Хохир муу Чилэгэр би Хохимой муу толгойгоо Хоргодох газаргүй болов Хорголын төдий амиа Арчлах газаргүй болов Харанхуй хавчилд шургах уу Хадны завсраар орох уу Хаана очих билээ?" гээд дутаасан ажээ. 112. Хаатай Дармалааг барин авчирч, хавтсан дөнгө өмсгөж Халдун ууланд явуулав. Бэлгүтэйн эх тэр айлд бий гэхийг сонсоод Бэлгүтэй, эхээ авъя гэж очоод гэрийн баруун үүдээр орвол түүний эх навтархай нэхий дээлтэй бөгөөд гэрийн зүүн үүдээр гарч гадна хүнд өгүүлрүүн: "Хайрт хөвүүд минь Хаадын зэрэгт хүрч байтал Харин би энд Харц муу хүнд Харъяалагдаж явна Хан хөвүүдийн нүүрийг Харж яахин үзэх билээ?" гээд гүн шугуйд гүйж орсонд хойноос нь нэхэж эрээд олсонгүй. Yүнд Бэлгүтэй ноён, мэргид овгийн хүнийг үзвэл "Эхийг минь авчир" гэж харвах билээ. Бурхан халдунд Тэмүжин нарыг довтолсон гурван зуун мэргидийг Yрийн үрийг хүртэл Yнсийг хийстэл хядаж Yлдсэн эм хүүхдийг Yүдний зарц болгож Yзэсгэлэн сайтай заримыг Yүрд дотнолж авав. 113. Тоорил хаан, Жамуха хоёрыг Тэмүжин бишрэн өгүүлрүүн: "Эцэг хан Тоорил Эрхэм анд Жамуха нар Эв хүчийг нэгтгэж Эрхт тэнгэрийн өршөөлөөр Эх дэлхийн ивээлээр Эртний өшөөт мэргидийн Элэг зүрхийг эмтэлж Эрхэм төрлийг сөнөөж Эзэмших гэрийг хоосолж Элдэв зүйлийг олзлов" гэв. Мэргид иргэнийг тийнхүү дайлж буцав. 114. Удуйд мэргидийн дүрвэж дутаасны хойно тэдний нутаг дээр булган малгайтай, бугын арьсан гуталтай, булган хөөмий дээлтэй, нүдэндээ аглтай, нүүртээ цогтой Хүчү гэдэг нэртэй, таван настай хөвүүн хоцорсныг манай цэргүүд олж авчраад Өэлүн эхэд бэлэг болгон өгөв. 115. Тэмүжин, Тоорил хан, Жамуха гурвуул нийлж Олон мэргидийн оцгор гэрийг эвдэж Олигтой эмсийг олзолж Орхон Сэлэнгэ хоёрын Ой талаас буцав. Талхун арлаас хөдөлж, Тэмүжин, Жамуха хоёр Хорхунаг Жубурыг чиглэн явав. Тоорил хан, Бурхан халдуны хяраар Өхөрт шугуйг дайран Гацуурт (Гацууртай) сүвчид, Улиат (Улиастай) сүвчид гэдэг газрыг дайрч, ан гөрөө хийсээр Туулголын Хар шугуйд буцаж харив. 116. Тэмүжин Жамуха хоёр, Хорхунагийн хөндийд нийлэн бууж, эртний анд бололцсоноо дурдаж улам дотно болж найралдъя гэлцэв. Анх урьд анд бололцоход Тэмүжин арван нэгэн настай байсан билээ. Тэр цагт Жамуха нэгэн гурын шагайг Тэмүжинд өгч, Тэмүжин нэгэн цутгамал шагайг Жамухад өгч, Ононы мөсөн дээр шагалцан наадаж анд бололцсон билээ. Түүний хойд хавар алангир нумаар харваж байхад Жамуха, бярууны хоёр эврийг нааж нүхэлж хийсэн дуут сумаа Тэмүжинд өгч, Тэмүжин, арц модон годил (болцуу)-оо Жамухад өгч анд бололцов. Хоёр удаа анд бололцсон ёс ийм билээ. 117. Ахас дээдсийн үгийг сонсвол Аливаа хүн харилцан Анд нөхөр бололцвол Амь биедээ Арч болж Аль алиндаа Түшиг болж Амраглан ханилах ёстой Одоо бид амраглан ялъя гэж Тэмүжин, мэргидийн Тогтоагаас олзолж авсан алтан бүсээ Жамуха андад бүслүүлж, Тогтоагийн эсгэл (эрмэг буюу агсам) халиуныг Жамуха андад унуулав. Жамуха хариуд нь Увас мэргидийн Дайр-Yсүнээс олзолж авсан алтан бүсээ Тэмүжинд бүслүүлж, мөн Дайр-Yсүний эвэрт ишгэн цагаан морийг Тэмүжинд унуулав. Ийнхүү анд бололцож Хорхунаг Жубурын хөндийд Хулдгар хуны өвөрт Саглагар модны дор Сайхан хурим үйлдэж Сайтар бүжиглэн жаргаж Санаа сэтгэл нэгдэж Сайхан нөхөд болоод Шөнө нэгэн хөнжилд орж хонох бүлгээ. 118. Тэмүжин Жамуха хоёр янаг найртай байж, нэгэн жил хагас хамт сууж, нэгэн өдөр тэр нутгаас нүүе гэлцэж, зуны тэргүүн сарын арван зургааны улаан тэргэл (дүгрэг сартай) өдөр нүүв. Тэмүжин Жамуха хоёр, тэрэгнүүдийн урд явж байтал Жамуха өгүүлрүүн "Тэмүжин анд аа! Ууланд шахан бууя. Адуучинд гэр болтугай! [Ай зөв үү? А.то] Голд шахан бууя Хоньчин хургачин нарт Хоол болтугай! [Хориггүй биш үү? А.то] гэв. (Хагас нь адууны бэлчээрийг таатж ууланд бууя, хагас нь хонины бэлчээрийг татаж голд бууя гэсэн үг бололтой). Тэмүжин, Жамухын энэ үгийг ухан ядаж хариу юу ч хэлсэнгүй хоцроод нүүдлийн тэргийг хүлээж Өэлүн эхэд өгүүлрүүн: "Жамуха анд надад хэлэв: Ууланд шахан бууя, Адуучинд гэр болтугай! Ай зөв үү? Голд шахан бууя, Хоньчин хургачин нарт Хоол болтугай! Хориггүй биш үү? гэж өгүүлэв. Би энэ үгийг ухаж ядаж хариу юу ч эс хэлэв. Эхээс асууя гэж ирэв би" гэв. Өэлүн эхийг үг хэлж амжаагүй байтал, Бөртэ үжин өгүүлрүүн: "Жамуха анд амархан уйддаг гэдэг билээ. Одоо биднээс уйдах цаг нь болсон биз. Тугаар (сая)-ын Жамуха андын хэлсэн нь биднийг жишээлсэн үг буюу. Бид бүү бууя. Энэ хөдөлсөөр шулуухан Жамухаас хагацаж шөнө турш явъя" гэв. 119. Бөртэ үжиний үгийг зөвшөөж үл буун шөнө турш явж зуур мөрт тайчуудыг дайрав. Тайчууд айж мөн шөнө хөдөлж Жамухын зүг одов. Тайчуудын бэсүдийн нутаг дээр Хөхөчү нэртэй нэгэн өчүүхэн хөвүүн хоцорсныг манайхан олж аваад Өэлүн эхэд өгч тэжээлгэв. 120. Тэмүжин нар тэр шөнө дүлэн явж өдөр гийхэд үзвэл, жалайр аймгийн Хачиун-Тохураун, Хархай-Тохураун, Харалдай-Тохураун ах дүү гурвуул шөнө дүлэн нүүж дагалдан ирэв. Дархад аймгийн Хадаан, Далдурхан ах дүү тавуул, бас Мэнгиту хианы хөвүүн Yнгүр нар, чаншиут, баяуд харьяат нараа дагуулж ирэв. Барулас аймгаас Хубилай, Худус ах дүү нар ирэв. Мангуд аймгаас Жатай, Доголху чэрби ах дүү хоёул ирэв. Боорчийн дүү Yгэлэн чэрби, Арулад аймгаас хагацаж ах Боорчидоо нийлж ирэв. Зэлмийн дүү Чаурхан, Сүбээдэй баатар, Урианхай аймгаас салж Зэлмэд нийлэн ирэв. Бэсүд аймгаас Дэгэй, Хүчүгүр ах дүү хоёр ирэв. Сүлдүс аймгаас Чилэгүтэй-Тахи, Тайчиудай ах дүү нар ирэв. Жалайр аймгийн Сэцэ-Домог, Архай-Хасар Бала хоёр хөвүүнээ дагуулж ирэв. Хонхотанаас Сүйхэтү чэрби ирэв. Сүхэгэнээс Жэгэй хондгарын хөвүүн Сүхэхэй-Жаун ирэв. Нэүдэйн Цагаан гоо ирэв. Олхуноуд аймгаас Хингиадай, Горлос аймгийн Сэчиүр, Дүрвэд аймгийн Мөчи бүдүүн нар ирэв. Ихирэс аймгийн Буту, энд хүргэн болж байсан тул хамт ирэв. Ноёхон аймгийн Жунсо ирэв. Оронар аймгаас Зургаан ирэв. Тэгээд барулас аймгаас Сохо сэцэн, Харачар хөвүүнтэйгээ ирэв. Бас Баарин аймгийн Хорчи, Yсүн өвгөн, Хөхөчөс, Мэнэн баарингаа дагуулж нэгэн хүрээ болж ирэв. 121. Хорчи ирж өгүүлрүүн: "Бид Бодончар богдын барьж авсан эмээс төрсөн тул Жамухатай хэвэл нэгтэй, хэлхээ бэхтэй хүмүүс билээ. Иймийн тул Жамухаас хагацаж болохгүй. Гэвч заарин тэнгэр ирж нүдэнд минь зааж үзүүлсэн нь, ухаагчин үнээ ирж Жамухыг тойрон явж, Жамухыг ба гэр тэргий нь мөргөсөөр өрөөсөн эврээ хугалж солжир эвэртэй болоод "Эврий минь өг" гэж Жамухын зүг мөөрч шороо сацлан байна. Бас нэгэн мухар ухаа үхрийг их гэрт тэргэнд хөллөжээ. Тэр үхэр их тэргүүр (зам)-ээр Тэмүжиний хойноос зүтгэн явж мөөрөн хэлэх нь: "Тэнгэр газар эелдэж (зөвлөж) Тэмүжинг улсын эзэн болтугай" гэж Тээж хүргэж явна" гэж мөөрнө. Ийнхүү миний нүдэнд заарин тэнгэр ирж зааж үзүүлэв. "Тэмүжин чи, улсын эзэн болбол намайг урьдаас зааж хэлсэн тул хэрхэн жаргуулах вэ?" гэж асуувал, Тэмүжин өгүүлрүүн: "Yнэхээр би улсын эзэн болбол чамайг түмний ноён болгоё" гэв. Хорчи өгүүлрүүн: "Өдий их төрийн үйлийг урьдаас заасан намайг түмний ноён болгох нь ямар жаргалан бэ? Намайг түмний ноён болгоод бүх улсаас гоо сайхан охид гучийг шил эм болгох эрхийг олго. Бас миний юу хэлсэн бүхнийг анхаарч сонс!" гэв. 122. Хунан тэргүүтэн Гэнигэс нэгэн хүрээ болж, бас Даридай отчигин нэгэн хүрээ болж ирэв. Жадаран аймгийн Мулхалху ирэв. Унжин сахайт нэгэн хүрээ болж ирэв. Жамухаас ийнхүү салж хөдлөөд Химурга горхины Айл-харгана гэдэг газар хүрч буув. Тэр цагт бас Жамухаас салж Жүрхиний Сорхату-Жүрхийн хөвүүн Сача бэхи, Тайчу хоёр нэгэн хүрээ болж, Нэгүүн тайжийн хөвүүн Хучар бэхи нэгэн хүрээ болж, Хотала хааны хөвүүн Алтан отчигин нэгэн хүрээ болж, Жамухаас салж хөдлөөд Тэмүжинийг Химурга горхины Айл-харганад бууж байхад нийлэн ирэв. Тэмүжин нар тэндээс нүүж Хүрэлх доторх Сэнгүр горхины Хар зүрхний Хөх нуурт очиж буув. 123. Алтан, Хучар, Сача бэхи бүгдээр зөвлөлдөж Тэмүжинд өгүүлрүүн: "Чамайг хаан болгоё. Тэмүжин чамайг хаан болгож бид Олон дайнд Оройлон явж Онц гуа Охидыг олзолж Ордон сайхан Гэрийг авч Олны хаан Тэмүжинд өгье. Харийн иргэнийг Халдан довтолж Хацар гуа Хатдыг олзолж Хатир сайт Агтыг хөөж Авчирч өгье. Ороо гөрөөсийг Авлах цагт Отож ойртуулж Өгье бид. Хээрийн гөрөөсийг Хэтэж авлахад Хэвлий нь нийлтэл Шахаж өгье. Гууны гөрөөсийг Агнах цагт Гуяы нь нийлтэл Шахаж өгье. Хатгалдах дайн Болох цагт Хан тэмүжин чиний Хатуу зарлигийг Хайхрахгүй явбал Хатан эмээс Хагацуулан салгаж Хамаг юмыг Хамран авч Хар толгойгий минь Хаяж одогтун. Энх цагт Эзэн Тэмүжин чиний Эе зарлигийг Эс дагах бол Эзэлсэн ардыг авч Эм хөвүүдийг булааж Энэ биеийг минь Эзгүй газар Хөөж орхи" гэв. Ийм үгийг хэлж, ийнхүү ам алдаж, Тэмүжинийг Чингис хаан гэж нэрийдэж хаан болгов (Чингис хаан гэх нь Тэнгис хаан, Далай хаан гэсэн үг бололтой.) 124. Чингис хаан болоод Боорчийн хүү Yгэлэн чэрби, Хачиун-Тохураун ба ах дүү Жэтэй, Доголху дөрөвт хоромсго агсуулав. Өнгүр, Сүйхэтү чэрби, Хадаан-Далдуурхан гурав өгүүлрүүн: "Өглөөний зоогийг Өнөд осолдохгүй Yдийн ундыг Yүрд тасалдахгүй гүйцэтгэж байя" гэсэн тул буурч (тогооч) болгов. Дэгэй өгүүлрүүн: "Алаг сайхан хоньдыг Ар дүүрэн бэлчээж Хонин олон сүргийг Хот дүүрэн өсгөж Ховдог төрсөн би чинь Хос цувдай хүртэл Хошгиног мах идэж Өдөр тутам өнжихгүй Хоног тутам хожимдохгүй Шилдэг иргийг алж Шимтэй шөлийг бэлтгэж явъя" гэсэн тул Дэгэйгээр хонь адуулгав. Түүний дүү Хүчүгүр өгүүлрүүн: "Цуургатай тэрэгний Цуурга цүүг Цуцран эвдрэхгүй болгож Тэнхлэгтэй тэргийг Тэргүүр замд Тээглэн саатахгүй болгож Тэрэг гэрийн ажлыг Тэгшлэн засаж явъя" гэсэн тул Хүчүгүрийг тэрэгчийн тушаалд томилов. Гэр доторх гэргий хүүхэд ба зарц нарыг Додай чирбиэр захируулав. Хасарын захиргаанд илд агсаж явахаар Хубилай, Чилгутай, Хархай-Тохураун гурвыг томилж: "Хүч түрэмгийлэгчдийн Хүзүүг хянгардаж Омог ихтний Омрууг огтолж яв" гэв. Бэлгүтэй, Харалдай-Тохураун хоёрыг: "Агт хариултугай. Агтчин болтугай" гэв. Тайчуудын Хуту, Моричи, Мулхалху гурвыг "Адуу адуултугай" гэв. Архай Хасар, Тахар, Сүхэхай, Чаурхан дөрвийг "Холын холбогч, ойрын оточ (хол ойрыг сурвалжлах газарч) болтугай гэв. Сүбээдэй баатар өгүүлрүүн: "Хулгана оготно мэт Хураасан хөрөнгийг хадгалж Хар хэрээ мэт Хамаг юмыг харамлаж Нөмрөх эсгий мэт Нөхөөс бамбай болж Гэр орныг хамгаалж Хэрсгээ бүрээс болъё" гэв. 125. Тэндээс Чингис хаан, хан болж Боорчи Зэлмэ хоёрт өгүүлрүүн: "Сүүдрээс өөр Нөхөргүй байхад Сүүдэр минь болж Сүүлнээс өөр Ташуургүй байхад Сүүл минь болж Сэтгэлий минь сэргээж Санаагий минь амруулсан Зүрхний дотно нөхөд минь Та хоёр хамгаас урьд ирж нөхөрлөсөн тул хамгийг ахална" гэв. Бас Чингис хаан өгүүлрүүн: "Тэнгэрт өршөөгдөж, газарт ивээгдэж, Жамухаас салж намайг сэтгэж нөхөрлөе гэж ирсэн анхны өлзийт нөхөд минь алинаас ч илүү хүндтэй байх учиртай тул ийнхүү та нарыг зохих зохих тушаалд томилов" гэв. 126. Чингис хааныг хаан болгов гэж Хэрэйдийн Тоорил ханд Тахай Сүхэхэй хоёрыг илгээвэл, Тоорил хаан өгүүлрүүн: "Тэмүжин хөвүүний минь, хан болгосон нь маш зөв. Монголчууд, хангүй байж яаж болно. Энэ шийдвэрээ эвдэхгүй Эв зангиагаа таслахгүй Эх захаа алдахгүй Эгнэгт журамтай бай" гэв. ЖАМУХА БА ТАЙЧУУДТАЙ ТЭМЦСЭН НЬ 127. Архай Хасар, Чаурхан хоёрыг Жамухад элч болгож очуулбал, Жамуха өгүүлрүүн: "Алтан Хучар хоёрт очиж хэл: Алтан, Хучар та нар Тэмүжин анд (найз) бид хоёрын завсарт сүвээг сүлбэж, хавиргыг хатгаж юунд салгав? Тэмүжин бид хоёрыг хамт байхад түүнийг хан эс болгосон байтал, одоо ямар санаагаар түүнийг хан болгов? Алтан, Хучар та хоёр хэлсэн үгэндээ хүрч Тэмүжин андын сэтгэлийг амруулж, андад сайн нөхөр болж яв" гэж хэлүүлжээ. 128. Түүний хойно, Жалама (уул)-ын өвөр Өлгий булаг гэдэг газар нутаглан суугаа, Жамухын дүү Тайчар, Саарь-хээр гэдэг газар байгаа манай Жөчи-Дармалагийн адууг дээрэмдэхээр явж Жөчи-Дармалагийн адууг Тайчар дээрэмдэн одов. Yүнд Жөчи-Дармала, адуугаа дээрэмдэгдээд нөхөд нь зүрх шантарч явахгүй болмогц Жөчи-Дармала өөрөө ганцаар нэхэж, шөнө адууны захад хүрээд мориныхоо дэл дээр элгээрээ хэвтэж очоод Тайчарын нурууг хуга харван алж адуугаа буцааж аваад иржээ. 129. "Дүүгээ Тайчарыг алагдав гэж Жамуха, Жадараны арван гурван отгийг нэгтгэн тэргүүлж, гурван түмэн цэргийг авч Алагууд, Тургагууд уулыг давж, Чингис хаанд халдахаар айсуй" гэж Ихирэс овгийн Мүлхэ-тотаг, Боролдай хоёр Чингис хааныг Хүрэлхэд байхад хэлж ирэв. Энэ мэдээг аваад Чингис хаан, арван гурван хүрээнээсээ гурван түмэн цэргийг авч, Жамухыг угтаж мордоод Даланбалжуд гэдэг газар байлдав. Чингис хаан, Жамухад шахагдаж Онон мөрний Зээрэн гэдэг хавчилд шургаж оров. Yүнд Жамуха өгүүлрүүн: "Ононы Зээрэг хавчилд тэднийг бид шургуулав" гэж буцахдаа чинос овгийн залуусыг далан тогоонд буцалгаж, Нэүдэй цагаан гуагийн толгойг огтолж морины сүүлд чирч оджээ. 130. Жамухыг харьсны хойно тэндээс Уруд аймгийн Жүрчидэй, Мангуд аймгийн Хуйлдар нар харъяат аймгаа дагуулж Жамухаас салаад Чингис хааныг түшиж ирэв. Хонхотаны Мэнлиг эцэг, Жамухыг дагаж байсан бөгөөд одоо долоон хөвүүнээ дагуулан, Жамухаас хагацаж, Чингис хаанд нийлэн ирэв. Жамухаас өдий улс иргэн салж, Чингис өөртөө ирэв гэж баясаж Чингис хаан, Өэлүн үжин, Хасар, Жүрхиний Сача бэхи, Тайчу нар Ононы шугуйд нийлж хуримлав. Чингис хаан, Өэлүн үжин, Хасар, Сача бэхи нарт тэргүүлэн нэжээд хундага барив. Дараа нь Сача бэхийн бага эхнэр Эбэхэйд тэргүүлэн хундаглахад Хорижин хатан, Хуурчин хатан хоёр уурлаж, "бидэнд тэргүүлэн барихгүй, яагаад Эбэхэйд эхлэн хундаглав" гэж тогооч Шихүрийг занчив. Тогооч Шихүр занчигдаад "Есүхэй баатар, Нэгүүн тайж хоёр үгүйн тул ингэж занчигдав" гэж их дуугаар уйлжээ. 131. Тэр хуримыг манай талаас Бэлгүтэй засаад, Чингис хааны морийг барьж байв. Жүрхинээс Бүри-бөх тэр хуримыг засаж байв. Гэтэл хатагин овгийн нэгэн хүн, бидний морины уяанаас цулбуур хулгайлж аваад баригдав. Бүри-бөх тэр хүнийг өмөөрч, Бэлгүтэйтэй хэрэлдэв. Бэлгүтэй үргэлж барилдах тул баруун ханцуйгаа мулталж, гараа нүцгэн гаргаж явах бүлгээ. Бэлгүтэйн нүцгэн мөрийг Бүри-бөх илдээр хага цавчив. Бэлгүтэй ингэж цавчигдсан боловч, огт ажиггүй цусаа цувриулж явахыг, сүүдэрт суугаад хуримлаж байсан Чингис хаан үзэж гарч ирээд өгүүлрүүн: "Хэнд ингэж цавчигдав" гэхэд Бэлгүтэй өгүүлрүүн: "Өглөө ийм болсон билээ. Миний төлөө ах дүү нар муудалцах болуузай! Би алзахгүй. Миний бие ялаарь байна. Ах дүү нар сая ижилдэн найрамдаж байгаа тул миний төлөө ах битгий муудалц, хоромхон байзна" гэв. 132. Чингис хаан, Бэлгүтэйн ятгасан үгийг үл хайхарч, хоёр этгээд (хоёр тал)-ээс модны гишүүдийг хуга татаж, айргийн бүлүүрийг сугачиж аваад зодолдож, Жүрхин нарыг ялж Хорижин хатан Хуурчин хатан хоёрыг булааж авав. [Хасар харвах тутам нэг хүнийг унагаж байв. Бэлгүтэй хөхүүртэй айргаар цохилцож явав. Тайчууд нар Бэлгүтэйг барьж аваад хасаг тэрэгнээс хүлж тавив. Унтсан хойно Бэлгүтэй, хасгийг үүрсээр хүрч ирэв. А.то] Жүрхин нар найрамдан зохилдъё гэснийг бид зөвшөөрч, Хорижин хатан, Хуурчин хатан хоёрыг буцааж өгөв. Тэр цагт Хятадын Алтан хаан, Татаарын Мэгүжин сүүлтийг эедээ үл орох тул Вангин чансанд цэрэг өгч, тэдэнтэй даруй байлд гэж явуулжээ. Вангин чансан, Мэгүжин-сүүлт тэргүүтэн Татаартай байлдаж, Улз гэдэг газар өөд адуу малын хамт түрэн хөөж айсуй гэх мэдээг авав. Тэр мэдээг аваад, 133. Чингис хаан өгүүлрүүн: "Хэдийнээс Татаар бол бидний эцэг өвгөдийг алсан өстөн иргэн билээ. Одоо энэ алалдаанд хавсралцъя" гээд Тоорил ханд элч зарж "Алтан хааны Вангин чансан, Мэгүжин-сүүлт тэргүүтэй Татаарыг Улз өөд түрж айсуй гэнэ. Эцэг өвгөдийг хорлосон өшөөт Татаартай байлдъя. Тоорил хан эцэг даруй иртүгэй" гэж явуулав. Энэ хэлийг аваад Тоорил хан өгүүлрүүн: "Хөвүүн (Чингис) минь зөв үг хэлж ирүүлжээ. Бид хавсран байлдъя" гээд гуравдугаар өдөр цэргээ цуглуулж мордоод Тоорил даруй Чингисийг угтан хүрч ирэв. Чингис хаан, Тоорил хан хоёр Сача бэхи тэргүүтэй Жүрхин нарт хэлүүлсэн нь: "Энэ байлдаанд хавсарч, эртний эцэг өвгөдийг минь хорлосон Татаартай байлдахаар хамт мордъё" гэж элч явуулаад зургаан өдөр хүлээвч тэд ирсэнгүй. Хүлээж ядаад Чингис хаан, Тоорил хан хоёр, цэргээ авч Вангин чансантай хавсрахаар Улз өөд явж очвол, Улзын Хусуту шитүэн, Нарату шитүэн гэдэг газар Татаарын Мэгүжин-сүүлт тэргүүтэн татаар нар хороо бэхлэлтийг барьжээ. Чингис хаан, Тоорил хан хоёр тэрхүү Мэгүжин-сүүлт нарыг бэхлэлтээс нь барьж, Мэгүжин-сүүлтийг тэнд нь алаад мөнгөн өлгий ба тана эрдэнийн чимэгт хөнжлий нь Чингис хаан олзлон авав. 134. Мэгүжин-сүүлтийг алав гэж Чингис хаан, Тоорил хан хоёр мэдэгдвэл, Вангин чансан сонсоод маш баясаж чаутхури (чаутхурийг, хятадаар хүчит ноён гэсэн үг гэж Рашид Эддин тайлбарлажээ) гэдэг цол шагнав. Хэрэйдийн Тоорилд ван цол шагнав. Вангин чансан, ван цол өгсөн түүнээс хойш Тоорилыг ван гэж нэрийдэх болов. Вангин чансан өгүүлрүүн: "Мэгүжин-сүүлтийг хавсран алж, та нар Алтан хаанд их тус хийв. Энэ тусыг чинь Алтан хаанд хэлье би. Чингис хаанд үүнээс илүү цол шагнахыг Алтан хаан мэдтүгэй" гэв. Вангин чансан тийнхүү баясаж буцав. Чингис хаан Ван хаан хоёр Татаарыг хувааж аваад гэртээ харьж буув. 135. Татаарын хоргодож байсан Нарату шитүэний нутаг дээр нэгэн өчүүхэн хүүхэд орхигдсоныг бидний цэргүүд олжээ. Yзвэл, дөртэй алтан ээмэг зүүсэн ба булгаар доторлосон даж торгон элгэвч (хантааз) өмссөн ажээ. Тэр хүүхдийг Чингис хаан авчирч, Өэлүн эхэд бэлэг гэж өгөв. Өэлүн эх өгүүлрүүн: "Сайн хүний хөвүүн биз. Язгуур сайт хүний ураг биз. Таван хөвүүний дараах зургадугаар хөвүүн болгоё гээд Шигихутаг гэдэг нэр өгч асрав. 136. Чингис хааны аураг гэр (ар гэр) Харилт нуурт байсан билээ. Жүрхин нар, Чингисийн ар гэрт хоцорсон хүмүүсийг довтолж, тавин хүний хувцсыг тоноод арван хүнийг алжээ. Жүрхин нар ингэж сүйтгэв гэж бидний ар гэрт хоцрогсод, Чингис хаанд мэдэгдвэл, Чингис хаан маш хилэгнэж өгүүлрүүн: "Жүрхин нар биднийг яагаад ингэж байгаа билээ? Ононы шугуйд хуримлаж байхад тогооч Шихүрийг тэд занчив. Бэлгүтэйн мөрийг цавчив. Найрамдъя гэхэд бид Хорижин хатан, Хуурчин хатан хоёрыг буцааж өгсөн билээ. Түүний хойно эцэг өвгөдий минь хорлосон эртний өшөөт Татаарыг хавсран байлдъя гээд Жүрхин нарыг зургаан өдөр хүлээсэн боловч, тэд ирсэнгүй. Одоо бас дайсны хажуугаар дайсан болов" гээд Чингис хаан, Жүрхинтэй байлдахаар морилов. Жүрхин нарыг Хэрлэний Хөдөө аралын Долоон болдог гэдэг газар байхад дайран орвол Сача бэхи Тайчу хоёр, цөөн хүмүүсийг авч дутаав. Хойноос нь нэхэж Тэлэтү ам гэдэг газар гүйцэж, Сача бэхи Тайчу хоёрыг барив. Бариад Чингис хаан, Сача Тайчу хоёрт өгүүлрүүн: "Урьд бид юу гэж хэлэлцсэн билээ?" гэвэл, Сача Тайчу хоёр өгүүлрүүн: "Бид хэлсэн үгэндээ хүрээгүй бол үгэнд минь хүргэ" гэвэл, тэдний урьд хэлсэн үгийг сануулж, хэлсэн үгэнд нь хүргэж тэднийг бүтээж алав. 137. Сача Тайчу хоёрыг дуусгаад Жүрхиний иргэнийг хөдөлгөж ирэхэд тэдний дотор Жалайрын Тэлэгэтү баяны хөвүүн Гүн гуа, Чулуун хайч, Зэвгээ гурав байв. Гүн гуа, Мухулай (Мухули) Буха хоёр хөвүүнээ Чингист уулзуулан өгч өгүүлрүүн: "Босгын чинь Боол болтугай! Босгоноос чинь Бултаж зайлбал Борвий нь огтол! Yүдний чинь Өмч болтугай! Yүднээс чинь Дутааж зайлбал Элгий нь эмтэл!" гэв. Чулуун хайч Түнгэ Хаши хоёр хөвүүнээ уулзуулан өгч өгүүлрүүн: "Алтан босгы чинь Ашид сахиж байг. Алтан босгоноос чинь Ангид одох бол Амий нь тасалж ал Өргөн үүдийг чинь Өргөж өгч байг Өргөн үүднээс чинь Өөр зүг явбал Өрий нь эмтэлж ал" гэв. Зэвгээг Хасарт өгөв. Зэвгээ Жүрхиний нутгаас Борохул нэрт хөвүүнийг олж авснаа Өэлүн эхэд уулзаж өгөв. 138. Өэлүн эх, мэргидийн олж авсан Хүчү нэрт хөвүүн ба тайчуудын бэсүдийн нутгаас олж авсан Хөхөчү, Татаарын нутгаас олж авсан Шигихутуг, Жүрхиний нутгаас олж авсан Борохул энэ дөрвөн хөвүүнийг гэр дотроо асарч байв. Өэлүн эх хөвүүддээ өгүүлрүүн: "Эднийг өдөр үзэх нүд, шөнө сонсох чих болгоё" гэв. 139. Жүрхин овгийн уг гарал нь Хабул ханы долоон хөвүүний ах нь Охинбархаг бүлгээ. Түүний хөвүүн Сорхату Жүрхи, Жүрхиний эцэг, Хабул ханы хөвүүдийн ахмад тул харъяат иргэдийн дотроос Эрхийдээ эрчимтэй Элгэндээ шүүстэй Уушгиндаа ууртай Уруулдаа хилэнтэй Хүчит бөх ба Эрдэмт эрсийг ялгаж хөвүүндээ өгөв. Ийнхүү уур омогтой, чанга зүрхтэй хүмүүс нийлсэн тул Жүрхин гэж нэрлэжээ. [Эрийн эр төрсөн А.то] Чингис хаан, ийм омогт жүрхин нарыг доройтуулан дарж, олон арды нь өөрийн иргэн болгов. 140. Чингис хаан, нэгэн өдөр Бүри-бөх, Бэлгүтэй хоёрыг барилдуулъя гэв. Бүри-бөх Жүрхинд байсан билээ. Бүри-бөх, урьд Бэлгүтэйг өрөөсөн гараар барьж, өрөөсөн хөлөөр ташиж унагаад хөдөлгөлгүй дарж чадах бүлгээ. Бүри-бөх, улсын нэртэй бөх байсан. Энэ удаа Бүри-бөх Бэлгүтэй хоёрыг барилдуулахад Бүри-бөх үл ялагдах хүн байтал унаж өгөв. Бэлгүтэй, Бүри-бөхийг арай гэж мөрлөн дарж саарь бүс дээр гараад Чингис хааныг нүдээр хяламхийж харвал Чингис хаан хөмхийгөө зуув. Бэлгүтэй ухаан олж Бүри-бөхийг агдлан барьж, цээж бөгснөөс угзран татаж нуруугий нь хугалав. Бүри-бөх, нуруугаа хугалуулаад өгүүлрүүн: "Бэлгүтэйд би үл ялагдах билээ. Хаанаас айж аргадаж зориуд унаад амиа алдав, би" гээд үхэв. Түүний нурууг Бэлгүтэй хугалж чирч аваачаад хаяв. Хабул ханы долоон хөвүүний ахмад нь Охинбархаг, хоёрдугаар нь Бартан баатар бүлгээ. Түүний хөвүүн Есүхэй баатар. Гуравдугаар нь Хутугт Монхор, түүний хөвүүн Бүри-бөх, Бүри-бөх барилдахдаа Бартан баатрын хөвүүдээс илүү бөгөөд Бархагийн зоригт хөвүүдтэй нөхөрлөж явдаг бүлгээ. Улсын бөх Бүри ийнхүү Бэлгүтэйд нуруугаа хугалуулж үхэв. 141. Түүний хойно, тахиа жил (1201 дүгээр онд) хатагин салжиуд хамтаар, Багу чорхи тэргүүтэй хатагин нар, Чирхитэй баатар тэргүүтэй салжиуд нар, Дөрвэний татаартай найрамдсан Хачиун бэхи тэргүүтэй дөрвэн нар, Алчи, татаарын Жали Буха тэргүүтэй татаар нар, Түгэ маха тэргүүтэй ихирэсүүд, хонгирадын Тэрхэг Эмэл Алхуй нар, Чоёг цагаан тэргүүтэй горлосууд, найманаас Хүчүгүд, Найманы Буйруг хан, мэргэдийн Тогтоа бэхийн хөвүүд Хуту, ойрдын Худуга бэхи, тайчуудын Таргудай Хирилтуг, Ходун орчан [Монголын А.то] Аучу баатар нар, бусад тайчууд нар, Алхуй булаг гэдэг газар чуулаад жажирдай овгийн Жамухыг хан өргөмжлөхөөр хэлэлцэж, азарга гүүг алж андгайлан тангараглаад тэндээс Эргүнэ мөрөн уруу нууж, Эргүнэд цутгах Хан мөрний шанаагийн Агуу нугад Жамухыг гүр хан болгож өргөмжлөв. Жамухыг гүр хан (бүгдийн хан) өргөмжлөөд, Чингис хаан Ван хан хоёртой байлдахаар мордъё гэлцэв. Ийнхүү байлдах гэснийг горлосын Хоридай гэдэг хүн, Чингис хааныг Хүрэлх гэдэг газар байхад хүрч ирж хэлэв. Энэ хэлийг Чингис хаан аваад Ван ханд мэдэгдвэл, Ван хан сонсоод цэргээ авч даруй Чингис хаанд хүрч ирэв. 142. Ван ханыг ирмэгц, Чингис хаан Ванхан хоёр хамтарч, Жамухын эсрэг байлдахаар морилъё гэж Хэрлэн мөрөн уруу мордож, Чингис хаан, Алтан, Хучар, Даридай гурвыг манлайд явуулав. Ван хан Сэнгүн, Жаха хамбу, Билгэ бэх гурвыг манлайд явуулав. Энэ манлай явагчдын түрүүнд бас харуул гаргаж Энэгэн Гүйлэтү гэдэг газар нэгэн суурин харуул тавив. Түүний цаана Чихурху гэдэг газар нэгэн суурин харуул тавив. Бидний манлай болж тэргүүлэн явсан Алтан, Хучар, Сэнгүн нар Утхия гэдэг газар хүрч бууя гэж байтал, Чихурхуд тавьсан харуулаас хүн давхиж ирж "Дайсан айсуй" гэж мэдээлэв. Тэр мэдээг аваад, дайснаас тодорхой хэл мэдээ авъя гэж буулгүй угтан явж, дайсны тэргүүтэй уулзаж, "Хэн бэ?" гэж асуувал Жамухын манлай болгож явуулсан Монголын Аучу баатар, найамны Буйруг хан, мээргидийн Тогтоа бэхийн хөвүүн Хуту, ойрдын Худуга бэхи энэ дөрөв явж байна. Бидний манлай, тэдэнтэй хашхиралдан хэлэлцэж, маргааш байлдахаар тогтоод үдэш болоход буцаж голд нийлэн бууж хонов. 143. Түүний маргааш хоёр этгээд Хүйтэн гэдэг газар учирч бие биеэ шахалцан давших, ухрах зэргээр байлдаж байв. Мөн Буйруг хан, Худуга хоёр зад (хур оруулах, шуурга шууруулах)-ын аргыг мэдэх ажээ. Тэр хоёр зад барьтал мөн үүсгэсэн арга нь тэдэн дээр бууж балчигт гулгаж явах аргагүй болоход "Бидэнд тэнгэрийн хилэн болов" гээд бутран дутаажээ. 144. Найманы Буйруг хан, Алтайн өвөр Улугтаг гэдэг газрыг зорин салж хөдөлжээ. Мэргидийн Тогтоагийн хөвүүн Хуту, Сэлэнгийг зорин хөдөлжээ. Ойрдын Худуга бэхи, ой модыг хүсэж Шисгисийг зорин хөдөлжээ. Жамуха өөрөө хан өргөмжилсөн иргэдийг дээрэмдээд Эргүнэ уруу буцаж хөдөлжээ. Тэднийг тэгж бутрахад Ван хан, Эргүнэ уруу Жамухыг нэхэв. Чингис хаан, Ононы зүг тайчуудын Аучу баатрыг нэхэв. Аучу баатар, улсдаа хүрээд, улсаа дүрвүүлж хөдөлгөөд Аучу баатар, Ходун орчан нар үлдсэн шилдэг цэргээ засаж, Ононы цаана байлдахаар хүлээж байжээ. Чингис хаан хүрээд тайчуудтай байлдав. Зууралдан ихэд байлдсаар үдэш болоход мөн байлдсан газар хонов. Дүрэвсэн айлууд байлдсан цэргүүдтэй хамт хүрээлж хонов. 145. Чингис хаан, тэр байлдаанд хүзүүний судсыг шархтаж цус тогтохгүй ядран зовж, нар шингэхэд мөн байлдааны газар буув. Чингисийн бөглөрсөн цусыг Зэлмэ амаар шимж, уруулаа цусдаж, бус (өөр) хүнийг итгэхгүй, өөрөө сахиж суусаар шөнө дүл болов. Цусыг ам дүүрэн балгаж асгасаар шөнө дүл өнгөрвөл Чингис хааны ухаан сэргэж өгүүлрүүн: "Цус хатаж гүйцэв. Би ундаасаж байна" гэв. Тэндээс Зэлмэ, малгай гутал, дээл хувцсаа бүгдийг тайлж, гагцхүү дотууж (дотуур өмд)-тай чармаа нүцгэнээр эсрэг дайсны дунд гүйн орж, цаана хүрээлж буусан иргэний тэргэн дээр авирч гараад эсэг (цэгээ) эрж олсонгүй. Учир нь, дүрвэж яваа айлууд гүүгээ саалгүй тавьсан ажээ. Эсэг олдохгүй тул нэгэн их хөхүүртэй таргийг авчраад Зэлмэ өөрөө бас ус олж авчирч таргийг зуурч Чингис хаанд уулгав. Чингис хаан, гурвантаа амран ууж өгүүлрүүн: "Дотор минь саруул болов" гээд өндийж суутал, үүр цайж гэгээн болсон ажээ. Зэлмийн шимж асгасан цус, тэдний суусан орчны газрыг намаг болгожээ. Yүнийг Чингис хаан үзэж өгүүлрүүн: "Энэ юу вэ? Хол асгахгүй яасан юм бэ?" гэв. Yүнд Зэлмэ өгүүлрүүн: "Чамайг зовуурь байхад хол явахаас эргэлзэн айж сандран, залгихыг залгиад, асгахыг асгаад байсан билээ. Хэвэлд минь бас үлэмж оров" гэв. Чингис хаан бас өгүүлрүүн: "Намайг ийм болж хэвтэн байтал чи яагаад нүцгэн гүйж одов? Чи баригдвал намайг энд ингэж хэвтэнэ гэж хэлэх байсан биш үү?" гэвэл, Зэлмэ өгүүлрүүн: "Би ингэж бодсон билээ. Нүцгэн яваад хэрэв баригдвал, би тэдэнд ингэж хэлнэ: Би танд орох дуртай билээ. Гэтэл манайхан үүнийг мэдэж, намайг барьж алъя гэж хувцсыг минь цөм тайлж, гагцхүү өмдийг тайлаагүй байтал, би мултарч танд дутааж ирэв гэж хэлнэ. Миний үгийг тэд үнэмшиж надад хувцас өгч асарна. Би тэгэхэд нэг морь олж унаад хүрч ирж чадах биш үү? Би ингэж бодоод хааны зовсон биеийг амруулъя гэж нүд цавчих зуур шийдэж одсон билээ" гэв. Чингис хаан өгүүлрүүн: "Би одоо юу гэх вэ? Намайг урьд гурван мэргидэд хөнөөгдөж, Бурхан халдунд хоргодож, гурвантаа нэгжүүлэхэд чи миний амийг нэг авч гарлаа. Одоо чи бас хальж бүхий цусыг амаар шимж аминд минь нэг оров. Бас цангаж ядран байхад амиа өрж нүд үзсээр дайсны дотор орж ундаан авчирч аминд минь оров. Энэ гурван ачийг чинь үүрд мартахгүй" гэж зарлиг болов. 146. Өдөр болоход үзвэл, байлдахад бэлэн хоносон дайсны цэргүүд шөнөдөө бутран дутаажээ. Харин хүрээлж буусад иргэд, цэргийн хамт хурдан нүүж үл чадах учраас хөдөлсөнгүй хоцорчээ. Дүрэвсэн улсыг хурааж авчиръя гэж Чингис хаан, хоносон газраас мордож, дүрэвсэн улсыг хураан явахад нэгэн улаан дээлтэй эм хүн "Тэмүжин, Тэмүжин" гэж их дуугаар уйлан хайлан бархирахыг Чингис хаан өөрөө сонсож: "Ямар хүний эм ийнхүү уйлж байна?" гэж асуулгахаар хүн илгээв. Тэр хүн очиж асуувал тэр эм өгүүлрүүн: "Би Сорхон-шарын охин. Хадаан нэртэй. Эрийг минь энд цэргүүд барьж алах гэж байна. Эрийг минь аварч аль гэж Тэмүжинийг дуудаж уйлав" гэв. Тэр хүн буцаж ирээд Чингис хаанд түүний үгийг өгүүлбэл, Чингис хаан сонсоод давхин очиж мориноос буугаад Хадаантай тэврэлдэв. Гэтэл эрий нь манай цэргүүд тэр завсар нэгэнт алжээ. Тэр улсыг хувааж аваад, Чингис хаан, их цэргийн хамт мөн тэнд бууж хонов. Хадааныг урин ирүүлж дэргэдээ суулгав. Маргаашийн өдөр тайчуудын Төдөгэгийн харъяат байсан Сорхон-шар, Зэв хоёр хүрч ирэв. Чингис хаан, Сорхон-шард өгүүлрүүн: "Хүзүүнд минь угласан Хүнд модыг Хөсөр хаясан Заханд минь угласан Заадас дөнгийг Зайлуулж өгсөн Эцэг мэт ачит Эрхэм ах та Ингэж юунд их хождож ирэв?" гэв. Сорхон-шар өгүүлрүүн: "Би чамд дотроо гүн итгэсээр билээ. Яараад яах вэ? Хэрэв яарч урьд ирвэл тайчуудын ноёд миний хоцорсон эм, хөвүүд ба адуу малыг үнсээр хийсгэх нь магад тул би яарсангүй. Одоо хаандаа нийлж ирэв" гэв. Энэ үгийг сонсож, Чингис хаан: "Зөв" гэв. 147. Бас Чингис хаан өгүүлрүүн: "Хүйтэн гэдэг газар урагшлах, ухрах зэргээр байлдаж байхад уулан дээрээс харваж, миний байлдааны ам цагаан хул морины аман хүзүүг хэн шартуулсан бэ?" гэвэл тэр үгийг сонсож, Зэв өгүүлрүүн: "Уулан дээрээс харвасан хүн би билээ. Одоо хаан намайг Алъя гэвэл ал Алганы төдий газрыг Алаг болгож үмхийрэх Алд бие байна. Аваръя гэж санаад Амий минь соёрхвол Халд гэсэн газарт чинь Харайж очоод би Хар усыг цалгитал Хад чулууг хэмхэртэл Харь дайсныг довтолж Хаан чамд тусалъя. Цээлийн усыг цалгитал Цэгээн чулууг хагартал Чин зоригийг гаргаж, Чингис чамд тусалъя. Хүр гэсэн газарт чинь Хүрч очоод би Хүр чулууг хэмхэлье Хүний зүрхийг шанталъя!" гэв. Чингис хаан өгүүлрүүн: "Дайсны хүн дайсагнаж хорлож явснаа нууж худал хэлэх бүлгээ. Гэтэл чи дайсагнаж хорлосноо нуухгүй шударга хэлж байна. Ийм хүнтэй нөхөрлөж болно. Чиний Зургаадай нэрийг халж, байлдааны ам цагаан хул морины минь аман хүзүүг зэвээр харвасан тул Зэв гэж нэр өгье. Миний дэргэд зэв мэт хамгаалж яв" гэж зарлиг болов. Тайчуудаас Зэвийн ирж нөхөрлөсөн ёс ийм билээ. (Чингис өөрийн шархатсанаа далдалж, морио шархатсан мэтээр хэлж байгаа бололтой.) ТАТААРЫГ СӨНӨӨСӨН БА ВАН ХАНТАЙ ЭВДЭРСЭН НЬ 148. Чингис хаан, тэнд тайчуудыг довтолж Аучу баатар, Ходун орчан, Худуудар зэргийн тайчуудын язгууртныг ургийн ураг хүртэл үнсэн товрог болгож хядав. Улс иргэний нь нүүлгэж, Чингис хаан, Хубхаяа (Ухаа хаяа) гэдэг газар ирж өвөлжив. 149. [Суут богд Чингис хаан, зах нутаг нутаглаж явахын цагт нэгэн өдөр дотоод есөн сайдаа авч мөр хайж, бараа харж яваад зарлиг болруун: "Аль ч зүгээс ямар ч дайсан ирэх магадгүй, есөн сайд минь гурван хэсэг болж яв" гэж зарлиг болов. Эдний зарлигийг дагаж Зэлмэ, Чуу мэргэн, Шигихутуг гурвуул нэг хэсэг болов. Боорчи, Борохул, Мухулай гурвуул нэг хэсэг болов. Сүлдүсний Сорхон-шар, бэсүдийн Зэв, ойрдын Хар хирүгэ гурав нэг хэсэг болж гэрт үлдэв. Эзэн бусад зургаан сайдаа авч мөр хайж, бараа харж, Чахарай хааныг арлаж, Жалман ханыг өлгийлж явтал эзний дороос Халтар тэх Харайн гүйхэд эзэн Толбот бор мориороо Довтлон гүйцэж Агссан нумаа Ангайлган татаж Алтан сумаа Алдлан тэлж Алаг тэхийг Атиртал харваж Алсан даруйд Ар дахь сайд нь Амдан бууж Авч ганзагалахыг завдтал Эзэн зарлиг болов: "Yүнийг та нар үтэр өвчиж шар. Би тэр Шар дэвсэг дээр гарч бараа харъя" гээд одов. Тэнд эзний нойр хүрч, толбот бор морины дэл дээр ташуураа тулж унтаад нэг зүүд зүүдлэв. Чингис хаан сэрээд зургаан сайддаа ирж зарлиг болруун: "Би нэг зүүд зүүдлэв Бор зүрх минь Бол бол хийв Богино хавирга минь Шир шир хийв. Болшгүй дайсан Ирэх нь бололтой. Өндөр уулын цаадах Өргөн шар талд Гурван хар тугтай Гурван зуун дайсан байна. Гурван зуун дайсны Хошууч баатар нь Зээрд морио унаж Зэвт сумаа дэлж Бат хуягаа өмсөж Бараан сахлаа илж Баруун тийш ширвэж Зүүн тийш ажиглаж Зүү мэт жирвэлзэж Утас мэт улалзаж явна. Энэ зүүд минь хэрэв үнэн бол зургаан сайд минь та нар яах вэ? гэж асуув. Шигихутуг хэлэв: "Хол ойрыг харагч Хоёр хурц нүдээрээ Монгол аймгийг Мохтол Мэргэд аймгийг Мэгдэртэл Тайчууд аймгийг Далдиртал Сарын газрыг Саравчлан харж Жилийн газрыг Жилэвчлэн үзэж Хар нүдний цэцгийгээр Хаан чамдаа тусалъя Эргэх нүдний харцаар Эзэн чамдаа тусалъя" гэв. Зэлмэ хэлэв: "Yхэх амиа Хайрлахгүй Yгүйрэх малаа Харамлахгүй Yзэгдэх дайсныг Халтиртал дайрч Замдаа тохиолдсоныг Зад цохиж Мөртөө тохиолдсоныг Мөлт цохиж Хар тугий нь Хамран авч Барьсан хүний нь Байлдан алж Хийсэх түгий нь Гишгэн дэвсэж Уранхай тугий нь Уландаа гишгэж Дайсны сүрийг Даран сөнөөж Дахин босох Чадлы нь мөхөөе" гэв. Чуу мэргэн хэлэв: "Довтлон орох чадалгүй боловч Тогтсоныг бататгах чадалтай би Эрчлэн дайрах чадалгүй боловч Эвдэрснийг сэлбэх чадалтай би. Уульхай зантай Чуу мэргэн би, Уулгалан орох цаг болоход Ухрах зугтах магадгүйг Урьдаас хаандаа хэлье. Улс орноо тогтоосон хойно Учиртай үгээрээ тусалж чадна. Харь дайсныг довтлох цагт Хаан эзэн Чингис чамд Хашир миний боломжит үг Хааяа боловч тус болно" гэв. Боорчи хэлэв: "Өрсөлдөн ирэх дайсны Өмнөх замыг бөглөж Халдан ирэх дайсны Харайх замыг хааж Ачит эзэн чиний Амь биеийг хамгаалж Алтан жолоогий чинь Алдалгүй дагаж Хандсан зүгт чинь Хагацалгүй явъя" гэв. Борохул хэлэв: "Харвах сумны Халхавч болж Хангинах зэвийн Бамбай болж Итгэлт эзэн чиний Идэх биед Ирт мэс Бүү хүргэе" гэв. Мухулай хэлэв: "Дайсныг дарж Олзыг оруулж Ирэх дайсны Ирийг мохоож Буцах дайсныг Бултыг хядаж Хүлэг мориныхоо Сүүл дээгүүр Хүдэн манан татуулж Унасан мориныхоо Дэл дээгүүр Ургах сайхан нарны Улаан гэрлийг цацруулж Байлдаан бүхэнд ялсан Баяртай сайхан мэдээг Баатар чамдаа хүргэе" гэв. Чингис: Шилдэг зургаан сайдын Шийдвэртэй үгийг сонсож Шарсан тэхийн махнаас Шаламгайлан идэж дуусаад Шаргал морины цулбуурыг Шигихутугт өгч "Yзсэн зүүдний минь Yнэн худлыг мэд" гэж явуулав. Шигихутуг, шунхан шаргал морий нь унаад Тал газар тавиулж Тайга газар алхуулж Хөндий газар хатируулж Хөвч газар сажлуулж Шар дэвсэгт хүрээд Шалгаж сайтар харвал Бараан тугийг хийсгэсэн Балмад дайсны цэрэг Бачмаг тулгарахад Баатар Шигихутуг Байсан газрын зүг Бачимдан давхиж ирээд: "Шар дэвсэг дээр Цочмог гарч очвол Гурван зуун дайсантай Бачмаг тулгарч уулзав Тайчуудыг Таньсангүй Мэргидийг Мэдсэнгүй Монголыг Мохтол харж чадсангүй Хойшоо ганцхан хяламхийж үзэхэд эзний зүүдэнд үзсэн дайсантай адил мэт байна" гэв. Тэгэхэд зургаан сайд хуягаа өмсөж, бамбайгаа зүүж, байлдаанд бэлдэж байтал дайсны цэрэг хүрч ирэв. Сайд баатар Боорчи Саарал мориндоо мордож Самуун дайсны өмнөөс Самбааг олж очоод Санаа зоригийн асууруун: "Та, юун хүн бэ? Ёст хүн бол ёсоо хэл! Нэрт хүн болнэрээ хэл" гэвэл тэд өгүүлрүүн: "Нэрээ асуулцахаар Ирээгүй бид, Нэвширтэл байлдахаар Ирлээ бид" Боорчи хэлэв: "Надад учраа хэлбэл Найрамдлаар өршөөж болно Наадах тулах санаатай бол Нарны галтайд эхэлье" гэв. Тэгэхэд цаадах хүн хэлрүүн: "Танд хэлэх сайн нэр Бидэнд үгүй Тарвагачин загасчин хүн бид" гэв. Тэгэхэд Шигихутуг өгүүлрүүн: "Тэднээс үг асуух хэрэггүй. Таньсан тайчууд байна. Татгалзалгүй байлдъя" гэв. Борохул буун гүйж, бор бамбайгаа авч, Богд эзнээ хамгаалан зогсов. Зэлмэ, хөндлөн этгээдээс илд барьж ороод Мөртөө тохиолдсоныг Зам гартал цавчиж Гурван хар тугий нь Гулд татаж аваад Уулан дээр аваачиж Уруу харуулан хатгав. Чуу мэргэн хэдийнээ дутаажээ. Боорчи урагшаа алалдаж явах зуур хойшоо Чуу мэргэнийг харж өгүүлрүүн: "Yй Чуу мэргэн, байз! Эзэн хаан төлөө ингэж зүтгэдэг билүү! Нүхнээс гарсан алагдаага мэт годхийн зугтах чинь юу вэ?" гэвэл, Чуу мэргэн эргэж ирээд инээж өгүүлрүүн: "Зэргэлдэн байлдъя гэхэд, зэв дутаад байна" гэвэл, эзэн алтан саадгаасаа шунхт зэвээ сугалж өгөв. Чуу мэргэн, шунхан зэвийг сумлан татаж, суниалган дэлж, эрхийдэн сойж, эргүүлэн татаж, суниалган дэлж, эрхийдэн сойж, эргүүлэн чиглүүлж, дайсны тэргүүнийг тас харваж, зээрд халзан морийг барьж ирээд эзэнд унуулав. Эзэн тэр морийг унаж үзвэл нисэх шувуу, хийсэх салхи мэт байв. Тэгээд зөрчих дайсныг цөхрүүлэн дарж, хатгалдах дайсныг загас болгож байтал, Борохулын толгойд сум тусвал, тэр доош унаж, нумаа тэмтэрч аваад салдархилан түшиж бамбайгаа алдалгүй барьж зогсоно. Боорчи урагшаа алалдаж байх зуур, хойшоо харж түүнд өгүүлрүүн: "Эр хүн ганц суманд унадаг билүү? Эврээ цохиолсан ишиг мэт, эргэлзэн салганах чинь юу вэ?" гэвэл, Борохул, мориныхоо буруу талаас харайж мордоод халхавчаа барьж хайхралгүй байлдаж явав. Тэгээд халдаж ирсэн дайсан алагдсан хүнийхээ хүүрийг авч дутаав. Эзэн зарлиг болруун: "Буруу хандсан дайсныг яах билээ?" гэвэл Боорчи өгүүлрүүн: "Бурхан болсон хүнийг Буянаар үддэг Буруу хандсан дайсныг Зэр зэвээр үддэг. Нэхье" гэвэл, тэр үгийг эзэн зөвшөөрч нэхэв. Цайтын цагаан талд дайсныг гүйцээд, олон хонинд орсон чоно мэт цавчиж нэг зуун хүнийг алав. Хоёр зуун хүн дутаав. Энэ байлдаанд зуун морь, тавин хуяг олзолж авав. Тэр цагт Чингис хаан, тэнгэр эцэгтээ мөргөе гэж довцог өндөр дээр гарч,тохмоо дэлгэж тавиад бүсээ хүзүүндээ өлгөж залбиран өчив: "Эрэмгий сайнаар Эзэн эс боллоо, би. Эрхт тэнгэр Эцгийн хайраар Эзэн боллоо, би. Эцэг тэнгэрийн ачаар Эсрэг дайснаа дарлаа, би. Хамрагч сайнаар Хаан эс боллоо, би. Хан тэнгэр эцгийн Хайраар эзэн боллоо, би. Хан тэнгэр эцгийн өршөөлөөр Харь дайсныг дарлаа, би" гэж мөргөв. Тэндээс мордож явахад эзэн, зургаан сайдаа магтан дуулав. Эхлээд Шигихутугийг магтсан нь: "Мэргидийг мэгдүүлж Монголыг мохоож Тайчуудыг таньж Дайсныг даралцсан Татаарын Шигихутуг минь" гэж магтав. Зэлмийг магтсан нь "Ороо гөрөөсний Отлого болсон (Ан гөрөөсийг Анаж мэддэг) Омогт дайсны Зүрхийг чичрүүлсэн Унах морьгүй болоход Унаа авчирч өгсөн Ундаасан цангах цагт Уух дарс өгсөн Сэргэг бага нойртой Сэцэн мэргэн ухаантай Улс төрийн төлөө Урьд цагаас зүтгэсэн Урианханы сайн Зэлмэ минь" гэж магтав. Чуу мэргэнийг магтсан нь: "Зарлигийг минь алдалгүй дагаж Заасныг минь эндэлгүй гүйцэтгэж Дайсны тэргүүнийг Тас харваж Унасан зээрд морий нь Уулгалан булааж Хатгалдах дайсныг Хага цохиж Зөрчилдөх дайсныг Цөм цохисон Зүрчидийн Чуу мэргэн минь" гэж магтав. Борохулыг магтсан нь: "Харвах суманд Халхавч болсон Сурхирах суманд Саравч болсон Толгойгоо шархтахад Тохмоо эс алдсан Хушиний сайн Борохул минь" гэж магтав. Мухулайг магтсан нь: "Дайсныг даралцаж Олзыг оруулалцаж Ирэх дайсны Ирийг мохож Буцах дайсны Бовийг хянгардаж Хүлэг мориныхоо сүүл дээгүүр Хүдэн манан татуулж Унасан мориныхоо дэл дээгүүр Ургах нарыг гийгүүлж Дайсны хөрөнгөнөөс Тасархай утас орхилгүй Хугархай зүү гээлгүй Хураан авч ирсэн Жалайрын сайн Мухулай минь" гэж магтав. Боорчийг магтсан нь: "Намайг залуу байх цагт Найман шаргыг эрэх үед Наран ургах хирд Надтай уулзсанаас хойш Насад үнэнээр зүтгэсэн Наху баяны хөвүүн Найрт хүлэг Боорчи минь! Айл зуур явахад Алаг бяруу мэт номхон байвч Алалцах дайсантай уулзахад Арслан барс мэт догширч Аюулт дайсныг дарахын төлөө Амь биеэ үл хайрлагч Ачит хүлэг Боорчи минь! Ханилж явах цагт Хар бяруу мэт номхон байвч Хатгалдах дайсантай тулах цагт Харцага шонхор мэт догширч Харийн дайсныг дарахын төлөө Халуун амиа үл бодогч Хайрт хүлэг Боорчи минь! Инээлдэн явах цагт Ижил бяруу мэт номхон байвч Ирэх дайсан учрахад Идэт араатан мэт догширч Идэмхий дайсныг дарахын төлөө Итгэлт биеэ үл хайрлагч Ивээлт нөхөр Боорчи минь! Наадан явах цагт Намрын унага мэт эелдэг боловч Нанчилдах дайсантай учрахад Начин шонхор мэт довтолж Насан ямагт зүтэгсэн Найз хүлэг Боорчи минь! Харил буцалгүй явагч Хаан эзнээ дагагч Хайрт хүлэг Боорчи минь" гэж магтан дуулав. Эзэн зургаан сайдаа магтан дуусахад Боорчи, эзнээ магтаж дуулсан нь: "Есүхэй баатар эцэгтэй Есөн өрлөг түшмэлтэй Ер бүгдийг эрхэндээ оруулсан Ертөнцийн эзэн Чингис хаан минь! Өэлүн хатан эхтэй Өрлөг есөн түшмэлтэй Өгэдэй, Толуй хөвүүнтэй Өршөөл хайр ихтэй Өнгө бүрийн улсыг Өмнөө сөгдүүлсэн Өшөөтөн дайсан бүгдийг Өлмий дороо гишгэсэн Өндөр дээд эзэн хаан минь! Хан эзэн чамайг байхад Харийн дайснаас Халшрах явдалгүй. Эзэн баатар чамайг байхад Эзэрхэг дайснаас Эмээх явдалгүй. Хамаг бүгд хамтарч Хамаатан садан мэт эвлэлдэж Харийн дайсныг хамх цохъё Халуун зуураа цэнгэлдэн сууж, Хун галуу мэт Хуралдан цэнгэе Худалч хүний үгэнд Бүүр оръё Харцага шонхор мэт Харайлан дүүлэн явъя Хатгалдах дайнд Халуун амиа Бүү хайрлая. Ангир шувуу мэт Амраг үрээ бүү хөнөөе. . . Алалцах дайсанд Амиа бүү хайрлая. Элэг садан дотроо Эв найрамдлыг бүү алдъя Эзэрхэх дайсантай тулахад Энэ биеэ бүү хайрлая" Хүлэг Боорчийн дуулсан үг энэ билээ. Суут богд Чингис хаан, үд зуур явж гурван зуун тайчуудыг дарж эсэн мэнд гэртээ ирж энх амгалан суув. А.то] Нүцгэн баарины Ширээт өвгөн, хөвүүн Алаг Наяа хоёртой элбэж тайчуудын ноён Таргудай Хирилтугийг ойд хоргодож байхад олж бариад, тэр, морь унаж үл чадах тарган тул тэргэнд суулгаж [Тэмүжинд хүргэхээр] авч явахад Таргудай-Хирилтугийн хөвүүд, дүү нар нэхэж булаан авахаар ирэв. Тэднийг ирмэгц Ширээт өвгөн, хөдлөн ядах Таргудайг хөлбөрүүлэн унагаж, гэдрэг харуулан хэвтүүлж, гэдсэн дээр нь сандайлж суугаад, хутгаа сугалж өгүүлрүүн: "Хөвүүд дүү нар чинь, чамайг булааж авахаар ирэв. Хан чамайг одоо би эс алавч, чамд нэгэнт халдсан тул намайг алах болно. Чамайг алавч, нэгэн адил алагдах болно. Иймийн тул чамаар дэр хийж үхье" гэж хутгын ирийг Таргудайн хоолойд тулгавал, Таргудай-Хирилтуг, дүү нар хөвүүддээ их дуугаар уйлан өгүүлрүүн: "Ширээт, намайг алах гэж байна. Намайг нэгэнт албал миний хүүрээр та нар юу хийх вэ? Намайг алаагүй байхад даруй буцагтун. Тэмүжин, намайг алахгүй. Тэмүжинийг эзэнгүй нутагт орхигдоод байхад нүдэндээ галтай, нүүртээ гэрэлтэй, сэргэлэн авьяастай хөвүүн гэж би олж авчраад, эмнэг үрээ даага сургах мэт сургаж хүмүүжүүлж явсан билээ. Тэр цагт түүнийг хялбар үхүүлж чадах боловч өршөөж өсгөсөн юм. Одоо Тэмүжин, түүнийг ухаандаа ойлгож, сэтгэлдээ сэнхэрч байгаа биз. Тэмүжин, намайг алахгүй. Та хөвүүд, дүү нар минь үхэт (түргэн) харигтун. Ширээт, намайг алуузай" гэж их дуугаар уйлан бархирвал хөвүүд, дүү нар нь сонсож хэлэлцэв: "Эцгийнхээ амийг аваръя гэж ирсэн билээ. Гэтэл, эцгий минь энэ Ширээт өвгөн албал хоосон амьгүй биеэр бид юу хийх вэ? Одоо алаагүйд буцъя" гэж харив. Тэднийг далд ормогц тайчуудаас зугтаж одсон, Ширээт өвгөний хөвүүн Алаг Наяа хоёр, эцэгтээ буцаж ирэв. Ширээт өвгөн, хөвүүдтэй хамт нийлээд, Таргуйдайг аван хөдөлж, Хутухул-Нуга гэдэг газар хүрэв. Тэнд Наяа өгүүлрүүн: "Бид энэ Таргудайг барьж очвол, Чингис хаан, биднийг хан эзнээ барьж ирсэн итгэмжгүй ард гэж биднийг итгэж нөхөрлөхгүй, харин хан эзэндээ халдсан харц ард гэж барьж алах биз. Одоо Таргудайг эндээс тавьж буцаагаад бид Чингис хаанд биеэр очиж ингэж хэлье: "Бид Чингис хаан чамд хүчээ өгөхөөр ирэв. Бид, Таргудайг барьж ирж явтал, хан эзнээ харсаар байж, х арийн хүнд яаж барьж өгөх вэ гэж халшран өрөвдөж замдаа тавьж буцаагаад, өөрсдөө таныг бишрэн дагахаар ирэв" гэж хэлье гэвэл Наяагийн үгийг эцэг, хөвүүд зөвшөөрч, Таргудай-Хирилтугийг Хутухул-нугаас тавьж явуулаад, Ширээт өвгөн, Алаг Наяа хоёр хөвүүний хамт, Чингис хаанд хүрч ирэв. Тэдний ирсэн учрыг асуувал, Ширээт өвгөн, Чингис хаанд өгүүлрүүн: "Бид, Таргудай-Хирилтугийг авчирч явсан боловч замд эзнээ харсаар байж, харийн хүнд яаж барьж өгөх вэ гэж тавьж буцаагаад, бид өөрөө Чингис хаанд хүчээ өгөхөөр ирэв" гэв. Чингис хаан өгүүлрүүн: "Хан эзэн Таргудайг Халдаж авчирсан бөгөөс Хандаа халдсан Харц ардад Итгэж үл болох тул Харин та нарыг Хамаатан садны Хамт алах бүлгээ. Хан эзнээ хайрласан Халуун сэтгэл чинь Харин зөв" гээд Наяаг дотночлон өршөөв. 150. Түүний хойно, Чингис хааныг Дэрсүд гэдэг газар байхад Хэрэйдийн Жаха хамбу нөхөрлөхөөр ирэв. Тэр цагт мэргид хатгалдахаар ирвэл, Чингис хаан, Жаха хамбу хоёр хатгалдан байлдаж няцаав. Тэнд түмэн түбэгэн, олан Дунгайд Хэрэйдийн бутарсан иргэн Чингис хаанд дагаар ирэв. Хэрэйдийн Ван хан, урьд Есүхэй баатартай сайхан ханилж анд бололцсон билээ. Анд бололцсон учрыг хэлбэл, Ван хан, Хурчахус буйруг хан эцгийн дүү нарыг алаад авга Гүр хантай эвдрэн тэмцэлдэж, Хараун хавцал гэдэг газар шурган хоргодож, тэндээс зуун хүнтэй арайхан зугтаж, Есүхэй ханд ирвэл, Есүхэй хан, түүнийг асран тэтгэж, өөрийн биеэр цэрэг авч мордоод, Гүр ханыг Хашин оронд дутаалгаж, албат иргэд ба эд малыг Ван ханд өвч өгсний тул анд амраг бололцсон билээ. 151. Түүний хойно Ван ханы дүү Эрх хар, ах Ван ханд алагдахаас айж дутаан, Найманы Инанча ханд очив. Инанча хан, цэрэг мордуулж ирэхэд Ван хан зайлж, гурван хот дамжин тэнэж, хар Хятадын Гүр ханд очив. Тэр хантай бас эв тасраад Уйгурын хот, Тангудын балгасаар хэсүүчлэн явж, таван ямаа шөрөглөн сааж, тэмээний цус ханаж идсээр арай гэж Гүсэүр нуурт хүрч ирвэл, урьд Есүхэй баатартай анд барилдсаныг Чингис хаан сэтгэж, Дахай баатар, Сүхэхэй жэүн хоёрыг элч болгон угтуулж, бас дараа нь Хэрлэний эхнээс, Чингис хаан өөрөө тосож аваад өлсөж турж ирэв гэж Ван ханд (харъяат ардаас) гувчуур татаж өгөөд өөрийн хүрээнд агуулж тэжээв. Тэр өвөл хамт нүүж Чингис хаан Хубахаяад өвөлжив. 152. Тэр цагт Ван ханы дүү ноёдын хэлэлцсэн нь: "Энэ хан ах мань Yр садан биднийг Yнсээр хийсгэж болох Yмхий санаа өвөртөлсөн Yл бүтэх хүн байна Хайран ах дүүгээ Хамран алж барав Хар Хятадад бас Хамгаалал гуйж шургав Хамаг улсаа хайрлахгүй Харгислаж зовоов. Yүнийг яах билээ? Урьд долоон настай байхдаа мэргид иргэнд баригдаж, харлаг ишгэн дах өмсөж, Сэлэнгийн Буур хээрт очоод Мэргидийн газар будаа нүдэж амьдарч явсан билээ. Хурчахус буйруг хан эцэг нь мэргид иргэнийг байлдан дайлж, хөвүүнээ аварч ирсэн. Гэтэл энэ Тоорил бас Татаарын Ажай ханд арван гурван настай байхдаа эхийн хамт баригдаж очоод түүний тэмээг хариулж явжээ. Тэндээс Ажай ханы хоньчийн хамт оргож гэртээ ирэв. Түүний хойно найманаас айн дутааж, Сартаул газрын Чуй мөрнөө хар Хятадын Гүр ханд очив. Тэнд нэг жил болоод бас зайлж, Уйгур нутгаар тэнэж, Тангуд газраар зайлж, таван ямаа шөрөглөн (ямааг дэлэвчлэх буюу ишигний хошууг шөрөглөн) сааж, тэмээний цус ханаж идсээр ганц сохор халиун морьтой, Тэмүжинд ядаж ирвэл, Тэмүжин хөвүүн, гувчуур татаж түүнийг тэжээв. Гэтэл, одоо тэр ингэж явснаа мартаад өмхий элэг өвөртөлж явна" гэж хэлэлцэв. Энэ хэлэлцсэн үгийг Ван ханд Алтан ашуг уламжлан айлтгав. Алтан ашугийн хэлсэн нь: "Би энэ хуувь ярианд оролцсон билээ. Гэтэл, хан чамайг тэвчиж чадахгүй тул хамаг сонссоноо айлтгав" гэжээ. Тэр үгийг хэлэлцсэн Элхудур, Хулбари, Арин тайж зэргийн дүү ноёдыг Ван хан бариулав. Ван ханы дүү Жаха хамбу амжин дутааж, Найманд очив. Баривчлан авсан дүү нараа Ван хан нэгэн гэрт оруулж өгүүлрүүн: "Уйгар нутгаар тангуд газраар яаж явсан гэж та нар хэлсэн бэ? Та нар муусайн юу гэж бодов?" гээд нүүрт нь нулимж, гэрт байсан ард цөмийг босгон нулимуулж, тэдний хүлгийг тавиулав. 153. Тэр өвөл өвөлжиж, нохой жилийн (1202 оны) намар, Чингис хаан, цагаан татаар, алчи татаар, тутауд татаар, алухай татаар нартай Далан нэмүргэ гэдэг газар байлдахын урьд Чингис хаан, цааз тогтоож зарласан нь: "Дайсныг дарах цагт олзонд бүү саатагтун. Дайсан нэгэнд дарагдвал тэдний юм хэзээ ч бидний олз болох тул хуваалдаж амжина. Хэрэв бид ухрахад хүрвэл анх довтолсон байрандаа даруй эгж ирвэл зохино. Уг байрандаа эгж ирээгүй хүнийг алтугай" гэж ийм засаг тогтоож зарлав. Далан нэмүргэ гэдэг газар татаартай байлдаж тэднийг дутаалгав. Тэднийг нэхэн байлдаж, Улхуй шилүгэлжид гэдэг газар эзлэн дагуулав. Цагаан татаар, алчи татаар, тутауд татаар, алухай татаар нарын эрхтэн (дээд язгууртан)-ийг дарж харъяат нарыг эзлэх цагт тогтоосон цаазыг Алтан Хучар Даридай гурвуул зөрчиж, олзонд шунан байлдаанаас саатжээ. Хэлсэн үгэндээ хүрсэнгүй, тогтоосон цаазыгдагасангүй гэж Зэв Хубилай хоёрыг явуулж, тэдний олзолсон адуу ба юмыг бүрнээ хураан авахуулав. 154. Татаарыг сөнөөж, бүгдийг эзэлсэн хойно, улс иргэний нь яах тухай Чингис хаан, алтан ургаа цуглуулж нэг гэрт ороод их зөвлөлдөөнийг хийв. Тэдний зөвлөсөн нь: "Эрт цагаас нааш Эцэг өвгөдийг минь хорлосон Энэ муусайн татааруудыг Эгнэгт дуусгахын тул Тэрэгний булд хэмжиж Yгүй хийж устгая. Yлдсэн эхнэр хүүхдийг Yүд бүрд хувааж Yүрдийн боол болгоё" гэж зөвлөлдөж тогтоод, гэрээс гарвал татаарын Их-Чэрэн, Бэлгүтэйгээс асууруун: "Та нар ямар үг зөвлөлдөв?" гэвэл Бэлгүтэй өгүүлрүүн: "Та бүгдийг тэнхлэгийн цүүд хэмжиж, түүнээс өндөр нуруутныг цөмийг хядахаар тогтов" гэв. Бэлгүтэйн энэ үгийг сонсоод Их-Чэрэн, олон татаарт тунхаг зарлаж, хороо бэхлэлтэд цуглуулав. Тэдний бэхлэлтийг эвдэхийн тул манай цэргүүд маш хохиров. Бэхлэлтэд цугласан татааруудыг арай гэж эзлэн авч тэнхлэгт чацуулан хядахад татаар нар хүн тутам "Дэр авч үхье" гэж хутга ханцуйлж байсан тул түүнээс бас манай цэргүүд их хохирчээ. Тэдгээр татаар нарыг тэнхлэгт чацуулан хядаж дуусаад Чингис хаан зарлиг болруун: "Бид ургаараа их зөвлөлдөөн хийснийг Бэлгүтэй гаргаж хэлээд бидний цэргүүдэд маш их хохирлыг учруулав. Yүнээс хойш их эе зөвлөлдөөнд Бэлгүтэйг бүү оруул. Зөвлөлдөөн хийж байхад, Бэлгүтэй, гаднах үйлийг захирч, хэрүүл ба хулгай худлын заргыг шүүж байтугай. Зөвлөлдөөн төгсөж, сархад уусны хойно Бэлгүтэй Даридай хоёр сая орж болно" гэж зарлиг болов. 155. Тэр цагт татаарын Их-Чэрэнгийн охин Есүгэнийг Чингис хаан өөрийн хатан болгож авав. Есүгэн хатан Чингис хааны өршөөлд орж өгүүлрүүн: "Хаан соёрхвол, намайг хүнд бодож асрах биз. Миний эгч Есүй надаас дээр, хан хүнд зохиолдох гоо бүлгээ. Гагцхүү саяын будлианд хааш одсоныг мэдэхгүй" гэвэл Чингис хаан өгүүлрүүн: "Эгч чинь үнэхээр чамаас гоо бол түүнийг эрүүлье. Эгчээ ирвэл чи зайлж сууриа өгөх үү?" гэв. Есүгэн хатан өгүүлрүүн: "Хаан соёрхож, эгчийг минь авчирч уулзуулбал, би эгчдээ даруй зайлъя" гэв. Энэ үгэнд Чингис хаан тунхаг зарлаж эрүүлбэл Есүй хатан, өөрийн хүргэнтэй хат ойд дутааж явахыг бидний цэргүүд үзэж Есүй хатныг барьж авчирсан ба эр нь дутаажээ. Есүгэн хатан, эгчээ үзээд хэлсэн үгэндээ хүрч босоод суусан сууриндаа суулгаж, өөрөө доод этгээд (доод тал)-д суув. Есүгэн хатны хэлсэнтэй адил, Есүй хатан үнэхээр гоо тул Чингис хаан анхааран өршөөж, хатдын зэрэгт суулгав. 156. Татаар нарыг довтлон дуусгаж, нэгэн өдөр Чингис хаан, гэрийн гадна Есүй хатан, Есүгэн хатан хоёрын дунд сууж унд ууж байтал, Есүй хатан ихэд санаа алдав. Yүнд Чингис хаан дотроо сэжиг авч, Боорчи Мухулай хоёр ноёныг урьж ирүүлээд өгүүлрүүн: "Та хоёр энд чуулсан бүх ардыг аймаг аймгаар нь болго. Бус аймгийн хүнийг өөрийн аймагт бүү үлдээгтүн" гэж зарлиг болов. Тэгээд бүх ардыг аймаг аймгаар ялгавал нэгэн залуу сайн эр аймаггүй үлджээ. "Чи юун хүн бэ?" гэж асуувал, тэр хүн өгүүлрүүн: "Татаарын Их-Чэрэнгийн охин Есүйг авсан хүргэн билээ. Дайсанд талагдахад айж дутаан явсан бүлгээ. Одоо дайн амарлив гэж сэтгэж ирээд олон ардын дотор танигдахгүй биз гэж санаж явлаа" гэв. Энэ үгийг Чингис хаанд мэдүүлбэл, хаан зарлиг болруун: "Тэр хүн хорт сэтгэл өвөрлөж ганцаар тэнэсээр одоо энд ирсэн ажээ. Тэр мэт этгээдийг хэдийний тэнхлэгт чацуулж хядсан биш үү. Юунаас буцна. Нүднээс далд болго" гэсэнд түүнийг даруй алав. 157. Мөн нохой жил (1202) Чингис хааныг татаартай байлдаж бай цагт Ван хан, мэргидийг довтлохоор мордож, Тогтоа бэхийг Баргуужин төхүмийн зүг үлдэн хөөж, Тогтоагийн их хөвүүн Төгс бэхийг алж, Тогтоагийн Хутугтай Чаалун хоёр охиныг ба хатдыг олзлон авч, Хуту Чулуун хоёр хөвүүний нь харъяат иргэдийн хамт эзлэн авсан боловч, энэ олзноос Чингис хаанд юухныг ч эс өгөв. 158. Түүний хойно Чингис хаан, Ван хан хоёр найманы хүчүгүдийн Буйруг хантай байлдахаар морилж, Улуг тагийн Сохог ус гэдэг газарт хүрвэл, Буйруг хан байлдан ядаж, Алтай даван хөдлөв. Чингис хаан Ван хан хоёр Сохог уснаас Буйруг ханыг нэхэж Алтай давуулан Хумшингирийн Yрүнгү гол уруу хөөж явав. Гэтэл, тэдний Еди-Тоблуг нэрт ноён, харуул харж яваад бидний харуулын цэрэгт хөөгдөж уул өөд дутаахад олом нь тасарч баригдав. Буйруг ханыг Yрүнгү гол уруу хөөн оруулж, Хишилбаши нуурт гүйцэж түүнийг тэнд сөнөөв. 159. Тэндээс Чингис хаан Ван хан хоёр буцаж ирэхэд найманы Хүгсэү сабраг баатар, Байдраг голын билчирт цэрэг засаж байлдахаар тосож байсан ажээ. Чингис хаан Ван хан хоёр мөн байлдахаар цэргээ засаж иртэл, нэгэнт үдэш болсон тул маргааш байлдъя гэж засацгааж хонов. Гэтэл, шөнийн цаг Ван хаан, буусан газартаа гал түлж орхиод, Хар сүүл голыг өгсөн хөдөлжээ. 160. Тэр шөнө Жамуха, Ван хантай хамт хөдөлж яваад Ван ханд өгүүлрүүн: "Тэмүжинд хэдийнээс наймантай харилцаатай байсан билээ. Одоо бидэнтэй хамт эс хөдлөв. Хан! Хан! Би бол Хамаагүй хол нисэхгүй Хайргуна шувуу мэт Хамт нэг газар байна. Харин миний анд Тэмүжин бол Харьж нисэх шувуу мэт Хааш яаш урван өднө. Хан чамаас одоо салж Харь найманд очих гэж Харсаар зориуд хоцров" гэвэл, Жамухын үгийг сонсож, Убчигдайн Хүрэн баатар өгүүлрүүн: "Чи юун дэмий зусардаж, шударга ах дүүгээ ховлон хачилж байна вэ?" гэв. 161. Чингис хаан, тэр шөнө тэнд хоноод маргааш өглөө байлдах гэж босвол Ван ханы буусан газар хов хоосон болсон тул "Харин чи биднийг мэхэлж бууцанд хаясан байна" гээд Чингис хаан хөдөлж, Эдэр Алтайн бэлчрээр гэтэлж сааталгүй явсаар Саарь хээрт очиж буув. Тэндээс Чингис хаан Хасар хоёр, найманууд ямар төвөг учруулсныг мэдсэн боловч, үүнийг нэг ч хүнд хэлсэнгүй. 162. Найманы Хүгсэү Сабраг баатар, Ван ханы хойноос нэхэж, Сэнгүмийн эм, хөвүүд ба эд хөрөнгө, албат ардыг цөм булаан авч, бас Ван ханыг Тэлэгэтү амсар гэдэг газар байхад нэхэн байлдаж, зарим албат иргэн ба адуу малыг булаан аваад буцжээ. Ван ханыг дагаж явсан мэргидийн Тогтоагийн Хуту Чулуун хоёр хөвүүн, тэр завшааныг тохиолдуулж, албат иргэнээ авч Сэлэнгийг чиглэн хөдлөөд эцэгтээ нийлэн очив. 163. Ван хан, найманы Хүгсэү сабраг баатарт дийлэгдээд Чингис хаанд элч явуулж хэлүүлсэн нь: "Найманд эд хөрөнгө ба эм, хөвүүдээ булаагдав, би. Хөвүүн чамаас дөрвөн хүлэг баатраа ирүүлэхийг гуйя. Миний албат иргэн ба эд хөрөнгийг аварч өгнө үү" гэжээ. Чингис хаан цэрэг засаж, Боорчи, Мухулай, Борохул, Чулуун дөрвөн хүлэг баатраа цэргийн хамт илгээв. Энэ дөрвөн хүлэг баатрыг ирэхийн урьд Улаан хус гэдэг газар Сэнгүм байлдаан хийж байгаад мориныхоо гуяыг шархдуулж баригдахад хүрч байтал, Чингисийн дөрвөн хүлэг очиж түүнийг авраад албат хөрөнгө ба эм, хөвүүд бүгдийг аварч өгөв. Тэр цагт Ван хан өгүүлрүүн: "Урьд Тэмүжиний сайн эцэг Есүхэй баатар миний бутарсан улсыг аварч цуглуулж өгсөн билээ. Одоо хөвүүн Тэмүжин бас дөрвөн хүлэг баатраа явуулж, миний алдагдсан улсыг аварч олж өгөв. Ач хариулахыг тэнгэр газрын ивээл мэдтүгэй" гэв. 164. Бас Ван хан өгүүлрүүн: "Анд Есүхэй баатар минь Алдагдан барсан улсы минь Аварч цуглуулж өгсөн билээ. Түүний ууган хөвүүн Тэмүжин Чингис хаан Тэнэж бутарсан улсы минь Тэтгэж хурааж өгөв. Энэ эцэг хөвүүн хоёр эл улсы минь тэтгэж Хэний төлөө зүтгэж Юуны төлөө зовж байгаа билээ? Өтөлсөн өвгөн би Өндөр уулыг түшиж Өвс хагдыг дэрлэж Өөд болж одвол Өнөр олон улсы минь Өвлөн хэн эзлэх вэ? Хан Тоорил би Ханат гэрээс салж Хадат гэрт очвол Хамаг хураасан улсы минь Харж хамгаалж байх хүн Хаана хэн байх билээ? Эзэн Тоорил би Эсгий гэрээс холдож Энгэр гэрт очвол Энхрийлж хураасан улсы минь Эзэлж хэн захирах билээ? Төрсөн дүү нар байвч Төр барьж чадахгүй Төв сайн авиргүй Түвэг ихтэй хүн бий. Ганц хөвүүн Сэнгүм байвч, түүнд хань болох хүнгүй тул Тэмүжинийг Сэнгүмийн ах болгож, хоёр хөвүүнтэй болоод сэтгэл амар сууя" гэв. Тэгээд Чингис хаан Ван хоёр хоёр, Туул голын хар шугуйд нийлж эцэг хөвүүн болж ёслов. Эрт өдөр Есүхэй баатартай Ван хан анд бололцсон тул Ван ханыг эцэг мэт үзэж, ийнхүү эцэг хөвүүн бололцсон билээ, Энэ тухай хэлэлцсэн үг нь: "Харь дайсантай тулахад Хамт нийлж байлдъя Хадны гөрөөсийг авлахад Хавсарч нийлж явъя" гэв. Бас, Чингис Ван хан хоёр хэлэв: "Хорт могойн хэл Хооронд минь хутгаж Хов жив оруулбал Холдож салалгүй, харин Хоёр нүүрээр учирч Хор хөнөөлийг тасалж байя. Араат могойн шүд Амрагийн хооронд орж Ая эвийг эвдвэл Атаат сэтгэл төрөлгүй Ам хэлээрээ уулзан ярьж Аливаа учрыг олж байя" гэж бат үгээ барилдаж, амраглан явав. 165. Түүний хойно, амраг дээр давхар амраг болъё гэж Чингис хаан сэтгэж, Зүчид Сэнгүмийн дүү Чаур бэхийг гуйж, бас Сэнгүмийн хөвүүн Тусахад өөрийн Хожин бэхийг арилжин өгье гэж гуйвал, Сэнгүм биеэ ихэмсэглэн сэтгэж өгүүлрүүн: "Миний ураг тэднийд очвол, ямагт хатавчинд хоймор харж суух болно. Тэдний ураг бидэнд ирвэл, хоймор сууж хатавч харах болно" гэж ихэмсэглэн, биднийг доромжлон хэлж, Чаур бэх дүүгээ өгөхийг зөвшөөрсөнгүй. Yүнд Чингис хаан дотроо Ван хан, Нялха-Сэнгүм хоёрт дургүй болжээ. 166. Тэгж дургүй бололцсоныг Жамуха мэдэж, гахай жилийн (1203) хавар Жамуха, Алтан, Хучар, Хар хятадын өвөгжин ноёхон, Сүбээдэй-Тоорил, Хачиун бэхи нар эелдэн нийлэлдэж нүүгээд Жэжээр өндрийн хярын Бэрхэ Элэтэд очиж Нялха-Сэнгүмтэй уулзаад, Жамуха ховлон өгүүлрүүн: "Миний анд Тэмүжин, найманы Даян ханд элч илгээж үргэлж харилцаатай байдаг билээ. Тэр, Ам хэлэндээ Аав хөвүүн гэдэг боловч Авир санаа нь Адвиш өөр бишүү Түүнд итгэж байна уу? Хожидвол та нар юу болохоо мэдэж байна уу? Та нар Тэмүжинтэй байлдахаар мордвол би хажуунаас оролцъё" гэжээ. Алтан Хучар хоёр өгүүлрүүн: Бид: Өэлүн эхийн өнчин хөвүүдийн Ахы нь алж Дүүгий нь дүүжилж өгье" гэжээ. Хар хятадын Өвөгжин ноёхон өгүүлрүүн: "Гары нь барьж Хөлий нь хүлж өгье" гэжээ. Тоорил өгүүлрүүн: "Арга сүвэгчилж Тэмүжиний улсыг булааж авъя. Улсаа автвал тэр яах ч аргагүй болно" гэжээ. Хачиун бэхи өгүүлрүүн: "Нялха-Сэнгүм хөвүүн чамайг сэтгэж, чиний төлөө уртын үзүүрт, гүний ёроолд хүрэхээс буцахгүй" гэжээ. 167. Эдгээр үгийг Нялха-Сэнгүм, эцэг Ван хандаа Сайхан-Тодэ гэгч хүнээр хэлж илгээв. Энэ үгийг Ван хан сонсоод өгүүлрүүн: "Тэмүжин хөвгүүнд тийм муу сэтгэж яаж болно? Бид, Тэмүжин хөвүүнээр тулгуур болгож байгаа атал, түүнд муу санавал тэнгэр биднийг таалахгүй. Жамуха хэзээнээс тэнэмэл чалчаа хүн билээ. Тэр дэмий зөв бурууг хэлж байна" гэж эс таалан буцаажээ. Бас Сэнгүмийн хэлүүлсэн нь: "Амьд хүн, ам хэлээрээ хэлж байхад аав та яагаад итгэдэггүй билээ?" гэж дахин хүн явуулж хэлүүлж ядаад эцэст нь өөрийн биеэр ирж эцэгтээ өгүүлрүүн: "Одоо чамайг амьд байхад биднийг тэр тоомсорлохгүй байна. Хэрэв хан эцэг чамайг цагаан идээнд цацаж, хар маханд хахвал, Харчахус-Буйруг хан эцгийн зовж хураасан улс, зүдэж байгуулсан төрий чинь бидэнд мэдүүлэхгүй болуузай" гэжээ. Ван хан өгүүлрүүн: "Yр хөвүүнээ яаж хөнөөх вэ? Yнэхээр тулгуур болж байгаа түүнд муу сэтгэвэл, тэнгэр биднийг үл таалах болно" гэвэл, хөвүүн Нялха-Сэнгүм уурлаж үүд хаян гарав. Жич, Ван хан, хөвүүн Сэнгүмийг хайрлаж урьж ирүүлээд өгүүлрүүн: "Тэнгэрт үл таалагдахаас айж хөвүүнээ яаж хөнөөх вэ? гэсэн билээ. Та нар чадах бол юу үйлдэхээ өөрсдөө мэдтүгэй" гэжээ. 168. Тэндээс Сэнгүм өгүүлрүүн: "Мөнөөхөн тэд, манай Чаур бэхийг гуйж байсан билээ. Одоо "Багалзуур ид" гэж өдөр болзож ирүүлээд түүнийг барьж авъя" гэв. ("Багалзуур идэх" гэх нь хонины багалзуур махыг ид гэсэн үг биз. Залуу эр эм гэрлэсэн өдрөөс эхлэн гурван хоног хонины хүзүү багалзуурыг хувааж идэх заншил Монгол газар одоо ч хүртэл байна. Хүзүү багалзуурын яс маш бат хэлхээтэй байдаг тул үүгээр эр эмийн бат холбоог бэлэгджээ. Иймийн тул "Багалзуур ид" гэх нь эр эм болох хурим хийе гэсэн үг биз). Тэгж хэлэлцэж тогтоод "Чаур бэхийг өгье. Багалзуур идэхээр ирэгтүн" гэж Чингист хүн илгээв. Тэр ёсоор Чингис хаан, арван хүн дагуулж, Ван ханд очих замын зуур Мэнлиг эцгийн гэрт хоновол, Мэнлиг эцэг өгүүлрүүн: "Мөнөөхөн бид Чаур бэхийг гуйвал, биднийг доромжилж өгсөнгүй билээ. Одоо багалзуур ид гэж гэнэт урих нь жигтэй. Саяхан ихэмсэглэн биднийг тоохгүй байсан хүмүүс, гэнэт яагаад Чаур бэхийг өгөх болов? Yүнд сэжигтэй явдал байна. Хөвүүн чи болгоомжлох хэрэгтэй. Одоо хавар болов. Бидний адуу туранхай байна. Адуугаа таргалмагц очъё гэж шалтаглаж, энэ хэргийг хойш тавивал ямар?" гэсэнд Чингис хаан, түүний үгийг авч өөрөө очсонгүй, Бухатай, Хиратай хоёрыг "Багалзуур ид" гэж явуулаад Чингис хаан, Мэнлиг эцгийн гэрээс буцав. Бухатай Хиратай хоёрыг очмогц, Сэнгүм нар "Бидний хэрэг мэдэгдэв. Маргааш эрт хамарч баръя" гэв. 169. Тийнхүү барих гэж хэлэлцэж тогтсоныг Алтаны дүү Их-Чэрэн гэртээ ирж өгүүлрүүн: "Маргааш өглөө Тэмүжинийг барихаар шийдэв. Энэ үгийг хүргэсэн хүнд Тэмүжин юугаа ч хайрлахгүй өгөх биз" гэвэл, түүний эм Алахчит өгүүлрүүн: "Чиний энэ дэлэм үг, алд хэл чинь юун болно? Хүн сонсож үнэмшүүзэй" гэв. Энэ үгийг сүү хүргэхээр ирсэн тэдний адууч Бадай сонсож буцав. Бадай харьц ирээд нөхөр адууч Хишилигт Чэрэнгийн үгийг хэлбэл, Хишилиг өгүүлрүүн: "Би бас очиж учрыг мэдье" гэж Чэрэнгийн гэрт очвол Чэрэгийн хөвүүн Нарийн-гэгээн, гадна сууж сумаа зүлгэж байна. Нарийн-гэгээн өгүүлрүүн: "Манайхан сая юу гэж ярьсан бэ? Хэлээ татаж, амаа барьж яваасай" гэжээ. Тэгээд Нарийн-гэгээн, бас адууч Хишилигт өгүүлрүүн: "Мэргидийн цагаан, ам цагаан хээр хоёр морийг барьж авчир. Уяж хоноод өглөө эрт мордоно" гэжээ. Хишилиг ирж Бадайд өгүүлрүүн: "Тугаар (сая)-ын чинь хэлсэн үнэн болов. Одоо бид хоёр, Тэмүжинд хэл хүргэе" гэж үг барилдаж, мэргидийн цагаан, ам цагаан хээр хоёр морийг барьж, их гэрийн гадна уяад мөн үдэш хонинд орж нэгэн хурга алаад исэр (ор)-ээ түлж чанаад мэргидийн цагаан, ам цагаан хээр хоёр бэлэн уясан морийг унаж тэр шөнөдөө Чингис хаанд давхиж ирэв. Бадай Хишилиг хоёр, Чингисийн гэрийн араас Их-Чэрэнгийн өгүүлсэн үг ба түүний хөвүүн Нарийн-гэгээний сумаа зүлгэж бэлдэж байсан хийгээд мэргидийн цагаан, ам цагаан хээр хоёр морийг барьж уя гэсэн бүх үгийг Чингис хаанд хэлж өгөв. Бас Бадай Хишилиг хоёр өгүүлрүүн: "Чингис хаан соёрхвол, бидний үгэнд эргэлзэх явдалгүй. Хамран ирж таныг баръя гэж хэлэлцэж тогтсон нь магадтай үнэн" гэв. ХЭРЭЙД УЛСЫН МӨХСӨН НЬ 170. Түүнийг сонсоод Чингис хаан Бадай Хишилиг хоёрын үгийг итгэж, мөн шөнө шадар байсан итгэлт нөхдөд мэдэгдээд, юм хүмээ орхиж, хөнгөвчлөн мордов. Мау өндрийн хярд гарч явахад хойноо урианханы Зэлмээг цагдах харуул болгон тавив. Тэгж явсаар маргаашийн өдөр наран хэлбийхэд Хархалзан элээт хүрч үдлэн буув. Тэнд үдэлж байтал, Алдчидайн агтагч Чихитай Ядир хоёр сайхан бэлчээрт агтаа адуулж яваад Мау өндрийн өврөөр Улаан бургадыг дайран ирж яваа дайсны тоосыг үзэж, агтаа яаравчлан хөөж ирсэнд ажиглан харвал, үнээр Мау өндрийн өврөөр Улаан Бургад гэдэг газарт тоос гарч байна. чингис хаан, тэр тоосыг үзэж, Ван хан нэхэж айсуй гэж агт морьдыг бариулж ачаалан хөдлөв. Хэрэв тэр тоосыг урьдаас үзээгүй бол гэнэдэж болох билээ. Тэр цагт Ван хантай Жамуха ирж явсан ажээ. Ван хан, Жамухаас асууруун: "Тэмүжин хөвүүнд бидэнтэй байлдаж чадмаар ямар хүмүүс байна?" гэвэл, Жамуха өгүүлрүүн: "Урууд, мангууд нар түүнийг дагаж байгаа. Бодвол тэд байлдах биз. Тойрч ирээд Довтлон буудан Ташаалдаж ирээд Даран ордог Бараан алаг тугийг Барьж явдаг Бачит тэдгээр иргэн Бага наснаас эхлэн Байлдаж мэргэжсэн тул Ван хан та Баахан болгоомжилбол зүйтэй" гэжээ. Тэр үгийг сонсоод Ван хан өгүүлрүүн: "Тийм бол бид анханд Хадагиар толгойлуулан, Жүрхиний баатруудыг оруулъя. Түүний хойноос түмэн түбэгэний Ачиг-Ширүнг оруулъя. Түүний хойноос Олан дунгайдын баатруудыг оруулъя. Түүний хойноос Ван ханы мянган торгон цэргийг удирдан Хориширэмүн тайж довтолтугай. Түүний хойноос бидний их гол хүчин оръё" гэв. Бас ван хан өгүүлрүүн: "Жамуха дүү чи бидний бүх цэргийг зас (захирагтун)" гэвэл, Жамуха, олноос онцгой гарч нөхдөдөө өгүүлрүүн: "Ван хан, бүх цэргээ намайг захир гэж байна. Би Тэмүжин андтай байлдан ядаж байхад намайг харин цэргээ захир гэнэ. Yзвэл, Ван хан, надаас хэтрэхгүй дорой бөгөөд түр нөхөрлөх хүн байна. Тэмүжин андад хэл оруулъя. Анд хатуужтугай" гэж Жамуха, Чингис хаанд эчнээгээр (далдуур) хүн явуулж хэлүүлсэн нь: "Ван хан, надаас асуув. "Тэмүжин хөвүүнд бидэнтэй байлдах ямар хүн бий?" гэж асуувал, би: "Уруул Мангуд тэргүүтэй хэцүү баатрууд бий" гэж хэлбэл, Ван хан Жүрхиний баатруудыг манлай болгож томилов. Түүний хойноос Түмэн Түбэгэний Ачиг-Ширүнг томилов. [Түүний хойноос] Олан дунгайдыг томилов. Түүний хойноос Ван ханы мяган торгон цэргийн ноён Хориширэмүн тайжийг томилов. Түүний хойноос Ван хан, их гол цэргээ авч орно гэнэ. Бас Ван ханы хэлсэн нь: "Жамуха дүү, эдгээр бүх цэргийг захир" гэж надад итгэж хэлнэ. Yүнээс үзвэл, [энэ Ван хан] хялбархан нөхөр ажээ. Цэргүүдээ өөрөө захирч үл чадна. Би Тэмүжин андтай урьд байлдахад давдаггүй билээ. Гэтэл Ван хан, надаас дорой хүн байна. [Иймийн тул] Анд чи бүү ай. Хатууж" гэж илгэжээ. 171. Энэ мэдээг сонсоод, Чингис хаан өгүлрүүн: "Уруудын Жорчидай авга чи юу гэж бодно? Чамайг манлай болгож явуулъя" гэвэл Жорчидайг хариу хэлэхийн урьд Мангудын Хуилдар сэцэн өгүүлрүүн: "Тэмүжин андын өмнөөс би байлдъя. Миний хойно хоцорсон өнчин хөвүүдийг асрахыг Тэмүжин анд мэдтүгэй" гэв. Жордийг асрахыг Тэмүжин анд мэдтүгэй" гэв. Жорчидай өгүүлрүүн: "Чингис хааны өмнөөс бид урууд, мангуд манлайлан хатгалдъя" гэжээ. Тэгээд Жорчидай Хуилдар хоёр урууд, мангуд [цэрэг]-аа жагсааж, Чингис хааны өмнө мордохыг бэлтгэв. Тэгж байтал, Жүрхинээр толгойлуулсан дайсан хүрч ирэв. Тэднийг ирмэгц урууд, мангуд нар угтан байлдаж Жүрхинийг дарав. Гэтэл бас Түмэн түбэгэний Ачиг-Ширүн довтолж ирэв. Ачиг-Ширүн, Хуилдарыг шархтуулж хадны хавчилд мориноос унагав. Yүнийг үзээд мангуд нар буцаж Хуилдарыг хамгаалав. Жорчидай урууд цэргээ удирдан байлдаж, Түмэн түбэгэнийг дараад цааш нэхэхэд Олан дунгуйд эсэргүүцэн довтлов. Жорчидай бас дунгайдыг дарав. Цааш нэхэхэд Хориширэмүн тайж, мянган торгудаа удирдан угтаж байлдвал бас Жорчидай, Хориширэмүн тайжийг мохоож дарахад Сэнгүм, Ван хан эцгээс зөвшөөрөл авалгүй эсэргүүцэн байлдаж, энгэсэг хацраа шархтаж унажээ. Сэнгүмийг шархтаж унахад хэрэйд бүгдээр түүн дээр цуглаж очив. Тэднийг ийнхүү дарж шингэх наран, уул ташиж байхад манай цэрэг эргэж шархтсан Хуилдарыг унасан газраас аваад харьж ирсэнд мөн үдэш Чингис хаан, Ван хаантай байлдсан газраас хөдлөн зайлж хонов. 172. Тэнд хоноод маргааш үүр цаймагц, (хүмүүсээ) бүртгэвэл Өгэдэй, Борохул, Боорчи гурав үгүй ажээ. Чингис хаан өгүүлрүүн: "Өгэдэйтэй итгэлт нөхөр Боорчи Борохул хоёр хоцорчээ. Амьдравч, үхэвч тэр хоёр түүнээс хагацахгүй" гэв. Манай цэргүүд шөнө морьдоо барьж хонов. Чингис хаан: "Хэрэв дайсан халдаж ирвэл байлдъя" гэж цэргээ бэлхэн байлгав. Өдөр гэгээн болоход хойноос нэг хүн хүрч ирэв. Yзвэл Боорчи ажээ. Чингис хаан, өвчүүгээ дэлдэж: "Мөнх тэнгэр мэдтүгэй" гээд Боорчийг дуудаж асуувал, тэр өгүүлрүүн: "Байлдаанд миний морь шархтаж унасан тул, би явган гүйж явтал хэрэйдүүд Сэнгүмийн дээр цуглаж байх чөлөөгөөр ачаагаа хөглүүлсэн морийг олж бариад ачааг огтлон хаяж янгирцаг дээр нь унаад би өөрийн цэргийн мөрийг мөшгөн явсаар хүрч ирэв" гэв. 173. Бас хоромхон зуур болоод нэгэн морьтой хүн айсуй харагдав. Yзвэл, нэгэн хүн мэт байтал, дор нь хүний хөл мэт юм унжилзаж байна. Хүрч ирэхэд үзвэл, Өгэдэйн хойно Борохул сундалж (Өгэдэйг Борохул, эмээл дээрээ дүүрч) ирэв. Борохулын амны завжнаас цус цувирч байна. Учир нь Өгэдэйн хүзүү суманд шархтсан тул Борохул, түүний асгарсан цусыг амаар шимж, зангирсан нөжийг завжаар цувируулж ирэв. Чингис хаан үзээд нүднээс нулимс цувируулж сэтгэлээ зовж, даруй гал түлүүлээд шархыг хайрч, Өгэдэйд унд өгч уулгаад, дайсан ирвэл байлдъя гэж хүлээж байв. Борохул өгүүлрүүн: "Мау өндрийн өврөөр Улаан Бургадын зүг цааш дайсны тоос суунаглаж далд оров" гэвэл Борохулын тэр үгийг сонсоод: "Дайсан хэрэв халдаж ирвэл бид хатгалдан байлдах билээ. Дайсан тийнхүү дутаасан бол бид цэргээ засацгааж нэхье" гэж хөдлөв. Тэндээс хөдлөөд Улхуй шилүгэлжид [гэдэг голыг] чиглэн явж Далан нэмүргэ хүрэв. 174. Тэнд хойноос Хадаан-Далдурхан, эм хөвүүдээс салж хагас болж ирэв. Хадаан-Далдурхан ирээд Ван ханы үг гэж өгүүлрүүн: "Ван хан, хөвүүн Сэнгүмийг энгэсэг хацраа суманд шархтаж унахад дээр нь ирж хэлсэн нь: "Хөндлөний хүнийг Хөнөөх гээд Хөөрхий биеэ Хөсөрдүүлэв, чи Хажуугийн хүнийг Халдах гээд Хацар энгэсгээ Хатгуулав, чи Хайрт хөвүүний Хатгагдсаны төлөө Харь дайсныг Халдан довтолъё" гэвэл, Ачиг-Ширүн өгүүлрүүн: "Эзэн хан минь Эрхбиш болоомжилж айлд [Эзэн хан тэргүүлэн Энгийн харц бүгдээр] Эс заяасан хөвүүний Эрэл мөрөөдөл болж Элдэв арга хийлгэж Эвий бавий хэмээн залбирах бөлгөө Энэ залбирал бүтэж Эхээс төрсөн заяасан Эрхэм хөвүүн Сэнгүмийг Энхрийлэн асарч сувилъя Монгол (Мөн гол)-ын олонх, Жамуха, Алтан, Хучар нарыг дагаж бидний энд бий. Тэмүжинийг дагаж гарсан монголчууд хаана холдох вэ? Морин унаатан, модон нөмөртөн болов тэд (хүн бүр дөнгөж ганц морьтой бөгөөд гэргүй учраас модны нөмөрт хоргодож байгаа). Тэднийг дагаж эх ирвэл бид очиж, морины хомоол мэт хормойлж авч ирье" гэв. Ачиг-Ширүний энэ үгэнд Ван хан өгүүлрүүн: "За, тийм бол хөвүүн эндэх болуузай. Хөвүүнийг асран сувил" гээд байлдааны газраас буцаж харив" гэв. 175. Чингис хаан, тэрхүү Далан нэмүргээс Халх [гол] уруу хөдөлж явах зуур цэргээ бүртгэж үзвэл, хоёр мянган зургаан зуун хүн байна. Yүнээс нэгэн мянган гурван зуун хүнийг Чингис хаан авч Халх голын өрнөд этгээдээр нүүв. Нөгөө нэгэн мянган гурван зуун цэрэг, урууд мангудын хамт Халх голын дорнод этгээдээр нүүв. Тэгж нүүж явах замдаа хүнс олохын тул ав хийхэд Хуйлдар шархаа эдгээгүй байтал, Чингис хааны ятгасан үгийг үл сонсон, гөрөөсөнд довтолж яваад шарх үгдэрч наснаас нөгчив. Түүнийг ясыг Халх голын Ор Нугын хэлтгий хад гэдэг газар оршуулав. 176. Халх голын Буйр нуурт цутгах уулзрын газарт тэргэн эмээлтэй [ор малтай А.то] тэнэмэл хонгирад нутаглаж байгаа гэж сонсож, Чингис хаан өгүүлрүүн: "Эдний хонгирад эртнээс эхлэн, одоо хүртэл зээгийн зүсээр, охины өнгөөр явна гэх тэдний дууллыг дурдан сануулбал дуртайяа элсэн дагах биз. Хэрэв эсэргүүцвэл байлдаж эзлэгтүн" гэж Жорчидайгаар толгойлуулан урууд иргэнийг илгээвэл, хонгирад нар түүнд элсэн оржээ. Элсэн орсон хонгирад нарыг Чингис хаан огт хөндсөнгүй. 177. Чингис хаан, хонгирадыг оруулаад тэндээс нүүж Түнхэлэг горхины зүүн этгээдэд хүрч буугаад Архай Хасар, Сүхэхэй Жэүн хоёрыг элч болгон томилж [Ван ханд] хэлүүлсэн нь: "Бид Түнхэлэг горхины зүүн этгээдэд буув. Энд өвс сайн ургажээ. Агт морьд минь тамиржиж байна. Хан эцэгт минь ингэж өгүүлтүгэй: "Хан эцэг минь юунд хилэгнэж, намайг юунд айлгав? Муу хөвүүд, муу бэрүүд биднийг амар унтуулахгүй юунд айлгаж байна? Сандайлж суух орыг минь Салбагнуулан түлхэж Савсан гарах утаагий минь Сацруулан хийсгэж Санамсаргүй муу хөвүүнээ юунд Сандруулан хөнөөв, чи? Хан эцэг минь чи Хажуугийн ховч хүний Халтай муу үгэнд Хатгагдан юунд оров? Хөвүүн миний тухай Хөндлөнгийн муу хүн Хөвсөргөн үгийг хэлж Хөнөөн салгаж байна. Хан эцэг минь, бид хоёр юу гэж хэлэлцсэн билээ? Зоргал хоны Улаан болдог гэдэг газар бид хоёр юу гэж хэлэлцсэн билээ? Хорт могойн хэл Хооронд минь хутгаж Хов жив оруулбал Холдож салалгүй, харин Хоёр нүүрээр учирч Хор хөнөөлийг тасалж байя гэж хэлэлцсэнгүй билүү? Одоо эцэг минь чи хоёр нүүрээр уулзаж хэлэлцэлгүй юунд хөнөөж эхлэв? Араат могойн шүд Амрагийн хооронд орж Ая эвийг эвдвэл Ам хэлээр уулзан ярьж Аливаа учрыг олж байя гэж хэлэлцсэнгүй билүү? Одоо хан эцэг минь, чи ам хэлээр уулзан ярилгүй, ангижран юунд салав? Хан эцэг минь! Би цөөн боловч олноос дутахгүй, муу боловч сайнаас дордохгүй [чамд нөхөр түшиг болж байсан]. Хоёр аралтай тэрэгний нэгэн арал хугарвал, үхэр түүнийг чирч чадахгүй. Тэр мэт нэгэн арал чинь би биш билүү? Хоёр хүрдтэй тэрэгний нэгэн хүрд эвдэрвэл явж чадахгүй. Тэр мэт нэгэн хүрд чинь би биш билүү? Эрт өдөр Хурчахус буйруг хан эцгийн дөчин хөвүүний эх гэж чи хан болсон билээ. Чи хан болоод, Тай-Төмөр тайж, Буха-Төмөр хоёр дүүгээ алав. Би чиний дүү Эрх-хар алагдахаас айж дутаан, найманы Инанча Билгэ ханд очиж амь хоргодов. Дүү нараа алав гэж Гүр хан авга чинь чамтай байлдахаар ирэхэд чи зуун хүн авч арай гэж амь гарч Сэлэнгэ уруу дутааж, Хараун-хавчил гэдэг газар шургав, чи. Жич мэргидийн Тогтоад Ужаур үжин охиноо бялдуулчлан өгч, Хараун-хавчлаас гараад Есүхэй хан эцэгт минь ирж: "Авга Гүр хаанаас улсыг минь аварч өг" гэж гуйсанд, Есүхэй хан эцэг минь, чиний улсыг аварч өгөхийн тулд тайчуудын Хунан Бахажи хоёроор удирдуулан цэрэг засан мордуулж, Гурван Тэл гэдэг газар байгаа Гүр ханыг [дарж түүнийг дөнгөж] хорь гучин хүний хамт Хашин (тангуд) оронд дутаалгаж, чиний улсыг аварч өгсөн билээ. Тэр цагт чи Туул голын Хар шугуйд Есүхэй хэн эцэгтэй анд бололцоод Ван хан эцэг чиний баясаж хэлсэн нь "Энэ хүргэсэн тусыг чинь ургийн ураг хүртэл [мартахгүй] ачийг хариулахыг тэнгэр газрын ивээл мэдтүгэй" гэж биширч хэлсэн билээ. Түүний хойно [чиний дүү] Эрх-хар, найманы Инанча Билгэ ханаас цэрэг гуйж аваад чамтай байлдахаар ирэхэд чи улсаа орхиж, цөөн хүнтэй амь хоргодон дутааж, хар хятадын Гүр ханыг Сартаулын нутаг Чүй мөрөнд байхад хүрч очоод тэнд нэгэн жил бололгүй бас Гүр ханаас салж, Уйгур нутаг ба Тангуд газраар тэнэж, таван ямаа шөрөглөн сааж, тэмээний цус ханаж идсээр ганц сохор халиун морьтой хүрч ирэв, чи. Есүхэй хан эцэг минь, чамайг ингэж ядарж явааг сонсож урьд анд бололцсоноо сэтгэж, Тахай Сүхэхэй хоёрыг элч болгож угтуулсан ба би өөрөө Хэрлэн мөрний Бүрги эргээс угтан мордож, Гүсэүр нуурт бид золголдов. Чамайг ядаж ирэв гэж гувчуур татаж өгсөн ба урьд эцэгтэй минь анд бололцсон ёсоор Туул голын Хар шугуйд бид хоёр эцэг хөвүүн бололцсон биш билүү? Тэгээд тэр өвөл чамайг бид хүрээн дотроо оруулж тэжээв. Тэр өвөл өвөлжиж зун өнгөрөөд намар нь мэргидийн Тогтоа бэхийг байлдахаар мордож, Хадиглиг нурууны Муруч сүүл гэдэг газар хатгалдаж, Тогтоа бэхийг Баргужин төхүмийн зүг хөөж, мэргид иргэнийг эзлэн, адуу мал, орд гэр ба хүнс тариа хүртэл цөмийг авч энэ бүгдийг би хан эцэг чамд өгсөн билээ. Өлсөх өдөрт чинь Өршөөж тэжээсэн би. Өнчрөх сард чинь Өмөглөж тэтгэсэн би Бас бид Хүчүгүдийн Буйруг ханыг Улуг таг (уул)-ийн Сохог ус гэдэг газраар Алтайг давуулан хөөж, Yрүнгү гол хүргэж, Хишилбаши нуурт түүнийг барьж сөнөөв. Тэндээс харьж ирэхэд найманы Хүгсэү сабраг баатар, Байдраг голын бэлчирт цэргээ засаж, [байлдахаар тосож байсан ажээ. Бид хоёр мөн байлдахаар цэргээ засаж иртэл] нэгэнт үдэш болсон тул маргааш байлдъя гэж засацгааж хоновол хан эцэг минь, чи буусан газраа олон гал түлж орхиод мөн шөнө Хар сүүл голыг өгсөн хөдлөв. Бид маргааш өглөө нь үзвэл, чи буусан газраа үгүй болсон тул "Биднийг энэ орхисон гал мэт хаясан ажээ" гэж бид хөдөлж, Эдэр Алтайн бэлчрээр гэтэлж, Саарь хээр гэдэг газар очиж буув. Тэнд чамайг Хүгсэү сабраг баатар нэхэж очоод Сэнгүмийн эм хөвүүд ба эд хөрөнгө, албат ардыг цөм булаан авч, хан эцэг чамайг Тэлээтү амсар гэдэг газар байх үед нэхэн байлдаж, зарим албат иргэн ба адуу малыг булаан авав. Чамайг дагаж явсан мэргидийн Тогтоагийн хөвүүн Худу Чулуун хоёр, тэр завшааныг тохиолдуулж, албат иргэнээ авч эцэгтээ нийлэхээр Баргужин төхүмийн зүг дутаан хөдлөв. Тэр цагт чи: "Найманы Хүгсэү сабрагт эд хөрөнгө албат иргэдээ булаагдав. Хөвүүн минь дөрвөн хүлэг баатраа явуулж тусална уу"гэж гуйсанд би чам шиг ийм санаа агуулалгүй, даруй Боорчи, Мухулай, Борохул, Чулуун дөрвөн хүлэг баатраа цэргийн хамт илгээсэн билээ. Миний дөрвөн хүлэг баатар очихын урьд Улаан хус гэдэг газар Сэнгүм байлдаж байгаад мориныхоо гуяыг шархтуулж баригдахад хүрч байтал миний дөрвөн хүлэг баатар хүрэлцэн очиж Сэнгүмийг авраад албат хөрөнгө ба эм, хөвүүд сэлтийг аварч өгөв. Тэр цагт хан эцэг чи биширч өгүүлрүүн: "Хөвүүн Тэмүжин дөрвөн хүлэг баатраа явуулж, миний алдагдан барсан улсыг аварч өгөв" гэж хэлсэн билээ. Одоо хан эцэг минь, би ямар хэрэгт буруудаж, чиний хилэнг хүргэв. Ингэж буруушаан хилэгнэсэн учраа Хулбари-хури Итүргэн хоёр элчийг томилон ирүүлж хэлтүгэй. Энэ хоёрыг эс явуулбал ондоо хүнийг илгээвч болно" гэж илгээв. 178. Ван хан энэ үгийг сонсоод өгүүлрүүн: "Ай халаг. Сайн хөвүүнээсээ салж Сайхан төрөө гутаав, би. Эрхэм хөвүүнээс хагацаж Эвдрэх үйлийг хийв, би" гэж гэмшиж өгүүлрүүн: "Одоо хөвүүн (Тэмүжин)-ээ үзэж муу сэтгэвэл энэ мэт цусаа урсгая"гэж андгайлж, чигчий хурууныхаа өндгийг хутгаар хатгаж, цусыг цувируулж аваад өчүүхэн саванд хийж "Хөвүүнд минь өг" гэж илгээв. 179. Бас Чингис хаан, Жамуха андад хэлүүлсэн нь: "Хартай муу сэтгэлээр хан эцгээс минь хагацуулав, чи. Бид хоёрын хэн эрт боссон нь хэн эцгийн хөх хундагаар (айраг) уух бүлгээ. Ямагт би урьд босож уудаг байсан тул чи атаархсан биз. Одоо чи хан эцгийн хөх хундгаар чадах чинээгээр уугтун. Чи хэдийхэн хороох вэ" гэж илгээв. (Чингис бага насанд Ван ханы гэрт байснаа дурдаж байгаа бололтой) Бас Чингис хаан, Алтан Хучар хоёрт хэлүүлсэн нь: "Та хоёр намайг тэвчиж шууд урвах гэв үү? Мэхлэн урвах гэв үү? Хучар чамайг Нэгүн тайжийн хөвүүн тул "Чи хан бол" гэж бидний хэлэхэд чи хан эс болов. Алтан чиний эцэг Хотала хан, бид бүхнийг захирч явахад чи мэдэлцэж байсан тул Алтан чамайг хан бол гэвэл, чи бас зөвшөөрсөнгүй. Бартан баатрын хөвүүдээс ахмад үеийн хүмүүс болох тул Сача Тайчу хоёрыг хан бол гэж ядав би [тэр хоёр бас зөвшөөрсөнгүй]. Та нарын алин нь ч хан болохгүй тул би та нарт хан өргөмжлөгдөөд захирч явав. Таныг хан болсон бол би Өрсөх дайн болоход Өмнө нь уулгалан яваад Өндөр хөх тэнгэрийн Өршөөл ивээлд орж Өстөн дайсныг дарвал Өнгөтэй сайн охидыг авчирч Өөдтэй сайн морьдыг олзолж Өндөр эзэн тандаа барих бүлгээ. Ойн гэрээсийг авлах цагт Ойртуулж шахаж өгөх билээ. Хадын гөрөөсийг авлах цагт Хавьтуулж шахаж өгөх билээ Гууны гөрөөсийг авлах цагт Гуяыг нийлтэл шахаж өгөх билээ Хээрийн гөрөөсийг авлах цагт Хээлийг нийлтэл шахаж өгөх билээ. Одоо та нар хан эцэгт минь үнэнчээр нөхөрлөж явтугай. Та нарыг буцамтгай гэдэг билээ. Битгий дахин урваж одогтун. Та нар Чаутхури (Чингист Алтан улсын Вангин чансангийн өгсөн цол. Энэ тухай 134 дүгээр зүйлд үз)-ийн садан энэ ажээ гэж бүү хэлүүлэгтүн. Гурван мөрний эхэнд бусдыг бүү нутаглуултугай" гэж илгээв. 180. Бас Чингис хаан, Тоорил дүүдээ өгүүл гэж өгүүлрүүн: "Чамайг дүү гэсний учир нь урьд нэгэн цагт Тумбинай, Чархай Лянхуа хоёр, байлдаанд яваад Огда гэдэг боолыг барьж ирсэн билээ. Огда боолын хөвүүн Сүбэхэй боол бүлгээ. Сүбэхэй боолын хөвүүн Хөхөчү-хирсаан. Хөхөчү-хирсааны хөвүүн Ехэй-хонтагар бүлгээ. Ехэй-хонтагарын хөвүүн Тоорил чи, хэний улсыг эзлэх санаатай тэгж бялдуучлан явна? Миний улсын Алтан Хучар хоёр хэнд ч мэдүүлэхгүй нь лавтай биз. Иймийн тул чамайг дүү гэж нэрийднэ. Элэнцийн үеийн Иштэй боол чамд Эрхэмлэж хэлэх үг минь Энэ байна. Хуланцынүеийн Хувьтай боол чамд Хуурмаггүй хэлэх үг минь Энэ байна" гэж илгээв. 181. Бас Чингис хаан, Сэнгүм андад өгүүл гэж өгүүлрүүн: "Би эцгийн дээлтэй төрсөн хөвүүн ажээ. Чи нүцгэн төрсөн хөвүүн ажээ. Хан эцэг бид хоёрыг нэгэн адил асардаг, үүнд Сэнгүм чи атаархан завсардуулж намайг хөөлгөв. Одоо чи хан эцгийн элгийг эмгэнүүлэхгүй, зүрхийг зүдүүлэхгүй, өглөө үдэш орж гарч санааг баясган, сэтгэлийг сэргээж яв. Чи эртний санаснаа үл тавин, хан эцгийг амьд байтал, хан болох гэж эцгийн сэтгэлийг битгий зовоо. Сэнгүм анд чи Билгэ бэхи Тодойн хоёрыг элч болгож надад илгээ"гэж явуулав. Бас өгүүлрүүн: "Надад хан эцэг, Сэнгүм анд, Жамуха анд, Алтан, Хучар, Ачиг-Ширүн, Хачиун тус бүр хоёр хүнийг элч болгож ирүүлнэ үү" гэж Архай Хасар, Сүхэхэй жэүн хоёрт энэ үгсийг цээжлүүлж илгээв. Энэ үгийг сонсоод Сэнгүм өгүүлрүүн: "Саяхан миний эцгийг хядагч өвгөн гэж харааж байсан атал, одоо хил зант сайн эцэг гэж дуудах болов. Бас намайг Тогтоа бөөгийн сартаул хонины сүүлийг дагаж явсан гэж муулан хэлж байсан атал, одоо намайг хил зант, сайн аашит анд гэх зэргээр магтах болов. Энэ үгний утгыг би мэдэв. Байлдъя гэсэн үг байна. Yүнд ямар ч эргэлзэх зүйлгүй. Билгэ бэхи Тодойн хоёр, агтаа таргалуулж, байлдааны тугийг босгогтун" гэв. Тэндээс Архай Хасар буцаж харьсан ба Сүхэхэй жэүний эм хөвүүд, Ван ханы хүрээнд байсан тул буцахаас зүрх халширч тэнд хоцров. Архай хүрч ирээд тэдний үгсийг Чингис хаанд өгүүлэв. 182. Тэндээс Чингис хаан нүүж Балжун нуурт очиж буув. Тэнд буусны дараа Горлосын Цоосцагаан ирж уулзаад, горлосууд дагаж оров. Бас Онгудын Алахуш-дигитхуриас мянган иргэ (хонь) аваад далимд Эргүнэ мөрний орчим нутаглах ардаас булга, хэрэм худалдан авч яваа сартаулын (Туркестаны) Хасан гэдэг хүн, цагаан тэмээ унаж хонио тууж ирээд, Балжун нуурт усалж байхад Чингис хаан түүнтэй уулзав. 183. Чингис хаан, Балжун нуурт буугаад байхад Хасар өөрийн эм ба Егү Есүнхэй Туху гурван хөвүүнээ Ван ханытэнд орхиж, өөрөө хэдэн нөхөдтэй гарч, ах Чингисийг эрж, Хараун жидуны нуруугаар хэсэж олж чадсангүй шир шөрмөс идэж яваад сая Чингис хаанд ирж нийлэв. Хасарыг ирмэгч, Чингис хаан баясаж, Ван ханд дахин элч явуулъя гэж зөвлөлдөж, Жауридайн Халиудар, урианханы Чахурхан хоёрыг томилж Ван хан эцэгт Хасарын үг гэж хэл гэж өгүүлрүүн: "Хасар би танаас салж Хан ахаа санаж Хайн эрэвч Харагдах бараагүй Хайлан уйлавч Сонстох чимээгүй Хаана одсоныг мэдэхгүй Од харан хонож Орвон дэрлэн унтаж (Гэргүй хонож Дэргүй унтаж) байна. Миний эм хөвүүд, хан эцэг чиний тэнд бий. Хэрэв итгэмжтэй хүнийг илгээвэл би хан эцэгт одох билээ" гэж хэлтгэй гээд бас Халиудар, Чахурхан хоёрт өгүүлрүүн: "Та нарыг явмагц, бид хөдөлж Хэрлэний Аргал хохид очиж бууна. Та нар тэнд буцаж ирэгтүн" гэж болзолдож, Халиудар Чахурхан хоёрыг явуулаад Жорчидай Архайн хоёрыг тэргүүн хайгуул болгон мордуулж дараа нь Чингис хаан гэр хотлоор нүүж Хэрлэний Аргал хохид ирж буув. 184. Халиудар Чахурхан хоёр, Ванханд хүрч, Хасарын үг гэж дээрх үгийг хэлэв. Тэр цагт Ван хан, алтан тэрэм (асар) босгож хуримлан байжээ. Халиудар Чахурхан хоёрынүгийг сонсоод Ванхан өгүүлрүүн: Тийм бол Хасар иртүгэй. Итгэмжит хүнд Итүргэнийг илгээе" гэж явуулав. Тэрхүү Итүргэн, Халиудар Чахурхан хоёрын хамт уг болзсон Аргал хохи гэдэг газар хүрч ирээд их бараа (олон хүн, мал)-г үзэж Итүргэн элч [сэжиглэж] буцан дутаав. Халиударын морь хурдан тул даруй нэхэж гүйцэвч барьж чадахгүй, өмнө хойно нь орж явахад Чахурханы морь удаан тул хойноос арай гэж сум хүрэлцэх газар ирж, Итүргэний алтан эмээлт хар морины гуяны угийгхойш унатал харважээ. Тэгээд Итүргэнийг Халиудар, Чахурхан хоёр барьж Чингис хаанд авчрав. Чингис хаан, Итүргэнээс үг асуусангүй. "Хасарт авч оч" гэв. Хасарт авч очвол Хасар, Итүргэнтэй үг хэлэлцсэнгүй дор нь цавчиж орхив. 185. Халиудар Чахурхан хоёр, Чингис хаанд өгүүлрүүн: "Ван хан болгоомж ажиггүй, алтан тэрэм босгоод хуримлаж байна. Одоо яаравчлан мордоод шөнө дүлд бүчин дайръя" гэвэл (Чингис хаан) энэ үгийг зөвшөөрч, Жорчидай Архай хоёрыг хайгуул болгон тэргүүн явуулаад дараа нь бүгдээр шөнө дүлэн явж Жэжээр өндрийн Жэр хавчлын аманд (Ван ханыг) байхад бүслэн авав. Гурван шөнө, гурван өдөр турш байлдаад гуравдугаар өдөр тэд бууж өгөв. Yзвэл, Ван хан Сэнгүм хоёр үгүй болжээ. Шөнө оргон одсоныг манайхан мэдсэнгүй. Ингэж байлдсан нь Жүрхиний Хадаг баатар байсан ажээ. Хадаг баатар орж ирээд өгүүлрүүн: "Тус (өөрийн) ханаа яахин барьж алуулахгэж тэвчин ядаж, түүний амийг арчлахын тул гурван өдөр, гурван шөнө байлдав. Одоо түүнийг нэгэнт оргуулан гаргасан тул бид бууж өгөв. Намайг үхүүлбэл үхье. Чингис хаанд соёрхогдож амьдруулбал хүчээ өгье" гэв. Чингис хаан, Хадаг баатрын үгийг зөвшөөж зарлиг болруун: "Өөрийн ханыг орхихгүй, түүний амийг аврахын тул байлдсан эрийг хэн буруушаах вэ? Нөхөрлөж болох хүн байна" гээд амийг соёрхож, Хадаг баатар ба Жүрхин овгийн зуун хүнийг Хуилдарын үхсэний тул Хуилдарын эм хөвүүнд зарц болгож өгөв. Тэндээс хөвүүн үр төрвөл Хуилдарын ургийн ураг хүртэл дагаж хүчээ өгтүгэй. Охин үр төрвөл эцэг эх нь өөрийн дураар худалдаж (хадамд) өгч болохгүй. Тэдний хөвүүд охид Хуилдарын эм хөвүүдийн өмнө хойно зарагдаж явтугай"гэж соёрхон зарлиг болов. Хуилдар сэцэн хамгийн урьд ам нээж (шударга үгээ) хэлсний тул Чингис хаан соёрхож зарлиг болруун: "Хуилдарын зүтгэсний тул түүний ургийн ураг хүртэл өнчдийг тэтгэх хишгээс хүртэж яв" гэж зарлиг болов. ВАН ХАН СӨНӨСӨН НЬ 186. Хэрэйд иргэнийг доройтуулж, зүг зүг хувааж авав. Сүлддэй овгийн Тахай баатрын зарц болгож нэг зуун жүрхинийг өгөв. Бас Ван ханы дүү Жаха-хамбуд хоёр охин байсны эгч Ибагыг Чингис хаан өөрөө авч, дүү Сорхагтанийг хөвүүн Толуйд өгөв. Иймийн тул Жаха-хамбын харъяат өмчийн иргэнийг халдаж авсангүй, харин Жаха-хамбыг тэрэгний нөгөө арал мэт [надад тус болж] яв гэж соёрхож өршөөв. 187. Бас Чингис хаан, Ван ханы суудаг алтан асар, хэрэглэдэг алтан завьяа аяга ба асарч явсан ард сэлт, вангийн хажууд бараа бологч хэрэйд цөмийг Бадай Хишилиг хоёрт олгож "Хувьдаа зарцалж Худагаа бариулж Хоромсгоо зүүлгэж Ургийн урагт хүртэл Удтал дархлан жаргатугай [Та хоёр]. Алалдах дайнд явж, Авсан олзоо цөмийг Аминдаа ашиглаж байгтун. Ан авд явж Алсан гөрөөсөө цөмийг Хувьдаа хэрэглэж байгтун" гээд Чингис хаан бас зарлиг болруун: "Бадай Хишилиг хоёр, миний амийг аварч тус хүргэсний тул мөнх тэнгэрт ивээгдэж, Хэрэйд улсыг доройтуулж, өндөр сууринд хүрэв, би. Одоо ба ирээдүйд ургийн ураг хүртэл миний суурийг залгамжлагчид, энэ хоёрын хүргэсэн тусыг үүрд санаж явтугай" гэж зарлиг болов. Хэрэйд улсыг эзэлж Хэнд дутаалгүй Хэсэглэж хувааж авав Түмэн түбэгэнийг номготгож Түүнийг бүрнээ тасчиж Түгээн хувааж орхив. Олан дунгайдыг дарж Орой болохын өмнө Огтчин хувааж авав Цус урсгах дуртай Цуут жүрхийн овгийг Цугийг хувааж эзлэв. Хэрэйд иргэнийг сөнөөж тэр өвөл, Абжиа хүдгэр гэдэг газар өвөлжив. 188. Ван хан Сэнгүм хоёр дутааж гараад Дидиг сахалын Нэхүн ус гэдэг газар Ван хан ангаж усан дээр очоод найманы харуулын Хорису-бэчи гэгч хүнтэй тохиолдов. Хорису-бэчид Ван хан, "Би Ван хан мөн" гэж хэлсэн боловч тэр таньсангүй ба үнэмшсэнгүй. Ван ханыг барьж аваад алжээ. Сэнгүм Дидиг сахалын Нэхүн усан дээр очилгүй тойрон гарч, цөл газар ус эрж явтал, хэсэг хулан ялаархан зогсож байхыг үзээд Сэнгүм, мориноос бууж морио агтач Хөхөчүд бариулаад, хуланг мярааж одов. Сэнгүм, агтач Хөхөчү, Хөхөчүгийн эхнэр гурвуул явсан ажээ. Гэтэл агтач Хөхөчү, Сэнгүмийн морийг хөтлөөд гэдрэг буцан хатирвал түүний эм өгүүлрүүн: "Алттыг өмсөхөд Амттыг идэхэд Амраг Хөхөчү миньгэж хайрлаж Асран санаж билээ. Харин одоо чи Хан Сэнгүмийг орхиж Хаяж дутаах буюу?" гэж хоцрохыг завдвал, Хөхөчү өгүүлрүүн: "Чи Сэнгүмийн эхнэр болох гэв үү?" гэвэл, эм нь өгүүлрүүн: "Чи намайг нохой мэт ичүүргүй амьтан гэх буюу? Чи алтан хундагыг нь орхитугай. Ядахдаа ус уух савтай үлдэг" гэвэл, Хөхөчү алтан хундагыг нь хойш хаяад хатиран одов. Агтач Хөхөчү буцаж ирээд Чингис хаанд очиж: "Сэнгүмийг тийнхүү цөлд явган хаяад ирэв""гэж ярилцсан үгээ бүрнээ айлтгавал Чингис хаан зарлиг болруун: "Гагцхүү эмий нь амийг өршөөе. Нөгөө агтач Хөхөчү, хан эзнээ хаяж ирсэн, хараахан итгэж болохгүй хүн" гэж цавчиж алав. [Сэнгүм, Ашиг балгасыг дайрч, Түвд оронд сууж байсан боловч нутгийн ардад хавчигдаж дутааж гараад Кашгарт ирэв. Тэндхийн ноён Келж, Сэнгүмийг барьж алсан ба эхнэр хүүхдийг Чингис хаанд хүргэж өгөв гэдэг үг байдаг. Рашид]. 189. Найманы Таян ханы эх Гүрбэсү өгүүлрүүн: "Ван хан, эртний их хан билээ. Толгойгий нь авчрагтун. Хэрэв мөн бол бид тахъя" гэж Хорису-бэчид элч илгээн, Ван ханы толгойг огтолж авчруулбал чухам мөн тул цагаан олбог дээр оршуулж, идээ шүүс өргөн, бэрээд (бэрүүд)-ээ бэрлүүлж, хуур хуурдуулж, идээ шүүс тавьж, хундага өргүүлж тахив. Тэгж тахиж байтал, тэр толгой инээсэнд инээв гэж Таян хан хилэгнэж хэмхчин гишиглүүлэв. Yүнд Хүгсэү сабраг өгүүлрүүн: "Yхсэн ханы толгойг огтолж авчраад хэмхчин хаяж яаж зохих вэ? Манайхны нохой муухайгаар улин хуцах болов. Урьд Инанча Билгэ ханы хэлсэн нь: "Эр намайг өтөлсөн хойно Эхнэрийн минь залуу байхад Эрхт тэнгэрийн элбэрлээр Энэ Таян төрсөн билээ. Торлог гоо биетэй Торомгор бор хүү минь Ард дорд олноо Асран захирч чадах болов уу?" гэж байсан билээ. Одоо "Хар нохой муу ёроор хуцах болов. Хатан Гүрбэсү Хамаг хэргийг мэдэх болов. Хан Таян чи Халшрах зөөлөн хүн байна. Ан гөрөө хийхээс өөр, мэдэх эрдэм чадалгүй ажээ" гэвэл, Таян хан өгүүлрүүн: "Дорно зүгийн цөөн монгол омогдоод байх болов. Эртний сурвалжит Ван ханыг элдвээр айлган дутаалгаж энэ саяхан үхүүлэв. Тэгээд тэд, бүгдийг эзлэн хаан болох санаатай юу? Тэнгэрийг улам гэгээн гэрэлтэй болгохын тул нар сар хоёр байдаг биз. Гэтэл газар дээр хоёр хан байж яаж болно (газар дээр юуны тул хоёр хан байх хэрэгтэй вэ). Одоо тэр хэдэн монголыг эзэлж авчиръя" гэжээ. Түүнд эх Гүрбэсү нь өгүүлрүүн: "Юу хийнэ? Тэдний монголчууд Ханхлах муу үнэртэй Хар муухай хувцастай тул авчирч юу хийнэ? Холхон байвал дээр бий. Гагцхүү шилдэг сайн охид бэрээдий нь авчраад гар хөлий нь угаалгавал үнээ, хонь, саалгаж болох мэт" гэвэл Таян хан өгүүлрүүн: "Тэд ямар боловч [хамаагүй] бид Монголд очиж хормсого саадгийг хураан авчирья (эзлэн авчиръя)" гэжээ. 190. Эдгээр үгийг сонсоод Хүгсэү сабраг баатар өгүүлрүүн: "Та хэтэрхий их үг хэлж байна. Аяа, Торлог хан минь ингэж болох буюу? Болигтун" гэж Хүгсэү сабраг хэдийгээр ятгавч [үгийг сонссонгүй]. Торбиташ нэрт элчийг онгууд аймгийн Алахуш-дигитхурид томилон явуулж хэлүүлсэн нь: "Энэ дорно зүгийн цөөн монгол омогдох болов. Чи баруун гар болж морд. Би эндээс хамсаж хоёулаа тэр хэдэн монголын хоромсогыг булаан авъя" гэж илгээжээ. Тэр үгэнд Алахуш-дигитхури өгүүлрүүн: "Би чиний баруун гар болж чадахгүй" гэж явуулаад, Ю-Хунан нэрт элчээ зарж Чингис хаанд хэлүүлсэн нь: "Найманы Таян хан, чиний хоромсгыг булааж авъя. Намайг баруун гар бол гэсэнд би эс зөвшөөрөв. Одоо би чамайг болгоомжилтугай гэж энэ учрыг мэдэж илгээв. Дайсанд чи хоромсгоо автуузай" гэж илгээжээ. Тэр цагт Чингис хаан, Тэмээн хээр гэдэг газар ав хийж байсан ба Түлхинчэүд гэдэг газар хомрон агнаж байхад Алахуш-дигитхурийн явуулсан элч Ю-Хунан ирж хэл хүргэв. Энэ мэдээг сонсоод мөн авын газар "Яах вэ?" гэж зөвлөлдвөл, олон хүн өгүүлрүүн: "Бидний агт туранхай байна. Одоо яах ч аргагүй [намар, агтаа таргалсан хойно байлдъя. Рашид]" гэвэл, Отчигин ноён өгүүлрүүн: "Агтыг туранхай гэж шалтгаацаж яаж болно? Миний морьд тарган байна. Ийм мэдээг сонсоод зүгээр сууж болох уу? [Нэгэнт ийм мэдээ сонссон тул даруй байлдаар мордъё. Хөдлөлгүй сууж байгаад Таян ханд автагдвал энэ газар монголчууд, Таян ханд эзлэгдсэн гэх муу нэр үлдэх бишүү. Байлдсаны хойно тэд дийлэх, бид дийлэх алин болохыг гагцхүү мөнх тэнгэр мэднэ. Рашид.]" гэв. Бэлгүтэй ноён өгүүлрүүн: "Амьд яваа байтал Алтан хоромсогоо алдвал Амьд явсны хэрэг юун? Нум сумаа барьсаар Саадаг хоромсгоо дэрлэсээр Ясаа хээр орхихоос Эрхэм сайн үхэл Эр хүнд байх буюу? Ар найман улс Агуу их нутагтай Ард иргэн олонтой Адуу мал баялагтай гэж Их сүр бадруулан Ийм үг хэлж байна. Харин энэ далимд Халдаж бид очвол Нутаг усыг эзэлж Нум сумыг булаахад Бэрхгүй. Одоо бид довтлон очвол Олон адуугаа хурааж амжихгүй. Орхиод дутаах нь магадгүй бишүү. Орд гэрээ ачиж чадахгүй Хаяад залах нь лавтай бишүү. Олон харьяат ард нь Ой тайгад шургалж Осолдон самуурах биш Одоо ийм үгийг сонссоор байж Огт зүгээр өнгөрүүлж болохгүй Олон даяар байлдаар мордъё" гэв. 191. Бэлгүтэй ноёны энэ үгийг Чингис хаан зөвшөөрч, аваас буугаад Абжиа Хүдгэрээс нүүж, Халх голын Ор нугын хэлтгий хад гэдэг газар очиж буугаад цэрэг ардаа бүртгэн тоолов. Чингис хаан, цэргээ хуваарилж, мянганы ноён, зууны ноён, арваны ноён ба [тэргүүлэн захирах их] чэрби нарыг томилов. Додай чэрби, Доголху чэрби, Өэлэн чэрби, Толун чэрби, Бучаран чэрби, Сүйхэтү чэрби энэ зургаан чэрби түшмэлийг тэнд томилов. Цэргүүдээ арван, зуун мянган болгон хуваарилж дуусаад, бас наян хэвтүүл (шөнийн манаач), далан торгууд (торгон цэрэг), хишигтэн (ээлжийн харгалзагч) нарыг тусгайлан томилж, үүнд мянганы ноёд, зууны ноёдын хөвүүд дүү нар ба сул ардын (чөлөөт иргэний) хөвүүд дүү нарын дотроос эрдэм чадалтай, бие бялдар сайтайгий нь ялгаж оруулав. Чингис хаан тэнд Архай Хасарыг өршөөн дотнолж: "Мянган сайн баатрыг шилж автугай ! Байлдах өдөр өмнө минь явж байлдтугай! Ерийн өдөр, миний шадар хишигтэн болж явтугай!" гэж зарлиг болов. Бас "Далан торгуудыг Өэлэн чэрби ахалж явтугай! Худус-халчинтай зөвлөж явтугай!" гэв. 192. Бас Чингис хаан зарлиг болруун: "Хорчин (нум сум агсагчид), торгууд хишигтэн буурч (тогооч), хаалгач агтач нар өдөр бүр хишиглэн (ээлжлэн) сэргийлэх хамгаалах ажлыг гүйцэтгэж байгаад уг үүргээ нар шингэхийн урьд хэвтүүлийн хүмүүст шилжүүлж өөрсдөө агтанд гарч хонотугай! Хэвтүүлийн хүмүүс шөнө ээлжээр үүдэнд зогсож, гэрийг тойрч манаж байтугай! Хорчин, торгууд биднийг өглөөний хоол идмэгц ирж хэвтүүлийн хүмүүсээс үүрэг хүлээн авч, урьд ёсоор сууриа эзэлж харгалзаж сахиж явтуай! Гурван өдөр, гурван шөнө жасаалан явж дуусаад гурван шөнө (амарч) хонотугай! Хорчин нар хэвтүүлийн үүргийг гүйцэтгэж сольж явтугай!" гэж зарлиг болов. Тэгээд цэргүүдээ мянга мянгаар хуваарилж дуусаад, чэрби ноёдыг томилж, наян хэвтүүл, далан торгууд, хишигтэн нарыг томилж, Архай Хасарыг шилдэг баатруудын дарга болгож, Халх голын Ор нугын хэлтгий хад гэдэг газраас Найман улстай байлдахаар мордов. [Тэр цагт мэргидийн Тогтоа, хэрэйд аймгийн ноёдын нэгэн бөгөөд дутааж ирсэн Алин тайж, Хутуг бэхиэр толгойлуулсан ойрд аймаг, жажирдай овгийн Жамуха, дөрвөн татаар, хатахин, салжиуд аймгууд цөм Наймантай нэгдсэн байжээ. Рашид]. 193. Хулгана жил (1204)-ийн зуны тэргүүн сарын арван зургааны улаан тэргэл өдөр тугаа тахиж мордоод Зэв Хубилай хоёрыг Хэрлэн өөд тагнуул болгож явуулав. Тэр хоёр явж Саарь хээрт хүрч, Ханхарханы (Хангай-ханы ) эхэн дээр байсан найманы харуултай учрав. Тэд харилцан тулалцаж байгаад найманы харуулд манай харуул эмээлтэй эцэнхий саарал морийг автжээ. Найманы харуул тэр морийг барьж аваад "Монголын агт туранхай ажээ" гэлдэв. Манай их цэрэг Саарь хээрт хүрч буугаад "Одоо яах вэ?" гэж хэлэлцэхэд Додай чэрби, Чингис хаанд дуртган айлтгасан нь: "Бидний цэрэг цөөн бөгөөд замд чилж ядрав. Иймийн тул энд баахан саатаж агтаа цатгая, Саарь хээрийг дэлхэн бууж, амьд хүн тутам эр бүр шөнө таван анги гал түлж галаар сүр бадруулъя. Найман нар олон гэнэ. Гэвч тэдний хан нь гэрээ гарч үзээгүй танхи хүн гэнэ. Бид галаар сүрдүүлэн тэднийг гөлрүүлж байх завсар бидний агт цадах биз. Агтаа амарч цадмагц найманы харуулыг дайрч гол хүчинд нь хүртэл хөөж оруулаад тэдний самгардах самбаанд байлдан орвол болох уу?" гэж дуртгавал, энэ үгийг зөвшөөрч Чингис хаан зарлиг болруун: "Тийм бол галуудыг түлэгтүн" гэж цэргүүдэд тушаал тунхаглав. Цэргүүд Саарь хээрт тарж буугаад амьд хүн бүр таван анги гал түлэв. Найманы харуул, Ханхарханы тэргүүнээс шөнө олон галыг үзэж "Монгол цөөн гэсэн биш билүү? Одноос олон гал ноцож байна" гэж Таян ханд өнөөх барьсан муу эмээлтэй саарал морийг хүргүүлэв. Бас Таян ханд мэдүүлсэн нь: "Монголын цэргүүд Саарь хээрийг дүүртэл буужээ. Өдөр бүр ундрах ус шиг нэмэн ирж байх бололтой. Одноос олон гал ноцож байна. (Өдөр өндөр ууланд гарч байдаг болов уу? Шөнө талд од мэт олон гал ноцоож байна)" гэж илгээв. 194. Харуулын энэ хэл ирэхэд Таян хан, Хангайн Хачир усанд байв. Таян хан, энэ хэлийг аваад Хүчүлүг хан хөвүүндээ хэлж илгээрүүн: "Монголын агт туранхай ажээ. Одноос олон гал ноцож байна гэнэ. Монгол олон ажээ. Одоо бид, Хар муусайн монголтой Хатгалдаж нэгэнт эхэлбэл Хагацахад бэрх болно. Хацрыг жадалж байвч Харсан нүдээ цавчдаггүй Хар цусаа урсаж байвч Харьж огт буцдаггүй Хатуужил ихт монголтой Хамаагүй байлдаж болохгүй. Одоо Монголын агт туранхай байна. Бид, улсаа Алтай давуулан хөдөлгөж, цэргээ засацгааж монголчуудыг өдөөн даллаж, Алтайн өлгийг хүртэл нохой хэрэл хэрж займруулан чирэгдүүлж аваачвал бидний агт тарган тул гэдэс татран шавхарна. Монголын агт улам туранхилан ядрах болно. Тэр цагт бид өмнөөс нь довтлон оръё" гэж илгээжээ. Тэр үгийг сонсоод Хүчүлүг хан өгүүлрүүн: "Таян хан мөн аанай (муусайн) эм мэт зүрх алдаж, ийм үг хэлжээ. Монголчууд хаанаас олон байх вэ? Монголын олонхи, Жамухыг дагаж энд бидэнд байна. Жирэмсэн эмийн шээх газраас Хол яваагүй Жижиг тугалын бэлчих газраас Гарч үзээгүй Эм Таян зүрх алдаж Энэ үгийг хэлжээ" гэж Эцэг Таянханыг Элдвээр дайран доромжилж Элч хүний илгээв. Эм гэх зэрэг доромжлон хараасан энэ үгийг сонсоод Таян хан өгүүлрүүн: "Хүчүлүг хөвүүн чиний Хүчирхэх бардах их боловч Хүрэлцэн алалдах цагт Хүнээс урьд шантрах биз. Тэр их омгоо Тэрс дайсанд гаргаасай! Тэмцэж нэгэнт эхэлбэл Зүгээр салах аргагүй гэв. Тэр үгийг сонсоод, Таян ханы дараах их ноён Хорису-бэчи өгүүлрүүн: "Инанча Билгэ хан эцэг чинь Адил зэргийн дайсанд Араа үзүүлж яваагүй Алалдах тулалдах өдөрт Агтаа ухруулж үзээгүй билээ. Өнөө чи юунд маргаашийн төлөө зүрх алдана. Чиний ингэж зүрх шантрахыг мэдсэн бол чиний хатан эх Гүрбэсийг авчирч цэрэг захируулах билүү? Хөөрхий Хүгсэү сабраг баатар өтлөөд цэргийн цааз сулрав. Монголын завшаан болох биз. Бид дийлдэх болно. Ай торлог Таян чи ялихгүй хүн ажээ" гээд хоромсогоо дэлдэж эргэж хатиран одов. 195. Түүнд Таян хан хилэгнэж өгүүлрүүн: "Yхэх амь, зовох бие бүгд нэгэн адил биз ээ. Тийм бол хатгалдъя" гэж Хачир уснаас хөдөлж, Тамир уруу яваад Орхоныг гэтэлж, Наху гүний зүүн хормойг дайран, Цахир могод гэдэг газар хүрч ирэхэд Чингис хааны харуул үзэж, "Найман хүрч айсуй" гэж хэл хүргэвэл үүнийг сонсоод Чингис хаан зарлиг болруун: "Олноос олон гарз гарна. Цөөнөөс цөөн гарз гарна" гээд эсрэг нь морилж (өмнөөс нь очиж) тэдний харуулыг хөөгөөд цэргээ засахдаа Харгана зорчлоор хатгалдаж Нуур байрлалаар байлдаж Цүүц хатгалдаанаар цөмөрч тулъя" гэлдэв. Тэгээд Чингис хаан өөрөө магнайд явж, Хасарт гол хүчээ захируулав. Отчигин ноёноор бэлтгэл агтыг захируулав. Найман, Цахир могодоос буцаж, Наху гүний өвөр уулын хормой хижин байжээ. Тэгээд найманы харуулыг бидний харуул хөөж, Наху гүний өвөрт байгаа гол хүчинд нь хүрч очвол Таян хан үзэж, найманы хамт байлдахаар ирсэн Жамухаас асууруун: "Тэр сүрэг хонинд орж хотонд нь хүртэл хөөж яваа чоно мэт довтлогч ямар хүмүүс вэ?" гэвэл, Жамуха өгүүлрүүн: "Тэмүжин анд минь, дөрвөн нохойг хүний махаар тэжээж гинжнээс уяж байдаг билээ. Одоо манай харуулыг хөөж ирэгчид тэр дөрвөн нохой биз. Ширмэн төмөр магнайтай Шивээ хурц хэлтэй Ган төмөр зүрхтэй Гадас цүүцэн хошуутай Галзуу дөрвөн нохой, Түмэн амьтныг хядахаар Төмөр гинжээс мултарч Шууд барьж идэхээр Шунахай шүлсээ савируулж айсуй Шүүдрээр унд хийж Шүлсээр хоол хийж Салхиар унаа хийж Саадгаар нөхөр хийж явдаг Зэв, Хубилай тэргүүтэй Зэлмэ, Сүбэдэй дараатай Тэмүжин андын тэжээсэн Тэр дөрвөн ноход Тэмүүлэн хүрч ирэв" гэжээ. Таян хан өгүүлрүүн: "Тийм бол тэр муусайн амьтдаас хол байя" гээд хойш ухарч уул өөд өгсөв. Бас тэдний хойноос харайлан дүүлэн яваа хүмүүсийг үзэж, Таян хан, Жамухаас асууруун: "Эрт тавьсан унага Эхийн сүүг хөхөж Эрхлэн давхин наадах мэт Эрчлэн үсэрч яваа Энэ хэдэн хүнийг Эрхэм Жамуха мэдэх үү?" гэвэл, Жамуха өгүүлрүүн: "Зэвсэгт эрийг айлгаж Зэв тоногийг булаадаг Илдэт эрийг няцааж Илүү дутууг булаадаг Идэт урууд, мангуд нар биз. Баатар зоригт тэд Байлдаан болох ойртсонд Баярлан харайж явна" гэжээ. Тэндээс Таян хан өгүүлрүүн: "Тийм бол тэр муусайнаас хол байя" гэж бас ухран уул өөд авирав. "Бас тэдний хойноос өлссөн шувуу мэт өрвөлзөн сөрвөлзөн ирэгчид хэн бэ?" гэж Таян хан асуувал, Жамуха хариу өгүүлрүүн: "Тэр хойноос ирэгч нь Тэмүжин анд мөн байна Хан Тэмүжин тэр Хамаг биедээ цөм Шөвөг хатгах зайгүй Шөрөг төмөр өмсч Зүү шивэх завсаргүй Зүймэл хуяг өмсч Өлссөн шувуу мэт Өрвөлзөн сөрвөлзөн айсуй. Уурласан араатан мэт Урагш дүүлэн айсуй. Найман аймаг та нар Монголыг үзмэгц, ишигний год ч үлдээхгүй [ийш тийш хувааж эзэлнэ] гэдэг байсан биш билүү? Одоо та нар үзтүгэй" гэв. Энэ үгийг сонсоод Таян хан өгүүлрүүн: "Ай тийм бол энэ уулын ам өөд бас авиръя" гэж уул өгсөж нэлээд яваад Таян хан, Жамухаас асуув: "Бас тэр хойноос нь ирж яваа нүсэр амьтан хэн бэ?" гэвэл, Жамуха өгүүлрүүн: "Хүндэт Өэлүн хатны Хүний махаар тэжээсэн Хүчит Хасар гэдэг Хүү нь тэр мөн Гурван бухаар зүтгүүлэвч Гулзайхгүй хүчтэй Гунжин үхрийг идэвч Цадахгүй ходоодтой Хэдэн алд биедээ Хэлхээ хуяг өмссөн Хэрцгий догшин Хасар Хэн бүхнийг идэхээр айсуй! Хоромсого саадагтай хүнийг Ховх татаад залгихад Хомхой тэр Хасарын Хоолойд тордоггүй гэнэ. Амьд хүнийг бүхлээр Авч шүүрээд залгихад Аюулт тэр гайхлын Аманд тээглэхгүй гэнэ. Уур нь их хүрч Урдах сумаа шүүрч Ухасхийн харвахад Уулын цаадах хүмүс ч Уул суманд оногдож Ундуй сундуй үхэлгээнэ. Хилэн нь их хүрч Хийсвэр сумаа шүүрч Хийн зүг харвахад Хярын цаадах хүмүүс ч Хяргах тэр суманд Хядагдаж олноор үхэцгээнэ. Их дэлж харвавал Есөн зуун алд газар харвадаг Татуу дэлж харвавал Таван зуун алд газар харвадаг Хүнтэй адил хүн биш Хүнийг идэх мангас Хүчит Хасар тэр Хүрч ирж явна" гэвэл, Таян хан өгүүлрүүн: "Тийм бол өндөр ууланд хоргодъё, дээш авиртугай" гэж уул өөд улам авирав. Бас Таян хан Жамухаас асуув: Түүний хойно ирж яваа хэн бэ? Гэвэл, Жамуха өгүүлрүүн: "Өэлүн эхийн отгон хүү Өнөөх Отчигин тэр мөн. Эрхэмсэг танхи учраас Эрт унтдаг боловч Эрэлхэг зоригтой хүн Отгон хөвүүн учраас Орой босдог боловч Омог чадалтай эр Байлдаан үймээн болоход Байрандаа хоцордоггүй Баатар Отчигин тэр явна" гэвэл, "Тийм бол уулын оргил дээр гаръя" гэж Таян хан хэлэв. 196. Жамуха, Таян ханд ийм үгийг хэлээд, найманаас хагацан салж, Чингис хаанд хүн явуулж хэлүүлсэн нь: "Таян хан чамаас айж Тайга ууланд шургаж оров. Ухаан алдтал айгаад тэр Ууланд хоргодон авирч байна Тэмүжин чи хатуужиж хичээ Тэд сандран дутааж байна. Эдний царайг ажиж харахад Эсэргүүцэх чадалгүй болжээ. Бид нөхдийн хамт найманаас хагацав" гэж илгээв. Чингис хаан, наран орой болох хирд Наху гүний уулыг бүсэлж аваад хонов. Тэр шөнө найманууд буруулан дутаах гээд Наху гүний уулан дээрээс халтиран унаж, нурсан түлээ мэт бие биеэ даралцаж ясаа хэмхчиж үхэцгээв. Маргааш нь Таян ханыг мохоож барив. [Таян хан хүнд шархтсан тул даруй үхэв. Рашид]. Хүчүлүг хан тусгаар байсан тул цөөн хүний хамт дутааж, Тамир гол хүрч нэхсэн цэрэгт гүйцээгдээд хүмрээ бэхлэлтийг барьж байлдсан боловч бас тэсвэрлэсэнгүй, цааш дутааж [Буйрун хан авгадаа] очив. Найманы улс иргэнийг Алтайн өлгийд мохоож цөмийг нь эрхэндээ оруулж авав. [Жамуха баруун зүг дутаав.] Жамухыг дагаж явсан Жадаран, хатагин, салжиуд, дөрвэн, тайчууд хонгирад тэргүүтэй аймгууд тэнд Чингис хаанд дагаж оров. Таяны эх Гүрбэсү хатныг Чингис хаан авчруулж өгүүлрүүн: "Чи Монгол хүнийг муухай үнэртэй гэдэг бил үү? Чи одоо юунд ирэв? гэж түүнийг Чингис хаан өөрөө авлаа. [Таяаны аймгаас нэг хүн дутаав. Хасар түүнийг амьдаар барь гэсэнд Бат гүйцээд амьдаар барин ирэв. Yзвэл, өвөрт нь нэгэн тамга бий. Хасар өгүүлрүүн: "Танай олон аймаг цэрэг цөм маныг дагаж байхад, чи энэ юмыг өвөрлөж хааш одно?" гэвэл, тэр хүн өгүүлрүүн: "Миний бие, тушаалын газраа үхтэл сахина. Энэ тамгыг хуучин эзэндээ хүргэж өгье гэсэн билээ. Аз дутаж баригдав". Хасар өгүүлрүүн: "Чи аль овгийн хүн, ямар тушаалтай байсан бэ?" Тэр хүн өгүүлрүүн: "Би язгуураас уйгур газрын хүн. Нэр Тататунга. Миний эзэн энэ тамгыг надад тушааж, эд идшийг гаргах ба оруулах явдлыг надад тушаасан билээ. Хасар бас асууруун: "Энэ тамгыг юунд хэрэглэнэ?" Тататунга өгүүлрүүн: "Сайн хүнийг сонгож зарлиг бичиг явуулах аливаа үйлсэд хэрэглэн" гэвэл, Хасар сайшааж шударга элбэрэлт хүн гэж Тэмүжинд мэдүүлж, аливаа бичиг явуулахад хэрэглэхээр тэр тамгыг мөнхүү Тататунгад тушаав. Хасар, Тататунгыг багш барин, бичиг хууль, цэргийн бодлого тэргүүтэн олон зүйл бичиг утга заалгаж удалгүй сурав. Мэргэн гэгээний Алтан товчийн 23 дугаар бүлэгт бий]. 197. Мөн хулгана жилийн намар Хар талын үзүүр гэдэг газар мэргидийн Тогтоа бэхитэй Чингис хаан байлдаж, Тогтоаг дийлээд хөөж Саарь хээр гэдэг газар мэргидийн аймаг олныг дагуулан авав. Тогтоа, Худу, Чулуун хоёр хөвүүн ба цөөн хүнийг авч дутааж одов. [Худу, Чулууны эхнэрийг Чингис хаан хөвүүн Өгэдэйд өгөв]. Мэргид иргэнийг эзлэгдэхэд увас мэргидийн тэргүүлэгч Дайр-Yсүн гэгч хүн [байлдах саналгүй гэж] өөрийн охин Хуланг Чингис хаанд үзүүлэхээр авчирч явтал, замд тохиолдсон монгол цэрэг саатуулах тул Бааридайн Наяа ноёнд Дайр-Yсүн учирч өгүүлрүүн: "Би энэ охиноо Чингис хаанд үзүүлэхээр явж байна" гэвэл, Наяа ноён өгүүлрүүн: "Охины чинь бид хамт аваачиж үзүүлье. Чи ганцаар одвол ийм самуун цагт тохиолдсон цэргүүд чамайг хорлох ба чиний охинтой самуурах тул хоёулаа хамт очъё. Чи намайг гурав хоног хүлээ" гэж дуртгаж хүлээлгэв. Тэндээс Наяа ноён Дайр-Yсүн хоёр, Хуланыг авч Чингис хаанд хүргэв. Хуланыг Наяа ноён, гэртэ гурав хоног хүлээлгэснийг Чингис хаан сонсоод маш хилэгнэж "Чи энэ Хуланыг ямар учиртай гэртээ хүлээлгэж байсан бэ?" гэж чангад тулган асууж засаглан шийтгэх гэж байтал, Хулан өгүүлрүүн: "Надад Наяа ноёны хэлсэн нь: " Би Чингис хааны их ноён билээ. Бид хамт хаанд бараалхаж очъё. Замын зуур цэргүүд самуурах болзошгүй" гэж ятгав. Хэрэв Наяа ноён учирч тусалсангүй бол бид завсрын цэрэгт баригдаж, тэдний завшаан болох бишүү. Хай энэ Наяатай учирсан минь болов. Одоо энэ Наяа ноёноос асуухын оронд хаан соёрхвол, тэнгэрээс заяасан, эцэг эхээс төрүүлсэн махбоды минь шалгаж үзтүгэй"гэжээ. Бас Наяа ноён өгүүлрүүн: "Хамаг олны эзэн Хаан Чингис чамайг Хайрлаж хүндлэхээс өөр Хар санал надад үгүй. Харь улсаас олзолсон Хацар гоо сайхан ба Хатиртай сайн морьдыг Хаан чиний юм гэж Халдалгүй харж Хавиралгүй сахидаг билээ. Yүнээс өөр сэтгэлийг Yнэхээр санасан буюу Yйлдсэн зүйл байвал Yхэхэд надад гомдолгүй". гэжээ. Чингис хаан, Хулан хатны үгийг зөвшөөрч, мөн өдөр тэр даруй сорьж үзвэл, Хулан хатны өчсөн үг үнэн байсан тул Чингис хаан Хулан хатныг соёрхож таалав. Наяа ноёны үг бас үнэн болсон тул "Yнэн үгтэй шударга хүн байна. Их үйл хэргийг тушаая"гэж өршөөж соёрхов. ХYЧYЛYГИЙН ДУТААСАН БА ЖАМУХЫН ДАРАГДСАН НЬ 198. Мэргид иргэнийг эзэлж, Тогтоа бэхийн их хөвүүн Худугийн хатан Тухай, Дөргэнэ хоёроос, Дөргэнэг тэнд Өгэдэй хаанд өгөв. Мэргидийн зарим улс дайжиж, Тайхал шивээнд очоод хороолон бэхэлжээ. Тэнд Чингис хаан зарлиг болруун: "Сорхон-шарын хөвүүн Чимбай, зүүн гарын цэргийг аваад, хороолон бэхэлсэн мэргидийг бүсэл" гэж илгээв. Тогтоа хөвүүн Худу, Чулуун нарын хамт цөөн хүн дутааж гарсныг Чингис хаан нэхэж, Алтайн өвөрт өвөлжиж, үхэр жил (1205)-ийн хавар Арайн даваагаар давж одвол, найманы Хүчүлүг хан, улсаа алдаад цөөн хүнтэй дутааж яваа мэргидийн Тогтоатай уулзаж, Эрчис мөрний Бүхдэрмэ гэдэг газар хамтран цэргээ засаж байжээ. Чингис хаан хүрч байлдвал Тогтоа тэнд зэрлэг суманд оногдож үхэв. Хөвүүд нь түүний хүүрийг авч явж оршуулж завдахгүй болоод толгойг огтлон авч одов. Тэндээс найман, мэргид нар хамтран байлдаж барахгүй болоод буруулан дутааж, Эрчис мөрнийг гэтлэхэд олонх хүн нь усанд живж үхэв. Найман, мэргидийн цөөн хүн, Эрчисийг гэтлээд хагацан салав. Найманы Хүчүлүг хан, уйгарын Харлугийг дайран, Сартаулын газарт Чүй мөрөнд байгаа Хар хятадын Гүр ханд нийлэн очив. Мэргидийн Тогтоагийн хөвүүд Худу, Гал, Чулуун тэргүүтэн мэргид, ханлиныг, хипчагуудыг дайран одов. Тэндээс Чингис хаан харьж, Арайн даваагаар давж, уул ордондоо буув. Чимбай, Тайхалд бүгсэн мэргидийг эзэлжээ. Чингис хаан зарлиг болж мэргидээс хядахы нь хядуулж, үлэгсдийг цэргүүдээр талуулж дээрэмдүүлэв. Бас урьд дагаж орсон мэргид, Аураг (арын буюу уул) ордноос урван боссонд ордны газар байсан хөтөч нар тэднийг даржээ. Тэнд Чингис хаан зарлиг болруун: "Тэднийг хамт байлгая гэсэн билээ. Гэтэл тэд урвасан ажээ" гээд мэргидийг зүг зүг дуустал хуваарилав. 199. Мөн үхэр жил, Чингис хаан зарлиг болж Сүбээдэйд төмөр тэрэг хийлгэж өгөөд Тогтоагийн хөвүүн Худу, Гал, Чулуун тэргүүтнийг нэхүүлэхээр илгээхдээ Сүбээдэйд зарлиг болгосон нь: "Уршигт Тогтоагийн Урвасан хөвүүд Уургат хулан шиг Ухаан алдаж Шархт буга шиг Шантран мохож Буцаж харвалдсаар Буруулан дутаав. Хөөгдсөн Худу, Чулуун нар Хөөрөх жигүүртэй болж Хөх тэнгэрт нисвэл Хүлэг баатар чи Хөнөөх шонхор болж Хөөж тэднийг бариарай! Муу Тогтоагийн хөвүүд Мунхаг тарвага болж Мухар нүхэнд шургавал Төгс баатар Сүбээдэй Төмөр царил болж Төнхөж малтаж гүйцээрэй! Өшөөт мэргидийн үрс Өргөст загас болж Өргөн далайд орвол Өрлөг Сүбээдэй чи Өөш гувчуур болж Өлгөж гохдож бариарай! Өрлөг баатар чамайг Өндөр давааг давуулж Өргөн мөрнийг гэтлүүлж Өшөөт мэргидийг даруулахаар Өдөр болзож илгээв. Усны уртыг туулж Газрын холд хүрэхдээ Унах морьдоо гамнаж Уулга хүнсээ хэмнэж Урьдаас болгоомжтой яв! Агт морьдоо муудуулбал Амаа баривч хожимдоно Аливаа хүнсээ барвал Арвилан хэмнэвч оройтоно. Алсын тэр замд Авлах гөрөөс олон бий. Ан ав хийсээр Алсын замыг бүү март Хүнсний нэмэр болгож Хүрэлцэх хэмжээгээр авла. Эрхэлсэн аваас ангид Энгийн явах замд Эр цэргийн морьдын Эмээлийн хударгыг мулталж Агтны хазаарыг амгайчилж Аяар зөөлөн яв Чанд эн журмыг Чармайн сахиж явбал Аяны хүн дураар Авлан давхихаа болино. Цээрлэх журмыг зөрчсөн Цэргийн хүмүүсийг жанч Таних хүн, миний Таалал зарлигийг зөрчвөл Та нар надад явуул Танихгүй хүн, миний Таалал зарлигийг зөрчвөл Та нар мэдэж шийтэг. Уул нурууг алславч Уг санаагаа нэгтгэж Мөрөн голыг гэтлэвч Мөн санаагаа нэгтгэж Мөнх тэнгэрийн хүчинд Мөрийн хүч нэмэгдэж Гайт Тогтоагийн хөвүүдийг Гартаа оруулж баривал Тэднийг авчрах хэрэггүй Тэнд нь чигийг ологтун!" гэж зарлиг болов. Чин зоригт Сүбээдэйд Чингис бас хэлэв: "Чи одоо яваад Чивэлт мэргидийг сөнөө. Балчир цагт минь тэд Байн байн довтолж Бурхан халдунд биднийг Бултуулан сандаргаж байсан. Өшөөт тэр мэргидүүд Өнөө бас тангараглаад Өөр зүг дутаав. Уртын үзүүрт хүрч Гүний ёроолд орж Төлөөс өшөөг ав!" гэж Төмөр тэргийг хэрэглүүлэн Yнэн итгэлтэй Сүбээдэйг Yхэр жил илгээв. "Далд оровч Ил мэт санаж Хол очивч Ойр мэт бодож Бидэнд итгэлтэй явбал Дээд тэнгэр ивээж Дэмжих болно" гэж Баатар Сүбээдэйг мордоход Бас зарлиг болов. 200. Найман мэргидийг эзэлж дуусвал, Наймантай хамт байсан Жамуха, улсаа алдаж, таван нөхөртэй тэнүүчилж яваад Танлу (Тагна) ууланд гарч нэгэн угалз алж шарж идэж байгаад Жамуха, нөхдөдөө хэлсэн нь: "Хэний хөвүүд энэ өдөр угалз алж, ингэж идэж байна?" гээд тэр угалзын махыг идэж байх завсар таван нөхөр нь Жамухыг гардан барьж Чингис хаанд авчирчээ. Жамуха, нөхдөдөө баригдаж ирээд Чингис хаанд хэлүүлсэн нь: "Хар хэрээ Халтар нугасыг Барих болов Харц боол Хан эзэндээ Халдах болов. Хаан анд минь Хайрлаж өршөө Бор элээ Борлог нугасыг Барих болов Боол зарц Бодот эзэндээ Босож халдав. Богд анд минь Бодож үз" гэжээ. Жамухын тэр үгэнд Чингис хаан зарлиг болруун: "Хаан эзэндээ халдсан хүнийг яаж орхих вэ? Тийм хүн хэнтэй нөхөрлөх вэ? Хаан эзэндээ халдсан харц ардыг ураг төрлий нь хүртэл устга" гэж зарлиг болов. Тэгээд Жамухын нүдний өмнө түүнд халдсан ардыг алав. Чингис хаан, Жамухад хэл гэж зарлиг болсон нь: "Одоо бид хоёул Ойртож бас нөхөрлөе. Өнөө болоход, чи Өрөөсөн арал болоод Өөр санаа агуулахгүй биз. Хамт хоёул нийлж Харилцан найрамдаж Умартсанаа сануулж Унтсанаа сэрүүлж явъя Өөр замаар Явсан боловч Өлзийт сайн нөхөр минь Мөн билээ, чи. Өшилдөн байлдах Өдөр болоход Өр зүрхээ Өвддөг билээ, чи. Ангид замаар Явсан боловч Анд сайн нөхөр минь Мөн билээ, чи. Улайшран байлдах Өдөр болоход Уушги зүрхээ Өвддөг билээ,чи Хэдэн жишээг хэлбэл: Хэрэйд улстай бид Хархалзан элээтэд Хатгалдах цаг болоход Тоорил ханы санааг Тодруулж бидэнд хэлээд Тун их туслав. Бас Найман улсыг Yгээр үхтэл сүрдүүлж Амаар айтал сандаргаж Аливаа байдлыг мэдэгдэж Ач тус хүргэсэн билээ" гэж хэлүүлжээ. 201. Жамуха өгүүлрүүн: "Эрт өнгөрсөн цагт Энхрий бага насанд Хорхунаг Жубурын хөндийд Хоёул их найрамдаж Хан анд чамтай Хайрт найз болж Yл шингэх идээ идэлцэж Нэг хөнжил нөмөрч Нэг санал санаж явлаа. Хөндлөнгийн хүнд хөөдөгдөж Хөнөөх үгэнд автагдаж Хажуугийн хүнд хатгагдаж Хатгах үгэнд автагдаж Хаан анд чамаас Хагацан салаад, би Хар нүүрийнхээ арьсыг Халцарч хуурсны адил Хаан анд чиний Халуун царайг харахаас Халшран зовж явав Умарташгүй хэлэлцсэн Урьдын үгийг санаж Улаан нүүрнийхээ арьсыг Уруулж өвчүүлснй адил Уужим сэтгэлт андынхаа Ухаант царайг харахаас Ухран зовч явав. Хаан анд намайг Хайрлан соёрхож Хамтран нөхцөе гэжээ. Нөхцөх цагт Нөхцсөнгүй, би Тэмүжин чи Түмэн улсыг Төвшин болгож Харь улсыг Хамтатган захирч Хамгийг эзэлсэн Хаан болоод Дэлхий дахин Бэлэн байхад Дэмий надаар Юу хийх вэ? Харанхуй шөнийн Зүүд болж Гэгээн өдрийн Гэмтэн болж Хаан андыг Зовоох болно, би Энгэрийн чинь бөөс Эгмийн чинь өргөс Болох биз, би. Атаат эмийн үгээр Андаас салаад Алжаан зовов, би Энэ насны дотор Эрхэм анд бидний Энхрий нэр алдаршиж Ургах нарнаас аваад Шингэх наран хүртэл Улс даяарт дуурьсав. Сэргэлэн баатар чамд Сэцэн эх заяажээ. Эрэлхэг баатар андад Эрдэмтэн дүү нар төржээ. Далан гурван хүлэгтэй Дархан өрлөг нөхөдтэй Далай Чингис чамдаа Дарагдаж мөхөв, би чинь Өөрийн эцэг эхээс Өнчин бие хоцроод Итгэх сайн нөхөргүй Идтэй сайн дүүгүй Илүү дутуу үгтэй Их домогч эхнэртэй Ийм байсан учраас Тэнгэр эцгээс заяатай Тэмүжин чамд дийлэгдэв, би Анд нөхөр минь соёрхож Амийг минь үтэр тонилговол Ариун зүрх чинь амарч Амгалан жаргах болно Анд чи соёрхож Асгарах цусыг гаргалгүй Алуулж өршөө, намайг Yхэж хэвтэх яс минь Yржилт эх дэлхийд Yүрд оршиж байгаад Итгэлт андын ургийг Ивээж тэтгэх болтугай гэж Ийм ерөөлийг тавъя Өөр төрлийн би Өндөр төрөлт андын Өмөг сүлдэнд дарагдав Хүсэн үгийг минь Мартахгүй Хэзээ ямагт Дурдаж яваарай! Одоо намайг тонилготугай!" гэж өгүүлбэл, эдгээр үгийг сонсоод Чингис хаан өгүүлрүүн: "Анд нөхөр Жамуха Анги тасархай явавч Атаа хор санаж Амиа хорлох үгийг Арай хэлсэнгүй билээ. Засарч чадах боловч Засрахгүй хичээхгүй байна. Yзэх төлгөөр мэргэлбэл Yхэх цаг нь болоогүй мэт Дээд язгуурын хүнийг Дэмий хорлож болохгүй Хүний амийг хорлоход Хүндэт шалтгаан хэрэгтэй. Энэ тухайн шалтгааныг хэлбэл, урьд Жочи Дармала, Тайчар хоёр адуугаа харилцан дээрэмдэлцэх үед Жамуха анд чи, буруу зан, бульхай явдал гаргаж, Далан балжууд гэдэг газар байлдаж, намайг Зээрэний хавчилд бачимдуулан айлгаснаа санаж байна уу? Одоо бас нөхөрлөе гэвэл зөвшөөрөхгүй байна. Амийг чинь хайрлах боловч аргагүйд хүрэв гэж хэлэгтүн. Одоо чиний үгээр цус гаргалгүй нөгчүүлж, хүүрий чинь ил хаяхгүй, хүндэт ёсоор оршуулъя" гэж зарлиг болов. Тэнд Жамухыг үхүүлж хүүрийг оршуулав. 201. Тэгээд эсгий туургатан улс энх шударга болж, барс жил (1206) Онон мөрний эхэнд хуралдаж, есөн хөлт цагаан тугаа мандуулаад Тэмүжинд Чингис хаан (Далай хаан) цолыг өргөв. Мухулайд гоо ван (улсын ван) цолыг тэнд өгөв. Найманы Хүчүлүг ханыг нэхүүлэхээр Зэвийг мордуулав. Монгол угсаатан улсыг нэгтгэн барж Чингис хаан зарлиг болруун: 202. "Улс төрийг байгуулалцсан урьдын гавьяат нөхдөө угсаатан ноёд болгож, мятралгүй зүтгэсэн миний хайрт нөхдийг мянганы ноёд өргөмжилж, соёрхлын үгийг хэлье" гэж зарлиг болов. Мяганы ноёдыг томилж тушаасан нь: 1. Мэнлиг эцэг, 2. Боорчи, 3. Мухулай гоо ван, 4. Хорчи, 5. Илугай, 6. Жорчидай, 7. Хунан, 8. Хубилай, 9. Зэлмэ, 10. Түгэ, 11. Дэгэй, 12. Толун, 13.Yнгүр, 14. Чүлгэдэй, 15. Борохул, 16. Шигихутуг, 17. Хүчү, 18. Хөхөчү, 19. Хоргасун, 20. Yсүн, 21. Хуилдар, 22. Шилүгэй, 23. Жидай, 24. Тахай, 25. Цагаан гуа, 26. Алаг, 27. Сорхан-шара, 28. Булугун, 29. Харачар, 30. Хөхөчос, 31. Сүйхэтү, 32. Наяа, 33. Жунсо, 34. Хүчүгүр, 35. Бала, 36. Оронартай, 37. Дайр, 38. Мүгэ, 39. Бужир, 40. Мүнгүүр, 41. Долоодай, 42. Бөгэн, 43. Худус, 44. Марал, 45. Жибгэ, 46. Юрүхан. 47. Хөхө, 48. Зэв, 49. Удутай, 50. Бала-чэрби, 51. Хэтэ, 52. Сүбээдэй, 53. Мөнх, 54. Халжа, 55. Хурчахус, 56. Гэүги, 57. Бадай, 58. Хишилиг, 59. Хэтэй, 60. Чаурхай, 61. Хонгиран, 62. Тогоонтөмөр, 63. Мэгэтү, 64. Хадаан, 65. Мороха, 66. Дори-бөхө, 67. Идухадай, 68. Ширахул, 69. Даун, 70. Дамачи, 71. Хауран, 72. Алчи, 73. Тобсаха, 74. Тунхудай, 75. Тобуха, 76. Ажинай, 77. Түйдхэр, 78. Сачуур, 79. Жидэр, 80. Олар хүргэн, 81. Хингиадай, 82. Буха-хүргэн, 83. Хурил, 84. Ашиг хүргэн, 85. Хадай хүргэн, 86. Чигу хүргэн, 87, 88. Алчи хүргэн, гурван мянган хонгирад, 89, 90. Буту хүргэн, 2 мянган Ихирэс, 91, 92, 93, 94, 95. Онгуудын Алхушдигид хури хүргэн, таван мянгат онгууд, ойн иргэнээс гадна, Монгол улсын мянгатын ноёдыг Чингис хааны томилсноор мянгатын ноёд ерэн таван хүн болов. 203. Бас Чингис хаан хүргэдийн хамт эдгээр ерэн таван мянганы ноёдыг томилоод тэр дотор зарлиг болруун: "Өмөг туст нөхдөдөө өөр соёрхлыг өгье. Боорчи, Мухулай тэргүүтэн бусад ноёдыг ирүүлтүгэй" гэж тэр дотор байсан Шигихутугийг "Тэднийг урьж авчир" гэсэнд Шигихутуг өгүүлрүүн: "Боорчи, Мухулай нар Бэлт биднээс Их тусалж Илүү зүтгэсэн үү? Тэмдэглэн соёрхоход Тэднээс би Дутуу тусалж Ядуу зүтгэсэн үү? Өлгийтэй цагаасаа би Өндөр босгыг чинь түшиж Өдий их сахалтай Өвгөн буурал болтлоо Өөр санаа санасангүй Өршөөлд чинь багтсаар ирэв. Алмай бага наснаасаа би Алтан босгыг чинь түшиж Амандаа өдий сахалтай Ахмад настай болтлоо Алжааж бэрхшээсэн зүйлгүй Аль чадахаар зүтгэв. Хөлдөө хэвтүүлж Хөнжилдөө хучиж Хөвүүн адилаар Хүмүүжүүлэв, намайг Дэргэдээ хэвтүүлж Дээлдээ хучиж Дүү мэтээр Түшиж өсгөв. Одоо надад ямар соёрхлыг хайрлах вэ?" гэж хэлсэнд Чингис хаан, Шигихутугт өгүүлрүүн: "Чи миний зургадугаар дүү биш үү? Өргөмөл дүү чамд өөрийн дүү нарын адилаар өмч хувийг олгоё. Бас чиний хүргэсэн ач тусыг бодож, есөн ослыг хэлтрүүлэх болгоё" гэж зарлиг болов. "Мөнх тэнгэрийн ивээлээр улс гүрнийг тохинуулж байхад чи, үзэх нүд, сонсох чих болж яв. Бидний эх ба дүү нар, хөвүүдэд эсгий туургатны дотроос эзлэх хувийг олгож, хавтсан үүдтэний дотроос харъяалах ардыг хувааж өг. Чиний тушаасан үгийг хэн ч өөрчилж үл болно" гэж зарлиг болов. Бас Шигихутугийг "Бүх улсын доторх хулгайг цээрлүүлж, худлыг мохоож, үхүүлэх ёстойг үхүүлж, яллах ёстойг яллаж бай" гэж бүх улсын дээд заргач (шүүгч) болгов. Бас "Нийт улсын өмчийг хувааж заргыг шийтгэж, түүнийгээ хөх дэвтэрт бичиж тэмдэглэгтүн. Надтай зөвлөж, Шигихутугийн шийтгээд цагаан цаасан дээр хөх бичиг бичиж дэвтэрлэснийг ургийн урагт хүртэл үүрд хэн ч бүү өөрчилтүгэй" гэж зарлиг болов. Шигихутуг өгүүлрүүн: "Миний мэтийн өргөдөл (өргөмөл) дүү, хааны дүүтэй адилаар хувь өмч авч яаж болох вэ? Хаан соёрхвол, байшин гэртэй, балгас хотын иргэдээс авъя" гэж өчвөл "Чи өөрөө энэ хэргийг бүртгэж шийтгэх тул өөрөө мэдэж гүйцэтгэ" гэв. Шигихутуг өөрөө хаанаас соёрхлыг олж төгсөөд гарч, Боорчи, Мухулай тэргүүтэн ноёдыг урьж оруулав. 204. Тэндээс Чингис хаан, Мэнлиг эцэгт зарлиг болруун: "Төрөхийн хамт төрөлцсөн, өсөхийн хамт өсөлцсөн өлзийт буянт чиний, өршөөл тус хүргэсэн нь өдий төдий болжээ. Тэр дотроос тэмдэглэж хэлбэл, Ван хан эцэг, Сэнгүм анд хоёр намайг мэхэлж урьсанд очих замдаа Мэнлиг эцгийн гэрт хоновол, чи намайг ятгасангүй бол хар усанд живж, халуун галд түлэгдэж үхэх билээ, би. Тэр тусы чинь санаж, энэ эрхэм суудалд суулгаж он бүр осолдохгүй, сар бүр саатахгүй сайшаал шагналыг өгч, үрийн үрд хүртэл үүрд мялааж байя" гэж зарлиг болов. 205. Бас Чингис хаан, Боорчид өгүүлрүүн: "Насан бага цагт найман шарга морио алдаад гурван хоног нэхэж явах замд чамтай уулзсан билээ. Мунгинаж яваа надад тусалъя гэж чи гэртээ харьж, эцэгтээ хэлэлгүйгээр гүүний айрагтай суулгаа хээр орхиж, миний оготор хонгор морийг юүлж, орог шинхул морийг надад унуулаад өөрөө хурдан ухаа морио унаж, адуугаа эзэнгүй орхиод яаравчлан надтай бас гурван хоног дээрэмчдийг нэхсэн билээ. Бид хоёр, шарга морьды минь дээрэмдсэн хүрээнд хүрээд, хүрээлсэн гэрүүдийн захад байсан шарга морьдыг гадагш хөөж дутааж авчрав. Чи Наху баяны ганц хөвүүн бөгөөд юу мэдэж надтай нөхөрлөсөн билээ? Чи үнэн сайхан сэтгэлээр нөхөрлөв. Түүний хойно чамайг санасаар явж, би Бэлгүтэйг илгээж нөхөрлөе гэвэл, чи богтгор хонгороо унаж, бор өрмөг хэвнэгээ нөмөрч өөрөө хүрч ирэв. Гурван мэргид бидэнд халдаж, Бурхан халдуныг гурван удаа бүслэхэд чи бидний хамт бүслэгдэв. Бас түүний хойно, Далан нэмүргэд татаартай тулалдаж хоноход өдөр шөнө үргэлж хур зүсрэн оров. Тэр шөнө намайг унтуулах гэж нөмрөгөө надад нөмөргөөд, миний дээр борооны усыг дусуулахгүйгээр шөнө турш зогсохдоо чи өрөөсөн хөлөө ганц удаа сольж гишгэсэн билээ. Хүлэг баатрын шинж энэ мөн. Түүнээс бусад чиний зүтгэлийн алийг хэлж барах вэ? Боорчи Мухулай хоёр, зөв явдлыг минь зөвшөөрөн тэтгэж, буруу явдлыг минь буцаан зогсоож энэ их сууринд хүргэв. Одоо бүгдийн дээр суулгаж, есөн удаа осол гаргавч ял хэлэлцэхгүй болгоё. Боорчи, баруун гарын Алтай орчмын түмнийг мэдэж захиртугай" гэж зарлиг болов. 206. Бас Мухулайд Чингис хаан зарлиг болруун: "Хотала хааны бүжиглэх Хорхунаг-жубурын хөндийд саглагар модны ёроолд саатан буух цагт Мухулай, тэнгэрийн зайран (сүлд)-ы заасан үгийг тэмдэглэн хэлсний тул тэнд би (Мухулайн эцэг) Гүн гуаг дурсаж, Мухулайтай үг барилдсан билээ. Одоо түүний ёсоор би их сууринд суусны тул Мухулайг ургийн урагт хүртэл улс гүрний гоо ван болгоё" гэж гоо ван нэр өгөв. "Мухулай гоо ван, зүүн гарын Хараун-жидуны хавийн түмнийг мэдтүгэй" гэж зарлиг болов. 207. Чингис хаан, Хорчид өгүүлрүүн: "Өчүүхэн балчир цагаас Өдий болтол минь Өлзийт нөхөр болж Нойтонд хамт норж Хүйтэнд хамт хөрч Хүчээ өргөв, чи Хол урьдын цагт Хорчи чи мэргэлээд Зөгнөж хэлсэн үгээ Зөв болгон тохирч Тэнгэрийн өршөөл хүчээр Тэр ёсоор бүтвэл Гучин эхнэр авъя гэж Гуйсан билээ, чи. Одоо чи хэлсэн үг бүтсэний тул эзэлж оруулсан улсын дотроос чи сайн эхнэр, сайхан хүүхнүүдийг сонгож ав" гэж зарлиг болов. Бас "Гурван мянган баарины дээр Тахай Ашиг хоёрын хамт Адаргины чинос, тоолис, тэлэнгүүд аймгийг нийлүүлж түмэн иргэн болгоод Хорчи захирч, Эрчис мөрний дагуу ойн иргэнд хүртэлх нутгийг эзэмшин нутаглаж, бас ойн түмэн иргэнийг даргалж мэдтүгэй"гэж зарлиг болов. "Хорчийн зөвшөөрөлгүйгээр ойн иргэн ийш тийш нүүж үл болно. Хорчийн үгийг зөрчигчдийг шийтгэтүгэй" гэж зарлиг болов. 208. Бас Чингис хаан, Жорчидайд өгүүлрүүн: "Чиний бүтээсэн эрхэм тусыг дурдвал, Хэрэйдтэй, Хархалзан элээтэд хатгалдан байлдах цагт Хуилдар анд тэргүүтэн байлдана гэсэн боловч, чухам хэргийг бүтээсэн нь чи мөн. Жорчидай чи довтолж ороод Жүрхин, Түбэгэн, Дунгайд, Хориширэмүний мянган торгууд, шилдэг цэрэг бүгдийг дарсаар их гол хүчинд хүрч, Сэнгүмийн энгэсэг хацрыг харван шархтуулж, мөнх тэнгэрт ялахын үүдийг нээв. Сэнгүмийг шархтуулсангүй бол бид ямар болохыг мэдэхгүй. Жорчидай чиний хүргэсэн эрхэм их тус тэр байна. Тэндээс зайлж, Халх гол уруу нүүхэд Жорчидай чамайг би өндөр уулын нөмөр мэт өмөг болгон санаж явлаа. Тэндээс бид Балжун нуурт ундлахаар буув. Жич, Балжун нуураас Жорчидайг туршуул (алхинч) болгож Хэрэйдэд явуулсан билээ. Тэнгэр газрын ивээлээр бид хэрэйд иргэнийг номхтгон дагуулав. Голлох Хэрэйд улсыг салгаж дарсан учраас дагалдах найман, мэргидийн зориг шантарч байлдаж чадахгүй буснив. Мэргид, найман нарыг бутран сарних завсар, Хэрэйдийн Жаха-хамбу, хоёр охиноо дагах шалтгаанаар харьяат нараа хамт авч үлдэв. Гэтэл тэр дайсагнаж одсон тул Жорчидай нэхэж, нэгэнт зайлан одсон Жаха-хамбыг заль аргаар барьж тонилгов. Тэр Жаха-хамбын улсыг алж эзлэв. Жорчидайн бас нэг тус нь энэ мөн". Алалдах өдөр Амиа хайрлахгүй Ачийг хүргэж Байлдах өдөр Байраа алдахгүй Баатарлан зүтгэсний тул Чингис хаан, Ибага бэхи хатнаа Жорчидайд соёрхож өгөөд Ибагад өгүүлрүүн: "Авир зангий чинь голсон биш. Ариун үзэсгэлэнг чинь чамласан биш, [Хөлийг чинь шивэртэй гэсэн биш, Хөлсийг чинь үнэртэй гэсэн биш, А.то] Өврөө дулаацуулж Хөлөө хучуулсан Өөрийн хатан чамайг Их төрийн үйлст Илт зүтгэсэн Жорчидайд Ийнхүү соёрхох болов. Хатгалдах цагт Халх болж, Хагацсан улсыг Хамтатган өгч Хутгалдан байлдахад Хуяг болж Хуваасан улсыг Хурааж өгсөн Жорчидайн ачийг хариулж, гавьяаг тэмдэглэхийн тул чамайг өгөв. Yүнээс хойш миний ургаас хаан ширээнд залгамжлан суугчид, энэ мэт тус хийснийг хариулсан ёсыг сэтгэж, миний үгийг өөрчлөлгүйгээр ургийн урагт хүртэл Ибагын ор суурь (нэр хүнд)-ийг бүү тасалтугай" гэж зарлиг болов. Бас Чингис хаан, Ибагад өгүүлрүүн: "Чиний эцэг Жаха-хамбу, чамд инж болгож Ашиг-Төмөр, Алчиг хоёр тогоочийн хамт хоёр зуун хүнийг өгсөн билээ. Одоо чи урууд иргэнд очихдоо дурсгал болгож, надад инжийн хүмүүсээс Ашиг-Төмөр тогоочоо нэгэн зуун хүний хамт өгч од" гэж авав. Бас Чингис хаан, Жорчидайд өгүүлрүүн: "Ибага хатнаа чамд өгөв. Чи дөрвөн мянган уруудаа мэдэж захиртугай" гэж соёрхож зарлиг болов. ШАДАР ХИШИГТЭН ЦЭРГИЙГ БАЙГУУЛСАН НЬ 209. Бас Чингис хаан, Хубилайд өгүүлрүүн: "Чи хүчтэний хүзүүг мушгиж, бөхчүүдийн бөгсийг шороодуулж өгөв. Одоо Хубилай, Зэлмэ, Зэв, Сүбээдэй та дөрвүүл сайн нохой мэт итгэлтэй нөхөд мөн. Та нарыг хаана ч илгээвэл, Хүр гэсэн газар хүрч Хүр чулууг хэмх цохиж Халд гэсэн газар халдаж Хад чулууг хага цохиж Цэгээн чулууг бутартал Цээлийн улсыг цалгитал Ниргэж нядалж явав. Хувилай, Зэлмэ, Зэв, Сүбээдэй дөрвөн нохойгоо зорьсон газартай явуулаад, Боорчи, Мухулай, Борохул, Чулуун дөрвөн хүлэг баатраа дэргэдээ авч, хатгалдах өдөр хамгийн түрүүнд урууд, мангудын цэргийг Жорчидай Хуилдар хоёроор толгойлуулан мордуулбал сая миний сэтгэл бүрнээ амардаг билээ" гэв. "Хубилай чи цэргийн үйл бүгдийг ерөнхийлөн захирч бай" гэж соёрхож зарлиг болов. Бас Бидүгүн, их дуулгаргүй тул би буруушааж, мянганы ноён болгосонгүй. Чи түүнийг сургаж үз. Тэр чамтай зөвшиж нэг мянганыг захирч явтугай. Бидүгүнийг хойш ямар болохыг бид үзье" гэв. 210. Бас Чингис хаан, Гэнигэдэй Хунанд өгүүлрүүн: "Боорчи, Мухулай тэргүүтэн ноёд оо, Додай Доголху тэргүүтэн чэрби нар аа! Энэ хунан, Харанхуй шөнө Халдах чоно болж Гэгээн өдөр Хэсэх хэрээ болж Нүүхэд үлдэхгүй Yлдэхэд нүүхгүй Yргэлж намайг дагаж Харийн дайсанд Халуун нүүр өгч Харилцдаггүй Өшөөт хүнд Өмөг тус болж Өөр зан гаргадаггүй билээ. Хунан Хөхөчос хоёртой зөвлөж, хамаг үйлсийг үйлдэгтүн" гэж зарлиг болов. "Хөвүүдий минь ах Жүчи биз. Хунан, Гэнигэс овогтноо тэргүүлэн захирч, миний хөвүүн Жүчийн дор түмний ноён болтугай" гэж зарлиг болов. "Хунан Хөхөчос, Дэгэй, Yсүн өвгөн энэ дөрвүүл, үзсэнээ нуухгүй, үнэн үгээ хэлж, мэдсэнээ мэлзэхгүй, сонссон үгээ сонсгодог билээ". 211. Бас Чингис хаан, Зэлмэд өгүүлрүүн: "Жарчиудай өвгөн, үлээх хөөргөө үүрч өчүүхэн хөвүүнээ дагуулж, бурхан халдунаас бууж ирээд Ононы Дэлүүн болдогт намайг төрөх цагт булган өлгийг өгөв. Түүнээс хойш ч босго хатавчийн боол, өрх үүдний өмч болж, өдий төдий тусыг хүргэв. Булган өлгийд төрсөн буянт нөхөр минь, хамт төрөөд хань болж өссөн хайрт нөхөр Зэлмэ минь чамайг есөн удаа осол гаргахад буруушаан яллахгүй" гэж зарлиг болов. 212. Бас Чингис хаан, Толунд өгүүлрүүн: "Эцгээс тусгаар мянганыг захирч байсан билээ. Улсыг хураан тохинуулахад чи өөрийн эцгийн өрөөл жигүүр болон зүтгэж бүтээсний тул чэрби гэдэг цолыг авав. Одоо өөрийн олсон зөөсөн иргэнээ мянгат болгож, Турухантай зөвшиж захирагтун" гэж зарлиг болов. 213. Бас Чингис хаан, Yнгүр буурчид өгүүлрүүн: "Мэнгитү хианы хөвүүн Yнгүр чи, гурван аймаг тохурауд, таван аймаг таргууд, чаншиуд, баядаа дагуулж нэгэн хүрээ болж Будан мананд төөрөлгүй Булаалдах дайн салалгүй Нойтонд хамт норж Хүйтэнд хамт хөрж Явав чи Одоо ямар соёрхол авах вэ, чи?" гэвэл Yнгүр өгүүлрүүн: "Соёрхлыг сонгуулбал хамаг баяд ах дүү нар, хамаагүй бутран тарж байна. Хаан соёрхвол, баяд ах дүү нараа цуглуулан захиръя" гэвэл, "Тэг, Баяд ах дүү нараа цуглуулж мянганыг чи захиртугай!" гэж зарлиг болов. Бас Чингис хаан зарлиг болруун: "Борохул Yнгүр та хоёр, буурч түгээгч болж, баруун зүүн этгээдэд барих идээг түгээж, баруун талын хүмүүст байр байраар олгож, зүүн талын хүмүүст зүй зүйгээр өгч идээ хүнсийг түгээвэл миний хоолой онгойж, сэтгэл амардаг билээ. Yнгүр Борохул хоёр морилон явж (мориор явж) олон хүнд идээ рэг сөнгийн баруун зүүн этгээдэд идээ базааж бэлтгээд "Та хоёр, Толунтай хамт төвлөн суугаад идээг түгээж байгтун" гэж суурийг зааж өгөв. 214. Бас Чингис хаан, Борохулд өгүүлрүүн: "Миний эх, Шигихутуг, Борохул, Хүчү, Хөхөчү та дөрвийг дүрвэсэн иргэний нүүсэн нутгаас Хөдөөнөөс олж Хөлдөө бүүвэйлж Хүмүүжүүлэн тэжээж Хүзүүнээс чинь татаж Хүний зэрэг болгож Эгмээс чинь татаж Эрийн зэрэгт оруулж Хөвүүд бидний нөхөр сүүдэр болгоё гэж тэжээжээ. Миний эхийн тэжээсэн ачийг та нар их хариулан зүтгэв. Борохул надад нөхөр болж Хурдан аянд мордож Хуртай шөнө тохиолдовч Хоол ундгүйгээр Хоосон хонуулсан удаагүй, Яаралтай дайнд Ямар ч бэрхшээл тохиолдовч Шөл тасалдуулж Өл алдуулж байсангүй Өвөг эцгийг минь хорлосон Өстөн татаарыг доройтуулж Өшил өшиж Хясал хясаж Тэр татаар иргэнийг Тэрэгний бултай чацуулж Түүнээс өндөр нуруутныг Түүж хядах цагт Татаарын Харгил шар, ганцаараа дутааж яваад өлссөний тул аргагүй ирж, манай эхийн гэрт орж ирээд "Идэх юм гуйя" гэсэнд, "Идэх юм гуйвал тэнд суу" гэж баруун исэр (ор)-ийн өмнөд үзүүрт суулгав. Тэр цагт таван настай байсан хөвүүн Толуй гаднаас орж ирээд гэдрэг гүйж гармагц, Харгил шар босон харайж, Толуйг сугандаа хавцуулж гүйхийн хамт хутга тэмтэрч сугалан авахыг завдахад эхийн гэрт зүүн талд сууж байсан Алтани "Хүүгий минь аллаа" гэж эхийн орилон бархирахыг сонсож гүйн гарч, Харгил шарын хойноос гүйцэж нэг гараараа үснээс нь зууран барьж, нөгөө гараараа хутгыг сугалж байсан гары нь барьж угзраад хутгыг алдуулав. Тэр үед гэрийн ард мугалзар хар үхрийг тэлэн алж байсан Жидай Зэлмэ хоёр, Алтанийн дууг сонсоод сүхээ барьсаар, улаан цустай хэвээр гүйн ирж, татаарын Харгил шарыг мөн тэнд нь сүхээр цохиж, хутгаар бүлж алав. Алтани Жидай Зэлмэ гурав, хөвүүний амь аварсан гавьяаг булаалдахад Жидай Зэлмэ хоёр өгүүлрүүн: "Бид даруй гүйн ирж түүнийг эс алсан бол ганц эхнэр Алтани юу хийж чадах вэ? Хөвүүний амийг хорлосон байх билээ. Хөвүүний амийг аварсан гавьяа биднийх болно"гэвэл, Алтани өгүүлрүүн: "Миний дууг сонссонгүй бол та нар яаж ирэх билээ? Би гүйн гүйцэж түүний сэвлэг үснээс барьж хутгыг сугалсан гарыг татаж хутгыг алдуулсангүй бол Жидай Зэлмэ хоёрыг хүрч иртэл, хөвүүний амийг хорлож амжсан байх бишүү?" гэв. Тэгж хэлбэл, гол гавьяа нь Алтанийнх болов. Борохулын гэргий, эр Борохулдаа өрөөсөн арал болон тусалж явсны дээр, Толуйн амийг аварч тус хүргэв. Бас хэрэйдтэй, Хархалзан элээтэд хатгалдан байлдах цагт Өгэдэйн гүрээний судал, суманд шархтаж унасанд Борохул, дээр нь бууж түүний асгарсан цусыг амаараа шимж хоноод маргааш нь Өгэдэй морь унаж чадахгүй тул урдаа сундлан тэвэрч, бүрэлдсэн цусы нь бүлээн уруулаараа шимж, ам завжаа улайлгаж, ачит хөвүүн Өгэдэйг амьд мэнд авч ирсэн билээ. Эхий минь, зовж тэжээсэн ачийг, хоёр хөвүүний амийг аварч хариулав. Борохул надтай нөхөрлөж, уриалах дуунд минь уухайгаа нэмж, урагшлан зүтгэж явав. Борохулыг есөн удаа осол гаргавч, яллахгүй болгоё" гэж зарлиг болов. 215. Бас "Охин ургаа соёрхол өгье" гэв. 216. Бас Чингис хаан, Yсүн өвгөнд өгүүлрүүн: "Yсүн, Хунан, Хөхөчос, Дэгэй энэ дөрвүүлээ, үзсэн сонссоноо үлдээж нуулгүй, үргэлж хэлдэг билээ. Монголын төр ёсонд бэхи ноёдыг өргөмжлөх заншил бий. Ахмад үеийн хүнээ бэхи болгодог заншилтай тул баарин ахын ураг, Yсүн өвгөнийг бэхи болгоё. Бэхи өргөмжлөгдөөд цагаан дээл өмсөж, цагаан морь унаж, дээд сууринд сууж, он сарыг олж сонгож байтугай" гэж зарлиг болов. 217. Бас Чингис хаан өгүүлрүүн: "Хуилдар анд алалдан байлдах цагт урьтаж ам нээж байлдсан гавьяа бий тул түүний хөвүүд ач нарт, өнчдөд олгох өршөөл тусламжийг хүртээсүгэй" гэв. 218. Бас Чингис хаан, Цагаан гуагийн хөвүүн, Нарийн-Тоорилд өгүүлрүүн: "Чиний эцэг Цагаан гуа чинь зоригийг барьж байлдсаар Даланбалжудын байлдаанд Жамухад алагджээ. Одоо эцгийн гавьяаг хүртэж, өнчдийн тусламжаас авч бай" гэсэнд, Тоорил өгүүлрүүн: "Миний төрлийн нэгүс нар олон аймагт хуваагдан тарсан байна. Хаан соёрхвол, ах дүү нэгүс нараа цуглуулъя" гэвэл, Чингис хаан зарлиг болруун: "Тийм бол ах дүү нэгүс нараа цуглуулж, чи ургийн урагт хүртэл захирч бай" гэж зарлиг болов. 219. Бас Чингис хаан, Сорхон-шард өгүүлрүүн: "Намайг өчүүхэн цагт, Тайчуудын Таргудай Хирилтуг, ах дүү нартайгаа нийлж атаархан барих цагт Сорхон-шарын хөвүүн Чулуун, Чимбай нар, намайг ах дүү нартаа атаархагдсан ажээ гэж нууж, охин Хадаанаар асруулж байгаад тавьж илгээсэн бишүү. Чиний тэр ачийг би харанхуй шөнө зүүдэндээ бодож, гэгээн өдөр цээжиндээ санасаар явсан билээ. Дараа нь тайчуудаас надад баахан удаж ирэв. Одоо танд соёрхлыг өгье. Ямар соёрхлыг хүсч байна?" гэвэл, Сорхан-шар ба түүний хөвүүн Чулуун, Чимбай нар өгүүлрүүн: "Бид, мэргидийн нутаг Сэлэнгэд дархан дураар нутаглахыг хүснэ. Бас ямар соёрхол хишиг хайрлахыг Чингис хаан мэдтүгэй!" гэв. Тэгэхэд Чингис хаан өгүүлрүүн: "Нутаг дархалж, мэргидийн газар Сэлэнгээр ургийн урагт хүртэл нутаг орноо эзэмшиж, нум сумаа агсаж, хурим найрыг хийж, хундага сөнгөө түшилцэж явтугай. Есөн удаа осолдоход зэмлэхгүй болгоё!" гэж зарлиг болов. Бас Чингис хаан, Чулуун Чимбай хоёрт соёрхож хэлсэн нь: "Урьд Чулуун Чимбай та хоёрын хэлж байсныг яаж мартах вэ? Чулуун Чимбай та хоёр санаснаа хэлье гэвэл, дутуугаа гуйя гэвэл дам хүнээр бүү хэлүүлж бай. Өөрийн биеэр уулзаж, өөрийн амаар санаснаа хэлж, дутсанаа гуйж бай" гэж зарлиг болов. Бас "Сорхон-шар, Бадай, Хишилиг та гурван дархан, Олон дайсанд довтолж Олз юм олбол Олсноо бүрэн автугай! Аян ав хийж Ан гөрөөс албал Алснаа бүрэн автугай!" гэж зарлиг болов. "Сорхан-шар бол тайчуудын Түдэгэгийн гэрийн хүн. Бадай Хишилиг хоёр бол Чэрэнгийн адуучин хүн билээ. Одоо миний шадар хорчи (нум сум агсагч) болж, хуримд хундага дэвшүүлж, дархан эрхтэйгээр жаргаж явтугай!" гэж зарлиг болов. 220. Бас Чингис хаан, Наяад өгүүлрүүн: "Ширээт өвгөн, Алан Наяа хоёр хөвүүний хамт Таргудай Хирилтугийг барьж авчрах замд Хутгал нугад хүрээд Наяагийн хэлсэн нь: "Бид хаан эзнээ яахан тэвчиж барьж одох вэ?" гэж сэтгэл түвтэхгүй болоод Таргудайг сул тавин буцааж, Ширээт өвгөн, хөвүүн Алаг Наяа нартай хамт ирж Наяагийн хэлсэн нь: "Бид, хан Таргудай Хирилтугийг гардан барьж ирж яваад жич тэвчин ядаж тавин буцаагаад бид Чингис хаанд хүчээ өгье гэж ирэв. Хэрэв ханаа барьж ирвэл хан эзнээ барьсан харц ардад яаж итгэх вэ гэх билээ. Хандаа халдаж чадсангүй тул тэднийг тус (өөрийн) ханаа хайрлах их ёсыг мэдсэн хүмүүс гэж үгийг зөвшөөж, нэгэн үйл хэргийг тушаая гэсэн билээ. Боорчи, баруун гарын түмнийг захирах ноён болов. Мухулай го ван болж зүүн гарын түмнийг захирах ноён болов. Одоо Наяа, төвийн түмнийг захирах ноён болтугай" гэж зарлиг болов. 221. Бас Зэв, Сүбээдэй хоёрыг өөрийн олсон зөөсөн иргэнээ мянгат болгож захирагтун гэв. 222. Бас хонь хариулагч Дэгэйд мянгатыг энд тэндээс цуглуулж өгөөд мянганы ноён болгов. 223. Бас модоч дархан Хүчүгүрт өгөх иргэн дутагдсан тул бусад ноёдын албат нараас татаж цуглуулсан иргэнийг Жадараны Мулхалхуд зүгээр нийлүүлж, Хүчүгүр Мулхалху хоёр нэг мянгатыг хавсран зөвлөж захирагтун гэв. 224. Улсыг байгуулахад зүтгэсэн хүмүүсийг түмний ноёд, мянганы ноёд, зууны ноёд, арваны ноёд болгож, соёрхлыг өгөх хүмүүст соёрхлоо өгч, зарлигийг буулгах хүмүүст зарлигаа буулгаж Чингис хаан зарлиг болруун: "Урьд би, наян хэвтүүл манаачтай, далан шадар хишигтэнтэй байв. Одоо мөнх тэнгэрийн өршөөлөөр, тэнгэр газрын ивээлээр хүч аугаа нэмэгдэж, гүр (нийт) их улсыг хамтатгаж, ганц жолоондоо оруулсан тул одоо надад мянган шадар хишигтэн (ээлжтэн)-г ялгаж өг. Хэвтүүл, хорчин торгуудын хамт бүгд түмэн хүн болгож өгтүгэй!" гэж зарлиг болов. Бас Чингис хаан, хишигтнийг ялгаж томилох тухай мянганы ноёдод тунхаг зарлиг буулгасан нь: "Миний хишигтнийг томилоход түмт, мянгат, зуутын ноёдын хөвүүд, сул (чөлөөт) хүний хөвүүдийн дотроос миний дэргэд тэнцэх билэг эрдэмтэй, бие сайтайгий нь ялгаж оруултугай. Миний шадар цэрэгт орохдоо мянганы ноёдын хөвүүд, арван нөхөр (цэрэг), нэг дүүгээ дагуулж иртүгэй. Зууны ноёдын хөвүүд таван нөхөр, нэг дүүгээ дагуулж иртүгэй. Арваны ноёдын хөвүүд бас сул хүний хөвүүд, гурван нөхөр нэг дүүгээ дагуулж иртүгэй. Ингэхдээ тэд уг газраасаа уналга морио бэлтгэж иртүгэй. Миний шадар цэрэгт ирэх мянганы ноёдын хөвүүд арван нөхөд, хэрэглэх юмаа харъяат мянганы дотроос татаж авагтун. Эцгийн өгсөн хувь хишиг буюу өөрийн олсон зөөсөн морь, юм хэдий байвч, өмч хувиас ангид бидний заасан хэмжээгээр авч бэлтгэж иртүгэй. Зууны ноёдын хөвүүд, таван нөхөдтэй, арваны ноёд бас сул хүний хувүүд, гурван нөхөдтэй, мөн өмч хувиас ангид мөн тэр ёсоор хэрэглэх морь, юмаа бэлтгэж иртүгэй!" гэж зарлиг болов. "Мянгат, зуут, аравтын ноёд олон хүн, бидний энэ зарлигийг сонсоод зөрчиж давбал чангалан шийтгэнэ. Бидний шадар цэрэгт орвол зохих хүн бултарч бидний дэргэд явахдаа бэрхшээвэл өөр хүнийг оруулаад түүнийг шийтгэж, эчнээ (далд) хол газар цөлье" гэж зарлиг болов. "Бидний дэргэд дотно явж суралцъя гэж бидэнд ирэх ардыг бүү хориглотугай" гэв. 225. Чингис хааны зарлигийн ёсоор мянгат, зуут, аравтын ноёдын хөвүүдийг ялгаж явуулаад, урьд байсан наян хэвтүүлийг найман зуу болгов. Найман зуу дээр нэмж мянга болготугай гэв. Хэвтүүлд орох хүмүүсийг бүү ятгаж хориглотугай гэж зарлиг болов. Хэвтүүлийг Их-нэүрин захирч, мянганы ноён болтугай гэж зарлиг болов. Бас дөрвөн зуун хорчныг томилж, хорчныг Зэлмийн хөвүүн Есөнтэй ахалж, Түгэгийн хөвүүн Бүхэдэйтэй зөвлөж захиртугай гэв. Торгууд, хишигтэн нарыг дөрвөн ээлжээр манах болгож, Есөнтэй нэгэн ээлжийн хорчныг захирч, Бүхэдэй нөгөө ээлжийн хорчныг захирч, Хорч-худаг, гуравдугаар ээлжийн хорчныг захирч, Лаблах, дөрөвдүгээр ээлжийн хорчныг захирч явтугай. Нум сум агссан хорчин торгон цэргийг ийнхүү захирч явтугай. Хорчныг мянга болгож, Есөнтэй захирч байтугай! гэж зарлиг болов. 226. "Урьд Өэлэн чэрбийн захирч байсан торгууд дээр нэмж мянга болгоод, Боорчийн ураг (үр) Өэлэн чэрбиэр захируулъя. Бас нэгэн мянган торгуудыг Мухулайн ураг Бухаар захируулъя. Илугайн ураг Алчидайгаар нэгэн мянган торгуудыг захируулъя. Нэгэн мянган торгуудыг Додай чэрбиэр захируулъя. Бас нэгэн мянган торгуудыг Доголху чэрбиэр захируулъя. Нэгэн мянган торгуудыг Жорчидайн ураг Чанайгаар захируулъя. Нэгэн мянган торгуудыг Алчийн ургаас Ахуйдайгаар захируулъя. Нэгэн мянган баатар цэргийг шилж Архай Хасараар захируулаад энгийн өдөр ээлжлэх торгон цэрэг болгож, хатгалдан байлдах өдөр хамгийн түрүүнд баатарлуулан явуулъя!" гэж зарлиг болов. Олон мянгатаас ялгаж ирүүлсэн хүмүүсийг найман мянган торгууд болгов. Хоёр мянган хэвтүүл, хорчины хамт бүгд нэгэн түмэн хишигтэн болов. Чингис хаан зарлиг болруун: "Бидний шадар түмэн хишигтэнг бэхжүүлж их голын цэрэг болгоё!" гэж зарлиг болов. 227. Бас Чингис хаан зарлиг болж өдрийн жасаа (ээлж)-ны торгуудыг дөрвөн ээлж болгож, ээлжийн ахлагч нарыг томилсон нь: Буха, нэгэн ээлжийн хишигтнийг захирч, засаж яв. Алчидай нэгэн ээлжийн хишигтнийг захирч, засаж яв. Додай чэрби нэгэн ээлжийн хишигтнийг захирч, засаж яв. Доголху чэрби, нэгэн ээлжийн хишигтнийг захирч, засаж яв. Энэ дөрвөн ээлжийн хишигтнийг захирах ахлагчдыг томилж тунхаг зарлиг буулгаад бас ээлжийн ахлагчид, харъяат хишигтнээ жагсааж ээлж хишигт оруулаад гурав хоноод солилцуулна. Хишигт хүн, ээлжээ тасалбал тэр ээлж тасалсан хүнийг гурван бэрээ занчъя. Тэр дахин ээлжээ тасалбал долоон бэрээ занчъя. Бас тэр хүн, бие эрүүл бөгөөд ээлжийн ахлагчдын зөвшөөрөлгүйгээр гуравдугаар удаа ээлжийг тасалбал гучин долоон бэрээ занчаад, бидэнд бараа болохоос бэрхшээсэн этгээд гэж үзээд эчнээ хол газарт цөлье! гэж зарлиг болов. Ээлжийн ахлагчид, гурван ээлжийн хишигтэнд тухай бүр энэ зарлигийг сонсгож байтугай. Эс сонсгосон бол ээлжийн ахлагчид бурууг хүлээнэ. Зарлигийг сонссон байтал, зөрчих буюу зарлигаар тогтоосон ээлжийг тасалбал хишигтнийг буруушаан шийтгэнэ гэж зарлиг болов. Ээлжийн ахлагчид гагцхүү ахлагч гэсэн төдийгөөр хамт манаж байгаа хишигтнийг миний зөвшөөрөлгүйгээр бүү шийтгэгтүн. Гэм үйлдсэн хүнийг хэлэгтүн. Мухриулах (алах) ёстой бол бид мухриулъя. Занчих ёстойг хэвтүүлж занчъя. Ахлагч нар, ахлагч гэсэн төдийгөөр адил эрхтэй хишигтэнд минь, өөрийн гар хөлийг хүргэж занчвал бэрээний хариуд бэрээдэж нударгын хариуд нударгадаж занчтугай гэв. 228. Бас Чингис хаан зарлиг болруун: "Гадаад мянганы ноёдоос миний хишигтний ерийн хүмүүс эрхэм бөгөөд гадаад зууны ноёд, аравны ноёдоос миний хишигтэн хөтөч эрхэм тул гадаад мянганы ноёд, миний хишигтэнтэй тэнцэж хэрэлдвэл мянганы ноёныг шийтгэе! гэж зарлиг болов. 229. Бас Чингис хаан зарлиг болж ээлжийн хишигтний ноёдод зарлиг тунхагласан нь: Хорчин, торгууд хишиг (ээлж)-т орж, өдрийн хамгаалагчид зүг зүгт мөр мөртөө явж наран шингэхээс өмнө хэвтүүл [манаачид хамгаалах ажлаа шилжүүлээд]-д зайлж гадна гарч хонотугай. Биднийг шөнө хэвтүүлийн цэрэг хамгаална. Хорчин нум сумаа, буурч (тогооч) нар аяга саваа хэвтүүлд тушааж өгөөд гарч хонотугай. Гадна хоносон хорчин, торгууд, буурч нар бидний шөл идтэл уяаны тэнд хүлээж байгаад хэвтүүлд мэдэгдэж, биднийг шөл идсэний дараа дотогш орж, хорчин нум сумаа авч, торгууд сууриа эзэлж, буурч нар аяга саваа авч ажлаа хийтүгэй. Ээлж хишгийн хүмүүс энэ тогтоосон ээлжийн хуулийг мөрдөж яв гэж зарлиг болов. Наран шингэсний хойно ордны хойгуур урдуур явах хүнийг хэвтүүл манаач нар барьж хоноод маргааш өглөө байцаан асуугтун. Хэвтүүл, халаагаа ирэхэд тэмдгээ шилжүүлж өгөөд чөлөөлөгдөнө. Манаагаа шилүүлсэн хэвтүүл гарч одтугай гэв. Хэвтүүл, шөнө ордны орчим байж үүдийг харгалзаж, орохыг завдах хүний мөрийг мөлт цохиж, толгойг тоншин цавчиж хаятугай. Шөнө яаралтай мэдээ хүргэж хүн ирвэл урьдаар хэвтүүлд мэдэгдээд гэрийн ард хэвтүүлийн хамт байж, хэлэх үгээ гаднаас хэлэгтүн. Хэвтүүлийн суурь дээр хэн ч сууж үл болно. Хэвтүүлийн зөвшөөрөлгүйгээр хэн ч орж үл болно. Хэвтүүлийн дэргэдүүр хэн ч явж үл болно. Хэвтүүлийн завсраар явж үл болно. Хэвтүүлийн тоог асууж үл болно. Хэвтүүлийн дэргэдүүр явсан хүнийг барьтугай. Хэвтүүлийн тоог асуусан хүний тэр өдрийн унасан эмээлтэй, хазаартай морийг, өмссөн бүрэн хувцсыг хэвтүүл автугай гэж зарлиг болов. Элжигэдэй итгэлтэй хүн боловч хэвтүүлийн дэргэдүүр үдэш явж баригдсан биш үү? УЙГУР БА ОЙН ИРГЭДИЙГ ЭЗЭЛСЭН НЬ 230. Чингис хаан өгүүлрүүн: "Yүлтэй шөнө Yүдтэй гэрий минь Yргэлж сахиж Энэ биеий минь Энх унтуулж Эрдэнийн сууринд Хүргэсэн эртний Ээлт хэвтүүл минь! Одтой шөнө Орд гэрийн минь Орчимд хэвтэж Өлгий дэвсгэрийн минь Өмөг болж Өчүүхэн биеийн минь Түшиг болж Өндөр сууринд Хүргэсэн Өлзийт буянт хэвтүүл минь! Халих усан бороонд Хайрах хүйтэн жаварт Ханатай гэрий минь Харгалзан байж Халуун амий минь Хамгаалан манаж Хаан сууринд хүргэсэн Хайр ивээлт хэвтүүл минь! Өрсөх дайсны мөрөөс Өших хортны гараас Өглөө үдэш ялгалгүй Өрх гэрийг минь хамгаалж Өөрийн нүдийг цавчилгүй Өвч биеий минь арчилсан Өнийн итгэлт хэвтүүл минь! Холтсон хоромсогын Хорд хийх чимээнээс Хоцролгүй ирэгч Хотлын сайн хэвтүүл минь! Шинсэн нумын Ширдхийх чимээнээс Шилжрэлгүй ирэгч Шигшмэл сайн хэвтүүл минь! Өнө хэдийний Өлзийт хэвтүүлий минь Өвгөн хэвтүүлгэгтүн. Итгэлт Өэлэн чэрбийн Ивээлт далан торгуудыг Их торгууд гэгтүн. Архай Хасарын харъяат Ачит шилдэг баатруудыг Ахмад баатрууд гэгтүн. Есөнтэй, Бүхэдэйн харъяат Ерөөлт хуучин хорчныг Ерөнхий хорчин гэгтүн" гэж зарлиг болов. 231. "Ерэн таван мянгатаас миний биеийн шадар өмч болгож илгээсэн түмэн хишигтнийг миний хойно их суурийг залгамжилсан хөвүүд, ургийн урагт хүртэл миний гэрээс дурсгал мэт сэтгэж, аливаа гасланд хүрүүлэлгүй сайтар асрагтун. Эдгээр түмэн хишигтнийг миний эрхэмсэг хишигтэн гэж өргөмжлөхгүй байж болох уу?" гэв. 232. Бас Чингис хаан өгүүлрүүн: "Ордны чэрбийн охид, гэрийн хүмүүс, тэмээчин үхэрчин нарыг хэвтүүл эрхлэн мэдэж, ордны гэр тэргийг бас мэдтүгэй. Туг, хэнгэрэг, дөрөө, жадыг хэвтүүл даргалтугай. Аяга савыг мөн хэвтүүл эрхэлтүгэй. Бидний унд идээг хэвтүүл даргалтугай. Тахилгын мах идээг хэвтүүл даргалж болготугай. Унд идээ хор хомс болбол даргалсан хэвтүүлээс шаардъя" гэв. "Хорчин нар унд идээг түгээхдээ даргалсан хэвтүүлийн зөвшөөрөлгүйгээр тараан өгч үл болно. Идээг түгээхдээ урьдаар хэвтүүлээс эхлэн түгээтүгэй" гэв. "Орд гэрт орох гарах юмыг хэвтүүл эрхлэн мэдтүгэй. Гэрийн ойр үүдэнд хэвтүүлийн хаалгачин байтугай. Хэвтүүлийн хоёр хүн дотогш орж, их сөнг түшиж байтугай. Хэвтүүлээс нутаг эрэн үзэж орд гэрийг буулгатугай" гэв. Бидний шувуу авлахад хэвтүүл бидэнтэй хамт шувуу авлан явтугай. Гэр тэрэгний дэргэд заримыг цагийн байдлаар үлдээтүгэй" гэв. 233. Бас Чингис хаан өгүүлрүүн: "Бидний бие байлдаанд эс мордвол хэвтүүл биднээс ангид байлдаанд мордож үл болно" гэв. "Энэ зарлигийг мэдсээр байгаад атаархан зөрчиж, хэвтүүлийг байлдаанд мордуулбал цэргийн цэргийг эрхлэх чэрбийг буруушаан шийтгэнэ" гэж зарлиг болов. "Хэвтүүлийн цэргийг байлдаанд үл мордуулах шалтгааныг та нар асуувал, хэвтүүл, миний алтан амийг сахина. Шувуу, гөрөөсийг авлахад хамт зовч зүднэ. Нүүх суухад ордыг хамгаалж, хөсөг тэргийг харгалзана. Миний биеийг сахиж хонох хялбар уу? Гэр тэрэг, их аураг (гол орд)-ийг нүүхэд хамгаалах гэдэг хялбар уу? Ийм давхар салбарын ажилтай тул тэднийг биднээс ангид байлдаанд явуулахгүй гэсэн учир тийм биз" гэжээ. 234. Бас зарлиг болруун: "Шигихутугийн зарга шийтгэхэд хэвтүүлээс сонсолцож оролцтугай. Хэвтүүлээс нум, саадаг, хуяг, зэвийг хадгалах, түгээх ажлыг эрхлэлцтүгэй. Агт морьдыг авчирч ачаа юмыг ачиж явтугай" гэв. "Хэвтүүл, чэрби нарын хамт эд уурсыг түгээж байгтун. Хорчин, торгууд нар нутаг заагаад нүүхэд Есөнтэй, Бүхэдэй нарын хорчин, Алчидай, Өэлэн Ахудай нарын торгуудууд, ордны баруун этгээдэд явтугай" гэв. "Буха, Додай чэрби, Чанай нарын торгууд, ордны зүүн этгээдэд явтугай" гэв. "Архайн баатрууд ордны урьд явтугай" гэв. "Хэвтүүл, орд гэр, тэргийг хамгаалж ордны дэргэд, зүүн этгээдэд явтугай" гэв. "Бүх хишигтэн, торгууд ба ордны орчим явах, орд гэрийн хөвүүд адуучин, хоньчин, тэмээчин үхэрчнийг ордны дараа ард явах Додай чэрби захиртугай" гэж тушаав. "Додай чэрби, хотол ордны хойноос дагаж, хог идэж, хомоол түүж явтугай" гэж зарлиг болов. 235. Хубилай ноёныг харлагуудад мордуулав. Харлагийн Арслан хан, Хубилайд элсэн ирсэнд Хубилай ноён, Арслан ханыг авчирч, Чингис хаанд уулзуулав. Чингис хаан, Арсланыг байлдсангүй дагав гэж сайшаан соёрхож, охиноо өгье гэж зарлиг болов. [Харлугуудын Арсланд Алха бэхийг өгч Чингис хаан соён зарлиг болруун: Харайхад минь хөл болж Хазайхад минь түшиг болж Халтирахад минь тах болж Халамж тус хүргэхээ Хайрт Алха минь мэдтүгэй. Энэ биеэ хэврэг боловч Эрхэм нэр мөнх шүү Саруул ухаанаас илүү Сайн нөхөр байдаггүй. Мунхаг хилэнгээс илүү Муу дайсан байдаггүй. Эрхэм итгэл олон боловч Халуун амийг хамгаас хайрлалтай Хатуужиж явбал хамагт хэрэгтэй. Ариун явбал ашид тустай гэж Сургасан ажээ. А.то] 236. Сүбээдэй баатар, төмөр тэрэгтэй цэргээ авч яваад мэргидийн Тогтоагийн Худу, Чулуун зэрэг хөвүүдийг нэхэн довтолж, Чүй мөрний тэнд гүйцэж сөнөөгөөд ирэв. 237. Зэв, Найманы Хүчүлүг ханыг нэхэж Сариг гүн гэдэг газарт гүйцэж санаагаад ирэв. 238. Уйгурын Идүүд хан, Чингис хаанд Адхираг Дарбай хоёр элчийг илгээж хэлүүлсэн нь: "Yүл арилж гэгээн наран тодорсон мэт, мөс хайлж тунгалаг мөрөн урссан мэт. Чингис хаан соёрхвол, алтан бүсий чинь горхиноос барьж, ариун дээлийн чинь үртэснээс олж, тавдугаар хөвүүн чинь болж хүч өгье" гэж өчиж илгээжээ. Тэр үгийг сонсоод Чингис хаан соёрхож хариу хэлж илгээсэн нь: "Охиноо өгье. Тавдугаар хөвүүн болтугай. Алт мөнгө, сувд, тана, хоргой хээт оёмол, торго уурсыг авч иртүгэй" гэж илгээвэл, Идүүд соёрхогдов гэж баясаж, алт, мөнгө, сувд, тана, торго, хоргой зэрэг уурс авч ирээд Чингис хаантай уулзав. Чингис хаан, Идүүдийг соёрхож, Алалтун бэхи охиноо өгөв. [Уйгурын Идүүдэд Алалтун бэхийг өгөхөд Чингис хаан сургасан нь: "Хатагтай хүнд гурван эр бий. Анхны эр нь алтан төр. Түүний дараах эр нь ариун нэр. Түүний дараах эр нь авсан эр мөн билээ. Алтан төрийг хатуужиж дагавал ариун нэр бэлэн болно. Ариун нэрийг бэхэлбэл, авсан эр ангид үл одно" гэж зарлиг болсон ажээ. А.то] 239. Туулай жил (1207 он), Зүчи, баруун гарын цэргийг авч, ойн иргэнийг эзлэхээр мордоход Буха газарчилж явав. Ойрд (ойн ард)-ын Худуга бэхи, түмэн ойрдоо авч дагаар ирэв. Худуга бэхи ирээд Зүчийг газарчлан, түмэн ойрдын нутгаар явж Шигшид (Шишгид гол)-д хүрэв. Зүчи, ойрд, буриад, барга урсууд, хабханас, ханхас, туба аймгийг оруулаад Түмэн хэргисийн нутагт хүрвэл, хэргисийн ноёд, Эди, Инал, Алдиэр, Өлэбэг-тигин нар элсэн орж цагаан шонхор, цагаан морь, хар булга авч ирээд Зүчитэй уулзав. Шибир, Хэсдин, Баяд, Тухас, Тэнлиг, Төөлс, Тас зэрэг Баягидаас нааших ойн иргэнийг эзэлж оруулаад хэргисийн түмний ноёд, мянганы ноёд ба ойн иргэний ноёдыг аваад ирсэнд тэд, Чингис хаанд цагаан цонхрууд, цагаан морьд, хар булгануудаа бэлэглэж уулзав. Ойрдын Худуга бэхийг урдаас угтан, түмэн ойрдоо дагуулан элсэж ирэв гэж соёрхож, түүний хөвүүн Иналчид Чэчэйхэн охиноо өгөв. Иналчийн ах Төрэлчид Зүчийн охин Олуйханыг өгөв. Алага-бэхи охиныг Онгуудад өгөв. Чингис хаан, Зүчийг соёрхож өгүүлрүүн: "Хөвүүдийн минь ахмад чи, гэртээс анх гараад мөр сайтай явж хүрсэн газарт хүн, морийг гарздаж зовоосонгүй, өлзийт ойн иргэнийг оруулж ирэв, чи. Эдгээр иргэнийг чамд өгье" гэж зарлиг болов. 240. Бас Борохул ноёныг хорь түмд (хорь буриад) иргэнийг эзлүүлэхээр явуулав. Хорь түмд иргэний ноён Дайдухул сохрыг үхсэний хойно түүний гэргий Ботохой тарган хорь түмдийг захирч байжээ. Борохул ноён, тэнд очоод гурван хүнийг дагуулан их цэргийн тэргүүн үд оройг ойлгоход бэрх ойн дотор нарийн харгуйгаар явж байтал хорь түмдийн харуулын хүмүүс тэдний ард гарч зам боогоод Борохул ноёныг барьж алжээ. Борохулыг хорь түмдэд алагдсаныг сонсоод Чингис хаан маш хилэгнэж өөрөө морилохыг завдвал, Боорчи Мухулай хоёул Чингис хааныг ятгаж болиулав. Жич Дөрвэдийн Дөрбэй-Догшинд тушаасан нь: "Цэргийг чанга захирч мөнх тэнгэрт залчирч, хорь түмд иргэнийг эзлэхийг оролдогтун" гэж зарлиг болов. Дөрбэй, цэргээ аваад урьд цэргийн явж, харуулын сахисан зам сүвээр цөөн цэргийг явуулж сүр үзүүлж мэхлээд өөрөө олон цэргээ авч улаан бухын харгуйгаар урагш давшив. Цэргийн аливаа хүний зүрх шантарвал жанчихын тулд хүн бүрд арван саваа (торлог) үүрүүлж, эр бүрийг сүх, ооль, хөрөө цүүцээр зэвсэглүүлээд улаан бухын явсан мөрөөр урагш давшиж, мөрт тохиолдсон модыг огтчин цавчуулж, хөрөөдүүлж замыг цэвэрлээд, уулан дээр гараад, хуримлан суугаа түмд иргэний орой дээрээс довтлон оров. 241. Урьд Хорчи ноён, Худуга бэхи хоёр, хорь түмдэд баригдаад Ботохой тарганы тэнд байсан ажээ. Хорчийн баригдсан учир нь: Хорь түмдээс гоо сайхан хүүхэн гучийг шилж ав гэж зарлиг болсонд Хорчи ноён, хорь түмдээс хүүхнүүдийг авах гэж очтол, урьд дагасан хорь түмд иргэн дахин дайсан болж Хорчи ноёныг бариад авчээ. Хорчийг түмдэд баригдсаныг сонсоод Чингис хаан ойн иргэний байдлыг мэдэх хүн гэж Худуга бэхийг илгээвэл, Худуга бэхи бас баригджээ. Хорь түмдийг эзэлж дуусаад Борохулын хүүр ясны тул зуун Түмдийг түүний гэр бүлд өгөв. Хорчид гучин охиныг өгөв. Ботохой тарган хатныг Худуга бэхид өгөв. 242. Чингис хаан зарлиг болж, эх, хөвүүд, дүү нартаа иргэнийг хувааж өгсөн нь: "Улсыг хураахад зовж зүдсэн эх минь биз. Хөвүүдийн минь ах Зүчи биз. Дүү нарын минь бага Отчигин (отгон: галын хан, голомтын эзэн) биз" гээд эх Отчигин хоёрт нэгэн түмэн иргэн (түмэн өрх)-ийг өгвөл эх чамлаж эс дуугарав. Зүчид есөн мянган иргэнийг өгөв. Цагадайд найман мянган иргэнийг өгөв. Өгэдэйд таван мянган иргэнийг өгөв. Толуйд таван мянган иргэнийг өгөв. Хасарт дөрвөн мянган иргэнийг өгөв. Алчидайд хоёр мянган иргэнийг өгөв. Бэлгүтэйд нэгэн мянга таван зуун иргэнийг өгөв. Авга Даридайг Хэрэйдтэй нийлж явсан гэж нүднээс далд болгоё гэвэл, Боорчи Мухулай Шигихутуг гурав өгүүлрүүн: "Өөрийн голомтыг сөнөөх мэт, өөрийн гэрийг эвдэх мэт болох бишүү. Сайн эцгийн чинь гэрээс болж үлдсэн ганц авга чинь бишүү. Түүнийг үгүй хийж яаж болно? Түүний ухаж мэдсэнгүйг уучилтугай. Сайн эцгийн чинь багын нутагт голомтондоо утаа гаргаж яваг" гэж халуун сэтгэлээр ятгаж, хамраасаа утаа гартал хэлсэнд "За тийм болог" гэж сайн эцгээ санаж, Боорчи Мухулай Шигихутуг гурвын үгэнд орж амарлив. 243. "Би, эх Отчигин хоёрт түмэн иргэнийг өгөөд, Хүчү, Хөхөчү Жунсо, Аргасун дөрвөн ноёдыг тушааж өгөв. Зүчид, Хунан Мүнхэүр Хэтэ гурвыг тушааж өгөв. Цагадайд Харачар Мөнх Идухадай гурвыг тушааж өгөв". Бас Чингис хаан өгүүлрүүн: "Цагадай хэцүү догшин авиртай тул Хөхө-чос, өглөө үдэш дэргэд нь байж санаснаа хэлж зөвлөж байтугай"гэж зарлиг болов. Өгэдэйд Илугай Дэгэй хоёрыгтушааж өгөв. Толуйд Жидай Бала хоёрыг тушааж өгөв. Хасарт Жибэгээг тушааж өгөв. Алчидайд Чаурхайг тушааж өгөв. 244. Хонхотны Мэнлиг эцгийн хөвүүд долоо билээ. Долоон хөвүүний дундахь нь Хөхөчү Дэв тэнгэр бөө бүлгээ. Тэр хонхотны долоон хөвүүд, Хасарыг бариад элбэж жанчжээ. Хасар, долоон хонхотонд жагчигдав гэж Чингис хаанд сонсговол Чингис хаан бусад хэрэгт хилэгнэж байсан цаг тул хилэнтэйгээр Хасарт өгүүлрүүн: "Амьтанд дийлэгддэггүй хүн гэдэг биш билүү, чи? Яагаад дийлэгдэв?" гэвэл, Хасар нулимс унагаж босоод гарав. Хасар гомдож, гурван өдөр ирсэнгүй. Тэр цагт Дэв тэнгэр, Чингис хаанд өгүүлрүүн: "Мөнх тэнгэрийн сахиулс, нэгэн удаа Тэмүжин, улсын эрхийг барина. Нэгэн удаа Хасар, улсын эрхийг барина гэж зөн мэдэгдэв. Хасараас эс болгоомжилбол юу болохыг мэдэхгүй" гэсэнд, Чингис хаан мөн шөнө морилж, Хасарыг барихаар одвол, Хүчү Хөхөчү хоёр, "Хасарыг барихаар одов" гэж Өэлүн эхэд мэдээлэв. Өэлүн эх сэүх тэргэнд цагаан тэмээ хөллөөд шөнө турш явж, наран ургах үеэр хүрч ирвэл, Чингис хаан, Хасарын ханцуйг уяж, малгай бүсий нь аваад байцаан асууж байв. Чингис хаан эхээ үзээд эмээн зайлав. Өэлүн эх уурлаж тэрэгнээс буумагц, Хасарын ханцуйн хүлгийг өөрөө тайлж тавиад малгай, бүсий нь Хасарт өгөөд уур хилэнгээ даран ядаж завилан суугаад хоёр хөхөө гаргаж, хоёр өвдөг дээрээ барьж өгүүлрүүн: "Yүнийг харж байна уу? Хөхсөн хөх чинь энэ байна. Хавиргаа хадран хазагчид, хүйгээ хүчирхэн таслагчид! Хасар яав! Тэмүжин энэ нэгэн хөхийн сүүг хөхөж барах билээ. Хачиун Отчигин хоёул нэгэн хөхийн сүүг хөхөж үл барах билээ. Хасар бол хоёр хөхийн минь сүүг дуустал хөхөж, цээжийг минь уужим болгож амарлиулдаг билээ. Тийнхүү Тэмүжин цээжиндээ эрдэмтэй, Хасар хав хүчтэй тул Хатгалдан зайлагсдыг Харвах сумын хүчээр Хамж авчирдаг билээ. Огшиж дутаагсдыг Онох сумын хүчээр Оруулан авчирдаг билээ. Одоо дайсныг дарж төгсгөв гэж Хасарыг үзэн ядаж байна уу?" гэв. Эхийн уурыг амарлиулаад Чингис хаан өгүүлрүүн: "Эхийг хилэгнэсэнд би айхын ихээр айж, ичихийн ихээр ичив. Бид одоо ингэхээ болъё!" гэв. Эхдээ хэлэлгүй далдуур Хасарын зарим иргэнийг булаан авч Хасарт нэгэн мянган дөрвөн зуун иргэнийг үлдээв. Yүнийг Өэлүн эх мэдээд сэтгэлээ зовсоор хурдан хөгширчээ. Хасарт өгсөн Жалайрын Жибэгэ тэндээс зайлж Баргужин оронд дутаав. 245. Түүний хойно есөн хэлтэн (хамаг) улс, Дэв тэнгэрт хуралдан очсон ба Чингис хааны агтны хорооноос ч олон хүн Дэв тэнгэрт очиж захирагдав. Бас Отчигин ноён Тэмүгэ-гийн харъяат иргэн, Дэв тэнгэрт очжээ. Отчигин ноён, одсон иргэнээ авчруулахаар Сохор нэрт элчийг илгээвэл, Дэв тэнгэр, элч Сохорт өгүүлрүүн: "Отчигин та хоёр, их элч илгээдэг болжээ" гэж элч Сохорыг зодож, эмээлий нь үүрүүлэн явган буцаажээ. Элч Сохорыг зодуулж явган ирсний маргааш Отчигин ноён өөрөө Дэв тэнгэрийнд очиж өгүүлрүүн: "Элч Сохорыг илгээвэл зодоод явган буцаажээ. Одоо би иргэнээ авахаар ирэв" гэвэл, долоон хонхотон, Отчигин ноёны энд тэндээс хааж "Элч Сохорыг илгээдэг чинь зөв үү?" гэж барьж зодохыг завдсанд, Отчигин ноён айж өгүүлрүүн: "Элч илгээсэн минь буруу болжээ" гэв. Хонхотны долоон хөвүүд өгүүлрүүн: "Буруугаа мэдсэн бол наманчлан сөгд!" гэж Отчигиныг Дэв тэнгэрийн хойноос сөгдүүлжээ. Тэгээд Отчигин ноён, иргэнээ авч чадсангүй буцаж маргааш өглөө нь Чингис хааныг босоогүй, орон дотроо байхад орж ирээд уйлан сөгдөж өгүүлрүүн: "Есөн хэлтэн иргэн, Дэв тэнгэрт чуулалдаж байгаа үүнд, Дэв тэнгэрээс харъяат иргэнээ авахаар элч Сохорыг илгээв. Элч Сохор зодуулж эмээлээ үүрч явган ирсэнд, би өөрөө очвол, долоон хонхотон, намайг энд тэндээс хааж тулгаж бурууг хүлээлгэн наманчлуулав. Дэв тэнгэрийн хойноос сөгдүүлэв" гээд уйлав. Чингис хааны үг хэлэхийн өмнө Бөртэ үжин, орон дотроос өндийн сууж хөнжлийн захаар өвчүүгээ бүрхэж, Отчигины уйлахыг үзэж, нулимс унагаж өгүүлрүүн: "Тэд хонхотон нар яасан хэцүү хүмүүс билээ? Урьд Хасарыг бүслэн жанчсан. Одоо бас энэ Отчигиныг яагаад хойноосоо сөгдүүлэв?" Энэ ямар ёс вэ? [чамайг бэлхэн амьд байхад А.то] Ойн нарс мэт олон сайхан дүү нарыг чинь ингэж дарлаж байна. Yүнээс хойш тэд Yүл мэт биеийг чинь Yгүй болж одвол Yлсэн их улсы чинь Yр хүүхдээр чинь мэдүүлэх үү? Сүүлийн цагт тэд Сүлд гэгээн биеийг чинь Сүүдэр болж одвол Сүрэг их улсы чинь Сүйтгэхэд хүрэх бишүү. Өндөр уулын нарс мэт Өнөр сайхан дүү нарыг чинь Өшин дарлагч тэд Өсөж бойжиж амжаагүй Өчүүхэн хэдэн хүүхдэд чинь Өргөн улсыг мэдүүлэхгүй Яасан хэцүү хонхотан нар билээ? Дүү нараа ингэж дарлахыг үзсээр байгаад зүгээр өнгөрүүлэх үү, чи?" гээд Бөртэ үжин нулимс цувируулав. Бөртэ үжиний энэ үгийг сонсоод Чингис хаан Отчигинд өгүүлрүүн: "Дэв тэнгэр одоо ирнэ. Өшөөгөө яаж авахыг чи өөрөө мэд" гэв. Тагахад Отчигин босож нулимсаа арчиж гараад гурван бөхийг бэлтгэж зогсоов. Удалгүй Мэнлиг эцэг, долоон хөвүүнээ дагуулан ирж бүгдээр гэрт орж, Дэв тэнгэр, сөнгийн баруун этгээдэд суув. Отчигин, Дэв тэнгэрийн дээлийн захаас барьж "Өчигдөр чи намайг наманчлуулсан билүү? Хүчээ үзэлцье" гэж үүдэн тийш чирэв. Дэв тэнгэр, Отчигиныг эсэргүүцэж, түүний дээлийн захаас барив. Тэр хоёрын барилдахад Дэв тэнгэрийн малгай, голомтны дээр унав. Мэнлиг эцэг унасан малгайг авч үнсээд өвөртөө хийв. Чингис хаан өгүүлрүүн: "Гадагш гарч бөх хүчээ тэмцэлдэгтүн" гэв. Отчигин, Дэв тэнгэрийг босго дээгүүр чирч гарахад урьд бэлтгэсэн гурван бөх угтаж, Дэв тэнгэрийг бариад чирэлцэж нурууг хугалаад зүүн этгээдийн угсарсан хэрэгний үзүүрт орхив. Отчигин орж өгүүлрүүн: "Дэв тэнгэр, намайг наманчлуулж байсан билээ. Одоо хүчээ үзэлцье гэвэл, үл зөвшөөрч баширлан хэвтэж байна" гэвэл, Мэнлиг эцэг, учрыг мэдэж нулимс цувируулан өгүүлрүүн: "Уужим эх газрыг Довын төдий байхад Уулзаж нөхөрлөсөн билээ, би Усан их мөрнийг Горхийн төдий байхад Учирч танилцсан билээ, би" гэхэд хонхотны зургаан хөвүүд үүдийг хааж, голомтыг тойрон ханцуйгаа шамлаж түрэмгийлэхийг завдахад, Чингис хаан бачимдан шахагдаж, "Зайл. Гаръя" гээд гэрээс гарвал, орчимд байсан хорчин торгууд нар ирж тойрон хамгаалав. Дэв тэнгэрийг угсарсан тэрэгний адагт нурууг хугалаад орхисныг Чингис хаан үзэж хойдуул (арын гэрүүд)-ээс нэгэн бор гэрийг авчруулж, Дэв тэнгэрийн дээр нь бариулаад "Хөсгөө бэлтгэ! Нүүе" гээд тэндээс нүүв. 246. Дэв тэнгэрийг тавьсан гэрийн өрхийг бүтээж, үүдийг дарж хүнээр сахиулбал, гуравдугаар шөнө үүр цайж байхад гэрийн өрх нээгдэж, Дэв тэнгэрийн бие үгүй болжээ. Нягталж үзвэл үнэхээр түүний хүүр алга байв. Чингис хаан өгүүлрүүн: "Дэв тэнгэр, миний дүү нарт гар хөл хүрсэн ба миний дүү нарын хооронд оргүй хов үг хэлсний тул тэнгэрийн таалалд эс нийлж, түүний амь бие хоёулыг тэнгэр авч одов" гэв. Чингис хаан, Мэнлиг эцгийг тэнд донгодож хэлсэн нь: "Та хөвүүдийнхээ авир занг ятгахгүй тул тэд, бидэнтэй тэмцэх гээд Дэв тэнгэрийн толгойг алдав. Та нарын ийм зан гаргахыг мэдсэн бол та нарыг хэдийн Жамуха Алтан, Хучар нарын адил болгох билээ""гэж Мэнлиг эцгийг буруушаан донгодоод, жич "Өглөө хэлснээ үдэш няцаж, үдэш хэлснээ өглөө няцаж явбал ичүүртэй бишүү. Урьд хэлснээ хатуу барьж явбал дээр бишүү""гээд бас зарлиг болруун "Ааш авираа татаж явсан бол Мэнлиг эцгийн урагтай хэн тэнцэх билээ""гэв. Дэв тэнгэрийг үгүй болсноос хойш хонхотны хөвүүд номхров. ХЯТАД, ТАНГУД, САРТАУЛ, БАГДАД БА ОРОСЫГ ЭЗЭЛСЭН НЬ 247. Түүний хойно, Чингис хаан, хонин жил (1211) хятад иргэнийг эзлэхээр морилов. Фужоу (Цагаан хэрмийн ойр байгаа одоогийн Хар балгас)-г авч [Чуулалт хаалганаас баруун тийш байгаа] Yнэгэн даваагаар давж Сюнь-дэ фу (Да-тун фу-гийн баруун хойно наяны газар байгаа)-г авч Зэв Хуйханаг баатар хоёрыг манлай болгож илгээв. Цавчаал (Цюй-юн-гүан боомт)-д очиж Цавчаал давааны бэхлэлтийг хүрээд Зэв өгүүлрүүн: "Дайсныг өдөж бэхлэлтээс гаргаад байлдъя" гээд цэргээ ухруулав. Зэвийн цэрэг ухрахыг үзээд "Нэхэж байлдъя" гэж Хятадын цэргүүд уулыг бүрхэж, хөндийг дүүрэн нэхэж, Сюнь-дэ-фу-гийн хошууг хүрмэгч Зэв гэдрэг эргэж довтлоод нэхэж ирсэн дайсны цэргийг сөнөөж дарав. Чингис хаан, гол цэргээ авч дарцаагаар хүрч ирээд хятадыг хөөж хархятад, зүрчид, жүйний шилдэг баатар цэргүүдийг дарж, Цавчаалыг хүртэл хятадын цэргийг хиартал хядав. Цавчаалын хаалгыг Зэв эзэлж уулыг давав. Чингис хаан, Шар тээгт буув. Жунду (Алтан улсын дундад нийслэл бөгөөд одоогийн Бэйжин) хотыг эзлэх ба бусад олон хот балгасыг эзлүүлэхээр цэрэг явуулав. Зэвийг Дүн чан (Алтан улсын зүүн нийслэл, одоогийн Ляо ян) хотыг эзлүүлэхээр илгээв. Зэв, Дүн чан балгасанд хүрээд шууд эзэлж барахгүй буцаж зургаан хоногийн газар яваад гэнэт эргэж, хөтөлгөө морьтой цэргийг шөнө турш давхиулж, Дүн чаныг санамсаргүй байхад нь дайран эзэлжээ. 248. Зэв, Дүн чан хотыг авч харьж ирээд Чингис хаанд нийлэв. Жунду хотыг бүслэн байлдаж байхад Алтан хааны их ноён Вангин чансан, Алтан хаанд дуртгаж хэлсэн нь: "Тэнгэр газрын заяасан цаг, их суурин шилжих цагт хүрэв үү? Монголчууд маш хүчтэй болж ирээд бидний эрэлхэг шилдэг хар хятад, зүрчид, жүйний эрхэм цэргүүдийг бүрэлгэн хяджээ. Бас итгэлтэй бат Цавчаал боомтыг булаан авчээ. Одоо бид бас цэргүүдийг дайчлан мордуулж болох боловч тэд, монголчуудад дахин дарагдвал өөрсдийн хот балгасанд бутран тарж дахин хуралдуулах аргагүй болохоос гадна, бидэнд итгэхгүй болж урваж дайсагнахад хүрнэ. Алтан хаан соёрхвол, Монголын хаанд энэ хир элсэн найрамдъя. Найрамдаад буцвал тэдний буцсан хойн, жич өөр саналаа гаргаж зөвлөе. Моголын цэрэг, агт эндэх газрын халуунд тэсэж ядаж байна гэнэ. Хаанд нь хүүхэн өгье. Цэрэг, дарга нарт нь алт мөнгө, эд уурсыг гаргаж өгье. Энэ аргад орох эсэхийг яаж мэдэх вэ?" гэж дуртган хэлсэнд Алтан хаан, Вангин чансангийн энэ үгийг зөвшөөж, энэ ёсоор гүйцэтгэе гэж найрамдан, Чингис хаанд гүнж охиныг илгээж алт мөнгө, уурс эд таваарыг Жунду-гээс гаргаж цэргийн хүмүүст даах хирээр өгч, Чингис хаанд тусгайлан Вангин чансанг элч болгож илгээв. Тэдний элсэн дагаж найрамдъя гэснийг Чингис хаан зөвшөөж, олон хотыг эзлэхээр байлдаж байсан цэргүүдийг гэдрэг татаж ирүүлэв. Вангин чансан, Можоу-фужоу нэрт хошууг хүртэл Чингис хааныг үдэж гаргаад харив. Эд уурсыг манай цэргүүд өргөж даахуйц ачиж, хив торгоор ачаагаа татаж явав. 249. Тэндээс Чингис хаан, Хашин иргэнийг зорив. (Тангуд буюу Си сиагийн хан, Монголын дотор Хашин хан гэж алдаршжээ) Хүрч очвол, Хашин улсын Бурхан (эзэн) дагаар орж, "Баруун гар чинь болж хүчээ өгье" гэж Чага нэртэй охиноо Чингис хаанд авчирч өгөв. Бас Бурхан өгүүлрүүн: "Чингис хааны нэр алдрыг сонсож айн биширч байв бид. Одоо сүлдэт биеий чинь хүрч ирсэнд сүрдэн их айж байна. Айн сүрдсэн манай Тангуд улс баруун гар чинь болж хүчээ өгье" гэв. "Хүчээ өгөхдөө бид, Байсан газартаа Байран нутагладаг Шавар хотдоо Шавалдан суудаг Хүмүүс тул Хурдан аянд Түргэн хөдөлж чадахгүй Хурц дайнд Даруй мордож амжихгүй. Хаан Чингис соёрхвол Хамаг Тангуд улс Өндөр дэрснийнөмөрт Өсгөсөн олон тэмээгээ Өргөл болгож тусалъя Өөрийн гараар нэхсэн Өрмөг бөс эдээ Бэлэг болгож өгье. Арга чадлаар сургасан Анч шонхор шувуудын Аль сайныг хүргэе" гэж өчив. Тэр хэлсэн үгэндээ хүрч, тангуд иргэнээс тэмээ татварлаж тууж барагдахгүй болон тэмээ авчирч өгөв. 250. Чингис хаан, энэ удаагийн явдалд Хятад улсын Алтан хааныг дагаар оруулж, их эд уурс аваад, Хашин (Тангуд) улсын Бурханыг элсүүлж, олон тэмээг авав. Тийнхүү Чингис хаан, тэр хонин жил морилоод хятад иргэний Ахутай нэртэй Алтан хааныг элсүүлж, тангуд иргэний Илаху Бурханыг элсүүлэн харьж Саарь хээрт буув. 251. Бас түүний хойно, Жэү гуан (буюу Сүн улсын Жэү хаан)-д найрамдахаар илгээсэн Жубхан тэргүүтэн олон элчийг Хятадын Алтан хаан алсан тул, Чингис хаан нохой жил (1214) Хятадтай байлдахаар дахин мордов. "Бидэнтэй найрамдсан байтал, Жэү гуанд илгээсэн элчийг яагаад нөгчөөсөн билээ?" гэж байлдахаар мордоод Чингис хаан, Дүн гуан боомтыг чиглэж, Зэвийг Цавчаалын чигээр байлдуулав. Чингис хааныг Дүн гүан боомтыг эзлэхээр явав гэж Алтан хаан мэдэж, Илэ, Хада, Хөвэгэтүр гурваар цэргээ захируулж, бас нэмэлт хүч болгож, Улаан-дэгэлэнг магнайд явуулаад Дүн гүан боомтыг бэхэлж, давааг бүү давуулагтун! гэж Илэ Хада Хөвэгэтүр гурвын цэргийг хурдлуулан илгээв. Чингис хаан, Дүн гүан боомтыг хүрвэл Хятадын цэргүүд уулыг бүрхэж, хөндийг бялхаж байна. Чингис хаан, Илэ, Хада, Хөвэгэтүр гуравтай байлдаж, Илэ, Хада нарыг ухруулав. Толуй, Чигу хүргэн хоёр, хөндлөнгөөс довтолж, Улаан-дэгэлэнг няцаан дараад Илэ Хада нарыг цэргийн хажуугаас цохиж, хятадыг зомгол болтол хядав. Хятадын цэргүүд хядагдан барагдав гэж Алтан хаан мэдэж, Жунду балгаснаас зайлан дутааж Нанжин (Алтан улсын өмнөд нийслэл бөгөөд Бянь лян хот, одоогийн Хэ нань мужийн Кай фин фу) хотод очиж суув. Yлдсэн цэрэг нь өлсөж үхэцгээсэн ба өөр зуураа алалцаж, хүний махыг идэлцжээ. Толуй, Чигу хүргэн хоёрыг сайн байлдав гэж Чингис хаан ихэд сайшаав. 252. Чингис хаан, Хэ-си-вү-д буугаад дараа нь Жундугийн Шар хээрт буув. Зэв, Цавчаал боомтын хаалгыг эвдэж, тэндээс цэрэг хөдөлгөж Чингис хаанд ирж нийлэв. Алтан хаан, Жундугээс зайлахдаа Жунду хотод Хада нэрт ноёныг лү шоу гэдэг сайд болгож орхисон ажээ. Чингис хаан, Жунду балгасны алт, мөнгө, эд уурс, юмыг тоолуулахаар Yнгүр буурч, Архай Хасар, Шигихутуг гурвыг илгээв. Энэ гурвын очиход Хада ноён угтаж, алттай хээтэй эд уурсыг барьж хот дотроос гарч уулзав. Хада-д Шигихутуг өгүүлрүүн: "Урьд энэ Жунду хот ба Жундугийн эд юм Алтан хааных байв. Одоо Жунду, Чингис хааных болов. Чингис хааны эд уурсыг чи яагаад далдуур хулгайлан авчирч өгч байна? Yүнийг би авахгүй" гэж Шигихутуг эс авав. Yнгүр буурч, Архай Хасар хоёр авав. Энэ гурав, Жундугийн юмыг тоолж ирэв. Тэнд Чингис хаан, Yнгүр, Архай, Шигихутуг гурваас "Хада юу өгөв?" гэж асуувал Шигихутуг өгүүлрүүн: "Алттай, хээтэй уурсыг авчирч өгөв. Миний хэлсэн нь: "Урьд энэ Жунду, Алтан хааных байв. Одоо Чингис хааных болов. Хада чи, Чингис хааны эд юмыг далдуур хулгайлж яахин өгнө?" гэж би эс авав. Yнгүр Архай хоёр, өгсний нь авлаа" гэв. Тэгэхэд Чингис хаан, Yнгүр Архай хоёрыг маш буруушаан донгодов. Шигихутугийг "Чи их ёсыг сэтгэжээ" гэж маш сайшаан соёрхож, "Чи миний үзэх нүд, сонсох чих бишүү" гэж зарлиг болов. 253. Алтан хаан, Нанжин (өмнөд нийслэл) орж өөрөө найрамдъя гэж мөргөж, Тэнгэр нэрт хөвүүнээ зуун нөхөдтэйгөөр Чингис хаанд шадар цэрэг болтугай! гэж илгээв. Чингис хаан, тэдний найрамдъя гэснийг зөвшөөрч "Буцъя" гэж өөрөө Цавчаал боомтыг дайран буцах гэж Хасарт зүүн гарын цэргийг захируулан, далайн хөвөөгөөр хижин явж, Бэйгин гэдэг хойд нийслэл (Данин балгас)-д буугаад тэр хотыг дагуулж түүнээс цааш Зүрчидийн Фухану-г дайран одож, хэрэв Фухану (одоогийн Өвөр Монголын зүүн хэсэг) байлдахыг сэтгэвэл байлдагтун! Элсэж орвол түүний хязгаарын хотуудыг дайран Ула-нау мөрнийг огтлон одож, Таурын голыг өгсөж, Хянганы давааг давж, Их аураг ордонд нийлэн иртүгэй! гэж илгээв. Хасартай Жорчидай, Алчи, Толун чэрби гурван ноёныг илгээлцэв. Хасар Бэйжин хотыг оруулж, Зүрчидийн Фухану-г дагаар оруулж, мөрт тохиолдсон хотуудыг эзлээд Таур голыг өгсөн давааг давж, Чингисийн уул ордонд бууж ирэв. 254. Түүний хойно Чингис хааны, сартаул иргэнд явуулсан Ухуна тэргүүтэн зуун элч алагдсанд, Чингис хаан өгүүлрүүн: "Алтан аргамжаа сартаул иргэнээр таслуулаад зүгээр орхиж болох уу? Ухуна тэргүүтэй зуун элчийн өшлийг өшиж, хяслыг хясаж, сартаул (Дундад Азийн Туркестан) улстай байлдъя" гэж мордоход Есүй хатан Чингис хаанд дуртган өчсөн нь: "Хаан Өндөр давааг давж Өргөн мөрнийг гэтэлж Урт аянд морилохдоо Улс иргэнээ захирахыг Урьдал болгож сэтгэнэ. Төрсөн бие түлбэрэх Түмэн амьтны хуулийг Төгс ухаандаа санаасай Уулс мэт бие чинь Нурж одвол Улс олон Монголы чинь Хэн захирах юм бэ? Тулгуур мэт бие чинь Туйвж одвол Туг их сүлдий чинь Хэн өргөх юм бэ? Төрсөн дөрвөн хүүгээс чинь Төр барих нь хэн бэ? Хан хөвүүд дүү нар Харц олон ард ба Хатад бид бүхэнд Хариу айлдах эсэхийг Хааны зарлиг мэдтүгэй" гэж өчвөл, Чингис хаан зарлиг болруун: "Хатан хүн боловч Есүйн хэлсэн үг зөвөөс зөв! Дүү нар хөвүүд, Боорчи, Мухулай та нарын алин ч энэ үгийг дуртгасангүй. Би, өвгөдийн хойноос одохгүй мэт өөрөө мартсан ажээ. Yхэл надаас тойрох мэт үнэхээр түүнийг санасангүй" гээд, "Хөвүүдийн ах Зүчи мөн. Юу хэлнэ? Чи хэл!" гэв. Зүчийг үг хэлэхийн урьд Цагадай өгүүлрүүн: "Зүчийг үг хэл гээд Зүчийг юунд томилох гэж байна? Энэ мэргидийн орхидост бид захирагдах гэж үү?" гэсэнд, (Бөртэ хатан, мэргидэд олзлогдож байгаад жирэмсэн болж ирсэн учраас тэгж хэлсэнд) Зүчи босоод Цагадайн энгэрээс шүүрэн барьж өгүүлрүүн: "Хаан эцэг, намайг гадуурхаж үзээгүй байхад чи намайг яагаад ялгаж байна? Чи надаас ямар эрдэм чадлаар илүү вэ? Чи ганц догшин омгоороо илүү биз. Харвалцаад чамд гартвал эрхийгээ огтолж хаясугай! Барилдаад чамд ялагдвал унасан газраас бүү боссугай! Хаан эцгийн зарлиг мэдтүгэй!" гэв. Зүчи Цагадай хоёр энгэрээсээ барилцаад Зүчийн гараас Боорчи татаж, Цагадайн гараас Мухулай татаж байхад, Чингис хаан дуугүй сууж байв. Хөхөчос зүүн этгээдэд байж өгүүлрүүн: "Цагадай чи юунд яарав? Хаан эцэг чинь, хөвүүдийн дотроос чамд итгэж байсан билээ. Та нарыг төрөхийн урьд Одтой тэнгэр орчиж Олон улс байлдаж Орондоо унтах завгүй Олзлон булаалдаж байв. Хөрст дэлхий хөрвөж Хөвчин улс хямралдаж Хөнжилдөө унтах завгүй Хөнөөлдөн тэмцэж байв. Эргэлзэн бодох чөлөөгүй Элбэлдэн зүтгэж явав Ухран дутаах газаргүй Урагшлан байлдаж явав. Амар жаргах аргагүй Алалдан тэмцэж явав Хатан сайхан эхийнхээ Халуун элгийг хөргөж Хайрт зүрхийг гомтгож Тос шиг санааг царцуулж Сүү шиг сэтгэлийг ээдүүлэх Чалчаа муу үгийг Цагадай чи хэллээ. Бүлээн элэг нэгтэй Бөртэ хатны хүүхэд бишүү Халуун элэг нэгтэй Хамт төрсөн хүүхэд бишүү. Зүрхний хайрт эхийн Зүртгэсэн ачийг мартаж Зүйгүй үгээр гомтговол Гэвшивч нэгэнт хожидно. Хэвэлдээ тээсэн эхийн Хэтэрхий ачийг мартаж Хэдэр үгээр гомтговол Хэзээ ч баясгаж чадахгүй. Хаан богд эцэг чинь Хамаг улсыг байгуулахдаа Хар толгойгоо хайрлахгүй Халуун цусаа гамнахгүй Хамхих нүдээ ирмэхгүй Гарын ханцуйг дэрлэж Гадаад хормойгоо дэвсэж Шүлсний хөөсөөр ундалж Шүдний махаар хооллож Магнайн хөлсийг гоожтол Мацаж чармайж явахад Улны хөлсийг урстал Улсаа хурааж явахад Хайрт хатан эх чинь Хамт зовж явжээ. Оюун төгөлдөр эх чинь Оёдолт дээлээ огшуулж Оготор хормойгоо шууж Хүүхдээ өсгөхийн тул Хүч чадлаа шавхаж Залгих хоолны шимтэйг Заяасан хүүхдэдээ өгч Уух ундны дээжийг Урьдаар та нарт өгч Өсөх үрээ тэжээж Өлсөж ядарч явлаа. Эгмээс чинь татаж Эрийн зэрэгт хүргэсэн Эрхэм ачийг санацгаа Хүзүүнээс чинь татаж Хүний зэрэг болгосон Хүндэт ачийг бодоцгоо. Бохиры чинь арилгаж Борвий чинь тэнийлгэж Эрийн зэрэгт оруулж Эмээлийн дөрөөнд хүргээд Энхрий хөвүүд та нарын Эрхэм сайныг үзье гэж Эх чинь одоо бодож байна. Наран шиг гэгээн ухаант Навч шиг дэлгэр сэтгэлт Сайн хатан эхийнхээ Санааг бүү гомдуул!" гэв 255. Тэндээс Чингис хаан өгүүлрүүн: "Зүчийг тэгж хэлж яаж болно? Хөвүүдийн минь ахмад Зүчи бишүү? Хожим тэгж бүү хэлтүгэй" гэж зарлиг болов. Энэ үгэнд Цагадай мөшилзөж өгүүлрүүн: "Зүчийн хүч эрдмийг басамжлахгүй. Амаар алсныг Ачиж болдоггүй Yгээр үхүүлснийг Өвчиж болдоггүй. Аавын хөвүүдийн ахмад нь Зүчи бид хоёр биз. Хаан эцэгтээ Хавсарч хүчээ өгье Далдиран зайлсан этгээдийг Тас цавчиж шийтгэе. Салж саатсан этгээдийг Салбартал цавчиж байя Өгэдэй өршөөлтэй тул Өргөмжлөхөд болно. Хаан эцгийн дэргэд Хамт ойр байлгаж Бараат их малгайг Бариулан мэдүүлж болно гэв. Энэ үгэнд Чингис хаан өгүүлрүүн: "Зүчи юу хэлэхээ хэлэгтүн!" гэв. Зүчи өгүүлрүүн: "Цагадайн хэлсэн ёсоор Цагадай бид хоёр хавсарч хүчээ өгье. Өгэдэйг өргөмжилье!" гэв. Чингис хаан зарлиг болруун: "Хавсрах нь юу вэ? Эх дэлхий аугаа бөгөөд ус мөрөн олон бий. Харь улсыг эзлүүлэн тус тус салгая. Өөр өөрийн нутгийг өргөтгөж яваарай. Харин Зүчи Цагадай та хоёр, хэлсэн үгэндээ хүрч, ардын инээдэм, амьтны тоглоом болохгүй, эв найртай яваарай. Эрт цагт Алтан Хучар хоёр энэ мэтээр үг барилдсан байтал, хэлсэн үгэндээ хүрсэнгүй, хэдэр зан гаргаад юу болсныг та нар мэдэж байгаа биз. Одоо Алтан Хучар хоёрын харьяат нарыг та нарт хувааж өгнө. Тэднийг үзэж цээрлэл болгож явагтун!" гээд Өгэдэй юу хэлэх вэ? Хэлэгтүн!" гэв. Өгэдэй өгүүлрүүн: "Хаан эцэг соёрхож, үг хэлгэхэд би юугаа хэлэх вэ? Чадахгүй гэж яаж хэлэх вэ? Чадахыг хичээе! Гагцхүү хойд үеийн хөвүүд ач нар минь, өвсөнд ороовч үхэр тоож идэхгүй, өөхөнд хучивч нохой тоож идэхгүй юм төрөөд хандгайг харваад оготныг онох болуузай. Би үүнээс өөр юуг хэлэх вэ?" гэв. Энэ үгийг сонсоод Чингис хаан зарлиг болруун: "Өгэдэй ийм үгийг хэлэх бол болжээ. Бас Толуй юу хэлэх вэ? Хэлэгтүн!" гэв. Толуй өгүүлрүүн: "Би хаан эцгийн нэрлэсэн ахын дэргэд байж, мартсаныг сануулж, унтсаныг сэрүүлж, уриалах дуунд нь уухай болж, унах моринд нь ташуур болж, холын аянд явалцаж, ойрындайнд оролцож тусалъя" гэж хэлбэл, Чингис хаан зөвшөөн зарлиг болруун: "Хасарыг түүний үр хүүхдийн нэг нь залгамжил. Алчидайг түүний үр хүүхдийн нэг нь залгамжил! Отчигиныг түүний үр хүүхдийн нэг нь залгамжил! Бэлгүтэйг түүний үр хүүхдийн нэг нь залгамжил! Бэлгүтэйг түүний үр хүүхдийн нэг нь залгамжил! Тэрчлэн намайг миний үр хүүхдийн нэг нь залгамжилж, миний зарлигийг өөрчлөхгүй, задлахгүй, осолдохгүй, алдахгүй баримталж явтугай! Өгэдэйн үр хүүхэд өвсөнд ороовч үхэр тоож идэхгүй, өөхөнд хучивч нохой тоож идэхгүй юм төрвөл, миний ураг төрлийн дотор нэг хөвүүн нь сайн төрөх үгүй юу?" гэж зарлиг болов. 256. Чингис хаан (баруун зүг) байлдаанд мордоод, Тангуд улсын Бурханд элч явуулж хэлүүлсэн нь: "Баруун гар чинь болъё гэж чи хэлсэн бишүү? Сараул улсад алтан аргамжаа тасдуулаад би хариу авахаар мордов. Баруун гар болж морил!" гэж илгээвэл, Бурханыг үг хэлэхийн урьд Аша хамбу өгүүлрүүн: "Хүч хүрэхгүй бол хаан юунд болов?" гээд туслах цэрэг өгсөнгүй омогтой их үг хэлж элчийг буцаажээ. Тэнд Чингис хаан өгүүлрүүн: "Аша хамбуд яаж ингэж хэлэгдэх билээ? Урьдаар тэдэнтэй очиж байлдвал зохилтой бишүү? Гэвч өөр хүнд зорьж байгаа цаг тул энэ удаа болъё. Мөнх тэнгэрт ивээгдэж алтан жолоогоо бат татаж ирвэл, тэр цагт магад болтугай!" гэжээ. 257. Туулай жил (1219), Чингис хаан, хатнаас Хулан хатныг авч, дүү нараас Отчигин ноёныг их ордондоо үлдээгээд Арайн даваагаар давж, Сартаул улстай байлдахаар морилов. Зэвийг магнайд илгээв. Зэвийн дараа гэзэгт Сүбээдэйг илгээв. Сүбээдэйн гэзэгт Тогочарыг илгээв. Энэ гурвыг илгээхдээ тушаасан нь:"Султан хааны нутгийн гадуур явж цаана нь гараад биднийг очиход хамтарч нийлтүгэй!" гэв. Зэв яваад хан Мэлигийн балгасуудыг огт түйвээлгүй гадуур нь гарч одов. Түүний хойноос Сүбээдэй мөн ёсоор түйвээлгүй явж өнгөрөв. Түүний хойноос Тогочар явахдаа хан Мэлигийн хязгаарын хотуудыг дээрэмдэн, тариачдыг олзолжээ. Хан Мэлиг хотуудаа сүйтгүүлэв гэж дутаан хөдөлж, Жалалдин султантай нийлж, Чингис хааны эсрэг байлдав. Чингис хааны урьд Шигихутуг манлайлан явав. Жалалдин султан, хан Мэлиг хоёр, Шигихутугтай байлдаж, Чингис хаанд хүртэл хөөн ирэхэд Зэв, Сүбээдэй, Тогочар гурвуул, Жалалдин султан, хан Мэлиг хоёрын хойноос нэхэн байлдаж, тэднийг дарж хядаад Бухар, Сэмисгяб, Отрар хотын алинд нь ч оруулалгүйгээр хөөж байлдсаар Шин мөрнийг хүргэвэл сартаулын цэрэг Шин (Инд) мөрөнд харайн орж, олонх нь живж үхэв. Жалалдин султан хан Мэлиг хоёр амь хоргодохын тул Шин мөрнийг өгсөн дутаав. Чингис хаан, Шин мөрний өөд явж Батхэсэнг дайран одож, Эх горхи, Гүүн горхинд хүрч Баруан хээрт буув. Жалалдин султан, хан Мэлиг хоёрыг нэхүүлэхээр Жалайрын Балааг илгээв. Чингис хаан, Зэв Сүбээдэй хооёрыг маш сайшаан өгүүлрүүн: "Зэв чиний нэр Зургаадай билээ. Тайчуудаас ирж Зэв нэртэй болов" гээд Тогочар, хан Мэлигийн хязгаарын хотуудыг өөрийн дураар сүйтгэж, хан Мэлигийг дайсан болгов. Цээрлэл болгож түүнийг алъя гэж хэлсэн боловч, дараа алахаа байж маш буруушаан зэмлэж, цэрэг захирах эрхийг хасав. 258. Тэр Баруан хээрээс Чингис хаан өөрөө буцаж, Зүчи, Цагадай, Өгэдэй гурван хөвүүнээ баруун гарын цэргийг захирч, Аму мөрнийг гэтлэн Өргнэчи (Гурганачи) хотыг хүрэгтүн гэж явуулав. Толуйг Иру, Исэбүр тэргүүтэн олон хотыг эзлүүлэхээр илгээв. Чингис хаан өөрөө Отрар хотод буув. Зүчи, Чагадай, Өгэдэй гурван хөвүүн очоод гэдрэг лавласан нь: "Цэрэг бүрдэв. Өргнэчи хотыг хүрэв. Бид хэнийхээ үгийг дагаж явах вэ?" гэж өчиж илгээвэл, Чингис хаан зарлиг болруун: "Өгэдэйн үгээр явтугай" гэж илгээв. 259. Тэндээс Чингис хаан, Отрар хотод буугаад бас хөдөлж, Сэмисгяб хотод буув. Семисгяб хотоос хөдөлж, Бухар хотод буув. Тэнд Чингис хаан, Бала ноёныг хүлээж, Алтан горхины нуруунд Султан хааны зусланд зусаж, Толуйд элч илгээж хэлүүлсэн нь: "Зуны халуун болов. Цэргээ амсхийж буулга. Чи бидэнд ирж нийл! Гэж илгээв. Толуй, Иру, Исэбүр хотыг аваад Систэн хотыг эвдэж, Чүхчэрэн хотыг эвдэж байхад элч хүрч очив. Толуй, Чүхчэрэн хотыг эвдээд буцаж ирээд Чингис хаанд нийлэв. 260. Зүчи, Цагадай, Өгэдэй гурван хөвүүн, Өргнэчи хотод орж гурвуул олон хот ба иргэнийг хувааж аваад Чингис хаанд хувь гаргаж өгсөнгүй. Гурван хөвүүн буцаж ирвэл Чингис хаан, Зүчи, Цагадай, Өгэдэй гурван хөвүүнд уурлаж, гурван өдөр эс уулзав. Тэгэхэд Боорчи, Мухулай, Шигихутуг гурав өгүүлрүүн: "Тэмцэн мэлзэж байсан Сартаул улсын султаныг доройтуулж, хот ба иргэнийг нь авлаа, бид. Хуваагдаж автах Өргнэчи хот хувааж авах хөвүүд бүгд Чингис хааных билээ. Тэнгэр газарт хүч нэмэгдэж, сартаул иргэнийг ингэж доройтуулсанд олон бид, цэрэг морь чинь бүгдээр баясаж бахдаж байна. Хаан юунд ингэж хилэгнэв? Хөвүүд нэгэнт буруугаа мэдээд айж байна. Хойшид сургаал болтугай! Хөвүүдийн авир алгасангуй болуузай. Хаан соёрхвол, хөвүүдийг уулзулж болох уу?" гэж өчвөл, Чингис хаан тайтгарч Зүчи, Цагадай, Өгэдэй гурван хөвүүнийг уулзуулж донгодож, өвгөдийн үгийг өв болгож, хуучин үгийг хууль болгож, байсан газар нь тогтож ядтал, магнайн хөлсийг арчиж ядтал зэмлэж буруушааж байхад Хонхай, Хонтахар, Чормаган энэ гурван хорчин, Чингис хаанд өчрүүн: "Гөрөөнд сая гарч байгаа залуу харцага мэт, хөвүүдийн зоригийг шантруулан энэ мэтээр яаж донгодож болох вэ? Хөвүүд айж сэтгэл алгасангүй болуузай. Ургах нарнаас шингэх наранд хүртэл дайсан иргэн олон байна. Бидний түвд нохдыг (зуудаг нохдыг) тухирч явуулбал, дайсан улсыг бид дарж, тэнгэр газрын өмгөөр хүчээ нэмэгдүүлж, алт, мөнгө, эд уурс эл бүхий юмыг чамд авчирч өгье! Аль улсад явуулах вэ гэвэл, Багдад иргэний Халиф султан гэж бий гэнэ. (Багдад бол Энэтхэг ба Иранаас баруун тийш, Тигер мөрний хөвөөн дээр байгаа их хот мөн). Түүнийг эзлэхээр бид аялан явъя!" гэж өчвөл энэ үгийг шүүмжлэн бодож, Чингис хааны хилэн тайтгарч зөвшөөрөөд Хонхай, Хонтахар, Чормаган гурван хорчинг соёрхож, Адаргины Хонхай, Долонгирын Хонтахар хоёрыг "Миний дэргэд байтугай!" гэж нөгөө Yдгэгийн Чормаганыг Багдад улсын Халиф султанд аялуулав. 261. Бас индус (энэтхэг) иргэн, багдад иргэн хоёрын завсарт байгаа Ару-Мару Мадсаары улсын Абту хотыг эзлэхээр Дөрвэдийн Дөрбэй догшиныг аялуулав. 262. Бас Сүбээдэй баатрыг умар зүгийн Ханлин, Хипчак, Бажигид, Орос, Мажар, Асу, Сасу, Чэркэс, Кэшимир, Болар буюу болгар, Лала эдгээр арван нэгэн аймагхарь улсыг хүртэл Ижил (Волга), Яик (Урал гол) мөрнийг гэтлүүлэн, Кивамен (Кивамен буюу Киев), Хэрмэн хотуудыг хүртэл аялуулав. 263. Бас Сартаул улсыг эзэлж дуусаад Чингис хааны зарлигаар хот, хотод дарга тавихад Өргнэчи хотоос Хоромши овогтой сартаул Ялавач, Масхуд гэдэгнэртэй эцэг хөвүүн хоёр ирж, хот газрын ёс заншлын тухай Чингис хаантай ярилцав. Тэд, хот газрын заншил ёсыг сайн мэдэх тул хөвүүн Хоромши Масхудыг монгол дарга нарын хамт Бухар, Сэмисгяб, Өргнэчи, Удан, Хисгар, Уриан, Гусандарил тэргүүтэн хотыг захируулаад эцэг Хормши Ялавачийг авчирч, Хятадын Жунду (Бэйжин) хотыг захируулав. Ялавач, Масхуд нар хот суурин газрын журам ёсыг сайн мэдэх тул Хятад улсыг захирах монгол дарга нарын дэргэд сартаул хүмүүсийг зөвлөгч нараар томилов. 264. Чингис хаан, Сартаул улсад долоон жил яваад тэнд Жалайрын Бала ноёныг хүлээж байхад Бала ноён Шин мөрнийг гэтэлж, Жалалдин султан, хан Мэлиг хоёрыг Индус газар хүртэл нэхвэл Жалалдин султан, хан Мэлиг хоёр нэгэнт завхсан тул Индусийн хязгаарын иргэдийг олзолж тоноод олон тэмээ, ямааг авч буцаж иржээ. Тэндээс Чингис хаан, буцах замдаа Ирчис мөрөнд зусаж, долоодугаар он тахиа жил (1225) -ийн намар Туул голын Хар шугуйд их ордоо засаж буув. 265. Тэр өвөл өвөлжиж, тангуд иргэнд морилъё гэж цэргээ шинээр тоолон бүртгэж, нохой жил (1226)-ийн намар Чингис хаан, тангуд иргэнтэй байлдахаар мордов. Хатдаас Есүй хатныг авч явав. Замын зуур өвөл, Арбухад олон хулан авлахад Чингис хаан, зост (толбот) бор морийг унаж явав. Олон хулан дайрч ирэхэд зост бор морь үргэж Чингис хааныг унагавал, хааны бие маш чилээрхэж Цоорха гэдэг газар буув. Тэр шөнө хоноод өглөө Есүй хатан өгүүлрүүн: "Хөвүүд ноёд хэлэлцэгтүн! Хааны бие шөнө их халуурч хонов" гэв. Хөвүүд ноёд хуралдсанд Хонхотны Толун чэрби өгүүлрүүн: "Тангуд иргэн, байсан газартаа байран нутагладаг, шавар хотондоо шавалдан суудаг тул байран нутагладаг, шавар хотондоо шавалдан суудаг тул байран нутаг, шавар хотоо хаяж тэд хаана очих вэ? Бид буцаж, хааны биеийг сайжруулан, жич дахин байлдахаар мордъё!" гэвэл, хөвүүд ноёд цөмөөр тэр үгийг зөвшөөрч, Чингис хаанд айлтгавал Чингис хаан өгүүлрүүн: "Тангуд иргэн биднийг зүрх шантарч буцав гэх болно. Бид элч илгээж, мөн элчийг иртэл, энд Цоорхад биеэ сувилж байгаад Тангудын хэлэх үгийг сонсож буцвал болно" гэж элчийг томилоод дуу бариулж (албан бичиг нь их төлөв шүлэг бөгөөд цээжлэвч амархан тул дуу гэж нэрлэсэн) хэлүүлсэн нь: "Урьд тангуд иргэн баруун гар болж тусалъя! гэж Бурхан чи хэлсэн билээ. Чиний тэр үгийн ёсоор бид сартаул иргэнийг эрхэндээ оруулахаар мордохдоо чамд мэдэгдвэл, Бурхан чи хэлсэн үгэндээ хүрсэнгүй, цэрэг ч өгсөнгүй, харин их үгээр дайрсан билээ. Тэр үед бид өөр улсад зорьсон тул дараа учраа ололцъё гэж сартаул иргэнд морилж, мөнх тэнгэрт ивээгдэж, сартаул иргэнийг эрхэндээ оруулж, одоо Бурхан чамтай учраа ололцъё гэж ирэв" гэж илгээвэл, Бурхан өгүүлрүүн: "Дайрамх муу үгийг би хэлсэнгүй" гэв. Аша хамбу өгүүлрүүн: "Дайрах үгийг би хэлсэн. Одоо монголчууд та нар байлдаж сураад байлдъя! гэвэл, миний бие Алаша нутагт тэрэм (ханат) гэртэй, тэмээн ачаатай хүмүүс бий. Алаша-д аялж надад ирэгтүн! Тэнд байлдъя! Алт, мөнгө уурс, таваар хэрэгтэй бол Яргай (Нин-ся), Эржиү (Ся-лян) хотод ирэгүн!" гэж илгээжээ. Энэ үгийг Чингис хаанд сонсговол, Чингис хаан бие их халуунтайгаар өгүүлрүүн: "За тэр бишүү. Тэд ийм их үг хэлж байхад бид яаж буцаж болно? Yхэвч тэр их үгийг зүгээр орхихгүй. Мөнх тэнгэр чи мэд!" гэж Чингис хаан Алашаг зорьж хүрээд Аша хамбутай байлдаж, Алаша-д бүсэлж Аша хамбыг барьж, түүний тэрэм гэртэй тэмээ ачаатай иргэнийг үнсэн товрог болтол талж сүйтгэв. "Тангудын омогтой дуулгаргүйгий нь хядаж орж дагагсдыг манай цэргүүд дураар барьж олзолж автугай!" гэж зарлиг болов. 266. Чингис хаан, Цаст ууланд зусаж, цэргээ явуулж, Аша хамбыг дагаж ууланд дутаан бүгсэн тэрэм гэртэн, тэмээн ачаатан тангудыг хураан эзэлж авав. Тэндээс Боорчи Мухулай хоёрт "Тангуд иргэнээс чадлын хэрээр автугай!" гэж соёрхоод зарлиг болруун: "Боорчи Мухулай хоёрт хятад иргэнээс соёрхож эс өгсөн билээ. Хятад иргэний жүйнийг та хоёр адил хувааж авагтун! Тэдний сайн эрсээр шувуугаа бариулж дагуулж явагтун! Сайхан хүүхнээр нь эхнэрүүдийнхээ хормойг засуулж явагтун! Хятад иргэний Алтан хааны итгэлт янагууд нь Монголын өвөг эцгийг хорлосон Хар хятадын жүйн байсан билээ. Одоо миний итгэлт янаг нөхөд Боорчи Мухулай та хоёр бишүү !" гэж зарлиг болов. 267. Чингис хаан, Цаст уулнаас хөдөлж, Яргай хотод бууж, Яргай хотоос хөдөлж, Түрэмгий (Лин-жоу) хотыг эвдэж байхад Бурхан, Чингис хаантай уулзахаар ирэв. Тэнд Бурхан, уулзаж алтан сүм тэргүүтэн алтан мөнгөн аяга сав есөн ес, хөвүүд охид есөн ёс, морь, тэмээ есөн ёс, элдэв зүйлс тус бүр есөн есийг бэлэглэн уулзахад Бурханыг үүдний гадна бараалхуулав. Тэр уулзах үед Чингис хааны дотор муухай болов. Түүнээс хойш гуравдугаар өдөр Чингис хаан зарлиг болж, Илаху Бурханд шударга нэрийг өгч, Илаху бурхан шударгыг ирүүлээд Чингис хаан, Илаху-г Толун чэрби гардаж нөгчөөтүгэй! Гэж зарлиг болов. Толун чэрби, Илаху-г гардаж танилгавгэж айлтгавал, Чингис хаан зарлиг болруун: "Тангуд улстай учраа ололцох гэж ирэх замд Арбухад хулан авлаж өвдсөн биеий минь анаая гэж амь биеий минь хайрлаж үг дуртгасан Толун чи мөн биз. Дайсан хүний хорт үгэнд хорсож яваад мөнх тэнгэрийн хүч нэмний ачаар дайсныг гартаа оруулж өшөөгөө авав бид. Илахугийн энэ авч ирсэн нүүдлийн харш (дагшаа орд), аяга сав сэлтийг Толун чи автугай!" гэж зарлиг болов. 268. Тангуд улсыг эзэлж, Илаху Бархунд шударга нэр өгөөд түүнийг тонилгож, тангуд иргэнийг уг удмаар нь хүртэл мохол мушгилгүй болгож (үр үлдэгдэлгүй болгож үүнийг тэмдэглэхийн учир) идээ ундаа идэж уугаад "Мохол мушгилгүй болсон" гэж хэлж төгсгөж бай! гэж зарлиг болов. Тангуд улс, үгээ баталж хэлээд тэр хэлсэн үгэндээ хүрсэнгүйн тул дахин байлдахаар явж, Тангуд улсыг сөнөөн дараад гахай жил (1227) [долоон сарын 12-т Түрэмгий балгасанд, А.то.] Чингис хаан, тэнгэрт халив. Халихын өмнө, тангуд иргэнээс маш олныг Есүй хатанд өгөв. [Эзний алтан хүүрийг хасаг тэргэнд тээж харин өөд болон ирэхэд Сөнидийн Гилүгэтэй баатар магтан шүлэглэсэн нь нь: "Хамгийн хаан, улсын эзэн минь Харцгай шувууны жигүүр болон одов Хангинах тэрэгний тээш болон одов Жиргэх шувууны жигүүр болон одов Жигдрэх тэрэгний ачаа болон одов" гэж магтан дуулав. Мунын хөөвөрт хасаг тэрэг булд хүртэл шигдэж таван хүлгээр татаж хөдөлгөн ядаж, гүр их улс зовоход Сөнидийн Гилүгэтэй баатар өчрүүн: "Хөх тэнгэрээс заяагаар төрсөн Хүлэг богд эзэн минь! Хүр их улсаа орхиж одов уу, чи? Төвшитгөн байгуулсан улс төр чинь Төгс заяат хатад хөвүүд чинь Төрсөн их газар ус чинь Тэмүжин эзэн чамайг хүлээж байна. Ариунаа байгуулсан төр чинь Албат олон улс чинь Амраг хатад хөвүүд чинь Алтан орд харш чинь Алс газар билээ. Удирдан байгуулсан төр чинь Учирсан хатад хөвүүд чинь Ураг элгэн монгол чинь Улс олон иргэн чинь Унасан Дэлүүн болдог чинь Тэнд хол байна. Хээр азарганы хөхлөөр хийсэн Хийр туг сүлд чинь Хэнгэрэг бүрээ уриа чинь Хэлэхгүй бүгд улс чинь Хэрлэний Хөдөө арал чинь Тэнд билээ эзэн минь! Бүтэхийн урьд учирсан Бүртэгэлжин сэцэн хатан чинь Буянт газар нутаг чинь Боорчи Мухулай нөхөд чинь Булт их улс чинь Тэнд билээ эзэн минь! Хувилгаанаар учирсан Хулан хатан чинь Хуур цуур хөг дуу чинь Хотол бүгд улс чинь Хутагт эрхэн (эрхэм) газар ус чинь Тэнд билээ, эзэн минь! Харууна уулыг дулаан гэж Харь тангудыг олон гэж Хатад охидыг гоо гэж Хамаг монголоо мартав уу Хайрт эзэн минь! Халуун амийг чинь алдавч Хас эрдэнэ мэт хүүрийг чинь Хамгаалан авч харъя эзэн минь! Хатан Бүртэгэлжинд чинь үзүүлье Хамаг улсад чинь хүргэе" гэж өвчөл Хаан эзэн энэрэн соёрхов. Хасаг тэрэг хангирсан хөдлөв Хамаг улс баясгалант болов. Хан их газар тэнд хүргэв Хамгийн мөнхийг тэнд оршуулж Хаан зайсангуудын тулгар болж Хамаг улсын бштээн болоод Найман цагаан гэр болов за. Энэ их улсад тунхаг зарлаж Өмссөн цамц, өргөө гэр Ороосон оймыг тэнд онголов. Yнэн хүүрий нь заримууд Бурхан Халдунд онголов гэх, заримууд Алтай хааны ард, Хэнтий ханы өвөрт Их өтөг нэрт газар онголов гэх бий А.то.] 269. Хулгана жил (1228) Цагадай, Бат тэргүүтэй баруун гарыг эзэлсэн хөвүүд, Отчигин ноён, Жэү, Есүнхэй тэргүүтэн зүүн гарыг эзэлсэн хөвүүд, Толуй тэргүүтэн голыг эзэлсэн хөвүүд охид, түүний ноёд, мянганы ноёд бүгдээр Хэрлэний Хөдөө арал (одоогийн Баян-Улаан)-д хурж, Чингис хааны гэрээсэлсэн зарлигийн ёсоор Өгэдэйг хаан өргөмжлөв. Цагадай ах, Өгэдэй дүүгээ хаан өргөмжлөөд Чингис хаан эцгийн алтан амийг сахиж байсан хэвтүүл, хорчин, мянган торгууд хаан эцгийн шадар явсан өмч түмэн хишигтнийг Цагадай Толуй хоёр, Өгэдэй хаанд өгөв. Голын улсыг мөн ёсоор Өгэдэй хаанд өгөв. 270. Өгэдэй, хаан өргөмжлөгдөөд шадар бараа болох түмэн хишигтэн, голын улсыг өөрөө захирч урьдаар Цагадай ахтай зөвлөөд, Чингис хаан эцгийн дуусгаагүй Багдад улсын Халиф султанд аялсан Чормаган хорчийн хойноос Оготор Мөнхөт хоёрыг илгээв. Бас урьд Сүбээдэй баатрыг Ханлин, Хипчак, Багижид, Орос, Асу, Сасу, Мажар Кэшимир, Чэркэс, Болгар, Кэрт улсуудад хүртэл, Ижил, Яик мөрнүүдийг гэтлүүлэн, Мэкэтмэн, Хэрмэн, Кэйбэ тэргүүтэн хотыг байлдан эзлүүлэхээр явуулсан нь тэдгээр улсын эсэргүүцэл үлэмж гэх мэдээг аваад Сүбээдэйн хойноос Бат, Бүри, Мөнх тэргүүтэн хааны төрлийн ахмад хөвүүд ноёдыг Бат ахлан захиртугай! гэж зарлиг болов. Гол улсаас гарсан цэргийг Гүюг ахалтугай! гэж зарлиг болов. Энэ аянд улс иргэнийг захирсан хан хөвүүд өөрсдийн хөвүүдийн ахмадыг явуултугай! Улсыг эс захирсан хан хөвүүд, түмэн, мянган, зуун, аравны ноёд, олон хүн хэн боловч, мөн тэрчлэн өөрийн хөвүүдийн ахмадыг явуултугай! Ханы охид хүргэд мөн түүний адилаар хөвүүдийнхээ ахмадыг явуултугай! гэж зарлиг болоод бас Өгэдэй хаан өгүүлрүүн: "Хөвүүдийн ахмадыг ингэж аянд явуулах саналыг Цагадай ах гаргав. Цагадай ахын хэлүүлсэн нь: "Сүбээдэйн хойноос хөвүүдийнхээ ах бүрийг явуулна. Хөвүүдийн ах аялбал цэрэг арвин болно. Цэрэг олон бол үзэгдэх сүр хүч их болно. Тэнд, дайсны хүн үлэмж, харийн улс олон бий. Тэр хязгаарын улсууд хэцүү. Хилэгнэвэл өөрийн биеийг мэсээр хорлож үхэх улс бий. Хурц мэстэй гэнэ" гэж илгээжээ. Цагадай ахын хичээн болгоомжилж хэлсэн энэ үгийн ёсоор хөвүүдийн ахмадыг томилж явуулъя! гэж зүг зүгт тунхаг зарлаж Бат, Бүри, Гүюг, Мөнх тэргүүтнийг аянд мордуулах болсон учир ийм билээ" гэжээ. 271. Бас Өгэдэй хаан, Цагадай ахад зөвлөж илгээсэн нь: "Би Чингис хаан эцгийнхээ бэлэн сууринд суув. Ямар эрдмээр хаан суув? гэж би хэлэгдэх бишүү? Цагадай ахыг зөвшөөрвөл бидний хаан эцгийн эзэлж дуусгаагүй орхисон Хятад улсын Алтан хааныг эзлэхээр морилъё" гэж зөвлөж илгээвэл, Цагадай ах зөвшөөрч "Юу алзах вэ? Аураг ордоо сайн хүнд тушаагаад морилогтун! Би эндээс цэрэг гаргаж илгээе!" гэжээ. Их ордоо Олдхар хорчинд тушаав. 272. Туулай жил (1231) Өгэдэй хаан, хятад иргэнд морилж, Зэвийг манлай болгож илгээв. Тэгээд Хятадын цэргийг хиартал хядаж, Цавчаалын даваагаар давж зүг зүгт олон хотыг хааж байлдах цэргүүдийг явуулав. Тэр үед Өгэдэй хаан өвчин хүрч үг хэлж чадахгүй болов. Бөө, төлөгчин нараар мэрэглүүлбэл Хятад улсын газар усны эзэд, хүн хөрөнгөө сүйтгүүлж, хот балгасаа эвдүүлсний учир хилэгнэн хаанд хор хүргэж байна гэв. Хүн хөрөнгө, алт мөнгө, адгуус идээгээр золио өгье гэж төлөгдвөл өвчин ялааршихгүй харин улам хүнд болов. Ойр төрлийн хүнээс золио болгож өгье гэж төлөгдвөл хаан гэнэт нүдээ нээж ус гүйж уугаад "Юу болов?" гэж асуув. Бөө нар өгүүлрүүн: "Хятад улсын газар усны эзэд газраа сүйтгүүлж, хүн хөрөнгөө талуулаад хорлож ийм өвчин хүргэжээ. Элдэв бусад юмаар золио төлөөс өгье гэхэд зөвшөөрөхгүй улам хилэгнэж байна. Гагцхүү ойр төрлийн хүнийг золио болгож өгье гэвэл зөвшөөрч өвчнийг хөнгөрүүлж байна. Одоо яахыг зарлиг мэднэ!" гэж өгвөл Өгэдэй зарлиг болруун: "Хан хөвүүдээс миний дэргэд хэн байна?" гэвэл, дэргэд нь байсан Толуй өгүүлрүүн: "Суут Чингис хаан эзэн минь, дээр чинь ах нар, доор чинь дүү нар байтал, хаан ах таныг агт морь шиг сорьж, иргэ хонь шиг барилж үзээд их сууринд суулгаж, олон улсыг захирах дээд үүргийг даатгав. Намайг хаан ахын дэргэд байж, мартсаныг сануулж, унтсаныг сэрүүлж яв гэсэн билээ. Одоо хаан ах чамайг алдвал, би хэний мартсаныг сануулж, хэний унтсаныг сэрүүлэх вэ? Yнэхээр хаан ах муужирвал, олон монгол улс өнчирч, Хятад улс баясах болно. Хаан ахын оронд би золио болъё! Тул загасны нурууг тунтарч явлаа, би. Хилэм загасны нурууг хяргаж явлаа, би. Илийг ялж, далдыг дарж байв. Миний нүүр гоо, нуруу өндөр биз. Бөө нар бөөлж залбирагтун!" гэв. Бөө нар бөөлөн залбирч, адисласан усыг Толуйд уулгав. Бяцхан суугаад өгүүлрүүн: "Согтов би. Согтсоноос сэргэтэл өнчин өчүүхэн дүү нар ба бэлбэсэн бэр Бэрүдийг хүмүүжүүлэн асрахын хаан ах мэдтүгэй! Аливаа үгээ хэлэв, би. Согтов!" гээд гаран одож муужирсан билээ. 273. Өгэдэй хаан, тэгээд Алтан хааныг мөхөөж Сяа-Сы (зарц) нэрийг өгч, алт, мөнгө, алттай хээтэй уурс таваар, агт морь, албат зарцыг хурааж аваад захирагч, мэдээлэгч нарыг томилоод Нанжин, Жунду ба зүг зүгийн хотуудад дарга нарыг тавьж төвшин мэндээр буцаж, Хар Хоруим хотод ирж буув. 274. Чормаган хорчи, Багдад улсыг дагуулжээ. Тэндхийн газар сайн, эд эрхэм гэдгийг мэдээд Өгэдэй хаан зарлиг болруун: "Чормаган хорчи, мөн тэр газарт захирагч (тамгач) болж, шар алт, шармал чимэг, хоргой, магнаг, хив, торго, сувд, тана, урт хүзүүтэй, өндөрхөлтэй аргамаг морь, ачааны тэмээ, луус зэрэг юмыг жил бүр хүргэн ирүүлж байгтун!" гэв. Сүбээдэй баатрын хойноос явсан Бат, Бүри, Гүюг, Мөнх тэргүүтэн олон хөвүүд Ханлин, Хипчак, Бажигидыг оруулж, Ижил, Яик мөрнийг гэтэлж, Мэгэд хотыг эвдэж оросыг хядаж сүйтгэв. Асу, Сасу, Боларман, Хэрмэн, Кива зэрэг хотын иргэнийг эзлэн дагуулж, дарга захирагч нарыг тавиад буцав. Урьд Зүрчид Солонгосыг эзлэхээр аялсан Жалардай хорчийн хойноос Есүдэр хорчийг явуулав. Түүнийг тэнд захирагч суутугай! гэж зарлиг болов. 275. Бат, хипчак нутгаас Өгэдэй хаанд нууцаар өчиж илгээсэн нь: "Мөнх тэнгэрийн хүчинд, хаан ахын сууд Мэгэд хотыг эвдэж, Орос улсыг эзэлж, зүг зүгт арван нэгэн харь улсыг оруулж, алтан жолоогоо татаж салалцах болоход их асар босгож хуримыг хуримлав. Энэ хурим дээр би бүх хан хөвүүдийн ахмад тул нэг хоёр аяга сархад тэргүүлэн уув. Гэтэл, Бүри Гүюг хоёр надад муудаж хуримаас гарч одов. Явахдаа Бүрийн хэлсэн нь: "Бат бид адил байтал, яагаад тэргүүлэн уух билээ?" Тэр сацуурах санаатай сахалт эмгэнийг өсгийгөөр давтаж өлмийгөөр гишгичих юм сан! гэжээ. Гүюгийн хэлсэн нь: "Бид хоёр тэр нум сум агссан эмгэдийн эгмийг харвалдъя" гэжээ. Элжгэний хөвүүн Аргасуны хэлсэн нь: "Тэдэнд модон сүүл зүүвэл зохино" гэв. Бид, харь элэгтэй, дайсан улсын дотор явж байгаа учир зүйгээ гаргаж хэлсэн боловч, Бүри, Гүюг хоёр тэгж хэрүүлийн үгийг хэлээд найрамдалгүй тарав. Одоо яахыг хаан авга мэдтүгэй!" гэж өчиж илгээжээ. 276. Батын энэ үгийг сонсоод Өгэдэй хаан маш хилэгнэж, Гүюгийг бараалхуулсангүйгээр өгүүлрүүн: "Энэ түрэмгий гайхал, хэний үгэнд орж ах хүнийг ам мэдэн доромжлох болов? Ганц муу өндөг ялзарчээ. Ах хүний өөдөөс эсэргүүцсэн ажээ. Харь хол газар хайгуулд явуулж, арван хурууны нь хумсыг ханзартал уул мэт хотыг эзлүүлэхээр урагш зүтгүүлье! Зах хол газрын захирагч болгож таван хурууны нь хумсыг тамтартал бат бэх хотыг байлдуулан авируулъя! Бузар муу түрэмгий Аргасун, хэнийг дуурайж, бидний ургийн хүнд ам гарч доромжлох үг хэлэв? Гүюг Аргасун хоёрыг хамт илгээе! Зүй нь Аргасуныг албал зохих билээ. Гэтэл, та нар алагчлах гэх биз. Бүрийн тухай бол Батад хэлэгтүн! Цагадай ахад хэлж илгээтүгэй! Цагадай ах мэдтүгэй!" гэв. 277. Хан хөвүүнээс Мангай, ноёдоос Алчидай, Хонхордай, Жанги тэргүүтэн ноёд дуртган өчрүүн: "Чингис хаан эцгийн чинь зарлиг билээ: Хээрийн үйлийг хээр шийтгэж, гэрийн үйлийг гарт шийтгэх билээ. Хаан, одоо Гүюгт хилэгнэж байна. Энэ бол хээрийн үйл хэрэг мөн. Хаан соёрхвол энэ хэргийг Батад тушааж илгээвэл болох уу?" гэж өчвөл энэ үгийг хаан зөвшөөж тайтгараад Гүюгийг уулзуулж буруушаан донгодож сургасан нь: "Аянд явах зуур эрүүл бөгстэй хүнийг эс үлдээсэн гэнэ, чи. Цэрэг хүний нүүрийн арьсыг хуулж явсан гэнэ, чи. Чиний тэр уур хилэнгээс айж, Орос улсыг дагаж орсон гэж бодож байна уу? Чи орос иргэнийг ганцаараа дагуулж оруулсан мэт санаж, бардам омог гаргаж, ах хүний өөдөөс эсэргүүцэв үү? Чингис хаан эцгийн зарлигт: Олон хүн хүчтэй, гүн ус аюултай! гэж бий бишүү. Сүбээдэй Бужиг хоёрын далавч дор явж олон бүгдээр хамсаж, орос, хипчакуудыг оруулж авсан байтал, чи анх удаа гэрээс гараад орос, хипчакийн нэг ч хүнийг олж барьсангүй, адаглавал ишигний шийр ч олж авсангүй байж эрэмгий түрэмгий зан гаргаж, ийм тийм үг хэл болж, ганц биеэ гайхуулж явдаг чинь юу вэ? Харин Алчидай, Хонхордай Жанги нар, бургилсан зүрхийг дарах нөхөр болж, буцалсан усыг сэвэх шанага болж уур хилэнг минь амирлиулав. Хээр болсон хэрэг тул үүнийг Бат шийтгэвэл зохино. Гүюг Аргасун хоёрыг Бат мэдтүгэй! Бүрийг Цагадай ах мэдэж шийтгэтүгэй!" гэв. 278. Бас Өгэдэй хаан зарлиг болруун: "Чингис хаан эцгий минь хамгаалж явсан хэвтүүл, хорчин, торгууд, бүх хишигтний тухай нийтэд тунхаг зарлигийг буулгах нь: Хаан эцгийн зарлигийг урьдын ёсоор дагаж явтугай! Хорчин, торгууд урьд ёсоор өдөр дараалан ээлжлэн манаж, наран шингэмэгц үүргээ хэвтүүлээс өөр хүн дотогш ордонд орвол хэвтүүл манаач, тэр хүний толгойг цавчиж хаятугай! Шөнө яаралтай мэдээг хүн хүргэж ирвэл хэвтүүлийн хамт гэрийн хойно байж мэдээгээ хэлтүгэй! Орд гэрт орох гарах бүх зүйлийг Хонхордай Ширхан хоёр хэвтүүлтэй хамт элбэж эрхлэн мэдтүгэй. Элжигэдэй итгэлтэй хүн боловч үдэш хэвтүүлийн дэргэдүүр яваад хэвтүүд баригдсаны адилаар зарлигийг дагаж, хэдий итгэлтэй хүн боловч хэвтүүлийн ойр очиж үл болох ба хэвтүүлийн тоог асууж үл болно. Хэвтүүлийн дэргэдүүр бүү явтугай! Хэвтүүлийн завсраар бүү явтугай! Хэвтүүлийн дэргэдүүр явж, хэвтүүлийн завсраар орсон ардыг хэвтүүл барьтугай! Хэвтүүлийн тоо асуусан хүний тэр өдрийн унаж явсан эмээл хазаартай морийг бүх хувцасны хамт хэвтүүл автугай. Хэвтүүлийн байрны дээр хэн ч сууж үл болно. Хэвтүүл, туг хэнгэрэг, дөрөө, жад, аяга савыг асарч хадгалтугай! Идээ унд, архи айраг, мах шүүсийг хэвтүүл даргалж мэдтүгэй!" гэж зарлиг болов. "Орд тэргийг хэвтүүл асарч мэдтүгэй! Бидний шувуу авлахад хэвтүүлийн зарим нь орд гэр, тэргийг сахиж, зарим нь бидэнтэй хамт явтугай! Хэвтүүлчин, нутаг үзэж, орд өргөөг нүүлгэж буулгатугай! Ордны үүдэнд хаалгачин хэвтүүл үргэлж сахиж байтугай! Бүх хэвтүүлийг мянганы ноён Хадаан захирч мэдтүгэй!" гэж зарлиг болов. "Бас хэвтүүлийн ээлж хишгийн ноёд Хадаан Булхадар хоёр, нэг ээлж болон хавсарч, нэг ээлж болон манаж, ордны баруун зүүн этгээдэд оногдсон хагасаа сэргийлж манатугай! Амал Чанар хоёр хавсарч нэг ээлж болж ордны баруун зүүн этгээдэд оногдсон хагасаа сэргийлэн манатугай! Хадй Хорчи-хачар хоёр хавсарч, нэг ээлж болон орж ордны баруун зүүн этгээдэд оногдсон хагасаа сахиж манатугай! Ялбаг Хараудар хоёр хавсарч нэг ээлж болон орж ордны баруун зүүн этгээдэд оногдсон хагасаа сахиж манатугай! Бас Хадаан, Булхадарын ээлж, Амал, Чанарын ээлж, энэ хоёр ээлж жасааны манаачид ордны баруун этгээдэд байрлаж суутугай. Энэ дөрвөн ээлжийн хэвтүүлийг Хадаан ноён захирна. Бас хэвтүүл миний биеийншадар ордыг тойрон байж үүдийг сахиж харгалзтугай. Хэвтүүлийн хоёр хүн ордонд орж сөн түшиж барьтугай!" гэж зарлиг болов. "Бас хорчныг захирсан Есүнтэй, Бүхэдэй, Хорхудаг, Лабалха дөрвүүл нум сум агссан торгуудаа дөрвөн ээлж болгож, ээлж бүрийн хорчиноо захиран орж сахитугай!" гэж зарлиг болов. "Бас торгуудын ээлжийн ахлагчдыг урьдын захиран мэдэж байсан хүний ургаас болгож, урьд мэдэж байсан Алчидай Хонхордай хоёр хавсарч нэг ээлж торгуудыг захирч ортугай. Тэмүдэр Жэхү хоёр хавсарч нэгэн ээлж торгуудыг захирч ортугай! Мангудай гэзэглүүр (туслах) нэгэн ээлжийн торгуудыг захирч ортугай!" Бас хаан зарлиг болруун: "Бүх ноёдыг Элжигэдэй ахалж, Элжигэдэйн үгээр явтугай! Ээлжийн манаач, цагаас хожимдвол урьдах зарлигийн ёсоор гурван бэрээ жанчтугай! Мөн хүн дахин ээлжээс хожидвол долоон бэрээ жанчтугай! Бас тэр хүн өвчний шалтгаангүй, ээлжийн ахлагчийн зөвшөөрөлгүйгээр гурав дахь удаа тасалбал бидэнд бараа болохоос бэрхшээсэн этгээд гэж үзэж, гучин долоон бэрээр жанчаад хол газар нүдний далд цөлж орхиё. Бас ээлжийн ахлагчид, харьяат хишигтнээ бүртгэн жагсаасангүйгээр манаанд орвол ээлжийн ахлагчдыг шийтгэе! Бас ээлжийн ахлагчид гурван ээлж солилцохдоо энэ зарлигийг хишигтэндээ сонсгож байтугай. Зарлиг сонссон бөгөөтөл хишигтэн ээлж тасалбал зарлиг ёсоор шийтгэе! Энэ зарлигийг хишигтэндээ эс сонсгосон бол ээлжийн ахлагчдын буруу болно. Бас ээлжийн ахлагчид харьяалж хамт манаж байгаа миний хишигтэн нарыг ахлагч гэсэн төдийгөөр дур мэдэн шийтгэж үл болно. Тэд, засгийг зөрчвөл бидэнд мэдэгдэж ирүүлтүгэй! Алах ёстойг бид ална. Шийтгэх ёстойг бид шийтгэнэ. Ахлагч гэсэн төдийгөөр бидэнд мадагдахгүйгээр, миний хишигтэнд гар хөл хүргэвэл нударгын оронд нударгаар, бэрээний оронд бэрээгээр цохиж хариулна. Гаднах мянганы ноёдоос миний хишигтэн дээр биз. Гаднах мянганы ноёд, миний хишигтэнтэй хэрэлдвэл мянганы ноёдыг шийтгэнэ" гэж зарлиг болов. 279. Бас Өгэдэй хаан өгүүлрүүн: "Чингис хаан эцгийн зовж байгуулсан улсыгбүү зовооё. Хөлий нь хөсөр, гары нь газар тавиулж жаргуулъя. Хаан эцгийн бэлэн суурийг эзлээд иргэнийг үл зовоохыг эрхэм болгоно. Шөл шүүс болгож харьяат улсын сүрэг хонь бүрээс нэжээд хонь жил тутам авч байна. Зуун хониноос нэжээд хонь гаргаж улсын доторх үгээгүй ядуучуудын тусламж болгож өгтүгэй. Бас олон ах дүү эр цэрэг, агт морь дараалан чуулах бол чуулагсдын ундыг тухай бүр ардаас татварлан авах нь зохилдохгүй. Зүг зүгийн мянгат бүрээс гүү гаргаж, мөн саах саальчин адуулах нутагчныг томилж өр хөлсийг төлөөд унагачин болготугай. Бас ноёд ах дүү нар чуулбал өглөг соёрхлыг өгч байя. Yүний тул эд уурс, мөнгө, сүх, нум, саадаг хуяг, зэв зэргийг байшин зооринд хадгалж, тэр байшин балгасыг сахиулъя. Yүнийг зүг бүрээс балгасчин, амучин (аму будаа хадгалагч) нарыг томилж сахиулъя. Бас улс иргэнийг нутаг усыг хувааж өгье. Нутгийг хувааж сонгож нутаглахад мянгат бүрээс нутагчныг ялгаж гаргавал болно. Бас цөл говь нутагт гөрөөснөөс өөр амьтангүй байна. Ард иргэн, уужим суухыг хүснэ. Чанай Уйгуртай хоёр тэргүүтэй нутагчныг явуулж, цөл говьд худаг малтуулж хашуулъя. Бас элч нарыг одоогийн байдлаар явуулахад элч нар удаан явах ба ард олонд зовлон чирэгдэл үлэмж байна. Одоо бид байнга журам болгож зүг зүгийн мянгатаас замчин улаачин гаргаж, суурь суурьд өртөө тавьж элч нарыг ард олны дундуур хамаагүй уургын улаа унаж хэсүүчлэн давхихгүй гагцхүү өртөө замаар явах болгоё. Энэ үйл хэргийг ингэж явуулъя гэж Чанай Булхадар хоёр санаж бидэнд дуртгасан нь зөв зүйтэй санагдах боловч, Цагадай ах мэдтүгэй! Эдэгэр хэлсэн үйлсийг зохимжтой гэж зөвшөөх эсэхийг Цагадай ах шийтгэтүгэй!" гэж илгээвэл, эдгээр асууж илгээсэн бүх үйл хэргийг цөм зөвшөөрч "Тэр ёсоор хийтүгэй!" гэж хариу илгээжээ. Бас Цагадай ахын хэлж илгээсэн нь: "Би эндээс угтуулан өртөө замыг байгуулсугай. Бас эндээс Батад элч илгээе. Бат угтуулан өртөө зам байгуулж холботугай!" гээд бас өгүүлсэн нь: "Бүгдийн хооронд өртөө зам тавья гэдэг, зөвөөс зөв үгийг дуртгажээ!" гэж илгээжээ. 280. Тэндээс Өгэдэй хаан өгүүлрүүн: "Энэ явдлыг Цагадай ах, Бат тэргүүтэн баруун гарын хөвүүд, ах дүү нар цөм. Отчигин ноён, Кэхү тэргүүтэн зүүн гарын хөвүүд ах дүү нар цөм, голын охид, хүргэд, түмний ноёд, мянганы ноёд, зууны ноёд, арваны ноёд цөм зөвшөөрчээ. Зөвшөөрсөн зүйл нь: Далай хаан (Өгэдэй хааныг жижиг хаадаас ялгаварлаж, их хаан буюу Далай хаан гэнэ)-ы шөлд хэрэглэхээр жил тутам сүрэг бүрээс нэжээд шүлгэн иргийг харгаж өгнө. Зуун хониноос нэжээд зусаг хонь гаргаж, үгээгүү ядуу хүмүүсийн тусламж болгож өгвөл сайн бий. Өртөө тавиулж, замчин, улаачныг гаргавал олон улс иргэнд амгалан болох ба элч нарт дөхөмтэй гэснийг бүгдээр зөвшөөрчээ гэж хаан зарлиг болж, Цагадай ахтай зөвлөөд Цагадай ах зөвшөөрсөн тул бүх улсаас, зүг зүгийн мянгатаас хааны зарлигаар жил тутам, сүрэг хониноос нэжээд шүлгэн иргэ, зуун хониноос нэжээд зусаг хонь гаргуулав. Гүүг гаргуулан цуглуулж унагачныг суулгав. Унагачин, балгасчин, амучныг томилж гаргуулав. Замчин, улаачныг гаргуулж суурилах газрыг тогтоож, өртөө замыг тавиулаад Арачиан Тогучар хоёроор захируулж, замын нэгэн суурь өртөөнд хорин улаачныг гаргав. Суурь тутмыг хориод улаачтай болгов. Улааны морь, шүүсний хонь, саалийн гүү, хөллөх үхэр, ачих тэрэг зэргийг тогтоосон хэмжээгээр бэлтгэж, охор шидэмс дутуулбал уруулын хагасыг огтолно. Халбага хигээс дутуулбал хамарын хагасыг огтолно" гэж зарлиг болов. 281. Өгэдэй хаан өгүүлрүүн: "Эцгийнхээ их сууринд сууж, хаан эцгээс хойш үйлдсэн хэрэг минь: Нэгдүгээрт, би Алтан улсыг эзлэн дагуулав. Хоёрдугаарт, бидний хооронд элч явуулж харилцах ба элдэв хэргийг зөөлгөх өртөө замыг тавиулав. Гуравдугаарт, усгүй газарт худаг малтуулж гаргуулаад улс иргэнийг ус өвсөнд хүрэлцээтэй болгов. Дөрөвдүгээрт, зүг зүгийн суурин улсын хотуудад мэдээлэгч, захирагч нарыг тавьж, улс иргэнийг хөл хөсөр, гар газар тавиулж амар төвшин болгов. Хаан эцгээс хойш, энэ дөрвөн үйлийг нэмэв, би. Бас хаан эцгийн их сууринд сууж, олон улс иргэнийг захирах их үүргийг хүлээсэн байтал бор дарсанд орсон минь нэгдүгээр буруу болов. Хоёрдугаарт ёсгүй эм хүний үгэнд орж Отчигин авгын харьяат нарын дотроос хүүхэн авчруулсан нь буруу болов. Улсын эзэн хаан байтал, ёсгүй муу алжаас үйлэнд автсан минь бас нэг буруу болов. Гуравдугаарт Доголхуг далдаас хардсан нэг буруу бий. Ямар буруу вэ гэвэл, хаан эцгийн минь харах нүдний өмнө, хамгаас түрүүнд хатгалдаж явсан Доголхуг хорт муу үгэнд орж хороожээ. Одоо миний өмнө хэн тэгж тэргүүлэн давшиж өгөх вэ? Хаан эцгийн минь өмнө зүтгэсэн журамт хүнийг мэдэхгүйгээр өшөөлснийг өөрөө би буруушаана. Дөрөвдүгээрт, тэнгэр газрын заяагаар төрсөн гөрөөсийг бусад ах дүү нарын нутагт очих болуузай гэж харамлаж, шавар хэрэм бариулж, ах дүү нараас гомдох үгийг сонсов, би. Энэ бас нэг буруу бий. Хаан эцгээс хойш дөрвөн үйлийг нэмэв. Бас дөрвөн бурууг үйлджээ!" гэв. 282. Их хуралдаан болж, хулгана жилийн (1240) хуран (долдугаар) сард Хэрлэний Хөдөө арлын Долоон болдог, Шилхинцэг хоёрын завсар хааны орд бууж байхад бичиж төгсгөв. ФИЗИКИЙН ШАГНАЛУУД 3494 11547 2007-01-18T07:10:59Z Bilguun.alt 374 Шинэ хуудас: [[ФИЗИКИЙН НОБЕЛИЙН ШАГНАЛ]] [[ФИЗИКИЙН НОБЕЛИЙН ШАГНАЛ]] ОЛОН УЛСЫН ФИЗИКИЙН ОЛИМПИАД 3499 11558 2007-01-18T09:47:28Z Bilguun.alt 374 [[ОЛОН УЛСЫН ФИЗИКИЙН ОЛИМПИАД]] нь [[Олон Улсын Физикийн Олимпиад]] руу зөөгдлөө #REDIRECT [[Олон Улсын Физикийн Олимпиад]] Wikipedia:Шинэ хэрэглэгч 3500 11559 2007-01-18T09:50:26Z 202.131.245.202 Шинэ хуудас: Энд хэд гурван гадаад үгийг Монгол болгосныг оруулъя. Зурагтаар сонссон юм. Б.Лхагвасүрэн найра... Энд хэд гурван гадаад үгийг Монгол болгосныг оруулъя. Зурагтаар сонссон юм. Б.Лхагвасүрэн найрагчийн хэлснээр бол эдгээр үгс нь Т.Галсан гуйн хэлснээр юм. billiard яварцаг Сүмо 3501 11638 2007-01-20T01:16:18Z 61.208.142.126 /* Сүмогийн дайрах мэх - 攻め手 */ [[image:Kunisada Sumo Triptychon c1860s.jpg|thumb|400px|[[Сүмогийн зураг]],1860 он]] '''Сүмо''' нь Японы үндэсний спортын төрөл бөгөөд японоос гарал бүхий тулааны урлаг юм. Мэргэжлийн сүмо нь японд "о-зүмо" гэгддэг. Япон хэлэнд хоорондоо золгон барилддаг тулааны урлагийг "сүмо" гэх ба "Үдэ сүмо - Гар барилдаан", "Аши сүмо - Хөл барилдаан", "Юби сүмо - Хуруу барилдаан" гэж бий. Дэлхий дахинд сүмотой ижил төрлийн тулааны урлаг олон бий. Монгол бөх, Хятадын Шүайшао, Солонгосын Сирум, Окинава арлын Шима зэрэг юм. == Сүмогийн түүх == О-зүмогийн түүхийн тухай [[О-зүмо#Түүх|О-зүмо]] эндээс уншина уу. === Эртний үеийн сүмо === *Сүмо анх үүссэн үе нь маш эртний үе юм. Японы тооллын [[Кобүн эрин]](МТ 3-р зууны дунд - 6-р зуун төгсгөл)ий үед хийгдсэн (Ханива, Сүэки, Догүү зэрэг) шавар эдлэл болон баримлууд дээр сүмогийн дүрс, зураглалууд байдаг. *『[[Эртний бичиг]]』 хэмээх Японы түүхий зохиолын оршил хэсэг болох "Японы домог"-т [[Такемиказүчи]] [[Такеминаката]] хэмээх 2 бурхан хоорондоо хүчээ үзэж буй зураг бий. Энэ нь сүмогийн үүсэл болсон гэгддэг. * Нара эринд зохиогдсон 『[[Зууны японы бичиг]]』 хэмээх түүхийн ботиос үзэхэд, бурхад биш хүмүүс хоорондын хамгийн эртний барилдааныг [[Сүйнин хаан]]ы тооллын 7 он(Манай тооллын өмнөх 22 он)д болсон [[Номино Сүкүнэ]] болон [[Таймано Кэхая]] 2-н барилдаан гэж бичжээ. Энд "Сүкүнэ нь Кэхаяг "Хөл мэх"-р хаяхдаа нурууны ясыг нь хугалан хороосон" хэмээн бичсэн байдаг. Мэдээж одоогийн сүмогоос ялгаатай тулааны урлаг байсан нь ойлгомжтой. Мөн энэхүү барилдааныг [[жүдо]]гийн эхлэл байсан ч гэх нь бий. Сүкүнэг сүмог эхлүүлсэн өвөг дээдэс хэмээн шүтсээр ирсэн. *『[[Эртний бичиг]]』-ийн [[Сүйнин]] хааны бичээст анхлан сүмогийн тамирчныг "Рикиши - Хүчтэн" хэмээх хэллэгийг хэрэглэсэн байна. *Дээрх түүхий ботиудад [[Кейкоо]] хааны тооллын 40 онд (МТ 110 он) [[Ямато Такэрүномикото]] нь [[Яматонокүни]](Одоогийн Нара аймаг)-н [[Ибүки]] хэмээх уулын бурханыг нүцгэн гараараа буулгаж авахаар зэр зэвсэгээ орхин явсан тухай бичсэн байдаг. *『[[Зууны японы бичиг]]』-т, [[Юүрякү]] хааны тооллын 13 оны(МТ 469 он) намар 9 сард Юүрякү хааны тушаалаар [[Үнэмэ]] буюу хааны ордны үйлчлэгч 2 эмэгтэйд [[Фүндоши]] буюу тухайн үеийн эрэгтэй хүний дотуур өмдийг өмсүүлэн өөрсдийгөө магтан ярих [[Инабэно Манэ]]гийн урд сүмогоор барилдуулсан байна. *『[[Зууны японы бичиг]]』-н [[Коокёкү]] хааны тооллын 1-р он (МТ 642 он)д бичсэнчлэн [[Хякүсай улс]]ын Хааны овгийнхийг хамгаалах цэрэгт хүн шалгаж элсүүлэхийн тулд залуу цэргүүдийг сүмогоор барилдуулж байжээ. === Нара болон Хэйангийн эрин === *『[[Ман Ёо Шюү]]』 хэмээх Японы эртний дууны дээжисийн 5-р ботьд 730 он болон 731 оны сүмо барилдаж байсан тухай тэмдэглэл бий. *[[Шёомү]] эзэн хаан(724 он - 749 он)нь газар нутаг бүрийн тосгодоос сүмо барилддаг хүмүүсийг хүчээр цуглуулах зарлиг гарган, жил бүрийн 7 сарын 7-ны оройн ёслолын үед сүмо барилдуулж байхаар болжээ. *[[Хэйан]]гийн эрины үед сүмо нь хааны ордны дотор чухал байр суурь эзлэх ёслол болжээ. *Хааны ордон дахь сүмогоос гадна жирийн иргэдийн дунд ч сүмо дэлгэрч, "Шорооны сүмо" "Өвсний сүмо" гэж нэрлэж байжээ. Түүнээс гадна самурай нар нь бие бялдар болон сэтгэл зүйн хатуужил олох бялдаржуулах урлаг болгон сүмогоор хичээллэж байжээ. Мөн "Бурханы сүмо" гэж байсан нь газар тариалан эрхлэгч ардууд нь үр тариа арвин хураахыг бэлэгшээж сүмо барилдан ёсолдог байжээ. === Камакура болон Мүромачигийн эрин === *[[Камакүра]]гийн эрингийн үед [[Минатоно Ёримото]] нь сүмог хөхиүлэн дэмжиж байв. *Мүромачигийн эринээс өмнө нь энгийн хувцастайгаар сүмо барилдаж байжээ. Мөн "дохъё" буюу тусгай дэвжээгүй байсан байна. *[[Сэнгокү]]гийн эринд [[Ода Нобүнага]] нь сүмог хөхиүлэн дэмжиж, анхлан "дохъё" дээр барилдах саналыг гаргаж байжээ. === Сэнкокү болон Эдогийн эринээс хойш === *[[Эдо]]гийн эрингээс сүмо нь мэргэжлийн ажил болон хөгжжээ. Нарийн мэдээллийг [[О-зүмо]] сэдвээс уншина уу. *[[Шёова]]гийн 11 оны 6 сард, тухайн үеийн бага сургуульд сүмо нь албан ёсны хичээл болж орж эхэлсэн. *Эдогийн эринээс Дэлхийн 2-р дайн хүртэл эмэгтэй сүмо байсан. Ойрын хэдэн жилд сонирхогчдын эмэгтэй сүмо буюу "Шинэ сүмо" нь дэлгэрч байгаа. == Сүмогийн нэршилүүдийн тухай == *「'''Сүмо'''」 гэдэг үг нь эртний「'''сүмахи'''」 гэдгээс「'''сүмафү'''」 болж, дараа нь 「'''сүмо'''」 болжээ. *Мөн сүмо нь "тэгой" гэж нүцгэн гараараа тулалдах гэсэн утгатай үгээр илэрхийлж байжээ. *О-зүмогийн тамирчинг японоор "рикиши" "сүмодори" гэж нэрлэдэг. Энгийн ярианд бол "О сүмо сан", монголчууд бол сүмочин, сүмо бөх гэж нэрлэх нь их. == Сүмогоор барилдах тухай == [[Image:JapanSumoMatch.jpg|thumb|Золгох]] *4.55м диаметртэй дугуй хэлбэртэй дэвжээ буюу "дохъё" дээр сүмогийн өмсгөл болох '''[[маваши]]''' өмсөн барилдана. Дэвжээнээс гарах болон өвдөгнөөс дээш биеийн хэсэг нь дэвжээнд хүрсэн нь ядагддаг. Хориотой мэх хийсэн тохиолдолд "гёожи" буюу засуул нь шийднэ. *Хориотой мэхийг дүрэмчлэн тогтоохоос өмнө бол '''Чичих, цохих, хөшиглөх нь хориотой байжээ.''' Энгийн барилдаан нь дараах дараалалтайгаар явагддаг. === Шикири === *Дугуй хэлбэртэй дэвжээ рүү орж хоорондоо нилээн холхон зогсож нүүр нүүрээ харалцдан, хагас сууж атгасан гараа "шикири сэн" буюу бэлтгэлийн зураасанд хүргэнэ. Үүнийг "Шикири" гэдэг. Хэдэн ч удаа хийж болох ч , ихэнхдээ цагийн хязгаар тогтоосон байдаг. === Барилдааны Тачиай === *Атгасан гараа дэвжээнд хүрсэн байдалтайгаар 2 сүмочин нь харц тулгарсан үедээ зэрэг ''босч'' барилдаан эхэлдэг.(тачиай гэдэг нь японоор нийлж босох утгатай гэсэн үг). Үүнийг "тачиай" гэнэ. *'''тачиай''' нь дэлхий бусад оронд байдаггүй, японы онцлог бүхий арга юм. 2 тал нь хоорондоо ямар нэг дохио зангаагүйгээр эхэлдэгт байгаа юм. "Шикири"г хэд хэдэн удаа хийх хооронд 2 сүмочин нь 2лаа барилдахаар шийдсэн үедээ л ''босдог'' ба засуул нь ихэнх спортод байдагчлан тэмцээн эхэлснийг зарлах биш магадлах л үүрэгтэй юм. *Сүмогийн рикиши нь нас, өндөр, жин харгалзахгүйгээр хоорондоо барилддаг. == Сүмогийн дайрах/довтолгоо мэх - 攻め手 == *Зайнаас бие биеэ гараа түлхэх болон зайлж цохих гэх мэт олон мэх байдаг. Монгол бөхийн сэрвээ барьцнаас хийдэг ихэнх мэх дээр түлхэх мэх хэрэглэн давуу барьць байрлал олж авахыг зорино. *"Маваши"-гаас барилцан(золгож) хоорондоо мэх хийлцэнэ. === Мэхийн төрөл - 決まり手 === *'''Шидэх, хөл болон гараар этэх, мурих, эрүүдэх(投げ・掛け・反り・捻り)''' төрлийн мэхүүд голлоно. *[[1928]] оны 1 сарын 12-ноос эхлэн [[Японы Радио Холбооны Нийгэмлэг|Японы Радио Холбооны Нийгэмлэг]] нь [[радио]]оор сүмогийн тэмцээнийг шууд дамжуулж эхэлжээ. Үүнтэй холбогдуулан нэг барилдаан дахь цагийн хязгаарыг тогтоосон байна. Макүүчи нь 10мин, Жүрёо 7мин гэж тогтоожээ. Үүнээс өмнө бол тачиай нь толгойгоо нийлүүлсэн байдлаас эхлэн, цагийн хязгааргүй барилдаж байжээ. === Хориотой мэх === :→[[志賀清林]]・[[吉田司家]]を参照のこと。 == 相撲の構え == *日本古来から伝わる「[[手合]]」と呼ばれる'''相撲の構え'''が江戸時代中期まであったが、現在まで、その名残として「[[三段構え]]」が存在する。('''手合'''と'''三段構え'''は世界中では見られない'''日本独自の構え''') *力士が、「'''両手の手(拳)を土俵に付けてから立ち会う'''」事は、[[江戸時代]]中期の人物で[[紀伊]]出身の'''鏡山沖右衛門'''から始まった、これは、土俵を用いる相撲に適応し、徐々に浸透していった。 *現在まで伝わっている相撲の「'''追っ付けの構え'''」は、相撲の攻防に適した'''構え'''である。 == Сүмогийн цол == *[[日本相撲連盟]]が、[[段級位制]]を取っている。なお、初段以上は黒いまわしを締めることが許される。 == Сүмогийн хэллэгүүд == :→[[相撲用語一覧]]を参照のこと。 === あんことソップ === '''あんこ'''とは、腹の出てでっぷりと太った力士の体型をあらわす言葉。魚の[[アンコウ]]のように丸々としているという意味。対義語は'''ソップ'''(語源はスープ)。 あんこ型の力士は体重の多さを生かした押し相撲に威力を発揮することが多いが、反面体重の多さに起因するバランスの悪さ、また体重を支えうる脚力がつりあわないことなどによって引き技やはたき技に弱いことが多い。 == Сүмо болон Японы цагаач иргэд == 相撲は、日本移民とともに[[ブラジル]]に渡り、南アメリカにも持ち込まれた。 ブラジルでの最初の相撲大会は[[1914年]]8月31日、[[天長節]]を祝して[[サンパウロ州]]グアダバラ耕地で、開催された。福岡県、熊本県出身の30人余の若者が参加し、日本の本式の土俵で行われた。 *1962年、アマチュアの普及発展を目的に、伯国相撲連盟が結成。1966年にはブラジル政府公認のスポーツ団体となった。相撲推定人口は約4000人、本部はサンパウロ市にある。 *1983年、日本とブラジルの両相撲連盟が発起人となり国際相撲協議会を発足。 *1985年にはパラグアイ、アルゼンチンの相撲連盟が同協議会に加盟する。 *1986年、パラグアイへの日本人移民50周年記念事業として、全パ相撲大会が開催される。日本、ブラジル、アルゼンチン、パラグアイの4か国から選手が参加した。 日本からの遠征は1951年、全伯青年連盟の招聘による秀の山一行の渡伯を皮切りに、大相撲からアマチュア相撲の選抜選手が現在も遠征が続けられている。 == О-зүмо == :→[[プロ]][[スポーツ]]としての相撲については、「[[大相撲]]」を参照のこと。 == Засуул == *相撲司家の吉田司家以外に、全国には'''行司家'''というものがあった。行司家は、宗家の[[五条家]]をはじめ、吉岡家、服部家、尺子家、一式家、岩井家、式守家、木村家、木瀬家、鏡山家、長瀬家など、その他多数存在した。 *現在では、'''木村家'''と'''式守家'''のみが残っている。''([[行司]]も参照のこと。)'' == Сүмо дахь асуудлууд == *相撲司家である「'''吉田家'''」や「'''五条家'''」に伝わる[[故実]]・[[伝書]]などの[[調査]]・[[研究]]。 *各行司家に伝わる故実・伝書などの調査・研究。 *相撲の[[指導者]]および[[後継者]]の更なる育成。 *学校教育への相撲の導入。 *その他 == Холбоосууд == *[[相撲用語一覧]] *[[世界の相撲一覧]] *[[アマチュア相撲]] *[[ロボット相撲]] *[[歴史書一覧]] *[[手合]] *[[志賀清林]] *[[吉田司家]] *[[相撲甚句]] *[[独り相撲]] *[[昆虫相撲]] *[[大相撲]] *[[女相撲]]([[新相撲]]) *[[腕相撲]] *[[足相撲]] *[[童相撲]] *[[指相撲]] *[[紙相撲]] *[[奉納相撲]] *[[神道]] *[[野見宿禰神社]] *[[白川伯王家]] *[[廻し]] == Гадны холбоос == {{Commonscat|sumo}} {{wikiquote|相撲}} *[http://www.ten-f.com/haniwa-nominosukune.htm 元祖・横綱は野見宿禰] *[http://www.coffee-minton.com/kyoto2/kyoto-jiyouhou-17.html 鳥(からす)相撲] *[http://www.bbm-japan.com/magazine/sumo/special/sumo_taiso/data.html 相撲体操に挑戦してみよう!] *[http://www.geocities.co.jp/Athlete-Sparta/1008/kosumou.htm 古流相撲(古代相撲)] *[http://www.city.aioi.hyogo.jp/sight_seeing/bunka/bunkazai/musashi.html 兵庫県相生市の文化・宮本武蔵の相撲図絵馬] *[http://www.ep.sci.hokudai.ac.jp/~tsubota/shis/ss00.html 日本相撲史概略] *[http://www.beemanet.com/essay/sumo/ 「日本社会における相撲の変容」―文化史としての日本相撲史―] *[http://www.eonet.ne.jp/~otagiri/index.html スポーツ文化情報館] *[http://www.fundoshi-bikini.net/nihon-fundoshi/misemono/nf(misemono).htm 女相撲-女のふんどし] *[http://movie.pref.shimane.jp/culture/sumou.html 隠岐古典相撲] *[http://www.geocities.jp/sumou_npo/index.html NPO法人日本相撲歴史文化遺産保存協会 公式ホームページ] *[http://park11.wakwak.com/~tsubota/door1.html 相撲評論家之頁] *[http://www.amateursumo.com/ 国際相撲連盟 公式ウェブサイト(英語)] *[http://www.ntv.co.jp/FERC/ 日本テレビの番組『特命!リサーチ200X』の1997年06月29日放送の「人体はどこまで強くなれるのか?」] *[http://photoimg.enjoyjapan.naver.com/view/47/43/enjoyjapan_13/58000/57134.jpg 古代から現在までの相撲] *[http://www.nihonsumo-renmei.jp/ 財団法人日本相撲連盟 公式ホームページ] *[http://en.wikipedia.org/wiki/Sumo ウィキペディア・相撲(英語)] *[http://www.dosukoi.net/~todai/index.html/ 東大相撲部] {{Sumou-stub}} {{history-stub}} [[ar:سومو]] [[bg:Сумо]] [[ca:Sumo]] [[cs:Sumó]] [[de:Sumō]] [[en:Sumo]] [[eo:Sumoo]] [[es:Sumo (arte marcial)]] [[eu:Sumo]] [[fi:Sumopaini]] [[fr:Sumo]] [[frp:Sumo]] [[fy:Sumo]] [[gl:Sumo]] [[he:סומו]] [[ia:Sumo]] [[id:Sumo]] [[it:Sumo]] [[ja:相撲]] [[ko:스모]] [[la:Sumo (colluctatio)]] [[ms:Sumo]] [[nl:Sumo]] [[no:Sumo]] [[os:Сумо]] [[pl:Sumo]] [[pt:Sumô]] [[ru:Сумо]] [[scn:Sumo]] [[simple:Sumo]] [[sv:Sumobrottning]] [[ta:சுமோ மற்போர்]] [[tr:Sumo Güreşi]] [[vi:Sumo]] [[wa:Sumô]] [[zh:相扑]] [[zh-min-nan:Sio-ián]] MediaWiki:Makebot 3503 11596 2007-01-19T02:27:10Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Автомат статусыг зөвшөөрөх эсвэл буцаах Автомат статусыг зөвшөөрөх эсвэл буцаах MediaWiki:Makesysoptext 3504 11598 2007-01-19T02:28:35Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Эрхтэн дархтангууд энэ маягтыг ашиглаж жирийн хэрэглэгчдийг администратор болгодог. Хэрэглэг... Эрхтэн дархтангууд энэ маягтыг ашиглаж жирийн хэрэглэгчдийг администратор болгодог. Хэрэглэгчийн нэрийг зохих талбарт оруулаад товчийг дарж уг хэрэглэгчийг администратор болго. MediaWiki:Missingcommentheader 3505 11601 2007-01-19T02:34:39Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: '''Сануулга:''' Та энэ коментынхаа гарчигийг бичээгүй байна. Хэрэв та хадгалах товчийг дахин дарв... '''Сануулга:''' Та энэ коментынхаа гарчигийг бичээгүй байна. Хэрэв та хадгалах товчийг дахин дарвал таны засвар товч утгагүйгээр хадгалагдах болно. MediaWiki:Movelogpage 3506 11602 2007-01-19T02:35:41Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Зөөлтүүдийн бүртгэл Зөөлтүүдийн бүртгэл MediaWiki:Movepagetalktext 3507 11605 2007-01-19T02:59:16Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Харгалзах ярилцлага автоматаар үүнтэй хамт зөөгдөх болно. '''Зөөгдөхгүй байх тохиолдол нь:''' *И... Харгалзах ярилцлага автоматаар үүнтэй хамт зөөгдөх болно. '''Зөөгдөхгүй байх тохиолдол нь:''' *Ийм нэртэй хоосон биш ярилцлага байж байсан байна, эсвэл *Доорх дөрвөлжинг хоосон болго. Эдгээр тохиолдлуудад уг хуудсыг зөөх эсвэл нэгтгэхэд гар ажиллагаа шаардана. MediaWiki:Newarticletext 3508 11606 2007-01-19T03:04:24Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Таны орохыг хүссэн хуудас байхгүй байна. Энэ хуудсыг шинээр үүсгэхийн тулд доорх талбарт мэдээ... Таны орохыг хүссэн хуудас байхгүй байна. Энэ хуудсыг шинээр үүсгэхийн тулд доорх талбарт мэдээллээ оруулна уу (дэлгэрэнгүй мэдээллийг [[{{ns:help}}:Contents|тусламжын хэсгээс]] авч болно). Хэрэв та энд санамсаргүйгээр орж ирсэн бол интернэт хөтлөгчийнхээ '''back''' товчийг дар. MediaWiki:Watchlist-show-own 3509 11759 2007-01-22T01:59:04Z Bambuush 171 Миний хйисэн засваруудыг харуул MediaWiki:Rcshowhidemine 3510 11618 2007-01-19T03:25:39Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Миний засваруудыг $1 Миний засваруудыг $1 Олон Улсын Залуу Физикчидийн Тэмцээн 3511 11838 2007-01-23T01:27:47Z Timur 357 физик категорит оруулав '''Олон Улсын Залуу Физикчидийн Тэмцээн ОУЗФТ''' (International Young Physicists’ Tournament) нь дунд сургуулийн сурагчдын багуудын хооронд болдог өвөрмөц нэгэн тэмцээн юм. Энэ тэмцээн нь мэтгэлцээний зарчимаар явагддаг онцлогтой. Багуудын дунд нилээд хүнд хэлбэрийн бодлогуудыг тавих бөгөөд багууд эдгээр бодлогуудыг шийдэж, шийдлээ нийтийн өмнө илтгэж, мөн хамгаалж оролцдог. Өөрөөр хэлбэл “Физик мэтгэлцээн” ч гэдэг. Энэхүү тэмцээний зарчим нь их ярвигтай мэт боловч дараах мэдээлэлүүд нь танд ОУЗФТ-ийн хэрхэн явагддагийг ойлгоход туслана. == БОДЛОГУУД == Олон Улсын Зохион Байгуулах Хороо (The International Organizing Committee) нь тухайн ОУЗФТ-д бодогдох 17 бодлогыг эмхлэн гаргадаг. Эдгээр бодлогуудыг физикийн шинжлэх ухааны өөр өөр бүлгүүдээс хийх бөгөөд зарим нь холимог ч байдаг. ОУЗФТ-ий бодлогууд нь богино хугацаанд энгийн томъёо ашиглаад бодож болдоггүй. Өөрөөр хэлбэл физикийн шалгалтанд ирдэг бодлогууд биш юм. Эдгээр бодлогууд нь нилээд ярвигтай. Олон талаас нь харж, олон аргаар шийдэж болох эсвэл ойролцоо шийдэлд хүрэх боломжтой бодлогууд байдаг. Тэмцээнд оролцогчдын (багийн ахлагчийн хамт) даалгавар нь бэлтгэл шатанд бодлогуудын талаар аль болох их мэдлэг хуримтлуулах явдал. Яг тэгэж ингэж шийднэ гэсэн шаардлагыг тавьдаггүй. Сурагчидын энэ төрлийн бодлогуудыг шийдэх оролдлого нь өөрсдийгөө чухам судалгаа хийж буй судлаачидтай ижил нөхцөлд аваачих боломж олгодог. Бодлогын шийдэл болон шийдэлд хэрхэн хүрэх арга зам нь тодорхой бус байдаг. Тиймээс ОУЗФТ-ийн бодлогууд нь тэмцээн эхлэхээс хагас жилийн өмнө нийтэд ил болдог. Энэ нь бүх оролцогч нарт туршилт, судалгааны ажил хийх, интернэтээс хайлт хийх, боломжтой бол холбогдох мэргэжлийн хүмүүсээс заавар зөвөлгөө авах хугацааг олгодог. Багийн тоглолт, сайн зохион байгуулалт маш чухал байдаг. == БЭЛТГЭЛ ШАТ == Тэмцээний чухал хүчин зүйлсийн нэг нь яах аргагүй бэлтгэл шат юм. Бэлтгэлийг хийхдээ хоёр гол зорилго дээр анхаарлаа хандуулдаг. Нэгдүгээрт бодлогуудын талаар аль болох их мэдлэгийг хуримтлуулж судалгаа хийх шаардлагатай. Ингэснээр хуримтлуулсан мэдлэг, судалгаан дээрээ үндэслэн эсрэг багийн дайралтанд шийдлээ хамгаалах, эсрэг багийн илтгэлийг (шийдлийг) няцаах шаардлага гардаг. Хоёрдугаарт хийсэн судалгаа, олж авсан мэдлэгдээрээ суурилан маш сайн бүтэцтэй илтгэл хийх явдал юм. == ТЭМЦЭЭН == Тэмцээн нь хэд хэдэн үе шаттай явагдах бөгөөд эдгээр үе шатуудыг “Физик мэтгэлцээн” эсвэл зүгээр мэтгэлцээн гэдэг. Эхний шат буюу роундуудыг “Сонгон шалгаруулах мэтгэлцээн” гэдэг. Энэ шатууд нь хөлбөмбөгийн тэмцээний бүсийн (манайхан хэсгийн тоглолт ч гэж ярьдаг) тоглолтуудтай төстэй. Сонгон шалгаруулах мэтгэлцээнд бүх багууд оролцоно. 2001 оноос хойш ОУЗФТ нь нийт таван “Сонгон шалгаруулах мэтгэлцээн”-ээс бүрдэх болсон. “Сонгон шалгаруулах мэтгэлцээн” буюу эхний үе шатууд дууссаны дараа хамгийн их оноотой гурван баг нь эцсийн (финал) шатанд үлдэж аваргаа тодоруулдаг. == СОНГОН ШАЛГАРУУЛАХ МЭТГЭЛЦЭЭН == Тэмцээн эхлэхэд багууд шодож гурван баг бүхий хэсгүүдэд хуваагддаг. Хэрэв нийт багийн тоо гуравт хуваагдахгүй үед дөрвөн багаас бүрдсэн нэг юмуу хоёр хэсэг гардаг. Бүх хэсгүүд зэрэг эхний “Сонгон шалгаруулах мэтгэлцээн”-ийг гүйцэтгэж эхэлдэг. Үүний дараа багууд шодох замаар хэсгүүдээ солидог. Учир нь нэг хэсэгт өмнө өрсөлдсөн багууд дахин дахин өрсөлдөх болдог. Тиймээс энэ нь зайлшгүй юм. Бүх “Сонгон шалгаруулах мэтгэлцээн” явж дуустал энэхүү процедур нь давтагддаг. == МЭТГЭЛЦЭЭНИЙ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ == Мэтгэлцээн бүр нь тухайн хэсэгт байгаа багийн тооноос хамааран гурваас дөрвөн үетэй байдаг. Үе бүрт нэг баг тодорхой үүрэгтэй оролцдог. Багуудын үүрэг нь үе бүр дээр солигдох бөгөөд гурав эсвэл дөрвөн үеийн дараа баг болгон үе болгонд нэг нэг үүрэг гүйцэтгэсэн байдаг. Үүргийн хэлбэрийг жагсаавал: Илтгэгч Няцаагч Шүүмжлэгч Ажиглагч (Нэг хэсэгт дөрвөн баг орсон тохиолдолд) Эдгээр үүргүүдийн тухай дараах хэсэгт тайлбарласан байгаа. == ҮЕ == Үе гэдэг нь Физик мэтгэлцээний нэг хэсэг нь бөгөөд харьцуулж үзвэл тухайлбал цанын уралдааны ганцаарчилсан гараатай адил юм. Нэг үе нь завсарлагагүйгээр 45-55 минут үргэлжлэдэг. Нэг мэтгэлцээний үеүүдийн хооронд цагын боломжоос хамааран 5-15 минутын завсарлага байдаг. Нэг үе эхлэх үед багууд болон шүүгчидийг танилцуулах ба шүүгчидийн ахлагч энэ үед аль баг нь ямар үүрэгтэй оролцохыг зарладаг. Үүний дараа жинхэнэ үе маань эхлэдэг. Хэрхэн явагдах нь тэмцээний дүрмээр зохицуулагдана. Энэ үед явагдах үйлдлүүдийн үргэлжлэх хамгийн их хугацааг зааж өгсөн байдаг. Зааж өгсөн хугацаанаас хэтрэх ёсгүй. Тэмцээний үед голдуу тусгай дэлгэцэн дээр тухайн үйлдэлээ дуусгахад хэчнээн хугацаа үлдсэнийг графикаар харуулдаг. Үе хэрхэн явагдах дэлгэрэнгүй журмыг ОУЗФТ-ийн албан ёсны веб сайт (www.iypt.org) аас авч болно. Мэтгэлцээний үе эхэлмэгц Няцаагч баг 17 бодлогоос нэгийг сонгон Илтгэгч багийг өрсөлдөөнд дуудна. Илтгэгч баг дуудлагыг хүлээж авч болно мөн татгалзаж болно. Хэрэв татгалзвал Няцаагч баг өөр бодлого сонгон Илтгэгч багийг дуудна. Илтгэгч баг дуудлагыг хүлээн автал энэ процедур үргэлжлэнэ. Хэрэв Илтгэгч баг нь бүтэн тэмцээний турш олон удаа татгалзвал тэр багийн онооноос хасагддаг. Илтгэгч баг бодлогыг сонгож дуудлагыг хүлээн авсан бол тэр багт бэлтгэх таван минутын хугацаа өгдөг. Энэ үед голдуу илтгэлд зориулсан тэмдэглэл бэлтгэх, илтгэлээ шалгах, заримдаа үзүүлэх журмаар бодит туршилтын ажлыг хийхэд бэлтгэдэг. Бэлтгэх хугацаа дуусмагц Илтгэгчид хамгийн ихдээ 12 минутын илтгэл тавих хугацаа олгогддог. Илтгэлийг хэрхэн тавих талаар яг албан ёсны горим, зохиуцуулалт бол байдаггүй. Илтгэлийн дараа Няцаагч баг тодруулах цөөн асуултыг Илтгэгч багт тавьдаг. Ингээд Няцаагч баг нь хэдэн минутын хугацаанд бэлдээд Илтгэгчийн тавьсан илтгэлд үнэлгээ өгөн алдаануудыг гаргаж ирэн дүгнэлтийг гаргадаг. Үүний дараа Илтгэгч болон Няцаагчийн хооронд мэтгэлцээн болно. Илтгэгч шийдлээ буюу илтгэлээ хамгаалах оролдлого хийх ба Няцаагч харин няцаах оролдлогуудыг хийдэг. Энэ бүгдийн дараа Шүүмжлэгч баг нөгөө хоёр багаас ээлжлэн асуулт тавина. Улмаар Шүүмжлэгч нь Илтгэгч болоод Няцаагч багуудын ажиллагааны талаар дүгнэлтийг гарган танилцуулна. Эцэст нь Илтгэгч сүүлчийн дүгнэлт мэдэгдэлүүдийг хийнэ. Шүүгчид үүний дараа бүх гурван багаас зарим нэгэн богино асуултуудыг асуух боломжтой. Ингээд шүүгчид багуудад үнэлгээг нь өгдөг. Үнэлгээ нь тухайн үеийг дүгнэсэн дүгнэлт юм. Дөрвөн баг бүхий хэсгүүдэд нэмэлт үүрэг бүхий баг оролцдог. Энэ нь Ажиглагч. Ажиглагч баг нь үеийн туршид идэвхтэй үйлдэл хийддэггүй. Тиймээс ажиглагч багт үнэлгээ өгдөггүй. Ажиглагч байхын утга учир нь дөрвөн баг бүхий хэсгүүдийн мэтгэлцээнийг төвөггүй явуулахад л оршино. Богино завсарлагын дараа мэтгэлцээний дараагийн үе эхлэж цааш үргэлжлэнэ. Багууд яг нэг нэг удаа Илтгэгч, Няцаагч, Шүүмжлэгч (дөрвөн багтай үед Ажиглагч) болтлоо үүргээ сольдог. Энд дурьдах ёстой зарим нэгэн нэмэлт мэдээллүүд бас байна: *Багууд болон шүүгчидийн хооронд харилцах хэл нь Англи хэл байна. Багийн гишүүл мэтгэлцээний үеээр гадны хүнтэй харилцахыг хориглоно. *Нэг үеийн турш багийн зөвхөн нэг гишүүн л Илтгэгч, Няцаагч, Шүүмжлэгч байна. Энэ нь зөвхөн энэ хүн л үе үргэлжлэх хугацаанд багаа төлөөлөн тэдний өмнөөс ярина. Бусад гишүүд зөвхөн товчхон мэдэгдэл хийж болох ба илтгэл тавихад техникийн хувьд туслаж дэмжинэ. *Нэг мэтгэлцээний үед багийн нэг гишүүн дээд тал нь хоёр удаа л илтгэл тавигч байж болно. Өөрөөр хэлбэл нэг мэтгэлцээний турш нэг хүн үргэлж Илтгэгч, Няцаагч, Шүүмжлэгч байж болохгүй гэсэн үг. == ФИНАЛ БУЮУ ЭЦСИЙН ШАТ == Таван удаагийн “Сонгон шалгаруулах мэтгэлцээн” болсоны дараа хамгийн өндөр оноо авсан гурван баг эцсийн шатанд буюу финалд үлдэнэ. Финал нь өмнөх мэтгэлцээнүүдээс дараах хоёр зүйлээр ялгаатай: *Илтгэгч баг болсон багууд бодлогуудаа өөрсдөө тавьна. Няцаагч багийн зүгээс дуудлага байхгүй. *Финалын багийн гишүүн нэг л удаа илтгэгч болох боломжтой. Өөрөөр хэлбэл нэг л Илтгэгч, Няцаагч, Шүүмжлэгч гуравын нэг болно гэсэн үг. Финалд хамгийн сайн оролцсон баг нь ялагч болно. Үлдсэн хоёр баг нь 2-р байрт шалгардаг. Зохион байгуулах комисс нь 3-р байрт үлдсэн бүх багуудаас тодорхой оноонд (болзолд) хүрсэн багуудыг шалгаруулдаг. == БАГУУД == Уригдсан орнуудыг төлөөлж нэг баг л оролцдог. 2007 оныг хүртэл тэмцээнийг зохион байгуулагч орон хоёр баг оролцуулах боломжтой. Баг бүр нь дунд сургуулийн таван сурагчаас бүрдэнэ. Их сургуулийн оюутнууд оролцохыг зөвшөөрдөггүй. Баг бүр нь ахлагчтай байх бөгөөд тэр нь мэтгэлцээний үед багийг бүрэн төлөөлнө. Үүнээс гадна баг бүрт дагалдаж явах хоёр удирдагчтай (багш нар) байна. Олон оронд үндэсний багаа сонгон шалгаруулах тэмцээн болдог. Тухайлбал Австри улсад Австрийн Залуу Физикчидийн Тэмцээн гэж болдог. == ШҮҮГЧИД == Шүүгчидийн бүрэлдхүүнийг зохион байгуулагч орон сонгон шалгаруулдаг. Багийн удирдагч нар мөн шүүгчидийн бүрэлдхүүнд орох боломжтой. Хэдий тийм ч өөрсдийнх нь багийн оролцож буй мэтгэлцээнийг шүүх ёсгүй. Шүүгчид багуудыг бүхэл тоон оноогоор дүгнэдэг. == ЗОХИОН БАЙГУУЛАГЧ ОРНУУД == *1991 ОХУ, [[Москва]] *1992 *1993 ОХУ, [[Протвино]] *1994 Голланд, [[Гронинген]] *1995 Польш, [[Спала]] *1996 Гүрж, [[Кутайси]] *1997 Чех, [[Чеб]] ([http://www.ms.mff.cuni.cz/~mpro6497/iypt.html Website]) *1998 Герман, [[Донаушинген]] ([http://docs.sfz-bw.de/iypt/iypt98.html Webseite]) *1999 Австри, [[Виена]] ([http://www.univie.ac.at/IYPT99/ Website]) *2000 Унгар, [[Будапешт]] ([http://metal.elte.hu/~iypt2000/ Website]) *2001 Финланд, [[Эспүү]] *2002 Украйн, [[Одесс]] ([http://www.iypt.org.ua/ Website]) *2003 Швед, [[Упсала]] ([http://www.fyrisskolan.uppsala.se/iypt/ Website]) *2004 Австрали, [[Брисбайн]] ([http://www.users.bigpond.net.au/youngphysicists/website/international/index.htm Website]) *2005 Шевцари, [[Винтерхур]] ([http://www.iypt.ch/ Website]) *2006 Словак, [[Братислав]] ([http://www.iypt.sk/ Website]) *2007 Солонгос, [[Сөүл]] ([http://www.iypt.co.kr/ Website]) *2008 [[Хроват]] (төлөвлөгдөж буй) *2009 [[Бразил]] (төлөвлөгдөж буй) *2010 [[Болгари]] (төлөвлөгдөж буй) *2011 [[Индонези]] (төлөвлөгдөж буй) *2012 [[ОХУ]] (төлөвлөгдөж буй) == ҮЕ ҮЕИЙН АВАРГУУД == {| class="wikitable" !Он !Аварга !2-р байр |- valign="top" | [[1991]] | [[Унгар]] | |- valign="top" | [[1992]] | [[Беларус]] |- valign="top" | [[1993]] | | [[Унгар]] |- valign="top" | [[1994]] | [[Чех]], [[ОХУ]] | |- valign="top" | [[1995]] | [[Герман]] | [[Унгар]] |- valign="top" | [[1996]] | [[Чех]] | |- valign="top" | [[1997]] | [[Унгар]], [[Чех]] | [[Беларус]] |- valign="top" | [[1998]] | [[Чех]] | [[Герман|Герман 1]], [[Польш]] |- valign="top" | [[1999]] | [[Герман]] | [[Гүрж]], [[Австри|Австри 1]] |- valign="top" | [[2000]] | [[Польш|Польш 2]] | [[Герман]], [[ОХУ]] |- valign="top" | [[2001]] | [[Словак]] | [[Австрали]], [[Герман]] |- valign="top" | [[2002]] | | [[Беларус]] |- valign="top" | [[2003]] | [[Герман]] | [[Солонгос]], [[Польш]] |- valign="top" | [[2004]] | [[Польш]] | [[Герман]],[[Словак]] |- valign="top" | [[2005]] | [[Герман]] | [[Беларус]], [[АНУ]] |- valign="top" | [[2006]] | [[Хроват]] | [[Солонгос]], [[Герман]] |} == МАНАЙ УЛС ОУЗФТ-Д == Энэ хэсэгт ямар нэгэн мэдээлэл одоохондоо байхгүй байна. == ВЕБ ХОЛБООСУУД == *[http://www.iypt.org ОУЗФТ-ийн албан ёсны вебсайт] *[http://www.iypt.co.kr/ ОУЗФТ 2007] *[http://www.aypt.at AYPT.at - Австри улсын ЗФТ] [[Category:Физик]] Image:Iypt-left.jpg 3512 11635 2007-01-19T11:44:10Z Bilguun.alt 374 Wikipedia:Хэрхэн хуудас засварлах вэ? 3513 11643 2007-01-20T20:01:09Z Timur 357 Шинэ хуудас: <!-- If you want to test out editing pages, type "WP:SB" in the box on the left, and hit "Go". Thanks! --> Википэдиа \үүнээс Вики\-гийн хуудсыг... <!-- If you want to test out editing pages, type "WP:SB" in the box on the left, and hit "Go". Thanks! --> Википэдиа \үүнээс Вики\-гийн хуудсыг хэвлэх нь хялбархан. "Еdit" гэсэн линкийг сонгоод энэ хуудасны агуулгыг өөрчилж чадна. Энэ линк нь текстийн хамгийн дээд талд зүүн гар талаасаа 3 дахь линк болно. Эсвэл энэ хуудасны агуулгын талаар санал бодлоо солилцох, хэлэлцэх бол "Discussion" хэсгийг сонгон бичиж болно. "Еdit" хэсгийг сонговол өгүүлэл бичиж, засаж чадах "текст хайрцаг" гарж ирнэ. Тэнд өгүүлгээ бичиж, засаж дуусныхаа дараа хэвлэсэн зүйлээ "Show preview" товчийг даран урьдчилан харж чадна. Хэрэв алдаа байхгүй бол "Save page" товчийг дарна. ===[[How to edit a page "Sections, paragraphs, lists and lines "]]=== ===[[How to edit a page "Links, URLs, images"]]=== ===[[How to edit a page Character formatting]] === ===[[How to edit a page Greek characters&Math characters]]=== ===[[How to edit a page "Tables", "Variables",Templates"]]=== ===[[Suppressing interpretation of markup,Commenting page source]]=== == Дараахыг үзнэ үү== *[[Wikipedia:Help|Help pages]] -Яаж хэвлэж,засах талаарх тусламж *[[Wikipedia:Troubleshooting|Тулмагдсан асуудалууд]] *[[Wikipedia:Шүүмжлэл хэлэлцүүлэг|Шүүмжлэл хэлэлцүүлэг]] *[[Wikipedia:FAQ|FAQ]] [[en:Wikipedia:FAQ]] [[en:Wikipedia:How to edit a page]] [[ar:&#1608;&#1610;&#1603;&#1610;&#1576;&#1610;&#1583;&#1610;&#1575;:&#1605;&#1587;&#1575;&#1593;&#1583;&#1577; &#1575;&#1604;&#1578;&#1581;&#1585;&#1610;&#1585;]] [[bg:&#1059;&#1080;&#1082;&#1080;&#1087;&#1077;&#1076;&#1080;&#1103;:&#1050;&#1072;&#1082; &#1089;&#1077; &#1088;&#1077;&#1076;&#1072;&#1082;&#1090;&#1080;&#1088;&#1072;&#1090; &#1089;&#1090;&#1088;&#1072;&#1085;&#1080;&#1094;&#1080;]] [[cs:Wikipedie:Jak editovat stránku]] [[da:Wikipedia:Hvordan redigerer jeg en side]] [[de:Wikipedia:Handbuch - Artikel bearbeiten]] [[el:Wikipedia:&#928;&#974;&#962; &#957;&#945; &#949;&#960;&#949;&#958;&#949;&#961;&#947;&#945;&#963;&#964;&#949;&#943;&#964;&#949; &#956;&#953;&#945; &#963;&#949;&#955;&#943;&#948;&#945;]] [[eo:Vikipedio:Kiel redakti pagxon]] [[es:Wikipedia:C&oacute;mo se edita una p&aacute;gina]] [[fi:Wikipedia:Kuinka_sivuja_muokataan]] [[fr:Wikipédia:Syntaxe wikipédia]] [[ga:Vicipéid:Conas a cuirtear leathanach in eagar]] [[he:&#1493;&#1497;&#1511;&#1497;&#1508;&#1491;&#1497;&#1492;:&#1488;&#1497;&#1498; &#1500;&#1506;&#1512;&#1493;&#1498; &#1491;&#1507;]] [[hu:Wikipédia:Hogyan szerkessz egy lapot]] [[it:Wikipedia:Guida_essenziale]] [[lt:Wikipedia:Kaip_Redaguoti_Puslap%C4%AF]] [[ja:Wikipedia:&#32232;&#38598;&#12398;&#20181;&#26041;]] [[ro:Wikipedia:Cum s&#259; editezi o pagin&#259;]] [[ru:&#1050;&#1072;&#1082; &#1088;&#1077;&#1076;&#1072;&#1082;&#1090;&#1080;&#1088;&#1086;&#1074;&#1072;&#1090;&#1100; &#1089;&#1090;&#1088;&#1072;&#1085;&#1080;&#1094;&#1091;]] [[simple:Wikipedia:How to edit]] [[sl:Wikipedija:Urejevanje slovenskih strani]] [[sr:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9A%D0%B0%D0%BA%D0%BE_%D1%81%D0%B5_%D0%BC%D0%B5%D1%9A%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0]] [[sv:Wikipedia:Hur man redigerar en sida]] [[th:Wikipedia:&#3585;&#3634;&#3619;&#3649;&#3585;&#3657;&#3652;&#3586;&#3627;&#3609;&#3657;&#3634;]] [[tr:Wikipedia:Sayfa_nas%C4%B1l_de%C4%9Fi%C5%9Ftirilir]] [[ur:%D8%B5%D9%81%D8%AD%DB%81_%DA%A9%D8%B3_%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%8A%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D9%8A%DA%BA]] [[vi:Wikipedia:C%C3%A1ch_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_trang]] [[zh-cn:Wikipedia:%E5%A6%82%E4%BD%95%E7%BC%96%E8%BE%91%E9%A1%B5%E9%9D%A2]] [[zh-tw:Wikipedia:&#22914;&#20309;&#32232;&#36655;&#38913;&#38754;]] Image:Hopf-torus.jpg 3516 11688 2007-01-21T09:10:54Z Timur 357 Хопф тор Хопф тор Ceza 3517 11693 2007-01-21T09:44:01Z 87.179.94.77 delete, blanked {{delete|Spam}} MediaWiki:Uclinks 3518 11695 2007-01-21T10:42:28Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Сүүлийн $1 өөрчлөлтийг харах; сүүлийн $2 өдрийг харах. Сүүлийн $1 өөрчлөлтийг харах; сүүлийн $2 өдрийг харах. MediaWiki:Ucnote 3519 11696 2007-01-21T10:43:06Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Энэ хэрэглэгчийн сүүлийн <b>$2</b> өдрийн сүүлийн <b>$1</b> өөрчлөлтийг доор үзүүлэв. Энэ хэрэглэгчийн сүүлийн <b>$2</b> өдрийн сүүлийн <b>$1</b> өөрчлөлтийг доор үзүүлэв. MediaWiki:Uctop 3520 11698 2007-01-21T10:43:51Z Bambuush 171 (дээд) MediaWiki:Uid 3521 11699 2007-01-21T10:44:35Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Хэрэглэгчийн ID: Хэрэглэгчийн ID: MediaWiki:Unblocked 3522 11701 2007-01-21T10:47:02Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: [[User:$1|$1]]-ийн хориг цуцлагдсан (идэвхижсэн) байна. [[User:$1|$1]]-ийн хориг цуцлагдсан (идэвхижсэн) байна. MediaWiki:Unblockip 3523 11702 2007-01-21T10:47:29Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Хэрэглэгчийг идэвхижүүлэх Хэрэглэгчийг идэвхижүүлэх MediaWiki:Unblockiptext 3524 11704 2007-01-21T10:48:32Z Bambuush 171 Өмнө нь хориг тавьсан интернет хаяг юм уу хэрэглэгчийн бичих эрхийг сэргээхийн тулд дорх маягтыг ашигла. MediaWiki:Unblocklink 3525 11705 2007-01-21T10:49:02Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: идэвхижүүлэх идэвхижүүлэх MediaWiki:Unblocklogentry 3526 11706 2007-01-21T10:49:35Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: $1 идэвхтэй $1 идэвхтэй MediaWiki:Uncategorizedcategories 3527 11707 2007-01-21T10:51:19Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Ангилагдаагүй ангилалууд Ангилагдаагүй ангилалууд MediaWiki:Uncategorizedimages 3528 11708 2007-01-21T10:51:46Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Ангилагдаагүй зургууд Ангилагдаагүй зургууд MediaWiki:Uncategorizedpages 3529 11709 2007-01-21T10:52:10Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Ангилагдаагүй хуудсууд Ангилагдаагүй хуудсууд MediaWiki:Undelete 3530 11710 2007-01-21T10:52:42Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Устгагдсан хуудсуудыг харах Устгагдсан хуудсуудыг харах MediaWiki:Undelete short 3531 11711 2007-01-21T10:54:28Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Устгагдсан $1 засварыг сэргээх Устгагдсан $1 засварыг сэргээх MediaWiki:Undeletearticle 3532 11712 2007-01-21T10:54:54Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Устгагдсан хуудсуудыг сэргээх Устгагдсан хуудсуудыг сэргээх MediaWiki:Undeletebtn 3533 11713 2007-01-21T10:55:22Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Сэргээх Сэргээх MediaWiki:Undeletecomment 3534 11714 2007-01-21T10:56:19Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Сэтгэгдэл: Сэтгэгдэл: MediaWiki:Undeletedarticle 3535 11715 2007-01-21T11:00:24Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: "[[$1]]"-ийг сэргээв "[[$1]]"-ийг сэргээв MediaWiki:Undeletedfiles 3536 11716 2007-01-21T11:01:04Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: $1 файл сэргээгдэв $1 файл сэргээгдэв MediaWiki:Undeletedpage 3537 11718 2007-01-21T11:03:44Z Bambuush 171 <big>'''$1 сэргээгдэв'''</big> Сүүлийн үед устгагдсан ба сэргээгдсэн зүйлүүдийн жагсаалтыг [[Special:Log/delete|устгалын бүртгэл]] дээрээс харна уу. MediaWiki:Undeletedrevisions 3538 11719 2007-01-21T11:04:18Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: $1 хувилбар сэргээгдэв $1 хувилбар сэргээгдэв MediaWiki:Undeletedrevisions-files 3539 11720 2007-01-21T11:04:52Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: $1 хувилбар $2 файл сэргээгдэв $1 хувилбар $2 файл сэргээгдэв MediaWiki:Undeletepage 3540 11721 2007-01-21T11:05:46Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Устгагдсан хуудсуудыг харах ба сэргээх Устгагдсан хуудсуудыг харах ба сэргээх MediaWiki:Undeletepagetext 3541 11722 2007-01-21T11:06:33Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Дараах хуудсууд устгагдсан боловч одоогоор сэргээж болохоор төлөвт байна. Дараах хуудсууд устгагдсан боловч одоогоор сэргээж болохоор төлөвт байна. Image:Rubik float.png 3542 11732 2007-01-21T21:38:21Z Timur 357 Category:Тооны онол 3544 11738 2007-01-21T23:04:20Z Timur 357 [[Category:Математик]] MediaWiki:Unlockdbtext 3547 11745 2007-01-22T01:45:14Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Мэдээллийн сангийн цоожийг цуцласнаар бүх хэрэглэгчдэд хуудас засварлах, өөрсдийн тохируулгы... Мэдээллийн сангийн цоожийг цуцласнаар бүх хэрэглэгчдэд хуудас засварлах, өөрсдийн тохируулгыг өөрчлөх, хянах жагсаалтаа засах болон мэдээлийн санг өөрчлөхөд хүргэх бусад үйлдлүүдийг хийх эрхийг олгоно. Эдгээр нь таны хийх гэсэн зүйлс мөн эсэхийг дахин нэг баталгаажуулна уу. MediaWiki:Unusedcategoriestext 3548 11749 2007-01-22T01:50:22Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Дараах категори нь ямар нэг өгүүлэл эсвэл категорит хэрэглэгдээгүй боловч категорийн хуудас о... Дараах категори нь ямар нэг өгүүлэл эсвэл категорит хэрэглэгдээгүй боловч категорийн хуудас оршин байна. MediaWiki:Unusedimagestext 3549 11750 2007-01-22T01:50:57Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: <p>Бусад веб хуудаснуудаас зураг руу шууд хаягаар нь хандаж болох учраас идэвхтэй хэрэглэгдэж б... <p>Бусад веб хуудаснуудаас зураг руу шууд хаягаар нь хандаж болох учраас идэвхтэй хэрэглэгдэж буй эсэхээс үл хамааран энэ жагсаалтанд бүртгэгдсэн байж болно гэдгийг анзаарна уу.</p> MediaWiki:Unusedtemplatestext 3550 11751 2007-01-22T01:52:19Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Энэ хуудас бусад хуудаснаас дуудагдаагүй бүх загвар хуудсуудыг жагсааж үзүүлнэ. Загварыг устг... Энэ хуудас бусад хуудаснаас дуудагдаагүй бүх загвар хуудсуудыг жагсааж үзүүлнэ. Загварыг устгахаасаа өмнө уг загварыг дуудсан бусад холбооснуудыг шалгахыг сануулж байна. MediaWiki:Viewsourcetext 3551 11753 2007-01-22T01:55:11Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Та энэ хуудасны эх сурвалжийг харах болон хуулаж авах үйлдлийг хийж чадна: Та энэ хуудасны эх сурвалжийг харах болон хуулаж авах үйлдлийг хийж чадна: MediaWiki:Watchlist-hide-minor 3552 11754 2007-01-22T01:56:05Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Жижиг засваруудыг нуух Жижиг засваруудыг нуух MediaWiki:Watchlist-hide-own 3553 11755 2007-01-22T01:56:33Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Миний хийсэн засваруудыг нуух Миний хийсэн засваруудыг нуух MediaWiki:Watchlist-hide-bots 3554 11756 2007-01-22T01:57:24Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Автоматаар хийгдсэн засваруудыг нуух Автоматаар хийгдсэн засваруудыг нуух MediaWiki:Watchlist-show-bots 3555 11757 2007-01-22T01:58:02Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Автоматаар хийгдсэн засваруудыг харуул Автоматаар хийгдсэн засваруудыг харуул MediaWiki:Watchlist-show-minor 3556 11758 2007-01-22T01:58:28Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Жижиг засваруудыг харуул Жижиг засваруудыг харуул MediaWiki:Undeleteextrahelp 3557 11772 2007-01-22T05:59:24Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Бүхэл хуудсыг сэргээхийн тулд бүх жижиг дөрвөлжингүүдийг сонгохгүй үлдээгээд '''''Сэргээх''''' то... Бүхэл хуудсыг сэргээхийн тулд бүх жижиг дөрвөлжингүүдийг сонгохгүй үлдээгээд '''''Сэргээх''''' товчийг дар. Зарим хувилбаруудыг сэргээхийн тулд сэргээх хувилбаруудын өмнөх жижиг дөрвөлжинг идэвхжүүлээд '''''Сэргээх''''' товчийг дар. '''''Дахин эхлүүлэх''''' товчийг дарснаар тайлбарын талбар ба бүх жижиг дөрвөлжингүүд хоосон болно MediaWiki:Undeletehistory 3558 11774 2007-01-22T06:01:13Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Хэрэв та энэ хуудсыг сэргээвэл түүний өмнөх бүх хувилбарууд нь түүх рүү сэргээгдэж бичигдэнэ. Х... Хэрэв та энэ хуудсыг сэргээвэл түүний өмнөх бүх хувилбарууд нь түүх рүү сэргээгдэж бичигдэнэ. Хэрэв үүнийг устгаснаас хойш үүнтэй адил нэртэй шинэ хуудас үүсгэгдсэн бол сэргээгдсэн хувилбарууд түүх хэсэгт гарч ирэх боловч одоо байгаа бодит хуудсыг автоматаар солихгүй. MediaWiki:Undeletehistorynoadmin 3559 11775 2007-01-22T06:02:01Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Энэ өгүүлэл устгагдсан. Үүний устгагдсан шалтгаан нь устгалын өмнө энэ хуудсыг засварласан хэр... Энэ өгүүлэл устгагдсан. Үүний устгагдсан шалтгаан нь устгалын өмнө энэ хуудсыг засварласан хэрэглэгчдийн тухай мэдээллүүдтэй хамт доорх тайланд өгөгдсөн байгаа. Эдгээр устгагдсан хувилбаруудад яг юу байсныг зөвхөн администраторууд л харж чадна. MediaWiki:Watching 3560 11779 2007-01-22T06:06:38Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Хянаж байгаа... Хянаж байгаа... MediaWiki:Usermailererror 3561 11780 2007-01-22T06:07:54Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Мэйл нь буцаж ирсэн шалтгаан: Мэйл нь буцаж ирсэн шалтгаан: MediaWiki:Unwatching 3562 11787 2007-01-22T06:15:39Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Хянахыг цуцлаж байна... Хянахыг цуцлаж байна... MediaWiki:Unwatchedpages 3563 11788 2007-01-22T06:16:07Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Хяналтанд байдаггүй хуудсууд Хяналтанд байдаггүй хуудсууд MediaWiki:Undelete-search-submit 3564 11790 2007-01-22T06:18:55Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Хайлт Хайлт MediaWiki:Undelete-search-prefix 3565 11791 2007-01-22T06:19:37Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Доорхиор эхэлсэн хуудсуудыг харуул: Доорхиор эхэлсэн хуудсуудыг харуул: MediaWiki:Undelete-search-box 3566 11792 2007-01-22T06:20:11Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Устгагдсан хуудсуудаас хайх Устгагдсан хуудсуудаас хайх MediaWiki:Undelete-revision 3567 11794 2007-01-22T06:23:31Z Bambuush 171 $1-н $2-с эхлэх устгагдсан хувилбарууд: MediaWiki:Undelete-no-results 3568 11795 2007-01-22T06:24:41Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Устгалын архиваас хайлтын үр дүнд таарах хуудас олдсонгүй. Устгалын архиваас хайлтын үр дүнд таарах хуудас олдсонгүй. MediaWiki:Undelete-header 3569 11796 2007-01-22T06:26:12Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: [[Special:Log/delete|Устгалын бүртгэл]]ээс сүүлд устгагдсан хуудсуудыг харна уу. [[Special:Log/delete|Устгалын бүртгэл]]ээс сүүлд устгагдсан хуудсуудыг харна уу. MediaWiki:Tooltip-t-contributions 3570 11797 2007-01-22T06:28:44Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Энэ хэрэглэгчийн оруулсан бүх хувь нэмрийн жагсаалт Энэ хэрэглэгчийн оруулсан бүх хувь нэмрийн жагсаалт MediaWiki:Tooltip-t-emailuser 3571 11798 2007-01-22T06:29:28Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Энэ хэрэглэгчид мэйл илгээх Энэ хэрэглэгчид мэйл илгээх MediaWiki:Tooltip-pt-userpage 3572 11799 2007-01-22T06:30:08Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Миний хэрэглэгчийн хуудас Миний хэрэглэгчийн хуудас MediaWiki:Tooltip-pt-mytalk 3573 11800 2007-01-22T06:30:37Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Миний ярианы хуудас Миний ярианы хуудас MediaWiki:Tooltip-pt-mycontris 3574 11801 2007-01-22T06:31:10Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Миний оруулсан хувь нэмрийн жагсаалт Миний оруулсан хувь нэмрийн жагсаалт MediaWiki:Tooltip-pt-logout 3575 11802 2007-01-22T06:31:37Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Гарах Гарах MediaWiki:Tooltip-p-logo 3576 11803 2007-01-22T06:32:17Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Нүүр хуудас Нүүр хуудас MediaWiki:Tooltip-n-recentchanges 3577 11804 2007-01-22T06:33:10Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Вики дэх хамгийн сүүлийн өөрчлөлтүүдийн жагсаалт. Вики дэх хамгийн сүүлийн өөрчлөлтүүдийн жагсаалт. MediaWiki:Tooltip-n-randompage 3578 11805 2007-01-22T06:33:35Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Дурын хуудсыг дуудах Дурын хуудсыг дуудах MediaWiki:Tooltip-n-mainpage 3579 11806 2007-01-22T06:34:05Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Нүүр хуудас руу зочлох Нүүр хуудас руу зочлох MediaWiki:Tooltip-minoredit 3580 11807 2007-01-22T06:34:59Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Жижиг засвараар тэмдэглэх Жижиг засвараар тэмдэглэх MediaWiki:Tooltip-diff 3581 11808 2007-01-22T06:36:55Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Таны оруулсан текстийн өөрчлөлтийг харуул. Таны оруулсан текстийн өөрчлөлтийг харуул. MediaWiki:Tooltip-compareselectedversions 3582 11809 2007-01-22T06:38:37Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Энэ хуудасны сонгосон хоёр хувилбарын ялгааг харна уу. Энэ хуудасны сонгосон хоёр хувилбарын ялгааг харна уу. MediaWiki:Tooltip-ca-watch 3583 11810 2007-01-22T06:39:26Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Энэ хуудсыг хянах жагсаалтандаа нэмэх Энэ хуудсыг хянах жагсаалтандаа нэмэх MediaWiki:Tooltip-ca-viewsource 3584 11811 2007-01-22T06:40:18Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: Энэ хуудас нь хамгаалагдсан байна. Та эх сурвалжийг нь харж чадна. Энэ хуудас нь хамгаалагдсан байна. Та эх сурвалжийг нь харж чадна. Category:Физик 3585 11921 2007-01-25T00:19:26Z Timur 357 [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] Монголын Физикийн Олимпиад 3586 11839 2007-01-23T01:28:21Z Timur 357 физик категорит оруулав [[Category:Физик]] Азийн Физикийн Олимпиад 3587 11840 2007-01-23T01:28:53Z Timur 357 физик категорит оруулав [[Category:Физик]] Дэлхий 3589 11848 2007-01-23T02:00:21Z Timur 357 [[Дэлхий]] нь [[Дэлхий судлал]] руу зөөгдлөө #REDIRECT [[Дэлхий судлал]] Байгалийн ухаан 3590 11850 2007-01-23T02:03:50Z Timur 357 [[Байгалийн ухаан]] нь [[Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] руу зөөгдлөө #REDIRECT [[Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] Category:Дэлхий судлал 3591 12014 2007-01-25T21:51:51Z Timur 357 [[Category:Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] Category:Дэлхий судлалын шижлэх ухаанууд 3592 11919 2007-01-25T00:18:43Z Timur 357 [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд 3593 11947 2007-01-25T00:52:43Z Timur 357 [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Байгаль]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] Category:Нийгэм судлалын шинжлэх ухаанууд 3594 11886 2007-01-23T03:41:06Z Timur 357 [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд 3595 11938 2007-01-25T00:43:24Z Timur 357 [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] [[Category:Хүн судлалын шинжлэх ухаанууд]] Category:Нийгмийн ухаан 3596 11936 2007-01-25T00:32:10Z Timur 357 [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] Category:Хими 3597 11929 2007-01-25T00:23:06Z Timur 357 [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] Category:Биологийн шинжлэх ухаанууд 3598 11918 2007-01-25T00:18:25Z Timur 357 [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] Category:Биохими 3599 11922 2007-01-25T00:20:09Z Timur 357 [[Category:Биологи]] [[Category:Биологийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Хими]] Итали 3600 12365 2007-01-27T18:00:24Z Thijs!bot 369 robot Adding: [[eml:Itâglia]] '''Итали''' (Италиар: Italia, албан ёсны нэр: Италийн Бүгд Найрамдах Улс, Италиар: Repubblica Italiana) нь По голын сав хөндий дагуу Өмнөд Европт оршидог улс юм. Итали улсын газар нутаг нь Италийн хойг (Italian Peninsula) болон газар дундын тэнгист орших Сициль, Сардинь гэсэн хоёр том аралыг хамардаг. Мөн Италчууд хойг нь гутал хэлбэртэй харагддаг учираас "Stivale" буюу гутал ч гэж нэрлэдэг. Итали улс хойд талаараа Альпийн нуруугаар Франц, Шевцарь, Австри, Словен зэрэг улсуудтай хэл залгаа оршидог. Тусгаар тогносон улс болох Сан Марино болон Ватикан хот Италийн нутаг дэвсгэр дотор оршдог. Итали улс нь Этрүскан, Грек, Ромыг багтаасан Европын хүчирхэг соёлуудын нэг өлгий нутаг билээ. Нийслэл Ром хот нь түүхэнд чухал ач холбогдолтой дэлхийн хот байсан. Ялангуяа эртний Ромын болон Ромын Католик Сүмийн хувьд. Энэ нутагийг 3000 жилийн турш Герман, Кёлт, Франк, Ломбард, Визант, Грек, Сарацен зэрэг улс, аймгууд эзлэн түрэмгийлж, нүүдэллэн суурьшиж байв. Дунд зууны үед хойд зүгийн Норманчууд дайлж, харин Италийн Сэргэн Мандалтын үед Италийн дайн болж маш олон хот улсууд бүрэлдэн тогтсон. Итали нь маш олон тусгаар улсууд болон задарсан. Ийм байдалд тэднийг гадныхан эзлэн авах нь элбэг байв. Харин Итали улс нэгдэж түүхэндээ анх ундаа тусгаар тогтносон үндэстэн улс болсноор дээрх байдал үгүй болсон. Италийн хаант засаглалын болон дэлхийн дайны үед Итали нь дотороо маш их зөрчил тэмцэлтэй байсан боловч Италийн Бүгд Найрамдах Улс бий болсноор нөхцөл байдал нь тогтвортой болсон. Өнөөдөр Итали улс нь дэлхийд ДНБ-ий хэмжээгээр 7-д, Хүний Хөгжлийн Индексээр 17-д орох үзүүлэлттэй өндөр хөгжсөн орнуудын нэг билээ. Энэ улс нь Их Наймын, Европын Зөвлөлийн, Баруун Европын Нэгдэлийн гишүүн бөгөөд одоогийн Европын Холбоог (1957 онд Ромын Гэрээг үзэглэсэн) үндэслэгч орон юм. 2007 оны 1-р сарын 1-ээс эхлэн НҮБ-ийн Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын бус гишүүн болсон. Итали улсын хүн ам Италчуудаас бүрэлддэг. == Нэрний гарал үүсэл == Итали гэдэг үг нь Гомерын ἱταλός ("тугал" гэсэн утгатай) гэсэн үгнээс гаралтай байж болох юм. МЭӨ 8-р зууны үед анхны Грек суурьшигчид Юбоя арлаас өмнөд Италид (Калабриа) нүүдэллэн ирж шинэ газараа "Vitulia" газар буюу "Тугалнуудын газар" гэж нэрлэжээ. Ингэж нэрлэгдсэн хэсэг нь сүүлдээ хойд хэсэгрүүгээ тэлжээ. Гэхдээ бүхэл бүтэн хойгийг нэрлэх болсон нь зөвхөн Августусын үед байж. == Түүх == Италийн нутагаар хийсэн архелогийн малталтууд нь энэ нутагт хүмүүс Хуучин чулуун зэвсгийн үе буюу барагцаагаар 200 000 жилийн өмнө амьдарч байсныг нотолдог. Итали нь бүхэл бүтэн Газар дундын тэнгисийн бүс нутагийн нийгэм, соёлын хөгжилд асар их нөлөө үзүүлээд барахгүй Европын соёлд ч мөн гүнзгий нөлөөлж байсан. Үүний үр дүнд бусад томоохон соёл иргэншилд нөлөөлж байв. Эдгээр соёл иргэншил нь эртээд үеээс энэ бүс нутагт оршин тогтнож байлаа. Дэлхийн энэ хэсэгт Манъя Граециагийн (Magna Graecia) дараа Этрүс, ялангуяа Ромын Бүгд Найрамдах Улс болон Эзэнт гүрэний соёл иргэншил олон зууны турш цэцэглэн хөгжижээ. Итали нь сэргэн мандалтын үеийн Европын шинжлэн ухаан, урлагын төв байсан. '''Ромын болон Дунд Зууны Үе''' Олон зууны турш Ромын соёл иргэншилийн өлгий байсан Итали нь Ромын Эзэнт Гүрэн задарч, мөн барбаруудын эзлэн түрмгийлэлүүдийн дараа нэгдмэл байдлаа алдсан юм. Conquered by the Ostrogoths and briefly regained by the Eastern Empire (552), it was partially occupied by the Longobards in 568, resulting in the peninsula becoming irreparably divided. For centuries the country was the prey of different populations, resulting in its ultimate decadence and misery. Most of the population fled from cities to take refuge in the countryside under the protection of powerful feudal lords. After the Longobards came the Franks (774). Italy became part of the Holy Roman Empire. Pippin the Short created the first nucleus of the State of the Church, which later became a strong countervailing force against any unification of the country. Population and economy started slowly to pick up after 1000, with the resurgence of cities (which organised themselves politically in Comuni), trade, arts and literature. During the later Middle Ages the partially democratic Comuni, which could not face the challenges of that period, were substituted by monarchic-absolutistic governments (Signorie), but the fragmentation of the peninsula, especially in the northern and central parts of the country, continued, while the southern part, with Naples, Apulia and Sicily, remained under a single domination. Venice and Genoa created powerful commercial empires in the Eastern part of the Mediterranean Sea and Black Sea. [[af:Italië]] [[als:Italien]] [[an:Italia]] [[ar:إيطاليا]] [[arc:ܐܝܛܠܝܐ]] [[ast:Italia]] [[az:İtaliya]] [[bar:Italien]] [[bat-smg:Italėjė]] [[be:Італія]] [[bg:Италия]] [[bo:དགྱིའི་དའ་རླིས]] [[br:Italia]] [[bs:Italija]] [[ca:Itàlia]] [[co:Italia]] [[cs:Itálie]] [[cu:Италї]] [[cv:Итали]] [[cy:Yr Eidal]] [[da:Italien]] [[de:Italien]] [[el:Ιταλία]] [[eml:Itâglia]] [[en:Italy]] [[eo:Italio]] [[es:Italia]] [[et:Itaalia]] [[eu:Italia]] [[fa:ایتالیا]] [[fi:Italia]] [[fiu-vro:Itaalia]] [[fr:Italie]] [[frp:Étalie]] [[fur:Italie]] [[fy:Itaalje]] [[ga:An Iodáil]] [[gd:An Eadailt]] [[gl:Italia]] [[haw:Italia]] [[he:איטליה]] [[hi:इटली]] [[hr:Italija]] [[hsb:Italska]] [[ht:Itali]] [[hu:Olaszország]] [[hy:Իտալիա]] [[ia:Italia]] [[id:Italia]] [[ilo:Italia]] [[io:Italia]] [[is:Ítalía]] [[it:Italia]] [[ja:イタリア]] [[jbo:gugdrxitali]] [[ka:იტალია]] [[kn:ಇಟಲಿ]] [[ko:이탈리아]] [[ku:Îtalya]] [[kw:Itali]] [[la:Italia]] [[lad:Italia]] [[lb:Italien]] [[li:Italië]] [[lij:Italia]] [[lmo:Itàlia]] [[lt:Italija]] [[lv:Itālija]] [[mk:Италија]] [[ml:ഇറ്റലി]] [[mr:इटली]] [[ms:Itali]] [[mt:Italja]] [[na:Italy]] [[nap:Italia]] [[nds:Italien]] [[nds-nl:Italiën]] [[ne:इटाली]] [[nl:Italië]] [[nn:Italia]] [[no:Italia]] [[nrm:Italie]] [[oc:Itàlia]] [[os:Итали]] [[pam:Italy]] [[pl:Włochy]] [[pms:Italia]] [[ps:اټاليا]] [[pt:Itália]] [[qu:Italya]] [[rm:Italia]] [[rmy:Italiya]] [[ro:Italia]] [[roa-rup:Italia]] [[ru:Италия]] [[sa:इटली]] [[sc:Itàlia]] [[scn:Italia]] [[sh:Italija]] [[simple:Italy]] [[sk:Taliansko]] [[sl:Italija]] [[so:Talyaaniga]] [[sq:Italia]] [[sr:Италија]] [[sv:Italien]] [[sw:Italia]] [[ta:இத்தாலி]] [[tg:Итолиё]] [[th:ประเทศอิตาลี]] [[tl:Italya]] [[tpi:Italia]] [[tr:İtalya]] [[ty:’Itāria]] [[uk:Італія]] [[ur:اٹلی]] [[vec:Itałia]] [[vi:Ý]] [[vo:Litaliyän]] [[war:Italya]] [[yi:איטאליע]] [[zh:意大利]] [[zh-classical:義大利]] [[zh-min-nan:Italia]] [[zh-yue:意大利]] Template:Catindex 3602 11910 2007-01-24T23:59:41Z Timur 357 Шинэ хуудас: <!-- inspired from [[:nl:Categorie:Alles]] --> {| class="plainlinks toccolours" style="width:100%" |- |colspan="14"|'''Бүх категориудын индекс''' |colspan... <!-- inspired from [[:nl:Categorie:Alles]] --> {| class="plainlinks toccolours" style="width:100%" |- |colspan="14"|'''Бүх категориудын индекс''' |colspan="14" style="text-align: right"|[[Special:Random/Category|Дурын категори]] |- |[[Special:Allpages/Category:!|!]] |[[Special:Allpages/Category:0|0-9]] |[[Special:Allpages/Category:А|А]] |[[Special:Allpages/Category:Б|Б]] |[[Special:Allpages/Category:В|В]] |[[Special:Allpages/Category:Г|Г]] |[[Special:Allpages/Category:Д|Д]] |[[Special:Allpages/Category:Е|Е]] |[[Special:Allpages/Category:Ё|Ё]] |[[Special:Allpages/Category:Ж|Ж]] |[[Special:Allpages/Category:З|З]] |[[Special:Allpages/Category:И|И]] |[[Special:Allpages/Category:Й|Й]] |[[Special:Allpages/Category:К|К]] |[[Special:Allpages/Category:Л|Л]] |[[Special:Allpages/Category:М|М]] |[[Special:Allpages/Category:Н|Н]] |[[Special:Allpages/Category:О|О]] |[[Special:Allpages/Category:Ө|Ө]] |[[Special:Allpages/Category:П|П]] |[[Special:Allpages/Category:Р|Р]] |[[Special:Allpages/Category:С|С]] |[[Special:Allpages/Category:Т|Т]] |[[Special:Allpages/Category:У|У]] |[[Special:Allpages/Category:Ү|Ү]] |[[Special:Allpages/Category:Ф|Ф]] |[[Special:Allpages/Category:Х|Х]] |[[Special:Allpages/Category:Ц|Ц]] |[[Special:Allpages/Category:Ч|Ч]] |[[Special:Allpages/Category:Ш|Ш]] |[[Special:Allpages/Category:Щ|Щ]] |[[Special:Allpages/Category:Э|Э]] |[[Special:Allpages/Category:Ю|Ю]] |[[Special:Allpages/Category:Я|Я]] |} <noinclude> <!--Interwikis found using http://vs.aka-online.de/globalwpsearch/ --> [[bg:Шаблон:Catindex]] [[es:Template:Catindex]] [[eu:Txantiloi:Kategorien aurkibidea]] [[hr:Template:Catindex]] [[nl:Template:Catindex]] [[rmy:Sikavno:Shopnyarend]] </noinclude> Template:- 3603 11911 2007-01-25T00:01:47Z Timur 357 Шинэ хуудас: <br clear="all" /><noinclude> {{protected template}} This template "clears" both margins; it is often used before a header to make sure that the header will be the full width ... <br clear="all" /><noinclude> {{protected template}} This template "clears" both margins; it is often used before a header to make sure that the header will be the full width of the page. For technical XHTML details see [[Template talk:{{PAGENAME}}]]. [[Category:Wikipedia special effects templates|{{PAGENAME}}]] [[de:Vorlage:-]] [[ja:Template:-]] [[pt:Predefinição:-]] [[vi:Tiêu bản:-]] </noinclude> Category:Категориуд 3604 11912 2007-01-25T00:02:14Z Timur 357 Шинэ хуудас: Энэ бол Википедиагийн категорийн системийн хамгийн дээд төвшин. Үүнийг агуулдаг категори байх... Энэ бол Википедиагийн категорийн системийн хамгийн дээд төвшин. Үүнийг агуулдаг категори байхгүй. Википедиагийн категорийн системийн талаар дараах хуудаснаас үзнэ үү: * [[Wikipedia:Category]] * [[Help:Category]] {{-}} {{catindex}} [[af:Kategorie:Alles]] [[als:Kategorie:!Hauptkategorie]] [[ar:تصنيف:التصنيف الرئيسي]] [[frp:Category:Principâla]] [[ast:Categoría:Principal]] [[zh-min-nan:Category:Ki-chân]] [[bar:Kategorie:!Hauptkategorie]] [[br:Rummad:Rummad pennañ]] [[bg:Категория:Начална категория]] [[ca:Categoria:Principal]] [[cs:Kategorie:Kategorie]] [[cy:Categori:Categorïau]] [[da:Kategori:Kategorier]] [[pdc:Category:!Hauptkategorie]] [[de:Kategorie:!Hauptkategorie]] [[el:Κατηγορία:Κατηγορίες]] [[es:Categoría:Índice de categorías]] [[eo:Kategorio:Ĉio]] [[eu:Kategoria:Kategoriak]] [[fo:Bólkur:Bólkar]] [[fr:Catégorie:Principale]] [[fy:Kategory:Haadkategory]] [[ga:Catagóir:Bunúsach]] [[gl:Category:Índice]] [[ko:분류:분류]] [[hsb:Kategorija:!Hłowna kategorija]] [[io:Category:Chefa kategorii]] [[id:Kategori:Kategori]] [[ia:Categoria:Tote]] [[ie:Category:Categories]] [[os:Категори:Æппæт]] [[is:Flokkur:Efnisflokkar]] [[it:Categoria:Categorie]] [[he:קטגוריה:קטגוריות]] [[jv:Kategori:Kategori]] [[sw:Category:Jamii Kuu]] [[ht:Category:Rasin]] [[la:Categoria:Omnia]] [[lv:Kategorija:Kategorijas]] [[lb:Category:!Haaptkategorie]] [[lt:Kategorija:Kategorijos]] [[li:Categorie:Alles]] [[hu:Kategória:Kategóriák]] [[mi:Category:Tirotiro]] [[mr:Category:Categories]] [[mo:Category:Категорий]] [[nah:Categoría:Categoría]] [[nl:Categorie:Alles]] [[nds-nl:Kattegerie:Alles]] [[ja:Category:主要カテゴリ]] [[nn:Kategori:Kategoriar]] [[pap:Category:Categories]] [[nds:Kategorie:Hööftkategorie]] [[pl:Kategoria:Strona główna]] [[pt:Categoria:Página principal]] [[ty:Category:Tumu]] [[ksh:Saachjropp:Houpschublaad]] [[ro:Categorie:Categorii]] [[rmy:Shopni:Shopnya]] [[ru:Категория:Всё]] [[sq:Category:!Kategori kryesore]] [[simple:Category:Main page]] [[sk:Kategória:Základné kategórie]] [[sl:Kategorija:Temeljna]] [[cu:Катигорї:Вьс]] [[sr:Категорија:Категорије]] [[su:Kategori:Kategori]] [[fi:Luokka:Pääluokat]] [[sv:Kategori:Topp]] [[tt:Törkem:Cíıntıqlar]] [[th:หมวดหมู่:มูลฐาน]] [[vi:Thể loại:Tất cả]] [[tr:Kategori:Ana kategoriler]] [[uk:Категорія:Головна]] [[ur:زمرہ:زمرہ القاعدہ]] [[vec:Categoria:Categorie]] [[vls:Categorie:Olles]] [[zh-yue:Category:類]] [[zh:Category:頁面分類]] [[zh-classical:Category:類]] Category:Үндсэн ангилал 3605 11913 2007-01-25T00:07:57Z Timur 357 Шинэ хуудас: Энэ бол Википедиагийн сэдвүүдийн үндсэн ангиллын жагсаалт. Эдгээр нь Википедиа даяар өгүүллүү... Энэ бол Википедиагийн сэдвүүдийн үндсэн ангиллын жагсаалт. Эдгээр нь Википедиа даяар өгүүллүүдийг ангилахад хэрэглэгдэнэ. <!-- including Wikipedia's lists, [[Portal:List of portals|portals]], and [[Wikipedia:Categorical index|categories]]. See '''''[[Wikipedia:Contents]]''''' for more examples. --> [[Category:Категориуд]] [[en:Category:Main topic classifications]] [[fr:Catégorie:Encyclopédie:Racine]] [[jv:Kategori:Kategori Utama]] [[id:Kategori:Kategori utama]] [[it:Categoria:Argomenti]] [[su:Kategori:Kategori Utami]] [[zh-yue:Category:主要分類]] Category:Эрдэм шинжилгээ 3606 11972 2007-01-25T19:40:15Z 132.239.145.119 [[Category:Эрдэм]] Category:Дээд боловсрол 3607 11974 2007-01-25T19:45:34Z 132.239.145.119 [[Category:Боловсрол]] Category:Боловсрол 3608 11941 2007-01-25T00:45:56Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Нийгэм]] Category:Мэдлэг 3609 11942 2007-01-25T00:47:06Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Эпистемологи]] [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Боловсрол]] [[Category:Эпистемологи]] [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Боловсрол]] Category:Мэдээлэл 3610 11943 2007-01-25T00:48:13Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Тулгуур]] [[Category:Физик хэмжигдэхүүн]] [[Category:Мэдээлэл, мэдлэг ба тодорхой бус]] [[Category:Тулгуур]] [[Category:Физик хэмжигдэхүүн]] [[Category:Мэдээлэл, мэдлэг ба тодорхой бус]] Category:Тулгуур 3611 11944 2007-01-25T00:48:38Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Категориуд]] [[Category:Категориуд]] Category:Бүтэц 3612 11945 2007-01-25T00:49:24Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Тулгуур]] [[Category:Тулгуур]] Category:Байгаль 3613 11948 2007-01-25T00:53:33Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Тулгуур]] [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Тулгуур]] Category:Хийсвэрлэл 3614 11950 2007-01-25T00:58:07Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Бодол]] [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Бодол]] Category:Бодол 3615 11951 2007-01-25T00:58:41Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Тулгуур]] [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Тулгуур]] Баабар 3616 11957 2007-01-25T04:02:42Z 202.131.245.202 Шинэ хуудас: Баабар Бат-Эрдэнийн Батбаяр (1954 - ) Тэрбээр 1972 онд Улаанбаатар хотод дунд сургууль төгссөн. 1972-1973... Баабар Бат-Эрдэнийн Батбаяр (1954 - ) Тэрбээр 1972 онд Улаанбаатар хотод дунд сургууль төгссөн. 1972-1973 онд Монгол Улсын Их Сургуульд суралцсан. 1973-1980 онд Краков хотын Ягелон Их Сургуульд суралцаж байгаад 1981 онд Монгол Улсын Их Сургуульд шилжин ирж биофизикч мэргэжлээр төгссөн. 1987-1989 онд Зөвлөлт Холбоот Улсын Москвагийн Улсын Их Сургуульд суралцсан. 1990-нд Британийн Эзэн хааны коллежид суралцсан. Баабар 1981-1991 онд Микробиологийн Шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийн төвд эрдэм шинжилгээний ажилтнаар, 1991-1994 онд Монголын Социал-Демократ Намын даргаар, 1994-1996 онд чөлөөт нийтлэлчээр, 1996-2000 онд Улсын Их Хурлын гишүүнээр, 1998-1999 онд Сангийн сайдаар, 2004-2005 онд Ерөнхий сайдын зөвлөхөөр тус тус ажиллаж байсан бөгөөд 2006 оноос "Непко" Хэвлэлийн газрын захирлын албыг хашиж байна. Англи, Польш, Орос хэлтэй. Бээжин 3617 12194 2007-01-26T02:32:10Z Zorigt 49 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Дэнь Сяопинь 3618 12193 2007-01-26T02:31:25Z Zorigt 49 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:Итгэл үнэмшил 3619 11967 2007-01-25T19:32:07Z 132.239.145.119 Шинэ хуудас: [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Бодол]] [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Бодол]] Category:Хүмүүнлэг 3620 11968 2007-01-25T19:33:29Z 132.239.145.119 Шинэ хуудас: [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] [[Category:Соёл]] [[Category:Хүн судлалын шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] [[Category:Соёл]] [[Category:Хүн судлалын шинжлэх ухаанууд]] Category:Хүн судлалын шинжлэх ухаанууд 3621 11970 2007-01-25T19:37:35Z 132.239.145.119 [[Category:Дундын салбарууд]] Category:Дундын салбарууд 3622 11971 2007-01-25T19:38:01Z 132.239.145.119 Шинэ хуудас: [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] Category:Эрдэм 3623 11973 2007-01-25T19:41:43Z 132.239.145.119 Шинэ хуудас: [[Category:Боловсрол]] [[Category:Мэдлэг]] [[Category:Боловсрол]] [[Category:Мэдлэг]] Category:Эпистемологи 3624 11975 2007-01-25T19:46:56Z 132.239.145.119 Шинэ хуудас: [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Шинжлэх ухааны философи]] [[Category:Мэдлэг]] [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Шинжлэх ухааны философи]] [[Category:Мэдлэг]] Category:Шинжлэх ухааны философи 3625 11976 2007-01-25T19:48:07Z 132.239.145.119 Шинэ хуудас: [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Шинжлэх ухаан ба соёл]] [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Шинжлэх ухаан ба соёл]] Category:Шинжлэх ухаан ба соёл 3626 11977 2007-01-25T19:49:02Z 132.239.145.119 Шинэ хуудас: [[Category:Шинжлэх ухаан нийгэмд]] [[Category:Соёл]] [[Category:Шинжлэх ухааны түүх]] [[Category:Шинжлэх ухаан нийгэмд]] [[Category:Соёл]] [[Category:Шинжлэх ухааны түүх]] Category:Шинжлэх ухаан нийгэмд 3627 11979 2007-01-25T19:50:41Z 132.239.145.119 Шинэ хуудас: [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Нийгэм]] Category:Шинжлэх ухааны түүх 3628 11980 2007-01-25T19:54:00Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Түүхийн сэдвүүд]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Шинжлэх ухаан ба соёл]] [[Category:Шинжлэх ухаан н... [[Category:Түүхийн сэдвүүд]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Шинжлэх ухаан ба соёл]] [[Category:Шинжлэх ухаан нийгэмд]] [[Category:Шинжлэх ухааны философи]] [[Category:Эпистемологи]] Category:Түүхийн сэдвүүд 3629 11984 2007-01-25T19:57:09Z Timur 357 [[Category:Түүх]] [[Category:Сэдвээр ангилсан ангиллууд]] Category:Сэдвүүдээр ангилсан ангиллууд 3630 11983 2007-01-25T19:56:51Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:Сэдвээр ангилсан ангиллууд 3631 11985 2007-01-25T19:57:23Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Категориуд]] [[Category:Категориуд]] Category:Оюунлаг байдал 3632 11988 2007-01-25T20:06:54Z Timur 357 [[Category:Итгэл үнэмшил]] [[Category:Хүний зан араншин]] Category:Хүний зан араншин 3633 12024 2007-01-25T22:01:55Z Timur 357 [[Category:Зан араншин]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] Category:Хүн 3634 12110 2007-01-25T23:31:40Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:Хүмүүс 3635 11991 2007-01-25T20:10:13Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Мич]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Лавлах материал]] [[Category:Мич]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Лавлах материал]] Category:Лавлах материал 3636 11992 2007-01-25T20:13:21Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Мэдлэг]] [[Category:Мэдлэг]] Япон орон Монгол хүний нүдээр 3637 11999 2007-01-25T21:35:46Z 132.239.145.119 Наран ургах зvгийн Япон орон. Сvvлийн vед манай оронтой эдийн засаг, соёл урлаг гээд л бvх салбарт харилцаа холбоо зузаарч буй энэ орны талаар бид юу мэдэх билээ? Япончууд л гэхээр бvгд сумо vзээд, сакэгаа уугаад, сакура цэцэглэхийг хараад, караокэ дуулаад явж байдаг гэж vv? Эсвэл бага байхад маань эрдэмтэн багш нарын заасан шиг vйлдвэрийн утаанд бохирдсон хотын гудмаар хорт утааны баг зvvсэн улсууд бахардан харайгаад, том vйлдвэр заводуудад нь робот ажиллаад хvн зєвхєн товчлуур дараад л сууж байдаг тийм газар уу? Ямар ч л гэсэн манайхан энэ орныг сvvлийн vед ихэд сонирхож, Японд ажиллаж, сурж, амьдрахыг хvсэгчдийн тоо эрс нэмэгдсэн нь маргашгvй vнэн билээ. Япон- vндсэн хуульт, хаант засагт улс. Хууль тогтоох байгууллага нь парламент( 2 танхимтай). Єєрсдийгєє Нихон, Ниппон хэмээн нэрлэх энэ орон Зvvн Азид орших ба 3800 км сунаж тогтсон арлуудаас бvрдэнэ. Кюшю, Шикокv, Хоншю, Хоккайдо гэсэн 4 том болон 4000 орчим жижиг аралтай. Арлуудыг том гvvр болон газар доорхи хонгилон замаар холбожээ. Хоккайдо болон Хоншю арлыг холбосон хонгил зам дэлхийд хамгийн уртад тооцогддог. 378.060 кв. км газар нутагтай. Газар нутгийн 71 хувийг уул нуруу эзлэнэ. Уул нь манайх шиг биш. Бvх уул нь єтгєн ой модтой, галт уулын дэлбэрэлтийн шарх сорви, элдэв нугачаа олонтой, огцом єндєр. 200 орчим галт уултайгаас 67 нь ажиллагаатай. Одоо хvртэл нэг арал дээр галт уул сэрээд, оршин суугчид нь дvрвээд байж байна. Японы бэлэг тэмдэг болсон Фvжи (3776 м ) уул ч галт уул бєгєєд хэзээ ч дэлбэрж магадгvй гэнэ билээ. Галт уул сэрэхтэй уялдан газар хєдлєлт эрс нэмэгдэх бvлгээ. Японы арлууд газар хєдлєлтийн хамгийн идэвхтэй бvсэд орших ба жилд хэдэн мянган газар хєдлєлт болдог. Эрт vеээс Япон орон могой загасны нуруун дээр оршдог. Тэр загас биеэ шилгээхээр газар хєдлєлт болдог гэсэн домог яригдсаар иржээ. 1923 оны Токиогийн газар хєдлєлтєєр Токио бvрэн сvйрж, 143000 хvн vрэгдэн Японы тєв Осакад шилжиж, Токио дахин хэзээ ч сэргэхгvй гэж хvртэл ярьж байсан гэдэг. 1995 оны Кобэгийн гамшигийг ч манайхан сайн санаж буй байх. Орой vдэш зурагт vзээд сууж байхад, дэлгэцэн дээр тэдэн цаг, тэдэн минутад тэнд газар хєдлєлєє гэх vсгэн мэдээ байнга гарах ба хэдэн баллын хvчтэй хєдлєсєн, ямар хохирол гарсаныг ч тодорхой мэдээлнэ. Японы 4 улирал эрс тэс ялгаатай. Чийглэг уур амьсгалтай тул монгол хvнд тєдийлєн тохиромжтой биш. Ялангуяа зун маш халуун. Энэ зун Токиод 38 градус хvрэн, гадагш гарахад хэцvvхэн байлаа. Япон байшингийн хана маш нимгэхэн. Гэхдээ хичнээн нимгэхэн байгаад зун нь халуун, євєл нь хvйтэн байхаар ийм материалаар байшин барьсны хэрэг vгvй мэт. Японууд байрандаа цахилгаан дулаан тохируулагч тавин, автоматаар хvссэн хэмжээнийхээ дулаанд байлгана. Энэ нь нэг бодлын амар ч гадаа болон гэр доторх градусын хэмжээ хэт зєрvvтэй болж, хvний биенд хортой нєлєєтэй хэмээн эрдэмтэн мэргэд ярьж байна. Байрны хана нимгэн тул та хєршийгєє хэнтэй юу ярьж байгаа, телевизээр ямар нэвтрvvлэг vзэж байгааг єрєєн дотроосоо мэдэж болно. Харин энэ нь нэг их таатай зvйл мєн vv, биш vv гэдгийг найз охин чинь танайд зочилж ирэх vед ойлгох болно. Авсаархан ч гэсэн энэ байшингууд газар хєдлєлтєд тун тэсвэртэй нь олзуурхмаар. Гол учир нь vvнд ч байж болох юм. Євєлдєє дунджаар нэмэх 4 градус. Малгай, бээлий, ороолт гэх мэт юм авалгvй євєлжинє гэдэг оюутан хvнд том хэрэг. Гэхдээ чийглэг уур амьсгалтай болохоор энэ нэмэх 4 градус нь Монголын хасах арван градусын хvйтэнтэй тэнцэнэ гэж би л хувьдаа дvгнэсэн. Харин нутгийн улсууд гэдэг єєр аж. Япон хvvхдvvд шорттой, охидууд мини банзалтайгаа євлийг туулна. Манайх шиг халуун паар хойд зvгийн Хоккайдод л байдаг. Бусад газар дээр дурдсан цахилгаан дулаан тохируулагч, эсвэл халдаг хєнжил гудас, халдаг хивс хэрэглэнэ. Оюутнууд ихэвчлэн хий болон цахилгаанаар ажилладаг жижигхэн халаагч ашиглан євлийг єнгєрvvлнэ. Хоккайдо, Нагано, Акита зэрэг мужид цас их орох ч Токио, Осакад цас орохгvй. Ер нь Хоккайдо аралын цаг агаар Монголтой тєстэй тул монгол хvн амьдрахад хамгийн тохиромжтой газар. Хавар намар Японы хамгийн сайхан улирал. Японы байгалийн vзэсгэлэн гоог энэ vед мэдрэж ойлгох болно. Сакура цэцэглэн, сэрvvхэн, Японд жуулчилж юмуу, айлчилж ирэх хvн чухам энэ vед л ирэхийг зєвлєе. Японы нийт газар нутгийн 67% ой мод, 14 % тариа будаан талбай, 1.6 % бэлчээр. Бэлчээрийн ихэнх хувь Хоккайдод бий. Уралдааны морь, сvv махны чиглэлийн vхэрийн бэлчээр олон. Засаг захиргааны хувьд Япон орон 43 муж болон 4 онцгой ( Токио, Осака, Киото, Хоккайдо ) мужид хуваагддаг. Нийслэл Токио хот. Сvvлийн vед гадаадыхан болон хєдєєний залуус ихэссэнээр хvн амын тоо нь эрс нэмэгдээд байгаа. Дэлхийн амьдралын єртєг хамгийн єндєр хот. 23 дvvрэгтэй. Токиод байр, хvнс, барааны єртєг єндєрєєс гадаадыхан ажил, сургууль нь Токиод байсан ч ойролцоох мужид байр хєлсєлж амьдардаг. Токио гэхээр зурагт радио, киногоор гардаг шиг баахан єндєр байшингууд биш. Ажил хэрэг, бизнесийн тєв хэдэн дvvрэгт тэнгэр багандсан єндєр цамхгvvд байх ба ихэнх дvvрэг нь 2-4 давхар хувийн орон сууцнаас бvрдэнэ. Японы хvн ам 125.8 сая. Хvн амын ихэнх нь япончууд. Хоккайдод айнv хэмээх vндэстэн бий. Нэгэн цагт Японы арлууд, Камчатк, Сахалин, Курилийн арал, Амурыг эзэгнэн сууж байсан энэ vндэстэн 18 зуун гэхэд Хоккайдод л vлджээ. Одоо энд 24000 айнv хvн амьдарч байна. Орост болсон сvvлийн хvн амын тооллогоор ганцхан эмэгтэй айнv бvртгэгдсэн байна. Бичиг vсэг vгvй, залуус нь тєрєлх хэлээ мартан японжсон энэ ард тvмэний тоо улам цєєрсєєр байна. Байгалийн баялаг хомс, арлын Япон орон дэлхийд тэргvvлэх хэмжээний хvчтэй, чадалтай гvрэн болж чадсан нь гайхамшиг. Ялангуяа дэлхийн 2 дугаар дайнд атомын бємбєгний аюул vзэж, ялагдсанаар эдийн засаг нь хямарч, ємсєж зvvх битгий хэл, идэж уух зvйл ч байхгvй байсан гэж ахмад vеийхэн ярих нь олонтоо. Хот тосгоны ойролцоох мод бургас, зvлэг ногоог идсээр юу ч vлдээгvй гэдэг. Энэ хvнд vед засгийн газраас уриалга гаргаж, япончууд бvх нийтээр ажиллаж эхэлжээ. Ажиллаад л байж, зvтгээд л байж. vр дvн нь гарсаар, бага багаар амьдрал сайжирсаар, далаад оны эхээр японы жирийн иргэд ч том юм худалдан авах, гадаад дотоодоор зугаалах чадал, боломжтой болж эхэлсэн гэж хvмvvс ярьдаг юм билээ. vнсэн дотроос улс орноо єндийлгєхєд засгийн газар, удирдлагуудын зєв бодлого их нєлєє vзvvлжээ. Шинэ технологи боловсруулах тал дээр голлон анхаарсан нь vр дvнгээ єгєж, жараад онд дэлхий даяар Японы гайхамшиг гэж яригдах болтлоо vсрэнгvй хєгжиж чадсан. Авто машины vйлдвэрлэлээр дэлхийд толгой цохиж, ялангуяа Солонгосын дайны vед Америкчууд Японд машин техникээ засан сэлбэж, машин худалдан авж байсан нь маш их орлого оруулаж, машины vйлдвэрлэл огцом єссєн байна. Дараа нь Арабын дайны vеээр бензин шатахууны vнэ єсєхєд дэлхий даяар бензин бага иддэг, жижиг оврын япон тэрэгний хэрэгцээ нэмэгдсэн байна. Ийнхvv авто машины vйлдвэрлэл жараад оны Японы гайхамшигийг бvтээхэд нилээд том vvрэг гvйцэтгэсэн ч хамгийн гол нь Японы ард тvмний нєр их хєдєлмєр гэдэг нь ойлгомжтой. Ийнхvv 50-хан жилийн ємнє vнс, балгас байсан Япон орон одоо алт валютийн нєєцєєрєє (270 тэрбум ) сvvлийн хэдэн жил дэлхийд толгой цохиж байна. Сvvлийн vед Япончууд Малайз, Сингапур зэрэг гадаад оронд vйлдвэрлэл явуулах болсон. Японд газар, цахилгаан vнэтэй, ажилчдад ч єндєр цалин єгєх шаардлагатай тул хямд ажиллах хvчтэй газарт хийж, барааныхаа єртєгийг багасгаж байгаа нь энэ. Тухайн орнуудад ч ажлын байр гарах харилцан ашигтай болов уу. Одоо Японы зах зээл дээр зарагдаж байгаа видео тоглуулагчийн 45%, телевизийн 66%, тооны машины 91% нь гадаад оронд хийсэн бараа юм. Японы компани Монголын компаниас бvтцийн хувьд тэс ондоо. Японд нэг компанид орсон л бол гарахад туйлын бэрх. Жараад оны vсрэнгvй хєгжлийн vеээс ажилласан жилээр нь цалин єгдєг болсон нь компанид ороод хэдэн жил болсон бол гарах аргагvй болгосон. Мєн компаниас ажилтнуудаа элдэв нийгмийн даатгалуудад хамруулдаг тул ажлаасаа гарах юмуу, халагдвал амьдралын баталгаа байхгvй болно гэсэн vг. Дахин ажил олоход ч хэцvv бєгєєд бусад компанид урьдах компаниасаа гарсан найдваргvй этгээдэд тооцогдоно. Мєн Японд байр, газар vнэтэй тул ихэнх хvн урт хугацааны зээл тавьж, байр орон сууцтай болдог. Энэ зээлээ 20-40 жил vргэлжлvvлэн тєлдєг. Хэрэв компаний ажилтан биш бол танд урт хугацааны зээл авах байтугай нийгэмийн аль ч салбарт баталгаагvй, чадваргvй харилцагчид тооцогдоно. Харин сvvлийн хэдэн жилд компаниа солих, гарах зэрэг явдал гарж эхэлсэн. Японд эмэгтэй хvн гэрлэснийхээ дараа ажил хийхээ больж, гэрийн эзэгтэйн ажилд шилждэг. Єрх гэрээ авч явах vvрэг япон эрчvvдийн толгойд бууна. Япон хvн хэт ажилладаг хэмээн дэлхий дахинд яригддаг. Дэлхийн 2 дугаар дайны дараагаас ард тvмэн ажиллаж эхлэн, орчин vеийн хvчирхэг гvрэн байгуулсан ч далаад оноос бvх нийтээр сульдаанд орсон тул засгийн газраас ажлын 5 єдєрт шилжих хууль гаргажээ. Тэгсэн хэдий ч 6 єдєр ажилладаг компани олон байсаар байна. vvрийн гэгээнээс vдшийн бvрий болтол ажилласан япон эрчvvд орой ажил тараад шар айраг, сакэ уун алжаалаа тайлдаг заншилтай. Газрын vнэ 90-єєд оны эдийн засгийн хямралын vеээс хямдарч эхэлж байгаа. Байршлаас хамааран vнэ маш их зєрvvтэй. Хамгийн vнэтэй нь Токиогиин Гинза дvvрэг. Энд 1 кв.метр газар 30 сая иэн гэнэ. Японы хєдєлмєрийн чадвартай хvн ам 65.19 сая. vvнээс 3.5 сая нь ажилгvйчvvд. Ажилгvйдэл 1997 онд 3.5%, 1999 онд 4.9 хувь болж єссєн байна. Япончууд тун багаасаа буюу цэцэрлэгт орохоосоо эхлэн элдэв шалгалт єгєж эхэлдэг гэвэл та гайхах бизээ. Гэвч багаасаа сайн сургууль, цэцэрлэгт орж, сайн боловсрол эзэмшихгvй бол их дээд сургууль тєгсєєд сайн ажил олоход бэрхтэй тул эцэг эхчvvд хvvхдээ 4-5 настайгаас нь бэлтгэж эхэлнэ. Ялангуяа эхчvvд энэ тал дээр мэрийх бvлгээ. Тэд ажил тєрєл vгvй тул гол анхаарлаа vр хvvхдэдээ хандуулах аж. Японд цэцэрлэгээс авахуулаад дунд сургууль, дээд сургууль гээд бvх юм зэрэг дэвийн ялгаатай. vнэтэй хувийн сургууль бараадах уу, хэр тааруу улсын юманд оруулах уу гэдэг хєрєнгє чинээг ихээхэн ялгаруулна. Хичнээн мєнгєтэй байлаа гээд сайн цэцэрлэг сургуульд ороход тест шалгалт бас єгєх хэрэг гарна. Ингээд л багаасаа шалгалт єгж сурна даа. Японд 6 настай сургуульд орох ба бага сургуульд 6 жил, дунд сургуульд 3 жил сурна. Энэ бол заавал эзэмших боловсрол. Хэрэв хvсвэл ахлах ангид дэвшин суралцах бєгєєд нийт сурагчдын 94% нь ахлах ангид ордог. Ахлах ангид 3 жил ном vзээд дээд сургуулийн хаалга татна. Токиогийн их сургууль мэтийн улсын том сургуулиуд ихээхэн нэр хvндтэй. Тєгссєн хойноо сайн ажил олоход ч дємєгтэй тул залуус элсэлтийн шалгалтанд нь ихээр ордог. Улсын сургуулийн тєлбєр мєнгє ч хямд байна. Хувийн сургуулиудаас хамгийн нэр хvндтэй нь Васэда их сургууль ба жилийн тєлбєр нь 14000-20000 доллар. Хvvхэд цэцэрлэгээс авахуулаад дээд сургууль тєгстєлєє эцэг эхийхээ орлогын 30%-г зарцуулдаг гэсэн тоо бий. Энэ их мєнгє зарж байгаа хойно залуус ёстой л эрдэм номын тєлєє мэрийн зvтгэдэг байх гэж бодож байвал эндvvрж байгааг чинь эртхэн хэлье. Дээд сургууль тєгсєєд ажилд ороод, тэтгэвэртээ гартлаа єглєєнєєс орой болтол зvтгэх нь ойлгомжтой учир япон залуус оюутны 4 жилээ наргиж, цэнгэж єнгєрєєнє гэсэн философи ойлголттой. Дээд сургууль тєгсєхєєс хагас жилийн ємнєєс пvvс компаниудаас ажилтан авах захиалгууд ирдэг. Ингээд л ажиллах компаниа сонгосноор амьдралын зам чинь шуударлаа гэсэн vг. Энэ жил дээд сургууль тєгсєгчидєєс 18% нь тєгсєхєєсєє ємнє ажлаа олж чадаагvй байсан гэсэн тоо сонин дээр гарсан байна лээ. Япон дахь гадаадыханыг тоогоороо хятадууд тэргvvлж, солонгосууд удаална. Тэгээд л филиппин, малайз гэх мэт ємнєд азийхан дараална. Гадныхан нутаг нутгаараа бєєндєє амьдрах нь олонтаа. Ёкохама хотод чайна таун байх ба тэнд гудмаар нь япон vг сонсохгvй нилээд удаан алхаж болно. Токиогоос ойролцоо бразил тосгон бий. Тэнд дэлгvvрийн барааны vнэ, нэр, хаяг гэх мэт бvх юм португал хэл дээр бичигдсэн байдаг. Саяхан Токиогийн Шинжюкv дvvрэгт солонгос гудам бий болж, олон хvнийг алмайруулаад байна. Япон дэлхийн хамгийн амгалан тайван газрын нэг. Японд манайх шиг зодоон нvдээн зэрэг танхайн хэрэг бараг байхгvй гэхэд болно. Даатгалын мєнгєний тєлєє vр хvvхэд, эр нєхрєє хєнєєх, хоол ундаанд хор хийж олон нийтээр хордуулах зэрэг ноцтой хэрэг нилээд гардаг. Єнгєрсєн жилээс 17 настнууд солиоролд автаж, хvн амины хэрэг, автобус барьцаанд авах гэх мэт олон хэрэг хийсэн ч одоо овоо тайвшраад байх шиг байна. Гэмт хэрэгийн ихэнхийг гадаадыхан vйлдэнэ. Орон байр, дэлгvvр хоршоо ухах, дэлбэлэх ажлыг хятадууд эрхлэн, солонгосууд хармааны хулгайгаар, иранууд хуурамч билет, утасны картаар, филиппинvvд биеэ vнэлэх талаар мэргэжсэн байдаг. Хятадууд мєн нутаг нэгтнvvдээ болон тайвань нєхдєє дээрэмдэх дуртай. Оросын хэвлэл мэдээллээр кавказ царайтай этгээд хэрэг хийлээ хэмээн ярьдаг шиг энд зурагтаар хятад бололтой хэдэн хvн тийм хэрэг хийгээд зугтлаа хэмээн ярина. Визтэй визгvй янз бvрээр Японд ирсэн гадаадууд ажил тєрєлгvй болон амьдрахын эрхээр гэмт хэргийн замд орох нь бас бий. Гэсэн ч гарч буй гэмт хэргийн тооны хувьд дахиад хэлэхэд Япон дэлхийн хамгийн амгалан тайван газрын нэг. Япон орны тухай ярихдаа спортын ертєнцийг нь дурдалгvй єнгєрвєл алдас болно. Харин та япончуудыг бvгдээрээ сумо сонирхдог гэж бодож байвал, алд дэлэм алдаж буй хэрэг. Сумо бєх нэр хvнд нь буураад нилээд хэдэн 10 жил єнгєрч байгаа билээ. Єнєєгийн Япон оронд 8 настай балчраас, 80 настай буурлууд хvртэл сонирхдог vздэг спорт бол бейсбол юм. 19-р зууны сvvлээр Америкчууд бейсболыг Японд авчирсан юм. Дэлхийн 2 дугаар дайны дараа Америкийн соёл, нєлєє хvчтэй нэвтэрсэнээр бейсбол бvх нийтийн спорт болсон. Бага дунд сургуулийн биеийн тамирын хичээлийн хєтєлбєрт бейсбол ордог болохоор ямар ч хvн дvрмийг нь сайн ойлгож, єєрсдєє ч тоглох бvлгээ. Мэргэжлийн лиг тєдийгvй дунд сургуулиудын улсын аварга шалгаруулах тэмцээн ч зурагтаар шууд дамжуулагдаж байхад сагсан бємбєг, волейболын лигийн тоглолт цэнхэр дэлгэцээр барагтаа гарахгvй. Японы шилдэг бейсболчид Америкийн мэргэжлийн лигэд багагvй амжилттай тоглож байна. Бейсболчид жилд хэдэн сая долларын цалин авах агаад сvvлийн vед сумо бєхчvvд тэдэнтэй барьцан цалингаа нэмэгдvvлэх шаардлага тавьж эхлээд байгаа. Бейсбол, сумогоос гадна pro wrestling, хєл бємбєг, жvдо, каратэ олны сонирхолыг татдаг. Манай оронтой сvvлийн vед бvх салбарт нягт харилцаатай болоод байгаа Япон оронд монголчууд олноор ирэх болоод байгаа. Сумо бєхчvvд, боксын Батнасан, кик боксын Бямбадорж гээд тамирчид маань багагvй амжилтад хvрсэн. Энд мєн ардын дуу бvжгийн чуулгын бvжигчид, дуучид, морин хуурчид гэрээгээр ажиллаж байна. 300 гаруй оюутан сурж байгаагаас тал хувь нь хувиар сурагчид гэнэ. Гадаад оюутнуудын нэгдсэн шалгалтад тэнцвээс хувийн зардлаар ямар ч сургуулид сурах эрхтэй болдог. Тєлбєр нь жилд 4000-5000 доллар. Хувийн сургууль бол 8000-10000 доллар байдаг. Гол нь шалгалтандаа 60-аас дээш оноо авсан байх хэрэгтэй гэнэ. Монголд дээд сургууль тєгссєн хvмvvс ихэвчлэн мэргэжил дээшлvvлэгч гэсэн шугамаар ирж, хувиараа суралцдаг. Мэргэжил дээшлvvлэгчид сургуулид орохдоо 900 доллар тєлж, орсон єдрєєсєє хичээлийн тєлбєр сард 300 орчим доллар тєлдєг. Монголд дээд сургууль тєгсєєгvй болон япон хэл сайн мэдэхгvй улсууд эхлээд Япон хэлний коллежид 4 жил сурах нь бий. Энэ коллежийн тєлбєр нь улсын дээд сургуулиас vнэтэй байдаг. Коллежээ тєгсєєд дээд сургуульд конкурс єгєх эрхтэй болно. Хэд хэдэн сургуулид шалгалт єгєєд тэнцсэн сургуулиудаасаа шилж байгаад нэгэнд нь орох нь жирийн явдал болтой. Улсын их сургууль шалгалтын тєлбєр 200 доллар, тэнцвэл сургуульд орсоны тєлбєр гэж 2700 доллар тушаагаад жилдээ хичээлийн тєлбєр хэмээн 4000-5000 доллар тєлєх аж. Аспирант мєн адил. Харин аспирант болвоос янз бvрийн сан, байгуулагаас тэтгэлэг авах боломжтой. Японы виз авах амар биш. Сvvлийн 2 жилд улам чанга болсон сурагтай. Богино хугацаагаар ирэхэд (90 хоног дотор) зардлаа даах чадварын баталгаа хэрэг болдог. Мєн япон батлан даагч шаардлагатай тохиолдол ч бий. Визийн хугацаа хэтэрвээс 9000 орчим долларын торгууль тєлнє. Тєлбєрийн чадваргvй бол албадан ажил хийлгэдэг гэнэ билээ. Японд цагаачлахыг хориглосон байдаг. Хамгийн сvvлд Вьетнамы дайнаар цагаач хvлээн авсан гэсэн. Японд 10-аас доошгvй жил ажилласан байж Японы иргэн болох болон байнга оршин суух зєвшєєрєл авдаг. Гэхдээ та хэрэв алдартай од тамирчин бол мэдээж єєрєєр авч vзэх болно. Японы ард тvмэн монголчуудад элэгтэй, дотно ханддаг. Японд анх ирэж буй хvнд зєвлєхєд нэрийн хуудсаа байнга авж яваарай! Хvнтэй танилцаад нэрийн хуудасгvй бол эвгvй байдалд орох болно. Мєн дугуй унаж сурах хэрэгтэй. Дугуй Японд таны найдвартай тvнш, юугаар ч солишгvй анд чинь болох вии. Харин сайн унаж сурчихаад хєдєлгєєнд оролцсон тань дээр болов уу. Манай нэг шинэ сумоч ирээд дугуй унаж яваад нэг эмээг мєргєєд 5000 доллар тєлсєн шvv. [[Category:Япон]] Category:Зүүн Азийн орнууд 3638 12004 2007-01-25T21:41:39Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Азийн орнууд]] [[Category:Зүүн Ази]] [[Category:Азийн орнууд]] [[Category:Зүүн Ази]] Category:Зүүн Ази 3639 12005 2007-01-25T21:41:58Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Ази]] [[Category:Ази]] Category:Ази 3640 12006 2007-01-25T21:42:21Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Тивүүд]] [[Category:Тивүүд]] Category:Тивүүд 3641 12074 2007-01-25T23:01:37Z Timur 357 [[Category:Газарзүй тивүүдээр]] [[Category:Хавтангийн тектоник]] Category:Газарзүй тивүүдээр 3642 12068 2007-01-25T22:47:41Z Timur 357 [[Category:Тивүүдээрх ангиллууд]] [[Category:Газарзүй байршилаар]] Category:Газарзүй байршилаар 3643 12009 2007-01-25T21:48:21Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Газар зүй]] [[Category:Газар зүй]] Category:Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд 3644 12015 2007-01-25T21:53:04Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Физикийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Физикийн шинжлэх ухаанууд]] Category:Физикийн шинжлэх ухаанууд 3645 12016 2007-01-25T21:53:27Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] Category:Зан араншингийн шинжлэх ухаанууд 3646 12028 2007-01-25T22:10:19Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Зан араншин]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Зан араншин]] Category:Зан араншин 3647 12031 2007-01-25T22:12:12Z Timur 357 [[Category:Байгаль]] [[Category:Амьдрал]] [[Category:Оюун ухаан судлал]] [[Category:Сэтгэл зүй]] Category:Сэтгэл зүй 3648 12369 2007-01-28T03:33:55Z Timur 357 [[Category:Зан араншингийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Оюун ухаан судлал]] [[Category:Оюуны эрүүл мэнд]] Category:Оюун ухаан судлал 3649 12035 2007-01-25T22:15:09Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Дундын салбарууд]] [[Category:Мэдрэлийн системийн судлал]] [[Category:Дундын салбарууд]] [[Category:Мэдрэлийн системийн судлал]] Category:Мэдрэлийн системийн судлал 3650 12037 2007-01-25T22:16:27Z Timur 357 [[Category:Дундын шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Биологи]] [[Category:Нейрологи]] Category:Нейрологи 3651 12038 2007-01-25T22:17:07Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Анагаах ухааны салбарууд]] [[Category:Мэдрэлийн системийн судлал]] [[Category:Анагаах ухааны салбарууд]] [[Category:Мэдрэлийн системийн судлал]] Category:Анагаах ухааны салбарууд 3652 12040 2007-01-25T22:17:51Z Timur 357 [[Category:Анагаах ухаан]] [[Category:Эрүүл мэндийн салбарууд]] Category:Анагаах ухаан 3653 12041 2007-01-25T22:18:46Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Эрүүл мэндийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Биологи]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Эрүүл мэнд]] [[Category:Эрүүл мэндийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Биологи]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Эрүүл мэнд]] Category:Эрүүл мэндийн шинжлэх ухаанууд 3654 12042 2007-01-25T22:19:17Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Эрүүл мэнд]] [[Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Эрүүл мэнд]] [[Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]] Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд 3655 12043 2007-01-25T22:20:19Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] [[Category:Технологи]] [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] [[Category:Технологи]] Category:Эрүүл мэнд 3656 12044 2007-01-25T22:22:40Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Хувийн амьдрал]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Амьдрал]] [[Category:Дундын салбаруу... [[Category:Хувийн амьдрал]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Амьдрал]] [[Category:Дундын салбарууд]] [[Category:Анагаах ухаан]] [[Category:Өөрөө]] Category:Хувийн амьдрал 3657 12045 2007-01-25T22:24:20Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Эрүүл мэнд]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Хүмүүс]] [[Category:Хүний чанар]] [[Category:Өөрөө]] [[Category:Эрүүл мэнд]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Хүмүүс]] [[Category:Хүний чанар]] [[Category:Өөрөө]] Category:Өөрөө 3658 12046 2007-01-25T22:25:19Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Сэтгэл зүй]] [[Category:Нийгэм судлал]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Сэтгэл зүй]] [[Category:Нийгэм судлал]] Category:Нийгэм судлал 3659 12047 2007-01-25T22:26:32Z Timur 357 Шинэ хуудас: Нийгэм судлал, нийгмийн ухаан, эсвэл социологи. [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Нийгэм]]... Нийгэм судлал, нийгмийн ухаан, эсвэл социологи. [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Бүтэц]] Category:Тивүүдээрх ангилалууд 3660 12069 2007-01-25T22:48:19Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:Газарзүйн байршилаарх ангилалууд 3661 12051 2007-01-25T22:29:34Z Timur 357 [[Category:Сэдвээр ангилсан ангиллууд]] [[Category:Улс төрийн газарзүй]] Category:Улс төрийн газарзүй 3662 12101 2007-01-25T23:25:17Z Timur 357 [[Category:Улс төр]] [[Category:Хүний газарзүй]] [[Category:Улс төр судлалын салбарууд]] [[Category:Удирдлага]] Category:Улс төрийн шинжлэх ухааны салбарууд 3663 12103 2007-01-25T23:26:07Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:Улс төрийн шинжлэх ухаан 3664 12099 2007-01-25T23:24:25Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:Нийгмийн философи 3665 12055 2007-01-25T22:35:26Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Нийгэм судлалын салбарууд]] [[Category:Хүн судлалын шинжлэх ухаан... [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Нийгэм судлалын салбарууд]] [[Category:Хүн судлалын шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Улс төрийн философи]] [[Category:Философийн хөдөлгөөнүүд]] Category:Философийн салбарууд 3666 12056 2007-01-25T22:36:46Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Философи]] [[Category:Шинжлэх ухааны салбарууд]] [[Category:Философи]] [[Category:Шинжлэх ухааны салбарууд]] Category:Шинжлэх ухааны салбарууд 3667 12057 2007-01-25T22:36:58Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] Category:Философийн хөдөлгөөнүүд 3668 12058 2007-01-25T22:37:27Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Философи]] [[Category:Хөдөлгөөнүүд]] [[Category:Философи]] [[Category:Хөдөлгөөнүүд]] Category:Хөдөлгөөнүүд 3669 12059 2007-01-25T22:38:38Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Нийгэм]] [[Category:Нийгэм]] Category:Улс төрийн философи 3670 12102 2007-01-25T23:25:49Z Timur 357 [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Улс төр]] [[Category:Философийн сургуулиуд ба заншлууд]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Улс төр судлалын салбарууд]] Category:Философийн сургуулиуд ба заншлууд 3671 12062 2007-01-25T22:41:48Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Философи]] [[Category:Философийн хөдөлгөөнүүд]] [[Category:Философи]] [[Category:Философийн хөдөлгөөнүүд]] Category:Төв Азийн орнууд 3672 12064 2007-01-25T22:45:02Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Азийн орнууд]] [[Category:Төв Ази]] [[Category:Евроази]] [[Category:Азийн орнууд]] [[Category:Төв Ази]] [[Category:Евроази]] Category:Азийн орнууд 3673 12065 2007-01-25T22:45:38Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Улсууд тивээр]] [[Category:Ази]] [[Category:Улсууд тивээр]] [[Category:Ази]] Category:Улсууд тивээр 3674 12066 2007-01-25T22:46:20Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Улс гүрнүүд]] [[Category:Тивүүдээрх ангиллууд]] [[Category:Улс гүрнүүд]] [[Category:Тивүүдээрх ангиллууд]] Category:Улс гүрнүүд 3675 12067 2007-01-25T22:46:41Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Улс төрийн газарзүй]] [[Category:Улс төрийн газарзүй]] Category:Тивүүдээрх ангиллууд 3676 12070 2007-01-25T22:48:41Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Тивүүд]] [[Category:Газарзүйн байршилаарх ангилалууд]] [[Category:Тивүүд]] [[Category:Газарзүйн байршилаарх ангилалууд]] Category:Төв Ази 3677 12071 2007-01-25T22:49:40Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Ази]] [[Category:Ази]] Category:Евроази 3678 12073 2007-01-25T22:50:32Z Timur 357 [[Category:Эх газрууд]] Category:Хавтангийн тектоник 3679 12075 2007-01-25T23:01:44Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Геологи]] [[Category:Геофизик]] [[Category:Тектоник]] [[Category:Дэлхийн бүтэц]] [[Category:Геологи]] [[Category:Геофизик]] [[Category:Тектоник]] [[Category:Дэлхийн бүтэц]] Category:Геологи 3680 12076 2007-01-25T23:02:15Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд]] Category:Геофизик 3681 12077 2007-01-25T23:03:25Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Геологи]] [[Category:Хэрэглээний ба салбар дундын физ... [[Category:Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Геологи]] [[Category:Хэрэглээний ба салбар дундын физик]] Category:Тектоник 3682 12078 2007-01-25T23:04:08Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Геологи]] [[Category:Бүтцийн геологи]] [[Category:Геологи]] [[Category:Бүтцийн геологи]] Category:Дэлхийн бүтэц 3683 12079 2007-01-25T23:05:02Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Дэлхий]] [[Category:Геологи]] [[Category:Геофизик]] [[Category:Дэлхий]] [[Category:Геологи]] [[Category:Геофизик]] Category:Дэлхий 3684 12080 2007-01-25T23:05:39Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Нарны аймгийн гаригууд]] [[Category:Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Нарны аймгийн гаригууд]] [[Category:Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд]] Category:Нарны аймгийн гаригууд 3685 12081 2007-01-25T23:06:06Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Нарны аймаг]] [[Category:Гаригууд]] [[Category:Нарны аймаг]] [[Category:Гаригууд]] Category:Нарны аймаг 3686 12082 2007-01-25T23:06:54Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Гаригийн системүүд]] [[Category:Орионы салаа]] [[Category:Гаригийн системүүд]] [[Category:Орионы салаа]] Category:Гаригууд 3687 12083 2007-01-25T23:07:37Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Одон орны биетүүд]] [[Category:Гариг судлал]] [[Category:Одон орны биетүүд]] [[Category:Гариг судлал]] Category:Гариг судлал 3688 12084 2007-01-25T23:07:58Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Одон орны салбарууд]] [[Category:Одон орны салбарууд]] Category:Одон орны салбарууд 3689 12085 2007-01-25T23:08:13Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Одон орон]] [[Category:Одон орон]] Category:Одон орон 3690 12086 2007-01-25T23:09:31Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Сансар]] [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Физикийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Сансар]] [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Физикийн шинжлэх ухаанууд]] Category:Сансар 3691 12087 2007-01-25T23:09:54Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Байгаль]] [[Category:Одон орон]] [[Category:Байгаль]] [[Category:Одон орон]] Category:Одон орны биетүүд 3692 12088 2007-01-25T23:10:50Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Байгаль]] [[Category:Одон орон]] [[Category:Ертөнц]] [[Category:Байгаль]] [[Category:Одон орон]] [[Category:Ертөнц]] Category:Ертөнц 3693 12089 2007-01-25T23:12:20Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Физик космологи]] [[Category:Байгаль]] [[Category:Физик космологи]] [[Category:Байгаль]] Category:Физик космологи 3694 12090 2007-01-25T23:12:39Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Космологи]] [[Category:Космологи]] Category:Космологи 3695 12091 2007-01-25T23:12:53Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Одон орны салбарууд]] [[Category:Одон орны салбарууд]] Category:Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага 3696 12093 2007-01-25T23:19:04Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Олон улсын байгууллагууд]] [[Category:Энх тайван]] [[Category:Хүний эрхийн тунхаглал, хэлэлцээрүүд]] ... [[Category:Олон улсын байгууллагууд]] [[Category:Энх тайван]] [[Category:Хүний эрхийн тунхаглал, хэлэлцээрүүд]] [[Category:Дэлхийн засгийн газар]] Category:Олон улсын байгууллагууд 3697 12094 2007-01-25T23:21:22Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Байгууллагууд]] [[Category:Олон улсын харилцаа]] [[Category:Дэлхийн засгийн газар]] [[Category:Байгууллагууд]] [[Category:Олон улсын харилцаа]] [[Category:Дэлхийн засгийн газар]] Category:Дэлхийн засгийн газар 3698 12095 2007-01-25T23:22:37Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Олон улсын харилцаа]] [[Category:Даяарчлал]] [[Category:Улс төрийн онолууд]] [[Category:Улс төрийн философ... [[Category:Олон улсын харилцаа]] [[Category:Даяарчлал]] [[Category:Улс төрийн онолууд]] [[Category:Улс төрийн философиуд]] [[Category:Нийгмийн философи]] Category:Олон улсын харилцаа 3699 12096 2007-01-25T23:23:00Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Улс төр судлал]] [[Category:Улс төр судлал]] Category:Улс төр судлал 3700 12100 2007-01-25T23:24:53Z Timur 357 [[Category:Улс төр]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Улс төрийн философи]] [[Category:Нийгмийн философи]] Category:Улс төр судлалын салбарууд 3701 12104 2007-01-25T23:26:38Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Улс төр судлал]] [[Category:Улс төр судлал]] Category:Байгууллагууд 3702 12105 2007-01-25T23:27:43Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Нийгэм]] [[Category:Системүүд]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Системүүд]] Category:Системүүд 3703 12106 2007-01-25T23:28:36Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Байгаль]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Бүтэц]] [[Category:Технологи]] [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Байгаль]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Бүтэц]] [[Category:Технологи]] Category:Технологи 3704 12107 2007-01-25T23:29:14Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] Category:Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс 3705 12115 2007-01-25T23:44:35Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Хятад]] [[Category:Зүүн Азийн орнууд]] [[Category:Төв Азийн орнууд]] [[Category:Коммунист орнууд]] [[Category:Ма... [[Category:Хятад]] [[Category:Зүүн Азийн орнууд]] [[Category:Төв Азийн орнууд]] [[Category:Коммунист орнууд]] [[Category:Маргаантай газар нутгууд]] Category:Коммунист орнууд 3706 12116 2007-01-25T23:45:12Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Коммунизм]] [[Category:Төрийн хэлбэрүүд]] [[Category:Коммунизм]] [[Category:Төрийн хэлбэрүүд]] Category:Коммунизм 3707 12117 2007-01-25T23:45:35Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Социализм]] [[Category:Социализм]] Category:Социализм 3708 12118 2007-01-25T23:47:14Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Эдийн засгийн системүүд]] [[Category:Төрийн хэлбэрүүд]] [[Category:Улс төрийн системүүд]] [[Category:Улс т... [[Category:Эдийн засгийн системүүд]] [[Category:Төрийн хэлбэрүүд]] [[Category:Улс төрийн системүүд]] [[Category:Улс төрийн онолууд]] Category:Эдийн засгийн системүүд 3709 12119 2007-01-25T23:47:45Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Эдийн засаг]] [[Category:Системүүд]] [[Category:Эдийн засаг]] [[Category:Системүүд]] Category:Улс төрийн системүүд 3710 12120 2007-01-25T23:48:21Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Улс төр]] [[Category:Системүүд]] [[Category:Улс төрийн философи]] [[Category:Улс төр]] [[Category:Системүүд]] [[Category:Улс төрийн философи]] Category:Улс төрийн онолууд 3711 12121 2007-01-25T23:49:14Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Нийгмийн философи]] [[Category:Улс төрийн философи]] [[Category:Улс төр судлал]] [[Category:Нийгмийн философи]] [[Category:Улс төрийн философи]] [[Category:Улс төр судлал]] Category:Төрийн хэлбэрүүд 3712 12122 2007-01-25T23:51:06Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Төр]] [[Category:Улс төрийн философи]] [[Category:Улс төрийн системүүд]] [[Category:Төр]] [[Category:Улс төрийн философи]] [[Category:Улс төрийн системүүд]] Category:Төр 3713 12125 2007-01-25T23:52:42Z Timur 357 [[Category:Нийгмийн байгууллагууд]] [[Category:Улс төр]] [[Category:Эрүүл мэндэд нөлөөлөх хүчин зүйлс]] Category:Нийгмийн байгууллагууд 3714 12124 2007-01-25T23:52:21Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Нийгэм]] [[Category:Соёл]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Соёл]] Category:Эрүүл мэндэд нөлөөлөх хүчин зүйлс 3715 12126 2007-01-25T23:52:57Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Эрүүл мэнд]] [[Category:Эрүүл мэнд]] Category:Маргаантай газар нутгууд 3716 12127 2007-01-25T23:54:03Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Олон улсын маргаанууд]] [[Category:Улс төрийн газарзүй]] [[Category:Газар нутгууд]] [[Category:Олон улсын маргаанууд]] [[Category:Улс төрийн газарзүй]] [[Category:Газар нутгууд]] Category:Олон улсын маргаанууд 3717 12128 2007-01-25T23:54:35Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Зөрчилдөөнүүд]] [[Category:Олон улсын аюулгүй байдал]] [[Category:Зөрчилдөөнүүд]] [[Category:Олон улсын аюулгүй байдал]] Category:Олон улсын аюулгүй байдал 3718 12129 2007-01-25T23:55:12Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Олон улсын харилцаа]] [[Category:Аюулгүй байдал]] [[Category:Олон улсын харилцаа]] [[Category:Аюулгүй байдал]] Category:Аюулгүй байдал 3719 12368 2007-01-28T03:17:07Z Timur 357 [[Category:Нийгэм]] [[Category:Улс төр асуудлаар]] [[Category:Философийн ойлголтууд]] [[Category:Эмзэг мэдээлэл]] [[Category:Урьдчилан сэргийлэлт]] Category:Улс төр асуудлаар 3720 12131 2007-01-25T23:57:18Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Улс төр]] [[Category:Улс төр]] Category:Философийн ойлголтууд 3721 12132 2007-01-25T23:57:46Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Философийн нэр томъёо]] [[Category:Философийн нэр томъёо]] Category:Философийн нэр томъёо 3722 12133 2007-01-25T23:58:14Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Философи]] [[Category:Нэр томъёо]] [[Category:Философи]] [[Category:Нэр томъёо]] Category:Нэр томъёо 3723 12134 2007-01-25T23:58:30Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Үгийн сан]] [[Category:Үгийн сан]] Category:Эмзэг мэдээлэл 3724 12135 2007-01-25T23:59:30Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Үндэсний аюулгүй байдал]] [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Үндэсний аюулгүй байдал]] Category:Үндэсний аюулгүй байдал 3725 12136 2007-01-26T00:00:25Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Аюулгүй байдал]] [[Category:Улс төр асуудлаар]] [[Category:Олон улсын аюулгүй байдал]] [[Category:Аюулгүй байдал]] [[Category:Улс төр асуудлаар]] [[Category:Олон улсын аюулгүй байдал]] Category:Соёл иргэншлүүд 3726 12140 2007-01-26T00:16:43Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Соёлын түүх]] [[Category:Эртний үндэстнүүд]] [[Category:Түүхийн эрин үеүд]] [[Category:Соёлын түүх]] [[Category:Эртний үндэстнүүд]] [[Category:Түүхийн эрин үеүд]] Category:Эртний үндэстнүүд 3727 12141 2007-01-26T00:17:45Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Эртний түүх]] [[Category:Үндэстэн ястнууд]] [[Category:Соёлын түүх]] [[Category:Эртний түүх]] [[Category:Үндэстэн ястнууд]] [[Category:Соёлын түүх]] Category:Эртний түүх 3728 12142 2007-01-26T00:18:54Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Түүхийн эрин үеүд]] [[Category:Археологийн он тоолол]] [[Category:Түүхийн өмнөх үе]] [[Category:Түүхийн эрин үеүд]] [[Category:Археологийн он тоолол]] [[Category:Түүхийн өмнөх үе]] Category:Түүхийн эрин үеүд 3729 12146 2007-01-26T00:24:28Z Timur 357 [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Хүмүүнлэг]] [[Category:Түүхийн сэдвүүд]] [[Category:Түүх]] Category:Түүх эрин үеэр 3730 12147 2007-01-26T00:26:14Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:Түүх сэдвээр 3731 12148 2007-01-26T00:26:36Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Wikipedia:Категориудын индекс 3732 12371 2007-01-28T06:20:24Z Timur 357 {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="width:100%; border:2px #B8C7D9 solid;" |- | colspan="2" style="background:#CEDFF2; text-align:center; padding:2px; border-bottom:1px #B8C7D9 solid;" | <h2 style="margin:.5em; margin-top:.1em; border-bottom:0; font-weight:bold;">Категориуд</h2> |- | style="background:#FFF5FA; padding:0em;" valign="top" | __NOTOC__ <!--BEGINNING OF CONTENTS BOX --> {| width="100%" style="margin-bottom:0em; border-bottom: 1px solid #B8C7D9; background-color:#E6F2FF;" cellspacing=2 |- |style="width:33%; font-size:95%; vertical-align:top; text-align:left; padding-left:1em;"| [[Image:Books-aj.svg aj ashton 01.svg|25px]] '''[[#Лавлах материал|Лавлах материал]]'''<br> [[Image:Nuvola apps kcoloredit.png|25px]] '''[[#Урлаг соёл|Урлаг соёл]]'''<br> [[Image:Nuvola apps browser.png|25px]] '''[[#Газарзүй, нутаг орон|Газарзүй, нутаг орон]]'''<br> [[Image:Nuvola apps package favorite.png|25px]] '''[[#Эрүүл мэнд ба чийрэгжилт|Эрүүл мэнд ба чийрэгжилт]]''' |style="width:33%; font-size:95%; vertical-align: top; text-align:left;"| [[Image:Nuvola apps kworldclock.png|25px|]] '''[[#Түүх, үйл явдлууд|Түүх, үйл явдлууд]]'''<br> [[Image:Nuvola apps edu mathematics.png|25px]] '''[[#Математик ба хийсвэрлэл|Математик ба хийсвэрлэл]]'''<br> [[Image:Nuvola apps kalzium.png|25px]] '''[[#Байгаль ба байгалийн шинжлэх ухаанууд|Байгаль ба байгалийн шинжлэх ухаанууд]]'''<br> [[Image:Nuvola apps kdmconfig.png|25px]] '''[[#Хүмүүс ба өөрөө|Хүмүүс ба өөрөө]]'''<br> |style="width:33%;font-size:95%; vertical-align: top; text-align:left;"| [[Image:socrates_blue_version2.png|25px]] '''[[#Философи, гүн ухаан|Философи, гүн ухаан]]'''<br> [[Image:ReligiousSymbols.png|25px|]] '''[[#Шашин ба итгэл үнэмшил|Шашин ба итгэл үнэмшил]]'''<br> [[Image:Nuvola apps kfm home.png|25px]] '''[[#Нийгэм ба нийгмийн шинжлэх ухаанууд|Нийгэм ба нийгмийн шинжлэх ухаанууд]]'''<br> [[Image:Nuvola apps krdc.png|25px]] '''[[#Технологи ба хэрэглээний шинжлэх ухаанууд|Технологи ба хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]]''' |} <!--END OF CONTENTS BOX--> |- | style="background:#F5FAFF; padding:1.2em 1.2em 0em 1.2em;" valign="top" | <div class="infobox" style="width:190px; border: 2px solid #A3B1BF; background-color:#E6F2FF; padding:1em;" align="center"> <h2 style="font-variant:small-caps;">Хурдан холбоос</h2> [[:Category:Категориуд|Хамгийн суурь категори]]<br> [[Special:Categories|Бүх категориудын жагсаалт]]<br> [[Wikipedia:Категори|Википедиагийн категорийн талаар]]<br> [[Help:Категори|Категорийн талаар тусламж]]<br> [[Special:Random/Category|Дурын категори]]<br> <h4><!--[[Wikipedia:Quick cat index|Category index]]--> Категориудын индекс </h4> <div style="font-size:120%;font-weight:bold;font-family:monospace"> [[Special:Allpages/Category:!|!]] [[Special:Allpages/Category:0|0-9]] [[Special:Allpages/Category:А|А]] [[Special:Allpages/Category:Б|Б]] [[Special:Allpages/Category:В|В]] [[Special:Allpages/Category:Г|Г]] [[Special:Allpages/Category:Д|Д]] [[Special:Allpages/Category:Е|Е]] [[Special:Allpages/Category:Ё|Ё]] [[Special:Allpages/Category:Ж|Ж]] [[Special:Allpages/Category:З|З]] [[Special:Allpages/Category:И|И]] [[Special:Allpages/Category:Й|Й]] [[Special:Allpages/Category:К|К]] [[Special:Allpages/Category:Л|Л]] [[Special:Allpages/Category:М|М]] [[Special:Allpages/Category:Н|Н]] [[Special:Allpages/Category:О|О]] [[Special:Allpages/Category:Ө|Ө]] [[Special:Allpages/Category:П|П]] [[Special:Allpages/Category:Р|Р]] [[Special:Allpages/Category:С|С]] [[Special:Allpages/Category:Т|Т]] [[Special:Allpages/Category:У|У]] [[Special:Allpages/Category:Ү|Ү]] [[Special:Allpages/Category:Ф|Ф]] [[Special:Allpages/Category:Х|Х]] [[Special:Allpages/Category:Ц|Ц]] [[Special:Allpages/Category:Ч|Ч]] [[Special:Allpages/Category:Ш|Ш]] [[Special:Allpages/Category:Щ|Щ]] [[Special:Allpages/Category:Э|Э]] [[Special:Allpages/Category:Ю|Ю]] [[Special:Allpages/Category:Я|Я]] </div> </center> </div> <h2>[[Image:Books-aj.svg aj ashton 01.svg|25px]] Лавлах материал</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Эрдэм шинжилгээ|Эрдэм шинжилгээ]], [[:Category:Судалгаа|Судалгаа]], [[:Category:Номын сан ба мэдээлэл зүй|Номын сан ба мэдээлэл зүй]]'' '''''[[:Category:Лавлах материал|Лавлах материал]]'''''&nbsp;• [[:Category:Атлас|Атлас]]&nbsp;• [[:Category:Намтарын толь|Намтарын толь]]&nbsp;• [[:Category:Толь бичгүүд|Толь бичгүүд]] ([[:Category:Вэб толь бичгүүд|вэб]])&nbsp;• [[:Category:Нэвтэрхий толиуд|Нэвтэрхий толиуд]] ([[:Category:Вэб нэвтэрхий толиуд|вэб]])&nbsp;• [[:Category:Жагсаалтууд|Жагсаалтууд]]&nbsp;• [[:Category:Гарын авлагууд|Гарын авлагууд]]&nbsp;• [[:Category:Эмнэлгийн гарын авлагууд|Эмнэлгийн гарын авлагууд]]&nbsp;• [[:Category:Нийтийн лавлах материалууд|Нийтийн лавлах материалууд]]&nbsp;• [[:Category:Сурах бичгүүд|Сурах бичгүүд]]&nbsp;• [[:Category:Лавлах материал дутуу|Лавлах материал дутуу]]&nbsp;• [[:Category:Вэб хуудсууд|Вэб хуудсууд]] '''''Бусад'''''&nbsp;• [[:Category:Эрдэм шинжилгээ|Эрдэм шинжилгээ]]&nbsp;• [[:Category:Архивууд|Архивууд]]&nbsp;• [[:Category:Номнууд|Номнууд]]&nbsp;• [[:Category:Их дээд сургуулиуд|Их дээд сургуулиуд]]&nbsp;• [[:Category:Өгөгдлийн сангууд|Өгөгдлийн сангууд]] ([[:Category:Вэб өгөгдлийн сангууд|Вэб]])&nbsp;• [[:Category:Алсын зайн сургалт|Алсын зайн сургалт]]&nbsp;• [[:Category:Хэл зүйн дүрэм|Хэл зүйн дүрэм]]&nbsp;• [[:Category:Засгийн газрын агентлагууд|Засгийн газрын агентлагууд]]&nbsp;• [[:Category:Индексүүд|Индексүүд]]&nbsp;• [[:Category:Мэдээлэл|Мэдээлэл]]&nbsp;• [[:Category:Мэдлэг|Мэдлэг]]&nbsp;• [[:Category:Номын сангууд|Номын сангууд]] ([[:Category:Цахим номын сангууд|цахим]])&nbsp;• [[:Category:Номын сангийн каталогжуулалт ба ангилал|Номын сангийн каталогжуулалт ба ангилал]]&nbsp;• [[:Category:Мэдээллийн агентлагууд|Мэдээллийн агентлагууд]]&nbsp;• [[:Category:Үелэх систем|Үелэх систем]]&nbsp;• [[:Category:Угтварууд|Угтварууд]]&nbsp;• [[:Category:Дагаварууд|Дагаварууд]]&nbsp;• [[:Category:Унших|Унших]]&nbsp;• [[:Category:Судалгаа|Судалгаа]]&nbsp;• [[:Category:Интернет хайлт|Интернет хайлт]]&nbsp;• [[:Category:Тулгуур|Сэдвүүд]]&nbsp;• [[:Category:Usenet|Usenet]] &nbsp;• [[:Category:Бичих|Бичих]] </div> <h2>[[Image:Nuvola apps kcoloredit.png|25px]] Урлаг соёл</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Урлаг|Урлаг]] ба [[:Category:Соёл|Соёл]]'' '''''[[:Category:Соёл|Соёл]]'''''&nbsp;&ndash; [[:Category:Соёлын хөдөлгөөнүүд|Соёлын хөдөлгөөнүүд]]&nbsp;• [[:Category:Урлаг соёлын алдартнууд|Урлаг соёлын алдартнууд]]&nbsp;• [[:Category:Сонгодог ертөнц|Сонгодог ертөнц]]&nbsp;• [[:Category:Тогоочийн урлаг|Тогоочийн урлаг]]&nbsp;• [[:Category:Критик онол|Критик онол]]&nbsp;• [[:Category:Зугаа цэнгэл|Зугаа цэнгэл]]&nbsp;• [[:Category:Хоол унд|Хоол унд]]&nbsp;• [[:Category:Хэл|Хэл]]&nbsp;• [[:Category:Уран зохиол|Уран зохиол]]&nbsp;• [[:Category:Хэвлэл мэдээлэл|Хэвлэл мэдээлэл]]&nbsp;• [[:Category:Домог яриа|Домог яриа]]&nbsp;• [[:Category:Парапсихологи|Парапсихологи]]&nbsp;• [[:Category:Үдэшлэг|Үдэшлэг]]&nbsp;• [[:Category:Гэрийн тэжээмэл амьтад|Гэрийн тэжээмэл амьтад]]&nbsp;• [[:Category:Философи|Философи]]&nbsp;• [[:Category:Олон нийтийн соёл|Олон нийтийн соёл]]&nbsp;• [[:Category:Ном хэвлэл|Ном хэвлэл]]&nbsp;• [[:Category:Радио|Радио]]&nbsp;• [[:Category:Телевиз|Телевиз]]&nbsp;• [[:Category:Ёс заншил|Ёс заншил]]&nbsp;• [[:Category:Аялал жуулчлал|Аялал жуулчлал]]&nbsp;• [[:Category:Тоглоом|Тоглоом]] : '''[[:Category:Урлаг|Урлаг]]''' ба '''[[:Category:Зугаа цэнгэл|Зугаа цэнгэл]]'''&nbsp;&ndash; [[:Category:Баяр ёслол|Баяр ёслол]]&nbsp;• [[:Category:Хобби|Хобби]]&nbsp;• [[:Category:Хийц|Хийц]]&nbsp;• [[:Category:Хошин шог|Хошин шог]]&nbsp;• [[:Category:Уран зохиол|Уран зохиол]]&nbsp;• [[:Category:Музей|Музей]]&nbsp;• [[:Category:Яруу найраг|Яруу найраг]] :: '''[[:Category:Тайзны урлаг|Тайзны урлаг]]'''&nbsp;&ndash; [[:Category:Бүжиг|Бүжиг]]&nbsp;• [[:Category:Кино|Кино]]&nbsp;• [[:Category:Хөгжим|Хөгжим]]&nbsp;• [[:Category:Дуурь|Дуурь]]&nbsp;• [[:Category:Театр|Театр]] :: '''[[:Category:Дүрслэх урлаг|Дүрслэх урлаг]]'''&nbsp;&ndash; [[:Category:Уран барилга|Уран барилга]]&nbsp;• [[:Category:Уран дархан|Уран дархан]]&nbsp;• [[:Category:Дизайн|Дизайн]]&nbsp;• [[:Category:Ураг зураг|Уран зураг]]&nbsp;• [[:Category:Кино|Кино]] ([[:Category:Хүүхэлдэйн кино|Хүүхэлдэйн кино]])&nbsp;• [[:Category:Фото зураг|Фото зураг]]&nbsp;• [[:Category:Уран баримал|Уран баримал]] :'''''[[:Category:Тоглоом|Тоглоом]]''''' ::''[[:Category:Хөлөгт тоглоомууд|Хөлөгт тоглоомууд]]''&nbsp;&ndash; [[:Category:Шатар|Шатар]]&nbsp;• [[:Category:Даам|Даам]]&nbsp;• [[:Category:Го|Го]] ::''[[:Category:Хөзөр ба даалуу|Хөзөр ба даалуу]]''&nbsp;&ndash; [[:Category:Дурак|Дурак]]&nbsp;• [[:Category:Покер|Покер]]&nbsp;• [[:Category:Даалуу|Даалуу]]&nbsp;• [[:Category:Нүх шахах|Нүх шахах]] ::''[[:Category:Компьютер ба видео тоглоом|Компьютер ба видео тоглоомууд]]''&nbsp;&ndash; [[:Category:Нинтендо|Нинтендо]]&nbsp;• [[:Category:Плейстэшн|Плейстэшн]]&nbsp;• [[:Category:Коунтер Страйк|Коунтер Страйк]]&nbsp;• [[:Category:Старкрафт|Старкрафт]]&nbsp;• [[:Category:Варкрафт|Варкрафт]] :'''[[:Category:Спорт|Спорт]]'''&nbsp;&ndash; [[:Category:Бөх|Бөх]]&nbsp;• [[:Category:Морин спорт|Морь]]&nbsp;• [[:Category:Сур харвалт|Сур]]&nbsp;• [[:Category:Автоспорт|Автоспорт]]&nbsp; • [[:Category:Бейсбол|Бейсбол]]&nbsp;• [[:Category:Сагсан бөмбөг|Сагсан бөмбөг]]&nbsp;• [[:Category:Крикет|Крикет]]&nbsp;• [[:Category:Дугуйн спорт|Дугуйн спорт]]&nbsp;• [[:Category:Хөл бөмбөг|Хөл бөмбөг]]&nbsp;• [[:Category:Америк хөл бөмбөг|Америк хөл бөмбөг]]&nbsp;• [[:Category:Гольф|Гольф]]&nbsp;• [[:Category:Олимпын тоглолт|Олимпын тоглолт]]&nbsp;• [[:Category:Регби|Регби]] &nbsp;• [[:Category:Усанд сэлэлт|Усанд сэлэлт]]&nbsp;• [[:Category:Теннис|Теннис]]&nbsp;• [[:Category:Хоккей|Хоккей]]&nbsp;• [[:Category:Цана|Цана]]&nbsp;• [[:Category:Тэшүүр|Тэшүүр]]&nbsp;• [[:Category:Өвлийн спорт|Өвлийн спорт]]&nbsp;• [[:Category:Өвлийн олимп|Өвлийн олимп]] : '''[[:Category:Хэвлэл мэдээлэл|Хэвлэл мэдээлэл]]'''&nbsp;&ndash; [[:Category:Кино|Кино]]&nbsp;• [[:Category:Сонин|Сонин]]&nbsp;• [[:Category:Ном хэвлэл|Ном хэвлэл]]&nbsp;• [[:Category:Хэвлэлт|Хэвлэлт]]&nbsp;• [[:Category:Радио|Радио]]&nbsp;• [[:Category:Телевиз|Телевиз]]&nbsp;• [[:Category:Интернет|Интернет]] </div> <h2>[[Image:Nuvola apps browser.png|25px]] Газарзүй, нутаг орон</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категори: [[:Category:Газар зүй|Газар зүй]]'' [[:Category:Цаг агаар|Цаг агаар]]&nbsp;• [[:Category:Тивүүд|Тивүүд]]&nbsp;• [[:Category:Улс орнууд|Улс орнууд]]&nbsp;• [[:Category:Газарзүйн бүтцүүд|Газарзүйн бүтцүүд]]&nbsp;• [[:Category:Газрын зургууд|Газрын зургууд]]&nbsp;• [[:Category:Дархан цаазат газрууд|Дархан цаазат газрууд]]&nbsp;• [[:Category:Цэцэрлэгүүд|Цэцэрлэгүүд]]&nbsp;• [[:Category:Арлууд|Арлууд]]&nbsp;• [[:Category:Агуйнууд|Агуйнууд]]&nbsp;• [[:Category:Хотууд|Хотууд]]&nbsp;• [[:Category:Тосгод|Тосгод]] </div> <h2>[[Image:Nuvola apps package favorite.png|25px]] Эрүүл мэнд ба чийрэгжилт</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Эрүүл мэнд|Эрүүл мэнд]], [[:Category:Биеийн арчилгаа|Биеийн арчилгаа]], and [[:Category:Эрүүл мэндийн шинжлэх ухаанууд|Эрүүл мэндийн шинжлэх ухаанууд]]'' '''''[[:Category:Биеийн арчилгаа|Биеийн арчилгаа]]'''''&nbsp;&ndash; [[:Category:Эрүүл мэндэд нөлөөлөх хүчин зүйлс|Эрүүл мэндэд нөлөөлөх хүчин зүйлс]]&nbsp;&ndash; [[:Category:Нас уртасгах|Нас уртасгах]]&nbsp;• [[:Category:Урьдчилан сэргийлэлт|Урьдчилан сэргийлэлт]] : '''''[[:Category:Шим тэжээл|Шим тэжээл]]'''''&nbsp;&ndash; [[:Category:Dietary supplements|Dietary supplements]]&nbsp;• [[:Category:Nutrients|Nutrients]]&nbsp; ([[:Category:Амин хүчлүүд|Амин хүчлүүд]], [[:Category:Dietary minerals|Minerals]], [[:Category:Nootropics|Nootropics]], [[:Category:Phytochemicals|Phytochemicals]], [[:Category:Витаминууд|Витаминууд]])&nbsp;• [[:Category:Nutritional advice pyramids|Nutritional advice pyramids]] : '''''[[:Category:Дасгал|Дасгал]]'''''&nbsp;&ndash; [[:Category:Aerobics|Aerobics]]&nbsp;• [[:Category:Bodyweight exercise|Bodyweight exercise (Calisthenics)]]&nbsp;• [[:Category:Cycling|Cycling]]&nbsp;• [[:Category:Exercise equipment|Exercise equipment]]&nbsp;• [[:Category:Exercise instructors|Exercise instructors]]&nbsp;• [[:Category:Dance|Dancing]]&nbsp;• [[:Category:Exercise physiology|Exercise physiology]]&nbsp;• [[:Category:Hiking|Hiking]]&nbsp;• [[:Category:Pilates|Pilates]]&nbsp;• [[:Category:Running|Running]]&nbsp;• [[:Category:Sports|Sports]]&nbsp;• [[:Category:Swimming|Swimming]]&nbsp;• [[:Category:T'ai Chi Ch'uan| T'ai Chi Ch'uan]]&nbsp;• [[:Category:Walking|Walking]]&nbsp;• [[:Category:Weight training|Weight training]]&nbsp;• [[:Category:Weight training exercises|Weight training exercises]]&nbsp;• [[:Category:Yoga|Yoga]] : '''''[[:Category:Эрүүл ахуй|Эрүүл ахуй]]'''''&nbsp;&ndash; [[:Category:Ариун цэвэр|Ариун цэвэр]]&nbsp;• [[:Category:Амны хөндийн эрүүл ахуй|Амны хөндийн эрүүл ахуй]]&nbsp;• [[:Category:Унтах|Унтах эрүүл ахуй]] &nbsp;• [[:Category:Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал|Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал]] :: '''''[[:Category:Сэтгэл санааны эерэг байдал|Сэтгэл санааны эерэг байдал]]'''''&nbsp;&ndash; [[:Category:Оюуны эрүүл мэнд|Оюуны эрүүл мэнд]]&nbsp;• [[:Category:Эерэг сэтгэлзүй|Эерэг сэтгэлзүй]] '''''[[:Category:Эрүүл мэнд судлал|Эрүүл мэнд судлал]]'''''&nbsp;&ndash; [[:Category:Epidemiology|Epidemiology]]&nbsp;• [[:Category:Midwifery|Midwifery]]&nbsp;• [[:Category:Nursing|Nursing]]&nbsp;• [[:Category:Nutrition|Nutrition]]&nbsp;• [[:Category:Optometry|Optometry]]&nbsp;• [[:Category:Pharmacy|Pharmacy]]&nbsp;• [[:Category:Public health|Public health]] : '''''[[:Category:Анагаах ухаан|Анагаах ухаан]]'''''&nbsp;&ndash; [[:Category: Амьтны анагаах ухаан| Амьтны анагаах ухаан]] :: '''''[[:Category:Шүдний эрүүл мэнд|Шүдний эрүүл мэнд]]'''''&nbsp;&ndash; [[:Category:Oral hygiene|Dental hygiene]] and [[:Category:Orthodontics|Orthodontics]] :: '''''[[:Category:Анагаах ухаан|Хүний анагаах ухаан]]'''''&nbsp;&ndash; [[:Category:Cardiology|Cardiology]]&nbsp;• [[:Category:Endocrinology|Endocrinology]] and [[:Category:Epidemiology|Epidemiology]]&nbsp;• [[:Category:Forensics|Forensics]]&nbsp;• [[:Category:Geriatrics|Geriatrics]]&nbsp;• [[:Category:Hematology|Hematology]]&nbsp;• [[:Category:Nephrology|Nephrology]]&nbsp;• [[:Category:Neurology|Neurology]]&nbsp;• [[:Category:Neurosurgery|Neurosurgery]]&nbsp;• [[:Category:Orthopedic surgery|Orthopedic surgery]]&nbsp;• [[:Category:Pathology|Pathology]]&nbsp;• [[:Category:Pediatrics|Pediatrics]]&nbsp;• [[:Category:Psychiatry|Psychiatry]] (see also: [[:Category:Anti-psychiatry|Anti-psychiatry]]*)&nbsp;• [[:Category:Rheumatology|Rheumatology]]&nbsp;• [[:Category:Surgery|Surgery]]&nbsp;• [[:Category:Urology|Urology]] </div> <h2>[[Image:Nuvola apps kworldclock.png|25px|]] Түүх, үйл явдлууд</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Түүх|Түүх]] ба [[:Category:Үйл явдлууд|Үйл явдлууд]]'' [[:Category:Түүхийн эрин үеүд|Эрин үеэр]]&nbsp;• [[:Category:Түүхийн сэдвүүд|Сэдвээр]]&nbsp;• [[:Category:Шинжлэх ухааны түүх|Шинжлэх ухааны түүх]]&nbsp;• [[:Category:Түүх судлал|Түүх судлал]]&nbsp;• [[:Category:Цагийн шугамууд|Цагийн шугамууд]] <br> '''''[[:Category:Түүх газарзүйн байршилаар|Газарзүйн&nbsp;байршилаар]]''''' :'''''Тивүүдээр'''''&nbsp;&ndash; [[:Category:Африкийн түүх|Африк]]&nbsp;• [[:Category:Азийн түүх|Ази]]&nbsp;• [[:Category:Евразийн түүх|Еврази]]&nbsp;• [[:Category:Европын түүх|Европ]]&nbsp;• [[:Category:Умард Америкийн түүх|Умард Америк]]&nbsp;• [[:Category:Австрали ба далайн орнуудын түүх|Австрали ба далайн орнууд]]&nbsp;• [[:Category:Өмнөд Америкийн түүх|Өмнөд Америк]] :'''''[[:Category:Түүх улс орноор|Улс&nbsp;орноор]]''''' </div> <h2>[[Image:Nuvola apps edu mathematics.png|25px]] Математик ба хийсвэрлэл</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Математик|Математик]] ба [[:Category:Хийсвэрлэл|Хийсвэрлэл]]'' [[:Category:Алгебр|Алгебр]]&nbsp;• [[:Category:Математик анализ|Математик анализ]]&nbsp;• [[:Category:Арифметик|Арифметик]]&nbsp;• [[:Category:Эдийн засаг|Эдийн засаг]]&nbsp;• [[:Category:Математикийн боловсрол|Математикийн боловсрол]]&nbsp;• [[:Category:Тэгшитгэл|Тэгшитгэл]]&nbsp;• [[:Category:Геометр|Геометр]]&nbsp;• [[:Category:Логик|Логик]]&nbsp;• [[:Category:Хэмжилт|Хэмжилт]]&nbsp;• [[:Category:Тоо|Тоо]]&nbsp;• [[:Category:Баталгаа|Баталгаа]]&nbsp;• [[:Category:Магадлал ба статистик|Магадлал статистик]]&nbsp;• [[:Category:Теорем|Теорем]]&nbsp;• [[:Category:Тригонометр|Тригонометр]] </div> <h2>[[Image:Nuvola apps kalzium.png|25px]] Байгаль ба байгалийн шинжлэх ухаанууд</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Шинжлэх ухаан|Шинжлэх ухаан]], [[:Category:Байгалийн шинжлэх ухаанууд|Байгалийн шинжлэх ухаанууд]], ба [[:Category:Байгаль|Байгаль]]'' '''[[:Category:Шинжлэх ухааны арга|Шинжлэх ухааны арга]]'''&nbsp;• [[:Category:Үүсч байгаа шинжлэх ухаанууд|Үүсч байгаа шинжлэх ухаанууд]]&nbsp;• [[:Category:Судлаачид|Судлаачид]] '''[[:Category:Биологи|Биологи]]'''&nbsp;• [[:Category:Экологи|Экологи]]&nbsp;• [[:Category:Эрүүл мэндийн шинжлэх ухаанууд|Эрүүл мэндийн шинжлэх ухаанууд]]&nbsp;• [[:Category:Анагаах ухаан|Анагаах ухаан]] '''[[:Category:Физикийн шинжлэх ухаанууд|Физикийн шинжлэх ухаанууд]]'''&nbsp;• [[:Category:Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд|Дэлхий судлалын шинжлэх ухаанууд]]&nbsp;• [[:Category:Одон орон|Одон орон]]&nbsp;• [[:Category:Сансар|Сансар]]&nbsp;• [[:Category:Физик|Физик]]&nbsp;• [[:Category:Хими|Хими]] </div> <h2>[[Image:Nuvola apps kdmconfig.png|25px]] Хүмүүс ба өөрөө</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Хүмүүс|Хүмүүс]], [[:Category:Хувийн амьдрал|Хувийн амьдрал]], ба [[:Category:Өөрөө|Өөрөө]]'' '''[[:Category:Хүмүүс|Хүмүүс]]'''&nbsp;• [[:Category:Beginners and newcomers|Beginners and newcomers]]&nbsp;• [[:Category:Biographies|Biographies]]&nbsp;• [[:Category:Children|Children]]&nbsp;• [[:Category:Heads of state|Heads of state]]&nbsp;• [[:Category:Humans|Humans]]&nbsp;• [[:Category:Legal categories of people|Legal categories of people]]&nbsp;• [[:Category:Men|Men]]&nbsp;• [[:Category:Old age|Old age]]&nbsp;• [[:Category:Political people|Political people]]&nbsp;• [[:Category:Rivalry|Rivalry]]&nbsp;• [[:Category:Social groups|Social groups]]&nbsp;• [[:Category:Subcultures|Subcultures]]&nbsp;• [[:Category:Women|Women]]&nbsp;• : '''Specific people:''' [[:Category:People by city|by city]]&nbsp;• [[:Category:People by company|by company]]&nbsp;• [[:Category:People by continent|by continent]]&nbsp;• [[:Category:People by educational degree|by educational degree]]&nbsp;• [[:Category:People by educational institution|by educational institution]]&nbsp;• [[:Category:People by ethnic or national descent|by ethnic or national descent]]&nbsp;• [[:Category:People by ethnic or national origin|by ethnic or national origin]]&nbsp;• [[:Category:People by race or ethnicity|by ethnicity or race]]&nbsp;• [[:Category:People by medical or psychological condition|by medical or psychological condition]]&nbsp;• [[:Category:People by nationality|by nationality]]&nbsp;• [[:Category:People by occupation|by occupation]]&nbsp;• [[:Category:People by political orientation|by political orientation]]&nbsp;• [[:Category:People by religion|by religion]]&nbsp;• [[:Category:People by revolution|by revolution]]&nbsp;• [[:Category:People by status|by status]]&nbsp;• [[:Category:Births by year|by year born]]&nbsp;• [[:Category:Deaths by year|by year deceased]] ::[[:Category:Хүмүүсийн жагсаалтууд|Хүмүүсийн жагсаалтууд]]&nbsp;• [[:Category:Personal timelines|Personal timelines]] ::[[:Category:Activists|Activists]]&nbsp;• [[:Category:Actors|Actors]]&nbsp;• [[:Category:Astronauts|Astronauts]]&nbsp;• [[:Category:Autodidacts|Autodidacts]]&nbsp;• [[:Category:Billionaires|Billionaires]]&nbsp;• [[:Category:Chief executives|Chief executives]]&nbsp;• [[:Category:Colonial people|Colonial people]]&nbsp;• [[:Category:Composers|Composers]]&nbsp;• [[:Category:Cyborgs|Cyborgs]]&nbsp;• [[:Category:Defectors|Defectors]]&nbsp;• [[:Category:Entrepreneurs|Entrepreneurs]]&nbsp;• [[:Category:Generals|Generals]]&nbsp;• [[:Category:Humanitarians|Humanitarians]]&nbsp;• [[:Category:Innovators|Innovators]]&nbsp;• [[:Category:Inventors|Inventors]]&nbsp;• [[:Category:Legal people|Legal people]]&nbsp;• [[:Category:LGBT people|Lesbian, gay, bisexual or transgendered]]&nbsp;• [[:Category:Monarchs|Monarchs]]&nbsp;• [[:Category:Musicians|Musicians]]&nbsp;• [[:Category:Musical groups|Musical groups]]&nbsp;• [[:Category:Nobles|Nobles]]&nbsp;• [[:Category:People known by first name only|People known by first name only]]&nbsp;• [[:Category:Philosophers|Philosophers]]&nbsp;• [[:Category:Politicians|Politicians]]&nbsp;• [[:Category:Presidents|Presidents]]&nbsp;• [[:Category:Princes|Princes]]&nbsp;• [[:Category:Prize winners|Prize winners]]&nbsp;• [[:Category:People known by pseudonyms|People known by pseudonyms]]&nbsp;• [[:Category:Revolutionaries|Revolutionaries]]&nbsp;• [[:Category:Scientists|Scientists]]&nbsp;• [[:Category:Settlers|Settlers]]&nbsp;• [[:Category:Slaveholders|Slaveholders]]&nbsp;• [[:Category:Slaves|Slaves]]&nbsp;• [[:Category:Victims|Victims]]&nbsp;• [[:Category:People associated with war|People associated with war]]&nbsp;• [[:Category:World record holders|World record holders]]&nbsp;• [[:Category:Writers|Writers]] '''[[:Category:Өөрөө|Өөрөө]]'''&nbsp;• [[:Category:Alter egos|Alter egos]]&nbsp;• [[:Category:Consciousness studies|Consciousness studies]]&nbsp;• [[:Category:Gender|Gender]]&nbsp;• [[:Category:Personality|Personality]]&nbsp;• [[:Category:Phrenology|Phrenology]]&nbsp;• [[:Category:Human sexuality|Sexuality]]&nbsp;• [[:Category:Sexual orientation and identity|Sexual orientation and identity]] :'''[[:Category:Хувийн амьдрал|Хувийн амьдрал]]'''&nbsp;• [[:Category:Clothing|Clothing]]&nbsp;• [[:Category:Employment|Employment]]&nbsp;• [[:Category:Entertainment|Entertainment]]&nbsp;• [[:Category:Food and drink|Food and drink]]&nbsp;• [[:Category:Games|Games]]&nbsp;• [[:Category:Health|Health]]&nbsp;• [[:Category:Hobbies|Hobbies]]&nbsp;• [[:Category:Home|Home]]&nbsp;• [[:Category:Income|Income]]&nbsp;• [[:Category:Interpersonal relationships|Interpersonal relationships]]&nbsp;• [[:Category:Leisure|Leisure]]&nbsp;• [[:Category:Love|Love]]&nbsp;• [[:Category:Motivation|Motivation]]&nbsp;• [[:Category:Personal development|Personal development]]&nbsp;• [[:Category:Pets|Pets]] </div> <h2>[[Image:socrates_blue_version2.png|25px]] Философи, гүн ухаан</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Философи|Философи]] ба [[:Category:Бодол|Бодол]]'' '''[[:Category:Философи|Философи]]'''&nbsp;• [[:Category:Философийн салбарууд|Салбарууд]]&nbsp;• [[:Category:Философийн хөдөлгөөнүүд|Хөдөлгөөнүүд]]&nbsp;• [[:Category:Философийн сургуулиуд ба заншлууд|Сургуулиуд ба заншлууд]]&nbsp;• [[:Category:Философийн онолууд|Онолууд]]&nbsp;• [[:Category:Философийн маргаанууд|Маргаанууд]]&nbsp;• [[:Category:Философичид|Философичид]]&nbsp;• [[:Category:Философийн бүтээлүүд|Бүтээлүүд]]&nbsp;• [[:Category:Философийн түүх|Түүх]]&nbsp;• [[:Category:Философи цаг үеэр|Цаг&nbsp;үеэр]]&nbsp;• [[:Category:Философи газарзүйн байршилаар|Газарзүйн&nbsp;байршилаар]]&nbsp;• [[:Category:Гоо зүй|Гоо зүй]]&nbsp;• [[:Category:Эпистемологи|Эпистемологи]]&nbsp;• [[:Category:Ёс зүй|Ёс зүй]]&nbsp;• [[:Category:Логик|Логик]]&nbsp;• [[:Category:Метафизик|Метафизик]] '''[[:Category:Бодол|Бодох сэтгэх]]'''&nbsp;• [[:Category:Attention|Attention]]&nbsp;• [[:Category:Cognition|Cognition]]&nbsp;• [[:Category:Cognitive biases|Cognitive biases]]&nbsp;• [[:Category:creativity|Creativity]]&nbsp;• [[:Category:decision theory|Decision theory]]&nbsp;• [[:Category:emotion|Emotion]]&nbsp;• [[:Category:Error|Error]]&nbsp;• [[:Category:Imagination|Imagination]]&nbsp;• [[:Category:Intelligence|Intelligence]]&nbsp;• [[:Category:Intelligence researchers|Intelligence researchers]]&nbsp;• [[:Category:learning|Learning]]&nbsp;• [[:Category:memory|Memory]]&nbsp;• [[:Category:memory biases|Memory biases]]&nbsp;• [[:Category:mnemonics|Mnemonics]]&nbsp;• [[:Category:nootropics|Nootropics (smart drugs)]]&nbsp;• [[:Category:Strategic management|Organizational thinking]]&nbsp;• [[:Category:perception|Perception]]&nbsp;• [[:Category:Problem solving|Problem solving]]&nbsp;• [[:Category:Psychological adjustment|Psychological adjustment]]&nbsp;• [[:Category:psychometrics|Psychometrics]]&nbsp;• [[:Category:qualities of thought|Qualities of thought]] </div> <h2>[[Image:ReligiousSymbols.png|25px]] Шашин ба итгэл үнэмшил</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Шашин|Шашин]] ба [[:Category:Итгэл үнэмшил|Итгэл үнэмшил]]'' [[:Category:Аллах|Аллах]]&nbsp;• [[:Category:Ayya Vaikundar|Ayya Vaikundar]]&nbsp;• [[:Category:Библь|Библь]]&nbsp;• [[:Category:Будда|Будда]]&nbsp;• [[:Category:Deities|Deities]]&nbsp;• [[:Category:Тийрэнгүүд|Тийрэнгүүд]]&nbsp;• [[:Category:Эксорсизм|Эксорсизм]]&nbsp;• [[:Category:Бурхан|Бурхан]]&nbsp;• [[:Category:Heresy|Heresy]]&nbsp;• [[:Category:Есүс|Есүс]]&nbsp;• [[:Category:Домог яриа|Домог яриа]]&nbsp;• [[:Category:Occult|Occult]]&nbsp;• [[:Category:Prayer|Prayer]]&nbsp;• [[:Category:Prophecy|Prophecy]]&nbsp;• [[:Category:Коран|Коран]]&nbsp;• [[:Category:Religious ethics|Religious ethics]]&nbsp;• [[:Category:Religious faiths, traditions, and movements|Religious faiths, traditions, and movements]]&nbsp;• [[:Category:Religious law|Religious law]]&nbsp;• [[:Category:Religious philosophy and doctrine|Religious philosophy and doctrine]]&nbsp;• [[:Category:Ritual|Ritual]]&nbsp;• [[:Category:Spirituality|Spirituality]]&nbsp;• [[:Category:Теологи|Теологи]]&nbsp;• [[:Category:Triune gods|Triune gods]]&nbsp;• [[:Category:Virtue|Virtue]]&nbsp;• '''''Итгэлийн системүүд'''''&nbsp;• [[:Category:Agnosticism|Agnosticism]]&nbsp;• [[:Category:Анимизм|Анимизм]]&nbsp;• [[:Category:Атеизм|Атеизм]]&nbsp;• [[:Category:Деизм|Деизм]]&nbsp;• [[:Category:Детерминизм|Детерминизм]]&nbsp;• [[:Category:Esotericism|Esotericism]]&nbsp;• [[:Category:Gnosticism|Gnosticism]]&nbsp;• [[:Category:Humanism|Humanism]]&nbsp;• [[:Category:Монизм|Монизм]]&nbsp;• [[:Category:Монотеизм|Монотеизм]]&nbsp;• [[:Category:Mysticism|Mysticism]]&nbsp;• [[:Category:Шинэ Эрин|Шинэ Эрин]]&nbsp;• [[:Category:Paganism|Paganism]]&nbsp;• [[:Category:Pantheism|Pantheism]]&nbsp;• [[:Category:Политеизм|Политеизм]]&nbsp;• [[:Category:Secularism|Secularism]]&nbsp;• [[:Category:Скептизм|Скептизм]]&nbsp;• [[:Category:Spiritualism|Spiritualism]]&nbsp;• [[:Category:Трансцендентализм|Трансцендентализм]]&nbsp;• [[:Category:Unitarianism|Unitarianism]] '''''Дэлхий дээрх томоохон итгэлүүд''''' &nbsp;• [[:Category:Agnosticism|Agnosticism]]&nbsp;• [[:Category:Atheism|Atheism]]&nbsp;• [[:Category:Ayyavazhi|Ayyavazhi]]&nbsp;• [[:Category:Bahá'í|Bahá'í Faith]]&nbsp;• [[:Category:Buddhism by country|Buddhism]]&nbsp;• [[:Category:Cao Dai|Cao Dai]]&nbsp;• [[:Category:Chinese traditional religion|Chinese traditional religion]]&nbsp;• [[:Category:Christianity|Christianity]]&nbsp;• [[:Category:Confucianism|Confucianism]]&nbsp;• [[:Category:Diasporas|Diasporas]]&nbsp;• [[:Category:Falun Gong|Falun Gong]]&nbsp;• [[:Category:Hinduism|Hinduism]]&nbsp;• [[:Category:Islam|Islam]]&nbsp;• [[:Category:Neopaganism|Neopaganism]]&nbsp;• [[:Category:Jainism|Jainism]]&nbsp;• [[:Category:Judaism|Judaism]]&nbsp;• [[:Category:Rastafarianism|Rastafarianism]]&nbsp;• [[:Category:Scientology|Scientology]]&nbsp;• [[:Category:Secularism|Secularism]]&nbsp;• [[:Category:Secularism|Secularism]]&nbsp;• [[:Category:Sikhism|Sikhism]]&nbsp;• [[:Category:Spiritism|Spiritism]]&nbsp;• [[:Category:Shinto|Shinto]]&nbsp;• [[:Category:Taoism|Taoism]]&nbsp;• [[:Category:Tenrikyo|Tenrikyo]]&nbsp;• [[:Category:Unitarian Universalism|Unitarian Universalism]]&nbsp;• [[:Category:Zoroastrianism|Zoroastrianism]] '''''[[:Category:Домог яриа|Домог яриа]]'''''&nbsp;• [[:Category:Abrahamic mythology|Abrahamic mythology]]&nbsp;• [[:Category:Ayyavazhi mythology|Ayyavazhi mythology]]&nbsp;• [[:Category:Christian mythology|Christian mythology]]&nbsp;• [[:Category:Hindu mythology|Hindu mythology]]&nbsp;• [[:Category:Jewish mythology|Jewish mythology]]&nbsp;• [[:Category:Satanism|Satanism]]&nbsp;• 'Мөн үзэх: [[:Category:Шашныг шүүмжлэхүй|Шашныг шүүмжлэхүй]]'' </div> <h2>[[Image:Nuvola apps kfm home.png|25px]] Нийгэм ба нийгмийн шинжлэх ухаанууд</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Шинжлэх ухаан|Шинжлэх ухаан]], [[:Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд|Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]], ба [[:Category:Нийгэм|Нийгэм]]'' '''[[:Category:Шинжлэх ухаан|Шинжлэх ухаан]]''' ба '''[[:Category:Шинжлэх ухааны арга|Шинжлэх жхааны арга]]'''&nbsp;• [[:Category:Үүсч буй шинжлэх ухаанууд|Үүсч буй шинжлэх ухаанууд]]&nbsp;• [[:Category:Судлаачид|Судлаачид]] '''[[:Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд|Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]]'''&nbsp;• [[:Category:Антропологи|Антропологи]]&nbsp;• [[:Category:Археологи|Археологи]]&nbsp;• [[:Category:Соёл судлал|Соёл судлал]]&nbsp;• [[:Category:Демографик|Демографик]]&nbsp;• [[:Category:Хөгжил судлал|Хөгжил судлал]]&nbsp;• [[:Category:Эдийн засаг|Эдийн засаг]]&nbsp;• [[:Category:Heuristics|Heuristics]]&nbsp;• [[:Category:Information science|Information studies]]&nbsp;• [[:Category:Олон улсын харилцаа|Олон улсын харилцаа]]&nbsp;• [[:Category:Хэл судлал|Хэл судлал]]&nbsp;• [[:Category:Сэтгэл зүй|Сэтгэл зүй]]&nbsp;• [[:Category:Сэтгүүл зүй|Сэтгүүл зүй]]&nbsp;• [[:Category:Улс төр судлал|Улс төр судлал]]&nbsp;• [[:Category:Нийгэм судлаачид|Нийгэм судлаачид]]&nbsp;• [[:Category:Нийгэм судлал|Нийгэм судлал]]&nbsp;• [[:Category:Сексологи|Сексологи]]&nbsp;• [[:Category:Системийнг онол|Системийн онол]] '''[[:Category:Нийгэм|Нийгэм]]'''&nbsp;• [[:Category:Бизнес|Бизнес]]&nbsp;• [[:Category:|Холбоо харилцаа|Холбоо харилцаа]]&nbsp;• [[:Category:Боловсрол|Боловсрол]]&nbsp;• [[:Category:Этник бүлгүүд|Этник бүлгүүд]]&nbsp;• [[:Category:Гэр бүл|Гэр бүл]]&nbsp;• [[:Category:Санхүү|Санхүү]]&nbsp;• [[:Category:Төр засаг|Төр засаг]]&nbsp;• [[:Category:Эрүүл мэнд|Эрүүл мэнд]]&nbsp;• [[:Category:Гэр|Гэр]]&nbsp;• [[:Category:Аж үйлдвэр|Аж үйлдвэр]]&nbsp;• [[:Category:Хөдөлмөр|Хөдөлмөр]]&nbsp;• [[:Category:Хууль|Хууль]]&nbsp;• [[:Category:Хэвлэл мэдээлэл|Хэвлэл мэдээлэл]]&nbsp;• [[:Category:Байгууллагууд|Байгууллагууд]]&nbsp;• [[:Category:Улс төр|Улс төр]]&nbsp;• [[:Category:Дайн|Дайн]] </div> <h2>[[Image:Nuvola apps krdc.png|25px]] Технологи ба хэрэглээний шинжлэх ухаанууд</h2> <div style="padding-left:1.8em;"> : ''Үндсэн категориуд: [[:Category:Технологи|Технологи]] ба [[:Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд|Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]]'' [[:Category:Аэронавтик|Аэронавтик]]&nbsp;• [[:Category:Хөдөө аж ахуй|Хөдөө аж ахуй]]&nbsp;& [[:Category:Агрономи|Агрономи]]&nbsp;• [[:Category:Архитектур|Архитектур]]&nbsp;• [[:Category:Хиймэл оюун ухаан|Хиймэл оюун ухаан]]&nbsp;• [[:Category:Автоматжуулалт|Автоматжуулалт]]&nbsp;• [[:Category:Автомашин|Автомашин]]&nbsp;• [[:Category:Агаарын тээвэр|Агаарын тээвэр]]&nbsp;• [[:Category:Big Science|Big Science]]&nbsp;• [[:Category:Биотехнологи|Биотехнологи]]&nbsp;• [[:Category:Картограф|Картограф]]&nbsp;• [[:Category:Иргэний инженерчлэл|Иргэний инженерчлэл]]&nbsp;• [[:Category:Химийн инженерчлэл|Химийн инженерчлэл]]&nbsp;• [[:Category:Холбоо харилцаа|Холбоо харилцаа]]&nbsp;• [[:Category:Компьютер судлал|Компьютер судлал]] ([[:Category:Тооцоолоол|Тооцоолол]], [[:Category:Компьютерийн програмчлал|Програмчлал]], [[:Category:Програм хангамжийн инженерчлэл|Програм хангамжийн инженерчлэл]], [[:Category:Компьютер судлал дахь шийдэгдээгүй асуудлууд|Компьютер судлал дахь шийдэгдээгүй асуудлууд]], [[:Category:Програм хангамжийн инженерчлэл дэх шийдэгдээгүй асуудлууд|Програм хангамжийн инженерчлэл дэх шийдэгдээгүй асуудлууд]])&nbsp;• [[:Category:Барилга|Барилга]]&nbsp;• [[:Category:Шүдний эрүүл мэнд|Шүдний эрүүл мэнд]]&nbsp;• [[:Category:Дизайн|Дизайн]]&nbsp;• [[:Category:Боловсрол|Боловсрол]]&nbsp;• [[:Category:Электроник|Электроник]]&nbsp;• [[:Category:Energy development|Energy development]]&nbsp;• [[:Category:Energy storage|Energy storage]]&nbsp;• [[:Category:Инженерчлэл|Инженерчлэл]]&nbsp;• [[:Category:Ergonomics|Ergonomics]]&nbsp;• [[:Category:Гал хамгаалалт|Гал хамгаалалт]]&nbsp;• [[:Category:Криминалистик|Криминалистик]]&nbsp;• [[:Category:Ой судлал|Ой судлал]]&nbsp;• [[:Category:Чөлөөт програм хангамж|Чөлөөт програм хангамж]]&nbsp;• [[:Category:Эрүүл мэндийн шинжлэх ухаанууд|Эрүүл мэндийн шинжлэх ухаанууд]]&nbsp;• [[:Category:Эрүүл мэнд|Эрүүл мэнд]]&nbsp;• [[:Category:Аж үйлдвэр|Аж үйлдвэр]]&nbsp;• [[:Category:Мэдээлэл зүй|Мэдээлэл зүй]]&nbsp;• [[:Category:Мэдээллийн технологи|Мэдээллийн технологи]]&nbsp;• [[:Category:Интернет|Интернет]]&nbsp;• [[:Category:Номын сан ба мэдээлэл зүй|Номын сан ба мэдээлэл зүй]]&nbsp;• [[:Category:Удирдлагын ухаан|Удирдлагын ухаан]]&nbsp;• [[:Category:Manufacturing|Manufacturing]]&nbsp;• [[:Category:Худалдаа|Худалдаа]]&nbsp;• [[:Category:Сэтгүүл зүй|Сэтгүүл зүй]]&nbsp;• [[:Category:Механик инженерчлэл|Механик инженерчлэл]]&nbsp;• [[:Category:Анагаах ухаан|Анагаах ухаан]] ([[:Category:Мэдрэл судлал дахь шийдэгдээгүй асуудлууд|Мэдрэл судлал дахь шийдэгдээгүй асуудлууд]])&nbsp;• [[:Category:Цэрэг арми|Цэрэг арми]]&nbsp;• [[:Category:Цэргийн шинжлэх ухаан|Цэргийн шинжлэх ухаан]]&nbsp;• [[:Category:Уул уурхай|Уул уурхай]]&nbsp;• [[:Category:Нанотехнологи|Нанотехнологи]]&nbsp;• [[:Category:Цөмийн технологи|Цөмийн технологи]]&nbsp;• [[:Category:Шим тэжээл|Шим тэжээл]]&nbsp;• <!--[[:Category:Оптик технологи|]]&nbsp;•--> [[:Category:Робот судлал|Робот судлал]]&nbsp;• <!--[[:Category:Дууны технологи|]]&nbsp;•--> [[:Category:Сансрын хайгуул|Сансрын хайгуул]]&nbsp;• [[:Category:Бүтцийн инженерчлэл|Бүтцийн инженерчлэл]]&nbsp;• [[:Category:Технологийг урьдчилан таамаглах|Технологийг урьдчилан таамаглах]]&nbsp;• [[:Category:Теле холбоо|Теле холбоо]]&nbsp;• [[:Category:Tools|Tools]]&nbsp;• [[:Category:Тээвэр|Тээвэр]] ([[:Category:Тээвэр улс орноор|Улс орноор]])&nbsp;• [[:Category:Тээврийн хэрэгслүүд|Тээврийн хэрэгслүүд]] |} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ [[Category:Үндсэн ангилал| ]] <!--Other languages--> [[ar: ويكيبيديا:تصفح ]] [[bs:Wikipedia:Kategorije]] [[da:Kategorier]] [[de:Wikipedia nach Themen]] [[es:Wikipedia:Cómo explorar Wikipedia]] [[fi:Wikipedia:Selaa luokittain]] [[fr:Wikipédia:Catégories]] [[ms:Wikipedia:Tinjau]] [[no:Wikipedia:Kategorier]] [[pl:Wikipedia:Kategorie Główne]] [[pt:Wikipedia:Navegue]] [[ro:Wikipedia:Răsfoire]] [[ru:Википедия:Обзор]] [[sk:Wikipédia:Listovanie]] [[sr:Википедија:Садржај]] [[th:วิกิพีเดีย:ค้นหา]] [[tr:Vikipedi:Gözat]] [[zh:Wikipedia:按分类浏览]] [[zh-classical:Wikipedia:各類一覽]] Category:Урлаг 3733 12152 2007-01-26T01:18:38Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Хүмүүнлэг]] [[Category:Гоо зүй]] [[Category:Соёл]] [[Category:Бүтээлч байдал]] [[Category:Үндсэн ангилал]] [[Category:Хүмүүнлэг]] [[Category:Гоо зүй]] [[Category:Соёл]] [[Category:Бүтээлч байдал]] Category:Гоо зүй 3734 12153 2007-01-26T01:19:06Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Мэдрэмж]] [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Мэдрэмж]] Category:Мэдрэмж 3735 12154 2007-01-26T01:20:18Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Оюун ухаан]] [[Category:Сэтгэл зүй]] [[Category:Оюун ухаан судлал]] [[Category:Ухамсрын философи]] [[Category:Оюун ухаан]] [[Category:Сэтгэл зүй]] [[Category:Оюун ухаан судлал]] [[Category:Ухамсрын философи]] Category:Оюун ухаан 3736 12155 2007-01-26T01:20:54Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Сэтгэл зүй]] [[Category:Оюун ухаан судлал]] [[Category:Бодол]] [[Category:Сэтгэл зүй]] [[Category:Оюун ухаан судлал]] [[Category:Бодол]] Category:Ухамсрын философи 3737 12156 2007-01-26T01:21:30Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Оюун ухаан судлал]] [[Category:Философийн салбарууд]] [[Category:Оюун ухаан судлал]] Category:Бүтээлч байдал 3738 12157 2007-01-26T01:22:16Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Оюун ухаан]] [[Category:Боловсрол]] [[Category:Хүний чадвар]] [[Category:Оюун ухаан]] [[Category:Боловсрол]] [[Category:Хүний чадвар]] Category:Хүний чадвар 3739 12158 2007-01-26T01:22:50Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Чадвар]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Хүний зан араншин]] [[Category:Чадвар]] [[Category:Хүн төрөлхтөн]] [[Category:Хүний зан араншин]] Category:Чадвар 3740 12159 2007-01-26T01:23:14Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Суралцах]] [[Category:Мэдлэг]] [[Category:Суралцах]] [[Category:Мэдлэг]] Category:Суралцах 3741 12160 2007-01-26T01:23:32Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Оюун ухаан]] [[Category:Боловсрол]] [[Category:Оюун ухаан]] [[Category:Боловсрол]] Category:Судалгаа 3742 12162 2007-01-26T01:25:04Z Timur 357 [[Category:Эрдэм]] [[Category:Шинэчлэл]] [[Category:Шинжлэх ухааны арга]] [[Category:Суралцах]] Category:Шинжлэх ухааны арга 3743 12163 2007-01-26T01:25:27Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Шинжлэх ухааны арга]] [[Category:Шинжлэх ухааны арга]] Category:Шинэчлэл 3744 12165 2007-01-26T01:26:14Z Timur 357 [[Category:Технологи]] [[Category:Технологийн хувьсал]] Category:Технологийн хувьсал 3745 12166 2007-01-26T01:26:43Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Технологи]] [[Category:Эдийн засаг]] [[Category:Технологи]] [[Category:Эдийн засаг]] Category:Номын сан ба мэдээллийн шинжлэх ухаан 3746 12168 2007-01-26T01:29:33Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:Номын сан ба мэдээлэл зүй 3747 12170 2007-01-26T01:30:48Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Мэдээлэл зүй]] [[Category:Дундын салбарууд]] [[Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Мэдээлэл зүй]] [[Category:Дундын салбарууд]] Category:Мэдээлэл зүй 3748 12171 2007-01-26T01:31:37Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Компьютер судлал]] [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Компьютер судлал]] Category:Компьютер судлал 3749 12172 2007-01-26T01:32:36Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Тооцоолол]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Тооцоолол]] [[Category:Эрдэм шинжилгээ]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] Category:Тооцоолол 3750 12173 2007-01-26T01:33:58Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Электроник]] [[Category:Холбоо харилцаа]] [[Category:Мэдээллийн технологи]] [[Category:Инженерчлэл]] [[Categor... [[Category:Электроник]] [[Category:Холбоо харилцаа]] [[Category:Мэдээллийн технологи]] [[Category:Инженерчлэл]] [[Category:Электроник инженерчлэл]] Category:Мэдээллийн технологи 3751 12174 2007-01-26T01:34:48Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Мэдээллийн системүүд]] [[Category:Технологи]] [[Category:Мэдээллийн системүүд]] [[Category:Технологи]] Category:Мэдээллийн системүүд 3752 12176 2007-01-26T01:35:38Z Timur 357 [[Category:Системүүд]] [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Мэдээлэл зүй]] Category:Инженерчлэл 3753 12177 2007-01-26T01:36:12Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Хэрэглээний шинжлэх ухаанууд]] Category:Электроник 3754 12178 2007-01-26T01:37:28Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Цахилгаан соронзон]] [[Category:Технологи]] [[Category:Цахилгааны инженерчлэл]] [[Category:Электроник ин... [[Category:Цахилгаан соронзон]] [[Category:Технологи]] [[Category:Цахилгааны инженерчлэл]] [[Category:Электроник инженерчлэл]] [[Category:Холбооны инженерчлэл]] Category:Цахилгаан соронзон 3755 12179 2007-01-26T01:37:55Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Физик]] [[Category:Харьцангуйн тусгай онол]] [[Category:Физик]] [[Category:Харьцангуйн тусгай онол]] Category:Харьцангуйн тусгай онол 3756 12180 2007-01-26T01:38:12Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Харьцангуйн онол]] [[Category:Харьцангуйн онол]] Category:Харьцангуйн онол 3757 12181 2007-01-26T01:38:42Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Онолын физик]] [[Category:Механик]] [[Category:Математик физик]] [[Category:Онолын физик]] [[Category:Механик]] [[Category:Математик физик]] Category:Онолын физик 3758 12182 2007-01-26T01:39:04Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Физик]] [[Category:Математик физик]] [[Category:Онолууд]] [[Category:Физик]] [[Category:Математик физик]] [[Category:Онолууд]] Category:Математик физик 3759 12183 2007-01-26T01:39:41Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Онолын физик]] [[Category:Математик]] [[Category:Дундын салбарууд]] [[Category:Онолын физик]] [[Category:Математик]] [[Category:Дундын салбарууд]] Category:Онолууд 3760 12184 2007-01-26T01:40:21Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Шинжлэх ухаан]] [[Category:Шинжлэх ухаан]] Category:Механик 3761 12185 2007-01-26T01:40:54Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Физик]] [[Category:Инженерчлэл]] [[Category:Физик]] [[Category:Инженерчлэл]] Category:Электроник инженерчлэл 3762 12186 2007-01-26T01:41:45Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Цахилгааны инженерчлэл]] [[Category:Инженерчлэл]] [[Category:Цахилгааны инженерчлэл]] [[Category:Инженерчлэл]] Category:Цахилгааны инженерчлэл 3763 12187 2007-01-26T01:42:13Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Цахилгаан соронзон]] [[Category:Инженерчлэл]] [[Category:Цахилгаан соронзон]] [[Category:Инженерчлэл]] Category:Холбооны инженерчлэл 3764 12188 2007-01-26T01:42:53Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Инженерчлэл]] [[Category:Теле холбоо]] [[Category:Инженерчлэл]] [[Category:Теле холбоо]] Category:Теле холбоо 3765 12189 2007-01-26T01:43:43Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Электроник]] [[Category:Сүлжээ]] [[Category:Холбоо харилцаа]] [[Category:Электроник инженерчлэл]] [[Category:Электроник]] [[Category:Сүлжээ]] [[Category:Холбоо харилцаа]] [[Category:Электроник инженерчлэл]] Category:Холбоо харилцаа 3766 12190 2007-01-26T01:44:56Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Зан араншин]] [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] [[Category:Зан араншин]] [[Category:Мэдээлэл]] [[Category:Нийгэм]] [[Category:Нийгмийн шинжлэх ухаанууд]] Category:Сүлжээ 3767 12191 2007-01-26T01:45:35Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Графын онол]] [[Category:Холбоо харилцаа]] [[Category:Графын онол]] [[Category:Холбоо харилцаа]] Template:User Mongolian 3768 12196 2007-01-26T04:31:39Z 66.75.52.149 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border:solid gold 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: gold;" | style="width: 45px; height: 45px; background: white... <div style="float: left; border:solid gold 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: gold;" | style="width: 45px; height: 45px; background: white; text-align: center; color: {{{id-fc|black}}};" | [[Image:Kublai Khan.jpg|40px|Kublai Khan]] | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | Энэ хэрэглэгч '''[[Монгол]]''' хүн. |}</div> [[Category:Монгол Википедиачин|{{PAGENAME}}]] Template:Userboxtop 3769 12197 2007-01-26T04:33:34Z 66.75.52.149 Шинэ хуудас: {|name="userboxes" id="userboxes" style="margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 248px; border: {{{bordercolor|#99B3FF}}} solid 1px; background-color: {{{backgroundcolo... {|name="userboxes" id="userboxes" style="margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 248px; border: {{{bordercolor|#99B3FF}}} solid 1px; background-color: {{{backgroundcolor|#FFFFFF}}}; color: {{{textcolor|#000000}}}; float: {{{2|{{{align|right}}}}}}; {{{extra-css|}}}" |<div style="text-align: center; font-size: 120%; font-weight: bold;">{{{1|{{{toptext|[[Wikipedia:Userboxes|Userboxes]]}}}}}}</div><noinclude> |} ==Purpose== To collect images or userboxes into a single column grouping easily. This template is not just for userboxes; it is also an efficient way of creating a column of images to run along the side of an article. {{tl|Gallery}}, by contrast, creates rows of images and is used when the images should not run alongside the text but rather should serve as a break in the text. ==Usage== <pre><nowiki>{{userboxtop | align = | backgroundcolor = | bordercolor = | extra-css = | textcolor = | toptext = }} [userboxes] {{userboxbottom}}</nowiki></pre> All of the parameters are '''optional'''. ===Customizing=== Detailed explanations of the parameters are below. {| class="wikitable" |- ! Parameter ! Valid values |- | <code>align</code> | <code>left</code>, <code>center</code>, or <code>right</code> (default) |- | <code>backgroundcolor</code> | Any [[Web colors|web color]] (name or <tt>#XXXXXX</tt> hex format). Defaults to <tt>#FFFFFF</tt>. |- | <code>bordercolor</code> | Any [[Web colors|web color]] (name or <tt>#XXXXXX</tt> hex format). Defaults to <tt>#99B3FF</tt>. |- | <code>extra-css</code> | Allows you to provide additional [[Cascading Style Sheets|CSS]] style information. |- | <code>textcolor</code> | Any [[Web colors|web color]] (name or <tt>#XXXXXX</tt> hex format). Defaults to <tt>#000000</tt>. |- | <code>toptext</code> | Overrides the standard [[Wikipedia:Userboxes|Userbox]] text and link. Can include wiki-markup. |} You may also insert breaks by using {{tl|userboxbreak}}. See that template for details. ==Hiding userboxes== You can hide userboxes which utilize this (as well as a few other) forms of template-based userbox organization. Simply edit your userspace CSS override (for example, [[Special:Mypage/monobook.css|monobook.css]] for the Monobook skin) and add the following– <code><nowiki>#userboxes { display: none; }</nowiki></code> ==See also== *[[Template:Userboxbreak]] *[[Template:Userboxbottom]] [[pt:Predefinição:Userboxtop]] [[ar:قالب:بداية تجميع]] [[ca:Template:Caixa d'usuari]] [[ja:Template:Boxboxtop]] [[ka:თარგი:Boxboxtop]] </noinclude> Template:Userboxbottom 3770 12198 2007-01-26T04:35:29Z 66.75.52.149 Шинэ хуудас: <includeonly>|}</includeonly><noinclude> ==Purpose== For ending a userbox grouping. See {{tl|userboxtop}} for usage instructions. ==See also== *[[Template:Userboxtop]] *[[Tem... <includeonly>|}</includeonly><noinclude> ==Purpose== For ending a userbox grouping. See {{tl|userboxtop}} for usage instructions. ==See also== *[[Template:Userboxtop]] *[[Template:Userboxbreak]] [[pt:Predefinição:Userboxbottom]] [[ar:قالب:نهاية تجميع]] [[ja:Template:Boxboxbottom]] [[ca:Template:fi Caixa d'usuari]] </noinclude> Template:User delphine 3771 12199 2007-01-26T04:38:40Z 66.75.52.149 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: 1px solid #6af; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #cfc;" | style="width: 45px; height: 45px; background: #69f... <div style="float: left; border: 1px solid #6af; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #cfc;" | style="width: 45px; height: 45px; background: #69f; text-align: center; font-size:12pt" | [[Image:Tursiops truncatus head.jpg|60px|Bottlenose dolphin]] | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: #000;" | Энэ хэрэглэгч нь '''[[дельфин]]''', эсвэл дельфинээс гаралтай. |}</div><br> Template:User дельфин 3772 12200 2007-01-26T04:41:38Z 66.75.52.149 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: 1px solid #6af; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #cfc;" | style="width: 45px; height: 45px; background: #69f... <div style="float: left; border: 1px solid #6af; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #cfc;" | style="width: 45px; height: 45px; background: #69f; text-align: center; font-size:12pt" | [[Image:Tursiops truncatus head.jpg|60px|Bottlenose dolphin]] | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: #000;" | Энэ хэрэглэгч нь '''[[дельфин]]''', эсвэл дельфинээс гаралтай. |}</div><br> Template:User математикч 3773 12204 2007-01-26T04:46:00Z 66.75.52.149 <div style="float: left; border:solid black 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: white;" | style="width: 45px; height: 45px; background: white; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | <math>e^{i \pi}</math> | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | Энэ хэрэглэгч бол '''[[математикч]]'''. |}</div> Template:User Монгол 3774 12217 2007-01-26T05:11:51Z Timur 357 <div style="float: left; border:solid gold 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: gold;" | style="width: 45px; height: 45px; background: white; text-align: center; color: {{{id-fc|black}}};" | [[Image:Kublai Khan.jpg|40px|Kublai Khan]] | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | Энэ хэрэглэгч '''[[Монгол]]''' хүн. |}</div> [[Category:Монгол Викичид|{{PAGENAME}}]] Template:User зэрэг/Бакалавр төрөл 3775 12208 2007-01-26T05:00:43Z 66.75.52.149 {{Userbox |border-c = #888 |border-s = 1 |id-c = #F88 |id-s = 12 |id-fc = #000 |info-c = #FEE |info-s = 8 |info-fc = #000 |id = BSc |info = Энэ хэрэглэгч нь '''[[{{{1}}}]]{{{2}}}''' [[бакалавр]]. }} Template:Userbox 3776 12206 2007-01-26T04:52:26Z 66.75.52.149 Шинэ хуудас: <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|{{{border-s|1}}}}}}px solid {{{border-color|{{{1|{{{border-c|{{{id-c|#999}}}}}}}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing=... <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|{{{border-s|1}}}}}}px solid {{{border-color|{{{1|{{{border-c|{{{id-c|#999}}}}}}}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{info-background|{{{2|{{{info-c|#EEE}}}}}}}}};" | style="width:45px; height:45px; background:{{{logo-background|{{{1|{{{id-c|#DDD}}}}}}}}}; text-align:center; font-size:{{{logo-size|{{{5|{{{id-s|14}}}}}}}}}pt; color:{{{logo-color|{{{id-fc|black}}}}}}; padding:{{{logo-padding|{{{id-p|1pt}}}}}}; line-height:{{{logo-line-height|{{{id-lh|1.25em}}}}}}; {{{logo-other-param|{{{id-op}}}}}}" | '''{{{logo|{{{3|{{{id|id}}}}}}}}}''' | style="font-size:{{{info-size|{{{info-s|8}}}}}}pt; padding:{{{info-padding|{{{info-p|4pt}}}}}}; line-height:{{{info-line-height|{{{info-lh|1.25em}}}}}}; color:{{{info-color|{{{info-fc|black}}}}}}; {{{info-other-param|{{{info-op}}}}}}" | {{{info|{{{4|{{{info|''info''}}}}}}}}} |}</div><noinclude>[[Category:Userbox templates|Userbox]][[eu:Txantiloi:Taulatxo oinarria]]</noinclude> Template:User зэрэг/Доктор төрөл 3777 12209 2007-01-26T05:02:43Z 66.75.52.149 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border:solid #808080 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #FFEEEE;" | style="width: 45px; height: 45px; background:... <div style="float: left; border:solid #808080 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #FFEEEE;" | style="width: 45px; height: 45px; background: #FF8888; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Graduation hat.svg|45px]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|Энэ хэрэглэгч нь '''[[{{{1}}}]]{{{2}}}''' [[доктор]]. }}} |}</div> Category:Викичид 3778 12212 2007-01-26T05:06:55Z 66.75.52.149 Шинэ хуудас: [[Category:Википедиа бүлгэм]] [[Category:Википедиа бүлгэм]] Category:Википедиа бүлгэм 3779 12213 2007-01-26T05:08:54Z 66.75.52.149 Шинэ хуудас: [[Category:Википедиагийн дотоод зохион байгуулалт]] [[Category:Википедиагийн дотоод зохион байгуулалт]] Category:Википедиагийн дотоод зохион байгуулалт 3780 12214 2007-01-26T05:09:32Z 66.75.52.149 Шинэ хуудас: [[Category:Категориуд]] [[Category:Категориуд]] Category:Монгол Википедиачин 3781 12216 2007-01-26T05:11:19Z Timur 357 Хуудасны агуулгыг устгаж байна. Category:Монгол Викичид 3782 12218 2007-01-26T05:12:00Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Викичид]] [[Category:Викичид]] Template:Babel-1 3783 12251 2007-01-26T05:45:33Z Timur 357 {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Хэл]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Babel|Бүх Викичдийн хэл]] |} Template:Babel-6 3784 12228 2007-01-26T05:22:31Z Timur 357 Шинэ хуудас: {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[en:Wikipedia:Babel]]''' |- | {{... {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[en:Wikipedia:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Babel|Бүх Викичдийн хэл]] |} Template:Babel-7 3785 12229 2007-01-26T05:23:04Z Timur 357 Шинэ хуудас: {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[en:Wikipedia:Babel]]''' |- | {{... {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[en:Wikipedia:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | {{User {{{7}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Babel|Бүх Викичдийн хэл]] |} Template:Babel-8 3786 12230 2007-01-26T05:23:30Z Timur 357 Шинэ хуудас: {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[en:Wikipedia:Babel]]''' |- | {{... {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[en:Wikipedia:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | {{User {{{7}}}}} |- | {{User {{{8}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Babel|Бүх Викичдийн хэл]] |} Template:Babel-9 3787 12231 2007-01-26T05:24:00Z Timur 357 Шинэ хуудас: {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[en:Wikipedia:Babel]]''' |- | {{... {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[en:Wikipedia:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | {{User {{{7}}}}} |- | {{User {{{8}}}}} |- | {{User {{{9}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Babel|Бүх Викичдийн хэл]] |} Template:Babel-10 3788 12232 2007-01-26T05:24:29Z Timur 357 Шинэ хуудас: {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[en:Wikipedia:Babel]]''' |- | {{... {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[en:Wikipedia:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | {{User {{{7}}}}} |- | {{User {{{8}}}}} |- | {{User {{{9}}}}} |- | {{User {{{10}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Babel|Бүх Викичдийн хэл]] |} Template:User мах 3789 12235 2007-01-26T05:31:06Z Timur 357 <div style="float: left; border:solid #CC0018 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 236px; background: salmon;" | style="width: 45px; height: 45px; background: white" | [[Image:MeatSteakSmall.jpg|45x45px]] | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: black;" | <center>Энэ хэрэглэгч '''[[мах]]''' иддэг. |}</div><noinclude> [[Category:Викичдийн хоолны загварууд|Мах иддэг Викичид]] </noinclude> Category:Викичдийн хоолны загварууд 3790 12236 2007-01-26T05:31:45Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Хэрэглэгчийн загварууд]] [[Category:Хэрэглэгчийн загварууд]] Category:Хэрэглэгчийн загварууд 3791 12237 2007-01-26T05:32:48Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Хэрэглэгчийн хайрцгууд]] [[Category:Хэрэглэгчийн хайрцгууд]] Category:Хэрэглэгчийн хайрцгууд 3792 12238 2007-01-26T05:33:39Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Википедиа загварууд]] [[Category:Википедиа загварууд]] Category:Википедиа загварууд 3793 12240 2007-01-26T05:35:23Z Timur 357 [[Category:Википедиагийн дотоод зохион байгуулалт]] [[Category:Википедиа хэрхэн-яаж]] Category:Википедиа хэрхэн-яаж 3794 12241 2007-01-26T05:35:38Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Википедиа тусламж]] [[Category:Википедиа тусламж]] Category:Википедиа тусламж 3795 12242 2007-01-26T05:35:57Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Википедиагийн дотоод зохион байгуулалт]] [[Category:Википедиагийн дотоод зохион байгуулалт]] Template:User төмс 3796 12243 2007-01-26T05:38:37Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border:solid brown 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: white;" | style="width: 45px; height: 45px; background: bro... <div style="float: left; border:solid brown 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: white;" | style="width: 45px; height: 45px; background: brown; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''[[Image:Potatoes.jpg|50px]]''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | Энэ хэрэглэгч '''[[төмс]]''' иддэг. |}</div> <noinclude> [[zh:Template:User 馬鈴薯]] </noinclude> Template:User өргөст хэмх 3797 12245 2007-01-26T05:39:56Z Timur 357 <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid #2E8B57; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #9ACD32;" | style="width: 45px; height: 45px; background: #2E8B57; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''[[Image:CDC cuke2.jpg|40px]]''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | Энэ хэрэглэгч '''[[өргөст хэмх]] иддэг'''. |}</div><noinclude> [[Category:Викичдийн хоолны загварууд|Өргөст хэмх]] </noinclude> Template:User ус 3798 12247 2007-01-26T05:42:02Z Timur 357 <div style="float: left; border: solid #06c 1px; margin: 1px;"> {|cellspacing="0" style="width: 238px; background: #9cf;" |style="width: 45px; height: 45px; background: #fff; text-align: center;"| [[Image:H2O (water molecule) thumb2.png|H20]] |style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: #000; text-align: center;"| Энэ хэрэглэгч '''[[ус]]''' уудаг. |}</div> <noinclude>[[Category:Викичдийн ундны загварууд|Ус]]</noinclude> Category:Викичдийн ундны загварууд 3799 12248 2007-01-26T05:42:47Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Хэрэглэгчийн загварууд]] [[Category:Хэрэглэгчийн загварууд]] Template:User нүдэлж шарсан өндөг 3800 12255 2007-01-26T05:50:15Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border:solid orange 2px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: yellow;" | style="width: 45px; height: 45px; background: o... <div style="float: left; border:solid orange 2px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: yellow;" | style="width: 45px; height: 45px; background: orange; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | [[Image:Fried egg, sunny side up.jpg|50px]] | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | Энэ хэрэглэгч өндгийг нүдэлж шараад '''наран талыг''' нь дээш нь харуулж иддэг. |}</div> Template:User загас 3801 12256 2007-01-26T05:51:08Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Herring2.jpg|45px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|Энэ хэрэглэгч '''[[загас]]''' иддэг.}}} |}</div> Template:User бодлого бодох 3802 12257 2007-01-26T05:57:34Z Timur 357 Шинэ хуудас: {{Userbox |border-c = #000 |border-s = 1 |id-c = #fff |id-s = 12 |id-fc = #000 |info-c = #FFCC00 |info-s = 8 |info-fc = #421AE6 |id = <... {{Userbox |border-c = #000 |border-s = 1 |id-c = #fff |id-s = 12 |id-fc = #000 |info-c = #FFCC00 |info-s = 8 |info-fc = #421AE6 |id = <math>\sum_{n=1}^{\infty}{x^n \over n!}</math> |info = Энэ хэрэглэгч [[бодлого бодох]] дуртай. }} Template:User физик 3803 12258 2007-01-26T05:59:22Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|{{{border-s|1}}}}}}px solid {{{border-color|steelblue}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; backg... <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|{{{border-s|1}}}}}}px solid {{{border-color|steelblue}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{info-background|skyblue}}};" | style="width:45px; height:45px; background:{{{logo-background|steelblue}}}; text-align:center; font-size:{{{logo-size|{{{5|{{{id-s|14}}}}}}}}}pt; color:{{{logo-color|{{{id-fc|black}}}}}};" | '''{{{logo|[[Image:Atome de Rutherford.png|45px]]}}}''' | style="font-size:{{{info-size|{{{info-s|8}}}}}}pt; padding:4pt; line-height:1.25em; color:{{{info-color|{{{info-fc|black}}}}}};" | {{{info|Энэ хэрэглэгч '''[[физик]]т''' маш сонирхолтой.}}} <includeonly>[[Category:Физик сонирхдог Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> |}</div> Template:User зөгнөлт зохиол 3804 12259 2007-01-26T06:02:23Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border:solid black 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="1" style="width: 238px; background: silver;" | style="width: 45px; height: 45px; background: "3... <div style="float: left; border:solid black 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="1" style="width: 238px; background: silver;" | style="width: 45px; height: 45px; background: "336699"; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''[[Image:SciFi.png|82px]]''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | Энэ [[:Category:Зөгнөлт зохиол уншдаг Викичид|хэрэглэгч]] '''[[зөгнөлт зохиол]]''' унших дуртай. |}</div><includeonly>[[Category:Зөгнөлт зохиол уншдаг Викичид|User зөгнөлт зохиол]]</includeonly> Image:SciFi.png 3805 12260 2007-01-26T06:04:53Z Timur 357 Template:User байгалийн шу 3806 12263 2007-01-26T06:08:57Z Timur 357 <div style="float: left; border: solid #FFB466 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; color: white; background: green;" | style="width: 45px; height: 45px; background: yellow; text-align: center;" |[[Image:Hopetoun falls.jpg|60px|Fx]] | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: yellow" | Энэ хэрэглэгч [[Байгалийн шинжлэх ухаанууд|<span style="color: white">байгалийн шинжлэх ухаанд</span>]] сонирхолтой. |}</div> [[Category:Байгалийн шинжлэх ухаан сонирхдог Викичид|{{PAGENAME}}]] Template:User багш 3807 12269 2007-01-26T06:17:55Z Timur 357 <div style="float: left; border:solid {{{1|#FFCCAA}}} 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background:#FFEEDD" | style="width: 45px; height: 45px; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; background:#FFCCAA; padding:0 0 0 0;" | '''{{{3|[[Image:Plato-raphael.jpg|45px]]}}}''' | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}}; text-align:left;" | {{{4|Энэ хэрэглэгч бол '''[[Эрдэм|багш]]'''.}}} |}</div><noinclude> <br clear="both"> [[:Category:Багш Викичид]] [[Category:Мэргэжлийн загварууд|Багш]] </noinclude> Template:User IQ 3808 12399 2007-01-30T00:01:47Z Timur 357 <div style="float: left; border:solid black 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|#fff}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: black; text-align: center; font-size: {{{5|19}}}pt; color: white;" | '''{{{3|IQ}}}''' | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: #000;" | {{{4|Энэ хэрэглэгчийн '''[[IQ]]''' нь '''{{{1}}}'''.}}} |}</div> <includeonly> [[Category:Викичдийн IQ|{{PAGENAME}}]] </includeonly> Template:User найман гариг 3809 12272 2007-01-26T06:28:12Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: solid black 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: white;" | style="width: 45px; height: 45px; background: bl... <div style="float: left; border: solid black 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: white;" | style="width: 45px; height: 45px; background: black; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|white}}};" | <center><s>9</s>'''8'''<center> | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | <center>Энэ хэрэглэгч гаригийн [[2006 оны гаригийн шинэчилсэн тодохойлолт|шинэ тодорхойлолтыг]] дэмждэг. |}</div><noinclude> </noinclude> Тэмээн поло 3810 12275 2007-01-26T07:16:47Z Ganbat 187 [[Поло]] бол хамгийн эртний багийн [[спорт тоглоом]] бөгөөд хамгийн анх [[Энэтхэг|Энэтхэгт]] 1800 оны үед тоглож байсан түүхтэй. Гэхдээ 1870-аад оны үед [[Англи|Англид]] Поло тоглоом гэдэгээр анхы дүрэм нь зохигдож хөгжиж ирсэн байна. 1930 оны үед поло нь [[Олимп|Олимпын]] төрөлд ордог байсан гэнэ. Энэ [[спорт]] нь америкд нилээд хөгжиж дэлгэрсэн тєдийгүй өнөөдөр [[Америк|америкийн]] 25 гаруй [[коллеж|коллежед]] пологийн баг тамирчид бэлтгэгддэг байна. Өнөөгийн байдлаар [[дэлхий]] дээр 1000 орчим поло спортын клубууд үйл ажиллагаа явуулдаг ба [[Морин Поло]], [[Заан Поло]], [[Сарлаган Поло]], [[Тэмээ|Тэмээн]] Поло зэрэг төрлүүдтэй болжээ. [[Монгол улс|Монгол]] улсын хувьд [[Сарлаган Поло]], Тэмээн Поло зэрэг төрлүүд үүссэн. [[Монголын Тэмээн Поло Холбоо]]ноос Дэлхийд ховордож буй [[хоёр бөхт тэмээ]]г өсгөж, хамгаалах шинэ менежмент гэж их бичих болжээ. Батцэрэн 3811 12278 2007-01-26T12:14:43Z Bts 360 Батцэрэнгийн тухай Ням овогтой Батцэрэн МУИС - МКС -ийн програм хангамжийн 4-р ангийн оюутан Төсөл:Хувийн мэдээллийн талаарх баримтлал 3812 12279 2007-01-26T12:22:29Z Bts 360 Шинэ хуудас: Тэгэхээр хувийн мэдээлэл энд орох нь юу л бол хэрэв орсон бол тэр дороо хувийн мэдээлэл биш болн... Тэгэхээр хувийн мэдээлэл энд орох нь юу л бол хэрэв орсон бол тэр дороо хувийн мэдээлэл биш болно шүү дээв Богд 3813 12280 2007-01-26T12:26:48Z Bts 360 Богд сумын талаарх ерөнхий мэдээлэл Богд сум нь Улаанбаатраас 700 км зайтай аймгийн төв болох Баянхонгор аймгаас 130 км зайтай. Филип Котлер 3815 12284 2007-01-26T13:08:21Z Zorigt 49 Шинэ хуудас: '''Филип Котлер''' ([[1931 он]]ы [[5-р сарын 27]]-нд АНУ-ын [[Чикаго]]д төрсөн) нь [[Нортвэстэрн их сургууль]] ... '''Филип Котлер''' ([[1931 он]]ы [[5-р сарын 27]]-нд АНУ-ын [[Чикаго]]д төрсөн) нь [[Нортвэстэрн их сургууль]] дахь [[Менежментийн Келлог сургууль|Менежментийн Келлог сургуулийн]] Маркетингийн ухааны хүндэт профессор. Котлерыг алдаршуулсан бүтээл болох "Маркетингийн Менежмент" нь өдгөө 12 удаа хэвлэгдээд байна. Түүнээс гадна Котлерын олон бүтээл нь маркетинг судлаачдын гарын авлага болсоор байдаг. Тэрээр Котлер Маркетинг Групп (KMG) хэмээх консалтинг компаниараа дамжуулан АНУ болон гадаадын олон компанийн маркетинг төлөвлөгөө, маркетингийн бодлого, олон улсын маркетингийн зөвлөгчөөр ажиллаж байв. ==Бүтээлүүд== *Philip Kotler and Kevin Lane Keller, ''Marketing Management'', [[Pearson Education]], 2006 *Philip Kotler and Nancy Lee, ''Marketing in the Public Sector: A Roadmap for Improved Performance'', [[Wharton School Publishing]], 2006. *Philip Kotler and [http://www.pfoertsch.com/wiki/index.php/Main/HomePage Waldemar Pfoertsch], [http://www.springer.com/3-540-25360-2 ''B2B Brand Management''], [[Springer]], 2006. *Philip Kotler and [http://www.wharton.upenn.edu/faculty/iacobucci.html Dawn Iacobucci], ''Kellogg on Marketing'', [[John Wiley & Sons]], 2001 Building Global Biobrands: Taking Biotechnology To Market BUS HD9999.B442S56 2003 Marketing Insights From A to Z: 80 Concepts Every Manager Needs to Know BUS HF5415.K63127 2003 Marketing Asian Places: Attracting Investment, Industry, and Tourism to Cities, States and Nations BUS HC415.I53M37 2002 Marketing Professional Services: Forward-thinking Strategies for Boosting Your Business, Your Image, and Your Profits BUS HD8038.A1K67 2002 "Marketing Professional Services: Forward-Thinking Strategies for Boosting Your Business, Your Image, and Your Profits," 2nd Edition, rev. by David H Maister. Consulting to Management Sep 2002. Vol. 13, Iss. 3; p. 57. Social Marketing: Improving the Quality of Life BUS HF5414.K67 2002 Marketing Moves: A New Approach to Profits, Growth, and Renewal KC HF5415.K68M3 2002 "Kotler's strategic perspective on the new marketing," rev. by Craig Henry. Strategy & Leadership, 2002. Vol. 30, Iss.4. A Framework for Marketing Management BUS HF5415.13.K636 2001 Marketing Management BUS HF5415.13.K64 2000 Kotler on Marketing: How to Create, Win, and Dominate Markets BUS HF5415.13.K638 1999 "Kotler on Marketing: How to Create, Win and Dominate Markets," rev. by A Coskun Samli. Academy of Marketing Science. Journal. Fall 2001. Vol. 29, Iss. 4; pg. 421, 2 pgs "Kotler on Marketing," rev. by Carol Kennedy. Director, Jun 1999. Vol. 52, Iss. 11; p. 97 "Marketing That Makes Sense," rev. by Michael Obermire. Across the Board, May 1999. Vol. 36, Iss. 5; p. 68 Marketing Management: Analysis, Planning, Implementation, and Control BUS HF5415.13.K64 1998 "Marketing Management," rev. by Tim Ambler. Marketing, Aug 27, 1998. p. 24. Museum Strategy and Marketing: Designing Missions, Building Audiences, Generating Revenue and Resources BUS AM5.K68 1998 Managing Change in Museums: Guidance and Experience to Help," rev. by Russell A Cargo, Elizabeth Rosser Cargo. Nonprofit Management and Leadership, Summer 2001. Vol. 11, Iss. 4; p. 499 (5 pages) Marketing: An Introduction BUS HF5415.K625 1997 Standing Room Only: Strategies for Marketing the Performing Arts BUS PN1590.M27K68 1997 The Marketing of Nations: A Strategic Approach to Building National Wealth BUS HD75.K697 1997 "The Marketing of Nations," rev. by A Coskun Samli. Journal of Macromarketing, Jun 1999. Vol. 19, Iss. 1; p. 84 "The Marketing of Nations," rev. by Johny K Johansson. Journal of Marketing, Jul 1998. Vol. 62, Iss. 3; p. 148 "The Marketing of Nations: A Strategic Approach to Building National Wealth," rev. by Ali Abdulla. Library Journal. Aug 1997. Vol. 122, Iss. 13; pg. 104, 1 pgs Marketing Management: Analysis, Planning, Implementation, and Control BUS HF5415.13.K64 1997 Marketing Management: Analysis, Planning, Implementation, and Control BUS HF5415.13.K64 1995 Marketing Places: Attracting Investment, Industry, and Tourism to Cities, States, and Nations BUS HF5415.K6315 1993 Marketing BUS HF5415.K63117 1992 Marketing Models BUS HF5415.13.L52 1992. Marketing Management: Analysis, Planning, Implementation, and Control BUS HF5415.13.K64 1991 Strategic Marketing for Nonprofit Organizations BUS HF5415.K637 1991 Principles of Marketing BUS HF5415.K636 1991 Marketing Management: Analysis, Planning, Implementation and Control RDL HF5415.13.K64 1989 Social Marketing: Strategies for Changing Public Behavior BUS HF5415.122.K68 1989 Marketing Essentials BUS HF5415.K63117 1985 The New Competition BUS HF5415.12.J3K68 1985 Marketing Management: Analysis, Planning, and Control RDL HF5415.13.K64 1985 Strategic Marketing for Educational Institutions BUS LB2806.K67 1985 Marketing Professional Services BUS HD8038.A1K67 1984 Marketing for Nonprofit Organizations BRES HF5415.K87 1982 Marketing Management : Analysis, Planning, and Control RDL HF5415.13.K64 1981 Principles of Marketing BUS HF5415.K636 1980 Marketing management and Strategy = Formerly Readings in Marketing Management: A Reader BUS HF5415.13.M3524 1980 Marketing Management: Analysis, Planning, and Control RDL HF5415.13.K64 1980 Marketing Management: Analysis, Planning, and Control RDL HF5415.13.K64 1979 Marketing Management: Analysis, Planning, and Control RDL HF5415.13.K64 1976 Simulation in Social and Administrative Science: Overviews and Case-examples DBW H61.G83 1972 Marketing Management; Analysis, Planning, and Control BUS HF5415.13.K64 1972 Readings in Marketing Management BUS HF5415.13.K65 1972 Creating Social Change DBW HM101.Z28 1972 Marketing Decision Making: A Model Building Approach BUS HF5415.K63 1971 Marketing and the Computer RDL HF5415.13.C33 1970 Marketing Management: Analysis, Planning, and Control BUS HF5415.1.K67 1967 ==Гадаад холбоос== *[http://www.globalleadersevents.com/event-speakers/Philip-Kotler.cfm Глобал Удирдагч дахь Филип Котлерын намтар] [[Category:1931 онд төрөгсөд|Котлер, Филип]] [[Category:Хүмүүс|Котлер, Филип]] [[Category:Америкчууд|Котлер, Филип]] [[Category:Маркетинг|Котлер, Филип]] [[de:Philip Kotler]] [[en:Philip Kotler]] [[es:Philip Kotler]] [[fr:Philip Kotler]] [[it:Philip Kotler]] [[nl:Philip Kotler]] [[ja:フィリップ・コトラー]] [[pl:Philip Kotler]] [[pt:Philip Kotler]] [[ro:Philip Kotler]] [[fi:Philip Kotler]] [[sv:Philip Kotler]] [[zh:菲利普·科特勒]] Template:Coor title dm 3816 12298 2007-01-26T22:42:20Z Timur 357 <span id="coordinates" class="plainlinksneverexpand"> [[Газарзүйн координатын системүүд|Координат]]: {{coor dm|{{{1}}}|{{{2}}}|{{{3}}}|{{{4}}}|{{{5}}}|{{{6}}}|{{{7}}}}}</span> <noinclude> <!--{{{{FULLPAGENAME}}/doc}}--> <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> Category:Монгол Улсын аймгууд 3817 12293 2007-01-26T22:36:09Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Монгол Улс]] [[Монгол Улс]] Template:Coor dm 3818 12296 2007-01-26T22:39:51Z Timur 357 Шинэ хуудас: <span class="plainlinksneverexpand">[{{Coor URL}}{{{1}}}_{{{2}}}_{{{3}}}_{{{4}}}_{{{5}}}_{{{6}}}_{{{7}}} {{{1}}}°{{{2}}}′{{{3}}} {{{4}}}°{{{5}}}′{{{6}}}]</span><noinclud... <span class="plainlinksneverexpand">[{{Coor URL}}{{{1}}}_{{{2}}}_{{{3}}}_{{{4}}}_{{{5}}}_{{{6}}}_{{{7}}} {{{1}}}°{{{2}}}′{{{3}}} {{{4}}}°{{{5}}}′{{{6}}}]</span><noinclude> <!-- {{protected template}}--> <!-- {{{{FULLPAGENAME}}/doc}}--> <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> Template:Coor URL 3819 12299 2007-01-26T22:43:35Z Timur 357 http://tools.wikimedia.de/~magnus/geo/geohack.php?params=<noinclude> <!-- {{protected template}}--> <!-- {{{{FULLPAGENAME}}/doc}}--> <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> Template:User Хэнтий 3820 12301 2007-01-26T22:57:40Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border:solid red 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: white;" | style="width: 45px; height: 45px; background: white... <div style="float: left; border:solid red 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: white;" | style="width: 45px; height: 45px; background: white; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''[[Image:Map_mn_khentii_aimag.png|75px]]''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | [[:Category:Хэнтийн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Хэнтий аймаг]]т''' төрсөн. |}</div> <includeonly>[[Category:Хэнтийн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Хэнтийн Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Хэнтий-1 3821 12302 2007-01-26T23:03:04Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_khentii_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Хэнтийн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Хэнтий аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Хэнтийн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Хэнтийн Викичид]] </p> </noinclude> Category:Хэнтийн Викичид 3822 12304 2007-01-26T23:05:10Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Физик сонирхдог Викичид 3823 12305 2007-01-26T23:07:24Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Шинжлэх ухаан сонирхдог Викичид]] [[Category:Байгаль сонирхдог Викичид]] [[Category:Шинжлэх ухаан сонирхдог Викичид]] [[Category:Байгаль сонирхдог Викичид]] Category:Шинжлэх ухаан сонирхдог Викичид 3824 12306 2007-01-26T23:07:40Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Викичдийн сонирхол]] [[Category:Викичдийн сонирхол]] Category:Викичдийн сонирхол 3825 12307 2007-01-26T23:07:57Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Викичид]] [[Category:Викичид]] Category:Байгаль сонирхдог Викичид 3826 12308 2007-01-26T23:08:33Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Викичдийн сонирхол]] [[Category:Викичдийн сонирхол]] Category:Зөгнөлт зохиол уншдаг Викичид 3827 12309 2007-01-26T23:09:23Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Викичдийн сонирхол]] [[Category:Викичдийн сонирхол]] Category:Байгалийн шинжлэх ухаан сонирхдог Викичид 3828 12310 2007-01-26T23:09:43Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Шинжлэх ухаан сонирхдог Викичид]] [[Category:Байгаль сонирхдог Викичид]] [[Category:Шинжлэх ухаан сонирхдог Викичид]] [[Category:Байгаль сонирхдог Викичид]] Category:Викичдийн IQ 3829 12311 2007-01-26T23:13:58Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Викичдийн сэтгэцийн байдал]] [[Category:Викичдийн сэтгэцийн байдал]] Category:Викичдийн сэтгэцийн байдал 3830 12312 2007-01-26T23:14:25Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Викичид]] [[Category:Викичид]] Template:User Архангай-1 3831 12313 2007-01-26T23:16:51Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_arkhangai_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Архангайн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Архангай аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Архангайн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Архангайн Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Баян-Өлгий-1 3832 12314 2007-01-26T23:18:34Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_bayan-ulgii_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Баян-Өлгийн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Баян-Өлгий аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Баян-Өлгийн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Баян-Өлгийн Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Баянхонгор-1 3833 12315 2007-01-26T23:20:10Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_bayankhongor_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Баянхонгорын Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Баянхонгор аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Баянхонгорын Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Баянхонгорын Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Булган-1 3834 12316 2007-01-26T23:21:20Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_bulgan_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Булганы Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Булган аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Булганы Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Булганы Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Говь-Алтай-1 3835 12317 2007-01-26T23:22:40Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_gobi-altai_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Говь-Алтайн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Говь-Алтай аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Говь-Алтайн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Говь-Алтайн Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Говьсүмбэр-1 3836 12318 2007-01-26T23:23:35Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_gobisumber_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Говьсүмбэрийн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Говьсүмбэр аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Говьсүмбэрийн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Говьсүмбэрийн Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Дархан-Уул-1 3837 12319 2007-01-26T23:24:50Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_darkhan-uul_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Дархан-Уулын Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Дархан-Уул аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Дархан-Уулын Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Дархан-Уулын Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Дорноговь-1 3838 12350 2007-01-26T23:54:38Z Timur 357 <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_dornogobi_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Дорноговийн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Дорноговь аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Дорноговийн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Дорноговийн Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Дорнод-1 3839 12322 2007-01-26T23:28:39Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_dornod_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Дорнодын Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Дорнод аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Дорнодын Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Дорнодын Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Дундговь-1 3840 12323 2007-01-26T23:29:43Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_dundgobi_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Дундговийн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Дундговь аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Дундговийн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Дундговийн Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Завхан-1 3841 12324 2007-01-26T23:30:50Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_zavkhan_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Завханы Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Завхан аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Завханы Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Завханы Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Орхон-1 3842 12325 2007-01-26T23:31:59Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_orkhon_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Орхоны Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Орхон аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Орхоны Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Орхоны Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Өвөрхангай-1 3843 12326 2007-01-26T23:34:45Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_uvurkhangai_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Өвөрхангайн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Өвөрхангай аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Өвөрхангайн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Өвөрхангайн Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Өмнөговь-1 3844 12327 2007-01-26T23:35:48Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_umnugobi_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Өмнөговийн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Өмнөговь аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Өмнөговийн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Өмнөговийн Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Сүхбаатар-1 3845 12342 2007-01-26T23:51:20Z Timur 357 <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_sukhbaatar_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Сүхбаатарын Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Сүхбаатар аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Сүхбаатарын Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Сүхбаатарын Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Төв-1 3846 12330 2007-01-26T23:38:39Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_tuv_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Төвийн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Төв аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Төвийн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Төвийн Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Увс-1 3847 12331 2007-01-26T23:39:35Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_uvs_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Увсын Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Увс аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Увсын Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Увсын Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Ховд-1 3848 12332 2007-01-26T23:40:19Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_khovd_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Ховдын Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Ховд аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Ховдын Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Ховдын Викичид]] </p> </noinclude> Template:User Хөвсгөл-1 3849 12333 2007-01-26T23:41:17Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:Map_mn_khuvsgul_aimag.png|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Хөвсгөлийн Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Хөвсгөл аймаг]]т''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Хөвсгөлийн Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Хөвсгөлийн Викичид]] </p> </noinclude> Image:800px-Mongolia Parliament Building.JPG 3850 12334 2007-01-26T23:48:30Z Timur 357 Template:User Улаанбаатар-1 3851 12335 2007-01-26T23:48:51Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="w... <div style="float: left; border: {{{border-s|1}}}px solid {{{1|#00FFFF}}}; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|lightskyblue}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: {{{1|#FFFFFF}}}; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''{{{3|[[Image:800px-Mongolia Parliament Building.JPG|81px|]]}}}''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | {{{4|[[:Category:Улаанбаатарын Викичид|Энэ хэрэглэгч]] '''[[Улаанбаатар]] хотод''' төрсөн'''.}}} |}</div> <includeonly>[[Category:Улаанбаатарын Викичид|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> <p style="clear: both; padding-top: 2em"> Adds the page to the following categories: * [[:Category:Улаанбаатарын Викичид]] </p> </noinclude> Category:Улаанбаатарын Викичид 3852 12336 2007-01-26T23:49:18Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Хөвсгөлийн Викичид 3853 12337 2007-01-26T23:49:29Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Ховдын Викичид 3854 12338 2007-01-26T23:49:43Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Увсын Викичид 3855 12339 2007-01-26T23:49:51Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Төвийн Викичид 3856 12340 2007-01-26T23:50:00Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Сэлэнгийн Викичид 3857 12341 2007-01-26T23:50:08Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Сүхбаатарын Викичид 3858 12343 2007-01-26T23:51:46Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Өмнөговийн Викичид 3859 12344 2007-01-26T23:52:09Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Өвөрхангайн Викичид 3860 12345 2007-01-26T23:52:19Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Орхоны Викичид 3861 12346 2007-01-26T23:52:28Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Завханы Викичид 3862 12347 2007-01-26T23:52:37Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Дундговийн Викичид 3863 12348 2007-01-26T23:53:39Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Дорнодын Викичид 3864 12349 2007-01-26T23:53:48Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Дорноговийн Викичид 3865 12351 2007-01-26T23:55:01Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Дархан-Уулын Викичид 3866 12352 2007-01-26T23:55:12Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Говьсүмбэрийн Викичид 3867 12353 2007-01-26T23:55:19Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Говь-Алтайн Викичид 3868 12354 2007-01-26T23:55:26Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Булганы Викичид 3869 12355 2007-01-26T23:55:33Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Баянхонгорын Викичид 3870 12356 2007-01-26T23:55:42Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Баян-Өлгийн Викичид 3871 12357 2007-01-26T23:55:48Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Архангайн Викичид 3872 12358 2007-01-26T23:55:55Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Монгол Викичид]] [[Category:Монгол Викичид]] Category:Графын онол 3873 12359 2007-01-27T01:14:19Z Timur 357 Шинэ хуудас: [[Category:Математик]] [[Category:Математик]] Template:User оюутан 3874 12378 2007-01-29T01:58:26Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border:solid {{{1|#FFCCAA}}} 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background:#FFEEDD" | style="width: 45px; height: 45px; text-... <div style="float: left; border:solid {{{1|#FFCCAA}}} 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background:#FFEEDD" | style="width: 45px; height: 45px; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; background:#FFCCAA; padding:0 0 0 0;" | '''{{{3|[[Image:оюутан.jpg|45px]]}}}''' | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}}; text-align:left;" | {{{4|Энэ хэрэглэгч бол '''[[Эрдэм|оюутан]]'''.}}} |}</div><noinclude> <br clear="both"> [[:Category:Оюутан Викичид]] [[Category:Мэргэжлийн загварууд|Оюутан]] </noinclude> Image:Оюутан.jpg 3875 12379 2007-01-29T02:02:03Z Bambuush 171 Template:User будаа 3876 12383 2007-01-29T02:14:33Z Bambuush 171 <div style="float: left; border:solid #CC0018 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 236px; background: white;" | style="width: 45px; height: 45px; background: white" | [[Image:будаа.jpg|45x45px]] | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: black;" | <center>Энэ хэрэглэгч '''[[будаа]]''' иддэг. |}</div><noinclude> [[Category:Викичдийн хоолны загварууд|Будаа иддэг Викичид]] </noinclude> Image:Будаа.jpg 3877 12382 2007-01-29T02:09:52Z Bambuush 171 Төв аймаг 3878 12387 2007-01-29T04:18:09Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: [[Төв]] [[Төв]] Template:User Тоо 3880 12398 2007-01-30T00:01:12Z Timur 357 <div style="float: left; border:solid black 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: {{{2|#fff}}};" | style="width: 45px; height: 45px; background: black; text-align: center; font-size: {{{5|19}}}pt; color: white;" | '''{{{3|{{{1}}}}}}''' | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: #000;" | {{{4|Энэ хэрэглэгч '''{{{1}}}-г''' олж харах нь олонтаа.}}} |}</div> <noinclude> [[Category:Тооны загварууд|Тоо]] </noinclude> Template:User Утрехтийн Их Сургууль 3881 12413 2007-01-30T01:17:51Z Timur 357 <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|1}}}px solid {{{border-color|{{{1|#ed4}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{info-background|{{{1|#ed4}}}}}};" | style="width:45px; height:45px; background:{{{logo-background|{{{1|#fff}}}}}}; text-align:center; font-size:{{{logo-size|{{{5|18}}}}}}pt; color:{{{logo-color|#004A7A}}};" | [[Image:UULogo.png|50px|Утрехтийн Их Сургууль]]'''{{{logo|{{{3| }}}}}}''' | style="font-size:{{{info-size|8}}}pt; padding:4pt; line-height:1.25em; color:{{{info-color|#000}}};" | Энэ хэрэглэгч '''Утрехтийн Их Сургууль'''д суралцаж байгаа эсвэл суралцаж байсан. |}</div> Image:UULogo.png 3882 12401 2007-01-30T00:27:38Z Timur 357 Image:NumHead.png 3883 12402 2007-01-30T00:27:55Z Timur 357 Image:1-r bair.jpg 3884 12403 2007-01-30T00:28:09Z Timur 357 Image:NUMlogo.PNG 3885 12404 2007-01-30T00:30:09Z Timur 357 Template:User МУИС 3886 12414 2007-01-30T01:18:16Z Timur 357 <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|1}}}px solid {{{border-color|{{{1|#25d}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{info-background|{{{1|#25d}}}}}};" | style="width:60px; height:45px; background:{{{logo-background|{{{1|#def}}}}}}; text-align:center; font-size:{{{logo-size|{{{5|18}}}}}}pt; color:{{{logo-color|#004A7A}}};" | [[Image:NUMlogo.PNG|60px|МУИС]]'''{{{logo|{{{3| }}}}}}''' | style="font-size:{{{info-size|8}}}pt; padding:4pt; line-height:1.25em; color:{{{info-color|#fff}}};" | Энэ хэрэглэгч '''Монгол Улсын Их Сургууль'''д суралцаж байгаа эсвэл суралцаж байсан. |}</div> Image:Indeinominefeliciter.jpg 3887 12408 2007-01-30T01:02:32Z Timur 357 Image:RUG logo.JPG 3888 12409 2007-01-30T01:02:43Z Timur 357 Template:User Наймегений Их Сургууль 3889 12410 2007-01-30T01:05:12Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|0}}}px solid {{{border-color|{{{1|#000}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{inf... <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|0}}}px solid {{{border-color|{{{1|#000}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{info-background|{{{1|#fff}}}}}};" | style="width:45px; height:45px; background:{{{logo-background|{{{1|#fff}}}}}}; text-align:center; font-size:{{{logo-size|{{{5|18}}}}}}pt; color:{{{logo-color|#004A7A}}};" | [[Image:Indeinominefeliciter.jpg|40px|Наймегений Их Сургууль]]'''{{{logo|{{{3| }}}}}}''' | style="font-size:{{{info-size|8}}}pt; padding:4pt; line-height:1.25em; color:{{{info-color|#000}}};" | Энэ хэрэглэгч '''Наймегений Их Сургууль'''д суралцаж байгаа эсвэл суралцаж байсан. |}</div> Template:User Гронингений Их Сургууль 3890 12411 2007-01-30T01:07:29Z Timur 357 Шинэ хуудас: <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|1}}}px solid {{{border-color|{{{1|#000}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{inf... <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|1}}}px solid {{{border-color|{{{1|#000}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{info-background|{{{1|#ddd}}}}}};" | style="width:45px; height:45px; background:{{{logo-background|{{{1|#fff}}}}}}; text-align:center; font-size:{{{logo-size|{{{5|18}}}}}}pt; color:{{{logo-color|#004A7A}}};" | [[Image:RUG_logo.JPG|35px|Гронингений Их Сургууль]]'''{{{logo|{{{3| }}}}}}''' | style="font-size:{{{info-size|8}}}pt; padding:4pt; line-height:1.25em; color:{{{info-color|#000}}};" | Энэ хэрэглэгч '''Гронингений Их Сургууль'''д суралцаж байгаа эсвэл суралцаж байсан. |}</div> Шүлэг 3891 12419 2007-01-30T08:54:33Z Ganbaatar 150 Шүлэг гэж юу вэ буюу хаанаас хайх хэрэгтэй талаар бяцхан Уран яруу өгүүлэмж бүхий, өгүүлбэрийнхээ толгойг нийлүүлсэн бичсэн гоё дэмийрэл. Монголын сайн сайн шүлгүүдийг авч болох сайт бол: [[biirbeh.com]] [[inkway.mn]] Image:Будда.jpg 3892 12435 2007-01-31T08:34:55Z Bambuush 171 Template:User Будда 3893 12436 2007-01-31T08:36:22Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|1}}}px solid {{{border-color|{{{1|#bbcaff}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{... <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|1}}}px solid {{{border-color|{{{1|#bbcaff}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{info-background|{{{2|#ddecff}}}}}};" | style="width:45px; height:45px; background:{{{logo-background|{{{1|#FFFFFF}}}}}}; text-align:center; font-size:{{{logo-size|{{{5|12}}}}}}pt; color:{{{logo-color|#000}}};" | '''{{{logo|{{{3|[[Image:Будда.jpg|40px]]}}}}}}''' | style="font-size:{{{info-size|8}}}pt; padding:4pt; line-height:1.25em; color:{{{info-color|#000000}}};" | Энэ хэрэглэгч '''[[Будда|Буддын]]''' шашинтан. |}</div> Template:User Вики төслийн гишүүн 3894 12441 2007-01-31T08:56:42Z Bambuush 171 <div style="float: left; border: 2px solid #008000; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 236px; background: #F5BC85; text-align: left;" | style="width: 45px; height: 45px; background: ivory;" | [[Image:Flag of Mongolia.svg|60x30px]] | style="font-size: 8pt; color: black; padding: 4pt; line-height: 1.25em;" |Энэ хэрэглэгч нь '''[[Wikipedia:WikiProject Mongolia|Монгол Вики төслийн]] [[:Category:Монгол Вики төслийн гишүүд|гишүүн]]'''. |} Template:User Администратор 3895 12443 2007-01-31T09:05:36Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border:solid #808080 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #DBDBDB;" | style="width: 45px; height: 45px; background:... <div style="float: left; border:solid #808080 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #DBDBDB;" | style="width: 45px; height: 45px; background: #BDBDAD; text-align: center; font-size: 14pt; color: black;" | '''[[Image:Admin mop.PNG|43x43px]]''' | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: black;" | {{#if:{{{RFA|}}}|[[{{{RFA}}}|Энэ хэрэглэгч]]|Энэ хэрэглэгч}} <noinclude>нь</noinclude> {{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|[[Монгол Википедиа|Монгол Википедиагийн]] '''[[Wikipedia:Администраторууд|администратор]]'''}}. |} Template:User Нийт бичлэгийн тоо 3896 12446 2007-01-31T09:15:09Z Bambuush 171 <div style="float: left; border: solid black 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: orange;" |style="width: 45px; height: 45px; background: darkred; text-align: center;" |[[Image:Wikipedia-logo.png|43px]] |style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: black;" |'''[[Монгол Википедиа|Монгол Википедиад]]''' {{NUMBEROFARTICLES}} '''[[Special:Statistics|бичлэг]]''' байна. |} Template:User Хонины орд 3897 12449 2007-01-31T09:27:53Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border:solid #AA0000 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #FFDDDD;" | style="width: 45px; height: 45px; background:... <div style="float: left; border:solid #AA0000 1px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #FFDDDD;" | style="width: 45px; height: 45px; background: #FF8899; text-align: center; font-size: {{{5|{{{id-s|14}}}}}}pt; color: {{{id-fc|black}}};" | '''[[Image:Aries.svg|35px]]''' | style="font-size: {{{info-s|8}}}pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: {{{info-fc|black}}};" | Энэ хэрэглэгч '''[[Хонь (астрологи)|Хонины]] ордных'''. |} Template:User Нохой жилтэн 3898 12451 2007-01-31T09:33:48Z Bambuush 171 Шинэ хуудас: <div style="float: left; border: 1px solid #BBBBDD; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #DDDDFF;" | style="width: 45px; height: 45px; background... <div style="float: left; border: 1px solid #BBBBDD; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: #DDDDFF;" | style="width: 45px; height: 45px; background: #BBBBDD; text-align: center; font-size: 14pt; color: black;" | '''戌''' | style="font-size: 8pt; color: black; padding: 4pt; line-height: 1.25em;" | Энэ хэрэглэгч нь '''[[Нохой (оддын зурхай)|Нохой]]''' жилтэй. | style="width: 45px; height: 50px; background: #DDDDFF; text-align: center; font-size: 14pt; color: black;" | '''[[Image:Crudedog.svg|50px]]''' |} Template:User Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургууль 3899 12470 2007-01-31T10:56:02Z Bambuush 171 <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|1}}}px solid {{{border-color|{{{1|#ed4}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{info-background|{{{1|#ed4}}}}}};" | style="width:50px; height:50px; background:{{{logo-background|{{{1|#fff}}}}}}; text-align:center; font-size:{{{logo-size|{{{5|18}}}}}}pt; color:{{{logo-color|#004A7A}}};" | [[Image:ШУТИС logo.gif|50px|Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургууль|Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургууль]]'''{{{logo|{{{3| }}}}}}''' | style="font-size:{{{info-size|8}}}pt; padding:4pt; line-height:1.25em; color:{{{info-color|#000}}};" | Энэ хэрэглэгч '''[[Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургууль|Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургуульд]]''' суралцаж байгаа эсвэл суралцаж байсан. |}</div> Image:ШУТИС logo.gif 3900 12458 2007-01-31T10:17:46Z Bambuush 171 Template:User Хитоцүбаши Их Сургууль 3902 12471 2007-01-31T11:00:33Z Bambuush 171 <div style="float:{{{float|left}}}; border:{{{border-width|1}}}px solid {{{border-color|{{{1|#FFDDAA}}}}}}; margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background:{{{info-background|{{{1|#FAFECB}}}}}};" | style="width:45px; height:45px; background:{{{logo-background|{{{1|#FFDDAA}}}}}}; text-align:center; font-size:{{{logo-size|{{{5|18}}}}}}pt; color:{{{logo-color|#004A7A}}};" | [[Image:Hito_logo.gif|50px|Хитоцүбаши Их Сургууль]]'''{{{logo|{{{3| }}}}}}''' | style="font-size:{{{info-size|8}}}pt; padding:4pt; line-height:1.25em; color:{{{info-color|#000}}};" | Энэ хэрэглэгч '''[[Хитоцүбаши Их Сургууль]]'''д суралцаж байгаа эсвэл суралцаж байсан. |}</div>