Bespreking:Tuisblad

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="af">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>afwiki</dbname>
    <base>https://af.wikipedia.org/wiki/Tuisblad</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.4</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Spesiaal</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Bespreking</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Gebruiker</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Gebruikerbespreking</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipediabespreking</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Lêer</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Lêerbespreking</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWikibespreking</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Sjabloon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Sjabloonbespreking</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Hulp</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Hulpbespreking</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorie</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Kategoriebespreking</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portaal</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Portaalbespreking</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Bespreking:Tuisblad</title>
    <ns>1</ns>
    <id>124</id>
    <revision>
      <id>2812788</id>
      <parentid>2812374</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:06:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vertoon aantal aktiewe bydraers */ Antwoord</comment>
      <origin>2812788</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1303" sha1="ta9kfd2oth1aqsurr00u1h531jrb72e" xml:space="preserve">:'''''Om die voorblad te verfris sodat sjablone en veranderlikes opgedateer word, klik gerus [//af.wikipedia.org/w/index.php?title=Tuisblad&amp;action=purge hier].'''''

{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}

== Vertoon aantal aktiewe bydraers ==

Wat dink julle daarvan om die aantal aktiewe bydraers te vertoon soos tans die geval is op die [[:en:Main_Page|Engelse Wikipedia]]? I.p.v. ''Hier is tans [[Spesiaal:Statistiek|{{NUMBEROFARTICLES}}]] artikels in [[Afrikaans]]'' kan ons sê ''[[Spesiaal:Statistiek|{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}]] aktiewe bydraers • [[Spesiaal:Statistiek|{{NUMBEROFARTICLES}}]] artikels in [[Afrikaans]]''. Dit gee meer inligting weer en skep 'n beter indruk van die vlak van aktiwiteit op hierdie Wikipedia. Julle menings? – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 11:23, 13 Junie 2025 (UTC)

:Dit &quot;aktiwe bydraers&quot; op [[Wikipedia:Statistiek]] is vir mense met ten minste 1 wysiging in die laaste 30 dae. Vir my is dit nie aktief nie. Op wikistats is die &quot;aktiewe gebruikers&quot; gemeet as die mat ten minste 5 wysigings in die laaste 30 dae.
:Maar in elk geval, ek het geen probleem as ons 'n getal aktiewe gebruikers wil wys nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 16:06, 14 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>ta9kfd2oth1aqsurr00u1h531jrb72e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812793</id>
      <parentid>2812788</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:29:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vertoon aantal aktiewe bydraers */ Antwoord</comment>
      <origin>2812793</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1548" sha1="4eooh6zyczyynd2w1lbi31hef9bnlq4" xml:space="preserve">:'''''Om die voorblad te verfris sodat sjablone en veranderlikes opgedateer word, klik gerus [//af.wikipedia.org/w/index.php?title=Tuisblad&amp;action=purge hier].'''''

{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}

== Vertoon aantal aktiewe bydraers ==

Wat dink julle daarvan om die aantal aktiewe bydraers te vertoon soos tans die geval is op die [[:en:Main_Page|Engelse Wikipedia]]? I.p.v. ''Hier is tans [[Spesiaal:Statistiek|{{NUMBEROFARTICLES}}]] artikels in [[Afrikaans]]'' kan ons sê ''[[Spesiaal:Statistiek|{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}]] aktiewe bydraers • [[Spesiaal:Statistiek|{{NUMBEROFARTICLES}}]] artikels in [[Afrikaans]]''. Dit gee meer inligting weer en skep 'n beter indruk van die vlak van aktiwiteit op hierdie Wikipedia. Julle menings? – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 11:23, 13 Junie 2025 (UTC)

:Dit &quot;aktiwe bydraers&quot; op [[Wikipedia:Statistiek]] is vir mense met ten minste 1 wysiging in die laaste 30 dae. Vir my is dit nie aktief nie. Op wikistats is die &quot;aktiewe gebruikers&quot; gemeet as die mat ten minste 5 wysigings in die laaste 30 dae.
:Maar in elk geval, ek het geen probleem as ons 'n getal aktiewe gebruikers wil wys nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 16:06, 14 Junie 2025 (UTC)
::Ek stem saam die definisie van &quot;aktief&quot; is bietjie arbitrêr, maar dit is die definisie wat op [[Spesiaal:Statistiek]] gebruik word. – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 16:29, 14 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>4eooh6zyczyynd2w1lbi31hef9bnlq4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812954</id>
      <parentid>2812793</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T03:07:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Tikfoute</comment>
      <origin>2812954</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1549" sha1="s30992sdtn08xfuxjhs9hztqs760hpq" xml:space="preserve">:'''''Om die voorblad te verfris sodat sjablone en veranderlikes opgedateer word, klik gerus [//af.wikipedia.org/w/index.php?title=Tuisblad&amp;action=purge hier].'''''

{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}

== Vertoon aantal aktiewe bydraers ==

Wat dink julle daarvan om die aantal aktiewe bydraers te vertoon soos tans die geval is op die [[:en:Main_Page|Engelse Wikipedia]]? I.p.v. ''Hier is tans [[Spesiaal:Statistiek|{{NUMBEROFARTICLES}}]] artikels in [[Afrikaans]]'' kan ons sê ''[[Spesiaal:Statistiek|{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}]] aktiewe bydraers • [[Spesiaal:Statistiek|{{NUMBEROFARTICLES}}]] artikels in [[Afrikaans]]''. Dit gee meer inligting weer en skep 'n beter indruk van die vlak van aktiwiteit op hierdie Wikipedia. Julle menings? – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 11:23, 13 Junie 2025 (UTC)

:Die &quot;aktiewe bydraers&quot; op [[Wikipedia:Statistiek]] is vir mense met ten minste 1 wysiging in die laaste 30 dae. Vir my is dit nie aktief nie. Op wikistats is die &quot;aktiewe gebruikers&quot; gemeet as die met ten minste 5 wysigings in die laaste 30 dae.
:Maar in elk geval, ek het geen probleem as ons 'n getal aktiewe gebruikers wil wys nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 16:06, 14 Junie 2025 (UTC)
::Ek stem saam die definisie van &quot;aktief&quot; is bietjie arbitrêr, maar dit is die definisie wat op [[Spesiaal:Statistiek]] gebruik word. – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 16:29, 14 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>s30992sdtn08xfuxjhs9hztqs760hpq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:Geselshoekie</title>
    <ns>4</ns>
    <id>5209</id>
    <revision>
      <id>2812964</id>
      <parentid>2812600</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:10:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>ruil 2 beelde om</comment>
      <origin>2812964</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50827" sha1="6dp79k6g1sehk9oudvnigizkss41bef" xml:space="preserve">__NEWSECTIONLINK__
__NOINDEX__
{{spring ondertoe}}
[[Lêer:AfrikaanseTaalmonumentSlogan.jpg|duimnael|260px|links|100 jaar as ampstaal!]]
&lt;!--[[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|230px|Kom praat met ons op die Geselshoekie, ons kuier lekker saam!]]
[[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|380px|Dis naweek! Geniet jouself en kom ry die mak perde by die asemrowende [[Golden Gate-Hoogland- Nasionale Park]] in die Oos-Vrystaat!]]
[[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|220px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat hul [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]
[[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|260px|links|'n Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]]
[[Lêer:Rooibokram KNP suide.JPG|duimnael|250px|links|&quot;Dis beter om in die [[Krugerwildtuin]] as op kantoor te wees!&quot; 'n Rooibokram in 2011.]]
[[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|320px|Maak vrede in Gasa en Oekraïne, nie oorlog nie!]]--&gt;
&lt;div style=&quot;background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;&quot;&gt;
&lt;big&gt;'''Sien ook:'''&lt;/big&gt;
* [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is.
* [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers.
* [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy.
* [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer.

&lt;center&gt;'''Verdere hulp:'''&lt;br /&gt;&lt;/center&gt;
Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die
* [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']],
* [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en
* [[:m:|Meta Wikipedia]].
&lt;/div&gt;

{{Argiefboks|18
| argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|2004-06]]
| argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007-09]]
| argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]]
| argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]]
| argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]]
| argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]]
| argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]]
| argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]]
| argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]]
| argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]]
| argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]]
| argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]]
| argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]]
| argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]]
| argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]]
| argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2023|2023]]
| argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2024|2024]]
| argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2025|2025]]
}}

'''Welkom''' by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur &lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt; te tik, of die &quot;Handtekening met datum&quot;-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys.

Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak.

Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word.

Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans]

&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;&lt;center&gt;'''&gt;&gt;&gt;  [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&amp;action=edit&amp;section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] &lt;&lt;&lt;'''&lt;/center&gt;&lt;/div&gt;

== Afrikaans word 100 ==

Gemeenskap, vandag is dit 100 jaar sedert Afrikaans vir Nederlands as 'n amptelike taal vervang het. Ons van Wikimedia Suid-Afrika wil net vir elkeen van julle baie dankie sê vir julle bydraes tot hierdie projek. Hierdie projek is groter as ons almal en sal ook hier wees wanneer ons nie meer hier is nie. Soos die ou Griekse spreekwoord gaan, &quot;'n Samelewing groei wanneer ou mans bome plant in wie se skaduwee hulle nooit sal sit nie.&quot; Laat dit goed gaan met almal, [[Gebruiker:Lefcentreright|Lefcentreright]] ([[Gebruikerbespreking:Lefcentreright|kontak]]) 10:27, 8 Mei 2025 (UTC)

:Sowaar! Wat 'n vonds om te sien dat Afrikaans nog bestaan, buiten op radiostasies en in die kombuise van Suid Afrika! https://www.parliament.gov.za/press-releases/media-statement-sport-and-culture-committee-chairperson-celebrates-100th-anniversary-afrikaans-language [[Gebruiker:Savethewhaleslol|Savethewhaleslol]] ([[Gebruikerbespreking:Savethewhaleslol|kontak]]) 18:53, 30 Mei 2025 (UTC)

== Ons Wikipedia en radiostasies... ==

Gemeenskap, ek bevestig net dat gebruikers [[Gebruiker:Sobaka]], [[Gebruiker:Woordgenoot]] en myself weekliks beurte maak op [[Overvaal Stereo]] en Radio Overberg met onderhoude. Ook het Ina Strydom van Taaldinge my op kort kennisgewing genader vir nog 'n onderhoud op Taaldinge! Dit word Sondag uitgesaai. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:40, 13 Mei 2025 (UTC)

:Dit is uitstekend! Ons luister graag Taaldinge op RSG Sondag 18 Mei om 10:00. Geluk, Deon. [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 07:05, 16 Mei 2025 (UTC)
:: Hier is die potgooi van vanoggend se Taaldinge. [https://www.rsg.co.za/rsg/potgooi-resultaat/?_sf_s=Taaldinge&amp;post_date=20250518 Taaldinge]. Geniet! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 18 Mei 2025 (UTC)
::: ...en ek praat nou Saterdag om 8:35 op [[Radio Laeveld]]! Sien uit daarna! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 20 Mei 2025 (UTC)
:::: Ons praat nou weekliks op Radio Laeveld ook! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:03, 24 Mei 2025 (UTC)
::::: 'n Artikel [[Wikipedia:Afrikaanse Wikipedia op die radio]] is geskep om ook as argief te dien van uitreikaksies na radiostasies met die doel om die Afrikaanse Wikipedia se kennis sowel as die rol en aktiwiteite van die Afrikaanse Wikipedia aan die breë Afrikaanssprekende publiek bekend te stel. Dankie [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] vir die voorstel wat my sover gekry het om al die klankgrepe wat ek kon opspoor deur te luister vir die opsommings, te redigeer waar nodig en in die tabel van die artikel vas te vang. As dit nie op Wikipedia geplaas is nie, sou dit beslis in die toekoms verlore gegaan het. Baie van die insette was lewendig uitgesaai en geen klankgrepe is beskikbaar nie. Indien enigiemand enige addisionele opnames het, voeg dit asseblief by. Die radiokontak was ‘n inisiatief wat deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] begin is, en bly goed op dreef. Groete  [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 09:02, 26 Mei 2025 (UTC)
::::::Dankie julle. Maar kan ons asseblief hierdie bladsy na die [[Wikipedia:Naamruimte]] skuif? Dit hoort nie in die hoofnaamruimte van Wikipedia nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 11:15, 27 Mei 2025 (UTC)
:::::::Dit kan ook eerder 'n subbladsy van [[Afrikaanse Wikipedia]] wees. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 11:16, 27 Mei 2025 (UTC)
::::::::Ek het die bladsy nou geskuif na : [[Wikipedia:Afrikaanse Wikipedia op die radio]]. Dit is nou in die korrekte naamruimte. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 20:00, 28 Mei 2025 (UTC)

:::::Gemeenskap, ek beaam wat [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] hierbo sê en is baie dankbaar vir dié artikel. Myns insiens is daar beslis 'n plek op die Afrikaanse Wikipedia vir al die lekker onderhoude. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 18:45, 26 Mei 2025 (UTC)
::::::Ons gaan ook uit om die outeur se gebruikersnaam te noem ter erkenning van hulle harde werk. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:34, 27 Mei 2025 (UTC)
:::::::Ek stem saam met jou voorstel, [[Gebruiker:Oesjaar|Deon]]. Op die Duitse Wikipedia noem ons die wenner(s) van die skryfwedstryd wat elke semester plaasvind ook by name, [https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia%3AHauptseite%2FWikipedia_aktuell&amp;diff=255713584&amp;oldid=255457588 nogal op die voorblad]. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 27 Mei 2025 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|besprekings]])&lt;/bdi&gt; 22:06, 15 Mei 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== [[Vera Day]] ==

Gemeenskap, hierdie artikel het 'n paar lelike foute. Myns insiens moet dit verwyder word soos dit tans is. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:02, 20 Mei 2025 (UTC)

:Hallo Oesjaar, dui asb aan waar die foute voorkom! [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:26, 21 Mei 2025 (UTC)
::Deon, jy antwoord nie my vraag van vanoggend nie, dus gaan ek nie verder tyd hieraan spandeer nie. [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:30, 21 Mei 2025 (UTC)
:::Pynappel was voor jou daar. Jammer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:31, 21 Mei 2025 (UTC)

== LED's ==

Gemeenskap, volgens die taalkundiges is die vertaling van 'n ''Light emitting diode'' liggewende diode en nie ligemmissiediode nie. Enige kommentaar is welkom. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:05, 20 Mei 2025 (UTC)

:Dan is die afkorting in Afrikaans seker (nie-amptelik) LGD? Solank dit net nie [[LSD]] is nie! [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:28, 21 Mei 2025 (UTC)
:: Volgens tegniese woordeboek saamgestel deur CHRIS CILLIE: light-emitting diode (LED): ligemissiediode, liguitstraaldiode, LED. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:56, 23 Mei 2025 (UTC)
:::Ek het nasoek in die Duitse, Frans, Nederlands, Spaans en Italiaanse Wikipedia gedoen om te sien watter afkorings daardie tale gebruik vir &quot;liggewende diode&quot;. In Fans, is albei &quot;DEL&quot; en &quot;LED&quot; gebruik, maar in die ander tale is slegs &quot;LED&quot; gbruik.  In vroeẽr jare, was &quot;LSD&quot; ook 'n afkorting vir &quot;lbra, solidius en denarii&quot; (of &quot;ponde, sjielings en pennies&quot;). [[Gebruiker:Martinvl|Martinvl]] ([[Gebruikerbespreking:Martinvl|kontak]]) 20:53, 6 Junie 2025 (UTC)

== Ons FB-blad ==

Gemeenskap, daar was gister vandalisme op ons FB-blad en ek het een lid daar verban en sy skade teruggerol. Nou is die nuus egter in geen orde nie, enige idee hoe mens dit kan regmaak? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:27, 21 Mei 2025 (UTC)

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 15:26, 22 Mei 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 --&gt;
:@[[Gebruiker:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] thank you for alerting our wiki to the discussion. I will read through the linked page, and add my opinion on the matter there. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:31, 23 Mei 2025 (UTC)
:: Dankie [[Gebruiker:Rooiratel]]! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:25, 23 Mei 2025 (UTC)

== Lekker gesels met Deon! ==
[[Lêer:Deon, Voyageur en JCIV.jpg|duimnael|Kyk hoe ons drie in 2016 in Berlyn gelyk het, toe ek nog JCIV was. :D Morne het dit destyds gelaai. Lekker dae!]]
Gemeenskap, vandag het ek met Deon lekker gesels oor die Afrikaanse en Duitse Wikipedia's. Ai, dit is lekker om Afrikaans oor die foon te praat, al is dit hoeveel kilometers ver. Ons het dit laas in 2016 saam met [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] (R.I.V.) gedoen. My groot vraag hoekom ons gesels het was dat ons gebruikers soos [[Gebruiker:Morne|Morne]], [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] en [[Gebruiker:Hansjoseph|Hansjoseph]] mis. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 13:20, 24 Mei 2025 (UTC)
:Sören, dit was 'n plesier om met jou te kon praat! Ja, ek onthou nog ons geselsie saam met Voya! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:37, 24 Mei 2025 (UTC)

== Verwyder artikel ==

Hallo almal

Ek het per ongeluk op &quot;Publiseer&quot; geklik – hoe verwyder ek die artikel &quot;Simfonie no. 41 in C-majeur (Mozart)&quot;? Hy kan in geheel verwyder word sodat ek die outjie sommer van vooraf kan begin vertaal.

[[Simfonie no. 41 in C-majeur (Mozart)|Simfonie no. 41 in C-majeur (Mozart) - Wikipedia]]

Dankie baie! [[Gebruiker:GeorgeF1974|GeorgeF1974]] ([[Gebruikerbespreking:GeorgeF1974|kontak]]) 11:35, 27 Mei 2025 (UTC)

: {{ping|GeorgeF1974}} jy kan die sjaboon {{ss|Skrap}} bo-aan die artikel plaas. Dan word dit by die [[:Kategorie:Kandidate vir spoedige verwydering]] ingesluit om dit onder die aandag van 'n administrateur te bring. – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 12:06, 27 Mei 2025 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Gebruikerbespreking:MediaWiki message delivery|kontak]]) 03:07, 28 Mei 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== Wikimedia-stigting: Globale Tendense Werkswinkel==
Ek het vannaand (28 Mei 2025) die “''Global Trends Workshop''” van die [[Wikimedia-stigting]] bygewoon. Hiermee ‘n verslag van die [[kunsmatige intelligensie]]  (KI) en Tegnologie kleingroep bespreking vir kennisname: ('''LW''' Opsomming van die notas geneem op Easy Retro deur die fasiliteerder en met die hulp van [[Grok (kletsbot)|Grok]] vertaal en geïntegreer)

1. '''Veranderende Gebruik van KI''' 
*Een deelnemer het gedeel hoe hul houding teenoor KI verander het van skeptisisme na gereelde gebruik, veral vir tegniese take (bv. sjablone, navrae, opsommings).
*KI-navorsingsinstrumente (soos deepsearch) kan gebruikers bemagtig om meer effektiewe bydraers te word.
2. '''Onderskeiding van KI-gegenereerde Inhoud''' 
*Voorstel om Wikimedia-inhoud duidelik te onderskei van KI-gegenereerde inligting.
*Voorstel om Wikipedia as “geverifieerde kennis” te benoem en die klem te lê op menslike redaksionele toesig.
*Behoefte om Wikimedia se identiteit te definieer in teenstelling met KI-inhoud.
3. '''Strategiese Betrokkenheidsrigtings''' 
*Twee hoofgebiede geïdentifiseer: 
	Hoe ons KI gebruik: Verbeter die lees- en redigeerervaring. 'n Demonstrasie is getoon vir opsommings vir leserskant-funksies.

	Hoe KI ons gebruik: Wikimedia-inhoud word deur KI-stelsels ontgin, wat kommer wek oor beheer en outentisiteit.

4. '''Kernbeginsel: Aanvul, Nie Vervang Nie''' 
*Breë konsensus dat KI menslike werk moet aanvul, nie redakteurs vervang nie.
*Geleenthede om te help: 
	Nuwe gebruikers: Begeleiding oor benadering, neutraliteit en inhoudskepping.

	Ervare redakteurs (patrolleerders): Nutsgoed om vandalisme te identifiseer en te bestuur.

5. '''Risiko’s Geïdentifiseer''' 
*KI kan gebruik word om 'n vloed van lae-gehalte of kwaadwillige inhoud te genereer. (Veral die geval op die Engelse Wikipedia maar ook van die ander) 
*Kommer dat anonieme redigering onvolhoubaar kan word as gevolg van KI-misbruik.
*Bedreiging dat Wikipedia deur KI-gegenereerde insette oorgeneem of gemanipuleer kan word.
6. '''Opvoedkundige en Strategiese Beplanning''' 
*Voorstel om KI-opvoedingsprogramme aan te bied, soos virtuele kursusse vir onderwysers.
*Begeerte vir 'n 3–5 jaar padkaart vir KI in Wikimedia-projekte.
*Vraag gestel: Hoe lyk 'n outentieke, Wikipedia-gefundeerde gebruik van KI? 
Groete  [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:18, 28 Mei 2025 (UTC)

== 7 Miljoen artikels! ==

Die Engelse Wikipedia is verby die 7 miljoen artikel mylpaal. Sjoe! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:39, 28 Mei 2025 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone,  

''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''

The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.

This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.

The three main features of this extension are:

* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
*  '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
*  '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.

'''Note''': The extension comes with a new user right called '''&quot;Event Organizer&quot;''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.

The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])

If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.

Thank you! &lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] 16:47, 29 Mei 2025 (UTC)

== Uitleg van inligtingskasse ==

Goeienaand gemeenskap, wat het met die lyne by inligtingskasse gebeur? Hulle het vandag skielik verdwyn. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:30, 1 Junie 2025 (UTC)

:Jammer, dit was ek. Ek het probeer om {{ss|Inligtingskas Maatskappy}} reg te laat vertoon. Ek het nou die veranderinge aan [[MediaWiki:Common.css]] teruggerol, en dit lyk my {{ss|Inligtingskas Maatskappy}} vertoon nog steeds reg (ek het my cache verfris) en die lyne by {{ss|Inligtingskas Land}} is terug. Laat weet as jy nog iets raaksien! – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 21:25, 1 Junie 2025 (UTC)
::{{ping|Pynappel}} Dankie, maar kan jy asb by {{ss|Inligtingskas Maatskappy}} die (vorige) voorbeelde terugplaas? Ek dink dit is deel vd dokumentasie wat uitgevee is (of nog nie bestaan nie)  Groete --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:24, 3 Junie 2025 (UTC)
:::@[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] {{uitgevoer}}. Ek let op 'n mens kan die &lt;code&gt;templatedata&lt;/code&gt; ook op die /doc-subbladsy invul, dan behoort dit lekker met die visuele redigeerder saam te werk, wat tans nog 'n bietjie lol. Ek sal in die toekoms 'n bietjie hierna kyk. CC @[[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]]. – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 21:06, 6 Junie 2025 (UTC)

== SpesBona en die sport ==

Gemeenskap, soos julle weet is ek vasgevang met sport (en vlae). Vandag het ek die reusagtige taak begin om vrouerugby uit Duits in Afrikaans te vertaal. Moenie skrik vir al die rooi skakels nie, dit sal alles later regkom, gun my maar net die tyd. Ek sal dit alles graag vir julle doen. In Duits het ons nou al die nasionale vrouerugbyspanne met wêreldbekerervaring en natuurlik ook die vrouerugbywêreldbekertoernooie (meestal geskryf deur my). Wees maar net geduldig, ek sal elke dag een artikel vertaal totdat ons alles hier in mooi Afrikaans ook het. Later sal ook al die sjablone mooi werk soos julle dit al sedert jare by mansrugby ken. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:30, 2 Junie 2025 (UTC)

:Hallo almal, van sport gepraat, myne is natuurlik Grands Prix (F1). Tans is dit net ek en die Nederlander [[Gebruiker:Balenda|Balenda]] wat werksaam is daarmee. Ek het 'n paar renjaers se artikels grootliks uitgebrei ([[Jenson Button]] is nou oor die 120k grepe), dan is daar nog [[David Coulthard]], [[Nelson Piquet]], [[Alain Prost]] en [[Damon Hill]] in wording. 
:Maar nou is daar 'n dilemma, indien hulle voorbladstatus verkry, gaan die artikels eers oor meer as 'n jaar verskyn. Kan ek jul toestemming kry om hulle vroeër op te skuif?, anders gaan hulle nie betyds inpas in die voorbladreeks nie. Groete, [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:01, 3 Junie 2025 (UTC)
::Ek is verskriklik beïndruk oor die hoeveelheid voorbladartikels wat julle almal skryf, moet nooit ophou nie! Maar hierdie is nou 'n probleem wat ons herhalend tref. Weereens, stel ek my oplossing voor: wys 'n nuwe voorbladartikel elke dag in plaas van elke week. Soos julle kan sien, daar is meer as genoeg bladsye met voorbladstatus om dit te kan doen. En dan kry almal kans om hulle artikel te wys. En dan as daar 'n klomp in een kategorie is (b.v. F1 renjaers) kan hul maklik afgewissel word met artikels oor 'n ander onderwerp. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:00, 3 Junie 2025 (UTC)

:::(Hoekom praat ons nou oor voorbladartikels? Rugby beteken nie outomaties voorbladartikels nie.) Ek het slegs my volgende projek aangekondig waarmee ek hierdie semester ook op die Duitse Wikipedia besig is. As jy baie tyd aan 'n voorbladartikel spandeer, mag dit myns insiens ook 'n week op ons voorblad verskyn. Dit sal my nie motiveer as ek meer tyd aan 'n artikel spandeer as wat dit op ons voorblad is nie. Ons is reeds die hoogtepunt verby, waartydens voorbladartikels &quot;opgestapel&quot; het, nuwe kandidate neem tans effens af. Ons het nie 365 nuwe voorbladartikels vir elke dag van die jaar nie. Ek sien ook nie 'n probleem om 'n jaar te wag totdat een van &quot;my&quot; voorbladartikels op ons tuisblad verskyn nie. Bv. verskyn die [[Kampioenetrofee 2025]] wat lankal verby is in week 30 2026, ons skryf nou week 23 2025. Dit is goeie maniere om te wag soos almal in dieselfde ry. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 12:50, 3 Junie 2025 (UTC)
::::&gt;Hoekom praat ons nou oor voorbladartikels
::::Want Aliwal2012 het dit opgehaal. Dis nie te sê jou rugbyartikels moet voorbladartikels word nie. 
::::&gt; As jy baie tyd aan 'n voorbladartikel spandeer, mag dit myns insiens ook 'n week op ons voorblad verskyn.
::::Ek verstaan. Maar as ek daarna as 'n buitestaander kyk, dan sou daaglikse voorbladartikels baie meer aktiwiteit op die wiki aandui, en dat ons baie hoë kwaliteit artikels het. Terwyl as dit net weekliks was, sou dit die projek meer onaktief laat lyk.
::::So ek dink die vraag is of ons vir onsself sorg, of vir ons lesers.
::::&gt; Ons het nie 365 nuwe voorbladartikels vir elke dag van die jaar nie
::::Daar is 663 bladsye met voorbladstatus. Sien [[:Kategorie:Voorbladartikels]]. Goenoeg om 'n nuwe voorbladartikel twee keer 'n dag te wys.
::::&gt; Dit is goeie maniere om te wag soos almal in dieselfde ry
::::Ja, ek stel voor ons verminder die wagtyd. Dan kon [[Kampioenetrofee 2025]] in 2025 verskyn sonder om in die ry in te druk. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 13:20, 3 Junie 2025 (UTC)
:::::Kwaliteit in enige artikel sal aktiwiteit aandui en veral as ons artikels op datum kan hou. Ons artikels verouder toenemend. Politieke partye, politici, enige sport, dit moet alles op datum gehou word want die lesers lees ook dit. Dit is die klein dinge wat vir lesers aandui dat ons op die Afrikaanse Wikipedia aktief is. Voorbladartikels is slegs 'n klein ding daarvan en myns insiens nie 'n probleem nie, dit werk uitstekend met elke week 'n nuwe voorbladartikel. Daar is tans minder as 'n handjievol gebruikers wat nuwe voorbladartikels bydra en ons is reeds oor die hoogtepunt van nuwe nominasies verby. Dit is dus nie meer nodig om die stelsel te verander nie.
:::::Ek is meer bekommerd oor al die nuwe artikels wat sonder 'n inligtingskas verskyn. Dit is 'n probleem wat ons moet aanspreek, dis nie 'n stelsel wat werk nie. 
:::::Ek het verwys na '''nuwe voorbladartikels''' en daar is tans twee wat sedert 'n maand op die kandidaatlys is. Dit is nie 'n nuwe voorbladartikel vir elke dag nie. Die ou voorbladartikels moet ook op datum gehou word en dit is 'n taak soos om 'n nuwe voorbladartikel te skryf. As ons elke dag 'n nuwe voorbladartikel laat verskyn, moet ons ook elke dag na die betrokke artikel kyk of dit op datum is. 
:::::Soos bo geskryf het ek nie 'n probleem daarmee dat die [[Kampioenetrofee 2025]] in 2026 verskyn nie, dit was slegs 'n wenk aan Aliwal2012 wat uit die ry wil uitstap. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 13:30, 3 Junie 2025 (UTC)
::::::Ek het baie te sê oor wat jy nou geskryf het, maar ek erken jy is heeltemal reg oor een ding: daar is glad nie genoeg van ons hier op afwiki om al die werk te doen nie. Tot dit verander gaan ons met al die ander goed sukkel, hoe ons ook al daaroor gaan. So ek sal maar die saak laat staan. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:54, 3 Junie 2025 (UTC)
:::::::Stem 100% saam met jou laaste kommentaar! Ek dink elke dag aan al die take wat ons te doen staan en waar al die gebruikers is. Daar is aansienlik meer onaktiewe as aktiewe gebruikers en dit bekommer my. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 17:30, 3 Junie 2025 (UTC)
::::::::Is ons nie dalk te streng met die nuwelinge nie? Ons kan nie van iemand wat nog nooit bygedra het, verwag om van al die reëls en stylnorme te weet nie. As ons te veel met hulle raas, dan skrik dit hulle dalk af. – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 17:24, 5 Junie 2025 (UTC)

== Wikipedia in ander tale ==

Gemeenskap, aangesien my blaaier reeds weet dat ek Afrikaanssprekend is, vind ek dat soektogte Afrikaanse artikels opdis. Beteken dit dat my soektog net op die Afrikaanse Wikipedia plaasvind, tot uitsluiting van artikels in ander tale, veral Engels, wat seker die meeste artikels bevat? Ek sou hoop dat soektogte deur artikels in alle tale sal deursoek, eerder as net dié waarin die artikels geskryf is. [[Spesiaal:Bydraes/169.0.218.18|169.0.218.18]] 03:36, 3 Junie 2025 (UTC)

:Dit hang af. Watter webblaaier gebruik jy? Watter soekenjin? Skyf jy jou soektog in Engels of in Afrikaans? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:44, 3 Junie 2025 (UTC)
::Ek gebruik Google Chrome met Google as soekenjin. My soektog is 'n akroniem (&quot;IVR&quot;), en lyk my by nadere ondersoek of my vrees wél waar is: die Afrikaanswe Wikipedia vind dit glad nie, terwyl as ek 'n ander blaaier gebruik (Safari) wat nie my koekies of geskiedenis het nie, vind die Engelse Wikipedia dit ondubbelsinnig. [[Gebruiker:CharlBarnard|CharlBarnard]] ([[Gebruikerbespreking:CharlBarnard|kontak]]) 14:00, 3 Junie 2025 (UTC)
:::Dis tog seker nie reg nie, as mens sien watter alternatiewe afkortings die Afrikaanse soekmasjien wél opdis ... [[Gebruiker:CharlBarnard|CharlBarnard]] ([[Gebruikerbespreking:CharlBarnard|kontak]]) 14:03, 3 Junie 2025 (UTC)
::::'n Laaste nota: as mens direk uit Google soek vir die Afrikaanse weergawe, gee Google se KI Gemini wél die regte antwoord. Teleurstellend dat Google iets kan vind wat die Afrikaanse Wikipedia nie kan vind nie .. [[Gebruiker:CharlBarnard|CharlBarnard]] ([[Gebruikerbespreking:CharlBarnard|kontak]]) 14:07, 3 Junie 2025 (UTC)
:::::Soek jy op google se webwerf of op Wikipedia se webwerf? Dit is nie vir my duidelik nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:19, 3 Junie 2025 (UTC)
::::::Primêr op Wikipedia se webwerf, maar kontrole op Google s'n om te kyk hoe dit vergelyk. [[Gebruiker:CharlBarnard|CharlBarnard]] ([[Gebruikerbespreking:CharlBarnard|kontak]]) 08:29, 4 Junie 2025 (UTC)
:::::::Ons het nie 'n bladsy op afwiki met die naam &quot;IVR&quot; nie.
:::::::Gee asb. 'n lys van skakels wat google vind wat &quot;IVR&quot; vind op afwiki. Dan kan ek sien waar dit nie ooreenkom nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:23, 4 Junie 2025 (UTC)
::::::::Google vind nie IVR op afwiki nie, maar wel korrekte skakels na die Engelse weergawe, sowel as beskrywings deur Google se Gemini wat korrek is. Ek wil graag IVR kan soek op afwiki, en afkom op die Engelse artikels daaroor. [[Gebruiker:CharlBarnard|CharlBarnard]] ([[Gebruikerbespreking:CharlBarnard|kontak]]) 14:53, 5 Junie 2025 (UTC)
::::::::: {{ping|CharlBarnard}} baie belangrike begrippe ontbreek nog op die Afrikaanse Wikipedia. Jy is welkom om die een te wees wat die inskrywing vir [[IVR]] hier begin. – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 16:55, 5 Junie 2025 (UTC)
::::::::::@[[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] baie dankie, dit verklaar dit. Ek was maar onseker oor die skakeling tussen Google en afwiki, maar verstaan dat die afwiki onafhanklik opgedateed moet word. As 'n beginpunt kan ek dalk maar 'n outomaat (soos Google Translate) gebruik om die inhoud te skep vir afwiki; sou lekker wees as dit onafhanklik kon gebeur! [[Gebruiker:CharlBarnard|CharlBarnard]] ([[Gebruikerbespreking:CharlBarnard|kontak]]) 03:51, 6 Junie 2025 (UTC)
:::::::::::Jy kan eksperimenteer. Ek het al Google Translate gebruik, maar gebruik op die oomblik [[Grok (kletsbot)]] met goeie resultate. Jy moet spesifieke instruksies gee, bv. &lt;source&gt;Vertaal die volgende wikiteks na Afrikaans. Vertaal ook skakels tussen [[]], maar behou inhoud tussen &lt;ref&gt;&lt;/ref&gt; onvertaald. Antwoord met wikiteks.&lt;/source&gt; gevolg deur die wikiteks in Engels of enige ander taal. Dis 'n bietjie heen-en-weer, maar ek voel sover die resultaat is beter as met Google Translate. – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 06:17, 6 Junie 2025 (UTC)
::::::::::::Dankie vir die wenk-klink my jy het reeds die huiswerk gedoen wat ek nog beplan het om te doen. Ek sal begin met IVR, aangesien dit die eerste plek is waar ek 'n bydrae gemaak het. [[Gebruiker:CharlBarnard|CharlBarnard]] ([[Gebruikerbespreking:CharlBarnard|kontak]]) 15:37, 6 Junie 2025 (UTC)
:::::::::::::Hallo almal wat deelneem aan hierdie gesprek! Kort nota om te sê dat my eerste bladsy oor Interaktiewe Stemrespons, sowel as 'n skakel daarna van die Engelse &quot;IVR&quot; wat na die hoofbladsy te wys.
:::::::::::::Baie dankie vir julle leiding en insette, en laat weet asseblief as daar verdere wysigings is wat ek behoort aan te bring. [[Gebruiker:CharlBarnard|CharlBarnard]] ([[Gebruikerbespreking:CharlBarnard|kontak]]) 11:53, 9 Junie 2025 (UTC)

== [[Pieter Kriel]] ==

Sien sy plasing oor sy Wikipedia artikel op X [https://x.com/pieterkrielorg/status/1929609939783422214 hier]. Hy moet besef daar bestaan nie so iets soos slegte publisiteit nie ;) [[Gebruiker:Lefcentreright|Lefcentreright]] ([[Gebruikerbespreking:Lefcentreright|kontak]]) 14:52, 3 Junie 2025 (UTC)

:Het iemand 'n rekening op X om hom te antwoord? Ek wil vir hom sê : &quot;Because each language Wikipedia is independent, and no one on any other language Wikipedia has bothered to write an article about you in their language.&quot; - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:03, 3 Junie 2025 (UTC)

:: Ek het daardie lemma begin. Dit is onduidelik of hy tevrede of ontevrede is daarmee. Van die onderwerpe waaroor hy kommentaar lewer, is omstrede, maar ek het die artikel neutraal probeer hou en bronne verskaf. As hy (of enigiemand) 'n probleem het met die artikel dan staan dit hom vry om soos enige ander bydraer wysigings aan te bring of om dit op die besprekingsbladsy te bespreek. Hy was onlangs in die nuus vanweë sy kommentaar en die relevansie daarvan tot die Zeitgeist met die Afrikanervlugtelinge en wat nog, maar as hy uit die kollig sou verdwyn en daar nooit weer enigiets oor hom bekend gemaak sou word nie dan kan die noemenswaardigheid van die artikel bevraagteken word. In daardie geval kan die artikel soos gewoonlik vir [[Wikipedia:Bladsyverwydering]] genomineer word. Ongelukkig is 'n deel van die koppelvlak onvertaald in sy skermgreep: ''Learn more''. {{ping|Rooiratel}} weet jy waar hierdie string is sodat ons dit kan vertaal? – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 15:56, 3 Junie 2025 (UTC)
:::Daar is niks fout met die artikel nie. Ek wil mense maar net inlig oor hoe Wikipedia werk.
:::Ek sal solank die &quot;Learn more&quot; teks opspoor. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 16:00, 3 Junie 2025 (UTC)

:::: {{ping|Rooiratel}}, jammer, ek het eerder kommentaar gelewer oor die feit dat die onderwerp van die artikel 'n plasing op X gemaak het. Wat jy sê is heeltemal reg. Die kommentaar op die X-plasing is uiters gepolariseerd. Ek sou sê dis nie die moeite werd om die mense in daardie bespreking oor Wikipedia te probeer opvoed nie. – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 16:07, 3 Junie 2025 (UTC)

:::::&quot;Afrikaners who still dream of Europe are already ‘dead’. Afrikaans dies in exile. You want a future? Stand with Africa — or be forgotten.&quot; Hoekom praat hy dan Engels? Ek sou hom eerder vra hoekom hy nie Afrikaans praat nie. Ek het eens 'n X-rekening gehad, maar dit weggegooi nadat dit verkoop en agteruit gegaan het. ;) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 17:45, 3 Junie 2025 (UTC)
::::::@[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] ek neem aan sy gehoor is Engelssprekend (of ten minste nie Afrikaans magtig nie). Maar hy het 'n aksent wanneer hy praat, dus is sy moedertaal waarskynlik Afrikaans. – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 18:02, 3 Junie 2025 (UTC)
:::::::{{Ping|Pynappel}} ek sou dít vermoed het. Die vraag is meer ironies bedoel. Hy praat '''oor''' Afrikaans en dat dit in &quot;ballingskap&quot; sterf, maar hy is 'n Afrikaner in Suid-Afrika wat nie Afrikaans praat nie. Hy kan mos op X adverteer vir Afrikaans? Hy pleit vir 'n veeltalige Suid-Afrika, maar alles in Engels? Dit is nie 'n oordeel oor sy ander menings nie! Ek ken Afrikaanssprekendes in Duitsland wat moeg is vir Engels en daar help ek graag. Ons beplan 'n Afrikaanse ''Stammtisch'' in Berlyn. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&amp;nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 18:10, 3 Junie 2025 (UTC)
::::::::@[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] Hy het wel 'n punt beet - maar dit is die Afrikaanssprekendes of stoere Afrikaners in die buiteland se eie slapgat-houding. As 'n Duitser hier in die Kaap aankom, en daar is maar net 500 Duitsers, dan rig hy 'n koerant en 'n boekwinkel op. Hier is nie eens 'n Franse boekwinkel of dagblad nie - al is dit so 'gesog' en al kan die wynboere nie eens hul eie plaasname uitspreek nie. Ek meen maar - ''De Zuid-Afrikaan'' het voortdurend uit ''Das Capland'' aangehaal, en vica versa, want hul politieke sentiment was dieselfde. Wat is fout met die lot oorsee?! En wat is fout met ons Afrikaanse koerante hier te lande wat hulle nie ondersteun nie? Is daar geen Afrikaanse koerant in Thailand, Kanada, Australië, Duitsland, Nederland, Engeland... wanneer gaan ons soos '''''stedelinge''''' begin dink? Ek stel voor jy bring dit bietjie onder die uitgewekenes se aandag. Nee, jy druk hulle snoet soos 'n babahondjie in hulle eie plassie, en jy looi hulle met die koerant tot hulle luister. Daar is 25 000 Suid-Afrikaners in Duitsland, toe ek laas gekyk het. Meer as die 5 000 in Frankryk.[[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 17:08, 5 Junie 2025 (UTC)

== Engelse teks op selfoonweergawe van Weesbladsy sjabloon ==
M.b.t. die Engelse teks in die &lt;nowiki&gt;{{Weesbladsy}}&lt;/nowiki&gt; sjabloon:
Dit verskyn net op die selfoonweergawe van Wikipedia. e.g. 
https://af.m.wikipedia.org/wiki/10_Holloway_Circus   &lt;-- selfoonweergawe
https://af.wikipedia.org/wiki/10_Holloway_Circus     &lt;-- gewoneweergawe
Daar as jy die HTML bekyk sien jy die &quot;Learn more&quot; teks in die volgende HTML:
&lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;span class=&quot;ambox-learn-more&quot;&gt;Learn more&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
As ek die bronkode vir &lt;nowiki&gt;{{Weesbladsy}}&lt;/nowiki&gt; volg: 
Sjabloon:Ambox -&gt; Module:Boodskapraam
Die &quot;ambox-learn-more&quot; CSS class bestaan nie daar nie.
Ek vermoed die selfoonweergawe van Wikipedia voer ekstra CSS in, en ek weet nie waar om dit te vind nie.
As 'n laste probeerslag, het ek die volgende soektog op Wikipedia gebruik: &lt;code&gt;insource: learn-more&lt;/code&gt; in die Module en Sjabloon naamruimtes. Maar geen resultate nie.
As jy my kan help om die selfoonweergawe CSS op te spoor, dan kan ek die teks op spoor. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 16:23, 3 Junie 2025 (UTC)
:Dankie, @[[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]]. Sover ek verstaan is die selfoon-CSS by [[MediaWiki:Minerva.css]] en die JS is by [[MediaWiki:Minerva.js]], maar ek sien nie die string &quot;learn more&quot; daar nie. Ek dink dis dalk een van hierdie stringe op [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:SearchTranslations&amp;query=learn+more&amp;language=en Translatewiki] – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 16:28, 3 Junie 2025 (UTC)
::Ek dog ook dit kan dalk daar wees. Maar ek wou bewyse daarvan find.
::Op translatewiki is daar 'n &quot;Mobile Frontend - User Interface&quot; afdeling.
::Daaronder is net 3 &quot;strings&quot; met die teks &quot;Learn more&quot;. Ek het die een vertaal wat reg gelyk het, maar ek is nie seker nie.
::As ek reg kan onthou, verskyn al die veranderings op translatewiki op Wikipedia eers die volgende Donderdag. Ons wag maar 'n week en sien of dit gewerk het. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 16:39, 3 Junie 2025 (UTC)

:::Dankie [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]]. Kom ons kyk. – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 16:42, 3 Junie 2025 (UTC)
::::Dit was toe die regte een!
::::Skakel na die teks op translatewiki.net : https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3ATranslate&amp;showMessage=mobile-frontend-mobile-option-amc-learn-more&amp;group=ext-mobilefrontend-user&amp;language=af&amp;filter=&amp;optional=1&amp;action=translate
::::En hier is die Afrikaans kode vir [https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:MobileFrontend Extension:MobileFrontend] : https://github.com/wikimedia/mediawiki-extensions-MobileFrontend/blob/b6cb41a2283b61fbd17e7ad44663cec0e88644de/i18n/af.json
::::Dit het tans nie die &quot;mobile-frontend-mobile-option-amc-learn-more&quot; teks soos bv. op die een vir nlwiki : https://github.com/wikimedia/mediawiki-extensions-MobileFrontend/blob/b6cb41a2283b61fbd17e7ad44663cec0e88644de/i18n/nl.json
::::Ek sien die teks word ingevoer vanaf translatewiki.
::::En beide het die naam : &quot;mobile-frontend-mobile-option-amc-learn-more&quot;
::::So ons moet maar net 'n paar dae wag, dan sal dit verskyn. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:28, 3 Junie 2025 (UTC)

== Gebruiker:CharlBarnard se sjablone ==

Gemeenskap, ek probeer verstaan wat die Gebruiker doen? Kan iemand raad gee asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:11, 9 Junie 2025 (UTC)
:Ek vermoed hy probeer gewone artikels skep? [[Gebruiker:BurgertB|~ &lt;span style=&quot;font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt&quot;&gt;Burgert&lt;/span&gt;]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|&lt;span style=&quot;font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt&quot;&gt;(kontak)&lt;/span&gt;]]  12:38, 9 Junie 2025 (UTC)

== Gebruiker:Hugo Weber99 ==

Gemeenskap, ek het 'n wesenlike probleem met sommige van die artikels van Gebruiker:Hugo Weber99. Die artikels handel oor die bron wat twee dinge kan beteken: skending van kopiereg en neutraliteit. Sien bv. [[Donker Weerlig: Literêre opstelle oor die werk van André P. Brink]]. Julle gedagtes asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:30, 10 Junie 2025 (UTC)
:Sien [[Dekades in die Afrikaanse Letterkunde]] en [[Vyftigers]]. Dieselfde bron maar twee verskillende artikels? Onmoontlik! Admins, word wakker! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:03, 11 Junie 2025 (UTC)
::@[[Gebruiker:Hugo Weber99|Hugo Weber99]] ek dink jy skep interessante artikels, maar jy maak dit nie altyd duidelik wat die spesifieke onderwerp van die artikel is nie. Doen dit asseblief in die inleiding van die artikel.
::En maak ook seker dat jy nie 'n bladsy skep oor 'n onderwerp waar ons reeds 'n artikel het oor dieselfde onderwerp; Sien byvoorbeeld: [[Bespreking:Twintigers]].
::As dit rêrig 'n ander onderwerp is, dan moet jy in die inleiding verduidelik hoe dit anders is. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 11:37, 11 Junie 2025 (UTC)
:::@[[Gebruiker:Hugo Weber99|Hugo Weber99]] lees asseblief hier : [[Wikipedia:Wenke_vir_die_skryf_van_’n_goeie_artikel#Voorbeelde_van_'n_goeie_eerste_sin]]. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:01, 11 Junie 2025 (UTC)
::::As hierdie gebruiker nie wil reageer op ons kommentaar nie gaan ek sy artikels voor die voet verwyder. Jammer maar dit is soos dit is. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:51, 11 Junie 2025 (UTC)

== [[Hamidreza Ghorbani]] ==

Gemeenskap, op die Engelse Wikipedia is daar 'n debat oor die voortbestaan van [[:en:Hamidreza Ghorbani|die artikel]]. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:56, 11 Junie 2025 (UTC)
:Hierdie artikel is op die Engelse Wikipedia verwyder. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:38, 14 Junie 2025 (UTC)

== Vote now in the 2025 U4C Election ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}

Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC].

Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 23:00, 13 Junie 2025 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28848819 --&gt;

== Besoeke vir Mei ==

Gemeenskap, sien die besoeke vir Mei: [https://stats.wikimedia.org/#/af.wikipedia.org/reading/total-page-views/normal|bar|2-year|agent~user|monthly 3,8 miljoen], ons 2de hoogste ooit! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:43, 14 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>6dp79k6g1sehk9oudvnigizkss41bef</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Madagaskar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9456</id>
    <revision>
      <id>2812953</id>
      <parentid>2707552</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T02:02:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Onafhanklike staat */</comment>
      <origin>2812953</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="148189" sha1="h1o01pofz1m0rvd36udvm3lb7nspduk" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Madagaskar
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Repoblikan'i Madagasikara'' ([[Malgassies]])&lt;br /&gt;''République de Madagascar'' ([[Frans]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Madagaskar
|beeld_vlag              = Flag of Madagascar.svg
|beeld_wapen             = Seal of Madagascar.svg
|simbool_tipe            = Seël
|beeld_kaart             = Location Madagascar AU Africa.svg
|leuse                   = &lt;br /&gt;''Fitiavana, Tanindrazana, Fandrosoana'' &lt;small&gt;(Malgassies)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;''Amour, patrie, progrès'' &lt;small&gt;(Frans)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Afrikaans]]: &quot;Liefde, Vaderland, Vooruitgang&quot;&lt;ref name=4thRepublic&gt;{{fr}} {{cite web |last=Le Comité Consultatif Constitutionnel |title=''Projet de Constitution de la Quatrième République de Madagascar'' |publisher=Madagascar Tribune |date=1 Oktober 2010 |url=http://www.madagascar-tribune.com/IMG/pdf/constitution.pdf |accessdate=18 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519164522/https://www.madagascar-tribune.com/IMG/pdf/constitution.pdf |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''Ry Tanindrazanay malala ô!''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Malgassies vir: &quot;O, geliefde land van ons voorvaders!&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = [[Frans]] en [[Malgassies]]
|hoofstad                = [[Antananarivo]]
{{Koördinate|18|55|S|47|31|O}}
|latd                    = 18
|latm                    = 55
|latNS                   = S
|longd                   = 47
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Antananarivo]]
|regeringsvorm           = Unitêre semi-presidensiële&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Andry Rajoelina]]&lt;br /&gt;[[Christian Ntsay]]
|oppervlak_rang          = 49&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 587&amp;nbsp;041&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/madagascar/|title=Madagascar|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=9 Maart 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 228&amp;nbsp;880
|persent_water           = 0,9
|bevolking_skatting      = 28&amp;nbsp;812&amp;nbsp;195&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2023
|bevolking_rang          = 53&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 12&amp;nbsp;238&amp;nbsp;914
|bevolking_sensus_jaar   = 1993
|bevolkingsdigtheid      = 47,7
|bevolkingsdigtheidmi²   = 123,5
|bevolkingsdigtheidrang  = 174&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $60,826&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=674,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2021&amp;ey=2028&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Madagascar |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2023 |accessdate=9 Maart 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 117&lt;sup&gt;de&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $1&amp;nbsp;988&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 182&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $16,769&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 139&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $548&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 188&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • van [[Frankryk]]&lt;br /&gt;• Huidige grondwet
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = &lt;br /&gt;[[26 Junie]] [[1960]]&lt;br /&gt;[[17 November]] [[2010]]
|MOI                     = {{wins}} 0,501&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |title=Human Development Report 2021/2022 |publisher=United Nations Development Programme |date=2021 |accessdate=9 Maart 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 173&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2021
|MOI_kategorie           = {{kleur|#990000|laag}}
|Gini                    = 42,6&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MG |title=Gini Index – Madagascar |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=9 Maart 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2012
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Malgassiese ariary|Ariary]]
|geldeenheid_kode        = MGA
|land_kode               = MG
|tydsone                 = [[Oos-Afrika Tyd|OAT]]
|utc_afwyking            = [[UTC+03:00|+3]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+03:00|+3]]
|internet_domein         = [[.mg]]
|skakelkode              = 261
|voetskrif               = 
}}

'''Madagaskar''' ([[Frans]]: ''Madagascar'', {{Audio|Fr-Madagascar.oga|luister}}; [[Malgassies]]: ''Madagasikara'', {{Audio|Mg-Madagasikara.ogg|luister}}), amptelik die '''Republiek Madagaskar''' (Frans: ''République de Madagascar''; Malgassies: ''Repoblikan'i Madagasikara'', [republiˈkʲan madaɡasˈkʲarə̥]), is ’n [[eilandstaat]] in [[Afrika]] sowat 400&amp;nbsp;km oos van die [[Mosambiek]]se kus. Dit is die grootste eilandstaat in die [[Indiese Oseaan]] en naas [[Indonesië]] die grootste ter wêreld. Teen sowat ’n halfmiljoen vierkante kilometer is die eiland so groot soos [[Frankryk]], sy voormalige koloniseerder. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Antananarivo]], wat in die middel van die land geleë is.

[[Lêer:Madagaskarkaart.png|duimnael|links|upright|’n Kaart van Madagaskar. ''Nosy'' beteken &quot;eiland&quot; in Malgassies]]
Madagaskar is teenoor Mosambiek geleë, net suidoos van die [[Comore-eilande]] en [[Mayotte]], en wes van [[Mauritius]] en [[Réunion]]. Dit word deur die [[Mosambiekkanaal]] van Mosambiek geskei.

Die land bestaan uit Madagaskar, die wêreld se vierde grootste [[eiland]], en talle klein eilandjies. Ná die [[Voorgeskiedenis|prehistoriese]] verbrokkeling van die [[superkontinent]] [[Gondwana]] het Madagaskar sowat 88&amp;nbsp;miljoen jaar gelede geskei geraak van die [[Indiese subkontinent]]. Dit het tot gevolg gehad dat die eiland se [[dier]]e en [[plant]]e in redelike isolasie ontwikkel het – meer as 90% van die natuurlewe word nêrens anders op [[aarde]] aangetref nie. Die eiland se uiteenlopende [[ekostelsel]]s en unieke natuurlewe word bedreig deur die vinnige uitbreiding van die bevolking en ander omgewingsfaktore.

Die eerste [[argeologie]]se bewyse van menslike lewe op Madagaskar dateer van 2000&amp;nbsp;v.C. [[Austronesiese volke]] het tussen 350&amp;nbsp;v.C. en 550&amp;nbsp;n.C. in [[vlerkprou]]e van [[Borneo]] af gekom. Omstreeks 1000&amp;nbsp;n.C. het [[Bantoevolke]] van [[Oos-Afrika]] die Mosambiekkanaal oorgesteek na Madagaskar. Mettertyd het nog volke hulle op die eiland gevestig, wat elk ’n blywende invloed op die Malgassiese [[kultuur]]lewe gehad het. Die bevolking word dikwels in 18 of meer subgroepe verdeel waarvan die grootste die [[Merina]] van die sentrale hoogland is.

Tot in die laat [[18de eeu]] is die eiland regeer deur ’n gefragmenteerde verskeidenheid sosiopolitieke bondgenootskappe. Aan die begin van die [[19de eeu]] is die grootste deel van die eiland verenig en deur ’n reeks Merina-adellikes regeer as die [[#Koninkryk Madagaskar|Koninkryk Madagaskar]]. Die monargie het in 1897 tot ’n einde gekom toe die eiland in die [[Franse koloniale ryk]] opgeneem is. Madagaskar het in 1960 sy onafhanklikheid van [[Frankryk]] verkry. Die outonome staat Madagaskar het sedertdien deur vier groot konstitusionele tydperke gegaan wat as republieke bekend staan.

Sedert 1992 is die nasie amptelik as ’n konstitusionele demokrasie vanaf sy hoofstad, [[Antananarivo]], regeer. In 2009 is president Marc Ravalomanana egter in ’n volksopstand gedwing om te bedank en in Maart 2009 het Andry Rajoelina president geword. Die konstitusionele regering is in Januarie 2014 herstel nadat [[Hery Rajaonarimampianina]] die vorige jaar in ’n verkiesing as president verkies is. Madagaskar is lid van die [[Verenigde Nasies]], die [[Afrika-unie]], die [[Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap]] en die Organisation Internationale de la Francophonie.

Madagaskar is volgens die VN een van die wêreld se mins ontwikkelde lande.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://unohrlls.org/about-ldcs/ |title=About LDCs |publisher=UN-OHRLLS |accessdate=22 Februarie 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200515124949/http://unohrlls.org/about-ldcs/ |archive-date=15 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Malgassies en Frans is albei amptelike tale. Die grootste deel van die bevolking volg tradisionele gelowe, [[Christendom|Christenskap]] of ’n mengsel van die twee. Ekotoerisme en landbou, wat gepaardgaan met groter beleggings in opvoeding, gesondheid en privaat ondernemings, is sleutelelemente van Madagaskar se ontwikkelingstrategie. Onder Ravalomanana het hierdie beleggings tot aansienlike ekonomiese groei gelei, maar die voordele is nie eweredig onder die bevolking versprei nie en die toenemenede lewenskoste en dalende lewenstandaarde het spanning veroorsaak onder die armes en sekere dele van die middelklas. Sedert 2017 het die ekonomie agteruitgegaan weens die politieke krisis van 2009 tot 2013, en die grootste deel van die bevolking se lewensgehalte bly laag.

== Etimologie ==
In [[Malgassies]], die taal van Madagaskar, is die eiland se naam ''Madagasikara''. Die mense word [[Malgasse (volk)|Malgasse]] genoem. Die naam &quot;Madagaskar&quot; is nie van plaaslike oorsprong nie, maar is in die [[Middeleeue]] deur Europeërs gebruik en gevestig.&lt;ref name=Cousins&gt;Cousins (1895), pp. 11–12&lt;/ref&gt; Die naam ''Madageiscar'' het die eerste keer in die memoires van die 13de-eeuse [[Venesië|Venesiese]] verkenner [[Marco Polo]] voorgekom.

Op Sint Lawrence-dag in 1500 het die [[Portugal|Portugese]] verkenner Diogo Dias op die eiland geland en dit ''São Lourenço'' gedoop. Polo se naam is egter verkies op kaarte van die [[Renaissance]]. Dit lyk nie of enige ander naam voor ''Madagasikara'' in Malgassies gebruik is nie, hoewel sommige gemeenskappe hul eie name het vir die grond of dele van die grond wat hulle bewoon.

== Geografie ==
{{multiple image
|footer = Die terasse met rysvelde van die sentrale hoogland van Madagaskar (links), die tropiese reënwoud aan die ooskus (middel) en die kus van die [[Indiese Oseaan]] (regs).
|align = left
|image1 = Imerina countryside riziere rice paddies Madagascar.jpg
|width1 = 180
|alt1 = terraced emerald paddy fields checker softly rolling hills
|image2 = Rainforestmadagascar04.tif
|width2 = 190
|alt2 = Hills covered with dense blue green tropical forests
|image3 = Beach in Madagascar with pirogues and palm trees.jpg
|width3 = 155
|alt3 = White sand beach lined with palm trees along a turquoise sea
}}

[[Lêer:Satellite image of Madagascar in September 2003.jpg|duimnael|[[Nasa]]-satellietbeeld van Madagaskar]]
Teen 592&amp;nbsp;800&amp;nbsp;km²&lt;ref name=BGNote&gt;{{en}} {{cite web |last=Bureau of African Affairs |title=Background Note: Madagascar |publisher=U.S. Department of State |date=3 Mei 2011 |url=https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5460.htm |accessdate=24 Augustus 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190508153424/https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5460.htm |archive-date=8 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; is Madagaskar die 49ste grootste land&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; en die vierde grootste eiland&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt; ter wêreld. Die land lê hoofsaaklik tussen die [[Breedtegraad|breedtegrade]] 12°S en 26°S, en die [[Lengtegraad|lengtegrade]] 43°O en 51°O.&lt;ref name=georeport&gt;Moriarty (1891), bl. 1–2&lt;/ref&gt; Naburige eilande sluit in die Franse Réunion en die land Mauritius in die ooste, en die staat Comore en die Franse gebied Mayotte in die noordweste. Die naaste land op die vasteland is [[Mosambiek]] in die weste.

Met die prehistoriese verbrokkeling van die superkontinent Gondwana is die landmassa Madagaskar-Antarktika-Indië sowat 135&amp;nbsp;miljoen jaar gelede geskei van die landmassa Afrika-Suid-Amerika. Madagaskar het sowat 88&amp;nbsp;miljoen jaar gelede wegbeweeg van Indië. Dit het meegebring dat die eiland se plante en diere in taamlike isolasie ontwikkel het.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |last=University of Berkeley: Understanding Evolution |title=Where did all of Madagascar's species come from? |url=http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/news/091001_madagascar |date=Oktober 2009 |accessdate=19 Maart 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516011018/https://evolution.berkeley.edu/evolibrary/news/091001_madagascar |archive-date=16 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Aan die ooskus loop ’n smal, steil [[plato]]rand met ’n groot deel van die eiland se oorblywende tropiese laaglandwoud.

Wes hiervan lê ’n plato in die middel van die eiland wat in hoogte wissel tussen 750 en 1&amp;nbsp;500&amp;nbsp;m bo die seevlak. Hierdie sentrale hoogland is tradisioneel die tuiste van die Merina-volk en die ligging van hul historiese hoofstad, [[Antananarivo]]; dit is die digs bevolkte deel van die eiland en word gekenmerk deur terrasse met [[rys]]lande wat lê tussen grasbedekte heuwels en kolle van die grasveldwoude wat voorheen die hooglandstreek bedek het. Wes van die hoogland loop die al hoe droër terrein geleidelik af na die Mosambiekkanaal en wortelboomvleie aan die kus.&lt;ref name=endemicstats&gt;{{en}} {{cite journal |vauthors = Vences M, Wollenberg KC, Vieites DR, Lees DC |title = Madagascar as a model region of species diversification |journal = Trends in Ecology and Evolution |volume = 24 |issue = 8 |pages = 456–465 |date = Junie 2009 |doi = 10.1016/j.tree.2009.03.011 |url = http://www.mvences.de/p/p1/Vences_A163.pdf |accessdate = 11 Februarie 2012 |archivedate = 11 Februarie 2012 |archiveurl = https://www.webcitation.org/65N9YtmnD?url=http://www.mvences.de/p/p1/Vences_A163.pdf |pmid = 19500874 |url-status = live }}&lt;/ref&gt;

{{multiple image
|footer = Die grasvlaktes van die westelike landskap bevat klipmassiewe (links) en kolle bladwisselende woude en kremetartbome (middel), terwyl die suide gekenmerk word deur woestyne en doringboomwoude (regs).
|align = left
|image1 = Isalo canyons.jpg
|width1 = 177
|alt1 = Pastel striated stone outcroppings jut from the plains
|image2 = Allée des Baobabs near Morondava, Madagascar.jpg
|width2 = 164
|alt2 = Giant baobabs clustered against the sky
|image3 = Spiny Forest Ifaty Madagascar.jpg
|width3 = 184
|alt3 = Bizarre succulents growing sparsely from deep red earth
}}
Madagaskar se hoogste pieke kom in drie prominente hooglandmassiewe voor: Maromokotro (2&amp;nbsp;876&amp;nbsp;m) in die Tsaratanana-massief is die eiland se hoogste punt, gevolg deur Boby Peak (2&amp;nbsp;658&amp;nbsp;m) in die Andringitra-massief en Tsiafajavona (2&amp;nbsp;643&amp;nbsp;m) in die Ankaratra-massief. In die ooste is die ''Canal des Pangalanes'', ’n ketting mensgemaakte en natuurlike  mere wat deur kanale verbind word wat die Franse ’n ent van die ooskus gebou het en 600&amp;nbsp;km ver parallel met die kus loop.&lt;ref name=&quot;EBLand&quot; /&gt;

Die westelike en suidelike dele, wat in die reënskadu van die sentrale hoogland lê, is die tuiste van droë, bladwisselende woude en woestyne. Omdat die gebied minder dig bevolk is, het die droë woude beter bewaar gebly as die oostelike reënwoude of die oorspronklike boslande van die sentrale plato. Die weskus het baie beskermde hawens, maar aanslikking is ’n groot probleem. Dit word veroorsaak deur [[sediment]] weens die hoë vlak van binnelandse erosie wat in die riviere beland wat die breë westelike vlaktes deurkruis.&lt;ref name=EBLand&gt;{{en}} {{cite web |last=Encyclopædia Britannica |title=Madagascar |work=Encyclopædia Britannica |publisher=Eb.com |year=2011 |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/355562/Madagascar |accessdate=25 Augustus 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090401084959/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/355562/Madagascar |archive-date=1 April 2009 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

=== Klimaat ===
[[Lêer:Madagascar map of Köppen climate classification af.png|duimnael|links|’n Kaart van Madagaskar se [[Köppen-klimaatklassifikasie]]]]
[[Lêer:Biogeographic timetable of Madagascar - journal.pone.0062086.g003.png|duimnael|upright|’n Biologiese tydlyn van Madagaskar oor die afgelope 200&amp;nbsp;miljoen jaar.]]
Die kombinasie van suidoostelike [[passaatwind]]e en noordwestelike [[moesonwind]]e lei tot ’n warm reënseisoen (November-April) met gereelde vernietigende [[sikloon|siklone]], en ’n relatief koeler, droë seisoen (Mei-Oktober). Reënwolke wat oor die [[Indiese Oseaan]] ontstaan, bring neerslae oor die eiland se ooskus; die swaar neerslae ondersteun die gebied se [[reënwoud]]ekostelsel. Die sentrale hoogland is droër, asook koeler, terwyl die weste nog droër is. ’n Halfdroë klimaat heers in die suidweste en suidelike binneland.&lt;ref name=&quot;endemicstats&quot; /&gt;

Tropiese siklone veroorsaak elke jaar skade aan die infrastruktuur en plaaslike ekonomieë asook lewensverlies.&lt;ref name=&quot;LOC&quot;&gt;{{en}} {{cite web |last=Metz |first=Helen Chapin |year=1994 |title=Library of Congress Country Studies: Madagascar |url=http://countrystudies.us/madagascar/ |accessdate=1 Februarie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200409012237/http://countrystudies.us/madagascar/ |archive-date=9 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; In 2004 was sikloon Gafilo die sterkste sikloon wat nog in Madagaskar aangeteken is. Die storm het 172 mense gedood, 214&amp;nbsp;260 dakloos gelaat&lt;ref name=gafilo&gt;{{en}} {{cite web |author=International Federation of Red Cross And Red Crescent Societies |publisher=ReliefWeb |date=25 Februarie 2005 |accessdate=31 Maart 2011 |title=Madagascar: Cyclone Gafilo, Final Report, Appeal 08/04 |url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900sid/DDAD-69XMQW?OpenDocument&amp;rc=1&amp;emid=2004-0103 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080414201049/http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/DDAD-69XMQW?OpenDocument |archive-date=14 April 2008 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; en miljarde rande se skade aangerig.&lt;ref name=autogenerated1&gt;{{en}} {{cite web |author=Integrated Regional Information Networks |publisher=ReliefWeb |date=2 Julie 2004 |accessdate=9 September 2012 |title=Madagascar: Saving the children from Gafilo's aftermath |url=http://reliefweb.int/report/madagascar/madagascar-saving-children-gafilos-aftermath |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519164908/https://reliefweb.int/report/madagascar/madagascar-saving-children-gafilos-aftermath |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

=== Ekologie ===
[[Lêer:OaklandZooLemurs.jpg|duimnael|links|Die [[ringstertlemur]] is een van die meer as 100 bekende spesies en subspesies van die [[lemur]] wat net op Madagaskar aangetref word.&lt;ref name=&quot;2009Mittermeier&quot;&gt;{{en}} {{cite journal |editor1-last = Mittermeier |editor1-first = R.A. |editor2-last = Wallis |editor2-first = J. |editor3-last = Rylands |editor3-first = A.B. |editor4-last = Ganzhorn |editor4-first = J.U. |editor5-last = Oates |editor5-first = J.F. |editor6-last = Williamson |editor6-first = E.A. |editor7-last = Palacios |editor7-first = E. |editor8-last = Heymann |editor8-first = E.W. |editor9-last = Kierulff |editor9-first = M.C.M. |editor11-first = J. |editor12-last = Roos |editor12-first = C. |editor13-last = Walker |editor13-first = S. |editor14-last = Cortés-Ortiz |editor14-first = L. |editor15-last = Schwitzer |editor15-first = C. |others = Illustrated by S.D. Nash |year = 2009 |title = Primates in Peril: The World's 25 Most Endangered Primates 2008–2010 |publisher = IUCN/SSC Primate Specialist Group, International Primatological Society, and Conservation International |pages = 1–92 |url = http://www.primate-sg.org/storage/PDF/Primates.in.Peril.2008-2010.pdf|format = PDF |editor10-first = Long|editor10-last= Yongcheng |editor11-last = Supriatna}}&lt;/ref&gt;]]
[[Lêer:Ravenala madagascariensis Maui.jpg|duimnael|upright|Die eiland se ikoniese reisigerspalm (''Ravenala madagascariensis'') kom in die land se nasionale embleem voor]]
Vanweë die eiland se lang isolasie van naburige kontinente word talle plante en diere op Madagaskar nêrens anders ter wêreld aangetref nie.&lt;ref name=&quot;CIHotSpot&quot; /&gt;&lt;ref name=tattersall&gt;{{en}} {{cite book|last=Tattersall|first=Ian|title=Origin of the Malagasy Strepshirhine Primates|year=2006|publisher=Springer|isbn=0-387-34585-X|pages=1–6|url=https://books.google.com/books?id=nsBtrhsMU5EC&amp;pg=PA3}}&lt;/ref&gt; Sowat 90% van die spesies is [[endemies]],&lt;ref&gt;Hobbes &amp; Dolan (2008), bl. 517&lt;/ref&gt; insluitende die [[lemur]] (’n soort [[halfaap]]), die [[Karnivoor|karnivore]] [[fossa]] (of fretkat) en baie [[voël]]s. Hierdie eiesoortige ekologie maak dat sommige ekoloë na Madagaskar verwys as &quot;die agtste kontinent&quot;,&lt;ref&gt;Hillstrom &amp; Collier Hillstrom (2003), bl. 50&lt;/ref&gt; en Conservation International noem die eiland ’n bioversiteitswarmkol.&lt;ref name=CIHotSpot&gt;{{en}} {{cite web |last=Conservation International |title=Madagascar and the Indian Ocean Islands |work=Biodiversity Hotspots |publisher=Conservation International |year=2007 |url=http://www.biodiversityhotspots.org/xp/hotspots/madagascar/pages/biodiversity.aspx |accessdate=24 Augustus 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120324000527/http://www.biodiversityhotspots.org/xp/Hotspots/madagascar/pages/biodiversity.aspx |archive-date=24 Maart 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Meer as 80&amp;nbsp;persent van die 14&amp;nbsp;883 plantspesies word nêrens anders op aarde aangetref nie; dit sluit vyf plantfamilies in.&lt;ref name=endemism&gt;{{en}} {{cite journal |last1 = Callmander |first1 = Martin |title = The endemic and non-endemic vascular flora of Madagascar updated |journal = Plant Ecology and Evolution |volume = 144 |issue = 2 |pages = 121–125 |year = 2011 |doi = 10.5091/plecevo.2011.513 |url = http://www.mobot.org/MOBOT/Research/curators/pdf/PLECEVO_2011.pdf |accessdate = 11 Februarie 2012 |archivedate = 11 Februarie 2012 |archiveurl = https://www.webcitation.org/65NBBr5AX?url=http://www.mobot.org/MOBOT/Research/curators/pdf/PLECEVO_2011.pdf |url-status = live }}&lt;/ref&gt; Die [[Familie (biologie)|familie]] [[Didiereaceae]], wat uit vier [[Genus|genera]] en 11 [[spesie]]s bestaan, is beperk tot Suidwes-Madagaskar se doringboomwoude.&lt;ref name=&quot;endemicstats&quot; /&gt; Viervyfdes van die wêreld se ''[[Pachypodium]]''-spesies is endemies op die eiland.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |last1 = Lavranos |first1 = John |year = 2004 |title = Pachypodium makayense: A New Species From Madagascar |journal = Cactus and Succulent Journal |volume = 76 |issue = 2|pages = 85–88}}&lt;/ref&gt; Driekwart&lt;ref name=&quot;B2011plant&quot; /&gt; van die 860&lt;ref name=&quot;endemism&quot; /&gt; [[orgidee]]spesies word net hier aangetref, asook ses van die wêreld se nege [[kremetartboom]]spesies.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |doi = 10.1080/106351598260879 |vauthors=Baum DA, Small RL, Wendel JF |year = 1998 |title = Biogeography and floral evolution of baobabs (Adansonia, Bombacaceae) as inferred from multiple data sets  |journal = Systematic Biology |volume = 47 |issue = 2|pages = 181–207 |pmid = 12064226}}&lt;/ref&gt; Sowat 170 [[palm]]spesies word hier aangetref – drie keer soveel as op die hele vasteland van [[Afrika]]; 165 van hulle is endemies.&lt;ref name=B2011plant&gt;Bradt (2011), bl. 38&lt;/ref&gt; Baie inheemse plantspesies word gebruik as kruiemedisyne vir ’n verskeidenheid kwale. Die middels vinblastine&lt;ref name=&quot;MoleculesReview&quot;&gt;{{en}} {{cite journal|journal = Molecules|year = 2012|volume = 17|issue = 5|pages = 5893–5914|doi = 10.3390/molecules17055893|title = Modifications on the basic skeletons of vinblastine and vincristine|first1 = Péter|last1 = Keglevich|first2 = Laszlo|last2 = Hazai|first3 = György|last3 = Kalaus|first4 = Csaba|last4 = Szántay|pmid = 22609781|url = http://www.mdpi.com/1420-3049/17/5/5893/pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal|first1 = Justin E.|last1 = Sears|first2 = Dale L.|last2 = Boger|authorlink2 = Dale L. Boger|title = Total Synthesis of Vinblastine, Related Natural Products, and Key Analogues and Development of Inspired Methodology Suitable for the Systematic Study of Their Structure-Function Properties|journal = Accounts of Chemical Research|year = 2015|volume = 48|issue = 3|pages = 653–662|doi = 10.1021/ar500400w}}&lt;/ref&gt; en vincristine&lt;ref name=&quot;MoleculesReview&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal|last1 = Kuboyama|first1 = Takeshi|last2 = Yokoshima|first2 = Satoshi|last3 = Tokuyama|first3 = Hidetoshi|last4 = Fukuyama|first4 = Tohru|title = Stereocontrolled total synthesis of (+)-vincristine|journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|year = 2004|volume = 101|issue = 33|pages = 11966–11970|doi = 10.1073/pnas.0401323101|bibcode = 2004PNAS..10111966K}}&lt;/ref&gt; is ''vinca''-[[alkaloïede]]s&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal|last1 = van der Heijden|first1 = Robert|last2 = Jacobs|first2 = Denise I.|last3 = Snoeijer|first3 = Wim|last4 = Hallard|first4 = Didier|last5 = Verpoorte|first5 = Robert|year = 2004|title = The ''Catharanthus'' alkaloids: Pharmacognosy and biotechnology|journal = Current Medicinal Chemistry|volume = 11|issue = 5|pages = 607–628|pmid = 15032608|doi = 10.2174/0929867043455846}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite book|last = Raviña|first = Enrique|title = The evolution of drug discovery: From traditional medicines to modern drugs|year = 2011|publisher = John Wiley &amp; Sons|isbn = 978-3-527-32669-3|pages = 157–159|chapter = ''Vinca'' alkaloids|url = https://books.google.com/books?id=iDNy0XxGqT8C&amp;pg=PA157}}&lt;/ref&gt; wat gebruik word vir die behandeling van Hodgkinsiekte,&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web|url = https://www.cancer.org/cancer/hodgkin-lymphoma/treating/chemotherapy.html|date = 29 Maart 2017|accessdate = 22 Junie 2017|title = Chemotherapy for Hodgkin Lymphoma|publisher = American Cancer Society|website = cancer.org}}&lt;br /&gt;{{en}} {{cite web|url = https://www.cancer.org/cancer/non-hodgkin-lymphoma/treating/chemotherapy.html|date = 31 Mei 2016|accessdate = 22 Junie 2017|title = Chemotherapy for Non-Hodgkin Lymphoma|publisher = American Cancer Society|website = cancer.org}}&lt;/ref&gt; [[leukemie]]&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web|url = https://www.cancer.org/cancer/acute-lymphocytic-leukemia/treating/chemotherapy.html|date = 18 Februarie 2016|accessdate = 22 Junie 2017|title = Chemotherapy for Acute Lymphocytic Leukemia|publisher = American Cancer Society|website = cancer.org}}&lt;br /&gt;{{en}} {{cite web|url = https://www.cancer.org/cancer/chronic-myeloid-leukemia/treating/chemotherapy.html|date = 22 Februarie 2016|accessdate = 22 Junie 2017|title = Chemotherapy for Chronic Myeloid Leukemia|publisher = American Cancer Society|website = cancer.org}}&lt;br /&gt;{{en}} {{cite web|title = Chemotherapy for Childhood Leukemia|date = 3 Februarie 2016|accessdate = 22 Junie 2017|url = https://www.cancer.org/cancer/leukemia-in-children/treating/chemotherapy.html|publisher = American Cancer Society|website = cancer.org}}&lt;/ref&gt; en ander soorte [[kanker]].&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web|title = Chemotherapy for Neuroblastoma|publisher = American Cancer Society|website = cancer.org|url = https://www.cancer.org/cancer/neuroblastoma/treating/chemotherapy.html|date = 22 Januarie 2016|accessdate = 22 Junie 2017}}&lt;br /&gt;{{en}} {{cite web|url = https://www.cancer.org/cancer/brain-spinal-cord-tumors-children/treating/chemotherapy.html|date = 21 Januarie 2016|accessdate = 22 Junie 2017|title = Chemotherapy for Brain and Spinal Cord Tumors in Children|publisher = American Cancer Society|website = cancer.org}}&lt;br /&gt;{{en}} {{cite web|url = https://www.cancer.org/cancer/non-small-cell-lung-cancer/treating/chemotherapy.html|date = 16 Mei 2016|accessdate = 22 Junie 2017|title = Chemotherapy for Non-Small Cell Lung Cancer|publisher = American Cancer Society|website = cancer.org}}&lt;/ref&gt; Dit word gemaak van die [[Malgassiese kanniedood]].&lt;ref name=periw&gt;{{en}} {{cite journal |last = Foster |first = Steven |title = From Herbs to Medicines: The Madagascar Periwinkle's Impact on Childhood Leukemia: A Serendipitous Discovery for Treatment |journal = Alternative and Complementary Therapies |volume = 16 |issue = 6 |pages = 347–350 |year = 2010 |doi = 10.1089/act.2010.16609}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite book|chapter = Africa's gift to the world|pages = 46–51|url = https://books.google.com/books?id=aXGmCwAAQBAJ&amp;pg=PA46|title = Botanical Miracles: Chemistry of Plants That Changed the World|first1 = Raymond|last1 = Cooper|first2 = Jeffrey John|last2 = Deakin|publisher = CRC Press|year = 2016|isbn = 978-1-4987-0430-4}}&lt;/ref&gt;

Die [[reisigerspalm]], wat plaaslik as ''ravinala'' bekend is&lt;ref&gt;Ellis (1859), bl. 302&lt;/ref&gt; en endemies in die oostelike reënwoude is,&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.floridata.com/ref/R/rave_mad.cfm |title=Ravenala madagascariensis |publisher=Floridata.com |accessdate=14 September 2009 |date=16 Mei 2000 |last=McLendon |first=Chuck |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519164943/https://floridata.com/ref/R/rave_mad.cfm |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; is baie ikonies van Madagaskar en kom voor in onder meer die nasionale embleem.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |last=Lambahoany Ecotourism Centre |title=Nature of Madagascar |publisher=Lambahoany Ecotourism Centre |date=24 Augustus 2011 |url=http://www.lambahoany.org/madagascar/nature-of-madagascar/ |accessdate=24 Augustus 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150722155407/http://www.lambahoany.org/madagascar/nature-of-madagascar/ |archive-date=22 Julie 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Nes sy [[flora]], is Madagaskar se [[fauna]] uiteenlopend en ’n groot deel daarvan is endemies. Conservation International het die [[lemur]] al Madagaskar se vlagskip-soogdierspesie&quot; genoem.&lt;ref name=&quot;CIHotSpot&quot; /&gt; In die afwesigheid van [[Aap|ape]] en ander mededingers het hierdie [[Primaat|primate]] aangepas by ’n groot verskeidenheid [[habitat]]s en in verskeie spesies ontwikkel. In 2012 was daar amptelik 103 spesies en subspesies,&lt;ref name=lemurextinction&gt;{{en}} {{cite news |last=Black |first=Richard |title=Lemurs sliding toward extinction |newspaper=BBC News |date=13 Julie 2012 |url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-18825901 |accessdate=26 Augustus 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519165002/https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-18825901 |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; waarvan 39 tussen 2000 en 2008 beskryf is.&lt;ref name=Mittermeier2008&gt;{{en}} {{cite journal|title=Lemur diversity in Madagascar|author=Mittermeier, R.; Ganzhorn, J.; Konstant, W.; Glander, K.; Tattersall, I.; Groves, C.; Rylands, A.; Hapke, A.; Ratsimbazafy, J.; Mayor, M.; Louis, E.; Rumpler, Y.; Schwitzer, C.; Rasoloarison, R.|journal=International Journal of Primatology|doi=10.1007/s10764-008-9317-y|pages=1607–1656|volume=29|issue=6|date=December 2008}}&lt;/ref&gt; Hulle is feitlik almal geklassifiseer as seldsaam, kwesbaar of bedreig. Minstens 17 spesies het uitgesterf sedert die mens op die eiland aangekom het – hulle was almal groter as die bestaande spesies.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |author1=Jungers, W.L. |author2=Godfrey, L.R. |author3=Simons, E.L. |author4=Chatrath, P.S. |title=Phalangeal curvature and positional behavior in extinct sloth lemurs (Primates, Palaeopropithecidae) |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences USA |volume=94 |issue=22 |pages=11998–2001 |year=1997|pmid=11038588 |pmc=23681 |doi=10.1073/pnas.94.22.11998 |bibcode=1997PNAS...9411998J}}&lt;/ref&gt;

’n Paar ander [[soogdier]]e, onder meer die katagtige [[fossa]], is endemies op Madagaskar. Meer as 300 voëlspesies is op die eiland aangeteken, waarvan meer as 60&amp;nbsp;persent (insluitende vier families en 42 genera) endemies is.&lt;ref name=&quot;CIHotSpot&quot; /&gt; Die paar families en genera van [[reptiel]]e wat Madagaskar bereik het, het in meer as 260 spesies gediversifiseer; van hulle is meer as 90&amp;nbsp;persent endemies&lt;ref name=&quot;Okajima&quot; /&gt; (insluitende een endemiese familie).&lt;ref name=&quot;CIHotSpot&quot; /&gt; Die eiland is die tuiste van tweederdes van die wêreld se [[verkleurmannetjie]]spesies,&lt;ref name=&quot;Okajima&quot;&gt;{{en}} {{cite journal  |vauthors=Okajima Y, Kumazawa Y|lastauthoramp=yes |title = Mitogenomic perspectives into iguanid phylogeny and biogeography: Gondwanan vicariance for the origin of Madagascan oplurines  |journal = Gene |volume = 441 |issue = 1–2 |pages = 28–35 |year = 2009 |pmid = 18598742|doi = 10.1016/j.gene.2008.06.011}}&lt;/ref&gt; insluitende die kleinste bekende spesie, ''Brookesia micra''.&lt;ref&gt;{{en}} {{Cite journal |last1 = Glaw |first1 = F. |last2 = Köhler |first2 = J. R. |last3 = Townsend |first3 = T. M. |last4 = Vences |first4 = M. |editor1-last = Salamin |editor1-first = Nicolas |title = Rivaling the World's Smallest Reptiles: Discovery of Miniaturized and Microendemic New Species of Leaf Chameleons (Brookesia) from Northern Madagascar |doi = 10.1371/journal.pone.0031314 |journal = PLoS ONE |volume = 7 |issue = 2 |pages = e31314 |year = 2012 |pmid =  22348069|pmc =3279364|bibcode = 2012PLoSO...731314G }}&lt;/ref&gt; Navorsers het al voorgestel dat verkleurmannetjies in geheel op Madagaskar ontstaan het.

Endemiese [[vis]]soorte sluit in twee families, 15 genera en meer as 100 spesies. Hulle kom veral voor in die eiland se [[Meer|varswatermere]] en [[rivier]]e. Hoewel [[ongewerweldes]] op Madagaskar nie goed bestudeer is nie, glo navorsers daar is ook ’n groot mate van endemisme onder die bekende spesies. Al 651 spesies van die [[Slak|aardslakke]] is endemies, asook baie van die eiland se [[skoenlapper]]s, [[miskruier]]s, [[Gaasvlerkiges]], [[spinnekop]]pe en [[naaldekoker]]s.&lt;ref name=&quot;CIHotSpot&quot; /&gt;

=== Omgewingskwessies ===
Madagaskar se verskeidenheid fauna en flora word deur menslike aktiwiteit bedreig.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://abcnews.go.com/Technology/wireStory?id=11291024 |title=Everglades, Madagascar Rain Forest on Unesco List |publisher=ABC News |date=30 Julie 2010 |accessdate=11 Februarie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110628193053/http://abcnews.go.com/Technology/wireStory?id=11291024 |archive-date=28 Junie 2011 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Sedert die aankoms van die [[mens]] sowat 2&amp;nbsp;350&amp;nbsp;jaar gelede het meer as 90&amp;nbsp;persent van die eiland se oorspronklike woude verlore gegaan. Dit is hoofsaaklik te wyte aan die tradisionele afbrand van woude vir landboudoeleindes.&lt;ref name=&quot;Gade 1996&quot;&gt;{{en}} {{cite journal|doi = 10.2307/3674005|last = Gade|first = Daniel W.|title = Deforestation and its effects in Highland Madagascar|journal = Mountain Research and Development|volume = 16|issue = 2|year = 1996|pages = 101–116|ref = harv|jstor = 3674005}}&lt;/ref&gt; Malgassiese boere pas nie net die metode toe ter wille van die voordele daarvan as ’n landboutegniek nie, maar ook oor die kulturele verbintenisse daarvan met vooruitgang, gesondheid en gebruike om eerbied aan voorouers te betoon (''fomba malagasy'').&lt;ref&gt;Kull (2004), bl. 153&lt;/ref&gt;

{{multiple image
|footer = Die afbrand van woude kom algemeen voor (links), en dit veroorsaak erosie (middel) en die aanslikking van riviere (regs).
|align = right
|image1 = Manantenina bushfire.jpg
|width1 = 200
|alt1 = Burning Malagasy rainforest
|image2 = Madagascar erosion.jpg
|width2 = 200
|alt2 = A vast, red soil gully caused by erosion
|image3 = Bombetoka Bay, April 2005.jpg
|width3 = 200
|alt3 = Aerial photograph of a forked river that has turned red due to red soil runoff.
}}
Namate die digtheid van die bevolking op die eiland toegeneem het, het ontbossing sedert sowat 1&amp;nbsp;400 jaar gelede begin toeneem.&lt;ref name=autogenerated4&gt;{{en}} {{cite journal |last=Campbell |first=Gwyn |title=The Structure of Trade in Madagascar, 1750–1810 |journal=The International Journal of African Historical Studies |volume=26 |issue=1 |pages=111–148 |year=1993 |doi=10.2307/219188|jstor=219188 }}&lt;/ref&gt; Teen die 16de eeu was daar min woude op die sentrale hoogland oor.&lt;ref name=&quot;Gade 1996&quot; /&gt; Meer onlangse faktore wat tot ontbossing bygedra het, sluit in die toename in die grootte van beeskuddes vandat hulle sowat 1&amp;nbsp;000 jaar gelede na die eiland gebring is, ’n toenemende behoefte aan [[steenkool]] as ’n brandstof vir kook, en die toenemende belangrikheid van [[koffie]]verbouing in die afgelope eeu.&lt;ref name=&quot;spittingwind&quot;&gt;Emoff (2004), bl. 51–62&lt;/ref&gt; Volgens ’n konserwatiewe raming het sowat 40&amp;nbsp;persent van die eiland se oorspronklike woude tussen die 1950's en 2000 verdwyn, met ’n uitdunning van sowat 80&amp;nbsp;persent van die oorblywende woudgebiede.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal  |last1 = Harper |first1 = Grady J. |last2 = Steininger |first2 = Marc |last3 = Tucker |first3 = Compton|last4 = Juhn|first4 = Daniel |last5 = Hawkins |first5 = Frank |title = Fifty years of deforestation and forest fragmentation in Madagascar |journal = Environmental Conservation |volume = 34 |issue = 4 |pages = 325–333 |publisher = Cambridge Journals |year = 2007 |doi = 10.1017/S0376892907004262}}&lt;/ref&gt; Daarbenewens word die bewaring van die natuurlewe bemoeilik deur die onwettige verwydering van hout uit beskermde woude en die wettige bymekaarmaak van hout in nasionale parke vir uitvoer. Hoewel dit van 2000 tot 2009 onwettig was onder oudpresident Marc Ravalomanana, is die beperkte versameling van hout uit nasionale parke weer in Januarie 2009 toegelaat en dit het onder president Andry Rajoelina drasties toegeneem as ’n sleutelbron van staatsinkomste om op te maak vir die afname in internasionale skenkings ná Ravalomanana se afsetting.&lt;ref name=CrossroadsMarcus&gt;{{en}} {{cite web |last1=Bachelard |first1=Jerome |last2=Marcus |first2=Richard |title=Countries at the Crossroads 2011: Madagascar |publisher=Freedom House |year=2011 |url=http://www.freedomhouse.org/sites/default/files/inline_images/MADAGASCARfinal.pdf |accessdate=25 Augustus 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160307085236/http://www.webcitation.org/6AAqjglXX |archive-date=7 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Daar word verwag al die eiland se reënwoude buiten dié in beskermde gebiede en aan die steilste oostelike berghange, sal teen 2025 weg wees.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |vauthors=Green GM, Sussman RW|lastauthoramp=yes |title = Deforestation history of the eastern rainforests of Madagascar from satellite images |journal = Science |volume = 248 |issue = 4952 |pages = 212–215|year = 1990 |doi = 10.1126/science.248.4952.212 |bibcode = 1990Sci...248..212G |pmid = 17740137}}&lt;/ref&gt;

Mense het ook indringerspesies na die eiland gebring. Ná die ontdekking in 2014 op die eiland van die Asiatiese padda, ’n verwant van die paddaspesie wat sedert die 1930's groot skade aan [[Australië]] se natuurlewe aangerig het, het navorsers gewaarsku die padda &quot;kan verwoesting saai onder die land se unieke fauna&quot;.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite news |last=Morelle |first=Rebecca |url=http://www.bbc.com/news/science-environment-27607978 |title=Asian relative of cane toad threatens Madagascar havoc |publisher=BBC News |date=29 Mei 2014 |accessdate=29 Julie 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180910020015/https://www.bbc.com/news/science-environment-27607978 |archive-date=10 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Die vernietiging van habitats en jag het daartoe gelei dat baie endemiese spesies bedreig word of uitgesterf het. Die eiland se [[olifantvoël]]s, ’n familie endemiese reuseloopvoëls, het in die 17de eeu of vroeër uitgesterf, waarskynlik omdat mense die volwasse voëls gejag en hul groot eiers bymekaargemaak het om te eet.&lt;ref name=&quot;Davies&quot;&gt;Davies (2003), bl. 99–101&lt;/ref&gt; Baie groot lemurspesies het verdwyn met die aankoms van die mens, terwyl ander deur die eeue uitgesterf het weens die druk wat die groeiende bevolking op hul habitats geplaas het en omdat sekere bevolkings al hoe meer jag op die lemurs gemaak het vir kos.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |last=Handwerk |first=Brian |title=Lemurs Hunted, Eaten Amid Civil Unrest, Group Says |publisher=National Geographic News |url=http://news.nationalgeographic.com/news/2009/08/090821-lemurs-killing-madagascar.html |date=21 Augustus 2009 |accessdate=15 Maart 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010190139/http://news.nationalgeographic.com/news/2009/08/090821-lemurs-killing-madagascar.html |archive-date=10 Oktober 2017 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; In ’n opname in Julie 2012 is bevind die ontginning van natuurlike hulpbronne sedert 2009 het groot nadelige gevolge vir die natuurlewe gehad: 90&amp;nbsp;persent van die lemurspesies word bedreig, die hoogste persentasie van enige soogdiergroep. Van hulle word 23 spesies kritiek bedreig. In teenstelling hiermee het ’n studie in 2008 bevind net 38&amp;nbsp;persent van die lemurspesies word bedreig.&lt;ref name=lemurextinction /&gt;

In 2003 het Ravalomanana die Durbanvisie aangekondig, ’n inisiatief om die eiland se beskermde natuurgebiede meer as te verdriedubbel tot 60&amp;nbsp;000&amp;nbsp;km², of 10&amp;nbsp;persent van Madagaskar se grondoppervlakte. In 2011 het gebiede wat deur die staat beskerm is, ingesluit vyf integrale natuurreservate (''Réserves Naturelles Intégrales''), 21 spesiale reservate (''Réserves Spéciales'') en 21 nasionale parke (''Parcs Nationaux'').&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |last=Madagascar National Parks |title=The Conservation |publisher=parcs-madagascar.com |year=2011 |url=http://www.parcs-madagascar.com/madagascar-national-parks_en.php?Navigation=26 |accessdate=25 Augustus 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150506120753/http://www.parcs-madagascar.com/madagascar-national-parks_en.php?Navigation=26 |archive-date= 6 Mei 2015 |url-status=dead |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt; In 2007 het ses van die nasionale parke ’n [[wêrelderfenisgebied]] geword met die naam &quot;Reënwoude van die Atsinanana&quot;.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/list/1257 |title=Rainforests of the Atsinanana |publisher=[[Unesco]] |accessdate=30 April 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519165047/http://whc.unesco.org/en/list/1257 |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Om die publiek bewus te maak van Madagaskar se omgewingsuitdagings, het die Natuurlewebewaringsvereniging in Junie 2008 ’n uitstalling met die naam Madagascar! by die Bronxdieretuin in [[New York Stad|New York]] gehou.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.treehugger.com/files/2008/06/madagascar-opens-at-bronx-zoo.php |title=Madagascar! to Open at Bronx Zoo in Green, Refurbished Lion House |publisher=Treehugger |last=Luna |first=Kenny |accessdate=11 Junie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110911201852/http://www.treehugger.com/files/2008/06/madagascar-opens-at-bronx-zoo.php |archive-date=11 September 2011 |url-status=dead |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;

== Geskiedenis ==
=== Vroeë tydperk ===
[[Lêer:Malagasy girls Madagascar Merina.jpg|duimnael|Die Malgasse se gelaatstrekke weerspieël ’n vermenging van [[Suidoos-Asië|Austronesiese]] (Suidoos-Asiatiese) en [[Bantoevolke|Bantoe-]] (Oos-Afrikaanse) wortels]]
Navorsing en debatte duur voort oor die aanvanklike inwoners van Madagaskar. [[Argeologie]]se vondste soos snymerke aan bene wat in die noordweste ontdek is en steengereedskap uit die noordooste dui daarop plunderaars het Madagaskar omstreeks 2000&amp;nbsp;v.C. al besoek.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |last1 = Gommery |first1 = D. |last2 = Ramanivosoa |first2 = B. |last3 = Faure |first3 = M. |last4 = Guérin |first4 = C. |last5 = Kerloc'h |first5 = P. |last6 = Sénégas |first6 = F. |last7 = Randrianantenaina |first7 = H. |title = Oldest evidence of human activities in Madagascar on subfossil hippopotamus bones from Anjohibe (Mahajanga Province) |journal = Comptes Rendus Palevol |volume = 10 |issue = 4 |year = 2011 |pages = 271–278 |doi = 10.1016/j.crpv.2011.01.006}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |last1 = Dewar |first1 = R. E. |last2 = Radimilahy |first2 = C. |last3 = Wright |first3 = H. T. |last4 = Jacobs |first4 = Z. |last5 = Kelly |first5 = G. O. |last6 = Berna |first6 = F. |title = Stone tools and foraging in northern Madagascar challenge Holocene extinction models |journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume = 110 |issue = 31 |year = 2013 |pages = 12583–12588 |doi = 10.1073/pnas.1306100110 |pmid=23858456 |pmc=3732966|bibcode = 2013PNAS..11012583D }}&lt;/ref&gt; Argeoloë het tradisioneel geraam die eerste setlaars het in die tydperk tussen 350&amp;nbsp;v.C. en 550&amp;nbsp;n.C. in vlae na die eiland gekom, terwyl ander glo dit was nie voor 250&amp;nbsp;n.C. nie. Madagaskar is in elk geval een van die laaste groot landmassas op aarde waar mense gaan woon het.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |last = Crowley |first = B.E. |title = A refined chronology of prehistoric Madagascar and the demise of the megafauna |journal = Quaternary Science Reviews |volume = 29 |issue = 19–20 |pages = 2591–2603 |year = 2010 |doi = 10.1016/j.quascirev.2010.06.030|bibcode = 2010QSRv...29.2591C}}&lt;/ref&gt;

Die vroeë setlaars het vermoedelik in [[vlerkprou]]e uit Suid-[[Borneo]] gekom. Hier het hulle reënwoude aan die kus afgebrand om plek te maak vir landbou. Hulle het ’n oorvloed fauna aangetref, insluitende reuselemurs, olifantvoëls, reusefossa en die Malgassiese seekoei – dié het almal intussen uitgesterf omdat hulle gejag en hul habitats vernietig is.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |last = Virah-Sawmy |first = M. |author2 = Willis, K. J.|author3=Gillson, L. |title = Evidence for drought and forest declines during the recent megafaunal extinctions in Madagascar |journal = Journal of Biogeography |volume = 37 |pages = 506–519 |year = 2010 |doi=10.1111/j.1365-2699.2009.02203.x |issue = 3}}&lt;/ref&gt; Teen 600&amp;nbsp;n.C. het groepe setlaars begin om die woude van die sentrale hoogland af te brand.&lt;ref name=Camp93&gt;{{en}} {{cite journal |last = Campbell |first = Gwyn |title = The Structure of Trade in Madagascar, 1750–1810 |journal = The International Journal of African Historical Studies |volume = 26 |issue = 1 |year = 1993 |doi = 10.2307/219188 |page = 111|jstor = 219188 }}&lt;/ref&gt; [[Arabiere|Arabiese]] handelaars het tussen die 7de en 9de eeu op die eiland aangekom.&lt;ref name=Wink&gt;Wink (2004), bl. 185&lt;/ref&gt; ’n Vlaag [[Bantoetale|Bantoesprekende]] migrante uit Suidoos-Afrika het omstreeks 1000&amp;nbsp;n.C. hierheen gekom. Hulle het die [[seboe]], ’n soort bees met ’n boggel en lang horings, saamgebring wat hulle in groot kuddes aangehou het.&lt;ref name=&quot;Gade 1996&quot;/&gt;

Teen 1600 is rysvelde aangelê in die Betsileo-koninkryk van die sentrale hoogland. Die terasse het ’n eeu later uitgebrei tot deur die naburige Imerina-koninkryk.&lt;ref name=&quot;Camp93&quot; /&gt; Die toename in landbou en aanvraag na weiveld vir die seboes het die sentrale hoogland teen die 17de eeu verander van ’n woud-ekostelsel in ’n grasland.&lt;ref name=&quot;Gade 1996&quot; /&gt; In die mondelinge geskiedenis van die Merinavolk, wat moontlik tussen 600 en 1&amp;nbsp;000 jaar gelede op die hoogland begin aankom het, word vertel van ’n gevestigde bevolking met die naam Vazimba wat hulle op die hoogland aangetref het. Hulle was waarskynlik die afstammelinge van ’n vroeëre en tegnologies minder gevorderde Austronesiese setlaarsvlaag en is in die 16de en 17de eeu óf in die Merina opgeneem óf deur konings [[Andriamanelo]], [[Ralambo]] en [[Andrianjaka]] verdryf.&lt;ref name=vazimbadjp&gt;{{fr}} {{cite web |last=Domenichini |first=J.P. |title=Antehiroka et Royauté Vazimba |work=Express de Madagascar |publisher=Madatana.com |url=http://www.madatana.com/article-antehiroka-et-royaute-vazimba.php |accessdate=5 November 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200215083902/http://www.madatana.com/article-antehiroka-et-royaute-vazimba.php |archive-date=15 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Vandag verwys baie tradisionele Malgassiese gemeenskappe na die Vazimba se geeste as ''tompontany'' (voorouermeesters van die land).&lt;ref name=&quot;Mythe&quot;&gt;{{fr}} {{cite web |last=Razafimahazo |first=S. |title=Vazimba: Mythe ou Realité? |work=Revue de l'Océan Indien |publisher=Madatana.com |year=2011 |url=http://www.madatana.com/article-vazimba-mythe-ou-realite.php |accessdate=8 November 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200215083906/http://www.madatana.com/article-vazimba-mythe-ou-realite.php |archive-date=15 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

=== Arabiese en Europese kontak ===
[[Lêer:Pirates Cemetery Ile Ste Marie Madagascar.jpg|duimnael|’n Seerowersbegraafplaas op Île Sainte-Marie]]
Madagaskar was ’n belangrike transoseaniese middelpunt vir handel wat die hawens van die Indiese Oseaan in die vroeë eeue van menslike besetting verbind het. Die eiland se aangetekende geskiedenis begin by die Arabiere, wat omstreeks die 10de eeu handelsposte aan die noordweskus opgerig het. Hulle het [[Islam]], die [[Arabiese alfabet|Arabiese skrif]] (wat gebruik is om Malgassies te skryf in ’n alfabet bekend as [[Sorabe]]), Arabiese [[astrologie]] en ander kultuurelemente ingevoer.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt; Kontak deur [[Europa|Europeërs]] het in 1500 begin nadat die [[Portugal|Portugese]] seekaptein Diogo Dias die eiland gesien het.&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt; Die [[Frankryk|Franse]] het in die laat 17de eeu handelsposte aan die ooskus opgerig.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

Van omstreeks 1774 tot 1824 het Madagaskar die aandag getrek van seerowers en Europese handelaars, veral dié wat betrokke was by die [[Transatlantiese slawehandel]]. Sommige historici het al die klein eiland [[Île Sainte-Marie]] (Nosy Boroha) aan die noordooskus van Madagaskar voorgestel as die terrein van die legendariese seerower-[[utopie]] [[Libertalia]].&lt;ref&gt;Oliver (1886), bl. 16&lt;/ref&gt; Baie Europsese matrose het aan die eiland se kus gestrand, onder andere Robert Drury, wie se joernaal een van die min geskrewe uitbeeldings van die lewe in die 18de eeu in Suid-Madagaskar is.&lt;ref&gt;Kent (1976), bl.&amp;nbsp;65–71&lt;/ref&gt; Die rykdom wat deur die handel meegebring is, het gelei tot die opkoms van georganiseerde [[koninkryk]]e op die eiland, waarvan sommige teen die 17de eeu taamlik magtig was.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/madg_1/hd_madg_1.htm |title=Kingdoms of Madagascar: Maroserana and Merina |publisher=Metmuseum.org |accessdate=25 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519164631/https://www.metmuseum.org/toah/hd/madg_1/hd_madg_1.htm |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Onder hulle was die Betsimisaraka-bondgenootskap van die ooskus en die Sakalava-hoofskappe van Menabe en Boina aan die weskus. Die Imerina-koninkryk in die sentrale hoogland, met sy hoofstad by die [[Rova van Antananarivo|koninklike paleis]] van Antananarivo, het min of meer in dié tyd tot stand gekom onder koning [[Andriamanelo]].&lt;ref name=&quot;Ogot&quot;&gt;Ogot (1992), bl. 418&lt;/ref&gt;

=== Koninkryk Madagaskar ===
[[Lêer:Andrianampoinimerina HQ.jpg|duimnael|Koning Andrianampoinimerina (1787–1810)]]
Toe die hooglandkoninkryk Imerina in die vroeë 17de eeu tot stand kom, was dit aanvanklik ’n klein mag in vergelyking met die groter koninkryke aan die kus.&lt;ref name=&quot;Ogot&quot; /&gt; Dit het in die vroeë 18de eeu nog verder verswak toe koning [[Andriamasinavalona]] dit tussen sy vier seuns verdeel. Ná byna ’n eeu van [[oorlog]]voering en [[hongersnood]] is Imerina in 1793 deur koning [[Andrianampoinimerina]] (1787–1810) herenig.&lt;ref name=&quot;Hodder&quot;&gt;Hodder (1982), bl. 59&lt;/ref&gt; Uit sy aanvanklike hoofstad, Ambohimanga,&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/list/950 |title=Royal Hill of Ambohimanga |publisher=[[Unesco]] |accessdate=30 April 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519164647/http://whc.unesco.org/en/list/950 |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; en later uit die [[Rova van Antananarivo]], het hierdie Merina-koning sy heerskappy vinnig oor naburige koninkryke uitgebrei. Sy ambisie om die hele eiland onder sy beheer te verenig is grootliks bereik deur sy seun en opvolger, [[Radama I]] (1810-'28), wat deur die Britse regering erken is as die koning van Madagaskar. Radama het in 1817 ’n verdrag met die Britse goewerneur van [[Mauritius]] gesluit om die winsgewende slawehandel af te skaf in ruil vir Britse militêre en finansiële bystand. Afgesante van die [[Londense Sendinggenootskap]] het in 1818 op die eiland begin aankom en het sulke belangrike figure soos James Cameron, David Jones en David Griffiths ingesluit – hulle het skole opgerig, Malgassies in die [[Latynse alfabet]] [[Transkripsie|getranskribeer]], die [[Bybel]] vertaal en verskeie nuwe [[Tegnologie|tegnologieë]] bekend gestel.&lt;ref name=&quot;Ade Ajayi 1998, bl. 413–422&quot;&gt;Ade Ajayi (1998), bl.&amp;nbsp;413–422&lt;/ref&gt;

Radama se opvolger, koningin [[Ranavalona I]] (1828-'61), het op toenemende politieke en kulturele inmenging deur die Britte en Franse gereageer deur ’n koninklike edik uit te vaardig wat die beoefening van die [[Christendom|Christelike geloof]] op Madagaskar verbied het, en druk op die meeste buitelanders geplaas het om die gebied te verlaat. Sy het gebruik gemaak van ''fanompoana'' (dwangarbeid as ’n manier om belasting te betaal) om openbare projekte te voltooi en het ’n vaste weermag van tussen 20&amp;nbsp;000 en 30&amp;nbsp;000 Merina-soldate opgebou wat sy gebruik het om vrede in afgeleë streke te handhaaf en die Merina-koninkryk verder uit te brei tot oor die grootste deel van die eiland. Inwoners van Madagaskar kon mekaar van ’n verskeidenheid misdade aankla, insluitende diefstal, die beoefening van die Christelike geloof en veral heksery, waar iemand se skuld dikwels deur ’n soort beproewing, bekend as ''[[tangena]]'', bepaal is. Tydens haar bewind van 33 jaar het ’n kombinasie van gereelde oorlogvoering, siektes, dwangarbeid en streng regsmaatstawwe gelei tot ’n hoë sterftesyfer onder soldate sowel as burgerlikes.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |last = Campbell |first = Gwyn |date = October 1991 |title = The state and pre-colonial demographic history: the case of nineteenth century Madagascar |journal = Journal of African History |volume = 23 |issue = 3 |pages = 415–445}}&lt;/ref&gt; Tussen 1828 en 1861 het ''tangena'' jaarliks tot sowat 3&amp;nbsp;000 sterftes gelei. In 1838 is geraam dat tot 100&amp;nbsp;000 mense in Imerina dood is as gevolg daarvan – dit was rofweg 20% van die bevolking.&lt;ref name=&quot;Stats&quot;&gt;{{en}} {{cite journal | last = Campbell | first = Gwyn | date = October 1991 | title = The state and pre-colonial demographic history: the case of nineteenth century Madagascar | journal = Journal of African History | volume = 23 | issue = 3 | pages = 415–445}}&lt;/ref&gt; Onder die buitelanders wat in Imerina gebly het, was Jean Laborde, ’n [[entrepreneur]] wat munisie en ander nywerhede namens die monargie ontwikkel het, en Joseph-François Lambert, ’n Franse avonturier en slawehandelaar, met wie die destydse prins Rakoto ’n omstrede handelsooreenkoms, bekend as die Lambert-charter, onderteken het.  Rakoto het sy ma as [[Radama II]] (1861-'63) opgevolg en probeer om haar streng beleide te verslap, maar sy bewind is twee jaar later omvergewerp deur die [[eerste minister]], Rainivoninahitriniony (1852–1865), en ’n bondgenootskap van die ''[[andriana]]'' (adellikes) en ''[[hova]]'' (burgerlikes) wat ’n einde aan die absolute mag van die monarg wou bring.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

Ná die staatsgreep is Radama se koningin, [[Rasoherina]] (1863-'68), die geleentheid gebied om te regeer as sy sou instem om mag te deel met die eerste minister, in ’n nuwe sosiale kontrak wat behels het dat sy ’n politieke huwelik met hom aangaan.&lt;ref&gt;Oliver (1886), bl. 124–126&lt;/ref&gt; Sy het dit aanvaar. Sy het eers met Rainivoninahitriniony getrou, maar later van hom ontslae geraak en met sy broer, eerste minister Rainilaiarivony (1864-'95), getrou. Dié het later ook met koninginne [[Ranavalona II]] (1868-'83) en [[Ranavalona III]] (1883-'97) getrou.&lt;ref&gt;Uwechue (1981), bl. 473&lt;/ref&gt; Tydens Rainilaiarivony se ampstydperk van 31 jaar as eerste minister is talle beleide aanvaar om die mag van die sentrale regering te moderniseer en konsolideer.&lt;ref name=&quot;TA910&quot; /&gt; Skole is dwarsoor die eiland gebou en bywoning was verpligtend. Die weermag is verbeter en Britse konsultante is aangestel om die soldate op te lei.&lt;ref name=FFO522&gt;Fage, Flint &amp; Oliver (1986), bl. 522–524&lt;/ref&gt; [[Poligamie]] is verbied en die Christelike geloof, wat in 1869 die amptelike godsdiens geword het, is naas tradisionele gelowe deur baie mense aanvaar.&lt;ref name=TA910&gt;Thompson &amp; Adloff (1965), bl. 9–10&lt;/ref&gt; Regskodes is hervorm, geskoei op Britse [[Gemenereg|gemene reg]], en drie howe in die Europese styl is in die hoofstad opgerig.&lt;ref name=&quot;FFO522&quot; /&gt; In sy rol as bevelvoerder het Rainilaiarivony Madagaskar ook suksesvol teen verskeie Franse invalle verdedig.&lt;ref name=&quot;FFO522&quot; /&gt;

=== Franse kolonisasie ===
[[Lêer:Colonie de Madagascar 1897.jpg|duimnael|links|’n [[Obligasie]] van die Franse kolonie Madagaskar (7 Mei 1897)]]
[[Lêer:LaGuerreAMadagascar.jpg|duimnael|’n Franse plakkaat oor die Frans-Hova-oorlog]]
Hoofsaaklik op grond daarvan dat die Lambert-charter nie eerbiedig is nie, het Frankryk Madagaskar in 1883 binnegeval in wat bekend geword het as die eerste [[Frans-Hova-oorlog]].&lt;ref name=&quot;Boogaerde p7&quot;&gt;Van Den Boogaerde (2008), bl. 7&lt;/ref&gt; Aan die einde van die oorlog het Madagaskar die noordelike hawestad Antsiranana (Diego Suarez) aan Frankryk afgestaan en 560&amp;nbsp;000 frank aan Lambert se erfgename betaal.&lt;ref name=&quot;Randier p400&quot;&gt;Randier (2006), bl. 400&lt;/ref&gt; In 1890 het die Britte ’n volle, amptelike instelling van ’n Franse [[protektoraat]] op die eiland erken, maar die Malgassiese regering het nie Frankryk se gesag aanvaar nie. Om ’n voorwaardelike oorgawe af te dwing het Frankryk die hawe Toamasina aan die ooskus en Mahajanga aan die weskus onderskeidelik in Desember 1894 en Januarie 1895 gebombardeer en beset.&lt;ref name=Disease&gt;Curtin (1998), bl. 186&lt;/ref&gt;

’n Franse kolon het na Antananarivo opgeruk, maar baie soldate is aan [[malaria]] en ander siektes dood. Versterkings het uit [[Algerië]] en [[Afrika suid van die Sahara]] gekom. Toe die kolon die stad in September 1895 bereik, het hulle die paleis met swaargeskut gebombardeer en talle sterftes veroorsaak. Koningin Ranavalona III het toe oorgegee.&lt;ref&gt;Oliver, Fage &amp; Sanderson (1985), bl. 529&lt;/ref&gt; Die Franse het Madagaskar in 1896 geannekseer en die eiland die volgende jaar tot ’n kolonie verklaar. Die Merina-monargie is afgeskaf en die koninklike familie is na [[Réunion]] en Algerië verban. ’n Twee jaar lange rebellie teen die Franse is einde 1897 onderdruk.&lt;ref&gt;Oliver, Fage &amp; Sanderson (1985), bl. 532&lt;/ref&gt;

Onder koloniale heerskappy is plantasies aangeplant vir die vervaardiging van ’n verskeidenheid uitvoergewasse.&lt;ref&gt;Campbell (2005), bl. 107&lt;/ref&gt; Slawerny is in 1896 afgeskaf en sowat 500&amp;nbsp;000 slawe is vrygelaat; baie het in hul voormalige eienaars se huis as diensknegte aangebly.&lt;ref&gt;Shillington (2005), bl. 878&lt;/ref&gt; Vandag is daar in baie dele van die eiland steeds sterk diskriminasie teenoor die afstammelinge van slawe.&lt;ref&gt;Regnier (2015), bl. 152–154&lt;/ref&gt; Breë, geplaveide boulevards en vergaderplekke is in die hoofstad aangelê&lt;ref&gt;Fournet-Guérin (2007), bl. 45–54&lt;/ref&gt; en die Rova-paleiskompleks is in ’n museum omskep.&lt;ref name=&quot;Frémigacci&quot;&gt;Frémigacci (1999), bl. 421–444&lt;/ref&gt; Nog skole is gebou, veral in plattelandse en kusgebiede. Opvoeding vir kinders tussen 6 en 13 jaar het verpligtend geraak en het hoofsaaklik op [[Frans]] en ’n praktiese aanleg gefokus.&lt;ref&gt;Gallieni (1908), bl. 341–343&lt;/ref&gt;

Die Merina-tradisie van belasting wat in die vorm van arbeid betaal word, is onder Franse heerskappy voortgesit en gebruik om ’n spoorlyn en [[pad]]verbindings te bou wat belangrike kusstede met Antananarivo verbind.&lt;ref&gt;Reinsch (1905), bl. 377&lt;/ref&gt; Malgassiese troepe het in die [[Eerste Wêreldoorlog]] vir Frankryk geveg.&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt; In die 1930's het [[Nazi-Duitsland|Nazi]]-politieke denkers die [[Madagaskarplan]] ontwikkel waarvolgens die eiland geïdentifiseer is as ’n moontlike plek om Europa se [[Jode]] heen te deporteer.&lt;ref name=&quot;contemplation&quot;&gt;Browning (2004), bl. 81–89&lt;/ref&gt; Tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] was Madagaskar die terrein van die [[Slag van Madagaskar]] tussen Frankryk en Brittanje.&lt;ref&gt;Kennedy (2007), bl. 511–512&lt;/ref&gt;

Die beleg van Frankryk tydens WOII het die aansien van die koloniale administrasie op Madagaskar geknou en gelei tot ’n groeiende onafhanklikheidsbeweging en die [[Malgassiese Opstand]] van 1947.&lt;ref&gt;Lehoullier (2010), bl. 107&lt;/ref&gt; Die gevolg was dat Frankryk in 1956 hervormde instellings gevestig het onder die ''Loi Cadre'' (Oorsese Hervormingswet), en Madagaskar het vreedsaam na onafhanklikheid beweeg.&lt;ref name=&quot;Kitchen 1962, bl. 256&quot;&gt;Kitchen (1962), bl. 256&lt;/ref&gt; Die [[Malgassiese Republiek]] is op 14 Oktober 1958 afgekondig as ’n outonome staat in die [[Franse Gemeenskap]]. ’n Tydperk met ’n tussentydse regering het geëindig met die aanvaarding van ’n [[grondwet]] in 1959 en volle onafhanklikheid op [[26 Junie]] [[1960]].&lt;ref&gt;Pryor (1990), bl. 209–210&lt;/ref&gt;

=== Onafhanklike staat ===
[[Lêer:Philibert Tsiranana 1962.jpg|duimnael|upright|Philibert Tsiranana, die eerste president van Madagaskar (1960-'72)]]
Sedert Madagaskar onafhanklik geword het, het dit deur ’n tydperk van vier republieke gegaan met ooreenstemmende hersienings van sy grondwet. Die Malgassiese Republiek (1960-'72) onder president [[Philibert Tsiranana]], wat deur Frankryk aangestel is, is gekenmerk deur die voortsetting van sterk ekonomiese en politieke bande met Frankryk. Baie tegniese poste op hoë vlak is deur Franse gevul en Franse onderwysers, handboeke en leerplanne is in skole gebruik. ’n Algemene afkeer van Tsiranana se verdraagsaamheid teenoor hierdie &quot;neokoloniale&quot; reëling het gelei tot ’n reeks opstande deur boere en studente en die omverwerping van sy regering in 1972.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

Gabriel Ramanantsoa, ’n generaal-majoor in die weermag, is aangestel as tussentydse president en eerste minister, maar sy ongewildheid het daartoe gelei dat hy in 1975 bedank het. Kolonel Richard Ratsimandrava, wat aangestel is om hom op te volg, is ná ses dae in die amp in ’n [[sluipmoord]]aanval dood. Generaal Gilles Andriamahazo was daarna vier maande lank aan die bewind voordat hy deur ’n ander militêre aanstelling, viseadmiraal [[Didier Ratsiraka]], vervang is. Hy het die [[Sosialisme|sosialisties]]-[[Marxisme|Marxistiese]] Tweede Republiek gestig wat van 1975 tot 1993 geduur het.

Hierdie tydperk is gekenmerk deur ’n politieke verbond met die [[Oosblok]] en ’n beweging na ekonomiese isolasie. Hierdie beleide, tesame met ekonomiese druk weens die oliekrisis van 1973, het gelei tot die vinnige ineenstorting van Madagaskar se ekonomie en ’n sterk daling in lewenstandaarde.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt; Teen 1979 was die land heeltemal bankrot. Die Ratsiraka-administrasie het die voorwaardes van deursigtigheid, maatreëls teen korrupsie en ’n vryemarkstelsel aanvaar wat deur die [[Internasionale Monetêre Fonds]], die [[Wêreldbank]] en verskeie bilaterale skenkers gestel is in ruil vir hul redding van die land se ekonomie.&lt;ref name=&quot;ISS&quot; /&gt;

Ratsiraka se dalende gewildheid in die laat 1980's het in 1991 ’n kritieke punt bereik toe presidensiële wagte losbrand op ongewapende betogers. Binne twee maande is ’n oorgangsregering aangestel onder [[Albert Zafy]] (1993-'96), wat in 1992 die presidentsverkiesing gewen en die Derde Republiek (1992–2010) ingelui het.&lt;ref name=&quot;crisisgroup&quot;&gt;{{fr}} {{cite web |url=http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/africa/southern-africa/madagascar/166%20Madagascar%20a%20un%20tournant%20critique.ashx |title=Madagascar: La Crise a un Tournant Critique? |accessdate=25 November 2010 |work=International Crisis Group |archive-url=https://web.archive.org/web/20160307085333/http://www.webcitation.org/604mS5hLn |archive-date=7 Maart 2016 |url-status=live|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Die nuwe grondwet het ’n veelpartydemokrasie daargestel asook ’n skeiding van mag wat aansienlike beheer in die hande van die Nasionale Vergadering geplaas het. Klem is ook gelê op [[menseregte]], sosiale en politieke vryhede en vrye handel.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt; Zafy se termyn is egter gekenmerk deur ekonomiese agteruitgang, bewerings van korrupsie en sy instelling van wette waardeur hy groter mag gekry het. Hy is in 1996 in ’n staat van beskuldiging geplaas en ’n tussentydse president, Norbert Ratsirahonana, is aangestel vir die drie maande tot die volgende presidentsverkiesing. Ratsiraka is toe herverkies vir ’n tweede termyn van 1996 tot 2001.&lt;ref name=ISS&gt;{{en}} {{cite journal |last = Marcus |first = Richard |title = Political change in Madagascar: populist democracy or neopatrimonialism by another name? |issue = Occasional Paper no. 89 |publisher = Institute for Security Studies |date = August 2004 |url = http://www.issafrica.org/publications/papers/political-change-in-madagascar-populist-democracy-or-neopatrimonialism-by-another-name |accessdate =15 Februarie 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20040907223329/http://www.iss.org.za/pubs/papers/89/Paper89.htm |archivedate = 7 September 2004}}&lt;/ref&gt;

Die betwiste verkiesing van 2001 waarin die destydse burgemeester van Antananarivo, [[Marc Ravalomanana]], eindelik geseëvier het, het in 2002 ’n sewe maande lange dooie punt tussen ondersteuners van Ravalomanana en van Ratsiraka veroorsaak. Die negatiewe ekonomiese uitwerking van die politieke krisis is geleidelik oorkom deur Ravalomanana se progressiewe ekonomiese en politieke beleide, wat beleggings in opvoeding en ekotoerisme aangemoedig, buitelandse direkte beleggings vergemaklik en nasionale sowel as internasionale handelsooreenkomste tot stand gebring het. Die [[bruto binnelandse produk]] het gegroei teen ’n gemiddelde koers van 7&amp;nbsp;persent per jaar. In die laaste helfte van sy tweede termyn is Ravalomanana gekritiseer deur binne- en buitelandse waarnemers, wat hom beskuldig het van toenemende [[outoritarisme]] en [[korrupsie]].&lt;ref name=&quot;ISS&quot; /&gt;

Die opposisieleier en destydse burgemeester van Antananarivo, Andry Rajoelina, het vroeg in 2009 ’n beweging gelei waarin Ravalomanana uitgedwing is in ’n ongrondwetlike proses wat algemeen as ’n staatsgreep veroordeel is. In Maart 2009 is Rajoelina deur die hooggeregshof tot president verklaar van ’n oorgangsregering wat die land na presidentsverkiesings moes lei. In 2010 is die Vierde Republiek gestig met ’n nuwe grondwet wat deur ’n referendum bepaal is. Dit het die demokratiese veelpartystelsel behou wat in die vorige grondwet gevestig is.&lt;ref name=&quot;crisisgroup&quot; /&gt; [[Hery Rajaonarimampianina]] is aangewys as wenner van die 2013-presidentsverkiesing, wat die internasionale gemeenskap bepaal het regverdig en deursigtig was.&lt;ref&gt;{{fr}} {{cite web|url=https://www.un.org/apps/newsFr/storyF.asp?NewsID=31715&amp;Cr=Madagascar&amp;Cr1=#.UrVg67Sp6RM |title=Centre d'actualités de l'ONU – Madagascar: l'ONU salue le bon déroulement du deuxième tour des élections présidentielles |publisher=Un.org |accessdate=10 Februarie 2014}}&lt;/ref&gt;

In Junie 2025 sal die Frans-Maladaksiese Gesamentlike Kommissie vergader. Hierdie kommissie is verantwoordelik vir die besluit oor die terugbesorging van die Verstrooide Eilande aan Madagaskar.&lt;ref&gt;{{fr}} {{cite web|url=https://www.africaintelligence.fr/afrique-australe-et-iles/2025/06/06/la-composition-de-la-commission-mixte-sur-les-iles-eparses-se-dessine,110461870-bre |title=La composition de la commission mixte sur les îles Éparses se dessine |publisher=africaintelligence.fr |accessdate=15 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

== Regering ==
=== Struktuur ===
[[Lêer:Antananarivo06.jpg|duimnael|Antananarivo is die politieke en ekonomiese hoofstad van Madagaskar]]
Madagaskar is ’n semipresidensiële veelpartyrepubliek waar die verkose [[president]] die [[staatshoof]] is; hy kies ’n [[eerste minister]], wat kandidate voorstel vir die vorming van ’n [[kabinet]]. Volgens die land se [[grondwet]] is die uitvoerende gesag in die hande van die [[regering]], terwyl die wetgewende gesag by die kabinet, senaat en nasionale vergadering lê, hoewel die laasgenoemde twee liggame baie min mag het en ’n klein wetgewende rol vervul. Die grondwet maak voorsiening vir onafhanklike uitvoerende, wetgewende en geregtelike takke asook ’n verkose president wat beperk is tot drie termyne van vyf jaar elk.&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt;

Die 127 lede van die nasionale vergadering se termyn is ook vyf jaar en dié van die 33 lede van die senaat ses jaar – 22 senatore word deur plaaslike amptenare gekies en 11 word deur die president aangestel. Die laaste verkiesing vir die nasionale vergadering is op 20 Desember 2013 gehou&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt; en die laaste senaatsverkiesing op 30 Desember 2015.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.business-standard.com/article/pti-stories/madagascar-finally-elects-senate-after-2009-coup-115123000064_1.html |title=Madagascar finally elects Senate after 2009 coup |publisher=Business Standard |date=30 Desember 2015 |accessdate=27 Februarie 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190411172745/https://www.business-standard.com/article/pti-stories/madagascar-finally-elects-senate-after-2009-coup-115123000064_1.html |archive-date=11 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Op plaaslike vlak word die eiland se 22 provinsies deur ’n goewerneur en ’n provinsiale raad geadministreer. Provinsies word verder verdeel in streke en kommunes. Die geregtelike gesag is geskoei op die [[Frankryk|Franse]] stelsel.&lt;ref name=justiceMada&gt;Nalla (2010), bl. 122–128&lt;/ref&gt; Die howe is nie in staat om sake vinnig en met deursigtigheid af te handel nie en dit lei daartoe dat aangeklaagdes dikwels voor hul verskyning lang tye in onhigiëniese en oorvol tronke deurbring.&lt;ref name=mediainfo&gt;{{en}} {{cite web |title=Madagascar Profile: Media |publisher=BBC News |date=20 Junie 2012 |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13861846 |accessdate=25 Augustus 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191106233542/https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13861846 |archive-date=6 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

[[Antananarivo]] is die administratiewe [[hoofstad]] en grootste stad van Madagaskar.&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt; Dit is in die hooglandstreek geleë, naby die geografiese middelpunt van die eiland. Koning Andrianjaka het Antananarivo omstreeks 1610 of 1625 as die hoofstad van sy Imerina-koninkryk gestig op die terrein van die verowerde Vazimba-hoofstad op die heuweltop van [[Twaalf heilige heuwels van Imerina#Analamanga|Analamanga]].&lt;ref name=&quot;vazimbadjp&quot; /&gt; Toe die Merina se heerskappy vroeg in die 19de eeu na naburige volke versprei het en die Koninkryk Madagaskar gestig is, het Antananarivo die administratiewe hoofstad van feitlik die hele eiland geword. In 1896 het die Franse kolonialiste die Merina-hoofstad aanvaar as hul administratiewe hoofstad. Dit het die hoofstad van Madagaskar gebly ná onafhanklikwording in 1960. In 2017 is die hoofstad se inwonertal geraam op 1&amp;nbsp;391&amp;nbsp;433.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://worldpopulationreview.com/countries/madagascar-population/cities/ |title=Population of Cities in Madagascar (2017) |website=worldpopulationreview.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20191015204227/http://worldpopulationreview.com/countries/madagascar-population/cities/ |archive-date=15 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Die ander groot stede is Antsirabe (500&amp;nbsp;000), Toamasina (450&amp;nbsp;000) en Mahajanga (400&amp;nbsp;000).&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt;

=== Politiek ===
[[Lêer:Madagascar senate.JPG|duimnael|links|Die Senaat van Madagaskar]]
[[Lêer:Andry Rajoelina greeting crowd.jpg|duimnael|upright|Andry Rajoelina dien sedert 2019 as president van Madagaskar]]
Sedert Madagaskar in 1960 sy onafhanklikheid van Frankryk verkry het, is die eiland se politiek gekenmerk deur verskeie opstande, betwiste verkiesings, ’n staat van beskuldiging, twee militêre [[Staatsgreep|staatsgrepe]] en een [[sluipmoord]]. Die politieke krisisse is dikwels uitgerek, met nadelige gevolge vir die plaaslike ekonomie, internasionale betrekkinge en plaaslike lewenstandaarde. Die agt maande lange dooie punt tussen oudpresident Didier Ratsiraka en sy teenstander, Marc Ravalomanana, ná die presidentsverkiesing van 2001 het Madagaskar miljoene dollars gekos weens die verlies aan toerisme- en handelsinkomste en skade aan die infrastruktuur, soos brûe wat met bomme bestook is en geboue wat aan die brand gesteek is.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.irinnews.org/report.aspx?reportid=47721 |title=Madagascar: Former president sentenced to five years in prison |publisher=Irinnews.org |date=17 Desember 2003 |accessdate=25 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110910212445/http://www.irinnews.org/report.aspx?reportid=47721 |archive-date=10 September 2011 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ’n Reeks opstande vroeg in 2009 onder Andry Rajoelina teen Ravalomanana het gewelddadig geraak en meer as 170 mense is dood.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=83838 |title=Madagascar: Appeal launched despite political uncertainty |publisher=Irinnews.org |date=7 April 2009 |accessdate=25 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110919164406/http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=83838 |archive-date=19 September 2011 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Die moderne politiek op Madagaskar word beïnvloed deur die geskiedenis van die Merina se onderwerping van die kusgemeenskappe in die 19de eeu. Die gevolglike spanning tussen die hoogland- en kusgemeenskappe vlam soms weer op in geïsoleerde gevalle van geweld.&lt;ref name=ethnicstrife&gt;{{en}} {{cite news |last=Leithead |first=Alastair |title=Ethnic strife rocks Madagascar |newspaper=BBC News |date=14 Mei 2002 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1987383.stm |accessdate=22 Januarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519165130/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1987383.stm |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Madagaskar is histories beskou as uitgesluit van belangrike Afrika-sake ondanks die feit dat dit ’n stigterslid was van die [[Organisasie vir Afrika-eenheid]], wat in 1963 gestig is en in 2002 deur die [[Afrika-unie]] (AU) vervang is. Madagaskar is nie toegelaat om die eerste AU-beraad by te woon nie weens ’n dispuut oor die uitslae van die 2001-presidentsverkiesing. Die land het egter in Julie 2003 weer by die AU aangesluit ná ’n afwesigheid van 14 maande. Lidmaatskap is weer in Maart 2009 deur die AU opgeskort ná die ongrondwetlike oorname van gesag deur Rajoelina in daardie jaar.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite news |title=Pressure grows on Madagascar coup |publisher=BBC News |date=20 Maart 2009 |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/7954356.stm |accessdate=30 Maart 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090324065326/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/7954356.stm |archive-date=24 Maart 2009 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt; Altesaam 11 lande het ambassades op Madagaskar, onder meer Frankryk, Brittanje, die VSA, China en Indië.&lt;ref&gt;{{fr}} {{cite web |title=Numéros utiles |publisher=AirMadagascar.com |date=28 Januarie 2012 |url=http://www.airmadagascar.com/contact/numeros-utiles |accessdate=28 Januarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171111212428/http://www.webcitation.org/651QcKNqa |archive-date=11 November 2017 |url-status=live|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

[[Menseregte]] in die land word beskerm onder die grondwet en Madagaskar het verskeie internasionale ooreenkomste onderteken, insluitende die [[Universele Verklaring van Menseregte]] en die Kinderregtekonvensie.&lt;ref name=&quot;DOS&quot; /&gt; Godsdienstige, etniese en seksuele minderhede word regtens beskerm. Vryheid van assosiasie en byeenkomste word ook deur die reg beskerm, hoewel toestemming vir politieke opstande soms geweier word.&lt;ref name=&quot;CrossroadsMarcus&quot; /&gt;&lt;ref name=DOS&gt;{{en}} {{cite web |last=Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor |title=2010 Human Rights Report: Madagascar |publisher=U.S. Department of State |date=8 April 2011 |url=http://www.state.gov/documents/organization/160130.pdf |accessdate=10 Julie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170502071451/https://www.state.gov/documents/organization/160130.pdf |archive-date=2 Mei 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Marteling deur die veiligheidsmagte is seldsaam en onderdrukking deur die staat kom min voor in vergelyking met ander lande met net so min geregtelike beskermingsmaatreëls, hoewel arbitrêre inhegtenisnemings en korrupsie in die weermag en polisie soms ’n probleem is. Ravalomanana se stigting in 2004 van Bianco, ’n teenkorrupsiediens, het gelei tot minder korrupsie onder veral Antananarivo se laervlakburokrate, hoewel hoërvlakamptenare nog nie deur die diens vervolg is nie.&lt;ref name=&quot;CrossroadsMarcus&quot; /&gt;

=== Administratiewe verdeling ===
[[Lêer:Regions of Madagascar.svg|duimnael|’n Kaart van Madagaskar se streke]]
Madagaskar word in 22 streke (''faritra'') verdeel.&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt; Die streke word verder verdeel in 119 distrikte, 1&amp;nbsp;579 kommunes en 17&amp;nbsp;485 ''fokontany''.&lt;ref name=INSTAT&gt;{{fr}} {{cite press release |title = Presentation des resultats de la cartographie numerique en preparation du troisieme recensement generale de la population et de l'habitation |publisher = Institut nationale de la statistique (INSTAT), Government of Madagascar |year = 2010 |url = http://www.instat.mg/pdf/carto_poly.pdf |accessdate = 15 Januarie 2012 |archiveurl = https://www.webcitation.org/64jHAqXGw?url=http://www.instat.mg/pdf/carto_poly.pdf |archivedate = 16 Januarie 2012 }}&lt;/ref&gt;

{|class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;margin: 1em auto 1em auto;&quot;
|+ '''Streke en voormalige provinsies&lt;ref&gt;{{fr}} {{cite book |first = Eliane |last = Ralison |first2 = Frans |last2 = Goossens |editor-last = World Food Programme |title = Madagascar: profile des marches pour les evaluations d'urgence de la securite alimentaire |series = Strengthening Emergency Needs Assessment Capacity |date = Januarie 2006 |page = 3 |place = Rome, Italië |publisher = Katholieke Universiteit Leuven |url = http://documents.wfp.org/stellent/groups/public/documents/ena/wfp086538.pdf |accessdate = 14 Januarie 2012 |archiveurl = https://www.webcitation.org/64jbiYSCf?url=http://documents.wfp.org/stellent/groups/public/documents/ena/wfp086538.pdf |archivedate = 16 Januarie 2012 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; '''
!Nuwe streke !! Voormalige &lt;br /&gt;provinsies !! Oppervlakte &lt;br /&gt;(in km²) !! Inwoners &lt;br /&gt;(2013-raming)&lt;ref&gt;Institut National de la Statistique, Madagaskar.&lt;/ref&gt;
|-
|Diana (1) ||Antsiranana||align=&quot;right&quot;|19&amp;nbsp;266 ||align=&quot;right&quot;|700&amp;nbsp;021
|-
|Sava (2) ||Antsiranana||align=&quot;right&quot;|25&amp;nbsp;518 ||align=&quot;right&quot;|980&amp;nbsp;807
|-
|Itasy (3) ||Antananarivo||align=&quot;right&quot;|6&amp;nbsp;993 ||align=&quot;right&quot;|732&amp;nbsp;834
|-
|Analamanga (4) ||Antananarivo||align=&quot;right&quot;|16&amp;nbsp;911 ||align=&quot;right&quot;|3&amp;nbsp;348&amp;nbsp;794
|-
|Vakinankaratra (5) ||Antananarivo||align=&quot;right&quot;|16&amp;nbsp;599 ||align=&quot;right&quot;|1&amp;nbsp;803&amp;nbsp;307
|-
|Bongolava (6) ||Antananarivo||align=&quot;right&quot;|16&amp;nbsp;688 ||align=&quot;right&quot;|457&amp;nbsp;368
|-
|Sofia (7) ||Mahajanga||align=&quot;right&quot;|50&amp;nbsp;100 ||align=&quot;right&quot;|1&amp;nbsp;247&amp;nbsp;037
|-
|Boeny (8) ||Mahajanga||align=&quot;right&quot;|31&amp;nbsp;046 ||align=&quot;right&quot;|799&amp;nbsp;675
|-
|Betsiboka (9) ||Mahajanga||align=&quot;right&quot;|30&amp;nbsp;025 ||align=&quot;right&quot;|293&amp;nbsp;522
|-
|Melaky (10) ||Mahajanga||align=&quot;right&quot;|38&amp;nbsp;852 ||align=&quot;right&quot;|289&amp;nbsp;594
|-
|Alaotra Mangoro (11) ||Toamasina||align=&quot;right&quot;|31&amp;nbsp;948 ||align=&quot;right&quot;|1&amp;nbsp;027&amp;nbsp;110
|-
|Atsinanana (12) ||Toamasina||align=&quot;right&quot;|21&amp;nbsp;934 ||align=&quot;right&quot;|1&amp;nbsp;270&amp;nbsp;680
|-
|Analanjirofo (13) ||Toamasina||align=&quot;right&quot;|21&amp;nbsp;930 ||align=&quot;right&quot;|1&amp;nbsp;035&amp;nbsp;132
|-
|Amoron'i Mania (14) ||Fianarantsoa||align=&quot;right&quot;|16&amp;nbsp;141 ||align=&quot;right&quot;|715&amp;nbsp;027
|-
|Haute-Matsiatra (15) ||Fianarantsoa||align=&quot;right&quot;|21&amp;nbsp;080 ||align=&quot;right&quot;|1&amp;nbsp;199&amp;nbsp;183
|-
|Vatovavy-Fitovinany (16) ||Fianarantsoa||align=&quot;right&quot;|19&amp;nbsp;605 ||align=&quot;right&quot;|1&amp;nbsp;416&amp;nbsp;459
|-
|Atsimo-Atsinanana (17) ||Fianarantsoa||align=&quot;right&quot;|18&amp;nbsp;863 ||align=&quot;right&quot;|898&amp;nbsp;702
|-
|Ihorombe (18) ||Fianarantsoa||align=&quot;right&quot;|26&amp;nbsp;391 ||align=&quot;right&quot;|312&amp;nbsp;307
|-
|Menabe (19) ||Toliara||align=&quot;right&quot;|46&amp;nbsp;121 ||align=&quot;right&quot;|592&amp;nbsp;113
|-
|Atsimo-Andrefana (20) ||Toliara||align=&quot;right&quot;|66&amp;nbsp;236 ||align=&quot;right&quot;|1&amp;nbsp;316&amp;nbsp;756
|-
|Androy (21) ||Toliara||align=&quot;right&quot;|19&amp;nbsp;317 ||align=&quot;right&quot;|733&amp;nbsp;933
|-
|Anosy (22) ||Toliara||align=&quot;right&quot;|25&amp;nbsp;731 ||align=&quot;right&quot;|671&amp;nbsp;805
|-
|'''''Totaal''''' ||||align=&quot;right&quot;|587&amp;nbsp;295 ||align=&quot;right&quot;|21&amp;nbsp;842&amp;nbsp;167
|}

== Ekonomie ==
[[Lêer:NappesNosyKomba.JPG|duimnael|Geborduurde tafeldoeke word op die eiland Nosy Komba aan toeriste verkoop]]
In die tyd van die Eerste Republiek het Frankryk Madagaskar se ekonomiese beplanning en beleid grootliks beïnvloed en was hy die eiland se belangrikste handelsvennoot. Regeringsinisiatiewe soos ’n plattelandse ontwikkelingsprogram en staatsplase is in werking gestel om die vervaardiging van produkte soos rys, koffie, sy en palmolie aan te moedig. Ontevredenheid met hierdie beleide was ’n belangrike faktor in die stigting van die sosialisties-Marxistiese Tweede Republiek, toe die voorheen private bank en die versekeringsbedryf genasionaliseer is; staatsmonopolieë is daargestel vir nywerhede soos tekstiel, katoen en elektrisiteit; en invoer-uitvoer-handel en skeepvaart is onder staatsbeheer geplaas. Madagaskar se ekonomie het vinnig agteruitgegaan en uitvoer het afgeneem, nywerheidsproduksie het met 75% gedaal, inflasie het die hoogte ingeskiet en die regering se skuld het toegeneem; die plattelandse bevolking het gou onder die broodlyn gelewe. Meer as 50% van die nasie se inkomste uit uitvoer is gebruik om skuld af te betaal.&lt;ref name=&quot;EBLand&quot; /&gt;

Die [[Internasionale Monetêre Fonds]] (IMF) het Madagskar gedwing om hul beleide aan te pas en die ekonomie vry te maak toe die staat in 1982 bankrot speel. Deur die loop van die 1980's is staatsbeheerde nywerhede geleidelik geprivatiseer. Die politieke krisis van 1991 het gelei tot die opskorting van hulp van die IMF en [[Wêreldbank]]. Voorwaardes vir die hervatting van hulp is nie onder Zafy nagekom nie; hy het onsuksesvol probeer om ander inkomstebronne vir die staat te kry voordat hulp hervat is onder die tussentydse regering wat ná Zafy se staat van beskuldiging ingestel is. Die IMF het in 2004 onder die Ravalomanana-administrasie ingestem om die helfte van Madagaskar se skuld af te skryf. Dit het gelei tot streng maatstawwe vir ekonomiese, regerings- en menseregtehervormings.&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt;

Madagaskar se [[bruto binnelandse produk]] (BBP) is in 2015 op 9,98&amp;nbsp;miljard dollar geraam, met ’n per capita-BBP van $411,82.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.google.com/publicdata/explore?ds=d5bncppjof8f9_&amp;met_y=ny_gdp_mktp_cd&amp;idim=country:MDG:MUS:MOZ&amp;hl=en&amp;dl=en |title=World Bank |accessdate=27 Februarie 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191029052604/http://www.google.com/publicdata/explore?ds=d5bncppjof8f9_ |archive-date=29 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.google.com/publicdata/explore?ds=d5bncppjof8f9_&amp;met_y=ny_gdp_mktp_cd&amp;idim=country:MDG:MUS:MOZ&amp;hl=en&amp;dl=en#!ctype=l&amp;strail=false&amp;bcs=d&amp;nselm=h&amp;met_y=ny_gdp_pcap_cd&amp;scale_y=lin&amp;ind_y=false&amp;rdim=region&amp;idim=country:MDG:MUS:MOZ&amp;ifdim=region&amp;hl=en_US&amp;dl=en&amp;ind=false |title=World Development Indicators – Google Public Data Explorer |website=www.google.com |accessdate=22 Februarie 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191029052604/http://www.google.com/publicdata/explore?ds=d5bncppjof8f9_#!ctype=l&amp;strail=false&amp;bcs=d&amp;nselm=h&amp;met_y=ny_gdp_pcap_cd&amp;scale_y=lin&amp;ind_y=false&amp;rdim=region&amp;idim=country:MDG:MUS:MOZ&amp;ifdim=region&amp;hl=en_US&amp;dl=en&amp;ind=false |archive-date=29 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt; Sowat 69% van die bevolking lewe onder die nasionale broodlyn van ’n dollar per dag.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |title=Madagascar at a glance |publisher=World Bank |date=25 Februarie 2011 |url=http://devdata.worldbank.org/AAG/mdg_aag.pdf |accessdate=4 Februarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140706053706/http://devdata.worldbank.org/AAG/mdg_aag.pdf |archive-date=6 Julie 2014 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Oor die afgelope vyf jaar was die gemiddelde groeikoers 2,6%, maar daar is verwag dat sou toeneem danksy openbarewerkprogramme en die groei van die dienssektor.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.worldbank.org/en/country/madagascar/overview |title=Madagascar Overview |website=www.worldbank.org |accessdate=22 Februarie 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200409090650/https://www.worldbank.org/en/country/madagascar/overview |archive-date=9 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Die landbousektor het in 2011 altesaam 29% van die BBP bygedra en vervaardiging 15%. Madagaskar se ander bronne van groei is toerisme, landbou en die natuurproduktebedryf.&lt;ref name=AEO2011&gt;{{en}} {{cite web |title=African Economic Outlook 2011: Madagascar |last=AFDB, OECD, UNDP, UNECA |publisher=AfricanEconomicOutlook.org |year=2011 |url=http://www.africaneconomicoutlook.org/fileadmin/uploads/aeo/Country_Notes/2011/Full/Madagascar.pdf |accessdate=28 Januarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200511131641/http://www.africaneconomicoutlook.org/fileadmin/uploads/aeo/Country_Notes/2011/Full/Madagascar.pdf |archive-date=11 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Toerisme fokus op die ekotoerismemark en steun op die eiland se unieke [[biodiversiteit]], ongerepte natuurhabitats, nasionale parke en [[lemur]]spesies.&lt;ref name=&quot;tourismsector&quot;&gt;{{en}} {{cite journal |first1 = Iain |last1 = Christie |first2 = Elizabeth |last2 = Crompton |title = Republic of Madagascar: Tourism Sector Study |series = Africa Region Working Paper No. 63 |publisher = World Bank |date = November 2003 |location = Antananarivo |url = http://www.worldbank.org/afr/wps/wp63.pdf |archiveurl = https://www.webcitation.org/651T9jMDr?url=http://www.worldbank.org/afr/wps/wp63.pdf |archivedate = 28 Januarie 2012 |accessdate = 28 Januarie 2012 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; ’n Geraamde 365&amp;nbsp;000 toeriste het Madagaskar in 2008 besoek, maar dit het afgeneem tydens die politieke krisis van 2009, met 180&amp;nbsp;000 toeriste in 2010.&lt;ref name=&quot;AEO2011&quot; /&gt; Die afgelope paar jaar groei die bedryf weer stelselmatig; in 2016 het 293&amp;nbsp;000 toeriste die eiland besoek. Die regering se doelwit teen 2018 is 500&amp;nbsp;000 toeriste per jaar.&lt;ref&gt;http://www.guidaviaggi.it/notizie/183551/madagascar-obiettivo- 500 thousand visitors-in-the-2018&lt;/ref&gt;

=== Natuurlike hulpbronne en handel ===
[[Lêer:Raffia animals created by artisans in Madagascar.jpg|duimnael|Speelgoeddiere word van raffia, die vesel van ’n inheemse [[palm]], gemaak.&lt;ref&gt;Rodd &amp; Stackhouse (2008), bl. 246&lt;/ref&gt;]]
Madagaskar se hulpbronne sluit ’n verskeidenheid ongeprosesseerde landbou- en minerale bronne in. [[Landbou]] (insluitende [[raffia]]), [[vissery]] en [[bosbou]] is van die belangrikste bedrywe. Madagaskar is die wêreld se grootste verskaffer van [[vanielje]] en [[naeltjies]].&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |author=United Nations |title=FAO Stat |publisher=Food and Agriculture Organization |url=http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx |year=2013 |accessdate=13 April 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161016200146/http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx |archive-date=16 Oktober 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Ander belangrike uitvoerprodukte sluit in [[koffie]], [[lietsjie]]s en [[Garnaal|garnale]]. Belangrike minerale bronne sluit verskeie soorte edel- en halfedelstene in. Madagaskar voorsien in die helfte van die wêreld se aanvraag na [[saffier]]e, wat in die laat 1990's naby Ilakaka, ’n dorpie in die suidweste van die eiland, ontdek is.&lt;ref&gt;Pezzotta (2001), bl. 32&lt;/ref&gt;

Madagaskar het ook groot neerslae van [[ilmeniet]] (titaanerts), [[chromiet]], [[steenkool]], [[yster]], [[kobalt]], [[koper]] en [[nikkel]].&lt;ref name=&quot;EBLand&quot; /&gt; Verskeie groot projekte in die [[mynbou]]-, [[olie]]- en [[gas]]sektore sal Madagaskar se ekonomie na verwagting in die toekoms ’n aansienlike inspuiting gee.&lt;ref name=&quot;RioTinto&quot;&gt;{{en}} {{cite web |title=About QMM |publisher=Rio Tinto |year=2009 |accessdate=19 September 2012 |url=http://www.sherritt.com/Operations/Metals/Ambatovy-Joint-Venture |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519165249/https://www.sherritt.com/Operations/Metals/Ambatovy-Joint-Venture/ |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;RioTinto&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |title=Madagascar's oil fortunes evolving slowly |publisher=PennWell Corporation |date=6 Februarie 2012 |accessdate=19 September 2012 |url=http://www.ogj.com/articles/print/vol-110/issue-2/exploration-developmet/madagascar-s-oil.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20180116074406/http://www.webcitation.org/6Ammp424j |archive-date=16 Januarie 2018 |url-status=live|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Uitvoer het in 2009 altesaam 28% van die BBP uitgemaak.&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt; Die grootste deel van die land se inkomste uit uitvoer kom van die tekstielbedryf, vissery, vanielje, naeltjies en ander kosprodukte.&lt;ref name=&quot;AEO2011&quot; /&gt; [[Frankryk]] is die grootste handelsvennoot, hoewel die [[VSA]], [[Japan]] en [[Duitsland]] ook sterk ekonomiese bande met Madagaskar het.&lt;ref name=&quot;EBLand&quot; /&gt; Die invoer van kosprodukte, [[brandstof]], kapitaalgoedere, [[Voertuig|voertuie]], [[verbruiker]]sgoedere en [[elektronika]] sluk ’n geraamde 52% van die BBP in. Die belangrikste bronne van die eiland se invoerprodukte is [[China]], Frankryk, [[Iran]], [[Mauritius]] en [[Hongkong]].&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt;

=== Infrastruktuur en media ===
[[Lêer:Antananarivo Madagascar people reading news.JPG|duimnael|’n Koerantstalletjie in Antananarivo.]]
In 2010 het Madagaskar sowat 7&amp;nbsp;617&amp;nbsp;km gestrate paaie, 854&amp;nbsp;km spoorlyne en 432&amp;nbsp;km bevaarbare waterweë gehad.&lt;ref name=&quot;Bradtp2&quot;&gt;Bradt (2011), bl. 2.&lt;/ref&gt; Die meeste paaie op die eiland is ongestraat en baie raak onbegaanbaar in die reënseisoen. Nasionale roetes verbind die ses grootste streeksdorpe met Antananarivo.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

Antananarivo word per spoor verbind met Toamasina, Ambatondrazaka en Antsirabe, en nog ’n spoorlyn verbind Fianarantsoa met Manakara. Die meeste belangrike seehawens lê aan die ooskus by Toamasina. Die nuutste hawe, by Ehoala, is in 2008 gebou en word privaat deur Rio Tinto besit; dit sal onder staatsbeheer kom sodra die maatskappy se mynprojek naby Tôlanaro omstreeks 2038 voltooi is.&lt;ref name=&quot;RioTinto&quot; /&gt; [[Air Madagascar]] verbind die eiland se baie klein streekslughawens en is die enigste praktiese manier om die meer afgeleë gebiede te bereik, veral in die reënseisoen wanneer baie paaie verspoel.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

Lopende [[water]] en [[elektrisiteit]] word op nasionale vlak deur die regering se diensverskaffer, Jirama, verskaf, maar hulle kan nie die hele bevolking bedien nie. In 2009 het net 6,8% van Madagaskar se ''fokontany'' toegang tot Jirama se water gehad, terwyl 9,5% elektrisiteit gehad het.&lt;ref name=&quot;INSTAT&quot; /&gt; Altesaam 56% van die krag word deur [[Hidroëlektrisiteit|hidroëlektriese]] [[kragsentrale]]s verskaf en die res deur dieselenjinopwekkers.&lt;ref&gt;{{fr}} {{cite web |title = Production Electricité |publisher = Jirama |year = 2011 |url = http://www.jirama.mg/index.php?w=scripts&amp;f=Jirama-page.php&amp;act=pdcelec |accessdate = 28 Augustus 2013 |archive-date = 16 Augustus 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130816055715/http://www.jirama.mg/index.php?w=scripts&amp;f=Jirama-page.php&amp;act=pdcelec |url-status = dead }}&lt;/ref&gt; Baie mense in die stede het toegang tot [[Selfoon|mobiele telefone]] en die [[internet]], maar dit is beperk in plattelandse gebiede. Sowat 30% van die distrikte het toegang tot die land se verskeie privaat [[telekommunikasie]]netwerke deur ’n selfoon of landlyn.&lt;ref name=&quot;INSTAT&quot; /&gt;

Die [[radio]] is die manier waarop die meeste mense plaaslike, landwye of internasionale nuus kry. Die hele eiland vang staatsbeheerde radio-uitsendings op. Honderde openbare of privaat stasies met plaaslike of streeksdekking bied alternatiewe dienste.&lt;ref name=&quot;mediainfo&quot; /&gt; Benewens die staatstelevisiekanaal beeldsend ’n verskeidenheid privaat beheerde [[Televisie|TV-stasies]] plaaslike en internasionale programme oor die hele eiland. Verskeie mediamaatskappye word besit deur politici, soos die mediagroepe MBS (onder besit van Ravalomanana) en Viva (besit deur Rajoelina),&lt;ref name=CrossroadsMarcus /&gt; en dit lei tot politieke polarisasie in verslaggewing.

Die media het al in verskillende mates druk ondervind om hul kritiek van die regering te sensor. Verslaggewers is al gedreig en mediamaatskappy moet soms noodgedwonge sluit.&lt;ref name=&quot;mediainfo&quot; /&gt; Beskuldigings van mediasensuur het sedert 2009 gestyg.&lt;ref name=&quot;DOS&quot; /&gt; Internettoegang het oor die laaste dekade drasties toegeneem – 352&amp;nbsp;000 inwoners het in Desember 2011 toegang tuis of danksy die land se baie internetkafees gehad.&lt;ref name=mediainfo /&gt;

== Gesondheid ==
[[Lêer:Madagascar woman with child.jpg|duimnael|upright|Sterftes onder vroue tydens swangerskap het ná 1990 afgeneem, maar weer ná 2009 gestyg weens politieke onstabiliteit.&lt;ref name=&quot;INSTAT&quot; /&gt;]]
Mediese sentrums, [[Farmasie|apteke]] en [[Hospitaal|hospitale]] word dwarsoor die eiland aangetref, hoewel hulle in stedelike gebiede, veral Antananarivo, gekonsentreer is. Toegang tot mediese sorg bly buite die bereik van baie Malgasse, veral op die platteland, en baie wend hulle tot tradisionele helers.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal|last1=Legrip-Randriambelo|first1=Olivia|last2=Regnier|first2=Denis|title=The place of healers-diviners (ombiasa) in Betsileo medical pluralism|journal=Health, Culture &amp; Society|volume=7|issue=1|pages=28–37|url=http://hcs.pitt.edu/ojs/index.php/hcs/article/viewFile/188/219|doi=10.5195/hcs.2014.188|year=2014}}&lt;/ref&gt; Benewens die groot koste van mediese sorg in vergelyking met die gemiddelde inkomste, is daar min professionele medici. In 2010 het Madagaskar gemiddeld drie hospitaalbeddens per 10&amp;nbsp;000 mense gehad, en altesaam 3&amp;nbsp;150 [[dokter]]s, 5&amp;nbsp;661 [[verpleegster]]s, 385 gemeenskapsgesondheidswerkers, 175 [[apteker]]s en 57 [[tandarts]]e vir ’n bevolking van meer as 22&amp;nbsp;miljoen. Altesaam 14,6% van die regering se uitgawes was in 2008 vir die gesondheidsektor. Sowat 70% van mediese uitgawes is deur die regering bygedra en die res deur internasionale skenkers en ander privaat bronne.&lt;ref name=&quot;WHO2011&quot; /&gt; Die regering verskaf minstens een basiese gesondheidsentrum per kommune. Privaat gesondheidsentrums is gekonsentreer in stedelike gebiede, veral dié op die sentrale hoogland.&lt;ref name=&quot;INSTAT&quot; /&gt;

Ondanks dié beperkings lyk dit of gesondheidsdienste die afgelope 20 jaar verbeter het. Inentings vir kinders teen siektes soos [[hepatitis B]], [[witseerkeel]] en [[masels]] het in dié tyd met gemiddeld 60% toegeneem, wat daarop dui dat basiese mediese dienste en behandelings min is, maar al hoe meer beskikbaar raak. Die Malgassiese vrugbaarheidsyfer was in 2009 net 4,6 kind per vrou, ’n afname van 6,3 in 1990. Tienerswangerskappe van 14,8% in 2011, veel hoër as die gemiddeld in Afrika, dra by tot die vinnige bevolkingsaanwas.&lt;ref name=WHO2011&gt;{{en}} {{cite book | title = World Health Statistics 2011 | publisher = World Health Organization | year = 2011 | location = Paris | url = http://www.unfpa.org/sowmy/resources/docs/main_report/en_SOWMR_Full.pdf | isbn = 978-92-4-156419-9 | accessdate = 21 Januarie 2012 | archiveurl = https://www.webcitation.org/64qsWUjYm?url=http://www.who.int/whosis/whostat/EN_WHS2011_Full.pdf | archivedate = 21 Januarie 2012 | url-status = live }}&lt;/ref&gt; In 2010 was daar 440 sterftes onder swanger ma's per 100&amp;nbsp;000 geboortes, in vergelyking met 373,1 in 2008 en 484,4 in 1990, wat dui op ’n afname in perinatale sorg (kort voor, tydens of kort ná geboorte) ná die staatsgreep van 2009. Die sterftesyfer onder babas was in 2011 41 per 1&amp;nbsp;000 geboortes&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt; en onder kinders jonger as vyf jaar 61 per 1&amp;nbsp;000 geboortes.&lt;ref name=&quot;SOWMY&quot;&gt;{{en}} {{cite journal|url=http://www.unfpa.org/sowmy/report/home.html|title=The State Of The World's Midwifery|publisher=United Nations Population Fund|date=Augustus 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/64rH7WUJi?url=http://www.unfpa.org/sowmy/report/home.html|accessdate=22 Januarie 2012|archivedate=21 Januarie 2012|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[Skistosomiase]], [[malaria]] en [[seksueel oordraagbare infeksie]]s is algemeen, hoewel [[vigs]] min voorkom in vergelyking met ander lande in Afrika; dit raak net 0,2% van die volwasse bevolking. Die sterftesyfer weens malaria is ook van die laagstes in Afrika.&lt;ref name=&quot;WHO2011&quot; /&gt; Die lewensverwagting in 2009 was 63 jaar vir mans en 67 jaar vir vroue.&lt;ref name=&quot;WHO2011&quot; /&gt;

In 2017 was daar ’n uitbraak van [[builepes]] in Madagaskar, veral in stedelike gebiede.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite news |url=https://www.theguardian.com/global-development/2017/oct/19/madagascar-plague-death-toll-reaches-74 |title='It is a dangerous moment': Madagascar plague death toll reaches 74 |first=Peter |last=Beaumont |work=The Guardian |date=19 Oktober 2017 |accessdate=21 Oktober 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519165330/https://www.theguardian.com/global-development/2017/oct/19/madagascar-plague-death-toll-reaches-74 |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

== Opvoeding ==
[[Lêer:Ministry of Education Madagascar.JPG|duimnael|Madagaskar se Departement van Onderwys]]
[[Lêer:Diego Suarez Antsiranana urban public primary school (EPP) Madagascar.jpg|duimnael|Klem is onder Ravalomanana geplaas op toegang tot onderwys en die gehalte daarvan]]
Voor die 19de eeu was alle opvoeding op Madagaskar informeel en hoofsaaklik daarop gemik om praktiese aanleg en sosiale en kulturele waardes te bevorder, insluitende respek vir voorvaders en ouer persone.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt; Die eerste amptelike skole in die Europese styl is in 1818 by Toamasina gebou deur lede van die Londense Sendinggenootskap. Die genootskap is deur koning Radama I (1810-'28) genooi om skole in Imerina uit te brei en kinders van die [[aristokrasie]] basiese geletterdheid en syferkundigheid te leer. Die skole is in 1835 deur Ranavalona I gesluit,&lt;ref name=&quot;Ralibera&quot;&gt;Ralibera (1993), bl. 196&lt;/ref&gt; maar in die dekades ná haar dood heropen.

Teen die einde van die 19de eeu het Madagaskar die bes ontwikkelde en modernste skolestelsel in die voorkoloniale [[Afrika suid van die Sahara]] gehad. Toegang tot skole is in die koloniale tydperk in die kusstreke uitgebrei, met die klem op Frans en basiese werkvaardighede. Tydens die postkoloniale Eerste Republiek is steeds gebruik gemaak van Franse burgers as onderwysers en was Frans die onderrigtaal, en dit het ontevredenheid veroorsaak onder Malgasse wat ’n algehele skeiding van die voormalige koloniale mag voorgestaan het.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

In die tyd van die Tweede Republiek is Franse onderwysers en burgers verban, Malgassies het die taal van onderrig geword en baie jong Malgasse is vinnig opgelei om in afgeleë plattelandse gebiede onderwys te gee onder die beleid van verpligte twee jaar lange nasionale diens.&lt;ref&gt;{{fr}} {{cite journal |last = Ranaivoson |first = Samuel |title = La formation du personnel enseignant de l'éducation de base à Madagascar: Une etude de cas. Quelques reflections intéressant la programmation de l'assistance de l'UNICEF |location = Parys |publisher = UNESCO |url = http://unesdoc.unesco.org/images/0004/000404/040436Fb.pdf |accessdate = 10 Julie 2011 |archiveurl = https://www.webcitation.org/604ferPRD?url=http://unesdoc.unesco.org/images/0004/000404/040436Fb.pdf |archivedate = 10 Julie 2011 |year = 1980 |url-status = live }}&lt;/ref&gt;

Die beleid, bekend as ''malgachization'', het gepaardgegaan met kwaai ekonomiese agteruitgang en ’n drastiese afname in die gehalte van onderwys. Leerlinge kon in dié tyd nie Frans of ander vakke baasraak nie en het gesukkel om ná skool werk te kry. Baie moes noodgedwonge werke met ’n lae salaris in die informele of swartmark aanvaar wat hulle verder in armoede gedompel het. Buiten die kort tyd van Zafy as president, van 1992 tot 1996, was Ratsiraka van 1975 tot 2001 aan die bewind en hy kon nie daarin slaag om die onderwys veel te verbeter nie.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |last = Mukonoweshuro |first = E.G. |title = State &quot;resilience&quot; and chronic political instability in Madagascar |journal = Canadian Journal of African Studies |volume = 24 |issue = 3 |pages = 376–398 |year = 1990 |doi = 10.2307/485627|jstor = 485627}}&lt;/ref&gt;

Onder die Ravalomanana-administrasie (2002-'09) is klem op onderwys gelê – dit is tans gratis en verpligtend vir kinders tussen 6 en 13 jaar oud.&lt;ref name=WBeducation&gt;{{en}} {{cite journal |first1 = Gerard |last1 = Lassibille |first2 = Jee-Peng |last2 = Tan |first3 = Cornelia |last3 = Jesse |first4 = Trang Van |last4 = Nguyen |title = Managing for results in primary education in Madagascar: Evaluating the impact of selected workflow interventions |journal = The World Bank Economic Review |volume = 24 |issue = 2 |pages = 303–329 |publisher = Oxford University Press |date = 6 Augustus 2010 |url = http://www.povertyactionlab.org/publication/managing-results-primary-education-madagascar-evaluating-impact-selected-workflow-interventions |doi = 10.1093/wber/lhq009 |accessdate = 10 Februarie 2012 |archiveurl = https://www.webcitation.org/65MknBr6d?url=http://www.povertyactionlab.org/publication/managing-results-primary-education-madagascar-evaluating-impact-selected-workflow-interventions |archivedate = 11 Februarie 2012 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; Primêre opvoeding duur vyf jaar, ’n lae sekondêre vlak vier jaar en ’n hoër sekondêre vlak drie jaar.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt; Tydens Ravalomanana se eerste termyn is duisende nuwe laerskole en bykomende klaskamers gebou, ouer geboue is gerestoureer en tienduisende laerskoolonderwysers is opgelei. Laerskoolopvoeding is gratis gemaak en stelle met basiese skoolbehoeftes is in die laerskole uitgedeel.&lt;ref name=&quot;WBeducation&quot; /&gt;

Eindelik was daar minstens een primêre skool per ''fokontany'', een laer sekondêre skool per kommune en een hoër sekondêre skool in al die stedelike gebiede.&lt;ref name=&quot;INSTAT&quot; /&gt; Die drie kampusse van die nasionale openbare universiteit is geleë in Antananarivo (in 1961 gestig), Mahajanga (1977) en Fianarantsoa (1988). Daar is ook verskeie kolleges en privaat universiteite en tegniese kolleges.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

Danksy die groter beskikbaarheid van onderwysinstellings het studentetalle tussen 1996 en 2006 meer as verdubbel. Die gehalte is egter swak en baie studente moet jare herhaal of skop op.&lt;ref name=&quot;WBeducation&quot; /&gt; Opvoedingsbeleide tydens Ravalomanana se tweede termyn het gefokus op gehalte, insluitende hoër minimum opvoedingstandaarde vir voornemende laerskoolonderwysers, van die besit van ’n sertifikaat van ’n middelbare skool tot dié van ’n hoërskool. Die opleidingsprogram vir onderwysers is ook verbeter.&lt;ref&gt;{{fr}} {{cite journal |last = Ministère de l'Education Secondaire et l'Education de Base |title = Curriculum de formation des élèves-maîtres |publisher = Government Printing Office |location = Antananarivo, Madagascar |year = 2005 }}&lt;/ref&gt; In 2008 was die regering se besteding aan die onderwys 13,4% van sy totale uitgawes en 2,9% van die BBP. Laerskoolklasse is oorvol, met ’n verhouding van leerling tot onderwyser van 47:1 in 2008.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |title=Public spending on education; total (percent of government expenditure) in Madagascar |publisher=TradingEconomics.com |year=2011 |url=http://www.tradingeconomics.com/madagascar/public-spending-on-education-total-percent-of-government-expenditure-wb-data.html |accessdate=28 Januarie 2012  |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519165357/https://tradingeconomics.com/madagascar/public-spending-on-education-total-percent-of-government-expenditure-wb-data.html |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

== Demografie ==
In 2016 is Madagaskar se bevoling op 25&amp;nbsp;miljoen geraam, teenoor 2,2&amp;nbsp;miljoen in 1900.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt; Die jaarlikse bevolkingsaanwas was in 2009 sowat 2,9%.&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt;

Sowat 42,5% van die bevolking is jonger as 15 jaar, terwyl 54,5% tussen 15 en 64 jaar oud is. Dié wat 65 en ouer is, is 3% van die bevolking.&lt;ref name=&quot;AEO2011&quot; /&gt; Net twee [[sensus]]opnames, in 1975 en 1993, is gedoen sedert onafhanklikwording. Die digs bevolkte gebiede is die oostelike hoogland en die ooskus, terwyl die westelike vlaktes die yls bewoonde dele is.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

=== Etniese groepe ===
[[Lêer:Ethnic groups of Madagascar Map.png|duimnael|Die streeksverspreiding van etniese subgroepe op Madagaskar]]
Die Malgasse maak meer as 90% van die eiland se bevolking uit en word gewoonlik in 18 subgroepe verdeel.&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt; Onlangse [[DNS]]-navorsing het getoon die genetiese samestelling van die gemiddelde Malgas is min of meer ’n gelyke mengsel van Suidoos-Asiatiese en Oos-Afrikaanse gene,&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |title = The dual origin of the Malagasy in Island Southeast Asia and East Africa: evidence from maternal and paternal lineages |journal = American Journal of Human Genetics |volume = 76 |issue = 5 |pages = 894–901 |year = 2005 |author = Hurles ME, Sykes BC, Jobling MA, Forster P |accessdate = 30 April 2011 |archivedate = 20 Maart 2011 |url = http://www.sanger.ac.uk/about/press/2005/050504.html |archiveurl = https://www.webcitation.org/5xKUHogZj?url=http://www.sanger.ac.uk/about/press/2005/050504.html |doi = 10.1086/430051 |pmid = 15793703 |pmc = 1199379 |last2 = Sykes |last3 = Jobling |last4 = Forster |url-status = live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Tofanelli&quot;&gt;{{en}} {{cite journal |author = Tofanelli S, Bertoncini S, Castrì L, Luiselli D, Calafell F, Donati G, Paoli G.|year = 2009 |title = On the origins and admixture of Malagasy: new evidence from high-resolution analyses of paternal and maternal lineages |journal = Molecular Biology and Evolution |volume = 26 |issue = 9|pages = 2109–2124 |doi=10.1093/molbev/msp120 |pmid = 19535740|last2 = Bertoncini |last3 = Castrì |last4 = Luiselli |last5 = Calafell |last6 = Donati |last7 = Paoli}}&lt;/ref&gt; hoewel die genetika van sommige gemeenskappe ’n groter oorsprong van een van dié twee groepe toon of tekens van Arabiese, Indiese of Europese afkoms.&lt;ref name=Adelaar&gt;Adelaar (2006), bl. 205–235&lt;/ref&gt;

Suidoos-Asiatiese kenmerke, veral van Suid-Borneo, is veral oorheersend in die [[Merina]] van die sentrale hoogland.&lt;ref name=ethnicstrife /&gt; Hulle is die grootste Malgassiese subgroep, sowat 26% van die bevolking, terwyl sekere kusvolke sterker Oos-Afrikaanse eienskappe het. Die grootste etniese kusgroepe is die [[Betsimisaraka]] (14,9%) en die [[Tsimihety]] en [[Sakalava]] (6% elk).&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin: 1em auto 1em auto;&quot;
!Etniese subgroep!!Streeksverspreiding
|-
|Antankarana, Sakalava, Tsimihety ||Voormalige Antsiranana-provinsie
|-
|Sakalava, Vezo ||Voormalige Mahajanga-provinsie
|-
|Betsimisaraka, Sihanaka, Bezanozano  ||Voormalige Toamasina-provinsie
|-
|Merina ||Voormalige Antananarivo-provinsie
|-
|Betsileo, Antaifasy, Antambahoaka, Antaimoro, Antaisaka, Tanala ||Voormalige Fianarantsoa-provinsie
|-
|Mahafaly, Antandroy, Antanosy, Bara, Vezo ||Voormalige Toliara-provinsie
|}

[[China|Chinese]], [[Indië|Indiese]] en [[Comore|Comoraanse]] minderhede kom op Madagaskar voor, sowel as ’n klein [[Europa|Europese]] (hoofsaaklik [[Frankryk|Franse]]) bevolking. Emigrasie in die laat 20ste eeu het hierdie minderhede verder laat afneem, soms in skielike vlae soos met die uittog van Comorane in 1976 ná anti-Comoraanse betogings in Mahajanga.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt; Daarteenoor was daar geen aansienlike emigrasie van Malgasse nie.&lt;ref name=&quot;EBLand&quot; /&gt; Die getal Europeërs het afgeneem sedert onafhanklikwording, van 68&amp;nbsp;430 in 1958&lt;ref name=&quot;Kitchen 1962, bl. 256&quot; /&gt; tot 17&amp;nbsp;000 drie dekades later. In die middel 1980's het daar sowat 25&amp;nbsp;000 Comorane, 18&amp;nbsp;000 Indiërs en 9&amp;nbsp;000 Chinese op Madagaskar gewoon.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

=== Taal ===
[[Lêer:Madagascar Kids 5 (4814978342).jpg|duimnael|’n Malgassiese kind]]
[[Malgassies]] is van [[Maleis-Polinesiese tale|Maleis-Polinesiese]] oorsprong en word algemeen gepraat. Die talle Malgassiese [[dialek]]te, wat gewoonlik onderling verstaan word,&lt;ref&gt;Rajaonarimanana (2001), bl. 8&lt;/ref&gt; kan in twee hoofgroepe geklassifiseer word: Oos-Malgassies, wat in die oostelike woudstreke en hoogland gepraat word, insluitende die Merina-dialek van Antananarivo; en Wes-Malgassies van die westelike kusvlaktes. [[Frans]] het tydens die Franse heerskappy die amptelike taal geword, maar volgens die eerste grondwet van 1958 was Malgassies en Frans albei amptelike tale. Frans word veral deur die opgevoede deel van die bevolking gepraat en vir internasionale kommunikasie gebruik.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;

Volgens die grondwet van 2007 het Malgassies die nasionale taal gebly, maar was daar drie amptelike tale: Malgassies, Frans en [[Engels]].&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |title=Madagascar: 2007 Constitutional referendum |publisher=Electoral Institute for the Sustainability of Democracy in Africa |date=Junie 2010 |url=http://www.eisa.org.za/WEP/mad2007results.htm |accessdate=22 Januarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190729051959/https://eisa.org.za/wep/mad2007results.htm |archive-date=29 Julie 2019 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Engels is verwyder uit die grondwet wat in 2010 deur kiesers in ’n referendum goedgekeur is.&lt;ref name=&quot;4thRepublic&quot; /&gt;

Vandag word Malgassies en Frans as die twee amptelike tale erken. Albei word in laer- en hoërskole gebruik.

=== Godsdiens ===
{{Staafgrafiek kas
|sweef=links
|byskrif=Godsdiens op Madagaskar&lt;ref name=pew&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/madagascar#/?affiliations_religion_id=0&amp;affiliations_year=2010&amp;region_name=All%20Countries&amp;restrictions_year=2015 |title=Religions in Madagascar &amp;#124; PEW-GRF |publisher=Globalreligiousfutures.org |accessdate=20 September 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191109064122/http://globalreligiousfutures.org/countries/madagascar#/?affiliations_religion_id=0&amp;affiliations_year=2010&amp;region_name=All%20Countries&amp;restrictions_year=2015 |archive-date= 9 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|wydte=300px
|stawe =
{{Staafgrafiek persent|[[Protestantisme|Protestants]]|rooi|51.8}}
{{Staafgrafiek persent|[[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katoliek]]|blou|38.1}}
{{Staafgrafiek persent|Ander Christene|oranje|1.1}}
{{Staafgrafiek persent|[[Islam]]|groen|3}}
{{Staafgrafiek persent|Volksgelowe|grys|5.4}}
}}

Volgens die Amerikaanse departement van buitelandse sake was 41% van Malgasse in 2011 Christene en 52% het tradisionele godsdienste aangehang&lt;ref name=&quot;BGNote&quot; /&gt; wat gewoonlik klem lê op die lewendes en die ''razana'' (voorouers). Volgens die Pew-navorsingsentrum was 85% van die bevolking egter in 2010 Christene en net 4,5% het tradisionele godsdienste beoefen. Onder die Christene was daar meer [[Protestantisme|Protestante]] as [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]].&lt;ref name=&quot;pew&quot; /&gt;

[[Lêer:Famadihana reburial razana ancestor Madagascar.jpg|duimnael|’n Famadihana-herbegrafnis]]
Eerbetoon aan voorouers het gelei tot die tradisie om graftombes te bou, sowel as die hooglandse praktyk die ''[[famadihana]]'', waar ’n afgestorwe familielid se oorskot opgegrawe en in skoon sydoeke toegdraai word voordat dit in die graf teruggeplaas word. Die ''famadihana'' is ’n geleentheid waarop die geliefde voorouer geëer, daar met familie en die gemeenskap herenig en ’n feesatmosfeer geniet kan word. Inwoners van omringende dorpe word ook dikwels genooi na die geleentheid, waar [[kos]] en [[rum]] gewoonlik voorgesit en musiek gemaak word.&lt;ref name=famadihana&gt;{{en}} {{cite news |last=Bearak |first=Barry |title=Dead Join the Living in a Family Celebration |newspaper=New York Times |page=A7 |date=5 September 2010 |url=https://www.nytimes.com/2010/09/06/world/africa/06madagascar.html |accessdate=13 Januarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200405160110/https://www.nytimes.com/2010/09/06/world/africa/06madagascar.html |archive-date=5 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Agting vir voorouers word ook dikwels gewys deur die handhawing van ''[[fady]]'', [[taboe]]s wat gerespekteer word tydens die lewe en ná die dood van die persoon wat dit ingestel het. Daar word geglo as respek aan voorouers betoon word, sal hulle die lewendes help. Net so word ongelukke dikwels toegeskryf aan voorouers wie se wense verwaarloos is. Die offering van ’n [[seboe]] is ’n tradisionele manier om voorouers te paai of eer. Die Malgasse glo ook tradisioneel in ’n skeppergod, wat Zanahary of Andriamanitra genoem word.&lt;ref name=Bradtbeliefs&gt;Bradt (2011), bl.&amp;nbsp;13–20&lt;/ref&gt;

In 1818 het die [[Londense Sendinggenootskap]] die eerste Christelike sendelinge na Madagasar gestuur. Hulle het kerke gebou, die Bybel in Malgassies vertaal en mense bekeer. Van 1835 af het koningin Ranavalona I hierdie bekeerdes vervolg as deel van ’n poging om die Europese kulturele en politieke invloed op die eiland stop te sit. In 1869 het ’n opvolger van haar, koningin Ranavalona II, die Christelike geloof teruggebring en sendingwerk aangemoedig.&lt;ref&gt;Ade Ajayi (1989), bl. 437&lt;/ref&gt;  Vandag meng baie Christene hul godsdiens met tradisionele gelowe vir die verering van voorouers. Hulle sal byvoorbeeld iemand uit die kerk begrawe en daarna tradisonele begrafnisrituele hou, of ’n Christelike predikant nooi om ’n ''famadihana''-herbegrafnis te seën.&lt;ref name=&quot;famadihana&quot; /&gt;

[[Islam]] word ook beoefen. Dit is in die [[Middeleeue]] na die eiland gebring deur handelaars uit Arabië en [[Somalië]] wat verskeie Islamitiese skole aan die ooskus geopen het. Terwyl die Arabiese skrif, leenwoorde en Islamitiese astrologie oor die eiland versprei het, het die Islamitiese godsdiens nie veel byval gevind nie, behalwe by ’n klompie gemeenskappe aan die suidooskus. Vandag maak [[Moslem]]s 3-7% van die bevolking uit en is hulle hoofsaaklik in die noordwestelike provinsies Mahajanga en Antsiranana gekonsentreer. Die meerderheid van hulle is [[Soenni]]. [[Hindoeïsme]] is meer onlangs, in die laat 19de eeu, aan die eilandbewoners bekend gestel deur mense uit [[Indië]].

== Kultuur ==
[[Lêer:Hira gasy musicians 2008.jpg|duimnael|Hiragasy musikante geklee in tradisionele [[Lamba]]s]]
Elk van die baie etniese subgroepe op Madagaskar het sy eie gelowe, gebruike en lewenswyse wat histories bygedra het tot ’n eie identiteit. Daar is egter ’n aantal eienskappe wat algemeen voorkom en ’n sterk verenigde Malgassiese kultuur skep. Benewens ’n gedeelde taal en gedeelde tradisionele godsdienste wat sentreer om ’n skeppergod en die verering van voorouers, word die tradisionele Malgassiese opvattings gevorm deur waardes wat klem lê op ''fihavanana'' (solidariteit), ''vintana'' (bestemming), ''tody'' (karma) en ''hasina'', ’n heilige lewenskrag wat tradisionele gemeenskappe glo magsfigure in die gemeenskap of familie vul en dus wettigheid aan hulle verleen. Ander kultuurelemente wat algemeen voorkom is, is manlike [[besnydenis]]; sterk familiebande; ’n geloof in toorkrag, wiggelaars, astrologie en toordokters; en ’n tradisionele verdeling van die sosiale klasse in adellikes, vrye burgers en slawe.&lt;ref name=&quot;LOC&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Bradtbeliefs&quot; /&gt;

Hoewel sosiale [[kaste]]s nie meer wetlik erken word nie, raak die kasteverbintenisse van die voorvaders steeds sosiale status, ekonomiese geleenthede en rolle in die gemeenskap.&lt;ref&gt;Middleton (1999), bl.&amp;nbsp;259–262, 272, 309&lt;/ref&gt; Malgasse raadpleeg tradisioneel ''Mpanandro'' (&quot;Makers van die Dae&quot;) om die beste dae vas te stel vir belangrike geleenthede soos troues of ''famadihana''; dit word bepaal met ’n tradisionele [[astrologie]]stelsel wat die Arabiere na die eiland gebring het.

Die uiteenlopende oorspronge van die Malgassiese kultuur is duidelik. Die gewildste instrument, die [[valiha]], is ’n bamboesbuis-[[siter]] wat vroeë setlaars uit Suid-Borneo met hulle saamgebring het. Die vorm daarvan stem baie ooreen met instrumente wat vandag in [[Indonesië]] en die [[Filippyne]] aangetref word.&lt;ref name=&quot;Blench, R. 1982 bl. 81-93&quot;&gt;{{en}} {{cite journal |last = Blench |first = Roger |title = Evidence for the Indonesian origins of certain elements of African culture |journal = African Music |volume = 6 |issue = 2 |pages = 81–93 |year = 1982 |jstor = 30249759|doi = 10.21504/amj.v6i2.1118 |doi-access = free }}&lt;/ref&gt; Tradisionele huise op Madagaskar lyk ook soos dié in Suid-Borneo wat betref [[Simbool|simbolisme]] en voorkoms, met ’n reghoekige uitleg, spitsdak en sentrale steunpilaar.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite journal |last1 = Kus |first1 = Susan |last2 = Raharijaona |first2 = Victor |title = House to Palace, Village to State: Scaling up Architecture and Ideology |journal = American Anthropologist |series=New Series |issue = 102 |volume = 1 |pages = 98–113 |year = 2000 |doi = 10.1525/aa.2000.102.1.98}}&lt;/ref&gt; ’n Weerspieëling van die algemene verering van voorvaders is die graftombes wat van beter materiaal gebou en mooier versier is as die huise van die lewendes.&lt;ref name=&quot;Acquier, Jean-Louis.&quot;&gt;Acquier (1997), bl.&amp;nbsp;143–175&lt;/ref&gt; Die vervaardiging en weef van [[sy]] kan teruggevoer word na die eerste setlaars en die eiland se nasionale drag, die geweefde [[lamba]], het ontwikkel in ’n fyn kuns.&lt;ref&gt;Kusimba, Odland &amp; Bronson (2004), bl. 12&lt;/ref&gt; Die [[Suidoos-Asië|Suidoos-Asiatiese]] invloed is ook duidelik in Madagaskar se kos, wat bestaan uit ’n verskeidenheid geurige [[groente]]s of [[vleis]]geregte en altyd saam met [[rys]] geëet word.&lt;ref name=Antal&gt;Bradt (2011), bl. 312&lt;/ref&gt;

Die [[Afrika]]-invloed word weerspieël deur die heilige belangrikheid van die [[seboe]]s en hul verpersoonliking van hul eienaar se rykdom – tradisies wat op die vasteland van Afrika ontstaan het. Beesdiefstel, oorspronklik ’n [[deurgangsrite]] vir jong mans op die vlaktes waar die grootste beeskuddes voorkom, het ’n gevaarlike en soms dodelike misdaadbedryf geword; beeswagters in die suidweste probeer hul beeste met tradisionele spiese beskerm teen professionele veediewe wat al hoe swaarder gewapen is.&lt;ref name=&quot;Camp93&quot; /&gt;

=== Kunste ===
[[Lêer:Hira gasy dancer Madagascar.jpg|duimnael|upright|’n Hiragasy-danser]]
’n Groot verskeidenheid mondelinge en geskrewe [[letterkunde]] het op Madagaskar ontwikkel. Een van die eiland se gewildste [[kuns]]tradisies is die redenaarskuns, soos uitgedruk in die verskillende vorme van ''hainteny'' ([[poësie]]), ''kabary'' (openbare redevoering) en ''ohabolana'' ([[spreekwoord]]e).&lt;ref&gt;Fox (1990), bl. 39&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Madatana&quot;&gt;{{fr}} {{cite web |last=Ravalitera |first=P |title=Origine Confuse des Vazimba du Betsiriry |work=Journal Express |publisher=Madatana.com |url=http://www.madatana.com/article-origine-confuse-des-vazimba-du-betsiriry.php |accessdate=11 November 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200511131912/http://www.madatana.com/article-origine-confuse-des-vazimba-du-betsiriry.php |archive-date=11 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ’n Epiese gedig, die ''Ibonia'', is deur die eeue in verskillende vorme oorgedra en gee ’n insig in die uiteenlopende [[Mitologie|mitologieë]] en gelowe van die tradisionele Malgassiese gemeenskappe.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |title=Ibonia: the text in 17 sections |last=Onbekend |publisher=University of Virginia |accessdate=15 November 2010 |url=http://xroads.virginia.edu/~Public/Ibonia/text.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20190207012531/https://www.webcitation.org/604h5KUmV |archive-date=7 Februarie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Hierdie tradisie is in die 20ste eeu voortgesit deur sulke kunstenaars soos Jean-Joseph Rabearivelo, wat beskou word as Afrika se eerste moderne digter,&lt;ref&gt;Rabearivelo (2007), bl. x&lt;/ref&gt; en Elie Rajaonarison, ’n digter van die nuwe vlaag Malgassiese poësie.&lt;ref&gt;Auzias &amp; Labourdette (2007), p. 142&lt;/ref&gt;

Madagaskar het ook ’n ryk [[musiek]]erfenis, en dit is duidelik uit die tientalle streekmusiekgenres soos die kusstreke se ''salegy'' en die hoogland se ''hiragasy'' wat lewe gee aan dorpsbyeenkomste, plaaslike dansvloere en nasionale radio.&lt;ref name=&quot;Randrianary&quot;&gt;Randrianary (2001), bl.&amp;nbsp;109–137&lt;/ref&gt; ’n Dag lange byeenkoms met ''hiragasy'', danse en ''kabary'' word veral deur die Merina gehou, met groepe wat teen mekaar meeding. Daar is ook ’n groeiende kultuur van [[klassieke musiek]], met jongmense wat onderrig word in jeugakademies en orkeste wat die jeug se betrokkenheid by klassieke musiek bevorder.

Saam met syweefwerk en ''lamba''-vervaardiging word die weef van [[raffia]] en ander plaaslike plantmateriaal gebruik om ’n groot verskeidenheid praktiese items soos matte, mandjies, beursies en hoede te maak.&lt;ref name=handicrafts&gt;{{en}} {{cite web |last1=Ashamu |first1=Charlotte |first2=Diego |last2=Gomez-Pickering |first3=Amanda |last3=Luke |last4=Morrison |first4=Paul |first5=Mark |last5=Pedersen |first6=Mara |last6=Symes |first7=Marthe |last7=Weyandt |title=Made in Madagascar: Exporting Handicrafts to the U.S. Market: Final Report |publisher=United Nations Public-Private Alliance for Rural Development |year=2005 |url=http://www.sipa.columbia.edu/academics/concentrations/epd/documents/2004-5/MalagasyHandicrafts_Report.pdf |accessdate=10 Julie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171111203914/http://www.webcitation.org/604ZDmy4U |archive-date=11 November 2017 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Houtsneewerk is ’n goed ontwikkelde kunsvorm, en streekstyle kan gesien word in die versierings van balkonrelings en ander [[Argitektuur|argitektoniese]] elemente. Beeldhouers skep ’n verskeidenheid meubels en huishoudelike items, begrafnispilare en beeldhouwerke, waarvan baie vir die plaaslike [[Toerisme|toeristemark]] gemaak word.&lt;ref name=Terrible&gt;Heale &amp; Abdul Latif (2008), bl.&amp;nbsp;108–111&lt;/ref&gt; Die versierende en funksionele houtwerktradisies van die Zafimaniry-volk van die sentrale hoogland is in 2008 opgeneem in [[Unesco]] se lys van ontasbare kulturele erfenisgoed.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |title=Woodcrafting Knowledge of the Zafimaniry |publisher=Unesco |accessdate=24 Augustus 2012 |url=http://www.unesco.org/culture/ich/en/RL/00080 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151106231807/http://www.unesco.org/culture/ich/en/RL/00080 |archive-date=6 November 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Onder die Antaimoro-volk is die vervaardiging van [[papier]] met ingelegde blomme en ander natuurlike materiale ’n tradisie wat die gemeenskap begin het om ekotoerisme te bevorder.&lt;ref name=&quot;Terrible&quot; /&gt; Borduur- en ander naaldwerk word gebruik in die vervaardiging van klere, tafeldoeke en ander huishoudelike materiaalitems, asook vir plaaslike kunsmarkte.&lt;ref name=&quot;handicrafts&quot; /&gt; ’n Paar kunsgalerye in Antananarivo en ander stadsgebiede verkoop skilderye deur plaaslike kunstenaars en jaarlikse kunsgeleenthede word gehou, soos die Hosotra-opeluguitstalling in die hoofstad.&lt;ref&gt;{{fr}} {{cite news |title=Des nouveaux talents mis en relief |newspaper=L'Express de Madagascar |publisher=l'expressmada.com |date=7 Augustus 2009 |url=http://www.lexpressmada.com/4376/hosotra-2009-madagascar/284-des-nouveaux-talents-mis-en-relief.html |accessdate=24 Augustus 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141215100832/http://www.lexpressmada.com/4376/hosotra-2009-madagascar/284-des-nouveaux-talents-mis-en-relief.html |archive-date=15 Desember 2014 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

=== Sport en ontspanning ===
[[Lêer:Moraingy fighting Madagascar sport.jpg|duimnael|''Moraingy'' is ’n tradisionele gevegskuns]]
Verskeie tradisionele soorte sport en vermaak bestaan op Madagaskar. ''[[Moraingy]]'', ’n soort handgevegskuns, is ’n gewilde sportsoort in die kusstreke. Dit word tradisioneel deur mans beoefen, maar vroue het ook onlangs begin deelneem.&lt;ref&gt;Ratsimbazafy (2010), bl.&amp;nbsp;14–18&lt;/ref&gt; Stoei met seboes, ''tolon-omby'', word ook in baie streke beoefen.&lt;ref name=lambatradition&gt;Kusimba, Odland &amp; Bronson (2004), bl. 87&lt;/ref&gt; Verskeie soorte speletjies word ook gespeel, onder meer ''fanorona'', ’n bordspel wat veral op die hoogland gewild is.

Deur die afgelope twee eeue het [[Weste]]rse ontspanningsbedrywighede ook na Madagaskar oorgespoel. [[Rugby]] word beskou as die eiland se nasionale sportsoort&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.irb.com/newsmedia/regional/newsid=53025.html |accessdate=24 Julie 2012 |title=Madagascar take Sevens honours |date=23 Augustus 2007 |publisher=International Rugby Board |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006100702/http://www.irb.com/newsmedia/regional/newsid=53025.html |archive-date=6 Oktober 2014 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; en is tydens die Franse koloniale tydperk deur spoorwegingenieurs, wat in die hoofstad Antananarivo gewerk en rugby gespeel het, na die eilandstaat saamgeneem.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.theroar.com.au/2009/01/17/rugby-and-the-red-island-an-unlikely-union/ |title=Rugby and the Red Island: an unlikely union |publisher=The Roar |date=16 Januarie 2019 |accessdate=14 Februarie 2021}}&lt;/ref&gt; [[Malgassiese nasionale rugbyspan|Madagaskar]] het tot dusver nog nie vir 'n [[rugbywêreldbeker]] gekwalifiseer nie. Hulle ding in die Afrikanasiesbeker met ander opkomende rugbyspanne mee. [[Sokker]] is ook gewild en Madagaskar het al ’n wêreldkampioen opgelewer in ''pétanque'', ’n Franse spel soortgelyk aan [[rolbal]] wat algemeen in stedelike gebiede en op die hoogland gespeel word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |last=Vegar |first=Ness |title=Madagascar won the World Championship |publisher=petanque.org |date=4 Oktober 1999 |url=http://www.petanque.org/news/admin/61.shtml |accessdate=14 Januarie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010191049/http://petanque.org/news/admin/61.shtml |archive-date=10 Oktober 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Skoolatletiekprogramme sluit gewoonlik sokker, [[Atletiek|baan- en veldnommers]], [[judo]], [[boks]], vroue[[korfbal]] en vroue[[tennis]] in. Madagaskar het in 1964 die eerste keer ’n span na die [[Olimpiese Spele]] gestuur en het ook al aan die Afrikaspele deelgeneem.&lt;ref name=&quot;EBLand&quot; /&gt; Verkennerswerk is ook gewild, met drie verkennersklubs wat in 2011 ’n ledetal van 14&amp;nbsp;905 gehad het.&lt;ref name=&quot;Census_2010&quot;&gt;{{en}} {{cite web |title=Triennal review: Census as at 1 December 2010 |url=http://scout.org/en/content/download/22261/199900/file/Census.pdf |publisher=World Organization of the Scout Movement |accessdate=13 Januarie 2011 |date=1 Desember 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130902233053/http://scout.org/en/content/download/22261/199900/file/Census.pdf |archive-date=2 September 2013 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Danksy sy goeie sportgeriewe is verskeie Afrika-basketbal- en korfbalkampioenskappe al in [[Antananarivo]] gehou.&lt;ref&gt;[http://madagascar2011.fiba.com/ 2011 FIBA Africa Championship] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110828040545/http://madagascar2011.fiba.com/ |date=28 Augustus 2011 }}, FIBA.com, besoek op 26 Oktober 2015.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.fiba.com/pages/eng/fa/event/p/sid/6996/_/2009_FIBA_Africa_Championship_for_Women/index.html 2009 FIBA Africa Championship for Women] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304071148/http://www.fiba.com/pages/eng/fa/event/p/sid/6996/_/2009_FIBA_Africa_Championship_for_Women/index.html |date= 4 Maart 2016 }}, FIBA.com, besoek op 26 Oktober 2015.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://u18madagascar2014.fibaafrica.com/ 2014 FIBA Africa Under-18 Championship] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140812204620/http://u18madagascar2014.fibaafrica.com/ |date=12 Augustus 2014 }}, FIBA.com, besoek op 26 Oktober 2015.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://archive.fiba.com/pages/eng/fa/event/p/cid/AFMCM/sid/9678/_/2013_FIBA_Africa_U16_Championship_for_Men/index.html 2013 FIBA Africa Under-16 Championship], FIBA.com, besoek op 26 Oktober 2015.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://archive.fiba.com/pages/eng/fa/event/p/cid//sid/11791/_/2015_FIBA_Africa_U16_Championship_for_Women/index.html 2015 FIBA Africa Under-16 Championship for Women], FIBA.com, besoek op 26 Oktober 2015.&lt;/ref&gt;

=== Kos ===
[[Lêer:Kakapizon and chips food vendor in Antananarivo Madagascar.jpg|duimnael|links|'n Straathandelaar verkoop vars aartappelskyfies en ''kaka pizon'']]
[[Lêer:Achards de mangue et citron lemon mango achar Madagascar.jpg|duimnael|Suurlemoen- en mangoplukkels (achards) word tradisioneel by etes in die noordwestelike kusstreke van Madagaskar bedien]]
Malgassiese kos weerspieël die uiteenlopende invloede van Suidoos-Asië, Afrika, Indië, China en Europa. Maaltye kan wissel van die eenvoudige, tradisionele geregte wat deur die vroegste setlaars berei is tot die feesgeregte wat aan die 19de-eeuse monarge voorgesit is. Die kos bestaan vandag gewoonlik uit [[rys]] (''vary'') as basis saam met ''laoka''. Die baie soorte ''laoka'' sluit [[Vegetarisme|vegetariese]] of [[vleis]]geregte in en daar is gewoonlik ook ’n sous wat gegeur is met bestanddele soos [[gemmer]], [[ui]]e, [[knoffel]], [[tamatie]]s, [[vanielje]], [[klappermelk]], [[sout]], [[kerrie]]poeier en [[Peper|groenpeper]] en soms ook ander [[krui]]e en [[spesery]]e. In dele van die droë suide en weste kan boeregesinne rys vervang met [[mielie]]s, [[kassawe]] of [[wrongel]] wat van seboemelk gemaak word.

’n Groot verskeidenheid soet en sout [[poffertjie]]s en ander versnaperinge soos tropiese [[vrugte]] is dwarsoor die eiland beskikbaar. Plaaslik vervaardigde drankies sluit in vrugtesappe, [[koffie]], [[kruietee]]s en [[alkohol]]iese dranke soos [[rum]], [[wyn]] en [[bier]].&lt;ref name=Antal&gt;Bradt (2011), bl. 312&lt;/ref&gt; Die eiland vervaardig ook van die beste [[sjokolade]] in die wêreld.&lt;ref name=&quot;prize&quot;&gt;{{fr}} {{cite web |publisher=Chocolaterie Robert |title=Un peu d'histoire |url=http://www.chocolaterierobert.com/un-peu-dhistoire/ |year=2016 |accessdate=26 Februarie 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180310133102/http://www.chocolaterierobert.com/un-peu-dhistoire/ |archive-date=10 Maart 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings|4}}

== Ander bronne ==
{{Refbegin|4}}
* {{fr}} {{cite book |last = Acquier |first = Jean-Louis |title = Architectures de Madagascar |publisher = Berger-Levrault |location = Berlin |year = 1997 |isbn = 978-2-7003-1169-3}}
* {{en}} {{cite book |last = Ade Ajayi |first = Jacob Festus |title = General history of Africa: Africa in the nineteenth century until the 1880s |publisher = UNESCO |location = Paris |year = 1989 |isbn = 978-0-520-03917-9 |url = https://books.google.com/books?id=sMpMuJalFKoC&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite encyclopedia |last = Adelaar |first = Alexander |contribution = The Indonesian migrations to Madagascar: Making sense of the multidisciplinary evidence |title = Austronesian diaspora and the ethnogeneses of people in Indonesian archipelago |editor-last = Simanjuntak, Truman |editor2=Pojoh, Ingrid |editor3=Harriet Eileen |editor4=Hisyam, Muhamad |publisher = LIPI Press |location = Jakarta, Indonesië |year = 2006 |url = https://books.google.com/books?id=Szvr5hUtD5kC&amp;printsec=frontcover |isbn = 978-979-26-2436-6}}
* {{en}} {{cite book |last = Ames |first = Glenn Joseph |title =Distant lands and diverse cultures: the French experience in Asia, 1600–1700|publisher = Greenwood Publishing Group |location = New York |year = 2003 |isbn = 978-0-313-30864-2}}
* {{fr}} {{cite book |last1 = Auzias |first1 = Dominique |first2 =Jean-Paul |last2 = Labourdette |title = Petit Futé: Madagascar 2008  |location = Paris |publisher = Petit Futé |year= 2008 |isbn = 978-2-7469-1982-2}}
* {{en}} {{cite book |last = Barendse |first = R.J. |title = The Arabian seas: the Indian Ocean world of the seventeenth century |publisher = M.E. Sharpe |location = Berlyn |year = 2002|isbn = 978-0-7656-0729-4 |url = https://books.google.com/books?id=_qvq9dN8j5MC&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last = Bradt |first= Hilary |title=Madagascar, 10th Ed.: The Bradt Travel Guide |publisher=Bradt Travel Guides |location=London |year=2011 |isbn=978-1-84162-341-2 |url = https://books.google.com/books?id=uTRPnMlOcwgC&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last = Browning |first = Christopher R. |title = The Origins of the Final Solution |publisher = Martyrs' and Heroes' Remembrance Authority |location = Jerusalem |year = 2004 |isbn = 3-540-63293-X |url = https://books.google.com/books?id=jHQdRHNdK44C&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last=Campbell |first=Gwyn |title=An economic history of Imperial Madagascar, 1750–1895: the rise and fall of an island empire |publisher=Cambridge University Press |location = Londen|year=2005 |isbn=0-521-83935-1 |url = https://books.google.com/books?id=13Yt9jLuKzsC&amp;printsec=frontcover}}
* {{fr}} {{cite book |last1= Chapus |first1 = G.S. |last2= Mondain |first2 = G.  |year = 1953 |title = Un homme d'etat malgache: Rainilaiarivony |publisher = Editions Diloutremer |location = Parys}}
* {{en}} {{cite book |last = Cousins |first = William Edward |title = Madagascar of to-day: A sketch of the island, with chapters on its past history and present prospects |publisher = The Religious Tract Society |location = Londen |year = 1895 |url = https://books.google.com/?id=gvREAAAAIAAJ&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last = Curtin |first = Philip D. |title = Disease and empire: the health of European troops in the conquest of Africa |publisher = Cambridge University Press |year = 1998 |location = Cambridge, MA |isbn = 978-0-521-59835-4}}
* {{en}} {{cite encyclopedia |last = Davies |first = S.J.J.F. |contribution = Birds I: Tinamous and Ratites to Hoatzins |title = Grzimek's Animal Life Encyclopedia |editor-first = Michael |editor-last = Hutchins |volume = 8 |edition = 2 |publisher = Gale Group |location = Farmington Hills, MI |isbn = 0-7876-5784-0 |year = 2003}}
* {{fr}} {{cite book  |last = Deschamps |first = Hubert Jules |title = Histoire de Madagascar |publisher = Berger-Levrault |location = Ann Arbor, MI |year = 1965}}
* {{en}} {{cite book  |last = Ellis |first = William |title = Three visits to Madagascar during&amp;nbsp;... 1853-1854-1856
 |publisher = Oxford University |location = Londen |year = 1859 |url = https://books.google.com/?id=nPoGAAAAQAAJ&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last1=Emoff |first1=Ron |year=2004 |title =Island Musics |chapter = Spitting into the wind: Multi-edged environmentalism in Malagasy song  |editor-last = Dawe |editor-first = Kevin |publisher=Berg |location = New York |url=https://books.google.com/?id=owU3-pCIvyYC&amp;printsec=frontcover |isbn = 978-1-85973-703-3}}
* {{en}} {{cite book |last1= Fage |first1 = J.D. |last2= Flint|first2 = J.E. |last3=Oliver |first3=R.A.  |year = 1986 |title = The Cambridge History of Africa: From c. 1790 to c. 1870 |publisher = Cambridge University Press |location = Londen |isbn = 0-521-20413-5 |url = https://books.google.com/books?id=BOHYn7J4YzQC&amp;printsec=frontcover}}
* {{fr}} {{cite book |last=Fournet-Guérin |first=Catherine  |title=Vivre à Tananarive: géographie du changement dans la capitale malgache |publisher=Karthala Editions |location = Antananarivo, Madagaskar |year=2007 |isbn=978-2-84586-869-4 |url = https://books.google.com/books?id=U_NHlyeI3mcC&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last = Fox |first = Leonard |title = Hainteny: the traditional poetry of Madagascar |publisher = Bucknell University Press  |year = 1990 |location = Lewisburg, PA |isbn = 978-0-8387-5175-6}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Freeman |first1 = Joseph John |last2 = Johns |first2 = David |title = A narrative of the persecution of the Christians in Madagascar: with details of the escape of six Christian refugees now in England |publisher = J. Snow |location = Londen |year = 1840 |url = https://books.google.com/books?id=rAMNAAAAIAAJ&amp;printsec=frontcover}}
* {{fr}} {{cite book |last = Frémigacci |first = Jean |chapter = Le Rova de Tananarive: Destruction d'un lieu saint ou constitution d'une référence identitaire? |title = Histoire d'Afrique |editor-last = Chrétien |editor-first = Jean-Pierre |year = 1999 |publisher = Editions Karthala |location = Parys |isbn = 978-2-86537-904-0}}
* {{fr}} {{cite book |last = Gallieni |first = Joseph-Simon |title = Neuf ans à Madagascar |publisher = Librairie Hachette |location = Parys |year = 1908 |url = https://books.google.com/books?id=AL8RAAAAYAAJ&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Heale |first1 = Jay |last2 = Abdul Latif |first2 =Zawiah |title = Cultures of the World: Madagascar |publisher = Marshall Cavendish |location = Tarrytown, NY |year = 2008 |isbn = 978-0-7614-3036-0 |url = https://books.google.com/books?id=PJWLCYGo2RgC&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Hillstrom |first1 = Kevin |last2 = Collier Hillstrom |first2 =Laurie |title = Africa and the Middle East: a continental overview of environmental issues |publisher = ABC-CLIO |location = Santa Barbara, CA |year = 2003 |isbn = 978-1-57607-688-0 |url = https://books.google.com/books?id=XxIk9zTm_e8C&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book|last1 = Hobbes |first1 = Joseph |last2 = Dolan|first2 =  Andrew |title = World Regional Geography |publisher = Cengage Learning |location = Belmont, CA |url = https://books.google.com/books?id=yAgGHnENHjoC&amp;printsec=frontcover |year = 2008 |isbn = 978-0-495-38950-7}}
* {{en}} {{cite book |last = Hodder |first = Ian |title = Symbolic and structural archaeology |publisher = Cambridge University Press|year = 1982 |location = New York |url = https://books.google.com/books?id=dWdwiY7ziRYC&amp;printsec=frontcover |isbn = 978-0-521-24406-0}}
* {{en}} {{cite book |last = Kennedy |first = David |title = The Library of Congress World War II companion |publisher = Simon and Schuster |year = 2007 |location = New York |isbn = 978-0-7432-5219-5}}
* {{en}} {{cite book |last = Kent|first = Raymond |title = From Madagascar to the Malagasy Republic |publisher = Greenwood Press |location = Ann Arbor, MI |year = 1976 |isbn = 978-0-8371-8421-0}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Kitchen |first1 = Helen A. |title = The Educated African: a Country-by-Country Survey of Educational Development in Africa |location = Washington, D.C. |publisher = Praeger |year= 1962}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Kull |first1 = Christian |title = Isle of Fire: The Political Ecology of Landscape Burning in Madagascar, Issue 246 |location = Chicago |publisher = University of Chicago Press |year= 2004 |isbn = 978-0-226-46141-0}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Kusimba |first1 = Chapurukha  |last2 = Odland |first2 = J. Claire |last3 = Bronson |first3 = Bennet |title = Unwrapping the textile traditions of Madagascar |publisher = Regents of the University of California |series = Textile Series |location = Los Angeles |year = 2004 |isbn = 0-930741-95-1}}
* {{en}} {{cite book |last = Lehoullier |first= Sara |title=Madagascar: Travel Companion |publisher=Other Places Publishing |location=New York |year=2010 |isbn=978-0-9822619-5-8 |url = https://books.google.com/books?id=QhAbnvPKaVUC&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last = Middleton |first = Karen |title = Ancestors, Power, and History in Madagascar |publisher = Brill |location = Los Angeles |year = 1999 |isbn = 978-90-04-11289-6 |url = https://books.google.com/books?id=My4B9q9FTiYC&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Moriarty |first1 = H.A. |title = Islands in the southern Indian Ocean, westward of longitude 80 ̊east, including Madagascar |url = https://books.google.com/books?id=-NmhAAAAMAAJ&amp;printsec=frontcover |location = Londen |publisher = J. D. Potter |year= 1891}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Nalla |first1 =  Mahesh |title = Crime and Punishment Around the World: Volume 1, Africa |location = Los Angeles |publisher = ABC-CLIO|year= 2010 |isbn = 978-0-313-35133-4}}
* {{en}} {{cite book |last = Ogot |first = Bethwell |title = Africa from the Sixteenth to the Eighteenth Century |publisher = UNESCO|location = Parys|year = 1992 |url = https://books.google.com/books?id=WAQbp7aLpZkC&amp;printsec=frontcover|isbn = 978-92-3-101711-7}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Oliver |first1 = Roland |first2 = John Donnelly |last2 = Fage |first3 =G.N. |last3 = Sanderson |title = The Cambridge History of Africa |publisher = Cambridge University Press |volume = 6 |year = 1985 |location = Cambridge, VK |url = https://books.google.com/books?id=xh-QcHRG3OwC&amp;printsec=frontcover |isbn = 978-0-521-22803-9}}
* {{en}} {{cite book |first = Samuel Pasfield |last = Oliver  |title = Madagascar: an historical and descriptive account of the island and its former dependencies, Volume 1 |place = Londen |publisher = Macmillan |year = 1886 |url = https://books.google.com/books?id=lKtBAAAAIAAJ&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last = Pezzotta |first = Federico |title = Madagascar: a mineral and gemstone paradise |place = Ann Arbor, MI |publisher = University of Michigan |year = 2001 |isbn = 978-0-9715371-0-1}}
* {{en}} {{cite book |last = Pryor |first= Frederic L.  |title=The political economy of poverty, equity, and growth: Malawi and Madagascar |publisher=World Bank |location=Washington, D.C. |year=1990 |isbn=978-0-19-520823-8 |url = https://books.google.com/books?id=0P0fDzMA5lEC&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Rabearivelo |first1 = Jean-Joseph |title = Translated from the Night |location = Pittsburgh, PA |publisher = Lascaux Editions |year= 2007 |origyear = 1936 (vertaling deur Robert Ziller) |isbn = 978-1-60461-552-4 |url = https://books.google.com/books?id=F-5I6QlMfJEC&amp;printsec=frontcover}}
* {{fr}} {{cite book |last = Rajaonarimanana |first = Narivelo |title = Grammaire moderne de la langue malgache |publisher = Langues et mondes – l'Asiatheque |series = Langues INALCO |year = 2001 |location = Parys |isbn = 2-911053-79-6}}
* {{fr}} {{cite book |last = Ralibera |first = Daniel |title = Madagascar et le christianisme |location = Paris|url = https://books.google.com/books?id=GOeAT76TGN0C&amp;printsec=frontcover|publisher = Editions Karthala |year = 1993 |isbn = 978-92-9028-211-2}}
* {{fr}} {{cite book |last=Randier |first=Jean |title=La Royale: L'histoire illustrée de la Marine nationale française |year=2006 |publisher=Babouji |location= Maîtres du Vent – La Falaise |isbn=2-35261-022-2}}
* {{fr}} {{cite book  |last = Randrianary  |first = Victor  |title = Madagascar: les chants d'une île  |publisher = Actes Sud  |location = Parys |year = 2001  |isbn = 978-2-7427-3556-3}}
* {{en}} {{cite book |last = Ratsimbazafy |first = Ernest |editor-last = Green |editor-first = Thomas |editor2-last = Svinth |editor2-first = Joseph |title = Martial Arts of the World: An Encyclopedia of History and Innovation, Volume 2 |contribution = Moraingy |publisher = ABC CLIO  |location = Santa Barbara, CA  |year = 2010 |isbn = 978-1-59884-243-2 |url = https://books.google.com/books?id=P-Nv_LUi6KgC&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite journal|last1=Regnier|first1=Denis|title=Clean people, unclean people: the essentialisation of 'slaves' among the southern Betsileo of Madagascar|journal=Social Anthropology|volume=23|issue=2|year = 2015 |pages=152–158|doi=10.1111/1469-8676.12107}}
* {{en}} {{cite book |last = Reinsch |first = Paul Samuel  |title = Colonial Administration |publisher = Macmillan |location = New York |year = 1905 |url = https://books.google.com/books?id=bfsmAAAAMAAJ&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last1 = Rodd |first1 = Tony  |last2 = Stackhouse |first2 = Jennifer |title = Trees: A Visual Guide |publisher = University of California Press |location = Los Angeles |year = 2008 |url = https://books.google.com/?id=Mpsc2hsYk1YC&amp;printsec=frontcover |isbn = 978-0-520-25650-7}}
* {{en}} {{cite book |last = Room |first = Adrian  |title = Placenames of the world: origins and meanings of the names for 6,600 countries, cities, territories, natural features, and historic sites |publisher = McFarland |location = Jefferson, NC |year = 2006 |isbn = 978-0-7864-2248-7 |url = https://books.google.com/books?id=M1JIPAN-eJ4C&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last = Sharp |first = Leslie |title = The Sacrificed Generation: Youth, History, and the Colonized Mind in Madagascar |url = https://books.google.com/books?id=5IFbKsKxYQYC&amp;printsec=frontcover |location = Berkeley, CA |publisher = University of California Press |year = 2002 |isbn = 978-0-520-22951-8}}
* {{en}} {{cite book|last=Shillington|first= Kevin|title=Encyclopedia of African history|publisher=CRC Press|location = New York |year=2005 |isbn=1-57958-453-5}}
* {{en}} {{cite encyclopedia |last = Strakes |first = Jason |contribution = Armed Forces of the People |year = 2006 |title = Encyclopedia of the developing world |editor-last = Leonard |editor-first = Thomas M. |volume = 1 |place = New York |publisher = Taylor &amp; Francis |isbn = 978-1-57958-388-0 |url = https://books.google.com/books?id=3mE04D9PMpAC&amp;printsec=frontcover}}
* {{en}} {{cite book |last1= Thompson |first1 = Virginia |last2= Adloff |first2 = Richard  |year = 1965 |title = The Malagasy Republic: Madagascar today |publisher = Stanford University Press |isbn = 978-0-8047-0279-9 |location = San Francisco, CA}}
* {{en}} {{cite book |last = Uwechue |first = Raph |title = Makers of modern Africa: profiles in history, Volume 1 |publisher = Africa Books Ltd |location = Dearborne, MI |year = 1981 |isbn = 978-0-903274-14-2}}
* {{en}} {{cite book |last=Van Den Boogaerde |first=Pierre|title=Shipwrecks of Madagascar |year=2008 |publisher=AEG Publishing Group |location= New York |isbn=978-1-60693-494-4  |url=https://books.google.com/?id=I_S1D8cnTiEC&amp;pg=PT19}}
* {{en}} {{cite book |last = Wink|first = André  |title = Volume 3 of Al-Hind: The Making of the Indo-Islamic World: Indo-Islamic society, 14th–15th centuries |publisher = Brill |location = Leiden, Nederland |year = 2004 |isbn = 978-90-04-13561-1 |url = https://books.google.com/books?id=nyYslywJUE8C&amp;printsec=frontcover}}
{{Refend}}

== Eksterne skakels ==
* {{en}} [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13861843 Country Profile] van [[BBC News]]
* {{en}} [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/madagascar.htm Madagascar] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120829212249/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/madagascar.htm |date=29 Augustus 2012 }} van ''UCB Libraries GovPubs''
* {{en}} [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=MG Key Development Forecasts for Madagascar] van International Futures
{{Commons-kategorie inlyn|Madagascar}}
* {{en}} {{Wikivoyage|Madagascar|Madagaskar}}
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Madagascar|Engelse Wikipedia]]

{{Geografiese ligging
| Senter = {{vlagland|Madagaskar}}
| Noord = [[Indiese Oseaan]] • {{vlagland|Seychelle}}
| Noordoos = [[Indiese Oseaan]]
| Oos = [[Indiese Oseaan]] • {{vlagland|Mauritius}} • {{vlagland|Réunion}}
| Suidoos = [[Indiese Oseaan]]
| Suid = [[Indiese Oseaan]]
| Suidwes = {{vlagland|Suid-Afrika}} • [[Indiese Oseaan]]
| Wes = {{vlagland|Mosambiek}} • [[Mosambiekkanaal]]
| Noordwes = {{vlagland|Comore-eilande}} • {{vlagland|Mayotte}} • [[Mosambiekkanaal]]
}}

{{Koördinate|20|S|47|O|aansig=titel}}
{{Artikels oor Madagaskar}}
{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}
{{Voorbladster}}

[[Kategorie:Madagaskar| ]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]</text>
      <sha1>h1o01pofz1m0rvd36udvm3lb7nspduk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Volkstaat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11420</id>
    <revision>
      <id>2812852</id>
      <parentid>2608723</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:12:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>/* Volkstaatgebiede */</comment>
      <origin>2812852</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22227" sha1="cpf43figub5uk2aeejvnk5fpkv1omt2" xml:space="preserve">[[Lêer:Vryheidsvlag.png|duimnael|Die Vryburgervlag (Volkstaatvlag).]]
[[Lêer:Volkstaat–VF.svg|duimnael|Beplande gebied van 'n Volkstaat.]]

'n '''Volkstaat''' is die term wat gebruik word vir 'n staat wat deel vorm van 'n federale staatstruktuur ([[federasie]], of [[konfederasie]]). Die federale staatsvorm bestaan dan uit verskillende state of volkstate wat saam 'n land vorm. Die oudste en bekendste federale staatsvorm is die kantonstelsel van [[Switserland]]. Die bekendste voorbeeld van 'n federale staatsvorm wat gebaseer is op taal en etnisiteit is die [[Federale staatsvorm van Indië]]. Voorbeelde van Federale staatsvorme, gebaseer op taal, is die federale staatsvorm van [[België]] en die federale staatsvorm van [[Kanada]].

== Die idee ==
Die Afrikaners wat na 'n volkstaat strewe, ondersteun die beginsel dat 'n eie gedefinieerde grondgebied, die basiese vereiste is vir 'n nasie wat sy voortbestaan met sy eie taal, kultuur en geloof wil verseker.  Die argument word gestaaf deur die argument te stel dat 'n volk wat nie sy eie grondgebied besit nie, se status verminder word tot die van 'n groep, en in die geval van Afrikaners, 'n minderheidsgroep.

Die idee om Suid-Afrika in verskillende state te verdeel deur partisie, is nie die uitsluitlike gedagtes van hierdie Afrikaners nie.  Die prominente Suid-Afrikaanse liberale figuur van die 1930’s en 1940’s, Alfred Hoenlé, het partisie beskou as 'n manier om swartes van wit onderdrukking te beskerm en daardeur die risiko van rassekonflik te verlaag in die land.  Die Duitse skrywer en waarnemer, Klaus von der Ropp, het meer onlangs by die 1987 ontmoeting tussen Afrikaner akademici en die ANC by [[Dakar]] in [[Senegal]], voorgestel dat Suid-Afrika deur partisie geskei moet word om swartes van ware onafhanklikheid te voorsien, en om blankes die sekuriteit te gee wat 'n onafhanklike gebied sal voorsien.

== Redes waarom Afrikaners 'n volkstaat verlang ==
'n Aantal faktore het bygedra tot 'n gevoel van [[vervreemding]] wat baie Afrikaners in die nuwe Suid-Afrika ervaar.

=== Beperkte politieke mag ===
Afrikaners vorm 'n baie klein minderheidsgroep in Suid-Afrika en het daarom hul vermoë om regeringsbeleid te beïnvloed verloor na die magsoorhandiging tydens die demokratiese verkiesing van 1994.

Afrikaners as 'n groep het dus baie beperkte seggenskap in basiese regeringsbeleid wat hul daaglikse lewens regeer soos onderwys, belasting, staatsbesteding, ekonomiese modelle, ens.  Hierdie tekort aan politieke mag het uitgeloop op 'n strewe na [[selfbeskikking]].

=== Misdaad ===
Die verwagting wat baie Afrikaners in 1994 gekoester het, dat misdaad en veral geweldsmisdaad, sal afneem, het nooit gerealiseer nie.  Aanhoudende hoë vlakke van misdaad (en die beriggewing daarvan)  het 'n wesenlike bydrae tot 'n gevoel van onveiligheid by die publiek gelaat.

Onder plattelandse Afrikaners, het die gewelddadige aanvalle op boere en hul families, bygedra tot 'n verharding van houdings. Tussen 1998 en 2001 (3 jaar) was daar ongeveer 3500 plaasaanvalle aangeteken in Suid-Afrika. Die aanvalle het uitgeloop op die moorde van 541 boere, hul gesinne of hul arbeiders. Daar word gemiddeld meer as twee moorde elke week gepleeg wat met plaasaanvalle verband hou.

Behoudende Afrikaners beskou plaasaanvalle grootliks as 'n rasgedrewe veldtog wat daarop gemik is om Afrikaners van hulle plase af te dwing.  In middel-2001 het die [[Vryheidsfront]] hom tot die Verenigde Nasies se Kommissie vir Menseregte gewend om druk op die Suid-Afrikaanse regering te plaas, om iets omtrent die plaasmoorde te doen, wat “die afmetings van 'n etniese slagting” begin aanneem het.  Die leier van die Vryheidsfront, [[Pieter Mulder]], het dit gestel dat die meeste plaasaanvalle goed georganiseerd voorgekom het en dat die motief vir die moorde nie slegs krimineel van aard is nie.  Mulder stel dit verder dat daar 'n “besliste anti-Afrikanerklimaat in Suid-Afrika wortel geskiet het, en dat mense wat daarvan aangekla word dat hulle Afrikaners vermoor het, dikwels deur ondersteuners aangemoedig word deur applous tydens hofsittings”.

=== Taal en kultuur ===
Sedert 2002 is 'n aantal dorpe en stede met geskiedkundige Afrikaanse name, wat na die [[Voortrekkers]] terugdateer, soos [[Pietersburg]] (nou [[Polokwane]]) en [[Potgietersrus]] (nou [[Mokopane]], wat die naam is van die kaptein wat vir [[Piet Potgieter]], na wie Potgietersrus vernoem is, vermoor het) hernoem, dikwels in weerwil van populêre teenstand tot die verandering.  Geen kolonialistiese Engelse dorpsname soos Grahamstown of Harrismith is verander nie.  In dieselfde jaar het die regering besluit dat alle staatsdepartemente 'n enkele taal moes kies vir alle kommunikasie, wat effektief alle staatsamptenare gedwing het om slegs in Engels te kommunikeer.

Van die 31 universiteite in Suid-Afrika was slegs vyf histories Afrikaans ([[Universiteit van die Vrystaat]], Potchefstroomse Universiteit, [[Universiteit van Pretoria]], Rand Afrikaanse Universiteit en die [[Universiteit van Stellenbosch]]).  Gedurende 2002 het die Minister van Onderwys, [[Kader Asmal]], aangekondig dat alle Afrikaansmediumuniversiteite voortaan parallelle klasse in Engels moet aanbied, terwyl al die ander universiteite slegs in Engels klasse hoef aan te bied.  Dit ten spyte van 'n regerings-aangestelde kommissie wat aanbeveel het dat twee Afrikaanse universiteite behou moet word om Afrikaans as 'n akademiese taal uit te bou.  Volgens die regering se taalbeleid vir hoër onderwys is “die idee van Afrikaanse universiteite teenproduktief vir die doel van 'n getransformeerde hoëronderwysstelsel”.

=== Werkloosheid en armoede ===
Wit (waarvan die meerderheid Afrikaners is) werkloosheid is laag volgens Suid-Afrikaanse standaarde: 10% in 2001, vergeleke met die nasionale gemiddeld van 37%.  Blanke werkloosheid het egter die grootste verhoging ervaar tussen 1995 en 2001: 197% vergeleke met die nasionale gemiddeld van 27%.  In 2001 was ongeveer 228&amp;nbsp;000 ekonomies aktiewe blankes sonder werk.  Dit val saam met die instelling (en word gesien as 'n direkte gevolg van) Regstellende Aksie (ook bekend as Gelyke Indiensneming), wat rassekwotas aan alle werkgewers afdwing.  Dit maak dit baie moeilik, volgens wet, vir witmense om aangestel te word in vakante poste.  'n Simptoom hiervan is wat genoem word die “breindrein”, oftewel die grootskaalse emigrasie van vaardige professionele blankes.

== Afrikanerreaksie ==
Die gevolg van bogenoemde faktore is dat baie Afrikaners emigreer. Die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], [[Europa]], [[Australië]] en [[Nieu-Seeland]] is gunstelingbestemmings. Hierdie dreinering van meestal hoogsgekwalifiseerde en vaardige mense is besig om 'n groot impak te maak op beide Suid-Afrika in die algemeen en op Afrikanergemeenskappe spesifiek.

Terwyl sommiges 'n gewelddadige antwoord voorstaan, soos die organisasie bekend as die [[Boeremag]], voel baie van die Afrikanergemeenskap dat die beste manier om hulle kultuur, erfenis en mense te beskerm, is deur selfbeskikking en om minderheidsregte vreedsaam te bekom. Hulle wys ook uit dat minderheidsregte 'n “warm onderwerp” is in die internasionale politiek. Voorbeelde van ander volke wat op selfbeskikking aanspraak maak is die [[Palestyne]] van [[Israel]], die [[Vlaminge]] van [[België]], die [[Frans]]sprekende mense van [[Quebec]] in [[Kanada]], die [[Koerde]] van [[Turkye]], [[Irak]], [[Sirië]] en [[Iran]]; die [[Tamils]] van [[Indië]] en [[Sri Lanka]] en die [[Baske]] in [[Spanje]].

== Volkstaatmoontlikhede ==
Die volgende elemente dra by tot die moontlike verkryging van 'n volkstaat deur Afrikaners:

=== Wetgewing ===
Internasionale sowel as nasionale wetgewing beskerm minderhede se reg op selfbeskikking.

Op internasionale vlak is daar die Internasionale gebod op Ekonomiese-, Sosiale- en Kultuurreggte.  Op nasionale vlak, laat artikel 235 van die Suid-Afrikaanse Grondwet die reg tot selfbeskikking toe vir enige gemeenskap, wat oor 'n gedeelde kultuur en taal beskik, binne 'n territoriale entiteit in die Republiek.

=== Vryheidsfront ===
Die [[Vryheidsfront]] is die hoofpolitieke dryfkrag vir die skepping van 'n volkstaat.  Hierdie Afrikanergesentreerde politieke party was verantwoordelik vir die toevoeging van Artikel 235 tot die Grondwet, en beskik oor verteenwoordiging in die Nasionale Parlement asook verskeie provinsiale wetgewers in Suid-Afrika.  Ondersteuning vir hierdie party het egter wipplank gery gedurende die laaste drie Nasionale verkiesings, met die [[Demokratiese Alliansie]] wat die meeste Afrikanerstemme ingepalm het.{{feit}}

=== Volkstaatgebiede ===
Een poging om tot die skepping van 'n volkstaat by te dra, is die klein dorpie [[Orania]] in die Noord-Kaap.  Die grond waarop Orania gebou is, is in privaatbesit, en Afrikaners word aangemoedig om na Orania te verhuis. Nog so 'n poging is die buurt [[Kleinfontein]] buite [[Pretoria]].

== Volkstaathindernisse ==
Sekere faktore dreig om die volkstaatideaal skipbreuk te laat lei.

=== Afrikaneronenigheid ===
Onenigheid word veroorsaak deur die besluit oor waar die mees geskikte plek vir 'n volkstaat sal wees.

Die Vryheidsfront voer aan dat die droë en onontwikkelde Noord-Kaap, waar Orania te vinde is, die haalbaarste is, aangesien daar geen kompetisie vir grondgebied in hierdie area sal wees nie (weens 'n baie lae bevolking), daar natuurlike hulpbronne is en dat dit oor 'n seefront beskik.

Ander Afrikaners wil graag 'n volkstaat naby aan Pretoria vestig (Kleinfontein), aangesien hierdie gebied alreeds hoogsekonomies aktief is en 'n groot hoeveelheid van Afrikanerkultuur te vinde is in hierdie stad.

'n Groot gedeelte van die Afrikaners hoop egter steeds dat die Nuwe Suid-Afrika soos voorsien deur Nelson Mandela, FW de Klerk, Desmond Tutu en Beyers Naude, te voorskyn sal kom.  Dit is 'n Suid-Afrika met rasseversoening en gelyke regte vir almal wat daarin woon.  Die ondersteuning wat 'n volkstaat benodig kom dus steeds tekort, maar dit kan groei soos wat Afrikanervervreemding voortduur.

=== Openbare mening ===
Ten spyte daarvan dat 'n onafhanklike volkstaat slegs voorsien om rassisme in alle vorme te vermy, of dit nou Apartheid of Swart Ekonomiese Bemagtiging is, beskou die breër swart publiek in Suid-Afrika die volkstaatidee as gebore vanuit rassisme, en dat dit die verregse Afrikaners se laaste poging is om hul ideologie van meerderwaardigheid oor Swart Afrikane te herstel.

=== Suid-Afrikaanse regering ===
Op 4 Junie 1998 het minister Valli Moosa (staatkundige ontwikkeling en provinsiale sake) in 'n parlementêre begrotingsdebat gesê dat &quot;die strewe deur sommige Afrikaners na die ontwikkeling van die Noordwes-Kaap as 'n 'tuiste' vir Afrikanertaal en -kultuur binne die raamwerk van die Grondwet en die Handves van Menseregte is na die mening van die regering inderdaad 'n legitieme strewe&quot;

Die Suid-Afrikaanse regering van die “African National Congress”, vertrou nie die Afrikanermotiewe vir die skepping van 'n volkstaat nie, as gevolg van die Suid-Afrikaanse geskiedenis gedurende die vorige eeu ([[Apartheid]]).  Die regering probeer die huidige orde handhaaf aangesien dit die ANC se magsbasis steun, want dit stel hulle in staat om alle Suid-Afrikaanse hulpbronne aan te wend vir herverdelingsprogramme.

Die regering het oorweeg om Orania se potensiaal vir Afrikanerselfbeskikking te beëindig deur die dorpie in te lyf by die aangrensende, swartbeheerde, munisipaliteit van Hopetown.  Die Oraniërs kon egter hul eis om selfbeskikking verdedig aan die hand van 'n hofbevel wat hul status beskerm, gebaseer op artikel 235 van die Grondwet.

Die regering dring ook daarop aan dat hy nie die Afrikaner se taal en kultuur aanval nie, maar dat dit bloot nie meer die beskerming van die regering verkry soos wat met die vorige bedeling die geval was nie.

=== Ander politieke partye ===
Die [[Demokratiese Alliansie]], Suid-Afrika se hoofopposisieparty, opponeer die idee van 'n Afrikanervolkstaat, hoofsaaklik omrede hierdie twee redes:
* 'n Wesenlike hoeveelheid Afrikaners het vir die Demokratiese Alliansie gestem in die verlede, en om hulle steun te verloor indien Afrikaners hulself na 'n volkstaat sou onttrek, sal 'n groot slag vir die Demokratiese Alliansie se strewe om Suid-Afrika te regeer, wees.
* Die sessie van 'n Afrikanervolkstaat kan moontlike redelike skade aanrig aan Suid-Afrika se ontwikkelende ekonomie indien dit sou veroorsaak dat buitelandse beleggings in Suid-Afrika afneem.

=== Tekort aan hulpbronne ===
Om 'n onontwikkelde gebied te vestig, om basiese dienste te bied en om besighede op die been te bring wat werksgeleenthede sal voorsien, verg 'n aansienlike kapitale uitleg.  Afrikaners wat 'n volkstaat nastreef het slegs beperkte hulpbronne en Afrikaners dra ook swaar aan die Suid-Afrikaanse belastingslas. Daarby moet ook gedink word aan basiese hulpbronne soos die vervaardiging van brandstof, die beperkte waterbronne (of duur ontsoutingsaanlegte) en verbouing van voedsel.

Om 'n volkstaat lewenskragtig en onafhanklik te maak, kan die voorgestelde konsep nie eenvoudig by 'n landbou-, kultuur- of aftreestaat bly nie. Omrede die voorgestelde gebied van die volkstaat oor min natuurlike hulpbronne beskik, en die nywerhede direk-eweredig verminder, moet daar dan veral op die tersiêre (dienslewering), kwarternêre (inligtingverskaffing en -tegnologie) en kwintenêre (navorsing en ontwikkeling) ekonomiese sektor toegespits word. Soos te verstane is, benodig hierdie sektore hoër of gespesialiseerde formele onderwys en opleiding, wat op sy beurt weer hoë finansiële en sosiale eise stel.

Die verkryging van genoegsame finansiële hulpbronne en entrepreneurs om 'n volkstaat te ontwikkel, bied die grootste vestigingstruikelblok.

=== Kritiek teen volkstaat as bron vir volksuitwissing ===
'n Verdere standpunt wat teen die volkstaatkonsep gehuldig word, is dat die verhoogde en digbevolkte konsentrasie homogene Afrikanerdom op een stukkie aarde die proses vergemaklik om 'n hele bevolkingsgroep deur aanvalle of [[sabotasie]] met wapens van massavernietiging, wetenskaplike proefnemings of natuurrampe oor 'n klein gebied (byvoorbeeld invalle, terrorisme, kernbomme, dodelike epidemies, moontlike ineenstorting van infrastruktuur, die doelbewuste of spontane vergiftiging van voedsel- en waterbronne) heeltemal uit te wis.

Verstrooiing (diaspora) van 'n volk oor Suid-Afrika en elders in die wêreld heen verlaag egter die konsentrasie en ook so die kanse op ’n eenklapse massauitwissing, wat dus so ook die voortbestaan van 'n volk verseker.

Hierdie argument het egter nie talle minderhede wat as diasporas in ander lande gewoon het in die verlede gevrywaar van volksuitwissing nie, byvoorbeeld Jode in Europa gedurende die Tweede Wêreldoorlog.

Daarbenewens word daar nie met die volkstaatideaal bedoel dat alle Afrikaners in 'n volkstaat moet woon nie en daar sal soos met alle kulturele groepe steeds 'n diaspora oor die wêreld heen woon.

=== Moontlike sosio-ekonomiese kwessies ===
'n Volkstaat moet die toekomstige maatskaplike sy in berekening bring. Soos enige land ter wêreld wat Eurosentries neig, is daar enkele keuses:

* '''Kapitalisme'''. Gepaardgaande met kapitalisme kom 'n noodwendige klasseverskil en die samelewing word gestratifiseer. Met ander woorde, daar kom 'n verwydering in lewensgehalte en status tussen ryk en arm tussen die leiers, akademici/denkers/leraars, die ontwikkelaars, die witboordjies, die blouboordjies en die militêre personeel, wat wrywing, murmurering en opstand veroorsaak. Hoewel geld broodnodig is vir ontwikkeling en werkskepping, ondermyn dit volkseenheid en ontstaan 'n ''ek meneer, jy meneer en wie gaan die wa smeer?''-probleem (''elitisme'') en selfs uitbuiting onder eie volksgeledere.

* 'n Ander roete is die gebruik van '''semi-sosialisme''', soos in die Skandinawiese lande met redelik klein bevolkingstalle. Dit verseker wel volkseenheid en bied gratis mediese en onderwysfasiliteite, taal- en assimilasieprogramme aan almal, maar die belasting en boetes skiet onvermydelik die hoogte in. Verder moet 'n hele kulturele omwenteling plaasvind: egalitarisme word die norm. Dit maak 'n volkstaat weer onaantreklik, want wie, wat gewoond is aan 'n hoër leefstyl van vroeër, sal homself van luukshede wil stroop, al is die doel hoe edel? Diegene wat die koopkrag, ondervinding, vernuf en kennis het, vind eerder ander heenkome oorsee, met infrastruktuur wat reeds in plek is. Om vir ontwikkeling te sorg, moet die nuwe intrekkers bereid wees om twee of meer werke gelyktydig te doen, teen 'n skraler betaling, al is dit ook net tydens die totstandkoming van die staat. Hierdie arbeidsverdeling moet dan ook regverdig en streng volgens iemand se vermoëns gereguleer word.

Nog 'n kopseer is die bepaling van die morele waardes, etos en denkrigtings. Wie bepaal sensuur en die grense wat gestel word in die diversiteit en uiteenlopende lewensuitkyk van die Afrikaner as sodanig (staatstradisies versus subkulture; liberale intellektualiteit versus [[populisme]], eendersdenkendheid en volkseenheid; 'n staatsbefondsde volkskerk versus ander denominasies, ateïsme en neo-heidene)? Sal iemand wat nie met 'n bepaalde ideologie of politburo saamstem nie, ontban of eenvoudig verduur word? Hoe voorkom 'n mens 'n ''nanny''-staat oor byvoorbeeld 2 miljoen mense?

Soos reeds genoem, kry ons te doen met 'n bevolkingsgroep saamgestel uit die hele stratosfeer van die samelewing. Die ''lae, ongeskoolde klas'' en ''gekultiveerde, hoë klas'' gaan nou saamgevoeg word onder een dak. In watter mate 'n volk bereid is om homself op te hef binne sy eie gemeenskap en met mekaar se denke te versoen en klasseverskil uit te wis is net so sterk as die bereidwilligheid van die swakste individu. Andersins gaan konflik onvermydelik wees en volkseenheid in sy peetjie.

=== Demografie ===
Die bevolkingsgroei van die Afrikanervolk volg 'n tipiese Westerse een: 'n daling in geboortes en daarmee 'n veroudering van 'n volk. Soos dan verwag word, voorspel dit 'n knelpunt waar die minder kinders, as volwassenes, moet uithaal en wys om vir die ouer garde en ouetehuise te onderhou, sowel as die toekoms van die volkstaat. Kinderkortings om geboortes aan te spoor vereis weer selfs nog hoër belastings.

Een oplossing kan wel wees dat 'n onafhanklike volkstaat wat werk meer immigrante van regoor die wêreld sal lok om die bevolkingsdaling te stuit, wat daarmee ook die gespekuleerde ''ondertrouery''-probleem uitskakel.

=== Moontlike massa-immigrasie ===
Sou 'n volkstaat inderdaad 'n sukses uitdraai, is daar die moontlikheid dat 'n feller breinbloeding (''braindrain'') regoor Suid-Afrika veroorsaak word, gepaardgaande met 'n geleidelike ineenstorting van infrastruktuur en toename in werkloosheid, armoede en misdaad. Meer druk sal op die volkstaat uitgeoefen word om kortlyste saam te stel van potensiële Afrikaner-inkommers. Anders sal hierdie massatoesak van mense op een plek op een tyd presies dieselfde uitwerking hê as tydens die Industriële Revolusie in die Europese stede: werkloosheid en haglike lewensomstandighede.

=== Onwilligheid van plaaslike inwoners ===
Soos in die geval van Orania, waar grondeise deur die plaaslike inwoners gestel is, sal daar kapsie gemaak word as wonings en erwe teensinnig by die volkstaat ingesluit word of verskuiwings moet plaasvind. Boere kan ook weier dat hul plaasgrond vir ontwikkeling beskikbaar gestel word of om enige assosiasie met die volkstaat te hê. [[Gentrifikasie]], gepaardgaande met stygende erfbelasting, is nie noodwendig eties nie.

== Sien ook ==
* [[Afrikaner]]
* [[Volksraad Verkiesing Kommissie]]
* [[Kleinfontein]], 'n Afrikaner enklawe in Gauteng, Suid-Afrika.
* [[Orania]], 'n Afrikaner enklawe in die Noord-Kaap, Suid-Afrika.

== Bron ==
* [http://www.iss.co.za/Pubs/Monographs/No81/Content.html  Suid-Afrikaanse Instituut vir Sekerheidstudies; Monograaf 81 &quot;'VOLK' FAITH AND FATHERLAND&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090601052617/http://www.iss.co.za/Pubs/Monographs/No81/Content.html |date= 1 Junie 2009 }}

== Eksterne skakels ==

=== Verdere verwysings ===
* [http://www.vryheidsfront.co.za/ Vryheidsfront]
* [http://www.orania.co.za/ Orania webwerf]
* [http://www.kleinfontein.net/ Kleinfontein webwerf]
* [http://www.iss.co.za/ Instituut vir Sekerheidstudies]
* [[:nl:Kantons van Zwitserland|Kantonstelsel van Switserland]] {{nl}}
* [[:nl:Staten en territoria van India|Federale staatsvorm van Indië]] {{nl}}
* [[:nl:België#Bestuurlijke indeling|Federale staatsvorm van België]] {{nl}}
* [[:nl:Provincies en territoria van Canada|Federale staatsvorm van Kanada]] {{nl}}

=== Beriggewing en aksies in Engels ===
* [http://majorityrights.com/index.php/weblog/comments/1053/ MajorityRights: The Boer genocide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051017205435/http://majorityrights.com/index.php/weblog/comments/1053/ |date=17 Oktober 2005 }}, [[26 Junie]] [[2005]]
* [http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml;jsessionid=VWPBD0WZERADXQFIQMGSM5WAVCBQWJVC?xml=/news/2005/07/03/wsafr03.xml&amp;sSheet=/portal/2005/07/03/ixportal.html Telegraph: Murders foreshadow South African land war] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070827114951/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml;jsessionid=VWPBD0WZERADXQFIQMGSM5WAVCBQWJVC?xml=%2Fnews%2F2005%2F07%2F03%2Fwsafr03.xml&amp;sSheet=%2Fportal%2F2005%2F07%2F03%2Fixportal.html |date=27 Augustus 2007 }} [[3 Julie]] [[2005]]
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/this_world/4630665.stm BBC: South Africa's bloody battle for land] [[4 Julie]] [[2005]]
* [http://www.mg.co.za/articlePage.aspx?articleid=250558&amp;area=/breaking_news/breaking_news__national/# Mail&amp;Guardian: Govt hits out at 'anti-land-reform' farmers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303210500/http://mg.co.za/articlePage.aspx?articleid=250558&amp;area=%2Fbreaking_news%2Fbreaking_news__national%2F |date= 3 Maart 2016 }} [[10 September]] [[2005]]
* [http://www.stopboergenocide.com/ A website aimed at supporting the Boers against the genocide currently going on in South Africa]

[[Kategorie:Politiek van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Post-apartheidstydperk]]
[[Kategorie:Afrikanernasionalisme]]</text>
      <sha1>cpf43figub5uk2aeejvnk5fpkv1omt2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Boom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12111</id>
    <revision>
      <id>2812896</id>
      <parentid>2761465</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JMK</username>
        <id>649</id>
      </contributor>
      <comment>sp</comment>
      <origin>2812896</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21822" sha1="qz3kz95v8kmbff1zctn0bvkjnalcb9j" xml:space="preserve">[[Lêer:Coastal redwood.jpg|regs|duimnael|250px|'n [[Rooihoutboom]], die hoogste boomspesie op aarde]]

In [[plantkunde]] is 'n '''boom ''''n meerjarige plant met 'n langwerpige stam wat gewoonlik takke en [[Blaar|blare]] ondersteun. Volgens sommige enger definisies is 'n boom slegs houtplante met sekondêre groei, plante wat bruikbaar is vir hul [[hout]] of plante bo 'n bepaalde hoogte. In wyer definisies word langer [[Palmagtige|palms]], boomvarings, [[Piesang|piesangs]] en [[bamboes]] ook as bome geag. Bome is nie 'n taksonomiese groep nie, maar sluit 'n verskeidenheid plantspesies in wat onafhanklik van mekaar 'n stam en takke ontwikkel het as 'n manier om bo ander plante uit te troon om vir [[sonlig]] te kompeteer. Die meerderheid boomspesies is [[Bedeksadiges|angiospermae]] of hardehoutsoorte; baie van die res is [[Gymnospermae|gimnospermae]] of sagtehoutsoorte. Bome bestaan al vir 370 miljoen jaar en daar is na raming sowat drie biljoen volwasse bome in die wêreld.

'n Boom het tipies baie sekondêre takke wat vry van die grond deur die stam ondersteun word. Hierdie stam bevat tipies houtagtige weefsel vir sterkte, en vaskulêre weefsel om materiaal van een deel van die boom na 'n ander te vervoer. Die meeste bome word omring deur 'n laag [[bas]] wat as 'n beskermende versperring dien. Onder die grond vertak die [[Wortel|wortels]] en sprei wyd uit; hulle dien om die boom te anker en vog en voedingstowwe uit die grond te onttrek. Bo die grond verdeel die takke in kleiner takke en lote. Die lote dra gewoonlik [[blaar|blare]], wat ligenergie opvang en dit deur [[fotosintese]] in [[suiker]]s omskakel, wat die voedsel vir die boom se groei en ontwikkeling verskaf.  

Bome plant gewoonlik voort met behulp van [[Saad|sade]]. [[Blom|Blomme]] en [[Vrug|vrugte]] kan teenwoordig wees, maar sommige bome, soos konifere, het eerder stuifmeel- en saadkeëls. Palms, piesangs en bamboes produseer ook sade, maar [[Boomvaring|boomvarings]] produseer eerder spore.

Bome speel 'n beduidende rol om erosie te verminder en die [[klimaat]] te modereer. Hulle verwyder [[koolstofdioksied]] uit die atmosfeer en stoor groot hoeveelhede [[koolstof]] in hul weefsels. Bome en [[woud]]e bied 'n habitat vir baie dier- en plantspesies. [[Tropiese reënwoud|Tropiese reënwoude]] is een van die mees biodiverse habitatte ter wêreld. Bome bied skadu en skuiling, hout vir konstruksie, brandstof vir kook en verhitting, en vrugte vir kos sowel as baie ander gebruike. In sommige wêrelddele krimp woude omdat bome afgekap word om grond vir [[landbou]]doeleindes beskikbaar te stel. Weens hul lang lewe en bruikbaarheid, is bome nog altyd eerbiedig, met heilige bome in verskeie kulture, en hulle speel 'n rol in baie van die wêreld se [[Mitologie|mitologieë]].

Bome is geneig om langlewend te wees, sommige word etlike duisende jaar oud. Dit is byvoorbeeld bekend dat die moerassipres (''Taxodium distichum'') van die oostelike [[Verenigde State]] meer as 2&amp;nbsp;000 jaar oud kan word.&lt;ref name=&quot;georg1&quot;&gt;{{cite web |last1=Georgiou |first1=Aristos |title=2,624-Year-Old Tree Discovered In North Carolina Swamp Is One Of The Oldest On Earth |url=https://www.newsweek.com/2624-tree-north-carolina-swamp-oldest-planet-1421844 |website=newsweek.com |publisher=Newsweek |date = 10 Mei 2019 |accessdate=6 Maart 2020}}&lt;/ref&gt; Boomsade kan ook lank kiemkragtig bly. Verskeie sade van die Judese [[dadelpalm]], 'n uitgestorwe variëteit van ''Phoenix dactylifera'', is vanaf 1963 te Masada in [[Israel]] gevind. Die sade het volgens koolstofdatering uit die eerste, tweede en [[4de eeu v.C.|vierde eeue voor Christus]] dateer, asook die [[1ste eeu|eerste eeu n.C.]]. Etlike hiervan is tog tussen 2005 en 2014 ontkiem en het lewenskragtige dadelpalms van albei geslagte opgelewer.&lt;ref name=&quot;jg1&quot;&gt;{{cite web |last1=Gillan |first1=Joanna |title=The Judean Date Palm: Extinct Tree Resurrected from Ancient Seeds |url= https://www.ancient-origins.net/ancient-places-asia/extinct-tree-which-has-resurrected-ancient-seeds-00901 |website=Ancient Origins |publisher= ancient-origins.net |access-date=26 November 2020}}&lt;/ref&gt;

==Beskermde spesies en eksemplare==
In Suid-Afrika geniet etlike boomspesies amptelike beskerming. Teen November 2021 het die Departement van Omgewing, Bosbou en Visserye reeds 52 inheemse boomspesies op die beskermde lys geplaas.&lt;ref name=&quot;dan1&quot;&gt;{{cite news |last1=Daniel |first1=Luke |title=UPDATE - These 4 types of trees are now protected in SA – disturbing them could land you in jail |url=https://www.businessinsider.co.za/new-list-of-protected-trees-in-south-africa-2021-11 |access-date=19 June 2022 |agency=Business Insider SA |publisher=businessinsider.co.za |date=2022-03-28}}&lt;/ref&gt; Eksemplare van hierdie spesies mag ingevolge die Nasionale Bosbouwet (Wet nr. 84 van 1998) nie vernietig, teruggesnoei, verwyder, geskenk, verhandel, vervoer of uitgevoer word sonder die nodige vergunning of lisensie van die departement nie.

Die mees onlangse spesies om tot die beskermde lys gevoeg te word is die [[rooi-ivoor]], [[jakkalsbessie]], [[manketti]] en [[Umtiza]] (''Umtiza listeriana'') in 2021.&lt;ref name=&quot;cre2&quot;&gt;{{cite web |last1=Creecy |first1=Barbara Dallas |title=&lt;!--Government Notices--&gt;Goewermentskennisgewing nr. 1487 van 2021, National Forests Act: Proposed Amendments to List of Protected Tree Species Declared as Protected |url= https://www.gov.za/sites/default/files/gcis_document/202111/45435gon1487.pdf |website=gov.za |publisher=Staatskoerant nr. 45435 |access-date=20 Junie 2022 |date=8 November 2021}}&lt;/ref&gt; Ander boomspesies wat wetlik beskerm word is die [[kameeldoring]], [[vaalkameeldoring]], [[kremetart]], [[peulmahonie]], [[groendoring]], [[poeierkwasboom]], [[witgat]], [[msasa]], [[mingerhout]], [[swartwortelboom]], [[swazi-uiehout]] (''Cassipourea swaziensis''), [[boesmanstee]], [[Indiese wortelboom]], [[bastertambotie]], [[Pondotreurdoring]] (''Colubrina nicholsonii''), [[hardekool]], [[Assegaai (boom)|assegaai]], [[bosveldsaffraan]], [[Bosveldrooiklapperbos]], [[ebbehoutghwarrie]], [[moerasvy]], [[silwerboom]], [[Tongawortelboom]] (''Lumnitzera racemosa''), [[Pondoboesmanstee]] (''[[Lydenburgia abbottii]]''), [[Sekhukhuni Boesmanstee]] (''[[Lydenburgia cassinoides]]''), [[kusrooimelkhout]], [[Lebombowattel]], [[stinkhout]], [[Gariep-harpuisboom]] (''Ozoroa namaquensis''), [[appelblaar]], [[kasuur]], [[breëriviergeelhout]], [[Outeniekwageelhout]], [[Henkel-se-geelhout]], [[Geelhout|opregte geelhout]], [[Barbertonse bergsuikerbos]], [[Serpentynsuikerbos]], [[rooistinkhout]], [[kiaat]], [[rooiwortelboom]], [[maroela]], [[krinkhout]], [[witmelkhout]], [[Pondo-gifertjie]] (''Tephrosia pondoensis''), [[peperbasboom]], [[Clanwilliamseder]] en [[Baviaanskloofseder]].&lt;ref name=&quot;cre1&quot;&gt;{{cite web |last1=Creecy |first1=Barbara Dallas |title=&lt;!--Government Notices--&gt;Goewermentskennisgewing nr. 15 van 2021, National Forests Act: List of protected tree species |url= https://www.gov.za/sites/default/files/gcis_document/202103/44204gon155.pdf |website=gov.za |publisher=Staatskoerant nr. 44204 |access-date=20 Junie 2022 |date=1 Maart 2021}}&lt;/ref&gt; 

Die wet maak ook voorsiening vir die beskerming van besonderse individuele bome deur hulle as [[kampioenboom|kampioenbome]] te verklaar. Sogenaamde &quot;grootbome&quot; benewens sekere lanings en aanplantings van historiese belang, hetsy inheems of uitheems, kan hierdeur beskerming verkry. Teen 2015 is amptelike beskerming reeds aan 82 Suid-Afrikaanse kampioenbome toegeken,&lt;ref name=&quot;zok1&quot;&gt;{{cite web |last1= Zokwana |first1=Senzeni |title=&lt;!--Government Notices--&gt;Goewermentskennisgewing nr. 1056 van 2015, Declaration of particular groups of trees &quot;Champion Trees&quot; under the National Forests Act, 1998 (Act no. 84 of 1998), |url= https://cer.org.za/wp-content/uploads/2014/02/NFA-Champions-Trees.pdf |website=gov.za |publisher=Staatskoerant nr. 39379 |access-date=6 November 2015 |date=1 Maart 2021}}&lt;/ref&gt; waaronder die [[Kanferboom|Kanfer]]laning (''Cinnamomum camphora'') te [[Vergelegen]], die [[Poskantoorboom]] (''Sideroxylon inerme'') in [[Mosselbaai]], die [[Steeleik|Ou slaweboom]] (''Quercus robur'') in [[George]] en die [[Wonderboom-natuurreservaat|Wonderboom]] (''Ficus salicifolia'') in [[Pretoria]]. Buite Suid-Afrika word registers van amptelike kampioenbome ook in [[Kanada]], die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], [[Verenigde Koninkryk]] en [[Nieu-Seeland]] gehou.

== Hoofboomgroepe ==
[[lêer:Differents fabaceae pods.jpg|310px|regs|duimnael|Peule is die vrugte van [[peulgewas|peulplante]], d.i. struike en bome in die familie [[Fabaceae]]. Dié bekende familie word soms verder in die ertjie-, flambojant- en doringboom-families onderverdeel, waarvan die blomme opmerklik van mekaar verskil.]]
[[lêer:Плодови и шишарице шумског дрвећа.jpg|310px|regs|duimnael|Keëls, [[vrug]]te en [[saad|sade]] van bome. Konifeersade kan dekades lank in hul keëls oorleef, voordat dit deur byvoorbeeld 'n bosbrand vrygestel word.]]
Net in Suider-Afrika is daar ongeveer 2&amp;nbsp;100 inheemse plantspesies wat as bome gereken word,&lt;ref name=&quot;vwyk&amp;vwyk2&quot;&gt;{{cite book |last1=Van Wyk |first1=Braam |last2=Van Wyk |first2=Piet |title=Veldgids tot Bome van Suider-Afrika |date=2013 |publisher=Penguin Random House |location=South Africa |isbn=1-77584-106-5 |pages=4-16 |edition=2de}}&lt;/ref&gt; waarvan sommige ook onderskeibare subspesies en variëteite het. Etlike inheemse bome word binne die streek, maar buite hul natuurlike verspreidingsgebied verbou, en kan dus lokaal as uitheems beskou word. Byna oral groei bome wat van buite die streek ingevoer is, soos tewens op die [[hoëveld]] waar baie plaaslike boomsoorte nie aard nie. Die getal ingevoerde boomspesies in Suider-Afrika is al op 'n bykomende 2&amp;nbsp;000 spesies geraam,&lt;ref name=&quot;glen&amp;vwyk&quot;&gt;{{cite book |last1=Glen |first1=Hugh |last2=Van Wyk |first2=Braam |title=Guide to Trees Introduced into Southern Africa |date=Augustus 2016 |publisher=Penguin Random House |location=South Africa |isbn=978-1-77584-470-9 |pages=4-16 |edition=1ste}}&lt;/ref&gt; waarvan sowat 100 in die streek genaturaliseer is, en sommige indringerstatus verwerf het.&lt;ref name=&quot;vwyk&amp;vwyk2&quot;/&gt; Een manier om boomspesies te eien is deur die gebruik van sogenaamde sleutels, maar dié is vir plantkundiges eerder as leke geskik, omdat deeglike kennis van vakterme en plantanatomie benodig word. Vertroudheid met die belangrikste plantfamilies van 'n streek fasiliteer egter identifikasie deur vergelyking van 'n beperkte getal spesies aan die hand van 'n vereenvoudigde stel kenmerke. Byna twee derdes van Suider-Afrikaanse boomspesies behoort naamlik tot een van 20 families, wat met die nodige opleiding op sig onderskeibaar is. In dalende volgorde van spesie-diversiteit is hulle die [[Rubiaceae|katjiepiering-]], [[Papilionoideae|ertjie-]], [[Mimosoideae|doringboom-]], [[Celastraceae|pendoring-]], [[Euphorbiaceae|naboom-]], [[Anacardiaceae|mango-]], [[Proteaceae|protea-]], [[Combretaceae|boswilg-]], [[Caesalpinioideae|flambojant-]], [[Ebenaceae|ebbehout-]], [[Asteraceae|madeliefie-]], [[Phyllanthaceae|aartappelbos-]], [[Apocynaceae|selonsroos-]], [[Moraceae|vy-]], [[Capparaceae|kapper-]], [[Burseraceae|mirre-]], [[Lamiaceae|salie-]], [[Malvaceae|rosyntjiebos-]], [[Rutaceae|sitrus-]] en [[Sapindaceae|lietsjie]]families.&lt;ref name=&quot;vwyk&amp;vwyk2&quot;/&gt;

=== Blomdraende plante (Magnoliophyta; [[angiosperms|angiosperme]]) ===
==== Dikotiele (Magnoliopsida) A – F ====
* [[Altingiaceae]] ([[Altingia]] familie)
** [[Amberboom]], ''Liquidambar''-spesie
* [[Anacardiaceae]] ([[Kasjoe]] familie)
** [[Kasjoe]], ''Anacardium occidentale''
** [[Veselperske]] (mango), ''Mangifera indica''
** [[Pistasio]], ''Pistacia vera''
** [[Soemak]], ''Rhus''-spesie, insluitend [[Karee]]s
** [[Toxicodendron|Lakboom]], ''Toxicodendron verniciflua''
* [[Annonaceae]] ([[Suikerappel]] familie)
** [[Cherimoja]] ''Annona cherimola''
** [[Suikerappel]] ''Annona reticulata''
** [[Papaja]] ''Asimina triloba''
** [[Suursop]] ''Annona muricata''
* [[Apocynaceae]] ([[Dogbane]] familie)
** [[Pachypodium]] ''Pachypodium''-spesie
* [[Aquifoliaceae]] ([[Huls]] familie)
** [[Huls]], ''Ilex''-spesie
* [[Araliaceae]] ([[Hedera|Ivy]] familie)
** [[Kalopanax]], ''Kalopanax pictus''
[[Lêer:birchandmaple.jpg|duimnael|[[Berk]]eboom (voorgrond) en [[Moepel]]boom (agtergrond) in herfs]]
* [[Betulaceae]] ([[Berk]]e familie)
** Els, ''[[Alnus]]''-spesie
** [[Berk]], ''Betula''-spesie
** [[Haagbeuk]], ''Carpinus''-spesie
** [[Haselaar]], ''Corylus''-spesie
* [[Bignoniaceae]] ([[Jakaranda]] familie)
** [[Catalpa]], ''Catalpa''-spesie
* [[Cactaceae]] ([[Kaktus]] familie)
** [[Saguaro]], ''Carnegiea gigantea''
* [[Cannabaceae]] ([[Dagga]] familie)
** [[Dagga]], ''Cabanis'' genus
** [[Witstinkhout]], ''Celtis''-spesie
* [[Cornaceae]] ([[Kornoelie]] familie)
** [[Kornoelie]], ''Cornus''-spesie
* [[Dipterocarpaceae]] familie
** [[Garjan]], ''Dipterocarpus''-spesie
** [[Sal]], ''Shorea''-spesie
* [[Ericaceae]] ([[Heide]] familie)
** [[Arbutus]], ''Arbutus''-spesie
* [[Eucommiaceae]] ([[Eucommia]] familie)
** [[Eucommia]] ''Eucommia ulmoides ''
* [[Fabaceae]] ([[Ertjie]] familie)
[[lêer:Acacia xanthophloea, saailing, dag x+1 in Desember, Pretoria, a.jpg|duimnael|regs|Saailing van 'n [[koorsboom]] (''Acacia xanthophloea''), met die twee saadlobbe (bo en onder) van 'n dikotiele plant]]
** [[Acacia]], ''Acacia''-spesie
** [[Gleditsia]], ''Gleditsia triacanthos''
** [[Robinia]], ''Robinia pseudoacacia''
** [[Purperwinde]], ''Laburnum''-spesie
** [[Caesalpinia echinata|Pau Brasil]], Brasilhout, ''Caesalpinia echinata''
* [[Fagaceae]] ([[Beuk]] familie)
** [[Kastaiing]], ''Castanea''-spesie
** [[Beuk]], ''Fagus''-spesie
** [[Suiderbeuk]], ''Nothofagus''-spesie
** [[Looieik]], ''Lithocarpus densiflorus''
** [[Eike]], ''Quercus''-spesie
* [[Fouquieriaceae]] ([[Boojum boom|Boojum]] familie)
** [[Boojum boom|Boojum]], ''Fouquieria columnaris''

==== H – P ====
* [[Hamamelidaceae]] ([[Towerhaselaar]] familie)
** [[Persiese ysterhout]], ''Parrotia persica''
* [[Juglandaceae]] ([[Walneut]] familie)
** [[Okkerneut]], ''Juglans''-spesie
** [[Hickory]], ''Carya''-spesie
** [[Vlerkneut]], ''Pterocarya''-spesie
* [[Lauraceae]] ([[Lourier]] familie)
** [[Kaneel]] ''Cinnamomum zeylanicum''
** [[Lourierboom]] ''Laurus nobilis''
** [[Avokado]] ''Persea americana''
* [[Lecythidaceae]] ([[Lecythidaceae|Paradysneut]] familie)
** [[Brasiliëneut]] ''Bertholletia excelsa''
* [[Lythraceae]] ([[Liguster]] familie)
** [[Crape-myrtle]], ''Lagerstroemia''-spesie
* [[Magnoliaceae]] ([[Magnolia]] familie)
** [[Tulpeboom]], ''Liriodendron''-spesie
** [[Magnolia]], ''Magnolia''-spesie
* [[Malvaceae]] ([[Katoen]] familie; insluitend [[Tilia]]ceae en [[Bombacaceae]]) [[Lêer:Baobab.jpg|regs|duimnael|Kremetartboom in [[Zanzibar]]]]
** [[Kremetart]], ''Adansonia''-spesie, (ook genoem Baobab of Boab)
** [[Katoenboom]], ''Bombax''-spesie
** [[Bottelbome]], ''Brachychiton''-spesie
** [[Kapokboom|Kapok]], ''Ceiba pentandra''
** [[Durian]], ''Durio zibethinus''
** [[Balsa]], ''Ochroma lagopus''
** [[Kakao]] ([[Kakao]]), ''Theobroma cacao''
** [[Linde]], ''Tilia''-spesie
* [[Meliaceae]] ([[Mahonie]] familie)
** [[Neem]], ''Azadirachta indica''
** [[Maksering]], ''Melia azedarach''
** [[Mahonie]], ''Swietenia mahagoni''
* [[Moraceae]] ([[Moerbei]] familie)
** [[Ficus|Vy]], ''Ficus''-spesie
** [[Moerbei]], ''Morus''-spesie
* [[Myristicaceae]] ([[Neutmuskaat]] familie)
** [[Neutmuskaat]], ''Mysristica fragrans''
* [[Myrtaceae]] ([[Mirte]] familie)
** [[Eucalyptus|Bloekom]], ''Eucalyptus''-spesie
** [[Mirt]], ''Myrtus''-spesie
** [[Guawa]], ''Psidium guajava''
[[Lêer:Davidia1.jpg|regs|duimnael|250px|[[Nyssaceae]]: '''n Duifboom in blom'']]
* [[Nyssaceae]] ([[Tupelo]] familie; ook soms ingesluit in [[Cornaceae]])
** [[Tupelo]], ''Nyssa''-spesie
** [[Duifboom]], ''Davidia involucrata''
* [[Oleaceae]] ([[Olyf]] familie)
** [[Olyf]], ''Olea europaea''
** [[Essenhout|Es]], ''Fraxinus''-spesie
* [[Paulownia]]ceae ([[Paulownia]] familie)
** [[Paulownia|Foxglove boom]], ''Paulownia''-spesie
* [[Platanaceae]] ([[Blataan]] familie)
** [[Blataan]], ''Platanus''-spesie

==== R – Z ====
* [[Rhizophoraceae]] ([[Manglied|Wortelboom]] familie)
** [[Rooimanglied]], ''Rhizophora mangle''
* [[Rosaceae]] ([[Roos]]-familie)
** [[Rowan]]s, [[Whitebeam]]s, [[Sorbus]]
** [[Crataegus|Hawthorn]], ''Crataegus''-spesie
** [[Peer]], ''Pyrus''-spesie
** [[Appel]], ''Malus''-spesie
** [[Amandel]], ''Prunus dulcis''
** [[Perske]], ''Prunus persica''
** [[Pruim]], ''Prunus domestica''
** [[Kersie]], ''Prunus''-spesie
* [[Rubiaceae]] ([[Katjiepiering]]-familie)
** [[Koffie]], ''Coffea''-spesie
* [[Rutaceae]] ([[Lemoen]]-familie)
** [[Sitrus]], ''Citrus''-spesie
** [[Kurkboom]], ''Phellodendron''-spesie
** [[Tetradium|Euodia]], ''Tetradium''-spesie
* [[Salicaceae]] ([[Wilger]]-familie)
** [[Aspen]], ''Populus''-spesie
** [[Populier]], ''Populus''-spesie
** [[Wilger]], ''Salix''-spesie
[[Lêer:yellowmaple.jpg|duimnael|Geel[[moepel]] in herfs]]
* [[Sapindaceae]] (sluit ook in [[Aceraceae]], [[Aesculus|Hippocastanaceae]]) ([[Seepbessie]]-familie)
** [[Moepel]], ''Acer''-spesie
** [[Perdekastaiing]], ''Aesculus''-spesie
** [[Mexican Buckeye]], ''Ungnadia speciosa''
** [[Lietsjie]], ''Litchi sinensis''
** [[Goue reënboom]], ''Koelreuteria paniculata''
* [[Sapotaceae]] ([[Sapodilla|Melkhout]]-familie)
** [[Arganboom]], ''Argania spinosa''
** [[Gutta-percha]], ''Palaquium''-spesie
** [[Tambalacoque]], of &quot;Dodoboom&quot;, ''Sideroxylon grandiflorum'', voorheen ''Calvaria major''
* [[Simaroubaceae]] [[Hemelboom]]-familie
** [[Hemelboom]], ''Ailanthus''-spesie
* [[Theaceae]] ([[Camellia]]-familie)
** [[Gordonia]], ''Gordonia''-spesie
** [[Stuartia]], ''Stuartia''-spesie
* [[Thymelaeaceae]] ([[Thymelaea]]-familie)
** [[Ramin]], ''Gonystylus''-spesie
* [[Ulmaceae]] ([[Olm]]-familie)
** [[Olm]], ''Ulmus''-spesie
** [[Zelkova]], ''Zelkova''-spesie
* [[Verbenaceae]] [[Lantana]]-familie
** [[Kiaat]], ''Tectona''-spesie

=== Monokotiele (Liliopsida) ===
[[Lêer:Methuselah-Ketura-2018-10.jpg|thumb|'n Judese dadelpalm, Metusalag genoem, te Ketura, Israel. Hierdie manlike plant het uit 2000 jaar oue saad ontkiem.]]
* [[Agavaceae]] ([[Agave]]-familie)
** [[Cabbage tree]], ''Cordyline australis''
** [[Drakeboom]], ''Dracaena draco''
** [[Joshuaboom]], ''[[Yucca]] brevifolia''
* [[Arecaceae]] (Palmae) ([[Arecaceae|Palm]]-familie)
** [[Areca]] Neut, ''Areca catechu''
** [[Kokospalm]] ''Cocos nucifera''
** [[Dadelpalm]], ''Phoenix dactylifera''
** [[Chusan Palm]], ''Trachycarpus fortunei''
* [[Poaceae]] ([[Gras]]-familie)
** [[Bamboes]] Bambusoideae-subfamilie
* [[Piesang]]'bome' – nie werklik bome nie

=== Konifere (Pinophyta; Sagtehoutbome) ===
[[Lêer:Service biologist Sue Cameron readies a spruce tree (10344307805).jpg|duimnael|Hervestiging van Rooispar (''Picea rubens'') in die suidelike [[Appalache|Appalache-bergreeks]] van [[Noord-Carolina]], VSA]]
[[Lêer:Dwarf Japanese Juniper (Juniperus procumbens) Nana (3505821747).jpg|duimnael|[[Bonsai]] van 'n Kruipende jenewerboom (''Juniperus  procumbens'') by die VSA se Nasionale Arboretum]]
[[Lêer:Поперечный срез стебля Ginkgo biloba.jpg|duimnael|Dwarssnit van 'n [[Ginkgo]]-stingel (4&amp;nbsp;mm in [[deursnee]]) — [[floëem]]- (of binnebas), [[xileem]]- en ander selle is sigbaar.]]
* [[Araucariaceae]] ([[Araucaria]]-familie)
** [[Araucaria]], ''Araucaria''-genus
** [[Agathis|Kauri]], ''Agathis''-spesie
** [[Wollemia]], ''Wollemia nobilis''
* [[Cupressaceae]] ([[Sipres]]-familie)
** [[Cupressus|Sipres]], ''Cupressus''-genus
** [[Skynsipres]], insluitend Oregonseder, ''Chamaecyparis''-spesie
** [[Juniper]], ''Juniperus''-genus
** [[Fitzroya|Alerce]] of Patagoniese sipres, ''Fitzroya cupressoides''
** [[Cryptomeria|Sugi]], ''Cryptomeria japonica''
** [[Rooihoutboom]], ''Sequoia sempervirens''
** [[Reuserooihout]], ''Sequoiadendron giganteum''
** [[Metasequoia|Skemerrooihout]], ''Metasequoia glyptostroboides''
** [[Taxodium|Kaalsipres]], ''Taxodium distichum''
* [[Pinaceae]] ([[Den]]-familie)
** [[Den]], ''Pinus''-genus
** [[Witden]], ''Pinus''-spesie
** [[Pinyonden]], ''Pinus''-spesie
** [[Spar (plant)|Spar]], ''Picea''-genus
** [[Lork]], ''Larix''-genus
** [[Douglasspar]], ''Pseudotsuga'' spesie
** [[Silwerspar]], ''Abies''-genus
** [[Seder]], ''Cedrus''-genus
* [[Podocarpaceae]] ([[Geelhout]]-familie)
** [[Outeniekwageelhout]], ''Afrocarpus falcatus''
** [[Podocarpus totara|Totara]], ''Podocarpus totara''
** [[Prumnopitys ferruginia|Miro]], ''Prumnopitys ferruginea''
* [[Sciadopitys|Sciadopityaceae]]
** [[Sciadopitys|Kusamaki]], ''Sciadopitys''-spesie
* [[Taxaceae]] ([[Taksus]] familie)
** [[Taksus]], ''Taxus''-genus

=== Ginkgos (Ginkgophyta) ===
* [[Ginkgo]]aceae ([[Ginkgo]]-familie)
** [[Ginkgo]], ''Ginkgo biloba''

=== Sikadeë (Cycadophyta) ===
* [[Cycadaceae]] (Vals sagopalm-familie)
** Ngathu-[[Sikadeë|sagopalm]], ''Cycas angulata''
* [[Zamiaceae]] familie
** Wunu-[[Zamiaceae|broodpalm]], ''Lepidozamia hopei''
** [[Oos-Kaapse reusebroodboom]], ''Encephalartos altensteinii''

=== [[Varing]]s (Pterophyta) ===
* [[Cyatheaceae]]- en [[Dicksoniaceae]]-families
** [[Boomvaring]]s, ''Cyathea'', ''Alsophila'', ''Dicksonia'' (nie 'n monofiletiese groep nie)

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]
* [[Lys van indringerplante in Suid-Afrika]]
* [[Woud]], land wat dig met bome begroei is.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* {{Wikt-inlyn|boom}}
* [http://vmus.adu.org.za/vm_search.php?database=vith&amp;prj_acronym=TreeMAP&amp;db=vith&amp;URL=&amp;Logo=images/treemap_logo.png&amp;Headline=Virtual%20Tree%20Herbarium%20(TreeMAP)&amp;Use_main_filter=0&amp;User_id=&amp;Full_name=%20&amp;serve_sp_list=1&amp;drop_down_list=0&amp;assessment=0 Virtual Tree Herbarium (TreeMAP)]

{{Normdata}}
[[Kategorie:Bome| ]]
[[Kategorie:Soorte plante]]</text>
      <sha1>qz3kz95v8kmbff1zctn0bvkjnalcb9j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mauritius</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12573</id>
    <revision>
      <id>2812939</id>
      <parentid>2746049</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:21:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB</ip>
      </contributor>
      <origin>2812939</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16475" sha1="713zaa9d4zgjdislk8ll9p5gunhk1x5" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Mauritius
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Republic of Mauritius'' ([[Engels]])&lt;br /&gt;''République de Maurice'' ([[Frans]])&lt;br /&gt;''Repiblik Moris'' ([[Morisyen]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Mauritius
|beeld_vlag              = Flag of Mauritius.svg
|beeld_wapen             = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg
|simbool_tipe            = Wapen
|beeld_kaart             = Location Mauritius AU Africa.svg
|leuse                   = ''Stella Clavisque Maris Indici''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Latyn]] vir: &quot;Ster en sleutel van die Indiese Oseaan&quot;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''[[Motherland]]''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Engels vir: &quot;Moederland&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Motherland (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = ''Geen''{{smallsup|a}}
|hoofstad                = [[Port Louis]]
{{Koördinate|20|10|S|57|31|O}}
|latd                    = 20
|latm                    = 10
|latNS                   = S
|longd                   = 57
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Port Louis]]
|regeringsvorm           = Unitêre parlementêre&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Adjunkpresident]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Dharam Gokhool]]&lt;br /&gt;[[Robert Hungly]]&lt;br /&gt;[[Navin Ramgoolam]]
|oppervlak_rang          = 180&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 2&amp;nbsp;040&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 787,6
|persent_water           = 0,07
|bevolking_skatting      = 1&amp;nbsp;310&amp;nbsp;504&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2024
|bevolking_rang          = 159&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 1&amp;nbsp;235&amp;nbsp;260&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://statsmauritius.govmu.org/Pages/Censuses%20and%20Surveys/Census/2022_Population_census_Main_results.aspx |title=2022 Population Census – Main Results |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |date=18 November 2022 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|bevolking_sensus_jaar   = 2022
|bevolkingsdigtheid      = 642,4
|bevolkingsdigtheidmi²   = 1&amp;nbsp;663,9
|bevolkingsdigtheidrang  = 21&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $40,429&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=684,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2022&amp;ey=2029&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Mauritius |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 137&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $32&amp;nbsp;063&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 60&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $15,890&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 133&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $12&amp;nbsp;601&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 69&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • Huidige grondwet&lt;br /&gt;• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = van die [[Verenigde Koninkryk]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1968]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1992]]
|MOI                     = {{wins}} 0,796&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 72&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2022
|MOI_kategorie           = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini                    = 36,8&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=Gini Index – Mauritius |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2017
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Mauritiaanse roepee|Roepee]]
|geldeenheid_kode        = MUR
|land_kode               = MU
|tydsone                 = MUT
|utc_afwyking            = [[UTC+04:00|+4]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+04:00|+4]]
|internet_domein         = [[.mu]]
|skakelkode              = 230
|voetskrif               = a. In die parlement is Engels die amptelike taal en Frans mag ook gebruik word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |title=Constitution of Mauritius – 49. Official language |publisher=Nasionale vergadering, Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190916071659/http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |archive-date=16 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |title=Language |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504040609/http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |archive-date=4 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Mauritius''' ([[Engels]]: ''Mauritius'', [məˈrɪʃ(i)əs, mɔː-], {{Audio|En-us-Mauritius.ogg|luister}}; [[Frans]]: ''Maurice'', [mɔʁis, moʁis], {{Audio|LL-Q150 (fra)-Jules78120-Maurice.wav|luister}}; [[Morisyen]]: ''Moris'', [moʁis]), amptelik die '''Republiek Mauritius''' (Engels: ''Republic of Mauritius''; Frans: ''République de Maurice''; Morisyen: ''Repiblik Moris''), is 'n [[eilandstaat]] in die suidwestelike [[Indiese Oseaan]], omtrent 900&amp;nbsp;km oos van [[Madagaskar]] en 3&amp;nbsp;943 kilometer suidwes van [[Indië]]. Benewens die hoofeiland Mauritius sluit die republiek die eilande Sint Brandon en [[Rodrigues]] en die Agalegaëilande in. Mauritius is deel van die [[Maskareense Eilande]], wat die [[Frankryk|Franse]] eiland [[Réunion]] 200&amp;nbsp;km suidwes insluit. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Mauritius is [[Port Louis]]. Mauritius is die enigste Afrikaland waar [[Hindoeïsme|Hindoes]] die bevolkingsmeerderheid vorm.

[[Lêer:Mauritius (+claim islands).svg|duimnael|links|Mauritius en geëiste gebiede]]
Mauritius het op 12 Maart 1968 sy onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] verkry en op 12 Maart 1992 'n grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] geword. Volgens die [[bruto binnelandse produk]] per kapita is Mauritius een van die welvarendste lande van [[Afrika]]. Die [[ekonomie]] is veral op [[suiker]], [[toerisme]], [[tekstiel]]e, klere en finansiële dienste gebaseer.&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; Dit is een van slegs 'n handjievol Afrikalande met 'n hoë [[menslike-ontwikkelingsindeks]].

Mauritius maak aanspraak op die [[Britse oorsese gebiede|Britse oorsese gebied]] [[Diego Garcia]] ([[Britse Indiese Oseaangebied]]), wat in 1965 – drie jaar voor Mauritius se onafhanklikheid – deur die Britse regering van Mauritius afgestig is. Die [[Internasionale Geregshof]] het in Februarie 2019 die [[Verenigde Koninkryk]] se aanspraak op die [[Chagos-argipel]] as oortreding van die [[internasionale reg]] geklassifiseer en beslis dat die Britse regering dié gebied aan Mauritius moet oorhandig. Daarbenewens eis Mauritius die Tromelin-eiland van Frankryk.

== Demografie ==
[[Lêer:Mauritiuskaart.png|duimnael|links|Kaart van Mauritius]]
[[Lêer:Maurice-plage.jpg|duimnael|links|'n Strand in die noorde van die eiland]]
[[Lêer:Van Keulen - De Z. O. Haven van 't Eyland Mauritius.jpg|duimnael|links|Nederlandse kaart van 'n kus in Mauritius in 1753]]
[[Lêer:Combat de Grand Port mg 9425.jpg|duimnael|links|Die Slag van Grand Port tussen die Franse en Britse vlote in 1810]]
[[Lêer:Numa Desjardins Champ de Mars Port Louis 1880.jpg|duimnael|links|Champ de Mars, Port Louis, 1880]]
Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van [[Indië|Indiese]] afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in [[Afrika]], [[Madagaskar]] en [[Europa]], is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede [[Chinese]] (twee persent van die totale bevolking) en [[Europa|Europeërs]] (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die [[amptelike taal]] en ook handelstaal is, oorheers die [[Francofonie|Franse taal]] twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste [[koerant]]e en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur [[Morisyen]], 'n [[kreooltaal]], wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans, Engels en Morisyen. Die meeste mense van Mauritius wissel die taal na gelang van die situasie.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal [[Bhojpuri]] wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan [[Hindi]]. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word [[Drawidiese tale]] uit Suid-Indië (veral [[Tamil]] met drie persent), [[Oerdoe]], [[Telugu]] en 'n aantal Suid-Chinese dialekte gepraat.

[[Hindoeïsme]] is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is [[Christendom|Christene]] (hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en agt persent Protestante), twaalf persent [[Soenni]]etise Moslems en drie persent [[Sjia|Sjiiete]]. Sowat een persent van die bevolking is [[Boeddhisme|Boeddhiste]].

== Geskiedenis ==
Die eiland kry op 17 September 1598 sy naam van die [[Nederland]]er Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse edelman Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] beset, maar in 1709 dit weer verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos benut kon word tussen [[Kaapstad]] en [[Batavia]].

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810 het die [[Britse Vloot|Britse vloot]] probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16&amp;nbsp;000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

=== Nederlandse tydperk ===
In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland &quot;Mauritius&quot; gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervanaf wat die Nederlandse navigator [[Abel Tasman]] uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna aangewend om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van [[suiker]]riet, huisdiere en takbokke.

=== Franse tydperk ===
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Réunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan – deel van die Government House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het.

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die [[Franse Rewolusie]], toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal van die Franse Rewolusionêre Oorloë, en soms ook 'n mededinger van Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803–1810 opgetree. Britse vloot [[kartograaf]] en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese Oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvandaan Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon doen. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning vir die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hul oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.
=== Terugkeer van die Chagos-argipel deur Groot-Brittanje ===
Op 3 Oktober 2024 het die Britse en Mauritiusse regerings in 'n gesamentlike verklaring die oordrag van soewereiniteit van die argipel aan Mauritius aangekondig. Die eiland Diego Garcia, waar die militêre basis Camp Justice geleë is, was die enigste uitsondering op hierdie nuwe verdrag, met administrasie wat deur die Mauritiusse regering vir 'n tydperk van ten minste 99 jaar aan die Verenigde Koninkryk afgestaan is. Op 22 Mei 2025 het die Britse premier Kier Starmer die formele ooreenkoms oor die oordrag van soewereiniteit van die Chagos-eilande aan Mauritius onderteken. Ingevolge die bepalings van die ooreenkoms is die strategiese atol van Diego Garcia en sy 38 kilometer lange buffersone onmiddellik aan die Verenigde Koninkryk terugbesorg. Hierdie ooreenkoms maak voorsiening vir die voortgesette bedryf van die gesamentlike Anglo-Amerikaanse basis op die eiland vir die volgende 99 jaar, met 'n verlenging van 40 jaar en 'n daaropvolgende voorkoopreg. Mauritius sal 'n jaarlikse huurbetaling van £165 miljoen van die VK ontvang vir die eerste drie jaar, gevolg deur £120 miljoen per jaar vir die volgende tien jaar. Daarna sal hierdie jaarlikse betaling van £120 miljoen teen inflasie geïndekseer word.

== Dorpe in Mauritius ==
* [[Bambous]]
* [[Flic-en-Flac]]
* [[Grand-Baie]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
; Algemeen
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mauritius|title=Mauritius|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Desember 2024}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* {{en}} {{fr}} [http://www.govmu.org/ Amptelike webwerf van Mauritius]

{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Britse Statebond]]
[[Kategorie:Mauritius| ]]
[[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]</text>
      <sha1>713zaa9d4zgjdislk8ll9p5gunhk1x5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812940</id>
      <parentid>2812939</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:21:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OutoModerator</username>
        <id>183924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Wysiging deur [[Special:Contributions/2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB|2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB]] ([[User talk:2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB|bespreking]]) teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Aliwal2012|Aliwal2012]]</comment>
      <origin>2746049</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15192" sha1="cnsxbqvyvs1vtwscm11hj5agj89m2fo" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Mauritius
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Republic of Mauritius'' ([[Engels]])&lt;br /&gt;''République de Maurice'' ([[Frans]])&lt;br /&gt;''Repiblik Moris'' ([[Morisyen]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Mauritius
|beeld_vlag              = Flag of Mauritius.svg
|beeld_wapen             = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg
|simbool_tipe            = Wapen
|beeld_kaart             = Location Mauritius AU Africa.svg
|leuse                   = ''Stella Clavisque Maris Indici''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Latyn]] vir: &quot;Ster en sleutel van die Indiese Oseaan&quot;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''[[Motherland]]''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Engels vir: &quot;Moederland&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Motherland (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = ''Geen''{{smallsup|a}}
|hoofstad                = [[Port Louis]]
{{Koördinate|20|10|S|57|31|O}}
|latd                    = 20
|latm                    = 10
|latNS                   = S
|longd                   = 57
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Port Louis]]
|regeringsvorm           = Unitêre parlementêre&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Adjunkpresident]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Dharam Gokhool]]&lt;br /&gt;[[Robert Hungly]]&lt;br /&gt;[[Navin Ramgoolam]]
|oppervlak_rang          = 180&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 2&amp;nbsp;040&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 787,6
|persent_water           = 0,07
|bevolking_skatting      = 1&amp;nbsp;310&amp;nbsp;504&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2024
|bevolking_rang          = 159&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 1&amp;nbsp;235&amp;nbsp;260&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://statsmauritius.govmu.org/Pages/Censuses%20and%20Surveys/Census/2022_Population_census_Main_results.aspx |title=2022 Population Census – Main Results |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |date=18 November 2022 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|bevolking_sensus_jaar   = 2022
|bevolkingsdigtheid      = 642,4
|bevolkingsdigtheidmi²   = 1&amp;nbsp;663,9
|bevolkingsdigtheidrang  = 21&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $40,429&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=684,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2022&amp;ey=2029&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Mauritius |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 137&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $32&amp;nbsp;063&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 60&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $15,890&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 133&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $12&amp;nbsp;601&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 69&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • Huidige grondwet&lt;br /&gt;• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = van die [[Verenigde Koninkryk]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1968]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1992]]
|MOI                     = {{wins}} 0,796&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 72&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2022
|MOI_kategorie           = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini                    = 36,8&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=Gini Index – Mauritius |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2017
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Mauritiaanse roepee|Roepee]]
|geldeenheid_kode        = MUR
|land_kode               = MU
|tydsone                 = MUT
|utc_afwyking            = [[UTC+04:00|+4]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+04:00|+4]]
|internet_domein         = [[.mu]]
|skakelkode              = 230
|voetskrif               = a. In die parlement is Engels die amptelike taal en Frans mag ook gebruik word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |title=Constitution of Mauritius – 49. Official language |publisher=Nasionale vergadering, Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190916071659/http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |archive-date=16 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |title=Language |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504040609/http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |archive-date=4 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Mauritius''' ([[Engels]]: ''Mauritius'', [məˈrɪʃ(i)əs, mɔː-], {{Audio|En-us-Mauritius.ogg|luister}}; [[Frans]]: ''Maurice'', [mɔʁis, moʁis], {{Audio|LL-Q150 (fra)-Jules78120-Maurice.wav|luister}}; [[Morisyen]]: ''Moris'', [moʁis]), amptelik die '''Republiek Mauritius''' (Engels: ''Republic of Mauritius''; Frans: ''République de Maurice''; Morisyen: ''Repiblik Moris''), is 'n [[eilandstaat]] in die suidwestelike [[Indiese Oseaan]], omtrent 900&amp;nbsp;km oos van [[Madagaskar]] en 3&amp;nbsp;943 kilometer suidwes van [[Indië]]. Benewens die hoofeiland Mauritius sluit die republiek die eilande Sint Brandon en [[Rodrigues]] en die Agalegaëilande in. Mauritius is deel van die [[Maskareense Eilande]], wat die [[Frankryk|Franse]] eiland [[Réunion]] 200&amp;nbsp;km suidwes insluit. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Mauritius is [[Port Louis]]. Mauritius is die enigste Afrikaland waar [[Hindoeïsme|Hindoes]] die bevolkingsmeerderheid vorm.

[[Lêer:Mauritius (+claim islands).svg|duimnael|links|Mauritius en geëiste gebiede]]
Mauritius het op 12 Maart 1968 sy onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] verkry en op 12 Maart 1992 'n grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] geword. Volgens die [[bruto binnelandse produk]] per kapita is Mauritius een van die welvarendste lande van [[Afrika]]. Die [[ekonomie]] is veral op [[suiker]], [[toerisme]], [[tekstiel]]e, klere en finansiële dienste gebaseer.&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; Dit is een van slegs 'n handjievol Afrikalande met 'n hoë [[menslike-ontwikkelingsindeks]].

Mauritius maak aanspraak op die [[Britse oorsese gebiede|Britse oorsese gebied]] [[Diego Garcia]] ([[Britse Indiese Oseaangebied]]), wat in 1965 – drie jaar voor Mauritius se onafhanklikheid – deur die Britse regering van Mauritius afgestig is. Die [[Internasionale Geregshof]] het in Februarie 2019 die [[Verenigde Koninkryk]] se aanspraak op die [[Chagos-argipel]] as oortreding van die [[internasionale reg]] geklassifiseer en beslis dat die Britse regering dié gebied aan Mauritius moet oorhandig. Daarbenewens eis Mauritius die Tromelin-eiland van Frankryk.

== Demografie ==
[[Lêer:Mauritiuskaart.png|duimnael|links|Kaart van Mauritius]]
[[Lêer:Maurice-plage.jpg|duimnael|links|'n Strand in die noorde van die eiland]]
[[Lêer:Van Keulen - De Z. O. Haven van 't Eyland Mauritius.jpg|duimnael|links|Nederlandse kaart van 'n kus in Mauritius in 1753]]
[[Lêer:Combat de Grand Port mg 9425.jpg|duimnael|links|Die Slag van Grand Port tussen die Franse en Britse vlote in 1810]]
[[Lêer:Numa Desjardins Champ de Mars Port Louis 1880.jpg|duimnael|links|Champ de Mars, Port Louis, 1880]]
Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van [[Indië|Indiese]] afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in [[Afrika]], [[Madagaskar]] en [[Europa]], is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede [[Chinese]] (twee persent van die totale bevolking) en [[Europa|Europeërs]] (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die [[amptelike taal]] en ook handelstaal is, oorheers die [[Francofonie|Franse taal]] twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste [[koerant]]e en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur [[Morisyen]], 'n [[kreooltaal]], wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans, Engels en Morisyen. Die meeste mense van Mauritius wissel die taal na gelang van die situasie.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal [[Bhojpuri]] wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan [[Hindi]]. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word [[Drawidiese tale]] uit Suid-Indië (veral [[Tamil]] met drie persent), [[Oerdoe]], [[Telugu]] en 'n aantal Suid-Chinese dialekte gepraat.

[[Hindoeïsme]] is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is [[Christendom|Christene]] (hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en agt persent Protestante), twaalf persent [[Soenni]]etise Moslems en drie persent [[Sjia|Sjiiete]]. Sowat een persent van die bevolking is [[Boeddhisme|Boeddhiste]].

== Geskiedenis ==
Die eiland kry op 17 September 1598 sy naam van die [[Nederland]]er Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse edelman Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] beset, maar in 1709 dit weer verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos benut kon word tussen [[Kaapstad]] en [[Batavia]].

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810 het die [[Britse Vloot|Britse vloot]] probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16&amp;nbsp;000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

=== Nederlandse tydperk ===
In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland &quot;Mauritius&quot; gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervanaf wat die Nederlandse navigator [[Abel Tasman]] uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna aangewend om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van [[suiker]]riet, huisdiere en takbokke.

=== Franse tydperk ===
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Réunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan – deel van die Government House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het.

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die [[Franse Rewolusie]], toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal van die Franse Rewolusionêre Oorloë, en soms ook 'n mededinger van Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803–1810 opgetree. Britse vloot [[kartograaf]] en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese Oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvandaan Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon doen. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning vir die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hul oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.

== Dorpe in Mauritius ==
* [[Bambous]]
* [[Flic-en-Flac]]
* [[Grand-Baie]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
; Algemeen
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mauritius|title=Mauritius|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Desember 2024}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* {{en}} {{fr}} [http://www.govmu.org/ Amptelike webwerf van Mauritius]

{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Britse Statebond]]
[[Kategorie:Mauritius| ]]
[[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]</text>
      <sha1>cnsxbqvyvs1vtwscm11hj5agj89m2fo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812942</id>
      <parentid>2812940</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:21:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB</ip>
      </contributor>
      <origin>2812942</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16482" sha1="23gum4e9o3iwetnduuvwhqtlw9io9oe" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Mauritius
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Republic of Mauritius'' ([[Engels]])&lt;br /&gt;''République de Maurice'' ([[Frans]])&lt;br /&gt;''Repiblik Moris'' ([[Morisyen]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Mauritius
|beeld_vlag              = Flag of Mauritius.svg
|beeld_wapen             = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg
|simbool_tipe            = Wapen
|beeld_kaart             = Location Mauritius AU Africa.svg
|leuse                   = ''Stella Clavisque Maris Indici''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Latyn]] vir: &quot;Ster en sleutel van die Indiese Oseaan&quot;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''[[Motherland]]''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Engels vir: &quot;Moederland&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Motherland (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = ''Geen''{{smallsup|a}}
|hoofstad                = [[Port Louis]]
{{Koördinate|20|10|S|57|31|O}}
|latd                    = 20
|latm                    = 10
|latNS                   = S
|longd                   = 57
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Port Louis]]
|regeringsvorm           = Unitêre parlementêre&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Adjunkpresident]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Dharam Gokhool]]&lt;br /&gt;[[Robert Hungly]]&lt;br /&gt;[[Navin Ramgoolam]]
|oppervlak_rang          = 180&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 2&amp;nbsp;040&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 787,6
|persent_water           = 0,07
|bevolking_skatting      = 1&amp;nbsp;310&amp;nbsp;504&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2024
|bevolking_rang          = 159&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 1&amp;nbsp;235&amp;nbsp;260&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://statsmauritius.govmu.org/Pages/Censuses%20and%20Surveys/Census/2022_Population_census_Main_results.aspx |title=2022 Population Census – Main Results |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |date=18 November 2022 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|bevolking_sensus_jaar   = 2022
|bevolkingsdigtheid      = 642,4
|bevolkingsdigtheidmi²   = 1&amp;nbsp;663,9
|bevolkingsdigtheidrang  = 21&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $40,429&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=684,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2022&amp;ey=2029&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Mauritius |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 137&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $32&amp;nbsp;063&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 60&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $15,890&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 133&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $12&amp;nbsp;601&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 69&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • Huidige grondwet&lt;br /&gt;• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = van die [[Verenigde Koninkryk]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1968]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1992]]
|MOI                     = {{wins}} 0,796&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 72&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2022
|MOI_kategorie           = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini                    = 36,8&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=Gini Index – Mauritius |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2017
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Mauritiaanse roepee|Roepee]]
|geldeenheid_kode        = MUR
|land_kode               = MU
|tydsone                 = MUT
|utc_afwyking            = [[UTC+04:00|+4]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+04:00|+4]]
|internet_domein         = [[.mu]]
|skakelkode              = 230
|voetskrif               = a. In die parlement is Engels die amptelike taal en Frans mag ook gebruik word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |title=Constitution of Mauritius – 49. Official language |publisher=Nasionale vergadering, Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190916071659/http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |archive-date=16 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |title=Language |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504040609/http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |archive-date=4 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Mauritius''' ([[Engels]]: ''Mauritius'', [məˈrɪʃ(i)əs, mɔː-], {{Audio|En-us-Mauritius.ogg|luister}}; [[Frans]]: ''Maurice'', [mɔʁis, moʁis], {{Audio|LL-Q150 (fra)-Jules78120-Maurice.wav|luister}}; [[Morisyen]]: ''Moris'', [moʁis]), amptelik die '''Republiek Mauritius''' (Engels: ''Republic of Mauritius''; Frans: ''République de Maurice''; Morisyen: ''Repiblik Moris''), is 'n [[eilandstaat]] in die suidwestelike [[Indiese Oseaan]], omtrent 900&amp;nbsp;km oos van [[Madagaskar]] en 3&amp;nbsp;943 kilometer suidwes van [[Indië]]. Benewens die hoofeiland Mauritius sluit die republiek die eilande Sint Brandon en [[Rodrigues]] en die Agalegaëilande in. Mauritius is deel van die [[Maskareense Eilande]], wat die [[Frankryk|Franse]] eiland [[Réunion]] 200&amp;nbsp;km suidwes insluit. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Mauritius is [[Port Louis]]. Mauritius is die enigste Afrikaland waar [[Hindoeïsme|Hindoes]] die bevolkingsmeerderheid vorm.

[[Lêer:Mauritius (+claim islands).svg|duimnael|links|Mauritius en geëiste gebiede]]
Mauritius het op 12 Maart 1968 sy onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] verkry en op 12 Maart 1992 'n grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] geword. Volgens die [[bruto binnelandse produk]] per kapita is Mauritius een van die welvarendste lande van [[Afrika]]. Die [[ekonomie]] is veral op [[suiker]], [[toerisme]], [[tekstiel]]e, klere en finansiële dienste gebaseer.&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; Dit is een van slegs 'n handjievol Afrikalande met 'n hoë [[menslike-ontwikkelingsindeks]].

Mauritius maak aanspraak op die [[Britse oorsese gebiede|Britse oorsese gebied]] [[Diego Garcia]] ([[Britse Indiese Oseaangebied]]), wat in 1965 – drie jaar voor Mauritius se onafhanklikheid – deur die Britse regering van Mauritius afgestig is. Die [[Internasionale Geregshof]] het in Februarie 2019 die [[Verenigde Koninkryk]] se aanspraak op die [[Chagos-argipel]] as oortreding van die [[internasionale reg]] geklassifiseer en beslis dat die Britse regering dié gebied aan Mauritius moet oorhandig. Daarbenewens eis Mauritius die Tromelin-eiland van Frankryk.

== Demografie ==
[[Lêer:Mauritiuskaart.png|duimnael|links|Kaart van Mauritius]]
[[Lêer:Maurice-plage.jpg|duimnael|links|'n Strand in die noorde van die eiland]]
[[Lêer:Van Keulen - De Z. O. Haven van 't Eyland Mauritius.jpg|duimnael|links|Nederlandse kaart van 'n kus in Mauritius in 1753]]
[[Lêer:Combat de Grand Port mg 9425.jpg|duimnael|links|Die Slag van Grand Port tussen die Franse en Britse vlote in 1810]]
[[Lêer:Numa Desjardins Champ de Mars Port Louis 1880.jpg|duimnael|links|Champ de Mars, Port Louis, 1880]]
Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van [[Indië|Indiese]] afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in [[Afrika]], [[Madagaskar]] en [[Europa]], is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede [[Chinese]] (twee persent van die totale bevolking) en [[Europa|Europeërs]] (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die [[amptelike taal]] en ook handelstaal is, oorheers die [[Francofonie|Franse taal]] twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste [[koerant]]e en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur [[Morisyen]], 'n [[kreooltaal]], wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans, Engels en Morisyen. Die meeste mense van Mauritius wissel die taal na gelang van die situasie.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal [[Bhojpuri]] wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan [[Hindi]]. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word [[Drawidiese tale]] uit Suid-Indië (veral [[Tamil]] met drie persent), [[Oerdoe]], [[Telugu]] en 'n aantal Suid-Chinese dialekte gepraat.

[[Hindoeïsme]] is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is [[Christendom|Christene]] (hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en agt persent Protestante), twaalf persent [[Soenni]]etise Moslems en drie persent [[Sjia|Sjiiete]]. Sowat een persent van die bevolking is [[Boeddhisme|Boeddhiste]].

== Geskiedenis ==
Die eiland kry op 17 September 1598 sy naam van die [[Nederland]]er Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse edelman Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] beset, maar in 1709 dit weer verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos benut kon word tussen [[Kaapstad]] en [[Batavia]].

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810 het die [[Britse Vloot|Britse vloot]] probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16&amp;nbsp;000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

=== Nederlandse tydperk ===
In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland &quot;Mauritius&quot; gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervanaf wat die Nederlandse navigator [[Abel Tasman]] uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna aangewend om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van [[suiker]]riet, huisdiere en takbokke.

=== Franse tydperk ===
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Réunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan – deel van die Government House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het.

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die [[Franse Rewolusie]], toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal van die Franse Rewolusionêre Oorloë, en soms ook 'n mededinger van Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803–1810 opgetree. Britse vloot [[kartograaf]] en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese Oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvandaan Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon doen. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning vir die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hul oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.
=== Terugkeer van die Chagos-argipel deur Groot-Brittanje ===

Op 3 Oktober 2024 het die Britse en Mauritiusse regerings in 'n gesamentlike verklaring die oordrag van soewereiniteit van die argipel aan Mauritius aangekondig. Die eiland Diego Garcia, waar die militêre basis Camp Justice geleë is, was die enigste uitsondering op hierdie nuwe verdrag, met administrasie wat deur die Mauritiusse regering vir 'n tydperk van ten minste 99 jaar aan die Verenigde Koninkryk afgestaan ​​is. Op 22 Mei 2025 het die Britse premier Kier Starmer die formele ooreenkoms oor die oordrag van soewereiniteit van die Chagos-eilande aan Mauritius onderteken. Ingevolge die bepalings van die ooreenkoms is die strategiese atol van Diego Garcia en sy 38 kilometer lange buffersone onmiddellik aan die Verenigde Koninkryk terugbesorg. Hierdie ooreenkoms maak voorsiening vir die voortgesette bedryf van die gesamentlike Anglo-Amerikaanse basis op die eiland vir die volgende 99 jaar, met 'n verlenging van 40 jaar en 'n daaropvolgende voorkoopreg. Mauritius sal 'n jaarlikse huurbetaling van £165 miljoen van die VK ontvang vir die eerste drie jaar, gevolg deur £120 miljoen per jaar vir die volgende tien jaar. Daarna sal hierdie jaarlikse betaling van £120 miljoen teen inflasie geïndekseer word.

== Dorpe in Mauritius ==
* [[Bambous]]
* [[Flic-en-Flac]]
* [[Grand-Baie]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
; Algemeen
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mauritius|title=Mauritius|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Desember 2024}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* {{en}} {{fr}} [http://www.govmu.org/ Amptelike webwerf van Mauritius]

{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Britse Statebond]]
[[Kategorie:Mauritius| ]]
[[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]</text>
      <sha1>23gum4e9o3iwetnduuvwhqtlw9io9oe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812943</id>
      <parentid>2812942</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:21:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OutoModerator</username>
        <id>183924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Wysiging deur [[Special:Contributions/2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB|2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB]] ([[User talk:2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB|bespreking]]) teruggerol na laaste weergawe deur [[User:OutoModerator|OutoModerator]]</comment>
      <origin>2746049</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15192" sha1="cnsxbqvyvs1vtwscm11hj5agj89m2fo" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Mauritius
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Republic of Mauritius'' ([[Engels]])&lt;br /&gt;''République de Maurice'' ([[Frans]])&lt;br /&gt;''Repiblik Moris'' ([[Morisyen]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Mauritius
|beeld_vlag              = Flag of Mauritius.svg
|beeld_wapen             = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg
|simbool_tipe            = Wapen
|beeld_kaart             = Location Mauritius AU Africa.svg
|leuse                   = ''Stella Clavisque Maris Indici''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Latyn]] vir: &quot;Ster en sleutel van die Indiese Oseaan&quot;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''[[Motherland]]''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Engels vir: &quot;Moederland&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Motherland (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = ''Geen''{{smallsup|a}}
|hoofstad                = [[Port Louis]]
{{Koördinate|20|10|S|57|31|O}}
|latd                    = 20
|latm                    = 10
|latNS                   = S
|longd                   = 57
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Port Louis]]
|regeringsvorm           = Unitêre parlementêre&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Adjunkpresident]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Dharam Gokhool]]&lt;br /&gt;[[Robert Hungly]]&lt;br /&gt;[[Navin Ramgoolam]]
|oppervlak_rang          = 180&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 2&amp;nbsp;040&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 787,6
|persent_water           = 0,07
|bevolking_skatting      = 1&amp;nbsp;310&amp;nbsp;504&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2024
|bevolking_rang          = 159&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 1&amp;nbsp;235&amp;nbsp;260&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://statsmauritius.govmu.org/Pages/Censuses%20and%20Surveys/Census/2022_Population_census_Main_results.aspx |title=2022 Population Census – Main Results |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |date=18 November 2022 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|bevolking_sensus_jaar   = 2022
|bevolkingsdigtheid      = 642,4
|bevolkingsdigtheidmi²   = 1&amp;nbsp;663,9
|bevolkingsdigtheidrang  = 21&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $40,429&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=684,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2022&amp;ey=2029&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Mauritius |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 137&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $32&amp;nbsp;063&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 60&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $15,890&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 133&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $12&amp;nbsp;601&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 69&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • Huidige grondwet&lt;br /&gt;• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = van die [[Verenigde Koninkryk]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1968]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1992]]
|MOI                     = {{wins}} 0,796&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 72&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2022
|MOI_kategorie           = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini                    = 36,8&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=Gini Index – Mauritius |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2017
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Mauritiaanse roepee|Roepee]]
|geldeenheid_kode        = MUR
|land_kode               = MU
|tydsone                 = MUT
|utc_afwyking            = [[UTC+04:00|+4]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+04:00|+4]]
|internet_domein         = [[.mu]]
|skakelkode              = 230
|voetskrif               = a. In die parlement is Engels die amptelike taal en Frans mag ook gebruik word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |title=Constitution of Mauritius – 49. Official language |publisher=Nasionale vergadering, Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190916071659/http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |archive-date=16 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |title=Language |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504040609/http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |archive-date=4 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Mauritius''' ([[Engels]]: ''Mauritius'', [məˈrɪʃ(i)əs, mɔː-], {{Audio|En-us-Mauritius.ogg|luister}}; [[Frans]]: ''Maurice'', [mɔʁis, moʁis], {{Audio|LL-Q150 (fra)-Jules78120-Maurice.wav|luister}}; [[Morisyen]]: ''Moris'', [moʁis]), amptelik die '''Republiek Mauritius''' (Engels: ''Republic of Mauritius''; Frans: ''République de Maurice''; Morisyen: ''Repiblik Moris''), is 'n [[eilandstaat]] in die suidwestelike [[Indiese Oseaan]], omtrent 900&amp;nbsp;km oos van [[Madagaskar]] en 3&amp;nbsp;943 kilometer suidwes van [[Indië]]. Benewens die hoofeiland Mauritius sluit die republiek die eilande Sint Brandon en [[Rodrigues]] en die Agalegaëilande in. Mauritius is deel van die [[Maskareense Eilande]], wat die [[Frankryk|Franse]] eiland [[Réunion]] 200&amp;nbsp;km suidwes insluit. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Mauritius is [[Port Louis]]. Mauritius is die enigste Afrikaland waar [[Hindoeïsme|Hindoes]] die bevolkingsmeerderheid vorm.

[[Lêer:Mauritius (+claim islands).svg|duimnael|links|Mauritius en geëiste gebiede]]
Mauritius het op 12 Maart 1968 sy onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] verkry en op 12 Maart 1992 'n grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] geword. Volgens die [[bruto binnelandse produk]] per kapita is Mauritius een van die welvarendste lande van [[Afrika]]. Die [[ekonomie]] is veral op [[suiker]], [[toerisme]], [[tekstiel]]e, klere en finansiële dienste gebaseer.&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; Dit is een van slegs 'n handjievol Afrikalande met 'n hoë [[menslike-ontwikkelingsindeks]].

Mauritius maak aanspraak op die [[Britse oorsese gebiede|Britse oorsese gebied]] [[Diego Garcia]] ([[Britse Indiese Oseaangebied]]), wat in 1965 – drie jaar voor Mauritius se onafhanklikheid – deur die Britse regering van Mauritius afgestig is. Die [[Internasionale Geregshof]] het in Februarie 2019 die [[Verenigde Koninkryk]] se aanspraak op die [[Chagos-argipel]] as oortreding van die [[internasionale reg]] geklassifiseer en beslis dat die Britse regering dié gebied aan Mauritius moet oorhandig. Daarbenewens eis Mauritius die Tromelin-eiland van Frankryk.

== Demografie ==
[[Lêer:Mauritiuskaart.png|duimnael|links|Kaart van Mauritius]]
[[Lêer:Maurice-plage.jpg|duimnael|links|'n Strand in die noorde van die eiland]]
[[Lêer:Van Keulen - De Z. O. Haven van 't Eyland Mauritius.jpg|duimnael|links|Nederlandse kaart van 'n kus in Mauritius in 1753]]
[[Lêer:Combat de Grand Port mg 9425.jpg|duimnael|links|Die Slag van Grand Port tussen die Franse en Britse vlote in 1810]]
[[Lêer:Numa Desjardins Champ de Mars Port Louis 1880.jpg|duimnael|links|Champ de Mars, Port Louis, 1880]]
Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van [[Indië|Indiese]] afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in [[Afrika]], [[Madagaskar]] en [[Europa]], is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede [[Chinese]] (twee persent van die totale bevolking) en [[Europa|Europeërs]] (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die [[amptelike taal]] en ook handelstaal is, oorheers die [[Francofonie|Franse taal]] twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste [[koerant]]e en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur [[Morisyen]], 'n [[kreooltaal]], wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans, Engels en Morisyen. Die meeste mense van Mauritius wissel die taal na gelang van die situasie.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal [[Bhojpuri]] wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan [[Hindi]]. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word [[Drawidiese tale]] uit Suid-Indië (veral [[Tamil]] met drie persent), [[Oerdoe]], [[Telugu]] en 'n aantal Suid-Chinese dialekte gepraat.

[[Hindoeïsme]] is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is [[Christendom|Christene]] (hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en agt persent Protestante), twaalf persent [[Soenni]]etise Moslems en drie persent [[Sjia|Sjiiete]]. Sowat een persent van die bevolking is [[Boeddhisme|Boeddhiste]].

== Geskiedenis ==
Die eiland kry op 17 September 1598 sy naam van die [[Nederland]]er Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse edelman Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] beset, maar in 1709 dit weer verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos benut kon word tussen [[Kaapstad]] en [[Batavia]].

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810 het die [[Britse Vloot|Britse vloot]] probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16&amp;nbsp;000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

=== Nederlandse tydperk ===
In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland &quot;Mauritius&quot; gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervanaf wat die Nederlandse navigator [[Abel Tasman]] uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna aangewend om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van [[suiker]]riet, huisdiere en takbokke.

=== Franse tydperk ===
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Réunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan – deel van die Government House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het.

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die [[Franse Rewolusie]], toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal van die Franse Rewolusionêre Oorloë, en soms ook 'n mededinger van Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803–1810 opgetree. Britse vloot [[kartograaf]] en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese Oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvandaan Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon doen. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning vir die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hul oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.

== Dorpe in Mauritius ==
* [[Bambous]]
* [[Flic-en-Flac]]
* [[Grand-Baie]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
; Algemeen
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mauritius|title=Mauritius|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Desember 2024}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* {{en}} {{fr}} [http://www.govmu.org/ Amptelike webwerf van Mauritius]

{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Britse Statebond]]
[[Kategorie:Mauritius| ]]
[[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]</text>
      <sha1>cnsxbqvyvs1vtwscm11hj5agj89m2fo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812945</id>
      <parentid>2812943</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:22:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB</ip>
      </contributor>
      <origin>2812945</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16476" sha1="o5lmfh3tg39wpzm7qxapj3yydjm3djb" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Mauritius
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Republic of Mauritius'' ([[Engels]])&lt;br /&gt;''République de Maurice'' ([[Frans]])&lt;br /&gt;''Repiblik Moris'' ([[Morisyen]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Mauritius
|beeld_vlag              = Flag of Mauritius.svg
|beeld_wapen             = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg
|simbool_tipe            = Wapen
|beeld_kaart             = Location Mauritius AU Africa.svg
|leuse                   = ''Stella Clavisque Maris Indici''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Latyn]] vir: &quot;Ster en sleutel van die Indiese Oseaan&quot;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''[[Motherland]]''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Engels vir: &quot;Moederland&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Motherland (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = ''Geen''{{smallsup|a}}
|hoofstad                = [[Port Louis]]
{{Koördinate|20|10|S|57|31|O}}
|latd                    = 20
|latm                    = 10
|latNS                   = S
|longd                   = 57
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Port Louis]]
|regeringsvorm           = Unitêre parlementêre&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Adjunkpresident]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Dharam Gokhool]]&lt;br /&gt;[[Robert Hungly]]&lt;br /&gt;[[Navin Ramgoolam]]
|oppervlak_rang          = 180&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 2&amp;nbsp;040&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 787,6
|persent_water           = 0,07
|bevolking_skatting      = 1&amp;nbsp;310&amp;nbsp;504&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2024
|bevolking_rang          = 159&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 1&amp;nbsp;235&amp;nbsp;260&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://statsmauritius.govmu.org/Pages/Censuses%20and%20Surveys/Census/2022_Population_census_Main_results.aspx |title=2022 Population Census – Main Results |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |date=18 November 2022 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|bevolking_sensus_jaar   = 2022
|bevolkingsdigtheid      = 642,4
|bevolkingsdigtheidmi²   = 1&amp;nbsp;663,9
|bevolkingsdigtheidrang  = 21&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $40,429&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=684,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2022&amp;ey=2029&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Mauritius |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 137&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $32&amp;nbsp;063&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 60&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $15,890&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 133&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $12&amp;nbsp;601&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 69&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • Huidige grondwet&lt;br /&gt;• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = van die [[Verenigde Koninkryk]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1968]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1992]]
|MOI                     = {{wins}} 0,796&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 72&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2022
|MOI_kategorie           = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini                    = 36,8&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=Gini Index – Mauritius |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2017
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Mauritiaanse roepee|Roepee]]
|geldeenheid_kode        = MUR
|land_kode               = MU
|tydsone                 = MUT
|utc_afwyking            = [[UTC+04:00|+4]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+04:00|+4]]
|internet_domein         = [[.mu]]
|skakelkode              = 230
|voetskrif               = a. In die parlement is Engels die amptelike taal en Frans mag ook gebruik word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |title=Constitution of Mauritius – 49. Official language |publisher=Nasionale vergadering, Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190916071659/http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |archive-date=16 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |title=Language |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504040609/http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |archive-date=4 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Mauritius''' ([[Engels]]: ''Mauritius'', [məˈrɪʃ(i)əs, mɔː-], {{Audio|En-us-Mauritius.ogg|luister}}; [[Frans]]: ''Maurice'', [mɔʁis, moʁis], {{Audio|LL-Q150 (fra)-Jules78120-Maurice.wav|luister}}; [[Morisyen]]: ''Moris'', [moʁis]), amptelik die '''Republiek Mauritius''' (Engels: ''Republic of Mauritius''; Frans: ''République de Maurice''; Morisyen: ''Repiblik Moris''), is 'n [[eilandstaat]] in die suidwestelike [[Indiese Oseaan]], omtrent 900&amp;nbsp;km oos van [[Madagaskar]] en 3&amp;nbsp;943 kilometer suidwes van [[Indië]]. Benewens die hoofeiland Mauritius sluit die republiek die eilande Sint Brandon en [[Rodrigues]] en die Agalegaëilande in. Mauritius is deel van die [[Maskareense Eilande]], wat die [[Frankryk|Franse]] eiland [[Réunion]] 200&amp;nbsp;km suidwes insluit. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Mauritius is [[Port Louis]]. Mauritius is die enigste Afrikaland waar [[Hindoeïsme|Hindoes]] die bevolkingsmeerderheid vorm.

[[Lêer:Mauritius (+claim islands).svg|duimnael|links|Mauritius en geëiste gebiede]]
Mauritius het op 12 Maart 1968 sy onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] verkry en op 12 Maart 1992 'n grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] geword. Volgens die [[bruto binnelandse produk]] per kapita is Mauritius een van die welvarendste lande van [[Afrika]]. Die [[ekonomie]] is veral op [[suiker]], [[toerisme]], [[tekstiel]]e, klere en finansiële dienste gebaseer.&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; Dit is een van slegs 'n handjievol Afrikalande met 'n hoë [[menslike-ontwikkelingsindeks]].

Mauritius maak aanspraak op die [[Britse oorsese gebiede|Britse oorsese gebied]] [[Diego Garcia]] ([[Britse Indiese Oseaangebied]]), wat in 1965 – drie jaar voor Mauritius se onafhanklikheid – deur die Britse regering van Mauritius afgestig is. Die [[Internasionale Geregshof]] het in Februarie 2019 die [[Verenigde Koninkryk]] se aanspraak op die [[Chagos-argipel]] as oortreding van die [[internasionale reg]] geklassifiseer en beslis dat die Britse regering dié gebied aan Mauritius moet oorhandig. Daarbenewens eis Mauritius die Tromelin-eiland van Frankryk.

== Demografie ==
[[Lêer:Mauritiuskaart.png|duimnael|links|Kaart van Mauritius]]
[[Lêer:Maurice-plage.jpg|duimnael|links|'n Strand in die noorde van die eiland]]
[[Lêer:Van Keulen - De Z. O. Haven van 't Eyland Mauritius.jpg|duimnael|links|Nederlandse kaart van 'n kus in Mauritius in 1753]]
[[Lêer:Combat de Grand Port mg 9425.jpg|duimnael|links|Die Slag van Grand Port tussen die Franse en Britse vlote in 1810]]
[[Lêer:Numa Desjardins Champ de Mars Port Louis 1880.jpg|duimnael|links|Champ de Mars, Port Louis, 1880]]
Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van [[Indië|Indiese]] afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in [[Afrika]], [[Madagaskar]] en [[Europa]], is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede [[Chinese]] (twee persent van die totale bevolking) en [[Europa|Europeërs]] (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die [[amptelike taal]] en ook handelstaal is, oorheers die [[Francofonie|Franse taal]] twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste [[koerant]]e en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur [[Morisyen]], 'n [[kreooltaal]], wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans, Engels en Morisyen. Die meeste mense van Mauritius wissel die taal na gelang van die situasie.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal [[Bhojpuri]] wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan [[Hindi]]. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word [[Drawidiese tale]] uit Suid-Indië (veral [[Tamil]] met drie persent), [[Oerdoe]], [[Telugu]] en 'n aantal Suid-Chinese dialekte gepraat.

[[Hindoeïsme]] is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is [[Christendom|Christene]] (hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en agt persent Protestante), twaalf persent [[Soenni]]etise Moslems en drie persent [[Sjia|Sjiiete]]. Sowat een persent van die bevolking is [[Boeddhisme|Boeddhiste]].

== Geskiedenis ==
Die eiland kry op 17 September 1598 sy naam van die [[Nederland]]er Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse edelman Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] beset, maar in 1709 dit weer verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos benut kon word tussen [[Kaapstad]] en [[Batavia]].

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810 het die [[Britse Vloot|Britse vloot]] probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16&amp;nbsp;000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

=== Nederlandse tydperk ===
In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland &quot;Mauritius&quot; gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervanaf wat die Nederlandse navigator [[Abel Tasman]] uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna aangewend om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van [[suiker]]riet, huisdiere en takbokke.

=== Franse tydperk ===
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Réunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan – deel van die Government House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het.

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die [[Franse Rewolusie]], toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal van die Franse Rewolusionêre Oorloë, en soms ook 'n mededinger van Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803–1810 opgetree. Britse vloot [[kartograaf]] en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese Oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvandaan Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon doen. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning vir die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hul oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.
=== Terugkeer van die Chagos-argipel deur Groot-Brittanje ===

Op 3 Oktober 2024 het die Britse en Mauritiusse regerings in 'n gesamentlike verklaring die oordrag van soewereiniteit van die argipel aan Mauritius aangekondig. Die eiland Diego Garcia, waar die militêre basis Camp Justice geleë is, was die enigste uitsondering op hierdie nuwe verdrag, met administrasie wat deur die Mauritiusse regering vir 'n tydperk van ten minste 99 jaar aan die Verenigde Koninkryk afgestaan is. Op 22 Mei 2025 het die Britse premier Kier Starmer die formele ooreenkoms oor die oordrag van soewereiniteit van die Chagos-eilande aan Mauritius onderteken. Ingevolge die bepalings van die ooreenkoms is die strategiese atol van Diego Garcia en sy 38 kilometer lange buffersone onmiddellik aan die Verenigde Koninkryk terugbesorg. Hierdie ooreenkoms maak voorsiening vir die voortgesette bedryf van die gesamentlike Anglo-Amerikaanse basis op die eiland vir die volgende 99 jaar, met 'n verlenging van 40 jaar en 'n daaropvolgende voorkoopreg. Mauritius sal 'n jaarlikse huurbetaling van £165 miljoen van die VK ontvang vir die eerste drie jaar, gevolg deur £120 miljoen per jaar vir die volgende tien jaar. Daarna sal hierdie jaarlikse betaling van £120 miljoen teen inflasie geïndekseer word.

== Dorpe in Mauritius ==
* [[Bambous]]
* [[Flic-en-Flac]]
* [[Grand-Baie]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
; Algemeen
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mauritius|title=Mauritius|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Desember 2024}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* {{en}} {{fr}} [http://www.govmu.org/ Amptelike webwerf van Mauritius]

{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Britse Statebond]]
[[Kategorie:Mauritius| ]]
[[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]</text>
      <sha1>o5lmfh3tg39wpzm7qxapj3yydjm3djb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812946</id>
      <parentid>2812945</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:22:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OutoModerator</username>
        <id>183924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Wysiging deur [[Special:Contributions/2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB|2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB]] ([[User talk:2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB|bespreking]]) teruggerol na laaste weergawe deur [[User:OutoModerator|OutoModerator]]</comment>
      <origin>2746049</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15192" sha1="cnsxbqvyvs1vtwscm11hj5agj89m2fo" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Mauritius
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Republic of Mauritius'' ([[Engels]])&lt;br /&gt;''République de Maurice'' ([[Frans]])&lt;br /&gt;''Repiblik Moris'' ([[Morisyen]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Mauritius
|beeld_vlag              = Flag of Mauritius.svg
|beeld_wapen             = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg
|simbool_tipe            = Wapen
|beeld_kaart             = Location Mauritius AU Africa.svg
|leuse                   = ''Stella Clavisque Maris Indici''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Latyn]] vir: &quot;Ster en sleutel van die Indiese Oseaan&quot;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''[[Motherland]]''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Engels vir: &quot;Moederland&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Motherland (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = ''Geen''{{smallsup|a}}
|hoofstad                = [[Port Louis]]
{{Koördinate|20|10|S|57|31|O}}
|latd                    = 20
|latm                    = 10
|latNS                   = S
|longd                   = 57
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Port Louis]]
|regeringsvorm           = Unitêre parlementêre&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Adjunkpresident]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Dharam Gokhool]]&lt;br /&gt;[[Robert Hungly]]&lt;br /&gt;[[Navin Ramgoolam]]
|oppervlak_rang          = 180&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 2&amp;nbsp;040&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 787,6
|persent_water           = 0,07
|bevolking_skatting      = 1&amp;nbsp;310&amp;nbsp;504&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2024
|bevolking_rang          = 159&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 1&amp;nbsp;235&amp;nbsp;260&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://statsmauritius.govmu.org/Pages/Censuses%20and%20Surveys/Census/2022_Population_census_Main_results.aspx |title=2022 Population Census – Main Results |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |date=18 November 2022 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|bevolking_sensus_jaar   = 2022
|bevolkingsdigtheid      = 642,4
|bevolkingsdigtheidmi²   = 1&amp;nbsp;663,9
|bevolkingsdigtheidrang  = 21&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $40,429&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=684,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2022&amp;ey=2029&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Mauritius |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 137&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $32&amp;nbsp;063&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 60&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $15,890&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 133&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $12&amp;nbsp;601&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 69&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • Huidige grondwet&lt;br /&gt;• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = van die [[Verenigde Koninkryk]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1968]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1992]]
|MOI                     = {{wins}} 0,796&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 72&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2022
|MOI_kategorie           = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini                    = 36,8&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=Gini Index – Mauritius |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2017
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Mauritiaanse roepee|Roepee]]
|geldeenheid_kode        = MUR
|land_kode               = MU
|tydsone                 = MUT
|utc_afwyking            = [[UTC+04:00|+4]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+04:00|+4]]
|internet_domein         = [[.mu]]
|skakelkode              = 230
|voetskrif               = a. In die parlement is Engels die amptelike taal en Frans mag ook gebruik word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |title=Constitution of Mauritius – 49. Official language |publisher=Nasionale vergadering, Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190916071659/http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |archive-date=16 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |title=Language |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504040609/http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |archive-date=4 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Mauritius''' ([[Engels]]: ''Mauritius'', [məˈrɪʃ(i)əs, mɔː-], {{Audio|En-us-Mauritius.ogg|luister}}; [[Frans]]: ''Maurice'', [mɔʁis, moʁis], {{Audio|LL-Q150 (fra)-Jules78120-Maurice.wav|luister}}; [[Morisyen]]: ''Moris'', [moʁis]), amptelik die '''Republiek Mauritius''' (Engels: ''Republic of Mauritius''; Frans: ''République de Maurice''; Morisyen: ''Repiblik Moris''), is 'n [[eilandstaat]] in die suidwestelike [[Indiese Oseaan]], omtrent 900&amp;nbsp;km oos van [[Madagaskar]] en 3&amp;nbsp;943 kilometer suidwes van [[Indië]]. Benewens die hoofeiland Mauritius sluit die republiek die eilande Sint Brandon en [[Rodrigues]] en die Agalegaëilande in. Mauritius is deel van die [[Maskareense Eilande]], wat die [[Frankryk|Franse]] eiland [[Réunion]] 200&amp;nbsp;km suidwes insluit. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Mauritius is [[Port Louis]]. Mauritius is die enigste Afrikaland waar [[Hindoeïsme|Hindoes]] die bevolkingsmeerderheid vorm.

[[Lêer:Mauritius (+claim islands).svg|duimnael|links|Mauritius en geëiste gebiede]]
Mauritius het op 12 Maart 1968 sy onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] verkry en op 12 Maart 1992 'n grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] geword. Volgens die [[bruto binnelandse produk]] per kapita is Mauritius een van die welvarendste lande van [[Afrika]]. Die [[ekonomie]] is veral op [[suiker]], [[toerisme]], [[tekstiel]]e, klere en finansiële dienste gebaseer.&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; Dit is een van slegs 'n handjievol Afrikalande met 'n hoë [[menslike-ontwikkelingsindeks]].

Mauritius maak aanspraak op die [[Britse oorsese gebiede|Britse oorsese gebied]] [[Diego Garcia]] ([[Britse Indiese Oseaangebied]]), wat in 1965 – drie jaar voor Mauritius se onafhanklikheid – deur die Britse regering van Mauritius afgestig is. Die [[Internasionale Geregshof]] het in Februarie 2019 die [[Verenigde Koninkryk]] se aanspraak op die [[Chagos-argipel]] as oortreding van die [[internasionale reg]] geklassifiseer en beslis dat die Britse regering dié gebied aan Mauritius moet oorhandig. Daarbenewens eis Mauritius die Tromelin-eiland van Frankryk.

== Demografie ==
[[Lêer:Mauritiuskaart.png|duimnael|links|Kaart van Mauritius]]
[[Lêer:Maurice-plage.jpg|duimnael|links|'n Strand in die noorde van die eiland]]
[[Lêer:Van Keulen - De Z. O. Haven van 't Eyland Mauritius.jpg|duimnael|links|Nederlandse kaart van 'n kus in Mauritius in 1753]]
[[Lêer:Combat de Grand Port mg 9425.jpg|duimnael|links|Die Slag van Grand Port tussen die Franse en Britse vlote in 1810]]
[[Lêer:Numa Desjardins Champ de Mars Port Louis 1880.jpg|duimnael|links|Champ de Mars, Port Louis, 1880]]
Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van [[Indië|Indiese]] afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in [[Afrika]], [[Madagaskar]] en [[Europa]], is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede [[Chinese]] (twee persent van die totale bevolking) en [[Europa|Europeërs]] (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die [[amptelike taal]] en ook handelstaal is, oorheers die [[Francofonie|Franse taal]] twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste [[koerant]]e en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur [[Morisyen]], 'n [[kreooltaal]], wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans, Engels en Morisyen. Die meeste mense van Mauritius wissel die taal na gelang van die situasie.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal [[Bhojpuri]] wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan [[Hindi]]. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word [[Drawidiese tale]] uit Suid-Indië (veral [[Tamil]] met drie persent), [[Oerdoe]], [[Telugu]] en 'n aantal Suid-Chinese dialekte gepraat.

[[Hindoeïsme]] is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is [[Christendom|Christene]] (hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en agt persent Protestante), twaalf persent [[Soenni]]etise Moslems en drie persent [[Sjia|Sjiiete]]. Sowat een persent van die bevolking is [[Boeddhisme|Boeddhiste]].

== Geskiedenis ==
Die eiland kry op 17 September 1598 sy naam van die [[Nederland]]er Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse edelman Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] beset, maar in 1709 dit weer verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos benut kon word tussen [[Kaapstad]] en [[Batavia]].

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810 het die [[Britse Vloot|Britse vloot]] probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16&amp;nbsp;000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

=== Nederlandse tydperk ===
In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland &quot;Mauritius&quot; gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervanaf wat die Nederlandse navigator [[Abel Tasman]] uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna aangewend om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van [[suiker]]riet, huisdiere en takbokke.

=== Franse tydperk ===
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Réunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan – deel van die Government House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het.

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die [[Franse Rewolusie]], toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal van die Franse Rewolusionêre Oorloë, en soms ook 'n mededinger van Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803–1810 opgetree. Britse vloot [[kartograaf]] en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese Oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvandaan Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon doen. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning vir die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hul oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.

== Dorpe in Mauritius ==
* [[Bambous]]
* [[Flic-en-Flac]]
* [[Grand-Baie]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
; Algemeen
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mauritius|title=Mauritius|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Desember 2024}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* {{en}} {{fr}} [http://www.govmu.org/ Amptelike webwerf van Mauritius]

{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Britse Statebond]]
[[Kategorie:Mauritius| ]]
[[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]</text>
      <sha1>cnsxbqvyvs1vtwscm11hj5agj89m2fo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812948</id>
      <parentid>2812946</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:22:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB</ip>
      </contributor>
      <origin>2812948</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16482" sha1="23gum4e9o3iwetnduuvwhqtlw9io9oe" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Mauritius
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Republic of Mauritius'' ([[Engels]])&lt;br /&gt;''République de Maurice'' ([[Frans]])&lt;br /&gt;''Repiblik Moris'' ([[Morisyen]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Mauritius
|beeld_vlag              = Flag of Mauritius.svg
|beeld_wapen             = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg
|simbool_tipe            = Wapen
|beeld_kaart             = Location Mauritius AU Africa.svg
|leuse                   = ''Stella Clavisque Maris Indici''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Latyn]] vir: &quot;Ster en sleutel van die Indiese Oseaan&quot;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''[[Motherland]]''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Engels vir: &quot;Moederland&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Motherland (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = ''Geen''{{smallsup|a}}
|hoofstad                = [[Port Louis]]
{{Koördinate|20|10|S|57|31|O}}
|latd                    = 20
|latm                    = 10
|latNS                   = S
|longd                   = 57
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Port Louis]]
|regeringsvorm           = Unitêre parlementêre&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Adjunkpresident]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Dharam Gokhool]]&lt;br /&gt;[[Robert Hungly]]&lt;br /&gt;[[Navin Ramgoolam]]
|oppervlak_rang          = 180&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 2&amp;nbsp;040&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 787,6
|persent_water           = 0,07
|bevolking_skatting      = 1&amp;nbsp;310&amp;nbsp;504&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2024
|bevolking_rang          = 159&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 1&amp;nbsp;235&amp;nbsp;260&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://statsmauritius.govmu.org/Pages/Censuses%20and%20Surveys/Census/2022_Population_census_Main_results.aspx |title=2022 Population Census – Main Results |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |date=18 November 2022 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|bevolking_sensus_jaar   = 2022
|bevolkingsdigtheid      = 642,4
|bevolkingsdigtheidmi²   = 1&amp;nbsp;663,9
|bevolkingsdigtheidrang  = 21&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $40,429&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=684,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2022&amp;ey=2029&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Mauritius |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 137&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $32&amp;nbsp;063&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 60&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $15,890&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 133&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $12&amp;nbsp;601&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 69&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • Huidige grondwet&lt;br /&gt;• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = van die [[Verenigde Koninkryk]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1968]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1992]]
|MOI                     = {{wins}} 0,796&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 72&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2022
|MOI_kategorie           = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini                    = 36,8&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=Gini Index – Mauritius |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2017
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Mauritiaanse roepee|Roepee]]
|geldeenheid_kode        = MUR
|land_kode               = MU
|tydsone                 = MUT
|utc_afwyking            = [[UTC+04:00|+4]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+04:00|+4]]
|internet_domein         = [[.mu]]
|skakelkode              = 230
|voetskrif               = a. In die parlement is Engels die amptelike taal en Frans mag ook gebruik word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |title=Constitution of Mauritius – 49. Official language |publisher=Nasionale vergadering, Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190916071659/http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |archive-date=16 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |title=Language |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504040609/http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |archive-date=4 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Mauritius''' ([[Engels]]: ''Mauritius'', [məˈrɪʃ(i)əs, mɔː-], {{Audio|En-us-Mauritius.ogg|luister}}; [[Frans]]: ''Maurice'', [mɔʁis, moʁis], {{Audio|LL-Q150 (fra)-Jules78120-Maurice.wav|luister}}; [[Morisyen]]: ''Moris'', [moʁis]), amptelik die '''Republiek Mauritius''' (Engels: ''Republic of Mauritius''; Frans: ''République de Maurice''; Morisyen: ''Repiblik Moris''), is 'n [[eilandstaat]] in die suidwestelike [[Indiese Oseaan]], omtrent 900&amp;nbsp;km oos van [[Madagaskar]] en 3&amp;nbsp;943 kilometer suidwes van [[Indië]]. Benewens die hoofeiland Mauritius sluit die republiek die eilande Sint Brandon en [[Rodrigues]] en die Agalegaëilande in. Mauritius is deel van die [[Maskareense Eilande]], wat die [[Frankryk|Franse]] eiland [[Réunion]] 200&amp;nbsp;km suidwes insluit. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Mauritius is [[Port Louis]]. Mauritius is die enigste Afrikaland waar [[Hindoeïsme|Hindoes]] die bevolkingsmeerderheid vorm.

[[Lêer:Mauritius (+claim islands).svg|duimnael|links|Mauritius en geëiste gebiede]]
Mauritius het op 12 Maart 1968 sy onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] verkry en op 12 Maart 1992 'n grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] geword. Volgens die [[bruto binnelandse produk]] per kapita is Mauritius een van die welvarendste lande van [[Afrika]]. Die [[ekonomie]] is veral op [[suiker]], [[toerisme]], [[tekstiel]]e, klere en finansiële dienste gebaseer.&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; Dit is een van slegs 'n handjievol Afrikalande met 'n hoë [[menslike-ontwikkelingsindeks]].

Mauritius maak aanspraak op die [[Britse oorsese gebiede|Britse oorsese gebied]] [[Diego Garcia]] ([[Britse Indiese Oseaangebied]]), wat in 1965 – drie jaar voor Mauritius se onafhanklikheid – deur die Britse regering van Mauritius afgestig is. Die [[Internasionale Geregshof]] het in Februarie 2019 die [[Verenigde Koninkryk]] se aanspraak op die [[Chagos-argipel]] as oortreding van die [[internasionale reg]] geklassifiseer en beslis dat die Britse regering dié gebied aan Mauritius moet oorhandig. Daarbenewens eis Mauritius die Tromelin-eiland van Frankryk.

== Demografie ==
[[Lêer:Mauritiuskaart.png|duimnael|links|Kaart van Mauritius]]
[[Lêer:Maurice-plage.jpg|duimnael|links|'n Strand in die noorde van die eiland]]
[[Lêer:Van Keulen - De Z. O. Haven van 't Eyland Mauritius.jpg|duimnael|links|Nederlandse kaart van 'n kus in Mauritius in 1753]]
[[Lêer:Combat de Grand Port mg 9425.jpg|duimnael|links|Die Slag van Grand Port tussen die Franse en Britse vlote in 1810]]
[[Lêer:Numa Desjardins Champ de Mars Port Louis 1880.jpg|duimnael|links|Champ de Mars, Port Louis, 1880]]
Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van [[Indië|Indiese]] afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in [[Afrika]], [[Madagaskar]] en [[Europa]], is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede [[Chinese]] (twee persent van die totale bevolking) en [[Europa|Europeërs]] (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die [[amptelike taal]] en ook handelstaal is, oorheers die [[Francofonie|Franse taal]] twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste [[koerant]]e en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur [[Morisyen]], 'n [[kreooltaal]], wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans, Engels en Morisyen. Die meeste mense van Mauritius wissel die taal na gelang van die situasie.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal [[Bhojpuri]] wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan [[Hindi]]. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word [[Drawidiese tale]] uit Suid-Indië (veral [[Tamil]] met drie persent), [[Oerdoe]], [[Telugu]] en 'n aantal Suid-Chinese dialekte gepraat.

[[Hindoeïsme]] is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is [[Christendom|Christene]] (hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en agt persent Protestante), twaalf persent [[Soenni]]etise Moslems en drie persent [[Sjia|Sjiiete]]. Sowat een persent van die bevolking is [[Boeddhisme|Boeddhiste]].

== Geskiedenis ==
Die eiland kry op 17 September 1598 sy naam van die [[Nederland]]er Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse edelman Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] beset, maar in 1709 dit weer verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos benut kon word tussen [[Kaapstad]] en [[Batavia]].

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810 het die [[Britse Vloot|Britse vloot]] probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16&amp;nbsp;000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

=== Nederlandse tydperk ===
In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland &quot;Mauritius&quot; gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervanaf wat die Nederlandse navigator [[Abel Tasman]] uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna aangewend om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van [[suiker]]riet, huisdiere en takbokke.

=== Franse tydperk ===
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Réunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan – deel van die Government House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het.

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die [[Franse Rewolusie]], toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal van die Franse Rewolusionêre Oorloë, en soms ook 'n mededinger van Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803–1810 opgetree. Britse vloot [[kartograaf]] en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese Oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvandaan Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon doen. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning vir die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hul oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.
=== Terugkeer van die Chagos-argipel deur Groot-Brittanje ===

Op 3 Oktober 2024 het die Britse en Mauritiusse regerings in 'n gesamentlike verklaring die oordrag van soewereiniteit van die argipel aan Mauritius aangekondig. Die eiland Diego Garcia, waar die militêre basis Camp Justice geleë is, was die enigste uitsondering op hierdie nuwe verdrag, met administrasie wat deur die Mauritiusse regering vir 'n tydperk van ten minste 99 jaar aan die Verenigde Koninkryk afgestaan ​​is. Op 22 Mei 2025 het die Britse premier Kier Starmer die formele ooreenkoms oor die oordrag van soewereiniteit van die Chagos-eilande aan Mauritius onderteken. Ingevolge die bepalings van die ooreenkoms is die strategiese atol van Diego Garcia en sy 38 kilometer lange buffersone onmiddellik aan die Verenigde Koninkryk terugbesorg. Hierdie ooreenkoms maak voorsiening vir die voortgesette bedryf van die gesamentlike Anglo-Amerikaanse basis op die eiland vir die volgende 99 jaar, met 'n verlenging van 40 jaar en 'n daaropvolgende voorkoopreg. Mauritius sal 'n jaarlikse huurbetaling van £165 miljoen van die VK ontvang vir die eerste drie jaar, gevolg deur £120 miljoen per jaar vir die volgende tien jaar. Daarna sal hierdie jaarlikse betaling van £120 miljoen teen inflasie geïndekseer word.

== Dorpe in Mauritius ==
* [[Bambous]]
* [[Flic-en-Flac]]
* [[Grand-Baie]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
; Algemeen
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mauritius|title=Mauritius|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Desember 2024}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* {{en}} {{fr}} [http://www.govmu.org/ Amptelike webwerf van Mauritius]

{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Britse Statebond]]
[[Kategorie:Mauritius| ]]
[[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]</text>
      <sha1>23gum4e9o3iwetnduuvwhqtlw9io9oe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812949</id>
      <parentid>2812948</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:22:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OutoModerator</username>
        <id>183924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Wysiging deur [[Special:Contributions/2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB|2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB]] ([[User talk:2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB|bespreking]]) teruggerol na laaste weergawe deur [[User:OutoModerator|OutoModerator]]</comment>
      <origin>2746049</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15192" sha1="cnsxbqvyvs1vtwscm11hj5agj89m2fo" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Mauritius
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Republic of Mauritius'' ([[Engels]])&lt;br /&gt;''République de Maurice'' ([[Frans]])&lt;br /&gt;''Repiblik Moris'' ([[Morisyen]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Mauritius
|beeld_vlag              = Flag of Mauritius.svg
|beeld_wapen             = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg
|simbool_tipe            = Wapen
|beeld_kaart             = Location Mauritius AU Africa.svg
|leuse                   = ''Stella Clavisque Maris Indici''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Latyn]] vir: &quot;Ster en sleutel van die Indiese Oseaan&quot;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''[[Motherland]]''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Engels vir: &quot;Moederland&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Motherland (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = ''Geen''{{smallsup|a}}
|hoofstad                = [[Port Louis]]
{{Koördinate|20|10|S|57|31|O}}
|latd                    = 20
|latm                    = 10
|latNS                   = S
|longd                   = 57
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Port Louis]]
|regeringsvorm           = Unitêre parlementêre&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Adjunkpresident]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Dharam Gokhool]]&lt;br /&gt;[[Robert Hungly]]&lt;br /&gt;[[Navin Ramgoolam]]
|oppervlak_rang          = 180&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 2&amp;nbsp;040&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 787,6
|persent_water           = 0,07
|bevolking_skatting      = 1&amp;nbsp;310&amp;nbsp;504&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2024
|bevolking_rang          = 159&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 1&amp;nbsp;235&amp;nbsp;260&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://statsmauritius.govmu.org/Pages/Censuses%20and%20Surveys/Census/2022_Population_census_Main_results.aspx |title=2022 Population Census – Main Results |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |date=18 November 2022 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|bevolking_sensus_jaar   = 2022
|bevolkingsdigtheid      = 642,4
|bevolkingsdigtheidmi²   = 1&amp;nbsp;663,9
|bevolkingsdigtheidrang  = 21&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $40,429&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=684,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2022&amp;ey=2029&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Mauritius |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 137&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $32&amp;nbsp;063&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 60&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $15,890&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 133&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $12&amp;nbsp;601&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 69&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • Huidige grondwet&lt;br /&gt;• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = van die [[Verenigde Koninkryk]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1968]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1992]]
|MOI                     = {{wins}} 0,796&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 72&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2022
|MOI_kategorie           = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini                    = 36,8&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=Gini Index – Mauritius |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2017
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Mauritiaanse roepee|Roepee]]
|geldeenheid_kode        = MUR
|land_kode               = MU
|tydsone                 = MUT
|utc_afwyking            = [[UTC+04:00|+4]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+04:00|+4]]
|internet_domein         = [[.mu]]
|skakelkode              = 230
|voetskrif               = a. In die parlement is Engels die amptelike taal en Frans mag ook gebruik word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |title=Constitution of Mauritius – 49. Official language |publisher=Nasionale vergadering, Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190916071659/http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |archive-date=16 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |title=Language |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504040609/http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |archive-date=4 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Mauritius''' ([[Engels]]: ''Mauritius'', [məˈrɪʃ(i)əs, mɔː-], {{Audio|En-us-Mauritius.ogg|luister}}; [[Frans]]: ''Maurice'', [mɔʁis, moʁis], {{Audio|LL-Q150 (fra)-Jules78120-Maurice.wav|luister}}; [[Morisyen]]: ''Moris'', [moʁis]), amptelik die '''Republiek Mauritius''' (Engels: ''Republic of Mauritius''; Frans: ''République de Maurice''; Morisyen: ''Repiblik Moris''), is 'n [[eilandstaat]] in die suidwestelike [[Indiese Oseaan]], omtrent 900&amp;nbsp;km oos van [[Madagaskar]] en 3&amp;nbsp;943 kilometer suidwes van [[Indië]]. Benewens die hoofeiland Mauritius sluit die republiek die eilande Sint Brandon en [[Rodrigues]] en die Agalegaëilande in. Mauritius is deel van die [[Maskareense Eilande]], wat die [[Frankryk|Franse]] eiland [[Réunion]] 200&amp;nbsp;km suidwes insluit. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Mauritius is [[Port Louis]]. Mauritius is die enigste Afrikaland waar [[Hindoeïsme|Hindoes]] die bevolkingsmeerderheid vorm.

[[Lêer:Mauritius (+claim islands).svg|duimnael|links|Mauritius en geëiste gebiede]]
Mauritius het op 12 Maart 1968 sy onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] verkry en op 12 Maart 1992 'n grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] geword. Volgens die [[bruto binnelandse produk]] per kapita is Mauritius een van die welvarendste lande van [[Afrika]]. Die [[ekonomie]] is veral op [[suiker]], [[toerisme]], [[tekstiel]]e, klere en finansiële dienste gebaseer.&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; Dit is een van slegs 'n handjievol Afrikalande met 'n hoë [[menslike-ontwikkelingsindeks]].

Mauritius maak aanspraak op die [[Britse oorsese gebiede|Britse oorsese gebied]] [[Diego Garcia]] ([[Britse Indiese Oseaangebied]]), wat in 1965 – drie jaar voor Mauritius se onafhanklikheid – deur die Britse regering van Mauritius afgestig is. Die [[Internasionale Geregshof]] het in Februarie 2019 die [[Verenigde Koninkryk]] se aanspraak op die [[Chagos-argipel]] as oortreding van die [[internasionale reg]] geklassifiseer en beslis dat die Britse regering dié gebied aan Mauritius moet oorhandig. Daarbenewens eis Mauritius die Tromelin-eiland van Frankryk.

== Demografie ==
[[Lêer:Mauritiuskaart.png|duimnael|links|Kaart van Mauritius]]
[[Lêer:Maurice-plage.jpg|duimnael|links|'n Strand in die noorde van die eiland]]
[[Lêer:Van Keulen - De Z. O. Haven van 't Eyland Mauritius.jpg|duimnael|links|Nederlandse kaart van 'n kus in Mauritius in 1753]]
[[Lêer:Combat de Grand Port mg 9425.jpg|duimnael|links|Die Slag van Grand Port tussen die Franse en Britse vlote in 1810]]
[[Lêer:Numa Desjardins Champ de Mars Port Louis 1880.jpg|duimnael|links|Champ de Mars, Port Louis, 1880]]
Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van [[Indië|Indiese]] afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in [[Afrika]], [[Madagaskar]] en [[Europa]], is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede [[Chinese]] (twee persent van die totale bevolking) en [[Europa|Europeërs]] (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die [[amptelike taal]] en ook handelstaal is, oorheers die [[Francofonie|Franse taal]] twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste [[koerant]]e en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur [[Morisyen]], 'n [[kreooltaal]], wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans, Engels en Morisyen. Die meeste mense van Mauritius wissel die taal na gelang van die situasie.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal [[Bhojpuri]] wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan [[Hindi]]. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word [[Drawidiese tale]] uit Suid-Indië (veral [[Tamil]] met drie persent), [[Oerdoe]], [[Telugu]] en 'n aantal Suid-Chinese dialekte gepraat.

[[Hindoeïsme]] is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is [[Christendom|Christene]] (hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en agt persent Protestante), twaalf persent [[Soenni]]etise Moslems en drie persent [[Sjia|Sjiiete]]. Sowat een persent van die bevolking is [[Boeddhisme|Boeddhiste]].

== Geskiedenis ==
Die eiland kry op 17 September 1598 sy naam van die [[Nederland]]er Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse edelman Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] beset, maar in 1709 dit weer verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos benut kon word tussen [[Kaapstad]] en [[Batavia]].

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810 het die [[Britse Vloot|Britse vloot]] probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16&amp;nbsp;000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

=== Nederlandse tydperk ===
In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland &quot;Mauritius&quot; gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervanaf wat die Nederlandse navigator [[Abel Tasman]] uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna aangewend om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van [[suiker]]riet, huisdiere en takbokke.

=== Franse tydperk ===
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Réunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan – deel van die Government House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het.

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die [[Franse Rewolusie]], toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal van die Franse Rewolusionêre Oorloë, en soms ook 'n mededinger van Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803–1810 opgetree. Britse vloot [[kartograaf]] en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese Oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvandaan Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon doen. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning vir die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hul oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.

== Dorpe in Mauritius ==
* [[Bambous]]
* [[Flic-en-Flac]]
* [[Grand-Baie]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
; Algemeen
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mauritius|title=Mauritius|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Desember 2024}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* {{en}} {{fr}} [http://www.govmu.org/ Amptelike webwerf van Mauritius]

{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Britse Statebond]]
[[Kategorie:Mauritius| ]]
[[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]</text>
      <sha1>cnsxbqvyvs1vtwscm11hj5agj89m2fo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812951</id>
      <parentid>2812949</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:22:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB</ip>
      </contributor>
      <origin>2812951</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16482" sha1="23gum4e9o3iwetnduuvwhqtlw9io9oe" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Mauritius
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Republic of Mauritius'' ([[Engels]])&lt;br /&gt;''République de Maurice'' ([[Frans]])&lt;br /&gt;''Repiblik Moris'' ([[Morisyen]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Mauritius
|beeld_vlag              = Flag of Mauritius.svg
|beeld_wapen             = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg
|simbool_tipe            = Wapen
|beeld_kaart             = Location Mauritius AU Africa.svg
|leuse                   = ''Stella Clavisque Maris Indici''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Latyn]] vir: &quot;Ster en sleutel van die Indiese Oseaan&quot;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''[[Motherland]]''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Engels vir: &quot;Moederland&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Motherland (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = ''Geen''{{smallsup|a}}
|hoofstad                = [[Port Louis]]
{{Koördinate|20|10|S|57|31|O}}
|latd                    = 20
|latm                    = 10
|latNS                   = S
|longd                   = 57
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Port Louis]]
|regeringsvorm           = Unitêre parlementêre&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Adjunkpresident]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Dharam Gokhool]]&lt;br /&gt;[[Robert Hungly]]&lt;br /&gt;[[Navin Ramgoolam]]
|oppervlak_rang          = 180&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 2&amp;nbsp;040&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 787,6
|persent_water           = 0,07
|bevolking_skatting      = 1&amp;nbsp;310&amp;nbsp;504&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2024
|bevolking_rang          = 159&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 1&amp;nbsp;235&amp;nbsp;260&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://statsmauritius.govmu.org/Pages/Censuses%20and%20Surveys/Census/2022_Population_census_Main_results.aspx |title=2022 Population Census – Main Results |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |date=18 November 2022 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|bevolking_sensus_jaar   = 2022
|bevolkingsdigtheid      = 642,4
|bevolkingsdigtheidmi²   = 1&amp;nbsp;663,9
|bevolkingsdigtheidrang  = 21&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $40,429&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=684,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2022&amp;ey=2029&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Mauritius |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 137&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $32&amp;nbsp;063&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 60&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $15,890&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 133&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $12&amp;nbsp;601&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 69&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • Huidige grondwet&lt;br /&gt;• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = van die [[Verenigde Koninkryk]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1968]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1992]]
|MOI                     = {{wins}} 0,796&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 72&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2022
|MOI_kategorie           = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini                    = 36,8&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=Gini Index – Mauritius |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2017
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Mauritiaanse roepee|Roepee]]
|geldeenheid_kode        = MUR
|land_kode               = MU
|tydsone                 = MUT
|utc_afwyking            = [[UTC+04:00|+4]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+04:00|+4]]
|internet_domein         = [[.mu]]
|skakelkode              = 230
|voetskrif               = a. In die parlement is Engels die amptelike taal en Frans mag ook gebruik word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |title=Constitution of Mauritius – 49. Official language |publisher=Nasionale vergadering, Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190916071659/http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |archive-date=16 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |title=Language |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504040609/http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |archive-date=4 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Mauritius''' ([[Engels]]: ''Mauritius'', [məˈrɪʃ(i)əs, mɔː-], {{Audio|En-us-Mauritius.ogg|luister}}; [[Frans]]: ''Maurice'', [mɔʁis, moʁis], {{Audio|LL-Q150 (fra)-Jules78120-Maurice.wav|luister}}; [[Morisyen]]: ''Moris'', [moʁis]), amptelik die '''Republiek Mauritius''' (Engels: ''Republic of Mauritius''; Frans: ''République de Maurice''; Morisyen: ''Repiblik Moris''), is 'n [[eilandstaat]] in die suidwestelike [[Indiese Oseaan]], omtrent 900&amp;nbsp;km oos van [[Madagaskar]] en 3&amp;nbsp;943 kilometer suidwes van [[Indië]]. Benewens die hoofeiland Mauritius sluit die republiek die eilande Sint Brandon en [[Rodrigues]] en die Agalegaëilande in. Mauritius is deel van die [[Maskareense Eilande]], wat die [[Frankryk|Franse]] eiland [[Réunion]] 200&amp;nbsp;km suidwes insluit. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Mauritius is [[Port Louis]]. Mauritius is die enigste Afrikaland waar [[Hindoeïsme|Hindoes]] die bevolkingsmeerderheid vorm.

[[Lêer:Mauritius (+claim islands).svg|duimnael|links|Mauritius en geëiste gebiede]]
Mauritius het op 12 Maart 1968 sy onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] verkry en op 12 Maart 1992 'n grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] geword. Volgens die [[bruto binnelandse produk]] per kapita is Mauritius een van die welvarendste lande van [[Afrika]]. Die [[ekonomie]] is veral op [[suiker]], [[toerisme]], [[tekstiel]]e, klere en finansiële dienste gebaseer.&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; Dit is een van slegs 'n handjievol Afrikalande met 'n hoë [[menslike-ontwikkelingsindeks]].

Mauritius maak aanspraak op die [[Britse oorsese gebiede|Britse oorsese gebied]] [[Diego Garcia]] ([[Britse Indiese Oseaangebied]]), wat in 1965 – drie jaar voor Mauritius se onafhanklikheid – deur die Britse regering van Mauritius afgestig is. Die [[Internasionale Geregshof]] het in Februarie 2019 die [[Verenigde Koninkryk]] se aanspraak op die [[Chagos-argipel]] as oortreding van die [[internasionale reg]] geklassifiseer en beslis dat die Britse regering dié gebied aan Mauritius moet oorhandig. Daarbenewens eis Mauritius die Tromelin-eiland van Frankryk.

== Demografie ==
[[Lêer:Mauritiuskaart.png|duimnael|links|Kaart van Mauritius]]
[[Lêer:Maurice-plage.jpg|duimnael|links|'n Strand in die noorde van die eiland]]
[[Lêer:Van Keulen - De Z. O. Haven van 't Eyland Mauritius.jpg|duimnael|links|Nederlandse kaart van 'n kus in Mauritius in 1753]]
[[Lêer:Combat de Grand Port mg 9425.jpg|duimnael|links|Die Slag van Grand Port tussen die Franse en Britse vlote in 1810]]
[[Lêer:Numa Desjardins Champ de Mars Port Louis 1880.jpg|duimnael|links|Champ de Mars, Port Louis, 1880]]
Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van [[Indië|Indiese]] afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in [[Afrika]], [[Madagaskar]] en [[Europa]], is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede [[Chinese]] (twee persent van die totale bevolking) en [[Europa|Europeërs]] (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die [[amptelike taal]] en ook handelstaal is, oorheers die [[Francofonie|Franse taal]] twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste [[koerant]]e en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur [[Morisyen]], 'n [[kreooltaal]], wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans, Engels en Morisyen. Die meeste mense van Mauritius wissel die taal na gelang van die situasie.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal [[Bhojpuri]] wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan [[Hindi]]. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word [[Drawidiese tale]] uit Suid-Indië (veral [[Tamil]] met drie persent), [[Oerdoe]], [[Telugu]] en 'n aantal Suid-Chinese dialekte gepraat.

[[Hindoeïsme]] is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is [[Christendom|Christene]] (hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en agt persent Protestante), twaalf persent [[Soenni]]etise Moslems en drie persent [[Sjia|Sjiiete]]. Sowat een persent van die bevolking is [[Boeddhisme|Boeddhiste]].

== Geskiedenis ==
Die eiland kry op 17 September 1598 sy naam van die [[Nederland]]er Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse edelman Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] beset, maar in 1709 dit weer verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos benut kon word tussen [[Kaapstad]] en [[Batavia]].

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810 het die [[Britse Vloot|Britse vloot]] probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16&amp;nbsp;000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

=== Nederlandse tydperk ===
In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland &quot;Mauritius&quot; gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervanaf wat die Nederlandse navigator [[Abel Tasman]] uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna aangewend om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van [[suiker]]riet, huisdiere en takbokke.

=== Franse tydperk ===
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Réunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan – deel van die Government House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het.

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die [[Franse Rewolusie]], toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal van die Franse Rewolusionêre Oorloë, en soms ook 'n mededinger van Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803–1810 opgetree. Britse vloot [[kartograaf]] en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese Oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvandaan Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon doen. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning vir die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hul oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.
=== Terugkeer van die Chagos-argipel deur Groot-Brittanje ===

Op 3 Oktober 2024 het die Britse en Mauritiusse regerings in 'n gesamentlike verklaring die oordrag van soewereiniteit van die argipel aan Mauritius aangekondig. Die eiland Diego Garcia, waar die militêre basis Camp Justice geleë is, was die enigste uitsondering op hierdie nuwe verdrag, met administrasie wat deur die Mauritiusse regering vir 'n tydperk van ten minste 99 jaar aan die Verenigde Koninkryk afgestaan ​​is. Op 22 Mei 2025 het die Britse premier Kier Starmer die formele ooreenkoms oor die oordrag van soewereiniteit van die Chagos-eilande aan Mauritius onderteken. Ingevolge die bepalings van die ooreenkoms is die strategiese atol van Diego Garcia en sy 38 kilometer lange buffersone onmiddellik aan die Verenigde Koninkryk terugbesorg. Hierdie ooreenkoms maak voorsiening vir die voortgesette bedryf van die gesamentlike Anglo-Amerikaanse basis op die eiland vir die volgende 99 jaar, met 'n verlenging van 40 jaar en 'n daaropvolgende voorkoopreg. Mauritius sal 'n jaarlikse huurbetaling van £165 miljoen van die VK ontvang vir die eerste drie jaar, gevolg deur £120 miljoen per jaar vir die volgende tien jaar. Daarna sal hierdie jaarlikse betaling van £120 miljoen teen inflasie geïndekseer word.

== Dorpe in Mauritius ==
* [[Bambous]]
* [[Flic-en-Flac]]
* [[Grand-Baie]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
; Algemeen
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mauritius|title=Mauritius|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Desember 2024}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* {{en}} {{fr}} [http://www.govmu.org/ Amptelike webwerf van Mauritius]

{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Britse Statebond]]
[[Kategorie:Mauritius| ]]
[[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]</text>
      <sha1>23gum4e9o3iwetnduuvwhqtlw9io9oe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812965</id>
      <parentid>2812951</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:27:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Wysiging deur [[Special:Contributions/2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB|2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:OutoModerator|OutoModerator]]</comment>
      <origin>2746049</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15192" sha1="cnsxbqvyvs1vtwscm11hj5agj89m2fo" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Land
|noem_naam               = Republiek Mauritius
|volle_naam              = &lt;small&gt;''Republic of Mauritius'' ([[Engels]])&lt;br /&gt;''République de Maurice'' ([[Frans]])&lt;br /&gt;''Repiblik Moris'' ([[Morisyen]])&lt;/small&gt;
|algemene_naam           = Mauritius
|beeld_vlag              = Flag of Mauritius.svg
|beeld_wapen             = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg
|simbool_tipe            = Wapen
|beeld_kaart             = Location Mauritius AU Africa.svg
|leuse                   = ''Stella Clavisque Maris Indici''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''([[Latyn]] vir: &quot;Ster en sleutel van die Indiese Oseaan&quot;)''&lt;/small&gt;
|volkslied               = ''[[Motherland]]''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''(Engels vir: &quot;Moederland&quot;)''&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;center&gt;[[Lêer:Motherland (instrumental).ogg]]&lt;/center&gt;
|amptelike_tale          = ''Geen''{{smallsup|a}}
|hoofstad                = [[Port Louis]]
{{Koördinate|20|10|S|57|31|O}}
|latd                    = 20
|latm                    = 10
|latNS                   = S
|longd                   = 57
|longm                   = 31
|longEW                  = O
|grootste_stad           = [[Port Louis]]
|regeringsvorm           = Unitêre parlementêre&lt;br /&gt;grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels             = &lt;br /&gt;• [[President]]&lt;br /&gt;• [[Adjunkpresident]]&lt;br /&gt;• [[Eerste minister]]
|leiername               = [[Dharam Gokhool]]&lt;br /&gt;[[Robert Hungly]]&lt;br /&gt;[[Navin Ramgoolam]]
|oppervlak_rang          = 180&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|oppervlak_grootte       = 
|oppervlak               = 2&amp;nbsp;040&lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|oppervlakmi²            = 787,6
|persent_water           = 0,07
|bevolking_skatting      = 1&amp;nbsp;310&amp;nbsp;504&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt;
|bevolking_skatting_jaar = 2024
|bevolking_rang          = 159&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|bevolking_sensus        = 1&amp;nbsp;235&amp;nbsp;260&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://statsmauritius.govmu.org/Pages/Censuses%20and%20Surveys/Census/2022_Population_census_Main_results.aspx |title=2022 Population Census – Main Results |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |date=18 November 2022 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|bevolking_sensus_jaar   = 2022
|bevolkingsdigtheid      = 642,4
|bevolkingsdigtheidmi²   = 1&amp;nbsp;663,9
|bevolkingsdigtheidrang  = 21&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP                 = $40,429&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=imf2&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=684,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2022&amp;ey=2029&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=Mauritius |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|BBP_PPP_rang            = 137&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_PPP_jaar            = 2024
|BBP_PPP_per_kapita      = $32&amp;nbsp;063&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 60&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP                     = $15,890&amp;nbsp;miljard&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_rang                = 133&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|BBP_jaar                = 2024
|BBP_per_kapita          = $12&amp;nbsp;601&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
|BBP_per_kapita_rang     = 69&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|onafhanklikheidstipe    = • Huidige grondwet&lt;br /&gt;• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = 
|onafhanklikheidsdatums  = van die [[Verenigde Koninkryk]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1968]]&lt;br /&gt;[[12 Maart]] [[1992]]
|MOI                     = {{wins}} 0,796&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|MOI_rang                = 72&lt;sup&gt;ste&lt;/sup&gt;
|MOI_jaar                = 2022
|MOI_kategorie           = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini                    = 36,8&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=Gini Index – Mauritius |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=7 Desember 2024}}&lt;/ref&gt;
|Gini_rang               = 
|Gini_jaar               = 2017
|Gini_kategorie          = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid             = [[Mauritiaanse roepee|Roepee]]
|geldeenheid_kode        = MUR
|land_kode               = MU
|tydsone                 = MUT
|utc_afwyking            = [[UTC+04:00|+4]]
|tydsone_somer           = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST        = [[UTC+04:00|+4]]
|internet_domein         = [[.mu]]
|skakelkode              = 230
|voetskrif               = a. In die parlement is Engels die amptelike taal en Frans mag ook gebruik word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |title=Constitution of Mauritius – 49. Official language |publisher=Nasionale vergadering, Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190916071659/http://mauritiusassembly.govmu.org/English/constitution/Pages/Constitution-Contd1.aspx#assembly |archive-date=16 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |title=Language |publisher=Regeringsportaal van Mauritius |accessdate=3 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200504040609/http://www.govmu.org/English/ExploreMauritius/Geography-People/Pages/Language.aspx |archive-date=4 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Mauritius''' ([[Engels]]: ''Mauritius'', [məˈrɪʃ(i)əs, mɔː-], {{Audio|En-us-Mauritius.ogg|luister}}; [[Frans]]: ''Maurice'', [mɔʁis, moʁis], {{Audio|LL-Q150 (fra)-Jules78120-Maurice.wav|luister}}; [[Morisyen]]: ''Moris'', [moʁis]), amptelik die '''Republiek Mauritius''' (Engels: ''Republic of Mauritius''; Frans: ''République de Maurice''; Morisyen: ''Repiblik Moris''), is 'n [[eilandstaat]] in die suidwestelike [[Indiese Oseaan]], omtrent 900&amp;nbsp;km oos van [[Madagaskar]] en 3&amp;nbsp;943 kilometer suidwes van [[Indië]]. Benewens die hoofeiland Mauritius sluit die republiek die eilande Sint Brandon en [[Rodrigues]] en die Agalegaëilande in. Mauritius is deel van die [[Maskareense Eilande]], wat die [[Frankryk|Franse]] eiland [[Réunion]] 200&amp;nbsp;km suidwes insluit. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Mauritius is [[Port Louis]]. Mauritius is die enigste Afrikaland waar [[Hindoeïsme|Hindoes]] die bevolkingsmeerderheid vorm.

[[Lêer:Mauritius (+claim islands).svg|duimnael|links|Mauritius en geëiste gebiede]]
Mauritius het op 12 Maart 1968 sy onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] verkry en op 12 Maart 1992 'n grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] geword. Volgens die [[bruto binnelandse produk]] per kapita is Mauritius een van die welvarendste lande van [[Afrika]]. Die [[ekonomie]] is veral op [[suiker]], [[toerisme]], [[tekstiel]]e, klere en finansiële dienste gebaseer.&lt;ref name=&quot;CIA&quot; /&gt; Dit is een van slegs 'n handjievol Afrikalande met 'n hoë [[menslike-ontwikkelingsindeks]].

Mauritius maak aanspraak op die [[Britse oorsese gebiede|Britse oorsese gebied]] [[Diego Garcia]] ([[Britse Indiese Oseaangebied]]), wat in 1965 – drie jaar voor Mauritius se onafhanklikheid – deur die Britse regering van Mauritius afgestig is. Die [[Internasionale Geregshof]] het in Februarie 2019 die [[Verenigde Koninkryk]] se aanspraak op die [[Chagos-argipel]] as oortreding van die [[internasionale reg]] geklassifiseer en beslis dat die Britse regering dié gebied aan Mauritius moet oorhandig. Daarbenewens eis Mauritius die Tromelin-eiland van Frankryk.

== Demografie ==
[[Lêer:Mauritiuskaart.png|duimnael|links|Kaart van Mauritius]]
[[Lêer:Maurice-plage.jpg|duimnael|links|'n Strand in die noorde van die eiland]]
[[Lêer:Van Keulen - De Z. O. Haven van 't Eyland Mauritius.jpg|duimnael|links|Nederlandse kaart van 'n kus in Mauritius in 1753]]
[[Lêer:Combat de Grand Port mg 9425.jpg|duimnael|links|Die Slag van Grand Port tussen die Franse en Britse vlote in 1810]]
[[Lêer:Numa Desjardins Champ de Mars Port Louis 1880.jpg|duimnael|links|Champ de Mars, Port Louis, 1880]]
Oorspronklik was die eiland onbewoon, en menslike nedersettings het eers met die begin van die koloniale tydperk ontstaan. Vandag is sowat twee derdes van die bevolking van [[Indië|Indiese]] afkoms. Die Kreole, 'n gemengde bevolkingsgroep met wortels in [[Afrika]], [[Madagaskar]] en [[Europa]], is die tweede grootste etnisiteit op Mauritius. Daar is ook klein minderhede [[Chinese]] (twee persent van die totale bevolking) en [[Europa|Europeërs]] (drie persent).

Die taalkundige situasie is ingewikkeld. Alhoewel Engels die [[amptelike taal]] en ook handelstaal is, oorheers die [[Francofonie|Franse taal]] twee eeue ná die einde van die Franse koloniale bewind nog steeds die alledaagse taalgebruik en die mediabedryf. Die meeste [[koerant]]e en televisieprogramme is Franstalig. Frans is ook die moedertaal van die welgesteldes (sowat vier persent van die inwoners).

Die posisie van Frans word verder versterk deur [[Morisyen]], 'n [[kreooltaal]], wat Frans (met 'n sterk vereenvoudigde grammatika) as sy grondslag het en deur die meeste inwoners (na ramings sowat tagtig persent) as omgangstaal gepraat word. Daar word oorweeg om Morisyen tot 'n amptelike taal te verhef.

Die onderwystale is Frans, Engels en Morisyen. Die meeste mense van Mauritius wissel die taal na gelang van die situasie.

Die belangrikste tale van die etniese minderhede is die plaaslike Indiese omgangstaal [[Bhojpuri]] wat op Noord-Indiese tale en dialekte baseer en nou verwant is aan [[Hindi]]. Twaalf persent van die bevolking praat hierdie Indiese mengtaal. Daarnaas word [[Drawidiese tale]] uit Suid-Indië (veral [[Tamil]] met drie persent), [[Oerdoe]], [[Telugu]] en 'n aantal Suid-Chinese dialekte gepraat.

[[Hindoeïsme]] is die belangrikste godsdiens op Mauritius, met sowat die helfte van die bevolking as sy aanhangers. 35 persent is [[Christendom|Christene]] (hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en agt persent Protestante), twaalf persent [[Soenni]]etise Moslems en drie persent [[Sjia|Sjiiete]]. Sowat een persent van die bevolking is [[Boeddhisme|Boeddhiste]].

== Geskiedenis ==
Die eiland kry op 17 September 1598 sy naam van die [[Nederland]]er Wijbrandt van Warwijk, onderweg na Oos-Indië. Die naamgewing was ter ere van die toenmalige Nederlandse edelman Maurits van Nassau. Dit was onbewoon.

In 1638 het Nederland dit as buitepos van die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] beset, maar in 1709 dit weer verlaat omdat dit net deels suksesvol as verversingspos benut kon word tussen [[Kaapstad]] en [[Batavia]].

Die Franse vloot het die eiland in 1715 beset en tot 'n behoorlike nedersetting uitgebou.

In 1810 het die [[Britse Vloot|Britse vloot]] probeer om die eiland in te neem, maar is in die Seeslag van Grand Port van drie dae deur Franse oorlogskepe verpletter. 'n Paar maande later, op 29 November 1810, het die Britte egter teruggekeer met 'n invalsmag van 16&amp;nbsp;000 soldate, wat die eilandbewoners binne vier dae oorrompel het. Mauritius het op 12 Maart 1968 onafhanklikheid van Brittanje verkry en op 12 Maart 1992 'n republiek geword.

=== Nederlandse tydperk ===
In 1598 het 'n Nederlandse eskader onder bevel van admiraal Wybrand Van Warwyck by Grand Port geland en die eiland &quot;Mauritius&quot; gedoop, ter ere van prins Maurits van Nassau, goewerneur van die Nederlandse Republiek. Maar dit was eers in 1638 dat daar 'n eerste poging van Nederland was om 'n nedersetting te stig. Dit was ook hiervanaf wat die Nederlandse navigator [[Abel Tasman]] uitgevaar het om later die westelike deel van Australië te ontdek. Die eerste Nederlandse nedersetting het slegs twintig jaar bestaan. Verskeie pogings is daarna aangewend om dit uit te brei, maar die nedersettings het nooit genoeg inkomste geproduseer nie en die Nederlanders verlaat dus Mauritius in 1710. Hulle word onthou vir die bekendstelling van [[suiker]]riet, huisdiere en takbokke.

=== Franse tydperk ===
Frankryk, wat toe reeds die omliggende Île Bourbon (Réunion) beheer, neem beheer van Mauritius oor in 1715 en hernoem dit Île de France (letterlik, die eiland van Frankryk). Die aankoms van die Franse goewerneur Mahé de La Bourdonnais in 1735 het saamgeval met die ontwikkeling van 'n welvarende ekonomie wat gebaseer was op suikerproduksie. De La Bourdonnais stig Port Louis as 'n vlootbasis en 'n skeepsbouery. Onder sy goewerneurskap is talle geboue opgerig, 'n aantal van wat vandag nog bestaan – deel van die Government House, Chateau de Mon Plaisir by die Pamplemousses, en die Line Barracks. Die eiland was onder die administrasie van die Franse Oos-Indiese maatskappy wat sy teenwoordigheid tot 1767 gehandhaaf het.

Van 1767 tot 1810, behalwe vir 'n kort tydperk tydens die [[Franse Rewolusie]], toe inwoners 'n regering gestig het wat feitlik onafhanklik van Frankryk gefunksioneer het, is die eiland deur amptenare van die Franse regering beheer. In die besonder Charles Ahmed Isidore Decaen, 'n suksesvolle generaal van die Franse Rewolusionêre Oorloë, en soms ook 'n mededinger van Napoleon, het as goewerneur-generaal van Mauritius en Réunion 1803–1810 opgetree. Britse vloot [[kartograaf]] en ontdekker Matthew Flinders is in hegtenis geneem en deur Decaen aangehou vir die meeste van hierdie tydperk op die eiland, weens 'n oortreding van 'n bevel van Napoleon. Gedurende hierdie periode, die [[Napoleontiese Oorloë]], het Ile de France 'n basis onderhou waarvandaan Franse slagskepe suksesvolle aanvalle op Britse kommersiële skepe kon doen. Die strooptogte het voortgeduur tot 1810 toe 'n sterk Britse vlootekspedisie gelei deur Commodore Josias Rowley gestuur is om die eiland te verower. Ten spyte van die Slag van Grand Port, die enigste oorwinning vir die Franse vloot oor die Britte tydens hierdie oorloë, moes die Franse hul oorgee tydens 'n Britse inval op Cap Malheureux, drie maande later. Hulle het amptelik mag oorgegee op 3 Desember 1810, op voorwaarde dat die setlaars hul grond en eiendom kon behou, en dat [[Frans]] en die Franse Wette gebruik sou word in kriminele en siviele sake in die howe. Onder Britse bewind is die naam van die eiland weereens terug verander na Mauritius.

== Dorpe in Mauritius ==
* [[Bambous]]
* [[Flic-en-Flac]]
* [[Grand-Baie]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
; Algemeen
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mauritius|title=Mauritius|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Desember 2024}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/mauritius/|title=Mauritius|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=7 Desember 2024}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* {{en}} {{fr}} [http://www.govmu.org/ Amptelike webwerf van Mauritius]

{{Lande van Afrika}}
{{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Britse Statebond]]
[[Kategorie:Mauritius| ]]
[[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]</text>
      <sha1>cnsxbqvyvs1vtwscm11hj5agj89m2fo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Politieke ekonomie van Suid-Afrika</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16283</id>
    <revision>
      <id>2812783</id>
      <parentid>2812380</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:53:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Is dit nou rêrig?</comment>
      <origin>2812783</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28837" sha1="l620i38p4m7v1tk2gytd87qdduyu9op" xml:space="preserve">{| width=130 cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;float:right; margin:1em; border:1px solid #8BA8CF; background:white;&quot;
!style=&quot;border-bottom:1px solid #8BA8CF; background:#B0C4DE;&quot;|[[Lêer:Johannesburg Sunrise, City of Gold.jpg|100px]]
|-style=&quot;background:#D6DFED;&quot;
|style=&quot;border-bottom:1px solid #8BA8CF;&quot; align=center|&lt;small&gt;&lt;br /&gt;'''Die [[Politieke ekonomie]] van Suid-Afrika-reeks'''&lt;/small&gt;
|-
|
{| align=center cellspacing=0 cellpadding=0 style=&quot;background:transparent&quot;
|-
|align=left|&lt;small&gt;

&lt;br /&gt; '''Politieke ekonomie van Suid-Afrika'''
&lt;br /&gt; [[Bothanomics]]
&lt;br /&gt; [[Krygkor]]
&lt;br /&gt; [[Mosambiek-ooreenkoms]]
&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;
&lt;/small&gt;
|}
|}

Die '''[[Republiek van Suid-Afrika]]''' is die belangrikste mynbouland{{Feit}} en die enigste land met 'n gevorderde [[nywerheidsektor]] op die vasteland van [[Afrika]].

Vóór die aankoms van die eerste [[Europese setlaars]] in die jaar 1652 het net 'n klein aantal [[Bantoestam]]me [[koper]], [[tin]] en [[yster]]erts met primitiewe metodes ontgin. Die intensiewe ontginning van die land se minerale het eers in die 19de eeu danksy die gebruik van moderne tegnologie begin, en [[goud]] en [[diamant]]e het 'n belangrike bydrae tot die ekonomiese ontwikkeling van Suid-Afrika gelewer.

Tot by die vroeë sewentigerjare van die 20ste eeu het die land se ekonomie in die rigting van 'n nywerheidsland beweeg. Politieke onluste, sanksies en 'n onverantwoordelike makro-ekonomiese beleid het sedertdien 'n negatiewe uitwerking op die ekonomiese ontwikkeling gehad, en Suid-Afrika word nou weer by die ontwikkelende lande gereken.

Terwyl die demokratisering, wat teen die middel van die tagtigerjare as 'n voorvereiste vir ekonomiese groei beskou is, in 1994 plaasgevind het, het die land oor tien jaar sowat 'n vyfde van sy goed opgeleide Blanke bevolking verloor. Die land is nog steeds 'n invoerder van kapitaalgoedere, wat hy met uitvoere van grondstowwe en landbouprodukte betaal. Besparing en belegging is nog steeds te laag, en die groei van die nywerheidsektor sal afhanklik wees van die beskikbaarheid van geskoolde werkers. Tans is daar 'n knellende tekort aan ingenieurs en bestuurders.

Korrupsie, wanbestuur en misdaad is ernstige vraagstukke. Tegelykertyd is die land se ekonomiese toekoms weens die [[VIGS]]-epidemie tans nie voorspelbaar nie. 'n Groot gedeelte van die ekonomies aktiewe Swart bevolking sal in die volgende dekades aan VIGS beswyk, sodat beleggings in die opleiding van Swart werkers deur buitelandse ondernemings moontlik nie eers oorweeg sal word nie.

== Suid-Afrika as 'n ekonomiese uitsondering in Afrika ==
Suid-Afrika speel danksy sy relatief sterk ontwikkelde ekonomiese infrastruktuur 'n besonderse rol in [[Suidelike Afrika]], wat onder meer te danke is aan 'n aantal historiese faktore.

* Die vervoer- en kommunikasiestelsels van die Suidelike Afrika is vanuit Suid-Afrika ontwikkel en was aanvanklik hoofsaaklik gemik op die ekonomiese belange van die koloniale moondhede [[Groot-Brittanje]] en [[Portugal]].
* Danksy sy geografiese ligging en besonderhede soos die beskikbaarheid van natuurlike hawens, 'n gematigde klimaat, die voorkoms van natuurlike hulpbronne en die vroeë nedersetting van Europeërs (Nederlanders, [[Hugenoot|Hugenote]], Britte, Portugese en Duitsers) het die Kaap en Suid-Afrika tot 'n belangrike handelsvennoot en beleggingsgebied vir die Europese metropole ontwikkel. Dit het ook gou 'n geostrategiese rol begin speel, veral vir die [[Britse Ryk]]. Vanuit Suid-Afrika is ook die &quot;hinterland&quot; - onder meer [[Angola]] en [[Mosambiek]] – ontwikkel.
* Met die ontdekking, ontginning en uitvoer van die [[goud]] van die [[Witwatersrand]] is Suid-Afrika van 'n belangrike rol in die wêreldhandel verseker en kon danksy die inkomste, wat met die uitvoer van goud verdien is, ook sy beleid van agrariese en nywerheidsontwikkeling, [[apartheid]] en nasionale verdediging bekostig.
* Met die magsoorname van die [[Nasionale Party]] in 1948 het Suid-Afrika se blanke bevolking, wat die land op feitlik alle gebiede oorheers het, sy heerskappy tot in die tagtigerjare van die 20ste eeu gevestig. Die ekonomiese, strategiese en militêre aspekte van hierdie oorheersing, wat internasionaal skerp veroordeel is, het 'n beleid van politieke en ekonomiese outonomie – ook met die oog op die moontlike toepassing van sanksies, maar ook 'n politieke en militêre konfontasiebeleid teenoor die sogenaamde frontliniestate van die Suidelike Afrika noodsaaklik gemaak. Die selfversorging met wapens, brandstof en ander strategiese goedere is danksy die opbou van 'n Suid-Afrikaanse wapenbedryf ([[Krygkor]]) en 'n nywerheid vir die sintetiese vervaardiging van brandstowwe ([[SASOL]]) bereik.

== Die sosio-ekonomiese ontwikkeling van Suid-Afrika ==
=== Die agrariese tydperk ===
Die tydperk tussen [[Jan van Riebeeck]] se volksplanting aan die Kaap die Goeie Hoop in die jaar 1652 en die ontdekking van [[diamant]]e in [[Kimberley]] in 1867 en van goud aan die [[Witwatersrand]] (1886) word as die agrariese tydperk van Suid-Afrika se ekonomiese geskiedenis beskou.

Ná die vestiging van 'n verversingsstasie vir skepe van die Nederlandse [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] het Nederlandse, Duitse en Franse setlaars Europese land- en wynboumetodes aan die Kaap ingevoer. Geskille met die Britse owerhede, wat die Kaapkolonie sedert 1806 geadministreer het, oor slawerny en ander vraagstukke het tot die [[Groot Trek]] van die dertigerjare van die 19de eeu gelei, waarby sowat 14&amp;nbsp;000 Afrikaanstalige Voortrekkers na die Suid-Afrikaanse binneland voorgedring het.

=== Die agrariese mynboutydperk (I): Suid-Afrika as 'n uitvoergerigte goudprodusent ===
Vanaf die middel van die 19de eeu tot by die stigting van die Unie van Suid-Afrika is die ekonomiese gebeure in die land deur die Britse imperialisme oorheers, wat met die Britse oorwinning oor die onafhanklike Afrikanerrepublieke in die [[Tweede Vryheidsoorlog]] (Anglo-Boereoorlog, 1899–1902) die voorwaarde vir die ekonomiese integrasie van Suid-Afrika en die aangrensende gebiede geskep het.

[[Lêer:CecilRhodes.jpg|duimnael|upright|Cecil John Rhodes]]
Met die ontdekking van mineraliese grondstowwe is die oorgang na 'n agrariese mynbouekonomie ingelui, sodat daar in Suid-Afrika een moderne mynbousektor en twee landbousektore naas mekaar bestaan het:

* Die Afrikaners het die destydse '''kapitalistiese landbousektor''' oorheers, wat deur die geleidelike gebruik van moderne tegnologieë en loonarbeid gekenmerk is.
* Die '''Swart gemeenskappe se landbousektor''' was gedeeltelik deur bestaansboedery, gedeeltelik deur markgerigte boerdery gekenmerk. Ondanks 'n aantal beperkende maatreëls, wat deur die Britse owerhede ingestel is, om hulle landbouaktiwiteite te beperk (soos die invoering van 'n hoof- en 'n hutbelasting, wat baie Swart boere net kon betaal deur in die Britse myne en nywerhede te begin werk), was die Swart landbou soos in die geval van die Basoeto-stamme hoogs mededingend en het dié van die Afrikaners in sekere opsigte selfs oortref.
* Die '''mynboubedryf''', wat deur Britse monopolies soos die ''British South African Company (BSAC)'', [[Cecil Rhodes]] se ''De Beers Consolidated'' (diamante) en die konsortium ''[[Julius Charles Wernher|Wernher]]-Beit en Eckstein'' (goud) oorheers is, het die modernste sektor verteenwoordig. Veral die BSAC het naas die mynbou onder meer ook die bou van spoorwegverbindings in die Suidelike Afrika bevorder en met sy aktiwiteite moderne Britse tegnologie met goedkope plaaslike mannekrag tot 'n winsgewende bedryf gekombineer. Die mynbousektor was heeltemal op die destydse ekonomiese sentrums Europa en Amerika gerig, van waar hy kapitaal, tegnologie en opgeleide mannekrag ingevoer het en wat ook die hoofbestemmings vir sy mineraliese uitvoere, veral goud en diamante, was. Die vroeë nywerheidsektor, wat in Suid-Afrika ontwikkel het, was ten nouste aan die mynbou verbonde. Die bestaan van albei sektore was nie denkbaar sonder die beskikbaarheid van Swart mannekrag nie.

=== Die Britse stelsel van trekarbeid, tuislande, paswette en apartheid ===
Die Britse mynbousektor was veral aangewese op Swart werkers. Anders as byvoorbeeld in die Marxistiese vakliteratuur beweer word, was lone hoog genoeg om van die mynbou, vervoer, nywerhede, boubedryf en ander sektore aantreklike werkgewers vir die oortollige werkers van Swart koninkryke soos dié van die Basoeto-stam te maak. Naas hulle winsgewende, markgerigte boerderye het die Basoeto sodoende ook oor 'n inkomstebron uit die moderne sektore beskik, wat hulle gebruik het om ploeë en gewere aan te koop. Maar dit het ook ekonomiese mag aan hulle verleen: Gedurende die sogenaamde ''[[Gewere-oorlog]]'' van die jaar 1880 het die Basoeto-koning Mosjoesjoe sowat 4&amp;nbsp;000 mynwerkers teruggeroep, sodat die diamantmynbou in [[Kimberley]] tot stilstand gekom het.

Die winsgewendheid van die Witwatersrandse goudmynbou was egter gekoppel aan lae loonkoste en 'n apartheidselsel ten opsigte van sy loonstrukture. Goud is destyds teen 'n vaste prys gehandel, en sou die produktiwiteit as gevolg van loonverhogings gedaal het, sou die mynbou nie meer winsgewend gewees het nie.

Sedert die laaste kwart van die 19de eeu het die Britse owerhede die [[trekarbeid]] begin institusionaliseer en sodoende die bestaans- en voor-kapitalistiese markgerigte boerdery van plattelandse Swart gemeenskappe aan die moderne mynbousektor gekoppel.

Die voorloper van die huidige Kamer van Mynwese, die Britse ''Transvaal Chamber of Mines'', is in die tagtigerjare gestig, en in 1902 het die '' Transvaal Chamber of Mines'' die ''Witwatersrand Native Labour Association'' (later hernoem tot ''The Employment Bureau of Africa'') in die lewe geroep. Die laasgenoemde instelling was verantwoordelik vir die rekrutering van Swart trekarbeiders. Teen die eeuwisseling was sowat 100&amp;nbsp;000 trekarbeiders in diens geneem, waarvan 60 persent uit [[Mosambiek]] afkomstig was. Met die [[Mosambiek-ooreenkoms]] het ook die [[Portugal|Portugese]] koloniale owerhede trekarbeid as 'n winsgewende instelling geïnstitusionaliseer.

Die reële lone was in die mynbou destyds in reële terme laer as in die tagtigerjare – en die Britse apartheidbeleid ten opsigte van lone is ook in die Unie van Suid-Afrika en die Republiek van Suid-Afrika tot by die sewentigerjare behou: lone in die mynbou het – in reële terme – dekades lank dieselfde gebly.

Natuurlik het ook strukturele swakpunte van die Suid-Afrikaanse mynboubedryf en die agrariese kapitalisme – en die feit dat die Swart stamme hulle tradisionele sosiale strukture en ekonomiese basis ondanks die Britse koloniale oorheersing steeds bewaar het – tot die ontwikkeling van die trekarbeidstelsel bygedra.

Die ''[[Natives Land Act van 1913|Natives' Land Act]]'' van die jaar 1913 maak 'n einde aan die ekonomiese en politieke outonomie van die Swart gemeenskappe en word as die beginpunt van die tuislandkonsep beskou, wat in die sewentiger- en tagtigerjare met die onafhanklikwording van die eerste nasionale Swart state gerealiseer is. Die wet was eerder daarop gemik om Swart reservate te skep en die mobiliteit van Swartes in te perk as om nasionale [[selfbeskikking]] te bevorder.

Die Swart gebiede was nou niks meer as bronne van trekarbeiders nie, en ook die ander wette (soos die berugte paswette – die Britse koloniale owerhede het reeds in die 19de eeu passe vir Swartes in die Kaapkolonie ingevoer), wat daarmee gepaard gegaan het, het net ten doel gehad om die mobiliteit van Swart werkers te beperk en aan te pas by die aanvraag van mynbouondernemings en geleidelik ook die markgerigte landbou in die blanke gebiede.

=== Die agrariese mynboutydperk (II): Die &quot;alliansie tussen mielies en goud&quot; ===
[[Lêer:Genl JC Smuts.jpg|duimnael|upright|Genl. [[Jan Smuts]].]]
Die tydperk tussen die begin van die [[Eerste Wêreldoorlog|Eerste]] en die begin van die [[Tweede Wêreldoorlog]] word as die &quot;klassieke fase&quot; van die agrariese mynboutydperk van Suid-Afrika se ekonomiese geskiedenis beskou – dit was die tydperk van &quot;mielies en goud&quot;, dit wil sê 'n fase, waartydens die Engelstalige mynboubedryf (&quot;goud&quot;) en die Afrikaanse landbou (&quot;[[mielie]]s&quot;) 'n soort politieke en ekonomiese alliansie bymekaar gebring het. Hierdie periode word in politieke opsig oorheers deur die sogenaamde ''[[Pakt-regering]]'' onder die eerste minister genl. [[J.B.M. Hertzog]] (1924–1933) en die ''Smelter''-regering (1933–1939) wat Hertzog saam met genl. [[Jan Christian Smuts]] gevorm het.

Die Afrikaners het in dié tyd voordeel uit die apartheidbeleid van die Engelstalige Suid-Afrikaanse [[bourgeoisie]] getrek, deurdat hulle voormalige &quot;imperialistiese vyande&quot; uit die Tweede Vryheidsoorlog die Swart landbousektor uitgeskakel het. Afrikanerboere het sodoende die landbousektor begin oorheers, en ook die sosiale vraagstuk van plattelandse armblankes was skynbaar opgelos.

Suid-Afrika was in Afrika-verband uniek wat die volgehoue groei en die ontwikkeling van 'n kapitalistiese stelsel in die landbousektor betref. Maar hierdie ontwikkeling het ook beteken dat groot getalle plattelandse Swartes stelselmatig van hulle grond verdryf moes word.&lt;ref&gt;[[William Beinart|Beinart, William]] / Delius, Peter / Trapido, Stanley (uitgewers): ''Putting a Plough to the Ground. Accumulation and Disposession in Rural South Africa, 1850–1930''. Johannesburg 1986, bl. 1&lt;/ref&gt;

Die ekonomiese ontwikkeling van hierdie &quot;mielies en goud&quot;-tydperk is gekenmerk deur 'n beleid van invervoervervanging (onder meer ten opsigte van yster en staal, verbruikersgoedere en mynboutoerusting), proteksionisme (ten opsigte van goedkope voedselinvoere), bevordering van agrariese uitvoere (deur middel van lae vragtariewe) en bevordering van vryhandel (ten opsigte van die uitvoer van minerale). Die staat het in hierdie tydperk 'n sentrale rol in die Suid-Afrikaanse ekonomie gespeel, onder meer as koördineerder (in die landbousektor), as belegger (in die dienstesektor, veral die vervoerstelsel, waaronder veral spoorweë en hawens) en as ondernemer (yster- en staalbedryf, [[Yskor]]). Daarnaas het hy sy aandag aan die modernisering van die Afrikaner-landbousektor geskenk.

Die grootskaalse en selfs &quot;aggressiewe&quot;&lt;ref&gt;De Kiewiet, C.W.: ''A History of South Africa, Social and Economic''. Londen 1941&lt;/ref&gt; staatsintervensie in die ekonomie is veral uit die belastinginkomste van die winsgewende mynbousektor gefinansieer. Hierby was gouduitvoere die vernaamste bron van staatsinkomste. Gedurende die 1920's en 1930's het die Suid-Afrikaanse regerings daarin geslaag om die dikwels verskillende en teenoorgestelde belange van die Afrikaanse landbou- en die Engelse mynbou- en nywerheidsektor te versoen – 'n nuwe Blanke &quot;nasionale belang&quot; het sy beslag gekry en sy ekonomiese basis tot 'n mate gevestig en verstewig waar dit minder afhanklik was van buitelandse, dit wil sê Britse imperiale invloede en belange.

=== Van grondstofuitvoere na industrialisering ===
[[Lêer:Dr HF Verwoerd.jpg|duimnael|links|upright|Dr. [[Hendrik Verwoerd]].]]
In die tydperk tussen 1939 en 1970 het twee eksterne faktore grootliks bygedra tot die sekondêre industrialisering van Suid-Afrika: Die opheffing van die [[goudstandaard]] in 1933, wat danksy die hoër goudprys tot 'n opswaai in die goudmynbou gelei het, en die Tweede Wêreldoorlog, wat Suid-Afrika tydelik van Europese invoere afgesny en wêreldwyd tot 'n tekort aan verwerkte goedere en voedsel gelei het. Die land was dus gedwing om met die inkomste uit die mynbousektor sy eie nywerheidsbasis te vergroot. Nog in die twintigerjare was die sekondêre of industriële sektor kleiner as die mynbou- en landbousektore, en sy bydrae tot die BGP het destyds slegs 13 persent beloop.

Die uitbreiding van nywerheidsaktiwiteite het aanvanklik tot baie hoë groeikoerse gelei en die struktuur van die ekonomie duidelik verander – in 1943 was die [[nywerheidsektor]] se bydrae tot die BGP vir die eerste keer met 25 persent hoèr as dié van die mynbousektor. Ekonome soos Hobart D. Houghton verwys na die tydperk tussen 1933 en 1943 as die &quot;kritiese fase&quot; waartydens die Suid-Afrikaanse ekonomie volgens die modernisasieteorie van [[Walt Whitman Rostow]] vanuit die sogenaamde ''take-off'' (&quot;aanloop-stadium&quot;) na 'n periode van volgehoue ekonomiese groei beweeg het.

Die afnemende produktiwiteit van die landbousektor in die Swart reservate en die nywerheidsektor se groeiende behoefte aan permanente en meer gekwalifiseerde werknemers het ondanks die restriktiewe wetgewing tot 'n snelle verstedeliking van die plattelandse Swart bevolking gelei. Die toenemende proletarisering van die mynbou- en nywerheidswerkers het die ontstaan van 'n militante arbeidersbeweging bevorder. Die landarbeiderstelsel op Suid-Afrika se plase het dieselfde soort konflikte in die plattelandse gebiede veroorsaak.

Die [[Nasionale Party]] (NP) wat in Junie 1948 aan bewind gekom het was onder die regerings van die eerste ministers [[Daniël François Malan|D.F. Malan]], [[Johannes Gerhardus Strijdom|J.G. Strijdom]] en [[Hendrik Frensch Verwoerd|H.F. Verwoerd]] vasbeslote om 'n einde aan hierdie emansipasieproses te maak. 'n Nuwe alliansie tussen die Blanke landbousektor, blanke werkers, Afrikaanse kleinburgers en die beskeie Afrikaanse finansiële, handel- en nywerheidsektor is gesmee en het met sy nasionalisties-calvinisties-sektariese ideologie en sy retoriek teen die Britse monopolistiese kapitaal tegelykertyd ook 'n stryd teen &quot;kommuniste&quot; en vakbonde gevoer. Die fascistoïede apartheid-ideologie was nie net daarop gemik om die heersende rasseskeiding te kodifiseer nie, maar het Suid-Afrika dekades lank van die moderne maatskaplike ontwikkelings en vooruitgang in ander Westerse lande afgesny. In die proses is selfs televisie en homoseksualiteit as 'n bedreiging ervaar.

=== Die rasgebaseerde kapitalisme en &quot;Afrikaner-sosialisme&quot; ===
[[Lêer:Carlton Centre 2.jpg|duimnael|upright|Suid-Afrika se hoogste [[wolkekrabber]], die Carlton-sentrum in [[Johannesburg]] wat in 1970 voltooi is, versinnebeeld die &quot;goue sestigers&quot; van die apartheid-tydperk en toring nog steeds oor die meer beskeie bouprojekte van die &quot;demokratiese&quot; Suid-Afrika...]]
Onder die ''Pact''- en ''Fusion''-regerings van die generale Hertzog en Smuts was die rasseskeiding in die land reeds 'n gevestigde instelling, wat ook deur baie maatskappye ingespan is om hulle winste te verhoog – maar dit het nog nie die basis van die spesifiek Suid-Afrikaanse kapitalisme gevorm nie. In die Kaapprovinsie het daar selfs nog tot by die jaar 1956 'n gemeenskaplike kieserslys en stemreg vir Kleurlinge bestaan (die sogenaamde ''Cape Franchise''). Die NP-bewind het die rasseskeiding sonder stemreg vir enige nie-blanke groep afgedwing.

Die alliansie tussen kapitaal en rassisme (of &quot;apartheid&quot;) het die aanleiding gegee tot Suid-Afrika se rassiese kapitalisme, waarin rasseskeiding geïnstitusionaliseer is en binne- en buitelandse beleggers en aandeelhouers van baie hoë winste verseker is. Ironies genoeg was die laat 1950's, die 1960's en vroeë 1970's in ekonomiese opsig die mees suksesvolle periode wat Suid-Afrika ooit beleef het.

In teenstelling met hulle anti-monopolistiese retoriek het die NP-regerings die beleid van die vroeëre &quot;mielies en goud&quot;-periode min of meer voortgesit. Die kapitalistiese landbou- en die vinnig groeiende nywerheidsektor is deur middel van invoertariewe, invoerkwotas en invoervervanging teen buitelandse mededingers beskerm, terwyl subsidies en ander uitvoergerigte maatreëls Suid-Afrikaanse maatskappye en boere aangemoedig het om hulle produkte in toenemende mate op die wêreldmark te verkoop. Daarenteen was die NP-regerings ten opsigte van kapitaalinvoere en die mynbousektor steeds ten gunste van vryehandel.

Beleggers het in die periode tussen 1965 en 1972 winste van tot by 11 en 12 persent op hulle kapitaal behaal, terwyl die Suid-Afrikaanse ekonomie jaarliks met 'n gemiddelde reële 6 tot 8 persent gegroei het.&lt;ref&gt;Weimer, Bernhard: ''Das Ende der weißen Vorherrschaft im südlichen Afrika''. Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft 1992, bl. 92&lt;/ref&gt; Groot hoeveelhede buitelandse kapitaal het na die land begin vloei, aanvanklik veral as [[regstreekse buitelandse belegging]]s en koop van aandele van Suid-Afrikaanse maatskappye, later merendeels op kredietbasis.

Gedurende die ekonomiese opswaai het ook die Suid-Afrikaanse staat sy ekonomiese aktiwiteite aansienlik begin uitbrei en 'n aantal volledig of gedeeltelik staatsbeheerde maatskappye in strategiese sektore soos energie, wapenvervaardiging en vervoer gestig. Die mynboubedryf het tegelykertyd in toenemende mate begin om in die nywerheidsektor te belê om sodoende die aktiwiteite van hierdie twee sektore beter te koördineer. Gevolglik het die belangrikheid van die nywerheidsektor duidelik toegeneem.

In hierdie periode (1963–1972), wat dikwels ook die &quot;Goue Sestigerjare&quot; van die apartheid-tydperk bekend staan, het die Afrikaanse kapitaal vir die eerste keer in die geskiedenis daarin geslaag om die voorsprong van sy Britse eweknie in sommige sektore duidelik te verklein of selfs uit te wis. Die samewerking tussen die Afrikaanse en die Engelse sakewêreld het as gevolg van samesmeltings, die koop van andele en ander ontwikkelinge tot 'n groot konsentrasie van die Suid-Afrikaanse kapitaal gelei. Uiteindelik is die nasionale ekonomie deur 'n dosyn groot maatskappye oorheers wat nou bande met mekaar gehandhaaf het, en hierby het die staatsbeheerde ondernemings 'n leidende rol begin speel.

Alhoewel ook in ander Westerse lande dikwels 'n klein groep maatskappye 'n oorheersende invloed uitoefen, het die struktuur van Suid-Afrika se ekonomie in tipologiese opsig eerder op dié van die Sowjetunie as op dié van Westerse markekonomieë gelyk. Soms is na hierdie fenomeen ook as die &quot;Afrikaner-sosialisme&quot; verwys.&lt;ref&gt;Dickmann, Aubrey: ''Foreign Capital and the Environment for Sustainable Growth''. In: South Africa International, volume 17, nommer 2 (Oktober 1986), bl. 62&lt;/ref&gt;

=== Die ekonomiese invloed op Suider-Afrika ===
Die Suid-Afrikaanse alliansie tussen mielies en goud het reeds in die 1920's planne vir die ontwikkeling van die Suider-Afrikaanse infrastruktuur (veral op die gebied van vervoer en water- en elektrisiteritsvoorsiening) begin ontwerp om sy oorheersende ekonomiese rol ook in Suid-Afrika se buurlande te vestig. Hierdie proses is ná die Tweede Wêreldoorlog versterk, maar het nou volgens die konsep van &quot;afsonderlike ontwikkeling&quot; plaasgevind en naas die skepping van Swart tuislande ook 'n sogenaamde &quot;alliansie vir vooruitgang&quot; behels, wat uiteindelik in die sestigerjare met die &quot;[[ASPRO-Alliansie]]&quot; verwesenlik sou word.

As gevolg van die hoë groeikoerse gedurende die 1960's was Suid-Afrikaanse ekonome en politici daarvan oortuig dat die land se nywerheidsektor in toenemende mate ook op die natuurlike hulpbronne en markte van Suider-Afrika sou moet steun en het derhalwe die uitbou van die Suider-Afrikaanse vervoerstelsel geforseer. Staatsbeheerde maatskappye soos die Suid-Afrikaanse Vervoerdienste (SAVD) en die [[Nywerheid-Ontwikkelingskorporasie]] (NOK) was die belangrikste instellings waarmee Suid-Afrika sy ekonomiese invloed in Suider-Afrika versterk het. Die doelwit was om 'n gemeenskaplike sfeer van welvaart (&quot;''co-prosperity sphere''&quot;, later &quot;Konstellasie van Suider-Afrikaanse State&quot;) te skep wat tot by Zaïre (tans Demokratiese Republiek van Kongo) sou strek.

Weens die toenemende binnelandse migrasie en verstedeliking van Suid-Afrika se Swart bevolking was die plaaslike mynbou- en landbousektor genoodsaak om trekarbeiders uit die buurlande te werf.

Met die ekonomiese krisis van die 1980's het dit egter duidelik geword dat sommige van die spoorweglyne, seehawens en ander projekte met 'n oorkapasiteit gesit het.

=== Die &quot;organiese krisis&quot; ===
In die tydperk ná 1973 – die jaar van die eerste oliekrisis – het Suid-Afrika se ekonomiese ontwikkeling van 'n derde-wêreld- tot 'n nywerheidsland tot stilstand gekom. Die ekonomiese moeilikhede, wat die land nou begin ondervind het, is vanweë sy veelvuldige oorsake – die wêreldwye resessie, strukturele probleme, maar ook Suid-Afrika se binne- en buitelandse beleid – deur ekonome en ander wetenskaplikes as &quot;organiese krisis&quot; beskryf.&lt;ref&gt;Weimer (1992), bl. 94&lt;/ref&gt; Hierdie krisis het veral in die 1980's al hoe groter geword.

Vir die eerste keer het Swart organisasies en vakbonde genoeg stukrag gekry om die regering uit te daag. As gevolg van konstante of selfs dalende reële lone en hoë inflasiekoerse was die vroeë sewentigerjare deur 'n eerste golf van stakings en ander proteste gekenmerk, en ná 'n kort rustiger tydperk in die laat 1970's het stakings in die tagtigerjare geweldig toegeneem, terwyl daar sedert die Soweto-onluste van die jaar 1976 ook boikotte en betogings as 'n nuwe vorm van politieke verset georganiseer is.

Ná die grondwetlike hervorming van 1985, wat voorsiening gemaak het vir bruin en Asiër-parlementslede, was die Suid-Afrikaanse regering en ekonomie voortdurend onder beleg. Die groeiende binnelandse versetbeweging, buitelandse sanksies en politieke druk en die militêre nederlaag in Angola het die regering in Pretoria gedwing om die Suid-Afrikaanse troepe te onttrek en onderhandelinge oor die onafhanklikheid van [[Namibië]] te begin.

Op ekonomiese gebied het dit duidelik geword dat Suid-Afrika se Swart bevolking nie oor die koopkrag, opleiding en produktiwiteit beskik het nie wat nodig sou wees vir volgehoue ekonomiese groei. Die plaaslike arbeidsmark, wat volgens velkleur georganiseer was, is nou deur baie sakelui as onversoenbaar met 'n moderne ekonomie geag. Reeds in die 1970's het baie Blanke bestuurders in die nywerheidsektor en in die myn- en landbou besef dat die beleid van afsonderlike ontwikkeling en sy verskillende instellings die ekonomiese groei van die land sou belemmer.&lt;ref&gt;Lipton, Merle: ''Capitalism and Apartheid. South Africa 1910–1986.'' Aldershot 1986: Wildwood House&lt;/ref&gt; Nogtans het die meeste sakelui nie daarop gedring dat die regering die destydse politieke stelsel sou moet aftakel nie – hulle was slegs ten gunste van hoër lone, groter mobiliteit en meer invloedryke vakbonde. Sodra die gevaar van rewolusionêre veranderings bestaan het soos byvoorbeeld gedurende die golf van stakings in die Oos-Kaap in die vroeë 1980's bestaan het, was die sakewêreld militêre en polisie-aksies gesteun waarmee wet en orde herstel is. Desondanks het die NP-regering die arbeidsmark begin liberaliseer en die wetgewing aangaande Swart vakbonde hervorm.

Suid-Afrika se nywerheidsektor is egter nog deur 'n tweede vraagstuk geknel – dit was in 1985 'n bedryf wat oorwegend in die behoeftes van die mynbou en 'n versadigde verbruiksgoederemark voorsien het en vanweë die protektionistiese maatreëls en subsidies op die wêreldmark nie meer as 'n mededinger kon optree nie. Die land het dus nie oor die tegnologie-intensiewe nywerhede en produktiewe werknemers beskik om suksesvol met sy industrialisering voort te gaan nie. Die staat se beleggings in strategiese projekte soos die SASOL-steenkool-tot-vloeistofaanleg en die wapenbedryf het Suid-Afrika op sommige gebiede selfversorgend gemaak, maar hulle was nie produktief genoeg nie, het die invoer van buitelandse hoëtegnologie noodsaaklik gemaak en is deur lenings gefinansieer.

Die winsgewende mynbou het onder meer deur middel van belasting die benodigde geldmiddele vir die nywerheidsektor opgelewer. Uiteindelik het hierdie oordrag van kapitaal saam met die loonverhogings tot geweldige kostestygings in die mynbou en hoër inflasiekoerse gelei. En hoe meer die mynbou se bydrae tot die BGP toegeneem het was dit duidelik dat Suid-Afrika weer begin afsak het van 'n nuut geïndustrialiseerde land tot 'n uitvoerder van minerale. Met goud as die belangrikste bron van buitelandse valuta het die land selfs teruggesak na die status van 'n ''one commodity economy''.

== Bronne ==
* C.W. (Cornelius William) De Kiewiet: ''A History of South Africa, Social and Economic''. Londen 1941: Oxford University Press
* Merle Lipton: ''Capitalism and Apartheid''. Totowa, NJ 1985: Rowman &amp; Allanheld
* Mike Morris: ''The Development of Capitalism in South African Agriculture: Class-Struggle in the Countryside'', in: Economy and Society (Londen), Vol. 5, No. 3 (1976)
* Heinz Günter Steinberg: ''Die sozio-ökonomische Entwicklung der Republik Südafrika, Teil I: Die Entwicklung bis 1914''. Düsseldorf 1982: Düsseldorfer Geographische Schriften, Heft 21
* Volker Welter: ''Wanderarbeit in Basutoland zwischen 1870 und 1910''. München 1988: Aspekte der Politischen Ökonomie (Dissertasie)

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

[[Kategorie:Ekonomie van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Politiek van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>l620i38p4m7v1tk2gytd87qdduyu9op</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Etienne van Heerden</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22553</id>
    <revision>
      <id>2812893</id>
      <parentid>2810962</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:27:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Johannescharlesventer</username>
        <id>146706</id>
      </contributor>
      <comment>/* Loopbaan */ Rooi skakels verwyder.</comment>
      <origin>2812893</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12760" sha1="hmewgrtsabxo5p99lk5t5j8rjmbrzyq" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Persoon
| naam             = Etienne van Heerden
| bynaam           = 
| beeld            = 
| beeldbeskrywing  = 
| onderskrif       = 
| geboortenaam     = Etienne Roché van Heerden
| geboortedatum    = [[3 Desember]] [[1954]]
| geboorteplek     = [[Johannesburg]]
| dood_datum       = 
| sterfteplek      = 
| ouers            = Gerrie en Doreen
| titel            = 
| nasionaliteit    = [[Suid-Afrika]]
| beroep           = Skrywer
| bekend           = Romans, gedigte
| salaris          = 
| termyn           = 
| voorganger       = 
| opvolger         = 
| eerbewyse        = Verskeie, sien teks.
| party            = 
| godsdiens        = 
| huweliksmaat     = Kaia
| kinders          = 
| webblad          = http://www.etiennevanheerden.co.za
| handtekening     = 
}}

'''Etienne Roché van Heerden''' is 'n [[Suid-Afrika]]anse skrywer. Hy is op [[3 Desember]] [[1954]] in [[Johannesburg]] gebore as die seun van Gerrie, 'n [[Afrikaans]]e skaapboer, en Doreen, 'n [[Engels]]sprekende [[wiskunde]]onderwyseres. Hy het grootgeword op twee plase (waarvan een geleë is teen die berg gelyknamig aan sy roman ''[[Toorberg]]'' in die distrik [[Graaff-Reinet]]). Ná die dood van sy vader het die gesin na [[Stellenbosch]] verhuis waar Van Heerden aan die [[Paul Roos Gimnasium]] gematrikuleer het. Ná 'n jaar in die [[Suid-Afrikaanse Vloot]] het hy aan die [[Universiteit van Stellenbosch]] (waar hy ook lid is van [[D.J. Opperman]] se Letterkundige Laboratorium) studeer en hy die grade B.A. (Regte), LL.B. en honneurs (cum laude) in Afrikaans en [[Nederlands]] behaal het. Hy het ook 'n meestersgraad aan die [[Universiteit van die Witwatersrand]] en 'n Ph.D. aan die [[Rhodes-universiteit]] behaal.

== Loopbaan ==
Sy loopbaan het al verskeie kinkels gehad: in [[1983]] is hy as prokureur toegelaat, waarna hy as prokureursklerk in [[Bellville]] gaan werk het; daarna het hy by 'n reklamefirma in [[Kaapstad]] gaan werk; en daaropvolgens het hy 'n lektoraat aan die [[Universiteit van Zoeloeland]] aanvaar om homself meer tyd vir sy skryfwerk te gun. In [[1987]] is hy aangestel as dosent aan die [[Rhodes-universiteit]] in [[Grahamstad]], waar hy ook 'n kursus in skeppende skryfwerk in Engels en Afrikaans gelei het. Tans is hy professor en hoof van Afrikaans en Neerlandistiek aan die [[Universiteit van Kaapstad]]. Van Heerden is dikwels oorsee op besoek – hy is onder meer Honorary Fellow aan die Universiteit van Iowa in die [[VSA]] en &quot;Writer in Residence&quot; aan die Universiteite van Antwerpen en [[Universiteit van Leiden|Leiden]]. Hy speel ook 'n belangrike rol in die Afrikaanse kultuur van die virtuele ruimte deurdat hy die stigtersredakteur van die multitalige kulturele webruimte [[LitNet]] is. Só speel hy ook 'n leidende rol in die skepping van 'n interaktiewe roman getiteld ''Die Rooi Roman''. Verskeie publikasies vloei uit sy pen, onder meer rubrieke, akademiese artikels, literatuurkritiek en -teorie en vryskut joernalistieke werk.

Van Heerden het in [[1978]] met die jeugroman ''Matoli'', en as digter in [[1981]] (tesame met [[Peter Snyders]], [[Daniel Hugo]] en [[André le Roux du Toit]]) met ''Brekfis Met Vier'' gedebuteer. Hy was in die tagtigerjare ook een van die Afrikaanse skrywers wat 'n ontmoeting met [[ANC]]-lede by die [[Victoria-waterval]] in [[Zimbabwe]] gehad het. Van Heerden is een van die beste romanskrywers van sy generasie, wat ook oorsee baie sukses met sy werk behaal het. Tog skryf hy nie vir 'n geselekteerde skrywerspubliek nie, maar is besonder gewild onder die leserspubliek.

== Publikasies ==
=== Romans ===
* ''Matoli'' (1978)
* ''Om te awol'' (1984)
* ''[[Toorberg]]'' (1986)
* ''Casspirs en campari’s: ’n historiese entertainment'' (1991)
* ''Die stoetmeester'' (1993)
* ''Kikoejoe'' (1996)
* ''[[Die swye van Mario Salviati]]'' (2000)
* ''In stede van die liefde'' (2005)
* ''Asbesmiddag'' (2007)
* ''30 nagte in Amsterdam'' (2008)
* ''Klimtol'' (2013)
* ''Die wêreld van Charlie Oeng'' (2018)
* ''Die biblioteek aan die einde van die wêreld'' (2019)&lt;ref&gt;https://www.litnet.co.za/boekbekendstelling-die-biblioteek-aan-die-einde-van-die-wereld-deur-etienne-van-heerden-bloemfontein/ Opgespoor en besoek op 12/11/19&lt;/ref&gt;
* ''A Library to Flee'' ([[Engels]]e vertaling van ''Die biblioteek aan die einde van die wêreld'' deur Henrietta Rose-Innes) (2022)
* ''Gebeente'' (2023)

=== Prosa ===
* ''My Kubaan'' (1983)
* ''Liegfabriek'' (1988)
* ''Haai Karoo'' (2012)

=== Poësie ===
* ''Obiter dictum'' (1981)
* ''Brekfis met vier'' (1981)
* ''Die laaste kreef'' (1987)

=== Samestellings ===
* ''Miskien sal ek die wingerd prys: ryme en gedigte oor drank'' (1989)
* ''Die rooi roman: interaktiewe roman'' (1999, redakteur)
* ''Die mooiste liefde is verby'' (1999, samesteller)
* ''Briewe deur die lug'': LitNet / Taalsekretariaat-skrywersberaad 2000 (2001)
* ''Die omstrede God'' (African Sun Media) (2003)

=== Essays ===
* ''Die stilte na die boek: kitsessays'' (2004)

=== Kabaret ===
* ''Lied van die boeings: 'n kabaret'' (1998)

=== Literêre teorie ===
* ''Postmodernisme en prosa: vertelstrategieë in vyf verhale van Abraham H. de Vries'' (1997)

== Studies oor Etienne van Heerden se werke ==

=== Artikels ===
*Barendse, Joan-Mari. 2016. Die tante uit Nederland as liminale karakter in Etienne van Heerden se ''Kikoejoe'' (1996) en ''30 nagte in Amsterdam'' (2008). ''LitNet Akademies Geesteswetenskappe.''
*Botha, F.J. 2015. Die “Agtstekleurgekekkel” in Etienne van Heerden se ''30 nagte in Amsterdam'': Tante Zan se bewussynstroom as “gedagtebriewe”. ''Stilet,'' 27(1) Maart: pp. 1-22.
*Botha, F.J. 2016. “Maar in my briewe aan jou beteuel ek my”: Die rol van briewe in Etienne van Heerden se ''In stede van die liefde'' (2005). ''Stilet'', 28(2) September: pp. 1-24.
*Burger, Willie. 2003. &quot;Die ware historie&quot; - die verband tussen kuns en die verlede na aanleiding van ''Die swye van Mario Salviati'' (Etienne van Heerden). ''Stilet.''
*Douwe Westhoeve, Jan en Hein Viljoen. 2022. ‘Ek skree my naam’ – Twee oorlogsverhalen vergeleken Etienne van Heerdens ''Om te awol'' en W.F. Hermans’ ''Het behouden huis''. ''Literator.''
*Du Plooy, Heilna. 2007. Weerskante van die slot - semiosfere in Etienne van Heerden se ''In stede van die liefde'' (2005). ''Stilet.''
*Grebe, Heinrich. 2006. Etienne van Heerden- Mooi loop met die woorde!. ''Tydskrif vir Letterkunde.''
*Hanekom, V. en Jooste, G.A. 1995. Die Tussenskap Van Erwin in Casspirs en Campari’s Van Etienne Van Heerden. ''Stilet,'' ''7'', pp.50-60.
*Hattingh, M. 1995. Die stoetmeester van Etienne van Heerden: gesigte van’n gestorwe siener. ''Literator'', ''16''(2), pp.79-94.
*Hattingh, Roela en Henning Pieterse. 2014. Bokskiet, bokspring en bokjol- skuld- en vergifnisrituele in ''30 nagte in Amsterdam'' (Etienne van Heerden). ''LitNet Akademies Geesteswetenskappe.''
*Johl, Ronél. 2006. Verby die plesierbeginsel in Etienne van Heerden se ''In stede van die liefde''. ''Journal for Language Teaching.''
*John, P. 2010. Die &quot;Terapeutiese perspektief&quot; en die &quot;Agtstekleurgekekkel&quot; van 30 Nagte in Amsterdam deur Etienne van Heerden (2009). ''Stilet'', ''22''(1), pp.187-203.
*Lambrechts, Marietjie. 2019. Migranteliteratuurtemas in ''Die wêreld van Charlie Oeng'' deur Etienne van Heerden. ''LitNet Akademies Geesteswetenskappe.''
*Lombard, M.. 1989. Die rol van die magistraat in ''Toorberg'' van Etienne van Heerden. ''Literator.''
*Mackenzie, L. 1995. In memoriam lingua- ’n linguistiese ondersoek van ’n metafiksionele teks deur Etienne van Heerden. ''Literator.''
*Nel, Adéle, 2015. Spel en die spelende mens in Die sneeuslaper (Marlene van Niekerk), Klimtol (Etienne van Heerden) en Wolf, Wolf (Eben Venter). ''LitNet Akademies'', ''12''(1), pp.180-205.
*Nel, Adéle. 2009. Om Amsterdam te verbeel(d). ’n verkenning van die stadsruimte in ''30 Nagte in Amsterdam'' van Etienne van Heerden. ''Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans.''
*Nel, Adéle. 2010. &quot;My lyf was my slagspreuk&quot; - verset en die politiek van die liggaam in ''30 Nagte in Amsterdam'' van Etienne van Heerden. ''Stilet.''
*Nel, Adéle. 2018. ''Die wêreld van Charlie Oeng'' (Etienne van Heerden) . ''Tydskrif vir Letterkunde.''
*Senekal, B.A., 2013. 'n Netwerkontleding van karakterverhoudinge in Etienne van Heerden se Toorberg. ''Literator'', ''34''(2).
*Strydom, Gideon en Helize van Vuuren. 2011. Die marginale subjekposisie van die Afrikaanse skrywer - Etienne van Heerden se ''Asbesmiddag''. ''LitNet Akademies Geesteswetenskappe.''
*Taljard, Marlies en Heilna du Plooy. 2005. Rooibaard Pistorius, die geskiedenis en identiteit in ''Die swye van Mario Salviati'' (Etienne van Heerden). ''Stilet.''
*Van der Merwe, Chris. 2007. 'n 'Terapeutiese perspektief' op Etienne van Heerden se In stede van die liefde (2005). ''Stilet'', ''19''(1), pp.103-114.
*Van der Merwe, Chris. 2009. Die argument van 'n storie – Etienne van Heerden se ''Asbesmiddag''. ''LitNet Akademies Geesteswetenskappe.''
*Van der Merwe, Peet. 1989. Die betrokkenheid van 'n magistraat 'n moontlike interpretasie van Etienne van Heerden se Toorberg. ''Tydskrif vir Letterkunde'',''27''(2), pp.48-55.
*Van Dyk, Adean. 2020. ''Die biblioteek aan die einde van die wêreld'' (Etienne van Heerden) . ''Tydskrif vir Letterkunde.''
*Van Graan, Mariëtte. 2017. The ghost of Afrikaner identity in Ancestral voices, Leap year and ''The long silence of Mario Salviati'' (Etienne van Heerden). ''Literator.''
*Van Graan, Mariëtte. 2024. ''Gebeente'' (Etienne van Heerden). ''Tydskrif vir Letterkunde.''
*Van Zyl, Dorothea. 2010. Identiteit en landskap in ''Raka die roman'' (Koos Kombuis) en ''Asbesmiddag'' (Etienne van Heerden). ''Stilet.''
*Verster, Pieter. 2024. Goed en kwaad en die bestiering van God met verwysing na ''Die wêreld van Charlie Oeng'' deur Etienne van Heerden. ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe.''
*Viljoen, Louise. 1991. Naamgewing in Etienne van Heerden se ''Toorberg''. ''Nomina Africana.''
*Visagie, A. 1997. Subjektiwiteit en geskiedenis in Etienne van Heerden se Casspirs en Campari’s. ''Stilet'', ''9''(1), pp.109-126.
*Visagie, Andries. 2010. Globalisering, modernisme en postmodernisme- ''In stede van die liefde'' (2005) van Etienne van Heerden . ''Tydskrif vir Letterkunde.''
*Warnes, C. 2011. &quot;Everyone Is Guilty&quot;: Complicitous Critique and the Plaasroman Tradition in Etienne van Heerden's Toorberg (Ancestral Voices).''REsEaRch in afRican litERatuREs'', ''42''(1), pp.120-132.
*Wasserman, Herman. 2000. Terug na die plaas-postkoloniale herskrywing in Etienne van Heerden se Die Stoetmeester. ''Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans''.
*Wiehahn, Rialette. 1995. ’n Herbesoek aan die ontwykende wêreld van Etienne van Heerden se Toorberg. ''Tydskrif vir letterkunde'', ''33''(2), pp.5-21.

=== Verhandelings en proefskrifte ===
* Botha, F.J. 2013. ''Die rol van briewe in Etienne van Heerden se In stede van die liefde en 30 nagte in Amsterdam''. (MA-verhandeling: Universiteit van Johannesburg).
* Strydom, G.L. 2011. '' 'n Vergelykende studie van Ingrid Winterbach se Die boek van toeval en toeverlaat (2006) en Etienne van Heerden se Asbesmiddag (2007)'' (PhD-proefskrif: Nelson Mandela Metropolitaanse Universiteit).
* Taljard, M.E. 2002. ''Herkoms en identiteit in &quot;Die swye van Mario Salviati&quot;(Etienne van Heerden) en &quot;De naam van de vader&quot; (Nelleke Noordervliet)''(PhD-proefskrif: Potchefstroom).
* Venter, D.C.G. 1992. ''Toorberg van Etienne van Heerden binne die Afrikaanse plaasromantradisie: 'n pragmatiese studie'' (PhD-proefskrif: Universiteit van die Vrystaat).
* Visagie, A.G. 1995. ''Visies op die geskiedenis in die postmodernistiese literatuur, met verwysing na Etienne van Heerden se Casspirs en Campari's en Louis Ferron se Turkenvespers'' (PhD-proefskrif: Universiteit van Stellenbosch).
* Wasserman, H. 1997. ''Die Stoetmeester deur Etienne van Heerden binne die plaasromantradisie in Afrikaans'' (PhD-proefskrif: Universiteit van Stellenbosch).

== Bronne ==
* {{cite web|url=http://www.nb.co.za/authors/221|title=NB Publishers - Our Authors - Etienne van Heerden|work=www.nb.co.za|accessdate=19 Junie 2018|archive-date=25 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180425100201/http://www.nb.co.za/authors/221|url-status=dead}}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* {{Amptelike webwerf|https://www.etiennevanheerden.co.za/}}
* [http://www.stellenboschwriters.com/vheerden.html Etienne van Heerden op stellenboschwriters.com]

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Van Heerden, Etienne}}
[[Kategorie:Etienne van Heerden]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1954]]
[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Akademiese personeel van die Universiteit Kaapstad]]</text>
      <sha1>hmewgrtsabxo5p99lk5t5j8rjmbrzyq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Publieke domein</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22639</id>
    <revision>
      <id>2813088</id>
      <parentid>2483170</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:23:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813088</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2120" sha1="n5heo0zl9yekja232oh3tny2o8eazwf" xml:space="preserve">[[Lêer:PD-icon.svg|duimnael|Die nie-amptelike aanduiding dat iets in die publieke domein is.]]

'''Publieke domein''' of '''openbare besit''' is 'n benaming vir [[sagteware]], [[teks]]te, [[beeld]]e en [[oudio]]werke wat geheel en al van [[outeursreg]]te vrygestel is. Enige persoon kan dus met 'n werk wat onder die publieke domein val, doen wat hy wil sonder enige grense. 'n Werk kan in die publieke domein kom wanneer die outeursreg verval het. 'n Werk val outomaties onder outeursreg, selfs al meld die outeur dit nie.&lt;ref name=&quot;Boyle2008&quot;&gt;{{cite book|last=Boyle|first=James|title=The Public Domain: Enclosing the Commons of the Mind|publisher=CSPD|year=2008|page=38|url=https://www.google.com/books?id=Fn1Pl9Gv_EMC&amp;dq=public+domain&amp;source=gbs_navlinks_s|isbn=978-0-300-13740-8|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150214065428/http://www.google.com/books?id=Fn1Pl9Gv_EMC&amp;dq=public+domain&amp;source=gbs_navlinks_s|archive-date=14 February 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Graber 2008 173&quot;&gt;{{cite book|url=https://www.google.com/books?id=gK6OI0hrANsC&amp;dq=%22public+domain%22+intellectual+property&amp;lr=&amp;as_brr=3&amp;source=gbs_navlinks_s|title=Intellectual Property and Traditional Cultural Expressions in a Digital Environment|last1=Graber|first1=Christoph B.|last2=Nenova|first2=Mira B.|publisher=Edward Elgar Publishing|year=2008|isbn=978-1-84720-921-4|page=173|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141220043810/http://www.google.com/books?id=gK6OI0hrANsC&amp;dq=%22public+domain%22+intellectual+property&amp;lr=&amp;as_brr=3&amp;source=gbs_navlinks_s|archive-date=20 December 2014|access-date=27 October 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.bitlaw.com/copyright/unprotected.html unprotected] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160302173206/http://www.bitlaw.com/copyright/unprotected.html|date=2 March 2016}} on bitlaw.com&lt;/ref&gt;

'n Outeur kan sy werk onderhewig aan 'n lisensie publiseer. Só is die [[GFDL]] 'n lisensie waaronder [[Wikipedia]] uitgegee word.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Intellektuele eiendom]]
[[Kategorie:Kopiereg]]
[[Kategorie:Rekenaarterminologie]]</text>
      <sha1>n5heo0zl9yekja232oh3tny2o8eazwf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Robbie Wessels</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33242</id>
    <revision>
      <id>2812699</id>
      <parentid>2783212</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T12:00:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[:Kategorie:Alumni van Hoërskool Strand]] bygevoeg ([[Wikipedia:HotCat|HotCat.js]])</comment>
      <origin>2812699</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2892" sha1="n7a0q5yj2z0ai1o1ubscx0kr5nnkvjx" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Robbie Wessels
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = Robert Albert Wessels
| Alias                     = Poena
| Geboortedatum             = [[30 Oktober]] [[1980]]
| Geboorteplek              = [[Kroonstad]], [[Suid-Afrika]]
| Nasionaliteit             = Suid-Afrikaans
| Sterftedatum              = 
| Sterfteplek               = 
| Beroep                    = akteur, sanger, liedjieskrywer
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = [[Poena is Koning (rolprent)]]
| Webwerf                   = 
| imdb                      = &lt;!-- slegs syferkode --&gt;
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Robert Albert Wessels''' (gebore [[30 Oktober]] [[1980]] op [[Kroonstad]]) is 'n bekende [[Afrikaans]]e sanger en akteur. Hy is in 2005 deur [[Huisgenoot]] aangewys as ''Beste Nuweling'' in die Afrikaanse Musiekbedryf, en in 2006 is sy liedjie [[Leeuloop]] deur Huisgenoot aangewys as die Liedjie van die Jaar.&lt;ref&gt;[http://www.diestem.co.za/living.aspx?ID=225 Robbie Wessels: 'n Bietjie Stout]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, besoek op 5 Augustus 2008&lt;/ref&gt;

== Biografie ==
Wessels is op 30 Oktober 1980 op [[Kroonstad]] gebore. Hy gaan skool by [[Hoërskool Kroonstad]] en [[Matriek|matrikuleer]] aan die [[Hoërskool Strand]] waarna hy drama aan die Technikon Pretoria (tans die [[Tshwane-Universiteit van Tegnologie]]) studeer. Hy verwerf sy diploma in 2002 waarna hy die vermaaklikheidswêreld aandurf. Kort daarna kry hy die geleentheid om die rol van Anton in [[Radio Sonder Grense|RSG]] se radioverhaal ''Blinkwater'' te vertolk. Sy eerste televisierol was dié van Poena in die program ''Gauteng-alêng-alêng''.

== Diskografie ==
Wessels het die volgende albums uitgereik:
*''My Vissermanvriend se Pa'', 2005
*''Halley se Komeet'', 2007
*''Afrika Sonsak'', 2009
*''Kaalvoet'', 2011
*''Als wat ek het,'' 2014
*''Woestyn,'' 2017
*''Staan Saam,'' 2019
*''Die Sluise van die Hemel,'' 2020

== Filmografie ==
Rolprente waarin Wessels speel:
* [[Poena is Koning (rolprent)]], 2007
* [['n Saak van geloof]], 2011
* [[100 meter Leeuloop]], 2013
* [[As jy sing]], 2013

== Sien ook ==
* [[Leeuloop]]
* [[Poena is Koning (rolprent)]]
* [[Afrikaanse musiek]]
* [[Lys van Suid-Afrikaanse musikante]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* [http://www.robbiewessels.co.za/ Robbie Wessels se amptelike webwerf]

{{Saadjie}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Wessels, Robbie}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse akteurs]]
[[Kategorie:Afrikaanse sangers]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse manlike akteurs]]
[[Kategorie:Alumni van Hoërskool Strand]]</text>
      <sha1>n7a0q5yj2z0ai1o1ubscx0kr5nnkvjx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Volksblad</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33927</id>
    <revision>
      <id>2812832</id>
      <parentid>2790822</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:39:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812832</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3363" sha1="epe5peat1we928065l8feld6ifvyhy0" xml:space="preserve">{{TITELAANSIG|''Volksblad''}}
[[Lêer:Volkblad office.JPG|duimnael|regs|Volksblad se hoofkantoor in Bloemfontein.]]

'''''Volksblad''''' is 'n [[Afrikaans]]e, [[Suid-Afrika]]anse [[koerant]] wat voorheen in druk in die [[Vrystaat]] en [[Noord-Kaap]] versprei is. Dit is die oudste Afrikaanstalige dagblad in die land. Sy hoofkantoor is in [[Bloemfontein]] en die uitgewer is [[Media24]]. Dit word sedert 10 Augustus 2020 net in digitale formaat uitgegee wat op [[Netwerk24]] se webtuiste beskikbaar is.&lt;ref name=&quot;Volksblad&quot;&gt;[https://www.facebook.com/groups/140472722806752/permalink/1403802676473744/ Volksblad-familie, Facebook]&lt;/ref&gt;

Hoewel die koerant, vergeleke met [[Die Burger|''Die Burger'']] en ''[[Beeld]]'' 'n beskeie sirkulasie van 14&amp;nbsp;701 eksemplare per dag gehad het (tweede kwartaal 2015), was die markpenetrasie onder Afrikaanssprekendes in die ylbevolkte provinsies Noord-Kaap en Vrystaat groot.

== Geskiedenis ==
Die geskiedenis van Volksblad begin op [[18 November]] [[1904]], toe die [[Nederland]]se drukker [[Hendrik de Graaff]] op [[Potchefstroom]] die Nederlandse weekblad ''[[Het Westen]]'' stig. Die blad spits hom toe op die belange en die ontwikkeling van die [[Afrikaner]]bevolking in die voormalige Boererepublieke [[Oranje-Vrystaat]] en [[Zuid-Afrikaansche Republiek|Transvaal]], wat swaar in die [[Tweede Vryheidsoorlog]] (1899–1902) gely het. In Maart 1915 word die [[Nasionale Party|nasionalistiese]] blad herdoop tot Het Volksblad en in 1916 verskuif sy hoofkantoor na Bloemfontein. In 1917 verander die naam weer, na Die Volksblad, en begin die blad om in Afrikaans te skryf. In 1925 word Die Volksblad 'n dagblad.

Op 20 April 2001 word die &quot;Die&quot; voor die naam amptelik geskrap en word die koerant kort en kragtig Volksblad. Sedert die jare negentig begin Volksblad sy fokus verbreed om ook ander bevolkingsgroepe, behalwe sy tradisionele wit leserskorps, in te sluit.

Die koerant vier in 2004 sy eeufees, met onder meer die publikasie van die boek ''’n Lewe van sy eie – die biografie van Volksblad''. Die laaste papieruitgawe verskyn op 8 Augustus 2020.&lt;ref name=&quot;Volksblad&quot;/&gt;

Die redakteurs van die blad, onder al sy name, voorheen en tans, was en is:

* Hendrik de Graaf (stigter-eienaar, 1904 – 1917)
* Paul G. Das (1904 – 1905)
* Adam Boshoff (1905 – 1907)
* B.G. Versélewel de Witt Hamer (1907 – 1909)
* D.P. du Toit (1909 – 1914)
* J. H. Malan (1914 – 1916)
* dr. H.G. Viljoen (1916)
* dr. J.F.W. Grosskopf (1917 – 1919)
* J.H. Malan (waarnemende redakteur, 1919 – 1921)
* dr. J.G. Conradie (1921)
* dr. Reinard G. Kottich (1921 – 1922)
* A.J. Werth (1922 – 1925)
* dr. A.J.R. van Rhijn (1925 – 1948)
* dr. [[Otto du Plessis]] (1948)
* Hubert Coetzee (1949 – 1957)
* Hugo Dreyer (1958 – 1970)
* dr. Bart Zaaiman (1970 – 1980)
* [[Hennie van Deventer]] (1980 – 1992)
* Johan de Wet (1992 – 1994)
* Paul Marais (1994 – 1999)
* Jonathan Crowther (1999 – 2009)
* Ainsley Moos ( 2010 – 2012)
* Johanna van Eeden (2012 – 2014)
* Gert Coetzee (2015 – tans)

== Sien ook ==
* [[Lys van Suid-Afrikaanse dagblaaie]]
* ''[[Het Volksblad]]''

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* [https://www.netwerk24.com/za/volksblad/ Amptelike webwerf van die Volksblad]

[[Kategorie:Afrikaanse koerante]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse koerante]]
[[Kategorie:Vrystaat]]</text>
      <sha1>epe5peat1we928065l8feld6ifvyhy0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Koggelmander</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48871</id>
    <revision>
      <id>2812740</id>
      <parentid>2711679</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:54:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inertia6084</username>
        <id>90000</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Agama.jpg]] → [[File:Agama lionotus.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) · species ID</comment>
      <origin>2812740</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7588" sha1="m87kvvvuw26qc00vo6pls4ks25g779z" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Koggelmander
| image = Red-headed Rock Agama.jpg
| image_width = 
| image_caption = 'n Koggelmander in die Lake Nakuru Nasionale Park, [[Kenia]]
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Reptilia]]
| ordo = [[Squamata]]
| subordo = [[Lacertilia]]
| familia = [[Agamidae]]
| subfamilia = [[Agaminae]]
| genus = '''''Agama'''''
| genus_authority = ([[François Marie Daudin|Daudin]], 1802)
| subdivision_ranks = 
| subdivision = 
}}

'n '''Koggelmander''' is 'n klein [[insek]]vretende [[reptiel]] met 'n lang stert wat oral oor [[Afrika]] voorkom.

Koggelmanders (familie ''Agamidae'') is akkedisse met goed ontwikkelde pote en 'n lang stert. Daar is ongeveer 200 spesies wat by uiteenlopende omstandighede aangepas is. Tydens paring en wanneer hulle hul gebied afbaken, toon baie koggelmanders hul snel wisselende kleure, groot stekels en 'n opgeblase keel. Die familie kom in Afrika, Australië, Asië en Europa voor. 

In Suid-Afrika word slegs een genus, ''Agama'', met ongeveer 10 spesies aangetref, met die [[bloukopkoggelmander]] (''Agama atra'') en die [[boomkoggelmander]] (Agama atricollis) as dis bekendstes. Die koggelmander het sy Afrikaanse naam gekry omdat hy sy kop koggelagtig op en af beweeg, veral wanneer hy nuuskierig of senuweeagtig is. Die akkedisfamilie ''Agamidae'', waartoe die koggelmander behoort, is nou verwant aan die van die [[likkewaan]] (''Iguanidae''). 

Onderskeid tussen die twee families kan op grond van hul gebit gemaak word. Hoewel beide families se spesies in soortgelyke omstandighede leef, kom hulle nêrens saam voor nie. Die koggelmander kom voor in [[Afrika]], [[Asië]], [[Australië]] en die gebied rondom die [[Middellandse See]], terwyl die likkewane in die VSA, op [[Madagaskar]] en op 'n paar eilande in die [[Stille Oseaan]] aangetref word. 

Daar kan aangeneem word dat likkewane vroeër oor die hele wêreld aangetref is, maar later deur die koggelmanders uit die [[Ou Wêreld]] verdring is. Koggelmanders was blykbaar beter aanpasbaar by die omstandighede wat geheers het. Koggelmanders het goed ontwikkelde pote en 'n lang stert wat nie regenereer, dit wil sê aangroei, as dit beskadig sou word nie. Die huid is bedek met skubbe wat dakpansgewys gerangskik is en is dikwels van skerp punte voorsien. 

Sommige spesies het sterk ontwikkelde stekels op die rug of aan die keel. Die doel van die stekels is om ander mannetjies tydens paartyd af te skrik of om vreemdes uit hul gebied te verdryf. Die gebit bestaan uit skerp, spits tande en die meeste koggelmanders is insekte-eters, hoewel sommige plantetend ([[herbivoor]]) is. 'n Paar spesies het 'n gemengde dieet van insekte en plante. 

Die meeste spesies het 'n bepaalde paarseisoen wat so bereken is dat daar vir die kleintjies genoeg kos beskikbaar sal wees wanneer hulle uitbroei. Boonop moet die wyfie tydens die ontwikkeling van die eiers oor voldoende voedsel beskik omdat die vorming van die dooiermateriaal baie voedingstowwe vereis. In die trope vind paring en die lê van eiersdaarom kort na die reënseisoen plaas.

== Verteenwoordigers ==
In baie streke van Afrika wemel dit van die Agama-spesies. Hierdie genus het ongeveer 50 verteenwoordigers, waarvan 'n paar in die Ooste en [[Suidoos-Europa]] voorkom. Die bekendste spesie is die Afrika-koggelmander (''Agama agama''), wat soveel kleurvariasies het dat hy dikwels vir verskillende spesies aangesien word. Nie alleen verskil die individuele koggelmanders ten opsigte van kleur van mekaar nie, maar elke individu kan ook verskillende kleure aanneem. 

Snags is die Afrika-koggelmander bruin en bedags hang die kleur van die mannetjie af van die posisie wat hy teenoor 'n ander mannetjie inneem. In die meeste gevalle word die mannetjies bedags helderoranje en blou, terwyl ondergeskikte mannetjies ook bedags grysbruin is. Met die verdediging van 'n gebied probeer die mannetjies mekaar imponeer. Die koppe word hewig geskud totdat een die aftog blaas. Wanneer dit nie vreedsaam geskied nie, ontstaan 'n geveg waarin daar met die sterte geslaan word. 

Die wyfies veg ook onderling om ŉ gebied, wat 'n seldsame verskynsel in die diereryk is. Gemengde gevegte tussen mannetjies en wyfies kom egter nie voor nie. Die afskrikwekkende voorkoms van party koggelmanders word goed geïllustreer deur twee Australiese verteenwoordigers, die molog (''Moloch horridus'') en die kraagkoggelmander (''Chlamydosaurus kingi''). Die molog word ook die toornduiwel genoem omdat sy afgeplatte, 15 cm lange liggaam gewapen is met groot, onreëlmatig verspreide stekels. Die stekels is baie belangrik vir die molog se oorlewing omdat hy traag is en sy vyande dus moeilik ontwyk. 

Mologs kom voor in die woestyn, waar hulle van miere leef wat hulle by die nes oplek. Die kraagkoggelmander kry sy naam van die groot huidplooi, voorsien van kraakbeen, rondom die nek. Die kraagkoggelmander kan die plooi as 'n groot doringagtige kraag optrek, terwyl hy terselfdertyd sy bek wyd oopmaak, sodat die saffraangeel binnekant sigbaar word. Wanneer die indringer ondanks die angswekkende vertoning nie vlug nie, laat die kraagkoggelmander sy plooi plat teen die nek lê, lig sy agterpote op en slaan self op die vlug. 

Nou verwant aan die kraagkoggelmander is die vlieënde akkedisse (genus ''Draco'') van [[Indonesië]] en [[Suidoos-Asië]]. Hierdie baie beweeglike akkedisse leef in bome en kan tot 35 cm groot word. Hulle soek insekte in die stamme van die bome terwyl hulle spiraalgewys van onder na bo beweeg. Wanneer hulle bo kom, gee hulle een sprong, sprei die huidplooie wat aan weerskante van die liggaam deur 5 of 6 ribbes gesteun word, en sweet na 'n volgende boom. Hier herhaal hulle hul soektog, afgewissel met ruspouses waarin hulle doodstil bly sit. 

Hulle word skaars teen die boomstam opgemerk, danksy die grysbruin kleur van die rug. Die buik en die opblaasbare keel is helderoranje, rooi of blou van kleur. In Suid-Afrika is die boomkoggelmander (''Agama atricollis''), die stekelkoggelmander (''Agama hispida'') en die bloukopkoggelmander (''Agama atra'') die bekendste. Die boomkoggelmander kom hoolsaaklik in [[Gauteng]] voor en is baie nuuskierig. Die koggelmander word omtrent 35 cm lank. Die kop van die mannetjie is baie groot en groenblou of helderblou van kleur. Agama hispida word in die sentrale dele van Suid-Afrika aangetref en leef in gate in die grond. Die bloukopkoggelmander kom in die rotsagtige dele van Suid-Afrika voor en die mannetjies is helderblou van kleur.

== Fotogalery ==
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
Lêer:Agama aculeata.jpg|''[[Agama aculeata]]'' in [[Namibië]].
Lêer:Ground Agama, female.jpg|''[[Agama aculeata]]'', wyfie, in [[Tanzanië]].
Lêer:Agama lionotus.jpg|''[[Agama lionotus]]'', mannetjie in die [[Samburu National Reserve]], [[Kenia]].
Lêer:Flat-headed Rock Agama, Serengeti.jpg|Mannetjie ''[[Agama mwanzae]]'' in [[Tanzanië]].
Lêer:Agama atra - südliche Steinagame.JPG| ''[[Agama atra]]'' in die Karoo.
Lêer:Agama planiceps (female head) - Kunene.jpg|'n Namibiese rotskoggelmander (wyfie) op 'n Hardekoolstomp, by Kunene River Lodge, noordwestelike Namibië
Lêer:Agama planiceps.jpg|'n Namibiese rotskoggelmander (mannetjie) by [[Twyfelfontein]] in noordwestelike Namibië
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Boomkoggelmander]]

== Bronnelys ==
* [[Anna Rothmann|Rothmann, Anna]]: Klaasneus-hulle. Kaapstad: Tafelberg, 1975. ISBN 0-624-00479-1
* [[Wêreldspektrum]], 1982, ISBN 0908409567 band

== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Agama}}
{{Wikispecies-inlyn|Agama}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Akkedisse]]</text>
      <sha1>m87kvvvuw26qc00vo6pls4ks25g779z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Meksikaans-Amerikaanse Oorlog</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51240</id>
    <revision>
      <id>2812924</id>
      <parentid>1889968</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:47:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>131157</id>
      </contributor>
      <comment>Red 2 verwysing(s) en merk 0 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2812924</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6055" sha1="2fzhge5basgl5m3u2ln4cz37plukz29" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Militêre konflik-en
|conflict= Meksikaans-Amerikaanse Oorlog
|image= [[Lêer:Battle of Veracruz.jpg|300px]]
|caption= Die Slag van Veracruz.
|date=[[25 April]] [[1846]] - [[2 Februarie]] [[1848]]
|place=[[Texas]], [[Nieu-Meksiko]], [[Kalifornië]]; Noord-, Sentraal- en Oos-[[Meksiko]]; [[Meksikostad]]
|result=Amerikaanse oorwinning&lt;br /&gt;[[Verdrag van Guadalupe Hidalgo]]&lt;br /&gt;Beëindiging van alle konflikte tussen Meksiko en Texas
|casus=Aanval op Fort Texas
|territory=[[Arizona]], [[Kalifornië]], [[Nevada]], [[Utah]] en dele van [[Colorado]], [[Nieu-Meksiko]] en [[Wyoming]] sluit by die VSA aan
|combatant1=[[Lêer:Flag of the United States (1846-1847).svg|22px]] [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]]&lt;br /&gt;[[Lêer:1stBearFlag.svg|22px]] [[Republiek van Kalifornië|Kalifornië]] (1846)
|combatant2=[[Lêer:Flag of Mexico (1823-1864, 1867-1893).svg|22px]] [[Meksiko]]
|commander1=[[Lêer:Flag of the United States (1846-1847).svg|22px]] [[James K. Polk]]&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of the United States (1846-1847).svg|22px]] [[Zachary Taylor]]&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of the United States (1846-1847).svg|22px]] Winfield Scott&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of the United States (1846-1847).svg|22px]] Stephen Watts Kearny&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of the United States (1846-1847).svg|22px]] John D. Sloat&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of the United States (1846-1847).svg|22px]] William J. Worth&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of the United States (1846-1847).svg|22px]] Philip Kearny&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of the United States (1846-1847).svg|22px]] Robert F. Stockton&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of the United States (1846-1847).svg|22px]] Joseph Lane&lt;br /&gt;[[Lêer:1stBearFlag.svg|22px]] William Brown Ide
|commander2=[[Lêer:Flag of Mexico (1823-1864, 1867-1893).svg|22px]] Antonio López de Santa Anna&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of Mexico (1823-1864, 1867-1893).svg|22px]] Mariano Arista&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of Mexico (1823-1864, 1867-1893).svg|22px]] Pedro de Ampudia&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of Mexico (1823-1864, 1867-1893).svg|22px]] José María Flores&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of Mexico (1823-1864, 1867-1893).svg|22px]] Mariano G. Vallejo&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of Mexico (1823-1864, 1867-1893).svg|22px]] José Castro&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of Mexico (1823-1864, 1867-1893).svg|22px]] Nicolás Bravo&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of Mexico (1823-1864, 1867-1893).svg|22px]] José Joaquín de Herrera&lt;br /&gt;[[Lêer:Flag of Mexico (1823-1864, 1867-1893).svg|22px]] Andrés Pico
|strength1='''1846:''' 8&amp;nbsp;613&lt;ref&gt;{{en}} [http://www.pbs.org/kera/usmexicanwar/war/american_army.html ''The American Army in the Mexican War: An Overview''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070504193845/http://www.pbs.org/kera/usmexicanwar/war/american_army.html |date= 4 Mei 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;/br&gt;'''1848:''' 32&amp;nbsp;000 soldate&lt;/br&gt;59&amp;nbsp;000 milisie&lt;ref&gt;{{en}} [http://www.dmwv.org/mexwar/mwstats.htm ''The U.S.-Mexican War: Some Statistics'']&lt;/ref&gt;
|strength2=tussen 34&amp;nbsp;000 en 60&amp;nbsp;000 soldate&lt;ref&gt;{{en}} [http://www.pbs.org/kera/usmexicanwar/war/mexican_army.html ''The Organization of the Mexican Army''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071106003705/http://www.pbs.org/kera/usmexicanwar/war/mexican_army.html |date= 6 November 2007 }}&lt;/ref&gt;
|casualties1=13&amp;nbsp;283 soldate
|casualties2=16&amp;nbsp;000 soldate
}}

Die '''Meksikaans-Amerikaanse Oorlog''' ([[Engels]]: ''Mexican–American War'', [[Spaans]]: ''Intervención estadounidense en México'') was 'n gewapende stryd tussen die [[Verenigde State van Amerika]] en [[Meksiko]], wat op [[25 April]] [[1846]] met die Meksikaanse aanval op [[Fort Texas]] begin en op [[2 Februarie]] [[1848]] met die anneksasie van [[Arizona]], [[Kalifornië]], [[Nevada]], [[Utah]] en dele van [[Colorado]], [[Nieu-Meksiko]] en [[Wyoming]] deur die VSA geëindig het. Die oorlog is veral deur die [[President van die Verenigde State van Amerika|VS-President]] [[James K. Polk]] aangedryf, wat die gebied van die VSA ná die weste wou uitbrei. Tydens die oorlog het die VSA die [[Republiek van Kalifornië]] geannekseer.

[[Lêer:Mexican–American War-en.svg|duimnael|links|Verloop van die Meksikaans-Amerikaanse Oorlog tussen 1846 en 1848.]]
[[Lêer:Mexican Cession in Mexican View.PNG|duimnael|links|Meksiko en die Verenigde State ná die [[Verdrag van Guadalupe Hidalgo]] in 1848.]]
Een ander rede vir die oorlog was die anneksasie van die [[Republiek van Texas]] deur die VSA ná die [[Texaanse Onafhanklikheidsoorlog]] in 1845, wat Meksiko as deel van sy grondgebied beskou het. Met dié anneksasie het die VSA ook die grenskonflik met Meksiko oorneem. Tydens die oorlog kon die VSA belangrike veldslae in die noorde van Meksiko wen, maar die draai het eers die besetting van die hawestad [[Veracruz, Veracruz|Veracruz]] en die hoofstad [[Meksikostad]] gebring.

Sedert die daaropvolgende [[verdrag van Guadalupe Hidalgo]] maak die gebied van die huidige [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|deelstate]] Arizona, Kalifornië, Nevada, Utah, Colorado, Nieu-Meksiko en Wyoming deel uit van die VSA, vorm die [[Rio Grande]] 'n belangrike deel van die grens tussen die VSA en Meksiko en die historiese gebied Kalifornië is geskei in (Opper-)Kalifornië (die VSA-deelstaat Kalifornië) en [[Neder-Kalifornië]] (die [[Deelstate van Meksiko|Meksikaanse deelstaate]] [[Baja California]] en [[Baja California Sur]]. Sedertdien grens die VSA in die weste aan die [[Stille Oseaan]].

== Verwysings ==
{{Commons-kategorie inlyn|Mexican-American War}}
{{Verwysings|2}}

== Bronne ==
* {{en}} Crawford, Mark; Jeanne T. Heidler; David Stephen Heidler (eds.) ''Encyclopedia of the Mexican War'', 1999, ISBN 1-57607-059-X
* {{en}} Frazier, Donald S. ed. ''The U.S. and Mexico at War'', (1998), 584; an encyclopedia with 600 articles by 200 scholars

{{Geskiedenis van Meksiko}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Arizona]]
[[Kategorie:Colorado]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Meksiko]]
[[Kategorie:Geskiedenis van die Verenigde State van Amerika]]
[[Kategorie:Kalifornië]]
[[Kategorie:Nevada]]
[[Kategorie:Nieu-Meksiko]]
[[Kategorie:Oorloë]]
[[Kategorie:Utah]]
[[Kategorie:Wyoming]]</text>
      <sha1>2fzhge5basgl5m3u2ln4cz37plukz29</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Die swye van Mario Salviati</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53165</id>
    <revision>
      <id>2812894</id>
      <parentid>2706815</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:42:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Johannescharlesventer</username>
        <id>146706</id>
      </contributor>
      <comment>Uitgebrei.</comment>
      <origin>2812894</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20494" sha1="reroe60eo06xjvgdt6ij137gst3u2f0" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Boek
| naam            = Die swye van Mario Salviati
| oorspr titel    = 
| vertaler        = 
| beeld           = 
| outeur          = [[Etienne van Heerden|Etienne Roché van Heerden]]
| omslagontwerp   = 
| land            = [[Suid-Afrika]]
| taal            = [[Afrikaans]]
| reeks           = 
| onderwerp       = 
| genre           = [[Roman]]
| uitgewer        = [[Tafelberg Uitgewers]]
| uitgewingsdatum = 2000
| medium          = 
| bladsye         = 408
| grootte_gewig   = 
| oplage          =
| isbn            = 978-0-624-04457-4
| isbntoeligting  =
| issn            = 
| voorafgegaan    = 
| vervolg         = 
}}

'''Die swye van Mario Salviati''' is 'n [[Afrikaans]]e roman geskryf deur [[Etienne van Heerden]] wat in 2000 gepubliseer is. Dit is in Nederlands vertaal as ''Het zwijgen van Mario Salviati'' en in Engels as ''The Long Silence of Mario Salviati''. 'n [[Italiaans]]e vertaling daarvan word ook beoog en sal na raming in April 2026 verskyn.&lt;ref&gt;{{cite news|url= https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/vertaalfonds-neem-afrikaanse-boeke-na-nederland-italie-en-albanie/ |title=Vertaalfonds neem Afrikaanse boeke na Nederland, Italië en Albanië |work= Maroela Media |date=13 Junie 2025 |access-date=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

== Keerkant van die boek lees ==
Ingi Friedländer, 'n jong, gefrustreerde kunstenaar wat by 'n kunsmuseum in Kaapstad werk, word gestuur om 'n gesogte beeldhouwerk op die dorpie Tallejare aan die rand van die [[Moordenaarskaroo]] te probeer koop.

Tydens haar verblyf word sy geboei deur stories uit die verlede; stories oor water wat opdraand loop, oor fabelagtige rykdom uit volstruisvere, en oor Goudseput, waar die verdwene [[Kruger-miljoene]] glo begrawe lê. Sy ontrafel ook meer as een liefdesgeskiedenis, soos dié van die flambojante Meerlust Bergh en sy beeldskone Indonesiese prinses, en die hartseer verhaal van Mario Salviati en die onaansienlike Edit Aandra met haar wondermooi sangstem.

Ingi self raak bevriend met die kunstenaar Jonty Jack, wat soos 'n kluisenaar in die berg woon. Sy ervaar ook 'n diep aangetrokkenheid tot die doofstom Mario Salviati, die Italiaanse klipsnyer wat 'n groot geheim met hom saamdra.

''Die swye van Mario Salviati'' loop 'n wye, meevoerende draai – van die vroegste pioniersgeskiedenis af, deur oorloë en ontbering, die volstruisveertydperk en die koms van die Italiaanse krygsgevangenes in die [[Tweede Wêreldoorlog]], tot by die hedendaagse Suid-Afrika.

Dis 'n roman oor gierigheid en versweë skande; oor die verlede as gevangenis; oor mense wat onder hulle andersheid ly. Dit is ook 'n roman oor kunstenaarskap en oor bevryding.

== Hoofstukopsommings ==
'''Afdeling I – Blitswater'''
* Hoofstuk 1: Begin met Jonty Jack (JJ) in die hede (ongeveer 2000). Jonty Jack wat vertel van Visman Steier. Die Berghs en die Pistoriusse wat ’n geheim in die verlede vashou.
* Hoofstuk 2: Ingi vertrek vanaf haar werk in Kaapstad om Visman Steier te gaan probeer aankoop vir die Nasionale Versameling.
* Hoofstuk 3: Ingi se reis na Tallejare. Stad vs. platteland (Karoo). Die Tallejaners se nuuskierigheid en agterdog met haar aankoms. Eerste noem van volstruisvere en goud. Ingi gewaar vir Jonty Jack en huur die Klipsnyer se kothuis.
* Hoofstuk 4: Kaptein William Gird (Brit) en SlingerVel Xam! maak tekeninge van Afrika-diere en skiet hulle dan (om hulle van naderby te kan ondersoek en bestudeer). Word veral melding gemaak van ’n kameel. Kaptein se tekeninge bring vir hom roem in sy land, maar sy vrou verlaat hom. Gebeurtenisse van gierigheid, wantroue en dood in W. Gird se tyd, op die plek waar Tallejare nou is.
* Hoofstuk 5: Ingi verken die kothuis en slaap daarin. Sy hoor Edit se stem wat arias sing in die nag. Sy sien hier foto’s van Mario Salviati se lewe (sy aankoms op Tallejare, sy huwelik met Edit).
* Hoofstuk 6: JJ stap na die dorp om koeipis vir sy beelde te gaan haal (hy onthou sy dag, dink aan Ingi, praat met die handelaar, onthou sy andersheid as kind).
* Hoofstuk 7: Eerste ontmoeting tussen JJ en Ingi by JJ se huis. JJ het van sy dagga gerook en daggatee gedrink. Hy noem sy pa wat in die grot * sit en wie se waterprojek gefaal het.
* Hoofstuk 8: 1940 – Karel Bergh en Lettie Pistorius as man en vrou. GrootKarel se droom van die waterprojek. Die vyandskap tussen die Berghs en Pistoriusse.
* Hoofstuk 9: Die dae na GrootKarel se droom oor die waterprojek. Hy raadpleeg talle kenners oor hierdie projek en begin om geld in te samel.
* Hoofstuk 10: Ingi se eerste dae op Tallejare, vertel van die plek, sien weer vir JJ (hy is kortaf, eenkant).
* Hoofstuk 11: 1940’s – Die Italiaanse krysgevangenis vertrek na Tallejare per trein. Hulle word telkens by stasies op hulle pad uitgekies en afgelaai, maar Mario en Lorenzo bly agter tot in Tallejare.
* Hoofstuk 12: Italiaanse krysgevangenis kom aan op Tallejare. Lorenzo gaan na Prokureur en Mevrou Pistorius. Mario gaan na GrootKarel Bergh om hom te help met die bou van sy waterkanaal. Van daardie dag af, hou Mario ’n klip in sy hand vas.
* Hoofstuk 13: Ouma Siela Pedi se fokalisasie van die aankoms van die Italiaanse krysgevangenis. Sy onthou die Anglo-Boereoorlog en die goudwa. Meerlust en sy vrou word genoem. Ook W. Gird en die [[engel]] hou die koms van die Italiaanse krysgevangenis dop.
* Hoofstuk 14: JJ hou Ingi met sy teleskoop dop en dink (romanties) oor haar. Sy kom by hom aan, hulle gesels, hy beveel die Drostdy aan vir haar verdere verblyf op Tallejare.
* Hoofstuk 15: Ingi kom met haar motor by die Drostdy aan. Die generaal is binne die Drostdy en sit en bespiegel oor skatte en goud. Die generaal het twee obsessies: Die “Vierde Skip” en die Kruger-miljoene. Hy is ouer as die tyd.
* Hoofstuk 16: Mario gaan woon by en werk vir GrootKarel na sy aankoms op Tallejare. Karel wys hom sy idees vir die waterkanaal en gee hom beitels as geskenk.
* Hoofstuk 17: Die werk aan die blitswaterkanaal begin en word gedoen onder leiding van GrootKarel en Mario.
* Hoofstuk 18: Ingi ry te perd die Weemoedvlak in en JJ sit haar uit besorgdheid agterna. Hy vind haar en hulle ry saam terug.
* Hoofstuk 19: Die dag wat Karel Bergh vir die eerste maal sy projek toets. Die eerste poging is ’n mislukking weens die weerstand van stof en hy jag uit vernedering en skaamte weg met sy koets en perde. Mario en Lorenzo sit hom agterna, maar hy kom nooit weer terug nie. Mario sien ’n geheim.
* Hoofstuk 20: JJ gaan kuier by Ingi in die klipkothuis. Sy vrese – hy lewe as buitestander, maar hy hou van haar.
* Hoofstuk 21: Mario se persepsie van GrootKarel en Lettie se huwelik. Mario wil as eerbewys aan GrootKarel die waterprojek laat werk. Na ’n derde probeerslag is dit suksesvol en Mario word ’n held onder die dorp se inwoners.
* Hoofstuk 22: Ingi in die Drostdy, sy neem waar: “spokery”, magiese realisme en ook vir Mario. Hy is nou doof, stom en blind, ongeveer 80 jaar oud.
* Hoofstuk 23: Lettie se reis op die Windsor Castle terug na Kaapstad vanaf Londen, met pasgebore JJ (1943).
* Hoofstuk 24: Ingi word ontsteld oor haar verdere ontdekkings van Tallejare. Om haar te troos gaan wys JJ vir haar sy groot geheim – sy beeldetuin.
* Hoofstuk 25:Lettie se paar maande in Londen. Hoe die liefdesverhouding tussen haar en Karel begin het – sy het vir modeklasse gegaan by Irene Lampak en verlief geraak op Karel en hy op haar.
* Hoofstuk 26: Mario as ou man onthou: Italië, sy klipwerk vir Karel Bergh, Edit, maar alle herinneringe vervloei en word ook deel van die hede. Hy is doof, stom en blind, hy kan slegs voel, ruik en onthou.
* Hoofstuk 27: Ouma Siela Pedi se perspektief. Sy voel ’n spesiale verbondenheid aan Lettie en nader haar op die aand van GrootKarel se verdwyning. Sy noem ook haar (Siela) se aankoms op Tallejare, saam met Veldkornet Pistorius en die swart ossewa.
* Hoofstuk 28: GrootKarel se wegvlug met sy koets. Hy verander van kleur tydens die wegvlug en ontdek ook geraamtes met ’n Krugermunt in elk se hand. Mario en Lorenzo sien dit ook, wel na Karel. Karel vlug verder en gaan skuil in ’n ou San-grot.
* Hoofstuk 29: Die engel se verskyning aan Matrone Taljaard. Matrone deel met die generaal dat die engel vir haar gesê het die goud is by Goudseput. Generaal praat met Ingi oor goud. Ingi laat Mario haar reuk kry.
* Hoofstuk 30: Mario maak as jongman ’n beeld van Maria uit klip. Hy maak dit op Berg Onwaarskynlik staan en dit is vir die Italianers om hulle Katolieke geloof te kan beoefen. Die kerk wil die beeld afbreek, maar Mario oortuig hulle anders. Lorenzo word bestraf oor die vlek op sy gesig ’n vuur veroorsaak oor hy droom oor ’n Pistorius-dogter.
* Hoofstuk 31: Lettie se terugkeer na Tallejare. Sy sien die sukses van Karel se projek.
* Hoofstuk 32: Ingi gaan na JJ. Sy sien die kloof waarin hy al sy mislukte beelde gooi.

'''Afdeling II – Goudseput'''

* Hoofstuk 1: Die swart ossewa se reis na en aankoms op Tallejare. Meerlust Bergh en Veldkornet Moloi ontvang die swart ossewa op Tallejare.
* Hoofstuk 2: Ingi verneem van die goudkaart in die kroeg. Goodwill Moloi (die burgemeester) bied haar ’n geleentheid huis toe aan en vertel haar van Siela se lyding saam met die swart ossewa en Veldkornet Pistorius se diefstal van een kinderhandjie.
* Hoofstuk 3: JJ bedink kunstenaarskap en dink oor Ingi – hy is verlief op haar, maar kies kunstenaarskap bo liefde.
* Hoofstuk 4: Veldkornet Pistorius gaan by Meerlust aan huis (tydens die Anglo-Boereoorlog). Hulle praat oor die wegsteek van die goud en oor Generaal Taljaard se bedrywighede tydens die oorlog, die generaal word hier reeds “oubaas” genoem.
* Hoofstuk 5: Ingi in die Drostdy. Sy vind uit dat Mario Matrone se pa is en sy raak Mario aan en laat hom aan haar gesig vat. Sy neem Mario uit om te gaan stap buite die Drostdy (saam met die honde).
* Hoofstuk 6: Terwyl JJ vir Ingi, Mario en Alexander dophou met sy teleskoop, onthou hy sy kinderjare en sy oupa Veldkornet Pistorius. Hy roep ’n ontmoeting tussen sy oupa en Siela op. Hy het in die dam geswem een Sondagmiddag en hulle dopgehou.
* Hoofstuk 7: Ingi stap met Mario in die dorp rond en gaan drink dan ietsie in die kroeg. Sy hoor nog stories by die eienaar, Diepkyk.
* Hoofstuk 8: Mario se perspektief op Ingi (wie hy Maria noem in sy gedagtes). Hy onthou sy stoeigeveg met die engel. Sy ontbering as dowe/stomme/blinde. Die generaal wat die geheim van die goud by hom wil hê. Ingi wat saam hom bergop loop.
* Hoofstuk 9: JJ wys aan Ingi en Mario die beeld Visman Steier. Hulle stap almal saam na Mario se Mariabeeld.
* Hoofstuk 10: Ingi skeer Mario se baard. Generaal onthou ’n blik op die nag wat die goud versteek is. Hy sê vir Matrone dat Mario van nou af saam met hulle aan tafel sal eet.
* Hoofstuk 11: Kampong Spoggerig hou ’n teepartytjie vir Lettie, om haar terug te verwelkom en JJ se geboorte te vier.
* Hoofstuk 12: Lorenzo in diens van die Pistoriusse. Sy liefdesverhouding met Gwen Pistorius en sy sorg vir Veldkornet Pistorius as ’n ou man – hy wil hom uitvra oor die goud.
* Hoofstuk 13: Ingi besoek Prokureur Sproet-Pistorius op kantoor en begin uitvra oor Mario en die gesiglose vrou.
* Hoofstuk 14: Die plan word beraam om die goud te begrawe. Rooibaard Pistorius en Meerlust sal die geheim deel. Die kommandolede sal moet sterf.
* Hoofstuk 15: Die swart ossewa word in die nag uitgeneem om die goud te gaan versteek. ’n Man wat nuus bring van Siela wat dreig om die kommandolede aan te gee, word geskiet.
* Hoofstuk 16: Dooies van Tallejare wat voorgekeer word deur die engel en teruggestuur word om hulle lewe te gaan herhaal (magiese realisme). Ingi kom af op ’n stoeigeveg tussen Mario en die engel in Mario se kamer een nag.
* Hoofstuk 17: Ingi onthou die vorige nag toe sy langs Mario gaan lê het (na sy stoeigeveg met die engel). Die generaal kry die engel se “goudstof” in Ingi se hare.
* Hoofstuk 18: Ingi vlug na JJ en bespreek met hom Tallejare se geheime en se greep op haar.
* Hoofstuk 19: Goodwill vertel vir Ingi van die eerste beeld wat JJ ooit gemaak het. ’n Borsbeeld van Rooibaard Pistorius, wat JJ vir Siela gebring het.
* Hoofstuk 20: W. Gird en KleinTietie Xam! verwek vir Saartjie Bruin. W. Gird praat oor kunstenaarskap.
* Hoofstuk 21: Ingi trek Tallejare se stamboom.
* Hoofstuk 22: Verdere bespiegelings oor die stamboom. Ingi sien Siela en die vrou sonder die gesig wat saam in die nag wegstap (magiese realisme).
* Hoofstuk 23: Ingi en JJ gaan swem in Lampaksdam.

'''Afdeling III – Mannekynveer'''

* Hoofstuk 1: JJ praat met Ingi oor die swart ossewa. Hy vertel dat die engel by hom kom tee drink. Hy vererg hom oor Visman Steier.
* Hoofstuk 2: Karel Bergh word gebore (ongeveer 1888) met ’n klont goud in sy hande – word as ’n voorbode gesien vir dit wat sou kom (gierigheid t.o.v. goud, water, vere).
* Hoofstuk 3: Ingi word verstrengel met die swart ossewa se verhaal. Rooibaard Pistorius dreig vir Siela en Moloi om niks te sê van haar tyd saam  met die swart ossewa nie (die aand van die wegsteek van die goud).
* Hoofstuk 4: “Spokery” by die veerpaleis. Magiese realisme – Meerlust en Irene en hul huishouding leef voort in die Veerpaleis asof hulle nooit gesterf het nie. Daar word ook gesê dat die vrou sonder gesig steeds die Veerpaleis besoek.
* Hoofstuk 5: Ingi, Mario, en die honde besoek die Veerpaleis.
* Hoofstuk 6: Ingi-hul se besoek in die vorige hoofstuk word deur W. Gird waargeneem en geteken.
* Hoofstuk 7: Kunstenaars van Tallejare word genoem. Ingi bestel vir haar verf en skildermateriaal.
* Hoofstuk 8: JJ vertel vir Ingi van Meerlust en Irene.
* Hoofstuk 9: Meerlust en Irene “ontmoet” mekaar in Amsterdam. Meerlust stuur vir Irene ’n kosbare volstruisveer as geskenk.
* Hoofstuk 10: Meerlust en Irene se verhouding ontwikkel. Hulle stel albei belang in modes en vere. Hulle besluit om saam na SA terug te keer en ’n onderneming te begin.
* Hoofstuk 11: By die Drostdy – Mario staan en voel in die poortdeur. Ingi pak in haar kamer haar skildermateriaal uit.
* Hoofstuk 12: Ingi probeer om te begin skilder.
* Hoofstuk 13: Karel Bergh onthou die “tweegeveg” tussen Meerlust en Rooibaard Pistorius, ’n geveg waarin ’n Franse modebaas per ongeluk geskiet is. Daar word ook vertel van Meerlust en Irene se lewe op Tallejare.
* Hoofstuk 14: Ingi gesels in die kroeg oor die Bergh familie se gemengde afkoms. Begin die idee kry dat sy klip wil verf. Sy vaar uit teen Matrone en die generaal oor Mario.
* Hoofstuk 15: Meerlust kry sy volstruise op ’n Afrika-ekspedisie. Die goue jare van Meerlust se veerbedryf en die 1914-ineenstorting wat volg daarna (Meerlust 56 en Karel 26).
* Hoofstuk 16: Ingi hoor by JJ van die nuwejaarsvieringe van Meerlust en Irene. Irene se verdwyning en Karel se vernedering op nuwejaarsoggend. JJ is geslote en ook Ingi vererg haar vir JJ se vrae.
* Hoofstuk 17: Ingi gaan lê by Mario en praat haar hart uit oor Tallejare.
* Hoofstuk 18: Meerlust en Generaal word drinkebroers, hulle konfronteer een nag vir Rooibaard Pistorius oor sy deel van die kaart en besluit om die spookwa nog te gaan voorlê.
* Hoofstuk 19: Meerlust en Generaal gaan uit om die swart ossewa se “spooktog” voor te lê. Meerlust onthou Irene wat hom verlaat. Hulle sien nie die wa nie, maar kry slegs die vrou sonder gesig en neem haar na die Drostdy.
* Hoofstuk 20: JJ bespiegel teenoor Ingi oor wat van Meerlust en Irene kon geword het.

'''Afdeling IV – Handklip'''

* Hoofstuk 1: Matrone vertel vir Ingi van Mario en Edit se liefdesverhaal. Sy begin iets weggee van iets verskrikliks wat gebeur het by Goudseput.
* Hoofstuk 2: Mario se lewe, Edit as sy vrou en hul baba (Matrone).
* Hoofstuk 3: Mario verlaat vir die eerste keer die Drostdy op sy eie, vertrou slegs op sy tas en reuk. Ingi gaan soek hom.
* Hoofstuk 4: Ingi bring vir Mario na die etenstafel, maar dit is nie ’n suksesvolle uitstappie nie. Mario onthou die dag wat Karel gevlug het, die ontdekking van die ses geraamtes. Lorenzo wat die geraamtes se hande afbreek en die ponde vat. Mario wat weer die geraamtes begrawe.
* Hoofstuk 5: Oor Edit, haar verhouding met Mario, haar ongemaklike, onaantreklike lyf, haar mooi stem en haar grootwordjare as deel van die Veerpaleis. Ook oor hoe sy een aand afloer hoe Meerlust en Rooibaard elkeen hulle kaarte te voorskyn bring en dit saam sit. daarna rig hulle hul pistole opmekaar, maar Edit bars in en hulle rig hulle pistole op haar, Pistorius laat sak syne eerste.
* Hoofstuk 6: JJ besluit om die grot te gaan oopskiet (saam met Ingi).
* Hoofstuk 7: Afskeidspartytjie wat Meerlust vir Edit hou voordat sy na Tjoepstil gaan en die Eed van Stilte aflê as ’n non.
* Hoofstuk 8: JJ en Ingi gaan kry toestemming by Prokureur Sproet-Pistorius om die grot te kan oopmaak.
* Hoofstuk 9: Nuus van die oopmaak van die grot versprei deur Tallejare. Daar word melding gemaak van die dooies wat steeds saam met die lewendes “leef” op Tallejare.
* Hoofstuk 10: Ingi vaar teen JJ uit oor sy verraad vermoed t.o.v. sy motiewe (handel eintlik oor die goud).
* Hoofstuk 11: W. Gird en Siela Pedi in Tallejare se hede – hou nou se gebeure dop en is vasgevang in die verlede (sien die opskudding wat die moontlike oopmaak van die grot bewerkstellig het). Drie mense wat die geheim van die goud dra, Lorenzo, Mario en Edit.
* Hoofstuk 12: JJ wil by die handelaar gaan dinamiet koop vir die grot, maar die generaal bied aan om hom met ordentlike dinamiet uit te help, hy het baie kontakte.
* Hoofstuk 13: Mario en JJ se verhouding toe JJ ’n kind was. Mario wat JJ wou meedeel dat sy pa in die grot is.
* Hoofstuk 14: Edit in Tjoepstil. Sy kan nie die eed van Stilte aflê nie, sy is lief vir geluid en haar stem is haar skoonheid. Sy word teruggeneem na die Veerpaleis.
* Hoofstuk 15: Eienaarskap van Visman Steier. JJ besoek die Veerpaleis. Hy vat die kaart uit Meerlust se ivoorbeen.
* Hoofstuk 16: Lorenzo skiet vir Edit, sy spring voor die geweer in om Mario te beskerm.
* Hoofstuk 17: Ingi dink aan Mario en Edit en die aard van liefde. Sy besef dat sy Tallejare alleen sal moet verlaat.
* Hoofstuk 18: Ingi begin afskeid neem. Praat oor die goud en kaarte. Sy sien JJ en die engel in sy kombi ry (magiese-realisme).
* Hoofstuk 19: Lorenzo se jaloesie op Mario se lewe op Tallejare. Die dag wat die water geweier het, word weer opgeroep. Daardie dag volg Mario vir Karel en sien hom dan in die grot. Karel het ’n kaart by hom wat hy by die een geraamte gevat het. Hy teken hierdie kaart op Mario se klip na. Hierna gebruik Mario dinamiet om die grot te laat toeval. Karel sterf in die grot.
* Hoofstuk 20: JJ hou die pad vanaf die stad na Tallejare met sy teleskoop dop. Hy sien die generaal en Burgemeester Moloi mekaar ontmoet en hande skud. Hy vat Visman Steier en gee hom ’n plek in sy beeldetuin (aanvaar hiermee eienaarskap?).
* Hoofstuk 21: Lorenzo se agterdog en waansin, veroorsaak deur goudkoors. Edit en Mario se huweliksdag. Hou Mario sy sig hierna verloor het.
* Hoofstuk 22: JJ en Ingi praat oor waar Visman nou heen gevat is. Hulle word dopgehou deur W. Gird. JJ sê dat die vrou sonder gedig sy ma is.
* Hoofstuk 23: Terwyl die grot oopgeskiet word, kry Mario ’n moontlike beroerte wat die een sy van sy lyf verlam. Hy sny dan die klip los uit sy hand en gaan sit dit op Ingi se bedkassie. Dan gaan sterf hy in sy kamer.
* Hoofstuk 24: JJ gaan die grot binne. Hy vind sy pa se geraamte en koets en die geraamtes van perde daar. Hy raak aan die kaart wat sy pa in sy hand hou, maar dit verbrokkel tot stof.
* Hoofstuk 25: Die engel baljaar in Tallejare.
* Hoofstuk 26: Ingi verlaat die Karoo, maar laat die klip agter, deur dit in die vlaktes in te gooi, waar dit gaan lê tussen ander klippe.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
Volg hierdie skakels vir navorsing of verdere leeswerk:

* [http://www.oulitnet.co.za/seminaar/swye.asp ''Die verhaal staan sentraal (Heilna du Plooy)''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110104103050/http://oulitnet.co.za/seminaar/swye.asp |date= 4 Januarie 2011 }}
* [http://findarticles.com/p/articles/mi_7020/is_3_27/ai_n28477858/ ''Kunstenaarskap in Die swye van Mario Salviati binne die konteks van die magiese realisme'']
* [https://aie.ned.univie.ac.at/node/13193 ''Een roman van Etienne van Heerden (Jasmijn Vreeburg, Mathilde van der Jagt, Ivette Schoppers)]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Afrikaanse romans]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse romans]]</text>
      <sha1>reroe60eo06xjvgdt6ij137gst3u2f0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812906</id>
      <parentid>2812894</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:02:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812906</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20510" sha1="r4vic2y4xf39pqoxz20ezdlsj3h2kot" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Boek
| naam            = Die swye van Mario Salviati
| oorspr titel    = 
| vertaler        = 
| beeld           = 
| outeur          = [[Etienne van Heerden|Etienne Roché van Heerden]]
| omslagontwerp   = 
| land            = [[Suid-Afrika]]
| taal            = [[Afrikaans]]
| reeks           = 
| onderwerp       = 
| genre           = [[Roman]]
| uitgewer        = [[Tafelberg Uitgewers]]
| uitgewingsdatum = 2000
| medium          = 
| bladsye         = 408
| grootte_gewig   = 
| oplage          =
| isbn            = 978-0-624-04457-4
| isbntoeligting  =
| issn            = 
| voorafgegaan    = 
| vervolg         = 
}}

'''''Die swye van Mario Salviati''''' is 'n [[Afrikaans]]e [[roman]] geskryf deur [[Etienne van Heerden]] wat in 2000 gepubliseer is. Dit is in [[Nederlands]] vertaal as ''Het zwijgen van Mario Salviati'' en in [[Engels]] as ''The Long Silence of Mario Salviati''. 'n [[Italiaans]]e vertaling daarvan word ook beoog en sal na raming in April 2026 verskyn.&lt;ref&gt;{{cite news|url= https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/vertaalfonds-neem-afrikaanse-boeke-na-nederland-italie-en-albanie/ |title=Vertaalfonds neem Afrikaanse boeke na Nederland, Italië en Albanië |work= Maroela Media |date=13 Junie 2025 |access-date=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

== Keerkant van die boek lees ==
Ingi Friedländer, 'n jong, gefrustreerde kunstenaar wat by 'n kunsmuseum in Kaapstad werk, word gestuur om 'n gesogte beeldhouwerk op die dorpie Tallejare aan die rand van die [[Moordenaarskaroo]] te probeer koop.

Tydens haar verblyf word sy geboei deur stories uit die verlede; stories oor water wat opdraand loop, oor fabelagtige rykdom uit volstruisvere, en oor Goudseput, waar die verdwene [[Kruger-miljoene]] glo begrawe lê. Sy ontrafel ook meer as een liefdesgeskiedenis, soos dié van die flambojante Meerlust Bergh en sy beeldskone Indonesiese prinses, en die hartseer verhaal van Mario Salviati en die onaansienlike Edit Aandra met haar wondermooi sangstem.

Ingi self raak bevriend met die kunstenaar Jonty Jack, wat soos 'n kluisenaar in die berg woon. Sy ervaar ook 'n diep aangetrokkenheid tot die doofstom Mario Salviati, die Italiaanse klipsnyer wat 'n groot geheim met hom saamdra.

''Die swye van Mario Salviati'' loop 'n wye, meevoerende draai – van die vroegste pioniersgeskiedenis af, deur oorloë en ontbering, die volstruisveertydperk en die koms van die Italiaanse krygsgevangenes in die [[Tweede Wêreldoorlog]], tot by die hedendaagse Suid-Afrika.

Dis 'n roman oor gierigheid en versweë skande; oor die verlede as gevangenis; oor mense wat onder hulle andersheid ly. Dit is ook 'n roman oor kunstenaarskap en oor bevryding.

== Hoofstukopsommings ==
'''Afdeling I – Blitswater'''
* Hoofstuk 1: Begin met Jonty Jack (JJ) in die hede (ongeveer 2000). Jonty Jack wat vertel van Visman Steier. Die Berghs en die Pistoriusse wat ’n geheim in die verlede vashou.
* Hoofstuk 2: Ingi vertrek vanaf haar werk in Kaapstad om Visman Steier te gaan probeer aankoop vir die Nasionale Versameling.
* Hoofstuk 3: Ingi se reis na Tallejare. Stad vs. platteland (Karoo). Die Tallejaners se nuuskierigheid en agterdog met haar aankoms. Eerste noem van volstruisvere en goud. Ingi gewaar vir Jonty Jack en huur die Klipsnyer se kothuis.
* Hoofstuk 4: Kaptein William Gird (Brit) en SlingerVel Xam! maak tekeninge van Afrika-diere en skiet hulle dan (om hulle van naderby te kan ondersoek en bestudeer). Word veral melding gemaak van ’n kameel. Kaptein se tekeninge bring vir hom roem in sy land, maar sy vrou verlaat hom. Gebeurtenisse van gierigheid, wantroue en dood in W. Gird se tyd, op die plek waar Tallejare nou is.
* Hoofstuk 5: Ingi verken die kothuis en slaap daarin. Sy hoor Edit se stem wat arias sing in die nag. Sy sien hier foto’s van Mario Salviati se lewe (sy aankoms op Tallejare, sy huwelik met Edit).
* Hoofstuk 6: JJ stap na die dorp om koeipis vir sy beelde te gaan haal (hy onthou sy dag, dink aan Ingi, praat met die handelaar, onthou sy andersheid as kind).
* Hoofstuk 7: Eerste ontmoeting tussen JJ en Ingi by JJ se huis. JJ het van sy dagga gerook en daggatee gedrink. Hy noem sy pa wat in die grot * sit en wie se waterprojek gefaal het.
* Hoofstuk 8: 1940 – Karel Bergh en Lettie Pistorius as man en vrou. GrootKarel se droom van die waterprojek. Die vyandskap tussen die Berghs en Pistoriusse.
* Hoofstuk 9: Die dae na GrootKarel se droom oor die waterprojek. Hy raadpleeg talle kenners oor hierdie projek en begin om geld in te samel.
* Hoofstuk 10: Ingi se eerste dae op Tallejare, vertel van die plek, sien weer vir JJ (hy is kortaf, eenkant).
* Hoofstuk 11: 1940’s – Die Italiaanse krysgevangenis vertrek na Tallejare per trein. Hulle word telkens by stasies op hulle pad uitgekies en afgelaai, maar Mario en Lorenzo bly agter tot in Tallejare.
* Hoofstuk 12: Italiaanse krysgevangenis kom aan op Tallejare. Lorenzo gaan na Prokureur en Mevrou Pistorius. Mario gaan na GrootKarel Bergh om hom te help met die bou van sy waterkanaal. Van daardie dag af, hou Mario ’n klip in sy hand vas.
* Hoofstuk 13: Ouma Siela Pedi se fokalisasie van die aankoms van die Italiaanse krysgevangenis. Sy onthou die Anglo-Boereoorlog en die goudwa. Meerlust en sy vrou word genoem. Ook W. Gird en die [[engel]] hou die koms van die Italiaanse krysgevangenis dop.
* Hoofstuk 14: JJ hou Ingi met sy teleskoop dop en dink (romanties) oor haar. Sy kom by hom aan, hulle gesels, hy beveel die Drostdy aan vir haar verdere verblyf op Tallejare.
* Hoofstuk 15: Ingi kom met haar motor by die Drostdy aan. Die generaal is binne die Drostdy en sit en bespiegel oor skatte en goud. Die generaal het twee obsessies: Die “Vierde Skip” en die Kruger-miljoene. Hy is ouer as die tyd.
* Hoofstuk 16: Mario gaan woon by en werk vir GrootKarel na sy aankoms op Tallejare. Karel wys hom sy idees vir die waterkanaal en gee hom beitels as geskenk.
* Hoofstuk 17: Die werk aan die blitswaterkanaal begin en word gedoen onder leiding van GrootKarel en Mario.
* Hoofstuk 18: Ingi ry te perd die Weemoedvlak in en JJ sit haar uit besorgdheid agterna. Hy vind haar en hulle ry saam terug.
* Hoofstuk 19: Die dag wat Karel Bergh vir die eerste maal sy projek toets. Die eerste poging is ’n mislukking weens die weerstand van stof en hy jag uit vernedering en skaamte weg met sy koets en perde. Mario en Lorenzo sit hom agterna, maar hy kom nooit weer terug nie. Mario sien ’n geheim.
* Hoofstuk 20: JJ gaan kuier by Ingi in die klipkothuis. Sy vrese – hy lewe as buitestander, maar hy hou van haar.
* Hoofstuk 21: Mario se persepsie van GrootKarel en Lettie se huwelik. Mario wil as eerbewys aan GrootKarel die waterprojek laat werk. Na ’n derde probeerslag is dit suksesvol en Mario word ’n held onder die dorp se inwoners.
* Hoofstuk 22: Ingi in die Drostdy, sy neem waar: “spokery”, magiese realisme en ook vir Mario. Hy is nou doof, stom en blind, ongeveer 80 jaar oud.
* Hoofstuk 23: Lettie se reis op die Windsor Castle terug na Kaapstad vanaf Londen, met pasgebore JJ (1943).
* Hoofstuk 24: Ingi word ontsteld oor haar verdere ontdekkings van Tallejare. Om haar te troos gaan wys JJ vir haar sy groot geheim – sy beeldetuin.
* Hoofstuk 25:Lettie se paar maande in Londen. Hoe die liefdesverhouding tussen haar en Karel begin het – sy het vir modeklasse gegaan by Irene Lampak en verlief geraak op Karel en hy op haar.
* Hoofstuk 26: Mario as ou man onthou: Italië, sy klipwerk vir Karel Bergh, Edit, maar alle herinneringe vervloei en word ook deel van die hede. Hy is doof, stom en blind, hy kan slegs voel, ruik en onthou.
* Hoofstuk 27: Ouma Siela Pedi se perspektief. Sy voel ’n spesiale verbondenheid aan Lettie en nader haar op die aand van GrootKarel se verdwyning. Sy noem ook haar (Siela) se aankoms op Tallejare, saam met Veldkornet Pistorius en die swart ossewa.
* Hoofstuk 28: GrootKarel se wegvlug met sy koets. Hy verander van kleur tydens die wegvlug en ontdek ook geraamtes met ’n Krugermunt in elk se hand. Mario en Lorenzo sien dit ook, wel na Karel. Karel vlug verder en gaan skuil in ’n ou San-grot.
* Hoofstuk 29: Die engel se verskyning aan Matrone Taljaard. Matrone deel met die generaal dat die engel vir haar gesê het die goud is by Goudseput. Generaal praat met Ingi oor goud. Ingi laat Mario haar reuk kry.
* Hoofstuk 30: Mario maak as jongman ’n beeld van Maria uit klip. Hy maak dit op Berg Onwaarskynlik staan en dit is vir die Italianers om hulle Katolieke geloof te kan beoefen. Die kerk wil die beeld afbreek, maar Mario oortuig hulle anders. Lorenzo word bestraf oor die vlek op sy gesig ’n vuur veroorsaak oor hy droom oor ’n Pistorius-dogter.
* Hoofstuk 31: Lettie se terugkeer na Tallejare. Sy sien die sukses van Karel se projek.
* Hoofstuk 32: Ingi gaan na JJ. Sy sien die kloof waarin hy al sy mislukte beelde gooi.

'''Afdeling II – Goudseput'''

* Hoofstuk 1: Die swart ossewa se reis na en aankoms op Tallejare. Meerlust Bergh en Veldkornet Moloi ontvang die swart ossewa op Tallejare.
* Hoofstuk 2: Ingi verneem van die goudkaart in die kroeg. Goodwill Moloi (die burgemeester) bied haar ’n geleentheid huis toe aan en vertel haar van Siela se lyding saam met die swart ossewa en Veldkornet Pistorius se diefstal van een kinderhandjie.
* Hoofstuk 3: JJ bedink kunstenaarskap en dink oor Ingi – hy is verlief op haar, maar kies kunstenaarskap bo liefde.
* Hoofstuk 4: Veldkornet Pistorius gaan by Meerlust aan huis (tydens die Anglo-Boereoorlog). Hulle praat oor die wegsteek van die goud en oor Generaal Taljaard se bedrywighede tydens die oorlog, die generaal word hier reeds “oubaas” genoem.
* Hoofstuk 5: Ingi in die Drostdy. Sy vind uit dat Mario Matrone se pa is en sy raak Mario aan en laat hom aan haar gesig vat. Sy neem Mario uit om te gaan stap buite die Drostdy (saam met die honde).
* Hoofstuk 6: Terwyl JJ vir Ingi, Mario en Alexander dophou met sy teleskoop, onthou hy sy kinderjare en sy oupa Veldkornet Pistorius. Hy roep ’n ontmoeting tussen sy oupa en Siela op. Hy het in die dam geswem een Sondagmiddag en hulle dopgehou.
* Hoofstuk 7: Ingi stap met Mario in die dorp rond en gaan drink dan ietsie in die kroeg. Sy hoor nog stories by die eienaar, Diepkyk.
* Hoofstuk 8: Mario se perspektief op Ingi (wie hy Maria noem in sy gedagtes). Hy onthou sy stoeigeveg met die engel. Sy ontbering as dowe/stomme/blinde. Die generaal wat die geheim van die goud by hom wil hê. Ingi wat saam hom bergop loop.
* Hoofstuk 9: JJ wys aan Ingi en Mario die beeld Visman Steier. Hulle stap almal saam na Mario se Mariabeeld.
* Hoofstuk 10: Ingi skeer Mario se baard. Generaal onthou ’n blik op die nag wat die goud versteek is. Hy sê vir Matrone dat Mario van nou af saam met hulle aan tafel sal eet.
* Hoofstuk 11: Kampong Spoggerig hou ’n teepartytjie vir Lettie, om haar terug te verwelkom en JJ se geboorte te vier.
* Hoofstuk 12: Lorenzo in diens van die Pistoriusse. Sy liefdesverhouding met Gwen Pistorius en sy sorg vir Veldkornet Pistorius as ’n ou man – hy wil hom uitvra oor die goud.
* Hoofstuk 13: Ingi besoek Prokureur Sproet-Pistorius op kantoor en begin uitvra oor Mario en die gesiglose vrou.
* Hoofstuk 14: Die plan word beraam om die goud te begrawe. Rooibaard Pistorius en Meerlust sal die geheim deel. Die kommandolede sal moet sterf.
* Hoofstuk 15: Die swart ossewa word in die nag uitgeneem om die goud te gaan versteek. ’n Man wat nuus bring van Siela wat dreig om die kommandolede aan te gee, word geskiet.
* Hoofstuk 16: Dooies van Tallejare wat voorgekeer word deur die engel en teruggestuur word om hulle lewe te gaan herhaal (magiese realisme). Ingi kom af op ’n stoeigeveg tussen Mario en die engel in Mario se kamer een nag.
* Hoofstuk 17: Ingi onthou die vorige nag toe sy langs Mario gaan lê het (na sy stoeigeveg met die engel). Die generaal kry die engel se “goudstof” in Ingi se hare.
* Hoofstuk 18: Ingi vlug na JJ en bespreek met hom Tallejare se geheime en se greep op haar.
* Hoofstuk 19: Goodwill vertel vir Ingi van die eerste beeld wat JJ ooit gemaak het. ’n Borsbeeld van Rooibaard Pistorius, wat JJ vir Siela gebring het.
* Hoofstuk 20: W. Gird en KleinTietie Xam! verwek vir Saartjie Bruin. W. Gird praat oor kunstenaarskap.
* Hoofstuk 21: Ingi trek Tallejare se stamboom.
* Hoofstuk 22: Verdere bespiegelings oor die stamboom. Ingi sien Siela en die vrou sonder die gesig wat saam in die nag wegstap (magiese realisme).
* Hoofstuk 23: Ingi en JJ gaan swem in Lampaksdam.

'''Afdeling III – Mannekynveer'''

* Hoofstuk 1: JJ praat met Ingi oor die swart ossewa. Hy vertel dat die engel by hom kom tee drink. Hy vererg hom oor Visman Steier.
* Hoofstuk 2: Karel Bergh word gebore (ongeveer 1888) met ’n klont goud in sy hande – word as ’n voorbode gesien vir dit wat sou kom (gierigheid t.o.v. goud, water, vere).
* Hoofstuk 3: Ingi word verstrengel met die swart ossewa se verhaal. Rooibaard Pistorius dreig vir Siela en Moloi om niks te sê van haar tyd saam  met die swart ossewa nie (die aand van die wegsteek van die goud).
* Hoofstuk 4: “Spokery” by die veerpaleis. Magiese realisme – Meerlust en Irene en hul huishouding leef voort in die Veerpaleis asof hulle nooit gesterf het nie. Daar word ook gesê dat die vrou sonder gesig steeds die Veerpaleis besoek.
* Hoofstuk 5: Ingi, Mario, en die honde besoek die Veerpaleis.
* Hoofstuk 6: Ingi-hul se besoek in die vorige hoofstuk word deur W. Gird waargeneem en geteken.
* Hoofstuk 7: Kunstenaars van Tallejare word genoem. Ingi bestel vir haar verf en skildermateriaal.
* Hoofstuk 8: JJ vertel vir Ingi van Meerlust en Irene.
* Hoofstuk 9: Meerlust en Irene “ontmoet” mekaar in Amsterdam. Meerlust stuur vir Irene ’n kosbare volstruisveer as geskenk.
* Hoofstuk 10: Meerlust en Irene se verhouding ontwikkel. Hulle stel albei belang in modes en vere. Hulle besluit om saam na SA terug te keer en ’n onderneming te begin.
* Hoofstuk 11: By die Drostdy – Mario staan en voel in die poortdeur. Ingi pak in haar kamer haar skildermateriaal uit.
* Hoofstuk 12: Ingi probeer om te begin skilder.
* Hoofstuk 13: Karel Bergh onthou die “tweegeveg” tussen Meerlust en Rooibaard Pistorius, ’n geveg waarin ’n Franse modebaas per ongeluk geskiet is. Daar word ook vertel van Meerlust en Irene se lewe op Tallejare.
* Hoofstuk 14: Ingi gesels in die kroeg oor die Bergh familie se gemengde afkoms. Begin die idee kry dat sy klip wil verf. Sy vaar uit teen Matrone en die generaal oor Mario.
* Hoofstuk 15: Meerlust kry sy volstruise op ’n Afrika-ekspedisie. Die goue jare van Meerlust se veerbedryf en die 1914-ineenstorting wat volg daarna (Meerlust 56 en Karel 26).
* Hoofstuk 16: Ingi hoor by JJ van die nuwejaarsvieringe van Meerlust en Irene. Irene se verdwyning en Karel se vernedering op nuwejaarsoggend. JJ is geslote en ook Ingi vererg haar vir JJ se vrae.
* Hoofstuk 17: Ingi gaan lê by Mario en praat haar hart uit oor Tallejare.
* Hoofstuk 18: Meerlust en Generaal word drinkebroers, hulle konfronteer een nag vir Rooibaard Pistorius oor sy deel van die kaart en besluit om die spookwa nog te gaan voorlê.
* Hoofstuk 19: Meerlust en Generaal gaan uit om die swart ossewa se “spooktog” voor te lê. Meerlust onthou Irene wat hom verlaat. Hulle sien nie die wa nie, maar kry slegs die vrou sonder gesig en neem haar na die Drostdy.
* Hoofstuk 20: JJ bespiegel teenoor Ingi oor wat van Meerlust en Irene kon geword het.

'''Afdeling IV – Handklip'''

* Hoofstuk 1: Matrone vertel vir Ingi van Mario en Edit se liefdesverhaal. Sy begin iets weggee van iets verskrikliks wat gebeur het by Goudseput.
* Hoofstuk 2: Mario se lewe, Edit as sy vrou en hul baba (Matrone).
* Hoofstuk 3: Mario verlaat vir die eerste keer die Drostdy op sy eie, vertrou slegs op sy tas en reuk. Ingi gaan soek hom.
* Hoofstuk 4: Ingi bring vir Mario na die etenstafel, maar dit is nie ’n suksesvolle uitstappie nie. Mario onthou die dag wat Karel gevlug het, die ontdekking van die ses geraamtes. Lorenzo wat die geraamtes se hande afbreek en die ponde vat. Mario wat weer die geraamtes begrawe.
* Hoofstuk 5: Oor Edit, haar verhouding met Mario, haar ongemaklike, onaantreklike lyf, haar mooi stem en haar grootwordjare as deel van die Veerpaleis. Ook oor hoe sy een aand afloer hoe Meerlust en Rooibaard elkeen hulle kaarte te voorskyn bring en dit saam sit. daarna rig hulle hul pistole opmekaar, maar Edit bars in en hulle rig hulle pistole op haar, Pistorius laat sak syne eerste.
* Hoofstuk 6: JJ besluit om die grot te gaan oopskiet (saam met Ingi).
* Hoofstuk 7: Afskeidspartytjie wat Meerlust vir Edit hou voordat sy na Tjoepstil gaan en die Eed van Stilte aflê as ’n non.
* Hoofstuk 8: JJ en Ingi gaan kry toestemming by Prokureur Sproet-Pistorius om die grot te kan oopmaak.
* Hoofstuk 9: Nuus van die oopmaak van die grot versprei deur Tallejare. Daar word melding gemaak van die dooies wat steeds saam met die lewendes “leef” op Tallejare.
* Hoofstuk 10: Ingi vaar teen JJ uit oor sy verraad vermoed t.o.v. sy motiewe (handel eintlik oor die goud).
* Hoofstuk 11: W. Gird en Siela Pedi in Tallejare se hede – hou nou se gebeure dop en is vasgevang in die verlede (sien die opskudding wat die moontlike oopmaak van die grot bewerkstellig het). Drie mense wat die geheim van die goud dra, Lorenzo, Mario en Edit.
* Hoofstuk 12: JJ wil by die handelaar gaan dinamiet koop vir die grot, maar die generaal bied aan om hom met ordentlike dinamiet uit te help, hy het baie kontakte.
* Hoofstuk 13: Mario en JJ se verhouding toe JJ ’n kind was. Mario wat JJ wou meedeel dat sy pa in die grot is.
* Hoofstuk 14: Edit in Tjoepstil. Sy kan nie die eed van Stilte aflê nie, sy is lief vir geluid en haar stem is haar skoonheid. Sy word teruggeneem na die Veerpaleis.
* Hoofstuk 15: Eienaarskap van Visman Steier. JJ besoek die Veerpaleis. Hy vat die kaart uit Meerlust se ivoorbeen.
* Hoofstuk 16: Lorenzo skiet vir Edit, sy spring voor die geweer in om Mario te beskerm.
* Hoofstuk 17: Ingi dink aan Mario en Edit en die aard van liefde. Sy besef dat sy Tallejare alleen sal moet verlaat.
* Hoofstuk 18: Ingi begin afskeid neem. Praat oor die goud en kaarte. Sy sien JJ en die engel in sy kombi ry (magiese-realisme).
* Hoofstuk 19: Lorenzo se jaloesie op Mario se lewe op Tallejare. Die dag wat die water geweier het, word weer opgeroep. Daardie dag volg Mario vir Karel en sien hom dan in die grot. Karel het ’n kaart by hom wat hy by die een geraamte gevat het. Hy teken hierdie kaart op Mario se klip na. Hierna gebruik Mario dinamiet om die grot te laat toeval. Karel sterf in die grot.
* Hoofstuk 20: JJ hou die pad vanaf die stad na Tallejare met sy teleskoop dop. Hy sien die generaal en Burgemeester Moloi mekaar ontmoet en hande skud. Hy vat Visman Steier en gee hom ’n plek in sy beeldetuin (aanvaar hiermee eienaarskap?).
* Hoofstuk 21: Lorenzo se agterdog en waansin, veroorsaak deur goudkoors. Edit en Mario se huweliksdag. Hou Mario sy sig hierna verloor het.
* Hoofstuk 22: JJ en Ingi praat oor waar Visman nou heen gevat is. Hulle word dopgehou deur W. Gird. JJ sê dat die vrou sonder gedig sy ma is.
* Hoofstuk 23: Terwyl die grot oopgeskiet word, kry Mario ’n moontlike beroerte wat die een sy van sy lyf verlam. Hy sny dan die klip los uit sy hand en gaan sit dit op Ingi se bedkassie. Dan gaan sterf hy in sy kamer.
* Hoofstuk 24: JJ gaan die grot binne. Hy vind sy pa se geraamte en koets en die geraamtes van perde daar. Hy raak aan die kaart wat sy pa in sy hand hou, maar dit verbrokkel tot stof.
* Hoofstuk 25: Die engel baljaar in Tallejare.
* Hoofstuk 26: Ingi verlaat die Karoo, maar laat die klip agter, deur dit in die vlaktes in te gooi, waar dit gaan lê tussen ander klippe.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
Volg hierdie skakels vir navorsing of verdere leeswerk:

* [http://www.oulitnet.co.za/seminaar/swye.asp ''Die verhaal staan sentraal (Heilna du Plooy)''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110104103050/http://oulitnet.co.za/seminaar/swye.asp |date= 4 Januarie 2011 }}
* [http://findarticles.com/p/articles/mi_7020/is_3_27/ai_n28477858/ ''Kunstenaarskap in Die swye van Mario Salviati binne die konteks van die magiese realisme'']
* [https://aie.ned.univie.ac.at/node/13193 ''Een roman van Etienne van Heerden (Jasmijn Vreeburg, Mathilde van der Jagt, Ivette Schoppers)]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Afrikaanse romans]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse romans]]</text>
      <sha1>r4vic2y4xf39pqoxz20ezdlsj3h2kot</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812908</id>
      <parentid>2812906</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:02:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812908</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20529" sha1="01i8193wk4u0d3jiptktrmly0na3xyq" xml:space="preserve">{{Kursiewe titel}}
{{Inligtingskas Boek
| naam            = Die swye van Mario Salviati
| oorspr titel    = 
| vertaler        = 
| beeld           = 
| outeur          = [[Etienne van Heerden|Etienne Roché van Heerden]]
| omslagontwerp   = 
| land            = [[Suid-Afrika]]
| taal            = [[Afrikaans]]
| reeks           = 
| onderwerp       = 
| genre           = [[Roman]]
| uitgewer        = [[Tafelberg Uitgewers]]
| uitgewingsdatum = 2000
| medium          = 
| bladsye         = 408
| grootte_gewig   = 
| oplage          =
| isbn            = 978-0-624-04457-4
| isbntoeligting  =
| issn            = 
| voorafgegaan    = 
| vervolg         = 
}}

'''''Die swye van Mario Salviati''''' is 'n [[Afrikaans]]e [[roman]] geskryf deur [[Etienne van Heerden]] wat in 2000 gepubliseer is. Dit is in [[Nederlands]] vertaal as ''Het zwijgen van Mario Salviati'' en in [[Engels]] as ''The Long Silence of Mario Salviati''. 'n [[Italiaans]]e vertaling daarvan word ook beoog en sal na raming in April 2026 verskyn.&lt;ref&gt;{{cite news|url= https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/vertaalfonds-neem-afrikaanse-boeke-na-nederland-italie-en-albanie/ |title=Vertaalfonds neem Afrikaanse boeke na Nederland, Italië en Albanië |work= Maroela Media |date=13 Junie 2025 |access-date=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

== Keerkant van die boek lees ==
Ingi Friedländer, 'n jong, gefrustreerde kunstenaar wat by 'n kunsmuseum in Kaapstad werk, word gestuur om 'n gesogte beeldhouwerk op die dorpie Tallejare aan die rand van die [[Moordenaarskaroo]] te probeer koop.

Tydens haar verblyf word sy geboei deur stories uit die verlede; stories oor water wat opdraand loop, oor fabelagtige rykdom uit volstruisvere, en oor Goudseput, waar die verdwene [[Kruger-miljoene]] glo begrawe lê. Sy ontrafel ook meer as een liefdesgeskiedenis, soos dié van die flambojante Meerlust Bergh en sy beeldskone Indonesiese prinses, en die hartseer verhaal van Mario Salviati en die onaansienlike Edit Aandra met haar wondermooi sangstem.

Ingi self raak bevriend met die kunstenaar Jonty Jack, wat soos 'n kluisenaar in die berg woon. Sy ervaar ook 'n diep aangetrokkenheid tot die doofstom Mario Salviati, die Italiaanse klipsnyer wat 'n groot geheim met hom saamdra.

''Die swye van Mario Salviati'' loop 'n wye, meevoerende draai – van die vroegste pioniersgeskiedenis af, deur oorloë en ontbering, die volstruisveertydperk en die koms van die Italiaanse krygsgevangenes in die [[Tweede Wêreldoorlog]], tot by die hedendaagse Suid-Afrika.

Dis 'n roman oor gierigheid en versweë skande; oor die verlede as gevangenis; oor mense wat onder hulle andersheid ly. Dit is ook 'n roman oor kunstenaarskap en oor bevryding.

== Hoofstukopsommings ==
'''Afdeling I – Blitswater'''
* Hoofstuk 1: Begin met Jonty Jack (JJ) in die hede (ongeveer 2000). Jonty Jack wat vertel van Visman Steier. Die Berghs en die Pistoriusse wat ’n geheim in die verlede vashou.
* Hoofstuk 2: Ingi vertrek vanaf haar werk in Kaapstad om Visman Steier te gaan probeer aankoop vir die Nasionale Versameling.
* Hoofstuk 3: Ingi se reis na Tallejare. Stad vs. platteland (Karoo). Die Tallejaners se nuuskierigheid en agterdog met haar aankoms. Eerste noem van volstruisvere en goud. Ingi gewaar vir Jonty Jack en huur die Klipsnyer se kothuis.
* Hoofstuk 4: Kaptein William Gird (Brit) en SlingerVel Xam! maak tekeninge van Afrika-diere en skiet hulle dan (om hulle van naderby te kan ondersoek en bestudeer). Word veral melding gemaak van ’n kameel. Kaptein se tekeninge bring vir hom roem in sy land, maar sy vrou verlaat hom. Gebeurtenisse van gierigheid, wantroue en dood in W. Gird se tyd, op die plek waar Tallejare nou is.
* Hoofstuk 5: Ingi verken die kothuis en slaap daarin. Sy hoor Edit se stem wat arias sing in die nag. Sy sien hier foto’s van Mario Salviati se lewe (sy aankoms op Tallejare, sy huwelik met Edit).
* Hoofstuk 6: JJ stap na die dorp om koeipis vir sy beelde te gaan haal (hy onthou sy dag, dink aan Ingi, praat met die handelaar, onthou sy andersheid as kind).
* Hoofstuk 7: Eerste ontmoeting tussen JJ en Ingi by JJ se huis. JJ het van sy dagga gerook en daggatee gedrink. Hy noem sy pa wat in die grot * sit en wie se waterprojek gefaal het.
* Hoofstuk 8: 1940 – Karel Bergh en Lettie Pistorius as man en vrou. GrootKarel se droom van die waterprojek. Die vyandskap tussen die Berghs en Pistoriusse.
* Hoofstuk 9: Die dae na GrootKarel se droom oor die waterprojek. Hy raadpleeg talle kenners oor hierdie projek en begin om geld in te samel.
* Hoofstuk 10: Ingi se eerste dae op Tallejare, vertel van die plek, sien weer vir JJ (hy is kortaf, eenkant).
* Hoofstuk 11: 1940’s – Die Italiaanse krysgevangenis vertrek na Tallejare per trein. Hulle word telkens by stasies op hulle pad uitgekies en afgelaai, maar Mario en Lorenzo bly agter tot in Tallejare.
* Hoofstuk 12: Italiaanse krysgevangenis kom aan op Tallejare. Lorenzo gaan na Prokureur en Mevrou Pistorius. Mario gaan na GrootKarel Bergh om hom te help met die bou van sy waterkanaal. Van daardie dag af, hou Mario ’n klip in sy hand vas.
* Hoofstuk 13: Ouma Siela Pedi se fokalisasie van die aankoms van die Italiaanse krysgevangenis. Sy onthou die Anglo-Boereoorlog en die goudwa. Meerlust en sy vrou word genoem. Ook W. Gird en die [[engel]] hou die koms van die Italiaanse krysgevangenis dop.
* Hoofstuk 14: JJ hou Ingi met sy teleskoop dop en dink (romanties) oor haar. Sy kom by hom aan, hulle gesels, hy beveel die Drostdy aan vir haar verdere verblyf op Tallejare.
* Hoofstuk 15: Ingi kom met haar motor by die Drostdy aan. Die generaal is binne die Drostdy en sit en bespiegel oor skatte en goud. Die generaal het twee obsessies: Die “Vierde Skip” en die Kruger-miljoene. Hy is ouer as die tyd.
* Hoofstuk 16: Mario gaan woon by en werk vir GrootKarel na sy aankoms op Tallejare. Karel wys hom sy idees vir die waterkanaal en gee hom beitels as geskenk.
* Hoofstuk 17: Die werk aan die blitswaterkanaal begin en word gedoen onder leiding van GrootKarel en Mario.
* Hoofstuk 18: Ingi ry te perd die Weemoedvlak in en JJ sit haar uit besorgdheid agterna. Hy vind haar en hulle ry saam terug.
* Hoofstuk 19: Die dag wat Karel Bergh vir die eerste maal sy projek toets. Die eerste poging is ’n mislukking weens die weerstand van stof en hy jag uit vernedering en skaamte weg met sy koets en perde. Mario en Lorenzo sit hom agterna, maar hy kom nooit weer terug nie. Mario sien ’n geheim.
* Hoofstuk 20: JJ gaan kuier by Ingi in die klipkothuis. Sy vrese – hy lewe as buitestander, maar hy hou van haar.
* Hoofstuk 21: Mario se persepsie van GrootKarel en Lettie se huwelik. Mario wil as eerbewys aan GrootKarel die waterprojek laat werk. Na ’n derde probeerslag is dit suksesvol en Mario word ’n held onder die dorp se inwoners.
* Hoofstuk 22: Ingi in die Drostdy, sy neem waar: “spokery”, magiese realisme en ook vir Mario. Hy is nou doof, stom en blind, ongeveer 80 jaar oud.
* Hoofstuk 23: Lettie se reis op die Windsor Castle terug na Kaapstad vanaf Londen, met pasgebore JJ (1943).
* Hoofstuk 24: Ingi word ontsteld oor haar verdere ontdekkings van Tallejare. Om haar te troos gaan wys JJ vir haar sy groot geheim – sy beeldetuin.
* Hoofstuk 25:Lettie se paar maande in Londen. Hoe die liefdesverhouding tussen haar en Karel begin het – sy het vir modeklasse gegaan by Irene Lampak en verlief geraak op Karel en hy op haar.
* Hoofstuk 26: Mario as ou man onthou: Italië, sy klipwerk vir Karel Bergh, Edit, maar alle herinneringe vervloei en word ook deel van die hede. Hy is doof, stom en blind, hy kan slegs voel, ruik en onthou.
* Hoofstuk 27: Ouma Siela Pedi se perspektief. Sy voel ’n spesiale verbondenheid aan Lettie en nader haar op die aand van GrootKarel se verdwyning. Sy noem ook haar (Siela) se aankoms op Tallejare, saam met Veldkornet Pistorius en die swart ossewa.
* Hoofstuk 28: GrootKarel se wegvlug met sy koets. Hy verander van kleur tydens die wegvlug en ontdek ook geraamtes met ’n Krugermunt in elk se hand. Mario en Lorenzo sien dit ook, wel na Karel. Karel vlug verder en gaan skuil in ’n ou San-grot.
* Hoofstuk 29: Die engel se verskyning aan Matrone Taljaard. Matrone deel met die generaal dat die engel vir haar gesê het die goud is by Goudseput. Generaal praat met Ingi oor goud. Ingi laat Mario haar reuk kry.
* Hoofstuk 30: Mario maak as jongman ’n beeld van Maria uit klip. Hy maak dit op Berg Onwaarskynlik staan en dit is vir die Italianers om hulle Katolieke geloof te kan beoefen. Die kerk wil die beeld afbreek, maar Mario oortuig hulle anders. Lorenzo word bestraf oor die vlek op sy gesig ’n vuur veroorsaak oor hy droom oor ’n Pistorius-dogter.
* Hoofstuk 31: Lettie se terugkeer na Tallejare. Sy sien die sukses van Karel se projek.
* Hoofstuk 32: Ingi gaan na JJ. Sy sien die kloof waarin hy al sy mislukte beelde gooi.

'''Afdeling II – Goudseput'''

* Hoofstuk 1: Die swart ossewa se reis na en aankoms op Tallejare. Meerlust Bergh en Veldkornet Moloi ontvang die swart ossewa op Tallejare.
* Hoofstuk 2: Ingi verneem van die goudkaart in die kroeg. Goodwill Moloi (die burgemeester) bied haar ’n geleentheid huis toe aan en vertel haar van Siela se lyding saam met die swart ossewa en Veldkornet Pistorius se diefstal van een kinderhandjie.
* Hoofstuk 3: JJ bedink kunstenaarskap en dink oor Ingi – hy is verlief op haar, maar kies kunstenaarskap bo liefde.
* Hoofstuk 4: Veldkornet Pistorius gaan by Meerlust aan huis (tydens die Anglo-Boereoorlog). Hulle praat oor die wegsteek van die goud en oor Generaal Taljaard se bedrywighede tydens die oorlog, die generaal word hier reeds “oubaas” genoem.
* Hoofstuk 5: Ingi in die Drostdy. Sy vind uit dat Mario Matrone se pa is en sy raak Mario aan en laat hom aan haar gesig vat. Sy neem Mario uit om te gaan stap buite die Drostdy (saam met die honde).
* Hoofstuk 6: Terwyl JJ vir Ingi, Mario en Alexander dophou met sy teleskoop, onthou hy sy kinderjare en sy oupa Veldkornet Pistorius. Hy roep ’n ontmoeting tussen sy oupa en Siela op. Hy het in die dam geswem een Sondagmiddag en hulle dopgehou.
* Hoofstuk 7: Ingi stap met Mario in die dorp rond en gaan drink dan ietsie in die kroeg. Sy hoor nog stories by die eienaar, Diepkyk.
* Hoofstuk 8: Mario se perspektief op Ingi (wie hy Maria noem in sy gedagtes). Hy onthou sy stoeigeveg met die engel. Sy ontbering as dowe/stomme/blinde. Die generaal wat die geheim van die goud by hom wil hê. Ingi wat saam hom bergop loop.
* Hoofstuk 9: JJ wys aan Ingi en Mario die beeld Visman Steier. Hulle stap almal saam na Mario se Mariabeeld.
* Hoofstuk 10: Ingi skeer Mario se baard. Generaal onthou ’n blik op die nag wat die goud versteek is. Hy sê vir Matrone dat Mario van nou af saam met hulle aan tafel sal eet.
* Hoofstuk 11: Kampong Spoggerig hou ’n teepartytjie vir Lettie, om haar terug te verwelkom en JJ se geboorte te vier.
* Hoofstuk 12: Lorenzo in diens van die Pistoriusse. Sy liefdesverhouding met Gwen Pistorius en sy sorg vir Veldkornet Pistorius as ’n ou man – hy wil hom uitvra oor die goud.
* Hoofstuk 13: Ingi besoek Prokureur Sproet-Pistorius op kantoor en begin uitvra oor Mario en die gesiglose vrou.
* Hoofstuk 14: Die plan word beraam om die goud te begrawe. Rooibaard Pistorius en Meerlust sal die geheim deel. Die kommandolede sal moet sterf.
* Hoofstuk 15: Die swart ossewa word in die nag uitgeneem om die goud te gaan versteek. ’n Man wat nuus bring van Siela wat dreig om die kommandolede aan te gee, word geskiet.
* Hoofstuk 16: Dooies van Tallejare wat voorgekeer word deur die engel en teruggestuur word om hulle lewe te gaan herhaal (magiese realisme). Ingi kom af op ’n stoeigeveg tussen Mario en die engel in Mario se kamer een nag.
* Hoofstuk 17: Ingi onthou die vorige nag toe sy langs Mario gaan lê het (na sy stoeigeveg met die engel). Die generaal kry die engel se “goudstof” in Ingi se hare.
* Hoofstuk 18: Ingi vlug na JJ en bespreek met hom Tallejare se geheime en se greep op haar.
* Hoofstuk 19: Goodwill vertel vir Ingi van die eerste beeld wat JJ ooit gemaak het. ’n Borsbeeld van Rooibaard Pistorius, wat JJ vir Siela gebring het.
* Hoofstuk 20: W. Gird en KleinTietie Xam! verwek vir Saartjie Bruin. W. Gird praat oor kunstenaarskap.
* Hoofstuk 21: Ingi trek Tallejare se stamboom.
* Hoofstuk 22: Verdere bespiegelings oor die stamboom. Ingi sien Siela en die vrou sonder die gesig wat saam in die nag wegstap (magiese realisme).
* Hoofstuk 23: Ingi en JJ gaan swem in Lampaksdam.

'''Afdeling III – Mannekynveer'''

* Hoofstuk 1: JJ praat met Ingi oor die swart ossewa. Hy vertel dat die engel by hom kom tee drink. Hy vererg hom oor Visman Steier.
* Hoofstuk 2: Karel Bergh word gebore (ongeveer 1888) met ’n klont goud in sy hande – word as ’n voorbode gesien vir dit wat sou kom (gierigheid t.o.v. goud, water, vere).
* Hoofstuk 3: Ingi word verstrengel met die swart ossewa se verhaal. Rooibaard Pistorius dreig vir Siela en Moloi om niks te sê van haar tyd saam  met die swart ossewa nie (die aand van die wegsteek van die goud).
* Hoofstuk 4: “Spokery” by die veerpaleis. Magiese realisme – Meerlust en Irene en hul huishouding leef voort in die Veerpaleis asof hulle nooit gesterf het nie. Daar word ook gesê dat die vrou sonder gesig steeds die Veerpaleis besoek.
* Hoofstuk 5: Ingi, Mario, en die honde besoek die Veerpaleis.
* Hoofstuk 6: Ingi-hul se besoek in die vorige hoofstuk word deur W. Gird waargeneem en geteken.
* Hoofstuk 7: Kunstenaars van Tallejare word genoem. Ingi bestel vir haar verf en skildermateriaal.
* Hoofstuk 8: JJ vertel vir Ingi van Meerlust en Irene.
* Hoofstuk 9: Meerlust en Irene “ontmoet” mekaar in Amsterdam. Meerlust stuur vir Irene ’n kosbare volstruisveer as geskenk.
* Hoofstuk 10: Meerlust en Irene se verhouding ontwikkel. Hulle stel albei belang in modes en vere. Hulle besluit om saam na SA terug te keer en ’n onderneming te begin.
* Hoofstuk 11: By die Drostdy – Mario staan en voel in die poortdeur. Ingi pak in haar kamer haar skildermateriaal uit.
* Hoofstuk 12: Ingi probeer om te begin skilder.
* Hoofstuk 13: Karel Bergh onthou die “tweegeveg” tussen Meerlust en Rooibaard Pistorius, ’n geveg waarin ’n Franse modebaas per ongeluk geskiet is. Daar word ook vertel van Meerlust en Irene se lewe op Tallejare.
* Hoofstuk 14: Ingi gesels in die kroeg oor die Bergh familie se gemengde afkoms. Begin die idee kry dat sy klip wil verf. Sy vaar uit teen Matrone en die generaal oor Mario.
* Hoofstuk 15: Meerlust kry sy volstruise op ’n Afrika-ekspedisie. Die goue jare van Meerlust se veerbedryf en die 1914-ineenstorting wat volg daarna (Meerlust 56 en Karel 26).
* Hoofstuk 16: Ingi hoor by JJ van die nuwejaarsvieringe van Meerlust en Irene. Irene se verdwyning en Karel se vernedering op nuwejaarsoggend. JJ is geslote en ook Ingi vererg haar vir JJ se vrae.
* Hoofstuk 17: Ingi gaan lê by Mario en praat haar hart uit oor Tallejare.
* Hoofstuk 18: Meerlust en Generaal word drinkebroers, hulle konfronteer een nag vir Rooibaard Pistorius oor sy deel van die kaart en besluit om die spookwa nog te gaan voorlê.
* Hoofstuk 19: Meerlust en Generaal gaan uit om die swart ossewa se “spooktog” voor te lê. Meerlust onthou Irene wat hom verlaat. Hulle sien nie die wa nie, maar kry slegs die vrou sonder gesig en neem haar na die Drostdy.
* Hoofstuk 20: JJ bespiegel teenoor Ingi oor wat van Meerlust en Irene kon geword het.

'''Afdeling IV – Handklip'''

* Hoofstuk 1: Matrone vertel vir Ingi van Mario en Edit se liefdesverhaal. Sy begin iets weggee van iets verskrikliks wat gebeur het by Goudseput.
* Hoofstuk 2: Mario se lewe, Edit as sy vrou en hul baba (Matrone).
* Hoofstuk 3: Mario verlaat vir die eerste keer die Drostdy op sy eie, vertrou slegs op sy tas en reuk. Ingi gaan soek hom.
* Hoofstuk 4: Ingi bring vir Mario na die etenstafel, maar dit is nie ’n suksesvolle uitstappie nie. Mario onthou die dag wat Karel gevlug het, die ontdekking van die ses geraamtes. Lorenzo wat die geraamtes se hande afbreek en die ponde vat. Mario wat weer die geraamtes begrawe.
* Hoofstuk 5: Oor Edit, haar verhouding met Mario, haar ongemaklike, onaantreklike lyf, haar mooi stem en haar grootwordjare as deel van die Veerpaleis. Ook oor hoe sy een aand afloer hoe Meerlust en Rooibaard elkeen hulle kaarte te voorskyn bring en dit saam sit. daarna rig hulle hul pistole opmekaar, maar Edit bars in en hulle rig hulle pistole op haar, Pistorius laat sak syne eerste.
* Hoofstuk 6: JJ besluit om die grot te gaan oopskiet (saam met Ingi).
* Hoofstuk 7: Afskeidspartytjie wat Meerlust vir Edit hou voordat sy na Tjoepstil gaan en die Eed van Stilte aflê as ’n non.
* Hoofstuk 8: JJ en Ingi gaan kry toestemming by Prokureur Sproet-Pistorius om die grot te kan oopmaak.
* Hoofstuk 9: Nuus van die oopmaak van die grot versprei deur Tallejare. Daar word melding gemaak van die dooies wat steeds saam met die lewendes “leef” op Tallejare.
* Hoofstuk 10: Ingi vaar teen JJ uit oor sy verraad vermoed t.o.v. sy motiewe (handel eintlik oor die goud).
* Hoofstuk 11: W. Gird en Siela Pedi in Tallejare se hede – hou nou se gebeure dop en is vasgevang in die verlede (sien die opskudding wat die moontlike oopmaak van die grot bewerkstellig het). Drie mense wat die geheim van die goud dra, Lorenzo, Mario en Edit.
* Hoofstuk 12: JJ wil by die handelaar gaan dinamiet koop vir die grot, maar die generaal bied aan om hom met ordentlike dinamiet uit te help, hy het baie kontakte.
* Hoofstuk 13: Mario en JJ se verhouding toe JJ ’n kind was. Mario wat JJ wou meedeel dat sy pa in die grot is.
* Hoofstuk 14: Edit in Tjoepstil. Sy kan nie die eed van Stilte aflê nie, sy is lief vir geluid en haar stem is haar skoonheid. Sy word teruggeneem na die Veerpaleis.
* Hoofstuk 15: Eienaarskap van Visman Steier. JJ besoek die Veerpaleis. Hy vat die kaart uit Meerlust se ivoorbeen.
* Hoofstuk 16: Lorenzo skiet vir Edit, sy spring voor die geweer in om Mario te beskerm.
* Hoofstuk 17: Ingi dink aan Mario en Edit en die aard van liefde. Sy besef dat sy Tallejare alleen sal moet verlaat.
* Hoofstuk 18: Ingi begin afskeid neem. Praat oor die goud en kaarte. Sy sien JJ en die engel in sy kombi ry (magiese-realisme).
* Hoofstuk 19: Lorenzo se jaloesie op Mario se lewe op Tallejare. Die dag wat die water geweier het, word weer opgeroep. Daardie dag volg Mario vir Karel en sien hom dan in die grot. Karel het ’n kaart by hom wat hy by die een geraamte gevat het. Hy teken hierdie kaart op Mario se klip na. Hierna gebruik Mario dinamiet om die grot te laat toeval. Karel sterf in die grot.
* Hoofstuk 20: JJ hou die pad vanaf die stad na Tallejare met sy teleskoop dop. Hy sien die generaal en Burgemeester Moloi mekaar ontmoet en hande skud. Hy vat Visman Steier en gee hom ’n plek in sy beeldetuin (aanvaar hiermee eienaarskap?).
* Hoofstuk 21: Lorenzo se agterdog en waansin, veroorsaak deur goudkoors. Edit en Mario se huweliksdag. Hou Mario sy sig hierna verloor het.
* Hoofstuk 22: JJ en Ingi praat oor waar Visman nou heen gevat is. Hulle word dopgehou deur W. Gird. JJ sê dat die vrou sonder gedig sy ma is.
* Hoofstuk 23: Terwyl die grot oopgeskiet word, kry Mario ’n moontlike beroerte wat die een sy van sy lyf verlam. Hy sny dan die klip los uit sy hand en gaan sit dit op Ingi se bedkassie. Dan gaan sterf hy in sy kamer.
* Hoofstuk 24: JJ gaan die grot binne. Hy vind sy pa se geraamte en koets en die geraamtes van perde daar. Hy raak aan die kaart wat sy pa in sy hand hou, maar dit verbrokkel tot stof.
* Hoofstuk 25: Die engel baljaar in Tallejare.
* Hoofstuk 26: Ingi verlaat die Karoo, maar laat die klip agter, deur dit in die vlaktes in te gooi, waar dit gaan lê tussen ander klippe.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
Volg hierdie skakels vir navorsing of verdere leeswerk:

* [http://www.oulitnet.co.za/seminaar/swye.asp ''Die verhaal staan sentraal (Heilna du Plooy)''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110104103050/http://oulitnet.co.za/seminaar/swye.asp |date= 4 Januarie 2011 }}
* [http://findarticles.com/p/articles/mi_7020/is_3_27/ai_n28477858/ ''Kunstenaarskap in Die swye van Mario Salviati binne die konteks van die magiese realisme'']
* [https://aie.ned.univie.ac.at/node/13193 ''Een roman van Etienne van Heerden (Jasmijn Vreeburg, Mathilde van der Jagt, Ivette Schoppers)]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Afrikaanse romans]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse romans]]</text>
      <sha1>01i8193wk4u0d3jiptktrmly0na3xyq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ja.fm</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53215</id>
    <revision>
      <id>2813045</id>
      <parentid>1802297</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:57:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Skakel is dood</comment>
      <origin>2813045</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1719" sha1="jzopvsh435z46arxi6q59cdg7ugr2o0" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Webwerf
| naam            = Ja.fm
| favicon         = 
| logo            = 
| screenshot      = 
| onderskrif      = 
| url             = http://www.ja.fm/
| kommersieel     = Ja
| soort           = Radio, Musiek
| registrasie     = Optioneel
| eienaar         = Kagiso-media; LARI
| taal            = Afrikaans
| skepper         = 
| lanseringsdatum = 2 Maart 2011
| huidige status  = Onaktief
| inkomste        = 
}}

'''Ja.FM''' (Jacaranda Afrikaans) is 'n [[internetradio]]- en [[musiek]]-[[gemeenskapswebwerf]] wat [[Afrikaans]]e musiek uitsaai. Die radiostasie is op [[2 Maart]] [[2011]] deur die eienaars van [[Jacaranda 94.2]] begin. Die stasie maak van 'n ''Luisteraar Gedrewe Platform'' gebruik waar luisteraars op die stasie se webwerf kan kies wat gespeel moet word. Die liedjie wat die meeste stemme verwerf, word dan uitgesaai.&lt;ref&gt;[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2011/03/04/B1/16/arjafm.html Afrikaanse musiek kry nog ’n stem oor internet], [[Beeld]], 4 Maart 2011.&lt;/ref&gt;

Die diens word 24-uur 'n dag gratis uitgesaai en word nie deur advertensies of omroepers onderbreek nie. Dit bied mense reg oor die wêreld die kans om na hul gunsteling Afrikaanse musiek te luister.

Die beheerkonsole waarop luisteraars hulle keuses vir liedjies invoer kan op enige webtuiste of webjoernaal (blog) vertoon word deur die ingebedde kode te kopieer en na 'n ander webwerf oor te dra.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Sien ook ==
* [[Uitsaaines]]

== Eksterne skakels ==
* [http://www.ja.fm/ Ja.fm se tuisblad]
* [http://www.facebook.com/pages/Jafm/138935452826171 Die stasie se Facebook-blad]

[[Kategorie:Afrikaanse webwerwe]]
[[Kategorie:Internetradio]]
[[Kategorie:Musiekwebwerwe]]</text>
      <sha1>jzopvsh435z46arxi6q59cdg7ugr2o0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Koos Roets</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60161</id>
    <revision>
      <id>2812995</id>
      <parentid>2555482</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:45:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812995</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2277" sha1="ek06q6zcpz27ra9mg54a0ct34y2u2lo" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Koos Roets
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = 
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = [[1943]]
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Suid-Afrika]]
| Sterftedatum              = 
| Sterfteplek               = 
| Beroep                    = Rolprentregisseur&lt;br /&gt;kinematograaf
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| imdb                      = 0736496
| Toekennings               = 
}}

'''Koos Roets''' (1943-) is 'n bekroonde [[Suid-Afrika]]anse rolprentregisseur en kinematograaf.

Roets begin sy loopbaan in die [[rolprent]]bedryf in 1962 as 'n assistent kameraman vir [[Jamie Uys]]. Later begin hy om self die regie van rolprente te behartig en werk in beide Suid-Afrika en [[Australië]]. Hy het verskeie toekennings ontvang of is daarvoor benoem, insluitende: 4 Artes-toekennings, 2 Rapport-Oscars, 3 ATKV-toekennings, 4 ''Star Tonight''-toekennings asook die ''Stephen Farrell Lifetime Achievement Award'' vir uitmuntende kinematografie.

== Filmografie ==
As regisseur:
* 2008 Transito (TV-reeks)
* Running Riot, 2006
* [[Dryfsand(TV drama)|Dryfsand]], 2006 (TV-reeks)
* [[Kaalgat tussen die Daisies]], 1997
* Grondbaronne, 1993 (TV-reeks)
* [[Nag van die negentiende]], 1992
* The Angel, the Bicycle and the Chinaman's Finger, 1991
* Brutal Glory (video), 1990
* The Sandgrass People, 1989
* [[Wie Laaste Lag]], 1985
* [[Die Groen Faktor]], 1984
* [[Koöperasiestories]] (TV-reeks), 1983
* [[Kootjie Emmer]], 1977
* [[Daar kom tant Alie]], 1976
* [[Die Sersant en die Tiger Moth]], 1974
* [[Babbelkous en Bruidegom]], 1974
* [[Vlug van die seemeeu]], 1972
* [[Die Erfgenaam]], 1971
en andere.

== Kinematografie ==
* Abraham, 2013
*[[Die Geheim van Nantes]], 1969
* [[Jannie totsiens]], 1970
* [[Eendag op 'n Reëndag]], 1975
* [[Somer]], 1975
* [[Paljas (rolprent)|Paljas]], 1998
* [[Die Wonderwerker]], 2012
* [[Faan se Trein]], 2013
en andere.

== Eksterne skakels ==
* [http://www.imdb.com/name/nm0736496/ Roets se IMDB-profiel]

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Roets, Koos}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse rolprentregisseurs]]
[[Kategorie:Geboortes in 1943]]</text>
      <sha1>ek06q6zcpz27ra9mg54a0ct34y2u2lo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>J.C. Kannemeyer</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60276</id>
    <revision>
      <id>2812836</id>
      <parentid>2744949</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:46:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812836</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42445" sha1="m32haccla3rtp4f4tyvaf72gao2c53r" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Persoon
| naam             = J.C. Kannemeyer
| bynaam           = 
| beeld            =
| onderskrif       = 
| geboortenaam     = John Christoffel Kannemeyer
| geboortedatum    = [[31 Maart]] [[1939]]&lt;br /&gt;[[Robertson]]
| dood_datum       = [[25 Desember]] [[2011]]&lt;br /&gt;[[Stellenbosch]]
| titel            = Skrywer, akademikus
| salaris          = 
| termyn           = 
| voorganger       = 
| opvolger         = 
| party            = 
| godsdiens        = 
| huweliksmaat     = 
| kinders          = 
| webwerf          = 
| voetnotas        = 
}}
Prof. '''John Christoffel Kannemeyer''' (31 Maart 1939, Robertson - 25 Desember 2011, Stellenbosch) was 'n akademikus, letterkundige en skrywer. Hy is veral bekend vir die biografieë wat hy geskryf het, onder andere die lewensverhale van [[D.J. Opperman]], [[C.J. Langenhoven]], [[C. Louis Leipoldt]], [[Jan Rabie]] en [[Uys Krige]]. Hy het enkele dae voor sy dood sy laaste biografie, oor die [[Nobelprys]]wenner [[J.M. Coetzee]], voltooi.&lt;ref&gt;[http://afrikaans.news24.com/Suid-Afrika/Nuus/SA-letterkundige-sterf-op-Kersdag-20111226 SA-letterkundige sterf op Kersdag] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120202230713/http://afrikaans.news24.com/Suid-Afrika/Nuus/SA-letterkundige-sterf-op-Kersdag-20111226 |date= 2 Februarie 2012 }}, [[Nuus24]], 26 Desember 2011&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.stellenboschwriters.com/kannemey.html J. C. Kannemeyer op stellenboschwriters.com], besoek op 26 Desember 2011&lt;/ref&gt;

== Lewe en werk ==

=== Vroeë lewe ===
John Christoffel Kannemeyer is op 31 Maart 1939 op [[Robertson]] gebore as die jongste van twee kinders, albei seuns.&lt;ref&gt;http://esat.sun.ac.za/index.php/J.C._Kannemeyer&lt;/ref&gt; Sy broer Freddie is veertien jaar ouer as hy. Nie een van sy ouers het matriek gemaak nie. Sy pa is op [[Van Wyksvlei|Vanwyksvlei]] in die [[Klein-Karoo|Klein Karoo]] gebore en het later vir slegs ’n paar jaar op [[Ladismith]] skoolgegaan. Aanvanklik was hy by die boubedryf betrokke, maar laat vaar hierdie werk weens ’n longkwaal. In 1915 is hy na Robertson, waar hy vrugte, droë vrugte en pluimvee opgekoop en verkoop het. Later jare het hy ’n winkel besit met ’n gasagentskap en koop en bou ’n aantal huise op die dorp, wat hy dan weer verhuur het. Kannemeyer se pa is in Januarie 1972 oorlede. Sy ma, Katie van Zyl, was iemand met ’n sterk emosionele inslag en wisselende buie tussen depressief en uitbundig. Haar ouers en die meeste van haar broers en susters het op Robertson gewoon, sodat Kannemeyer as kind sy moeder se mense veel beter as dié van sy vader geken het. Sy ma is in 1985 oorlede. John gaan skool op sy tuisdorp en matrikuleer dan in 1956 aan Hoërskool Robertson. Op hoërskool is hy aktief in die debatsvereniging en wen die redenaarsbeker in sy matriekjaar.

=== Opleiding ===
Hy studeer vanaf 1957 aan die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]], waar hy die B.A.-graad in 1959 verwerf met Afrikaans-Nederlands en [[Filosofie]] as hoofvakke en [[Frans]], [[Latyn]], [[Sosiologie]] en [[Sielkunde]] as byvakke. In sy eerste jaar is hy ’n inwoner van Dagbreekkoshuis, maar loseer vir die res van sy studies privaat. Hy word aan die einde van 1959 verkies tot voorsitter van die Afrikaanse Studiekring. In 1960 behaal hy die B.A. Honneurs-graad met lof en in 1962 die M.A.-graad met lof met ’n verhandeling oor ''Die dramatiese spreker in ’n vers: ’n Ondersoek na die primêre strukturerende element in ’n gedig''. In 1964 verwerf hy die D.Litt.-graad onder leiding van [[D.J. Opperman]] met ’n proefskrif oor &lt;ref&gt;http://www.litnet.co.za/kannemeyer-onvergelyklike-leermeester-en-gulhartige-mentor1/&lt;/ref&gt;''Die stem in die literêre kunswerk: ’n Ondersoek na die aanbiedingswyse in die liriese en epiese poësie, die verhalende prosa en die drama'', wat later gepubliseer word.&lt;ref&gt;http://www.esaach.org.za/index.php?title=Kannemeyer,_John_Christoffel{{Dooie skakel|date=Januarie 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; In 1960 en 1961 is hy dosent-assistent vir D.J. Opperman aan die Universiteit van Stellenbosch en in 1962 word hy aangestel as lektor in Afrikaans en Nederlands aan die [[Universiteit van Kaapstad]]. 

Hy onderneem ’n bootreis na [[Europa]] in 1961 en doen die eiland [[Las Palmas de Gran Canaria|Las Palmas]] aan, asook [[Londen]] in [[Engeland]], [[Frankryk]], [[Switserland]], [[Luxemburg]], [[België]] en [[Nederland]]. In hierdie tyd is hy mederedakteur van ''Inset'' tussen 1961 en 1962 en mederedakteur van ''Kriterium'' vanaf 1963 tot 1966. Reeds vanaf sy studentedae verskyn daar resensies en artikels van hom in ''Stellenbosse student'' en ''Inset'' en later ook in ''[[Die Burger]]'', ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]'', ''Kriterium'', ''Standpunte'', ''[[Rapport]]'' en ''[[Oggendblad]]''. In April 1963 trou hy met die Nederlandse Beatrix Marianne Broer en hulle het twee seuns, Johan Mark (gebore 1965) en Anton Christoffel (gebore 1967). Anton verwerf later self bekendheid met sy uitdagende grafiese werke onder die ''Bitterkomix''-vaandel.

=== Loopbaan as akademikus ===
Vanaf 1 April 1969 is hy senior lektor in die Nederlandse letterkunde aan die [[Randse Afrikaanse Universiteit]]. In 1971 neem hy studieverlof en vertrek saam met sy gesin na Europa, waar sy vrou en kinders in [[Spanje]] agterbly by haar ouers. Hy bestudeer die Nederlandse letterkunde onder Karel Meeuwese van die Katholieke Universiteit van Nijmegen, terwyl hy ook van hierdie geleentheid gebruik maak om Europa te deurreis en die Skandinawiese lande te besoek. In hierdie tyd verlaat sy vrou hom en keer hy alleen met die kinders terug na [[Suid-Afrika]]. Die Universiteit van Kaapstad bied hom nou ’n posisie aan as lektor en hy keer in 1973 terug na [[Kaapstad]]. Hy is in 1973 ’n tweede keer getroud, hierdie keer met Estelle, dogter van die gewese eerste minister [[Hans Strijdom|J.G. Strijdom]]. Die huwelik is egter ’n mislukking en die egpaar is binne ’n paar maande uitmekaar. In die middel van 1974 trou hy met Althea Roberts van [[Mosselbaai]], wat ’n dogter uit ’n vorige huwelik het. Hulle besoek Europa vir hulle huweliksreis van vyf weke. 

Vanaf Januarie 1975 is hy lektor en vanaf 1976 senior lektor in Nederlandse studies aan die Universiteit van Stellenbosch en in hierdie tyd voltooi hy sy in-diepte navorsing vir die skryf van die geskiedenis van die [[Afrikaanse letterkunde]]. Na publikasie van die eerste band van hierdie omvattende studie onderneem hy in Oktober 1978 weer ’n studiereis van drie maande in Europa. Hy is redaksielid van ''Standpunte'' en in die tydperk tussen Februarie 1977 tot Desember 1983 is hy eindredakteur van hierdie tydskrif, waarna hy weens werkdrukte bedank.

Vanaf Januarie 1982 tot Maart 1987 is hy professor en hoogleraar in Afrikaans en Nederlands aan die [[Universiteit van die Witwatersrand]] in [[Johannesburg]]. Wanneer hy hierdie pos aanvaar, verkies sy vrou Althea om in die Kaap agter te bly en eindig die huwelik in ’n egskeiding. Hy trou dan in 1984 met Sugnèt Dekker (néé Kriel), wat saam met hom aan die Universiteit van Stellenbosch gestudeer het. Hulle onderneem in 1985 ’n reis van twee maande deur Europa. Hy is in 1987 besoekende professor aan die Katholieke Universiteit van Leuven en doen weer navorsing in [[Amsterdam]]. In April 1987 aanvaar hy ’n pos as senior navorsingspesialis by die Instituut vir Taal- en Kunstenavorsing van die [[Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing]] in [[Pretoria]]. Hierdie pos stel hom in staat om voltyds navorsing te doen. In September [[1992]] keer hy terug na Stellenbosch, waar hy voltyds navorsing doen en as vryskut werk. 

Om [[C.J. Langenhoven|Langenhoven]] se biografie te voltooi, reis hy wyd in die Klein Karoo om met Langenhoven se wêreld vertroud te raak en hy raak entoesiasties oor hierdie streek se unieke geskiedenis, natuurskoon en gasvrye mense. In 1993 neem hy ’n paar kollegas deur hierdie streek op ’n driedaagse Langenhoven-toer, waarna een van sy reisgenote, [[Wium van Zyl]], op die idee kom om hierdie ekskursie aan die groter publiek te bemark. So ontstaan samewerking tussen Kannemeyer as kundige en geestige kommentator en Van Zyl as organiseerder om die publiek op verskeie letterkundige toere op Langenhoven en ander [[Lys van Afrikaanse skrywers|Afrikaanse skrywers]] se voetspore te neem.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.oulitnet.co.za/mond/kannemeyer.asp |title=argiefkopie |access-date=11 September 2016 |archive-date=20 Desember 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121220014656/http://www.oulitnet.co.za/mond/kannemeyer.asp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Hy word in 2004 vir drie jaar by die Universiteit van Stellenbosch aangestel as buitengewone professor in Afrikaans en Nederlands, met die taak om Dokumentasiekunde aan nagraadse studente te doseer. By verskeie geleenthede bring hy studiebesoeke aan die Universiteite van Nijmegen, Utrecht, Amsterdam en Leuven, waar hy as gasprofessor lesings aanbied oor die Afrikaanse letterkunde. Om navorsing te doen vir sy biografieë oor [[Peter Blum|Blum]], [[C. Louis Leipoldt|Leipoldt]] en [[Uys Krige|Krige]] besoek hy in 1992, 1997, 2001 en 2002 plekke soos Londen, Amsterdam, Spanje, Frankryk en [[Indonesië]], terwyl hy in 1999 gasdosent is aan die universiteite van Wroclaw en Poznan in [[Pole]]. Hy is vanaf 1975 lid van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. In 2000 is hy vir geruime tyd buite aksie wanneer hy ’n rugoperasie en kort daarna ’n hartomleiding ondergaan. Vir die laaste tien jaar van sy lewe het hy ’n ernstige verhouding met Santa Hofmeyr-Joubert. Hy spandeer sy laaste jare in ’n woonstel in die aftree-oord Agapé op [[Stellenbosch]].&lt;ref&gt;http://www.stellenboschwriters.com/kannemey.html&lt;/ref&gt;

=== Omstredenheid ===
Sy lewe en werk word gekenmerk deur omstredenheid en hy is gereeld in polemieke betrokke. [[T.T. Cloete]] beweer dat hy met die samestelling van sy ''[[Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur]]'' ruimskoots menings van ander literatore sonder erkenning oorgeskryf het, waarna ’n uitgerekte publieke meningswisseling plaasvind waarin beide partye, maar veral Kannemeyer, sterk steun verkry van bekende figure in die literêre wêreld. Kannemeyer is duidelik gekrenk deur hierdie aanval op sy integriteit en verwys steeds jare later in openbare toesprake snedig na hierdie voorval. Die familie van die skrywerbroers [[N.P. van Wyk Louw]] en [[W.E.G. Louw]] dreig om regstappe te neem omdat hy kopiereg skend met die publikasie van die briefwisseling tussen die skrywerbroers in die boek “''Ek ken jou goed genoeg – Die briewewisseling tussen N.P. van Wyk Louw en W.E.G. Louw 1936–1939''”. By verskeie geleenthede laat hy hom in die openbaar skerp uit teenoor sy akademiese teenstanders, onder andere kort na die dood van [[A.P. Grové]], waar hy nie skroom om die pas oorlede professor steeds by te kom nie. Hy kom ook in botsing met [[Protea Boekhuis]] wanneer hy hierdie uitgewer dagvaar weens, wat hy beweer, die wanbetaling van sy tantièmes is. Sy aanklag is dat die uitgewer tantième sou weerhou van die verkope van sy biografie oor [[Etienne Leroux]] en dat daar veel meer eksemplare van die boek verkoop is as wat Protea Boekhuis se boekhouding aantoon.

=== Sterfte ===
Hy is op 25 Desember 2011 in Stellenbosch aan ’n beroerte-aanval oorlede. Die letterkundige professor Wium van Zyl is die eksekuteur van sy boedel. Onder die bepalings van sy testament is dat sy letterkundige dokumente en persoonlike korrespondensie aan die Universiteit van Stellenbosch geskenk word, waar dit by die Gericke-biblioteek gehuisves word.&lt;ref&gt;http://www.litnet.co.za/in-memoriam-afscheid-van-jc/&lt;/ref&gt;

== Skryfwerk ==
Op skool skryf hy gedigte en op laerskool word ’n geleentheidsgedig wat hy vir [[Kersfees]] geskryf het, by ’n byeenkoms van die Heilsleër voorgedra. Enkele prosastukke van hom word in die hoërskool se jaarblad gepubliseer. In standerd agt skryf hy ’n brief aan [[D.J. Opperman]] om sy bewondering vir “''Periandros van Korinthe”'' uit te spreek en sluit enkele van sy gedigte in vir Opperman se kommentaar, terwyl hy ook gedigte stuur vir [[Ernst van Heerden]]. Beide lewer kommentaar op sy gedigte, Opperman met minder skerp kritiek as Van Heerden. Hy besluit egter redelik vroeg in sy loopbaan om eerder sy aandag aan letterkundige kritiek as kreatiewe skryfwerk te wy. Hy is veral bekend vir sy deeglike biografieë van belangrike Afrikaanse skrywers, vir sy literatuurgeskiedenis van die Afrikaanse letterkunde en vir sy kritiek op nuwe letterkundige werk wat in dagblaaie en tydskrifte verskyn en waarvan talle ook gebundel word. Hierdie werk maak van hom een van die belangrikste literatore in die Afrikaanse letterkundige geskiedenis.

=== Afrikaanse literatuurgeskiedenis ===
Hy behaal sy doktorsgraad met  ''Die stem van die literêre kunswerk'', wat later gepubliseer word. Sy uitgangspunt is dat daar in alle literatuur ’n stem is wat praat en hy ondersoek dan die vraagstukke rondom hierdie stem, soos watter stem praat, wat sê dit, hoe praat dit en hoe affekteer dit die literatuur. Dit is ’n omvangryke studie wat hy met groot deeglikheid voltooi.&lt;ref&gt;Antonissen, Rob. ''Spitsberaad.'' Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966&lt;/ref&gt; Met ''Prosakuns'' lewer hy ’n inleiding tot die tegniek van die prosa en die belangrike elemente waarmee die prosakuns werk. Hy verdeel die boek in afsonderlike besprekings van ''Gebeure'', ''Karakterisering'' en ''Ruimte''.&lt;ref&gt;Cloete, T.T. Standpunte. Nuwe reeks 80, Desember 1968&lt;/ref&gt; Met ''Op weg na Welgevonden'' lewer hy die eerste boek kritiek in Afrikaans wat oor slegs een letterkundige werk handel, naamlik ’n ontleding van Etienne Leroux se ''Sewe dae by die Silbersteins''. ''Nederduitse digkuns'' bevat ’n inleiding en aantekeninge oor gedigte uit die sewentiende-eeuse Nederlandse poësie.

In 1973 nader [[Koos Human]] van [[Human en Rousseau|Human &amp; Rousseau]], met die ondersteuning van D.J. Opperman, hom oor die moontlikheid om ’n Afrikaans literatuurgeskiedenis aan te pak. Dit was nodig aangesien die twee vorige skrywers van so ’n geskiedenis, Gerrit Dekker en Rob Antonissen, beide reeds oorlede is. Hierdie werk vestig hom as die toonaangewende literator in Afrikaans. Hy skryf dan die vir sy tyd mees omvattende literatuurgeskiedenisse in Afrikaans, eers in afsonderlike bande. ''[[Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur]] I,'' wat die tydperk vanaf die aanvang tot met die [[Dertigers]] dek, verskyn in 1978 en word in 1979 bekroon met die [[Recht Malanprys|Recht Malan-prys]].&lt;ref&gt;Brink, André P. Rapport, 13 Augustus 1978&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Cloete, T.T. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 18 no. 1, Februarie 1980&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Nienaber-Luitingh, M. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 19 no. 3, September 1979&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Van Heerden, Ernst. Beeld, 17 Julie 1978&lt;/ref&gt; In 1979 is dit ook een van die vyf boeke op die kortlys van die Louis Luyt-prys. Die tweede band, ''[[Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur]] II'', dek die tydperk vanaf die Dertigers tot met 1970 en is in 1984 op die kortlys vir die toekenning van die Louis Luyt-prys. Veral weens koste oorwegings, maar deels ook oor die polemiek wat tussen hom en T.T. Cloete ontstaan oor hierdie literatuurgeskiedenisse en wat die voorskryf van hierdie literatuurgeskiedenisse op universiteite beperk, word afgesien van die voorgenome derde band.&lt;ref&gt;Cloete, T.T. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 22 no. 1, Februarie 1984&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Nienaber-Luitingh, M. Die Burger, 6 Oktober 1983&lt;/ref&gt; Kannemeyer kondenseer die inhoud van die twee bande en werk die nuutste letterkundige geskrifte in een band by onder die titel ''Die Afrikaanse literatuur 1652-1987''. ’n Gekondenseerde weergawe van hierdie literatuurgeskiedenis word in Engels vertaal deur Elaine Ridge as ''A history of Afrikaans literature''.&lt;ref&gt;Coetzee, Ampie. Rapport, 22 Januarie 2006&lt;/ref&gt; Na verloop van 17 jaar verskyn die laaste bygewerkte geskiedenis as ''Die Afrikaanse literatuur 1652-2004''.&lt;ref&gt;Venter, L.S. Beeld, 3 April 2006&lt;/ref&gt; Literatuur-geskiedkundige boeke is ook  ''Die Afrikaanse bewegings'', waarin hy die ontstaan en geskiedenis van die Eerste en Tweede Afrikaanse Taalbeweging uiteensit, en ''Letterkunde en beweging voor 1900'', wat bestaan uit ’n oorsig oor hierdie tydperk en ’n bloemlesing van die geskrifte.&lt;ref&gt;Olivier, Fanie. Rapport, 22 Februarie 1976&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Pheiffer, R.H. Beeld, 21 Junie 1976&lt;/ref&gt; Oor sy taak as geskiedkundige lewer hy verslag in ''Die taak van literêre geskiedskrywing.''

=== Biografiese skryfwerk ===
Benewens sy literatuurgeskiedenis is sy vernaamste werk die omvattende biografieë wat hy oor verskeie persone die lig laat sien. Reeds vroeg in sy loopbaan skryf hy ’n monografie oor ''Jochem van Bruggen''. D.J. Opperman is die eerste skrywer aan wie hy ’n omvattende biografie wy, getitel ''D.J. Opperman: 'n biografie.'' Kannemeyer het vir hierdie biografie ’n navorsingstoekenning van die senaat van die Universiteit van die Witwatersrand, ’n Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing ad hoc-toekenning en steun van Radio Suid-Afrika se Skrywersfonds ontvang. Hy ontvang die Ou Mutual-prys in 1987 vir ''D.J. Opperman: ’n biografie'' en in dieselfde jaar is hierdie boek op die kortlys vir die Rapportprys.&lt;ref&gt;Britz, E.C. The Argus, 22 Januarie 1987&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Olivier, Gerrit. Die Suid-Afrikaan. Lente 1987&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Roos, Henriette. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 26 no. 4, Desember 1986&lt;/ref&gt; ’n Aantal jare later verskyn ''Die bonkige Zoeloelander'', wat as aanvulling tot die biografie gesien kan word en Opperman se lewe in beeld uiteensit, met toepaslike kommentaar. Die digter Peter Blum verlaat Suid-Afrika in die vroeë sestigerjare en dig daarna uit verbittering teenoor die land glad nie meer in Afrikaans nie. Vir geruime tyd skryf hy beledigende boodskappe en briewe aan vriende en kennisse in Suid-Afrika, maar hierdie korrespondensie droog ook op, terwyl hy glad nie sy tantième op verkope van sy digbundels opeis nie.&lt;ref&gt;Botha, Johann. Die Burger, 30 November 1994&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Grové, A.P. Insig, November 1994&lt;/ref&gt; Kannemeyer se deeglike speurtog na Blum se lewe en bewegings, wat in ''Wat het geword van Peter Blum?'' geboekstaaf word, los die tergende vrae rondom hierdie digter op. Die Recht Malan-prys word in 1996 aan hom toegeken vir ''Langenhoven: 'n lewe''. Hierdie boek is in dieselfde jaar op die kortlys vir die toekenning van die [[Helgaard Steyn-prys]] en word eervol vermeld tydens die toekenning van die [[C.N.A.-prys]].&lt;ref&gt;Hugo, Daniel. Die Burger, 17 Mei 1995&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Pheiffer, Roy. Insig, Mei 1995&lt;/ref&gt; Tegelykertyd verskyn ''Die dienswillige dienaar'', ’n aanvullende fotoboek oor Langenhoven, waar die byskrifte saam met die foto’s as kort lewenskets van hierdie skrywer kan dien. In 1999 verower ''Leipoldt: 'n lewensverhaal'' die [[Recht Malan-prys]] in 1999 en in 2000 die [[Helgaard Steyn-prys]].&lt;ref&gt;Venter, L.S. Beeld, 9 Augustus 1999&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Viljoen, Louise. Insig, Julie 1999&lt;/ref&gt; Saam met hierdie biografie verskyn ook ''So blomtuin vol kleure'', ’n versameling wat hy maak van Leipoldt se geskrifte oor Clanwilliam, en ''Uit die skatkis van die Slampamperman'' is ’n keur uit die geskrifte van Leipoldt. Die biografie oor Uys Krige, ''Die goue seun'', is in 2003 op die kortlys vir die toekenning van die Recht Malan-prys en in 2004 op die kortlys vir die toekenning van die [[Helgaard Steyn-prys]].&lt;ref&gt;Aucamp, Hennie. Insig, Junie 2002&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Botha, Saartjie. Rapport, 12 Mei 2002&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Venter, L.S. Beeld, 5 Augustus 2002&lt;/ref&gt; Hierdie biografie word vergesel van ''Uit die skatkis van die goue seun'', ’n keur uit die geskrifte van Uys Krige. Die biografie oor ''Jan Rabie'' word saam met ''Hutspot'' uitgegee, waarin hy reissketse, verhale, essays en praatjies van Rabie saambundel.&lt;ref&gt;Botha, M.C. Insig, Januarie/Februarie 2005&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Coetzee, Ampie. Rapport, 9 Januarie 2005&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;De Vries, Abraham H. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 43 no. 1, Herfs 2006&lt;/ref&gt; Sy laaste biografie oor ’n Afrikaanse skrywer is oor Etienne Leroux onder die titel ''Leroux: 'n lewe''. In 2009 is ''Leroux: ’n lewe'' op die kortlys vir die toekenning van die Universiteit van Johannesburg-prys.&lt;ref&gt;Human, Thys. Beeld, 29 September 2008&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Marais, Johann Lodewyk. Rapport, 21 September 2008&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Roos, Henriette. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 46 no. 2, Lente 2009&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Rousseau, Leon. Boeke Insig. No. 6, Somer 2009&lt;/ref&gt; Klaarblyklik ’n neweproduk van sy Opperman-biografie is die biografie oor sy vriend Hannes van der Merwe, bekende argitek van Kaapstad, wat as  ''Hannes van der Merwe – Argitek en skrywersvriend verskyn.''&lt;ref&gt;Myburg, Johan. Beeld, 4 Junie 2007&lt;/ref&gt; Nadat hy altyd op Afrikaanse skrywers gekonsentreer het, skryf hy die omvattende biografie oor die Nobelpryswenner [[J.M. Coetzee]], wat in Afrikaans onder die titel ''J.M. Coetzee  – 'n geskryfde lewe'' verskyn en in die Engelse vertaling deur Michiel Heyns as ''J.M. Coetzee – A life in writing''. Ná Kannemeyer se dood het Hannes van Zyl hierdie uitgawes versorg en ietwat verkort om die verhaal te laat vloei. Die boek word in Nederlands vertaal en die Franse, Duitse en Australiese regte word verkoop reeds voor amptelike publikasie. Hierdie biografie oes groot lof in van alle oorde as ’n deeglike werk, wat ’n groot bydrae lewer tot die studie en kennis van hierdie Nobelpryswenner.&lt;ref&gt;[[Marianne de Jong |De Jong, Marianne]]. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 50 no. 1 Herfs 2013&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;La Vita, Murray. Beeld, 10 September 2012&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Van Vuuren, Helize. Beeld, 12 November 2012&lt;/ref&gt;

=== Literêre opstelle en resensies ===
Sy werke sluit in verskeie bundels met literêre opstelle en resensies. ''Opstelle oor die Afrikaanse drama'' is die eerste van hierdie publikasies. ''Konfrontasies'', met die subtitel ''Letterkundige opstelle en kritiek 1961–1975'' word in drie afdelings verdeel, met die eerste bestaande uit drie opstelle oor die meestal slordige teksversorging by C. Louis Leipoldt. Die tweede afdeling is kritiek op bundels letterkundige opstelle, terwyl die derde afdeling resensies oor Afrikaanse dramas bevat.&lt;ref&gt;Brink, André P. Rapport, 16 Oktober 1977&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Gilfillan, F.R. Standpunte. Nuwe reeks 140, April 1979&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Schutte, H.J. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 17 no. 3, Augustus 1979&lt;/ref&gt; ''Ontsyferde stene'' se subtitel is ''Herinnerings, huldigings, herlesings en herbevestigings'' en bevat geleentheidstoesprake, letterkundige opstelle, boekresensies en ander artikels oor die letterkunde.&lt;ref&gt;Olivier, Fanie. Beeld, 27 Januarie 1997&lt;/ref&gt; Die bundel word in agt afdelings verdeel. Die eerste afdeling handel oor ’n terugblik na die werk van sommige van die belangrikste Afrikaanse skrywers soos Etienne Leroux en [[Elisabeth Eybers]]; die tweede bevat reaksies op werke oor die letterkunde; die derde is gewy aan die verbinding tussen die Afrikaanse en Nederlandse letterkunde; die vierde het Peter Blum en die vyfde C.J. Langenhoven as onderwerp; die sesde behandel meestal onbekende wetenswaardighede oor die letterkunde, soos die bekende akteur [[Jacques Loots]] se opspraakwekkende gedigte van die veertigerjare; die sewende afdeling bevat ’n oorsig oor die toekoms van die Afrikaanse letterkunde en die slotafdeling is oor D.J. Opperman. Ander letterkundige kritiek word gebundel in ''Getuigskrifte'' (lesings en opstelle), ''Die bevestigende vlam'' (die eerste Afrikaanse opstelbundel wat uitsluitlik studies oor die Nederlandse letterkunde bevat&lt;ref&gt;Britz, Etienne. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 29 no. 2. Mei 1991&lt;/ref&gt;), en ''Uit puur verstrooiing''. ''Kroniek van klip en ster'' is ’n ontleding van D.J. Opperman se oeuvre,&lt;ref&gt;Brink, André P. Rapport, 16 Maart 1980&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Cloete, T.T. Standpunte. Nuwe reeks 147, Mei 1980&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Steenberg, D.H. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 21 no. 1, Maart 1981&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Viljoen, Hein. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 18 no. 3, Augustus 1980&lt;/ref&gt; terwyl hy ''Die heks en Die laaste aand'' ’n blokboek is oor hierdie dramas van C. Louis Leipoldt.&lt;ref&gt;Human, Thys. Beeld, 3 Maart 2008&lt;/ref&gt; Hy publiseer ook ''Letterkunde en beweging voor 1900'' oor die [[Eerste Afrikaanse Taalbeweging]] en ''Op weg na 2000'', laasgenoemde ’n bespreking van die belangrikste werke in die negentigerjare van die [[20ste eeu|twintigste eeu]].&lt;ref&gt;Roos, Henriette. Rapport, 25 April 1999&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Venter, L.S. Beeld, 12 April 1999&lt;/ref&gt; ''Die dokumente van dertig'' belig deur hoofsaaklik te steun op briefwisseling die belangrikste skrywers en digters van hierdie tydperk en hulle verhoudings met ander.&lt;ref&gt;Snyman, Henning. Rapport, 23 Desember 1990&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Viljoen, Louise. Die Burger, 27 Desember 1990&lt;/ref&gt; ''Die dokumente van Dertig'' word in 1990 genomineer vir die Rapportprys en is in 1992 op die kortlys vir die toekenning van die [[Helgaard Steyn-prys]]. ''Figuur en fluit'' is ’n studie wat in Nederland gepubliseer word en ’n ondersoek is na die ooreenkomste in kunsbeskouing tussen D.J. Opperman en Marthinus Nijhoff.&lt;ref&gt;Van Zyl, Wium. Die Burger, 20 Julie 1993&lt;/ref&gt; By die geleentheid van die tagtigste verjaarsdag van Elisabeth Eybers word sy lang opstel oor haar werk onder die titel ''Die gespitste binneblik'' in ’n beperkte en getekende uitgawe gepubliseer.&lt;ref&gt;Grové, A.P. Insig, April 1995&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Venter, Leona. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 35 no. 2, Junie 1995&lt;/ref&gt; ''Verse vir die vraestel'' lewer insiggewende kommentaar oor en ontleding van sowat 190 bekende Afrikaanse gedigte as hulpmiddel vir leerlinge in hulle studie van die poësie.&lt;ref&gt;Malan, Lucas. Rapport, 19 Julie 1998&lt;/ref&gt; Die Universiteit van Stellenbosch publiseer sy D.J. Opperman-gedenklesing van 1991 onder die titel ''Die rotsmusiek van eie hiëroglief'', terwyl die [[Nelson Mandela-universiteit|Universiteit van Port Elizabeth]] die letterkundige opstel ''Probleme van 'n Langenhoven-biograaf'' publiseer. ''Die rym neem ook 'n hele lewe in beslag'' is sy outobiografie en word in 1990 genomineer vir die Rapportprys.&lt;ref&gt;Britz, Etienne. Die Burger, 1 November 1990&lt;/ref&gt;

=== Samesteller en redigeerder ===
Hy is betrokke by die versorging en samestelling van ’n groot aantal geskrifte.  ''Die galeie van Jorik'' is ’n faksimilee en transkripsie van die oorspronklike dokumente, met ’n weergawe van die finale teks van ''Joernaal van Jorik'' van D.J. Opperman. Uit hierdie boek kan die ontwikkeling van die teks grondig nagegaan word. Van Opperman versorg hy ook die faksimilee uitgawe van die manuskrip van sy onvoltooide laaste digbundel, ''Sonklong oor Afrika'' en hy bring sy ''Verspreide opstelle'' in een bundel bymekaar. Hy versorg die ''Versamelde gedigte'' van C. Louis Leipoldt en in ''Literêre cuaserie'' bundel hy Leipoldt se kritiese opstelle oor die literatuur. Van Uys Krige versorg hy die ''Versamelde gedigte, Vier eenbedrywe'' (’n keur uit Krige se reeds gepubliseerde eenbedrywe), ''Die veelsydige Krige'' (’n saambundeling van lesings deur verskillende literators wat oorspronklik van 1 tot 5 Februarie 1988 by die Somerskool van die Universiteit van Kaapstad aangebied is) en  ''Naamlose muse'' (Krige se kritiese werk en letterkundige essays). Etienne Leroux se verspreide korter tekste vat hy in twee bundels saam.&lt;ref&gt;Venter, Leona. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, Jaargang 29 no. 2, Junie 1989&lt;/ref&gt; ''Tussenspel'' bevat Leroux se kreatiewe skryfwerk en ''Tussengebied'' bevat sy lesings en artikels oor die literatuur en die taak van die skrywer. Eers Jan Greshoff en later [[Fred le Roux]] voer in die veertigerjare onder die skuilnaam Kees Konyn ’n skrikbewind onder die pretensieuse in die letterkunde en Kannemeyer bundel ’n keur van hulle artikels saam in ''Die koleperas van Kees Konyn''. Saam met ander versorg hy ''Die volledige versamelde gedigte'' van [[Eugène Marais|Eugène N. Marais]]. ''Kraaines'' is ’n bloemlesing uit die werk van Afrikaanse digters na 1955. By geleentheid van [[Koos Human]] se vyftigste verjaardag versorg hy saam met [[Karel Schoeman]] die huldigingsbundel ''&lt;nowiki/&gt;'n Natsteen vir Koos Human'', terwyl ''Skanse teen die tyd'' ’n huldigingsbundel is vir W.E.G. Louw se 65ste verjaardag, wat hy saam met E.C. Britz en R.H. Pheiffer redigeer. ''Kritiese aanloop'' is ’n saambundeling van letterkundige opstelle en resensies van J.F.W. Grosskopf, C. Louis Leipoldt en Eugène N. Marais, wat beskou kan word as die aanvang van die wetenskaplike kritiek in Afrikaans.

Hy versamel die ''Briewe van Peter Blum'' wat Blum aan vriende en die pers geskryf het.&lt;ref&gt;Aucamp, Hennie. Rapport, 29 Maart 2009&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Rousseau, Leon. Beeld, 8 Junie 2009&lt;/ref&gt; Na W.E.G. Louw se dood skenk sy weduwee in 1988 sy dokumenteversameling aan die Universiteit van Stellenbosch en hieruit stel Kannemeyer later die bundel ''Ek ken jou goed genoeg'' saam, waarin die briefwisseling tussen N.P. van Wyk Louw en W.E.G. Louw tussen 1936 en 1939 gepubliseer word, vergesel van ’n inleiding deur Kannemeyer. Hierdie publikasie lei daartoe dat familie van die broers ’n onsuksesvolle aansoek by die hooggeregshof in Kaapstad indien om verspreiding van die boek te stop. Die rede vir die polemiek is die simpatie wat daar veral uit N.P. van Wyk Louw se briewe blyk vir die nasionaal-sosialistiese beleidsrigtinge van die Duitse regering onder [[Adolf Hitler|Hitler]], asook die argwaan wat beide broers toon teenoor die rol van [[Jode]] in Suid-Afrika. Gelees teenoor die algemene agtergrond van sy tyd, die feit dat die briewe geskryf is voor Hitler se ergste vergrype en die ouderdom van die broers (albei is steeds in hulle twintigs), is hulle sentimente egter nie werklik radikaal nie en het beide se latere geskrifte afdoende bewys gelewer van hulle sobere oordeel oor sake van die dag. Veral Van Wyk Louw word inderdaad beskou as filosoof in sy uitsprake oor rasseverhoudinge in Suid-Afrika, veral tussen wit en bruin. Die briewe is verder van groot waarde vir ’n beoordeling van die broers se letterkunde en kunsbeskouing.&lt;ref&gt;Britz, Etienne. Kakkerlak. Uitgawe 4, 2005&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Coetzee, Ampie. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 43 no. 1, Herfs 2006&lt;/ref&gt; Hierdie eerste bundel word opgevolg deur  ''Briewe van W.E.G.en N.P. van Wyk Louw 1941 - 1970'', wat hy eweneens redigeer en van ’n inleiding voorsien.&lt;ref&gt;Anker, Johan. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 49 no. 2 Lente 2012&lt;/ref&gt;

== Eerbewyse en toekennings ==
In 1988 ken die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] die [[Gustav Prellerprys vir Literatuurwetenskap en Letterkundige Kritiek|Gustav Preller-prys]] vir Literêre Kritiek aan hom toe. In 2000 ontvang hy van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde die C. Louis Leipoldt-prijs vir sy artikel oor ''Uys Krige en die Suid-Afrikaanse politiek''. Die Akademie vereer hom in 2003 met die N.P. van Wyk Louw-medalje. Deur die jare ontvang hy etlike beurse van onder andere Rupert International, Het Jan Marais Internationale Fonds, Stichting Neerlandia, [[Van Ewijck-stigting]] en Voorsittersfonds van Nasboek en [[Tafelberg Uitgewers|Tafelberg-uitgewers]] vir navorsing plaaslik en in die buiteland. Die Universiteit van Stellenbosch ken in 2010 ’n eredoktorsgraad aan hom toe vir sy lewenswerk en rol as navorser, skrywer en kenner van die edisiewetenskap en sy bevordering van die Afrikaanse letterkunde. Na sy dood word hy op die [[Woordfees]] van [[2012]] gehuldig wanneer sy werk en persoon by twee geleenthede deur uitgewers, letterkundiges en skrywers bespreek word. &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://blogs.sun.ac.za/news/2012/03/02/colleagues-honour-jc-kannemeyer/ |title=argiefkopie |access-date=11 September 2016 |archive-date=28 Julie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160728084637/http://blogs.sun.ac.za/news/2012/03/02/colleagues-honour-jc-kannemeyer/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== Publikasies&lt;ref&gt;http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=kann003&lt;/ref&gt;             ==
=== Samesteller ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Jaar
!Titel van publikasie
|-
|1968
|''Vier eenbedrywe – Uys Krige''
|-
|1977
|''Verspreide opstelle – D.J. Opperman''
|-
|1980
|''Versamelde gedigte – C. Louis Leipoldt''
''Tussengebied – Etienne Leroux''

''Tussenspel – Etienne Leroux''
|-
|1982
|''Die koléperas van Kees Konyn''
|-
|1985
|''Versamelde gedigte – Uys Krige''
|-
|1988
|''Kraaines''
''Die veelsydige Krige''
|-
|1990
|''Literêre cuaserie – C. Louis Leipoldt''
|-
|1999
|''So blomtuin-vol van kleure – C. Louis Leipoldt''
''Uit die skatkis van die slampamperman – C. Louis Leipoldt''
|-
|2002
|''Uit die skatkis van die goue seun – Uys Krige''
|-
|2004
|''Ek ken jou goed genoeg... - W.E.G. Louw en N.P. van Wyk Louw''
''Hutspot – Jan Rabie''
|-
|2011
|''Briewe van W.E.G en N.P. van Wyk Louw 1941–1970''
|}

=== Redakteur ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Jaar
!Titel van publikasie
|-
|1978
|''Skanse teen die tyd'' (saam met E.C. Britz en R.H. Pheiffer)
|-
|1979
|''Die galeie van Jorik – D.J. Opperman''
|-
|1981
|''&lt;nowiki/&gt;'n Natsteen vir Koos Human'' (saam met Karel Schoeman)
|-
|1989
|''Kritiese aanloop''
|-
|2000
|''Sonklong oor Afrika – D.J. Opperman''
|-
|2002
|''Die naamlose muse''
|-
|2006
|''Die volledige versamelde gedigte – Eugène N. Marais'' (saam met M. Baard,
K. Roets, N. Stassen en M. Viviers)
|-
|2009
|''Briewe van Peter Blum''
|}

== Verwysings ==

===  Boeke ===
* [[Rob Antonissen|Antonissen, Rob]]. “Spitsberaad” Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966
* [[Wiets Beukes|Beukes, W.D.]] (red.) ''Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990''. NasionaleBoekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992
* [[Danie Botha (skrywer)|Botha, Danie.]] ''Die helder dae''. Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2014
* [[T.T. Cloete|Cloete, T.T.]] (red.) ''Die Afrikaanse literatuur sedert sestig''. Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
* [[A.P. Grové|Grové, A.P.]] ''Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans.''  Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
* Kannemeyer, J.C. ''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1''. Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
* Kannemeyer, J.C. ''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2''. Academica, Pretoria, Kaapstad enJohannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
* Kannemeyer, J.C. ''D.J. Opperman: ’n Biografie''. Human &amp; Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1986
* Kannemeyer, J.C. ''Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag.'' Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1990
* Kannemeyer, J.C. ''Langenhoven: ’n Lewe.'' Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Eerste druk 1995
* Kannemeyer, J.C. ''Die Afrikaanse literatuur 1652-2004.'' Human &amp; Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
* Kannemeyer, J.C. ''Uit puur verstrooiing.'' Inset-Uitgewers Stellenbosch Eerste uitgawe Eerste druk 2007
* [[P.J. Nienaber|Nienaber, P.J.]] et al. ''Perspektief en Profie''l. Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
* [[Madeleine van Biljon|Van Biljon, Madeleine.]] ''Geliefde leesgoed.'' Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1996
* [[H.P. van Coller|Van Coller, H.P.]] (red.) ''Perspektief en Profiel Deel 3.'' Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006

=== Tydskrifte en  koerante ===
* Anoniem. ''Kannemeyer stabiel ná operasie.'' Die Burger, 1 Mei 2000
* Boekeredaksie. ''Kannemeyer sê Olivier skerp stryd aan oor sy Van Wyk Louw analise''. Die Burger, 28 September 1994
* Botha, Danie. ''Die dag toe prof. J.C.K. so suksesvol geblaf het.'' Beeld, 28 Desember 2011
* Botha, Johann. ''Deur die letterkunde omhels hy die lewe''. Die Burger, 24 Februarie 1996
* Brand, Gerrit. ''Kannemeyer in Louws se visier.'' Beeld, 12 Maart 2005
* Breytenbach, Kerneels. ''’n Ou rusie duur voort''. Die Burger, 23 Junie 1984
* Britz, Etienne. ''Gebore om boek te hou van Afrikaans.'' Rapport, 14 Februarie 2010
* Britz, Etienne. ''’n Oedipale afrekening''. By, 7 Januarie 2012
* Cloete, T.T. ''Antwoord op J.C. Kannemeyer''. Tydskrif vir Letterkunde, Nuwe reeks 18 no. 2, Mei 1980
* Du Plessis, Theo. ''Die tweede uitgawe van ‘Die Afrikaanse Bewegings’ deur J.C. Kannemeyer.'' Standpunte. Nuwe reeks 179, Oktober 1985
* Du Randt, W.S.H. ''Kanttekening.'' Standpunte. Nuwe reeks 141, Junie 1979
* [[Jakes Gerwel|Gerwel, Jakes.]] ''Boek oor Rabie ‘vol deernis’.'' Beeld, 21 Januarie 2005
* Giliomee, Hermann. ''Biografie van ’n volk.'' By, 17 Maart 2012
* Glorie, Ingrid. ''Interview met de Zuidafrikaanse letterkundige J.C. Kannemeyer.'' Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 31 no. 1, Februarie 1993
* Grové, A.P. ''By die toekenning van die Gustav Preller-prys vir Literatuurwetenskap en kritiek aan dr. J.C. Kannemeyer, 24 Junie 1988.'' Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 26 no. 3, Augustus 1988
* Janssens, Marcel. ''Kannemeyer van op een afstand.'' Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 25 no.   2, Junie 1985
* Kannemeyer, J.C. ''Nou kom Kannemeyer se gróót Leipoldt''. Boekewêreld, 3 Maart 1999
* Kannemeyer, J.C. ''Leuens en verdraaiings''. By, 27 September 2008
* La Vita, Murray. Om J.M. ''Coetzee se biograaf te wees''. By, 1 Oktober 2011
* Lategan, Leana. ''Woordspeurder op die ‘groot spore''. Volksblad, 22 April 2002
* Lindenberg, Ernst. ''Ons laaste literatuurgeskiedenis?'' Standpunte. Nuwe reeks 141, Junie 1979
* Loots, Sonja. ''Kannemeyer se gal ontstem sy oud-kollegas''. Rapport, 21 Maart 2004
* Loots, Sonja. ''Klappe én komplimente''. Rapport, 6 November 2005
* Malan, Lucas. ''Skrywer van literatuurgeskiedenis nie gelief''. Rapport, 14 Oktober 2007
* Malan, Marlene. ''Min geld, maar ryk aan boeke''. Rapport, 5 Augustus 2012
* Niekerk, Annemarie van. [http://www.dbnl.org/tekst/_jaa004201301_01/_jaa004201301_01_0012.php 'Levensbericht. John Christoffel Kannemeyer']. In: ''Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden, 2012-2013'', pag. 93-100. 
* Pheiffer, R.H. J.C. ''Kannemeyer se ‘Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur'''. Standpunte. Nuwe reeks 172, Augustus 1984
* Rautenbach, Elmari. ''Niemand kon so hard werk soos John.'' Die Burger, 28 Desember 2011
* Scholtz, Merwe. ''Weergaloos saai – én ’n verleentheid''. Insig, Desember 1990 / Januarie 1991
* Smith, Francois. ''Kannemeyer kap Akademie.'' Die Burger, 20 September 2003
* Spies, Lina. ''By geleentheid van die verskyning van dr. J.C. Kannemeyer se bundel opstelle ‘Getuigskrifte’ en sy vyftigste verjaarsdag by ’n onthaal in Kaapstad op 30 Maart 1989''. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 27 no. 2, Mei 1989
* Van Rooyen, Johan. ''Commendatio by oorhandiging van die Ou Mutual-prys vir nie-fiksie op 6 Maart 1987''. Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 25 no. 2, Mei 1987
* Van Zyl, Wium. ''Huldeblyk: J.C. Kannemeyer (1939–2011)''. Tydskrif vir Letterkunde”, Jaargang 49 no. 1,  Herfs 2012

=== Ongepubliseerde dokumente ===
* Kannemeyer, J.C. ''Curriculum vitae''. [[Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum]] (NALN) Bloemfontein

=== Internet ===
* Botha, Danie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2011/12/28/B1/10/arJC.html
* Botha, Johann Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1991/04/25/10/2.html
* Botha, Johann Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1996/02/24/6/5.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Britz, Etienne Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2010/02/08/R2/I/kannemeyer24jan.html
* Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/09/28/9/1.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2008/08/22/SK/15/kannem.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* De Villiers, Johannes Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2012/01/02/RH/10/jdvkannemeyer.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* De Vries, Willem Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2012/03/08/SK/16/wKannemeyer.html
* Engelbrecht, Theunis Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2003/09/21/R1/6~1/02.html
* Grütter, Wilhelm Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1994/10/1/7/3.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Krige, Ilse Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2012/01/06/VB/1/BOLikKannemeyer1_1909-V2.html
* La Vita, Murray Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2011/10/01/BJ/3/kannemeyer-176.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120103141912/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2011/10/01/BJ/3/kannemeyer-176.html |date= 3 Januarie 2012 }}
* Lategan, Leana Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2002/04/22/6/7.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Malan, Lucas Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2007/10/18/RU/5/kannemeyer.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Malan, Marlene Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2012/08/04/RH/VIII/5aug_mmjck.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Painter, Desmond Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2005/04/30/BS/16LDN/01.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Rautenbach, Elmari Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2011/12/27/B1/2/erkannemeyer_1903.html
* Smith, Francois Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2003/09/20/BS/14LDN/05.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Swanepoel, Chris Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/12/11/BY/12A/01.html
* Van Zyl, Wium Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/06/24/8/11.html

=== Ander verwysings ===
{{Verwysings}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Kannemeyer, J.C.}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse akademici]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse taalkundiges]]
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Geboortes in 1939]]
[[Kategorie:Sterftes in 2011]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]]</text>
      <sha1>m32haccla3rtp4f4tyvaf72gao2c53r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812838</id>
      <parentid>2812836</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:46:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812838</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42513" sha1="hdjx0oc2qmej75ydl0fziycpb5w9m6a" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Persoon
| naam             = J.C. Kannemeyer
| bynaam           = 
| beeld            =
| onderskrif       = 
| geboortenaam     = John Christoffel Kannemeyer
| geboortedatum    = [[31 Maart]] [[1939]]&lt;br /&gt;[[Robertson]], [[Suid-Afrika]]
| dood_datum       = [[25 Desember]] [[2011]]&lt;br /&gt;[[Stellenbosch]], [[Suid-Afrika]]
| titel            = Skrywer, akademikus
| salaris          = 
| termyn           = 
| voorganger       = 
| opvolger         = 
| party            = 
| godsdiens        = 
| huweliksmaat     = 
| kinders          = 
| webwerf          = 
| voetnotas        = 
}}
Prof. '''John Christoffel Kannemeyer''' (31 Maart 1939, Robertson, [[Suid-Afrika]] - 25 Desember 2011, Stellenbosch, [[Suid-Afrika]]) was 'n akademikus, letterkundige en skrywer. Hy is veral bekend vir die biografieë wat hy geskryf het, onder andere die lewensverhale van [[D.J. Opperman]], [[C.J. Langenhoven]], [[C. Louis Leipoldt]], [[Jan Rabie]] en [[Uys Krige]]. Hy het enkele dae voor sy dood sy laaste biografie, oor die [[Nobelprys]]wenner [[J.M. Coetzee]], voltooi.&lt;ref&gt;[http://afrikaans.news24.com/Suid-Afrika/Nuus/SA-letterkundige-sterf-op-Kersdag-20111226 SA-letterkundige sterf op Kersdag] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120202230713/http://afrikaans.news24.com/Suid-Afrika/Nuus/SA-letterkundige-sterf-op-Kersdag-20111226 |date= 2 Februarie 2012 }}, [[Nuus24]], 26 Desember 2011&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.stellenboschwriters.com/kannemey.html J. C. Kannemeyer op stellenboschwriters.com], besoek op 26 Desember 2011&lt;/ref&gt;

== Lewe en werk ==

=== Vroeë lewe ===
John Christoffel Kannemeyer is op 31 Maart 1939 op [[Robertson]] gebore as die jongste van twee kinders, albei seuns.&lt;ref&gt;http://esat.sun.ac.za/index.php/J.C._Kannemeyer&lt;/ref&gt; Sy broer Freddie is veertien jaar ouer as hy. Nie een van sy ouers het matriek gemaak nie. Sy pa is op [[Van Wyksvlei|Vanwyksvlei]] in die [[Klein-Karoo|Klein Karoo]] gebore en het later vir slegs ’n paar jaar op [[Ladismith]] skoolgegaan. Aanvanklik was hy by die boubedryf betrokke, maar laat vaar hierdie werk weens ’n longkwaal. In 1915 is hy na Robertson, waar hy vrugte, droë vrugte en pluimvee opgekoop en verkoop het. Later jare het hy ’n winkel besit met ’n gasagentskap en koop en bou ’n aantal huise op die dorp, wat hy dan weer verhuur het. Kannemeyer se pa is in Januarie 1972 oorlede. Sy ma, Katie van Zyl, was iemand met ’n sterk emosionele inslag en wisselende buie tussen depressief en uitbundig. Haar ouers en die meeste van haar broers en susters het op Robertson gewoon, sodat Kannemeyer as kind sy moeder se mense veel beter as dié van sy vader geken het. Sy ma is in 1985 oorlede. John gaan skool op sy tuisdorp en matrikuleer dan in 1956 aan Hoërskool Robertson. Op hoërskool is hy aktief in die debatsvereniging en wen die redenaarsbeker in sy matriekjaar.

=== Opleiding ===
Hy studeer vanaf 1957 aan die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]], waar hy die B.A.-graad in 1959 verwerf met Afrikaans-Nederlands en [[Filosofie]] as hoofvakke en [[Frans]], [[Latyn]], [[Sosiologie]] en [[Sielkunde]] as byvakke. In sy eerste jaar is hy ’n inwoner van Dagbreekkoshuis, maar loseer vir die res van sy studies privaat. Hy word aan die einde van 1959 verkies tot voorsitter van die Afrikaanse Studiekring. In 1960 behaal hy die B.A. Honneurs-graad met lof en in 1962 die M.A.-graad met lof met ’n verhandeling oor ''Die dramatiese spreker in ’n vers: ’n Ondersoek na die primêre strukturerende element in ’n gedig''. In 1964 verwerf hy die D.Litt.-graad onder leiding van [[D.J. Opperman]] met ’n proefskrif oor &lt;ref&gt;http://www.litnet.co.za/kannemeyer-onvergelyklike-leermeester-en-gulhartige-mentor1/&lt;/ref&gt;''Die stem in die literêre kunswerk: ’n Ondersoek na die aanbiedingswyse in die liriese en epiese poësie, die verhalende prosa en die drama'', wat later gepubliseer word.&lt;ref&gt;http://www.esaach.org.za/index.php?title=Kannemeyer,_John_Christoffel{{Dooie skakel|date=Januarie 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; In 1960 en 1961 is hy dosent-assistent vir D.J. Opperman aan die Universiteit van Stellenbosch en in 1962 word hy aangestel as lektor in Afrikaans en Nederlands aan die [[Universiteit van Kaapstad]]. 

Hy onderneem ’n bootreis na [[Europa]] in 1961 en doen die eiland [[Las Palmas de Gran Canaria|Las Palmas]] aan, asook [[Londen]] in [[Engeland]], [[Frankryk]], [[Switserland]], [[Luxemburg]], [[België]] en [[Nederland]]. In hierdie tyd is hy mederedakteur van ''Inset'' tussen 1961 en 1962 en mederedakteur van ''Kriterium'' vanaf 1963 tot 1966. Reeds vanaf sy studentedae verskyn daar resensies en artikels van hom in ''Stellenbosse student'' en ''Inset'' en later ook in ''[[Die Burger]]'', ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]'', ''Kriterium'', ''Standpunte'', ''[[Rapport]]'' en ''[[Oggendblad]]''. In April 1963 trou hy met die Nederlandse Beatrix Marianne Broer en hulle het twee seuns, Johan Mark (gebore 1965) en Anton Christoffel (gebore 1967). Anton verwerf later self bekendheid met sy uitdagende grafiese werke onder die ''Bitterkomix''-vaandel.

=== Loopbaan as akademikus ===
Vanaf 1 April 1969 is hy senior lektor in die Nederlandse letterkunde aan die [[Randse Afrikaanse Universiteit]]. In 1971 neem hy studieverlof en vertrek saam met sy gesin na Europa, waar sy vrou en kinders in [[Spanje]] agterbly by haar ouers. Hy bestudeer die Nederlandse letterkunde onder Karel Meeuwese van die Katholieke Universiteit van Nijmegen, terwyl hy ook van hierdie geleentheid gebruik maak om Europa te deurreis en die Skandinawiese lande te besoek. In hierdie tyd verlaat sy vrou hom en keer hy alleen met die kinders terug na [[Suid-Afrika]]. Die Universiteit van Kaapstad bied hom nou ’n posisie aan as lektor en hy keer in 1973 terug na [[Kaapstad]]. Hy is in 1973 ’n tweede keer getroud, hierdie keer met Estelle, dogter van die gewese eerste minister [[Hans Strijdom|J.G. Strijdom]]. Die huwelik is egter ’n mislukking en die egpaar is binne ’n paar maande uitmekaar. In die middel van 1974 trou hy met Althea Roberts van [[Mosselbaai]], wat ’n dogter uit ’n vorige huwelik het. Hulle besoek Europa vir hulle huweliksreis van vyf weke. 

Vanaf Januarie 1975 is hy lektor en vanaf 1976 senior lektor in Nederlandse studies aan die Universiteit van Stellenbosch en in hierdie tyd voltooi hy sy in-diepte navorsing vir die skryf van die geskiedenis van die [[Afrikaanse letterkunde]]. Na publikasie van die eerste band van hierdie omvattende studie onderneem hy in Oktober 1978 weer ’n studiereis van drie maande in Europa. Hy is redaksielid van ''Standpunte'' en in die tydperk tussen Februarie 1977 tot Desember 1983 is hy eindredakteur van hierdie tydskrif, waarna hy weens werkdrukte bedank.

Vanaf Januarie 1982 tot Maart 1987 is hy professor en hoogleraar in Afrikaans en Nederlands aan die [[Universiteit van die Witwatersrand]] in [[Johannesburg]]. Wanneer hy hierdie pos aanvaar, verkies sy vrou Althea om in die Kaap agter te bly en eindig die huwelik in ’n egskeiding. Hy trou dan in 1984 met Sugnèt Dekker (néé Kriel), wat saam met hom aan die Universiteit van Stellenbosch gestudeer het. Hulle onderneem in 1985 ’n reis van twee maande deur Europa. Hy is in 1987 besoekende professor aan die Katholieke Universiteit van Leuven en doen weer navorsing in [[Amsterdam]]. In April 1987 aanvaar hy ’n pos as senior navorsingspesialis by die Instituut vir Taal- en Kunstenavorsing van die [[Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing]] in [[Pretoria]]. Hierdie pos stel hom in staat om voltyds navorsing te doen. In September [[1992]] keer hy terug na Stellenbosch, waar hy voltyds navorsing doen en as vryskut werk. 

Om [[C.J. Langenhoven|Langenhoven]] se biografie te voltooi, reis hy wyd in die Klein Karoo om met Langenhoven se wêreld vertroud te raak en hy raak entoesiasties oor hierdie streek se unieke geskiedenis, natuurskoon en gasvrye mense. In 1993 neem hy ’n paar kollegas deur hierdie streek op ’n driedaagse Langenhoven-toer, waarna een van sy reisgenote, [[Wium van Zyl]], op die idee kom om hierdie ekskursie aan die groter publiek te bemark. So ontstaan samewerking tussen Kannemeyer as kundige en geestige kommentator en Van Zyl as organiseerder om die publiek op verskeie letterkundige toere op Langenhoven en ander [[Lys van Afrikaanse skrywers|Afrikaanse skrywers]] se voetspore te neem.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.oulitnet.co.za/mond/kannemeyer.asp |title=argiefkopie |access-date=11 September 2016 |archive-date=20 Desember 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121220014656/http://www.oulitnet.co.za/mond/kannemeyer.asp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Hy word in 2004 vir drie jaar by die Universiteit van Stellenbosch aangestel as buitengewone professor in Afrikaans en Nederlands, met die taak om Dokumentasiekunde aan nagraadse studente te doseer. By verskeie geleenthede bring hy studiebesoeke aan die Universiteite van Nijmegen, Utrecht, Amsterdam en Leuven, waar hy as gasprofessor lesings aanbied oor die Afrikaanse letterkunde. Om navorsing te doen vir sy biografieë oor [[Peter Blum|Blum]], [[C. Louis Leipoldt|Leipoldt]] en [[Uys Krige|Krige]] besoek hy in 1992, 1997, 2001 en 2002 plekke soos Londen, Amsterdam, Spanje, Frankryk en [[Indonesië]], terwyl hy in 1999 gasdosent is aan die universiteite van Wroclaw en Poznan in [[Pole]]. Hy is vanaf 1975 lid van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. In 2000 is hy vir geruime tyd buite aksie wanneer hy ’n rugoperasie en kort daarna ’n hartomleiding ondergaan. Vir die laaste tien jaar van sy lewe het hy ’n ernstige verhouding met Santa Hofmeyr-Joubert. Hy spandeer sy laaste jare in ’n woonstel in die aftree-oord Agapé op [[Stellenbosch]].&lt;ref&gt;http://www.stellenboschwriters.com/kannemey.html&lt;/ref&gt;

=== Omstredenheid ===
Sy lewe en werk word gekenmerk deur omstredenheid en hy is gereeld in polemieke betrokke. [[T.T. Cloete]] beweer dat hy met die samestelling van sy ''[[Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur]]'' ruimskoots menings van ander literatore sonder erkenning oorgeskryf het, waarna ’n uitgerekte publieke meningswisseling plaasvind waarin beide partye, maar veral Kannemeyer, sterk steun verkry van bekende figure in die literêre wêreld. Kannemeyer is duidelik gekrenk deur hierdie aanval op sy integriteit en verwys steeds jare later in openbare toesprake snedig na hierdie voorval. Die familie van die skrywerbroers [[N.P. van Wyk Louw]] en [[W.E.G. Louw]] dreig om regstappe te neem omdat hy kopiereg skend met die publikasie van die briefwisseling tussen die skrywerbroers in die boek “''Ek ken jou goed genoeg – Die briewewisseling tussen N.P. van Wyk Louw en W.E.G. Louw 1936–1939''”. By verskeie geleenthede laat hy hom in die openbaar skerp uit teenoor sy akademiese teenstanders, onder andere kort na die dood van [[A.P. Grové]], waar hy nie skroom om die pas oorlede professor steeds by te kom nie. Hy kom ook in botsing met [[Protea Boekhuis]] wanneer hy hierdie uitgewer dagvaar weens, wat hy beweer, die wanbetaling van sy tantièmes is. Sy aanklag is dat die uitgewer tantième sou weerhou van die verkope van sy biografie oor [[Etienne Leroux]] en dat daar veel meer eksemplare van die boek verkoop is as wat Protea Boekhuis se boekhouding aantoon.

=== Sterfte ===
Hy is op 25 Desember 2011 in Stellenbosch aan ’n beroerte-aanval oorlede. Die letterkundige professor Wium van Zyl is die eksekuteur van sy boedel. Onder die bepalings van sy testament is dat sy letterkundige dokumente en persoonlike korrespondensie aan die Universiteit van Stellenbosch geskenk word, waar dit by die Gericke-biblioteek gehuisves word.&lt;ref&gt;http://www.litnet.co.za/in-memoriam-afscheid-van-jc/&lt;/ref&gt;

== Skryfwerk ==
Op skool skryf hy gedigte en op laerskool word ’n geleentheidsgedig wat hy vir [[Kersfees]] geskryf het, by ’n byeenkoms van die Heilsleër voorgedra. Enkele prosastukke van hom word in die hoërskool se jaarblad gepubliseer. In standerd agt skryf hy ’n brief aan [[D.J. Opperman]] om sy bewondering vir “''Periandros van Korinthe”'' uit te spreek en sluit enkele van sy gedigte in vir Opperman se kommentaar, terwyl hy ook gedigte stuur vir [[Ernst van Heerden]]. Beide lewer kommentaar op sy gedigte, Opperman met minder skerp kritiek as Van Heerden. Hy besluit egter redelik vroeg in sy loopbaan om eerder sy aandag aan letterkundige kritiek as kreatiewe skryfwerk te wy. Hy is veral bekend vir sy deeglike biografieë van belangrike Afrikaanse skrywers, vir sy literatuurgeskiedenis van die Afrikaanse letterkunde en vir sy kritiek op nuwe letterkundige werk wat in dagblaaie en tydskrifte verskyn en waarvan talle ook gebundel word. Hierdie werk maak van hom een van die belangrikste literatore in die Afrikaanse letterkundige geskiedenis.

=== Afrikaanse literatuurgeskiedenis ===
Hy behaal sy doktorsgraad met  ''Die stem van die literêre kunswerk'', wat later gepubliseer word. Sy uitgangspunt is dat daar in alle literatuur ’n stem is wat praat en hy ondersoek dan die vraagstukke rondom hierdie stem, soos watter stem praat, wat sê dit, hoe praat dit en hoe affekteer dit die literatuur. Dit is ’n omvangryke studie wat hy met groot deeglikheid voltooi.&lt;ref&gt;Antonissen, Rob. ''Spitsberaad.'' Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966&lt;/ref&gt; Met ''Prosakuns'' lewer hy ’n inleiding tot die tegniek van die prosa en die belangrike elemente waarmee die prosakuns werk. Hy verdeel die boek in afsonderlike besprekings van ''Gebeure'', ''Karakterisering'' en ''Ruimte''.&lt;ref&gt;Cloete, T.T. Standpunte. Nuwe reeks 80, Desember 1968&lt;/ref&gt; Met ''Op weg na Welgevonden'' lewer hy die eerste boek kritiek in Afrikaans wat oor slegs een letterkundige werk handel, naamlik ’n ontleding van Etienne Leroux se ''Sewe dae by die Silbersteins''. ''Nederduitse digkuns'' bevat ’n inleiding en aantekeninge oor gedigte uit die sewentiende-eeuse Nederlandse poësie.

In 1973 nader [[Koos Human]] van [[Human en Rousseau|Human &amp; Rousseau]], met die ondersteuning van D.J. Opperman, hom oor die moontlikheid om ’n Afrikaans literatuurgeskiedenis aan te pak. Dit was nodig aangesien die twee vorige skrywers van so ’n geskiedenis, Gerrit Dekker en Rob Antonissen, beide reeds oorlede is. Hierdie werk vestig hom as die toonaangewende literator in Afrikaans. Hy skryf dan die vir sy tyd mees omvattende literatuurgeskiedenisse in Afrikaans, eers in afsonderlike bande. ''[[Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur]] I,'' wat die tydperk vanaf die aanvang tot met die [[Dertigers]] dek, verskyn in 1978 en word in 1979 bekroon met die [[Recht Malanprys|Recht Malan-prys]].&lt;ref&gt;Brink, André P. Rapport, 13 Augustus 1978&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Cloete, T.T. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 18 no. 1, Februarie 1980&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Nienaber-Luitingh, M. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 19 no. 3, September 1979&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Van Heerden, Ernst. Beeld, 17 Julie 1978&lt;/ref&gt; In 1979 is dit ook een van die vyf boeke op die kortlys van die Louis Luyt-prys. Die tweede band, ''[[Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur]] II'', dek die tydperk vanaf die Dertigers tot met 1970 en is in 1984 op die kortlys vir die toekenning van die Louis Luyt-prys. Veral weens koste oorwegings, maar deels ook oor die polemiek wat tussen hom en T.T. Cloete ontstaan oor hierdie literatuurgeskiedenisse en wat die voorskryf van hierdie literatuurgeskiedenisse op universiteite beperk, word afgesien van die voorgenome derde band.&lt;ref&gt;Cloete, T.T. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 22 no. 1, Februarie 1984&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Nienaber-Luitingh, M. Die Burger, 6 Oktober 1983&lt;/ref&gt; Kannemeyer kondenseer die inhoud van die twee bande en werk die nuutste letterkundige geskrifte in een band by onder die titel ''Die Afrikaanse literatuur 1652-1987''. ’n Gekondenseerde weergawe van hierdie literatuurgeskiedenis word in Engels vertaal deur Elaine Ridge as ''A history of Afrikaans literature''.&lt;ref&gt;Coetzee, Ampie. Rapport, 22 Januarie 2006&lt;/ref&gt; Na verloop van 17 jaar verskyn die laaste bygewerkte geskiedenis as ''Die Afrikaanse literatuur 1652-2004''.&lt;ref&gt;Venter, L.S. Beeld, 3 April 2006&lt;/ref&gt; Literatuur-geskiedkundige boeke is ook  ''Die Afrikaanse bewegings'', waarin hy die ontstaan en geskiedenis van die Eerste en Tweede Afrikaanse Taalbeweging uiteensit, en ''Letterkunde en beweging voor 1900'', wat bestaan uit ’n oorsig oor hierdie tydperk en ’n bloemlesing van die geskrifte.&lt;ref&gt;Olivier, Fanie. Rapport, 22 Februarie 1976&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Pheiffer, R.H. Beeld, 21 Junie 1976&lt;/ref&gt; Oor sy taak as geskiedkundige lewer hy verslag in ''Die taak van literêre geskiedskrywing.''

=== Biografiese skryfwerk ===
Benewens sy literatuurgeskiedenis is sy vernaamste werk die omvattende biografieë wat hy oor verskeie persone die lig laat sien. Reeds vroeg in sy loopbaan skryf hy ’n monografie oor ''Jochem van Bruggen''. D.J. Opperman is die eerste skrywer aan wie hy ’n omvattende biografie wy, getitel ''D.J. Opperman: 'n biografie.'' Kannemeyer het vir hierdie biografie ’n navorsingstoekenning van die senaat van die Universiteit van die Witwatersrand, ’n Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing ad hoc-toekenning en steun van Radio Suid-Afrika se Skrywersfonds ontvang. Hy ontvang die Ou Mutual-prys in 1987 vir ''D.J. Opperman: ’n biografie'' en in dieselfde jaar is hierdie boek op die kortlys vir die Rapportprys.&lt;ref&gt;Britz, E.C. The Argus, 22 Januarie 1987&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Olivier, Gerrit. Die Suid-Afrikaan. Lente 1987&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Roos, Henriette. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 26 no. 4, Desember 1986&lt;/ref&gt; ’n Aantal jare later verskyn ''Die bonkige Zoeloelander'', wat as aanvulling tot die biografie gesien kan word en Opperman se lewe in beeld uiteensit, met toepaslike kommentaar. Die digter Peter Blum verlaat Suid-Afrika in die vroeë sestigerjare en dig daarna uit verbittering teenoor die land glad nie meer in Afrikaans nie. Vir geruime tyd skryf hy beledigende boodskappe en briewe aan vriende en kennisse in Suid-Afrika, maar hierdie korrespondensie droog ook op, terwyl hy glad nie sy tantième op verkope van sy digbundels opeis nie.&lt;ref&gt;Botha, Johann. Die Burger, 30 November 1994&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Grové, A.P. Insig, November 1994&lt;/ref&gt; Kannemeyer se deeglike speurtog na Blum se lewe en bewegings, wat in ''Wat het geword van Peter Blum?'' geboekstaaf word, los die tergende vrae rondom hierdie digter op. Die Recht Malan-prys word in 1996 aan hom toegeken vir ''Langenhoven: 'n lewe''. Hierdie boek is in dieselfde jaar op die kortlys vir die toekenning van die [[Helgaard Steyn-prys]] en word eervol vermeld tydens die toekenning van die [[C.N.A.-prys]].&lt;ref&gt;Hugo, Daniel. Die Burger, 17 Mei 1995&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Pheiffer, Roy. Insig, Mei 1995&lt;/ref&gt; Tegelykertyd verskyn ''Die dienswillige dienaar'', ’n aanvullende fotoboek oor Langenhoven, waar die byskrifte saam met die foto’s as kort lewenskets van hierdie skrywer kan dien. In 1999 verower ''Leipoldt: 'n lewensverhaal'' die [[Recht Malan-prys]] in 1999 en in 2000 die [[Helgaard Steyn-prys]].&lt;ref&gt;Venter, L.S. Beeld, 9 Augustus 1999&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Viljoen, Louise. Insig, Julie 1999&lt;/ref&gt; Saam met hierdie biografie verskyn ook ''So blomtuin vol kleure'', ’n versameling wat hy maak van Leipoldt se geskrifte oor Clanwilliam, en ''Uit die skatkis van die Slampamperman'' is ’n keur uit die geskrifte van Leipoldt. Die biografie oor Uys Krige, ''Die goue seun'', is in 2003 op die kortlys vir die toekenning van die Recht Malan-prys en in 2004 op die kortlys vir die toekenning van die [[Helgaard Steyn-prys]].&lt;ref&gt;Aucamp, Hennie. Insig, Junie 2002&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Botha, Saartjie. Rapport, 12 Mei 2002&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Venter, L.S. Beeld, 5 Augustus 2002&lt;/ref&gt; Hierdie biografie word vergesel van ''Uit die skatkis van die goue seun'', ’n keur uit die geskrifte van Uys Krige. Die biografie oor ''Jan Rabie'' word saam met ''Hutspot'' uitgegee, waarin hy reissketse, verhale, essays en praatjies van Rabie saambundel.&lt;ref&gt;Botha, M.C. Insig, Januarie/Februarie 2005&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Coetzee, Ampie. Rapport, 9 Januarie 2005&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;De Vries, Abraham H. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 43 no. 1, Herfs 2006&lt;/ref&gt; Sy laaste biografie oor ’n Afrikaanse skrywer is oor Etienne Leroux onder die titel ''Leroux: 'n lewe''. In 2009 is ''Leroux: ’n lewe'' op die kortlys vir die toekenning van die Universiteit van Johannesburg-prys.&lt;ref&gt;Human, Thys. Beeld, 29 September 2008&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Marais, Johann Lodewyk. Rapport, 21 September 2008&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Roos, Henriette. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 46 no. 2, Lente 2009&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Rousseau, Leon. Boeke Insig. No. 6, Somer 2009&lt;/ref&gt; Klaarblyklik ’n neweproduk van sy Opperman-biografie is die biografie oor sy vriend Hannes van der Merwe, bekende argitek van Kaapstad, wat as  ''Hannes van der Merwe – Argitek en skrywersvriend verskyn.''&lt;ref&gt;Myburg, Johan. Beeld, 4 Junie 2007&lt;/ref&gt; Nadat hy altyd op Afrikaanse skrywers gekonsentreer het, skryf hy die omvattende biografie oor die Nobelpryswenner [[J.M. Coetzee]], wat in Afrikaans onder die titel ''J.M. Coetzee  – 'n geskryfde lewe'' verskyn en in die Engelse vertaling deur Michiel Heyns as ''J.M. Coetzee – A life in writing''. Ná Kannemeyer se dood het Hannes van Zyl hierdie uitgawes versorg en ietwat verkort om die verhaal te laat vloei. Die boek word in Nederlands vertaal en die Franse, Duitse en Australiese regte word verkoop reeds voor amptelike publikasie. Hierdie biografie oes groot lof in van alle oorde as ’n deeglike werk, wat ’n groot bydrae lewer tot die studie en kennis van hierdie Nobelpryswenner.&lt;ref&gt;[[Marianne de Jong |De Jong, Marianne]]. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 50 no. 1 Herfs 2013&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;La Vita, Murray. Beeld, 10 September 2012&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Van Vuuren, Helize. Beeld, 12 November 2012&lt;/ref&gt;

=== Literêre opstelle en resensies ===
Sy werke sluit in verskeie bundels met literêre opstelle en resensies. ''Opstelle oor die Afrikaanse drama'' is die eerste van hierdie publikasies. ''Konfrontasies'', met die subtitel ''Letterkundige opstelle en kritiek 1961–1975'' word in drie afdelings verdeel, met die eerste bestaande uit drie opstelle oor die meestal slordige teksversorging by C. Louis Leipoldt. Die tweede afdeling is kritiek op bundels letterkundige opstelle, terwyl die derde afdeling resensies oor Afrikaanse dramas bevat.&lt;ref&gt;Brink, André P. Rapport, 16 Oktober 1977&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Gilfillan, F.R. Standpunte. Nuwe reeks 140, April 1979&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Schutte, H.J. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 17 no. 3, Augustus 1979&lt;/ref&gt; ''Ontsyferde stene'' se subtitel is ''Herinnerings, huldigings, herlesings en herbevestigings'' en bevat geleentheidstoesprake, letterkundige opstelle, boekresensies en ander artikels oor die letterkunde.&lt;ref&gt;Olivier, Fanie. Beeld, 27 Januarie 1997&lt;/ref&gt; Die bundel word in agt afdelings verdeel. Die eerste afdeling handel oor ’n terugblik na die werk van sommige van die belangrikste Afrikaanse skrywers soos Etienne Leroux en [[Elisabeth Eybers]]; die tweede bevat reaksies op werke oor die letterkunde; die derde is gewy aan die verbinding tussen die Afrikaanse en Nederlandse letterkunde; die vierde het Peter Blum en die vyfde C.J. Langenhoven as onderwerp; die sesde behandel meestal onbekende wetenswaardighede oor die letterkunde, soos die bekende akteur [[Jacques Loots]] se opspraakwekkende gedigte van die veertigerjare; die sewende afdeling bevat ’n oorsig oor die toekoms van die Afrikaanse letterkunde en die slotafdeling is oor D.J. Opperman. Ander letterkundige kritiek word gebundel in ''Getuigskrifte'' (lesings en opstelle), ''Die bevestigende vlam'' (die eerste Afrikaanse opstelbundel wat uitsluitlik studies oor die Nederlandse letterkunde bevat&lt;ref&gt;Britz, Etienne. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 29 no. 2. Mei 1991&lt;/ref&gt;), en ''Uit puur verstrooiing''. ''Kroniek van klip en ster'' is ’n ontleding van D.J. Opperman se oeuvre,&lt;ref&gt;Brink, André P. Rapport, 16 Maart 1980&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Cloete, T.T. Standpunte. Nuwe reeks 147, Mei 1980&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Steenberg, D.H. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 21 no. 1, Maart 1981&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Viljoen, Hein. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 18 no. 3, Augustus 1980&lt;/ref&gt; terwyl hy ''Die heks en Die laaste aand'' ’n blokboek is oor hierdie dramas van C. Louis Leipoldt.&lt;ref&gt;Human, Thys. Beeld, 3 Maart 2008&lt;/ref&gt; Hy publiseer ook ''Letterkunde en beweging voor 1900'' oor die [[Eerste Afrikaanse Taalbeweging]] en ''Op weg na 2000'', laasgenoemde ’n bespreking van die belangrikste werke in die negentigerjare van die [[20ste eeu|twintigste eeu]].&lt;ref&gt;Roos, Henriette. Rapport, 25 April 1999&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Venter, L.S. Beeld, 12 April 1999&lt;/ref&gt; ''Die dokumente van dertig'' belig deur hoofsaaklik te steun op briefwisseling die belangrikste skrywers en digters van hierdie tydperk en hulle verhoudings met ander.&lt;ref&gt;Snyman, Henning. Rapport, 23 Desember 1990&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Viljoen, Louise. Die Burger, 27 Desember 1990&lt;/ref&gt; ''Die dokumente van Dertig'' word in 1990 genomineer vir die Rapportprys en is in 1992 op die kortlys vir die toekenning van die [[Helgaard Steyn-prys]]. ''Figuur en fluit'' is ’n studie wat in Nederland gepubliseer word en ’n ondersoek is na die ooreenkomste in kunsbeskouing tussen D.J. Opperman en Marthinus Nijhoff.&lt;ref&gt;Van Zyl, Wium. Die Burger, 20 Julie 1993&lt;/ref&gt; By die geleentheid van die tagtigste verjaarsdag van Elisabeth Eybers word sy lang opstel oor haar werk onder die titel ''Die gespitste binneblik'' in ’n beperkte en getekende uitgawe gepubliseer.&lt;ref&gt;Grové, A.P. Insig, April 1995&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Venter, Leona. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 35 no. 2, Junie 1995&lt;/ref&gt; ''Verse vir die vraestel'' lewer insiggewende kommentaar oor en ontleding van sowat 190 bekende Afrikaanse gedigte as hulpmiddel vir leerlinge in hulle studie van die poësie.&lt;ref&gt;Malan, Lucas. Rapport, 19 Julie 1998&lt;/ref&gt; Die Universiteit van Stellenbosch publiseer sy D.J. Opperman-gedenklesing van 1991 onder die titel ''Die rotsmusiek van eie hiëroglief'', terwyl die [[Nelson Mandela-universiteit|Universiteit van Port Elizabeth]] die letterkundige opstel ''Probleme van 'n Langenhoven-biograaf'' publiseer. ''Die rym neem ook 'n hele lewe in beslag'' is sy outobiografie en word in 1990 genomineer vir die Rapportprys.&lt;ref&gt;Britz, Etienne. Die Burger, 1 November 1990&lt;/ref&gt;

=== Samesteller en redigeerder ===
Hy is betrokke by die versorging en samestelling van ’n groot aantal geskrifte.  ''Die galeie van Jorik'' is ’n faksimilee en transkripsie van die oorspronklike dokumente, met ’n weergawe van die finale teks van ''Joernaal van Jorik'' van D.J. Opperman. Uit hierdie boek kan die ontwikkeling van die teks grondig nagegaan word. Van Opperman versorg hy ook die faksimilee uitgawe van die manuskrip van sy onvoltooide laaste digbundel, ''Sonklong oor Afrika'' en hy bring sy ''Verspreide opstelle'' in een bundel bymekaar. Hy versorg die ''Versamelde gedigte'' van C. Louis Leipoldt en in ''Literêre cuaserie'' bundel hy Leipoldt se kritiese opstelle oor die literatuur. Van Uys Krige versorg hy die ''Versamelde gedigte, Vier eenbedrywe'' (’n keur uit Krige se reeds gepubliseerde eenbedrywe), ''Die veelsydige Krige'' (’n saambundeling van lesings deur verskillende literators wat oorspronklik van 1 tot 5 Februarie 1988 by die Somerskool van die Universiteit van Kaapstad aangebied is) en  ''Naamlose muse'' (Krige se kritiese werk en letterkundige essays). Etienne Leroux se verspreide korter tekste vat hy in twee bundels saam.&lt;ref&gt;Venter, Leona. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, Jaargang 29 no. 2, Junie 1989&lt;/ref&gt; ''Tussenspel'' bevat Leroux se kreatiewe skryfwerk en ''Tussengebied'' bevat sy lesings en artikels oor die literatuur en die taak van die skrywer. Eers Jan Greshoff en later [[Fred le Roux]] voer in die veertigerjare onder die skuilnaam Kees Konyn ’n skrikbewind onder die pretensieuse in die letterkunde en Kannemeyer bundel ’n keur van hulle artikels saam in ''Die koleperas van Kees Konyn''. Saam met ander versorg hy ''Die volledige versamelde gedigte'' van [[Eugène Marais|Eugène N. Marais]]. ''Kraaines'' is ’n bloemlesing uit die werk van Afrikaanse digters na 1955. By geleentheid van [[Koos Human]] se vyftigste verjaardag versorg hy saam met [[Karel Schoeman]] die huldigingsbundel ''&lt;nowiki/&gt;'n Natsteen vir Koos Human'', terwyl ''Skanse teen die tyd'' ’n huldigingsbundel is vir W.E.G. Louw se 65ste verjaardag, wat hy saam met E.C. Britz en R.H. Pheiffer redigeer. ''Kritiese aanloop'' is ’n saambundeling van letterkundige opstelle en resensies van J.F.W. Grosskopf, C. Louis Leipoldt en Eugène N. Marais, wat beskou kan word as die aanvang van die wetenskaplike kritiek in Afrikaans.

Hy versamel die ''Briewe van Peter Blum'' wat Blum aan vriende en die pers geskryf het.&lt;ref&gt;Aucamp, Hennie. Rapport, 29 Maart 2009&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Rousseau, Leon. Beeld, 8 Junie 2009&lt;/ref&gt; Na W.E.G. Louw se dood skenk sy weduwee in 1988 sy dokumenteversameling aan die Universiteit van Stellenbosch en hieruit stel Kannemeyer later die bundel ''Ek ken jou goed genoeg'' saam, waarin die briefwisseling tussen N.P. van Wyk Louw en W.E.G. Louw tussen 1936 en 1939 gepubliseer word, vergesel van ’n inleiding deur Kannemeyer. Hierdie publikasie lei daartoe dat familie van die broers ’n onsuksesvolle aansoek by die hooggeregshof in Kaapstad indien om verspreiding van die boek te stop. Die rede vir die polemiek is die simpatie wat daar veral uit N.P. van Wyk Louw se briewe blyk vir die nasionaal-sosialistiese beleidsrigtinge van die Duitse regering onder [[Adolf Hitler|Hitler]], asook die argwaan wat beide broers toon teenoor die rol van [[Jode]] in Suid-Afrika. Gelees teenoor die algemene agtergrond van sy tyd, die feit dat die briewe geskryf is voor Hitler se ergste vergrype en die ouderdom van die broers (albei is steeds in hulle twintigs), is hulle sentimente egter nie werklik radikaal nie en het beide se latere geskrifte afdoende bewys gelewer van hulle sobere oordeel oor sake van die dag. Veral Van Wyk Louw word inderdaad beskou as filosoof in sy uitsprake oor rasseverhoudinge in Suid-Afrika, veral tussen wit en bruin. Die briewe is verder van groot waarde vir ’n beoordeling van die broers se letterkunde en kunsbeskouing.&lt;ref&gt;Britz, Etienne. Kakkerlak. Uitgawe 4, 2005&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Coetzee, Ampie. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 43 no. 1, Herfs 2006&lt;/ref&gt; Hierdie eerste bundel word opgevolg deur  ''Briewe van W.E.G.en N.P. van Wyk Louw 1941 - 1970'', wat hy eweneens redigeer en van ’n inleiding voorsien.&lt;ref&gt;Anker, Johan. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 49 no. 2 Lente 2012&lt;/ref&gt;

== Eerbewyse en toekennings ==
In 1988 ken die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] die [[Gustav Prellerprys vir Literatuurwetenskap en Letterkundige Kritiek|Gustav Preller-prys]] vir Literêre Kritiek aan hom toe. In 2000 ontvang hy van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde die C. Louis Leipoldt-prijs vir sy artikel oor ''Uys Krige en die Suid-Afrikaanse politiek''. Die Akademie vereer hom in 2003 met die N.P. van Wyk Louw-medalje. Deur die jare ontvang hy etlike beurse van onder andere Rupert International, Het Jan Marais Internationale Fonds, Stichting Neerlandia, [[Van Ewijck-stigting]] en Voorsittersfonds van Nasboek en [[Tafelberg Uitgewers|Tafelberg-uitgewers]] vir navorsing plaaslik en in die buiteland. Die Universiteit van Stellenbosch ken in 2010 ’n eredoktorsgraad aan hom toe vir sy lewenswerk en rol as navorser, skrywer en kenner van die edisiewetenskap en sy bevordering van die Afrikaanse letterkunde. Na sy dood word hy op die [[Woordfees]] van [[2012]] gehuldig wanneer sy werk en persoon by twee geleenthede deur uitgewers, letterkundiges en skrywers bespreek word. &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://blogs.sun.ac.za/news/2012/03/02/colleagues-honour-jc-kannemeyer/ |title=argiefkopie |access-date=11 September 2016 |archive-date=28 Julie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160728084637/http://blogs.sun.ac.za/news/2012/03/02/colleagues-honour-jc-kannemeyer/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== Publikasies&lt;ref&gt;http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=kann003&lt;/ref&gt;             ==
=== Samesteller ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Jaar
!Titel van publikasie
|-
|1968
|''Vier eenbedrywe – Uys Krige''
|-
|1977
|''Verspreide opstelle – D.J. Opperman''
|-
|1980
|''Versamelde gedigte – C. Louis Leipoldt''
''Tussengebied – Etienne Leroux''

''Tussenspel – Etienne Leroux''
|-
|1982
|''Die koléperas van Kees Konyn''
|-
|1985
|''Versamelde gedigte – Uys Krige''
|-
|1988
|''Kraaines''
''Die veelsydige Krige''
|-
|1990
|''Literêre cuaserie – C. Louis Leipoldt''
|-
|1999
|''So blomtuin-vol van kleure – C. Louis Leipoldt''
''Uit die skatkis van die slampamperman – C. Louis Leipoldt''
|-
|2002
|''Uit die skatkis van die goue seun – Uys Krige''
|-
|2004
|''Ek ken jou goed genoeg... - W.E.G. Louw en N.P. van Wyk Louw''
''Hutspot – Jan Rabie''
|-
|2011
|''Briewe van W.E.G en N.P. van Wyk Louw 1941–1970''
|}

=== Redakteur ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Jaar
!Titel van publikasie
|-
|1978
|''Skanse teen die tyd'' (saam met E.C. Britz en R.H. Pheiffer)
|-
|1979
|''Die galeie van Jorik – D.J. Opperman''
|-
|1981
|''&lt;nowiki/&gt;'n Natsteen vir Koos Human'' (saam met Karel Schoeman)
|-
|1989
|''Kritiese aanloop''
|-
|2000
|''Sonklong oor Afrika – D.J. Opperman''
|-
|2002
|''Die naamlose muse''
|-
|2006
|''Die volledige versamelde gedigte – Eugène N. Marais'' (saam met M. Baard,
K. Roets, N. Stassen en M. Viviers)
|-
|2009
|''Briewe van Peter Blum''
|}

== Verwysings ==

===  Boeke ===
* [[Rob Antonissen|Antonissen, Rob]]. “Spitsberaad” Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966
* [[Wiets Beukes|Beukes, W.D.]] (red.) ''Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990''. NasionaleBoekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992
* [[Danie Botha (skrywer)|Botha, Danie.]] ''Die helder dae''. Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2014
* [[T.T. Cloete|Cloete, T.T.]] (red.) ''Die Afrikaanse literatuur sedert sestig''. Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
* [[A.P. Grové|Grové, A.P.]] ''Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans.''  Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
* Kannemeyer, J.C. ''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1''. Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
* Kannemeyer, J.C. ''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2''. Academica, Pretoria, Kaapstad enJohannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
* Kannemeyer, J.C. ''D.J. Opperman: ’n Biografie''. Human &amp; Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1986
* Kannemeyer, J.C. ''Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag.'' Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1990
* Kannemeyer, J.C. ''Langenhoven: ’n Lewe.'' Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Eerste druk 1995
* Kannemeyer, J.C. ''Die Afrikaanse literatuur 1652-2004.'' Human &amp; Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
* Kannemeyer, J.C. ''Uit puur verstrooiing.'' Inset-Uitgewers Stellenbosch Eerste uitgawe Eerste druk 2007
* [[P.J. Nienaber|Nienaber, P.J.]] et al. ''Perspektief en Profie''l. Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
* [[Madeleine van Biljon|Van Biljon, Madeleine.]] ''Geliefde leesgoed.'' Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1996
* [[H.P. van Coller|Van Coller, H.P.]] (red.) ''Perspektief en Profiel Deel 3.'' Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006

=== Tydskrifte en  koerante ===
* Anoniem. ''Kannemeyer stabiel ná operasie.'' Die Burger, 1 Mei 2000
* Boekeredaksie. ''Kannemeyer sê Olivier skerp stryd aan oor sy Van Wyk Louw analise''. Die Burger, 28 September 1994
* Botha, Danie. ''Die dag toe prof. J.C.K. so suksesvol geblaf het.'' Beeld, 28 Desember 2011
* Botha, Johann. ''Deur die letterkunde omhels hy die lewe''. Die Burger, 24 Februarie 1996
* Brand, Gerrit. ''Kannemeyer in Louws se visier.'' Beeld, 12 Maart 2005
* Breytenbach, Kerneels. ''’n Ou rusie duur voort''. Die Burger, 23 Junie 1984
* Britz, Etienne. ''Gebore om boek te hou van Afrikaans.'' Rapport, 14 Februarie 2010
* Britz, Etienne. ''’n Oedipale afrekening''. By, 7 Januarie 2012
* Cloete, T.T. ''Antwoord op J.C. Kannemeyer''. Tydskrif vir Letterkunde, Nuwe reeks 18 no. 2, Mei 1980
* Du Plessis, Theo. ''Die tweede uitgawe van ‘Die Afrikaanse Bewegings’ deur J.C. Kannemeyer.'' Standpunte. Nuwe reeks 179, Oktober 1985
* Du Randt, W.S.H. ''Kanttekening.'' Standpunte. Nuwe reeks 141, Junie 1979
* [[Jakes Gerwel|Gerwel, Jakes.]] ''Boek oor Rabie ‘vol deernis’.'' Beeld, 21 Januarie 2005
* Giliomee, Hermann. ''Biografie van ’n volk.'' By, 17 Maart 2012
* Glorie, Ingrid. ''Interview met de Zuidafrikaanse letterkundige J.C. Kannemeyer.'' Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 31 no. 1, Februarie 1993
* Grové, A.P. ''By die toekenning van die Gustav Preller-prys vir Literatuurwetenskap en kritiek aan dr. J.C. Kannemeyer, 24 Junie 1988.'' Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 26 no. 3, Augustus 1988
* Janssens, Marcel. ''Kannemeyer van op een afstand.'' Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 25 no.   2, Junie 1985
* Kannemeyer, J.C. ''Nou kom Kannemeyer se gróót Leipoldt''. Boekewêreld, 3 Maart 1999
* Kannemeyer, J.C. ''Leuens en verdraaiings''. By, 27 September 2008
* La Vita, Murray. Om J.M. ''Coetzee se biograaf te wees''. By, 1 Oktober 2011
* Lategan, Leana. ''Woordspeurder op die ‘groot spore''. Volksblad, 22 April 2002
* Lindenberg, Ernst. ''Ons laaste literatuurgeskiedenis?'' Standpunte. Nuwe reeks 141, Junie 1979
* Loots, Sonja. ''Kannemeyer se gal ontstem sy oud-kollegas''. Rapport, 21 Maart 2004
* Loots, Sonja. ''Klappe én komplimente''. Rapport, 6 November 2005
* Malan, Lucas. ''Skrywer van literatuurgeskiedenis nie gelief''. Rapport, 14 Oktober 2007
* Malan, Marlene. ''Min geld, maar ryk aan boeke''. Rapport, 5 Augustus 2012
* Niekerk, Annemarie van. [http://www.dbnl.org/tekst/_jaa004201301_01/_jaa004201301_01_0012.php 'Levensbericht. John Christoffel Kannemeyer']. In: ''Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden, 2012-2013'', pag. 93-100. 
* Pheiffer, R.H. J.C. ''Kannemeyer se ‘Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur'''. Standpunte. Nuwe reeks 172, Augustus 1984
* Rautenbach, Elmari. ''Niemand kon so hard werk soos John.'' Die Burger, 28 Desember 2011
* Scholtz, Merwe. ''Weergaloos saai – én ’n verleentheid''. Insig, Desember 1990 / Januarie 1991
* Smith, Francois. ''Kannemeyer kap Akademie.'' Die Burger, 20 September 2003
* Spies, Lina. ''By geleentheid van die verskyning van dr. J.C. Kannemeyer se bundel opstelle ‘Getuigskrifte’ en sy vyftigste verjaarsdag by ’n onthaal in Kaapstad op 30 Maart 1989''. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 27 no. 2, Mei 1989
* Van Rooyen, Johan. ''Commendatio by oorhandiging van die Ou Mutual-prys vir nie-fiksie op 6 Maart 1987''. Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 25 no. 2, Mei 1987
* Van Zyl, Wium. ''Huldeblyk: J.C. Kannemeyer (1939–2011)''. Tydskrif vir Letterkunde”, Jaargang 49 no. 1,  Herfs 2012

=== Ongepubliseerde dokumente ===
* Kannemeyer, J.C. ''Curriculum vitae''. [[Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum]] (NALN) Bloemfontein

=== Internet ===
* Botha, Danie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2011/12/28/B1/10/arJC.html
* Botha, Johann Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1991/04/25/10/2.html
* Botha, Johann Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1996/02/24/6/5.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Britz, Etienne Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2010/02/08/R2/I/kannemeyer24jan.html
* Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/09/28/9/1.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2008/08/22/SK/15/kannem.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* De Villiers, Johannes Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2012/01/02/RH/10/jdvkannemeyer.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* De Vries, Willem Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2012/03/08/SK/16/wKannemeyer.html
* Engelbrecht, Theunis Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2003/09/21/R1/6~1/02.html
* Grütter, Wilhelm Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1994/10/1/7/3.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Krige, Ilse Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2012/01/06/VB/1/BOLikKannemeyer1_1909-V2.html
* La Vita, Murray Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2011/10/01/BJ/3/kannemeyer-176.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120103141912/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2011/10/01/BJ/3/kannemeyer-176.html |date= 3 Januarie 2012 }}
* Lategan, Leana Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2002/04/22/6/7.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Malan, Lucas Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2007/10/18/RU/5/kannemeyer.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Malan, Marlene Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2012/08/04/RH/VIII/5aug_mmjck.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Painter, Desmond Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2005/04/30/BS/16LDN/01.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Rautenbach, Elmari Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2011/12/27/B1/2/erkannemeyer_1903.html
* Smith, Francois Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2003/09/20/BS/14LDN/05.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Swanepoel, Chris Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/12/11/BY/12A/01.html
* Van Zyl, Wium Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/06/24/8/11.html

=== Ander verwysings ===
{{Verwysings}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Kannemeyer, J.C.}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse akademici]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse taalkundiges]]
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Geboortes in 1939]]
[[Kategorie:Sterftes in 2011]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]]</text>
      <sha1>hdjx0oc2qmej75ydl0fziycpb5w9m6a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Christendom in Pole</title>
    <ns>0</ns>
    <id>62968</id>
    <revision>
      <id>2812825</id>
      <parentid>1793757</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:25:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gower</username>
        <id>191142</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>leer</comment>
      <origin>2812825</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7671" sha1="olarrmarsjmungxetztcqsmf0fmnfc0" xml:space="preserve">'''[[Pole]]''' is 'n land met 'n sterk Christelike karakter. Tans is meer as 80 persent van die totale bevolking praktiserende Katolieke. Die [[Rooms-Katolieke Kerk]] se sterk posisie is deur die land se geskiedenis bevorder - in tye van onderdrukking, toe Pole nie meer as selfstandige staat bestaan het nie (tussen 1795 en 1918), of deur Sowjet-Rusland oorheers is (tussen 1945 en 1989), was dit 'n belangrike bron van nasionale identiteit en 'n simbool van verset teen die onderdrukkers.

Die kerk se maatskaplike en politieke invloed het in 1978 'n hoogtepunt bereik met die verkiesing van die Poolse kardinaal Karol Wojtyła as pous [[Pous Johannes Paulus II|Johannes Paulus II]]. Hy was die eerste pous in meer as 400 jaar wat geen boorling van Italië was nie - en het die magshebbers in Warskou in verleentheid gebring omdat hy nie geskroom het om ope kritiek op die kommunistiese bewind in Pole te lewer nie. Sy pontifikaat word deur baie politieke ontleders as 'n beslissende faktor by die omverwerping van die kommunistiese stelsel in Oos-Europa beskou.

== Geskiedenis ==
Die Rooms-Katolieke Kerk (''Kościół katolicki'') se invloed in Pole strek terug na die kerstening van die land in 966. In teenstelling met sy huidige oorheersende posisie het dit eeue lank naas ander sterk Christelike kerke, veral die [[Oosters-Ortodokse Kerk]] (''Kościół prawosławny''), bestaan. As 'n grensland tussen Westerse en Oosterse Christendom is Pole se Christelike geskiedenis deur albei gelowe geskryf.

=== Oosters-Ortodokse en Geünieerde Kerk ===
[[Lêer:Leszno cerkiew.jpg|duimnael|regs|Grieks-Katolieke kerk in Leszno, woiwodskap Subkarpate]]
Met die Unie van Brest het die Poolse Ortodokse kerkhiërargie in 1596 van die Oosters-Ortodokse Kerk afgesplits en hom aan die gesag van die pous in [[Rome]] onderwerp. Dit sou voortaan as die Geünieerde (''Kościół unicki'') of Grieks-Katolieke Kerk (''Kościół Greko-katolicki'') bekend staan. Ongeag die nuwe kerkdoktrines het die Geünieerde Kerk sy tradisionele Oosterse rites, praktyke en liturgiese taal bewaar.

Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die Poolse staatsgebied weswaarts verskuif, en groot dele van Oos-Pole met sy Ortodokse en Grieks-Katolieke bevolking het onder Russiese bewind gekom. Alhoewel aanhangers van die [[Pools-Ortodokse Kerk]] sodoende 'n klein minderheid van minder as twee persent geword het wat in die uiterste ooste en suid-ooste saamgetrek is, vorm hulle nogtans die tweede grootste kerkgemeenskap ná die Rooms-Katolieke Kerk.

Die Ortodokse Kerk se liturgie maak steeds gebruik van Kerk- of Oud-Slawies, terwyl preke - afhangende van die etniese samestelling van 'n kerkgemeente - in Wit-Russies of Oekraïens gehou word. Oosters-Ortodokse kerkgeboue (''cerkwie'') kan maklik aan hul uievormige koepels uitgeken word. Die heiligdom in die binneruimte word deur 'n ikonostase van die sentrale kerkskip geskei.

Die aanhangers van die Geünieerde Kerk (0,5 persent van die totale bevolking) is merendeels etniese Oekraïners en Lemke wat as gevolg van etniese verdrywings kort ná die Tweede Wêreldoorlog (sien die artikel oor [[Bieszczady]]) oor die hele land verstrooid is. Die argitektuur en binneruimte van geünieerde kerkgeboue, waarna in Pools eweneens as ''cerkwie'' verwys word, toon baie ooreenkomste met dié van ortodokse kerke.

=== Protestantse kerke ===
''Sien die hoofartikel [[Evangelies-Augsburgse Kerk in Pole]]''&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
'n Klein aantal Protestantse kerke bestaan hoofsaaklik in gebiede wat tot die einde van die Tweede Wêreldoorlog deur etniese Duitsers bewoon is, so in [[Silesië]] (Suidwes-Pole) en in die vroeëre suidelike [[Oos-Pruise]] (Noordoos-Pole). Die persentasie Protestantse Christene in Pole beloop sowat 0,5 persent.

=== Rooms-Katolieke Kerk ===
[[Lêer:JanPawełII0099s.jpg|duimnael|regs|Pole in April 2005: Die hele land is in diepe rou gedompel oor die afsterwe van [[pous Johannes Paulus II]]]]
[[Lêer:Obraz Matki Bożej Częstochowskiej bez ram.jpg|duimnael|regs|In 1655 het Protestantse Sweedse magte die hele land verwoes, maar het nie daarin geslaag om die versterkte klooster op die Heilige Berg (Jasna Góra) van Częstochowa in te neem nie. Hierdie gebeure is aan die wonderlike ingryping van die Moeder van God toegeskryf wat deur koning Jan Kazimierz op 1 April 1656 tot &quot;Koningin van Pole&quot; verklaar is. Die Swart Madonna van Częstochowa, 'n [[ikoon]] van onbekende herkoms, het 'n nasionale heiligdom geword]]
Ná die politieke omwenteling in 1989 het die Rooms-Katolieke Kerk moeite gedoen om baie van die maatskaplike en politieke leemtes te vul wat die Kommunistiese Party gelaat het. So het dit onder meer as morele gesag vir die hele land probeer fungeer en politieke prioriteite begin verander. Sy veldtog teen aborsie, wat sedert 1956 wettig was en as 'n algemeen aanvaarde metode van geboortebeperking en gesinsbeplanning beskou is, het skielik 'n deel van die Poolse politieke agenda geword.

Alhoewel slegs tien persent van die totale bevolking ten gunste van 'n algehele ban op aborsie was, het die Poolse parlement in 1993 'n streng anti-aborsiewetgewing aanvaar.&lt;ref&gt;Krzysztof Dydyński: ''Poland''. 4de uitgawe. Melbourne • Oakland • Londen • Parys: Lonely Planet Publications 2002, bl. 46&lt;/ref&gt; Meer gematigde politici het nogtans daarin geslaag om veranderinge aan die wet aan te bring waarvolgens voorbehoedmiddels aan vroue beskikbaar gestel moes word en vir die eerste keer in die geskiedenis seksopvoeding in Poolse skole aangebied is.

Die kerk het sy invloed ook in die onderwysstelsel laat geld. Die vrywillige godsdienstige onderrig in laerskole, wat in 1990 ingevoer is, het in 1992 verpligtend geword. Tegelykertyd het Poolse geestelikes leemtes in ander Europese lande begin vul. Daarnaas het die kerk ook voorregte in die mediabedryf geniet soos voorkeur-toegang tot elektroniese media.

Omstreeks 1994 het die Rooms-Katolieke Kerk die slagoffer van sy eie suksesse geword. Groot dele van die Poolse publiek was moeg vir die kerk se politieke inmenging. In 1995 het die kerk se tradisionele aartsvyande, die vroeëre kommuniste en huidige Sosiaal-Demokratiese Party, met Aleksander Kwaśniewski as teenkandidaat van die behoudende en soms militant katolieke [[Lech Wałęsa]], 'n oorwinning in die Poolse presidentsverkiesing behaal.

Pole gee graag uitdrukking aan hul godsdienstigheid deur hul deelname aan kerkdienste en die besoek van bedevaartsoorde, maar dit word dikwels ook as 'n vorm van sosiale kontak en ritueel van die alledaagse lewe beskou en weerspieël nie noodsaaklik hul ooreenstemming met kerkdoktrines of kerkbeleid nie.

Terwyl die gesinslewe 'n sentrale rol in ou Slawiese tradisies en die Rooms-Katolieke etiek speel, is die kerk se invloed beperk tot doopsels en kerklike huwelike - in teenstelling met hul eweknieë in ander Europese lande bly min Poolse pare ongetroud. Nogtans is geboortesyfers met 'n gemiddeld van 1,25 kinders per vrou intussen selfs laer as in lande wat in vergelyking met Pole algemeen as meer sekulêre samelewings beskou word, soos byvoorbeeld Duitsland (1,35) of Frankryk (2).

Die gewildheid van religieuse rituele en simbole word sigbaar in Rooms-Katolieke heiligdomme - kerkgeboue wat relikwies van heiliges bewaar en vertoon, of in godsdienstige beelde waaraan wonderdadige krag toegeskryf word. Heiligdomme word dikwels deur bewaarders versorg, privaat persone wat ook na pelgrims omsien. Maria as Moeder van God geniet besondere verering in Pole.&lt;ref&gt;Frieder Monzer: ''Posen • Thorn • Bromberg''. Berlyn: Trescher 2012, bl. 39&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Christendom in Pole|Christendom in Pole]]</text>
      <sha1>olarrmarsjmungxetztcqsmf0fmnfc0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Vaselinetjie</title>
    <ns>0</ns>
    <id>64805</id>
    <revision>
      <id>2812909</id>
      <parentid>1811014</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:03:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812909</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="935" sha1="4oiezk433mya861uwt0nqe9u19xbkwa" xml:space="preserve">{{Boek 
| naam            = Vaselinetjie
| oorspr titel    = 
| vertaler        = 
| beeld           =
| outeur          = [[Anoeschka von Meck]]
| omslagontwerp   = 
| land            = [[Suid-Afrika]]
| taal            = [[Afrikaans]]
| reeks           = 
| onderwerp       = 
| genre           = [[Roman]]
| uitgewer        = 
| uitgewingsdatum = 2004
| medium          = 
| bladsye         =
| grootte_gewig   = 
| oplage          =
| isbn            = 
| isbntoeligting  =
| issn            = 0624039811
| voorafgegaan    = 
| vervolg         = 
}}

'''''Vaselinetjie''''' is 'n [[roman]] deur [[Anoeschka von Meck]] wat in [[2004]] verskyn het. Die boek het die [[MER-prys]] vir jeuglektuur, die Jan-Rabie/Rapport-prys vir vernuwende Afrikaanse prosa, en die M-Net-prys vir werke van korter formaat in Afrikaans ontvang.

== Eksterne skakels ==
* ISBN 0624039811
* ISBN 9780624039815

{{Saadjie}}

[[Kategorie:Afrikaanse romans]]</text>
      <sha1>4oiezk433mya861uwt0nqe9u19xbkwa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812910</id>
      <parentid>2812909</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:03:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812910</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="954" sha1="gofqeuryrazmjmscv1oqlq9q0hionbx" xml:space="preserve">{{Kursiewe titel}}
{{Boek 
| naam            = Vaselinetjie
| oorspr titel    = 
| vertaler        = 
| beeld           =
| outeur          = [[Anoeschka von Meck]]
| omslagontwerp   = 
| land            = [[Suid-Afrika]]
| taal            = [[Afrikaans]]
| reeks           = 
| onderwerp       = 
| genre           = [[Roman]]
| uitgewer        = 
| uitgewingsdatum = 2004
| medium          = 
| bladsye         =
| grootte_gewig   = 
| oplage          =
| isbn            = 
| isbntoeligting  =
| issn            = 0624039811
| voorafgegaan    = 
| vervolg         = 
}}

'''''Vaselinetjie''''' is 'n [[roman]] deur [[Anoeschka von Meck]] wat in [[2004]] verskyn het. Die boek het die [[MER-prys]] vir jeuglektuur, die Jan-Rabie/Rapport-prys vir vernuwende Afrikaanse prosa, en die M-Net-prys vir werke van korter formaat in Afrikaans ontvang.

== Eksterne skakels ==
* ISBN 0624039811
* ISBN 9780624039815

{{Saadjie}}

[[Kategorie:Afrikaanse romans]]</text>
      <sha1>gofqeuryrazmjmscv1oqlq9q0hionbx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Naboom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>67474</id>
    <revision>
      <id>2812715</id>
      <parentid>2555547</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:28:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bronne */ Verbeter</comment>
      <origin>2812715</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4183" sha1="ajajb7yhm9mm4yh1vquh6msk31le4gh" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = Naboom
| image = Euphorbia ingens (habitus), crop.jpg
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Euphorbia ingens
| authority = E.Mey. ex Boiss., (1862)
| synonyms = * ''Euphorbia bilocularis'' &lt;small&gt;N.E.Br.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia candelabrum var. bilocularis'' &lt;small&gt;(N.E.Br.) S.Carter&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia confertiflora'' &lt;small&gt;Volkens&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia reinhardtii'' &lt;small&gt;Volkens&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia reinhardtii var. bilocularis'' &lt;small&gt;(N.E.Br.) Oudejans&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia similis'' &lt;small&gt;A.Berger&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia tozzii'' &lt;small&gt;Chiov.&lt;/small&gt;
}}
__NOTOC__
Die '''Naboom''' (''Euphorbia ingens'') is 'n kaktus-agtige [[boom]] met 'n kort dik stam en enorme takke. Die [[vetplant|sukkulente]] boom kom volop in [[Limpopo (provinsie)|Limpopo]], asook in [[Mpumalanga]] voor en die naam van die dorp [[Naboomspruit]] verwys na hul aanwesigheid daar. Dit is ook [[inheems]] in [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]] en [[Noordwes]].

Buite [[Suid-Afrika]] is die boom ook [[inheems]] aan [[Angola]], [[Botswana]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], [[Kaprivistrook]] in [[Namibië]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Rwanda]], [[Somalië]], [[Tanzanië]], [[Uganda]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]].

Die takke het gewoonlik vier of vyf vlerke. Dit het 'n taai, wit, melkagtige sap wat uiters giftig is en intense irritasie en blase op die vel veroorsaak. As dit in die oë beland kan dit permanente blindheid tot gevolg hê. Swart inboorlinge langs die [[Limpoporivier|Limpopo]] het die melk tradisioneel gebruik om [[vis]] mee te vang. Bondels gras is in die melk geweek en in die rivier gegooi. Dit verlam die visse en hulle begin na 'n ruk lewend bo die water te dryf. Die heuning van die blomnektar van die naboom word noorsheuning genoem. Dit brand die mond kwaai as die heuning geëet word. Die brand vererger sodra water gedrink word.

Volgens oorlewering het die [[Zoeloe]]-koning [[Dingaan]] op 'n troon onder 'n naboom gesit toe [[Piet Retief]] en sy honderd manskappe in 1838 aangeval en vermoor is.&lt;ref&gt;[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1987/10/24/3/2.html Euphorbia-melksap dalk erger as rinkhalsgif]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, [[Die Burger]], 24 Oktober 1987&lt;/ref&gt;

Die boom lyk baie soos die [[nagblom]]. Die boom se FSA-nommer is 351.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;&lt;ref name=PvanWyk&gt;{{citation|title=TREES of the Kruger National Park, a field guide|publisher=Piet van Wyk. Struik Uitgewers, Kaapstad, 2008. p.133|ISBN=978-1-77007-759-1}}&lt;/ref&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery mode=packed heights=120 style=&quot;font-size:100%; line-height:130%&quot;&gt;
Euphorbia ingens, naby Dingaanstat.jpg|&lt;center&gt;Naby Dingaanstat&lt;/center&gt;
Euphorbia ingens.JPG|&lt;center&gt;In Worcester, Wes-Kaap&lt;/center&gt;
Euphorbia ingens cyathia.jpg|&lt;center&gt;Naboomblomme&lt;/center&gt;
Pájara La Pared - Playa de la Pared - Euphorbia ingens 03 ies.jpg|&lt;center&gt;Vrugte&lt;/center&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* Algemene gids tot BOME. Keith, Paul &amp; Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:346904-1 Plants of the World Online]
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-193 REDLIST Sanbi]

== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Euphorbia ingens}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Eritrea]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Ethiopië]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Rwanda]]
[[Kategorie:Flora van Somalië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Uganda]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>ajajb7yhm9mm4yh1vquh6msk31le4gh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812729</id>
      <parentid>2812715</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:41:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812729</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4190" sha1="fm4kzqbf3cf9ayxediuds5eri3l9st3" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = Naboom
| image = Euphorbia ingens (habitus), crop.jpg
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Euphorbia ingens
| authority = E.Mey. ex Boiss., (1862)
| synonyms = * ''Euphorbia bilocularis'' &lt;small&gt;N.E.Br.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia candelabrum var. bilocularis'' &lt;small&gt;(N.E.Br.) S.Carter&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia confertiflora'' &lt;small&gt;Volkens&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia reinhardtii'' &lt;small&gt;Volkens&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia reinhardtii var. bilocularis'' &lt;small&gt;(N.E.Br.) Oudejans&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia similis'' &lt;small&gt;A.Berger&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia tozzii'' &lt;small&gt;Chiov.&lt;/small&gt;
}}
__NOTOC__
Die '''Naboom''' (''Euphorbia ingens'') is 'n kaktus-agtige [[boom]] met 'n kort dik stam en enorme takke. Die [[vetplant|sukkulente]] boom kom volop in [[Limpopo (provinsie)|Limpopo]], asook in [[Mpumalanga]] voor en die naam van die dorp [[Naboomspruit]] verwys na hul aanwesigheid daar. Dit is ook [[inheems]] in [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]] en [[Noordwes]].

Buite [[Suid-Afrika]] is die boom ook [[inheems]] aan [[Angola]], [[Botswana]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], [[Kaprivistrook]] in [[Namibië]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Rwanda]], [[Somalië]], [[Tanzanië]], [[Uganda]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]].

Die takke het gewoonlik vier of vyf vlerke. Dit het 'n taai, wit, melkagtige sap wat uiters giftig is en intense irritasie en blase op die vel veroorsaak. As dit in die oë beland kan dit permanente blindheid tot gevolg hê. Swart inboorlinge langs die [[Limpoporivier|Limpopo]] het die melk tradisioneel gebruik om [[vis]] mee te vang. Bondels gras is in die melk geweek en in die rivier gegooi. Dit verlam die visse en hulle begin na 'n ruk lewend bo die water te dryf. Die heuning van die blomnektar van die naboom word noorsheuning genoem. Dit brand die mond kwaai as die heuning geëet word. Die brand vererger sodra water gedrink word.

Volgens oorlewering het die [[Zoeloe]]-koning [[Dingaan]] op 'n troon onder 'n naboom gesit toe [[Piet Retief]] en sy honderd manskappe in 1838 aangeval en vermoor is.&lt;ref&gt;[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1987/10/24/3/2.html Euphorbia-melksap dalk erger as rinkhalsgif]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, [[Die Burger]], 24 Oktober 1987&lt;/ref&gt;

Die boom lyk baie soos die [[nagblom]]. Die boom se FSA-nommer is 351.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;&lt;ref name=PvanWyk&gt;{{citation|title=TREES of the Kruger National Park, a field guide|publisher=Piet van Wyk. Struik Uitgewers, Kaapstad, 2008. p.133|ISBN=978-1-77007-759-1}}&lt;/ref&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery mode=packed heights=120 style=&quot;font-size:100%; line-height:130%&quot;&gt;
Euphorbia ingens, naby Dingaanstat.jpg|&lt;center&gt;Naby Dingaanstat&lt;/center&gt;
Euphorbia ingens.JPG|&lt;center&gt;In Worcester, Wes-Kaap&lt;/center&gt;
Euphorbia ingens cyathia.jpg|&lt;center&gt;Naboomblomme&lt;/center&gt;
Pájara La Pared - Playa de la Pared - Euphorbia ingens 03 ies.jpg|&lt;center&gt;Vrugte&lt;/center&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* Algemene gids tot BOME. Keith, Paul &amp; Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:346904-1 Plants of the World Online]
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-193 REDLIST Sanbi]

== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Euphorbia ingens}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|ingens]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Eritrea]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Ethiopië]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Rwanda]]
[[Kategorie:Flora van Somalië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Uganda]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>fm4kzqbf3cf9ayxediuds5eri3l9st3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812768</id>
      <parentid>2812729</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:07:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812768</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4240" sha1="nczp1bnq95ldfcb9szxl9bhqafklk70" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = Naboom
| image = Euphorbia ingens (habitus), crop.jpg
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Euphorbia ingens
| authority = E.Mey. ex Boiss., (1862)
| synonyms = * ''Euphorbia bilocularis'' &lt;small&gt;N.E.Br.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia candelabrum var. bilocularis'' &lt;small&gt;(N.E.Br.) S.Carter&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia confertiflora'' &lt;small&gt;Volkens&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia reinhardtii'' &lt;small&gt;Volkens&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia reinhardtii var. bilocularis'' &lt;small&gt;(N.E.Br.) Oudejans&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia similis'' &lt;small&gt;A.Berger&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia tozzii'' &lt;small&gt;Chiov.&lt;/small&gt;
}}
__NOTOC__
Die '''Naboom''' (''Euphorbia ingens'') is 'n kaktus-agtige [[boom]] met 'n kort dik stam en enorme takke.

== Verspreiding ==
Die [[vetplant|sukkulente]] boom kom volop in [[Limpopo (provinsie)|Limpopo]], asook in [[Mpumalanga]] voor en die naam van die dorp [[Naboomspruit]] verwys na hul aanwesigheid daar. Dit is ook [[inheems]] in [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]] en [[Noordwes]].

Buite [[Suid-Afrika]] is die boom ook [[inheems]] aan [[Angola]], [[Botswana]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], [[Kaprivistrook]] in [[Namibië]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Rwanda]], [[Somalië]], [[Tanzanië]], [[Uganda]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]].

== Beskrywing ==
Die takke het gewoonlik vier of vyf vlerke. Dit het 'n taai, wit, melkagtige sap wat uiters giftig is en intense irritasie en blase op die vel veroorsaak. As dit in die oë beland kan dit permanente blindheid tot gevolg hê. Swart inboorlinge langs die [[Limpoporivier|Limpopo]] het die melk tradisioneel gebruik om [[vis]] mee te vang. Bondels gras is in die melk geweek en in die rivier gegooi. Dit verlam die visse en hulle begin na 'n ruk lewend bo die water te dryf. Die heuning van die blomnektar van die naboom word noorsheuning genoem. Dit brand die mond kwaai as die heuning geëet word. Die brand vererger sodra water gedrink word.

Die boom lyk baie soos die [[nagblom]]. Die boom se FSA-nommer is 351.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;&lt;ref name=PvanWyk&gt;{{citation|title=TREES of the Kruger National Park, a field guide|publisher=Piet van Wyk. Struik Uitgewers, Kaapstad, 2008. p.133|ISBN=978-1-77007-759-1}}&lt;/ref&gt;

== Trivia ==
Volgens oorlewering het die [[Zoeloe]]-koning [[Dingaan]] op 'n troon onder 'n naboom gesit toe [[Piet Retief]] en sy honderd manskappe in 1838 aangeval en vermoor is.&lt;ref&gt;[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1987/10/24/3/2.html Euphorbia-melksap dalk erger as rinkhalsgif]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, [[Die Burger]], 24 Oktober 1987&lt;/ref&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery mode=packed heights=120 style=&quot;font-size:100%; line-height:130%&quot;&gt;
Euphorbia ingens, naby Dingaanstat.jpg|&lt;center&gt;Naby Dingaanstat&lt;/center&gt;
Euphorbia ingens.JPG|&lt;center&gt;In Worcester, Wes-Kaap&lt;/center&gt;
Euphorbia ingens cyathia.jpg|&lt;center&gt;Naboomblomme&lt;/center&gt;
Pájara La Pared - Playa de la Pared - Euphorbia ingens 03 ies.jpg|&lt;center&gt;Vrugte&lt;/center&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* Algemene gids tot BOME. Keith, Paul &amp; Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:346904-1 Plants of the World Online]
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-193 REDLIST Sanbi]

== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Euphorbia ingens}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|ingens]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Eritrea]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Ethiopië]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Rwanda]]
[[Kategorie:Flora van Somalië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Uganda]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>nczp1bnq95ldfcb9szxl9bhqafklk70</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812769</id>
      <parentid>2812768</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:07:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>NOTOC is onnodig met nie nuwe Vector2022 vel</comment>
      <origin>2812769</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4231" sha1="2n4gslvtr2w5txf1jscrwbcfmaw054o" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = Naboom
| image = Euphorbia ingens (habitus), crop.jpg
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Euphorbia ingens
| authority = E.Mey. ex Boiss., (1862)
| synonyms = * ''Euphorbia bilocularis'' &lt;small&gt;N.E.Br.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia candelabrum var. bilocularis'' &lt;small&gt;(N.E.Br.) S.Carter&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia confertiflora'' &lt;small&gt;Volkens&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia reinhardtii'' &lt;small&gt;Volkens&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia reinhardtii var. bilocularis'' &lt;small&gt;(N.E.Br.) Oudejans&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia similis'' &lt;small&gt;A.Berger&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia tozzii'' &lt;small&gt;Chiov.&lt;/small&gt;
}}

Die '''Naboom''' (''Euphorbia ingens'') is 'n kaktus-agtige [[boom]] met 'n kort dik stam en enorme takke.

== Verspreiding ==
Die [[vetplant|sukkulente]] boom kom volop in [[Limpopo (provinsie)|Limpopo]], asook in [[Mpumalanga]] voor en die naam van die dorp [[Naboomspruit]] verwys na hul aanwesigheid daar. Dit is ook [[inheems]] in [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]] en [[Noordwes]].

Buite [[Suid-Afrika]] is die boom ook [[inheems]] aan [[Angola]], [[Botswana]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], [[Kaprivistrook]] in [[Namibië]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Rwanda]], [[Somalië]], [[Tanzanië]], [[Uganda]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]].

== Beskrywing ==
Die takke het gewoonlik vier of vyf vlerke. Dit het 'n taai, wit, melkagtige sap wat uiters giftig is en intense irritasie en blase op die vel veroorsaak. As dit in die oë beland kan dit permanente blindheid tot gevolg hê. Swart inboorlinge langs die [[Limpoporivier|Limpopo]] het die melk tradisioneel gebruik om [[vis]] mee te vang. Bondels gras is in die melk geweek en in die rivier gegooi. Dit verlam die visse en hulle begin na 'n ruk lewend bo die water te dryf. Die heuning van die blomnektar van die naboom word noorsheuning genoem. Dit brand die mond kwaai as die heuning geëet word. Die brand vererger sodra water gedrink word.

Die boom lyk baie soos die [[nagblom]]. Die boom se FSA-nommer is 351.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;&lt;ref name=PvanWyk&gt;{{citation|title=TREES of the Kruger National Park, a field guide|publisher=Piet van Wyk. Struik Uitgewers, Kaapstad, 2008. p.133|ISBN=978-1-77007-759-1}}&lt;/ref&gt;

== Trivia ==
Volgens oorlewering het die [[Zoeloe]]-koning [[Dingaan]] op 'n troon onder 'n naboom gesit toe [[Piet Retief]] en sy honderd manskappe in 1838 aangeval en vermoor is.&lt;ref&gt;[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1987/10/24/3/2.html Euphorbia-melksap dalk erger as rinkhalsgif]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, [[Die Burger]], 24 Oktober 1987&lt;/ref&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery mode=packed heights=120 style=&quot;font-size:100%; line-height:130%&quot;&gt;
Euphorbia ingens, naby Dingaanstat.jpg|&lt;center&gt;Naby Dingaanstat&lt;/center&gt;
Euphorbia ingens.JPG|&lt;center&gt;In Worcester, Wes-Kaap&lt;/center&gt;
Euphorbia ingens cyathia.jpg|&lt;center&gt;Naboomblomme&lt;/center&gt;
Pájara La Pared - Playa de la Pared - Euphorbia ingens 03 ies.jpg|&lt;center&gt;Vrugte&lt;/center&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* Algemene gids tot BOME. Keith, Paul &amp; Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:346904-1 Plants of the World Online]
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-193 REDLIST Sanbi]

== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Euphorbia ingens}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|ingens]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Eritrea]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Ethiopië]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Rwanda]]
[[Kategorie:Flora van Somalië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Uganda]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>2n4gslvtr2w5txf1jscrwbcfmaw054o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Riviernaboom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>67475</id>
    <revision>
      <id>2812718</id>
      <parentid>2555579</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:31:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812718</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1521" sha1="6354lezosgie819o8a7y6s90y0zukdb" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Riviernaboom
| image = Euphorbia triangularis.JPG
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| unranked_divisio = [[Angiosperms]]
| unranked_classis = [[Eudicots]]
| unranked_ordo = [[Rosids]]
| ordo = [[Malpighiales]]
| familia = [[Euphorbiaceae]]
| genus = ''[[Euphorbia]]''
| species = '''''E. triangularis'''''
| binomial = ''Euphorbia triangularis''
| binomial_authority = Desf. ex A.Berger, (1906)
|}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Riviernaboom
| image =
| taxon = Euphorbia triangularis
| authority = Desf. ex A.Berger, (1906)
| synonyms =
}}
Die '''riviernaboom''' (''Euphorbia triangularis'') is 'n doringrige, vetplantagtige, kandelaaragtige [[boom]] wat tot 18&amp;nbsp;m hoog word. Die boom kom aan die ooskus van [[Suid-Afrika]], noord van [[Gqeberha]] tot by [[Mosambiek]] en [[Eswatini]] voor.

Die boom se FSA-nommer is 356.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* Algemene gids tot BOME. Keith, Paul &amp; Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-356 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:348553-1 Plants of the World Online]

[[Kategorie:Euphorbia|triangularis]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>6354lezosgie819o8a7y6s90y0zukdb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812719</id>
      <parentid>2812718</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:35:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nog foto's!</comment>
      <origin>2812719</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1350" sha1="nuj8wsw40lb2ov4jvp1d9eng3man690" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Riviernaboom
| image =
| taxon = Euphorbia triangularis
| authority = Desf. ex A.Berger, (1906)
| synonyms =
}}
Die '''riviernaboom''' (''Euphorbia triangularis'') is 'n doringrige, vetplantagtige, kandelaaragtige [[boom]] wat tot 18&amp;nbsp;m hoog word. Die boom kom aan die ooskus van [[Suid-Afrika]], noord van [[Gqeberha]] tot by [[Mosambiek]] en [[Eswatini]] voor.

Die boom se FSA-nommer is 356.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Euphorbia triangularis.JPG
Euphorbia triangularis Hambourg.jpg
Euphorbia triangularis serres du Jardin du Luxembourg 3.JPG
Euphorbia triangularis serres du Jardin du Luxembourg 4.JPG
Euphorbia triangularis serres du Jardin du Luxembourg 2.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* Algemene gids tot BOME. Keith, Paul &amp; Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-356 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:348553-1 Plants of the World Online]

[[Kategorie:Euphorbia|triangularis]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>nuj8wsw40lb2ov4jvp1d9eng3man690</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bosveldkandelaarnaboom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>67480</id>
    <revision>
      <id>2812727</id>
      <parentid>2555361</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:40:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812727</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2747" sha1="mcfejzbdx49osmvzzeoswwbp6c3vz0p" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| name = Bosveldkandelaarnaboom
| image = Euphorbia cooperi, Malelanehek.jpg
| taxon = Euphorbia cooperi
| authority = N.E.Br. ex A.Berger, (1906)
| synonyms = 
}}
__NOTOC__
Die '''Bosveldkandelaarnaboom''' (''Euphorbia cooperi'') is 'n [[boom]] wat tot 7&amp;nbsp;m hoog kan word, gewoonlik met 'n kaal stam van 3&amp;nbsp;m aan die onderkant. In [[Suid-Afrika]] is die [[spesie]] [[inheems]] in [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en [[Noordwes]]. Buite Suid-Afrika is dit [[inheems]] in [[Botswana]], [[Eswatini]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Tanzanië]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]].

Die boom is kandelaarvormig en lyk soos 'n [[sukkulent]]. Die giftige melksap het 'n skerp reuk, en lewer ernstige newe-effekte selfs met aanraking. Die onderste takke val elke jaar af en laat dan ronde gate teen die kaal stam.&lt;ref name=sanbi&gt;[http://pza.sanbi.org/euphorbia-cooperi Euphorbia cooperi], Joseph Khangela Baloyi en Linette Ferreira, Pretoria Nasionale Botaniese Tuin, Februarie 2005, PlantZAfrica&lt;/ref&gt; Die takke, wat skynbare litte of segmente vorm, het 4 tot 6 vlerke. Die dorings word in pare op die vlerkrande gedra.

Die bome blom in die lente, wanneer talle geelgroen, tweeslagtige blomme op die vlerkrande van die laaste taksegment verskyn. Die blomme verskyn dig op mekaar, in drie rye tussen die dorings. Die groen vrugkapsule het drie kompartemente, en verkleur rooi as dit vroegsomer ryp word.&lt;ref name=sanbi/&gt;

Die boom se FSA-nommer is 346.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Van Wyk&quot;&gt;{{cite book | last = Van Wyk | first = Piet | title=Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher=Struik | location = Kaapstad | date = 2008 | page = 173 | isbn = 978-1-77007-759-1}}&lt;/ref&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;145&quot; style=&quot;font-size:100%; line-height:130%&quot;&gt;
Lêer:Euphorbia cooperi, blomme, Pretoria NBT, b.jpg|Rangskikking van blomme
Lêer:Euphorbia cooperi kz5.JPG|Blomme
Lêer:Euphorbia cooperi, vrugte, Pretoria.jpg|Vrugte
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronne ==
* Algemene gids tot BOME. Keith, Paul &amp; Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8

== Eksterne skakels ==
* {{Commonskat-inlyn|Euphorbia cooperi}}
* {{Wikispecies-inlyn|Euphorbia cooperi}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|cooperi]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>mcfejzbdx49osmvzzeoswwbp6c3vz0p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Otfried Preussler</title>
    <ns>0</ns>
    <id>73437</id>
    <revision>
      <id>2812938</id>
      <parentid>2656631</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:18:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>131157</id>
      </contributor>
      <comment>Red 0 verwysing(s) en merk 1 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2812938</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8225" sha1="70e2kyxb7uru2nqla5mwqo9ew80kyg1" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Persoon
| naam             = Otfried Preußler
| bynaam           = 
| beeld            = 
| beeldbeskrywing  = 
| onderskrif       = 
| geboortenaam     = Otfried Syrowatka
| geboortedatum    = [[20 Oktober]] [[1923]]
| geboorteplek     = Reichenberg/Liberec, [[Tsjeggo-Slowakye]] (tans [[Tsjeggië]])
| sterfdatum       = {{SDEO|1923|10|20|2013|2|18}}
| sterfteplek      = Prien am Chiemsee, [[Beiere]], [[Duitsland]]
| ouers            = 
| titel            = 
| nasionaliteit    = {{vlagland|Duitsland}}
| beroep           = Skrywer
| ander            = 
| bekend           = ''Die klein waterman''&lt;br /&gt;''Die rower Hotzenplotz''&lt;br /&gt;''Krabat''&lt;br /&gt;''Die klein heksie''
| salaris          = 
| termyn           = 
| voorganger       = 
| opvolger         = 
| eerbewyse        = 
| party            = 
| religie          = 
| huweliksmaat     = 
| kinders          = 
| webblad          = 
| handtekening     = 
|image=Otfried Preußler Foto Markus Schlaf honorarf rei (1).jpg}}

'''Otfried Preussler''' (Duitse spelling: '''Preußler'''; * [[20 Oktober]] [[1923]] in Reichenberg/Liberec, [[Tsjeggoslowakye]]; † [[18 Februarie]] [[2013]] in Prien am Chiemsee, [[Beiere]], [[Duitsland]]&lt;ref&gt;[http://www.focus.de/kultur/buecher/im-alter-von-89-jahren-kinderbuchautor-otfried-preussler-ist-tot_aid_923441.html ''Kinderbuchautor Otfried Preußler ist tot'', in: ''Focus Online'', 20 Februarie 2013, besoek op 20 Februarie 2013]{{Dooie skakel|date=Junie 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.spiegel.de/kultur/literatur/kinderbuch-autor-otfried-preussler-ist-tot-a-884477.html '' &quot;Räuber Hotzenplotz&quot;-Schöpfer: Kinderbuch-Autor Preußler ist tot'', ''Spiegel Online'', 20 Februarie 2013, besoek op 20. Februar 2013]&lt;/ref&gt;) was 'n Duitse kinder- en jeugboekskrywer. Sy bekendste werke, waaronder ''Die klein waterman'', ''Die rower Hotzenplotz'', ''Krabat'' en ''Die klein heksie'', het klassieke van die internasionale kinderliteratuur geword. Preussler se altesaam 32 boeke is in 55 tale, waaronder [[Afrikaans]], vertaal, en wêreldwye verkope beloop 50 miljoen eksemplare.&lt;ref&gt;[http://www.focus.de/kultur/medien/kultur-ein-bisschen-magier-bin-ich-auch_aid_336449.html ''„Ein bisschen Magier bin ich auch“'', in: ''Focus'', 29 September 2008 (onderhoud met Caroline Mascher)]&lt;/ref&gt; Kinders was vir Preussler die &quot;beste en slimste gehoor wat 'n skrywer hom kan voorstel&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.sueddeutsche.de/kultur/beruehmter-kinderbuchautor-otfried-preussler-ist-tot-1.1604942 ''www.sueddeutsche.de: Otfried Preußler ist tot'', 20 Februarie 2013]&lt;/ref&gt;

== Lewe ==
=== Jeug en skoolloopbaan ===
Preussler se voorvaders het hulle veral as [[glas]]makers bekwaam, en hul genealogiese rekords in [[Boheme]] strek tot in die 15de eeu. Sy ouers was onderwysers, sy pa het daarnaas ook in volkskunde en die geskiedenis van sy geboortestreek belang gestel. So kon Preussler baie inspirasie uit die volksverhale van sy Boheemse tuisland put wat deur sy ouma Dora aan hom oorvertel is. Preussler het na haar uitgebreide kennis as 'n verhaalboek verwys wat nooit geskrywe is nie, maar nogtans die belangrikste werk in sy lewe geword het. Preussler het in sy kinderjare dikwels staptogte met sy pa onderneem, wat sy literêre neigings eweneens bevorder het, en sodoende ook kennis met volksverhale uit die [[Ysergebergte]] gemaak. Teen die ouderdom van twaalf jaar het hy begin om sy eerste eie verhale te skryf en van 'n literêre loopbaan in Praag gedroom.

Preussler het by die Rudolph-skool te Reichenberg, tans Liberec in [[Tsjeggië]], skoolgegaan waar Duits en alle vreemde tale sy gunstelingvakke was. Hy was van voorneme om professor vir Duitse geskiedenis aan die Karel-universiteit te [[Praag]] te word.&lt;ref&gt;''Fragebogen: Otfried Preußler''; in: ''Schule &amp; wir. Die Elternzeitschrift'', uitgegee deur die ''Bayerisches Staatsministerium für Unterricht und Kultus'' (Beierse Departement van Onderwys), nr. 3 / 2010, bl. 20&lt;/ref&gt;

=== Krygsdiens en gevangeskap ===
Kort nadat hy sy ''Abitur'' (matriek) in 1942 met lof geslaag het, is Preussler vir krygsdiens in die [[Tweede Wêreldoorlog]] opgeroep. Hy het die oorlog oorleef, maar het in 1944 as 24-jarige offisier in Sowjet-Russiese krygsgevangeskap beland. Hy het die volgende vyf jaar in verskillende gevangenekampe in die Tataarse Sowjetrepubliek deurgebring, onder meer in Jelaboega. Hy het aan maagkoors (tifus), malaria en vlekkoors gely en so uitgeteer dat hy uiteindelik nog net 40 kilogram geweeg het.

In Junie 1949 is hy vrygelaat en het in Rosenheim in Beiere sy familielede en sy verloofde, Annelies Kind, uit Reichenberg, herenig wat ná die oorlog uit hul vaderland verdryf is. Otfried en Annelies het nog in dieselfde jaar getrou, en uit die huwelik is drie dogters gebore.

=== Akademiese opleiding en loopbaan as opvoedkundige ===
[[Lêer:Otfried-Preussler-Schule 2.jpg|duimnael|Otfried-Preussler-skool in Stephanskirchen]]
Preussler het toe besluit om onderwyser te word. Gedurende sy studies het hy geld as streekverslaggewer en verhaalskrywer vir kinderradioprogramme verdien. Tussen 1953 en 1970 het hy as onderwyser klas gegee en het later skoolhoof van die Otfried-Preussler-skool in Stephanskirchen geword, wat na hom vernoem is. Hier het hy soms klasse van meer as vyftig leerders onderrig en kon voordeel uit sy aanleg vir skryf en tekenkuns trek. Aan leerders wat onrustig geraak het, het hy stories vertel wat hy later neergeskryf en gepubliseer het.

=== Literêre loopbaan ===
[[Lêer:Theater Holzhausen-Die kleine Hexe2.JPG|duimnael|'n Toneelopvoering van ''Die klein heksie'' by die ''Theater Holzhausen'' in [[Salzburg]], [[Oostenryk]]]]
Preussler het sy literêre skryfwerk aanvanklik as 'n soort neweberoep uitgeoefen. So het onder meer radiodrama's vir jong luisteraars uit sy pen gekom. Later het hy sy eerste kinderboeke geskryf en buitelandse werke vertaal. In 1956 het hy sy eerste kinderboek, ''Die klein waterman'', gepubliseer. Nadat een van sy dogtertjies bang was vir &quot;bose hekse&quot; en dikwels snags nie kon inslaap nie, het Preussler die storie van 'n klein heksie versin wat saam met haar praatgraag-kraai Abraxas alles doen om 'n goeie heks te word.

In 1962 het hy &quot;rower Hotzenplotz&quot; as literêre karakter geskep. Die storie rondom hierdie rower en die onnosele polisieman Dimpflmoser het 'n plek op kinderboekrakke dwarsoor die wêreld verower. In 'n latere verfilming het die bekende Duitse akteur Gert Fröbe die hoofrol vertolk. Ná ''Die klein spook'' (1966) het in 1971 met ''Krabat'' die eerste jeugboek rondom onderwerpe soos die stryd vir vryheid en mag, towerkuns en liefde verskyn wat internasionale sukses behaal het en in 31 tale vertaal is. Die werk is met Duitse en Europese pryse vir jeugliteratuur bekroon. ''Krabat'', wat Preussler as die belangrikste verhaal van sy lewe beskou het, is ter geleentheid van sy 85ste verjaardag [[Krabat (2008)|verfilm]].

Elke werk het Preussler eers aan groepe kinders voorgestel wat hy nie net as slim gehore, maar ook as streng kritikusse beskou het wat 'n skrywer nooit sou kon omkoop nie.&lt;ref&gt;''www.sueddeutsche.de'', 20 Februarie 2013&lt;/ref&gt; Terme soos ''neger'' en ''negertjie'', wat in ''Die klein heksie'' voorgekom het, het later kritiek van 'n Duitse minister uitgelok, en ofskoon Preussler nie graag wysigings in sy tekste toegelaat het nie, het die skrywer, wat in sy latere jare 'n teruggetrokke lewe gevoer en self nie openlik aan hierdie soort debatvoering deelgeneem het nie, uiteindelik ingestem om hulle te laat skrap. Altesaam het Preussler 32 kinder- en jeugboeke geskryf waarvan net in Duitsland meer as 15,2 miljoen eksemplare verkoop is. 275 vertalings van sy werke het in 55 tale verskyn.

In sy later lewe het Preussler hom as vryskutskrywer in Haidholzen naby Rosenheim en daarna in Prien am Chiemsee gevestig. Ná sy aftrede as kinder- en jeugboekskrywer, het hy begin om sy belewenisse in Russiese oorlogskampe neer te skryf. Hierdie werk sal ná sy afsterwe gepubliseer word.

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Preussler, Otfried}}
[[Kategorie:Duitse skrywers]]
[[Kategorie:Tsjeggo-Slowake]]
[[Kategorie:Geboortes in 1923]]
[[Kategorie:Sterftes in 2013]]</text>
      <sha1>70e2kyxb7uru2nqla5mwqo9ew80kyg1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lebombonaboom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82806</id>
    <revision>
      <id>2812713</id>
      <parentid>2640051</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:26:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812713</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2227" sha1="5dakrv5hyssdh8vt6vb1dytmesywpf6" xml:space="preserve">{{Taksoboks
|name = Lebombonaboom
|national_number = 345 &lt;ref name=PvanWyk&gt;{{cite book | last = Van Wyk | first = Piet | title=Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher=Struik | location = Kaapstad | date = 2008 | page = 133 | isbn = 978-1-77007-759-1}}&lt;/ref&gt;
|other_names = Lebombo euphorbia &lt;ref name=PvanWyk /&gt; 
|image = Euphorbia confinalis ssp confinalis ies.jpg
|status = LC
|status_system = IUCN2.3
|regnum = [[Plantae]]
|unranked_divisio = [[Angiosperms]]
|unranked_classis = [[Eudicots]]
|unranked_ordo = [[Rosids]]
|ordo = [[Malpighiales]]
|familia = [[Euphorbiaceae]]
|genus = ''[[Euphorbia]]''
|species = '''''E. confinalis'''''
|binomial = ''Euphorbia confinalis''
|binomial_authority = [[Robert Allen Dyer|R.A.Dyer]], (1951)
|synonyms = 
|}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Lebombonaboom
| image =
| taxon = Euphorbia confinalis
| authority = [[Robert Allen Dyer|R.A.Dyer]], (1951)
| synonyms =
}}
Die '''Lebombonaboom''' (''Euphorbia confinalis'') is 'n middelgroot tot groot [[boom]] met enkel stamme en geronde krone.

== Verspreiding ==
In [[Suid-Afrika]] is die [[spesie]] [[inheems]] in [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]]. Die spesie is beperk tot die [[Lebomboberge]] en sy uitlopers, asook riwwe in die Punda Maria/Pafurigebied van die [[Krugerwildtuin]].Hulle groei dikwels op steil rotskoppies en kranse. Die plant is ook inheems in [[Mosambiek]] en [[Zimbabwe]].

Die plant het twee subspesies:
* ''Euphorbia confinalis subsp. confinalis''
* ''Euphorbia confinalis subsp. rhodesiaca'' &lt;small&gt;L.C.Leach&lt;/small&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery&gt;
E confinalis rhodesica ies.jpg
Euphorbia confinalis ssp rhodesica2 ies.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
{{Commons|Euphorbia confinalis}}
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Bronnelys ==
* ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-923 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:346091-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|confinalis]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>5dakrv5hyssdh8vt6vb1dytmesywpf6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812714</id>
      <parentid>2812713</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:27:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812714</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1494" sha1="1u57s5rfvjn4rhq1m39myo0z3vp3qgj" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Lebombonaboom
| image =
| taxon = Euphorbia confinalis
| authority = [[Robert Allen Dyer|R.A.Dyer]], (1951)
| synonyms =
}}
Die '''Lebombonaboom''' (''Euphorbia confinalis'') is 'n middelgroot tot groot [[boom]] met enkel stamme en geronde krone.

== Verspreiding ==
In [[Suid-Afrika]] is die [[spesie]] [[inheems]] in [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]]. Die spesie is beperk tot die [[Lebomboberge]] en sy uitlopers, asook riwwe in die Punda Maria/Pafurigebied van die [[Krugerwildtuin]].Hulle groei dikwels op steil rotskoppies en kranse. Die plant is ook inheems in [[Mosambiek]] en [[Zimbabwe]].

Die plant het twee subspesies:
* ''Euphorbia confinalis subsp. confinalis''
* ''Euphorbia confinalis subsp. rhodesiaca'' &lt;small&gt;L.C.Leach&lt;/small&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery&gt;
E confinalis rhodesica ies.jpg
Euphorbia confinalis ssp rhodesica2 ies.jpg
Euphorbia confinalis ssp confinalis ies.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
{{Commons|Euphorbia confinalis}}
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Bronnelys ==
* ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-923 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:346091-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|confinalis]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>1u57s5rfvjn4rhq1m39myo0z3vp3qgj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812771</id>
      <parentid>2812714</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:10:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Opskrif</comment>
      <origin>2812771</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1511" sha1="5vsdrke6r3a3r3yz594it71ujn7rjp2" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Lebombonaboom
| image =
| taxon = Euphorbia confinalis
| authority = [[Robert Allen Dyer|R.A.Dyer]], (1951)
| synonyms =
}}
Die '''Lebombonaboom''' (''Euphorbia confinalis'') is 'n middelgroot tot groot [[boom]] met enkel stamme en geronde krone.

== Verspreiding ==
In [[Suid-Afrika]] is die [[spesie]] [[inheems]] in [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]]. Die spesie is beperk tot die [[Lebomboberge]] en sy uitlopers, asook riwwe in die Punda Maria/Pafurigebied van die [[Krugerwildtuin]].Hulle groei dikwels op steil rotskoppies en kranse. Die plant is ook inheems in [[Mosambiek]] en [[Zimbabwe]].

== Subspesies ==
Die plant het twee subspesies:
* ''Euphorbia confinalis subsp. confinalis''
* ''Euphorbia confinalis subsp. rhodesiaca'' &lt;small&gt;L.C.Leach&lt;/small&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery&gt;
E confinalis rhodesica ies.jpg
Euphorbia confinalis ssp rhodesica2 ies.jpg
Euphorbia confinalis ssp confinalis ies.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
{{Commons|Euphorbia confinalis}}
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Bronnelys ==
* ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-923 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:346091-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|confinalis]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>5vsdrke6r3a3r3yz594it71ujn7rjp2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Valleibosnaboom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82819</id>
    <revision>
      <id>2812720</id>
      <parentid>2555561</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:36:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812720</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2347" sha1="qt4vcr0ygx2r3bh06l0ax3v6e4n79nr" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Valleibosnaboom
| image = Close to great fish river790.JPG
| image_caption = Eksemplare naby die [[Groot-Visrivier]]
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| regnum = [[Plantae]]
| subregnum = [[Tracheobionta]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Magnoliopsida]]
| subclassis = [[Rosidae]]
| ordo = [[Malpighiales]]
| familia = [[Euphorbiaceae]]
| subfamilia = [[Euphorbioideae]]
| tribus = [[Euphorbieae]]
| subtribus = [[Euphorbiinae]]
| genus = ''[[Euphorbia]]''
| species = '''''E. grandidens'''''
| binomial = ''Euphorbia grandidens''
| binomial_authority = Haw., (1825)
| national_number = 
| synonyms = * ''Euphorbia arborescens'' &lt;small&gt;Salm-Dyck&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia magnidens'' &lt;small&gt;Haw. ex Salm.-Dyck&lt;/small&gt;
}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Valleibosnaboom
| image =
| taxon = Euphorbia grandidens
| authority = Haw., (1825)
| synonyms =* ''Euphorbia arborescens'' &lt;small&gt;Salm-Dyck&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia magnidens'' &lt;small&gt;Haw. ex Salm.-Dyck&lt;/small&gt;
}}
Die '''Valleibosnaboom''' (''Euphorbia grandidens'') is 'n [[boom]] wat 6 tot 8&amp;nbsp;m hoog word. Die boom het afgeplatte fotosinterende stingels.

== Verspreiding ==
Die boom kom vanaf [[Grahamstad]] tot in die suide van [[Mpumalanga]], [[Eswatini]] en [[Mosambiek]] voor. Hulle groei in stande op steil, warm, klipperige noordelike en westelike hellings en kranse. Die boom se FSA-nommer is 350.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery&gt;
Euphorbia grandidens3 ies.jpg|&lt;center&gt;Stingels
IMG 5652-Euphorbia grandidens.jpg|&lt;center&gt;Stingels met blomme
Euphorbia grandidens7 ies.jpg|&lt;center&gt;Blomme van naby
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-152 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:346675-1 Plants of the World Online]

== Eksterne skakels ==
* {{Commonskat-inlyn|Euphorbia grandidens}}
* {{Wikispecies-inlyn|Euphorbia grandidens}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|grandidens]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>qt4vcr0ygx2r3bh06l0ax3v6e4n79nr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812722</id>
      <parentid>2812720</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:37:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812722</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1664" sha1="o4or61zrte9ed059a4a0xjj8qa2lwmd" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Valleibosnaboom
| image =
| taxon = Euphorbia grandidens
| authority = Haw., (1825)
| synonyms =* ''Euphorbia arborescens'' &lt;small&gt;Salm-Dyck&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia magnidens'' &lt;small&gt;Haw. ex Salm.-Dyck&lt;/small&gt;
}}
Die '''Valleibosnaboom''' (''Euphorbia grandidens'') is 'n [[boom]] wat 6 tot 8&amp;nbsp;m hoog word. Die boom het afgeplatte fotosinterende stingels.

== Verspreiding ==
Die boom kom vanaf [[Grahamstad]] tot in die suide van [[Mpumalanga]], [[Eswatini]] en [[Mosambiek]] voor. Hulle groei in stande op steil, warm, klipperige noordelike en westelike hellings en kranse. Die boom se FSA-nommer is 350.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery&gt;
Euphorbia grandidens3 ies.jpg|&lt;center&gt;Stingels
IMG 5652-Euphorbia grandidens.jpg|&lt;center&gt;Stingels met blomme
Euphorbia grandidens7 ies.jpg|&lt;center&gt;Blomme van naby
Close to great fish river790.JPG|Eksemplare naby die [[Groot-Visrivier]]
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-152 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:346675-1 Plants of the World Online]

== Eksterne skakels ==
* {{Commonskat-inlyn|Euphorbia grandidens}}
* {{Wikispecies-inlyn|Euphorbia grandidens}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|grandidens]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>o4or61zrte9ed059a4a0xjj8qa2lwmd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Laeveldnaboom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82923</id>
    <revision>
      <id>2812702</id>
      <parentid>2585103</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T12:36:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812702</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1980" sha1="th4jk8xtct67efzc32ff0klmsu0iil9" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Laeveldnaboom
| national_number = 348 
| image = E evansii1 ies.jpg
| image_width = 260px
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Magnoliopsida]]
| ordo = [[Malpighiales]]
| familia = [[Euphorbiaceae]]
| genus = ''[[Euphorbia]]''
| species = '''''E. evansii'''''
| binomial = ''Euphorbia evansii''
| binomial_authority = [[Ferdinand Albin Pax|Pax]], (1909)
| synonyms =
}}
{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = Laeveldnaboom
| image =
| taxon = Euphorbia evansii
| authority = [[Ferdinand Albin Pax|Pax]], (1909)
| synonyms =
}}
Die '''Laeveldnaboom''' (''Euphorbia evansii'')&lt;ref name=PvanWyk&gt;{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title=Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher=Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 135 |isbn = 978-1-77007-759-1}}&lt;/ref&gt; is 'n [[plant]] van die naboomfamilie [[Euphorbiaceae]].

''Euphorbia evansii'' se verspreiding is beperk tot die suidelike [[laeveld]] van [[Mpumalanga]] in Suid-Afrika, die [[Drakensberg]] naby die Strijdomtonnel, asook sommige koppies rondom Pretoriuskop/[[Malalane]]&lt;ref name=PvanWyk /&gt; in die [[Krugerwildtuin]], tot in [[Eswatini]] en enkele dele van [[KwaZulu-Natal]]. 

Die plant se stamme bevat 'n melkerige stof met [[kanker|karsinogene]] eienskappe. Kontak daarmee veroorsaak erge [[vel]]irritasie, en indien die [[oë]] aangetas word, kan dit blindheid veroorsaak.

Die boom se FSA-nommer is 348.&lt;ref name=PvanWyk /&gt;&lt;ref&gt;[https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/ Treetags]&lt;/ref&gt;

[[Lêer:E evansii2 ies.jpg|duimnael|links|[[Blom]]me]]

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* {{Commonskat-inlyn|Euphorbia evansii}}
* {{Wikispecies-inlyn|Euphorbia evansii}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|evansii]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>th4jk8xtct67efzc32ff0klmsu0iil9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812703</id>
      <parentid>2812702</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T12:36:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812703</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1980" sha1="ssrpwaahxbnd0sejjnpzfgba12vea0g" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Laeveldnaboom
| national_number = 348 
| image = E evansii1 ies.jpg
| image_width = 260px
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Magnoliopsida]]
| ordo = [[Malpighiales]]
| familia = [[Euphorbiaceae]]
| genus = ''[[Euphorbia]]''
| species = '''''E. evansii'''''
| binomial = ''Euphorbia evansii''
| binomial_authority = [[Ferdinand Albin Pax|Pax]], (1909)
| synonyms =
}}
{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = Laeveldnaboom
| image =
| taxon = Euphorbia evansii
| authority = [[Ferdinand Albin Pax|Pax]], (1909)
| synonyms =
}}
Die '''laeveldnaboom''' (''Euphorbia evansii'')&lt;ref name=PvanWyk&gt;{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title=Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher=Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 135 |isbn = 978-1-77007-759-1}}&lt;/ref&gt; is 'n [[plant]] van die naboomfamilie [[Euphorbiaceae]].

''Euphorbia evansii'' se verspreiding is beperk tot die suidelike [[laeveld]] van [[Mpumalanga]] in Suid-Afrika, die [[Drakensberg]] naby die Strijdomtonnel, asook sommige koppies rondom Pretoriuskop/[[Malalane]]&lt;ref name=PvanWyk /&gt; in die [[Krugerwildtuin]], tot in [[Eswatini]] en enkele dele van [[KwaZulu-Natal]]. 

Die plant se stamme bevat 'n melkerige stof met [[kanker|karsinogene]] eienskappe. Kontak daarmee veroorsaak erge [[vel]]irritasie, en indien die [[oë]] aangetas word, kan dit blindheid veroorsaak.

Die boom se FSA-nommer is 348.&lt;ref name=PvanWyk /&gt;&lt;ref&gt;[https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/ Treetags]&lt;/ref&gt;

[[Lêer:E evansii2 ies.jpg|duimnael|links|[[Blom]]me]]

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* {{Commonskat-inlyn|Euphorbia evansii}}
* {{Wikispecies-inlyn|Euphorbia evansii}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|evansii]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>ssrpwaahxbnd0sejjnpzfgba12vea0g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812704</id>
      <parentid>2812703</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T12:37:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812704</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1557" sha1="rtr07m577h3yf3980y4ry9xw1y8tsb3" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = Laeveldnaboom
| image =
| taxon = Euphorbia evansii
| authority = [[Ferdinand Albin Pax|Pax]], (1909)
| synonyms =
}}
Die '''laeveldnaboom''' (''Euphorbia evansii'')&lt;ref name=PvanWyk&gt;{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title=Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher=Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 135 |isbn = 978-1-77007-759-1}}&lt;/ref&gt; is 'n [[plant]] van die naboomfamilie [[Euphorbiaceae]].

''Euphorbia evansii'' se verspreiding is beperk tot die suidelike [[laeveld]] van [[Mpumalanga]] in Suid-Afrika, die [[Drakensberg]] naby die Strijdomtonnel, asook sommige koppies rondom Pretoriuskop/[[Malalane]]&lt;ref name=PvanWyk /&gt; in die [[Krugerwildtuin]], tot in [[Eswatini]] en enkele dele van [[KwaZulu-Natal]]. 

Die plant se stamme bevat 'n melkerige stof met [[kanker|karsinogene]] eienskappe. Kontak daarmee veroorsaak erge [[vel]]irritasie, en indien die [[oë]] aangetas word, kan dit blindheid veroorsaak.

Die boom se FSA-nommer is 348.&lt;ref name=PvanWyk /&gt;&lt;ref&gt;[https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/ Treetags]&lt;/ref&gt;

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
E evansii2 ies.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* {{Commonskat-inlyn|Euphorbia evansii}}
* {{Wikispecies-inlyn|Euphorbia evansii}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|evansii]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>rtr07m577h3yf3980y4ry9xw1y8tsb3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hoed</title>
    <ns>0</ns>
    <id>84202</id>
    <revision>
      <id>2812813</id>
      <parentid>1784892</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:36:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812813</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2429" sha1="li039ollrpeogcfm6mbjnmigxfhjcbn" xml:space="preserve">: ''Hierdie artikel handel oor die hoofbedekking. Vir ander gebruike, sien [[hoed (dubbelsinnig)]].''
[[Lêer:Mode. Hattar. Modeplansch från 1911 - Nordiska Museet - NMA.0033994.jpg|duimnael|260px|Uitspattige hoede was hoogmode in 1911.]]
[[Lêer:Chapeaux en peau de castor.jpg|duimnael|260px|'n Versameling hoede uit die 18de en 19de eeu.]]

'n '''Hoed''' is 'n tipe hoofbedekking of hooftooisel wat op 'n persoon se kop geplaas word. Daar is baie verskillende tipes van hoede. Hoede verskil in alle dele van die wêreld. Sommige hoede word nét deur vroue, sommige nét deur mans, en ander deur albei gedra; babas en kinders kan ook hoede dra. 'n Paar hoede word nooit deur iemand gedra nie, hierdie hoede word net vir versiering gebruik.

Mense wat hoede maak, word hoedemakers genoem. Die vorm van hoede (of pette, wat soos hoede is) wat gedra word deur verskillende gemeenskappe in verskillende lande wissel baie. Sommige hoede of pette word as 'n teken van hoogs gespesialiseerde sosiale rolle gedra. As 'n voorbeeld, kan biskoppe musse dra en prokureurs en regters pruike dra. Meeste weermagte vereis ook altyd die dra van 'n hoofbedekking saam met 'n uniform.

In sommige gemeenskappe is die dra van hoede van groot politieke belang, soos die wit hoed van die Engelse radikale, die hoed van vryheid van die Jakobyne van Frankryk, en die twee politieke partye in Swede, die Hoede (edelmanne) en pette (gewone mense).

Verdere voorbeelde is:
* '''bofbalpet''', vir bofbalspelers, deesdae oral algemeen gebruik
* '''beret''', vir vissermanne of boere in dele van Wes-Europa
* '''bolkuil''', vir mans wat oorsee sekere tradisionele middelklasberoepe beoefen
* '''velhoed''', vir wildjagters of voëlskuts
* '''cowboy-hoed''', vir [[Amerika]]anse cowboys
* '''fedora''', 'n hoed van [[vilt]]
* '''fez''', gevind in meeste Islamitiese lande
* '''staalhelm''', vir dié wat dien in die gewapende magte
* '''tulband''', vir formele gebruik deur biskoppe
* '''valhelm''', 'n valhelm vir perderuiters of motorfietsryers
* '''sombrero''', vir die Latyns Amerikaner
* '''tophoed''', vir die gesofistikeerde Europese of Westerse heer
* '''breërandhoed''' vir vroue wat in die son in die tuin werk, of krieketspelers in die son
* '''mynhelm''' het ook plek vir 'n lig vooraan

== Eksterne skakels ==
* {{Commonskat-inlyn|Hats}}
* {{Wikt-inlyn|hoed}}

{{Navigasie kleding}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Hoedens| ]]
[[Kategorie:Kleding]]</text>
      <sha1>li039ollrpeogcfm6mbjnmigxfhjcbn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Stele</title>
    <ns>0</ns>
    <id>89165</id>
    <revision>
      <id>2812982</id>
      <parentid>2730477</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:25:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812982</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1345" sha1="s2bhbugodlh7bi02p5djyvko183z1cr" xml:space="preserve">[[Lêer:ReproductionOfDreamSteleOfThutmoseIV-CloseUp RosicrucianEgyptianMuseum.png|duimnael|280px|Detail op ’n replika van die Droomstele van Toetmoses IV ([[San Jose, Kalifornië]].]]
’n '''Stele''' (meervoud '''steles''', van die [[Grieks]]e στήλη, ''stēlē'') is die argeologiese term vir ’n stuk steen of hout wat as ’n [[monument]] opgerig word, dikwels vir begrafnis- of gedenkingsdoeleindes. Hulle bevat dikwels teks en versierings, en is uitgekerf of geverf. Westerse grafstene is tradisioneel steles, maar word selde so beskryf.  

Een van die bekendste steles is die [[Droomstele]] van [[Toetmoses IV]], wat beskryf hoe die [[Groot Sfinks van Giza]] in ’n droom aan hom verskyn en sy koninkryk aan hom bemaak het.&lt;ref&gt;Mallet, Dominique, [http://www.harmakhis.org/The%20Stele%20of%20Thotmes%20IV%20%28Translation%29.htm ''Die Stele van Toetmoses&amp;nbsp;IV: ’n Vertaling''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141107083223/http://www.harmakhis.org/The%20Stele%20of%20Thotmes%20IV%20%28Translation%29.htm |date=7 November 2014 }}, by [http://www.harmakhis.org/ harmakhis.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140517115319/http://www.harmakhis.org/ |date=17 Mei 2014 }}. Besoek op {{Nowrap|3 Januarie}} 2009.&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Argeologiese artefakte]]</text>
      <sha1>s2bhbugodlh7bi02p5djyvko183z1cr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rubens Barrichello</title>
    <ns>0</ns>
    <id>101503</id>
    <revision>
      <id>2812845</id>
      <parentid>2810694</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:58:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Formule Een-loopbaan */</comment>
      <origin>2812845</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39078" sha1="3vt65hb9jy0mwf08cozxzdabeuwgacy" xml:space="preserve">{{Inligtingskas renjaer
| name         = Rubens Barrichello
| image        = Rubens Barrichello 2010 Malaysia.jpg
| caption      = Barrichello by die [[2010 Maleisiese Grand Prix]]
| nationality  = {{vlagikoon|Brasilië}} Brasilianer
| birth_name   = Rubens Gonçalves Barrichello
| birth_date   = {{Birth date and age|1972|05|23|df=y}}
| birth_place  = [[São Paulo]], [[Brasilië]]
| Years        = 1993–[[2011 Formule Een-seisoen|2011]]
| Old Team     = [[Jordan Grand Prix|Jordan]], Stewart, [[Scuderia Ferrari|Ferrari]], [[Honda Racing F1|Honda]], [[Mercedes-Benz|Brawn]], [[WilliamsF1|Williams]]
| Races        = 326 (322 begin)
| Championships= 0
| Wins         = 11
| Podiums      = 68
| Points       = 658
| Poles        = 14
| Fastest laps = 17
| First race   = [[1993 Suid-Afrikaanse Grand Prix|1993 Suid-Afrikaanse GP]]
| First win    = [[2000 Duitse Grand Prix]]
| Last win     = [[2009 Italiaanse Grand Prix]]
| Last race    = [[2011 Brasiliaanse Grand Prix]]
| Last season  = 
| Last position = 
}}

'''Rubens Barrichello''' (gebore 23 Mei 1972 in [[São Paulo]]) is 'n [[Brasilië|Brasiliaanse]] renjaer wat van [[1993 Formule Een-seisoen|1993]] tot [[2011 Formule Een-seisoen|2011]] aan [[Formule Een]] Grands Prix-wedrenne deelgeneem het.

Barrichello hou die rekord vir die vierde meeste wedrenne in Formule Een (322), na [[Fernando Alonso]] (410*), sir [[Lewis Hamilton]] (365*) en [[Kimi Räikkönen]] (349). Hy het vir [[Scuderia Ferrari]] gejaag van 2000-2005, met [[Michael Schumacher]] as sy spanmaat, en het groot sukses behaal insluitende kampioenskapsnaaswenner in [[2002 Formule Een-seisoen|2002]] en 2004. Hy was ook derde in 2001 en 2009. Gedurende sy ses jaar by Ferrari het Barrichello vyf vervaardigerskampioenskaptitels saam met Schumacher verower, wat op sy beurt vyf bestuurderskampioenskaptitels namekaar gewen het tussen 2000 en 2004. 

Aan die einde van 2005 verlaat Barrichello Ferrari om 'n kontrak met [[Honda Racing F1|Honda]] te teken. Ná Schumacher se [[aftrede]] aan die einde van 2006 was Barrichello die mees ervare bestuurder op die rooster, en by die [[2008 Turkse Grand Prix|Turkse Grand Prix van 2008]] het hy die mees ervare bestuurder in F1-geskiedenis geword.

Hy was die eerste bestuurder om 300 Grand Prix-inskrywings met 300 wegspronge te bereik, in 2010. Hy was ook die voorsitter van die Vereniging van Grand Prix-renjaers in 2010. Barrichello het elf Formule Een Grands Prix gewen.

== Formule Een-loopbaan ==
=== Jordan (1993–1996) ===
[[Lêer:Rubens_Barrichello_-_Jordan_193_at_the_1993_British_Grand_Prix_(32873446423).jpg|links|duimnael| Barrichello jaag vir [[Jordan Grand Prix|Jordan]] tydens die [[1993 Britse Grand Prix]].]]
In Barrichello se derde wedren, die [[1993 Europese Grand Prix]], het hy vanuit die 12de plek in baie nat toestande weggespring, maar was aan die einde van die eerste rondte reeds vierde. Hy was so hoog as tweede geplaas, nadat hy die Williams van [[Damon Hill]] en [[Alain Prost]] verbygesteek het voordat hy 'n brandstofdrukprobleem ondervind het. Sy Jordan se betroubaarheid in 1993 was swak, en hy het min wedrenne klaargemaak. Barrichello het gereeld beter presteer as sy ervare spanmaats, Ivan Capelli en [[Thierry Boutsen]]. In die [[1993 Franse Grand Prix|Franse Grand Prix]] het hy amper sy eerste Grand Prix-punt (en die span se eerste daardie jaar) aangeteken, maar Michael Andretti het hom op die laaste rondte verbygesteek vir die sesde en laaste punteplek. Sy enigste punte van die seisoen was by die [[1993 Japannese Grand Prix|Japannese Grand Prix]] met 'n vyfde plek, voor sy nuwe spanmaat [[Eddie Irvine]]. Hierdie 2 punte plaas hom in die 18de plek op die ranglys.

Barrichello het [[1994 Formule Een-seisoen|1994]] met 'n vierde plek in [[1994 Brasiliaanse Grand Prix|Brasilië]] begin en 'n derde plek by [[1994 Pasifiese Grand Prix|Aida]], wat sy eerste podiumplek was. Hierdie resultate plaas Barrichello in die tweede plek op die bestuurdersranglys, agter [[Michael Schumacher]], wat die twee wedrenne gewen het. By die [[1994 San Marino Grand Prix|San Marino Grand Prix]] het hy egter 'n swaar ongeluk gemaak tydens Vrydag se oefening, toe hy teen die muur by die Variante Bassa gebots het en die motor omgeslaan het. Die ongeluk het hom bewusteloos gelaat en sy lewe bedreig, met sy tong wat sy lugweg blokkeer het.&lt;ref&gt;Benson, Andrew. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/3605579.stm A death that shocked the world]. BBC Sport. 21 April 2004.&lt;/ref&gt; Barrichello het die werk op die baan van Sid Watkins geprys om sy lewe te red.&lt;ref&gt;AP. [https://www.espn.com/racing/story/_/id/8372798 &quot;F1 medic Sid Walker dies at 84&quot;]. ESPN Sports. 13 September 2012. Besoek op 8 Junie 2025&lt;/ref&gt; Die rennaweek het 'n paar ernstige ongelukke beleef, waarvan twee noodlottig was: Roland Ratzenberger is tydens Saterdag se kwalifiseersessie dood toe hy in sy Simtek by die Villeneuve-draai gebots het, terwyl Barrichello se mentor, [[Ayrton Senna]], Sondag tydens die ren met sy Williams by Tamburello gebots het en ook gesterf het. Barrichello was diep geskok deur die sterftes.

Later in die seisoen het hy die voorste wegspringplek by die [[1994 Belgiese Grand Prix|Belgiese Grand Prix]] ingeneem en 'n paar rondtes by [[1994 Portugese Grand Prix|Estoril]] gelei. Sy voorste wegspringposisie by Spa-Francorchamps het die rekord opgestel vir die jongste jaer om destyds 'n voorste wegspringplek te verseker. Hy het die seisoen met 'n vierde plek in [[1994 Australiese Grand Prix|Adelaide]] afgesluit. Hy het die seisoen algeheel sesde in die Bestuurderskampioenskap met 19 punte afgesluit.

Gedurende die 1995 seisoen het Barrichello 'n tweede plek in [[1995 Kanadese Grand Prix|Montreal]] behaal, maar die Jordan-motors was minder betroubaar as in 1994, hoofsaaklik omdat Jordan die fabriekskontrak vir die Peugeot-enjin van die [[McLaren]]span oorgeneem het. In drie wedrenne het hy sewe punte in die laaste rondte verloor — ’n hoëspoedbotsing met Mark Blundell by [[1995 Britse Grand Prix|Silverstone]], en meganiese foute by [[1995 Spaanse Grand Prix|Barcelona]] en in [[1995 Hongaarse Grand Prix|Hongarye]]. Barrichello het die seisoen in die 11de plek afgesluit met 11 punte, een voor Irvine.

Daar was hoë verwagtinge vir 1996. Die sigarethandelsmerk Benson &amp; Hedges het groter borgskap na die span gebring. Barrichello was onder die voorlopers in [[1996 Brasiliaanse Grand Prix|Brasilië]], die tweede wedren van die seisoen, voordat hy afgetol het nadat sy remme oorverhit het.&lt;ref&gt;Henry, Alan (red.) (1996) ''Autocourse'' Haymarket Publishing p. 110 {{ISBN|1-874557-91-8}}&lt;/ref&gt; Soos die seisoen gevorder het, het Jordan egter minder mededingend geword. Barrichello se verhouding met spaneienaar Eddie Jordan het gedurende 1996 versuur, en aan die einde van die jaar, nadat hy gekoppel is aan sterk spanne, insluitend [[Benetton Formula-span|Benetton]] (die sitplek is later deur [[Gerhard Berger]] gevul weens die Oostenryker wat meer borgskap ingebring het), &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.formula1.com/en/latest/article.rubens-barrichello-on-being-pranked-by-senna-and-almost-signing-for-mclaren.YHBcPDs17cJyyUP68OcZO.html|title=F1 PODCAST: Rubens Barrichello on being pranked by Senna and almost signing for McLaren {{!}} Formula 1®|website=formula1.com|language=en|access-date=16 December 2019}}&lt;/ref&gt; het hy vertrek na die nuutgestigte Stewart Grand Prix. Sy laaste seisoen by Jordan het 14 punte opgelewer.

==Volledige Formule Een-uitslae==
(Renne in '''vetdruk''' dui voorste wegspringplek aan) (Renne in ''skuinsdruk'' is vinnigste rondte)
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:80%&quot;
! Jaar
! Inskrywer
! Onderstel
! Enjin
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!Plek
!Punte
|-
| [[1993 Formule Een-seisoen|1993]]
!nowrap| [[Sasol]] [[Jordan Grand Prix|Jordan]]
!nowrap| [[Jordan Grand Prix|Jordan 193]]
!nowrap| Hart 1035 3.5 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Suid-Afrikaanse Grand Prix|RSA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|10{{sup|†}}}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1993 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|colspan=3|
!18de
!2
|-
| [[1994 Formule Een-seisoen|1994]]
!nowrap| [[Sasol]] [[Jordan Grand Prix|Jordan]]
!nowrap| [[Jordan Grand Prix|Jordan 194]]
!nowrap| Hart 1035 3.5 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1994 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#ffdf9f;&quot;| [[1994 Pasifiese Grand Prix|PAC]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#ffcfcf;&quot;| [[1994 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|DNQ}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1994 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1994 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| '''[[1994 Belgiese Grand Prix|BEL]]'''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1994 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1994 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1994 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1994 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|colspan=3|
!6de
!19
|-
| [[1995 Formule Een-seisoen|1995]]
!nowrap| [[Total]] [[Jordan Grand Prix|Jordan]] [[Peugeot]]
!nowrap| [[Jordan Grand Prix|Jordan 195]]
!nowrap| [[Peugeot]] A10 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Argentynse Grand Prix|ARG]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1995 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[1995 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1995 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1995 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|11{{sup|†}}}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1995 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1995 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1995 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1995 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Pasifiese Grand Prix|PAC]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=2|
!11de
!11
|-
| [[1996 Formule Een-seisoen|1996]]
!nowrap| [[Total]] [[Jordan Grand Prix|Jordan]] [[Peugeot]]
!nowrap| [[Jordan Grand Prix|Jordan 196]]
!nowrap| [[Peugeot]] A12 EV5 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Argentynse Grand Prix|ARG]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Spaanse Grand Prix|ESP]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1996 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1996 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|colspan=3|
!8ste
!14
|-
| [[1997 Formule Een-seisoen|1997]]
!nowrap| [[Ford Motor Company|Stewart Ford]]
!nowrap| Stewart SF01
!nowrap| [[Ford Motor Company|Ford]] VJ Zetec-R 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Argentynse Grand Prix|ARG]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[1997 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1997 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1997 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|14{{sup|†}}}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Luxemburgse Grand Prix|LUX]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=2|
!13de
!6
|-
| [[1998 Formule Een-seisoen|1998]]
!nowrap| [[HSBC]] [[Ford Motor Company|Stewart Ford]]
!nowrap| Stewart SF02
!nowrap| [[Ford Motor Company|Ford]] VJ Zetec-R 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1998 Argentynse Grand Prix|ARG]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1998 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1998 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1998 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFFFFF;&quot;| [[1998 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|DNS}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1998 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1998 Luxemburgse Grand Prix|LUX]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=3|
!12de
!4
|-
| [[1999 Formule Een-seisoen|1999]]
!nowrap| [[HSBC]] [[Ford Motor Company|Stewart Ford]]
!nowrap| Stewart SF3
!nowrap| [[Ford Motor Company|Ford]] CR-1 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1999 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1999 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[1999 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1999 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|9{{sup|†}}}}
|style=&quot;background:#000000; color:white&quot;| [[1999 Spaanse Grand Prix|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;SPA&lt;/span&gt;]]&lt;br/&gt;{{small|DSQ}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1999 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''[[1999 Franse Grand Prix|FRA]]'''&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1999 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1999 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1999 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1999 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1999 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1999 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[1999 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1999 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1999 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|colspan=3|
!7de
!21
|-
| [[2000 Formule Een-seisoen|2000]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari F1-2000]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 049 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| ''[[2000 Australiese Grand Prix|AUS]]''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2000 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2000 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| '''[[2000 Britse Grand Prix|GBR]]'''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2000 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2000 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2000 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2000 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2000 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2000 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| ''[[2000 Duitse Grand Prix|DUI]]''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2000 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| ''[[2000 Belgiese Grand Prix|BEL]]''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2000 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2000 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2000 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2000 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|colspan=2|
!4de
!62
|-
| [[2001 Formule Een-seisoen|2001]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari F2001]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 050 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2001 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2001 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2001 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2001 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2001 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2001 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2001 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2001 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2001 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2001 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2001 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2001 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2001 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2001 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2001 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2001 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|15{{sup|†}}}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2001 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|colspan=2|
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''3de'''
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''56'''
|-
|rowspan=2|[[2002 Formule Een-seisoen|2002]]
!rowspan=2|[[Scuderia Ferrari]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari F2001B]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 050 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| '''[[2002 Australiese Grand Prix|AUS]]'''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2002 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2002 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=16|
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''2de'''
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''77'''
|-
![[Scuderia Ferrari|Ferrari F2002]]
![[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 051 3.0 [[V-enjin|V10]]
|colspan=3|
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| ''[[2002 San Marino Grand Prix|SMR]]''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFFFFF;&quot;| [[2002 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|DNS}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''[[2002 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]'''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| ''[[2002 Monaco Grand Prix|MON]]''&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2002 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| [[2002 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| ''[[2002 Britse Grand Prix|GBR]]''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFFFFF;&quot;| [[2002 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|DNS}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2002 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| '''[[2002 Hongaarse Grand Prix|HON]]'''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2002 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| ''[[2002 Italiaanse Grand Prix|ITA]]''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| ''[[2002 Verenigde State Grand Prix|VSA]]''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2002 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|colspan=2|
|-
|rowspan=2| [[2003 Formule Een-seisoen|2003]]
!rowspan=2| [[Scuderia Ferrari]]
! [[Scuderia Ferrari|Ferrari F2002]]
! [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 051 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2003 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2003 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| '''''[[2003 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]'''''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2003 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|colspan=15|
!rowspan=&quot;2&quot;|4de
!rowspan=&quot;2&quot;|65
|-
! [[Scuderia Ferrari|Ferrari F2003-GA]]
! [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 052 3.0 [[V-enjin|V10]]
|colspan=4|
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| ''[[2003 Spaanse Grand Prix|SPA]]''&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2003 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2003 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2003 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2003 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2003 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| '''''[[2003 Britse Grand Prix|GBR]]'''''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2003 German Grand Prix|GER]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2003 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2003 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2003 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| '''[[2003 Japannese Grand Prix|JPN]]'''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|colspan=3|
|-
| [[2004 Formule Een-seisoen|2004]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari |F2004]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 053 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2004 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2004 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2004 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2004 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2004 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2004 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2004 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| ''[[2004 Kanadese Grand Prix|KAN]]''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''''[[2004 Verenigde State Grand Prix|VSA]]'''''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2004 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2004 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2004 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2005 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2004 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| '''''[[2004 Italiaanse Grand Prix|ITA]]'''''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| '''[[2004 Chinese Grand Prix|CHN]]'''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| ''[[2004 Japannese Grand Prix|JPN]]''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''[[2004 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]'''&lt;br/&gt;{{small|3}}
|
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''2de'''
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''114'''
|-
|rowspan=2| [[2005 Formule Een-seisoen|2005]]
!rowspan=2 nowrap| [[Scuderia Ferrari]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari F2004M]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 054 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2005 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2005 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=17|
!rowspan=&quot;2&quot;|8ste
!rowspan=&quot;2&quot;|38
|-
!nowrap|[[Scuderia Ferrari|Ferrari F2005]]
!nowrap|[[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 055 3.0 [[V-enjin|V10]]
|colspan=2|
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2005 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2005 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2005 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2005 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2005 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2005 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2005 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2005 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|-
| [[2006 Formule Een-seisoen|2006]]
![[Lucky Strike]] [[Honda Racing F1]]
![[Honda Racing F1|Honda RA106]]
![[Honda Racing F1|Honda]] RA806E 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2006 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|15}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2006 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2006 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2006 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2006 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2006 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2006 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2006 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|
! 7de
! 30
|-
| [[2007 Formule Een-seisoen|2007]]
![[Lucky Strike]] [[Honda Racing F1]]
![[Honda Racing F1|Honda RA107]]
![[Honda Racing F1|Honda]] RA807E 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2007 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|18}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|17}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|15}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2007 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=2|
! 20ste
! 0
|-
| [[2008 Formule Een-seisoen|2008]]
![[Lucky Strike]] [[Honda Racing F1]]
![[Honda Racing F1|Honda RA108]]
![[Honda Racing F1|Honda]] RA808E 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#000000; color:white&quot;| [[2008 Australian Grand Prix|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;AUS&lt;/span&gt;]]&lt;br/&gt;{{small|DSQ}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2008 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2008 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2008 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2008 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2008 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|16}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|16}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2008 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|17}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2008 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|15}}
|
! 14de
! 11
|-
| [[2009 Formule Een-seisoen|2009]]
!Brawn GP F1-span
!Brawn BGP 001
![[Mercedes-AMG|Mercedes]] FO 108W 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2009 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|5{{smallsup|‡}}}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| ''[[2009 Chinese Grand Prix|CHN]]''&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| ''[[2009 Spaanse Grand Prix|ESP]]''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2009 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[2009 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2009 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2009 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| [[2009 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| [[2009 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| '''[[2009 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]'''&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|colspan=2|
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''3de'''
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''77'''
|-
| [[2010 Formule Een-seisoen|2010]]
![[Williams Grand Prix Engineering|AT&amp;T Williams]]
!nowrap| [[WilliamsF1|Williams]] FW32
!nowrap| [[Cosworth]] CA2010 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2010 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2010 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Koreaanse Grand Prix|KOR]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
! 10de
! 47
|-
| [[2011 Formule Een-seisoen|2011]]
!nowrap| [[Williams Grand Prix Engineering|AT&amp;T Williams]]
!nowrap| [[WilliamsF1|Williams]] FW33
!nowrap| [[Cosworth]] CA2011 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2011 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2011 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|15}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|17}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2011 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2011 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2011 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|16}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|17}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Koreaanse Grand Prix|KOR]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Indiese Grand Prix|IND]]&lt;br/&gt;{{small|15}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
! 17de
! 4
|-
|}
{{sup|†}} Barrichello kon nie die Grand Prix voltooi nie, maar is geklassifiseer omrede hy meer as 90% van die renafstand afgelê het.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Barrichello, Rubens}}
[[Kategorie:Brasiliaanse renjaers]]
[[Kategorie:Formule Een-renjaers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1972]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>3vt65hb9jy0mwf08cozxzdabeuwgacy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812853</id>
      <parentid>2812845</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:12:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Formule Een-loopbaan */ opgebou uit Brits</comment>
      <origin>2812853</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41183" sha1="azn4rc1j7fr07hwz3dr90f4s3evlw41" xml:space="preserve">{{Inligtingskas renjaer
| name         = Rubens Barrichello
| image        = Rubens Barrichello 2010 Malaysia.jpg
| caption      = Barrichello by die [[2010 Maleisiese Grand Prix]]
| nationality  = {{vlagikoon|Brasilië}} Brasilianer
| birth_name   = Rubens Gonçalves Barrichello
| birth_date   = {{Birth date and age|1972|05|23|df=y}}
| birth_place  = [[São Paulo]], [[Brasilië]]
| Years        = 1993–[[2011 Formule Een-seisoen|2011]]
| Old Team     = [[Jordan Grand Prix|Jordan]], Stewart, [[Scuderia Ferrari|Ferrari]], [[Honda Racing F1|Honda]], [[Mercedes-Benz|Brawn]], [[WilliamsF1|Williams]]
| Races        = 326 (322 begin)
| Championships= 0
| Wins         = 11
| Podiums      = 68
| Points       = 658
| Poles        = 14
| Fastest laps = 17
| First race   = [[1993 Suid-Afrikaanse Grand Prix|1993 Suid-Afrikaanse GP]]
| First win    = [[2000 Duitse Grand Prix]]
| Last win     = [[2009 Italiaanse Grand Prix]]
| Last race    = [[2011 Brasiliaanse Grand Prix]]
| Last season  = 
| Last position = 
}}

'''Rubens Barrichello''' (gebore 23 Mei 1972 in [[São Paulo]]) is 'n [[Brasilië|Brasiliaanse]] renjaer wat van [[1993 Formule Een-seisoen|1993]] tot [[2011 Formule Een-seisoen|2011]] aan [[Formule Een]] Grands Prix-wedrenne deelgeneem het.

Barrichello hou die rekord vir die vierde meeste wedrenne in Formule Een (322), na [[Fernando Alonso]] (410*), sir [[Lewis Hamilton]] (365*) en [[Kimi Räikkönen]] (349). Hy het vir [[Scuderia Ferrari]] gejaag van 2000-2005, met [[Michael Schumacher]] as sy spanmaat, en het groot sukses behaal insluitende kampioenskapsnaaswenner in [[2002 Formule Een-seisoen|2002]] en 2004. Hy was ook derde in 2001 en 2009. Gedurende sy ses jaar by Ferrari het Barrichello vyf vervaardigerskampioenskaptitels saam met Schumacher verower, wat op sy beurt vyf bestuurderskampioenskaptitels namekaar gewen het tussen 2000 en 2004. 

Aan die einde van 2005 verlaat Barrichello Ferrari om 'n kontrak met [[Honda Racing F1|Honda]] te teken. Ná Schumacher se [[aftrede]] aan die einde van 2006 was Barrichello die mees ervare bestuurder op die rooster, en by die [[2008 Turkse Grand Prix|Turkse Grand Prix van 2008]] het hy die mees ervare bestuurder in F1-geskiedenis geword.

Hy was die eerste bestuurder om 300 Grand Prix-inskrywings met 300 wegspronge te bereik, in 2010. Hy was ook die voorsitter van die Vereniging van Grand Prix-renjaers in 2010. Barrichello het elf Formule Een Grands Prix gewen.

== Formule Een-loopbaan ==
=== Jordan (1993–1996) ===
[[Lêer:Rubens_Barrichello_-_Jordan_193_at_the_1993_British_Grand_Prix_(32873446423).jpg|links|duimnael| Barrichello jaag vir [[Jordan Grand Prix|Jordan]] tydens die [[1993 Britse Grand Prix]].]]
In Barrichello se derde wedren, die [[1993 Europese Grand Prix]], het hy vanuit die 12de plek in baie nat toestande weggespring, maar was aan die einde van die eerste rondte reeds vierde. Hy was so hoog as tweede geplaas, nadat hy die Williams van [[Damon Hill]] en [[Alain Prost]] verbygesteek het voordat hy 'n brandstofdrukprobleem ondervind het. Sy Jordan se betroubaarheid in 1993 was swak, en hy het min wedrenne klaargemaak. Barrichello het gereeld beter presteer as sy ervare spanmaats, Ivan Capelli en [[Thierry Boutsen]]. In die [[1993 Franse Grand Prix|Franse Grand Prix]] het hy amper sy eerste Grand Prix-punt (en die span se eerste daardie jaar) aangeteken, maar Michael Andretti het hom op die laaste rondte verbygesteek vir die sesde en laaste punteplek. Sy enigste punte van die seisoen was by die [[1993 Japannese Grand Prix|Japannese Grand Prix]] met 'n vyfde plek, voor sy nuwe spanmaat [[Eddie Irvine]]. Hierdie 2 punte plaas hom in die 18de plek op die ranglys.

Barrichello het [[1994 Formule Een-seisoen|1994]] met 'n vierde plek in [[1994 Brasiliaanse Grand Prix|Brasilië]] begin en 'n derde plek by [[1994 Pasifiese Grand Prix|Aida]], wat sy eerste podiumplek was. Hierdie resultate plaas Barrichello in die tweede plek op die bestuurdersranglys, agter [[Michael Schumacher]], wat die twee wedrenne gewen het. By die [[1994 San Marino Grand Prix|San Marino Grand Prix]] het hy egter 'n swaar ongeluk gemaak tydens Vrydag se oefening, toe hy teen die muur by die Variante Bassa gebots het en die motor omgeslaan het. Die ongeluk het hom bewusteloos gelaat en sy lewe bedreig, met sy tong wat sy lugweg blokkeer het.&lt;ref&gt;Benson, Andrew. [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/3605579.stm A death that shocked the world]. BBC Sport. 21 April 2004.&lt;/ref&gt; Barrichello het die werk op die baan van Sid Watkins geprys om sy lewe te red.&lt;ref&gt;AP. [https://www.espn.com/racing/story/_/id/8372798 &quot;F1 medic Sid Walker dies at 84&quot;]. ESPN Sports. 13 September 2012. Besoek op 8 Junie 2025&lt;/ref&gt; Die rennaweek het 'n paar ernstige ongelukke beleef, waarvan twee noodlottig was: Roland Ratzenberger is tydens Saterdag se kwalifiseersessie dood toe hy in sy Simtek by die Villeneuve-draai gebots het, terwyl Barrichello se mentor, [[Ayrton Senna]], Sondag tydens die ren met sy Williams by Tamburello gebots het en ook gesterf het. Barrichello was diep geskok deur die sterftes.

Later in die seisoen het hy die voorste wegspringplek by die [[1994 Belgiese Grand Prix|Belgiese Grand Prix]] ingeneem en 'n paar rondtes by [[1994 Portugese Grand Prix|Estoril]] gelei. Sy voorste wegspringposisie by Spa-Francorchamps het die rekord opgestel vir die jongste jaer om destyds 'n voorste wegspringplek te verseker. Hy het die seisoen met 'n vierde plek in [[1994 Australiese Grand Prix|Adelaide]] afgesluit. Hy het die seisoen algeheel sesde in die Bestuurderskampioenskap met 19 punte afgesluit.

Gedurende die 1995 seisoen het Barrichello 'n tweede plek in [[1995 Kanadese Grand Prix|Montreal]] behaal, maar die Jordan-motors was minder betroubaar as in 1994, hoofsaaklik omdat Jordan die fabriekskontrak vir die Peugeot-enjin van die [[McLaren]]span oorgeneem het. In drie wedrenne het hy sewe punte in die laaste rondte verloor — ’n hoëspoedbotsing met Mark Blundell by [[1995 Britse Grand Prix|Silverstone]], en meganiese foute by [[1995 Spaanse Grand Prix|Barcelona]] en in [[1995 Hongaarse Grand Prix|Hongarye]]. Barrichello het die seisoen in die 11de plek afgesluit met 11 punte, een voor Irvine.

Daar was hoë verwagtinge vir 1996. Die sigarethandelsmerk Benson &amp; Hedges het groter borgskap na die span gebring. Barrichello was onder die voorlopers in [[1996 Brasiliaanse Grand Prix|Brasilië]], die tweede wedren van die seisoen, voordat hy afgetol het nadat sy remme oorverhit het.&lt;ref&gt;Henry, Alan (red.) (1996) ''Autocourse'' Haymarket Publishing p. 110 {{ISBN|1-874557-91-8}}&lt;/ref&gt; Soos die seisoen gevorder het, het Jordan egter minder mededingend geword. Barrichello se verhouding met spaneienaar Eddie Jordan het gedurende 1996 versuur, en aan die einde van die jaar, nadat hy gekoppel is aan sterk spanne, insluitend [[Benetton Formula-span|Benetton]] (die sitplek is later deur [[Gerhard Berger]] gevul weens die Oostenryker wat meer borgskap ingebring het), &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.formula1.com/en/latest/article.rubens-barrichello-on-being-pranked-by-senna-and-almost-signing-for-mclaren.YHBcPDs17cJyyUP68OcZO.html|title=F1 PODCAST: Rubens Barrichello on being pranked by Senna and almost signing for McLaren {{!}} Formula 1®|website=formula1.com|language=en|access-date=16 December 2019}}&lt;/ref&gt; het hy vertrek na die nuutgestigte Stewart Grand Prix. Sy laaste seisoen by Jordan het 14 punte opgelewer.

===Stewart (1997–1999)===

[[Lêer:Stewart gp barrichello 1997.jpg|duimnael|links|260px|Barrichello by die [[1997 Kanadese Grand Prix]]]]
Stewart se debuutseisoen in 1997 het gereelde betroubaarheidsprobleme opgelewer&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://thejudge13.com/2016/02/25/f1-history-1997-stewart-ford-sf01-daring-to-dare/|title=#F1 History: 1997 STEWART-FORD SF01 – Daring to dare|publisher=The Judge 13|date=25 February 2016|access-date=8 May 2019}}&lt;/ref&gt;  en Barrichello kon slegs drie wedrenne voltooi. Die hoogtepunt was 'n tweede plek in Monaco, wat hom 13de op die punteleer geplaas het. Sy spanmaat Jan Magnussen het geen punte aangeteken nie. In dieselfde jaar is Barrichello op 24 Februarie met Silvana Giaffone getroud. Sy is 'n niggie van die Brasiliaanse Indy Car -bestuurder Felipe Giaffone en 'n niggie van die Stock Car Brasil- kampioene, Affonso Giaffone Filho en Zeca Giaffone.

1998 was nie veel beter vir Stewart nie, met twee vyfde plekke as die span se beste resultate. Ten spyte van die swak betroubaarheid van die motor, het Barrichello konsekwent sy spanmaat Magnussen geklop, wat daartoe gelei het dat laasgenoemde by die [[1998 Franse Grand Prix|Franse Grand Prix]] weggelaat is, en vervang is deur [[Jos Verstappen]], nog 'n spanmaat wat deur Barrichello geklop is.

1999 was 'n baie beter jaar vir die Stewart-span. Barrichello het derde gekwalifiseer by sy [[1999 Brasiliaanse Grand Prix|tuiswedren in Brasilië]], waar hy [[Michael Schumacher]] se Ferrari geklop het, en selfs 'n paar rondtes gelei het totdat sy enjin naby 'Subida dos Boxes' opgeblaas het. Hy het ook die voorste wegspringplek in die nat kwalifiseringsessie in Frankryk behaal, en drie podiumplekke by die [[1999 San Marino Grand Prix|San Marino]], [[1999 Franse Grand Prix|Franse]] en [[1999 Europese Grand Prix|Europese]] Grands Prix behaal. Laasgenoemde wedren is deur sy spanmaat [[Johnny Herbert]] gewen. Ten spyte hiervan het Barrichello weer oor die algemeen sy spanmaat geklop. Gedurende die jaar het hy die aandag van Ferrari-baas Jean Todt getrek, en hy is vir die 2000-seisoen gekontrakteer.

==Volledige Formule Een-uitslae==
(Renne in '''vetdruk''' dui voorste wegspringplek aan) (Renne in ''skuinsdruk'' is vinnigste rondte)
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:80%&quot;
! Jaar
! Inskrywer
! Onderstel
! Enjin
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!Plek
!Punte
|-
| [[1993 Formule Een-seisoen|1993]]
!nowrap| [[Sasol]] [[Jordan Grand Prix|Jordan]]
!nowrap| [[Jordan Grand Prix|Jordan 193]]
!nowrap| Hart 1035 3.5 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Suid-Afrikaanse Grand Prix|RSA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|10{{sup|†}}}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1993 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1993 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1993 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|colspan=3|
!18de
!2
|-
| [[1994 Formule Een-seisoen|1994]]
!nowrap| [[Sasol]] [[Jordan Grand Prix|Jordan]]
!nowrap| [[Jordan Grand Prix|Jordan 194]]
!nowrap| Hart 1035 3.5 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1994 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#ffdf9f;&quot;| [[1994 Pasifiese Grand Prix|PAC]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#ffcfcf;&quot;| [[1994 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|DNQ}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1994 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1994 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| '''[[1994 Belgiese Grand Prix|BEL]]'''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1994 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1994 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| [[1994 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1994 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#dfffdf;&quot;| [[1994 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|colspan=3|
!6de
!19
|-
| [[1995 Formule Een-seisoen|1995]]
!nowrap| [[Total]] [[Jordan Grand Prix|Jordan]] [[Peugeot]]
!nowrap| [[Jordan Grand Prix|Jordan 195]]
!nowrap| [[Peugeot]] A10 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Argentynse Grand Prix|ARG]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1995 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[1995 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1995 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1995 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|11{{sup|†}}}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1995 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1995 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1995 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1995 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Pasifiese Grand Prix|PAC]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[1995 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=2|
!11de
!11
|-
| [[1996 Formule Een-seisoen|1996]]
!nowrap| [[Total]] [[Jordan Grand Prix|Jordan]] [[Peugeot]]
!nowrap| [[Jordan Grand Prix|Jordan 196]]
!nowrap| [[Peugeot]] A12 EV5 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Argentynse Grand Prix|ARG]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Spaanse Grand Prix|ESP]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1996 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1996 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1996 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1996 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|colspan=3|
!8ste
!14
|-
| [[1997 Formule Een-seisoen|1997]]
!nowrap| [[Ford Motor Company|Stewart Ford]]
!nowrap| Stewart SF01
!nowrap| [[Ford Motor Company|Ford]] VJ Zetec-R 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Argentynse Grand Prix|ARG]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[1997 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1997 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1997 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|14{{sup|†}}}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Luxemburgse Grand Prix|LUX]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1997 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=2|
!13de
!6
|-
| [[1998 Formule Een-seisoen|1998]]
!nowrap| [[HSBC]] [[Ford Motor Company|Stewart Ford]]
!nowrap| Stewart SF02
!nowrap| [[Ford Motor Company|Ford]] VJ Zetec-R 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1998 Argentynse Grand Prix|ARG]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1998 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1998 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1998 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFFFFF;&quot;| [[1998 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|DNS}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1998 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1998 Luxemburgse Grand Prix|LUX]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1998 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=3|
!12de
!4
|-
| [[1999 Formule Een-seisoen|1999]]
!nowrap| [[HSBC]] [[Ford Motor Company|Stewart Ford]]
!nowrap| Stewart SF3
!nowrap| [[Ford Motor Company|Ford]] CR-1 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1999 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1999 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[1999 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1999 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|9{{sup|†}}}}
|style=&quot;background:#000000; color:white&quot;| [[1999 Spaanse Grand Prix|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;SPA&lt;/span&gt;]]&lt;br/&gt;{{small|DSQ}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1999 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''[[1999 Franse Grand Prix|FRA]]'''&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1999 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1999 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[1999 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1999 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1999 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1999 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[1999 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[1999 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[1999 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|colspan=3|
!7de
!21
|-
| [[2000 Formule Een-seisoen|2000]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari F1-2000]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 049 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| ''[[2000 Australiese Grand Prix|AUS]]''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2000 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2000 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| '''[[2000 Britse Grand Prix|GBR]]'''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2000 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2000 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2000 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2000 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2000 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2000 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| ''[[2000 Duitse Grand Prix|DUI]]''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2000 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| ''[[2000 Belgiese Grand Prix|BEL]]''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2000 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2000 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2000 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2000 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|colspan=2|
!4de
!62
|-
| [[2001 Formule Een-seisoen|2001]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari F2001]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 050 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2001 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2001 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2001 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2001 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2001 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2001 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2001 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2001 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2001 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2001 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2001 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2001 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2001 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2001 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2001 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2001 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|15{{sup|†}}}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2001 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|colspan=2|
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''3de'''
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''56'''
|-
|rowspan=2|[[2002 Formule Een-seisoen|2002]]
!rowspan=2|[[Scuderia Ferrari]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari F2001B]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 050 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| '''[[2002 Australiese Grand Prix|AUS]]'''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2002 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2002 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=16|
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''2de'''
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''77'''
|-
![[Scuderia Ferrari|Ferrari F2002]]
![[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 051 3.0 [[V-enjin|V10]]
|colspan=3|
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| ''[[2002 San Marino Grand Prix|SMR]]''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFFFFF;&quot;| [[2002 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|DNS}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''[[2002 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]'''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#cfcfff;&quot;| ''[[2002 Monaco Grand Prix|MON]]''&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2002 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| [[2002 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| ''[[2002 Britse Grand Prix|GBR]]''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFFFFF;&quot;| [[2002 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|DNS}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2002 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| '''[[2002 Hongaarse Grand Prix|HON]]'''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2002 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| ''[[2002 Italiaanse Grand Prix|ITA]]''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| ''[[2002 Verenigde State Grand Prix|VSA]]''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2002 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|colspan=2|
|-
|rowspan=2| [[2003 Formule Een-seisoen|2003]]
!rowspan=2| [[Scuderia Ferrari]]
! [[Scuderia Ferrari|Ferrari F2002]]
! [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 051 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2003 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2003 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| '''''[[2003 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]'''''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2003 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|colspan=15|
!rowspan=&quot;2&quot;|4de
!rowspan=&quot;2&quot;|65
|-
! [[Scuderia Ferrari|Ferrari F2003-GA]]
! [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 052 3.0 [[V-enjin|V10]]
|colspan=4|
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| ''[[2003 Spaanse Grand Prix|SPA]]''&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2003 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2003 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2003 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2003 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2003 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| '''''[[2003 Britse Grand Prix|GBR]]'''''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2003 German Grand Prix|GER]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2003 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2003 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2003 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| '''[[2003 Japannese Grand Prix|JPN]]'''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|colspan=3|
|-
| [[2004 Formule Een-seisoen|2004]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari |F2004]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 053 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2004 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2004 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2004 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2004 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2004 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2004 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2004 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| ''[[2004 Kanadese Grand Prix|KAN]]''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''''[[2004 Verenigde State Grand Prix|VSA]]'''''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2004 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2004 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2004 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2005 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2004 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| '''''[[2004 Italiaanse Grand Prix|ITA]]'''''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| '''[[2004 Chinese Grand Prix|CHN]]'''&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| ''[[2004 Japannese Grand Prix|JPN]]''&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''[[2004 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]'''&lt;br/&gt;{{small|3}}
|
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''2de'''
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| '''114'''
|-
|rowspan=2| [[2005 Formule Een-seisoen|2005]]
!rowspan=2 nowrap| [[Scuderia Ferrari]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari F2004M]]
!nowrap| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 054 3.0 [[V-enjin|V10]]
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2005 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2005 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=17|
!rowspan=&quot;2&quot;|8ste
!rowspan=&quot;2&quot;|38
|-
!nowrap|[[Scuderia Ferrari|Ferrari F2005]]
!nowrap|[[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 055 3.0 [[V-enjin|V10]]
|colspan=2|
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2005 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2005 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2005 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2005 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2005 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2005 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2005 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2005 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2005 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|-
| [[2006 Formule Een-seisoen|2006]]
![[Lucky Strike]] [[Honda Racing F1]]
![[Honda Racing F1|Honda RA106]]
![[Honda Racing F1|Honda]] RA806E 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2006 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|15}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2006 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2006 San Marino Grand Prix|SMR]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2006 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2006 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2006 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2006 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2006 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2006 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|
! 7de
! 30
|-
| [[2007 Formule Een-seisoen|2007]]
![[Lucky Strike]] [[Honda Racing F1]]
![[Honda Racing F1|Honda RA107]]
![[Honda Racing F1|Honda]] RA807E 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2007 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|18}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|17}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2007 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|15}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2007 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|colspan=2|
! 20ste
! 0
|-
| [[2008 Formule Een-seisoen|2008]]
![[Lucky Strike]] [[Honda Racing F1]]
![[Honda Racing F1|Honda RA108]]
![[Honda Racing F1|Honda]] RA808E 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#000000; color:white&quot;| [[2008 Australian Grand Prix|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;AUS&lt;/span&gt;]]&lt;br/&gt;{{small|DSQ}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2008 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2008 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2008 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2008 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2008 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|16}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|16}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2008 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|17}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2008 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|11}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2008 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|15}}
|
! 14de
! 11
|-
| [[2009 Formule Een-seisoen|2009]]
!Brawn GP F1-span
!Brawn BGP 001
![[Mercedes-AMG|Mercedes]] FO 108W 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2009 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|5{{smallsup|‡}}}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| ''[[2009 Chinese Grand Prix|CHN]]''&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| ''[[2009 Spaanse Grand Prix|ESP]]''&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#DFDFDF;&quot;| [[2009 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|2}}
|style=&quot;background:#efcfff;&quot;| [[2009 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| [[2009 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|3}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2009 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| [[2009 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#FFFFBF;&quot;| [[2009 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|1}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| '''[[2009 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]'''&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2009 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|colspan=2|
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''3de'''
|style=&quot;background:#FFDF9F;&quot;| '''77'''
|-
| [[2010 Formule Een-seisoen|2010]]
![[Williams Grand Prix Engineering|AT&amp;T Williams]]
!nowrap| [[WilliamsF1|Williams]] FW32
!nowrap| [[Cosworth]] CA2010 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|8}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2010 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|4}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|5}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2010 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|10}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{small|6}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2010 Koreaanse Grand Prix|KOR]]&lt;br/&gt;{{small|7}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2010 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
! 10de
! 47
|-
| [[2011 Formule Een-seisoen|2011]]
!nowrap| [[Williams Grand Prix Engineering|AT&amp;T Williams]]
!nowrap| [[WilliamsF1|Williams]] FW33
!nowrap| [[Cosworth]] CA2011 2.4 [[V8-enjin|V8]]
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2011 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2011 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{small|15}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{small|17}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2011 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#DFFFDF;&quot;| [[2011 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{small|9}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Europese Grand Prix|EUR]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#EFCFFF;&quot;| [[2011 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br/&gt;{{small|Ret}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{small|16}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{small|13}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{small|17}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Koreaanse Grand Prix|KOR]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Indiese Grand Prix|IND]]&lt;br/&gt;{{small|15}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;{{small|12}}
|style=&quot;background:#CFCFFF;&quot;| [[2011 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br/&gt;{{small|14}}
! 17de
! 4
|-
|}
{{sup|†}} Barrichello kon nie die Grand Prix voltooi nie, maar is geklassifiseer omrede hy meer as 90% van die renafstand afgelê het.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Barrichello, Rubens}}
[[Kategorie:Brasiliaanse renjaers]]
[[Kategorie:Formule Een-renjaers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1972]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>azn4rc1j7fr07hwz3dr90f4s3evlw41</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sumer</title>
    <ns>0</ns>
    <id>101972</id>
    <revision>
      <id>2813095</id>
      <parentid>2669973</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:43:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pee Dirix</username>
        <id>115342</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sumeriese kuns */</comment>
      <origin>2813095</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20514" sha1="g88xxrk3uas0mk2p846e4malu33e16a" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Argeologiese kulture
| naam = Sumer
| beeld = Sumer satellite map.jpg
| breedte = 262
| onderskrif = 
| andername = Sumeriese beskawing
| streek = [[Mesopotamië]], [[Antieke Nabye Ooste|Nabye Ooste]], [[Midde-Ooste]]
| tydperk = Laat [[Neolitikum]], Middel-[[Bronstydperk]]
| datums = c. 4500-1900&amp;nbsp;v.C.
| tipeterrein = 
| terreine = 
| voorafgegaan = [[Obeid-tydperk]]
| opgevolg = [[Akkadiese Ryk]]
}}

{{Kantbalk Antieke Nabye Ooste}}
'''Sumer''' ([[Akkadies]]: ''Šumeru''; [[Sumeries]]: ''ki-en-ĝir'') was een van die antieke beskawings in Suid-[[Mesopotamië]], die hedendaagse Suid-[[Irak]], tydens die vroeë [[Bronstydperk]]. Hoewel die vroegste voorbeelde van skrif in die streek nie verder terug as omstreeks [[2500&amp;nbsp;v.C.]] strek nie, meen moderne historici dat Sumer tussen omstreeks 5500 en 4000&amp;nbsp;v.C. al bewoon was deur nie-Semitiese volke wat [[Sumeries]] gepraat het.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://oi.uchicago.edu/OI/MUS/ED/TRC/MESO/writing.html |title=Ancient Mesopotamia. Teaching materials |publisher=Oriental Institute in collaboration with Chicago Web Docent and eCUIP, The Digital Library |access-date=5 Maart 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105200811/http://oi.uchicago.edu/OI/MUS/ED/TRC/MESO/writing.html |archive-date=5 November 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;
[http://www.metmuseum.org/toah/hd/ubai/hd_ubai.htm  &quot;The Ubaid Period (5500–4000 B.C.)&quot; In Heilbrunn Timeline of Art History. Department of Ancient Near Eastern Art. The Metropolitan Museum of Art, New York (Oktober 2003)]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.britishmuseum.org/explore/highlights/articles/u/ubaid_culture.aspx &quot;Ubaid Culture&quot;, The British Museum]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://oi.uchicago.edu/pdf/saoc63.pdf |title=&quot;Beyond the Ubaid&quot;, (Carter, Rober A. en Graham, Philip, reds.), Universiteit van Durham, April 2006 |access-date=11 Augustus 2015 |archive-date=21 Maart 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140321143949/http://oi.uchicago.edu/pdf/saoc63.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== Geskiedenis ==
Die Sumeriese beskawing het in die 4de millennium&amp;nbsp;v.C. ontstaan. In die 3de millennium&amp;nbsp;v.C. het ’n kulturele [[simbiose]] ontwikkel tussen die Sumeriërs (wat ’n taal gepraat het wat onverwant is aan enige tale wat vandag bekend is) en die Semitiese [[Akkadies]]sprekende volke.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Syntactic Change in Akkadian: The Evolution of Sentential Complementation|author=Deutscher, Guy |publisher=[[Oxford University Press|Oxford University Press US]]|year=2007|isbn=978-0-19-953222-3|pages=20–21|url=https://books.google.com/books?id=XFwUxmCdG94C}}&lt;/ref&gt; Die invloed van Sumeries op Akkadies (en omgekeerd) is te bespeur op alle gebiede, van leenwoorde tot sintaksis, morfologie en fonologie.

Sumer is omstreeks [[2270&amp;nbsp;v.C.]] deur die [[Semitiese taalfamilie|Semities]]sprekende konings van die [[Akkadiese Ryk]] verower, maar Sumeries het as ’n heilige taal voortbestaan. Inheemse Sumeriese heerskappy het weer tussen 2100 en 2000&amp;nbsp;v.C. opgevlam, maar [[Akkadies]] was steeds een van die spreektale.

Die stad [[Eridu]], aan die kus van die [[Persiese Golf]], was die wêreld se eerste stad; drie kulture het daar vermeng: [[Obeid-tydperk|Obeidse]] boere wat in moddersteenhutte gewoon het, nomadiese Semitiese skaap- en bokboere wat in swart tente gewoon het en vissers wat in riethutte in die vleie gewoon en die voorvaders van die Sumeriërs kon gewees het.&lt;ref name=&quot;Leick, Gwendolyn 2003&quot;&gt;Leick, Gwendolyn (2003), &quot;Mesopotamia, the Invention of the City&quot; (Penguin)&lt;/ref&gt;

Die ekonomie wat in die streek ontstaan het, het die bevolking in staat gestel om tot destyds ongekende vlakke te styg. Die hoër bevolkingsdigtheid het op sy beurt ’n werkersmag en ’n verdeling van arbeid met gespesialiseerde kundigheid geverg. Terselfdertyd het die oorverbruik van die grond geleidelik gelei tot versouting en ’n ontvolking van die streek, en eindelik het die Akkadiërs van Middel-Mesopotamië dit oorgeneem.

Sumer was ook die plek waar die eerste skrif ontwikkel het; van ’n soort protoskrif in die middel 4de millennium&amp;nbsp;v.C. tot die Sumeriese [[wigskrif]] in die 3de millennium&amp;nbsp;v.C.

== Sumeriese kuns ==
Die rivierdal van die [[Eufraat]] en die [[Tigrisrivier|Tigris]] was ongunstig vir die ontwikkeling van boukuns omdat daar in die onmiddellike omgewing geen natuurlike klip of hout beskikbaar was nie. Vir die bou van hutte, skaapkrale en stalle is bondels riete as steunwerk gebruik vir die rietmatte wat die dak- en muurbedekking uitgemaak het.

Groter en duursamer geboue soos tempels is met leem gebou. Die leem is tot langwerpige blokke gevorm wat in die son drooggebak is. Die blokke is dan met leem gemessel en ook met leem gepleister. Die leemmure is aan die buitekant versier met steunbere (wigvormige stutmure), wat mettertyd hul ondersteunende funksie verloor en suiwer as versiering gedien het.

Die skaduwerking van hierdie steunbere het die eentonige muuroppervlak onderbreek. Veral die tempels is deur die eeue heen deur hierdie argitektoniese vlakverdeling gekenmerk, ’n eienskap wat hulle tot in die [[Hellenistiese tydperk]] van die nieheilige geboue onderskei het. Die binnemure is versier met terracottastafies met ’n swart, rooi of wit gekleurde punt, wat in [[mosaïek]]e (die sogenaamde keëlmosaïek) met geometriese patrone (veral sigsag) saamgevoeg is. Die sogenaamde suiletempel van [[Uruk]] is byna heeltemal met keëlmosaïek versier.

Hierdie versiering is aan die einde van die tweede [[millennium]]&amp;nbsp;v.C. voortgesit in die geglasuurde bakstene wat deur die [[Assiriërs]] gebruik is. In die [[Uruk-tydperk]] (omstreeks 3500-2900&amp;nbsp;v.C.), veral die [[Jemdet Nasr-tydperk]] (omstreeks  3100-2700&amp;nbsp;v.C.), is ’n groot aantal tempels gebou. Die binnekant het uit ’n sentrale ruimte bestaan wat vanuit ’n ruimte aan die sykant betree is. Met ’n draai van 90 grade na links het ’n mens dan voor ’n altaar teen die kort muur te staan gekom, waarop ’n simbool of beeld van die [[godheid]] geplaas is. Enkele meters daarvoor kon offerandes gebring word.

Die tempels is altyd op ’n verhoogde vlak van die terrein gebou met ’n trap wat na die ingangspoort lei. In die Sumeriese wêreldbeskouing was berge die gebruiklike plek vir die manifestasie van hemelse magte. Deur die tempels op hoë plekke te bou, kon optimale voorwaardes vir kommunikasie met die gode dus geskep word.

{{Multibeeld
   | align = right
   | direction = vertical
   | background color  = 
   | voetskrif   = Die Anu-ziggoerat / Wit Tempel by Uruk. Die oorspronklike [[piramide]]vormige struktuur, die Anu-ziggoerat, dateer van omstreeks 4000&amp;nbsp;v.C. en die Wit Tempel is omstreeks 3500&amp;nbsp;v.C. bo-op gebou.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Crüsemann |first1=Nicola |last2=Ess |first2=Margarete van |last3=Hilgert |first3=Markus |last4=Salje |first4=Beate |last5=Potts |first5=Timothy |title=Uruk: First City of the Ancient World |date=2019 |publisher=Getty Publications |isbn=978-1-60606-444-3 |page=325 |url=https://books.google.com/books?id=muCvDwAAQBAJ&amp;pg=PT325 |language=en}}&lt;/ref&gt;
| header=Anu-ziggoerat / Wit Tempel
   | beeld1      = White Temple 'E at Uruk, 3500-3000 BCE.jpg
   | width1 = 220
   | onderskrif1 = 
   | beeld2      = White Temple ziggurat in Uruk.jpg
   | width2 = 220
   | onderskrif2 = 
  }}
Dit is nie moontlik om op grond van die vorm en die indeling van die tempel vas te stel watter god of godin daar vereer word nie. Met die toename in stedelike welvaart het die terreinsverhoging in die loop van die vierde en derde millennium&amp;nbsp;v.C. ontwikkel tot ’n [[ziggoerat]], ’n terreinsverhoging wat uit verskeie terrasse bestaan het. ’n Tempelplatform van geringe hoogte het egter dieselfde simboliese betekenis behou. In die Anu-distrik van Uruk (die hedendaagse Warka, wat in die Bybel Erek genoem word) is ’n baie ou ziggoerat waarop die [[Wit Tempel]] (omstreeks 3500&amp;nbsp;v.C.) gestaan het.

Die naam van die tempel is aan die witgepleisterde buitekant ontleen. Die terras onderkant die Wit Tempel het die oorblyfsels van ouer heiligdomme bevat wat, nadat hulle klaar diens gedoen het, met klippe opgevul is, waardeur ’n nuwe terras gevorm is. Dit was die normale handelswyse in Mesopotamië. In die Jemdet Nasr-tydperk is daar baie in Mesopotamië gebou, en onder meer die Ovaal Tempel van Chafadji (in die dal van Diala) is opgerig.

Ook hier is verskillende tempels gevind wat bo-op mekaar gebou is. Die belangrikste een het in die tydperk 3000-2450&amp;nbsp;v.C. ontstaan. Die werklike heiligdom van die tempels is met verloop van tyd meer na die uiteinde van die gebou verplaas, waar dit minder toeganklik as voorheen was. Die Tempel van die Oog by [[Tell Brak]] dateer ook uit hierdie tydperk. Op die witgekalkte mure is koperlyste met afbeeldings van die Oog aangebring.

In die tempel is duisende [[Votiewe offer|votiewe beeldjies]] (geloftebeeldjies) met ’n afbeelding van die Oog in wit en swart albas aangetref. Die grootste gebou in die Ou Akkadiese tyd was die paleis van [[Naram-Sin van Akkad|Naram-Sin]] (omstreeks 2250&amp;nbsp;v.C.) by Tell Brak wat aan die voorkant sowat 100&amp;nbsp;m breed was. Op al die stene in die paleis wat van opskrifte voorsien is, word Naram-Sin se naam gemeld. Die versterkte paleis moes waarskynlik ook dien as beskerming vir die handelsweg na [[Anatolië]], waar die ryk erts uit [[Klein-Asië]] gekry het.

Metaalvoorwerpe uit Tell Brak stem ooreen met vondste uit [[Troje|Troje II]], wat in die Ou Akkadiese tyd kontak met die stede van Mesopotamië moes gehad het. Ná omstreeks 2000&amp;nbsp;v.C. het die Sumeriërs geen betekenisvolle rol meer gespeel nie, hoewel hul taal voortbestaan het en hulle tot aan die einde van die Babilonies-Assiriese tyd voortgegaan het om tempels te bou.

== Beeldhoukuns ==
Een van die oudste beeldhouwerke is ’n vrouekop van wit marmer (omstreeks 3500-3000&amp;nbsp;v.C.) wat by Uruk gevind is (lrakmuseum, [[Bagdad]]). Die oë en wenkbroue is waarskynlik met ’n swart verf van aardpik gekleur en die oogholtes met lasuursteen gevul. Die hoof was waarskynlik met ’n pruik van goud of koper bedek. In die Sumeriese beeldhoukuns is verskillende materiale gewoonlik tegelyk gebruik. Die ingesette dele is met ’n bitumenstof vasgeheg.

Nie die realistiese nie, maar die geometries abstraherende elemente van hierdie kop het in die latere beeldhoukuns voortgeleef. Dit is onder meer te sien aan die votiewe beeldjies van mans en vroue met groot, wye oë en gevoude hande, wat in groot getalle by die [[Abu-tempel]] by [[Amarna|Amar]] (omstreeks 2700-2500&amp;nbsp;v.C.) ontdek is. Die oë en hare is met ’n bitumenhoudende verf swart gemaak, en sowel die mans as die vroue is geklee in lang rokke wat tot by die enkels reik.

In die Ou Akkadiese tyd het die Sumeriese kuns ’n nuwe funksie gekry: die verheerliking van die vors. In hierdie tydperk is dan ook meer beeldhouwerk as religieuse bouwerk gedoen. Danksy die noukeurige inskripsies kan presies bepaal word uit watter tydperk die werk dateer. ’n Besonder indrukwekkende voorbeeld is die realistiese bronskopbeeld van [[Sargon van Akkad]] (omstreeks 2370&amp;nbsp;v.C.), wat by [[Nineve]] gevind is (Irakmuseum, Bagdad). Sargon se kleinseun, Naram-Sin (2254-2218&amp;nbsp;v.C.), is met sy seëvierende troepe uitgebeeld op die [[Oorwinningstele van Naram-Sin]], wat in [[Susa]] gevind is.

Die soldate op die afbeelding klim teen ’n beboste helling uit. Bokant hulle staan Naram-Sin (vanweë sy geïsoleerde posisie word die toeskouer se aandag op hom gefokus) terwyl die verslane vyande hom om genade smeek. In die tydperk van verwarring aan die einde van die Ou Akkadiese tyd het verskillende stadstate weer selfstandig geword, onder meer [[Lagasj]], waar Gudea die vors was. Sy gelaatstrekke is uit verskillende beeldhouwerke bekend. Een van die beelde - wat dikwels minder realisties is as dié uit die tyd van Sargon en Naram-Sin - toon Gudea terwyl hy die grondplan van ’n tempel bekyk (omstreeks 1250&amp;nbsp;v.C., [[Louvre]], [[Parys]]).

== Kunsnywerheid ==
Uit die Obeid-tydperk (tot omstreeks 3500&amp;nbsp;v.C.) is erdewerk met geometriese ornamentiek gevind. Die tegniek is voortgesit in die Uruk-tydperk (omstreeks 3500-2900&amp;nbsp;v.C.), waarin veral klokvormige potte vervaardig is, ’n tipe wat in veral die Jemdet Nasr-periode (omstreeks 3100-2700&amp;nbsp;v.C.) in die hele gebied voorgekom het. Gestileerde mens- en dierefigure is ook ontdek.

’n Albastervaas van ’n meter hoog wat by Uruk ontdek is, is versier met reliëfs waarin die bring van offerande aan die godin [[Inanna]] (of Isjtar) uitgebeeld word. Die Sumeriërs was bekend met ’n spesiale mosaïektegniek waarin gekleurde stukkies kalksteen, lasuursteen en skulpe met bitumen op ’n houtdraer vasgeheg is.

Die enigste volledig bewaarde [[mosaïek]]werk volgens hierdie tegniek is die sogenaamde mosaïekstandaard van Ur (omstreeks 2700-2500&amp;nbsp;v.C., [[Britse Museum]], [[Londen]]), wat op twee reghoekige panele die temas oorlog en vrede uitbeeld. Hierdie mosaïekstandaard was waarskynlik ’n deel van ’n musiekinstrument se klankkas. Uit dié tyd dateer ook die Ram in ’n Ruigte, ’n offerstandaard uit [[Ur]], gemaak van [[goud]], [[silwer]], [[lasuursteen]] en [[skulp]]e wat op ’n houtkern aangebring is.

Sierade, veral krale en goue hooftooisels, is in groot getalle ontdek, onder meer by Ur. ’n Besondere plek word ingeneem deur die [[silinderseël]]s wat sedert die Uruk-tydperk aangetref word. ’n Voorstelling – deurgaans in spieëlbeeld – verskyn op die ronde kant van die silinder (gewoonlik in ’n harde klipsoort gegraveer) en kom duidelik te voorskyn wanneer dit op sagte klei afgerol word. Die afbeeldings op die seël, waarby dikwels ’n inskripsie in [[wigskrif]] gevoeg is, vertoon ’n enorme afwisseling in styl en onderwerp. Silinderseëls het tot in die [[Persiese Ryk|Persiese tyd]] (5de eeu&amp;nbsp;v.C.) in gebruik gebly, toe dit deur stempelseëls vervang is.

== Letterkunde ==
[[Beeld:British Museum Flood Tablet.jpg|thumb|200px|’n Deel van die ''Heldedig van Gilgamesj'' in [[Akkadies]] uit die [[Biblioteek van Assurbanipal]]. [[Britse Museum]].]]
Die ''[[Heldedig van Gilgamesj]]'' (omstreeks 2000&amp;nbsp;v.C.) behandel in 11 kleitablette die avontuurlike lewe van die held [[Gilgamesj]], die legendariese koning van Uruk. In die loop van die verhaal vind hy ’n metgesel in die kragmens Enkidu, met wie se hulp hy die monster Chuwawa verslaan. Die daaropvolgende dood van sy vriend bring ’n keerpunt in die lewe van Gilgamesj, wat na onsterflikheid streef.

Hy raadpleeg die wyse Uta-Napishtim, by wie hy van die lewensplant hoor. Gilgamesj besluit om die lewensplant in die hande te kry, maar onsterflikheid is hom nie beskore nie: Nadat hy die plant met groot moeite bekom het, word dit deur ’n listige slang van hom afgeneem en sterf hy voor die mure van sy geliefde Uruk.

== Musiek ==
Die woord vir &quot;musiek&quot; is ''nin-gufu'', wat ook &quot;vreugde&quot; beteken. Musiek het ’n belangrike plek in die daaglikse lewe ingeneem. Daar was arbeids-, herders- en liefdesliedjies, liedere wat by feestelikhede aan die hof gesing is, oorwinningsliedere en natuurlik die godsdienstige musiek, waaroor byna alles bekend is.

Godsdienstige gesange het aanvanklik uit een loflied bestaan wat deur een of ’n paar instrumente begelei is. Dit het uiteindelik tot ’n ware liturgie ontwikkel, wat bestaan het uit ’n aantal bepaalde gesange wat dikwels deur hele ensembles begelei is. Uit die bronne kan afgelei word dat beurtsang dikwels voorgekom het.

By die tempels was daar permanente musikante in diens, byvoorbeeld ’n voorsanger. Elke instrument het sy eie rituele betekenis gehad. Die trom, en in die besonder die koperketeltrom, is as ’n spreekbuis van die godheid beskou. In so ’n keteltrom was dikwels ’n godebeeldjie. In die oorgelewerde teksbronne kom daar tekens voor wat as ’n vroeë vorm van notasie beskou word. Daar bestaan nie eensgesindheid oor hierdie moontlikheid en die uiteindelike vertolking daarvan nie, en daarom is daar eintlik niks oor die werklike musiek bekend nie.

Te min inligting is ook bekend oor die stemming of toonhoogte van die instrumente - waaruit byvoorbeeld die samestelling van die toonreekse vasgestel sou kon word. Instrumente wat deur diere bespeel word, vorm ’n tema wat dikwels in die beeldende kuns voorkom. Op die musiekinstrumente self is daar ook dikwels afbeeldings van diere, veral bulle. Die bes ontwikkelde groep was [[snaarinstrument]]e: die harp, lier en luitagtige [[Pandora (mitologie)|pandora]]. Die blaasinstrumente was meestal [[fluit]]e van hout en riet, maar trompette was ook bekend.

Ander musiekinstrumente was tromme, keteltromme, [[tamboeryn]]e, klokkies en [[Simbaal|simbale]]. Identifikasie word bemoeilik deurdat die name van die instrumente baie uiteenlopend was. Die Bybelse beskrywing van instrumente het waarskynlik betrekking op dié wat Mesopotamië veel later vanuit die Grieks-Siriese kultuur binnegekom het.

== Ontwikkeling van koningskap ==
Die inheemse letterkundige tradisie kan in die vroegste geskiedenis in twee tydperke onderskei word: die tydperk voor die Vloed (die sogenaamde sondvloed van die [[Bybel]]) en die tydperk daarna. In die periode voor die Vloed sou nege konings in Mesopotamië regeer het.

Elke koning is bygestaan deur ’n wyse raadsman. Tydens die bewind van die negende koning het die Vloed plaasgevind waartydens die koning deur die gode gered is (vergelyk die geskiedenis van [[Noag se ark|Noag]] en die Ark). Ná die Vloed het die koningskap &quot;neergedaal&quot; op die stad [[Kisj]] en daarmee is ’n moderne indeling, die [[Vroegdinastiese Tydperk van Mesopotamië|Vroegdinastiese Tydperk]] (omstreeks 2900-2300&amp;nbsp;v.C.), ingelui.

In die tyd van die Vroeë Dinastiek I was die konings van Kisj die opperheersers, altans volgens die ''Sumeriese Koningslys''. Dit is seker dat die koningskap ’n noue verband met die godsdiens gehad het. Oor die Vroeë Dinastiek II (2700-2500&amp;nbsp;v.C.) is die bronne duideliker. Uit hierdie tyd is outentieke inskripsies van die konings van Ur, Lagasj en Kisj gevind.

Verskeie konings van die stad Uruk was die helde van bekende sages soos die ''Heldedig van Gilgamesj'', wat ’n historiese agtergrond gehad het. Daar word vertel van die oorloë van koning Enmerkar en Lugalbanda teen die stad Aratta iewers in [[Persië]], asook van die mislukte beleëring van Uruk deur die konings van Kisj tydens die bewind van Gilgamesj.

Volgens opgrawings moes daar tydens hierdie sogenaamde Heroïese Tydperk van Mesopotamië al heelparty stede in Benede-Mesopotamië bestaan het. Hierdie stede was almal polities selfstandig, met elk ’n eie koning. Saam het hulle egter ’n kulturele eenheid gevorm (Sumer, wat ruweg die hele Benede-Mesopotamië ingesluit het), met ’n eie taal en godsdiens. Die religieuse sentrum tot aan die einde van die ou Babiloniese tydperk in omstreeks 600&amp;nbsp;v.C. was die stad [[Nippur]]. By die Sumeriërs het godsdiens ’n sentrale rol gespeel.

'n Stad is beskou as die eiendom van die godheid wat sy welvaart waarborg, en selfs die koning het hom aan die goddelike orde onderwerp. Oor die Vroeë Dinastiek III (2500-2300&amp;nbsp;v.C.) is die meeste bekend, aangesien baie inskripsies uit dié tydperk bewaar gebly het. Dit sluit nie alleen koningsannale in nie, maar ook juridiese en administratiewe werke met inligting oor grondbesit, die beheer van tempels en die daaglikse lewe. Die meeste bronne is opgegrawe in Lagasj, wat in daardie tyd ’n welvarende stad was en ’n bolwerk gevorm het teen die Sumeriërs se oostelike bure, die [[Elam]]iete.

Een van die konings, Urukagina van Lagasj, staan in die geskiedenis bekend as die eerste wetgewer: Hy het ’n edik uitgevaardig ingevolge waarvan vroeëre verhoudings herstel is. Aan die einde van die Vroegdinastieke Tydperk het Lugalzagessi in Uruk aan die bewind gekom en skynbaar ’n groot deel van Mesopotamië regstreeks of onregstreeks beheer.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronne ==
* [[Wêreldspektrum]], 1982, ISBN 0908409591, volume 18, ble. 136, 141

==Skakels==
* [http://kaltric.de/mat/materialien-altorientalistik/sumer Eine kurze Geschichte der Sumerer (und Akkader)]
{{CommonsKategorie-inlyn|Sumer}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Sumer}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Sumer| ]]
[[Kategorie:Antieke Nabye Ooste]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Irak]]
[[Kategorie:Voormalige lande in die Midde-Ooste]]</text>
      <sha1>g88xxrk3uas0mk2p846e4malu33e16a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Red Bull Racing</title>
    <ns>0</ns>
    <id>102885</id>
    <revision>
      <id>2812822</id>
      <parentid>2809208</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:01:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <origin>2812822</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60564" sha1="ndvr67utpz65awzojyhkg59q8tv2uwn" xml:space="preserve">[[Lêer:Red Bull Racing-Logo.png|330px|regs]]
[[Lêer:Daniil Kvyat 2015 Malaysia FP2.jpg|duimnael|300px|Daniil Kvyat in Maleisië, 2015]]
[[Lêer:Max Verstappen, Red Bull-Honda RB15, 2019 Italian Grand Prix, Monza, 8th September (cropped).jpg|duimnael|300px|Max Verstappen, in Italië, 2019. Hy is die suksesvolste Red Bull-renjaer tot op hede.]]

'''Red Bull Racing''' is 'n [[Oostenryk]]se [[Formule Een]]motorrenspan wat se werke in [[Milton Keynes]] in [[Engeland]] gebaseer is. Hulle neem aan die Formule Een-wêreldkampioenskap deel en maak sedert 2019 gebruik van [[Honda Racing F1|Honda se F1-enjins]] in hulle renmotors, nadat hul voorheen [[Renault F1|Renault]]-enjins gebruik het.

Die span se renjaers van [[2009 Formule Een-seisoen|2009]] tot die [[2014 Formule Een-seisoen|2014-seisoen]] was [[Sebastian Vettel]] en [[Mark Webber]] gewees. Van die [[2016 Formule Een-seisoen]] tot 2018 was die renjaers [[Daniel Ricciardo]] en die [[Nederland]]er [[Max Verstappen]]. Die paar kon saam agt oorwinnings en 41 podiumplekke oor die drie jaar inpalm, in 'n tyd wat grootliks deur [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]] gedomineer is. 

Die span, wat vanaf 2018 tot 2020 as '''Aston Martin Red Bull Racing''' bekend gestaan het, is een van twee Formule Eenmotorrenspanne wat deur [[Red Bull GmbH|Red Bull]] besit word, 'n vervaardiger van die energiedrankie [[Red Bull]]. Die ander span is die '''[[Racing Bulls]] F1-span''' (voorheen agtereenvolgend ''Toro Rosso'', ''Scuderia AlphaTauri'' en ''RB'') wat in [[Faenza]], [[Italië]] gesetel is.

[[Red Bull GmbH]] borg ook vele ander ekstreme sportsoorte, o.a. in vliegkuns en vryspronge.

== Renuitslae ==
{{F1 bestuurders resultate legende (weergawe 4)}}
=== 2005 – 2009 ===
&lt;div style=&quot;overflow-x:auto;&quot;&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:85%&quot;
|-
! Jaar
! Onderstel&lt;br /&gt;en bande
! Enjin
! Renjaers
! 1
! 2
! 3
! 4
! 5
! 6
! 7
! 8
! 9
! 10
! 11
! 12
! 13
! 14
! 15
! 16
! 17
! 18
! 19
! Punte
! Plek
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;4&quot;| [[2005 Formule Een-seisoen|2005]]
|rowspan=&quot;4&quot;| RB1&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Michelin}}
|rowspan=&quot;4&quot;| [[Cosworth]] TJ2005 V10
|
| [[2005 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{AU-VLAG}}
| [[2005 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{MY-VLAG}}
| [[2005 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{BH-VLAG}}
| [[2005 San Marino Grand Prix|SMR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SMR}}
| [[2005 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{ES-VLAG}}
| [[2005 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{MC-VLAG}}
| [[2005 Europese Grand Prix|EUR]] &lt;br /&gt; {{EU-VLAG}}
| [[2005 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{CA-VLAG}}
| [[2005 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{US-VLAG}}
| [[2005 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt; {{FR-VLAG}}
| [[2005 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{GB-VLAG}}
| [[2005 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{DE-VLAG}}
| [[2005 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{HU-VLAG}}
| [[2005 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt; {{TR-VLAG}}
| [[2005 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{IT-VLAG}}
| [[2005 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{BE-VLAG}}
| [[2005 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{BR-VLAG}}
| [[2005 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{JP-VLAG}}
| [[2005 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
|rowspan=&quot;4&quot;| '''34'''
|rowspan=&quot;4&quot;| '''7'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{GB-VLAG}} [[David Coulthard]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#ffffff&quot;| &lt;small&gt;DNS&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AT-VLAG}} [[Christian Klien]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#ffffff&quot;| &lt;small&gt;DNS&lt;/small&gt;
|
|
|
|
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#ffffff&quot;| &lt;small&gt;DNS&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|-
|align=&quot;left&quot;| {{IT-VLAG}} [[Vitantonio Liuzzi]]
|
|
|
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;4&quot;| [[2006 Formule Een-seisoen|2006]]
|rowspan=&quot;4&quot;| RB2&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Michelin}}
|rowspan=&quot;4&quot;| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 056 [[V8-enjin|V8]]
|
| [[2006 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{BH-VLAG}}
| [[2006 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{MY-VLAG}}
| [[2006 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{AU-VLAG}}
| [[2006 San Marino Grand Prix|SMR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SMR}}
| [[2006 Europese Grand Prix|EUR]] &lt;br /&gt; {{EU-VLAG}}
| [[2006 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{ES-VLAG}}
| [[2006 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{MC-VLAG}}
| [[2006 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{GB-VLAG}}
| [[2006 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{CA-VLAG}}
| [[2006 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{US-VLAG}}
| [[2006 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt; {{FR-VLAG}}
| [[2006 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{DE-VLAG}}
| [[2006 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{HU-VLAG}}
| [[2006 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt; {{TR-VLAG}}
| [[2006 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{IT-VLAG}}
| [[2006 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2006 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{JP-VLAG}}
| [[2006 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{BR-VLAG}}
|
|rowspan=&quot;4&quot;| '''16'''
|rowspan=&quot;4&quot;| '''7'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{GB-VLAG}} [[David Coulthard]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AT-VLAG}} [[Christian Klien]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|
|
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{nowrap|{{NL-VLAG}} Robert Doornbos}}
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2007 Formule Een-seisoen|2007]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB3&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Bridgestone}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault]] RS27 [[V8-enjin|V8]]
|
| [[2007 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{AU-VLAG}}
| [[2007 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{MY-VLAG}}
| [[2007 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{BH-VLAG}}
| [[2007 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{ES-VLAG}}
| [[2007 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{MC-VLAG}}
| [[2007 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{CA-VLAG}}
| [[2007 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2007 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt; {{FR-VLAG}}
| [[2007 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{GB-VLAG}}
| [[2007 Europese Grand Prix|EUR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|EUR}}
| [[2007 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2007 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|TUR}}
| [[2007 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2007 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2007 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2007 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2007 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
|
|
|rowspan=&quot;3&quot;| '''24'''
|rowspan=&quot;3&quot;| '''5'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{GB-VLAG}} [[David Coulthard]]
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Mark Webber]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2008 Formule Een-seisoen|2008]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB4&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Bridgestone}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault]] RS27 [[V8-enjin|V8]]
|
| [[2008 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{AU-VLAG}}
| [[2008 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{MY-VLAG}}
| [[2008 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{BH-VLAG}}
| [[2008 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{ES-VLAG}}
| [[2008 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt; {{TR-VLAG}}
| [[2008 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{MC-VLAG}}
| [[2008 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{CA-VLAG}}
| [[2008 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt; {{FR-VLAG}}
| [[2008 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{GB-VLAG}}
| [[2008 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{DE-VLAG}}
| [[2008 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{HU-VLAG}}
| [[2008 Europese Grand Prix|EUR]] &lt;br /&gt; {{EU-VLAG}}
| [[2008 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{BE-VLAG}}
| [[2008 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{IT-VLAG}}
| [[2008 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{SG-VLAG}}
| [[2008 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{JP-VLAG}}
| [[2008 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2008 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{BR-VLAG}}
|
|rowspan=&quot;3&quot;| '''29'''
|rowspan=&quot;3&quot;| '''7'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{GB-VLAG}} [[David Coulthard]]
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 18
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 16
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Mark Webber]]
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2009 Formule Een-seisoen|2009]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB5&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Bridgestone}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault]] RS27 [[V8-enjin|V8]]
|
| [[2009 Australiese Grand Prix|AUS]]
| [[2009 Maleisiese Grand Prix|MAL]]
| [[2009 Chinese Grand Prix|CHN]]
| [[2009 Bahreinse Grand Prix|BHR]]
| [[2009 Spaanse Grand Prix|SPA]]
| [[2009 Monaco Grand Prix|MON]]
| [[2009 Turkse Grand Prix|TUR]]
| [[2009 Britse Grand Prix|GBR]]
| [[2009 Duitse Grand Prix|DUI]]
| [[2009 Hongaarse Grand Prix|HON]]
| [[2009 Europese Grand Prix|EUR]]
| [[2009 Belgiese Grand Prix|BEL]]
| [[2009 Italiaanse Grand Prix|ITA]]
| [[2009 Singapoerse Grand Prix|SIN]]
| [[2009 Japannese Grand Prix|JPN]]
| [[2009 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]
| [[2009 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]
|
|
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot; rowspan=&quot;3&quot;| '''153.5'''
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot; rowspan=&quot;3&quot;| {{silwer}}
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Mark Webber]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Sebastian Vettel]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
! Jaar
! Onderstel&lt;br /&gt;en bande
! Enjin
! Renjaers
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
! Punte
! Plek
|}

=== 2010 – 2019 ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:80%&quot;
|-
! Jaar
! Onderstel&lt;br /&gt;en bande
! Enjin
! Renjaers
! 1
! 2
! 3
! 4
! 5
! 6
! 7
! 8
! 9
! 10
! 11
! 12
! 13
! 14
! 15
! 16
! 17
! 18
! 19
! 20
! 21
! Punte
! Plek
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2010 Formule Een-seisoen|2010]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB6&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Bridgestone}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault]] RS27 [[V8-enjin|V8]]
|
| [[2010 Bahreinse Grand Prix|BHR]]
| [[2010 Australiese Grand Prix|AUS]]
| [[2010 Maleisiese Grand Prix|MAL]]
| [[2010 Chinese Grand Prix|CHN]]
| [[2010 Spaanse Grand Prix|SPA]]
| [[2010 Monaco Grand Prix|MON]]
| [[2010 Turkse Grand Prix|TUR]]
| [[2010 Kanadese Grand Prix|KAN]]
| [[2010 Europese Grand Prix|EUR]]
| [[2010 Britse Grand Prix|GBR]]
| [[2010 Duitse Grand Prix|DUI]]
| [[2010 Hongaarse Grand Prix|HON]]
| [[2010 Belgiese Grand Prix|BEL]]
| [[2010 Italiaanse Grand Prix|ITA]]
| [[2010 Singapoerse Grand Prix|SIN]]
| [[2010 Japannese Grand Prix|JPN]]
| [[2010 Koreaanse Grand Prix|KOR]]
| [[2010 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]
| [[2010 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| '''498'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| {{goud}}
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Sebastian Vettel]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Mark Webber]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#EFCFFF&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2011 Formule Een-seisoen|2011]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB7&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault F1|Renault]] RS27-2011 [[V8-enjin|V8]]
|
|[[2011 Australiese Grand Prix|AUS]]
|[[2011 Maleisiese Grand Prix|MAL]]
|[[2011 Chinese Grand Prix|CHN]]
|[[2011 Turkse Grand Prix|TUR]]
|[[2011 Spaanse Grand Prix|SPA]]
|[[2011 Monaco Grand Prix|MON]]
|[[2011 Kanadese Grand Prix|KAN]]
|[[2011 Europese Grand Prix|EUR]]
|[[2011 Britse Grand Prix|GBR]]
|[[2011 Duitse Grand Prix|DUI]]
|[[2011 Hongaarse Grand Prix|HON]]
|[[2011 Belgiese Grand Prix|BEL]]
|[[2011 Italiaanse Grand Prix|ITA]]
|[[2011 Singapoerse Grand Prix|SIN]]
|[[2011 Japannese Grand Prix|JPN]]
|[[2011 Koreaanse Grand Prix|KOR]]
|[[2011 Indiese Grand Prix|IND]]
|[[2011 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]
|[[2011 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| '''650'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| {{goud}}
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Sebastian Vettel]]
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
| bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
| bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
| bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram vinnigste ronde}}
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
| bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition}}
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Mark Webber]]
| bgcolor=&quot;#dfffdf&quot; | 5
| bgcolor=&quot;#dfffdf&quot; | 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
| bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot; | 3{{Pictogram vinnigste ronde}}
| bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot; | 2{{Pictogram vinnigste ronde}}
| bgcolor=&quot;#dfffdf&quot; | 4{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#dfffdf&quot; | 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
| bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot; | 3
| bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot; | 3
| bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot; | 3{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot; | 3{{Pictogram poleposition}}
| bgcolor=&quot;#dfffdf&quot; | 5
| bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot; | 2{{Pictogram vinnigste ronde}}
| bgcolor=&quot;#efcfff&quot; | &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
| bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot; | 3
| bgcolor=&quot;#dfffdf&quot; | 4
| bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot; | 3
| bgcolor=&quot;#dfffdf&quot; | 4
| bgcolor=&quot;#dfffdf&quot; | 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
| bgcolor=&quot;#ffffbf&quot; | 1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2012 Formule Een-seisoen|2012]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB8&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault F1|Renault]] RS27-2012 [[V8-enjin|V8]]
|
| [[2012 Australiese Grand Prix|AUS]]
| [[2012 Maleisiese Grand Prix|MAL]]
| [[2012 Chinese Grand Prix|CHN]]
| [[2012 Bahreinse Grand Prix|BHR]]
| [[2012 Spaanse Grand Prix|SPA]]
| [[2012 Monaco Grand Prix|MON]]
| [[2012 Kanadese Grand Prix|KAN]]
| [[2012 Europese Grand Prix|EUR]]
| [[2012 Britse Grand Prix|GBR]]
| [[2012 Duitse Grand Prix|DUI]]
| [[2012 Hongaarse Grand Prix|HON]]
| [[2012 Belgiese Grand Prix|BEL]]
| [[2012 Italiaanse Grand Prix|ITA]]
| [[2012 Singapoerse Grand Prix|SIN]]
| [[2012 Japannese Grand Prix|JPN]]
| [[2012 Koreaanse Grand Prix|KOR]]
| [[2012 Indiese Grand Prix|IND]]
| [[2012 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]
| [[2012 Verenigde State Grand Prix|VSA]]
| [[2012 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]
|
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| '''460'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| {{goud}}
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Sebastian Vettel]]
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 22&lt;sup&gt;'''†'''&lt;/sup&gt;
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Mark Webber]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 20
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2013 Formule Een-seisoen|2013]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB9&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault F1|Renault]] RS27-2013 [[V8-enjin|V8]]
|
| [[2013 Australiese Grand Prix|AUS]]
| [[2013 Maleisiese Grand Prix|MAL]]
| [[2013 Chinese Grand Prix|CHN]]
| [[2013 Bahreinse Grand Prix|BHR]]
| [[2013 Spaanse Grand Prix|SPA]]
| [[2013 Monaco Grand Prix|MON]]
| [[2013 Kanadese Grand Prix|KAN]]
| [[2013 Britse Grand Prix|GBR]]
| [[2013 Duitse Grand Prix|DUI]]
| [[2013 Hongaarse Grand Prix|HON]]
| [[2013 Belgiese Grand Prix|BEL]]
| [[2013 Italiaanse Grand Prix|ITA]]
| [[2013 Singapoerse Grand Prix|SIN]]
| [[2013 Koreaanse Grand Prix|KOR]]
| [[2013 Japannese Grand Prix|JPN]]
| [[2013 Indiese Grand Prix|IND]]
| [[2013 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]
| [[2013 Verenigde State Grand Prix|VSA]]
| [[2013 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| '''596'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| {{goud}}
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Sebastian Vettel]]
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Mark Webber]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15&lt;sup&gt;'''†'''&lt;/sup&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2014 Formule Een-seisoen|2014]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB10&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault F1|Renault]] Energy F1-2014 [[V6-enjin|V6 turbo]]
|
| [[2014 Australiese Grand Prix|AUS]]
| [[2014 Maleisiese Grand Prix|MAL]]
| [[2014 Bahreinse Grand Prix|BHR]]
| [[2014 Chinese Grand Prix|CHN]]
| [[2014 Spaanse Grand Prix|SPA]]
| [[2014 Monaco Grand Prix|MON]]
| [[2014 Kanadese Grand Prix|KAN]]
| [[2014 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]
| [[2014 Britse Grand Prix|GBR]]
| [[2014 Duitse Grand Prix|DUI]]
| [[2014 Hongaarse Grand Prix|HON]]
| [[2014 Belgiese Grand Prix|BEL]]
| [[2014 Italiaanse Grand Prix|ITA]]
| [[2014 Singapoerse Grand Prix|SIN]]
| [[2014 Japannese Grand Prix|JPN]]
| [[2014 Russiese Grand Prix|RUS]]
| [[2014 Verenigde State Grand Prix|VSA]]
| [[2014 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]
| [[2014 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| '''405'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| {{silwer}}
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Sebastian Vettel]]
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Daniel Ricciardo]]
|bgcolor=&quot;#000000&quot; style=&quot;color: #ffffff&quot;| DSQ
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2015 Formule Een-seisoen|2015]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB11&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault F1|Renault]] Energy F1-2015 [[V6-enjin|V6 turbo]]
|
| [[2015 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2015 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
| [[2015 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2015 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2015 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2015 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;{{vlagikoon|MON}}
| [[2015 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2015 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2015 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2015 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2015 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2015 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2015 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2015 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2015 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
| [[2015 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2015 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2015 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
| [[2015 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot;| '''187'''
|rowspan=&quot;3&quot;| '''4'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Daniel Ricciardo]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{RU-VLAG}} [[Daniil Kvyat]]
|bgcolor=&quot;#ffffff&quot;| &lt;small&gt;DNS&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;4&quot;| [[2016 Formule Een-seisoen|2016]]
|rowspan=&quot;4&quot;| RB12&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;4&quot;| [[Renault F1|TAG Heuer]] F1-2016 [[V6-enjin|V6 turbo]]
|
| [[2016 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2016 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2016 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2016 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
| [[2016 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2016 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;{{vlagikoon|MON}}
| [[2016 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2016 Europese Grand Prix|EUR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AZE}}
| [[2016 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2016 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2016 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2016 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2016 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2016 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2016 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2016 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
| [[2016 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2016 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2016 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2016 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
| [[2016 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|rowspan=&quot;4&quot; bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| '''468'''
|rowspan=&quot;4&quot; bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| '''{{silwer}}'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Daniel Ricciardo]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|-
|align=&quot;left&quot;| {{RU-VLAG}} [[Daniil Kvyat]]
|bgcolor=&quot;#ffffff&quot;| &lt;small&gt;DNS&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
|
|
|
|
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2017 Formule Een-seisoen|2017]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB13&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault F1|TAG Heuer]] F1-2017 [[V6-enjin|V6 turbo]]
|
|[[2017 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
|[[2017 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CHN}}
|[[2017 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
|[[2017 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
|[[2017 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
|[[2017 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MON}}
|[[2017 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
|[[2017 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AZE}}
|[[2017 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
|[[2017 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
|[[2017 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
|[[2017 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
|[[2017 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
|[[2017 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
|[[2017 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
|[[2017 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
|[[2017 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
|[[2017 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}
|[[2017 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
|[[2017 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;|'''368'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;|'''{{brons}}'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{AU-VLAG}} [[Daniel Ricciardo]]
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2018 Formule Een-seisoen|2018]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB14&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Renault F1|TAG Heuer]] F1-2018 [[V6-enjin|V6 turbo]]
|
| [[2018 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2018 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2018 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CHN}}
| [[2018 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AZE}}
| [[2018 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2018 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MON}}
| [[2018 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2018 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|FRA}}
| [[2018 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2018 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2018 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2018 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2018 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2018 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2018 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2018 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
| [[2018 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2018 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2018 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2018 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
| [[2018 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;|'''419'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;|'''{{brons}}'''
|-
|align=&quot;left&quot;|{{vlagikoon|AUS}} [[Daniel Ricciardo]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|-
|align=&quot;left&quot;|{{vlagikoon|NED}} [[Max Verstappen]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;4&quot;| [[2019 Formule Een-seisoen|2019]]
|rowspan=&quot;4&quot;| RB15&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;4&quot;| [[Honda]] RA619H [[V6-enjin|V6 turbo]]
|
| [[2019 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2019 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2019 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CHN}}
| [[2019 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AZE}}
| [[2019 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2019 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MON}}
| [[2019 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2019 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|FRA}}
| [[2019 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2019 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2019 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2019 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2019 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2019 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2019 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2019 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
| [[2019 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2019 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2019 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2019 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
| [[2019 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|rowspan=&quot;4&quot; bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| '''417'''
|rowspan=&quot;4&quot; bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| '''{{brons}}'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#ffffbf&quot;| 1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| 2
|-
|align=&quot;left&quot;| {{FR-VLAG}} [[Pierre Gasly]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14&lt;sup&gt;'''†'''&lt;/sup&gt;
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
|-
|align=&quot;left&quot;| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
! Jaar
! Onderstel&lt;br /&gt;en bande
! Enjin
! Renjaers
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!20
!21
! Punte
! Plek
|}
&lt;/div&gt;

=== 2020 – hede ===
&lt;div style=&quot;overflow-x:auto;&quot;&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:80%&quot;
|-
! Jaar
! Onderstel&lt;br /&gt;en bande
! Enjin
! Renjaers
! 1
! 2
! 3
! 4
! 5
! 6
! 7
! 8
! 9
! 10
! 11
! 12
! 13
! 14
! 15
! 16
! 17
! 18
! 19
! 20
! 21
! 22
! 23
! 24
! Punte
! Plek
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2020 Formule Een-seisoen|2020]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB16&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Honda]]&lt;br/&gt;RA620H&lt;br/&gt; [[V6-enjin|V6 turbo]]
|
| [[2020 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{AT-VLAG}}
| [[2020 Steiermarkse Grand Prix|STI]]&lt;br/&gt;[[Lêer:Flag of Steiermark.svg|20px]]
| [[2020 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{HU-VLAG}}
| [[2020 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{GB-VLAG}}
| [[70ste Herdenking Grand Prix|70J]]&lt;br/&gt;[[Lêer:F1 70 Logo retraced.svg|28px]]
| [[2020 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{ES-VLAG}}
| [[2020 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{BE-VLAG}}
| [[2020 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{IT-VLAG}}
| [[2020 Toskaanse Grand Prix|TOS]]&lt;br/&gt;{{IT-VLAG}}
| [[2020 Russiese Grand Prix|RUS]]&lt;br/&gt;{{RU-VLAG}}
| [[2020 Eifelse Grand Prix|EIF]]&lt;br/&gt;{{DE-VLAG}}
| [[2020 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;{{PT-VLAG}}
| [[2020 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;[[Beeld:Flag of Emilia-Romagna (de facto).svg|20px|Vlag van Emilia-Romagna]]
| [[2020 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|TUR}}
| [[2020 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|BHR}}
| [[2020 Sakhir Grand Prix|SAK]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|BHR}}
| [[2020 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;[[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|
|
|
|
|
|
|
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| '''319'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| '''{{silwer}}'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=ffdf9f|3
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=ffdf9f|3
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffdf9f|3
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf|6
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|
|
|
|
|
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|
|
|
|
|
|
|
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2021 Formule Een-seisoen|2021]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB17&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Honda]]&lt;br/&gt;RA621H&lt;br/&gt;[[V6-enjin|V6 turbo]]
|
| [[2021 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2021 Emilia Romagna Grand Prix|EMI]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag of Emilia-Romagna (de facto).svg|20px|Vlag van Emilia-Romagna]]
| [[2021 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;{{PT-VLAG}}
| [[2021 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2021 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MON}}
| [[2021 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AZE}}
| [[2021 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|FRA}}
| [[2021 Stiermarkse Grand Prix|STI]] &lt;br /&gt; [[Lêer:Flag of Steiermark.svg|20px]]
| [[2021 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2021 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2021 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2021 Belgiese Grand Prix|BEL]]‡ &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2021 Nederlandse Grand Prix|NED]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|NED}}
| [[2021 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2021 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
| [[2021 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|TUR}}
| [[2021 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2021 Meksikostad Grand Prix|MXS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2021 São Paulo Grand Prix|SAP]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Bandeira_da_cidade_de_São_Paulo.svg|20px]]
| [[2021 Katarse Grand Prix|KAT]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|QAT}}
| [[2021 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SAU}}
| [[2021 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| '''585,5'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;| '''{{silwer}}'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=cfcfff|18&lt;sup&gt;'''†'''&lt;/sup&gt;{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=efcfff|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;&lt;small&gt;NF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf|9
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=efcfff|&lt;sup&gt;'''2'''&lt;/sup&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=dfdfdf|&lt;sup&gt;'''2'''&lt;/sup&gt;2
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{MX-VLAG}} [[Sergio Pérez]]
|bgcolor=dfffdf| 5
|bgcolor=cfcfff| 11
|bgcolor=dfffdf| 4
|bgcolor=dfffdf| 5
|bgcolor=dfffdf| 4
|bgcolor=ffffbf| 1
|bgcolor=ffdf9f| 3
|bgcolor=dfffdf| 4
|bgcolor=dfffdf| 6
|bgcolor=cfcfff| 16{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=efcfff| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| 19
|bgcolor=dfffdf| 8
|bgcolor=dfffdf| 5
|bgcolor=dfffdf| 9
|bgcolor=ffdf9f| 3
|bgcolor=ffdf9f| 3
|bgcolor=ffdf9f| 3
|bgcolor=dfffdf| 4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| 4
|bgcolor=efcfff| &lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| 15&lt;sup&gt;'''†'''&lt;/sup&gt;
|
|
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2022 Formule Een-seisoen|2022]]
|rowspan=&quot;3&quot;| RB18&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Red Bull Powertrains|Red Bull RBPTH001]]&lt;br/&gt;1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|
| [[2022 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2022 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|SAU}}
| [[2022 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2022 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Flag of Emilia-Romagna (de facto).svg|20px|Vlag van Emilia-Romagna]]
| [[2022 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Flag of Miami, Florida.svg|20px|rand]]
| [[2022 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2022 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|MON}}
| [[2022 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|AZE}}
| [[2022 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2022 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2022 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2022 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|FRA}}
| [[2022 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2022 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2022 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|NED}}
| [[2022 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2022 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2022 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2022 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2022 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2022 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Bandeira_da_cidade_de_São_Paulo.svg|20px]]
| [[2022 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;ffffbf&quot;|'''759'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;ffffbf&quot;|'''{{Goud}}'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
|bgcolor=cfcfff|19&lt;sup&gt;'''†'''&lt;/sup&gt;
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=ffffbf|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=ffdf9f|3
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf|7
|bgcolor=dfdfdf|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;2{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=dfffdf|7
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf|&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt; 6
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{MX-VLAG}} [[Sergio Pérez]]
|bgcolor=cfcfff|18&lt;sup&gt;'''†'''&lt;/sup&gt;
|bgcolor=dfffdf|4{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfdfdf|&lt;sup&gt;'''3'''&lt;/sup&gt;2
|bgcolor=dfffdf|4
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=efcfff|&lt;sup&gt;'''5'''&lt;/sup&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf|4
|bgcolor=dfffdf|5
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfffdf|5
|bgcolor=dfffdf|6{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfffdf|4
|bgcolor=ffdf9f|3
|bgcolor=dfffdf|&lt;sup&gt;'''5'''&lt;/sup&gt; 7
|bgcolor=ffdf9f|3
|
|
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=3| [[2023 Formule Een-seisoen|2023]]
|rowspan=3| RB19&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=3| [[Red Bull Powertrains|Honda RBPTH001]]&lt;br/&gt;1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|
| [[2023 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2023 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|SAU}}
| [[2023 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2023 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|AZE}}
| [[2023 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Flag of Miami, Florida.svg|20px|rand]]
| [[2023 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|MON}}
| [[2023 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2023 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2023 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2023 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2023 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2023 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2023 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|NED}}
| [[2023 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2023 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2023 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2023 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|QAT}}
| [[2023 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2023 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2023 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Bandeira_da_cidade_de_São_Paulo.svg|20px]]
| [[2023 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Flag of Las Vegas, Nevada.svg|20px|rand|Vlag van Las Vegas]]
| [[2023 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;ffffbf&quot;|'''860'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;ffffbf&quot;|'''{{Goud}}'''
|-
|align=left| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfdfdf|&lt;sup&gt;'''3'''&lt;/sup&gt;2
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffffbf|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=dfffdf|5
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|&lt;sup&gt;'''2'''&lt;/sup&gt;1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=ffffbf|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|
|
|-
|align=left| {{MX-VLAG}} [[Sergio Pérez]]
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf|5{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=cfcfff|16
|bgcolor=dfffdf|4
|bgcolor=dfffdf|6{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffdf9f|&lt;sup&gt;'''2'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf|6
|bgcolor=ffdf9f|3
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfffdf|4
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfffdf|8
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf|10
|bgcolor=dfffdf|4
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf|4
|bgcolor=ffdf9f|3
|bgcolor=dfffdf|4
|
|
|-
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=3| [[2024 Formule Een-seisoen|2024]]
|rowspan=3| RB20&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=3| [[Red Bull Powertrains|Honda RBPTH002]]&lt;br/&gt;1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|
| [[2024 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|BHR}}
| [[2024 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|SAU}}
| [[2024 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|AUS}}
| [[2024 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|JPN}}
| [[2024 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|CHN}}
| [[2024 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;[[Beeld:Flag of Miami, Florida.svg|20px|rand]]
| [[2024 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;[[Beeld:Flag of Emilia-Romagna (de facto).svg|20px|Vlag van Emilia-Romagna]]
| [[2024 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|MON}}
| [[2024 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|CAN}}
| [[2024 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|ESP}}
| [[2024 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|AUT}}
| [[2024 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|GBR}}
| [[2024 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|HUN}}
| [[2024 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|BEL}}
| [[2024 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|NED}}
| [[2024 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br/&gt;{{vlagikoon|ITA}}
| [[2024 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|AZE}}
| [[2024 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|SIN}}
| [[2024 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|VSA}}
| [[2024 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|MEX}}
| [[2024 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;[[Beeld:Bandeira_da_cidade_de_São_Paulo.svg|20px]]
| [[2024 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt;[[Beeld:Flag of Las Vegas, Nevada.svg|20px|rand|Vlag van Las Vegas]]
| [[2024 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt;{{vlagikoon|QAT}}
| [[2024 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;[[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=ffdf9f|'''589'''
|rowspan=&quot;3&quot; bgcolor=ffdf9f|'''{{brons}}'''
|-
|align=left|{{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition|p=1|v=1}}
|bgcolor=ffffbf|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfdfdf|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;2{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf|6
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=ffffbf|1
|bgcolor=dfffdf|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;5{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfffdf|5
|bgcolor=dfffdf|4
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfffdf|6
|bgcolor=dfffdf|5
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=ffdf9f|&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf|6
|bgcolor=ffffbf|&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf|5
|bgcolor=ffffbf|&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;1
|bgcolor=dfffdf|6
|-
|align=left|{{MX-VLAG}} [[Sergio Pérez]]
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfffdf|5
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=ffdf9f|&lt;sup&gt;'''3'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf|&lt;sup&gt;'''3'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=dfffdf|8
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf|8
|bgcolor=dfffdf|&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;7
|bgcolor=cfcfff|17
|bgcolor=dfffdf|7
|bgcolor=dfffdf|7{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf|6
|bgcolor=dfffdf|8
|bgcolor=cfcfff|17&lt;sup&gt;'''†'''&lt;/sup&gt;
|bgcolor=dfffdf|10
|bgcolor=dfffdf|7
|bgcolor=cfcfff|17
|bgcolor=cfcfff|&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;11
|bgcolor=dfffdf|10
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=4| [[2025 Formule Een-seisoen|2025]]
|rowspan=4| RB21&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{Pirelli}}
|rowspan=4| [[Red Bull Powertrains|Honda RBPTH003]]&lt;br/&gt;1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|
| [[2025 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2025 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|CHN}}
| [[2025 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2025 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2025 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|SAU}}
| [[2025 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Flag of Miami, Florida.svg|20px|rand]]
| [[2025 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2025 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|MON}}
| [[2025 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2025 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2025 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2025 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2025 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2025 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2025 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|NED}}
| [[2025 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2025 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|AZE}}
| [[2025 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2025 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2025 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2025 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Bandeira_da_cidade_de_São_Paulo.svg|20px]]
| [[2025 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Flag of Las Vegas, Nevada.svg|20px|rand|Vlag van Las Vegas]]
| [[2025 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt; {{vlagikoon|QAT}}
| [[2025 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|rowspan=4 bgcolor=efefef| '''144*'''
|rowspan=4 bgcolor=efefef| '''4*'''
|-
|align=left|{{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
|bgcolor=dfdfdf|2
|bgcolor=dfffdf|&lt;sup&gt;'''3'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf|6
|bgcolor=dfdfdf|2{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf|4
|bgcolor=ffffbf|1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf|4
|bgcolor=dfffdf|10
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|&lt;!--plus sprint--&gt;
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|&lt;!--plus sprint--&gt;
|bgcolor=|
|bgcolor=|&lt;!--plus sprint--&gt;
|bgcolor=|
|bgcolor=|&lt;!--plus sprint--&gt;
|bgcolor=|
|-
|align=left|{{NZ-VLAG}} [[ Liam Lawson]]
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff|12
|bgcolor=|&lt;!-- laat blanko en ook verder ondertoe --&gt;
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|-
|align=left|{{JP-VLAG}} [[Yuki Tsunoda]]
|bgcolor=|&lt;!-- laat blanko --&gt;
|bgcolor=|&lt;!-- laat blanko --&gt;
|bgcolor=cfcfff|12
|bgcolor=dfffdf|9
|bgcolor=efcfff|&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf|10
|bgcolor=dfffdf|10
|bgcolor=cfcfff|17
|bgcolor=cfcfff|13
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|&lt;!--plus sprint--&gt;
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|
|bgcolor=|&lt;!--plus sprint--&gt;
|bgcolor=|
|bgcolor=|&lt;!--plus sprint--&gt;
|bgcolor=|
|bgcolor=|&lt;!--plus sprint--&gt;
|bgcolor=|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
! Jaar
! Onderstel&lt;br /&gt;en bande
! Enjin
! Renjaers
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!20
!21
!22
!23
!24
! Punte
! Plek
|}&lt;/div&gt;
* &lt;sup&gt;'''†'''&lt;/sup&gt; Die renjaer haal nie die einde nie, maar word wel geklassifiseer omdat hy meer as 90% van die renafstand voltooi het.&lt;br/&gt;
* ‡ Halwe punte is in België toegeken in 2021 omdat daar minder as 75% van die wedren afgelê is weens hewige reën.&lt;br/&gt;
* '''*''' Seisoen nog aan die gang.

== Eksterne skakels ==
* [http://www.redbullracing.com/ Amptelike webtuiste]
* {{Commonskat-inlyn|Red Bull Racing}}

[[Kategorie:Formule Een-vervaardigers]]
[[Kategorie:Formule Een Wêreldvervaardigerskampioene]]</text>
      <sha1>ndvr67utpz65awzojyhkg59q8tv2uwn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Force India</title>
    <ns>0</ns>
    <id>102949</id>
    <revision>
      <id>2812994</id>
      <parentid>2579046</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:34:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Uitslae */ [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]</comment>
      <origin>2812994</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27423" sha1="fzn54thszuowyxmxwlgycvcbcv6b9fl" xml:space="preserve">Die '''Force India F1'''-span was 'n Formule 1-span wat vanaf die 2008-seisoen tot in 2017 aan die [[Formule Een]]-wêreldkampioenskap deelgeneem het.

Force India het ontstaan uit die Spyker F1-span, wat gespruit het uit Midland, wat op sy beurt uit die [[Jordan Grand Prix]]span ontstaan het in Oktober 2007.

Die span se renjaers in 2016 was [[Sergio Pérez]] en [[Nico Hülkenberg]], en in 2017 en 2018 Pérez en [[Esteban Ocon]].

== Uitslae ==
[[Lêer:Force India duo 2015 Malaysia Race.jpg|duimnael|420px|Force India tweeling ([[Sergio Pérez]] en [[Nico Hülkenberg]]) tydens die [[2015 Maleisiese Grand Prix]].]]
{{Tabelverklaring vir F1-renjaeruitslag}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:85%&quot;
|-
! Jaar
! Onderstel&lt;br /&gt;en enjin
! Bande
! Renjaers
! 1
! 2
! 3
! 4
! 5
! 6
! 7
! 8
! 9
! 10
! 11
! 12
! 13
! 14
! 15
! 16
! 17
! 18
! 19
! 20
! 21
! Punte
! Plek

|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2008 Formule Een-seisoen|2008]]
|rowspan=&quot;3&quot;| VJM01&lt;br /&gt;[[Scuderia Ferrari|Ferrari]] 056 [[V8-enjin|V8]]
|rowspan=&quot;3&quot;| {{Bridgestone}}
|
| [[2008 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2008 Maleisiese Grand Prix|MAL]]&lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
| [[2008 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2008 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2008 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br /&gt; {{vlagikoon|TUR}}
| [[2008 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MON}}
| [[2008 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2008 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|FRA}}
| [[2008 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2008 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2008 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2008 Europese Grand Prix|EUR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|EUR}}
| [[2008 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2008 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2008 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2008 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2008 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2008 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
|
|
|
|rowspan=&quot;3&quot;| '''0'''
|rowspan=&quot;3&quot;| '''10de'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Adrian Sutil]]
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 19
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 16
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 19
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 19
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 16
|
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{IT-VLAG}} [[Giancarlo Fisichella]]
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 18
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 16
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 18
|
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;4&quot;| [[2009 Formule Een-seisoen|2009]]
|rowspan=&quot;4&quot;| VJM02&lt;br /&gt;[[Mercedes-Benz]] FO 108W [[V8-enjin|V8]]
|rowspan=&quot;4&quot;| {{Bridgestone}}
|
| [[2009 Australiese Grand Prix|AUS]]
| [[2009 Maleisiese Grand Prix|MAL]]
| [[2009 Chinese Grand Prix|CHN]]
| [[2009 Bahreinse Grand Prix|BHR]]
| [[2009 Spaanse Grand Prix|SPA]]
| [[2009 Monaco Grand Prix|MON]]
| [[2009 Turkse Grand Prix|TUR]]
| [[2009 Britse Grand Prix|GBR]]
| [[2009 Duitse Grand Prix|DUI]]
| [[2009 Hongaarse Grand Prix|HON]]
| [[2009 Europese Grand Prix|EUR]]
| [[2009 Belgiese Grand Prix|BEL]]
| [[2009 Italiaanse Grand Prix|ITA]]
| [[2009 Singapoerse Grand Prix|SIN]]
| [[2009 Japannese Grand Prix|JPN]]
| [[2009 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]
| [[2009 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]
|
|
|
|
|rowspan=&quot;4&quot;| '''13'''
|rowspan=&quot;4&quot;| '''9de'''
|-
|align=&quot;left&quot;|{{DE-VLAG}} [[Adrian Sutil]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 16
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|
|
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;|{{IT-VLAG}} [[Giancarlo Fisichella]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 18
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#DFDFDF&quot;| 2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{IT-VLAG}} Vitantonio Liuzzi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|
|
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2010 Formule Een-seisoen|2010]]
|rowspan=&quot;3&quot;| VJM03&lt;br /&gt;[[Mercedes-Benz]] FO 108X [[V8-enjin|V8]]
|rowspan=&quot;3&quot;| {{Bridgestone}}
|
| [[2010 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2010 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2010 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
| [[2010 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2010 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2010 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;{{vlagikoon|MON}}
| [[2010 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|TUR}}
| [[2010 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2010 Europese Grand Prix|EUR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|EUR}}
| [[2010 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2010 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2010 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2010 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2010 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2010 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2010 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2010 Koreaanse Grand Prix|KOR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|KOR}}
| [[2010 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
| [[2010 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot;| '''68'''
|rowspan=&quot;3&quot;| '''7de'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Adrian Sutil]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 16
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{IT-VLAG}} Vitantonio Liuzzi
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 16
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 16
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2011 Formule Een-seisoen|2011]]
|rowspan=&quot;3&quot;| VJM04&lt;br /&gt;[[Mercedes-Benz]] FO 108Y [[V8-enjin|V8]]
|rowspan=&quot;3&quot;| {{Pirelli}}
|
| [[2011 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2011 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
| [[2011 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2011 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|TUR}}
| [[2011 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2011 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;{{vlagikoon|MON}}
| [[2011 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2011 Europese Grand Prix|EUR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|EUR}}
| [[2011 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2011 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2011 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2011 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2011 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2011 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2011 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2011 Koreaanse Grand Prix|KOR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|KOR}}
| [[2011 Indiese Grand Prix|IND]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|IND}}
| [[2011 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
| [[2011 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
|
|
|rowspan=&quot;3&quot;| '''62''' 
|rowspan=&quot;3&quot;| '''6de'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Adrian Sutil]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15 
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13 
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{GB-VLAG}} [[Paul di Resta]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11 
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12 
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 18
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2012 Formule Een-seisoen|2012]]
|rowspan=&quot;3&quot;| VJM05&lt;br /&gt;[[Mercedes-Benz]] FO 108Z [[V8-enjin|V8]]
|rowspan=&quot;3&quot;| {{Pirelli}}
|
| [[2012 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2012 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
| [[2012 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2012 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2012 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2012 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;{{vlagikoon|MON}}
| [[2012 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2012 Europese Grand Prix|EUR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|EUR}}
| [[2012 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2012 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2012 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2012 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2012 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2012 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2012 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2012 Koreaanse Grand Prix|KOR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|KOR}}
| [[2012 Indiese Grand Prix|IND]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|IND}}
| [[2012 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt;[[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
| [[2012 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2012 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
|
|rowspan=&quot;3&quot;| '''109'''
|rowspan=&quot;3&quot;| '''7de'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{GB-VLAG}} [[Paul di Resta]]
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#EFCFFF&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 19
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
|bgcolor=&quot;#EFCFFF&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 21
|bgcolor=&quot;#CFCFFF&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#EFCFFF&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#DFFFDF&quot;| 5
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2013 Formule Een-seisoen|2013]]
|rowspan=&quot;3&quot;| VJM06&lt;br /&gt;[[Mercedes-Benz]] FO 108Z [[V8-enjin|V8]]
|rowspan=&quot;3&quot;| {{Pirelli}}
|
| [[2013 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2013 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
| [[2013 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2013 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2013 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2013 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;{{vlagikoon|MON}}
| [[2013 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2013 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2013 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2013 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2013 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2013 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2013 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2013 Koreaanse Grand Prix|KOR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|KOR}}
| [[2013 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2013 Indiese Grand Prix|IND]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|IND}}
| [[2013 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt;[[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
| [[2013 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2013 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
|
|
|rowspan=&quot;3&quot;| '''77'''
|rowspan=&quot;3&quot;| '''6de'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{GB-VLAG}} [[Paul di Resta]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Adrian Sutil]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2014 Formule Een-seisoen|2014]]
|rowspan=&quot;3&quot;| VJM07&lt;br /&gt;[[Mercedes-Benz]] PU106A Hybrid [[V6-enjin|V6]] Turbo
|rowspan=&quot;3&quot;| {{Pirelli}}
|
| [[2014 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2014 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
| [[2014 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2014 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2014 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2014 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;{{vlagikoon|MON}}
| [[2014 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2014 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2014 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2014 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2014 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2014 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2014 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2014 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2014 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2014 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
| [[2014 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2014 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
| [[2014 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt;[[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot;|'''155'''
|rowspan=&quot;3&quot;|'''6de'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{MX-VLAG}} [[Sergio Pérez]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|DNS
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2015 Formule Een-seisoen|2015]]
|rowspan=&quot;3&quot;| VJM08&lt;br /&gt;[[Mercedes-Benz]] PU106B Hybrid [[V6-enjin|V6 turbo]]
|rowspan=&quot;3&quot;| {{Pirelli}}
|
| [[2015 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2015 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
| [[2015 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2015 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2015 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2015 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;{{vlagikoon|MON}}
| [[2015 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2015 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2015 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2015 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2015 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2015 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2015 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2015 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2015 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
| [[2015 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2015 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2015 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
| [[2015 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|
|
|rowspan=&quot;3&quot;|'''136'''
|rowspan=&quot;3&quot;|'''5de'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|DNS
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{MX-VLAG}} [[Sergio Pérez]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|
|
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2016 Formule Een-seisoen|2016]]
|rowspan=&quot;3&quot;| VJM09&lt;br /&gt;[[Mercedes-Benz]] [[V6-enjin|V6 turbo]]
|rowspan=&quot;3&quot;| {{Pirelli}}
|
| [[2016 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2016 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2016 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{CN-VLAG}}
| [[2016 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
| [[2016 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2016 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MON}}
| [[2016 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2016 Europese Grand Prix|EUR]] &lt;br /&gt; {{AZ-VLAG}}
| [[2016 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2016 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2016 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2016 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2016 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2016 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2016 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2016 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
| [[2016 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2016 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2016 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2016 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
| [[2016 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|rowspan=&quot;3&quot;|'''173'''
|rowspan=&quot;3&quot;|'''4de'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 15
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 19
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|-
|align=&quot;left&quot;| {{MX-VLAG}} [[Sergio Pérez]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 16
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|-
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2017 Formule Een-seisoen|2017]]
|rowspan=&quot;3&quot;| VJM10&lt;br /&gt;[[Mercedes-Benz]] [[V6-enjin|V6 turbo]]
|rowspan=&quot;3&quot;| {{Pirelli}}
|
|[[2017 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
|[[2017 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CHN}}
|[[2017 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
|[[2017 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
|[[2017 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
|[[2017 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MON}}
|[[2017 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
|[[2017 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AZE}}
|[[2017 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
|[[2017 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
|[[2017 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
|[[2017 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
|[[2017 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
|[[2017 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
|[[2017 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}
|[[2017 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
|[[2017 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
|[[2017 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}
|[[2017 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
|[[2017 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
|
|rowspan=&quot;3&quot; |'''187'''
|rowspan=&quot;3&quot; |'''4de'''
|-
|align=&quot;left&quot;| {{MX-VLAG}} [[Sergio Pérez]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 4
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| ''13''
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 17
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|
|-
|align=&quot;left&quot;| {{FR-VLAG}} [[Esteban Ocon]]
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 5
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|-
!rowspan=&quot;3&quot;| [[2018 Formule Een-seisoen|2018]]
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Mercedes-Benz|Mercedes]] 1.6 [[V6-enjin|V6 turbo]]
|rowspan=&quot;3&quot;| {{Pirelli}}
|
| [[2018 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUS}}
| [[2018 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BHR}}
| [[2018 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CHN}}
| [[2018 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AZE}}
| [[2018 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ESP}}
| [[2018 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MON}}
| [[2018 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|CAN}}
| [[2018 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|FRA}}
| [[2018 Oostenrykse Grand Prix|AUT]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|AUT}}
| [[2018 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}
| [[2018 Duitse Grand Prix|DUI]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GER}}
| [[2018 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}
| [[2018 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}
| [[2018 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}
| [[2018 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}
| [[2018 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|RUS}}
| [[2018 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}
| [[2018 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}
| [[2018 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}
| [[2018 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}
| [[2018 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; [[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]
!rowspan=&quot;3&quot;|59*
|rowspan=&quot;3&quot;|'''7de'''
|-
|align=&quot;left&quot;|{{vlagikoon|MEX}} [[Sergio Pérez]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 16
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#ffdf9f&quot;| 3
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 14
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|-
|align=&quot;left&quot;|{{vlagikoon|FRA}} [[Esteban Ocon]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 12
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 10
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 11
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 9
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| DNF
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 6
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 7
|bgcolor=&quot;#dfffdf&quot;| 8
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| 13
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|bgcolor=&quot;#013220&quot;| 
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
! Jaar
! Onderstel&lt;br /&gt;en enjin
! Bande
! Renjaers
! 1
! 2
! 3
! 4
! 5
! 6
! 7
! 8
! 9
! 10
! 11
! 12
! 13
! 14
! 15
! 16
! 17
! 18
! 19
! 20
! 21
! Punte
! Plek
|}

* Vanaf die [[2018 Belgiese Grand Prix]] ding die span onder die nuwe naam '''[[Racing Point F1-span]]''' mee, nadat die vorige Force India-span gelikwideer is. Hulle verloor dus al hul kampioenskapspunte tot op daardie stadium. Die span se naam is weereens in 2021 verander, hierdie keer na [[Aston Martin F1]].

[[Kategorie:Formule Een-vervaardigers]]</text>
      <sha1>fzn54thszuowyxmxwlgycvcbcv6b9fl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gethyllis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>103984</id>
    <revision>
      <id>2812767</id>
      <parentid>2548550</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:04:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812767</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7056" sha1="kdqqugcjcem1wwom780b8p5r8d6j8ib" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|name = Koekemakranka
|taxon = Gethyllis
|image = Gethyllis ciliaris01.jpg
|image_caption = ''Gethyllis ciliaris''
|authority=[[Carl Linnaeus|L.]]&lt;ref name=Linn/&gt;
|type_species_authority=[[Carl Linnaeus|L.]]
|type_species=''[[Gethyllis afra]]''
|synonyms_ref=&lt;ref name=w&gt;[http://apps.kew.org/wcsp/namedetail.do?name_id=307894 Kew World Checklist of Selected Plant Families]&lt;/ref&gt;
|synonyms=
* ''Abapus'' &lt;small&gt;[[Adans.]] (1763).&lt;/small&gt;
* ''Papiria'' &lt;small&gt;[[Carl Peter Thunberg|Thunb.]] (1776).&lt;/small&gt;
* ''Klingia'' &lt;small&gt;[[Selmar Schönland|Schönland]] (1919).&lt;/small&gt;
| subdivision_ranks  = Spesies
| subdivision        = [[#Spesies|Sien teks]]
}}

'''Gethyllis''' is 'n plant [[genus]] wat hoort tot [[Amaryllidaceae]], die narsingleliefamilie. Dit is [[inheems]]e bolplantjies ([[geofiet|geofiete]]) in die winterreënstreek van Suid-Afrika en staan ook bekend as '''koekemakranka'''. Dit versprei 'n aangename geur en besit glo [[Volksgeneeskunde in Suid-Afrika|volksgeneeskundige]] eienskappe.

== Verspreiding ==
Die plant is inheems in die westelike dele van die [[Wes-Kaap]]. Verskeie [[spesie]]s van die plant word bedreig en het voorheen algemeen in die [[Kaapse Skiereiland]] en op die [[Kaapse Vlakte]] voorgekom. In die [[Richtersveld]], [[Namakwaland]], [[Sandveld]] en die [[Strandveld]] is dit nog redelik volop omdat dit daar nie weens oorbeweiding deur vee bedreig word nie. Selfs in die Donkin-reservaat in die middestad van [[Port Elizabeth]] word koekemakrankas aangetref.

== Naam ==
Die koekemakranka staan wetenskaplik bekend as die Gethyllis-spesies en behoort tot die Amarillis-[[familie (biologie)|familie]]. Die bekendste van die 31 bekende spesies is die ''Gethyllis ciliaris'', ''G. afra'', ''G. spiralis'', ''G. namaquensis'' en ''G. villosa''. Koekemakranka, koekmakranka, bramakranka en kramakranka is die volksname. Vroeë reisigers en wetenskaplikes soos O.F. Mentzel, [[Carl Peter Thunberg]], [[William John Burchell]] en E. Kretschmar het reeds wisselvorme van hierdie name gebruik. Waarskynlik het hulle dit aan die [[Khoisan]]tale ontleen. Dit is een van die weinige Khoisan-plantname wat bewaar gebly het.

== Beskrywing ==
Die plant is 'n klein bolplant en word tot 60 jaar oud. Elke plant kry tussen November en Januarie een wasagtige wit, [[room (kleur)|roomgeel]] of ligte [[roos (kleur)|rooskleurige]] blom. Die blommetjie groei direk uit die grond en het dan geen blare nie. Dit word bestuif en kwyn binne 4 [[dag|dae]] weg sonder om 'n spoor na te laat. Die [[blom]] gee 'n sterk maar aangename reuk af. In die reëntyd as die grond sag is, groei daar lang en dun gekrulde (spiraalvormige) [[blaar|blare]] uit die grond. In die laat lente sterf die blare weg. Die blare is grysgroen van kleur en bedek met hare. In die laat herfs verskyn die vrug. Dit het die vorm van 'n [[volwassene]] se vinger of 'n klein [[piesang]], dus ovaalvormig en vleesagtig. Aanvanklik is die bessie geel of wit, maar word deurskynend as dit ryp word. Dan gee dit 'n lekker soet reuk af. Deur sy lang wortels kry die plant baie voedsel in sy bessie waarmee dit die lang somer moet oorleef.  In die vrugmoes is daar baie swart saadjies. As die vrug met rus gelaat word, vergaan die sagte omhulsel mettertyd en word die sade in die [[herfs]] vrygestel. [[Skilpad|Skilpaaie]], fisante en [[ystervark]]e vreet die vrug en help met die verspreiding van die saad. Dit is moeilik om die plant self te kweek.

== Gebruik ==
Omdat die geur van die vruggies mens aan [[aarbei]]e laat dink, is dit lekker om te eet. Daarom het sommige spesies in sekere streke skaars geword. Reeds die Khoi en die vroeë blanke koloniste het die vrugmoes met [[brandewyn]] gemeng om die drank ekstra geur en smaak te gee. Toe is geglo dat dit 'n geneesmiddel is vir maagklagtes. Koekemakranka is volgens sekere mense 'n klanknabootsing van die frase &quot;goed vir my maagkrampe!&quot; Gedroogde blommetjies en vruggies is gebruik om aan vertrekke, klere en beddegoed 'n aangename geur te gee. Dus is dit die voorganger van die moderne potpourri. Ook is die plantdele gebruik om pitswere, bloedvinte en insekbyte te genees. 'n Tee getrek van die gedroogde blare het nie alleen tandpyn teengewerk nie, maar ook die libido verhoog. Alhoewel die vrug eetbaar is, is die ander deel nie geskik vir menslike verbruik nie en is dalk selfs giftig.

== Spesies ==
{{div col|colwidth=400px}}
* ''[[Gethyllis afra]]'' &lt;small&gt;L.&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis barbarae]]'' &lt;small&gt;G.D.Duncan&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis barkerae]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis britteniana]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis campanulata]]'' &lt;small&gt;[[Louisa Bolus|L.Bolus]]&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis cavidens]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis ciliaris]]'' &lt;small&gt;(Thunb.) Thunb.&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis fimbriatula]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis grandiflora]]'' &lt;small&gt;L.Bolus&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis gregoriana]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis hallii]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis heinzeana]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis kaapensis]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis lanuginosa]]'' &lt;small&gt;[[Hermann Wilhelm Rudolf Marloth|Marloth]]&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis lata]]'' &lt;small&gt;L.Bolus&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis latifolia]]'' &lt;small&gt;Masson ex Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis linearis]]'' &lt;small&gt;L.Bolus&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis longistyla]]'' &lt;small&gt;[[Harry Bolus|Bolus]]&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis marginata]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis namaquensis]]'' &lt;small&gt;(Schönland) [[Anna Amelia Obermeyer|Oberm.]]&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis oligophylla]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis oliverorum]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis pectinata]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis roggeveldensis]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis setosa]]'' &lt;small&gt;Marloth&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis spiralis]]'' &lt;small&gt;(Thunb.) Thunb.&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis transkarooica]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis uteana]]'' &lt;small&gt;D.Müll.-Doblies&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis verrucosa]]'' &lt;small&gt;Marloth&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis verticillata]]'' &lt;small&gt;[[Robert Brown (botanis)|R.Br.]]&lt;/small&gt;
* ''[[Gethyllis villosa]]'' &lt;small&gt;(Thunb.) Thunb.&lt;/small&gt;
{{div col end}}

== Bibliografie ==
* Du Preez, Jean: ''Om die reuk van die hemel vir ander te red''. Van alle kante, [[Die Burger]], 2 September 2015.
* [[Dierdré Snijman|Snijman, Dee]]: ''Gethyllis''. Kirstenbosch: [[Compton Herbarium]], 2004. www.plantzafrica.com
* [[Ernst van Jaarsveld|Van Jaarsveld, Ernst]]: ''Lekseltjie koekemakranka-brandewyn vir die maag''. WoonBurger, Die Burger, 24 Januarie 1998.

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=Linn&gt;{{harvnb|Linnaeus|1753|loc=[https://www.biodiversitylibrary.org/item/13829#page/454/mode/1up Class XI: Dodecandria. Monogynia. Gethyllis p.&amp;nbsp;442]}}&lt;/ref&gt;
}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Gethyllis| ]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>kdqqugcjcem1wwom780b8p5r8d6j8ib</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Austin-Bergstrom Internasionale Lughawe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>105319</id>
    <revision>
      <id>2812775</id>
      <parentid>2731159</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:33:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <origin>2812775</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22020" sha1="093oqfbcrdwyjmizshc1baftj5tzxc0" xml:space="preserve">{{Infobox airport
|IATA = AUS
|ICAO = KAUS
|type = Openbaar
|built = 23 Mei 1999
|Caption = 
|caption2 = 
|city-served = 
|coordinates = {{Koördinate|30|11|40|N|97|40|12|W|aansig=inlyn,titel}}
|elevation-f = 542
|elevation-m = 165
|focus_city = 
|hub = 
|image = 
|image-width = 280
|latNS = N| latd = 30| latm = 11| lats = 40
|location = [[Austin, Texas|Austin]], [[Texas]], [[Verenigde State]]
|longEW = W|longd = 97|longm = 40|longs = 12
|metric-rwy = yes
|name = Austin–Bergstrom Internasionale Lughawe
|pushpin_label = AUS
|pushpin_map = VSA Texas
|pushpin_map_caption = &lt;center&gt;Ligging in Texas VSA&lt;/center&gt;
|r1-number =17L/35R
|r1-length-f =9 000
|r1-length-m =2 743
|r1-surface =beton
|r2-number =17R/35L
|r2-length-f =12 248
|r2-length-m =3 733
|r2-surface =beton
|stat-year = 2024
|stat1-header = Passasiers
|stat1-data =21 762 904
|stat2-header = Lugbewegings
|stat2-data =259 967
|stat3-header = Vrag (in pond)
|stat3-data =301 898 138
|website = [http://www.abia.org/ www.abia.org]
|footnotes = Bron: [[Federale Lugvaartadministrasie]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=Austin International Airport Total Operations and Traffic for 2021 |url=http://austintexas.gov/news/december-2021-passenger-cargo-traffic-aus-year-end-numbers-2021 |date=17 Februarie 2022 |access-date=17 Februarie 2022 |archive-date=16 Februarie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220216171618/https://www.austintexas.gov/news/december-2021-passenger-cargo-traffic-aus-year-end-numbers-2021 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
}}

'''Austin–Bergstrom Internasionale Lughawe''' ([[IATA]]: '''AUS''', [[ICAO]]: '''KAUS''') is 'n [[internasionale lughawe]] geleë in [[Austin, Texas|Austin]], die hoofstad van [[Texas]], in die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], en bedien die groter Austin metropolitaanse gebied, die 34 grootste metropolitaanse gebied in die Verenigde State. Dit is ongeveer agt kilometer suidoos van die middestad van Austin geleë, en dek 1&amp;nbsp;717 [[hektaar]] met twee aanloopbane en drie helikopterlandingsplekke. Dit is op dieselfde terrein as wat die Bergstrom Lugmagbasis voorheen was. Die lughawe en lugmagbasis is vernoem na kaptein John Augustus Earl Bergstrom, 'n offisier wat in die 19 Bombardementgroep gedien het.&lt;ref name=&quot;ci.austin.tx.us&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.ci.austin.tx.us/austinairport/bergstromhistory.htm |title=Bergstrom Air Force Base: A 52-Year History of Service |publisher=Austin–Bergstrom International Airport |access-date=28 Augustus 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20121119125546/http://www.ci.austin.tx.us/austinairport/bergstromhistory.htm |archive-date=19 November 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Die lughawe vervang Robert Mueller Munisipale Lughawe as die belangrikste lughawe in Austin.

'n Totaal van 13&amp;nbsp;570&amp;nbsp;711 passasiers het deur Austin–Bergstrom Internasionale Lughawe beweeg in 2021.&lt;ref&gt;{{cite news|title = December 2014 Passenger, Cargo traffic at Austin-Bergstrom|url = http://www.austintexas.gov/news/december-2014-passenger-cargo-traffic-austin-bergstrom|location = Austin|date = 29 Januarie 2015}}&lt;/ref&gt; Die lughawe is nou die 34 besigste lughawe vir totale passasiers in die Verenigde State.&lt;ref name=&quot;top2011&quot;&gt;{{cite web|title = Calendar Year 2014 Passenger Boardings at Commercial Service Airports|url = http://www.faa.gov/airports/planning_capacity/passenger_allcargo_stats/passenger/media/cy14-commercial-service-enplanements.pdf|publisher = Federal Aviation Administration|accessdate = 19 November 2015|page = 1}}&lt;/ref&gt; 

== Geskiedenis ==
Austin–Bergstrom Internasionale Lughawe is geleë op die ou terrein van Bergstrom Lugmagbasis. Austin-Bergstrom vervang Robert Mueller Munisipale Lughawe, die nuwe lughawe het op 23 Mei 1999 vir die publiek geopen.

Die lughawe beskik oor 'n aanloopbaan van 3&amp;nbsp;730&amp;nbsp;m, een van die langste kommersiële aanloopbane in die Verenigde State. Daar is 25 poorte binne die Barbara Jordan passasierterminaal, wat ontwerp is vir die uiteindelike uitbreiding na 52 hekke by die primêre terminaal, met die bou van bykomende satellietbusstoppe ook moontlik. Oorspronklik bedoel as 'n 18-hek fasiliteit met 'n voetspoor van 'n bietjie meer as 46&amp;nbsp;000 m&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, is ABIA uitgebrei tydens konstruksie om ses bykomende hekke te neem vir 'n totaal van 25 poorte.&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://lubbockonline.com/stories/052399/sta_052399026.shtml |title=Austin–Bergstrom International Airport to take off today |agency=Associated Press |date=23 Mei 1999 |work=Lubbock Online |publisher=Lubbock Avalanche-Journal |access-date=4 Junie 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20171128200258/http://lubbockonline.com/stories/052399/sta_052399026.shtml |archive-date=28 November 2017 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

== Fasiliteite ==
[[Lêer:AUS-terminal-Jul2010.JPG|duimnael|Die wandelarea van die Barbara Jordan Terminaal]]

=== Barbara Jordan Terminaal ===
Die Barbara Jordan Terminaal is ontwerp deur die Austin firma Page Southerland Page met mede-argitek Gensler onder kontrak deur die Nuwe Lughawe Projekspan. Die hoofargitek was 'n professor in argitektuur aan die Universiteit van Texas in Austin, Larry Speck.&lt;ref&gt;[http://utopia.utexas.edu/university/longhorn/speck.html Larry Speck UTopia Profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060617174350/http://utopia.utexas.edu/university/longhorn/speck.html |date=17 Junie 2006 }} ''The University of Texas.''&lt;/ref&gt; Die terminaal is 61&amp;nbsp;000 vierkante meter met 'n totaal van 25 poorte, met twee wat gebruik kan word vir internasionale aankomste. Daar is verskeie restaurante en winkels in die terminaal.&lt;ref&gt;''[http://austintexas.gov/department/concessions-and-services Austin-Bergstrom International Airport Shopping &amp; Dining]'' City of Austin, austintexas.gov, besoek 1 Maart 2014&lt;/ref&gt; Die terminale het ook 'n stadion waar plaaslike musiekgroepe kan opvoer, in ooreenstemming met die gees van Austin as &quot;die lewende musiekhoofstad van die wêreld&quot;. Die terminale is gekoppel aan 'n 3000 ruim parkeergarage vir openbare parkering. 'n Gekonsolideerde huurmotorfasiliteit is verbind deur 'n loopvlak aan die terminale en die parkeergarage. Beide [[American Airlines]] en [[United Airlines]] bedryf sitkamers by die lughawe vir die lede van hulle besigheidsitkamerprogramme. [[Alaska Airlines]] en [[British Airways]] First en Club World passasiers het ook toegang tot die fasiliteite van American Airlines.

Die Barbara Jordan Terminaal se eerste groot uitbreidingsprojek, die Oos-Terminaal Gapingvernouingprojek, is in die somer van 2015 voltooi. Dit het 'n vergrote doeane- en immigrasiefasiliteit op die aankomsvlak bygevoeg, wat meer as 600 passasiers per uur kan verwerk, asook twee binnelandse bagasiegondels, en 'n vergrote sekuriteitskontrolepunt op die afwykingsvlak.&lt;ref&gt;http://www.austintexas.gov/news/newer-bigger-better-customs-facility-opens-austin’s-airport&lt;/ref&gt; Die byvoeging van die nuwe huurmotorfasiliteit, in Oktober 2015 voltooi, het toegelaat dat die 900 parkeerplekke voorheen vir huurmotors op die boonste verdieping van die parkeergarage omskep kon word in bykomende korttermynparkering.

'n Nuwe sewe poort uitbreiding is teen laat 2015 begin, aan die oostekant van die terminale waar die internasionale poorte tans is. Die nuwe hekke sal verder van mekaar gespasieer word om groter vliegtuie te akkommodeer.&lt;ref&gt;&quot;Improvements are Underway&quot;, ''Austin-Bergstrom International Airport''&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://emma.msrb.org/ER818602-ER637310-ER1038939.pdf&lt;/ref&gt;

=== Suid-Terminaal ===
'n Sekondêre terminale bekend as die Suid-Terminaal is in opdrag as 'n gesamentlike onderneming met die Mexikaanse-gebaseerde laekoste-lugredery VivaAerobus, en wat die diens begin van Austin op 1 Mei 2008. Die fasiliteit het drie passasiershekke sonder lugbrûe—passasiers loop na die parkeerde vliegtuig en klim op by die trappe—en het 'n klein doeane fasiliteit. VivaAerobus het aanvanklik gevlieg na Cancún en Monterrey, met planne om uiteindelik ses bestemmings in Mexiko by te voeg, hoewel net Puerto Vallarta—nie een van die oorspronklik aangekondig stede—bygevoeg is voordat VivaAerobus beëindig diens aan die VSA op 1 Junie, 2009. Hul onttrekking uit die mark was te wyte aan 'n [[epidemie]] van varkgriep in Meksiko wat gelei het tot 'n hoë aantal kansellasies onder reisigers. VivaAerobus het sedertdien diens hervat aan die Verenigde State van Amerika, maar het nog nie teruggekeer na Austin nie.&lt;ref&gt;[http://www.statesman.com/business/content/business/stories/other/05/16/0516aerobus.html VivaAerobus to cease operations out of Austin–Bergstrom] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090519154252/http://www.statesman.com/business/content/business/stories/other/05/16/0516aerobus.html |date=19 Mei 2009 }}.&lt;/ref&gt; Die operateur van die terminaal het die sluiting van die fasiliteit op dieselfde tyd aangekondig.

Die Stadsraad van Austin het in Augustus 2015 'n 30-jaar huurkontrak vir die fasiliteit gemagtig, wat geopen is in die winter 2015–2016 na 'n $11&amp;nbsp;000&amp;nbsp;000 opknapping. Die ultra-laekostelugdienste Frontier Airlines en Allegiant Air sou hul bedrywighede verskuif van die Barbara Jordan Terminaal.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://kxan.com/2015/08/28/south-terminal-plan-approved-by-austin-city-council/ |title=South Terminal Plan Approved by Austin City Council|access-date= 3 Desember 2015 |archive-date=27 Desember 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151227091701/http://kxan.com/2015/08/28/south-terminal-plan-approved-by-austin-city-council/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== Lugrederye en bestemmings ==

=== Passasiers ===
Vyftien kommersiële [[lugredery]]e en hul plaaslike vennote bedien 48 bestemmings in Noord-Amerika, die Verenigde Koninkryk en Duitsland vanuit Austin–Bergstrom.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://austintexas.gov/department/nonstop-flights-out-abia |title=Nonstop flights out of ABIA |work=Austin–Bergstrom International Airport |publisher=City of Austin |access-date=22 Februarie 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191026075758/http://www.austintexas.gov/department/nonstop-flights-out-abia |archive-date=26 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Lugredery
!Bestemmings
|-
|{{Vlagikoon|Meksiko}} [[Aeroméxico]]
|[[Meksikostad Internasionale Lughawe|Meksikostad]]&lt;ref&gt;[http://www.austintexas.gov/news/aeromexico-announces-austin-mexico-city-nonstop Aeroméxico announces Austin Mexico City Nonstop]&lt;/ref&gt;
|-
|{{Vlagikoon|Kanada}} [[Air Canada]] Express
|[[Toronto Pearson Internasionale Lughawe|Toronto–Pearson]]&lt;br/&gt;'''Seisoenaal''': [[Vancouver Internasionale Lughawe|Vancouver]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Alaska Airlines]]
|[[Seattle-Tacoma Internasionale Lughawe|Seattle/Tacoma]], [[San Diego Internasionale Lughawe|San Diego]], [[San Francisco Internasionale Lughawe|San Francisco]], [[San Jose Internasionale Lughawe|San Jose, Kalifornië]], [[Seattle-Tacoma Internasionale Lughawe|Seattle/Tacoma]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Alaska Airlines]] bedryf deur [[SkyWest Airlines]]
|[[Portland Internasionale Lughawe|Portland, Oregon]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Allegiant Air]]
|Asheville, [[Cincinnati/Noordelike Kentucky Internasionale Lughawe|Cincinnati]], [[Des Moines Internasionale Lughawe|Des Moines]], [[Gerald R. Ford Internasionale Lughawe|Grand Rapids]], [[Indianapolis Internasionale Lughawe|Indianapolis]], [[McGhee Tyson Lughawe|Knoxville]], [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Louisville Internasionale Lughawe|Louisville]], [[John Wayne-lughawe|Orange County]], [[Orlando Sanford Internasionale Lughawe|Orlando/Sanford]], Provo, [[Sarasota-Bradenton Internasionale Lughawe|Sarasota]], Sioux Falls, [[Dulles Internasionale Lughawe|Washington–Dulles]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[American Airlines]]
|[[Logan Internasionale Lughawe|Boston]], [[Cancún Internasionale Lughawe|Cancún]], [[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte]], [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare]], [[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe|Dallas/Fort Worth]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], Jacksonville (FL), [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Miami Internasionale Lughawe|Miami]], [[JFK-lughawe|New York–JFK]], [[John Wayne-lughawe|Orange County]], [[Louis Armstrong New Orleans Internasionale Lughawe|Orlando]], [[Philadelphia Internasionale Lughawe|Philadelphia]], [[Phoenix Sky Harbor Internasionale Lughawe|Phoenix]], Puerto Vallarta, Punta Cana, San José del Cabo, [[Tampa Internasionale Lughawe|Tampa]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[American Eagle]]
|[[Phoenix Sky Harbor Internasionale Lughawe|Phoenix]]
'''Seisoenaal:''' [[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte-Douglas]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde Koninkryk}} [[British Airways]]
|[[Lughawe Londen-Heathrow|Londen–Heathrow]]
|-
|{{Vlagikoon|Panama}} [[Copa Airways]]
|[[Tocumen Internasionale Lughawe|Tocumen]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Delta Air Lines]]
|[[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta]], [[Logan Internasionale Lughawe|Boston]], [[Detroit]], [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], [[Denver Internasionale Lughawe|Denver]], [[Minneapolis–Saint Paul Internasionale Lughawe|Minneapolis/St. Paul]], [[JFK-lughawe|New York–JFK]], [[Salt Lake City Internasionale Lughawe|Salt Lake City]],  [[Seattle-Tacoma Internasionale Lughawe|Seattle/Tacoma]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Delta Connection]]
|Cincinnati, Raleigh/Durham
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Frontier Airlines]]
|[[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta]], [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare]], [[Denver Internasionale Lughawe|Denver]], [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando]], [[Philadelphia Internasionale Lughawe|Philadelphia]]&lt;ref&gt;[http://www.austintexas.gov/news/frontier-adds-orlando-philadelphia-nonstops Frontier adds Orlando Philadelphia Nonstops]&lt;/ref&gt;
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[JetBlue Airways]]
|[[Logan Internasionale Lughawe|Boston-Logan]], [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe‎|Fort Lauderdale]], Long Beach, [[JFK-lughawe|New York–JFK]], [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando]]
|-
|{{Vlagikoon|Nederland}} [[KLM]]
|[[Lughawe Schiphol|Amsterdam]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.austintexas.gov/news/klm-royal-dutch-airlines-launches-new-route-between-austin-and-amsterdam |title=KLM Royal Dutch Airlines Launches New Route Between Austin and Amsterdam |publisher=AustinTexas.gov |date=29 Maart 2022 |accessdate=30 April 2022 |archive-date=20 Oktober 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231020175223/https://www.austintexas.gov/news/klm-royal-dutch-airlines-launches-new-route-between-austin-and-amsterdam |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
|{{Vlagikoon|Duitsland}} [[Lufthansa]]
|[[Lughawe Frankfurt|Frankfurt]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Southwest Airlines]]
|[[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta]], [[Baltimore/Washington Internasionale Lughawe|Baltimore/Washington]], [[Logan Internasionale Lughawe|Boston-Logan]], [[Midway Internasionale Lughawe|Chicago–Midway]], [[Dallas Love Field|Dallas–Love]], [[Denver Internasionale Lughawe|Denver]], [[El Paso]], [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale]], Harlingen, [[William P. Hobby-lughawe|Houston–Hobby]], [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], Lubbock, [[Nashville Internasionale Lughawe|Nashville]], [[Newark Liberty Internasionale Lughawe|Newark]], [[Louis Armstrong New Orleans Internasionale Lughawe|New Orleans]], [[Oakland Internasionale Lughawe|Oakland]], [[John Wayne-lughawe|Orange County, Kalifornië]], [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando]], [[Phoenix Sky Harbor Internasionale Lughawe|Phoenix]], [[St. Louis Lambert Internasionale Lughawe|St. Louis]], [[San Diego Internasionale Lughawe|San Diego]], [[San Jose Internasionale Lughawe|San Jose (Kalifornië)]], [[Seattle-Tacoma Internasionale Lughawe|Seattle/Tacoma]], [[Tampa Internasionale Lughawe|Tampa]], [[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe|Washington–Nasionaal]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Spirit Airlines]]
|[[Baltimore/Washington Internasionale Lughawe|Baltimore]], [[Cancún Internasionale Lughawe|Cancún]], Detroit, [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale]], [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], [[Newark Liberty Internasionale Lughawe|Newark]], [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando]]&lt;br/&gt;'''Seisoenaal''': [[Sacramento Internasionale Lughawe|Sacramento]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[United Airlines]]
|[[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare]], [[Denver Internasionale Lughawe|Denver]], [[George Bush Interkontinentale Lughawe|Houston–George Bush Interkontinentaal]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], [[Newark Liberty Internasionale Lughawe|Newark]], [[San Francisco Internasionale Lughawe|San Francisco]], [[Dulles Internasionale Lughawe|Washington–Dulles]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[United Express]]
|[[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare]], [[Denver Internasionale Lughawe|Denver]], [[George Bush Interkontinentale Lughawe|Houston–George Bush Interkontinentaal]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], [[San Francisco Internasionale Lughawe|San Francisco]], [[Dulles Internasionale Lughawe|Washington–Dulles]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde Koninkryk}} [[Virgin Atlantic]]
|[[Lughawe Londen-Heathrow|Londen–Heathrow]]
|}

=== Topbestemmings ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot;
|+'''Besigste binnelandse roetes na en van AUS''' (November 2021 – Oktober 2022)&lt;ref name=&quot;transtats&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=Nhf&amp;Nv42146_anzr=N756v0,%20gk:%20N756v0%20-%20Or4t5641z%20V06r40n6v10ny&amp;pn44vr4=SNPgf|title=RITA – BTS – Transtats|publisher=BTS|access-date=17 Januarie 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles, Kalifornië]]
| 552 000
| American, Delta, JetBlue, Southwest, Spirit, United
|-
| 2
| [[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe|Dallas/Fort Worth, Texas]]
| 545 000
| American
|-
| 3
| [[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta, Georgia]]
| 520 000
| Delta, Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 4
| [[Denver Internasionale Lughawe|Denver, Colorado]]
| 504 000
| American, Frontier, Southwest, Spirit, United
|-
| 5
| [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas, Nevada]]
| 425 000
| Allegiant, American, Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 6
| [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 386 000
| American, Southwest, Spirit, United
|-
| 7
| [[Phoenix Sky Harbor Internasionale Lughawe|Phoenix, Arizona]]
| 343 000
| American, Southwest
|-
| 8
| [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando, Florida]]
| 331 000
| American, Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 9
| [[John F. Kennedy Internasionale Lughawe|New York-JFK, New York]]
| 286 000
| American, Delta, JetBlue
|-
| 10
| [[Miami Internasionale Lughawe|Miami, Florida]]
| 272 000
| American, Southwest
|}

=== Rederye se markaandeel ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot;
|+ Desember 2021 – November 2022&lt;ref name=&quot;transtats&quot; /&gt;
|-
!Rang
!Redery
!Passasiers
!Aandeel
|-
!scope=&quot;row&quot;| 1
|style=&quot;text-align:left;&quot;| [[Southwest Airlines]]
| 7 775 000
| 39,44%
|-
!scope=&quot;row&quot;| 2
|[[American Airlines]]
| 4 019 000
| 20,39%
|-
!scope=&quot;row&quot;| 3
|[[Delta Air Lines]]
| 2 305 000
| 11,69%
|-
!scope=&quot;row&quot;| 4
|[[United Airlines]]
| 1 197 000
| 10,13%
|-
!scope=&quot;row&quot;| 5
|Envoy Air
| 1 004 000
| 5,08%
|}

== Landvervoer ==
[[Lêer:CapitalMetroAirportFlyer.JPG|duimnael|'n Bus van Capital Metro Airport Flyer]]
Die Capital Metropolitan Transportation Authority (CapMetro) bedryf &quot;Airport Flyer&quot; busdienste na en van die Universiteit van Texas hoofkampus, en stop in die middestad van Austin.

Roete 20, wat deur CapMetro bestuur word, vertrek elke 15 minute vanaf die aankomsvlak. Die roete neem passasiers deur die East Riverside Corridor na Downtown en UT-Austin voordat dit ooswaarts langs Manorweg beweeg.

Deur die Project Connect-plan,&lt;ref name=&quot;CapMetro Project Connect&quot;&gt;{{cite web|title=capmetro.org|url=https://capmetro.org/projectconnect/|access-date=17 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200619233608/https://www.capmetro.org/projectconnect|archive-date=19 Junie 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt;  word beplan dat die lughawe die suidelike terminus van die Capital Metropolitan Transportation Authority Blue Line-ligspoor sal wees, wat deur die East Riverside Corridor sal loop na Downtown Austin en die Universiteit van Texas in Austin so ver noord as Noord-Lamar/US183. Blue Line-konstruksiekoste word op VS$1,3 miljard beraam&lt;ref name=&quot;City, CapMetro OK $10 billion Project Connect transit plan&quot;&gt;{{cite web|title=statesman.com|url=https://www.statesman.com/news/20200610/city-capmetro-ok-10-billion-project-connect-transit-plan|access-date=17 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200701204140/https://www.statesman.com/news/20200610/city-capmetro-ok-10-billion-project-connect-transit-plan|archive-date=1 Julie 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt; en behoort reeds in 2029 voltooi te wees.

Die webwerf van Austin–Bergstrom Internasionale Lughawe vertoon 'n lys van gelisensieerde en toegelate vervoer-opsies: bus, pendeldiens, taxi, huurmotors, en nog baie meer.

== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}

== Eksterne skakels ==
* [http://www.abia.org/ Austin–Bergstrom International Airport] (amptelike webtuiste)

[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>093oqfbcrdwyjmizshc1baftj5tzxc0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812776</id>
      <parentid>2812775</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:35:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Lugrederye en bestemmings */</comment>
      <origin>2812776</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22010" sha1="s5w2mymdgitefpqcxp574lhsoi0wknb" xml:space="preserve">{{Infobox airport
|IATA = AUS
|ICAO = KAUS
|type = Openbaar
|built = 23 Mei 1999
|Caption = 
|caption2 = 
|city-served = 
|coordinates = {{Koördinate|30|11|40|N|97|40|12|W|aansig=inlyn,titel}}
|elevation-f = 542
|elevation-m = 165
|focus_city = 
|hub = 
|image = 
|image-width = 280
|latNS = N| latd = 30| latm = 11| lats = 40
|location = [[Austin, Texas|Austin]], [[Texas]], [[Verenigde State]]
|longEW = W|longd = 97|longm = 40|longs = 12
|metric-rwy = yes
|name = Austin–Bergstrom Internasionale Lughawe
|pushpin_label = AUS
|pushpin_map = VSA Texas
|pushpin_map_caption = &lt;center&gt;Ligging in Texas VSA&lt;/center&gt;
|r1-number =17L/35R
|r1-length-f =9 000
|r1-length-m =2 743
|r1-surface =beton
|r2-number =17R/35L
|r2-length-f =12 248
|r2-length-m =3 733
|r2-surface =beton
|stat-year = 2024
|stat1-header = Passasiers
|stat1-data =21 762 904
|stat2-header = Lugbewegings
|stat2-data =259 967
|stat3-header = Vrag (in pond)
|stat3-data =301 898 138
|website = [http://www.abia.org/ www.abia.org]
|footnotes = Bron: [[Federale Lugvaartadministrasie]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=Austin International Airport Total Operations and Traffic for 2021 |url=http://austintexas.gov/news/december-2021-passenger-cargo-traffic-aus-year-end-numbers-2021 |date=17 Februarie 2022 |access-date=17 Februarie 2022 |archive-date=16 Februarie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220216171618/https://www.austintexas.gov/news/december-2021-passenger-cargo-traffic-aus-year-end-numbers-2021 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
}}

'''Austin–Bergstrom Internasionale Lughawe''' ([[IATA]]: '''AUS''', [[ICAO]]: '''KAUS''') is 'n [[internasionale lughawe]] geleë in [[Austin, Texas|Austin]], die hoofstad van [[Texas]], in die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], en bedien die groter Austin metropolitaanse gebied, die 34 grootste metropolitaanse gebied in die Verenigde State. Dit is ongeveer agt kilometer suidoos van die middestad van Austin geleë, en dek 1&amp;nbsp;717 [[hektaar]] met twee aanloopbane en drie helikopterlandingsplekke. Dit is op dieselfde terrein as wat die Bergstrom Lugmagbasis voorheen was. Die lughawe en lugmagbasis is vernoem na kaptein John Augustus Earl Bergstrom, 'n offisier wat in die 19 Bombardementgroep gedien het.&lt;ref name=&quot;ci.austin.tx.us&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.ci.austin.tx.us/austinairport/bergstromhistory.htm |title=Bergstrom Air Force Base: A 52-Year History of Service |publisher=Austin–Bergstrom International Airport |access-date=28 Augustus 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20121119125546/http://www.ci.austin.tx.us/austinairport/bergstromhistory.htm |archive-date=19 November 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Die lughawe vervang Robert Mueller Munisipale Lughawe as die belangrikste lughawe in Austin.

'n Totaal van 13&amp;nbsp;570&amp;nbsp;711 passasiers het deur Austin–Bergstrom Internasionale Lughawe beweeg in 2021.&lt;ref&gt;{{cite news|title = December 2014 Passenger, Cargo traffic at Austin-Bergstrom|url = http://www.austintexas.gov/news/december-2014-passenger-cargo-traffic-austin-bergstrom|location = Austin|date = 29 Januarie 2015}}&lt;/ref&gt; Die lughawe is nou die 34 besigste lughawe vir totale passasiers in die Verenigde State.&lt;ref name=&quot;top2011&quot;&gt;{{cite web|title = Calendar Year 2014 Passenger Boardings at Commercial Service Airports|url = http://www.faa.gov/airports/planning_capacity/passenger_allcargo_stats/passenger/media/cy14-commercial-service-enplanements.pdf|publisher = Federal Aviation Administration|accessdate = 19 November 2015|page = 1}}&lt;/ref&gt; 

== Geskiedenis ==
Austin–Bergstrom Internasionale Lughawe is geleë op die ou terrein van Bergstrom Lugmagbasis. Austin-Bergstrom vervang Robert Mueller Munisipale Lughawe, die nuwe lughawe het op 23 Mei 1999 vir die publiek geopen.

Die lughawe beskik oor 'n aanloopbaan van 3&amp;nbsp;730&amp;nbsp;m, een van die langste kommersiële aanloopbane in die Verenigde State. Daar is 25 poorte binne die Barbara Jordan passasierterminaal, wat ontwerp is vir die uiteindelike uitbreiding na 52 hekke by die primêre terminaal, met die bou van bykomende satellietbusstoppe ook moontlik. Oorspronklik bedoel as 'n 18-hek fasiliteit met 'n voetspoor van 'n bietjie meer as 46&amp;nbsp;000 m&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, is ABIA uitgebrei tydens konstruksie om ses bykomende hekke te neem vir 'n totaal van 25 poorte.&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://lubbockonline.com/stories/052399/sta_052399026.shtml |title=Austin–Bergstrom International Airport to take off today |agency=Associated Press |date=23 Mei 1999 |work=Lubbock Online |publisher=Lubbock Avalanche-Journal |access-date=4 Junie 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20171128200258/http://lubbockonline.com/stories/052399/sta_052399026.shtml |archive-date=28 November 2017 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

== Fasiliteite ==
[[Lêer:AUS-terminal-Jul2010.JPG|duimnael|Die wandelarea van die Barbara Jordan Terminaal]]

=== Barbara Jordan Terminaal ===
Die Barbara Jordan Terminaal is ontwerp deur die Austin firma Page Southerland Page met mede-argitek Gensler onder kontrak deur die Nuwe Lughawe Projekspan. Die hoofargitek was 'n professor in argitektuur aan die Universiteit van Texas in Austin, Larry Speck.&lt;ref&gt;[http://utopia.utexas.edu/university/longhorn/speck.html Larry Speck UTopia Profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060617174350/http://utopia.utexas.edu/university/longhorn/speck.html |date=17 Junie 2006 }} ''The University of Texas.''&lt;/ref&gt; Die terminaal is 61&amp;nbsp;000 vierkante meter met 'n totaal van 25 poorte, met twee wat gebruik kan word vir internasionale aankomste. Daar is verskeie restaurante en winkels in die terminaal.&lt;ref&gt;''[http://austintexas.gov/department/concessions-and-services Austin-Bergstrom International Airport Shopping &amp; Dining]'' City of Austin, austintexas.gov, besoek 1 Maart 2014&lt;/ref&gt; Die terminale het ook 'n stadion waar plaaslike musiekgroepe kan opvoer, in ooreenstemming met die gees van Austin as &quot;die lewende musiekhoofstad van die wêreld&quot;. Die terminale is gekoppel aan 'n 3000 ruim parkeergarage vir openbare parkering. 'n Gekonsolideerde huurmotorfasiliteit is verbind deur 'n loopvlak aan die terminale en die parkeergarage. Beide [[American Airlines]] en [[United Airlines]] bedryf sitkamers by die lughawe vir die lede van hulle besigheidsitkamerprogramme. [[Alaska Airlines]] en [[British Airways]] First en Club World passasiers het ook toegang tot die fasiliteite van American Airlines.

Die Barbara Jordan Terminaal se eerste groot uitbreidingsprojek, die Oos-Terminaal Gapingvernouingprojek, is in die somer van 2015 voltooi. Dit het 'n vergrote doeane- en immigrasiefasiliteit op die aankomsvlak bygevoeg, wat meer as 600 passasiers per uur kan verwerk, asook twee binnelandse bagasiegondels, en 'n vergrote sekuriteitskontrolepunt op die afwykingsvlak.&lt;ref&gt;http://www.austintexas.gov/news/newer-bigger-better-customs-facility-opens-austin’s-airport&lt;/ref&gt; Die byvoeging van die nuwe huurmotorfasiliteit, in Oktober 2015 voltooi, het toegelaat dat die 900 parkeerplekke voorheen vir huurmotors op die boonste verdieping van die parkeergarage omskep kon word in bykomende korttermynparkering.

'n Nuwe sewe poort uitbreiding is teen laat 2015 begin, aan die oostekant van die terminale waar die internasionale poorte tans is. Die nuwe hekke sal verder van mekaar gespasieer word om groter vliegtuie te akkommodeer.&lt;ref&gt;&quot;Improvements are Underway&quot;, ''Austin-Bergstrom International Airport''&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://emma.msrb.org/ER818602-ER637310-ER1038939.pdf&lt;/ref&gt;

=== Suid-Terminaal ===
'n Sekondêre terminale bekend as die Suid-Terminaal is in opdrag as 'n gesamentlike onderneming met die Mexikaanse-gebaseerde laekoste-lugredery VivaAerobus, en wat die diens begin van Austin op 1 Mei 2008. Die fasiliteit het drie passasiershekke sonder lugbrûe—passasiers loop na die parkeerde vliegtuig en klim op by die trappe—en het 'n klein doeane fasiliteit. VivaAerobus het aanvanklik gevlieg na Cancún en Monterrey, met planne om uiteindelik ses bestemmings in Mexiko by te voeg, hoewel net Puerto Vallarta—nie een van die oorspronklik aangekondig stede—bygevoeg is voordat VivaAerobus beëindig diens aan die VSA op 1 Junie, 2009. Hul onttrekking uit die mark was te wyte aan 'n [[epidemie]] van varkgriep in Meksiko wat gelei het tot 'n hoë aantal kansellasies onder reisigers. VivaAerobus het sedertdien diens hervat aan die Verenigde State van Amerika, maar het nog nie teruggekeer na Austin nie.&lt;ref&gt;[http://www.statesman.com/business/content/business/stories/other/05/16/0516aerobus.html VivaAerobus to cease operations out of Austin–Bergstrom] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090519154252/http://www.statesman.com/business/content/business/stories/other/05/16/0516aerobus.html |date=19 Mei 2009 }}.&lt;/ref&gt; Die operateur van die terminaal het die sluiting van die fasiliteit op dieselfde tyd aangekondig.

Die Stadsraad van Austin het in Augustus 2015 'n 30-jaar huurkontrak vir die fasiliteit gemagtig, wat geopen is in die winter 2015–2016 na 'n $11&amp;nbsp;000&amp;nbsp;000 opknapping. Die ultra-laekostelugdienste Frontier Airlines en Allegiant Air sou hul bedrywighede verskuif van die Barbara Jordan Terminaal.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://kxan.com/2015/08/28/south-terminal-plan-approved-by-austin-city-council/ |title=South Terminal Plan Approved by Austin City Council|access-date= 3 Desember 2015 |archive-date=27 Desember 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151227091701/http://kxan.com/2015/08/28/south-terminal-plan-approved-by-austin-city-council/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== Lugrederye en bestemmings ==

=== Passasiers ===
Vyftien kommersiële [[lugredery]]e en hul plaaslike vennote bedien 48 bestemmings in Noord-Amerika, die Verenigde Koninkryk en Duitsland vanuit Austin–Bergstrom.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://austintexas.gov/department/nonstop-flights-out-abia |title=Nonstop flights out of ABIA |work=Austin–Bergstrom International Airport |publisher=City of Austin |access-date=22 Februarie 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191026075758/http://www.austintexas.gov/department/nonstop-flights-out-abia |archive-date=26 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Lugredery
!Bestemmings
|-
|{{Vlagikoon|Meksiko}} [[Aeroméxico]]
|[[Meksikostad Internasionale Lughawe|Meksikostad]]&lt;ref&gt;[http://www.austintexas.gov/news/aeromexico-announces-austin-mexico-city-nonstop Aeroméxico announces Austin Mexico City Nonstop]&lt;/ref&gt;
|-
|{{Vlagikoon|Kanada}} [[Air Canada]] Express
|[[Toronto Pearson Internasionale Lughawe|Toronto–Pearson]]&lt;br/&gt;'''Seisoenaal''': [[Vancouver Internasionale Lughawe|Vancouver]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Alaska Airlines]]
|[[Seattle-Tacoma Internasionale Lughawe|Seattle/Tacoma]], [[San Diego Internasionale Lughawe|San Diego]], [[San Francisco Internasionale Lughawe|San Francisco]], [[San Jose Internasionale Lughawe|San Jose, Kalifornië]], [[Seattle-Tacoma Internasionale Lughawe|Seattle/Tacoma]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Alaska Airlines]] bedryf deur [[SkyWest Airlines]]
|[[Portland Internasionale Lughawe|Portland, Oregon]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Allegiant Air]]
|Asheville, [[Cincinnati/Noordelike Kentucky Internasionale Lughawe|Cincinnati]], [[Des Moines Internasionale Lughawe|Des Moines]], [[Gerald R. Ford Internasionale Lughawe|Grand Rapids]], [[Indianapolis Internasionale Lughawe|Indianapolis]], [[McGhee Tyson Lughawe|Knoxville]], [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Louisville Internasionale Lughawe|Louisville]], [[John Wayne-lughawe|Orange County]], [[Orlando Sanford Internasionale Lughawe|Orlando/Sanford]], Provo, [[Sarasota-Bradenton Internasionale Lughawe|Sarasota]], Sioux Falls, [[Dulles Internasionale Lughawe|Washington–Dulles]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[American Airlines]]
|[[Logan Internasionale Lughawe|Boston]], [[Cancún Internasionale Lughawe|Cancún]], [[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte]], [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare]], [[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe|Dallas/Fort Worth]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], Jacksonville (FL), [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Miami Internasionale Lughawe|Miami]], [[JFK-lughawe|New York–JFK]], [[John Wayne-lughawe|Orange County]], [[Louis Armstrong New Orleans Internasionale Lughawe|Orlando]], [[Philadelphia Internasionale Lughawe|Philadelphia]], [[Phoenix Sky Harbor Internasionale Lughawe|Phoenix]], Puerto Vallarta, Punta Cana, San José del Cabo, [[Tampa Internasionale Lughawe|Tampa]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[American Eagle]]
|[[Phoenix Sky Harbor Internasionale Lughawe|Phoenix]]
'''Seisoenaal:''' [[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte-Douglas]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde Koninkryk}} [[British Airways]]
|[[Lughawe Londen-Heathrow|Londen–Heathrow]]
|-
|{{Vlagikoon|Panama}} [[Copa Airways]]
|[[Tocumen Internasionale Lughawe|Tocumen]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Delta Air Lines]]
|[[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta]], [[Logan Internasionale Lughawe|Boston]], [[Detroit]], [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], [[Denver Internasionale Lughawe|Denver]], [[Minneapolis-Saint Paul Internasionale Lughawe|Minneapolis/St. Paul]], [[JFK-lughawe|New York–JFK]], [[Salt Lake City Internasionale Lughawe|Salt Lake City]],  [[Seattle-Tacoma Internasionale Lughawe|Seattle/Tacoma]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} Delta Connection
|Cincinnati, Raleigh/Durham
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Frontier Airlines]]
|[[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta]], [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare]], [[Denver Internasionale Lughawe|Denver]], [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando]], [[Philadelphia Internasionale Lughawe|Philadelphia]]&lt;ref&gt;[http://www.austintexas.gov/news/frontier-adds-orlando-philadelphia-nonstops Frontier adds Orlando Philadelphia Nonstops]&lt;/ref&gt;
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[JetBlue Airways]]
|[[Logan Internasionale Lughawe|Boston-Logan]], [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe‎|Fort Lauderdale]], Long Beach, [[JFK-lughawe|New York–JFK]], [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando]]
|-
|{{Vlagikoon|Nederland}} [[KLM]]
|[[Lughawe Schiphol|Amsterdam]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.austintexas.gov/news/klm-royal-dutch-airlines-launches-new-route-between-austin-and-amsterdam |title=KLM Royal Dutch Airlines Launches New Route Between Austin and Amsterdam |publisher=AustinTexas.gov |date=29 Maart 2022 |accessdate=30 April 2022 |archive-date=20 Oktober 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231020175223/https://www.austintexas.gov/news/klm-royal-dutch-airlines-launches-new-route-between-austin-and-amsterdam |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
|{{Vlagikoon|Duitsland}} [[Lufthansa]]
|[[Lughawe Frankfurt|Frankfurt]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Southwest Airlines]]
|[[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta]], [[Baltimore/Washington Internasionale Lughawe|Baltimore/Washington]], [[Logan Internasionale Lughawe|Boston-Logan]], [[Midway Internasionale Lughawe|Chicago–Midway]], [[Dallas Love Field|Dallas–Love]], [[Denver Internasionale Lughawe|Denver]], [[El Paso]], [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale]], Harlingen, [[William P. Hobby-lughawe|Houston–Hobby]], [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], Lubbock, [[Nashville Internasionale Lughawe|Nashville]], [[Newark Liberty Internasionale Lughawe|Newark]], [[Louis Armstrong New Orleans Internasionale Lughawe|New Orleans]], [[Oakland Internasionale Lughawe|Oakland]], [[John Wayne-lughawe|Orange County, Kalifornië]], [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando]], [[Phoenix Sky Harbor Internasionale Lughawe|Phoenix]], [[St. Louis Lambert Internasionale Lughawe|St. Louis]], [[San Diego Internasionale Lughawe|San Diego]], [[San Jose Internasionale Lughawe|San Jose (Kalifornië)]], [[Seattle-Tacoma Internasionale Lughawe|Seattle/Tacoma]], [[Tampa Internasionale Lughawe|Tampa]], [[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe|Washington–Nasionaal]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[Spirit Airlines]]
|[[Baltimore/Washington Internasionale Lughawe|Baltimore]], [[Cancún Internasionale Lughawe|Cancún]], Detroit, [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale]], [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], [[Newark Liberty Internasionale Lughawe|Newark]], [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando]]&lt;br/&gt;'''Seisoenaal''': [[Sacramento Internasionale Lughawe|Sacramento]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} [[United Airlines]]
|[[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare]], [[Denver Internasionale Lughawe|Denver]], [[George Bush Interkontinentale Lughawe|Houston–George Bush Interkontinentaal]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], [[Newark Liberty Internasionale Lughawe|Newark]], [[San Francisco Internasionale Lughawe|San Francisco]], [[Dulles Internasionale Lughawe|Washington–Dulles]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde State}} United Express
|[[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare]], [[Denver Internasionale Lughawe|Denver]], [[George Bush Interkontinentale Lughawe|Houston–George Bush Interkontinentaal]], [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles]], [[San Francisco Internasionale Lughawe|San Francisco]], [[Dulles Internasionale Lughawe|Washington–Dulles]]
|-
|{{Vlagikoon|Verenigde Koninkryk}} [[Virgin Atlantic]]
|[[Lughawe Londen-Heathrow|Londen–Heathrow]]
|}

=== Topbestemmings ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot;
|+'''Besigste binnelandse roetes na en van AUS''' (November 2021 – Oktober 2022)&lt;ref name=&quot;transtats&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=Nhf&amp;Nv42146_anzr=N756v0,%20gk:%20N756v0%20-%20Or4t5641z%20V06r40n6v10ny&amp;pn44vr4=SNPgf|title=RITA – BTS – Transtats|publisher=BTS|access-date=17 Januarie 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles, Kalifornië]]
| 552 000
| American, Delta, JetBlue, Southwest, Spirit, United
|-
| 2
| [[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe|Dallas/Fort Worth, Texas]]
| 545 000
| American
|-
| 3
| [[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta, Georgia]]
| 520 000
| Delta, Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 4
| [[Denver Internasionale Lughawe|Denver, Colorado]]
| 504 000
| American, Frontier, Southwest, Spirit, United
|-
| 5
| [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas, Nevada]]
| 425 000
| Allegiant, American, Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 6
| [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 386 000
| American, Southwest, Spirit, United
|-
| 7
| [[Phoenix Sky Harbor Internasionale Lughawe|Phoenix, Arizona]]
| 343 000
| American, Southwest
|-
| 8
| [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando, Florida]]
| 331 000
| American, Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 9
| [[John F. Kennedy Internasionale Lughawe|New York-JFK, New York]]
| 286 000
| American, Delta, JetBlue
|-
| 10
| [[Miami Internasionale Lughawe|Miami, Florida]]
| 272 000
| American, Southwest
|}

=== Rederye se markaandeel ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot;
|+ Desember 2021 – November 2022&lt;ref name=&quot;transtats&quot; /&gt;
|-
!Rang
!Redery
!Passasiers
!Aandeel
|-
!scope=&quot;row&quot;| 1
|style=&quot;text-align:left;&quot;| [[Southwest Airlines]]
| 7 775 000
| 39,44%
|-
!scope=&quot;row&quot;| 2
|[[American Airlines]]
| 4 019 000
| 20,39%
|-
!scope=&quot;row&quot;| 3
|[[Delta Air Lines]]
| 2 305 000
| 11,69%
|-
!scope=&quot;row&quot;| 4
|[[United Airlines]]
| 1 197 000
| 10,13%
|-
!scope=&quot;row&quot;| 5
|Envoy Air
| 1 004 000
| 5,08%
|}

== Landvervoer ==
[[Lêer:CapitalMetroAirportFlyer.JPG|duimnael|'n Bus van Capital Metro Airport Flyer]]
Die Capital Metropolitan Transportation Authority (CapMetro) bedryf &quot;Airport Flyer&quot; busdienste na en van die Universiteit van Texas hoofkampus, en stop in die middestad van Austin.

Roete 20, wat deur CapMetro bestuur word, vertrek elke 15 minute vanaf die aankomsvlak. Die roete neem passasiers deur die East Riverside Corridor na Downtown en UT-Austin voordat dit ooswaarts langs Manorweg beweeg.

Deur die Project Connect-plan,&lt;ref name=&quot;CapMetro Project Connect&quot;&gt;{{cite web|title=capmetro.org|url=https://capmetro.org/projectconnect/|access-date=17 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200619233608/https://www.capmetro.org/projectconnect|archive-date=19 Junie 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt;  word beplan dat die lughawe die suidelike terminus van die Capital Metropolitan Transportation Authority Blue Line-ligspoor sal wees, wat deur die East Riverside Corridor sal loop na Downtown Austin en die Universiteit van Texas in Austin so ver noord as Noord-Lamar/US183. Blue Line-konstruksiekoste word op VS$1,3 miljard beraam&lt;ref name=&quot;City, CapMetro OK $10 billion Project Connect transit plan&quot;&gt;{{cite web|title=statesman.com|url=https://www.statesman.com/news/20200610/city-capmetro-ok-10-billion-project-connect-transit-plan|access-date=17 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200701204140/https://www.statesman.com/news/20200610/city-capmetro-ok-10-billion-project-connect-transit-plan|archive-date=1 Julie 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt; en behoort reeds in 2029 voltooi te wees.

Die webwerf van Austin–Bergstrom Internasionale Lughawe vertoon 'n lys van gelisensieerde en toegelate vervoer-opsies: bus, pendeldiens, taxi, huurmotors, en nog baie meer.

== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}

== Eksterne skakels ==
* [http://www.abia.org/ Austin–Bergstrom International Airport] (amptelike webtuiste)

[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>s5w2mymdgitefpqcxp574lhsoi0wknb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mikhail Baryshnikov</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107983</id>
    <revision>
      <id>2812925</id>
      <parentid>2577716</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T23:11:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>131157</id>
      </contributor>
      <comment>Red 1 verwysing(s) en merk 0 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2812925</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15831" sha1="7hoje1876roqxozl6ml5sjuowjq5q1b" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Persoon
| naam             = Mikhail Baryshnikov
| bynaam           = Misha
| beeld            = Mikhail Baryshnikov.jpg
| beeldbeskrywing  = 
| onderskrif       = Baryshnikov in 2014.
| geboortenaam     = Michail Nikolajewitsj Barisjnikof
| geboortedatum    = {{GDEO|1948|1|28}}
| geboorteplek     = [[Riga]], [[Lettiese SSR]], [[Sowjetunie]]
| sterfdatum       = 
| sterfteplek      = 
| ouers            = 
| titel            = 
| nasionaliteit    = [[Sowjetunie]] (1948–'74), [[Kanada]] (1974–'86), [[VSA]] (1986–tans)
| alma_mater       =
| beroep           = Danser, akteur
| ander            = 
}}

'''Mikhail Nikolayevich Baryshnikov''' ([[Russies]]: Михаи́л Никола́евич Бары́шников; gebore op [[28 Januarie]] [[1948]])&lt;ref&gt;{{cite book |last=Sterling |first=Mary E. |title=The Seventies |url=https://books.google.ca/books?id=VeJY0rpVrVQC&amp;pg=PA43#v=onepage&amp;f=false |year=1998 |publisher=Teacher Created Resources |isbn=1-57690-029-0|page=43}}&lt;/ref&gt; is ’n [[Rusland|Russiese]] [[ballet]]danser, choreograaf en [[akteur]] wat die [[Sowjetunie]] verlaat en hom in [[VSA|Amerika]] gevestig het.&lt;ref name=&quot;HAT Taal-en-feitegids&quot;&gt;HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Biography Center&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.biography-center.com/biographies/206-Baryshnikov_Mikhail.html |title=Biography Center |access-date=27 Februarie 2016 |archive-date= 4 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304103504/http://www.biography-center.com/biographies/206-Baryshnikov_Mikhail.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Hy word dikwels saam met [[Vaslav Nijinsky]] en [[Rudolf Nureyev]] genoem as een van die grootste balletdansers in die geskiedenis.

Ná ’n belowende loopbaan in die Kirof-balletgeselskap in [[Leningrad]] (nou Sint Petersburg) het hy in 1974 na [[Kanada]] oorgeloop vir meer Westerse dansgeleenthede. Nadat hy vryskut gedans het, het hy by die New Yorkse Balletgeselskap aangesluit as ’n hoofdanser. Hy was daarna by die American Ballet Theatre, waar hy later die artistieke direkteur geword het.

Baryshnikov het veral moderne danse bevorder en talle werke, insluitende sy eie, aangebied. Sy sukses as akteur op die verhoog en [[televisie]] en in [[rolprent]]e het gehelp dat hy waarskynlik die mees herkende moderne balletdanser is. In 1977 het hy ’n [[Oscar]]- en [[Golden Globe]]-benoeming gekry vir sy rol as Yuri Kopeikine in die rolprent ''The Turning Point''. Hy het ook ’n aansienlike rol gehad in die laaste seisoen van die TV-reeks ''Sex and the City''.

== Lewe en loopbaan ==
Baryshnikov is gebore in [[Riga]], [[Letland]], wat toe as die [[Lettiese Sosialistiese Sowjetrepubliek]] deel van die [[Sowjetunie]] was.&lt;ref&gt;[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/54550/Mikhail-Baryshnikov Mikhail Baryshnikov (Russian-American dancer) – Britannica Online Encyclopedia]. Britannica.com. Besoek op 14 September 2011.&lt;/ref&gt; Sy ouers was [[Russe]]: Nikolai Barisjnikof, ’n ingenieur, en Aleksandra (gebore Kiseljowa), ’n rokmaker. Baryshnikov het sy balletstudies in 1960 in Riga begin toe hy 11 jaar oud was. In 1964 het hy in Leningrad begin skoolgaan. Hy het gou die topprys in die junior afdeling van die [[Varna]] Internasionale Balletkompetisie gewen. Hy het in 1967 by die [[Mariinskiteater|Marijinski-teater]] se Kirof-balletgeselskap aangesluit.

[[Lêer:Mikhail Baryshnikov 1984.jpg|duimnael|180px|Baryshnikov in 1984.]]

Verskeie Russiese choreograwe het sy talent en sterk verhoogpersoonlikheid raakgesien en vir hom ballet gechoreografeer. Hy het veral in ''Giselle'' uitgeblink.&lt;ref name=&quot;KCbio&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.kennedy-center.org/calendar/index.cfm?fuseaction=showIndividual&amp;entitY_id=3693&amp;source_type=A/|title=Biography of Mikhail Baryshnikov|accessdate=29 Januarie 2008|publisher=John F. Kennedy Center for the Performing Arts|archive-date= 3 Januarie 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080103071317/http://www.kennedy-center.org/calendar/index.cfm?fuseaction=showIndividual&amp;entitY_id=3693&amp;source_type=A%2F|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Terwyl hy nog in die Sowjetunie was, het die ''New York Times'' se resensent Clive Barnes hom genoem &quot;die mees perfekte danser wat ek nog gesien het&quot;.

Op [[29 Junie]] [[1974]], terwyl hy saam met Kirof-ballet in [[Kanada]] op toer was, het hy na die Weste oorgeloop en in [[Toronto]] om [[Asiel|politieke asiel]] aansoek gedoen. Sy eerste TV-optrede daarna was in ''La Sylphide'' vir die Kanadese Nasionale Balletgeselskap. Hy het van daar na die [[VSA]] verhuis.&lt;ref&gt;{{cite book|title=A Dance Autobiography|author=Makarova, Natalia|publisher=Alfred A. Knopf|date=12 November 1979|isbn=0-394-50141-1|page=152}}&lt;/ref&gt;

Van 1974 tot 1978 was hy ’n hoofdanser by die American Ballet Theatre (ABT). Hy het ook vir die New York City Ballet gedans en as ’n gereelde gaskunstenaar vir die Royal Ballet. Verder het hy met ballet en moderne danse deur die wêreld getoer. Verskeie rolle is spesifiek vir hom geskep, soos ''Opus 19: The Dreamer'' (1979) deur Jerome Robbins, ''Rhapsody'' (1980) deur Frederick Ashton en ''Other Dances'' deur Jerome Robbins.

Hy het in 1984 na ABT teruggekeer as danser en artistieke direkteur, ’n pos wat hy 10 jaar lank beklee het. Op 3 Julie 1986 het hy ’n burger van die VSA geword.&lt;ref name=&quot;Biography Center&quot; /&gt; Van 1990 tot 2002 was Baryshnikov artistieke direkteur van die White Oak-dansprojek, ’n toergeselskap wat hy saam met die choreograaf Mark Morris gestig het. In 2003 het hy die Prix Benois de la Danse vir sy lewenslange bydrae ontvang. In 2005 het hy die Baryshnikov-kunssentrum in New York van stapel gestuur. In 2012 het hy die Vilcek-prys ontvang.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Russian-born king of dance honored in US |url=https://www.rt.com/art-and-culture/russian-born-dance-us-ballet-383/ |website=RT English |access-date=11 November 2015 |language=en-EN |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117021540/https://www.rt.com/art-and-culture/russian-born-dance-us-ballet-383/ |archive-date=17 November 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

=== Dans ===
Baryshnikov se talent was van jongs af duidelik, maar die Sowjet-stelsel waarin hy grootgeword het, was nie geskik vir die ontwikkeling daarvan nie. Hy was korter as die meeste ander dansers en kon nie oor ’n ballerina ''en pointe'' uittroon nie; daarom het hy sekondêre rolle gedans. Nog meer frustrerend was dat Sowjet-dans gehou het by 19de-eeuse tradisies. Min is gedink van kreatiewe choreograwe in die Weste, wie se werk Baryshnikov soms op toer en in [[rolprent]]e gesien het. Sy hoofdoel toe hy die Sowjetunie verlaat, was om met hierdie innoveerders saam te werk; in die eerste twee jaar daarna het hy vir nie minder nie as 13 verskillende choreograwe gewerk.

In 1978 het hy sy vryskutwerk gelos en vir 18 maande aangesluit by die New York City Ballet, met die legendariese [[George Balanchine]] aan die hoof. &quot;Mr. B,&quot; soos hy bekend was, het selde gaskunstenaars verwelkom en het geweier om saam met Nureyev en Natalia Makarova te werk; Baryshnikov se besluit om sy volle aandag aan die New Yorkse geselskap te wy het die danswêreld verstom. Balanchine het nooit vir hom ’n nuwe werk gechoreografeer nie, maar wel die jong danser in sy kenmerkende styl afgerig, en Baryshnikov het uitgeblink onder hom.&lt;ref&gt;{{cite book|title=The Concise Oxford Dictionary of Ballet|author=Koegler, Horst|publisher=Oxford University Press|date=14 Oktober 1982|isbn=0-19-311330-9}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Repertory in Review: 40 Years of New York City Ballet|author=Reynolds, Nancy|publisher=Doubleday|date=September 1977|isbn=0-385-27100-X}}&lt;/ref&gt; In 1980 het hy artistieke direkteur van die American Ballet Theatre geword. In 1989 het hy die geselskap verlaat.

Nuwe dansstyle het hom bly fassineer. Soos hy gesê het: &quot;Dit maak nie saak hoe hoog jy jou been oplig nie. Die tegniek gaan oor deursigtigheid, eenvoud en ’n ywerige poging.”&lt;ref&gt;{{cite book|title=Baryshnikov at Work|author=Baryshnikov, Mikhail|publisher=Alfred A. Knopf|date=12 Maart 1978|isbn=0-394-73587-0}}&lt;/ref&gt; Die White Oak-projek is gestig om oorspronklike werk vir ouer dansers te skep.

Baryshnikov het in 1999 ’n genoot van die American Academy of Arts and Sciences geword.&lt;ref name=AAAS&gt;{{cite web|title=Book of Members, 1780–2010: Chapter B|url=http://www.amacad.org/publications/BookofMembers/ChapterB.pdf|publisher=American Academy of Arts and Sciences|accessdate=20 Mei 2011}}&lt;/ref&gt; In 2000 het hy die National Medal of Arts ontvang.&lt;ref&gt;[http://www.nea.gov/honors/medals/medalists_year.html#00 Lifetime Honors – National Medal of Arts] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100120001719/http://www.nea.gov/honors/medals/medalists_year.html#00 |date=20 Januarie 2010 }}. Nea.gov. Besoek op 14 September 2011.&lt;/ref&gt; Hy het drie eregrade ontvang: van die Universiteit van New York (11 Mei 2006), die Shenandoah-konservatorium van die Shenandoah-universiteit (28 September 2007) en die Montclair-staatsuniversiteit (23 Mei 2008).

In 2006 het hy saam met Hell's Kitchen Dance deur Amerika en [[Spanje]] getoer, wat deur die Baryshnikov-kunssentrum geborg is. In Augustus 2007 het hy in [[Stockholm]], [[Swede]], opgetree. Hy het ook drie keer in [[Israel]] gedans: in 1996, 2010 en 2011. In 2011 het hy in ’n onderhoud met die koerant ''Haaretz'' gesê hy is teen artistieke boikots van Israel en dat die geesdrif van Israeliese moderne dans ongelooflik is.&lt;ref&gt;[http://www.haaretz.com/weekend/week-s-end/mikhail-baryshnikov-dances-his-way-to-tel-aviv-1.393685 Mikhail Baryshnikov dances his way to Tel Aviv], ''Haaretz''&lt;/ref&gt;

=== Rolprent en TV ===
[[Lêer:Baryshnikov - Minnelli 1981 TV.jpg|duimnael|links|180px|Saam met [[Liza Minnelli]] in ''Baryshnikov on Broadway'', 1980.]]

Baryshnikov het sy Amerikaanse [[televisie]]debuut in 1976 gemaak, in die program ''In Performance Live from Wolf Trap National Park for the Performing Arts''. In 1977 is die hoog aangeskrewe American Ballet Theatre-produksie van [[Tsjaikofski]] se klassieke ballet ''Die Neutkraker'' op TV vertoon, en dit is vandag steeds in die VSA die gewildste TV-produksie van dié ballet en die een wat die meeste uitgesaai word. Benewens Baryshnikov is verskeie bekende Amerikaanse dansers daarin te sien. Dit is ook vir ’n [[Emmy]] benoem en op [[DVD]] uitgereik.&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m1083/is_12_74/ai_67832275/pg_6?tag=artBody;col1 |work=Dance Magazine |title=Nutcrackers, Notcrackers And Joy To The World |first=K. C. |last=Patrick |year=2000 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20151019030509/http://findarticles.com/p/articles/mi_m1083/is_12_74/ai_67832275/pg_6?tag=artBody;col1 |archive-date=19 Oktober 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Baryshnikov het ook in twee spesiale TV-programme gedans wat Emmys gewen het: op musiek van [[Broadway]] en [[Hollywood]] onderskeidelik.

Kort nadat hy in Amerika aangekom het, het hy in sy eerste rolprent gespeel. Hy was die karakter Yuri Kopeikine, ’n beroemde Russiese hartebreker-balletdanser, in ''The Turning Point'' (1977). Hy is daarvoor vir ’n Oscar en Golden Globe benoem. Hy het ook saam met [[Gregory Hines]] en [[Isabella Rossellini]] gespeel in die 1985-prent ''White Nights''. In die laaste seisoen van die TV-reeks ''Sex and the City'' het hy die rol vertolk van ’n Russiese kunstenaar, Aleksandr Petrovsky, wat na Carrie Bradshaw vry en haar na [[Parys]] neem. In 1991 het hy saam met [[Gene Hackman]] in ''Company Business'' verskyn.

As deel van sy belangstelling in moderne dans het Baryshnikov in 2015 in ’n TV-advertensie vir die klere-ontwerper Rag-and-Bones opgetree saam met die straatdans-kunstenaar Lil Buck. Albei het danse uitgevoer.&lt;ref&gt;http://www.elle.com/fashion/news/a26585/mikhail-baryshnikov-and-lil-buck-dance-for-rag-and-bone/&lt;/ref&gt;

=== Verhoog ===
In April 2012 was Baryshnikov in ’n toneelstuk met Dmitry Krymov as regisseur met die titel ''In Paris''. Hy was ook in die teaterverwerking van [[Anton Tsjechof]] se ''Man in a Case''.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://articles.courant.com/2013-10-11/entertainment/hc-baryshnikov-to-hit-road-with-man-in-a-case-20131011_1_acclaimed-big-dance-theater-hartford-stage-annie-b-parson |title=Baryshnikov To Hit Road With 'Man In A Case' |date=11 Oktober 2013 |publisher=Hartford Courant |access-date=18 Oktober 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180616003839/http://articles.courant.com/2013-10-11/entertainment/hc-baryshnikov-to-hit-road-with-man-in-a-case-20131011_1_acclaimed-big-dance-theater-hartford-stage-annie-b-parson |archive-date=16 Junie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

== Gesinslewe ==
Baryshnikov het ’n dogter Aleksandra Baryshnikova (gebore 1981) uit sy verhouding met die aktrise [[Jessica Lange]]. Toe hulle ontmoet het, kon Baryshnikov nie goed Engels praat nie en hulle het in [[Frans]] gekommunikeer.&lt;ref name=&quot;MSN entertainment&quot;&gt;{{cite news |url=http://www.msn.com/en-ph/entertainment/people/mikhail-baryshnikov/AA4kbFT |title=Mikhail Baryshnikov bio |access-date=7 Januarie 2015 |publisher=MSN |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150108093355/http://www.msn.com/en-ph/entertainment/people/mikhail-baryshnikov/AA4kbFT |archive-date=8 Januarie 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Hy is tans al lank in ’n verhouding met die voormalige ballerina Lisa Rinehart. Hulle het drie kinders: Peter (gebore 1989), Anna (1992) en Sofia (1994). In ’n onderhoud met [[Larry King]] het hy gesê hy glo nie in die huwelik nie, want die ''commitment'' van twee mense teenoor mekaar het niks met ’n wettige huwelik te doen nie. Hy is ook nie godsdienstig nie en dit sal dus vir hom niks beteken om voor die kansel te gaan staan nie.&lt;ref name=&quot;CNNtrans&quot;&gt;{{cite news |url=http://transcripts.cnn.com/TRANSCRIPTS/0205/05/lklw.00.html |title=CNN Larry King Weekend: Interview with Mikhail Baryshnikov |date=5 Mei 2002 |publisher=CNN |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021181951/http://transcripts.cnn.com/TRANSCRIPTS/0205/05/lklw.00.html |archive-date=21 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all |access-date=28 Februarie 2016 }}&lt;/ref&gt;

Op 25 Februarie 2012 verwys hy egter in ’n onderhoud op sy 64ste verjaarsdag met ''The Wall Street Journal'' verskeie kere na sy &quot;vrou&quot;. Hulle is in 2006 wettig getroud.

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb naam|0000864}}
* {{AllMovie naam|80911}}
* [http://www.filmreference.com/film/29/Mikhail-Baryshnikov.html ’n Biografie oor Baryshnikov]
* [http://www.baryshnikovdancefoundation.org/ Baryshnikov-dansstigting]
* [http://concise.britannica.com/ebc/article-9356675/Mikhail-Baryshnikov Mikhail Baryshnikov, Concise Encyclopædia Britannica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071222081253/http://concise.britannica.com/ebc/article-9356675/Mikhail-Baryshnikov |date=22 Desember 2007 }}
* [http://www.bartleby.com/65/ba/Baryshni.html Mikhail Baryshnikov, Columbia Encyclopedia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071221231315/http://www.bartleby.com/65/ba/Baryshni.html |date=21 Desember 2007 }}
* [http://www.vogue.co.uk/news/2014/11/28/mikhail-baryshnikov-photography-exhibition-dancers &quot;Baryshnikov's Art in Motion&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160521142925/http://www.vogue.co.uk/news/2014/11/28/mikhail-baryshnikov-photography-exhibition-dancers |date=21 Mei 2016 }}, ’n onderhoud in ''Vogue''
* {{Commons-kategorie inlyn|Anthony Hopkins}}
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Anthony Hopkins|Engelse Wikipedia]]

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Baryshnikov, Mikhail}}
[[Kategorie:Amerikaanse akteurs]]
[[Kategorie:Dansers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1948]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>7hoje1876roqxozl6ml5sjuowjq5q1b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Uzair Cassiem</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108486</id>
    <revision>
      <id>2812697</id>
      <parentid>2730790</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T12:00:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[:Kategorie:Alumni van Hoërskool Strand]] bygevoeg ([[Wikipedia:HotCat|HotCat.js]])</comment>
      <origin>2812697</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6781" sha1="f9adzgpu83og1c8cm1asxgw9pbnrvzq" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Rugbyspeler
| naam                   = Uzair Cassiem
| beeld                  = 
| byskrif                = 
| vollenaam              = 
| bynaam                 = 
| geboortedatum          = {{GDEO|1990|03|17}}
| geboorteplek           = [[Strand]], [[Suid-Afrika]]
| sterftedatum           = 
| sterfteplek            = 
| lengte                 = 1,89 m
| gewig                  = 98 kg
| ru_posisies            = Losvoorspeler
| ru_amateurjare         = 2011&lt;br /&gt;2011
| ru_amateurklubs        = [[Universiteit van Wes-Kaapland|UWK]]&lt;br /&gt;Goue Leeus
| ru_amklubwedstryde     = 
| ru_amklubpunte         = 
| ru_amopdatering        = 
| ru_klubjare            = 
| ru_proklubs            = 
| ru_klubwedstryde       = 
| ru_klubpunte           = 
| ru_klubopdatering      = 
| super14                = [[Cheetahs (Superrugbyspan)|Cheetahs]]
| super14jare            = 2016–
| super14wedstryde       = 3
| super14punte           = (5)
| ru_currentclub         = [[Vrystaat Cheetahs]]
| super14opdatering      = 
| ru_provinsie           = [[Goue Leeus]]&lt;br /&gt;[[Valke (rugbyspan)|Valke]]&lt;br /&gt;[[Pumas]]&lt;br /&gt;[[Vrystaat Cheetahs|Vrystaat]]
| ru_provinsiejare       = 2011–2012&lt;br /&gt;2012&lt;br /&gt;2012–2015&lt;br /&gt;2016
| ru_provinsiewedstryde  = 5&lt;br /&gt;3&lt;br /&gt;71
| ru_provinsiepunte      = (5)&lt;br /&gt;(10)&lt;br /&gt;(65)
| ru_provinsieopdatering = 
| ru_sewesnasionalejare  = 
| ru_sewesnasionalespan  = 
| ru_sewesnasionalekomp  = 
| ru_sewesopdatering     = 
| ru_nasionalespan       = SA Presidente-XV
| ru_nasionalejare       = 2013
| ru_nasionalewedstryde  = 4
| ru_nasionalepunte      = (10)
| ru_nsopdatering        = 
| ru_afrigtingklubs      = 
| ru_afrigtingjare       = 
| ru_afrigtingopdatering = 
| ander                  = Ja
| beroep                 = Professionele rugbyspeler
| eggenote               = 
| kinders                = 
| familie                = 
| skool                  = [[Hoërskool Strand]], [[Strand]]
| universiteit           = [[Boland-kollege]]
| url                    = 
}}

'''Uzair Cassiem''' (* [[17 Maart]] [[1990]], [[Strand]]) is ’n [[Suid-Afrikaanse]] [[rugby]]speler wat in die [[Superrugby]]reeks vir die [[Cheetahs (Superrugbyspan)|Cheetahs]], en in die [[Curriebeker]] vir die [[Vrystaat Cheetahs]] as losvoorspeler speel.&lt;ref name=&quot;Uzair Cassiem SA Rugby Player Profile&quot;&gt;{{en}} {{cite web |work=sarugby.net |url=http://www.sarugby.net/index.php?option=com_players&amp;view=player&amp;id=52220&amp;leagueid=0 |title=Uzair Cassiem SA Rugbyspelersprofiel |accessdate=8 April 2013 }}{{Dooie skakel|date=Januarie 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Leeuflank vir Pumas&quot;&gt;{{cite web |work=SupaRugby.com |url=http://www.suparugby.com/pages/Default.asp?More=%20-%201%20Augustus%202012&amp;FeatureID=19592&amp;SectionID=2 |title=Leeuflank vir Pumas |accessdate=8 April 2013 |archive-date=24 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924111740/http://www.suparugby.com/pages/Default.asp?More=%20-%201%20Augustus%202012&amp;FeatureID=19592&amp;SectionID=2 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Cassiem het, voordat hy by die Vrystaat Cheetahs aangesluit het, vir die Goue Leeus, Valke en Pumas gespeel.

In 2013 is hy by ’n Suid-Afrikaanse Presidente-XV ingesluit wat aan die 2013 Tbilisibeker van die IRR deelgeneem het;&lt;ref name=&quot;SA President’s XV selected for IRB Tblisi Cup&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/132?view=news |title=SA Presidente-XV gekies vir IRR Tblisibeker |work=Suid-Afrikaanse Rugbyunie |date=17 Mei 2013 |access-date=21 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924195646/http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/132?view=news |archive-date=24 September 2015 |url-status=live|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; die span het die toernooi gewen en het al hul wedstryde gewen.&lt;ref name=&quot;SA President’s XV win Tbilisi Cup&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.irb.com/newsmedia/regional/newsid=2067589.html |title=SA Presidente-XV wen Tbilisibeker |work=IRR |date=16 Junie 2013 |access-date=17 Junie 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140102202215/http://www.irb.com/newsmedia/regional/newsid=2067589.html |archive-date=2 Januarie 2014 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Cassiem het twee drieë gedruk en was saam met twee ander spelers die topdriedrukker van die toernooi.

Hy was ’n lid van die Pumas-span wat in 2015 vir die eerste keer die [[Vodacombeker]] gewen het toe hulle die [[Westelike Provinsie]] met 24–7 in die eindstryd geklop het.&lt;ref name=&quot;Steval Pumas first-time Vodacom Cup champions – Final Review&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.sarugby.net/news/22930?view=news&amp;leagueId=2304 |title=Steval Pumas eerste keer Vodacombekerkampioene – Finale Verslag |work=Suid-Afrikaanse Rugbyunie |date=31 Mei 2015 |accessdate=31 Mei 2015 |archive-date=25 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925021919/http://www.sarugby.net/news/22930?view=news&amp;leagueId=2304 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Cassiem het in al tien wedstryde van daardie seisoen gespeel.

Ten spyte daarvan dat Cassiem voor die aanvang van die 2016-seisoen ’n kontrak met die [[Griekwas (rugbyspan)|Griekwas]] geteken het,&lt;ref name=&quot;Blitsbok Ruhan Nel draf op vleuel uit in Loftus-stryd&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.netwerk24.com/sport/rugby/2015-08-13-blitsbok-ruhan-nel-draf-op-vleuel-uit-in-loftus-stryd |title=Blitsbok Ruhan Nel draf op vleuel uit in Loftus-stryd |work=[[Netwerk24]] |date=13 Augustus 2015 |accessdate=13 Augustus 2015 }}&lt;/ref&gt; is hy by die [[Cheetahs (Superrugbyspan)|Cheetahs]] se oefengroep ingesluit&lt;ref name=&quot;Toyota Cheetah Super Rugby Pre-season squad announced&quot;&gt;{{en}} {{cite press release |url=http://www.fscheetahs.co.za/News.aspx?newsid=3029 |title=Toyota Cheetah Superrugby Voorseisoenspan aangekondig |publisher=Cheetahs |date=3 November 2015 |accessdate=3 November 2015}}&lt;/ref&gt; en is later aangekondig dat hy vir die duur van die 2016-seisoen in Bloemfontein sou wees.&lt;ref name=&quot;Cheetahs hou asem op oor Petersen&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.netwerk24.com/Sport/Rugby/cheetahs-hou-asem-op-oor-petersen-20160114 |title=Cheetahs hou asem op oor Petersen |work=Netwerk24 |date=15 Januarie 2016 |access-date=15 Januarie 2016 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20181003230353/https://www.netwerk24.com/Sport/Rugby/cheetahs-hou-asem-op-oor-petersen-20160114 |archive-date=3 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

== Eksterne skakels ==
* {{Springbokke|id=52220|name=Uzair Cassiem}}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{DEFAULTSORT:Cassiem, Uzair}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse rugbyspelers]]
[[Kategorie:Cheetahs rugbyspelers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1990]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
[[Kategorie:Springbokrugbyspelers]]
[[Kategorie:Alumni van Hoërskool Strand]]</text>
      <sha1>f9adzgpu83og1c8cm1asxgw9pbnrvzq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812777</id>
      <parentid>2812697</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:46:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Rangskik</comment>
      <origin>2812777</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6794" sha1="bmw1ds8nubuxy6xfn45bwa1k8i09qcw" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Rugbyspeler
| naam                   = Uzair Cassiem
| beeld                  = 
| byskrif                = 
| vollenaam              = 
| bynaam                 = 
| geboortedatum          = {{GDEO|1990|03|17}}
| geboorteplek           = [[Strand]], [[Suid-Afrika]]
| sterftedatum           = 
| sterfteplek            = 
| lengte                 = 1,89 m
| gewig                  = 98 kg
| ru_posisies            = Losvoorspeler
| ru_amateurjare         = 2011&lt;br /&gt;2011
| ru_amateurklubs        = [[Universiteit van Wes-Kaapland|UWK]]&lt;br /&gt;Goue Leeus
| ru_amklubwedstryde     = 
| ru_amklubpunte         = 
| ru_amopdatering        = 
| ru_klubjare            = 
| ru_proklubs            = 
| ru_klubwedstryde       = 
| ru_klubpunte           = 
| ru_klubopdatering      = 
| super14                = [[Cheetahs (Superrugbyspan)|Cheetahs]]
| super14jare            = 2016–
| super14wedstryde       = 3
| super14punte           = (5)
| ru_currentclub         = [[Vrystaat Cheetahs]]
| super14opdatering      = 
| ru_provinsie           = [[Goue Leeus]]&lt;br /&gt;[[Valke (rugbyspan)|Valke]]&lt;br /&gt;[[Pumas]]&lt;br /&gt;[[Vrystaat Cheetahs|Vrystaat]]
| ru_provinsiejare       = 2011–2012&lt;br /&gt;2012&lt;br /&gt;2012–2015&lt;br /&gt;2016
| ru_provinsiewedstryde  = 5&lt;br /&gt;3&lt;br /&gt;71
| ru_provinsiepunte      = (5)&lt;br /&gt;(10)&lt;br /&gt;(65)
| ru_provinsieopdatering = 
| ru_sewesnasionalejare  = 
| ru_sewesnasionalespan  = 
| ru_sewesnasionalekomp  = 
| ru_sewesopdatering     = 
| ru_nasionalespan       = SA Presidente-XV
| ru_nasionalejare       = 2013
| ru_nasionalewedstryde  = 4
| ru_nasionalepunte      = (10)
| ru_nsopdatering        = 
| ru_afrigtingklubs      = 
| ru_afrigtingjare       = 
| ru_afrigtingopdatering = 
| ander                  = Ja
| beroep                 = Professionele rugbyspeler
| eggenote               = 
| kinders                = 
| familie                = 
| skool                  = [[Hoërskool Strand]], [[Strand]]
| universiteit           = [[Boland-kollege]]
| url                    = 
}}

'''Uzair Cassiem''' (* [[17 Maart]] [[1990]], [[Strand]]) is ’n [[Suid-Afrikaanse]] [[rugby]]speler wat in die [[Superrugby]]reeks vir die [[Cheetahs (Superrugbyspan)|Cheetahs]], en in die [[Curriebeker]] vir die [[Vrystaat Cheetahs]] as losvoorspeler speel.&lt;ref name=&quot;Uzair Cassiem SA Rugby Player Profile&quot;&gt;{{en}} {{cite web |work=sarugby.net |url=http://www.sarugby.net/index.php?option=com_players&amp;view=player&amp;id=52220&amp;leagueid=0 |title=Uzair Cassiem SA Rugbyspelersprofiel |accessdate=8 April 2013 }}{{Dooie skakel|date=Januarie 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Leeuflank vir Pumas&quot;&gt;{{cite web |work=SupaRugby.com |url=http://www.suparugby.com/pages/Default.asp?More=%20-%201%20Augustus%202012&amp;FeatureID=19592&amp;SectionID=2 |title=Leeuflank vir Pumas |accessdate=8 April 2013 |archive-date=24 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924111740/http://www.suparugby.com/pages/Default.asp?More=%20-%201%20Augustus%202012&amp;FeatureID=19592&amp;SectionID=2 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Cassiem het, voordat hy by die Vrystaat Cheetahs aangesluit het, vir die Goue Leeus, Valke en Pumas gespeel.

In 2013 is hy by ’n Suid-Afrikaanse Presidente-XV ingesluit wat aan die 2013 Tbilisibeker van die IRR deelgeneem het;&lt;ref name=&quot;SA President’s XV selected for IRB Tblisi Cup&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/132?view=news |title=SA Presidente-XV gekies vir IRR Tblisibeker |work=Suid-Afrikaanse Rugbyunie |date=17 Mei 2013 |access-date=21 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924195646/http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/132?view=news |archive-date=24 September 2015 |url-status=live|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; die span het die toernooi gewen en het al hul wedstryde gewen.&lt;ref name=&quot;SA President’s XV win Tbilisi Cup&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.irb.com/newsmedia/regional/newsid=2067589.html |title=SA Presidente-XV wen Tbilisibeker |work=IRR |date=16 Junie 2013 |access-date=17 Junie 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140102202215/http://www.irb.com/newsmedia/regional/newsid=2067589.html |archive-date=2 Januarie 2014 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Cassiem het twee drieë gedruk en was saam met twee ander spelers die topdriedrukker van die toernooi.

Hy was ’n lid van die Pumas-span wat in 2015 vir die eerste keer die [[Vodacombeker]] gewen het toe hulle die [[Westelike Provinsie]] met 24–7 in die eindstryd geklop het.&lt;ref name=&quot;Steval Pumas first-time Vodacom Cup champions – Final Review&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.sarugby.net/news/22930?view=news&amp;leagueId=2304 |title=Steval Pumas eerste keer Vodacombekerkampioene – Finale Verslag |work=Suid-Afrikaanse Rugbyunie |date=31 Mei 2015 |accessdate=31 Mei 2015 |archive-date=25 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925021919/http://www.sarugby.net/news/22930?view=news&amp;leagueId=2304 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Cassiem het in al tien wedstryde van daardie seisoen gespeel.

Ten spyte daarvan dat Cassiem voor die aanvang van die 2016-seisoen ’n kontrak met die [[Griekwas (rugbyspan)|Griekwas]] geteken het,&lt;ref name=&quot;Blitsbok Ruhan Nel draf op vleuel uit in Loftus-stryd&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.netwerk24.com/sport/rugby/2015-08-13-blitsbok-ruhan-nel-draf-op-vleuel-uit-in-loftus-stryd |title=Blitsbok Ruhan Nel draf op vleuel uit in Loftus-stryd |work=[[Netwerk24]] |date=13 Augustus 2015 |accessdate=13 Augustus 2015 }}&lt;/ref&gt; is hy by die [[Cheetahs (Superrugbyspan)|Cheetahs]] se oefengroep ingesluit&lt;ref name=&quot;Toyota Cheetah Super Rugby Pre-season squad announced&quot;&gt;{{en}} {{cite press release |url=http://www.fscheetahs.co.za/News.aspx?newsid=3029 |title=Toyota Cheetah Superrugby Voorseisoenspan aangekondig |publisher=Cheetahs |date=3 November 2015 |accessdate=3 November 2015}}&lt;/ref&gt; en is later aangekondig dat hy vir die duur van die 2016-seisoen in Bloemfontein sou wees.&lt;ref name=&quot;Cheetahs hou asem op oor Petersen&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.netwerk24.com/Sport/Rugby/cheetahs-hou-asem-op-oor-petersen-20160114 |title=Cheetahs hou asem op oor Petersen |work=Netwerk24 |date=15 Januarie 2016 |access-date=15 Januarie 2016 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20181003230353/https://www.netwerk24.com/Sport/Rugby/cheetahs-hou-asem-op-oor-petersen-20160114 |archive-date=3 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* {{Springbokke|id=52220|name=Uzair Cassiem}}

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Cassiem, Uzair}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse rugbyspelers]]
[[Kategorie:Cheetahs rugbyspelers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1990]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
[[Kategorie:Springbokrugbyspelers]]
[[Kategorie:Alumni van Hoërskool Strand]]</text>
      <sha1>bmw1ds8nubuxy6xfn45bwa1k8i09qcw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cristiano Ronaldo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>113919</id>
    <revision>
      <id>2813101</id>
      <parentid>2810806</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:27:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <comment>Skakel na UEFA Nations League</comment>
      <origin>2813101</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16751" sha1="pbx6jh0jjhi5i1fps2dwlgpzam8e5ni" xml:space="preserve">{{Infobox football biography
| name = Cristiano Ronaldo
| image = [[Beeld:Cristiano Ronaldo playing for Al Nassr FC against Persepolis, September 2023 (cropped).jpg|senter|raamloos]] 
| caption = Cristiano Ronaldo speel vir Al Nassr in 2023
| full_name = Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.fifadata.com/documents/FCWC/2017/pdf/FCWC_2017_Squadlists.pdf |title=FIFA Club World Cup UAE 2017: List of players: Real Madrid CF |publisher=FIFA |page=5 |date=16 December 2017 |access-date=23 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171223004345/https://www.fifadata.com/documents/fcwc/2017/pdf/fcwc_2017_squadlists.pdf |archive-date=23 December 2017 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| birth_date = {{birth date and age|1985|2|5|df=y}}
| birth_place = [[Funchal]], [[Madeiraeilande]], Portugal
| height = 1,85 m&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.realmadrid.com/en/football/squad/cristiano-ronaldo-dos-santos |title=Cristiano Ronaldo (CR7) |website=realmadrid.com |publisher=[[Real Madrid]] |access-date=17 September 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190223044151/https://www.realmadrid.com/en/football/squad/cristiano-ronaldo-dos-santos |archive-date=23 Februarie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
| position = Voorspeler, doelskieter
| currentclub = [[Al Nassr FC|Al-Nassr]]
| clubnumber = 7
| youthyears1 = 1992–1995
| youthclubs1 = [[:en:CF Andorinha|Andorinha]]
| youthyears2 = 1995–1997
| youthclubs2 = [[:en:C.D. Nacional|Nacional]]
| youthyears3 = 1997–2002
| youthclubs3 = [[:en:Sporting CP Youth Academy|Sporting CP]]
| years1 = 2002–2003
| clubs1 = [[:en:Sporting CP B|Sporting CP B]]
| caps1 = 2
| goals1 = 0
| years2 = 2002–2003
| clubs2 = [[Sporting CP]]
| caps2 = 25
| goals2 = 3
| years3 = 2003–2009
| clubs3 = [[Manchester United]]
| caps3 = 196
| goals3 = 84
| years4 = 2009–2018
| clubs4 = [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
| caps4 = 292
| goals4 = 311
| years5 = 2018–2021
| clubs5 = [[Juventus-sokkerklub|Juventus]]
| caps5 = 98
| goals5 = 81
| years6 = 2021–2022
| clubs6 = [[Manchester United]]
| caps6 = 40
| goals6 = 19
| years7 = 2023–
| clubs7 = [[Al Nassr FC|Al-Nassr]]
| caps7 = 77
| goals7 = 74&lt;!-- LEAGUE ONLY --&gt;
| nationalyears1 = 2001
| nationalteam1 = [[:en:Portugal national under-15 football team|Portugal o/15]]
| nationalcaps1 = 9
| nationalgoals1 = 7
| nationalyears2 = 2001–2002
| nationalteam2 = [[:en:Portugal national under-17 football team|Portugal o/17]]
| nationalcaps2 = 7
| nationalgoals2 = 5
| nationalyears3 = 2003
| nationalteam3 = [[:en:Portugal national under-20 football team|Portugal o/20]]
| nationalcaps3 = 5
| nationalgoals3 = 1
| nationalyears4 = 2002–2003
| nationalteam4 = [[:en:Portugal national under-21 football team|Portugal o/21]]
| nationalcaps4 = 10
| nationalgoals4 = 3
| nationalyears5 = 2004
| nationalteam5 = [[:en:Portugal Olympic football team|Portugal o/23]]
| nationalcaps5 = 3
| nationalgoals5 = 2
| nationalyears6 = 2003–
| nationalteam6 = [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]
| nationalcaps6 = [[:en:List of men's footballers with 100 or more international caps#Men's footballers with 100 or more international caps|219]]
| nationalgoals6 = [[:en:List of international goals scored by Cristiano Ronaldo|136]]
| club-update = 22:40, 26 Mei 2025 (UTC)
| nationalteam-update = 23:30, 23 Maart 2025 (UTC)
}}
'''Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro''' ([[Portugees]]: [kɾiʃ'tjɐnu ʁuˈnaɫdu]; gebore op [[5 Februarie]] [[1985]] in [[Funchal]], [[Madeiraeilande]], [[Portugal]] is 'n Portugese [[sokker]]speler wat vir [[Al Nassr FC|Al Nassr]] speel. Hy het vantevore vir [[Sporting Lissabon]], [[Manchester United]], [[Real Madrid]] en [[Juventus Football Club|Juventus]] gespeel. Hy het ook 192 keer &lt;!--korrek op 6 November 2024--&gt;vir die [[Portugese nasionale sokkerspan]] uitgedraf, waartydens hy 118 doelpunte aangeteken het. 

Hy verkies om as 'n linkervleuel te speel. Hy word beskou as een van die grootste spelers van alle tye. Hy het [[Juventus Football Club|Juventus]] in Augustus 2021 vir [[Manchester United]] verruil. Tot 2013 was hy die duurste sokkerspeler, in terme van oordragkoste, van alle tye. In 2015 het hy die topdoelskieter van alle tye van die [[UEFA Champions League]] geword, asook die [[Real Madrid]]-speler wat die meeste doele aangeteken het. In 2018 het hy hom by die tien spelers aangesluit wat die Europese UEFA Champions League minstens vyf keer gewen het, en die enigste speler wat dit met twee verskillende klubs bereik het. Sy prestasies as klubspeler sluit ook ses ligatitels, vyf nasionale bekers, ses nasionale superbekers, drie Europese superbekers en vier wêreldklubkampioenskappe in.

Ronaldo het sy debuut in 2003 vir die Portugal nasionale sokkerspan gemaak, waarvan hy in 2008 kaptein en topdoelskieter van alle tye geword het. Hy is in 2008, 2013, 2014, 2016 en 2017 as die beste sokkerspeler ter wêreld aangewys en hou die rekord vir internasionale doele.

== Jeug ==
Ronaldo is die seun van Dinis Aveiro, 'n tuinier, en sy vrou Dolores dos Santos Aveiro, 'n kok. Ronaldo was 'n ongewenste kind en sy ma het aborsie oorweeg. In plaas daarvan is sy aangeraai om donker bier te drink en dan te hardloop totdat sy flouval, maar kon nie miskraam nie. Sy pa was 'n alkoholis en het saam met sy ander seun Hugo Ronaldo &quot;Manchester United&quot;-hemde verkoop om alkohol te kan koop. Hy het homself doodgedrink toe Ronaldo 19 jaar oud was.

Ronaldo kom van die Portugese eiland [[Madeiraeilande|Madeira]]. As kind het hy begin sokker speel by die amateurklub CF Andorinha. Hierna het hy vir CD Nacional gespeel en op die ouderdom van twaalf na die vasteland van Portugal verhuis om by die jeugakademie van Sporting CP ingesluit te word. Vyf jaar later, in Oktober 2002, maak hy sy amptelike buiging vir die klub se eerste span; in 'n ligawedstryd tuis teen Moreirense (3-0) het hy twee doele aangeteken. Ronaldo het voortgegaan om 30 amptelike verskynings in sy eerste jaar as 'n professionele speler te maak, en drie doele by sy vyf-seisoen-telling gevoeg.&lt;ref&gt;Daniel Taylor, [http://www.theguardian.com/football/blog/2015/nov/05/cristiano-ronaldo-film-messi Cristiano Ronaldo film captures giant ego and strange, lonely world of being CR7], The Guardian,5 november 2015&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160107100927/http://www.footballzz.com/jogador.php?epoca_id=132&amp;id=1579&amp;op=zoomstats&amp;tpstats=club &quot;Cristiano Ronaldo&quot;.] footballzz.co.uk. Geraadpleegd op 4 mei 2016.&lt;/ref&gt;

== Senior loopbaan ==

===Manchester United===
[[Lêer:Ronaldo - Manchester United vs Chelsea (cropped-3-4).jpg|duimnael|243x243px|Cristiano Ronaldo in 2006]]
In die somer van 2003 het hy die aandag van [[Manchester United]] getrek. In 'n wedstryd tussen Sporting CP en Manchester United om die opening van die Estádio José Alvalade te vier, het Ronaldo sy span tot 'n oorwinning van 3-1 gelei. Die Manchester United-spelers het ná die wedstryd aangedui dat hulle nou eerder saam met Ronaldo wil speel as teen hom, waarmee die afrigter Alex Ferguson ten volle mee saamgestem het. Kort daarna is hy vir sowat £12 miljoen deur Manchester United van Sporting CP gekoop.

By Manchester United word Ronaldo ingebring as die plaasvervanger vir [[David Beckham]], wat kort tevore na [[Real Madrid]] verhuis het. Ronaldo het sy Premierliga-buiging vir Manchester United op 16 Augustus 2003 in 'n tuiswedstryd teen Bolton Wanderers gemaak. Met 'n halfuur oor om te speel, het hy vir Nicky Butt ingevul. Op 21 September 2003 was Ronaldo een van die sleutelspelers in die berugte Slag van Old Trafford tuis teen [[Arsenal F.C.|Arsenal]], waarin verskeie spelers se potte oorgekook het. Ronaldo het die FA Cup in sy eerste seisoen saam met Manchester United gewen deur die openingsdoel in die eindstryd teen Millwall (3-0), aan te teken.

In die 2006/2007-seisoen ontwikkel hy tot een van die beste spelers ter wêreld. Hy is twee keer agtereenvolgens as speler van die maand aangewys, iets wat net [[Dennis Bergkamp]] en Robbie Fowler voorheen bereik het. Na belangstelling in hom van Real Madrid, het hy 'n nuwe kontrak in April 2007 onderteken wat hom vir vyf jaar aan United verbind het. Met 'n salaris van honderd-en-twintigduisend pond per week het hy die hoogs betaalde speler in die klub se geskiedenis geword.

Op 22 April 2007 is Ronaldo deur die spelers in die Engelse Liga as Speler van die Jaar aangewys en tewens ook Talent van die Jaar in die Engelse Liga, wat niemand sedert 1977, Andy Gray, kon doen nie. 'n Jaar later was hy die wenner van die Premier League Golden Boot. Ronaldo het die voorste puntemaker van die 2007/08-seisoen geword met 31 doele uit 34 ligawedstryde.

In 2008 het hy die Premierliga, FA Community Shield, UEFA Champions League en die Klubwêreldbeker met Manchester United gewen. Hy is ook as die Europese en Wêreld-sokkerspeler van die jaar bekroon. Sy laaste wedstryd vir Manchester United was die 2–0-verloor van die Champions League-eindstryd teen FC Barcelona op 27 Mei 2009.

===Real Madrid===
[[Lêer:Cristiano Ronaldo (35609138466).jpg|duimnael|Cristiano Ronaldo in die ikoniese nommer 7-hemp in Real Madrid (25 November 2015)]]
Cristiano Ronaldo het in 2009 by Real Madrid aangesluit vanaf Manchester United vir 'n destydse wêreldrekordfooi van €94 miljoen. Hy het vinnig 'n sleutelspeler geword en is nou die klub se topskuts met 450 doele in 438 wedstryde. Gedurende sy nege jaar in Madrid het hy vier UEFA Champions League-titels gewen, insluitend drie agtereenvolgende oorwinnings van 2016 tot 2018. Hy het ook twee La Liga-titels, twee Copa del Rey-bekers en verskeie ander nasionale en internasionale trofeë verower. Tydens sy tyd by Real Madrid het hy vier Ballon d'Or-toekennings ontvang, wat sy status as een van die grootste sokkerspelers ooit bevestig het. Sy intense mededinging met [[Lionel Messi]] het 'n ikoniese era in sokker geskep. In 2018 het hy Real Madrid verlaat en by Juventus aangesluit.

===Juventus===

Cristiano Ronaldo het in Julie 2018 by Juventus aangesluit vir 'n oordragfooi van ongeveer €100 miljoen. Hy het vinnig 'n belangrike speler geword en het gehelp om Juventus se oorheersing in die Serie A voort te sit. Gedurende sy drie seisoene in Turyn het hy twee Serie A-titels (2018–19, 2019–20), een Coppa Italia en twee Supercoppa Italiana-trofeë gewen. Hy was die topskutter in die Serie A in die 2020–21-seisoen en het Juventus se doele in belangrike wedstryde verseker. Hoewel hy die klub gehelp het om internasionaal mee te ding, het Juventus nie die UEFA Champions League gewen tydens sy verblyf nie. In Augustus 2021 het Ronaldo na Manchester United teruggekeer, wat sy tyd in Italië beëindig het.

===Terug by Manchester United===

Cristiano Ronaldo het in Augustus 2021 na Manchester United teruggekeer ná 12 jaar weg van die klub. Hy het vinnig 'n impak gemaak deur twee doele in sy terugkeerdebuut teen Newcastle United te skiet. Gedurende die 2021–22-seisoen was hy United se topskutter met 24 doele in alle kompetisies en het verskeie belangrike wedstryde beslis, insluitend in die UEFA Champions League.

Sy tweede verblyf by United was egter gekenmerk deur onstabiliteit, insluitend 'n wisselvallige spanprestasie en die aanstelling van 'n nuwe bestuurder, Erik ten Hag. Sy verhouding met die klub het versleg, en ná 'n kontroversiële onderhoud met [[Piers Morgan]] waarin hy United se bestuur gekritiseer het, het sy kontrak in November 2022 in wedersydse ooreenkoms beëindig.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/63619074|title=Cristiano Ronaldo: Manchester United forward says he feels 'betrayed' by club|date=2022-11-14|website=BBC Sport|access-date=2025-03-16}}&lt;/ref&gt; Kort daarna het hy by Al-Nassr in Saoedi-Arabië aangesluit.

===Al Nassr===
[[Lêer:Cristiano Ronaldo, Al-Nassr 19 Sep 2023 (cropped).jpg|duimnael|223x223px|Cristiano Ronaldo by Al Nassr in 2023]]
Cristiano Ronaldo het in Januarie 2023 by Al Nassr aangesluit en onmiddellik 'n groot impak gemaak. Hy het talle belangrike doele aangeteken en sy span gehelp om mee te ding in die Saoedi-Pro-Liga en ander toernooie. Hy het sy span na verskeie oorwinnings gelei, insluitend dominante vertonings in die liga en bekertoernooie. Sy tyd in Saoedi-Arabië is gekenmerk deur indrukwekkende individuele prestasies, insluitend talle wedstrydwenner-doele en rekords. Tot op hede bly hy een van Al Nassr se belangrikste spelers en 'n invloedryke figuur in die Saoedi-Arabiese sokker.

==Internasionale loopbaan==

Cristiano Ronaldo het sy internasionale loopbaan op 20 Augustus 2003 begin toe hy op 18-jarige ouderdom sy debuut vir [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] gemaak het in 'n vriendskaplike wedstryd teen Kazakstan. Van daardie oomblik af het hy homself gevestig as een van die mees invloedryke spelers in die nasionale span se geskiedenis. Sy eerste groot toernooi was die [[UEFA Europa-beker|UEFA Europese Kampioenskap]] in 2004, waar hy Portugal gehelp het om die eindstryd te haal, al het hulle uiteindelik teen Griekeland verloor.

In die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|FIFA Wêreldbeker van 2006]] het Ronaldo sy eerste Wêreldbeker-doel aangeteken en Portugal gehelp om die halfeindronde te bereik. Hy het daarna aan verskeie groot toernooie deelgeneem, maar sy grootste prestasie het in 2016 gekom toe hy Portugal na hul eerste groot internasionale titel gelei het tydens die [[UEFA Europa-beker|Europese Kampioenskap]]. Alhoewel hy in die eindstryd teen [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] beseer is en nie die volle wedstryd kon speel nie, het sy spanmaats daarin geslaag om die trofee huis toe te bring.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/36761007|title=Euro 2016: Cristiano Ronaldo becomes true great with Portugal win|date=2016-07-11|website=BBC Sport|access-date=2025-03-16}}&lt;/ref&gt;
[[Lêer:Cristiano Ronaldo 2018.jpg|duimnael|257x257px|Cristiano Ronaldo by die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Wêreldbeker]] in Rusland]]
Drie jaar later, in 2019, het Ronaldo weer sy leierskap bewys deur Portugal na die eerste [[UEFA Nations League]]-titel te lei.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/48191922|title=Nations League final: Portugal 1-0 Netherlands|date=2019-06-09|website=BBC Sport|access-date=2025-03-16}}&lt;/ref&gt; Hy het 'n sleutelrol in die toernooi gespeel, insluitend 'n indrukwekkende vertoning teen Switserland in die halfeindronde, waar hy 'n driekuns aangeteken het.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/48514708|title=Portugal 3-1 Switzerland: 'Genius' Cristiano Ronaldo hat-trick seals Nations League final place|date=2019-06-06|website=BBC Sport|access-date=2025-03-16}}&lt;/ref&gt; Sy loopbaan by die nasionale span het verder geklim in 2021 toe hy Iran se Ali Daei se rekord vir die meeste internasionale doele deur 'n manlike speler oortref het.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/58412201|title=Cristiano Ronaldo breaks men's international scoring record with 110th and 111th goals|date=2021-09-01|website=BBC Sport|access-date=2025-03-17}}&lt;/ref&gt;

Op 5 September 2024 het Ronaldo nog 'n historiese mylpaal bereik toe hy sy 900ste loopbaandoel aangeteken het in 'n UEFA Nations League-wedstryd teen Kroasië. Die doel het Portugal gehelp om 'n 2–1 oorwinning te behaal en het hom die eerste manlike speler gemaak om hierdie ongelooflike mylpaal te bereik.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/cvg5j08n694o|title=Ronaldo reaches 900 career goals - the numbers behind the landmark|date=2024-09-05|website=BBC Sport|access-date=2025-03-16}}&lt;/ref&gt;

In 2025 het Portugal die Nations League 'n tweede keer gewen, en Ronaldo het in die kwarteindronde teen Denemarke, in die halfeindronde teen Duitsland sowel as in die eindstryd teen Spanje 'n doel aangeteken.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/live/cg5dp3vr01dt|title=Portugal 5-2 Denmark (agg: 5-3): Cristiano Ronaldo scores and misses penalty in thriller|date=2025-03-23|website=BBC Sport|access-date=2025-06-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/cewdp10www5o|title=Ronaldo ends Germany duck - where next in his 1,000 goals pursuit?|website=BBC Sport|access-date=2025-06-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c787g3qx8z9o|title=Ronaldo tears &amp; Yamal's nemesis - has Nations League saved Martinez?|date=2025-06-08|website=BBC Sport|access-date=2025-06-09}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn}}
* {{en}} [http://www.cristianoronaldo.com/ Amptelike webwerf]

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Ronaldo, Cristiano}}
[[Kategorie:Portugese sokkerspelers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1985]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>pbx6jh0jjhi5i1fps2dwlgpzam8e5ni</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813102</id>
      <parentid>2813101</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T11:28:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813102</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16752" sha1="owg2e86drg74xay07l2ixs73ds2ap6t" xml:space="preserve">{{Infobox football biography
| name = Cristiano Ronaldo
| image = [[Beeld:Cristiano Ronaldo playing for Al Nassr FC against Persepolis, September 2023 (cropped).jpg|senter|raamloos]] 
| caption = Cristiano Ronaldo speel vir Al Nassr in 2023
| full_name = Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.fifadata.com/documents/FCWC/2017/pdf/FCWC_2017_Squadlists.pdf |title=FIFA Club World Cup UAE 2017: List of players: Real Madrid CF |publisher=FIFA |page=5 |date=16 December 2017 |access-date=23 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171223004345/https://www.fifadata.com/documents/fcwc/2017/pdf/fcwc_2017_squadlists.pdf |archive-date=23 December 2017 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| birth_date = {{birth date and age|1985|2|5|df=y}}
| birth_place = [[Funchal]], [[Madeiraeilande]], Portugal
| height = 1,85 m&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.realmadrid.com/en/football/squad/cristiano-ronaldo-dos-santos |title=Cristiano Ronaldo (CR7) |website=realmadrid.com |publisher=[[Real Madrid]] |access-date=17 September 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190223044151/https://www.realmadrid.com/en/football/squad/cristiano-ronaldo-dos-santos |archive-date=23 Februarie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
| position = Voorspeler, doelskieter
| currentclub = [[Al Nassr FC|Al-Nassr]]
| clubnumber = 7
| youthyears1 = 1992–1995
| youthclubs1 = [[:en:CF Andorinha|Andorinha]]
| youthyears2 = 1995–1997
| youthclubs2 = [[:en:C.D. Nacional|Nacional]]
| youthyears3 = 1997–2002
| youthclubs3 = [[:en:Sporting CP Youth Academy|Sporting CP]]
| years1 = 2002–2003
| clubs1 = [[:en:Sporting CP B|Sporting CP B]]
| caps1 = 2
| goals1 = 0
| years2 = 2002–2003
| clubs2 = [[Sporting CP]]
| caps2 = 25
| goals2 = 3
| years3 = 2003–2009
| clubs3 = [[Manchester United]]
| caps3 = 196
| goals3 = 84
| years4 = 2009–2018
| clubs4 = [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
| caps4 = 292
| goals4 = 311
| years5 = 2018–2021
| clubs5 = [[Juventus-sokkerklub|Juventus]]
| caps5 = 98
| goals5 = 81
| years6 = 2021–2022
| clubs6 = [[Manchester United]]
| caps6 = 40
| goals6 = 19
| years7 = 2023–
| clubs7 = [[Al Nassr FC|Al-Nassr]]
| caps7 = 77
| goals7 = 74&lt;!-- LEAGUE ONLY --&gt;
| nationalyears1 = 2001
| nationalteam1 = [[:en:Portugal national under-15 football team|Portugal o/15]]
| nationalcaps1 = 9
| nationalgoals1 = 7
| nationalyears2 = 2001–2002
| nationalteam2 = [[:en:Portugal national under-17 football team|Portugal o/17]]
| nationalcaps2 = 7
| nationalgoals2 = 5
| nationalyears3 = 2003
| nationalteam3 = [[:en:Portugal national under-20 football team|Portugal o/20]]
| nationalcaps3 = 5
| nationalgoals3 = 1
| nationalyears4 = 2002–2003
| nationalteam4 = [[:en:Portugal national under-21 football team|Portugal o/21]]
| nationalcaps4 = 10
| nationalgoals4 = 3
| nationalyears5 = 2004
| nationalteam5 = [[:en:Portugal Olympic football team|Portugal o/23]]
| nationalcaps5 = 3
| nationalgoals5 = 2
| nationalyears6 = 2003–
| nationalteam6 = [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]
| nationalcaps6 = [[:en:List of men's footballers with 100 or more international caps#Men's footballers with 100 or more international caps|219]]
| nationalgoals6 = [[:en:List of international goals scored by Cristiano Ronaldo|136]]
| club-update = 22:40, 26 Mei 2025 (UTC)
| nationalteam-update = 23:30, 23 Maart 2025 (UTC)
}}
'''Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro''' ([[Portugees]]: [kɾiʃ'tjɐnu ʁuˈnaɫdu]; gebore op [[5 Februarie]] [[1985]] in [[Funchal]], [[Madeiraeilande]], [[Portugal]]) is 'n Portugese [[sokker]]speler wat vir [[Al Nassr FC|Al Nassr]] speel. Hy het vantevore vir [[Sporting Lissabon]], [[Manchester United]], [[Real Madrid]] en [[Juventus Football Club|Juventus]] gespeel. Hy het ook 192 keer &lt;!--korrek op 6 November 2024--&gt;vir die [[Portugese nasionale sokkerspan]] uitgedraf, waartydens hy 118 doelpunte aangeteken het. 

Hy verkies om as 'n linkervleuel te speel. Hy word beskou as een van die grootste spelers van alle tye. Hy het [[Juventus Football Club|Juventus]] in Augustus 2021 vir [[Manchester United]] verruil. Tot 2013 was hy die duurste sokkerspeler, in terme van oordragkoste, van alle tye. In 2015 het hy die topdoelskieter van alle tye van die [[UEFA Champions League]] geword, asook die [[Real Madrid]]-speler wat die meeste doele aangeteken het. In 2018 het hy hom by die tien spelers aangesluit wat die Europese UEFA Champions League minstens vyf keer gewen het, en die enigste speler wat dit met twee verskillende klubs bereik het. Sy prestasies as klubspeler sluit ook ses ligatitels, vyf nasionale bekers, ses nasionale superbekers, drie Europese superbekers en vier wêreldklubkampioenskappe in.

Ronaldo het sy debuut in 2003 vir die Portugal nasionale sokkerspan gemaak, waarvan hy in 2008 kaptein en topdoelskieter van alle tye geword het. Hy is in 2008, 2013, 2014, 2016 en 2017 as die beste sokkerspeler ter wêreld aangewys en hou die rekord vir internasionale doele.

== Jeug ==
Ronaldo is die seun van Dinis Aveiro, 'n tuinier, en sy vrou Dolores dos Santos Aveiro, 'n kok. Ronaldo was 'n ongewenste kind en sy ma het aborsie oorweeg. In plaas daarvan is sy aangeraai om donker bier te drink en dan te hardloop totdat sy flouval, maar kon nie miskraam nie. Sy pa was 'n alkoholis en het saam met sy ander seun Hugo Ronaldo &quot;Manchester United&quot;-hemde verkoop om alkohol te kan koop. Hy het homself doodgedrink toe Ronaldo 19 jaar oud was.

Ronaldo kom van die Portugese eiland [[Madeiraeilande|Madeira]]. As kind het hy begin sokker speel by die amateurklub CF Andorinha. Hierna het hy vir CD Nacional gespeel en op die ouderdom van twaalf na die vasteland van Portugal verhuis om by die jeugakademie van Sporting CP ingesluit te word. Vyf jaar later, in Oktober 2002, maak hy sy amptelike buiging vir die klub se eerste span; in 'n ligawedstryd tuis teen Moreirense (3-0) het hy twee doele aangeteken. Ronaldo het voortgegaan om 30 amptelike verskynings in sy eerste jaar as 'n professionele speler te maak, en drie doele by sy vyf-seisoen-telling gevoeg.&lt;ref&gt;Daniel Taylor, [http://www.theguardian.com/football/blog/2015/nov/05/cristiano-ronaldo-film-messi Cristiano Ronaldo film captures giant ego and strange, lonely world of being CR7], The Guardian,5 november 2015&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160107100927/http://www.footballzz.com/jogador.php?epoca_id=132&amp;id=1579&amp;op=zoomstats&amp;tpstats=club &quot;Cristiano Ronaldo&quot;.] footballzz.co.uk. Geraadpleegd op 4 mei 2016.&lt;/ref&gt;

== Senior loopbaan ==

===Manchester United===
[[Lêer:Ronaldo - Manchester United vs Chelsea (cropped-3-4).jpg|duimnael|243x243px|Cristiano Ronaldo in 2006]]
In die somer van 2003 het hy die aandag van [[Manchester United]] getrek. In 'n wedstryd tussen Sporting CP en Manchester United om die opening van die Estádio José Alvalade te vier, het Ronaldo sy span tot 'n oorwinning van 3-1 gelei. Die Manchester United-spelers het ná die wedstryd aangedui dat hulle nou eerder saam met Ronaldo wil speel as teen hom, waarmee die afrigter Alex Ferguson ten volle mee saamgestem het. Kort daarna is hy vir sowat £12 miljoen deur Manchester United van Sporting CP gekoop.

By Manchester United word Ronaldo ingebring as die plaasvervanger vir [[David Beckham]], wat kort tevore na [[Real Madrid]] verhuis het. Ronaldo het sy Premierliga-buiging vir Manchester United op 16 Augustus 2003 in 'n tuiswedstryd teen Bolton Wanderers gemaak. Met 'n halfuur oor om te speel, het hy vir Nicky Butt ingevul. Op 21 September 2003 was Ronaldo een van die sleutelspelers in die berugte Slag van Old Trafford tuis teen [[Arsenal F.C.|Arsenal]], waarin verskeie spelers se potte oorgekook het. Ronaldo het die FA Cup in sy eerste seisoen saam met Manchester United gewen deur die openingsdoel in die eindstryd teen Millwall (3-0), aan te teken.

In die 2006/2007-seisoen ontwikkel hy tot een van die beste spelers ter wêreld. Hy is twee keer agtereenvolgens as speler van die maand aangewys, iets wat net [[Dennis Bergkamp]] en Robbie Fowler voorheen bereik het. Na belangstelling in hom van Real Madrid, het hy 'n nuwe kontrak in April 2007 onderteken wat hom vir vyf jaar aan United verbind het. Met 'n salaris van honderd-en-twintigduisend pond per week het hy die hoogs betaalde speler in die klub se geskiedenis geword.

Op 22 April 2007 is Ronaldo deur die spelers in die Engelse Liga as Speler van die Jaar aangewys en tewens ook Talent van die Jaar in die Engelse Liga, wat niemand sedert 1977, Andy Gray, kon doen nie. 'n Jaar later was hy die wenner van die Premier League Golden Boot. Ronaldo het die voorste puntemaker van die 2007/08-seisoen geword met 31 doele uit 34 ligawedstryde.

In 2008 het hy die Premierliga, FA Community Shield, UEFA Champions League en die Klubwêreldbeker met Manchester United gewen. Hy is ook as die Europese en Wêreld-sokkerspeler van die jaar bekroon. Sy laaste wedstryd vir Manchester United was die 2–0-verloor van die Champions League-eindstryd teen FC Barcelona op 27 Mei 2009.

===Real Madrid===
[[Lêer:Cristiano Ronaldo (35609138466).jpg|duimnael|Cristiano Ronaldo in die ikoniese nommer 7-hemp in Real Madrid (25 November 2015)]]
Cristiano Ronaldo het in 2009 by Real Madrid aangesluit vanaf Manchester United vir 'n destydse wêreldrekordfooi van €94 miljoen. Hy het vinnig 'n sleutelspeler geword en is nou die klub se topskuts met 450 doele in 438 wedstryde. Gedurende sy nege jaar in Madrid het hy vier UEFA Champions League-titels gewen, insluitend drie agtereenvolgende oorwinnings van 2016 tot 2018. Hy het ook twee La Liga-titels, twee Copa del Rey-bekers en verskeie ander nasionale en internasionale trofeë verower. Tydens sy tyd by Real Madrid het hy vier Ballon d'Or-toekennings ontvang, wat sy status as een van die grootste sokkerspelers ooit bevestig het. Sy intense mededinging met [[Lionel Messi]] het 'n ikoniese era in sokker geskep. In 2018 het hy Real Madrid verlaat en by Juventus aangesluit.

===Juventus===

Cristiano Ronaldo het in Julie 2018 by Juventus aangesluit vir 'n oordragfooi van ongeveer €100 miljoen. Hy het vinnig 'n belangrike speler geword en het gehelp om Juventus se oorheersing in die Serie A voort te sit. Gedurende sy drie seisoene in Turyn het hy twee Serie A-titels (2018–19, 2019–20), een Coppa Italia en twee Supercoppa Italiana-trofeë gewen. Hy was die topskutter in die Serie A in die 2020–21-seisoen en het Juventus se doele in belangrike wedstryde verseker. Hoewel hy die klub gehelp het om internasionaal mee te ding, het Juventus nie die UEFA Champions League gewen tydens sy verblyf nie. In Augustus 2021 het Ronaldo na Manchester United teruggekeer, wat sy tyd in Italië beëindig het.

===Terug by Manchester United===

Cristiano Ronaldo het in Augustus 2021 na Manchester United teruggekeer ná 12 jaar weg van die klub. Hy het vinnig 'n impak gemaak deur twee doele in sy terugkeerdebuut teen Newcastle United te skiet. Gedurende die 2021–22-seisoen was hy United se topskutter met 24 doele in alle kompetisies en het verskeie belangrike wedstryde beslis, insluitend in die UEFA Champions League.

Sy tweede verblyf by United was egter gekenmerk deur onstabiliteit, insluitend 'n wisselvallige spanprestasie en die aanstelling van 'n nuwe bestuurder, Erik ten Hag. Sy verhouding met die klub het versleg, en ná 'n kontroversiële onderhoud met [[Piers Morgan]] waarin hy United se bestuur gekritiseer het, het sy kontrak in November 2022 in wedersydse ooreenkoms beëindig.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/63619074|title=Cristiano Ronaldo: Manchester United forward says he feels 'betrayed' by club|date=2022-11-14|website=BBC Sport|access-date=2025-03-16}}&lt;/ref&gt; Kort daarna het hy by Al-Nassr in Saoedi-Arabië aangesluit.

===Al Nassr===
[[Lêer:Cristiano Ronaldo, Al-Nassr 19 Sep 2023 (cropped).jpg|duimnael|223x223px|Cristiano Ronaldo by Al Nassr in 2023]]
Cristiano Ronaldo het in Januarie 2023 by Al Nassr aangesluit en onmiddellik 'n groot impak gemaak. Hy het talle belangrike doele aangeteken en sy span gehelp om mee te ding in die Saoedi-Pro-Liga en ander toernooie. Hy het sy span na verskeie oorwinnings gelei, insluitend dominante vertonings in die liga en bekertoernooie. Sy tyd in Saoedi-Arabië is gekenmerk deur indrukwekkende individuele prestasies, insluitend talle wedstrydwenner-doele en rekords. Tot op hede bly hy een van Al Nassr se belangrikste spelers en 'n invloedryke figuur in die Saoedi-Arabiese sokker.

==Internasionale loopbaan==

Cristiano Ronaldo het sy internasionale loopbaan op 20 Augustus 2003 begin toe hy op 18-jarige ouderdom sy debuut vir [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] gemaak het in 'n vriendskaplike wedstryd teen Kazakstan. Van daardie oomblik af het hy homself gevestig as een van die mees invloedryke spelers in die nasionale span se geskiedenis. Sy eerste groot toernooi was die [[UEFA Europa-beker|UEFA Europese Kampioenskap]] in 2004, waar hy Portugal gehelp het om die eindstryd te haal, al het hulle uiteindelik teen Griekeland verloor.

In die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|FIFA Wêreldbeker van 2006]] het Ronaldo sy eerste Wêreldbeker-doel aangeteken en Portugal gehelp om die halfeindronde te bereik. Hy het daarna aan verskeie groot toernooie deelgeneem, maar sy grootste prestasie het in 2016 gekom toe hy Portugal na hul eerste groot internasionale titel gelei het tydens die [[UEFA Europa-beker|Europese Kampioenskap]]. Alhoewel hy in die eindstryd teen [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] beseer is en nie die volle wedstryd kon speel nie, het sy spanmaats daarin geslaag om die trofee huis toe te bring.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/36761007|title=Euro 2016: Cristiano Ronaldo becomes true great with Portugal win|date=2016-07-11|website=BBC Sport|access-date=2025-03-16}}&lt;/ref&gt;
[[Lêer:Cristiano Ronaldo 2018.jpg|duimnael|257x257px|Cristiano Ronaldo by die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Wêreldbeker]] in Rusland]]
Drie jaar later, in 2019, het Ronaldo weer sy leierskap bewys deur Portugal na die eerste [[UEFA Nations League]]-titel te lei.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/48191922|title=Nations League final: Portugal 1-0 Netherlands|date=2019-06-09|website=BBC Sport|access-date=2025-03-16}}&lt;/ref&gt; Hy het 'n sleutelrol in die toernooi gespeel, insluitend 'n indrukwekkende vertoning teen Switserland in die halfeindronde, waar hy 'n driekuns aangeteken het.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/48514708|title=Portugal 3-1 Switzerland: 'Genius' Cristiano Ronaldo hat-trick seals Nations League final place|date=2019-06-06|website=BBC Sport|access-date=2025-03-16}}&lt;/ref&gt; Sy loopbaan by die nasionale span het verder geklim in 2021 toe hy Iran se Ali Daei se rekord vir die meeste internasionale doele deur 'n manlike speler oortref het.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/58412201|title=Cristiano Ronaldo breaks men's international scoring record with 110th and 111th goals|date=2021-09-01|website=BBC Sport|access-date=2025-03-17}}&lt;/ref&gt;

Op 5 September 2024 het Ronaldo nog 'n historiese mylpaal bereik toe hy sy 900ste loopbaandoel aangeteken het in 'n UEFA Nations League-wedstryd teen Kroasië. Die doel het Portugal gehelp om 'n 2–1 oorwinning te behaal en het hom die eerste manlike speler gemaak om hierdie ongelooflike mylpaal te bereik.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/cvg5j08n694o|title=Ronaldo reaches 900 career goals - the numbers behind the landmark|date=2024-09-05|website=BBC Sport|access-date=2025-03-16}}&lt;/ref&gt;

In 2025 het Portugal die Nations League 'n tweede keer gewen, en Ronaldo het in die kwarteindronde teen Denemarke, in die halfeindronde teen Duitsland sowel as in die eindstryd teen Spanje 'n doel aangeteken.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/live/cg5dp3vr01dt|title=Portugal 5-2 Denmark (agg: 5-3): Cristiano Ronaldo scores and misses penalty in thriller|date=2025-03-23|website=BBC Sport|access-date=2025-06-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/cewdp10www5o|title=Ronaldo ends Germany duck - where next in his 1,000 goals pursuit?|website=BBC Sport|access-date=2025-06-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c787g3qx8z9o|title=Ronaldo tears &amp; Yamal's nemesis - has Nations League saved Martinez?|date=2025-06-08|website=BBC Sport|access-date=2025-06-09}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn}}
* {{en}} [http://www.cristianoronaldo.com/ Amptelike webwerf]

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Ronaldo, Cristiano}}
[[Kategorie:Portugese sokkerspelers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1985]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>owg2e86drg74xay07l2ixs73ds2ap6t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rossouw</title>
    <ns>0</ns>
    <id>119835</id>
    <revision>
      <id>2812898</id>
      <parentid>1855161</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:58:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Pynappel het bladsy [[Rossouw (van)]] na [[Rossouw]] geskuif: Geen dubbelsinnigheid</comment>
      <origin>1855161</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="910" sha1="qen0ymmw7i0g8escdc61867z15e7lkf" xml:space="preserve">'''Rossouw''' is 'n [[Afrikaans]]e van afgelei van die [[Frans]]e van '''[[Rousseau]]''' en kan na die volgende mense verwys:

* [[Cobus Rossouw]], (* 1933 -), Afrikaanse akteur en pionier van die Afrikaanse toneel.
* [[Cobus Rossouw Jr.]] (* 1982), Suid-Afrikaanse rolprentregisseur
* [[Danie Rossouw]], (* 1978), voormalige Springbokrugbyspeler
* [[Deon Rossouw]], filosoof en kenner op die gebied van sake-etiek
* [[Hennie Rossouw]], (* 1933), Afrikaanse filosoof
* [[Johan Rossouw]], oud-Springbokatleet.
* [[Johann Rossouw]], (* 1970), filosoof
* [[Kowie Rossouw]], (* 1945 -), Afrikaanse [[skrywer|jeugboekskrywer]]
* [[Neil Rossouw]], (* 1976), Namibiese krieketspeler
* [[Pieter Rossouw]], (* 1980), Namibiese krieketspeler
* [[Rilee Rossouw]], (* 1989), Suid-Afrikaanse krieketspeler
* [[Servaas Rossouw]], (* 1890 - † 1956), NG-predikant

{{Van}}

[[Kategorie:Vanne]]
[[Kategorie:Afrikaanse vanne]]</text>
      <sha1>qen0ymmw7i0g8escdc61867z15e7lkf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gordel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120296</id>
    <revision>
      <id>2812824</id>
      <parentid>2719846</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:25:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Wysiging deur [[Special:Contributions/Ineza034|Ineza034]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Woordgenoot|Woordgenoot]]</comment>
      <origin>2653562</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2064" sha1="1makldbknm0a0cgz6nql1tel5cwcjij" xml:space="preserve">[[Lêer:Belt-clothing.jpg|duimnael|300px|'n Gewone swart leergordel]]
'n '''Gordel''' is 'n buigsame band, tipies gemaak van [[Leer (stof)|leer]] of swaar [[Tekstiel|doek]], en gedra om die middellyf. 'n Gordel ondersteun [[broek]]e of ander [[Klere|kledingstukke]]. Dit is 'n bykomstigheidsitem.

In moderne tye het mense gordels begin te dra in die 1920's, toe broekmiddels tot 'n laer lyn gesak het. Voor die 1920's was gordels meestal 'n dekoratiewe item, en het hul verband gehou met militêre uitrustings. In [[sport]], was 'n broek met gordellissies reeds teenwoordig in die 19de eeu. Vandag is dit algemeen vir mans om 'n gordel aan hul langbroeke te dra.

* Een gespesialiseerde tipe van gordel is die nutsgordel of Polisie diensgordel, wat insluit sakke vir die uitvoering van die items wat die draer vir onmiddellike gebruik benodig, en lissies groter items aan te hang. Polisie-offisiere, soldate, en herstelpersoneel is tipiese rolle wat gebruik maak van hierdie soort van gordel. Diensgordels is oor die algemeen groter as die broekgordels, en is stywer om beter voorsiening te maak vir die dra van swaar items soos pistole. Dit is 'n gemeenskaplike militêre praktyk vir so 'n gordel om 'n simbool van gesag aan te dui of dat die draer aan diens is. Sulke gordels word gedra selfs indien geen toerusting aan dit gedra word nie.
* Die ''obi'' is tradisioneel deel van 'n Japannese [[kimono]].
* Hulle word ook gebruik in [[judo]], karate en ander gevegskuns, waar verskillende kleure rang of vaardigheid aandui.
* 'n Borsgordel word deur vroue gedra wat hul [[borste]] groter of meer prominent onder hul klere wil laat vertoon. Dit word oor die algemeen bo die maag gedra, maar net onder die borste.
* Die beengordel is nog 'n mode-artikel vir klere wat, soos die naam aandui, aan die been gedra word.
* Die skouergordel is 'n variant wat oor 'n skouer en die bors gedra word. Dit word tipies gebruik word om 'n wapen aan die lyf te dra.

== Eksterne skakels ==
* {{Wikt-inlyn|gordel}}

{{Navigasie kleding}}

[[Kategorie:Kleding]]
[[Kategorie:Mode]]</text>
      <sha1>1makldbknm0a0cgz6nql1tel5cwcjij</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812826</id>
      <parentid>2812824</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:28:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <origin>2812826</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2098" sha1="auvroa8w1seq6a9zh7qs62ybga2nc7a" xml:space="preserve">{{Geen bronnelys}}
[[Lêer:Belt-clothing.jpg|duimnael|300px|'n Gewone swart leergordel]]
'n '''Gordel''' is 'n buigsame band, tipies gemaak van [[Leer (stof)|leer]] of swaar [[Tekstiel|doek]], en gedra om die middellyf. 'n Gordel ondersteun [[broek]]e of ander [[Klere|kledingstukke]]. Dit is 'n bykomstigheidsitem.

In moderne tye het mense gordels begin te dra in die 1920's, toe broekmiddels tot 'n laer lyn gesak het. Voor die 1920's was gordels meestal 'n dekoratiewe item, en het hul verband gehou met militêre uitrustings. In [[sport]], was 'n broek met gordellissies reeds teenwoordig in die 19de eeu. Vandag is dit algemeen vir mans om 'n gordel aan hul langbroeke te dra.

* Een gespesialiseerde tipe van gordel is die nutsgordel of Polisie-diensgordel, wat insluit sakke vir die uitvoering van die items wat die draer vir onmiddellike gebruik benodig, en lussies om groter items aan te hang. Polisieoffisiere, soldate, en herstelpersoneel is tipiese rolle wat gebruik maak van hierdie soort van gordel. Diensgordels is oor die algemeen groter as die broekgordels, en is stywer om beter voorsiening te maak vir die dra van swaar items soos [[Pistool|pistole]]. Dit is 'n gemeenskaplike militêre praktyk vir so 'n gordel om 'n simbool van gesag aan te dui, of dat die draer aan diens is. Sulke gordels word gedra selfs indien geen toerusting aan dit gedra word nie.
* Die ''obi'' is tradisioneel deel van 'n Japannese [[kimono]].
* Hulle word ook gebruik in [[judo]], karate en ander gevegskuns, waar verskillende kleure rang of vaardigheid aandui.
* 'n Borsgordel word deur vroue gedra wat hul [[borste]] groter of meer prominent onder hul klere wil laat vertoon. Dit word oor die algemeen bo die maag gedra, maar net onder die borste.
* Die beengordel is nog 'n mode-artikel vir klere wat, soos die naam aandui, aan die been gedra word.
* Die skouergordel is 'n variant wat oor 'n skouer en die bors gedra word. Dit word tipies gebruik word om 'n wapen aan die lyf te dra.

== Eksterne skakels ==
* {{Wikt-inlyn|gordel}}

{{Navigasie kleding}}

[[Kategorie:Kleding]]
[[Kategorie:Mode]]</text>
      <sha1>auvroa8w1seq6a9zh7qs62ybga2nc7a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bell-bottoms</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120335</id>
    <revision>
      <id>2812823</id>
      <parentid>2432652</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:23:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <origin>2812823</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1489" sha1="p4e4w9zdvv84r19vxav4xno44n0pa1x" xml:space="preserve">[[Lêer:Redhead Beach Bell Bottoms.jpg|duimnael|links|240px|'n Klokbroek in die 1970's]]
[[Lêer:Sailors1854.jpg|regs|duimnael|Illustrasie van matrose in uniform, 1854]]
'''Klokpypbroeke''' (algemeen '''bell-bottoms''' in die volksmond genoem) is 'n [[broek]]styl wat geleidelik wyer uit die [[Knie|knieë]] ondertoe loop, met die vorming van 'n klokagtige vorm aan die onderbeen.

== Geskiedenis ==
In die vroeë 19de eeu, toe 'n gestandaardiseerde uniform nog nie bestaan het in die [[Amerikaanse Vloot]] nie, het 'n paar matrose 'n styl van 'n wye broek eindigend in 'n klokvormige manchette begin dra.&lt;ref name=&quot;ohl&quot;&gt;{{Cite journal|first=Bob|last=Ohl|date=22 Junie 1955|url=http://history.navy.mil/library/online/uniform_bell.htm|title=Have Bell Bottoms...Will Travel|journal=All Hands|volume=460|pages=28–30.|url-status=dead|access-date= 9 April 2017|archive-date=30 April 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070430000106/http://history.navy.mil/library/online/uniform_bell.htm}}&lt;/ref&gt; In 1813 was een van die eerste aangetekende beskrywings van die matrose se uniforms, geskryf deur kommodoor Stephen Decatur, wat opgemerk het dat die manne op die [[fregat]]te ''United States'' en ''Macedonia'' blou baadjies losweg geknoop oor [[onderbaadjie]]s, en blou broeke met bell bottoms dra.&quot;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Commons-kategorie|Bell-bottoms}}

{{en-vertaal|Bell-bottoms}}
{{Navigasie kleding}}

[[Kategorie:Hippie-beweging]]
[[Kategorie:Kleding|Bell-bottoms]]</text>
      <sha1>p4e4w9zdvv84r19vxav4xno44n0pa1x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Die Briels</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120604</id>
    <revision>
      <id>2812841</id>
      <parentid>2147257</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:51:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>41.115.67.187</ip>
      </contributor>
      <comment>Grammatika gekorrigeer</comment>
      <origin>2812841</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4129" sha1="oomkn5zozso7n5um9q3n30y6n8sz7z5" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Musikale kunstenaar
| naam            = Die Briels
| beeld           = 
| beeldgrootte    = 
| dwarsformaat    = 
| beeldbeskrywing = 
| beeldonderskrif = 
| agtergrondkleur = groep
| geboortenaam    = 
| alias           = 
| geboortedatum   = 
| geboorteplek    = 
| oorsprong       = 
| sterfdatum      = 
| sterfplek       = 
| genre           = Afrikaanse volksmusiek
| beroep          = 
| instrument      = 
| jare_aktief     = 1950's–1990's
| etiket          = Troubadoer
| assosiasies     = 
| webwerf         = 
| huidige_lede    = 
| gewese_lede     = Frans Briel&lt;br /&gt;Sannie Briel
}}

'''Die Briels''' was ’n [[Afrikaanse]] [[musiekgroep|sanggroep]]. Frans en Sannie Briel het hulle eerste album, ''My gryse ou moeder'', op 24 Augustus 1954 opgeneem.&lt;ref&gt;Volgens Sannie Briel is dit die datum van hulle eerste album. Ander bronne vermeld dit as 1956, met die kortspeler ''Sentimentele wysies''. I. Roggeband, ''50 Stemme: Die
grootste name in Afrikaanse musiek'' (Kaapstad: Delta, 2009), p. 39. ISBN 978-0-908387-90-8&lt;/ref&gt; Later was hulle bekend vir liedjies soos ''Drie wit kissies'', ''Trein na Pretoria'', ''Ter nagedagtenis aan 435 mynwerkers'' en ''Mynerslied''.&lt;ref name=&quot;HAT Taal-en-feitegids&quot;&gt;HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8&lt;/ref&gt; Hulle liedjies was doelbewus somber en sentimenteel en is destyds deur die [[FAK]] as 'n verleentheid beskou. 'n [[SAUK]]-brief van 6 Augustus 1957 toon dat twee van hulle liedjies, ''Saans deur die tralies'' en ''Engel in die hemel'', op radio verbied was.

== Sangloopbaan ==
Die Briels was 'n werkersklas Afrikaanse gesin. Frans het op die spoorweë en later vir [[Yskor]] gewerk, terwyl Sannie 'n [[vurkhyser]] bestuur het. Die realiteite van 'n werkersklas-lewe het dikwels in hul musiek tot uiting gekom. Hulle het die koerante vir nuus oor rampe deursoek, wat as temas vir nuwe liedjies ingespan is. Hierdie swaar onderwerpe was destyds gewild en die albums het goed onder ouer luisteraars verkoop, terwyl jongmense nie regtig na Afrikaanse musiek geluister het nie. Ondanks hul goeie verkope het Die Briels arm gebly. Kunstenaars het nie tantième ontvang nie en 'n vaste fooi is vir opnames betaal.&lt;ref&gt;Van der Merwe, Schalk Daniël. [http://scholar.sun.ac.za/handle/10019.1/97935?show=full ''The dynamics of the interaction between music and society in recorded popular Afrikaans music, 1900–2015'']. [[Universiteit Stellenbosch]]&lt;/ref&gt;

In 1961 stel hulle ''Die Mynerslied'' vry, geïnspireer deur die [[Sasolburg#Coalbrook-ramp|Coalbrook-mynramp]] van Januarie 1960, waarin 435 mynwerkers omgekom het (waarvan 429 swart trekarbeiders uit [[Lesotho]] en [[Mosambiek]]). Liedjies soos ''Ter nagedagtenis aan 435 Mynwerkers'' en ''Mynerslied'' was 'n somber herinnering aan hierdie tragedie, maar was uiters gewild in 'n tyd waarin ander Afrikaanse musiek meestal lighartig was. Hoewel die [[Sharpeville-slagting]] slegs 'n paar maande na die Coalbrook-ramp plaasgevind het, is dit nie in 'n liedjie verwerk nie.

In die 1980's het die Die Briels se musiek, saam met die alternatiewe Afrikaanse musiek van die tyd, 'n herlewing beleef. Frans is in 1985 en Sannie in 1996 oorlede.

== Trein na Pretoria ==
''Die Trein na Pretoria'' is Die Briels se bekendste treffer. Dis 'n treurige verhaal van 'n meisie wat vir haar sterwende ma in Pretoria wil gaan kuier. Sy het egter nie geld om vir die treinkaartjie te betaal nie en die kondukteur besluit om haar te help. Die liedjie is in 2015 deur [[Maroela Media]] tydens hulle ''Grootste Afrikaanse Liedjie van Alle Tye''-veldtog as een van die top 10 treffers in die tradisionele kategorie benoem.&lt;ref&gt;[http://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/video-die-bekendstelling-van-die-grootste-afrikaanse-liedjie-van-alle-tye/ Nuwe vrystelling: Die Grootste Afrikaanse Liedjie-CD], Maroela Media, 24 April 2015&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* {{Youtube|pSGvnoVONp0|Trein na Pretoria}}
* {{Youtube|FcOCgLwfRdc|Die graf in die myn}}
* {{Youtube|PY_3bqM77oQ|My moeder}}

{{DEFAULTSORT:Briels, Die}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse musiekgroepe]]</text>
      <sha1>oomkn5zozso7n5um9q3n30y6n8sz7z5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sjabloon:Ref:Swamme</title>
    <ns>10</ns>
    <id>124390</id>
    <revision>
      <id>2813024</id>
      <parentid>1576714</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:05:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang dooie skakel</comment>
      <origin>2813024</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="431" sha1="pm7mshu5m90r05mvwockwzar5bnrkbh" xml:space="preserve">{{cite journal |url=https://journals.satnt.aosis.co.za/index.php/satnt/article/download/900/1874 |titel=Gewone Afrikaanse en Engelse  name vir die meer algemene Suid-Afrikaanse sampioene en ander makroswamme |naam1=G.J.M.A. |van1=Gorter |naam2=Albert |van2=Eicker |issn=0254-3486 |journal=[[Tydskrif vir Natuurwetenskap en Tegnologie]] |volume=7 |number=1 |date=1988 |taal=af}}&lt;noinclude&gt;[[Kategorie:Verwysingsjablone]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>pm7mshu5m90r05mvwockwzar5bnrkbh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Himenium</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124412</id>
    <revision>
      <id>2813007</id>
      <parentid>2812610</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:41:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Opruim</comment>
      <origin>2813007</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1926" sha1="lqszl2z074zelsyd2ifoo5fe0p838rd" xml:space="preserve">Die '''himenium''' is die sporevormende laag selle op die himenofoor van ‘n [[swam]]. Hier ontwikkel die selle tot sporesakkies om spore te kan voortbring. In sommige spesies verander alle selle in die himenium in basidia of asci; in andere spesies verander ‘n deel van die selle in steriele selle soos die sistidia (in Basidiomycetes) of parafises (in Pezizomycotina). Hierdie selle is gereeld kenmerkend by die mikroskopiese identifikasie. 

Die subhimenium bestaan uit die draende swamdraad waaruit die selle van die himenium groei. Die himenoforiese trama wat die merendeel van die himenofoor uitmaak, bevind hom daaronder. 

De posisie van die himenium is tradisioneel die eerste kenmerk wat gebruik word in die klassifikasie en identifikasie van paddastoele.

== Oppervlakte ==
&lt;gallery&gt;
Gills_icon.png|lamelle (kiewe)
Pores_icon.png|porieë
Smooth_icon.png|glad
Ridges_icon.png|plooie
Teeth_icon.png|stekels
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery caption=&quot;Himenofoor&quot;&gt;
Lamellen.jpg|Himenofoor met lamelle (kiewe)
Imenoforo pori fungo.jpg|Himenofoor met porieë
Imenoforo liscio fungo.jpg|Gladde himenofoor
Imenoforo rughe fungo.jpg|Himenofoor met gerugde oppervlakte
Imenoforo aculei fungo.jpg|Himenofoor met stekels
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
*Régis Courtecuisse, Bernard Duhem : ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux &amp; Niestlé, 1994-2000). ISBN 2-603-00953-2

== Eksterne skakels ==
* [https://web.archive.org/web/20060527141015/http://www.apsnet.org/education/IllustratedGlossary/PhotosE-H/hymenium.htm APSnet Illustrated Glossary of Plant Pathology: Hymenium] Hymenium of an ascomycete, ''Monilinia fructicola''
* [https://web.archive.org/web/20071216160239/http://calvin.linfield.edu/~jmurphy/mycology/images/basidiomycota/basidia%2Bspores%2Brussula%2Blaurocerasi.JPG Jack Murphy Mycological Images: Hymenium] Hymenium of a basidiomycete, ''Russula laurocerasi''

{{Normdata}}
[[Kategorie:Swammorfologie]]</text>
      <sha1>lqszl2z074zelsyd2ifoo5fe0p838rd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813020</id>
      <parentid>2813007</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:49:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2813020</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1927" sha1="di9t20n2tzkv8pc8q7otrj16uqlib4j" xml:space="preserve">Die '''himenium''' is die sporevormende laag selle op die himenofoor van ‘n [[swam]]. Hier ontwikkel die selle tot sporesakkies om spore te kan voortbring. In sommige spesies verander alle selle in die himenium in basidia of asci; in andere spesies verander ‘n deel van die selle in steriele selle soos die sistidia (in Basidiomycetes) of parafises (in Pezizomycotina). Hierdie selle is gereeld kenmerkend by die mikroskopiese identifikasie. 

Die subhimenium bestaan uit die draende swamdraad waaruit die selle van die himenium groei. Die himenoforiese trama wat die merendeel van die himenofoor uitmaak, bevind hom daaronder. 

Die posisie van die himenium is tradisioneel die eerste kenmerk wat gebruik word in die klassifikasie en identifikasie van paddastoele.

== Oppervlakte ==
&lt;gallery&gt;
Gills_icon.png|lamelle (kiewe)
Pores_icon.png|porieë
Smooth_icon.png|glad
Ridges_icon.png|plooie
Teeth_icon.png|stekels
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery caption=&quot;Himenofoor&quot;&gt;
Lamellen.jpg|Himenofoor met lamelle (kiewe)
Imenoforo pori fungo.jpg|Himenofoor met porieë
Imenoforo liscio fungo.jpg|Gladde himenofoor
Imenoforo rughe fungo.jpg|Himenofoor met gerugde oppervlakte
Imenoforo aculei fungo.jpg|Himenofoor met stekels
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
*Régis Courtecuisse, Bernard Duhem : ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux &amp; Niestlé, 1994-2000). ISBN 2-603-00953-2

== Eksterne skakels ==
* [https://web.archive.org/web/20060527141015/http://www.apsnet.org/education/IllustratedGlossary/PhotosE-H/hymenium.htm APSnet Illustrated Glossary of Plant Pathology: Hymenium] Hymenium of an ascomycete, ''Monilinia fructicola''
* [https://web.archive.org/web/20071216160239/http://calvin.linfield.edu/~jmurphy/mycology/images/basidiomycota/basidia%2Bspores%2Brussula%2Blaurocerasi.JPG Jack Murphy Mycological Images: Hymenium] Hymenium of a basidiomycete, ''Russula laurocerasi''

{{Normdata}}
[[Kategorie:Swammorfologie]]</text>
      <sha1>di9t20n2tzkv8pc8q7otrj16uqlib4j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bruinboleet</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124415</id>
    <revision>
      <id>2813025</id>
      <parentid>2658013</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:06:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>/* Verwysings */ -{{dooie skakel|Januarie 2022}}</comment>
      <origin>2813025</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2569" sha1="ld7gy0hgwj2n97qs0ra2hydr18rgdj0" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = Bruinboleet &lt;!-- Afrikaanse naam --&gt;
| image = Boletus badius JPG1.jpg
| image_caption = ''I. badia'' op beuk- en [[eik]]emolm
| genus = Imleria
| species = badia
| authority = ([[Elias Magnus Fries|Fr.]]) Vizzini (2014)
| synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;Fungorum synonymy: Boletus badius&quot;/&gt;
| synonyms =
  {{plainlist|
* ''Boletus castaneus'' ß ''badius'' &lt;small&gt;Fr. (1818)&lt;/small&gt;
* ''Boletus castaneus'' var. ''badius'' &lt;small&gt;(Fr.) Fr. (1828)&lt;/small&gt;
* ''Boletus badius'' &lt;small&gt;(Fr.) Fr. (1832)&lt;/small&gt;
* ''Rostkovites badia'' &lt;small&gt;(Fr.) [[P.Karst.]] (1881)&lt;/small&gt;
* ''Viscipellis badia'' &lt;small&gt;(Fr.) [[Quél.]] (1886)&lt;/small&gt;
* ''Ixocomus badius'' &lt;small&gt;(Fr.) Quél. (1888)&lt;/small&gt;
* ''Suillus badius'' &lt;small&gt;(Fr.) [[Otto Kuntze|Kuntze]] (1898)&lt;/small&gt;
* ''Xerocomus badius'' &lt;small&gt;(Fr.) [[E.-J.Gilbert]] (1931)&lt;/small&gt;
  }}
}}

Die '''bruinboleet'''&lt;ref name=&quot;swamme&quot; /&gt; (''Imleria badia'' &lt;small&gt;(Fr.) Vizzini, 2014&lt;/small&gt;) is 'n eetbare [[swam]]spesie wat in [[Europa]] en [[Noord-Amerika]], asook in [[Suid-Afrika]] voorkom, waar dit in naald- of gemengde woude op die grond of op verrottende boomstompe groei, soms in produktiewe getalle. Die wetenskaplike sowel as volksnaam verwys na die kleur van die kappie of mus.

== Kenmerke ==
Die vrugliggaam is 'n paddastoel met 'n mus wat [[kastaiingbruin]] tot donkerbruin van kleur is. Soos ander bolete het dit 'n [[himenium]] met porieë wat aanvanklik room tot liggeel van kleur is en later groenerig-geel word. Die poriebuisies is 0,8 tot 1,5 cm diep en kan maklik verwyder word. Die steel is glad en kan 4 tot 9 cm lank word. Die spoorafdruk is olyfkleurig. Die paddastoel is eetbaar en smaaklik.&lt;ref name=&quot;mushroomguru&quot; /&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery&gt;
2010-09-07-pilze-by-RalfR-20.jpg|
Boletus badius 02.jpg|
Dried mushrooms. Poland.JPG|Hier word dit gedroog
Polish mushrooms (grzybobranie) Puszcza Notecka (2).JPG|
Xerocomus badius 2008.JPG|Beide die name verwys na die kleur van die mus.
Kastanjeboleet.JPG|'n Klam mus
&lt;/gallery&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;Fungorum synonymy: Boletus badius&quot;&gt;{{cite web |title=Synonymy: ''Boletus badius'' (Fr.) Fr., Syst. mycol., Index alphab. (Lundae): 56 (1832) |url=http://www.speciesfungorum.org/Names/SynSpecies.asp?RecordID=444094 |publisher=[[Index Fungorum]]. CAB International |access-date=2013-07-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;swamme&quot;&gt;{{Ref:Swamme}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;mushroomguru&quot;&gt;{{webaanhaling|url=http://www.mushroomguru.co.za/bay-boletus.html|titel=Mushroom guru}}&lt;/ref&gt;
}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Swamme]]</text>
      <sha1>ld7gy0hgwj2n97qs0ra2hydr18rgdj0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813026</id>
      <parentid>2813025</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:06:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2813026</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2590" sha1="9p9s4mr6f6un5yzqrljucsmkmn006fq" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = Bruinboleet &lt;!-- Afrikaanse naam --&gt;
| image = Boletus badius JPG1.jpg
| image_caption = ''I. badia'' op beuk- en [[eik]]emolm
| genus = Imleria
| species = badia
| authority = ([[Elias Magnus Fries|Fr.]]) Vizzini (2014)
| synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;Fungorum synonymy: Boletus badius&quot;/&gt;
| synonyms =
  {{plainlist|
* ''Boletus castaneus'' ß ''badius'' &lt;small&gt;Fr. (1818)&lt;/small&gt;
* ''Boletus castaneus'' var. ''badius'' &lt;small&gt;(Fr.) Fr. (1828)&lt;/small&gt;
* ''Boletus badius'' &lt;small&gt;(Fr.) Fr. (1832)&lt;/small&gt;
* ''Rostkovites badia'' &lt;small&gt;(Fr.) [[P.Karst.]] (1881)&lt;/small&gt;
* ''Viscipellis badia'' &lt;small&gt;(Fr.) [[Quél.]] (1886)&lt;/small&gt;
* ''Ixocomus badius'' &lt;small&gt;(Fr.) Quél. (1888)&lt;/small&gt;
* ''Suillus badius'' &lt;small&gt;(Fr.) [[Otto Kuntze|Kuntze]] (1898)&lt;/small&gt;
* ''Xerocomus badius'' &lt;small&gt;(Fr.) [[E.-J.Gilbert]] (1931)&lt;/small&gt;
  }}
}}

Die '''bruinboleet'''&lt;ref name=&quot;swamme&quot; /&gt; (''Imleria badia'' &lt;small&gt;(Fr.) Vizzini, 2014&lt;/small&gt;) is 'n eetbare [[swam]]spesie wat in [[Europa]] en [[Noord-Amerika]], asook in [[Suid-Afrika]] voorkom, waar dit in naald- of gemengde woude op die grond of op verrottende boomstompe groei, soms in produktiewe getalle. Die wetenskaplike sowel as volksnaam verwys na die kleur van die [[Hoed (mikologie)|kappie]] of mus.

== Kenmerke ==
Die vrugliggaam is 'n paddastoel met 'n mus wat [[kastaiingbruin]] tot donkerbruin van kleur is. Soos ander bolete het dit 'n [[himenium]] met porieë wat aanvanklik room tot liggeel van kleur is en later groenerig-geel word. Die poriebuisies is 0,8 tot 1,5 cm diep en kan maklik verwyder word. Die steel is glad en kan 4 tot 9 cm lank word. Die spoorafdruk is olyfkleurig. Die paddastoel is eetbaar en smaaklik.&lt;ref name=&quot;mushroomguru&quot; /&gt;

== Fotogalery ==
&lt;gallery&gt;
2010-09-07-pilze-by-RalfR-20.jpg|
Boletus badius 02.jpg|
Dried mushrooms. Poland.JPG|Hier word dit gedroog
Polish mushrooms (grzybobranie) Puszcza Notecka (2).JPG|
Xerocomus badius 2008.JPG|Beide die name verwys na die kleur van die mus.
Kastanjeboleet.JPG|'n Klam mus
&lt;/gallery&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;Fungorum synonymy: Boletus badius&quot;&gt;{{cite web |title=Synonymy: ''Boletus badius'' (Fr.) Fr., Syst. mycol., Index alphab. (Lundae): 56 (1832) |url=http://www.speciesfungorum.org/Names/SynSpecies.asp?RecordID=444094 |publisher=[[Index Fungorum]]. CAB International |access-date=2013-07-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;swamme&quot;&gt;{{Ref:Swamme}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;mushroomguru&quot;&gt;{{webaanhaling|url=http://www.mushroomguru.co.za/bay-boletus.html|titel=Mushroom guru}}&lt;/ref&gt;
}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Swamme]]</text>
      <sha1>9p9s4mr6f6un5yzqrljucsmkmn006fq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gebruiker:Rooiratel</title>
    <ns>2</ns>
    <id>126483</id>
    <revision>
      <id>2812709</id>
      <parentid>2775753</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:04:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Lukrake datapunte oor my lewe */</comment>
      <origin>2812709</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15547" sha1="84wy7ua5cun5ldcwbpq4qcdo2rkdwrt" xml:space="preserve">{{Gebruiker info
| volle naam = Rooiratel
| beeld naam = Badger.svg
| beroep = [[Sagteware-ingenieurswese|Sagteware-ingenieur]]
| kort aanhaling = My take ≩ my tyd
| organisasie = 
| oor my = Ek werk as 'n [[Sagteware-ingenieurswese|sagteware-ingenieur]] in die [[Bank (finansiële instelling)|bank]]- en [[Telekommunikasie|telekommunikasiebedryf]]. Ek spandeer die meeste van my tyd met rekenaars. Ek kruip ook gereeld in die bos/berge weg.
| my werk = Ek fokus egter nie op enige spesifieke onderwerp wanneer ek aan Wikipedia werk nie, en gaan waar my nuuskierigheid my ook al lei. My fokus is op die verbetering van die [[Afrikaanse Wikipedia]] sowel as [[Wikidata]] en tot 'n mindere mate [[Wikimedia Commons]] en ander wikis.
| kontak = * '''E-pos:''' rooiratel{{@}}tinyglitch.net
}}
&lt;hr /&gt;
{{clear}}

{{Babel|af|en|nl-2|de-1}}
{{Gebruiker Gebruikersboksies omraam|
&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;nbsp;Wikimedia-dinge&amp;nbsp;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;
{{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/Tuiswiki}}
{{Gebruiker administrateur}}
{{Gebruiker Koppelvlakadministrateur}}
{{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/Wikidata-bydraer}}
{{Gebruikersbydraes|2618}}
{{Sjabloon:Gebruikersnederigheid|2618}}
{{Gebruiker Wikipediaan vir|jaar=2017|maand=08|dag=8}}
{{Ontbrekende artikels|250000}}
{{Ontbrekende artikels|1000000}}
{{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/Gebruikerbydrae|50000|mal=ja}}
{{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/GeenBeeldeIsVervelig}}
{{Gebruiker Aanvaar Goedertrou}}
&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;nbsp;IRC&amp;nbsp;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;
{{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/Libera Chat|rooiratel}}
&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;nbsp;Ligging&amp;nbsp;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;
{{Gebruiker Johannesburg}}
&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;nbsp;Werk&amp;nbsp;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;
{{Gebruiker Sagteware-ingenieur}}
&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;nbsp;Opvoeding&amp;nbsp;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;
{{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/BS-graad|Rekenaarwetenskap}}
&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;nbsp;Sagteware&amp;nbsp;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;
{{Firefox gebruiker}}&lt;!-- 
&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;nbsp;Ideologie&amp;nbsp;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;
{{User:Rooiratel/Userboxes/Žižek}}
{{User:GavriilaDmitriev/Userboxes/Stallman1}}
{{User Infofreedom}}
{{User web archive}}
{{User Anti-Deletionist}}
{{User:AndrewOne/Userboxes/OpenResearch}}
{{User:Wine Guy/NoImage BoringUBX}}
{{User:Stranger195/Userboxes/uBlockOrigin}}
{{User:VeeTHis/Userboxes/duckduckgo}}
{{User facebook free}}
&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;nbsp;Belangstellings&amp;nbsp;&amp;boxh;&amp;boxh;&amp;boxh;
{{Wikipedia:WikiProject Anime and manga/Userbox/User anime}}
{{User:Eman235/Original UBX/User Historical Fiction}}
{{User:UBX/Linux gamer}}
{{User Total Annihilation}}
{{User LiChess}}
{{User hiking}}
{{User runner}}
{{User:Rlandmann/Userboxes/Parkrunner}} --&gt;
}}
[[Lêer:Editor - platinum star I.jpg|regs|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Master Editor|Meesterredakteur]]&lt;br /&gt;(6 jaar, 66&amp;nbsp;000+)&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Toegeken deur Aliwal2012 op 31 Julie 2023&lt;/small&gt;]]


== My aktiwiteit hier op afwiki ==
Ek is van die opinie dat dit baie makliker is vir nuwe gebruikers om 'n bestaande bladsy te wysig, as om 'n nuwe bladsy te skep. So ek probeer om die moeilike werk vir hulle te doen. (skepping van die bladsy, skakel met wikidata, sjablone, beelde ens.) Dus [[Wikipedia:Saadjieplanters|skep ek meestal saadjies]] van belangrike onderwerpe. 

Ek doen ook 'n klomp vertalings, maar vertaalwerk is nie my sterk punt nie. Ek waardeer enige proeflees wat gedoen word op bladsye wat ek vertaal het.

Ek is darem trots op die een bladsy wat ek geskep het: [[Rosamund Everard-Steenkamp]]. Dit bestaan nie op enige ander wiki nie, en ek moes self al die navorsing doen, en bronne versamel.

Lys van bladsye wat ek geskep het op die Afrikaanse Wikipedia in orde van bladtrekke : [https://pageviews.toolforge.org/userviews/?project=af.wikipedia.org&amp;platform=all-access&amp;agent=all-agents&amp;namespace=0&amp;redirects=2&amp;range=all-time&amp;sort=views&amp;direction=1&amp;view=list&amp;user=Rooiratel hier]

== Ons aktiwiteit hier op afwiki ==
&lt;!-- ons het vir die laaste paar maande ons gemiddelde spoed verdubbel na 1000 artikels per maand --&gt;
'''Teen ons huidige gemiddelde spoed van 500 nuwe artikels per maand, sal ons 250000 artikels bereik oor :&lt;!-- 1000/maand = 16/dag --&gt; {{formatnum:{{ #expr: ( 250000 - {{NUMBEROFARTICLES:R}} ) / 16 round 0 }}}} dae of {{formatnum:{{ #expr: ( 250000 - {{NUMBEROFARTICLES:R}} ) / 16  / 365 round 0 }}}} jare.''' Ons kort dringend nog gereelde bydraers, en kan ook doen met nog botartikels.

== Lukrake datapunte oor my lewe ==
{|class=&quot;wikitable&quot;
|colspan=&quot;5&quot; align=&quot;center&quot;|'''Ek was nog nooit verder ...'''
|-
|rowspan=&quot;4&quot;|[[File:As08-16-2593.jpg|80px]]
|noord as||[[File:Flag of Finland.svg|40px|Finland]] [[Rovaniemi]]||  {{coord|66|30|N|025|44|E}}
|-
|suid as||[[File:Flag of South Africa.svg|40px|Suid-Afrika]] [[Kaap Agulhas]]|| {{Koördinate|34|50|0.35|S|19|59|59.95|O}}
|-
|wes as||[[File:Flag of Wales.svg|40px|Wallis]] [[Cardiff]]|| {{coord|51|28|54|N|03|10|45|W}}
|-
|oos as||[[File:Flag of Japan.svg|40px|Japan]] [[Tokio]]|| {{coord|35|41|N|139|46|E}}
|-
|}

== Take ==

=== Probleme met Taksoboks dinge ===
As jy probleme het met die Outomatiese taksoboks, of Spesieboks ens. moet asseblief nie my besprekingsbladsy vol maak daarmee nie. Bespreek dit eerder op hierdie bladsy: [[Gebruiker:Rooiratel/TaksoboksDinge]]

=== Daaglikse takies om ons wiki te verbeter ===
Hier is 'n paar take wat ek van tyd tot tyd verrig. Spring gerus in om te help. Vele hande maak ligte werk. Sien [[Wikipedia:Agterstand]] vir die lys.

==== Loer ook hier: Ongekontroleerde anonieme wysigings ====
&lt;!-- docs : https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Recent_changes --&gt;
{| width=&quot;70%&quot; cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;border: 1px solid #1188AA;&quot;
! |Ongekontroleerde anonieme wysigings
|-
|&lt;div style=&quot;height:200px; overflow:auto;&quot;&gt; {{Special:Recentchanges/100,hideliu,hidepatrolled}} &lt;/div&gt;
|}

=== Uitgestelde take ===
As jy wil hê ek moet iets vir jou doen, voeg dit by op [[Gebruiker:Rooiratel/Nog Doen Lys|my nog doen lys]], en ek sal eendag daarby uitkom.

== Hulpbronne ==

=== Goeie bronne ===
* https://historyofphilosophy.net/
* https://johannesburg1912.com/
* https://amabhungane.org/stories/
* http://www.s2a3.org.za/bio/Main.php lys van mense wat in Suider-Afrika noemenswaardige bydrae gemaak het tot die wetenskap.
* http://www.ourcivilisation.com/smartboard/shop/indexhi.htm
* https://www.lekkeslaap.co.za/lekkeslaap-blog/suid-afrika-se-streke-in-n-neutedop
* https://bwm.org.au/mgs.php
* https://www.tactical-life.com/firearms/second-boer-war-rifles/
* https://m2u7e2f8.stackpathcdn.com/wp-content/uploads/2019/10/ROADMAP-FOR-ESKOM_0015_29102019_FINAL1.pdf
* https://www.litnet.co.za/the-heart-has-spaces/ (oor André Brink en Ingrid Jonker)
* http://southafrica.co.za/contemporary-south-african-musicians.html
* http://southafrica.co.za/
* https://guidingsa.com
* https://www.colonialvoyage.com/
* https://www.worldstatesmen.org/
* https://www.klausdierks.com/Biographies/
* https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/
* http://www.kznhass-history.net/files/seminars/Sparks2009.pdf - Die oorsprong van SASOL.
* http://www.lausti.com/focus/2001/reime2.html - Finland en Stalinisme
* http://www.indexinvestor.co.za/index_files/navorsing.htm
* https://corporatefinanceinstitute.com/resources/knowledge/
* https://plato.stanford.edu/contents.html
* https://storiewerf.co.za/grootmense/skrywers/
* https://gazettes.africa/ - Argiefkopieë van die staatskoerant (1919 tot hede).
* https://litterm.co.za/index.php
* https://www.litterm.co.za
* https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2330942 &lt;- alles wat jy ooit van kredietkaarte wou weet
* https://www.britishbattles.com/first-boer-war/
* https://www.britishbattles.com/great-boer-war/
* https://wwhandbook.iwc.int/en/species/right-whale
* https://wwhandbook.iwc.int/en/species/humpback-whale
* https://prokureur.co.za/ &lt;- regs dinge
*

=== Woordeboeke ===
* http://www.roekeloos.co.za/woordeboeke/

=== Gereedskap ===
* [[Spesiaal:BlockedExternalDomains]] | om spam skakels te blokkeer (maklik en eenvoudig)
* [[Spesiaal:AbuseFilter]] | Slim reëls om vandalisme te vermy. Sien en:wiki vir voorbeelde.
* [[MediaWiki:Spam-blacklist]] | om spam skakels te blokker (moeilik maar kan meer ingewikkelde reëls skep)
* https://spamcheck.toolforge.org/ | om te sien of 'n spesifieke URL op Wikipedia gespam word. 
* https://wikidata-todo.toolforge.org/duplicity.php?wiki=afwiki&amp;mode=list
* https://wikidata-todo.toolforge.org/?country=258
* https://meta.wikimedia.org/wiki/Small_wiki_toolkits
* https://not-in-the-other-language.toolforge.org/?
* https://mix-n-match.toolforge.org/#/
* https://prosesize.toolforge.org/ | Om die prosa lengte van 'n artikel te kry.
* [[Spesiaal:ExpandTemplates ]] | Gebruik om Sjablone te toets
* https://ftools.toolforge.org/general/ip-range-calc.html | om maklik uit te werk watter IPv6-reeks om te blokkeer
* https://outreachdashboard.wmflabs.org | Om kompetisies op Wikipedia te organiseer
* [[Spesiaal:CommunityConfiguration]] | &quot;konfigureer?&quot; WikiMedia-uitbreidings vir hierdie wiki
* https://entities.oclc.org/worldcat/entity | om worldcat ID te kry

== Koppelvlakveranderings ==

=== Vertaling van Engelse teks op koppelvlak-elemente ===
As jy enige Engelse teks sien op 'n koppelvlak-element op die Afrikaanse Wikipedia dan is daar 'n 99% kans dat jy dit self kan regmaak. Daar is 'n '''amptelike''' webwerf vir die vertaling van teks in Wikimedia en verskeie ander projekte ook.

Die webwerf is: translatewiki.net

Jy moet 'n aparte rekening skep op die bladsy. Op die oomblik kan mens nie jou Wikimedia intekening gebruik nie.

Hieronder is 'n skakel na al die stukkies teks op Wikimedia wat vertaal kan word. Gebruik die filter aan die regterkant om die teks te soek wat jy wil vertaal.

'''Jou veranderings sal nie dadelik verskyn nie.''' Sover ek weet, doen Wikipedia 'n opdatering van al die vertalings elke Donderdagoggend. So jy sal 'n paar dae moet wag voor jou veranderings op Wikipedia verskyn.

* https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&amp;group=mediawiki&amp;language=af&amp;filter=%21translated&amp;action=translate

=== Inhoud van kieslyste op verskeie bladsye ===
Nota: heelonder aan die regterkant van die bladsy waar mens die aksie uitvoer, is daar ook 'n skakel na die bladsy hieronder.

==== Skrap ====
* Redes om 'n bladsy te skrap: [[MediaWiki:Deletereason-dropdown]]
* Redes om 'n bladsy dadelik te skrap: [[MediaWiki:Deletereason-dropdown/spoedige verwyderings]]
* Redes om 'n bladsy te &quot;ontskrap&quot;: [[MediaWiki:Undelete-comment-dropdown]]

==== Beskerm ====
* Redes om 'n bladsy te beskerm: [[MediaWiki:Protect-dropdown]]

==== Skuif ====
* Redes om 'n bladsy te skuif: [[MediaWiki:Movepage-reason-dropdown]]

=== Naspoorkategorieë wat outomaties deur MediaWiki gevul word  ===
Gaan na [[Spesiaal:TrackingCategories]]. Soek vir enige kategorieë wat nog in Engels is. Kliek op die teks in die middel kolom (Boodskapnaam) en wysig die inhoud sodat die teks vertaal is.

'''N.B.''' as 'n bladsy in die ou Engelse tekskategorie &quot;verskyn&quot; (al bestaan die kategorie nie), en jy wil dit nou &quot;skuif&quot; na die nuwe Afrikaanstalige kategorie, moet jy eers die bladsy wysig. Dit is nie voldoende om net die bladsy se [[kasstelsel]] te verfris nie. Ek weet nie hoekom nie, maar dit is hoe dit werk.

=== Veranderings/Vertalings van Spesiale bladsye ===
Lees [[Hulp:Spesiale_bladsy#Hoe_om_Spesiale_bladsye_te_verander]] vir besonderhede.

== My Projekte ==
&lt;!--
{{Versteek begin|2023}}
Inhoud vir 2023.

{{lorem ipsum|3}}
{{Versteek einde}}
--&gt;
{{Versteek begin|2024}}

=== #1 Donker modus ===
* https://www.mediawiki.org/wiki/Recommendations_for_night_mode_compatibility_on_Wikimedia_wikis

==== Algemene lys van my veranderings: ====
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Suid-Afrikaanse_politiek&amp;diff=prev&amp;oldid=2684279
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Moorreesburg&amp;diff=prev&amp;oldid=2684275
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Versteek_begin&amp;diff=next&amp;oldid=2683522
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Welkom&amp;diff=prev&amp;oldid=2683427
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Geen_bronnelys&amp;diff=prev&amp;oldid=2683422
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Cquote&amp;diff=prev&amp;oldid=2683419
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Hiero&amp;diff=prev&amp;oldid=2683416
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Babel&amp;diff=prev&amp;oldid=2683406
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Gebruiker_info&amp;diff=prev&amp;oldid=2683408
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Gebruiker_Gebruikersboksies_omraam&amp;diff=prev&amp;oldid=2683405
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Millenniumboks&amp;diff=prev&amp;oldid=2685737
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Module%3ASykas&amp;diff=2685751&amp;oldid=1572016
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Module%3ADataboks&amp;diff=2685823&amp;oldid=1950718
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon%3AKlade&amp;diff=2687881&amp;oldid=1172522
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Olimpiese_Somerspele_1896&amp;diff=2687928&amp;oldid=2425409
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Inligtingskas_Ampsbekle%C3%ABr&amp;oldid=2692479
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Inligtingskas_Persoon&amp;oldid=2692480
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon%3ATaksoboks%2Fspesie&amp;diff=2697669&amp;oldid=2662251 (Spesieboks status beelde)
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon%3AUserpage&amp;diff=2706331&amp;oldid=2637935
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon%3AInligtingskas_Voormalige_land-en&amp;diff=2706667&amp;oldid=2463999

==== #1.1 Wikipedia Color Contrast Errors ====
Het begin met [Baseline: 81] foute op : https://night-mode-checker.wmcloud.org/af-mobile/light.html

Het begin met [Baseline: 777] foute op : https://night-mode-checker.wmcloud.org/af-mobile/night.html

==== #1.2 lint-foute ====
Het begin met meer as 663450 foute op [[Spesiaal:LintErrors/night-mode-unaware-background-color]]

===== Lys van my veranderings: =====
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon%3ATaksoboks%2Fcore&amp;diff=2688146&amp;oldid=2462006
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon%3ATabel_distrikte_van_Suid-Afrika&amp;diff=2688151&amp;oldid=1824062
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Module%3AAutotaxobox&amp;diff=2701332&amp;oldid=2534762
# https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon%3AInfobox_generiek&amp;diff=2708402&amp;oldid=2486632
&lt;hr /&gt;
=== #2 OutoModerator ===
Die OutoModerator is 'n bot wat masjienleer gebruik om skadelike wysigings op 'n wiki op te spoor en dit dan outomaties terug te rol.

Take:
* https://phabricator.wikimedia.org/T376597 &lt;-- UITGEVOER

{{Versteek einde}}

{{Versteek begin|2025}}
=== #1 lint-foute ===
==== #1.1 verouderde HTML etikette ====
Het begin met meer as 11540 foute op [[Spesiaal:LintErrors/obsolete-tag]]

=== #2 Extension:CampaignEvents ===
Ek wil die CampaignEvents aanskakel op ons wiki. Dit sal baie help om skryf kompetisies, WikiProjekte, ens. te reël en bestuur.

Take: 
* https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Extension:CampaignEvents/Deployment_status#How_to_Request_the_CampaignEvents_Extension_for_your_wiki

{{Versteek einde}}

== Navrae ==
* https://phabricator.wikimedia.org/T360757
* https://phabricator.wikimedia.org/T363309
* [[:nl:Overleg:Roaring_Forties]]
* Dele van [[:en:Special:ListUsers]] en [[Spesiaal:Gebruikerslys]] is nie in lyn nie. (Waar is dit opgestel?)

== My subbladsye ==
{{Special:PrefixIndex/Gebruiker:Rooiratel/}}

&lt;!-- kan nie wikidata gebruik om Gebruikers bladsy te koppel nie --&gt;
[[en:User:Rooiratel]]</text>
      <sha1>84wy7ua5cun5ldcwbpq4qcdo2rkdwrt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Module:Taxonbar</title>
    <ns>828</ns>
    <id>133954</id>
    <revision>
      <id>2812874</id>
      <parentid>2812628</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:58:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Vertaal instandhoudingskategorieë</comment>
      <origin>2812874</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="28651" sha1="iqf6happfdtcb532orrh0exlrsbfgtp" xml:space="preserve">require('strict')

local conf = require( 'Module:Taxonbar/conf' ) --configuration module
local TaxonItalics = require( 'Module:TaxonItalics' ) --use a function to conditionally italicize taxon names

--[[==========================================================================]]
--[[                             Local functions                              ]]
--[[==========================================================================]]

local function isNilOrEmpty( thing )
	if thing == nil or thing == '' then
		return true
	end
	return nil
end

local function getIdFromWikidata( item, property )
	local id = nil
	if property == 'PWikispecies:$1' then
		local siteLinks = item.sitelinks
		if siteLinks then
			local speciesWiki = item.sitelinks.specieswiki
			if speciesWiki then
				id = speciesWiki.title
			end
		end
		return id
	elseif item.claims[property] == nil then
		return id
	end
	--[[ this code picks up deprecated values on wikidata; better to use getBestStatements
	for _, statement in pairs( item.claims[property] ) do
		if statement.mainsnak.datavalue then
			id = statement.mainsnak.datavalue.value
			break
		end
	end
	]]
	local statements = item:getBestStatements(property)[1] 
	if statements and
	   statements.mainsnak and
	   statements.mainsnak.datavalue and
	   statements.mainsnak.datavalue.value
	then
		id = statements.mainsnak.datavalue.value
	end

	return id
end

local function getLink( property, db, val )
	local link, returnVal = '', {}
	
	returnVal.isError = false
	
	if mw.ustring.find( val, '//' ) then
		link = val
	else
		if type(property) == 'number' and property &gt; 0 then
			local entityObject = mw.wikibase.getEntity('P'..property)
			local dataType
			
			if entityObject then dataType = entityObject.datatype
			else returnVal.isError = true end
			
			if dataType == 'external-id' then
				local formatterURL = nil
				if property == 3746 or --Wildflowers of Israel
				   property == 3795 or --Flora of Israel Online
				   property == 5397    --Tierstimmenarchiv
				then
					formatterURL = entityObject:getBestStatements('P1630')[2] --use 2nd formatterURL for English version
				end
				if formatterURL == nil then formatterURL = entityObject:getBestStatements('P1630')[1] end --default to [1]
				if formatterURL then
					if formatterURL.mainsnak.datavalue and formatterURL.mainsnak.datavalue.value then --nil check for ABA
						link = formatterURL.mainsnak.datavalue.value
					end
				end
				if db == 'bow' then -- for birds of world which uses eBird identifier
					link = 'https://birdsoftheworld.org/bow/species/$1'
				elseif db == 'speciesfungorum' then -- SpeciesFungorum uses Index Fungorum identifier
					link = 'https://www.speciesfungorum.org/Names/NamesRecord.asp?RecordID=$1'
				elseif db == 'fossilworks' then 
					link = 'https://paleobiodb.org/classic/basicTaxonInfo?taxon_no=$1'
				end
			elseif dataType == 'url' then
				local subjectItem = entityObject:getBestStatements('P1629')[1]
				if subjectItem then
					local officialWebsite = mw.wikibase.getEntity(subjectItem.mainsnak.datavalue.value.id):getBestStatements('P856')[1]
					if officialWebsite then	link = officialWebsite.mainsnak.datavalue.value end
				end
			elseif dataType == 'string' then
				local formatterURL = entityObject:getBestStatements('P1630')[1]
				if formatterURL then
					link = formatterURL.mainsnak.datavalue.value
				else
					local subjectItem = entityObject:getBestStatements('P1629')[1]
					if subjectItem then
						local officialWebsite = mw.wikibase.getEntity(subjectItem.mainsnak.datavalue.value.id):getBestStatements('P856')[1]
						if officialWebsite then	link = officialWebsite.mainsnak.datavalue.value end
					end
				end
			else
				returnVal.isError = true
			end
		elseif type(property) == 'string' then
			link = property
		end
		
		--local valurl = val
		local valurl = mw.uri.encode( val, 'PATH' )
		valurl = string.gsub (valurl, '%%2F', '/') --escape '/' (e.g. issue with P5354); see wikidata T128078 and https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/Wikibase/+/664820/3/lib/includes/PropertyInfoSnakUrlExpander.php
		
		if type(property) == 'number' then
			--doublecheck language for Wildflowers of Israel ID
			if property == 3746 then link = mw.ustring.gsub(link, '/hebrew/', '/english/') end
			--format spaces in PfaF binomials, e.g. &quot;Elaeagnus x ebbingei&quot;
			if property == 4301 then valurl = mw.ustring.gsub(valurl, '%%20', '+') end
		end
		valurl = mw.ustring.gsub(valurl,'%%','%%%%')
		link = mw.ustring.gsub(link, '$1', valurl)
	end
	
	link = mw.ustring.gsub(link, '^[Hh][Tt][Tt][Pp]([Ss]?)&amp;#58;//', 'http%1://') --fix wikidata URL
	val = mw.ustring.match(val, '([^=/]*)/?$') --get display name from end of URL
	if mw.ustring.find( link, '//' ) then
		returnVal.text = '['..link..' '..mw.text.encode(mw.uri.decode(val, 'PATH'),'%[%]')..']'
	elseif link == '' then
		returnVal.text = val
	else
		returnVal.text = '&lt;span class=&quot;external&quot;&gt;[['..link..'|'..val..']]&lt;/span&gt;'
	end
	return returnVal
end

local function createRow( id, label, rawValue, link, withUid )
	if link then
		local outStr = '*&lt;span style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;'..label..' &lt;span'
		if withUid then outStr = outStr..' class=&quot;uid&quot;' end
		return outStr..'&gt;'..link..'&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;\n'
	else
		return '* '..mw.text.tag('span', {class='error'}, 'The identifier '..id..' '..rawValue..' is not valid.')..'\n'
	end
end

local function copyTable(inTable)
	if type(inTable) ~= 'table' then return inTable end
	local outTable = setmetatable({}, getmetatable(inTable))
	for key, value in pairs (inTable) do outTable[copyTable(key)] = copyTable(value) end
	return outTable
end

local p = {}

--[[==========================================================================]]
--[[                                   Main                                   ]]
--[[==========================================================================]]

function p.authorityControlTaxon( frame )
	local resolveEntity = require( 'Module:ResolveEntityId' )
	local whitelist = require( 'Module:Taxonbar/whitelist' ).whitelist --to create acceptableInstanceOf_Strict &amp; acceptableInstanceOf_All
	local parentArgs = copyTable(frame:getParent().args)
	local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle()
	local currentEntityId = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage()
	
	local stringArgs = false
	local fromTitleCount, firstRow, rowCount = 1, 0, 0
	local outString, errors = '', ''
	local iFroms = 0 --integer size of tFroms, b/c Lua
	local tFroms = {} --non-sequential table of unique froms
	local tCats = {
		'[[Kategorie:Taksonbalksjablone sonder from-parameter]]',
		'[[Kategorie:Taksonbalksjablone gedesinkroniseer van Wikidata]]',
		'', -- [3] placeholder for [[Category:Taxonbar pages requiring a Wikidata item]]
		'', -- [4] placeholder for [[Category:Taxonbars on possible non-taxon pages]]
		'', -- [5] placeholder for [[Category:Taxonbars with invalid from parameters]]
		'', -- [6] placeholder for [[Category:Taxonbars with duplicate from parameters]]
		'', -- [7] placeholder for [[Category:Taxonbars with from2 matching article title]]
		'', -- [8] placeholder for [[Category:Taxonbars with from2 matching article title &amp; QID]]
		'', -- [9] placeholder for [[Category:Taxonbars with manual taxon IDs]]
		'', --[10] placeholder for [[Category:Taxonbars with manual taxon IDs identical to Wikidata]]
		'', --[11] placeholder for [[Category:Taxonbars with manual taxon IDs differing from Wikidata]]
		'', --[12] placeholder for [[Category:Taxonbars with unknown parameters]]
		'', --[13] placeholder for [[Category:Taxonbars with unnamed parameters]]
		'', --[14] placeholder for [[Category:Taxonbars with multiple manual Wikidata items]]
		'', --[15] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added basionyms]]
		'', --[16] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added original combinations]]
		'', --[17] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added monotypic species]]
		'', --[18] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added monotypic genera]]
		'', --[19] placeholder for [[Category:Taxonbars of monotypic species missing genera]]
		'', --[20] placeholder for [[Category:Taxonbars of monotypic genera missing species]]
		'', --[21] placeholder for [[Category:Taxonbars without primary Wikidata taxon IDs]]
		'', --[22] placeholder for [[Category:Taxonbars without secondary Wikidata taxon IDs]]
		'', --[23] placeholder for [[Category:Taxonbars with 20–24 taxon IDs]]
		'', --[24] placeholder for [[Category:Taxonbars with 25–29 taxon IDs]]
		'', --[25] placeholder for [[Category:Taxonbars with 30–34 taxon IDs]]
		'', --[26] placeholder for [[Category:Taxonbars with 35–39 taxon IDs]]
		'', --[27] placeholder for [[Category:Taxonbars with 40–44 taxon IDs]]
		'', --[28] placeholder for [[Category:Taxonbars with 45+ taxon IDs]]
	}
	local acceptableInstanceOf_Strict = whitelist{ args = { 'strict' } }
	local acceptableInstanceOf_All = whitelist{ args = { 'all' } }
	
	--Assess the page's relationship with Wikidata
	local currentItem = nil
	if currentTitle.namespace == 10 then --i.e. Module:Taxonbar/sandbox, Template:Taxonbar/doc, etc.
		if resolveEntity._id(parentArgs['from']) then
			currentItem = mw.wikibase.getEntity(parentArgs['from'])
		end
		if currentItem == nil then
			if resolveEntity._id(parentArgs['from1']) then
				currentItem = mw.wikibase.getEntity(parentArgs['from1'])
			end
		end
	elseif resolveEntity._id(currentEntityId) then
		currentItem = mw.wikibase.getEntity(currentEntityId)
	else --currentEntityId == nil/unresolvable
		tCats[3] = '[[Category:Taxonbar pages requiring a Wikidata item]]'
	end
	if currentItem then
		tCats[4] = '[[Kategorie:Taksonbalke op moontlike nie-taksonbladsye]]' --unset if acceptable found
		for _, instanceOfState in pairs ( currentItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
			local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
			if acceptableInstanceOf_All[instanceOf] then
				tCats[4] = ''
				break
			end
		end
	end
	
	--Cleanup args
	for k, v in pairs( frame:getParent().args ) do
		if type(k) == 'string' then
			--make args case insensitive
			local lowerk = mw.ustring.lower(k)
			if isNilOrEmpty( parentArgs[lowerk] ) then
				parentArgs[k] = nil
				parentArgs[lowerk] = v
			end
			--remap abc to abc1
			if mw.ustring.find(lowerk,'%d$') == nil then --if no number at end of param
				if isNilOrEmpty( parentArgs[lowerk..'1'] ) then
					parentArgs[lowerk] = nil
					lowerk = lowerk..'1'
					parentArgs[lowerk] = v
				end
			end
			if v and v ~= '' then
				--remap 'for' to 'title'
				if mw.ustring.sub(lowerk,1,3) == 'for' then
					local forTitle = mw.ustring.gsub(lowerk,'^for','title',1)
					if isNilOrEmpty( parentArgs[forTitle] ) then
						parentArgs[lowerk] = nil
						lowerk = forTitle
						parentArgs[lowerk] = v
					end
				end
				--find highest from or title param
				if mw.ustring.sub(lowerk,1,4) == 'from' then
					local fromNumber = tonumber(mw.ustring.sub(lowerk,5,-1))
					if fromNumber and fromNumber &gt;= fromTitleCount then fromTitleCount = fromNumber end
					--look for duplicate froms while we're here
					if mw.ustring.find(v, '^Q%d') then
						if tFroms[v] then
							tCats[6] = '[[Category:Taxonbars with duplicate from parameters]]'
							tFroms[v] = tFroms[v] + 1
						else
							tFroms[v] = 1
							iFroms = iFroms + 1
						end
						if iFroms == 2 then
							tCats[14] = '[[Category:Taxonbars with multiple manual Wikidata items]]'
						end
					end
				elseif mw.ustring.sub(lowerk,1,5) == 'title' then
					local titleNumber = tonumber(mw.ustring.sub(lowerk,4,-1))
					if titleNumber and titleNumber &gt;= fromTitleCount then fromTitleCount = titleNumber end
				elseif mw.ustring.lower(v) ~= 'no' and  mw.ustring.lower(v) ~= 'yes' then
					stringArgs = true
					tCats[9] = '[[Category:Taxonbars with manual taxon IDs]]'
				end
			end
		end --if type(k) == 'string'
	end --for
	
	--Check for unknown parameters
	--create knowns list
	local acceptableArgs = { from = true, } --master list of l/c acceptable args
	for _, d in pairs( conf.databases ) do
		if d[1] ~= 'Wikidata' then --made obsolete by from
			acceptableArgs[mw.ustring.lower(d[1])] = true
		end
	end
	for _, a in pairs( conf.aliases ) do
		acceptableArgs[mw.ustring.lower(a[1])] = true
	end
	--create trimmed parents list
	local baseParentArgs = {} --condensed list of l/c parent args w/o trailing #s
	for k, _ in pairs( parentArgs ) do
		if type(k) == 'string' then
			local lowerk = mw.ustring.lower(k)
			local base = mw.ustring.gsub(lowerk, '[%d]*$', '')
			baseParentArgs[base] = true
		elseif type(k) == 'number' then
			tCats[13] = '[[Category:Taxonbars with unnamed parameters|'..k..']]'
		end
	end
	--compare lists and spit out unknowns
	local unknownParams = {}
	for k, _ in pairs( baseParentArgs ) do
		if acceptableArgs[k] == nil then
			tCats[12] = '[[Category:Taxonbars with unknown parameters|'..k..']]'
			unknownParams[#unknownParams + 1] = k
		end
	end
	--warn if unknown(s) present
	if #unknownParams &gt; 0 then
		local plural = 's'
		local itthem = 'them'
		if #unknownParams == 1 then
			plural = ''
			itthem = 'it'
		end
		errors = errors..require('Module:If preview')._warning({
			mw.ustring.format(
				'Unknown parameter%s &lt;code&gt;%s&lt;/code&gt;. Please correct %s or consider adding %s to Wikidata.',
				plural,
				table.concat(unknownParams, '&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;'),
				itthem,
				itthem
			)
		})
	end
	
	--Append basionym to arg list, if not already provided
	if currentItem then
		local currentBasState = currentItem:getBestStatements('P566')[1] --basionym
		if currentBasState then
			local datavalue = currentBasState.mainsnak.datavalue
			local basionymId = datavalue and datavalue.value.id
			if basionymId and resolveEntity._id(basionymId) and tFroms[basionymId] == nil then
				--check that basionym is a strict instance of taxon
				local basionymItem = mw.wikibase.getEntity(basionymId)
				if basionymItem then
					for _, instanceOfState in pairs ( basionymItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
						local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
						if acceptableInstanceOf_Strict[instanceOf] then
							--housekeeping
							tFroms[basionymId] = 1
							iFroms = iFroms + 1
							fromTitleCount = fromTitleCount + 1
							--append basionym &amp; track
							parentArgs['from'..fromTitleCount] = basionymId
							tCats[15] = '[[Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde basionieme]]'
							break
	end	end	end	end	end	end
	
	--Append original combination to arg list, if not already provided
	if currentItem then
		local currentOCState = currentItem:getBestStatements('P1403')[1] --original combination
		if currentOCState then
			local orcoId = currentOCState.mainsnak.datavalue.value.id
			if orcoId and resolveEntity._id(orcoId) and tFroms[orcoId] == nil then
				--check that orco is a strict instance of taxon
				local orcoItem = mw.wikibase.getEntity(orcoId)
				if orcoItem then
					for _, instanceOfState in pairs ( orcoItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
						local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
						if acceptableInstanceOf_Strict[instanceOf] then
							--housekeeping
							tFroms[orcoId] = 1
							iFroms = iFroms + 1
							fromTitleCount = fromTitleCount + 1
							--append orco &amp; track
							parentArgs['from'..fromTitleCount] = orcoId
							tCats[16] = '[[Category:Taxonbars with automatically added original combinations]]'
							break
	end	end	end	end	end	end
	
	--Append monotypic genus/species to arg list of monotypic species/genus, if not already provided
	if currentItem then
		for _, instanceOfState in pairs ( currentItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
			local taxonRank = nil
			local parentItem = nil
			local parentTaxon = nil
			local parentTaxonRank = nil
			local parentMonoGenus = nil --holy grail/tbd
			local childItem = nil
			local childTaxon = nil
			local childTaxonRank = nil
			local childMonoSpecies = nil --holy grail/tbd
			local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
			if instanceOf and (instanceOf == 'Q310890' or instanceOf == 'Q47487597') then --monotypic/fossil taxon
				local taxonRankState = currentItem:getBestStatements('P105')[1] --taxon rank
				if taxonRankState then taxonRank = taxonRankState.mainsnak.datavalue.value.id end
				
				if taxonRank and taxonRank == 'Q7432' then --species
					--is monotypic species; add genus
					local parentTaxonState = currentItem:getBestStatements('P171')[1] --parent taxon
					if parentTaxonState then parentTaxon = parentTaxonState.mainsnak.datavalue.value.id end
					--confirm parent taxon rank == genus &amp; monotypic
					if parentTaxon and resolveEntity._id(parentTaxon) then
						parentItem = mw.wikibase.getEntity(parentTaxon)
						if parentItem then
							local parentTaxonRankState = parentItem:getBestStatements('P105')[1] --taxon rank
							if parentTaxonRankState then parentTaxonRank = parentTaxonRankState.mainsnak.datavalue.value.id end
							if parentTaxonRank and parentTaxonRank == 'Q34740' then --parent == genus
								for _, parentInstanceOfState in pairs ( parentItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
									local parentInstanceOf = parentInstanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id 
									if parentInstanceOf and
									  (parentInstanceOf == 'Q310890' or parentInstanceOf == 'Q47487597') then --monotypic/fossil taxon
										parentMonoGenus = parentTaxon --confirmed
										break
									end
								end
								if parentMonoGenus and tFroms[parentMonoGenus] == nil then
									--housekeeping
									tFroms[parentMonoGenus] = 1
									iFroms = iFroms + 1
									fromTitleCount = fromTitleCount + 1
									--append monotypic genus &amp; track
									parentArgs['from'..fromTitleCount] = parentMonoGenus
									tCats[18] = '[[Category:Taxonbars with automatically added monotypic genera]]'
									break
					end	end	end	end
					if parentMonoGenus == nil or tFroms[parentMonoGenus] == nil then
						tCats[19] = '[[Category:Taxonbars of monotypic species missing genera]]'
						break
					end
					
				elseif taxonRank and taxonRank == 'Q34740' then --genus
					--is monotypic genus; add species
					--(https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Property_proposal/child_monotypic_taxon unnecessary thanks to P427!)
					local childTaxonState = currentItem:getBestStatements('P427')[1] --taxonomic type
					if childTaxonState then childTaxon = childTaxonState.mainsnak.datavalue.value.id end
					--confirm child taxon rank == species &amp; monotypic
					if childTaxon and resolveEntity._id(childTaxon) then
						childItem = mw.wikibase.getEntity(childTaxon)
						if childItem then
							local childTaxonRankState = childItem:getBestStatements('P105')[1] --taxon rank
							if childTaxonRankState then childTaxonRank = childTaxonRankState.mainsnak.datavalue.value.id end
							if childTaxonRank and childTaxonRank == 'Q7432' then --child == species
								for _, childInstanceOfState in pairs ( childItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
									local childInstanceOf = childInstanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id 
									if childInstanceOf and
									  (childInstanceOf == 'Q310890' or childInstanceOf == 'Q47487597') then --monotypic/fossil taxon
										childMonoSpecies = childTaxon --confirmed
										break
									end
								end
								if childMonoSpecies and tFroms[childMonoSpecies] == nil then
									--housekeeping
									tFroms[childMonoSpecies] = 1
									iFroms = iFroms + 1
									fromTitleCount = fromTitleCount + 1
									--append monotypic species &amp; track
									parentArgs['from'..fromTitleCount] = childMonoSpecies
									tCats[17] = '[[Category:Taxonbars with automatically added monotypic species]]'
									break
					end	end	end	end
					if childMonoSpecies == nil or tFroms[childMonoSpecies] == nil then
						tCats[20] = '[[Category:Taxonbars of monotypic genera missing species]]'
						break
					end
				end --monotype searches
				
			end --monotype handling
		end --for
	end --if currentItem
	
	--Setup navbox
	local navboxParams = {
		name  = 'Taxonbar',
		bodyclass = 'hlist',
		listclass = '',
		groupstyle = 'text-align: left;',
	}
	
	for f = 1, fromTitleCount, 1
	do
		local elements, title = {}, nil
		--cleanup parameters
		if parentArgs['from'..f] == '' then parentArgs['from'..f] = nil end
		if parentArgs['title'..f] == '' then parentArgs['title'..f] = nil end
		--remap aliases
		for _, a in pairs( conf.aliases ) do
			local alias, name = mw.ustring.lower(a[1]), mw.ustring.lower(a[2])
			if parentArgs[alias..f] and parentArgs[name..f] == nil then
				parentArgs[name..f] = parentArgs[alias..f]
				parentArgs[alias..f] = nil
			end
		end
		--Fetch Wikidata item
		local from = resolveEntity._id(parentArgs['from'..f])
		local item = mw.wikibase.getEntity(from)
		local label = nil
		if type(item) == 'table' then
			local statements = item:getBestStatements('P225')[1] --taxon name
			if statements then
				local datavalue = statements.mainsnak.datavalue
				if datavalue then
					label = datavalue.value
				end
			end
			label = label or item:getLabel()
		else
			if parentArgs['from'..f] then
				tCats[1] = ''
				tCats[5] = '[[Kategorie:Taksonbalksjablone met ongeldige from-parameters]]'
				errors = errors..mw.text.tag('strong', {class='error'}, 'Error: &quot;'..
				         parentArgs['from'..f]..'&quot; is not a valid Wikidata entity ID.&lt;br /&gt;')				
			end
		end
		if label and label ~= '' then
			title = mw.title.new(label)
		end
		if title == nil and parentArgs['title'..f] then
			title = mw.title.new(parentArgs['title'..f])
		end
		if title == nil and f == 1 then
			title = currentTitle
		end
		
		if title then
			if isNilOrEmpty( parentArgs['wikidata'..f] ) and 
			   (title.namespace == 0) then
				if parentArgs['from'..f] then
					parentArgs['wikidata'..f] = parentArgs['from'..f]
				elseif item then
					parentArgs['wikidata'..f] = item.id
				end
			end
			if title.namespace == 0 or stringArgs then --only in mainspace or if manual overrides exist
				local sourceCount = 0
				for _, params in pairs( conf.databases ) do
					params[1] = mw.ustring.lower(params[1])
					local propId = params[3]
					--Wikidata fallback if requested
					if (item and item.claims) and
					   (type(propId) == 'string' or (type(propId) == 'number' and propId &gt; 0)) then
						local wikidataId = getIdFromWikidata( item, 'P'..propId )
						local v = parentArgs[params[1]..f]
						if wikidataId then
							if isNilOrEmpty(v) then
								parentArgs[params[1]..f] = wikidataId
							else
								if v and v ~= 'no' and v ~= wikidataId then
									tCats[11] = '[[Category:Taxonbars with manual taxon IDs differing from Wikidata]]'
								elseif v and v == wikidataId then
									tCats[10] = '[[Category:Taxonbars with manual taxon IDs identical to Wikidata]]'
								end
							end
						end
					end
					if (item and item.claims) and
					   ( (type(propId) == 'number' and propId &lt; 0)) then
						local wikidataId = getIdFromWikidata( item, 'P'..-propId )
						--mw.addWarning (&quot;propId=&quot; .. tostring(propId) .. &quot;; wikidata=&quot; .. tostring(wikidataId))
						local v = parentArgs[params[1]..f]
						if v == 'yes' then
					    	if wikidataId then
								parentArgs[params[1]..f] = wikidataId
							else
								parentArgs[params[1]..f] = nil  -- don't want to use 'yes' as id
							end
						end
					end
					local val = parentArgs[params[1]..f]
					if val and val ~= '' and mw.ustring.lower(val) ~= 'no' then
						if type(propId) == 'number' then
							if propId &lt; 0 then propId = -propId end --allow link
							if propId &gt; 0 then --link
								table.insert( elements, createRow( params[1], params[2]..':', val, getLink( propId, params[1], val ).text, true ) )
								if params[1] == 'fossilworks' then -- fossilworks being use to link to PBDB
									if (elements[#elements] == elements[#elements-1]) then -- check if identical PBDB entry already set
									    --mw.addWarning(&quot;item has both Fossilworks and PBDB identifers:&quot; .. val)
									    elements[#elements] = nil
								    end
								end
							else --propId == 0; no link
								table.insert( elements, createRow( params[1], params[2]..':', val, val, true ) )
							end
						else
							table.insert( elements, createRow( params[1], params[2]..':', val, getLink( propId, params[1], val ).text, true ) )
						end
						if params[1] ~= 'wikidata' and params[1] ~= 'wikispecies' then
							sourceCount = sourceCount + 1
						end
					end
				end --for
				
				if     sourceCount &gt;= 45 then tCats[28] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 45+ takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 40 then tCats[27] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 40–44 takson-ID\'s]]' --endashes
				elseif sourceCount &gt;= 35 then tCats[26] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 35–39 takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 30 then tCats[25] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 30–34 takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 25 then tCats[24] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 25–29 takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 20 then tCats[23] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 20–24 takson-ID\'s]]'
				end
				
				--Generate navbox title
				if sourceCount &gt; 0 then
					rowCount = rowCount + 1
					if firstRow == 0 then firstRow = f end
					--set title from wikidata if it doesn't exist
					if isNilOrEmpty( parentArgs['title'..f] ) then
						parentArgs['noTitle'..f] = true
						parentArgs['title'..f] = title.text
					end
					--if it exists now, set row heading to title
					if not isNilOrEmpty( parentArgs['title'..f] ) then
						navboxParams['group'..f] = TaxonItalics.italicizeTaxonName(parentArgs['title'..f], false)
					else
						navboxParams['group'..f] = ''
					end
					navboxParams['list'..f] = table.concat( elements )
				elseif currentEntityId and (currentEntityId == parentArgs['from'..f] or fromTitleCount == 1) then
					tCats[21] = '[[Kategorie:Taksonbalke sonder primêre Wikidata-takson-ID\'s]]'
				else
					tCats[22] = '[[Category:Taxonbars without secondary Wikidata taxon IDs]]'
				end
				
				--Categorize
				if not isNilOrEmpty( parentArgs['from'..f] ) then
					tCats[1] = '' --blank &quot;missing from&quot; if 'from' exists
					if parentArgs['from'..f] == currentEntityId then
						tCats[2] = '' --blank &quot;desynced&quot; if 'from' matches current page
					end
				end
				if tCats[1] ~= '' then
					tCats[2] = '' --cannot be &quot;desynced&quot; if no 'from' params
				end
			end --if title.namespace == 0 or stringArgs
		end --if title
	end --for f = 1, fromTitleCount, 1
	
	if rowCount &gt; 0 then
		local Navbox = require('Module:Navigasieboks')
		if rowCount &gt; 1 then
			--remove duplicates and don't bother moving page title to top
			local rowIDs = {}
			for f = 1, fromTitleCount, 1
			do
				if not isNilOrEmpty( parentArgs['title'..f] ) then
					if rowIDs[parentArgs['wikidata'..f]] then --remove duplicate
						navboxParams['group'..f] = nil
						navboxParams['list'..f] = nil
					else
						rowIDs[parentArgs['wikidata'..f]] = true
					end
				end
			end
			if parentArgs['title'..2] and parentArgs['title'..2] == currentTitle.text then
				if currentItem and parentArgs['from'..2] == currentItem['id'] then
					tCats[8] = '[[Category:Taxonbars with from2 matching article title &amp; QID]]'
				else
					tCats[7] = '[[Category:Taxonbars with from2 matching article title]]'
				end
			end
			--adjust navbox for number of rows
			navboxParams['title'] = '[[Hulp:Taksonidentifiseerders|Taksonidentifiseerders]]'
			if rowCount &gt;= 4 then
				navboxParams['navbar'] = 'plain'
			else
				navboxParams['state'] = 'off'
				navboxParams['navbar'] = 'off'
			end
		elseif parentArgs['noTitle'..firstRow] then --show title &amp; taxon for 1-row taxonbars, per talk
			navboxParams['title'] = '[[Hulp:Taksonidentifiseerders|Taksonidentifiseerders]]'
			navboxParams['state'] = 'off'
			navboxParams['navbar'] = 'off'
		else
			navboxParams['group'..firstRow] = '[[Hulp:Taksonidentifiseerders|Taksonidentifiseerders]]&lt;br /&gt;'..navboxParams['group'..firstRow]
		end
		
		--return navbox
		outString = Navbox._navbox(navboxParams)
	end --if rowCount &gt; 0
	
	--Add categories
	if string.sub(currentTitle.subpageText,1,9) == 'testcases' then parentArgs['demo'] = true end
	if not isNilOrEmpty( parentArgs['demo'] ) then
		outString = outString..mw.text.nowiki(table.concat(tCats))..'&lt;br /&gt;'
	elseif currentTitle.namespace == 0 then
		outString = outString..table.concat(tCats)
	end
	
	return outString..errors
end

function p.taxonbar(frame) return p.authorityControlTaxon( frame:newChild{title = frame:getTitle()} ) end

return p</text>
      <sha1>iqf6happfdtcb532orrh0exlrsbfgtp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812876</id>
      <parentid>2812874</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:00:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Koppeltekens vir intervalle in Afrikaans</comment>
      <origin>2812876</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="28639" sha1="abklh3c3mkxowfl8kqk11x9ojsw9zcl" xml:space="preserve">require('strict')

local conf = require( 'Module:Taxonbar/conf' ) --configuration module
local TaxonItalics = require( 'Module:TaxonItalics' ) --use a function to conditionally italicize taxon names

--[[==========================================================================]]
--[[                             Local functions                              ]]
--[[==========================================================================]]

local function isNilOrEmpty( thing )
	if thing == nil or thing == '' then
		return true
	end
	return nil
end

local function getIdFromWikidata( item, property )
	local id = nil
	if property == 'PWikispecies:$1' then
		local siteLinks = item.sitelinks
		if siteLinks then
			local speciesWiki = item.sitelinks.specieswiki
			if speciesWiki then
				id = speciesWiki.title
			end
		end
		return id
	elseif item.claims[property] == nil then
		return id
	end
	--[[ this code picks up deprecated values on wikidata; better to use getBestStatements
	for _, statement in pairs( item.claims[property] ) do
		if statement.mainsnak.datavalue then
			id = statement.mainsnak.datavalue.value
			break
		end
	end
	]]
	local statements = item:getBestStatements(property)[1] 
	if statements and
	   statements.mainsnak and
	   statements.mainsnak.datavalue and
	   statements.mainsnak.datavalue.value
	then
		id = statements.mainsnak.datavalue.value
	end

	return id
end

local function getLink( property, db, val )
	local link, returnVal = '', {}
	
	returnVal.isError = false
	
	if mw.ustring.find( val, '//' ) then
		link = val
	else
		if type(property) == 'number' and property &gt; 0 then
			local entityObject = mw.wikibase.getEntity('P'..property)
			local dataType
			
			if entityObject then dataType = entityObject.datatype
			else returnVal.isError = true end
			
			if dataType == 'external-id' then
				local formatterURL = nil
				if property == 3746 or --Wildflowers of Israel
				   property == 3795 or --Flora of Israel Online
				   property == 5397    --Tierstimmenarchiv
				then
					formatterURL = entityObject:getBestStatements('P1630')[2] --use 2nd formatterURL for English version
				end
				if formatterURL == nil then formatterURL = entityObject:getBestStatements('P1630')[1] end --default to [1]
				if formatterURL then
					if formatterURL.mainsnak.datavalue and formatterURL.mainsnak.datavalue.value then --nil check for ABA
						link = formatterURL.mainsnak.datavalue.value
					end
				end
				if db == 'bow' then -- for birds of world which uses eBird identifier
					link = 'https://birdsoftheworld.org/bow/species/$1'
				elseif db == 'speciesfungorum' then -- SpeciesFungorum uses Index Fungorum identifier
					link = 'https://www.speciesfungorum.org/Names/NamesRecord.asp?RecordID=$1'
				elseif db == 'fossilworks' then 
					link = 'https://paleobiodb.org/classic/basicTaxonInfo?taxon_no=$1'
				end
			elseif dataType == 'url' then
				local subjectItem = entityObject:getBestStatements('P1629')[1]
				if subjectItem then
					local officialWebsite = mw.wikibase.getEntity(subjectItem.mainsnak.datavalue.value.id):getBestStatements('P856')[1]
					if officialWebsite then	link = officialWebsite.mainsnak.datavalue.value end
				end
			elseif dataType == 'string' then
				local formatterURL = entityObject:getBestStatements('P1630')[1]
				if formatterURL then
					link = formatterURL.mainsnak.datavalue.value
				else
					local subjectItem = entityObject:getBestStatements('P1629')[1]
					if subjectItem then
						local officialWebsite = mw.wikibase.getEntity(subjectItem.mainsnak.datavalue.value.id):getBestStatements('P856')[1]
						if officialWebsite then	link = officialWebsite.mainsnak.datavalue.value end
					end
				end
			else
				returnVal.isError = true
			end
		elseif type(property) == 'string' then
			link = property
		end
		
		--local valurl = val
		local valurl = mw.uri.encode( val, 'PATH' )
		valurl = string.gsub (valurl, '%%2F', '/') --escape '/' (e.g. issue with P5354); see wikidata T128078 and https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/Wikibase/+/664820/3/lib/includes/PropertyInfoSnakUrlExpander.php
		
		if type(property) == 'number' then
			--doublecheck language for Wildflowers of Israel ID
			if property == 3746 then link = mw.ustring.gsub(link, '/hebrew/', '/english/') end
			--format spaces in PfaF binomials, e.g. &quot;Elaeagnus x ebbingei&quot;
			if property == 4301 then valurl = mw.ustring.gsub(valurl, '%%20', '+') end
		end
		valurl = mw.ustring.gsub(valurl,'%%','%%%%')
		link = mw.ustring.gsub(link, '$1', valurl)
	end
	
	link = mw.ustring.gsub(link, '^[Hh][Tt][Tt][Pp]([Ss]?)&amp;#58;//', 'http%1://') --fix wikidata URL
	val = mw.ustring.match(val, '([^=/]*)/?$') --get display name from end of URL
	if mw.ustring.find( link, '//' ) then
		returnVal.text = '['..link..' '..mw.text.encode(mw.uri.decode(val, 'PATH'),'%[%]')..']'
	elseif link == '' then
		returnVal.text = val
	else
		returnVal.text = '&lt;span class=&quot;external&quot;&gt;[['..link..'|'..val..']]&lt;/span&gt;'
	end
	return returnVal
end

local function createRow( id, label, rawValue, link, withUid )
	if link then
		local outStr = '*&lt;span style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;'..label..' &lt;span'
		if withUid then outStr = outStr..' class=&quot;uid&quot;' end
		return outStr..'&gt;'..link..'&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;\n'
	else
		return '* '..mw.text.tag('span', {class='error'}, 'The identifier '..id..' '..rawValue..' is not valid.')..'\n'
	end
end

local function copyTable(inTable)
	if type(inTable) ~= 'table' then return inTable end
	local outTable = setmetatable({}, getmetatable(inTable))
	for key, value in pairs (inTable) do outTable[copyTable(key)] = copyTable(value) end
	return outTable
end

local p = {}

--[[==========================================================================]]
--[[                                   Main                                   ]]
--[[==========================================================================]]

function p.authorityControlTaxon( frame )
	local resolveEntity = require( 'Module:ResolveEntityId' )
	local whitelist = require( 'Module:Taxonbar/whitelist' ).whitelist --to create acceptableInstanceOf_Strict &amp; acceptableInstanceOf_All
	local parentArgs = copyTable(frame:getParent().args)
	local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle()
	local currentEntityId = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage()
	
	local stringArgs = false
	local fromTitleCount, firstRow, rowCount = 1, 0, 0
	local outString, errors = '', ''
	local iFroms = 0 --integer size of tFroms, b/c Lua
	local tFroms = {} --non-sequential table of unique froms
	local tCats = {
		'[[Kategorie:Taksonbalksjablone sonder from-parameter]]',
		'[[Kategorie:Taksonbalksjablone gedesinkroniseer van Wikidata]]',
		'', -- [3] placeholder for [[Category:Taxonbar pages requiring a Wikidata item]]
		'', -- [4] placeholder for [[Category:Taxonbars on possible non-taxon pages]]
		'', -- [5] placeholder for [[Category:Taxonbars with invalid from parameters]]
		'', -- [6] placeholder for [[Category:Taxonbars with duplicate from parameters]]
		'', -- [7] placeholder for [[Category:Taxonbars with from2 matching article title]]
		'', -- [8] placeholder for [[Category:Taxonbars with from2 matching article title &amp; QID]]
		'', -- [9] placeholder for [[Category:Taxonbars with manual taxon IDs]]
		'', --[10] placeholder for [[Category:Taxonbars with manual taxon IDs identical to Wikidata]]
		'', --[11] placeholder for [[Category:Taxonbars with manual taxon IDs differing from Wikidata]]
		'', --[12] placeholder for [[Category:Taxonbars with unknown parameters]]
		'', --[13] placeholder for [[Category:Taxonbars with unnamed parameters]]
		'', --[14] placeholder for [[Category:Taxonbars with multiple manual Wikidata items]]
		'', --[15] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added basionyms]]
		'', --[16] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added original combinations]]
		'', --[17] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added monotypic species]]
		'', --[18] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added monotypic genera]]
		'', --[19] placeholder for [[Category:Taxonbars of monotypic species missing genera]]
		'', --[20] placeholder for [[Category:Taxonbars of monotypic genera missing species]]
		'', --[21] placeholder for [[Category:Taxonbars without primary Wikidata taxon IDs]]
		'', --[22] placeholder for [[Category:Taxonbars without secondary Wikidata taxon IDs]]
		'', --[23] placeholder for [[Category:Taxonbars with 20–24 taxon IDs]]
		'', --[24] placeholder for [[Category:Taxonbars with 25–29 taxon IDs]]
		'', --[25] placeholder for [[Category:Taxonbars with 30–34 taxon IDs]]
		'', --[26] placeholder for [[Category:Taxonbars with 35–39 taxon IDs]]
		'', --[27] placeholder for [[Category:Taxonbars with 40–44 taxon IDs]]
		'', --[28] placeholder for [[Category:Taxonbars with 45+ taxon IDs]]
	}
	local acceptableInstanceOf_Strict = whitelist{ args = { 'strict' } }
	local acceptableInstanceOf_All = whitelist{ args = { 'all' } }
	
	--Assess the page's relationship with Wikidata
	local currentItem = nil
	if currentTitle.namespace == 10 then --i.e. Module:Taxonbar/sandbox, Template:Taxonbar/doc, etc.
		if resolveEntity._id(parentArgs['from']) then
			currentItem = mw.wikibase.getEntity(parentArgs['from'])
		end
		if currentItem == nil then
			if resolveEntity._id(parentArgs['from1']) then
				currentItem = mw.wikibase.getEntity(parentArgs['from1'])
			end
		end
	elseif resolveEntity._id(currentEntityId) then
		currentItem = mw.wikibase.getEntity(currentEntityId)
	else --currentEntityId == nil/unresolvable
		tCats[3] = '[[Category:Taxonbar pages requiring a Wikidata item]]'
	end
	if currentItem then
		tCats[4] = '[[Kategorie:Taksonbalke op moontlike nie-taksonbladsye]]' --unset if acceptable found
		for _, instanceOfState in pairs ( currentItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
			local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
			if acceptableInstanceOf_All[instanceOf] then
				tCats[4] = ''
				break
			end
		end
	end
	
	--Cleanup args
	for k, v in pairs( frame:getParent().args ) do
		if type(k) == 'string' then
			--make args case insensitive
			local lowerk = mw.ustring.lower(k)
			if isNilOrEmpty( parentArgs[lowerk] ) then
				parentArgs[k] = nil
				parentArgs[lowerk] = v
			end
			--remap abc to abc1
			if mw.ustring.find(lowerk,'%d$') == nil then --if no number at end of param
				if isNilOrEmpty( parentArgs[lowerk..'1'] ) then
					parentArgs[lowerk] = nil
					lowerk = lowerk..'1'
					parentArgs[lowerk] = v
				end
			end
			if v and v ~= '' then
				--remap 'for' to 'title'
				if mw.ustring.sub(lowerk,1,3) == 'for' then
					local forTitle = mw.ustring.gsub(lowerk,'^for','title',1)
					if isNilOrEmpty( parentArgs[forTitle] ) then
						parentArgs[lowerk] = nil
						lowerk = forTitle
						parentArgs[lowerk] = v
					end
				end
				--find highest from or title param
				if mw.ustring.sub(lowerk,1,4) == 'from' then
					local fromNumber = tonumber(mw.ustring.sub(lowerk,5,-1))
					if fromNumber and fromNumber &gt;= fromTitleCount then fromTitleCount = fromNumber end
					--look for duplicate froms while we're here
					if mw.ustring.find(v, '^Q%d') then
						if tFroms[v] then
							tCats[6] = '[[Category:Taxonbars with duplicate from parameters]]'
							tFroms[v] = tFroms[v] + 1
						else
							tFroms[v] = 1
							iFroms = iFroms + 1
						end
						if iFroms == 2 then
							tCats[14] = '[[Category:Taxonbars with multiple manual Wikidata items]]'
						end
					end
				elseif mw.ustring.sub(lowerk,1,5) == 'title' then
					local titleNumber = tonumber(mw.ustring.sub(lowerk,4,-1))
					if titleNumber and titleNumber &gt;= fromTitleCount then fromTitleCount = titleNumber end
				elseif mw.ustring.lower(v) ~= 'no' and  mw.ustring.lower(v) ~= 'yes' then
					stringArgs = true
					tCats[9] = '[[Category:Taxonbars with manual taxon IDs]]'
				end
			end
		end --if type(k) == 'string'
	end --for
	
	--Check for unknown parameters
	--create knowns list
	local acceptableArgs = { from = true, } --master list of l/c acceptable args
	for _, d in pairs( conf.databases ) do
		if d[1] ~= 'Wikidata' then --made obsolete by from
			acceptableArgs[mw.ustring.lower(d[1])] = true
		end
	end
	for _, a in pairs( conf.aliases ) do
		acceptableArgs[mw.ustring.lower(a[1])] = true
	end
	--create trimmed parents list
	local baseParentArgs = {} --condensed list of l/c parent args w/o trailing #s
	for k, _ in pairs( parentArgs ) do
		if type(k) == 'string' then
			local lowerk = mw.ustring.lower(k)
			local base = mw.ustring.gsub(lowerk, '[%d]*$', '')
			baseParentArgs[base] = true
		elseif type(k) == 'number' then
			tCats[13] = '[[Category:Taxonbars with unnamed parameters|'..k..']]'
		end
	end
	--compare lists and spit out unknowns
	local unknownParams = {}
	for k, _ in pairs( baseParentArgs ) do
		if acceptableArgs[k] == nil then
			tCats[12] = '[[Category:Taxonbars with unknown parameters|'..k..']]'
			unknownParams[#unknownParams + 1] = k
		end
	end
	--warn if unknown(s) present
	if #unknownParams &gt; 0 then
		local plural = 's'
		local itthem = 'them'
		if #unknownParams == 1 then
			plural = ''
			itthem = 'it'
		end
		errors = errors..require('Module:If preview')._warning({
			mw.ustring.format(
				'Unknown parameter%s &lt;code&gt;%s&lt;/code&gt;. Please correct %s or consider adding %s to Wikidata.',
				plural,
				table.concat(unknownParams, '&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;'),
				itthem,
				itthem
			)
		})
	end
	
	--Append basionym to arg list, if not already provided
	if currentItem then
		local currentBasState = currentItem:getBestStatements('P566')[1] --basionym
		if currentBasState then
			local datavalue = currentBasState.mainsnak.datavalue
			local basionymId = datavalue and datavalue.value.id
			if basionymId and resolveEntity._id(basionymId) and tFroms[basionymId] == nil then
				--check that basionym is a strict instance of taxon
				local basionymItem = mw.wikibase.getEntity(basionymId)
				if basionymItem then
					for _, instanceOfState in pairs ( basionymItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
						local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
						if acceptableInstanceOf_Strict[instanceOf] then
							--housekeeping
							tFroms[basionymId] = 1
							iFroms = iFroms + 1
							fromTitleCount = fromTitleCount + 1
							--append basionym &amp; track
							parentArgs['from'..fromTitleCount] = basionymId
							tCats[15] = '[[Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde basionieme]]'
							break
	end	end	end	end	end	end
	
	--Append original combination to arg list, if not already provided
	if currentItem then
		local currentOCState = currentItem:getBestStatements('P1403')[1] --original combination
		if currentOCState then
			local orcoId = currentOCState.mainsnak.datavalue.value.id
			if orcoId and resolveEntity._id(orcoId) and tFroms[orcoId] == nil then
				--check that orco is a strict instance of taxon
				local orcoItem = mw.wikibase.getEntity(orcoId)
				if orcoItem then
					for _, instanceOfState in pairs ( orcoItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
						local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
						if acceptableInstanceOf_Strict[instanceOf] then
							--housekeeping
							tFroms[orcoId] = 1
							iFroms = iFroms + 1
							fromTitleCount = fromTitleCount + 1
							--append orco &amp; track
							parentArgs['from'..fromTitleCount] = orcoId
							tCats[16] = '[[Category:Taxonbars with automatically added original combinations]]'
							break
	end	end	end	end	end	end
	
	--Append monotypic genus/species to arg list of monotypic species/genus, if not already provided
	if currentItem then
		for _, instanceOfState in pairs ( currentItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
			local taxonRank = nil
			local parentItem = nil
			local parentTaxon = nil
			local parentTaxonRank = nil
			local parentMonoGenus = nil --holy grail/tbd
			local childItem = nil
			local childTaxon = nil
			local childTaxonRank = nil
			local childMonoSpecies = nil --holy grail/tbd
			local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
			if instanceOf and (instanceOf == 'Q310890' or instanceOf == 'Q47487597') then --monotypic/fossil taxon
				local taxonRankState = currentItem:getBestStatements('P105')[1] --taxon rank
				if taxonRankState then taxonRank = taxonRankState.mainsnak.datavalue.value.id end
				
				if taxonRank and taxonRank == 'Q7432' then --species
					--is monotypic species; add genus
					local parentTaxonState = currentItem:getBestStatements('P171')[1] --parent taxon
					if parentTaxonState then parentTaxon = parentTaxonState.mainsnak.datavalue.value.id end
					--confirm parent taxon rank == genus &amp; monotypic
					if parentTaxon and resolveEntity._id(parentTaxon) then
						parentItem = mw.wikibase.getEntity(parentTaxon)
						if parentItem then
							local parentTaxonRankState = parentItem:getBestStatements('P105')[1] --taxon rank
							if parentTaxonRankState then parentTaxonRank = parentTaxonRankState.mainsnak.datavalue.value.id end
							if parentTaxonRank and parentTaxonRank == 'Q34740' then --parent == genus
								for _, parentInstanceOfState in pairs ( parentItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
									local parentInstanceOf = parentInstanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id 
									if parentInstanceOf and
									  (parentInstanceOf == 'Q310890' or parentInstanceOf == 'Q47487597') then --monotypic/fossil taxon
										parentMonoGenus = parentTaxon --confirmed
										break
									end
								end
								if parentMonoGenus and tFroms[parentMonoGenus] == nil then
									--housekeeping
									tFroms[parentMonoGenus] = 1
									iFroms = iFroms + 1
									fromTitleCount = fromTitleCount + 1
									--append monotypic genus &amp; track
									parentArgs['from'..fromTitleCount] = parentMonoGenus
									tCats[18] = '[[Category:Taxonbars with automatically added monotypic genera]]'
									break
					end	end	end	end
					if parentMonoGenus == nil or tFroms[parentMonoGenus] == nil then
						tCats[19] = '[[Category:Taxonbars of monotypic species missing genera]]'
						break
					end
					
				elseif taxonRank and taxonRank == 'Q34740' then --genus
					--is monotypic genus; add species
					--(https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Property_proposal/child_monotypic_taxon unnecessary thanks to P427!)
					local childTaxonState = currentItem:getBestStatements('P427')[1] --taxonomic type
					if childTaxonState then childTaxon = childTaxonState.mainsnak.datavalue.value.id end
					--confirm child taxon rank == species &amp; monotypic
					if childTaxon and resolveEntity._id(childTaxon) then
						childItem = mw.wikibase.getEntity(childTaxon)
						if childItem then
							local childTaxonRankState = childItem:getBestStatements('P105')[1] --taxon rank
							if childTaxonRankState then childTaxonRank = childTaxonRankState.mainsnak.datavalue.value.id end
							if childTaxonRank and childTaxonRank == 'Q7432' then --child == species
								for _, childInstanceOfState in pairs ( childItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
									local childInstanceOf = childInstanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id 
									if childInstanceOf and
									  (childInstanceOf == 'Q310890' or childInstanceOf == 'Q47487597') then --monotypic/fossil taxon
										childMonoSpecies = childTaxon --confirmed
										break
									end
								end
								if childMonoSpecies and tFroms[childMonoSpecies] == nil then
									--housekeeping
									tFroms[childMonoSpecies] = 1
									iFroms = iFroms + 1
									fromTitleCount = fromTitleCount + 1
									--append monotypic species &amp; track
									parentArgs['from'..fromTitleCount] = childMonoSpecies
									tCats[17] = '[[Category:Taxonbars with automatically added monotypic species]]'
									break
					end	end	end	end
					if childMonoSpecies == nil or tFroms[childMonoSpecies] == nil then
						tCats[20] = '[[Category:Taxonbars of monotypic genera missing species]]'
						break
					end
				end --monotype searches
				
			end --monotype handling
		end --for
	end --if currentItem
	
	--Setup navbox
	local navboxParams = {
		name  = 'Taxonbar',
		bodyclass = 'hlist',
		listclass = '',
		groupstyle = 'text-align: left;',
	}
	
	for f = 1, fromTitleCount, 1
	do
		local elements, title = {}, nil
		--cleanup parameters
		if parentArgs['from'..f] == '' then parentArgs['from'..f] = nil end
		if parentArgs['title'..f] == '' then parentArgs['title'..f] = nil end
		--remap aliases
		for _, a in pairs( conf.aliases ) do
			local alias, name = mw.ustring.lower(a[1]), mw.ustring.lower(a[2])
			if parentArgs[alias..f] and parentArgs[name..f] == nil then
				parentArgs[name..f] = parentArgs[alias..f]
				parentArgs[alias..f] = nil
			end
		end
		--Fetch Wikidata item
		local from = resolveEntity._id(parentArgs['from'..f])
		local item = mw.wikibase.getEntity(from)
		local label = nil
		if type(item) == 'table' then
			local statements = item:getBestStatements('P225')[1] --taxon name
			if statements then
				local datavalue = statements.mainsnak.datavalue
				if datavalue then
					label = datavalue.value
				end
			end
			label = label or item:getLabel()
		else
			if parentArgs['from'..f] then
				tCats[1] = ''
				tCats[5] = '[[Kategorie:Taksonbalksjablone met ongeldige from-parameters]]'
				errors = errors..mw.text.tag('strong', {class='error'}, 'Error: &quot;'..
				         parentArgs['from'..f]..'&quot; is not a valid Wikidata entity ID.&lt;br /&gt;')				
			end
		end
		if label and label ~= '' then
			title = mw.title.new(label)
		end
		if title == nil and parentArgs['title'..f] then
			title = mw.title.new(parentArgs['title'..f])
		end
		if title == nil and f == 1 then
			title = currentTitle
		end
		
		if title then
			if isNilOrEmpty( parentArgs['wikidata'..f] ) and 
			   (title.namespace == 0) then
				if parentArgs['from'..f] then
					parentArgs['wikidata'..f] = parentArgs['from'..f]
				elseif item then
					parentArgs['wikidata'..f] = item.id
				end
			end
			if title.namespace == 0 or stringArgs then --only in mainspace or if manual overrides exist
				local sourceCount = 0
				for _, params in pairs( conf.databases ) do
					params[1] = mw.ustring.lower(params[1])
					local propId = params[3]
					--Wikidata fallback if requested
					if (item and item.claims) and
					   (type(propId) == 'string' or (type(propId) == 'number' and propId &gt; 0)) then
						local wikidataId = getIdFromWikidata( item, 'P'..propId )
						local v = parentArgs[params[1]..f]
						if wikidataId then
							if isNilOrEmpty(v) then
								parentArgs[params[1]..f] = wikidataId
							else
								if v and v ~= 'no' and v ~= wikidataId then
									tCats[11] = '[[Category:Taxonbars with manual taxon IDs differing from Wikidata]]'
								elseif v and v == wikidataId then
									tCats[10] = '[[Category:Taxonbars with manual taxon IDs identical to Wikidata]]'
								end
							end
						end
					end
					if (item and item.claims) and
					   ( (type(propId) == 'number' and propId &lt; 0)) then
						local wikidataId = getIdFromWikidata( item, 'P'..-propId )
						--mw.addWarning (&quot;propId=&quot; .. tostring(propId) .. &quot;; wikidata=&quot; .. tostring(wikidataId))
						local v = parentArgs[params[1]..f]
						if v == 'yes' then
					    	if wikidataId then
								parentArgs[params[1]..f] = wikidataId
							else
								parentArgs[params[1]..f] = nil  -- don't want to use 'yes' as id
							end
						end
					end
					local val = parentArgs[params[1]..f]
					if val and val ~= '' and mw.ustring.lower(val) ~= 'no' then
						if type(propId) == 'number' then
							if propId &lt; 0 then propId = -propId end --allow link
							if propId &gt; 0 then --link
								table.insert( elements, createRow( params[1], params[2]..':', val, getLink( propId, params[1], val ).text, true ) )
								if params[1] == 'fossilworks' then -- fossilworks being use to link to PBDB
									if (elements[#elements] == elements[#elements-1]) then -- check if identical PBDB entry already set
									    --mw.addWarning(&quot;item has both Fossilworks and PBDB identifers:&quot; .. val)
									    elements[#elements] = nil
								    end
								end
							else --propId == 0; no link
								table.insert( elements, createRow( params[1], params[2]..':', val, val, true ) )
							end
						else
							table.insert( elements, createRow( params[1], params[2]..':', val, getLink( propId, params[1], val ).text, true ) )
						end
						if params[1] ~= 'wikidata' and params[1] ~= 'wikispecies' then
							sourceCount = sourceCount + 1
						end
					end
				end --for
				
				if     sourceCount &gt;= 45 then tCats[28] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 45+ takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 40 then tCats[27] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 40-44 takson-ID\'s]]' --dashes
				elseif sourceCount &gt;= 35 then tCats[26] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 35-39 takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 30 then tCats[25] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 30-34 takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 25 then tCats[24] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 25-29 takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 20 then tCats[23] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 20-24 takson-ID\'s]]'
				end
				
				--Generate navbox title
				if sourceCount &gt; 0 then
					rowCount = rowCount + 1
					if firstRow == 0 then firstRow = f end
					--set title from wikidata if it doesn't exist
					if isNilOrEmpty( parentArgs['title'..f] ) then
						parentArgs['noTitle'..f] = true
						parentArgs['title'..f] = title.text
					end
					--if it exists now, set row heading to title
					if not isNilOrEmpty( parentArgs['title'..f] ) then
						navboxParams['group'..f] = TaxonItalics.italicizeTaxonName(parentArgs['title'..f], false)
					else
						navboxParams['group'..f] = ''
					end
					navboxParams['list'..f] = table.concat( elements )
				elseif currentEntityId and (currentEntityId == parentArgs['from'..f] or fromTitleCount == 1) then
					tCats[21] = '[[Kategorie:Taksonbalke sonder primêre Wikidata-takson-ID\'s]]'
				else
					tCats[22] = '[[Category:Taxonbars without secondary Wikidata taxon IDs]]'
				end
				
				--Categorize
				if not isNilOrEmpty( parentArgs['from'..f] ) then
					tCats[1] = '' --blank &quot;missing from&quot; if 'from' exists
					if parentArgs['from'..f] == currentEntityId then
						tCats[2] = '' --blank &quot;desynced&quot; if 'from' matches current page
					end
				end
				if tCats[1] ~= '' then
					tCats[2] = '' --cannot be &quot;desynced&quot; if no 'from' params
				end
			end --if title.namespace == 0 or stringArgs
		end --if title
	end --for f = 1, fromTitleCount, 1
	
	if rowCount &gt; 0 then
		local Navbox = require('Module:Navigasieboks')
		if rowCount &gt; 1 then
			--remove duplicates and don't bother moving page title to top
			local rowIDs = {}
			for f = 1, fromTitleCount, 1
			do
				if not isNilOrEmpty( parentArgs['title'..f] ) then
					if rowIDs[parentArgs['wikidata'..f]] then --remove duplicate
						navboxParams['group'..f] = nil
						navboxParams['list'..f] = nil
					else
						rowIDs[parentArgs['wikidata'..f]] = true
					end
				end
			end
			if parentArgs['title'..2] and parentArgs['title'..2] == currentTitle.text then
				if currentItem and parentArgs['from'..2] == currentItem['id'] then
					tCats[8] = '[[Category:Taxonbars with from2 matching article title &amp; QID]]'
				else
					tCats[7] = '[[Category:Taxonbars with from2 matching article title]]'
				end
			end
			--adjust navbox for number of rows
			navboxParams['title'] = '[[Hulp:Taksonidentifiseerders|Taksonidentifiseerders]]'
			if rowCount &gt;= 4 then
				navboxParams['navbar'] = 'plain'
			else
				navboxParams['state'] = 'off'
				navboxParams['navbar'] = 'off'
			end
		elseif parentArgs['noTitle'..firstRow] then --show title &amp; taxon for 1-row taxonbars, per talk
			navboxParams['title'] = '[[Hulp:Taksonidentifiseerders|Taksonidentifiseerders]]'
			navboxParams['state'] = 'off'
			navboxParams['navbar'] = 'off'
		else
			navboxParams['group'..firstRow] = '[[Hulp:Taksonidentifiseerders|Taksonidentifiseerders]]&lt;br /&gt;'..navboxParams['group'..firstRow]
		end
		
		--return navbox
		outString = Navbox._navbox(navboxParams)
	end --if rowCount &gt; 0
	
	--Add categories
	if string.sub(currentTitle.subpageText,1,9) == 'testcases' then parentArgs['demo'] = true end
	if not isNilOrEmpty( parentArgs['demo'] ) then
		outString = outString..mw.text.nowiki(table.concat(tCats))..'&lt;br /&gt;'
	elseif currentTitle.namespace == 0 then
		outString = outString..table.concat(tCats)
	end
	
	return outString..errors
end

function p.taxonbar(frame) return p.authorityControlTaxon( frame:newChild{title = frame:getTitle()} ) end

return p</text>
      <sha1>abklh3c3mkxowfl8kqk11x9ojsw9zcl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813041</id>
      <parentid>2812876</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:48:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>[[Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde oorspronklike kombinasies]]</comment>
      <origin>2813041</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="28647" sha1="h6pxwk7kja7rnovf0r02z4a4m75ha4b" xml:space="preserve">require('strict')

local conf = require( 'Module:Taxonbar/conf' ) --configuration module
local TaxonItalics = require( 'Module:TaxonItalics' ) --use a function to conditionally italicize taxon names

--[[==========================================================================]]
--[[                             Local functions                              ]]
--[[==========================================================================]]

local function isNilOrEmpty( thing )
	if thing == nil or thing == '' then
		return true
	end
	return nil
end

local function getIdFromWikidata( item, property )
	local id = nil
	if property == 'PWikispecies:$1' then
		local siteLinks = item.sitelinks
		if siteLinks then
			local speciesWiki = item.sitelinks.specieswiki
			if speciesWiki then
				id = speciesWiki.title
			end
		end
		return id
	elseif item.claims[property] == nil then
		return id
	end
	--[[ this code picks up deprecated values on wikidata; better to use getBestStatements
	for _, statement in pairs( item.claims[property] ) do
		if statement.mainsnak.datavalue then
			id = statement.mainsnak.datavalue.value
			break
		end
	end
	]]
	local statements = item:getBestStatements(property)[1] 
	if statements and
	   statements.mainsnak and
	   statements.mainsnak.datavalue and
	   statements.mainsnak.datavalue.value
	then
		id = statements.mainsnak.datavalue.value
	end

	return id
end

local function getLink( property, db, val )
	local link, returnVal = '', {}
	
	returnVal.isError = false
	
	if mw.ustring.find( val, '//' ) then
		link = val
	else
		if type(property) == 'number' and property &gt; 0 then
			local entityObject = mw.wikibase.getEntity('P'..property)
			local dataType
			
			if entityObject then dataType = entityObject.datatype
			else returnVal.isError = true end
			
			if dataType == 'external-id' then
				local formatterURL = nil
				if property == 3746 or --Wildflowers of Israel
				   property == 3795 or --Flora of Israel Online
				   property == 5397    --Tierstimmenarchiv
				then
					formatterURL = entityObject:getBestStatements('P1630')[2] --use 2nd formatterURL for English version
				end
				if formatterURL == nil then formatterURL = entityObject:getBestStatements('P1630')[1] end --default to [1]
				if formatterURL then
					if formatterURL.mainsnak.datavalue and formatterURL.mainsnak.datavalue.value then --nil check for ABA
						link = formatterURL.mainsnak.datavalue.value
					end
				end
				if db == 'bow' then -- for birds of world which uses eBird identifier
					link = 'https://birdsoftheworld.org/bow/species/$1'
				elseif db == 'speciesfungorum' then -- SpeciesFungorum uses Index Fungorum identifier
					link = 'https://www.speciesfungorum.org/Names/NamesRecord.asp?RecordID=$1'
				elseif db == 'fossilworks' then 
					link = 'https://paleobiodb.org/classic/basicTaxonInfo?taxon_no=$1'
				end
			elseif dataType == 'url' then
				local subjectItem = entityObject:getBestStatements('P1629')[1]
				if subjectItem then
					local officialWebsite = mw.wikibase.getEntity(subjectItem.mainsnak.datavalue.value.id):getBestStatements('P856')[1]
					if officialWebsite then	link = officialWebsite.mainsnak.datavalue.value end
				end
			elseif dataType == 'string' then
				local formatterURL = entityObject:getBestStatements('P1630')[1]
				if formatterURL then
					link = formatterURL.mainsnak.datavalue.value
				else
					local subjectItem = entityObject:getBestStatements('P1629')[1]
					if subjectItem then
						local officialWebsite = mw.wikibase.getEntity(subjectItem.mainsnak.datavalue.value.id):getBestStatements('P856')[1]
						if officialWebsite then	link = officialWebsite.mainsnak.datavalue.value end
					end
				end
			else
				returnVal.isError = true
			end
		elseif type(property) == 'string' then
			link = property
		end
		
		--local valurl = val
		local valurl = mw.uri.encode( val, 'PATH' )
		valurl = string.gsub (valurl, '%%2F', '/') --escape '/' (e.g. issue with P5354); see wikidata T128078 and https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/Wikibase/+/664820/3/lib/includes/PropertyInfoSnakUrlExpander.php
		
		if type(property) == 'number' then
			--doublecheck language for Wildflowers of Israel ID
			if property == 3746 then link = mw.ustring.gsub(link, '/hebrew/', '/english/') end
			--format spaces in PfaF binomials, e.g. &quot;Elaeagnus x ebbingei&quot;
			if property == 4301 then valurl = mw.ustring.gsub(valurl, '%%20', '+') end
		end
		valurl = mw.ustring.gsub(valurl,'%%','%%%%')
		link = mw.ustring.gsub(link, '$1', valurl)
	end
	
	link = mw.ustring.gsub(link, '^[Hh][Tt][Tt][Pp]([Ss]?)&amp;#58;//', 'http%1://') --fix wikidata URL
	val = mw.ustring.match(val, '([^=/]*)/?$') --get display name from end of URL
	if mw.ustring.find( link, '//' ) then
		returnVal.text = '['..link..' '..mw.text.encode(mw.uri.decode(val, 'PATH'),'%[%]')..']'
	elseif link == '' then
		returnVal.text = val
	else
		returnVal.text = '&lt;span class=&quot;external&quot;&gt;[['..link..'|'..val..']]&lt;/span&gt;'
	end
	return returnVal
end

local function createRow( id, label, rawValue, link, withUid )
	if link then
		local outStr = '*&lt;span style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;'..label..' &lt;span'
		if withUid then outStr = outStr..' class=&quot;uid&quot;' end
		return outStr..'&gt;'..link..'&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;\n'
	else
		return '* '..mw.text.tag('span', {class='error'}, 'The identifier '..id..' '..rawValue..' is not valid.')..'\n'
	end
end

local function copyTable(inTable)
	if type(inTable) ~= 'table' then return inTable end
	local outTable = setmetatable({}, getmetatable(inTable))
	for key, value in pairs (inTable) do outTable[copyTable(key)] = copyTable(value) end
	return outTable
end

local p = {}

--[[==========================================================================]]
--[[                                   Main                                   ]]
--[[==========================================================================]]

function p.authorityControlTaxon( frame )
	local resolveEntity = require( 'Module:ResolveEntityId' )
	local whitelist = require( 'Module:Taxonbar/whitelist' ).whitelist --to create acceptableInstanceOf_Strict &amp; acceptableInstanceOf_All
	local parentArgs = copyTable(frame:getParent().args)
	local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle()
	local currentEntityId = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage()
	
	local stringArgs = false
	local fromTitleCount, firstRow, rowCount = 1, 0, 0
	local outString, errors = '', ''
	local iFroms = 0 --integer size of tFroms, b/c Lua
	local tFroms = {} --non-sequential table of unique froms
	local tCats = {
		'[[Kategorie:Taksonbalksjablone sonder from-parameter]]',
		'[[Kategorie:Taksonbalksjablone gedesinkroniseer van Wikidata]]',
		'', -- [3] placeholder for [[Category:Taxonbar pages requiring a Wikidata item]]
		'', -- [4] placeholder for [[Category:Taxonbars on possible non-taxon pages]]
		'', -- [5] placeholder for [[Category:Taxonbars with invalid from parameters]]
		'', -- [6] placeholder for [[Category:Taxonbars with duplicate from parameters]]
		'', -- [7] placeholder for [[Category:Taxonbars with from2 matching article title]]
		'', -- [8] placeholder for [[Category:Taxonbars with from2 matching article title &amp; QID]]
		'', -- [9] placeholder for [[Category:Taxonbars with manual taxon IDs]]
		'', --[10] placeholder for [[Category:Taxonbars with manual taxon IDs identical to Wikidata]]
		'', --[11] placeholder for [[Category:Taxonbars with manual taxon IDs differing from Wikidata]]
		'', --[12] placeholder for [[Category:Taxonbars with unknown parameters]]
		'', --[13] placeholder for [[Category:Taxonbars with unnamed parameters]]
		'', --[14] placeholder for [[Category:Taxonbars with multiple manual Wikidata items]]
		'', --[15] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added basionyms]]
		'', --[16] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added original combinations]]
		'', --[17] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added monotypic species]]
		'', --[18] placeholder for [[Category:Taxonbars with automatically added monotypic genera]]
		'', --[19] placeholder for [[Category:Taxonbars of monotypic species missing genera]]
		'', --[20] placeholder for [[Category:Taxonbars of monotypic genera missing species]]
		'', --[21] placeholder for [[Category:Taxonbars without primary Wikidata taxon IDs]]
		'', --[22] placeholder for [[Category:Taxonbars without secondary Wikidata taxon IDs]]
		'', --[23] placeholder for [[Category:Taxonbars with 20–24 taxon IDs]]
		'', --[24] placeholder for [[Category:Taxonbars with 25–29 taxon IDs]]
		'', --[25] placeholder for [[Category:Taxonbars with 30–34 taxon IDs]]
		'', --[26] placeholder for [[Category:Taxonbars with 35–39 taxon IDs]]
		'', --[27] placeholder for [[Category:Taxonbars with 40–44 taxon IDs]]
		'', --[28] placeholder for [[Category:Taxonbars with 45+ taxon IDs]]
	}
	local acceptableInstanceOf_Strict = whitelist{ args = { 'strict' } }
	local acceptableInstanceOf_All = whitelist{ args = { 'all' } }
	
	--Assess the page's relationship with Wikidata
	local currentItem = nil
	if currentTitle.namespace == 10 then --i.e. Module:Taxonbar/sandbox, Template:Taxonbar/doc, etc.
		if resolveEntity._id(parentArgs['from']) then
			currentItem = mw.wikibase.getEntity(parentArgs['from'])
		end
		if currentItem == nil then
			if resolveEntity._id(parentArgs['from1']) then
				currentItem = mw.wikibase.getEntity(parentArgs['from1'])
			end
		end
	elseif resolveEntity._id(currentEntityId) then
		currentItem = mw.wikibase.getEntity(currentEntityId)
	else --currentEntityId == nil/unresolvable
		tCats[3] = '[[Category:Taxonbar pages requiring a Wikidata item]]'
	end
	if currentItem then
		tCats[4] = '[[Kategorie:Taksonbalke op moontlike nie-taksonbladsye]]' --unset if acceptable found
		for _, instanceOfState in pairs ( currentItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
			local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
			if acceptableInstanceOf_All[instanceOf] then
				tCats[4] = ''
				break
			end
		end
	end
	
	--Cleanup args
	for k, v in pairs( frame:getParent().args ) do
		if type(k) == 'string' then
			--make args case insensitive
			local lowerk = mw.ustring.lower(k)
			if isNilOrEmpty( parentArgs[lowerk] ) then
				parentArgs[k] = nil
				parentArgs[lowerk] = v
			end
			--remap abc to abc1
			if mw.ustring.find(lowerk,'%d$') == nil then --if no number at end of param
				if isNilOrEmpty( parentArgs[lowerk..'1'] ) then
					parentArgs[lowerk] = nil
					lowerk = lowerk..'1'
					parentArgs[lowerk] = v
				end
			end
			if v and v ~= '' then
				--remap 'for' to 'title'
				if mw.ustring.sub(lowerk,1,3) == 'for' then
					local forTitle = mw.ustring.gsub(lowerk,'^for','title',1)
					if isNilOrEmpty( parentArgs[forTitle] ) then
						parentArgs[lowerk] = nil
						lowerk = forTitle
						parentArgs[lowerk] = v
					end
				end
				--find highest from or title param
				if mw.ustring.sub(lowerk,1,4) == 'from' then
					local fromNumber = tonumber(mw.ustring.sub(lowerk,5,-1))
					if fromNumber and fromNumber &gt;= fromTitleCount then fromTitleCount = fromNumber end
					--look for duplicate froms while we're here
					if mw.ustring.find(v, '^Q%d') then
						if tFroms[v] then
							tCats[6] = '[[Category:Taxonbars with duplicate from parameters]]'
							tFroms[v] = tFroms[v] + 1
						else
							tFroms[v] = 1
							iFroms = iFroms + 1
						end
						if iFroms == 2 then
							tCats[14] = '[[Category:Taxonbars with multiple manual Wikidata items]]'
						end
					end
				elseif mw.ustring.sub(lowerk,1,5) == 'title' then
					local titleNumber = tonumber(mw.ustring.sub(lowerk,4,-1))
					if titleNumber and titleNumber &gt;= fromTitleCount then fromTitleCount = titleNumber end
				elseif mw.ustring.lower(v) ~= 'no' and  mw.ustring.lower(v) ~= 'yes' then
					stringArgs = true
					tCats[9] = '[[Category:Taxonbars with manual taxon IDs]]'
				end
			end
		end --if type(k) == 'string'
	end --for
	
	--Check for unknown parameters
	--create knowns list
	local acceptableArgs = { from = true, } --master list of l/c acceptable args
	for _, d in pairs( conf.databases ) do
		if d[1] ~= 'Wikidata' then --made obsolete by from
			acceptableArgs[mw.ustring.lower(d[1])] = true
		end
	end
	for _, a in pairs( conf.aliases ) do
		acceptableArgs[mw.ustring.lower(a[1])] = true
	end
	--create trimmed parents list
	local baseParentArgs = {} --condensed list of l/c parent args w/o trailing #s
	for k, _ in pairs( parentArgs ) do
		if type(k) == 'string' then
			local lowerk = mw.ustring.lower(k)
			local base = mw.ustring.gsub(lowerk, '[%d]*$', '')
			baseParentArgs[base] = true
		elseif type(k) == 'number' then
			tCats[13] = '[[Category:Taxonbars with unnamed parameters|'..k..']]'
		end
	end
	--compare lists and spit out unknowns
	local unknownParams = {}
	for k, _ in pairs( baseParentArgs ) do
		if acceptableArgs[k] == nil then
			tCats[12] = '[[Category:Taxonbars with unknown parameters|'..k..']]'
			unknownParams[#unknownParams + 1] = k
		end
	end
	--warn if unknown(s) present
	if #unknownParams &gt; 0 then
		local plural = 's'
		local itthem = 'them'
		if #unknownParams == 1 then
			plural = ''
			itthem = 'it'
		end
		errors = errors..require('Module:If preview')._warning({
			mw.ustring.format(
				'Unknown parameter%s &lt;code&gt;%s&lt;/code&gt;. Please correct %s or consider adding %s to Wikidata.',
				plural,
				table.concat(unknownParams, '&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;'),
				itthem,
				itthem
			)
		})
	end
	
	--Append basionym to arg list, if not already provided
	if currentItem then
		local currentBasState = currentItem:getBestStatements('P566')[1] --basionym
		if currentBasState then
			local datavalue = currentBasState.mainsnak.datavalue
			local basionymId = datavalue and datavalue.value.id
			if basionymId and resolveEntity._id(basionymId) and tFroms[basionymId] == nil then
				--check that basionym is a strict instance of taxon
				local basionymItem = mw.wikibase.getEntity(basionymId)
				if basionymItem then
					for _, instanceOfState in pairs ( basionymItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
						local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
						if acceptableInstanceOf_Strict[instanceOf] then
							--housekeeping
							tFroms[basionymId] = 1
							iFroms = iFroms + 1
							fromTitleCount = fromTitleCount + 1
							--append basionym &amp; track
							parentArgs['from'..fromTitleCount] = basionymId
							tCats[15] = '[[Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde basionieme]]'
							break
	end	end	end	end	end	end
	
	--Append original combination to arg list, if not already provided
	if currentItem then
		local currentOCState = currentItem:getBestStatements('P1403')[1] --original combination
		if currentOCState then
			local orcoId = currentOCState.mainsnak.datavalue.value.id
			if orcoId and resolveEntity._id(orcoId) and tFroms[orcoId] == nil then
				--check that orco is a strict instance of taxon
				local orcoItem = mw.wikibase.getEntity(orcoId)
				if orcoItem then
					for _, instanceOfState in pairs ( orcoItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
						local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
						if acceptableInstanceOf_Strict[instanceOf] then
							--housekeeping
							tFroms[orcoId] = 1
							iFroms = iFroms + 1
							fromTitleCount = fromTitleCount + 1
							--append orco &amp; track
							parentArgs['from'..fromTitleCount] = orcoId
							tCats[16] = '[[Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde oorspronklike kombinasies]]'
							break
	end	end	end	end	end	end
	
	--Append monotypic genus/species to arg list of monotypic species/genus, if not already provided
	if currentItem then
		for _, instanceOfState in pairs ( currentItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
			local taxonRank = nil
			local parentItem = nil
			local parentTaxon = nil
			local parentTaxonRank = nil
			local parentMonoGenus = nil --holy grail/tbd
			local childItem = nil
			local childTaxon = nil
			local childTaxonRank = nil
			local childMonoSpecies = nil --holy grail/tbd
			local instanceOf = instanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id
			if instanceOf and (instanceOf == 'Q310890' or instanceOf == 'Q47487597') then --monotypic/fossil taxon
				local taxonRankState = currentItem:getBestStatements('P105')[1] --taxon rank
				if taxonRankState then taxonRank = taxonRankState.mainsnak.datavalue.value.id end
				
				if taxonRank and taxonRank == 'Q7432' then --species
					--is monotypic species; add genus
					local parentTaxonState = currentItem:getBestStatements('P171')[1] --parent taxon
					if parentTaxonState then parentTaxon = parentTaxonState.mainsnak.datavalue.value.id end
					--confirm parent taxon rank == genus &amp; monotypic
					if parentTaxon and resolveEntity._id(parentTaxon) then
						parentItem = mw.wikibase.getEntity(parentTaxon)
						if parentItem then
							local parentTaxonRankState = parentItem:getBestStatements('P105')[1] --taxon rank
							if parentTaxonRankState then parentTaxonRank = parentTaxonRankState.mainsnak.datavalue.value.id end
							if parentTaxonRank and parentTaxonRank == 'Q34740' then --parent == genus
								for _, parentInstanceOfState in pairs ( parentItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
									local parentInstanceOf = parentInstanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id 
									if parentInstanceOf and
									  (parentInstanceOf == 'Q310890' or parentInstanceOf == 'Q47487597') then --monotypic/fossil taxon
										parentMonoGenus = parentTaxon --confirmed
										break
									end
								end
								if parentMonoGenus and tFroms[parentMonoGenus] == nil then
									--housekeeping
									tFroms[parentMonoGenus] = 1
									iFroms = iFroms + 1
									fromTitleCount = fromTitleCount + 1
									--append monotypic genus &amp; track
									parentArgs['from'..fromTitleCount] = parentMonoGenus
									tCats[18] = '[[Category:Taxonbars with automatically added monotypic genera]]'
									break
					end	end	end	end
					if parentMonoGenus == nil or tFroms[parentMonoGenus] == nil then
						tCats[19] = '[[Category:Taxonbars of monotypic species missing genera]]'
						break
					end
					
				elseif taxonRank and taxonRank == 'Q34740' then --genus
					--is monotypic genus; add species
					--(https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Property_proposal/child_monotypic_taxon unnecessary thanks to P427!)
					local childTaxonState = currentItem:getBestStatements('P427')[1] --taxonomic type
					if childTaxonState then childTaxon = childTaxonState.mainsnak.datavalue.value.id end
					--confirm child taxon rank == species &amp; monotypic
					if childTaxon and resolveEntity._id(childTaxon) then
						childItem = mw.wikibase.getEntity(childTaxon)
						if childItem then
							local childTaxonRankState = childItem:getBestStatements('P105')[1] --taxon rank
							if childTaxonRankState then childTaxonRank = childTaxonRankState.mainsnak.datavalue.value.id end
							if childTaxonRank and childTaxonRank == 'Q7432' then --child == species
								for _, childInstanceOfState in pairs ( childItem:getBestStatements('P31') ) do --instance of
									local childInstanceOf = childInstanceOfState.mainsnak.datavalue.value.id 
									if childInstanceOf and
									  (childInstanceOf == 'Q310890' or childInstanceOf == 'Q47487597') then --monotypic/fossil taxon
										childMonoSpecies = childTaxon --confirmed
										break
									end
								end
								if childMonoSpecies and tFroms[childMonoSpecies] == nil then
									--housekeeping
									tFroms[childMonoSpecies] = 1
									iFroms = iFroms + 1
									fromTitleCount = fromTitleCount + 1
									--append monotypic species &amp; track
									parentArgs['from'..fromTitleCount] = childMonoSpecies
									tCats[17] = '[[Category:Taxonbars with automatically added monotypic species]]'
									break
					end	end	end	end
					if childMonoSpecies == nil or tFroms[childMonoSpecies] == nil then
						tCats[20] = '[[Category:Taxonbars of monotypic genera missing species]]'
						break
					end
				end --monotype searches
				
			end --monotype handling
		end --for
	end --if currentItem
	
	--Setup navbox
	local navboxParams = {
		name  = 'Taxonbar',
		bodyclass = 'hlist',
		listclass = '',
		groupstyle = 'text-align: left;',
	}
	
	for f = 1, fromTitleCount, 1
	do
		local elements, title = {}, nil
		--cleanup parameters
		if parentArgs['from'..f] == '' then parentArgs['from'..f] = nil end
		if parentArgs['title'..f] == '' then parentArgs['title'..f] = nil end
		--remap aliases
		for _, a in pairs( conf.aliases ) do
			local alias, name = mw.ustring.lower(a[1]), mw.ustring.lower(a[2])
			if parentArgs[alias..f] and parentArgs[name..f] == nil then
				parentArgs[name..f] = parentArgs[alias..f]
				parentArgs[alias..f] = nil
			end
		end
		--Fetch Wikidata item
		local from = resolveEntity._id(parentArgs['from'..f])
		local item = mw.wikibase.getEntity(from)
		local label = nil
		if type(item) == 'table' then
			local statements = item:getBestStatements('P225')[1] --taxon name
			if statements then
				local datavalue = statements.mainsnak.datavalue
				if datavalue then
					label = datavalue.value
				end
			end
			label = label or item:getLabel()
		else
			if parentArgs['from'..f] then
				tCats[1] = ''
				tCats[5] = '[[Kategorie:Taksonbalksjablone met ongeldige from-parameters]]'
				errors = errors..mw.text.tag('strong', {class='error'}, 'Error: &quot;'..
				         parentArgs['from'..f]..'&quot; is not a valid Wikidata entity ID.&lt;br /&gt;')				
			end
		end
		if label and label ~= '' then
			title = mw.title.new(label)
		end
		if title == nil and parentArgs['title'..f] then
			title = mw.title.new(parentArgs['title'..f])
		end
		if title == nil and f == 1 then
			title = currentTitle
		end
		
		if title then
			if isNilOrEmpty( parentArgs['wikidata'..f] ) and 
			   (title.namespace == 0) then
				if parentArgs['from'..f] then
					parentArgs['wikidata'..f] = parentArgs['from'..f]
				elseif item then
					parentArgs['wikidata'..f] = item.id
				end
			end
			if title.namespace == 0 or stringArgs then --only in mainspace or if manual overrides exist
				local sourceCount = 0
				for _, params in pairs( conf.databases ) do
					params[1] = mw.ustring.lower(params[1])
					local propId = params[3]
					--Wikidata fallback if requested
					if (item and item.claims) and
					   (type(propId) == 'string' or (type(propId) == 'number' and propId &gt; 0)) then
						local wikidataId = getIdFromWikidata( item, 'P'..propId )
						local v = parentArgs[params[1]..f]
						if wikidataId then
							if isNilOrEmpty(v) then
								parentArgs[params[1]..f] = wikidataId
							else
								if v and v ~= 'no' and v ~= wikidataId then
									tCats[11] = '[[Category:Taxonbars with manual taxon IDs differing from Wikidata]]'
								elseif v and v == wikidataId then
									tCats[10] = '[[Category:Taxonbars with manual taxon IDs identical to Wikidata]]'
								end
							end
						end
					end
					if (item and item.claims) and
					   ( (type(propId) == 'number' and propId &lt; 0)) then
						local wikidataId = getIdFromWikidata( item, 'P'..-propId )
						--mw.addWarning (&quot;propId=&quot; .. tostring(propId) .. &quot;; wikidata=&quot; .. tostring(wikidataId))
						local v = parentArgs[params[1]..f]
						if v == 'yes' then
					    	if wikidataId then
								parentArgs[params[1]..f] = wikidataId
							else
								parentArgs[params[1]..f] = nil  -- don't want to use 'yes' as id
							end
						end
					end
					local val = parentArgs[params[1]..f]
					if val and val ~= '' and mw.ustring.lower(val) ~= 'no' then
						if type(propId) == 'number' then
							if propId &lt; 0 then propId = -propId end --allow link
							if propId &gt; 0 then --link
								table.insert( elements, createRow( params[1], params[2]..':', val, getLink( propId, params[1], val ).text, true ) )
								if params[1] == 'fossilworks' then -- fossilworks being use to link to PBDB
									if (elements[#elements] == elements[#elements-1]) then -- check if identical PBDB entry already set
									    --mw.addWarning(&quot;item has both Fossilworks and PBDB identifers:&quot; .. val)
									    elements[#elements] = nil
								    end
								end
							else --propId == 0; no link
								table.insert( elements, createRow( params[1], params[2]..':', val, val, true ) )
							end
						else
							table.insert( elements, createRow( params[1], params[2]..':', val, getLink( propId, params[1], val ).text, true ) )
						end
						if params[1] ~= 'wikidata' and params[1] ~= 'wikispecies' then
							sourceCount = sourceCount + 1
						end
					end
				end --for
				
				if     sourceCount &gt;= 45 then tCats[28] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 45+ takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 40 then tCats[27] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 40-44 takson-ID\'s]]' --dashes
				elseif sourceCount &gt;= 35 then tCats[26] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 35-39 takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 30 then tCats[25] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 30-34 takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 25 then tCats[24] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 25-29 takson-ID\'s]]'
				elseif sourceCount &gt;= 20 then tCats[23] = '[[Kategorie:Taksonbalke met 20-24 takson-ID\'s]]'
				end
				
				--Generate navbox title
				if sourceCount &gt; 0 then
					rowCount = rowCount + 1
					if firstRow == 0 then firstRow = f end
					--set title from wikidata if it doesn't exist
					if isNilOrEmpty( parentArgs['title'..f] ) then
						parentArgs['noTitle'..f] = true
						parentArgs['title'..f] = title.text
					end
					--if it exists now, set row heading to title
					if not isNilOrEmpty( parentArgs['title'..f] ) then
						navboxParams['group'..f] = TaxonItalics.italicizeTaxonName(parentArgs['title'..f], false)
					else
						navboxParams['group'..f] = ''
					end
					navboxParams['list'..f] = table.concat( elements )
				elseif currentEntityId and (currentEntityId == parentArgs['from'..f] or fromTitleCount == 1) then
					tCats[21] = '[[Kategorie:Taksonbalke sonder primêre Wikidata-takson-ID\'s]]'
				else
					tCats[22] = '[[Category:Taxonbars without secondary Wikidata taxon IDs]]'
				end
				
				--Categorize
				if not isNilOrEmpty( parentArgs['from'..f] ) then
					tCats[1] = '' --blank &quot;missing from&quot; if 'from' exists
					if parentArgs['from'..f] == currentEntityId then
						tCats[2] = '' --blank &quot;desynced&quot; if 'from' matches current page
					end
				end
				if tCats[1] ~= '' then
					tCats[2] = '' --cannot be &quot;desynced&quot; if no 'from' params
				end
			end --if title.namespace == 0 or stringArgs
		end --if title
	end --for f = 1, fromTitleCount, 1
	
	if rowCount &gt; 0 then
		local Navbox = require('Module:Navigasieboks')
		if rowCount &gt; 1 then
			--remove duplicates and don't bother moving page title to top
			local rowIDs = {}
			for f = 1, fromTitleCount, 1
			do
				if not isNilOrEmpty( parentArgs['title'..f] ) then
					if rowIDs[parentArgs['wikidata'..f]] then --remove duplicate
						navboxParams['group'..f] = nil
						navboxParams['list'..f] = nil
					else
						rowIDs[parentArgs['wikidata'..f]] = true
					end
				end
			end
			if parentArgs['title'..2] and parentArgs['title'..2] == currentTitle.text then
				if currentItem and parentArgs['from'..2] == currentItem['id'] then
					tCats[8] = '[[Category:Taxonbars with from2 matching article title &amp; QID]]'
				else
					tCats[7] = '[[Category:Taxonbars with from2 matching article title]]'
				end
			end
			--adjust navbox for number of rows
			navboxParams['title'] = '[[Hulp:Taksonidentifiseerders|Taksonidentifiseerders]]'
			if rowCount &gt;= 4 then
				navboxParams['navbar'] = 'plain'
			else
				navboxParams['state'] = 'off'
				navboxParams['navbar'] = 'off'
			end
		elseif parentArgs['noTitle'..firstRow] then --show title &amp; taxon for 1-row taxonbars, per talk
			navboxParams['title'] = '[[Hulp:Taksonidentifiseerders|Taksonidentifiseerders]]'
			navboxParams['state'] = 'off'
			navboxParams['navbar'] = 'off'
		else
			navboxParams['group'..firstRow] = '[[Hulp:Taksonidentifiseerders|Taksonidentifiseerders]]&lt;br /&gt;'..navboxParams['group'..firstRow]
		end
		
		--return navbox
		outString = Navbox._navbox(navboxParams)
	end --if rowCount &gt; 0
	
	--Add categories
	if string.sub(currentTitle.subpageText,1,9) == 'testcases' then parentArgs['demo'] = true end
	if not isNilOrEmpty( parentArgs['demo'] ) then
		outString = outString..mw.text.nowiki(table.concat(tCats))..'&lt;br /&gt;'
	elseif currentTitle.namespace == 0 then
		outString = outString..table.concat(tCats)
	end
	
	return outString..errors
end

function p.taxonbar(frame) return p.authorityControlTaxon( frame:newChild{title = frame:getTitle()} ) end

return p</text>
      <sha1>h6pxwk7kja7rnovf0r02z4a4m75ha4b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hulp:Taksonidentifiseerders</title>
    <ns>12</ns>
    <id>133974</id>
    <revision>
      <id>2812890</id>
      <parentid>2528922</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:39:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812890</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2654" sha1="t4ci36fzqqt6auqfvme8hgsieint2q6" xml:space="preserve">'''Taksonidentifiseerders''' is identifiseerders wat daarop gemik is om inligting te verskaf oor [[takson]]s by biologiese en taksonomiese databasisse. Deur ’n nommer aan ’n takson toe te ken, kan inligting oor die takson bygewerk word sonder dat dit die verkryging van inligting beïnvloed. Dit werk baie soos ’n strepieskode om inligting te versamel. Op Wikipedia kan taksonidentifiseerders onderaan ’n bladsy gekry word; dit verskaf ’n skakel na '''taksondatabasisse'''. 

Taksonidentifiseerders stel navorsers in staat om maklik na inligting oor die onderwerp van die bladsy te soek. Dit word byvoorbeeld in spesie-artikels gebruik sodat nuwe inligting oor die spesie maklik opgesoek kan word. 

Die identifiseerders kan soos volg lyk:

{|
|{{taksonbalk | from=Q149851}}
|}

Onderaan ’n bladsy oor ’n dieretakson sal byvoorbeeld inligting soos hier bo verskaf word by onder meer die volgende databasisse:

*'''Wd''': [[Wikidata]], wat deur die Wikimediastigting onderhou word. Elke Wikidata-item wat met ’n takson verband hou, verskaf data soos die taksonidentifiseerder.
*'''ARKive''': [[ARKive]] is 'n globale inisiatief om films, foto's en klankopnames van die wêreld se spesies in 'n sentrale digitale biblioteek te versamel.
*'''Eol''': [[Encyclopedia of Life]], ’n gratis aanlyn ensiklopedie wat probeer om al 1,9&amp;nbsp;miljoen lewende spesies wat aan die wetenskap bekend is, te dokumenteer.
*'''EPPO''': ’n [[EPPO-kode]] is ’n geënkodeerde identiseerder wat daarop gemik is om organismes te identifiseer.
*'''GBIF''': [[Global Biodiversity Information Facility]], ’n internasionale organisasie wat daarop fokus om wetenskaplike data oor [[biodiversiteit]] met behulp van webdienste oor die [[internet]] beskikbaar te stel.
*'''iNaturalist''': [[iNaturalist]] is ’n projek en aanlyn sosiale netwerk van naturaliste, wetenskaplikes en bioloë wat waarnemings van [[biodiversiteit]] oor die wêreld heen karteer en deel.
*'''ITIS''': [[Integrated Taxonomic Information System]], ’n Amerikaanse vennootskap van federale agentskappe wat betroubare inligting oor die taksonomie van biologiese spesies verskaf.
*'''NCBI''': ’n Taksonblaaier van die [[National Center for Biotechnology Information]].

Bogenoemde is net ’n klein voorbeeld van databasisse wat beskikbaar is. Die skakels onderaan ’n bladsy sal wissel van takson tot takson na gelang van die beskikbaarheid van databasisinskrywings. Vir 'n volledige lys van identifiseerers, sien [[Sjabloon:Taksonbalk/doc#Taksonidentifiseerders|Sjabloon:Taksonbalk/doc]].

== Verdere inligting ==
* [[Sjabloon:Taksonbalk]]
* [[Hulp:Normdata]]

[[Kategorie:Wikipedia]]</text>
      <sha1>t4ci36fzqqt6auqfvme8hgsieint2q6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sjabloon:Taksonbalk/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>134053</id>
    <revision>
      <id>2812979</id>
      <parentid>1653668</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:10:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812979</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3922" sha1="rgm2dggz51aq590lhqelhqkhk78gzey" xml:space="preserve">[[Lêer:Taxonbar layout placement on English Wikipedia - Cuckoo wasp.png|thumb|220px|Taksonbalk word onder navigasiesjablone en bo karegorieë geplaas.]]
{{lua|Module:Taxonbar}}

Hierdie metadatasjabloon skep ’n skakel in Wikipedia-artikels na verskeie biologiese en taksonomiese databasisse. Taksonbalk vertoon dié skakels as kort stringe, wat unieke identifiseerders is wat elke databasis aan taksons gee vir doeleindes van katalogisering.

Taksonomiese identifiseerders van elke takson word geberg en opgeroep van die takson se ooreenstemmende [[Wikidata]]-inskrywing.

Hierdie projek is gebaseer op die werking van {{sj|Gesagbeheer}} en [[d:Wikidata:WikiProject Taxonomy|Wikidata:WikiProject Taxonomy]]. 

==Posisie==
'''Plaas Taksonbalk asb. op die regte plek''':
{{columns-list|colwidth=60em|
* Onder alle verwysings, voetnote, en eksterne skakels.
* Onder alle navigasiesjablone.
* Bo die gesagkontrolesjabloon.
* Bo alle kategorieë en ’n saadjiesjabloon.
}}

==Gebruik==
'''Voeg Taksonbalk so by ’n artikel:'''
# In bronwysigingsmodus van byvoorbeeld die artikel [[Kersboomwurm]], plaas &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt; {{Taksonbalk}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; onder die navigasiesjablone, indien enige, buiten gesagkontrole.''' Kyk [[Kersboomwurm#Bron|hier]] hoe dit lyk.
# Klik op &quot;Wys voorskou&quot; om te sien of die data korrek van Wikidata af gelaai word.
# Publiseer die bladsy.

'''Basiese kode:'''
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;{{Taksonbalk}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;

'''Alternatief, met die artikel se Wikidata-kode by:'''
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;{{Taksonbalk|from=Q1434787}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;

==Taksonidentifiseerders==
Die volgende databasisse word gebruik:

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Parameter !! {{nowrap|Wikidata-ID}}!! Gesag !! Beskrywing
|-
|adw||{{Taksonbalk/Eienskap|4024}}
|-
|apdb||{{Taksonbalk/Eienskap|2036}}
|-
|algaebase||{{Taksonbalk/Eienskap|1348}}
|-
|araneae||{{Taksonbalk/Eienskap|3594}}
|-
|arkive||{{Taksonbalk/Eienskap|2833}}
|-
|avibase||{{Taksonbalk/Eienskap|2026}}
|-
|bacdive||{{Taksonbalk/Eienskap|2946}}
|-
|bamona||{{Taksonbalk/Eienskap|3398}}
|-
|biolib||{{Taksonbalk/Eienskap|838}}
|-
|bhl||{{Taksonbalk/Eienskap|687}}
|-
|bugguide||{{Taksonbalk/Eienskap|2464}}
|-
|butmoth||{{Taksonbalk/Eienskap|3060}}
|-
|conifers||{{Taksonbalk/Eienskap|1940}}
|-
|ebird||{{Taksonbalk/Eienskap|3444}}
|-
|eol||{{Taksonbalk/Eienskap|830}}
|-
|faunaeuropaea||{{Taksonbalk/Eienskap|1895}}
|-
|fishbase||{{Taksonbalk/Eienskap|938}}
|-
|florabase||{{Taksonbalk/Eienskap|3101}}
|-
|fna||{{Taksonbalk/Eienskap|1727}}
|-
|foao||{{Taksonbalk/Eienskap|3100}}
|-
|foc||{{Taksonbalk/Eienskap|1747}}
|-
|fossilworks||{{Taksonbalk/Eienskap|842}}
|-
|gbif||{{Taksonbalk/Eienskap|846}}
|-
|grassbase||{{Taksonbalk/Eienskap|1832}}
|-
|grin||{{Taksonbalk/Eienskap|1421}}
|-
|ibc||{{Taksonbalk/Eienskap|3099}}
|-
|ictv||{{Taksonbalk/Eienskap|1076}}
|-
|inaturalist||{{Taksonbalk/Eienskap|3151}}
|-
|indexfungorum||{{Taksonbalk/Eienskap|1391}}
|-
|ipni||{{Taksonbalk/Eienskap|961}}
|-
|ipni||{{Taksonbalk/Eienskap|586}}
|-
|itis||{{Taksonbalk/Eienskap|815}}
|-
|IUBN||{{Taksonbalk/Eienskap|627}}
|-
|lepindex||{{Taksonbalk/Eienskap|3064}}
|-
|lpsn||{{Taksonbalk/Eienskap|1991}}
|-
|msw||{{Taksonbalk/Eienskap|959}}
|-
|mycobank||{{Taksonbalk/Eienskap|962}}
|-
|ncbi||{{Taksonbalk/Eienskap|685}}
|-
|paldat||{{Taksonbalk/Eienskap|4122}}
|-
|panartic||{{Taksonbalk/Eienskap|2434}}
|-
||plantarium||{{Taksonbalk/Eienskap|3102}}
|-
|plantlist||{{Taksonbalk/Eienskap|1070}}
|-
|plants||{{Taksonbalk/Eienskap|1772}}
|-
|plazi||{{Taksonbalk/Eienskap|1992}}
|-
|species||{{Taksonbalk/Eienskap|2040}}
|-
|sprat||{{Taksonbalk/Eienskap|2455}}
|-
|tropicos||{{Taksonbalk/Eienskap|960}}
|-
|vascan||{{Taksonbalk/Eienskap|1745}}
|-
|watson||{{Taksonbalk/Eienskap|1761}}
|-
|wcsp||{{Taksonbalk/Eienskap|3591}}
|-
|worms||{{Taksonbalk/Eienskap|850}}
|-
|wsc||{{Taksonbalk/Eienskap|3288}}
|-
|xeno-canto||{{Taksonbalk/Eienskap|2426}}
|-
|zoobank||{{Taksonbalk/Eienskap|1746}}
|}</text>
      <sha1>rgm2dggz51aq590lhqelhqkhk78gzey</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Rossouw</title>
    <ns>1</ns>
    <id>184945</id>
    <revision>
      <id>2812900</id>
      <parentid>1743645</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:58:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Pynappel het bladsy [[Bespreking:Rossouw (van)]] na [[Bespreking:Rossouw]] geskuif: Geen dubbelsinnigheid</comment>
      <origin>1743645</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" sha1="2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}</text>
      <sha1>2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ernst Roets</title>
    <ns>0</ns>
    <id>191030</id>
    <revision>
      <id>2812903</id>
      <parentid>2777806</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:59:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>/* Persoonlike lewe */</comment>
      <origin>2812903</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14878" sha1="jgax83kbyboolo0hm50w6dzy0xtxl4j" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Persoon
| naam             = Ernst Roets
| bynaam           = 
| beeld            = Ernst Roets, crop.jpg
| beeldbeskrywing  = 
| onderskrif       = 
| geboortenaam     = 
| geboortedatum    = 
| geboorteplek     = 
| dood_datum       = 
| sterfteplek      = 
| ouers            = 
| titel            = 
| nasionaliteit    = {{vlagland|Suid-Afrika}}
| beroep           = Burgerregte-aktivis, skrywer en rolprentvervaardiger
| bekend           = 
| salaris          = 
| termyn           = 
| voorganger       = 
| opvolger         = 
| eerbewyse        = 
| party            = 
| godsdiens        = 
| huweliksmaat     = 
| kinders          = 
| webblad          = 
| handtekening     = 
}}

'''Ernst Alex Roets'''  (gebore [[5 September]] [[1985]]) is ’n [[Suid-Afrika|Suid-Afrikaanse]] burgerregte-aktivis, skrywer en rolprentvervaardiger. Hy is die uitvoerende direkteur van Lex Libertas,‘n organisasie wat as visie  stel &quot;...om 'n werkbare politieke bedeling vir die bevolkingsgroepe van Suid-Afrika&quot;, te bewerkstellig.&lt;ref&gt;Lex Libertas webwerf,  https://www.lexlibertas.org.za/af/about/  Besoek 25 Mei 2025.&lt;/ref&gt; Hy was Uitvoerende Hoof vir Strategie en Internasionale Skakeling van die burgeregte organisasie [[AfriForum]] en van 2023 tot 2025, Hoof van Beleid van die [[Solidariteit]], vakverbond.&lt;ref&gt;Sane Dhlamini,  Polity, 3 Augustus 2023. Solidarity appoints AfriForum’s Ernst Roets as Head of Policy. Besoek 25 Mei 2025 &lt;/ref&gt;  Hy is die uitvoerende hoof van die rolprentvervaardigingsmaatskappy Forum Films.  

== Opvoeding ==
Roets het op die landboudorp [[Tzaneen]] grootgeword waar hy in 2003 aan die Hoërskool Merensky gematrikuleer het. Hy het sy LLB-graad in 2009 aan die [[Universiteit van Pretoria]] (UP) verwerf. Tydens sy studentejare het hy op verskeie leierskapstrukture, waaronder die verteenwoordigende studenteraad (VSR) en die senaat, by dié universiteit gedien.

Gedurende sy studentejare het Roets as stigterslid en die eerste nasionale voorsitter van Solidariteit Jeug gedien. In 2008 het Solidariteit Jeug sy naam verander en is die organisasie omskep in AfriForum Jeug. Roets het sy LLM-graad in Publiekreg in 2016 met lof aan die [[Universiteit van Pretoria|UP]] behaal. Die titel van sy verhandeling was ''’n Peiling van die middele kragtens die Suid-Afrikaanse Grondwet, ter afdwinging van die basiese regte van minderheidsgemeenskappe.''&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://repository.up.ac.za/handle/2263/53186 |title='n Peiling van die middele kragtens die Suid-Afrikaanse Grondwet ter afdwinging van die basiese regte van die minderheidsgemeenskappe |publisher=UPSpace |date=2016 |access-date=25 September 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190905141327/https://repository.up.ac.za/handle/2263/53186 |archive-date=5 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Roets het sy doktorsgraad in Publiekreg by [[Universiteit van Pretoria|UP]] in 2023 behaal.&lt;ref&gt;Solidariteit Beweging, 3 Augustus 2023. Ernst Roets appointed as Head of Policy of the Solidarity Movement Trust, https://beweging.co.za/en/ernst-roets-appointed-as-head-of-policy-of-the-solidarity-movement-trust/#:~:text=Roets%20recently%20completed%20his%20doctorate%20in%20Law%2C%20which,the%20Solidarity%20Movement%20together%20and%20coordinates%20their%20work.  Besoek 25 Mei 2025 &lt;/ref&gt;

== Loopbaan ==
Roets is in 2010 gearresteer nadat hy gepoog het om ’n advertensiebord met die woorde &quot;Welkom in Pretoria&quot; langs die [[N1 (Suid-Afrika)|N1-snelweg]] te installeer. Hierdie aksie was in protes teen die [[Stad Tshwane Metropolitaanse Munisipaliteit|Tshwane Metropolitaanse Munisipaliteit]] se gebruik van die woord &quot;Tshwane&quot; om tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010]] na die hoofstad te verwys, terwyl die stad se naam eintlik Pretoria is.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.news24.com/SouthAfrica/News/3-held-for-violating-ad-by-law-20100709 |title=3 held for violating ad by-law |publisher=News24 |date=9 Julie 2010 |access-date=25 September 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190829142238/https://www.news24.com/SouthAfrica/News/3-held-for-violating-ad-by-law-20100709 |archive-date=29 Augustus 2019 |url-status=live|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

In 2011 word Roets as adjunk-uitvoerende hoof van AfriForum aangestel. Hy het in 2011 namens AfriForum in die saak van AfriForum vs. Malema getuig.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.news24.com/Archives/City-Press/Afriforum-takes-Malema-to-Equality-Court-20150430 |title=Afriforum takes Malema to Equality Court |publisher=News24 |date=30 April 2015 |access-date=25 September 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190905141330/https://www.news24.com/Archives/City-Press/Afriforum-takes-Malema-to-Equality-Court-20150430 |archive-date=5 September 2019 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Hy het namens AfriForum ’n saak van haatspraak teen [[Julius Malema]] aanhangig gemaak nadat Malema die lied &quot;[[Skiet die Boer]]&quot; by verskeie politieke byeenkomste gesing het. Die hof het Malema aan haatspraak skuldig bevind.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.saflii.org/za/cases/ZAEQC/2011/2.html |title=Afri-Forum and Another v Malema and Others |publisher=saflii |date=12 September 2012 |access-date=25 September 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200220023410/http://www.saflii.org/za/cases/ZAEQC/2011/2.html |archive-date=20 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie (MRK) het teen die beslissing na die Gautengse Hooggeregshof geappelleer en het geargumenteer ten gunste van Malema se reg om &quot;Skiet die Boer&quot; te sing.&lt;ref&gt;https://www.politicsweb.co.za/politics/hrc-to-argue-case-that-malema-is-not-guilty-of-hat&lt;/ref&gt; In 2024 het die appèlhof die Suid-Gautengse hooggeregshofse uitspraak van 2022 bevestig, dat die lied, soos gesing tydens die Senekal-voorvalle, nie haatspraak was nie.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Moosa |first=Tauriq |date=30 May 2024 |title=Julius Malema singing 'shoot the boer' is not hate speech, SCA rules |trans-title=Julius Malema se sing van &quot;Skiet die Boer&quot; is nie haatspraak nie, beslis appèlhof |url=https://www.businesslive.co.za/bd/national/2024-05-30-julius-malema-singing-shoot-the-boer-is-not-hate-speech-sca-rules/ |access-date=9 Augustus 2024 |website=BusinessLIVE |language=en-ZA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=28 Mei 2024 |title=THE SUPREME COURT OF APPEAL OF SOUTH AFRICA JUDGMENT |trans-title=UITSPRAAK VAN DIE APPÈLHOF VAN SUID-AFRIKA |url=https://www.saflii.org/za/cases/ZASCA/2024/82.pdf |access-date=9 August 2024 |website=Southern African Legal Information Institute}}&lt;/ref&gt;

Roets was van 2012 tot 2023 aan die stuur van AfriForum se veldtog om plaasmoorde tot ’n prioriteitsmisdaad te laat verklaar.

Roets het verskeie konferensies van die [[Verenigde Nasies]] (VN) toegespreek, veral oor [[Plaasmoorde in Suid-Afrika|plaasmoorde]] en die stand van minderheidsregte in Suid-Afrika. In 2015 het Roets skerp by die VN se kantore in [[Genève]] gereageer op ’n beskuldiging deur die Suid-Afrikaanse regering dat dié wat vir prioritisering van plaasmoorde vra, dit slegs doen omdat hulle ’n rasse-agenda dryf en apartheid terug wil bring. In dieselfde jaar het Roets ’n klag van diskriminasie teen die Suid-Afrikaanse regering ingedien by die VN se ''Special Rapporteur on the situation of human rights defenders'', nadat die Suid-Afrikaanse regering polities by die VN ingemeng het om te verhoed dat AfriForum as nieregeringsorganisasie by die VN registreer.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://politicsweb.co.za/politics/dirco-guns-for-afriforum-at-un--ernst-roets |title=DIRCO guns for AfriForum at UN - Ernst Roets |publisher=politicsweb |date=3 Maart 2015 |access-date= 25 September 2018 |language=en |archive-url= https://web.archive.org/web/20181002230309/http://politicsweb.co.za/politics/dirco-guns-for-afriforum-at-un--ernst-roets |archive-date=2 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

Op 3 Maart 2025 was Roets die gas van die konserwatiewe Amerikaanse [[podsending|podsender]], [[Tucker Carlson]], en het oor die “krisis in Suid-Afrika” gepraat. Tydens die onderhoud het hy aangevoer dat die politieke stelsel in Suid-Afrika gedoem is om te misluk en dat die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] 'n morele verantwoordelikheid het om by te dra tot oplossings vir Suid-Afrika. Hy het ook gesê dat sommige universiteite in Suid-Afrika 'n teorie genaamd Azaniese Kritiese Teorie onderrig, wat 'n filosofiese regverdiging vir geweld teenoor wit mense is, al is dit nie 'n wydverspreide oortuiging nie.&lt;ref&gt; Inge Kuhne, 23 Februarie 2025. Ernst Roets aan Tucker Carlson: “SA se politieke stelsel gedoem.”https://www.netwerk24.com/netwerk24/nuus/aktueel/ernst-roets-aan-tucker-carlson-sa-se-politieke-stelsel-is-gedoem-20250222}}&lt;/ref&gt;

Hy het in Maart 2025 die bekendstelling van die Pionierinisiatief aangekondig deur middel van 'n video wat aanlyn gepubliseer is, 'n nuwe instelling wat sal dien as 'n kombinasie van 'n dinkskrum en drukgroep, wat sal werk aan 'n meer volhoubare politieke bedeling vir Suid-Afrika.&lt;ref&gt;Xolile Mtembu, 10 Maart 2025, IOL, Ernst Roets calls for Afrikaner freedom and Autonomy in South-Africa, amid launch of Pioneer Initiative. https://trendingonline.co.za/index.php/2025/03/10/iol-exclusive-ernst-roets-calls-for-afrikaner-freedom-and-autonomy-in-south-africa-amid-launch-of-pioneer-initiative/#:~:text=Afrikaner%20Foundation%20executive%20director%20Ernst%20Roets%20and%20self-proclaimed,a%20%E2%80%98more%20sustainable%20political%20dispensation%20for%20South%20Africa.%E2%80%99. Besoek 25 Mei 2025.&lt;/ref&gt;  Op 15 Mei 2025 is die Pionierinisiatief formeel in [[Pretoria]] van stapel gestuur. By die bekendstellingsgeleentheid het Roets aangekondig dat die instelling voortaan as Lex Libertas bekend sal staan. Hy het verklaar dat Suid-Afrika nie 'n vrye land is nie en dat Afrikaners nie 'n vrye volk is nie, en dat die oplossing lê in 'n meer gedesentraliseerde politieke stelsel, gebaseer op die beginsel van selfbestuur.&lt;ref&gt;Netwerk 24. Anja van der Merwe, 19 Mei 2025, SA vlugtelinge ‘moet vaandel van vryheid opneem’ – Ernst Roets. https://www.netwerk24.com/netwerk24/nuus/politiek/sa-vlugtelinge-moet-vaandel-van-vryheid-opneem-ernst-roets-20250519. Besoek 25 Mei 2025.&lt;/ref&gt;

== Bibliografie ==
=== 2018: ''Kill the Boer'' ===
Roets is die outeur van die boek ''Kill the Boer'' wat in Junie 2018 gepubliseer is. ''Kill the Boer'' handel oor die wrede werklikheid van [[Plaasmoorde in Suid-Afrika|plaasaanvalle]] in Suid-Afrika. In die boek word aangevoer dat die Suid-Afrikaanse regering, weens ’n verskeidenheid van redes, aandadig tot die krisis is. Hierdie redes sluit in: die deprioritisering van plaasaanvalle (ondanks ’n toename in aanvalle); die negatiewe stereotipering van [[Wit mense|wit boere]] in besonder; die romantisering van geweld teen boere; die verkondiging van rassehaat vanaf politieke platforms; en die belediging en vernedering van die slagoffers van plaasaanvalle. Die boek onthul verhale van die regstreekse betrokkenheid van veral die regerende [[African National Congress]] (ANC), die Suid-Afrikaanse regering en die [[Suid-Afrikaanse Polisiediens]] (SAPD) in die beplanning en uitvoer van hierdie aanvalle. 

Daar word verder aangevoer dat ’n proses van etniese uitwissing as ’n dreigende gevaar beskou moet word wat verhoed moet word. Op grond van ’n ontleding van duisende nuusartikels word die aandadigheid van die Suid-Afrikaanse media in die negatiewe stereotipering van wit boere ook in die boek aangedui. Verder word ’n verskeidenheid van redes uiteengesit waarom plaasaanvalle tot ’n prioriteitsmisdaad verklaar moet word. Dit sluit in die buitengewone frekwensie van hierdie aanvalle, die buitengewone wreedheid daarvan, asook die unieke rol wat boere in die samelewing speel en die unieke omstandighede waarin boere hulself bevind.

== Filmografie ==
=== 2016: ''Tainted Heroes'' ===
''[[Tainted Heroes]]'' ([[Engels]] vir &quot;bevlekte helde&quot;) is 'n Suid-Afrikaanse dokumentêre film wat deur Forum Films onder regie van Elrich Yssel vervaardig is met Ernst Roets en Beatrice Pretorius as vervaardigers. Die film handel oor die gewelddadige stryd van die African National Congress teen [[apartheid]] in Suid-Afrika tussen 1976 en 1994. Die dokumentêr is op die boek ''People's War: New Light on the Struggle for South Africa'' deur Anthea Jeffrey gebaseer.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://irr.org.za/reports/books/copy_of_peoples-war-new-light-on-the-struggle-for-south-africa |title=People's War: New Light on the Struggle for South Africa |publisher=IRR - South African institute of race relations |access-date=25 September 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190905141331/https://irr.org.za/reports/books/copy_of_peoples-war-new-light-on-the-struggle-for-south-africa |archive-date=5 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

[[Max du Preez]] het die film as &quot;kru&quot; en &quot;roekeloos&quot; beskryf, maar daarna toegegee dat hy die film nog nie gesien het nie. Die joernalis [[Pieter du Toit]] het gesê dat Roets met vuur speel. Hoewel die ANC nie op die inhoud van die film kommentaar wou lewer nie, het die party die film as propaganda afgemaak.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.iol.co.za/news/politics/anc-scoffs-at-propaganda-film-claims-1980960 |title=ANC scoffs at ‘propaganda’ film claims |publisher=IOL |date=7 Februarie 2016 |access-date=25 September 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20181123112139/https://www.iol.co.za/news/politics/anc-scoffs-at-propaganda-film-claims-1980960 |archive-date=23 November 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

==Persoonlike lewe==

Hy is die seun van Sarel Arnoldus en Irma Mariette (née Ernst) van [[Orania]]. Roets trou op 5 Desember 2009 met Lelanie de Kock.

== Bronne ==
* {{webaanhaling|url =https://www.amren.com/commentary/2018/05/no-defense-for-afrikaners-south-africa-farm-murders-expropriation-without-compensation/| titel =No Defense for Afrikaners| werk = American Renaissance | datum = 29 Mei 2018| toegangsdatum = 15 Augustus 2018}}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* [https://www.afriforum.co.za/oor-ons/personeel/ Biografie] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181002191713/https://www.afriforum.co.za/oor-ons/personeel/ |date= 2 Oktober 2018 }}
* {{Twitter|ErnstRoets}}
* [https://taintedheroes.co.za/ Tainted Heroes]
* [https://www.killtheboerbook.com/ www.killtheboerbook.com]
{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Roets, Ernst}}
[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse aktiviste]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse rolprentvervaardigers]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
[[Kategorie:Geboortes in 1985]]
[[Kategorie:Mense van Orania]]
[[Kategorie:Alumni van die Universiteit Pretoria]]</text>
      <sha1>jgax83kbyboolo0hm50w6dzy0xtxl4j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Susan Blackwell</title>
    <ns>0</ns>
    <id>217856</id>
    <revision>
      <id>2812735</id>
      <parentid>2812321</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:46:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Wysiging deur [[Special:Contributions/206.72.214.64|206.72.214.64]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Wouterhagens|Wouterhagens]]</comment>
      <origin>2357745</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1615" sha1="hdh6s6qmlq93chf339z0t0s1awnmjl2" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Susan Blackwell
| Beeld                     = Susan Blackwell.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = 
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = 
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Skryfster, aktrise, en komponis
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0085959
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Susan Blackwell''' is 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] skryfster, aktrise, en komponis. Sy is bekend vir haar rolle in die rolprente ''Margin Call'' (2011) en ''The Comedian'' (2016), en in die televisiereekse ''Side by Side by Susan Blackwell'' (2009) en ''Master of None'' (2015).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1995: ''The Living''
* 2011: ''Margin Call''
* 2016: ''The Comedian''
* ''Auggie''

=== Televisiereekse ===
* 2009: ''Side by Side by Susan Blackwell''
* 2015: ''Master of None''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0085959|Susan Blackwell}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Blackwell, Susan}}
[[Kategorie:Lewende mense]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 21ste eeu]]</text>
      <sha1>hdh6s6qmlq93chf339z0t0s1awnmjl2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rousseau</title>
    <ns>0</ns>
    <id>222654</id>
    <revision>
      <id>2812902</id>
      <parentid>2411344</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:58:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812902</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="492" sha1="1nt3cdaipcfodvdwn2gb8g2kv57b9ta" xml:space="preserve">'''Rousseau''' is 'n [[Frans]]e en [[Afrikaans]]e [[van]] en kan na die volgende persone verwys:

* [[Ina Rousseau]] (1926-2005), Afrikaanse digter
* [[Jean-Jacques Rousseau]] (1712-1778), Geneefse skrywer en filosoof
* [[Leon Rousseau]] (1931-2016), Afrikaanse skrywer

== Sien ook ==
* [[Human &amp; Rousseau]], 'n Suid-Afrikaanse uitgewer
* [[Rossouw (van)|Rossouw]], 'n Afrikaanse van afgelei van die Franse van ''Rousseau''

{{Van}}

[[Kategorie:Afrikaanse vanne]]
[[Kategorie:Franse vanne]]</text>
      <sha1>1nt3cdaipcfodvdwn2gb8g2kv57b9ta</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Koninkryk Aksoem</title>
    <ns>0</ns>
    <id>231329</id>
    <revision>
      <id>2812710</id>
      <parentid>2812572</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:07:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Skakel</comment>
      <origin>2812710</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55942" sha1="0we438bpyk8hhjkymdm0nr5tfmlyq3i" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam	=Koninkryk Aksoem
|gewone_lang_naam	={{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plaaslike naam|gez|መንግሥተ አኵስም}}}}
|gewone_naam	=Aksoem
|kontinent	=Afrika
|gebied		=Horing van Afrika
|land		=Djiboeti, Ethiopië, Eritrea, Jemen, Soedan
|era       	= [[Klassieke Oudheid]], [[Middeleeue]]
|status     	=Koninkryk
|status_teks	=
|ryk		=Koninkryk Aksoem
|bestaanstydperk =100-960
|jaar_begin	=100
|jaar_einde	=960
|datum_begin	=[[100]]
|datum_einde	=[[960]]
|gebeurtenis_begin	=Stigting
|gebeurtenis_einde	=Verowering deur [[Goedit]]
|gebeurtenis1	=
|datum_gebeurtenis1	=
|gebeurtenis2	=
|datum_gebeurtenis2	=
|gebeurtenis3	=
|datum_gebeurtenis3	=
|gebeurtenis4	=
|datum_gebeurtenis4	=
|gebeurtenis_voor	=
|datum_voor	=
|gebeurtenis_na	=
|datum_na	=
|v1		=Da'amot
|vlag_v1	=
|v2		=Koninkryk Himjar
|vlag_v2	=
|v3		=
|vlag_v3	=
|v4		=
|vlag_v4	=
|v5		=
|vlag_v5	=
|n1		=Medri Bahri
|vlag_n1	=
|n2		=[[Zagwe-dinastie]]
|vlag_n2	=
|n3		=Makuria
|vlag_n3	=
|n4		=Alodia
|vlag_n4	=
|n5		=Sassanidiese Ryk
|vlag_n5	=Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg
|beeld_vlag	=
|vlag = Vlag van Ethiopië
|beeld_wapen	=
|wapen = Wapen van Ethiopië
|beeld_kaart	=Kingdom of Aksum Map.png
|beeld_kaart_byskrif	=Die Koninkryk Aksoem, met die moderne grense aangedui.
|nasionale_leuse	=
|nasionale_volkslied	=
|wetgewer=
|godsdiens=Arabiese politeïsme (voor-Aksoemities tot 4de eeu)&lt;br /&gt;[[Judaïsme]] (tot ca. 330)&lt;br /&gt;[[Christendom]] ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]]; na ca. 330)
|hoofstad		=[[Aksoem]]
|breedtegraad_grade	=14
|breedtegraad_minute	=7
|breedtegraad_NS	=N
|lengtegraad_grade	=38
|lengtegraad_minute	=44
|lengtegraad_OW	        =O
|algemene_tale	=[[Ge'ez]]
|regeringstipe	=Monargie
|titel_leier	=Negus
|leier1		=[[Za Hakala]] &lt;small&gt;(eerste bekende)&lt;/small&gt;
|jaar_leier1	=ca. 100
|leier2		=[[Dil Na'od]] &lt;small&gt;(laaste)&lt;/small&gt;
|jaar_leier2	=ca. 940
|leier3		=
|jaar_leier3	=
|leier4		=
|jaar_leier4	=
|leier5		=
|jaar_leier5	=
|leier6		=
|jaar_leier6	=
|leier7		=
|jaar_leier7	=
|leier8		=
|jaar_leier8	=
|titel_verteenwoordiger = 
|verteenwoordiger1 = 
|jaar_verteenwoordiger1=
|verteenwoordiger2 = 
|jaar_verteenwoordiger2=
|verteenwoordiger3 = 
|jaar_verteenwoordiger3=
|verteenwoordiger4 = 
|jaar_verteenwoordiger4=
|verteenwoordiger5 = 
|jaar_verteenwoordiger5=
|verteenwoordiger6 = 
|jaar_verteenwoordiger6=
|verteenwoordiger7 = 
|jaar_verteenwoordiger7=
|verteenwoordiger8 = 
|jaar_verteenwoordiger8=
|titel_adjunk	=
|adjunk		=
|jaar_adjunk	=
|adjunk2	=
|jaar_adjunk2	=
|stat_jaar1	=350&lt;ref&gt;{{en}} [[Peter Turchin|Turchin, Peter]] and Jonathan M. Adams and Thomas D. Hall: &quot;East-West Orientation of Historical Empires and Modern States&quot;, bl. 222. Journal of World-Systems Research, Vol. XII, No. II, 2006&lt;/ref&gt;
|stat_bev1	=
|stat_opp1	=1250000
|bev_digtheid1	=
|stat_jaar2	=
|stat_bev2	=
|stat_opp2	=
|bev_digtheid2	=
|stat_jaar3	=
|stat_bev3	=
|stat_opp3	=
|bev_digtheid3	=
|stat_jaar4	=
|stat_bev4	=
|stat_opp4	=
|bev_digtheid4	=
|geldeenheid	=
}}

Die '''Koninkryk Aksoem''' ([[Ge'ez]]: አክሱም, ʾÄksum), of die '''Aksoemitiese Ryk''', was van die [[laat Oudheid]] tot die [[Middeleeue]] 'n koninkryk in [[Oos-Afrika]] en [[Arabië|Suid-Arabië]]. Dit was geleë in wat nou Noord-[[Ethiopie]] en [[Eritrea]] is, en het dele van die hedendaagse [[Djiboeti]] en [[Soedan]] ingesluit. Die koninkryk het uit die vroeëre [[Dʿmt]]-beskawing ontstaan en is in die 1ste eeu gestig.&lt;ref&gt;[https://whc.unesco.org/en/list/15/ The Cultural Heritage of Aksum.], UNESCO {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231008220415/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6477/|date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=69 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; [[Aksoem]] was baie eeue lank die koninkryk se hoofstad, totdat dit in die 9de eeu na [[Koebar]] geskuif is&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Burstein |first=Stanley |chapter=Africa: states, empires, and connections |year=2015 |doi=10.1017/cbo9781139059251.025 |title=The Cambridge World History: Volume 4: A World with States, Empires and Networks 1200 BCE–900 CE |volume=4 |pages=631–661 |editor-last=Benjamin |editor-first=Craig |series=The Cambridge World History |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-05925-1}}&lt;/ref&gt; weens afnemende handelsverbindings en voortdurende invalle.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot;&gt;{{cite book |last=Phillipson |first=David W. |year=2012 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300 |location=Woodbridge |publisher=James Currey |page=48 |isbn=978-1-84701-041-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |title=Rise and Fall of Axum, Ethiopia: A Geo-Archaeological Interpretation |journal=American Antiquity |volume=46 |issue=3 |pages=471–495 |last=Butzer |first=Karl W. |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |jstor=280596 |s2cid=162374800}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:ET Tigray asv2018-01 img12 Debre Damo Monastery.jpg|duimnael|links|260px|Tipiese Aksoemitiese [[argitektuur]]: die [[Kerk (gebou)|kerk]] van [[Debre Damo]] naby Aksoem.]]
[[Beeld:Aksum, chiesa nuova di santa maria di zion, costruita da haile selassie negli anni '60, esterno 00,0.jpg|thumb|links|260px|'n Aksoemitiese katedraal, die Maagd Maria van Sion.]]
Die profeet [[Mani]] het die Koninkryk Aksoem as een van die groot moondhede van die 3de eeu beskou, saam met [[Sassanidiese Ryk|Persië]], [[Romeinse Ryk|Rome]] en [[Drie Koninkryke|China]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=17 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het bly uitbrei onder die bewind van Gedarat (omstreeks 200-230), wat die eerste koning was wat by Suid-Arabiese sake betrokke was. Sy bewind het gelei tot beheer oor 'n groot deel van Wes-[[Jemen]]. Tydens die bewind van Endoebis (270-310) het Aksoem geld begin munt wat tot in Suid-[[Indië]] opgegrawe is.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Hahn |first=Wolfgang |year=2000 |title=Askumite Numismatics - A critical survey of recent Research |url=https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2000_num_6_155_2289 |journal=Revue Numismatique |volume=6 |issue=155 |pages=281–311 |doi=10.3406/numi.2000.2289 |access-date=9 September 2021}}&lt;/ref&gt; Die amptelike taal was [[Ge'ez]], 'n [[Semitiese taalfamilie|Semitiese taal]].

Namate die koninkryk 'n groot mag geword het op die handelsroete tussen Rome en Indië en dit 'n monopolie van handel in die [[Indiese Oseaan]] verkry het, het dit die Grieks-Romeinse kulturele sfeer betree. Vanweë sy bande met die Grieks-Romeinse wêreld het Aksoem in die middel 4de eeu die [[Christendom]] as staatsgodsdiens aangeneem onder [[Ezana]] (320's tot omstreeks 360).&lt;ref name=&quot;Derat34&quot;&gt;{{cite book |last=Derat |first=Marie-Laure |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |year=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=34 |chapter=Before the Solomonids: Crisis, Renaissance and the Emergence of the Zagwe Dynasty (Seventh–Thirteenth Centuries)}}&lt;/ref&gt; Ná hulle kerstening het die Aksoemiete ophou [[stele]]s bou.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot; /&gt; Die koninkryk het deur die laat Oudheid bly uitbrei: Dit het [[Koesj]] in 330 onder Ezana vir 'n kort tyd verower en van hulle die Griekse naam &quot;Ethiopië&quot; gekry.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |pages=15–16 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese oorheersing van die [[Rooisee]] het 'n hoogtepunt bereik tydens die bewind van [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] (514-542). In opdrag van die [[Bisantium|Bisantynse]] keiser [[Justinus I van Bisantium|Justinus I]] het hy die Koninkryk Himjar in Jemen aangeval om 'n einde te bring aan die vervolging van Christene, wat deur die Joodse koning Dhu Nuwas gepleeg is. Met die anneksasie van Himjar het die Koninkryk Aksoem sy grootste gebiedsomvang bereik: sowat 2,5&amp;nbsp;miljoen km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Die gebied is egter in die Aksoemities-Persiese Oorloë verloor.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |page=55 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het in beheer van Suid-Arabië gebly van 520 tot 525, toe Soemjafa Asjwa deur die Aksoemitiese militêre leier Abraha onttroon is.

Die koninkryk se geleidelike verval het teen die 7de eeu begin. In dié tyd is geld nie meer gemunt nie. Die Persiese (en later [[Moslem]]se) teenwoordigheid in die Rooisee het daartoe gelei dat Aksoem [[ekonomie]]s gely het, en die inwoners van die stad Aksoem het afgeneem. Saam met omgewings- en interne faktore, word dit beskou as die rede vir die verval. Aksoem se laaste drie eeue was 'n donker tydperk, en omstreeks 960 het die koninkryk onder onsekere toestande in duie gestort.&lt;ref name=&quot;Derat34&quot; /&gt; Ondanks Aksoem se posisie as een van die belangrikste ryke van die laat Oudheid, het dit in obskuriteit verval terwyl Ethiopië deur die Middeleeue afgesonder gebly het.&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot;&gt;{{cite book |last1=Fritsch |first1=Emmanuel |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |last2=Kidane |first2=Habtemichael |date=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=169 |chapter=The Medieval Ethiopian Orthodox Church and Its Liturgy}}&lt;/ref&gt;

==Etimologie==
Carlo Conti Rossini glo die naam &quot;Aksoem&quot; kom van 'n [[Semitiese tale|Semitiese]] wortel en beteken &quot;groen en digte tuin&quot; of &quot;vol gras&quot;.&lt;ref name=&quot;Mordechai32&quot;&gt;{{cite book |last=Selassie |first=Sergew Hable |url= |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |publisher= |year=1972 |isbn= |location= |pages=68 |language= |issn= |oclc= |access-date=}}&lt;/ref&gt;

==Geskiedenis==
===Vroeë geskiedenis===
Voor die stigting van Artoem was Eritrea en die [[Tigrai-streek|Tigrai]]-plato van Noord-Ethiopië die tuiste van 'n koninkryk bekend as [[Dʿmt]]. [[Argeologie]]se bewyse dui daarop dat die koninkryk deur [[Sabeërs]] van die hedendaagse Jemen beïnvloed is. Geleerdes het vroeër algemeen geglo Sabeërs was die stigters van die Semitiese beskawing in Ethiopië, maar dit is nou weerlê en hulle invloed word as klein beskou.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;&gt;{{Cite book |url=http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |title=Aksum: An African Civilization of Late Antiquity |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=University Press |year=1991 |location=Edinburgh |page=57 |access-date=February 1, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223427/http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |archive-date=January 23, 2013 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Die Sabese invloed het waarskynlik net 'n paar dekades geduur, maar hulle invloed op die latere Aksoemitiese beskawing sluit in die aanvaarding van die [[Suid-Arabiese alfabet|antieke Suid-Arabiese skrif]], wat in die [[Ge'ez-skrif]] ontwikkel het, en antieke Semitiese [[godsdiens]].&lt;ref name= Munro6162&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |pages=61–62 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die aanvanklike eeue van Aksoem se ontwikkeling, van 'n beskeie streeksentrum tot 'n beduidende mag, bly grootliks onduidelik. Artefakte uit die [[Steentydperk]] is opgegrawe by Gobedra, twee kilometer wes van Aksoem. Opgrawings op Beta Gijorgis, 'n heuwel noordwes van Aksoem, bevestig die pre-Aksoemitiese wortels van 'n nedersetting in die omgewing van Aksoem wat dateer van die 7de tot 4de eeu&amp;nbsp;v.C. Verdere bewyse uit opgrawings in die Stelepark in die hart van Aksoem staaf deurlopende aktiwiteit in die gebied vanaf die begin van die gewone era. Twee heuwels en twee strome lê oos en wes van Aksoem, wat moontlik die aanvanklike aansporing vir vestiging in dié gebied was.&lt;ref name=&quot;users.clas.ufl.edu&quot;&gt;[&lt;a href=&quot;http://users.clas.ufl.edu/sterk/junsem/haas.pdf&quot;&gt;http://users.clas.ufl.edu/sterk/junsem/haas.pdf&lt;/a&gt; Gearchiveerde kopie] ufl.edu {{Webarchive|url=&lt;a href=&quot;https://web.archive.org/web/20180329065343/http://users.clas.ufl.edu/sterk/junsem/haas.pdf&quot;&gt;https://web.archive.org/web/20180329065343/http://users.clas.ufl.edu/sterk/junsem/haas.pdf&lt;/a&gt; |date=2018-03-29 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;whc.unesco.org&quot;&gt;{{Cite web |url=&lt;a href=&quot;http://whc.unesco.org/en/list/15&quot;&gt;http://whc.unesco.org/en/list/15&lt;/a&gt; |title=Aksum}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=173}}&lt;/ref&gt;

Argeologiese bewyse dui daarop dat die Aksoemitiese staatsvorm tussen 150&amp;nbsp;v.C en 150&amp;nbsp;n.C ontstaan het. Dit lyk of kleinskaalse distrik-&quot;koninkryke&quot; met baie groot gekonsentreerde gemeenskappe en een of meer elitewoning in die vroeë tydperk van die Koninkryk Aksoem bestaan het. Volgens Stuart Munro-Hay &quot;was was die koninkryk waarskynlik 'n konfederasie, wat gelei is deur 'n distriksvlakkoning wat die lojaliteit van ander klein konings binne die Aksoemitiese ryk geëis het. Die heerser van die Aksoemitiese koninkryk was dus &quot;koning van konings&quot; – 'n titel wat gereeld in inskripsies van dié tydperk gevind word. Daar is geen bewyse dat 'n enkele koninklike lyn reeds ontstaan het nie, en dit is heel moontlik dat by die dood van 'n koning van konings, 'n nuwe een uit al die konings in die konfederasie gekies sou word, eerder as deur die een of ander beginsel van geboortereg.&quot;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=181}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay (1991) ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity''. Edinburgh: University Press. p. 40. {{ISBN|0748601066}}&lt;/ref&gt;

===Opkoms van Aksoem===
[[Beeld:Adulis (8529061940).jpg|thumb|240px|Argeologiese opgrawings wat in 1907 by Adoelis gedoen is.]]
Die eerste historiese vermelding van Aksoem kom uit die ''Periplus van die Eritrese See'', 'n handelsgids wat waarskynlik van die middel van die 1ste eeu dateer. Aksoem word saam met onder meer die hawe Adoelis genoem as deel van die ryk van Zoskales. Die gebied word beskryf as hoofsaaklik die produseerder van ivoor en skilpaddoppe. Dit is duidelik dat Aksum, selfs in hierdie vroeë stadium van sy geskiedenis, 'n rol gespeel het in die handelsroete tussen Rome en Indië.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Phillips |first=Jacke |date=2016 |chapter=Aksum, Kingdom of |editor-last=MacKenzie |editor-first=John M. |title=The Encyclopedia of Empire |location=Hoboken |publisher=John Wiley &amp;#x26; Sons, Ltd. |pages=1–2 |isbn=9781118455074}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Binyam |first=Yonatan |title='Ethiopia' and the World, 330-1500 CE |last2=Krebs |first2=Verena |date=2024 |publisher=Cambridge University Press |isbn= |series= |location= |pages=5–6}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese beheer oor Adoelis het die ruil van Ethiopiese produkte vir buitelandse goedere moontlik gemaak. Beide [[Plinius die ouere]] en die ''Periplus'' verwys na dié hawe, geleë drie dae van die aanvanklike ivoormark by Coloe, wat self vyf dae van Aksoem was. Die handel oor die Rooisee, wat gestrek het van die Romeinse Ryk in die noorde tot Indië en [[Ceylon]] in die ooste, het 'n deurslaggewende rol in Aksoem se voorspoed gespeel. Die stad het floreer deur die uitvoer van goedere soos ivoor, skilpaddoppe en renosterhorings. Plinius het ook bykomende items genoem soos seekoeivel, ape en slawe. 

In die 2de eeu het [[Ptolemeus]] se geograaf na Aksoem verwys as 'n magtige koninkryk. Beide argeologiese vondste en tekste dui daarop dat 'n gesentraliseerde streeksbewind in dié tydperk in die Aksoemitiese gebied ontstaan het, gekenmerk deur gedefinieerde sosiale stratifikasie. Teen die begin van die 4de eeu was die Aksoemitiese staat goed gevestig, met stedelike sentrums; 'n amptelike geldeenheid, met munte in goud, silwer en koper; 'n intensiewe landboustelsel; en 'n georganiseerde militêre mag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=174}}&lt;/ref&gt;

Omstreeks 200 het Aksoemitiese ambisies uitgebrei na Suid-Arabië, waar Aksoemiete hulle skynbaar in al-Maafer gevestig het en op verskeie punte in konflikte betrokke was met Saba en Himjar. Hulle het ook verskillende bondgenote gevorm met hoofkoninkryke en stamme. In die vroeë deel van die 3de eeu het die konings Gadarat en 'Azaba militêre ekspedisies na die streek gestuur. Inskripsies van plaaslike Arabiese dinastieë verwys na dié heersers met die titel &quot;[[nadjasji]] van Aksoem en Habasjat&quot;. Later in die eeu word die ''mlky hhst dtwns wzqrns'' (konings van Habasjat Datawnas en Zaqarnas) ook genoem wat in Arabië veg. 

Volgens 'n Griekse inskripsie in Eritrea, bekend as die ''Monumentum Adulitanum'', het die Aksoemiete, gelei deur 'n anonieme koning, teen ongeveer die middel tot laat 3de eeu (moontlik omstreeks 240-260) beduidende territoriale uitbreiding in die [[Ethiopiese Hoogland]] en die [[Arabiese Skiereiland]] bereik, met hulle invloed wat gestrek het tot by die [[Tanameer]] en die grense van [[Egipte]].&lt;ref&gt;George Hatke, ''Aksum and Nubia: Warfare, Commerce, and Political Fictions in Ancient Northeast Africa'' (New York University Press, 2013), pp. 44. {{ISBN|0-7486-0106-6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dx.doi.org2&quot;&gt;{{Cite journal |date=August 1910 |title=The Christian Topography of Cosmas Indicopleustes |journal=Nature |volume=84 |issue=2127 |pages=133–134 |doi=10.1038/084133a0 |issn=0028-0836 |bibcode=1910Natur..84..133. |hdl=2027/coo1.ark:/13960/t07w6zm1b |s2cid=3942233 |url=&lt;a href=&quot;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&quot;&gt;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&lt;/a&gt; |hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=175}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:Rome Stele.jpg|duimnael|200px|links|Die Romeinse [[Stele]], of Aksoem-[[obelisk]], in [[Aksoem]], [[Tigrai-streek]], [[Ethiopië]].]]
Teen die einde van die 3de eeu het Aksoem erkenning gekry deur die profeet [[Mani]] as een van die vier groot moondhede van die wêreld saam met Rome, Persië en China. Namate Aksoem se politieke invloed uitgebrei het, het die grootsheid van sy monumente ook toegeneem. Opgrawings deur argeologiese ekspedisies het die vroeë gebruik van [[stele]]s aan die lig gebring, wat ontwikkel het van eenvoudige en growwe merkers tot sommige van die grootste monumente in Afrika. Die granietsteles in die hoofbegraafplaas van Aksoemitiese konings het verander van eenvoudig in sorgvuldig bewerkte graniet, in uiteindelik veelverdiepingtorings in 'n kenmerkende argitektoniese styl. Aksoemitiese argitektuur het massiewe bewerkte granietblokke, kleiner ongekapte klippe vir mure, messelklei, bakstene en sigbare houtuitsteeksels, bekend as &quot;aapkoppe&quot;, vertoon. Mure het na binne geleun en verskeie ingeboude nisse vir ekstra sterkte ingesluit. 

Aksoem en ander stede, soos Adoelis en Matara, het aansienlike &quot;paleise&quot; gehad wat hierdie argitektoniese styl gebruik het. In die vroeë 6de eeu het die reisiger-handelaar Kosmas Indikopleustes sy besoek aan Aksoem beskryf. Hy maak melding maak van die viertoringpaleis van die Aksoemitiese koning, versier met bronsstandbeelde van eenhorings. Aksoem het ook rye monumentale graniettrone gehad, waarskynlik met metaalstandbeelde gewy aan voor-Christelike gode. Hierdie trone het groot panele aan die kante en agterkant met inskripsies oor konings gehad, en het as oorwinningsmonumente gedien om hulle oorloë te dokumenteer.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=176}}&lt;/ref&gt;

[[Beeld:AXUM. Ezanas. Circa 330-360.jpg|thumb|220px|Muntstukke van koning Ezana, 330-360&amp;nbsp;n.C.]]
Koning Ezana was in die 4de eeu die eerste Christelike heerser van Aksoem. Sy munte en inskripsies toon omstreeks 340 die oorgang van voor-Christelike beelde na Christelike simboliek. Die bekering tot die Christendom was een van die mees rewolusionêre gebeurtenisse in die geskiedenis van Ethiopië, aangesien dit Aksoem 'n kulturele band met die Grieks-Romeinse wêreld gegee het. Aksoem het 'n politieke band gekry met die [[Bisantynse Ryk]], wat hom as beskermer van die Christendom beskou het. Drie inskripsies op die Ezanasteen dokumenteer die bekering van koning Ezana tot die Christendom en twee van sy militêre ekspedisies teen naburige gebiede, een in Grieks en die ander in Ge'ez. Die twee ekspedisies verwys na twee afsonderlike veldtogte, een teen die &quot;Noba&quot; en die ander teen die Beja. Volgens die inskripsie was die Noba êrens rondom die samevloei van die Nyl en Atbara gevestig, waar hulle blykbaar groot dele van Koesj oorgeneem het. Tog het hulle nie die Koesjiete uit hulle kerngebied verdryf nie, aangesien die inskripsie meld dat die Aksoemiete by die samevloei van die twee riviere teen hulle geveg het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=177}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: He-N |page=1193}}&lt;/ref&gt;

Koning Kaleb het 'n ekspedisie gestuur teen die Joodse koning Dhu Nuwas van Himjar in Jemen, wat Christene daar vervolg het. Kaleb het lof ontvang as die veroweraar van Jemen. Hy het sy titel uitgebrei om &quot;koning van Hadramawt&quot; in Suidoos-Jemen in te sluit, asook van die Jemense kusvlakte en hoogland, en &quot;al hulle Arabiere&quot;. Dit dui op die uitgebreide invloed van Aksoem oor die Rooisee tot in Arabië. Dhu Nuwas is afgesit en vermoor, en Kaleb het 'n Arabiese onderkoning met die naam Esimifaios in sy plek aangestel, maar sy bewind het net kort bestaan: Hy is ná vyf jaar in 'n staatsgreep deur die Aksoemiet Abraha van die troon gesit. Kaleb het twee ekspedisies teen Abraha gestuur, maar albei is verslaan. Daarna het Abraha oor Jemen bly regeer danksy 'n heffingsooreenkoms met die koning van Aksoem.&lt;ref&gt;{{Cite book |title=History of the Later Roman Empire |last=Bury |first=J. B. |publisher=Macmillan |year=1923 |pages=325–326 |volume=II}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt;

Ná Abraha se dood het sy seun Masroek Abraha hom opgevolg en heffings aan Aksoem bly betaal. Sy halfbroer Ma'd-Karib het egter in opstand gekom. Hy het eers hulp by Justinus I gesoek, maar toe dit geweier word, het hy hom tot die Sassanidiese keiser Chosrow I gewend, en dit het gelei tot die Aksoemities-Persiese Oorloë waarin Masroek gedood is. Ná die val van Aksoemitiese Jemen in 570 is Ma'd-Karib se seun Saif op die troon geplaas. In 575 het die oorlog weer begin nadat Aksoemiete Saif vermoor het. Die Persiese generaal Wahrez het Aksoem se heerskappy in Jemen met 'n groot leër beëindig en die erfgoewerneur van Jemen geword. Volgens Stuart Munro-Hay kon dié oorloë Aksoem se swanesang as groot mag gewees het, met 'n verswakking van Aksoem se gesag en 'n oorgebruik van geld en mannekrag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=178}}&lt;/ref&gt;

==Gemeenskap==
[[Beeld:Aksum-107532.jpg|thumb|260px|Aksoemitiese steles en ruïnes.]]

Die Aksoemitiese bevolking het hoofsaaklik uit [[Semitiese tale|Semities]]sprekende groepe bestaan. Een van hulle was die Agʿazi, wat [[Ge'ez]] gepraat het. Die kommentator van die Adoelis-inskripsie identifiseer hulle as die hoofinwoners van Aksoem en sy omgewing. Die [[Koesjitiese tale|Koesjitiessprekende]] [[Agau-volk]] het ook in die koninkryk gewoon. Kosmas Indiopleustes het opgemerk ’n &quot;goewerneur van Agau&quot; is deur koning Kaleb van Aksoem toevertrou met die beskerming van die belangrike langafstandkaravaanroetes uit die suide, wat daarop dui dat hulle binne die suidelike grens van die Koninkryk Aksoem gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hable Selassie |first1=Sergew |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |pages=27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 50.&lt;/ref&gt; 

Aksoem het ook ’n aansienlike [[Grieke|Griekse]] bevolking gehad wat in die stede Ptolemeus en Adoelis gewoon het.&lt;ref&gt;Crawford Young, ''The Rising Tide of Cultural Pluralism: The Nation-state at Bay?'', (University of Wisconsin Press: 1993), p. 160&lt;/ref&gt; [[Nyl|Nilotiese]] groepe het ook in Aksoem gewoon. Inskripsies uit die tyd van Ezana noem die &quot;Barja&quot;, ’n stam wat in die westelike deel van die ryk gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Pankhrust |first1=Richard |title=The Ethiopian Borderlands |year=1997 |page=33 |publisher=The Red Sea Press |isbn=9780932415196 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hatke |first1=George |title=Aksum and Nubia |date=7 January 2013 |publisher=NYU Press |isbn=9780814762837 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese nedersettings was versprei oor ’n beduidende deel van die hoogland in die noordelike [[Horing van Afrika]], met die meerderheid geleë in Noordoos-Tigrai, Ethiopië en streke van Eritrea. Ondanks die konsentrasie in dié gebiede was sommige Aksoemitiese nedersettings verafgeleë. Benewens die hoogland, is terreine uit die Aksoemitiese tydperk ontdek aan die Rooiseekus van Eritrea, naby die Golf van Zoela. Talle Aksoemitiese nedersettings was strategies geleë langs ’n as wat van Aksoem na die Golf van Zoela geloop het, en vorm ’n roete wat die Aksoemitiese hoofstad op die hoogland met die hoofhawe van Adoelis aan die Rooisee verbind het. Aan dié roete was twee van die grootste nedersettings in die Eritrese hoogland, Matara en Kohaito, geleë. Die konsentrasie van dié Aksoemitiese nedersettings dui op ’n hoë bevolkingsdigtheid in die hooglande van Tigrai en Sentraal-Eritrea. Min is bekend oor die suidelike streke van die koninkryk. 

’n Komplekse landboustelsel, wat [[besproeiing]], [[dam]]konstruksie, terrasbou en [[ploeg]]boerdery behels het, het ’n deurslaggewende rol gespeel in die ondersteuning van beide stedelike en landelike bevolkings. Aksoemitiese boere het ’n verskeidenheid graangewasse verbou met 'n oorsprong uit beide [[Afrika]] en die [[Nabye Ooste]]. Dié gewasse sluit in [[tef]], [[vingermanna]], [[graansorghum]], [[koring]], [[gars]] en [[hawer]]. Hulle het ook lynsaad, [[katoen]], [[druiwe]] en peulgewasse van Nabye Oosterse oorsprong soos lensies, [[Boontjie|tuinbone]], [[kekerertjie]]s, gewone [[ertjie]]s en grasertjies verbou. Ander belangrike gewasse sluit kalbasse en [[bronkors]] in. Dié uiteenlopende reeks gewasse, gekombineer met veeteelt ([[bees]]te, [[Skaap|skape]] en [[bok]]ke), het bygedra tot die skepping van ’n hoogs produktiewe inheemse voedselproduksietradisie. Dit het ’n integrale rol gespeel in die ontwikkeling van die Aksoemitiese ekonomie en die konsolidasie van staatsmag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=187}}&lt;/ref&gt;

==Kultuur==
[[Beeld:Garima-Gospels-completed-project-2.jpg|links|thumb|200px|[[Ge'ez-skrif]] in die [[Garima-evangelies]].]]

Die Aksoemitiese Ryk het 'n aantal suksesse behaal, soos sy eie [[alfabet]], die [[Ge'ez-skrif]], wat later aangepas is om [[klinker]]s in te sluit om dit 'n [[abugida]] te maak. Verder is reusagtige [[obelisk]]e in die vroeë jare van die ryk opgerig om keisers en adellikes se grafte aan te dui, en ondergrondse grafkelders is gebou. Die bekendste obelisk was die Obelisk van Aksoem.

[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img41 Stelae Park.jpg|thumb|180px|Aksoemitiese grafkelders.]]
[[Beeld:Yeha, chiesa di abuna aftse, museo, manoscritto del xviii secolo 01 sogno di giuseppe.jpg|links|thumb|200px|'n Geïlustreerde manuskrip oor [[Maria|moeder Maria]].]]
Onder keiser Ezana het Aksoem omstreeks 325 die [[Kopties-Ortodokse Kerk|Koptiese Christendom]] aanvaar in die plek van die voorheen [[Politeïsme|politeïstiese]] en [[Judaïsme|Judaïstiese]] geloof. Die Aksoemitiese Koptiese Kerk het plek gemaak vir die hedendaagse [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat eers in 1959 onafhanklik geword het van die Koptiese Kerk) en die [[Eritrees-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat in 1993 outonomie van die Ethiopiese kerk gekry het). Sedert die skeuring met Ortodoksie ná die [[Konsilie van Chalcedon]] (451), is dit 'n belangrike [[Miafisitisme|miafisitistiese]] kerk, met sy liturgie steeds in Ge'ez.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;&gt;{{cite web |title=The wealth of Africa – The kingdom of Aksum: Teachers' notes |url=https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |website=The British Museum |archive-url=https://web.archive.org/web/20191104191259/https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |archive-date=4 November 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;&gt;{{cite web |title=Daily Life in Aksum |url=https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |website=www.hmhco.com/ (formerly eduplace.com) |publisher=Houghton Mifflin Company. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200803075358/https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |archive-date=3 August 2020 |series=Research Reports: Daily Life in Ancient Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;georgeocox&quot;&gt;{{cite book |title=African Empires and Civilizations : Ancient and Medieval |first=George O. |last=Cox |publisher=Routledge |year=2015 |page=71}}&lt;/ref&gt;

===Taal===
[[Grieks]] het die amptelike en letterkundige taal van die Aksoemitiese Ryk geword vanweë die invloed van die aansienlike hoeveelheid Ethiopies-Griekse gemeenskappe in Aksoem, Adoelis, Ptolemeus en ander stede in die streek gedurende die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese]] tye.&lt;ref name=&quot;abbasalamavol68&quot;&gt;{{cite book |title=Abba Salama Volumes 6-8 |publisher=University of California |year=1975 |pages=24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;andebrhanweldegiorgis&quot;&gt;{{cite book |author=Andebrhan Welde Giorgis |title=Eritrea at a Crossroads A Narrative of Triumph, Betrayal and Hope |publisher=Strategic Book Publishing and Rights Company |year=2014 |page=19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;McLaughlin&quot;&gt;Raoul McLaughlin, ''The Roman Empire and the Indian Ocean'', p. 114, Barnsley, Pen &amp; Sword Military, 2012, {{ISBN|9781-78346-381-7}}.&lt;/ref&gt; Grieks is gebruik in die ryk se administrasie, internasionale diplomasie en handel. Dit kan duidelik gesien word in inskripsies en op muntstukke.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot;&gt;{{cite book |author=Judith S. McKenzie |title=The Garima Gospels: Early Illuminated Gospel Books from Ethiopia |author2=Francis Watson |publisher=NYU Press |year=2016 |pages=18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;americannumismaticsociety&quot;&gt;{{cite book |author=American Numismatic Society |title=Museum Notes, Volumes 29 to 31 |publisher=American Numismatic Society |year=1984 |pages=165}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;fjnothling&quot;&gt;{{cite book |author=F. J. Nöthling |title=Pre-colonial Africa: Her Civilisations and Foreign Contacts |publisher=Southern Book Publishers |year=1989 |pages=58}}&lt;/ref&gt; Ge'ez is saam met Grieks in die koninklike hof gepraat. Hoewel dit aanvanklik 'n gesproke taal was, is dit in die Ou Suid-Arabiese skrif geskryf.&lt;ref name=&quot;unescoscientifichistoryofafrica&quot;&gt;{{cite book |author=Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa |title=Ancient Civilizations of Africa |publisher=Heinemann Educational Books |year=1981 |pages=398}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jamescowlesprichard&quot;&gt;{{cite book |author=James Cowles Prichard |title=Researches Into the Physical History of Mankind, Volume 1 |publisher=John and Arthur Arch, Cornhill |year=1826 |pages=284}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;encylopediabritannica&quot;&gt;{{cite book |title=The Encyclopædia Britannica: The New Volumes, Constituting, in Combination with the Twenty-nine Volumes of the Eleventh Edition, the Twelfth Edition of that Work, and Also Supplying a New, Distinctive, and Independent Library of Reference Dealing with Events and Developments of the Period 1910 to 1921 Inclusive, Volume 24 |publisher=Encyclopædia Britannica Company, Limited |year=1911 |pages=629}}&lt;/ref&gt; 

In die 4de eeu het Ezana die Ge'ez-skrif bevorder en Ge'ez 'n ampstaal naas Grieks gemaak. Teen die 6de eeu was letterkundige vertalings in Ge'ez algemeen.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;thomasolambdin&quot;&gt;{{cite book |author=Thomas O. Lambdin |title=Introduction to Classical Ethiopic (Geʻez) |publisher=Brill |year=2018 |pages=1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;washingtonforeignareasstudiesdivision&quot;&gt;{{cite book |author=American University (Washington, D.C.). Foreign Areas Studies Division |title=Area Handbook for Ethiopia |author2=Irving Kaplan |publisher=U.S. Government Printing Office |year=1964 |pages=34}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |date=1991 |publisher=Edinburgh University Press |isbn=0748601066 |location=Edinburgh |page=5}}&lt;/ref&gt; Ná die 7de-eeuse Moslemse verowerings in die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Afrika]], wat Aksoem van die Grieks-Romeinse wêreld afgesonder het, is Ge'ez heeltemal deur Grieks vervang.&lt;ref name=&quot;muhammadjamalaldinmukhtar&quot;&gt;{{cite book |author=Muḥammad Jamāl al-Dīn Mukhtār |title=UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition: Ancient Africa |publisher=University of California Press |year=1990 |pages=234}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot; /&gt;

===Letterkunde===
Vroeg in die Christelike tydperk is verskeie geskrifte al in Ge'ez vertaal vir godsdienstige doeleindes. Die bekendste hiervan is die [[Garima-evangelies]], 'n stel manuskripte wat al vier evangelies bevat het. Dit is tussen die 4de en 6de eeu in Ethiopies vertaal.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite journal |last=Kim |first=Sergey |date=2022-11-08 |title=New Studies of the Structure and the Texts of Abba Garima Ethiopian Gospels |url=https://journals.openedition.org/afriques/3494 |journal=Afriques. Débats, méthodes et terrains d'histoire |language=en |issue=13 |doi=10.4000/afriques.3494 |issn=2108-6796 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Aanhalings uit die [[Bybel]] kom in verskeie Aksoemitiese inskripsies voor wat in Suid-Arabië ontdek is.&lt;ref name=&quot;:15&quot;&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=76–78 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt; Die [[Aksoemitiese Versameling]], uit min of meer dieselfde tydperk, is 'n manuskrip met verskeie tekste wat 'n groot aantal dokumente bevat wat in Ge'ez vertaal is en wat handel oor onderwerpe soos liturgie, kerkreg, historiografie, briewe, verhandelings, ensovoorts.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Bausi |first=Alessandro |last2=Brita |first2=Antonella |last3=Marco Di Bella |last4=Nosnitsin |first4=Denis |last5=Rabin |first5=Ira |last6=Sarris |first6=Nikolas |date=2020 |title=The Aksumite Collection or Codex Σ (Sinodos of Qǝfrǝyā, MS C3-IV-71/C3-IV-73, Ethio-SPaRe UM-039): Codicological and Palaeographical Observations. With a Note on Material Analysis of Inks. |url=https://flore.unifi.it/handle/2158/1239688 |journal=Comparative Oriental Manuscript Studies Bulletin |volume=6 |pages=127–171 |doi=10.25592/uhhfdm.8470}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=73 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt;

Ander vertalings sluit in die hele Griekse Bybel, tekste soos die boeke [[1 Henog|Henog]], [[Boek van Jubileë|Jubileë]], 4 Barug en die Hemelvaart van [[Jesaja]], asook ander teologiese tekste. Inheemse tekste van Ethiopië uit dié tydperk is minder seker, maar daar is baie vertalings uit Grieks.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Butts |first=Aaron |title=Eastern Christianity: a reader |date=2021 |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co |isbn=978-0-8028-7686-7 |editor-last=Walters |editor-first=J. Edward |location=Chicago |pages=369–370 |chapter=Ethiopic}}&lt;/ref&gt; In onlangse jare het die bekende korpus van Aksoemitiese letterkunde aansienlik gegroei.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Bausi |first=Alessandro |title=Ethiopia and the Christian Ecumene: Cultural Transmission, Translation, and Reception |date=2020-01-08 |work=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |pages=225–226 |url=https://brill.com/display/book/edcoll/9789004419582/BP000022.xml |access-date=2025-03-28 |publisher=Brill |language=en |doi=10.1163/9789004419582_010 |isbn=978-90-04-41958-2}}&lt;/ref&gt;

===Godsdiens===
[[Beeld:South Arabian - Fragment of a Frieze with an Ibex and Oryxes - Walters 2138.jpg|thumb|220px|'n Suid-Arabiese stele met 'n [[steenbok]] en drie Arabiese [[gemsbok]]ke wat verbind is met ʿAṯtar, die Semitiese god van die oggend- en aandster.]]

Voordat hulle gekersten is, het die Aksoemiete 'n politeïstiese geloof aangehang wat verwant was aan die godsdiens van Suid-Arabië. Dit sluit in die gebruik van die sekelmaan-en-skyf-simbool van Suid-Arabië en die noordelike horing.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=Nx-qYO3zqlIC&amp;pg=PA292 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum and the northern Horn, 1000 BC – AD 1300 |last=Phillipson |first=David |publisher=James Currey |year=2012 |isbn=978-1847010414 |page=91}}&lt;/ref&gt; In die ''Algemene Geskiedenis van Afrika'', wat deur [[Unesco]] geborg is, stel die Franse argeoloog Francis Anfray voor die Aksoemiete het ʿAṯtar, sy seun Mahrem en Beher aanbid.&lt;ref&gt;{{cite book |title=UNESCO General History of Africa: Ancient Africa v. 2 |publisher=University of California Press |year=1990 |isbn=978-0520066977 |editor=G. Mokhtar |page=221}}&lt;/ref&gt;

Steve Kaplan meen 'n groot verandering in godsdiens het saam met die Aksoemitiese kultuur ontwikkel, en dat net ʿAṯtar van die ou gode oorgebly het. Die ander is vervang met wat hy noem 'n &quot;triade van inheemse gode, Mahrem, Beher en Medr&quot;. Koning Ezana se inskripsies en muntstukke voor sy kerstening dui daarop dat hy die gode ʿAṯtar, Beher, Medr en Mahrem kon aanbid het. Nog een van Ezana se inskripsies is duidelik Christelik en verwys na &quot;die Vader, die Seun en die Heilige Gees&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=A0XNvklcqbwC&amp;pg=PA77 |title=Encyclopedia of Africa Vol. I |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=Oxford University press |year=2010 |isbn=978-0195337709 |editor=Henry Louis Gates Jr., Kwame Anthony Appiah |page=77}}&lt;/ref&gt; Ezana het hom omstreeks 324 bekeer.&lt;ref name=&quot;isbn0-313-32273-2&quot;&gt;{{cite book |last=Adejumobi |first=Saheed A. |title=The History of Ethiopia |url=https://books.google.com/books?id=3Un6_LGIEyQC&amp;pg=PA171 |year=2007 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-32273-0 |page=171}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;goblues.org&quot;&gt;{{Cite web |url=http://goblues.org/faculty/weekse/files/2012/08/axum-and-the-solomonic-dynasty.pdf |title=GoBlues - Asheville School |date=16 May 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;obelisk bekerie&quot;&gt;{{cite web |location=Newark, USA |url-status=dead |url=http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |title=The Rise of the Askum Obelisk is the Rise of Ethiopian History |last1=Bekerie |first1=Ayele |access-date=2017-01-06 |publisher=Rutgers University |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100939/http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |archive-date=2017-01-07}}&lt;/ref&gt; Dit is bekend dat die Aksoemiete hulle tot die Christendom bekeer het, want die skyf en sekelmaan op hulle muntstukke is met die [[kruis]] vervang.

Aksoem is na bewering die tuiste van die [[verbondsark]]. [[Menelik I]] het glo die ark in die Kerk van Moeder Maria van Sion geplaas vir veilige bewaring.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot; /&gt;

Islam het Aksoem in die 7de eeu bereik toe die eerste volgelinge van die profeet [[Mohammed]] (ook bekend as die Metgeselle van die Profeet) [[Migrasie na Abessinië|uit Arabië migreer het]] weens hulle vervolging deur die Koeraisj, die regerende Arabiese stamfederasie van [[Mekka]]. Die Koeraisj het die koning probeer oorreed dat die vroeë Moslemse migrante rebelle was wat 'n nuwe godsdiens begin het waarvan nie hulle of die Aksoemiete al gehoor het nie. Die koning het aan hulle 'n oudiënsie verleen, maar eindelik geweier om die migrante uit te lewer. 'n Tweede migasie deur 100 Moslems het 'n paar jaar later plaasgevind. Arabiese inskripsies oor die Dahlak-argipel uit die middel 9de eeu bevestig die bestaan van 'n vroeë Moslemse teenwoordigheid in Aksoem.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 47.&lt;/ref&gt;

[[Beeld:KingEndybisEthiopia227-235CE.jpg|220px|thumb|Muntstukke van koning Endoebis, 227-235 n.C. Die een regs lui in Grieks ΕΝΔΥΒΙC ΒΑCΙΛΕΥC (&quot;Koning Endoebis&quot;).]]
===Muntstukke===
Die Aksoemitiese Ryk was een van die eerste Afrikastate wat geld gemunt het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;&gt;[http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf Kingdom of Axum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200925100701/http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf |date=2020-09-25 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;&gt;{{Cite web |last1=Záhoří |first1=Jan |date=February 2014 |title=Review: Phillipson, (2012). ''Foundations of an African civilization: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300'' |url=https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100243/https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |archive-date=2017-01-07 |access-date=2017-01-06}}&lt;/ref&gt; Dit het woorde in Ge'ez en Grieks bevat. Van die bewind van Endoebis tot met dié van Armah (omstreeks 270-610) is goue, silwer- en bronsmunte uitgegee. Om geld in antieke tye te munt was belangrik, want dit het gewys Aksoem se status was gelyk aan sy bure s'n. Baie van die muntstukke kan gebruik word as 'n aanduiding van wat gebeur het toe hulle gemunt is. 'n Voorbeeld is die toevoeging van 'n kruis op munte ná die kerstening van die Aksoemiete. Die teenwoordigheid van munte het ook handel vergemaklik en was terselfdertyd 'n nuttige instrument van propaganda en 'n bron van wins vir die ryk.

===Argitektuur===
====Paleise en ander huise====
[[Beeld:Stela aksum.jpg|220px|thumb|Die Koning Ezana-stele naby Aksoem.]]
Oor die algemeen is elitegeboue soos paleise op podiums gebou wat uit los klippe bestaan het wat met modderklei byeengehou is. Hoekblokke van [[graniet]] het op gereelde tussenposes 'n paar sentimeter na binne gestaan namate die gebou hoër geword het, en die mure het dus nouer na bo geword. Die podiums is dikwels al wat van Aksoemitiese geboue oorgebly het. Die mure het houtbalke gehad wat op hoeke uit die mure gesteek het; hulle is &quot;aapkoppe&quot; genoem. 

Paleise het gewoonlik bestaan uit 'n sentrale paviljoen omring deur bykomende geboue. Die grootste bekende struktuur in dié styl is die Ta'akha Marjam, wat 120 × 80&amp;nbsp;m groot was.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt;

Sommige kleimodelle van huise het bewaar gebly en gee 'n idee van hoe gewone huise gelyk het. Een wys 'n ronde hut met 'n dak wat in lae met gras gedek is, en 'n ander een wys 'n reghoekige huis met reghoekige deure en vensters, met 'n dak wat deur balke ondersteun is.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

====Steles====
Die Aksoemitiese steles is waarskynlik die makliks identifiseerbare deel van die argitektuur. Dié steenmonumente is gebruik om grafte aan te dui en verteenwoordig 'n paleis met verskeie verdiepings. Hulle is met vals deure en vensters versier. Die grootste stele sou 33&amp;nbsp;m hoog gestaan het as dit nie gebreek was nie. Hulle is ondergronds met swaar teengewigte gebalanseer. Die klip is dikwels versier met 'n patroon of embleem wat die koning of adellike se rang aandui.&lt;ref name=&quot;users.clas.ufl.edu&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;whc.unesco.org&quot;/&gt;

Vir belangrike monumente en steles is 'n sekere fyn soort graniet gebruik. Sulke steles word dikwels &quot;[[obelisk]]e&quot; genoem en kom voor in die Mai Hejja-steleveld.

===Buitelandse betrekkinge, handel en ekonomie===
[[Beeld:Periplous of the Erythraean Sea.svg|links|260px|thumb|Aksoem was 'n belangrike deelnemer aan internasionale handel tot die laaste deel van die 1ste millennium, toe hulle 'n lang agteruitgang beleef het weens onder meer druk van verskeie Moslemse streekmagte.]]

Aksoem was nou betrokke by die internasionale handel tussen die [[Indiese subkontinent]] en die Middellandse See-streek ([[Romeinse Ryk|Rome]], en later [[Bisantium]]). Die ryk het [[ivoor]], skilpaddop, [[goud]] en [[smarag]]de uitgevoer en [[sy]] en [[spesery]]e ingevoer.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;/&gt; Aksoem se toegang tot beide die Rooisee en die [[Nyl|Bo-Nyl]] het sy sterk vloot laat baat vind by handel tussen verskeie Afrika- ([[Nubië]]), Arabiese ([[Jemen]]) en Indiese state.

Die Rooisee was aanvanklik 'n onbelangriker handelsroete as die [[Persiese Golf]] en die oorlandse verbintenisse met die [[Levant]]. Van omstreeks die 1ste eeu is 'n roete van [[Egipte]] na [[Indië]] aangelê. Die Rooisee is daarvoor gebruik en die [[moeson]]winde het die bote gehelp om die [[Arabiese See]] regstreeks na Suid-Indië oor te steek. Teen omstreeks 100&amp;nbsp;n.C. het die volume van verkeer dié van ouer roetes verbygesteek. Rome se vraag na goedere van Suid-Indië het geweldig toegeneem, en dit het gelei tot 'n groter aantal skepe wat met die Rooisee langs gevaar het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;&gt;[http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf Kingdom of Axum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200925100701/http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf |date=2020-09-25 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;&gt;{{Cite web |last1=Záhoří |first1=Jan |date=February 2014 |title=Review: Phillipson, (2012). ''Foundations of an African civilization: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300'' |url=https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100243/https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |archive-date=2017-01-07 |access-date=2017-01-06}}&lt;/ref&gt; 

Die Koninkryk Aksoem was in die ideale posisie om voordeel uit die nuwe handelsituasie te trek. Adoelis het gou die hoofhawe vir die uitvoer van Afrikaprodukte geword, soos ivoor, [[wierook]], goud, [[slawe]] en eksotiese [[dier]]e. Die handel wat voorheen deur [[Koesj]] beheer is, is nou deur Aksoem oorheers. In die 2de en 3de eeu het Aksoem sy beheer or die suidelike Rooiseebekken uitgebrei. 'n Karavaanroete na Egipte is aangelê en Aksoem het die belangrikste verskaffer van Afrikagoedere aan die Romeinse Ryk geword.&lt;ref&gt;[http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html State Formation in Ancient Northeast Africa and the Indian Ocean Trade] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090114074953/http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html |date=2009-01-14 }}, by Stanley M. Burstein.&lt;/ref&gt;

==Agteruitgang==
[[Beeld:Hijra Abyssinia (Rashid ad-Din).jpg|thumb|270px|14de-eeuse Islamitiese uitbeelding van die [[Eerste Hidjra]].]]

Aksoemitiese handel in die Rooisee het waarskynlik gely onder die Persiese verowerings in Egipte en Sirië, gevolg deur die nederlae in Jemen. ’n Blywender impak het egter plaasgevind met die opkoms van [[Islam]] in die vroeë 7de eeu en die uitbreiding van die [[Rasjidoen-kalifaat]]. Aksoem het aanvanklik goeie betrekkinge met sy Islamitiese bure gehad. In 615 het vroeë [[Moslems]] uit [[Mekka]] wat van vervolging gevlug het, byvoorbeeld na Aksoem gereis en daar skuiling ontvang. Dié reis is bekend as die [[Eerste Hidjra]]. In 630 het [[Mohammed]] ’n vlootekspedisie teen vermeende Abessiniese seerowers gestuur, die Ekspedisie van Alkammah bin Moejazziz.&lt;ref&gt;E. Cerulli, &quot;Ethiopia's Relations with the Muslim World&quot; in ''Cambridge History of Africa: Africa from the Seventh to the Eleventh century'', p. 575.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 46.&lt;/ref&gt; 

Handel met die Romeinse en Bisantynse wêreld het tot stilstand gekom nadat die Arabiere die [[Oos-Romeinse Ryk|Oos-Romeinse provinsies]] verower het. Gevolglik het Aksoem ’n afname in welvaart ondervind weens toenemende isolasie en uiteindelik in die vroeë 8ste eeu opgehou om geld te munt.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Die agteruitgang van Aksoem het bygedra tot die opkoms van die nabygeleë Koninkryk Harla, wat deur Islam beïnvloed is.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=González-Ruibal |first1=Alfredo |title=Rise of the Nomad Kings—Pastoral Polities in the Horn of Africa (a.d. 650–1000) |publisher=Taylor &amp;#x26; Francis |url=&lt;a href=&quot;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916%7D%7D&quot;&gt;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Die Islamitiese verowerings alleen was nie verantwoordelik vir Aksoem se agteruitgang nie. Nog ’n rede was die uitbreidings van die Beja-nomades van Koesj. Weens die armoede van hulle land het baie van hulle begin migreer na die noordelike Ethiopiese plato. Aan die einde van die 7de eeu het ’n sterk Beja-stam, bekend as die Zanafaj, die Eritrea-plato binnegekom. Hulle het groot dele van die Eritrese hoogland oorrompel en geplunder, aangesien Aksoem nie meer sy soewereiniteit oor die grens kon handhaaf nie. Gevolglik is die verbinding met die Rooiseehawens verloor.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 49.&lt;/ref&gt;

Rondom dieselfde tyd is die Aksoemitiese bevolking gedwing om verder binnelands na die Ethiopiese hoogland te trek vir beskerming, en Aksoem as hoofstad is verlaat. Arabiese skrywers van dié tyd het voortgegaan om Ethiopië (nie meer Aksoem genoem nie) as ’n uitgestrekte en magtige staat te beskryf, hoewel hulle beheer oor die grootste deel van die kus en die meeste van hulle riviere verloor het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Terwyl grond in die noorde verloor is, is grond in die suide gewen, en hoewel Ethiopië nie meer ’n ekonomiese mag was nie, het dit steeds Arabiese handelaars gelok. Die hoofstad is toe suidwaarts na Koebar verskuif.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt; Die Arabiese skrywer Ja'koebi was die eerste persoon wat die nuwe Aksoemitiese hoofstad beskryf het. Dit was waarskynlik in die suidelike [[Tigrai-streek]] geleë. Die presiese ligging van die stad is egter tans onbekend.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 36.&lt;/ref&gt; In die 9de eeu was daar [[hongersnood]] in Ethiopië. Die Koptiese patriarge Jakobus (819-830) en Josef (830-849) van Alexandrië skryf Ethiopië se toestand toe aan oorlog, pes en onvoldoende reënval.&lt;ref&gt;Evetts, B.: &quot;History of the Patriarchs of the Coptic Church of Alexandria&quot;, by Sawirus ibn al-Mukaffa', bishop of al-Ashmunien, Vol I, IV, Menas I to Joseph, PO X fasc. 5. pp 375-551, Paris, 1904&lt;/ref&gt; In die 9de eeu, onder die bewind van Degna Djan, het die ryk suidwaarts uitgebrei.&lt;ref&gt;Werner J. Lange, &quot;History of the Southern Gonga (southwestern Ethiopia)&quot;, Steiner, 1982, p. 18&lt;/ref&gt;

====Goedit se inval====
{{Hoofartikel|Goedit}}
[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img45 Dungur.jpg|260px|thumb|Die ruïne van Doengoer in Aksoem.]]
Volgens die geskiedenis het 'n Joodse koningin met die naam Goedit die ryk omstreeks 960 verslaan en sy kerke en letterkunde verbrand. Hoewel daar bewyse is van kerke wat omstreeks dié tyd gebrand het, bevraagteken sommige Westerse skrywers haar bestaan. Goedit het ook ander geboue verwoes, Christene vervolg en ikone vernietig. Debatte word gevoer oor haar oorsprong. Sommige geleerdes meen sy was Joods of van 'n suidelike streek. Volgens een tradisionele weergawe het sy 40 jaar lank regeer en het haar dinastie tot in 1137 bestaan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Henze |first=Paul B. |url=https://books.google.com/books?id=gzwoedwOkQMC&amp;pg=PA49 |title=Layers of Time: A History of Ethiopia |date=2000 |publisher=Hurst &amp; Company |isbn=978-1-85065-393-6 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Volgens 'n mondelinge tradisie het Goedit aan die mag gekom nadat sy 'n koning van [[Beta Israel]] in Ethiopië vermoor het, en het sy daarna 40 jaar lank regeer. Sy het Aksoem met 'n Joodse leër binnegeval. Sy was vasbeslote om al die lede van die Aksoemitiese dinastie te vernietig, asook paleise, kerke en monumente in Tigrai. Boere in Noord-Etiopië vertel nog van haar berugte dade. Groot ruïnes en steles kom steeds in die gebied voor.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Childress |first=David Hatcher |url=https://books.google.com/books?id=N4pXDwAAQBAJ&amp;pg=PT207 |title=Ark of God: The Incredible Power of the Ark of the Covenant |date=2015-10-27 |publisher=SCB Distributors |isbn=978-1-939149-60-2 |language=en}}&lt;/ref&gt; 

Goedit het ook die laaste keiser van Aksoem, moontlik [[Dil Na'od]], vermoor. Volgens ander weergawes het die keiser gevlug.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jewel |first=Lady |url=https://books.google.com/books?id=Vx_N_bEKNj8C&amp;pg=PA246 |title=Keeper of the Ark (a Moses Trilogy): For the Love of Moses, for the Children of Moses, for the Children of God |date=August 2012 |publisher=WestBow |isbn=978-1-4497-5061-9 |language=en}}&lt;/ref&gt; Sy is na berig word opgevolg deur Dagna-Jan, wie se troonnaam Anbasa Wudem was.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Volgens een Ethiopiese tradisie is haar bewind ná 40 jaar omvergewerp deur [[Mara Takla Haymanot]], wat die vorming van die [[Zagwe-dinastie]] teweeggebring het deur die kinders wat sy by Dil Na'od gehad het.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mekonnen |first=Yohannes K. |url=https://books.google.com/books?id=Q0pZPp032c0C&amp;pg=PA288 |title=Ethiopia: The Land, Its People, History and Culture |date=April 2013 |publisher=New Africa Press |isbn=978-9987-16-024-2}}&lt;/ref&gt;

Ná 'n donker tydperk is die Aksoemitiese Ryk in die 11de of 12de eeu (heel waarskynlik omstreeks 1137) opgevolg deur die Zagwe-dinastie, hoewel dié se grootte en bekendheid beperk was. Tog speur [[Yekuno Amlak]], wat die laaste Zagwe-koning vermoor en die moderne [[Salomoniese Dinastie]] omstreeks 1270 gestig het, sy afkoms terug na Dil Na'od. 

Daar moet op gelet word dat die einde van die Koninkryk van Aksoem nie die einde van die Aksoemitiese kultuur en tradisies beteken het nie. Die argitektuur van die Zagwe-dinastie toon duidelike Aksoemitiese invloede.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Beeld:The North Stelae Park, Axum, Ethiopia (2812686646).jpg|Die grootste Aksoemitiese stele, wat omgeval en gebreek het.
Beeld:Ethio w4.jpg|'n Vaas van [[Asmara]] uit die Aksoemitiese tydperk.
Beeld:Axumite Palace (2827701317).jpg|'n Model van die Ta'akha Marjam-paleis.
Beeld:Axumite Architectural Fragments (2823506028).jpg|Aksoemitiese waterspuite in die vorm van leeukoppe.
Beeld:Ethio w29.jpg|Ingang na 'n Aksoemitiese grafkelder.
Beeld:Stelenpark in Axum 2010.JPG|Die Stelepark in Aksoem.
Beeld:Small Steles near Aksum.jpg|Klein steles in die Goedit-steleveld.
Beeld:Haiq Istefanos Church.jpg|Die Istifanos-klooster in Haik.
Beeld:Aksum-139458.jpg|'n Aksoemitiese stele in die woestyn.
&lt;/gallery&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Skakels==
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Aksum-ancient-kingdom-Africa|title=Aksum|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=12 Januarie 2019}}
{{Commons-kategorie inlyn|Kingdom of Aksum}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kingdom of Aksum}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Koninkryk Aksoem| ]]</text>
      <sha1>0we438bpyk8hhjkymdm0nr5tfmlyq3i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812794</id>
      <parentid>2812710</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:34:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>131157</id>
      </contributor>
      <comment>Red 0 verwysing(s) en merk 1 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2812794</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55110" sha1="1ov7j6ls7koe64jgs138o933tks1642" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam	=Koninkryk Aksoem
|gewone_lang_naam	={{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plaaslike naam|gez|መንግሥተ አኵስም}}}}
|gewone_naam	=Aksoem
|kontinent	=Afrika
|gebied		=Horing van Afrika
|land		=Djiboeti, Ethiopië, Eritrea, Jemen, Soedan
|era       	= [[Klassieke Oudheid]], [[Middeleeue]]
|status     	=Koninkryk
|status_teks	=
|ryk		=Koninkryk Aksoem
|bestaanstydperk =100-960
|jaar_begin	=100
|jaar_einde	=960
|datum_begin	=[[100]]
|datum_einde	=[[960]]
|gebeurtenis_begin	=Stigting
|gebeurtenis_einde	=Verowering deur [[Goedit]]
|gebeurtenis1	=
|datum_gebeurtenis1	=
|gebeurtenis2	=
|datum_gebeurtenis2	=
|gebeurtenis3	=
|datum_gebeurtenis3	=
|gebeurtenis4	=
|datum_gebeurtenis4	=
|gebeurtenis_voor	=
|datum_voor	=
|gebeurtenis_na	=
|datum_na	=
|v1		=Da'amot
|vlag_v1	=
|v2		=Koninkryk Himjar
|vlag_v2	=
|v3		=
|vlag_v3	=
|v4		=
|vlag_v4	=
|v5		=
|vlag_v5	=
|n1		=Medri Bahri
|vlag_n1	=
|n2		=[[Zagwe-dinastie]]
|vlag_n2	=
|n3		=Makuria
|vlag_n3	=
|n4		=Alodia
|vlag_n4	=
|n5		=Sassanidiese Ryk
|vlag_n5	=Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg
|beeld_vlag	=
|vlag = Vlag van Ethiopië
|beeld_wapen	=
|wapen = Wapen van Ethiopië
|beeld_kaart	=Kingdom of Aksum Map.png
|beeld_kaart_byskrif	=Die Koninkryk Aksoem, met die moderne grense aangedui.
|nasionale_leuse	=
|nasionale_volkslied	=
|wetgewer=
|godsdiens=Arabiese politeïsme (voor-Aksoemities tot 4de eeu)&lt;br /&gt;[[Judaïsme]] (tot ca. 330)&lt;br /&gt;[[Christendom]] ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]]; na ca. 330)
|hoofstad		=[[Aksoem]]
|breedtegraad_grade	=14
|breedtegraad_minute	=7
|breedtegraad_NS	=N
|lengtegraad_grade	=38
|lengtegraad_minute	=44
|lengtegraad_OW	        =O
|algemene_tale	=[[Ge'ez]]
|regeringstipe	=Monargie
|titel_leier	=Negus
|leier1		=[[Za Hakala]] &lt;small&gt;(eerste bekende)&lt;/small&gt;
|jaar_leier1	=ca. 100
|leier2		=[[Dil Na'od]] &lt;small&gt;(laaste)&lt;/small&gt;
|jaar_leier2	=ca. 940
|leier3		=
|jaar_leier3	=
|leier4		=
|jaar_leier4	=
|leier5		=
|jaar_leier5	=
|leier6		=
|jaar_leier6	=
|leier7		=
|jaar_leier7	=
|leier8		=
|jaar_leier8	=
|titel_verteenwoordiger = 
|verteenwoordiger1 = 
|jaar_verteenwoordiger1=
|verteenwoordiger2 = 
|jaar_verteenwoordiger2=
|verteenwoordiger3 = 
|jaar_verteenwoordiger3=
|verteenwoordiger4 = 
|jaar_verteenwoordiger4=
|verteenwoordiger5 = 
|jaar_verteenwoordiger5=
|verteenwoordiger6 = 
|jaar_verteenwoordiger6=
|verteenwoordiger7 = 
|jaar_verteenwoordiger7=
|verteenwoordiger8 = 
|jaar_verteenwoordiger8=
|titel_adjunk	=
|adjunk		=
|jaar_adjunk	=
|adjunk2	=
|jaar_adjunk2	=
|stat_jaar1	=350&lt;ref&gt;{{en}} [[Peter Turchin|Turchin, Peter]] and Jonathan M. Adams and Thomas D. Hall: &quot;East-West Orientation of Historical Empires and Modern States&quot;, bl. 222. Journal of World-Systems Research, Vol. XII, No. II, 2006&lt;/ref&gt;
|stat_bev1	=
|stat_opp1	=1250000
|bev_digtheid1	=
|stat_jaar2	=
|stat_bev2	=
|stat_opp2	=
|bev_digtheid2	=
|stat_jaar3	=
|stat_bev3	=
|stat_opp3	=
|bev_digtheid3	=
|stat_jaar4	=
|stat_bev4	=
|stat_opp4	=
|bev_digtheid4	=
|geldeenheid	=
}}

Die '''Koninkryk Aksoem''' ([[Ge'ez]]: አክሱም, ʾÄksum), of die '''Aksoemitiese Ryk''', was van die [[laat Oudheid]] tot die [[Middeleeue]] 'n koninkryk in [[Oos-Afrika]] en [[Arabië|Suid-Arabië]]. Dit was geleë in wat nou Noord-[[Ethiopie]] en [[Eritrea]] is, en het dele van die hedendaagse [[Djiboeti]] en [[Soedan]] ingesluit. Die koninkryk het uit die vroeëre [[Dʿmt]]-beskawing ontstaan en is in die 1ste eeu gestig.&lt;ref&gt;[https://whc.unesco.org/en/list/15/ The Cultural Heritage of Aksum.], UNESCO {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231008220415/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6477/|date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=69 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; [[Aksoem]] was baie eeue lank die koninkryk se hoofstad, totdat dit in die 9de eeu na [[Koebar]] geskuif is&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Burstein |first=Stanley |chapter=Africa: states, empires, and connections |year=2015 |doi=10.1017/cbo9781139059251.025 |title=The Cambridge World History: Volume 4: A World with States, Empires and Networks 1200 BCE–900 CE |volume=4 |pages=631–661 |editor-last=Benjamin |editor-first=Craig |series=The Cambridge World History |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-05925-1}}&lt;/ref&gt; weens afnemende handelsverbindings en voortdurende invalle.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot;&gt;{{cite book |last=Phillipson |first=David W. |year=2012 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300 |location=Woodbridge |publisher=James Currey |page=48 |isbn=978-1-84701-041-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |title=Rise and Fall of Axum, Ethiopia: A Geo-Archaeological Interpretation |journal=American Antiquity |volume=46 |issue=3 |pages=471–495 |last=Butzer |first=Karl W. |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |jstor=280596 |s2cid=162374800}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:ET Tigray asv2018-01 img12 Debre Damo Monastery.jpg|duimnael|links|260px|Tipiese Aksoemitiese [[argitektuur]]: die [[Kerk (gebou)|kerk]] van [[Debre Damo]] naby Aksoem.]]
[[Beeld:Aksum, chiesa nuova di santa maria di zion, costruita da haile selassie negli anni '60, esterno 00,0.jpg|thumb|links|260px|'n Aksoemitiese katedraal, die Maagd Maria van Sion.]]
Die profeet [[Mani]] het die Koninkryk Aksoem as een van die groot moondhede van die 3de eeu beskou, saam met [[Sassanidiese Ryk|Persië]], [[Romeinse Ryk|Rome]] en [[Drie Koninkryke|China]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=17 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het bly uitbrei onder die bewind van Gedarat (omstreeks 200-230), wat die eerste koning was wat by Suid-Arabiese sake betrokke was. Sy bewind het gelei tot beheer oor 'n groot deel van Wes-[[Jemen]]. Tydens die bewind van Endoebis (270-310) het Aksoem geld begin munt wat tot in Suid-[[Indië]] opgegrawe is.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Hahn |first=Wolfgang |year=2000 |title=Askumite Numismatics - A critical survey of recent Research |url=https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2000_num_6_155_2289 |journal=Revue Numismatique |volume=6 |issue=155 |pages=281–311 |doi=10.3406/numi.2000.2289 |access-date=9 September 2021}}&lt;/ref&gt; Die amptelike taal was [[Ge'ez]], 'n [[Semitiese taalfamilie|Semitiese taal]].

Namate die koninkryk 'n groot mag geword het op die handelsroete tussen Rome en Indië en dit 'n monopolie van handel in die [[Indiese Oseaan]] verkry het, het dit die Grieks-Romeinse kulturele sfeer betree. Vanweë sy bande met die Grieks-Romeinse wêreld het Aksoem in die middel 4de eeu die [[Christendom]] as staatsgodsdiens aangeneem onder [[Ezana]] (320's tot omstreeks 360).&lt;ref name=&quot;Derat34&quot;&gt;{{cite book |last=Derat |first=Marie-Laure |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |year=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=34 |chapter=Before the Solomonids: Crisis, Renaissance and the Emergence of the Zagwe Dynasty (Seventh–Thirteenth Centuries)}}&lt;/ref&gt; Ná hulle kerstening het die Aksoemiete ophou [[stele]]s bou.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot; /&gt; Die koninkryk het deur die laat Oudheid bly uitbrei: Dit het [[Koesj]] in 330 onder Ezana vir 'n kort tyd verower en van hulle die Griekse naam &quot;Ethiopië&quot; gekry.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |pages=15–16 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese oorheersing van die [[Rooisee]] het 'n hoogtepunt bereik tydens die bewind van [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] (514-542). In opdrag van die [[Bisantium|Bisantynse]] keiser [[Justinus I van Bisantium|Justinus I]] het hy die Koninkryk Himjar in Jemen aangeval om 'n einde te bring aan die vervolging van Christene, wat deur die Joodse koning Dhu Nuwas gepleeg is. Met die anneksasie van Himjar het die Koninkryk Aksoem sy grootste gebiedsomvang bereik: sowat 2,5&amp;nbsp;miljoen km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Die gebied is egter in die Aksoemities-Persiese Oorloë verloor.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |page=55 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het in beheer van Suid-Arabië gebly van 520 tot 525, toe Soemjafa Asjwa deur die Aksoemitiese militêre leier Abraha onttroon is.

Die koninkryk se geleidelike verval het teen die 7de eeu begin. In dié tyd is geld nie meer gemunt nie. Die Persiese (en later [[Moslem]]se) teenwoordigheid in die Rooisee het daartoe gelei dat Aksoem [[ekonomie]]s gely het, en die inwoners van die stad Aksoem het afgeneem. Saam met omgewings- en interne faktore, word dit beskou as die rede vir die verval. Aksoem se laaste drie eeue was 'n donker tydperk, en omstreeks 960 het die koninkryk onder onsekere toestande in duie gestort.&lt;ref name=&quot;Derat34&quot; /&gt; Ondanks Aksoem se posisie as een van die belangrikste ryke van die laat Oudheid, het dit in obskuriteit verval terwyl Ethiopië deur die Middeleeue afgesonder gebly het.&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot;&gt;{{cite book |last1=Fritsch |first1=Emmanuel |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |last2=Kidane |first2=Habtemichael |date=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=169 |chapter=The Medieval Ethiopian Orthodox Church and Its Liturgy}}&lt;/ref&gt;

==Etimologie==
Carlo Conti Rossini glo die naam &quot;Aksoem&quot; kom van 'n [[Semitiese tale|Semitiese]] wortel en beteken &quot;groen en digte tuin&quot; of &quot;vol gras&quot;.&lt;ref name=&quot;Mordechai32&quot;&gt;{{cite book |last=Selassie |first=Sergew Hable |url= |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |publisher= |year=1972 |isbn= |location= |pages=68 |language= |issn= |oclc= |access-date=}}&lt;/ref&gt;

==Geskiedenis==
===Vroeë geskiedenis===
Voor die stigting van Artoem was Eritrea en die [[Tigrai-streek|Tigrai]]-plato van Noord-Ethiopië die tuiste van 'n koninkryk bekend as [[Dʿmt]]. [[Argeologie]]se bewyse dui daarop dat die koninkryk deur [[Sabeërs]] van die hedendaagse Jemen beïnvloed is. Geleerdes het vroeër algemeen geglo Sabeërs was die stigters van die Semitiese beskawing in Ethiopië, maar dit is nou weerlê en hulle invloed word as klein beskou.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;&gt;{{Cite book |url=http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |title=Aksum: An African Civilization of Late Antiquity |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=University Press |year=1991 |location=Edinburgh |page=57 |access-date=February 1, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223427/http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |archive-date=January 23, 2013 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Die Sabese invloed het waarskynlik net 'n paar dekades geduur, maar hulle invloed op die latere Aksoemitiese beskawing sluit in die aanvaarding van die [[Suid-Arabiese alfabet|antieke Suid-Arabiese skrif]], wat in die [[Ge'ez-skrif]] ontwikkel het, en antieke Semitiese [[godsdiens]].&lt;ref name= Munro6162&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |pages=61–62 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die aanvanklike eeue van Aksoem se ontwikkeling, van 'n beskeie streeksentrum tot 'n beduidende mag, bly grootliks onduidelik. Artefakte uit die [[Steentydperk]] is opgegrawe by Gobedra, twee kilometer wes van Aksoem. Opgrawings op Beta Gijorgis, 'n heuwel noordwes van Aksoem, bevestig die pre-Aksoemitiese wortels van 'n nedersetting in die omgewing van Aksoem wat dateer van die 7de tot 4de eeu&amp;nbsp;v.C. Verdere bewyse uit opgrawings in die Stelepark in die hart van Aksoem staaf deurlopende aktiwiteit in die gebied vanaf die begin van die gewone era. Twee heuwels en twee strome lê oos en wes van Aksoem, wat moontlik die aanvanklike aansporing vir vestiging in dié gebied was.&lt;ref name=&quot;users.clas.ufl.edu&quot;&gt;[&lt;a href=&quot;http://users.clas.ufl.edu/sterk/junsem/haas.pdf&quot;&gt;http://users.clas.ufl.edu/sterk/junsem/haas.pdf{{Dooie skakel|date=Junie 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/a&gt; Gearchiveerde kopie] ufl.edu&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;whc.unesco.org&quot;&gt;{{Cite web |url=&lt;a href=&quot;http://whc.unesco.org/en/list/15&quot;&gt;http://whc.unesco.org/en/list/15&lt;/a&gt; |title=Aksum}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=173}}&lt;/ref&gt;

Argeologiese bewyse dui daarop dat die Aksoemitiese staatsvorm tussen 150&amp;nbsp;v.C en 150&amp;nbsp;n.C ontstaan het. Dit lyk of kleinskaalse distrik-&quot;koninkryke&quot; met baie groot gekonsentreerde gemeenskappe en een of meer elitewoning in die vroeë tydperk van die Koninkryk Aksoem bestaan het. Volgens Stuart Munro-Hay &quot;was was die koninkryk waarskynlik 'n konfederasie, wat gelei is deur 'n distriksvlakkoning wat die lojaliteit van ander klein konings binne die Aksoemitiese ryk geëis het. Die heerser van die Aksoemitiese koninkryk was dus &quot;koning van konings&quot; – 'n titel wat gereeld in inskripsies van dié tydperk gevind word. Daar is geen bewyse dat 'n enkele koninklike lyn reeds ontstaan het nie, en dit is heel moontlik dat by die dood van 'n koning van konings, 'n nuwe een uit al die konings in die konfederasie gekies sou word, eerder as deur die een of ander beginsel van geboortereg.&quot;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=181}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay (1991) ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity''. Edinburgh: University Press. p. 40. {{ISBN|0748601066}}&lt;/ref&gt;

===Opkoms van Aksoem===
[[Beeld:Adulis (8529061940).jpg|thumb|240px|Argeologiese opgrawings wat in 1907 by Adoelis gedoen is.]]
Die eerste historiese vermelding van Aksoem kom uit die ''Periplus van die Eritrese See'', 'n handelsgids wat waarskynlik van die middel van die 1ste eeu dateer. Aksoem word saam met onder meer die hawe Adoelis genoem as deel van die ryk van Zoskales. Die gebied word beskryf as hoofsaaklik die produseerder van ivoor en skilpaddoppe. Dit is duidelik dat Aksum, selfs in hierdie vroeë stadium van sy geskiedenis, 'n rol gespeel het in die handelsroete tussen Rome en Indië.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Phillips |first=Jacke |date=2016 |chapter=Aksum, Kingdom of |editor-last=MacKenzie |editor-first=John M. |title=The Encyclopedia of Empire |location=Hoboken |publisher=John Wiley &amp;#x26; Sons, Ltd. |pages=1–2 |isbn=9781118455074}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Binyam |first=Yonatan |title='Ethiopia' and the World, 330-1500 CE |last2=Krebs |first2=Verena |date=2024 |publisher=Cambridge University Press |isbn= |series= |location= |pages=5–6}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese beheer oor Adoelis het die ruil van Ethiopiese produkte vir buitelandse goedere moontlik gemaak. Beide [[Plinius die ouere]] en die ''Periplus'' verwys na dié hawe, geleë drie dae van die aanvanklike ivoormark by Coloe, wat self vyf dae van Aksoem was. Die handel oor die Rooisee, wat gestrek het van die Romeinse Ryk in die noorde tot Indië en [[Ceylon]] in die ooste, het 'n deurslaggewende rol in Aksoem se voorspoed gespeel. Die stad het floreer deur die uitvoer van goedere soos ivoor, skilpaddoppe en renosterhorings. Plinius het ook bykomende items genoem soos seekoeivel, ape en slawe. 

In die 2de eeu het [[Ptolemeus]] se geograaf na Aksoem verwys as 'n magtige koninkryk. Beide argeologiese vondste en tekste dui daarop dat 'n gesentraliseerde streeksbewind in dié tydperk in die Aksoemitiese gebied ontstaan het, gekenmerk deur gedefinieerde sosiale stratifikasie. Teen die begin van die 4de eeu was die Aksoemitiese staat goed gevestig, met stedelike sentrums; 'n amptelike geldeenheid, met munte in goud, silwer en koper; 'n intensiewe landboustelsel; en 'n georganiseerde militêre mag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=174}}&lt;/ref&gt;

Omstreeks 200 het Aksoemitiese ambisies uitgebrei na Suid-Arabië, waar Aksoemiete hulle skynbaar in al-Maafer gevestig het en op verskeie punte in konflikte betrokke was met Saba en Himjar. Hulle het ook verskillende bondgenote gevorm met hoofkoninkryke en stamme. In die vroeë deel van die 3de eeu het die konings Gadarat en 'Azaba militêre ekspedisies na die streek gestuur. Inskripsies van plaaslike Arabiese dinastieë verwys na dié heersers met die titel &quot;[[nadjasji]] van Aksoem en Habasjat&quot;. Later in die eeu word die ''mlky hhst dtwns wzqrns'' (konings van Habasjat Datawnas en Zaqarnas) ook genoem wat in Arabië veg. 

Volgens 'n Griekse inskripsie in Eritrea, bekend as die ''Monumentum Adulitanum'', het die Aksoemiete, gelei deur 'n anonieme koning, teen ongeveer die middel tot laat 3de eeu (moontlik omstreeks 240-260) beduidende territoriale uitbreiding in die [[Ethiopiese Hoogland]] en die [[Arabiese Skiereiland]] bereik, met hulle invloed wat gestrek het tot by die [[Tanameer]] en die grense van [[Egipte]].&lt;ref&gt;George Hatke, ''Aksum and Nubia: Warfare, Commerce, and Political Fictions in Ancient Northeast Africa'' (New York University Press, 2013), pp. 44. {{ISBN|0-7486-0106-6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dx.doi.org2&quot;&gt;{{Cite journal |date=August 1910 |title=The Christian Topography of Cosmas Indicopleustes |journal=Nature |volume=84 |issue=2127 |pages=133–134 |doi=10.1038/084133a0 |issn=0028-0836 |bibcode=1910Natur..84..133. |hdl=2027/coo1.ark:/13960/t07w6zm1b |s2cid=3942233 |url=&lt;a href=&quot;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&quot;&gt;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&lt;/a&gt; |hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=175}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:Rome Stele.jpg|duimnael|200px|links|Die Romeinse [[Stele]], of Aksoem-[[obelisk]], in [[Aksoem]], [[Tigrai-streek]], [[Ethiopië]].]]
Teen die einde van die 3de eeu het Aksoem erkenning gekry deur die profeet [[Mani]] as een van die vier groot moondhede van die wêreld saam met Rome, Persië en China. Namate Aksoem se politieke invloed uitgebrei het, het die grootsheid van sy monumente ook toegeneem. Opgrawings deur argeologiese ekspedisies het die vroeë gebruik van [[stele]]s aan die lig gebring, wat ontwikkel het van eenvoudige en growwe merkers tot sommige van die grootste monumente in Afrika. Die granietsteles in die hoofbegraafplaas van Aksoemitiese konings het verander van eenvoudig in sorgvuldig bewerkte graniet, in uiteindelik veelverdiepingtorings in 'n kenmerkende argitektoniese styl. Aksoemitiese argitektuur het massiewe bewerkte granietblokke, kleiner ongekapte klippe vir mure, messelklei, bakstene en sigbare houtuitsteeksels, bekend as &quot;aapkoppe&quot;, vertoon. Mure het na binne geleun en verskeie ingeboude nisse vir ekstra sterkte ingesluit. 

Aksoem en ander stede, soos Adoelis en Matara, het aansienlike &quot;paleise&quot; gehad wat hierdie argitektoniese styl gebruik het. In die vroeë 6de eeu het die reisiger-handelaar Kosmas Indikopleustes sy besoek aan Aksoem beskryf. Hy maak melding maak van die viertoringpaleis van die Aksoemitiese koning, versier met bronsstandbeelde van eenhorings. Aksoem het ook rye monumentale graniettrone gehad, waarskynlik met metaalstandbeelde gewy aan voor-Christelike gode. Hierdie trone het groot panele aan die kante en agterkant met inskripsies oor konings gehad, en het as oorwinningsmonumente gedien om hulle oorloë te dokumenteer.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=176}}&lt;/ref&gt;

[[Beeld:AXUM. Ezanas. Circa 330-360.jpg|thumb|220px|Muntstukke van koning Ezana, 330-360&amp;nbsp;n.C.]]
Koning Ezana was in die 4de eeu die eerste Christelike heerser van Aksoem. Sy munte en inskripsies toon omstreeks 340 die oorgang van voor-Christelike beelde na Christelike simboliek. Die bekering tot die Christendom was een van die mees rewolusionêre gebeurtenisse in die geskiedenis van Ethiopië, aangesien dit Aksoem 'n kulturele band met die Grieks-Romeinse wêreld gegee het. Aksoem het 'n politieke band gekry met die [[Bisantynse Ryk]], wat hom as beskermer van die Christendom beskou het. Drie inskripsies op die Ezanasteen dokumenteer die bekering van koning Ezana tot die Christendom en twee van sy militêre ekspedisies teen naburige gebiede, een in Grieks en die ander in Ge'ez. Die twee ekspedisies verwys na twee afsonderlike veldtogte, een teen die &quot;Noba&quot; en die ander teen die Beja. Volgens die inskripsie was die Noba êrens rondom die samevloei van die Nyl en Atbara gevestig, waar hulle blykbaar groot dele van Koesj oorgeneem het. Tog het hulle nie die Koesjiete uit hulle kerngebied verdryf nie, aangesien die inskripsie meld dat die Aksoemiete by die samevloei van die twee riviere teen hulle geveg het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=177}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: He-N |page=1193}}&lt;/ref&gt;

Koning Kaleb het 'n ekspedisie gestuur teen die Joodse koning Dhu Nuwas van Himjar in Jemen, wat Christene daar vervolg het. Kaleb het lof ontvang as die veroweraar van Jemen. Hy het sy titel uitgebrei om &quot;koning van Hadramawt&quot; in Suidoos-Jemen in te sluit, asook van die Jemense kusvlakte en hoogland, en &quot;al hulle Arabiere&quot;. Dit dui op die uitgebreide invloed van Aksoem oor die Rooisee tot in Arabië. Dhu Nuwas is afgesit en vermoor, en Kaleb het 'n Arabiese onderkoning met die naam Esimifaios in sy plek aangestel, maar sy bewind het net kort bestaan: Hy is ná vyf jaar in 'n staatsgreep deur die Aksoemiet Abraha van die troon gesit. Kaleb het twee ekspedisies teen Abraha gestuur, maar albei is verslaan. Daarna het Abraha oor Jemen bly regeer danksy 'n heffingsooreenkoms met die koning van Aksoem.&lt;ref&gt;{{Cite book |title=History of the Later Roman Empire |last=Bury |first=J. B. |publisher=Macmillan |year=1923 |pages=325–326 |volume=II}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt;

Ná Abraha se dood het sy seun Masroek Abraha hom opgevolg en heffings aan Aksoem bly betaal. Sy halfbroer Ma'd-Karib het egter in opstand gekom. Hy het eers hulp by Justinus I gesoek, maar toe dit geweier word, het hy hom tot die Sassanidiese keiser Chosrow I gewend, en dit het gelei tot die Aksoemities-Persiese Oorloë waarin Masroek gedood is. Ná die val van Aksoemitiese Jemen in 570 is Ma'd-Karib se seun Saif op die troon geplaas. In 575 het die oorlog weer begin nadat Aksoemiete Saif vermoor het. Die Persiese generaal Wahrez het Aksoem se heerskappy in Jemen met 'n groot leër beëindig en die erfgoewerneur van Jemen geword. Volgens Stuart Munro-Hay kon dié oorloë Aksoem se swanesang as groot mag gewees het, met 'n verswakking van Aksoem se gesag en 'n oorgebruik van geld en mannekrag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=178}}&lt;/ref&gt;

==Gemeenskap==
[[Beeld:Aksum-107532.jpg|thumb|260px|Aksoemitiese steles en ruïnes.]]

Die Aksoemitiese bevolking het hoofsaaklik uit [[Semitiese tale|Semities]]sprekende groepe bestaan. Een van hulle was die Agʿazi, wat [[Ge'ez]] gepraat het. Die kommentator van die Adoelis-inskripsie identifiseer hulle as die hoofinwoners van Aksoem en sy omgewing. Die [[Koesjitiese tale|Koesjitiessprekende]] [[Agau-volk]] het ook in die koninkryk gewoon. Kosmas Indiopleustes het opgemerk ’n &quot;goewerneur van Agau&quot; is deur koning Kaleb van Aksoem toevertrou met die beskerming van die belangrike langafstandkaravaanroetes uit die suide, wat daarop dui dat hulle binne die suidelike grens van die Koninkryk Aksoem gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hable Selassie |first1=Sergew |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |pages=27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 50.&lt;/ref&gt; 

Aksoem het ook ’n aansienlike [[Grieke|Griekse]] bevolking gehad wat in die stede Ptolemeus en Adoelis gewoon het.&lt;ref&gt;Crawford Young, ''The Rising Tide of Cultural Pluralism: The Nation-state at Bay?'', (University of Wisconsin Press: 1993), p. 160&lt;/ref&gt; [[Nyl|Nilotiese]] groepe het ook in Aksoem gewoon. Inskripsies uit die tyd van Ezana noem die &quot;Barja&quot;, ’n stam wat in die westelike deel van die ryk gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Pankhrust |first1=Richard |title=The Ethiopian Borderlands |year=1997 |page=33 |publisher=The Red Sea Press |isbn=9780932415196 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hatke |first1=George |title=Aksum and Nubia |date=7 January 2013 |publisher=NYU Press |isbn=9780814762837 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese nedersettings was versprei oor ’n beduidende deel van die hoogland in die noordelike [[Horing van Afrika]], met die meerderheid geleë in Noordoos-Tigrai, Ethiopië en streke van Eritrea. Ondanks die konsentrasie in dié gebiede was sommige Aksoemitiese nedersettings verafgeleë. Benewens die hoogland, is terreine uit die Aksoemitiese tydperk ontdek aan die Rooiseekus van Eritrea, naby die Golf van Zoela. Talle Aksoemitiese nedersettings was strategies geleë langs ’n as wat van Aksoem na die Golf van Zoela geloop het, en vorm ’n roete wat die Aksoemitiese hoofstad op die hoogland met die hoofhawe van Adoelis aan die Rooisee verbind het. Aan dié roete was twee van die grootste nedersettings in die Eritrese hoogland, Matara en Kohaito, geleë. Die konsentrasie van dié Aksoemitiese nedersettings dui op ’n hoë bevolkingsdigtheid in die hooglande van Tigrai en Sentraal-Eritrea. Min is bekend oor die suidelike streke van die koninkryk. 

’n Komplekse landboustelsel, wat [[besproeiing]], [[dam]]konstruksie, terrasbou en [[ploeg]]boerdery behels het, het ’n deurslaggewende rol gespeel in die ondersteuning van beide stedelike en landelike bevolkings. Aksoemitiese boere het ’n verskeidenheid graangewasse verbou met 'n oorsprong uit beide [[Afrika]] en die [[Nabye Ooste]]. Dié gewasse sluit in [[tef]], [[vingermanna]], [[graansorghum]], [[koring]], [[gars]] en [[hawer]]. Hulle het ook lynsaad, [[katoen]], [[druiwe]] en peulgewasse van Nabye Oosterse oorsprong soos lensies, [[Boontjie|tuinbone]], [[kekerertjie]]s, gewone [[ertjie]]s en grasertjies verbou. Ander belangrike gewasse sluit kalbasse en [[bronkors]] in. Dié uiteenlopende reeks gewasse, gekombineer met veeteelt ([[bees]]te, [[Skaap|skape]] en [[bok]]ke), het bygedra tot die skepping van ’n hoogs produktiewe inheemse voedselproduksietradisie. Dit het ’n integrale rol gespeel in die ontwikkeling van die Aksoemitiese ekonomie en die konsolidasie van staatsmag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=187}}&lt;/ref&gt;

==Kultuur==
[[Beeld:Garima-Gospels-completed-project-2.jpg|links|thumb|200px|[[Ge'ez-skrif]] in die [[Garima-evangelies]].]]

Die Aksoemitiese Ryk het 'n aantal suksesse behaal, soos sy eie [[alfabet]], die [[Ge'ez-skrif]], wat later aangepas is om [[klinker]]s in te sluit om dit 'n [[abugida]] te maak. Verder is reusagtige [[obelisk]]e in die vroeë jare van die ryk opgerig om keisers en adellikes se grafte aan te dui, en ondergrondse grafkelders is gebou. Die bekendste obelisk was die Obelisk van Aksoem.

[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img41 Stelae Park.jpg|thumb|180px|Aksoemitiese grafkelders.]]
[[Beeld:Yeha, chiesa di abuna aftse, museo, manoscritto del xviii secolo 01 sogno di giuseppe.jpg|links|thumb|200px|'n Geïlustreerde manuskrip oor [[Maria|moeder Maria]].]]
Onder keiser Ezana het Aksoem omstreeks 325 die [[Kopties-Ortodokse Kerk|Koptiese Christendom]] aanvaar in die plek van die voorheen [[Politeïsme|politeïstiese]] en [[Judaïsme|Judaïstiese]] geloof. Die Aksoemitiese Koptiese Kerk het plek gemaak vir die hedendaagse [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat eers in 1959 onafhanklik geword het van die Koptiese Kerk) en die [[Eritrees-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat in 1993 outonomie van die Ethiopiese kerk gekry het). Sedert die skeuring met Ortodoksie ná die [[Konsilie van Chalcedon]] (451), is dit 'n belangrike [[Miafisitisme|miafisitistiese]] kerk, met sy liturgie steeds in Ge'ez.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;&gt;{{cite web |title=The wealth of Africa – The kingdom of Aksum: Teachers' notes |url=https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |website=The British Museum |archive-url=https://web.archive.org/web/20191104191259/https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |archive-date=4 November 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;&gt;{{cite web |title=Daily Life in Aksum |url=https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |website=www.hmhco.com/ (formerly eduplace.com) |publisher=Houghton Mifflin Company. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200803075358/https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |archive-date=3 August 2020 |series=Research Reports: Daily Life in Ancient Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;georgeocox&quot;&gt;{{cite book |title=African Empires and Civilizations : Ancient and Medieval |first=George O. |last=Cox |publisher=Routledge |year=2015 |page=71}}&lt;/ref&gt;

===Taal===
[[Grieks]] het die amptelike en letterkundige taal van die Aksoemitiese Ryk geword vanweë die invloed van die aansienlike hoeveelheid Ethiopies-Griekse gemeenskappe in Aksoem, Adoelis, Ptolemeus en ander stede in die streek gedurende die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese]] tye.&lt;ref name=&quot;abbasalamavol68&quot;&gt;{{cite book |title=Abba Salama Volumes 6-8 |publisher=University of California |year=1975 |pages=24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;andebrhanweldegiorgis&quot;&gt;{{cite book |author=Andebrhan Welde Giorgis |title=Eritrea at a Crossroads A Narrative of Triumph, Betrayal and Hope |publisher=Strategic Book Publishing and Rights Company |year=2014 |page=19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;McLaughlin&quot;&gt;Raoul McLaughlin, ''The Roman Empire and the Indian Ocean'', p. 114, Barnsley, Pen &amp; Sword Military, 2012, {{ISBN|9781-78346-381-7}}.&lt;/ref&gt; Grieks is gebruik in die ryk se administrasie, internasionale diplomasie en handel. Dit kan duidelik gesien word in inskripsies en op muntstukke.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot;&gt;{{cite book |author=Judith S. McKenzie |title=The Garima Gospels: Early Illuminated Gospel Books from Ethiopia |author2=Francis Watson |publisher=NYU Press |year=2016 |pages=18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;americannumismaticsociety&quot;&gt;{{cite book |author=American Numismatic Society |title=Museum Notes, Volumes 29 to 31 |publisher=American Numismatic Society |year=1984 |pages=165}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;fjnothling&quot;&gt;{{cite book |author=F. J. Nöthling |title=Pre-colonial Africa: Her Civilisations and Foreign Contacts |publisher=Southern Book Publishers |year=1989 |pages=58}}&lt;/ref&gt; Ge'ez is saam met Grieks in die koninklike hof gepraat. Hoewel dit aanvanklik 'n gesproke taal was, is dit in die Ou Suid-Arabiese skrif geskryf.&lt;ref name=&quot;unescoscientifichistoryofafrica&quot;&gt;{{cite book |author=Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa |title=Ancient Civilizations of Africa |publisher=Heinemann Educational Books |year=1981 |pages=398}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jamescowlesprichard&quot;&gt;{{cite book |author=James Cowles Prichard |title=Researches Into the Physical History of Mankind, Volume 1 |publisher=John and Arthur Arch, Cornhill |year=1826 |pages=284}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;encylopediabritannica&quot;&gt;{{cite book |title=The Encyclopædia Britannica: The New Volumes, Constituting, in Combination with the Twenty-nine Volumes of the Eleventh Edition, the Twelfth Edition of that Work, and Also Supplying a New, Distinctive, and Independent Library of Reference Dealing with Events and Developments of the Period 1910 to 1921 Inclusive, Volume 24 |publisher=Encyclopædia Britannica Company, Limited |year=1911 |pages=629}}&lt;/ref&gt; 

In die 4de eeu het Ezana die Ge'ez-skrif bevorder en Ge'ez 'n ampstaal naas Grieks gemaak. Teen die 6de eeu was letterkundige vertalings in Ge'ez algemeen.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;thomasolambdin&quot;&gt;{{cite book |author=Thomas O. Lambdin |title=Introduction to Classical Ethiopic (Geʻez) |publisher=Brill |year=2018 |pages=1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;washingtonforeignareasstudiesdivision&quot;&gt;{{cite book |author=American University (Washington, D.C.). Foreign Areas Studies Division |title=Area Handbook for Ethiopia |author2=Irving Kaplan |publisher=U.S. Government Printing Office |year=1964 |pages=34}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |date=1991 |publisher=Edinburgh University Press |isbn=0748601066 |location=Edinburgh |page=5}}&lt;/ref&gt; Ná die 7de-eeuse Moslemse verowerings in die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Afrika]], wat Aksoem van die Grieks-Romeinse wêreld afgesonder het, is Ge'ez heeltemal deur Grieks vervang.&lt;ref name=&quot;muhammadjamalaldinmukhtar&quot;&gt;{{cite book |author=Muḥammad Jamāl al-Dīn Mukhtār |title=UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition: Ancient Africa |publisher=University of California Press |year=1990 |pages=234}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot; /&gt;

===Letterkunde===
Vroeg in die Christelike tydperk is verskeie geskrifte al in Ge'ez vertaal vir godsdienstige doeleindes. Die bekendste hiervan is die [[Garima-evangelies]], 'n stel manuskripte wat al vier evangelies bevat het. Dit is tussen die 4de en 6de eeu in Ethiopies vertaal.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite journal |last=Kim |first=Sergey |date=2022-11-08 |title=New Studies of the Structure and the Texts of Abba Garima Ethiopian Gospels |url=https://journals.openedition.org/afriques/3494 |journal=Afriques. Débats, méthodes et terrains d'histoire |language=en |issue=13 |doi=10.4000/afriques.3494 |issn=2108-6796 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Aanhalings uit die [[Bybel]] kom in verskeie Aksoemitiese inskripsies voor wat in Suid-Arabië ontdek is.&lt;ref name=&quot;:15&quot;&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=76–78 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt; Die [[Aksoemitiese Versameling]], uit min of meer dieselfde tydperk, is 'n manuskrip met verskeie tekste wat 'n groot aantal dokumente bevat wat in Ge'ez vertaal is en wat handel oor onderwerpe soos liturgie, kerkreg, historiografie, briewe, verhandelings, ensovoorts.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Bausi |first=Alessandro |last2=Brita |first2=Antonella |last3=Marco Di Bella |last4=Nosnitsin |first4=Denis |last5=Rabin |first5=Ira |last6=Sarris |first6=Nikolas |date=2020 |title=The Aksumite Collection or Codex Σ (Sinodos of Qǝfrǝyā, MS C3-IV-71/C3-IV-73, Ethio-SPaRe UM-039): Codicological and Palaeographical Observations. With a Note on Material Analysis of Inks. |url=https://flore.unifi.it/handle/2158/1239688 |journal=Comparative Oriental Manuscript Studies Bulletin |volume=6 |pages=127–171 |doi=10.25592/uhhfdm.8470}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=73 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt;

Ander vertalings sluit in die hele Griekse Bybel, tekste soos die boeke [[1 Henog|Henog]], [[Boek van Jubileë|Jubileë]], 4 Barug en die Hemelvaart van [[Jesaja]], asook ander teologiese tekste. Inheemse tekste van Ethiopië uit dié tydperk is minder seker, maar daar is baie vertalings uit Grieks.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Butts |first=Aaron |title=Eastern Christianity: a reader |date=2021 |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co |isbn=978-0-8028-7686-7 |editor-last=Walters |editor-first=J. Edward |location=Chicago |pages=369–370 |chapter=Ethiopic}}&lt;/ref&gt; In onlangse jare het die bekende korpus van Aksoemitiese letterkunde aansienlik gegroei.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Bausi |first=Alessandro |title=Ethiopia and the Christian Ecumene: Cultural Transmission, Translation, and Reception |date=2020-01-08 |work=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |pages=225–226 |url=https://brill.com/display/book/edcoll/9789004419582/BP000022.xml |access-date=2025-03-28 |publisher=Brill |language=en |doi=10.1163/9789004419582_010 |isbn=978-90-04-41958-2}}&lt;/ref&gt;

===Godsdiens===
[[Beeld:South Arabian - Fragment of a Frieze with an Ibex and Oryxes - Walters 2138.jpg|thumb|220px|'n Suid-Arabiese stele met 'n [[steenbok]] en drie Arabiese [[gemsbok]]ke wat verbind is met ʿAṯtar, die Semitiese god van die oggend- en aandster.]]

Voordat hulle gekersten is, het die Aksoemiete 'n politeïstiese geloof aangehang wat verwant was aan die godsdiens van Suid-Arabië. Dit sluit in die gebruik van die sekelmaan-en-skyf-simbool van Suid-Arabië en die noordelike horing.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=Nx-qYO3zqlIC&amp;pg=PA292 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum and the northern Horn, 1000 BC – AD 1300 |last=Phillipson |first=David |publisher=James Currey |year=2012 |isbn=978-1847010414 |page=91}}&lt;/ref&gt; In die ''Algemene Geskiedenis van Afrika'', wat deur [[Unesco]] geborg is, stel die Franse argeoloog Francis Anfray voor die Aksoemiete het ʿAṯtar, sy seun Mahrem en Beher aanbid.&lt;ref&gt;{{cite book |title=UNESCO General History of Africa: Ancient Africa v. 2 |publisher=University of California Press |year=1990 |isbn=978-0520066977 |editor=G. Mokhtar |page=221}}&lt;/ref&gt;

Steve Kaplan meen 'n groot verandering in godsdiens het saam met die Aksoemitiese kultuur ontwikkel, en dat net ʿAṯtar van die ou gode oorgebly het. Die ander is vervang met wat hy noem 'n &quot;triade van inheemse gode, Mahrem, Beher en Medr&quot;. Koning Ezana se inskripsies en muntstukke voor sy kerstening dui daarop dat hy die gode ʿAṯtar, Beher, Medr en Mahrem kon aanbid het. Nog een van Ezana se inskripsies is duidelik Christelik en verwys na &quot;die Vader, die Seun en die Heilige Gees&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=A0XNvklcqbwC&amp;pg=PA77 |title=Encyclopedia of Africa Vol. I |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=Oxford University press |year=2010 |isbn=978-0195337709 |editor=Henry Louis Gates Jr., Kwame Anthony Appiah |page=77}}&lt;/ref&gt; Ezana het hom omstreeks 324 bekeer.&lt;ref name=&quot;isbn0-313-32273-2&quot;&gt;{{cite book |last=Adejumobi |first=Saheed A. |title=The History of Ethiopia |url=https://books.google.com/books?id=3Un6_LGIEyQC&amp;pg=PA171 |year=2007 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-32273-0 |page=171}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;goblues.org&quot;&gt;{{Cite web |url=http://goblues.org/faculty/weekse/files/2012/08/axum-and-the-solomonic-dynasty.pdf |title=GoBlues - Asheville School |date=16 May 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;obelisk bekerie&quot;&gt;{{cite web |location=Newark, USA |url-status=dead |url=http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |title=The Rise of the Askum Obelisk is the Rise of Ethiopian History |last1=Bekerie |first1=Ayele |access-date=2017-01-06 |publisher=Rutgers University |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100939/http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |archive-date=2017-01-07}}&lt;/ref&gt; Dit is bekend dat die Aksoemiete hulle tot die Christendom bekeer het, want die skyf en sekelmaan op hulle muntstukke is met die [[kruis]] vervang.

Aksoem is na bewering die tuiste van die [[verbondsark]]. [[Menelik I]] het glo die ark in die Kerk van Moeder Maria van Sion geplaas vir veilige bewaring.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot; /&gt;

Islam het Aksoem in die 7de eeu bereik toe die eerste volgelinge van die profeet [[Mohammed]] (ook bekend as die Metgeselle van die Profeet) [[Migrasie na Abessinië|uit Arabië migreer het]] weens hulle vervolging deur die Koeraisj, die regerende Arabiese stamfederasie van [[Mekka]]. Die Koeraisj het die koning probeer oorreed dat die vroeë Moslemse migrante rebelle was wat 'n nuwe godsdiens begin het waarvan nie hulle of die Aksoemiete al gehoor het nie. Die koning het aan hulle 'n oudiënsie verleen, maar eindelik geweier om die migrante uit te lewer. 'n Tweede migasie deur 100 Moslems het 'n paar jaar later plaasgevind. Arabiese inskripsies oor die Dahlak-argipel uit die middel 9de eeu bevestig die bestaan van 'n vroeë Moslemse teenwoordigheid in Aksoem.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 47.&lt;/ref&gt;

[[Beeld:KingEndybisEthiopia227-235CE.jpg|220px|thumb|Muntstukke van koning Endoebis, 227-235 n.C. Die een regs lui in Grieks ΕΝΔΥΒΙC ΒΑCΙΛΕΥC (&quot;Koning Endoebis&quot;).]]
===Muntstukke===
Die Aksoemitiese Ryk was een van die eerste Afrikastate wat geld gemunt het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;&gt;[http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf Kingdom of Axum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200925100701/http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf |date=2020-09-25 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;&gt;{{Cite web |last1=Záhoří |first1=Jan |date=February 2014 |title=Review: Phillipson, (2012). ''Foundations of an African civilization: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300'' |url=https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100243/https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |archive-date=2017-01-07 |access-date=2017-01-06}}&lt;/ref&gt; Dit het woorde in Ge'ez en Grieks bevat. Van die bewind van Endoebis tot met dié van Armah (omstreeks 270-610) is goue, silwer- en bronsmunte uitgegee. Om geld in antieke tye te munt was belangrik, want dit het gewys Aksoem se status was gelyk aan sy bure s'n. Baie van die muntstukke kan gebruik word as 'n aanduiding van wat gebeur het toe hulle gemunt is. 'n Voorbeeld is die toevoeging van 'n kruis op munte ná die kerstening van die Aksoemiete. Die teenwoordigheid van munte het ook handel vergemaklik en was terselfdertyd 'n nuttige instrument van propaganda en 'n bron van wins vir die ryk.

===Argitektuur===
====Paleise en ander huise====
[[Beeld:Stela aksum.jpg|220px|thumb|Die Koning Ezana-stele naby Aksoem.]]
Oor die algemeen is elitegeboue soos paleise op podiums gebou wat uit los klippe bestaan het wat met modderklei byeengehou is. Hoekblokke van [[graniet]] het op gereelde tussenposes 'n paar sentimeter na binne gestaan namate die gebou hoër geword het, en die mure het dus nouer na bo geword. Die podiums is dikwels al wat van Aksoemitiese geboue oorgebly het. Die mure het houtbalke gehad wat op hoeke uit die mure gesteek het; hulle is &quot;aapkoppe&quot; genoem. 

Paleise het gewoonlik bestaan uit 'n sentrale paviljoen omring deur bykomende geboue. Die grootste bekende struktuur in dié styl is die Ta'akha Marjam, wat 120 × 80&amp;nbsp;m groot was.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt;

Sommige kleimodelle van huise het bewaar gebly en gee 'n idee van hoe gewone huise gelyk het. Een wys 'n ronde hut met 'n dak wat in lae met gras gedek is, en 'n ander een wys 'n reghoekige huis met reghoekige deure en vensters, met 'n dak wat deur balke ondersteun is.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

====Steles====
Die Aksoemitiese steles is waarskynlik die makliks identifiseerbare deel van die argitektuur. Dié steenmonumente is gebruik om grafte aan te dui en verteenwoordig 'n paleis met verskeie verdiepings. Hulle is met vals deure en vensters versier. Die grootste stele sou 33&amp;nbsp;m hoog gestaan het as dit nie gebreek was nie. Hulle is ondergronds met swaar teengewigte gebalanseer. Die klip is dikwels versier met 'n patroon of embleem wat die koning of adellike se rang aandui.&lt;ref name=&quot;users.clas.ufl.edu&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;whc.unesco.org&quot;/&gt;

Vir belangrike monumente en steles is 'n sekere fyn soort graniet gebruik. Sulke steles word dikwels &quot;[[obelisk]]e&quot; genoem en kom voor in die Mai Hejja-steleveld.

===Buitelandse betrekkinge, handel en ekonomie===
[[Beeld:Periplous of the Erythraean Sea.svg|links|260px|thumb|Aksoem was 'n belangrike deelnemer aan internasionale handel tot die laaste deel van die 1ste millennium, toe hulle 'n lang agteruitgang beleef het weens onder meer druk van verskeie Moslemse streekmagte.]]

Aksoem was nou betrokke by die internasionale handel tussen die [[Indiese subkontinent]] en die Middellandse See-streek ([[Romeinse Ryk|Rome]], en later [[Bisantium]]). Die ryk het [[ivoor]], skilpaddop, [[goud]] en [[smarag]]de uitgevoer en [[sy]] en [[spesery]]e ingevoer.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;/&gt; Aksoem se toegang tot beide die Rooisee en die [[Nyl|Bo-Nyl]] het sy sterk vloot laat baat vind by handel tussen verskeie Afrika- ([[Nubië]]), Arabiese ([[Jemen]]) en Indiese state.

Die Rooisee was aanvanklik 'n onbelangriker handelsroete as die [[Persiese Golf]] en die oorlandse verbintenisse met die [[Levant]]. Van omstreeks die 1ste eeu is 'n roete van [[Egipte]] na [[Indië]] aangelê. Die Rooisee is daarvoor gebruik en die [[moeson]]winde het die bote gehelp om die [[Arabiese See]] regstreeks na Suid-Indië oor te steek. Teen omstreeks 100&amp;nbsp;n.C. het die volume van verkeer dié van ouer roetes verbygesteek. Rome se vraag na goedere van Suid-Indië het geweldig toegeneem, en dit het gelei tot 'n groter aantal skepe wat met die Rooisee langs gevaar het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;/&gt; 

Die Koninkryk Aksoem was in die ideale posisie om voordeel uit die nuwe handelsituasie te trek. Adoelis het gou die hoofhawe vir die uitvoer van Afrikaprodukte geword, soos ivoor, [[wierook]], goud, [[slawe]] en eksotiese [[dier]]e. Die handel wat voorheen deur [[Koesj]] beheer is, is nou deur Aksoem oorheers. In die 2de en 3de eeu het Aksoem sy beheer or die suidelike Rooiseebekken uitgebrei. 'n Karavaanroete na Egipte is aangelê en Aksoem het die belangrikste verskaffer van Afrikagoedere aan die Romeinse Ryk geword.&lt;ref&gt;[http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html State Formation in Ancient Northeast Africa and the Indian Ocean Trade] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090114074953/http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html |date=2009-01-14 }}, by Stanley M. Burstein.&lt;/ref&gt;

==Agteruitgang==
[[Beeld:Hijra Abyssinia (Rashid ad-Din).jpg|thumb|270px|14de-eeuse Islamitiese uitbeelding van die [[Eerste Hidjra]].]]

Aksoemitiese handel in die Rooisee het waarskynlik gely onder die Persiese verowerings in Egipte en Sirië, gevolg deur die nederlae in Jemen. ’n Blywender impak het egter plaasgevind met die opkoms van [[Islam]] in die vroeë 7de eeu en die uitbreiding van die [[Rasjidoen-kalifaat]]. Aksoem het aanvanklik goeie betrekkinge met sy Islamitiese bure gehad. In 615 het vroeë [[Moslems]] uit [[Mekka]] wat van vervolging gevlug het, byvoorbeeld na Aksoem gereis en daar skuiling ontvang. Dié reis is bekend as die [[Eerste Hidjra]]. In 630 het [[Mohammed]] ’n vlootekspedisie teen vermeende Abessiniese seerowers gestuur, die Ekspedisie van Alkammah bin Moejazziz.&lt;ref&gt;E. Cerulli, &quot;Ethiopia's Relations with the Muslim World&quot; in ''Cambridge History of Africa: Africa from the Seventh to the Eleventh century'', p. 575.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 46.&lt;/ref&gt; 

Handel met die Romeinse en Bisantynse wêreld het tot stilstand gekom nadat die Arabiere die [[Oos-Romeinse Ryk|Oos-Romeinse provinsies]] verower het. Gevolglik het Aksoem ’n afname in welvaart ondervind weens toenemende isolasie en uiteindelik in die vroeë 8ste eeu opgehou om geld te munt.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Die agteruitgang van Aksoem het bygedra tot die opkoms van die nabygeleë Koninkryk Harla, wat deur Islam beïnvloed is.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=González-Ruibal |first1=Alfredo |title=Rise of the Nomad Kings—Pastoral Polities in the Horn of Africa (a.d. 650–1000) |publisher=Taylor &amp;#x26; Francis |url=&lt;a href=&quot;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916%7D%7D&quot;&gt;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Die Islamitiese verowerings alleen was nie verantwoordelik vir Aksoem se agteruitgang nie. Nog ’n rede was die uitbreidings van die Beja-nomades van Koesj. Weens die armoede van hulle land het baie van hulle begin migreer na die noordelike Ethiopiese plato. Aan die einde van die 7de eeu het ’n sterk Beja-stam, bekend as die Zanafaj, die Eritrea-plato binnegekom. Hulle het groot dele van die Eritrese hoogland oorrompel en geplunder, aangesien Aksoem nie meer sy soewereiniteit oor die grens kon handhaaf nie. Gevolglik is die verbinding met die Rooiseehawens verloor.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 49.&lt;/ref&gt;

Rondom dieselfde tyd is die Aksoemitiese bevolking gedwing om verder binnelands na die Ethiopiese hoogland te trek vir beskerming, en Aksoem as hoofstad is verlaat. Arabiese skrywers van dié tyd het voortgegaan om Ethiopië (nie meer Aksoem genoem nie) as ’n uitgestrekte en magtige staat te beskryf, hoewel hulle beheer oor die grootste deel van die kus en die meeste van hulle riviere verloor het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Terwyl grond in die noorde verloor is, is grond in die suide gewen, en hoewel Ethiopië nie meer ’n ekonomiese mag was nie, het dit steeds Arabiese handelaars gelok. Die hoofstad is toe suidwaarts na Koebar verskuif.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt; Die Arabiese skrywer Ja'koebi was die eerste persoon wat die nuwe Aksoemitiese hoofstad beskryf het. Dit was waarskynlik in die suidelike [[Tigrai-streek]] geleë. Die presiese ligging van die stad is egter tans onbekend.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 36.&lt;/ref&gt; In die 9de eeu was daar [[hongersnood]] in Ethiopië. Die Koptiese patriarge Jakobus (819-830) en Josef (830-849) van Alexandrië skryf Ethiopië se toestand toe aan oorlog, pes en onvoldoende reënval.&lt;ref&gt;Evetts, B.: &quot;History of the Patriarchs of the Coptic Church of Alexandria&quot;, by Sawirus ibn al-Mukaffa', bishop of al-Ashmunien, Vol I, IV, Menas I to Joseph, PO X fasc. 5. pp 375-551, Paris, 1904&lt;/ref&gt; In die 9de eeu, onder die bewind van Degna Djan, het die ryk suidwaarts uitgebrei.&lt;ref&gt;Werner J. Lange, &quot;History of the Southern Gonga (southwestern Ethiopia)&quot;, Steiner, 1982, p. 18&lt;/ref&gt;

====Goedit se inval====
{{Hoofartikel|Goedit}}
[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img45 Dungur.jpg|260px|thumb|Die ruïne van Doengoer in Aksoem.]]
Volgens die geskiedenis het 'n Joodse koningin met die naam Goedit die ryk omstreeks 960 verslaan en sy kerke en letterkunde verbrand. Hoewel daar bewyse is van kerke wat omstreeks dié tyd gebrand het, bevraagteken sommige Westerse skrywers haar bestaan. Goedit het ook ander geboue verwoes, Christene vervolg en ikone vernietig. Debatte word gevoer oor haar oorsprong. Sommige geleerdes meen sy was Joods of van 'n suidelike streek. Volgens een tradisionele weergawe het sy 40 jaar lank regeer en het haar dinastie tot in 1137 bestaan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Henze |first=Paul B. |url=https://books.google.com/books?id=gzwoedwOkQMC&amp;pg=PA49 |title=Layers of Time: A History of Ethiopia |date=2000 |publisher=Hurst &amp; Company |isbn=978-1-85065-393-6 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Volgens 'n mondelinge tradisie het Goedit aan die mag gekom nadat sy 'n koning van [[Beta Israel]] in Ethiopië vermoor het, en het sy daarna 40 jaar lank regeer. Sy het Aksoem met 'n Joodse leër binnegeval. Sy was vasbeslote om al die lede van die Aksoemitiese dinastie te vernietig, asook paleise, kerke en monumente in Tigrai. Boere in Noord-Etiopië vertel nog van haar berugte dade. Groot ruïnes en steles kom steeds in die gebied voor.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Childress |first=David Hatcher |url=https://books.google.com/books?id=N4pXDwAAQBAJ&amp;pg=PT207 |title=Ark of God: The Incredible Power of the Ark of the Covenant |date=2015-10-27 |publisher=SCB Distributors |isbn=978-1-939149-60-2 |language=en}}&lt;/ref&gt; 

Goedit het ook die laaste keiser van Aksoem, moontlik [[Dil Na'od]], vermoor. Volgens ander weergawes het die keiser gevlug.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jewel |first=Lady |url=https://books.google.com/books?id=Vx_N_bEKNj8C&amp;pg=PA246 |title=Keeper of the Ark (a Moses Trilogy): For the Love of Moses, for the Children of Moses, for the Children of God |date=August 2012 |publisher=WestBow |isbn=978-1-4497-5061-9 |language=en}}&lt;/ref&gt; Sy is na berig word opgevolg deur Dagna-Jan, wie se troonnaam Anbasa Wudem was.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Volgens een Ethiopiese tradisie is haar bewind ná 40 jaar omvergewerp deur [[Mara Takla Haymanot]], wat die vorming van die [[Zagwe-dinastie]] teweeggebring het deur die kinders wat sy by Dil Na'od gehad het.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mekonnen |first=Yohannes K. |url=https://books.google.com/books?id=Q0pZPp032c0C&amp;pg=PA288 |title=Ethiopia: The Land, Its People, History and Culture |date=April 2013 |publisher=New Africa Press |isbn=978-9987-16-024-2}}&lt;/ref&gt;

Ná 'n donker tydperk is die Aksoemitiese Ryk in die 11de of 12de eeu (heel waarskynlik omstreeks 1137) opgevolg deur die Zagwe-dinastie, hoewel dié se grootte en bekendheid beperk was. Tog speur [[Yekuno Amlak]], wat die laaste Zagwe-koning vermoor en die moderne [[Salomoniese Dinastie]] omstreeks 1270 gestig het, sy afkoms terug na Dil Na'od. 

Daar moet op gelet word dat die einde van die Koninkryk van Aksoem nie die einde van die Aksoemitiese kultuur en tradisies beteken het nie. Die argitektuur van die Zagwe-dinastie toon duidelike Aksoemitiese invloede.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Beeld:The North Stelae Park, Axum, Ethiopia (2812686646).jpg|Die grootste Aksoemitiese stele, wat omgeval en gebreek het.
Beeld:Ethio w4.jpg|'n Vaas van [[Asmara]] uit die Aksoemitiese tydperk.
Beeld:Axumite Palace (2827701317).jpg|'n Model van die Ta'akha Marjam-paleis.
Beeld:Axumite Architectural Fragments (2823506028).jpg|Aksoemitiese waterspuite in die vorm van leeukoppe.
Beeld:Ethio w29.jpg|Ingang na 'n Aksoemitiese grafkelder.
Beeld:Stelenpark in Axum 2010.JPG|Die Stelepark in Aksoem.
Beeld:Small Steles near Aksum.jpg|Klein steles in die Goedit-steleveld.
Beeld:Haiq Istefanos Church.jpg|Die Istifanos-klooster in Haik.
Beeld:Aksum-139458.jpg|'n Aksoemitiese stele in die woestyn.
&lt;/gallery&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Skakels==
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Aksum-ancient-kingdom-Africa|title=Aksum|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=12 Januarie 2019}}
{{Commons-kategorie inlyn|Kingdom of Aksum}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kingdom of Aksum}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Koninkryk Aksoem| ]]</text>
      <sha1>1ov7j6ls7koe64jgs138o933tks1642</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812907</id>
      <parentid>2812794</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:02:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <origin>2812907</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54715" sha1="opi2pdflno2xsirtw1qm6n0jm826u3i" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam	=Koninkryk Aksoem
|gewone_lang_naam	={{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plaaslike naam|gez|መንግሥተ አኵስም}}}}
|gewone_naam	=Aksoem
|kontinent	=Afrika
|gebied		=Horing van Afrika
|land		=Djiboeti, Ethiopië, Eritrea, Jemen, Soedan
|era       	= [[Klassieke Oudheid]], [[Middeleeue]]
|status     	=Koninkryk
|status_teks	=
|ryk		=Koninkryk Aksoem
|bestaanstydperk =100-960
|jaar_begin	=100
|jaar_einde	=960
|datum_begin	=[[100]]
|datum_einde	=[[960]]
|gebeurtenis_begin	=Stigting
|gebeurtenis_einde	=Verowering deur [[Goedit]]
|gebeurtenis1	=
|datum_gebeurtenis1	=
|gebeurtenis2	=
|datum_gebeurtenis2	=
|gebeurtenis3	=
|datum_gebeurtenis3	=
|gebeurtenis4	=
|datum_gebeurtenis4	=
|gebeurtenis_voor	=
|datum_voor	=
|gebeurtenis_na	=
|datum_na	=
|v1		=Da'amot
|vlag_v1	=
|v2		=Koninkryk Himjar
|vlag_v2	=
|v3		=
|vlag_v3	=
|v4		=
|vlag_v4	=
|v5		=
|vlag_v5	=
|n1		=Medri Bahri
|vlag_n1	=
|n2		=[[Zagwe-dinastie]]
|vlag_n2	=
|n3		=Makuria
|vlag_n3	=
|n4		=Alodia
|vlag_n4	=
|n5		=Sassanidiese Ryk
|vlag_n5	=Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg
|beeld_vlag	=
|vlag = Vlag van Ethiopië
|beeld_wapen	=
|wapen = Wapen van Ethiopië
|beeld_kaart	=Kingdom of Aksum Map.png
|beeld_kaart_byskrif	=Die Koninkryk Aksoem, met die moderne grense aangedui.
|nasionale_leuse	=
|nasionale_volkslied	=
|wetgewer=
|godsdiens=Arabiese politeïsme (voor-Aksoemities tot 4de eeu)&lt;br /&gt;[[Judaïsme]] (tot ca. 330)&lt;br /&gt;[[Christendom]] ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]]; na ca. 330)
|hoofstad		=[[Aksoem]]
|breedtegraad_grade	=14
|breedtegraad_minute	=7
|breedtegraad_NS	=N
|lengtegraad_grade	=38
|lengtegraad_minute	=44
|lengtegraad_OW	        =O
|algemene_tale	=[[Ge'ez]]
|regeringstipe	=Monargie
|titel_leier	=Negus
|leier1		=[[Za Hakala]] &lt;small&gt;(eerste bekende)&lt;/small&gt;
|jaar_leier1	=ca. 100
|leier2		=[[Dil Na'od]] &lt;small&gt;(laaste)&lt;/small&gt;
|jaar_leier2	=ca. 940
|leier3		=
|jaar_leier3	=
|leier4		=
|jaar_leier4	=
|leier5		=
|jaar_leier5	=
|leier6		=
|jaar_leier6	=
|leier7		=
|jaar_leier7	=
|leier8		=
|jaar_leier8	=
|titel_verteenwoordiger = 
|verteenwoordiger1 = 
|jaar_verteenwoordiger1=
|verteenwoordiger2 = 
|jaar_verteenwoordiger2=
|verteenwoordiger3 = 
|jaar_verteenwoordiger3=
|verteenwoordiger4 = 
|jaar_verteenwoordiger4=
|verteenwoordiger5 = 
|jaar_verteenwoordiger5=
|verteenwoordiger6 = 
|jaar_verteenwoordiger6=
|verteenwoordiger7 = 
|jaar_verteenwoordiger7=
|verteenwoordiger8 = 
|jaar_verteenwoordiger8=
|titel_adjunk	=
|adjunk		=
|jaar_adjunk	=
|adjunk2	=
|jaar_adjunk2	=
|stat_jaar1	=350&lt;ref&gt;{{en}} [[Peter Turchin|Turchin, Peter]] and Jonathan M. Adams and Thomas D. Hall: &quot;East-West Orientation of Historical Empires and Modern States&quot;, bl. 222. Journal of World-Systems Research, Vol. XII, No. II, 2006&lt;/ref&gt;
|stat_bev1	=
|stat_opp1	=1250000
|bev_digtheid1	=
|stat_jaar2	=
|stat_bev2	=
|stat_opp2	=
|bev_digtheid2	=
|stat_jaar3	=
|stat_bev3	=
|stat_opp3	=
|bev_digtheid3	=
|stat_jaar4	=
|stat_bev4	=
|stat_opp4	=
|bev_digtheid4	=
|geldeenheid	=
}}

Die '''Koninkryk Aksoem''' ([[Ge'ez]]: አክሱም, ʾÄksum), of die '''Aksoemitiese Ryk''', was van die [[laat Oudheid]] tot die [[Middeleeue]] 'n koninkryk in [[Oos-Afrika]] en [[Arabië|Suid-Arabië]]. Dit was geleë in wat nou Noord-[[Ethiopie]] en [[Eritrea]] is, en het dele van die hedendaagse [[Djiboeti]] en [[Soedan]] ingesluit. Die koninkryk het uit die vroeëre [[Dʿmt]]-beskawing ontstaan en is in die 1ste eeu gestig.&lt;ref&gt;[https://whc.unesco.org/en/list/15/ The Cultural Heritage of Aksum.], UNESCO {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231008220415/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6477/|date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=69 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; [[Aksoem]] was baie eeue lank die koninkryk se hoofstad, totdat dit in die 9de eeu na [[Koebar]] geskuif is&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Burstein |first=Stanley |chapter=Africa: states, empires, and connections |year=2015 |doi=10.1017/cbo9781139059251.025 |title=The Cambridge World History: Volume 4: A World with States, Empires and Networks 1200 BCE–900 CE |volume=4 |pages=631–661 |editor-last=Benjamin |editor-first=Craig |series=The Cambridge World History |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-05925-1}}&lt;/ref&gt; weens afnemende handelsverbindings en voortdurende invalle.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot;&gt;{{cite book |last=Phillipson |first=David W. |year=2012 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300 |location=Woodbridge |publisher=James Currey |page=48 |isbn=978-1-84701-041-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |title=Rise and Fall of Axum, Ethiopia: A Geo-Archaeological Interpretation |journal=American Antiquity |volume=46 |issue=3 |pages=471–495 |last=Butzer |first=Karl W. |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |jstor=280596 |s2cid=162374800}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:ET Tigray asv2018-01 img12 Debre Damo Monastery.jpg|duimnael|links|260px|Tipiese Aksoemitiese [[argitektuur]]: die [[Kerk (gebou)|kerk]] van [[Debre Damo]] naby Aksoem.]]
[[Beeld:Aksum, chiesa nuova di santa maria di zion, costruita da haile selassie negli anni '60, esterno 00,0.jpg|thumb|links|260px|'n Aksoemitiese katedraal, die Maagd Maria van Sion.]]
Die profeet [[Mani]] het die Koninkryk Aksoem as een van die groot moondhede van die 3de eeu beskou, saam met [[Sassanidiese Ryk|Persië]], [[Romeinse Ryk|Rome]] en [[Drie Koninkryke|China]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=17 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het bly uitbrei onder die bewind van Gedarat (omstreeks 200-230), wat die eerste koning was wat by Suid-Arabiese sake betrokke was. Sy bewind het gelei tot beheer oor 'n groot deel van Wes-[[Jemen]]. Tydens die bewind van Endoebis (270-310) het Aksoem geld begin munt wat tot in Suid-[[Indië]] opgegrawe is.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Hahn |first=Wolfgang |year=2000 |title=Askumite Numismatics - A critical survey of recent Research |url=https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2000_num_6_155_2289 |journal=Revue Numismatique |volume=6 |issue=155 |pages=281–311 |doi=10.3406/numi.2000.2289 |access-date=9 September 2021}}&lt;/ref&gt; Die amptelike taal was [[Ge'ez]], 'n [[Semitiese taalfamilie|Semitiese taal]].

Namate die koninkryk 'n groot mag geword het op die handelsroete tussen Rome en Indië en dit 'n monopolie van handel in die [[Indiese Oseaan]] verkry het, het dit die Grieks-Romeinse kulturele sfeer betree. Vanweë sy bande met die Grieks-Romeinse wêreld het Aksoem in die middel 4de eeu die [[Christendom]] as staatsgodsdiens aangeneem onder [[Ezana]] (320's tot omstreeks 360).&lt;ref name=&quot;Derat34&quot;&gt;{{cite book |last=Derat |first=Marie-Laure |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |year=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=34 |chapter=Before the Solomonids: Crisis, Renaissance and the Emergence of the Zagwe Dynasty (Seventh–Thirteenth Centuries)}}&lt;/ref&gt; Ná hulle kerstening het die Aksoemiete ophou [[stele]]s bou.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot; /&gt; Die koninkryk het deur die laat Oudheid bly uitbrei: Dit het [[Koesj]] in 330 onder Ezana vir 'n kort tyd verower en van hulle die Griekse naam &quot;Ethiopië&quot; gekry.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |pages=15–16 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese oorheersing van die [[Rooisee]] het 'n hoogtepunt bereik tydens die bewind van [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] (514-542). In opdrag van die [[Bisantium|Bisantynse]] keiser [[Justinus I van Bisantium|Justinus I]] het hy die Koninkryk Himjar in Jemen aangeval om 'n einde te bring aan die vervolging van Christene, wat deur die Joodse koning Dhu Nuwas gepleeg is. Met die anneksasie van Himjar het die Koninkryk Aksoem sy grootste gebiedsomvang bereik: sowat 2,5&amp;nbsp;miljoen km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Die gebied is egter in die Aksoemities-Persiese Oorloë verloor.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |page=55 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het in beheer van Suid-Arabië gebly van 520 tot 525, toe Soemjafa Asjwa deur die Aksoemitiese militêre leier Abraha onttroon is.

Die koninkryk se geleidelike verval het teen die 7de eeu begin. In dié tyd is geld nie meer gemunt nie. Die Persiese (en later [[Moslem]]se) teenwoordigheid in die Rooisee het daartoe gelei dat Aksoem [[ekonomie]]s gely het, en die inwoners van die stad Aksoem het afgeneem. Saam met omgewings- en interne faktore, word dit beskou as die rede vir die verval. Aksoem se laaste drie eeue was 'n donker tydperk, en omstreeks 960 het die koninkryk onder onsekere toestande in duie gestort.&lt;ref name=&quot;Derat34&quot; /&gt; Ondanks Aksoem se posisie as een van die belangrikste ryke van die laat Oudheid, het dit in obskuriteit verval terwyl Ethiopië deur die Middeleeue afgesonder gebly het.&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot;&gt;{{cite book |last1=Fritsch |first1=Emmanuel |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |last2=Kidane |first2=Habtemichael |date=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=169 |chapter=The Medieval Ethiopian Orthodox Church and Its Liturgy}}&lt;/ref&gt;

==Etimologie==
Carlo Conti Rossini glo die naam &quot;Aksoem&quot; kom van 'n [[Semitiese tale|Semitiese]] wortel en beteken &quot;groen en digte tuin&quot; of &quot;vol gras&quot;.&lt;ref name=&quot;Mordechai32&quot;&gt;{{cite book |last=Selassie |first=Sergew Hable |url= |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |publisher= |year=1972 |isbn= |location= |pages=68 |language= |issn= |oclc= |access-date=}}&lt;/ref&gt;

==Geskiedenis==
===Vroeë geskiedenis===
Voor die stigting van Artoem was Eritrea en die [[Tigrai-streek|Tigrai]]-plato van Noord-Ethiopië die tuiste van 'n koninkryk bekend as [[Dʿmt]]. [[Argeologie]]se bewyse dui daarop dat die koninkryk deur [[Sabeërs]] van die hedendaagse Jemen beïnvloed is. Geleerdes het vroeër algemeen geglo Sabeërs was die stigters van die Semitiese beskawing in Ethiopië, maar dit is nou weerlê en hulle invloed word as klein beskou.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;&gt;{{Cite book |url=http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |title=Aksum: An African Civilization of Late Antiquity |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=University Press |year=1991 |location=Edinburgh |page=57 |access-date=February 1, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223427/http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |archive-date=January 23, 2013 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Die Sabese invloed het waarskynlik net 'n paar dekades geduur, maar hulle invloed op die latere Aksoemitiese beskawing sluit in die aanvaarding van die [[Suid-Arabiese alfabet|antieke Suid-Arabiese skrif]], wat in die [[Ge'ez-skrif]] ontwikkel het, en antieke Semitiese [[godsdiens]].&lt;ref name= Munro6162&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |pages=61–62 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die aanvanklike eeue van Aksoem se ontwikkeling, van 'n beskeie streeksentrum tot 'n beduidende mag, bly grootliks onduidelik. Artefakte uit die [[Steentydperk]] is opgegrawe by Gobedra, twee kilometer wes van Aksoem. Opgrawings op Beta Gijorgis, 'n heuwel noordwes van Aksoem, bevestig die pre-Aksoemitiese wortels van 'n nedersetting in die omgewing van Aksoem wat dateer van die 7de tot 4de eeu&amp;nbsp;v.C. Verdere bewyse uit opgrawings in die Stelepark in die hart van Aksoem staaf deurlopende aktiwiteit in die gebied vanaf die begin van die gewone era. Twee heuwels en twee strome lê oos en wes van Aksoem, wat moontlik die aanvanklike aansporing vir vestiging in dié gebied was.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=173}}&lt;/ref&gt;

Argeologiese bewyse dui daarop dat die Aksoemitiese staatsvorm tussen 150&amp;nbsp;v.C en 150&amp;nbsp;n.C ontstaan het. Dit lyk of kleinskaalse distrik-&quot;koninkryke&quot; met baie groot gekonsentreerde gemeenskappe en een of meer elitewoning in die vroeë tydperk van die Koninkryk Aksoem bestaan het. Volgens Stuart Munro-Hay &quot;was was die koninkryk waarskynlik 'n konfederasie, wat gelei is deur 'n distriksvlakkoning wat die lojaliteit van ander klein konings binne die Aksoemitiese ryk geëis het. Die heerser van die Aksoemitiese koninkryk was dus &quot;koning van konings&quot; – 'n titel wat gereeld in inskripsies van dié tydperk gevind word. Daar is geen bewyse dat 'n enkele koninklike lyn reeds ontstaan het nie, en dit is heel moontlik dat by die dood van 'n koning van konings, 'n nuwe een uit al die konings in die konfederasie gekies sou word, eerder as deur die een of ander beginsel van geboortereg.&quot;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=181}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay (1991) ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity''. Edinburgh: University Press. p. 40. {{ISBN|0748601066}}&lt;/ref&gt;

===Opkoms van Aksoem===
[[Beeld:Adulis (8529061940).jpg|thumb|240px|Argeologiese opgrawings wat in 1907 by Adoelis gedoen is.]]
Die eerste historiese vermelding van Aksoem kom uit die ''Periplus van die Eritrese See'', 'n handelsgids wat waarskynlik van die middel van die 1ste eeu dateer. Aksoem word saam met onder meer die hawe Adoelis genoem as deel van die ryk van Zoskales. Die gebied word beskryf as hoofsaaklik die produseerder van ivoor en skilpaddoppe. Dit is duidelik dat Aksum, selfs in hierdie vroeë stadium van sy geskiedenis, 'n rol gespeel het in die handelsroete tussen Rome en Indië.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Phillips |first=Jacke |date=2016 |chapter=Aksum, Kingdom of |editor-last=MacKenzie |editor-first=John M. |title=The Encyclopedia of Empire |location=Hoboken |publisher=John Wiley &amp;#x26; Sons, Ltd. |pages=1–2 |isbn=9781118455074}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Binyam |first=Yonatan |title='Ethiopia' and the World, 330-1500 CE |last2=Krebs |first2=Verena |date=2024 |publisher=Cambridge University Press |isbn= |series= |location= |pages=5–6}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese beheer oor Adoelis het die ruil van Ethiopiese produkte vir buitelandse goedere moontlik gemaak. Beide [[Plinius die ouere]] en die ''Periplus'' verwys na dié hawe, geleë drie dae van die aanvanklike ivoormark by Coloe, wat self vyf dae van Aksoem was. Die handel oor die Rooisee, wat gestrek het van die Romeinse Ryk in die noorde tot Indië en [[Ceylon]] in die ooste, het 'n deurslaggewende rol in Aksoem se voorspoed gespeel. Die stad het floreer deur die uitvoer van goedere soos ivoor, skilpaddoppe en renosterhorings. Plinius het ook bykomende items genoem soos seekoeivel, ape en slawe. 

In die 2de eeu het [[Ptolemeus]] se geograaf na Aksoem verwys as 'n magtige koninkryk. Beide argeologiese vondste en tekste dui daarop dat 'n gesentraliseerde streeksbewind in dié tydperk in die Aksoemitiese gebied ontstaan het, gekenmerk deur gedefinieerde sosiale stratifikasie. Teen die begin van die 4de eeu was die Aksoemitiese staat goed gevestig, met stedelike sentrums; 'n amptelike geldeenheid, met munte in goud, silwer en koper; 'n intensiewe landboustelsel; en 'n georganiseerde militêre mag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=174}}&lt;/ref&gt;

Omstreeks 200 het Aksoemitiese ambisies uitgebrei na Suid-Arabië, waar Aksoemiete hulle skynbaar in al-Maafer gevestig het en op verskeie punte in konflikte betrokke was met Saba en Himjar. Hulle het ook verskillende bondgenote gevorm met hoofkoninkryke en stamme. In die vroeë deel van die 3de eeu het die konings Gadarat en 'Azaba militêre ekspedisies na die streek gestuur. Inskripsies van plaaslike Arabiese dinastieë verwys na dié heersers met die titel &quot;[[nadjasji]] van Aksoem en Habasjat&quot;. Later in die eeu word die ''mlky hhst dtwns wzqrns'' (konings van Habasjat Datawnas en Zaqarnas) ook genoem wat in Arabië veg. 

Volgens 'n Griekse inskripsie in Eritrea, bekend as die ''Monumentum Adulitanum'', het die Aksoemiete, gelei deur 'n anonieme koning, teen ongeveer die middel tot laat 3de eeu (moontlik omstreeks 240-260) beduidende territoriale uitbreiding in die [[Ethiopiese Hoogland]] en die [[Arabiese Skiereiland]] bereik, met hulle invloed wat gestrek het tot by die [[Tanameer]] en die grense van [[Egipte]].&lt;ref&gt;George Hatke, ''Aksum and Nubia: Warfare, Commerce, and Political Fictions in Ancient Northeast Africa'' (New York University Press, 2013), pp. 44. {{ISBN|0-7486-0106-6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dx.doi.org2&quot;&gt;{{Cite journal |date=August 1910 |title=The Christian Topography of Cosmas Indicopleustes |journal=Nature |volume=84 |issue=2127 |pages=133–134 |doi=10.1038/084133a0 |issn=0028-0836 |bibcode=1910Natur..84..133. |hdl=2027/coo1.ark:/13960/t07w6zm1b |s2cid=3942233 |url=&lt;a href=&quot;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&quot;&gt;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&lt;/a&gt; |hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=175}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:Rome Stele.jpg|duimnael|200px|links|Die Romeinse [[Stele]], of Aksoem-[[obelisk]], in [[Aksoem]], [[Tigrai-streek]], [[Ethiopië]].]]
Teen die einde van die 3de eeu het Aksoem erkenning gekry deur die profeet [[Mani]] as een van die vier groot moondhede van die wêreld saam met Rome, Persië en China. Namate Aksoem se politieke invloed uitgebrei het, het die grootsheid van sy monumente ook toegeneem. Opgrawings deur argeologiese ekspedisies het die vroeë gebruik van [[stele]]s aan die lig gebring, wat ontwikkel het van eenvoudige en growwe merkers tot sommige van die grootste monumente in Afrika. Die granietsteles in die hoofbegraafplaas van Aksoemitiese konings het verander van eenvoudig in sorgvuldig bewerkte graniet, in uiteindelik veelverdiepingtorings in 'n kenmerkende argitektoniese styl. Aksoemitiese argitektuur het massiewe bewerkte granietblokke, kleiner ongekapte klippe vir mure, messelklei, bakstene en sigbare houtuitsteeksels, bekend as &quot;aapkoppe&quot;, vertoon. Mure het na binne geleun en verskeie ingeboude nisse vir ekstra sterkte ingesluit. 

Aksoem en ander stede, soos Adoelis en Matara, het aansienlike &quot;paleise&quot; gehad wat hierdie argitektoniese styl gebruik het. In die vroeë 6de eeu het die reisiger-handelaar Kosmas Indikopleustes sy besoek aan Aksoem beskryf. Hy maak melding maak van die viertoringpaleis van die Aksoemitiese koning, versier met bronsstandbeelde van eenhorings. Aksoem het ook rye monumentale graniettrone gehad, waarskynlik met metaalstandbeelde gewy aan voor-Christelike gode. Hierdie trone het groot panele aan die kante en agterkant met inskripsies oor konings gehad, en het as oorwinningsmonumente gedien om hulle oorloë te dokumenteer.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=176}}&lt;/ref&gt;

[[Beeld:AXUM. Ezanas. Circa 330-360.jpg|thumb|220px|Muntstukke van koning Ezana, 330-360&amp;nbsp;n.C.]]
Koning Ezana was in die 4de eeu die eerste Christelike heerser van Aksoem. Sy munte en inskripsies toon omstreeks 340 die oorgang van voor-Christelike beelde na Christelike simboliek. Die bekering tot die Christendom was een van die mees rewolusionêre gebeurtenisse in die geskiedenis van Ethiopië, aangesien dit Aksoem 'n kulturele band met die Grieks-Romeinse wêreld gegee het. Aksoem het 'n politieke band gekry met die [[Bisantynse Ryk]], wat hom as beskermer van die Christendom beskou het. Drie inskripsies op die Ezanasteen dokumenteer die bekering van koning Ezana tot die Christendom en twee van sy militêre ekspedisies teen naburige gebiede, een in Grieks en die ander in Ge'ez. Die twee ekspedisies verwys na twee afsonderlike veldtogte, een teen die &quot;Noba&quot; en die ander teen die Beja. Volgens die inskripsie was die Noba êrens rondom die samevloei van die Nyl en Atbara gevestig, waar hulle blykbaar groot dele van Koesj oorgeneem het. Tog het hulle nie die Koesjiete uit hulle kerngebied verdryf nie, aangesien die inskripsie meld dat die Aksoemiete by die samevloei van die twee riviere teen hulle geveg het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=177}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: He-N |page=1193}}&lt;/ref&gt;

Koning Kaleb het 'n ekspedisie gestuur teen die Joodse koning Dhu Nuwas van Himjar in Jemen, wat Christene daar vervolg het. Kaleb het lof ontvang as die veroweraar van Jemen. Hy het sy titel uitgebrei om &quot;koning van Hadramawt&quot; in Suidoos-Jemen in te sluit, asook van die Jemense kusvlakte en hoogland, en &quot;al hulle Arabiere&quot;. Dit dui op die uitgebreide invloed van Aksoem oor die Rooisee tot in Arabië. Dhu Nuwas is afgesit en vermoor, en Kaleb het 'n Arabiese onderkoning met die naam Esimifaios in sy plek aangestel, maar sy bewind het net kort bestaan: Hy is ná vyf jaar in 'n staatsgreep deur die Aksoemiet Abraha van die troon gesit. Kaleb het twee ekspedisies teen Abraha gestuur, maar albei is verslaan. Daarna het Abraha oor Jemen bly regeer danksy 'n heffingsooreenkoms met die koning van Aksoem.&lt;ref&gt;{{Cite book |title=History of the Later Roman Empire |last=Bury |first=J. B. |publisher=Macmillan |year=1923 |pages=325–326 |volume=II}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt;

Ná Abraha se dood het sy seun Masroek Abraha hom opgevolg en heffings aan Aksoem bly betaal. Sy halfbroer Ma'd-Karib het egter in opstand gekom. Hy het eers hulp by Justinus I gesoek, maar toe dit geweier word, het hy hom tot die Sassanidiese keiser Chosrow I gewend, en dit het gelei tot die Aksoemities-Persiese Oorloë waarin Masroek gedood is. Ná die val van Aksoemitiese Jemen in 570 is Ma'd-Karib se seun Saif op die troon geplaas. In 575 het die oorlog weer begin nadat Aksoemiete Saif vermoor het. Die Persiese generaal Wahrez het Aksoem se heerskappy in Jemen met 'n groot leër beëindig en die erfgoewerneur van Jemen geword. Volgens Stuart Munro-Hay kon dié oorloë Aksoem se swanesang as groot mag gewees het, met 'n verswakking van Aksoem se gesag en 'n oorgebruik van geld en mannekrag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=178}}&lt;/ref&gt;

==Gemeenskap==
[[Beeld:Aksum-107532.jpg|thumb|260px|Aksoemitiese steles en ruïnes.]]

Die Aksoemitiese bevolking het hoofsaaklik uit [[Semitiese tale|Semities]]sprekende groepe bestaan. Een van hulle was die Agʿazi, wat [[Ge'ez]] gepraat het. Die kommentator van die Adoelis-inskripsie identifiseer hulle as die hoofinwoners van Aksoem en sy omgewing. Die [[Koesjitiese tale|Koesjitiessprekende]] [[Agau-volk]] het ook in die koninkryk gewoon. Kosmas Indiopleustes het opgemerk ’n &quot;goewerneur van Agau&quot; is deur koning Kaleb van Aksoem toevertrou met die beskerming van die belangrike langafstandkaravaanroetes uit die suide, wat daarop dui dat hulle binne die suidelike grens van die Koninkryk Aksoem gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hable Selassie |first1=Sergew |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |pages=27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 50.&lt;/ref&gt; 

Aksoem het ook ’n aansienlike [[Grieke|Griekse]] bevolking gehad wat in die stede Ptolemeus en Adoelis gewoon het.&lt;ref&gt;Crawford Young, ''The Rising Tide of Cultural Pluralism: The Nation-state at Bay?'', (University of Wisconsin Press: 1993), p. 160&lt;/ref&gt; [[Nyl|Nilotiese]] groepe het ook in Aksoem gewoon. Inskripsies uit die tyd van Ezana noem die &quot;Barja&quot;, ’n stam wat in die westelike deel van die ryk gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Pankhrust |first1=Richard |title=The Ethiopian Borderlands |year=1997 |page=33 |publisher=The Red Sea Press |isbn=9780932415196 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hatke |first1=George |title=Aksum and Nubia |date=7 January 2013 |publisher=NYU Press |isbn=9780814762837 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese nedersettings was versprei oor ’n beduidende deel van die hoogland in die noordelike [[Horing van Afrika]], met die meerderheid geleë in Noordoos-Tigrai, Ethiopië en streke van Eritrea. Ondanks die konsentrasie in dié gebiede was sommige Aksoemitiese nedersettings verafgeleë. Benewens die hoogland, is terreine uit die Aksoemitiese tydperk ontdek aan die Rooiseekus van Eritrea, naby die Golf van Zoela. Talle Aksoemitiese nedersettings was strategies geleë langs ’n as wat van Aksoem na die Golf van Zoela geloop het, en vorm ’n roete wat die Aksoemitiese hoofstad op die hoogland met die hoofhawe van Adoelis aan die Rooisee verbind het. Aan dié roete was twee van die grootste nedersettings in die Eritrese hoogland, Matara en Kohaito, geleë. Die konsentrasie van dié Aksoemitiese nedersettings dui op ’n hoë bevolkingsdigtheid in die hooglande van Tigrai en Sentraal-Eritrea. Min is bekend oor die suidelike streke van die koninkryk. 

’n Komplekse landboustelsel, wat [[besproeiing]], [[dam]]konstruksie, terrasbou en [[ploeg]]boerdery behels het, het ’n deurslaggewende rol gespeel in die ondersteuning van beide stedelike en landelike bevolkings. Aksoemitiese boere het ’n verskeidenheid graangewasse verbou met 'n oorsprong uit beide [[Afrika]] en die [[Nabye Ooste]]. Dié gewasse sluit in [[tef]], [[vingermanna]], [[graansorghum]], [[koring]], [[gars]] en [[hawer]]. Hulle het ook lynsaad, [[katoen]], [[druiwe]] en peulgewasse van Nabye Oosterse oorsprong soos lensies, [[Boontjie|tuinbone]], [[kekerertjie]]s, gewone [[ertjie]]s en grasertjies verbou. Ander belangrike gewasse sluit kalbasse en [[bronkors]] in. Dié uiteenlopende reeks gewasse, gekombineer met veeteelt ([[bees]]te, [[Skaap|skape]] en [[bok]]ke), het bygedra tot die skepping van ’n hoogs produktiewe inheemse voedselproduksietradisie. Dit het ’n integrale rol gespeel in die ontwikkeling van die Aksoemitiese ekonomie en die konsolidasie van staatsmag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=187}}&lt;/ref&gt;

==Kultuur==
[[Beeld:Garima-Gospels-completed-project-2.jpg|links|thumb|200px|[[Ge'ez-skrif]] in die [[Garima-evangelies]].]]

Die Aksoemitiese Ryk het 'n aantal suksesse behaal, soos sy eie [[alfabet]], die [[Ge'ez-skrif]], wat later aangepas is om [[klinker]]s in te sluit om dit 'n [[abugida]] te maak. Verder is reusagtige [[obelisk]]e in die vroeë jare van die ryk opgerig om keisers en adellikes se grafte aan te dui, en ondergrondse grafkelders is gebou. Die bekendste obelisk was die Obelisk van Aksoem.

[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img41 Stelae Park.jpg|thumb|180px|Aksoemitiese grafkelders.]]
[[Beeld:Yeha, chiesa di abuna aftse, museo, manoscritto del xviii secolo 01 sogno di giuseppe.jpg|links|thumb|200px|'n Geïlustreerde manuskrip oor [[Maria|moeder Maria]].]]
Onder keiser Ezana het Aksoem omstreeks 325 die [[Kopties-Ortodokse Kerk|Koptiese Christendom]] aanvaar in die plek van die voorheen [[Politeïsme|politeïstiese]] en [[Judaïsme|Judaïstiese]] geloof. Die Aksoemitiese Koptiese Kerk het plek gemaak vir die hedendaagse [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat eers in 1959 onafhanklik geword het van die Koptiese Kerk) en die [[Eritrees-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat in 1993 outonomie van die Ethiopiese kerk gekry het). Sedert die skeuring met Ortodoksie ná die [[Konsilie van Chalcedon]] (451), is dit 'n belangrike [[Miafisitisme|miafisitistiese]] kerk, met sy liturgie steeds in Ge'ez.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;&gt;{{cite web |title=The wealth of Africa – The kingdom of Aksum: Teachers' notes |url=https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |website=The British Museum |archive-url=https://web.archive.org/web/20191104191259/https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |archive-date=4 November 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;&gt;{{cite web |title=Daily Life in Aksum |url=https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |website=www.hmhco.com/ (formerly eduplace.com) |publisher=Houghton Mifflin Company. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200803075358/https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |archive-date=3 August 2020 |series=Research Reports: Daily Life in Ancient Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;georgeocox&quot;&gt;{{cite book |title=African Empires and Civilizations : Ancient and Medieval |first=George O. |last=Cox |publisher=Routledge |year=2015 |page=71}}&lt;/ref&gt;

===Taal===
[[Grieks]] het die amptelike en letterkundige taal van die Aksoemitiese Ryk geword vanweë die invloed van die aansienlike hoeveelheid Ethiopies-Griekse gemeenskappe in Aksoem, Adoelis, Ptolemeus en ander stede in die streek gedurende die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese]] tye.&lt;ref name=&quot;abbasalamavol68&quot;&gt;{{cite book |title=Abba Salama Volumes 6-8 |publisher=University of California |year=1975 |pages=24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;andebrhanweldegiorgis&quot;&gt;{{cite book |author=Andebrhan Welde Giorgis |title=Eritrea at a Crossroads A Narrative of Triumph, Betrayal and Hope |publisher=Strategic Book Publishing and Rights Company |year=2014 |page=19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;McLaughlin&quot;&gt;Raoul McLaughlin, ''The Roman Empire and the Indian Ocean'', p. 114, Barnsley, Pen &amp; Sword Military, 2012, {{ISBN|9781-78346-381-7}}.&lt;/ref&gt; Grieks is gebruik in die ryk se administrasie, internasionale diplomasie en handel. Dit kan duidelik gesien word in inskripsies en op muntstukke.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot;&gt;{{cite book |author=Judith S. McKenzie |title=The Garima Gospels: Early Illuminated Gospel Books from Ethiopia |author2=Francis Watson |publisher=NYU Press |year=2016 |pages=18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;americannumismaticsociety&quot;&gt;{{cite book |author=American Numismatic Society |title=Museum Notes, Volumes 29 to 31 |publisher=American Numismatic Society |year=1984 |pages=165}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;fjnothling&quot;&gt;{{cite book |author=F. J. Nöthling |title=Pre-colonial Africa: Her Civilisations and Foreign Contacts |publisher=Southern Book Publishers |year=1989 |pages=58}}&lt;/ref&gt; Ge'ez is saam met Grieks in die koninklike hof gepraat. Hoewel dit aanvanklik 'n gesproke taal was, is dit in die Ou Suid-Arabiese skrif geskryf.&lt;ref name=&quot;unescoscientifichistoryofafrica&quot;&gt;{{cite book |author=Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa |title=Ancient Civilizations of Africa |publisher=Heinemann Educational Books |year=1981 |pages=398}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jamescowlesprichard&quot;&gt;{{cite book |author=James Cowles Prichard |title=Researches Into the Physical History of Mankind, Volume 1 |publisher=John and Arthur Arch, Cornhill |year=1826 |pages=284}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;encylopediabritannica&quot;&gt;{{cite book |title=The Encyclopædia Britannica: The New Volumes, Constituting, in Combination with the Twenty-nine Volumes of the Eleventh Edition, the Twelfth Edition of that Work, and Also Supplying a New, Distinctive, and Independent Library of Reference Dealing with Events and Developments of the Period 1910 to 1921 Inclusive, Volume 24 |publisher=Encyclopædia Britannica Company, Limited |year=1911 |pages=629}}&lt;/ref&gt; 

In die 4de eeu het Ezana die Ge'ez-skrif bevorder en Ge'ez 'n ampstaal naas Grieks gemaak. Teen die 6de eeu was letterkundige vertalings in Ge'ez algemeen.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;thomasolambdin&quot;&gt;{{cite book |author=Thomas O. Lambdin |title=Introduction to Classical Ethiopic (Geʻez) |publisher=Brill |year=2018 |pages=1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;washingtonforeignareasstudiesdivision&quot;&gt;{{cite book |author=American University (Washington, D.C.). Foreign Areas Studies Division |title=Area Handbook for Ethiopia |author2=Irving Kaplan |publisher=U.S. Government Printing Office |year=1964 |pages=34}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |date=1991 |publisher=Edinburgh University Press |isbn=0748601066 |location=Edinburgh |page=5}}&lt;/ref&gt; Ná die 7de-eeuse Moslemse verowerings in die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Afrika]], wat Aksoem van die Grieks-Romeinse wêreld afgesonder het, is Ge'ez heeltemal deur Grieks vervang.&lt;ref name=&quot;muhammadjamalaldinmukhtar&quot;&gt;{{cite book |author=Muḥammad Jamāl al-Dīn Mukhtār |title=UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition: Ancient Africa |publisher=University of California Press |year=1990 |pages=234}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot; /&gt;

===Letterkunde===
Vroeg in die Christelike tydperk is verskeie geskrifte al in Ge'ez vertaal vir godsdienstige doeleindes. Die bekendste hiervan is die [[Garima-evangelies]], 'n stel manuskripte wat al vier evangelies bevat het. Dit is tussen die 4de en 6de eeu in Ethiopies vertaal.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite journal |last=Kim |first=Sergey |date=2022-11-08 |title=New Studies of the Structure and the Texts of Abba Garima Ethiopian Gospels |url=https://journals.openedition.org/afriques/3494 |journal=Afriques. Débats, méthodes et terrains d'histoire |language=en |issue=13 |doi=10.4000/afriques.3494 |issn=2108-6796 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Aanhalings uit die [[Bybel]] kom in verskeie Aksoemitiese inskripsies voor wat in Suid-Arabië ontdek is.&lt;ref name=&quot;:15&quot;&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=76–78 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt; Die [[Aksoemitiese Versameling]], uit min of meer dieselfde tydperk, is 'n manuskrip met verskeie tekste wat 'n groot aantal dokumente bevat wat in Ge'ez vertaal is en wat handel oor onderwerpe soos liturgie, kerkreg, historiografie, briewe, verhandelings, ensovoorts.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Bausi |first=Alessandro |last2=Brita |first2=Antonella |last3=Marco Di Bella |last4=Nosnitsin |first4=Denis |last5=Rabin |first5=Ira |last6=Sarris |first6=Nikolas |date=2020 |title=The Aksumite Collection or Codex Σ (Sinodos of Qǝfrǝyā, MS C3-IV-71/C3-IV-73, Ethio-SPaRe UM-039): Codicological and Palaeographical Observations. With a Note on Material Analysis of Inks. |url=https://flore.unifi.it/handle/2158/1239688 |journal=Comparative Oriental Manuscript Studies Bulletin |volume=6 |pages=127–171 |doi=10.25592/uhhfdm.8470}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=73 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt;

Ander vertalings sluit in die hele Griekse Bybel, tekste soos die boeke [[1 Henog|Henog]], [[Boek van Jubileë|Jubileë]], 4 Barug en die Hemelvaart van [[Jesaja]], asook ander teologiese tekste. Inheemse tekste van Ethiopië uit dié tydperk is minder seker, maar daar is baie vertalings uit Grieks.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Butts |first=Aaron |title=Eastern Christianity: a reader |date=2021 |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co |isbn=978-0-8028-7686-7 |editor-last=Walters |editor-first=J. Edward |location=Chicago |pages=369–370 |chapter=Ethiopic}}&lt;/ref&gt; In onlangse jare het die bekende korpus van Aksoemitiese letterkunde aansienlik gegroei.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Bausi |first=Alessandro |title=Ethiopia and the Christian Ecumene: Cultural Transmission, Translation, and Reception |date=2020-01-08 |work=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |pages=225–226 |url=https://brill.com/display/book/edcoll/9789004419582/BP000022.xml |access-date=2025-03-28 |publisher=Brill |language=en |doi=10.1163/9789004419582_010 |isbn=978-90-04-41958-2}}&lt;/ref&gt;

===Godsdiens===
[[Beeld:South Arabian - Fragment of a Frieze with an Ibex and Oryxes - Walters 2138.jpg|thumb|220px|'n Suid-Arabiese stele met 'n [[steenbok]] en drie Arabiese [[gemsbok]]ke wat verbind is met ʿAṯtar, die Semitiese god van die oggend- en aandster.]]

Voordat hulle gekersten is, het die Aksoemiete 'n politeïstiese geloof aangehang wat verwant was aan die godsdiens van Suid-Arabië. Dit sluit in die gebruik van die sekelmaan-en-skyf-simbool van Suid-Arabië en die noordelike horing.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=Nx-qYO3zqlIC&amp;pg=PA292 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum and the northern Horn, 1000 BC – AD 1300 |last=Phillipson |first=David |publisher=James Currey |year=2012 |isbn=978-1847010414 |page=91}}&lt;/ref&gt; In die ''Algemene Geskiedenis van Afrika'', wat deur [[Unesco]] geborg is, stel die Franse argeoloog Francis Anfray voor die Aksoemiete het ʿAṯtar, sy seun Mahrem en Beher aanbid.&lt;ref&gt;{{cite book |title=UNESCO General History of Africa: Ancient Africa v. 2 |publisher=University of California Press |year=1990 |isbn=978-0520066977 |editor=G. Mokhtar |page=221}}&lt;/ref&gt;

Steve Kaplan meen 'n groot verandering in godsdiens het saam met die Aksoemitiese kultuur ontwikkel, en dat net ʿAṯtar van die ou gode oorgebly het. Die ander is vervang met wat hy noem 'n &quot;triade van inheemse gode, Mahrem, Beher en Medr&quot;. Koning Ezana se inskripsies en muntstukke voor sy kerstening dui daarop dat hy die gode ʿAṯtar, Beher, Medr en Mahrem kon aanbid het. Nog een van Ezana se inskripsies is duidelik Christelik en verwys na &quot;die Vader, die Seun en die Heilige Gees&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=A0XNvklcqbwC&amp;pg=PA77 |title=Encyclopedia of Africa Vol. I |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=Oxford University press |year=2010 |isbn=978-0195337709 |editor=Henry Louis Gates Jr., Kwame Anthony Appiah |page=77}}&lt;/ref&gt; Ezana het hom omstreeks 324 bekeer.&lt;ref name=&quot;isbn0-313-32273-2&quot;&gt;{{cite book |last=Adejumobi |first=Saheed A. |title=The History of Ethiopia |url=https://books.google.com/books?id=3Un6_LGIEyQC&amp;pg=PA171 |year=2007 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-32273-0 |page=171}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;goblues.org&quot;&gt;{{Cite web |url=http://goblues.org/faculty/weekse/files/2012/08/axum-and-the-solomonic-dynasty.pdf |title=GoBlues - Asheville School |date=16 May 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;obelisk bekerie&quot;&gt;{{cite web |location=Newark, USA |url-status=dead |url=http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |title=The Rise of the Askum Obelisk is the Rise of Ethiopian History |last1=Bekerie |first1=Ayele |access-date=2017-01-06 |publisher=Rutgers University |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100939/http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |archive-date=2017-01-07}}&lt;/ref&gt; Dit is bekend dat die Aksoemiete hulle tot die Christendom bekeer het, want die skyf en sekelmaan op hulle muntstukke is met die [[kruis]] vervang.

Aksoem is na bewering die tuiste van die [[verbondsark]]. [[Menelik I]] het glo die ark in die Kerk van Moeder Maria van Sion geplaas vir veilige bewaring.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot; /&gt;

Islam het Aksoem in die 7de eeu bereik toe die eerste volgelinge van die profeet [[Mohammed]] (ook bekend as die Metgeselle van die Profeet) [[Migrasie na Abessinië|uit Arabië migreer het]] weens hulle vervolging deur die Koeraisj, die regerende Arabiese stamfederasie van [[Mekka]]. Die Koeraisj het die koning probeer oorreed dat die vroeë Moslemse migrante rebelle was wat 'n nuwe godsdiens begin het waarvan nie hulle of die Aksoemiete al gehoor het nie. Die koning het aan hulle 'n oudiënsie verleen, maar eindelik geweier om die migrante uit te lewer. 'n Tweede migasie deur 100 Moslems het 'n paar jaar later plaasgevind. Arabiese inskripsies oor die Dahlak-argipel uit die middel 9de eeu bevestig die bestaan van 'n vroeë Moslemse teenwoordigheid in Aksoem.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 47.&lt;/ref&gt;

[[Beeld:KingEndybisEthiopia227-235CE.jpg|220px|thumb|Muntstukke van koning Endoebis, 227-235 n.C. Die een regs lui in Grieks ΕΝΔΥΒΙC ΒΑCΙΛΕΥC (&quot;Koning Endoebis&quot;).]]
===Muntstukke===
Die Aksoemitiese Ryk was een van die eerste Afrikastate wat geld gemunt het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;&gt;[http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf Kingdom of Axum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200925100701/http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf |date=2020-09-25 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;&gt;{{Cite web |last1=Záhoří |first1=Jan |date=February 2014 |title=Review: Phillipson, (2012). ''Foundations of an African civilization: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300'' |url=https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100243/https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |archive-date=2017-01-07 |access-date=2017-01-06}}&lt;/ref&gt; Dit het woorde in Ge'ez en Grieks bevat. Van die bewind van Endoebis tot met dié van Armah (omstreeks 270-610) is goue, silwer- en bronsmunte uitgegee. Om geld in antieke tye te munt was belangrik, want dit het gewys Aksoem se status was gelyk aan sy bure s'n. Baie van die muntstukke kan gebruik word as 'n aanduiding van wat gebeur het toe hulle gemunt is. 'n Voorbeeld is die toevoeging van 'n kruis op munte ná die kerstening van die Aksoemiete. Die teenwoordigheid van munte het ook handel vergemaklik en was terselfdertyd 'n nuttige instrument van propaganda en 'n bron van wins vir die ryk.

===Argitektuur===
====Paleise en ander huise====
[[Beeld:Stela aksum.jpg|220px|thumb|Die Koning Ezana-stele naby Aksoem.]]
Oor die algemeen is elitegeboue soos paleise op podiums gebou wat uit los klippe bestaan het wat met modderklei byeengehou is. Hoekblokke van [[graniet]] het op gereelde tussenposes 'n paar sentimeter na binne gestaan namate die gebou hoër geword het, en die mure het dus nouer na bo geword. Die podiums is dikwels al wat van Aksoemitiese geboue oorgebly het. Die mure het houtbalke gehad wat op hoeke uit die mure gesteek het; hulle is &quot;aapkoppe&quot; genoem. 

Paleise het gewoonlik bestaan uit 'n sentrale paviljoen omring deur bykomende geboue. Die grootste bekende struktuur in dié styl is die Ta'akha Marjam, wat 120 × 80&amp;nbsp;m groot was.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt;

Sommige kleimodelle van huise het bewaar gebly en gee 'n idee van hoe gewone huise gelyk het. Een wys 'n ronde hut met 'n dak wat in lae met gras gedek is, en 'n ander een wys 'n reghoekige huis met reghoekige deure en vensters, met 'n dak wat deur balke ondersteun is.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

====Steles====
Die Aksoemitiese steles is waarskynlik die makliks identifiseerbare deel van die argitektuur. Dié steenmonumente is gebruik om grafte aan te dui en verteenwoordig 'n paleis met verskeie verdiepings. Hulle is met vals deure en vensters versier. Die grootste stele sou 33&amp;nbsp;m hoog gestaan het as dit nie gebreek was nie. Hulle is ondergronds met swaar teengewigte gebalanseer. Die klip is dikwels versier met 'n patroon of embleem wat die koning of adellike se rang aandui.&lt;ref name=&quot;users.clas.ufl.edu&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;whc.unesco.org&quot;/&gt;

Vir belangrike monumente en steles is 'n sekere fyn soort graniet gebruik. Sulke steles word dikwels &quot;[[obelisk]]e&quot; genoem en kom voor in die Mai Hejja-steleveld.

===Buitelandse betrekkinge, handel en ekonomie===
[[Beeld:Periplous of the Erythraean Sea.svg|links|260px|thumb|Aksoem was 'n belangrike deelnemer aan internasionale handel tot die laaste deel van die 1ste millennium, toe hulle 'n lang agteruitgang beleef het weens onder meer druk van verskeie Moslemse streekmagte.]]

Aksoem was nou betrokke by die internasionale handel tussen die [[Indiese subkontinent]] en die Middellandse See-streek ([[Romeinse Ryk|Rome]], en later [[Bisantium]]). Die ryk het [[ivoor]], skilpaddop, [[goud]] en [[smarag]]de uitgevoer en [[sy]] en [[spesery]]e ingevoer.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;/&gt; Aksoem se toegang tot beide die Rooisee en die [[Nyl|Bo-Nyl]] het sy sterk vloot laat baat vind by handel tussen verskeie Afrika- ([[Nubië]]), Arabiese ([[Jemen]]) en Indiese state.

Die Rooisee was aanvanklik 'n onbelangriker handelsroete as die [[Persiese Golf]] en die oorlandse verbintenisse met die [[Levant]]. Van omstreeks die 1ste eeu is 'n roete van [[Egipte]] na [[Indië]] aangelê. Die Rooisee is daarvoor gebruik en die [[moeson]]winde het die bote gehelp om die [[Arabiese See]] regstreeks na Suid-Indië oor te steek. Teen omstreeks 100&amp;nbsp;n.C. het die volume van verkeer dié van ouer roetes verbygesteek. Rome se vraag na goedere van Suid-Indië het geweldig toegeneem, en dit het gelei tot 'n groter aantal skepe wat met die Rooisee langs gevaar het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;/&gt; 

Die Koninkryk Aksoem was in die ideale posisie om voordeel uit die nuwe handelsituasie te trek. Adoelis het gou die hoofhawe vir die uitvoer van Afrikaprodukte geword, soos ivoor, [[wierook]], goud, [[slawe]] en eksotiese [[dier]]e. Die handel wat voorheen deur [[Koesj]] beheer is, is nou deur Aksoem oorheers. In die 2de en 3de eeu het Aksoem sy beheer or die suidelike Rooiseebekken uitgebrei. 'n Karavaanroete na Egipte is aangelê en Aksoem het die belangrikste verskaffer van Afrikagoedere aan die Romeinse Ryk geword.&lt;ref&gt;[http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html State Formation in Ancient Northeast Africa and the Indian Ocean Trade] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090114074953/http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html |date=2009-01-14 }}, by Stanley M. Burstein.&lt;/ref&gt;

==Agteruitgang==
[[Beeld:Hijra Abyssinia (Rashid ad-Din).jpg|thumb|270px|14de-eeuse Islamitiese uitbeelding van die [[Eerste Hidjra]].]]

Aksoemitiese handel in die Rooisee het waarskynlik gely onder die Persiese verowerings in Egipte en Sirië, gevolg deur die nederlae in Jemen. ’n Blywender impak het egter plaasgevind met die opkoms van [[Islam]] in die vroeë 7de eeu en die uitbreiding van die [[Rasjidoen-kalifaat]]. Aksoem het aanvanklik goeie betrekkinge met sy Islamitiese bure gehad. In 615 het vroeë [[Moslems]] uit [[Mekka]] wat van vervolging gevlug het, byvoorbeeld na Aksoem gereis en daar skuiling ontvang. Dié reis is bekend as die [[Eerste Hidjra]]. In 630 het [[Mohammed]] ’n vlootekspedisie teen vermeende Abessiniese seerowers gestuur, die Ekspedisie van Alkammah bin Moejazziz.&lt;ref&gt;E. Cerulli, &quot;Ethiopia's Relations with the Muslim World&quot; in ''Cambridge History of Africa: Africa from the Seventh to the Eleventh century'', p. 575.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 46.&lt;/ref&gt; 

Handel met die Romeinse en Bisantynse wêreld het tot stilstand gekom nadat die Arabiere die [[Oos-Romeinse Ryk|Oos-Romeinse provinsies]] verower het. Gevolglik het Aksoem ’n afname in welvaart ondervind weens toenemende isolasie en uiteindelik in die vroeë 8ste eeu opgehou om geld te munt.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Die agteruitgang van Aksoem het bygedra tot die opkoms van die nabygeleë Koninkryk Harla, wat deur Islam beïnvloed is.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=González-Ruibal |first1=Alfredo |title=Rise of the Nomad Kings—Pastoral Polities in the Horn of Africa (a.d. 650–1000) |publisher=Taylor &amp;#x26; Francis |url=&lt;a href=&quot;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916%7D%7D&quot;&gt;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Die Islamitiese verowerings alleen was nie verantwoordelik vir Aksoem se agteruitgang nie. Nog ’n rede was die uitbreidings van die Beja-nomades van Koesj. Weens die armoede van hulle land het baie van hulle begin migreer na die noordelike Ethiopiese plato. Aan die einde van die 7de eeu het ’n sterk Beja-stam, bekend as die Zanafaj, die Eritrea-plato binnegekom. Hulle het groot dele van die Eritrese hoogland oorrompel en geplunder, aangesien Aksoem nie meer sy soewereiniteit oor die grens kon handhaaf nie. Gevolglik is die verbinding met die Rooiseehawens verloor.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 49.&lt;/ref&gt;

Rondom dieselfde tyd is die Aksoemitiese bevolking gedwing om verder binnelands na die Ethiopiese hoogland te trek vir beskerming, en Aksoem as hoofstad is verlaat. Arabiese skrywers van dié tyd het voortgegaan om Ethiopië (nie meer Aksoem genoem nie) as ’n uitgestrekte en magtige staat te beskryf, hoewel hulle beheer oor die grootste deel van die kus en die meeste van hulle riviere verloor het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Terwyl grond in die noorde verloor is, is grond in die suide gewen, en hoewel Ethiopië nie meer ’n ekonomiese mag was nie, het dit steeds Arabiese handelaars gelok. Die hoofstad is toe suidwaarts na Koebar verskuif.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt; Die Arabiese skrywer Ja'koebi was die eerste persoon wat die nuwe Aksoemitiese hoofstad beskryf het. Dit was waarskynlik in die suidelike [[Tigrai-streek]] geleë. Die presiese ligging van die stad is egter tans onbekend.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 36.&lt;/ref&gt; In die 9de eeu was daar [[hongersnood]] in Ethiopië. Die Koptiese patriarge Jakobus (819-830) en Josef (830-849) van Alexandrië skryf Ethiopië se toestand toe aan oorlog, pes en onvoldoende reënval.&lt;ref&gt;Evetts, B.: &quot;History of the Patriarchs of the Coptic Church of Alexandria&quot;, by Sawirus ibn al-Mukaffa', bishop of al-Ashmunien, Vol I, IV, Menas I to Joseph, PO X fasc. 5. pp 375-551, Paris, 1904&lt;/ref&gt; In die 9de eeu, onder die bewind van Degna Djan, het die ryk suidwaarts uitgebrei.&lt;ref&gt;Werner J. Lange, &quot;History of the Southern Gonga (southwestern Ethiopia)&quot;, Steiner, 1982, p. 18&lt;/ref&gt;

====Goedit se inval====
{{Hoofartikel|Goedit}}
[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img45 Dungur.jpg|260px|thumb|Die ruïne van Doengoer in Aksoem.]]
Volgens die geskiedenis het 'n Joodse koningin met die naam Goedit die ryk omstreeks 960 verslaan en sy kerke en letterkunde verbrand. Hoewel daar bewyse is van kerke wat omstreeks dié tyd gebrand het, bevraagteken sommige Westerse skrywers haar bestaan. Goedit het ook ander geboue verwoes, Christene vervolg en ikone vernietig. Debatte word gevoer oor haar oorsprong. Sommige geleerdes meen sy was Joods of van 'n suidelike streek. Volgens een tradisionele weergawe het sy 40 jaar lank regeer en het haar dinastie tot in 1137 bestaan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Henze |first=Paul B. |url=https://books.google.com/books?id=gzwoedwOkQMC&amp;pg=PA49 |title=Layers of Time: A History of Ethiopia |date=2000 |publisher=Hurst &amp; Company |isbn=978-1-85065-393-6 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Volgens 'n mondelinge tradisie het Goedit aan die mag gekom nadat sy 'n koning van [[Beta Israel]] in Ethiopië vermoor het, en het sy daarna 40 jaar lank regeer. Sy het Aksoem met 'n Joodse leër binnegeval. Sy was vasbeslote om al die lede van die Aksoemitiese dinastie te vernietig, asook paleise, kerke en monumente in Tigrai. Boere in Noord-Etiopië vertel nog van haar berugte dade. Groot ruïnes en steles kom steeds in die gebied voor.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Childress |first=David Hatcher |url=https://books.google.com/books?id=N4pXDwAAQBAJ&amp;pg=PT207 |title=Ark of God: The Incredible Power of the Ark of the Covenant |date=2015-10-27 |publisher=SCB Distributors |isbn=978-1-939149-60-2 |language=en}}&lt;/ref&gt; 

Goedit het ook die laaste keiser van Aksoem, moontlik [[Dil Na'od]], vermoor. Volgens ander weergawes het die keiser gevlug.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jewel |first=Lady |url=https://books.google.com/books?id=Vx_N_bEKNj8C&amp;pg=PA246 |title=Keeper of the Ark (a Moses Trilogy): For the Love of Moses, for the Children of Moses, for the Children of God |date=August 2012 |publisher=WestBow |isbn=978-1-4497-5061-9 |language=en}}&lt;/ref&gt; Sy is na berig word opgevolg deur Dagna-Jan, wie se troonnaam Anbasa Wudem was.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Volgens een Ethiopiese tradisie is haar bewind ná 40 jaar omvergewerp deur [[Mara Takla Haymanot]], wat die vorming van die [[Zagwe-dinastie]] teweeggebring het deur die kinders wat sy by Dil Na'od gehad het.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mekonnen |first=Yohannes K. |url=https://books.google.com/books?id=Q0pZPp032c0C&amp;pg=PA288 |title=Ethiopia: The Land, Its People, History and Culture |date=April 2013 |publisher=New Africa Press |isbn=978-9987-16-024-2}}&lt;/ref&gt;

Ná 'n donker tydperk is die Aksoemitiese Ryk in die 11de of 12de eeu (heel waarskynlik omstreeks 1137) opgevolg deur die Zagwe-dinastie, hoewel dié se grootte en bekendheid beperk was. Tog speur [[Yekuno Amlak]], wat die laaste Zagwe-koning vermoor en die moderne [[Salomoniese Dinastie]] omstreeks 1270 gestig het, sy afkoms terug na Dil Na'od. 

Daar moet op gelet word dat die einde van die Koninkryk van Aksoem nie die einde van die Aksoemitiese kultuur en tradisies beteken het nie. Die argitektuur van die Zagwe-dinastie toon duidelike Aksoemitiese invloede.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Beeld:The North Stelae Park, Axum, Ethiopia (2812686646).jpg|Die grootste Aksoemitiese stele, wat omgeval en gebreek het.
Beeld:Ethio w4.jpg|'n Vaas van [[Asmara]] uit die Aksoemitiese tydperk.
Beeld:Axumite Palace (2827701317).jpg|'n Model van die Ta'akha Marjam-paleis.
Beeld:Axumite Architectural Fragments (2823506028).jpg|Aksoemitiese waterspuite in die vorm van leeukoppe.
Beeld:Ethio w29.jpg|Ingang na 'n Aksoemitiese grafkelder.
Beeld:Stelenpark in Axum 2010.JPG|Die Stelepark in Aksoem.
Beeld:Small Steles near Aksum.jpg|Klein steles in die Goedit-steleveld.
Beeld:Haiq Istefanos Church.jpg|Die Istifanos-klooster in Haik.
Beeld:Aksum-139458.jpg|'n Aksoemitiese stele in die woestyn.
&lt;/gallery&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Skakels==
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Aksum-ancient-kingdom-Africa|title=Aksum|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=12 Januarie 2019}}
{{Commons-kategorie inlyn|Kingdom of Aksum}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kingdom of Aksum}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Koninkryk Aksoem| ]]</text>
      <sha1>opi2pdflno2xsirtw1qm6n0jm826u3i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812911</id>
      <parentid>2812907</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:04:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <origin>2812911</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54655" sha1="b0vg03gm5d4simr3bxm2ku3rgjgek3s" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam	=Koninkryk Aksoem
|gewone_lang_naam	={{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plaaslike naam|gez|መንግሥተ አኵስም}}}}
|gewone_naam	=Aksoem
|kontinent	=Afrika
|gebied		=Horing van Afrika
|land		=Djiboeti, Ethiopië, Eritrea, Jemen, Soedan
|era       	= [[Klassieke Oudheid]], [[Middeleeue]]
|status     	=Koninkryk
|status_teks	=
|ryk		=Koninkryk Aksoem
|bestaanstydperk =100-960
|jaar_begin	=100
|jaar_einde	=960
|datum_begin	=[[100]]
|datum_einde	=[[960]]
|gebeurtenis_begin	=Stigting
|gebeurtenis_einde	=Verowering deur [[Goedit]]
|gebeurtenis1	=
|datum_gebeurtenis1	=
|gebeurtenis2	=
|datum_gebeurtenis2	=
|gebeurtenis3	=
|datum_gebeurtenis3	=
|gebeurtenis4	=
|datum_gebeurtenis4	=
|gebeurtenis_voor	=
|datum_voor	=
|gebeurtenis_na	=
|datum_na	=
|v1		=Da'amot
|vlag_v1	=
|v2		=Koninkryk Himjar
|vlag_v2	=
|v3		=
|vlag_v3	=
|v4		=
|vlag_v4	=
|v5		=
|vlag_v5	=
|n1		=Medri Bahri
|vlag_n1	=
|n2		=[[Zagwe-dinastie]]
|vlag_n2	=
|n3		=Makuria
|vlag_n3	=
|n4		=Alodia
|vlag_n4	=
|n5		=Sassanidiese Ryk
|vlag_n5	=Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg
|beeld_vlag	=
|vlag = Vlag van Ethiopië
|beeld_wapen	=
|wapen = Wapen van Ethiopië
|beeld_kaart	=Kingdom of Aksum Map.png
|beeld_kaart_byskrif	=Die Koninkryk Aksoem, met die moderne grense aangedui.
|nasionale_leuse	=
|nasionale_volkslied	=
|wetgewer=
|godsdiens=Arabiese politeïsme (voor-Aksoemities tot 4de eeu)&lt;br /&gt;[[Judaïsme]] (tot ca. 330)&lt;br /&gt;[[Christendom]] ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]]; na ca. 330)
|hoofstad		=[[Aksoem]]
|breedtegraad_grade	=14
|breedtegraad_minute	=7
|breedtegraad_NS	=N
|lengtegraad_grade	=38
|lengtegraad_minute	=44
|lengtegraad_OW	        =O
|algemene_tale	=[[Ge'ez]]
|regeringstipe	=Monargie
|titel_leier	=Negus
|leier1		=[[Za Hakala]] &lt;small&gt;(eerste bekende)&lt;/small&gt;
|jaar_leier1	=ca. 100
|leier2		=[[Dil Na'od]] &lt;small&gt;(laaste)&lt;/small&gt;
|jaar_leier2	=ca. 940
|leier3		=
|jaar_leier3	=
|leier4		=
|jaar_leier4	=
|leier5		=
|jaar_leier5	=
|leier6		=
|jaar_leier6	=
|leier7		=
|jaar_leier7	=
|leier8		=
|jaar_leier8	=
|titel_verteenwoordiger = 
|verteenwoordiger1 = 
|jaar_verteenwoordiger1=
|verteenwoordiger2 = 
|jaar_verteenwoordiger2=
|verteenwoordiger3 = 
|jaar_verteenwoordiger3=
|verteenwoordiger4 = 
|jaar_verteenwoordiger4=
|verteenwoordiger5 = 
|jaar_verteenwoordiger5=
|verteenwoordiger6 = 
|jaar_verteenwoordiger6=
|verteenwoordiger7 = 
|jaar_verteenwoordiger7=
|verteenwoordiger8 = 
|jaar_verteenwoordiger8=
|titel_adjunk	=
|adjunk		=
|jaar_adjunk	=
|adjunk2	=
|jaar_adjunk2	=
|stat_jaar1	=350&lt;ref&gt;{{en}} [[Peter Turchin|Turchin, Peter]] and Jonathan M. Adams and Thomas D. Hall: &quot;East-West Orientation of Historical Empires and Modern States&quot;, bl. 222. Journal of World-Systems Research, Vol. XII, No. II, 2006&lt;/ref&gt;
|stat_bev1	=
|stat_opp1	=1250000
|bev_digtheid1	=
|stat_jaar2	=
|stat_bev2	=
|stat_opp2	=
|bev_digtheid2	=
|stat_jaar3	=
|stat_bev3	=
|stat_opp3	=
|bev_digtheid3	=
|stat_jaar4	=
|stat_bev4	=
|stat_opp4	=
|bev_digtheid4	=
|geldeenheid	=
}}

Die '''Koninkryk Aksoem''' ([[Ge'ez]]: አክሱም, ʾÄksum), of die '''Aksoemitiese Ryk''', was van die [[laat Oudheid]] tot die [[Middeleeue]] 'n koninkryk in [[Oos-Afrika]] en [[Arabië|Suid-Arabië]]. Dit was geleë in wat nou Noord-[[Ethiopie]] en [[Eritrea]] is, en het dele van die hedendaagse [[Djiboeti]] en [[Soedan]] ingesluit. Die koninkryk het uit die vroeëre [[Dʿmt]]-beskawing ontstaan en is in die 1ste eeu gestig.&lt;ref&gt;[https://whc.unesco.org/en/list/15/ The Cultural Heritage of Aksum.], UNESCO {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231008220415/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6477/|date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=69 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; [[Aksoem]] was baie eeue lank die koninkryk se hoofstad, totdat dit in die 9de eeu na [[Koebar]] geskuif is&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Burstein |first=Stanley |chapter=Africa: states, empires, and connections |year=2015 |doi=10.1017/cbo9781139059251.025 |title=The Cambridge World History: Volume 4: A World with States, Empires and Networks 1200 BCE–900 CE |volume=4 |pages=631–661 |editor-last=Benjamin |editor-first=Craig |series=The Cambridge World History |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-05925-1}}&lt;/ref&gt; weens afnemende handelsverbindings en voortdurende invalle.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot;&gt;{{cite book |last=Phillipson |first=David W. |year=2012 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300 |location=Woodbridge |publisher=James Currey |page=48 |isbn=978-1-84701-041-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |title=Rise and Fall of Axum, Ethiopia: A Geo-Archaeological Interpretation |journal=American Antiquity |volume=46 |issue=3 |pages=471–495 |last=Butzer |first=Karl W. |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |jstor=280596 |s2cid=162374800}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:ET Tigray asv2018-01 img12 Debre Damo Monastery.jpg|duimnael|links|260px|Tipiese Aksoemitiese [[argitektuur]]: die [[Kerk (gebou)|kerk]] van [[Debre Damo]] naby Aksoem.]]
[[Beeld:Aksum, chiesa nuova di santa maria di zion, costruita da haile selassie negli anni '60, esterno 00,0.jpg|thumb|links|260px|'n Aksoemitiese katedraal, die Maagd Maria van Sion.]]
Die profeet [[Mani]] het die Koninkryk Aksoem as een van die groot moondhede van die 3de eeu beskou, saam met [[Sassanidiese Ryk|Persië]], [[Romeinse Ryk|Rome]] en [[Drie Koninkryke|China]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=17 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het bly uitbrei onder die bewind van Gedarat (omstreeks 200-230), wat die eerste koning was wat by Suid-Arabiese sake betrokke was. Sy bewind het gelei tot beheer oor 'n groot deel van Wes-[[Jemen]]. Tydens die bewind van Endoebis (270-310) het Aksoem geld begin munt wat tot in Suid-[[Indië]] opgegrawe is.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Hahn |first=Wolfgang |year=2000 |title=Askumite Numismatics - A critical survey of recent Research |url=https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2000_num_6_155_2289 |journal=Revue Numismatique |volume=6 |issue=155 |pages=281–311 |doi=10.3406/numi.2000.2289 |access-date=9 September 2021}}&lt;/ref&gt; Die amptelike taal was [[Ge'ez]], 'n [[Semitiese taalfamilie|Semitiese taal]].

Namate die koninkryk 'n groot mag geword het op die handelsroete tussen Rome en Indië en dit 'n monopolie van handel in die [[Indiese Oseaan]] verkry het, het dit die Grieks-Romeinse kulturele sfeer betree. Vanweë sy bande met die Grieks-Romeinse wêreld het Aksoem in die middel 4de eeu die [[Christendom]] as staatsgodsdiens aangeneem onder [[Ezana]] (320's tot omstreeks 360).&lt;ref name=&quot;Derat34&quot;&gt;{{cite book |last=Derat |first=Marie-Laure |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |year=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=34 |chapter=Before the Solomonids: Crisis, Renaissance and the Emergence of the Zagwe Dynasty (Seventh–Thirteenth Centuries)}}&lt;/ref&gt; Ná hulle kerstening het die Aksoemiete ophou [[stele]]s bou.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot; /&gt; Die koninkryk het deur die laat Oudheid bly uitbrei: Dit het [[Koesj]] in 330 onder Ezana vir 'n kort tyd verower en van hulle die Griekse naam &quot;Ethiopië&quot; gekry.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |pages=15–16 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese oorheersing van die [[Rooisee]] het 'n hoogtepunt bereik tydens die bewind van [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] (514-542). In opdrag van die [[Bisantium|Bisantynse]] keiser [[Justinus I van Bisantium|Justinus I]] het hy die Koninkryk Himjar in Jemen aangeval om 'n einde te bring aan die vervolging van Christene, wat deur die Joodse koning Dhu Nuwas gepleeg is. Met die anneksasie van Himjar het die Koninkryk Aksoem sy grootste gebiedsomvang bereik: sowat 2,5&amp;nbsp;miljoen km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Die gebied is egter in die Aksoemities-Persiese Oorloë verloor.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |page=55 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het in beheer van Suid-Arabië gebly van 520 tot 525, toe Soemjafa Asjwa deur die Aksoemitiese militêre leier Abraha onttroon is.

Die koninkryk se geleidelike verval het teen die 7de eeu begin. In dié tyd is geld nie meer gemunt nie. Die Persiese (en later [[Moslem]]se) teenwoordigheid in die Rooisee het daartoe gelei dat Aksoem [[ekonomie]]s gely het, en die inwoners van die stad Aksoem het afgeneem. Saam met omgewings- en interne faktore, word dit beskou as die rede vir die verval. Aksoem se laaste drie eeue was 'n donker tydperk, en omstreeks 960 het die koninkryk onder onsekere toestande in duie gestort.&lt;ref name=&quot;Derat34&quot; /&gt; Ondanks Aksoem se posisie as een van die belangrikste ryke van die laat Oudheid, het dit in obskuriteit verval terwyl Ethiopië deur die Middeleeue afgesonder gebly het.&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot;&gt;{{cite book |last1=Fritsch |first1=Emmanuel |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |last2=Kidane |first2=Habtemichael |date=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=169 |chapter=The Medieval Ethiopian Orthodox Church and Its Liturgy}}&lt;/ref&gt;

==Etimologie==
Carlo Conti Rossini glo die naam &quot;Aksoem&quot; kom van 'n [[Semitiese tale|Semitiese]] wortel en beteken &quot;groen en digte tuin&quot; of &quot;vol gras&quot;.&lt;ref name=&quot;Mordechai32&quot;&gt;{{cite book |last=Selassie |first=Sergew Hable |url= |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |publisher= |year=1972 |isbn= |location= |pages=68 |language= |issn= |oclc= |access-date=}}&lt;/ref&gt;

==Geskiedenis==
===Vroeë geskiedenis===
Voor die stigting van Artoem was Eritrea en die [[Tigrai-streek|Tigrai]]-plato van Noord-Ethiopië die tuiste van 'n koninkryk bekend as [[Dʿmt]]. [[Argeologie]]se bewyse dui daarop dat die koninkryk deur [[Sabeërs]] van die hedendaagse Jemen beïnvloed is. Geleerdes het vroeër algemeen geglo Sabeërs was die stigters van die Semitiese beskawing in Ethiopië, maar dit is nou weerlê en hulle invloed word as klein beskou.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;&gt;{{Cite book |url=http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |title=Aksum: An African Civilization of Late Antiquity |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=University Press |year=1991 |location=Edinburgh |page=57 |access-date=February 1, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223427/http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |archive-date=January 23, 2013 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Die Sabese invloed het waarskynlik net 'n paar dekades geduur, maar hulle invloed op die latere Aksoemitiese beskawing sluit in die aanvaarding van die [[Suid-Arabiese alfabet|antieke Suid-Arabiese skrif]], wat in die [[Ge'ez-skrif]] ontwikkel het, en antieke Semitiese [[godsdiens]].&lt;ref name= Munro6162&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |pages=61–62 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die aanvanklike eeue van Aksoem se ontwikkeling, van 'n beskeie streeksentrum tot 'n beduidende mag, bly grootliks onduidelik. Artefakte uit die [[Steentydperk]] is opgegrawe by Gobedra, twee kilometer wes van Aksoem. Opgrawings op Beta Gijorgis, 'n heuwel noordwes van Aksoem, bevestig die pre-Aksoemitiese wortels van 'n nedersetting in die omgewing van Aksoem wat dateer van die 7de tot 4de eeu&amp;nbsp;v.C. Verdere bewyse uit opgrawings in die Stelepark in die hart van Aksoem staaf deurlopende aktiwiteit in die gebied vanaf die begin van die gewone era. Twee heuwels en twee strome lê oos en wes van Aksoem, wat moontlik die aanvanklike aansporing vir vestiging in dié gebied was.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=173}}&lt;/ref&gt;

Argeologiese bewyse dui daarop dat die Aksoemitiese staatsvorm tussen 150&amp;nbsp;v.C en 150&amp;nbsp;n.C ontstaan het. Dit lyk of kleinskaalse distrik-&quot;koninkryke&quot; met baie groot gekonsentreerde gemeenskappe en een of meer elitewoning in die vroeë tydperk van die Koninkryk Aksoem bestaan het. Volgens Stuart Munro-Hay &quot;was was die koninkryk waarskynlik 'n konfederasie, wat gelei is deur 'n distriksvlakkoning wat die lojaliteit van ander klein konings binne die Aksoemitiese ryk geëis het. Die heerser van die Aksoemitiese koninkryk was dus &quot;koning van konings&quot; – 'n titel wat gereeld in inskripsies van dié tydperk gevind word. Daar is geen bewyse dat 'n enkele koninklike lyn reeds ontstaan het nie, en dit is heel moontlik dat by die dood van 'n koning van konings, 'n nuwe een uit al die konings in die konfederasie gekies sou word, eerder as deur die een of ander beginsel van geboortereg.&quot;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=181}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay (1991) ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity''. Edinburgh: University Press. p. 40. {{ISBN|0748601066}}&lt;/ref&gt;

===Opkoms van Aksoem===
[[Beeld:Adulis (8529061940).jpg|thumb|240px|Argeologiese opgrawings wat in 1907 by Adoelis gedoen is.]]
Die eerste historiese vermelding van Aksoem kom uit die ''Periplus van die Eritrese See'', 'n handelsgids wat waarskynlik van die middel van die 1ste eeu dateer. Aksoem word saam met onder meer die hawe Adoelis genoem as deel van die ryk van Zoskales. Die gebied word beskryf as hoofsaaklik die produseerder van ivoor en skilpaddoppe. Dit is duidelik dat Aksum, selfs in hierdie vroeë stadium van sy geskiedenis, 'n rol gespeel het in die handelsroete tussen Rome en Indië.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Phillips |first=Jacke |date=2016 |chapter=Aksum, Kingdom of |editor-last=MacKenzie |editor-first=John M. |title=The Encyclopedia of Empire |location=Hoboken |publisher=John Wiley &amp;#x26; Sons, Ltd. |pages=1–2 |isbn=9781118455074}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Binyam |first=Yonatan |title='Ethiopia' and the World, 330-1500 CE |last2=Krebs |first2=Verena |date=2024 |publisher=Cambridge University Press |isbn= |series= |location= |pages=5–6}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese beheer oor Adoelis het die ruil van Ethiopiese produkte vir buitelandse goedere moontlik gemaak. Beide [[Plinius die ouere]] en die ''Periplus'' verwys na dié hawe, geleë drie dae van die aanvanklike ivoormark by Coloe, wat self vyf dae van Aksoem was. Die handel oor die Rooisee, wat gestrek het van die Romeinse Ryk in die noorde tot Indië en [[Ceylon]] in die ooste, het 'n deurslaggewende rol in Aksoem se voorspoed gespeel. Die stad het floreer deur die uitvoer van goedere soos ivoor, skilpaddoppe en renosterhorings. Plinius het ook bykomende items genoem soos seekoeivel, ape en slawe. 

In die 2de eeu het [[Ptolemeus]] se geograaf na Aksoem verwys as 'n magtige koninkryk. Beide argeologiese vondste en tekste dui daarop dat 'n gesentraliseerde streeksbewind in dié tydperk in die Aksoemitiese gebied ontstaan het, gekenmerk deur gedefinieerde sosiale stratifikasie. Teen die begin van die 4de eeu was die Aksoemitiese staat goed gevestig, met stedelike sentrums; 'n amptelike geldeenheid, met munte in goud, silwer en koper; 'n intensiewe landboustelsel; en 'n georganiseerde militêre mag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=174}}&lt;/ref&gt;

Omstreeks 200 het Aksoemitiese ambisies uitgebrei na Suid-Arabië, waar Aksoemiete hulle skynbaar in al-Maafer gevestig het en op verskeie punte in konflikte betrokke was met Saba en Himjar. Hulle het ook verskillende bondgenote gevorm met hoofkoninkryke en stamme. In die vroeë deel van die 3de eeu het die konings Gadarat en 'Azaba militêre ekspedisies na die streek gestuur. Inskripsies van plaaslike Arabiese dinastieë verwys na dié heersers met die titel &quot;[[nadjasji]] van Aksoem en Habasjat&quot;. Later in die eeu word die ''mlky hhst dtwns wzqrns'' (konings van Habasjat Datawnas en Zaqarnas) ook genoem wat in Arabië veg. 

Volgens 'n Griekse inskripsie in Eritrea, bekend as die ''Monumentum Adulitanum'', het die Aksoemiete, gelei deur 'n anonieme koning, teen ongeveer die middel tot laat 3de eeu (moontlik omstreeks 240-260) beduidende territoriale uitbreiding in die [[Ethiopiese Hoogland]] en die [[Arabiese Skiereiland]] bereik, met hulle invloed wat gestrek het tot by die [[Tanameer]] en die grense van [[Egipte]].&lt;ref&gt;George Hatke, ''Aksum and Nubia: Warfare, Commerce, and Political Fictions in Ancient Northeast Africa'' (New York University Press, 2013), pp. 44. {{ISBN|0-7486-0106-6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dx.doi.org2&quot;&gt;{{Cite journal |date=August 1910 |title=The Christian Topography of Cosmas Indicopleustes |journal=Nature |volume=84 |issue=2127 |pages=133–134 |doi=10.1038/084133a0 |issn=0028-0836 |bibcode=1910Natur..84..133. |hdl=2027/coo1.ark:/13960/t07w6zm1b |s2cid=3942233 |url=&lt;a href=&quot;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&quot;&gt;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&lt;/a&gt; |hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=175}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:Rome Stele.jpg|duimnael|200px|links|Die Romeinse [[Stele]], of Aksoem-[[obelisk]], in [[Aksoem]], [[Tigrai-streek]], [[Ethiopië]].]]
Teen die einde van die 3de eeu het Aksoem erkenning gekry deur die profeet [[Mani]] as een van die vier groot moondhede van die wêreld saam met Rome, Persië en China. Namate Aksoem se politieke invloed uitgebrei het, het die grootsheid van sy monumente ook toegeneem. Opgrawings deur argeologiese ekspedisies het die vroeë gebruik van [[stele]]s aan die lig gebring, wat ontwikkel het van eenvoudige en growwe merkers tot sommige van die grootste monumente in Afrika. Die granietsteles in die hoofbegraafplaas van Aksoemitiese konings het verander van eenvoudig in sorgvuldig bewerkte graniet, in uiteindelik veelverdiepingtorings in 'n kenmerkende argitektoniese styl. Aksoemitiese argitektuur het massiewe bewerkte granietblokke, kleiner ongekapte klippe vir mure, messelklei, bakstene en sigbare houtuitsteeksels, bekend as &quot;aapkoppe&quot;, vertoon. Mure het na binne geleun en verskeie ingeboude nisse vir ekstra sterkte ingesluit. 

Aksoem en ander stede, soos Adoelis en Matara, het aansienlike &quot;paleise&quot; gehad wat hierdie argitektoniese styl gebruik het. In die vroeë 6de eeu het die reisiger-handelaar Kosmas Indikopleustes sy besoek aan Aksoem beskryf. Hy maak melding maak van die viertoringpaleis van die Aksoemitiese koning, versier met bronsstandbeelde van eenhorings. Aksoem het ook rye monumentale graniettrone gehad, waarskynlik met metaalstandbeelde gewy aan voor-Christelike gode. Hierdie trone het groot panele aan die kante en agterkant met inskripsies oor konings gehad, en het as oorwinningsmonumente gedien om hulle oorloë te dokumenteer.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=176}}&lt;/ref&gt;

[[Beeld:AXUM. Ezanas. Circa 330-360.jpg|thumb|220px|Muntstukke van koning Ezana, 330-360&amp;nbsp;n.C.]]
Koning Ezana was in die 4de eeu die eerste Christelike heerser van Aksoem. Sy munte en inskripsies toon omstreeks 340 die oorgang van voor-Christelike beelde na Christelike simboliek. Die bekering tot die Christendom was een van die mees rewolusionêre gebeurtenisse in die geskiedenis van Ethiopië, aangesien dit Aksoem 'n kulturele band met die Grieks-Romeinse wêreld gegee het. Aksoem het 'n politieke band gekry met die [[Bisantynse Ryk]], wat hom as beskermer van die Christendom beskou het. Drie inskripsies op die Ezanasteen dokumenteer die bekering van koning Ezana tot die Christendom en twee van sy militêre ekspedisies teen naburige gebiede, een in Grieks en die ander in Ge'ez. Die twee ekspedisies verwys na twee afsonderlike veldtogte, een teen die &quot;Noba&quot; en die ander teen die Beja. Volgens die inskripsie was die Noba êrens rondom die samevloei van die Nyl en Atbara gevestig, waar hulle blykbaar groot dele van Koesj oorgeneem het. Tog het hulle nie die Koesjiete uit hulle kerngebied verdryf nie, aangesien die inskripsie meld dat die Aksoemiete by die samevloei van die twee riviere teen hulle geveg het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=177}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: He-N |page=1193}}&lt;/ref&gt;

Koning Kaleb het 'n ekspedisie gestuur teen die Joodse koning Dhu Nuwas van Himjar in Jemen, wat Christene daar vervolg het. Kaleb het lof ontvang as die veroweraar van Jemen. Hy het sy titel uitgebrei om &quot;koning van Hadramawt&quot; in Suidoos-Jemen in te sluit, asook van die Jemense kusvlakte en hoogland, en &quot;al hulle Arabiere&quot;. Dit dui op die uitgebreide invloed van Aksoem oor die Rooisee tot in Arabië. Dhu Nuwas is afgesit en vermoor, en Kaleb het 'n Arabiese onderkoning met die naam Esimifaios in sy plek aangestel, maar sy bewind het net kort bestaan: Hy is ná vyf jaar in 'n staatsgreep deur die Aksoemiet Abraha van die troon gesit. Kaleb het twee ekspedisies teen Abraha gestuur, maar albei is verslaan. Daarna het Abraha oor Jemen bly regeer danksy 'n heffingsooreenkoms met die koning van Aksoem.&lt;ref&gt;{{Cite book |title=History of the Later Roman Empire |last=Bury |first=J. B. |publisher=Macmillan |year=1923 |pages=325–326 |volume=II}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt;

Ná Abraha se dood het sy seun Masroek Abraha hom opgevolg en heffings aan Aksoem bly betaal. Sy halfbroer Ma'd-Karib het egter in opstand gekom. Hy het eers hulp by Justinus I gesoek, maar toe dit geweier word, het hy hom tot die Sassanidiese keiser Chosrow I gewend, en dit het gelei tot die Aksoemities-Persiese Oorloë waarin Masroek gedood is. Ná die val van Aksoemitiese Jemen in 570 is Ma'd-Karib se seun Saif op die troon geplaas. In 575 het die oorlog weer begin nadat Aksoemiete Saif vermoor het. Die Persiese generaal Wahrez het Aksoem se heerskappy in Jemen met 'n groot leër beëindig en die erfgoewerneur van Jemen geword. Volgens Stuart Munro-Hay kon dié oorloë Aksoem se swanesang as groot mag gewees het, met 'n verswakking van Aksoem se gesag en 'n oorgebruik van geld en mannekrag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=178}}&lt;/ref&gt;

==Gemeenskap==
[[Beeld:Aksum-107532.jpg|thumb|260px|Aksoemitiese steles en ruïnes.]]

Die Aksoemitiese bevolking het hoofsaaklik uit [[Semitiese tale|Semities]]sprekende groepe bestaan. Een van hulle was die Agʿazi, wat [[Ge'ez]] gepraat het. Die kommentator van die Adoelis-inskripsie identifiseer hulle as die hoofinwoners van Aksoem en sy omgewing. Die [[Koesjitiese tale|Koesjitiessprekende]] [[Agau-volk]] het ook in die koninkryk gewoon. Kosmas Indiopleustes het opgemerk ’n &quot;goewerneur van Agau&quot; is deur koning Kaleb van Aksoem toevertrou met die beskerming van die belangrike langafstandkaravaanroetes uit die suide, wat daarop dui dat hulle binne die suidelike grens van die Koninkryk Aksoem gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hable Selassie |first1=Sergew |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |pages=27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 50.&lt;/ref&gt; 

Aksoem het ook ’n aansienlike [[Grieke|Griekse]] bevolking gehad wat in die stede Ptolemeus en Adoelis gewoon het.&lt;ref&gt;Crawford Young, ''The Rising Tide of Cultural Pluralism: The Nation-state at Bay?'', (University of Wisconsin Press: 1993), p. 160&lt;/ref&gt; [[Nyl|Nilotiese]] groepe het ook in Aksoem gewoon. Inskripsies uit die tyd van Ezana noem die &quot;Barja&quot;, ’n stam wat in die westelike deel van die ryk gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Pankhrust |first1=Richard |title=The Ethiopian Borderlands |year=1997 |page=33 |publisher=The Red Sea Press |isbn=9780932415196 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hatke |first1=George |title=Aksum and Nubia |date=7 January 2013 |publisher=NYU Press |isbn=9780814762837 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese nedersettings was versprei oor ’n beduidende deel van die hoogland in die noordelike [[Horing van Afrika]], met die meerderheid geleë in Noordoos-Tigrai, Ethiopië en streke van Eritrea. Ondanks die konsentrasie in dié gebiede was sommige Aksoemitiese nedersettings verafgeleë. Benewens die hoogland, is terreine uit die Aksoemitiese tydperk ontdek aan die Rooiseekus van Eritrea, naby die Golf van Zoela. Talle Aksoemitiese nedersettings was strategies geleë langs ’n as wat van Aksoem na die Golf van Zoela geloop het, en vorm ’n roete wat die Aksoemitiese hoofstad op die hoogland met die hoofhawe van Adoelis aan die Rooisee verbind het. Aan dié roete was twee van die grootste nedersettings in die Eritrese hoogland, Matara en Kohaito, geleë. Die konsentrasie van dié Aksoemitiese nedersettings dui op ’n hoë bevolkingsdigtheid in die hooglande van Tigrai en Sentraal-Eritrea. Min is bekend oor die suidelike streke van die koninkryk. 

’n Komplekse landboustelsel, wat [[besproeiing]], [[dam]]konstruksie, terrasbou en [[ploeg]]boerdery behels het, het ’n deurslaggewende rol gespeel in die ondersteuning van beide stedelike en landelike bevolkings. Aksoemitiese boere het ’n verskeidenheid graangewasse verbou met 'n oorsprong uit beide [[Afrika]] en die [[Nabye Ooste]]. Dié gewasse sluit in [[tef]], [[vingermanna]], [[graansorghum]], [[koring]], [[gars]] en [[hawer]]. Hulle het ook lynsaad, [[katoen]], [[druiwe]] en peulgewasse van Nabye Oosterse oorsprong soos lensies, [[Boontjie|tuinbone]], [[kekerertjie]]s, gewone [[ertjie]]s en grasertjies verbou. Ander belangrike gewasse sluit kalbasse en [[bronkors]] in. Dié uiteenlopende reeks gewasse, gekombineer met veeteelt ([[bees]]te, [[Skaap|skape]] en [[bok]]ke), het bygedra tot die skepping van ’n hoogs produktiewe inheemse voedselproduksietradisie. Dit het ’n integrale rol gespeel in die ontwikkeling van die Aksoemitiese ekonomie en die konsolidasie van staatsmag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=187}}&lt;/ref&gt;

==Kultuur==
[[Beeld:Garima-Gospels-completed-project-2.jpg|links|thumb|200px|[[Ge'ez-skrif]] in die [[Garima-evangelies]].]]

Die Aksoemitiese Ryk het 'n aantal suksesse behaal, soos sy eie [[alfabet]], die [[Ge'ez-skrif]], wat later aangepas is om [[klinker]]s in te sluit om dit 'n [[abugida]] te maak. Verder is reusagtige [[obelisk]]e in die vroeë jare van die ryk opgerig om keisers en adellikes se grafte aan te dui, en ondergrondse grafkelders is gebou. Die bekendste obelisk was die Obelisk van Aksoem.

[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img41 Stelae Park.jpg|thumb|180px|Aksoemitiese grafkelders.]]
[[Beeld:Yeha, chiesa di abuna aftse, museo, manoscritto del xviii secolo 01 sogno di giuseppe.jpg|links|thumb|200px|'n Geïlustreerde manuskrip oor [[Maria|moeder Maria]].]]
Onder keiser Ezana het Aksoem omstreeks 325 die [[Kopties-Ortodokse Kerk|Koptiese Christendom]] aanvaar in die plek van die voorheen [[Politeïsme|politeïstiese]] en [[Judaïsme|Judaïstiese]] geloof. Die Aksoemitiese Koptiese Kerk het plek gemaak vir die hedendaagse [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat eers in 1959 onafhanklik geword het van die Koptiese Kerk) en die [[Eritrees-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat in 1993 outonomie van die Ethiopiese kerk gekry het). Sedert die skeuring met Ortodoksie ná die [[Konsilie van Chalcedon]] (451), is dit 'n belangrike [[Miafisitisme|miafisitistiese]] kerk, met sy liturgie steeds in Ge'ez.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;&gt;{{cite web |title=The wealth of Africa – The kingdom of Aksum: Teachers' notes |url=https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |website=The British Museum |archive-url=https://web.archive.org/web/20191104191259/https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |archive-date=4 November 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;&gt;{{cite web |title=Daily Life in Aksum |url=https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |website=www.hmhco.com/ (formerly eduplace.com) |publisher=Houghton Mifflin Company. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200803075358/https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |archive-date=3 August 2020 |series=Research Reports: Daily Life in Ancient Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;georgeocox&quot;&gt;{{cite book |title=African Empires and Civilizations : Ancient and Medieval |first=George O. |last=Cox |publisher=Routledge |year=2015 |page=71}}&lt;/ref&gt;

===Taal===
[[Grieks]] het die amptelike en letterkundige taal van die Aksoemitiese Ryk geword vanweë die invloed van die aansienlike hoeveelheid Ethiopies-Griekse gemeenskappe in Aksoem, Adoelis, Ptolemeus en ander stede in die streek gedurende die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese]] tye.&lt;ref name=&quot;abbasalamavol68&quot;&gt;{{cite book |title=Abba Salama Volumes 6-8 |publisher=University of California |year=1975 |pages=24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;andebrhanweldegiorgis&quot;&gt;{{cite book |author=Andebrhan Welde Giorgis |title=Eritrea at a Crossroads A Narrative of Triumph, Betrayal and Hope |publisher=Strategic Book Publishing and Rights Company |year=2014 |page=19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;McLaughlin&quot;&gt;Raoul McLaughlin, ''The Roman Empire and the Indian Ocean'', p. 114, Barnsley, Pen &amp; Sword Military, 2012, {{ISBN|9781-78346-381-7}}.&lt;/ref&gt; Grieks is gebruik in die ryk se administrasie, internasionale diplomasie en handel. Dit kan duidelik gesien word in inskripsies en op muntstukke.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot;&gt;{{cite book |author=Judith S. McKenzie |title=The Garima Gospels: Early Illuminated Gospel Books from Ethiopia |author2=Francis Watson |publisher=NYU Press |year=2016 |pages=18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;americannumismaticsociety&quot;&gt;{{cite book |author=American Numismatic Society |title=Museum Notes, Volumes 29 to 31 |publisher=American Numismatic Society |year=1984 |pages=165}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;fjnothling&quot;&gt;{{cite book |author=F. J. Nöthling |title=Pre-colonial Africa: Her Civilisations and Foreign Contacts |publisher=Southern Book Publishers |year=1989 |pages=58}}&lt;/ref&gt; Ge'ez is saam met Grieks in die koninklike hof gepraat. Hoewel dit aanvanklik 'n gesproke taal was, is dit in die Ou Suid-Arabiese skrif geskryf.&lt;ref name=&quot;unescoscientifichistoryofafrica&quot;&gt;{{cite book |author=Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa |title=Ancient Civilizations of Africa |publisher=Heinemann Educational Books |year=1981 |pages=398}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jamescowlesprichard&quot;&gt;{{cite book |author=James Cowles Prichard |title=Researches Into the Physical History of Mankind, Volume 1 |publisher=John and Arthur Arch, Cornhill |year=1826 |pages=284}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;encylopediabritannica&quot;&gt;{{cite book |title=The Encyclopædia Britannica: The New Volumes, Constituting, in Combination with the Twenty-nine Volumes of the Eleventh Edition, the Twelfth Edition of that Work, and Also Supplying a New, Distinctive, and Independent Library of Reference Dealing with Events and Developments of the Period 1910 to 1921 Inclusive, Volume 24 |publisher=Encyclopædia Britannica Company, Limited |year=1911 |pages=629}}&lt;/ref&gt; 

In die 4de eeu het Ezana die Ge'ez-skrif bevorder en Ge'ez 'n ampstaal naas Grieks gemaak. Teen die 6de eeu was letterkundige vertalings in Ge'ez algemeen.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;thomasolambdin&quot;&gt;{{cite book |author=Thomas O. Lambdin |title=Introduction to Classical Ethiopic (Geʻez) |publisher=Brill |year=2018 |pages=1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;washingtonforeignareasstudiesdivision&quot;&gt;{{cite book |author=American University (Washington, D.C.). Foreign Areas Studies Division |title=Area Handbook for Ethiopia |author2=Irving Kaplan |publisher=U.S. Government Printing Office |year=1964 |pages=34}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |date=1991 |publisher=Edinburgh University Press |isbn=0748601066 |location=Edinburgh |page=5}}&lt;/ref&gt; Ná die 7de-eeuse Moslemse verowerings in die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Afrika]], wat Aksoem van die Grieks-Romeinse wêreld afgesonder het, is Ge'ez heeltemal deur Grieks vervang.&lt;ref name=&quot;muhammadjamalaldinmukhtar&quot;&gt;{{cite book |author=Muḥammad Jamāl al-Dīn Mukhtār |title=UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition: Ancient Africa |publisher=University of California Press |year=1990 |pages=234}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot; /&gt;

===Letterkunde===
Vroeg in die Christelike tydperk is verskeie geskrifte al in Ge'ez vertaal vir godsdienstige doeleindes. Die bekendste hiervan is die [[Garima-evangelies]], 'n stel manuskripte wat al vier evangelies bevat het. Dit is tussen die 4de en 6de eeu in Ethiopies vertaal.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite journal |last=Kim |first=Sergey |date=2022-11-08 |title=New Studies of the Structure and the Texts of Abba Garima Ethiopian Gospels |url=https://journals.openedition.org/afriques/3494 |journal=Afriques. Débats, méthodes et terrains d'histoire |language=en |issue=13 |doi=10.4000/afriques.3494 |issn=2108-6796 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Aanhalings uit die [[Bybel]] kom in verskeie Aksoemitiese inskripsies voor wat in Suid-Arabië ontdek is.&lt;ref name=&quot;:15&quot;&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=76–78 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt; Die [[Aksoemitiese Versameling]], uit min of meer dieselfde tydperk, is 'n manuskrip met verskeie tekste wat 'n groot aantal dokumente bevat wat in Ge'ez vertaal is en wat handel oor onderwerpe soos liturgie, kerkreg, historiografie, briewe, verhandelings, ensovoorts.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Bausi |first=Alessandro |last2=Brita |first2=Antonella |last3=Marco Di Bella |last4=Nosnitsin |first4=Denis |last5=Rabin |first5=Ira |last6=Sarris |first6=Nikolas |date=2020 |title=The Aksumite Collection or Codex Σ (Sinodos of Qǝfrǝyā, MS C3-IV-71/C3-IV-73, Ethio-SPaRe UM-039): Codicological and Palaeographical Observations. With a Note on Material Analysis of Inks. |url=https://flore.unifi.it/handle/2158/1239688 |journal=Comparative Oriental Manuscript Studies Bulletin |volume=6 |pages=127–171 |doi=10.25592/uhhfdm.8470}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=73 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt;

Ander vertalings sluit in die hele Griekse Bybel, tekste soos die boeke [[1 Henog|Henog]], [[Boek van Jubileë|Jubileë]], 4 Barug en die Hemelvaart van [[Jesaja]], asook ander teologiese tekste. Inheemse tekste van Ethiopië uit dié tydperk is minder seker, maar daar is baie vertalings uit Grieks.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Butts |first=Aaron |title=Eastern Christianity: a reader |date=2021 |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co |isbn=978-0-8028-7686-7 |editor-last=Walters |editor-first=J. Edward |location=Chicago |pages=369–370 |chapter=Ethiopic}}&lt;/ref&gt; In onlangse jare het die bekende korpus van Aksoemitiese letterkunde aansienlik gegroei.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Bausi |first=Alessandro |title=Ethiopia and the Christian Ecumene: Cultural Transmission, Translation, and Reception |date=2020-01-08 |work=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |pages=225–226 |url=https://brill.com/display/book/edcoll/9789004419582/BP000022.xml |access-date=2025-03-28 |publisher=Brill |language=en |doi=10.1163/9789004419582_010 |isbn=978-90-04-41958-2}}&lt;/ref&gt;

===Godsdiens===
[[Beeld:South Arabian - Fragment of a Frieze with an Ibex and Oryxes - Walters 2138.jpg|thumb|220px|'n Suid-Arabiese stele met 'n [[steenbok]] en drie Arabiese [[gemsbok]]ke wat verbind is met ʿAṯtar, die Semitiese god van die oggend- en aandster.]]

Voordat hulle gekersten is, het die Aksoemiete 'n politeïstiese geloof aangehang wat verwant was aan die godsdiens van Suid-Arabië. Dit sluit in die gebruik van die sekelmaan-en-skyf-simbool van Suid-Arabië en die noordelike horing.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=Nx-qYO3zqlIC&amp;pg=PA292 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum and the northern Horn, 1000 BC – AD 1300 |last=Phillipson |first=David |publisher=James Currey |year=2012 |isbn=978-1847010414 |page=91}}&lt;/ref&gt; In die ''Algemene Geskiedenis van Afrika'', wat deur [[Unesco]] geborg is, stel die Franse argeoloog Francis Anfray voor die Aksoemiete het ʿAṯtar, sy seun Mahrem en Beher aanbid.&lt;ref&gt;{{cite book |title=UNESCO General History of Africa: Ancient Africa v. 2 |publisher=University of California Press |year=1990 |isbn=978-0520066977 |editor=G. Mokhtar |page=221}}&lt;/ref&gt;

Steve Kaplan meen 'n groot verandering in godsdiens het saam met die Aksoemitiese kultuur ontwikkel, en dat net ʿAṯtar van die ou gode oorgebly het. Die ander is vervang met wat hy noem 'n &quot;triade van inheemse gode, Mahrem, Beher en Medr&quot;. Koning Ezana se inskripsies en muntstukke voor sy kerstening dui daarop dat hy die gode ʿAṯtar, Beher, Medr en Mahrem kon aanbid het. Nog een van Ezana se inskripsies is duidelik Christelik en verwys na &quot;die Vader, die Seun en die Heilige Gees&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=A0XNvklcqbwC&amp;pg=PA77 |title=Encyclopedia of Africa Vol. I |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=Oxford University press |year=2010 |isbn=978-0195337709 |editor=Henry Louis Gates Jr., Kwame Anthony Appiah |page=77}}&lt;/ref&gt; Ezana het hom omstreeks 324 bekeer.&lt;ref name=&quot;isbn0-313-32273-2&quot;&gt;{{cite book |last=Adejumobi |first=Saheed A. |title=The History of Ethiopia |url=https://books.google.com/books?id=3Un6_LGIEyQC&amp;pg=PA171 |year=2007 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-32273-0 |page=171}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;goblues.org&quot;&gt;{{Cite web |url=http://goblues.org/faculty/weekse/files/2012/08/axum-and-the-solomonic-dynasty.pdf |title=GoBlues - Asheville School |date=16 May 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;obelisk bekerie&quot;&gt;{{cite web |location=Newark, USA |url-status=dead |url=http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |title=The Rise of the Askum Obelisk is the Rise of Ethiopian History |last1=Bekerie |first1=Ayele |access-date=2017-01-06 |publisher=Rutgers University |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100939/http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |archive-date=2017-01-07}}&lt;/ref&gt; Dit is bekend dat die Aksoemiete hulle tot die Christendom bekeer het, want die skyf en sekelmaan op hulle muntstukke is met die [[kruis]] vervang.

Aksoem is na bewering die tuiste van die [[verbondsark]]. [[Menelik I]] het glo die ark in die Kerk van Moeder Maria van Sion geplaas vir veilige bewaring.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot; /&gt;

Islam het Aksoem in die 7de eeu bereik toe die eerste volgelinge van die profeet [[Mohammed]] (ook bekend as die Metgeselle van die Profeet) [[Migrasie na Abessinië|uit Arabië migreer het]] weens hulle vervolging deur die Koeraisj, die regerende Arabiese stamfederasie van [[Mekka]]. Die Koeraisj het die koning probeer oorreed dat die vroeë Moslemse migrante rebelle was wat 'n nuwe godsdiens begin het waarvan nie hulle of die Aksoemiete al gehoor het nie. Die koning het aan hulle 'n oudiënsie verleen, maar eindelik geweier om die migrante uit te lewer. 'n Tweede migasie deur 100 Moslems het 'n paar jaar later plaasgevind. Arabiese inskripsies oor die Dahlak-argipel uit die middel 9de eeu bevestig die bestaan van 'n vroeë Moslemse teenwoordigheid in Aksoem.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 47.&lt;/ref&gt;

[[Beeld:KingEndybisEthiopia227-235CE.jpg|220px|thumb|Muntstukke van koning Endoebis, 227-235 n.C. Die een regs lui in Grieks ΕΝΔΥΒΙC ΒΑCΙΛΕΥC (&quot;Koning Endoebis&quot;).]]
===Muntstukke===
Die Aksoemitiese Ryk was een van die eerste Afrikastate wat geld gemunt het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;&gt;[http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf Kingdom of Axum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200925100701/http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf |date=2020-09-25 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;&gt;{{Cite web |last1=Záhoří |first1=Jan |date=February 2014 |title=Review: Phillipson, (2012). ''Foundations of an African civilization: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300'' |url=https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100243/https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |archive-date=2017-01-07 |access-date=2017-01-06}}&lt;/ref&gt; Dit het woorde in Ge'ez en Grieks bevat. Van die bewind van Endoebis tot met dié van Armah (omstreeks 270-610) is goue, silwer- en bronsmunte uitgegee. Om geld in antieke tye te munt was belangrik, want dit het gewys Aksoem se status was gelyk aan sy bure s'n. Baie van die muntstukke kan gebruik word as 'n aanduiding van wat gebeur het toe hulle gemunt is. 'n Voorbeeld is die toevoeging van 'n kruis op munte ná die kerstening van die Aksoemiete. Die teenwoordigheid van munte het ook handel vergemaklik en was terselfdertyd 'n nuttige instrument van propaganda en 'n bron van wins vir die ryk.

===Argitektuur===
====Paleise en ander huise====
[[Beeld:Stela aksum.jpg|220px|thumb|Die Koning Ezana-stele naby Aksoem.]]
Oor die algemeen is elitegeboue soos paleise op podiums gebou wat uit los klippe bestaan het wat met modderklei byeengehou is. Hoekblokke van [[graniet]] het op gereelde tussenposes 'n paar sentimeter na binne gestaan namate die gebou hoër geword het, en die mure het dus nouer na bo geword. Die podiums is dikwels al wat van Aksoemitiese geboue oorgebly het. Die mure het houtbalke gehad wat op hoeke uit die mure gesteek het; hulle is &quot;aapkoppe&quot; genoem. 

Paleise het gewoonlik bestaan uit 'n sentrale paviljoen omring deur bykomende geboue. Die grootste bekende struktuur in dié styl is die Ta'akha Marjam, wat 120 × 80&amp;nbsp;m groot was.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt;

Sommige kleimodelle van huise het bewaar gebly en gee 'n idee van hoe gewone huise gelyk het. Een wys 'n ronde hut met 'n dak wat in lae met gras gedek is, en 'n ander een wys 'n reghoekige huis met reghoekige deure en vensters, met 'n dak wat deur balke ondersteun is.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

====Steles====
Die Aksoemitiese steles is waarskynlik die makliks identifiseerbare deel van die argitektuur. Dié steenmonumente is gebruik om grafte aan te dui en verteenwoordig 'n paleis met verskeie verdiepings. Hulle is met vals deure en vensters versier. Die grootste stele sou 33&amp;nbsp;m hoog gestaan het as dit nie gebreek was nie. Hulle is ondergronds met swaar teengewigte gebalanseer. Die klip is dikwels versier met 'n patroon of embleem wat die koning of adellike se rang aandui.

Vir belangrike monumente en steles is 'n sekere fyn soort graniet gebruik. Sulke steles word dikwels &quot;[[obelisk]]e&quot; genoem en kom voor in die Mai Hejja-steleveld.

===Buitelandse betrekkinge, handel en ekonomie===
[[Beeld:Periplous of the Erythraean Sea.svg|links|260px|thumb|Aksoem was 'n belangrike deelnemer aan internasionale handel tot die laaste deel van die 1ste millennium, toe hulle 'n lang agteruitgang beleef het weens onder meer druk van verskeie Moslemse streekmagte.]]

Aksoem was nou betrokke by die internasionale handel tussen die [[Indiese subkontinent]] en die Middellandse See-streek ([[Romeinse Ryk|Rome]], en later [[Bisantium]]). Die ryk het [[ivoor]], skilpaddop, [[goud]] en [[smarag]]de uitgevoer en [[sy]] en [[spesery]]e ingevoer.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;/&gt; Aksoem se toegang tot beide die Rooisee en die [[Nyl|Bo-Nyl]] het sy sterk vloot laat baat vind by handel tussen verskeie Afrika- ([[Nubië]]), Arabiese ([[Jemen]]) en Indiese state.

Die Rooisee was aanvanklik 'n onbelangriker handelsroete as die [[Persiese Golf]] en die oorlandse verbintenisse met die [[Levant]]. Van omstreeks die 1ste eeu is 'n roete van [[Egipte]] na [[Indië]] aangelê. Die Rooisee is daarvoor gebruik en die [[moeson]]winde het die bote gehelp om die [[Arabiese See]] regstreeks na Suid-Indië oor te steek. Teen omstreeks 100&amp;nbsp;n.C. het die volume van verkeer dié van ouer roetes verbygesteek. Rome se vraag na goedere van Suid-Indië het geweldig toegeneem, en dit het gelei tot 'n groter aantal skepe wat met die Rooisee langs gevaar het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;/&gt; 

Die Koninkryk Aksoem was in die ideale posisie om voordeel uit die nuwe handelsituasie te trek. Adoelis het gou die hoofhawe vir die uitvoer van Afrikaprodukte geword, soos ivoor, [[wierook]], goud, [[slawe]] en eksotiese [[dier]]e. Die handel wat voorheen deur [[Koesj]] beheer is, is nou deur Aksoem oorheers. In die 2de en 3de eeu het Aksoem sy beheer or die suidelike Rooiseebekken uitgebrei. 'n Karavaanroete na Egipte is aangelê en Aksoem het die belangrikste verskaffer van Afrikagoedere aan die Romeinse Ryk geword.&lt;ref&gt;[http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html State Formation in Ancient Northeast Africa and the Indian Ocean Trade] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090114074953/http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html |date=2009-01-14 }}, by Stanley M. Burstein.&lt;/ref&gt;

==Agteruitgang==
[[Beeld:Hijra Abyssinia (Rashid ad-Din).jpg|thumb|270px|14de-eeuse Islamitiese uitbeelding van die [[Eerste Hidjra]].]]

Aksoemitiese handel in die Rooisee het waarskynlik gely onder die Persiese verowerings in Egipte en Sirië, gevolg deur die nederlae in Jemen. ’n Blywender impak het egter plaasgevind met die opkoms van [[Islam]] in die vroeë 7de eeu en die uitbreiding van die [[Rasjidoen-kalifaat]]. Aksoem het aanvanklik goeie betrekkinge met sy Islamitiese bure gehad. In 615 het vroeë [[Moslems]] uit [[Mekka]] wat van vervolging gevlug het, byvoorbeeld na Aksoem gereis en daar skuiling ontvang. Dié reis is bekend as die [[Eerste Hidjra]]. In 630 het [[Mohammed]] ’n vlootekspedisie teen vermeende Abessiniese seerowers gestuur, die Ekspedisie van Alkammah bin Moejazziz.&lt;ref&gt;E. Cerulli, &quot;Ethiopia's Relations with the Muslim World&quot; in ''Cambridge History of Africa: Africa from the Seventh to the Eleventh century'', p. 575.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 46.&lt;/ref&gt; 

Handel met die Romeinse en Bisantynse wêreld het tot stilstand gekom nadat die Arabiere die [[Oos-Romeinse Ryk|Oos-Romeinse provinsies]] verower het. Gevolglik het Aksoem ’n afname in welvaart ondervind weens toenemende isolasie en uiteindelik in die vroeë 8ste eeu opgehou om geld te munt.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Die agteruitgang van Aksoem het bygedra tot die opkoms van die nabygeleë Koninkryk Harla, wat deur Islam beïnvloed is.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=González-Ruibal |first1=Alfredo |title=Rise of the Nomad Kings—Pastoral Polities in the Horn of Africa (a.d. 650–1000) |publisher=Taylor &amp;#x26; Francis |url=&lt;a href=&quot;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916%7D%7D&quot;&gt;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Die Islamitiese verowerings alleen was nie verantwoordelik vir Aksoem se agteruitgang nie. Nog ’n rede was die uitbreidings van die Beja-nomades van Koesj. Weens die armoede van hulle land het baie van hulle begin migreer na die noordelike Ethiopiese plato. Aan die einde van die 7de eeu het ’n sterk Beja-stam, bekend as die Zanafaj, die Eritrea-plato binnegekom. Hulle het groot dele van die Eritrese hoogland oorrompel en geplunder, aangesien Aksoem nie meer sy soewereiniteit oor die grens kon handhaaf nie. Gevolglik is die verbinding met die Rooiseehawens verloor.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 49.&lt;/ref&gt;

Rondom dieselfde tyd is die Aksoemitiese bevolking gedwing om verder binnelands na die Ethiopiese hoogland te trek vir beskerming, en Aksoem as hoofstad is verlaat. Arabiese skrywers van dié tyd het voortgegaan om Ethiopië (nie meer Aksoem genoem nie) as ’n uitgestrekte en magtige staat te beskryf, hoewel hulle beheer oor die grootste deel van die kus en die meeste van hulle riviere verloor het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Terwyl grond in die noorde verloor is, is grond in die suide gewen, en hoewel Ethiopië nie meer ’n ekonomiese mag was nie, het dit steeds Arabiese handelaars gelok. Die hoofstad is toe suidwaarts na Koebar verskuif.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt; Die Arabiese skrywer Ja'koebi was die eerste persoon wat die nuwe Aksoemitiese hoofstad beskryf het. Dit was waarskynlik in die suidelike [[Tigrai-streek]] geleë. Die presiese ligging van die stad is egter tans onbekend.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 36.&lt;/ref&gt; In die 9de eeu was daar [[hongersnood]] in Ethiopië. Die Koptiese patriarge Jakobus (819-830) en Josef (830-849) van Alexandrië skryf Ethiopië se toestand toe aan oorlog, pes en onvoldoende reënval.&lt;ref&gt;Evetts, B.: &quot;History of the Patriarchs of the Coptic Church of Alexandria&quot;, by Sawirus ibn al-Mukaffa', bishop of al-Ashmunien, Vol I, IV, Menas I to Joseph, PO X fasc. 5. pp 375-551, Paris, 1904&lt;/ref&gt; In die 9de eeu, onder die bewind van Degna Djan, het die ryk suidwaarts uitgebrei.&lt;ref&gt;Werner J. Lange, &quot;History of the Southern Gonga (southwestern Ethiopia)&quot;, Steiner, 1982, p. 18&lt;/ref&gt;

====Goedit se inval====
{{Hoofartikel|Goedit}}
[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img45 Dungur.jpg|260px|thumb|Die ruïne van Doengoer in Aksoem.]]
Volgens die geskiedenis het 'n Joodse koningin met die naam Goedit die ryk omstreeks 960 verslaan en sy kerke en letterkunde verbrand. Hoewel daar bewyse is van kerke wat omstreeks dié tyd gebrand het, bevraagteken sommige Westerse skrywers haar bestaan. Goedit het ook ander geboue verwoes, Christene vervolg en ikone vernietig. Debatte word gevoer oor haar oorsprong. Sommige geleerdes meen sy was Joods of van 'n suidelike streek. Volgens een tradisionele weergawe het sy 40 jaar lank regeer en het haar dinastie tot in 1137 bestaan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Henze |first=Paul B. |url=https://books.google.com/books?id=gzwoedwOkQMC&amp;pg=PA49 |title=Layers of Time: A History of Ethiopia |date=2000 |publisher=Hurst &amp; Company |isbn=978-1-85065-393-6 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Volgens 'n mondelinge tradisie het Goedit aan die mag gekom nadat sy 'n koning van [[Beta Israel]] in Ethiopië vermoor het, en het sy daarna 40 jaar lank regeer. Sy het Aksoem met 'n Joodse leër binnegeval. Sy was vasbeslote om al die lede van die Aksoemitiese dinastie te vernietig, asook paleise, kerke en monumente in Tigrai. Boere in Noord-Etiopië vertel nog van haar berugte dade. Groot ruïnes en steles kom steeds in die gebied voor.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Childress |first=David Hatcher |url=https://books.google.com/books?id=N4pXDwAAQBAJ&amp;pg=PT207 |title=Ark of God: The Incredible Power of the Ark of the Covenant |date=2015-10-27 |publisher=SCB Distributors |isbn=978-1-939149-60-2 |language=en}}&lt;/ref&gt; 

Goedit het ook die laaste keiser van Aksoem, moontlik [[Dil Na'od]], vermoor. Volgens ander weergawes het die keiser gevlug.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jewel |first=Lady |url=https://books.google.com/books?id=Vx_N_bEKNj8C&amp;pg=PA246 |title=Keeper of the Ark (a Moses Trilogy): For the Love of Moses, for the Children of Moses, for the Children of God |date=August 2012 |publisher=WestBow |isbn=978-1-4497-5061-9 |language=en}}&lt;/ref&gt; Sy is na berig word opgevolg deur Dagna-Jan, wie se troonnaam Anbasa Wudem was.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Volgens een Ethiopiese tradisie is haar bewind ná 40 jaar omvergewerp deur [[Mara Takla Haymanot]], wat die vorming van die [[Zagwe-dinastie]] teweeggebring het deur die kinders wat sy by Dil Na'od gehad het.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mekonnen |first=Yohannes K. |url=https://books.google.com/books?id=Q0pZPp032c0C&amp;pg=PA288 |title=Ethiopia: The Land, Its People, History and Culture |date=April 2013 |publisher=New Africa Press |isbn=978-9987-16-024-2}}&lt;/ref&gt;

Ná 'n donker tydperk is die Aksoemitiese Ryk in die 11de of 12de eeu (heel waarskynlik omstreeks 1137) opgevolg deur die Zagwe-dinastie, hoewel dié se grootte en bekendheid beperk was. Tog speur [[Yekuno Amlak]], wat die laaste Zagwe-koning vermoor en die moderne [[Salomoniese Dinastie]] omstreeks 1270 gestig het, sy afkoms terug na Dil Na'od. 

Daar moet op gelet word dat die einde van die Koninkryk van Aksoem nie die einde van die Aksoemitiese kultuur en tradisies beteken het nie. Die argitektuur van die Zagwe-dinastie toon duidelike Aksoemitiese invloede.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Beeld:The North Stelae Park, Axum, Ethiopia (2812686646).jpg|Die grootste Aksoemitiese stele, wat omgeval en gebreek het.
Beeld:Ethio w4.jpg|'n Vaas van [[Asmara]] uit die Aksoemitiese tydperk.
Beeld:Axumite Palace (2827701317).jpg|'n Model van die Ta'akha Marjam-paleis.
Beeld:Axumite Architectural Fragments (2823506028).jpg|Aksoemitiese waterspuite in die vorm van leeukoppe.
Beeld:Ethio w29.jpg|Ingang na 'n Aksoemitiese grafkelder.
Beeld:Stelenpark in Axum 2010.JPG|Die Stelepark in Aksoem.
Beeld:Small Steles near Aksum.jpg|Klein steles in die Goedit-steleveld.
Beeld:Haiq Istefanos Church.jpg|Die Istifanos-klooster in Haik.
Beeld:Aksum-139458.jpg|'n Aksoemitiese stele in die woestyn.
&lt;/gallery&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Skakels==
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Aksum-ancient-kingdom-Africa|title=Aksum|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=12 Januarie 2019}}
{{Commons-kategorie inlyn|Kingdom of Aksum}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kingdom of Aksum}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Koninkryk Aksoem| ]]</text>
      <sha1>b0vg03gm5d4simr3bxm2ku3rgjgek3s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812912</id>
      <parentid>2812911</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:06:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>/* Skakels */</comment>
      <origin>2812912</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54652" sha1="ean6m0d2mxv2kf52c945b9b8q4gwd15" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam	=Koninkryk Aksoem
|gewone_lang_naam	={{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plaaslike naam|gez|መንግሥተ አኵስም}}}}
|gewone_naam	=Aksoem
|kontinent	=Afrika
|gebied		=Horing van Afrika
|land		=Djiboeti, Ethiopië, Eritrea, Jemen, Soedan
|era       	= [[Klassieke Oudheid]], [[Middeleeue]]
|status     	=Koninkryk
|status_teks	=
|ryk		=Koninkryk Aksoem
|bestaanstydperk =100-960
|jaar_begin	=100
|jaar_einde	=960
|datum_begin	=[[100]]
|datum_einde	=[[960]]
|gebeurtenis_begin	=Stigting
|gebeurtenis_einde	=Verowering deur [[Goedit]]
|gebeurtenis1	=
|datum_gebeurtenis1	=
|gebeurtenis2	=
|datum_gebeurtenis2	=
|gebeurtenis3	=
|datum_gebeurtenis3	=
|gebeurtenis4	=
|datum_gebeurtenis4	=
|gebeurtenis_voor	=
|datum_voor	=
|gebeurtenis_na	=
|datum_na	=
|v1		=Da'amot
|vlag_v1	=
|v2		=Koninkryk Himjar
|vlag_v2	=
|v3		=
|vlag_v3	=
|v4		=
|vlag_v4	=
|v5		=
|vlag_v5	=
|n1		=Medri Bahri
|vlag_n1	=
|n2		=[[Zagwe-dinastie]]
|vlag_n2	=
|n3		=Makuria
|vlag_n3	=
|n4		=Alodia
|vlag_n4	=
|n5		=Sassanidiese Ryk
|vlag_n5	=Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg
|beeld_vlag	=
|vlag = Vlag van Ethiopië
|beeld_wapen	=
|wapen = Wapen van Ethiopië
|beeld_kaart	=Kingdom of Aksum Map.png
|beeld_kaart_byskrif	=Die Koninkryk Aksoem, met die moderne grense aangedui.
|nasionale_leuse	=
|nasionale_volkslied	=
|wetgewer=
|godsdiens=Arabiese politeïsme (voor-Aksoemities tot 4de eeu)&lt;br /&gt;[[Judaïsme]] (tot ca. 330)&lt;br /&gt;[[Christendom]] ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]]; na ca. 330)
|hoofstad		=[[Aksoem]]
|breedtegraad_grade	=14
|breedtegraad_minute	=7
|breedtegraad_NS	=N
|lengtegraad_grade	=38
|lengtegraad_minute	=44
|lengtegraad_OW	        =O
|algemene_tale	=[[Ge'ez]]
|regeringstipe	=Monargie
|titel_leier	=Negus
|leier1		=[[Za Hakala]] &lt;small&gt;(eerste bekende)&lt;/small&gt;
|jaar_leier1	=ca. 100
|leier2		=[[Dil Na'od]] &lt;small&gt;(laaste)&lt;/small&gt;
|jaar_leier2	=ca. 940
|leier3		=
|jaar_leier3	=
|leier4		=
|jaar_leier4	=
|leier5		=
|jaar_leier5	=
|leier6		=
|jaar_leier6	=
|leier7		=
|jaar_leier7	=
|leier8		=
|jaar_leier8	=
|titel_verteenwoordiger = 
|verteenwoordiger1 = 
|jaar_verteenwoordiger1=
|verteenwoordiger2 = 
|jaar_verteenwoordiger2=
|verteenwoordiger3 = 
|jaar_verteenwoordiger3=
|verteenwoordiger4 = 
|jaar_verteenwoordiger4=
|verteenwoordiger5 = 
|jaar_verteenwoordiger5=
|verteenwoordiger6 = 
|jaar_verteenwoordiger6=
|verteenwoordiger7 = 
|jaar_verteenwoordiger7=
|verteenwoordiger8 = 
|jaar_verteenwoordiger8=
|titel_adjunk	=
|adjunk		=
|jaar_adjunk	=
|adjunk2	=
|jaar_adjunk2	=
|stat_jaar1	=350&lt;ref&gt;{{en}} [[Peter Turchin|Turchin, Peter]] and Jonathan M. Adams and Thomas D. Hall: &quot;East-West Orientation of Historical Empires and Modern States&quot;, bl. 222. Journal of World-Systems Research, Vol. XII, No. II, 2006&lt;/ref&gt;
|stat_bev1	=
|stat_opp1	=1250000
|bev_digtheid1	=
|stat_jaar2	=
|stat_bev2	=
|stat_opp2	=
|bev_digtheid2	=
|stat_jaar3	=
|stat_bev3	=
|stat_opp3	=
|bev_digtheid3	=
|stat_jaar4	=
|stat_bev4	=
|stat_opp4	=
|bev_digtheid4	=
|geldeenheid	=
}}

Die '''Koninkryk Aksoem''' ([[Ge'ez]]: አክሱም, ʾÄksum), of die '''Aksoemitiese Ryk''', was van die [[laat Oudheid]] tot die [[Middeleeue]] 'n koninkryk in [[Oos-Afrika]] en [[Arabië|Suid-Arabië]]. Dit was geleë in wat nou Noord-[[Ethiopie]] en [[Eritrea]] is, en het dele van die hedendaagse [[Djiboeti]] en [[Soedan]] ingesluit. Die koninkryk het uit die vroeëre [[Dʿmt]]-beskawing ontstaan en is in die 1ste eeu gestig.&lt;ref&gt;[https://whc.unesco.org/en/list/15/ The Cultural Heritage of Aksum.], UNESCO {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231008220415/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6477/|date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=69 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; [[Aksoem]] was baie eeue lank die koninkryk se hoofstad, totdat dit in die 9de eeu na [[Koebar]] geskuif is&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Burstein |first=Stanley |chapter=Africa: states, empires, and connections |year=2015 |doi=10.1017/cbo9781139059251.025 |title=The Cambridge World History: Volume 4: A World with States, Empires and Networks 1200 BCE–900 CE |volume=4 |pages=631–661 |editor-last=Benjamin |editor-first=Craig |series=The Cambridge World History |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-05925-1}}&lt;/ref&gt; weens afnemende handelsverbindings en voortdurende invalle.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot;&gt;{{cite book |last=Phillipson |first=David W. |year=2012 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300 |location=Woodbridge |publisher=James Currey |page=48 |isbn=978-1-84701-041-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |title=Rise and Fall of Axum, Ethiopia: A Geo-Archaeological Interpretation |journal=American Antiquity |volume=46 |issue=3 |pages=471–495 |last=Butzer |first=Karl W. |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |jstor=280596 |s2cid=162374800}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:ET Tigray asv2018-01 img12 Debre Damo Monastery.jpg|duimnael|links|260px|Tipiese Aksoemitiese [[argitektuur]]: die [[Kerk (gebou)|kerk]] van [[Debre Damo]] naby Aksoem.]]
[[Beeld:Aksum, chiesa nuova di santa maria di zion, costruita da haile selassie negli anni '60, esterno 00,0.jpg|thumb|links|260px|'n Aksoemitiese katedraal, die Maagd Maria van Sion.]]
Die profeet [[Mani]] het die Koninkryk Aksoem as een van die groot moondhede van die 3de eeu beskou, saam met [[Sassanidiese Ryk|Persië]], [[Romeinse Ryk|Rome]] en [[Drie Koninkryke|China]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=17 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het bly uitbrei onder die bewind van Gedarat (omstreeks 200-230), wat die eerste koning was wat by Suid-Arabiese sake betrokke was. Sy bewind het gelei tot beheer oor 'n groot deel van Wes-[[Jemen]]. Tydens die bewind van Endoebis (270-310) het Aksoem geld begin munt wat tot in Suid-[[Indië]] opgegrawe is.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Hahn |first=Wolfgang |year=2000 |title=Askumite Numismatics - A critical survey of recent Research |url=https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2000_num_6_155_2289 |journal=Revue Numismatique |volume=6 |issue=155 |pages=281–311 |doi=10.3406/numi.2000.2289 |access-date=9 September 2021}}&lt;/ref&gt; Die amptelike taal was [[Ge'ez]], 'n [[Semitiese taalfamilie|Semitiese taal]].

Namate die koninkryk 'n groot mag geword het op die handelsroete tussen Rome en Indië en dit 'n monopolie van handel in die [[Indiese Oseaan]] verkry het, het dit die Grieks-Romeinse kulturele sfeer betree. Vanweë sy bande met die Grieks-Romeinse wêreld het Aksoem in die middel 4de eeu die [[Christendom]] as staatsgodsdiens aangeneem onder [[Ezana]] (320's tot omstreeks 360).&lt;ref name=&quot;Derat34&quot;&gt;{{cite book |last=Derat |first=Marie-Laure |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |year=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=34 |chapter=Before the Solomonids: Crisis, Renaissance and the Emergence of the Zagwe Dynasty (Seventh–Thirteenth Centuries)}}&lt;/ref&gt; Ná hulle kerstening het die Aksoemiete ophou [[stele]]s bou.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot; /&gt; Die koninkryk het deur die laat Oudheid bly uitbrei: Dit het [[Koesj]] in 330 onder Ezana vir 'n kort tyd verower en van hulle die Griekse naam &quot;Ethiopië&quot; gekry.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |pages=15–16 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese oorheersing van die [[Rooisee]] het 'n hoogtepunt bereik tydens die bewind van [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] (514-542). In opdrag van die [[Bisantium|Bisantynse]] keiser [[Justinus I van Bisantium|Justinus I]] het hy die Koninkryk Himjar in Jemen aangeval om 'n einde te bring aan die vervolging van Christene, wat deur die Joodse koning Dhu Nuwas gepleeg is. Met die anneksasie van Himjar het die Koninkryk Aksoem sy grootste gebiedsomvang bereik: sowat 2,5&amp;nbsp;miljoen km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Die gebied is egter in die Aksoemities-Persiese Oorloë verloor.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |page=55 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het in beheer van Suid-Arabië gebly van 520 tot 525, toe Soemjafa Asjwa deur die Aksoemitiese militêre leier Abraha onttroon is.

Die koninkryk se geleidelike verval het teen die 7de eeu begin. In dié tyd is geld nie meer gemunt nie. Die Persiese (en later [[Moslem]]se) teenwoordigheid in die Rooisee het daartoe gelei dat Aksoem [[ekonomie]]s gely het, en die inwoners van die stad Aksoem het afgeneem. Saam met omgewings- en interne faktore, word dit beskou as die rede vir die verval. Aksoem se laaste drie eeue was 'n donker tydperk, en omstreeks 960 het die koninkryk onder onsekere toestande in duie gestort.&lt;ref name=&quot;Derat34&quot; /&gt; Ondanks Aksoem se posisie as een van die belangrikste ryke van die laat Oudheid, het dit in obskuriteit verval terwyl Ethiopië deur die Middeleeue afgesonder gebly het.&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot;&gt;{{cite book |last1=Fritsch |first1=Emmanuel |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |last2=Kidane |first2=Habtemichael |date=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=169 |chapter=The Medieval Ethiopian Orthodox Church and Its Liturgy}}&lt;/ref&gt;

==Etimologie==
Carlo Conti Rossini glo die naam &quot;Aksoem&quot; kom van 'n [[Semitiese tale|Semitiese]] wortel en beteken &quot;groen en digte tuin&quot; of &quot;vol gras&quot;.&lt;ref name=&quot;Mordechai32&quot;&gt;{{cite book |last=Selassie |first=Sergew Hable |url= |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |publisher= |year=1972 |isbn= |location= |pages=68 |language= |issn= |oclc= |access-date=}}&lt;/ref&gt;

==Geskiedenis==
===Vroeë geskiedenis===
Voor die stigting van Artoem was Eritrea en die [[Tigrai-streek|Tigrai]]-plato van Noord-Ethiopië die tuiste van 'n koninkryk bekend as [[Dʿmt]]. [[Argeologie]]se bewyse dui daarop dat die koninkryk deur [[Sabeërs]] van die hedendaagse Jemen beïnvloed is. Geleerdes het vroeër algemeen geglo Sabeërs was die stigters van die Semitiese beskawing in Ethiopië, maar dit is nou weerlê en hulle invloed word as klein beskou.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;&gt;{{Cite book |url=http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |title=Aksum: An African Civilization of Late Antiquity |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=University Press |year=1991 |location=Edinburgh |page=57 |access-date=February 1, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223427/http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |archive-date=January 23, 2013 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Die Sabese invloed het waarskynlik net 'n paar dekades geduur, maar hulle invloed op die latere Aksoemitiese beskawing sluit in die aanvaarding van die [[Suid-Arabiese alfabet|antieke Suid-Arabiese skrif]], wat in die [[Ge'ez-skrif]] ontwikkel het, en antieke Semitiese [[godsdiens]].&lt;ref name= Munro6162&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |pages=61–62 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die aanvanklike eeue van Aksoem se ontwikkeling, van 'n beskeie streeksentrum tot 'n beduidende mag, bly grootliks onduidelik. Artefakte uit die [[Steentydperk]] is opgegrawe by Gobedra, twee kilometer wes van Aksoem. Opgrawings op Beta Gijorgis, 'n heuwel noordwes van Aksoem, bevestig die pre-Aksoemitiese wortels van 'n nedersetting in die omgewing van Aksoem wat dateer van die 7de tot 4de eeu&amp;nbsp;v.C. Verdere bewyse uit opgrawings in die Stelepark in die hart van Aksoem staaf deurlopende aktiwiteit in die gebied vanaf die begin van die gewone era. Twee heuwels en twee strome lê oos en wes van Aksoem, wat moontlik die aanvanklike aansporing vir vestiging in dié gebied was.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=173}}&lt;/ref&gt;

Argeologiese bewyse dui daarop dat die Aksoemitiese staatsvorm tussen 150&amp;nbsp;v.C en 150&amp;nbsp;n.C ontstaan het. Dit lyk of kleinskaalse distrik-&quot;koninkryke&quot; met baie groot gekonsentreerde gemeenskappe en een of meer elitewoning in die vroeë tydperk van die Koninkryk Aksoem bestaan het. Volgens Stuart Munro-Hay &quot;was was die koninkryk waarskynlik 'n konfederasie, wat gelei is deur 'n distriksvlakkoning wat die lojaliteit van ander klein konings binne die Aksoemitiese ryk geëis het. Die heerser van die Aksoemitiese koninkryk was dus &quot;koning van konings&quot; – 'n titel wat gereeld in inskripsies van dié tydperk gevind word. Daar is geen bewyse dat 'n enkele koninklike lyn reeds ontstaan het nie, en dit is heel moontlik dat by die dood van 'n koning van konings, 'n nuwe een uit al die konings in die konfederasie gekies sou word, eerder as deur die een of ander beginsel van geboortereg.&quot;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=181}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay (1991) ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity''. Edinburgh: University Press. p. 40. {{ISBN|0748601066}}&lt;/ref&gt;

===Opkoms van Aksoem===
[[Beeld:Adulis (8529061940).jpg|thumb|240px|Argeologiese opgrawings wat in 1907 by Adoelis gedoen is.]]
Die eerste historiese vermelding van Aksoem kom uit die ''Periplus van die Eritrese See'', 'n handelsgids wat waarskynlik van die middel van die 1ste eeu dateer. Aksoem word saam met onder meer die hawe Adoelis genoem as deel van die ryk van Zoskales. Die gebied word beskryf as hoofsaaklik die produseerder van ivoor en skilpaddoppe. Dit is duidelik dat Aksum, selfs in hierdie vroeë stadium van sy geskiedenis, 'n rol gespeel het in die handelsroete tussen Rome en Indië.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Phillips |first=Jacke |date=2016 |chapter=Aksum, Kingdom of |editor-last=MacKenzie |editor-first=John M. |title=The Encyclopedia of Empire |location=Hoboken |publisher=John Wiley &amp;#x26; Sons, Ltd. |pages=1–2 |isbn=9781118455074}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Binyam |first=Yonatan |title='Ethiopia' and the World, 330-1500 CE |last2=Krebs |first2=Verena |date=2024 |publisher=Cambridge University Press |isbn= |series= |location= |pages=5–6}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese beheer oor Adoelis het die ruil van Ethiopiese produkte vir buitelandse goedere moontlik gemaak. Beide [[Plinius die ouere]] en die ''Periplus'' verwys na dié hawe, geleë drie dae van die aanvanklike ivoormark by Coloe, wat self vyf dae van Aksoem was. Die handel oor die Rooisee, wat gestrek het van die Romeinse Ryk in die noorde tot Indië en [[Ceylon]] in die ooste, het 'n deurslaggewende rol in Aksoem se voorspoed gespeel. Die stad het floreer deur die uitvoer van goedere soos ivoor, skilpaddoppe en renosterhorings. Plinius het ook bykomende items genoem soos seekoeivel, ape en slawe. 

In die 2de eeu het [[Ptolemeus]] se geograaf na Aksoem verwys as 'n magtige koninkryk. Beide argeologiese vondste en tekste dui daarop dat 'n gesentraliseerde streeksbewind in dié tydperk in die Aksoemitiese gebied ontstaan het, gekenmerk deur gedefinieerde sosiale stratifikasie. Teen die begin van die 4de eeu was die Aksoemitiese staat goed gevestig, met stedelike sentrums; 'n amptelike geldeenheid, met munte in goud, silwer en koper; 'n intensiewe landboustelsel; en 'n georganiseerde militêre mag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=174}}&lt;/ref&gt;

Omstreeks 200 het Aksoemitiese ambisies uitgebrei na Suid-Arabië, waar Aksoemiete hulle skynbaar in al-Maafer gevestig het en op verskeie punte in konflikte betrokke was met Saba en Himjar. Hulle het ook verskillende bondgenote gevorm met hoofkoninkryke en stamme. In die vroeë deel van die 3de eeu het die konings Gadarat en 'Azaba militêre ekspedisies na die streek gestuur. Inskripsies van plaaslike Arabiese dinastieë verwys na dié heersers met die titel &quot;[[nadjasji]] van Aksoem en Habasjat&quot;. Later in die eeu word die ''mlky hhst dtwns wzqrns'' (konings van Habasjat Datawnas en Zaqarnas) ook genoem wat in Arabië veg. 

Volgens 'n Griekse inskripsie in Eritrea, bekend as die ''Monumentum Adulitanum'', het die Aksoemiete, gelei deur 'n anonieme koning, teen ongeveer die middel tot laat 3de eeu (moontlik omstreeks 240-260) beduidende territoriale uitbreiding in die [[Ethiopiese Hoogland]] en die [[Arabiese Skiereiland]] bereik, met hulle invloed wat gestrek het tot by die [[Tanameer]] en die grense van [[Egipte]].&lt;ref&gt;George Hatke, ''Aksum and Nubia: Warfare, Commerce, and Political Fictions in Ancient Northeast Africa'' (New York University Press, 2013), pp. 44. {{ISBN|0-7486-0106-6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dx.doi.org2&quot;&gt;{{Cite journal |date=August 1910 |title=The Christian Topography of Cosmas Indicopleustes |journal=Nature |volume=84 |issue=2127 |pages=133–134 |doi=10.1038/084133a0 |issn=0028-0836 |bibcode=1910Natur..84..133. |hdl=2027/coo1.ark:/13960/t07w6zm1b |s2cid=3942233 |url=&lt;a href=&quot;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&quot;&gt;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&lt;/a&gt; |hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=175}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:Rome Stele.jpg|duimnael|200px|links|Die Romeinse [[Stele]], of Aksoem-[[obelisk]], in [[Aksoem]], [[Tigrai-streek]], [[Ethiopië]].]]
Teen die einde van die 3de eeu het Aksoem erkenning gekry deur die profeet [[Mani]] as een van die vier groot moondhede van die wêreld saam met Rome, Persië en China. Namate Aksoem se politieke invloed uitgebrei het, het die grootsheid van sy monumente ook toegeneem. Opgrawings deur argeologiese ekspedisies het die vroeë gebruik van [[stele]]s aan die lig gebring, wat ontwikkel het van eenvoudige en growwe merkers tot sommige van die grootste monumente in Afrika. Die granietsteles in die hoofbegraafplaas van Aksoemitiese konings het verander van eenvoudig in sorgvuldig bewerkte graniet, in uiteindelik veelverdiepingtorings in 'n kenmerkende argitektoniese styl. Aksoemitiese argitektuur het massiewe bewerkte granietblokke, kleiner ongekapte klippe vir mure, messelklei, bakstene en sigbare houtuitsteeksels, bekend as &quot;aapkoppe&quot;, vertoon. Mure het na binne geleun en verskeie ingeboude nisse vir ekstra sterkte ingesluit. 

Aksoem en ander stede, soos Adoelis en Matara, het aansienlike &quot;paleise&quot; gehad wat hierdie argitektoniese styl gebruik het. In die vroeë 6de eeu het die reisiger-handelaar Kosmas Indikopleustes sy besoek aan Aksoem beskryf. Hy maak melding maak van die viertoringpaleis van die Aksoemitiese koning, versier met bronsstandbeelde van eenhorings. Aksoem het ook rye monumentale graniettrone gehad, waarskynlik met metaalstandbeelde gewy aan voor-Christelike gode. Hierdie trone het groot panele aan die kante en agterkant met inskripsies oor konings gehad, en het as oorwinningsmonumente gedien om hulle oorloë te dokumenteer.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=176}}&lt;/ref&gt;

[[Beeld:AXUM. Ezanas. Circa 330-360.jpg|thumb|220px|Muntstukke van koning Ezana, 330-360&amp;nbsp;n.C.]]
Koning Ezana was in die 4de eeu die eerste Christelike heerser van Aksoem. Sy munte en inskripsies toon omstreeks 340 die oorgang van voor-Christelike beelde na Christelike simboliek. Die bekering tot die Christendom was een van die mees rewolusionêre gebeurtenisse in die geskiedenis van Ethiopië, aangesien dit Aksoem 'n kulturele band met die Grieks-Romeinse wêreld gegee het. Aksoem het 'n politieke band gekry met die [[Bisantynse Ryk]], wat hom as beskermer van die Christendom beskou het. Drie inskripsies op die Ezanasteen dokumenteer die bekering van koning Ezana tot die Christendom en twee van sy militêre ekspedisies teen naburige gebiede, een in Grieks en die ander in Ge'ez. Die twee ekspedisies verwys na twee afsonderlike veldtogte, een teen die &quot;Noba&quot; en die ander teen die Beja. Volgens die inskripsie was die Noba êrens rondom die samevloei van die Nyl en Atbara gevestig, waar hulle blykbaar groot dele van Koesj oorgeneem het. Tog het hulle nie die Koesjiete uit hulle kerngebied verdryf nie, aangesien die inskripsie meld dat die Aksoemiete by die samevloei van die twee riviere teen hulle geveg het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=177}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: He-N |page=1193}}&lt;/ref&gt;

Koning Kaleb het 'n ekspedisie gestuur teen die Joodse koning Dhu Nuwas van Himjar in Jemen, wat Christene daar vervolg het. Kaleb het lof ontvang as die veroweraar van Jemen. Hy het sy titel uitgebrei om &quot;koning van Hadramawt&quot; in Suidoos-Jemen in te sluit, asook van die Jemense kusvlakte en hoogland, en &quot;al hulle Arabiere&quot;. Dit dui op die uitgebreide invloed van Aksoem oor die Rooisee tot in Arabië. Dhu Nuwas is afgesit en vermoor, en Kaleb het 'n Arabiese onderkoning met die naam Esimifaios in sy plek aangestel, maar sy bewind het net kort bestaan: Hy is ná vyf jaar in 'n staatsgreep deur die Aksoemiet Abraha van die troon gesit. Kaleb het twee ekspedisies teen Abraha gestuur, maar albei is verslaan. Daarna het Abraha oor Jemen bly regeer danksy 'n heffingsooreenkoms met die koning van Aksoem.&lt;ref&gt;{{Cite book |title=History of the Later Roman Empire |last=Bury |first=J. B. |publisher=Macmillan |year=1923 |pages=325–326 |volume=II}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt;

Ná Abraha se dood het sy seun Masroek Abraha hom opgevolg en heffings aan Aksoem bly betaal. Sy halfbroer Ma'd-Karib het egter in opstand gekom. Hy het eers hulp by Justinus I gesoek, maar toe dit geweier word, het hy hom tot die Sassanidiese keiser Chosrow I gewend, en dit het gelei tot die Aksoemities-Persiese Oorloë waarin Masroek gedood is. Ná die val van Aksoemitiese Jemen in 570 is Ma'd-Karib se seun Saif op die troon geplaas. In 575 het die oorlog weer begin nadat Aksoemiete Saif vermoor het. Die Persiese generaal Wahrez het Aksoem se heerskappy in Jemen met 'n groot leër beëindig en die erfgoewerneur van Jemen geword. Volgens Stuart Munro-Hay kon dié oorloë Aksoem se swanesang as groot mag gewees het, met 'n verswakking van Aksoem se gesag en 'n oorgebruik van geld en mannekrag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=178}}&lt;/ref&gt;

==Gemeenskap==
[[Beeld:Aksum-107532.jpg|thumb|260px|Aksoemitiese steles en ruïnes.]]

Die Aksoemitiese bevolking het hoofsaaklik uit [[Semitiese tale|Semities]]sprekende groepe bestaan. Een van hulle was die Agʿazi, wat [[Ge'ez]] gepraat het. Die kommentator van die Adoelis-inskripsie identifiseer hulle as die hoofinwoners van Aksoem en sy omgewing. Die [[Koesjitiese tale|Koesjitiessprekende]] [[Agau-volk]] het ook in die koninkryk gewoon. Kosmas Indiopleustes het opgemerk ’n &quot;goewerneur van Agau&quot; is deur koning Kaleb van Aksoem toevertrou met die beskerming van die belangrike langafstandkaravaanroetes uit die suide, wat daarop dui dat hulle binne die suidelike grens van die Koninkryk Aksoem gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hable Selassie |first1=Sergew |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |pages=27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 50.&lt;/ref&gt; 

Aksoem het ook ’n aansienlike [[Grieke|Griekse]] bevolking gehad wat in die stede Ptolemeus en Adoelis gewoon het.&lt;ref&gt;Crawford Young, ''The Rising Tide of Cultural Pluralism: The Nation-state at Bay?'', (University of Wisconsin Press: 1993), p. 160&lt;/ref&gt; [[Nyl|Nilotiese]] groepe het ook in Aksoem gewoon. Inskripsies uit die tyd van Ezana noem die &quot;Barja&quot;, ’n stam wat in die westelike deel van die ryk gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Pankhrust |first1=Richard |title=The Ethiopian Borderlands |year=1997 |page=33 |publisher=The Red Sea Press |isbn=9780932415196 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hatke |first1=George |title=Aksum and Nubia |date=7 January 2013 |publisher=NYU Press |isbn=9780814762837 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese nedersettings was versprei oor ’n beduidende deel van die hoogland in die noordelike [[Horing van Afrika]], met die meerderheid geleë in Noordoos-Tigrai, Ethiopië en streke van Eritrea. Ondanks die konsentrasie in dié gebiede was sommige Aksoemitiese nedersettings verafgeleë. Benewens die hoogland, is terreine uit die Aksoemitiese tydperk ontdek aan die Rooiseekus van Eritrea, naby die Golf van Zoela. Talle Aksoemitiese nedersettings was strategies geleë langs ’n as wat van Aksoem na die Golf van Zoela geloop het, en vorm ’n roete wat die Aksoemitiese hoofstad op die hoogland met die hoofhawe van Adoelis aan die Rooisee verbind het. Aan dié roete was twee van die grootste nedersettings in die Eritrese hoogland, Matara en Kohaito, geleë. Die konsentrasie van dié Aksoemitiese nedersettings dui op ’n hoë bevolkingsdigtheid in die hooglande van Tigrai en Sentraal-Eritrea. Min is bekend oor die suidelike streke van die koninkryk. 

’n Komplekse landboustelsel, wat [[besproeiing]], [[dam]]konstruksie, terrasbou en [[ploeg]]boerdery behels het, het ’n deurslaggewende rol gespeel in die ondersteuning van beide stedelike en landelike bevolkings. Aksoemitiese boere het ’n verskeidenheid graangewasse verbou met 'n oorsprong uit beide [[Afrika]] en die [[Nabye Ooste]]. Dié gewasse sluit in [[tef]], [[vingermanna]], [[graansorghum]], [[koring]], [[gars]] en [[hawer]]. Hulle het ook lynsaad, [[katoen]], [[druiwe]] en peulgewasse van Nabye Oosterse oorsprong soos lensies, [[Boontjie|tuinbone]], [[kekerertjie]]s, gewone [[ertjie]]s en grasertjies verbou. Ander belangrike gewasse sluit kalbasse en [[bronkors]] in. Dié uiteenlopende reeks gewasse, gekombineer met veeteelt ([[bees]]te, [[Skaap|skape]] en [[bok]]ke), het bygedra tot die skepping van ’n hoogs produktiewe inheemse voedselproduksietradisie. Dit het ’n integrale rol gespeel in die ontwikkeling van die Aksoemitiese ekonomie en die konsolidasie van staatsmag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=187}}&lt;/ref&gt;

==Kultuur==
[[Beeld:Garima-Gospels-completed-project-2.jpg|links|thumb|200px|[[Ge'ez-skrif]] in die [[Garima-evangelies]].]]

Die Aksoemitiese Ryk het 'n aantal suksesse behaal, soos sy eie [[alfabet]], die [[Ge'ez-skrif]], wat later aangepas is om [[klinker]]s in te sluit om dit 'n [[abugida]] te maak. Verder is reusagtige [[obelisk]]e in die vroeë jare van die ryk opgerig om keisers en adellikes se grafte aan te dui, en ondergrondse grafkelders is gebou. Die bekendste obelisk was die Obelisk van Aksoem.

[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img41 Stelae Park.jpg|thumb|180px|Aksoemitiese grafkelders.]]
[[Beeld:Yeha, chiesa di abuna aftse, museo, manoscritto del xviii secolo 01 sogno di giuseppe.jpg|links|thumb|200px|'n Geïlustreerde manuskrip oor [[Maria|moeder Maria]].]]
Onder keiser Ezana het Aksoem omstreeks 325 die [[Kopties-Ortodokse Kerk|Koptiese Christendom]] aanvaar in die plek van die voorheen [[Politeïsme|politeïstiese]] en [[Judaïsme|Judaïstiese]] geloof. Die Aksoemitiese Koptiese Kerk het plek gemaak vir die hedendaagse [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat eers in 1959 onafhanklik geword het van die Koptiese Kerk) en die [[Eritrees-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat in 1993 outonomie van die Ethiopiese kerk gekry het). Sedert die skeuring met Ortodoksie ná die [[Konsilie van Chalcedon]] (451), is dit 'n belangrike [[Miafisitisme|miafisitistiese]] kerk, met sy liturgie steeds in Ge'ez.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;&gt;{{cite web |title=The wealth of Africa – The kingdom of Aksum: Teachers' notes |url=https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |website=The British Museum |archive-url=https://web.archive.org/web/20191104191259/https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |archive-date=4 November 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;&gt;{{cite web |title=Daily Life in Aksum |url=https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |website=www.hmhco.com/ (formerly eduplace.com) |publisher=Houghton Mifflin Company. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200803075358/https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |archive-date=3 August 2020 |series=Research Reports: Daily Life in Ancient Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;georgeocox&quot;&gt;{{cite book |title=African Empires and Civilizations : Ancient and Medieval |first=George O. |last=Cox |publisher=Routledge |year=2015 |page=71}}&lt;/ref&gt;

===Taal===
[[Grieks]] het die amptelike en letterkundige taal van die Aksoemitiese Ryk geword vanweë die invloed van die aansienlike hoeveelheid Ethiopies-Griekse gemeenskappe in Aksoem, Adoelis, Ptolemeus en ander stede in die streek gedurende die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese]] tye.&lt;ref name=&quot;abbasalamavol68&quot;&gt;{{cite book |title=Abba Salama Volumes 6-8 |publisher=University of California |year=1975 |pages=24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;andebrhanweldegiorgis&quot;&gt;{{cite book |author=Andebrhan Welde Giorgis |title=Eritrea at a Crossroads A Narrative of Triumph, Betrayal and Hope |publisher=Strategic Book Publishing and Rights Company |year=2014 |page=19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;McLaughlin&quot;&gt;Raoul McLaughlin, ''The Roman Empire and the Indian Ocean'', p. 114, Barnsley, Pen &amp; Sword Military, 2012, {{ISBN|9781-78346-381-7}}.&lt;/ref&gt; Grieks is gebruik in die ryk se administrasie, internasionale diplomasie en handel. Dit kan duidelik gesien word in inskripsies en op muntstukke.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot;&gt;{{cite book |author=Judith S. McKenzie |title=The Garima Gospels: Early Illuminated Gospel Books from Ethiopia |author2=Francis Watson |publisher=NYU Press |year=2016 |pages=18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;americannumismaticsociety&quot;&gt;{{cite book |author=American Numismatic Society |title=Museum Notes, Volumes 29 to 31 |publisher=American Numismatic Society |year=1984 |pages=165}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;fjnothling&quot;&gt;{{cite book |author=F. J. Nöthling |title=Pre-colonial Africa: Her Civilisations and Foreign Contacts |publisher=Southern Book Publishers |year=1989 |pages=58}}&lt;/ref&gt; Ge'ez is saam met Grieks in die koninklike hof gepraat. Hoewel dit aanvanklik 'n gesproke taal was, is dit in die Ou Suid-Arabiese skrif geskryf.&lt;ref name=&quot;unescoscientifichistoryofafrica&quot;&gt;{{cite book |author=Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa |title=Ancient Civilizations of Africa |publisher=Heinemann Educational Books |year=1981 |pages=398}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jamescowlesprichard&quot;&gt;{{cite book |author=James Cowles Prichard |title=Researches Into the Physical History of Mankind, Volume 1 |publisher=John and Arthur Arch, Cornhill |year=1826 |pages=284}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;encylopediabritannica&quot;&gt;{{cite book |title=The Encyclopædia Britannica: The New Volumes, Constituting, in Combination with the Twenty-nine Volumes of the Eleventh Edition, the Twelfth Edition of that Work, and Also Supplying a New, Distinctive, and Independent Library of Reference Dealing with Events and Developments of the Period 1910 to 1921 Inclusive, Volume 24 |publisher=Encyclopædia Britannica Company, Limited |year=1911 |pages=629}}&lt;/ref&gt; 

In die 4de eeu het Ezana die Ge'ez-skrif bevorder en Ge'ez 'n ampstaal naas Grieks gemaak. Teen die 6de eeu was letterkundige vertalings in Ge'ez algemeen.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;thomasolambdin&quot;&gt;{{cite book |author=Thomas O. Lambdin |title=Introduction to Classical Ethiopic (Geʻez) |publisher=Brill |year=2018 |pages=1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;washingtonforeignareasstudiesdivision&quot;&gt;{{cite book |author=American University (Washington, D.C.). Foreign Areas Studies Division |title=Area Handbook for Ethiopia |author2=Irving Kaplan |publisher=U.S. Government Printing Office |year=1964 |pages=34}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |date=1991 |publisher=Edinburgh University Press |isbn=0748601066 |location=Edinburgh |page=5}}&lt;/ref&gt; Ná die 7de-eeuse Moslemse verowerings in die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Afrika]], wat Aksoem van die Grieks-Romeinse wêreld afgesonder het, is Ge'ez heeltemal deur Grieks vervang.&lt;ref name=&quot;muhammadjamalaldinmukhtar&quot;&gt;{{cite book |author=Muḥammad Jamāl al-Dīn Mukhtār |title=UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition: Ancient Africa |publisher=University of California Press |year=1990 |pages=234}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot; /&gt;

===Letterkunde===
Vroeg in die Christelike tydperk is verskeie geskrifte al in Ge'ez vertaal vir godsdienstige doeleindes. Die bekendste hiervan is die [[Garima-evangelies]], 'n stel manuskripte wat al vier evangelies bevat het. Dit is tussen die 4de en 6de eeu in Ethiopies vertaal.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite journal |last=Kim |first=Sergey |date=2022-11-08 |title=New Studies of the Structure and the Texts of Abba Garima Ethiopian Gospels |url=https://journals.openedition.org/afriques/3494 |journal=Afriques. Débats, méthodes et terrains d'histoire |language=en |issue=13 |doi=10.4000/afriques.3494 |issn=2108-6796 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Aanhalings uit die [[Bybel]] kom in verskeie Aksoemitiese inskripsies voor wat in Suid-Arabië ontdek is.&lt;ref name=&quot;:15&quot;&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=76–78 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt; Die [[Aksoemitiese Versameling]], uit min of meer dieselfde tydperk, is 'n manuskrip met verskeie tekste wat 'n groot aantal dokumente bevat wat in Ge'ez vertaal is en wat handel oor onderwerpe soos liturgie, kerkreg, historiografie, briewe, verhandelings, ensovoorts.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Bausi |first=Alessandro |last2=Brita |first2=Antonella |last3=Marco Di Bella |last4=Nosnitsin |first4=Denis |last5=Rabin |first5=Ira |last6=Sarris |first6=Nikolas |date=2020 |title=The Aksumite Collection or Codex Σ (Sinodos of Qǝfrǝyā, MS C3-IV-71/C3-IV-73, Ethio-SPaRe UM-039): Codicological and Palaeographical Observations. With a Note on Material Analysis of Inks. |url=https://flore.unifi.it/handle/2158/1239688 |journal=Comparative Oriental Manuscript Studies Bulletin |volume=6 |pages=127–171 |doi=10.25592/uhhfdm.8470}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=73 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt;

Ander vertalings sluit in die hele Griekse Bybel, tekste soos die boeke [[1 Henog|Henog]], [[Boek van Jubileë|Jubileë]], 4 Barug en die Hemelvaart van [[Jesaja]], asook ander teologiese tekste. Inheemse tekste van Ethiopië uit dié tydperk is minder seker, maar daar is baie vertalings uit Grieks.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Butts |first=Aaron |title=Eastern Christianity: a reader |date=2021 |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co |isbn=978-0-8028-7686-7 |editor-last=Walters |editor-first=J. Edward |location=Chicago |pages=369–370 |chapter=Ethiopic}}&lt;/ref&gt; In onlangse jare het die bekende korpus van Aksoemitiese letterkunde aansienlik gegroei.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Bausi |first=Alessandro |title=Ethiopia and the Christian Ecumene: Cultural Transmission, Translation, and Reception |date=2020-01-08 |work=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |pages=225–226 |url=https://brill.com/display/book/edcoll/9789004419582/BP000022.xml |access-date=2025-03-28 |publisher=Brill |language=en |doi=10.1163/9789004419582_010 |isbn=978-90-04-41958-2}}&lt;/ref&gt;

===Godsdiens===
[[Beeld:South Arabian - Fragment of a Frieze with an Ibex and Oryxes - Walters 2138.jpg|thumb|220px|'n Suid-Arabiese stele met 'n [[steenbok]] en drie Arabiese [[gemsbok]]ke wat verbind is met ʿAṯtar, die Semitiese god van die oggend- en aandster.]]

Voordat hulle gekersten is, het die Aksoemiete 'n politeïstiese geloof aangehang wat verwant was aan die godsdiens van Suid-Arabië. Dit sluit in die gebruik van die sekelmaan-en-skyf-simbool van Suid-Arabië en die noordelike horing.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=Nx-qYO3zqlIC&amp;pg=PA292 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum and the northern Horn, 1000 BC – AD 1300 |last=Phillipson |first=David |publisher=James Currey |year=2012 |isbn=978-1847010414 |page=91}}&lt;/ref&gt; In die ''Algemene Geskiedenis van Afrika'', wat deur [[Unesco]] geborg is, stel die Franse argeoloog Francis Anfray voor die Aksoemiete het ʿAṯtar, sy seun Mahrem en Beher aanbid.&lt;ref&gt;{{cite book |title=UNESCO General History of Africa: Ancient Africa v. 2 |publisher=University of California Press |year=1990 |isbn=978-0520066977 |editor=G. Mokhtar |page=221}}&lt;/ref&gt;

Steve Kaplan meen 'n groot verandering in godsdiens het saam met die Aksoemitiese kultuur ontwikkel, en dat net ʿAṯtar van die ou gode oorgebly het. Die ander is vervang met wat hy noem 'n &quot;triade van inheemse gode, Mahrem, Beher en Medr&quot;. Koning Ezana se inskripsies en muntstukke voor sy kerstening dui daarop dat hy die gode ʿAṯtar, Beher, Medr en Mahrem kon aanbid het. Nog een van Ezana se inskripsies is duidelik Christelik en verwys na &quot;die Vader, die Seun en die Heilige Gees&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=A0XNvklcqbwC&amp;pg=PA77 |title=Encyclopedia of Africa Vol. I |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=Oxford University press |year=2010 |isbn=978-0195337709 |editor=Henry Louis Gates Jr., Kwame Anthony Appiah |page=77}}&lt;/ref&gt; Ezana het hom omstreeks 324 bekeer.&lt;ref name=&quot;isbn0-313-32273-2&quot;&gt;{{cite book |last=Adejumobi |first=Saheed A. |title=The History of Ethiopia |url=https://books.google.com/books?id=3Un6_LGIEyQC&amp;pg=PA171 |year=2007 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-32273-0 |page=171}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;goblues.org&quot;&gt;{{Cite web |url=http://goblues.org/faculty/weekse/files/2012/08/axum-and-the-solomonic-dynasty.pdf |title=GoBlues - Asheville School |date=16 May 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;obelisk bekerie&quot;&gt;{{cite web |location=Newark, USA |url-status=dead |url=http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |title=The Rise of the Askum Obelisk is the Rise of Ethiopian History |last1=Bekerie |first1=Ayele |access-date=2017-01-06 |publisher=Rutgers University |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100939/http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |archive-date=2017-01-07}}&lt;/ref&gt; Dit is bekend dat die Aksoemiete hulle tot die Christendom bekeer het, want die skyf en sekelmaan op hulle muntstukke is met die [[kruis]] vervang.

Aksoem is na bewering die tuiste van die [[verbondsark]]. [[Menelik I]] het glo die ark in die Kerk van Moeder Maria van Sion geplaas vir veilige bewaring.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot; /&gt;

Islam het Aksoem in die 7de eeu bereik toe die eerste volgelinge van die profeet [[Mohammed]] (ook bekend as die Metgeselle van die Profeet) [[Migrasie na Abessinië|uit Arabië migreer het]] weens hulle vervolging deur die Koeraisj, die regerende Arabiese stamfederasie van [[Mekka]]. Die Koeraisj het die koning probeer oorreed dat die vroeë Moslemse migrante rebelle was wat 'n nuwe godsdiens begin het waarvan nie hulle of die Aksoemiete al gehoor het nie. Die koning het aan hulle 'n oudiënsie verleen, maar eindelik geweier om die migrante uit te lewer. 'n Tweede migasie deur 100 Moslems het 'n paar jaar later plaasgevind. Arabiese inskripsies oor die Dahlak-argipel uit die middel 9de eeu bevestig die bestaan van 'n vroeë Moslemse teenwoordigheid in Aksoem.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 47.&lt;/ref&gt;

[[Beeld:KingEndybisEthiopia227-235CE.jpg|220px|thumb|Muntstukke van koning Endoebis, 227-235 n.C. Die een regs lui in Grieks ΕΝΔΥΒΙC ΒΑCΙΛΕΥC (&quot;Koning Endoebis&quot;).]]
===Muntstukke===
Die Aksoemitiese Ryk was een van die eerste Afrikastate wat geld gemunt het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;&gt;[http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf Kingdom of Axum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200925100701/http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf |date=2020-09-25 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;&gt;{{Cite web |last1=Záhoří |first1=Jan |date=February 2014 |title=Review: Phillipson, (2012). ''Foundations of an African civilization: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300'' |url=https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100243/https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |archive-date=2017-01-07 |access-date=2017-01-06}}&lt;/ref&gt; Dit het woorde in Ge'ez en Grieks bevat. Van die bewind van Endoebis tot met dié van Armah (omstreeks 270-610) is goue, silwer- en bronsmunte uitgegee. Om geld in antieke tye te munt was belangrik, want dit het gewys Aksoem se status was gelyk aan sy bure s'n. Baie van die muntstukke kan gebruik word as 'n aanduiding van wat gebeur het toe hulle gemunt is. 'n Voorbeeld is die toevoeging van 'n kruis op munte ná die kerstening van die Aksoemiete. Die teenwoordigheid van munte het ook handel vergemaklik en was terselfdertyd 'n nuttige instrument van propaganda en 'n bron van wins vir die ryk.

===Argitektuur===
====Paleise en ander huise====
[[Beeld:Stela aksum.jpg|220px|thumb|Die Koning Ezana-stele naby Aksoem.]]
Oor die algemeen is elitegeboue soos paleise op podiums gebou wat uit los klippe bestaan het wat met modderklei byeengehou is. Hoekblokke van [[graniet]] het op gereelde tussenposes 'n paar sentimeter na binne gestaan namate die gebou hoër geword het, en die mure het dus nouer na bo geword. Die podiums is dikwels al wat van Aksoemitiese geboue oorgebly het. Die mure het houtbalke gehad wat op hoeke uit die mure gesteek het; hulle is &quot;aapkoppe&quot; genoem. 

Paleise het gewoonlik bestaan uit 'n sentrale paviljoen omring deur bykomende geboue. Die grootste bekende struktuur in dié styl is die Ta'akha Marjam, wat 120 × 80&amp;nbsp;m groot was.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt;

Sommige kleimodelle van huise het bewaar gebly en gee 'n idee van hoe gewone huise gelyk het. Een wys 'n ronde hut met 'n dak wat in lae met gras gedek is, en 'n ander een wys 'n reghoekige huis met reghoekige deure en vensters, met 'n dak wat deur balke ondersteun is.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

====Steles====
Die Aksoemitiese steles is waarskynlik die makliks identifiseerbare deel van die argitektuur. Dié steenmonumente is gebruik om grafte aan te dui en verteenwoordig 'n paleis met verskeie verdiepings. Hulle is met vals deure en vensters versier. Die grootste stele sou 33&amp;nbsp;m hoog gestaan het as dit nie gebreek was nie. Hulle is ondergronds met swaar teengewigte gebalanseer. Die klip is dikwels versier met 'n patroon of embleem wat die koning of adellike se rang aandui.

Vir belangrike monumente en steles is 'n sekere fyn soort graniet gebruik. Sulke steles word dikwels &quot;[[obelisk]]e&quot; genoem en kom voor in die Mai Hejja-steleveld.

===Buitelandse betrekkinge, handel en ekonomie===
[[Beeld:Periplous of the Erythraean Sea.svg|links|260px|thumb|Aksoem was 'n belangrike deelnemer aan internasionale handel tot die laaste deel van die 1ste millennium, toe hulle 'n lang agteruitgang beleef het weens onder meer druk van verskeie Moslemse streekmagte.]]

Aksoem was nou betrokke by die internasionale handel tussen die [[Indiese subkontinent]] en die Middellandse See-streek ([[Romeinse Ryk|Rome]], en later [[Bisantium]]). Die ryk het [[ivoor]], skilpaddop, [[goud]] en [[smarag]]de uitgevoer en [[sy]] en [[spesery]]e ingevoer.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;/&gt; Aksoem se toegang tot beide die Rooisee en die [[Nyl|Bo-Nyl]] het sy sterk vloot laat baat vind by handel tussen verskeie Afrika- ([[Nubië]]), Arabiese ([[Jemen]]) en Indiese state.

Die Rooisee was aanvanklik 'n onbelangriker handelsroete as die [[Persiese Golf]] en die oorlandse verbintenisse met die [[Levant]]. Van omstreeks die 1ste eeu is 'n roete van [[Egipte]] na [[Indië]] aangelê. Die Rooisee is daarvoor gebruik en die [[moeson]]winde het die bote gehelp om die [[Arabiese See]] regstreeks na Suid-Indië oor te steek. Teen omstreeks 100&amp;nbsp;n.C. het die volume van verkeer dié van ouer roetes verbygesteek. Rome se vraag na goedere van Suid-Indië het geweldig toegeneem, en dit het gelei tot 'n groter aantal skepe wat met die Rooisee langs gevaar het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;/&gt; 

Die Koninkryk Aksoem was in die ideale posisie om voordeel uit die nuwe handelsituasie te trek. Adoelis het gou die hoofhawe vir die uitvoer van Afrikaprodukte geword, soos ivoor, [[wierook]], goud, [[slawe]] en eksotiese [[dier]]e. Die handel wat voorheen deur [[Koesj]] beheer is, is nou deur Aksoem oorheers. In die 2de en 3de eeu het Aksoem sy beheer or die suidelike Rooiseebekken uitgebrei. 'n Karavaanroete na Egipte is aangelê en Aksoem het die belangrikste verskaffer van Afrikagoedere aan die Romeinse Ryk geword.&lt;ref&gt;[http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html State Formation in Ancient Northeast Africa and the Indian Ocean Trade] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090114074953/http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html |date=2009-01-14 }}, by Stanley M. Burstein.&lt;/ref&gt;

==Agteruitgang==
[[Beeld:Hijra Abyssinia (Rashid ad-Din).jpg|thumb|270px|14de-eeuse Islamitiese uitbeelding van die [[Eerste Hidjra]].]]

Aksoemitiese handel in die Rooisee het waarskynlik gely onder die Persiese verowerings in Egipte en Sirië, gevolg deur die nederlae in Jemen. ’n Blywender impak het egter plaasgevind met die opkoms van [[Islam]] in die vroeë 7de eeu en die uitbreiding van die [[Rasjidoen-kalifaat]]. Aksoem het aanvanklik goeie betrekkinge met sy Islamitiese bure gehad. In 615 het vroeë [[Moslems]] uit [[Mekka]] wat van vervolging gevlug het, byvoorbeeld na Aksoem gereis en daar skuiling ontvang. Dié reis is bekend as die [[Eerste Hidjra]]. In 630 het [[Mohammed]] ’n vlootekspedisie teen vermeende Abessiniese seerowers gestuur, die Ekspedisie van Alkammah bin Moejazziz.&lt;ref&gt;E. Cerulli, &quot;Ethiopia's Relations with the Muslim World&quot; in ''Cambridge History of Africa: Africa from the Seventh to the Eleventh century'', p. 575.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 46.&lt;/ref&gt; 

Handel met die Romeinse en Bisantynse wêreld het tot stilstand gekom nadat die Arabiere die [[Oos-Romeinse Ryk|Oos-Romeinse provinsies]] verower het. Gevolglik het Aksoem ’n afname in welvaart ondervind weens toenemende isolasie en uiteindelik in die vroeë 8ste eeu opgehou om geld te munt.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Die agteruitgang van Aksoem het bygedra tot die opkoms van die nabygeleë Koninkryk Harla, wat deur Islam beïnvloed is.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=González-Ruibal |first1=Alfredo |title=Rise of the Nomad Kings—Pastoral Polities in the Horn of Africa (a.d. 650–1000) |publisher=Taylor &amp;#x26; Francis |url=&lt;a href=&quot;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916%7D%7D&quot;&gt;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Die Islamitiese verowerings alleen was nie verantwoordelik vir Aksoem se agteruitgang nie. Nog ’n rede was die uitbreidings van die Beja-nomades van Koesj. Weens die armoede van hulle land het baie van hulle begin migreer na die noordelike Ethiopiese plato. Aan die einde van die 7de eeu het ’n sterk Beja-stam, bekend as die Zanafaj, die Eritrea-plato binnegekom. Hulle het groot dele van die Eritrese hoogland oorrompel en geplunder, aangesien Aksoem nie meer sy soewereiniteit oor die grens kon handhaaf nie. Gevolglik is die verbinding met die Rooiseehawens verloor.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 49.&lt;/ref&gt;

Rondom dieselfde tyd is die Aksoemitiese bevolking gedwing om verder binnelands na die Ethiopiese hoogland te trek vir beskerming, en Aksoem as hoofstad is verlaat. Arabiese skrywers van dié tyd het voortgegaan om Ethiopië (nie meer Aksoem genoem nie) as ’n uitgestrekte en magtige staat te beskryf, hoewel hulle beheer oor die grootste deel van die kus en die meeste van hulle riviere verloor het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Terwyl grond in die noorde verloor is, is grond in die suide gewen, en hoewel Ethiopië nie meer ’n ekonomiese mag was nie, het dit steeds Arabiese handelaars gelok. Die hoofstad is toe suidwaarts na Koebar verskuif.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt; Die Arabiese skrywer Ja'koebi was die eerste persoon wat die nuwe Aksoemitiese hoofstad beskryf het. Dit was waarskynlik in die suidelike [[Tigrai-streek]] geleë. Die presiese ligging van die stad is egter tans onbekend.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 36.&lt;/ref&gt; In die 9de eeu was daar [[hongersnood]] in Ethiopië. Die Koptiese patriarge Jakobus (819-830) en Josef (830-849) van Alexandrië skryf Ethiopië se toestand toe aan oorlog, pes en onvoldoende reënval.&lt;ref&gt;Evetts, B.: &quot;History of the Patriarchs of the Coptic Church of Alexandria&quot;, by Sawirus ibn al-Mukaffa', bishop of al-Ashmunien, Vol I, IV, Menas I to Joseph, PO X fasc. 5. pp 375-551, Paris, 1904&lt;/ref&gt; In die 9de eeu, onder die bewind van Degna Djan, het die ryk suidwaarts uitgebrei.&lt;ref&gt;Werner J. Lange, &quot;History of the Southern Gonga (southwestern Ethiopia)&quot;, Steiner, 1982, p. 18&lt;/ref&gt;

====Goedit se inval====
{{Hoofartikel|Goedit}}
[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img45 Dungur.jpg|260px|thumb|Die ruïne van Doengoer in Aksoem.]]
Volgens die geskiedenis het 'n Joodse koningin met die naam Goedit die ryk omstreeks 960 verslaan en sy kerke en letterkunde verbrand. Hoewel daar bewyse is van kerke wat omstreeks dié tyd gebrand het, bevraagteken sommige Westerse skrywers haar bestaan. Goedit het ook ander geboue verwoes, Christene vervolg en ikone vernietig. Debatte word gevoer oor haar oorsprong. Sommige geleerdes meen sy was Joods of van 'n suidelike streek. Volgens een tradisionele weergawe het sy 40 jaar lank regeer en het haar dinastie tot in 1137 bestaan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Henze |first=Paul B. |url=https://books.google.com/books?id=gzwoedwOkQMC&amp;pg=PA49 |title=Layers of Time: A History of Ethiopia |date=2000 |publisher=Hurst &amp; Company |isbn=978-1-85065-393-6 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Volgens 'n mondelinge tradisie het Goedit aan die mag gekom nadat sy 'n koning van [[Beta Israel]] in Ethiopië vermoor het, en het sy daarna 40 jaar lank regeer. Sy het Aksoem met 'n Joodse leër binnegeval. Sy was vasbeslote om al die lede van die Aksoemitiese dinastie te vernietig, asook paleise, kerke en monumente in Tigrai. Boere in Noord-Etiopië vertel nog van haar berugte dade. Groot ruïnes en steles kom steeds in die gebied voor.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Childress |first=David Hatcher |url=https://books.google.com/books?id=N4pXDwAAQBAJ&amp;pg=PT207 |title=Ark of God: The Incredible Power of the Ark of the Covenant |date=2015-10-27 |publisher=SCB Distributors |isbn=978-1-939149-60-2 |language=en}}&lt;/ref&gt; 

Goedit het ook die laaste keiser van Aksoem, moontlik [[Dil Na'od]], vermoor. Volgens ander weergawes het die keiser gevlug.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jewel |first=Lady |url=https://books.google.com/books?id=Vx_N_bEKNj8C&amp;pg=PA246 |title=Keeper of the Ark (a Moses Trilogy): For the Love of Moses, for the Children of Moses, for the Children of God |date=August 2012 |publisher=WestBow |isbn=978-1-4497-5061-9 |language=en}}&lt;/ref&gt; Sy is na berig word opgevolg deur Dagna-Jan, wie se troonnaam Anbasa Wudem was.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Volgens een Ethiopiese tradisie is haar bewind ná 40 jaar omvergewerp deur [[Mara Takla Haymanot]], wat die vorming van die [[Zagwe-dinastie]] teweeggebring het deur die kinders wat sy by Dil Na'od gehad het.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mekonnen |first=Yohannes K. |url=https://books.google.com/books?id=Q0pZPp032c0C&amp;pg=PA288 |title=Ethiopia: The Land, Its People, History and Culture |date=April 2013 |publisher=New Africa Press |isbn=978-9987-16-024-2}}&lt;/ref&gt;

Ná 'n donker tydperk is die Aksoemitiese Ryk in die 11de of 12de eeu (heel waarskynlik omstreeks 1137) opgevolg deur die Zagwe-dinastie, hoewel dié se grootte en bekendheid beperk was. Tog speur [[Yekuno Amlak]], wat die laaste Zagwe-koning vermoor en die moderne [[Salomoniese Dinastie]] omstreeks 1270 gestig het, sy afkoms terug na Dil Na'od. 

Daar moet op gelet word dat die einde van die Koninkryk van Aksoem nie die einde van die Aksoemitiese kultuur en tradisies beteken het nie. Die argitektuur van die Zagwe-dinastie toon duidelike Aksoemitiese invloede.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Beeld:The North Stelae Park, Axum, Ethiopia (2812686646).jpg|Die grootste Aksoemitiese stele, wat omgeval en gebreek het.
Beeld:Ethio w4.jpg|'n Vaas van [[Asmara]] uit die Aksoemitiese tydperk.
Beeld:Axumite Palace (2827701317).jpg|'n Model van die Ta'akha Marjam-paleis.
Beeld:Axumite Architectural Fragments (2823506028).jpg|Aksoemitiese waterspuite in die vorm van leeukoppe.
Beeld:Ethio w29.jpg|Ingang na 'n Aksoemitiese grafkelder.
Beeld:Stelenpark in Axum 2010.JPG|Die Stelepark in Aksoem.
Beeld:Small Steles near Aksum.jpg|Klein steles in die Goedit-steleveld.
Beeld:Haiq Istefanos Church.jpg|Die Istifanos-klooster in Haik.
Beeld:Aksum-139458.jpg|'n Aksoemitiese stele in die woestyn.
&lt;/gallery&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Skakels==
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Aksum-ancient-kingdom-Africa|title=Aksum|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=15 Junie 2025}}
{{Commons-kategorie inlyn|Kingdom of Aksum}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kingdom of Aksum}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Koninkryk Aksoem| ]]</text>
      <sha1>ean6m0d2mxv2kf52c945b9b8q4gwd15</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812933</id>
      <parentid>2812912</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T23:33:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Skakel</comment>
      <origin>2812933</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54656" sha1="dokbtmy8o7nc8iw3zjmakz5qbt2ypak" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam	=Koninkryk Aksoem
|gewone_lang_naam	={{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plaaslike naam|gez|መንግሥተ አኵስም}}}}
|gewone_naam	=Aksoem
|kontinent	=Afrika
|gebied		=Horing van Afrika
|land		=Djiboeti, Ethiopië, Eritrea, Jemen, Soedan
|era       	= [[Klassieke Oudheid]], [[Middeleeue]]
|status     	=Koninkryk
|status_teks	=
|ryk		=Koninkryk Aksoem
|bestaanstydperk =100-960
|jaar_begin	=100
|jaar_einde	=960
|datum_begin	=[[100]]
|datum_einde	=[[960]]
|gebeurtenis_begin	=Stigting
|gebeurtenis_einde	=Verowering deur [[Goedit]]
|gebeurtenis1	=
|datum_gebeurtenis1	=
|gebeurtenis2	=
|datum_gebeurtenis2	=
|gebeurtenis3	=
|datum_gebeurtenis3	=
|gebeurtenis4	=
|datum_gebeurtenis4	=
|gebeurtenis_voor	=
|datum_voor	=
|gebeurtenis_na	=
|datum_na	=
|v1		=Da'amot
|vlag_v1	=
|v2		=Koninkryk Himjar
|vlag_v2	=
|v3		=
|vlag_v3	=
|v4		=
|vlag_v4	=
|v5		=
|vlag_v5	=
|n1		=Medri Bahri
|vlag_n1	=
|n2		=[[Zagwe-dinastie]]
|vlag_n2	=
|n3		=Makuria
|vlag_n3	=
|n4		=Alodia
|vlag_n4	=
|n5		=Sassanidiese Ryk
|vlag_n5	=Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg
|beeld_vlag	=
|vlag = Vlag van Ethiopië
|beeld_wapen	=
|wapen = Wapen van Ethiopië
|beeld_kaart	=Kingdom of Aksum Map.png
|beeld_kaart_byskrif	=Die Koninkryk Aksoem, met die moderne grense aangedui.
|nasionale_leuse	=
|nasionale_volkslied	=
|wetgewer=
|godsdiens=Arabiese politeïsme (voor-Aksoemities tot 4de eeu)&lt;br /&gt;[[Judaïsme]] (tot ca. 330)&lt;br /&gt;[[Christendom]] ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]]; na ca. 330)
|hoofstad		=[[Aksoem]]
|breedtegraad_grade	=14
|breedtegraad_minute	=7
|breedtegraad_NS	=N
|lengtegraad_grade	=38
|lengtegraad_minute	=44
|lengtegraad_OW	        =O
|algemene_tale	=[[Ge'ez]]
|regeringstipe	=Monargie
|titel_leier	=Negus
|leier1		=[[Za Hakala]] &lt;small&gt;(eerste bekende)&lt;/small&gt;
|jaar_leier1	=ca. 100
|leier2		=[[Dil Na'od]] &lt;small&gt;(laaste)&lt;/small&gt;
|jaar_leier2	=ca. 940
|leier3		=
|jaar_leier3	=
|leier4		=
|jaar_leier4	=
|leier5		=
|jaar_leier5	=
|leier6		=
|jaar_leier6	=
|leier7		=
|jaar_leier7	=
|leier8		=
|jaar_leier8	=
|titel_verteenwoordiger = 
|verteenwoordiger1 = 
|jaar_verteenwoordiger1=
|verteenwoordiger2 = 
|jaar_verteenwoordiger2=
|verteenwoordiger3 = 
|jaar_verteenwoordiger3=
|verteenwoordiger4 = 
|jaar_verteenwoordiger4=
|verteenwoordiger5 = 
|jaar_verteenwoordiger5=
|verteenwoordiger6 = 
|jaar_verteenwoordiger6=
|verteenwoordiger7 = 
|jaar_verteenwoordiger7=
|verteenwoordiger8 = 
|jaar_verteenwoordiger8=
|titel_adjunk	=
|adjunk		=
|jaar_adjunk	=
|adjunk2	=
|jaar_adjunk2	=
|stat_jaar1	=350&lt;ref&gt;{{en}} [[Peter Turchin|Turchin, Peter]] and Jonathan M. Adams and Thomas D. Hall: &quot;East-West Orientation of Historical Empires and Modern States&quot;, bl. 222. Journal of World-Systems Research, Vol. XII, No. II, 2006&lt;/ref&gt;
|stat_bev1	=
|stat_opp1	=1250000
|bev_digtheid1	=
|stat_jaar2	=
|stat_bev2	=
|stat_opp2	=
|bev_digtheid2	=
|stat_jaar3	=
|stat_bev3	=
|stat_opp3	=
|bev_digtheid3	=
|stat_jaar4	=
|stat_bev4	=
|stat_opp4	=
|bev_digtheid4	=
|geldeenheid	=
}}

Die '''Koninkryk Aksoem''' ([[Ge'ez]]: አክሱም, ʾÄksum), of die '''Aksoemitiese Ryk''', was van die [[laat Oudheid]] tot die [[Middeleeue]] 'n koninkryk in [[Oos-Afrika]] en [[Arabië|Suid-Arabië]]. Dit was geleë in wat nou Noord-[[Ethiopie]] en [[Eritrea]] is, en het dele van die hedendaagse [[Djiboeti]] en [[Soedan]] ingesluit. Die koninkryk het uit die vroeëre [[Dʿmt]]-beskawing ontstaan en is in die 1ste eeu gestig.&lt;ref&gt;[https://whc.unesco.org/en/list/15/ The Cultural Heritage of Aksum.], UNESCO {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231008220415/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6477/|date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=69 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; [[Aksoem]] was baie eeue lank die koninkryk se hoofstad, totdat dit in die 9de eeu na [[Koebar]] geskuif is&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Burstein |first=Stanley |chapter=Africa: states, empires, and connections |year=2015 |doi=10.1017/cbo9781139059251.025 |title=The Cambridge World History: Volume 4: A World with States, Empires and Networks 1200 BCE–900 CE |volume=4 |pages=631–661 |editor-last=Benjamin |editor-first=Craig |series=The Cambridge World History |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-05925-1}}&lt;/ref&gt; weens afnemende handelsverbindings en voortdurende invalle.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot;&gt;{{cite book |last=Phillipson |first=David W. |year=2012 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300 |location=Woodbridge |publisher=James Currey |page=48 |isbn=978-1-84701-041-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |title=Rise and Fall of Axum, Ethiopia: A Geo-Archaeological Interpretation |journal=American Antiquity |volume=46 |issue=3 |pages=471–495 |last=Butzer |first=Karl W. |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |jstor=280596 |s2cid=162374800}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:ET Tigray asv2018-01 img12 Debre Damo Monastery.jpg|duimnael|links|260px|Tipiese Aksoemitiese [[argitektuur]]: die [[Kerk (gebou)|kerk]] van [[Debre Damo]] naby Aksoem.]]
[[Beeld:Aksum, chiesa nuova di santa maria di zion, costruita da haile selassie negli anni '60, esterno 00,0.jpg|thumb|links|260px|'n Aksoemitiese katedraal, die Maagd Maria van Sion.]]
Die profeet [[Mani]] het die Koninkryk Aksoem as een van die groot moondhede van die 3de eeu beskou, saam met [[Sassanidiese Ryk|Persië]], [[Romeinse Ryk|Rome]] en [[Drie Koninkryke|China]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=17 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het bly uitbrei onder die bewind van Gedarat (omstreeks 200-230), wat die eerste koning was wat by Suid-Arabiese sake betrokke was. Sy bewind het gelei tot beheer oor 'n groot deel van Wes-[[Jemen]]. Tydens die bewind van Endoebis (270-310) het Aksoem geld begin munt wat tot in Suid-[[Indië]] opgegrawe is.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Hahn |first=Wolfgang |year=2000 |title=Askumite Numismatics - A critical survey of recent Research |url=https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2000_num_6_155_2289 |journal=Revue Numismatique |volume=6 |issue=155 |pages=281–311 |doi=10.3406/numi.2000.2289 |access-date=9 September 2021}}&lt;/ref&gt; Die amptelike taal was [[Ge'ez]], 'n [[Semitiese taalfamilie|Semitiese taal]].

Namate die koninkryk 'n groot mag geword het op die handelsroete tussen Rome en Indië en dit 'n monopolie van handel in die [[Indiese Oseaan]] verkry het, het dit die Grieks-Romeinse kulturele sfeer betree. Vanweë sy bande met die Grieks-Romeinse wêreld het Aksoem in die middel 4de eeu die [[Christendom]] as staatsgodsdiens aangeneem onder [[Ezana]] (320's tot omstreeks 360).&lt;ref name=&quot;Derat34&quot;&gt;{{cite book |last=Derat |first=Marie-Laure |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |year=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=34 |chapter=Before the Solomonids: Crisis, Renaissance and the Emergence of the Zagwe Dynasty (Seventh–Thirteenth Centuries)}}&lt;/ref&gt; Ná hulle kerstening het die Aksoemiete ophou [[stele]]s bou.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot; /&gt; Die koninkryk het deur die laat Oudheid bly uitbrei: Dit het [[Koesj]] in 330 onder Ezana vir 'n kort tyd verower en van hulle die Griekse naam &quot;Ethiopië&quot; gekry.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |pages=15–16 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese oorheersing van die [[Rooisee]] het 'n hoogtepunt bereik tydens die bewind van [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] (514-542). In opdrag van die [[Bisantium|Bisantynse]] keiser [[Justinus I van Bisantium|Justinus I]] het hy die Koninkryk Himjar in Jemen aangeval om 'n einde te bring aan die vervolging van Christene, wat deur die Joodse koning Dhu Nuwas gepleeg is. Met die anneksasie van Himjar het die Koninkryk Aksoem sy grootste gebiedsomvang bereik: sowat 2,5&amp;nbsp;miljoen km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Die gebied is egter in die Aksoemities-Persiese Oorloë verloor.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |page=55 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het in beheer van Suid-Arabië gebly van 520 tot 525, toe Soemjafa Asjwa deur die Aksoemitiese militêre leier Abraha onttroon is.

Die koninkryk se geleidelike verval het teen die 7de eeu begin. In dié tyd is geld nie meer gemunt nie. Die Persiese (en later [[Moslem]]se) teenwoordigheid in die Rooisee het daartoe gelei dat Aksoem [[ekonomie]]s gely het, en die inwoners van die stad Aksoem het afgeneem. Saam met omgewings- en interne faktore, word dit beskou as die rede vir die verval. Aksoem se laaste drie eeue was 'n donker tydperk, en omstreeks 960 het die koninkryk onder onsekere toestande in duie gestort.&lt;ref name=&quot;Derat34&quot; /&gt; Ondanks Aksoem se posisie as een van die belangrikste ryke van die laat Oudheid, het dit in obskuriteit verval terwyl Ethiopië deur die Middeleeue afgesonder gebly het.&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot;&gt;{{cite book |last1=Fritsch |first1=Emmanuel |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |last2=Kidane |first2=Habtemichael |date=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=169 |chapter=The Medieval Ethiopian Orthodox Church and Its Liturgy}}&lt;/ref&gt;

==Etimologie==
Carlo Conti Rossini glo die naam &quot;Aksoem&quot; kom van 'n [[Semitiese tale|Semitiese]] wortel en beteken &quot;groen en digte tuin&quot; of &quot;vol gras&quot;.&lt;ref name=&quot;Mordechai32&quot;&gt;{{cite book |last=Selassie |first=Sergew Hable |url= |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |publisher= |year=1972 |isbn= |location= |pages=68 |language= |issn= |oclc= |access-date=}}&lt;/ref&gt;

==Geskiedenis==
===Vroeë geskiedenis===
Voor die stigting van Artoem was Eritrea en die [[Tigrai-streek|Tigrai]]-plato van Noord-Ethiopië die tuiste van 'n koninkryk bekend as [[Dʿmt]]. [[Argeologie]]se bewyse dui daarop dat die koninkryk deur [[Sabeërs]] van die hedendaagse Jemen beïnvloed is. Geleerdes het vroeër algemeen geglo Sabeërs was die stigters van die Semitiese beskawing in Ethiopië, maar dit is nou weerlê en hulle invloed word as klein beskou.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;&gt;{{Cite book |url=http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |title=Aksum: An African Civilization of Late Antiquity |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=University Press |year=1991 |location=Edinburgh |page=57 |access-date=February 1, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223427/http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |archive-date=January 23, 2013 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Die Sabese invloed het waarskynlik net 'n paar dekades geduur, maar hulle invloed op die latere Aksoemitiese beskawing sluit in die aanvaarding van die [[Suid-Arabiese alfabet|antieke Suid-Arabiese skrif]], wat in die [[Ge'ez-skrif]] ontwikkel het, en antieke Semitiese [[godsdiens]].&lt;ref name= Munro6162&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |pages=61–62 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die aanvanklike eeue van Aksoem se ontwikkeling, van 'n beskeie streeksentrum tot 'n beduidende mag, bly grootliks onduidelik. Artefakte uit die [[Steentydperk]] is opgegrawe by Gobedra, twee kilometer wes van Aksoem. Opgrawings op Beta Gijorgis, 'n heuwel noordwes van Aksoem, bevestig die pre-Aksoemitiese wortels van 'n nedersetting in die omgewing van Aksoem wat dateer van die 7de tot 4de eeu&amp;nbsp;v.C. Verdere bewyse uit opgrawings in die Stelepark in die hart van Aksoem staaf deurlopende aktiwiteit in die gebied vanaf die begin van die gewone era. Twee heuwels en twee strome lê oos en wes van Aksoem, wat moontlik die aanvanklike aansporing vir vestiging in dié gebied was.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=173}}&lt;/ref&gt;

Argeologiese bewyse dui daarop dat die Aksoemitiese staatsvorm tussen 150&amp;nbsp;v.C en 150&amp;nbsp;n.C ontstaan het. Dit lyk of kleinskaalse distrik-&quot;koninkryke&quot; met baie groot gekonsentreerde gemeenskappe en een of meer elitewoning in die vroeë tydperk van die Koninkryk Aksoem bestaan het. Volgens Stuart Munro-Hay &quot;was was die koninkryk waarskynlik 'n konfederasie, wat gelei is deur 'n distriksvlakkoning wat die lojaliteit van ander klein konings binne die Aksoemitiese ryk geëis het. Die heerser van die Aksoemitiese koninkryk was dus &quot;koning van konings&quot; – 'n titel wat gereeld in inskripsies van dié tydperk gevind word. Daar is geen bewyse dat 'n enkele koninklike lyn reeds ontstaan het nie, en dit is heel moontlik dat by die dood van 'n koning van konings, 'n nuwe een uit al die konings in die konfederasie gekies sou word, eerder as deur die een of ander beginsel van geboortereg.&quot;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=181}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay (1991) ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity''. Edinburgh: University Press. p. 40. {{ISBN|0748601066}}&lt;/ref&gt;

===Opkoms van Aksoem===
[[Beeld:Adulis (8529061940).jpg|thumb|240px|Argeologiese opgrawings wat in 1907 by Adoelis gedoen is.]]
Die eerste historiese vermelding van Aksoem kom uit die ''Periplus van die Eritrese See'', 'n handelsgids wat waarskynlik van die middel van die 1ste eeu dateer. Aksoem word saam met onder meer die hawe Adoelis genoem as deel van die ryk van Zoskales. Die gebied word beskryf as hoofsaaklik die produseerder van ivoor en skilpaddoppe. Dit is duidelik dat Aksum, selfs in hierdie vroeë stadium van sy geskiedenis, 'n rol gespeel het in die handelsroete tussen Rome en Indië.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Phillips |first=Jacke |date=2016 |chapter=Aksum, Kingdom of |editor-last=MacKenzie |editor-first=John M. |title=The Encyclopedia of Empire |location=Hoboken |publisher=John Wiley &amp;#x26; Sons, Ltd. |pages=1–2 |isbn=9781118455074}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Binyam |first=Yonatan |title='Ethiopia' and the World, 330-1500 CE |last2=Krebs |first2=Verena |date=2024 |publisher=Cambridge University Press |isbn= |series= |location= |pages=5–6}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese beheer oor Adoelis het die ruil van Ethiopiese produkte vir buitelandse goedere moontlik gemaak. Beide [[Plinius die ouere]] en die ''Periplus'' verwys na dié hawe, geleë drie dae van die aanvanklike ivoormark by Coloe, wat self vyf dae van Aksoem was. Die handel oor die Rooisee, wat gestrek het van die Romeinse Ryk in die noorde tot Indië en [[Ceylon]] in die ooste, het 'n deurslaggewende rol in Aksoem se voorspoed gespeel. Die stad het floreer deur die uitvoer van goedere soos ivoor, skilpaddoppe en renosterhorings. Plinius het ook bykomende items genoem soos seekoeivel, ape en slawe. 

In die 2de eeu het [[Ptolemeus]] se geograaf na Aksoem verwys as 'n magtige koninkryk. Beide argeologiese vondste en tekste dui daarop dat 'n gesentraliseerde streeksbewind in dié tydperk in die Aksoemitiese gebied ontstaan het, gekenmerk deur gedefinieerde sosiale stratifikasie. Teen die begin van die 4de eeu was die Aksoemitiese staat goed gevestig, met stedelike sentrums; 'n amptelike geldeenheid, met munte in goud, silwer en koper; 'n intensiewe landboustelsel; en 'n georganiseerde militêre mag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=174}}&lt;/ref&gt;

Omstreeks 200 het Aksoemitiese ambisies uitgebrei na Suid-Arabië, waar Aksoemiete hulle skynbaar in al-Maafer gevestig het en op verskeie punte in konflikte betrokke was met Saba en Himjar. Hulle het ook verskillende bondgenote gevorm met hoofkoninkryke en stamme. In die vroeë deel van die 3de eeu het die konings Gadarat en 'Azaba militêre ekspedisies na die streek gestuur. Inskripsies van plaaslike Arabiese dinastieë verwys na dié heersers met die titel &quot;[[nadjasji]] van Aksoem en Habasjat&quot;. Later in die eeu word die ''mlky hhst dtwns wzqrns'' (konings van Habasjat Datawnas en Zaqarnas) ook genoem wat in Arabië veg. 

Volgens 'n Griekse inskripsie in Eritrea, bekend as die ''Monumentum Adulitanum'', het die Aksoemiete, gelei deur 'n anonieme koning, teen ongeveer die middel tot laat 3de eeu (moontlik omstreeks 240-260) beduidende territoriale uitbreiding in die [[Ethiopiese Hoogland]] en die [[Arabiese Skiereiland]] bereik, met hulle invloed wat gestrek het tot by die [[Tanameer]] en die grense van [[Egipte]].&lt;ref&gt;George Hatke, ''Aksum and Nubia: Warfare, Commerce, and Political Fictions in Ancient Northeast Africa'' (New York University Press, 2013), pp. 44. {{ISBN|0-7486-0106-6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dx.doi.org2&quot;&gt;{{Cite journal |date=August 1910 |title=The Christian Topography of Cosmas Indicopleustes |journal=Nature |volume=84 |issue=2127 |pages=133–134 |doi=10.1038/084133a0 |issn=0028-0836 |bibcode=1910Natur..84..133. |hdl=2027/coo1.ark:/13960/t07w6zm1b |s2cid=3942233 |url=&lt;a href=&quot;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&quot;&gt;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&lt;/a&gt; |hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=175}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:Rome Stele.jpg|duimnael|200px|links|Die Romeinse [[Stele]], of Aksoem-[[obelisk]], in [[Aksoem]], [[Tigrai-streek]], [[Ethiopië]].]]
Teen die einde van die 3de eeu het Aksoem erkenning gekry deur die profeet [[Mani]] as een van die vier groot moondhede van die wêreld saam met Rome, Persië en China. Namate Aksoem se politieke invloed uitgebrei het, het die grootsheid van sy monumente ook toegeneem. Opgrawings deur argeologiese ekspedisies het die vroeë gebruik van [[stele]]s aan die lig gebring, wat ontwikkel het van eenvoudige en growwe merkers tot sommige van die grootste monumente in Afrika. Die granietsteles in die hoofbegraafplaas van Aksoemitiese konings het verander van eenvoudig in sorgvuldig bewerkte graniet, in uiteindelik veelverdiepingtorings in 'n kenmerkende argitektoniese styl. Aksoemitiese argitektuur het massiewe bewerkte granietblokke, kleiner ongekapte klippe vir mure, messelklei, bakstene en sigbare houtuitsteeksels, bekend as &quot;aapkoppe&quot;, vertoon. Mure het na binne geleun en verskeie ingeboude nisse vir ekstra sterkte ingesluit. 

Aksoem en ander stede, soos Adoelis en Matara, het aansienlike &quot;paleise&quot; gehad wat hierdie argitektoniese styl gebruik het. In die vroeë 6de eeu het die reisiger-handelaar Kosmas Indikopleustes sy besoek aan Aksoem beskryf. Hy maak melding maak van die viertoringpaleis van die Aksoemitiese koning, versier met bronsstandbeelde van eenhorings. Aksoem het ook rye monumentale graniettrone gehad, waarskynlik met metaalstandbeelde gewy aan voor-Christelike gode. Hierdie trone het groot panele aan die kante en agterkant met inskripsies oor konings gehad, en het as oorwinningsmonumente gedien om hulle oorloë te dokumenteer.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=176}}&lt;/ref&gt;

[[Beeld:AXUM. Ezanas. Circa 330-360.jpg|thumb|220px|Muntstukke van koning Ezana, 330-360&amp;nbsp;n.C.]]
Koning Ezana was in die 4de eeu die eerste Christelike heerser van Aksoem. Sy munte en inskripsies toon omstreeks 340 die oorgang van voor-Christelike beelde na Christelike simboliek. Die bekering tot die Christendom was een van die mees rewolusionêre gebeurtenisse in die geskiedenis van Ethiopië, aangesien dit Aksoem 'n kulturele band met die Grieks-Romeinse wêreld gegee het. Aksoem het 'n politieke band gekry met die [[Bisantynse Ryk]], wat hom as beskermer van die Christendom beskou het. Drie inskripsies op die [[Ezanasteen]] dokumenteer die bekering van koning Ezana tot die Christendom en twee van sy militêre ekspedisies teen naburige gebiede, een in Grieks en die ander in Ge'ez. Die twee ekspedisies verwys na twee afsonderlike veldtogte, een teen die &quot;Noba&quot; en die ander teen die Beja. Volgens die inskripsie was die Noba êrens rondom die samevloei van die Nyl en Atbara gevestig, waar hulle blykbaar groot dele van Koesj oorgeneem het. Tog het hulle nie die Koesjiete uit hulle kerngebied verdryf nie, aangesien die inskripsie meld dat die Aksoemiete by die samevloei van die twee riviere teen hulle geveg het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=177}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: He-N |page=1193}}&lt;/ref&gt;

Koning Kaleb het 'n ekspedisie gestuur teen die Joodse koning Dhu Nuwas van Himjar in Jemen, wat Christene daar vervolg het. Kaleb het lof ontvang as die veroweraar van Jemen. Hy het sy titel uitgebrei om &quot;koning van Hadramawt&quot; in Suidoos-Jemen in te sluit, asook van die Jemense kusvlakte en hoogland, en &quot;al hulle Arabiere&quot;. Dit dui op die uitgebreide invloed van Aksoem oor die Rooisee tot in Arabië. Dhu Nuwas is afgesit en vermoor, en Kaleb het 'n Arabiese onderkoning met die naam Esimifaios in sy plek aangestel, maar sy bewind het net kort bestaan: Hy is ná vyf jaar in 'n staatsgreep deur die Aksoemiet Abraha van die troon gesit. Kaleb het twee ekspedisies teen Abraha gestuur, maar albei is verslaan. Daarna het Abraha oor Jemen bly regeer danksy 'n heffingsooreenkoms met die koning van Aksoem.&lt;ref&gt;{{Cite book |title=History of the Later Roman Empire |last=Bury |first=J. B. |publisher=Macmillan |year=1923 |pages=325–326 |volume=II}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt;

Ná Abraha se dood het sy seun Masroek Abraha hom opgevolg en heffings aan Aksoem bly betaal. Sy halfbroer Ma'd-Karib het egter in opstand gekom. Hy het eers hulp by Justinus I gesoek, maar toe dit geweier word, het hy hom tot die Sassanidiese keiser Chosrow I gewend, en dit het gelei tot die Aksoemities-Persiese Oorloë waarin Masroek gedood is. Ná die val van Aksoemitiese Jemen in 570 is Ma'd-Karib se seun Saif op die troon geplaas. In 575 het die oorlog weer begin nadat Aksoemiete Saif vermoor het. Die Persiese generaal Wahrez het Aksoem se heerskappy in Jemen met 'n groot leër beëindig en die erfgoewerneur van Jemen geword. Volgens Stuart Munro-Hay kon dié oorloë Aksoem se swanesang as groot mag gewees het, met 'n verswakking van Aksoem se gesag en 'n oorgebruik van geld en mannekrag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=178}}&lt;/ref&gt;

==Gemeenskap==
[[Beeld:Aksum-107532.jpg|thumb|260px|Aksoemitiese steles en ruïnes.]]

Die Aksoemitiese bevolking het hoofsaaklik uit [[Semitiese tale|Semities]]sprekende groepe bestaan. Een van hulle was die Agʿazi, wat [[Ge'ez]] gepraat het. Die kommentator van die Adoelis-inskripsie identifiseer hulle as die hoofinwoners van Aksoem en sy omgewing. Die [[Koesjitiese tale|Koesjitiessprekende]] [[Agau-volk]] het ook in die koninkryk gewoon. Kosmas Indiopleustes het opgemerk ’n &quot;goewerneur van Agau&quot; is deur koning Kaleb van Aksoem toevertrou met die beskerming van die belangrike langafstandkaravaanroetes uit die suide, wat daarop dui dat hulle binne die suidelike grens van die Koninkryk Aksoem gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hable Selassie |first1=Sergew |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |pages=27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 50.&lt;/ref&gt; 

Aksoem het ook ’n aansienlike [[Grieke|Griekse]] bevolking gehad wat in die stede Ptolemeus en Adoelis gewoon het.&lt;ref&gt;Crawford Young, ''The Rising Tide of Cultural Pluralism: The Nation-state at Bay?'', (University of Wisconsin Press: 1993), p. 160&lt;/ref&gt; [[Nyl|Nilotiese]] groepe het ook in Aksoem gewoon. Inskripsies uit die tyd van Ezana noem die &quot;Barja&quot;, ’n stam wat in die westelike deel van die ryk gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Pankhrust |first1=Richard |title=The Ethiopian Borderlands |year=1997 |page=33 |publisher=The Red Sea Press |isbn=9780932415196 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hatke |first1=George |title=Aksum and Nubia |date=7 January 2013 |publisher=NYU Press |isbn=9780814762837 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese nedersettings was versprei oor ’n beduidende deel van die hoogland in die noordelike [[Horing van Afrika]], met die meerderheid geleë in Noordoos-Tigrai, Ethiopië en streke van Eritrea. Ondanks die konsentrasie in dié gebiede was sommige Aksoemitiese nedersettings verafgeleë. Benewens die hoogland, is terreine uit die Aksoemitiese tydperk ontdek aan die Rooiseekus van Eritrea, naby die Golf van Zoela. Talle Aksoemitiese nedersettings was strategies geleë langs ’n as wat van Aksoem na die Golf van Zoela geloop het, en vorm ’n roete wat die Aksoemitiese hoofstad op die hoogland met die hoofhawe van Adoelis aan die Rooisee verbind het. Aan dié roete was twee van die grootste nedersettings in die Eritrese hoogland, Matara en Kohaito, geleë. Die konsentrasie van dié Aksoemitiese nedersettings dui op ’n hoë bevolkingsdigtheid in die hooglande van Tigrai en Sentraal-Eritrea. Min is bekend oor die suidelike streke van die koninkryk. 

’n Komplekse landboustelsel, wat [[besproeiing]], [[dam]]konstruksie, terrasbou en [[ploeg]]boerdery behels het, het ’n deurslaggewende rol gespeel in die ondersteuning van beide stedelike en landelike bevolkings. Aksoemitiese boere het ’n verskeidenheid graangewasse verbou met 'n oorsprong uit beide [[Afrika]] en die [[Nabye Ooste]]. Dié gewasse sluit in [[tef]], [[vingermanna]], [[graansorghum]], [[koring]], [[gars]] en [[hawer]]. Hulle het ook lynsaad, [[katoen]], [[druiwe]] en peulgewasse van Nabye Oosterse oorsprong soos lensies, [[Boontjie|tuinbone]], [[kekerertjie]]s, gewone [[ertjie]]s en grasertjies verbou. Ander belangrike gewasse sluit kalbasse en [[bronkors]] in. Dié uiteenlopende reeks gewasse, gekombineer met veeteelt ([[bees]]te, [[Skaap|skape]] en [[bok]]ke), het bygedra tot die skepping van ’n hoogs produktiewe inheemse voedselproduksietradisie. Dit het ’n integrale rol gespeel in die ontwikkeling van die Aksoemitiese ekonomie en die konsolidasie van staatsmag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=187}}&lt;/ref&gt;

==Kultuur==
[[Beeld:Garima-Gospels-completed-project-2.jpg|links|thumb|200px|[[Ge'ez-skrif]] in die [[Garima-evangelies]].]]

Die Aksoemitiese Ryk het 'n aantal suksesse behaal, soos sy eie [[alfabet]], die [[Ge'ez-skrif]], wat later aangepas is om [[klinker]]s in te sluit om dit 'n [[abugida]] te maak. Verder is reusagtige [[obelisk]]e in die vroeë jare van die ryk opgerig om keisers en adellikes se grafte aan te dui, en ondergrondse grafkelders is gebou. Die bekendste obelisk was die Obelisk van Aksoem.

[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img41 Stelae Park.jpg|thumb|180px|Aksoemitiese grafkelders.]]
[[Beeld:Yeha, chiesa di abuna aftse, museo, manoscritto del xviii secolo 01 sogno di giuseppe.jpg|links|thumb|200px|'n Geïlustreerde manuskrip oor [[Maria|moeder Maria]].]]
Onder keiser Ezana het Aksoem omstreeks 325 die [[Kopties-Ortodokse Kerk|Koptiese Christendom]] aanvaar in die plek van die voorheen [[Politeïsme|politeïstiese]] en [[Judaïsme|Judaïstiese]] geloof. Die Aksoemitiese Koptiese Kerk het plek gemaak vir die hedendaagse [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat eers in 1959 onafhanklik geword het van die Koptiese Kerk) en die [[Eritrees-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat in 1993 outonomie van die Ethiopiese kerk gekry het). Sedert die skeuring met Ortodoksie ná die [[Konsilie van Chalcedon]] (451), is dit 'n belangrike [[Miafisitisme|miafisitistiese]] kerk, met sy liturgie steeds in Ge'ez.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;&gt;{{cite web |title=The wealth of Africa – The kingdom of Aksum: Teachers' notes |url=https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |website=The British Museum |archive-url=https://web.archive.org/web/20191104191259/https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |archive-date=4 November 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;&gt;{{cite web |title=Daily Life in Aksum |url=https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |website=www.hmhco.com/ (formerly eduplace.com) |publisher=Houghton Mifflin Company. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200803075358/https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |archive-date=3 August 2020 |series=Research Reports: Daily Life in Ancient Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;georgeocox&quot;&gt;{{cite book |title=African Empires and Civilizations : Ancient and Medieval |first=George O. |last=Cox |publisher=Routledge |year=2015 |page=71}}&lt;/ref&gt;

===Taal===
[[Grieks]] het die amptelike en letterkundige taal van die Aksoemitiese Ryk geword vanweë die invloed van die aansienlike hoeveelheid Ethiopies-Griekse gemeenskappe in Aksoem, Adoelis, Ptolemeus en ander stede in die streek gedurende die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese]] tye.&lt;ref name=&quot;abbasalamavol68&quot;&gt;{{cite book |title=Abba Salama Volumes 6-8 |publisher=University of California |year=1975 |pages=24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;andebrhanweldegiorgis&quot;&gt;{{cite book |author=Andebrhan Welde Giorgis |title=Eritrea at a Crossroads A Narrative of Triumph, Betrayal and Hope |publisher=Strategic Book Publishing and Rights Company |year=2014 |page=19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;McLaughlin&quot;&gt;Raoul McLaughlin, ''The Roman Empire and the Indian Ocean'', p. 114, Barnsley, Pen &amp; Sword Military, 2012, {{ISBN|9781-78346-381-7}}.&lt;/ref&gt; Grieks is gebruik in die ryk se administrasie, internasionale diplomasie en handel. Dit kan duidelik gesien word in inskripsies en op muntstukke.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot;&gt;{{cite book |author=Judith S. McKenzie |title=The Garima Gospels: Early Illuminated Gospel Books from Ethiopia |author2=Francis Watson |publisher=NYU Press |year=2016 |pages=18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;americannumismaticsociety&quot;&gt;{{cite book |author=American Numismatic Society |title=Museum Notes, Volumes 29 to 31 |publisher=American Numismatic Society |year=1984 |pages=165}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;fjnothling&quot;&gt;{{cite book |author=F. J. Nöthling |title=Pre-colonial Africa: Her Civilisations and Foreign Contacts |publisher=Southern Book Publishers |year=1989 |pages=58}}&lt;/ref&gt; Ge'ez is saam met Grieks in die koninklike hof gepraat. Hoewel dit aanvanklik 'n gesproke taal was, is dit in die Ou Suid-Arabiese skrif geskryf.&lt;ref name=&quot;unescoscientifichistoryofafrica&quot;&gt;{{cite book |author=Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa |title=Ancient Civilizations of Africa |publisher=Heinemann Educational Books |year=1981 |pages=398}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jamescowlesprichard&quot;&gt;{{cite book |author=James Cowles Prichard |title=Researches Into the Physical History of Mankind, Volume 1 |publisher=John and Arthur Arch, Cornhill |year=1826 |pages=284}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;encylopediabritannica&quot;&gt;{{cite book |title=The Encyclopædia Britannica: The New Volumes, Constituting, in Combination with the Twenty-nine Volumes of the Eleventh Edition, the Twelfth Edition of that Work, and Also Supplying a New, Distinctive, and Independent Library of Reference Dealing with Events and Developments of the Period 1910 to 1921 Inclusive, Volume 24 |publisher=Encyclopædia Britannica Company, Limited |year=1911 |pages=629}}&lt;/ref&gt; 

In die 4de eeu het Ezana die Ge'ez-skrif bevorder en Ge'ez 'n ampstaal naas Grieks gemaak. Teen die 6de eeu was letterkundige vertalings in Ge'ez algemeen.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;thomasolambdin&quot;&gt;{{cite book |author=Thomas O. Lambdin |title=Introduction to Classical Ethiopic (Geʻez) |publisher=Brill |year=2018 |pages=1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;washingtonforeignareasstudiesdivision&quot;&gt;{{cite book |author=American University (Washington, D.C.). Foreign Areas Studies Division |title=Area Handbook for Ethiopia |author2=Irving Kaplan |publisher=U.S. Government Printing Office |year=1964 |pages=34}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |date=1991 |publisher=Edinburgh University Press |isbn=0748601066 |location=Edinburgh |page=5}}&lt;/ref&gt; Ná die 7de-eeuse Moslemse verowerings in die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Afrika]], wat Aksoem van die Grieks-Romeinse wêreld afgesonder het, is Ge'ez heeltemal deur Grieks vervang.&lt;ref name=&quot;muhammadjamalaldinmukhtar&quot;&gt;{{cite book |author=Muḥammad Jamāl al-Dīn Mukhtār |title=UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition: Ancient Africa |publisher=University of California Press |year=1990 |pages=234}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot; /&gt;

===Letterkunde===
Vroeg in die Christelike tydperk is verskeie geskrifte al in Ge'ez vertaal vir godsdienstige doeleindes. Die bekendste hiervan is die [[Garima-evangelies]], 'n stel manuskripte wat al vier evangelies bevat het. Dit is tussen die 4de en 6de eeu in Ethiopies vertaal.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite journal |last=Kim |first=Sergey |date=2022-11-08 |title=New Studies of the Structure and the Texts of Abba Garima Ethiopian Gospels |url=https://journals.openedition.org/afriques/3494 |journal=Afriques. Débats, méthodes et terrains d'histoire |language=en |issue=13 |doi=10.4000/afriques.3494 |issn=2108-6796 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Aanhalings uit die [[Bybel]] kom in verskeie Aksoemitiese inskripsies voor wat in Suid-Arabië ontdek is.&lt;ref name=&quot;:15&quot;&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=76–78 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt; Die [[Aksoemitiese Versameling]], uit min of meer dieselfde tydperk, is 'n manuskrip met verskeie tekste wat 'n groot aantal dokumente bevat wat in Ge'ez vertaal is en wat handel oor onderwerpe soos liturgie, kerkreg, historiografie, briewe, verhandelings, ensovoorts.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Bausi |first=Alessandro |last2=Brita |first2=Antonella |last3=Marco Di Bella |last4=Nosnitsin |first4=Denis |last5=Rabin |first5=Ira |last6=Sarris |first6=Nikolas |date=2020 |title=The Aksumite Collection or Codex Σ (Sinodos of Qǝfrǝyā, MS C3-IV-71/C3-IV-73, Ethio-SPaRe UM-039): Codicological and Palaeographical Observations. With a Note on Material Analysis of Inks. |url=https://flore.unifi.it/handle/2158/1239688 |journal=Comparative Oriental Manuscript Studies Bulletin |volume=6 |pages=127–171 |doi=10.25592/uhhfdm.8470}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=73 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt;

Ander vertalings sluit in die hele Griekse Bybel, tekste soos die boeke [[1 Henog|Henog]], [[Boek van Jubileë|Jubileë]], 4 Barug en die Hemelvaart van [[Jesaja]], asook ander teologiese tekste. Inheemse tekste van Ethiopië uit dié tydperk is minder seker, maar daar is baie vertalings uit Grieks.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Butts |first=Aaron |title=Eastern Christianity: a reader |date=2021 |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co |isbn=978-0-8028-7686-7 |editor-last=Walters |editor-first=J. Edward |location=Chicago |pages=369–370 |chapter=Ethiopic}}&lt;/ref&gt; In onlangse jare het die bekende korpus van Aksoemitiese letterkunde aansienlik gegroei.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Bausi |first=Alessandro |title=Ethiopia and the Christian Ecumene: Cultural Transmission, Translation, and Reception |date=2020-01-08 |work=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |pages=225–226 |url=https://brill.com/display/book/edcoll/9789004419582/BP000022.xml |access-date=2025-03-28 |publisher=Brill |language=en |doi=10.1163/9789004419582_010 |isbn=978-90-04-41958-2}}&lt;/ref&gt;

===Godsdiens===
[[Beeld:South Arabian - Fragment of a Frieze with an Ibex and Oryxes - Walters 2138.jpg|thumb|220px|'n Suid-Arabiese stele met 'n [[steenbok]] en drie Arabiese [[gemsbok]]ke wat verbind is met ʿAṯtar, die Semitiese god van die oggend- en aandster.]]

Voordat hulle gekersten is, het die Aksoemiete 'n politeïstiese geloof aangehang wat verwant was aan die godsdiens van Suid-Arabië. Dit sluit in die gebruik van die sekelmaan-en-skyf-simbool van Suid-Arabië en die noordelike horing.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=Nx-qYO3zqlIC&amp;pg=PA292 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum and the northern Horn, 1000 BC – AD 1300 |last=Phillipson |first=David |publisher=James Currey |year=2012 |isbn=978-1847010414 |page=91}}&lt;/ref&gt; In die ''Algemene Geskiedenis van Afrika'', wat deur [[Unesco]] geborg is, stel die Franse argeoloog Francis Anfray voor die Aksoemiete het ʿAṯtar, sy seun Mahrem en Beher aanbid.&lt;ref&gt;{{cite book |title=UNESCO General History of Africa: Ancient Africa v. 2 |publisher=University of California Press |year=1990 |isbn=978-0520066977 |editor=G. Mokhtar |page=221}}&lt;/ref&gt;

Steve Kaplan meen 'n groot verandering in godsdiens het saam met die Aksoemitiese kultuur ontwikkel, en dat net ʿAṯtar van die ou gode oorgebly het. Die ander is vervang met wat hy noem 'n &quot;triade van inheemse gode, Mahrem, Beher en Medr&quot;. Koning Ezana se inskripsies en muntstukke voor sy kerstening dui daarop dat hy die gode ʿAṯtar, Beher, Medr en Mahrem kon aanbid het. Nog een van Ezana se inskripsies is duidelik Christelik en verwys na &quot;die Vader, die Seun en die Heilige Gees&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=A0XNvklcqbwC&amp;pg=PA77 |title=Encyclopedia of Africa Vol. I |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=Oxford University press |year=2010 |isbn=978-0195337709 |editor=Henry Louis Gates Jr., Kwame Anthony Appiah |page=77}}&lt;/ref&gt; Ezana het hom omstreeks 324 bekeer.&lt;ref name=&quot;isbn0-313-32273-2&quot;&gt;{{cite book |last=Adejumobi |first=Saheed A. |title=The History of Ethiopia |url=https://books.google.com/books?id=3Un6_LGIEyQC&amp;pg=PA171 |year=2007 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-32273-0 |page=171}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;goblues.org&quot;&gt;{{Cite web |url=http://goblues.org/faculty/weekse/files/2012/08/axum-and-the-solomonic-dynasty.pdf |title=GoBlues - Asheville School |date=16 May 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;obelisk bekerie&quot;&gt;{{cite web |location=Newark, USA |url-status=dead |url=http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |title=The Rise of the Askum Obelisk is the Rise of Ethiopian History |last1=Bekerie |first1=Ayele |access-date=2017-01-06 |publisher=Rutgers University |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100939/http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |archive-date=2017-01-07}}&lt;/ref&gt; Dit is bekend dat die Aksoemiete hulle tot die Christendom bekeer het, want die skyf en sekelmaan op hulle muntstukke is met die [[kruis]] vervang.

Aksoem is na bewering die tuiste van die [[verbondsark]]. [[Menelik I]] het glo die ark in die Kerk van Moeder Maria van Sion geplaas vir veilige bewaring.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot; /&gt;

Islam het Aksoem in die 7de eeu bereik toe die eerste volgelinge van die profeet [[Mohammed]] (ook bekend as die Metgeselle van die Profeet) [[Migrasie na Abessinië|uit Arabië migreer het]] weens hulle vervolging deur die Koeraisj, die regerende Arabiese stamfederasie van [[Mekka]]. Die Koeraisj het die koning probeer oorreed dat die vroeë Moslemse migrante rebelle was wat 'n nuwe godsdiens begin het waarvan nie hulle of die Aksoemiete al gehoor het nie. Die koning het aan hulle 'n oudiënsie verleen, maar eindelik geweier om die migrante uit te lewer. 'n Tweede migasie deur 100 Moslems het 'n paar jaar later plaasgevind. Arabiese inskripsies oor die Dahlak-argipel uit die middel 9de eeu bevestig die bestaan van 'n vroeë Moslemse teenwoordigheid in Aksoem.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 47.&lt;/ref&gt;

[[Beeld:KingEndybisEthiopia227-235CE.jpg|220px|thumb|Muntstukke van koning Endoebis, 227-235 n.C. Die een regs lui in Grieks ΕΝΔΥΒΙC ΒΑCΙΛΕΥC (&quot;Koning Endoebis&quot;).]]
===Muntstukke===
Die Aksoemitiese Ryk was een van die eerste Afrikastate wat geld gemunt het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;&gt;[http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf Kingdom of Axum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200925100701/http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf |date=2020-09-25 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;&gt;{{Cite web |last1=Záhoří |first1=Jan |date=February 2014 |title=Review: Phillipson, (2012). ''Foundations of an African civilization: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300'' |url=https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100243/https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |archive-date=2017-01-07 |access-date=2017-01-06}}&lt;/ref&gt; Dit het woorde in Ge'ez en Grieks bevat. Van die bewind van Endoebis tot met dié van Armah (omstreeks 270-610) is goue, silwer- en bronsmunte uitgegee. Om geld in antieke tye te munt was belangrik, want dit het gewys Aksoem se status was gelyk aan sy bure s'n. Baie van die muntstukke kan gebruik word as 'n aanduiding van wat gebeur het toe hulle gemunt is. 'n Voorbeeld is die toevoeging van 'n kruis op munte ná die kerstening van die Aksoemiete. Die teenwoordigheid van munte het ook handel vergemaklik en was terselfdertyd 'n nuttige instrument van propaganda en 'n bron van wins vir die ryk.

===Argitektuur===
====Paleise en ander huise====
[[Beeld:Stela aksum.jpg|220px|thumb|Die Koning Ezana-stele naby Aksoem.]]
Oor die algemeen is elitegeboue soos paleise op podiums gebou wat uit los klippe bestaan het wat met modderklei byeengehou is. Hoekblokke van [[graniet]] het op gereelde tussenposes 'n paar sentimeter na binne gestaan namate die gebou hoër geword het, en die mure het dus nouer na bo geword. Die podiums is dikwels al wat van Aksoemitiese geboue oorgebly het. Die mure het houtbalke gehad wat op hoeke uit die mure gesteek het; hulle is &quot;aapkoppe&quot; genoem. 

Paleise het gewoonlik bestaan uit 'n sentrale paviljoen omring deur bykomende geboue. Die grootste bekende struktuur in dié styl is die Ta'akha Marjam, wat 120 × 80&amp;nbsp;m groot was.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt;

Sommige kleimodelle van huise het bewaar gebly en gee 'n idee van hoe gewone huise gelyk het. Een wys 'n ronde hut met 'n dak wat in lae met gras gedek is, en 'n ander een wys 'n reghoekige huis met reghoekige deure en vensters, met 'n dak wat deur balke ondersteun is.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

====Steles====
Die Aksoemitiese steles is waarskynlik die makliks identifiseerbare deel van die argitektuur. Dié steenmonumente is gebruik om grafte aan te dui en verteenwoordig 'n paleis met verskeie verdiepings. Hulle is met vals deure en vensters versier. Die grootste stele sou 33&amp;nbsp;m hoog gestaan het as dit nie gebreek was nie. Hulle is ondergronds met swaar teengewigte gebalanseer. Die klip is dikwels versier met 'n patroon of embleem wat die koning of adellike se rang aandui.

Vir belangrike monumente en steles is 'n sekere fyn soort graniet gebruik. Sulke steles word dikwels &quot;[[obelisk]]e&quot; genoem en kom voor in die Mai Hejja-steleveld.

===Buitelandse betrekkinge, handel en ekonomie===
[[Beeld:Periplous of the Erythraean Sea.svg|links|260px|thumb|Aksoem was 'n belangrike deelnemer aan internasionale handel tot die laaste deel van die 1ste millennium, toe hulle 'n lang agteruitgang beleef het weens onder meer druk van verskeie Moslemse streekmagte.]]

Aksoem was nou betrokke by die internasionale handel tussen die [[Indiese subkontinent]] en die Middellandse See-streek ([[Romeinse Ryk|Rome]], en later [[Bisantium]]). Die ryk het [[ivoor]], skilpaddop, [[goud]] en [[smarag]]de uitgevoer en [[sy]] en [[spesery]]e ingevoer.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;/&gt; Aksoem se toegang tot beide die Rooisee en die [[Nyl|Bo-Nyl]] het sy sterk vloot laat baat vind by handel tussen verskeie Afrika- ([[Nubië]]), Arabiese ([[Jemen]]) en Indiese state.

Die Rooisee was aanvanklik 'n onbelangriker handelsroete as die [[Persiese Golf]] en die oorlandse verbintenisse met die [[Levant]]. Van omstreeks die 1ste eeu is 'n roete van [[Egipte]] na [[Indië]] aangelê. Die Rooisee is daarvoor gebruik en die [[moeson]]winde het die bote gehelp om die [[Arabiese See]] regstreeks na Suid-Indië oor te steek. Teen omstreeks 100&amp;nbsp;n.C. het die volume van verkeer dié van ouer roetes verbygesteek. Rome se vraag na goedere van Suid-Indië het geweldig toegeneem, en dit het gelei tot 'n groter aantal skepe wat met die Rooisee langs gevaar het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;/&gt; 

Die Koninkryk Aksoem was in die ideale posisie om voordeel uit die nuwe handelsituasie te trek. Adoelis het gou die hoofhawe vir die uitvoer van Afrikaprodukte geword, soos ivoor, [[wierook]], goud, [[slawe]] en eksotiese [[dier]]e. Die handel wat voorheen deur [[Koesj]] beheer is, is nou deur Aksoem oorheers. In die 2de en 3de eeu het Aksoem sy beheer or die suidelike Rooiseebekken uitgebrei. 'n Karavaanroete na Egipte is aangelê en Aksoem het die belangrikste verskaffer van Afrikagoedere aan die Romeinse Ryk geword.&lt;ref&gt;[http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html State Formation in Ancient Northeast Africa and the Indian Ocean Trade] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090114074953/http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html |date=2009-01-14 }}, by Stanley M. Burstein.&lt;/ref&gt;

==Agteruitgang==
[[Beeld:Hijra Abyssinia (Rashid ad-Din).jpg|thumb|270px|14de-eeuse Islamitiese uitbeelding van die [[Eerste Hidjra]].]]

Aksoemitiese handel in die Rooisee het waarskynlik gely onder die Persiese verowerings in Egipte en Sirië, gevolg deur die nederlae in Jemen. ’n Blywender impak het egter plaasgevind met die opkoms van [[Islam]] in die vroeë 7de eeu en die uitbreiding van die [[Rasjidoen-kalifaat]]. Aksoem het aanvanklik goeie betrekkinge met sy Islamitiese bure gehad. In 615 het vroeë [[Moslems]] uit [[Mekka]] wat van vervolging gevlug het, byvoorbeeld na Aksoem gereis en daar skuiling ontvang. Dié reis is bekend as die [[Eerste Hidjra]]. In 630 het [[Mohammed]] ’n vlootekspedisie teen vermeende Abessiniese seerowers gestuur, die Ekspedisie van Alkammah bin Moejazziz.&lt;ref&gt;E. Cerulli, &quot;Ethiopia's Relations with the Muslim World&quot; in ''Cambridge History of Africa: Africa from the Seventh to the Eleventh century'', p. 575.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 46.&lt;/ref&gt; 

Handel met die Romeinse en Bisantynse wêreld het tot stilstand gekom nadat die Arabiere die [[Oos-Romeinse Ryk|Oos-Romeinse provinsies]] verower het. Gevolglik het Aksoem ’n afname in welvaart ondervind weens toenemende isolasie en uiteindelik in die vroeë 8ste eeu opgehou om geld te munt.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Die agteruitgang van Aksoem het bygedra tot die opkoms van die nabygeleë Koninkryk Harla, wat deur Islam beïnvloed is.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=González-Ruibal |first1=Alfredo |title=Rise of the Nomad Kings—Pastoral Polities in the Horn of Africa (a.d. 650–1000) |publisher=Taylor &amp;#x26; Francis |url=&lt;a href=&quot;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916%7D%7D&quot;&gt;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Die Islamitiese verowerings alleen was nie verantwoordelik vir Aksoem se agteruitgang nie. Nog ’n rede was die uitbreidings van die Beja-nomades van Koesj. Weens die armoede van hulle land het baie van hulle begin migreer na die noordelike Ethiopiese plato. Aan die einde van die 7de eeu het ’n sterk Beja-stam, bekend as die Zanafaj, die Eritrea-plato binnegekom. Hulle het groot dele van die Eritrese hoogland oorrompel en geplunder, aangesien Aksoem nie meer sy soewereiniteit oor die grens kon handhaaf nie. Gevolglik is die verbinding met die Rooiseehawens verloor.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 49.&lt;/ref&gt;

Rondom dieselfde tyd is die Aksoemitiese bevolking gedwing om verder binnelands na die Ethiopiese hoogland te trek vir beskerming, en Aksoem as hoofstad is verlaat. Arabiese skrywers van dié tyd het voortgegaan om Ethiopië (nie meer Aksoem genoem nie) as ’n uitgestrekte en magtige staat te beskryf, hoewel hulle beheer oor die grootste deel van die kus en die meeste van hulle riviere verloor het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Terwyl grond in die noorde verloor is, is grond in die suide gewen, en hoewel Ethiopië nie meer ’n ekonomiese mag was nie, het dit steeds Arabiese handelaars gelok. Die hoofstad is toe suidwaarts na Koebar verskuif.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt; Die Arabiese skrywer Ja'koebi was die eerste persoon wat die nuwe Aksoemitiese hoofstad beskryf het. Dit was waarskynlik in die suidelike [[Tigrai-streek]] geleë. Die presiese ligging van die stad is egter tans onbekend.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 36.&lt;/ref&gt; In die 9de eeu was daar [[hongersnood]] in Ethiopië. Die Koptiese patriarge Jakobus (819-830) en Josef (830-849) van Alexandrië skryf Ethiopië se toestand toe aan oorlog, pes en onvoldoende reënval.&lt;ref&gt;Evetts, B.: &quot;History of the Patriarchs of the Coptic Church of Alexandria&quot;, by Sawirus ibn al-Mukaffa', bishop of al-Ashmunien, Vol I, IV, Menas I to Joseph, PO X fasc. 5. pp 375-551, Paris, 1904&lt;/ref&gt; In die 9de eeu, onder die bewind van Degna Djan, het die ryk suidwaarts uitgebrei.&lt;ref&gt;Werner J. Lange, &quot;History of the Southern Gonga (southwestern Ethiopia)&quot;, Steiner, 1982, p. 18&lt;/ref&gt;

====Goedit se inval====
{{Hoofartikel|Goedit}}
[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img45 Dungur.jpg|260px|thumb|Die ruïne van Doengoer in Aksoem.]]
Volgens die geskiedenis het 'n Joodse koningin met die naam Goedit die ryk omstreeks 960 verslaan en sy kerke en letterkunde verbrand. Hoewel daar bewyse is van kerke wat omstreeks dié tyd gebrand het, bevraagteken sommige Westerse skrywers haar bestaan. Goedit het ook ander geboue verwoes, Christene vervolg en ikone vernietig. Debatte word gevoer oor haar oorsprong. Sommige geleerdes meen sy was Joods of van 'n suidelike streek. Volgens een tradisionele weergawe het sy 40 jaar lank regeer en het haar dinastie tot in 1137 bestaan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Henze |first=Paul B. |url=https://books.google.com/books?id=gzwoedwOkQMC&amp;pg=PA49 |title=Layers of Time: A History of Ethiopia |date=2000 |publisher=Hurst &amp; Company |isbn=978-1-85065-393-6 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Volgens 'n mondelinge tradisie het Goedit aan die mag gekom nadat sy 'n koning van [[Beta Israel]] in Ethiopië vermoor het, en het sy daarna 40 jaar lank regeer. Sy het Aksoem met 'n Joodse leër binnegeval. Sy was vasbeslote om al die lede van die Aksoemitiese dinastie te vernietig, asook paleise, kerke en monumente in Tigrai. Boere in Noord-Etiopië vertel nog van haar berugte dade. Groot ruïnes en steles kom steeds in die gebied voor.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Childress |first=David Hatcher |url=https://books.google.com/books?id=N4pXDwAAQBAJ&amp;pg=PT207 |title=Ark of God: The Incredible Power of the Ark of the Covenant |date=2015-10-27 |publisher=SCB Distributors |isbn=978-1-939149-60-2 |language=en}}&lt;/ref&gt; 

Goedit het ook die laaste keiser van Aksoem, moontlik [[Dil Na'od]], vermoor. Volgens ander weergawes het die keiser gevlug.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jewel |first=Lady |url=https://books.google.com/books?id=Vx_N_bEKNj8C&amp;pg=PA246 |title=Keeper of the Ark (a Moses Trilogy): For the Love of Moses, for the Children of Moses, for the Children of God |date=August 2012 |publisher=WestBow |isbn=978-1-4497-5061-9 |language=en}}&lt;/ref&gt; Sy is na berig word opgevolg deur Dagna-Jan, wie se troonnaam Anbasa Wudem was.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Volgens een Ethiopiese tradisie is haar bewind ná 40 jaar omvergewerp deur [[Mara Takla Haymanot]], wat die vorming van die [[Zagwe-dinastie]] teweeggebring het deur die kinders wat sy by Dil Na'od gehad het.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mekonnen |first=Yohannes K. |url=https://books.google.com/books?id=Q0pZPp032c0C&amp;pg=PA288 |title=Ethiopia: The Land, Its People, History and Culture |date=April 2013 |publisher=New Africa Press |isbn=978-9987-16-024-2}}&lt;/ref&gt;

Ná 'n donker tydperk is die Aksoemitiese Ryk in die 11de of 12de eeu (heel waarskynlik omstreeks 1137) opgevolg deur die Zagwe-dinastie, hoewel dié se grootte en bekendheid beperk was. Tog speur [[Yekuno Amlak]], wat die laaste Zagwe-koning vermoor en die moderne [[Salomoniese Dinastie]] omstreeks 1270 gestig het, sy afkoms terug na Dil Na'od. 

Daar moet op gelet word dat die einde van die Koninkryk van Aksoem nie die einde van die Aksoemitiese kultuur en tradisies beteken het nie. Die argitektuur van die Zagwe-dinastie toon duidelike Aksoemitiese invloede.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Beeld:The North Stelae Park, Axum, Ethiopia (2812686646).jpg|Die grootste Aksoemitiese stele, wat omgeval en gebreek het.
Beeld:Ethio w4.jpg|'n Vaas van [[Asmara]] uit die Aksoemitiese tydperk.
Beeld:Axumite Palace (2827701317).jpg|'n Model van die Ta'akha Marjam-paleis.
Beeld:Axumite Architectural Fragments (2823506028).jpg|Aksoemitiese waterspuite in die vorm van leeukoppe.
Beeld:Ethio w29.jpg|Ingang na 'n Aksoemitiese grafkelder.
Beeld:Stelenpark in Axum 2010.JPG|Die Stelepark in Aksoem.
Beeld:Small Steles near Aksum.jpg|Klein steles in die Goedit-steleveld.
Beeld:Haiq Istefanos Church.jpg|Die Istifanos-klooster in Haik.
Beeld:Aksum-139458.jpg|'n Aksoemitiese stele in die woestyn.
&lt;/gallery&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Skakels==
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Aksum-ancient-kingdom-Africa|title=Aksum|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=15 Junie 2025}}
{{Commons-kategorie inlyn|Kingdom of Aksum}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kingdom of Aksum}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Koninkryk Aksoem| ]]</text>
      <sha1>dokbtmy8o7nc8iw3zjmakz5qbt2ypak</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812934</id>
      <parentid>2812933</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T23:35:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>/* Opkoms van Aksoem */</comment>
      <origin>2812934</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54675" sha1="r5s9fkqmy8x8jp62ikqnx97husv2hbk" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam	=Koninkryk Aksoem
|gewone_lang_naam	={{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plaaslike naam|gez|መንግሥተ አኵስም}}}}
|gewone_naam	=Aksoem
|kontinent	=Afrika
|gebied		=Horing van Afrika
|land		=Djiboeti, Ethiopië, Eritrea, Jemen, Soedan
|era       	= [[Klassieke Oudheid]], [[Middeleeue]]
|status     	=Koninkryk
|status_teks	=
|ryk		=Koninkryk Aksoem
|bestaanstydperk =100-960
|jaar_begin	=100
|jaar_einde	=960
|datum_begin	=[[100]]
|datum_einde	=[[960]]
|gebeurtenis_begin	=Stigting
|gebeurtenis_einde	=Verowering deur [[Goedit]]
|gebeurtenis1	=
|datum_gebeurtenis1	=
|gebeurtenis2	=
|datum_gebeurtenis2	=
|gebeurtenis3	=
|datum_gebeurtenis3	=
|gebeurtenis4	=
|datum_gebeurtenis4	=
|gebeurtenis_voor	=
|datum_voor	=
|gebeurtenis_na	=
|datum_na	=
|v1		=Da'amot
|vlag_v1	=
|v2		=Koninkryk Himjar
|vlag_v2	=
|v3		=
|vlag_v3	=
|v4		=
|vlag_v4	=
|v5		=
|vlag_v5	=
|n1		=Medri Bahri
|vlag_n1	=
|n2		=[[Zagwe-dinastie]]
|vlag_n2	=
|n3		=Makuria
|vlag_n3	=
|n4		=Alodia
|vlag_n4	=
|n5		=Sassanidiese Ryk
|vlag_n5	=Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg
|beeld_vlag	=
|vlag = Vlag van Ethiopië
|beeld_wapen	=
|wapen = Wapen van Ethiopië
|beeld_kaart	=Kingdom of Aksum Map.png
|beeld_kaart_byskrif	=Die Koninkryk Aksoem, met die moderne grense aangedui.
|nasionale_leuse	=
|nasionale_volkslied	=
|wetgewer=
|godsdiens=Arabiese politeïsme (voor-Aksoemities tot 4de eeu)&lt;br /&gt;[[Judaïsme]] (tot ca. 330)&lt;br /&gt;[[Christendom]] ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]]; na ca. 330)
|hoofstad		=[[Aksoem]]
|breedtegraad_grade	=14
|breedtegraad_minute	=7
|breedtegraad_NS	=N
|lengtegraad_grade	=38
|lengtegraad_minute	=44
|lengtegraad_OW	        =O
|algemene_tale	=[[Ge'ez]]
|regeringstipe	=Monargie
|titel_leier	=Negus
|leier1		=[[Za Hakala]] &lt;small&gt;(eerste bekende)&lt;/small&gt;
|jaar_leier1	=ca. 100
|leier2		=[[Dil Na'od]] &lt;small&gt;(laaste)&lt;/small&gt;
|jaar_leier2	=ca. 940
|leier3		=
|jaar_leier3	=
|leier4		=
|jaar_leier4	=
|leier5		=
|jaar_leier5	=
|leier6		=
|jaar_leier6	=
|leier7		=
|jaar_leier7	=
|leier8		=
|jaar_leier8	=
|titel_verteenwoordiger = 
|verteenwoordiger1 = 
|jaar_verteenwoordiger1=
|verteenwoordiger2 = 
|jaar_verteenwoordiger2=
|verteenwoordiger3 = 
|jaar_verteenwoordiger3=
|verteenwoordiger4 = 
|jaar_verteenwoordiger4=
|verteenwoordiger5 = 
|jaar_verteenwoordiger5=
|verteenwoordiger6 = 
|jaar_verteenwoordiger6=
|verteenwoordiger7 = 
|jaar_verteenwoordiger7=
|verteenwoordiger8 = 
|jaar_verteenwoordiger8=
|titel_adjunk	=
|adjunk		=
|jaar_adjunk	=
|adjunk2	=
|jaar_adjunk2	=
|stat_jaar1	=350&lt;ref&gt;{{en}} [[Peter Turchin|Turchin, Peter]] and Jonathan M. Adams and Thomas D. Hall: &quot;East-West Orientation of Historical Empires and Modern States&quot;, bl. 222. Journal of World-Systems Research, Vol. XII, No. II, 2006&lt;/ref&gt;
|stat_bev1	=
|stat_opp1	=1250000
|bev_digtheid1	=
|stat_jaar2	=
|stat_bev2	=
|stat_opp2	=
|bev_digtheid2	=
|stat_jaar3	=
|stat_bev3	=
|stat_opp3	=
|bev_digtheid3	=
|stat_jaar4	=
|stat_bev4	=
|stat_opp4	=
|bev_digtheid4	=
|geldeenheid	=
}}

Die '''Koninkryk Aksoem''' ([[Ge'ez]]: አክሱም, ʾÄksum), of die '''Aksoemitiese Ryk''', was van die [[laat Oudheid]] tot die [[Middeleeue]] 'n koninkryk in [[Oos-Afrika]] en [[Arabië|Suid-Arabië]]. Dit was geleë in wat nou Noord-[[Ethiopie]] en [[Eritrea]] is, en het dele van die hedendaagse [[Djiboeti]] en [[Soedan]] ingesluit. Die koninkryk het uit die vroeëre [[Dʿmt]]-beskawing ontstaan en is in die 1ste eeu gestig.&lt;ref&gt;[https://whc.unesco.org/en/list/15/ The Cultural Heritage of Aksum.], UNESCO {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231008220415/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6477/|date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=69 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; [[Aksoem]] was baie eeue lank die koninkryk se hoofstad, totdat dit in die 9de eeu na [[Koebar]] geskuif is&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Burstein |first=Stanley |chapter=Africa: states, empires, and connections |year=2015 |doi=10.1017/cbo9781139059251.025 |title=The Cambridge World History: Volume 4: A World with States, Empires and Networks 1200 BCE–900 CE |volume=4 |pages=631–661 |editor-last=Benjamin |editor-first=Craig |series=The Cambridge World History |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-05925-1}}&lt;/ref&gt; weens afnemende handelsverbindings en voortdurende invalle.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot;&gt;{{cite book |last=Phillipson |first=David W. |year=2012 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300 |location=Woodbridge |publisher=James Currey |page=48 |isbn=978-1-84701-041-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |title=Rise and Fall of Axum, Ethiopia: A Geo-Archaeological Interpretation |journal=American Antiquity |volume=46 |issue=3 |pages=471–495 |last=Butzer |first=Karl W. |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |jstor=280596 |s2cid=162374800}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:ET Tigray asv2018-01 img12 Debre Damo Monastery.jpg|duimnael|links|260px|Tipiese Aksoemitiese [[argitektuur]]: die [[Kerk (gebou)|kerk]] van [[Debre Damo]] naby Aksoem.]]
[[Beeld:Aksum, chiesa nuova di santa maria di zion, costruita da haile selassie negli anni '60, esterno 00,0.jpg|thumb|links|260px|'n Aksoemitiese katedraal, die Maagd Maria van Sion.]]
Die profeet [[Mani]] het die Koninkryk Aksoem as een van die groot moondhede van die 3de eeu beskou, saam met [[Sassanidiese Ryk|Persië]], [[Romeinse Ryk|Rome]] en [[Drie Koninkryke|China]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=17 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het bly uitbrei onder die bewind van Gedarat (omstreeks 200-230), wat die eerste koning was wat by Suid-Arabiese sake betrokke was. Sy bewind het gelei tot beheer oor 'n groot deel van Wes-[[Jemen]]. Tydens die bewind van Endoebis (270-310) het Aksoem geld begin munt wat tot in Suid-[[Indië]] opgegrawe is.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Hahn |first=Wolfgang |year=2000 |title=Askumite Numismatics - A critical survey of recent Research |url=https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2000_num_6_155_2289 |journal=Revue Numismatique |volume=6 |issue=155 |pages=281–311 |doi=10.3406/numi.2000.2289 |access-date=9 September 2021}}&lt;/ref&gt; Die amptelike taal was [[Ge'ez]], 'n [[Semitiese taalfamilie|Semitiese taal]].

Namate die koninkryk 'n groot mag geword het op die handelsroete tussen Rome en Indië en dit 'n monopolie van handel in die [[Indiese Oseaan]] verkry het, het dit die Grieks-Romeinse kulturele sfeer betree. Vanweë sy bande met die Grieks-Romeinse wêreld het Aksoem in die middel 4de eeu die [[Christendom]] as staatsgodsdiens aangeneem onder [[Ezana]] (320's tot omstreeks 360).&lt;ref name=&quot;Derat34&quot;&gt;{{cite book |last=Derat |first=Marie-Laure |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |year=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=34 |chapter=Before the Solomonids: Crisis, Renaissance and the Emergence of the Zagwe Dynasty (Seventh–Thirteenth Centuries)}}&lt;/ref&gt; Ná hulle kerstening het die Aksoemiete ophou [[stele]]s bou.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot; /&gt; Die koninkryk het deur die laat Oudheid bly uitbrei: Dit het [[Koesj]] in 330 onder Ezana vir 'n kort tyd verower en van hulle die Griekse naam &quot;Ethiopië&quot; gekry.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |pages=15–16 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese oorheersing van die [[Rooisee]] het 'n hoogtepunt bereik tydens die bewind van [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] (514-542). In opdrag van die [[Bisantium|Bisantynse]] keiser [[Justinus I van Bisantium|Justinus I]] het hy die Koninkryk Himjar in Jemen aangeval om 'n einde te bring aan die vervolging van Christene, wat deur die Joodse koning Dhu Nuwas gepleeg is. Met die anneksasie van Himjar het die Koninkryk Aksoem sy grootste gebiedsomvang bereik: sowat 2,5&amp;nbsp;miljoen km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Die gebied is egter in die Aksoemities-Persiese Oorloë verloor.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |page=55 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het in beheer van Suid-Arabië gebly van 520 tot 525, toe Soemjafa Asjwa deur die Aksoemitiese militêre leier Abraha onttroon is.

Die koninkryk se geleidelike verval het teen die 7de eeu begin. In dié tyd is geld nie meer gemunt nie. Die Persiese (en later [[Moslem]]se) teenwoordigheid in die Rooisee het daartoe gelei dat Aksoem [[ekonomie]]s gely het, en die inwoners van die stad Aksoem het afgeneem. Saam met omgewings- en interne faktore, word dit beskou as die rede vir die verval. Aksoem se laaste drie eeue was 'n donker tydperk, en omstreeks 960 het die koninkryk onder onsekere toestande in duie gestort.&lt;ref name=&quot;Derat34&quot; /&gt; Ondanks Aksoem se posisie as een van die belangrikste ryke van die laat Oudheid, het dit in obskuriteit verval terwyl Ethiopië deur die Middeleeue afgesonder gebly het.&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot;&gt;{{cite book |last1=Fritsch |first1=Emmanuel |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |last2=Kidane |first2=Habtemichael |date=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=169 |chapter=The Medieval Ethiopian Orthodox Church and Its Liturgy}}&lt;/ref&gt;

==Etimologie==
Carlo Conti Rossini glo die naam &quot;Aksoem&quot; kom van 'n [[Semitiese tale|Semitiese]] wortel en beteken &quot;groen en digte tuin&quot; of &quot;vol gras&quot;.&lt;ref name=&quot;Mordechai32&quot;&gt;{{cite book |last=Selassie |first=Sergew Hable |url= |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |publisher= |year=1972 |isbn= |location= |pages=68 |language= |issn= |oclc= |access-date=}}&lt;/ref&gt;

==Geskiedenis==
===Vroeë geskiedenis===
Voor die stigting van Artoem was Eritrea en die [[Tigrai-streek|Tigrai]]-plato van Noord-Ethiopië die tuiste van 'n koninkryk bekend as [[Dʿmt]]. [[Argeologie]]se bewyse dui daarop dat die koninkryk deur [[Sabeërs]] van die hedendaagse Jemen beïnvloed is. Geleerdes het vroeër algemeen geglo Sabeërs was die stigters van die Semitiese beskawing in Ethiopië, maar dit is nou weerlê en hulle invloed word as klein beskou.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;&gt;{{Cite book |url=http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |title=Aksum: An African Civilization of Late Antiquity |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=University Press |year=1991 |location=Edinburgh |page=57 |access-date=February 1, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223427/http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |archive-date=January 23, 2013 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Die Sabese invloed het waarskynlik net 'n paar dekades geduur, maar hulle invloed op die latere Aksoemitiese beskawing sluit in die aanvaarding van die [[Suid-Arabiese alfabet|antieke Suid-Arabiese skrif]], wat in die [[Ge'ez-skrif]] ontwikkel het, en antieke Semitiese [[godsdiens]].&lt;ref name= Munro6162&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |pages=61–62 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die aanvanklike eeue van Aksoem se ontwikkeling, van 'n beskeie streeksentrum tot 'n beduidende mag, bly grootliks onduidelik. Artefakte uit die [[Steentydperk]] is opgegrawe by Gobedra, twee kilometer wes van Aksoem. Opgrawings op Beta Gijorgis, 'n heuwel noordwes van Aksoem, bevestig die pre-Aksoemitiese wortels van 'n nedersetting in die omgewing van Aksoem wat dateer van die 7de tot 4de eeu&amp;nbsp;v.C. Verdere bewyse uit opgrawings in die Stelepark in die hart van Aksoem staaf deurlopende aktiwiteit in die gebied vanaf die begin van die gewone era. Twee heuwels en twee strome lê oos en wes van Aksoem, wat moontlik die aanvanklike aansporing vir vestiging in dié gebied was.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=173}}&lt;/ref&gt;

Argeologiese bewyse dui daarop dat die Aksoemitiese staatsvorm tussen 150&amp;nbsp;v.C en 150&amp;nbsp;n.C ontstaan het. Dit lyk of kleinskaalse distrik-&quot;koninkryke&quot; met baie groot gekonsentreerde gemeenskappe en een of meer elitewoning in die vroeë tydperk van die Koninkryk Aksoem bestaan het. Volgens Stuart Munro-Hay &quot;was was die koninkryk waarskynlik 'n konfederasie, wat gelei is deur 'n distriksvlakkoning wat die lojaliteit van ander klein konings binne die Aksoemitiese ryk geëis het. Die heerser van die Aksoemitiese koninkryk was dus &quot;koning van konings&quot; – 'n titel wat gereeld in inskripsies van dié tydperk gevind word. Daar is geen bewyse dat 'n enkele koninklike lyn reeds ontstaan het nie, en dit is heel moontlik dat by die dood van 'n koning van konings, 'n nuwe een uit al die konings in die konfederasie gekies sou word, eerder as deur die een of ander beginsel van geboortereg.&quot;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=181}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay (1991) ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity''. Edinburgh: University Press. p. 40. {{ISBN|0748601066}}&lt;/ref&gt;

===Opkoms van Aksoem===
[[Beeld:Adulis (8529061940).jpg|thumb|240px|Argeologiese opgrawings wat in 1907 by Adoelis gedoen is.]]
Die eerste historiese vermelding van Aksoem kom uit die ''Periplus van die Eritrese See'', 'n handelsgids wat waarskynlik van die middel van die 1ste eeu dateer. Aksoem word saam met onder meer die hawe Adoelis genoem as deel van die ryk van Zoskales. Die gebied word beskryf as hoofsaaklik die produseerder van ivoor en skilpaddoppe. Dit is duidelik dat Aksum, selfs in hierdie vroeë stadium van sy geskiedenis, 'n rol gespeel het in die handelsroete tussen Rome en Indië.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Phillips |first=Jacke |date=2016 |chapter=Aksum, Kingdom of |editor-last=MacKenzie |editor-first=John M. |title=The Encyclopedia of Empire |location=Hoboken |publisher=John Wiley &amp;#x26; Sons, Ltd. |pages=1–2 |isbn=9781118455074}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Binyam |first=Yonatan |title='Ethiopia' and the World, 330-1500 CE |last2=Krebs |first2=Verena |date=2024 |publisher=Cambridge University Press |isbn= |series= |location= |pages=5–6}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese beheer oor Adoelis het die ruil van Ethiopiese produkte vir buitelandse goedere moontlik gemaak. Beide [[Plinius die ouere]] en die ''Periplus'' verwys na dié hawe, geleë drie dae van die aanvanklike ivoormark by Coloe, wat self vyf dae van Aksoem was. Die handel oor die Rooisee, wat gestrek het van die Romeinse Ryk in die noorde tot Indië en [[Ceylon]] in die ooste, het 'n deurslaggewende rol in Aksoem se voorspoed gespeel. Die stad het floreer deur die uitvoer van goedere soos ivoor, skilpaddoppe en renosterhorings. Plinius het ook bykomende items genoem soos seekoeivel, ape en slawe. 

In die 2de eeu het [[Ptolemeus]] se geograaf na Aksoem verwys as 'n magtige koninkryk. Beide argeologiese vondste en tekste dui daarop dat 'n gesentraliseerde streeksbewind in dié tydperk in die Aksoemitiese gebied ontstaan het, gekenmerk deur gedefinieerde sosiale stratifikasie. Teen die begin van die 4de eeu was die Aksoemitiese staat goed gevestig, met stedelike sentrums; 'n amptelike geldeenheid, met munte in goud, silwer en koper; 'n intensiewe landboustelsel; en 'n georganiseerde militêre mag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=174}}&lt;/ref&gt;

Omstreeks 200 het Aksoemitiese ambisies uitgebrei na Suid-Arabië, waar Aksoemiete hulle skynbaar in al-Maafer gevestig het en op verskeie punte in konflikte betrokke was met Saba en Himjar. Hulle het ook verskillende bondgenote gevorm met hoofkoninkryke en stamme. In die vroeë deel van die 3de eeu het die konings Gadarat en 'Azaba militêre ekspedisies na die streek gestuur. Inskripsies van plaaslike Arabiese dinastieë verwys na dié heersers met die titel &quot;[[nadjasji]] van Aksoem en Habasjat&quot;. Later in die eeu word die ''mlky hhst dtwns wzqrns'' (konings van Habasjat Datawnas en Zaqarnas) ook genoem wat in Arabië veg. 

Volgens 'n Griekse inskripsie in Eritrea, bekend as die ''Monumentum Adulitanum'', het die Aksoemiete, gelei deur 'n anonieme koning, teen ongeveer die middel tot laat 3de eeu (moontlik omstreeks 240-260) beduidende territoriale uitbreiding in die [[Ethiopiese Hoogland]] en die [[Arabiese Skiereiland]] bereik, met hulle invloed wat gestrek het tot by die [[Tanameer]] en die grense van [[Egipte]].&lt;ref&gt;George Hatke, ''Aksum and Nubia: Warfare, Commerce, and Political Fictions in Ancient Northeast Africa'' (New York University Press, 2013), pp. 44. {{ISBN|0-7486-0106-6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dx.doi.org2&quot;&gt;{{Cite journal |date=August 1910 |title=The Christian Topography of Cosmas Indicopleustes |journal=Nature |volume=84 |issue=2127 |pages=133–134 |doi=10.1038/084133a0 |issn=0028-0836 |bibcode=1910Natur..84..133. |hdl=2027/coo1.ark:/13960/t07w6zm1b |s2cid=3942233 |url=&lt;a href=&quot;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&quot;&gt;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&lt;/a&gt; |hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=175}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:Rome Stele.jpg|duimnael|200px|links|Die Romeinse [[Stele]], of Aksoem-[[obelisk]], in [[Aksoem]], [[Tigrai-streek]], [[Ethiopië]].]]
Teen die einde van die 3de eeu het Aksoem erkenning gekry deur die profeet [[Mani]] as een van die vier groot moondhede van die wêreld saam met Rome, Persië en China. Namate Aksoem se politieke invloed uitgebrei het, het die grootsheid van sy monumente ook toegeneem. Opgrawings deur argeologiese ekspedisies het die vroeë gebruik van [[stele]]s aan die lig gebring, wat ontwikkel het van eenvoudige en growwe merkers tot sommige van die grootste monumente in Afrika. Die granietsteles in die hoofbegraafplaas van Aksoemitiese konings het verander van eenvoudig in sorgvuldig bewerkte graniet, in uiteindelik veelverdiepingtorings in 'n kenmerkende argitektoniese styl. Aksoemitiese argitektuur het massiewe bewerkte granietblokke, kleiner ongekapte klippe vir mure, messelklei, bakstene en sigbare houtuitsteeksels, bekend as &quot;aapkoppe&quot;, vertoon. Mure het na binne geleun en verskeie ingeboude nisse vir ekstra sterkte ingesluit. 

Aksoem en ander stede, soos Adoelis en Matara, het aansienlike &quot;paleise&quot; gehad wat hierdie argitektoniese styl gebruik het. In die vroeë 6de eeu het die reisiger-handelaar Kosmas Indikopleustes sy besoek aan Aksoem beskryf. Hy maak melding maak van die viertoringpaleis van die Aksoemitiese koning, versier met bronsstandbeelde van eenhorings. Aksoem het ook rye monumentale graniettrone gehad, waarskynlik met metaalstandbeelde gewy aan voor-Christelike gode. Hierdie trone het groot panele aan die kante en agterkant met inskripsies oor konings gehad, en het as oorwinningsmonumente gedien om hulle oorloë te dokumenteer.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=176}}&lt;/ref&gt;

[[Beeld:AXUM. Ezanas. Circa 330-360.jpg|thumb|220px|Muntstukke van koning Ezana, 330-360&amp;nbsp;n.C.]]
Koning Ezana was in die 4de eeu die eerste Christelike heerser van Aksoem. Sy munte en inskripsies toon omstreeks 340 die oorgang van voor-Christelike beelde na Christelike simboliek. Die bekering tot die Christendom was een van die mees rewolusionêre gebeurtenisse in die geskiedenis van Ethiopië, aangesien dit Aksoem 'n kulturele band met die Grieks-Romeinse wêreld gegee het. Aksoem het 'n politieke band gekry met die [[Bisantynse Ryk]], wat hom as beskermer van die Christendom beskou het. Drie inskripsies op die [[Ezanasteen]] dokumenteer die bekering van koning Ezana tot die Christendom en twee van sy militêre ekspedisies teen naburige gebiede, een in Grieks en die ander twee in Ge'ez en [[Sabees]]. Die twee ekspedisies verwys na twee afsonderlike veldtogte, een teen die &quot;Noba&quot; en die ander teen die Beja. Volgens die inskripsie was die Noba êrens rondom die samevloei van die Nyl en Atbara gevestig, waar hulle blykbaar groot dele van Koesj oorgeneem het. Tog het hulle nie die Koesjiete uit hulle kerngebied verdryf nie, aangesien die inskripsie meld dat die Aksoemiete by die samevloei van die twee riviere teen hulle geveg het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=177}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: He-N |page=1193}}&lt;/ref&gt;

Koning Kaleb het 'n ekspedisie gestuur teen die Joodse koning Dhu Nuwas van Himjar in Jemen, wat Christene daar vervolg het. Kaleb het lof ontvang as die veroweraar van Jemen. Hy het sy titel uitgebrei om &quot;koning van Hadramawt&quot; in Suidoos-Jemen in te sluit, asook van die Jemense kusvlakte en hoogland, en &quot;al hulle Arabiere&quot;. Dit dui op die uitgebreide invloed van Aksoem oor die Rooisee tot in Arabië. Dhu Nuwas is afgesit en vermoor, en Kaleb het 'n Arabiese onderkoning met die naam Esimifaios in sy plek aangestel, maar sy bewind het net kort bestaan: Hy is ná vyf jaar in 'n staatsgreep deur die Aksoemiet Abraha van die troon gesit. Kaleb het twee ekspedisies teen Abraha gestuur, maar albei is verslaan. Daarna het Abraha oor Jemen bly regeer danksy 'n heffingsooreenkoms met die koning van Aksoem.&lt;ref&gt;{{Cite book |title=History of the Later Roman Empire |last=Bury |first=J. B. |publisher=Macmillan |year=1923 |pages=325–326 |volume=II}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt;

Ná Abraha se dood het sy seun Masroek Abraha hom opgevolg en heffings aan Aksoem bly betaal. Sy halfbroer Ma'd-Karib het egter in opstand gekom. Hy het eers hulp by Justinus I gesoek, maar toe dit geweier word, het hy hom tot die Sassanidiese keiser Chosrow I gewend, en dit het gelei tot die Aksoemities-Persiese Oorloë waarin Masroek gedood is. Ná die val van Aksoemitiese Jemen in 570 is Ma'd-Karib se seun Saif op die troon geplaas. In 575 het die oorlog weer begin nadat Aksoemiete Saif vermoor het. Die Persiese generaal Wahrez het Aksoem se heerskappy in Jemen met 'n groot leër beëindig en die erfgoewerneur van Jemen geword. Volgens Stuart Munro-Hay kon dié oorloë Aksoem se swanesang as groot mag gewees het, met 'n verswakking van Aksoem se gesag en 'n oorgebruik van geld en mannekrag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=178}}&lt;/ref&gt;

==Gemeenskap==
[[Beeld:Aksum-107532.jpg|thumb|260px|Aksoemitiese steles en ruïnes.]]

Die Aksoemitiese bevolking het hoofsaaklik uit [[Semitiese tale|Semities]]sprekende groepe bestaan. Een van hulle was die Agʿazi, wat [[Ge'ez]] gepraat het. Die kommentator van die Adoelis-inskripsie identifiseer hulle as die hoofinwoners van Aksoem en sy omgewing. Die [[Koesjitiese tale|Koesjitiessprekende]] [[Agau-volk]] het ook in die koninkryk gewoon. Kosmas Indiopleustes het opgemerk ’n &quot;goewerneur van Agau&quot; is deur koning Kaleb van Aksoem toevertrou met die beskerming van die belangrike langafstandkaravaanroetes uit die suide, wat daarop dui dat hulle binne die suidelike grens van die Koninkryk Aksoem gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hable Selassie |first1=Sergew |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |pages=27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 50.&lt;/ref&gt; 

Aksoem het ook ’n aansienlike [[Grieke|Griekse]] bevolking gehad wat in die stede Ptolemeus en Adoelis gewoon het.&lt;ref&gt;Crawford Young, ''The Rising Tide of Cultural Pluralism: The Nation-state at Bay?'', (University of Wisconsin Press: 1993), p. 160&lt;/ref&gt; [[Nyl|Nilotiese]] groepe het ook in Aksoem gewoon. Inskripsies uit die tyd van Ezana noem die &quot;Barja&quot;, ’n stam wat in die westelike deel van die ryk gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Pankhrust |first1=Richard |title=The Ethiopian Borderlands |year=1997 |page=33 |publisher=The Red Sea Press |isbn=9780932415196 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hatke |first1=George |title=Aksum and Nubia |date=7 January 2013 |publisher=NYU Press |isbn=9780814762837 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese nedersettings was versprei oor ’n beduidende deel van die hoogland in die noordelike [[Horing van Afrika]], met die meerderheid geleë in Noordoos-Tigrai, Ethiopië en streke van Eritrea. Ondanks die konsentrasie in dié gebiede was sommige Aksoemitiese nedersettings verafgeleë. Benewens die hoogland, is terreine uit die Aksoemitiese tydperk ontdek aan die Rooiseekus van Eritrea, naby die Golf van Zoela. Talle Aksoemitiese nedersettings was strategies geleë langs ’n as wat van Aksoem na die Golf van Zoela geloop het, en vorm ’n roete wat die Aksoemitiese hoofstad op die hoogland met die hoofhawe van Adoelis aan die Rooisee verbind het. Aan dié roete was twee van die grootste nedersettings in die Eritrese hoogland, Matara en Kohaito, geleë. Die konsentrasie van dié Aksoemitiese nedersettings dui op ’n hoë bevolkingsdigtheid in die hooglande van Tigrai en Sentraal-Eritrea. Min is bekend oor die suidelike streke van die koninkryk. 

’n Komplekse landboustelsel, wat [[besproeiing]], [[dam]]konstruksie, terrasbou en [[ploeg]]boerdery behels het, het ’n deurslaggewende rol gespeel in die ondersteuning van beide stedelike en landelike bevolkings. Aksoemitiese boere het ’n verskeidenheid graangewasse verbou met 'n oorsprong uit beide [[Afrika]] en die [[Nabye Ooste]]. Dié gewasse sluit in [[tef]], [[vingermanna]], [[graansorghum]], [[koring]], [[gars]] en [[hawer]]. Hulle het ook lynsaad, [[katoen]], [[druiwe]] en peulgewasse van Nabye Oosterse oorsprong soos lensies, [[Boontjie|tuinbone]], [[kekerertjie]]s, gewone [[ertjie]]s en grasertjies verbou. Ander belangrike gewasse sluit kalbasse en [[bronkors]] in. Dié uiteenlopende reeks gewasse, gekombineer met veeteelt ([[bees]]te, [[Skaap|skape]] en [[bok]]ke), het bygedra tot die skepping van ’n hoogs produktiewe inheemse voedselproduksietradisie. Dit het ’n integrale rol gespeel in die ontwikkeling van die Aksoemitiese ekonomie en die konsolidasie van staatsmag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=187}}&lt;/ref&gt;

==Kultuur==
[[Beeld:Garima-Gospels-completed-project-2.jpg|links|thumb|200px|[[Ge'ez-skrif]] in die [[Garima-evangelies]].]]

Die Aksoemitiese Ryk het 'n aantal suksesse behaal, soos sy eie [[alfabet]], die [[Ge'ez-skrif]], wat later aangepas is om [[klinker]]s in te sluit om dit 'n [[abugida]] te maak. Verder is reusagtige [[obelisk]]e in die vroeë jare van die ryk opgerig om keisers en adellikes se grafte aan te dui, en ondergrondse grafkelders is gebou. Die bekendste obelisk was die Obelisk van Aksoem.

[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img41 Stelae Park.jpg|thumb|180px|Aksoemitiese grafkelders.]]
[[Beeld:Yeha, chiesa di abuna aftse, museo, manoscritto del xviii secolo 01 sogno di giuseppe.jpg|links|thumb|200px|'n Geïlustreerde manuskrip oor [[Maria|moeder Maria]].]]
Onder keiser Ezana het Aksoem omstreeks 325 die [[Kopties-Ortodokse Kerk|Koptiese Christendom]] aanvaar in die plek van die voorheen [[Politeïsme|politeïstiese]] en [[Judaïsme|Judaïstiese]] geloof. Die Aksoemitiese Koptiese Kerk het plek gemaak vir die hedendaagse [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat eers in 1959 onafhanklik geword het van die Koptiese Kerk) en die [[Eritrees-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat in 1993 outonomie van die Ethiopiese kerk gekry het). Sedert die skeuring met Ortodoksie ná die [[Konsilie van Chalcedon]] (451), is dit 'n belangrike [[Miafisitisme|miafisitistiese]] kerk, met sy liturgie steeds in Ge'ez.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;&gt;{{cite web |title=The wealth of Africa – The kingdom of Aksum: Teachers' notes |url=https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |website=The British Museum |archive-url=https://web.archive.org/web/20191104191259/https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |archive-date=4 November 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;&gt;{{cite web |title=Daily Life in Aksum |url=https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |website=www.hmhco.com/ (formerly eduplace.com) |publisher=Houghton Mifflin Company. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200803075358/https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |archive-date=3 August 2020 |series=Research Reports: Daily Life in Ancient Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;georgeocox&quot;&gt;{{cite book |title=African Empires and Civilizations : Ancient and Medieval |first=George O. |last=Cox |publisher=Routledge |year=2015 |page=71}}&lt;/ref&gt;

===Taal===
[[Grieks]] het die amptelike en letterkundige taal van die Aksoemitiese Ryk geword vanweë die invloed van die aansienlike hoeveelheid Ethiopies-Griekse gemeenskappe in Aksoem, Adoelis, Ptolemeus en ander stede in die streek gedurende die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese]] tye.&lt;ref name=&quot;abbasalamavol68&quot;&gt;{{cite book |title=Abba Salama Volumes 6-8 |publisher=University of California |year=1975 |pages=24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;andebrhanweldegiorgis&quot;&gt;{{cite book |author=Andebrhan Welde Giorgis |title=Eritrea at a Crossroads A Narrative of Triumph, Betrayal and Hope |publisher=Strategic Book Publishing and Rights Company |year=2014 |page=19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;McLaughlin&quot;&gt;Raoul McLaughlin, ''The Roman Empire and the Indian Ocean'', p. 114, Barnsley, Pen &amp; Sword Military, 2012, {{ISBN|9781-78346-381-7}}.&lt;/ref&gt; Grieks is gebruik in die ryk se administrasie, internasionale diplomasie en handel. Dit kan duidelik gesien word in inskripsies en op muntstukke.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot;&gt;{{cite book |author=Judith S. McKenzie |title=The Garima Gospels: Early Illuminated Gospel Books from Ethiopia |author2=Francis Watson |publisher=NYU Press |year=2016 |pages=18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;americannumismaticsociety&quot;&gt;{{cite book |author=American Numismatic Society |title=Museum Notes, Volumes 29 to 31 |publisher=American Numismatic Society |year=1984 |pages=165}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;fjnothling&quot;&gt;{{cite book |author=F. J. Nöthling |title=Pre-colonial Africa: Her Civilisations and Foreign Contacts |publisher=Southern Book Publishers |year=1989 |pages=58}}&lt;/ref&gt; Ge'ez is saam met Grieks in die koninklike hof gepraat. Hoewel dit aanvanklik 'n gesproke taal was, is dit in die Ou Suid-Arabiese skrif geskryf.&lt;ref name=&quot;unescoscientifichistoryofafrica&quot;&gt;{{cite book |author=Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa |title=Ancient Civilizations of Africa |publisher=Heinemann Educational Books |year=1981 |pages=398}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jamescowlesprichard&quot;&gt;{{cite book |author=James Cowles Prichard |title=Researches Into the Physical History of Mankind, Volume 1 |publisher=John and Arthur Arch, Cornhill |year=1826 |pages=284}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;encylopediabritannica&quot;&gt;{{cite book |title=The Encyclopædia Britannica: The New Volumes, Constituting, in Combination with the Twenty-nine Volumes of the Eleventh Edition, the Twelfth Edition of that Work, and Also Supplying a New, Distinctive, and Independent Library of Reference Dealing with Events and Developments of the Period 1910 to 1921 Inclusive, Volume 24 |publisher=Encyclopædia Britannica Company, Limited |year=1911 |pages=629}}&lt;/ref&gt; 

In die 4de eeu het Ezana die Ge'ez-skrif bevorder en Ge'ez 'n ampstaal naas Grieks gemaak. Teen die 6de eeu was letterkundige vertalings in Ge'ez algemeen.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;thomasolambdin&quot;&gt;{{cite book |author=Thomas O. Lambdin |title=Introduction to Classical Ethiopic (Geʻez) |publisher=Brill |year=2018 |pages=1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;washingtonforeignareasstudiesdivision&quot;&gt;{{cite book |author=American University (Washington, D.C.). Foreign Areas Studies Division |title=Area Handbook for Ethiopia |author2=Irving Kaplan |publisher=U.S. Government Printing Office |year=1964 |pages=34}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |date=1991 |publisher=Edinburgh University Press |isbn=0748601066 |location=Edinburgh |page=5}}&lt;/ref&gt; Ná die 7de-eeuse Moslemse verowerings in die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Afrika]], wat Aksoem van die Grieks-Romeinse wêreld afgesonder het, is Ge'ez heeltemal deur Grieks vervang.&lt;ref name=&quot;muhammadjamalaldinmukhtar&quot;&gt;{{cite book |author=Muḥammad Jamāl al-Dīn Mukhtār |title=UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition: Ancient Africa |publisher=University of California Press |year=1990 |pages=234}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot; /&gt;

===Letterkunde===
Vroeg in die Christelike tydperk is verskeie geskrifte al in Ge'ez vertaal vir godsdienstige doeleindes. Die bekendste hiervan is die [[Garima-evangelies]], 'n stel manuskripte wat al vier evangelies bevat het. Dit is tussen die 4de en 6de eeu in Ethiopies vertaal.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite journal |last=Kim |first=Sergey |date=2022-11-08 |title=New Studies of the Structure and the Texts of Abba Garima Ethiopian Gospels |url=https://journals.openedition.org/afriques/3494 |journal=Afriques. Débats, méthodes et terrains d'histoire |language=en |issue=13 |doi=10.4000/afriques.3494 |issn=2108-6796 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Aanhalings uit die [[Bybel]] kom in verskeie Aksoemitiese inskripsies voor wat in Suid-Arabië ontdek is.&lt;ref name=&quot;:15&quot;&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=76–78 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt; Die [[Aksoemitiese Versameling]], uit min of meer dieselfde tydperk, is 'n manuskrip met verskeie tekste wat 'n groot aantal dokumente bevat wat in Ge'ez vertaal is en wat handel oor onderwerpe soos liturgie, kerkreg, historiografie, briewe, verhandelings, ensovoorts.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Bausi |first=Alessandro |last2=Brita |first2=Antonella |last3=Marco Di Bella |last4=Nosnitsin |first4=Denis |last5=Rabin |first5=Ira |last6=Sarris |first6=Nikolas |date=2020 |title=The Aksumite Collection or Codex Σ (Sinodos of Qǝfrǝyā, MS C3-IV-71/C3-IV-73, Ethio-SPaRe UM-039): Codicological and Palaeographical Observations. With a Note on Material Analysis of Inks. |url=https://flore.unifi.it/handle/2158/1239688 |journal=Comparative Oriental Manuscript Studies Bulletin |volume=6 |pages=127–171 |doi=10.25592/uhhfdm.8470}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=73 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt;

Ander vertalings sluit in die hele Griekse Bybel, tekste soos die boeke [[1 Henog|Henog]], [[Boek van Jubileë|Jubileë]], 4 Barug en die Hemelvaart van [[Jesaja]], asook ander teologiese tekste. Inheemse tekste van Ethiopië uit dié tydperk is minder seker, maar daar is baie vertalings uit Grieks.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Butts |first=Aaron |title=Eastern Christianity: a reader |date=2021 |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co |isbn=978-0-8028-7686-7 |editor-last=Walters |editor-first=J. Edward |location=Chicago |pages=369–370 |chapter=Ethiopic}}&lt;/ref&gt; In onlangse jare het die bekende korpus van Aksoemitiese letterkunde aansienlik gegroei.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Bausi |first=Alessandro |title=Ethiopia and the Christian Ecumene: Cultural Transmission, Translation, and Reception |date=2020-01-08 |work=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |pages=225–226 |url=https://brill.com/display/book/edcoll/9789004419582/BP000022.xml |access-date=2025-03-28 |publisher=Brill |language=en |doi=10.1163/9789004419582_010 |isbn=978-90-04-41958-2}}&lt;/ref&gt;

===Godsdiens===
[[Beeld:South Arabian - Fragment of a Frieze with an Ibex and Oryxes - Walters 2138.jpg|thumb|220px|'n Suid-Arabiese stele met 'n [[steenbok]] en drie Arabiese [[gemsbok]]ke wat verbind is met ʿAṯtar, die Semitiese god van die oggend- en aandster.]]

Voordat hulle gekersten is, het die Aksoemiete 'n politeïstiese geloof aangehang wat verwant was aan die godsdiens van Suid-Arabië. Dit sluit in die gebruik van die sekelmaan-en-skyf-simbool van Suid-Arabië en die noordelike horing.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=Nx-qYO3zqlIC&amp;pg=PA292 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum and the northern Horn, 1000 BC – AD 1300 |last=Phillipson |first=David |publisher=James Currey |year=2012 |isbn=978-1847010414 |page=91}}&lt;/ref&gt; In die ''Algemene Geskiedenis van Afrika'', wat deur [[Unesco]] geborg is, stel die Franse argeoloog Francis Anfray voor die Aksoemiete het ʿAṯtar, sy seun Mahrem en Beher aanbid.&lt;ref&gt;{{cite book |title=UNESCO General History of Africa: Ancient Africa v. 2 |publisher=University of California Press |year=1990 |isbn=978-0520066977 |editor=G. Mokhtar |page=221}}&lt;/ref&gt;

Steve Kaplan meen 'n groot verandering in godsdiens het saam met die Aksoemitiese kultuur ontwikkel, en dat net ʿAṯtar van die ou gode oorgebly het. Die ander is vervang met wat hy noem 'n &quot;triade van inheemse gode, Mahrem, Beher en Medr&quot;. Koning Ezana se inskripsies en muntstukke voor sy kerstening dui daarop dat hy die gode ʿAṯtar, Beher, Medr en Mahrem kon aanbid het. Nog een van Ezana se inskripsies is duidelik Christelik en verwys na &quot;die Vader, die Seun en die Heilige Gees&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=A0XNvklcqbwC&amp;pg=PA77 |title=Encyclopedia of Africa Vol. I |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=Oxford University press |year=2010 |isbn=978-0195337709 |editor=Henry Louis Gates Jr., Kwame Anthony Appiah |page=77}}&lt;/ref&gt; Ezana het hom omstreeks 324 bekeer.&lt;ref name=&quot;isbn0-313-32273-2&quot;&gt;{{cite book |last=Adejumobi |first=Saheed A. |title=The History of Ethiopia |url=https://books.google.com/books?id=3Un6_LGIEyQC&amp;pg=PA171 |year=2007 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-32273-0 |page=171}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;goblues.org&quot;&gt;{{Cite web |url=http://goblues.org/faculty/weekse/files/2012/08/axum-and-the-solomonic-dynasty.pdf |title=GoBlues - Asheville School |date=16 May 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;obelisk bekerie&quot;&gt;{{cite web |location=Newark, USA |url-status=dead |url=http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |title=The Rise of the Askum Obelisk is the Rise of Ethiopian History |last1=Bekerie |first1=Ayele |access-date=2017-01-06 |publisher=Rutgers University |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100939/http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |archive-date=2017-01-07}}&lt;/ref&gt; Dit is bekend dat die Aksoemiete hulle tot die Christendom bekeer het, want die skyf en sekelmaan op hulle muntstukke is met die [[kruis]] vervang.

Aksoem is na bewering die tuiste van die [[verbondsark]]. [[Menelik I]] het glo die ark in die Kerk van Moeder Maria van Sion geplaas vir veilige bewaring.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot; /&gt;

Islam het Aksoem in die 7de eeu bereik toe die eerste volgelinge van die profeet [[Mohammed]] (ook bekend as die Metgeselle van die Profeet) [[Migrasie na Abessinië|uit Arabië migreer het]] weens hulle vervolging deur die Koeraisj, die regerende Arabiese stamfederasie van [[Mekka]]. Die Koeraisj het die koning probeer oorreed dat die vroeë Moslemse migrante rebelle was wat 'n nuwe godsdiens begin het waarvan nie hulle of die Aksoemiete al gehoor het nie. Die koning het aan hulle 'n oudiënsie verleen, maar eindelik geweier om die migrante uit te lewer. 'n Tweede migasie deur 100 Moslems het 'n paar jaar later plaasgevind. Arabiese inskripsies oor die Dahlak-argipel uit die middel 9de eeu bevestig die bestaan van 'n vroeë Moslemse teenwoordigheid in Aksoem.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 47.&lt;/ref&gt;

[[Beeld:KingEndybisEthiopia227-235CE.jpg|220px|thumb|Muntstukke van koning Endoebis, 227-235 n.C. Die een regs lui in Grieks ΕΝΔΥΒΙC ΒΑCΙΛΕΥC (&quot;Koning Endoebis&quot;).]]
===Muntstukke===
Die Aksoemitiese Ryk was een van die eerste Afrikastate wat geld gemunt het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;&gt;[http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf Kingdom of Axum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200925100701/http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf |date=2020-09-25 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;&gt;{{Cite web |last1=Záhoří |first1=Jan |date=February 2014 |title=Review: Phillipson, (2012). ''Foundations of an African civilization: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300'' |url=https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100243/https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |archive-date=2017-01-07 |access-date=2017-01-06}}&lt;/ref&gt; Dit het woorde in Ge'ez en Grieks bevat. Van die bewind van Endoebis tot met dié van Armah (omstreeks 270-610) is goue, silwer- en bronsmunte uitgegee. Om geld in antieke tye te munt was belangrik, want dit het gewys Aksoem se status was gelyk aan sy bure s'n. Baie van die muntstukke kan gebruik word as 'n aanduiding van wat gebeur het toe hulle gemunt is. 'n Voorbeeld is die toevoeging van 'n kruis op munte ná die kerstening van die Aksoemiete. Die teenwoordigheid van munte het ook handel vergemaklik en was terselfdertyd 'n nuttige instrument van propaganda en 'n bron van wins vir die ryk.

===Argitektuur===
====Paleise en ander huise====
[[Beeld:Stela aksum.jpg|220px|thumb|Die Koning Ezana-stele naby Aksoem.]]
Oor die algemeen is elitegeboue soos paleise op podiums gebou wat uit los klippe bestaan het wat met modderklei byeengehou is. Hoekblokke van [[graniet]] het op gereelde tussenposes 'n paar sentimeter na binne gestaan namate die gebou hoër geword het, en die mure het dus nouer na bo geword. Die podiums is dikwels al wat van Aksoemitiese geboue oorgebly het. Die mure het houtbalke gehad wat op hoeke uit die mure gesteek het; hulle is &quot;aapkoppe&quot; genoem. 

Paleise het gewoonlik bestaan uit 'n sentrale paviljoen omring deur bykomende geboue. Die grootste bekende struktuur in dié styl is die Ta'akha Marjam, wat 120 × 80&amp;nbsp;m groot was.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt;

Sommige kleimodelle van huise het bewaar gebly en gee 'n idee van hoe gewone huise gelyk het. Een wys 'n ronde hut met 'n dak wat in lae met gras gedek is, en 'n ander een wys 'n reghoekige huis met reghoekige deure en vensters, met 'n dak wat deur balke ondersteun is.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

====Steles====
Die Aksoemitiese steles is waarskynlik die makliks identifiseerbare deel van die argitektuur. Dié steenmonumente is gebruik om grafte aan te dui en verteenwoordig 'n paleis met verskeie verdiepings. Hulle is met vals deure en vensters versier. Die grootste stele sou 33&amp;nbsp;m hoog gestaan het as dit nie gebreek was nie. Hulle is ondergronds met swaar teengewigte gebalanseer. Die klip is dikwels versier met 'n patroon of embleem wat die koning of adellike se rang aandui.

Vir belangrike monumente en steles is 'n sekere fyn soort graniet gebruik. Sulke steles word dikwels &quot;[[obelisk]]e&quot; genoem en kom voor in die Mai Hejja-steleveld.

===Buitelandse betrekkinge, handel en ekonomie===
[[Beeld:Periplous of the Erythraean Sea.svg|links|260px|thumb|Aksoem was 'n belangrike deelnemer aan internasionale handel tot die laaste deel van die 1ste millennium, toe hulle 'n lang agteruitgang beleef het weens onder meer druk van verskeie Moslemse streekmagte.]]

Aksoem was nou betrokke by die internasionale handel tussen die [[Indiese subkontinent]] en die Middellandse See-streek ([[Romeinse Ryk|Rome]], en later [[Bisantium]]). Die ryk het [[ivoor]], skilpaddop, [[goud]] en [[smarag]]de uitgevoer en [[sy]] en [[spesery]]e ingevoer.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;/&gt; Aksoem se toegang tot beide die Rooisee en die [[Nyl|Bo-Nyl]] het sy sterk vloot laat baat vind by handel tussen verskeie Afrika- ([[Nubië]]), Arabiese ([[Jemen]]) en Indiese state.

Die Rooisee was aanvanklik 'n onbelangriker handelsroete as die [[Persiese Golf]] en die oorlandse verbintenisse met die [[Levant]]. Van omstreeks die 1ste eeu is 'n roete van [[Egipte]] na [[Indië]] aangelê. Die Rooisee is daarvoor gebruik en die [[moeson]]winde het die bote gehelp om die [[Arabiese See]] regstreeks na Suid-Indië oor te steek. Teen omstreeks 100&amp;nbsp;n.C. het die volume van verkeer dié van ouer roetes verbygesteek. Rome se vraag na goedere van Suid-Indië het geweldig toegeneem, en dit het gelei tot 'n groter aantal skepe wat met die Rooisee langs gevaar het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;/&gt; 

Die Koninkryk Aksoem was in die ideale posisie om voordeel uit die nuwe handelsituasie te trek. Adoelis het gou die hoofhawe vir die uitvoer van Afrikaprodukte geword, soos ivoor, [[wierook]], goud, [[slawe]] en eksotiese [[dier]]e. Die handel wat voorheen deur [[Koesj]] beheer is, is nou deur Aksoem oorheers. In die 2de en 3de eeu het Aksoem sy beheer or die suidelike Rooiseebekken uitgebrei. 'n Karavaanroete na Egipte is aangelê en Aksoem het die belangrikste verskaffer van Afrikagoedere aan die Romeinse Ryk geword.&lt;ref&gt;[http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html State Formation in Ancient Northeast Africa and the Indian Ocean Trade] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090114074953/http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html |date=2009-01-14 }}, by Stanley M. Burstein.&lt;/ref&gt;

==Agteruitgang==
[[Beeld:Hijra Abyssinia (Rashid ad-Din).jpg|thumb|270px|14de-eeuse Islamitiese uitbeelding van die [[Eerste Hidjra]].]]

Aksoemitiese handel in die Rooisee het waarskynlik gely onder die Persiese verowerings in Egipte en Sirië, gevolg deur die nederlae in Jemen. ’n Blywender impak het egter plaasgevind met die opkoms van [[Islam]] in die vroeë 7de eeu en die uitbreiding van die [[Rasjidoen-kalifaat]]. Aksoem het aanvanklik goeie betrekkinge met sy Islamitiese bure gehad. In 615 het vroeë [[Moslems]] uit [[Mekka]] wat van vervolging gevlug het, byvoorbeeld na Aksoem gereis en daar skuiling ontvang. Dié reis is bekend as die [[Eerste Hidjra]]. In 630 het [[Mohammed]] ’n vlootekspedisie teen vermeende Abessiniese seerowers gestuur, die Ekspedisie van Alkammah bin Moejazziz.&lt;ref&gt;E. Cerulli, &quot;Ethiopia's Relations with the Muslim World&quot; in ''Cambridge History of Africa: Africa from the Seventh to the Eleventh century'', p. 575.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 46.&lt;/ref&gt; 

Handel met die Romeinse en Bisantynse wêreld het tot stilstand gekom nadat die Arabiere die [[Oos-Romeinse Ryk|Oos-Romeinse provinsies]] verower het. Gevolglik het Aksoem ’n afname in welvaart ondervind weens toenemende isolasie en uiteindelik in die vroeë 8ste eeu opgehou om geld te munt.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Die agteruitgang van Aksoem het bygedra tot die opkoms van die nabygeleë Koninkryk Harla, wat deur Islam beïnvloed is.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=González-Ruibal |first1=Alfredo |title=Rise of the Nomad Kings—Pastoral Polities in the Horn of Africa (a.d. 650–1000) |publisher=Taylor &amp;#x26; Francis |url=&lt;a href=&quot;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916%7D%7D&quot;&gt;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Die Islamitiese verowerings alleen was nie verantwoordelik vir Aksoem se agteruitgang nie. Nog ’n rede was die uitbreidings van die Beja-nomades van Koesj. Weens die armoede van hulle land het baie van hulle begin migreer na die noordelike Ethiopiese plato. Aan die einde van die 7de eeu het ’n sterk Beja-stam, bekend as die Zanafaj, die Eritrea-plato binnegekom. Hulle het groot dele van die Eritrese hoogland oorrompel en geplunder, aangesien Aksoem nie meer sy soewereiniteit oor die grens kon handhaaf nie. Gevolglik is die verbinding met die Rooiseehawens verloor.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 49.&lt;/ref&gt;

Rondom dieselfde tyd is die Aksoemitiese bevolking gedwing om verder binnelands na die Ethiopiese hoogland te trek vir beskerming, en Aksoem as hoofstad is verlaat. Arabiese skrywers van dié tyd het voortgegaan om Ethiopië (nie meer Aksoem genoem nie) as ’n uitgestrekte en magtige staat te beskryf, hoewel hulle beheer oor die grootste deel van die kus en die meeste van hulle riviere verloor het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Terwyl grond in die noorde verloor is, is grond in die suide gewen, en hoewel Ethiopië nie meer ’n ekonomiese mag was nie, het dit steeds Arabiese handelaars gelok. Die hoofstad is toe suidwaarts na Koebar verskuif.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt; Die Arabiese skrywer Ja'koebi was die eerste persoon wat die nuwe Aksoemitiese hoofstad beskryf het. Dit was waarskynlik in die suidelike [[Tigrai-streek]] geleë. Die presiese ligging van die stad is egter tans onbekend.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 36.&lt;/ref&gt; In die 9de eeu was daar [[hongersnood]] in Ethiopië. Die Koptiese patriarge Jakobus (819-830) en Josef (830-849) van Alexandrië skryf Ethiopië se toestand toe aan oorlog, pes en onvoldoende reënval.&lt;ref&gt;Evetts, B.: &quot;History of the Patriarchs of the Coptic Church of Alexandria&quot;, by Sawirus ibn al-Mukaffa', bishop of al-Ashmunien, Vol I, IV, Menas I to Joseph, PO X fasc. 5. pp 375-551, Paris, 1904&lt;/ref&gt; In die 9de eeu, onder die bewind van Degna Djan, het die ryk suidwaarts uitgebrei.&lt;ref&gt;Werner J. Lange, &quot;History of the Southern Gonga (southwestern Ethiopia)&quot;, Steiner, 1982, p. 18&lt;/ref&gt;

====Goedit se inval====
{{Hoofartikel|Goedit}}
[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img45 Dungur.jpg|260px|thumb|Die ruïne van Doengoer in Aksoem.]]
Volgens die geskiedenis het 'n Joodse koningin met die naam Goedit die ryk omstreeks 960 verslaan en sy kerke en letterkunde verbrand. Hoewel daar bewyse is van kerke wat omstreeks dié tyd gebrand het, bevraagteken sommige Westerse skrywers haar bestaan. Goedit het ook ander geboue verwoes, Christene vervolg en ikone vernietig. Debatte word gevoer oor haar oorsprong. Sommige geleerdes meen sy was Joods of van 'n suidelike streek. Volgens een tradisionele weergawe het sy 40 jaar lank regeer en het haar dinastie tot in 1137 bestaan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Henze |first=Paul B. |url=https://books.google.com/books?id=gzwoedwOkQMC&amp;pg=PA49 |title=Layers of Time: A History of Ethiopia |date=2000 |publisher=Hurst &amp; Company |isbn=978-1-85065-393-6 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Volgens 'n mondelinge tradisie het Goedit aan die mag gekom nadat sy 'n koning van [[Beta Israel]] in Ethiopië vermoor het, en het sy daarna 40 jaar lank regeer. Sy het Aksoem met 'n Joodse leër binnegeval. Sy was vasbeslote om al die lede van die Aksoemitiese dinastie te vernietig, asook paleise, kerke en monumente in Tigrai. Boere in Noord-Etiopië vertel nog van haar berugte dade. Groot ruïnes en steles kom steeds in die gebied voor.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Childress |first=David Hatcher |url=https://books.google.com/books?id=N4pXDwAAQBAJ&amp;pg=PT207 |title=Ark of God: The Incredible Power of the Ark of the Covenant |date=2015-10-27 |publisher=SCB Distributors |isbn=978-1-939149-60-2 |language=en}}&lt;/ref&gt; 

Goedit het ook die laaste keiser van Aksoem, moontlik [[Dil Na'od]], vermoor. Volgens ander weergawes het die keiser gevlug.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jewel |first=Lady |url=https://books.google.com/books?id=Vx_N_bEKNj8C&amp;pg=PA246 |title=Keeper of the Ark (a Moses Trilogy): For the Love of Moses, for the Children of Moses, for the Children of God |date=August 2012 |publisher=WestBow |isbn=978-1-4497-5061-9 |language=en}}&lt;/ref&gt; Sy is na berig word opgevolg deur Dagna-Jan, wie se troonnaam Anbasa Wudem was.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Volgens een Ethiopiese tradisie is haar bewind ná 40 jaar omvergewerp deur [[Mara Takla Haymanot]], wat die vorming van die [[Zagwe-dinastie]] teweeggebring het deur die kinders wat sy by Dil Na'od gehad het.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mekonnen |first=Yohannes K. |url=https://books.google.com/books?id=Q0pZPp032c0C&amp;pg=PA288 |title=Ethiopia: The Land, Its People, History and Culture |date=April 2013 |publisher=New Africa Press |isbn=978-9987-16-024-2}}&lt;/ref&gt;

Ná 'n donker tydperk is die Aksoemitiese Ryk in die 11de of 12de eeu (heel waarskynlik omstreeks 1137) opgevolg deur die Zagwe-dinastie, hoewel dié se grootte en bekendheid beperk was. Tog speur [[Yekuno Amlak]], wat die laaste Zagwe-koning vermoor en die moderne [[Salomoniese Dinastie]] omstreeks 1270 gestig het, sy afkoms terug na Dil Na'od. 

Daar moet op gelet word dat die einde van die Koninkryk van Aksoem nie die einde van die Aksoemitiese kultuur en tradisies beteken het nie. Die argitektuur van die Zagwe-dinastie toon duidelike Aksoemitiese invloede.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Beeld:The North Stelae Park, Axum, Ethiopia (2812686646).jpg|Die grootste Aksoemitiese stele, wat omgeval en gebreek het.
Beeld:Ethio w4.jpg|'n Vaas van [[Asmara]] uit die Aksoemitiese tydperk.
Beeld:Axumite Palace (2827701317).jpg|'n Model van die Ta'akha Marjam-paleis.
Beeld:Axumite Architectural Fragments (2823506028).jpg|Aksoemitiese waterspuite in die vorm van leeukoppe.
Beeld:Ethio w29.jpg|Ingang na 'n Aksoemitiese grafkelder.
Beeld:Stelenpark in Axum 2010.JPG|Die Stelepark in Aksoem.
Beeld:Small Steles near Aksum.jpg|Klein steles in die Goedit-steleveld.
Beeld:Haiq Istefanos Church.jpg|Die Istifanos-klooster in Haik.
Beeld:Aksum-139458.jpg|'n Aksoemitiese stele in die woestyn.
&lt;/gallery&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Skakels==
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Aksum-ancient-kingdom-Africa|title=Aksum|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=15 Junie 2025}}
{{Commons-kategorie inlyn|Kingdom of Aksum}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kingdom of Aksum}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Koninkryk Aksoem| ]]</text>
      <sha1>r5s9fkqmy8x8jp62ikqnx97husv2hbk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813100</id>
      <parentid>2812934</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:58:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <origin>2813100</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54679" sha1="onp0kqu3y1e1caahq2dczql4mez10z2" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam	=Koninkryk Aksoem
|gewone_lang_naam	={{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plaaslike naam|gez|መንግሥተ አኵስም}}}}
|gewone_naam	=Aksoem
|kontinent	=Afrika
|gebied		=Horing van Afrika
|land		=Djiboeti, Ethiopië, Eritrea, Jemen, Soedan
|era       	= [[Klassieke Oudheid]], [[Middeleeue]]
|status     	=Koninkryk
|status_teks	=
|ryk		=Koninkryk Aksoem
|bestaanstydperk =100-960
|jaar_begin	=100
|jaar_einde	=960
|datum_begin	=[[100]]
|datum_einde	=[[960]]
|gebeurtenis_begin	=Stigting
|gebeurtenis_einde	=Verowering deur [[Goedit]]
|gebeurtenis1	=
|datum_gebeurtenis1	=
|gebeurtenis2	=
|datum_gebeurtenis2	=
|gebeurtenis3	=
|datum_gebeurtenis3	=
|gebeurtenis4	=
|datum_gebeurtenis4	=
|gebeurtenis_voor	=
|datum_voor	=
|gebeurtenis_na	=
|datum_na	=
|v1		=Da'amot
|vlag_v1	=
|v2		=Koninkryk Himjar
|vlag_v2	=
|v3		=
|vlag_v3	=
|v4		=
|vlag_v4	=
|v5		=
|vlag_v5	=
|n1		=Medri Bahri
|vlag_n1	=
|n2		=[[Zagwe-dinastie]]
|vlag_n2	=
|n3		=Makuria
|vlag_n3	=
|n4		=Alodia
|vlag_n4	=
|n5		=Sassanidiese Ryk
|vlag_n5	=Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg
|beeld_vlag	=
|vlag = Vlag van Ethiopië
|beeld_wapen	=
|wapen = Wapen van Ethiopië
|beeld_kaart	=Kingdom of Aksum Map.png
|beeld_kaart_byskrif	=Die Koninkryk Aksoem, met die moderne grense aangedui.
|nasionale_leuse	=
|nasionale_volkslied	=
|wetgewer=
|godsdiens=Arabiese politeïsme (voor-Aksoemities tot 4de eeu)&lt;br /&gt;[[Judaïsme]] (tot ca. 330)&lt;br /&gt;[[Christendom]] ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]]; na ca. 330)
|hoofstad		=[[Aksoem]]
|breedtegraad_grade	=14
|breedtegraad_minute	=7
|breedtegraad_NS	=N
|lengtegraad_grade	=38
|lengtegraad_minute	=44
|lengtegraad_OW	        =O
|algemene_tale	=[[Ge'ez]]
|regeringstipe	=Monargie
|titel_leier	=Negus
|leier1		=[[Za Hakala]] &lt;small&gt;(eerste bekende)&lt;/small&gt;
|jaar_leier1	=ca. 100
|leier2		=[[Dil Na'od]] &lt;small&gt;(laaste)&lt;/small&gt;
|jaar_leier2	=ca. 940
|leier3		=
|jaar_leier3	=
|leier4		=
|jaar_leier4	=
|leier5		=
|jaar_leier5	=
|leier6		=
|jaar_leier6	=
|leier7		=
|jaar_leier7	=
|leier8		=
|jaar_leier8	=
|titel_verteenwoordiger = 
|verteenwoordiger1 = 
|jaar_verteenwoordiger1=
|verteenwoordiger2 = 
|jaar_verteenwoordiger2=
|verteenwoordiger3 = 
|jaar_verteenwoordiger3=
|verteenwoordiger4 = 
|jaar_verteenwoordiger4=
|verteenwoordiger5 = 
|jaar_verteenwoordiger5=
|verteenwoordiger6 = 
|jaar_verteenwoordiger6=
|verteenwoordiger7 = 
|jaar_verteenwoordiger7=
|verteenwoordiger8 = 
|jaar_verteenwoordiger8=
|titel_adjunk	=
|adjunk		=
|jaar_adjunk	=
|adjunk2	=
|jaar_adjunk2	=
|stat_jaar1	=350&lt;ref&gt;{{en}} [[Peter Turchin|Turchin, Peter]] and Jonathan M. Adams and Thomas D. Hall: &quot;East-West Orientation of Historical Empires and Modern States&quot;, bl. 222. Journal of World-Systems Research, Vol. XII, No. II, 2006&lt;/ref&gt;
|stat_bev1	=
|stat_opp1	=1250000
|bev_digtheid1	=
|stat_jaar2	=
|stat_bev2	=
|stat_opp2	=
|bev_digtheid2	=
|stat_jaar3	=
|stat_bev3	=
|stat_opp3	=
|bev_digtheid3	=
|stat_jaar4	=
|stat_bev4	=
|stat_opp4	=
|bev_digtheid4	=
|geldeenheid	=
}}

Die '''Koninkryk Aksoem''' ([[Ge'ez]]: አክሱም, ʾÄksum), of die '''Aksoemitiese Ryk''', was van die [[laat Oudheid]] tot die [[Middeleeue]] 'n koninkryk in [[Oos-Afrika]] en [[Arabië|Suid-Arabië]]. Dit was geleë in wat nou Noord-[[Ethiopie]] en [[Eritrea]] is, en het dele van die hedendaagse [[Djiboeti]] en [[Soedan]] ingesluit. Die koninkryk het uit die vroeëre [[Dʿmt]]-beskawing ontstaan en is in die 1ste eeu gestig.&lt;ref&gt;[https://whc.unesco.org/en/list/15/ The Cultural Heritage of Aksum.], UNESCO {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231008220415/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6477/|date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=69 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; [[Aksoem]] was baie eeue lank die koninkryk se hoofstad, totdat dit in die 9de eeu na [[Koebar]] geskuif is&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Burstein |first=Stanley |chapter=Africa: states, empires, and connections |year=2015 |doi=10.1017/cbo9781139059251.025 |title=The Cambridge World History: Volume 4: A World with States, Empires and Networks 1200 BCE–900 CE |volume=4 |pages=631–661 |editor-last=Benjamin |editor-first=Craig |series=The Cambridge World History |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-05925-1}}&lt;/ref&gt; weens afnemende handelsverbindings en voortdurende invalle.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot;&gt;{{cite book |last=Phillipson |first=David W. |year=2012 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300 |location=Woodbridge |publisher=James Currey |page=48 |isbn=978-1-84701-041-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |title=Rise and Fall of Axum, Ethiopia: A Geo-Archaeological Interpretation |journal=American Antiquity |volume=46 |issue=3 |pages=471–495 |last=Butzer |first=Karl W. |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |jstor=280596 |s2cid=162374800}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:ET Tigray asv2018-01 img12 Debre Damo Monastery.jpg|duimnael|links|260px|Tipiese Aksoemitiese [[argitektuur]]: die [[Kerk (gebou)|kerk]] van [[Debre Damo]] naby Aksoem.]]
[[Beeld:Aksum, chiesa nuova di santa maria di zion, costruita da haile selassie negli anni '60, esterno 00,0.jpg|thumb|links|260px|'n Aksoemitiese katedraal, die Maagd Maria van Sion.]]
Die profeet [[Mani]] het die Koninkryk Aksoem as een van die groot moondhede van die 3de eeu beskou, saam met [[Sassanidiese Ryk|Persië]], [[Romeinse Ryk|Rome]] en [[Drie Koninkryke|China]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |page=17 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het bly uitbrei onder die bewind van Gadarat (omstreeks 200-230), wat die eerste koning was wat by Suid-Arabiese sake betrokke was. Sy bewind het gelei tot beheer oor 'n groot deel van Wes-[[Jemen]]. Tydens die bewind van [[Endoebis]] (270-310) het Aksoem geld begin munt wat tot in Suid-[[Indië]] opgegrawe is.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Hahn |first=Wolfgang |year=2000 |title=Askumite Numismatics - A critical survey of recent Research |url=https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2000_num_6_155_2289 |journal=Revue Numismatique |volume=6 |issue=155 |pages=281–311 |doi=10.3406/numi.2000.2289 |access-date=9 September 2021}}&lt;/ref&gt; Die amptelike taal was [[Ge'ez]], 'n [[Semitiese taalfamilie|Semitiese taal]].

Namate die koninkryk 'n groot mag geword het op die handelsroete tussen Rome en Indië en dit 'n monopolie van handel in die [[Indiese Oseaan]] verkry het, het dit die Grieks-Romeinse kulturele sfeer betree. Vanweë sy bande met die Grieks-Romeinse wêreld het Aksoem in die middel 4de eeu die [[Christendom]] as staatsgodsdiens aangeneem onder [[Ezana]] (320's tot omstreeks 360).&lt;ref name=&quot;Derat34&quot;&gt;{{cite book |last=Derat |first=Marie-Laure |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |year=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=34 |chapter=Before the Solomonids: Crisis, Renaissance and the Emergence of the Zagwe Dynasty (Seventh–Thirteenth Centuries)}}&lt;/ref&gt; Ná hulle kerstening het die Aksoemiete ophou [[stele]]s bou.&lt;ref name=&quot;Phillipson48&quot; /&gt; Die koninkryk het deur die laat Oudheid bly uitbrei: Dit het [[Koesj]] in 330 onder Ezana vir 'n kort tyd verower en van hulle die Griekse naam &quot;Ethiopië&quot; gekry.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |year=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |pages=15–16 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese oorheersing van die [[Rooisee]] het 'n hoogtepunt bereik tydens die bewind van [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] (514-542). In opdrag van die [[Bisantium|Bisantynse]] keiser [[Justinus I van Bisantium|Justinus I]] het hy die Koninkryk Himjar in Jemen aangeval om 'n einde te bring aan die vervolging van Christene, wat deur die Joodse koning Dhu Nuwas gepleeg is. Met die anneksasie van Himjar het die Koninkryk Aksoem sy grootste gebiedsomvang bereik: sowat 2,5&amp;nbsp;miljoen km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Die gebied is egter in die Aksoemities-Persiese Oorloë verloor.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburg |publisher=Edinburgh University Press |page=55 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt; Aksoem het in beheer van Suid-Arabië gebly van 520 tot 525, toe Soemjafa Asjwa deur die Aksoemitiese militêre leier Abraha onttroon is.

Die koninkryk se geleidelike verval het teen die 7de eeu begin. In dié tyd is geld nie meer gemunt nie. Die Persiese (en later [[Moslem]]se) teenwoordigheid in die Rooisee het daartoe gelei dat Aksoem [[ekonomie]]s gely het, en die inwoners van die stad Aksoem het afgeneem. Saam met omgewings- en interne faktore, word dit beskou as die rede vir die verval. Aksoem se laaste drie eeue was 'n donker tydperk, en omstreeks 960 het die koninkryk onder onsekere toestande in duie gestort.&lt;ref name=&quot;Derat34&quot; /&gt; Ondanks Aksoem se posisie as een van die belangrikste ryke van die laat Oudheid, het dit in obskuriteit verval terwyl Ethiopië deur die Middeleeue afgesonder gebly het.&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot;&gt;{{cite book |last1=Fritsch |first1=Emmanuel |title=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |last2=Kidane |first2=Habtemichael |date=2020 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-41958-2 |editor-last=Kelly |editor-first=Samantha |location=Leiden |page=169 |chapter=The Medieval Ethiopian Orthodox Church and Its Liturgy}}&lt;/ref&gt;

==Etimologie==
Carlo Conti Rossini glo die naam &quot;Aksoem&quot; kom van 'n [[Semitiese tale|Semitiese]] wortel en beteken &quot;groen en digte tuin&quot; of &quot;vol gras&quot;.&lt;ref name=&quot;Mordechai32&quot;&gt;{{cite book |last=Selassie |first=Sergew Hable |url= |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |publisher= |year=1972 |isbn= |location= |pages=68 |language= |issn= |oclc= |access-date=}}&lt;/ref&gt;

==Geskiedenis==
===Vroeë geskiedenis===
Voor die stigting van Artoem was Eritrea en die [[Tigrai-streek|Tigrai]]-plato van Noord-Ethiopië die tuiste van 'n koninkryk bekend as [[Dʿmt]]. [[Argeologie]]se bewyse dui daarop dat die koninkryk deur [[Sabeërs]] van die hedendaagse Jemen beïnvloed is. Geleerdes het vroeër algemeen geglo Sabeërs was die stigters van die Semitiese beskawing in Ethiopië, maar dit is nou weerlê en hulle invloed word as klein beskou.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;&gt;{{Cite book |url=http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |title=Aksum: An African Civilization of Late Antiquity |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=University Press |year=1991 |location=Edinburgh |page=57 |access-date=February 1, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223427/http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |archive-date=January 23, 2013 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Die Sabese invloed het waarskynlik net 'n paar dekades geduur, maar hulle invloed op die latere Aksoemitiese beskawing sluit in die aanvaarding van die [[Suid-Arabiese alfabet|antieke Suid-Arabiese skrif]], wat in die [[Ge'ez-skrif]] ontwikkel het, en antieke Semitiese [[godsdiens]].&lt;ref name= Munro6162&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |date=1991 |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |pages=61–62 |isbn=0748601066}}&lt;/ref&gt;

Die aanvanklike eeue van Aksoem se ontwikkeling, van 'n beskeie streeksentrum tot 'n beduidende mag, bly grootliks onduidelik. Artefakte uit die [[Steentydperk]] is opgegrawe by Gobedra, twee kilometer wes van Aksoem. Opgrawings op Beta Gijorgis, 'n heuwel noordwes van Aksoem, bevestig die pre-Aksoemitiese wortels van 'n nedersetting in die omgewing van Aksoem wat dateer van die 7de tot 4de eeu&amp;nbsp;v.C. Verdere bewyse uit opgrawings in die Stelepark in die hart van Aksoem staaf deurlopende aktiwiteit in die gebied vanaf die begin van die gewone era. Twee heuwels en twee strome lê oos en wes van Aksoem, wat moontlik die aanvanklike aansporing vir vestiging in dié gebied was.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=173}}&lt;/ref&gt;

Argeologiese bewyse dui daarop dat die Aksoemitiese staatsvorm tussen 150&amp;nbsp;v.C en 150&amp;nbsp;n.C ontstaan het. Dit lyk of kleinskaalse distrik-&quot;koninkryke&quot; met baie groot gekonsentreerde gemeenskappe en een of meer elitewoning in die vroeë tydperk van die Koninkryk Aksoem bestaan het. Volgens Stuart Munro-Hay &quot;was was die koninkryk waarskynlik 'n konfederasie, wat gelei is deur 'n distriksvlakkoning wat die lojaliteit van ander klein konings binne die Aksoemitiese ryk geëis het. Die heerser van die Aksoemitiese koninkryk was dus &quot;koning van konings&quot; – 'n titel wat gereeld in inskripsies van dié tydperk gevind word. Daar is geen bewyse dat 'n enkele koninklike lyn reeds ontstaan het nie, en dit is heel moontlik dat by die dood van 'n koning van konings, 'n nuwe een uit al die konings in die konfederasie gekies sou word, eerder as deur die een of ander beginsel van geboortereg.&quot;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=181}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay (1991) ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity''. Edinburgh: University Press. p. 40. {{ISBN|0748601066}}&lt;/ref&gt;

===Opkoms van Aksoem===
[[Beeld:Adulis (8529061940).jpg|thumb|240px|Argeologiese opgrawings wat in 1907 by Adoelis gedoen is.]]
Die eerste historiese vermelding van Aksoem kom uit die ''Periplus van die Eritrese See'', 'n handelsgids wat waarskynlik van die middel van die 1ste eeu dateer. Aksoem word saam met onder meer die hawe Adoelis genoem as deel van die ryk van Zoskales. Die gebied word beskryf as hoofsaaklik die produseerder van ivoor en skilpaddoppe. Dit is duidelik dat Aksum, selfs in hierdie vroeë stadium van sy geskiedenis, 'n rol gespeel het in die handelsroete tussen Rome en Indië.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Phillips |first=Jacke |date=2016 |chapter=Aksum, Kingdom of |editor-last=MacKenzie |editor-first=John M. |title=The Encyclopedia of Empire |location=Hoboken |publisher=John Wiley &amp;#x26; Sons, Ltd. |pages=1–2 |isbn=9781118455074}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Binyam |first=Yonatan |title='Ethiopia' and the World, 330-1500 CE |last2=Krebs |first2=Verena |date=2024 |publisher=Cambridge University Press |isbn= |series= |location= |pages=5–6}}&lt;/ref&gt;

Die Aksoemitiese beheer oor Adoelis het die ruil van Ethiopiese produkte vir buitelandse goedere moontlik gemaak. Beide [[Plinius die ouere]] en die ''Periplus'' verwys na dié hawe, geleë drie dae van die aanvanklike ivoormark by Coloe, wat self vyf dae van Aksoem was. Die handel oor die Rooisee, wat gestrek het van die Romeinse Ryk in die noorde tot Indië en [[Ceylon]] in die ooste, het 'n deurslaggewende rol in Aksoem se voorspoed gespeel. Die stad het floreer deur die uitvoer van goedere soos ivoor, skilpaddoppe en renosterhorings. Plinius het ook bykomende items genoem soos seekoeivel, ape en slawe. 

In die 2de eeu het [[Ptolemeus]] se geograaf na Aksoem verwys as 'n magtige koninkryk. Beide argeologiese vondste en tekste dui daarop dat 'n gesentraliseerde streeksbewind in dié tydperk in die Aksoemitiese gebied ontstaan het, gekenmerk deur gedefinieerde sosiale stratifikasie. Teen die begin van die 4de eeu was die Aksoemitiese staat goed gevestig, met stedelike sentrums; 'n amptelike geldeenheid, met munte in goud, silwer en koper; 'n intensiewe landboustelsel; en 'n georganiseerde militêre mag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=174}}&lt;/ref&gt;

Omstreeks 200 het Aksoemitiese ambisies uitgebrei na Suid-Arabië, waar Aksoemiete hulle skynbaar in al-Maafer gevestig het en op verskeie punte in konflikte betrokke was met Saba en Himjar. Hulle het ook verskillende bondgenote gevorm met hoofkoninkryke en stamme. In die vroeë deel van die 3de eeu het die konings Gadarat en 'Azaba militêre ekspedisies na die streek gestuur. Inskripsies van plaaslike Arabiese dinastieë verwys na dié heersers met die titel &quot;[[nadjasji]] van Aksoem en Habasjat&quot;. Later in die eeu word die ''mlky hhst dtwns wzqrns'' (konings van Habasjat Datawnas en Zaqarnas) ook genoem wat in Arabië veg. 

Volgens 'n Griekse inskripsie in Eritrea, bekend as die ''Monumentum Adulitanum'', het die Aksoemiete, gelei deur 'n anonieme koning, teen ongeveer die middel tot laat 3de eeu (moontlik omstreeks 240-260) beduidende territoriale uitbreiding in die [[Ethiopiese Hoogland]] en die [[Arabiese Skiereiland]] bereik, met hulle invloed wat gestrek het tot by die [[Tanameer]] en die grense van [[Egipte]].&lt;ref&gt;George Hatke, ''Aksum and Nubia: Warfare, Commerce, and Political Fictions in Ancient Northeast Africa'' (New York University Press, 2013), pp. 44. {{ISBN|0-7486-0106-6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dx.doi.org2&quot;&gt;{{Cite journal |date=August 1910 |title=The Christian Topography of Cosmas Indicopleustes |journal=Nature |volume=84 |issue=2127 |pages=133–134 |doi=10.1038/084133a0 |issn=0028-0836 |bibcode=1910Natur..84..133. |hdl=2027/coo1.ark:/13960/t07w6zm1b |s2cid=3942233 |url=&lt;a href=&quot;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&quot;&gt;https://archive.org/details/christiantopogra00cosmuoft&lt;/a&gt; |hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=175}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:Rome Stele.jpg|duimnael|200px|links|Die Romeinse [[Stele]], of Aksoem-[[obelisk]], in [[Aksoem]], [[Tigrai-streek]], [[Ethiopië]].]]
Teen die einde van die 3de eeu het Aksoem erkenning gekry deur die profeet [[Mani]] as een van die vier groot moondhede van die wêreld saam met Rome, Persië en China. Namate Aksoem se politieke invloed uitgebrei het, het die grootsheid van sy monumente ook toegeneem. Opgrawings deur argeologiese ekspedisies het die vroeë gebruik van [[stele]]s aan die lig gebring, wat ontwikkel het van eenvoudige en growwe merkers tot sommige van die grootste monumente in Afrika. Die granietsteles in die hoofbegraafplaas van Aksoemitiese konings het verander van eenvoudig in sorgvuldig bewerkte graniet, in uiteindelik veelverdiepingtorings in 'n kenmerkende argitektoniese styl. Aksoemitiese argitektuur het massiewe bewerkte granietblokke, kleiner ongekapte klippe vir mure, messelklei, bakstene en sigbare houtuitsteeksels, bekend as &quot;aapkoppe&quot;, vertoon. Mure het na binne geleun en verskeie ingeboude nisse vir ekstra sterkte ingesluit. 

Aksoem en ander stede, soos Adoelis en Matara, het aansienlike &quot;paleise&quot; gehad wat hierdie argitektoniese styl gebruik het. In die vroeë 6de eeu het die reisiger-handelaar Kosmas Indikopleustes sy besoek aan Aksoem beskryf. Hy maak melding maak van die viertoringpaleis van die Aksoemitiese koning, versier met bronsstandbeelde van eenhorings. Aksoem het ook rye monumentale graniettrone gehad, waarskynlik met metaalstandbeelde gewy aan voor-Christelike gode. Hierdie trone het groot panele aan die kante en agterkant met inskripsies oor konings gehad, en het as oorwinningsmonumente gedien om hulle oorloë te dokumenteer.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=176}}&lt;/ref&gt;

[[Beeld:AXUM. Ezanas. Circa 330-360.jpg|thumb|220px|Muntstukke van koning Ezana, 330-360&amp;nbsp;n.C.]]
Koning Ezana was in die 4de eeu die eerste Christelike heerser van Aksoem. Sy munte en inskripsies toon omstreeks 340 die oorgang van voor-Christelike beelde na Christelike simboliek. Die bekering tot die Christendom was een van die mees rewolusionêre gebeurtenisse in die geskiedenis van Ethiopië, aangesien dit Aksoem 'n kulturele band met die Grieks-Romeinse wêreld gegee het. Aksoem het 'n politieke band gekry met die [[Bisantynse Ryk]], wat hom as beskermer van die Christendom beskou het. Drie inskripsies op die [[Ezanasteen]] dokumenteer die bekering van koning Ezana tot die Christendom en twee van sy militêre ekspedisies teen naburige gebiede, een in Grieks en die ander twee in Ge'ez en [[Sabees]]. Die twee ekspedisies verwys na twee afsonderlike veldtogte, een teen die &quot;Noba&quot; en die ander teen die Beja. Volgens die inskripsie was die Noba êrens rondom die samevloei van die Nyl en Atbara gevestig, waar hulle blykbaar groot dele van Koesj oorgeneem het. Tog het hulle nie die Koesjiete uit hulle kerngebied verdryf nie, aangesien die inskripsie meld dat die Aksoemiete by die samevloei van die twee riviere teen hulle geveg het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=177}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: He-N |page=1193}}&lt;/ref&gt;

Koning Kaleb het 'n ekspedisie gestuur teen die Joodse koning Dhu Nuwas van Himjar in Jemen, wat Christene daar vervolg het. Kaleb het lof ontvang as die veroweraar van Jemen. Hy het sy titel uitgebrei om &quot;koning van Hadramawt&quot; in Suidoos-Jemen in te sluit, asook van die Jemense kusvlakte en hoogland, en &quot;al hulle Arabiere&quot;. Dit dui op die uitgebreide invloed van Aksoem oor die Rooisee tot in Arabië. Dhu Nuwas is afgesit en vermoor, en Kaleb het 'n Arabiese onderkoning met die naam Esimifaios in sy plek aangestel, maar sy bewind het net kort bestaan: Hy is ná vyf jaar in 'n staatsgreep deur die Aksoemiet Abraha van die troon gesit. Kaleb het twee ekspedisies teen Abraha gestuur, maar albei is verslaan. Daarna het Abraha oor Jemen bly regeer danksy 'n heffingsooreenkoms met die koning van Aksoem.&lt;ref&gt;{{Cite book |title=History of the Later Roman Empire |last=Bury |first=J. B. |publisher=Macmillan |year=1923 |pages=325–326 |volume=II}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt;

Ná Abraha se dood het sy seun Masroek Abraha hom opgevolg en heffings aan Aksoem bly betaal. Sy halfbroer Ma'd-Karib het egter in opstand gekom. Hy het eers hulp by Justinus I gesoek, maar toe dit geweier word, het hy hom tot die Sassanidiese keiser Chosrow I gewend, en dit het gelei tot die Aksoemities-Persiese Oorloë waarin Masroek gedood is. Ná die val van Aksoemitiese Jemen in 570 is Ma'd-Karib se seun Saif op die troon geplaas. In 575 het die oorlog weer begin nadat Aksoemiete Saif vermoor het. Die Persiese generaal Wahrez het Aksoem se heerskappy in Jemen met 'n groot leër beëindig en die erfgoewerneur van Jemen geword. Volgens Stuart Munro-Hay kon dié oorloë Aksoem se swanesang as groot mag gewees het, met 'n verswakking van Aksoem se gesag en 'n oorgebruik van geld en mannekrag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=178}}&lt;/ref&gt;

==Gemeenskap==
[[Beeld:Aksum-107532.jpg|thumb|260px|Aksoemitiese steles en ruïnes.]]

Die Aksoemitiese bevolking het hoofsaaklik uit [[Semitiese tale|Semities]]sprekende groepe bestaan. Een van hulle was die Agʿazi, wat [[Ge'ez]] gepraat het. Die kommentator van die Adoelis-inskripsie identifiseer hulle as die hoofinwoners van Aksoem en sy omgewing. Die [[Koesjitiese tale|Koesjitiessprekende]] [[Agau-volk]] het ook in die koninkryk gewoon. Kosmas Indiopleustes het opgemerk ’n &quot;goewerneur van Agau&quot; is deur koning Kaleb van Aksoem toevertrou met die beskerming van die belangrike langafstandkaravaanroetes uit die suide, wat daarop dui dat hulle binne die suidelike grens van die Koninkryk Aksoem gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hable Selassie |first1=Sergew |title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270 |pages=27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 50.&lt;/ref&gt; 

Aksoem het ook ’n aansienlike [[Grieke|Griekse]] bevolking gehad wat in die stede Ptolemeus en Adoelis gewoon het.&lt;ref&gt;Crawford Young, ''The Rising Tide of Cultural Pluralism: The Nation-state at Bay?'', (University of Wisconsin Press: 1993), p. 160&lt;/ref&gt; [[Nyl|Nilotiese]] groepe het ook in Aksoem gewoon. Inskripsies uit die tyd van Ezana noem die &quot;Barja&quot;, ’n stam wat in die westelike deel van die ryk gewoon het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Pankhrust |first1=Richard |title=The Ethiopian Borderlands |year=1997 |page=33 |publisher=The Red Sea Press |isbn=9780932415196 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=zpYBD3bzW1wC&amp;#x26;q=ethiopian+borderlands}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hatke |first1=George |title=Aksum and Nubia |date=7 January 2013 |publisher=NYU Press |isbn=9780814762837 |url=&lt;a href=&quot;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165%7D%7D&quot;&gt;https://books.google.com/books?id=Oy7N_d6HoYIC&amp;#x26;dq=Aksumite+baryas&amp;#x26;pg=PA165}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese nedersettings was versprei oor ’n beduidende deel van die hoogland in die noordelike [[Horing van Afrika]], met die meerderheid geleë in Noordoos-Tigrai, Ethiopië en streke van Eritrea. Ondanks die konsentrasie in dié gebiede was sommige Aksoemitiese nedersettings verafgeleë. Benewens die hoogland, is terreine uit die Aksoemitiese tydperk ontdek aan die Rooiseekus van Eritrea, naby die Golf van Zoela. Talle Aksoemitiese nedersettings was strategies geleë langs ’n as wat van Aksoem na die Golf van Zoela geloop het, en vorm ’n roete wat die Aksoemitiese hoofstad op die hoogland met die hoofhawe van Adoelis aan die Rooisee verbind het. Aan dié roete was twee van die grootste nedersettings in die Eritrese hoogland, Matara en Kohaito, geleë. Die konsentrasie van dié Aksoemitiese nedersettings dui op ’n hoë bevolkingsdigtheid in die hooglande van Tigrai en Sentraal-Eritrea. Min is bekend oor die suidelike streke van die koninkryk. 

’n Komplekse landboustelsel, wat [[besproeiing]], [[dam]]konstruksie, terrasbou en [[ploeg]]boerdery behels het, het ’n deurslaggewende rol gespeel in die ondersteuning van beide stedelike en landelike bevolkings. Aksoemitiese boere het ’n verskeidenheid graangewasse verbou met 'n oorsprong uit beide [[Afrika]] en die [[Nabye Ooste]]. Dié gewasse sluit in [[tef]], [[vingermanna]], [[graansorghum]], [[koring]], [[gars]] en [[hawer]]. Hulle het ook lynsaad, [[katoen]], [[druiwe]] en peulgewasse van Nabye Oosterse oorsprong soos lensies, [[Boontjie|tuinbone]], [[kekerertjie]]s, gewone [[ertjie]]s en grasertjies verbou. Ander belangrike gewasse sluit kalbasse en [[bronkors]] in. Dié uiteenlopende reeks gewasse, gekombineer met veeteelt ([[bees]]te, [[Skaap|skape]] en [[bok]]ke), het bygedra tot die skepping van ’n hoogs produktiewe inheemse voedselproduksietradisie. Dit het ’n integrale rol gespeel in die ontwikkeling van die Aksoemitiese ekonomie en die konsolidasie van staatsmag.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |pages=187}}&lt;/ref&gt;

==Kultuur==
[[Beeld:Garima-Gospels-completed-project-2.jpg|links|thumb|200px|[[Ge'ez-skrif]] in die [[Garima-evangelies]].]]

Die Aksoemitiese Ryk het 'n aantal suksesse behaal, soos sy eie [[alfabet]], die [[Ge'ez-skrif]], wat later aangepas is om [[klinker]]s in te sluit om dit 'n [[abugida]] te maak. Verder is reusagtige [[obelisk]]e in die vroeë jare van die ryk opgerig om keisers en adellikes se grafte aan te dui, en ondergrondse grafkelders is gebou. Die bekendste obelisk was die Obelisk van Aksoem.

[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img41 Stelae Park.jpg|thumb|180px|Aksoemitiese grafkelders.]]
[[Beeld:Yeha, chiesa di abuna aftse, museo, manoscritto del xviii secolo 01 sogno di giuseppe.jpg|links|thumb|200px|'n Geïlustreerde manuskrip oor [[Maria|moeder Maria]].]]
Onder keiser Ezana het Aksoem omstreeks 325 die [[Kopties-Ortodokse Kerk|Koptiese Christendom]] aanvaar in die plek van die voorheen [[Politeïsme|politeïstiese]] en [[Judaïsme|Judaïstiese]] geloof. Die Aksoemitiese Koptiese Kerk het plek gemaak vir die hedendaagse [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat eers in 1959 onafhanklik geword het van die Koptiese Kerk) en die [[Eritrees-Ortodokse Tewahedo-kerk]] (wat in 1993 outonomie van die Ethiopiese kerk gekry het). Sedert die skeuring met Ortodoksie ná die [[Konsilie van Chalcedon]] (451), is dit 'n belangrike [[Miafisitisme|miafisitistiese]] kerk, met sy liturgie steeds in Ge'ez.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;&gt;{{cite web |title=The wealth of Africa – The kingdom of Aksum: Teachers' notes |url=https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |website=The British Museum |archive-url=https://web.archive.org/web/20191104191259/https://www.britishmuseum.org/pdf/KingdomOfAksum_TeachersNotes.pdf |archive-date=4 November 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;&gt;{{cite web |title=Daily Life in Aksum |url=https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |website=www.hmhco.com/ (formerly eduplace.com) |publisher=Houghton Mifflin Company. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200803075358/https://www.eduplace.com/kids/socsci/ca/books/bkf3/writing/03_aksum.pdf |archive-date=3 August 2020 |series=Research Reports: Daily Life in Ancient Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;georgeocox&quot;&gt;{{cite book |title=African Empires and Civilizations : Ancient and Medieval |first=George O. |last=Cox |publisher=Routledge |year=2015 |page=71}}&lt;/ref&gt;

===Taal===
[[Grieks]] het die amptelike en letterkundige taal van die Aksoemitiese Ryk geword vanweë die invloed van die aansienlike hoeveelheid Ethiopies-Griekse gemeenskappe in Aksoem, Adoelis, Ptolemeus en ander stede in die streek gedurende die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese]] tye.&lt;ref name=&quot;abbasalamavol68&quot;&gt;{{cite book |title=Abba Salama Volumes 6-8 |publisher=University of California |year=1975 |pages=24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;andebrhanweldegiorgis&quot;&gt;{{cite book |author=Andebrhan Welde Giorgis |title=Eritrea at a Crossroads A Narrative of Triumph, Betrayal and Hope |publisher=Strategic Book Publishing and Rights Company |year=2014 |page=19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;McLaughlin&quot;&gt;Raoul McLaughlin, ''The Roman Empire and the Indian Ocean'', p. 114, Barnsley, Pen &amp; Sword Military, 2012, {{ISBN|9781-78346-381-7}}.&lt;/ref&gt; Grieks is gebruik in die ryk se administrasie, internasionale diplomasie en handel. Dit kan duidelik gesien word in inskripsies en op muntstukke.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot;&gt;{{cite book |author=Judith S. McKenzie |title=The Garima Gospels: Early Illuminated Gospel Books from Ethiopia |author2=Francis Watson |publisher=NYU Press |year=2016 |pages=18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;americannumismaticsociety&quot;&gt;{{cite book |author=American Numismatic Society |title=Museum Notes, Volumes 29 to 31 |publisher=American Numismatic Society |year=1984 |pages=165}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;fjnothling&quot;&gt;{{cite book |author=F. J. Nöthling |title=Pre-colonial Africa: Her Civilisations and Foreign Contacts |publisher=Southern Book Publishers |year=1989 |pages=58}}&lt;/ref&gt; Ge'ez is saam met Grieks in die koninklike hof gepraat. Hoewel dit aanvanklik 'n gesproke taal was, is dit in die Ou Suid-Arabiese skrif geskryf.&lt;ref name=&quot;unescoscientifichistoryofafrica&quot;&gt;{{cite book |author=Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa |title=Ancient Civilizations of Africa |publisher=Heinemann Educational Books |year=1981 |pages=398}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jamescowlesprichard&quot;&gt;{{cite book |author=James Cowles Prichard |title=Researches Into the Physical History of Mankind, Volume 1 |publisher=John and Arthur Arch, Cornhill |year=1826 |pages=284}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;encylopediabritannica&quot;&gt;{{cite book |title=The Encyclopædia Britannica: The New Volumes, Constituting, in Combination with the Twenty-nine Volumes of the Eleventh Edition, the Twelfth Edition of that Work, and Also Supplying a New, Distinctive, and Independent Library of Reference Dealing with Events and Developments of the Period 1910 to 1921 Inclusive, Volume 24 |publisher=Encyclopædia Britannica Company, Limited |year=1911 |pages=629}}&lt;/ref&gt; 

In die 4de eeu het Ezana die Ge'ez-skrif bevorder en Ge'ez 'n ampstaal naas Grieks gemaak. Teen die 6de eeu was letterkundige vertalings in Ge'ez algemeen.&lt;ref name=&quot;garimagospels&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;thomasolambdin&quot;&gt;{{cite book |author=Thomas O. Lambdin |title=Introduction to Classical Ethiopic (Geʻez) |publisher=Brill |year=2018 |pages=1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;washingtonforeignareasstudiesdivision&quot;&gt;{{cite book |author=American University (Washington, D.C.). Foreign Areas Studies Division |title=Area Handbook for Ethiopia |author2=Irving Kaplan |publisher=U.S. Government Printing Office |year=1964 |pages=34}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Munro-Hay |first=Stuart |title=Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity |date=1991 |publisher=Edinburgh University Press |isbn=0748601066 |location=Edinburgh |page=5}}&lt;/ref&gt; Ná die 7de-eeuse Moslemse verowerings in die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Afrika]], wat Aksoem van die Grieks-Romeinse wêreld afgesonder het, is Ge'ez heeltemal deur Grieks vervang.&lt;ref name=&quot;muhammadjamalaldinmukhtar&quot;&gt;{{cite book |author=Muḥammad Jamāl al-Dīn Mukhtār |title=UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition: Ancient Africa |publisher=University of California Press |year=1990 |pages=234}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;medievalethiopianorthodoxchurch&quot; /&gt;

===Letterkunde===
Vroeg in die Christelike tydperk is verskeie geskrifte al in Ge'ez vertaal vir godsdienstige doeleindes. Die bekendste hiervan is die [[Garima-evangelies]], 'n stel manuskripte wat al vier evangelies bevat het. Dit is tussen die 4de en 6de eeu in Ethiopies vertaal.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite journal |last=Kim |first=Sergey |date=2022-11-08 |title=New Studies of the Structure and the Texts of Abba Garima Ethiopian Gospels |url=https://journals.openedition.org/afriques/3494 |journal=Afriques. Débats, méthodes et terrains d'histoire |language=en |issue=13 |doi=10.4000/afriques.3494 |issn=2108-6796 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Aanhalings uit die [[Bybel]] kom in verskeie Aksoemitiese inskripsies voor wat in Suid-Arabië ontdek is.&lt;ref name=&quot;:15&quot;&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=76–78 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt; Die [[Aksoemitiese Versameling]], uit min of meer dieselfde tydperk, is 'n manuskrip met verskeie tekste wat 'n groot aantal dokumente bevat wat in Ge'ez vertaal is en wat handel oor onderwerpe soos liturgie, kerkreg, historiografie, briewe, verhandelings, ensovoorts.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Bausi |first=Alessandro |last2=Brita |first2=Antonella |last3=Marco Di Bella |last4=Nosnitsin |first4=Denis |last5=Rabin |first5=Ira |last6=Sarris |first6=Nikolas |date=2020 |title=The Aksumite Collection or Codex Σ (Sinodos of Qǝfrǝyā, MS C3-IV-71/C3-IV-73, Ethio-SPaRe UM-039): Codicological and Palaeographical Observations. With a Note on Material Analysis of Inks. |url=https://flore.unifi.it/handle/2158/1239688 |journal=Comparative Oriental Manuscript Studies Bulletin |volume=6 |pages=127–171 |doi=10.25592/uhhfdm.8470}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hatke |first=Georg |date=2022 |title=Religious Ideology in the Gəʿəz Epigraphic Corpus from Yemen |url=https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1089523 |journal=Rocznik Orientalistyczny |language=English |volume=75 |issue=2 |pages=73 |issn=0080-3545}}&lt;/ref&gt;

Ander vertalings sluit in die hele Griekse Bybel, tekste soos die boeke [[1 Henog|Henog]], [[Boek van Jubileë|Jubileë]], 4 Barug en die Hemelvaart van [[Jesaja]], asook ander teologiese tekste. Inheemse tekste van Ethiopië uit dié tydperk is minder seker, maar daar is baie vertalings uit Grieks.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Butts |first=Aaron |title=Eastern Christianity: a reader |date=2021 |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co |isbn=978-0-8028-7686-7 |editor-last=Walters |editor-first=J. Edward |location=Chicago |pages=369–370 |chapter=Ethiopic}}&lt;/ref&gt; In onlangse jare het die bekende korpus van Aksoemitiese letterkunde aansienlik gegroei.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Bausi |first=Alessandro |title=Ethiopia and the Christian Ecumene: Cultural Transmission, Translation, and Reception |date=2020-01-08 |work=A Companion to Medieval Ethiopia and Eritrea |pages=225–226 |url=https://brill.com/display/book/edcoll/9789004419582/BP000022.xml |access-date=2025-03-28 |publisher=Brill |language=en |doi=10.1163/9789004419582_010 |isbn=978-90-04-41958-2}}&lt;/ref&gt;

===Godsdiens===
[[Beeld:South Arabian - Fragment of a Frieze with an Ibex and Oryxes - Walters 2138.jpg|thumb|220px|'n Suid-Arabiese stele met 'n [[steenbok]] en drie Arabiese [[gemsbok]]ke wat verbind is met ʿAṯtar, die Semitiese god van die oggend- en aandster.]]

Voordat hulle gekersten is, het die Aksoemiete 'n politeïstiese geloof aangehang wat verwant was aan die godsdiens van Suid-Arabië. Dit sluit in die gebruik van die sekelmaan-en-skyf-simbool van Suid-Arabië en die noordelike horing.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=Nx-qYO3zqlIC&amp;pg=PA292 |title=Foundations of an African Civilisation: Aksum and the northern Horn, 1000 BC – AD 1300 |last=Phillipson |first=David |publisher=James Currey |year=2012 |isbn=978-1847010414 |page=91}}&lt;/ref&gt; In die ''Algemene Geskiedenis van Afrika'', wat deur [[Unesco]] geborg is, stel die Franse argeoloog Francis Anfray voor die Aksoemiete het ʿAṯtar, sy seun Mahrem en Beher aanbid.&lt;ref&gt;{{cite book |title=UNESCO General History of Africa: Ancient Africa v. 2 |publisher=University of California Press |year=1990 |isbn=978-0520066977 |editor=G. Mokhtar |page=221}}&lt;/ref&gt;

Steve Kaplan meen 'n groot verandering in godsdiens het saam met die Aksoemitiese kultuur ontwikkel, en dat net ʿAṯtar van die ou gode oorgebly het. Die ander is vervang met wat hy noem 'n &quot;triade van inheemse gode, Mahrem, Beher en Medr&quot;. Koning Ezana se inskripsies en muntstukke voor sy kerstening dui daarop dat hy die gode ʿAṯtar, Beher, Medr en Mahrem kon aanbid het. Nog een van Ezana se inskripsies is duidelik Christelik en verwys na &quot;die Vader, die Seun en die Heilige Gees&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=A0XNvklcqbwC&amp;pg=PA77 |title=Encyclopedia of Africa Vol. I |last=Munro-Hay |first=Stuart |publisher=Oxford University press |year=2010 |isbn=978-0195337709 |editor=Henry Louis Gates Jr., Kwame Anthony Appiah |page=77}}&lt;/ref&gt; Ezana het hom omstreeks 324 bekeer.&lt;ref name=&quot;isbn0-313-32273-2&quot;&gt;{{cite book |last=Adejumobi |first=Saheed A. |title=The History of Ethiopia |url=https://books.google.com/books?id=3Un6_LGIEyQC&amp;pg=PA171 |year=2007 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-32273-0 |page=171}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;goblues.org&quot;&gt;{{Cite web |url=http://goblues.org/faculty/weekse/files/2012/08/axum-and-the-solomonic-dynasty.pdf |title=GoBlues - Asheville School |date=16 May 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;obelisk bekerie&quot;&gt;{{cite web |location=Newark, USA |url-status=dead |url=http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |title=The Rise of the Askum Obelisk is the Rise of Ethiopian History |last1=Bekerie |first1=Ayele |access-date=2017-01-06 |publisher=Rutgers University |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100939/http://hornofafrica.newark.rutgers.edu/downloads/aksum.pdf |archive-date=2017-01-07}}&lt;/ref&gt; Dit is bekend dat die Aksoemiete hulle tot die Christendom bekeer het, want die skyf en sekelmaan op hulle muntstukke is met die [[kruis]] vervang.

Aksoem is na bewering die tuiste van die [[verbondsark]]. [[Menelik I]] het glo die ark in die Kerk van Moeder Maria van Sion geplaas vir veilige bewaring.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot; /&gt;

Islam het Aksoem in die 7de eeu bereik toe die eerste volgelinge van die profeet [[Mohammed]] (ook bekend as die Metgeselle van die Profeet) [[Migrasie na Abessinië|uit Arabië migreer het]] weens hulle vervolging deur die Koeraisj, die regerende Arabiese stamfederasie van [[Mekka]]. Die Koeraisj het die koning probeer oorreed dat die vroeë Moslemse migrante rebelle was wat 'n nuwe godsdiens begin het waarvan nie hulle of die Aksoemiete al gehoor het nie. Die koning het aan hulle 'n oudiënsie verleen, maar eindelik geweier om die migrante uit te lewer. 'n Tweede migasie deur 100 Moslems het 'n paar jaar later plaasgevind. Arabiese inskripsies oor die Dahlak-argipel uit die middel 9de eeu bevestig die bestaan van 'n vroeë Moslemse teenwoordigheid in Aksoem.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 47.&lt;/ref&gt;

[[Beeld:KingEndybisEthiopia227-235CE.jpg|220px|thumb|Muntstukke van koning Endoebis, 227-235 n.C. Die een regs lui in Grieks ΕΝΔΥΒΙC ΒΑCΙΛΕΥC (&quot;Koning Endoebis&quot;).]]
===Muntstukke===
Die Aksoemitiese Ryk was een van die eerste Afrikastate wat geld gemunt het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;&gt;[http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf Kingdom of Axum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200925100701/http://www.ruperthopkins.com/pdf/Kingdom_of_Axum.pdf |date=2020-09-25 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;&gt;{{Cite web |last1=Záhoří |first1=Jan |date=February 2014 |title=Review: Phillipson, (2012). ''Foundations of an African civilization: Aksum &amp; the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300'' |url=https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107100243/https://otik.uk.zcu.cz/bitstream/handle/11025/15553/Zahorik.pdf?sequence=1 |archive-date=2017-01-07 |access-date=2017-01-06}}&lt;/ref&gt; Dit het woorde in Ge'ez en Grieks bevat. Van die bewind van Endoebis tot met dié van Armah (omstreeks 270-610) is goue, silwer- en bronsmunte uitgegee. Om geld in antieke tye te munt was belangrik, want dit het gewys Aksoem se status was gelyk aan sy bure s'n. Baie van die muntstukke kan gebruik word as 'n aanduiding van wat gebeur het toe hulle gemunt is. 'n Voorbeeld is die toevoeging van 'n kruis op munte ná die kerstening van die Aksoemiete. Die teenwoordigheid van munte het ook handel vergemaklik en was terselfdertyd 'n nuttige instrument van propaganda en 'n bron van wins vir die ryk.

===Argitektuur===
====Paleise en ander huise====
[[Beeld:Stela aksum.jpg|220px|thumb|Die Koning Ezana-stele naby Aksoem.]]
Oor die algemeen is elitegeboue soos paleise op podiums gebou wat uit los klippe bestaan het wat met modderklei byeengehou is. Hoekblokke van [[graniet]] het op gereelde tussenposes 'n paar sentimeter na binne gestaan namate die gebou hoër geword het, en die mure het dus nouer na bo geword. Die podiums is dikwels al wat van Aksoemitiese geboue oorgebly het. Die mure het houtbalke gehad wat op hoeke uit die mure gesteek het; hulle is &quot;aapkoppe&quot; genoem. 

Paleise het gewoonlik bestaan uit 'n sentrale paviljoen omring deur bykomende geboue. Die grootste bekende struktuur in dié styl is die Ta'akha Marjam, wat 120 × 80&amp;nbsp;m groot was.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt;

Sommige kleimodelle van huise het bewaar gebly en gee 'n idee van hoe gewone huise gelyk het. Een wys 'n ronde hut met 'n dak wat in lae met gras gedek is, en 'n ander een wys 'n reghoekige huis met reghoekige deure en vensters, met 'n dak wat deur balke ondersteun is.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

====Steles====
Die Aksoemitiese steles is waarskynlik die makliks identifiseerbare deel van die argitektuur. Dié steenmonumente is gebruik om grafte aan te dui en verteenwoordig 'n paleis met verskeie verdiepings. Hulle is met vals deure en vensters versier. Die grootste stele sou 33&amp;nbsp;m hoog gestaan het as dit nie gebreek was nie. Hulle is ondergronds met swaar teengewigte gebalanseer. Die klip is dikwels versier met 'n patroon of embleem wat die koning of adellike se rang aandui.

Vir belangrike monumente en steles is 'n sekere fyn soort graniet gebruik. Sulke steles word dikwels &quot;[[obelisk]]e&quot; genoem en kom voor in die Mai Hejja-steleveld.

===Buitelandse betrekkinge, handel en ekonomie===
[[Beeld:Periplous of the Erythraean Sea.svg|links|260px|thumb|Aksoem was 'n belangrike deelnemer aan internasionale handel tot die laaste deel van die 1ste millennium, toe hulle 'n lang agteruitgang beleef het weens onder meer druk van verskeie Moslemse streekmagte.]]

Aksoem was nou betrokke by die internasionale handel tussen die [[Indiese subkontinent]] en die Middellandse See-streek ([[Romeinse Ryk|Rome]], en later [[Bisantium]]). Die ryk het [[ivoor]], skilpaddop, [[goud]] en [[smarag]]de uitgevoer en [[sy]] en [[spesery]]e ingevoer.&lt;ref name=&quot;britishmuseum.org&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Daily Life&quot;/&gt; Aksoem se toegang tot beide die Rooisee en die [[Nyl|Bo-Nyl]] het sy sterk vloot laat baat vind by handel tussen verskeie Afrika- ([[Nubië]]), Arabiese ([[Jemen]]) en Indiese state.

Die Rooisee was aanvanklik 'n onbelangriker handelsroete as die [[Persiese Golf]] en die oorlandse verbintenisse met die [[Levant]]. Van omstreeks die 1ste eeu is 'n roete van [[Egipte]] na [[Indië]] aangelê. Die Rooisee is daarvoor gebruik en die [[moeson]]winde het die bote gehelp om die [[Arabiese See]] regstreeks na Suid-Indië oor te steek. Teen omstreeks 100&amp;nbsp;n.C. het die volume van verkeer dié van ouer roetes verbygesteek. Rome se vraag na goedere van Suid-Indië het geweldig toegeneem, en dit het gelei tot 'n groter aantal skepe wat met die Rooisee langs gevaar het.&lt;ref name=&quot;ruperthopkins.com&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;otik.uk.zcu.cz&quot;/&gt; 

Die Koninkryk Aksoem was in die ideale posisie om voordeel uit die nuwe handelsituasie te trek. Adoelis het gou die hoofhawe vir die uitvoer van Afrikaprodukte geword, soos ivoor, [[wierook]], goud, [[slawe]] en eksotiese [[dier]]e. Die handel wat voorheen deur [[Koesj]] beheer is, is nou deur Aksoem oorheers. In die 2de en 3de eeu het Aksoem sy beheer or die suidelike Rooiseebekken uitgebrei. 'n Karavaanroete na Egipte is aangelê en Aksoem het die belangrikste verskaffer van Afrikagoedere aan die Romeinse Ryk geword.&lt;ref&gt;[http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html State Formation in Ancient Northeast Africa and the Indian Ocean Trade] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090114074953/http://www.historycooperative.org/proceedings/interactions/burstein.html |date=2009-01-14 }}, by Stanley M. Burstein.&lt;/ref&gt;

==Agteruitgang==
[[Beeld:Hijra Abyssinia (Rashid ad-Din).jpg|thumb|270px|14de-eeuse Islamitiese uitbeelding van die [[Eerste Hidjra]].]]

Aksoemitiese handel in die Rooisee het waarskynlik gely onder die Persiese verowerings in Egipte en Sirië, gevolg deur die nederlae in Jemen. ’n Blywender impak het egter plaasgevind met die opkoms van [[Islam]] in die vroeë 7de eeu en die uitbreiding van die [[Rasjidoen-kalifaat]]. Aksoem het aanvanklik goeie betrekkinge met sy Islamitiese bure gehad. In 615 het vroeë [[Moslems]] uit [[Mekka]] wat van vervolging gevlug het, byvoorbeeld na Aksoem gereis en daar skuiling ontvang. Dié reis is bekend as die [[Eerste Hidjra]]. In 630 het [[Mohammed]] ’n vlootekspedisie teen vermeende Abessiniese seerowers gestuur, die Ekspedisie van Alkammah bin Moejazziz.&lt;ref&gt;E. Cerulli, &quot;Ethiopia's Relations with the Muslim World&quot; in ''Cambridge History of Africa: Africa from the Seventh to the Eleventh century'', p. 575.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 46.&lt;/ref&gt; 

Handel met die Romeinse en Bisantynse wêreld het tot stilstand gekom nadat die Arabiere die [[Oos-Romeinse Ryk|Oos-Romeinse provinsies]] verower het. Gevolglik het Aksoem ’n afname in welvaart ondervind weens toenemende isolasie en uiteindelik in die vroeë 8ste eeu opgehou om geld te munt.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Die agteruitgang van Aksoem het bygedra tot die opkoms van die nabygeleë Koninkryk Harla, wat deur Islam beïnvloed is.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=González-Ruibal |first1=Alfredo |title=Rise of the Nomad Kings—Pastoral Polities in the Horn of Africa (a.d. 650–1000) |publisher=Taylor &amp;#x26; Francis |url=&lt;a href=&quot;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916%7D%7D&quot;&gt;https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00934690.2025.2479290?src=#d1e1916}}&lt;/a&gt;&lt;/ref&gt;

Die Islamitiese verowerings alleen was nie verantwoordelik vir Aksoem se agteruitgang nie. Nog ’n rede was die uitbreidings van die Beja-nomades van Koesj. Weens die armoede van hulle land het baie van hulle begin migreer na die noordelike Ethiopiese plato. Aan die einde van die 7de eeu het ’n sterk Beja-stam, bekend as die Zanafaj, die Eritrea-plato binnegekom. Hulle het groot dele van die Eritrese hoogland oorrompel en geplunder, aangesien Aksoem nie meer sy soewereiniteit oor die grens kon handhaaf nie. Gevolglik is die verbinding met die Rooiseehawens verloor.&lt;ref&gt;Trimingham, Spencer, ''Islam in Ethiopia'', p. 49.&lt;/ref&gt;

Rondom dieselfde tyd is die Aksoemitiese bevolking gedwing om verder binnelands na die Ethiopiese hoogland te trek vir beskerming, en Aksoem as hoofstad is verlaat. Arabiese skrywers van dié tyd het voortgegaan om Ethiopië (nie meer Aksoem genoem nie) as ’n uitgestrekte en magtige staat te beskryf, hoewel hulle beheer oor die grootste deel van die kus en die meeste van hulle riviere verloor het.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Uhlig |first1=Siegbert |title=Encyclopaedia Aethiopica: A-C |page=178}}&lt;/ref&gt; Terwyl grond in die noorde verloor is, is grond in die suide gewen, en hoewel Ethiopië nie meer ’n ekonomiese mag was nie, het dit steeds Arabiese handelaars gelok. Die hoofstad is toe suidwaarts na Koebar verskuif.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot;/&gt; Die Arabiese skrywer Ja'koebi was die eerste persoon wat die nuwe Aksoemitiese hoofstad beskryf het. Dit was waarskynlik in die suidelike [[Tigrai-streek]] geleë. Die presiese ligging van die stad is egter tans onbekend.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 36.&lt;/ref&gt; In die 9de eeu was daar [[hongersnood]] in Ethiopië. Die Koptiese patriarge Jakobus (819-830) en Josef (830-849) van Alexandrië skryf Ethiopië se toestand toe aan oorlog, pes en onvoldoende reënval.&lt;ref&gt;Evetts, B.: &quot;History of the Patriarchs of the Coptic Church of Alexandria&quot;, by Sawirus ibn al-Mukaffa', bishop of al-Ashmunien, Vol I, IV, Menas I to Joseph, PO X fasc. 5. pp 375-551, Paris, 1904&lt;/ref&gt; In die 9de eeu, onder die bewind van Degna Djan, het die ryk suidwaarts uitgebrei.&lt;ref&gt;Werner J. Lange, &quot;History of the Southern Gonga (southwestern Ethiopia)&quot;, Steiner, 1982, p. 18&lt;/ref&gt;

====Goedit se inval====
{{Hoofartikel|Goedit}}
[[Beeld:ET Axum asv2018-01 img45 Dungur.jpg|260px|thumb|Die ruïne van Doengoer in Aksoem.]]
Volgens die geskiedenis het 'n Joodse koningin met die naam Goedit die ryk omstreeks 960 verslaan en sy kerke en letterkunde verbrand. Hoewel daar bewyse is van kerke wat omstreeks dié tyd gebrand het, bevraagteken sommige Westerse skrywers haar bestaan. Goedit het ook ander geboue verwoes, Christene vervolg en ikone vernietig. Debatte word gevoer oor haar oorsprong. Sommige geleerdes meen sy was Joods of van 'n suidelike streek. Volgens een tradisionele weergawe het sy 40 jaar lank regeer en het haar dinastie tot in 1137 bestaan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Henze |first=Paul B. |url=https://books.google.com/books?id=gzwoedwOkQMC&amp;pg=PA49 |title=Layers of Time: A History of Ethiopia |date=2000 |publisher=Hurst &amp; Company |isbn=978-1-85065-393-6 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Volgens 'n mondelinge tradisie het Goedit aan die mag gekom nadat sy 'n koning van [[Beta Israel]] in Ethiopië vermoor het, en het sy daarna 40 jaar lank regeer. Sy het Aksoem met 'n Joodse leër binnegeval. Sy was vasbeslote om al die lede van die Aksoemitiese dinastie te vernietig, asook paleise, kerke en monumente in Tigrai. Boere in Noord-Etiopië vertel nog van haar berugte dade. Groot ruïnes en steles kom steeds in die gebied voor.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Childress |first=David Hatcher |url=https://books.google.com/books?id=N4pXDwAAQBAJ&amp;pg=PT207 |title=Ark of God: The Incredible Power of the Ark of the Covenant |date=2015-10-27 |publisher=SCB Distributors |isbn=978-1-939149-60-2 |language=en}}&lt;/ref&gt; 

Goedit het ook die laaste keiser van Aksoem, moontlik [[Dil Na'od]], vermoor. Volgens ander weergawes het die keiser gevlug.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jewel |first=Lady |url=https://books.google.com/books?id=Vx_N_bEKNj8C&amp;pg=PA246 |title=Keeper of the Ark (a Moses Trilogy): For the Love of Moses, for the Children of Moses, for the Children of God |date=August 2012 |publisher=WestBow |isbn=978-1-4497-5061-9 |language=en}}&lt;/ref&gt; Sy is na berig word opgevolg deur Dagna-Jan, wie se troonnaam Anbasa Wudem was.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Volgens een Ethiopiese tradisie is haar bewind ná 40 jaar omvergewerp deur [[Mara Takla Haymanot]], wat die vorming van die [[Zagwe-dinastie]] teweeggebring het deur die kinders wat sy by Dil Na'od gehad het.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mekonnen |first=Yohannes K. |url=https://books.google.com/books?id=Q0pZPp032c0C&amp;pg=PA288 |title=Ethiopia: The Land, Its People, History and Culture |date=April 2013 |publisher=New Africa Press |isbn=978-9987-16-024-2}}&lt;/ref&gt;

Ná 'n donker tydperk is die Aksoemitiese Ryk in die 11de of 12de eeu (heel waarskynlik omstreeks 1137) opgevolg deur die Zagwe-dinastie, hoewel dié se grootte en bekendheid beperk was. Tog speur [[Yekuno Amlak]], wat die laaste Zagwe-koning vermoor en die moderne [[Salomoniese Dinastie]] omstreeks 1270 gestig het, sy afkoms terug na Dil Na'od. 

Daar moet op gelet word dat die einde van die Koninkryk van Aksoem nie die einde van die Aksoemitiese kultuur en tradisies beteken het nie. Die argitektuur van die Zagwe-dinastie toon duidelike Aksoemitiese invloede.&lt;ref name=&quot;Munro-Hay57&quot; /&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Beeld:The North Stelae Park, Axum, Ethiopia (2812686646).jpg|Die grootste Aksoemitiese stele, wat omgeval en gebreek het.
Beeld:Ethio w4.jpg|'n Vaas van [[Asmara]] uit die Aksoemitiese tydperk.
Beeld:Axumite Palace (2827701317).jpg|'n Model van die Ta'akha Marjam-paleis.
Beeld:Axumite Architectural Fragments (2823506028).jpg|Aksoemitiese waterspuite in die vorm van leeukoppe.
Beeld:Ethio w29.jpg|Ingang na 'n Aksoemitiese grafkelder.
Beeld:Stelenpark in Axum 2010.JPG|Die Stelepark in Aksoem.
Beeld:Small Steles near Aksum.jpg|Klein steles in die Goedit-steleveld.
Beeld:Haiq Istefanos Church.jpg|Die Istifanos-klooster in Haik.
Beeld:Aksum-139458.jpg|'n Aksoemitiese stele in die woestyn.
&lt;/gallery&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Skakels==
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Aksum-ancient-kingdom-Africa|title=Aksum|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=15 Junie 2025}}
{{Commons-kategorie inlyn|Kingdom of Aksum}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kingdom of Aksum}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Koninkryk Aksoem| ]]</text>
      <sha1>onp0kqu3y1e1caahq2dczql4mez10z2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Charles Avery</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232691</id>
    <revision>
      <id>2813090</id>
      <parentid>1935879</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:24:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Beeld bygevoeg</comment>
      <origin>2813090</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1539" sha1="4bfrrrcvzaewp8tbd657winm8x98qc4" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Charles Avery
| Beeld                     =  Won in a Closet 1914 scene.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = Avery (links) saam met [[Mabel Normand]] in &quot;Won in a Closet (1914)&quot;, die tweede film wat sy geregisseer het.
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = 
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = 
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur, regisseur, en assistentregisseur
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0043018
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Charles Avery''' (28 Mei 1873 – 23 Julie 1926) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur, regisseur, en assistentregisseur.

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1925: ''The Fighting Ranger''
* 1927: ''The Rambling Ranger''
* 1927: ''The Western Rover''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0043018|Charles Avery}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Avery, Charles}}
[[Kategorie:Geboortes in 1873]]
[[Kategorie:Sterftes in 1926]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>4bfrrrcvzaewp8tbd657winm8x98qc4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lew Cody</title>
    <ns>0</ns>
    <id>235192</id>
    <revision>
      <id>2813092</id>
      <parentid>1933602</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:28:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813092</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4091" sha1="aq0seo2763on2kndoe2yv6tvo4aqloj" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Lew Cody
| Beeld                     = Harvard Theatre Collection - Lew Cody TCS 1.5328.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = Louis Joseph Côté
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1884|2|22}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1884|2|22|1934|5|31}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                =  {{plainlist|
* {{marriage|[[Dorothy Dalton]]|1910|1911|reason=divorced}}
* {{marriage||1913|1914|reason=divorced}}
* {{marriage|[[Mabel Normand]]|1926|1930|reason=died}}
}}
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur, skrywer, en vervaardiger
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0168595
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Lew Cody''' (22 Februarie 1884 – 31 Mei 1934) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur, skrywer, en vervaardiger. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Dangerous Pastime'' (1922), ''Adam and Evil'' (1927), ''A Parisian Romance'' (1932), en ''By Appointment Only'' (1933).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1915: ''Comrade John''
* 1915: ''The Mating''
* 1915: ''Should a Wife Forgive?''
* 1916: ''The Cycle of Fate''
* 1917: ''A Branded Soul''
* 1917: ''The Bride's Silence''
* 1917: ''A Game of Wits''
* 1917: ''Southern Pride''
* 1918: ''Beans''
* 1918: ''Borrowed Clothes''
* 1918: ''The Bride's Awakening''
* 1918: ''The Demon''
* 1918: ''For Husbands Only''
* 1918: ''Mickey''
* 1918: ''Painted Lips''
* 1918: ''Playthings''
* 1918: ''The Treasure of the Sea''
* 1918: ''Daddy's Girl''
* 1919: ''As the Sun Went Down''
* 1919: ''The Pleasant Devil''
* 1919: ''The Broken Butterfly''
* 1919: ''Don't Change Your Husband''
* 1919: ''The Life Line''
* 1919: ''Men, Women, and Money''
* 1919: ''Our Better Selves''
* 1919: ''Are You Legally Married?''
* 1920: ''The Butterfly Man''
* 1920: ''Occasionally Yours''
* 1921: ''The Sign on the Door''
* 1922: ''Dangerous Pastime''
* 1922: ''Secrets of Paris''
* 1922: ''The Valley of Silent Men''
* 1923: ''Lawful Larceny''
* 1923: ''Reno''
* 1923: ''Rupert of Hentzau''
* 1923: ''Souls for Sale''
* 1923: ''Within the Law''
* 1924: ''Defying the Law''
* 1924: ''Nellie the Beautiful Cloak Model''
* 1924: ''Revelation''
* 1924: ''The Shooting of Dan McGrew''
* 1924: ''So This Is Marriage?''
* 1924: ''Three Women''
* 1924: ''The Woman on the Jury''
* 1925: ''Exchange of Wives''
* 1925: ''His Secretary''
* 1925: ''Man and Maid''
* 1925: ''A Slave of Fashion''
* 1925: ''The Sporting Venus''
* 1925: ''Time, the Comedian''
* 1926: ''The Gay Deceiver''
* 1926: ''Monte Carlo''
* 1927: ''Adam and Evil''
* 1927: ''The Demi-Bride''
* 1927: ''On Ze Boulevard''
* 1927: ''Tea for Three''
* 1928: ''The Baby Cyclone''
* 1928: ''Beau Broadway''
* 1928: ''Wickedness Preferred''
* 1929: ''A Single Man''
* 1930: ''Divorce Among Friends''
* 1930: ''What a Widow!''
* 1931: ''Beyond Victory''
* 1931: ''The Common Law''
* 1931: ''Dishonored''
* 1931: ''Meet the Wife''
* 1931: ''Sporting Blood''
* 1931: ''Sweepstakes''
* 1931: ''Three Girls Lost''
* 1931: ''Not Exactly Gentlemen''
* 1931: ''A Woman of Experience''
* 1931: ''X Marks the Spot''
* 1932: ''A Parisian Romance''
* 1932: ''The Crusader''
* 1932: ''The Tenderfoot''
* 1932: ''Under-Cover Man''
* 1932: ''The Unwritten Law''
* 1933: ''By Appointment Only''
* 1933: ''File 113''
* 1933: ''I Love That Man''
* 1933: ''Wine, Women and Song''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0168595|Lew Cody}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Cody, Lew}}
[[Kategorie:Geboortes in 1884]]
[[Kategorie:Sterftes in 1934]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>aq0seo2763on2kndoe2yv6tvo4aqloj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Raymond Hackett</title>
    <ns>0</ns>
    <id>237309</id>
    <revision>
      <id>2812976</id>
      <parentid>1934363</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:00:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Nie meer wees nie</comment>
      <origin>2812976</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1901" sha1="nj4e3zei84xuc5qjrwdxg8ypsdlotjr" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Raymond Hackett
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              =  
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1902|7|15}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1902|7|15|1958|7|7}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0352495
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Raymond Hackett''' (15 Julie 1902 – 7 Julie 1958) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''The Love of Sunya'' (1927), ''The Trial of Mary Dugan'' (1929), en ''The Cat Creeps'' (1930).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1915: ''The Ringtailed Rhinoceros''
* 1918: ''The Cruise of the Make-Believes''
* 1919: ''Ginger''
* 1922: ''The Country Flapper''
* 1927: ''The Love of Sunya''
* 1928: ''Faithless Lover''
* 1929: ''The Trial of Mary Dugan''
* 1929: ''Footlights and Fools''
* 1929: ''The Girl in the Show''
* 1929: ''Madame X''
* 1930: ''The Cat Creeps''
* 1930: ''Not So Dumb''
* 1930: ''Numbered Men''
* 1930: ''On Your Back''
* 1930: ''The Sea Wolf''
* 1931: ''Seed''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0352495|Raymond Hackett}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Hackett, Raymond}}
[[Kategorie:Geboortes in 1902]]
[[Kategorie:Sterftes in 1958]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>nj4e3zei84xuc5qjrwdxg8ypsdlotjr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812977</id>
      <parentid>2812976</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:01:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Beeld bygevoeg</comment>
      <origin>2812977</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1947" sha1="60uskmmqrnprlwkcxj1pzsefn220sgb" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Raymond Hackett
| Beeld                     = Photoplay - 1929.07 - 37 - Raymond Hackett.png
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              =  
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1902|7|15}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1902|7|15|1958|7|7}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0352495
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Raymond Hackett''' (15 Julie 1902 – 7 Julie 1958) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''The Love of Sunya'' (1927), ''The Trial of Mary Dugan'' (1929), en ''The Cat Creeps'' (1930).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1915: ''The Ringtailed Rhinoceros''
* 1918: ''The Cruise of the Make-Believes''
* 1919: ''Ginger''
* 1922: ''The Country Flapper''
* 1927: ''The Love of Sunya''
* 1928: ''Faithless Lover''
* 1929: ''The Trial of Mary Dugan''
* 1929: ''Footlights and Fools''
* 1929: ''The Girl in the Show''
* 1929: ''Madame X''
* 1930: ''The Cat Creeps''
* 1930: ''Not So Dumb''
* 1930: ''Numbered Men''
* 1930: ''On Your Back''
* 1930: ''The Sea Wolf''
* 1931: ''Seed''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0352495|Raymond Hackett}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Hackett, Raymond}}
[[Kategorie:Geboortes in 1902]]
[[Kategorie:Sterftes in 1958]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>60uskmmqrnprlwkcxj1pzsefn220sgb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812978</id>
      <parentid>2812977</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:02:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812978</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2012" sha1="6ar90jx2vp2o8a3hfk4ci0g27o7al6o" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Raymond Hackett
| Beeld                     = Photoplay - 1929.07 - 37 - Raymond Hackett.png
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              =  
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1902|7|15}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1902|7|15|1958|7|7}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = Myra Hampton (1927–1935; skei)&lt;br&gt;[[Blanche Sweet]] (trou 1935)
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0352495
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Raymond Hackett''' (15 Julie 1902 – 7 Julie 1958) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''The Love of Sunya'' (1927), ''The Trial of Mary Dugan'' (1929), en ''The Cat Creeps'' (1930).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1915: ''The Ringtailed Rhinoceros''
* 1918: ''The Cruise of the Make-Believes''
* 1919: ''Ginger''
* 1922: ''The Country Flapper''
* 1927: ''The Love of Sunya''
* 1928: ''Faithless Lover''
* 1929: ''The Trial of Mary Dugan''
* 1929: ''Footlights and Fools''
* 1929: ''The Girl in the Show''
* 1929: ''Madame X''
* 1930: ''The Cat Creeps''
* 1930: ''Not So Dumb''
* 1930: ''Numbered Men''
* 1930: ''On Your Back''
* 1930: ''The Sea Wolf''
* 1931: ''Seed''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0352495|Raymond Hackett}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Hackett, Raymond}}
[[Kategorie:Geboortes in 1902]]
[[Kategorie:Sterftes in 1958]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>6ar90jx2vp2o8a3hfk4ci0g27o7al6o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>James Kirkwood jr.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>237808</id>
    <revision>
      <id>2813083</id>
      <parentid>1993853</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:17:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813083</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1911" sha1="61fwwwlmetwhp7ct4kw4dj0s614994r" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = James Kirkwood jr.
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = James Kirkwood jr.
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1924|8|22}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1924|8|22|1989|4|21}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = {{ubl|[[James Kirkwood Sr.]]|[[Lila Lee]]}}
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur en skrywer
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0456788
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''James Kirkwood jr.''' (22 Augustus 1924 – 21 April 1989) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Some Kind of Hero'' (1982), ''A Chorus Line'' (1985), en ''P.S. Your Cat Is Dead!'' (2002), en in die televisiereeks ''One Step Beyond'' (1959).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1982: ''Some Kind of Hero''
* 1985: ''A Chorus Line''
* 2002: ''P.S. Your Cat Is Dead!''

=== Televisiereekse ===
* 1953: ''Valiant Lady''
* 1959: ''One Step Beyond''

=== Televisierolprente ===
* 1970: ''Komisznak lenni életveszélyes''
* 1986: ''There Must Be a Pony''

=== Video's ===
* 1991: ''A Chorus Line''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0456788|James Kirkwood jr.}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Kirkwood, James jr.}}
[[Kategorie:Geboortes in 1924]]
[[Kategorie:Sterftes in 1989]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>61fwwwlmetwhp7ct4kw4dj0s614994r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>James Kirkwood sr.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>237809</id>
    <revision>
      <id>2813082</id>
      <parentid>2810219</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:17:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813082</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4335" sha1="kxsz7p04cxck3gty63pm1h7crzrgzlg" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = James Kirkwood sr.
| Beeld                     = Jameskirkwood.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1875|2|22}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1875|2|22|1963|8|24}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = {{plainlist|
* {{marriage|[[Gertrude Robinson]]&lt;br&gt;|1916|1923|end=divorce}}
* {{marriage|[[Lila Lee]]&lt;br&gt;|1923|1931|end=divorce}}
* {{marriage|Beatrice Powers Kirkwood|1931|1934|end=divorce}}
* {{marriage|Marjorie Davidson|1940|end=divorce}}
}}
| Kinders                   = 4, insluitend [[James Kirkwood jr.]]
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur, regisseur, en skrywer
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0456804
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''James Kirkwood sr.''' (22 Februarie 1875 – 24 Augustus 1963) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur, regisseur, en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Faith'' (1916), ''Environment'' (1917), en ''In Wrong'' (1919).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1909: ''[[A Corner in Wheat]]''
* 1914: ''Behind the Scenes''
* 1914: ''Cinderella''
* 1914: ''The Eagle's Mate''
* 1915: ''The Dawn of a Tomorrow''
* 1915: ''Fanchon, the Cricket''
* 1915: ''The Fatal Card''
* 1915: ''Gambier's Advocate''
* 1915: ''The Heart of Jennifer''
* 1915: ''Little Pal''
* 1915: ''The Masqueraders''
* 1915: ''Mistress Nell''
* 1915: ''The Old Homestead''
* 1915: ''Rags''
* 1916: ''Faith''
* 1916: ''The Foundling''
* 1916: ''The Lost Bridegroom''
* 1916: ''Susie Snowflake''
* 1916: ''A Dream or Two Ago''
* 1916: ''Dulcie's Adventure''
* 1916: ''The Innocence of Lizette''
* 1916: ''Saints and Sinners''
* 1917: ''Environment''
* 1917: ''Annie-for-Spite''
* 1917: ''The Gentle Intruder''
* 1917: ''Periwinkle''
* 1917: ''Melissa of the Hills''
* 1917: ''Over There''
* 1918: ''Eve's Daughter''
* 1918: ''I Want to Forget''
* 1918: ''Marriage''
* 1918: ''Out of the Night''
* 1918: ''A Romance of the Underworld''
* 1918: ''The Struggle Everlasting''
* 1918: ''The Uphill Path''
* 1919: ''In Wrong''
* 1919: ''Bill Apperson's Boy''
* 1920: ''The Branding Iron''
* 1920: ''The Forbidden Thing''
* 1920: ''The Luck of the Irish''
* 1920: ''In the Heart of a Fool''
* 1920: ''The Scoffer''
* 1920: ''Love''
* 1921: ''Bob Hampton of Placer''
* 1921: ''The Great Impersonation''
* 1921: ''Man-Woman-Marriage''
* 1921: ''A Wise Fool''
* 1922: ''Ebb Tide''
* 1922: ''The Man from Home''
* 1922: ''Pink Gods''
* 1922: ''Under Two Flags''
* 1923: ''The Eagle's Feather''
* 1923: ''Human Wreckage''
* 1923: ''Ponjola''
* 1923: ''You Are Guilty''
* 1924: ''Another Man's Wife''
* 1924: ''Broken Barriers''
* 1924: ''Circe the Enchantress''
* 1924: ''Discontented Husbands''
* 1924: ''Gerald Cranston's Lady''
* 1924: ''Love's Whirlpool''
* 1924: ''The Painted Flapper''
* 1924: ''Secrets of the Night''
* 1924: ''Wandering Husbands''
* 1925: ''Lover's Island''
* 1925: ''The Police Patrol''
* 1925: ''That Royle Girl''
* 1925: ''The Top of the World''
* 1926: ''Butterflies in the Rain''
* 1926: ''The Reckless Lady''
* 1926: ''The Wise Guy''
* 1927: ''Million Dollar Mystery''
* 1929: ''Black Waters''
* 1929: ''Hearts in Exile''
* 1929: ''The Time, the Place and the Girl''
* 1930: ''The Devil's Holiday''
* 1930: ''Worldly Goods''
* 1931: ''Young Sinners''
* 1932: ''Lena Rivers''
* 1932: ''My Pal, the King''
* 1932: ''She Wanted a Millionaire''
* 1933: ''Playthings of Desire''
* 1934: ''Hired Wife''
* 1954: ''Adventures of the Texas Kid: Border Ambush''
* 2016: ''A Chorus Line''

=== Televisiereekse ===
* 1950: ''Toni Twin Time''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0456804|James Kirkwood Sr.}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Kirkwood, James Sr.}}
[[Kategorie:Sterftes in 1963]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Geboortes in 1876]]</text>
      <sha1>kxsz7p04cxck3gty63pm1h7crzrgzlg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Owen Moore</title>
    <ns>0</ns>
    <id>239887</id>
    <revision>
      <id>2812936</id>
      <parentid>2811241</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T23:57:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nikolai Kurbatov</username>
        <id>125512</id>
      </contributor>
      <comment>/* Filmografie */</comment>
      <origin>2812936</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3589" sha1="cw800lf4cttaec94hv3einfepf0q1yc" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Owen Moore
| Beeld                     = Owen Moore 1914.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              =  
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1886|12|12}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1886|12|12|1939|6|9}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = {{plainlist|
* {{marriage|[[Mary Pickford]]|1911|1920|end=div}}
* {{marriage|[[Katherine Perry]]|1921}}
}}
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur en skrywer
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0601698
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Owen Moore''' (12 Desember 1886 – 9 Junie 1939) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Betty in Search of a Thrill'' (1915), ''Piccadilly Jim'' (1919), ''The Chicken in the Case'' (1921), en ''A Star Is Born'' (1937).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1909: ''[[The Cricket on the Hearth]]''
* 1909: ''[[The Criminal Hypnotist]]''
* 1909: ''[[A Fool's Revenge]]''
* 1913: ''Caprice''
* 1914: ''Aftermath''
* 1914: ''The Battle of the Sexes''
* 1914: ''Cinderella''
* 1915: ''Betty in Search of a Thrill''
* 1915: '''Twas Ever Thus''
* 1915: ''Help Wanted''
* 1915: ''Jordan Is a Hard Road''
* 1915: ''Mistress Nell''
* 1915: ''Nearly a Lady''
* 1915: ''Pretty Mrs. Smith''
* 1916: ''Betty of Greystone''
* 1916: ''The Kiss''
* 1916: ''Little Meena's Romance''
* 1916: ''Rolling Stones''
* 1916: ''Susan Rocks the Boat''
* 1916: ''Under Cover''
* 1916: ''A Coney Island Princess''
* 1917: ''A Girl Like That''
* 1917: ''The Little Boy Scout''
* 1919: ''Piccadilly Jim''
* 1919: ''The Crimson Gardenia''
* 1920: ''The Desperate Hero''
* 1920: ''The Poor Simp''
* 1920: ''Sooner or Later''
* 1921: ''The Chicken in the Case''
* 1921: ''A Divorce of Convenience''
* 1922: ''Love Is an Awful Thing''
* 1922: ''Oh, Mabel Behave''
* 1922: ''Reported Missing''
* 1923: ''Her Temporary Husband''
* 1923: ''Modern Matrimony''
* 1923: ''The Silent Partner''
* 1923: ''Thundergate''
* 1924: ''East of Broadway''
* 1924: ''Torment''
* 1925: ''Camille of the Barbary Coast''
* 1925: ''Code of the West''
* 1925: ''Go Straight''
* 1925: ''The Parasite''
* 1925: ''False Pride''
* 1926: ''The Blackbird''
* 1926: ''Married?''
* 1926: ''Money Talks''
* 1926: ''The Road to Mandalay''
* 1927: ''Becky''
* 1927: ''Beware of Widows''
* 1927: ''Husbands for Rent''
* 1927: ''The Red Mill''
* 1927: ''The Taxi Dancer''
* 1927: ''Tea for Three''
* 1927: ''Women Love Diamonds''
* 1928: ''The Actress''
* 1928: ''Stolen Love''
* 1929: ''High Voltage''
* 1929: ''Side Street''
* 1930: ''Extravagance''
* 1930: ''Outside the Law''
* 1930: ''What a Widow!''
* 1931: ''Hush Money''
* 1932: ''As You Desire Me''
* 1933: ''A Man of Sentiment''
* 1933: ''She Done Him Wrong''
* 1937: ''A Star Is Born''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0601698|Owen Moore}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Moore, Owen}}
[[Kategorie:Geboortes in 1886]]
[[Kategorie:Sterftes in 1939]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Ierse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>cw800lf4cttaec94hv3einfepf0q1yc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Marshall Neilan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>239977</id>
    <revision>
      <id>2812971</id>
      <parentid>2503117</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:58:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812971</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3854" sha1="k381kkchf1w8wm7sskhimm1zz2kxhg1" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Marshall Neilan
| Beeld                     = Marshall Neilan 1920.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1891|4|11}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1891|4|11|1958|10|27}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = {{plainlist|
* {{marriage|[[Gertrude Bambrick]]|1913|1921|end=divorced}}
* {{marriage|[[Blanche Sweet]]|1922|1929|end=divorced}}
}}
| Kinders                   = 1
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur, regisseur, en skrywer
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0624714
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Marshall Neilan''' (11 April 1891 – 27 Oktober 1958) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur, regisseur, en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Dinty'' (1920), ''Go and Get It'' (1920), ''Bits of Life'' (1921), en ''Everybody's Acting'' (1926).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1915: ''The Commanding Officer''
* 1915: ''The Country Boy''
* 1915: ''A Girl of Yesterday''
* 1915: ''Little Pal''
* 1915: ''The Love Route''
* 1915: ''Madame Butterfly''
* 1915: ''May Blossom''
* 1915: ''Rags''
* 1916: ''The Country That God Forgot''
* 1916: ''The Cycle of Fate''
* 1916: ''Mice and Men''
* 1916: ''The Prince Chap''
* 1917: ''The Bottle Imp''
* 1917: ''Freckles''
* 1917: ''The Girl at Home''
* 1917: ''The Jaguar's Claws''
* 1917: ''The Little Princess''
* 1917: ''Rebecca of Sunnybrook Farm''
* 1917: ''The Silent Partner''
* 1917: ''Those Without Sin''
* 1917: ''The Tides of Barnegat''
* 1918: ''Amarilly of Clothes-Line Alley''
* 1918: ''Heart of the Wilds''
* 1918: ''Hit-the-Trail Holliday''
* 1918: ''M'Liss''
* 1918: ''Out of a Clear Sky''
* 1918: ''Stella Maris''
* 1919: ''Daddy-Long-Legs''
* 1919: ''Her Kingdom of Dreams''
* 1919: ''In Old Kentucky''
* 1919: ''Three Men and a Girl''
* 1919: ''The Unpardonable Sin''
* 1920: ''Dinty''
* 1920: ''Go and Get It''
* 1920: ''Don't Ever Marry''
* 1920: ''The River's End''
* 1921: ''Bits of Life''
* 1921: ''Bob Hampton of Placer''
* 1921: ''The Lotus Eater''
* 1922: ''Fools First''
* 1922: ''Minnie''
* 1922: ''Penrod''
* 1922: ''The Strangers' Banquet''
* 1923: ''The Eternal Three''
* 1923: ''The Rendezvous''
* 1924: ''Dorothy Vernon of Haddon Hall''
* 1924: ''Tess of the D'Urbervilles''
* 1925: ''The Great Love''
* 1925: ''The Sporting Venus''
* 1926: ''Everybody's Acting''
* 1926: ''Diplomacy''
* 1926: ''Mike''
* 1926: ''The Skyrocket''
* 1926: ''Wild Oats Lane''
* 1927: ''Venus of Venice''
* 1927: ''Her Wild Oat''
* 1928: ''His Last Haul''
* 1928: ''Take Me Home''
* 1928: ''Taxi 13''
* 1928: ''3-Ring Marriage''
* 1929: ''The Awful Truth''
* 1929: ''Black Waters''
* 1929: ''Tanned Legs''
* 1929: ''The Vagabond Lover''
* 1930: ''[[Hell's Angels (rolprent)|Hell's Angels]]''
* 1930: ''Sweethearts on Parade''
* 1930: ''Forever Yours''
* 1934: ''The Lemon Drop Kid''
* 1934: ''Social Register''
* 1934: ''Chloe, Love Is Calling You''
* 1935: ''This Is the Life''
* 1937: ''Sing While You're Able''
* 1937: ''Swing It Professor''
* 1937: ''Thanks for Listening''
* 1938: ''The Adventures of Tom Sawyer''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0624714|Marshall Neilan}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Neilan, Marshall}}
[[Kategorie:Geboortes in 1891]]
[[Kategorie:Sterftes in 1958]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>k381kkchf1w8wm7sskhimm1zz2kxhg1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dorothy Dalton</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242281</id>
    <revision>
      <id>2813093</id>
      <parentid>2130241</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:29:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813093</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3248" sha1="ogatf19wv9tfzf5vtdt0l50egois0mv" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Dorothy Dalton
| Beeld                     = Dorothy Dalton Who's Who on the Screen corp.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1893|9|22}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1893|9|22|1972|4|13}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = {{plainlist|
* {{marriage|[[Lew Cody]]|1913|1914|end=divorce}}
* {{marriage|1914|reason=divorced}}
* {{marriage|[[Arthur Hammerstein]]|1924|1955|end=died}}
}} 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Aktrise
| Aktiewe jare              = 1910–1924
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0198272
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Dorothy Dalton''' (22 September 1893 – 13 April 1972) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise. Sy was bekend vir haar rolle in die rolprente ''Hard Boiled'' (1919), ''The Dark Mirror'' (1920), ''Fool's Paradise'' (1921), en ''Moran of the Lady Letty'' (1922).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1914: ''Across the Pacific''
* 1914: ''Pierre of the Plains''
* 1915: ''The Disciple''
* 1916: ''The Captive God''
* 1916: ''The Raiders''
* 1916: ''The Three Musketeers''
* 1916: ''The Vagabond Prince''
* 1916: ''Civilization's Child''
* 1916: ''The Female of the Species''
* 1916: ''A Gamble in Souls''
* 1916: ''The Jungle Child''
* 1917: ''Back of the Man''
* 1917: ''Love Letters''
* 1917: ''The Price Mark''
* 1917: ''Chicken Casey''
* 1917: ''The Dark Road''
* 1917: ''Ten of Diamonds''
* 1917: ''The Weaker Sex''
* 1917: ''Wild Winship's Widow''
* 1917: ''The Flame of the Yukon''
* 1918: ''Flare-Up Sal''
* 1918: ''Green Eyes''
* 1918: ''The Kaiser's Shadow''
* 1918: ''Love Me''
* 1918: ''Tyrant Fear''
* 1918: ''Vive la France!''
* 1918: ''Quicksand''
* 1918: ''The Mating of Marcella''
* 1919: ''Hard Boiled''
* 1919: ''L'apache''
* 1919: ''The Homebreaker''
* 1919: ''The Market of Souls''
* 1919: ''Extravagance''
* 1919: ''His Wife's Friend''
* 1919: ''The Lady of Red Butte''
* 1919: ''Other Men's Wives''
* 1920: ''The Dark Mirror''
* 1920: ''Black Is White''
* 1920: ''Guilty of Love''
* 1920: ''A Romantic Adventuress''
* 1920: ''Half an Hour''
* 1921: ''Fool's Paradise''
* 1921: ''Behind Masks''
* 1921: ''The Idol of the North''
* 1922: ''Moran of the Lady Letty''
* 1922: ''The Crimson Challenge''
* 1922: ''On the High Seas''
* 1922: ''The Siren Call''
* 1922: ''The Woman Who Walked Alone''
* 1923: ''Dark Secrets''
* 1923: ''Fog Bound''
* 1923: ''Law of the Lawless''
* 1924: ''The Lone Wolf''
* 1924: ''The Moral Sinner''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0198272|Dorothy Dalton}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Dalton, Dorothy}}
[[Kategorie:Geboortes in 1893]]
[[Kategorie:Sterftes in 1972]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>ogatf19wv9tfzf5vtdt0l50egois0mv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lila Lee</title>
    <ns>0</ns>
    <id>243903</id>
    <revision>
      <id>2813084</id>
      <parentid>2785035</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:19:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813084</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4162" sha1="27otjk0py157cka086b25v1h6ken5kc" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Lila Lee
| Beeld                     = LilaLee.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = Augusta Wilhelmena Fredericka Appel
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1901|7|25}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1901|7|25|1973|11|13}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = {{plainlist|
* {{marriage|[[James Kirkwood, Sr.]]|1923|1931|end=divorce}}
* {{marriage|Jack R. Peine|1934|1935|end=divorce}}
* {{marriage|John E. Murphy|1944|1949|end=divorce}}
* [[John Farrow]] (1928–1933)
* Reid Russell (1935–1936, sy afsterwe)
}}
| Kinders                   = [[James Kirkwood Jr.]]
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Aktrise
| Aktiewe jare              = 1918–1967
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0497759
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Lila Lee''' (25 Julie 1901 – 13 November 1973) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise. Sy was bekend vir haar rolle in die rolprente ''Male and Female'' (1919), ''The Adorable Cheat'' (1928), ''Dark Streets'' (1929), en ''The Unholy Three'' (1930).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1918: ''The Cruise of the Make-Believes''
* 1918: ''Such a Little Pirate''
* 1919: ''Male and Female''
* 1919: ''A Daughter of the Wolf''
* 1919: ''Hawthorne of the U.S.A.''
* 1919: ''The Heart of Youth''
* 1919: ''Puppy Love''
* 1919: ''Rustling a Bride''
* 1919: ''The Secret Garden''
* 1919: ''Rose o' the River''
* 1920: ''Midsummer Madness''
* 1920: ''The Soul of Youth''
* 1920: ''Terror Island''
* 1921: ''After the Show''
* 1921: ''The Charm School''
* 1921: ''Crazy to Marry''
* 1921: ''The Dollar-a-Year Man''
* 1921: ''The Easy Road''
* 1921: ''Gasoline Gus''
* 1922: ''The Fast Freight''
* 1922: ''Back Home and Broke''
* 1922: ''The Dictator''
* 1922: ''Ebb Tide''
* 1922: ''The Ghost Breaker''
* 1922: ''Is Matrimony a Failure?''
* 1922: ''One Glorious Day''
* 1922: ''Rent Free''
* 1923: ''Homeward Bound''
* 1923: ''The Ne'er-Do-Well''
* 1923: ''Woman-Proof''
* 1924: ''Another Man's Wife''
* 1924: ''Love's Whirlpool''
* 1924: ''Wandering Husbands''
* 1925: ''Coming Through''
* 1925: ''The Midnight Girl''
* 1925: ''Old Home Week''
* 1926: ''Broken Hearts''
* 1926: ''The New Klondike''
* 1927: ''Million Dollar Mystery''
* 1927: ''One Increasing Purpose''
* 1928: ''The Adorable Cheat''
* 1928: ''The Man in Hobbles''
* 1928: ''A Bit of Heaven''
* 1928: ''Black Butterflies''
* 1928: ''The Black Pearl''
* 1928: ''The Little Wild Girl''
* 1928: ''Thundergod''
* 1928: ''Top Sergeant Mulligan''
* 1928: ''United States Smith''
* 1928: ''You Can't Beat the Law''
* 1929: ''Dark Streets''
* 1929: ''The Argyle Case''
* 1929: ''Flight''
* 1929: ''Honky Tonk''
* 1929: ''Love, Live and Laugh''
* 1929: ''Queen of the Night Clubs''
* 1929: ''The Sacred Flame''
* 1930: ''The Unholy Three''
* 1930: ''Double Cross Roads''
* 1930: ''Murder Will Out''
* 1930: ''Second Wife''
* 1930: ''Those Who Dance''
* 1930: ''The Gorilla''
* 1931: ''Woman Hungry''
* 1931: ''Misbehaving Ladies''
* 1932: ''Exposure''
* 1932: ''False Faces''
* 1932: ''Radio Patrol''
* 1932: ''Unholy Love''
* 1932: ''War Correspondent''
* 1932: ''Officer Thirteen''
* 1933: ''The Intruder''
* 1933: ''The Iron Master''
* 1933: ''Lone Cowboy''
* 1934: ''In Love with Life''
* 1934: ''I Can't Escape''
* 1935: ''Champagne for Breakfast''
* 1935: ''The Marriage Bargain''
* 1935: ''The People's Enemy''
* 1936: ''Country Gentlemen''
* 1937: ''Nation Aflame''
* 1966: ''The Emperor's New Clothes''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0497759|Lila Lee}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Lee, Lila}}
[[Kategorie:Sterftes in 1973]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Geboortes in 1905]]</text>
      <sha1>27otjk0py157cka086b25v1h6ken5kc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813085</id>
      <parentid>2813084</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:19:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813085</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4162" sha1="q09mqqbxac5g4zmludonl9w8cco189p" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Lila Lee
| Beeld                     = LilaLee.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = Augusta Wilhelmena Fredericka Appel
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1901|7|25}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1901|7|25|1973|11|13}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = {{plainlist|
* {{marriage|[[James Kirkwood, sr.]]|1923|1931|end=divorce}}
* {{marriage|Jack R. Peine|1934|1935|end=divorce}}
* {{marriage|John E. Murphy|1944|1949|end=divorce}}
* [[John Farrow]] (1928–1933)
* Reid Russell (1935–1936, sy afsterwe)
}}
| Kinders                   = [[James Kirkwood Jr.]]
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Aktrise
| Aktiewe jare              = 1918–1967
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0497759
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Lila Lee''' (25 Julie 1901 – 13 November 1973) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise. Sy was bekend vir haar rolle in die rolprente ''Male and Female'' (1919), ''The Adorable Cheat'' (1928), ''Dark Streets'' (1929), en ''The Unholy Three'' (1930).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1918: ''The Cruise of the Make-Believes''
* 1918: ''Such a Little Pirate''
* 1919: ''Male and Female''
* 1919: ''A Daughter of the Wolf''
* 1919: ''Hawthorne of the U.S.A.''
* 1919: ''The Heart of Youth''
* 1919: ''Puppy Love''
* 1919: ''Rustling a Bride''
* 1919: ''The Secret Garden''
* 1919: ''Rose o' the River''
* 1920: ''Midsummer Madness''
* 1920: ''The Soul of Youth''
* 1920: ''Terror Island''
* 1921: ''After the Show''
* 1921: ''The Charm School''
* 1921: ''Crazy to Marry''
* 1921: ''The Dollar-a-Year Man''
* 1921: ''The Easy Road''
* 1921: ''Gasoline Gus''
* 1922: ''The Fast Freight''
* 1922: ''Back Home and Broke''
* 1922: ''The Dictator''
* 1922: ''Ebb Tide''
* 1922: ''The Ghost Breaker''
* 1922: ''Is Matrimony a Failure?''
* 1922: ''One Glorious Day''
* 1922: ''Rent Free''
* 1923: ''Homeward Bound''
* 1923: ''The Ne'er-Do-Well''
* 1923: ''Woman-Proof''
* 1924: ''Another Man's Wife''
* 1924: ''Love's Whirlpool''
* 1924: ''Wandering Husbands''
* 1925: ''Coming Through''
* 1925: ''The Midnight Girl''
* 1925: ''Old Home Week''
* 1926: ''Broken Hearts''
* 1926: ''The New Klondike''
* 1927: ''Million Dollar Mystery''
* 1927: ''One Increasing Purpose''
* 1928: ''The Adorable Cheat''
* 1928: ''The Man in Hobbles''
* 1928: ''A Bit of Heaven''
* 1928: ''Black Butterflies''
* 1928: ''The Black Pearl''
* 1928: ''The Little Wild Girl''
* 1928: ''Thundergod''
* 1928: ''Top Sergeant Mulligan''
* 1928: ''United States Smith''
* 1928: ''You Can't Beat the Law''
* 1929: ''Dark Streets''
* 1929: ''The Argyle Case''
* 1929: ''Flight''
* 1929: ''Honky Tonk''
* 1929: ''Love, Live and Laugh''
* 1929: ''Queen of the Night Clubs''
* 1929: ''The Sacred Flame''
* 1930: ''The Unholy Three''
* 1930: ''Double Cross Roads''
* 1930: ''Murder Will Out''
* 1930: ''Second Wife''
* 1930: ''Those Who Dance''
* 1930: ''The Gorilla''
* 1931: ''Woman Hungry''
* 1931: ''Misbehaving Ladies''
* 1932: ''Exposure''
* 1932: ''False Faces''
* 1932: ''Radio Patrol''
* 1932: ''Unholy Love''
* 1932: ''War Correspondent''
* 1932: ''Officer Thirteen''
* 1933: ''The Intruder''
* 1933: ''The Iron Master''
* 1933: ''Lone Cowboy''
* 1934: ''In Love with Life''
* 1934: ''I Can't Escape''
* 1935: ''Champagne for Breakfast''
* 1935: ''The Marriage Bargain''
* 1935: ''The People's Enemy''
* 1936: ''Country Gentlemen''
* 1937: ''Nation Aflame''
* 1966: ''The Emperor's New Clothes''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0497759|Lila Lee}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Lee, Lila}}
[[Kategorie:Sterftes in 1973]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Geboortes in 1905]]</text>
      <sha1>q09mqqbxac5g4zmludonl9w8cco189p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mabel Normand</title>
    <ns>0</ns>
    <id>244806</id>
    <revision>
      <id>2813091</id>
      <parentid>2785450</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:28:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813091</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2384" sha1="pnbkkz734j4wkxyimmwncbfgonr5xsw" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Mabel Normand
| Beeld                     = Mabelnormandportrait.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = Mabel Ethelreid Normand
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1892|11|10}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1892|11|10|1930|2|23}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = {{marriage|[[Lew Cody]]|1926}}
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Aktrise, regisseuse, en skryfster
| Aktiewe jare              = 1910–1927
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0635667
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Mabel Normand''' (10 November 1892 – 23 Februarie 1930) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise, regisseuse, en skryfster. Sy was bekend vir haar rolle in die rolprente ''The Venus Model'' (1918), ''Mickey'' (1918), ''Jinx'' (1919), en ''The Extra Girl'' (1923).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1914: ''Tillie's Punctured Romance''
* 1916: ''Charlie's Life''
* 1918: ''The Venus Model''
* 1918: ''Mickey''
* 1918: ''Back to the Woods''
* 1918: ''Dodging a Million''
* 1918: ''The Floor Below''
* 1918: ''Joan of Plattsburg''
* 1918: ''Peck's Bad Girl''
* 1918: ''A Perfect 36''
* 1919: ''Jinx''
* 1919: ''The Pest''
* 1919: ''Sis Hopkins''
* 1919: ''Upstairs''
* 1919: ''When Doctors Disagree''
* 1920: ''Pinto''
* 1920: ''The Slim Princess''
* 1920: ''What Happened to Rosa''
* 1921: ''Molly O'''
* 1922: ''Head Over Heels''
* 1922: ''Oh, Mabel Behave''
* 1923: ''The Extra Girl''
* 1923: ''Suzanna''
* 1926: ''Raggedy Rose''

=== Televisierolprente ===
* 1980: ''Charlie Chaplin: The Little Tramp''

=== Video's ===
* 1998: ''Slapstick Encyclopedia, Vol. 4: Keaton, Arbuckle &amp; St. John''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0635667|Mabel Normand}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Normand, Mabel}}
[[Kategorie:Sterftes in 1930]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Geboortes in die 1890's]]</text>
      <sha1>pnbkkz734j4wkxyimmwncbfgonr5xsw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gertrude Robinson</title>
    <ns>0</ns>
    <id>247457</id>
    <revision>
      <id>2813081</id>
      <parentid>2131773</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:16:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813081</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1683" sha1="mdllsoi105v577mwe50f93jjbwc9aaq" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Gertrude Robinson
| Beeld                     = Gertruderobinson.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1890|10|7}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1890|10|7|1962|3|19}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = {{plainlist|
* Walter Robinson
* {{marriage|[[James Kirkwood sr.|James Kirkwood]]|1916|1923|end=div.}}
}}
| Kinders                   = 1
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Aktrise
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0732651
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Gertrude Robinson''' (7 Oktober 1890 – 19 Maart 1962) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise.

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1915: ''The Concealed Truth''
* 1915: ''May Blossom''
* 1916: ''The Haunted Manor''
* 1916: ''The Quality of Faith''
* 1916: ''As a Woman Sows''
* 1918: ''A Woman of Impulse''
* 1920: ''Milestones''
* 1922: ''Welcome to Our City''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0732651|Gertrude Robinson}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Robinson, Gertrude}}
[[Kategorie:Geboortes in 1890]]
[[Kategorie:Sterftes in 1962]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>mdllsoi105v577mwe50f93jjbwc9aaq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Blanche Sweet</title>
    <ns>0</ns>
    <id>247808</id>
    <revision>
      <id>2812970</id>
      <parentid>2812485</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:57:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812970</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3440" sha1="hto86ofie8ertrvcie316buxnp5a9bx" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Blanche Sweet
| Beeld                     = Blanche Sweet by Hartsook, 1915 (LOC cph.3b05769).jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = Sarah Blanche Sweet
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1896|6|18}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1896|6|18|1986|9|6}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = {{unbulleted list|{{marriage|[[Marshall Neilan]]|1922|1929|reason=div.}}|{{marriage|[[Raymond Hackett]]|1935|1958|reason=div.}}}}
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Aktrise en vervaardiger
| Aktiewe jare              = 1909–1930, 1958–1960
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0842239
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Blanche Sweet''' (18 Junie 1896 – 6 September 1986) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise en vervaardiger. Sy was bekend vir haar rolle in die rolprente ''Judith of Bethulia'' (1914), ''The Unpardonable Sin'' (1919), ''Tess of the D'Urbervilles'' (1924), en ''The Woman in White'' (1929).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1909: ''[[The Day After]]''
* 1912: ''A Pueblo Romance''
* 1914: ''Judith of Bethulia''
* 1914: ''The Avenging Conscience: or 'Thou Shalt Not Kill'''
* 1914: ''The Escape''
* 1915: ''The Captive''
* 1915: ''The Case of Becky''
* 1915: ''The Clue''
* 1915: ''The Secret Orchard''
* 1915: ''The Secret Sin''
* 1915: ''Stolen Goods''
* 1915: ''The Warrens of Virginia''
* 1916: ''The Blacklist''
* 1916: ''The Dupe''
* 1916: ''Public Opinion''
* 1916: ''The Ragamuffin''
* 1916: ''The Sowers''
* 1916: ''The Storm''
* 1916: ''The Thousand-Dollar Husband''
* 1916: ''Unprotected''
* 1917: ''The Evil Eye''
* 1917: ''The Silent Partner''
* 1917: ''Those Without Sin''
* 1917: ''The Tides of Barnegat''
* 1919: ''The Unpardonable Sin''
* 1919: ''Fighting Cressy''
* 1919: ''The Hushed Hour''
* 1919: ''A Woman of Pleasure''
* 1920: ''The Deadlier Sex''
* 1920: ''The Girl in the Web''
* 1920: ''Help Wanted - Male''
* 1920: ''Her Unwilling Husband''
* 1920: ''Simple Souls''
* 1921: ''That Girl Montana''
* 1922: ''Quincy Adams Sawyer''
* 1923: ''Anna Christie''
* 1923: ''In the Palace of the King''
* 1923: ''The Meanest Man in the World''
* 1924: ''Tess of the D'Urbervilles''
* 1924: ''Those Who Dance''
* 1925: ''His Supreme Moment''
* 1925: ''The New Commandment''
* 1925: ''The Sporting Venus''
* 1925: ''Why Women Love''
* 1925: ''Bluebeard's Seven Wives''
* 1926: ''Diplomacy''
* 1926: ''The Far Cry''
* 1926: ''The Lady from Hell''
* 1927: ''Singed''
* 1929: ''The Woman in White''
* 1930: ''Show Girl in Hollywood''
* 1930: ''The Woman Racket''
* 1979: ''Brave New Cowboy''
* 1982: ''Before the Nickelodeon: The Early Cinema of Edwin S. Porter''

=== Televisierolprente ===
* 1975: ''D.W. Griffith''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0842239|Blanche Sweet}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Sweet, Blanche}}
[[Kategorie:Geboortes in 1896]]
[[Kategorie:Sterftes in 1986]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>hto86ofie8ertrvcie316buxnp5a9bx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Richard Haydn</title>
    <ns>0</ns>
    <id>254779</id>
    <revision>
      <id>2812816</id>
      <parentid>2142630</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:38:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2.96.177.77</ip>
      </contributor>
      <origin>2812816</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2301" sha1="9wl03xv8cafpyyd38e00wb9hh24o0tu" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Richard Haydn
| Beeld                     = Richard Haydn Press Wire Photo 1945.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = George Richard Haydon 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1905|3|10}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Engeland|Engels]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1905|3|10|2025|4|25}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur en regisseur
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0370821
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Richard Haydn''' (10 Maart 1905 – 25 April 1985) was 'n [[Engeland|Engelse]] akteur en regisseur. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''And Then There Were None'' (1945), ''Alice in Wonderland'' (1951), ''The Sound of Music'' (1965), en ''Young Frankenstein'' (1974).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1943: ''No Time for Love''
* 1945: ''And Then There Were None''
* 1947: ''The Foxes of Harrow''
* 1947: ''The Late George Apley''
* 1947: ''Singapore''
* 1948: ''Miss Tatlock's Millions''
* 1948: ''Sitting Pretty''
* 1949: ''Dear Wife''
* 1950: ''Mr. Music''
* 1951: ''Alice in Wonderland''
* 1952: ''The Merry Widow''
* 1953: ''Never Let Me Go''
* 1954: ''Her Twelve Men''
* 1956: ''The Toy Tiger''
* 1965: ''The Sound of Music''
* 1965: ''Clarence, the Cross-Eyed Lion''
* 1974: ''Young Frankenstein''

=== Televisiereekse ===
* 1958: ''Lux Playhouse''

=== Televisierolprente ===
* 1938: ''Red Peppers''
* 1938: ''With Your Kind Permission''
* 1973: ''The Return of Charlie Chan''

=== Video's ===
* 1989: ''Bugs &amp; Daffy: The Wartime Cartoons''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0370821|Richard Haydn}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Haydn, Richard}}
[[Kategorie:Geboortes in 1905]]
[[Kategorie:Sterftes in 1985]]
[[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>9wl03xv8cafpyyd38e00wb9hh24o0tu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812817</id>
      <parentid>2812816</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:39:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2.96.177.77</ip>
      </contributor>
      <origin>2812817</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2301" sha1="62frtl66td27sbb0b3xsuhb4e0qimar" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Richard Haydn
| Beeld                     = Richard Haydn Press Wire Photo 1945.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = George Richard Haydon 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1905|3|10}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Engeland|Engels]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1905|3|10|2025|4|25}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur en regisseur
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0370821
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Richard Haydn''' (10 Maart 1905 – 25 April 1985) is  'n [[Engeland|Engelse]] akteur en regisseur. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''And Then There Were None'' (1945), ''Alice in Wonderland'' (1951), ''The Sound of Music'' (1965), en ''Young Frankenstein'' (1974).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1943: ''No Time for Love''
* 1945: ''And Then There Were None''
* 1947: ''The Foxes of Harrow''
* 1947: ''The Late George Apley''
* 1947: ''Singapore''
* 1948: ''Miss Tatlock's Millions''
* 1948: ''Sitting Pretty''
* 1949: ''Dear Wife''
* 1950: ''Mr. Music''
* 1951: ''Alice in Wonderland''
* 1952: ''The Merry Widow''
* 1953: ''Never Let Me Go''
* 1954: ''Her Twelve Men''
* 1956: ''The Toy Tiger''
* 1965: ''The Sound of Music''
* 1965: ''Clarence, the Cross-Eyed Lion''
* 1974: ''Young Frankenstein''

=== Televisiereekse ===
* 1958: ''Lux Playhouse''

=== Televisierolprente ===
* 1938: ''Red Peppers''
* 1938: ''With Your Kind Permission''
* 1973: ''The Return of Charlie Chan''

=== Video's ===
* 1989: ''Bugs &amp; Daffy: The Wartime Cartoons''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0370821|Richard Haydn}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Haydn, Richard}}
[[Kategorie:Geboortes in 1905]]
[[Kategorie:Sterftes in 1985]]
[[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>62frtl66td27sbb0b3xsuhb4e0qimar</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812819</id>
      <parentid>2812817</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:45:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Wysigings deur [[Special:Contributions/2.96.177.77|2.96.177.77]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:KabouterBot|KabouterBot]]</comment>
      <origin>2142630</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2301" sha1="co0vsnv6moxxxeetafnphcn3n12s0w7" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Richard Haydn
| Beeld                     = Richard Haydn Press Wire Photo 1945.jpg
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = George Richard Haydon 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1905|3|10}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Engeland|Engels]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1905|3|10|1985|4|25}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur en regisseur
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0370821
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Richard Haydn''' (10 Maart 1905 – 25 April 1985) was 'n [[Engeland|Engelse]] akteur en regisseur. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''And Then There Were None'' (1945), ''Alice in Wonderland'' (1951), ''The Sound of Music'' (1965), en ''Young Frankenstein'' (1974).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1943: ''No Time for Love''
* 1945: ''And Then There Were None''
* 1947: ''The Foxes of Harrow''
* 1947: ''The Late George Apley''
* 1947: ''Singapore''
* 1948: ''Miss Tatlock's Millions''
* 1948: ''Sitting Pretty''
* 1949: ''Dear Wife''
* 1950: ''Mr. Music''
* 1951: ''Alice in Wonderland''
* 1952: ''The Merry Widow''
* 1953: ''Never Let Me Go''
* 1954: ''Her Twelve Men''
* 1956: ''The Toy Tiger''
* 1965: ''The Sound of Music''
* 1965: ''Clarence, the Cross-Eyed Lion''
* 1974: ''Young Frankenstein''

=== Televisiereekse ===
* 1958: ''Lux Playhouse''

=== Televisierolprente ===
* 1938: ''Red Peppers''
* 1938: ''With Your Kind Permission''
* 1973: ''The Return of Charlie Chan''

=== Video's ===
* 1989: ''Bugs &amp; Daffy: The Wartime Cartoons''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0370821|Richard Haydn}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Haydn, Richard}}
[[Kategorie:Geboortes in 1905]]
[[Kategorie:Sterftes in 1985]]
[[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>co0vsnv6moxxxeetafnphcn3n12s0w7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gertrude Bambrick</title>
    <ns>0</ns>
    <id>262968</id>
    <revision>
      <id>2812972</id>
      <parentid>2131756</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:58:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Nie meer wees nie</comment>
      <origin>2812972</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1419" sha1="phygkhjpi8phuj9gcpwim218uhbi4py" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Gertrude Bambrick
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1897|8|24}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1897|8|24|1974|1|10}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Aktrise
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0051445
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Gertrude Bambrick''' (24 Augustus 1897 – 10 Januarie 1974) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise. Sy was bekend vir haar rol in die rolprent ''Judith of Bethulia'' (1914).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1914: ''Judith of Bethulia''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0051445|Gertrude Bambrick}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Bambrick, Gertrude}}
[[Kategorie:Geboortes in 1897]]
[[Kategorie:Sterftes in 1974]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>phygkhjpi8phuj9gcpwim218uhbi4py</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812973</id>
      <parentid>2812972</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:59:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812973</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1502" sha1="qq072rl3268x56u6ixq6b3dbx00ts0a" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Gertrude Bambrick
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1897|8|24}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1897|8|24|1974|1|10}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = [[Marshall Neilan]] (1913–1921)&lt;br/&gt;{{marriage|Jack Alicoate||1929|end=divorced}}
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Aktrise
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0051445
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Gertrude Bambrick''' (24 Augustus 1897 – 10 Januarie 1974) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise. Sy was bekend vir haar rol in die rolprent ''Judith of Bethulia'' (1914).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1914: ''Judith of Bethulia''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0051445|Gertrude Bambrick}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Bambrick, Gertrude}}
[[Kategorie:Geboortes in 1897]]
[[Kategorie:Sterftes in 1974]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>qq072rl3268x56u6ixq6b3dbx00ts0a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812974</id>
      <parentid>2812973</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:59:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Uitgebrei uit enwiki</comment>
      <origin>2812974</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2738" sha1="e1gntrtm98smkng242uywbt7wz93ztu" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Gertrude Bambrick
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1897|8|24}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1897|8|24|1974|1|10}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = [[Marshall Neilan]] (1913–1921)&lt;br/&gt;{{marriage|Jack Alicoate||1929|end=divorced}}
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Aktrise
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0051445
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Gertrude Bambrick''' (24 Augustus 1897 – 10 Januarie 1974) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise. Sy was bekend vir haar rol in die rolprent ''Judith of Bethulia'' (1914).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
! Year 
! Film 
! Role 
! Notes
|-
|rowspan=7|1912
| ''[[Two Daughters of Eve]]''
| Backstage
|
|-
| ''[[The One She Loved]]''
| The Stenographer
| 
|-
| ''[[The Musketeers of Pig Alley]]''
| Girl at Dance
| Uncredited
|-
| ''[[The New York Hat]]''
| In Shop/Outside Church
| Uncredited  
|-
| ''[[Gold and Glitter]]''
|
| 
|-
| ''[[The Burglar's Dilemma]]''
| Birthday Wellwisher
| 
|-
| ''[[The God Within]]''
| In Bar
| 
|-
|rowspan=10|1913
| ''[[The Telephone Girl and the Lady]]''
| The Maid
| 
|-
| ''[[Brothers (1913 film)|Brothers]]''
| Non-Committal Woman
| 
|-
| ''[[Oil and Water (1913 film)|Oil and Water]]''
| Among Dancers
| 
|-
| ''[[Love in an Apartment Hotel]]''
| In Hotel Lobby
| 
|-
| ''[[Broken Ways]]''
| In Telegraph Office/On Street
| 
|-
| ''[[Near to Earth]]''
| Gato's Sweetheart
| 
|-
| ''[[Red Hicks Defies the World]]''
| In Crowd
| 
|-
| ''[[The Mothering Heart]]''
| Female Apache Dancer
| 
|-
| ''[[The Suffragette Minstrels]]''
|
| 
|-
| ''[[Almost a Wild Man]]''
| Member of Lizzy and Her Dancing Girls Troupe / Blackface Sideshow Patron
| 
|-
|rowspan=2|1914
| ''[[Judith of Bethulia]]''
| Lead Assyrian Dancer
| 
|-
| ''[[Virtue Is Its Own Reward]]''
| Alice
| 
|-
| 1915
| ''[[The Miser's Legacy]]''
|
| 
|}

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0051445|Gertrude Bambrick}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Bambrick, Gertrude}}
[[Kategorie:Geboortes in 1897]]
[[Kategorie:Sterftes in 1974]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>e1gntrtm98smkng242uywbt7wz93ztu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812975</id>
      <parentid>2812974</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:00:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812975</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2737" sha1="j06x246h8beflh7dzomtpzyleq382av" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Gertrude Bambrick
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1897|8|24}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1897|8|24|1974|1|10}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = [[Marshall Neilan]] (1913–1921)&lt;br/&gt;{{marriage|Jack Alicoate||1929|end=divorced}}
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Aktrise
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0051445
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Gertrude Bambrick''' (24 Augustus 1897 – 10 Januarie 1974) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise. Sy was bekend vir haar rol in die rolprent ''Judith of Bethulia'' (1914).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
! Jaar 
! Film 
! Rol 
! Notas
|-
|rowspan=7|1912
| ''[[Two Daughters of Eve]]''
| Backstage
|
|-
| ''[[The One She Loved]]''
| The Stenographer
| 
|-
| ''[[The Musketeers of Pig Alley]]''
| Girl at Dance
| Uncredited
|-
| ''[[The New York Hat]]''
| In Shop/Outside Church
| Uncredited  
|-
| ''[[Gold and Glitter]]''
|
| 
|-
| ''[[The Burglar's Dilemma]]''
| Birthday Wellwisher
| 
|-
| ''[[The God Within]]''
| In Bar
| 
|-
|rowspan=10|1913
| ''[[The Telephone Girl and the Lady]]''
| The Maid
| 
|-
| ''[[Brothers (1913 film)|Brothers]]''
| Non-Committal Woman
| 
|-
| ''[[Oil and Water (1913 film)|Oil and Water]]''
| Among Dancers
| 
|-
| ''[[Love in an Apartment Hotel]]''
| In Hotel Lobby
| 
|-
| ''[[Broken Ways]]''
| In Telegraph Office/On Street
| 
|-
| ''[[Near to Earth]]''
| Gato's Sweetheart
| 
|-
| ''[[Red Hicks Defies the World]]''
| In Crowd
| 
|-
| ''[[The Mothering Heart]]''
| Female Apache Dancer
| 
|-
| ''[[The Suffragette Minstrels]]''
|
| 
|-
| ''[[Almost a Wild Man]]''
| Member of Lizzy and Her Dancing Girls Troupe / Blackface Sideshow Patron
| 
|-
|rowspan=2|1914
| ''[[Judith of Bethulia]]''
| Lead Assyrian Dancer
| 
|-
| ''[[Virtue Is Its Own Reward]]''
| Alice
| 
|-
| 1915
| ''[[The Miser's Legacy]]''
|
| 
|}

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0051445|Gertrude Bambrick}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Bambrick, Gertrude}}
[[Kategorie:Geboortes in 1897]]
[[Kategorie:Sterftes in 1974]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>j06x246h8beflh7dzomtpzyleq382av</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>George Russell</title>
    <ns>0</ns>
    <id>264523</id>
    <revision>
      <id>2812963</id>
      <parentid>2809213</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:06:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <origin>2812963</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18952" sha1="qb1rgq56rcycet8ookvqvhvdjs1ina5" xml:space="preserve">{{Inligtingskas renjaer
| name             = George Russell
| image            = George Russell, Silverstone 2021 (51350033659) (cropped).jpg
| image_size       = 
| alt              = 
| caption          = Russell in 2021
| birth_date       = {{GDEO|1998|02|15|df=y}}
| birth_place      = [[King's Lynn]], [[Norfolk]], Engeland
| death_date       =
| death_place      =
| nationality      = {{vlagikoon|GBR}} Brit
| Years            = 
| Old Team         = [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 2025 Team        = [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG Petronas]]
| Car number       = 63
| Races            = {{F1stat|RUS|entries}} ({{F1stat|RUS|starts}} begin)
| Championships    = 0
| Wins             = {{F1stat|RUS|wins}}
| Podiums          = {{F1stat|RUS|podiums}}
| Points           = {{F1stat|RUS|careerpoints}}
| Poles            = {{F1stat|RUS|poles}}
| Fastest laps     = {{F1stat|RUS|fastestlaps}}
| First race       = [[2019 Australiese Grand Prix]]
| First win        = [[2022 São Paulo Grand Prix]]
| Last win         = [[2024 Las Vegas Grand Prix]]
| Last race        = {{laaste F1GP}}
| Last season      = 2024
| Last position    = 6de (245 punte)
}}

'''George Russell''' (gebore [[15 Februarie]] [[1998]]) is 'n [[VK|Britse]] professionele [[Motorsport|motorrenjaer]] wat aan [[Formule Een]] Grands Prix deelneem. Hy het tot 2021 vir die [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedesspan]] deelgeneem, en in 2022 by die [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG fabriekspan]] aangesluit in die plek van die Finse renjaer [[Valtteri Bottas]], wat na [[Alfa Romeo (Formule 1)|Alfa Romeo]] vertrek het.

== Formule 2-loopbaan ==
In 2018 het Russell oorbeweeg na Formule 2, waar hy, soos Jack Aitken, sy vennootskap met ART Grand Prix voortgesit het. Hy het altesaam sewe wedrenne gewen by die [[Bakoe-straatrenbaan]], die [[Barcelona-Catalunya-renbaan]], die [[Paul Ricard-renbaan]], die Red Bull Ring, die Autodromo Nazionale Monza, die [[Sochi Autodrom]] en die [[Yas Marina-renbaan]]. Hy was ook in vier ander wedrenne op die podium en is as die klaskampioen in die voorlaaste wedren by Yas Marina gekroon. Met 287 punte was hy 68 punte voor [[Lando Norris]], die nommer twee op die finale ranglys.

== Formule 1-loopbaan ==
In 2017 is Russell toegelaat om aan die eerste vrye oefensessie saam met die Force India-span deel te neem tydens die laaste twee Formule 1-renne van die seisoen in [[2017 Brasiliaanse Grand Prix|Brasilië]] en [[2017 Aboe Dhabi Grand Prix|Aboe Dhabi]].&lt;ref&gt;[https://www.gpupdate.net/nl/f1-nieuws/360714/russell-krijgt-kans-bij-force-india-in-brazilie-en-abu-dhabi/ Russell rijdt in 2017 bij Force India tijdens vrije trainingen van de GP van Brazilië en Abu Dhabi]&lt;/ref&gt;

In 2018 was Russell die amptelike reserwebestuurder van [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]. In 2019 het hy sy Formule 1-rendebuut as jaer by [[Williams F1|Williams]] gemaak.&lt;ref&gt;[https://nl.motorsport.com/f1/news/george-russell-williams-mercedes-2019/3193708/ Russell maakte in 2019 zijn Formule 1-debuut bij Williams]&lt;/ref&gt;

Van 4 tot 6 Desember het Russell vir [[Lewis Hamilton]] tydens die [[2020 Sakhir Grand Prix]] in die Mercedesspan vervang, aangesien Hamilton positief getoets het vir die [[Covid-19-virus]].&lt;ref&gt;{{nl}} {{Cite web|url=https://www.f1head.nl/nieuws/george-russell-vervangt-hamilton-voor-sahkir-gp/|title=George Russell vervangt Hamilton voor Sahkir GP|date=2 Desember 2020|author=Niek Vleugels}}&lt;/ref&gt; In dié wedren het Russell sy eerste punte in Formule 1 aangeteken.

Op 7 September 2021 is aangekondig dat Russell die tweede jaer in die Mercedes-span sou wees, vanaf die 2022-seisoen, en dus Hamilton se spanmaat.

== Formule 1-uitslae ==
{{F1 bestuurders resultate legende (weergawe 4)}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:80%&quot;
!Jaar
!Inskrywer
!Onderstel
!Enjin
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!20
!21
!22
!23
!24
!Plek
!Punte
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
! [[2017 Formule Een-seisoen|2017]]
| [[Force India|Sahara Force India]]
| Force India VJM10
| [[Mercedes-AMG]] M08 EQ Power+ [[V6-enjin|V6 t]]
|[[2017 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|CHN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|BHR}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|RUS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|ESP}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|MON}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|CAN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AZE}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUT}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}&lt;br/&gt;{{0}}
|
|
|bgcolor=&quot;#f0f8ff&quot;| [[2017 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Toets&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#f0f8ff&quot;| [[2017 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|UAE}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Toets&lt;/small&gt;
| 
|
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''–'''
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''–'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2019 Formule Een-seisoen|2019]]
| [[Williams F1|ROKiT Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW42]]
| [[Mercedes-AMG]] F1 M10 EQ Power+ [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;19&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;18&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;11&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| [[2019 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| [[2019 Russiese Grand Prix|RUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Meksikaanse Grand Prix|MEX]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|
|
|
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''20'''
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''0'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=2|[[2020 Formule Een-seisoen|2020]]
| [[Williams F1|Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW43]]
|rowspan=2|[[Mercedes-AMG]] F1 M11 EQ Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=efcfff| [[2020 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Stiermarkse Grand Prix|STI]]&lt;br /&gt;16
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;12
|bgcolor=cfcfff| [[70ste Herdenking Grand Prix|70J]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;17
|bgcolor=efcfff| [[2020 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br /&gt;14
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Toskaanse Grand Prix|TOS]]&lt;br /&gt;11
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Russiese Grand Prix|RUS]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=efcfff| [[2020 Eifelse Grand Prix|EIF]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br /&gt;14
|bgcolor=efcfff| [[2020 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br /&gt;16
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;12
|
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;15
|
|
|
|
|
|
|
|rowspan=2 style=&quot;background:#efefef&quot;| '''18'''
|rowspan=2 style=&quot;background:#efefef&quot;| '''3'''
|-
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| &lt;small&gt;Mercedes-AMG F1 W11 EQ Performance&lt;/small&gt;
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|bgcolor=dfffdf| [[2020 Sakhir Grand Prix|SAK]]&lt;br /&gt;9{{Pictogram snelste ronde}}
|
|
|
|
|
|
|
|
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2021 Formule Een-seisoen|2021]]
| [[Williams F1|Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW43B]]
| [[Mercedes-AMG]] F1 M12 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Stiermarkse Grand Prix|STI]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;11&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;8&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfdfdf| [[2021 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;2&lt;/small&gt;‡
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Nederlandse Grand Prix|NED]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;9&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;10&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Meksikostad Grand Prix|MXS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 São Paulo Grand Prix|SAP]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;13&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Katarse Grand Prix|KAT]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|
|
|bgcolor=efefef|'''15'''
|bgcolor=efefef|'''16'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2022 Formule Een-seisoen|2022]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W13
| [[Mercedes-Benz|Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 M13 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=efcfff| [[2022 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfdfdf| [[2022 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=dfdfdf| [[2022 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br/&gt;3
|bgcolor=cfcfff| [[2022 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;14{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;8
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;5{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf| [[2022 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;5
|
|
|bgcolor=efefef| '''4'''
|bgcolor=efefef| '''275'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2023 Formule Een-seisoen|2023]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W14
| [[Mercedes-Benz|Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 M14 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br /&gt;4
|bgcolor=efcfff| [[2023 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;8{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br /&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br /&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2023 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;3
|bgcolor=efcfff| [[2023 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=cfcfff| [[2023 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br /&gt;17
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt;5
|bgcolor=cfcfff| [[2023 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br /&gt;16†
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br /&gt;6
|bgcolor=efcfff| [[2023 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br /&gt;8
|bgcolor=ffdf9f| [[2023 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;3
|
|
|bgcolor=efefef|'''8'''
|bgcolor=efefef|'''175'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2024 Formule Een-seisoen|2024]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W15
| [[Mercedes-Benz|Mercedes]]&lt;br/&gt;F1 M15 E Performance 1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;6
|bgcolor=cfcfff| [[2024 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;17&lt;sup&gt;†&lt;/sup&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;8
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;7{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=ffffbf| [[2024 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;1
|bgcolor=efcfff| [[2024 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;8{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=000000 style=&quot;color:white&quot;| [[2024 Belgiese Grand Prix|&lt;span style=&quot;color: #fff;&quot;&gt;BEL&lt;/span&gt;]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DSQ&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''5'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2024 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''6'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=ffffbf| [[2024 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt;1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=efefef|'''6'''
|bgcolor=efefef|'''245'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2025 Formule Een-seisoen|2025]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W16
| [[Mercedes-Benz|Mercedes]]&lt;br/&gt;F1 M16 E Performance 1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfdfdf| [[2025 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=cfcfff| [[2025 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;11
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=| [[2025 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=| [[2025 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=efefef|'''{{F1stat|RUS|seasonposition}}'''*
|bgcolor=efefef|'''{{F1stat|RUS|seasonpoints}}'''*
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!Jaar
!Inskrywer
!Onderstel
!Enjin
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!20
!21
!22
!23
!24
!Plek
!Punte
|}
* '''*'''&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt; Wenner van die snelwedren.&lt;br /&gt;
* &lt;sup&gt;†&lt;/sup&gt; Uitgeval, maar wel geklassifiseer omdat hy meer as 90% van die wedrenafstand afgelê het.&lt;br /&gt;
* ‡ Halwe punte is toegeken in België in 2021 na 'n verkorte wedren weens swaar reën.&lt;br /&gt;
* '''*''' Seisoen nog aan die gang.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{DEFAULTSORT:Russell, George}}
[[Kategorie:Britse renjaers]]
[[Kategorie:Engelse sportlui]]
[[Kategorie:Formule Een-renjaers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1998]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>qb1rgq56rcycet8ookvqvhvdjs1ina5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812985</id>
      <parentid>2812963</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:27:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <origin>2812985</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19688" sha1="ta95e53fwo4gf1odpap4dhgnjpiigb3" xml:space="preserve">{{Inligtingskas renjaer
| name             = George Russell
| image            = George Russell, Silverstone 2021 (51350033659) (cropped).jpg
| image_size       = 
| alt              = 
| caption          = Russell in 2021
| birth_date       = {{GDEO|1998|02|15|df=y}}
| birth_place      = [[King's Lynn]], [[Norfolk]], Engeland
| death_date       =
| death_place      =
| nationality      = {{vlagikoon|GBR}} Brit
| Years            = 
| Old Team         = [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 2025 Team        = [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG Petronas]]
| Car number       = 63
| Races            = {{F1stat|RUS|entries}} ({{F1stat|RUS|starts}} begin)
| Championships    = 0
| Wins             = {{F1stat|RUS|wins}}
| Podiums          = {{F1stat|RUS|podiums}}
| Points           = {{F1stat|RUS|careerpoints}}
| Poles            = {{F1stat|RUS|poles}}
| Fastest laps     = {{F1stat|RUS|fastestlaps}}
| First race       = [[2019 Australiese Grand Prix]]
| First win        = [[2022 São Paulo Grand Prix]]
| Last win         = [[2024 Las Vegas Grand Prix]]
| Last race        = {{laaste F1GP}}
| Last season      = 2024
| Last position    = 6de (245 punte)
}}

'''George Russell''' (gebore [[15 Februarie]] [[1998]]) is 'n [[VK|Britse]] professionele [[Motorsport|motorrenjaer]] wat aan [[Formule Een]] Grands Prix deelneem. Hy het tot 2021 vir die [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedesspan]] deelgeneem, en in 2022 by die [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG fabriekspan]] aangesluit in die plek van die Finse renjaer [[Valtteri Bottas]], wat na [[Alfa Romeo (Formule 1)|Alfa Romeo]] vertrek het.

== Renloopbaan ==
=== Karting ===
Russell het sy motorsportloopbaan in karting in 2006 begin en in 2009 na die Cadet-klas gevorder. Daardie jaar het hy Britse Kampioen in beide die MSA- en Ope Kampioenskappe geword. In 2010 het hy na die Rotax Mini Max-klas opgeskuif, waar hy Britse Kampioen in die Super One en Formula Kart Stars geword het, terwyl hy ook die Kartmasters Britse Grand Prix gewen het. In 2011 het hy na die KF3-klas opgeskuif, waar hy die SKUSA Supernationals gewen het en kampioen van die CIK-FIA Europese Kampioenskap geword het, 'n titel wat hy in 2012 suksesvol verdedig het. In 2013 het hy 19de in die KF1 CIK-FIA Wêreldkampioenskap geëindig.

=== Formule 2-loopbaan ===
In 2018 het Russell oorbeweeg na Formule 2, waar hy, soos Jack Aitken, sy vennootskap met ART Grand Prix voortgesit het. Hy het altesaam sewe wedrenne gewen by die [[Bakoe-straatrenbaan]], die [[Barcelona-Catalunya-renbaan]], die [[Paul Ricard-renbaan]], die Red Bull Ring, die Autodromo Nazionale Monza, die [[Sochi Autodrom]] en die [[Yas Marina-renbaan]]. Hy was ook in vier ander wedrenne op die podium en is as die klaskampioen in die voorlaaste wedren by Yas Marina gekroon. Met 287 punte was hy 68 punte voor [[Lando Norris]], die nommer twee op die finale ranglys.

=== Formule 1-loopbaan ===
==== Force India en Williamsspanne ====
In 2017 is Russell toegelaat om aan die eerste vrye oefensessie saam met die Force India-span deel te neem tydens die laaste twee Formule 1-renne van die seisoen in [[2017 Brasiliaanse Grand Prix|Brasilië]] en [[2017 Aboe Dhabi Grand Prix|Aboe Dhabi]].&lt;ref&gt;[https://www.gpupdate.net/nl/f1-nieuws/360714/russell-krijgt-kans-bij-force-india-in-brazilie-en-abu-dhabi/ Russell rijdt in 2017 bij Force India tijdens vrije trainingen van de GP van Brazilië en Abu Dhabi]&lt;/ref&gt;

In 2018 was Russell die amptelike reserwebestuurder van [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]. In 2019 het hy sy Formule 1-rendebuut as jaer by [[Williams F1|Williams]] gemaak.&lt;ref&gt;[https://nl.motorsport.com/f1/news/george-russell-williams-mercedes-2019/3193708/ Russell maakte in 2019 zijn Formule 1-debuut bij Williams]&lt;/ref&gt;

==== Mercedesspan ====
Van 4 tot 6 Desember het Russell vir [[Lewis Hamilton]] tydens die [[2020 Sakhir Grand Prix]] in die Mercedesspan vervang, aangesien Hamilton positief getoets het vir die [[Covid-19-virus]].&lt;ref&gt;{{nl}} {{Cite web|url=https://www.f1head.nl/nieuws/george-russell-vervangt-hamilton-voor-sahkir-gp/|title=George Russell vervangt Hamilton voor Sahkir GP|date=2 Desember 2020|author=Niek Vleugels}}&lt;/ref&gt; In dié wedren het Russell sy eerste punte in Formule 1 aangeteken.

Op 7 September 2021 is aangekondig dat Russell die tweede jaer in die Mercedes-span sou wees, vanaf die 2022-seisoen, en dus Hamilton se spanmaat.

== Formule 1-uitslae ==
{{F1 bestuurders resultate legende (weergawe 4)}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:80%&quot;
!Jaar
!Inskrywer
!Onderstel
!Enjin
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!20
!21
!22
!23
!24
!Plek
!Punte
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
! [[2017 Formule Een-seisoen|2017]]
| [[Force India|Sahara Force India]]
| Force India VJM10
| [[Mercedes-AMG]] M08 EQ Power+ [[V6-enjin|V6 t]]
|[[2017 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|CHN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|BHR}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|RUS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|ESP}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|MON}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|CAN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AZE}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUT}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}&lt;br/&gt;{{0}}
|
|
|bgcolor=&quot;#f0f8ff&quot;| [[2017 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Toets&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#f0f8ff&quot;| [[2017 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|UAE}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Toets&lt;/small&gt;
| 
|
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''–'''
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''–'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2019 Formule Een-seisoen|2019]]
| [[Williams F1|ROKiT Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW42]]
| [[Mercedes-AMG]] F1 M10 EQ Power+ [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;19&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;18&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;11&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| [[2019 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| [[2019 Russiese Grand Prix|RUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Meksikaanse Grand Prix|MEX]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|
|
|
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''20'''
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''0'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=2|[[2020 Formule Een-seisoen|2020]]
| [[Williams F1|Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW43]]
|rowspan=2|[[Mercedes-AMG]] F1 M11 EQ Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=efcfff| [[2020 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Stiermarkse Grand Prix|STI]]&lt;br /&gt;16
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;12
|bgcolor=cfcfff| [[70ste Herdenking Grand Prix|70J]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;17
|bgcolor=efcfff| [[2020 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br /&gt;14
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Toskaanse Grand Prix|TOS]]&lt;br /&gt;11
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Russiese Grand Prix|RUS]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=efcfff| [[2020 Eifelse Grand Prix|EIF]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br /&gt;14
|bgcolor=efcfff| [[2020 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br /&gt;16
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;12
|
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;15
|
|
|
|
|
|
|
|rowspan=2 style=&quot;background:#efefef&quot;| '''18'''
|rowspan=2 style=&quot;background:#efefef&quot;| '''3'''
|-
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| &lt;small&gt;Mercedes-AMG F1 W11 EQ Performance&lt;/small&gt;
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|bgcolor=dfffdf| [[2020 Sakhir Grand Prix|SAK]]&lt;br /&gt;9{{Pictogram snelste ronde}}
|
|
|
|
|
|
|
|
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2021 Formule Een-seisoen|2021]]
| [[Williams F1|Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW43B]]
| [[Mercedes-AMG]] F1 M12 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Stiermarkse Grand Prix|STI]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;11&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;8&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfdfdf| [[2021 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;2&lt;/small&gt;‡
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Nederlandse Grand Prix|NED]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;9&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;10&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Meksikostad Grand Prix|MXS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 São Paulo Grand Prix|SAP]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;13&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Katarse Grand Prix|KAT]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|
|
|bgcolor=efefef|'''15'''
|bgcolor=efefef|'''16'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2022 Formule Een-seisoen|2022]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W13
| [[Mercedes-Benz|Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 M13 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=efcfff| [[2022 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfdfdf| [[2022 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=dfdfdf| [[2022 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br/&gt;3
|bgcolor=cfcfff| [[2022 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;14{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;8
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;5{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf| [[2022 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;5
|
|
|bgcolor=efefef| '''4'''
|bgcolor=efefef| '''275'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2023 Formule Een-seisoen|2023]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W14
| [[Mercedes-Benz|Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 M14 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br /&gt;4
|bgcolor=efcfff| [[2023 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;8{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br /&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br /&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2023 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;3
|bgcolor=efcfff| [[2023 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=cfcfff| [[2023 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br /&gt;17
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt;5
|bgcolor=cfcfff| [[2023 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br /&gt;16†
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br /&gt;6
|bgcolor=efcfff| [[2023 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br /&gt;8
|bgcolor=ffdf9f| [[2023 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;3
|
|
|bgcolor=efefef|'''8'''
|bgcolor=efefef|'''175'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2024 Formule Een-seisoen|2024]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W15
| [[Mercedes-Benz|Mercedes]]&lt;br/&gt;F1 M15 E Performance 1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;6
|bgcolor=cfcfff| [[2024 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;17&lt;sup&gt;†&lt;/sup&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;8
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;7{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=ffffbf| [[2024 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;1
|bgcolor=efcfff| [[2024 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;8{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=000000 style=&quot;color:white&quot;| [[2024 Belgiese Grand Prix|&lt;span style=&quot;color: #fff;&quot;&gt;BEL&lt;/span&gt;]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DSQ&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''5'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2024 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''6'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=ffffbf| [[2024 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt;1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=efefef|'''6'''
|bgcolor=efefef|'''245'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2025 Formule Een-seisoen|2025]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W16
| [[Mercedes-Benz|Mercedes]]&lt;br/&gt;F1 M16 E Performance 1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfdfdf| [[2025 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=cfcfff| [[2025 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;11
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=| [[2025 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=| [[2025 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=efefef|'''{{F1stat|RUS|seasonposition}}'''*
|bgcolor=efefef|'''{{F1stat|RUS|seasonpoints}}'''*
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!Jaar
!Inskrywer
!Onderstel
!Enjin
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!20
!21
!22
!23
!24
!Plek
!Punte
|}
* '''*'''&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt; Wenner van die snelwedren.&lt;br /&gt;
* &lt;sup&gt;†&lt;/sup&gt; Uitgeval, maar wel geklassifiseer omdat hy meer as 90% van die wedrenafstand afgelê het.&lt;br /&gt;
* ‡ Halwe punte is toegeken in België in 2021 na 'n verkorte wedren weens swaar reën.&lt;br /&gt;
* '''*''' Seisoen nog aan die gang.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{DEFAULTSORT:Russell, George}}
[[Kategorie:Britse renjaers]]
[[Kategorie:Engelse sportlui]]
[[Kategorie:Formule Een-renjaers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1998]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>ta95e53fwo4gf1odpap4dhgnjpiigb3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812993</id>
      <parentid>2812985</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:31:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Formule 1-uitslae */</comment>
      <origin>2812993</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19706" sha1="ry1ducboq84mszn88v2o4dswcejagvu" xml:space="preserve">{{Inligtingskas renjaer
| name             = George Russell
| image            = George Russell, Silverstone 2021 (51350033659) (cropped).jpg
| image_size       = 
| alt              = 
| caption          = Russell in 2021
| birth_date       = {{GDEO|1998|02|15|df=y}}
| birth_place      = [[King's Lynn]], [[Norfolk]], Engeland
| death_date       =
| death_place      =
| nationality      = {{vlagikoon|GBR}} Brit
| Years            = 
| Old Team         = [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 2025 Team        = [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG Petronas]]
| Car number       = 63
| Races            = {{F1stat|RUS|entries}} ({{F1stat|RUS|starts}} begin)
| Championships    = 0
| Wins             = {{F1stat|RUS|wins}}
| Podiums          = {{F1stat|RUS|podiums}}
| Points           = {{F1stat|RUS|careerpoints}}
| Poles            = {{F1stat|RUS|poles}}
| Fastest laps     = {{F1stat|RUS|fastestlaps}}
| First race       = [[2019 Australiese Grand Prix]]
| First win        = [[2022 São Paulo Grand Prix]]
| Last win         = [[2024 Las Vegas Grand Prix]]
| Last race        = {{laaste F1GP}}
| Last season      = 2024
| Last position    = 6de (245 punte)
}}

'''George Russell''' (gebore [[15 Februarie]] [[1998]]) is 'n [[VK|Britse]] professionele [[Motorsport|motorrenjaer]] wat aan [[Formule Een]] Grands Prix deelneem. Hy het tot 2021 vir die [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedesspan]] deelgeneem, en in 2022 by die [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG fabriekspan]] aangesluit in die plek van die Finse renjaer [[Valtteri Bottas]], wat na [[Alfa Romeo (Formule 1)|Alfa Romeo]] vertrek het.

== Renloopbaan ==
=== Karting ===
Russell het sy motorsportloopbaan in karting in 2006 begin en in 2009 na die Cadet-klas gevorder. Daardie jaar het hy Britse Kampioen in beide die MSA- en Ope Kampioenskappe geword. In 2010 het hy na die Rotax Mini Max-klas opgeskuif, waar hy Britse Kampioen in die Super One en Formula Kart Stars geword het, terwyl hy ook die Kartmasters Britse Grand Prix gewen het. In 2011 het hy na die KF3-klas opgeskuif, waar hy die SKUSA Supernationals gewen het en kampioen van die CIK-FIA Europese Kampioenskap geword het, 'n titel wat hy in 2012 suksesvol verdedig het. In 2013 het hy 19de in die KF1 CIK-FIA Wêreldkampioenskap geëindig.

=== Formule 2-loopbaan ===
In 2018 het Russell oorbeweeg na Formule 2, waar hy, soos Jack Aitken, sy vennootskap met ART Grand Prix voortgesit het. Hy het altesaam sewe wedrenne gewen by die [[Bakoe-straatrenbaan]], die [[Barcelona-Catalunya-renbaan]], die [[Paul Ricard-renbaan]], die Red Bull Ring, die Autodromo Nazionale Monza, die [[Sochi Autodrom]] en die [[Yas Marina-renbaan]]. Hy was ook in vier ander wedrenne op die podium en is as die klaskampioen in die voorlaaste wedren by Yas Marina gekroon. Met 287 punte was hy 68 punte voor [[Lando Norris]], die nommer twee op die finale ranglys.

=== Formule 1-loopbaan ===
==== Force India en Williamsspanne ====
In 2017 is Russell toegelaat om aan die eerste vrye oefensessie saam met die Force India-span deel te neem tydens die laaste twee Formule 1-renne van die seisoen in [[2017 Brasiliaanse Grand Prix|Brasilië]] en [[2017 Aboe Dhabi Grand Prix|Aboe Dhabi]].&lt;ref&gt;[https://www.gpupdate.net/nl/f1-nieuws/360714/russell-krijgt-kans-bij-force-india-in-brazilie-en-abu-dhabi/ Russell rijdt in 2017 bij Force India tijdens vrije trainingen van de GP van Brazilië en Abu Dhabi]&lt;/ref&gt;

In 2018 was Russell die amptelike reserwebestuurder van [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]. In 2019 het hy sy Formule 1-rendebuut as jaer by [[Williams F1|Williams]] gemaak.&lt;ref&gt;[https://nl.motorsport.com/f1/news/george-russell-williams-mercedes-2019/3193708/ Russell maakte in 2019 zijn Formule 1-debuut bij Williams]&lt;/ref&gt;

==== Mercedesspan ====
Van 4 tot 6 Desember het Russell vir [[Lewis Hamilton]] tydens die [[2020 Sakhir Grand Prix]] in die Mercedesspan vervang, aangesien Hamilton positief getoets het vir die [[Covid-19-virus]].&lt;ref&gt;{{nl}} {{Cite web|url=https://www.f1head.nl/nieuws/george-russell-vervangt-hamilton-voor-sahkir-gp/|title=George Russell vervangt Hamilton voor Sahkir GP|date=2 Desember 2020|author=Niek Vleugels}}&lt;/ref&gt; In dié wedren het Russell sy eerste punte in Formule 1 aangeteken.

Op 7 September 2021 is aangekondig dat Russell die tweede jaer in die Mercedes-span sou wees, vanaf die 2022-seisoen, en dus Hamilton se spanmaat.

== Formule 1-uitslae ==
{{F1 bestuurders resultate legende (weergawe 4)}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:80%&quot;
!Jaar
!Inskrywer
!Onderstel
!Enjin
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!20
!21
!22
!23
!24
!Plek
!Punte
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
! [[2017 Formule Een-seisoen|2017]]
| [[Force India|Sahara Force India]]
| Force India VJM10
| [[Mercedes-AMG]] M08 EQ Power+ [[V6-enjin|V6 t]]
|[[2017 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|CHN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|BHR}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|RUS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|ESP}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|MON}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|CAN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AZE}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUT}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}&lt;br/&gt;{{0}}
|
|
|bgcolor=&quot;#f0f8ff&quot;| [[2017 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Toets&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#f0f8ff&quot;| [[2017 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt;[[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Toets&lt;/small&gt;
| 
|
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''–'''
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''–'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2019 Formule Een-seisoen|2019]]
| [[Williams F1|ROKiT Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW42]]
| [[Mercedes-AMG]] F1 M10 EQ Power+ [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;19&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;18&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;11&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| [[2019 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| [[2019 Russiese Grand Prix|RUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Meksikaanse Grand Prix|MEX]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|
|
|
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''20'''
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''0'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=2|[[2020 Formule Een-seisoen|2020]]
| [[Williams F1|Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW43]]
|rowspan=2|[[Mercedes-AMG]] F1 M11 EQ Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=efcfff| [[2020 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Stiermarkse Grand Prix|STI]]&lt;br /&gt;16
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;12
|bgcolor=cfcfff| [[70ste Herdenking Grand Prix|70J]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;17
|bgcolor=efcfff| [[2020 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br /&gt;14
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Toskaanse Grand Prix|TOS]]&lt;br /&gt;11
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Russiese Grand Prix|RUS]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=efcfff| [[2020 Eifelse Grand Prix|EIF]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br /&gt;14
|bgcolor=efcfff| [[2020 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br /&gt;16
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;12
|
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;15
|
|
|
|
|
|
|
|rowspan=2 style=&quot;background:#efefef&quot;| '''18'''
|rowspan=2 style=&quot;background:#efefef&quot;| '''3'''
|-
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| &lt;small&gt;Mercedes-AMG F1 W11 EQ Performance&lt;/small&gt;
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|bgcolor=dfffdf| [[2020 Sakhir Grand Prix|SAK]]&lt;br /&gt;9{{Pictogram snelste ronde}}
|
|
|
|
|
|
|
|
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2021 Formule Een-seisoen|2021]]
| [[Williams F1|Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW43B]]
| [[Mercedes-AMG]] F1 M12 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Stiermarkse Grand Prix|STI]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;11&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;8&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfdfdf| [[2021 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;2&lt;/small&gt;‡
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Nederlandse Grand Prix|NED]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;9&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;10&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Meksikostad Grand Prix|MXS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 São Paulo Grand Prix|SAP]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;13&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Katarse Grand Prix|KAT]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|
|
|bgcolor=efefef|'''15'''
|bgcolor=efefef|'''16'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2022 Formule Een-seisoen|2022]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W13
| [[Mercedes-Benz|Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 M13 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=efcfff| [[2022 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfdfdf| [[2022 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=dfdfdf| [[2022 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br/&gt;3
|bgcolor=cfcfff| [[2022 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;14{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;8
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;5{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf| [[2022 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;5
|
|
|bgcolor=efefef| '''4'''
|bgcolor=efefef| '''275'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2023 Formule Een-seisoen|2023]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W14
| [[Mercedes-Benz|Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 M14 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br /&gt;4
|bgcolor=efcfff| [[2023 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;8{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br /&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br /&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2023 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;3
|bgcolor=efcfff| [[2023 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=cfcfff| [[2023 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br /&gt;17
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt;5
|bgcolor=cfcfff| [[2023 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br /&gt;16†
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br /&gt;6
|bgcolor=efcfff| [[2023 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br /&gt;8
|bgcolor=ffdf9f| [[2023 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;3
|
|
|bgcolor=efefef|'''8'''
|bgcolor=efefef|'''175'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2024 Formule Een-seisoen|2024]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W15
| [[Mercedes-Benz|Mercedes]]&lt;br/&gt;F1 M15 E Performance 1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;6
|bgcolor=cfcfff| [[2024 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;17&lt;sup&gt;†&lt;/sup&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;8
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;7{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=ffffbf| [[2024 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;1
|bgcolor=efcfff| [[2024 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;8{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=000000 style=&quot;color:white&quot;| [[2024 Belgiese Grand Prix|&lt;span style=&quot;color: #fff;&quot;&gt;BEL&lt;/span&gt;]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DSQ&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''5'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2024 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''6'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=ffffbf| [[2024 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt;1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=efefef|'''6'''
|bgcolor=efefef|'''245'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2025 Formule Een-seisoen|2025]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W16
| [[Mercedes-Benz|Mercedes]]&lt;br/&gt;F1 M16 E Performance 1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfdfdf| [[2025 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=cfcfff| [[2025 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;11
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=| [[2025 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=| [[2025 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=efefef|'''{{F1stat|RUS|seasonposition}}'''*
|bgcolor=efefef|'''{{F1stat|RUS|seasonpoints}}'''*
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!Jaar
!Inskrywer
!Onderstel
!Enjin
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!20
!21
!22
!23
!24
!Plek
!Punte
|}
* '''*'''&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt; Wenner van die snelwedren.&lt;br /&gt;
* &lt;sup&gt;†&lt;/sup&gt; Uitgeval, maar wel geklassifiseer omdat hy meer as 90% van die wedrenafstand afgelê het.&lt;br /&gt;
* ‡ Halwe punte is toegeken in België in 2021 na 'n verkorte wedren weens swaar reën.&lt;br /&gt;
* '''*''' Seisoen nog aan die gang.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{DEFAULTSORT:Russell, George}}
[[Kategorie:Britse renjaers]]
[[Kategorie:Engelse sportlui]]
[[Kategorie:Formule Een-renjaers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1998]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>ry1ducboq84mszn88v2o4dswcejagvu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812997</id>
      <parentid>2812993</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:54:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Renloopbaan */ uitgebrei uit Nederlandse wiki</comment>
      <origin>2812997</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22472" sha1="171pvsnq4z36oc822zw1rveiiqtf0ge" xml:space="preserve">{{Inligtingskas renjaer
| name             = George Russell
| image            = George Russell, Silverstone 2021 (51350033659) (cropped).jpg
| image_size       = 
| alt              = 
| caption          = Russell in 2021
| birth_date       = {{GDEO|1998|02|15|df=y}}
| birth_place      = [[King's Lynn]], [[Norfolk]], Engeland
| death_date       =
| death_place      =
| nationality      = {{vlagikoon|GBR}} Brit
| Years            = 
| Old Team         = [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 2025 Team        = [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG Petronas]]
| Car number       = 63
| Races            = {{F1stat|RUS|entries}} ({{F1stat|RUS|starts}} begin)
| Championships    = 0
| Wins             = {{F1stat|RUS|wins}}
| Podiums          = {{F1stat|RUS|podiums}}
| Points           = {{F1stat|RUS|careerpoints}}
| Poles            = {{F1stat|RUS|poles}}
| Fastest laps     = {{F1stat|RUS|fastestlaps}}
| First race       = [[2019 Australiese Grand Prix]]
| First win        = [[2022 São Paulo Grand Prix]]
| Last win         = [[2024 Las Vegas Grand Prix]]
| Last race        = {{laaste F1GP}}
| Last season      = 2024
| Last position    = 6de (245 punte)
}}

'''George Russell''' (gebore [[15 Februarie]] [[1998]]) is 'n [[VK|Britse]] professionele [[Motorsport|motorrenjaer]] wat aan [[Formule Een]] Grands Prix deelneem. Hy het tot 2021 vir die [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedesspan]] deelgeneem, en in 2022 by die [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG fabriekspan]] aangesluit in die plek van die Finse renjaer [[Valtteri Bottas]], wat na [[Alfa Romeo (Formule 1)|Alfa Romeo]] vertrek het.

== Renloopbaan ==
=== Karting ===
Russell het sy motorsportloopbaan in karting in 2006 begin en in 2009 na die Cadet-klas gevorder. Daardie jaar het hy Britse Kampioen in beide die MSA- en Ope Kampioenskappe geword. In 2010 het hy na die Rotax Mini Max-klas opgeskuif, waar hy Britse Kampioen in die Super One en Formula Kart Stars geword het, terwyl hy ook die Kartmasters Britse Grand Prix gewen het. In 2011 het hy na die KF3-klas opgeskuif, waar hy die SKUSA Supernationals gewen het en kampioen van die CIK-FIA Europese Kampioenskap geword het, 'n titel wat hy in 2012 suksesvol verdedig het. In 2013 het hy 19de in die KF1 CIK-FIA Wêreldkampioenskap geëindig.

=== Formule Renault ===
In 2014 het Russell sy debuut in formule-wedrenne gemaak deur in die Formule Renault 2.0 Alpe te ry. Hy was oorspronklik van plan om vir die Prema Powerteam te ry, maar het 'n paar dae voor die begin van die seisoen na Koiranen GP oorgeskakel. Ten spyte daarvan dat hy 'n rennaweek weens siekte gemis het, het hy vierde in die kampioenskap geëindig, met 'n beste resultaat van tweede plek by die Red Bull Ring.

Russell het ook in 2014 as gasbestuurder aan twee Eurocup Formule Renault 2.0-rennaweke deelgeneem. By die Moscow Raceway het hy vir Koiranen tot 15de en 22ste plek in die renne gery. Gedurende die laaste rennaweek van die seisoen by Circuito Permanente de Jerez het hy na Tech 1 Racing oorgeskakel en die laaste ren van die seisoen gewen nadat hy vyfde in die eerste ren van die naweek geëindig het.

=== Formule 4 ===
In 2014 het Russell ook aan die BRDC Formule 4-kampioenskap deelgeneem, waar hy vir die heersende kampioen Lanan Racing gery het. Hy het twee oorwinnings in die openingsnaweek by Silverstone behaal, en nog twee by Brands Hatch en Oulton Park bygevoeg. By die laaste wedren van die seisoen by die Snetterton Motor Racing Circuit was hy in die stryd om die kampioenskap saam met spanmaat Arjun Maini en HHC Motorsport-jaers Sennan Fielding en Raoul Hyman. Hy het die wedren vanaf die voorste wegspringplek begin en die wedren gewen, met slegs drie punte voor Maini. As prys vir die titel is hy die geleentheid gegee om 'n GP3-motor vir Arden Motorsport by die [[Yas Marina-renbaan]] na die seisoen te toets. In Desember het Russell die jongste wenner ooit van die McLaren Autosport BRDC-toekenning geword, en £100 000 ontvang en die kans om 'n [[McLaren]] Formule 1-motor te toets.

=== Formule 3 ===
Russell het sy Formule 3-debuut in 2015 in die Europese Formule 3-kampioenskap vir die Carlin-span gemaak. In die tweede wedren van die eerste wedrennaweek by Silverstone het hy onmiddellik sy eerste wedren in die kampioenskap gewen. Dit was sy enigste oorwinning van die jaar en hy het slegs op die podium by Spa-Francorchamps en die Norisring gestaan. Hy het uiteindelik sesde in die kampioenskap geëindig met 203 punte. Daarbenewens het hy daardie jaar aan die Masters of Formula 3 deelgeneem, waar hy tweede agter Antonio Giovinazzi geëindig het.

In 2016 het Russell teruggekeer na die Europese Formule 3 met die terugkerende HitechGP-span. Hy het twee wedrenne by die Circuit de Pau-Ville en [[Spa-Francorchamps]] gewen en in agt ander wedrenne op die podium geëindig. Dit het hom derde op die puntelys geplaas agter [[Lance Stroll]] en Maximilian Günther met 264 punte. Aan die einde van die seisoen het hy sy debuut in die Macau Grand Prix gemaak, waar hy sewende geëindig het, ook vir Hitech.

=== Formule 2-loopbaan ===
In 2018 het Russell oorbeweeg na Formule 2, waar hy, soos Jack Aitken, sy vennootskap met ART Grand Prix voortgesit het. Hy het altesaam sewe wedrenne gewen by die [[Bakoe-straatrenbaan]], die [[Barcelona-Catalunya-renbaan]], die [[Paul Ricard-renbaan]], die Red Bull Ring, die Autodromo Nazionale Monza, die [[Sochi Autodrom]] en die [[Yas Marina-renbaan]]. Hy was ook in vier ander wedrenne op die podium en is as die klaskampioen in die voorlaaste wedren by Yas Marina gekroon. Met 287 punte was hy 68 punte voor [[Lando Norris]], die nommer twee op die finale ranglys.

=== Formule 1-loopbaan ===
==== Force India en Williamsspanne ====
In 2017 is Russell toegelaat om aan die eerste vrye oefensessie saam met die Force India-span deel te neem tydens die laaste twee Formule 1-renne van die seisoen in [[2017 Brasiliaanse Grand Prix|Brasilië]] en [[2017 Aboe Dhabi Grand Prix|Aboe Dhabi]].&lt;ref&gt;[https://www.gpupdate.net/nl/f1-nieuws/360714/russell-krijgt-kans-bij-force-india-in-brazilie-en-abu-dhabi/ Russell rijdt in 2017 bij Force India tijdens vrije trainingen van de GP van Brazilië en Abu Dhabi]&lt;/ref&gt;

In 2018 was Russell die amptelike reserwebestuurder van [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]. In 2019 het hy sy Formule 1-rendebuut as jaer by [[Williams F1|Williams]] gemaak.&lt;ref&gt;[https://nl.motorsport.com/f1/news/george-russell-williams-mercedes-2019/3193708/ Russell maakte in 2019 zijn Formule 1-debuut bij Williams]&lt;/ref&gt;

==== Mercedesspan ====
Van 4 tot 6 Desember het Russell vir [[Lewis Hamilton]] tydens die [[2020 Sakhir Grand Prix]] in die Mercedesspan vervang, aangesien Hamilton positief getoets het vir die [[Covid-19-virus]].&lt;ref&gt;{{nl}} {{Cite web|url=https://www.f1head.nl/nieuws/george-russell-vervangt-hamilton-voor-sahkir-gp/|title=George Russell vervangt Hamilton voor Sahkir GP|date=2 Desember 2020|author=Niek Vleugels}}&lt;/ref&gt; In dié wedren het Russell sy eerste punte in Formule 1 aangeteken.

Op 7 September 2021 is aangekondig dat Russell die tweede jaer in die Mercedes-span sou wees, vanaf die 2022-seisoen, en dus Hamilton se spanmaat.

== Formule 1-uitslae ==
{{F1 bestuurders resultate legende (weergawe 4)}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:80%&quot;
!Jaar
!Inskrywer
!Onderstel
!Enjin
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!20
!21
!22
!23
!24
!Plek
!Punte
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
! [[2017 Formule Een-seisoen|2017]]
| [[Force India|Sahara Force India]]
| Force India VJM10
| [[Mercedes-AMG]] M08 EQ Power+ [[V6-enjin|V6 t]]
|[[2017 Australiese Grand Prix|AUS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Chinese Grand Prix|CHN]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|CHN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|BHR}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|RUS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|ESP}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|MON}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Kanadese Grand Prix|KAN]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|CAN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AZE}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br/&gt; {{vlagikoon|AUT}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|GBR}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|HUN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BEL}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|ITA}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Singapoerse Grand Prix|SIN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|SIN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Maleisiese Grand Prix|MAL]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MYS}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Japannese Grand Prix|JPN]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|JPN}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|VSA}}&lt;br/&gt;{{0}}
|[[2017 Meksikaanse Grand Prix|MEX]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|MEX}}&lt;br/&gt;{{0}}
|
|
|bgcolor=&quot;#f0f8ff&quot;| [[2017 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]] &lt;br /&gt; {{vlagikoon|BRA}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Toets&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#f0f8ff&quot;| [[2017 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt;[[Beeld:Flag_of_Abu_Dhabi.svg|20px]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Toets&lt;/small&gt;
| 
|
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''–'''
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''–'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2019 Formule Een-seisoen|2019]]
| [[Williams F1|ROKiT Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW42]]
| [[Mercedes-AMG]] F1 M10 EQ Power+ [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;19&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;18&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Duitse Grand Prix|DUI]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;11&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| [[2019 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#efcfff&quot;| [[2019 Russiese Grand Prix|RUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Meksikaanse Grand Prix|MEX]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Brasiliaanse Grand Prix|BRA]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=&quot;#cfcfff&quot;| [[2019 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|
|
|
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''20'''
|style=&quot;background:#efefef&quot;| '''0'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
!rowspan=2|[[2020 Formule Een-seisoen|2020]]
| [[Williams F1|Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW43]]
|rowspan=2|[[Mercedes-AMG]] F1 M11 EQ Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=efcfff| [[2020 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Stiermarkse Grand Prix|STI]]&lt;br /&gt;16
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;12
|bgcolor=cfcfff| [[70ste Herdenking Grand Prix|70J]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;17
|bgcolor=efcfff| [[2020 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br /&gt;14
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Toskaanse Grand Prix|TOS]]&lt;br /&gt;11
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Russiese Grand Prix|RUS]]&lt;br /&gt;18
|bgcolor=efcfff| [[2020 Eifelse Grand Prix|EIF]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br /&gt;14
|bgcolor=efcfff| [[2020 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br /&gt;DNF
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Turkse Grand Prix|TUR]]&lt;br /&gt;16
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;12
|
|bgcolor=cfcfff| [[2020 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;15
|
|
|
|
|
|
|
|rowspan=2 style=&quot;background:#efefef&quot;| '''18'''
|rowspan=2 style=&quot;background:#efefef&quot;| '''3'''
|-
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| &lt;small&gt;Mercedes-AMG F1 W11 EQ Performance&lt;/small&gt;
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|bgcolor=dfffdf| [[2020 Sakhir Grand Prix|SAK]]&lt;br /&gt;9{{Pictogram snelste ronde}}
|
|
|
|
|
|
|
|
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2021 Formule Een-seisoen|2021]]
| [[Williams F1|Williams Racing]]
| [[Williams F1|Williams FW43B]]
| [[Mercedes-AMG]] F1 M12 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Bahreinse Grand Prix|BHR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Portugese Grand Prix|POR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Spaanse Grand Prix|SPA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Monaco Grand Prix|MON]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Franse Grand Prix|FRA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Stiermarkse Grand Prix|STI]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Oostenrykse Grand Prix|OOS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;11&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Britse Grand Prix|GBR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;12&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Hongaarse Grand Prix|HON]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;8&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfdfdf| [[2021 Belgiese Grand Prix|BEL]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;2&lt;/small&gt;‡
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Nederlandse Grand Prix|NED]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;9&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2021 Russiese Grand Prix|RUS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;10&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Turkse Grand Prix|TUR]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;15&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Verenigde State Grand Prix|VSA]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;14&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Meksikostad Grand Prix|MXS]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;16&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 São Paulo Grand Prix|SAP]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;13&lt;/small&gt;
|bgcolor=cfcfff| [[2021 Katarse Grand Prix|KAT]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;17&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=efcfff| [[2021 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]] &lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|
|
|bgcolor=efefef|'''15'''
|bgcolor=efefef|'''16'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2022 Formule Een-seisoen|2022]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W13
| [[Mercedes-Benz|Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 M13 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=efcfff| [[2022 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Franse Grand Prix|FRA]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfdfdf| [[2022 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=dfdfdf| [[2022 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=ffdf9f| [[2022 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br/&gt;3
|bgcolor=cfcfff| [[2022 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;14{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;8
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;5{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;4{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=ffffbf| [[2022 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt;1{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2022 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;5
|
|
|bgcolor=efefef| '''4'''
|bgcolor=efefef| '''275'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2023 Formule Een-seisoen|2023]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W14
| [[Mercedes-Benz|Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 M14 E Performance [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br /&gt;4
|bgcolor=efcfff| [[2023 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;8{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br /&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br /&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2023 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br /&gt;3
|bgcolor=efcfff| [[2023 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br /&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br /&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=cfcfff| [[2023 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br /&gt;17
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Italiaanse Grand Prix|ITA]] &lt;br /&gt;5
|bgcolor=cfcfff| [[2023 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br /&gt;16†
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br /&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br /&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br /&gt;6
|bgcolor=efcfff| [[2023 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2023 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br /&gt;8
|bgcolor=ffdf9f| [[2023 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br /&gt;3
|
|
|bgcolor=efefef|'''8'''
|bgcolor=efefef|'''175'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2024 Formule Een-seisoen|2024]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W15
| [[Mercedes-Benz|Mercedes]]&lt;br/&gt;F1 M15 E Performance 1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;6
|bgcolor=cfcfff| [[2024 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;17&lt;sup&gt;†&lt;/sup&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''8'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;8
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;7{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=ffffbf| [[2024 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;1
|bgcolor=efcfff| [[2024 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DNF&lt;/small&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;8{{Pictogram vinnigste ronde}}
|bgcolor=000000 style=&quot;color:white&quot;| [[2024 Belgiese Grand Prix|&lt;span style=&quot;color: #fff;&quot;&gt;BEL&lt;/span&gt;]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;DSQ&lt;/small&gt;
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''5'''&lt;/sup&gt;6
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfffdf| [[2024 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''6'''&lt;/sup&gt;4
|bgcolor=ffffbf| [[2024 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt;1{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=ffdf9f| [[2024 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=dfffdf| [[2024 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=efefef|'''6'''
|bgcolor=efefef|'''245'''
|-style=&quot;border-top:2px solid #aaaaaa&quot;
! [[2025 Formule Een-seisoen|2025]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| [[Mercedes-AMG]]&lt;br/&gt;F1 W16
| [[Mercedes-Benz|Mercedes]]&lt;br/&gt;F1 M16 E Performance 1.6 [[V6-enjin|V6 t]]
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Australiese Grand Prix|AUS]]&lt;br/&gt;3
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Chinese Grand Prix|CHN]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Japannese Grand Prix|JPN]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=dfdfdf| [[2025 Bahreinse Grand Prix|BHR]]&lt;br/&gt;2
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Saoedi-Arabiese Grand Prix|SAU]]&lt;br/&gt;5
|bgcolor=ffdf9f| [[2025 Miami Grand Prix|MIA]]&lt;br/&gt;&lt;sup&gt;'''4'''&lt;/sup&gt;3
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Emilia-Romagna Grand Prix|EMI]]&lt;br/&gt;7
|bgcolor=cfcfff| [[2025 Monaco Grand Prix|MON]]&lt;br/&gt;11
|bgcolor=dfffdf| [[2025 Spaanse Grand Prix|SPA]]&lt;br/&gt;4
|bgcolor=| [[2025 Kanadese Grand Prix|KAN]]&lt;br/&gt;{{Pictogram poleposition}}
|bgcolor=| [[2025 Oostenrykse Grand Prix|OOS]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Britse Grand Prix|GBR]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Belgiese Grand Prix|BEL]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Hongaarse Grand Prix|HON]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Nederlandse Grand Prix|NED]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Italiaanse Grand Prix|ITA]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Azerbeidjanse Grand Prix|AZE]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Singapoerse Grand Prix|SIN]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Verenigde State Grand Prix|VSA]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Meksikostad Grand Prix|MXS]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 São Paulo Grand Prix|SAP]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Las Vegas Grand Prix|LSV]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Katarse Grand Prix|KAT]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=| [[2025 Aboe Dhabi Grand Prix|ABU]]&lt;br/&gt;{{0}}
|bgcolor=efefef|'''{{F1stat|RUS|seasonposition}}'''*
|bgcolor=efefef|'''{{F1stat|RUS|seasonpoints}}'''*
|-style=&quot;border-top:3px solid #aaaaaa&quot;
!Jaar
!Inskrywer
!Onderstel
!Enjin
!1
!2
!3
!4
!5
!6
!7
!8
!9
!10
!11
!12
!13
!14
!15
!16
!17
!18
!19
!20
!21
!22
!23
!24
!Plek
!Punte
|}
* '''*'''&lt;sup&gt;'''1'''&lt;/sup&gt; Wenner van die snelwedren.&lt;br /&gt;
* &lt;sup&gt;†&lt;/sup&gt; Uitgeval, maar wel geklassifiseer omdat hy meer as 90% van die wedrenafstand afgelê het.&lt;br /&gt;
* ‡ Halwe punte is toegeken in België in 2021 na 'n verkorte wedren weens swaar reën.&lt;br /&gt;
* '''*''' Seisoen nog aan die gang.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{DEFAULTSORT:Russell, George}}
[[Kategorie:Britse renjaers]]
[[Kategorie:Engelse sportlui]]
[[Kategorie:Formule Een-renjaers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1998]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>171pvsnq4z36oc822zw1rveiiqtf0ge</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Derek Royle</title>
    <ns>0</ns>
    <id>269089</id>
    <revision>
      <id>2812812</id>
      <parentid>2737754</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:35:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2.96.177.77</ip>
      </contributor>
      <origin>2812812</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1824" sha1="ga71hzwlvprd692pzrwxjmbikxv9kwo" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Derek Royle
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1928|9|7}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Engeland|Engels]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1928|9|7|2025|1|23}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = Amanda Royle
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Derek Royle''' (7 September 1928 – 23 Januarie 1990) was 'n [[Engeland|Engelse]] akteur. Hy was bekend vir sy rolle in die televisiereekse ''Brian Rix Presents ...'' (1960), ''Laughter from the Whitehall'' (1963), en ''Six with Rix'' (1972).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1974: ''The Man Who Couldn't Get Enough''

=== Televisiereekse ===
* 1960: ''Brian Rix Presents ...''
* 1962: ''Mr. Toby's Christmas''
* 1963: ''Laughter from the Whitehall''
* 1964: ''You and the World''
* 1972: ''Six with Rix''
* 1973: ''Men of Affairs''
* 1975: ''Hogg's Back''
* 1989: ''Laura and Disorder''
* 1989: ''Wonderworks: Young Charlie Chaplin''

=== Televisierolprente ===
* 1984: ''Call Earnshaw''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0747408|Derek Royle}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Royle, Derek}}
[[Kategorie:Geboortes in 1928]]
[[Kategorie:Sterftes in 1990]]
[[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>ga71hzwlvprd692pzrwxjmbikxv9kwo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812814</id>
      <parentid>2812812</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:36:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2.96.177.77</ip>
      </contributor>
      <origin>2812814</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1817" sha1="o366r6e332hacvq3bwtqkdwo6jylvum" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Derek Royle
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1928|9|7}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Engeland|Engels]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1928|9|7|2025|1|23}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = Amanda Royle
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Derek Royle''' (7 September 1928 – 23 Januarie is 'n [[Engeland|Engelse]] akteur. Hy was bekend vir sy rolle in die televisiereekse ''Brian Rix Presents ...'' (1960), ''Laughter from the Whitehall'' (1963), en ''Six with Rix'' (1972).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1974: ''The Man Who Couldn't Get Enough''

=== Televisiereekse ===
* 1960: ''Brian Rix Presents ...''
* 1962: ''Mr. Toby's Christmas''
* 1963: ''Laughter from the Whitehall''
* 1964: ''You and the World''
* 1972: ''Six with Rix''
* 1973: ''Men of Affairs''
* 1975: ''Hogg's Back''
* 1989: ''Laura and Disorder''
* 1989: ''Wonderworks: Young Charlie Chaplin''

=== Televisierolprente ===
* 1984: ''Call Earnshaw''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0747408|Derek Royle}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Royle, Derek}}
[[Kategorie:Geboortes in 1928]]
[[Kategorie:Sterftes in 1990]]
[[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>o366r6e332hacvq3bwtqkdwo6jylvum</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812820</id>
      <parentid>2812814</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:46:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Wysigings deur [[Special:Contributions/2.96.177.77|2.96.177.77]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Drummingman|Drummingman]]</comment>
      <origin>2338568</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1824" sha1="asl87tafp8homlhhafgnds1ihnnux5r" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Derek Royle
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1928|9|7}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Engeland|Engels]]
| Sterfdatum                = {{Sterfdatum en ouderdom|1928|9|7|1990|1|23}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = Amanda Royle
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur
| Aktiewe jare              = 
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Derek Royle''' (7 September 1928 – 23 Januarie 1990) was 'n [[Engeland|Engelse]] akteur. Hy was bekend vir sy rolle in die televisiereekse ''Brian Rix Presents ...'' (1960), ''Laughter from the Whitehall'' (1963), en ''Six with Rix'' (1972).

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1974: ''The Man Who Couldn't Get Enough''

=== Televisiereekse ===
* 1960: ''Brian Rix Presents ...''
* 1962: ''Mr. Toby's Christmas''
* 1963: ''Laughter from the Whitehall''
* 1964: ''You and the World''
* 1972: ''Six with Rix''
* 1973: ''Men of Affairs''
* 1975: ''Hogg's Back''
* 1989: ''Laura and Disorder''
* 1989: ''Wonderworks: Young Charlie Chaplin''

=== Televisierolprente ===
* 1984: ''Call Earnshaw''

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0747408|Derek Royle}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Royle, Derek}}
[[Kategorie:Geboortes in 1928]]
[[Kategorie:Sterftes in 1990]]
[[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]]</text>
      <sha1>asl87tafp8homlhhafgnds1ihnnux5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rashied Staggie</title>
    <ns>0</ns>
    <id>282782</id>
    <revision>
      <id>2812800</id>
      <parentid>2810087</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:42:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>/* Dood */</comment>
      <origin>2812800</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7627" sha1="11aumhz2wgwiroaqdh4lhccy9qgs6vc" xml:space="preserve">{{Infobox criminal
 | name           = Rashied Staggie
 | birth_date     = {{Geboortedatum|1956|5|18}}
 | birth_place    = Mooirivier, [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]]
 | birth_name     = Rasiet Staggie
 | death_date     = {{SDEO|2019|12|13|1956|5|18}}
 | death_place    = [[Soutrivier]], [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]]
 | organization   = Hard Livings-bende
 | criminal_charges = {{plainlist|
* 2003: [[verkragting]]
* 2004: huisbraak
}}
 | criminal_penalty = {{plainlist|
* 15 jaar gevangenisstraf (gedeeltelik uitgedien 2003-2013; vrygelaat op parool)
* 13 jaar gevangenisstraf (gesamentlik met bg. uitgedien)
}}
}}

'''Rashied Staggie''' (gebore '''Rasiet Staggie'''; 18 Mei 1956 - 13 Desember 2019) was 'n [[Suid-Afrika]]anse misdadiger en 'n stigterslid en leier van die Hard Livings-bende.&lt;ref name=&quot;maroela&quot; /&gt;

In 2003 is Rashied Staggie tronk toe nadat hy skuldig bevind is aan die [[verkragting]] van 'n 17-jarige meisie wat as staatsgetuie teen hom getuig het.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.dailymaverick.co.za/article/2019-12-13-cape-town-gang-leader-shot-dead-rashied-staggies-violent-end/ |title=Newsflash: Cape Town gang leader shot dead – Rashied Staggie’s violent end |last=Payne |first=Suné |date=13 Desember 2019 |website=[[Daily Maverick]] |access-date=13 Desember 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200102155715/https://www.dailymaverick.co.za/article/2019-12-13-cape-town-gang-leader-shot-dead-rashied-staggies-violent-end/ |archive-date=2 Januarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Staggie is tot 15 jaar gevangenisstraf gevonnis vir [[ontvoering]] en verkragting.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; In 2004 is hy skuldig bevind aan huisbraak deur die [[Faure, Suid-Afrika|Faure]]-polisie en tot 13 jaar gevangenisstraf gevonnis. Die twee vonnisse is gelyktydig uitgedien.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; In Mei 2013 het die [[Wes-Kaap|Wes-Kaapse]] departement van korrektiewe dienste aangekondig dat Staggie einde September 2013 op [[parool]] vrygelaat sal word weens goeie gedrag.&lt;ref name=&quot;StaggieParole&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.iol.co.za/news/crime-courts/staggie-granted-day-parole-1.1519513#.UZx8LLXc2Sp |title=Staggie granted day parole |publisher=South African Press Association |date=21 Mei 2013 |access-date=22 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924120205/http://www.iol.co.za/news/crime-courts/staggie-granted-day-parole-1.1519513 |archive-date=24 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; 

== Vroeë lewe == 
Staggie is op 18 Mei 1956 in Mooirivier in [[Kaapstad]] gebore. Die [[Groepsgebiedewet]] het [[bruin mense]] forseer om uit [[Wit mense|blanke]] gebiede te verskuif. Die [[Kaapse Vlakte]] het 'n plek geword waar meer as 'n miljoen ontheemde bruin en [[Swart mense|swart]] mense verskuif is. Staggie se familie is na [[Manenberg]] verskuif, in [[armoede]] en sonder toegang tot behoorlike [[infrastruktuur]] en dienste. As gevolg van die druk van hierdie armoede en die &quot;harde lewe&quot;, het Staggie en sy broer, Rashaad, [[misdaad]] en bendebedrywighede vir oorlewing gebruik. Na 1994 het hy in Boston, [[Bellville]], in die Wes-Kaap van Suid-Afrika gebly.

== Kriminele loopbaan ==
Toe die tweeling [[Tiener|tieners]] was, was hulle aktiewe [[Dwelmmiddel|dwelmsmokkelaars]] en kon hulle [[geld]] verdien. Namate hulle ouer geword het, het hulle aggressiewer en invloedryker geword in die onderwêreld van Kaapstad. Teen die negentigerjare was die tweeling berugte bendeleiers, en hul bende, die Hard Livings, het lede dwarsoor die [[Kaapse Skiereiland]] gewerf. Die Hard Livings-bende het deelgeneem aan 'n reeks misdade soos gewapende roof, [[Vuurwapen|vuurwapenhandel]] en dwelmverspreiding. Die Hard Livings het botsings gehad met mededingende bendes, die Americans en die Mongrols. Onder die bewind van Rashied Staggie het die Hard Livings aan gewelddadige bendeoorloë deelgeneem wat gelei het tot 'n bloedbad in die strate van Kaapstad.

== Dood ==
Staggie is op 13 Desember 2019 buite sy huis in Londonweg in [[Soutrivier]], [[Kaapstad]], geskiet&lt;ref name=&quot;maroela&quot; /&gt; – in dieselfde straat waarin sy tweelingbroer, Rashaad, in 1996 dood is nadat hy geskiet en aan die brand gesteek is deur lede van die vigilante-groep [[People Against Gangsterism and Drugs|PAGAD]].&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.iol.co.za/news/south-africa/how-staggie-was-murdered-1.53025 |title=Drug dealer shot and set on fire by vigilantes |last=Ellis |first=Estelle |date=14 November 2000 |publisher=Independent Newspapers (South Africa) |access-date=16 Desember 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924130449/http://www.iol.co.za/news/south-africa/how-staggie-was-murdered-1.53025 |archive-date=24 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Staggie is na die [[Groote Schuur-hospitaal]] geneem waar hy aan sy wonde beswyk het.&lt;ref name=&quot;maroela&quot; /&gt; Ralph Stanfield, leier van die 28's-bende, is vir die moord aangekla.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://iol.co.za/capeargus/news/2024-09-16-we-always-knew-ralph-did-it/ |naam=Mahira |van=Duval |title=Rashied Staggie murder: ‘We always knew Ralph did it’ |trans-title=Moord op Rashied Staggie: &quot;Ons het altyd geweet Ralph het dit gedoen&quot; |taal=en |werk=[[IOL]]}}&lt;/ref&gt;

Die vermeende leier van die Hard Livings-bende, Tauriq &quot;Ballie Tips&quot; Solomons, is die vorige dag in Westridge in [[Mitchells Plain]], Kaapstad, doodgeskiet.&lt;ref&gt;{{Webaanhaling|url=https://www.netwerk24.com/Nuus/Misdaad/kyk-oorlog-dreig-na-vermeende-bendebaas-se-skietdood-20191212|titel=Oorlog dreig ná vermeende bendebaas se skietdood|werk=[[Netwerk24]]|outeur=|datum=12 Desember 2019|toegangsdatum=13 Desember 2019}} Intekening nodig.&lt;/ref&gt;

Daar was gerugte dat Staggie se seun, Abdullah Taliep Boonzaier, ook doodgeskiet is, maar dit is deur die familie ontken. Op 13 Desember 2019, toe die Wes-Kaapse polisie gekontak word vir kommentaar, het die SAPD gesê die Wes-Kaapse kantoor het geen rekord van die skietvoorval waarin Staggie dood is nie.&lt;ref name=&quot;IOL News 2019&quot;&gt;{{cite web |title=Has Rashied Staggie's son also been targeted in Hard Livings hits? |work=IOL News |date=13 Desember 2019 |url=https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/has-rashied-staggies-son-also-been-targeted-in-hard-livings-hits-39212739 |access-date=13 Desember 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191214133420/https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/has-rashied-staggies-son-also-been-targeted-in-hard-livings-hits-39212739 |archive-date=14 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;maroela&quot;&gt;{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/rashied-staggie-in-dieselfde-straat-as-broer-vermoor/ |title=Rashied Staggie in dieselfde straat as broer vermoor |work=[[Maroela Media]] |date=13 Desember 2019 |access-date=13 Desember 2019 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20200217164406/https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/rashied-staggie-in-dieselfde-straat-as-broer-vermoor/ |archive-date=17 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

== Bronne ==
* {{Cite web|url=https://m.news24.com/SouthAfrica/News/just-in-staggie-family-member-reportedly-killed-in-salt-river-20191213|title=UPDATE: Rashied Staggie shot dead in Salt River|last1=Maphanga|first1=Canny|last2=Somdyala|first2=Kamva|date=13 December 2019|website=[[News24 (website)|News24]]|archive-url=|archive-date=|access-date=13 December 2019}}

{{Saadjie}}

{{DEFAULTSORT:Staggie, Rashied}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse kriminele]]
[[Kategorie:Sterftes in 2019]]
[[Kategorie:Geboortes in 1956]]</text>
      <sha1>11aumhz2wgwiroaqdh4lhccy9qgs6vc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812801</id>
      <parentid>2812800</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:43:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>/* Dood */</comment>
      <origin>2812801</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7631" sha1="1zdvkp8qnwv5j91j6fzo9iti7jd4fpl" xml:space="preserve">{{Infobox criminal
 | name           = Rashied Staggie
 | birth_date     = {{Geboortedatum|1956|5|18}}
 | birth_place    = Mooirivier, [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]]
 | birth_name     = Rasiet Staggie
 | death_date     = {{SDEO|2019|12|13|1956|5|18}}
 | death_place    = [[Soutrivier]], [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]]
 | organization   = Hard Livings-bende
 | criminal_charges = {{plainlist|
* 2003: [[verkragting]]
* 2004: huisbraak
}}
 | criminal_penalty = {{plainlist|
* 15 jaar gevangenisstraf (gedeeltelik uitgedien 2003-2013; vrygelaat op parool)
* 13 jaar gevangenisstraf (gesamentlik met bg. uitgedien)
}}
}}

'''Rashied Staggie''' (gebore '''Rasiet Staggie'''; 18 Mei 1956 - 13 Desember 2019) was 'n [[Suid-Afrika]]anse misdadiger en 'n stigterslid en leier van die Hard Livings-bende.&lt;ref name=&quot;maroela&quot; /&gt;

In 2003 is Rashied Staggie tronk toe nadat hy skuldig bevind is aan die [[verkragting]] van 'n 17-jarige meisie wat as staatsgetuie teen hom getuig het.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.dailymaverick.co.za/article/2019-12-13-cape-town-gang-leader-shot-dead-rashied-staggies-violent-end/ |title=Newsflash: Cape Town gang leader shot dead – Rashied Staggie’s violent end |last=Payne |first=Suné |date=13 Desember 2019 |website=[[Daily Maverick]] |access-date=13 Desember 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200102155715/https://www.dailymaverick.co.za/article/2019-12-13-cape-town-gang-leader-shot-dead-rashied-staggies-violent-end/ |archive-date=2 Januarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Staggie is tot 15 jaar gevangenisstraf gevonnis vir [[ontvoering]] en verkragting.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; In 2004 is hy skuldig bevind aan huisbraak deur die [[Faure, Suid-Afrika|Faure]]-polisie en tot 13 jaar gevangenisstraf gevonnis. Die twee vonnisse is gelyktydig uitgedien.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; In Mei 2013 het die [[Wes-Kaap|Wes-Kaapse]] departement van korrektiewe dienste aangekondig dat Staggie einde September 2013 op [[parool]] vrygelaat sal word weens goeie gedrag.&lt;ref name=&quot;StaggieParole&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.iol.co.za/news/crime-courts/staggie-granted-day-parole-1.1519513#.UZx8LLXc2Sp |title=Staggie granted day parole |publisher=South African Press Association |date=21 Mei 2013 |access-date=22 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924120205/http://www.iol.co.za/news/crime-courts/staggie-granted-day-parole-1.1519513 |archive-date=24 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; 

== Vroeë lewe == 
Staggie is op 18 Mei 1956 in Mooirivier in [[Kaapstad]] gebore. Die [[Groepsgebiedewet]] het [[bruin mense]] forseer om uit [[Wit mense|blanke]] gebiede te verskuif. Die [[Kaapse Vlakte]] het 'n plek geword waar meer as 'n miljoen ontheemde bruin en [[Swart mense|swart]] mense verskuif is. Staggie se familie is na [[Manenberg]] verskuif, in [[armoede]] en sonder toegang tot behoorlike [[infrastruktuur]] en dienste. As gevolg van die druk van hierdie armoede en die &quot;harde lewe&quot;, het Staggie en sy broer, Rashaad, [[misdaad]] en bendebedrywighede vir oorlewing gebruik. Na 1994 het hy in Boston, [[Bellville]], in die Wes-Kaap van Suid-Afrika gebly.

== Kriminele loopbaan ==
Toe die tweeling [[Tiener|tieners]] was, was hulle aktiewe [[Dwelmmiddel|dwelmsmokkelaars]] en kon hulle [[geld]] verdien. Namate hulle ouer geword het, het hulle aggressiewer en invloedryker geword in die onderwêreld van Kaapstad. Teen die negentigerjare was die tweeling berugte bendeleiers, en hul bende, die Hard Livings, het lede dwarsoor die [[Kaapse Skiereiland]] gewerf. Die Hard Livings-bende het deelgeneem aan 'n reeks misdade soos gewapende roof, [[Vuurwapen|vuurwapenhandel]] en dwelmverspreiding. Die Hard Livings het botsings gehad met mededingende bendes, die Americans en die Mongrols. Onder die bewind van Rashied Staggie het die Hard Livings aan gewelddadige bendeoorloë deelgeneem wat gelei het tot 'n bloedbad in die strate van Kaapstad.

== Dood ==
Staggie is op 13 Desember 2019 buite sy huis in Londonweg in [[Soutrivier]], [[Kaapstad]], geskiet&lt;ref name=&quot;maroela&quot; /&gt; – in dieselfde straat waarin sy tweelingbroer, Rashaad, in 1996 dood is nadat hy geskiet en aan die brand gesteek is deur lede van die vigilante-groep [[People Against Gangsterism and Drugs|PAGAD]].&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.iol.co.za/news/south-africa/how-staggie-was-murdered-1.53025 |title=Drug dealer shot and set on fire by vigilantes |last=Ellis |first=Estelle |date=14 November 2000 |publisher=Independent Newspapers (South Africa) |access-date=16 Desember 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924130449/http://www.iol.co.za/news/south-africa/how-staggie-was-murdered-1.53025 |archive-date=24 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; Staggie is na die [[Groote Schuur-hospitaal]] geneem waar hy aan sy wonde beswyk het.&lt;ref name=&quot;maroela&quot; /&gt; Ralph Stanfield, leier van die [[28's]]-bende, is vir die moord aangekla.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://iol.co.za/capeargus/news/2024-09-16-we-always-knew-ralph-did-it/ |naam=Mahira |van=Duval |title=Rashied Staggie murder: ‘We always knew Ralph did it’ |trans-title=Moord op Rashied Staggie: &quot;Ons het altyd geweet Ralph het dit gedoen&quot; |taal=en |werk=[[IOL]]}}&lt;/ref&gt;

Die vermeende leier van die Hard Livings-bende, Tauriq &quot;Ballie Tips&quot; Solomons, is die vorige dag in Westridge in [[Mitchells Plain]], Kaapstad, doodgeskiet.&lt;ref&gt;{{Webaanhaling|url=https://www.netwerk24.com/Nuus/Misdaad/kyk-oorlog-dreig-na-vermeende-bendebaas-se-skietdood-20191212|titel=Oorlog dreig ná vermeende bendebaas se skietdood|werk=[[Netwerk24]]|outeur=|datum=12 Desember 2019|toegangsdatum=13 Desember 2019}} Intekening nodig.&lt;/ref&gt;

Daar was gerugte dat Staggie se seun, Abdullah Taliep Boonzaier, ook doodgeskiet is, maar dit is deur die familie ontken. Op 13 Desember 2019, toe die Wes-Kaapse polisie gekontak word vir kommentaar, het die SAPD gesê die Wes-Kaapse kantoor het geen rekord van die skietvoorval waarin Staggie dood is nie.&lt;ref name=&quot;IOL News 2019&quot;&gt;{{cite web |title=Has Rashied Staggie's son also been targeted in Hard Livings hits? |work=IOL News |date=13 Desember 2019 |url=https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/has-rashied-staggies-son-also-been-targeted-in-hard-livings-hits-39212739 |access-date=13 Desember 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191214133420/https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/has-rashied-staggies-son-also-been-targeted-in-hard-livings-hits-39212739 |archive-date=14 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;maroela&quot;&gt;{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/rashied-staggie-in-dieselfde-straat-as-broer-vermoor/ |title=Rashied Staggie in dieselfde straat as broer vermoor |work=[[Maroela Media]] |date=13 Desember 2019 |access-date=13 Desember 2019 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20200217164406/https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/rashied-staggie-in-dieselfde-straat-as-broer-vermoor/ |archive-date=17 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

== Bronne ==
* {{Cite web|url=https://m.news24.com/SouthAfrica/News/just-in-staggie-family-member-reportedly-killed-in-salt-river-20191213|title=UPDATE: Rashied Staggie shot dead in Salt River|last1=Maphanga|first1=Canny|last2=Somdyala|first2=Kamva|date=13 December 2019|website=[[News24 (website)|News24]]|archive-url=|archive-date=|access-date=13 December 2019}}

{{Saadjie}}

{{DEFAULTSORT:Staggie, Rashied}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse kriminele]]
[[Kategorie:Sterftes in 2019]]
[[Kategorie:Geboortes in 1956]]</text>
      <sha1>1zdvkp8qnwv5j91j6fzo9iti7jd4fpl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Vingerpol</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308066</id>
    <revision>
      <id>2812724</id>
      <parentid>2746864</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:39:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812724</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3727" sha1="3r0wnng74q9ainfg2dgtxxgho5i3gwu" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Vingerpol
| national_number =
| image = Euphorbia caput-medusae 1DS-II 2-2080.jpg
| image_width = 260px
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Magnoliopsida]]
| ordo = [[Malpighiales]]
| familia = [[Euphorbiaceae]]
| genus = ''[[Euphorbia]]''
| species = '''''E. caput-medusae'''''
| binomial = ''Euphorbia caput-medusae''
| binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| synonyms =* ''Euphorbia caput-medusae var. geminata'' &lt;small&gt;Aiton&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia caput-medusae var. major'' &lt;small&gt;Aiton&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia caput-medusae var. minor'' &lt;small&gt;Aiton&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia commelini'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia fructus-pini'' &lt;small&gt;Mill.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia fructus-pini var. geminata'' &lt;small&gt;(Aiton) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia geminata'' &lt;small&gt;(Aiton) Marloth ex A.C.White, [[Robert Allen Dyer|R.A.Dyer]] &amp; B.Sloane&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia medusae'' &lt;small&gt;Panz.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia parvimamma'' &lt;small&gt;Boiss.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia tessellata'' &lt;small&gt;(Haw.) Steud.&lt;/small&gt;
* ''Medusea fructus-pini'' &lt;small&gt;(Mill.) Haw.&lt;/small&gt;
* ''Medusea major'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Medusea tessellata'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
}}
{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = Vingerpol
| image =
| taxon = Euphorbia caput-medusae
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| synonyms =* ''Euphorbia caput-medusae var. geminata'' &lt;small&gt;Aiton&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia caput-medusae var. major'' &lt;small&gt;Aiton&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia caput-medusae var. minor'' &lt;small&gt;Aiton&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia commelini'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia fructus-pini'' &lt;small&gt;Mill.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia fructus-pini var. geminata'' &lt;small&gt;(Aiton) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia geminata'' &lt;small&gt;(Aiton) Marloth ex A.C.White, [[Robert Allen Dyer|R.A.Dyer]] &amp; B.Sloane&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia medusae'' &lt;small&gt;Panz.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia parvimamma'' &lt;small&gt;Boiss.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia tessellata'' &lt;small&gt;(Haw.) Steud.&lt;/small&gt;
* ''Medusea fructus-pini'' &lt;small&gt;(Mill.) Haw.&lt;/small&gt;
* ''Medusea major'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Medusea tessellata'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
}}
Die '''vingerpol''' (''Euphorbia caput-medusae'') is 'n [[struik]] wat tot die [[genus]] [[Euphorbia]] behoort en ook saam met [[fynbos]] voorkom. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap|Noord-]] en [[Wes-Kaap]]. Die struik kom op sanderige gelyktes voor langs die kus en klipperige hange, vanaf [[Oranjemund]] tot by die [[Kaapse Skiereiland]] en ook by [[Mosselbaai]].

Dit is 'n struik wat tot 40&amp;nbsp;cm hoog word. Die takke word 10 tot 30&amp;nbsp;mm in deursnee. Dit gee 'n melksap af wanneer dit beskadig word. Die blare is smal, vlesig en verwelk gou. Die blomhofies word omring deur diep gefraiingde groen en wit kliere wat soos kroonblare lyk, dit is 12 - 20&amp;nbsp;mm in deursnee. 

Die naam ''medusae'' verwys na [[Medusa]] se kop, wat met slange bedek was.

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
2 Euphorbia caput-medusae - Lions Head - Cape Town SA 2.jpg
Euphorbia caput-medusae (26661162425).jpg
Euphorbia caput-medusae (3771601833).jpg
Euphorbia caput-medusae (4256692293).jpg
Euphorbia caput-medusae - Signal Hill - Cape Town 4.JPG
Euphorbia caput-medusae 3.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* ''Fotogids tot die Veldblomme van Suid-Afrika'', [[John Charles Manning|John Manning]], Briza Publikasies, ISBN 978 1 920217 01 3
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-48 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:345941-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|caput-medusae]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>3r0wnng74q9ainfg2dgtxxgho5i3gwu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812726</id>
      <parentid>2812724</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:39:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812726</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2487" sha1="jeb45er4qsg3em2cuqaa38qjvas0zu6" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = Vingerpol
| image =
| taxon = Euphorbia caput-medusae
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| synonyms =* ''Euphorbia caput-medusae var. geminata'' &lt;small&gt;Aiton&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia caput-medusae var. major'' &lt;small&gt;Aiton&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia caput-medusae var. minor'' &lt;small&gt;Aiton&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia commelini'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia fructus-pini'' &lt;small&gt;Mill.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia fructus-pini var. geminata'' &lt;small&gt;(Aiton) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia geminata'' &lt;small&gt;(Aiton) Marloth ex A.C.White, [[Robert Allen Dyer|R.A.Dyer]] &amp; B.Sloane&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia medusae'' &lt;small&gt;Panz.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia parvimamma'' &lt;small&gt;Boiss.&lt;/small&gt;
* ''Euphorbia tessellata'' &lt;small&gt;(Haw.) Steud.&lt;/small&gt;
* ''Medusea fructus-pini'' &lt;small&gt;(Mill.) Haw.&lt;/small&gt;
* ''Medusea major'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Medusea tessellata'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
}}
Die '''vingerpol''' (''Euphorbia caput-medusae'') is 'n [[struik]] wat tot die [[genus]] [[Euphorbia]] behoort en ook saam met [[fynbos]] voorkom. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap|Noord-]] en [[Wes-Kaap]]. Die struik kom op sanderige gelyktes voor langs die kus en klipperige hange, vanaf [[Oranjemund]] tot by die [[Kaapse Skiereiland]] en ook by [[Mosselbaai]].

Dit is 'n struik wat tot 40&amp;nbsp;cm hoog word. Die takke word 10 tot 30&amp;nbsp;mm in deursnee. Dit gee 'n melksap af wanneer dit beskadig word. Die blare is smal, vlesig en verwelk gou. Die blomhofies word omring deur diep gefraiingde groen en wit kliere wat soos kroonblare lyk, dit is 12 - 20&amp;nbsp;mm in deursnee. 

Die naam ''medusae'' verwys na [[Medusa]] se kop, wat met slange bedek was.

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
2 Euphorbia caput-medusae - Lions Head - Cape Town SA 2.jpg
Euphorbia caput-medusae (26661162425).jpg
Euphorbia caput-medusae (3771601833).jpg
Euphorbia caput-medusae (4256692293).jpg
Euphorbia caput-medusae - Signal Hill - Cape Town 4.JPG
Euphorbia caput-medusae 3.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* ''Fotogids tot die Veldblomme van Suid-Afrika'', [[John Charles Manning|John Manning]], Briza Publikasies, ISBN 978 1 920217 01 3
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=574-48 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:345941-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Euphorbia|caput-medusae]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>jeb45er4qsg3em2cuqaa38qjvas0zu6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Clifton Jones</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308755</id>
    <revision>
      <id>2812742</id>
      <parentid>2812574</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:56:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812742</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2019" sha1="3iovpfsvmmcymbcde0nb8q7xze9hdiz" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Clifton Jones
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum en ouderdom|1937|7|26}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Britanje|Brits]]
| Sterfdatum                = 
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur
| Aktiewe jare              = 1958–1994
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0427790
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Clifton Jones''' (26 Julie 1937 - 4 Junie 2025) is 'n [[Britanje|Britse]] akteur. Hy is bekend vir sy rolle in die rolprente ''The V.I.P.s'' (1963) en ''Watership Down'' (1978), en in die televisiereekse ''Space: 1999'' (1975) en ''The Professionals'' (1977).

Jones sterf op 4 Junie 2025, op die ouderdom van 87.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Clifton Jones - Space: 1999, The Professionals and Z-Cars actor - dies {{!}} Radio Times |url=https://www.radiotimes.com/tv/sci-fi/clifton-jones-space-1999-dead-newsupdate/ |access-date=2025-06-13 |website=www.radiotimes.com |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1963: ''The V.I.P.s''
* 1978: ''Watership Down''

=== Televisiereekse ===
* 1975: ''Space: 1999''
* 1977: ''The Professionals''

=== Televisierolprente ===
* 1962: ''A World Inside''
* 1976: ''Journey Through the Black Sun''

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0427790|Clifton Jones}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Jones, Clifton}}
[[Kategorie:Geboortes in 1937]]
[[Kategorie:Britse manlike akteurs van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Sterftes in 2025]]</text>
      <sha1>3iovpfsvmmcymbcde0nb8q7xze9hdiz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812799</id>
      <parentid>2812742</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:38:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812799</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2034" sha1="17tylo8x24zqr3ub8sn5p7a0zen2n95" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Clifton Jones
| Beeld                     = 
| Beeldbeskrywing           = &lt;!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --&gt;
| Beeldonderskrif           = 
| Geboortenaam              = 
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum|1937|7|26}}
| Geboorteplek              = 
| Nasionaliteit             = [[Britanje|Brits]]
| Sterfdatum                = {{SDEO|2025|6|4|1937|7|26}}
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = 
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = Akteur
| Aktiewe jare              = 1958–1994
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 0427790
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Clifton Jones''' (26 Julie 1937 - 4 Junie 2025) is 'n [[Britanje|Britse]] akteur. Hy is bekend vir sy rolle in die rolprente ''The V.I.P.s'' (1963) en ''Watership Down'' (1978), en in die televisiereekse ''Space: 1999'' (1975) en ''The Professionals'' (1977).

Jones sterf op 4 Junie 2025, op die ouderdom van 87.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Clifton Jones - Space: 1999, The Professionals and Z-Cars actor - dies {{!}} Radio Times |url=https://www.radiotimes.com/tv/sci-fi/clifton-jones-space-1999-dead-newsupdate/ |access-date=2025-06-13 |website=www.radiotimes.com |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;

== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1963: ''The V.I.P.s''
* 1978: ''Watership Down''

=== Televisiereekse ===
* 1975: ''Space: 1999''
* 1977: ''The Professionals''

=== Televisierolprente ===
* 1962: ''A World Inside''
* 1976: ''Journey Through the Black Sun''

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0427790|Clifton Jones}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Jones, Clifton}}
[[Kategorie:Geboortes in 1937]]
[[Kategorie:Britse manlike akteurs van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Sterftes in 2025]]</text>
      <sha1>17tylo8x24zqr3ub8sn5p7a0zen2n95</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Filmografie van Jack Nicholson</title>
    <ns>0</ns>
    <id>317493</id>
    <revision>
      <id>2812711</id>
      <parentid>2577217</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:12:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sobaka</username>
        <id>328</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Films */</comment>
      <origin>2812711</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39259" sha1="1a6bost8ff529qsivki079sqy3h2cgn" xml:space="preserve">[[Lêer:Jack Nicholson 2002.jpg|duimnael|Nicholson in 2002]]
[[Jack Nicholson]] is 'n Amerikaanse akteur, regisseur en draaiboekskrywer. Hy het sy filmdebuut gemaak in ''The Cry Baby Killer'' (1958). Nicholson word beskou as een van die grootste [[akteur]]s van sy generasie.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ross|first=Graeme|date=20 April 2017|title=Jack Nicholson’s twelve greatest performances|url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/jack-nicholson-s-twelve-greatest-performances-a7692461.html|work=Independent|location=London|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Chilton|first=Charlotte |date=8 Mei 2020|title=Jack Nicholson's Life in Photos|url=https://www.esquire.com/entertainment/g32301691/jack-nicholson-life-in-photos/|work=Esquire|location=New York City|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt; Hy is ook een van die mees roemryke akteurs en het kritiese lof vir sy akteurspel ontvang: sy 12 [[Oscar]] benoemings is die meeste benoemings wat tot op datum deur 'n manlike akteur ontvang is.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Singh|first=Olivia|date=13 Januarie 2020|title=26 stars with the most Oscar nominations of all time|url=https://www.insider.com/actors-with-most-oscar-nominations-2017-2#jack-nicholson-12-nominations-3-wins-3|work=Insider|location=New York City|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt; Hy het ook eerbewyse ontvang vanaf die Kennedy Center en is 'n ontvanger van die AFI toekenning vir lewenslange prestasie asook die Golden Globe Cecil B. DeMille-toekenning.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Lindlaw|first=Scott|date=3 Desember 2001|title=Jack Nicholson, others saluted at 24th Kennedy Center Honors|url=https://napavalleyregister.com/news/jack-nicholson-others-saluted-at-24th-kennedy-center-honors/article_13528910-8406-58a9-8976-d4503adddecf.html|work=Napa Valley Register|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.afi.com/laa/jack-nicholson/|title=Jack Nicholson|website=American Film Institute|location=Los Angeles|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.goldenglobes.com/person/jack-nicholson|title=Jack Nicholson|website=Golden Globe Awards|publisher=HFPA|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;

Nicholson het in die eerste dekade van sy akteursloopbaan in verskeie mindere rolle in die film- en televisiebedryf verskyn. Sy enigste noemenswaardige rol in die tyd het voorgekom in onafhanklike films. Nicholson se deurbraakrol was in ''Easy Rider'' (1969). Nicholson het daarna verskyn in ''Five Easy Pieces'' (1970). Hy het hierna in die komedie-dramafilm ''Carnal Knowledge'' (1971) gespeel. Sy rol in ''The Last Detail'' (1973) het aan hom 'n [[Cannes-rolprentfees|Cannes-toekenning vir Beste Akteur]] besorg.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Howard|first=Annie|date=10 Mei 2017|title=Cannes 2017: 19 Hollywood Stars Who Have Won Best Actor at the Fest|url=https://www.hollywoodreporter.com/lists/cannes-best-actor-winners-hollywood-995967|work=The Hollywood Reporter|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt; Vir sy rol in die film ''Chinatown'' (1974) (wat deur Roman Polanski geregisseer is) is hy bekroon met 'n [[Golden Globe]] vir Beste akteur.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.goldenglobes.com/articles/1975-drama-chinatown|title=1975 - Drama: Chinatown|last=Bizio|first=Silvia|date=15 November 2017|website=Golden Globes|publisher=Hollywood Foreign Press Association|access-date=28 Julie 2020}}&lt;/ref&gt; Hy het hierna die rol gespeel van Randle McMurphy in ''One Flew Over the Cuckoo's Nest'' (1975) wat deur [[Miloš Forman]] geregisseer is, en wat 'n toekenning vir Beste film gewen het en aan hom 'n [[Oscar]] besorg het vir Beste Akteur.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Lindsey|first=Robert|date=30 Maart 1976|title='Cuckoo's Nest' Wins Top 3 Oscars|url=https://www.nytimes.com/1976/03/30/archives/cuckoos-nest-wins-top-3-oscars.html|work=The New York Times|access-date=28 Julie 2020}}&lt;/ref&gt; In 1976 het hy gespeel in die filmverwerking (1976) van [[F. Scott Fitzgerald]] se ''The Last Tycoon'' (1941). In die jaar het hy ook saam met [[Marlon Brando]] in die ''western'' ''The Missouri Breaks'' gespeel. In 1978 het Nicholson in 'n verdere ''western'', die film ''Goin' South'' gespeel en dit ook geregisseer.

In 1980 het Nicholson die rol van Jack Torrance gespeel in [[Stanley Kubrick]] se ''The Shining''. Vir sy vertolking van die kommunis Eugene O'Neill in ''Reds'' (1981) is Nicholson met 'n BAFTA-toekenning vir Beste Akteur in 'n ondersteunende rol bekroon.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://awards.bafta.org/keyword-search?keywords=Jack+Nicholson|title=Jack Nicholson|website=BAFTA Awards|location=Londen, Verenigde Koninkryk|access-date=28 Julie 2020}}&lt;/ref&gt; Hy het 'n [[Golden Globe]]-toekenning vir Beste Ondersteunende Akteur gewen vir sy rol in ''Terms of Endearment'' (1983).&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.goldenglobes.com/film/terms-endearment|title=Terms of Endearment|website=Golden Globes|publisher=Hollywood Foreign Press Association|access-date=28 Julie 2020}}&lt;/ref&gt; Hy het later in die opvolg film hierop uit 1996, ''The Evening Star'', gespeel. Hy het saamgewerk met die regisseur [[John Huston]] in ''Prizzi's Honor'' (1985), waarvoor hy benoem is vir 'n Oscar vir Beste Akteur.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Thomas|first=Bob|date=19 Maart 1986|title=The Oscars: Mob Hitman and Gay Dreamer Vie for Actor Prize|url=https://apnews.com/20b16324b7b21d41568532d87423b1b8|work=Associated Press|location=New York Stad|access-date=28 Julie 2020}}&lt;/ref&gt; Sy rol as die fiktiewe karakter ''Francis Phelan'' in ''Ironweed'' (1987) het hom 'n verdere Oscar benoeming vir Beste Akteur besorg.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Kehr|first=Dave|date=12 Februarie 1988|title=Unrelenting Misery is Unreal in Heavy-handed 'Ironweed'|url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1988-02-12-8803290712-story.html|work=The Chicago Tribune|access-date=28 Julie 2020}}&lt;/ref&gt; Hy het hierna die rol van ''Joker'' (Jack Napier) vertolk in ''Batman'' (1989) wat deur [[Tim Burton]] geregisseer is. Nicholson het hierna gespeel ''The Two Jakes'' (1990) waarvan hy ook die regisseur was, welke 'n opvolg film was op ''Chinatown''. In 1992 het hy die rol vertolk van [[Jimmy Hoffa]] in ''Hoffa'' wat deur [[Danny DeVito]] geregisseer is.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Los Angeles Daily News|date=21 Desember 1992|title=Union of Danny DeVito and 'Hoffa' resulted in an epic film|url=https://www.baltimoresun.com/news/bs-xpm-1992-12-21-1992356027-story.html|work=The Baltimore Sun|access-date=28 Julie 2020}}&lt;/ref&gt; Dieselfde jaar het Nicholson ook verskyn in ''A Few Good Men''. Hy het weer met Burton saamgewerk op ''Mars Attacks!'' (1996). Vir sy volgende rol in ''As Good as It Gets'' (1997) het hy 'n [[Oscar]] vir Beste Akteur ontvang.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Byrge|first=Duane|date=23 Desember 2019|title='As Good As It Gets': THR's 1997 Review|url=https://www.hollywoodreporter.com/review/as-good-as-it-gets-review-movie-1997-1248806|work=The Hollywood Reporter|access-date=28 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200605130626/https://www.hollywoodreporter.com/review/as-good-as-it-gets-review-movie-1997-1248806|archive-date=5 Junie 2020}}&lt;/ref&gt; In 2006 het saam met [[Matt Damon]] en [[Leonardo DiCaprio]] gespeel in ''[[The Departed]]'' wat deur [[Martin Scorsese]] geregisseer is. Hy het ook saam met [[Morgan Freeman]] gespeel in die komediefilm ''The Bucket List'' uit 2007. Sy finale verskyning as akteur was in ''How Do You Know'' uit 2010, waarna hy na bewering afgetree het as gevolg van geheueverlies.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Child|first=Ben|date=5 September 2013|title=Jack Nicholson 'retires from acting due to memory loss'|url=https://www.theguardian.com/film/2013/sep/05/jack-nicholson-retires-memory-loss|work=The Guardian|location=Londen|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200616005502/https://www.theguardian.com/film/2013/sep/05/jack-nicholson-retires-memory-loss|archive-date=16 Junie 2020}}
&lt;/ref&gt;

==Films==
&lt;!-- Please note: do NOT use &quot;rowspans&quot; per WP:FILMOGRAPHY --&gt;
[[Lêer: Little Shop of Horrors Nicholson.JPG|duimnael|Nicholson in ''The Little Shop of Horrors'' (1960)]]
[[Lêer:Michelle Phillips and Jack Nicholson - 1971 Golden Globes.jpg|duimnael|Nicholson saam met [[Michelle Phillips]] tydens die [[28ste Golden Globe-toekenningsaand|1971 Golden Globes]]]]
[[Lêer:Jack Nicholson - 1976 (new).jpg|duimnael|Nicholson nadat hy 'n [[Oscar]] benoeming ontvang het vir sy rol in ''One Flew Over the Cuckoo's Nest'' (1975)]]
[[Lêer:DennisHopperJackNicholson.jpg|duimnael|Nicholson saam met sy medester [[Dennis Hopper]] (in 1969 se ''Easy Rider'') tydens die [[62ste Oscar-toekenningsaand|62ste Academy Awards]] in 1990]]
[[Lêer:JackNicholsonMar10.jpg|duimnael|Nicholson by die [[Hollywood Walk of Fame]] in 2010]]
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders sortable&quot;
|-
!scope=&quot;col&quot;|Jaar
!scope=&quot;col&quot;|Titel
!scope=&quot;col&quot;|Rol
!scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; |Notas
!scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; |Verw
|-
|1958
!scope=row| {{Sort|Cry Baby Killer|''The Cry Baby Killer''}}
|  {{Sort|Wallace|Jimmy Wallace}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/cry_baby_killer|title=The Cry Baby Killer|website=Rotten Tomatoes|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20190430151728/https://www.rottentomatoes.com/m/cry_baby_killer|archive-date=30 April 2019}}&lt;/ref&gt;
|-
|1960
!scope=row| ''Too Soon to Love''
| Buddy
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/too_soon_to_love|title=Too Soon to Love|website=Rotten Tomatoes|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208012538/https://www.rottentomatoes.com/m/too_soon_to_love|archive-date=8 Desember 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
|1960
!scope=row| {{Sort|Wild Ride|''The Wild Ride''}}
| {{Sort|Varron|Johnny Varron}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/the_wild_ride|title=The wild Ride|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208012508/https://www.rottentomatoes.com/m/the_wild_ride/|archive-date=8 Desember 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
|1960
!scope=row| {{Sort|Little Shop of Horrors|''The Little Shop of Horrors''}}
| {{Sort|Force|Wilbur Force}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/1012514_little_shop_of_horrors|title=The little shop of Horrors|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20190417161821/https://www.rottentomatoes.com/m/1012514_little_shop_of_horrors|archive-date=17 April 2019}}&lt;/ref&gt;
|-
|1960
!scope=row| ''Studs Lonigan''
| {{Sort|Reilly|Weary Reilly}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Thompson|first=Howard|date=15 Desember 1960|title=Screen: 'Studs Lonigan': Film Version Is Based On Farrell Trilogy|url=https://www.nytimes.com/1960/12/15/archives/screen-studs-loniganfilm-version-is-based-on-farrell-trilogy.html|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1962
!scope=row| ''The Broken Land''
| {{Sort|Brocious|Will Brocious}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/the_broken_land|title=The Broken Land|website=Rotten Tomatoes|access-date=July 6, 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1963
!scope=row| {{Sort|Raven|''The Raven''}}
| {{Sort|Bedlo|Rexford Bedlo}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/1017222_raven|title=The Raven|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1963
!scope=row| {{Sort|Terror|''The Terror''}}
| {{Sort|Duvalier|Andre Duvalier}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/the_terror_the_haunting_lady_of_the_shadows|title=The Terror (The Haunting) (The Castle of  Terror)|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1963
!scope=row| ''Thunder Island''
| align=&quot;center&quot;|—
| Skrywer
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/thunder_island|title=Thunder Island|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1964
!scope=row| ''Flight to Fury''
| {{Sort|Wickham|Jay Wickham}}
| ook die skrywer
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/flight_to_fury_1964|title=Slight to Fury|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1964
!scope=row| ''Back Door to Hell''
| Burnett
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/back_door_to_hell|title=Back Door to Hell|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1966
!scope=row| {{Sort|Shooting|''The Shooting''}}
| {{Sort|Spear|Billy Spear}}
| Ook die regisseur
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/1018885_shooting|title=The Shooting|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1966
!scope=row| ''Ride in the Whirlwind''
| Wes
| Ook die regisseur en skrywer
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/ride_in_the_whirlwind_1967|title=Ride in the Whirlwind|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1967
!scope=row| {{Sort|St. Valentine's Day Massacre|''The St. Valentine's Day Massacre''}}
| Gino
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/1019761_1019761_st_valentines_day_massacre|title=The St. Valentine's Day Massacre|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1967
!scope=row| ''Hells Angels on Wheels''
| Digter
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=27 Julie 1967|title=Hell's Angels on Wheels|url=https://www.rogerebert.com/reviews/hells-angels-on-wheels-1967|work=RogerEbert.com|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1967
!scope=row| {{Sort|Trip|''The Trip''}}
| align=&quot;center&quot;|—
| Skrywer
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/1022024_trip|title=The Trip|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1968
!scope=row| ''Psych-Out''
| Stoney
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/psychout|title=Psych-Out|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1968
!scope=row| ''Head''
| Filmregisseur in Restourant
| Cameo&lt;br/&gt;Ook regisseur en skrywer
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last= Lynskey|first=Dorian|date=28 April 2011|title=The Monkees' Head: 'Our fans couldn't even see it'|url=https://www.theguardian.com/music/2011/apr/28/monkees-head-jack-nicholson-interview|work=The Guardian|location=Londen|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/1056359_head|title=Head|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1969
!scope=row| ''Easy Rider''
| {{Sort|Hanson|George Hanson}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=King|first=Susan|date=12 Julie 2019|title=&quot;Tell Me We Haven't Blown It&quot;: Peter Fonda Reflects on 'Easy Rider' and Its Unanswered Question|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/making-easy-rider-peter-fonda-reflects-films-unanswered-question-1223889|work=The Hollywood Reporter|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=24 Oktober 2004|title=A cinematic snapshot of the '60s|url=https://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-easy-rider-1969|work=RogerEbert.com|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1970
!scope=row| ''On a Clear Day You Can See Forever''
| {{Sort|Pringle|Tad Pringle}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Canby|first=Vincent|date=18 Junie 1970|title=Screen: 'On a Clear Day You Can See Forever' Begins Its Run|url=https://www.nytimes.com/1970/06/18/archives/screen-on-a-clear-day-you-can-see-forever-begins-its-run.html|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1970
!scope=row| {{Sort|Rebel Rousers|''The Rebel Rousers''}}
| Bunny
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/rebel_rousers|title=Rebel Rousers|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1970
!scope=row| ''Five Easy Pieces''
| {{Sort|Dupea|Robert Eroica Dupea}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=16 Maart 2003|title=Five Easy Pieces|url=https://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-five-easy-pieces-1970|work=RogerEbert.com|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1971
!scope=row| ''Carnal Knowledge''
| {{Sort|Fuerst|Jonathan Fuerst}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=6 Julie 1971|title=Carnal Knowledge|url=https://www.rogerebert.com/reviews/carnal-knowledge-1971|work=RogerEbert.com|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/carnal_knowledge|title=Carnal Knowledge|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1971
!scope=row| {{Sort|Safe Place|''A Safe Place''}}
| Mitch
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Canby|first=Vincent|date=16 Oktober 1971|title=Safe Place':Work by Henry Jaglom Stars Tuesday Weld|url=https://www.nytimes.com/1971/10/16/archives/safe-placework-by-henry-jaglom-stars-tuesday-weld.html|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1971
!scope=row| ''Drive, He Said''
| align=&quot;center&quot;|—
| Regisseur en skrywer
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=1 Januarie 1972|title=Drive, He Said|url=https://www.rogerebert.com/reviews/drive-he-said-1972|work=RogerEbert.com|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1972
!scope=row| {{Sort|King of Marvin Gardens|''The King of Marvin Gardens''}}
| {{Sort|Staebler|David Staebler}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=1 Januarie 1972|title=The King of Marvin Gardens|url=https://www.rogerebert.com/reviews/the-king-of-marvin-gardens-1972|work=RogerEbert.com|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1973
!scope=row| {{Sort|Last Detail|''The Last Detail''}}
| {{Sort|Buddusky|Signalman 1st Class Billy L. &quot;Badass&quot; Buddusky}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Canby|first=Vincent|date=24 Februarie 1974|title=There's No Doubt—Jack Nicholson Is a Major Star|url=https://www.nytimes.com/1974/02/24/archives/theres-no-doubtjack-nicholson-is-a-major-star-jack-nicholson.html|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/last_detail|title=The Last Detail|website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1974
!scope=row| ''Chinatown''
| {{Sort|Gittes|J. J. &quot;Jake&quot; Gittes}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Frankel|first=Glenn|date=7 Februarie 2020|title=The men who made ‘Chinatown’ unforgettable|url=https://www.washingtonpost.com/outlook/the-men-who-made-chinatown-unforgettable/2020/02/06/dac54a24-2116-11ea-86f3-3b5019d451db_story.html|work=The Washington Post|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1975
!scope=row| {{Sort|Passenger|''The Passenger''}}
| {{Sort|Locke|David Locke}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Dargis|first=Manohla|date=28 Oktober 2005|title=Antonioni's Characters Escape Into Ambiguity and Live (Your View Here) Ever After|url=https://www.nytimes.com/2005/10/28/movies/antonionis-characters-escape-into-ambiguity-and-live-your-view-here-ever-after.html|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1975
!scope=row| {{Sort|Fortune|''The Fortune''}}
| {{Sort|Sullivan|Oscar Sullivan}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Canby|first=Vincent|date=21 Mei 1975|title=Nichols's 'Fortune' Is Old-Time Farce|url=https://www.nytimes.com/1975/05/21/archives/nicholss-fortune-is-oldtime-farce.html|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/fortune|title=The Fortune|date= |website=Rotten Tomatoes|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1975
!scope=row| ''One Flew Over the Cuckoo's Nest''
| {{Sort|McMurphy|Randle Patrick &quot;Mac&quot; McMurphy}}
| Oscar vir Beste Akteur in 'n Leidende Rol
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |date=11 April 2017|title=Michael Douglas: how we made One Flew Over the Cuckoo’s Nest|url=https://www.theguardian.com/film/2017/apr/11/michael-douglas-and-louise-fletcher-how-we-made-one-flew-over-the-cuckoos-nest-interview|work=The Guardian|location=London|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200618163638/https://www.theguardian.com/film/2017/apr/11/michael-douglas-and-louise-fletcher-how-we-made-one-flew-over-the-cuckoos-nest-interview|archive-date=18 Junie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1975
!scope=row| ''Tommy''
| {{Sort|Spesialis|Die Spesialis}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Bradshaw|first=Peter|date=November 22, 2019|title=Tommy review – Ken Russell's mad rock opera pinballs back into cinemas|url=https://www.theguardian.com/film/2019/nov/22/tommy-review-ken-russells-the-who-rock-opera-pinball-wizard|work=The Guardian|location=London|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1976
!scope=row| {{Sort|Missouri Breaks|''The Missouri Breaks''}}
| {{Sort|Logan|Tom Logan}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Canby|first=Vincent|date=20 Mei 1976|title='Missouri Breaks,' Offbeat Western|url=https://www.nytimes.com/1976/05/20/archives/missouri-breaks-offbeat-western.html|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1976
!scope=row| {{Sort|Last Tycoon|''The Last Tycoon''}}
| Brimmer
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Farber|first=Stephen|date=21 Maart 1976|title=Hollywood Takes On The Last Tycoon'|url=https://www.nytimes.com/1976/03/21/archives/hollywood-takes-on-the-last-tycoon.html|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1978
!scope=row| ''Goin' South''
| {{Sort|Moon|Henry Lloyd Moon}}
| Ook die regisseur
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Variety Staff|date=December 31, 1977|title=Goin' South|url=https://variety.com/1977/film/reviews/goin-south-2-1200424251/|work=Variety|location=Los Angeles|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1980
!scope=row| {{Sort|Shining|''The Shining''}}
| {{Sort|Torrance|Jack Torrance}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Tobias|first=Scott|date=23 Mei 2020|title=The Shining at 40: will we ever fully understand what it all means?|url=https://www.theguardian.com/film/2020/may/23/the-shining-at-40-will-we-ever-fully-understand-what-it-all-means|work=The Guardian|location=Londen|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200625062903/https://www.theguardian.com/film/2020/may/23/the-shining-at-40-will-we-ever-fully-understand-what-it-all-means|archive-date=25 Junie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1981
!scope=row| {{Sort|Postman Always Rings Twice|''The Postman Always Rings Twice''}}
| {{Sort|Chambers|Frank Chambers}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Canby|first=Vincent|date=20 Maart 1981|title='A New 'Postman Always Rings Twice'|url=https://www.nytimes.com/1981/03/20/movies/a-new-postman-always-rings-twice.html|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1981
!scope=row| ''Reds''
| {{Sort|O'Neill|[[Eugene O'Neill]]}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=1 Januarie 1981|title=Reds|url=https://www.rogerebert.com/reviews/reds-1981|work=RogerEbert.com|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1982
!scope=row| {{Sort|Border|''The Border''}}
| {{Sort|Smith|Charlie Smith}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Canby|first=Vincent|date=29 Januarie 1982|title=Jack Nicholson in the 'Border'|url=https://www.nytimes.com/1982/01/29/movies/jack-nicholson-in-the-border.html|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1983
!scope=row| ''Terms of Endearment''
| {{Sort|Breedlove|Garrett Breedlove}}
| Oscar vir Beste Akteur in 'n Leidende Rol
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Canby|first=Vincent|date=4 Desember 1983|title=Talented Actors Enrich a Fine Script|url=https://archive.nytimes.com/www.nytimes.com/packages/html/movies/bestpictures/endearment-ar2.html?scp=7&amp;sq=actors&amp;st=cse|work=The New York Times|access-date=6 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1985
!scope=row| ''Prizzi's Honor''
| {{Sort|Partanna|Charley Partanna}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Canby|first=Vincent|date=14 Junie 1985|title=Film: 'Prizzi's Honor' by Huston, with Nicholson|url=https://www.nytimes.com/1985/06/14/movies/film-prizzi-s-honor-by-huston-with-nicholson.html|work=The New York Times|access-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1986
!scope=row| ''Heartburn''
| {{Sort|Forman|Mark Forman}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Goodman|first=Walter|date=25 Julie 1986|title=Screen: 'Heartburn,' Streep and Nicholson|url=https://www.nytimes.com/1986/07/25/movies/screen-heartburn-streep-and-nicholson.html|work=The New York Times|access-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1987
!scope=row| {{Sort|Witches of Eastwick|''The Witches of Eastwick''}}
| {{Sort|Van Horne|Daryl Van Horne}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Chaney|first=Jen|date=30 Oktober 2017|title=The Witches of Eastwick Is a Fascinating Movie to Watch Post-Weinstein|url=https://www.vulture.com/2017/10/the-witches-of-eastwick-30-years-later.html|work=Vulture|location=New York City|access-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1987
!scope=row| ''Broadcast News''
| {{Sort|Rorich|Bill Rorich}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=16 Desember 1987|title=Broadcast News|url=https://www.rogerebert.com/reviews/broadcast-news-1987|work=RogerEbert.com|access-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Slovik|first=Matt|date=1998|title='Broadcast News'|url=https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/movies/features/dcmovies/broadcastnews.htm|work=The Washington Post|access-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1987
!scope=row| ''Ironweed''
| {{Sort|Phelan|Francis Phelan}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=12 Februarie 1988|title=Ironweed|url=https://www.rogerebert.com/reviews/ironweed-1988|work=RogerEbert.com|access-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1989
!scope=row| ''Batman''
| {{Sort|Napier|Jack Napier / The Joker}}{{efn|group=note|Napier word The Joker.&lt;ref name=&quot;batman&quot;/&gt;}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;batman&quot;&gt;{{cite news |last=Meslow|first=Scott|date=7 Februarie 2018|title=Do Tim Burton’s Batman Movies Hold Up?|url=https://www.gq.com/story/do-tim-burtons-batman-movies-hold-up|work=GQ|access-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1990
!scope=row| {{Sort|Two Jakes|''The Two Jakes''}}
| {{Sort|Gittes|J. J. &quot;Jake&quot; Gittes}}
| Ook die regisseur 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=10 Augustus 1990|title=The Two Jakes|url=https://www.rogerebert.com/reviews/the-two-jakes-1990|work=RogerEbert.com|access-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1992
!scope=row| ''Man Trouble''
| {{Sort|Bliss|Harry Bliss}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Siskel|first=Gene|date=24 Julie 1992|title=Nicholson, Barkin Are Wasted in Flimsy 'Man Trouble'|url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1992-07-24-9203060619-story.html|work=The Chicago Tribune|access-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/m/man_trouble|title=Man Trouble|website=Rotten Tomatoes|access-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1992
!scope=row| {{Sort|Few Good Men|''A Few Good Men''}}
| {{Sort|Jessup|Kolonel Nathan R. Jessup}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news|last=Holub|first=Christian|date=1 September 2018|title=Jack Nicholson gave the same great performance over seven takes in A Few Good Men|url=https://ew.com/movies/2018/09/01/rob-reiner-couch-surfing-a-few-good-men/|work=Entertainment Weekly|access-date=4 Julie 2020|archive-date= 5 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200705030154/https://ew.com/movies/2018/09/01/rob-reiner-couch-surfing-a-few-good-men/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|1992
!scope=row| ''Hoffa''
| {{Sort|Hoffa|Jimmy Hoffa}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Bailey|first=Jason|date=10 Januarie 2020|title=Hoffa vs. Hoffa: How Two Actors Found Their Character|url=https://www.nytimes.com/2020/01/10/movies/hoffa-pacino-nicholson.html|work=The New York Times|access-date=4 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200716205626/https://www.nytimes.com/2020/01/10/movies/hoffa-pacino-nicholson.html|archive-date=16 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1994
!scope=row| ''Wolf''
| {{Sort|Randall|Will Randall}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=17 Junie 1994|title=Wolf|url=https://www.rogerebert.com/reviews/wolf-1994|work=RogerEbert.com|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200703034845/https://www.rogerebert.com/reviews/wolf-1994|archive-date=3 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1995
!scope=row| {{Sort|Crossing Guard|''The Crossing Guard''}}
| {{Sort|Gale|Freddy Gale}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Hinson|first=Hal|date=1 Desember 1995|title='Crossing Guard'|url=https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/movies/videos/crossingguardrhinson_c03a13.htm|work=The Washington Post|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200402153928/https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/movies/videos/crossingguardrhinson_c03a13.htm|archive-date=2 April 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1996
!scope=row| ''Blood and Wine''
| {{Sort|Gates|Alex Gates}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Wilmington|first=Michael|date=21 Februarie 1997|title='Blood &amp; Wine' Mix Well For Nicholson|url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1997-02-21-9702210249-story.html|work=The Chicago Tribune|access-date=2 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1996
!scope=row| {{Sort|Evening Star|''The Evening Star''}}
| {{Sort|Breedlove|Garrett Breedlove}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=27 Desember 1996|title=The Evening Star|url=https://www.rogerebert.com/reviews/the-evening-star-1996|work=RogerEbert.com|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200704083828/https://www.rogerebert.com/reviews/the-evening-star-1996|archive-date=4 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1996
!scope=row| ''Mars Attacks!''
| {{Sort|Dale|President James Dale / Art Land}}{{efn|group=note|Nicholson speel twee aparte karakters.&lt;ref name=&quot;mars&quot;/&gt;}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Kaltenbach|first=Chris|date=13 Desember 1996|title='Mars Attacks!' crashes to earth|url=https://www.baltimoresun.com/news/bs-xpm-1996-12-13-1996348023-story.html|work=The Baltimore Sun|access-date=July 2, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20190407114106/https://www.baltimoresun.com/news/bs-xpm-1996-12-13-1996348023-story.html|archive-date=7 April 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;mars&quot;&gt;{{cite news |last=Ebert Roger|first= |date=13 Desember 1996|title=Mars Attacks!|url=https://www.rogerebert.com/reviews/mars-attacks-1996|work=RogerEbert.com|access-date=6 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200615030823/https://www.rogerebert.com/reviews/mars-attacks-1996|archive-date=15 Junie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1997
!scope=row| ''As Good as It Gets''
| {{Sort|Udall|Melvin Udall}}
|Oscar vir Beste Akteur in 'n leidende rol
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Setoodeh|first=Ramin|date=3 Maart 2018|title=‘As Good As It Gets’ Turns 20: Helen Hunt, James L. Brooks, Greg Kinnear Share Secrets of an Oscars Winner|url=https://variety.com/2018/film/news/as-good-as-it-gets-turns-20-helen-hunt-james-l-brooks-greg-kinnear-jack-nicholson-1202716058/|work=Variety|location=Los Angeles|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20190810185923/https://variety.com/2018/film/news/as-good-as-it-gets-turns-20-helen-hunt-james-l-brooks-greg-kinnear-jack-nicholson-1202716058/|archive-date=10 Augustus 2019}}&lt;/ref&gt;
|-
|2001
!scope=row| {{Sort|Pledge|''The Pledge''}}
| {{Sort|Black|Jerry Black}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=18 Junie 2012|title=&quot;There are such devils.&quot;|url=https://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-the-pledge-2001|work=RogerEbert.com|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200429231707/https://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-the-pledge-2001|archive-date=29 April 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2002
!scope=row| ''About Schmidt''
| {{Sort|Schmidt|Warren R. Schmidt}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Rechtshaffen|first=Michael|date=13 Desember 2018|title='About Schmidt': THR's 2002 Review|url=https://www.hollywoodreporter.com/review/schmidt-review-2002-movie-1166888|work=The Hollywood Reporter|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200703010330/https://www.hollywoodreporter.com/review/schmidt-review-2002-movie-1166888|archive-date=3 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2003
!scope=row| ''Anger Management''
| {{Sort|Rydell|Dr. Buddy Rydell}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ebert|first=Roger|date=11 April 2003|title=Anger Management|url=https://www.rogerebert.com/reviews/anger-management-2003|work=RogerEbert.com|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20191230063335/https://www.rogerebert.com/reviews/anger-management-2003|archive-date=30 Desember 2019}}&lt;/ref&gt;
|-
|2003
!scope=row| ''Something's Gotta Give''
| {{Sort|Sanborn|Harry Sanborn}}
| 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Scott|first=A. O.|date=12 Desember 2003|title=Film Review; Weep, and the World Laughs Hysterically|url=https://www.nytimes.com/2003/12/12/movies/film-review-weep-and-the-world-laughs-hysterically.html|work=The New York Times|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200703014000/https://www.nytimes.com/2003/12/12/movies/film-review-weep-and-the-world-laughs-hysterically.html|archive-date=3 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2006
!scope=row| {{Sort|Departed|''The Departed''}}
| {{Sort|Costello|Francis &quot;Frank&quot; Costello}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Kotler|first=Steven|date=19 Januarie 2007|title=Jack Nicholson, ‘The Departed’|url=https://variety.com/2007/film/awards/jack-nicholson-the-departed-1117955419/|work=Variety|location=Los Angeles|access-date=2 Julie 2020|author1-link=Steven Kotler
|archive-url=https://web.archive.org/web/20200703012119/https://variety.com/2007/film/awards/jack-nicholson-the-departed-1117955419/|archive-date=3 Julie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2007
!scope=row| {{Sort|Bucket List|''The Bucket List''}}
| {{Sort|Cole|Edward Cole}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Holden|first=Stephen|date=25 Desember 2007|title=For Geezers Gone Wild, Too Little, Too Late|url=https://www.nytimes.com/2007/12/25/movies/25buck.html|work=The New York Times|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20191021003207/https://www.nytimes.com/2007/12/25/movies/25buck.html|archive-date=21 Oktober 2019}}&lt;/ref&gt;
|-
|2010
!scope=row| ''How Do You Know''
| {{Sort|Madison|Charles Madison}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Bradshaw|first=Peter|date=January 27, 2011|title=How Do You Know – review|url=https://www.theguardian.com/film/2011/jan/27/how-do-you-know-review|work=The Guardian|location=Londen|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200206235149/https://www.theguardian.com/film/2011/jan/27/how-do-you-know-review|archive-date=6 Februarie 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2010
!scope=row| ''I'm Still Here''
| {{Sort|Nicholson|Jack Nicholson}}
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Brooks|first=Peter|date=6 September 2010|title=I'm Still Here - review|url=https://www.theguardian.com/film/2010/sep/06/still-here-film-review|work=The Guardian|location=London|access-date=2 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20100820193853/http://www.magpictures.com/profile.aspx?id=c710ff64-f3eb-42e4-bda1-b8e811cf4301|archive-date=2010-08-20}}&lt;/ref&gt;
|}

==Televisie==
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders sortable&quot;
|-
!scope=&quot;col&quot;|Jaar
!scope=&quot;col&quot;|Titel
!scope=&quot;col&quot;|Rol
!scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; |Notas
!scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; |Verw
|-
|1956
!scope=row| ''NBC Matinee Theater''
| Musikant se seun
| Episode: &quot;Are You Listening?&quot;
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;bio&quot;/&gt;
|-
|1960
!scope=row| ''Mr. Lucky''
| Martin
| Episode: &quot;Operation Fortuna?&quot;
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;bio&quot;/&gt;
|-
|1960
!scope=row| {{Sort|Barbara Stanwyck Show|''The Barbara Stanwyck Show''}}
| Bud
| Episode: &quot;The Mink Coat&quot;
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;bio&quot;/&gt;
|-
|1961
!scope=row| ''Tales of Wells Fargo''
| {{Sort|Washburn|Tom Washburn}}
| Episode: &quot;That Washburn Girl&quot;
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;bio&quot;/&gt;
|-
|1961
!scope=row| ''Sea Hunt''
| {{Sort|Stark|John Stark}}
| Episode: &quot;Round Up&quot;
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;bio&quot;/&gt;
|-
|1961
!scope=row| ''Bronco''
| {{Sort|Doolin|Bob Doolin}}
| Episode: &quot;The Equalizer&quot;
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;bio&quot;/&gt;
|-
|1962
!scope=row| ''Hawaiian Eye''
| {{Sort|Morgan|Tony Morgan}}
| Episode: &quot;Total Eclipse&quot;
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;bio&quot;/&gt;
|-
|1966
!scope=row| ''Dr. Kildare''
| {{Sort|Angel|Jaime Angel}}
| 4 episodes
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;bio&quot;/&gt;
|-
|1966–67
!scope=row| {{Sort|Andy Griffith Show|''The Andy Griffith Show''}}
| {{Sort|Jenkins|Marvin Jenkins / Mr. Garland}}
| 2 episodes
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;Rotten&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.rottentomatoes.com/celebrity/jack_nicholson|title=Jack Nicholson|website=Rotten Tomatoes|access-date=July 6, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200712181424/https://www.rottentomatoes.com/celebrity/jack_nicholson|archive-date=July 12, 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|1967
!scope=row| {{Sort|Guns of Will Sonnett|''The Guns of Will Sonnett''}}
| {{Sort|Murdock|Tom Murdock}}
|Episode: &quot;A Son for a Son&quot;
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;bio&quot;&gt;{{cite book |last=Eliot|first=Mark|date=2019|title=Jack Nicholson, la biografía|trans-title=Jack Nicholson, the biography|url=https://books.google.com/books?id=sxYnDQAAQBAJ&amp;pg=PT425&amp;lpg=PT425&amp;dq=jack+nicholson+the+guns+of+will+sonnett+tom+murdock&amp;source=bl&amp;ots=9PZUIe7pWx&amp;sig=ACfU3U1vjsdIAw4nSHfPEcqUX4wGUsMFrg&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi3pJyXmbnqAhUEQawKHRIWCV8Q6AEwD3oECAoQAQ#v=onepage&amp;q=jack%20nicholson%20the%20guns%20of%20will%20sonnett%20tom%20murdock&amp;f=false|language=Spaans|publisher=Penguin Random House|isbn=9788426403872}}&lt;/ref&gt;
|-
|1986
!scope=row| ''Elephant's Child''
| Verteller (stem)
| Televisie 
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref&gt;{{cite news |last=Rosenblum|first=Constance|date=26 Julie 1987|title=Home Video; Children|url=https://www.nytimes.com/1987/07/26/arts/home-video-children-544587.html|work=The New York Times|access-date=4 Julie 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20171106002706/https://www.nytimes.com/1987/07/26/arts/home-video-children-544587.html|archive-date=6 November 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
|2016
!scope=row| ''The Fight Game With Jim Lampley''
| Homself
|
|style=&quot;text-align:center;&quot;|&lt;ref name=&quot;Rotten&quot;/&gt;
|}

==Notas==
{{notelist|group=note}}

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Eksterne skakels==
* {{IMDb name|197}}
* [https://www.rottentomatoes.com/celebrity/jack_nicholson Jack Nicholson] op [[Rotten Tomatoes]]

{{Normdata}}</text>
      <sha1>1a6bost8ff529qsivki079sqy3h2cgn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Borste</title>
    <ns>0</ns>
    <id>317768</id>
    <revision>
      <id>2812827</id>
      <parentid>2681698</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:30:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Menopouse */</comment>
      <origin>2812827</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12286" sha1="498zly81ey3l49ypyt7kjopvildzlp8" xml:space="preserve">:''Hierdie artikel gaan oor kliere by primate. Vir ’n artikel oor die toraks, sien [[Bors]].''
[[Beeld:Weibliche brust en.jpg|thumb|240px|Die vroulike borste.]]
Die '''borste''' is twee uitsteeksels aan die boonste deel van die [[torso]] van [[Primaat|primate]]. By vroue dien dit as die [[melkklier]]e, wat [[melk]] vervaardig en afskei waarmee babas gevoed word,&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.merriam-webster.com/dictionary/breast |title = Breast – Definition of breast by Merriam-Webster |work = merriam-webster.com |accessdate = 21 Oktober 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150906013636/http://www.merriam-webster.com/dictionary/breast |archive-date = 6 September 2015 |url-status = live |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt; en staan dit ook bekend as '''buuste'''. Beide vroue en mans ontwikkel borste uit dieselfde [[embrio]]logiese [[weefsel]]. Tydens [[puberteit]] veroorsaak [[estrogeen]] en [[Groeihormoon|groeihormone]] borsontwikkeling by menslike vroue, en in ’n mindere mate by ander primate. Borsontwikkeling by ander vroulike primate kom gewoonlik voor wanneer hulle dragtig is.

Onderhuidse [[vet]] bedek en omhul ’n netwerk van buise wat by die [[tepel]]s bymekaarkom, en hierdie weefsel gee aan die borste hulle vorm en grootte. Aan die einde van die buise is lobbe, of trosse alveole (sakkies), waar melk vervaardig en gestoor word in reaksie op [[Hormoon|hormonale]] tekens.&lt;ref name=SEER&gt;{{cite web |title = SEER Training: Breast Anatomy |url = http://training.seer.cancer.gov/breast/anatomy/ |publisher = National Cancer Institute |accessdate = 9 Mei 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20120502155537/http://training.seer.cancer.gov/breast/anatomy/ |archive-date = 2 Mei 2012 |url-status = live |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt; Gedurende [[swangerskap]] reageer die borste op ’n ingewikkelde wisselwerking van hormone, insluitende estrogene, progesterone en [[prolaktien]] wat die voltooiing van hulle ontwikkeling bewerkstellig in voorbereiding vir laktasie en borsvoeding.

Benewens hulle belangrikste funksie om voeding aan babas te verskaf, het vroueborste sosiale en seksuele eienskappe. Borste kom voor in antieke en moderne [[beeldhouwerk]], [[kuns]] en [[fotografie]]. Hulle kan prominent wees in die waarneming van ’n vrou se liggaam en seksuele aanloklikheid. Sommige kulture vereenselwig borste met [[seksualiteit]] en beskou die ontbloting van borste in die openbaar as onbetaamlik. Borste, veral tepels, is ’n [[Seksuele opwekking|erogene sone]].

==Anatomie==
[[Beeld:Breast anatomy normal scheme.png|thumb|180px|Die bors: ’n deursnee van die melkklier. {{Ordelys|Borswand |Pectoralis-spiere |Buise |[[Tepel]] |[[Areola]] |Melkbuis | Vetweefsel |Vel}}]]

In vroue lê die borste oor die pectoralis major-spiere en strek gewoonlik van die vlak van die tweede rib tot by die vlak van die sesde rib aan die voorkant van die [[ribbekas]]; vroueborste bedek dus ’n groot deel van die [[bors]] en borswande. Aan die voorkant van die bors kan die weefsel van die vrouebors strek van die [[sleutelbeen]] tot by die middel van [[borsbeen]]. Aan die kante van die bors kan die vroueborsweefsel strek tot in die armholte en selfs tot by die latissimus dorsi-spiere. As ’n melkklier bestaan die borste uit verskillende lae weefsel wat die laktasiefunksie van die borste beïnvloed.&lt;ref name=GRAYS2005&gt;{{cite book |last = Drake |first = Richard L. |title = Gray's anatomy for students |year = 2005 |publisher = Elsevier/Churchill Livingstone |location = Philadelphia |isbn = 978-0-8089-2306-0 |author2 = Vogl, Wayne |author3 = Tibbitts, Adam W.M. Mitchell |others = illustrasies deur Richard Richardson, Paul }}&lt;/ref&gt;{{rp|115}}

[[morfologie (biologie)|morfologie]]s is vroueborste traanvormig.&lt;ref name=&quot;love_c1&quot;&gt;{{cite book|last1=Love|first1=Susan M.|title=Dr. Susan Love's Breast Book|date=2015|publisher=Da Capo Press|location=U.S.A.|isbn=978-07382-1821-2|edition=6|chapter=1}}&lt;/ref&gt; Die boonste weefsellaag word van die vel geskei deur vetweefsel van 0,5-2,5&amp;nbsp;cm dik. Die volwasse vrou se borste bevat 14 tot 18 onreëlmatige melkafskeidende lobbe wat by die tepel bymekaarkom. Die melkbuise van 2-4,5&amp;nbsp;mm word omring deur digte [[bindweefsel]] wat die kliere ondersteun. Melk kom by die tepels uit die bors; die tepels word omring deur ’n gepigmenteerde area van die vel wat die [[areola]] genoem word. Die grootte van die areola wissel in ’n groot mate van vrou tot vrou. Die areola bevat sweetkliere wat ’n olierige vloeistof afskei om die tepel tydens borsvoeding te beskerm.&lt;ref name=stoppler&gt;{{cite web |last1 = Stöppler |first1 = Melissa Conrad |title = Breast Anatomy |url = http://www.medicinenet.com/breast_anatomy/article.htm |accessdate = 28 Junie 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150627065040/http://www.medicinenet.com/breast_anatomy/article.htm |archive-date = 27 Junie 2015 |url-status = live |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt; Vlugtige verbindings in die afskeiding kan ook dien as ’n stimulus vir die baba se aptyt.&lt;ref&gt;{{cite journal |doi = 10.1371/journal.pone.0007579 |ref = harv |title = The Secretion of Areolar (Montgomery's) Glands from Lactating Women Elicits Selective, Unconditional Responses in Neonates |year = 2009 |editor1-last = Hausberger |editor1-first = Martine |last1 = Doucet |first1 = Sébastien |last2 = Soussignan |first2 = Robert |last3 = Sagot |first3 = Paul |last4 = Schaal |first4 = Benoist |journal = PLOS ONE |volume = 4 |issue = 10 |pages = e7579 |pmid = 19851461 |pmc = 2761488 |bibcode = 2009PLoSO...4.7579D }}&lt;/ref&gt;

Die afmetings en gewig van borste wissel aansienlik van vrou tot vrou. ’n Klein tot medium bors weeg 500&amp;nbsp;g of minder, en ’n groot bors kan tot sowat 750 tot 1&amp;nbsp;000&amp;nbsp;g of meer weeg. Die klier- en bindweefsel in borste verskil ook. Die verhouding tuusen vet en weefsel bepaal die digtheid of fermheid van die bors. Gedurende ’n vrou se leeftyd verander die borste se grootte, vorm en gewig vanweë hormonale veranderings tydens puberteit, die [[menstruasie]]siklus, swangerskap, borsvoeding en [[menopouse]].&lt;ref&gt;Pamplona DC, de Abreu Alvim C. Breast Reconstruction with Expanders and Implants: a Numerical Analysis. Artificial Organs 8 (2004), pp. 353–356.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |last1 = Grassley |first1 = JS |year = 2002 |title = Breast Reduction Surgery: What every Woman Needs to Know |journal = Lifelines |volume = 6 |issue = 3 |pages = 244–249 |doi = 10.1111/j.1552-6356.2002.tb00088.x |pmid = 12078570 }}&lt;/ref&gt;

==Ontwikkeling==
Die borste is hoofsaaklik saamgestel uit vet-, spier- en bindweefsel.&lt;ref name=&quot;yen&quot;&gt;{{citation |title = Yen &amp; Jaffe's Reproductive Endocrinology |url = https://www.elsevier.com/books/yen-and-jaffes-reproductive-endocrinology/strauss/978-1-4160-4907-4 |author = Robert L. Barbieri |doi = 10.1016/B978-1-4160-4907-4.00010-3 |edition = 6th |publisher = Elsevier |date = 2009 |journal = Yen |pages = 235–248 |isbn = 978-1-4160-4907-4 |access-date = 6 Maart 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180306142739/https://www.elsevier.com/books/yen-and-jaffes-reproductive-endocrinology/strauss/978-1-4160-4907-4 |archive-date = 6 Maart 2018 |url-status = live |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt; Omdat hierdie weefsels hormoonreseptore het,&lt;ref name=&quot;yen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;gland activation&quot;&gt;{{citation |title = Hormone Action in the Mammary Gland |author1 = Brisken |author2 = Malley |doi = 10.1101/cshperspect.a003178 |date = 2 Desember 2010 |pmid = 20739412 |pmc = 2982168 |volume = 2 |issue = 12 |journal = Cold Spring Harb Perspect Biol |pages = a003178 }}&lt;/ref&gt; verander hulle grootte en volume na gelang van hormoonveranderings, veral gedurende telarg (die begin van borsontwikkeling), menstruasie (eierproduksie), swangerskap (voortplanting), laktasie (voeding) en menopouse (die einde van menstruasie).

===Puberteit===
[[Beeld:Female breasts five Tanner stages.jpg|thumb|180px|Borsontwikkeling gedurende puberteit word gemeet met die [[Tannerskaal]] van vyf stappe.]]

Die morfologiese struktuur van menslike borste is tot met puberteit identies by seuns en meisies. By meisies in die telargstadium, wanneer borste begin ontwikkel, bevorder geslagshormone (veral estrogeen) en groeihormone die groei en ontwikkeling van die borste. In dié tyd word die melkkliere groter en begin dit op die bors rus. Die ontwikkelingsfases van sekondêre geslagseienskappe (borste, [[skaamhare]], ens.) word geïllustreer deur die vyf fases van die [[Tannerskaal]].&lt;ref name=&quot;A.R.Greenbaum&quot;&gt;{{cite journal |vauthors = Greenbaum AR, Heslop T, Morris J, Dunn KW |title = An Investigation of the Suitability of Bra fit in Women Referred for Reduction Mammaplasty |journal = British Journal of Plastic Surgery |volume = 56 |issue = 3 |pages = 230–6 |date = April 2003 |pmid = 12859918 |doi = 10.1016/S0007-1226(03)00122-X }}&lt;/ref&gt;

Tydens telarg is die ontwikkelende borste soms nie ewe groot nie; gewoonlik is die linkerbors effens groter. Dit is van verbygaande aard en statisties normaal in die fisieke en seksuele ontwikkeling van vroue.&lt;ref name=&quot;asymmetry&quot;&gt;{{cite journal |author = Loughry CW |title = Breast Volume Measurement of 598 Women using Biostereometric Analysis |journal = Annals of Plastic Surgery |year = 1989 |volume = 22 |issue = 5 |pages = 380–385 |doi = 10.1097/00000637-198905000-00002 |pmid = 2729845 |display-authors = 1 |last2 = Sheffer |first2 = Daniel B. |last3 = Price |first3 = Thomas E. |last4 = Einsporn |first4 = Richard L. |last5 = Bartfai |first5 = Ronald G. |last6 = Morek |first6 = Wayne M. |last7 = Meli |first7 = Nancy M. }}&lt;/ref&gt; 

Sowat twee jaar ná die begin van puberteit (’n meisie se eerste menstruasiesiklus), stimuleer estrogeen en groeihormone die ontwikkeling en groei van die borste se vet en weefsel. Dit duur sowat vier jaar, totdat die finale vorm van die borste (grootte, volume, digtheid) op sowat 21 jaar vasgestel is. Borsontwikkeling in meisies begin met puberteit, in teenstelling met ander primate, waarby dit net gedurende laktasie gebeur.&lt;ref name=&quot;stoppler&quot; /&gt;

===Menstruasiesiklus===
Gedurende die menstruasiesiklus word die borste vergroot deur premenstruele waterretensie en tydelike groei.&lt;ref name=&quot;mlpswelling&quot;&gt;{{citation |title = Breast – premenstrual tenderness and swelling |url = https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003153.htm |publisher = A.D.A.M. |date = Mei 2012 |access-date = 21 Maart 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160705060104/https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003153.htm |archive-date = 5 Julie 2016 |url-status = live |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt;

===Swangerskap en borsvoeding===
Die borste is eers met die vrou se eerste swangerskap heeltemal volgroeid.{{sfn | Lawrence | 2016 | p=34}} Veranderings aan die borste is een van die eerste tekens van swangerskap. Die borste word groter, die areola word groter en donkerder, die kliere in die areola word groter en are word soms sigbaarder. Teerheid van die borste is algemeen gedurende swangerskap, veral in die eerste trimester.

Swangerskap verhoog die vlakke van die hormoon prolaktien, wat ’n groot rol speel in melkvervaardiging. Melkvervaardiging word egter onderduk deur die hormone progesteroon en estrogeen tot ná die geboorte, wanneer die vlakke van dié twee hormone val.&lt;ref name=&quot;NCBI Bookshelf 2008&quot;&gt;{{cite web | title=The physiological basis of breastfeeding | website=NCBI Bookshelf | date=5 November 2008 | url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK148970/ | access-date=13 Februarie 2018 | archive-url=https://web.archive.org/web/20180119051121/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK148970/ | archive-date=19 Januarie 2018 | url-status=live | df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;

===Menopouse===
Met menopouse kom atrofie (of wegkwyning) van die borste voor. Die borste kan kleiner word wanneer die vlakke van sirkulerende estrogeen daal. Die weefsel en melkkliere begin ook krimp. Die grootte van die borste kan ook afneem of toeneem in reaksie op wisselings in die vrou se massa (gewig). Rekmerke in die vel kan voorkom vanweë die toe- en afname in die grootte en volume van die borste gedurende ’n vrou se leeftyd.

==Verwysings==
{{Verwysings|4}}

==Skakels==
{{CommonsKategorie-inlyn|Breasts}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Breast}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Geslagsorgane]]
[[Kategorie:Ginekologie]]</text>
      <sha1>498zly81ey3l49ypyt7kjopvildzlp8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bosveldklipels</title>
    <ns>0</ns>
    <id>332770</id>
    <revision>
      <id>2812828</id>
      <parentid>2609689</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:35:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812828</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4568" sha1="oocvfthlij5c03kwji9heyxhqydi1bp" xml:space="preserve">{{Taksoboks
|name = Bosveldklipels
|image =Psydrax livida, habitus, Seringveld.jpg
|image_caption =
|status = LC
|status_system = iucn3.1
|regnum = [[Plantae]]
|unranked_divisio = [[Angiosperms]]
|unranked_classis = [[Eudicots]]
|unranked_ordo = [[Asterids]]
|ordo = [[Gentianales]]
|familia = [[Rubiaceae]]
|subfamilia = [[Ixoroideae]]
|tribus = [[Vanguerieae]]
|genus = ''[[Psydrax]]''
|species = '''''P. livida'''''
|binomial = ''Psydrax livida''
|binomial_authority = (Hiern) Bridson
|synonyms =* ''Canthium clityophyllum'' &lt;small&gt;Bullock&lt;/small&gt;
* ''Canthium gymnosporioides'' &lt;small&gt;Launert&lt;/small&gt;
* ''Canthium huillense'' &lt;small&gt;Hiern&lt;/small&gt;
* ''Canthium junodii'' &lt;small&gt;(Burtt Davy) Burtt Davy&lt;/small&gt;
* ''Canthium lividum'' &lt;small&gt;Hiern&lt;/small&gt;
* ''Canthium syringodorum'' &lt;small&gt;(K.Schum.) Bullock&lt;/small&gt;
* ''Canthium wildii'' &lt;small&gt;(Suess.) Codd&lt;/small&gt;
* ''Plectronia heliotropiodora'' &lt;small&gt;K.Schum. &amp; K.Krause&lt;/small&gt;
* ''Plectronia huillensis'' &lt;small&gt;(Hiern) K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia livida'' &lt;small&gt;(Hiern) K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia junodii'' &lt;small&gt;Burtt Davy&lt;/small&gt;
* ''Plectronia syringodora'' &lt;small&gt;K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia wildii'' &lt;small&gt;Suess.&lt;/small&gt;
}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Bosveldklipels
| image =
| taxon = Psydrax livida
| authority =(Hiern) Bridson
| synonyms =* ''Canthium clityophyllum'' &lt;small&gt;Bullock&lt;/small&gt;
* ''Canthium gymnosporioides'' &lt;small&gt;Launert&lt;/small&gt;
* ''Canthium huillense'' &lt;small&gt;Hiern&lt;/small&gt;
* ''Canthium junodii'' &lt;small&gt;(Burtt Davy) Burtt Davy&lt;/small&gt;
* ''Canthium lividum'' &lt;small&gt;Hiern&lt;/small&gt;
* ''Canthium syringodorum'' &lt;small&gt;(K.Schum.) Bullock&lt;/small&gt;
* ''Canthium wildii'' &lt;small&gt;(Suess.) Codd&lt;/small&gt;
* ''Plectronia heliotropiodora'' &lt;small&gt;K.Schum. &amp; K.Krause&lt;/small&gt;
* ''Plectronia huillensis'' &lt;small&gt;(Hiern) K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia livida'' &lt;small&gt;(Hiern) K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia junodii'' &lt;small&gt;Burtt Davy&lt;/small&gt;
* ''Plectronia syringodora'' &lt;small&gt;K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia wildii'' &lt;small&gt;Suess.&lt;/small&gt;
}}
Die '''Bosveldklipels''' (''Psydrax livida'') is 'n [[boom]] wat deel is van die ''Rubiaceae'' [[Familie (biologie)|familie]]. Die boom se FSA-nommer is 713.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt; Die boom staan ook as die ''groenkwar'' bekend.

== Verspreiding ==
Die [[spesie]] is [[inheems]] in [[Angola]], [[Botswana]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Namibië]], [[Republiek die Kongo]], [[Suid-Afrika]], [[Tanzanië]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In Suid-Afrika kom die boom in [[Gauteng]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en [[Noordwes]] voor.

Die Bosveldklipels (''Psydrax livida'') vorm saam met ''[[Oropetium capense]]'' 'n subgemeenskap wat in die noordooste van die [[Mapungubwe- Nasionale Park]] voorkom. Ander diagnostiese spesies van hierdie subgemeenskap is ''[[Hibiscus engleri]]'', ''[[Sida cordifolia]]'', ''[[Tephrosia euprepes]]'' en ''[[Croton pseudopulchellus]]''. Die ''Psydrax livida-Oropetium capense''-groep is 'n subgroep van die ''[[Hexalobus   monopetalus]]  –  [[Croton   gratissimus]]''   var. ''subgratissimus''-plantegemeenskap.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Analysis of the vegetation of the sandstone ridges (Ib land type) of the north-eastern parts of the Mapungubwe National Park, Limpopo Province, South Africa|authors=Albie R. Gotze, Sarel S. Cilliers en Hugo Bezuidenhout|year=2008|url=https://hdl.handle.net/10520/EJC139696}}&lt;/ref&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Lêer:Psydrax livida, bloeiwyses, b, Seringveld.jpg|&lt;center&gt;Bloeiwyse&lt;/center&gt;
Lêer:Psydrax livida, jong vrugte, c, Seringveld.jpg
Lêer:Psydrax livida, loof en jong vrugte, Seringveld.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1417-2 Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:915410-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Psydrax|livida]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van die Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>oocvfthlij5c03kwji9heyxhqydi1bp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812829</id>
      <parentid>2812828</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:37:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812829</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3361" sha1="llx674unhmosv3x4pqw428dt9gch8qe" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Bosveldklipels
| image =
| taxon = Psydrax livida
| authority =(Hiern) Bridson
| synonyms =* ''Canthium clityophyllum'' &lt;small&gt;Bullock&lt;/small&gt;
* ''Canthium gymnosporioides'' &lt;small&gt;Launert&lt;/small&gt;
* ''Canthium huillense'' &lt;small&gt;Hiern&lt;/small&gt;
* ''Canthium junodii'' &lt;small&gt;(Burtt Davy) Burtt Davy&lt;/small&gt;
* ''Canthium lividum'' &lt;small&gt;Hiern&lt;/small&gt;
* ''Canthium syringodorum'' &lt;small&gt;(K.Schum.) Bullock&lt;/small&gt;
* ''Canthium wildii'' &lt;small&gt;(Suess.) Codd&lt;/small&gt;
* ''Plectronia heliotropiodora'' &lt;small&gt;K.Schum. &amp; K.Krause&lt;/small&gt;
* ''Plectronia huillensis'' &lt;small&gt;(Hiern) K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia livida'' &lt;small&gt;(Hiern) K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia junodii'' &lt;small&gt;Burtt Davy&lt;/small&gt;
* ''Plectronia syringodora'' &lt;small&gt;K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia wildii'' &lt;small&gt;Suess.&lt;/small&gt;
}}
Die '''Bosveldklipels''' (''Psydrax livida'') is 'n [[boom]] wat deel is van die ''Rubiaceae'' [[Familie (biologie)|familie]]. Die boom se FSA-nommer is 713.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt; Die boom staan ook as die ''groenkwar'' bekend.

== Verspreiding ==
Die [[spesie]] is [[inheems]] in [[Angola]], [[Botswana]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Namibië]], [[Republiek die Kongo]], [[Suid-Afrika]], [[Tanzanië]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In Suid-Afrika kom die boom in [[Gauteng]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en [[Noordwes]] voor.

Die Bosveldklipels (''Psydrax livida'') vorm saam met ''[[Oropetium capense]]'' 'n subgemeenskap wat in die noordooste van die [[Mapungubwe- Nasionale Park]] voorkom. Ander diagnostiese spesies van hierdie subgemeenskap is ''[[Hibiscus engleri]]'', ''[[Sida cordifolia]]'', ''[[Tephrosia euprepes]]'' en ''[[Croton pseudopulchellus]]''. Die ''Psydrax livida-Oropetium capense''-groep is 'n subgroep van die ''[[Hexalobus   monopetalus]]  –  [[Croton   gratissimus]]''   var. ''subgratissimus''-plantegemeenskap.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Analysis of the vegetation of the sandstone ridges (Ib land type) of the north-eastern parts of the Mapungubwe National Park, Limpopo Province, South Africa|authors=Albie R. Gotze, Sarel S. Cilliers en Hugo Bezuidenhout|year=2008|url=https://hdl.handle.net/10520/EJC139696}}&lt;/ref&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Lêer:Psydrax livida, bloeiwyses, b, Seringveld.jpg|&lt;center&gt;Bloeiwyse&lt;/center&gt;
Lêer:Psydrax livida, jong vrugte, c, Seringveld.jpg
Lêer:Psydrax livida, loof en jong vrugte, Seringveld.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1417-2 Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:915410-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Psydrax|livida]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van die Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>llx674unhmosv3x4pqw428dt9gch8qe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812830</id>
      <parentid>2812829</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:38:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812830</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3369" sha1="5na2ab1c5ckca93chr89c7modj1esql" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Bosveldklipels
| image =
| taxon = Psydrax livida
| authority =(Hiern) Bridson, (1985)
| synonyms =* ''Canthium clityophyllum'' &lt;small&gt;Bullock&lt;/small&gt;
* ''Canthium gymnosporioides'' &lt;small&gt;Launert&lt;/small&gt;
* ''Canthium huillense'' &lt;small&gt;Hiern&lt;/small&gt;
* ''Canthium junodii'' &lt;small&gt;(Burtt Davy) Burtt Davy&lt;/small&gt;
* ''Canthium lividum'' &lt;small&gt;Hiern&lt;/small&gt;
* ''Canthium syringodorum'' &lt;small&gt;(K.Schum.) Bullock&lt;/small&gt;
* ''Canthium wildii'' &lt;small&gt;(Suess.) Codd&lt;/small&gt;
* ''Plectronia heliotropiodora'' &lt;small&gt;K.Schum. &amp; K.Krause&lt;/small&gt;
* ''Plectronia huillensis'' &lt;small&gt;(Hiern) K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia livida'' &lt;small&gt;(Hiern) K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia junodii'' &lt;small&gt;Burtt Davy&lt;/small&gt;
* ''Plectronia syringodora'' &lt;small&gt;K.Schum.&lt;/small&gt;
* ''Plectronia wildii'' &lt;small&gt;Suess.&lt;/small&gt;
}}
Die '''Bosveldklipels''' (''Psydrax livida'') is 'n [[boom]] wat deel is van die ''Rubiaceae'' [[Familie (biologie)|familie]]. Die boom se FSA-nommer is 713.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt; Die boom staan ook as die ''groenkwar'' bekend.

== Verspreiding ==
Die [[spesie]] is [[inheems]] in [[Angola]], [[Botswana]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Namibië]], [[Republiek die Kongo]], [[Suid-Afrika]], [[Tanzanië]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In Suid-Afrika kom die boom in [[Gauteng]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en [[Noordwes]] voor.

Die Bosveldklipels (''Psydrax livida'') vorm saam met ''[[Oropetium capense]]'' 'n subgemeenskap wat in die noordooste van die [[Mapungubwe- Nasionale Park]] voorkom. Ander diagnostiese spesies van hierdie subgemeenskap is ''[[Hibiscus engleri]]'', ''[[Sida cordifolia]]'', ''[[Tephrosia euprepes]]'' en ''[[Croton pseudopulchellus]]''. Die ''Psydrax livida-Oropetium capense''-groep is 'n subgroep van die ''[[Hexalobus   monopetalus]]  –  [[Croton   gratissimus]]''   var. ''subgratissimus''-plantegemeenskap.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Analysis of the vegetation of the sandstone ridges (Ib land type) of the north-eastern parts of the Mapungubwe National Park, Limpopo Province, South Africa|authors=Albie R. Gotze, Sarel S. Cilliers en Hugo Bezuidenhout|year=2008|url=https://hdl.handle.net/10520/EJC139696}}&lt;/ref&gt;

==Galery==
&lt;gallery&gt;
Lêer:Psydrax livida, bloeiwyses, b, Seringveld.jpg|&lt;center&gt;Bloeiwyse&lt;/center&gt;
Lêer:Psydrax livida, jong vrugte, c, Seringveld.jpg
Lêer:Psydrax livida, loof en jong vrugte, Seringveld.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1417-2 Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:915410-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Psydrax|livida]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van die Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>5na2ab1c5ckca93chr89c7modj1esql</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bobbejaankoolbos</title>
    <ns>0</ns>
    <id>332777</id>
    <revision>
      <id>2812833</id>
      <parentid>2560564</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:40:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812833</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="931" sha1="55xov814107i8zb5f7br5ltq9u3lyn2" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Bobbejaankoolbos
| image =
| taxon = Othonna triplinervia
| authority = DC., (1838)
| synonyms =
}}
Die '''bobbejaankoolbos''' (''Othonna triplinervia'') is 'n [[boom]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan die [[Oos-Kaap]]. Die boom se FSA-nommer is 741.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Asteraceae/23336/Othonna_triplinervia Llive]
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3198-157 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:236168-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Othonna]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>55xov814107i8zb5f7br5ltq9u3lyn2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812956</id>
      <parentid>2812833</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T03:43:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <origin>2812956</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="957" sha1="nerhkefefw9u80mo1nlu8i2u7v9wqfc" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Bobbejaankoolbos
| image =
| taxon = Othonna triplinervia
| authority = DC., (1838)
| synonyms =
}}
Die '''bobbejaankoolbos''' (''Othonna triplinervia'') is 'n [[boom]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan die provinsie [[Oos-Kaap]] van Suid-Afrika. Die boom se FSA-nommer is 741.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Asteraceae/23336/Othonna_triplinervia Llive]
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3198-157 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:236168-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Othonna]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>nerhkefefw9u80mo1nlu8i2u7v9wqfc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katstertslangbos</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334304</id>
    <revision>
      <id>2812834</id>
      <parentid>2548164</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:41:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812834</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1551" sha1="61e4ra0tyzl8trgx7j6r8ft7rlwzrjn" xml:space="preserve">{{Taksoboks
|name = Katstertslangbos 
|other_names =
|image = Stoebe alopecuroides00.jpg
|image_caption = 
|image2 =Stoebe alopecuroides01.jpg
|status = LC
|status_system = iucn3.1
|regnum = [[Plantae]]
|unranked_divisio = [[Angiosperms]]
|unranked_classis = [[Eudicots]]
|unranked_ordo = [[Asterids]]
|ordo = [[Asterales]]
|familia = [[Asteraceae]]
|tribus = [[Gnaphalieae]]
|genus = ''[[Stoebe]]''
|species = ''S. alopecuroides''
|binomial = ''Stoebe alopecuroides''
|binomial_authority = (Lam.) Less., (1832)
|synonyms = * ''Amphiglossa alopecuroides'' &lt;small&gt;Sch.Bip.&lt;/small&gt;
* ''Seriphium alopecuroides'' &lt;small&gt;Lam.&lt;/small&gt;
|}}
Die '''katstertslangbos''' (''Stoebe alopecuroides'') is 'n [[struik]] wat tot een meter hoog word. Dit is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en [[Oos-Kaap]] waar dit in woudrande en [[fynbos]] voorkom vanaf [[Riversdal]] tot [[Uitenhage]]. Die blare is styf naaldvormig met die rande ingerol, spreidend en gedraai. Die blomhofies is in massas in verlengde are en sonder lintblomme. Hulle is wit en omring deur verskeie rye bruin papieragtige [[Skutblaar|skutblare]].

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3221-3 SANBI]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:251767-1 Plants of the World Online]
* [[John Charles Manning|Manning, John]]: ''Fotogids tot die Veldblomme van Suid-Afrika''. Briza Publikasies. ISBN 978 1 920217 01 3

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Stoebe]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>61e4ra0tyzl8trgx7j6r8ft7rlwzrjn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bitterbos</title>
    <ns>0</ns>
    <id>355089</id>
    <revision>
      <id>2812835</id>
      <parentid>2585126</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:44:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812835</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3953" sha1="gzbd4r9b87rr0f5spu2u9ez10z62tci" xml:space="preserve">{{Taksoboks
|name = Bitterbos
|other_names =
|image = Chrysocoma ciliata 1.jpg
|image_caption = 
|image2 = Chrysocoma ciliata 3.jpg
|status = LC
|status_system = iucn3.1
|regnum = [[Plantae]]
|unranked_divisio = [[Angiosperms]]
|unranked_classis = [[Eudicots]]
|unranked_ordo = [[Asterids]]
|ordo = [[Asterales]]
|familia = [[Asteraceae]]
|tribus = [[Astereae]]
|genus = ''[[Chrysocoma]]''
|species = ''C. ciliata''
|binomial = ''Chrysocoma ciliata''
|binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
|synonyms =* ''Aster discoideus'' &lt;small&gt;Sond. ex Harv.&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma ciliaris'' &lt;small&gt;Willd.&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma microcephala'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma patula'' &lt;small&gt;[[Peter Jonas Bergius|P.J.Bergius]]&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma tenuifolia'' &lt;small&gt;P.J.Bergius&lt;/small&gt;
* ''Erigeron tenuifolius'' &lt;small&gt;(P.J.Bergius) Sch.Bip.&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:193897-1 Plants of the World Online]&lt;/ref&gt;
|}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Bitterbos
| image =
| taxon = Chrysocoma ciliata
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| synonyms =* ''Aster discoideus'' &lt;small&gt;Sond. ex Harv.&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma ciliaris'' &lt;small&gt;Willd.&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma microcephala'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma patula'' &lt;small&gt;[[Peter Jonas Bergius|P.J.Bergius]]&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma tenuifolia'' &lt;small&gt;P.J.Bergius&lt;/small&gt;
* ''Erigeron tenuifolius'' &lt;small&gt;(P.J.Bergius) Sch.Bip.&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:193897-1 Plants of the World Online]&lt;/ref&gt;
}}
Die '''bitterbos''' (''Chrysocoma ciliata'') is 'n [[struik]] wat slegs 60&amp;nbsp;cm hoog word. Die plant kom in die hele [[Suid-Afrika]] met die uitsondering van [[Limpopo]] en ook in [[Lesotho]] voor. In die [[Wes-Kaap]] en die [[Oos-Kaap]] kom dit saam met die [[fynbos]] voor en wel op rotsagtige hange en klipperige gelyktes.

Die plant het slanke stingels met digte blare. Die blare is smal of naaldvormig met stywe hare op die rande en staan halfregop. Die blomhofies is geel en is alleenstaande op die punte van die takke sonder lintblomme. Hulle is omring deur rye smal [[Skutblaar|skutblare]]. Die struik blom van September tot Januarie.

In [[Lesotho]] is dit waargeneem dat berghellings op die noorde wat soetgrasse soos ''[[Themeda]]'' gehad het deur oorbeweiding hulle nut verloor het en die begroeiing vervang is deur spesies soos ''C. ciliata'' wat vir beweiding amper nutteloos is. Bitterbosstruike word dikwels as Karoovegetasie gesien en verbind met woestynuitbreiding en gronderosie, maar hulle kan dalk ook [[erosie]] voorkom.&lt;ref&gt;{{cite book|author=Hoag, Colin|title=“The Soil Problem.” The Fluvial Imagination: On Lesotho’s Water-Export Economy 1st ed|volume= 12|publisher= University of California Press|year= 2022|pages= 44–62|url= http://www.jstor.org/stable/j.ctv2vdbv5h.6.|accessdate= 4 Julie 2023}}&lt;/ref&gt; Bitterbos verskyn in Lesotho ook op plekke waar grond versteur is deur mynbou-aktiwiteite, soos langs geule (slote of uithollings). Grab en Deschamps beskryf dit as 'n ''aggressiewe indringer wat toksies is vir die vee''.&lt;ref&gt;{{cite journal|authors=Grab, Stefan W., and Christine L. Deschamps.|title= “Geomorphological and Geoecological Controls and Processes Following Gully Development in Alpine Mires, Lesotho.”|journal= Arctic, Antarctic, and Alpine Research| volume= 36|issue= 1|year=2004|pages= 49–58|url=http://www.jstor.org/stable/1552428|accessdate= 4 Julie 2023}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bronnelys ==
* [[John Charles Manning|Manning, John]]: ''Fotogids tot die Veldblomme van Suid-Afrika''. Briza Publikasies. ISBN 978 1 920217 01 3
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3214-5 SANBI Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/chrysocoma-ciliata PZA]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Struike]]
[[Kategorie:Chrysocoma]]
[[Kategorie:Flora van Lesotho]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>gzbd4r9b87rr0f5spu2u9ez10z62tci</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812837</id>
      <parentid>2812835</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:46:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812837</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3207" sha1="gmf57jqsjkcx116o8xyebhwm0dfb81e" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Bitterbos
| image =
| taxon = Chrysocoma ciliata
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| synonyms =* ''Aster discoideus'' &lt;small&gt;Sond. ex Harv.&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma ciliaris'' &lt;small&gt;Willd.&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma microcephala'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma patula'' &lt;small&gt;[[Peter Jonas Bergius|P.J.Bergius]]&lt;/small&gt;
* ''Chrysocoma tenuifolia'' &lt;small&gt;P.J.Bergius&lt;/small&gt;
* ''Erigeron tenuifolius'' &lt;small&gt;(P.J.Bergius) Sch.Bip.&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:193897-1 Plants of the World Online]&lt;/ref&gt;
}}
Die '''bitterbos''' (''Chrysocoma ciliata'') is 'n [[struik]] wat slegs 60&amp;nbsp;cm hoog word. Die plant kom in die hele [[Suid-Afrika]] met die uitsondering van [[Limpopo]] en ook in [[Lesotho]] voor. In die [[Wes-Kaap]] en die [[Oos-Kaap]] kom dit saam met die [[fynbos]] voor en wel op rotsagtige hange en klipperige gelyktes.

Die plant het slanke stingels met digte blare. Die blare is smal of naaldvormig met stywe hare op die rande en staan halfregop. Die blomhofies is geel en is alleenstaande op die punte van die takke sonder lintblomme. Hulle is omring deur rye smal [[Skutblaar|skutblare]]. Die struik blom van September tot Januarie.

In [[Lesotho]] is dit waargeneem dat berghellings op die noorde wat soetgrasse soos ''[[Themeda]]'' gehad het deur oorbeweiding hulle nut verloor het en die begroeiing vervang is deur spesies soos ''C. ciliata'' wat vir beweiding amper nutteloos is. Bitterbosstruike word dikwels as Karoovegetasie gesien en verbind met woestynuitbreiding en gronderosie, maar hulle kan dalk ook [[erosie]] voorkom.&lt;ref&gt;{{cite book|author=Hoag, Colin|title=“The Soil Problem.” The Fluvial Imagination: On Lesotho’s Water-Export Economy 1st ed|volume= 12|publisher= University of California Press|year= 2022|pages= 44–62|url= http://www.jstor.org/stable/j.ctv2vdbv5h.6.|accessdate= 4 Julie 2023}}&lt;/ref&gt; Bitterbos verskyn in Lesotho ook op plekke waar grond versteur is deur mynbou-aktiwiteite, soos langs geule (slote of uithollings). Grab en Deschamps beskryf dit as 'n ''aggressiewe indringer wat toksies is vir die vee''.&lt;ref&gt;{{cite journal|authors=Grab, Stefan W., and Christine L. Deschamps.|title= “Geomorphological and Geoecological Controls and Processes Following Gully Development in Alpine Mires, Lesotho.”|journal= Arctic, Antarctic, and Alpine Research| volume= 36|issue= 1|year=2004|pages= 49–58|url=http://www.jstor.org/stable/1552428|accessdate= 4 Julie 2023}}&lt;/ref&gt;

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Chrysocoma ciliata 1.jpg
Chrysocoma ciliata 1DS-II 2-1580-01.jpg
Chrysocoma ciliata 1DS-II 2-3255.jpg
Chrysocoma ciliata 2.jpg
Chrysocoma ciliata 43211921.jpg
Chrysocoma ciliata 60311144.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bronnelys ==
* [[John Charles Manning|Manning, John]]: ''Fotogids tot die Veldblomme van Suid-Afrika''. Briza Publikasies. ISBN 978 1 920217 01 3
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3214-5 SANBI Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/chrysocoma-ciliata PZA]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Struike]]
[[Kategorie:Chrysocoma]]
[[Kategorie:Flora van Lesotho]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>gmf57jqsjkcx116o8xyebhwm0dfb81e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rooivy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>357940</id>
    <revision>
      <id>2812839</id>
      <parentid>2674391</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:48:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812839</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1234" sha1="l8qpz6cinh7ti0o11p7tyb8fvww7wjf" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Rooivy
| image =
| taxon = Stoeberia arborea
| authority = [[Ernst van Jaarsveld|Van Jaarsv.]], (1994)
| synonyms =* ''Stoeberia porphyrea'' &lt;small&gt;[[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]]&lt;/small&gt;
}}
Die '''rooivy''' (''Stoeberia arborea'') is 'n [[struik]] en die grootste lid van die ''Aizoaceae''. Dit kom in die [[Noord-Kaap]], [[Wes-Kaap]] en [[Namibië]] voor, die meeste word in die [[Richtersveld]] gevind. Die struik word tot 5 m hoog en sy FSA-nommer is 103.4.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt; Die struik dra klein wit blommetjies en blom vanaf Julie tot Augustus.

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=190-5 SANBI Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/stoeberia-arborea#:~:text=Stoeberia%20arborea%20is%20the%20largest,flattish%2C%20wind%2Ddispersed%20seed. PLANTZAFRICA]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:982080-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Struike]]
[[Kategorie:Stoeberia|arborea]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>l8qpz6cinh7ti0o11p7tyb8fvww7wjf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812840</id>
      <parentid>2812839</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:51:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812840</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1239" sha1="bqmcr74em0vwe789o63sj0qfp69u4qk" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Rooivy
| image =
| taxon = Stoeberia arborea
| authority = [[Ernst van Jaarsveld|Van Jaarsv.]], (1994)
| synonyms =* ''Stoeberia porphyrea'' &lt;small&gt;[[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]]&lt;/small&gt;
}}
Die '''rooivy''' (''Stoeberia arborea'') is 'n [[struik]] en die grootste lid van die ''Aizoaceae''. Dit kom in die [[Noord-Kaap]], [[Wes-Kaap]] en [[Namibië]] voor, die meeste word in die [[Richtersveld]] gevind. Die struik word tot 5&amp;nbsp;m hoog en sy FSA-nommer is 103.4.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt; Die struik dra klein wit blommetjies en blom vanaf Julie tot Augustus.

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=190-5 SANBI Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/stoeberia-arborea#:~:text=Stoeberia%20arborea%20is%20the%20largest,flattish%2C%20wind%2Ddispersed%20seed. PLANTZAFRICA]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:982080-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Struike]]
[[Kategorie:Stoeberia|arborea]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>bqmcr74em0vwe789o63sj0qfp69u4qk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sjabloon:Taksonomie/Gloriosa</title>
    <ns>10</ns>
    <id>361530</id>
    <revision>
      <id>2813000</id>
      <parentid>2343063</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:57:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813000</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="157" sha1="acw33pznvfunfs081vzew4jkwsmvfv2" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=genus
|link=Gloriosa
|parent=Colchicaceae
|refs=&lt;!--Shown on this page only; don't include &lt;ref&gt; tags --&gt;
}}</text>
      <sha1>acw33pznvfunfs081vzew4jkwsmvfv2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wolwegifboom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>364442</id>
    <revision>
      <id>2812842</id>
      <parentid>2675254</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:56:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812842</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2361" sha1="java3gcitn3y6xscvuqgvy6lb9uazqd" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Wolwegifboom
| image = 
| image_width =
| image2= Hyaenanche globosa fruit Gifberg.jpg
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Magnoliopsida]]
| ordo = [[Malpighiales]]
| familia = [[Picrodendraceae]]
| genus = ''[[Hyaenanche]]''
| tribe = ''[[Caletieae]]''
| species = '''''H. globosa'''''
| binomial = ''Hyaenanche globosa''
| binomial_authority = (Gaertn.) Lamb. &amp; Vahl, 1797
| national_number = 
| synonyms = * ''Hyaenanche capensis'' &lt;small&gt;([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) [[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]&lt;/small&gt;
* ''Jatropha globosa'' &lt;small&gt;Gaertn.&lt;/small&gt;
* ''Toxicodendrum capense'' &lt;small&gt;Thunb.&lt;/small&gt;
* ''Toxicodendrum globosum'' &lt;small&gt;(Gaertn.) Pax &amp; K.Hoffm.&lt;/small&gt;
}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Wolwegifboom
| image =
| taxon = Hyaenanche globosa
| authority = (Gaertn.) Lamb. &amp; Vahl, 1797
| synonyms = * ''Hyaenanche capensis'' &lt;small&gt;([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) [[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]&lt;/small&gt;
* ''Jatropha globosa'' &lt;small&gt;Gaertn.&lt;/small&gt;
* ''Toxicodendrum capense'' &lt;small&gt;Thunb.&lt;/small&gt;
* ''Toxicodendrum globosum'' &lt;small&gt;(Gaertn.) Pax &amp; K.Hoffm.&lt;/small&gt;
}}
Die '''wolwegifboom''' (''Hyaenanche globosa'') is 'n boom wat [[inheems]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom slegs in die [[Bokkeveldberge]] en die [[Gifberg]] voor. Die boom se FSA-nommer is 319.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt; Die boom se vrugte is giftig en die [[boesmans]] het die gif gebruik op hulle pyle. 

Die boom is immergroen en word van 2 tot 4 m hoog. Die boom is eenslagtig, manlike en vroulike bome is afsonderlike eksemplare. Die blommetjies is rooi en die boom blom van Oktober tot November.

Dit is die enigste spesie in die genus en ''Hyaenanche'' is dus 'n [[Monotipiese takson]].

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=571-1 SANBI Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/hyaenanche-globosa PZAfrica]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:350065-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Monotipiese takson]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>java3gcitn3y6xscvuqgvy6lb9uazqd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812843</id>
      <parentid>2812842</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:56:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812843</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1581" sha1="teuzooe6y6pr46rzt5r7jsitsuactja" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Wolwegifboom
| image =
| taxon = Hyaenanche globosa
| authority = (Gaertn.) Lamb. &amp; Vahl, 1797
| synonyms = * ''Hyaenanche capensis'' &lt;small&gt;([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) [[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]&lt;/small&gt;
* ''Jatropha globosa'' &lt;small&gt;Gaertn.&lt;/small&gt;
* ''Toxicodendrum capense'' &lt;small&gt;Thunb.&lt;/small&gt;
* ''Toxicodendrum globosum'' &lt;small&gt;(Gaertn.) Pax &amp; K.Hoffm.&lt;/small&gt;
}}
Die '''wolwegifboom''' (''Hyaenanche globosa'') is 'n boom wat [[inheems]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom slegs in die [[Bokkeveldberge]] en die [[Gifberg]] voor. Die boom se FSA-nommer is 319.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt; Die boom se vrugte is giftig en die [[boesmans]] het die gif gebruik op hulle pyle. 

Die boom is immergroen en word van 2 tot 4 m hoog. Die boom is eenslagtig, manlike en vroulike bome is afsonderlike eksemplare. Die blommetjies is rooi en die boom blom van Oktober tot November.

Dit is die enigste spesie in die genus en ''Hyaenanche'' is dus 'n [[Monotipiese takson]].

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=571-1 SANBI Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/hyaenanche-globosa PZAfrica]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:350065-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Monotipiese takson]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>teuzooe6y6pr46rzt5r7jsitsuactja</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812847</id>
      <parentid>2812843</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:01:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812847</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1586" sha1="rwzg7oypxssf5dbr8cfq5bsgtu07dow" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Wolwegifboom
| image =
| taxon = Hyaenanche globosa
| authority = (Gaertn.) Lamb. &amp; Vahl, 1797
| synonyms = * ''Hyaenanche capensis'' &lt;small&gt;([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) [[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]&lt;/small&gt;
* ''Jatropha globosa'' &lt;small&gt;Gaertn.&lt;/small&gt;
* ''Toxicodendrum capense'' &lt;small&gt;Thunb.&lt;/small&gt;
* ''Toxicodendrum globosum'' &lt;small&gt;(Gaertn.) Pax &amp; K.Hoffm.&lt;/small&gt;
}}
Die '''wolwegifboom''' (''Hyaenanche globosa'') is 'n boom wat [[inheems]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom slegs in die [[Bokkeveldberge]] en die [[Gifberg]] voor. Die boom se FSA-nommer is 319.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt; Die boom se vrugte is giftig en die [[boesmans]] het die gif gebruik op hulle pyle. 

Die boom is immergroen en word van 2 tot 4&amp;nbsp;m hoog. Die boom is eenslagtig, manlike en vroulike bome is afsonderlike eksemplare. Die blommetjies is rooi en die boom blom van Oktober tot November.

Dit is die enigste spesie in die genus en ''Hyaenanche'' is dus 'n [[Monotipiese takson]].

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=571-1 SANBI Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/hyaenanche-globosa PZAfrica]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:350065-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Monotipiese takson]]
[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>rwzg7oypxssf5dbr8cfq5bsgtu07dow</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ertjiehout</title>
    <ns>0</ns>
    <id>364456</id>
    <revision>
      <id>2812736</id>
      <parentid>2569326</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:49:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812736</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1814" sha1="ee8vwxenhkg90ihqd7xsv39ougncq8b" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Ertjiehout
| image = Craibia zimmermannii00.jpg
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Magnoliopsida]]
| ordo = [[Fabales]]
| familia = [[Fabaceae]]
| subfamilia = [[Faboideae]]
| tribus = [[Millettieae]]
| genus = ''[[Craibia]]''
| species = ''C. zimmermannii''
| binomial = ''Craibia zimmermannii''
| binomial_authority = (Harms) Dunn, (1911)
| synonyms =* ''Craibia filipes'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus zimmermannii'' &lt;small&gt;Harms&lt;/small&gt;
}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Ertjiehout
| image =
| taxon = Craibia zimmermannii
| authority = (Harms) Dunn, (1911)
| synonyms =* ''Craibia filipes'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus zimmermannii'' &lt;small&gt;Harms&lt;/small&gt;
}}
Die '''ertjiehout''' of '''sandhout-ertjiehout''' (''Craibia zimmermannii'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] in die [[Oos-Kaap]] en [[KwaZulu-Natal]] is. Dit is ook inheems in [[Eswatini]], [[Kenia]], [[Mosambiek]], [[Tanzanië]] en [[Zambië]]. Die boom word 4 tot 5&amp;nbsp;m hoog en blom in die lente. Die blomme is spierwit.

Die boom se FSA-nommer is 229.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=459-1 Sanbi Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/craibia-zimmermannii PZAfrica]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487727-1  Plants of the World Online]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Bome van Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]</text>
      <sha1>ee8vwxenhkg90ihqd7xsv39ougncq8b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812739</id>
      <parentid>2812736</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:54:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nog foto's!</comment>
      <origin>2812739</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1517" sha1="jqoktnsjtv6agd5m0p5aq2qnv7kh0le" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Ertjiehout
| image =
| taxon = Craibia zimmermannii
| authority = (Harms) Dunn, (1911)
| synonyms =* ''Craibia filipes'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus zimmermannii'' &lt;small&gt;Harms&lt;/small&gt;
}}
Die '''ertjiehout''' of '''sandhout-ertjiehout''' (''Craibia zimmermannii'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] in die [[Oos-Kaap]] en [[KwaZulu-Natal]] is. Dit is ook inheems in [[Eswatini]], [[Kenia]], [[Mosambiek]], [[Tanzanië]] en [[Zambië]]. Die boom word 4 tot 5&amp;nbsp;m hoog en blom in die lente. Die blomme is spierwit.

Die boom se FSA-nommer is 229.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Craibia zimmermannii00.jpg
Craibia zimmermannii 1DS-II 9971.jpg
Craibia zimmermannii 1DS-II 9964.jpg
Craibia zimmermannii 1DS-II 1-0176.jpg
Craibia zimmermannii 1DS-II 3-0255.jpg
Craibia zimmermannii 1DS-II 3-0256.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=459-1 Sanbi Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/craibia-zimmermannii PZAfrica]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487727-1  Plants of the World Online]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia| ]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]</text>
      <sha1>jqoktnsjtv6agd5m0p5aq2qnv7kh0le</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812743</id>
      <parentid>2812739</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:57:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812743</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1528" sha1="iv70ajm3oegj0gyjnkvgru8zce4pr4y" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Ertjiehout
| image =
| taxon = Craibia zimmermannii
| authority = (Harms) Dunn, (1911)
| synonyms =* ''Craibia filipes'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus zimmermannii'' &lt;small&gt;Harms&lt;/small&gt;
}}
Die '''ertjiehout''' of '''sandhout-ertjiehout''' (''Craibia zimmermannii'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] in die [[Oos-Kaap]] en [[KwaZulu-Natal]] is. Dit is ook inheems in [[Eswatini]], [[Kenia]], [[Mosambiek]], [[Tanzanië]] en [[Zambië]]. Die boom word 4 tot 5&amp;nbsp;m hoog en blom in die lente. Die blomme is spierwit.

Die boom se FSA-nommer is 229.&lt;ref&gt;https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/&lt;/ref&gt;

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Craibia zimmermannii00.jpg
Craibia zimmermannii 1DS-II 9971.jpg
Craibia zimmermannii 1DS-II 9964.jpg
Craibia zimmermannii 1DS-II 1-0176.jpg
Craibia zimmermannii 1DS-II 3-0255.jpg
Craibia zimmermannii 1DS-II 3-0256.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=459-1 Sanbi Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/craibia-zimmermannii PZAfrica]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487727-1  Plants of the World Online]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|zimmermannii]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]</text>
      <sha1>iv70ajm3oegj0gyjnkvgru8zce4pr4y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Graskop kransaalwyn</title>
    <ns>0</ns>
    <id>364591</id>
    <revision>
      <id>2812844</id>
      <parentid>2624012</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:58:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812844</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1381" sha1="sjk14x0k2ulkhcnz4au4i0bsozd5ipw" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Graskop kransaalwyn
| image = Aloe nubigena 33858.JPG
| image_width = 240px
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| subregnum = [[Tracheobionta]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Liliopsida]]
| subclassis = [[Liliidae]]
| ordo = [[Asparagales]]
| familia = [[Asphodelaceae]]
| subfamilia = [[Asphodeloideae]]
| genus = ''[[Aloe]]''
| species = '''''A. nubigena'''''
| binomial = ''Aloe nubigena''
| binomial_authority = Groenew., 1936
| synonyms =
}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Graskop kransaalwyn
| image =
| taxon = Aloe nubigena
| authority = Groenew., 1936
| synonyms =
}}
Die '''Graskop kransaalwyn''' (''Aloe nubigena'') is 'n seldsame [[aalwyn]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Mpumalanga]] is waar dit op die [[Drakensberg]]eskarp tussen [[Mariepskop]] en [[Graskop]] voorkom. Die plant is klein en een van twintig grasaalwyn [[spesies]] wat in [[Suid-Afrika]] voorkom.

== Sien ook ==
* [[Lys van aalwynspesies]]

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2206-186 SANBI Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/aloe-nubigena PZAfrica]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:529708-1 Plants of the World Online]


{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Aalwyne]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>sjk14x0k2ulkhcnz4au4i0bsozd5ipw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812846</id>
      <parentid>2812844</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:58:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812846</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="873" sha1="peaz3ie14wxahlijqoj4hdpmazvub97" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Graskop kransaalwyn
| image =
| taxon = Aloe nubigena
| authority = Groenew., 1936
| synonyms =
}}
Die '''Graskop kransaalwyn''' (''Aloe nubigena'') is 'n seldsame [[aalwyn]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Mpumalanga]] is waar dit op die [[Drakensberg]]eskarp tussen [[Mariepskop]] en [[Graskop]] voorkom. Die plant is klein en een van twintig grasaalwyn [[spesies]] wat in [[Suid-Afrika]] voorkom.

== Sien ook ==
* [[Lys van aalwynspesies]]

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2206-186 SANBI Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/aloe-nubigena PZAfrica]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:529708-1 Plants of the World Online]


{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Aalwyne]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>peaz3ie14wxahlijqoj4hdpmazvub97</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Groot-bontaalwyn</title>
    <ns>0</ns>
    <id>364606</id>
    <revision>
      <id>2812848</id>
      <parentid>2541809</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:01:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812848</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1380" sha1="48fjw7dsu0sh82lgd1x2wexwpz2lhil" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Groot-bontaalwyn
| image = Aloe umfoloziensis kz1.JPG
| image_width = 
| image2 = 
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| subregnum = [[Tracheobionta]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Liliopsida]]
| subclassis = [[Liliidae]]
| ordo = [[Asparagales]]
| familia = [[Asphodelaceae]]
| subfamilia = [[Asphodeloideae]]
| genus = ''[[Aloe]]''
| species = '''''A. umfoloziensis'''''
| binomial = ''Aloe umfoloziensis''
| binomial_authority = Reynolds, 1937
}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Groot-bontaalwyn
| image =
| taxon = Aloe umfoloziensis
| authority = Reynolds, 1937
| synonyms =
}}
Die '''groot-bontaalwyn''' (''Aloe umfoloziensis'') is 'n [[aalwyn]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan [[KwaZulu-Natal]] en in die [[Lebomboberge]] voorkom vanaf [[Pongola]] suidwaarts tot by [[Eshowe]]. Die aalwyn word slegs 40&amp;nbsp;cm hoog en blom van Julie tot Augustus. Die blomme is koraalrooi.

== Sien ook ==
* [[Lys van aalwynspesies]]

== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2206-4062 SANBI Redlist]
* [https://www.gbif.org/species/2777450 Gbif]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:529997-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Aalwyne]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>48fjw7dsu0sh82lgd1x2wexwpz2lhil</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812849</id>
      <parentid>2812848</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:02:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812849</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="871" sha1="2sex03b9ob06nko18mdy68vbd8hwdvc" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Groot-bontaalwyn
| image =
| taxon = Aloe umfoloziensis
| authority = Reynolds, 1937
| synonyms =
}}
Die '''groot-bontaalwyn''' (''Aloe umfoloziensis'') is 'n [[aalwyn]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan [[KwaZulu-Natal]] en in die [[Lebomboberge]] voorkom vanaf [[Pongola]] suidwaarts tot by [[Eshowe]]. Die aalwyn word slegs 40&amp;nbsp;cm hoog en blom van Julie tot Augustus. Die blomme is koraalrooi.

== Sien ook ==
* [[Lys van aalwynspesies]]

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2206-4062 SANBI Redlist]
* [https://www.gbif.org/species/2777450 Gbif]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:529997-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Aalwyne]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>2sex03b9ob06nko18mdy68vbd8hwdvc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Blouaalwyn</title>
    <ns>0</ns>
    <id>364630</id>
    <revision>
      <id>2812850</id>
      <parentid>2540349</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:06:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812850</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2698" sha1="kvtww6sc9hfnog3g9mu07rbiz16el6u" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Blouaalwyn
| image = Gardenology.org-IMG 0290 hunt07mar.jpg
| image_caption =
| image_width = 240px
| image2 = 
| image2_width =240px
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| subregnum = [[Tracheobionta]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Liliopsida]]
| subclassis = [[Liliidae]]
| ordo = [[Asparagales]]
| familia = [[Asphodelaceae]]
| subfamilia = [[Asphodeloideae]]
| genus = ''[[Aloe]]''
| species = '''''A. glauca'''''
| binomial = ''Aloe glauca''
| binomial_authority = Mill., 1768
| synonyms =* ''Aloe glauca'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. elatior'' &lt;small&gt;Salm-Dyck&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. humilior'' &lt;small&gt;Salm-Dyck&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. major'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. minor'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. muricata'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. rhodacantha'' &lt;small&gt;(DC.) Corrie&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. spinosior'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe muricata'' &lt;small&gt;Schult.&lt;/small&gt;
* ''Aloe perfoliata var. glauca'' &lt;small&gt;(Mill.) Aiton&lt;/small&gt;
* ''Aloe rhodacantha'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Blouaalwyn
| image =
| taxon = Aloe glauca
| authority = Mill., 1768
| synonyms =* ''Aloe glauca'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. elatior'' &lt;small&gt;Salm-Dyck&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. humilior'' &lt;small&gt;Salm-Dyck&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. major'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. minor'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. muricata'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. rhodacantha'' &lt;small&gt;(DC.) Corrie&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. spinosior'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe muricata'' &lt;small&gt;Schult.&lt;/small&gt;
* ''Aloe perfoliata var. glauca'' &lt;small&gt;(Mill.) Aiton&lt;/small&gt;
* ''Aloe rhodacantha'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
}}
Die '''blouaalwyn''' (''Aloe glauca'') is 'n [[aalwyn]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan die [[Noord-Kaap]] en [[Wes-Kaap]]. Die aalwyn verskil van alle ander aalwyne omrede die blare kenmerkend grysblou is. Die plant groei op rotsagtige heuwels en die hellings van heuwels. Dit word aangetref van [[Swellendam]] tot by [[Laingsburg]] asook by [[Steinkopf]].

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Aloeglauca.JPG
Aloe glauca-IMG 0516.jpg
Aloe glauca-IMG 0515.jpg
Aloe glauca - Leaning Pine Arboretum - DSC05556.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Lys van aalwynspesies]]

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2206-99 SANBI Redlist]
* [https://www.succulents.co.za/aloes/stemless-aloes/aloe-glauca.php Succulents]
 
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Aalwyne|glauca]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>kvtww6sc9hfnog3g9mu07rbiz16el6u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812851</id>
      <parentid>2812850</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:07:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812851</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1574" sha1="hdv1oghtlhvkb6bralen8fnxudvduvy" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Blouaalwyn
| image =
| taxon = Aloe glauca
| authority = Mill., 1768
| synonyms =* ''Aloe glauca'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. elatior'' &lt;small&gt;Salm-Dyck&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. humilior'' &lt;small&gt;Salm-Dyck&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. major'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. minor'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. muricata'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. rhodacantha'' &lt;small&gt;(DC.) Corrie&lt;/small&gt;
* ''Aloe glauca var. spinosior'' &lt;small&gt;Haw.&lt;/small&gt;
* ''Aloe muricata'' &lt;small&gt;Schult.&lt;/small&gt;
* ''Aloe perfoliata var. glauca'' &lt;small&gt;(Mill.) Aiton&lt;/small&gt;
* ''Aloe rhodacantha'' &lt;small&gt;DC.&lt;/small&gt;
}}
Die '''blouaalwyn''' (''Aloe glauca'') is 'n [[aalwyn]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan die [[Noord-Kaap]] en [[Wes-Kaap]]. Die aalwyn verskil van alle ander aalwyne omrede die blare kenmerkend grysblou is. Die plant groei op rotsagtige heuwels en die hellings van heuwels. Dit word aangetref van [[Swellendam]] tot by [[Laingsburg]] asook by [[Steinkopf]].

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Aloeglauca.JPG
Aloe glauca-IMG 0516.jpg
Aloe glauca-IMG 0515.jpg
Aloe glauca - Leaning Pine Arboretum - DSC05556.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Lys van aalwynspesies]]

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2206-99 SANBI Redlist]
* [https://www.succulents.co.za/aloes/stemless-aloes/aloe-glauca.php Succulents]
 
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Aalwyne|glauca]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>hdv1oghtlhvkb6bralen8fnxudvduvy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kniphofia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>365286</id>
    <revision>
      <id>2812734</id>
      <parentid>2748365</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:46:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812734</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5526" sha1="72lw9l465jehmrbv0alzlxufrmdu0qp" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|image = Kniphofia02.jpg
|image_caption =
|display_parents = 3
|taxon = Kniphofia
|authority = [[Conrad Moench|Moench]], (1794)
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Spesies|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms = *''Tritoma'' &lt;small&gt;Ker Gawl.&lt;/small&gt;
*''Triocles'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
*''Tritomanthe'' &lt;small&gt;Link&lt;/small&gt;
*''Tritomium'' &lt;small&gt;Link&lt;/small&gt;
*''Rudolpho-roemeria'' &lt;small&gt;Steud. ex Hochst.&lt;/small&gt;
*''Triclissa'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
*''Notosceptrum'' &lt;small&gt;Benth.&lt;/small&gt; 
}}
'''''Kniphofia''''' (vuurpyle) is 'n [[genus]] wat hoort tot die [[aalwynfamilie]]. Dit verskil ten opsigte van die [[Aloe]]-genus in die volgende opsigte: die blare is nie vlesig nie en het 'n duidelike lengteverlopende rif (amper soos 'n kiel) aan die onderkant. Die bloeiwyses is altyd onvertak. Die nou-buisvormige blomme is gewoonlik dig saamgepak in die betreklik kort raseme. Hierdie genus verkies natter [[habitat]]te as aalwyne.

==Etimologie==
Die genus ''Kniphofia'' is vernoem na [[Johann Hieronymus Kniphof]], 'n 18de eeuse Duitse [[geneesheer]] en [[plantkundige]].

== Spesies ==
Daar is 71 spesies wat aan die genus behoort:&lt;ref&gt;http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:331220-2&lt;/ref&gt;
{{div col|colwidth=16em}}
* ''[[Kniphofia acraea]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia albescens]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia albomontana]]'' &lt;small&gt;Baijnath&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia angustifolia]]'' &lt;small&gt;(Baker) Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia ankaratrensis]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia baurii]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia benguellensis]]'' &lt;small&gt;[[Friedrich Martin Josef Welwitsch|Welw.]] ex Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia bequaertii]]'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia brachystachya]]'' &lt;small&gt;(Zahlbr.) Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia breviflora]]'' &lt;small&gt;Harv. ex Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia bruceae]]'' &lt;small&gt;(Codd) Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia buchananii]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia caulescens]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia citrina]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia coddiana]]'' &lt;small&gt;Cufod.&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia coralligemma]]'' &lt;small&gt;E.A.Bruce&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia crassifolia]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia drepanophylla]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia dubia]]'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
* ''Kniphofia ensifolia'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''Kniphofia × erythraeae'' &lt;small&gt;Fiori&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia evansii]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia fibrosa]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia flammula]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia fluviatilis]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia foliosa]]'' &lt;small&gt;Hochst.&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia galpinii]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia goetzei]]'' &lt;small&gt;Engl.&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia gracilis]]'' &lt;small&gt;Harv. ex Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia grantii]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia hildebrandtii]]'' &lt;small&gt;Cufod.&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia hirsuta]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''Kniphofia ichopensis'' &lt;small&gt;Schinz&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia insignis]]''&lt;small&gt; Rendle&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia isoetifolia]]'' &lt;small&gt;Hochst.&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia latifolia]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia laxiflora]]'' &lt;small&gt;Kunth&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia leucocephala]]'' &lt;small&gt;Baijnath&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia linearifolia]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia littoralis]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia marungensis]]'' &lt;small&gt;Lisowski &amp; Wiland&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia mulanjeana]]'' &lt;small&gt;S.Blackmore&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia multiflora]]'' &lt;small&gt;[[John Medley Wood|J.M.Wood]] &amp; M.S.Evans&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia nana]]'' &lt;small&gt;Marais&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia northiae]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia nubigena]]'' &lt;small&gt;Mildbr.&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia pallidiflora]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia paludosa]]'' &lt;small&gt;Engl.&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia parviflora]]'' &lt;small&gt;Kunth&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia pauciflora]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia porphyrantha]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''Kniphofia × praecox'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia princeae]]'' &lt;small&gt;(A.Berger) Marais&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia pumila]]'' &lt;small&gt;(Aiton) Kunth&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia reflexa]]'' &lt;small&gt;Hutch. ex Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia reynoldsii]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia rigidifolia]]'' &lt;small&gt;E.A.Bruce&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia ritualis]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia rooperi]]'' &lt;small&gt;(T.Moore) Lem.&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia sarmentosa]]'' &lt;small&gt;(Andrews) Kunth&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia schimperi]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia splendida]]'' &lt;small&gt;E.A.Bruce&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia stricta]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia sumarae]]'' &lt;small&gt;Deflers&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia tabularis]]'' &lt;small&gt;[[Hermann Wilhelm Rudolf Marloth|Marloth]]&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia thodei]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia thomsonii]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia triangularis]]'' &lt;small&gt;Kunth&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia typhoides]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia tysonii]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia umbrina]]'' &lt;small&gt;Codd&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia uvaria]]'' &lt;small&gt;(L.) Oken&lt;/small&gt;
* ''[[Kniphofia vandeweghei]]'' &lt;small&gt;Eb.Fisch. &amp; Mark.Ackermann&lt;/small&gt;
{{div col end}}

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bron ==
* ''Gids tot die Aalwyne van Suid-Afrika'', [[Ben-Erik van Wyk]] &amp; [[Gideon Smith|Gideon F. Smith]], Briza Publikasies, 2014, ISBN 978-1-920217-39-6

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Kniphofia| ]]</text>
      <sha1>72lw9l465jehmrbv0alzlxufrmdu0qp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aloiampelos</title>
    <ns>0</ns>
    <id>365362</id>
    <revision>
      <id>2812854</id>
      <parentid>2542083</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:13:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812854</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3012" sha1="3npuzkbllsp262wudy6eddhrq0rp6il" xml:space="preserve">{{Skuinse titel}}
{{Taksoboks
|name = ''Rankaalwyne''
|image = 1 Aloe commixta - Peninsula Rambling Aloe of Table Mountain SA.jpg
|image_caption = ''Aloiampelos commixta''
|regnum = [[Plantae]]
|subregnum = [[Tracheobionta]]
|divisio = [[Magnoliophyta]]
|classis = [[Liliopsida]]
|subclassis = [[Liliidae]]
|ordo = [[Asparagales]]
|familia = [[Asphodelaceae]]
|genus = '''''Aloiampelos'''''
|genus_authority = [[Ronell Renett Klopper|Klopper]] &amp; [[Gideon Smith|Gideon.F.Sm.]]
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision =&lt;center&gt;''Sien teks.''&lt;/center&gt;
|range_map = Map of Macrifoliae Aloes.png
|range_map_caption = Verspreiding van rankaalwyne in [[Suid-Afrika]]
|}}
{{Outomatiese taksoboks
|name = ''Rankaalwyne''
|image = 1 Aloe commixta - Peninsula Rambling Aloe of Table Mountain SA.jpg
|image_caption =
|display_parents = 3
|taxon = Aloiampelos
|authority = [[Ronell Renett Klopper|Klopper]] &amp; [[Gideon Smith|Gideon.F.Sm.]]
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Spesies|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms =
|range_map = Map of Macrifoliae Aloes.png
|range_map_caption = Verspreiding van rankaalwyne in [[Suid-Afrika]]
}}
'''Aloiampelos''' (rankaalwyne) is 'n nuwe [[genus]] wat geskep is vir rankaalwyne wat altyd deel was van die genus ''[[Aloe]]'' waar hulle saam groepeer was as ''Macrofolia''. Daar is sewe [[spesies]] wat tot die genus hoort. Die rankaalwyne is almal redelik dun, slank amper draadagtige stamme. Die stamme moet gestut word om regop te bly wanneer die plante lank word deur byvoorbeeld omringende bome of struike.

Die raseme is redelik kort en dra min, klein tot groot blomme. Die blare is altyd effens vlesig wat ver uitmekaar aan die dun stamme voorkom. Die skedevormige gedeeltes van die blare is gewoonlik duidelik gestreep. In oop plekke, weg van ander plante, is die dunne stamme gewoonlik wydstrekend tot kruipend. Die plante ontwikkel gewoonlik tot groot massas verstrengelde stamme wat soos groot vuurballe lyk wanneer hulle blom.

Die naam van die genus is afgelei van ''Aloe'' en ''ampelos'', Grieks vir rankplant.

== Spesies ==
Die volgende spesies is deel van die genus:
* ''[[Aloiampelos ciliaris]]'' &lt;small&gt;(Haw.) Klopper &amp; [[Gideon Smith|Gideon.F.Sm.]]&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos commixta]]'' &lt;small&gt;(A.Berger) Klopper &amp; Gideon.F.Sm.&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos decumbens]]'' &lt;small&gt;(Reynolds) Klopper &amp; Gideon F.Sm.&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos gracilis]]'' &lt;small&gt;(Haw.) Klopper &amp; Gideon.F.Sm.&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos juddii]]'' &lt;small&gt;([[Ernst van Jaarsveld|van Jaarsv.]]) Klopper &amp; Gideon.F.Sm.&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos striatula]]'' &lt;small&gt;(Haw.) Klopper &amp; Gideon.F.Sm.&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos tenuior]]'' &lt;small&gt;(Haw.) Klopper &amp; Gideon.F.Sm.&lt;/small&gt;

== Sien ook ==
* [[Lys van aalwynspesies]]

== Bronnelys ==
* ''Gids tot die Aalwyne van Suid-Afrika'', [[Ben-Erik van Wyk]] &amp; [[Gideon Smith|Gideon F. Smith]], Briza Publikasies, 2014, ISBN 978-1-920217-39-6
* [http://pza.sanbi.org/aloiampelos PZAfrica]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Aloiampelos| ]]</text>
      <sha1>3npuzkbllsp262wudy6eddhrq0rp6il</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812855</id>
      <parentid>2812854</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:13:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812855</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2346" sha1="n74ri8wvve44x9c3r8pvk16ysn4181o" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|name = ''Rankaalwyne''
|image = 1 Aloe commixta - Peninsula Rambling Aloe of Table Mountain SA.jpg
|image_caption =
|display_parents = 3
|taxon = Aloiampelos
|authority = [[Ronell Renett Klopper|Klopper]] &amp; [[Gideon Smith|Gideon.F.Sm.]]
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Spesies|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms =
|range_map = Map of Macrifoliae Aloes.png
|range_map_caption = Verspreiding van rankaalwyne in [[Suid-Afrika]]
}}
'''Aloiampelos''' (rankaalwyne) is 'n nuwe [[genus]] wat geskep is vir rankaalwyne wat altyd deel was van die genus ''[[Aloe]]'' waar hulle saam groepeer was as ''Macrofolia''. Daar is sewe [[spesies]] wat tot die genus hoort. Die rankaalwyne is almal redelik dun, slank amper draadagtige stamme. Die stamme moet gestut word om regop te bly wanneer die plante lank word deur byvoorbeeld omringende bome of struike.

Die raseme is redelik kort en dra min, klein tot groot blomme. Die blare is altyd effens vlesig wat ver uitmekaar aan die dun stamme voorkom. Die skedevormige gedeeltes van die blare is gewoonlik duidelik gestreep. In oop plekke, weg van ander plante, is die dunne stamme gewoonlik wydstrekend tot kruipend. Die plante ontwikkel gewoonlik tot groot massas verstrengelde stamme wat soos groot vuurballe lyk wanneer hulle blom.

Die naam van die genus is afgelei van ''Aloe'' en ''ampelos'', Grieks vir rankplant.

== Spesies ==
Die volgende spesies is deel van die genus:
* ''[[Aloiampelos ciliaris]]'' &lt;small&gt;(Haw.) Klopper &amp; [[Gideon Smith|Gideon.F.Sm.]]&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos commixta]]'' &lt;small&gt;(A.Berger) Klopper &amp; Gideon.F.Sm.&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos decumbens]]'' &lt;small&gt;(Reynolds) Klopper &amp; Gideon F.Sm.&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos gracilis]]'' &lt;small&gt;(Haw.) Klopper &amp; Gideon.F.Sm.&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos juddii]]'' &lt;small&gt;([[Ernst van Jaarsveld|van Jaarsv.]]) Klopper &amp; Gideon.F.Sm.&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos striatula]]'' &lt;small&gt;(Haw.) Klopper &amp; Gideon.F.Sm.&lt;/small&gt;
* ''[[Aloiampelos tenuior]]'' &lt;small&gt;(Haw.) Klopper &amp; Gideon.F.Sm.&lt;/small&gt;

== Sien ook ==
* [[Lys van aalwynspesies]]

== Bronnelys ==
* ''Gids tot die Aalwyne van Suid-Afrika'', [[Ben-Erik van Wyk]] &amp; [[Gideon Smith|Gideon F. Smith]], Briza Publikasies, 2014, ISBN 978-1-920217-39-6
* [http://pza.sanbi.org/aloiampelos PZAfrica]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Aloiampelos| ]]</text>
      <sha1>n74ri8wvve44x9c3r8pvk16ysn4181o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aloe boiteaui</title>
    <ns>0</ns>
    <id>367358</id>
    <revision>
      <id>2812856</id>
      <parentid>2728683</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:15:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812856</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="770" sha1="foder7aefeddgply2nx4p84cl6d88cv" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name =
| image = 
| status = 
| status_system = IUCN2.3
| taxon = Aloe boiteaui
| authority = Guillaumin, 1942
| synonyms = * ''Lemeea boiteaui'' &lt;small&gt;(Guillaumin) P.V.Heath&lt;/small&gt;
}}

'''''Aloe boiteaui''''' is 'n [[aalwyn]] wat deel van die Asphodelaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Madagaskar]] en kom in die suidooste voor.

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Aloe botteaui GotBot 2015 002.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Sien ook ==
* [[Lys van aalwynspesies]]

== Bronnelys ==
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:529260-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Aalwyne|boiteaui]]
[[Kategorie:Flora van Madagaskar]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Madagaskar]]</text>
      <sha1>foder7aefeddgply2nx4p84cl6d88cv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Geelpiet</title>
    <ns>0</ns>
    <id>367527</id>
    <revision>
      <id>2812869</id>
      <parentid>2546849</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:44:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812869</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="711" sha1="r1qexblcktrh4a866mpdqwz15ajmwdy" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Geelpiet 
| image =
| taxon = Bulbinella divaginata
| authority = P.L.Perry, (1987)
| synonyms =
}}

Die '''geelpiet''' (''Bulbinella divaginata'') is 'n meerjarige [[struik]] wat hoort tot die [[aalwyn]]familie ''[[Asphodelaceae]]''. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap|Noord-]] en die [[Wes-Kaap]].

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2204-6 SANBI Redlist]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:933598-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Katsterte]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>r1qexblcktrh4a866mpdqwz15ajmwdy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Belladonnalelie</title>
    <ns>0</ns>
    <id>367565</id>
    <revision>
      <id>2812859</id>
      <parentid>2544968</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:21:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812859</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1566" sha1="5bikj2vxjpydggt7rmulknp821v5t1g" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Belladonnalelie
| image = Amaryllis belladonna in flower, showing scape IMG 5342.JPG
| image_caption =
| image_width = 240px
| image2= March lilly grave.JPG
| image2_caption =
| image2_width = 240px
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Liliopsida]]
| ordo = [[Asparagales]]
| familia = [[Amaryllidaceae]]
| subfamilia = 
| genus = ''[[Amaryllis]]''
| species = '''''A. belladonna'''''
| binomial = ''Amaryllis belladonna''
| binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753),
| synonyms =
}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Belladonnalelie
| image =
| taxon = Amaryllis belladonna
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| synonyms =
}}
Die '''belladonnalelie''' (''Amaryllis belladonna''), ook bekend as die ''Maartlelie'', is 'n plant en [[geofiet]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan die [[Wes-Kaap]] en blom van Februarie tot Maart. Die plant is deel van die [[fynbos]]. Die plant is bladwisselend. Die blare verskyn eers nadat die plant geblom het, bly groen deur die winter en vrek gedurende die somer. 

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2082-1 SANBI Redlist]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:62705-1  Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/amaryllis-belladonna PlatzAfrica]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Amaryllis]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Tuinplante]]</text>
      <sha1>5bikj2vxjpydggt7rmulknp821v5t1g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812860</id>
      <parentid>2812859</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:22:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812860</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1095" sha1="iwt565nf81esynblraouf9umaoqftxc" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Belladonnalelie
| image =
| taxon = Amaryllis belladonna
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| synonyms =
}}
Die '''belladonnalelie''' (''Amaryllis belladonna''), ook bekend as die ''Maartlelie'', is 'n plant en [[geofiet]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan die [[Wes-Kaap]] en blom van Februarie tot Maart. Die plant is deel van die [[fynbos]]. Die plant is bladwisselend. Die blare verskyn eers nadat die plant geblom het, bly groen deur die winter en vrek gedurende die somer.

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Amaryllis belladonna in flower, showing scape IMG 5342.JPG
March lilly grave.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2082-1 SANBI Redlist]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:62705-1  Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/amaryllis-belladonna PlatzAfrica]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Amaryllis]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Tuinplante]]</text>
      <sha1>iwt565nf81esynblraouf9umaoqftxc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812863</id>
      <parentid>2812860</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:31:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812863</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3411" sha1="n0irukccps09k0jxp3vtmsg9t0qmht5" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Belladonnalelie
| image =
| taxon = Amaryllis belladonna
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| synonyms = &lt;center&gt;[[#Sinonieme|Sien teks]]&lt;/center&gt;
}}
Die '''belladonnalelie''' (''Amaryllis belladonna''), ook bekend as die ''Maartlelie'', is 'n plant en [[geofiet]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan die [[Wes-Kaap]] en blom van Februarie tot Maart. Die plant is deel van die [[fynbos]]. Die plant is bladwisselend. Die blare verskyn eers nadat die plant geblom het, bly groen deur die winter en vrek gedurende die somer.

== Sinonieme ==
Die spesie het 39 sinonieme:
{{div col|colwidth=20em}}
* ''Amaryllis belladonna baptisa-alba'' &lt;small&gt;J.R.Duncan &amp; V.C.Davies&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna baptisa-multiflora'' &lt;small&gt;J.R.Duncan &amp; V.C.Davies&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna baptisa-rosea'' &lt;small&gt;J.R.Duncan &amp; V.C.Davies&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna blanda'' &lt;small&gt;Tubergen&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. latifolia'' &lt;small&gt;Herb.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. maxima'' &lt;small&gt;Rob.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. minor'' &lt;small&gt;Ker Gawl.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna rosea-perfecta'' &lt;small&gt;Tubergen&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis blanda'' &lt;small&gt;Ker Gawl.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis longipetala'' &lt;small&gt;Lem.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis obliqua'' &lt;small&gt;L.f. ex Savage&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis pallida'' &lt;small&gt;Redouté&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis pudica'' &lt;small&gt;Ker Gawl.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis regalis'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis rosea'' &lt;small&gt;Lam.&lt;/small&gt;
* ''Belladonna blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Belladonna pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Belladonna pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Belladonna purpurascens'' &lt;small&gt;Sweet&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia major'' &lt;small&gt;Traub&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Traub&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. elata'' &lt;small&gt;L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. longipetala'' &lt;small&gt;(Lem.) Traub&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. major'' &lt;small&gt;L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. minor'' &lt;small&gt;L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Callicore rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) Link&lt;/small&gt;
* ''Coburgia blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Coburgia pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Coburgia pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Coburgia rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) Gouws&lt;/small&gt;
* ''Imhofia rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Zephyranthes pudica (Ker Gawl.) D.Dietr.&lt;/small&gt;
{{div col end}}

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Amaryllis belladonna in flower, showing scape IMG 5342.JPG
March lilly grave.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2082-1 SANBI Redlist]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:62705-1  Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/amaryllis-belladonna PlatzAfrica]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Amaryllis]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Tuinplante]]</text>
      <sha1>n0irukccps09k0jxp3vtmsg9t0qmht5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812864</id>
      <parentid>2812863</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:32:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sinonieme */ Ai!</comment>
      <origin>2812864</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3420" sha1="3xr5rpod7izvsar6gsuuc2p9fdwfsna" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Belladonnalelie
| image =
| taxon = Amaryllis belladonna
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| synonyms = &lt;center&gt;[[#Sinonieme|Sien teks]]&lt;/center&gt;
}}
Die '''belladonnalelie''' (''Amaryllis belladonna''), ook bekend as die ''Maartlelie'', is 'n plant en [[geofiet]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan die [[Wes-Kaap]] en blom van Februarie tot Maart. Die plant is deel van die [[fynbos]]. Die plant is bladwisselend. Die blare verskyn eers nadat die plant geblom het, bly groen deur die winter en vrek gedurende die somer.

== Sinonieme ==
Die spesie het 39 sinonieme:
{{div col|colwidth=20em}}
* ''Amaryllis belladonna baptisa-alba'' &lt;small&gt;J.R.Duncan &amp; V.C.Davies&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna baptisa-multiflora'' &lt;small&gt;J.R.Duncan &amp; V.C.Davies&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna baptisa-rosea'' &lt;small&gt;J.R.Duncan &amp; V.C.Davies&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna blanda'' &lt;small&gt;Tubergen&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. latifolia'' &lt;small&gt;Herb.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. maxima'' &lt;small&gt;Rob.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. minor'' &lt;small&gt;Ker Gawl.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna rosea-perfecta'' &lt;small&gt;Tubergen&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis blanda'' &lt;small&gt;Ker Gawl.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis longipetala'' &lt;small&gt;Lem.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis obliqua'' &lt;small&gt;L.f. ex Savage&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis pallida'' &lt;small&gt;Redouté&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis pudica'' &lt;small&gt;Ker Gawl.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis regalis'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis rosea'' &lt;small&gt;Lam.&lt;/small&gt;
* ''Belladonna blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Belladonna pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Belladonna pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Belladonna purpurascens'' &lt;small&gt;Sweet&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia major'' &lt;small&gt;Traub&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Traub&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. elata'' &lt;small&gt;L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. longipetala'' &lt;small&gt;(Lem.) Traub&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. major'' &lt;small&gt;L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. minor'' &lt;small&gt;L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Callicore rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) Link&lt;/small&gt;
* ''Coburgia blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Coburgia pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Coburgia pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Coburgia rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) Gouws&lt;/small&gt;
* ''Imhofia rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Zephyranthes pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) D.Dietr.&lt;/small&gt;
{{div col end}}

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Amaryllis belladonna in flower, showing scape IMG 5342.JPG
March lilly grave.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2082-1 SANBI Redlist]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:62705-1  Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/amaryllis-belladonna PlatzAfrica]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Amaryllis]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Tuinplante]]</text>
      <sha1>3xr5rpod7izvsar6gsuuc2p9fdwfsna</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812865</id>
      <parentid>2812864</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:33:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sinonieme */ verbeter</comment>
      <origin>2812865</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3527" sha1="1ytw9o6ssvt6k218qdw8vwl3bj291ny" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Belladonnalelie
| image =
| taxon = Amaryllis belladonna
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| synonyms = &lt;center&gt;[[#Sinonieme|Sien teks]]&lt;/center&gt;
}}
Die '''belladonnalelie''' (''Amaryllis belladonna''), ook bekend as die ''Maartlelie'', is 'n plant en [[geofiet]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan die [[Wes-Kaap]] en blom van Februarie tot Maart. Die plant is deel van die [[fynbos]]. Die plant is bladwisselend. Die blare verskyn eers nadat die plant geblom het, bly groen deur die winter en vrek gedurende die somer.

== Sinonieme ==
Die spesie het 39 sinonieme:
{{div col|colwidth=20em}}
* ''Amaryllis belladonna baptisa-alba'' &lt;small&gt;J.R.Duncan &amp; V.C.Davies&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna baptisa-multiflora'' &lt;small&gt;J.R.Duncan &amp; V.C.Davies&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna baptisa-rosea'' &lt;small&gt;J.R.Duncan &amp; V.C.Davies&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna blanda'' &lt;small&gt;Tubergen&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. latifolia'' &lt;small&gt;Herb.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. maxima'' &lt;small&gt;Rob.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. minor'' &lt;small&gt;Ker Gawl.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna var. pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis belladonna rosea-perfecta'' &lt;small&gt;Tubergen&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis blanda'' &lt;small&gt;Ker Gawl.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis longipetala'' &lt;small&gt;Lem.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis obliqua'' &lt;small&gt;L.f. ex Savage&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis pallida'' &lt;small&gt;Redouté&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis pudica'' &lt;small&gt;Ker Gawl.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis regalis'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Amaryllis rosea'' &lt;small&gt;Lam.&lt;/small&gt;
* ''Belladonna blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Belladonna pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Belladonna pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Belladonna purpurascens'' &lt;small&gt;Sweet&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia major'' &lt;small&gt;Traub&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Traub&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. elata'' &lt;small&gt;L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. longipetala'' &lt;small&gt;(Lem.) Traub&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. major'' &lt;small&gt;L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. minor'' &lt;small&gt;L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Brunsvigia rosea var. pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) L.S.Hannibal&lt;/small&gt;
* ''Callicore rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) Link&lt;/small&gt;
* ''Coburgia belladonna'' &lt;small&gt;(L.) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Coburgia blanda'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Coburgia pallida'' &lt;small&gt;(Redouté) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Coburgia pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) Herb.&lt;/small&gt;
* ''Coburgia rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) Gouws&lt;/small&gt;
* ''Imhofia rosea'' &lt;small&gt;(Lam.) Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Leopoldia belladonna'' &lt;small&gt;(L.) M.Roem.&lt;/small&gt;
* ''Zephyranthes pudica'' &lt;small&gt;(Ker Gawl.) D.Dietr.&lt;/small&gt;
{{div col end}}

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Amaryllis belladonna in flower, showing scape IMG 5342.JPG
March lilly grave.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2082-1 SANBI Redlist]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:62705-1  Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/amaryllis-belladonna PlatzAfrica]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Amaryllis]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Tuinplante]]</text>
      <sha1>1ytw9o6ssvt6k218qdw8vwl3bj291ny</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Amaryllis paradisicola</title>
    <ns>0</ns>
    <id>367568</id>
    <revision>
      <id>2812868</id>
      <parentid>2544969</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:41:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812868</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="986" sha1="8mi2eay4k4h886qjqw4dhmoota1on5j" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = VU
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Amaryllis paradisicola
| authority = [[Dierdré Snijman|Snijman]], (1998)
| synonyms =
}}
'''''Amaryllis paradisicola''''' is 'n seldsame plant en [[geofiet]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] is aan die [[Noord-Kaap]]. Daar kom slegs slegs twee populasies in die [[Richtersveld]] voor. 

Die plant is eers in 1998 geklassifiseer nadat dit in 1972 ontdek is. Die plant blom in die herfs, die blomme is pienk en die plant is bladwisselend. Die blare verskyn eers nadat die plant geblom het.

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2082-3 SANBI Redlist]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1005636-1 Plants of the World Online]
* [https://www.rareplants.co.uk/product/amaryllis-paradisicola/ Rareplants]

{{taksonbalk}}
[[Kategorie:Amaryllis]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Blomme]]</text>
      <sha1>8mi2eay4k4h886qjqw4dhmoota1on5j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Vlamlelie</title>
    <ns>0</ns>
    <id>367575</id>
    <revision>
      <id>2812870</id>
      <parentid>2544923</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:47:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812870</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1750" sha1="ixq11a1na9a8eur2pjx5251ytu49y1n" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Vlamlelie
| image = Flame lily (Gloriosa superba).JPG
| image_caption =
| image_width = 240px
| image2= 
| image2_caption =
| image2_width = 240px
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Liliopsida]]
| ordo = [[Liliales]]
| familia = [[Colchicaceae]]
| subfamilia = 
| genus = ''[[Gloriosa]]''
| species = '''''G. superba'''''
| binomial = ''Gloriosa superba''
| binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]]
| synonyms = 
}}
Die '''Vlamlelie''' (''Gloriosa superba'') is 'n giftige knol- en [[rankplant]] wat wydverspreid in [[Afrika]] voorkom. Dit staan ook as die vuurlelie, boslelie, geelboslelie of rooiboslelie bekend. Die blomme word uitsluitlik in die somer voortgebring. Die kleur van die sierlike kroonblare wissel van gebied tot gebied, en kan rooi, oranje of geel wees. Die vrug is 'n kapsule wat etlike rooibruin sade vrystel. Aanraking kan velirritasie veroorsaak, maar die plant word ook gebruik as medisyne of rate vir 'n hele reeks kwale en parasiet-infestasies, of om wonde te disinfekteer.  Dit is die nasionale plant van [[Zimbabwe]].

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
121215 Fata Morgana Gloriosa superba 1.JPG
121215 Fata Morgana Gloriosa superba 2.JPG
Curled Perfection (5967683296).jpg
Gardenology.org-IMG 0739 rbgs10dec.jpg
Gloriosa superba (BG Zurich)-01.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3993-1 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:535953-1 Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/gloriosa-superba PlantZAfrica]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Rankplante]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>ixq11a1na9a8eur2pjx5251ytu49y1n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812871</id>
      <parentid>2812870</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:54:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812871</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2931" sha1="frfyuukexi4hb1v5ybdei3e1v5o54gs" xml:space="preserve">{{Taksoboks
| name = Vlamlelie
| image = Flame lily (Gloriosa superba).JPG
| image_caption =
| image_width = 240px
| image2= 
| image2_caption =
| image2_width = 240px
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Liliopsida]]
| ordo = [[Liliales]]
| familia = [[Colchicaceae]]
| subfamilia = 
| genus = ''[[Gloriosa]]''
| species = '''''G. superba'''''
| binomial = ''Gloriosa superba''
| binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753), nom. cons.
| synonyms = 
}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Vlamlelie
| image =
| taxon = Gloriosa superba
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753), nom. cons.
| synonyms =
}}

Die '''vlamlelie''' (''Gloriosa superba'') is 'n giftige knol- en [[rankplant]] wat wydverspreid in [[Afrika]] voorkom. Dit staan ook as die vuurlelie, boslelie, geelboslelie of rooiboslelie bekend. Die blomme word uitsluitlik in die somer voortgebring. Die kleur van die sierlike kroonblare wissel van gebied tot gebied, en kan rooi, oranje of geel wees. Die vrug is 'n kapsule wat etlike rooibruin sade vrystel. Aanraking kan velirritasie veroorsaak, maar die plant word ook gebruik as medisyne of rate vir 'n hele reeks kwale en parasiet-infestasies, of om wonde te disinfekteer.  Dit is die nasionale plant van [[Zimbabwe]].

== Sinonieme ==
Die spesie het 16 sinonieme:
{{div col|colwidth=20em}}
* ''Eugone superba'' &lt;small&gt;(L.) Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa angulata'' &lt;small&gt;Schumach.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa cirrhifolia'' &lt;small&gt;Stokes&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa doniana'' &lt;small&gt;Schult. &amp; Schult.f.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa lutea'' &lt;small&gt;Mast.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa nepalensis'' &lt;small&gt;G.Don&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa rockefelleriana'' &lt;small&gt;Stehlé &amp; M.Stehlé&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa rothschildiana'' &lt;small&gt;O'Brien&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba f. angustifolia'' &lt;small&gt;Kuntze&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba var. angustifolia'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba f. doniana'' &lt;small&gt;(Schult. &amp; Schult.f.) T.Durand &amp; Schinz&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa verschuurii'' &lt;small&gt;Hoog&lt;/small&gt;
* ''Methonica doniana'' &lt;small&gt;(Schult. &amp; Schult.f.) Kunth&lt;/small&gt;
* ''Methonica gloriosa'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Methonica senegalensis'' &lt;small&gt;Poit.&lt;/small&gt;
* ''Methonica superba'' &lt;small&gt;(L.) Crantz&lt;/small&gt; 
{{div col end}}

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
121215 Fata Morgana Gloriosa superba 1.JPG
121215 Fata Morgana Gloriosa superba 2.JPG
Curled Perfection (5967683296).jpg
Gardenology.org-IMG 0739 rbgs10dec.jpg
Gloriosa superba (BG Zurich)-01.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3993-1 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:535953-1 Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/gloriosa-superba PlantZAfrica]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Rankplante]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>frfyuukexi4hb1v5ybdei3e1v5o54gs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812872</id>
      <parentid>2812871</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:54:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812872</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2398" sha1="d5ncpymh9amswubmsbr007lr1a8mb0i" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Vlamlelie
| image =
| taxon = Gloriosa superba
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753), nom. cons.
| synonyms =
}}

Die '''vlamlelie''' (''Gloriosa superba'') is 'n giftige knol- en [[rankplant]] wat wydverspreid in [[Afrika]] voorkom. Dit staan ook as die vuurlelie, boslelie, geelboslelie of rooiboslelie bekend. Die blomme word uitsluitlik in die somer voortgebring. Die kleur van die sierlike kroonblare wissel van gebied tot gebied, en kan rooi, oranje of geel wees. Die vrug is 'n kapsule wat etlike rooibruin sade vrystel. Aanraking kan velirritasie veroorsaak, maar die plant word ook gebruik as medisyne of rate vir 'n hele reeks kwale en parasiet-infestasies, of om wonde te disinfekteer.  Dit is die nasionale plant van [[Zimbabwe]].

== Sinonieme ==
Die spesie het 16 sinonieme:
{{div col|colwidth=20em}}
* ''Eugone superba'' &lt;small&gt;(L.) Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa angulata'' &lt;small&gt;Schumach.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa cirrhifolia'' &lt;small&gt;Stokes&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa doniana'' &lt;small&gt;Schult. &amp; Schult.f.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa lutea'' &lt;small&gt;Mast.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa nepalensis'' &lt;small&gt;G.Don&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa rockefelleriana'' &lt;small&gt;Stehlé &amp; M.Stehlé&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa rothschildiana'' &lt;small&gt;O'Brien&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba f. angustifolia'' &lt;small&gt;Kuntze&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba var. angustifolia'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba f. doniana'' &lt;small&gt;(Schult. &amp; Schult.f.) T.Durand &amp; Schinz&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa verschuurii'' &lt;small&gt;Hoog&lt;/small&gt;
* ''Methonica doniana'' &lt;small&gt;(Schult. &amp; Schult.f.) Kunth&lt;/small&gt;
* ''Methonica gloriosa'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Methonica senegalensis'' &lt;small&gt;Poit.&lt;/small&gt;
* ''Methonica superba'' &lt;small&gt;(L.) Crantz&lt;/small&gt; 
{{div col end}}

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
121215 Fata Morgana Gloriosa superba 1.JPG
121215 Fata Morgana Gloriosa superba 2.JPG
Curled Perfection (5967683296).jpg
Gardenology.org-IMG 0739 rbgs10dec.jpg
Gloriosa superba (BG Zurich)-01.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3993-1 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:535953-1 Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/gloriosa-superba PlantZAfrica]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Rankplante]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>d5ncpymh9amswubmsbr007lr1a8mb0i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812884</id>
      <parentid>2812872</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:09:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812884</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2439" sha1="1z8q4cyoxd35j1iwkmzb092f12l9ba3" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Vlamlelie
| image =
| taxon = Gloriosa superba
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753), nom. cons.
| synonyms =&lt;center&gt;[[#Sinonieme|Sien teks]]&lt;/center&gt;
}}

Die '''vlamlelie''' (''Gloriosa superba'') is 'n giftige knol- en [[rankplant]] wat wydverspreid in [[Afrika]] voorkom. Dit staan ook as die vuurlelie, boslelie, geelboslelie of rooiboslelie bekend. Die blomme word uitsluitlik in die somer voortgebring. Die kleur van die sierlike kroonblare wissel van gebied tot gebied, en kan rooi, oranje of geel wees. Die vrug is 'n kapsule wat etlike rooibruin sade vrystel. Aanraking kan velirritasie veroorsaak, maar die plant word ook gebruik as medisyne of rate vir 'n hele reeks kwale en parasiet-infestasies, of om wonde te disinfekteer.  Dit is die nasionale plant van [[Zimbabwe]].

== Sinonieme ==
Die spesie het 16 sinonieme:
{{div col|colwidth=20em}}
* ''Eugone superba'' &lt;small&gt;(L.) Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa angulata'' &lt;small&gt;Schumach.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa cirrhifolia'' &lt;small&gt;Stokes&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa doniana'' &lt;small&gt;Schult. &amp; Schult.f.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa lutea'' &lt;small&gt;Mast.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa nepalensis'' &lt;small&gt;G.Don&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa rockefelleriana'' &lt;small&gt;Stehlé &amp; M.Stehlé&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa rothschildiana'' &lt;small&gt;O'Brien&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba f. angustifolia'' &lt;small&gt;Kuntze&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba var. angustifolia'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba f. doniana'' &lt;small&gt;(Schult. &amp; Schult.f.) T.Durand &amp; Schinz&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa verschuurii'' &lt;small&gt;Hoog&lt;/small&gt;
* ''Methonica doniana'' &lt;small&gt;(Schult. &amp; Schult.f.) Kunth&lt;/small&gt;
* ''Methonica gloriosa'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Methonica senegalensis'' &lt;small&gt;Poit.&lt;/small&gt;
* ''Methonica superba'' &lt;small&gt;(L.) Crantz&lt;/small&gt; 
{{div col end}}

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
121215 Fata Morgana Gloriosa superba 1.JPG
121215 Fata Morgana Gloriosa superba 2.JPG
Curled Perfection (5967683296).jpg
Gardenology.org-IMG 0739 rbgs10dec.jpg
Gloriosa superba (BG Zurich)-01.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3993-1 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:535953-1 Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/gloriosa-superba PlantZAfrica]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Rankplante]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>1z8q4cyoxd35j1iwkmzb092f12l9ba3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813017</id>
      <parentid>2812884</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:45:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813017</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2470" sha1="p850sg9kirdaurxoi0p302arg7xfiia" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Vlamlelie
| image =
| taxon = Gloriosa superba
| authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753), nom. cons.
| synonyms =&lt;center&gt;[[#Sinonieme|Sien teks]]&lt;/center&gt;
}}

Die '''vlamlelie''' (''Gloriosa superba'') is 'n giftige knol- en [[rankplant]] wat wydverspreid in [[Afrika]] voorkom. Dit staan ook as die vuurlelie, boslelie, geelboslelie of rooiboslelie bekend. Die blomme word uitsluitlik in die somer voortgebring. Die kleur van die sierlike kroonblare wissel van gebied tot gebied, en kan rooi, oranje of geel wees. Die vrug is 'n kapsule wat etlike rooibruin sade vrystel. Aanraking kan velirritasie veroorsaak, maar die plant word ook gebruik as medisyne of rate vir 'n hele reeks kwale en parasiet-infestasies, of om wonde te disinfekteer.  Dit is die nasionale plant van [[Zimbabwe]].

== Sinonieme ==
Die spesie het 16 sinonieme:
{{div col|colwidth=20em}}
* ''Eugone superba'' &lt;small&gt;(L.) Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa angulata'' &lt;small&gt;Schumach.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa cirrhifolia'' &lt;small&gt;Stokes&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa doniana'' &lt;small&gt;Schult. &amp; Schult.f.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa lutea'' &lt;small&gt;Mast.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa nepalensis'' &lt;small&gt;G.Don&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa rockefelleriana'' &lt;small&gt;Stehlé &amp; M.Stehlé&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa rothschildiana'' &lt;small&gt;O'Brien&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba f. angustifolia'' &lt;small&gt;Kuntze&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba var. angustifolia'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba f. doniana'' &lt;small&gt;(Schult. &amp; Schult.f.) T.Durand &amp; Schinz&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa verschuurii'' &lt;small&gt;Hoog&lt;/small&gt;
* ''Methonica doniana'' &lt;small&gt;(Schult. &amp; Schult.f.) Kunth&lt;/small&gt;
* ''Methonica gloriosa'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Methonica senegalensis'' &lt;small&gt;Poit.&lt;/small&gt;
* ''Methonica superba'' &lt;small&gt;(L.) Crantz&lt;/small&gt; 
{{div col end}}

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
121215 Fata Morgana Gloriosa superba 1.JPG
121215 Fata Morgana Gloriosa superba 2.JPG
Curled Perfection (5967683296).jpg
Gardenology.org-IMG 0739 rbgs10dec.jpg
Gloriosa superba (BG Zurich)-01.JPG
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3993-1 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:535953-1 Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/gloriosa-superba PlantZAfrica]

{{taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|superba]]
[[Kategorie:Blomme]]
[[Kategorie:Rankplante]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>p850sg9kirdaurxoi0p302arg7xfiia</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>The Coming Anarchy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>370408</id>
    <revision>
      <id>2812955</id>
      <parentid>2766353</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T03:40:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Opruim</comment>
      <origin>2812955</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6152" sha1="e5tyvvjy00b64opncs08ncu9vbq6dfv" xml:space="preserve">{{TITELAANSIG|''The Coming Anarchy''}}
''''The Coming Anarchy: How scarcity, crime, overpopulation, tribalism, and disease are rapidly destroying the social fabric of our planet'''' is 'n invloedryke artikel geskryf deur die [[skrywer]] [[Robert D. Kaplan]], wat die eerste keer gepubliseer is in die uitgawe van ''The Atlantic Monthly'' in Februarie 1994. Dit word beskou as een van die fundamentele tesisse oor die huidige stand van wêreldsake in die era na die [[Koue Oorlog]], en word op dieselfde vlak van leerstellige belangrikheid gerangskik as die tesisse ''The Clash of Civilizations'' van [[Samuel Huntington]] en ''The End of History and the Last Man'' van [[Francis Fukuyama]].  Amerikaanse president [[Bill Clinton]] het na bewering die artikel aanbeveel vir personeel van die Withuis.&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Lester|first1=Toby|title=Beyond &quot;The Coming Anarchy&quot;|url=https://www.theatlantic.com/past/docs/issues/96aug/proport/kapsid.htm|accessdate=1 February 2016|work=The Atlantic Online|publisher=The Atlantic Monthly Company|date=Augustus 1996|archive-date= 2 Februarie 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160202031100/http://www.theatlantic.com/past/docs/issues/96aug/proport/kapsid.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Dit is ook gekritiseer as 'n malthusiese [[wêreldbeskouing]], omdat hy die slagoffers van die situasie verwyt het en die vermeende politieke en ekonomiese oorsake soos neoliberale beleid oor die hoof gesien het.&lt;ref&gt;
{{cite book
  |last = Harvey
  |first = David
  |title = A Brief History of Neoliberalism
  |url = https://archive.org/details/briefhistoryneol00harv
  |url-access = limited
  |publisher = [[Oxford University Press]]
  |year = 2005
  |page = [https://archive.org/details/briefhistoryneol00harv/page/n193 185]
  |isbn = 978-0-19-928326-2}}&lt;/ref&gt;

== Die artikel ==
Terwyl Fukuyama van mening was dat die einde van die Koue Oorlog 'n nuwe era van vrede in wêreldsake sou meebring, het Kaplan aangevoer dat die Koue Oorlog die naaste aan [[Utopie]] sou wees wat die wêreld ooit sou bereik. Die nuwe stryd was nie meer netjies [[Ideologie|ideologies]] nie, maar [[kultuur|kultureel]] en [[Geskiedenis|histories]]. Kaplan beskou die wanorde en burgerlike twis wat hy in [[Wes-Afrika]] waargeneem het, as verteenwoordigend van breër wêreldtendense. Namate die omgewingstres vererger, en die verspreiding van siektes en hulpbron-konflik meebring, sal bevolkingsgroepe op die [[Verstedeliking|platteland meer na stedelike gebiede migreer]], wat 'n toename in sosiale disharmonie sal veroorsaak. 'n Verskuiwing in kunsmatige politieke grense, van state na stede, sal identiteite volgens kulturele of stamlyne herdefinieer. Politiek sou gelokaliseer word namate die [[Mag (sosiale wetenskappe)|magte]] van die state vervaag, met subnasionale konflikte oor selfverdediging, nie ideologie nie, wat alledaags geword het. Die [[Postmodernisme|postmoderne]] wêreld sou vir Kaplan een van die talle kruissnydende identiteite, stelsels en alliansies wees, ver van die geordende staatsgebaseerde stelsel wat Kaplan destyds in die [[Weste]] gesien het. Hy volg die argument van Thomas Homer-Dixon waarin hy voorstel dat [[politiek]] weer meer gekoppel moet wees aan die fisiese wêreld en moet fokus op die bekamping van die oorsake van probleme eerder as om die gevolge te bestry. Om dit te doen, moet ons begin met die herdefiniëring van die wêreldkaart en meer aandag gee aan bestaande grenslyne eerder as om dit self te teken. [[Kartografie]] moet in drie dimensies gedoen word waarin groep- en ander identiteite bo-op die bloot tweedimensionele kleurmerke van stadstate en die oorblywende state is. Die agentskap van baie kleiner groepe moet ingesluit word, en in plaas daarvan om grense te gebruik, moet kaarte voortdurend ontwikkel in bewegende 'sentrums' van mag. Die laaste kaart, soos hy dit noem, moet 'n ewige mutasie van chaos wees.

=== 20 Jaar later ===
Twintig jaar na die publikasie van die oorspronklike artikel in Februarie 2016 publiseer Robert D. Kaplan, 'n opvolgartikel met die titel ''Why so Much Anarchy?'', wat besin het oor die artikel se relevansie op daardie stadium, veral in [[Arabiese Lente|Arabiese lande]].&lt;ref&gt;{{Cite web|title = Why So Much Anarchy?|url = https://www.stratfor.com/weekly/why-so-much-anarchy|website = Stratfor|access-date = 2016-02-02}}&lt;/ref&gt; In hierdie nuwe artikel erken Kaplan dat sommige van sy profesieë, soos 'n herlewing van rassegeweld in Amerika, nie gebeur het nie. Hy staan egter ook by sommige van sy meer uitdagende argumente, soos die oortuiging dat &quot;[[Islam]] 'n [[godsdiens]] is wat ideaal is vir die verstedelikende armes wat bereid was om te veg beklemtoon&quot;. Hy noem dus die toenemende gewildheid van die konserwatiewe Regs- en Ontwikkelingsparty (AKP) van die Turkse president, [[Recep Tayyip Erdoğan]], wat hoofsaaklik beskou word as die aansluiting by Islamitiese neigings, as 'n vervulling van sy voorspelling van die opkoms van politieke Islam in Turkye. Hy voer ook verdere argumente aan om vas te stel watter regimes waarskynlik sal misluk, veral die teenwoordigheid van 'n sterk, robuuste burokrasie, wat op sy beurt 'n goed verskanste middelklas skep. Dus kan die waarskynlik suksesvolle demokratiese oorgang van die meeste voormalige Sowjetrepublieke na stabiele demokrasieë verklaar word deur 'n sterk burokratiese vermoë wat deur 'n bemagtigde middelklas ondersteun word. Die gebrek aan &quot;bourgeoise tradisies&quot;, daarenteen, kan geïnterpreteer word as een van die hoofredes vir die mislukking van state soos [[Sierra Leone]]. Oor die algemeen hou Kaplan vas aan sy oorspronklike vertelling en voorspel 'n onvermydelike [[anargisme|anargie]] oor groot dele van die wêreld.

== Die boek ==
Die artikel is weer gepubliseer as die eerste hoofstuk van die boek ''The Coming Anarchy'' in 2000. Die boek bevat ook die omstrede artikel ''Was Democracy Just A Moment?'' en verskeie ander artikels deur Kaplan.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
*[https://www.theatlantic.com/magazine/archive/1994/02/the-coming-anarchy/4670/ The Coming Anarchy]

{{Normdata}}

[[Kategorie:Niefiksie]]
[[Kategorie:Koue Oorlog]]</text>
      <sha1>e5tyvvjy00b64opncs08ncu9vbq6dfv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Klattia stokoei</title>
    <ns>0</ns>
    <id>370630</id>
    <revision>
      <id>2813072</id>
      <parentid>2596652</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:32:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813072</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1383" sha1="sdxk3dxjpy7wwit3tltu3dg8laxu7u2" xml:space="preserve">{{Skuinse titel}}
{{Taksoboks
|name= Kwasblom
|image= Klattia stokoei 1DS-II 1-C5056.jpg
|image_caption= 
|image_width = 240px
|image2 = Klattia stokoei 1DS-II 1-C5059.jpg
|image2_width = 240px
|status = EN
|status_system = IUCN3.1
|regnum  = [[Plantae]]
|divisio = [[Magnoliophyta]]
|classis = [[Liliopsida]]
|ordo   = [[Asparagales]]
|familia = [[Iridaceae]]
|genus  = [[Klattia]]
|species = '''''K. stokoei'''''
|binomial = ''Klattia stokoei''
|binomial_authority = [[Louise Guthrie|L.Guthrie]], (1921)
|synonyms = 
|range_map = 
|}}
{{Spesieboks
| status = EN
| status_system = iucn3.1
| name = Kwasblom
| image =
| taxon = Klattia stokoei
| authority = [[Louise Guthrie|L.Guthrie]], (1921)
| synonyms =
}}
Die '''kwasblom''' (''Klattia stokoei'') is 'n [[struik]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] is en kom voor in die [[Kogelberg]]. Die struik is immergroen en word 60 tot 120&amp;nbsp;cm hoog. Dit blom van Desember tot Februarie en die blomme is rooi. Die plant is deel van die [[fynbos]].

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1516-4 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:439730-1 Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/klattia-stokoei PlantZAfrica]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Klattia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>sdxk3dxjpy7wwit3tltu3dg8laxu7u2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813073</id>
      <parentid>2813072</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:34:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2813073</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1056" sha1="i30m0pubvigj2rlng05jmqnyr5wk0g4" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = EN
| status_system = iucn3.1
| name = Kwasblom
| image =
| taxon = Klattia stokoei
| authority = [[Louise Guthrie|L.Guthrie]], (1921)
| synonyms =
}}
Die '''kwasblom''' (''Klattia stokoei'') is 'n [[struik]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] is en kom voor in die [[Kogelberg]]. Die struik is immergroen en word 60 tot 120&amp;nbsp;cm hoog. Dit blom van Desember tot Februarie en die blomme is rooi. Die plant is deel van die [[fynbos]].

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Klattia stokoei 1DS-II 1-C5056.jpg
Klattia stokoei 1DS-II 1-C5057.jpg
Klattia stokoei 1DS-II 1-C5064.jpg
Klattia stokoei 1DS-II 1-C5066.jpg
Klattia stokoei 1DS-II 1-C5069.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1516-4 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:439730-1 Plants of the World Online]
* [http://pza.sanbi.org/klattia-stokoei PlantZAfrica]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Klattia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>i30m0pubvigj2rlng05jmqnyr5wk0g4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Klattia partita</title>
    <ns>0</ns>
    <id>370637</id>
    <revision>
      <id>2813070</id>
      <parentid>2596651</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:29:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2813070</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1536" sha1="882rw9dsydzpy8cghikl8hucioee7vs" xml:space="preserve">{{Skuinse titel}}
{{Taksoboks
|name= Kammetjiesbos
|image= Klattia partita 15945488.jpg
|image_caption= 
|image_width = 240px
|image2 =
|image2_width = 240px
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|regnum  = [[Plantae]]
|divisio = [[Magnoliophyta]]
|classis = [[Liliopsida]]
|ordo   = [[Asparagales]]
|familia = [[Iridaceae]]
|genus  = [[Klattia]]
|species = '''''K. partita'''''
|binomial = ''Klattia partita''
|binomial_authority = Baker,  (1877)
|synonyms = * ''Witsenia partita'' &lt;small&gt;Ker Gawl. ex Klatt&lt;/small&gt;
|range_map = 
|}}
{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Kammetjiesbos
| image =
| taxon = Klattia flava
| authority = Baker, (1877)
| synonyms = * ''Witsenia partita'' &lt;small&gt;Ker Gawl. ex Klatt&lt;/small&gt;
}}
Die '''kammetjiesbos''' (''Klattia partita'') is 'n plant wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] is en deel van die [[fynbos]] vorm. Die plant kom voor op die [[Kaapse Skiereiland]] en van die [[Hottentots-Hollandberge]] tot die [[Langeberg]]. Alhoewel die plant 'n groot [[voorkomsgebied]] het van 5905&amp;nbsp;km², word dit as seldsaam beskou. Dit word bedreig deur water onttrekking in die [[Kogelberg]] en [[indringerplant]]e in die [[Riviersonderendberge]].

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1516-3 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:439729-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Klattia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>882rw9dsydzpy8cghikl8hucioee7vs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813071</id>
      <parentid>2813070</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:29:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2813071</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1001" sha1="ih2t4kxostbpw9ohg5igq0dptjd3l82" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Kammetjiesbos
| image =
| taxon = Klattia flava
| authority = Baker, (1877)
| synonyms = * ''Witsenia partita'' &lt;small&gt;Ker Gawl. ex Klatt&lt;/small&gt;
}}
Die '''kammetjiesbos''' (''Klattia partita'') is 'n plant wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] is en deel van die [[fynbos]] vorm. Die plant kom voor op die [[Kaapse Skiereiland]] en van die [[Hottentots-Hollandberge]] tot die [[Langeberg]]. Alhoewel die plant 'n groot [[voorkomsgebied]] het van 5905&amp;nbsp;km², word dit as seldsaam beskou. Dit word bedreig deur water onttrekking in die [[Kogelberg]] en [[indringerplant]]e in die [[Riviersonderendberge]].

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1516-3 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:439729-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Klattia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>ih2t4kxostbpw9ohg5igq0dptjd3l82</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Klattia flava</title>
    <ns>0</ns>
    <id>370639</id>
    <revision>
      <id>2813069</id>
      <parentid>2596650</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:27:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2813069</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="941" sha1="0bhaq2t72my906ago5dc20xclcy3avx" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = VU
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Klattia flava
| authority = (G.J.Lewis) Goldblatt, (1993)
| synonyms = * ''Klattia partita var. flava'' &lt;small&gt;G.J.Lewis&lt;/small&gt;
}}
'''''Klattia flava''''' is 'n plant wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] is en deel van die [[fynbos]] vorm. Die plant kom voor van die [[Hottentots-Hollandberge]] tot by Bainskloof. Die plant het 'n [[voorkomsgebied]] het van 400&amp;nbsp;km² en daar word bereken dat daar minder as 1000 individuele plante oor is. Die plant spruit weer uit na 'n brand en dit word bedreig deur water onttrekking.

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1516-1 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:976084-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Klattia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>0bhaq2t72my906ago5dc20xclcy3avx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Klattia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>370646</id>
    <revision>
      <id>2813066</id>
      <parentid>2596254</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:23:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang Taksoboks met Spesieboks</comment>
      <origin>2813066</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1534" sha1="izft4pkrvkq3m277nnwv6595zi7e658" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|image = Klattia stokoei 1DS-II 1-C5056.jpg
|image_caption = ''Klattia stokoei''
|display_parents = 3
|taxon = Klattia
|authority = Baker, (1877)
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Spesies|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms =
}}
'''''Klattia''''' is 'n [[genus]] van blomplante wat tot die [[Familie (biologie)|familie]] [[Iridaceae]] hoort. Die genus is reeds in 1877 beskryf en is [[inheems]] aan die [[Wes-Kaap]].&lt;ref name=j&gt;[http://apps.kew.org/wcsp/namedetail.do?name_id=323081 Kew World Checklist of Selected Plant Families]&lt;/ref&gt; Die genus se naam gee erkenning aan die Duitse [[botanikus]] Friedrich Wilhelm Klatt wat in die 19de eeu baie werk gedoen het wat die inligting omtrent [[Iridaceae]] baie verbeter het.&lt;ref name=Goldblatt2008&gt;{{cite book |author1=[[John Charles Manning|Manning, John]] |author2=Goldblatt, Peter |title=The Iris Family: Natural History &amp; Classification |publisher=Timber Press |location=Portland, Oregon|pages=108–110 |year=2008|isbn=978-0-88192-897-6}}&lt;/ref&gt; Die genu staan ook bekend as ''kammetjiesbos''.&lt;ref&gt;''Field Guide to Fynbos'', [[John Charles Manning|John Manning]], Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt;

== Spesies == 
* ''[[Klattia flava]]'' &lt;small&gt;(G.J.Lewis) Goldblatt&lt;/small&gt; - [[Grabouw]]
* ''[[Klattia partita]]'' &lt;small&gt;[[John Gilbert Baker|Baker]]&lt;/small&gt; - Wes-Kaap
* ''[[Klattia stokoei]]'' &lt;small&gt;[[Louise Guthrie|L.Guthrie]]&lt;/small&gt; - [[Kogelberg]]

== Verwysings ==
{{verwysings}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Klattia| ]]</text>
      <sha1>izft4pkrvkq3m277nnwv6595zi7e658</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Belladonnalelie</title>
    <ns>1</ns>
    <id>371133</id>
    <revision>
      <id>2812866</id>
      <parentid>2387289</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:36:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rooi kategorie */ nuwe afdeling</comment>
      <origin>2812866</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="270" sha1="rzq2jvumj4eri744giy7i9htkazu5ws" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}

== Rooi kategorie ==

{{ping|Pynappel}}, wat is die ''Taxonbars with 30–34 taxon IDs'' en hoe laat mens dit verdwyn? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 14 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>rzq2jvumj4eri744giy7i9htkazu5ws</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812867</id>
      <parentid>2812866</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:37:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812867</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="269" sha1="jptzuwrxhxjdelvcafm3ljvgukmwqjs" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}

== Rooi kategorie ==
{{ping|Pynappel}}, wat is die ''Taxonbars with 30–34 taxon IDs'' en hoe laat mens dit verdwyn? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 14 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>jptzuwrxhxjdelvcafm3ljvgukmwqjs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812883</id>
      <parentid>2812867</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:06:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rooi kategorie */ Antwoord</comment>
      <origin>2812883</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="694" sha1="kh2uknevyeazhvfktbx2mhiqp4mfj7o" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}

== Rooi kategorie ==
{{ping|Pynappel}}, wat is die ''Taxonbars with 30–34 taxon IDs'' en hoe laat mens dit verdwyn? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 14 Junie 2025 (UTC)

:@[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] die instandhoudingskategorieë word outomaties deur [[Module:Taxonbar]] bygevoeg. Ek het dit nou vertaal. Ek het die module onlangs uit enwiki bygewerk om Catalogue of Life (en vele ander) taksondatabasisse by te voeg. Laat weet indien jy nog enige ander onvertaalde goed raaksien! – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 20:06, 14 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>kh2uknevyeazhvfktbx2mhiqp4mfj7o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kendall Jenner</title>
    <ns>0</ns>
    <id>373625</id>
    <revision>
      <id>2812921</id>
      <parentid>2745042</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:23:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dostojewskij</username>
        <id>61970</id>
      </contributor>
      <comment>Lêer:Kendall Jenner Cannes 2017.jpg</comment>
      <origin>2812921</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1996" sha1="0o87ocyaf18s2t2wwv3r0l5nzyavw6j" xml:space="preserve">{{geen bronnelys}}
{{gaan taal na}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam                      = Kendall Jenner
| Beeld                     = Kendall Jenner Cannes 2017.jpg
| Beeldonderskrif           = Jenner in 2017
| Geboortenaam              = Kendall Nicole Jenner
| Alias                     = 
| Geboortedatum             = {{Geboortedatum en ouderdom|1995|11|3}}
| Geboorteplek              = [[Los Angeles]], [[Kalifornië]], [[VSA]] 
| Nasionaliteit             = [[Verenigde State|Amerikaner]]
| Sterfdatum                = 
| Sterfplek                 = 
| Ouers                     = Caitlyn Jenner en Kris Jenner
| Lewensmaat                = 
| Kinders                   = 
| Skool                     = 
| Universiteit              = 
| Beroep                    = [[Model]] en sakevrou
| Aktiewe jare              = 2007 - nou
| Noemenswaardige rolprente = 
| Webwerf                   = 
| IMDb                      = 2832525
| Toekennings               = &lt;!-- slegs noemenswaardiges --&gt;
}}

'''Kendall Nicole Jenner''' (* 3 November 1995) is 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] model,  mediapersoonlikheid, socialite en sakevrou. Sy is 'n dogter van Kris Jenner en [[Caitlyn Jenner]], en het bekendheid verwerf in die werklikheidstelevisieprogram Keeping Up with the Kardashians waarin sy vir 20 seisoene en byna 15 jaar van 2007 tot 2021 gespeel het. Die sukses van die program het gelei tot die skepping van verskeie afwentelreekse, insluitend Kourtney en Khloe Take Miami (2009), [[Kourtney en Kim Take New York]](2011), Khloe &amp; Lamar (2011), Rob &amp; Chyna (2016) en [[Life of Kylie]] (2017). Ná die besluit om hul realiteitsprogram te beëindig, het sy en haar gesin in 2022 in die realiteitstelevisiereeks [[The Kardashians]] op Hulu gespeel.

== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|2832525|Kendall Jenner}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Jenner, Kendall}}
[[Kategorie:Geboortes in 1995]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
[[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 21ste eeu]]</text>
      <sha1>0o87ocyaf18s2t2wwv3r0l5nzyavw6j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Geopolitiek</title>
    <ns>0</ns>
    <id>373886</id>
    <revision>
      <id>2812885</id>
      <parentid>2726300</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:17:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sobaka</username>
        <id>328</id>
      </contributor>
      <comment>sien ook</comment>
      <origin>2812885</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42279" sha1="nn0gzvgtht34n6bg8syzq0ra8k687pw" xml:space="preserve">'''Geopolitiek''' (van Grieks γῆ gê &quot;[[aarde]], land&quot; en πολιτική politikḗ &quot;[[politiek]]&quot;) is die studie van die uitwerking van die aarde se [[geografie]] (menslik en fisiek) op politiek en [[internasionale betrekkinge]].&lt;ref&gt;{{Cite book|title=An introduction to international relations|others=Devetak, Richard, George, Jim, 1946-, Percy, Sarah V. (Sarah Virginia), 1977- |page=816|date = 2017-09-11|isbn=978-1-316-63155-3|edition=Third|location=Cambridge, United Kingdom|oclc=974647995}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite book|last=Overland|first=Indra|date=2015|chapter=Future Petroleum Geopolitics: Consequences of Climate Policy and Unconventional Oil and Gas|chapter-url=https://www.researchgate.net/publication/281774890|pages=3517–3544|doi=10.1002/9781118991978.hces203|via=Researchgate|title=Handbook of Clean Energy Systems|publisher=John Wiley &amp; Sons|isbn=9781118991978|hdl=11250/2451749}}&lt;/ref&gt;  Terwyl geopolitiek gewoonlik na [[land]]e en verhoudings tussen hulle verwys, kan dit ook op twee ander soorte state fokus: ''de facto'' onafhanklike state met beperkte internasionale erkenning en betrekkinge tussen sub-nasionale geopolitieke entiteite, soos die federale state waaruit 'n [[federasie]] bestaan, [[konfederasie]] of 'n kwasi-federale stelsel.

Op die vlak van internasionale betrekkinge is geopolitiek 'n metode om [[buitelandse beleid]] te bestudeer om internasionale politieke gedrag deur geografiese veranderlikes te verstaan, te verklaar en te voorspel. Dit sluit in areastudies, [[klimaat]], [[topografie]], [[demografie]], [[natuurlike hulpbron]]ne en toegepaste [[wetenskap]] van die streek wat geëvalueer word.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Evans, Graham|title=The Penguin dictionary of international relations|date=1998|publisher=Penguin Books|others=Newnham, Jeffrey.|isbn=0-14-051397-3|location=London|oclc=41113670}}&lt;/ref&gt;

Geopolitiek fokus op politieke [[Mag (sosiale wetenskappe)|mag]] gekoppel aan geografiese ruimte. In die besonder territoriale waters en landgebied in ooreenstemming met die diplomatieke geskiedenis. Onderwerpe van geopolitiek sluit in die betrekkinge tussen die belange van internasionale politieke akteurs wat binne 'n gebied gefokus is, 'n ruimte of 'n geografiese element, verhoudings wat 'n geopolitieke stelsel skep. &lt;ref&gt;Vladimir Toncea, 2006, &quot;Geopolitical evolution of borders in Danube Basin&quot;&lt;/ref&gt; Kritieke geopolitiek dekonstrueer klassieke geopolitieke teorieë deur hul politieke / ideologiese funksies vir groot moondhede aan te toon.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite journal|last=Okur|first=Mehmet Akif|date=2014-12-16|title=Classical Texts Of The Geopolitics And The &quot;Heart Of Eurasia&quot;|journal=Ege Universitesi Turk Dunyasi Incelemeleri Dergisi|language=en|volume=14|issue=2|doi=10.13062/tdid.201428262|issn=1301-2045}}&lt;/ref&gt; Daar is 'n paar werke wat die geopolitiek van [[hernubare energie]] bespreek.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Overland|first=Indra|date=2019-03-01|title=The geopolitics of renewable energy: Debunking four emerging myths|journal=Energy Research &amp; Social Science|volume=49|pages=36–40|doi=10.1016/j.erss.2018.10.018|issn=2214-6296|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=O'Sullivan|first1=Meghan|last2=Overland|first2=Indra|last3=Sandalow|first3=David|date=2017|title=The Geopolitics of Renewable Energy|journal=SSRN Working Paper Series|language=en|doi=10.2139/ssrn.2998305|issn=1556-5068|ssrn=2998305|hdl=11250/2447113|s2cid=157400282|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

Volgens Christopher Gogwilt en ander navorsers word die term tans gebruik om 'n breë spektrum van begrippe te beskryf, in die algemene sin gebruik as &quot;'n sinoniem vir internasionale politieke betrekkinge&quot;, maar meer spesifiek 'om die globale struktuur van sulke verhoudings te impliseer&quot; hierdie gebruik bou voort op 'n &quot;vroeë twintigste-eeuse term vir 'n [[pseudowetenskap]] van politieke geografie&quot; en ander pseudowetenskaplike teorieë oor historiese en geografiese determinisme.&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Cite book|last=Gogwilt|first=Christopher|title=The fiction of geopolitics: afterimages of geopolitics, from Wilkie Collins to Alfred Hitchcock, 1860-1940|date=2000|publisher=Stanford University Press ; Cambridge University Press|isbn=978-0-8047-3726-5|location=Stanford, Calif.; Cambridge|pages=35–36|language=en|oclc=44932458}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last1=Dittmer|first1=Jason|title=Geopolitics: an introductory reader|last2=Sharp|first2=Joanne P|date=2014|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-66663-3|location=London; New York|pages=64|language=en|oclc=895013513}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Deudney|first=Daniel|date=Maart 2000|title=Geopolitics as Theory:: Historical Security Materialism|journal=European Journal of International Relations|language=en|volume=6|issue=1|pages=77–107|doi=10.1177/1354066100006001004|s2cid=146194629|issn=1354-0661}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

==Oorsprong van geopolitiek==
Die term &quot;geopolitiek&quot; is in 1899 deur Rudolf Kjellén geskep, nadat hy 'n werk van Friedrich Ratzel oor politieke geografie gelees het. [[Karl Haushofer]] sou dit later in Duitsland populariseer (maar anders verstaan as Kjellén). Hieruit het die Duitse ''Geopolitik'' gegroei. [[Rudolf Hess]], as student van Haushofer, het 'geopolitiek' as 'n begrip in die [[Nazi-Duitsland|Nazi-regime]] ingelei, wat aanleiding gegee het tot die taboe wat tussen 1945 en 1990 rondom hierdie konsep voortgeduur het. Sommige argumenteer dat dit is hoe [[Hitler]] die term &quot;''Lebensraum''&quot; ontdek en gebruik het.

Vandag word die term geopolitiek nie meer uitsluitlik met hierdie Duitse geopolitieke skool geïdentifiseer nie. Geopolitieke redenasies is tydloos, soos die Franse &quot;geopolitieke wetenskaplike&quot; Yves Lacoste dit stel. 'n Televisieprogram wat insig bied in geopolitiek, is ''Le dessous des cartes'' ([[Duits]]: ''Mit offenen Karten'') op die Frans-Duitse TV-kanaal Arte uitgesaai.

==Verenigde State==
===Alfred Thayer Mahan en seemag===
[[Alfred Thayer Mahan]] (1840–1914) was 'n gereelde kommentator oor wêreldwye maritime strategie en diplomatieke aangeleenthede. Mahan het geglo dat die grootheid van die land onlosmaaklik verband hou met die [[see]] - en veral met die kommersiële gebruik daarvan in vrede en die beheer daarvan in [[oorlog]]. Mahan se teoretiese raamwerk kom van [[Antoine-Henri Jomini]], en het benadruk dat strategiese liggings (soos verstikpunte, kanale en voorsieningstasies), sowel as kwantifiseerbare vlakke van vegmag in 'n vloot, bevorderlik is vir beheer oor die see. Hy het ses voorwaardes voorgestel wat nodig is vir 'n land om maritieme mag te hê:
#Voordelige geografiese posisie;
#Onderhoudbare kuslyne, oorvloedige natuurlike hulpbronne en gunstige [[klimaat]];
#Omvang van gebied
#Bevolking groot genoeg om sy gebied te verdedig;
#Samelewing met 'n aanleg vir die see en kommersiële onderneming; en
#Regering met die invloed en geneigdheid om die see te oorheers.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Navy Basic Military Requirements (Navedtra 14325) - Nonresident Training Course|date=2013|isbn=978-1-304-18585-3|language=en|chapter=20|oclc=986982257}}&lt;/ref&gt;

Mahan onderskei 'n belangrike streek van die wêreld in die Eurasiese konteks, naamlik die sentrale sone van [[Asië]] wat tussen 30 ° en 40 ° noord lê en strek van [[Klein-Asië]] tot [[Japan]].&lt;ref&gt;Alfred Thayer Mahan, ''The Problem of Asia and the Effects upon International Politics'', (Washington and London: Kennikat Press, 1920, bl 26-27).&lt;/ref&gt; In hierdie sone het onafhanklike lande nog oorleef - [[Turkye]], [[Persië]], [[Afghanistan]], [[China]] en Japan. Mahan beskou die lande, geleë tussen [[Brittanje]] en [[Rusland]], asof hulle tussen 'Scylla en Charybdis' was. Van die twee monsters - Brittanje en Rusland - was dit Mahan wat laasgenoemde meer bedreigend vir die lot van [[Sentraal-Asië]] beskou het. Mahan was beïndruk deur Rusland se kontinentale omvang en strategiese gunstige posisie vir uitbreiding na die suide. Daarom het hy dit nodig gevind dat die Angelsaksiese 'seemag' Rusland sou weerstaan.&lt;ref&gt;Alfred Thayer Mahan, ''The Problem of Asia and the Effects upon International Politics'', (Washington and London: Kennikat Press, 1920, bl. 25-27, 167-8, 172).&lt;/ref&gt;

===Homer Lea===
Homer Lea, in ''The Day of the Saxon (''1912), beweer dat die hele Angelsaksiese ras 'n bedreiging van die Duitse (Teuton), Russiese (Slawiese) en Japannese [[ekspansionisme]] in die gesig staar: Die 'fatale' verhouding tussen Rusland, Japan en Duitsland &quot;het nou deur die dringendheid van natuurlike magte, 'n koalisie aangeneem wat gerig is op die voortbestaan van die Saksiese oppergesag.&quot; Dit is &quot;'n vreeslike ''Dreibund'' &quot;.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Lea, Homer|title=Day of the saxon.|date=2010|publisher=Nabu Press|isbn=978-1-171-68898-3|location=[Place of publication not identified]|oclc=944371816}}&lt;/ref&gt; Lea het geglo dat, terwyl Japan teen die [[Verre Ooste]] en Rusland teen [[Indië]] beweeg het, die Duitsers op Engeland, die middelpunt van die [[Britse Ryk]], sou toeslaan. Hy het gedink dat die Anglo-Saksers 'n ramp van hul militante teenstanders in die gesig staar.

===Kissinger, Brzezinski en die Groot Skaakbord===
[[Lêer:Хартленд и Римленд.jpg|links|duimnael|Wêreldkaart met die begrippe Hartland en Grensland toegepas]]
Twee beroemde veiligheidsadviseurs uit die koue oorlogstydperk, [[Henry Kissinger]] en [[Zbigniew Brzeziński]], het aangevoer dat die geopolitieke fokus op die Verenigde State en [[Eurasië]] voortgesit moet word, ondanks die ontbinding van die [[USSR]] en die einde van die [[Koue Oorlog]]. Albei het hul invloed op geopolitiek voortgesit na die einde van die Koue Oorlog,&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; en in die negentigerjare boeke oor die onderwerp geskryf - ''Diplomacy'' en ''The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives''.&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Cite book|last=Brzezinski|first=Zbigniew|title=The Grand Chessboard : American Primacy and its Geostrategic Imperatives|isbn=978-0-465-09435-6|location=New York|oclc=959877505}}&lt;/ref&gt; Die Anglo-Amerikaanse klassieke geopolitieke teorieë word hierdeur herleef.

Kissinger argumenteer teen die oortuiging dat met die ontbinding van die USSR vyandige bedoelings tot 'n einde gekom het en dat tradisionele buitelandse beleidsoorwegings nie meer van toepassing was nie. &quot;Hulle sou argumenteer ... dat Rusland, ongeag wie dit regeer, op die gebied sit wat Halford Mackinder die geopolitieke hartland noem, en dat dit die erfgenaam is van een van die magtigste imperiale tradisies.&quot; Daarom moet die Verenigde State &quot; ... die wêreldwye [[magsbalans]] handhaaf ten opsigte van die land met 'n lang geskiedenis van ekspansionisme.”&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy'', New York: Simon &amp; Schuster, bl. 814&lt;/ref&gt;

Ná Rusland was Duitsland die tweede geopolitieke bedreiging wat oorgebly het, en soos Mackinder negentig jaar gelede gevrees het, sy vennootskap met Rusland. Tydens die Koue Oorlog, voer Kissinger aan, het albei kante van die [[Atlantiese Oseaan]] erken dat, &quot;tensy Amerika organies in Europa betrokke is, dit later verplig sou wees om homself te betrek onder omstandighede wat baie minder gunstig vir beide kante van die Atlantiese Oseaan sou wees.&quot; Vandag sou dit nog meer waar wees. Duitsland het so sterk geword dat bestaande Europese instellings nie alleen 'n balans kan vind tussen Duitsland en sy Europese vennote nie. Europa kan ook nie, selfs met die hulp van Duitsland, [...] Rusland alleen bestuur nie. Dus het Kissinger geglo dat geen land se belange ooit gedien sou word as Duitsland en Rusland ooit 'n vennootskap sou vorm waarin elke land homself as die hoofvennoot sou beskou nie. Hulle sou die vrees vir die gesamentlike beheer van sake van 'n staat deur ander state, laat ontstaan. Sonder Amerika kan Brittanje en Frankryk nie Duitsland en Rusland hanteer nie; en &quot;sonder [[Europa]] kan Amerika ... 'n eiland van die oewer van Eurasië word.&quot;&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy,'' New York: Simon &amp; Schuster, bl. 821-2&lt;/ref&gt;

Nicholas J. Spykman se visie op [[Eurasië]] is sterk bevestig: &quot;Amerika is geopolities 'n eiland langs die oewer van die groot landmassa van Eurasië, waarvan die hulpbronne en bevolking dié van die Verenigde State ver oorskry. —Europa en Asië — bly 'n goeie definisie van strategiese gevaar vir Amerika. Koue Oorlog of geen Koue Oorlog nie. Want so 'n groepering sou die vermoë hê om Amerika ekonomies te oorskry en uiteindelik militêr ook. Hierdie gevaar sal teengestaan moet word self as die dominante mag klaarblyklik welwillend was, want as sy voornemens ooit sou verander, sou Amerika homself met 'n sterk verminderde vermoë vir effektiewe weerstand en 'n groeiende onvermoë om gebeure te beheer, bevind.&quot;&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy'', New York: Simon &amp; Schuster, bl. 813&lt;/ref&gt;  Die belangrikste belang van die Amerikaanse leiers is om die balans te handhaaf van mag in Eurasië.&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy'', New York: Simon &amp; Schuster, bl. 810&lt;/ref&gt;

Nadat Kissinger van 'n ideoloog in 'n geopolitikus omskep is, interpreteer hy die Koue Oorlog terugwerkend in geopolitieke terme - 'n benadering wat nie kenmerkend was van sy werke tydens die Koue Oorlog nie. Nou het hy hom egter toegespits op die begin van die Koue Oorlog: &quot;Die doel van morele opposisie teen die kommunisme het saamgesmelt met die geopolitieke taak om die Sowjet-uitbreiding te beperk.&quot;&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy'', New York: Simon &amp; Schuster, bl. 804&lt;/ref&gt; Nixon, voeg hy by, was 'n geopolitieke eerder as 'n ideologiese Koue Oorlog-vegter.&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy'', New York: Simon &amp; Schuster, bl. 703-732&lt;/ref&gt;

Drie jaar na Kissinger se ''Diplomacy'' volg Zbigniew Brzezinski die voorbeeld, met die bekendstelling van ''The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives'' en, na nog drie jaar, ''The Geostrategic Triad: Living with China, Europe, and Russia''. Die ''Grand Chessboard'' het die Amerikaanse triomf in die Koue Oorlog beskryf in terme van beheer oor Eurasië: vir die eerste keer ooit het 'n 'nie-Eurasiese' mag na vore getree as 'n belangrike arbiter van 'Eurasiese' magsverhoudinge.&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; Die boek stel sy doel: &quot;Die formulering van 'n omvattende en geïntegreerde Eurasiese geostrategie is daarom die doel van hierdie boek.&quot;&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; Alhoewel die magskonfigurasie 'n revolusionêre verandering ondergaan het, het Brzezinski drie jaar later bevestig, was Eurasië steeds 'n megakontinent.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Brzezinski|first=Zbigniew|title=The geostrategic triad: living with China, Europe, and Russia|date=2009|publisher=CSIS Press|isbn=978-0-89206-384-0|location=Washington (D.C.)|pages=55|language=en|oclc=780907306}}&lt;/ref&gt;  Net soos Spykman, erken Brzezinski dat: &quot;Op kumulatiewe wyse die mag van Eurasië Amerika s'n oorskadu&quot;ː&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt;
 &quot;Europa en Asië is polities en ekonomies magtig ... Dit volg dat ... Amerikaanse buitelandse beleid moet ... sy invloed in Eurasië toepas op 'n wyse wat 'n stabiele kontinentale ewewig skep, met die Verenigde State as politieke arbiter. ... Eurasië is dus die skaakbord waarop die stryd om wêreldwye voorrang steeds gespeel word, en die stryd behels geostrategie - die strategiese bestuur van geopolitieke belange ... Maar intussen is dit noodsaaklik dat daar geen Eurasiese uitdaging na vore kom wat in staat is om Eurasië te oorheers en dus ook uitdagend teenoor Amerika is ... Vir Amerika is Eurasië die belangrikste geopolitieke prys ... en Amerika se wêreldwye voorrang is direk afhanklik van hoe lank en hoe effektief die oorwig daarvan op die Eurasiese kontinent gehandhaaf word.”&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt;

==Verenigde Koninkryk==
=== Emil Reich ===
Die Oostenryks-Hongaarse historikus Emil Reich (1854–1910) word beskou as die eerste wat die term reeds in 1902 in Engels geskep het&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=GoGwilt|first=Christopher Lloyd|date=1998|title=The Geopolitical Image: Imperialism, Anarchism, and the Hypothesis of Culture in the Formation of Geopolitics|journal=Modernism/Modernity|language=en|volume=5|issue=3|pages=49–70|doi=10.1353/mod.1998.0058|s2cid=144340839|issn=1080-6601}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt; en later in 1904 in Engeland gepubliseer in sy boek ''Foundations of Modern Europe''.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Reich, Emil|title=Foundations of modern europe.|date=2010|publisher=Nabu Press|isbn=978-1-171-68627-9|location=[Place of publication not identified]|oclc=944201019}}&lt;/ref&gt;

===Mackinder en die Hartland-teorie===
[[Lêer:Pivot area.png|duimnael|Sir Halford Mackinder se Hartland-konsep wat die situasie toon van die 'spilpuntgebied' wat in die Hartland-teorie gevestig is. Hy het dit later hersien om Noord-Eurasië as 'n spilpunt te merk, terwyl die gebied hierbo as Hartland gemerk is.]]
Sir Halford Mackinder se Hartland-teorie het aanvanklik min aandag gekry buite die wêreld van [[geografie]], maar sommige denkers sou beweer dat dit daarna die buitelandse beleid van [[Groot moondheid|wêreldmoondhede]] beïnvloed het.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sloan|first=Geoffrey|date=1999|title=Sir Halford J. Mackinder: The Heartland theory then and now|journal=Journal of Strategic Studies|language=en|volume=22|issue=2–3|pages=15–38|doi=10.1080/01402399908437752|issn=0140-2390}}&lt;/ref&gt; Die geleerdes wat na MacKinder kyk deur middel van kritiese lense, aanvaar hom as 'n organiese strateeg wat 'n buitelandse beleidsvisie vir Brittanje probeer opbou het met sy Eurosentriese analise van historiese geografie.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;  Sy formulering van die Hartland-teorie is uiteengesit in sy artikel getiteld &quot;''The Geographical Pivot of History''&quot;, gepubliseer in Engeland in 1904. Mackinder se leerstelling van geopolitiek het konsepte betrek wat in teenstelling was met die idee van Alfred Thayer Mahan oor die belangrikheid van die vloot (hy het die term seemag geskep) in wêreldkonflik. Hy het die vloot gesien as 'n basis van die [[Christophorus Columbus|Columbus]]-era (ongeveer van 1492 tot die 19de eeu) en voorspel dat die 20ste eeu die domein sou wees van grondmagte. Die Hartland-teorie het 'n veronderstelling gemaak dat 'n groot ryk in die Hartland tot stand gebring is - wat nie kus- of transoseaniese vervoer hoef te gebruik om samehangend te bly nie. Die basiese opvattings van Mackinder se leerstelling behels dat die geografie van die Aarde in twee afdelings beskou word: die Wêreldeiland of die kern, bestaande uit Eurasië en Afrika; en die perifere &quot;eilande&quot;, insluitend die Amerikas, [[Australië]], [[Japan]], die [[Britse Eilande]] en [[Oseanië]]. Die Randgebied was nie net opmerklik kleiner as die Wêreldeiland nie, dit het noodwendig baie seevervoer benodig om op tegnologiese vlak van die Wêreldeiland te funksioneer - wat voldoende natuurlike hulpbronne vir 'n ontwikkelde ekonomie bevat.

Mackinder het aangevoer dat die nywerheidsentrums van die periferie noodwendig op verskillende plekke geleë is. Die Wêreldeiland sou sy vloot kon stuur om elkeen op sy beurt te vernietig, en kon sy eie nywerhede in 'n streek verder in die binneland as die periferie opspoor (sodat hulle 'n langer stryd sou bereik om hulle te bereik, en 'n goed gevulde industriële bastion teëkom). Mackinder het hierdie streek die Hartland genoem. Dit bestaan hoofsaaklik uit Sentraal- en Oos-Europa: Oekraïne, Wes-Rusland en Middel-Europa.&lt;ref&gt;Sien kaart  in Polelle, [https://books.google.com/books?id=hp1-oyQjqTgC&amp;lpg=PA57&amp;hl=cs&amp;pg=PA57#v=onepage&amp;q&amp;f=false Raising Cartographic Consciousness], bl. 57.&lt;/ref&gt;  Die Hartland bevat die graanreserwes van Oekraïne, en baie ander natuurlike hulpbronne. Mackinder se idee van geopolitiek is saamgevat toe hy gesê het:

 “Wie  Sentraal- en Oos-Europa regeer, beheer die Hartland. Wie die Hartland regeer, beheer die Wêreldeiland. Wie die Wêreldeiland regeer, beheer die Wêreld.”

Nicholas J. Spykman was 'n volgeling en kritikus van die geostrateë Alfred Mahan en Halford Mackinder. Sy werk was gebaseer op aannames soortgelyk aan Mackinder sin,&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; met inbegrip van die eenheid van die wêreldpolitiek en die wêreldsee. Hy brei dit uit om die eenheid van die lug in te sluit. Spykman neem Mackinder se afdelings van die wêreld aan, en hernoem sommige:
#Die Hartland;
#Die Randgebied (analoog aan Mackinder se &quot;binne of marginale sekelmaan&quot;, ook 'n tussenstreek wat tussen die Hartland en die marginale seemagte lê); en
#Die Buitelandse Eilande en Vastelande (Mackinder se &quot;buitenste of insulêre sekel&quot;).   &lt;ref&gt;Sien kaart in Polelle, [https://books.google.com/books?id=hp1-oyQjqTgC&amp;lpg=PA118&amp;hl=cs&amp;pg=PA118#v=onepage&amp;q&amp;f=false Raising Cartographic Consciousness], bl. 118.&lt;/ref&gt;

Volgens Spykman se teorie, skei 'n Randgebied die Hartland van hawens wat dwarsdeur die jaar bruikbaar is (dit wil sê nie gedurende die winter gevries word nie). Spykman het voorgestel dit vereis dat pogings van Hartland-nasies (veral Rusland) om hawens in die Randgebied te verower, moet voorkom. Spykman wysig Mackinder se formule oor die verhouding tussen Hartland en die Randgebied (of die binneste sekel) en beweer dat &quot;Wie die randgebied regeer Eurasië. Wie Eurasië regeer beheer die lotgevalle van die wêreld.&quot; Hierdie teorie kan opgespoor word in die oorsprong van &quot;inperkingspolitiek&quot;, 'n Amerikaanse beleid om die verspreiding van die Sowjet-invloed na die [[Tweede Wêreldoorlog]] te voorkom (sien ook Truman-leerstelling).

'n Ander bekende volgeling van Mackinder was Karl Haushofer, wat Mackinder se ''Geographical Pivot of History'' &quot;'n geniale wetenskaplike traktaat&quot; genoem het.&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Karl Haushofer, ''Pan-Ideas in Geopolitics'', 1931, (tr. Usachev I. G., Mysl', Moskou, 2004, bl 312).&lt;/ref&gt; Hy het daaroor gesê: &quot;Nooit het ek iets groter gesien as die paar bladsye geopolitieke meesterwerk nie.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Heffernan|first=Michael J|title=The meaning of Europe: geography and geopolitics|date=1998|publisher=Arnold|isbn=978-0-340-58018-9|location=London|pages=134|language=en|oclc=925343797}}&lt;/ref&gt;  Mackinder het sy draaipunt, in die woorde van Haushofer, opgespoor op &quot;een van die eerste soliede, geopolitiek en geografies onberispelike kaarte, aangebied aan een van die vroegste wetenskaplike forums van die planeet - die Royal Geographic Society in Londen.&quot;&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;  Haushofer het  beide Mackinder se Hartland-proefskrif en sy siening van die Russies-Duitse alliansie - aangeneem, magte wat Mackinder in die twintigste eeu as die grootste aanspraakmaker op die beheer van Eurasië gesien het. Na aanleiding van Mackinder het hy 'n alliansie met die [[Sowjetunie]] voorgestel en hy het 'n stap verder as Mackinder gevorder en [[Japan]] bygevoeg tot sy ontwerp van die Eurasiese Blok.&lt;ref&gt;Karl Haushofer, &quot;The Continental Bloc: Mittel Europa – Eurasia – Japan,&quot; 1941, (tr.
Usachev I. G., Mysl', Moskou, 2004).&lt;/ref&gt;

In 2004, tydens die honderdjarige herdenking van ''The Geographical Pivot of History'', het die beroemde historikus Paul Kennedy geskryf: &quot;Op die oomblik met honderdduisende Amerikaanse troepe in die Eurasiese grensland en met die regering wat voortdurend verduidelik waarom dit die koers moet bly, lyk dit asof Washington Mackinder se opdrag ernstig opneem om beheer oor die geografiese spilpunt van die geskiedenis te verseker.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Dodds|first1=Klaus|last2=Sidaway|first2=James D|date=December 2004|title=Halford Mackinder and the 'geographical pivot of history': a centennial retrospective|journal=The Geographical Journal|language=en|volume=170|issue=4|pages=292–297|doi=10.1111/j.0016-7398.2004.00131.x|issn=0016-7398}}&lt;/ref&gt;[[File:Панрегионална доктрина-Хаусхофер.jpg|thumb|upright=1.35| Verdeling van die wêreld volgens Haushofer se Pan-Streke-leerstelling]]

==Duitsland==
===Friedrich Ratzel===
Friedrich Ratzel (1844–1904), beïnvloed deur denkers soos [[Charles Darwin]] en dierkundige [[Ernst Haeckel]], het bygedra tot ''Geopolitik'' deur die uitbreiding van die biologiese opvatting van geografie, sonder 'n statiese opvatting van grense. Hy beweer dat state organies is en groei, met grense wat slegs 'n tydelike stop in hul beweging is, en meen dat die uitgestrektheid van die staatsgrense 'n weerspieëling is van die gesondheid van die land - wat beteken dat statiese lande agteruitgaan. Ratzel het verskeie artikels gepubliseer, waaronder die opstel ''Lebensraum'' (1901) oor biogeografie. Ratzel het 'n grondslag geskep vir die Duitse variant van geopolitiek, ''Geopolitik''. Beïnvloed deur die Amerikaanse geostrateg Alfred Thayer Mahan, het Ratzel geskryf oor die strewe na die Duitse vlootreikwydte, en stem in dat seemag selfonderhoudend is, aangesien die wins uit die handel vir die vloot sou betaal, anders as landmag.

Die geopolitieke teorie van Ratzel word gekritiseer as te omvattend, en sy interpretasie van die menslike geskiedenis en geografie is te eenvoudig en meganisties. Krities het hy ook die belang van sosiale organisasie in die ontwikkeling van [[Mag (sosiale wetenskappe)|mag]] onderskat.&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{Cite book|last1=Ó Tuathail|first1=Gearóid|title=The geopolitics reader|last2=Dalby|first2=Simon|last3=Routledge|first3=Paul|date=2011|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-34148-6|location=London; New York|language=en|oclc=750496870}}&lt;/ref&gt;

=== Die assosiasie van Duitse ''Geopolitik'' met Nazisme ===
Na die Eerste Wêreldoorlog is Rudolf Kjellén en Ratzel se gedagtes opgeneem en uitgebrei deur 'n aantal Duitse skrywers soos Karl Haushofer (1869–1946), Erich Obst, Hermann Lautensach en Otto Maull. In 1923 het Karl Haushofer die ''Zeitschrift für Geopolitik'' (Joernaal vir  Geopolitiek) gestig, wat later gebruik is in die propaganda van [[Nazi-Duitsland]]. Die sleutelkonsepte van Haushofer se ''Geopolitik'' was ''Lebensraum'', outarkie, pan-streke en organiese grense. Haushofer betoog dat state 'n onmiskenbare reg het om natuurlike grense te soek wat outarkie sal waarborg.

Haushofer se invloed binne die [[Nasionaal-Sosialistiese Duitse Arbeidersparty]] is betwis, aangesien Haushofer nie daarin slaag om die Nazi's se rasse-ideologie in sy werk op te neem nie.&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt; Populêre sienings van die rol van geopolitiek in die Nazi Derde Ryk dui op 'n fundamentele betekenis van die geopolitici in die ideologiese oriëntasie van die Nazi-staat. Bassin (1987) onthul dat hierdie populêre sienings op belangrike maniere misleidend en verkeerd is.

Ten spyte van die talle ooreenkomste en verwantskappe tussen die twee leerstellings, is geopolitiek altyd deur die nasionaal-sosialistiese ideoloë as verdag beskou. Dit was verstaanbaar, want die onderliggende filosofiese oriëntasie van geopolitiek voldoen nie aan dié van die [[Nasionaal-Sosialisme|nasionaal-sosialisme]] nie. ''Geopolitik'' het Ratzel se wetenskaplike [[materialisme]] en geografiese determinisme gedeel, en was van mening dat die menslike samelewing deur eksterne invloede bepaal word - in die lig daarvan dat kwaliteite wat deur individue of groepe gehuldig word, van beperkte of geen betekenis was. Nasionaal-sosialisme verwerp in beginsel sowel materialisme as determinisme en verhoog ook aangebore menslike eienskappe, in die vorm van 'n veronderstelde 'rasse-karakter', tot die faktor wat die belangrikste is in die samestelling van die menslike samelewing. Hierdie verskille het na 1933 gelei tot wrywing en uiteindelik tot openlike veroordeling van geopolitiek deur Nazi-ideoloë.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bassin|first=Mark|date=April 1987|title=Race contra space: the conflict between German geopolitik and national socialism|journal=Political Geography Quarterly|language=en|volume=6|issue=2|pages=115–134|doi=10.1016/0260-9827(87)90002-4}}&lt;/ref&gt; Desondanks is die Duitse ''Geopolitik'' in diskrediet gebring deur die (verkeerde) gebruik daarvan in die Nazi-ekspansionistiese beleid van die Tweede Wêreldoorlog en het dit nog nooit gelykstaande vlak van die vooroorlogse periode behaal nie.

Die gevolglike negatiewe verband, veral in Amerikaanse akademiese kringe, tussen klassieke geopolitiek en Nazi- of imperialistiese ideologie, is gebaseer op losse regverdiging. Dit is veral waargeneem deur kritici van hedendaagse akademiese geografie, en veral voorstanders van 'n 'neo' klassieke geopolitiek. Dit sluit in Haverluk et al., Wat beweer dat die stigmatisering van geopolitiek in die akademie onbehulpsaam is, aangesien geopolitiek as 'n veld van positivistiese ondersoek potensiaal behou in die ondersoek en oplossing van aktuele, dikwels gepolitiseerde kwessies soos konflikoplossing en voorkoming, en die versagting van [[klimaatsverandering]].&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1080/14650045.2013.803192 | volume=19 | title=The Three Critical Flaws of Critical Geopolitics: Towards a Neo-Classical Geopolitics | journal=Geopolitics | pages=19–39| year=2014 | last1=Haverluk | first1=Terrence W. | last2=Beauchemin | first2=Kevin M. | last3=Mueller | first3=Brandon A. | s2cid=144597416 | url=https://zenodo.org/record/1234503 }}&lt;/ref&gt;

===Dissiplinêre verskille in perspektiewe===
Negatiewe assosiasies met die term &quot;geopolitiek&quot; en die praktiese toepassing daarvan as gevolg van die assosiasie met die Tweede Wêreldoorlog en voor die Tweede Wêreldoorlog Duitse geleerdes en studente van geopolitiek is grotendeels spesifiek op die gebied van akademiese geografie, en veral subdissiplines van menslike geografie soos politieke geografie. Hierdie negatiewe assosiasie is egter nie so sterk in dissiplines soos [[geskiedenis]] of [[politieke wetenskap]], wat van geopolitieke begrippe gebruik maak nie. Klassieke geopolitiek vorm 'n belangrike element van analise vir die [[militêre geskiedenis]], sowel as vir subdissiplines van politieke wetenskap, soos internasionale betrekkinge en [[veiligheidstudies]]. Hierdie verskil in dissiplinêre perspektiewe word aangespreek deur Bert Chapman in ''Geopolitics: A Guide To the Issues'', waarin Chapman kennis neem dat akademiese en professionele tydskrifte vir internasionale betrekkinge meer vatbaar is vir die studie en analise van Geopolitiek, en in die besonder Klassieke Geopolitiek, as kontemporêre akademiese tydskrifte op die gebied van politieke geografie.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Chapman|first=Bert|url=https://books.google.com/books?id=swINFRDahjYC|title=Geopolitics: A Guide to the Issues|date=2011|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-0-313-38579-7|language=en|oclc=913615116}}&lt;/ref&gt;

In vakgebiede buite geografie word geopolitiek nie negatief beskou nie (soos dikwels onder akademiese geografie soos Carolyn Gallaher of Klaus Dodds) as 'n instrument van [[imperialisme]] of geassosieer met Nazisme, maar eerder beskou as 'n geldige en konsekwente manier om groot internasionale geopolitieke beoordeling te bepaal, omstandighede en gebeure, wat nie noodwendig verband hou met gewapende konflik of militêre operasies nie.

==Frankryk==
Franse geopolitieke leerstellings is in die breë gekant teen die Duitse ''Geopolitik'' en verwerp die idee van 'n vaste geografie. Franse geografie is gefokus op die evolusie van polimorfe gebiede as gevolg van die optrede van die mensdom. Dit berus ook op die oorweging van lang tydperke deur te weier om spesifieke gebeure in ag te neem. Hierdie metode is deur professor Yves Lacoste geteoretiseer volgens drie beginsels: Voorstelling; Diachronie; en Diatopie.

In ''De l'Esprit des Lois'' (Oor die gees van die wette) het [[Charles Montesquieu]] die siening uiteengesit dat die mens en samelewings deur [[klimaat]] beïnvloed word. Hy het geglo dat warmer klimate warm mense skep en kouer klimaat afsydige mense, terwyl die gematigde klimaat van [[Frankryk]] ideaal is vir politieke stelsels. Élisée Reclus, wat beskou word as een van die grondleggers van die Franse geopolitiek, is die skrywer van 'n boek wat beskou word as 'n verwysing in moderne geografie (''Nouvelle Géographie universelle''). Net soos Ratzel beskou hy geografie deur middel van 'n wêreldvisie. In teenstelling met Ratzel se visie beskou Reclus geografie egter nie as onveranderlik nie; dit is veronderstel om in ooreenstemming met die ontwikkeling van die menslike samelewing te ontwikkel. Sy marginale politieke sienings het gelei tot die verwerping deur die akademie.

Die Franse geograaf en geopolitikus Jacques Ancel word beskou as die eerste teoretikus van geopolitiek in Frankryk, en het 'n noemenswaardige reeks lesings gelewer in die Europese Sentrum van die Carnegie Endowment for International Peace in [[Parys]] en in 1936 ''Géopolitique'' gepubliseer. Soos Reclus, verwerp Ancel Duitse deterministiese sienings oor geopolitiek (insluitend Haushofer se leerstellings).

Braudel se breë siening het insigte uit ander [[sosiale wetenskap]]pe gebruik, die konsep van die ''longue durée'' gebruik en die belangrikheid van spesifieke gebeure as van minder belang geag. Hierdie metode is geïnspireer deur die Franse geograwe Paul Vidal de la Blache (wat op sy beurt beïnvloed is deur die Duitse denke, veral die van Friedrich Ratzel wat hy in Duitsland ontmoet het). Braudel se metode was om die interafhanklikheid tussen individue en hul omgewing te ontleed.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Braudel|first=Fernand|title=The Mediterranean and the Mediterranean world in the age of Philip II. Vol. 1 Vol. 1|date=2012|publisher=Univ. of California Press|isbn=978-0-520-20308-2|location=Berkeley, Calif|language=en|oclc=935298954}}&lt;/ref&gt;  Vidaliaanse geopolitiek is gebaseer op uiteenlopende vorme van [[kartografie]] en op moontlikheid (gebaseer op 'n samelewingsbenadering van geografie - dws op die beginsel van ruimtelike polimorfe voorkomste, afhangende van baie faktore onder die mensdom, [[kultuur]] en idees) in teenstelling met determinisme.

As gevolg van die invloed van die Duitse ''Geopolitik'' op die Franse geopolitiek, is laasgenoemde lank van akademiese werke uitgesluit. In die middel-1970's het Yves Lacoste - 'n Franse geograaf wat direk deur Ancel, Braudel en Vidal de la Blache geïnspireer is - in 1976 ''La géographie, ça sert d'abord à faire la guerre'' (Aardrykskunde se eerste gebruik is oorlog) geskryf. Dit 'n boek - wat baie bekend is in Frankryk - simboliseer die geboorte van hierdie nuwe skool vir geopolitiek (indien nie tot dusver die eerste Franse skool vir geopolitiek aangesien Ancel in die dertiger-veertigerjare baie geïsoleer was). Aanvanklik gekoppel aan die Kommunistiese Party het dit ontwikkel tot 'n minder liberale benadering. Aan die einde van die tagtigerjare het hy die ''Institut Français de Géopolitique'' (Frans Instituut vir Geopolitiek) gestig wat die ''Hérodote''-revue publiseer.

Terwyl die veralgemenings en breë abstraksies wat deur die Duitse en Anglo-Amerikaanse tradisies (en die nuwe geografe) gebruik word, verwerp word, fokus hierdie skool wel op ruimtelike dimensie van geopolitieke aangeleenthede op verskillende vlakke van analise. Hierdie benadering beklemtoon die belangrikheid van multivlakanalise (of multi-skale) en kaarte, teenoorgestelde van kritieke geopolitiek wat sulke instrumente vermy. Lacoste het voorgestel dat elke konflik (plaaslik of wêreldwyd) beskou kan word vanuit 'n perspektief gebaseer op drie aannames:

#Verteenwoordiging: Elke groep of individue is die produk van 'n opvoeding en word gekenmerk deur spesifieke verteenwoordiging van die wêreld of ander groepe of individue. Basiese geloofsoortuigings is dus gebaseer op hul etnisiteit of spesifieke ligging. Die studie van verteenwoordiging is 'n algemene punt met die meer hedendaagse kritiese geopolitiek. Albei hou verband met die werk van [[Henri Lefebvre]] (''La production de l'espace'', wat die eerste keer in 1974 gepubliseer is)
#Diachronie. Die uitvoering van 'n historiese analise wat gekonfronteerde  &quot;lang tydperke&quot; en kort periodes teenoor mekaar stel soos die vooraanstaande Franse historikus Fernand Braudel voorgestel het.
#Diatopie: die uitvoering van 'n kartografiese opname deur middel van 'n multi-skaal kartering.

Die Franse geograaf Michel Foucher, verbonde aan hierdie stroom en voormalige lid van die ''Hérodote''-redaksie, het 'n langtermyn-analise van internasionale grense ontwikkel. Hy het verskillende [[neologisme]]s geskep waaronder: ''Horogenese'': Neologisme wat die konsep van die bestudering van die geboorte van grense beskryf, ''Dyade'': grens gedeel deur twee naburige state (byvoorbeeld Amerikaanse grondgebied het twee terrestriële dyades: een met [[Kanada]] en een met [[Mexiko]]). Die hoofboek van hierdie soeker &quot;''Fronts et frontières''&quot; (Fronte en grense), wat die eerste keer in 1991 gepubliseer is, sonder ekwivalent bly onvertaal in Engels. Michel Foucher is 'n kenner van die [[Afrika-unie]] oor grenssake.

Stéphane Rosière, wat min of meer met hierdie skool verband hou, kan aangehaal word as hoofredakteur van die aanlynjoernaal ''L'Espace politique''. Hierdie joernaal is gestig in 2007 en het die mees prominente Franse joernaal vir politieke geografie en geopolitiek geword met ''Hérodote''.&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=L'Espace Politique|url=https://journals.openedition.org/espacepolitique/|journal=L'Espace Politique|oclc=958694001}}&lt;/ref&gt;

'n Baie meer konserwatiewe stroom word deur François Thual verpersoonlik. Thual was 'n Franse kenner van geopolitiek, en 'n voormalige amptenaar van die Ministerie van Burgerlike Verdediging. Thual het geopolitiek van die godsdienste aan die Franse Oorlogskollege gedoseer, en het dertig boeke geskryf wat hoofsaaklik gewy is aan die geopolitieke metode en die toepassing daarvan in verskillende wêrelddele. Hy is veral geïnteresseerd in die Ortodokse, Sjiïtiese en Boeddhistiese godsdienste en in onrustige streke soos die [[Kaukasus]]. Verbind met Thual is Aymeric Chauprade, voormalige professor in geopolitiek aan die Franse Oorlogskollege en nou lid van die ekstrem-regse party &quot;[[Front National]]&quot;,  en onderskryf 'n vermeende &quot;nuwe&quot; Franse skool vir geopolitiek wat veral betoog vir  'n terugkeer na realpolitiek en die &quot;botsing van die [[beskawing]]s&quot; soos deur [[Samuel Huntington]] ontwikkel). Die denke van hierdie skool word uitgespreek deur die Franse R''eview of Geopolitics'' (onder leiding van Chauprade) en die International Academy of Geopolitics. Chauprade is 'n voorstander van 'n Europa van nasies; hy bepleit 'n [[Europese Unie]] wat [[Turkye]] uitsluit, en 'n beleid van kompromie met Rusland (in die raamwerk van 'n Eurasiese alliansie wat onder die Europese ekstreme regse populiste is) en ondersteun die idee van 'n multipolêre wêreld - insluitend 'n gebalanseerde verhouding tussen China en die VSA.

Die Franse filosoof [[Michel Foucault]] se ''dispositif'' wat vir die doel van biopolitieke navorsing ingestel is, is ook aangeneem op die gebied van geopolitieke denke, waar dit nou 'n rol speel..&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Ingram |first1=Alan |date=2017 |title=Art, Geopolitics and Metapolitics at Tate Galleries London |url=http://discovery.ucl.ac.uk/1532789/1/AM.pdf |journal=Geopolitics |volume=22 |issue=3 |pages= 719–739|doi=10.1080/14650045.2016.1263186|s2cid=151769284 }}&lt;/ref&gt;

==Rusland==
Die geopolitieke houding wat deur Rusland aangeneem is, is tradisioneel vanuit 'n Eurasiese perspektief ingelig, en die ligging van Rusland bied 'n mate van kontinuïteit tussen die geostrategiese houding van Tsaristiese Rusland, die [[Sowjetunie]] en die posisie van Rusland in die internasionale bestel.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Lewkowicz|first=Nicolas|title=The United States, the Soviet Union and the Geopolitical Implications of the Origins of the Cold War|publisher=Anthem Press|year=2018|isbn=9781783087990|location=New York|pages=136}}&lt;/ref&gt; In die negentigerjare het 'n senior navorser aan die Institute of Philosophy, Russian Academy of Sciences van die Russian Academy of Sciences, Vadim Tsymbursky (1957-2009) die term &quot;eiland-Rusland&quot; geskep en die konsep &quot;Great Limitrophe&quot; ontwikkel.

Kolonel-generaal Leonid Ivashov (afgetree), 'n Russiese spesialis in die geopolitiek van die vroeë 21ste eeu, het aan die hoof gestaan van die Akademie vir Geopolitieke Probleme (Russies: Академия геополитических проблем), wat die internasionale en binnelandse situasies ontleed en geopolitieke leer ontwikkel. Vroeër was hy hoof van die Hoofdirektoraat vir Internasionale Militêre Samewerking van die Ministerie van Verdediging van die Russiese Federasie.

Vladimir Karyakin, voorste navorser van die Russiese Instituut vir Strategiese Studies, het die term &quot;geopolitiek van die derde golf&quot; voorgestel.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Карякин|first=В. В.|title=Геополитика третьей волны: трансформация мира в эпоху Постмодерна|date=2013|isbn=978-5-94691-563-2|language=ru|oclc=878676552}}&lt;/ref&gt;

Aleksandr Dugin, 'n Russiese politieke ontleder wat 'n noue verhouding met die Russiese Akademie van die Algemene Staf ontwikkel het, het in 1997 ''The Foundations of Geopolitics: The Geopolitical Future of Russia'' geskryf, wat 'n groot invloed gehad het in die Russiese weermag, polisie en buitelandse beleid elite.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2016/07/27/geopolitics-russia-mackinder-eurasia-heartland-dugin-ukraine-eurasianism-manifest-destiny-putin/|title=The Unlikely Origins of Russia's Manifest Destiny|website=Foreign Policy|access-date=2017-10-23}}&lt;/ref&gt;  en dit is gebruik as 'n handboek in die Akademie van die Algemene Personeel van die Russiese weermag &lt;ref name=&quot;HI01&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.hoover.org/research/russias-new-and-frightening-ism|title=Russia's New—and Frightening—&quot;Ism&quot;|last=Dunlop|first=John B.|date=30 Julie 2004|work=Hoover Institution|access-date=12 Oktober 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; Die publikasie daarvan in 1997 is in Rusland goed ontvang en magtige Russiese politieke figure het daarna belang gestel in Dugin se idees.&lt;ref name=&quot;Liverant&quot;&gt;{{cite journal|last=Liverant|first=Yigal|date=Winter 2009|title=The Prophet of the New Russian Empire|journal=Azure|publisher=Shalem Center|location=Jerusalem|issue=35|issn=0793-6664|url=http://azure.org.il/include/print.php?id=483|access-date=2015-04-06}}&lt;/ref&gt;

==Sien ook==
* [[Robert D. Kaplan]]
* [[Hugh White (strateeg)|Hugh White]]

== Verwysings==
{{Verwysings|2}}

== Notas ==
{{en-vertaal|Geopolitics}}

{{Internasionale betrekkinge}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Internasionale betrekkinge]]
[[Kategorie:Krygskunde]]</text>
      <sha1>nn0gzvgtht34n6bg8syzq0ra8k687pw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812886</id>
      <parentid>2812885</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:18:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sobaka</username>
        <id>328</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Sien ook */ skakel</comment>
      <origin>2812886</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42301" sha1="pejjvrix0oys3puavq4alzuvl2t6ki9" xml:space="preserve">'''Geopolitiek''' (van Grieks γῆ gê &quot;[[aarde]], land&quot; en πολιτική politikḗ &quot;[[politiek]]&quot;) is die studie van die uitwerking van die aarde se [[geografie]] (menslik en fisiek) op politiek en [[internasionale betrekkinge]].&lt;ref&gt;{{Cite book|title=An introduction to international relations|others=Devetak, Richard, George, Jim, 1946-, Percy, Sarah V. (Sarah Virginia), 1977- |page=816|date = 2017-09-11|isbn=978-1-316-63155-3|edition=Third|location=Cambridge, United Kingdom|oclc=974647995}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite book|last=Overland|first=Indra|date=2015|chapter=Future Petroleum Geopolitics: Consequences of Climate Policy and Unconventional Oil and Gas|chapter-url=https://www.researchgate.net/publication/281774890|pages=3517–3544|doi=10.1002/9781118991978.hces203|via=Researchgate|title=Handbook of Clean Energy Systems|publisher=John Wiley &amp; Sons|isbn=9781118991978|hdl=11250/2451749}}&lt;/ref&gt;  Terwyl geopolitiek gewoonlik na [[land]]e en verhoudings tussen hulle verwys, kan dit ook op twee ander soorte state fokus: ''de facto'' onafhanklike state met beperkte internasionale erkenning en betrekkinge tussen sub-nasionale geopolitieke entiteite, soos die federale state waaruit 'n [[federasie]] bestaan, [[konfederasie]] of 'n kwasi-federale stelsel.

Op die vlak van internasionale betrekkinge is geopolitiek 'n metode om [[buitelandse beleid]] te bestudeer om internasionale politieke gedrag deur geografiese veranderlikes te verstaan, te verklaar en te voorspel. Dit sluit in areastudies, [[klimaat]], [[topografie]], [[demografie]], [[natuurlike hulpbron]]ne en toegepaste [[wetenskap]] van die streek wat geëvalueer word.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Evans, Graham|title=The Penguin dictionary of international relations|date=1998|publisher=Penguin Books|others=Newnham, Jeffrey.|isbn=0-14-051397-3|location=London|oclc=41113670}}&lt;/ref&gt;

Geopolitiek fokus op politieke [[Mag (sosiale wetenskappe)|mag]] gekoppel aan geografiese ruimte. In die besonder territoriale waters en landgebied in ooreenstemming met die diplomatieke geskiedenis. Onderwerpe van geopolitiek sluit in die betrekkinge tussen die belange van internasionale politieke akteurs wat binne 'n gebied gefokus is, 'n ruimte of 'n geografiese element, verhoudings wat 'n geopolitieke stelsel skep. &lt;ref&gt;Vladimir Toncea, 2006, &quot;Geopolitical evolution of borders in Danube Basin&quot;&lt;/ref&gt; Kritieke geopolitiek dekonstrueer klassieke geopolitieke teorieë deur hul politieke / ideologiese funksies vir groot moondhede aan te toon.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite journal|last=Okur|first=Mehmet Akif|date=2014-12-16|title=Classical Texts Of The Geopolitics And The &quot;Heart Of Eurasia&quot;|journal=Ege Universitesi Turk Dunyasi Incelemeleri Dergisi|language=en|volume=14|issue=2|doi=10.13062/tdid.201428262|issn=1301-2045}}&lt;/ref&gt; Daar is 'n paar werke wat die geopolitiek van [[hernubare energie]] bespreek.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Overland|first=Indra|date=2019-03-01|title=The geopolitics of renewable energy: Debunking four emerging myths|journal=Energy Research &amp; Social Science|volume=49|pages=36–40|doi=10.1016/j.erss.2018.10.018|issn=2214-6296|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=O'Sullivan|first1=Meghan|last2=Overland|first2=Indra|last3=Sandalow|first3=David|date=2017|title=The Geopolitics of Renewable Energy|journal=SSRN Working Paper Series|language=en|doi=10.2139/ssrn.2998305|issn=1556-5068|ssrn=2998305|hdl=11250/2447113|s2cid=157400282|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

Volgens Christopher Gogwilt en ander navorsers word die term tans gebruik om 'n breë spektrum van begrippe te beskryf, in die algemene sin gebruik as &quot;'n sinoniem vir internasionale politieke betrekkinge&quot;, maar meer spesifiek 'om die globale struktuur van sulke verhoudings te impliseer&quot; hierdie gebruik bou voort op 'n &quot;vroeë twintigste-eeuse term vir 'n [[pseudowetenskap]] van politieke geografie&quot; en ander pseudowetenskaplike teorieë oor historiese en geografiese determinisme.&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Cite book|last=Gogwilt|first=Christopher|title=The fiction of geopolitics: afterimages of geopolitics, from Wilkie Collins to Alfred Hitchcock, 1860-1940|date=2000|publisher=Stanford University Press ; Cambridge University Press|isbn=978-0-8047-3726-5|location=Stanford, Calif.; Cambridge|pages=35–36|language=en|oclc=44932458}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last1=Dittmer|first1=Jason|title=Geopolitics: an introductory reader|last2=Sharp|first2=Joanne P|date=2014|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-66663-3|location=London; New York|pages=64|language=en|oclc=895013513}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Deudney|first=Daniel|date=Maart 2000|title=Geopolitics as Theory:: Historical Security Materialism|journal=European Journal of International Relations|language=en|volume=6|issue=1|pages=77–107|doi=10.1177/1354066100006001004|s2cid=146194629|issn=1354-0661}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

==Oorsprong van geopolitiek==
Die term &quot;geopolitiek&quot; is in 1899 deur Rudolf Kjellén geskep, nadat hy 'n werk van Friedrich Ratzel oor politieke geografie gelees het. [[Karl Haushofer]] sou dit later in Duitsland populariseer (maar anders verstaan as Kjellén). Hieruit het die Duitse ''Geopolitik'' gegroei. [[Rudolf Hess]], as student van Haushofer, het 'geopolitiek' as 'n begrip in die [[Nazi-Duitsland|Nazi-regime]] ingelei, wat aanleiding gegee het tot die taboe wat tussen 1945 en 1990 rondom hierdie konsep voortgeduur het. Sommige argumenteer dat dit is hoe [[Hitler]] die term &quot;''Lebensraum''&quot; ontdek en gebruik het.

Vandag word die term geopolitiek nie meer uitsluitlik met hierdie Duitse geopolitieke skool geïdentifiseer nie. Geopolitieke redenasies is tydloos, soos die Franse &quot;geopolitieke wetenskaplike&quot; Yves Lacoste dit stel. 'n Televisieprogram wat insig bied in geopolitiek, is ''Le dessous des cartes'' ([[Duits]]: ''Mit offenen Karten'') op die Frans-Duitse TV-kanaal Arte uitgesaai.

==Verenigde State==
===Alfred Thayer Mahan en seemag===
[[Alfred Thayer Mahan]] (1840–1914) was 'n gereelde kommentator oor wêreldwye maritime strategie en diplomatieke aangeleenthede. Mahan het geglo dat die grootheid van die land onlosmaaklik verband hou met die [[see]] - en veral met die kommersiële gebruik daarvan in vrede en die beheer daarvan in [[oorlog]]. Mahan se teoretiese raamwerk kom van [[Antoine-Henri Jomini]], en het benadruk dat strategiese liggings (soos verstikpunte, kanale en voorsieningstasies), sowel as kwantifiseerbare vlakke van vegmag in 'n vloot, bevorderlik is vir beheer oor die see. Hy het ses voorwaardes voorgestel wat nodig is vir 'n land om maritieme mag te hê:
#Voordelige geografiese posisie;
#Onderhoudbare kuslyne, oorvloedige natuurlike hulpbronne en gunstige [[klimaat]];
#Omvang van gebied
#Bevolking groot genoeg om sy gebied te verdedig;
#Samelewing met 'n aanleg vir die see en kommersiële onderneming; en
#Regering met die invloed en geneigdheid om die see te oorheers.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Navy Basic Military Requirements (Navedtra 14325) - Nonresident Training Course|date=2013|isbn=978-1-304-18585-3|language=en|chapter=20|oclc=986982257}}&lt;/ref&gt;

Mahan onderskei 'n belangrike streek van die wêreld in die Eurasiese konteks, naamlik die sentrale sone van [[Asië]] wat tussen 30 ° en 40 ° noord lê en strek van [[Klein-Asië]] tot [[Japan]].&lt;ref&gt;Alfred Thayer Mahan, ''The Problem of Asia and the Effects upon International Politics'', (Washington and London: Kennikat Press, 1920, bl 26-27).&lt;/ref&gt; In hierdie sone het onafhanklike lande nog oorleef - [[Turkye]], [[Persië]], [[Afghanistan]], [[China]] en Japan. Mahan beskou die lande, geleë tussen [[Brittanje]] en [[Rusland]], asof hulle tussen 'Scylla en Charybdis' was. Van die twee monsters - Brittanje en Rusland - was dit Mahan wat laasgenoemde meer bedreigend vir die lot van [[Sentraal-Asië]] beskou het. Mahan was beïndruk deur Rusland se kontinentale omvang en strategiese gunstige posisie vir uitbreiding na die suide. Daarom het hy dit nodig gevind dat die Angelsaksiese 'seemag' Rusland sou weerstaan.&lt;ref&gt;Alfred Thayer Mahan, ''The Problem of Asia and the Effects upon International Politics'', (Washington and London: Kennikat Press, 1920, bl. 25-27, 167-8, 172).&lt;/ref&gt;

===Homer Lea===
Homer Lea, in ''The Day of the Saxon (''1912), beweer dat die hele Angelsaksiese ras 'n bedreiging van die Duitse (Teuton), Russiese (Slawiese) en Japannese [[ekspansionisme]] in die gesig staar: Die 'fatale' verhouding tussen Rusland, Japan en Duitsland &quot;het nou deur die dringendheid van natuurlike magte, 'n koalisie aangeneem wat gerig is op die voortbestaan van die Saksiese oppergesag.&quot; Dit is &quot;'n vreeslike ''Dreibund'' &quot;.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Lea, Homer|title=Day of the saxon.|date=2010|publisher=Nabu Press|isbn=978-1-171-68898-3|location=[Place of publication not identified]|oclc=944371816}}&lt;/ref&gt; Lea het geglo dat, terwyl Japan teen die [[Verre Ooste]] en Rusland teen [[Indië]] beweeg het, die Duitsers op Engeland, die middelpunt van die [[Britse Ryk]], sou toeslaan. Hy het gedink dat die Anglo-Saksers 'n ramp van hul militante teenstanders in die gesig staar.

===Kissinger, Brzezinski en die Groot Skaakbord===
[[Lêer:Хартленд и Римленд.jpg|links|duimnael|Wêreldkaart met die begrippe Hartland en Grensland toegepas]]
Twee beroemde veiligheidsadviseurs uit die koue oorlogstydperk, [[Henry Kissinger]] en [[Zbigniew Brzeziński]], het aangevoer dat die geopolitieke fokus op die Verenigde State en [[Eurasië]] voortgesit moet word, ondanks die ontbinding van die [[USSR]] en die einde van die [[Koue Oorlog]]. Albei het hul invloed op geopolitiek voortgesit na die einde van die Koue Oorlog,&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; en in die negentigerjare boeke oor die onderwerp geskryf - ''Diplomacy'' en ''The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives''.&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Cite book|last=Brzezinski|first=Zbigniew|title=The Grand Chessboard : American Primacy and its Geostrategic Imperatives|isbn=978-0-465-09435-6|location=New York|oclc=959877505}}&lt;/ref&gt; Die Anglo-Amerikaanse klassieke geopolitieke teorieë word hierdeur herleef.

Kissinger argumenteer teen die oortuiging dat met die ontbinding van die USSR vyandige bedoelings tot 'n einde gekom het en dat tradisionele buitelandse beleidsoorwegings nie meer van toepassing was nie. &quot;Hulle sou argumenteer ... dat Rusland, ongeag wie dit regeer, op die gebied sit wat Halford Mackinder die geopolitieke hartland noem, en dat dit die erfgenaam is van een van die magtigste imperiale tradisies.&quot; Daarom moet die Verenigde State &quot; ... die wêreldwye [[magsbalans]] handhaaf ten opsigte van die land met 'n lang geskiedenis van ekspansionisme.”&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy'', New York: Simon &amp; Schuster, bl. 814&lt;/ref&gt;

Ná Rusland was Duitsland die tweede geopolitieke bedreiging wat oorgebly het, en soos Mackinder negentig jaar gelede gevrees het, sy vennootskap met Rusland. Tydens die Koue Oorlog, voer Kissinger aan, het albei kante van die [[Atlantiese Oseaan]] erken dat, &quot;tensy Amerika organies in Europa betrokke is, dit later verplig sou wees om homself te betrek onder omstandighede wat baie minder gunstig vir beide kante van die Atlantiese Oseaan sou wees.&quot; Vandag sou dit nog meer waar wees. Duitsland het so sterk geword dat bestaande Europese instellings nie alleen 'n balans kan vind tussen Duitsland en sy Europese vennote nie. Europa kan ook nie, selfs met die hulp van Duitsland, [...] Rusland alleen bestuur nie. Dus het Kissinger geglo dat geen land se belange ooit gedien sou word as Duitsland en Rusland ooit 'n vennootskap sou vorm waarin elke land homself as die hoofvennoot sou beskou nie. Hulle sou die vrees vir die gesamentlike beheer van sake van 'n staat deur ander state, laat ontstaan. Sonder Amerika kan Brittanje en Frankryk nie Duitsland en Rusland hanteer nie; en &quot;sonder [[Europa]] kan Amerika ... 'n eiland van die oewer van Eurasië word.&quot;&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy,'' New York: Simon &amp; Schuster, bl. 821-2&lt;/ref&gt;

Nicholas J. Spykman se visie op [[Eurasië]] is sterk bevestig: &quot;Amerika is geopolities 'n eiland langs die oewer van die groot landmassa van Eurasië, waarvan die hulpbronne en bevolking dié van die Verenigde State ver oorskry. —Europa en Asië — bly 'n goeie definisie van strategiese gevaar vir Amerika. Koue Oorlog of geen Koue Oorlog nie. Want so 'n groepering sou die vermoë hê om Amerika ekonomies te oorskry en uiteindelik militêr ook. Hierdie gevaar sal teengestaan moet word self as die dominante mag klaarblyklik welwillend was, want as sy voornemens ooit sou verander, sou Amerika homself met 'n sterk verminderde vermoë vir effektiewe weerstand en 'n groeiende onvermoë om gebeure te beheer, bevind.&quot;&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy'', New York: Simon &amp; Schuster, bl. 813&lt;/ref&gt;  Die belangrikste belang van die Amerikaanse leiers is om die balans te handhaaf van mag in Eurasië.&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy'', New York: Simon &amp; Schuster, bl. 810&lt;/ref&gt;

Nadat Kissinger van 'n ideoloog in 'n geopolitikus omskep is, interpreteer hy die Koue Oorlog terugwerkend in geopolitieke terme - 'n benadering wat nie kenmerkend was van sy werke tydens die Koue Oorlog nie. Nou het hy hom egter toegespits op die begin van die Koue Oorlog: &quot;Die doel van morele opposisie teen die kommunisme het saamgesmelt met die geopolitieke taak om die Sowjet-uitbreiding te beperk.&quot;&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy'', New York: Simon &amp; Schuster, bl. 804&lt;/ref&gt; Nixon, voeg hy by, was 'n geopolitieke eerder as 'n ideologiese Koue Oorlog-vegter.&lt;ref&gt;Kissinger, Henry, (1994). ''Diplomacy'', New York: Simon &amp; Schuster, bl. 703-732&lt;/ref&gt;

Drie jaar na Kissinger se ''Diplomacy'' volg Zbigniew Brzezinski die voorbeeld, met die bekendstelling van ''The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives'' en, na nog drie jaar, ''The Geostrategic Triad: Living with China, Europe, and Russia''. Die ''Grand Chessboard'' het die Amerikaanse triomf in die Koue Oorlog beskryf in terme van beheer oor Eurasië: vir die eerste keer ooit het 'n 'nie-Eurasiese' mag na vore getree as 'n belangrike arbiter van 'Eurasiese' magsverhoudinge.&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; Die boek stel sy doel: &quot;Die formulering van 'n omvattende en geïntegreerde Eurasiese geostrategie is daarom die doel van hierdie boek.&quot;&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; Alhoewel die magskonfigurasie 'n revolusionêre verandering ondergaan het, het Brzezinski drie jaar later bevestig, was Eurasië steeds 'n megakontinent.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Brzezinski|first=Zbigniew|title=The geostrategic triad: living with China, Europe, and Russia|date=2009|publisher=CSIS Press|isbn=978-0-89206-384-0|location=Washington (D.C.)|pages=55|language=en|oclc=780907306}}&lt;/ref&gt;  Net soos Spykman, erken Brzezinski dat: &quot;Op kumulatiewe wyse die mag van Eurasië Amerika s'n oorskadu&quot;ː&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt;
 &quot;Europa en Asië is polities en ekonomies magtig ... Dit volg dat ... Amerikaanse buitelandse beleid moet ... sy invloed in Eurasië toepas op 'n wyse wat 'n stabiele kontinentale ewewig skep, met die Verenigde State as politieke arbiter. ... Eurasië is dus die skaakbord waarop die stryd om wêreldwye voorrang steeds gespeel word, en die stryd behels geostrategie - die strategiese bestuur van geopolitieke belange ... Maar intussen is dit noodsaaklik dat daar geen Eurasiese uitdaging na vore kom wat in staat is om Eurasië te oorheers en dus ook uitdagend teenoor Amerika is ... Vir Amerika is Eurasië die belangrikste geopolitieke prys ... en Amerika se wêreldwye voorrang is direk afhanklik van hoe lank en hoe effektief die oorwig daarvan op die Eurasiese kontinent gehandhaaf word.”&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt;

==Verenigde Koninkryk==
=== Emil Reich ===
Die Oostenryks-Hongaarse historikus Emil Reich (1854–1910) word beskou as die eerste wat die term reeds in 1902 in Engels geskep het&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=GoGwilt|first=Christopher Lloyd|date=1998|title=The Geopolitical Image: Imperialism, Anarchism, and the Hypothesis of Culture in the Formation of Geopolitics|journal=Modernism/Modernity|language=en|volume=5|issue=3|pages=49–70|doi=10.1353/mod.1998.0058|s2cid=144340839|issn=1080-6601}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt; en later in 1904 in Engeland gepubliseer in sy boek ''Foundations of Modern Europe''.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Reich, Emil|title=Foundations of modern europe.|date=2010|publisher=Nabu Press|isbn=978-1-171-68627-9|location=[Place of publication not identified]|oclc=944201019}}&lt;/ref&gt;

===Mackinder en die Hartland-teorie===
[[Lêer:Pivot area.png|duimnael|Sir Halford Mackinder se Hartland-konsep wat die situasie toon van die 'spilpuntgebied' wat in die Hartland-teorie gevestig is. Hy het dit later hersien om Noord-Eurasië as 'n spilpunt te merk, terwyl die gebied hierbo as Hartland gemerk is.]]
Sir Halford Mackinder se Hartland-teorie het aanvanklik min aandag gekry buite die wêreld van [[geografie]], maar sommige denkers sou beweer dat dit daarna die buitelandse beleid van [[Groot moondheid|wêreldmoondhede]] beïnvloed het.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sloan|first=Geoffrey|date=1999|title=Sir Halford J. Mackinder: The Heartland theory then and now|journal=Journal of Strategic Studies|language=en|volume=22|issue=2–3|pages=15–38|doi=10.1080/01402399908437752|issn=0140-2390}}&lt;/ref&gt; Die geleerdes wat na MacKinder kyk deur middel van kritiese lense, aanvaar hom as 'n organiese strateeg wat 'n buitelandse beleidsvisie vir Brittanje probeer opbou het met sy Eurosentriese analise van historiese geografie.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;  Sy formulering van die Hartland-teorie is uiteengesit in sy artikel getiteld &quot;''The Geographical Pivot of History''&quot;, gepubliseer in Engeland in 1904. Mackinder se leerstelling van geopolitiek het konsepte betrek wat in teenstelling was met die idee van Alfred Thayer Mahan oor die belangrikheid van die vloot (hy het die term seemag geskep) in wêreldkonflik. Hy het die vloot gesien as 'n basis van die [[Christophorus Columbus|Columbus]]-era (ongeveer van 1492 tot die 19de eeu) en voorspel dat die 20ste eeu die domein sou wees van grondmagte. Die Hartland-teorie het 'n veronderstelling gemaak dat 'n groot ryk in die Hartland tot stand gebring is - wat nie kus- of transoseaniese vervoer hoef te gebruik om samehangend te bly nie. Die basiese opvattings van Mackinder se leerstelling behels dat die geografie van die Aarde in twee afdelings beskou word: die Wêreldeiland of die kern, bestaande uit Eurasië en Afrika; en die perifere &quot;eilande&quot;, insluitend die Amerikas, [[Australië]], [[Japan]], die [[Britse Eilande]] en [[Oseanië]]. Die Randgebied was nie net opmerklik kleiner as die Wêreldeiland nie, dit het noodwendig baie seevervoer benodig om op tegnologiese vlak van die Wêreldeiland te funksioneer - wat voldoende natuurlike hulpbronne vir 'n ontwikkelde ekonomie bevat.

Mackinder het aangevoer dat die nywerheidsentrums van die periferie noodwendig op verskillende plekke geleë is. Die Wêreldeiland sou sy vloot kon stuur om elkeen op sy beurt te vernietig, en kon sy eie nywerhede in 'n streek verder in die binneland as die periferie opspoor (sodat hulle 'n langer stryd sou bereik om hulle te bereik, en 'n goed gevulde industriële bastion teëkom). Mackinder het hierdie streek die Hartland genoem. Dit bestaan hoofsaaklik uit Sentraal- en Oos-Europa: Oekraïne, Wes-Rusland en Middel-Europa.&lt;ref&gt;Sien kaart  in Polelle, [https://books.google.com/books?id=hp1-oyQjqTgC&amp;lpg=PA57&amp;hl=cs&amp;pg=PA57#v=onepage&amp;q&amp;f=false Raising Cartographic Consciousness], bl. 57.&lt;/ref&gt;  Die Hartland bevat die graanreserwes van Oekraïne, en baie ander natuurlike hulpbronne. Mackinder se idee van geopolitiek is saamgevat toe hy gesê het:

 “Wie  Sentraal- en Oos-Europa regeer, beheer die Hartland. Wie die Hartland regeer, beheer die Wêreldeiland. Wie die Wêreldeiland regeer, beheer die Wêreld.”

Nicholas J. Spykman was 'n volgeling en kritikus van die geostrateë Alfred Mahan en Halford Mackinder. Sy werk was gebaseer op aannames soortgelyk aan Mackinder sin,&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; met inbegrip van die eenheid van die wêreldpolitiek en die wêreldsee. Hy brei dit uit om die eenheid van die lug in te sluit. Spykman neem Mackinder se afdelings van die wêreld aan, en hernoem sommige:
#Die Hartland;
#Die Randgebied (analoog aan Mackinder se &quot;binne of marginale sekelmaan&quot;, ook 'n tussenstreek wat tussen die Hartland en die marginale seemagte lê); en
#Die Buitelandse Eilande en Vastelande (Mackinder se &quot;buitenste of insulêre sekel&quot;).   &lt;ref&gt;Sien kaart in Polelle, [https://books.google.com/books?id=hp1-oyQjqTgC&amp;lpg=PA118&amp;hl=cs&amp;pg=PA118#v=onepage&amp;q&amp;f=false Raising Cartographic Consciousness], bl. 118.&lt;/ref&gt;

Volgens Spykman se teorie, skei 'n Randgebied die Hartland van hawens wat dwarsdeur die jaar bruikbaar is (dit wil sê nie gedurende die winter gevries word nie). Spykman het voorgestel dit vereis dat pogings van Hartland-nasies (veral Rusland) om hawens in die Randgebied te verower, moet voorkom. Spykman wysig Mackinder se formule oor die verhouding tussen Hartland en die Randgebied (of die binneste sekel) en beweer dat &quot;Wie die randgebied regeer Eurasië. Wie Eurasië regeer beheer die lotgevalle van die wêreld.&quot; Hierdie teorie kan opgespoor word in die oorsprong van &quot;inperkingspolitiek&quot;, 'n Amerikaanse beleid om die verspreiding van die Sowjet-invloed na die [[Tweede Wêreldoorlog]] te voorkom (sien ook Truman-leerstelling).

'n Ander bekende volgeling van Mackinder was Karl Haushofer, wat Mackinder se ''Geographical Pivot of History'' &quot;'n geniale wetenskaplike traktaat&quot; genoem het.&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Karl Haushofer, ''Pan-Ideas in Geopolitics'', 1931, (tr. Usachev I. G., Mysl', Moskou, 2004, bl 312).&lt;/ref&gt; Hy het daaroor gesê: &quot;Nooit het ek iets groter gesien as die paar bladsye geopolitieke meesterwerk nie.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Heffernan|first=Michael J|title=The meaning of Europe: geography and geopolitics|date=1998|publisher=Arnold|isbn=978-0-340-58018-9|location=London|pages=134|language=en|oclc=925343797}}&lt;/ref&gt;  Mackinder het sy draaipunt, in die woorde van Haushofer, opgespoor op &quot;een van die eerste soliede, geopolitiek en geografies onberispelike kaarte, aangebied aan een van die vroegste wetenskaplike forums van die planeet - die Royal Geographic Society in Londen.&quot;&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;  Haushofer het  beide Mackinder se Hartland-proefskrif en sy siening van die Russies-Duitse alliansie - aangeneem, magte wat Mackinder in die twintigste eeu as die grootste aanspraakmaker op die beheer van Eurasië gesien het. Na aanleiding van Mackinder het hy 'n alliansie met die [[Sowjetunie]] voorgestel en hy het 'n stap verder as Mackinder gevorder en [[Japan]] bygevoeg tot sy ontwerp van die Eurasiese Blok.&lt;ref&gt;Karl Haushofer, &quot;The Continental Bloc: Mittel Europa – Eurasia – Japan,&quot; 1941, (tr.
Usachev I. G., Mysl', Moskou, 2004).&lt;/ref&gt;

In 2004, tydens die honderdjarige herdenking van ''The Geographical Pivot of History'', het die beroemde historikus Paul Kennedy geskryf: &quot;Op die oomblik met honderdduisende Amerikaanse troepe in die Eurasiese grensland en met die regering wat voortdurend verduidelik waarom dit die koers moet bly, lyk dit asof Washington Mackinder se opdrag ernstig opneem om beheer oor die geografiese spilpunt van die geskiedenis te verseker.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Dodds|first1=Klaus|last2=Sidaway|first2=James D|date=December 2004|title=Halford Mackinder and the 'geographical pivot of history': a centennial retrospective|journal=The Geographical Journal|language=en|volume=170|issue=4|pages=292–297|doi=10.1111/j.0016-7398.2004.00131.x|issn=0016-7398}}&lt;/ref&gt;[[File:Панрегионална доктрина-Хаусхофер.jpg|thumb|upright=1.35| Verdeling van die wêreld volgens Haushofer se Pan-Streke-leerstelling]]

==Duitsland==
===Friedrich Ratzel===
Friedrich Ratzel (1844–1904), beïnvloed deur denkers soos [[Charles Darwin]] en dierkundige [[Ernst Haeckel]], het bygedra tot ''Geopolitik'' deur die uitbreiding van die biologiese opvatting van geografie, sonder 'n statiese opvatting van grense. Hy beweer dat state organies is en groei, met grense wat slegs 'n tydelike stop in hul beweging is, en meen dat die uitgestrektheid van die staatsgrense 'n weerspieëling is van die gesondheid van die land - wat beteken dat statiese lande agteruitgaan. Ratzel het verskeie artikels gepubliseer, waaronder die opstel ''Lebensraum'' (1901) oor biogeografie. Ratzel het 'n grondslag geskep vir die Duitse variant van geopolitiek, ''Geopolitik''. Beïnvloed deur die Amerikaanse geostrateg Alfred Thayer Mahan, het Ratzel geskryf oor die strewe na die Duitse vlootreikwydte, en stem in dat seemag selfonderhoudend is, aangesien die wins uit die handel vir die vloot sou betaal, anders as landmag.

Die geopolitieke teorie van Ratzel word gekritiseer as te omvattend, en sy interpretasie van die menslike geskiedenis en geografie is te eenvoudig en meganisties. Krities het hy ook die belang van sosiale organisasie in die ontwikkeling van [[Mag (sosiale wetenskappe)|mag]] onderskat.&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{Cite book|last1=Ó Tuathail|first1=Gearóid|title=The geopolitics reader|last2=Dalby|first2=Simon|last3=Routledge|first3=Paul|date=2011|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-34148-6|location=London; New York|language=en|oclc=750496870}}&lt;/ref&gt;

=== Die assosiasie van Duitse ''Geopolitik'' met Nazisme ===
Na die Eerste Wêreldoorlog is Rudolf Kjellén en Ratzel se gedagtes opgeneem en uitgebrei deur 'n aantal Duitse skrywers soos Karl Haushofer (1869–1946), Erich Obst, Hermann Lautensach en Otto Maull. In 1923 het Karl Haushofer die ''Zeitschrift für Geopolitik'' (Joernaal vir  Geopolitiek) gestig, wat later gebruik is in die propaganda van [[Nazi-Duitsland]]. Die sleutelkonsepte van Haushofer se ''Geopolitik'' was ''Lebensraum'', outarkie, pan-streke en organiese grense. Haushofer betoog dat state 'n onmiskenbare reg het om natuurlike grense te soek wat outarkie sal waarborg.

Haushofer se invloed binne die [[Nasionaal-Sosialistiese Duitse Arbeidersparty]] is betwis, aangesien Haushofer nie daarin slaag om die Nazi's se rasse-ideologie in sy werk op te neem nie.&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt; Populêre sienings van die rol van geopolitiek in die Nazi Derde Ryk dui op 'n fundamentele betekenis van die geopolitici in die ideologiese oriëntasie van die Nazi-staat. Bassin (1987) onthul dat hierdie populêre sienings op belangrike maniere misleidend en verkeerd is.

Ten spyte van die talle ooreenkomste en verwantskappe tussen die twee leerstellings, is geopolitiek altyd deur die nasionaal-sosialistiese ideoloë as verdag beskou. Dit was verstaanbaar, want die onderliggende filosofiese oriëntasie van geopolitiek voldoen nie aan dié van die [[Nasionaal-Sosialisme|nasionaal-sosialisme]] nie. ''Geopolitik'' het Ratzel se wetenskaplike [[materialisme]] en geografiese determinisme gedeel, en was van mening dat die menslike samelewing deur eksterne invloede bepaal word - in die lig daarvan dat kwaliteite wat deur individue of groepe gehuldig word, van beperkte of geen betekenis was. Nasionaal-sosialisme verwerp in beginsel sowel materialisme as determinisme en verhoog ook aangebore menslike eienskappe, in die vorm van 'n veronderstelde 'rasse-karakter', tot die faktor wat die belangrikste is in die samestelling van die menslike samelewing. Hierdie verskille het na 1933 gelei tot wrywing en uiteindelik tot openlike veroordeling van geopolitiek deur Nazi-ideoloë.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bassin|first=Mark|date=April 1987|title=Race contra space: the conflict between German geopolitik and national socialism|journal=Political Geography Quarterly|language=en|volume=6|issue=2|pages=115–134|doi=10.1016/0260-9827(87)90002-4}}&lt;/ref&gt; Desondanks is die Duitse ''Geopolitik'' in diskrediet gebring deur die (verkeerde) gebruik daarvan in die Nazi-ekspansionistiese beleid van die Tweede Wêreldoorlog en het dit nog nooit gelykstaande vlak van die vooroorlogse periode behaal nie.

Die gevolglike negatiewe verband, veral in Amerikaanse akademiese kringe, tussen klassieke geopolitiek en Nazi- of imperialistiese ideologie, is gebaseer op losse regverdiging. Dit is veral waargeneem deur kritici van hedendaagse akademiese geografie, en veral voorstanders van 'n 'neo' klassieke geopolitiek. Dit sluit in Haverluk et al., Wat beweer dat die stigmatisering van geopolitiek in die akademie onbehulpsaam is, aangesien geopolitiek as 'n veld van positivistiese ondersoek potensiaal behou in die ondersoek en oplossing van aktuele, dikwels gepolitiseerde kwessies soos konflikoplossing en voorkoming, en die versagting van [[klimaatsverandering]].&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1080/14650045.2013.803192 | volume=19 | title=The Three Critical Flaws of Critical Geopolitics: Towards a Neo-Classical Geopolitics | journal=Geopolitics | pages=19–39| year=2014 | last1=Haverluk | first1=Terrence W. | last2=Beauchemin | first2=Kevin M. | last3=Mueller | first3=Brandon A. | s2cid=144597416 | url=https://zenodo.org/record/1234503 }}&lt;/ref&gt;

===Dissiplinêre verskille in perspektiewe===
Negatiewe assosiasies met die term &quot;geopolitiek&quot; en die praktiese toepassing daarvan as gevolg van die assosiasie met die Tweede Wêreldoorlog en voor die Tweede Wêreldoorlog Duitse geleerdes en studente van geopolitiek is grotendeels spesifiek op die gebied van akademiese geografie, en veral subdissiplines van menslike geografie soos politieke geografie. Hierdie negatiewe assosiasie is egter nie so sterk in dissiplines soos [[geskiedenis]] of [[politieke wetenskap]], wat van geopolitieke begrippe gebruik maak nie. Klassieke geopolitiek vorm 'n belangrike element van analise vir die [[militêre geskiedenis]], sowel as vir subdissiplines van politieke wetenskap, soos internasionale betrekkinge en [[veiligheidstudies]]. Hierdie verskil in dissiplinêre perspektiewe word aangespreek deur Bert Chapman in ''Geopolitics: A Guide To the Issues'', waarin Chapman kennis neem dat akademiese en professionele tydskrifte vir internasionale betrekkinge meer vatbaar is vir die studie en analise van Geopolitiek, en in die besonder Klassieke Geopolitiek, as kontemporêre akademiese tydskrifte op die gebied van politieke geografie.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Chapman|first=Bert|url=https://books.google.com/books?id=swINFRDahjYC|title=Geopolitics: A Guide to the Issues|date=2011|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-0-313-38579-7|language=en|oclc=913615116}}&lt;/ref&gt;

In vakgebiede buite geografie word geopolitiek nie negatief beskou nie (soos dikwels onder akademiese geografie soos Carolyn Gallaher of Klaus Dodds) as 'n instrument van [[imperialisme]] of geassosieer met Nazisme, maar eerder beskou as 'n geldige en konsekwente manier om groot internasionale geopolitieke beoordeling te bepaal, omstandighede en gebeure, wat nie noodwendig verband hou met gewapende konflik of militêre operasies nie.

==Frankryk==
Franse geopolitieke leerstellings is in die breë gekant teen die Duitse ''Geopolitik'' en verwerp die idee van 'n vaste geografie. Franse geografie is gefokus op die evolusie van polimorfe gebiede as gevolg van die optrede van die mensdom. Dit berus ook op die oorweging van lang tydperke deur te weier om spesifieke gebeure in ag te neem. Hierdie metode is deur professor Yves Lacoste geteoretiseer volgens drie beginsels: Voorstelling; Diachronie; en Diatopie.

In ''De l'Esprit des Lois'' (Oor die gees van die wette) het [[Charles Montesquieu]] die siening uiteengesit dat die mens en samelewings deur [[klimaat]] beïnvloed word. Hy het geglo dat warmer klimate warm mense skep en kouer klimaat afsydige mense, terwyl die gematigde klimaat van [[Frankryk]] ideaal is vir politieke stelsels. Élisée Reclus, wat beskou word as een van die grondleggers van die Franse geopolitiek, is die skrywer van 'n boek wat beskou word as 'n verwysing in moderne geografie (''Nouvelle Géographie universelle''). Net soos Ratzel beskou hy geografie deur middel van 'n wêreldvisie. In teenstelling met Ratzel se visie beskou Reclus geografie egter nie as onveranderlik nie; dit is veronderstel om in ooreenstemming met die ontwikkeling van die menslike samelewing te ontwikkel. Sy marginale politieke sienings het gelei tot die verwerping deur die akademie.

Die Franse geograaf en geopolitikus Jacques Ancel word beskou as die eerste teoretikus van geopolitiek in Frankryk, en het 'n noemenswaardige reeks lesings gelewer in die Europese Sentrum van die Carnegie Endowment for International Peace in [[Parys]] en in 1936 ''Géopolitique'' gepubliseer. Soos Reclus, verwerp Ancel Duitse deterministiese sienings oor geopolitiek (insluitend Haushofer se leerstellings).

Braudel se breë siening het insigte uit ander [[sosiale wetenskap]]pe gebruik, die konsep van die ''longue durée'' gebruik en die belangrikheid van spesifieke gebeure as van minder belang geag. Hierdie metode is geïnspireer deur die Franse geograwe Paul Vidal de la Blache (wat op sy beurt beïnvloed is deur die Duitse denke, veral die van Friedrich Ratzel wat hy in Duitsland ontmoet het). Braudel se metode was om die interafhanklikheid tussen individue en hul omgewing te ontleed.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Braudel|first=Fernand|title=The Mediterranean and the Mediterranean world in the age of Philip II. Vol. 1 Vol. 1|date=2012|publisher=Univ. of California Press|isbn=978-0-520-20308-2|location=Berkeley, Calif|language=en|oclc=935298954}}&lt;/ref&gt;  Vidaliaanse geopolitiek is gebaseer op uiteenlopende vorme van [[kartografie]] en op moontlikheid (gebaseer op 'n samelewingsbenadering van geografie - dws op die beginsel van ruimtelike polimorfe voorkomste, afhangende van baie faktore onder die mensdom, [[kultuur]] en idees) in teenstelling met determinisme.

As gevolg van die invloed van die Duitse ''Geopolitik'' op die Franse geopolitiek, is laasgenoemde lank van akademiese werke uitgesluit. In die middel-1970's het Yves Lacoste - 'n Franse geograaf wat direk deur Ancel, Braudel en Vidal de la Blache geïnspireer is - in 1976 ''La géographie, ça sert d'abord à faire la guerre'' (Aardrykskunde se eerste gebruik is oorlog) geskryf. Dit 'n boek - wat baie bekend is in Frankryk - simboliseer die geboorte van hierdie nuwe skool vir geopolitiek (indien nie tot dusver die eerste Franse skool vir geopolitiek aangesien Ancel in die dertiger-veertigerjare baie geïsoleer was). Aanvanklik gekoppel aan die Kommunistiese Party het dit ontwikkel tot 'n minder liberale benadering. Aan die einde van die tagtigerjare het hy die ''Institut Français de Géopolitique'' (Frans Instituut vir Geopolitiek) gestig wat die ''Hérodote''-revue publiseer.

Terwyl die veralgemenings en breë abstraksies wat deur die Duitse en Anglo-Amerikaanse tradisies (en die nuwe geografe) gebruik word, verwerp word, fokus hierdie skool wel op ruimtelike dimensie van geopolitieke aangeleenthede op verskillende vlakke van analise. Hierdie benadering beklemtoon die belangrikheid van multivlakanalise (of multi-skale) en kaarte, teenoorgestelde van kritieke geopolitiek wat sulke instrumente vermy. Lacoste het voorgestel dat elke konflik (plaaslik of wêreldwyd) beskou kan word vanuit 'n perspektief gebaseer op drie aannames:

#Verteenwoordiging: Elke groep of individue is die produk van 'n opvoeding en word gekenmerk deur spesifieke verteenwoordiging van die wêreld of ander groepe of individue. Basiese geloofsoortuigings is dus gebaseer op hul etnisiteit of spesifieke ligging. Die studie van verteenwoordiging is 'n algemene punt met die meer hedendaagse kritiese geopolitiek. Albei hou verband met die werk van [[Henri Lefebvre]] (''La production de l'espace'', wat die eerste keer in 1974 gepubliseer is)
#Diachronie. Die uitvoering van 'n historiese analise wat gekonfronteerde  &quot;lang tydperke&quot; en kort periodes teenoor mekaar stel soos die vooraanstaande Franse historikus Fernand Braudel voorgestel het.
#Diatopie: die uitvoering van 'n kartografiese opname deur middel van 'n multi-skaal kartering.

Die Franse geograaf Michel Foucher, verbonde aan hierdie stroom en voormalige lid van die ''Hérodote''-redaksie, het 'n langtermyn-analise van internasionale grense ontwikkel. Hy het verskillende [[neologisme]]s geskep waaronder: ''Horogenese'': Neologisme wat die konsep van die bestudering van die geboorte van grense beskryf, ''Dyade'': grens gedeel deur twee naburige state (byvoorbeeld Amerikaanse grondgebied het twee terrestriële dyades: een met [[Kanada]] en een met [[Mexiko]]). Die hoofboek van hierdie soeker &quot;''Fronts et frontières''&quot; (Fronte en grense), wat die eerste keer in 1991 gepubliseer is, sonder ekwivalent bly onvertaal in Engels. Michel Foucher is 'n kenner van die [[Afrika-unie]] oor grenssake.

Stéphane Rosière, wat min of meer met hierdie skool verband hou, kan aangehaal word as hoofredakteur van die aanlynjoernaal ''L'Espace politique''. Hierdie joernaal is gestig in 2007 en het die mees prominente Franse joernaal vir politieke geografie en geopolitiek geword met ''Hérodote''.&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=L'Espace Politique|url=https://journals.openedition.org/espacepolitique/|journal=L'Espace Politique|oclc=958694001}}&lt;/ref&gt;

'n Baie meer konserwatiewe stroom word deur François Thual verpersoonlik. Thual was 'n Franse kenner van geopolitiek, en 'n voormalige amptenaar van die Ministerie van Burgerlike Verdediging. Thual het geopolitiek van die godsdienste aan die Franse Oorlogskollege gedoseer, en het dertig boeke geskryf wat hoofsaaklik gewy is aan die geopolitieke metode en die toepassing daarvan in verskillende wêrelddele. Hy is veral geïnteresseerd in die Ortodokse, Sjiïtiese en Boeddhistiese godsdienste en in onrustige streke soos die [[Kaukasus]]. Verbind met Thual is Aymeric Chauprade, voormalige professor in geopolitiek aan die Franse Oorlogskollege en nou lid van die ekstrem-regse party &quot;[[Front National]]&quot;,  en onderskryf 'n vermeende &quot;nuwe&quot; Franse skool vir geopolitiek wat veral betoog vir  'n terugkeer na realpolitiek en die &quot;botsing van die [[beskawing]]s&quot; soos deur [[Samuel Huntington]] ontwikkel). Die denke van hierdie skool word uitgespreek deur die Franse R''eview of Geopolitics'' (onder leiding van Chauprade) en die International Academy of Geopolitics. Chauprade is 'n voorstander van 'n Europa van nasies; hy bepleit 'n [[Europese Unie]] wat [[Turkye]] uitsluit, en 'n beleid van kompromie met Rusland (in die raamwerk van 'n Eurasiese alliansie wat onder die Europese ekstreme regse populiste is) en ondersteun die idee van 'n multipolêre wêreld - insluitend 'n gebalanseerde verhouding tussen China en die VSA.

Die Franse filosoof [[Michel Foucault]] se ''dispositif'' wat vir die doel van biopolitieke navorsing ingestel is, is ook aangeneem op die gebied van geopolitieke denke, waar dit nou 'n rol speel..&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Ingram |first1=Alan |date=2017 |title=Art, Geopolitics and Metapolitics at Tate Galleries London |url=http://discovery.ucl.ac.uk/1532789/1/AM.pdf |journal=Geopolitics |volume=22 |issue=3 |pages= 719–739|doi=10.1080/14650045.2016.1263186|s2cid=151769284 }}&lt;/ref&gt;

==Rusland==
Die geopolitieke houding wat deur Rusland aangeneem is, is tradisioneel vanuit 'n Eurasiese perspektief ingelig, en die ligging van Rusland bied 'n mate van kontinuïteit tussen die geostrategiese houding van Tsaristiese Rusland, die [[Sowjetunie]] en die posisie van Rusland in die internasionale bestel.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Lewkowicz|first=Nicolas|title=The United States, the Soviet Union and the Geopolitical Implications of the Origins of the Cold War|publisher=Anthem Press|year=2018|isbn=9781783087990|location=New York|pages=136}}&lt;/ref&gt; In die negentigerjare het 'n senior navorser aan die Institute of Philosophy, Russian Academy of Sciences van die Russian Academy of Sciences, Vadim Tsymbursky (1957-2009) die term &quot;eiland-Rusland&quot; geskep en die konsep &quot;Great Limitrophe&quot; ontwikkel.

Kolonel-generaal Leonid Ivashov (afgetree), 'n Russiese spesialis in die geopolitiek van die vroeë 21ste eeu, het aan die hoof gestaan van die Akademie vir Geopolitieke Probleme (Russies: Академия геополитических проблем), wat die internasionale en binnelandse situasies ontleed en geopolitieke leer ontwikkel. Vroeër was hy hoof van die Hoofdirektoraat vir Internasionale Militêre Samewerking van die Ministerie van Verdediging van die Russiese Federasie.

Vladimir Karyakin, voorste navorser van die Russiese Instituut vir Strategiese Studies, het die term &quot;geopolitiek van die derde golf&quot; voorgestel.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Карякин|first=В. В.|title=Геополитика третьей волны: трансформация мира в эпоху Постмодерна|date=2013|isbn=978-5-94691-563-2|language=ru|oclc=878676552}}&lt;/ref&gt;

Aleksandr Dugin, 'n Russiese politieke ontleder wat 'n noue verhouding met die Russiese Akademie van die Algemene Staf ontwikkel het, het in 1997 ''The Foundations of Geopolitics: The Geopolitical Future of Russia'' geskryf, wat 'n groot invloed gehad het in die Russiese weermag, polisie en buitelandse beleid elite.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2016/07/27/geopolitics-russia-mackinder-eurasia-heartland-dugin-ukraine-eurasianism-manifest-destiny-putin/|title=The Unlikely Origins of Russia's Manifest Destiny|website=Foreign Policy|access-date=2017-10-23}}&lt;/ref&gt;  en dit is gebruik as 'n handboek in die Akademie van die Algemene Personeel van die Russiese weermag &lt;ref name=&quot;HI01&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.hoover.org/research/russias-new-and-frightening-ism|title=Russia's New—and Frightening—&quot;Ism&quot;|last=Dunlop|first=John B.|date=30 Julie 2004|work=Hoover Institution|access-date=12 Oktober 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; Die publikasie daarvan in 1997 is in Rusland goed ontvang en magtige Russiese politieke figure het daarna belang gestel in Dugin se idees.&lt;ref name=&quot;Liverant&quot;&gt;{{cite journal|last=Liverant|first=Yigal|date=Winter 2009|title=The Prophet of the New Russian Empire|journal=Azure|publisher=Shalem Center|location=Jerusalem|issue=35|issn=0793-6664|url=http://azure.org.il/include/print.php?id=483|access-date=2015-04-06}}&lt;/ref&gt;

==Sien ook==
* [[Robert D. Kaplan]]
* [[Henry Kissinger]]
* [[Hugh White (strateeg)|Hugh White]]

== Verwysings==
{{Verwysings|2}}

== Notas ==
{{en-vertaal|Geopolitics}}

{{Internasionale betrekkinge}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Internasionale betrekkinge]]
[[Kategorie:Krygskunde]]</text>
      <sha1>pejjvrix0oys3puavq4alzuvl2t6ki9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dil Na'od</title>
    <ns>0</ns>
    <id>374356</id>
    <revision>
      <id>2812917</id>
      <parentid>2812078</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:15:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Kassie</comment>
      <origin>2812917</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2644" sha1="juz46vmp8ktwltgwlek8cm7bhpgsfiq" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Dil Na'od
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = 
|beeld_wydte = 
|beeld_onderskrif = 
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 917-960
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = Anbasa Wedem
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = Amp afgestel
|opskrif4          = Kinders
|4                 = Masoba Warq &lt;br&gt;Abeto Mehabere Widam
}}

'''Dil Na'od''' was die laaste ''negus'' (koning) van die [[Koninkryk Aksoem]] voor die stigting van die [[Zagwe-dinastie]] van [[Ethiopië]]. Hy het in óf die 9de óf die 10de eeu gelewe. Dil Na'od was die jongste seun van Ged'a Jan (of Degna Djan) en het sy ouer broer, 'Anbasa Wedem, as ''negus'' opgevolg.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 55 n.3.&lt;/ref&gt; Hulle was van die [[Salomoniese Dinastie]]. Volgens E.A. Wallis Budge was Dil Na'od se bewind &quot;kort, miskien sowat 10 jaar&quot;.&lt;ref&gt;E.A. Walis Budge, ''A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia'', 1928 (Oosterhout, Nederland: Anthropological Publications, 1970), p. 276.&lt;/ref&gt; Die skotse reisiger en skrywer James Bruce vertel egter van ’n ander tradisie, waarvolgens Dil Na'od ’n baba was toe koningin [[Goedit]] die prinse wat op Debre Damo gevange gehou is (sy familielede) uitgemoor het. Adellikes het hom toe uit die koninkryk geneem om sy lewe te red.&lt;ref&gt;Bruce, ''Travels to Discover the Source of the Nile'' (1805), vol. 2 pp. 451–53&lt;/ref&gt;

Dil Na'od het na berig word op die [[Ethiopiese Hoogland]] suid van [[Aksum]] veldtogte gevoer en sendelinge na die streek gestuur. Hy het ook die kerk van Debre Igziabher help herbou.&lt;ref&gt;Paul B. Henze, ''Layers of Time'' (New York: Palgrave, 2000), pp. 47f.&lt;/ref&gt;

Volgens een tradisie is Dil Na'od deur [[Mara Takla Haymanot]], ’n prins van die Lasta-provinsie, verslaan. Laasgenoemde het met Dil Na'od se dogter, Masaba Warq, getrou. Volgens tradisie is ’n seun van Dil Na'od na Amhara geneem waar hy versteek is totdat sy afstammelinge die Zagwe-dinastie omvergewerp en die Salomoniese Dinastie hervestig het.

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
* {{cite encyclopedia | url = https://dacb.org/stories/ethiopia/del-naad/ | title = Del-Nä’ad | first = Belaynesh | last = Michael | encyclopedia = Dictionary of African Christian Biography|quote=Dié artikel is voorheen gepubliseer in B. Michael, S. Chojnacki en R. Pankhurst (reds.), ''The Dictionary of Ethiopian Biography, Vol. 1: From Early Times to the End of the Zagwé Dynasty c. 1270 A.D'' (Addis Abeba, 1975).}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Dil Na'od}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Koninkryk Aksoem]]</text>
      <sha1>juz46vmp8ktwltgwlek8cm7bhpgsfiq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812918</id>
      <parentid>2812917</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:16:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[:Kategorie:Koninkryk Aksoem]] verwyder; [[:Kategorie:Konings van Aksoem]] bygevoeg ([[Wikipedia:HotCat|HotCat.js]])</comment>
      <origin>2812918</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2646" sha1="pab5zwn6e6vatfd2wlyd0pyijuesfnl" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Dil Na'od
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = 
|beeld_wydte = 
|beeld_onderskrif = 
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 917-960
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = Anbasa Wedem
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = Amp afgestel
|opskrif4          = Kinders
|4                 = Masoba Warq &lt;br&gt;Abeto Mehabere Widam
}}

'''Dil Na'od''' was die laaste ''negus'' (koning) van die [[Koninkryk Aksoem]] voor die stigting van die [[Zagwe-dinastie]] van [[Ethiopië]]. Hy het in óf die 9de óf die 10de eeu gelewe. Dil Na'od was die jongste seun van Ged'a Jan (of Degna Djan) en het sy ouer broer, 'Anbasa Wedem, as ''negus'' opgevolg.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 55 n.3.&lt;/ref&gt; Hulle was van die [[Salomoniese Dinastie]]. Volgens E.A. Wallis Budge was Dil Na'od se bewind &quot;kort, miskien sowat 10 jaar&quot;.&lt;ref&gt;E.A. Walis Budge, ''A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia'', 1928 (Oosterhout, Nederland: Anthropological Publications, 1970), p. 276.&lt;/ref&gt; Die skotse reisiger en skrywer James Bruce vertel egter van ’n ander tradisie, waarvolgens Dil Na'od ’n baba was toe koningin [[Goedit]] die prinse wat op Debre Damo gevange gehou is (sy familielede) uitgemoor het. Adellikes het hom toe uit die koninkryk geneem om sy lewe te red.&lt;ref&gt;Bruce, ''Travels to Discover the Source of the Nile'' (1805), vol. 2 pp. 451–53&lt;/ref&gt;

Dil Na'od het na berig word op die [[Ethiopiese Hoogland]] suid van [[Aksum]] veldtogte gevoer en sendelinge na die streek gestuur. Hy het ook die kerk van Debre Igziabher help herbou.&lt;ref&gt;Paul B. Henze, ''Layers of Time'' (New York: Palgrave, 2000), pp. 47f.&lt;/ref&gt;

Volgens een tradisie is Dil Na'od deur [[Mara Takla Haymanot]], ’n prins van die Lasta-provinsie, verslaan. Laasgenoemde het met Dil Na'od se dogter, Masaba Warq, getrou. Volgens tradisie is ’n seun van Dil Na'od na Amhara geneem waar hy versteek is totdat sy afstammelinge die Zagwe-dinastie omvergewerp en die Salomoniese Dinastie hervestig het.

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
* {{cite encyclopedia | url = https://dacb.org/stories/ethiopia/del-naad/ | title = Del-Nä’ad | first = Belaynesh | last = Michael | encyclopedia = Dictionary of African Christian Biography|quote=Dié artikel is voorheen gepubliseer in B. Michael, S. Chojnacki en R. Pankhurst (reds.), ''The Dictionary of Ethiopian Biography, Vol. 1: From Early Times to the End of the Zagwé Dynasty c. 1270 A.D'' (Addis Abeba, 1975).}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Dil Na'od}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>pab5zwn6e6vatfd2wlyd0pyijuesfnl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812919</id>
      <parentid>2812918</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:19:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Skakel</comment>
      <origin>2812919</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2650" sha1="sjvn46xvntiqkbk3517oeojhsiat0ei" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Dil Na'od
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = 
|beeld_wydte = 
|beeld_onderskrif = 
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 917-960
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = Anbasa Wedem
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = Amp afgestel
|opskrif4          = Kinders
|4                 = Masoba Warq &lt;br&gt;Abeto Mehabere Widam
}}

'''Dil Na'od''' was die laaste ''negus'' (koning) van die [[Koninkryk Aksoem]] voor die stigting van die [[Zagwe-dinastie]] van [[Ethiopië]]. Hy het in óf die 9de óf die 10de eeu gelewe. Dil Na'od was die jongste seun van Ged'a Jan (of Degna Djan) en het sy ouer broer, 'Anbasa Wedem, as ''negus'' opgevolg.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 55 n.3.&lt;/ref&gt; Hulle was van die [[Salomoniese Dinastie]]. Volgens E.A. Wallis Budge was Dil Na'od se bewind &quot;kort, miskien sowat 10 jaar&quot;.&lt;ref&gt;E.A. Walis Budge, ''A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia'', 1928 (Oosterhout, Nederland: Anthropological Publications, 1970), p. 276.&lt;/ref&gt; Die skotse reisiger en skrywer James Bruce vertel egter van ’n ander tradisie, waarvolgens Dil Na'od ’n baba was toe koningin [[Goedit]] die prinse wat op [[Debre Damo]] gevange gehou is (sy familielede) uitgemoor het. Adellikes het hom toe uit die koninkryk geneem om sy lewe te red.&lt;ref&gt;Bruce, ''Travels to Discover the Source of the Nile'' (1805), vol. 2 pp. 451–53&lt;/ref&gt;

Dil Na'od het na berig word op die [[Ethiopiese Hoogland]] suid van [[Aksum]] veldtogte gevoer en sendelinge na die streek gestuur. Hy het ook die kerk van Debre Igziabher help herbou.&lt;ref&gt;Paul B. Henze, ''Layers of Time'' (New York: Palgrave, 2000), pp. 47f.&lt;/ref&gt;

Volgens een tradisie is Dil Na'od deur [[Mara Takla Haymanot]], ’n prins van die Lasta-provinsie, verslaan. Laasgenoemde het met Dil Na'od se dogter, Masaba Warq, getrou. Volgens tradisie is ’n seun van Dil Na'od na Amhara geneem waar hy versteek is totdat sy afstammelinge die Zagwe-dinastie omvergewerp en die Salomoniese Dinastie hervestig het.

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
* {{cite encyclopedia | url = https://dacb.org/stories/ethiopia/del-naad/ | title = Del-Nä’ad | first = Belaynesh | last = Michael | encyclopedia = Dictionary of African Christian Biography|quote=Dié artikel is voorheen gepubliseer in B. Michael, S. Chojnacki en R. Pankhurst (reds.), ''The Dictionary of Ethiopian Biography, Vol. 1: From Early Times to the End of the Zagwé Dynasty c. 1270 A.D'' (Addis Abeba, 1975).}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Dil Na'od}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>sjvn46xvntiqkbk3517oeojhsiat0ei</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812920</id>
      <parentid>2812919</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:22:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>/* Skakels */</comment>
      <origin>2812920</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2650" sha1="h2tvmnf5xymv7eb5b5kgv4s25224a5e" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Dil Na'od
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = 
|beeld_wydte = 
|beeld_onderskrif = 
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 917-960
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = Anbasa Wedem
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = Amp afgestel
|opskrif4          = Kinders
|4                 = Masoba Warq &lt;br&gt;Abeto Mehabere Widam
}}

'''Dil Na'od''' was die laaste ''negus'' (koning) van die [[Koninkryk Aksoem]] voor die stigting van die [[Zagwe-dinastie]] van [[Ethiopië]]. Hy het in óf die 9de óf die 10de eeu gelewe. Dil Na'od was die jongste seun van Ged'a Jan (of Degna Djan) en het sy ouer broer, 'Anbasa Wedem, as ''negus'' opgevolg.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 55 n.3.&lt;/ref&gt; Hulle was van die [[Salomoniese Dinastie]]. Volgens E.A. Wallis Budge was Dil Na'od se bewind &quot;kort, miskien sowat 10 jaar&quot;.&lt;ref&gt;E.A. Walis Budge, ''A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia'', 1928 (Oosterhout, Nederland: Anthropological Publications, 1970), p. 276.&lt;/ref&gt; Die skotse reisiger en skrywer James Bruce vertel egter van ’n ander tradisie, waarvolgens Dil Na'od ’n baba was toe koningin [[Goedit]] die prinse wat op [[Debre Damo]] gevange gehou is (sy familielede) uitgemoor het. Adellikes het hom toe uit die koninkryk geneem om sy lewe te red.&lt;ref&gt;Bruce, ''Travels to Discover the Source of the Nile'' (1805), vol. 2 pp. 451–53&lt;/ref&gt;

Dil Na'od het na berig word op die [[Ethiopiese Hoogland]] suid van [[Aksum]] veldtogte gevoer en sendelinge na die streek gestuur. Hy het ook die kerk van Debre Igziabher help herbou.&lt;ref&gt;Paul B. Henze, ''Layers of Time'' (New York: Palgrave, 2000), pp. 47f.&lt;/ref&gt;

Volgens een tradisie is Dil Na'od deur [[Mara Takla Haymanot]], ’n prins van die Lasta-provinsie, verslaan. Laasgenoemde het met Dil Na'od se dogter, Masaba Warq, getrou. Volgens tradisie is ’n seun van Dil Na'od na Amhara geneem waar hy versteek is totdat sy afstammelinge die Zagwe-dinastie omvergewerp en die Salomoniese Dinastie hervestig het.

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Dil Na'od}}
* {{cite encyclopedia | url = https://dacb.org/stories/ethiopia/del-naad/ | title = Del-Nä’ad | first = Belaynesh | last = Michael | encyclopedia = Dictionary of African Christian Biography|quote=Dié artikel is voorheen gepubliseer in B. Michael, S. Chojnacki en R. Pankhurst (reds.), ''The Dictionary of Ethiopian Biography, Vol. 1: From Early Times to the End of the Zagwé Dynasty c. 1270 A.D'' (Addis Abeba, 1975).}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>h2tvmnf5xymv7eb5b5kgv4s25224a5e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813068</id>
      <parentid>2812920</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:25:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813068</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2650" sha1="dizhnby9ks10rclxu1vco8wnoxfok9s" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Dil Na'od
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = 
|beeld_wydte = 
|beeld_onderskrif = 
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 917-960
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = Anbasa Wedem
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = Amp afgestel
|opskrif4          = Kinders
|4                 = Masoba Warq &lt;br&gt;Abeto Mehabere Widam
}}

'''Dil Na'od''' was die laaste ''negus'' (koning) van die [[Koninkryk Aksoem]] voor die stigting van die [[Zagwe-dinastie]] van [[Ethiopië]]. Hy het in óf die 9de óf die 10de eeu gelewe. Dil Na'od was die jongste seun van Ged'a Jan (of Degna Djan) en het sy ouer broer, 'Anbasa Wedem, as ''negus'' opgevolg.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 55 n.3.&lt;/ref&gt; Hulle was van die [[Salomoniese Dinastie]]. Volgens E.A. Wallis Budge was Dil Na'od se bewind &quot;kort, miskien sowat 10 jaar&quot;.&lt;ref&gt;E.A. Walis Budge, ''A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia'', 1928 (Oosterhout, Nederland: Anthropological Publications, 1970), p. 276.&lt;/ref&gt; Die skotse reisiger en skrywer James Bruce vertel egter van ’n ander tradisie, waarvolgens Dil Na'od ’n baba was toe koningin [[Goedit]] die prinse wat op [[Debre Damo]] gevange gehou is (sy familielede) uitgemoor het. Adellikes het hom toe uit die koninkryk geneem om sy lewe te red.&lt;ref&gt;Bruce, ''Travels to Discover the Source of the Nile'' (1805), vol. 2 pp. 451–53&lt;/ref&gt;

Dil Na'od het na berig word op die [[Ethiopiese Hoogland]] suid van [[Aksum]] veldtogte gevoer en sendelinge na die streek gestuur. Hy het ook die kerk van Debre Igziabher help herbou.&lt;ref&gt;Paul B. Henze, ''Layers of Time'' (New York: Palgrave, 2000), pp. 47f.&lt;/ref&gt;

Volgens een tradisie is Dil Na'od deur [[Mara Takla Haimanot]], ’n prins van die Lasta-provinsie, verslaan. Laasgenoemde het met Dil Na'od se dogter, Masaba Warq, getrou. Volgens tradisie is ’n seun van Dil Na'od na Amhara geneem waar hy versteek is totdat sy afstammelinge die Zagwe-dinastie omvergewerp en die Salomoniese Dinastie hervestig het.

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Dil Na'od}}
* {{cite encyclopedia | url = https://dacb.org/stories/ethiopia/del-naad/ | title = Del-Nä’ad | first = Belaynesh | last = Michael | encyclopedia = Dictionary of African Christian Biography|quote=Dié artikel is voorheen gepubliseer in B. Michael, S. Chojnacki en R. Pankhurst (reds.), ''The Dictionary of Ethiopian Biography, Vol. 1: From Early Times to the End of the Zagwé Dynasty c. 1270 A.D'' (Addis Abeba, 1975).}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>dizhnby9ks10rclxu1vco8wnoxfok9s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Romulea albiflora</title>
    <ns>0</ns>
    <id>374534</id>
    <revision>
      <id>2813055</id>
      <parentid>2585956</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:16:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813055</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1404" sha1="4kgwghejr09ka8e94fv0j58zobbvr8w" xml:space="preserve">{{Skuinse titel}}
{{Taksoboks
| name = Romulea albiflora
| image = 
| status = CR
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| unranked_divisio = [[Angiosperms]]
| unranked_classis = [[Monocots]]
| ordo = [[Asparagales]]
| familia = [[Iridaceae]]
| subfamilia = [[Crocoideae]]
| tribus = [[Croceae]]
| genus = ''[[Romulea]]''
| species = '''''R. albiflora'''''
| binomial = ''Romulea albiflora''
| binomial_authority = [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Goldblatt, (2001)
| synonyms =
}}
'''''Romulea albiflora''''' is 'n meerjarige [[blomplant]] en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Romulea]]'' behoort en is deel van die [[renosterveld]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Roggeveldberge]] in die [[Noord-Kaap]] waar dit op die eskarp voorkom. Die plant het 'n [[voorkomsgebied]] van kleiner as 1&amp;nbsp;km². Die plant het reeds van sy [[habitat]] afgestaan aan [[Gewas (landbou)|gewasverbouing]] terwyl die oorblywende plante op die rant van 'n geploegde veld is. Die totale populasie bestaan uit minder as 250 plante. Die bedreiging bestaan steeds.

== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1554-109 REDLIST Sanbi]
* [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1021164-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Romulea]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>4kgwghejr09ka8e94fv0j58zobbvr8w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>D'mt</title>
    <ns>0</ns>
    <id>374671</id>
    <revision>
      <id>2813078</id>
      <parentid>2812076</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:09:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813078</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3687" sha1="7bh0xubzxmpuz4dzsex32n1lbcw4n8b" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam	=ደዐመተ
|gewone_lang_naam=D'mt
|gewone_naam	=D'mt
|hoofstad = Onbekend, Jeha (moontlik)&lt;ref name=&quot;Thurstan612&quot; /&gt;
|kontinent	=Afrika
|gebied		=
|land		=
|vandag = 
|era       	=[[Ystertydperk]]
|status     	=
|status_teks	=
|ryk		=
|regeringstipe	=Monargie
|jaar_begin	= 980 v.C.
|jaar_einde	= 400 v.C.
|datum_begin	=
|datum_einde	=
|datum_na	=
|v1		=[[Poent]]
|vlag_v1	=
|n1		=[[Koninkryk Aksum]]
|vlag_n1	=
|beeld_vlag	=
|beeld_wapen	=
|beeld_kaart	=D'mt map.png
|beeld_kaart_byskrif	=D'mt word op dié kaart as &quot;Damot&quot; aangedui.
}}

'''D'mt''' ([[Ge'ez]]: ደዐመተ, teoreties uitgespreek ዳዓማት, ''Da'amat'',&lt;ref&gt;L'Arabie préislamique et son environnement historique et culturel: actes du Colloque de Strasbourg, 24-27 juin 1987; p. 264&lt;/ref&gt; of ዳዕማት, ''Da'əmat''&lt;ref&gt;Encyclopaedia Aethiopica: A-C; p. 174&lt;/ref&gt;) was ’n [[monargie|koninkryk]] in wat vandag [[Eritrea]] en Noord-[[Ethiopië]] is. Dit het van die 10de tot die 5de eeu&amp;nbsp;v.C. bestaan. Min inskripsies deur of oor die koninkryk het bewaar gebly en min [[argeologie]]se werk is gedoen. Dit is dus nie bekend of D'mt as ’n beskawing geëindig het voor die [[Koninkryk Aksum]] se begindae, in Aksum ontwikkel het of dalk aan die begin van die 1ste eeu een van die kleiner state in Aksum was nie.&lt;ref&gt;Uhlig, Siegbert (red.), ''Encyclopaedia Aethiopica: D-Ha''. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2005. p. 185.&lt;/ref&gt;

==Geskiedenis==
Na aanleiding van ’n groot tempelkompleks lyk dit of die hoofstad die hedendaagse Jeha in die [[Tigrai-streek]] in Ethiopië kon gewees het.&lt;ref name=&quot;Thurstan612&quot;&gt;{{citation | last=Shaw | first=Thurstan | year=1995 | title=The Archaeology of Africa: Food, Metals and Towns | publisher=Routledge | isbn=978-0-415-11585-8 | url=https://books.google.com/books?id=TmUwjhQX-rcC&amp;pg=PA612 | page= 612}}&lt;/ref&gt; Die tempel by Jeha staan steeds.&lt;ref&gt;{{cite book| title=Ethiopia: The Unknown Land |author=Stuart Munro-Hay |publisher=I.B. Taurus |year=2002 |page=18}}&lt;/ref&gt; Die koninkryk het [[besproeiing]]skemas ontwikkel, [[Ploeg|ploeë]] gebruik, [[manna]] geplant en wapens en gereedskap van [[yster]] gemaak.

Sommige moderne historici glo die beskawing was [[inheems]], maar is deur die [[Sabeërs]] beïnvloed vanweë laasgenoemde se oorheersing van die [[Rooisee]], terwyl ander dink D'mt is bewoon deur ’n mengsel van Sabeërs en inheemse volke.&lt;ref&gt;Stuart Munro-Hay, ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity''. Edinburgh: University Press, 1991, p. 57.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Tihama&quot;&gt;Nadia Durrani, ''The Tihamah Coastal Plain of South-West Arabia in its Regional context c. 6000 BC - AD 600 (Society for Arabian Studies Monographs No. 4) ''. Oxford: Archaeopress, 2005, p. 121.&lt;/ref&gt;  

Ná die val van D'mt in die 5de eeu&amp;nbsp;v.C. is die plato oorheers deur kleiner, onbekende koninkryke. Dit het geduur tot die opkoms van een van dié state, die [[Koninkryk Aksum]], tydens die 1ste eeu&amp;nbsp;v.C. Aksum was die voorloperstaat van die moderne Ethiopië en het die gebied herenig.&lt;ref&gt;Pankhurst, Richard K.P. ''Addis Tribune'', &quot;[https://web.archive.org/web/20060109162335/http://www.addistribune.com/Archives/2003/01/17-01-03/Let.htm Let's Look Across the Red Sea I]&quot;, 17 Januarie 2003 (archive.org mirror copy)&lt;/ref&gt;

==Naam==
Vanweë die ooreenkoms tussen die name D'mt en Damot wanneer hulle in [[Latynse alfabet|Latynse letters]] geskryf word, word die twee plekke dikwels verwar, maar daar is geen bewyse van ’n verband tussen hulle nie. Damot lê veel verder suid.

==Verwysings==
{{Verwysings|2}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Dʿmt}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Koninkryk Aksoem]]</text>
      <sha1>7bh0xubzxmpuz4dzsex32n1lbcw4n8b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Amaryllis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>374999</id>
    <revision>
      <id>2812857</id>
      <parentid>2712760</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:20:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Kom ons kyk...</comment>
      <origin>2812857</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1989" sha1="7m274dlxl95qcdxnuh21rmrxwnn268e" xml:space="preserve">{{Skuinse titel}}
{{Taksoboks
| name = Amaryllis
| image = Amaryllis belladonna in flower, showing scape IMG 5342.JPG
| image_caption = ''Amaryllis belladonna''
| image_width = 240px
| image2= 
| image2_caption =
| image2_width = 240px
| status = 
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Liliopsida]]
| ordo = [[Asparagales]]
| familia = [[Amaryllidaceae]]
| subfamilia = ''Amaryllidoideae''
| genus = ''[[Amaryllis]]''
| genus_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
| subdivision_ranks = Spesies
| subdivision = * ''[[Amaryllis belladonna]]'' &lt;small&gt;L.&lt;/small&gt;
* ''[[Amaryllis paradisicola]]'' &lt;small&gt;[[Dierdré Snijman|Snijman]]&lt;/small&gt;
| synonyms_ref =
| synonyms = * ''Belladonna'' &lt;small&gt;(Sweet ex Endl.) Sweet ex Harvey&lt;/small&gt;
* ''Coburgia'' &lt;small&gt;Herb.&lt;/small&gt;
* ''Liliago'' &lt;small&gt;Heist.&lt;/small&gt;
* ''Lilionarcissus'' &lt;small&gt;Trew&lt;/small&gt;
}}
{{Outomatiese taksoboks
|image = Amaryllis belladonna in flower, showing scape IMG 5342.JPG
|image_caption = ''Amaryllis belladonna''
|display_parents = 3
|taxon = Amaryllis
|authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = * ''[[Amaryllis belladonna]]'' &lt;small&gt;L.&lt;/small&gt;
* ''[[Amaryllis paradisicola]]'' &lt;small&gt;[[Dierdré Snijman|Snijman]]&lt;/small&gt;
|synonyms = * ''Belladonna'' &lt;small&gt;(Sweet ex Endl.) Sweet ex Harvey&lt;/small&gt;
* ''Coburgia'' &lt;small&gt;Herb.&lt;/small&gt;
* ''Liliago'' &lt;small&gt;Heist.&lt;/small&gt;
* ''Lilionarcissus'' &lt;small&gt;Trew&lt;/small&gt;
}}
'''Amaryllis''' is 'n [[genus]] wat tot die familie ''[[Amaryllidaceae]]'' hoort. Die genus bestaan uit slegs twee [[spesie]]s, beide is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] en groei in die winterrëenval streek. Die spesies is ook meerjarige plante en ook [[geofiet]]e. ''[[Amaryllis belladonna]]'' is ook deel van die [[fynbos]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:331133-2 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Amaryllis| ]]</text>
      <sha1>7m274dlxl95qcdxnuh21rmrxwnn268e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812858</id>
      <parentid>2812857</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:20:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Vervang taksoboks met spesieboks.</comment>
      <origin>2812858</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1081" sha1="hozvbdan9x58ffhmkyn8obdcla2igtx" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|image = Amaryllis belladonna in flower, showing scape IMG 5342.JPG
|image_caption = ''Amaryllis belladonna''
|display_parents = 3
|taxon = Amaryllis
|authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (1753)
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = * ''[[Amaryllis belladonna]]'' &lt;small&gt;L.&lt;/small&gt;
* ''[[Amaryllis paradisicola]]'' &lt;small&gt;[[Dierdré Snijman|Snijman]]&lt;/small&gt;
|synonyms = * ''Belladonna'' &lt;small&gt;(Sweet ex Endl.) Sweet ex Harvey&lt;/small&gt;
* ''Coburgia'' &lt;small&gt;Herb.&lt;/small&gt;
* ''Liliago'' &lt;small&gt;Heist.&lt;/small&gt;
* ''Lilionarcissus'' &lt;small&gt;Trew&lt;/small&gt;
}}
'''Amaryllis''' is 'n [[genus]] wat tot die familie ''[[Amaryllidaceae]]'' hoort. Die genus bestaan uit slegs twee [[spesie]]s, beide is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] en groei in die winterrëenval streek. Die spesies is ook meerjarige plante en ook [[geofiet]]e. ''[[Amaryllis belladonna]]'' is ook deel van die [[fynbos]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:331133-2 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Amaryllis| ]]</text>
      <sha1>hozvbdan9x58ffhmkyn8obdcla2igtx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Vlamlelie</title>
    <ns>1</ns>
    <id>377326</id>
    <revision>
      <id>2812996</id>
      <parentid>2417075</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:50:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gloriosa */ nuwe afdeling</comment>
      <origin>2812996</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="311" sha1="5fvatvli4v6ghvvxe5ap13uzd2u7ouo" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}

== Gloriosa ==

{{ping|Rooiratel}}, hoekom is die genus, Gloriosa (plant) en nie net Gloriosa nie, as die naam nog glad nie in gebruik op ons Wikipedia is nie? Groete. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:50, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>5fvatvli4v6ghvvxe5ap13uzd2u7ouo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812999</id>
      <parentid>2812996</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:57:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gloriosa */ Antwoord</comment>
      <origin>2812999</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="841" sha1="1n79crs55wabrvw1uaeiq2x4al0kwhc" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}

== Gloriosa ==

{{ping|Rooiratel}}, hoekom is die genus, Gloriosa (plant) en nie net Gloriosa nie, as die naam nog glad nie in gebruik op ons Wikipedia is nie? Groete. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:50, 15 Junie 2025 (UTC)

:@[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] want die inhoud van die Taksonomie sjabloon kom uit enwiki. En op enwiki is [[:en:Gloriosa]] 'n dubbelsinnigheids bladsy.
:Gewoonlik sal ek voorstel om dit so te hou, want gewoonlik as dit gebeur is dit omdat daar meer as een genus is met dieselfde naam. Maar in die geval is daar net een genus met die naam. Ek sal die sjabloon inhoud wysig sodat jy nie die &quot;_(plant)&quot; hoef by te voeg nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:57, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>1n79crs55wabrvw1uaeiq2x4al0kwhc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813001</id>
      <parentid>2812999</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:57:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gloriosa */ Antwoord</comment>
      <origin>2813001</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="963" sha1="rhtqf7p8pkv0t6vg77id2nkvhoz0ui2" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}

== Gloriosa ==

{{ping|Rooiratel}}, hoekom is die genus, Gloriosa (plant) en nie net Gloriosa nie, as die naam nog glad nie in gebruik op ons Wikipedia is nie? Groete. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:50, 15 Junie 2025 (UTC)

:@[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] want die inhoud van die Taksonomie sjabloon kom uit enwiki. En op enwiki is [[:en:Gloriosa]] 'n dubbelsinnigheids bladsy.
:Gewoonlik sal ek voorstel om dit so te hou, want gewoonlik as dit gebeur is dit omdat daar meer as een genus is met dieselfde naam. Maar in die geval is daar net een genus met die naam. Ek sal die sjabloon inhoud wysig sodat jy nie die &quot;_(plant)&quot; hoef by te voeg nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:57, 15 Junie 2025 (UTC)
::{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:57, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>rhtqf7p8pkv0t6vg77id2nkvhoz0ui2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Maanmuseum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>384788</id>
    <revision>
      <id>2812897</id>
      <parentid>2449075</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T21:57:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>131157</id>
      </contributor>
      <comment>Red 1 verwysing(s) en merk 0 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2812897</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6517" sha1="3ub3vu9kzoln48kbecnpg6qou5a1va2" xml:space="preserve">{{Kursiewe titel}}
'''''Maanmuseum''''' ([[Engels]]: ''Moon Museum'') is 'n klein keramiekskyfie, 19 x 13 mm groot,&lt;ref name=&quot;History&quot;&gt;[https://www.pbs.org/opb/historydetectives/diyinv/2010/06/diy-moon-museum.html Who is John F.?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100611084000/http://www.pbs.org/opb/historydetectives/diyinv/2010/06/diy-moon-museum.html |date=11 Junie 2010 }}, ''History Detectives'',Public Broadcasting Service(PBS), Seisoen 8, Episode 1, 7 Junie 2010. Besoek op 14 Julie 2010&lt;/ref&gt; met [[kuns]]werke van ses prominente kunstenaars uit die laat 1960's. Die kunstenaars met werke in die &quot;museum&quot; is Robert Rauschenberg, David Novros, John Chamberlain, Claes Oldenburg, Forrest Myers en [[Andy Warhol]]. &lt;ref name=&quot;History&quot; /&gt; 

Die skyfie is vermoedelik in die geheim geheg aan 'n voetstuk van die [[Apollo-maanmodule|maanmodule]] ''Intrepid'' en daarna deur [[Apollo 12]] op die [[maan]] gelaat.&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Cory |first1=Doctorow |title=Secret museum on the moon's surface / Boing Boing |url=https://boingboing.net/2008/02/29/secret-museum-on-the.html |website=boingboing.net |access-date=21 Junie 2018 |date=29 Februarie 2008}}&lt;/ref&gt; ''Maanmuseum'' word beskou as die eerste [[ruimte]]kunswerk.&lt;ref&gt; [http://www.tampamuseum.org/exhibitions/current The Moon Museum: First Space Art Object Lands at Tampa Museum of Art] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110714020938/http://www.tampamuseum.org/exhibitions/current |date=2011-07-14 }} Tampa Museum of Art 18  Junie  - 1 Augustus  2010. Besoek op 15 Julie 2010.&lt;/ref&gt; 

Alhoewel dit onmoontlik is om te weet of ''Maanmuseum'' op die maan is sonder om nog 'n sending te stuur om uit te vind, het tegnici erken dat hulle persoonlike goedere op die Apollo-landers geplaas het, wat versteek is in die lae goudbedekkings om dele van die [[ruimtetuig]] wat op die maan gebly het nadat die ruimtevaarders vertrek het.&lt;ref name=&quot;History&quot; /&gt;

==Geskiedenis==
Die konsep vir ''Maanmuseum'' is bedink deur die beeldhouer Forrest &quot;Frosty&quot; Myers. Hy het gesê &quot;my idee was om ses groot kunstenaars bymekaar te kry en 'n klein museum te maak wat op die maan kon wees&quot;.&lt;ref name=&quot;History&quot; /&gt; Myers het verskeie kere probeer om sy projek deur [[Nasa]] goedgekeur te kry. Hy beweer die agentskap het hom aan 'n lyntjie gehou: &quot;Hulle het nooit nee gesê nie; ek kon hulle egter nie sover kry om iets te sê nie.&quot; In plaas daarvan om deur die amptelike kanale te gaan het hy dit aan boord gesmokkel.

Myers het kontak gemaak met Experiments in Art and Technology (E.A.T.), 'n niewinsgewende groep wat [[kunstenaar]]s met [[ingenieur]]s verbind het om nuwe werke te skep. Deur middel van E.A.T. is Myers bekendgestel aan 'n paar wetenskaplikes van Bell Laboratories, spesifiek Fred Waldhauer. Deur gebruik te maak van tegnieke wat gewoonlik vir die vervaardiging van telefoonbane gebruik word, het die wetenskaplikes die tekeninge geëts wat Myers op klein keramiekskyfies versamel het. Tussen 16 en 20 van hierdie skyfies is geskep,&lt;ref name=&quot;History&quot; /&gt; met een wat op die maanlander van Apollo 12 geïnstalleer sou word en die res, kopieë van die oorspronklike, wat uitgedeel sou word aan die kunstenaars en ander wat by die projek betrokke was.&lt;ref name=&quot;AOL&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.aolnews.com/weird-news/article/tiny-art-museum-hidden-aboard-apollo-12-for-its-moon-landing/19516542 |title=Warhol in Space: Apollo 12 Secretly Carried Art to the Moon |last1=Moye |first1=David |date=17 Junie 2010 |website=Aol News |access-date=14 Julie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100618232925/http://www.aolnews.com/weird-news/article/tiny-art-museum-hidden-aboard-apollo-12-for-its-moon-landing/19516542|archive-date=18 Junie 2010}}&lt;/ref&gt;

Toe Nasa twyfel of die skyfie op die module toegelaat moet word, het Waldhauer 'n ander plan bedink. Hy het 'n Grumman Aircraft-ingenieur geken wat aan die Apollo 12-landingsmodule gewerk het, en hy was bereid om die skyfie daarop te plaas.&lt;ref&gt;[https://www.pbs.org/aboutpbs/news/20100607_historydetectivesandywarholartonmoon.html PBS' HISTORY DETECTIVES PUTS A QUESTION TO THE NATION: IS ANDY WARHOL’S ART ON THE MOON?. PBS. 7 Junie 2010. Besoek op 14 Julie 2010&lt;/ref&gt; Myers het Waldhauer gevra hoe hy sou weet of die kunswerk werklik op die lander sou wees, en hy is meegedeel dat die Grumman-ingenieur vir Myers 'n [[Telegrafie|telegram]] sou stuur wanneer die skyfie in plek was. Om 15:35 op 12 November 1969, minder as twee dae voor Apollo 12 gelanseer is, ontvang Myers 'n telegram uit Cape Canaveral, [[Florida]], waarin staan &quot;YOUR ON' A.O.K. ALL SYSTEMS GO&quot;, en geteken &quot;JOHN F.&quot;&lt;ref name=&quot;History&quot; /&gt;

Die bestaan van die werk is eers onthul toe Myers ''[[The New York Times]]'' in kennis stel en dié 'n artikel oor die projek op 22 November 1969 publiseer, terwyl Apollo 12 van die maan terug na die aarde was.&lt;ref name=&quot;greg&quot;&gt;[http://greg.org/archive/2008/02/28/the_moon_museum.html Holy ^%$&amp;! Man Smuggles Art To The &amp;%#$ing Moon!] Greg.com. 8 Februarie 2008. Besoek op 14 Julie 2010&lt;/ref&gt;

==Kunswerke==
Daar is ses kunswerke op die keramiekteël, elk in swart-wit. Links bo is 'n tekening van 'n [[penis]] deur Andy Warhol.&lt;ref name=&quot;History&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;5 Julie 2015&quot;&gt;{{cite web |last1=Stinson |first1=Elizabeth |title=We Sent a Dick Pic to the Moon—And We're Doing It Again |url=https://www.wired.com/2015/05/we-sent-a-dick-pic-to-the-moon/ |website=WIRED|date=2015-05-07 |access-date=21 Junie 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;moma&quot;&gt;{{cite web | url =https://www.moma.org/collection/works/62272 | title =The Moon Museum | publisher =Museum of Modern Art | access-date =28 April 2017}}&lt;/ref&gt; Warhol se werk is bedek met 'n duim in die beeld wat dikwels met Maanmuseum verbind word, maar ander beelde met die tekening is te vinde.&lt;ref name= &quot;greg&quot; /&gt; Daarnaas is 'n enkele streep deur Robert Rauschenberg. Regs daarvan is 'n swart vierkant met dun wit lyne wat kruis en soos 'n [[stroombaan]] lyk, deur David Novros. Hieronder is die bydrae van John Chamberlain, 'n sjabloonpatroon wat ook soos 'n stroombaan lyk. In die middel onder is 'n geometriese variasie van [[Mickey Muis]] deur Claes Oldenburg, 'n gewilde motief vir die kunstenaar in daardie tyd. Forrest Myers het die werk links onder, 'n rekenaargegenereerde tekening, gemaak.

Sowel John Chamberlain as Claes Oldenburg het deur middel van verteenwoordigers bevestig dat hulle tekeninge bygedra het tot Maanmuseum.&lt;ref name=&quot;AOL&quot; /&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Apollo-program]]</text>
      <sha1>3ub3vu9kzoln48kbecnpg6qou5a1va2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Swastika</title>
    <ns>0</ns>
    <id>388563</id>
    <revision>
      <id>2813005</id>
      <parentid>2773690</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>131157</id>
      </contributor>
      <comment>Red 1 verwysing(s) en merk 0 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2813005</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86302" sha1="pmja898lfrpyhqvinmmwvpphmbij8vm" xml:space="preserve">[[Lêer:Four-swastika collage (transparent).png|duimnael|200px|Die swastika is 'n simbool met baie style en betekenisse. Dit word in baie kulture aangetref.]]
[[Lêer:NSDAP-Logo.svg|duimnael|200px|Die gebruik van die swastika deur die [[Nazi|Nazi's]] en [[Neo-Nazisme|neo-Nazi's]] is die makliks herkenbare moderne gebruik van die simbool in die [[Weste]].]]

Die '''swastika''', '''卐'''  of '''卍''', is 'n simbool wat vandag in die [[Weste]] hoofsaaklik bekend is vanweë die gebruik daarvan deur die [[Nazi]]party.&lt;ref&gt;{{Cite news|date=2014-10-23|title=How the world loved the swastika – until Hitler stole it|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/magazine-29644591|access-date=2022-01-11}}&lt;/ref&gt; Dit is 'n antieke [[godsdiens]]ikoon in verskeie [[Eurasië|Eurasiese]] kulture. Dit word gebruik as 'n simbool van goddelikheid en spiritualiteit in [[Indiese gelowe]], insluitende [[Hindoeïsme]], [[Boeddhisme]] en [[Djainisme]].&lt;ref name=&quot;Sullivan2001p216&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;snodgrass82&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Cort 2001 17&quot;&gt;{{cite book |last=Cort |first=John E. |title=Jains in the World: Religious Values and Ideology in India |url= https://books.google.com/books?id=PZk-4HOMzsoC|publisher=[[Oxford University Press]] |date=2001 |isbn=978-0-19-513234-2 |page=17 |via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;p.97&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt; Die simbool is gewoonlik in die vorm van 'n [[kruis]], waarvan die arms ewe lank is en reghoekig op mekaar lê. Elke arm is in die middel teen 'n reghoek gebuig.&lt;ref name=&quot;MigSym&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;CambDict&quot; /&gt;

In die Westerse wêreld was dit tot in die 1930's 'n simbool van gunstigheid en goeie geluk.&lt;ref name=&quot;bbcmag&quot; /&gt; Toe het die Duitse Naziparty 'n kloksgewyse vorm daarvan as embleem van die Ariese ras begin gebruik. Weens die [[Tweede Wêreldoorlog]] en die [[Holocaust]] verbind die Weste dit nou steeds met nazisme en [[antisemitisme]].&lt;ref name=&quot;holocaust2009&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;wiener463&quot; /&gt; Dit word nou beskou as simbool van wit heerskappy&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Karen|last1=Stollznow|title=On the Offensive: Prejudice in Language Past and Present|url=https://books.google.com/books?id=dsf3DwAAQBAJ&amp;dq=Swastika+%2522symbol+of+white+supremacy%2522&amp;pg=PA134|publisher=Cambridge University Press|date= 2020 |isbn=978-1-108-49627-8|page=134}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Lauren|last1=Langman|first2=George|last2=Lundskow|title=God, Guns, Gold and Glory: American Character and its Discontents|url=https://books.google.com/books?id=dk4PDQAAQBAJ&amp;dq=Swastika+%2522symbol+of+white+supremacy%2522&amp;pg=PA89|publisher=BRILL|date=2016|isbn=978-90-04-32863-1|page=89}}&lt;/ref&gt; of bloot boosheid.&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Janis|last1=Lander|title=Spiritual Art and Art Education|url=https://books.google.com/books?id=IH5iAgAAQBAJ&amp;dq=swastika+%2522symbol+of+evil%2522&amp;pg=PA28|publisher=Routledge|date=2013|isbn=978-1-134-66789-5|page=28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Brady|last1=Wagoner|title=Symbolic Transformation: The Mind in Movement Through Culture and Society|url=https://books.google.com/books?id=HWeMAgAAQBAJ&amp;dq=swastika+%2522symbol+of+evil%2522&amp;pg=PA13|publisher=Routledge|date= 2009|isbn=978-1-135-15090-7|page=13}}&lt;/ref&gt;

As gevolg daarvan is die gebruik van die swastika in sommige lande, insluitende Duitsland, verbode. Dit bly egter 'n simbool van goeie geluk en vooruitgang in Hindoeïstiese, Boeddhistiese en Djainistiese lande soos [[Nepal]], [[Indië]], [[Mongolië]], [[Sri Lanka]], [[China]] en [[Japan]]. Dit word ook algemeen gebruik in Hindoeïstiese huwelikseremonies en [[Divali]]-vierings.

Die woord &quot;swastika&quot; kom van [[Sanskrit]] स्वस्तिक ''swastika'', &quot;bevorderlik vir welsyn&quot;.&lt;ref name=&quot;etymology&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;britswast&quot;&gt;[https://www.britannica.com/topic/swastika Swastika: SYMBOL], Encyclopædia Britannica (2017)&lt;/ref&gt; In Hindoeïsme word die klokgewyse simbool, wat regs wys (卐), &quot;swastika&quot; genoem en simboliseer dit ''[[surya]]'' (&quot;son&quot;), vooruitgang en goeie geluk, terwyl die antikloksgewyse simbool, wat links wys (卍), '''''sauwastika''''' genoem word en die nag simboliseer, asook die [[Tantra|tantriese]] aspekte van die godin [[Kali]].&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt; In [[Djainisme]] is dit die simbool van suparshvanatha, die sewende van 24 spirituele leerstellings, en in Boeddhisme simboliseer dit die gunstige voetspore van die [[Gautama Boeddha|Boeddha]].&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;silverblatt109&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |first1=Mohan |last1=Pant |first2=Shūji |last2=Funo |title=Stupa and Swastika: Historical Urban Planning Principles in Nepal's Kathmandu Valley |url= https://books.google.com/books?id=W-K5_Z8qsJEC |date=2007 |publisher=National University of Singapore Press |isbn=978-9971-69-372-5 |page=231}}&lt;/ref&gt;

In verskeie groot [[Indo-Europese tale|Indo-Europese]] godsdienste simboliseer die swastika weerligstrale wat die god van die donderweer en koning van die gode verteenwoordig, soos [[Indra]] in [[Vediese religie|Vediese Hindoeïsme]], [[Zeus]] in die [[Griekse mitologie|antieke Griekse godsdiens]], [[Jupiter (mitologie)|Jupiter]] in die [[Romeinse mitologie|antieke Romeinse godsdiens]] en [[Thor]] in die [[Germaanse mitologie|antieke Germaanse godsdiens]].&lt;ref name=&quot;Greg&quot;&gt;{{cite book |last1=Greg |first1=Robert Philips |title=On the Meaning and Origin of the Fylfot and Swastika |url=https://archive.org/details/onmeaningandori00londgoog |date=1884 |publisher=Nichols and Sons |pages=[https://archive.org/details/onmeaningandori00londgoog/page/n11 6], 29}}&lt;/ref&gt; Die simbool word aangetref in die [[argeologie]]se oorblyfsels van die [[Indusvalleibeskawing|Indusvallei-]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Faience button seal|url=https://www.harappa.com/indus4/45.html|quote=Faience{{Dooie skakel|date=Februarie 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} button seal (H99-3814/8756-01), met 'n swastikamotief op die vloer van kamer 202 (sloot 43).}}&lt;/ref&gt; en [[Samarra-beskawing|Samarrabeskawing]], sowel as in vroeë [[Bisantynse Ryk|Bisantynse]] en [[Christelike]] kuns.&lt;ref name=&quot;p.97&quot; /&gt;

Dit is in verskeie [[Europa|Europese]] [[Taal|tale]] bekend as die ''fylfot'', ''gammadion'', ''tetraskelion'' of ''cross cramponnée'' ('n term in Anglo-Normaanse heraldiek); [[Duits]]: ''Hakenkreuz''; [[Frans]]: ''croix gammée''; [[Italiaans]]: ''croce uncinata''. In [[Mongools]] word dit хас (''chas'') genoem en hoofsaaklik op seëls gebruik. In [[Chinees]] word dit 卍字 (''wànzì'') genoem, wat beteken &quot;simbool van alle dinge&quot;, in [[Japannees]] word dit ''manji'' uitgespreek, in [[Koreaans]] ''manja'' (만자) en in [[Viëtnamees]] ''vạn tự / chữ vạn''.

Agting vir die swastikasimbool in Asiatiese kulture, in teenstelling met die stigma wat in die Weste daaraan kleef, het al tot misverstande en verkeerde vertolkings gelei.&lt;ref name=&quot;bbcmag&quot;&gt;{{cite magazine |url= https://www.bbc.com/news/magazine-29644591|title=How the world loved the swastika – until Hitler stole it |first=Mukti Jain |last=Campion |date=23 Oktober 2014 |magazine=BBC News Magazine}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Heller 2008&quot;&gt;{{cite book |last1=Heller |first1=Steven |title=The Swastika: Symbol Beyond Redemption? |date=2008 |publisher=Allworth Press |location=New York |isbn=978-1-58115-507-5 }}&lt;/ref&gt;

== Etimologie en benamings ==
Die woord &quot;swastika&quot; is afgelei van Sanskrit, ''swasti'', wat saamgestel is uit ''su'' (सु: &quot;goed, gunstig&quot;) en ''asti'' (अस्ति: &quot;dit is&quot; of &quot;daar is&quot;).&lt;ref name=&quot;Schliemann347&quot; /&gt; Die woord word sedert 500&amp;nbsp;v.C. op die [[Indiese subkontinent]] gebruik. Dit is die eerste keer aangeteken deur die antieke linguis Panini in sy werk ''Ashtadhyayi''.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Zimmer |first1=Heinrich |title=Myths and Symbols in Indian Art and Civilization |year=2017 |publisher=Princeton University Press}}&lt;/ref&gt; Dit word in ander tekse ook gespel ''svastika'',&lt;ref&gt;{{cite book |first1=F. R. |last1=Allchin |first2=George |last2=Erdosy |title=The Archaeology of Early Historic South Asia: The Emergence of Cities and States |url= https://books.google.com/books?id=Q5kI02_zW70C&amp;pg=PA180 |date=1995 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-37695-2 |page=180}}&lt;/ref&gt; ''suastika'', ens.&lt;ref&gt;First recorded 1871 (OED); alternative historical English spellings include ''suastika'', ''swastica'', and ''svastica''; see, for example: {{cite book |title=Notes and Queries|issue= 170|date= 31 March 1883 |url= https://books.google.com/books?id=C2AEAAAAYAAJ&amp;pg=PA259 |publisher=Oxford University Press |page=259}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:Snoldelevsunwheel.jpg|duimnael|200px|'n Tekening van 'n swastika op die Snoldelevsteen, wat in [[Denemarke]] ontdek is (9de eeu).]]
'n Belangrike vroeë gebruik van die woord swastika in 'n Europese geskrif was in 1871 in 'n publikasie van Heinrich Schliemann, wat meer as 1&amp;nbsp;800 antieke voorbeelde van die simbool en sy variante ontdek het naby die [[Egeïese See]] in sy soektog na die geskiedenis van [[Troje]]. Schliemann het dit aan die Sanskritwoord swastika gekoppel.&lt;ref name=&quot;boissoneaultsm&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |first=Douglas |last=Harper |date=2016 |url= http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&amp;search=swastika |title=Swastika |work=Etymology Dictionary}}&lt;/ref&gt;{{sfnp|Mees|2008|pp=57–58}}

Die woord ''swasti'' verskyn gereeld in die [[Veda]]s en in die klassieke letterkunde, waar dit &quot;gesondheid, geluk, sukses, vooruitgang&quot; beteken, en dit as algemeen as 'n groet gebruik.&lt;ref name=&quot;M-W&quot; /&gt;&lt;ref&gt;[https://archive.org/stream/vedicconcordance00bloouoft#page/1053/mode/1up A Vedic Concordance], Maurice Bloomfield, Harvard University Press, pp. 1052–1054&lt;/ref&gt; Die agtervoegsel ''ka'' is algemeen en kan verskeie betekenisse hê.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.wikisource.org/wiki/Page:Sanskrit_Grammar_by_Whitney_p1.djvu/494|title=Page:Sanskrit Grammar by Whitney p1.djvu/494 – Wikisource, the free online library|website=en.wikisource.org|access-date=2019-06-10}}&lt;/ref&gt; Volgens Monier-Williams beskou baie geleerdes dit as 'n [[son]]simbool.&lt;ref name=&quot;M-W&quot; /&gt;

Die vroegste gebruik van die woord &quot;swastika&quot; is in Panini se ''Ashtadhyayi'', wat dit gebruik om 'n Sanskrit-taalreël te verduidelik, in die verband van 'n soort identifiseringsmerk aan 'n bees se oor.&lt;ref name=&quot;Schliemann347&quot; /&gt; Die meeste geleerdes meen Panini het in of voor die 4de eeu&amp;nbsp;v.C. gelewe,&lt;ref&gt;{{cite journal |first=Frits |last=Staal  |date=April 1965 |title=Euclid and Pāṇini |journal=Philosophy East and West |volume=15 |issue=2 |pages=99–116|jstor=1397332 |doi=10.2307/1397332 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |date=1998 |title=Pāṇini: A Survey of Research |last=Cardona |first=George  |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-1494-3 |page=268 |url= https://books.google.com/books?id=adWXhQ-yHQUC&amp;pg=PA268 |via=Google Books}}&lt;/ref&gt; moontlik in die 6de of 5de eeu&amp;nbsp;v.C.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= https://www.britannica.com/topic/Ashtadhyayi |title=Panini (Indian Grammarian) |date=2013 |encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |first=Hartmut |last=Scharfe |title=Grammatical Literature |url= https://books.google.com/books?id=2_VbnWkZ-SYC&amp;pg=PA88 |date=1977 |publisher=Otto Harrassowitz Verlag |isbn=978-3-447-01706-0 |pages=88–89 |via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

Die begrip van 'n &quot;omgekeerde&quot; swastika is onder Europese geleerdes moontlik in 1852 die eerste keer opgehaal deur Eugène Burnouf en aangehaal deur Heinrich Schliemann in ''Ilios'' (1880), gebaseer op 'n brief van Max Müller wat Burnouf aanhaal. Die term ''sauwastika'' word gebruik in die sin van &quot;agterstevoor swastika&quot; deur Eugène Goblet d'Alviella (1894).&lt;ref&gt;[http://sacred-texts.com/sym/mosy/mosy06.htm#page_40 ''The Migration of Symbols''], deur Eugène Goblet d'Alviella, (1894), p.40 by sacred-texts.com&lt;/ref&gt;

Ander name vir die term sluit in:
* ''tetragammadion'' (Grieks: τετραγαμμάδιον), &quot;kruisgammadion&quot; (Latyn ''crux gammata''; Frans: ''croix gammée''), omdat elke arm die Griekse letter Γ ([[gamma]]) verteenwoordig.&lt;ref name=&quot;MigSym&quot; /&gt;
* &quot;Kruis met hake&quot; (Duits: ''Hakenkreuz''), &quot;kruis met hoeke&quot; (Duits: Winkelkreuz) of &quot;krom kruis&quot; (Duits: ''Krummkreuz'').
* &quot;Crampon-kruis&quot; of &quot;winkelhaakyster&quot; in heraldiek, omdat elke arm lyk soos 'n haak wat gebruik is om wolwe mee te vang (Duits: Winkelmaßkreuz).
* ''Fylfot'', hoofsaaklik in heraldiek en [[argitektuur]]
* ''Tetraskelion'' (Grieks: τετρασκέλιον), letterlik &quot;vierbenig&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.merriam-webster.com/dictionary/tetraskelion |title=tetraskelion |work=Merriam-Webster Dictionary |edition=Online |publisher=Encyclopædia Britannica Inc. |access-date=9 Februarie 2019}}&lt;/ref&gt;
* ''Ugunskrusts'' ([[Letties]] vir &quot;vuurkruis&quot;; ander name: Pērkonkrusts (&quot;donderkruis&quot;), &quot;kruis van [[Perun]], ens.
* &quot;Draaiende stompe&quot; ([[Navajo]], inheems Amerikaans): kan dui op oorvloed, vooruitgang, heling en geluk.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://indiancountrytodaymedianetwork.com/2013/08/07/melissa-codys-whirling-logs-dont-you-dare-call-them-swastikas-150782 |archive-url= https://web.archive.org/web/20130811070916/http://indiancountrytodaymedianetwork.com/2013/08/07/melissa-codys-whirling-logs-dont-you-dare-call-them-swastikas-150782 |url-status=dead |archive-date=11 Augustus 2013 |title=Melissa Cody's Whirling Logs: Don't You Dare Call Them Swastikas |date=7 Augustus 2013 |work=Indian Country Today Media Network}}&lt;/ref&gt;

== Voorkoms ==
{{multiple image
| align = right
| image1 = Swastika.svg
| width1 = 90
| alt1 =
| caption1 =
| image2 = Swastika right-facing.svg
| width2 = 90
| alt2 =
| caption2 =
| footer = Links: Die sauwastika, wat links wys, is 'n heilige simbool in die [[Bon]]- en [[Mahayana]]-Boeddhisme. Regs: Die swastika, wat regs wys, is algemeen in Hindoeïsme, Djainisme en [[Sri Lanka]]anse Boeddhisme.&lt;ref&gt;{{cite book |first=John |last=Powers |title=Introduction to Tibetan Buddhism |url= https://books.google.com/books?id=cy980CH84mEC&amp;pg=PA509 |date=2007 |publisher=Shambhala Press |isbn=978-1-55939-835-0 |page=509 |via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |first=Luciano |last=Chessa |title=Luigi Russolo, Futurist: Noise, Visual Arts, and the Occult |url= https://books.google.com/books?id=P2NGRnEFfmQC&amp;pg=PA34 |date=2012 |publisher=University of California Press |isbn=978-0-520-95156-3 |page=34 |via=Google Books}}&lt;/ref&gt;
}}

Alle swastikas is gebuigde kruise gebaseer op 'n [[chiraal|chirale]] simmetrie (waar die spieëlbeelde van mekaar verskil), maar hulle het verskillende geometriese detail: as kompakte kruise met kort bene, as kruise met lang arms en as motiewe in 'n patroon van aaneengeskakelde lyne. Chiraliteit beskryf die afwesigheid van 'n spieëlbeeldsimmetrie. Die spieëlbeeldvorms word gewoonlik beskryf as 'n simbool wat links wys (卍) en een wat regs wys (卐).

=== Geskrewe karakters ===
{{multiple image
| align = right
| image1 = Cangjie NX.svg
| width1 = 90
| alt1 =
| caption1 =
| image2 = Cangjie VX.svg
| width2 = 90
| alt2 =
| caption2 =
| footer = Die karakters 卍 en 卐.
}}

Die sauwastika is as 'n standaardkarakter aanvaar in Chinees, &quot;卍&quot; ([[pinyin]]: ''wàn''), en is ook in verskeie ander [[Oos-Asië|Oos-Asiatiese tale]] opgeneem. In Japannees word dit ''manji'' genoem.

Die sauwastika is ingesluit in die [[Unicode]]-karakters van twee tale: Chinees&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.unicode.org/charts/PDF/U4E00.pdf#page=35&amp;zoom=auto,-76,166 |title=CJK Unified Ideographs }} {{small|(4.83 MB)}}, ''The Unicode Standard, Version 4.1''. Unicode, Inc. 2005.&lt;/ref&gt; en [[Tibettaans]]. In laasgenoemde is daar twee swastikas en twee sauwastikas (met of sonder vier kolletjies): ࿕, ࿗, ࿖, ࿘.&lt;ref&gt;[http://unicode-table.com/en/0FD5/ &quot;Right-Facing Svasti Sign&quot;] (click &quot;next&quot; three times)&lt;/ref&gt;

== Betekenis ==
Europese hipoteses van die swastika word gewoonlik behandel saam met [[kruis]]simbole in die algemeen, soos die godsdienstige sonkruis van die [[Bronstydperk]]. Daarbenewens was dit teenwoordig in simboolstelsels voordat [[skryfstelsel]]s gebruik is soos die Vinčastelsel,&lt;ref&gt;Paliga S., ''The tablets of Tǎrtǎria'' Dialogues d'histoire ancienne, vol. 19, n°1, 1993. pp. 9–43; [http://www.persee.fr/doc/dha_0755-7256_1993_num_19_1_2073 (Fig. 5 on p. 28)]&lt;/ref&gt; wat tydens die [[Neolitikum]] verskyn het.&lt;ref&gt;Freed, S.A. en R.S., &quot;Origin of the Swastika&quot;, ''Natural History'', Januarie 1980, 68–75.&lt;/ref&gt;

[[Lêer:ShaveyZion1.jpg|duimnael|200px|'n Mosaïekswastika in 'n Bisantynse kerk in [[Israel]] wat opgegrawe is]]
[[Lêer:Precessional north pole (Běijí 北极) in α Ursae Minoris, drawing a wàn 卍 in the four phases of time.svg|links|duimnael|240px|'n Benaderde voorstelling van ''Tiānmén'' (天門, Hemelpoort) of ''Tiānshū'' (天樞, Hemelspil) as die noordelike [[hemelpool]] met [[Polaris|α Ursae Minoris]] as die [[poolster]], met vier draaiende voorstellings van die [[sterrebeeld]] die [[Groot Beer]] in verskillende tydsfases. Die Hemelspil kan verteenwoordig word deur ''wàn'' (卍).]]

=== Noordpool ===
Volgens die Franse intellektueel René Guénon verteenwoordig die swastika die noordpool en die roterende bewewing om 'n onveranderlike spil (''axis mundi''), en eers tweedens verteenwoordig dit die [[son]] as 'n weerspieëlde funksie van die noordpool. As sulks is dit 'n simbool van die [[lewe]], van die verlewendigende rol van die opperste beginsel van die [[heelal]], die absolute [[God]], in verhouding tot die kosmiese orde. Dit verteenwoordig die aktiwiteit (die Hellenistiese ''[[Logos]]'', die Hindoeïstiese ''[[Om]]'', die Chinese ''[[Taoïsme|Taiyi]]'', &quot;Groot Een&quot;) van die beginsel van die heelal in die vorming van die wêreld.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Guénon|first1=René|last2=Fohr|first2=Samuel D.|title=Symbols of Sacred Science|publisher=Sophia Perennis|year=2004|isbn=978-0-900588-78-5|pages=64–67, 113–117}}&lt;/ref&gt; Volgens Guénon het die swastika in sy poolwaarde dieselfde betekenis van die [[jin en jang]] van die Chinese tradisie, en van ander tradisionele simbole van die werking van die heelal, insluitende die letters Γ ([[gamma]]) en G, wat die Groot Argitek van die Heelal van die [[Vrymesselary]] simboliseer.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Guénon|first1=René|last2=Fohr|first2=Samuel D.|title=Symbols of Sacred Science|publisher=Sophia Perennis|year=2004|isbn=978-0-900588-78-5|pages=113–117, 130}}&lt;/ref&gt;

Volgens die geleerde Reza Assasi verteenwoordig die swastika die ekliptiese noordpool wat om [[Zeta Draconis]] gesentreer is, met die sterrebeeld [[Draak (sterrebeeld)|Draak]] as een van sy strale. Hy meen dié simbool is later voorgestel as die vierperdewa van [[Mitraïsme|Mitras]] in die antieke [[Iran]]se kultuur. Hulle het geglo die kosmos word deur vier hemelse perde getrek wat in 'n kloksgewyse rigting om 'n vaste middelpunt draai. Hy stel voor dié idee het later floreer in Romeinse [[Mitraïsme]], want die simbool kom voor in Mitraïstiese [[ikonografie]] en [[sterrekunde]].&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Assasi|first=Reza|title=Swastika: The Forgotten Constellation Representing the Chariot of Mithras|url=https://www.academia.edu/4087681|type=Supplement: Šprajc, Ivan; Pehani, Peter, reds. ''Ancient Cosmologies and Modern Prophets: Proceedings of the 20th Conference of the European Society for Astronomy in Culture''|journal=Anthropological Notebooks|volume=XIX|number=2|publisher=Slovene Anthropological Society|location=Ljubljana|year=2013|issn=1408-032X}}&lt;/ref&gt;

Volgens die [[Rusland|Russiese]] argeoloog Gennadi Zdanowitsj, wat van die oudste voorbeelde van die simbool in die [[Sintasjta-kultuur]] bestudeer het, simboliseer die swastika die heelal en verteenwoordig dit die draaiende sterrebeelde van die noordelike hemelpool, wat gesentreer is in [[Polaris|α Ursae Minoris]], veral die [[Klein Beer|Klein]] en [[Groot Beer]], of Ursa Minor en Ursa Major.&lt;ref name=&quot;ru-sled.ru&quot;&gt;Gennadi Zdanowitsj. [http://ru-sled.ru/o-mirovozzrenii-drevnix-zhitelej-strany-gorodov/ &quot;О мировоззрении древних жителей «Страны Городов»&quot;]. ''Русский след'', 26 Junie 2017.&lt;/ref&gt; Net so, sê René Guénon, word die swastika geteken deur die Groot Beer te visualiseer in die vier fases van revolusie om die poolster.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Guénon|first1=René|last2=Fohr|first2=Samuel D.|title=Symbols of Sacred Science|publisher=Sophia Perennis|year=2004|isbn=978-0-900588-78-5|page=117}}&lt;/ref&gt;

=== Komeet ===
[[Lêer:Mawangdui Astrology Comets Ms.JPG|duimnael|'n Voorstelling van komete uit die ''Boek van Sy'', [[Han-dinastie]], 2de eeu&amp;nbsp;v.C.]]

In hulle boek van 1985, ''Comet'', sê [[Carl Sagan]] en [[Ann Druyan]] die voorkoms van 'n draaiende [[komeet]] met 'n vierpuntige stert so vroeg as 2000&amp;nbsp;v.C. kan verduidelik hoekom die swastika in die kulture van beide die [[Ou Wêreld]] en die [[Amerikas]] van voor [[Christophorus Columbus|Columbus]] aangetref word. In die [[Han-dinastie]] se ''Boek van Sy'' (2de eeu&amp;nbsp;v.C.) word so 'n komeet uitgebeeld met 'n swastika-agtige simbool.&lt;ref&gt;{{Cite book|last1=Sagan|first1=Carl|url=https://archive.org/details/cometsaga00saga/page/181/mode/2up|title=Comet|last2=Druyan|first2=Ann|publisher=Random House|year=1985|isbn=0-394-54908-2|edition=1st|location=New York|pages=181–187|oclc=12080683}}&lt;/ref&gt;

Bob Kobres sê in 1992 in 'n verhandeling die swastika-agtige komeet in die boek uit die Han-dinastie is genoem 'n &quot;fisantster met 'n lang stert&quot;, omdat dit soos 'n voël se poot of voetspoor gelyk het.&lt;ref name=&quot;kobres&quot; /&gt; Soortgelyke vergelykings is in 1907 getref deur J.F. Hewitt,&lt;ref&gt;{{cite book|author=Hewitt|first=J. F.|url=https://books.google.com/books?id=QvQeAAAAMAAJ&amp;q=peacock+foot+tracks+su+astika+flying+star+bird&amp;pg=PA145|title=Primitive Traditional History: The Primitive History and Chronology of India, South-eastern and South-western Asia, Egypt, and Europe, and the Colonies Thence Sent Forth|publisher=J. Parker and Company|year=1907|volume=1|location=Oxford|pages=145}}&lt;/ref&gt; sowel as in 'n artikel in 1908 in ''Good Housekeeping''.&lt;ref&gt;{{cite book |title=Good Housekeeping |volume=47 |year=1908 |publisher=C. W. Bryan &amp; Company |url=https://books.google.com/books?id=zHgQcMFTSwsC&amp;q=swastika%20chicken%20tracks&amp;pg=PA421}}&lt;/ref&gt; Kobres stel voorts 'n verband met mitologiese voëls en komete van buite China voor.&lt;ref name=&quot;kobres&quot; /&gt;

=== Vier winde ===
In die kultuur van die [[Indiane]], veral die Pima van [[Arizona]], is die swastika 'n simbool van die vier winde. Die antropoloog Frank Hamilton Cushing sê onder die Pima word die simbool van die vier winde gemaak met 'n kruis met vier gebuigde arms (soos 'n gebreekte sonteken). Volgens hom is die swastika wat regs wys hoofsaaklik 'n verteenwoordiging van die sirkel van die vier windgode wat elk aan die punt van sy rigting staan.&lt;ref&gt;Frank Hamilton Cushing: &quot;Observations Relative to the Origin of the Fylfot or Swastika&quot;, ''American Anthropologist'' vol. 9, no. 2, Junie 1907 [https://www.jstor.org/stable/659592?seq=1#metadata_info_tab_contents p335] by JSTOR&lt;/ref&gt;

== Voorgeskiedenis ==
[[Lêer:Swastika iran.jpg|duimnael|links|200px|'n 3&amp;nbsp;200 jaar oue swastikahalsband wat in die noorde van [[Iran]] uitgegrawe is.]]

Die vroegste bekende swastika is uit 10000&amp;nbsp;v.C. Dit was deel van &quot;'n ingewikkelde kronkelpatroon van saamgevoegde swastikas&quot; wat op 'n ivoorbeeldjie van 'n voël op 'n terrein uit die laat [[Paleolitikum]] in [[Oekraïne]] ontdek is. Daar is voorgestel dat dit 'n gestileerde beeld van 'n [[ooievaar]] in vlug is.&lt;ref&gt;{{cite book |title=The Flight of the Wild Gander |last=Campbell |first=Joseph |year=2002 |page=117}}&lt;/ref&gt; Omdat die beeld naby [[Fallus|falliese]] voorwerpe gekry is, kon dit ook 'n [[vrugbaarheid]]simbool gewees het.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/magazine-29644591|title=How the world loved the swastika – until Hitler stole it|first=Mukti Jain|last=Campion|work=BBC News|date=23 Oktober 2014|access-date=14 Februarie 2017}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:لاخ مزار.jpg|duimnael|200px|'n Prehistoriese klip in Iran.]]
In die berge van Iran is swastikas of spinwiele ontdek wat op klipmure uitgekrap is en na raming ouer as 7&amp;nbsp;000 jaar is.&lt;ref&gt;''Persian Sea'' magazine (2014). [https://parssea.persianblog.ir/Dvbe4xKanwIp7mnqw7yn-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%8C-%D8%A8%D8%AA%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C &quot;The global role of the swastika in Iranian treasures, idols and carpets&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210506210234/https://parssea.persianblog.ir/Dvbe4xKanwIp7mnqw7yn-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%8C-%D8%A8%D8%AA%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C |date= 6 Mei 2021 }}. Iranian Studies. Besoek op 19 April 2021. In [[Persies]].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite document|url=https://civilica.com/doc/541074/|title = کتیبه های خوسف ولاخ مزار بیرجند، جک گویی پارتها (Parthians Joking) یا کتیبه های درست دینان سلطنت قباد؟|journal= Civilica |language= fa |date = 25 September 1395 |access-date= 18 Februarie 2022}}&lt;/ref&gt;

Spieëlbeeldswastikas (kloks- en antikloksgewys) is op keramiekpotte in [[Bulgarye]] ontdek en dateer na raming van 6000&amp;nbsp;v.C.&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.academia.edu/4220126|title=Eight Thousand Years Ago Proto-Thracians Depicted the Evolution of the Divine – English|first=Stefania|last=Dimitrova|journal=Courrier of UNESCO|date=30 Januarie 1996|via=www.academia.edu}}&lt;/ref&gt;

Van die vroegste argeologiese bewyse van die swastika op die [[Indiese subkontinent]] kan teruggespeur word na 3000&amp;nbsp;v.C.&lt;ref name=&quot;Kathleen M. Nadeau 2010 87&quot; /&gt; Die ondersoekers het die moontlikheid gestel dat die swastika van Indië af weswaarts na [[Finland]], [[Skandinawië]], die [[Skotse Hoogland]] en ander dele van [[Europa]] versprei het.&lt;ref&gt;Staff (ndg) [https://www.ancient-code.com/researchers-find-the-swastika-predates-indus-valley-civilization/ &quot;Researchers find the Swastika predates the Indus Valley Civilization&quot;] ''Ancient Code''; citing :lead project investigator&quot; Joy Sen from the Indian Institute of Technology Kharagpur&lt;/ref&gt; In [[Engeland]] is klipsnywerk van die simbool uit die Bronstydperk ontdek op [[Ilkley Moor]], soos die [[Swastikasteen]].

Swastikas is ook gekry op erdewerk op argeologiese terreine in [[Afrika]], in die omgewing van [[Koesj]] en by die [[Jebel Barkal]]-tempels,&lt;ref&gt;Dunham, Dows &quot;A Collection of 'Pot-Marks' from Kush and Nubia&quot;, Kush, 13, 131–147, 1965&lt;/ref&gt; in ontwerpe uit die [[Ystertydperk]] van die Noord-[[Kaukasus]] en in Neolitiese [[China]].&lt;ref name=&quot;xinhua&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Daghlian Collection of Chinese Art&quot; /&gt;

Ander Ystertydperkvoorbeelde van die swastika kan verbind word met Indo-Europese kulture soos die [[Illiriërs]],&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=NLcWAQAAIAAJ&amp;q=swastika|title=The Illyrians: history and culture|first=Aleksandar|last=Stipčević|date=1977|publisher=Noyes Press|access-date=14 Februarie 2017|via=Google Books|isbn=978-0-8155-5052-5}}&lt;/ref&gt; [[Indo-Irannese tale|Indo-Irannese]], [[Kelte]], [[Antieke Griekeland|Grieke]], [[Germane|Germaanse volke]] en [[Slawiërs]].

Die swastika is ook in die Koptiese tydperk in [[Antieke Egipte|Egipte]] aangetref. Op 'n tekstielstof van tussen 300 en 600&amp;nbsp;v.C. is klein swastikas in die patroon te sien.&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://collections.vam.ac.uk/item/O184378/textile-fragment-unknown/ | title=Textile fragment | publisher=V&amp;A Museum | access-date=14 September 2017}}&lt;/ref&gt;

Die ''Tierwirbel'' (Duits vir &quot;dieremaalkolk&quot;) is 'n kenmerkende motief in die Sentraal-Asië van die Bronstydperk, die Eurasiese [[steppe]] en later onder die [[Skitiërs|Skitiese]], [[Balkan|Baltiese]] en [[Germane|Germaanse]] kulture van die [[Ystertydperk]].&lt;ref&gt;{{cite web|author=Marija Gimbutas |url=http://www.vaidilute.com/books/gimbutas/gimbutas-07.html |title=The Balts before the Dawn of History |website=Vaidilute.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120110165543/http://www.vaidilute.com/books/gimbutas/gimbutas-07.html |archive-date=10 Januarie 2012 }}&lt;/ref&gt; Daarop is 'n roterende, simmetriese rangskikking van 'n dieremotief, dikwels vier voëlkoppe.

&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;250&quot; heights=&quot;200&quot;&gt;
Beeld:The petroglyph with swastikas, in Geghama mountains, Armenia.jpg|'n Petroglief met swastikas uit [[Armenië]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.fundamentalarmenology.am/Article/9/180/ROCK-CARVINGS-OF-ARMENIA.html|title=Rock Carvings of Armenia, Fundamental Armenology, v. 2, 2015, pp. 1-22|first=K.S.|last=Tokhatyan|publisher=Institute of History of NAS RA}}&lt;/ref&gt;
Beeld:IndusValleySeals swastikas.JPG|Swastikaseëls uit die Indusvalleibeskawing wat in die [[Britse Museum]] bewaar word.
Beeld:Samarra bowl.jpg|Die Samarrabak in die [[Pergamonmuseum]] in [[Berlyn]]. Die swastika in middel van die ontwerp is 'n rekonstruksie.&lt;ref&gt;Freed, Stanley A. ''Research Pitfalls as a Result of the Restoration of Museum Specimens'', Annals of the New York Academy of Sciences, Volume 376, The Research Potential of Anthropological Museum Collections pp. 229–245, Desember 1981.&lt;/ref&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Historiese gebruik ==
In [[Asië]] het die swastikasimbool omstreeks&lt;ref name=&quot;Kathleen M. Nadeau 2010 87&quot; /&gt; 3000&amp;nbsp;v.C. in die argeologiese rekords van die Indusvalleibeskawing verskyn.&lt;ref name=&quot;Heller 2008&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Stupa and Swastika: Historical Urban Planning Principles in Nepal's Kathmandu Valley|page=16|author=Mohan Pant, Shūji Funo|publisher=NUS Press|url=https://books.google.com/books?id=W-K5_Z8qsJEC&amp;q=swastika&amp;pg=PR16|isbn=978-9971693725|year=2007}}&lt;/ref&gt; Dit het ook in die kulture om die [[Swartsee|Swart-]] en [[Kaspiese See]] van die [[Bronstydperk|Brons-]] en [[Ystertydperk]] sy verskyning gemaak. In al dié kulture het die simbool blykbaar nie enige besonderse betekenis gehad nie en het dit voorgekom as net een vorm van 'n reeks soortgelyke simbole. In die [[Zoroastrisme|Zoroastriese]] godsdiens van [[Persië]] was dit 'n simbool van die wentelende son, oneindigheid of voortdurende skepping.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.websters-dictionary-online.com/definitions/swastika|archive-url=https://archive.today/20130419073535/http://www.websters-dictionary-online.com/definitions/swastika?cx=partner-pub-0939450753529744%3Av0qd01-tdlq&amp;cof=FORID%3A9&amp;ie=UTF-8&amp;q=swastika&amp;sa=Search%23906|archive-date=19 April 2013|url-status=dead|title=Dictionary – Definition of swastika}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.unique-design.net/library/word/symbol.html|title=A symbol is a thought, a drawing, an action, an archetype, etcetera of the conceptualization of a thing that exists either in reality or in the imagination.|first=Morning Star Athbhreith Athbheochan Kwisatz Haderach|last=Druid|access-date=17 Februarie 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205165736/http://www.unique-design.net/library/word/symbol.html|archive-date=5 Februarie 2012|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Dit is een van die algemeenste simbole op die muntstukke van [[Mesopotamië]].&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt;

Die ikoon het 'n spirituele betekenis gehad in Indiese godsdienste soos Hindoeïsme, Boeddhisme en Djainisme.&lt;ref name=&quot;p.97&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt;

=== Suid-Asië ===
[[Lêer:Buddhist Swastika with 24 Beads.svg|duimnael|200px|'n Swastika met 24 krale, wat hoofsaaklik in [[Maleisië|Maleisiese]] Boeddhisme gebruik is.]]

In '''[[Boeddhisme]]''' word die swastika beskou as 'n simbool van die gunstige voetspore van die [[Gautama Boeddha|Boeddha]].&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;silverblatt109&quot; /&gt; Die sauwastika, wat links wys, word dikwels aangetref op die bors, voete of palms van Boeddhabeelde. Dit is 'n simbool vir die Boeddha in baie dele van Asië en stem ooreen met die [[Dharma]]wiel.&lt;ref name=&quot;snodgrass82&quot; /&gt; Die vorm simboliseer ewige siklusse, 'n tema wat in [[samsara]] aangetref word.&lt;ref name=&quot;snodgrass82&quot; /&gt;

Die swastikasimbool is algemeen in esoteriese [[tantra]]tradisies van Boeddhisme, asook in Hindoeïsme, waar dit aangetref word saam met [[chakra]]-teorieë en ander mediteringshulpmiddels.&lt;ref name=&quot;Lander2013p27&quot; /&gt; Die kloksgewyse simbool is algemener en word aangetref in die [[Tibet]]taanse Bon-tradisie.&lt;ref&gt;{{cite book|author=Chris Buckley|title=Tibetan Furniture|url=https://books.google.com/books?id=TDfrAAAAMAAJ|year=2005|publisher=Sambhala|isbn=978-1-891640-20-9|pages=5, 59, 68–70}}&lt;/ref&gt;

Die swastika is 'n belangrike '''[[Hindoeïsme|Hindoeïstiese]]''' simbool.&lt;ref name=&quot;p.97&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt; Dit is algemeen voor ingange van huise en tempels, om die eerste bladsy van finansiële verklarings te merk en as [[mandala]]s vir rituele soos troues en om pasgeborenes te verwelkom.&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Lander2013p27&quot; /&gt;

Dit het 'n spesifieke betekenis vir [[Diwali]] en maak deel van die versierings uit.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://indiatribune.com/significance-of-swastika-in-diwali-celebrations/ |title=Significance of Swastika in Diwali celebrations |author=&lt;!--Not stated--&gt; |date=27 Oktober 2010 |website=indiatribune.com |access-date=11 November 2018 }}&lt;/ref&gt;

Beide die kloks- en antikloksgewyse swastika word in Hindoeïsme aangetref, met verskillende betekenisse. Dit word onderskeidelik die swastika en sauwastika genoem.&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt; Die swastika is 'n sonsimbool ([[Surya]]), wat dui op die beweging van die son in Indië (die [[Noordelike Halfrond]]), waar dit skynbaar van die ooste af binnekom, dan smiddae na die suide beweeg en in die weste uitgaan.&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt; Die sauwastika word minder gebruik. Dit dui die nag aan en in tantriese tradisies is dit 'n simbool vir die gosin [[Kali]], die skrikaanjaende vorm van die godin [[Durga]].&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt; Die simbool verteenwoordig ook aktiwiteit, [[karma]], beweging, die wiel en in sommige gevalle die lotus.&lt;ref name=&quot;Sullivan2001p216&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;snodgrass82&quot; /&gt; Volgens Norman McClelland kan sy simbolisme vir beweging en die son ontstaan het vanweë gedeelde prehistoriese kulturele wortels.&lt;ref&gt;{{cite book|author= Norman C. McClelland |title= Encyclopedia of Reincarnation and Karma|url =https://books.google.com/books?id=S_Leq4U5ihkC&amp;pg=PA263 |year=2010 |publisher= McFarland |isbn=978-0-7864-5675-8|pages=263–264}}&lt;/ref&gt;

{{multiple image
| align = center
| direction = horizontal
| header = 'n Swastika is algemeen in Hindoeïstiese tempels
| header_align = center
| image1 = A Hindu Swastika at Goa Lawah Temple Bali Indonesia.jpg
| width1 = 275
| caption1 = Die ingang van die Goa Lawah-tempel in [[Bali]], [[Indonesië]].
| image2 = Jaipur 03-2016 38 Garh Ganesh Temple.jpg
| width2 = 275
| caption2 = 'n Hindoeïstiese tempel in Rajasthan, [[Indië]].
}}

[[Lêer:Jain Prateek Chihna.svg|duimnael|130px|'n Djainistiese simbool wat 'n swastika bevat.]]
In '''[[Djainisme]]''' is dit die simbool van Suparshvanatha, die sewende ''tirthankara''.&lt;ref name=&quot;britswast&quot; /&gt; Alle Djainstiese tempel- en heilige boeke moet die swastika bevat en seremonies begin en eindig gewoonlik met die vorming van swastikas met rys om die altaar. Lede gebruik rys om 'n swastika voor standbeelde te maak en plaas dan 'n offerande daarop; gewoonlik 'n ryp of gedroogde [[vrug]], 'n soetigheid, muntstuk of noot. Die vier arms van die swastika simboliseer die vier plekke waar 'n siel herbore kan word in [[samsara]], die siklus van geboorte en sterfte, voordat die siel [[Moksja (begrip)|moksja]] (redding) bereik as 'n [[siddha]] met die beëindiging van dié siklus.&lt;ref name=&quot;Cort 2001 17&quot; /&gt;

=== Oos-Asië ===
Die twee swastikas (卍 en 卐)) word, minstens sedert die [[Liao-dinastie]] (907-1125), ingesluit by die [[Chinese karakter|Chinese skryfstelsel]] en is variante van 萬 of 万 (''wàn'' in [[Mandaryns]]), 만 (''man'' in [[Koreaans]], [[Kantonees]] en [[Japannees]]) en ''vạn'' in [[Viëtnamees]], wat beteken &quot;10&amp;nbsp;000&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book
| last =Kangxi Emperor
 | title =Kangxi Dictionary
 | date =1716
 | location =Qing Empire
 | pages =156
 | language =zh-hant
 | url =http://www.kangxizidian.com/kangxi/0156.gif
 }}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:SwastikaCW.svg|duimnael|130px|Die ''chas''-simbool van Mongoolse [[sjamanisme]].]]
Toe die Chinese skryfstelsel in die 8ste eeu in [[Japan]] bekend gestel is, is die swastika in die Japannese taal en kultuur opgeneem. Dit word algemeen die ''manji'' (letterlik &quot;10&amp;nbsp;000-karakter&quot;) genoem. Sedert die [[Middeleeue]] word dit as ''mon'' (wapen) deur verskeie Japannese families gebruik.&lt;ref&gt;(Japanese) Hitoshi Takazawa, ''Encyclopedia of Kamon'', Tōkyōdō Shuppan, 2008. {{ISBN|978-4-490-10738-8}}.&lt;/ref&gt; Op Japannese [[kaart]]e word 'n swastika (horisontaal, wat links wys) gebruik om Boeddhistiese tempels aan te dui. Die swastika wat regs wys, word dikwels ''gyaku manji'', &quot;omgekeerde swastika&quot;, genoem asook ''migi manji'' &quot;regs-swastika&quot; of ''kagi jūji'' &quot;hoekkruis&quot;.

In Chinese en Japannese [[kuns]] word die swastika dikwels as deel van 'n herhalende patroon aangetref. Een bekende patroon, ''sayagata'' in Japannees, bestaan uit swastikas wat link en regs wys en deur lyne verbind word.&lt;ref&gt;&quot;Sayagata　紗綾形&quot;. ''[http://www.aisf.or.jp/~jaanus/deta/s/sayagata.htm Japanese Architecture and Art Net Users System]''.&lt;/ref&gt;

=== Noord-Europa ===
'n Voorwerp wat baie soos 'n hamer of dubbele byl lyk, word uitgebeeld onder die magiese simbole op die tromme van '''[[Sami]]'''-[[Sjamanisme|sjamane]]. Dit is voor die [[Christendom]] in hulle godsdienstige rituele gebruik. Soms is 'n manlike figuur op die tromme gebruik met 'n hameragtige voorwerp in een van die hande, en soms lyk dit meer soos 'n kruis met haakpunte, of 'n swastika.&lt;ref name=&quot;DAVIDSON83&quot; /&gt;

Die swastikavorm (ook 'n ''fylfot'' genoem) verskyn op verskeie '''[[Germane|Germaanse]]''' en '''[[Wiking]]'''-artefakte uit die Migrasietydperk. Die heidense [[Angel-Saksers|Anglo-Saksiese]] skeepsgraf by [[Sutton Hoo]], [[Engeland]], bevat talle items met 'n swastika op.&lt;ref name=&quot;DAVIDSON83&quot; /&gt;

Die Engelse [[Folklore|folkloris]] Hilda Ellis Davidson meen die swastika is geassosieer met Thor en hou moontlik verband met die sonkruis van die Bronstydperk.&lt;ref name=&quot;DAVIDSON83&quot; /&gt; Sy haal &quot;baie voorbeelde&quot; aan van die swastikasimbool op Anglo-Saksiese grafte uit die heidense tydperk, veral op verassingsurne uit die begraafplase van [[Oos-Anglië]].&lt;ref name=&quot;DAVIDSON83&quot; /&gt; Volgens haar is dit so versigtig en kunstig aangebring dat dit 'n spesiale betekenis as 'n begrafnissimbool moes hê.&lt;ref name=&quot;DAVIDSON83&quot; /&gt;

{{multiple image
| total_width = 220
| image_style = border:none;
| image1 = ReceBogaSwargi.svg
| width1 = 96
| image2 = Slavic swastika.svg
| width2 = 96
| image3 = Slavic swastika 2.svg
| width3 = 96
| footer = Hande van [[Swarog]] ([[Pools]]: ''Ręce Swaroga'')&lt;ref&gt;{{cite book |last=Grzegorzewic |first=Ziemisław |year=2016 |title=O Bogach i ludziach. Praktyka i teoria Rodzimowierstwa Słowiańskiego |trans-title=About the Gods and people. Practice and theory of Slavic Heathenism |language=pl |location=Olsztyn |publisher=Stowarzyszenie &quot;Kołomir&quot; |page=57 |isbn=978-83-940180-8-5}}&lt;/ref&gt; met swastikas; Donderkruis of Kruis van [[Peroen]], kloks- en antikloksgewys.
}}

Volgens die skilder Stanisław Jakubowski is die &quot;klein son&quot; (Pools: ''słoneczko'') 'n vroeë '''[[Slawiërs|Slawiese]]''' heidense simbool van die son; hy sê dit is gegraveer op houtmonumente wat naby die finale rusplekke van gevalle Slawiërs gebou is om die ewige lewe te simboliseer. Die simbool is die eerste keer te sien in sy versameling van vroeë Slawiese simbole en argitektuur, wat hy genoem het ''Prasłowiańskie motywy architektoniczne'' (&quot;Vroeë Slawiese Argitektoniese Motiewe&quot;). Sy werk is in 1923 gepubliseer deur 'n uitgewer wat toe in [[Krakow]] gebaseer was.&lt;ref name=&quot;Old Slavic Symbols&quot; /&gt;

[[Lêer:Конец полотенца. Браное ткачество. Конец XIX века. Великоустюгский район.jpg|duimnael|links|130px|'n 19de-eeuse Russiese borduurwerk.]]
[[Lêer:Kolovrat (Коловрат) Swastika (Свастика) - Rodnovery.svg|duimnael|130px|''Kolowrat'' ([[Russies]]: коловрат, &quot;spinwiel&quot;); Pools: ''słoneczko'', &quot;klein son&quot;.]]
In [[Rusland]] was die swastika voor die [[Tweede Wêreldoorlog]] 'n geliefde teken van die laaste Russiese keiserin, [[Prinses Alix van Hesse-Darmstadt|Aleksandra Fjodorowna]]. Sy het dit vir geluk neergesit waar sy kon, onder meer in die [[Ipatijef-huis]], waar die gesin [[Moord op die Romanofs|tereggestel is]]. Daar het sy ook 'n swastika geteken op die muurpapier bo die bed waar die [[Aleksei Nikolajewitsj, tsarewitsj van Rusland|tsarewitsj]] blykbaar geslaap het.&lt;ref&gt;Pierre Gilliard. Тринадцать лет при русском дворе = ''Dertien Jaar aan die Russiese Hof''. – М.: «Захаров», 2006. – {{ISBN|5-8159-0566-6}}. – p. 175.&lt;/ref&gt; Dit was ook vir 'n ruk gewild onder sekere kunstenaars en politieke en weermaggroepe.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.e-reading.org.ua/bookreader.php/118972/Akunov_-_Baron_fon_Ungern_-_Belyii_bog_voiiny.html|title=Книга: Барон фон Унгерн – Белый бог войны|first=Акунов|last=Вольфганг|work=e-reading.org.ua|access-date=14 Februarie 2017}}&lt;/ref&gt; In die oorlog het dit egter verbind geraak met die Duitse besetting.&lt;ref name=&quot;echoMsk&quot; /&gt;

In die moderne Rusland beteken die woord коловрат (''kolowrat'') letterlik &quot;spinwiel&quot;. Dit word egter algemeen met die swastika verbind, hoewel geen etnografiese bronne dit bevestig nie.&lt;ref name=&quot;echoMsk&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|chapter=Kolovortъ; кolovьrtъ |chapter-url=http://etymolog.ruslang.ru/doc/essja10.pdf |title=Etymological dictionary of Slavic languages |editor-first=Oleg|editor-last=Trubachyov |location=Moskou |publisher= Nauka |year= 1983 |volume=10 |pages=149, 150 |language=ru }}&lt;/ref&gt;

Die Russiese [[Neo-Nazisme|neo-Nazi]]-groep Russiese Nasionale Eenheid se tak in [[Estland]] is amptelik onder die naam &quot;Kolowrat&quot; geregistreer en het in 2001 'n ekstremistiese koerant onder dieselfde naam gepubliseer.&lt;ref name=&quot;Lihachev&quot; /&gt; In 'n misdaadondersoek is bevind die koerant het verskeie rassistiese skeldname bevat.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Mudde|first1=Cas|title=Racist Extremism in Central and Eastern Europe|page=61}}&lt;/ref&gt;

Die bronstitelprent op die '''[[Kelte]]''' se Batterseaskild, 'n rituele voorchristelike skild (omstreeks 350-50&amp;nbsp;v.C.) wat in die [[Teems]]rivier naby die Batterseabrug ontdek is, bevat 27 swastikas in brons en rooi emalje.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thebritishmuseum.ac.uk/compass/ixbin/hixclient.exe?_IXDB_=compass&amp;_IXSR_=wt9&amp;_IXSS_=%2524%2bwith%2ball_unique_id_index%2bis%2b%2524%3dOBJ1172%26_IXNOMATCHES_%3dgraphical%252fno_matches%252ehtml%26_IXMAXHITS_%3d1%26_IXDB_%3dcompass%26_IXSESSION_%3d7q_PyrzUX1l%26_IXFIRST_%3d1&amp;_IXFIRST_=1&amp;_IXMAXHITS_=1&amp;_IXSPFX_=graphical/full/&amp;_IXimg=ps260150.jpg&amp;submit-button=summary|title=The Battersea Shield|publisher=[[Britse Museum]]|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070324011256/http://www.thebritishmuseum.ac.uk/compass/ixbin/hixclient.exe?_IXDB_=compass|archive-date=24 Maart 2007}}&lt;/ref&gt; 'n [[Ogham]]steen wat in [[Ierland]] ontdek is, is verander in 'n vroeë Christelike grafsteen en is versier met onder meer twee swastikas.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.ucl.ac.uk/archaeology/cisp/database/stone/aglis_1.html |title=CISP entry |publisher=Ucl.ac.uk |access-date=2 Maart 2010 |archive-date=17 Oktober 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091017081000/http://www.ucl.ac.uk/archaeology/cisp/database/stone/aglis_1.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Die Book of Kells (omstreeks 800&amp;nbsp;n.C.) bevat swastikavormige versierings. Aan die noordelike punt van die vlei Ilkley Moor in [[Wes-Yorkshire]] is daar 'n swastikavormige patroon wat op 'n steen uitgegrawe is en as die [[Swastikasteen]] bekend is.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.aenigmatis.com/prehistoric-sites/england/england-3.htm|title=Megalithic Sites in England – Photo Archive|author=Martin J Powell}}&lt;/ref&gt;

=== Grieks-Romeinse oudheid ===
Talle los en verbinde swastikamotiewe kom op antieke Griekse geboue, klere en muntstukke voor. Daar is ook vergulde spelde uit die 8ste&amp;nbsp;eeu wat met swastikas versier is.&lt;ref&gt;Biers, W.R. 1996. ''The Archaeology of Greece'', p. 130. Cornell University Press, Ithaca/Londen.&lt;/ref&gt; Verwante simbole in klassieke Westerse argitektuur sluit in die kruis en ander swastikavorms.

In Grieks-Romeinse kuns en argitektuur en in Romaanse en Gotiese kuns in die Weste is geïsoleerde swastikas redelik skaars; dit word eerder aangetref as 'n herhaalde element in 'n randpatroon of [[mosaïek]]werk. Die swastika verteenwoordig dikwels voortdurende beweging, soos van 'n wind- of watermeul.

'n Ontwerp van geskakelde swastikas is een van verskeie mosaïekwerke op die vloer van die katedraal van [[Amiens]], [[Frankryk]].&lt;ref&gt;Robert Ferré. &quot;[http://www.labyrinth-enterprises.com/amiens.html Amiens Cathedral] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080207145025/http://www.labyrinth-enterprises.com/amiens.html |date= 7 Februarie 2008 }}&quot;. ''Labyrinth Enterprises''.&lt;/ref&gt; 'n Rand van geskakelde swastikas was 'n algemene motief in Romeinse argitektuur&lt;ref&gt;Gary Malkin. &quot;[http://romanbristol.tripod.com/avon/tockington.html Tockington Park Roman Villa]{{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040521150446/http://romanbristol.tripod.com/avon/tockington.html |date=21 Mei 2004 }}&quot;. ''The Area of Bristol in Roman Times''. 9 Desember 2002.&lt;/ref&gt; en kan gesien word in meer onlangse geboue as 'n [[Neo-Klassisisme|neoklassieke]] element. Daar was ook swastikas op die vloere van [[Pompeji]].&lt;ref&gt;Lara Nagy, Jane Vadnal, &quot;Glossary Medieval Art and Architecture&quot;, [http://www.pitt.edu/~medart/menuglossary/greekkey.htm &quot;Greek key or meander&quot;], University of Pittsburgh 1997–1998.&lt;/ref&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200px&quot; caption=&quot;Grieks-Romeinse voorbeelde&quot;&gt;
Beeld:Tetraskele.svg|'n Griekse tetraskelion.
Beeld:Meander Swastika.svg|'n Kronkelpatroon van swastikas.
Beeld:Greek Silver Stater of Corinth.jpg|'n Swastika op 'n Griekse silwermuntstuk uit antieke [[Korinthe]], 6de eeu v.C.
&lt;/gallery&gt;

=== Illiriërs ===
Die swastika was algemeen onder die Illiriërs en het die son gesimboliseer. Die sonkultus was hulle hoofkultus; die son is verteenwoordig deur die swastika in 'n kloksgewyse beweging, wat die beweging van die son aangedui het.&lt;ref&gt;{{cite book|last=Stipčević|first=Aleksandar|title=The Illyrians: history and culture|year=1977|publisher=Noyes Press|isbn= 978-0-8155-5052-5|pages=182, 186|url=https://books.google.com/books?id=NLcWAQAAIAAJ&amp;q=swastika}}&lt;/ref&gt;

=== Armenië ===
In [[Armenië]] is die swastika die antieke simbool van ewigheid en ewige lig (dus God). Swastikas in Armenië is ontdek op petrogliewe van die [[Kopertydperk]], voor die [[Bronstydperk]]. In die Bronstydperk het dit voorgekom op kookpotte, belde, medaljes en ander voorwerpe.&lt;ref&gt;T. Wilson [https://archive.org/details/theswastika00wilsuoft The swastika, the earlist known symbol and its migrations], pp. 807, 951&lt;/ref&gt;

Swastikas kan ook gesien word op vroeë Middeleeuse kerke en forte, insluitende die hooftoring in Armenië se historiese hoofstad, Ani.&lt;ref name=&quot;Concise Armenian Encyclopedia p. 663&quot; /&gt; Dieselfde simbool word aangetref op Armeense tapyte en stene en op Middeleeuse manuskripte, sowel as op moderne monumente as 'n simbool van ewigheid.&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Epec69LGa0IC&amp;q=symbol+of+eternity+modern+armenia&amp;pg=PA148|title=Armenia|isbn=978-1-84162-345-0|last1=Holding|first1=Nicholas|last2=Holding|first2=Deirdre|year=2011}}&lt;/ref&gt;

=== Middeleeuse en vroeë moderne Europa ===
Swastikavorms is gevind op talle artefakte van die Europese [[Ystertydperk]].&lt;ref name=&quot;Concise Armenian Encyclopedia p. 663&quot; /&gt;&lt;ref&gt;Jacob G. Ghazarian (2006), ''[https://books.google.com/books?id=cKHYAAAAMAAJ&amp;q=%22Armenian+symbol+of+eternity%22&amp;redir_esc=y The Mediterranean legacy in early Celtic Christianity: a journey from Armenia to Ireland]'', Bennett &amp; Bloom, pp. 263, p. 171&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;K. B. Mehr, M. Markow, ''Mormon Missionaries enter Eastern Europe'', Brigham Young University Press, 2002, pp. 399, p. 252&lt;/ref&gt; In die Christendom word die swastika gebruik as 'n weergawe met hoeke van die [[Christelike kruis]], die simbool van Christus se oorwinning oor die dood. Sommige Christelike kerke wat in die Romaanse en Gotiese tydperke gebou is, is met swastikas versier, na aanleiding van vroeëre Romeinse ontwerpe. Swastikas word vertoon in 'n mosaïek in die Sint Sofia-kerk in [[Kijif]], [[Oekraïne]], wat van die 12de&amp;nbsp;eeu dateer. Hulle is ook as 'n herhalende ornamentele motief te sien op 'n graftombe in die Basilika van Sint Ambrosius in [[Milaan]].&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=n8YNAQAAIAAJ&amp;q=Basilica+of+St.+Ambrose+in+Milan+swastika&amp;pg=PA541|title=The Open Court|last=Carus|first=Paul|date=1907|publisher=Open Court Publishing Company|language=en}}&lt;/ref&gt;

'n Plafon wat in 1910 in die Kerk van Sint Laurentius in [[Grenoble]], Frankryk, geverf is, vertoon baie swastikas. Dit kan vandag besoek word omdat die kerk die stad se argeologiese museum is.

In die [[Pools-Litause Gemenebes|Eerste Republiek van Pole]] was die swastika 'n gewilde simbool onder die adel. Volgens kronieke het die [[Roes (volk)|Roes]]-prins [[Oleg van Kiëf|Oleg]], wat [[Konstantinopel]] in die 9de&amp;nbsp;eeu aangeval het, sy skild (met 'n groot rooi swastika daarop geverf) aan die stad se poorte vasgespyker.&lt;ref name=&quot;distedu.ru&quot; /&gt; Verskeie adellike huise, soos die Boreyko, Borzym en Radziechowski van Roetenië, het ook swastikas as hulle familiewapens gehad.

Die swastika is ook deur edelmanne in [[Pole]] en [[Oekraïne]] as heraldiese simbool gebruik. In die 19de eeu was die swastika een van die [[Russiese Ryk]] se simbole en is dit op muntstukke as 'n agtergrond vir die Russiese arend gebruik.&lt;ref name=&quot;klk.pp.ru&quot;&gt;{{cite web |url=http://klk.pp.ru/2007/01/26/svastika_istoricheskie_korni.html |author=Vladimir Nikolaevich |title=The Swastika, the historical roots |publisher=Klk.pp.ru |language=ru |access-date=2 Maart 2010 |archive-date=22 Augustus 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090822003629/http://klk.pp.ru/2007/01/26/svastika_istoricheskie_korni.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ruskolan.xpomo.com&quot; /&gt;

&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;200px&quot; heights=&quot;200px&quot; caption=&quot;Europese gebruik van die swastika&quot;&gt;
Beeld:Bashkort symbol of Sun.svg|Die [[Basjkiriërs|Basjkierse]] simbool van die son en vrugbaarheid.
Beeld:Ancient Roman Mosaics Villa Romana La Olmeda 007 Pedrosa De La Vega - Saldaña (Palencia).JPG|Antieke Romeinse mosaïeke in [[Spanje]].
Beeld:Swastika2.JPG|'n Swastika op 'n Romeinse mosaïek in [[Kroasië]].
Beeld:Laimas krusts Lielvardes josta.jpg|'n Swastika op 'n gordel, [[Letland]].
&lt;/gallery&gt;

=== Afrika ===
Swastikas kan in verskeie kulture van [[Afrika]] gesien word. In [[Ethiopië]] is 'n swastika uitgekerf in die venster van 'n beroemde 12de-eeuse rotskerk in [[Lalibela]]. In [[Ghana]] is die swastika een van die simbole van die [[Akan (volk)|Akan-volke]]. Dit is aangetref in die [[Asjantiryk|Asjanti]] se goudgewigte en klere.&lt;ref&gt;Claire Polakoff. ''Into Indigo: African Textiles and Dyeing Techniques''. 1980&lt;/ref&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
Beeld:Brooklyn Museum 74.218.25 Weight.jpg|'n [[Asjantiryk|Asjanti]]-gewig in Afrika.
Beeld:Ghana-nkontim.svg|'n Simbool van die [[Akan (volk)|Akan]] wat getrouheid en bereidheid om te dien verteenwoordig.
Beeld:Skastika symbol in the window of Lalibela Rock hewn churches.jpg|'n Swastikavorm in 'n kerk in [[Lalibela]].
&lt;/gallery&gt;

=== Amerikas ===
[[Lêer:1907 Postcard with Navajo Swastika Good Luck.jpg|duimnael|200px|'n Poskaart uit 1907 wys die Navajo se simbool vir goeie geluk.]]

Die swastika is 'n [[Navajo]]-simbool vir goeie geluk. Dit is in [[Arizona]] op padtekens van die deelstaat gebruik.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.route66news.com/2006/10/26/swastikas-on-old-arizona-road-maps/|title=Swastikas on old Arizona road maps?|last=Warnick|first=Ron|date=2006-10-26|website=Route 66 News|language=en-US|access-date=2019-09-05}}&lt;/ref&gt;

== Vroeë 20ste eeu ==
{{CSS image crop
|Image = Swastikas on the wedding dress, British colony, 1910.jpg
|bSize = 1000
|cWidth = 220
|cHeight = 160
|oTop = 280
|oLeft = 280
|Location = left
|Description = Swastikas op 'n trourok as simbole van geluk, Britse kolonie, 1910.
}}

In die Westerse wêreld het die simbool 'n oplewing beleef ná argeologiese werk in die 19de eeu deur Heinrich Schliemann, wat die simbool ontdek het op die terrein van antieke [[Troje]] en dit verbind het met die antieke migrasies van Proto-Indo-Europeërs, wie se taal nie verniet deur Duitse taalhistorici &quot;Proto-Indo-Germaans&quot; genoem is nie. Hy het dit verbind met soortgelyke vorms wat in Duitsland op antieke potte gevind is en het geteoretiseer dat die swastika 'n &quot;belangrike godsdienssimbool van ons verre voorvaders&quot; was. Hy het dit verder verbind met antieke [[Teutone]], Grieke uit die tyd van [[Homeros]], en Indiërs van die [[Vediese tydperk]].&lt;ref&gt;Schliemann, H, ''Troy and its remains'', Londen: Murray, 1875, pp. 102, 119–120.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/library/arts/072900tank-swastika.html|title=One of the World's Great Symbols Strives for a Comeback|first=Sarah|last=Boxer|date=29 Junie 2000|access-date=7 Mei 2012 |publisher=The New York Times|work=Think Tank}}&lt;/ref&gt; Teen die vroeë 20ste eeu is dit wêreldwyd gebuik as 'n simbool van goeie geluk en sukses.

Schliemann se werk het gou verstrengel geraak met die politieke ''völkische'' beweging, wat die swastika as 'n simbool van die &quot;[[Ariese ras]]&quot; gebruik het. Sedert die aanvaarding daarvan deur die [[Nazi-party]] van [[Adolf Hitler]] word die swastika in 'n groot deel van die Weste verbind met nazisme, fascisme, rassisme (wit heerskappy), die [[Spilmoondhede]] van die [[Tweede Wêreldoorlog]] en die [[Holocaust]]. Die swastika is steeds 'n kernsimbool van neo-Nazi's.

=== Europa ===
[[Lêer:Theosophicalsealfrench.svg|duimnael|200px|'n Teosofiese seël.]]

In die 1880's het die Teosofiese Vereniging 'n swastika aanvaar as deel van hulle seël, saam met 'n [[Om]], 'n heksagram of [[Dawidster]], 'n [[anch]] en 'n [[Gnostisisme|gnostiese]] [[ouroboros]]. Die vereniging was nooit omstrede nie en die seël word steeds gebruik. Die huidige seël sluit ook die teks in: &quot;Daar is geen godsdiens hoër as die waarheid nie.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ts-adyar.org/content/emblem-or-seal|title=Emblem or the Seal &amp;#124; TS Adyar|website=www.ts-adyar.org}}&lt;/ref&gt;

Die Britse [[skrywer]] en [[digter]] [[Rudyard Kipling]] het die simbool op die voorblad van verskeie van sy boeke gebruik, onder meer ''The Five Nations'', 1903. Nadat Hitler aan die bewind gekom het, het Kipling opdrag gegee dat die swastika nie meer op sy boeke verskyn nie.

[[Lêer:Elefantporten Ny Carlsberg.jpg|duimnael|200px|Carlsberg se Olifanttoring.]]
Die Deense brouery Carlsberg het die swastika van die 19de eeu tot die middel van die 1930's as logo gebruik,&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://fiveprime.org/hivemind/Tags/carlsberg,swastika |archive-url=https://archive.today/20120710060411/http://fiveprime.org/hivemind/Tags/carlsberg,swastika |url-status=dead |archive-date=10 Julie 2012 |title=Flickr Album; &quot;Probably the Best Photo's of Swastikas in the World&quot; |publisher=Fiveprime.org |access-date=1 Mei 2011 }}&lt;/ref&gt; totdat dit met die Nazi's verbind is. By die maatskappy se hoofkwartier in [[Kopenhagen]] wat in 1901 gebou is, kan swastikas steeds gesien word. Die Olifanttoring word ondersteun deur vier klipolifante, elk met 'n swastika op sy sy. Die spits bo-op die toring is ook met 'n swastika versier.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.carlsbergdanmark.dk/omos/historie/ijacobsensfodspor/valby/pages/elefanttaarnet.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20200804100143/http://www.carlsbergdanmark.dk/omos/historie/ijacobsensfodspor/valby/pages/elefanttaarnet.aspx|url-status=dead|archive-date=2020-08-04|title=Carlsberg Groep se webtuiste}}&lt;/ref&gt;

Die swastika is ook in baie ander Europese lande deur maatskappye, weermagafdelings en verenigings gebruik, soos in [[Ysland]],&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.eimskip.is/um-eimskip/saga-eimskips/|title=Saga Eimskips|website=Eimskip|language=en|access-date=2019-06-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20180821050702/https://www.eimskip.is/um-eimskip/saga-eimskips/|archive-date=21 Augustus 2018|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; [[Ierland]],&lt;ref name=&quot;IT&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Comehere&quot; /&gt; [[Finland]],&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://pitva.partio.net |title=Partiolippukunta Pitkäjärven Vaeltajat ry |work=Pitva.Partio.net |access-date=2 Maart 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://tursa.fi/info/tursaansydan.html |title=Tursan Sydän |work=Tursa.fi |language=fi |date=2007 |access-date=2 Maart 2010 |archive-date=3 Oktober 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091003182704/http://tursa.fi/info/tursaansydan.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; [[Letland]],&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=CQRWnf2JflQC&amp;q=lithuania+use+of+swastika&amp;pg=PA62|title=The Symbolism of the Cross|last=Guénon|first=René|date=2001|publisher=Sophia Perennis|isbn=978-0-900588-65-5|page=62|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://latvians.com/index.php?en/CFBH/Zimes/zimes-10-rhetoric.ssi#WIKFN3|title=Latvia and the Swastika|website=latvians.com|access-date=2018-11-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fotw.info/flags/lv%5Eair.html|title=Latvia – Airforce Flag and Aircraft Marking|website=fotw.info|access-date=2018-11-08}}&lt;/ref&gt; [[Litaue]],&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://en.efhr.eu/2012/02/03/swastika-historical-heritage-of-lithuania/|title=Swastika – historical heritage of Lithuania |website=European Foundation of Human Rights|date=3 Februarie 2012 |access-date=2018-11-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sarmatas.lt/02/svastika-musu-proteviu-lietuviu-simbolis/|title=Svastika Mūsų protėvių lietuvių simbolis {{!}} Sarmatai|website=www.sarmatas.lt|date=7 Februarie 2010|language=lt|access-date=2018-11-08}}&lt;/ref&gt; [[Swede]] en [[Noorweë]].&lt;ref name=&quot;ØS&quot;&gt;{{cite book|title=Fra Hitler til Quisling|last=Sørensen |first=Øystein |year=1989 |publisher=J.W. Cappelens Forlag |location=Oslo|isbn=82-02-11992-8 |pages=93–94 }}&lt;/ref&gt;

=== Noord-Amerika ===
Die swastikamotief word aangetref in die tradisionele [[kuns]] en [[ikonografie]] van 'n paar [[Indiane|inheemse Amerikaanse groepe]]. Histories is die teken ontdek in uitgrawings van terreine in die [[Mississippirivier]]- en die [[Ohiorivier]]vallei van die [[Mississippium]]-epog. Dit word ook algemeen gebruik deur 'n paar suidwestelike stamme, veral die Navajo, en vlaktenasies soos die Dakota.

{{multiple image
|align = left
| total_width = 227
| image_style = border:none;
| image1 = Patch of the 45th Infantry Division (1924-1939).svg
| width1 = 96
| image2 = 45th Infantry insignia (thunderbird).svg
| width2 = 96
| footer = Die ou en nuwe simbool van die 45ste Infanterieafdeling.
}}
Dit het in die verskillende stamme verskillende betekenisse.&lt;ref&gt;Dottie Indyke. &quot;[http://www.collectorsguide.com/fa/fa086.shtml The History of an Ancient Human Symbol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041205011620/http://www.collectorsguide.com/fa/fa086.shtml |date= 5 Desember 2004 }}&quot;. 4 April 2005. originally from ''The Wingspread Collector's Guide to Santa Fe, Taos and Albuquerque'', Volume 15.&lt;/ref&gt;

Voor die 1930's was die simbool van die Amerikaanse 45ste Infanterieafdeling 'n rooi diamant met 'n geel swastika ter ere van die groot inheemse bevolking in die suidwestelike VSA. Die swastika is later deur 'n mitologiese onweersvoël vervang.

'n Swastikavorm is 'n simbool van die Guna-volk van [[Panama]]. In hulle tradisie simboliseer dit die [[seekat]] wat die wêreld geskep het; sy tentakels wys in die vier windrigtings.&lt;ref&gt;[http://www.rainforestart.com/creationch.htm ''Chants and Myths about Creation''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051031033352/http://www.rainforestart.com/creationch.htm |date=31 Oktober 2005 }}, from Rainforest Art. Besoek op 25 Februarie 2006.&lt;/ref&gt; Sedert 1930 gebruik hulle 'n vlag met 'n swastika op.&lt;ref name=&quot;Panama – Native Peoples&quot; /&gt;

Die dorpe Swastika in [[Ontario]], [[Kanada]], en in [[New York (deelstaat)|New York]] is na die simbool genoem.

&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;187px&quot; heights=&quot;187px&quot; caption=&quot;Die swastika in Noord-Amerika&quot;&gt;
Beeld:Native American basketball team crop.jpg|Die 1909-basketbalspan van die Chilocco-Indianelandbouskool.
Beeld:Flag of Kuna Yala (1942).svg|Die vlag van die Guna-volk sedert 1942.
Beeld:Fernie Swastikas hockey team 1922.jpg|Die 1922-span van die vrouehokkiespan Fernie Swastikas.
&lt;/gallery&gt;

== Verbintenis met nazisme ==
=== Gebruik in nazisme ===
[[Lêer:ParteiabzeichenGold.jpeg|duimnael|200px|Die partywapen van die [[Nazi]]party met 'n swart swastika, wat 45 grade gedraai is, op 'n wit skyf. Die party het die insluiting van die simbool in 1920 in sy embleem aanvaar.]]

Aan die begin van die 20ste eeu is die swastika algemeen in Europa gebruik. Dit simboliseer baie dinge vir die Europeërs, waarvan die algemeenstes goeie geluk en gunstigheid is.&lt;ref name=holocaust2009 /&gt; In 1920, ná die [[Eerste Wêreldoorlog]], het Duitsland se pas gestigte [[Nazi]]party die swastika as simbool aanvaar.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10007453|publisher=United States Holocaust Memorial Museum|title=History of the Swastika|access-date=9 Mei 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.thevintagenews.com/2018/03/18/mysterious-wwii/|last=A.|first=Aleksandra|title=Planted in 1933 this mysterious forest swastika remained unnoticed until 1992 – it was then quickly cut down|date=18 March 2018|publisher=The Vintage News|access-date=10 September 2018}}&lt;/ref&gt; Dit was 'n swart swastika, wat teen 45 grade gedraai is, op 'n wit sirkel op 'n rooi agtergrond. Dit is op die party se vlag, wapen en armband gebruik.

In sy ''[[Mein Kampf]]'' van 1925 skryf Hitler hy het intussen op 'n finale vorm besluit: 'n vlag met 'n rooi agtergrond, 'n wit skyf en 'n swart kruis met hoeke in die middel. Hy het ook ná baie probeerslae 'n definitiewe verhouding tussen die grootte van die vlag en die wit skyf uitgewerk, asook die vorm en dikte van die kruis.

{{multiple image
| align = left
| direction = horizontal
| image1 = Flag of the NSDAP (1920–1945).svg
| width1 = 120
| caption1 = Die vlag van die Naziparty, of die NSDAP.
| image2 = Flag of the German Reich (1935–1945).svg
| width2 = 120
| caption2 = Die nasionale vlag van [[Nazi-Duitsland|Duitsland]] (1935–1945), met die swastika effens weg van die middel af.
}}
Hy wou beide die swastika en die kleure van die &quot;glorieryke verlede&quot; inkorporeer. (Rooi, wit en swart was die kleure van die [[Vlag van Duitsland#Noord-Duitse Bond, Duitse Keiserryk en Eerste Wêreldoorlog (1866–1918)|vlag van die ou Duitse Ryk]].) Hy sê verder: &quot;As Nasionale Sosialiste sien ons ons program in die vlag. In rooi sien ons die sosiale idee van die beweging; in wit die nasionalistiese idee; in die kruis met hake die sending van die stryd om die oorwinning van die Ariese man en, deur dieselfde teken, die oorwinning van die idee van kreatiwe werk.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://gutenberg.net.au/ebooks02/0200601.txt |title=text of ''Mein Kampf'' at Project Gutenberg of Australia |publisher=Gutenberg.net.au |access-date=2 Maart 2010}}&lt;/ref&gt;

Die begrip &quot;rassehigiëne&quot; was 'n sentrale ideologie in nazisme, hoewel dit wetenskaplike rassisme was.&lt;ref&gt;{{cite book |title=Racial Hygiene: Medicine Under the Nazis |page=[https://archive.org/details/racialhygiene00robe/page/n265 220] |publisher=Harvard University Press |author=Robert Proctor |url=https://archive.org/details/racialhygiene00robe|url-access=registration |isbn=978-0-674-74578-0 |year=1988 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |title=The Wellborn Science: Eugenics in Germany, France, Brazil, and Russia: Eugenics in Germany, France, Brazil, and Russia |url=https://books.google.com/books?id=iX0IOWHsoAUC |page=43 |author=Mark B. Adams |publisher=Oxford University Press |year=1990 |isbn=978-0-19-536383-8 }}&lt;/ref&gt; Die vooraanstaande Naziteoretikus [[Alfred Rosenberg]] het gesê die Indo-Ariese volke was beide 'n model om te volg en 'n waarskuwing van die gevare van die rasse- en spirituele &quot;verwarring&quot; wat, soos hy geglo het, ontstaan uit die nabyheid van die rasse.

Die Nazi's het die swastika beskou as 'n simbool van die Ariese meesterras.

Op 14 Maart 1933, kort nadat Hitler kanselier van Duitsland geword het, is die vlag van die [[Nazi|NSDAP]] saam met Duitsland se nasionale kleure gehys. Op 15 September 1935 is die NSDAP-vlag, met die swastika effens weg van die middel, as die enigste Duitse vlag aanvaar.&lt;ref&gt;James Q. Whitman, &quot;Hitler's American Model: The United States and the Making of Nazi Race Law&quot;, Princeton University Press, 2017), p. 28&lt;/ref&gt;

=== Gebruik deur die Geallieerdes ===
[[Lêer:Hakenkreuz im Verbotsschild.svg|duimnael|200px|Geen-Nazi-teken.]]
[[Lêer:INF3-329 Unity of Strength Fascism shall perish.jpg|duimnael|200px|'n Britse plakkaat uit die Tweede Wêreldoorlog.]]

Gedurende die [[Tweede Wêreldoorlog]] was dit algemeen om klein swastikas te gebruik om die [[Geallieerdes van die Tweede Wêreldoorlog|Geallieerde]] vliegtuie se oorwinnings in die lug af te merk, en minstens een Britse vlieënier het 'n swastika in sy logboek aangeteken vir elke Duitse vliegtuig wat hy neergeskiet het.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/history/world-war-two/10764884/Battle-of-Britain-heros-medals-to-go-under-the-hammer.html|title=Battle of Britain hero's medals to go under the hammer|first=Miranda|last=Prynne|date=14 April 2014|via=www.telegraph.co.uk|access-date=6 April 2018|archive-date=14 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180414083020/https://www.telegraph.co.uk/history/world-war-two/10764884/Battle-of-Britain-heros-medals-to-go-under-the-hammer.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

=== Stigmatisasie ná die oorlog ===
Weens die gebruik van die swastika deur Nazi-Duitsland is die simbool sedert die 1930's grootliks met nazisme verbind. Ná die Tweede Wêreldoorlog is dit deur die Weste as 'n teken van haat beskou,&lt;ref&gt;{{cite book|author=Verhulsdonck, Gustav|title=Digital Rhetoric and Global Literacies|url=https://books.google.com/books?id=ed9GAwAAQBAJ&amp;pg=PA94|year=2013|publisher=IGI|isbn=978-1-4666-4917-0|page=94}}&lt;/ref&gt; en in baie Westerse lande as 'n simbool van wit heerskappy.&lt;ref&gt;{{cite book|author=Dawn Perlmutter|title=Investigating Religious Terrorism and Ritualistic Crimes|url=https://books.google.com/books?id=QPnKBQAAQBAJ&amp;pg=PA242|year=2003|publisher=CRC Press|isbn=978-1-4200-4104-0|page=242}}&lt;/ref&gt;

As gevolg daarvan is die gebruik daarvan, enige gebruik of gebruik as 'n Nazi- of haatsimbool, in sommige lande verbode, insluitende Duitsland. In lande soos die VSA het die hooggeregshof gelas dat plaaslike regerings die gebruik van die swastika en ander simbole, soos van kruisverbranding, kan verbied as die bedoeling is om ander te intimideer.&lt;ref name=wiener463 /&gt;

== Huidige gebruik ==
=== Asië ===
==== Sentraal-Asië ====
In 2005 het owerhede in [[Tadjikistan]] 'n beroep gedoen dat die swastika algemeen as 'n nasionale simbool aanvaar word. President [[Emomali Rahmon]] het verklaar die swastika is 'n Ariese simbool en dat 2006, &quot;die jaar van die Ariese kultuur&quot;, die regte tyd is om &quot;Ariese bydraes tot die geskiedenis van die wêreldbeskawing te bestudeer en gewild te maak, om 'n nuwe generasie met die gees van nasionale selfbeskikking groot te maak en om hegter bande met ander etnisiteite en kulture te ontwikkel&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web|last=Saidazimova |first=Gulnoza |url=http://www.rferl.org/featuresarticle/2005/12/27f36005-4b37-4ada-87e0-034f33867c8e.html |title=Tajikistan: Officials Say Swastika Part Of Their Aryan Heritage – Radio Free Europe / Radio Liberty © 2008 |publisher=Rferl.org |date=23 Desember 2005 |access-date=2 Maart 2010}}&lt;/ref&gt;

==== Oos- en Suidoos-Asië ====
[[Lêer:Swastika-seoel (xndr).jpg|duimnael|220px|links|'n Swastika op 'n tempel in [[Korea]].]]
[[Lêer:Flag of Hirosaki, Aomori.svg|duimnael|200px|Die vlag van die stad Hirosaki, [[Japan]].]]
[[Lêer:Wanguo Daodehui.svg|duimnael|200px|Simbool van Shanrendao, 'n [[Taoïsme|Konfusiaans-Taoïstiese]] godsdiensbeweging in Noordoos-[[China]].]]

In Oos-Asië is die swastika algemeen in Boeddhistiese [[klooster]]s en gemeenskappe. Dit word aangetref in Boeddhistiese tempels, godsdiensartefakte, geskrifte oor Boeddhisme en skole wat deur Boeddhistiese groepe gestig is. Dit verskyn ook as 'n ontwerp of motief (apart of in 'n patroon geweef) op tekstiele, geboue en 'n verskeidenheid versierings as 'n simbool van goeie geluk. Die ikoon (wat links wys) word ook as 'n heilige simbool aangetref in die Bon-tradisie.&lt;ref&gt;{{cite book|author= John Powers|title= Introduction to Tibetan Buddhism|url=https://books.google.com/books?id=cy980CH84mEC&amp;pg=PA509 |year=2007|publisher= Shambhala|isbn= 978-1-55939-835-0|pages=508–509}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=lee86 /&gt;

Baie [[China|Chinese]] godsdienste gebruik die swastika, insluitende Guiyidao en Shanrendao. Die Rooi Swastika-gemeenskap, die filantropiese tak van Guiyidao, bestuur twee skole in [[Hongkong]] en een in [[Singapoer]] met &quot;swastika&quot; in die naam, elk met 'n swastika in hulle logo.&lt;ref&gt;[Hong Kong Red Swastika Society Tai Po Secondary School Official website http://www.hkrsstpss.edu.hk]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[Hong Kong Red Swastika Society Tuen Mun Primary School website http://www.hkrsstmps.edu.hk]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://redswastika.moe.edu.sg/ Red Swastika School, Singapore]&lt;/ref&gt;

Onder die hoofsaaklik Hindoeïstiese bevolking van [[Bali]], [[Indonesië]], kom die swastika algemeen voor in tempels, huise en openbare plekke. Die simbool word verbind met die [[Gautama Boeddha|Boedhha]] se voetspore in [[Theravada]]-gemeenskappe in [[Myanmar]], [[Thailand]] en [[Kambodja]].&lt;ref name=lee86 /&gt;

In [[Japan]] word die swastika ook gebruik as 'n kaartsimbool om 'n Boeddhistiese tempel aan te dui.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.gsi.go.jp/MAPSAKUSEI/25000SAKUSEI/zushiki-zushiki.html#tatemono |script-title=ja:平成１４年２万５千分１地形図図式 |publisher=Geospatial Information Authority of Japan |language=ja |trans-title=2002 1:25000 Topographical Map Scheme |access-date=21 April 2012 |archive-date=19 April 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120419205803/http://www.gsi.go.jp/MAPSAKUSEI/25000SAKUSEI/zushiki-zushiki.html#tatemono |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Die land het dit al oorweeg om die teken te verander vanweë sporadiese omstredenheid en 'n misverstand onder buitelanders.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|title=Japan to remove swastikas from maps as tourists 'think they are Nazi symbols'|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/12105102/Japan-to-remove-swastikas-from-maps-as-tourists-think-they-are-Nazi-symbols.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/12105102/Japan-to-remove-swastikas-from-maps-as-tourists-think-they-are-Nazi-symbols.html |archive-date=10 Januarie 2022 |url-access=subscription |url-status=live|access-date=2021-09-29|website=www.telegraph.co.uk}}&lt;/ref&gt;

Die stad Hirosaki in [[Aomori-prefektuur]] gebruik die teken as sy amptelike vlag.

==== Indiese subkontinent ====
[[Lêer:Seal of Bihar.svg|duimnael|regs|200px|Die embleem van [[Bihar]].]]

In [[Bhutan]], [[Indië]], [[Nepal]] en [[Sri Lanka]] is die swastika ook algemeen. Tempels, besighede en ander organisasies soos Boeddhistiese biblioteke en die Nepalese kamer van koophandel&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.nepalnews.com/today/frontpic/2008/mar/mar30.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125203035/https://www.nepalnews.com/today/frontpic/2008/mar/mar30.htm |url-status=dead |archive-date=25 Januarie 2021 |title=daily picture (News from Nepal as it happens) |publisher=Nepalnews.com |access-date=2 Maart 2010 }}&lt;/ref&gt; gebruik dit in reliëfwerk en logo's.&lt;ref name=lee86 /&gt; Swastikas kom voor in Indiese en Nepalese gemeenskappe – op winkels, geboue, vervoermiddels en klere. Dit is ook prominent in Hindoeïstiese seremonies soos troues. Die swastika wat links wys, kom voor in [[Tantra|tantriese rituele]].&lt;ref name=britswast /&gt;

In Indië is Swastik en Swastika, tesame met spelvariante, die voorname van mans en vroue respektiewelik, byvoorbeeld van die Indiese aktrise Swastika Mukherjee. Die embleem van die deelstaat [[Bihar]] bevat twee swastikas.

In Bhutan word die swastika aangetref op geboue, tekstiele en in godsdiensseremonies.

==== Westerse wanvertolking van Asiatiese gebruik ====
Sedert die einde van die 20ste eeu, en deur die vroeë 21ste eeu, is daar soms verwarring en omstredenheid wanneer goedere vir persoonlike gebruik met tradisionele Boeddhistiese, Hindoeïstiese of Djainistiese simbole daarop na die Weste uitgevoer word, veral na Noord-Amerika en Europa. Dit word dan deur kopers as die Nazi-simbool beskou. Dit het daartoe gelei dat verskeie produkte al geboikot en aan winkels onttrek is.

'n Tienjarige seun van Lynbrook, New York, het byvoorbeeld 'n pak [[Pokémon]]-kaarte gekoop wat in 1999 uit Japan ingevoer is. Op twee kaarte was die Boeddhistiese swastika, wat links wys. Die seun se ouers het die simbool wanvertolk as die Nazi-simbool, wat regs wys, en het 'n klagte by die vervaardiging ingedien. Nintendo of America het aangekondig dat die kaarte nie meer gedruk gaan word nie en verduidelik dat wat in een kultuur aanvaarbaar is, nie noodwendig in 'n ander aanvaarbaar is nie. Dit is verwelkom deur die Anti-Defamation League, wat besef het die bedoeling was nie om aanstoot te gee nie.&lt;ref name=&quot;Heller 2008&quot; /&gt;

In 2020 het die handelaar Shein 'n halsband met 'n swastika wat links wys van sy webtuiste afgehaal nadat hulle in die sosiale media gekritiseer is. Die handelaar het verskoning gevra vir die gebrek aan sensitiwiteit, maar gesê die swastika is 'n Boeddhistiese simbool.&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Lewis |first1=Sophie |title=Popular online retailer Shein apologizes for selling swastika necklace after backlash |url=https://www.cbsnews.com/news/shein-nazi-symbol-swastika-necklace/ |access-date=27 Junie 2021 |work=CBS News |publisher=[[CBS]] |date=10 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200809110705/https://www.cbsnews.com/news/shein-nazi-symbol-swastika-necklace/ |archive-date=9 Augustus 2020 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Nuwe godsdiensbewegings ===
Benewens die gebruik van die swastika in Boeddhisme, Hindoeïsme en Djainisme, wat na premoderne tye teruggevoer kan word, word dit ook aangewend deur volgelinge van 'n groot aantal neogodsdiensbewegings wat in die moderne tyd ontstaan het.
* Die Raëlistiese Beweging, waarvan die volgelinge glo [[Buiteaardse lewe|buiteaardse wesens]] het alle lewe op aarde geskep, gebruik 'n simbool wat dikwels omstrede is: 'n ineengeskakelde Dawidster en swastika. Hulle sê die Dawidster verteenwoordig oneindigheid in die [[ruimte]] en die swastika oneindigheid in [[tyd]] – geen begin en geen einde in tyd, en alles is siklies.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.proswastika.org |title=Pro-Swastika |publisher=Pro-Swastika |access-date=2 Maart 2010}}&lt;/ref&gt; In 1991 is die swastika weggevat uit hulle logo, maar in 2007 is dit in sy oorspronklike vorm teruggeplaas.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://raelianews.org/news.php?item.206.3 |title=The Official Raelian Symbol gets its swastika back |publisher=Raelianews |date=17 Januarie 2007 |access-date=2 Maart 2010}}&lt;/ref&gt;
* Die swastika is 'n heilige simbool in die nuwe beweging Germaanse Heidendom, saam met die hamer van Thor en [[Rune-alfabet|runes]]. Volgens dié tradisie, wat in [[Skandinawië]], [[Duitsland]] en elders voorkom, is die swastika afgelei van die Noorse simbool vir die son. Die gebruik van die teken het daartoe gelei dat mense hulle al van [[Neo-Nazisme|neonazisme]] beskuldig het.&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Marijke Gijswijt-Hofstra|author2=Brian P. Levack|author3=Roy Porter|title=Witchcraft and Magic in Europe, Volume 6: The Twentieth Century |url=https://books.google.com/books?id=IurTAwAAQBAJ&amp;pg=PA111 |year=1999|publisher=Bloomsbury Academic |isbn=978-0-485-89105-8|pages=111–114}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|author=Stefanie von Schnurbein|title=Norse Revival: Transformations of Germanic Neopaganism|url=https://books.google.com/books?id=ZrdejgEACAAJ| year=2016|publisher= Brill Academic|isbn=978-90-04-29435-6}}&lt;/ref&gt;{{sfnp|Mees|2008|pp=141, 193–194, 210–211, 226–227}}
* 'n &quot;Vuurkruis&quot; word deur die [[Balkan|Baltiese]] neoheidense bewegings [[Dievturība]] in [[letland]] en [[Romuva (godsdiens)|Romuva]] in [[Litaue]] gebruik.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://medium.com/@subhashkak1/romuva-and-the-vedic-gods-of-lithuania-3aae469ff2f1|title=Romuva and the Vedic Gods of Lithuania|last=Kak|first=Subhash|date=2018-07-09|website=Subhash Kak|access-date=2018-11-08}}&lt;/ref&gt;
* 'n Variant van die swastika, die ''[[Swastika#Noord-Europa|kolowrat]]'', met agt arms, word algemeen gebruik in [[Rodisme]], wat in Slawiese lande beoefen word. Dit verteenwoordig die son en die skeppergode [[Rod]] en [[Swarog]].

== Verwysings ==
{{Verwysings|25em|verwysings=
&lt;ref name=&quot;p.97&quot;&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=-3804Ud9-4IC |title=The Handbook of Tibetan Buddhist Symbols |first=Robert |last=Beer |year= 2003 |publisher=Serindia Publications, Inc. |via=Google Books|isbn=978-1-932476-03-3 }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;etymology&quot;&gt;{{cite dictionary |url=http://dictionary.reference.com/browse/swastika?s=t |title=&quot;Swastika&quot; Etymology |dictionary=Dictionary.com |access-date=8 Junie 2015}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;silverblatt109&quot;&gt;{{cite book |author1=Art Silverblatt |author2=Nikolai Zlobin |title=International Communications: A Media Literacy Approach |url=https://books.google.com/books?id=_mfxBwAAQBAJ&amp;pg=PA109 |year=2015 |publisher=Routledge |isbn=978-1-317-46760-1 |page=109|quote=Buddha's footprints were said to be swastikas.}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;CambDict&quot;&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=PDHCFSRmjSMC |title=Cambridge Advanced Learner's Dictionary |first=Cambridge University |last=Press |year=2008 |publisher=Cambridge University Press |via=Google Books|isbn=978-3-12-517988-2 }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;MigSym&quot;&gt;{{Cite web|url=http://sacred-texts.com/sym/mosy/index.htm|title=The Migration of Symbols Index|website=sacred-texts.com}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;boissoneaultsm&quot;&gt;Lorraine Boissoneault (6 April 2017), [http://www.smithsonianmag.com/history/man-who-brought-swastika-germany-and-how-nazis-stole-it-180962812/ The Man Who Brought the Swastika to Germany, and How the Nazis Stole It], Smithsonian Magazine&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;Schliemann347&quot;&gt;{{cite book |author=Heinrich Schliemann |title=Ilios |url=https://books.google.com/books?id=PkoXAAAAYAAJ&amp;pg=PA347 |year=1880 |publisher=J. Murray |pages=347–348}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;M-W&quot;&gt;Monier Monier-Williams (1899). ''A Sanskrit-English Dictionary'', s.v. ''[http://www.ibiblio.org/sripedia/ebooks/mw/1300/mw__1316.html svastika]'' (p. 1283).&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;Sullivan2001p216&quot;&gt;{{cite book |author=Bruce M. Sullivan |title=The A to Z of Hinduism |url=https://archive.org/details/atozofhinduism2001sull |url-access=registration |year=2001 |publisher= Scarecrow Press |isbn= 978-1-4616-7189-3 |page=[https://archive.org/details/atozofhinduism2001sull/page/216 216]}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;snodgrass82&quot;&gt;{{cite book |author=Adrian Snodgrass |title=The Symbolism of the Stupa |url=https://books.google.com/books?id=nzqK8dDCM0UC&amp;pg=PA82 |year=1992 |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-0781-5 |pages=82–83}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=holocaust2009&gt;{{cite book |title=Holocaust Encyclopedia |chapter=History of the Swastika |publisher=United States Holocaust Memorial Museum |year=2009 |chapter-url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10007453}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=wiener463&gt;{{cite journal |last1=Wiener |first1=Richard L. |last2=Richter |first2=Erin |title=Symbolic hate: Intention to intimidate, political ideology, and group association. |journal=Law and Human Behavior |publisher=American Psychological Association |volume=32 |issue=6 |year=2008 |doi=10.1007/s10979-007-9119-3 |pmid=18030607 |pages=463–476|s2cid=25546323 }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;kobres&quot;&gt;{{cite web |url=http://abob.libs.uga.edu/bobk/bronze.html |title=Comets and the Bronze Age Collapse |first=Bob |last=Kobres |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090908045814/http://abob.libs.uga.edu/bobk/bronze.html |archive-date=8 September 2009 }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;Kathleen M. Nadeau 2010 87&quot;&gt;{{cite book |title=Encyclopedia of Asian American Folklore and Folklife |year=2010 |publisher=ABL-CLIO |isbn=978-0-313-35066-5 |url=https://archive.org/details/encyclopediaofas00leej |url-access=registration |author=Kathleen M. Nadeau |editor=Lee, Jonathan H. X. |access-date=21 March 2011 |page=[https://archive.org/details/encyclopediaofas00leej/page/n19 87]}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;xinhua&quot;&gt;{{in lang|zh}} Bao Jing [http://news.xinhuanet.com/book/2004-01/06/content_1262054.htm &quot; “卍”与“卐”漫议 (&quot;卍&quot; &quot;and &quot;卐&quot; Man Yee)&quot;]. 6 Januarie 2004, news.xinhuanet.com&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;Daghlian Collection of Chinese Art&quot;&gt;[http://daghlian.qc.cuny.edu/portfolio-item/jar-with-swastika-design/ &quot;Jar with swastika design Majiayao culture, Machang type (Gansu or Qinghai province)&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141109165010/http://daghlian.qc.cuny.edu/portfolio-item/jar-with-swastika-design/ |date= 9 November 2014 }}. Daghlian Collection of Chinese Art&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;Lander2013p27&quot;&gt;{{cite book |author=Janis Lander |title=Spiritual Art and Art Education |url=https://books.google.com/books?id=IH5iAgAAQBAJ&amp;pg=PA27 |year=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1-134-66789-5 |pages=27–28}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;DAVIDSON83&quot;&gt;H.R. Ellis Davidson (1965). ''Gods and Myths of Northern Europe'', p. 83. {{ISBN |978-0-14-013627-2}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;Old Slavic Symbols&quot;&gt;{{cite web |title=Prasłowiańskie motywy architektoniczne |url=http://slowianie.republika.pl/drzeworyty.htm |access-date=19 Mei 2014 |date=1923 |archive-date=11 Oktober 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141011213412/http://www.slowianie.republika.pl/drzeworyty.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;Lihachev&quot;&gt;[http://www.sova-center.ru/files/xeno/nazi2002.pdf Вячеслав Лихачев. Нацизм в России. с.5] about symbolic of neo-nazi party &quot;RNU&quot;&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;echoMsk&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.echo.msk.ru/programs/victory/559590-echo/ |title=Свастика: благословение или проклятие |last=Багдасаров |first=Роман |work=Цена Победы |publisher=Echo of Moscow |access-date=7 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120710110211/http://echo.msk.ru/programs/victory/559590-echo/ |archive-date=10 Julie 2012 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;Concise Armenian Encyclopedia p. 663&quot;&gt;Concise Armenian Encyclopedia, Yerevan, v. II, p. 663&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;distedu.ru&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.distedu.ru/mirror/_hist/clarino2.narod.ru/suasti.htm |title=Swastika (Kolovrat) – Historical Roots |language=ru |publisher=Distedu.ru |access-date=2 Maart 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090831052611/http://www.distedu.ru/mirror/_hist/clarino2.narod.ru/suasti.htm |archive-date=31 Augustus 2009 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;ruskolan.xpomo.com&quot;&gt;{{cite web |url=http://ruskolan.xpomo.com/liter/kolovrat.htm |title=Kolovrat – Historical Roots – Collection of articles |publisher=Ruskolan.xpomo.com |author=Vladimir Plakhotnyuk |language=ru |access-date=2 Maart 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090419080636/http://www.ruskolan.xpomo.com/liter/kolovrat.htm |archive-date=19 April 2009}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;IT&quot;&gt;{{cite news |title=Swastika chimney |newspaper=The Irish Times |date=3 Maart 2007 |url=http://www.irishtimes.com/newspaper/commercialproperty/2007/0328/1175003340664.html |access-date=3 Oktober 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110520072007/http://www.irishtimes.com/newspaper/commercialproperty/2007/0328/1175003340664.html |archive-date=20 Mei 2011 }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;Comehere&quot;&gt;{{cite web |url= http://comeheretome.wordpress.com/2010/04/26/swastika-laundry-1912-1987/ |title=Swastika Laundry (1912–1987) |work=Come here to me! |publisher=Comeheretome.wordpress.com |date=26 April 2010 |access-date=3 Oktober 2010}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;Panama – Native Peoples&quot;&gt;[http://www.fotw.us/flags/pa-nat.html ''Panama{{snd}}Native Peoples''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060630200335/http://www.fotw.us/flags/pa-nat.html |date=30 Junie 2006 }}, uit Flags of the World. Besoek op 20 Februarie 2006.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=lee86&gt;{{cite book |author1=Jonathan H. X. Lee |author2=Kathleen M. Nadeau |title=Encyclopedia of Asian American Folklore and Folklife |url=https://books.google.com/books?id=9BrfLWdeISoC |year=2011 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-0-313-35066-5 |pages=86–87}}&lt;/ref&gt;

}}

== Nog leesstof ==
* {{citation |last=Quinn |first=Malcolm |title=The Swastika: Constructing the Symbol |url=https://books.google.com/books?id=ExqIAgAAQBAJ |date=2005 |publisher=Routledge |isbn=978-1-134-85495-0}}
* [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10007453 History of the Swastika] ''(US Holocaust Memorial Museum)''
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4183467.stm The Origins of the Swastika] ''BBC News''
* {{cite book |last1=McKay |first1=George |title=Subcultures and New Religious Movements in Russia and East-Central Europe |page=282}}

== Skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn|Swastika}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Swastika}}

{{Normdata}}
{{Voorbladster}}

[[Kategorie:Religieuse simbole]]
[[Kategorie:Nazi-Duitsland]]
[[Kategorie:Fascisme]]
[[Kategorie:Hindoeïsme]]
[[Kategorie:Boeddhisme]]
[[Kategorie:Djainisme]]</text>
      <sha1>pmja898lfrpyhqvinmmwvpphmbij8vm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>André Walters</title>
    <ns>0</ns>
    <id>389918</id>
    <revision>
      <id>2812717</id>
      <parentid>2812652</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:30:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812717</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1792" sha1="n1nqotk3ijr3g2p0ik36820fsmsnuum" xml:space="preserve">'''André Walters''' (1940- [[10 Junie]] [[2025]]) was 'n Suid-Afrikaanse radio-omroeper, TV-persoonlikheid en skakelbeampte.

==Biografie==
Walters het in sy skoolloopbaan by nie minder as 12 skole skool gegaan nie, en het aan die [[Hoërskool Jan van Riebeeck]] in [[Kaapstad]] gematrikuleer. Hy het 'n [[Baccalaureus artium|BA]]-graad in [[Sielkunde]] en [[Engels]] aan die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]] behaal. Hy het ook 'n driejarige dramakursus voltooi.

==Bydrae tot uitvoerende kunste==
In sy vroeë jare het Walters 'n redelike hoeveelheid verhoogwerk gedoen. Hy het byvoorbeeld in 1959 'n rol in ''Our Town/Ons Dorp'' gespeel, teenoor Babs Laker in Hedda Gabler (CAPAB 1964) gespeel en &quot;Armand&quot; in Die Dame met die Kamelias vertolk, saam met Berdine Grünewald (1966).

Hy is egter miskien primêr bekend vir sy werk in [[radio]] en [[televisie]]. Sy eerste uitsaaiwerk was op die Afrikaanse radiodiens. As omroeper was hy 'n pionier van sowel Radio Goeie Hoop (in die 1960's) as Radio Port Natal. In 1979 is hy aangestel as bestuurder van [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie|SAUK]] Ondernemings.

Met die koms van televisie was hy op 'n tyd 'n aanbieder van die natuurleweprogram [[50/50]] en het ook oorklankingswerk vir SAUK TV gedoen.

As stemakteur het hy in tallose radiodramas verskyn, asook in 'n paar rolprente, soos [[Eendag op ’n reëndag]], Tien oor Tien en ''Pressure Burst'' en was 'n gasakteur in die televisiereeks ''Willem''. Hy het ook in die sepies [[7de Laan]] en [[Egoli: Plek van goud|Egoli]] gepeel.

== Bronnelys ==
* ''The Argus'' 12 Februarie 1979.
* https://www.imdb.com/title/tt1841579/

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Walters, André}}

[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Geboortes in 1940]]
[[Kategorie:Sterftes in 2025]]</text>
      <sha1>n1nqotk3ijr3g2p0ik36820fsmsnuum</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812721</id>
      <parentid>2812717</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:37:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812721</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1791" sha1="6jdaaaxitqgrbn40cm32ewgdaolubv1" xml:space="preserve">'''André Walters''' (1940- [[10 Junie]] [[2025]]) was 'n Suid-Afrikaanse radio-omroeper, TV-persoonlikheid en skakelbeampte.

==Biografie==
Walters het in sy skoolloopbaan by nie minder as 12 skole skool gegaan nie, en het aan die [[Hoërskool Jan van Riebeeck]] in [[Kaapstad]] gematrikuleer. Hy het 'n [[Baccalaureus artium|BA]]-graad in [[Sielkunde]] en [[Engels]] aan die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]] behaal. Hy het ook 'n driejarige dramakursus voltooi.

==Bydrae tot uitvoerende kunste==
In sy vroeë jare het Walters 'n redelike hoeveelheid verhoogwerk gedoen. Hy het byvoorbeeld in 1959 'n rol in ''Our Town/Ons Dorp'' gespeel, teenoor Babs Laker in Hedda Gabler (CAPAB 1964) gespeel en &quot;Armand&quot; in Die Dame met die Kamelias vertolk, saam met Berdine Grünewald (1966).

Hy is egter miskien primêr bekend vir sy werk in [[radio]] en [[televisie]]. Sy eerste uitsaaiwerk was op die Afrikaanse radiodiens. As omroeper was hy 'n pionier van sowel Radio Goeie Hoop (in die 1960's) as Radio Port Natal. In 1979 is hy aangestel as bestuurder van [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie|SAUK]] Ondernemings.

Met die koms van televisie was hy op 'n tyd 'n aanbieder van die natuurleweprogram [[50/50]] en het ook oorklankingswerk vir SAUK TV gedoen.

As stemakteur het hy in tallose radiodramas verskyn, asook in 'n paar rolprente, soos [[Eendag op ’n reëndag]], Tien oor Tien en ''Pressure Burst'' en was 'n gasakteur in die televisiereeks ''Willem''. Hy het ook in die sepies [[7de Laan]] en [[Egoli: Plek van goud|Egoli]] gepeel.

== Bronnelys ==
* ''The Argus'' 12 Februarie 1979.
* https://www.imdb.com/name/nm4956023/

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Walters, André}}

[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Geboortes in 1940]]
[[Kategorie:Sterftes in 2025]]</text>
      <sha1>6jdaaaxitqgrbn40cm32ewgdaolubv1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812725</id>
      <parentid>2812721</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:39:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>+ Verwysings</comment>
      <origin>2812725</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2070" sha1="nxxvh3lthjxfjrtjlv8efgkthohfggn" xml:space="preserve">'''André Walters''' (1940- [[10 Junie]] [[2025]]) was 'n Suid-Afrikaanse radio-omroeper, TV-persoonlikheid en skakelbeampte.&lt;ref name=&quot;rsg&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;n24-20250612&quot; /&gt;

==Biografie==
Walters het in sy skoolloopbaan by nie minder as 12 skole skool gegaan nie, en het aan die [[Hoërskool Jan van Riebeeck]] in [[Kaapstad]] gematrikuleer. Hy het 'n [[Baccalaureus artium|BA]]-graad in [[Sielkunde]] en [[Engels]] aan die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]] behaal. Hy het ook 'n driejarige dramakursus voltooi.

==Bydrae tot uitvoerende kunste==
In sy vroeë jare het Walters 'n redelike hoeveelheid verhoogwerk gedoen. Hy het byvoorbeeld in 1959 'n rol in ''Our Town/Ons Dorp'' gespeel, teenoor Babs Laker in Hedda Gabler (CAPAB 1964) gespeel en &quot;Armand&quot; in Die Dame met die Kamelias vertolk, saam met Berdine Grünewald (1966).

Hy is egter miskien primêr bekend vir sy werk in [[radio]] en [[televisie]]. Sy eerste uitsaaiwerk was op die Afrikaanse radiodiens. As omroeper was hy 'n pionier van sowel Radio Goeie Hoop (in die 1960's) as Radio Port Natal. In 1979 is hy aangestel as bestuurder van [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie|SAUK]] Ondernemings.

Met die koms van televisie was hy op 'n tyd 'n aanbieder van die natuurleweprogram [[50/50]] en het ook oorklankingswerk vir SAUK TV gedoen.

As stemakteur het hy in tallose radiodramas verskyn, asook in 'n paar rolprente, soos [[Eendag op ’n reëndag]], Tien oor Tien en ''Pressure Burst'' en was 'n gasakteur in die televisiereeks ''Willem''. Hy het ook in die sepies [[7de Laan]] en [[Egoli: Plek van goud|Egoli]] gepeel.

== Bronnelys ==
* ''The Argus'' 12 Februarie 1979.
* https://www.imdb.com/name/nm4956023/

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;n24-20250612&quot;&gt;https://www.netwerk24.com/netwerk24/nuus/mense/5050-baanbreker-sterf-20250612&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;rsg&quot;&gt;https://www.rsg.co.za/rsg/nuusbulletins/20250612to2300/&lt;/ref&gt;
}}

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Walters, André}}

[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Geboortes in 1940]]
[[Kategorie:Sterftes in 2025]]</text>
      <sha1>nxxvh3lthjxfjrtjlv8efgkthohfggn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812728</id>
      <parentid>2812725</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:41:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Filled in 2 bare reference(s) with reFill 2</comment>
      <origin>2812728</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2293" sha1="1xfsn0y1bvbb16psd37r0p46j8sxqul" xml:space="preserve">'''André Walters''' (1940- [[10 Junie]] [[2025]]) was 'n Suid-Afrikaanse radio-omroeper, TV-persoonlikheid en skakelbeampte.&lt;ref name=&quot;rsg&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;n24-20250612&quot; /&gt;

==Biografie==
Walters het in sy skoolloopbaan by nie minder as 12 skole skool gegaan nie, en het aan die [[Hoërskool Jan van Riebeeck]] in [[Kaapstad]] gematrikuleer. Hy het 'n [[Baccalaureus artium|BA]]-graad in [[Sielkunde]] en [[Engels]] aan die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]] behaal. Hy het ook 'n driejarige dramakursus voltooi.

==Bydrae tot uitvoerende kunste==
In sy vroeë jare het Walters 'n redelike hoeveelheid verhoogwerk gedoen. Hy het byvoorbeeld in 1959 'n rol in ''Our Town/Ons Dorp'' gespeel, teenoor Babs Laker in Hedda Gabler (CAPAB 1964) gespeel en &quot;Armand&quot; in Die Dame met die Kamelias vertolk, saam met Berdine Grünewald (1966).

Hy is egter miskien primêr bekend vir sy werk in [[radio]] en [[televisie]]. Sy eerste uitsaaiwerk was op die Afrikaanse radiodiens. As omroeper was hy 'n pionier van sowel Radio Goeie Hoop (in die 1960's) as Radio Port Natal. In 1979 is hy aangestel as bestuurder van [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie|SAUK]] Ondernemings.

Met die koms van televisie was hy op 'n tyd 'n aanbieder van die natuurleweprogram [[50/50]] en het ook oorklankingswerk vir SAUK TV gedoen.

As stemakteur het hy in tallose radiodramas verskyn, asook in 'n paar rolprente, soos [[Eendag op ’n reëndag]], Tien oor Tien en ''Pressure Burst'' en was 'n gasakteur in die televisiereeks ''Willem''. Hy het ook in die sepies [[7de Laan]] en [[Egoli: Plek van goud|Egoli]] gepeel.

== Bronnelys ==
* ''The Argus'' 12 Februarie 1979.
* [https://www.imdb.com/name/nm4956023/ André Walters | Actor, Sound Department]

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;n24-20250612&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.netwerk24.com/netwerk24/nuus/mense/5050-baanbreker-sterf-20250612|title=‘50/50’-baanbreker sterf|first=Quinton|last=Lourens|website=Netwerk24|accessdate=2025-06-14}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;rsg&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.rsg.co.za/rsg/nuusbulletins/20250612to2300/|title=20250612TO23:00|accessdate=2025-06-14}}&lt;/ref&gt;
}}

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Walters, André}}

[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Geboortes in 1940]]
[[Kategorie:Sterftes in 2025]]</text>
      <sha1>1xfsn0y1bvbb16psd37r0p46j8sxqul</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812730</id>
      <parentid>2812728</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:41:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Red 1 verwysing(s) en merk 0 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2812730</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2466" sha1="cjjeatb9lqs97bv1b9e33ld1tyebw3u" xml:space="preserve">'''André Walters''' (1940- [[10 Junie]] [[2025]]) was 'n Suid-Afrikaanse radio-omroeper, TV-persoonlikheid en skakelbeampte.&lt;ref name=&quot;rsg&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;n24-20250612&quot; /&gt;

==Biografie==
Walters het in sy skoolloopbaan by nie minder as 12 skole skool gegaan nie, en het aan die [[Hoërskool Jan van Riebeeck]] in [[Kaapstad]] gematrikuleer. Hy het 'n [[Baccalaureus artium|BA]]-graad in [[Sielkunde]] en [[Engels]] aan die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]] behaal. Hy het ook 'n driejarige dramakursus voltooi.

==Bydrae tot uitvoerende kunste==
In sy vroeë jare het Walters 'n redelike hoeveelheid verhoogwerk gedoen. Hy het byvoorbeeld in 1959 'n rol in ''Our Town/Ons Dorp'' gespeel, teenoor Babs Laker in Hedda Gabler (CAPAB 1964) gespeel en &quot;Armand&quot; in Die Dame met die Kamelias vertolk, saam met Berdine Grünewald (1966).

Hy is egter miskien primêr bekend vir sy werk in [[radio]] en [[televisie]]. Sy eerste uitsaaiwerk was op die Afrikaanse radiodiens. As omroeper was hy 'n pionier van sowel Radio Goeie Hoop (in die 1960's) as Radio Port Natal. In 1979 is hy aangestel as bestuurder van [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie|SAUK]] Ondernemings.

Met die koms van televisie was hy op 'n tyd 'n aanbieder van die natuurleweprogram [[50/50]] en het ook oorklankingswerk vir SAUK TV gedoen.

As stemakteur het hy in tallose radiodramas verskyn, asook in 'n paar rolprente, soos [[Eendag op ’n reëndag]], Tien oor Tien en ''Pressure Burst'' en was 'n gasakteur in die televisiereeks ''Willem''. Hy het ook in die sepies [[7de Laan]] en [[Egoli: Plek van goud|Egoli]] gepeel.

== Bronnelys ==
* ''The Argus'' 12 Februarie 1979.
* [https://www.imdb.com/name/nm4956023/ André Walters | Actor, Sound Department]

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;n24-20250612&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.netwerk24.com/netwerk24/nuus/mense/5050-baanbreker-sterf-20250612|title=‘50/50’-baanbreker sterf|first=Quinton|last=Lourens|website=Netwerk24|accessdate=2025-06-14|archive-date=2025-06-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613053313/https://www.netwerk24.com/netwerk24/nuus/mense/5050-baanbreker-sterf-20250612|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;rsg&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.rsg.co.za/rsg/nuusbulletins/20250612to2300/|title=20250612TO23:00|accessdate=2025-06-14}}&lt;/ref&gt;
}}

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Walters, André}}

[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Geboortes in 1940]]
[[Kategorie:Sterftes in 2025]]</text>
      <sha1>cjjeatb9lqs97bv1b9e33ld1tyebw3u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brunia compacta</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390566</id>
    <revision>
      <id>2813056</id>
      <parentid>2553935</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:16:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813056</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1045" sha1="n0ugb4cokknn7ibuzp0gjr0vepjzlzd" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = ''Brunia compacta''
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| status_ref =
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = compacta
| binomial_authority = A.V.Hall, (2010)
| synonyms =
}}
'''''Brunia compacta''''' is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt; Dit kom in die suidelike [[Sederberg]] en  [[Koue Bokkeveld]] voor. Dit het 'n [[voorkomsgebied]] van 153&amp;nbsp;km² en word as seldsaam beskou.

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-23 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77109059-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Brunia]]</text>
      <sha1>n0ugb4cokknn7ibuzp0gjr0vepjzlzd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brunia cordata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390570</id>
    <revision>
      <id>2813057</id>
      <parentid>2553936</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:17:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813057</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1698" sha1="2k2o0rfmex4o84gqcmprwnmbow5etsj" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = ''Brunia cordata''
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| status_ref =
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = cordata
| binomial_authority = ([[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]) Walp., (1842)
| synonyms = * ''Baeckea cardata'' &lt;small&gt;Burm.f.&lt;/small&gt;
* ''Baeckea cordata'' &lt;small&gt;Burm.f.&lt;/small&gt;
* ''Baeckea lancifolia'' &lt;small&gt;[[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]] &amp; [[Karl Ludwig Philipp Zeyher|Zeyh.]]&lt;/small&gt;
* ''Baeckea racemosa'' &lt;small&gt;Eckl. &amp; Zeyh.&lt;/small&gt;
* ''Brunia imbricata'' &lt;small&gt;Sweet&lt;/small&gt;
* ''Brunia racemosa'' &lt;small&gt;Brongn.&lt;/small&gt;
* ''Pseudobaeckea cordata'' &lt;small&gt;(Burm.f.) Nied.&lt;/small&gt;
* ''Pseudobaeckea gracilis'' &lt;small&gt;Dümmer&lt;/small&gt;
* ''Pseudobaeckea thymeleoides'' &lt;small&gt;Schltr.&lt;/small&gt;
* ''Phylica imbricata'' &lt;small&gt;Thunb.&lt;/small&gt;
* ''Phylica racemosa'' &lt;small&gt;[[Carolus Linnaeus|L.]]&lt;/small&gt;
}}
'''''Brunia cordata''''' is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt; Dit kom in die suidelike [[Sederberg]] en  [[Koue Bokkeveld]] voor. Dit het 'n [[voorkomsgebied]] van 153&amp;nbsp;km² en word as seldsaam beskou.

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-50 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:126348-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Brunia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>2k2o0rfmex4o84gqcmprwnmbow5etsj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brunia dregeana</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390571</id>
    <revision>
      <id>2813058</id>
      <parentid>2553937</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:17:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813058</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1223" sha1="gofb3w29g0wspzo3kjuu6b7h7icplll" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = ''Brunia dregeana''
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| status_ref =
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = dregeana
| binomial_authority = (Sond.) Class.-Bockh. &amp; [[Edward George Hudson Oliver|E.G.H.Oliv.]], (2011)
| synonyms = * ''Berardia dregeana'' &lt;small&gt;Sond.&lt;/small&gt;
* ''Berardia velutina'' &lt;small&gt;Schltr.&lt;/small&gt;
* ''Brunia phylicoides'' &lt;small&gt;E.Mey. ex Harv. &amp; Sond.&lt;/small&gt;
* ''Nebelia dregeana'' &lt;small&gt;(Sond.) Kuntze&lt;/small&gt;
* ''Raspalia dregeana'' &lt;small&gt;(Sond.) Nied.&lt;/small&gt;
}}
'''''Brunia dregeana''''' is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-27 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77114513-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Brunia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>gofb3w29g0wspzo3kjuu6b7h7icplll</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brunia esterhuyseniae</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390572</id>
    <revision>
      <id>2813059</id>
      <parentid>2553938</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:18:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813059</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1160" sha1="55d3d9a2z6d2th38i9us1zsxyvdkv4w" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = ''Brunia esterhuyseniae''
| status = EN
| status_system = iucn3.1
| status_ref =
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = esterhuyseniae
| binomial_authority = (Strid) Class.-Bockh. &amp; [[Edward George Hudson Oliver|E.G.H.Oliv.]], (2011)
| synonyms = * ''Lonchostoma esterhuyseniae'' &lt;small&gt;Strid&lt;/small&gt;
}}
'''''Brunia esterhuyseniae''''' is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt; Dit kom in die [[Riviersonderendberge]] by Pilaarkop voor. Hier is die enigste populasie wat uit minder as 100 plante bestaan.

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-33 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77114369-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Brunia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>55d3d9a2z6d2th38i9us1zsxyvdkv4w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brunia fragarioides</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390573</id>
    <revision>
      <id>2813061</id>
      <parentid>2553939</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:18:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813061</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1765" sha1="n8nfss63aisr6tiak7ph1affqdakxuz" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = ''Brunia fragarioides''
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| status_ref =
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = fragarioides
| binomial_authority = Willd., (1798)
| synonyms = * ''Berardia affinis'' &lt;small&gt;Brongn.&lt;/small&gt;
* ''Berardia affinis'' &lt;small&gt;Sond.&lt;/small&gt;
* ''Berardia fragarioides'' &lt;small&gt;(Willd.) Schltdl.&lt;/small&gt;
* ''Berardia globosa'' &lt;small&gt;Sond.&lt;/small&gt;
* ''Berzelia globosa'' &lt;small&gt;G.Don&lt;/small&gt;
* ''Brunia globosa'' &lt;small&gt;(Sond.) [[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]&lt;/small&gt;
* ''Heterodon fragarioides'' &lt;small&gt;(Willd.) Meisn.&lt;/small&gt;
* ''Linconia capitata'' &lt;small&gt;Banks ex Brongn.&lt;/small&gt;
* ''Nebelia affinis'' &lt;small&gt;(Brongn.) Sweet&lt;/small&gt;
* ''Nebelia fragarioides'' &lt;small&gt;(Willd.) Kuntze&lt;/small&gt;
* ''Nebelia globosa'' &lt;small&gt;(Sond.) Dümmer&lt;/small&gt;
* ''Nebelia sonderiana'' &lt;small&gt;Kuntze&lt;/small&gt;
}}
'''''Brunia fragarioides''''' is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt;

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Strawberry-head Brunia.jpg
Brunia fragarioides 1DS-II 3-8037.jpg
Brunia fragarioides 1DS-II 3-8039.jpg
Brunia fragarioides 1DS-II 3-8040.jpg
Brunia fragarioides 1DS-II 3-8041.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-20 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:126360-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Brunia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>n8nfss63aisr6tiak7ph1affqdakxuz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brunia laevis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390574</id>
    <revision>
      <id>2813062</id>
      <parentid>2723462</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:18:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813062</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1226" sha1="k5r5zb2x6jrwzvdxt16w4qjabza4p6r" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = ''Brunia laevis''
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| status_ref =
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = laevis
| binomial_authority = [[Carl Peter Thunberg|Thunb.]], (1794)
| synonyms = * ''Brunia superba'' &lt;small&gt;Krauss ex Harv. &amp; Sond.&lt;/small&gt;
* ''Heterodon superbus'' &lt;small&gt;[[Carl Meissner|Meisn.]]&lt;/small&gt;
}}
'''''Brunia laevis''''' is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt;

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Brunia laevis 52097227.jpg
Brunia laevis 108588319.jpg
Brunia laevis 1DS-II 3-5453.jpg
Brunia laevis 1DS-II 3-5454.jpg
Brunia laevis 1DS-II 3-8047.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-5 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:126369-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Brunia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>k5r5zb2x6jrwzvdxt16w4qjabza4p6r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brunia latebracteata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390577</id>
    <revision>
      <id>2813063</id>
      <parentid>2554056</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:19:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813063</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1284" sha1="c6gj839l7r4id5g1186tisuovgoj9kb" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = ''Brunia latebracteata''
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| status_ref =
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = latebracteata
| binomial_authority = A.V.Hall, (2011)
| synonyms = * ''Berardia laevis'' &lt;small&gt;E.Mey. ex Sond.&lt;/small&gt;
* ''Nebelia laevis'' &lt;small&gt;(E.Mey. ex Sond.) Kuntze&lt;/small&gt;
}}
'''''Brunia latebracteata''''' is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt; Die plant kom in die [[Riviersonderendberge]] op die hoër berg hange voor. Dit het 'n [[voorkomsgebied]] van kleiner as 10&amp;nbsp;km² en daar is twee subpopulasies. Die plant word deur die [[indringerplant]] ''[[Pinus]]'' as ook te veel brande bedreig.

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-55 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77114348-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Brunia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>c6gj839l7r4id5g1186tisuovgoj9kb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brunia macrocephala</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390578</id>
    <revision>
      <id>2813064</id>
      <parentid>2554057</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:19:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813064</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1121" sha1="sex54dsns1w2e53rc2bgtvz3jkvrcg1" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = Vaalstompie
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| status_ref =
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = macrocephala
| binomial_authority = Willd., (1809)
| synonyms = * ''Brunia marlothii'' &lt;small&gt;Schltr.&lt;/small&gt;
}}
Die '''vaalstompie''' (''Brunia macrocephala'') is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt; Die plant kom van Du Toitskloof tot by die [[Hexrivierberge]] en Kwadousberg voor. Dit het 'n [[voorkomsgebied]] van 700&amp;nbsp;km² en het geen bedreigings nie.

== Verwysings ==
{{verwysings}}

== Bronnelys ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-7 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:126376-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Brunia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>sex54dsns1w2e53rc2bgtvz3jkvrcg1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brunia pillansii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390668</id>
    <revision>
      <id>2813046</id>
      <parentid>2554070</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:59:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813046</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1480" sha1="h385dw28tnk6q5pwhjb2e533u0y3z4r" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = ''Brunia pillansii''
| status = DD
| status_system = iucn3.1
| status_ref =&lt;ref name=&quot;sanbi&quot; /&gt;
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = pillansii
| binomial_authority = Class.-Bockh. &amp; [[Edward George Hudson Oliver|E.G.H.Oliv.]], (2011)
| synonyms =* ''Pseudobaeckea stokoei'' &lt;small&gt;Pillans&lt;/small&gt;
}}
'''''Brunia pillansii''''' is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref name=&quot;Manning&quot; /&gt; Dit kom voor in die [[Kleinrivierberge]].

Die spesie is vir die eerste keer in 100 jaar waargeneem in 2022 in die [[Vogelgat]] natuurreservaat.
&lt;ref name=&quot;vogelgat-nuusbrief-sep-2022&quot; /&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;sanbi&quot;&gt;http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-47&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Manning&quot;&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;vogelgat-nuusbrief-sep-2022&quot;&gt;https://vogelgat.co.za/wp-content/uploads/2022/10/Vogelgat-newsletter-Sep-2022_compressed.pdf&lt;/ref&gt;
}}

== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-47 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77114358-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Brunia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>h385dw28tnk6q5pwhjb2e533u0y3z4r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813049</id>
      <parentid>2813046</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:04:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Filled in 1 bare reference(s) with reFill 2</comment>
      <origin>2813049</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1627" sha1="e967ltyq2cw447f10t405mhqw65kd1k" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = ''Brunia pillansii''
| status = DD
| status_system = iucn3.1
| status_ref =&lt;ref name=&quot;sanbi&quot; /&gt;
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = pillansii
| binomial_authority = Class.-Bockh. &amp; [[Edward George Hudson Oliver|E.G.H.Oliv.]], (2011)
| synonyms =* ''Pseudobaeckea stokoei'' &lt;small&gt;Pillans&lt;/small&gt;
}}
'''''Brunia pillansii''''' is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref name=&quot;Manning&quot; /&gt; Dit kom voor in die [[Kleinrivierberge]].

Die spesie is vir die eerste keer in 100 jaar waargeneem in 2022 in die [[Vogelgat]] natuurreservaat.
&lt;ref name=&quot;vogelgat-nuusbrief-sep-2022&quot; /&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;sanbi&quot;&gt;{{Cite web|url=https://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-47|title=Threatened Species Programme &amp;#124; SANBI Red List of South African Plants|website=redlist.sanbi.org|accessdate=2025-06-15}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Manning&quot;&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;vogelgat-nuusbrief-sep-2022&quot;&gt;https://vogelgat.co.za/wp-content/uploads/2022/10/Vogelgat-newsletter-Sep-2022_compressed.pdf&lt;/ref&gt;
}}

== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-47 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77114358-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Brunia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>e967ltyq2cw447f10t405mhqw65kd1k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813054</id>
      <parentid>2813049</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:16:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Red 1 verwysing(s) en merk 0 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2813054</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1774" sha1="8pz4b7ij6c7v0c32hnp4hooj52s8pm9" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| name = ''Brunia pillansii''
| status = DD
| status_system = iucn3.1
| status_ref =&lt;ref name=&quot;sanbi&quot; /&gt;
| image =
| image_caption= 
| genus = Brunia (plant)
| species = pillansii
| binomial_authority = Class.-Bockh. &amp; [[Edward George Hudson Oliver|E.G.H.Oliv.]], (2011)
| synonyms =* ''Pseudobaeckea stokoei'' &lt;small&gt;Pillans&lt;/small&gt;
}}
'''''Brunia pillansii''''' is 'n [[struik]] wat tot die ''[[Bruniaceae]]'' [[Familie (biologie)|familie]] hoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] in die [[Wes-Kaap]] en is deel van die [[fynbos]].&lt;ref name=&quot;Manning&quot; /&gt; Dit kom voor in die [[Kleinrivierberge]].

Die spesie is vir die eerste keer in 100 jaar waargeneem in 2022 in die [[Vogelgat]] natuurreservaat.
&lt;ref name=&quot;vogelgat-nuusbrief-sep-2022&quot; /&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;sanbi&quot;&gt;{{Cite web|url=https://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-47|title=Threatened Species Programme &amp;#124; SANBI Red List of South African Plants|website=redlist.sanbi.org|accessdate=2025-06-15|archive-date=2022-05-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20220526190723/http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-47|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Manning&quot;&gt;[[John Charles Manning|John Manning]]. 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978 1 77584 590 4&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;vogelgat-nuusbrief-sep-2022&quot;&gt;https://vogelgat.co.za/wp-content/uploads/2022/10/Vogelgat-newsletter-Sep-2022_compressed.pdf&lt;/ref&gt;
}}

== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=772-47 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77114358-1 Plants of the World Online]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Brunia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>8pz4b7ij6c7v0c32hnp4hooj52s8pm9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Othonna lilacina</title>
    <ns>0</ns>
    <id>391774</id>
    <revision>
      <id>2812831</id>
      <parentid>2560501</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T18:39:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812831</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="614" sha1="h7gu92zx7unz24vrj4xwbpkivtzo379" xml:space="preserve">{{Spesieboks
|name = 
|image = 
|image2 = 
|status = NE
|status_system = IUCN3.1
|taxon = Othonna lilacina
|authority = Magoswana &amp; [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2019)
|synonyms =
}}
'''''Othonna lilacina''''' is 'n [[struik]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap]] is.

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77204591-1 Plants of the World Online]
* [https://www.gbif.org/species/10825544 iNaturalist]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Struike]]
[[Kategorie:Othonna]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>h7gu92zx7unz24vrj4xwbpkivtzo379</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Changuion</title>
    <ns>0</ns>
    <id>392348</id>
    <revision>
      <id>2812957</id>
      <parentid>2809894</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T03:46:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Historio19</username>
        <id>152167</id>
      </contributor>
      <comment>Inleiding, Oorsprong in Frankryk en Afstammelinge uitgebrei.</comment>
      <origin>2812957</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22378" sha1="fiz9fyensxl9wedfczq3esf0u69nr58" xml:space="preserve">[[Lêer:Changuion Coat of Arms.jpg|duimnael|Die familiewapen van François Daniël Changuion (1766-1850) en sy nageslag.]]
'''Die Changuion-familie''' is ’n familie van Franse oorsprong met takke in [[Frankryk]], [[Nederland]] en [[Suid-Afrika]]. Met wortels wat teruggespoor kan word tot minstens die 16de eeu—en vroeëre vermeldings wat teruggaan tot die 15de eeu—is die familie bekend vir sy bydraes tot uitgewerswese, diplomatie, onderwys, regering, godsdiens en die kunste. Oorspronklik [[Hugenoot|Hugenote]] uit die Champagne-streek in Frankryk, het lede van die familie in die 17de eeu vir godsdiensvervolging gevlug en hulle in Protestantse gebiede soos Nederland en Duitsland gevestig. ’n Prominente lid, [[François Daniël Changuion]], is in 1815 in Nederland tot die [[Nederlandse adel|adelstand]] verhef weens sy rol in die stigting van die [[Koninkryk van die Nederlande]]. Vandag woon afstammelinge van die familie regoor Europa, Suider-Afrika, die Verenigde State, die Verenigde Koninkryk, Australië, Nieu-Seeland en elders.

== Geskiedenis ==

=== Oorsprong in Frankryk ===
Die familienaam &quot;Changuion&quot; (uitspraak: ​[&lt;nowiki/&gt;[[:en:Help:IPA/French|ʃɑ̃ɡɥijɔ̃]]]) kan moontlik sy oorsprong hê in die  [[Franse kommunes|kommune]] [[Champguyon]], 'n dorpie in die Brie-streek van Champagne, Frankryk.&lt;ref&gt;Di Paola, Maria Teresa (2018). &quot;François Changuion, 'à la tête de Juvenal' in the Strand&quot;. ''Huguenot Society Journal'', '''31''': 34-48.&lt;/ref&gt; Historiese bronne toon dat die naam van die dorp oor eeue heen ontwikkel het, met gedokumenteerde vorme soos ''Campus Guidonis'' (1161), ''Champ-Guidonis'', ''Cham-Guion'' (1252), ''Changuon'' (laat 1200’s), ''Champguion'' (1395), en ''Changuyon'' (1804),&lt;ref&gt;Longon, Auguste (1891). ''[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k39298v/f144.image Dictionnaire topographique de la Marne]'' (in Frans). Parys, Frankryk: Impr. nationale (Paris). p. 50.&lt;/ref&gt; wat ’n taalkundige ontwikkeling weerspieël wat moontlik ook die familienaam beïnvloed het.

Die vroegste bekende vermeldings van die van self dateer uit [[1416]], toe ’n Professor François Changuion as ’n dosent in anatomie aan die Universiteit van Parys aangeteken is. Daar is ook verwysings na lede van die Changuion-familie wat in die vroeë 1500’s in [[Toulouse]] gewoon het.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 3. &lt;nowiki&gt;ISBN 978-0-620-60738-4&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;[https://www.changuion.family/home Changuion]&quot;. www.changuion.family. Geraadpleeg 2025-06-15.&lt;/ref&gt; Al is hierdie individue nie direk verbind aan die gedokumenteerde geslagslyn nie, getuig dit van die familienaam se langdurige teenwoordigheid in Frankryk.

Een van die eerste histories naspeurbare lede van die familie verskyn in [[1562]], tydens die bloedbad van Wassy, ’n dorp in die ou Franse provinsie Champagne. Pierre Changuion word genoem as een van die [[Protestantisme|Protestantse]] ([[Hugenoot|Hugenote]]) kerkgangers wat deur [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] magte aangeval is.&lt;ref&gt;Haag, Eugene et Emile (1881). ''La France Protestante'', 3. Paris. pp. 1065-1075.&lt;/ref&gt; 

In die dekades ná hierdie gebeurtenis het sommige van Pierre se familielede na Vitry-le-François verhuis.&lt;ref&gt;Di Paola, Maria Teresa (2018). &quot;François Changuion, 'à la tête de Juvenal' in the Strand&quot;. ''Huguenot Society Journal'', '''31''': 34-48.&lt;/ref&gt; As lede van die [[bourgeoisie]] het baie van hulle Frankryk verlaat rondom die herroeping van die [[Edik van Nantes]] in [[1685]] weens die daaropvolgende godsdiensvervolgings, en hulle in omliggende Protestantse lande gevestig&lt;ref&gt;Haag, Eugene et Emile (1881). ''La France Protestante'', 3. Paris. pp. 1065-1075.&lt;/ref&gt; Vandag woon sommige lede van die Changuion-familie steeds in die streek van Frankryk waaruit die familie oorspronklik afkomstig is.

=== Migrasie en vestiging in Nederland ===
Een van die Nederlandse takke van die familie het voortgevloei uit 'n seun van Pierre Changuion na wie hierbo verwys is by die bloedbad van Wassy.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Hierdie tak het hulle direk in Leiden in Nederland gevestig nadat hulle Wassy in 1686 verlaat het. Daar het hulle in die tekstielbedryf betrokke geraak. Hierdie tak van die familie sou uiteindelik advokaat, skrywer en administrateur Pierre-Jean Changuion (1763-1820) voortbring, wie in 1804 as goewerneur van die [[Curaçao|Kolonie van Curacao en Onderhorighede]] aangestel is.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 25-27, 31, 36.&lt;/ref&gt; In die negentiende eeu het hierdie tak in die manlike lyn uitgesterf.

'n Ander Nederlandse tak van die Changuion familie, waaruit die Suid-Afrikaanse tak ook dan kom, het voortgevloei uit 'n seun van bogenoemde Pierre Changuion, ook genoem Pierre wat in 1634 in Wassy begrawe is. 'n Kleinseun van laasgenoemde Pierre, genaamd Daniel Changuion, is in 1630 in Wassy gebore en het hom in Vitry-le-Francois gevestig waar hy 'n handelaar was. Na die herroeping van die Edik van Nantes het Daniel Changuion hom saam met sy seun, Jean wat omstreeks [[1660]] in Vitry gebore is, in Halle (Saale) in Duitsland gevestig.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Bönhoff, J.G.R.H. (1914). ''Verzameling van aantekeningen betreffende geslachten, waaruit voorouders van Cathinca Ida Cornélie Bönhoff zijn voortgekomen''. Vol. II, &quot;Aantekeningen betreffende het geslacht Changuion&quot;. Tiel, Nederland. &lt;/ref&gt; Een van Jean Changuion se seuns, François (1694-1777) is in [[Frankfurt (Oder)]] in 1694 gedoop en het omstreeks 1717 na [[Amsterdam]] verhuis waar hy 'n poorter ('n burger wat oor stadsregte beskik het) en boekverkoper was. In 1724 het hy 'n drukkery, wat baie suksesvol sou word, in Amsterdam opgerig.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 39-41.&lt;/ref&gt;  

=== Verheffing tot adelstand en kontroversie ===
Een van Francois se kleinseuns, François Daniël (1766-1850), is op 16 September 1815 tot die [[Nederlandse adel]] verhef weens sy rol as sekretaris van die voorlopige regering van Nederland (die [[Driemanskap van 1813|Driemanskap onder Van Hogendorp]]) in 1813.&lt;ref&gt;Molhuysen, P.C. en P.J. Blok (reds.) (1918), ''[https://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=4&amp;page=212&amp;accessor=accessor_index Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek]''. Deel 4. Leiden, Nederland: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij. pp. 411-412.&lt;/ref&gt; Danksy sy rol as sekretaris geld hy as een van die grondvester van die Koningryk van Nederland.&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2021). De familie Changuion. Ten onrechte betwist adeldom. ''Nederlandse Adelsvereniging Nieuwsbrief,'' '''Zomer''': 11.&lt;/ref&gt; Deur sy verheffing tot die adel is F.D. Changuion en sy nakomelinge gemagtig om die predikaat van jonkheer en jonkvrouw te gebruik. (As 'n lid van die adel is hy ook die reg gegee om 'n kroon in die helmteken van sy familiewapen&lt;ref&gt;Schimmelpenninck van der Oije, Coen, Egbert Wolleswinkel, Jos van den Borne en Conrad Gietman (2014). ''Wapenregister van de Nederlandse Adel. Hoge Raad van Adel''. Zwolle, Nederland: WBOOKS. pp. 220-221.&lt;/ref&gt; te gebruik.) 

In 1823 is F.D. Changuion in absentia deur 'n hof skuldig bevind aan bedrog. Twee jaar later, in 1825, is daar in Nederland vir die eerstemaal 'n lys saamgestel van die persone wat tot die adel behoort. Slegs F.D. Changuion se kinders wat voor 27 Februarie 1823 (die datum van sy vonnis) gebore is, en nie hyself nie, is op hierdie lys genoem.&lt;ref&gt;[https://books.google.nl/books?id=6oVRAAAAcAAJ&amp;hl=nl&amp;pg=PA27#v=onepage&amp;q&amp;f=false Wetten en besluiten betrekkelijk den adel en het Koningrijk der Nederlanden] (1839), p. 27.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2021). De familie Changuion. Ten onrechte betwist adeldom. ''Nederlandse Adelsvereniging Nieuwsbrief,'' '''Zomer''': 11-12.&lt;/ref&gt; Hierdie kinders het deel van die adel gebly, en kon dus hul adeldom laat toekom aan hul afstammelinge.&lt;ref&gt;''N''''ederland's Adelsboek'', 100. Hilversum, Nederland: Uitgeverij Verloren. 2024. pp. 28-29.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Briët, C.P. (2019). &quot;Jhr. mr. François Daniël Changuion (1766-1850), de man van 1813, opnieuw beschouwd&quot;. ''De Nederlandsche Leeuw'', '''CXXXVI''': 40-77.&lt;/ref&gt; Dit is ook die standpunt van die [[:nl:Hoge_Raad_van_Adel|Hoge Raad van Adel]] in Nederland.&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2024). &quot;François Daniël Changuion&quot;. ''De Nederlandsche Leeuw'', '''CXLI''': 1-2.&lt;/ref&gt;

Briët voer in 2019 aan dat daar nooit 'n besluit geneem is wat impliseer dat Changuion onthef is van sy status as adellike nie. Bowendien berus skrapping uit die adel nie op enige regsreëls of ander regsgronde nie, aldus Briët.&lt;ref&gt;Briët, C.P. (2019). &quot;Jhr. mr. François Daniël Changuion (1766-1850), de man van 1813, opnieuw beschouwd&quot;. ''De Nederlandsche Leeuw'', '''CXXXVI''': 40-77.&lt;/ref&gt; Briët se mening word nie deur almal gedeel nie. In die algemeen beskou, word F.D. Changuion na 1825 nie meer as lid van die Nederlandse adel gesien nie.&lt;ref&gt;Töpfer, John. &quot;[https://www.adelinnederland.nl/de-adelskwestie-changuion/ De adelskwestie Changuion]&quot;. ''Adel in Nederland''. Stichting Adel in Nederland. Geraadpleeg 29 August 2022.&lt;/ref&gt;

=== Uitbreiding na Suid-Afrika ===
Een van François Daniël se seuns, [[Antoine Changuion]] (1803-1881), het in 1831 na [[Suid-Afrika]] verhuis om 'n professoraat op te neem aan die Zuid-Afrikaansch Athenaeum&lt;ref&gt;Molhuysen, P.C. en P.J. Blok (reds.) (1918), ''[https://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=4&amp;page=211&amp;accessor=accessor_index Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek]''. Deel 4. Leiden, Nederland: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij. pp. 408-410.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 73–75.&lt;/ref&gt; (gestig in 1829, later bekend as die [[Suid-Afrikaanse Kollege]] en tans as die [[Universiteit van Kaapstad]]).

Uit Antoine het twee noemenswaardige takke van die familie in Suid-Afrika ontstaan: een deur sy seun Louis Annes Changuion (1840–1910), van wie alle Suid-Afrikaanse Changuions vandag afstam en wat die adellike lyn voortgesit het; en ’n ander deur sy seun Abraham Arnoldus Faure Changuion (1835–1877), die voorvader van die Chanquin-familie.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

Abraham het ’n verbintenis met ’n vrou met die naam Maggie aangegaan, wat van Maleis-Portugese afkoms was. Alhoewel die presiese aard van hul verhouding onseker is, het dit plaasgevind in ’n tyd toe interrasverbintenisse in die [[Kaapkolonie|Kaap]], hoewel nie onwettig nie, dikwels ontmoedig is binne die koloniale en adellike Europese samelewing. Dit word geglo dat hul nageslag later die van Chanquin aangeneem het, moontlik as gevolg van sosiale druk of as ’n daad van selfdefiniëring.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 173-177. &lt;nowiki&gt;ISBN 978-0-620-60738-4&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;

== Wapen ==
Die familiewapen word beskryf as, in blou, 'n moorkop van natuurlike kleur, vergesel bo van twee goue vlammende sterre en onder van 'n silwer sekelmaan. Vir die adellike tak, 'n halfaansiende helm met 'n kroon van drie blare en twee pêrels. Dekklede: blou gevoer met goud. Helmteken: 'n ster van die skild. Voorvaderlike wapenspreuk: ''Zèlé pour la Foi et le Roi'' (&quot;Ywer vir geloof en die koning&quot;) in swart letters op 'n wit lint.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

Volgens een eeue-oue familie-oorlewering is die vlugtende Changuions tydens die godsdienstige vervolging deur [[Moslem|Moslems]] verskuil. 'n Ander bron vermeld dat die moorkop moontlik spruit uit die tyd van die [[Kruistog|Kruistogte]]. Hoe dit ook al sy, as ’n uitdrukking van dankbaarheid, is 'n moorkop - 'n heraldiese simbool histories geassosieer met Moslems - in die familiewapen aangebring. &lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 61.&lt;/ref&gt;

== Enkele afstammelinge ==
* François Changuion (1694-1777), poorter, boekverkoper en uitgewer te Amsterdam.&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 25.&lt;/ref&gt;
** François Changuion (1727-na 1776), raadslid van die hof van geregtigheid te Essequibo (toe 'n deel van 'n Nederlandse kolonie en nou die Koöperatiewe Republiek Guyana) asook president van die weeskamer, kommandeur van Essequibo, kleinburger van [[Deventer]].&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. 1911. Den Haag. pp. 25-26.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 41.&lt;/ref&gt;
*** Jonkheer dr. [[François Daniël Changuion]] (1766-1850), lid van [[Leiden]] se [[:en:Vroedschap|vroedskap]] (stadsraad) asook munisipale amptenaar, sekretaris van die voorlopige regering (die [[Driemanskap van 1813|Driemanskap onder Van Hogendorp]]) in 1813, kommissaris-generaal van Britse troepe, Nederland se eerste gesant na die Verenigde State van Amerika, verhef tot die Nederlandse adel in 1815, nie vermeld in die lys van adellikes uit 1825 nie.&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. pp. 25-26.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;''Nederland's Adelsboek'', 81. Den Haag. 1990–1991. pp. 95–98.&lt;/ref&gt;
**** Jonkvrouw Louise Anne Changuion (1802-1872).&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 26.&lt;/ref&gt; Na die dood van beide haar ouers het sy haar by haar broer A.N.E. Changuion in Kaapstad aangesluit. Sy het saam met hom, sy vrou en twee dogters na Europa teruggekeer in 1865.
**** Prof. jonkheer dr. Antoine Nicolas Ernest Changuion (1803-1881), hoogleraar te [[Kaapstad]], baie produktiewe skrywer op teologiese en literêre gebied; hy het nege kinders gehad en hieruit stam 'n uitgebreide nageslag wat tot die Nederlandse adel behoort.&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. 1911. pp. 26-27&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2021). De familie Changuion. Ten onrechte betwist adeldom. ''Nederlandse Adelsvereniging Nieuwsbrief,'' '''Zomer''': 12-13.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Töpfer, John. &quot;[https://www.adelinnederland.nl/de-adelskwestie-changuion/ De adelskwestie Changuion]&quot;. ''Adel in Nederland''. Stichting Adel in Nederland. Geraadpleeg 29 August 2022.&lt;/ref&gt; Al die Changuions wat vandag vanuit Suid-Afrika afkomstig is, stam af van sy seun Louis Annes Changuion (1840-1910). 'n Tak van A.N.E. Changuion se nakomelinge, naamlik die nageslag van sy seun Abraham Arnoldus Faure Changuion (1835-1877), het hulle familienaam na Chanquin verander.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 123, 176-177, 253.&lt;/ref&gt;
***** Jonkheer Francois Daniel Changuion (1833-1877), vertaler en skoolhoof.
***** Jonkheer Abraham Arnoldus Faure Changuion (1835-1877),&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 26.&lt;/ref&gt; voorvader van die Chanquins van Suid-Afrika.
***** Jonkvrouw Susanna Magdalena Changuion (1836-1873), eggenote van dr. Jan Willem Gerbrand van Oordt (1826-1904) en moeder van [[J.F. van Oordt|Johan Frederik van Oordt]] (D'Arbez).
***** Jonkheer Louis Annes Changuion (1840-1910),&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 27.&lt;/ref&gt; landmeter te Robertson en die voorvader van die Changuions van Suid-Afrika.
****** Jonkheer Antoine Nicolas Ernest Changuion (1865-1945), boukundige en kontrakteursmaatskappy-eienaar.
****** Jonkvrouw Anne Eliza Changuion (1869-1971), was 'n offisier van die [[Heilsleër]] wat by die Heilsleër se werk in Suid-Afrika aangesluit het en later bevorder is tot Kaptein Anne Changuion voordat sy in 1897 getrou het. Saam met haar man, John Cunningham (1870-1950), kommissaris en territoriale bevelvoerder van die Heilsleër in [[Suid-Afrika]] en [[Nieu-Seeland]], en plaasvervangende leier in [[Nederland]],&lt;ref&gt;(en) &quot;[https://www.nytimes.com/1950/02/16/archives/john-cunningham.html John Cunningham]&quot;, ''The New York Times'', 16 Februarie 1950, p. 23.&lt;/ref&gt; het sy diens gelewer in Suid-Afrika, Nieu-Seeland, Nederland, Java en die Wes-Indiese Eilande. Sy het ’n ondersteunende rol gespeel in internasionale sending- en humanitêre werk, insluitend die stigting van melaatsheidskolonies en bedieninge vir kinders, en het ’n leeftyd van 102 jaar bereik.
****** Jonkheer Francois Daniel Changuion (1874-1955), onderwyser.
****** Jonkheer Louis John Stanley Changuion (1875-1960), kontrakteursmaatskappy-eienaar en boer.
******* Jonkvrouw Marie-Louise Changuion (1905), moeder van Suid-Afrikaans-Namibiese beeldende kunstenaar Hilda Edith Wasserfall (1930).
******* Jonkheer Louis Annis Changuion (1910-1964), kontrakteursmaatskappy-eienaar en boer.
******** Jonkvrouw Susanna Loraine Changuion (1938-2003), takbestuurder.
******** Jonkvrouw Hilda Edith Changuion (1940-1973), sakevrou.
******** Jonkvrouw Mirra Louise Changuion (1942-), verpleegkundige en hospitaalmatrone, wat later as ’n senior bestuurder in die Transvaalse Provinsiale Gesondheidsdepartement gedien het, waar sy bygedra het tot die bestuur en ontwikkeling van openbare gesondheidsdienste in Suid-Afrika.
******** Kolonel jonkheer Louis John Stanley Changuion (1944-2024) boer en sakeman, het van 1980 tot 1985 as bevelvoerder van die Pongola Kommando (’n militêre reserviste-eenheid) gedien. Hy het sy militêre loopbaan voortgesit as ’n luitenant-kolonel in die [[Suid-Afrikaanse Nasionale Weermag]] van 1985 tot 2002, en daarna die rang van kolonel in die [[Suid-Afrikaanse Polisiediens]] beklee.
******** Jonkvrouw Alinda Magdalena Changuion (1946-), sakevrou en versekeringsmakelaar.
******** Jonkheer Thomas Ferreira Changuion (1948-2016), boer en sakeman wat as voorsitter van die dorpsraad van [[Pongola]] en die plaaslike gesondheidskomitee gedien het, en so bygedra het tot munisipale bestuur en openbare gesondheidstoesig.
******* Jonkheer Frederick Johannes Abram Changuion (1913-1976), boer, motorwerktuigkundige.
******** Jonkheer dr. Louis John Stanley Changuion (1940-), professor in geskiedenis aan die [[Universiteit van die Noorde]] en gepubliseerde outeur, bekend vir sy akademiese werk oor Suid-Afrikaanse geskiedenis en vir die skryf van ''Die familie Changuion van Suid-Afrika'', ’n omvattende familiegeskiedenis.
******* Jonkheer Antoine Nicolaas Ernest Changuion (1914-1979), makelaar in landboueiendom.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 319-324.&lt;/ref&gt;
****** Jonkheer Abraham Arnoldus Faure Changuion (1878-1970), vernikkelaar.
******* Jonkheer Laurent Changuion (1914-1984), stigterslid van die Krugersdorp Pentecostal Holiness Church.
******** Jonkheer René Changuion, evangelis en stigter van Christian Motorcyclists Association (CMA) van Suid-Afrika.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 341-343.&lt;/ref&gt; Hy is ook die uitvoerende hoof en stigter van God’s Workshop Projects, ’n geloofsgebaseerde organisasie wat betrokke is by gemeenskapsontwikkeling en dienslewering.&lt;ref&gt;&quot;[https://www.godsworkshopprojects.co.za/ Gods Workshop Projects - Gods]&quot;. Gods Workshop Projects. Geraadpleeg 2025-06-15.&lt;/ref&gt;
***** Jonkheer Laurent Ernest Changuion (1842-1917), onderwyser.
***** Jonkheer Jean Pierre Edouard Faure Changuion (1844-1910), sekretaris van die Uitvoerende Raad van die [[Oranje-Vrystaat|Oranje Vrijstaat]], lid van die [[Volksraad van die Zuid-Afrikaansche Republiek|Volksraad]] van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]], [[vrederegter]] te [[Piet Retief, Mpumalanga|Piet Retief]] en boer.
***** Jonkvrouw Henrietta Wilhelmina Changuion (1847-1918), eggenote van Gustav Franz Ludwig Benno Schwabe (1841-1907) van [[Basel]], Switserland.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;''Nederland's Adelsboek'', 100. Hilversum, Nederland: Uitgeverij Verloren. 2024. pp. 30-35.&lt;/ref&gt;
* Dr. Pierre Changuion (1700-1758),&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 25.&lt;/ref&gt; raadsheer van Brabant en van Overmaas, in 1741 benoem tot hoofregter van die feudale hof van Brabant.
** Dr. Paul Changuion (1733-1804),&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 36.&lt;/ref&gt; raadsheer en later stadsklerk van Vlissingen, in 1774 aangewys as stadsklerk van Middelburg.
*** Dr. Pierre-Jean Changuion (1763-1820), sekretaris van die hof van Holland tot 1795, daarna lid van geregshof van Den Bosch en van Breda, van 1804 tot 1807 goewerneur van die [[Curaçao|Kolonie van Curacao en Onderhorighede]] wat in daardie jaar deur Brittanje oorgeneem word, terug in Nederland ter dood veroordeel weens die verlies van Curacao maar sy vonnis word versag. In 1814 in sy eer herstel deur Willem I en benoem tot griffier by die regsbank van Goes, en in 1816 aangewys as raad-fiskaal in die hof van politie (Politieke Raad) te Suriname en word in 1817 sekretaris van hierdie hof.&lt;ref&gt;Molhuysen, P.C. en P.J. Blok (reds.) (1918), [https://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=4&amp;page=212&amp;accessor=accessor_index ''Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek'']. Deel 4. Leiden, Nederland: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij. p. 412.&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Geskiedenis van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Nederlandse adel]]
[[Kategorie:Franse vanne]]</text>
      <sha1>fiz9fyensxl9wedfczq3esf0u69nr58</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812958</id>
      <parentid>2812957</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T03:48:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Historio19</username>
        <id>152167</id>
      </contributor>
      <origin>2812958</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22597" sha1="9c4fj7coyruqxmepfa2zze0u9i33xai" xml:space="preserve">[[Lêer:Changuion Coat of Arms.jpg|duimnael|Die familiewapen van François Daniël Changuion (1766-1850) en sy nageslag.]]
'''Die Changuion-familie''' is ’n familie van Franse oorsprong met takke in [[Frankryk]], [[Nederland]] en [[Suid-Afrika]]. Met wortels wat teruggespoor kan word tot minstens die 16de eeu—en vroeëre vermeldings wat teruggaan tot die 15de eeu—is die familie bekend vir sy bydraes tot uitgewerswese, diplomatie, onderwys, regering, godsdiens en die kunste. Oorspronklik [[Hugenoot|Hugenote]] uit die Champagne-streek in Frankryk, het lede van die familie in die 17de eeu vir godsdiensvervolging gevlug en hulle in Protestantse gebiede soos Nederland en Duitsland gevestig. ’n Prominente lid, [[François Daniël Changuion]], is in 1815 in Nederland tot die [[Nederlandse adel|adelstand]] verhef weens sy rol in die stigting van die [[Koninkryk van die Nederlande]]. Vandag woon afstammelinge van die familie regoor Europa, Suider-Afrika, die Verenigde State, die Verenigde Koninkryk, Australië, Nieu-Seeland en elders.

== Geskiedenis ==

=== Oorsprong in Frankryk ===
Die familienaam &quot;Changuion&quot; (uitspraak: ​[&lt;nowiki/&gt;[[:en:Help:IPA/French|ʃɑ̃ɡɥijɔ̃]]]) kan moontlik sy oorsprong hê in die  [[Franse kommunes|kommune]] [[Champguyon]], 'n dorpie in die Brie-streek van Champagne, Frankryk.&lt;ref&gt;Di Paola, Maria Teresa (2018). &quot;François Changuion, 'à la tête de Juvenal' in the Strand&quot;. ''Huguenot Society Journal'', '''31''': 34-48.&lt;/ref&gt; Historiese bronne toon dat die naam van die dorp oor eeue heen ontwikkel het, met gedokumenteerde vorme soos ''Campus Guidonis'' (1161), ''Champ-Guidonis'', ''Cham-Guion'' (1252), ''Changuon'' (laat 1200’s), ''Champguion'' (1395), en ''Changuyon'' (1804),&lt;ref&gt;Longon, Auguste (1891). ''[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k39298v/f144.image Dictionnaire topographique de la Marne]'' (in Frans). Parys, Frankryk: Impr. nationale (Paris). p. 50.&lt;/ref&gt; wat ’n taalkundige ontwikkeling weerspieël wat moontlik ook die familienaam beïnvloed het.

Die vroegste bekende vermeldings van die van self dateer uit [[1416]], toe ’n Professor François Changuion as ’n dosent in anatomie aan die Universiteit van Parys aangeteken is. Daar is ook verwysings na lede van die Changuion-familie wat in die vroeë 1500’s in [[Toulouse]] gewoon het.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 3. &lt;nowiki&gt;ISBN 978-0-620-60738-4&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;[https://www.changuion.family/home Changuion]&quot;. www.changuion.family. Geraadpleeg 2025-06-15.&lt;/ref&gt; Al is hierdie individue nie direk verbind aan die gedokumenteerde geslagslyn nie, getuig dit van die familienaam se langdurige teenwoordigheid in Frankryk.

Een van die eerste histories naspeurbare lede van die familie verskyn in [[1562]], tydens die bloedbad van Wassy, ’n dorp in die ou Franse provinsie Champagne. Pierre Changuion word genoem as een van die [[Protestantisme|Protestantse]] ([[Hugenoot|Hugenote]]) kerkgangers wat deur [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] magte aangeval is.&lt;ref&gt;Haag, Eugene et Emile (1881). ''La France Protestante'', 3. Paris. pp. 1065-1075.&lt;/ref&gt; 

In die dekades ná hierdie gebeurtenis het sommige van Pierre se familielede na Vitry-le-François verhuis.&lt;ref&gt;Di Paola, Maria Teresa (2018). &quot;François Changuion, 'à la tête de Juvenal' in the Strand&quot;. ''Huguenot Society Journal'', '''31''': 34-48.&lt;/ref&gt; As lede van die [[bourgeoisie]] het baie van hulle Frankryk verlaat rondom die herroeping van die [[Edik van Nantes]] in [[1685]] weens die daaropvolgende godsdiensvervolgings, en hulle in omliggende Protestantse lande gevestig&lt;ref&gt;Haag, Eugene et Emile (1881). ''La France Protestante'', 3. Paris. pp. 1065-1075.&lt;/ref&gt; Vandag woon sommige lede van die Changuion-familie steeds in die streek van Frankryk waaruit die familie oorspronklik afkomstig is.

=== Migrasie en vestiging in Nederland ===
Een van die Nederlandse takke van die familie het voortgevloei uit 'n seun van Pierre Changuion na wie hierbo verwys is by die bloedbad van Wassy.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Hierdie tak het hulle direk in Leiden in Nederland gevestig nadat hulle Wassy in 1686 verlaat het. Daar het hulle in die tekstielbedryf betrokke geraak. Hierdie tak van die familie sou uiteindelik advokaat, skrywer en administrateur Pierre-Jean Changuion (1763-1820) voortbring, wie in 1804 as goewerneur van die [[Curaçao|Kolonie van Curacao en Onderhorighede]] aangestel is.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 25-27, 31, 36.&lt;/ref&gt; In die negentiende eeu het hierdie tak in die manlike lyn uitgesterf.

'n Ander Nederlandse tak van die Changuion familie, waaruit die Suid-Afrikaanse tak ook dan kom, het voortgevloei uit 'n seun van bogenoemde Pierre Changuion, ook genoem Pierre wat in 1634 in Wassy begrawe is. 'n Kleinseun van laasgenoemde Pierre, genaamd Daniel Changuion, is in 1630 in Wassy gebore en het hom in Vitry-le-Francois gevestig waar hy 'n handelaar was. Na die herroeping van die Edik van Nantes het Daniel Changuion hom saam met sy seun, Jean wat omstreeks [[1660]] in Vitry gebore is, in Halle (Saale) in Duitsland gevestig.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Bönhoff, J.G.R.H. (1914). ''Verzameling van aantekeningen betreffende geslachten, waaruit voorouders van Cathinca Ida Cornélie Bönhoff zijn voortgekomen''. Vol. II, &quot;Aantekeningen betreffende het geslacht Changuion&quot;. Tiel, Nederland. &lt;/ref&gt; Een van Jean Changuion se seuns, François (1694-1777) is in [[Frankfurt (Oder)]] in 1694 gedoop en het omstreeks 1717 na [[Amsterdam]] verhuis waar hy 'n poorter ('n burger wat oor stadsregte beskik het) en boekverkoper was. In 1724 het hy 'n drukkery, wat baie suksesvol sou word, in Amsterdam opgerig.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 39-41.&lt;/ref&gt;  

=== Verheffing tot adelstand en kontroversie ===
Een van Francois se kleinseuns, François Daniël (1766-1850), is op 16 September 1815 tot die [[Nederlandse adel]] verhef weens sy rol as sekretaris van die voorlopige regering van Nederland (die [[Driemanskap van 1813|Driemanskap onder Van Hogendorp]]) in 1813.&lt;ref&gt;Molhuysen, P.C. en P.J. Blok (reds.) (1918), ''[https://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=4&amp;page=212&amp;accessor=accessor_index Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek]''. Deel 4. Leiden, Nederland: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij. pp. 411-412.&lt;/ref&gt; Danksy sy rol as sekretaris geld hy as een van die grondvester van die Koningryk van Nederland.&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2021). De familie Changuion. Ten onrechte betwist adeldom. ''Nederlandse Adelsvereniging Nieuwsbrief,'' '''Zomer''': 11.&lt;/ref&gt; Deur sy verheffing tot die adel is F.D. Changuion en sy nakomelinge gemagtig om die predikaat van jonkheer en jonkvrouw te gebruik. (As 'n lid van die adel is hy ook die reg gegee om 'n kroon in die helmteken van sy familiewapen&lt;ref&gt;Schimmelpenninck van der Oije, Coen, Egbert Wolleswinkel, Jos van den Borne en Conrad Gietman (2014). ''Wapenregister van de Nederlandse Adel. Hoge Raad van Adel''. Zwolle, Nederland: WBOOKS. pp. 220-221.&lt;/ref&gt; te gebruik.) 

In 1823 is F.D. Changuion in absentia deur 'n hof skuldig bevind aan bedrog. Twee jaar later, in 1825, is daar in Nederland vir die eerstemaal 'n lys saamgestel van die persone wat tot die adel behoort. Slegs F.D. Changuion se kinders wat voor 27 Februarie 1823 (die datum van sy vonnis) gebore is, en nie hyself nie, is op hierdie lys genoem.&lt;ref&gt;[https://books.google.nl/books?id=6oVRAAAAcAAJ&amp;hl=nl&amp;pg=PA27#v=onepage&amp;q&amp;f=false Wetten en besluiten betrekkelijk den adel en het Koningrijk der Nederlanden] (1839), p. 27.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2021). De familie Changuion. Ten onrechte betwist adeldom. ''Nederlandse Adelsvereniging Nieuwsbrief,'' '''Zomer''': 11-12.&lt;/ref&gt; Hierdie kinders het deel van die adel gebly, en kon dus hul adeldom laat toekom aan hul afstammelinge.&lt;ref&gt;''N''''ederland's Adelsboek'', 100. Hilversum, Nederland: Uitgeverij Verloren. 2024. pp. 28-29.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Briët, C.P. (2019). &quot;Jhr. mr. François Daniël Changuion (1766-1850), de man van 1813, opnieuw beschouwd&quot;. ''De Nederlandsche Leeuw'', '''CXXXVI''': 40-77.&lt;/ref&gt; Dit is ook die standpunt van die [[:nl:Hoge_Raad_van_Adel|Hoge Raad van Adel]] in Nederland.&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2024). &quot;François Daniël Changuion&quot;. ''De Nederlandsche Leeuw'', '''CXLI''': 1-2.&lt;/ref&gt;

Briët voer in 2019 aan dat daar nooit 'n besluit geneem is wat impliseer dat Changuion onthef is van sy status as adellike nie. Bowendien berus skrapping uit die adel nie op enige regsreëls of ander regsgronde nie, aldus Briët.&lt;ref&gt;Briët, C.P. (2019). &quot;Jhr. mr. François Daniël Changuion (1766-1850), de man van 1813, opnieuw beschouwd&quot;. ''De Nederlandsche Leeuw'', '''CXXXVI''': 40-77.&lt;/ref&gt; Briët se mening word nie deur almal gedeel nie. In die algemeen beskou, word F.D. Changuion na 1825 nie meer as lid van die Nederlandse adel gesien nie.&lt;ref&gt;Töpfer, John. &quot;[https://www.adelinnederland.nl/de-adelskwestie-changuion/ De adelskwestie Changuion]&quot;. ''Adel in Nederland''. Stichting Adel in Nederland. Geraadpleeg 29 August 2022.&lt;/ref&gt;

=== Uitbreiding na Suid-Afrika ===
Een van François Daniël se seuns, [[Antoine Changuion]] (1803-1881), het in 1831 na [[Suid-Afrika]] verhuis om 'n professoraat op te neem aan die Zuid-Afrikaansch Athenaeum&lt;ref&gt;Molhuysen, P.C. en P.J. Blok (reds.) (1918), ''[https://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=4&amp;page=211&amp;accessor=accessor_index Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek]''. Deel 4. Leiden, Nederland: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij. pp. 408-410.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 73–75.&lt;/ref&gt; (gestig in 1829, later bekend as die [[Suid-Afrikaanse Kollege]] en tans as die [[Universiteit van Kaapstad]]).

Uit Antoine het twee noemenswaardige takke van die familie in Suid-Afrika ontstaan: een deur sy seun Louis Annes Changuion (1840–1910), van wie alle Suid-Afrikaanse Changuions vandag afstam en wat die adellike lyn voortgesit het; en ’n ander deur sy seun Abraham Arnoldus Faure Changuion (1835–1877), die voorvader van die Chanquin-familie.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

Abraham het ’n verbintenis met ’n vrou met die naam Maggie aangegaan, wat van Maleis-Portugese afkoms was. Alhoewel die presiese aard van hul verhouding onseker is, het dit plaasgevind in ’n tyd toe interrasverbintenisse in die [[Kaapkolonie|Kaap]], hoewel nie onwettig nie, dikwels ontmoedig is binne die koloniale en adellike Europese samelewing. Dit word geglo dat hul nageslag later die van Chanquin aangeneem het, moontlik as gevolg van sosiale druk of as ’n daad van selfdefiniëring.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 173-177. &lt;nowiki&gt;ISBN 978-0-620-60738-4&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;

== Wapen ==
Die familiewapen word beskryf as, in blou, 'n moorkop van natuurlike kleur, vergesel bo van twee goue vlammende sterre en onder van 'n silwer sekelmaan. Vir die adellike tak, 'n halfaansiende helm met 'n kroon van drie blare en twee pêrels. Dekklede: blou gevoer met goud. Helmteken: 'n ster van die skild. Voorvaderlike wapenspreuk: ''Zèlé pour la Foi et le Roi'' (&quot;Ywer vir geloof en die koning&quot;) in swart letters op 'n wit lint.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

Volgens een eeue-oue familie-oorlewering is die vlugtende Changuions tydens die godsdienstige vervolging deur [[Moslem|Moslems]] verskuil. 'n Ander bron vermeld dat die moorkop moontlik spruit uit die tyd van die [[Kruistog|Kruistogte]]. Hoe dit ook al sy, as ’n uitdrukking van dankbaarheid, is 'n moorkop - 'n heraldiese simbool histories geassosieer met Moslems - in die familiewapen aangebring. &lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 61.&lt;/ref&gt;

== Enkele afstammelinge ==
* François Changuion (1694-1777), poorter, boekverkoper en uitgewer te Amsterdam.&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 25.&lt;/ref&gt;
** François Changuion (1727-na 1776), raadslid van die hof van geregtigheid te Essequibo (toe 'n deel van 'n Nederlandse kolonie en nou die Koöperatiewe Republiek Guyana) asook president van die weeskamer, kommandeur van Essequibo, kleinburger van [[Deventer]].&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. 1911. Den Haag. pp. 25-26.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 41.&lt;/ref&gt;
*** Jonkheer dr. [[François Daniël Changuion]] (1766-1850), lid van [[Leiden]] se [[:en:Vroedschap|vroedskap]] (stadsraad) asook munisipale amptenaar, sekretaris van die voorlopige regering (die [[Driemanskap van 1813|Driemanskap onder Van Hogendorp]]) in 1813, kommissaris-generaal van Britse troepe, Nederland se eerste gesant na die Verenigde State van Amerika, verhef tot die Nederlandse adel in 1815, nie vermeld in die lys van adellikes uit 1825 nie.&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. pp. 25-26.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;''Nederland's Adelsboek'', 81. Den Haag. 1990–1991. pp. 95–98.&lt;/ref&gt;
**** Jonkvrouw Louise Anne Changuion (1802-1872).&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 26.&lt;/ref&gt; Na die dood van beide haar ouers het sy haar by haar broer A.N.E. Changuion in Kaapstad aangesluit. Sy het saam met hom, sy vrou en twee dogters na Europa teruggekeer in 1865.
**** Prof. jonkheer dr. Antoine Nicolas Ernest Changuion (1803-1881), hoogleraar te [[Kaapstad]], baie produktiewe skrywer op teologiese en literêre gebied; hy het nege kinders gehad en hieruit stam 'n uitgebreide nageslag wat tot die Nederlandse adel behoort.&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. 1911. pp. 26-27&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2021). De familie Changuion. Ten onrechte betwist adeldom. ''Nederlandse Adelsvereniging Nieuwsbrief,'' '''Zomer''': 12-13.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Töpfer, John. &quot;[https://www.adelinnederland.nl/de-adelskwestie-changuion/ De adelskwestie Changuion]&quot;. ''Adel in Nederland''. Stichting Adel in Nederland. Geraadpleeg 29 August 2022.&lt;/ref&gt; Al die Changuions wat vandag vanuit Suid-Afrika afkomstig is, stam af van sy seun Louis Annes Changuion (1840-1910). 'n Tak van A.N.E. Changuion se nakomelinge, naamlik die nageslag van sy seun Abraham Arnoldus Faure Changuion (1835-1877), het hulle familienaam na Chanquin verander.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 123, 176-177, 253.&lt;/ref&gt;
***** Jonkheer Francois Daniel Changuion (1833-1877), vertaler en skoolhoof.
***** Jonkheer Abraham Arnoldus Faure Changuion (1835-1877),&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 26.&lt;/ref&gt; voorvader van die Chanquins van Suid-Afrika.
***** Jonkvrouw Susanna Magdalena Changuion (1836-1873), eggenote van dr. Jan Willem Gerbrand van Oordt (1826-1904) en moeder van [[J.F. van Oordt|Johan Frederik van Oordt]] (D'Arbez).
***** Jonkheer Louis Annes Changuion (1840-1910),&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 27.&lt;/ref&gt; landmeter te Robertson en die voorvader van die Changuions van Suid-Afrika.
****** Jonkheer Antoine Nicolas Ernest Changuion (1865-1945), boukundige en kontrakteursmaatskappy-eienaar.
****** Jonkvrouw Anne Eliza Changuion (1869-1971), was 'n offisier van die [[Heilsleër]] wat by die Heilsleër se werk in Suid-Afrika aangesluit het en later bevorder is tot Kaptein Anne Changuion voordat sy in 1897 getrou het. Saam met haar man, John Cunningham (1870-1950), kommissaris en territoriale bevelvoerder van die Heilsleër in [[Suid-Afrika]] en [[Nieu-Seeland]], en plaasvervangende leier in [[Nederland]], het sy diens gelewer in Suid-Afrika, Nieu-Seeland, Nederland, Java en die Wes-Indiese Eilande.&lt;ref&gt;(en) &quot;[https://www.nytimes.com/1950/02/16/archives/john-cunningham.html John Cunningham]&quot;, ''The New York Times'', 16 Februarie 1950, p. 23.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;[https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/NZH19290910.2.150 The Salvation Army. New Zealand appointment. Commissioner Cunningham]&quot;. ''New Zealand Herald''. Vol. LXVI, no. 20356. 10 September 1929. p. 13.&lt;/ref&gt; Sy het ’n ondersteunende rol gespeel in internasionale sending- en humanitêre werk, insluitend die stigting van melaatsheidskolonies en bedieninge vir kinders, en het ’n leeftyd van 102 jaar bereik.
****** Jonkheer Francois Daniel Changuion (1874-1955), onderwyser.
****** Jonkheer Louis John Stanley Changuion (1875-1960), kontrakteursmaatskappy-eienaar en boer.
******* Jonkvrouw Marie-Louise Changuion (1905), moeder van Suid-Afrikaans-Namibiese beeldende kunstenaar Hilda Edith Wasserfall (1930).
******* Jonkheer Louis Annis Changuion (1910-1964), kontrakteursmaatskappy-eienaar en boer.
******** Jonkvrouw Susanna Loraine Changuion (1938-2003), takbestuurder.
******** Jonkvrouw Hilda Edith Changuion (1940-1973), sakevrou.
******** Jonkvrouw Mirra Louise Changuion (1942-), verpleegkundige en hospitaalmatrone, wat later as ’n senior bestuurder in die Transvaalse Provinsiale Gesondheidsdepartement gedien het, waar sy bygedra het tot die bestuur en ontwikkeling van openbare gesondheidsdienste in Suid-Afrika.
******** Kolonel jonkheer Louis John Stanley Changuion (1944-2024) boer en sakeman, het van 1980 tot 1985 as bevelvoerder van die Pongola Kommando (’n militêre reserviste-eenheid) gedien. Hy het sy militêre loopbaan voortgesit as ’n luitenant-kolonel in die [[Suid-Afrikaanse Nasionale Weermag]] van 1985 tot 2002, en daarna die rang van kolonel in die [[Suid-Afrikaanse Polisiediens]] beklee.
******** Jonkvrouw Alinda Magdalena Changuion (1946-), sakevrou en versekeringsmakelaar.
******** Jonkheer Thomas Ferreira Changuion (1948-2016), boer en sakeman wat as voorsitter van die dorpsraad van [[Pongola]] en die plaaslike gesondheidskomitee gedien het, en so bygedra het tot munisipale bestuur en openbare gesondheidstoesig.
******* Jonkheer Frederick Johannes Abram Changuion (1913-1976), boer, motorwerktuigkundige.
******** Jonkheer dr. Louis John Stanley Changuion (1940-), professor in geskiedenis aan die [[Universiteit van die Noorde]] en gepubliseerde outeur, bekend vir sy akademiese werk oor Suid-Afrikaanse geskiedenis en vir die skryf van ''Die familie Changuion van Suid-Afrika'', ’n omvattende familiegeskiedenis.
******* Jonkheer Antoine Nicolaas Ernest Changuion (1914-1979), makelaar in landboueiendom.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 319-324.&lt;/ref&gt;
****** Jonkheer Abraham Arnoldus Faure Changuion (1878-1970), vernikkelaar.
******* Jonkheer Laurent Changuion (1914-1984), stigterslid van die Krugersdorp Pentecostal Holiness Church.
******** Jonkheer René Changuion, evangelis en stigter van Christian Motorcyclists Association (CMA) van Suid-Afrika.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 341-343.&lt;/ref&gt; Hy is ook die uitvoerende hoof en stigter van God’s Workshop Projects, ’n geloofsgebaseerde organisasie wat betrokke is by gemeenskapsontwikkeling en dienslewering.&lt;ref&gt;&quot;[https://www.godsworkshopprojects.co.za/ Gods Workshop Projects - Gods]&quot;. Gods Workshop Projects. Geraadpleeg 2025-06-15.&lt;/ref&gt;
***** Jonkheer Laurent Ernest Changuion (1842-1917), onderwyser.
***** Jonkheer Jean Pierre Edouard Faure Changuion (1844-1910), sekretaris van die Uitvoerende Raad van die [[Oranje-Vrystaat|Oranje Vrijstaat]], lid van die [[Volksraad van die Zuid-Afrikaansche Republiek|Volksraad]] van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]], [[vrederegter]] te [[Piet Retief, Mpumalanga|Piet Retief]] en boer.
***** Jonkvrouw Henrietta Wilhelmina Changuion (1847-1918), eggenote van Gustav Franz Ludwig Benno Schwabe (1841-1907) van [[Basel]], Switserland.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;''Nederland's Adelsboek'', 100. Hilversum, Nederland: Uitgeverij Verloren. 2024. pp. 30-35.&lt;/ref&gt;
* Dr. Pierre Changuion (1700-1758),&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 25.&lt;/ref&gt; raadsheer van Brabant en van Overmaas, in 1741 benoem tot hoofregter van die feudale hof van Brabant.
** Dr. Paul Changuion (1733-1804),&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 36.&lt;/ref&gt; raadsheer en later stadsklerk van Vlissingen, in 1774 aangewys as stadsklerk van Middelburg.
*** Dr. Pierre-Jean Changuion (1763-1820), sekretaris van die hof van Holland tot 1795, daarna lid van geregshof van Den Bosch en van Breda, van 1804 tot 1807 goewerneur van die [[Curaçao|Kolonie van Curacao en Onderhorighede]] wat in daardie jaar deur Brittanje oorgeneem word, terug in Nederland ter dood veroordeel weens die verlies van Curacao maar sy vonnis word versag. In 1814 in sy eer herstel deur Willem I en benoem tot griffier by die regsbank van Goes, en in 1816 aangewys as raad-fiskaal in die hof van politie (Politieke Raad) te Suriname en word in 1817 sekretaris van hierdie hof.&lt;ref&gt;Molhuysen, P.C. en P.J. Blok (reds.) (1918), [https://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=4&amp;page=212&amp;accessor=accessor_index ''Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek'']. Deel 4. Leiden, Nederland: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij. p. 412.&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Geskiedenis van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Nederlandse adel]]
[[Kategorie:Franse vanne]]</text>
      <sha1>9c4fj7coyruqxmepfa2zze0u9i33xai</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812966</id>
      <parentid>2812958</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:39:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Historio19</username>
        <id>152167</id>
      </contributor>
      <origin>2812966</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22602" sha1="ifrgbme7pypz22kwyf90ottcfgkvkbw" xml:space="preserve">[[Lêer:Changuion Coat of Arms.jpg|duimnael|Die familiewapen van François Daniël Changuion (1766-1850) en sy nageslag.]]
'''Die Changuion-familie''' is ’n familie van Franse oorsprong met takke in [[Frankryk]], [[Nederland]] en [[Suid-Afrika]]. Met wortels wat teruggespoor kan word tot minstens die 16de eeu—en vroeëre vermeldings wat teruggaan tot die 15de eeu—is die familie bekend vir sy bydraes tot uitgewerswese, diplomatie, onderwys, regering, godsdiens en die kunste. Oorspronklik [[Hugenoot|Hugenote]] uit die Champagne-streek in Frankryk, het lede van die familie in die 17de eeu vir godsdiensvervolging gevlug en hulle in Protestantse gebiede soos Nederland en Duitsland gevestig. ’n Prominente lid, [[François Daniël Changuion]], is in 1815 in Nederland tot die [[Nederlandse adel|adelstand]] verhef weens sy rol in die stigting van die [[Koninkryk van die Nederlande]]. Vandag woon afstammelinge van die familie regoor Europa, Suider-Afrika, die Verenigde State, die Verenigde Koninkryk, Australië, Nieu-Seeland en elders.

== Geskiedenis ==

=== Oorsprong in Frankryk ===
Die familienaam &quot;Changuion&quot; (uitspraak: ​[&lt;nowiki/&gt;[[:en:Help:IPA/French|ʃɑ̃ɡɥijɔ̃]]]) kan moontlik sy oorsprong hê in die  [[Franse kommunes|kommune]] [[Champguyon]], 'n dorpie in die Brie-streek van Champagne, Frankryk.&lt;ref&gt;Di Paola, Maria Teresa (2018). &quot;François Changuion, 'à la tête de Juvenal' in the Strand&quot;. ''Huguenot Society Journal'', '''31''': 34-48.&lt;/ref&gt; Historiese bronne toon dat die naam van die dorp oor eeue heen ontwikkel het, met gedokumenteerde vorme soos ''Campus Guidonis'' (1161), ''Champ-Guidonis'', ''Cham-Guion'' (1252), ''Changuon'' (laat 1200’s), ''Champguion'' (1395), en ''Changuyon'' (1804),&lt;ref&gt;Longon, Auguste (1891). ''[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k39298v/f144.image Dictionnaire topographique de la Marne]'' (in Frans). Parys, Frankryk: Impr. nationale (Paris). p. 50.&lt;/ref&gt; wat ’n taalkundige ontwikkeling weerspieël wat moontlik ook die familienaam beïnvloed het.

Die vroegste bekende vermeldings van die van self dateer uit [[1416]], toe ’n Professor François Changuion as ’n dosent in anatomie aan die Universiteit van Parys aangeteken is. Daar is ook verwysings na lede van die Changuion-familie wat in die vroeë 1500’s in [[Toulouse]] gewoon het.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 3. &lt;nowiki&gt;ISBN 978-0-620-60738-4&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;[https://www.changuion.family/home Changuion]&quot;. www.changuion.family. Geraadpleeg 2025-06-15.&lt;/ref&gt; Al is hierdie individue nie direk verbind aan die gedokumenteerde geslagslyn nie, getuig dit van die familienaam se langdurige teenwoordigheid in Frankryk.

Een van die eerste histories naspeurbare lede van die familie verskyn in [[1562]], tydens die bloedbad van Wassy, ’n dorp in die ou Franse provinsie Champagne. Pierre Changuion word genoem as een van die [[Protestantisme|Protestantse]] ([[Hugenoot|Hugenote]]) kerkgangers wat deur [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] magte aangeval is.&lt;ref&gt;Haag, Eugene et Emile (1881). ''La France Protestante'', 3. Paris. pp. 1065-1075.&lt;/ref&gt; 

In die dekades ná hierdie gebeurtenis het sommige van Pierre se familielede na Vitry-le-François verhuis.&lt;ref&gt;Di Paola, Maria Teresa (2018). &quot;François Changuion, 'à la tête de Juvenal' in the Strand&quot;. ''Huguenot Society Journal'', '''31''': 34-48.&lt;/ref&gt; As lede van die [[bourgeoisie]] het baie van hulle Frankryk verlaat rondom die herroeping van die [[Edik van Nantes]] in [[1685]] weens die daaropvolgende godsdiensvervolgings, en hulle in omliggende Protestantse lande gevestig&lt;ref&gt;Haag, Eugene et Emile (1881). ''La France Protestante'', 3. Paris. pp. 1065-1075.&lt;/ref&gt; Vandag woon sommige lede van die Changuion-familie steeds in die streek van Frankryk waaruit die familie oorspronklik afkomstig is.

=== Migrasie en vestiging in Nederland ===
Een van die Nederlandse takke van die familie het voortgevloei uit 'n seun van Pierre Changuion na wie hierbo verwys is by die bloedbad van Wassy.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Hierdie tak het hulle direk in Leiden in Nederland gevestig nadat hulle Wassy in 1686 verlaat het. Daar het hulle in die tekstielbedryf betrokke geraak. Hierdie tak van die familie sou uiteindelik advokaat, skrywer en administrateur Pierre-Jean Changuion (1763-1820) voortbring, wie in 1804 as goewerneur van die [[Curaçao|Kolonie van Curacao en Onderhorighede]] aangestel is.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 25-27, 31, 36.&lt;/ref&gt; In die negentiende eeu het hierdie tak in die manlike lyn uitgesterf.

'n Ander Nederlandse tak van die Changuion familie, waaruit die Suid-Afrikaanse tak ook dan kom, het voortgevloei uit 'n seun van bogenoemde Pierre Changuion, ook genoem Pierre wat in 1634 in Wassy begrawe is. 'n Kleinseun van laasgenoemde Pierre, genaamd Daniel Changuion, is in 1630 in Wassy gebore en het hom in Vitry-le-Francois gevestig waar hy 'n handelaar was. Na die herroeping van die Edik van Nantes het Daniel Changuion hom saam met sy seun, Jean wat omstreeks [[1660]] in Vitry gebore is, in Halle (Saale) in Duitsland gevestig.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Bönhoff, J.G.R.H. (1914). ''Verzameling van aantekeningen betreffende geslachten, waaruit voorouders van Cathinca Ida Cornélie Bönhoff zijn voortgekomen''. Vol. II, &quot;Aantekeningen betreffende het geslacht Changuion&quot;. Tiel, Nederland. &lt;/ref&gt; Een van Jean Changuion se seuns, François (1694-1777) is in [[Frankfurt (Oder)]] in 1694 gedoop en het omstreeks 1717 na [[Amsterdam]] verhuis waar hy 'n poorter ('n burger wat oor stadsregte beskik het) en boekverkoper was. In 1724 het hy 'n drukkery, wat baie suksesvol sou word, in Amsterdam opgerig.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 39-41.&lt;/ref&gt;  

=== Verheffing tot adelstand en kontroversie ===
Een van Francois se kleinseuns, François Daniël (1766-1850), is op 16 September 1815 tot die [[Nederlandse adel]] verhef weens sy rol as sekretaris van die voorlopige regering van Nederland (die [[Driemanskap van 1813|Driemanskap onder Van Hogendorp]]) in 1813.&lt;ref&gt;Molhuysen, P.C. en P.J. Blok (reds.) (1918), ''[https://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=4&amp;page=212&amp;accessor=accessor_index Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek]''. Deel 4. Leiden, Nederland: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij. pp. 411-412.&lt;/ref&gt; Danksy sy rol as sekretaris geld hy as een van die grondvester van die Koningryk van Nederland.&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2021). De familie Changuion. Ten onrechte betwist adeldom. ''Nederlandse Adelsvereniging Nieuwsbrief,'' '''Zomer''': 11.&lt;/ref&gt; Deur sy verheffing tot die adel is F.D. Changuion en sy nakomelinge gemagtig om die predikaat van jonkheer en jonkvrouw te gebruik. (As 'n lid van die adel is hy ook die reg gegee om 'n kroon in die helmteken van sy familiewapen&lt;ref&gt;Schimmelpenninck van der Oije, Coen, Egbert Wolleswinkel, Jos van den Borne en Conrad Gietman (2014). ''Wapenregister van de Nederlandse Adel. Hoge Raad van Adel''. Zwolle, Nederland: WBOOKS. pp. 220-221.&lt;/ref&gt; te gebruik.) 

In 1823 is F.D. Changuion in absentia deur 'n hof skuldig bevind aan bedrog. Twee jaar later, in 1825, is daar in Nederland vir die eerstemaal 'n lys saamgestel van die persone wat tot die adel behoort. Slegs F.D. Changuion se kinders wat voor 27 Februarie 1823 (die datum van sy vonnis) gebore is, en nie hyself nie, is op hierdie lys genoem.&lt;ref&gt;[https://books.google.nl/books?id=6oVRAAAAcAAJ&amp;hl=nl&amp;pg=PA27#v=onepage&amp;q&amp;f=false Wetten en besluiten betrekkelijk den adel en het Koningrijk der Nederlanden] (1839), p. 27.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2021). De familie Changuion. Ten onrechte betwist adeldom. ''Nederlandse Adelsvereniging Nieuwsbrief,'' '''Zomer''': 11-12.&lt;/ref&gt; Hierdie kinders het deel van die adel gebly, en kon dus hul adeldom laat toekom aan hul afstammelinge.&lt;ref&gt;''N''''ederland's Adelsboek'', 100. Hilversum, Nederland: Uitgeverij Verloren. 2024. pp. 28-29.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Briët, C.P. (2019). &quot;Jhr. mr. François Daniël Changuion (1766-1850), de man van 1813, opnieuw beschouwd&quot;. ''De Nederlandsche Leeuw'', '''CXXXVI''': 40-77.&lt;/ref&gt; Dit is ook die standpunt van die [[:nl:Hoge_Raad_van_Adel|Hoge Raad van Adel]] in Nederland.&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2024). &quot;François Daniël Changuion&quot;. ''De Nederlandsche Leeuw'', '''CXLI''': 1-2.&lt;/ref&gt;

Regsgeleerde Briët het in 2019 ook aangevoer dat daar nooit 'n formele besluit geneem is om F.D. Changuion van sy adellike status te ontneem nie, en dat sodanige skrapping uit die adel geen statutêre of geregtelike grondslag het nie.&lt;ref&gt;Briët, C.P. (2019). &quot;Jhr. mr. François Daniël Changuion (1766-1850), de man van 1813, opnieuw beschouwd&quot;. ''De Nederlandsche Leeuw'', '''CXXXVI''': 40-77.&lt;/ref&gt; Briët se mening word nie deur almal gedeel nie. In die algemeen beskou, word F.D. Changuion na 1825 nie meer as lid van die Nederlandse adel gesien nie.&lt;ref&gt;Töpfer, John. &quot;[https://www.adelinnederland.nl/de-adelskwestie-changuion/ De adelskwestie Changuion]&quot;. ''Adel in Nederland''. Stichting Adel in Nederland. Geraadpleeg 29 August 2022.&lt;/ref&gt;

=== Uitbreiding na Suid-Afrika ===
Een van François Daniël se seuns, [[Antoine Changuion]] (1803-1881), het in 1831 na [[Suid-Afrika]] verhuis om 'n professoraat op te neem aan die Zuid-Afrikaansch Athenaeum&lt;ref&gt;Molhuysen, P.C. en P.J. Blok (reds.) (1918), ''[https://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=4&amp;page=211&amp;accessor=accessor_index Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek]''. Deel 4. Leiden, Nederland: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij. pp. 408-410.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 73–75.&lt;/ref&gt; (gestig in 1829, later bekend as die [[Suid-Afrikaanse Kollege]] en tans as die [[Universiteit van Kaapstad]]).

Uit Antoine het twee noemenswaardige takke van die familie in Suid-Afrika ontstaan: een deur sy seun Louis Annes Changuion (1840–1910), van wie alle Suid-Afrikaanse Changuions vandag afstam en wat die adellike lyn voortgesit het; en ’n ander deur sy seun Abraham Arnoldus Faure Changuion (1835–1877), die voorvader van die Chanquin-familie.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

Abraham het ’n verbintenis met ’n vrou met die naam Maggie aangegaan, wat van Maleis-Portugese afkoms was. Alhoewel die presiese aard van hul verhouding onseker is, het dit plaasgevind in ’n tyd toe interrasverbintenisse in die [[Kaapkolonie|Kaap]], hoewel nie onwettig nie, dikwels ontmoedig is binne die koloniale en adellike Europese samelewing. Dit word geglo dat hul nageslag later die van Chanquin aangeneem het, moontlik as gevolg van sosiale druk of as ’n daad van selfdefiniëring.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 173-177. &lt;nowiki&gt;ISBN 978-0-620-60738-4&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;

== Wapen ==
Die familiewapen word beskryf as, in blou, 'n moorkop van natuurlike kleur, vergesel bo van twee goue vlammende sterre en onder van 'n silwer sekelmaan. Vir die adellike tak, 'n halfaansiende helm met 'n kroon van drie blare en twee pêrels. Dekklede: blou gevoer met goud. Helmteken: 'n ster van die skild. Voorvaderlike wapenspreuk: ''Zèlé pour la Foi et le Roi'' (&quot;Ywer vir geloof en die koning&quot;) in swart letters op 'n wit lint.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

Volgens een eeue-oue familie-oorlewering is die vlugtende Changuions tydens die godsdienstige vervolging deur [[Moslem|Moslems]] verskuil. 'n Ander bron vermeld dat die moorkop moontlik spruit uit die tyd van die [[Kruistog|Kruistogte]]. Hoe dit ook al sy, as ’n uitdrukking van dankbaarheid, is 'n moorkop - 'n heraldiese simbool histories geassosieer met Moslems - in die familiewapen aangebring. &lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 61.&lt;/ref&gt;

== Enkele afstammelinge ==
* François Changuion (1694-1777), poorter, boekverkoper en uitgewer te Amsterdam.&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 25.&lt;/ref&gt;
** François Changuion (1727-na 1776), raadslid van die hof van geregtigheid te Essequibo (toe 'n deel van 'n Nederlandse kolonie en nou die Koöperatiewe Republiek Guyana) asook president van die weeskamer, kommandeur van Essequibo, kleinburger van [[Deventer]].&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. 1911. Den Haag. pp. 25-26.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 41.&lt;/ref&gt;
*** Jonkheer dr. [[François Daniël Changuion]] (1766-1850), lid van [[Leiden]] se [[:en:Vroedschap|vroedskap]] (stadsraad) asook munisipale amptenaar, sekretaris van die voorlopige regering (die [[Driemanskap van 1813|Driemanskap onder Van Hogendorp]]) in 1813, kommissaris-generaal van Britse troepe, Nederland se eerste gesant na die Verenigde State van Amerika, verhef tot die Nederlandse adel in 1815, nie vermeld in die lys van adellikes uit 1825 nie.&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. pp. 25-26.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;''Nederland's Adelsboek'', 81. Den Haag. 1990–1991. pp. 95–98.&lt;/ref&gt;
**** Jonkvrouw Louise Anne Changuion (1802-1872).&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 26.&lt;/ref&gt; Na die dood van beide haar ouers het sy haar by haar broer A.N.E. Changuion in Kaapstad aangesluit. Sy het saam met hom, sy vrou en twee dogters na Europa teruggekeer in 1865.
**** Prof. jonkheer dr. Antoine Nicolas Ernest Changuion (1803-1881), hoogleraar te [[Kaapstad]], baie produktiewe skrywer op teologiese en literêre gebied; hy het nege kinders gehad en hieruit stam 'n uitgebreide nageslag wat tot die Nederlandse adel behoort.&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. 1911. pp. 26-27&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Boddaert, Dolph (2021). De familie Changuion. Ten onrechte betwist adeldom. ''Nederlandse Adelsvereniging Nieuwsbrief,'' '''Zomer''': 12-13.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Töpfer, John. &quot;[https://www.adelinnederland.nl/de-adelskwestie-changuion/ De adelskwestie Changuion]&quot;. ''Adel in Nederland''. Stichting Adel in Nederland. Geraadpleeg 29 August 2022.&lt;/ref&gt; Al die Changuions wat vandag vanuit Suid-Afrika afkomstig is, stam af van sy seun Louis Annes Changuion (1840-1910). 'n Tak van A.N.E. Changuion se nakomelinge, naamlik die nageslag van sy seun Abraham Arnoldus Faure Changuion (1835-1877), het hulle familienaam na Chanquin verander.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 123, 176-177, 253.&lt;/ref&gt;
***** Jonkheer Francois Daniel Changuion (1833-1877), vertaler en skoolhoof.
***** Jonkheer Abraham Arnoldus Faure Changuion (1835-1877),&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 26.&lt;/ref&gt; voorvader van die Chanquins van Suid-Afrika.
***** Jonkvrouw Susanna Magdalena Changuion (1836-1873), eggenote van dr. Jan Willem Gerbrand van Oordt (1826-1904) en moeder van [[J.F. van Oordt|Johan Frederik van Oordt]] (D'Arbez).
***** Jonkheer Louis Annes Changuion (1840-1910),&lt;ref&gt;''Nederland's Adelsboek'', 9. Den Haag. 1911. p. 27.&lt;/ref&gt; landmeter te Robertson en die voorvader van die Changuions van Suid-Afrika.
****** Jonkheer Antoine Nicolas Ernest Changuion (1865-1945), boukundige en kontrakteursmaatskappy-eienaar.
****** Jonkvrouw Anne Eliza Changuion (1869-1971), was 'n offisier van die [[Heilsleër]] wat by die Heilsleër se werk in Suid-Afrika aangesluit het en later bevorder is tot Kaptein Anne Changuion voordat sy in 1897 getrou het. Saam met haar man, John Cunningham (1870-1950), kommissaris en territoriale bevelvoerder van die Heilsleër in [[Suid-Afrika]] en [[Nieu-Seeland]], en plaasvervangende leier in [[Nederland]], het sy diens gelewer in Suid-Afrika, Nieu-Seeland, Nederland, Java en die Wes-Indiese Eilande.&lt;ref&gt;(en) &quot;[https://www.nytimes.com/1950/02/16/archives/john-cunningham.html John Cunningham]&quot;, ''The New York Times'', 16 Februarie 1950, p. 23.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;[https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/NZH19290910.2.150 The Salvation Army. New Zealand appointment. Commissioner Cunningham]&quot;. ''New Zealand Herald''. Vol. LXVI, no. 20356. 10 September 1929. p. 13.&lt;/ref&gt; Sy het ’n ondersteunende rol gespeel in internasionale sending- en humanitêre werk, insluitend die stigting van melaatsheidskolonies en bedieninge vir kinders, en het ’n leeftyd van 102 jaar bereik.
****** Jonkheer Francois Daniel Changuion (1874-1955), onderwyser.
****** Jonkheer Louis John Stanley Changuion (1875-1960), kontrakteursmaatskappy-eienaar en boer.
******* Jonkvrouw Marie-Louise Changuion (1905), moeder van Suid-Afrikaans-Namibiese beeldende kunstenaar Hilda Edith Wasserfall (1930).
******* Jonkheer Louis Annis Changuion (1910-1964), kontrakteursmaatskappy-eienaar en boer.
******** Jonkvrouw Susanna Loraine Changuion (1938-2003), takbestuurder.
******** Jonkvrouw Hilda Edith Changuion (1940-1973), sakevrou.
******** Jonkvrouw Mirra Louise Changuion (1942-), verpleegkundige en hospitaalmatrone, wat later as ’n senior bestuurder in die Transvaalse Provinsiale Gesondheidsdepartement gedien het, waar sy bygedra het tot die bestuur en ontwikkeling van openbare gesondheidsdienste in Suid-Afrika.
******** Kolonel jonkheer Louis John Stanley Changuion (1944-2024) boer en sakeman, het van 1980 tot 1985 as bevelvoerder van die Pongola Kommando (’n militêre reserviste-eenheid) gedien. Hy het sy militêre loopbaan voortgesit as ’n luitenant-kolonel in die [[Suid-Afrikaanse Nasionale Weermag]] van 1985 tot 2002, en daarna die rang van kolonel in die [[Suid-Afrikaanse Polisiediens]] beklee.
******** Jonkvrouw Alinda Magdalena Changuion (1946-), sakevrou en versekeringsmakelaar.
******** Jonkheer Thomas Ferreira Changuion (1948-2016), boer en sakeman wat as voorsitter van die dorpsraad van [[Pongola]] en die plaaslike gesondheidskomitee gedien het, en so bygedra het tot munisipale bestuur en openbare gesondheidstoesig.
******* Jonkheer Frederick Johannes Abram Changuion (1913-1976), boer, motorwerktuigkundige.
******** Jonkheer dr. Louis John Stanley Changuion (1940-), professor in geskiedenis aan die [[Universiteit van die Noorde]] en gepubliseerde outeur, bekend vir sy akademiese werk oor Suid-Afrikaanse geskiedenis en vir die skryf van ''Die familie Changuion van Suid-Afrika'', ’n omvattende familiegeskiedenis.
******* Jonkheer Antoine Nicolaas Ernest Changuion (1914-1979), makelaar in landboueiendom.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 319-324.&lt;/ref&gt;
****** Jonkheer Abraham Arnoldus Faure Changuion (1878-1970), vernikkelaar.
******* Jonkheer Laurent Changuion (1914-1984), stigterslid van die Krugersdorp Pentecostal Holiness Church.
******** Jonkheer René Changuion, evangelis en stigter van Christian Motorcyclists Association (CMA) van Suid-Afrika.&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. pp. 341-343.&lt;/ref&gt; Hy is ook die uitvoerende hoof en stigter van God’s Workshop Projects, ’n geloofsgebaseerde organisasie wat betrokke is by gemeenskapsontwikkeling en dienslewering.&lt;ref&gt;&quot;[https://www.godsworkshopprojects.co.za/ Gods Workshop Projects - Gods]&quot;. Gods Workshop Projects. Geraadpleeg 2025-06-15.&lt;/ref&gt;
***** Jonkheer Laurent Ernest Changuion (1842-1917), onderwyser.
***** Jonkheer Jean Pierre Edouard Faure Changuion (1844-1910), sekretaris van die Uitvoerende Raad van die [[Oranje-Vrystaat|Oranje Vrijstaat]], lid van die [[Volksraad van die Zuid-Afrikaansche Republiek|Volksraad]] van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]], [[vrederegter]] te [[Piet Retief, Mpumalanga|Piet Retief]] en boer.
***** Jonkvrouw Henrietta Wilhelmina Changuion (1847-1918), eggenote van Gustav Franz Ludwig Benno Schwabe (1841-1907) van [[Basel]], Switserland.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;''Nederland's Adelsboek'', 100. Hilversum, Nederland: Uitgeverij Verloren. 2024. pp. 30-35.&lt;/ref&gt;
* Dr. Pierre Changuion (1700-1758),&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 25.&lt;/ref&gt; raadsheer van Brabant en van Overmaas, in 1741 benoem tot hoofregter van die feudale hof van Brabant.
** Dr. Paul Changuion (1733-1804),&lt;ref&gt;Changuion, Louis J.S. (2014). ''Die familie Changuion van Suid-Afrika. Vanaf Frankryk deur Duitsland en Nederland tot Suid-Afrika, 1560's-1960's''. Haenertsburg, Suid-Afrika: Pennefather Books. p. 36.&lt;/ref&gt; raadsheer en later stadsklerk van Vlissingen, in 1774 aangewys as stadsklerk van Middelburg.
*** Dr. Pierre-Jean Changuion (1763-1820), sekretaris van die hof van Holland tot 1795, daarna lid van geregshof van Den Bosch en van Breda, van 1804 tot 1807 goewerneur van die [[Curaçao|Kolonie van Curacao en Onderhorighede]] wat in daardie jaar deur Brittanje oorgeneem word, terug in Nederland ter dood veroordeel weens die verlies van Curacao maar sy vonnis word versag. In 1814 in sy eer herstel deur Willem I en benoem tot griffier by die regsbank van Goes, en in 1816 aangewys as raad-fiskaal in die hof van politie (Politieke Raad) te Suriname en word in 1817 sekretaris van hierdie hof.&lt;ref&gt;Molhuysen, P.C. en P.J. Blok (reds.) (1918), [https://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=4&amp;page=212&amp;accessor=accessor_index ''Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek'']. Deel 4. Leiden, Nederland: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij. p. 412.&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Geskiedenis van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Nederlandse adel]]
[[Kategorie:Franse vanne]]</text>
      <sha1>ifrgbme7pypz22kwyf90ottcfgkvkbw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Harlem</title>
    <ns>0</ns>
    <id>394433</id>
    <revision>
      <id>2812960</id>
      <parentid>2772300</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T03:51:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JayCubby</username>
        <id>185167</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Harlem, from the old fort in the Central Park (NYPL b13512822-424264).jpg]] → [[File:Harlem, from the old fort in the Central Park (NYPL b13512822-424264) (cropped).jpg]] better crop</comment>
      <origin>2812960</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57528" sha1="gbim2bph5v3nts2t59rfjg21n7guhgp" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Nedersetting
|amptelike_naam=Harlem
|ander_naam=
|inheemse_naam=
|nedersetting_tipe=Woonbuurt
|bynaam=&quot;Heaven&quot;, &quot;Black mecca&quot;
|slagspreuk=
|translit_taal1=
|translit_taal1_tipe=
|translit_taal1_inligting=
|translit_taal2=
|translit_taal2_tipe=
|translit_taal2_inligting=
|beeld_stadsilhoeët=Hotel theresa.jpg
|beeldgrootte=250px
|beeldbyskrif=Hotel Theresa op die hoek van Adam Clayton Powell Jr. Boulevard en 125th Street.
|beeld_vlag=
|vlaggrootte=100px
|vlagskakel=
|beeld_seël=
|seëlskakel=
|seëlgrootte=100px
|beeld_skild=
|skildskakel=
|skildgrootte=
|beeld_leë_embleem=
|leë_embleemtipe=
|leë_embleemgrootte=
|leë_embleemskakel=
|beeld_kaart=Location of Harlem.svg
|kaartgrootte=250px
|kaartbyskrif=Kaart van Manhattan wat Harlem in oranje aandui.
|beeld_kaart1=
|kaartgrootte1=
|kaartbyskrif1=
|beeld_punt_kaart=
|puntkaartgrootte=
|puntkaartbyskrif=
|punt-x=
|punt-y=
|duimdrukkerkaart=
|duimdrukkeretiketposisie=
|duimdrukkerkaartgrootte=
|duimdrukkerkaartbyskrif=
|duimdrukkerkaart1=
|duimdrukkeretiketposisie1=
|onderafdelingtipe=[[Land]]
|onderafdelingnaam={{vlag|Verenigde State}}
|onderafdelingtipe1=[[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|Deelstaat]]
|onderafdelingtipe2=Stad
|onderafdelingtipe3=Borough
|onderafdelingtipe4=Distrik
|onderafdelingnaam1=[[Lêer:Flag of New York.svg|22px]] [[New York (deelstaat)|New York]]
|onderafdelingnaam2=[[Lêer:Flag of New York City.svg|22px]] [[New York]]
|onderafdelingnaam3=[[Lêer:Flag of the Borough of Manhattan.svg|22px]] [[Manhattan]]
|onderafdelingnaam4=Manhattan 10&lt;ref name=&quot;NYCPlanning&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://communityprofiles.planning.nyc.gov/manhattan/10 |title=NYC Planning {{!}} Community Profiles |publisher=New York City Department of City Planning |accessdate=18 Maart 2019}}&lt;/ref&gt;
|regeringvoetnotas=
|regeringstipe=
|leiertitel=
|leiernaam=
|leiertitel1=
|leiertitel2=
|leiertitel3=
|leiertitel4=
|leiernaam1=
|leiernaam2=
|leiernaam3=
|leiernaam4=
|stigtingstitel=Gestig in
|stigtingsdatum=1660&lt;ref&gt;{{harvnb|Gill|2011|p=33}}&lt;/ref&gt;
|stigtingstitel2=Gestig deur
|stigtingsdatum2=[[Peter Stuyvesant]]
|stigtingstitel3=Genoem na
|stigtingsdatum3=[[Haarlem, Nederland|Haarlem]], [[Nederland]]
|eenheidvoorkeur=
|oppervlakvoetnotas=&lt;ref name=&quot;NYCPlanning&quot; /&gt;
|oppervlakgroottes=
|oppervlak_totaal_km2=3.63
|oppervlak_land_km2=
|oppervlak_water_km2=
|oppervlak_totaal_myl2=1400
|oppervlak_land_myl2=
|oppervlak_water_myl2=
|oppervlak_water_persent=
|oppervlak_stedelik_km2=
|oppervlak_stedelik_myl2=
|oppervlak_metro_km2=
|oppervlak_metro_myl2=
|oppervlak_leeg1_titel=
|oppervlak_leeg1_km2l=
|oppervlak_leeg1_myl2=
|oppervlak_leeg2_titel=
|oppervlak_leeg2_km2l=
|oppervlak_leeg2_myl2=
|hoogtevoetnotas=
|hoogte_m=
|hoogte_voet=
|koördinaattipe=
|koördinate={{Koördinate|40|48|N|73|57|W|aansig=inlyn,titel}}
|bevolking_soos_op=2018
|bevolkingnotas=&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www1.nyc.gov/assets/doh/downloads/pdf/data/2018chp-mn10.pdf |title=Central Harlem |publisher=NYC Health |date=2018 |accessdate=2 Maart 2019 |archive-date=21 Maart 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321040538/https://www1.nyc.gov/assets/doh/downloads/pdf/data/2018chp-mn10.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|bevolking_totaal=197&amp;nbsp;052
|bevolkingsdigtheid_km2=
|bevolkingsdigtheid_myl2=
|bevolking_metro=
|bevolkingsdigtheid_metro_km2=
|bevolkingsdigtheid_metro_myl2=
|bevolking_stedelik=
|bevolkingsdigtheid_stedelik_km2=
|bevolkingsdigtheid_stedelik_myl2=
|bevolking_leeg1_titel=
|bevolking_leeg1=
|bevolkingsdigtheid_leeg1_km2=
|bevolkingsdigtheid_leeg1_myl2=
|bevolking_leeg2_titel=
|bevolking_leeg2=
|bevolkingsdigtheid_leeg2_km2=
|bevolkingsdigtheid_leeg2_myl2=
|bevolkingnota=
|tydsone=OST
|utcafset=-5
|tydsone_DST=ODT
|uctafset_DST=-4
|poskodetipe=Poskode
|poskode=10026, 10027, 10030, 10037, 10039
|skakelkode=212, 332, 646 en 917
|leë_naam=
|leë_inligting=
|leë1_naam=
|leë1_inligting=
|leë2_naam=
|leë2_inligting=
|leë3_naam=
|leë3_inligting=
|voetnotas=
|webwerf=
}}

'''Harlem''' is 'n woonbuurt in Bo-[[Manhattan]] in die stad [[New York]]. Dit word rofweg begrens deur die [[Hudsonrivier]] in die weste; die Harlemrivier en 155th Street in die noorde; Fifth Avenue in die ooste; en [[Central Park|Central Park-Noord]] in die suide. Die groter Harlem sluit verskeie ander woonbuurte in.

Die buurt was aanvanklik 'n [[Nederland]]se dorp wat in 1658 amptelik ontstaan het.&lt;ref&gt;Pierce, Carl Horton, et al. ''New Harlem Past and Present: the Story of an Amazing Civic Wrong, Now at Last to be Righted''. New York: New Harlem Pub. Co., 1903.&lt;/ref&gt; Dit is genoem na die stad [[Haarlem, Nederland|Haarlem]] in [[Nederland]].

Harlem se geskiedenis word gekenmerk deur 'n reeks ekonomiese siklusse van oplewing en insinking, met aansienlike bevolkingsverskuiwings wat met elke siklus gepaardgegaan het.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://harlemworldmag.com/harlemhistory/ |title=Harlem History &amp;#124; |publisher=Harlemworldmag.com |date=January 26, 1934 |access-date=February 2, 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121213083348/http://harlemworldmag.com/harlemhistory/ |archive-date=December 13, 2012}}&lt;/ref&gt; Dit is in die 19de eeu hoofsaaklik deur Amerikaanse [[Jode]] en [[Italiane]] bewoon, maar [[Afro-Amerikaners]] het tydens die [[Groot Migrasie (Afro-Amerikaners)|Groot Migrasie]] in die 20ste eeu in groot getalle daarheen getrek. In die 1920's en 1930's was Sentraal- en Wes-Harlem die middelpunt van die [[Harlem-renaissance]], 'n groot Afro-Amerikaanse kultuurbeweging.

Teen die 1970's het baie inwoners wat dit kon bekostig uit die buurt getrek op soek na beter skole en huise en veiliger strate. Dié wat agtergebly het, was die armstes. Hoewel die regering $100&amp;nbsp;miljoen bestee het om werkopleiding en woonomstandighede oor 'n tydperk van 10 jaar te verbeter, het Harlem geen verbetering getoon nie.&lt;ref&gt;&quot;Harlem's Dreams Have Died in Last Decade, Leaders Say&quot;, ''The New York Times'', 1 Maart 1978, p. A1.&lt;/ref&gt;

Ná die 1990's het Harlem weer begin groei. Tussen 1990 en 2006 het die inwonertal met 16,9% toegeneem.&lt;ref name=&quot;dailyNews201012&quot;&gt;[http://articles.nydailynews.com/2010-12-26/local/27085558_1_whites-million-dollar-homes-black-harlem-residents &quot;Census trends: Young, white Harlem newcomers aren't always welcomed&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120622022201/http://articles.nydailynews.com/2010-12-26/local/27085558_1_whites-million-dollar-homes-black-harlem-residents |date=2012-06-22 }}, ''New York Daily News'', 26 Desember 2010&lt;/ref&gt; Weens werkverliese tydens die [[Groot Depressie]] van die 1930's en die deïndustrialisasie van New York ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] het [[armoede]] en [[Misdaad|misdadigheid]] in Harlem aansienlik gestyg.&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot;&gt;{{cite news |first=Sam |last=Roberts |date=January 5, 2010 |url=https://www.nytimes.com/2010/01/06/nyregion/06harlem.html?pagewanted=all |title=No Longer Majority Black, Harlem Is in Transition |work=The New York Times |access-date=October 2, 2016}}&lt;/ref&gt; In die 21ste eeu het misdadigheid weer afgeneem en Harlem is opgeknap en gerestoureer.

Die gebied het 'n [[moltrein]] en [[bus]]se. Daar is verskeie skole en dit is naby 'n aantal universiteite.

==Geografie==
[[Beeld:Harlem map2.svg|thumb|160px|links|'n Kaart van Bo-Manhattan, met Groter Harlem uitgelig. Die ware Harlem is in die middel.]]

Harlem is in Bo-Manhattan geleë. Die drie buurte wat die Groter Harlem uitmaak – Wes-, Sentraal- en Oos-Harlem – strek van die Harlem- en Oosrivier in die ooste tot die Hudsonrivier in die weste; en van 155th Street in die noorde tot 'n ongelyke grens in die suide wat strek van 96th Street oos van Fifth Avenue, 110th Street tussen Fifth Avenue en Morningside Park, en 125th Street wes van Morningside Park tot die Hudsonrivier.&lt;ref name=&quot;nyc.gov&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;{{cite web |url= http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/mn9profile.pdf |title= Manhattan CD 9 Profile |access-date= May 28, 2014 |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20130928060108/http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/mn9profile.pdf |archive-date= September 28, 2013 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ReferenceB&quot;/&gt; 

''[[Encyclopædia Britannica]]'' gee dié grense aan,&lt;ref&gt;{{cite web | title= Harlem - Location, History, &amp; Facts | website= Encyclopedia Britannica | date= April 25, 2019 | url= https://www.britannica.com/place/Harlem-New-York | access-date= June 7, 2019}}&lt;/ref&gt; maar die ''Encyclopedia of New York City'' beskou net Sentraal-Harlem as die ware Harlem.

Sentraal-Harlem is die naam van die ware Harlem; dit val onder Manhattan Community District 10.&lt;ref name=&quot;nyc.gov&quot;/&gt; Dié deel word begrens deur Fifth Avenue in die ooste; Central Park in die suide; Morningside Park, St. Nicholas Avenue en Edgecombe Avenue in die weste; en die Harlemrivier in die noorde.&lt;ref name=&quot;nyc.gov&quot;&gt;{{cite web |url= http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/mn10profile.pdf |title= Manhattan CD 10 Profile |access-date= May 28, 2014 |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20140825143942/http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/mn10profile.pdf |archive-date= August 25, 2014 }}&lt;/ref&gt; Fifth Avenue en Marcus Garvey Park skei dié gebied van Oos-Harlem in die ooste.&lt;ref name=&quot;nyc.gov&quot;/&gt; 

Wes-Harlem omvat Manhattan Community District 9 en vorm nie deel van die ware Harlem nie. 

Oos-Harlem, ook bekend as die Spaanse Harlem, of ''El Barrio'', val in Manhattan Community District 11.&lt;ref name=&quot;ReferenceB&quot;&gt;{{cite web |url= http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/mn11profile.pdf |title= Manhattan CD 11 Profile |access-date= May 28, 2014 |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20130928060104/http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/mn11profile.pdf |archive-date= September 28, 2013 }}&lt;/ref&gt;

===SoHa-omstredenheid===
In die 2010's het sommige eiendomsagente begin om Suid-Harlem en Morningside Heights &quot;SoHa&quot; te noem ('n naam wat vir &quot;South Harlem&quot; staan in die styl van SoHo (&quot;South of Houston Street&quot;) en NoHo (&quot;North of Houston Street&quot;), ook in Manhattan, in 'n poging om die modernisering van die buurte te versnel. &quot;SoHa&quot;, soos toegepas op die gebied tussen West 110th Street en 125th Street, het 'n omstrede naam geword.&lt;ref&gt;{{cite news |url= https://www.nytimes.com/2017/07/06/nyregion/soha-in-harlem-the-misguided-madness-of-neighborhood-rebranding.html | work = The New York Times |title= SoHa in Harlem? The Misguided Madness of Neighborhood Rebranding |date= July 6, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title= 'SoHa' Is a Renaissance Few in Harlem Want |work= The Wall Street Journal |date= July 1, 2017 |url= https://www.wsj.com/articles/soha-is-a-renaissance-few-in-harlem-want-1498914001}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title= 'SoHa' Rebranding Effort In South Harlem Stirs Outrage |work= CBS New York |url= http://newyork.cbslocal.com/2017/06/26/south-harlem-soha/ |date= June 26, 2017}}&lt;/ref&gt; 

Inwoners en ander kritici wat dié hernoeming van die gebied teengestaan het, het die naam SoHa beskryf as &quot;beledigend en nog 'n teken van modernisering wat handuit geruk het&quot;.&lt;ref&gt;{{cite news |title= Attempt to Rebrand Harlem as 'SoHa' Leaves Residents Fuming |work= U.S. News &amp; World Report |agency= AP |url= https://www.usnews.com/news/best-states/new-york/articles/2017-05-25/attempt-to-rebrand-harlem-as-soha-leaves-residents-fuming |date= May 25, 2017 |location= New York}}&lt;/ref&gt; Volgens hulle &quot;wis dit nie net die woonbuurt se ryk geskiedenis uit nie, maar lyk dit ook of dit daarop ingestel is om nuwe huurders te lok, insluitende studente van die nabygeleë Columbia-universiteit&quot;.&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web |website= 6sqft.com |url= https://www.6sqft.com/from-soha-to-nolita-the-practice-and-controversy-of-rebranding-nyc-neighborhoods/ |date= July 10, 2017 |title= From NoLiTa to SoHa: The practice and controversy of rebranding NYC neighborhoods |last= Etherington |first= Cait}}&lt;/ref&gt;

Verskeie New Yorkse politici het wetgewing begin om dié praktyk om woonbuurte te hernoem, stop te sit. In ander New Yorkse woonbuurte het dit gelei tot hoër huur en eiendomswaardes, sowel as 'n &quot;verskuiwing in demografie&quot;.&lt;ref name=&quot;auto&quot;/&gt;

==Geskiedenis==
[[Beeld:Harlem, from the old fort in the Central Park (NYPL b13512822-424264) (cropped).jpg|thumb|220px|''Harlem, from the old fort in the Central Park'', New York- openbare biblioteek.]]
[[Beeld:Three Harlem Women, ca. 1925.png|thumb|200px|Drie vroue van Harlem, omstreeks 1930.]]

Voor die aankoms van Europese setlaars is die gebied wat later as Harlem (aanvanklik Haarlem) bekend geword het, bewoon deur die [[Indiana|Indiaanse]] clan ''Wecquaesgeek'', wat deur Nederlandse setlaars ''Manhattans'' of ''Manhattoe'' gedoop is.&lt;ref&gt;{{cite book |title=The Epic of New York City |author=Ellis, Edward Robb |publisher=Old Town Books |year=1966 |page=52}}&lt;/ref&gt; Hulle het die gebied op 'n [[Nomade|halfnomadiese]] basis beset. Tot 'n paar honderd het op die Harlemse vlaktes geboer.&lt;ref&gt;{{harvnb|Gill|2011|p=6}}&lt;/ref&gt; Tussen 1637 en 1639 is 'n paar nedersettings gestig.&lt;ref&gt;{{citation |last=Riker |first=James |title=Harlem: Its Origins and Early Annals |place=Elizabeth, New Jersey |publisher=New Harlem Publishing Company |year=1904 |url=https://books.google.com/books?id=uAAmEO_WshUC&amp;q=Harlem:+Its+Origins+and+Early+Annals }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Harlem in the Old Times   |newspaper=The New York Times |date=January 11, 1880 |url=https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1880/01/11/98876947.pdf |access-date=December 30, 2012 }}&lt;/ref&gt; Harlem is in 1660 amptelik geïnkorporeer, onder die leierskap van [[Peter Stuyvesant]].&lt;ref name=&quot;ng1977&quot;&gt;&quot;To Live In Harlem&quot;, Frank Hercules, ''National Geographic'', February 1977, p. 178-&lt;/ref&gt;.&lt;ref&gt;{{harvnb|Gill|2011|p=33}}&lt;/ref&gt; 

Tydens die [[Amerikaanse Rewolusie]] het die Britte Harlem tot op die grond afgebrand.&lt;ref&gt;{{harvnb|Gill|2011|p=61}}&lt;/ref&gt; Dit het lank geduur om die gebied te herbou, want Harlem het in die laat 18de eeu stadiger gegroei as die res van Manhattan.&lt;ref&gt;&quot;Harlem, the Village That Became a Ghetto&quot;, Martin Duberman, in ''New York, N.Y.: An American Heritage History of the Nation's Greatest City'', 1968&lt;/ref&gt; Ná die [[Amerikaanse Burgeroorlog]] het Harlem 'n ekonomiese opbloei beleef, wat in 1868 begin het. Die buurt was 'n toevlugsoord vir New Yorkers, maar ook toenemend vir arm Jode en Italiane.&lt;ref&gt;{{harvnb|Gill|2011|pp=100 &amp; 109}}&lt;/ref&gt; Die bou van spoorlyne&lt;ref&gt;{{harvnb|Gill|2011|p=86}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;The Growth and Decline of Harlem's Housing&quot;, Thorin Tritter, ''Afro-Americans in New York Life and History'', January 31, 1998&lt;/ref&gt; het Harlem se ekonomiese groei aangehelp, want dit het Harlem met Laer en Sentraal-Manhattan verbind.

Die Joodse en Italiaanse inwoners het afgeneem, terwyl [[Afro-Amerikaners|swart mense]] en [[Puerto Rico|Puerto Ricane]] in dié tyd toegeneem het.&lt;ref&gt;{{harvnb|Gill|2011|pp=175 &amp; 210}}&lt;/ref&gt; Die Groot Migrasie van swart mense na die noordelike nywerheidstede in die vroeë 20ste eeu is aangevuur deur hulle begeerte om die [[Jim Crow-wette]] van die [[Suidelike Verenigde State|Suide]] agter te laat en beter werk- en opvoedingsgeleenthede vir hulle kinders te soek. In die [[Eerste Wêreldoorlog]] het uitbreidende nywerhede swart werkers gesoek vir nuwe werke, waarvoor min werkers beskikbaar was omdat baie jong mans vir die weermag opgeroep is.&lt;ref name=&quot;sg1925&quot;&gt;[http://etext.virginia.edu/harlem/JohMakiF.html &quot;The Making of Harlem&quot;] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20060615081628/http://etext.virginia.edu/harlem/JohMakiF.html |date=15 Junie 2006}}, James Weldon Johnson, The Survey Graphic, Maart 1925&lt;/ref&gt; 

Van omtrent die einde van die Tweede Wêreldoorlog is Harlem verbind met die ''New Negro''-beweging en daarna die kunsbeweging bekend as die Harlem-renaissance, wat [[poësie]], [[roman]]s, die [[teater]] en [[beeldende kunste]] ingesluit het. So baie swart mense het gekom dat dit &quot;die bestaan van sommige vooraanstaande nywerhede van Georgia, Florida, Tennessee en Alabama bedreig het&quot;.&lt;ref&gt;&quot;118,000 Negroes Move From The South&quot;, ''The New York World'', November 5, 1917&lt;/ref&gt; Baie van hulle het hulle in Harlem gevestig. Teen 1920 was 32,43% van Sentraal-Harlem se inwoners swart. Volgens die sensus van 1930 was 70,18% van hulle swart en het hulle tot so ver suid as Central Park, by 110th Street, gewoon.&lt;ref name=&quot;gothamgazette.com&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.gothamgazette.com/article//20080827/255/2635 |title=Harlem's Shifting Population |date=August 27, 2008 |work=Gotham Gazette |publisher=The Citizens Union Foundation |access-date=June 9, 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100212141227/http://gothamgazette.com/article//20080827/255/2635 |archive-date=February 12, 2010}}&lt;/ref&gt;

Teen die 1930's is die buurt egter hard getref deur werkverliese tydens die Groot Depressie. In die vroeë deel van die dekade was 25% van die inwoners werkloos, en werkvooruitsigte het dekades lank sleg gebly. Indiensneming onder swart New Yorkers het gedaal namate sommige tradisioneel swart poste, soos dié vir huiswerkers en sommige soorte handarbeid, deur ander etniese groepe oorgeneem is. Baie nywerhede het New York heeltemal verlaat, veral ná 1950. Verskeie opstande het in dié tyd in Harlem uitgebreek, insluitende dié van 1935 en 1943.

[[Beeld:Harlem 135 street buildings.jpg|thumb|200px|'n Woonstelblok in Sentraal-Harlem.]]
[[Beeld:Harlem condemned building.jpg|thumb|200px|'n Vervalle gebou in Harlem ná die 1970's.]]
Groot veranderings het nà die Tweede Wêreldoorlog plaasgevind. In die laat 1950's en vroeë 1960's was Harlem die terrein van 'n reeks stakings deur huurders teen hoë rente. Die groepe wat die optogte gelei het, wou hê die stad moes woonsteleienaars dwing om die gehalte van huisvesting te verbeter, [[rot]]te en [[kakkerlak]]ke uit te roei, hitte in die winter te voorsien en huur te beperk.&lt;ref&gt;{{harvnb|Killens|1966|p=27}}&lt;/ref&gt;

Die grootste openbare projekte in dié jare in Harlem was openbare huisvesting, met die meeste wat in Oos-Harlem gebou is.&lt;ref&gt;[http://www.nationaltrust.org/magazine/archives/arch_story/112103.htm &quot;A Landmark Struggle&quot;], Lisa Davis, ''Preservation Online'', November 21, 2003 {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080204130305/http://www.nationaltrust.org/magazine/archives/arch_story/112103.htm |date=February 4, 2008}}&lt;/ref&gt; Bestaande strukture is afgebreek en met eiendomme vervang wat in die stad ontwerp en bestuur is. In die teorie sou dit 'n veiliger en aangenamer omgewing skep as dié deur privaat eienaars. Vanweë besware uit die gemeenskap is die bou van nuwe projekte stopgesit.&lt;ref name=&quot;eastharlem1999&quot;&gt;[http://www.east-harlem.com/cb11_197A_history.htm East Harlem's History] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190904040230/http://www.east-harlem.com/cb11_197A_history.htm |date= 4 September 2019 }}, New Directions: A 197-A Plan for Manhattan Community district 11 (hersien 1999)&lt;/ref&gt;

Van die middel 20ste eeu af was die gehalte van opvoeding in Harlem 'n bron van kommer. In die 1960's het sowat 75% van leerlinge in Harlem onderpresteer in lees en 80% in wiskunde.&lt;ref&gt;Pinkney &amp; Woock, ''Poverty and Politics in Harlem'' (1970), p. 33.&lt;/ref&gt; In 1964 het inwoners twee skoolboikotte begin om aandag op die probleem te vestig. In Sentraal-Harlem het 92% van studente tuis gebly.&lt;ref&gt;{{harvnb|Killens|1966|p=104}}&lt;/ref&gt; 

In die tydperk ná die oorlog was Harlem nie meer die grootste tuiste van die stad se swart mense nie,&lt;ref&gt;&quot;Harlem Losing Ground as Negro Area&quot;, ''New York Herald Tribune'', April 6, 1952&lt;/ref&gt; maar dit het die kulturele en politieke hoofstad van swart New York, en moontlik swart Amerika, gebly.&lt;ref&gt;Powell, Michael. [https://www.washingtonpost.com/ac2/wp-dyn/A30280-2005Mar12?language=printer &quot;Harlem's New Rush: Booming Real Estate&quot;] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20050410163113/http://www.washingtonpost.com/ac2/wp-dyn/A30280-2005Mar12?language=printer |date=April 10, 2005}}, ''The Washington Post'', 13 Maart 2005. Besoek op 18 Mei 2007.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Brooks, Charles. [https://web.archive.org/web/20050420171049/http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m0HST/is_2_4/ai_83553085 &quot;Harlemworld: Doing Race and Class in Contemporary Black America – nonfiction reviews – book review&quot;], ''Black Issues Book Review'', Maart-April 2002. Besoek op 18 Mei 2007.&lt;/ref&gt;

Teen die 1970's het baie inwoners wat dit kon bekostig uit die buurt getrek op soek na beter skole en huise en veiliger strate. Dié wat agtergebly het, was die armstes en swaks geskooldes, met die minste geleenthede vir sukses. Hoewel die federale regering $100&amp;nbsp;miljoen bestee het om werkopleiding, gesondheidsorg, opvoeding, openbare veiligheid, saniteit, huisvesting en ander omstandighede oor 'n tydperk van 10 jaar te verbeter, het Harlem geen verbetering getoon nie.&lt;ref&gt;&quot;Harlem's Dreams Have Died in Last Decade, Leaders Say&quot;, ''The New York Times'', 1 Maart 1978, p. A1.&lt;/ref&gt; 

Die stad het sy talle eiendomme in Harlem in 1985 op veilings begin verkoop. Die doel was om die gemeenskap te verbeter deur eiendomme in die hande te plaas van die mense wat daar woon en dit moes onderhou. In baie gevale sou die regering 'n eiendom heeltemal restoureer en dit dan teen laer as markprys verkoop.&lt;ref&gt;Stern, Fishman &amp; Tilove, ''New York 2000'' (2006), p. 1016&lt;/ref&gt;

Ná die 1990's het Harlem weer begin groei. Tussen 1990 en 2006 het die inwonertal met 16,9% toegeneem, en die persentasie swart inwoners het van 87,6% tot 69,3% gedaal.&lt;ref name=&quot;gothamgazette.com&quot;/&gt; Teen 2010 het dit verder, tot 54,4%, gedaal.&lt;ref name=&quot;dailyNews201012&quot;/&gt; Die persentasie wit inwoners het teen 2006 van 1,5% tot 6,6% toegeneem,&lt;ref name=&quot;gothamgazette.com&quot;/&gt; en teen 2010 tot &quot;byna 10%&quot;.&lt;ref name=&quot;dailyNews201012&quot;/&gt;

==Kultuur==
[[Beeld:Welcome -2 - Harlem (2115131054).jpg|thumb|220px|Welkombord bo die voormalige Victoria 5-rolprentteater in 125th Street.]]

In die 1920's en 1930's was Sentraal- en Wes-Harlem die fokus van die &quot;Harlem-renaissance&quot;, 'n skepping van kunswerke sonder presedent in die Amerikaanse swart gemeenskap. Hoewel Harlem se musikante en skrywers veral goed onthou word, was die buurt ook die tuiste van talle akteurs en teatermaatskappye, insluitende die New Heritage Repertory Theater,&lt;ref name=&quot;ng1977&quot;/&gt; National Black Theater, Lafayette Players, Harlem Suitcase Theater, The Negro Playwrights, American Negro Theater en Rose McClendon Players.&lt;ref&gt;Jim Williams, &quot;Need for Harlem Theater&quot;, in ''Harlem: A Community in Transition'', 1964. p.158&lt;/ref&gt;

[[Beeld:Apollo Theater, Harlem (November 2006).jpg|200px|left|thumb|Die [[Apollo-teater]] in 125th Street in November 2006.]]
Die [[Apollo-teater]] het op 26 Januarie 1934 sy deure in 125th Street geopen, in 'n voormalige burlesketeater. Die Savoy Ballroom, in Lenox Avenue, was 'n bekende venue vir swingdanse en is verewig in 'n bekende liedjie uit die tydperk, &quot;Stompin' At The Savoy&quot;. In die 1920's en 1930's was daar meer as 125 vermaakvenues tussen Lenox Avenue en Seventh Avenue in Sentraal-Harlem, insluitende ''speakeasies'' (kroeë wat onwettige drank verkoop het), kafees, braairestaurante en ander eetplekke, tavernes, teaters en dansplekke.&lt;ref&gt;{{cite web |first=Murray L. |last=Pfeffer |title=My Harlem Reverie |url=http://nfo.net/usa/harlem.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20100331102518/http://nfo.net/usa/harlem.html |archive-date=March 31, 2010 |publisher=The Big Bands Database |access-date=October 2, 2016}}&lt;/ref&gt;

133rd Street het bekend geword as &quot;Swing Street&quot; en was die tuiste van kabarette, ''speakeasies'' en die jazztoneel tydens die Drankverbodtydperk. Dit is ook &quot;Jungle Alley&quot; gedoop vanweë die rassevermenging in die strate.&lt;ref name=&quot;Freeland2009&quot;&gt;{{cite book |last=Freeland |first=David |title=Automats, Taxi Dances, and Vaudeville: Excavating Manhattan's Lost Places of Leisure |url=https://archive.org/details/automatstaxidanc00davi |url-access=registration |year=2009 |publisher=NYU Press |isbn=978-0-8147-2763-8 |page=[https://archive.org/details/automatstaxidanc00davi/page/155 155]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NNS&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=XX05_owF5js |archive-url=https://web.archive.org/web/20221026110609/https://www.youtube.com/watch?v=XX05_owF5js |archive-date=2022-10-26 |url-status=bot: unknown |title=Saxman Finds Place For Jazz History |date=December 18, 2008 |publisher=New York City News Service |type=Video |access-date=December 6, 2013 }}&lt;/ref&gt; Sommige jazzvenues, insluitende die [[Cotton Club]], waar [[Duke Ellington]] opgetree het, en Connie's Inn, was beperk tot slegs blankes. Ander was gemeng, insluitende die Renaissance en Savoy Ballroom.

[[Beeld:Spritual African Drummer .jpg|thumb|150px|Die ''Spiritual African Drummer'' in 135th Street.]]
In 1936 het [[Orson Welles]] sy swart ''[[Macbeth]]'' in die [[Lafayette-teater]] in Harlem opgevoer.&lt;ref&gt;&quot;Jam Streets as 'Macbeth' Opens&quot;, ''The New York Times'', 15 April 1936&lt;/ref&gt; Groot teaters van die laat 19de en vroeë 20ste eeu is intussen afgebreek of as kerke ingerig. Harlem het daarna geen permanente teater gehad nie tot die skepping van die Gatehouse-teater in 2006 in 135th Street.&lt;ref&gt;&quot;Gatehouse Ushers in a Second Act as a Theater&quot;, ''The New York Times'', 17 Oktober 2006&lt;/ref&gt;

Van 1965 tot 2007 was die buurt die tuiste van die Harlemse Seunskoor, 'n toerende koor en opvoedingsprogram vir seuns, van wie die meeste swart was.&lt;ref name=&quot;endchoir&quot;&gt;{{cite news |last1=Otterman |first1=Sharon |title=A Quiet End for Boys Choir of Harlem |url=https://www.nytimes.com/2009/12/23/nyregion/23choir.html?_r=0 |access-date=February 18, 2015 |work=The New York Times |date=December 22, 2009}}&lt;/ref&gt; Die Meisiekoor van Harlem is in 1989 gestig en het saam met die seunskoor gesluit.&lt;ref name=&quot;girlschoir&quot;&gt;{{cite news |last1=Kennedy |first1=Randy |title=A Girls' Choir Finally Sings In Spotlight |url=https://www.nytimes.com/1997/11/24/nyregion/a-girls-choir-finally-sings-in-spotlight.html |access-date=February 18, 2015 |work=The New York Times |date=November 24, 1997}}&lt;/ref&gt;

Harlem is ook die tuiste van die grootste ''African American Day Parade'', wat die kultuur van die Afrika-[[diaspora]] in Amerika vier. Dit is in 1969 begin.&lt;ref name=&quot;africanamericanday&quot;&gt;{{cite web |title=HISTORY OF AFRICAN AMERICAN DAY PARADE, INC. |url=http://www.africanamericandayparade.org/3.html |website=African American Day Parade |access-date=February 18, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150218072654/http://www.africanamericandayparade.org/3.html |archive-date=February 18, 2015 }}&lt;/ref&gt; In die laat 1960's het Arthur Mitchell, 'n voormalige danser van die New Yorkse Balletgeselskap, die Dansteater van Harlem gestig as 'n skool en geselskap vir ballet- en teateropleiding. Dit toer land- en wêreldwyd. Generasies teaterkunstenaars het al hier 'n geleentheid gekry.

Teen die 2010's het nuwe gewilde eetplekke hulle deure om Frederick Douglass Boulevard in Harlem geopen.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.nbcnewyork.com/video/#!/shows/newyorklive/Harlems-Restaurant-Row/103478474 |title=Drone Footage Shows Hurricane Lane Flooding in Hawaii |website=NBC New York |access-date=February 15, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402032823/http://www.nbcnewyork.com/video/#!/shows/newyorklive/Harlems-Restaurant-Row/103478474 |archive-date=April 2, 2015 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Terselfdertyd het sommige inwoners geveg teen die gentrifikasie (opknapping en restourasie) van die woonbuurt. In 2013 het inwoners 'n sitdemonstrasie gehou om beswaar te maak teen 'n boeremark van vyf dae per week wat sou gelei het tot die sluiting van Macombs Place in 150th Street.&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.dnainfo.com/new-york/20131018/hamilton-heights/harlem-residents-protest-farmers-market-temporary-pedestrian-plaza |title=Harlem Residents Hold Sit-In to Protest Farmers Market Takeover of Plaza |last=Mays |first=Jeff |date=October 18, 2013 |publisher=DNAinfo.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131123224148/http://www.dnainfo.com/new-york/20131018/hamilton-heights/harlem-residents-protest-farmers-market-temporary-pedestrian-plaza |archive-date=November 23, 2013 }}&lt;/ref&gt;

Uptown Night Market is in 2021 gestig om kos, die gemeenskap en kultuur te vier.&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt; |date=September 30, 2021 |title=Announcing Uptown Night Market From Cupcakes, Catering, Cuzin's And More All Under The Arch In Harlem |url=https://www.harlemworldmagazine.com/announcing-uptown-night-market-from-cupcakes-catering-cuzins-and-more-all-in-harlem/ |access-date=January 29, 2022 |work=Harlem World Magazine}}&lt;/ref&gt; Dit is een van die grootste nagmarkte in Manhattan. Die hoofattraksies sluit in musiekopvoerings, kunsmarkte en kos.&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt; |date=August 4, 2021 |title=Uptown Night Market Opens Its Doors For A Strong Harlem Week 2021 |url=https://www.harlemworldmagazine.com/uptown-night-market-opens-its-doors-for-a-strong-harlem-week-2021/ |access-date=January 29, 2022 |work=Harlem World Magazine}}&lt;/ref&gt;

[[Beeld:Black Ivory promo10.jpg|thumb|links|220px|Die Harlemse R&amp;B-groep Black Ivory in 2017 in Harlem.]]
===Musiek===
Baie R&amp;B-/soulgroepe en {{nowrap|-kunstenaars}} was in Harlem bedrywig. The Main Ingredient, Frankie Lymon &amp; The Teenagers, Black Ivory, Cameo, Keith Sweat, Freddie Jackson, Alyson Williams, Johnny Kemp, Teddy Riley en ander se loopbane het in die buurt begin.

Manhattan se bydraes tot [[hip-hop]] is grootliks danksy kunstenaars met Harlem-wortels soos Doug E. Fresh, Big L, Kurtis Blow, The Diplomats, Mase en Immortal Technique. Harlem is ook die plek waar gewilde hip-hop-danse soos die Harlem shake, toe wop en Chicken Noodle Soup ontstaan het.

Harlem se [[klassieke musiek]] het aanleiding gegee tot organisasies en ensembles soos Roberta Guaspari se Opus 118,&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Staff |title=Meryl Streep plays violin in Music of the Heart |url=https://www.thestrad.com/video/meryl-streep-plays-violin-in-music-of-the-heart/3828.article |website=The Strad |language=en |date=September 24, 2015}}&lt;/ref&gt; die Harlem Chamber Players&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Rabinowitz |first1=Chloe |title=The Apollo Theater, ACO &amp; NBT to Present THE GATHERING: A COLLECTIVE SONIC RING SHOUT |url=https://www.broadwayworld.com/off-broadway/article/The-Apollo-Theater-ACO-NBT-to-Present-THE-GATHERING-A-COLLECTIVE-SONIC-RING-SHOUT-20220420 |website=BroadwayWorld.com |language=en |date=April 20, 2022}}&lt;/ref&gt; en Harlem Quartet, en musikante soos die violis [[Edward W. Hardy]].&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Jacobs |first1=Jessie |title=He followed his passion for classical music from Harlem to Colorado |url=https://www.cpr.org/2022/02/02/he-followed-his-passion-for-classical-music-from-harlem-to-colorado/ |website=Colorado Public Radio |publisher=CPR Classical |language=en |date=February 2, 2022}}&lt;/ref&gt;

In die 1920's het Afro-Amerikaanse pianiste in Harlem begin met hulle eie jazzklavierstyl, bekend as [[stride]], wat baie deur [[ragtime]] beïnvloed is. Dié styl het 'n baie belangrike rol gespeel in vroeë jazzklaviermusiek.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=YgALtJ2GKIUC&amp;q=harlem+stride&amp;pg=PA148 |title=New York Modern: The Arts and the City |first1=William B. |last1=Scott |first2=Peter M. |last2=Rutkoff |date=August 14, 2001 |publisher=JHU Press |via=Google Books|isbn=9780801867934 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=eTKvDAAAQBAJ&amp;q=stride+piano+importance+in+jazz&amp;pg=PT3 |title=How to Play Solo Jazz Piano |first=John |last=Valerio |date=August 1, 2016 |publisher=Hal Leonard Corporation |via=Google Books|isbn=9781495073663 }}&lt;/ref&gt;

===Taal===
In 1938 het die jazzsanger Cab Calloway die eerste woordeboek deur 'n Afro-Amerikaner gepubliseer: ''Cab Calloway's Cat-ologue: A &quot;Hepster's&quot; Dictionary''. Dit het die amptelike jivetaalverwysingsboek van die New Yorkse openbare biblioteek geword.&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Sorene|first=Paul|date=April 26, 2017|title=Cab Calloway's Hepster's Dictionary: A Guide To The Language Of Jive (1938)|url=https://flashbak.com/cab-calloways-hepsters-dictionary-a-guide-to-the-language-of-jive-1938-378657/|website=Flashbak|language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Calt&quot;&gt;{{cite book|last1=Calt|first1=Stephen|title=Barrelhouse Words: A Blues Dialect Dictionary|date=2009|publisher=University of Illinois Press|isbn=9780252076602|page=xxi}}&lt;/ref&gt; In 1939 het Calloway 'n meegaande boek die lig laat sien: ''Professor Cab Calloway’s Swingformation Bureau''. Dit het aan lesers vertel hoe om die woorde en frases in die woordeboek aan te wend. 

Hy het tot in 1944 verskeie weergawes gepubliseer, waarvan die laaste een was ''The New Cab Calloway’s Hepsters Dictionary: Language of Jive''.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Alvarez|first=Luis|url=https://books.google.com/books?id=e6gwDwAAQBAJ&amp;q=cab+calloway+|title=The Power of the Zoot: Youth Culture and Resistance During World War II|publisher=Univ of California Press|year=2009|isbn=978-0-520-26154-9|pages=92–93|language=en}}&lt;/ref&gt; Die digter Lemn Sissay het gesê &quot;Cab Calloway het besit van taal geneem vir mense wie se eie tale net 'n paar generasies gelede van hulle weggeneem is.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Blakemore|first=Erin|date=August 1, 2017|title=The 'Hepster Dictionary' Was the First Dictionary Written By an African American|url=https://www.history.com/news/the-hepster-dictionary-was-the-first-dictionary-written-by-an-african-american|website=History|language=en}}&lt;/ref&gt;

===Godsdienslewe===
[[Beeld:Andrew Episcopal Harlem jeh.JPG|thumb|220px|Die Episkopaalse Kerk Sint Andreas.]]

Die godsdienslewe was nog altyd baie belangrik in swart Harlem. Daar is meer as 400 kerke in die buurt,&lt;ref&gt;&quot;The New Heyday of Harlem&quot;, Tessa Souter, ''The Independent'', Sunday, June 8, 1997&lt;/ref&gt; en van hulle is amptelike stads- of nasionale landmerke. Christene sluit in Baptiste, Metodiste, [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] en lede van die Pinksterkerk. Die Abessiniese Baptistekerk het al lank 'n invloed danksy sy groot gemeente. Die [[Kerk van Jesus Christus van die Heiliges van die Laaste Dae]] het in 2005 in kapel in 128th Street gebou.

Baie van die buurt se kerke is &quot;winkelfrontkerke&quot;, wat in leë winkels, kelders of huise bedrywig is. Hulle het elk minder as 30-50 lidmate, maar daar is honderde van hulle.&lt;ref&gt;''Fact Not Fiction in Harlem'', John H. Johnson, St. Martin's Church, 1980. p. 69+&lt;/ref&gt; Ander is ou, groot landmerke. Veral in die jare voor die [[Tweede Wêreldoorlog]] het gewilde Christelike charismatiese &quot;kultusleiers&quot; uit Harlem gekom, soos [[Father Divine]].&lt;ref name=&quot;HUSAintro&quot;&gt;''Harlem U.S.A.'', red. John Henrik Clarke, inleiding tot 1971-uitgawe&lt;/ref&gt; Hy het in 1932 na Harlem verhuis, waar hy volgelinge in die swart gemeenskap gehad het. Sy beweging, die Internasionale Vredesending, het verskeie hotelle gekoop wat hulle &quot;hemele&quot; genoem het. Lede het daar gewoon en op 'n goedkoop manier werk gesoek.  

In 'n stadium was Father Divine en die Vredesending die grootste besitters van eiendom in Harlem.&lt;ref name=&quot;pbs.org&quot;&gt;{{Cite web |title=This Far by Faith: Father Divine's Peace Mission, Hop for the Impoverished |website=pbs.org |publisher=The Faith Project |date=2003 |access-date=September 14, 2020 |url= https://www.pbs.org/thisfarbyfaith/journey_3/p_10.html }}&lt;/ref&gt; Die beweging het ook verskeie goedkoop winkels geopen, waaronder restaurante en klerewinkels, wat hulle ware teen lae pryse kon verkoop deur oorhoofse koste te besnoei. Hulle was baie suksesvol tydens die depressie. Ekonomiese sakeondernemings waar alles kontant betaal moes word, was deel van Father Divine se [[Father Divine#Leerstelling|leerstelling]].

Daar is ook verskeie [[moskee]]s en 'n [[Jood]]se sinagoge in Harlem. Tot in 2008 was daar 'n niehoofstroomsinagoge vir Swart Hebreërs, bekend as Commandment Keepers, in West 123rd Street.

==Demografie==
Die demografie van Harlem se gemeenskappe het deur sy geskiedenis baie verander. In 1910 het swart inwoners sowat 10% van Harlem se bevolking uitgemaak, maar teen 1930 het hulle 'n meerderheid van 70% gevorm.&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot;/&gt; Die tydperk tussen 1910 en 1930 is gekenmerk deur die Groot Migrasie van Afro-Amerikaners uit die Suide na die noordelike stede, insluitende New York. In Harlem was daar ook 'n instroming van swartes uit die Manhattanse &quot;onderdorp&quot;, waar hulle minder welkom gevoel het.&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot;/&gt; Die swart bevolking in die buurt het in 1950 'n hoogtepunt bereik met 98%, of 233&amp;nbsp;000 inwoners, wat swart was. Teen 2000 het Sentraal-Harlem se swart inwoners 77% van die totale bevolking uitgemaak; die swart bevolking het egter in onlangse jare afgeneem namate swartes uitgetrek en meer immigrante ingetrek het.&lt;ref&gt;[http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/pub/mnneeds_2012.pdf#mn10 Nyc.gov] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20130317001127/http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/pub/mnneeds_2012.pdf |date=March 17, 2013}}&lt;/ref&gt;

Werkloosheidsyfers in Harlem is gewoonlik twee keer so hoog as in die res van die stad, en die armoedesyfers is ook hoog.&lt;ref&gt;{{cite book | last1=Pinkney | first1=Alphonso | last2=Woock | first2=Roger R. | title=Poverty and Politics in Harlem | publisher=Rowman &amp; Littlefield Publishers, Incorporated | year=1970 | isbn=978-0-8084-0249-7 | url=https://books.google.com/books?id=7_x_oAEACAAJ | access-date=March 21, 2019 | page=31}}&lt;/ref&gt; Die situasie vir mans lyk aansienlik slegter as vir vroue. Inisiatiewe deur die regering en privaat sektor om syfers vir werkloosheid en armoede te verlaag was nie geslaagd nie. Tydens die Groot Depressie was werkloosheid hoër as 20% en mense is uit hulle huise gesit.&lt;ref&gt;{{cite news | last=Taylor | first=Nick | title=Great Depression (1930's) News | newspaper=The New York Times | url=https://nytimes.com/topic/subject/the-great-depression | access-date=March 21, 2019}}&lt;/ref&gt; 

Die federale regering het terselfdertyd die beleid van &quot;''redlining''&quot; ingestel en toegepas waarvolgens buurte soos Sentraal-Harlem beskryf word as onaantreklik soos gebaseer op die ras, etnisiteit en nasionale oorsprong van die inwoners.&lt;ref name=&quot;CHP2018&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www1.nyc.gov/assets/doh/downloads/pdf/data/2018chp-mn10.pdf|title=Central Harlem|date=2018|website=nyc.gov|publisher=NYC Health|access-date=March 2, 2019|archive-date=21 Maart 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190321040538/https://www1.nyc.gov/assets/doh/downloads/pdf/data/2018chp-mn10.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;{{Rp|2, 20}} Sentraal-Harlem is as &quot;gevaarlik&quot; beskou en inwoners is lenings en ander beleggings geweier.&lt;ref name=&quot;CHP2018&quot; /&gt; In vergelyking is huislenings en ander beleggings makliker aan wit, ryk inwoners van New Yorkse woonbuurte toegestaan.&lt;ref name=&quot;CHP2018&quot; /&gt; Oor die algemeen het die rykes voorkeurbehandeling gekry van stads- en staatsinstellings.

In die 1960's kon onopgevoede swartes makliker werk kry as opgevoede swartes, en dit het pogings in die wiele gery om die lewe van die buurt se inwoners deur opvoeding te verbeter.&lt;ref name=&quot;CHP2018&quot; /&gt; Grondeienaars het die situasie misbruik en woonstelle teen laer huur aan lede van die laer klasse beskikbaar gestel, maar in swak toestande.&lt;ref&gt;{{cite book | last=Shumsky | first=N.L. | title=Encyclopedia of urban America: the cities and suburbs. A - L | publisher=ABC-ClIO | issue=v. 1 | year=1999 | isbn=978-0-87436-846-8 | url=https://books.google.com/books?id=uodUAAAAMAAJ | access-date=March 21, 2019 | chapter=Harlem}}&lt;/ref&gt; 

==Misdaad en polisiëring==
[[Beeld:Police Area 6 148 St jeh.JPG|thumb|220px|Die NYPD se polisiekantoor in wyk 6, wat Harlem help bedien.]]

Sentraal-Harlem word deur twee polisiekantore van die New Yorkse polisie (NYPD) bedien,&lt;ref&gt;{{cite web | title=Find Your Precinct and Sector - NYPD | website=www.nyc.gov | url=https://www1.nyc.gov/site/nypd/bureaus/patrol/find-your-precinct.page | access-date=March 3, 2019}}&lt;/ref&gt; 32nd Precinct in Sentraal-Harlem-Noord&lt;ref name=&quot;NYPD 28th Precinct&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www1.nyc.gov/site/nypd/bureaus/patrol/precincts/28th-precinct.page|title=NYPD – 28th Precinct|website=www.nyc.gov|publisher=New York City Police Department|access-date=October 3, 2016}}&lt;/ref&gt; en 28th Precinct in Sentraal-Harlem-Suid.&lt;ref name=&quot;NYPD 32nd Precinct&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www1.nyc.gov/site/nypd/bureaus/patrol/precincts/32nd-precinct.page|title=NYPD – 32nd Precinct|website=www.nyc.gov|publisher=New York City Police Department|access-date=October 3, 2016}}&lt;/ref&gt;

28th Precinct het 'n laer misdaadsyfer as in die 1990's, met misdade in alle kategorieë wat tussen 1990 en 2021 met 72,2% afgeneem het. Van die vyf groot geweldsmisdade (moord, verkragting, aanranding, diefstal en roof) het 28th Precinct in 2019 1&amp;nbsp;125 per 100&amp;nbsp;000 inwoners aangemeld, teenoor die stadswye gemiddeld van 572 misdade per 100&amp;nbsp;000 inwoners.&lt;ref name = &quot;crime map&quot;/&gt;&lt;ref name = &quot;sevenmajorfelonies&quot;&gt;{{cite web | url = https://www1.nyc.gov/assets/nypd/downloads/pdf/analysis_and_planning/historical-crime-data/seven-major-felony-offenses-2000-2019.pdf | title = Citywide Seven Major Felony Offenses 2000-2019 | publisher = New York Police Department | access-date = March 23, 2020 | website = www.nyc.gov}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name = &quot;sevenmajorfeloniesbyprecinct&quot;/&gt;

Ook in 32nd Precinct het misdade sedert die 1990's afgeneem, met alle misdade wat tussen 1990 en 2021 met 71,4% minder geword het. Van die vyf groot geweldsmisdade is in 2019 1&amp;nbsp;042 per 100&amp;nbsp;000 inwoners aangeteken.&lt;ref name = &quot;crime map&quot;&gt;{{cite web | url = https://maps.nyc.gov/crime/ | access-date = March 23, 2020 | title = NYC Crime Map | website = www.nyc.gov | publisher = New York City Police Department}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name = &quot;sevenmajorfeloniesbyprecinct&quot;&gt;{{cite web | url = https://www1.nyc.gov/assets/nypd/downloads/pdf/analysis_and_planning/historical-crime-data/seven-major-felony-offenses-by-precinct-2000-2019.pdf | title = Citywide Seven Major Felony Offenses by Precinct 2000-2019 | publisher = New York Police Department | access-date = March 23, 2020 | website = www.nyc.gov}}&lt;/ref&gt;

===Misdaadneigings===
In die vroeë 20ste eeu was Harlem 'n bastion van die [[Sisiliaanse Mafia]], ander Italiaanse georganiseerde misdaadgroepe en later die [[Amerikaanse Mafia|Italiaans-Amerikaanse Mafia]]. Namate die etniese samestelling van die woonbuurt verander het, het Afro-Amerikaners soortgelyke organisasies gestig. In plaas daarvan om met ander bendes mee te ding, het hulle egter gekonsentreer op die sogenaamde [[nommerspel]], of ''bolita'' in Oos-Harlem. Dit was 'n dobbelspel soortgelyk aan die lotery wat onwettig van talle plekke in Harlem gespeel kon word. Volgens Francis Ianni was daar teen 1925 sowat &quot;30 swart nommerspelbanke in Harlem, waarvan verskeie groot genoeg was om wedgeld in te samel in 'n gebied van 20 straatblokke en oor drie of vier lane&quot;.&lt;ref name=&quot;ianni&quot;&gt;Francis A.J. Ianni, ''Black Mafia'', 1974&lt;/ref&gt;

Teen die vroeë 1950's is miljarde dollars verwed en is polisiemanne deur bendebase omgekoop.&lt;ref&gt;&quot;Inside Story of Numbers Racket&quot;, ''Amsterdam News'', 21 Augustus 1954&lt;/ref&gt; Dié base het geweldig magtig geword en geld voorgeskiet aan mense wat dit nie by tradisionele finansiële instellings geleen kon kry nie. Hulle het ook in wettige ondernemings en eiendomme belê.&lt;ref&gt;Cook, Fred J. [https://www.nytimes.com/1971/04/04/archives/the-black-mafia-moves-into-the-numbers-racket-the-numbers-racket.html &quot;The Black Mafia Moves Into the Numbers Racket&quot;], ''The New York Times'', 4 April 1971. Besoek op 28 Desember 2016.&lt;/ref&gt;

Die gewildheid van die nommerspele het afgeneem ná die instelling van die Amerikaanse staatslotery, wat wettig is maar kleiner wenbedrae uitbetaal waarop [[belasting]] betaal moet word.&lt;ref&gt;Wilson, Michael. [https://www.nytimes.com/2013/03/23/nyregion/numbers-runner-a-rarity-is-arrested-in-harlem.html &quot;Relics of the Bygone (and the Illegal)&quot;], ''The New York Times'', 22 Maart 2013. Besoek op 28 Desember 2016.&lt;/ref&gt; Die nommerspele gaan steeds op 'n kleiner skaal voort.

[[Beeld:Harlem riots - 1964.jpg|thumb|links|200px|'n Toneel uit die Harlem-opstand van 1964.]]
Volgens statistieke uit 1940 is sowat 100 moorde per jaar in Harlem gepleeg, &quot;maar verkragtings is baie skaars&quot;.&lt;ref name=&quot;look1940&quot;&gt;&quot;244,000 Native Sons&quot;, ''Look'', 21 Mei 1940, p.8+&lt;/ref&gt; Teen 1950 het baie wit mense Harlem verlaat en teen 1960 ook 'n groot deel van die swart middelklas. Terselfdertyd het beheer oor georganiseerde misdaad verskuif van Italiaanse sindikate na plaaslike swart, Puerto Ricaanse en [[Kuba]]anse groepe wat ietwat minder formeel georganiseerd was.&lt;ref name=&quot;ianni&quot;/&gt; Teen die tyd van die Harlem-opstande van 1964 was 10 keer meer mense hier verslaaf aan [[dwelms]] as gemiddeld in New York en 12 keer meer as in Amerika as geheel. Van die 30&amp;nbsp;000 dwelmverslaafdes wat daar toe na raming in New York was, het 15&amp;nbsp;000 tot 20&amp;nbsp;000 in Harlem gewoon. Ses keer soveel moorde het plaasgevind as in New York. 

Die helfte van die kinders in Harlem het met een ouer of sonder ouers grootgeword en dit het tot jeugmisdade gelei; tussen 1953 en 1962 het die misdaadtempo onder jong mense in die hele New York toegeneem, maar dit was konsekwent sowat 50% hoër in Harlem.&lt;ref&gt;''Poverty and Politics in Harlem'', Alphonso Pinkney &amp; Roger Woock, College &amp; University Press Services, Inc., 1970, p.33&lt;/ref&gt;

Die inspuit van [[heroïen]] het in die 1950's en 1960's in gewildheid toegeneem in Harlem, maar daarna afgeneem. In die 1980's het die gebruik van [[crack]] wydverspreid geword en dit het tot hoër misdaadsyfers gelei omdat verslaafdes gesteel het om hulle dwelmgewoonte te kan volhou en handelaars geveg het vir die reg om in sekere gebiede te verkoop, of oor transaksies wat skeefgeloop het.&lt;ref&gt;&quot;Harlem Speaks: A Living History of the Harlem Renaissance.&quot; Wintz, Cary.&lt;/ref&gt;

Met die einde van die crack-oorloë in die middel 1990's en beter polisiëring onder die burgemeesters David Dinkins en Rudy Giuliani, het misdade in Harlem geweldig afgeneem. In vergelyking met 1981, toe 6&amp;nbsp;500 rooftogte aangemeld is, is net 4&amp;nbsp;800 in 1990 aangemeld; 1&amp;nbsp;700 in 2000; en 1&amp;nbsp;100 in 2010.&lt;ref&gt;[http://www.reform.co.uk/filestore/pdf/How%20NY%20cut%20crime.pdf &quot;How New York Cut Crime&quot;], ''Reform Magazine'', Autumn 2002 p.11 {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080308165611/http://www.reform.co.uk/filestore/pdf/How%20NY%20cut%20crime.pdf |date=March 8, 2008}}&lt;/ref&gt; Dieselfde neiging het onder ander misdade voorgekom.&lt;ref name=&quot;NYPD 28th Precinct&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;NYPD 32nd Precinct&quot;/&gt;

Desnieteenstaande het Harlem steeds die meeste geweldsmisdade in New York.&lt;ref name = &quot;crime map&quot;/&gt; Dit is hoofsaaklik weens groot armoede. Onwettige bedrywighede soos diefstal, roof, dwelmmisbruik en [[prostitusie]] duur voort. Misdaadorganisasies soos straatbendes is verantwoordelik vir baie van die moorde en skietvoorvalle in die buurt.

===Bendes===
Daar is baie bendes in Harlem en talle is in spesifieke woonstelblokke en ander woonprojekte gesentreer. As een bendelid deur 'n ander bende vermoor word, breek wraakgeweld uit wat jare kan duur.&lt;ref name=&quot;Buettner2013&quot;&gt;{{cite news|last=Buettner|first=Russ|title=63 Gang Members Indicted in East Harlem Shootings|url=https://www.nytimes.com/2013/04/05/nyregion/63-in-e-harlem-gangs-indicted-in-revenge-shootings.html|access-date=June 15, 2013|newspaper=The New York Times|date=April 4, 2013}}&lt;/ref&gt; Daarbenewens was die East Harlem Purple Gang van die 1970's, wat in Oos-Harlem en omliggende gebiede bedrywig was, 'n Italiaans-Amerikaanse groep huurmoordenaars en heroïenhandelaars.&lt;ref name=&quot;LLC1979&quot;&gt;{{cite journal|title=New York Magazine|website = Newyorkmetro.com|url=https://books.google.com/books?id=ctECAAAAMBAJ&amp;pg=PA44|volume=12|issue = 19|date=May 7, 1979|publisher=New York Media, LLC|pages=44–|issn=0028-7369}}&lt;/ref&gt;

Harlem en sy bendes het 'n sterk verbinding met die [[hip hop]]-, rap- en R&amp;B-kultuur in Amerika, en baie suksesvolle rappers in die musieknywerheid kom uit bendes in Harlem.&lt;ref name=&quot;AdjayeAndrews1997&quot;&gt;{{cite book|last1=Adjaye|first1=Joseph K.|last2=Andrews|first2=Adrianne R.|title=Language, Rhythm and Sound: Black Popular Cultures Into the Twenty-First Century|url=https://books.google.com/books?id=mGIRAq5w4ngC&amp;pg=PA135|access-date=June 14, 2013|year=1997|publisher=University of Pittsburgh Pre|isbn=978-0-8229-7177-1|page=135}}&lt;/ref&gt; Gangster rap, wat in die laat 1980's ontstaan het, het dikwels liriek wat &quot;vrouehaat of geweld aanhits&quot; of wat wapens, dwelms en los vroue in Harlem en New York aanloklik uitbeeld.&lt;ref name=&quot;Ray2013&quot;&gt;{{cite book|last=Ray|first=Michael|title=Alternative, Country, Hip-Hop, Rap, and More: Music from the 1980s to Today|url=https://books.google.com/books?id=mRDMpGVCkjoC&amp;pg=PA78|access-date=June 14, 2013|year=2013|publisher=The Rosen Publishing Group|isbn=978-1-61530-910-8|page=78}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;AdjayeAndrews1997&quot;/&gt;

==Gesondheid==
Teen 2018 was vroeggeboortes en geboortes onder tienermoeders meer algemeen in Sentraal-Harlem as op enige ander plek in die stad. Daar was 103 vroeggeboortes per 1&amp;nbsp;000 geboortes (in vergelyking met 87 per 1&amp;nbsp;000 stadswyd), en 23 geboortes onder tienermoeders per 1&amp;nbsp;000 geboortes (in vergelyking met 19,3 per 1&amp;nbsp;000 stadswyd). 

Die konsentrasie van [[fynstowwe]], die dodelikste vorm van [[lugbesoedeling]], in Sentraal-Harlem is effens hoër as die stad se gemiddelde.&lt;ref name=&quot;CHP2018&quot; /&gt;{{Rp|9}} Sowat 10% van die inwoners is [[Rookgewoonte|rokers]], wat minder is as die stadsgemiddelde van 14%.&lt;ref name=&quot;CHP2018&quot; /&gt;{{Rp|13}} Byna 34% van inwoners is [[Obesiteit|vetsugtig]], 12% het [[diabetes]] en 35% het [[Hipertensie|hoë bloeddruk]], die hoogste syfers in die stad – teenoor die stadsgemiddeldes van onderskeidelik 24%, 11% en 28%.&lt;ref name=&quot;CHP2018&quot; /&gt;{{Rp|16}} 

Die naaste groot hospitaal is in Noordsentraal-Harlem.&lt;ref&gt;{{cite web | title=Manhattan Hospital Listings | website=New York Hospitals | url=http://www.allny.com/health/hosp-manhattan.html | access-date=March 20, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | title=Best Hospitals in New York, N.Y. | website=U.S. News &amp; World Report | date=July 26, 2011 | url=https://health.usnews.com/best-hospitals/area/new-york-ny | access-date=March 20, 2019}}&lt;/ref&gt;

===Sosiale faktore===
Die bevolkingsgesondheid van Sentraal-Harlem word nou verbind met invloedryke sosiale faktore van gesondheid, ook bekend as sosiale bepalers van gesondheid, en die uitwerking van strukturele rassisme op die buurt. Die uitwerking van diskriminerende beleide soos ''redlining'' het daartoe bygedra dat inwoners wat gesondheid betref slegter daaraan toe is as in die res van die stad. Dit het betrekking op lewensverwagting, die voorkoms van armoede, woonbuurtgesondheid, huisvestingsgehalte en asmasyfers. 

Die gesondheid van inwoners van Sentraal-Harlem word ook gekoppel aan hulle belewenis van rassisme.&lt;ref&gt;Hinterland K, Naidoo M, King L, Lewin V, Myerson G, Noumbissi B, Woodward M, Gould LH, Gwynn RC, Barbot O, Bassett MT. Community Health Profiles 2018, Manhattan Community District 10: Central Harlem; 2018;10(59):1-20.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite journal|last1=Paradies|first1=Yin|last2=Ben|first2=Jehonathan|last3=Denson|first3=Nida|last4=Elias|first4=Amanuel|last5=Priest|first5=Naomi|last6=Pieterse|first6=Alex|last7=Gupta|first7=Arpana|last8=Kelaher|first8=Margaret|last9=Gee|first9=Gilbert|date=September 23, 2015|title=Racism as a Determinant of Health: A Systematic Review and Meta-Analysis|journal=PLOS ONE|volume=10|issue=9|pages=e0138511|doi=10.1371/journal.pone.0138511|issn=1932-6203|pmc=4580597|pmid=26398658|bibcode=2015PLoSO..1038511P|doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Navorsingstudies het getoon die ervaring van rassisme skep en vererger chroniese [[stres]], wat kan bydra tot groot doodsoorsake, veral onder Afro- en Spaans-Amerikaanse bevolkings in die VSA, soos [[hartbloedvatsiekte]]s.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/healthequity/lcod/men/2016/nonhispanic-black/index.htm|title=From the CDC-Leading Causes of Death-Non-Hispanic Black Males 2016|last=CDC|date=September 27, 2019|website=Centers for Disease Control and Prevention|language=en-us|access-date=October 27, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/healthequity/lcod/men/2016/hispanic/index.htm|title=From the CDC-Leading Causes of Death Hispanic Males 2016|last=CDC|date=September 27, 2019|website=Centers for Disease Control and Prevention|language=en-us|access-date=October 27, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/women/lcod/2016/nonhispanic-black/index.htm|title=From the CDC-Leading Causes of Death by Age Group, All Females-US|last=CDC|date=September 27, 2019|website=Centers for Disease Control and Prevention|language=en-us|access-date=October 27, 2019}}&lt;/ref&gt;

Sekere gesondheidsongelykhede tussen Sentraal-Harlem en die res van New York kan toegeskryf word aan &quot;vermydelike oorsake&quot;, soos substandaardhuisvesting, armoede en geregsgeweld – wat alles deur die Amerikaanse Openbaregesondheidsvereniging beskryf word as sosiale sleutelbepalers van gesondheid.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2018/01/18/housing-and-homelessness-as-a-public-health-issue|title=Housing and Homelessness as a Public Health Issue|website=www.apha.org|access-date=October 27, 2019}}
* {{Cite web|url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2018/01/18/reducing-income-inequality-to-advance-health|title=Reducing Income Inequality to Advance Health|website=www.apha.org|access-date=October 27, 2019}}
* {{Cite web|url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2019/01/29/law-enforcement-violence|title=Addressing Law Enforcement Violence as a Public Health Issue|website=www.apha.org|access-date=October 27, 2019}}&lt;/ref&gt;

==Vervoer==
===Brûe===
{{beeldgroep2|perrow = 2|total_width=450
   | align = right
   | direction = horizontal
   | background color  = 
   | voetskrif   = 
   | image1      = HARLEM RIVER-HARLEM ON LEFT. BRONX ON RIGHT - NARA - 548427.jpg
   | caption1 = Brûe oor die Harlemrivier verbind Harlem (links) en die Bronx.
   | image2      = MNRR NH-Line-Train 125th-St.jpg
   | caption2 = Die stasie Harlem-125th Street op die Metro-North Railroad.
  }}

Die Harlemrivier skei [[The Bronx|die Bronx]] en Manhattan, en dit vereis verskeie brûe tussen die twee New Yorkse woonbuurte. 

Vyf brûe verbind Harlem en die Bronx: die Willis Avenue-brug (net vir noordwaartse verkeer), die Third Avenue-brug (net vir suidwaartse verkeer), die Madison Avenue-brug, 145th Street-brug en Macombsdam-brug. 

In Oos-Harlem verbind die Wardseilandbrug Manhattan met Wardseiland. Die Triborough-brug is 'n kompleks van drie aparte brûe wat verbindings verskaf tussen Queens, Oos-Harlem en die Bronx.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://web.mta.info/bandt/html/rfk.html|title=Robert F. Kennedy Bridge|date=December 30, 2010|publisher=Mta.info|access-date=February 2, 2013}}&lt;/ref&gt;

===Openbare vervoer===
Dienste vir openbare vervoer word verskaf deur die Metropolitan Transportation Authority. Dit sluit in die New York City Subway en MTA Regional Bus Operations. Sommige plaaslike Bronx-roetes bedien ook Manhattan. Metro-North Railroad het 'n stasie by Harlem-125th Street, met treine na die Laer Hudsonvallei en [[Connecticut]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://web.mta.info/mnr/html/mnrmap.htm|title=Metro-North Railroad Map|date=2017|publisher=Metropolitan Transportation Authority|access-date=May 14, 2017}}&lt;/ref&gt;

Daar is drie [[moltrein]]lyne in Harlem:
* IRT Lenox Avenue
* IND Eighth Avenue Line
* IND Concourse Line

Verskeie busse loop in Harlem. Daar is ook busse wat naby Harlem stilhou, maar nie in die woonbuurt self nie.

==Verwysings==
{{Verwysings|4}}

==Nog leesstof==
{{refbegin|2}}
* Bourgois, Philippe. ''In search of respect: Selling crack in El Barrio''. Vol. 10. Cambridge University Press, 2003.
* {{cite book|last=Gill|first=Jonathan|url=https://books.google.com/books?id=DaGckQAodGkC|title=Harlem: The Four Hundred Year History from Dutch Village to Capital of Black America|publisher=Grove Press|date=2011|isbn=9780802195944 }}
* Ianni, Francis A. J. ''Black Mafia: Ethnic Succession in Organized Crime'', 1974.
* {{cite book|last1=Killens|first1=John|last2=Halstead|first2=Fred|title=Harlem Stirs|date=1966}}
* King, Shannon. ''Whose Harlem Is This? Community Politics and Grassroots Activism During the New Negro Era''. New York: New York University Press, 2015.
* Osofsky, Gilbert. ''Harlem: The Making of a Ghetto: Negro New York, 1890-1930'', 1971.
* ''WPA Guide to New York City'', 1939
* ''TIME'', vol. 84, No. 5, 31 Julie 1964. &quot;Harlem: No Place Like Home&quot;.
* ''Newsweek'', 3 Augustus 1964. &quot;Harlem: Hatred in the Streets&quot;.
* &quot;Crack's Decline: Some Surprises from U.S. Cities&quot;, National Institute of Justice Research in Brief, Julie 1997.
* Paterson, David ''&quot;Black, Blind, &amp; In Charge: A Story of Visionary Leadership and Overcoming Adversity.&quot;'' Skyhorse Publishing. New York, New York, 2020
{{refend}}

==Skakels==
* [http://indianapublicmedia.org/nightlights/portraits-harlem-2/ Portrette van Harlem]
* [https://web.archive.org/web/20110829164035/http://acl.arts.usyd.edu.au/harlem/ &quot;Digital Harlem: Everyday Life 1915–1930&quot;]
* [http://nycwiki.org/wiki/Harlem Harlem] – NYCwiki
{{CommonsKategorie-inlyn|Harlem, Manhattan}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Harlem}}

{{Normdata}}
{{Voorbladster}}

[[Kategorie:Harlem| ]]</text>
      <sha1>gbim2bph5v3nts2t59rfjg21n7guhgp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Baltimore/Washington Internasionale Lughawe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>396330</id>
    <revision>
      <id>2812723</id>
      <parentid>2747514</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:39:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>opd 2024 stats</comment>
      <origin>2812723</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13811" sha1="mo9rwf7pjhv76evrlnysvfvgp1yn5o4" xml:space="preserve">{{Infobox airport
| name           = Baltimore/Washington Int. Thurgood Marshall-lughawe
| image          = 
| image-width    = 150
| image2         = BWI airport terminal.jpg
| image2-width   = 250
| IATA           = BWI
| ICAO           = KBWI
| FAA            = BWI
| WMO            = 72406
| type           = Openbaar
| owner-oper     = Maryland Aviation Administration&lt;ref name=&quot;mdotMAA&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/about-mdot-maa|title=About MDOT MAA|website=BWIairport.com|language=en-US|access-date=February 16, 2019|quote=The Maryland Department of Transportation Maryland Aviation Administration (MDOT MAA) is the owner and operator of BWI Marshall Airport (BWI) and Martin State Airport (KMTN).|archive-url=https://web.archive.org/web/20190206140156/https://www.bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/about-mdot-maa|archive-date=February 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| city-served    = {{plainlist|
* Baltimore metro
* Washington metro
* Suid-sentraal Pennsilvanië}}
| focus_city     = [[Southwest Airlines]]
| location       = Anne Arundel County, [[Maryland]], [[Verenigde State]]
| opened         = {{start date and age|1950|06|24|df=yes|br=yes}}
| elevation-f    = 143
| elevation-m    = 44
| coordinates    = {{Coord|39|10|31|N|076|40|06|W|region:US-MD_type:airport|display=inline,title}}
| website        = {{URL|https://www.bwiairport.com/|BWIairport.com}}
| image_map      = KBWI FAA Airport Diagram.svg
| image_map_caption = FAA airport diagram
| mapframe = yes
| r1-number      = 10/28
| r1-length-f    = 10 503
| r1-length-m    = 3 201
| r1-surface     = Teer
| r2-number      = 15L/33R
| r2-length-f    = 5 000
| r2-length-m    = 1 524
| r2-surface     = Teer
| r3-number      = 15R/33L
| r3-length-f    = 9 501
| r3-length-m    = 2 896
| r3-surface     = Teer
| h1-number      = H1
| h1-length-f    = 100
| h1-length-m    = 30
| h1-surface     = Teer
| stat-year      = 2024
| stat1-header   = Passasiers
| stat1-data     = 27 059 733
| stat2-header   = Lugbewegings
| stat2-data     = 242 720
| stat3-header   = Vrag
| stat3-data     = 238 581 ton
| footnotes      = Bron: BWI Lughawe&lt;ref&gt;{{Cite web |title=BWI Airport Statistics December 2021 |url=https://bwiairport.com/sites/default/files/Dec2021.pdf |publisher=bwiairport.com |access-date=March 2, 2022 |archive-date= 3 Januarie 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230103172859/https://bwiairport.com/sites/default/files/Dec2021.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
}}

'''Baltimore/Washington Internasionale Thurgood Marshall-lughawe''' ([[IATA]]: '''BWI''', [[ICAO]]: '''KBWI''', FAA LID: '''BWI'''), algemeen na verwys as '''BWI Marshall''', is 'n internasionale lughawe in die oostelike [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] wat hoofsaaklik [[Baltimore]], [[Maryland]] en [[Washington, D.C.]] bedien. Saam met [[Dulles Internasionale Lughawe]] en [[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe]], is dit een van drie groot lughawens wat die Washington-Baltimore-metropolitaanse gebied bedien.  Die lughawe is geleë in 'n ongeïnkorporeerde area van Anne Arundel County,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/MapItDrawServlet?geo_id=16000US2447125&amp;_bucket_id=50&amp;tree_id=420&amp;context=saff&amp;_lang=en&amp;_sse=on|title=Linthicum CDP, Maryland|publisher=United States Census Bureau|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606043150/http://factfinder.census.gov/servlet/MapItDrawServlet?geo_id=16000US2447125&amp;_bucket_id=50&amp;tree_id=420&amp;context=saff&amp;_lang=en&amp;_sse=on|archive-date=June 6, 2011|access-date=March 3, 2010}}&lt;/ref&gt; 14&amp;nbsp;km suid van Downtown Baltimore en 48 km noordoos van Washington, D.C..&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.airnav.com/airport/KBWI|title=KBWI Baltimore/Washington International Thurgood Marshall Airport Baltimore, Maryland, USA|publisher=AirNav.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20161026021543/http://www.airnav.com/airport/KBWI|archive-date=October 26, 2016|access-date=October 28, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bwiairport.com/en/travel/maps-and-direction/from/washington|title=Driving Directions: Washington DC|publisher=BWIairport.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715051323/http://www.bwiairport.com/en/travel/maps-and-direction/from/washington|archive-date=July 15, 2017|access-date=December 16, 2011}}&lt;/ref&gt;

BWI Thurgood Marshall-lughawe, 'n basis vir [[Southwest Airlines]], is die 22ste besigste lughawe in die Verenigde State en die besigste in die Washington-Baltimore metropolitaanse gebied.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.faa.gov/airports/planning_capacity/passenger_allcargo_stats/passenger/media/cy18-commercial-service-enplanements.pdf|title=Commercial Service Airport Ranking, FAA|date=December 20, 2019|website=Federal Aviation Administration (FAA)|archive-url=https://web.archive.org/web/20191016011127/https://www.faa.gov/airports/planning_capacity/passenger_allcargo_stats/passenger/media/cy18-commercial-service-enplanements.pdf|archive-date=2019-10-16|access-date=May 26, 2020}}&lt;/ref&gt; Dit is vernoem na Thurgood Marshall, 'n boorling van Baltimore en die eerste [[Afro-Amerikaners|Afro-Amerikaner]] wat as mederegter in die Amerikaanse Hooggeregshof gedien het. Hierdie lughawe trek ook groot getalle reisigers uit die [[Harrisburg]], [[Philadelphia]] en [[Richmond, Virginië|Richmond]] metropolitaanse gebiede. BWI beslaan 1 279 ha grond.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://skyvector.com/airport/BWI/Baltimore-Washington-International-Thurgood-Marshall-Airport|title=BWI airport data at skyvector.com|website=skyvector.com|access-date=August 22, 2022}}&lt;/ref&gt;

In die vroeë 1980's en vir 'n groot deel van die 1990's was BWI 'n spilpunt vir Piedmont Airlines en sy opvolger [[US Airways]], maar die lugredery se finansiële probleme in die nasleep van die [[dot-comvoorspoedgolf]], die [[aanvalle op 11 September 2001]] en lae tarief-mededinging het dit gedwing om sy diens te verminder. Die lughawe was 'n toevlugsoord vir [[Laekosteredery|laekostevlugte]] in die Baltimore/Washington Metropolitaanse Gebied sedert [[Southwest Airlines]] se aankoms in September 1993 en daaropvolgende uitbreiding in die vroeë 2000's. Southwest is die lughawe se grootste vervoerder, verantwoordelik vir 56,12% van passasiers wat in 2011 vervoer is.&lt;ref name=&quot;figures&quot;&gt;[http://www.aci-na.org/stats/stats_traffic 2008 North American Final Rankings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080208130330/http://www.aci-na.org/stats/stats_traffic}}&lt;/ref&gt; Southwest Airlines bedien tans gemiddeld 245 daaglikse vertrekke na die VSA, Meksiko en die Karibiese Eilande.

In 2008 het die tydskrif ''Health'' BWI aangewys as die tweede gesondste lughawe in die Verenigde State.&lt;ref&gt;Formichelli, Linda. &lt;/ref&gt; In 2009 het die lughawe 'n toename van ses persent in lugreisigers gehad as gevolg van meer afslagvlugte.&lt;ref&gt;Walker, Andrea K. &quot;[https://archive.today/20120718115202/http://www.baltimoresun.com/business/bal-bz.bwi21oct21,0,2597232.story BWI gains altitude].&quot; &lt;/ref&gt; In 'n 2009-opname van lughawediensgehalte deur Airports Council International was BWI die wêreld se top-lughawe in die 15-tot-25-miljoen-passasierkategorie.&lt;ref name=&quot;2009ASQRankings&quot;&gt;[http://www.aci.aero/cda/aci_common/display/main/aci_content07_banners.jsp?zn=aci&amp;cp=1-7-46^35015_725_2__ &quot;ACI Airport Service Quality Awards 2009&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120815184205/http://www.aci.aero/cda/aci_common/display/main/aci_content07_banners.jsp?zn=aci&amp;cp=1-7-46%5E35015_725_2__}} Airports Council International&lt;/ref&gt; BWI beklee ook die sewende posisie, in mediumgrootte lughawens, gebaseer op klanttevredenheid wat deur JD Power and Associates uitgevoer is.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nbcwashington.com/news/local-beat/BWI-Thurgood-Marshall-International-Airport-Ranks-High-in-Customer-Service-84771047.html|title=BWI Airport Ranks High in Customer Service|author=Elaine Reyes|work=NBC Washington|date=February 19, 2010|access-date=December 15, 2011}}&lt;/ref&gt;

== Terminaal ==
[[Lêer:Kbwi.jpg|duimnael|300px|Internasionale terminaal (Gang E)]]
Baltimore/Washington Internasionale Lughawe het vyf gange met 78 hekke. Hiervan is 14 internasionaal (al 11 hekke in Gang E is internasionale hekke, vier van E se hekke is slegs vir aankomste, en drie hekke in Gang D is ook internasionale hekke).&lt;ref name=&quot;gatemap&quot;&gt;{{Cite web|url=https://bwiairport.com/wayfinding|title=Explore BWI {{!}} BWI Airport|access-date=20 October 2020}}&lt;/ref&gt;

== Lugrederye en bestemmings ==

=== Top bestemmings ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;&quot;
|+Besigste binnelandse roetes vanaf BWI (September 2023 – Augustus 2024) &lt;ref name=&quot;BWI Airline Statistics&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=OjV&amp;Nv42146_anzr=Ony6vz14r,%20ZQ:%20Ony6vz14r/jn5uv0t610%20V06r40n6v10ny%20gu74t11q%20Zn45unyy&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Baltimore, MD: Baltimore/Washington International Thurgood Marshall (BWI)|website=Bureau of Transportation Statistics|publisher=Research and Innovative Technology Administration|access-date=November 23, 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta, Georgia]]
| 907 810
| Delta, Southwest, Spirit, Frontier
|-
| 2
| [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando, Florida]]
| 758 750	
| Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 3
| [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale, Florida]]
| 500 430
| Southwest, Spirit
|-
| 4
| [[Denver Internasionale Lughawe|Denver, Colorado]]
| 473 740
| Frontier, Southwest, Spirit, United
|-
| 5
| [[Logan Internasionale Lughawe|Boston, Massachusetts]]
| 454 610
| Delta, Southwest
|-
| 6
| [[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte, Noord-Carolina]]
| 425 730
| American, Southwest, Spirit
|-
| 7
| [[Tampa Internasionale Lughawe|Tampa, Florida]]
| 399 720
| Southwest, Spirit
|-
| 8
| [[Miami Internasionale Lughawe|Miami, Florida]]
| 329 770
| American, Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 9
| [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 298 720
| American, Southwest, United
|-
| 10
| [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas, Nevada]]
| 293 210
| Southwest, Spirit
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Besigste internasionale roetes vanaf BWI (Jan 2023 – Des 2023) &lt;ref name=&quot;internationalreport&quot;&gt;{{Cite web|url=https://data.transportation.gov/Aviation/International_Report_Passengers/xgub-n9bw|title=International_Report_Passengers {{!}} Department of Transportation - Data Portal|website=data.transportation.gov|access-date=July 26, 2021|archive-date=19 Julie 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190719031853/https://data.transportation.gov/Aviation/International_Report_Passengers/xgub-n9bw|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;'''
! Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Cancún Internasionale Lughawe|Cancún, Meksiko]]
| 279 111
| Southwest, Spirit
|-
| 2
| [[Sangster Internasionale Lughawe|Montego Bay, Jamaika]]
| 278 611
| Southwest, Spirit
|-
| 3
| [[Lughawe Londen-Heathrow|Londen-Heathrow, Verenigde Koninkryk]]
| 135 462
| British Airways
|-
| 4
| [[Toronto Pearson Internasionale Lughawe|Toronto-Pearson, Kanada]]
| 113 494
| Air Canada
|-
| 5
| [[Punta Cana Internasionale Lughawe|Punta Cana, Dominikaanse Republiek]]
| 100 736
| Southwest Airlines
|-
| 6
| [[Koningin Beatrix Internasionale Lughawe|Oranjestad, Aruba]]
| 77 732
| Southwest Airlines
|-
| 7
| [[Lughawe Frankfurt|Frankfurt, Duitsland]]
| 40 125
| Condor
|-
| 8
| [[Montréal–Trudeau Internasionale Lughawe|Montréal-Trudeau, Kanada]]
| 30 617
| Air Canada
|-
| 9
| Nassau, Bahamas
| 25 189
| Southwest Airlines
|-
| 10
| Liberië, Costa Rica
| 15 476
| Southwest Airlines
|-
|}

=== Lugdiensmarkaandeel ===
[[Lêer:Southwest_tails_at_BWI.jpg|duimnael|300px|Vliegtuie van [[Southwest Airlines]] by Gange A-B]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;align=&quot;
|+'''Grootste lugrederye by BWI (April 2021 - Maart 2022)''' &lt;ref name=&quot;transtats&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=OjV&amp;Nv42146_anzr=Ony6vz14r,%20ZQ:%20Ony6vz14r/jn5uv0t610%20V06r40n6v10ny%20gu74t11q%20Zn45unyy&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Baltimore, MD: Baltimore/Washington International Airport (BWI)|publisher=Bureau of Transportation Statistics|access-date=1 June 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Lugdiens
! Passasiers
! Deel
|-
| 1
| [[Southwest Airlines]]
| 13 768 000
| 71,65%
|-
| 2
| [[Spirit Airlines]]
| 1 676 000
| 8,72%
|-
| 3
| [[Delta Air Lines]]
| 1 252 000
| 6,51%
|-
| 4
| [[American Airlines]]
| 996 000
| 5,18%
|-
| 5
| [[United Airlines]]
| 542 000
| 2,82%
|-
| 6
| Ander
| 982 000
| 5,11%
|}

=== Jaarlikse passasiersverkeer ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Jaarlikse passasiersverkeer by BWI&lt;br /&gt;2006–hede'''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bwiairport.com/en/about-bwi/stats|title=Statistics|year=2014|publisher=Maryland Aviation Administration|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609081216/http://www.bwiairport.com/en/about-bwi/stats|archive-date=June 9, 2011|access-date=February 10, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/statistics|title=BWI Airport Annual Statistics 2014-2021|website=bwiairport.com|access-date=March 3, 2022}}&lt;/ref&gt;
! Jaar
! Passasiers
! Jaar
! Passasiers
|-
| 2006
| 20 698 967
| 2016
| 25 122 651
|-
| 2007
| 21 044 384
| 2017
| 26 369 411
|-
| 2008
| 20 488 881
| 2018
| '''27 145 831'''
|-
| 2009
| 20 953 615
| 2019
| 26 993 896
|-
| 2010
| 21 936 461
| 2020
| 11 204 511
|-
| 2011
| 22 391 785
| 2021
| 18 868 429
|-
| 2012
| 22 679 987
| 2022
| 22 804 744
|-
| 2013
| 22 498 353
| 2023
| 26 200 143
|-
| 2014
| 22 312 676
| 2024
| 27 059 733
|-
| 2015
| 23 823 532
| 2025
|
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>mo9rwf7pjhv76evrlnysvfvgp1yn5o4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812744</id>
      <parentid>2812723</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:00:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>uitgebrei uit en:wp</comment>
      <origin>2812744</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15355" sha1="69d46mrp5lxiyuujuf1h2ll4m2k14gr" xml:space="preserve">{{Infobox airport
| name           = Baltimore/Washington Int. Thurgood Marshall-lughawe
| image          = 
| image-width    = 150
| image2         = BWI airport terminal.jpg
| image2-width   = 250
| IATA           = BWI
| ICAO           = KBWI
| FAA            = BWI
| WMO            = 72406
| type           = Openbaar
| owner-oper     = Maryland Aviation Administration&lt;ref name=&quot;mdotMAA&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/about-mdot-maa|title=About MDOT MAA|website=BWIairport.com|language=en-US|access-date=February 16, 2019|quote=The Maryland Department of Transportation Maryland Aviation Administration (MDOT MAA) is the owner and operator of BWI Marshall Airport (BWI) and Martin State Airport (KMTN).|archive-url=https://web.archive.org/web/20190206140156/https://www.bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/about-mdot-maa|archive-date=February 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| city-served    = {{plainlist|
* Baltimore metro
* Washington metro
* Suid-sentraal Pennsilvanië}}
| focus_city     = [[Southwest Airlines]]
| location       = Anne Arundel County, [[Maryland]], [[Verenigde State]]
| opened         = {{start date and age|1950|06|24|df=yes|br=yes}}
| elevation-f    = 143
| elevation-m    = 44
| coordinates    = {{Coord|39|10|31|N|076|40|06|W|region:US-MD_type:airport|display=inline,title}}
| website        = {{URL|https://www.bwiairport.com/|BWIairport.com}}
| image_map      = KBWI FAA Airport Diagram.svg
| image_map_caption = FAA lughawediagram
| mapframe = yes
| r1-number      = 10/28
| r1-length-f    = 10 503
| r1-length-m    = 3 201
| r1-surface     = Teer
| r2-number      = 15L/33R
| r2-length-f    = 5 000
| r2-length-m    = 1 524
| r2-surface     = Teer
| r3-number      = 15R/33L
| r3-length-f    = 9 501
| r3-length-m    = 2 896
| r3-surface     = Teer
| h1-number      = H1
| h1-length-f    = 100
| h1-length-m    = 30
| h1-surface     = Teer
| stat-year      = 2024
| stat1-header   = Passasiers
| stat1-data     = 27 059 733
| stat2-header   = Lugbewegings
| stat2-data     = 242 720
| stat3-header   = Vrag
| stat3-data     = 238 581 ton
| footnotes      = Bron: BWI Lughawe&lt;ref&gt;{{Cite web |title=BWI Airport Statistics December 2021 |url=https://bwiairport.com/sites/default/files/Dec2021.pdf |publisher=bwiairport.com |access-date=March 2, 2022 |archive-date= 3 Januarie 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230103172859/https://bwiairport.com/sites/default/files/Dec2021.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
}}

'''Baltimore/Washington Internasionale Thurgood Marshall-lughawe''' ([[IATA]]: '''BWI''', [[ICAO]]: '''KBWI''', FAA LID: '''BWI'''), algemeen na verwys as '''BWI Marshall''', is 'n internasionale lughawe in die oostelike [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] wat hoofsaaklik [[Baltimore]], [[Maryland]] en [[Washington, D.C.]] bedien. Saam met [[Dulles Internasionale Lughawe]] en [[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe]], is dit een van drie groot lughawens wat die Washington-Baltimore-metropolitaanse gebied bedien.  Die lughawe is geleë in 'n ongeïnkorporeerde area van Anne Arundel County,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/MapItDrawServlet?geo_id=16000US2447125&amp;_bucket_id=50&amp;tree_id=420&amp;context=saff&amp;_lang=en&amp;_sse=on|title=Linthicum CDP, Maryland|publisher=United States Census Bureau|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606043150/http://factfinder.census.gov/servlet/MapItDrawServlet?geo_id=16000US2447125&amp;_bucket_id=50&amp;tree_id=420&amp;context=saff&amp;_lang=en&amp;_sse=on|archive-date=June 6, 2011|access-date=March 3, 2010}}&lt;/ref&gt; 14&amp;nbsp;km suid van Downtown Baltimore en 48 km noordoos van Washington, D.C..&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.airnav.com/airport/KBWI|title=KBWI Baltimore/Washington International Thurgood Marshall Airport Baltimore, Maryland, USA|publisher=AirNav.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20161026021543/http://www.airnav.com/airport/KBWI|archive-date=October 26, 2016|access-date=October 28, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bwiairport.com/en/travel/maps-and-direction/from/washington|title=Driving Directions: Washington DC|publisher=BWIairport.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715051323/http://www.bwiairport.com/en/travel/maps-and-direction/from/washington|archive-date=July 15, 2017|access-date=December 16, 2011}}&lt;/ref&gt;

BWI Thurgood Marshall-lughawe, 'n basis vir [[Southwest Airlines]], is die 22ste besigste lughawe in die Verenigde State en die besigste in die Washington-Baltimore metropolitaanse gebied.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.faa.gov/airports/planning_capacity/passenger_allcargo_stats/passenger/media/cy18-commercial-service-enplanements.pdf|title=Commercial Service Airport Ranking, FAA|date=December 20, 2019|website=Federal Aviation Administration (FAA)|archive-url=https://web.archive.org/web/20191016011127/https://www.faa.gov/airports/planning_capacity/passenger_allcargo_stats/passenger/media/cy18-commercial-service-enplanements.pdf|archive-date=2019-10-16|access-date=May 26, 2020}}&lt;/ref&gt; Dit is vernoem na Thurgood Marshall, 'n boorling van Baltimore en die eerste [[Afro-Amerikaners|Afro-Amerikaner]] wat as mederegter in die Amerikaanse Hooggeregshof gedien het. Hierdie lughawe trek ook groot getalle reisigers uit die [[Harrisburg]], [[Philadelphia]] en [[Richmond, Virginië|Richmond]] metropolitaanse gebiede. BWI beslaan 1&amp;nbsp;279 [[hektaar|ha]] grond.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://skyvector.com/airport/BWI/Baltimore-Washington-International-Thurgood-Marshall-Airport|title=BWI airport data at skyvector.com|website=skyvector.com|access-date=22 Augustus 2022}}&lt;/ref&gt;

In die vroeë 1980's en vir 'n groot deel van die 1990's was BWI 'n spilpunt vir Piedmont Airlines en sy opvolger [[US Airways]], maar die lugredery se finansiële probleme in die nasleep van die [[dot-comvoorspoedgolf]], die [[aanvalle op 11 September 2001]] en lae tarief-mededinging het dit gedwing om sy diens te verminder. Die lughawe was 'n toevlugsoord vir [[Laekosteredery|laekostevlugte]] in die Baltimore/Washington Metropolitaanse Gebied sedert [[Southwest Airlines]] se aankoms in September 1993 en daaropvolgende uitbreiding in die vroeë 2000's. Southwest is die lughawe se grootste vervoerder, verantwoordelik vir 56,12% van passasiers wat in 2011 vervoer is.&lt;ref name=&quot;figures&quot;&gt;[http://www.aci-na.org/stats/stats_traffic 2008 North American Final Rankings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080208130330/http://www.aci-na.org/stats/stats_traffic}}&lt;/ref&gt; Southwest Airlines bedien tans gemiddeld 245 daaglikse vertrekke na die VSA, Meksiko en die Karibiese Eilande.

In 2008 het die tydskrif ''Health'' BWI aangewys as die tweede gesondste lughawe in die Verenigde State.&lt;ref&gt;Formichelli, Linda. &quot;[http://www.cnn.com/2008/HEALTH/12/16/hm.healthy.airports/index.html Magazine picks America's healthiest airports] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081216212607/http://www.cnn.com/2008/HEALTH/12/16/hm.healthy.airports/index.html |date=December 16, 2008 }}.&quot; ''[[CNN]]''. Woensdag 17 Desember 2008. Besoek op 21 Oktober 2009.&lt;/ref&gt; In 2009 het die lughawe 'n toename van ses persent in lugreisigers gehad as gevolg van meer afslagvlugte.&lt;ref&gt;Walker, Andrea K. &quot;[https://archive.today/20120718115202/http://www.baltimoresun.com/business/bal-bz.bwi21oct21,0,2597232.story BWI gains altitude].&quot; &lt;/ref&gt; In 'n 2009-opname van lughawediensgehalte deur Airports Council International was BWI die wêreld se top-lughawe in die 15-tot-25-miljoen-passasierkategorie.&lt;ref name=&quot;2009ASQRankings&quot;&gt;[http://www.aci.aero/cda/aci_common/display/main/aci_content07_banners.jsp?zn=aci&amp;cp=1-7-46^35015_725_2__ &quot;ACI Airport Service Quality Awards 2009&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120815184205/http://www.aci.aero/cda/aci_common/display/main/aci_content07_banners.jsp?zn=aci&amp;cp=1-7-46%5E35015_725_2__}} Airports Council International&lt;/ref&gt; BWI beklee ook die sewende posisie, in mediumgrootte lughawens, gebaseer op klanttevredenheid wat deur JD Power and Associates uitgevoer is.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nbcwashington.com/news/local-beat/BWI-Thurgood-Marshall-International-Airport-Ranks-High-in-Customer-Service-84771047.html|title=BWI Airport Ranks High in Customer Service|author=Elaine Reyes|work=NBC Washington|date=February 19, 2010|access-date=December 15, 2011}}&lt;/ref&gt;

== Fasiliteite ==
=== Terminaal ===
[[Lêer:Kbwi.jpg|duimnael|300px|Internasionale terminaal (Gang E)]]
[[Lêer:BWI concourseABC.jpg|duimnael|Security check area near Concourse A/B/C]]
Baltimore/Washington Internasionale Lughawe het vyf gange met 78 hekke. Hiervan is 14 internasionaal (al 11 hekke in Gang E is internasionale hekke, vier van E se hekke is slegs vir aankomste, en drie hekke in Gang D is ook internasionale hekke).&lt;ref name=&quot;gatemap&quot;&gt;{{Cite web|url=https://bwiairport.com/wayfinding|title=Explore BWI {{!}} BWI Airport|access-date=20 October 2020}}&lt;/ref&gt;

=== Grondvervoer ===
[[Lêer:Baltimore light rail at BWI.agr.jpg|duimnael|A [[Baltimore Light RailLink]] train at the BWI Airport RailLink station]]

BWI is in 2007 deur Aviation.com as een van die &quot;Top 10 Maklikste VSA-lughawens om te bereik&quot; aangewys.&lt;ref&gt;{{cite press release |author= |title=BWI Ranked Among Best American Airports for Access and Efficiency |url=http://bwiairport.com/en/about-bwi/press-releases/164 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100103031035/http://bwiairport.com/en/about-bwi/press-releases/164 |archive-date=January 3, 2010 |url-status=dead |date=August 15, 2007}}&lt;/ref&gt;

BWI is geleë aan die suidoostelike eindpunt van Interstate 195, 'n sypaadjie wat verbindings bied met die Baltimore-Washington Parkway]] en Interstate 95. Die lughawe het 'n verskeidenheid parkeeropsies, wat wissel van 'n parkeergarage binne loopafstand van die gange tot afgeleë parkeerterreine wat pendeldienste benodig om toegang te verkry.

'n Treinstasie, met diens na die middestad van Baltimore en ander plekke via Baltimore Light RailLink, is langs loopgang E geleë.

== Lugrederye en bestemmings ==

=== Top bestemmings ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;&quot;
|+Besigste binnelandse roetes vanaf BWI (September 2023 – Augustus 2024) &lt;ref name=&quot;BWI Airline Statistics&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=OjV&amp;Nv42146_anzr=Ony6vz14r,%20ZQ:%20Ony6vz14r/jn5uv0t610%20V06r40n6v10ny%20gu74t11q%20Zn45unyy&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Baltimore, MD: Baltimore/Washington International Thurgood Marshall (BWI)|website=Bureau of Transportation Statistics|publisher=Research and Innovative Technology Administration|access-date=November 23, 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta, Georgia]]
| 907 810
| Delta, Southwest, Spirit, Frontier
|-
| 2
| [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando, Florida]]
| 758 750	
| Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 3
| [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale, Florida]]
| 500 430
| Southwest, Spirit
|-
| 4
| [[Denver Internasionale Lughawe|Denver, Colorado]]
| 473 740
| Frontier, Southwest, Spirit, United
|-
| 5
| [[Logan Internasionale Lughawe|Boston, Massachusetts]]
| 454 610
| Delta, Southwest
|-
| 6
| [[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte, Noord-Carolina]]
| 425 730
| American, Southwest, Spirit
|-
| 7
| [[Tampa Internasionale Lughawe|Tampa, Florida]]
| 399 720
| Southwest, Spirit
|-
| 8
| [[Miami Internasionale Lughawe|Miami, Florida]]
| 329 770
| American, Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 9
| [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 298 720
| American, Southwest, United
|-
| 10
| [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas, Nevada]]
| 293 210
| Southwest, Spirit
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Besigste internasionale roetes vanaf BWI (Jan 2023 – Des 2023) &lt;ref name=&quot;internationalreport&quot;&gt;{{Cite web|url=https://data.transportation.gov/Aviation/International_Report_Passengers/xgub-n9bw|title=International_Report_Passengers {{!}} Department of Transportation - Data Portal|website=data.transportation.gov|access-date=July 26, 2021|archive-date=19 Julie 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190719031853/https://data.transportation.gov/Aviation/International_Report_Passengers/xgub-n9bw|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;'''
! Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Cancún Internasionale Lughawe|Cancún, Meksiko]]
| 279 111
| Southwest, Spirit
|-
| 2
| [[Sangster Internasionale Lughawe|Montego Bay, Jamaika]]
| 278 611
| Southwest, Spirit
|-
| 3
| [[Lughawe Londen-Heathrow|Londen-Heathrow, Verenigde Koninkryk]]
| 135 462
| British Airways
|-
| 4
| [[Toronto Pearson Internasionale Lughawe|Toronto-Pearson, Kanada]]
| 113 494
| Air Canada
|-
| 5
| [[Punta Cana Internasionale Lughawe|Punta Cana, Dominikaanse Republiek]]
| 100 736
| Southwest Airlines
|-
| 6
| [[Koningin Beatrix Internasionale Lughawe|Oranjestad, Aruba]]
| 77 732
| Southwest Airlines
|-
| 7
| [[Lughawe Frankfurt|Frankfurt, Duitsland]]
| 40 125
| Condor
|-
| 8
| [[Montréal–Trudeau Internasionale Lughawe|Montréal-Trudeau, Kanada]]
| 30 617
| Air Canada
|-
| 9
| Nassau, Bahamas
| 25 189
| Southwest Airlines
|-
| 10
| Liberië, Costa Rica
| 15 476
| Southwest Airlines
|-
|}

=== Lugdiensmarkaandeel ===
[[Lêer:Southwest_tails_at_BWI.jpg|duimnael|300px|Vliegtuie van [[Southwest Airlines]] by Gange A-B]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;align=&quot;
|+'''Grootste lugrederye by BWI (April 2021 - Maart 2022)''' &lt;ref name=&quot;transtats&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=OjV&amp;Nv42146_anzr=Ony6vz14r,%20ZQ:%20Ony6vz14r/jn5uv0t610%20V06r40n6v10ny%20gu74t11q%20Zn45unyy&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Baltimore, MD: Baltimore/Washington International Airport (BWI)|publisher=Bureau of Transportation Statistics|access-date=1 June 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Lugdiens
! Passasiers
! Deel
|-
| 1
| [[Southwest Airlines]]
| 13 768 000
| 71,65%
|-
| 2
| [[Spirit Airlines]]
| 1 676 000
| 8,72%
|-
| 3
| [[Delta Air Lines]]
| 1 252 000
| 6,51%
|-
| 4
| [[American Airlines]]
| 996 000
| 5,18%
|-
| 5
| [[United Airlines]]
| 542 000
| 2,82%
|-
| 6
| Ander
| 982 000
| 5,11%
|}

=== Jaarlikse passasiersverkeer ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Jaarlikse passasiersverkeer by BWI&lt;br /&gt;2006–hede'''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bwiairport.com/en/about-bwi/stats|title=Statistics|year=2014|publisher=Maryland Aviation Administration|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609081216/http://www.bwiairport.com/en/about-bwi/stats|archive-date=June 9, 2011|access-date=February 10, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/statistics|title=BWI Airport Annual Statistics 2014-2021|website=bwiairport.com|access-date=March 3, 2022}}&lt;/ref&gt;
! Jaar
! Passasiers
! Jaar
! Passasiers
|-
| 2006
| 20 698 967
| 2016
| 25 122 651
|-
| 2007
| 21 044 384
| 2017
| 26 369 411
|-
| 2008
| 20 488 881
| 2018
| '''27 145 831'''
|-
| 2009
| 20 953 615
| 2019
| 26 993 896
|-
| 2010
| 21 936 461
| 2020
| 11 204 511
|-
| 2011
| 22 391 785
| 2021
| 18 868 429
|-
| 2012
| 22 679 987
| 2022
| 22 804 744
|-
| 2013
| 22 498 353
| 2023
| 26 200 143
|-
| 2014
| 22 312 676
| 2024
| 27 059 733
|-
| 2015
| 23 823 532
| 2025
|
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>69d46mrp5lxiyuujuf1h2ll4m2k14gr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812748</id>
      <parentid>2812744</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:04:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Fasiliteite */ poleerwerk</comment>
      <origin>2812748</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15354" sha1="7e3pcr92xbisw17mj1dbcigcn6jxa5w" xml:space="preserve">{{Infobox airport
| name           = Baltimore/Washington Int. Thurgood Marshall-lughawe
| image          = 
| image-width    = 150
| image2         = BWI airport terminal.jpg
| image2-width   = 250
| IATA           = BWI
| ICAO           = KBWI
| FAA            = BWI
| WMO            = 72406
| type           = Openbaar
| owner-oper     = Maryland Aviation Administration&lt;ref name=&quot;mdotMAA&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/about-mdot-maa|title=About MDOT MAA|website=BWIairport.com|language=en-US|access-date=February 16, 2019|quote=The Maryland Department of Transportation Maryland Aviation Administration (MDOT MAA) is the owner and operator of BWI Marshall Airport (BWI) and Martin State Airport (KMTN).|archive-url=https://web.archive.org/web/20190206140156/https://www.bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/about-mdot-maa|archive-date=February 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| city-served    = {{plainlist|
* Baltimore metro
* Washington metro
* Suid-sentraal Pennsilvanië}}
| focus_city     = [[Southwest Airlines]]
| location       = Anne Arundel County, [[Maryland]], [[Verenigde State]]
| opened         = {{start date and age|1950|06|24|df=yes|br=yes}}
| elevation-f    = 143
| elevation-m    = 44
| coordinates    = {{Coord|39|10|31|N|076|40|06|W|region:US-MD_type:airport|display=inline,title}}
| website        = {{URL|https://www.bwiairport.com/|BWIairport.com}}
| image_map      = KBWI FAA Airport Diagram.svg
| image_map_caption = FAA lughawediagram
| mapframe = yes
| r1-number      = 10/28
| r1-length-f    = 10 503
| r1-length-m    = 3 201
| r1-surface     = Teer
| r2-number      = 15L/33R
| r2-length-f    = 5 000
| r2-length-m    = 1 524
| r2-surface     = Teer
| r3-number      = 15R/33L
| r3-length-f    = 9 501
| r3-length-m    = 2 896
| r3-surface     = Teer
| h1-number      = H1
| h1-length-f    = 100
| h1-length-m    = 30
| h1-surface     = Teer
| stat-year      = 2024
| stat1-header   = Passasiers
| stat1-data     = 27 059 733
| stat2-header   = Lugbewegings
| stat2-data     = 242 720
| stat3-header   = Vrag
| stat3-data     = 238 581 ton
| footnotes      = Bron: BWI Lughawe&lt;ref&gt;{{Cite web |title=BWI Airport Statistics December 2021 |url=https://bwiairport.com/sites/default/files/Dec2021.pdf |publisher=bwiairport.com |access-date=March 2, 2022 |archive-date= 3 Januarie 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230103172859/https://bwiairport.com/sites/default/files/Dec2021.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
}}

'''Baltimore/Washington Internasionale Thurgood Marshall-lughawe''' ([[IATA]]: '''BWI''', [[ICAO]]: '''KBWI''', FAA LID: '''BWI'''), algemeen na verwys as '''BWI Marshall''', is 'n internasionale lughawe in die oostelike [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] wat hoofsaaklik [[Baltimore]], [[Maryland]] en [[Washington, D.C.]] bedien. Saam met [[Dulles Internasionale Lughawe]] en [[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe]], is dit een van drie groot lughawens wat die Washington-Baltimore-metropolitaanse gebied bedien.  Die lughawe is geleë in 'n ongeïnkorporeerde area van Anne Arundel County,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/MapItDrawServlet?geo_id=16000US2447125&amp;_bucket_id=50&amp;tree_id=420&amp;context=saff&amp;_lang=en&amp;_sse=on|title=Linthicum CDP, Maryland|publisher=United States Census Bureau|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606043150/http://factfinder.census.gov/servlet/MapItDrawServlet?geo_id=16000US2447125&amp;_bucket_id=50&amp;tree_id=420&amp;context=saff&amp;_lang=en&amp;_sse=on|archive-date=June 6, 2011|access-date=March 3, 2010}}&lt;/ref&gt; 14&amp;nbsp;km suid van Downtown Baltimore en 48 km noordoos van Washington, D.C..&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.airnav.com/airport/KBWI|title=KBWI Baltimore/Washington International Thurgood Marshall Airport Baltimore, Maryland, USA|publisher=AirNav.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20161026021543/http://www.airnav.com/airport/KBWI|archive-date=October 26, 2016|access-date=October 28, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bwiairport.com/en/travel/maps-and-direction/from/washington|title=Driving Directions: Washington DC|publisher=BWIairport.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715051323/http://www.bwiairport.com/en/travel/maps-and-direction/from/washington|archive-date=July 15, 2017|access-date=December 16, 2011}}&lt;/ref&gt;

BWI Thurgood Marshall-lughawe, 'n basis vir [[Southwest Airlines]], is die 22ste besigste lughawe in die Verenigde State en die besigste in die Washington-Baltimore metropolitaanse gebied.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.faa.gov/airports/planning_capacity/passenger_allcargo_stats/passenger/media/cy18-commercial-service-enplanements.pdf|title=Commercial Service Airport Ranking, FAA|date=December 20, 2019|website=Federal Aviation Administration (FAA)|archive-url=https://web.archive.org/web/20191016011127/https://www.faa.gov/airports/planning_capacity/passenger_allcargo_stats/passenger/media/cy18-commercial-service-enplanements.pdf|archive-date=2019-10-16|access-date=May 26, 2020}}&lt;/ref&gt; Dit is vernoem na Thurgood Marshall, 'n boorling van Baltimore en die eerste [[Afro-Amerikaners|Afro-Amerikaner]] wat as mederegter in die Amerikaanse Hooggeregshof gedien het. Hierdie lughawe trek ook groot getalle reisigers uit die [[Harrisburg]], [[Philadelphia]] en [[Richmond, Virginië|Richmond]] metropolitaanse gebiede. BWI beslaan 1&amp;nbsp;279 [[hektaar|ha]] grond.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://skyvector.com/airport/BWI/Baltimore-Washington-International-Thurgood-Marshall-Airport|title=BWI airport data at skyvector.com|website=skyvector.com|access-date=22 Augustus 2022}}&lt;/ref&gt;

In die vroeë 1980's en vir 'n groot deel van die 1990's was BWI 'n spilpunt vir Piedmont Airlines en sy opvolger [[US Airways]], maar die lugredery se finansiële probleme in die nasleep van die [[dot-comvoorspoedgolf]], die [[aanvalle op 11 September 2001]] en lae tarief-mededinging het dit gedwing om sy diens te verminder. Die lughawe was 'n toevlugsoord vir [[Laekosteredery|laekostevlugte]] in die Baltimore/Washington Metropolitaanse Gebied sedert [[Southwest Airlines]] se aankoms in September 1993 en daaropvolgende uitbreiding in die vroeë 2000's. Southwest is die lughawe se grootste vervoerder, verantwoordelik vir 56,12% van passasiers wat in 2011 vervoer is.&lt;ref name=&quot;figures&quot;&gt;[http://www.aci-na.org/stats/stats_traffic 2008 North American Final Rankings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080208130330/http://www.aci-na.org/stats/stats_traffic}}&lt;/ref&gt; Southwest Airlines bedien tans gemiddeld 245 daaglikse vertrekke na die VSA, Meksiko en die Karibiese Eilande.

In 2008 het die tydskrif ''Health'' BWI aangewys as die tweede gesondste lughawe in die Verenigde State.&lt;ref&gt;Formichelli, Linda. &quot;[http://www.cnn.com/2008/HEALTH/12/16/hm.healthy.airports/index.html Magazine picks America's healthiest airports] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081216212607/http://www.cnn.com/2008/HEALTH/12/16/hm.healthy.airports/index.html |date=December 16, 2008 }}.&quot; ''[[CNN]]''. Woensdag 17 Desember 2008. Besoek op 21 Oktober 2009.&lt;/ref&gt; In 2009 het die lughawe 'n toename van ses persent in lugreisigers gehad as gevolg van meer afslagvlugte.&lt;ref&gt;Walker, Andrea K. &quot;[https://archive.today/20120718115202/http://www.baltimoresun.com/business/bal-bz.bwi21oct21,0,2597232.story BWI gains altitude].&quot; &lt;/ref&gt; In 'n 2009-opname van lughawediensgehalte deur Airports Council International was BWI die wêreld se top-lughawe in die 15-tot-25-miljoen-passasierkategorie.&lt;ref name=&quot;2009ASQRankings&quot;&gt;[http://www.aci.aero/cda/aci_common/display/main/aci_content07_banners.jsp?zn=aci&amp;cp=1-7-46^35015_725_2__ &quot;ACI Airport Service Quality Awards 2009&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120815184205/http://www.aci.aero/cda/aci_common/display/main/aci_content07_banners.jsp?zn=aci&amp;cp=1-7-46%5E35015_725_2__}} Airports Council International&lt;/ref&gt; BWI beklee ook die sewende posisie, in mediumgrootte lughawens, gebaseer op klanttevredenheid wat deur JD Power and Associates uitgevoer is.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nbcwashington.com/news/local-beat/BWI-Thurgood-Marshall-International-Airport-Ranks-High-in-Customer-Service-84771047.html|title=BWI Airport Ranks High in Customer Service|author=Elaine Reyes|work=NBC Washington|date=February 19, 2010|access-date=December 15, 2011}}&lt;/ref&gt;

== Fasiliteite ==
=== Terminaal ===
[[Lêer:Kbwi.jpg|duimnael|300px|Internasionale terminaal (Gang E)]]
[[Lêer:BWI concourseABC.jpg|duimnael|Sekuriteit se ondersoekarea naby Gange A/B/C]]
Baltimore/Washington Internasionale Lughawe het vyf gange met 78 hekke. Hiervan is 14 internasionaal (al 11 hekke in Gang E is internasionale hekke, vier van E se hekke is slegs vir aankomste, en drie hekke in Gang D is ook internasionale hekke).&lt;ref name=&quot;gatemap&quot;&gt;{{Cite web|url=https://bwiairport.com/wayfinding|title=Explore BWI {{!}} BWI Airport|access-date=20 October 2020}}&lt;/ref&gt;

=== Grondvervoer ===
[[Lêer:Baltimore light rail at BWI.agr.jpg|duimnael|Baltimore Light RailLink- trein by die BWI Airport RailLink- stasie]]

BWI is in 2007 deur Aviation.com as een van die &quot;Top 10 Maklikste VSA-lughawens om te bereik&quot; aangewys.&lt;ref&gt;{{cite press release |author= |title=BWI Ranked Among Best American Airports for Access and Efficiency |url=http://bwiairport.com/en/about-bwi/press-releases/164 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100103031035/http://bwiairport.com/en/about-bwi/press-releases/164 |archive-date=January 3, 2010 |url-status=dead |date=August 15, 2007}}&lt;/ref&gt;

BWI is geleë aan die suidoostelike eindpunt van Interstate 195, 'n sypaadjie wat verbindings bied met die Baltimore-Washington Parkway]] en Interstate 95. Die lughawe het 'n verskeidenheid parkeeropsies, wat wissel van 'n parkeergarage binne loopafstand van die gange tot afgeleë parkeerterreine wat pendeldienste benodig om toegang te verkry.

'n Treinstasie, met diens na die middestad van Baltimore en ander plekke via Baltimore Light RailLink, is langs loopgang E geleë.

== Lugrederye en bestemmings ==

=== Top bestemmings ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;&quot;
|+Besigste binnelandse roetes vanaf BWI (September 2023 – Augustus 2024) &lt;ref name=&quot;BWI Airline Statistics&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=OjV&amp;Nv42146_anzr=Ony6vz14r,%20ZQ:%20Ony6vz14r/jn5uv0t610%20V06r40n6v10ny%20gu74t11q%20Zn45unyy&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Baltimore, MD: Baltimore/Washington International Thurgood Marshall (BWI)|website=Bureau of Transportation Statistics|publisher=Research and Innovative Technology Administration|access-date=November 23, 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta, Georgia]]
| 907 810
| Delta, Southwest, Spirit, Frontier
|-
| 2
| [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando, Florida]]
| 758 750	
| Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 3
| [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale, Florida]]
| 500 430
| Southwest, Spirit
|-
| 4
| [[Denver Internasionale Lughawe|Denver, Colorado]]
| 473 740
| Frontier, Southwest, Spirit, United
|-
| 5
| [[Logan Internasionale Lughawe|Boston, Massachusetts]]
| 454 610
| Delta, Southwest
|-
| 6
| [[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte, Noord-Carolina]]
| 425 730
| American, Southwest, Spirit
|-
| 7
| [[Tampa Internasionale Lughawe|Tampa, Florida]]
| 399 720
| Southwest, Spirit
|-
| 8
| [[Miami Internasionale Lughawe|Miami, Florida]]
| 329 770
| American, Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 9
| [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 298 720
| American, Southwest, United
|-
| 10
| [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas, Nevada]]
| 293 210
| Southwest, Spirit
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Besigste internasionale roetes vanaf BWI (Jan 2023 – Des 2023) &lt;ref name=&quot;internationalreport&quot;&gt;{{Cite web|url=https://data.transportation.gov/Aviation/International_Report_Passengers/xgub-n9bw|title=International_Report_Passengers {{!}} Department of Transportation - Data Portal|website=data.transportation.gov|access-date=July 26, 2021|archive-date=19 Julie 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190719031853/https://data.transportation.gov/Aviation/International_Report_Passengers/xgub-n9bw|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;'''
! Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Cancún Internasionale Lughawe|Cancún, Meksiko]]
| 279 111
| Southwest, Spirit
|-
| 2
| [[Sangster Internasionale Lughawe|Montego Bay, Jamaika]]
| 278 611
| Southwest, Spirit
|-
| 3
| [[Lughawe Londen-Heathrow|Londen-Heathrow, Verenigde Koninkryk]]
| 135 462
| British Airways
|-
| 4
| [[Toronto Pearson Internasionale Lughawe|Toronto-Pearson, Kanada]]
| 113 494
| Air Canada
|-
| 5
| [[Punta Cana Internasionale Lughawe|Punta Cana, Dominikaanse Republiek]]
| 100 736
| Southwest Airlines
|-
| 6
| [[Koningin Beatrix Internasionale Lughawe|Oranjestad, Aruba]]
| 77 732
| Southwest Airlines
|-
| 7
| [[Lughawe Frankfurt|Frankfurt, Duitsland]]
| 40 125
| Condor
|-
| 8
| [[Montréal–Trudeau Internasionale Lughawe|Montréal-Trudeau, Kanada]]
| 30 617
| Air Canada
|-
| 9
| Nassau, Bahamas
| 25 189
| Southwest Airlines
|-
| 10
| Liberië, Costa Rica
| 15 476
| Southwest Airlines
|-
|}

=== Lugdiensmarkaandeel ===
[[Lêer:Southwest_tails_at_BWI.jpg|duimnael|300px|Vliegtuie van [[Southwest Airlines]] by Gange A-B]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;align=&quot;
|+'''Grootste lugrederye by BWI (April 2021 - Maart 2022)''' &lt;ref name=&quot;transtats&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=OjV&amp;Nv42146_anzr=Ony6vz14r,%20ZQ:%20Ony6vz14r/jn5uv0t610%20V06r40n6v10ny%20gu74t11q%20Zn45unyy&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Baltimore, MD: Baltimore/Washington International Airport (BWI)|publisher=Bureau of Transportation Statistics|access-date=1 June 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Lugdiens
! Passasiers
! Deel
|-
| 1
| [[Southwest Airlines]]
| 13 768 000
| 71,65%
|-
| 2
| [[Spirit Airlines]]
| 1 676 000
| 8,72%
|-
| 3
| [[Delta Air Lines]]
| 1 252 000
| 6,51%
|-
| 4
| [[American Airlines]]
| 996 000
| 5,18%
|-
| 5
| [[United Airlines]]
| 542 000
| 2,82%
|-
| 6
| Ander
| 982 000
| 5,11%
|}

=== Jaarlikse passasiersverkeer ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Jaarlikse passasiersverkeer by BWI&lt;br /&gt;2006–hede'''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bwiairport.com/en/about-bwi/stats|title=Statistics|year=2014|publisher=Maryland Aviation Administration|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609081216/http://www.bwiairport.com/en/about-bwi/stats|archive-date=June 9, 2011|access-date=February 10, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/statistics|title=BWI Airport Annual Statistics 2014-2021|website=bwiairport.com|access-date=March 3, 2022}}&lt;/ref&gt;
! Jaar
! Passasiers
! Jaar
! Passasiers
|-
| 2006
| 20 698 967
| 2016
| 25 122 651
|-
| 2007
| 21 044 384
| 2017
| 26 369 411
|-
| 2008
| 20 488 881
| 2018
| '''27 145 831'''
|-
| 2009
| 20 953 615
| 2019
| 26 993 896
|-
| 2010
| 21 936 461
| 2020
| 11 204 511
|-
| 2011
| 22 391 785
| 2021
| 18 868 429
|-
| 2012
| 22 679 987
| 2022
| 22 804 744
|-
| 2013
| 22 498 353
| 2023
| 26 200 143
|-
| 2014
| 22 312 676
| 2024
| 27 059 733
|-
| 2015
| 23 823 532
| 2025
|
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>7e3pcr92xbisw17mj1dbcigcn6jxa5w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812766</id>
      <parentid>2812748</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:01:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>opd 2024 stats</comment>
      <origin>2812766</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15381" sha1="shumpx69n1uaok9upkvzag6rgzxjub9" xml:space="preserve">{{Infobox airport
| name           = Baltimore/Washington Int. Thurgood Marshall-lughawe
| image          = 
| image-width    = 150
| image2         = BWI airport terminal.jpg
| image2-width   = 250
| IATA           = BWI
| ICAO           = KBWI
| FAA            = BWI
| WMO            = 72406
| type           = Openbaar
| owner-oper     = Maryland Aviation Administration&lt;ref name=&quot;mdotMAA&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/about-mdot-maa|title=About MDOT MAA|website=BWIairport.com|language=en-US|access-date=February 16, 2019|quote=The Maryland Department of Transportation Maryland Aviation Administration (MDOT MAA) is the owner and operator of BWI Marshall Airport (BWI) and Martin State Airport (KMTN).|archive-url=https://web.archive.org/web/20190206140156/https://www.bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/about-mdot-maa|archive-date=February 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| city-served    = {{plainlist|
* Baltimore metro
* Washington metro
* Suid-sentraal Pennsilvanië}}
| focus_city     = [[Southwest Airlines]]
| location       = Anne Arundel County, [[Maryland]], [[Verenigde State]]
| opened         = {{start date and age|1950|06|24|df=yes|br=yes}}
| elevation-f    = 143
| elevation-m    = 44
| coordinates    = {{Coord|39|10|31|N|076|40|06|W|region:US-MD_type:airport|display=inline,title}}
| website        = {{URL|https://www.bwiairport.com/|BWIairport.com}}
| image_map      = KBWI FAA Airport Diagram.svg
| image_map_caption = FAA lughawediagram
| mapframe = yes
| r1-number      = 10/28
| r1-length-f    = 10 503
| r1-length-m    = 3 201
| r1-surface     = Teer
| r2-number      = 15L/33R
| r2-length-f    = 5 000
| r2-length-m    = 1 524
| r2-surface     = Teer
| r3-number      = 15R/33L
| r3-length-f    = 9 501
| r3-length-m    = 2 896
| r3-surface     = Teer
| h1-number      = H1
| h1-length-f    = 100
| h1-length-m    = 30
| h1-surface     = Teer
| stat-year      = 2024
| stat1-header   = Passasiers
| stat1-data     = 27 059 733
| stat2-header   = Lugbewegings
| stat2-data     = 242 720
| stat3-header   = Vrag
| stat3-data     = 238 581 ton
| footnotes      = Bron: BWI Lughawe&lt;ref&gt;{{Cite web |title=BWI Airport Statistics December 2021 |url=https://bwiairport.com/sites/default/files/Dec2021.pdf |publisher=bwiairport.com |access-date=March 2, 2022 |archive-date= 3 Januarie 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230103172859/https://bwiairport.com/sites/default/files/Dec2021.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
}}

'''Baltimore/Washington Internasionale Thurgood Marshall-lughawe''' ([[IATA]]: '''BWI''', [[ICAO]]: '''KBWI''', FAA LID: '''BWI'''), algemeen na verwys as '''BWI Marshall''', is 'n internasionale lughawe in die oostelike [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] wat hoofsaaklik [[Baltimore]], [[Maryland]] en [[Washington, D.C.]] bedien. Saam met [[Dulles Internasionale Lughawe]] en [[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe]], is dit een van drie groot lughawens wat die Washington-Baltimore-metropolitaanse gebied bedien.  Die lughawe is geleë in 'n ongeïnkorporeerde area van Anne Arundel County,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/MapItDrawServlet?geo_id=16000US2447125&amp;_bucket_id=50&amp;tree_id=420&amp;context=saff&amp;_lang=en&amp;_sse=on|title=Linthicum CDP, Maryland|publisher=United States Census Bureau|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606043150/http://factfinder.census.gov/servlet/MapItDrawServlet?geo_id=16000US2447125&amp;_bucket_id=50&amp;tree_id=420&amp;context=saff&amp;_lang=en&amp;_sse=on|archive-date=June 6, 2011|access-date=March 3, 2010}}&lt;/ref&gt; 14&amp;nbsp;km suid van Downtown Baltimore en 48 km noordoos van Washington, D.C..&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.airnav.com/airport/KBWI|title=KBWI Baltimore/Washington International Thurgood Marshall Airport Baltimore, Maryland, USA|publisher=AirNav.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20161026021543/http://www.airnav.com/airport/KBWI|archive-date=October 26, 2016|access-date=October 28, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bwiairport.com/en/travel/maps-and-direction/from/washington|title=Driving Directions: Washington DC|publisher=BWIairport.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715051323/http://www.bwiairport.com/en/travel/maps-and-direction/from/washington|archive-date=July 15, 2017|access-date=December 16, 2011}}&lt;/ref&gt;

BWI Thurgood Marshall-lughawe, 'n basis vir [[Southwest Airlines]], is die 22ste besigste lughawe in die Verenigde State en die besigste in die Washington-Baltimore metropolitaanse gebied.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.faa.gov/airports/planning_capacity/passenger_allcargo_stats/passenger/media/cy18-commercial-service-enplanements.pdf|title=Commercial Service Airport Ranking, FAA|date=December 20, 2019|website=Federal Aviation Administration (FAA)|archive-url=https://web.archive.org/web/20191016011127/https://www.faa.gov/airports/planning_capacity/passenger_allcargo_stats/passenger/media/cy18-commercial-service-enplanements.pdf|archive-date=2019-10-16|access-date=May 26, 2020}}&lt;/ref&gt; Dit is vernoem na Thurgood Marshall, 'n boorling van Baltimore en die eerste [[Afro-Amerikaners|Afro-Amerikaner]] wat as mederegter in die Amerikaanse Hooggeregshof gedien het. Hierdie lughawe trek ook groot getalle reisigers uit die [[Harrisburg]], [[Philadelphia]] en [[Richmond, Virginië|Richmond]] metropolitaanse gebiede. BWI beslaan 1&amp;nbsp;279 [[hektaar|ha]] grond.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://skyvector.com/airport/BWI/Baltimore-Washington-International-Thurgood-Marshall-Airport|title=BWI airport data at skyvector.com|website=skyvector.com|access-date=22 Augustus 2022}}&lt;/ref&gt;

[[Lêer:Southwest_tails_at_BWI.jpg|duimnael|300px|Vliegtuie van [[Southwest Airlines]] by Gange A-B]]
In die vroeë 1980's en vir 'n groot deel van die 1990's was BWI 'n spilpunt vir Piedmont Airlines en sy opvolger [[US Airways]], maar die lugredery se finansiële probleme in die nasleep van die [[dot-comvoorspoedgolf]], die [[aanvalle op 11 September 2001]] en lae tarief-mededinging het dit gedwing om sy diens te verminder. Die lughawe was 'n toevlugsoord vir [[Laekosteredery|laekostevlugte]] in die Baltimore/Washington Metropolitaanse Gebied sedert [[Southwest Airlines]] se aankoms in September 1993 en daaropvolgende uitbreiding in die vroeë 2000's. Southwest is die lughawe se grootste vervoerder, verantwoordelik vir 56,12% van passasiers wat in 2011 vervoer is.&lt;ref name=&quot;figures&quot;&gt;[http://www.aci-na.org/stats/stats_traffic 2008 North American Final Rankings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080208130330/http://www.aci-na.org/stats/stats_traffic}}&lt;/ref&gt; Southwest Airlines bedien tans gemiddeld 245 daaglikse vertrekke na die VSA, Meksiko en die Karibiese Eilande.

In 2008 het die tydskrif ''Health'' BWI aangewys as die tweede gesondste lughawe in die Verenigde State.&lt;ref&gt;Formichelli, Linda. &quot;[http://www.cnn.com/2008/HEALTH/12/16/hm.healthy.airports/index.html Magazine picks America's healthiest airports] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081216212607/http://www.cnn.com/2008/HEALTH/12/16/hm.healthy.airports/index.html |date=December 16, 2008 }}.&quot; ''[[CNN]]''. Woensdag 17 Desember 2008. Besoek op 21 Oktober 2009.&lt;/ref&gt; In 2009 het die lughawe 'n toename van ses persent in lugreisigers gehad as gevolg van meer afslagvlugte.&lt;ref&gt;Walker, Andrea K. &quot;[https://archive.today/20120718115202/http://www.baltimoresun.com/business/bal-bz.bwi21oct21,0,2597232.story BWI gains altitude].&quot; &lt;/ref&gt; In 'n 2009-opname van lughawediensgehalte deur Airports Council International was BWI die wêreld se top-lughawe in die 15-tot-25-miljoen-passasierkategorie.&lt;ref name=&quot;2009ASQRankings&quot;&gt;[http://www.aci.aero/cda/aci_common/display/main/aci_content07_banners.jsp?zn=aci&amp;cp=1-7-46^35015_725_2__ &quot;ACI Airport Service Quality Awards 2009&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120815184205/http://www.aci.aero/cda/aci_common/display/main/aci_content07_banners.jsp?zn=aci&amp;cp=1-7-46%5E35015_725_2__}} Airports Council International&lt;/ref&gt; BWI beklee ook die sewende posisie, in mediumgrootte lughawens, gebaseer op klanttevredenheid wat deur JD Power and Associates uitgevoer is.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nbcwashington.com/news/local-beat/BWI-Thurgood-Marshall-International-Airport-Ranks-High-in-Customer-Service-84771047.html|title=BWI Airport Ranks High in Customer Service|author=Elaine Reyes|work=NBC Washington|date=February 19, 2010|access-date=December 15, 2011}}&lt;/ref&gt;

== Fasiliteite ==
=== Terminaal ===
[[Lêer:Kbwi.jpg|duimnael|300px|Internasionale terminaal (Gang E)]]
[[Lêer:BWI concourseABC.jpg|duimnael|Sekuriteit se ondersoekarea naby Gange A/B/C]]
Baltimore/Washington Internasionale Lughawe het vyf gange met 78 hekke. Hiervan is 14 internasionaal (al 11 hekke in Gang E is internasionale hekke, vier van E se hekke is slegs vir aankomste, en drie hekke in Gang D is ook internasionale hekke).&lt;ref name=&quot;gatemap&quot;&gt;{{Cite web|url=https://bwiairport.com/wayfinding|title=Explore BWI {{!}} BWI Airport|access-date=20 October 2020}}&lt;/ref&gt;

=== Grondvervoer ===
[[Lêer:Baltimore light rail at BWI.agr.jpg|duimnael|Baltimore Light RailLink- trein by die BWI Airport RailLink- stasie]]

BWI is in 2007 deur Aviation.com as een van die &quot;Top 10 Maklikste VSA-lughawens om te bereik&quot; aangewys.&lt;ref&gt;{{cite press release |author= |title=BWI Ranked Among Best American Airports for Access and Efficiency |url=http://bwiairport.com/en/about-bwi/press-releases/164 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100103031035/http://bwiairport.com/en/about-bwi/press-releases/164 |archive-date=January 3, 2010 |url-status=dead |date=August 15, 2007}}&lt;/ref&gt;

BWI is geleë aan die suidoostelike eindpunt van Interstate 195, 'n sypaadjie wat verbindings bied met die Baltimore-Washington Parkway]] en Interstate 95. Die lughawe het 'n verskeidenheid parkeeropsies, wat wissel van 'n parkeergarage binne loopafstand van die gange tot afgeleë parkeerterreine wat pendeldienste benodig om toegang te verkry.

'n Treinstasie, met diens na die middestad van Baltimore en ander plekke via Baltimore Light RailLink, is langs loopgang E geleë.

== Lugrederye en bestemmings ==

=== Top bestemmings ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;&quot;
|+Besigste binnelandse roetes vanaf BWI (September 2023 – Augustus 2024) &lt;ref name=&quot;BWI Airline Statistics&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=OjV&amp;Nv42146_anzr=Ony6vz14r,%20ZQ:%20Ony6vz14r/jn5uv0t610%20V06r40n6v10ny%20gu74t11q%20Zn45unyy&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Baltimore, MD: Baltimore/Washington International Thurgood Marshall (BWI)|website=Bureau of Transportation Statistics|publisher=Research and Innovative Technology Administration|access-date=November 23, 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta, Georgia]]
| 907 810
| Delta, Southwest, Spirit, Frontier
|-
| 2
| [[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando, Florida]]
| 758 750	
| Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 3
| [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale, Florida]]
| 500 430
| Southwest, Spirit
|-
| 4
| [[Denver Internasionale Lughawe|Denver, Colorado]]
| 473 740
| Frontier, Southwest, Spirit, United
|-
| 5
| [[Logan Internasionale Lughawe|Boston, Massachusetts]]
| 454 610
| Delta, Southwest
|-
| 6
| [[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte, Noord-Carolina]]
| 425 730
| American, Southwest, Spirit
|-
| 7
| [[Tampa Internasionale Lughawe|Tampa, Florida]]
| 399 720
| Southwest, Spirit
|-
| 8
| [[Miami Internasionale Lughawe|Miami, Florida]]
| 329 770
| American, Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 9
| [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 298 720
| American, Southwest, United
|-
| 10
| [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas, Nevada]]
| 293 210
| Southwest, Spirit
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Besigste internasionale roetes vanaf BWI (Jan 2023 – Des 2023) &lt;ref name=&quot;internationalreport&quot;&gt;{{Cite web|url=https://data.transportation.gov/Aviation/International_Report_Passengers/xgub-n9bw|title=International_Report_Passengers {{!}} Department of Transportation - Data Portal|website=data.transportation.gov|access-date=July 26, 2021|archive-date=19 Julie 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190719031853/https://data.transportation.gov/Aviation/International_Report_Passengers/xgub-n9bw|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;'''
! Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Cancún Internasionale Lughawe|Cancún, Meksiko]]
| 406 285
| Frontier, Southwest, Spirit
|-
| 2
| [[Sangster Internasionale Lughawe|Montego Bay, Jamaika]]
| 218 668
| Southwest
|-
| 3
| [[Keflavík Internasionale Lughawe|Reykjavík–Keflavík, Ysland]]
| 178 147
| Icelandair, Play
|-
| 4
| [[Punta Cana Internasionale Lughawe|Punta Cana, Dominikaanse Republiek]]
| 133 627
| Southwest Airlines
|-
| 5
| [[Lughawe Londen-Heathrow|Londen-Heathrow, Verenigde Koninkryk]]
| 103 819
| British Airways
|-
| 6
| [[Toronto Pearson Internasionale Lughawe|Toronto-Pearson, Kanada]]
| 58 926
| Air Canada
|-
| 7
| [[Tocumen International Airport|Panama City, Panama]]
| 28 204
| Copa
|-
| 8
| [[Koningin Beatrix Internasionale Lughawe|Oranjestad, Aruba]]
| 22 364
| Southwest Airlines
|-
| 9
| [[Lughawe Frankfurt|Frankfurt, Duitsland]]
| 19 586
| Condor
|-
| 10
| Liberië, Costa Rica
| 19 301
| Southwest Airlines
|-
|}

=== Lugdiensmarkaandeel ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;align=&quot;
|+'''Grootste lugrederye by BWI (April 2021 - Maart 2022)''' &lt;ref name=&quot;transtats&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=OjV&amp;Nv42146_anzr=Ony6vz14r,%20ZQ:%20Ony6vz14r/jn5uv0t610%20V06r40n6v10ny%20gu74t11q%20Zn45unyy&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Baltimore, MD: Baltimore/Washington International Airport (BWI)|publisher=Bureau of Transportation Statistics|access-date=1 June 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Lugdiens
! Passasiers
! Deel
|-
| 1
| [[Southwest Airlines]]
| 13 768 000
| 71,65%
|-
| 2
| [[Spirit Airlines]]
| 1 676 000
| 8,72%
|-
| 3
| [[Delta Air Lines]]
| 1 252 000
| 6,51%
|-
| 4
| [[American Airlines]]
| 996 000
| 5,18%
|-
| 5
| [[United Airlines]]
| 542 000
| 2,82%
|-
| 6
| Ander
| 982 000
| 5,11%
|}

=== Jaarlikse passasiersverkeer ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Jaarlikse passasiersverkeer by BWI&lt;br /&gt;2006–hede'''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bwiairport.com/en/about-bwi/stats|title=Statistics|year=2014|publisher=Maryland Aviation Administration|archive-url=https://web.archive.org/web/20110609081216/http://www.bwiairport.com/en/about-bwi/stats|archive-date=June 9, 2011|access-date=February 10, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://bwiairport.com/flying-with-us/about-bwi/statistics|title=BWI Airport Annual Statistics 2014-2021|website=bwiairport.com|access-date=March 3, 2022}}&lt;/ref&gt;
! Jaar
! Passasiers
! Jaar
! Passasiers
|-
| 2006
| 20 698 967
| 2016
| 25 122 651
|-
| 2007
| 21 044 384
| 2017
| 26 369 411
|-
| 2008
| 20 488 881
| 2018
| '''27 145 831'''
|-
| 2009
| 20 953 615
| 2019
| 26 993 896
|-
| 2010
| 21 936 461
| 2020
| 11 204 511
|-
| 2011
| 22 391 785
| 2021
| 18 868 429
|-
| 2012
| 22 679 987
| 2022
| 22 804 744
|-
| 2013
| 22 498 353
| 2023
| 26 200 143
|-
| 2014
| 22 312 676
| 2024
| 27 059 733
|-
| 2015
| 23 823 532
| 2025
|
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>shumpx69n1uaok9upkvzag6rgzxjub9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Colchicaceae</title>
    <ns>0</ns>
    <id>396450</id>
    <revision>
      <id>2813050</id>
      <parentid>2646056</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:04:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>/* Genera */ Skakel</comment>
      <origin>2813050</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1452" sha1="gtekf8xx3nfarj5lsfandon0a3qem4n" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|image = Colchicum autumnale.jpg
|image_caption = ''[[Colchicum autumnale]]''
|display_parents = 3
|taxon = Colchicaceae
|authority = DC.
|subdivision_ranks = Genera
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Genera|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms =
}}
'''''Colchicaceae''''' is [[Familie (biologie)|familie]] blomdraende plante wat bestaan uit 15 [[Genus|genera]] waaraan 285 [[spesies]] behoort.&lt;ref&gt;https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77126743-1&lt;/ref&gt;Die familie hoort tot die orde ''[[Lelieagtiges|Liliales]]''. Die familie word gekenmerk deur die aanwesighied van ''Colchicine'' in  al die plante; dit word gebruik vir die behandeling van jig.

== Genera ==
* ''[[Baeometra]]'' &lt;small&gt;Salisb. ex Endl.&lt;/small&gt;
* ''Burchardia'' &lt;small&gt;[[Robert Brown (botanis)|R.Br.]]&lt;/small&gt;
* ''Camptorrhiza''&lt;small&gt; Hutch.&lt;/small&gt;
* ''[[Colchicum]]'' &lt;small&gt;[[Carolus Linnaeus|L.]]&lt;/small&gt;
* ''Disporum'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa]]'' &lt;small&gt;L.&lt;/small&gt;
* ''Hexacyrtis'' &lt;small&gt;Dinter&lt;/small&gt;
* ''Iphigenia'' &lt;small&gt;Kunth&lt;/small&gt;
* ''Kuntheria'' &lt;small&gt;Conran &amp; Clifford&lt;/small&gt;
* ''[[Ornithoglossum]]'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''[[Sandersonia]]'' &lt;small&gt;Hook.&lt;/small&gt;
* ''Schelhammera'' &lt;small&gt;R.Br.&lt;/small&gt;
* ''Tripladenia'' &lt;small&gt;D.Don&lt;/small&gt;
* ''Uvularia'' &lt;small&gt;L.&lt;/small&gt;
* ''[[Wurmbea]]'' &lt;small&gt;[[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]&lt;/small&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Plantfamilies]]</text>
      <sha1>gtekf8xx3nfarj5lsfandon0a3qem4n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Atlantic City Internasionale Lughawe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>400487</id>
    <revision>
      <id>2812787</id>
      <parentid>2745006</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:01:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <origin>2812787</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13055" sha1="lyk12kz81p1fwomuyywhud259i3mzjp" xml:space="preserve">{{Infobox airport
| name         = Atlantic City Internasionale Lughawe
| image        = AtlanticCityAirport.png
| image-width  = 200
| IATA         = ACY
| ICAO         = KACY
| FAA          = ACY
| WMO          = 72407
| type         = Openbaar
| owner        = South Jersey Transportation Authority (SJTA)
| operator     = Haweowerheid van New York en New Jersey &amp; SJTA
| city-served  = [[Atlantic City, New Jersey]], V.S.A.
| location     = Egg Harbor Township, [[New Jersey]]
| focus_city   = Global Crossing Airlines&lt;br/&gt;Spirit Airlines
| elevation-f  = 75
| elevation-m  = 23
| coordinates  = {{coord|39|27|27|N|074|34|38|W|region:US-NJ|display=inline,title}}
| website      = [http://www.acairport.com Amptelike webblad]
| image_map         = ACY diagram.jpg
| image_map_caption = FAA lughawediagram
| mapframe     = yes
| r1-number    = 04/22
| r1-length-f  = 6 144
| r1-length-m  = 1 873
| r1-surface   = Teer/beton
| r2-number    = 13/31
| r2-length-f  = 10 000
| r2-length-m  = 3 048
| r2-surface   = Teer
| stat-year    = 2024
| stat1-header = Lugbewegings
| stat1-data   = 56 612
| stat2-header = Totale passasiers
| stat2-data   = 1 042 253
| stat2-header = Tuishawe vir
| stat2-data   = 54 vliegtuie
| footnotes    = Bron: [[Federale Lugvaartadministrasie]]
}}
'''Atlantic City Internasionale Lughawe''' ([[IATA]]: '''ACY''', [[ICAO]]: '''KACY''', [[FAA]] LID: '''ACY''') is 'n gedeelde siviele-militêre [[lughawe]] 16&amp;nbsp;km noordwes van [[Atlantic City, New Jersey]], in Egg Harbor Township, die Pomona-gedeelte van Galloway Township en in Hamilton Township. Die lughawe is toeganklik via afrit 9 op die Atlantic City snelweg. Die fasiliteit word bedryf deur die South Jersey Transportation Authority (SJTA) en die hawe-owerheid van New York en New Jersey, wat sekere bestuursfunksies verrig. Die meeste van die grond word deur die [[Federale Lugvaartadministrasie]] besit en aan die SJTA verhuur, terwyl die SJTA die terminaalgebou besit.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|title=Local, state, federal interests in Atlantic City Airport complicate sale – pressofAtlanticCity.com: Atlantic City News|last=Fletcher, Juliet (Statehouse Bureau)|publisher=pressofAtlanticCity.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110809090504/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|archive-date=August 9, 2011|access-date=February 2, 2012}}&lt;/ref&gt;

Die fasiliteit is ook 'n basis vir die New Jersey Air National Guard se 177th Fighter Wing wat die [[General Dynamics F-16 Fighting Falcon|F-16C/D Fighting Falcon]] bedryf, en die [[Amerikaanse Kuswag]] se Atlantic City Kuswaglugstasie wat die Eurocopter HH-65 Dolphin bedryf. Die lughawe is langs die FAA se William J. Hughes Tegniese Sentrum, 'n belangrike navorsings- en toetssentrum vir die [[Federale Lugvaartadministrasie]] en 'n opleidingsentrum vir die Federal Air Marshal Service. Dit was ook 'n aangewese alternatiewe landingsplek vir die [[Pendeltuig|ruimtependeltuig]].

Die lughawe word bedien deur [[Spirit Airlines]] wat [[Airbus A319]], [[Airbus A320]] en Airbus A321-stralervliegtuie bedryf. Verder vlieg Caesars Entertainment na stede oos van die [[Mississippirivier]] op sy Caesars Rewards Air. Dit word die hele jaar as 'n geskeduleerde huurvlug aangebied. [[United Airlines]] het 'n reeks vlugte bedryf wat in April 2014 begin het, maar het besluit dat die vlugte nie lewensvatbaar is nie, en die diens is op 3 Desember 2014 gestaak.

Die South Jersey Transportation Authority het planne uiteengesit vir massiewe terminaaluitbreidings wat nodig mag wees indien meer lugrederye die lughawe bedien. Passasiersverkeer by die lughawe was 1&amp;nbsp;404&amp;nbsp;119 in 2011, toe dit die 102de besigste lughawe in die land was. Die SJTA besit 'n klein area rondom die terminaal en huur die aanloopbane en ander grond by die FAA.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|title=Local, state, federal interests in Atlantic City Airport complicate sale|date=May 9, 2011|website=Press of Atlantic City|archive-url=https://web.archive.org/web/20110510150257/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|archive-date=May 10, 2011|access-date=May 9, 2011}}&lt;/ref&gt;

== Geskiedenis ==
In 1942 is '''Naval Air Station Atlantic City''' gebou op byna 10&amp;nbsp;km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; van gehuurde private grond in Egg Harbor Township, New Jersey. Die doel daarvan was om verskeie vliegdekluggroepe op te lei wat bestaan het uit veg-, bomwerpers- en torpedo-eskaders.&lt;ref name=&quot;superfund&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.nan.usace.army.mil/project/newjers/factsh/pdf/atlantic.pdf|title=Atlantic City Naval Air Station, Egg Harbor Township, New Jersey, fact sheet|date=December 2007|publisher=US Army Corps of Engineers|archive-url=https://web.archive.org/web/20090621014424/http://www.nan.usace.army.mil/project/newjers/factsh/pdf/atlantic.pdf|archive-date=21 Junie 2009|access-date=2 Junie 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic/world-war-ii-paved-the-way-for-atlantic-city-s/article_59ae793e-e4c8-11e1-9465-0019bb2963f4.html|title=World War II paved the way for Atlantic City's new airport|website=Press of Atlantic City|archive-url=https://web.archive.org/web/20160512231137/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic/world-war-ii-paved-the-way-for-atlantic-city-s/article_59ae793e-e4c8-11e1-9465-0019bb2963f4.html|archive-date=12 Mei 2016|access-date=28 April 2016}}&lt;/ref&gt;

NAS Atlantic City is in Junie 1958 uit diens gestel en oorgeplaas na die Airways Modernization Board (AMB), wat later deur die FAA oorgeneem is. In November 1958 het die destydse Federale Lugvaartagentskap, nou [[Federale Lugvaartadministrasie]] (FAA), die bedrywighede van die AMB oorgeneem. Die huurkontrak is aan die FAA oorgedra en is vir $55&amp;nbsp;000 verkoop. Atlantic City het besluit om 84 van die 4 312 hektaar te behou.

In die herfs van 1983 het American International Airways probeer om 'n klein spilpunt by die lughawe te bedryf met Douglas DC-9-30- stralervliegtuie met passasiersdiens na Boston, Buffalo, Chicago, Cleveland, Detroit, Fort Lauderdale, Miami, Orlando, Pittsburgh, Tampa en West Palm Beach.&lt;ref&gt;departedflights.com, American International Airways October 1, 1983, system timetable&lt;/ref&gt;

[[Delta Air Lines]] het ook vlugte na Boston onderneem op Delta Connection-streekstralers wat tot 'n paar jaar gelede deur Atlantic Coast Airlines bedryf is. Ook het Delta Connection via sy vennoot Comair vlugte na [[Cincinnati]] en [[Orlando, Florida|Orlando]] bedryf, wat op 1 Mei 2007 beëindig is. WestJet het [[Boeing 737]]-stralervliegtuie van ACY na [[Toronto]] gevlieg, maar het dit op 9 Mei 2010 beëindig, wat die lughawe met geen internasionale diens gelaat het. Op 1 April 2014 het [[United Airlines]] diens vanaf Atlantic City na [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare]] en [[George Bush Interkontinentale Lughawe|Houston]] begin, maar die diens is op 3 Desember 2014 gestaak. [[Air Canada]] het in die somer van 2015 seisoenale vlugte na Toronto gehad, maar het besluit om nie in die somer van 2016 terug te keer nie, &lt;ref&gt;{{cite news|last1=Huba|first1=Nicholas|title=Air Canada not returning to ACY|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/air-canada-not-returning-to-acy/article_6462a988-072c-11e6-b6a1-e7e6929f5b01.html|access-date=22 May 2016|publisher=The Press of Atlantic City|date=20 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160425065348/http://www.pressofatlanticcity.com/news/air-canada-not-returning-to-acy/article_6462a988-072c-11e6-b6a1-e7e6929f5b01.html|archive-date=April 25, 2016|url-status=live}}&lt;/ref&gt; om weereens die lughawe sonder internasionale geskeduleerde vlugte te laat. Spirit is tans die enigste huurder by die lughawe.

== Haweowerheid-oorname ==
In Februarie 2011 het die New Jersey-wetgewer die Atlantic City-toerismedistrik gemagtig, wat voortgesette ontwikkeling van toerisme in die streek sou bevorder.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/christie-signs-tourism-district-bill-says-revel-casino-to-open/article_03705842-2e1e-11e0-8c75-001cc4c002e0.html|title=Christie signs Tourism District bill, says Revel casino to open June 2012 – pressofAtlanticCity.com: Atlantic City News: special|last=Fletcher, Juliet Statehouse Bureau|publisher=pressofAtlanticCity.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110308172921/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/christie-signs-tourism-district-bill-says-revel-casino-to-open/article_03705842-2e1e-11e0-8c75-001cc4c002e0.html|archive-date=March 8, 2011|access-date=February 2, 2012}}&lt;/ref&gt; 'n Voorsiening het die moontlike oordrag van bedrywighede vir ACY na die hawe-owerheid van New York en New Jersey ingesluit.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|title=Fletcher Juliet, Press of Atlantic City, Sunday, May 8, 2011|author=Fletcher, Juliet  Statehouse Bureau|publisher=Pressofatlanticcity.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110809090504/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|archive-date=August 9, 2011|access-date=February 2, 2012|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last=Braun|first=Martin|title=Port Authority May Take Over Atlantic City's Airport|date=September 21, 2012|url=https://www.bloomberg.com/news/2012-09-20/port-authority-considers-taking-control-of-atlantic-city-airport.html|access-date=1 Januarie 2013|work=Bloomberg|archive-url=https://web.archive.org/web/20120926234619/http://www.bloomberg.com/news/2012-09-20/port-authority-considers-taking-control-of-atlantic-city-airport.html|archive-date=26 September 2012|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last=Bogdan|first=Jennifer|title=Port Authority of New York and New Jersey still vague on intentions for Atlantic City International Airport|newspaper=Press of Atlantic City|date=26 November 2012|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/port-authority-of-new-york-and-new-jersey-still-vague/article_21a3ee9a-377d-11e2-85ca-0019bb2963f4.html|access-date=1 Januarie 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20121129045601/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/port-authority-of-new-york-and-new-jersey-still-vague/article_21a3ee9a-377d-11e2-85ca-0019bb2963f4.html|archive-date=29 November 2012|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Chris Christie, goewerneur van New Jersey, het in Maart 2013 'n oorname van die lughawe se bedrywighede deur die hawe-owerheid van New York en New Jersey gemagtig.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nypost.com/p/news/local/port_authority_taking_over_atlantic_EJntpB54bVWTImdltOCm4O|title=Port Authority taking over Atlantic City airport|author=Jennifer Fermino|newspaper=New York Post|date= 20 Maart 2013|access-date=9 April 2013}}&lt;/ref&gt;

==Statistiek==
===Topbestemmings===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width= align=
|+ '''Besigste binnelandse roetes''' &lt;br/&gt; (Desember 2022 – November 2023)&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.transtats.bts.gov/airports.asp?pn=1&amp;Airport=ACY&amp;carrier=FACTS |title=RITA Transtats |publisher=Transtats.bts.gov |access-date=7 Maart 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160620042855/http://www.transtats.bts.gov/airports.asp?pn=1&amp;Airport=ACY&amp;carrier=FACTS |archive-date=20 Junie 2016 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
! Rang
! Lughawe
! Stad
! Passasiers
! Redery
|-
| 1
| [[Orlando Internasionale Lughawe]]
| [[Orlando, Florida]]
| 126 100
| Spirit
|-
| 2
| [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe]]
| [[Fort Lauderdale]], [[Florida]]
| 72 400
| Spirit
|-
| 3
| Suidwes-Florida Internasionale Lughawe
| Fort Myers, [[Florida]]
| 48 850
| Spirit
|-
| 4 
| [[Tampa Internasionale Lughawe]]
| [[Tampa, Florida]]
| 47 850
| Spirit
|-
| 5
| [[Palm Beach Internasionale Lughawe]]
| West Palm Beach, Florida
| 42 240
| Spirit
|-
| 6
| [[Myrtle Beach Internasionale Lughawe]]
| Myrtle Beach, [[Suid-Carolina]]
| 39 390
| Spirit
|-
| 7
| [[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe]]
| [[Atlanta, Georgia]]
| 11 410
| Spirit
|-
| 8
| [[Miami Internasionale Lughawe]]
| [[Miami]], [[Florida]]
| 8 890
| Spirit
|-
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Koördinate op Wikidata]]
[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>lyk12kz81p1fwomuyywhud259i3mzjp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812790</id>
      <parentid>2812787</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:16:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Topbestemmings */</comment>
      <origin>2812790</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13059" sha1="8gb6itzpr6j91p1n4qzytypx4d921js" xml:space="preserve">{{Infobox airport
| name         = Atlantic City Internasionale Lughawe
| image        = AtlanticCityAirport.png
| image-width  = 200
| IATA         = ACY
| ICAO         = KACY
| FAA          = ACY
| WMO          = 72407
| type         = Openbaar
| owner        = South Jersey Transportation Authority (SJTA)
| operator     = Haweowerheid van New York en New Jersey &amp; SJTA
| city-served  = [[Atlantic City, New Jersey]], V.S.A.
| location     = Egg Harbor Township, [[New Jersey]]
| focus_city   = Global Crossing Airlines&lt;br/&gt;Spirit Airlines
| elevation-f  = 75
| elevation-m  = 23
| coordinates  = {{coord|39|27|27|N|074|34|38|W|region:US-NJ|display=inline,title}}
| website      = [http://www.acairport.com Amptelike webblad]
| image_map         = ACY diagram.jpg
| image_map_caption = FAA lughawediagram
| mapframe     = yes
| r1-number    = 04/22
| r1-length-f  = 6 144
| r1-length-m  = 1 873
| r1-surface   = Teer/beton
| r2-number    = 13/31
| r2-length-f  = 10 000
| r2-length-m  = 3 048
| r2-surface   = Teer
| stat-year    = 2024
| stat1-header = Lugbewegings
| stat1-data   = 56 612
| stat2-header = Totale passasiers
| stat2-data   = 1 042 253
| stat2-header = Tuishawe vir
| stat2-data   = 54 vliegtuie
| footnotes    = Bron: [[Federale Lugvaartadministrasie]]
}}
'''Atlantic City Internasionale Lughawe''' ([[IATA]]: '''ACY''', [[ICAO]]: '''KACY''', [[FAA]] LID: '''ACY''') is 'n gedeelde siviele-militêre [[lughawe]] 16&amp;nbsp;km noordwes van [[Atlantic City, New Jersey]], in Egg Harbor Township, die Pomona-gedeelte van Galloway Township en in Hamilton Township. Die lughawe is toeganklik via afrit 9 op die Atlantic City snelweg. Die fasiliteit word bedryf deur die South Jersey Transportation Authority (SJTA) en die hawe-owerheid van New York en New Jersey, wat sekere bestuursfunksies verrig. Die meeste van die grond word deur die [[Federale Lugvaartadministrasie]] besit en aan die SJTA verhuur, terwyl die SJTA die terminaalgebou besit.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|title=Local, state, federal interests in Atlantic City Airport complicate sale – pressofAtlanticCity.com: Atlantic City News|last=Fletcher, Juliet (Statehouse Bureau)|publisher=pressofAtlanticCity.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110809090504/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|archive-date=August 9, 2011|access-date=February 2, 2012}}&lt;/ref&gt;

Die fasiliteit is ook 'n basis vir die New Jersey Air National Guard se 177th Fighter Wing wat die [[General Dynamics F-16 Fighting Falcon|F-16C/D Fighting Falcon]] bedryf, en die [[Amerikaanse Kuswag]] se Atlantic City Kuswaglugstasie wat die Eurocopter HH-65 Dolphin bedryf. Die lughawe is langs die FAA se William J. Hughes Tegniese Sentrum, 'n belangrike navorsings- en toetssentrum vir die [[Federale Lugvaartadministrasie]] en 'n opleidingsentrum vir die Federal Air Marshal Service. Dit was ook 'n aangewese alternatiewe landingsplek vir die [[Pendeltuig|ruimtependeltuig]].

Die lughawe word bedien deur [[Spirit Airlines]] wat [[Airbus A319]], [[Airbus A320]] en Airbus A321-stralervliegtuie bedryf. Verder vlieg Caesars Entertainment na stede oos van die [[Mississippirivier]] op sy Caesars Rewards Air. Dit word die hele jaar as 'n geskeduleerde huurvlug aangebied. [[United Airlines]] het 'n reeks vlugte bedryf wat in April 2014 begin het, maar het besluit dat die vlugte nie lewensvatbaar is nie, en die diens is op 3 Desember 2014 gestaak.

Die South Jersey Transportation Authority het planne uiteengesit vir massiewe terminaaluitbreidings wat nodig mag wees indien meer lugrederye die lughawe bedien. Passasiersverkeer by die lughawe was 1&amp;nbsp;404&amp;nbsp;119 in 2011, toe dit die 102de besigste lughawe in die land was. Die SJTA besit 'n klein area rondom die terminaal en huur die aanloopbane en ander grond by die FAA.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|title=Local, state, federal interests in Atlantic City Airport complicate sale|date=May 9, 2011|website=Press of Atlantic City|archive-url=https://web.archive.org/web/20110510150257/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|archive-date=May 10, 2011|access-date=May 9, 2011}}&lt;/ref&gt;

== Geskiedenis ==
In 1942 is '''Naval Air Station Atlantic City''' gebou op byna 10&amp;nbsp;km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; van gehuurde private grond in Egg Harbor Township, New Jersey. Die doel daarvan was om verskeie vliegdekluggroepe op te lei wat bestaan het uit veg-, bomwerpers- en torpedo-eskaders.&lt;ref name=&quot;superfund&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.nan.usace.army.mil/project/newjers/factsh/pdf/atlantic.pdf|title=Atlantic City Naval Air Station, Egg Harbor Township, New Jersey, fact sheet|date=December 2007|publisher=US Army Corps of Engineers|archive-url=https://web.archive.org/web/20090621014424/http://www.nan.usace.army.mil/project/newjers/factsh/pdf/atlantic.pdf|archive-date=21 Junie 2009|access-date=2 Junie 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic/world-war-ii-paved-the-way-for-atlantic-city-s/article_59ae793e-e4c8-11e1-9465-0019bb2963f4.html|title=World War II paved the way for Atlantic City's new airport|website=Press of Atlantic City|archive-url=https://web.archive.org/web/20160512231137/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic/world-war-ii-paved-the-way-for-atlantic-city-s/article_59ae793e-e4c8-11e1-9465-0019bb2963f4.html|archive-date=12 Mei 2016|access-date=28 April 2016}}&lt;/ref&gt;

NAS Atlantic City is in Junie 1958 uit diens gestel en oorgeplaas na die Airways Modernization Board (AMB), wat later deur die FAA oorgeneem is. In November 1958 het die destydse Federale Lugvaartagentskap, nou [[Federale Lugvaartadministrasie]] (FAA), die bedrywighede van die AMB oorgeneem. Die huurkontrak is aan die FAA oorgedra en is vir $55&amp;nbsp;000 verkoop. Atlantic City het besluit om 84 van die 4 312 hektaar te behou.

In die herfs van 1983 het American International Airways probeer om 'n klein spilpunt by die lughawe te bedryf met Douglas DC-9-30- stralervliegtuie met passasiersdiens na Boston, Buffalo, Chicago, Cleveland, Detroit, Fort Lauderdale, Miami, Orlando, Pittsburgh, Tampa en West Palm Beach.&lt;ref&gt;departedflights.com, American International Airways October 1, 1983, system timetable&lt;/ref&gt;

[[Delta Air Lines]] het ook vlugte na Boston onderneem op Delta Connection-streekstralers wat tot 'n paar jaar gelede deur Atlantic Coast Airlines bedryf is. Ook het Delta Connection via sy vennoot Comair vlugte na [[Cincinnati]] en [[Orlando, Florida|Orlando]] bedryf, wat op 1 Mei 2007 beëindig is. WestJet het [[Boeing 737]]-stralervliegtuie van ACY na [[Toronto]] gevlieg, maar het dit op 9 Mei 2010 beëindig, wat die lughawe met geen internasionale diens gelaat het. Op 1 April 2014 het [[United Airlines]] diens vanaf Atlantic City na [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare]] en [[George Bush Interkontinentale Lughawe|Houston]] begin, maar die diens is op 3 Desember 2014 gestaak. [[Air Canada]] het in die somer van 2015 seisoenale vlugte na Toronto gehad, maar het besluit om nie in die somer van 2016 terug te keer nie, &lt;ref&gt;{{cite news|last1=Huba|first1=Nicholas|title=Air Canada not returning to ACY|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/air-canada-not-returning-to-acy/article_6462a988-072c-11e6-b6a1-e7e6929f5b01.html|access-date=22 May 2016|publisher=The Press of Atlantic City|date=20 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160425065348/http://www.pressofatlanticcity.com/news/air-canada-not-returning-to-acy/article_6462a988-072c-11e6-b6a1-e7e6929f5b01.html|archive-date=April 25, 2016|url-status=live}}&lt;/ref&gt; om weereens die lughawe sonder internasionale geskeduleerde vlugte te laat. Spirit is tans die enigste huurder by die lughawe.

== Haweowerheid-oorname ==
In Februarie 2011 het die New Jersey-wetgewer die Atlantic City-toerismedistrik gemagtig, wat voortgesette ontwikkeling van toerisme in die streek sou bevorder.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/christie-signs-tourism-district-bill-says-revel-casino-to-open/article_03705842-2e1e-11e0-8c75-001cc4c002e0.html|title=Christie signs Tourism District bill, says Revel casino to open June 2012 – pressofAtlanticCity.com: Atlantic City News: special|last=Fletcher, Juliet Statehouse Bureau|publisher=pressofAtlanticCity.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110308172921/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/christie-signs-tourism-district-bill-says-revel-casino-to-open/article_03705842-2e1e-11e0-8c75-001cc4c002e0.html|archive-date=March 8, 2011|access-date=February 2, 2012}}&lt;/ref&gt; 'n Voorsiening het die moontlike oordrag van bedrywighede vir ACY na die hawe-owerheid van New York en New Jersey ingesluit.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|title=Fletcher Juliet, Press of Atlantic City, Sunday, May 8, 2011|author=Fletcher, Juliet  Statehouse Bureau|publisher=Pressofatlanticcity.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110809090504/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/local-state-federal-interests-in-atlantic-city-airport-complicate-sale/article_e7decfb6-79de-11e0-aa9c-001cc4c002e0.html|archive-date=August 9, 2011|access-date=February 2, 2012|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last=Braun|first=Martin|title=Port Authority May Take Over Atlantic City's Airport|date=September 21, 2012|url=https://www.bloomberg.com/news/2012-09-20/port-authority-considers-taking-control-of-atlantic-city-airport.html|access-date=1 Januarie 2013|work=Bloomberg|archive-url=https://web.archive.org/web/20120926234619/http://www.bloomberg.com/news/2012-09-20/port-authority-considers-taking-control-of-atlantic-city-airport.html|archive-date=26 September 2012|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last=Bogdan|first=Jennifer|title=Port Authority of New York and New Jersey still vague on intentions for Atlantic City International Airport|newspaper=Press of Atlantic City|date=26 November 2012|url=http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/port-authority-of-new-york-and-new-jersey-still-vague/article_21a3ee9a-377d-11e2-85ca-0019bb2963f4.html|access-date=1 Januarie 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20121129045601/http://www.pressofatlanticcity.com/news/press/atlantic_city/port-authority-of-new-york-and-new-jersey-still-vague/article_21a3ee9a-377d-11e2-85ca-0019bb2963f4.html|archive-date=29 November 2012|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Chris Christie, goewerneur van New Jersey, het in Maart 2013 'n oorname van die lughawe se bedrywighede deur die hawe-owerheid van New York en New Jersey gemagtig.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nypost.com/p/news/local/port_authority_taking_over_atlantic_EJntpB54bVWTImdltOCm4O|title=Port Authority taking over Atlantic City airport|author=Jennifer Fermino|newspaper=New York Post|date= 20 Maart 2013|access-date=9 April 2013}}&lt;/ref&gt;

==Statistiek==
===Topbestemmings===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width= align=
|+ '''Besigste binnelandse roetes''' &lt;br/&gt; (Desember 2022 – November 2023)&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.transtats.bts.gov/airports.asp?pn=1&amp;Airport=ACY&amp;carrier=FACTS |title=RITA Transtats |publisher=Transtats.bts.gov |access-date=7 Maart 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160620042855/http://www.transtats.bts.gov/airports.asp?pn=1&amp;Airport=ACY&amp;carrier=FACTS |archive-date=20 Junie 2016 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
! Rang
! Lughawe
! Stad
! Passasiers
! Redery
|-
| 1
| [[Orlando Internasionale Lughawe]]
| [[Orlando, Florida]]
| 126 100
| Spirit
|-
| 2
| [[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe]]
| [[Fort Lauderdale]], [[Florida]]
| 72 400
| Spirit
|-
| 3
| [[Suidwes-Florida Internasionale Lughawe]]
| Fort Myers, [[Florida]]
| 48 850
| Spirit
|-
| 4 
| [[Tampa Internasionale Lughawe]]
| [[Tampa, Florida]]
| 47 850
| Spirit
|-
| 5
| [[Palm Beach Internasionale Lughawe]]
| West Palm Beach, Florida
| 42 240
| Spirit
|-
| 6
| [[Myrtle Beach Internasionale Lughawe]]
| Myrtle Beach, [[Suid-Carolina]]
| 39 390
| Spirit
|-
| 7
| [[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe]]
| [[Atlanta, Georgia]]
| 11 410
| Spirit
|-
| 8
| [[Miami Internasionale Lughawe]]
| [[Miami]], [[Florida]]
| 8 890
| Spirit
|-
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Koördinate op Wikidata]]
[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>8gb6itzpr6j91p1n4qzytypx4d921js</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wêreldtoetskampioenskap</title>
    <ns>0</ns>
    <id>400956</id>
    <revision>
      <id>2812705</id>
      <parentid>2620952</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:00:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SpesBona</username>
        <id>2720</id>
      </contributor>
      <comment>+ 2023–2025</comment>
      <origin>2812705</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11283" sha1="jzowisi08ywnlgmww4sfrjslfie2xks" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Sportliga
| naam            = Wêreldtoetskampioenskap
| huidige_seisoen = [[Wêreldtoetskampioenskap 2025–2027]]
| beeld           = Kenteken van die Wêreldtoetskampioenskap.svg
| beskrywing      = 
| beeldonderskrif = Kenteken van die Wêreldtoetskampioenskap
| sportsoort      = [[Toetskrieket]]
| gestig          = 2019
| gestaak         = 
| vervang         = 
| eienaar         = [[Internasionale Krieketraad]]
| inougureel      = [[Wêreldtoetskampioenskap 2019–2021]]
| lande           = Die voorste toetskrieketlande
| divisies        = 
| spanne          = 9
| onlangse_kamp   = {{Cr-ZA}} ([[Wêreldtoetskampioenskap 2023–2025|2023–2025]])
| verwante_komps  = [[Kampioenetrofee]], [[Krieketwêreldbeker]], [[o/19-krieketwêreldbeker]], [[T20I-wêreldbeker]]
| borg            = 
}}

Die '''Wêreldtoetskampioenskap''' ([[Engels]]: ''ICC World Test Championship''), ook die '''Toetswêreldbeker''' (''Test World Cup'') genoem, is ’n ligakompetisie vir [[toetskrieket]] gereël deur die [[Internasionale Krieketraad]] (IKR) wat op 1 Augustus 2019 ingestel is.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/news/742337 |title=Schedule for inaugural World Test Championship announced |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.cricket.com.au/news/icc-future-tour-program-schedule-fixture-international-cricket-ftp-australia-afghanistan-india/2018-06-20 |title=Aussies to host Afghans as part of new schedule |publisher=[[Krieket Australië]] |author=Andrew Ramsey |date=20 Junie 2018 |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Dit is die premierkampioenskap vir toetskrieket en strook met die IKR se doelwit om een toptoernooi vir elkeen van die drie internasionale krieketformate te hê.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/test-championship-to-replace-champions-trophy-646147 |title=Test Championship to replace Champions Trophy |publisher=ESPNcricinfo |date=29 Junie 2013 |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

Die oorspronklike planne om die toernooi in 2009 aan te bied en die [[Kampioenetrofee 2013]] te vervang is laat vaar. Dit was herskeduleer vir Junie 2017 met ’n tweede toetskampioenskap wat in [[Indië]] in Februarie en Maart 2021 beslis sou word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/icc-executive-board-meeting-april-2012-icc-presidency-term-to-be-cut-to-a-year-561439 |title=ICC presidency term to be cut to a year |publisher=ESPNcricinfo |author=Sharda Ugra |date=16 April 2012 |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/icc-news-no-champions-trophy-after-2013-561563 |title=No Champions Trophy after 2013 |publisher=ESPNcricinfo |author=Tariq Engineer |date=17 April 2012 |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Die vier beste spanne soos op 31 Desember 2016 – die sperdatum wat deur die IKR bepaal is – sou die toetskampioenskap se drie wedstryde beslis. Oorspronklik is twee halfeindstryde en een eindstryd beplan.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.indiatoday.in/sports/cricket/story/icc-world-test-championship-england-2017-champions-trophy-168534-2013-06-28 |title=Not a tournament but four teams will play first World Test Championship |publisher=India Today |date=1 Julie 2013 |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; In Januarie 2014 is die Wêreldtoetskampioenskap egter gekanselleer en die [[Kampioenetrofee 2017]] heringestel.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://zeenews.india.com/sports/cricket/no-test-championship-champions-trophy-to-continue-icc_780088.html |title=No Test Championship, Champions Trophy to continue: ICC |publisher=Zee News |date=8 Februarie 2014 |accessdate=8 Desember 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208201506/https://zeenews.india.com/sports/cricket/no-test-championship-champions-trophy-to-continue-icc_780088.html |archive-date=8 Desember 2021 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

In Oktober 2017 het die IKR aangekondig dat sy lede ooreengekom het op ’n toetsliga, waaraan die nege beste spanne oor twee jaar sou deelneem en die twee beste spanne sou mekaar in die eindstryd ontmoet, wat as ’n IKR-geleentheid erken sou word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/test-odi-leagues-approved-by-icc-board-1123784 |title=Test, ODI leagues approved by ICC Board |publisher=ESPNcricinfo |author=Daniel Brettig |date=13 Oktober 2017 |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Die ligawedstryde word egter nie as ’n IKR-geleentheid erken nie en die uitsaairegte behoort aan die lande se beheerliggame en nie aan die IKR nie. In teenstelling met die ligawedstryde word die eindstryd wel as ’n IKR-geleentheid erken. Die eerste [[Wêreldtoetskampioenskap 2019–2021]] het met [[die As]]-reeks in 2019 begin en in Junie 2021 geëindig met die eindstryd, waarin [[Nieu-Seelandse nasionale krieketspan|Nieu-Seeland]] [[Indiese nasionale krieketspan|Indië]] met agt paaltjies verslaan het.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-test-championship-2019-2021-1195334/india-vs-new-zealand-final-1249875/match-report |title=Under the radar no more, New Zealand trump India to become Test world champions |publisher=ESPNcricinfo |author=Sidharth Monga |date=23 Junie 2021 |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Die tweede [[Wêreldtoetskampioenskap 2021–2023]] het in 2021 met die Pataudi-trofeereeks begin en in Junie 2023 geëindig met die eindstryd, waarin [[Australiese nasionale krieketspan|Australië]] Indië met 209 lopies verslaan het.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-test-championship-2021-2023-1268315/australia-vs-india-final-1358412/match-report |title=Boland breaks India's resistance as Australia claim WTC title |publisher=ESPNcricinfo |author=Sidharth Monga |date=11 Junie 2023 |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Die derde [[Wêreldtoetskampioenskap 2023–2025]] het in Junie 2023 met die As-reeks begin en in Junie 2025 geëindig met die eindstryd, waarin [[Proteas|Suid-Afrika]] die verdedigende kampioen Australië met vyf paaltjies verslaan het.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-test-championship-2023-2025-1345943/australia-vs-south-africa-final-1449769/match-report-4 |title=Markram delivers WTC glory to end South Africa's history of heartbreak |publisher=ESPNcricinfo |author=Andrew McGlashan |date=14 Junie 2025 |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Die vierde Wêreldtoetskampioenskap 2025–2027 het in Junie 2025 begin en sal in Junie 2027 met die eindstryd eindig.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/wtc-lord-s-to-host-next-two-world-test-championship-finals-1326293 |title=Lord's to host next two WTC finals |publisher=ESPNcricinfo |author=Nagraj Gollapudi |date=26 Julie 2022 |accessdate=14 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

Na die trofee van die Wêreldtoetskampioenskap word as ''the mace'' verwys en dit is ’n goue staaf. Met die instelling van die Wêreldtoetskampioenskap het toetskrieket die jongste krieketformaat geword om sy eie IKR-trofee te kry, hoewel dit die oudste krieketformaat is. Hoewel twaalf lande toetsstatus geniet, neem slegs nege lande aan die Wêreldtoetskampioenskap deel, aangesien [[Afghaanse nasionale krieketspan|Afghanistan]], [[Ierse nasionale krieketspan|Ierland]] en [[Zimbabwiese nasionale krieketspan|Zimbabwe]] nie as sterk genoeg vir deelname geag word nie.

== Uitslae ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:90%; width: 100%; text-align: center;&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;width:10%;&quot;|Jare
! rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;width:20%;&quot;|Eindstrydgasheerland
! rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;width:20%;&quot;|Eindstrydplek
!colspan=3|Eindstryd
|-
!width=20%|Wenner
!width=20%|Uitslag
!width=20%|Naaswenner
!width=1% rowspan=4 bgcolor=ffffff|
!colspan=4|Deelnemende lande
|- align=center bgcolor=#D0E7FF
|[[Wêreldtoetskampioenskap 2019–2021|2019–2021]]
|{{vlagland|Engeland}}
|[[Rose Bowl]], [[Southampton]],&lt;br /&gt;[[Verenigde Koninkryk]]
|{{Cr-NZ}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;249 &amp; 140/2&lt;/small&gt;
|'''Nieu-Seeland wen met agt paaltjies'''&lt;br /&gt;[https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-test-championship-2019-2021-1195334/india-vs-new-zealand-final-1249875/full-scorecard Telkaart]
|{{Cr-IN}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;217 &amp; 170&lt;/small&gt;
|9
|-
|[[Wêreldtoetskampioenskap 2021–2023|2021–2023]]
|{{vlagland|Engeland}}
|[[The Oval (Londen)|The Oval]], [[Londen]],&lt;br /&gt;[[Verenigde Koninkryk]]
|{{Cr-AU}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;469 &amp; 270/8v&lt;/small&gt;
|'''Australië wen met 209 lopies'''&lt;br /&gt;[https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-test-championship-2021-2023-1268315/australia-vs-india-final-1358412/full-scorecard Telkaart]
|{{Cr-IN}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;296 &amp; 234&lt;/small&gt;
|9
|- align=center bgcolor=#D0E7FF
|[[Wêreldtoetskampioenskap 2023–2025|2023–2025]]
|{{vlagland|Engeland}}
|[[Lord’s]], [[Londen]],&lt;br /&gt;[[Verenigde Koninkryk]]
|{{Cr-ZA}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;138 &amp; 282/5&lt;/small&gt;
|'''Suid-Afrika wen met vyf paaltjies'''&lt;br /&gt;[https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-test-championship-2023-2025-1345943/australia-vs-south-africa-final-1449769/full-scorecard Telkaart]
|{{Cr-AU}}&lt;br /&gt;&lt;small&gt;212 &amp; 207&lt;/small&gt;
|9
|-
|[[Wêreldtoetskampioenskap 2025–2027|2025–2027]]
|{{vlagland|Engeland}}
|[[Lord’s]], [[Londen]],&lt;br /&gt;[[Verenigde Koninkryk]]
|
|
|
|
|9
|}

== Statistiek ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;float:right&quot;
|+Verklaring
|style=&quot;background:gold&quot;|'''1ste'''
|Wenner
|-
|style=&quot;background:silver&quot;|'''2de'''
|Naaswenner
|-
|style=&quot;background:#cc9966&quot;|'''3de'''
|Derde plek
|-
|K
|Kwalifiseer vir volgende toernooi
|}

{| border=1  class=&quot;wikitable&quot;
!| Span
!width=&quot;45&quot; |WTK 2019–2021
!width=&quot;45&quot; |WTK 2021–2023
!width=&quot;45&quot; |WTK 2023–2025
!width=&quot;45&quot; |WTK 2025–2027
!width=&quot;45&quot; |Deelnames
|-
| align=left|{{Cr-AF}}
| –
| –
| –
| –
| '''0'''
|-
| align=left|{{Cr-AU}}
| bgcolor=#cc9966| '''3de'''
| bgcolor=&quot;gold&quot; | '''1ste'''
| bgcolor=&quot;silver&quot; | '''2de'''
| K
| '''4'''
|-
| align=left|{{Cr-BD}}
| 9de
| 9de
| 7de
| K
| '''4'''
|-
| align=left|{{Cr-EN}}
| 4de
| 4de
| 5de
| K
| '''4'''
|-
| align=left|{{Cr-IE}}
| –
| –
| –
| –
| '''0'''
|-
| align=left|{{Cr-IN}}
| bgcolor=&quot;silver&quot; | '''2de'''
| bgcolor=&quot;silver&quot; | '''2de'''
| bgcolor=#cc9966| '''3de'''
| K
| '''4'''
|-
| align=left|{{Cr-NZ}}
| bgcolor=&quot;gold&quot; | '''1ste'''
| 6de
| 4de
| K
| '''4'''
|-
| align=left|{{Cr-PK}}
| 6de
| 7de
| 9de
| K
| '''4'''
|-
| align=left|{{Cr-LK}}
| 7de
| 5de
| 6de
| K
| '''4'''
|-
| align=left|{{Cr-ZA}}
| 5de
| bgcolor=#cc9966| '''3de'''
| bgcolor=&quot;gold&quot; | '''1ste'''
| K
| '''4'''
|-
| align=left|{{Cr-WI}}
| 8ste
| 8ste
| 8ste
| K
| '''4'''
|-
| align=left|{{Cr-ZW}}
| –
| –
| –
| –
| '''0'''
|-
|Deelnemers
| 9
| 9
| 9
| 9
|}

== Sien ook ==
* [[Kampioenetrofee]], vir EDI-krieket
* [[Krieketwêreldbeker]], vir EDI-krieket
* [[o/19-krieketwêreldbeker]], vir juniorspelers
* [[T20I-wêreldbeker]], vir T20I-krieket

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Eksterne skakels ==
* {{en}} [https://www.worldtestchampionship.com/ Amptelike webwerf]
* {{en}} [https://www.icc-cricket.com/ Die IKR se amptelike webwerf]
* {{en}} [https://www.espncricinfo.com/records/trophy/icc-world-test-championship-804 Die Wêreldtoetskampioenskap op ESPNcricinfo]

{{Navigasie Wêreldtoetskampioenskap}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Wêreldtoetskampioenskap| ]]</text>
      <sha1>jzowisi08ywnlgmww4sfrjslfie2xks</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Boise-lughawe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>405396</id>
    <revision>
      <id>2812792</id>
      <parentid>2607971</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:26:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>opd 2024 stats</comment>
      <origin>2812792</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7720" sha1="2xuqb0kmsor0nhz8c4uc8pkn25wsit0" xml:space="preserve">{{Infobox airport
| name                = Boise-lughawe
| nativename          = Boise Air Terminal
| nativename-r        = Gowen Field
| image               = Boise Airport-ID-05 July 1998-USGS.jpg
| image-width         = 220
| caption             = 1998 USGS foto
| IATA                = BOI
| ICAO                = KBOI
| FAA                 = BOI
| WMO                 = 72681
| type                = Openbaar/Militêr
| owner-oper          = Stad Boise
| city-served         = Treasure Valley
| hub                 = 
| location            = 
| focus_city          = [[Alaska Airlines]]&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Singh |first=Jay |date=October 10, 2021 |title=Boise Gets Another Boost From Alaska Airlines |url=https://simpleflying.com/alaska-airlines-boise-new-routes/ |access-date=July 7, 2022 |website=Simple Flying |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
| opened              = 1936
| elevation-f         = 2 871
| elevation-m         = 875
| coordinates         = {{coord|43|33|52|N|116|13|22|W|region:US-ID|display=inline,title}}
| image_map           = BOI_FAA_Diagram.pdf
| image_mapsize       = 250
| image_map_caption   = FAA lughawediagram
| mapframe            = yes
| r1-number           = 10L/28R
| r1-length-f         = 10 000
| r1-length-m         = 
| r1-surface          = Teer
| r2-number           = 10R/28L
| r2-length-f         = 9 763
| r2-length-m         = 
| r2-surface          = Teer
| r3-number           = 9R/27L
| r3-surface          = Teer
| r3-length-f         = 5 000
| r3-length-m         = 
| stat-year           = 2024
| stat1-header        = Passasiers
| stat1-data          = 4 990 885
| stat2-header        = Lugbewegings
| stat2-data          = 144 326
| stat3-header        = Vliegtuigtuiste (2018)
| stat3-data          = 269
| website             = {{URL| https://www.iflyboise.com/}}
| footnotes           = Bronne: [[Federale Lugvaartadministrasie]]&lt;br /&gt;Stad Boise&lt;ref name=&quot;iflyboise&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.iflyboise.com/about-boi/statistics/|title=Statistics - City of Boise|website=www.iflyboise.com}}&lt;/ref&gt;
}}

'''Boise-lughawe''' (of '''Boise Air Terminal''' of '''Gowen Field''')&lt;ref name=&quot;faq&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.cityofboise.org/Departments/Airport/FAQ/page4226.aspx|title=FAQs|year=2005|website=Boise Airport|publisher=City of Boise|archive-url=https://web.archive.org/web/20060821120758/http://www.cityofboise.org/Departments/Airport/FAQ/page4226.aspx|archive-date=August 21, 2006|access-date=August 31, 2006}}&lt;/ref&gt; ([[IATA]]: '''BOI''', [[ICAO]]: '''KBOI''', [[FAA]] LID: '''BOI''') is 'n gesamentlike siviele-militêre lughawe in die westelike Verenigde State in [[Idaho]], 5 km suid van die sentrum van [[Boise]] in Ada County. Die lughawe word bedryf deur die stad Boise se Departement van Lugvaart, onder toesig van 'n lughawe-kommissie.&lt;ref name=&quot;admin&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.cityofboise.org/Departments/Airport/AboutBoiseAirport/index.aspx|title=Airport Administration|last=Boise Airport|year=2005|publisher=City of Boise|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324175449/http://www.iflyboise.com/airport-guide/about-the-airport/|archive-date=March 24, 2012|access-date=August 31, 2006}}&lt;/ref&gt; As die besigste lughawe in die staat, bedien dit meer passasiers as al die ander Idaho-lughawens saam, en ongeveer tien keer soveel passasiers as die volgende besigste lughawe in Idaho Valle.

Boise is 'n landingsregte-vliegveld wat vereis dat internasionale algemene lugvaartvlugte toestemming van 'n Doeane- en Grensbeskermingsbeampte moet verkry voor landing.

Benewens die feit dat dit 'n kommersiële en algemene lugvaartlughawe is, funksioneer Boise ook gelyktydig as 'n [[Amerikaanse Lugmag]] militêre fasiliteit soos gebruik deur die 124th Fighter Wing van die Idaho Air National Guard op die Gowen Field Air National Guard Base- gedeelte van die lughawe. Die 124th Fighter Wing bedryf die [[Fairchild Republic A-10 Thunderbolt II|A-10 Thunderbolt II]]-vegvliegtuig.

Die National Interagency Fire Centre is in die stad Boise gesetel en die Boise-lughawe word vir logistieke ondersteuning gebruik. Die Verenigde State se Bosdiens gebruik ook Boise-lughawe as 'n basis vir lugtenkwaens vir brandbestryding gedurende die veldbrandseisoen.&lt;ref name=&quot;global&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.globalsecurity.org/military/facility/gowen.htm|title=Gowen Field Air National Guard Base|date=January 21, 2006|website=GlobalSecurity.org|access-date=August 31, 2006}}&lt;/ref&gt;

Boise-lughawe het 2 248 435 passasiers in 2022 vervoer, 'n toename van 24% teenoor 2021 toe 1 806 838 passasiers deur die lughawe beweeg het.

== Statistiek ==
[[Lêer:Boise_airport_terminal_2009.jpg|duimnael|220px| Boise se passasiersterminaal in 2009]]
[[Lêer:Boise_new_tower_construction_2009.jpg|duimnael| Die nuwe lugverkeerbeheertoring in aanbou in 2009]]
=== Top bestemmings ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot;
|+'''Besigste binnelandse roetes vanaf BOI&lt;br /&gt;(Januarie 2022 - Desember 2022)''' &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.transtats.bts.gov/airports.asp?pn=1&amp;Airport=BOI&amp;Airport_Name=Boise,|title=RITA - BTS - Transtats|publisher=Bureau of Transportation Statistics|access-date=21 May 2022}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| align=&quot;center&quot; | 1
| [[Seattle-Tacoma Internasionale Lughawe|Seattle/Tacoma, Washington]]
| align=&quot;center&quot; | 343 000
| Alaska, Delta
|-
| align=&quot;center&quot; | 2
| [[Denver Internasionale Lughawe|Denver, Colorado]]
| align=&quot;center&quot; | 266 000
|Southwest, United
|-
| align=&quot;center&quot; | 3
| [[Phoenix Sky Harbor Internasionale Lughawe|Phoenix-Sky Harbor, Arizona]]
| align=&quot;center&quot; | 177 000
| Alaska, American Southwest
|-
| align=&quot;center&quot; | 4
| [[Salt Lake City Internasionale Lughawe|Salt Lake City, Utah]]
| align=&quot;center&quot; | 161 000
| Delta
|-
| align=&quot;center&quot; | 5
| [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas, Nevada]]
| align=&quot;center&quot; | 123 000
| Alaska, Allegiant, Southwest
|-
| align=&quot;center&quot; | 6
| [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles, Kalifornië]]
| align=&quot;center&quot; | 114 000
| Alaska, Allegiant, Delta, United
|-
| align=&quot;center&quot; | 7
| [[San Francisco Internasionale Lughawe|San Francisco, Kalifornië]]
| align=&quot;center&quot; | 106 000
| Alaska, United
|-
| align=&quot;center&quot; | 8
| [[Minneapolis-Saint Paul Internasionale Lughawe|Minneapolis/St Paul, Minnesota]]
| align=&quot;center&quot; | 104 000
| Delta
|-
| align=&quot;center&quot; | 9
| [[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe|Dallas/Fort Worth, Texas]]
| align=&quot;center&quot; | 89 000
| American
|-
| align=&quot;center&quot; | 10
| [[Portland Internasionale Lughawe|Portland, Oregon]]
| align=&quot;center&quot; | 88 000
| Alaska
|}

=== Lugdiens markaandeel ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot;
|+'''Grootste lugrederye by BOI(Januarie 2022 - Desember 2022)''' &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.iflyboise.com/media/1705/june-commission-2021.pdf|title=June Commission Report Director's Update|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20210801234524/https://www.iflyboise.com/media/1705/june-commission-2021.pdf|archive-date=2021-08-01|access-date=}}&lt;/ref&gt;
!Rang
! Lugdiens
! Passasiers
! Aandeel
|-
| align=&quot;center&quot; | 1
| [[SkyWest Airlines]]
| align=&quot;center&quot; | 1 107 000
| align=&quot;center&quot; | 24,9%
|-
| align=&quot;center&quot; | 2
| [[Southwest Airlines]]
| align=&quot;center&quot; | 1 061 000
| align=&quot;center&quot; | 23,9%
|-
| align=&quot;center&quot; | 3
| Horizon Air
| align=&quot;center&quot; | 700 000
| align=&quot;center&quot; | 15,8%
|-
| align=&quot;center&quot; | 4
| [[Delta Air Lines]]
| align=&quot;center&quot; | 544 000
| align=&quot;center&quot; | 12,2%
|-
| align=&quot;center&quot; | 5
| [[Alaska Airlines]]
| align=&quot;center&quot; | 303 000
| align=&quot;center&quot; | 6,8%
|-
| align=&quot;center&quot; |
| Ander lugdienste
| align=&quot;center&quot; | 731 000
| align=&quot;center&quot; | 16,4%
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>2xuqb0kmsor0nhz8c4uc8pkn25wsit0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Geelklokkies</title>
    <ns>0</ns>
    <id>410077</id>
    <revision>
      <id>2812888</id>
      <parentid>2639162</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:32:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812888</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="157" sha1="16cbp5j11a2zgm021gfh9yv1o3onpls" xml:space="preserve">Die naam '''Geelklokkies''' kan verwys na die volgende:

* ''[[Gloriosa modesta]]''
* ''[[Sandersonia aurantiaca]]''
* ''[[Tecoma stans]]''

{{dubbelsinnig}}</text>
      <sha1>16cbp5j11a2zgm021gfh9yv1o3onpls</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Spaanse nasionale sokkerspan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>418061</id>
    <revision>
      <id>2812988</id>
      <parentid>2750432</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:28:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Interne skakel</comment>
      <origin>2812988</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7416" sha1="0yqi8v7cuzj5o15tl2y14andac7qid6" xml:space="preserve">{{Sokkerklub infoboks
| beeld         = [[Lêer:Escudo selección española.png|180px]]
| klubnaam      = Spanje
| vollenaam     = Spaanse nasionale sokkerspan
| bynaam        = ''La Roja'' (Die Rooi)
| stigting      =
| stadion       = 
| kapasiteit    = 
| voorsitter    =
| afrigter      = [[Lêer:Flag of Spain (Civil).svg|20px]] Luis de la Fuente
| kaptein       = Álvaro Morata
| liga          = [[UEFA]]
| patroon_la1   = _esp24h
| patroon_b1    = _esp24h
| patroon_ra1   = _esp24h
| patroon_sh1   = _esp24h
| patroon_so1   = _esp24h
| linkerarm1    = FF0000
| liggaam1      = FF0000
| regterarm1    = FF0000
| broek1        = 004080
| kouse1        = FF0000
| patroon_la2   = _esp24a
| patroon_b2    = _esp24a
| patroon_ra2   = _esp24a
| patroon_sh2   = _esp24a
| patroon_so2   = _esp24a
| linkerarm2    = F1FF91
| liggaam2      = F1FF91
| regterarm2    = F1FF91
| broek2        = F1FF91
| skouse2       = F1FF91
}}
Die '''Spaanse nasionale sokkerspan''' verteenwoordig [[Spanje]] sedert 1920 in internasionale mans[[Sokker|sokkerkompetisies]]. Die span word beheer deur die Royal Spanish Football Federation, die beheerliggaam vir sokker in Spanje.

Spanje is een van agt nasionale spanne wat as wêreldkampioene gekroon is en het aan 'n totaal van 16 uit die 22 [[Sokker-Wêreldbeker|FIFA Wêreldbeker-toernooie]] deelgeneem, die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010-]]toernooi in Suid-Afrika gewen en sedert 1978 gereeld gekwalifiseer. Spanje het aan 'n totaal van twaalf uit sewentien [[UEFA Europa-beker|UEFA Europese Kampioenskappe]] deelgeneem, hul eerste een in 1964 gewen, en is die huidige Europese kampioene, nadat hulle 'n rekord vierde titel in 2024 gewen het. Ná hul oorwinning in die 2023 [[UEFA Nations League]] het hulle die tweede nasionale span geword, ná Frankryk, om drie groot titels (die Wêreldbeker, Europese Kampioenskap en Nasiesliga) te wen. Spanje is ook een van slegs twee lande wat beide vroue- en manswêreldbekertoernooie gewen het, soos ook deur [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://english.elpais.com/sports/2023-08-21/womens-world-cup-champion-spain-poised-for-long-run-among-soccer-elite-with-talented-young-team.html|title=Spain joined Germany as the only two nations to win both men's and women's World Cups|date=2023-08-21|website=elpais.com|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240702023229/https://english.elpais.com/sports/2023-08-21/womens-world-cup-champion-spain-poised-for-long-run-among-soccer-elite-with-talented-young-team.html|archive-date=2 July 2024|access-date=2 July 2024}}&lt;/ref&gt;

Met een Wêreldbeker-, een Nasiesliga- en drie Europese Kampioenskaptitels sedert 2008, is Spanje die suksesvolste Europese span in die 21ste eeu. Die span se prestasies van 2008 tot 2012 het daartoe gelei dat baie kenners en kommentators hierdie era se spanne as van die beste ooit in sokkergeskiedenis beskou.&lt;ref name=&quot;BBC 20122&quot;&gt;{{cite news|title=Euro 2012: Are Spain the best team of all time?|work=BBC Sport|publisher=BBC|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/18669029|url-status=live|access-date=14 July 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120705000000/http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/18669029|archive-date=5 July 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC Sport2&quot;&gt;{{cite news|title=Klinsmann: Spain win over Italy would make them team of century|work=BBC Sport|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/18650428|url-status=live|access-date=14 July 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120707013604/http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/18650428|archive-date=7 July 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Independent2&quot;&gt;{{cite news|date=3 July 2012|title=The greatest team of all time: Brazil 1970 v Spain 2012|work=The Independent|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/the-greatest-team-of-all-time-brazil-1970-v-spain-2012-7905980.html|url-status=live|access-date=1 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130710092417/http://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/the-greatest-team-of-all-time-brazil-1970-v-spain-2012-7905980.html|archive-date=10 July 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ESPNFC2&quot;&gt;{{cite web|url=http://espnfc.com/en/news/1120894/carlislewhy-spain-side-best-all-time-.html|title=Why this Spain side is all-time best|publisher=ESPN|archive-url=https://web.archive.org/web/20120706222439/http://espnfc.com/en/news/1120894/carlislewhy-spain-side-best-all-time-.html|archive-date=6 July 2012|access-date=14 July 2012|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Telegraph 20142&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/world-cup/10910879/Spain-have-reached-end-of-an-era-but-their-gift-will-not-be-forgotten-they-forced-all-countries-to-raise-their-game.html|title=Spain have reached end of an era, but their gift will not be forgotten – they forced all countries to raise their game|date=19 April 2014|publisher=Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20140622021212/http://www.telegraph.co.uk/sport/football/world-cup/10910879/Spain-have-reached-end-of-an-era-but-their-gift-will-not-be-forgotten-they-forced-all-countries-to-raise-their-game.html|archive-date=22 June 2014|access-date=29 June 2014|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Gedurende hierdie tydperk het Spanje die eerste nasionale span geword om drie opeenvolgende groot titels te wen, insluitend twee Europese kampioenskappe in 2008 en [[Europese Sokkerkampioenskap 2012|2012]], terwyl hul die eerste Europese span geword het wat 'n Wêreldbekertoernooi wat buite Europa gehou is, gewen het.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.goal.com/en/news/2898/euro-2012/2012/07/02/3213917/are-spain-the-greatest-international-team-of-all-time|title=Are Spain the greatest international team of all time?|publisher=Goal|date=2 July 2012|access-date=12 October 2020|archive-date=22 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922085102/https://www.goal.com/en/news/2898/euro-2012/2012/07/02/3213917/are-spain-the-greatest-international-team-of-all-time|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Tussen 2008 en 2013 het Spanje die [[FIFA-wêreldranglys|FIFA-span van die jaar]] gewen, die tweede meeste van enige land, slegs naas Brasilië.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/0258-0e4e118d265f-270456d8b004-1000--spain-dominate-the-decade/|title=Spain dominate the decade: national-team winners|publisher=UEFA|date=26 December 2019|access-date=12 October 2020|archive-date=9 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200809174048/https://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/0258-0e4e118d265f-270456d8b004-1000--spain-dominate-the-decade/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Van 2007 tot die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2009|2009 FIFA Konfederasiebeker]] het Spanje 35 opeenvolgende onoorwonne wedstryde gespeel, 'n prestasie wat hulle met Brasilië gedeel het, en 'n destydse rekord vir die sport.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.reuters.com/article/sports/factbox-spains-35-match-unbeaten-run-idUSTRE55J1YN/|title=Spain's 35 match unbeaten run|date=2009-06-20|website=reuters.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}

== Eksterne skakels ==
* {{Amptelike webwerf|https://rfef.es/en/national-teams}} by RFEF
* [https://inside.fifa.com/about-fifa/associations/ESP Spanje] by [[FIFA]]
* [https://www.uefa.com/nationalassociations/esp/ Spanje] by [[UEFA]]

{{Saadjie}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Nasionale sokkerspanne]]
[[Kategorie:Sport in Spanje]]</text>
      <sha1>0yqi8v7cuzj5o15tl2y14andac7qid6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Portugese nasionale sokkerspan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>420870</id>
    <revision>
      <id>2812984</id>
      <parentid>2811581</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:27:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Interne skakel</comment>
      <origin>2812984</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1953" sha1="fou66ow4dm8bb8ew5ah7aci750zwort" xml:space="preserve">{{Sokkerklub infoboks
| beeld         = [[Lêer:Flag of Portugal.svg|180px]]
| klubnaam      = Portugal
| vollenaam     = Portugese nasionale sokkerspan
| bynaam        = ''A Seleção das Quinas''&lt;/br&gt;''Lusos''
| stigting      =
| stadion       = 
| kapasiteit    = 
| voorsitter    =
| afrigter      = {{vlagikoon|Spanje}} [[Roberto Martínez]]
| kaptein       = [[Cristiano Ronaldo]]
| liga          = [[UEFA]]
| patroon_la1              = _por25h
| patroon_b1               = _por25h
| patroon_ra1              = _por25h
| patroon_sh1              = _por25h
| patroon_so1              = _por25h
| regterarm1                 = dc0109
| liggaam1                    = dc0109
| regterarm1                = dc0109
| broek1                  = 2b4e48
| kouse1                   = dc0109
| patroon_la2              =_por25a 
| patroon_b2               =_por25a 
| patroon_ra2              =_por25a 
| patroon_sh2              =_por25a
| patroon_so2              =_por25a
| linkerarm2                 = 
| liggaam2                    = 
| regterarm2                = 
| broek2                  = ffffff
| kouse2                   = ffffff
}}
Die '''Portugese nasionale sokkerspan''' verteenwoordig [[Portugal]] in internasionale [[sokker]] en word beheer deur die Portugese Sokkerfederasie (''Federação Portuguesa de Futebol,'' FPF). Die span het 'n ryk geskiedenis in sokker en het verskeie keer aan die [[Sokker-Wêreldbeker|FIFA Wêreldbeker]] en [[UEFA Europa-beker|UEFA Europese Kampioenskap]] deelgeneem. Portugal het in [[Europese Sokkerkampioenskap 2016|2016]] die Europese Kampioenskap gewen en ook die eerste [[UEFA Nations League]] in 2019. Bekende spelers soos [[Eusébio]], [[Luís Figo]], en [[Cristiano Ronaldo]] het deur die jare 'n groot bydrae tot die span se sukses gemaak. Portugal se nasionale kleure is rooi en groen, en hulle speel tuiswedstryde by verskeie stadions regoor die land.
{{saadjie}}

[[Kategorie:Nasionale sokkerspanne]]</text>
      <sha1>fou66ow4dm8bb8ew5ah7aci750zwort</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812986</id>
      <parentid>2812984</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:27:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812986</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1966" sha1="go3uffpowrkla2b5ikiafy4o0eyakk0" xml:space="preserve">{{Sokkerklub infoboks
| beeld         = [[Lêer:Flag of Portugal.svg|180px]]
| klubnaam      = Portugal
| vollenaam     = Portugese nasionale sokkerspan
| bynaam        = ''A Seleção das Quinas''&lt;/br&gt;''Lusos''
| stigting      =
| stadion       = 
| kapasiteit    = 
| voorsitter    =
| afrigter      = {{vlagikoon|Spanje}} [[Roberto Martínez]]
| kaptein       = [[Cristiano Ronaldo]]
| liga          = [[UEFA]]
| patroon_la1              = _por25h
| patroon_b1               = _por25h
| patroon_ra1              = _por25h
| patroon_sh1              = _por25h
| patroon_so1              = _por25h
| regterarm1                 = dc0109
| liggaam1                    = dc0109
| regterarm1                = dc0109
| broek1                  = 2b4e48
| kouse1                   = dc0109
| patroon_la2              =_por25a 
| patroon_b2               =_por25a 
| patroon_ra2              =_por25a 
| patroon_sh2              =_por25a
| patroon_so2              =_por25a
| linkerarm2                 = 
| liggaam2                    = 
| regterarm2                = 
| broek2                  = ffffff
| kouse2                   = ffffff
}}
Die '''Portugese nasionale sokkerspan''' verteenwoordig [[Portugal]] in internasionale [[sokker]] en word beheer deur die Portugese Sokkerfederasie (''Federação Portuguesa de Futebol,'' FPF). Die span het 'n ryk geskiedenis in sokker en het verskeie keer aan die [[Sokker-Wêreldbeker|FIFA Wêreldbeker]] en [[UEFA Europa-beker|UEFA Europese Kampioenskap]] deelgeneem. Portugal het in [[Europese Sokkerkampioenskap 2016|2016]] die Europese Kampioenskap gewen en ook die eerste [[UEFA Nations League]] in 2019. Bekende spelers soos [[Eusébio]], [[Luís Figo]], en [[Cristiano Ronaldo]] het deur die jare 'n groot bydrae tot die span se sukses gemaak. Portugal se nasionale kleure is rooi en groen, en hulle speel tuiswedstryde by verskeie stadions regoor die land.

{{saadjie}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Nasionale sokkerspanne]]</text>
      <sha1>go3uffpowrkla2b5ikiafy4o0eyakk0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Retief Scholtz</title>
    <ns>0</ns>
    <id>423624</id>
    <revision>
      <id>2812761</id>
      <parentid>2812002</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:48:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Red 6 verwysing(s) en merk 0 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2812761</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5943" sha1="22xhr9kwi3bgvruelourj6uklwekciz" xml:space="preserve">'''Retief Scholtz''' (gebore in 1984 in [[Alberton]]) is 'n [[Lys van Suid-Afrikaanse skrywers|Suid-Afrikaanse skrywer]], regisseur en vervaardiger. Nadat hy in 2002 in [[Groblersdal]] gematrikuleer het, het hy BCom aan die [[Noordwes-Universiteit]] se Potchefstroomkampus studeer, waar hy uiteindelik in 2006 'n honneursgraad in bedryfsielkunde behaal het.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044705/https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; Hy het ook in 2010 'n dramadiploma by die Method Actors' Training Centre in Pretoria voltooi.

== Teatertekste ==
In 2016 het sy eerste teaterstuk ''Dop'' (met André Odendaal en [[Wilhelm van der Walt]] in die rolverdeling, en [[Sylvaine Strike]] as regisseur) by die Pieter Toerien-teater in Johannesburg gedebuteer.&lt;ref&gt;https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044708/https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ''Dop'' is in 2017 vir verskeie toekennings genomineer, waaronder ŉ Woordtrofee-nominasie vir André Odendaal as Beste speler by die [[Woordfees]].&lt;ref&gt;https://litnet7.rssing.com/chan-53994718/article3206.html?nocache=0&lt;/ref&gt; 5 Naledi Theatre Awards-nominasies&lt;ref&gt;https://www.stageandscreen.co.za/naledi-theatre-awards-2017-the-nominees/&lt;/ref&gt; en 4 Kanna-nominasies by die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees|KKNK]].&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044709/https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Retief wen in 2017 die KKNK-Kanna vir beste nuutgeskrewe teks.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044730/https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

Na ''Dop'' het ander teaterstukke gevolg, waaronder ''Karel se Oupa'' (met o.a. [[Tobie Cronjé]]; genomineer vir 4 Naledi Theatre Awards&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=25 Januarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250125205328/https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) en ''Weerkaats'' (met [[Milan Murray]]; wenner van die [[Aardklop]] Hartsvriende: Beste Produksie&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044714/https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2017, ''Die voordele van eierwit'' (met [[Marion Holm]] en [[Margit Meyer-Rödenbeck]]; genomineer vir 'n [[kykNET]] Fiësta vir beste nuutgeskepte teks&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/hier-is-die-benoemings-10de-kyknet-fiestas&lt;/ref&gt;) in 2018, en ''Nagskofkliek'' (met [[Melt Sieberhagen]] en Albert Pretorius; genomineer vir ŉ [[Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging|ATKV]] Woordveertjie: Dramateks&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=27 Februarie 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210227230159/https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2019. Retief tree ook as vervaardiger van ''Nagskofkliek'' op. Hy skryf ook in 2019, saaam met [[Etienne Fourie]], die teks vir ''Be(t)roudag'' wat by InniBos op die planke was.

Hy wen in 2018, vir die tekste van ''Dop'' en ''Weerkaats'', die KykNET Fiësta vir Beste opkomende kunstenaar.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/kyknet-fiestas-2018-hier-is-die-wenners&lt;/ref&gt;

== TV-draaiboeke ==
Retief tree as skrywer op vir verskeie TV-reekse waaronder ''Dwaalster'' (2018) saam met [[Nicola Hanekom]], ''Alles Malan'' (2018 en 2019) saam met Corné van Rooyen en René van Rooyen, ''Sara se Geheim'' (2018 en 2019), ''Ekstra Medium'' (2019) saam met [[Beer Adriaanse]], ''G.I.L.'' saam met Thomas Hall en Wilmien Rossouw, en ''Beter as Gister'' (2024). Hy is ook tussen 2018 en 2021 'n skrywer en storielyner by die telenovella ''Arendsvlei''. Sedert Augustus 2021 is hy die hoofskrywer van die kykNET-sepie ''Suidooster''.

== Filmdraaiboeke en -regie ==
In 2017 skryf hy die draaiboek vir ''Slaaf'', 'n 24 minuut-kortfilm vir die Silwerskermfees, wat genomineer is as Beste Draaiboek by daardie jaar se Sillwerskermfeestoekennings.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/silwerskermfees-2017-kortfilm-nominasies&lt;/ref&gt; Hy skryf in 2020 die draaiboeke vir 4 kykNET-storiefilms: ''Tannie Elsie'', ''Voor ek Vergeet'', ''Nommer 5'' en ''Nommer 54''. In 2021 is hy skrywer en, vir die eerste keer ook regisseur, van die kykNET-TV-films ''Brompot'' en ''Hardegat''. Hy skryf in 2023 die draaiboek vir die vollengtefilm ''Om en Om''.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse regisseurs]]</text>
      <sha1>22xhr9kwi3bgvruelourj6uklwekciz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812762</id>
      <parentid>2812761</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:52:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812762</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5956" sha1="a3m35cz637rxry1bruon7ea4y6ldank" xml:space="preserve">'''Retief Scholtz''' (gebore in 1984 in [[Alberton]]) is 'n [[Lys van Suid-Afrikaanse skrywers|Suid-Afrikaanse skrywer]], regisseur en vervaardiger. Nadat hy in 2002 in [[Groblersdal]] gematrikuleer het, het hy BCom aan die [[Noordwes-Universiteit]] se Potchefstroomkampus studeer, waar hy uiteindelik in 2006 'n honneursgraad in bedryfsielkunde behaal het.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044705/https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; Hy het ook in 2010 'n dramadiploma by die Method Actors' Training Centre in Pretoria voltooi.

== Teatertekste ==
In 2016 het sy eerste teaterstuk ''Dop'' (met André Odendaal en [[Wilhelm van der Walt]] in die rolverdeling, en [[Sylvaine Strike]] as regisseur) by die Pieter Toerien-teater in Johannesburg gedebuteer.&lt;ref&gt;https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044708/https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ''Dop'' is in 2017 vir verskeie toekennings genomineer, waaronder ŉ Woordtrofee-nominasie vir André Odendaal as Beste speler by die [[Woordfees]].&lt;ref&gt;https://litnet7.rssing.com/chan-53994718/article3206.html?nocache=0&lt;/ref&gt; 5 Naledi Theatre Awards-nominasies&lt;ref&gt;https://www.stageandscreen.co.za/naledi-theatre-awards-2017-the-nominees/&lt;/ref&gt; en 4 Kanna-nominasies by die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees|KKNK]].&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044709/https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Retief wen in 2017 die KKNK-Kanna vir beste nuutgeskrewe teks.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044730/https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

Na ''Dop'' het ander teaterstukke gevolg, waaronder ''Karel se Oupa'' (met o.a. [[Tobie Cronjé]]; genomineer vir 4 Naledi Theatre Awards&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=25 Januarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250125205328/https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) en ''Weerkaats'' (met [[Milan Murray]]; wenner van die [[Aardklop]] Hartsvriende: Beste Produksie&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044714/https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2017, ''Die voordele van eierwit'' (met [[Marion Holm]] en [[Margit Meyer-Rödenbeck]]; genomineer vir 'n [[kykNET]] Fiësta vir beste nuutgeskepte teks&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/hier-is-die-benoemings-10de-kyknet-fiestas&lt;/ref&gt;) in 2018, en ''Nagskofkliek'' (met [[Melt Sieberhagen]] en Albert Pretorius; genomineer vir ŉ [[Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging|ATKV]] Woordveertjie: Dramateks&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=27 Februarie 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210227230159/https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2019. Retief tree ook as vervaardiger van ''Nagskofkliek'' op. Hy skryf ook in 2019, saaam met [[Etienne Fourie]], die teks vir ''Be(t)roudag'' wat by InniBos op die planke was.

Hy wen in 2018, vir die tekste van ''Dop'' en ''Weerkaats'', die KykNET Fiësta vir Beste opkomende kunstenaar.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/kyknet-fiestas-2018-hier-is-die-wenners&lt;/ref&gt;

== TV-draaiboeke ==
Retief tree as skrywer op vir verskeie TV-reekse waaronder ''Dwaalster'' (2018) saam met [[Nicola Hanekom]], ''Alles Malan'' (2018 en 2019) saam met Corné van Rooyen en René van Rooyen, ''Sara se Geheim'' (2018 en 2019), ''Ekstra Medium'' (2019) saam met [[Beer Adriaanse]], ''G.I.L.'' saam met Thomas Hall en Wilmien Rossouw, en ''Beter as Gister'' (2024). Hy is ook tussen 2018 en 2021 'n skrywer en storielyner by die telenovella ''Arendsvlei''. Sedert Augustus 2021 is hy die hoofskrywer van die kykNET-sepie ''Suidooster''.

== Filmdraaiboeke en -regie ==
In 2017 skryf hy die draaiboek vir ''Slaaf'', 'n 24 minuut-kortfilm vir die Silwerskermfees, wat genomineer is as Beste Draaiboek by daardie jaar se Sillwerskermfeestoekennings.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/silwerskermfees-2017-kortfilm-nominasies&lt;/ref&gt; Hy skryf in 2020 die draaiboeke vir 4 kykNET-storiefilms: ''Tannie Elsie'', ''Voor ek Vergeet'', ''Nommer 5'' en ''Nommer 54''. In 2021 is hy skrywer en, vir die eerste keer ook regisseur, van die kykNET-TV-films ''Brompot'' en ''Hardegat''. Hy skryf in 2023 die draaiboek vir die vollengtefilm ''Om en Om''.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse regisseurs]]</text>
      <sha1>a3m35cz637rxry1bruon7ea4y6ldank</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812763</id>
      <parentid>2812762</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:54:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <origin>2812763</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5925" sha1="07ctptaixj6agz61ruuqomtwbxloo4s" xml:space="preserve">'''Retief Scholtz''' (gebore in 1984 in [[Alberton]]) is 'n [[Lys van Suid-Afrikaanse skrywers|Suid-Afrikaanse skrywer]], regisseur en vervaardiger. Nadat hy in 2002 in [[Groblersdal]] gematrikuleer het, het hy BCom aan die [[Noordwes-Universiteit]] se Potchefstroomkampus studeer, waar hy uiteindelik in 2006 'n honneursgraad in bedryfsielkunde behaal het.&lt;ref name=&quot;litnet&quot; /&gt; Hy het ook in 2010 'n dramadiploma by die Method Actors' Training Centre in Pretoria voltooi.

== Teatertekste ==
In 2016 het sy eerste teaterstuk ''Dop'' (met André Odendaal en [[Wilhelm van der Walt]] in die rolverdeling, en [[Sylvaine Strike]] as regisseur) by die Pieter Toerien-teater in Johannesburg gedebuteer.&lt;ref name=&quot;lintnet&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044708/https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ''Dop'' is in 2017 vir verskeie toekennings genomineer, waaronder ŉ Woordtrofee-nominasie vir André Odendaal as Beste speler by die [[Woordfees]].&lt;ref&gt;https://litnet7.rssing.com/chan-53994718/article3206.html?nocache=0&lt;/ref&gt; 5 Naledi Theatre Awards-nominasies&lt;ref&gt;https://www.stageandscreen.co.za/naledi-theatre-awards-2017-the-nominees/&lt;/ref&gt; en 4 Kanna-nominasies by die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees|KKNK]].&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044709/https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Retief wen in 2017 die KKNK-Kanna vir beste nuutgeskrewe teks.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044730/https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

Na ''Dop'' het ander teaterstukke gevolg, waaronder ''Karel se Oupa'' (met o.a. [[Tobie Cronjé]]; genomineer vir 4 Naledi Theatre Awards&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=25 Januarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250125205328/https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) en ''Weerkaats'' (met [[Milan Murray]]; wenner van die [[Aardklop]] Hartsvriende: Beste Produksie&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044714/https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2017, ''Die voordele van eierwit'' (met [[Marion Holm]] en [[Margit Meyer-Rödenbeck]]; genomineer vir 'n [[kykNET]] Fiësta vir beste nuutgeskepte teks&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/hier-is-die-benoemings-10de-kyknet-fiestas&lt;/ref&gt;) in 2018, en ''Nagskofkliek'' (met [[Melt Sieberhagen]] en Albert Pretorius; genomineer vir ŉ [[Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging|ATKV]] Woordveertjie: Dramateks&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=27 Februarie 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210227230159/https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2019. Retief tree ook as vervaardiger van ''Nagskofkliek'' op. Hy skryf ook in 2019, saaam met [[Etienne Fourie]], die teks vir ''Be(t)roudag'' wat by InniBos op die planke was.

Hy wen in 2018, vir die tekste van ''Dop'' en ''Weerkaats'', die KykNET Fiësta vir Beste opkomende kunstenaar.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/kyknet-fiestas-2018-hier-is-die-wenners&lt;/ref&gt;

== TV-draaiboeke ==
Retief tree as skrywer op vir verskeie TV-reekse waaronder ''Dwaalster'' (2018) saam met [[Nicola Hanekom]], ''Alles Malan'' (2018 en 2019) saam met Corné van Rooyen en René van Rooyen, ''Sara se Geheim'' (2018 en 2019), ''Ekstra Medium'' (2019) saam met [[Beer Adriaanse]], ''G.I.L.'' saam met Thomas Hall en Wilmien Rossouw, en ''Beter as Gister'' (2024). Hy is ook tussen 2018 en 2021 'n skrywer en storielyner by die telenovella ''Arendsvlei''. Sedert Augustus 2021 is hy die hoofskrywer van die kykNET-sepie ''Suidooster''.

== Filmdraaiboeke en -regie ==
In 2017 skryf hy die draaiboek vir ''Slaaf'', 'n 24 minuut-kortfilm vir die Silwerskermfees, wat genomineer is as Beste Draaiboek by daardie jaar se Sillwerskermfeestoekennings.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/silwerskermfees-2017-kortfilm-nominasies&lt;/ref&gt; Hy skryf in 2020 die draaiboeke vir 4 kykNET-storiefilms: ''Tannie Elsie'', ''Voor ek Vergeet'', ''Nommer 5'' en ''Nommer 54''. In 2021 is hy skrywer en, vir die eerste keer ook regisseur, van die kykNET-TV-films ''Brompot'' en ''Hardegat''. Hy skryf in 2023 die draaiboek vir die vollengtefilm ''Om en Om''.

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;lintnet&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044705/https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse regisseurs]]</text>
      <sha1>07ctptaixj6agz61ruuqomtwbxloo4s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812764</id>
      <parentid>2812763</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:54:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812764</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5923" sha1="dsbk7zlcqjrhr152qluprolk0fg5f8u" xml:space="preserve">'''Retief Scholtz''' (gebore in 1984 in [[Alberton]]) is 'n [[Lys van Suid-Afrikaanse skrywers|Suid-Afrikaanse skrywer]], regisseur en vervaardiger. Nadat hy in 2002 in [[Groblersdal]] gematrikuleer het, het hy BCom aan die [[Noordwes-Universiteit]] se Potchefstroomkampus studeer, waar hy uiteindelik in 2006 'n honneursgraad in bedryfsielkunde behaal het.&lt;ref name=&quot;litnet&quot; /&gt; Hy het ook in 2010 'n dramadiploma by die Method Actors' Training Centre in Pretoria voltooi.

== Teatertekste ==
In 2016 het sy eerste teaterstuk ''Dop'' (met André Odendaal en [[Wilhelm van der Walt]] in die rolverdeling, en [[Sylvaine Strike]] as regisseur) by die Pieter Toerien-teater in Johannesburg gedebuteer.&lt;ref name=&quot;litnet&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044708/https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ''Dop'' is in 2017 vir verskeie toekennings genomineer, waaronder ŉ Woordtrofee-nominasie vir André Odendaal as Beste speler by die [[Woordfees]].&lt;ref&gt;https://litnet7.rssing.com/chan-53994718/article3206.html?nocache=0&lt;/ref&gt; 5 Naledi Theatre Awards-nominasies&lt;ref&gt;https://www.stageandscreen.co.za/naledi-theatre-awards-2017-the-nominees/&lt;/ref&gt; en 4 Kanna-nominasies by die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees|KKNK]].&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044709/https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Retief wen in 2017 die KKNK-Kanna vir beste nuutgeskrewe teks.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044730/https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

Na ''Dop'' het ander teaterstukke gevolg, waaronder ''Karel se Oupa'' (met o.a. [[Tobie Cronjé]]; genomineer vir 4 Naledi Theatre Awards&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=25 Januarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250125205328/https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) en ''Weerkaats'' (met [[Milan Murray]]; wenner van die [[Aardklop]] Hartsvriende: Beste Produksie&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044714/https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2017, ''Die voordele van eierwit'' (met [[Marion Holm]] en [[Margit Meyer-Rödenbeck]]; genomineer vir 'n [[kykNET]] Fiësta vir beste nuutgeskepte teks&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/hier-is-die-benoemings-10de-kyknet-fiestas&lt;/ref&gt;) in 2018, en ''Nagskofkliek'' (met [[Melt Sieberhagen]] en Albert Pretorius; genomineer vir ŉ [[Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging|ATKV]] Woordveertjie: Dramateks&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=27 Februarie 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210227230159/https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2019. Retief tree ook as vervaardiger van ''Nagskofkliek'' op. Hy skryf ook in 2019, saaam met [[Etienne Fourie]], die teks vir ''Be(t)roudag'' wat by InniBos op die planke was.

Hy wen in 2018, vir die tekste van ''Dop'' en ''Weerkaats'', die KykNET Fiësta vir Beste opkomende kunstenaar.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/kyknet-fiestas-2018-hier-is-die-wenners&lt;/ref&gt;

== TV-draaiboeke ==
Retief tree as skrywer op vir verskeie TV-reekse waaronder ''Dwaalster'' (2018) saam met [[Nicola Hanekom]], ''Alles Malan'' (2018 en 2019) saam met Corné van Rooyen en René van Rooyen, ''Sara se Geheim'' (2018 en 2019), ''Ekstra Medium'' (2019) saam met [[Beer Adriaanse]], ''G.I.L.'' saam met Thomas Hall en Wilmien Rossouw, en ''Beter as Gister'' (2024). Hy is ook tussen 2018 en 2021 'n skrywer en storielyner by die telenovella ''Arendsvlei''. Sedert Augustus 2021 is hy die hoofskrywer van die kykNET-sepie ''Suidooster''.

== Filmdraaiboeke en -regie ==
In 2017 skryf hy die draaiboek vir ''Slaaf'', 'n 24 minuut-kortfilm vir die Silwerskermfees, wat genomineer is as Beste Draaiboek by daardie jaar se Sillwerskermfeestoekennings.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/silwerskermfees-2017-kortfilm-nominasies&lt;/ref&gt; Hy skryf in 2020 die draaiboeke vir 4 kykNET-storiefilms: ''Tannie Elsie'', ''Voor ek Vergeet'', ''Nommer 5'' en ''Nommer 54''. In 2021 is hy skrywer en, vir die eerste keer ook regisseur, van die kykNET-TV-films ''Brompot'' en ''Hardegat''. Hy skryf in 2023 die draaiboek vir die vollengtefilm ''Om en Om''.

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;litnet&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044705/https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse regisseurs]]</text>
      <sha1>dsbk7zlcqjrhr152qluprolk0fg5f8u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812797</id>
      <parentid>2812764</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:37:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[:Kategorie:Geboortes in 1984]] bygevoeg ([[Wikipedia:HotCat|HotCat.js]])</comment>
      <origin>2812797</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5955" sha1="aau3917zcdwhr9cvt6w7bny6dlrcldx" xml:space="preserve">'''Retief Scholtz''' (gebore in 1984 in [[Alberton]]) is 'n [[Lys van Suid-Afrikaanse skrywers|Suid-Afrikaanse skrywer]], regisseur en vervaardiger. Nadat hy in 2002 in [[Groblersdal]] gematrikuleer het, het hy BCom aan die [[Noordwes-Universiteit]] se Potchefstroomkampus studeer, waar hy uiteindelik in 2006 'n honneursgraad in bedryfsielkunde behaal het.&lt;ref name=&quot;litnet&quot; /&gt; Hy het ook in 2010 'n dramadiploma by die Method Actors' Training Centre in Pretoria voltooi.

== Teatertekste ==
In 2016 het sy eerste teaterstuk ''Dop'' (met André Odendaal en [[Wilhelm van der Walt]] in die rolverdeling, en [[Sylvaine Strike]] as regisseur) by die Pieter Toerien-teater in Johannesburg gedebuteer.&lt;ref name=&quot;litnet&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044708/https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ''Dop'' is in 2017 vir verskeie toekennings genomineer, waaronder ŉ Woordtrofee-nominasie vir André Odendaal as Beste speler by die [[Woordfees]].&lt;ref&gt;https://litnet7.rssing.com/chan-53994718/article3206.html?nocache=0&lt;/ref&gt; 5 Naledi Theatre Awards-nominasies&lt;ref&gt;https://www.stageandscreen.co.za/naledi-theatre-awards-2017-the-nominees/&lt;/ref&gt; en 4 Kanna-nominasies by die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees|KKNK]].&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044709/https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Retief wen in 2017 die KKNK-Kanna vir beste nuutgeskrewe teks.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044730/https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

Na ''Dop'' het ander teaterstukke gevolg, waaronder ''Karel se Oupa'' (met o.a. [[Tobie Cronjé]]; genomineer vir 4 Naledi Theatre Awards&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=25 Januarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250125205328/https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) en ''Weerkaats'' (met [[Milan Murray]]; wenner van die [[Aardklop]] Hartsvriende: Beste Produksie&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044714/https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2017, ''Die voordele van eierwit'' (met [[Marion Holm]] en [[Margit Meyer-Rödenbeck]]; genomineer vir 'n [[kykNET]] Fiësta vir beste nuutgeskepte teks&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/hier-is-die-benoemings-10de-kyknet-fiestas&lt;/ref&gt;) in 2018, en ''Nagskofkliek'' (met [[Melt Sieberhagen]] en Albert Pretorius; genomineer vir ŉ [[Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging|ATKV]] Woordveertjie: Dramateks&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=27 Februarie 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210227230159/https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2019. Retief tree ook as vervaardiger van ''Nagskofkliek'' op. Hy skryf ook in 2019, saaam met [[Etienne Fourie]], die teks vir ''Be(t)roudag'' wat by InniBos op die planke was.

Hy wen in 2018, vir die tekste van ''Dop'' en ''Weerkaats'', die KykNET Fiësta vir Beste opkomende kunstenaar.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/kyknet-fiestas-2018-hier-is-die-wenners&lt;/ref&gt;

== TV-draaiboeke ==
Retief tree as skrywer op vir verskeie TV-reekse waaronder ''Dwaalster'' (2018) saam met [[Nicola Hanekom]], ''Alles Malan'' (2018 en 2019) saam met Corné van Rooyen en René van Rooyen, ''Sara se Geheim'' (2018 en 2019), ''Ekstra Medium'' (2019) saam met [[Beer Adriaanse]], ''G.I.L.'' saam met Thomas Hall en Wilmien Rossouw, en ''Beter as Gister'' (2024). Hy is ook tussen 2018 en 2021 'n skrywer en storielyner by die telenovella ''Arendsvlei''. Sedert Augustus 2021 is hy die hoofskrywer van die kykNET-sepie ''Suidooster''.

== Filmdraaiboeke en -regie ==
In 2017 skryf hy die draaiboek vir ''Slaaf'', 'n 24 minuut-kortfilm vir die Silwerskermfees, wat genomineer is as Beste Draaiboek by daardie jaar se Sillwerskermfeestoekennings.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/silwerskermfees-2017-kortfilm-nominasies&lt;/ref&gt; Hy skryf in 2020 die draaiboeke vir 4 kykNET-storiefilms: ''Tannie Elsie'', ''Voor ek Vergeet'', ''Nommer 5'' en ''Nommer 54''. In 2021 is hy skrywer en, vir die eerste keer ook regisseur, van die kykNET-TV-films ''Brompot'' en ''Hardegat''. Hy skryf in 2023 die draaiboek vir die vollengtefilm ''Om en Om''.

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;litnet&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044705/https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse regisseurs]]
[[Kategorie:Geboortes in 1984]]</text>
      <sha1>aau3917zcdwhr9cvt6w7bny6dlrcldx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812798</id>
      <parentid>2812797</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:37:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[:Kategorie:Lewende mense]] bygevoeg ([[Wikipedia:HotCat|HotCat.js]])</comment>
      <origin>2812798</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5983" sha1="6xyfer7og36wr548d4cta4ala675rx1" xml:space="preserve">'''Retief Scholtz''' (gebore in 1984 in [[Alberton]]) is 'n [[Lys van Suid-Afrikaanse skrywers|Suid-Afrikaanse skrywer]], regisseur en vervaardiger. Nadat hy in 2002 in [[Groblersdal]] gematrikuleer het, het hy BCom aan die [[Noordwes-Universiteit]] se Potchefstroomkampus studeer, waar hy uiteindelik in 2006 'n honneursgraad in bedryfsielkunde behaal het.&lt;ref name=&quot;litnet&quot; /&gt; Hy het ook in 2010 'n dramadiploma by die Method Actors' Training Centre in Pretoria voltooi.

== Teatertekste ==
In 2016 het sy eerste teaterstuk ''Dop'' (met André Odendaal en [[Wilhelm van der Walt]] in die rolverdeling, en [[Sylvaine Strike]] as regisseur) by die Pieter Toerien-teater in Johannesburg gedebuteer.&lt;ref name=&quot;litnet&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044708/https://www.netwerk24.com/Netwerk24/sy-karakters-bekender-as-sy-vriende-20161018 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ''Dop'' is in 2017 vir verskeie toekennings genomineer, waaronder ŉ Woordtrofee-nominasie vir André Odendaal as Beste speler by die [[Woordfees]].&lt;ref&gt;https://litnet7.rssing.com/chan-53994718/article3206.html?nocache=0&lt;/ref&gt; 5 Naledi Theatre Awards-nominasies&lt;ref&gt;https://www.stageandscreen.co.za/naledi-theatre-awards-2017-the-nominees/&lt;/ref&gt; en 4 Kanna-nominasies by die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees|KKNK]].&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044709/https://www.diehoorn.com/kuns/hulle-benoem-vir-kannas/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Retief wen in 2017 die KKNK-Kanna vir beste nuutgeskrewe teks.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044730/https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/kknk-kannas-2017 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

Na ''Dop'' het ander teaterstukke gevolg, waaronder ''Karel se Oupa'' (met o.a. [[Tobie Cronjé]]; genomineer vir 4 Naledi Theatre Awards&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=25 Januarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250125205328/https://www.stageandscreen.co.za/naledi-nominations-2018/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) en ''Weerkaats'' (met [[Milan Murray]]; wenner van die [[Aardklop]] Hartsvriende: Beste Produksie&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044714/https://www.netwerk24.com/sarie/bekendes/het-jy-gehoor/aardklop-wenners-ilse-roos-paul-du-toit-steel-harte-20171006 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2017, ''Die voordele van eierwit'' (met [[Marion Holm]] en [[Margit Meyer-Rödenbeck]]; genomineer vir 'n [[kykNET]] Fiësta vir beste nuutgeskepte teks&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/hier-is-die-benoemings-10de-kyknet-fiestas&lt;/ref&gt;) in 2018, en ''Nagskofkliek'' (met [[Melt Sieberhagen]] en Albert Pretorius; genomineer vir ŉ [[Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging|ATKV]] Woordveertjie: Dramateks&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=27 Februarie 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210227230159/https://maroelamedia.co.za/afrikaans/finaliste-van-atkv-woordveertjies-bekendgemaak/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;) in 2019. Retief tree ook as vervaardiger van ''Nagskofkliek'' op. Hy skryf ook in 2019, saaam met [[Etienne Fourie]], die teks vir ''Be(t)roudag'' wat by InniBos op die planke was.

Hy wen in 2018, vir die tekste van ''Dop'' en ''Weerkaats'', die KykNET Fiësta vir Beste opkomende kunstenaar.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/kyknet-fiestas-2018-hier-is-die-wenners&lt;/ref&gt;

== TV-draaiboeke ==
Retief tree as skrywer op vir verskeie TV-reekse waaronder ''Dwaalster'' (2018) saam met [[Nicola Hanekom]], ''Alles Malan'' (2018 en 2019) saam met Corné van Rooyen en René van Rooyen, ''Sara se Geheim'' (2018 en 2019), ''Ekstra Medium'' (2019) saam met [[Beer Adriaanse]], ''G.I.L.'' saam met Thomas Hall en Wilmien Rossouw, en ''Beter as Gister'' (2024). Hy is ook tussen 2018 en 2021 'n skrywer en storielyner by die telenovella ''Arendsvlei''. Sedert Augustus 2021 is hy die hoofskrywer van die kykNET-sepie ''Suidooster''.

== Filmdraaiboeke en -regie ==
In 2017 skryf hy die draaiboek vir ''Slaaf'', 'n 24 minuut-kortfilm vir die Silwerskermfees, wat genomineer is as Beste Draaiboek by daardie jaar se Sillwerskermfeestoekennings.&lt;ref&gt;https://www.dstv.com/kyknet/af-za/nuus/silwerskermfees-2017-kortfilm-nominasies&lt;/ref&gt; Hy skryf in 2020 die draaiboeke vir 4 kykNET-storiefilms: ''Tannie Elsie'', ''Voor ek Vergeet'', ''Nommer 5'' en ''Nommer 54''. In 2021 is hy skrywer en, vir die eerste keer ook regisseur, van die kykNET-TV-films ''Brompot'' en ''Hardegat''. Hy skryf in 2023 die draaiboek vir die vollengtefilm ''Om en Om''.

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;litnet&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |title=argiefkopie |access-date=27 Januarie 2025 |archive-date=24 Februarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250224044705/https://www.litnet.co.za/n-onderhoud-met-retief-scholtz-hoofskrywer-van-suidooster-op-kyknet/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse regisseurs]]
[[Kategorie:Geboortes in 1984]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>6xyfer7og36wr548d4cta4ala675rx1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Albany Internasionale Lughawe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>426149</id>
    <revision>
      <id>2812789</id>
      <parentid>2746115</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:11:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>+Inligtingskassie, met logo en foto</comment>
      <origin>2812789</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4988" sha1="qe2io84u54ybs9ith680t5f2okay1kh" xml:space="preserve">{{Infobox airport
 | name                 = Albany Internasionale Lughawe
 | image                = Albany International Airport Logo.png
 | image-width          = 250
 | image2               = Albany International Airport.jpg
 | image2-width         = 250
 | caption2             = 
 | IATA                 = ALB
 | ICAO                 = KALB
 | FAA                  = ALB
 | type                 = Openbaar
 | owner                = Albany County, New York
 | operator             = Albany County Airport Authority
 | city-served          = Capital District, New York
 | location             = Colonie, New York, V.S.
 | elevation-f          = 285
 | elevation-m          = 87
 | mapframe             = yes
 | image_map            = KALB Airport Diagram.svg
 | image_mapsize        = 175
 | image_map_caption    = FAA lughawediagram
 | coordinates          = {{coord|42|44|57|N|073|48|07|W|region:US-NY_type:airport}}
 | website              = [http://www.albanyairport.com/ www.albanyairport.com]
 | r1-number            = 01/19
 | r1-length-f          = 8 500
 | r1-length-m          = 2 591
 | r1-surface           = Teer
 | r2-number            = 10/28
 | r2-length-f          = 7 200
 | r2-length-m          = 2 195
 | r2-surface           = Teer
 | stat-year            = 2024
 | stat1-header         = Lugbewegings
 | stat1-data           = 62 157
 | stat2-header         = Totale passasiers
 | stat2-data           = 2 973 000
 | footnotes            = Bron: [[Federale Lugvaartadministrasie]]
}}
'''Albany Internasionale Lughawe''' {{Airport codes|ALB|KALB|ALB}} is 10 km noordwes van [[Albany, New York|Albany]], in Albany County, New York, Verenigde State. Dit word besit deur die Albany County Airport Authority. ALB beslaan {{Convert|1000|acre}} grond.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://skyvector.com/airport/ALB/Albany-International-Airport|title=ALB airport data ay skyvector.com|website=skyvector.com}}&lt;/ref&gt;

Dit is 'n lughawe van toegang &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.albanyairport.com/customs.php|title=Customs at ALB|publisher=Albany International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20080831034045/http://www.albanyairport.com/customs.php|archive-date=August 31, 2008|access-date=August 12, 2008}}&lt;/ref&gt; in die dorp Colonie. Dit is gebou op die terrein van die Shaker-nedersetting ongeveer 10 km noord van Albany en strek noord tot by die gehuggie Verdoy. Dit is ook naby Interstate 87 en Staatsroete 7 geleë. Die lughawe word beskou as Klas Charlie Airspace.

Albany Internasionale Lughawe dien as die belangrikste lugsentrum vir die hoofstadstreek, Noordoos-New York en Wes-Nieu-Engeland. In 2019 het die lughawe 'n totaal van 1 518 969 passasiers hanteer, wat 'n toename van 3,6% vanaf 2018 was. Baie lugrederye bedien die lughawe, met Southwest Airlines wat die meeste teenwoordigheid het. Hulle hou 34% van die totale lugredery-aandeel by Albany. Saam met Southwest Airlines, bied Albany diens met baie ander laekoste-diensverskaffers, insluitend JetBlue Airways, Allegiant Airlines en Avelo Airlines. Die lughawe is die vierde grootste in die staat New York.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.stratosjets.com/blog/busiest-us-airports/|title=200 Busiest Airports in the US [Dec 2021 Update]|last=Deane|first=Steve|date=January 4, 2022|website=Stratos Jets|access-date=11 April 2023}}&lt;/ref&gt;
[[Lêer:Interior_of_Albany_International_Airport_Terminal.jpg|duimnael| Albany Internasionale Lughawe-terminaal, Junie 2011]]
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;align=&quot;
|+'''Besigste binnelandse roetes vanaf ALB (Junie 2023 – Mei 2024)''' &lt;ref name=&quot;transtats.bts.gov&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=NYO&amp;Nv42146_anzr=Nyon0B,%20al:%20Nyon0B%20V06r40n6v10ny&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Albany, NY: Albany International (ALB)|publisher=[[Bureau of Transportation Statistics]]|access-date=April 20, 2024}}&lt;/ref&gt;
! Rang
! Lughawe
! Passasiers
! Draers
|-
| 1
|[[Baltimore/Washington Internasionale Lughawe|Baltimore, Maryland]]
| 219 120
| Southwest
|-
| 2
|[[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 147 360
| American, United
|-
| 3
|[[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte, Noord-Carolina]]
| 141 510
| American
|-
| 4
|[[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta, Georgia]]
| 134 810
| Delta
|-
| 5
|[[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando, Florida]]
| 132 600
| JetBlue, Southwest
|-
| 6
|[[Detroit Metropolitaanse Lughawe|Detroit, Michigan]]
| 97 800
| Delta
|-
| 7
|[[Midway Internasionale Lughawe|Chicago-Midway, Illinois]]
| 81 780
| Southwest
|-
| 8
|[[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe|Washington-Nasionaal, Virginia]]
| 67 610
| American, Southwest
|-
| 9
|[[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale, Florida]]
| 49 880
| JetBlue
|-
| 10
|[[Dulles Internasionale Lughawe|Washington-Dulles, Virginia]]
| 49 310
| United
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>qe2io84u54ybs9ith680t5f2okay1kh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812791</id>
      <parentid>2812789</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:20:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <origin>2812791</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5451" sha1="i3vvthr4lkomys5lbv6twtyenx9sz62" xml:space="preserve">{{Infobox airport
 | name                 = Albany Internasionale Lughawe
 | image                = Albany International Airport Logo.png
 | image-width          = 250
 | image2               = Albany International Airport.jpg
 | image2-width         = 250
 | caption2             = 
 | IATA                 = ALB
 | ICAO                 = KALB
 | FAA                  = ALB
 | type                 = Openbaar
 | owner                = Albany County, New York
 | operator             = Albany County Airport Authority
 | city-served          = Capital District, New York
 | location             = Colonie, New York, V.S.
 | elevation-f          = 285
 | elevation-m          = 87
 | mapframe             = yes
 | image_map            = KALB Airport Diagram.svg
 | image_mapsize        = 175
 | image_map_caption    = FAA lughawediagram
 | coordinates          = {{coord|42|44|57|N|073|48|07|W|region:US-NY_type:airport}}
 | website              = [http://www.albanyairport.com/ www.albanyairport.com]
 | r1-number            = 01/19
 | r1-length-f          = 8 500
 | r1-length-m          = 2 591
 | r1-surface           = Teer
 | r2-number            = 10/28
 | r2-length-f          = 7 200
 | r2-length-m          = 2 195
 | r2-surface           = Teer
 | stat-year            = 2024
 | stat1-header         = Lugbewegings
 | stat1-data           = 62 157
 | stat2-header         = Totale passasiers
 | stat2-data           = 2 973 000
 | footnotes            = Bron: [[Federale Lugvaartadministrasie]]
}}
'''Albany Internasionale Lughawe''' {{Airport codes|ALB|KALB|ALB}} is 10 km noordwes van [[Albany, New York|Albany]], in Albany County, New York, Verenigde State. Dit word besit deur die Albany County Airport Authority. ALB beslaan {{Convert|1000|acre}} grond.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://skyvector.com/airport/ALB/Albany-International-Airport|title=ALB airport data ay skyvector.com|website=skyvector.com}}&lt;/ref&gt;

Dit is 'n lughawe van toegang &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.albanyairport.com/customs.php|title=Customs at ALB|publisher=Albany International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20080831034045/http://www.albanyairport.com/customs.php|archive-date=August 31, 2008|access-date=August 12, 2008}}&lt;/ref&gt; in die dorp Colonie. Dit is gebou op die terrein van die Shaker-nedersetting ongeveer 10 km noord van Albany en strek noord tot by die gehuggie Verdoy. Dit is ook naby Interstate 87 en Staatsroete 7 geleë. Die lughawe word beskou as Klas Charlie Airspace.

Albany Internasionale Lughawe dien as die belangrikste lugsentrum vir die hoofstadstreek, Noordoos-New York en Wes-Nieu-Engeland. In 2019 het die lughawe 'n totaal van 1 518 969 passasiers hanteer, wat 'n toename van 3,6% vanaf 2018 was. Baie lugrederye bedien die lughawe, met Southwest Airlines wat die meeste teenwoordigheid het. Hulle hou 34% van die totale lugredery-aandeel by Albany. Saam met Southwest Airlines, bied Albany diens met baie ander laekoste-diensverskaffers, insluitend JetBlue Airways, Allegiant Airlines en Avelo Airlines. Die lughawe is die vierde grootste in die staat New York.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.stratosjets.com/blog/busiest-us-airports/|title=200 Busiest Airports in the US [Dec 2021 Update]|last=Deane|first=Steve|date=January 4, 2022|website=Stratos Jets|access-date=11 April 2023}}&lt;/ref&gt;
[[Lêer:Interior_of_Albany_International_Airport_Terminal.jpg|duimnael| Albany Internasionale Lughawe-terminaal, Junie 2011]]

== Statistiek ==
===Topbestemmings===

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;align=&quot;
|+'''Besigste binnelandse roetes vanaf ALB (Junie 2023 – Mei 2024)'''&lt;ref name=&quot;transtats.bts.gov&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=NYO&amp;Nv42146_anzr=Nyon0B,%20al:%20Nyon0B%20V06r40n6v10ny&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Albany, NY: Albany International (ALB)|publisher=Bureau of Transportation Statistics|access-date=April 20, 2024}}&lt;/ref&gt;
! Rang
! Lughawe
! Passasiers
! Draers
|-
| 1
|[[Baltimore/Washington Internasionale Lughawe|Baltimore, Maryland]]
| 219 120
| Southwest
|-
| 2
|[[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 147 360
| American, United
|-
| 3
|[[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte, Noord-Carolina]]
| 141 510
| American
|-
| 4
|[[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta, Georgia]]
| 134 810
| Delta
|-
| 5
|[[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando, Florida]]
| 132 600
| JetBlue, Southwest
|-
| 6
|[[Detroit Metropolitaanse Lughawe|Detroit, Michigan]]
| 97 800
| Delta
|-
| 7
|[[Midway Internasionale Lughawe|Chicago-Midway, Illinois]]
| 81 780
| Southwest
|-
| 8
|[[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe|Washington-Nasionaal, Virginia]]
| 67 610
| American, Southwest
|-
| 9
|[[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale, Florida]]
| 49 880
| JetBlue
|-
| 10
|[[Dulles Internasionale Lughawe|Washington-Dulles, Virginia]]
| 49 310
| United
|}

===Lugdiensmarkaandeel ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Grootste lugrederye by ALB (Junie 2023 – Mei 2024)&lt;ref name=&quot;transtats.bts.gov&quot;/&gt;
|+
!Rang
!Lugredery
!Passasiers
!Deel
|-
|1
|[[Southwest Airlines]]
|904 000
|31.95%
|-
|2
|[[American Airlines]]
|338 000
|11.95%
|-
|3
|[[Delta Air Lines]]
|335 000
|11.86%
|-
|4
|[[United Airlines]]
|195 000
|6.89%
|-
|5
|[[JetBlue Airways|JetBlue]]
|190 000
|6.70%
|-
|
|Ander
|867 000
|30.64%
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>i3vvthr4lkomys5lbv6twtyenx9sz62</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lys van kultusrolprente: H</title>
    <ns>0</ns>
    <id>428230</id>
    <revision>
      <id>2812731</id>
      <parentid>2765318</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:44:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Interne skakel</comment>
      <origin>2812731</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29992" sha1="egv2i1333vez7s6aubg631irixez438" xml:space="preserve">Hierdie is 'n '''lys van [[Kultusrolprent|kultusrolprente]]''' wat alfabeties volgens titel georganiseer is. Sien [[Lys van kultusrolprente]] vir die hooflys.

{{A-Z multibladsy lys|Lys van kultusrolprente}}

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Rolprent titel !! Jaar !! Regisseur !! Verwysings
|-
| ''La Haine'' (''The Hate'') || 1995 || Matthieu Kassovitz || &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.france24.com/en/20150724-france-film-la-haine-sequel |title=French director mulls sequel to cult classic 'La Haine,' 20 years on |publisher=France 24 |date= |accessdate=2015-12-17}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hairspray'' || 1988 || John Waters || &lt;ref name=&quot;powerhousearena1&quot; /&gt;
|-
| ''Half Baked'' || 1998 || Tamra Davis || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.timescolonist.com/entertainment/from-goat-boy-to-half-baked-1.13378 |title=From Goat Boy to Half Baked |last=Chamberlain |first=Adrian |work=Times Colonist |date=17 November 2012 |access-date=22 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920011310/https://www.timescolonist.com/entertainment/from-goat-boy-to-half-baked-1.13378 |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Halloween'' || 1978 || John Carpenter || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Halloween: The Curse of Michael Myers'' || 1995 || Joe Chappelle || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.joblo.com/arrow/reviews.php?id=407 |work=JoBlo.com |title=Arrow In The Head Review: Halloween 6, The Producer's Cut |access-date=1 September 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20071218144143/http://www.joblo.com/arrow/reviews.php?id=407 |archive-date=18 Desember 2007 |url-status=dead |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Halloween III: Season of the Witch'' || 1982 || Tommy Lee Wallace || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Bowen |first=Chuck |title=Halloween 3: Season of the Witch |url=http://www.slantmagazine.com/dvd/review/halloween-iii-season-of-the-witch |work=Slant Magazine |access-date=28 September 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920065722/https://www.slantmagazine.com/dvd/review/halloween-iii-season-of-the-witch |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hana-bi'' (''Fireworks'') || 1997 || [[Takeshi Kitano]]|| &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://select.fbiradio.com/culture-guide-10/ |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 7 Februarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160207210940/http://select.fbiradio.com/culture-guide-10/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hangul'' (''The Host'') || 2006 || Bong Joon-ho || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=The Korean horror movie The Host finds humor among mayhem |url=http://www.avclub.com/articles/the-korean-horror-movie-the-host-finds-humor-among,82078/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131022011207/http://www.avclub.com/articles/the-korean-horror-movie-the-host-finds-humor-among,82078/ |archive-date=22 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hansel &amp; Gretel: Witch Hunters'' || 2013 || Tommy Wirkola || &lt;ref&gt;http://decider.com/2014/12/11/hansel-gretel-witch-hunters-why/&lt;/ref&gt;
|-
| ''Happiness'' || 1998 || Todd Solondz || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Rainer |first=Peter |title=Life During Wartime: movie review |url=http://www.csmonitor.com/The-Culture/Movies/2010/0723/Life-During-Wartime-movie-review |work=Christian Science Monitor |access-date=23 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920011134/https://www.csmonitor.com/The-Culture/Movies/2010/0723/Life-During-Wartime-movie-review |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Happy Gilmore'' || 1996 || Dennis Dugan || &lt;ref&gt;{{cite web |last1=Orange |first1=B. Alan |title='Happy Gilmore' Reunion Video: Adam Sandler &amp; Bob Barker Fight Again! |url=http://movieweb.com/happy-gilmore-reunion-fight-adam-sandler-bob-barker/ |website=Movieweb |access-date=7 November 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920045852/https://movieweb.com/happy-gilmore-reunion-fight-adam-sandler-bob-barker/ |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Happy Together'' || 1997 || Wong Kar-wai || &lt;ref&gt;http://miff.com.au/festival-archive/film/24577&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hard Boiled'' || 1992 || John Woo || &lt;ref name=&quot;EWCult&quot; /&gt;
|-
| ''A Hard Day's Night'' || 1964 || Richard Lester || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Hard Target'' || 1993 || John Woo || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=John Woo's Hard Target added signature flair to a generic Hollywood premise |url=http://www.avclub.com/articles/john-woos-hard-target-added-signature-flair-to-a-g,93055/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131014041153/http://www.avclub.com/articles/john-woos-hard-target-added-signature-flair-to-a-g,93055/ |archive-date=14 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Harder They Come'' || 1972 || Perry Henzell || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Pulver |first=Andrew |title=The Harder They Come set for modern reggae remake |url=http://www.guardian.co.uk/film/2011/apr/11/the-harder-they-come-reggae-remake |access-date=14 April 2013 |newspaper=The Guardian |date=11 April 2011 |location=London |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20110414114609/http://www.guardian.co.uk/film/2011/apr/11/the-harder-they-come-reggae-remake |archive-date=14 April 2011 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hardware'' || 1990 || Richard Stanley || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Berriman |first=Ian |title=FREAKSHOW Hardware |url=http://www.sfx.co.uk/2010/10/18/film-review-hardware/ |work=SFX Magazine |access-date=23 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140416191518/http://www.sfx.co.uk/2010/10/18/film-review-hardware/ |archive-date=16 April 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hare Rama Hare Krishna'' || 1971 || Dev Anand || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://insidemovies.ew.com/2011/12/05/dev-anand-dies/ |title=Indian film star Dev Anand dies in London at 88 |author=&lt;!-- Staff --&gt; |work=Entertainment Weekly |agency=Associated Press |date=5 Desember 2011 |access-date=9 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140920174725/http://insidemovies.ew.com/2011/12/05/dev-anand-dies/ |archive-date=20 September 2014 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Harold and Maude'' || 1971 || Hal Ashby || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Hausu'' (''House'') || 1977 || Nobuhiko Obayashi  || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=House |url=http://www.avclub.com/articles/house,46899/ |work=AV Club |access-date=13 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004062139/http://www.avclub.com/articles/house,46899/ |archive-date=4 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |author=G. Allen Johnson |url=http://www.sfgate.com/movies/article/House-Japanese-cult-film-at-the-Castro-3267491.php |title='House': Japanese cult film at the Castro |publisher=SFGate |date=15 April 2010 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203030119/http://www.sfgate.com/movies/article/House-Japanese-cult-film-at-the-Castro-3267491.php |archive-date=3 Februarie 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Häxan'' || 1922 || Benjamin Christensen || &lt;ref&gt;{{cite web |author=Pamela Hutchinson Updated: 24 July 2015 |url=http://www.bfi.org.uk/news-opinion/news-bfi/lists/10-great-silent-horror-films |title=10 great silent horror films |publisher=BFI |date=24 Julie 2015 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200406054816/https://www.bfi.org.uk/news-opinion/news-bfi/lists/10-great-silent-horror-films |archive-date=6 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://shop.tcm.com/haxan-the-criterion-collection-dvd/detail.php?p=314104&amp;ecid=PRF-TCM-100188&amp;pa=PRF-TCM-100188 |title=Haxan: The Criterion Collection DVD |publisher=Shop.tcm.com |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20151211115219/http://shop.tcm.com/haxan-the-criterion-collection-dvd/detail.php?p=314104 |archive-date=11 Desember 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.be/books?id=ajXwxJuYd5gC&amp;pg=PA255&amp;lpg=PA255&amp;dq=erich+von+stroheim+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=yBiuuVPdv2&amp;sig=XufRH6pemNm1TIKJUHXkHU7nULQ&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiViLPhguDJAhXH6RQKHdOoAkA4FBDoAQggMAA#v=onepage&amp;q=erich%20von%20stroheim%20cult%20film&amp;f=false |title=American Silent Horror, Science Fiction and Fantasy Feature Films, 1913–1929 – John T. Soister – Google Boeken |publisher=Books.google.be |date= |accessdate=2015-12-17}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Head'' || 1968 || Bob Rafelson || &lt;ref&gt;{{cite web|last1=Kuykendall|first1=Jeff|title=Head (1968)|url=http://www.midnightonly.com/2012/01/13/head-1968/|website=Midnight Only|accessdate=13 March 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=uTqyCQAAQBAJ&amp;pg=PA100&amp;lpg=PA100&amp;dq=viva+las+vegas+1964+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=qsU3xZCNS_&amp;sig=92Tgp2UbQummmxPjEZhf62fkRbY&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjWwM-5q8PKAhUFpg4KHV2pCnc4ChDoAQgaMAA#v=snippet&amp;q=cult&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heathers'' || 1988 || Michael Lehmann || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.thestar.com/entertainment/stage/2013/09/20/remember_heathers_cult_teen_bullying_movie_makes_its_stage_debut.html |title=Remember Heathers? Cult teen bullying movie makes its stage debut |agency=Reuters |work=Toronto Star |date=20 September 2013 |access-date=20 Oktober 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211251/https://www.thestar.com/entertainment/stage/2013/09/20/remember_heathers_cult_teen_bullying_movie_makes_its_stage_debut.html |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heavenly Creatures'' || 1994 || [[Peter Jackson]]|| &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.avclub.com/article/the-new-cult-canon-iheavenly-creaturesi-24368 |title=The New Cult Canon: ''Heavenly Creatures'' |author=Scott Tobias |work=AV Club |date=26 Februarie 2009 |access-date=6 Julie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170311014436/http://www.avclub.com/article/the-new-cult-canon-iheavenly-creaturesi-24368 |archive-date=11 Maart 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heavy Metal'' || 1981 || Gerald Potterton || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Heller |first=Jason |title=Blue Öyster Cult's &quot;Veteran Of The Psychic Wars&quot; is even bigger than the movie that inspired it |url=http://www.avclub.com/articles/blue-oyster-cults-veteran-of-the-psychic-wars-is-e,88459/ |work=AV Club |access-date=24 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004030010/http://www.avclub.com/articles/blue-oyster-cults-veteran-of-the-psychic-wars-is-e,88459/ |archive-date=4 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heavy Metal Parking Lot'' || 1986 || John Heyn, Jeff Krulik  || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Eidelstein |first=Eric |url=http://www.indiewire.com/article/snagfilms-movie-of-the-week-find-out-what-type-of-heavy-metal-fan-you-are-in-honor-of-80s-documentary-heavy-metal-parking-lot-oh-and-theres-also-a-drinking-game |title=SnagFilms Movie of the Week: Watch the Heavy Metal Doc Beloved by Nirvana |work=Indiewire |access-date=6 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304051332/http://www.indiewire.com/article/snagfilms-movie-of-the-week-find-out-what-type-of-heavy-metal-fan-you-are-in-honor-of-80s-documentary-heavy-metal-parking-lot-oh-and-theres-also-a-drinking-game |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=NljX-oMfBiMC&amp;pg=PA155&amp;lpg=PA155&amp;dq=eat+the+rich+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=5pHZ4r10Eo&amp;sig=925gKo4ArIcmsw4WAjW8DJhL03g&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwifxI_N9bnKAhXHZw8KHQW3Cn0Q6AEITTAH#v=onepage&amp;q=eat%20the%20rich%20cult%20film&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heavy Traffic'' || 1973 || Ralph Bakshi || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Huver |first=Scott |url=http://www.nbcconnecticut.com/blogs/popcornbiz/Ralph-Bakshis-Animated-Look-Back-at-His-Classic-Film-Wizards-142502455.html |title=Animation Legend Ralph Bakshi Looks Back at His Cult Classic &quot;Wizards&quot; |publisher=NBC Connecticut |date=13 Maart 2012 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920045629/https://www.nbcconnecticut.com/blogs/popcornbiz/Ralph-Bakshis-Animated-Look-Back-at-His-Classic-Film-Wizards-142502455.html |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hedwig and the Angry Inch'' || 2001 || John Cameron Mitchell || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.avclub.com/articles/hedwig-and-the-angry-inch,35004/ |title=Hedwig and the Angry Inch |last=Tobias |first=Scott |work=The A.V. Club |access-date=20 Oktober 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130913184357/http://www.avclub.com/articles/hedwig-and-the-angry-inch,35004/ |archive-date=13 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hēi tài yáng 731'' (''Men Behind the Sun'') || 1988 || Mou Tun-fei || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.theage.com.au/articles/2004/04/22/1082530287330.html?from=storyrhs |title=The Man Behind the Sun – FilmReviews |publisher=www.theage.com.au |date=23 April 2004 |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170331220422/http://www.theage.com.au/articles/2004/04/22/1082530287330.html?from=storyrhs |archive-date=31 Maart 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heima'' || 2007 || Dean DeBlois || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Eisinger |first=Dale W. |url=http://www.nbcnewyork.com/blogs/nonstop-sound/Sigur-Ros-Screens-New-Film-in-Brooklyn--135177608.html |title=Sigur Rós Screens New Film in Brooklyn |publisher=NBC New York |date=7 Desember 2011 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920011106/https://www.nbcnewyork.com/blogs/nonstop-sound/Sigur-Ros-Screens-New-Film-in-Brooklyn--135177608.html |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |author=Nme.Com |url=http://www.nme.com/list/30-of-the-greatest-concert-films-from-led-zeppelin-to-nirvana-and-more/373596 |title=30 Of The Greatest Concert Films, From Led Zeppelin to Nirvana And More |publisher=Nme.Com |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306080854/http://www.nme.com/list/30-of-the-greatest-concert-films-from-led-zeppelin-to-nirvana-and-more/373596 |archive-date=6 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hell Comes to Frogtown'' || 1988 || Donald G. Jackson, R. J. Kizer || &lt;ref&gt;{{cite web |last1=Kita |first1=Greg |title=Hell Comes to Frogtown (1988) |url=http://www.themovingarts.com/hell-comes-to-frogtown-review/ |website=The Moving Arts |access-date=10 April 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170705022336/http://www.themovingarts.com/hell-comes-to-frogtown-review/ |archive-date=5 Julie 2017 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hellzapoppin'' || 1941 || H.C. Potter  ||  &lt;ref&gt;{{cite web |last=Vishnevetsky |first=Ignatiy |url=http://www.avclub.com/review/22-jump-street-sequel-about-sequels-205599 |title=22 Jump Street • Film Review 22 Jump Street is a sequel about sequels • Movie Review • The A.V. Club |publisher=Avclub.com |date=12 Junie 2014 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170515055924/http://www.avclub.com/review/22-jump-street-sequel-about-sequels-205599 |archive-date=15 Mei 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Henry: Portrait of a Serial Killer'' || 1986 || John McNaughton || &lt;ref&gt;{{cite news|last=Glionna|first=John M.|title=L.A. Stories: No Escaping the Clutches of a Cult Film|url=http://articles.latimes.com/1994-05-19/news/ls-59612_1_film-actors|work=Los Angeles Times|accessdate=22 April 2013|date=19 May 1994}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Hidden'' || 1987 || Jack Sholder || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Rabin |first=Nathan |title=The Hidden |url=http://www.avclub.com/articles/the-hidden,19973/ |work=AV Club |access-date=23 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130529081523/http://www.avclub.com/articles/the-hidden%2C19973/ |archive-date=29 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Highlander'' || 1986 || Russell Mulcahy || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Highlander |url=http://www.avclub.com/articles/highlander,53572/ |work=AV Club |access-date=13 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130909015746/http://www.avclub.com/articles/highlander,53572/ |archive-date= 9 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Highway to Hell'' || 1992 || Ate de Jong || &lt;ref&gt;{{cite web|last=Alexander|first=Chris|title=Lita Ford talks new album, and cult classic &quot;HIGHWAY TO HELL&quot;|url=http://www.fangoria.com/index.php/home/all-news/1-latest-news/7209-lita-ford-talks-new-album-and-cult-classic-qhighway-to-hellq|work=Fangoria|accessdate=22 April 2013|archive-date=14 Junie 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130614080202/http://www.fangoria.com/index.php/home/all-news/1-latest-news/7209-lita-ford-talks-new-album-and-cult-classic-qhighway-to-hellq|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''High Fidelity'' || 2000 || Stephen Frears || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Karpel |first=Ari |url=http://www.fastcocreate.com/3053061/why-nick-hornby-is-turning-other-peoples-books-into-movies-instead-of-writing-his-own |title=Why Nick Hornby is Turning Other People's Books Into Movies Instead of Writing His Own |publisher=Fastcocreate.com |date=6 November 2015 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304120619/http://www.fastcocreate.com/3053061/why-nick-hornby-is-turning-other-peoples-books-into-movies-instead-of-writing-his-own |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''High School Confidential'' || 1958 || Jack Arnold || &lt;ref name=&quot;Peary3&quot; /&gt;
|-
| ''The Hills Have Eyes'' || 1977 || Wes Craven || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.metroactive.com/metro/03.28.07/cult-0713.html |title=There's Candy In Them 'Hills': Hansel and Gretel vs. mutants in 1977 cult shocker |last=Palopoli |first=Steve |work=Metroactive |access-date=16 April 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211543/http://www.metroactive.com/metro/03.28.07/cult-0713.html |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Der Himmel über Berlin'' (''Wings of Desire'') || 1987 || Wim Wenders || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.nytimes.com/1998/04/10/movies/film-review-heaven-he-s-from-heaven-but-his-heart-beats-so.html |title=FILM REVIEW; Heaven, He's From Heaven, But His Heart Beats So... |last=Holden |first=Stephen |authorlink=Stephen Holden |work=The New York Times |date=10 April 1998 |access-date=7 Junie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160505155934/http://www.nytimes.com/1998/04/10/movies/film-review-heaven-he-s-from-heaven-but-his-heart-beats-so.html |archive-date=5 Mei 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''His Girl Friday'' || 1940 || Howard Hawks || &lt;ref name=&quot;Peary2&quot; /&gt;
|-
| ''Histoire d'O'' (''Story of O'') || 1975 || Just Jaeckin || &lt;ref&gt;http://www.huffingtonpost.com/erica-jagger/women-and-porn_b_6239550.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://old.bfi.org.uk/sightandsound/review/279 |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 5 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305011321/http://old.bfi.org.uk/sightandsound/review/279 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Hitcher'' || 1986 || Robert Harmon || &lt;ref name=&quot;breakdown&quot; /&gt;
|-
| ''The Hitchhiker's Guide to the Galaxy'' || 2005 || Garth Jennings, Nick Goldsmith || &lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=HOZ2-8sS1EcC&amp;pg=PA1&amp;lpg=PA1&amp;dq=hitchhiker%27s+guide+to+the+galaxy+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=fvif2hz9UV&amp;sig=jDEYKXi3ec0jkPk6kdPVx6FRuIA&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiy2cLrvcPKAhXBJg8KHTpwD4sQ6AEIXjAJ#v=onepage&amp;q=hitchhiker%27s%20guide%20to%20the%20galaxy%20cult%20film&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hobgoblins'' || 1988 || Rick Sloane || &lt;ref&gt;{{cite web |author=William Bibbiani |url=http://www.blumhouse.com/2015/11/11/11-bad-horror-movies-that-mystery-science-theater-3000-made-famous/ |title=11 Bad Horror Movies That MYSTERY SCIENCE THEATER 3000 Made Famous |publisher=Blumhouse.com |date=11 November 2015 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170911021937/http://www.blumhouse.com/2015/11/11/11-bad-horror-movies-that-mystery-science-theater-3000-made-famous/ |archive-date=11 September 2017 |url-status=dead |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hobo with a Shotgun'' || 2011 || Jason Eisener || &lt;ref&gt;{{cite web|last=Barton|first=Steve|title=CONTEST CLOSED! Win Tickets to the Hobo With a Shotgun Midnight Screening This Weekend in NYC|url=http://www.dreadcentral.com/news/44192/win-tickets-hobo-shotgun-midnight-screening-weekend-nyc|work=DreadCentral|accessdate=15 July 2013|archive-date= 7 Februarie 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120207112232/http://www.dreadcentral.com/news/44192/win-tickets-hobo-shotgun-midnight-screening-weekend-nyc|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hocus Pocus'' || 1993 || Kenny Ortega || &lt;ref name=&quot;International&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.ibtimes.com/articles/235708/20111021/hocus-pocus-abc-family.htm|title=Five Reasons Why 'Hocus Pocus' is One of the Greatest Cult Classic Films|publisher=International Business Times|accessdate=3 November 2011}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Holy Motors'' || 2012 || Leos Carax || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.rollingstone.com/movies/news/the-future-of-movies-how-will-google-glass-change-filmmaking-20130621 |title=The Future of Movies: How Will Google Glass Change Filmmaking? |last=Susman |first=Gary |work=Rolling Stone |date=21 Junie 2013 |access-date=3 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20161011224443/http://www.rollingstone.com/movies/news/the-future-of-movies-how-will-google-glass-change-filmmaking-20130621 |archive-date=11 Oktober 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Honeymoon Killers'' || 1969 || Leonard Kastle || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Dagan |first=Carmel |title=Director Leonard Kastle dies at 82 |url=http://variety.com/2011/film/news/director-leonard-kastle-dies-at-82-1118037384/ |work=Variety |access-date=22 April 2013 |date=20 Mei 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170620054447/http://variety.com/2011/film/news/director-leonard-kastle-dies-at-82-1118037384/ |archive-date=20 Junie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hoří, má panenko'' (''The Firemen's Ball'') || 1967 || Miloš Forman || &lt;ref&gt;https://mubi.com/lists/european-cinema#read-more&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hoshi o Ou Kodomo'' (''Children Who Chase Lost Voices'') || 2011 || Makoto Shinkai || &lt;ref name=&quot;autogenerated2&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.sho.com/tmc/movies/titles/125035/ju-on |title=The Movie Channel : Ju-On |publisher=Sho.com |date=7 Julie 2015 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304142221/http://www.sho.com/tmc/movies/titles/125035/ju-on |archive-date= 4 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hot Rod'' || 2007 || Akiva Schaffer || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.avclub.com/articles/lonely-islands-hot-rod-is-strangely-funny-and-ofte,83883/ |title=Lonely Island's Hot Rod is strangely funny (and often just strange) |publisher=AV Club |date=6 Augustus 2012 |access-date=11 Maart 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102132936/http://www.avclub.com/articles/lonely-islands-hot-rod-is-strangely-funny-and-ofte,83883/ |archive-date= 2 November 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''House of 1000 Corpses'' || 2003 || Rob Zombie || &lt;ref&gt;http://crypticrock.com/the-devils-rejects-a-cult-classic-10-years-later/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.cinemablend.com/new/Rob-Zombie-Says-His-Next-Film-Will-Be-Lords-Of-Salem-20783.html |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 3 Oktober 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161003214620/http://www.cinemablend.com/new/Rob-Zombie-Says-His-Next-Film-Will-Be-Lords-Of-Salem-20783.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The House of the Devil'' || 2009 || Ti West || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=The House of the Devil |url=http://www.avclub.com/articles/the-house-of-the-devil,38546/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131003000707/http://www.avclub.com/articles/the-house-of-the-devil,38546/ |archive-date=3 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''House of Wax'' || 1953 || André de Toth || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''House on Haunted Hill'' || 1959 || William Castle || &lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=bkeiwEZI4-cC&amp;pg=PA35&amp;lpg=PA35&amp;dq=sardonicus+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=2B5Rr7wuOW&amp;sig=TfS2o9P5W4JjcAIRej5OrM-Jkts&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiMw8Hz36XKAhUGeQ8KHTE_B-M4HhDoAQhZMAg#v=onepage&amp;q=sardonicus%20cult%20film&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''How High'' || 2001 || Jesse Dylan || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Barshad |first=Amos |title=There Will Be No How High 2 |url=http://www.vulture.com/2010/12/there_will_be_no_how_high_2.html |work=Vulture.com |access-date=19 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920010932/http://www.vulture.com/2010/12/there_will_be_no_how_high_2.html |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''How I Won the War'' || 1967 || Richard Lester || &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.filmlinc.org/films/how-i-won-the-war/ |title=How I Won the War – Film Society of Lincoln Center |publisher=Filmlinc.org |date= |accessdate=2015-12-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |author=Dave Canfield |url=http://twitchfilm.com/2011/05/how-i-won-the-war-dvd.html |title=How I Won The War Dvd |publisher=Twitchfilm.com |date=2011-05-11 |accessdate=2015-12-17 |archive-date=2016-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203030119/http://twitchfilm.com/2011/05/how-i-won-the-war-dvd.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''How to Get Ahead in Advertising'' || 1989 || Bruce Robinson || &lt;ref name=&quot;joesgarage.nl&quot; /&gt;
|-
| ''Howard the Duck'' || 1986 || Willard Huyck || &lt;ref&gt;{{cite web |last1=Jansson |first1=Carl |title=George Lucas to Release Howard the Duck Special Edition On DVD and Blu-Ray |url=http://fanboynation.com/george-lucas-to-release-howard-the-duck-special-edition-on-dvd-and-blu-ray/ |access-date=3 Julie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211450/http://fanboynation.com/george-lucas-to-release-howard-the-duck-special-edition-on-dvd-and-blu-ray/ |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hudson Hawk'' || 1991 || Michael Lehmann || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.theguardian.com/film/1999/dec/08/artsfeatures |title=The Silver age |last=Leigh |first=Danny |work=The Guardian |date=8 Desember 1999 |access-date=14 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211408/https://www.theguardian.com/film/1999/dec/08/artsfeatures |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Hudsucker Proxy'' || 1994 || The Coen Brothers || &lt;ref&gt;http://www.liverpoolecho.co.uk/whats-on/arts-culture-news/hudsucker-proxy-play-delay-after-9235402&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Human Centipede (First Sequence)'' || 2009 || Tom Six || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=The Human Centipede (First Sequence) |url=http://www.avclub.com/articles/the-human-centipede-first-sequence,63712/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131116012759/http://www.avclub.com/articles/the-human-centipede-first-sequence,63712/ |archive-date=16 November 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Human Traffic'' || 1999 || Justin Kerrigan || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.pastemagazine.com/articles/2015/05/20-movies-inspired-by-rave-culture.html?a=1 |title=20 Movies Inspired by Rave Culture :: Movies :: Lists :: Paste |publisher=Pastemagazine.com |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920045534/https://www.pastemagazine.com/articles/2015/05/20-movies-inspired-by-rave-culture.html?a=1 |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Hunger'' || 1983 || Tony Scott || &lt;ref&gt;{{cite news |last=Brooks |first=Xan |title=Tony Scott: more rock 'n'roll than Ridley |url=http://www.guardian.co.uk/film/2012/aug/20/tony-scott-rock-n-roll-ridley |work=The Guardian |access-date=23 April 2013 |location=London |date=20 Augustus 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120907092105/http://www.guardian.co.uk/film/2012/aug/20/tony-scott-rock-n-roll-ridley |archive-date=7 September 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hustler White'' || 1996 || Bruce LaBruce || &lt;ref name=&quot;old.bfi.org.uk&quot;&gt;{{Cite web |url=http://old.bfi.org.uk/sightandsound/exclusive/dvds_of_2009.php |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 9 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309173404/http://old.bfi.org.uk/sightandsound/exclusive/dvds_of_2009.php |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=bbc-cult&gt;{{cite news |last=Haigh |first=Ian |title=What Makes a Cult Film? |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/8640334.stm |work=BBC News Magazine |access-date=17 April 2013 |date=3 Mei 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191110041849/http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/8640334.stm |archive-date=10 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Peary1&quot;&gt;Danny Peary|Peary, Danny. ''Cult Movies (book)|Cult Movies'', Delta Books, 1981. ISBN 0-517-20185-2&lt;/ref&gt;
}}</text>
      <sha1>egv2i1333vez7s6aubg631irixez438</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812733</id>
      <parentid>2812731</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:46:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>/* Verwysings */ + Verwysings</comment>
      <origin>2812733</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30490" sha1="hf5onjjn1tv0qcoa6cmpfe05x23i5ax" xml:space="preserve">Hierdie is 'n '''lys van [[Kultusrolprent|kultusrolprente]]''' wat alfabeties volgens titel georganiseer is. Sien [[Lys van kultusrolprente]] vir die hooflys.

{{A-Z multibladsy lys|Lys van kultusrolprente}}

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Rolprent titel !! Jaar !! Regisseur !! Verwysings
|-
| ''La Haine'' (''The Hate'') || 1995 || Matthieu Kassovitz || &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.france24.com/en/20150724-france-film-la-haine-sequel |title=French director mulls sequel to cult classic 'La Haine,' 20 years on |publisher=France 24 |date= |accessdate=2015-12-17}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hairspray'' || 1988 || John Waters || &lt;ref name=&quot;powerhousearena1&quot; /&gt;
|-
| ''Half Baked'' || 1998 || Tamra Davis || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.timescolonist.com/entertainment/from-goat-boy-to-half-baked-1.13378 |title=From Goat Boy to Half Baked |last=Chamberlain |first=Adrian |work=Times Colonist |date=17 November 2012 |access-date=22 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920011310/https://www.timescolonist.com/entertainment/from-goat-boy-to-half-baked-1.13378 |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Halloween'' || 1978 || John Carpenter || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Halloween: The Curse of Michael Myers'' || 1995 || Joe Chappelle || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.joblo.com/arrow/reviews.php?id=407 |work=JoBlo.com |title=Arrow In The Head Review: Halloween 6, The Producer's Cut |access-date=1 September 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20071218144143/http://www.joblo.com/arrow/reviews.php?id=407 |archive-date=18 Desember 2007 |url-status=dead |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Halloween III: Season of the Witch'' || 1982 || Tommy Lee Wallace || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Bowen |first=Chuck |title=Halloween 3: Season of the Witch |url=http://www.slantmagazine.com/dvd/review/halloween-iii-season-of-the-witch |work=Slant Magazine |access-date=28 September 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920065722/https://www.slantmagazine.com/dvd/review/halloween-iii-season-of-the-witch |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hana-bi'' (''Fireworks'') || 1997 || [[Takeshi Kitano]]|| &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://select.fbiradio.com/culture-guide-10/ |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 7 Februarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160207210940/http://select.fbiradio.com/culture-guide-10/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hangul'' (''The Host'') || 2006 || Bong Joon-ho || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=The Korean horror movie The Host finds humor among mayhem |url=http://www.avclub.com/articles/the-korean-horror-movie-the-host-finds-humor-among,82078/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131022011207/http://www.avclub.com/articles/the-korean-horror-movie-the-host-finds-humor-among,82078/ |archive-date=22 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hansel &amp; Gretel: Witch Hunters'' || 2013 || Tommy Wirkola || &lt;ref&gt;http://decider.com/2014/12/11/hansel-gretel-witch-hunters-why/&lt;/ref&gt;
|-
| ''Happiness'' || 1998 || Todd Solondz || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Rainer |first=Peter |title=Life During Wartime: movie review |url=http://www.csmonitor.com/The-Culture/Movies/2010/0723/Life-During-Wartime-movie-review |work=Christian Science Monitor |access-date=23 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920011134/https://www.csmonitor.com/The-Culture/Movies/2010/0723/Life-During-Wartime-movie-review |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Happy Gilmore'' || 1996 || Dennis Dugan || &lt;ref&gt;{{cite web |last1=Orange |first1=B. Alan |title='Happy Gilmore' Reunion Video: Adam Sandler &amp; Bob Barker Fight Again! |url=http://movieweb.com/happy-gilmore-reunion-fight-adam-sandler-bob-barker/ |website=Movieweb |access-date=7 November 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920045852/https://movieweb.com/happy-gilmore-reunion-fight-adam-sandler-bob-barker/ |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Happy Together'' || 1997 || Wong Kar-wai || &lt;ref&gt;http://miff.com.au/festival-archive/film/24577&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hard Boiled'' || 1992 || John Woo || &lt;ref name=&quot;EWCult&quot; /&gt;
|-
| ''A Hard Day's Night'' || 1964 || Richard Lester || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Hard Target'' || 1993 || John Woo || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=John Woo's Hard Target added signature flair to a generic Hollywood premise |url=http://www.avclub.com/articles/john-woos-hard-target-added-signature-flair-to-a-g,93055/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131014041153/http://www.avclub.com/articles/john-woos-hard-target-added-signature-flair-to-a-g,93055/ |archive-date=14 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Harder They Come'' || 1972 || Perry Henzell || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Pulver |first=Andrew |title=The Harder They Come set for modern reggae remake |url=http://www.guardian.co.uk/film/2011/apr/11/the-harder-they-come-reggae-remake |access-date=14 April 2013 |newspaper=The Guardian |date=11 April 2011 |location=London |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20110414114609/http://www.guardian.co.uk/film/2011/apr/11/the-harder-they-come-reggae-remake |archive-date=14 April 2011 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hardware'' || 1990 || Richard Stanley || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Berriman |first=Ian |title=FREAKSHOW Hardware |url=http://www.sfx.co.uk/2010/10/18/film-review-hardware/ |work=SFX Magazine |access-date=23 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140416191518/http://www.sfx.co.uk/2010/10/18/film-review-hardware/ |archive-date=16 April 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hare Rama Hare Krishna'' || 1971 || Dev Anand || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://insidemovies.ew.com/2011/12/05/dev-anand-dies/ |title=Indian film star Dev Anand dies in London at 88 |author=&lt;!-- Staff --&gt; |work=Entertainment Weekly |agency=Associated Press |date=5 Desember 2011 |access-date=9 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140920174725/http://insidemovies.ew.com/2011/12/05/dev-anand-dies/ |archive-date=20 September 2014 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Harold and Maude'' || 1971 || Hal Ashby || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Hausu'' (''House'') || 1977 || Nobuhiko Obayashi  || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=House |url=http://www.avclub.com/articles/house,46899/ |work=AV Club |access-date=13 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004062139/http://www.avclub.com/articles/house,46899/ |archive-date=4 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |author=G. Allen Johnson |url=http://www.sfgate.com/movies/article/House-Japanese-cult-film-at-the-Castro-3267491.php |title='House': Japanese cult film at the Castro |publisher=SFGate |date=15 April 2010 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203030119/http://www.sfgate.com/movies/article/House-Japanese-cult-film-at-the-Castro-3267491.php |archive-date=3 Februarie 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Häxan'' || 1922 || Benjamin Christensen || &lt;ref&gt;{{cite web |author=Pamela Hutchinson Updated: 24 July 2015 |url=http://www.bfi.org.uk/news-opinion/news-bfi/lists/10-great-silent-horror-films |title=10 great silent horror films |publisher=BFI |date=24 Julie 2015 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200406054816/https://www.bfi.org.uk/news-opinion/news-bfi/lists/10-great-silent-horror-films |archive-date=6 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://shop.tcm.com/haxan-the-criterion-collection-dvd/detail.php?p=314104&amp;ecid=PRF-TCM-100188&amp;pa=PRF-TCM-100188 |title=Haxan: The Criterion Collection DVD |publisher=Shop.tcm.com |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20151211115219/http://shop.tcm.com/haxan-the-criterion-collection-dvd/detail.php?p=314104 |archive-date=11 Desember 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.be/books?id=ajXwxJuYd5gC&amp;pg=PA255&amp;lpg=PA255&amp;dq=erich+von+stroheim+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=yBiuuVPdv2&amp;sig=XufRH6pemNm1TIKJUHXkHU7nULQ&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiViLPhguDJAhXH6RQKHdOoAkA4FBDoAQggMAA#v=onepage&amp;q=erich%20von%20stroheim%20cult%20film&amp;f=false |title=American Silent Horror, Science Fiction and Fantasy Feature Films, 1913–1929 – John T. Soister – Google Boeken |publisher=Books.google.be |date= |accessdate=2015-12-17}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Head'' || 1968 || Bob Rafelson || &lt;ref&gt;{{cite web|last1=Kuykendall|first1=Jeff|title=Head (1968)|url=http://www.midnightonly.com/2012/01/13/head-1968/|website=Midnight Only|accessdate=13 March 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=uTqyCQAAQBAJ&amp;pg=PA100&amp;lpg=PA100&amp;dq=viva+las+vegas+1964+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=qsU3xZCNS_&amp;sig=92Tgp2UbQummmxPjEZhf62fkRbY&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjWwM-5q8PKAhUFpg4KHV2pCnc4ChDoAQgaMAA#v=snippet&amp;q=cult&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heathers'' || 1988 || Michael Lehmann || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.thestar.com/entertainment/stage/2013/09/20/remember_heathers_cult_teen_bullying_movie_makes_its_stage_debut.html |title=Remember Heathers? Cult teen bullying movie makes its stage debut |agency=Reuters |work=Toronto Star |date=20 September 2013 |access-date=20 Oktober 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211251/https://www.thestar.com/entertainment/stage/2013/09/20/remember_heathers_cult_teen_bullying_movie_makes_its_stage_debut.html |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heavenly Creatures'' || 1994 || [[Peter Jackson]]|| &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.avclub.com/article/the-new-cult-canon-iheavenly-creaturesi-24368 |title=The New Cult Canon: ''Heavenly Creatures'' |author=Scott Tobias |work=AV Club |date=26 Februarie 2009 |access-date=6 Julie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170311014436/http://www.avclub.com/article/the-new-cult-canon-iheavenly-creaturesi-24368 |archive-date=11 Maart 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heavy Metal'' || 1981 || Gerald Potterton || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Heller |first=Jason |title=Blue Öyster Cult's &quot;Veteran Of The Psychic Wars&quot; is even bigger than the movie that inspired it |url=http://www.avclub.com/articles/blue-oyster-cults-veteran-of-the-psychic-wars-is-e,88459/ |work=AV Club |access-date=24 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004030010/http://www.avclub.com/articles/blue-oyster-cults-veteran-of-the-psychic-wars-is-e,88459/ |archive-date=4 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heavy Metal Parking Lot'' || 1986 || John Heyn, Jeff Krulik  || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Eidelstein |first=Eric |url=http://www.indiewire.com/article/snagfilms-movie-of-the-week-find-out-what-type-of-heavy-metal-fan-you-are-in-honor-of-80s-documentary-heavy-metal-parking-lot-oh-and-theres-also-a-drinking-game |title=SnagFilms Movie of the Week: Watch the Heavy Metal Doc Beloved by Nirvana |work=Indiewire |access-date=6 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304051332/http://www.indiewire.com/article/snagfilms-movie-of-the-week-find-out-what-type-of-heavy-metal-fan-you-are-in-honor-of-80s-documentary-heavy-metal-parking-lot-oh-and-theres-also-a-drinking-game |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=NljX-oMfBiMC&amp;pg=PA155&amp;lpg=PA155&amp;dq=eat+the+rich+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=5pHZ4r10Eo&amp;sig=925gKo4ArIcmsw4WAjW8DJhL03g&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwifxI_N9bnKAhXHZw8KHQW3Cn0Q6AEITTAH#v=onepage&amp;q=eat%20the%20rich%20cult%20film&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heavy Traffic'' || 1973 || Ralph Bakshi || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Huver |first=Scott |url=http://www.nbcconnecticut.com/blogs/popcornbiz/Ralph-Bakshis-Animated-Look-Back-at-His-Classic-Film-Wizards-142502455.html |title=Animation Legend Ralph Bakshi Looks Back at His Cult Classic &quot;Wizards&quot; |publisher=NBC Connecticut |date=13 Maart 2012 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920045629/https://www.nbcconnecticut.com/blogs/popcornbiz/Ralph-Bakshis-Animated-Look-Back-at-His-Classic-Film-Wizards-142502455.html |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hedwig and the Angry Inch'' || 2001 || John Cameron Mitchell || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.avclub.com/articles/hedwig-and-the-angry-inch,35004/ |title=Hedwig and the Angry Inch |last=Tobias |first=Scott |work=The A.V. Club |access-date=20 Oktober 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130913184357/http://www.avclub.com/articles/hedwig-and-the-angry-inch,35004/ |archive-date=13 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hēi tài yáng 731'' (''Men Behind the Sun'') || 1988 || Mou Tun-fei || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.theage.com.au/articles/2004/04/22/1082530287330.html?from=storyrhs |title=The Man Behind the Sun – FilmReviews |publisher=www.theage.com.au |date=23 April 2004 |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170331220422/http://www.theage.com.au/articles/2004/04/22/1082530287330.html?from=storyrhs |archive-date=31 Maart 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Heima'' || 2007 || Dean DeBlois || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Eisinger |first=Dale W. |url=http://www.nbcnewyork.com/blogs/nonstop-sound/Sigur-Ros-Screens-New-Film-in-Brooklyn--135177608.html |title=Sigur Rós Screens New Film in Brooklyn |publisher=NBC New York |date=7 Desember 2011 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920011106/https://www.nbcnewyork.com/blogs/nonstop-sound/Sigur-Ros-Screens-New-Film-in-Brooklyn--135177608.html |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |author=Nme.Com |url=http://www.nme.com/list/30-of-the-greatest-concert-films-from-led-zeppelin-to-nirvana-and-more/373596 |title=30 Of The Greatest Concert Films, From Led Zeppelin to Nirvana And More |publisher=Nme.Com |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306080854/http://www.nme.com/list/30-of-the-greatest-concert-films-from-led-zeppelin-to-nirvana-and-more/373596 |archive-date=6 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hell Comes to Frogtown'' || 1988 || Donald G. Jackson, R. J. Kizer || &lt;ref&gt;{{cite web |last1=Kita |first1=Greg |title=Hell Comes to Frogtown (1988) |url=http://www.themovingarts.com/hell-comes-to-frogtown-review/ |website=The Moving Arts |access-date=10 April 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170705022336/http://www.themovingarts.com/hell-comes-to-frogtown-review/ |archive-date=5 Julie 2017 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hellzapoppin'' || 1941 || H.C. Potter  ||  &lt;ref&gt;{{cite web |last=Vishnevetsky |first=Ignatiy |url=http://www.avclub.com/review/22-jump-street-sequel-about-sequels-205599 |title=22 Jump Street • Film Review 22 Jump Street is a sequel about sequels • Movie Review • The A.V. Club |publisher=Avclub.com |date=12 Junie 2014 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170515055924/http://www.avclub.com/review/22-jump-street-sequel-about-sequels-205599 |archive-date=15 Mei 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Henry: Portrait of a Serial Killer'' || 1986 || John McNaughton || &lt;ref&gt;{{cite news|last=Glionna|first=John M.|title=L.A. Stories: No Escaping the Clutches of a Cult Film|url=http://articles.latimes.com/1994-05-19/news/ls-59612_1_film-actors|work=Los Angeles Times|accessdate=22 April 2013|date=19 May 1994}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Hidden'' || 1987 || Jack Sholder || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Rabin |first=Nathan |title=The Hidden |url=http://www.avclub.com/articles/the-hidden,19973/ |work=AV Club |access-date=23 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130529081523/http://www.avclub.com/articles/the-hidden%2C19973/ |archive-date=29 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Highlander'' || 1986 || Russell Mulcahy || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Highlander |url=http://www.avclub.com/articles/highlander,53572/ |work=AV Club |access-date=13 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130909015746/http://www.avclub.com/articles/highlander,53572/ |archive-date= 9 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Highway to Hell'' || 1992 || Ate de Jong || &lt;ref&gt;{{cite web|last=Alexander|first=Chris|title=Lita Ford talks new album, and cult classic &quot;HIGHWAY TO HELL&quot;|url=http://www.fangoria.com/index.php/home/all-news/1-latest-news/7209-lita-ford-talks-new-album-and-cult-classic-qhighway-to-hellq|work=Fangoria|accessdate=22 April 2013|archive-date=14 Junie 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130614080202/http://www.fangoria.com/index.php/home/all-news/1-latest-news/7209-lita-ford-talks-new-album-and-cult-classic-qhighway-to-hellq|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''High Fidelity'' || 2000 || Stephen Frears || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Karpel |first=Ari |url=http://www.fastcocreate.com/3053061/why-nick-hornby-is-turning-other-peoples-books-into-movies-instead-of-writing-his-own |title=Why Nick Hornby is Turning Other People's Books Into Movies Instead of Writing His Own |publisher=Fastcocreate.com |date=6 November 2015 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304120619/http://www.fastcocreate.com/3053061/why-nick-hornby-is-turning-other-peoples-books-into-movies-instead-of-writing-his-own |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''High School Confidential'' || 1958 || Jack Arnold || &lt;ref name=&quot;Peary3&quot; /&gt;
|-
| ''The Hills Have Eyes'' || 1977 || Wes Craven || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.metroactive.com/metro/03.28.07/cult-0713.html |title=There's Candy In Them 'Hills': Hansel and Gretel vs. mutants in 1977 cult shocker |last=Palopoli |first=Steve |work=Metroactive |access-date=16 April 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211543/http://www.metroactive.com/metro/03.28.07/cult-0713.html |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Der Himmel über Berlin'' (''Wings of Desire'') || 1987 || Wim Wenders || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.nytimes.com/1998/04/10/movies/film-review-heaven-he-s-from-heaven-but-his-heart-beats-so.html |title=FILM REVIEW; Heaven, He's From Heaven, But His Heart Beats So... |last=Holden |first=Stephen |authorlink=Stephen Holden |work=The New York Times |date=10 April 1998 |access-date=7 Junie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160505155934/http://www.nytimes.com/1998/04/10/movies/film-review-heaven-he-s-from-heaven-but-his-heart-beats-so.html |archive-date=5 Mei 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''His Girl Friday'' || 1940 || Howard Hawks || &lt;ref name=&quot;Peary2&quot; /&gt;
|-
| ''Histoire d'O'' (''Story of O'') || 1975 || Just Jaeckin || &lt;ref&gt;http://www.huffingtonpost.com/erica-jagger/women-and-porn_b_6239550.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://old.bfi.org.uk/sightandsound/review/279 |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 5 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305011321/http://old.bfi.org.uk/sightandsound/review/279 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Hitcher'' || 1986 || Robert Harmon || &lt;ref name=&quot;breakdown&quot; /&gt;
|-
| ''The Hitchhiker's Guide to the Galaxy'' || 2005 || Garth Jennings, Nick Goldsmith || &lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=HOZ2-8sS1EcC&amp;pg=PA1&amp;lpg=PA1&amp;dq=hitchhiker%27s+guide+to+the+galaxy+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=fvif2hz9UV&amp;sig=jDEYKXi3ec0jkPk6kdPVx6FRuIA&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiy2cLrvcPKAhXBJg8KHTpwD4sQ6AEIXjAJ#v=onepage&amp;q=hitchhiker%27s%20guide%20to%20the%20galaxy%20cult%20film&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hobgoblins'' || 1988 || Rick Sloane || &lt;ref&gt;{{cite web |author=William Bibbiani |url=http://www.blumhouse.com/2015/11/11/11-bad-horror-movies-that-mystery-science-theater-3000-made-famous/ |title=11 Bad Horror Movies That MYSTERY SCIENCE THEATER 3000 Made Famous |publisher=Blumhouse.com |date=11 November 2015 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170911021937/http://www.blumhouse.com/2015/11/11/11-bad-horror-movies-that-mystery-science-theater-3000-made-famous/ |archive-date=11 September 2017 |url-status=dead |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hobo with a Shotgun'' || 2011 || Jason Eisener || &lt;ref&gt;{{cite web|last=Barton|first=Steve|title=CONTEST CLOSED! Win Tickets to the Hobo With a Shotgun Midnight Screening This Weekend in NYC|url=http://www.dreadcentral.com/news/44192/win-tickets-hobo-shotgun-midnight-screening-weekend-nyc|work=DreadCentral|accessdate=15 July 2013|archive-date= 7 Februarie 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120207112232/http://www.dreadcentral.com/news/44192/win-tickets-hobo-shotgun-midnight-screening-weekend-nyc|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hocus Pocus'' || 1993 || Kenny Ortega || &lt;ref name=&quot;International&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.ibtimes.com/articles/235708/20111021/hocus-pocus-abc-family.htm|title=Five Reasons Why 'Hocus Pocus' is One of the Greatest Cult Classic Films|publisher=International Business Times|accessdate=3 November 2011}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Holy Motors'' || 2012 || Leos Carax || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.rollingstone.com/movies/news/the-future-of-movies-how-will-google-glass-change-filmmaking-20130621 |title=The Future of Movies: How Will Google Glass Change Filmmaking? |last=Susman |first=Gary |work=Rolling Stone |date=21 Junie 2013 |access-date=3 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20161011224443/http://www.rollingstone.com/movies/news/the-future-of-movies-how-will-google-glass-change-filmmaking-20130621 |archive-date=11 Oktober 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Honeymoon Killers'' || 1969 || Leonard Kastle || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Dagan |first=Carmel |title=Director Leonard Kastle dies at 82 |url=http://variety.com/2011/film/news/director-leonard-kastle-dies-at-82-1118037384/ |work=Variety |access-date=22 April 2013 |date=20 Mei 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170620054447/http://variety.com/2011/film/news/director-leonard-kastle-dies-at-82-1118037384/ |archive-date=20 Junie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hoří, má panenko'' (''The Firemen's Ball'') || 1967 || Miloš Forman || &lt;ref&gt;https://mubi.com/lists/european-cinema#read-more&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hoshi o Ou Kodomo'' (''Children Who Chase Lost Voices'') || 2011 || Makoto Shinkai || &lt;ref name=&quot;autogenerated2&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.sho.com/tmc/movies/titles/125035/ju-on |title=The Movie Channel : Ju-On |publisher=Sho.com |date=7 Julie 2015 |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304142221/http://www.sho.com/tmc/movies/titles/125035/ju-on |archive-date= 4 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hot Rod'' || 2007 || Akiva Schaffer || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.avclub.com/articles/lonely-islands-hot-rod-is-strangely-funny-and-ofte,83883/ |title=Lonely Island's Hot Rod is strangely funny (and often just strange) |publisher=AV Club |date=6 Augustus 2012 |access-date=11 Maart 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102132936/http://www.avclub.com/articles/lonely-islands-hot-rod-is-strangely-funny-and-ofte,83883/ |archive-date= 2 November 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''House of 1000 Corpses'' || 2003 || Rob Zombie || &lt;ref&gt;http://crypticrock.com/the-devils-rejects-a-cult-classic-10-years-later/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.cinemablend.com/new/Rob-Zombie-Says-His-Next-Film-Will-Be-Lords-Of-Salem-20783.html |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 3 Oktober 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161003214620/http://www.cinemablend.com/new/Rob-Zombie-Says-His-Next-Film-Will-Be-Lords-Of-Salem-20783.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The House of the Devil'' || 2009 || Ti West || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=The House of the Devil |url=http://www.avclub.com/articles/the-house-of-the-devil,38546/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131003000707/http://www.avclub.com/articles/the-house-of-the-devil,38546/ |archive-date=3 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''House of Wax'' || 1953 || André de Toth || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''House on Haunted Hill'' || 1959 || William Castle || &lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=bkeiwEZI4-cC&amp;pg=PA35&amp;lpg=PA35&amp;dq=sardonicus+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=2B5Rr7wuOW&amp;sig=TfS2o9P5W4JjcAIRej5OrM-Jkts&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiMw8Hz36XKAhUGeQ8KHTE_B-M4HhDoAQhZMAg#v=onepage&amp;q=sardonicus%20cult%20film&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''How High'' || 2001 || Jesse Dylan || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Barshad |first=Amos |title=There Will Be No How High 2 |url=http://www.vulture.com/2010/12/there_will_be_no_how_high_2.html |work=Vulture.com |access-date=19 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920010932/http://www.vulture.com/2010/12/there_will_be_no_how_high_2.html |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''How I Won the War'' || 1967 || Richard Lester || &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.filmlinc.org/films/how-i-won-the-war/ |title=How I Won the War – Film Society of Lincoln Center |publisher=Filmlinc.org |date= |accessdate=2015-12-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |author=Dave Canfield |url=http://twitchfilm.com/2011/05/how-i-won-the-war-dvd.html |title=How I Won The War Dvd |publisher=Twitchfilm.com |date=2011-05-11 |accessdate=2015-12-17 |archive-date=2016-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203030119/http://twitchfilm.com/2011/05/how-i-won-the-war-dvd.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''How to Get Ahead in Advertising'' || 1989 || Bruce Robinson || &lt;ref name=&quot;joesgarage.nl&quot; /&gt;
|-
| ''Howard the Duck'' || 1986 || Willard Huyck || &lt;ref&gt;{{cite web |last1=Jansson |first1=Carl |title=George Lucas to Release Howard the Duck Special Edition On DVD and Blu-Ray |url=http://fanboynation.com/george-lucas-to-release-howard-the-duck-special-edition-on-dvd-and-blu-ray/ |access-date=3 Julie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211450/http://fanboynation.com/george-lucas-to-release-howard-the-duck-special-edition-on-dvd-and-blu-ray/ |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hudson Hawk'' || 1991 || Michael Lehmann || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.theguardian.com/film/1999/dec/08/artsfeatures |title=The Silver age |last=Leigh |first=Danny |work=The Guardian |date=8 Desember 1999 |access-date=14 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211408/https://www.theguardian.com/film/1999/dec/08/artsfeatures |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Hudsucker Proxy'' || 1994 || The Coen Brothers || &lt;ref&gt;http://www.liverpoolecho.co.uk/whats-on/arts-culture-news/hudsucker-proxy-play-delay-after-9235402&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Human Centipede (First Sequence)'' || 2009 || Tom Six || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=The Human Centipede (First Sequence) |url=http://www.avclub.com/articles/the-human-centipede-first-sequence,63712/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131116012759/http://www.avclub.com/articles/the-human-centipede-first-sequence,63712/ |archive-date=16 November 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Human Traffic'' || 1999 || Justin Kerrigan || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.pastemagazine.com/articles/2015/05/20-movies-inspired-by-rave-culture.html?a=1 |title=20 Movies Inspired by Rave Culture :: Movies :: Lists :: Paste |publisher=Pastemagazine.com |access-date=17 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920045534/https://www.pastemagazine.com/articles/2015/05/20-movies-inspired-by-rave-culture.html?a=1 |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Hunger'' || 1983 || Tony Scott || &lt;ref&gt;{{cite news |last=Brooks |first=Xan |title=Tony Scott: more rock 'n'roll than Ridley |url=http://www.guardian.co.uk/film/2012/aug/20/tony-scott-rock-n-roll-ridley |work=The Guardian |access-date=23 April 2013 |location=London |date=20 Augustus 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120907092105/http://www.guardian.co.uk/film/2012/aug/20/tony-scott-rock-n-roll-ridley |archive-date=7 September 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Hustler White'' || 1996 || Bruce LaBruce || &lt;ref name=&quot;old.bfi.org.uk&quot;&gt;{{Cite web |url=http://old.bfi.org.uk/sightandsound/exclusive/dvds_of_2009.php |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 9 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309173404/http://old.bfi.org.uk/sightandsound/exclusive/dvds_of_2009.php |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=bbc-cult&gt;{{cite news |last=Haigh |first=Ian |title=What Makes a Cult Film? |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/8640334.stm |work=BBC News Magazine |access-date=17 April 2013 |date=3 Mei 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191110041849/http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/8640334.stm |archive-date=10 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Peary1&quot;&gt;Danny Peary|Peary, Danny. ''Cult Movies (book)|Cult Movies'', Delta Books, 1981. ISBN 0-517-20185-2&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Peary2&quot;&gt;{{cite book | last=Peary | first=Danny | authorlink=Danny Peary | year=1983 | title=Cult Movies 2: 50 More of the Classics, the Sleepers, the Weird, and the Wonderful | publisher=Dell Publishing | isbn=978-0-440-51632-3 }}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Peary3&quot;&gt;{{cite book | last=Peary | first=Danny | authorlink=Danny Peary | year=1989 | title=Cult Movies 3: 50 More of the Classics, the Sleepers, the Weird, and the Wonderful | publisher=Dell Publishing | isbn=978-0-283-99806-5 }}&lt;/ref&gt;
}}</text>
      <sha1>hf5onjjn1tv0qcoa6cmpfe05x23i5ax</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Akron-Canton Lughawe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>428264</id>
    <revision>
      <id>2812818</id>
      <parentid>2765714</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:39:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812818</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3845" sha1="nd1pdihz2ls37w64pznlkszspej0kpq" xml:space="preserve">{{Databoks}}
'''Akron-Canton Lughawe''' {{Airport codes|CAK|KCAK|CAK}} is 'n kommersiële [[lughawe]] in die stad Green, in die suide van Summit County, [[Ohio]] ('n klein stukkie van elke aanloopbaan is in Stark County). Die lughawe is ongeveer 18 km suidoos van [[Akron, Ohio]] en 16 km noordwes van Canton geleë. Dit word gesamentlik deur Summit County en Stark County bedryf. Die lughawe is 'n uitwyk-lughawe vir Noordoos-Ohio en bemark homself as &quot;'n beter manier om te gaan&quot;, wat die gemak van 'n lugreis beklemtoon in vergelyking met [[Cleveland Hopkins Internasionale Lughawe]]. Net minder as 90% van sy verkeer is algemene lugvaart. Dit is ingesluit in die [[Federale Lugvaartadministrasie]] (FAA) Nasionale Plan van Geïntegreerde Lughawestelsels vir 2019–2023, waarin dit gekategoriseer word as 'n klein-naaf primêre kommersiële diensfasiliteit.&lt;ref name=&quot;NPIAS Airports&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.faa.gov/airports/planning_capacity/npias/reports/media/NPIAS-Report-2019-2023-Appendix-A.pdf|title=NPIAS Report 2019-2023 Appendix A|date=October 3, 2018|website=[[Federale Lugvaartadministrasie]]|page=109|archive-url=https://web.archive.org/web/20181012054118/https://www.faa.gov/airports/planning_capacity/npias/reports/media/NPIAS-Report-2019-2023-Appendix-A.pdf|archive-date=October 12, 2018|access-date=May 22, 2020}}&lt;/ref&gt;

Akron-Canton-lughawe beslaan 2300 akker (9,3 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;) en het twee aanloopbane: 01/19 is 7 601 voet lank en 05/23 is 8 204 voet lank.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://skyvector.com/airport/CAK/Akron-Canton-Regional-Airport|title=CAK airport data at skyvector.com|website=skyvector.com}}&lt;/ref&gt;

Die lughawe het 'n instandhoudingsbasis vir PSA Airlines, 'n streekvervoerder wat besit word deur die [[American Airlines]]-groep wat onder die American Eagle-handelsmerk vlieg.

== Statistiek ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;align=&quot;
|+'''Besigste binnelandse roetes vanaf CAK&lt;br /&gt;(Januarie - Desember 2024)'''&lt;ref name=&quot;transtats.bts.gov&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E|title=RITA BTS Transtats - CAK|website=www.transtats.bts.gov|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20150703183836/http://www.transtats.bts.gov/airports.asp?pn=1&amp;Airport=CAK&amp;Airport_Name=Akron,%20OH:%20Akron-Canton%20Regional&amp;carrier=FACTS|archive-date=July 3, 2015|access-date=June 13, 2024}}&lt;/ref&gt;
! Rang
! Stad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
|[[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte, Noord-Carolina]]
| 76 500
| American
|-
| 2
|[[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 46 660
| United
|-
| 3
|[[Orlando Internasionale Lughawe|Orlando, Florida]]
| 38 120
| Breeze
|-
| 4
|[[Charleston Internasionale Lughawe|Charleston, Suid-Carolina]]
| 25 560
| Breeze
|-
| 5
|[[Sarasota-Bradenton Internasionale Lughawe|Sarasota/Bradenton, Florida]]
| 19 860
| Allegiant, Breeze
|-
| 6
|[[Savannah/Hilton Head Internasionale Lughawe|Savannah, Georgia]]
| 18 990
| Allegiant
|-
| 7
|Punta Gorda, Florida
| 18 000
| Allegiant
|-
| 8
|[[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe|Washington-Nasionaal, DC]]
| 16 170
| American
|-
| 9
|[[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas, Nevada]]
| 15 690
| Breeze
|-
| 10
|[[St. Pete–Clearwater Internasionale Lughawe|St Petersburg/Clearwater, Florida]]
| 15 310
| Allegiant
|-
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot; width=&quot;align=&quot;
|+'''Grootste lugdienste by CAK&lt;br /&gt; (Januarie 2024-Desember 2024)''' &lt;ref name=&quot;transtats.bts.gov&quot;/&gt;
! Rang
! Lugdiens
! Passasiers
! Deel
|-
| 1
| Breeze Airways
| 262 000
| 35,06%
|-
| 2
| [[Allegiant Air]]
| 207 000
| 27,74%
|-
| 3
| PSA Lugdiens
| 184 000
| 24,63%
|-
| 4
| [[SkyWest Airlines|SkyWest]]
| 93 760
| 12,54%
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Koördinate op Wikidata]]
[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>nd1pdihz2ls37w64pznlkszspej0kpq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lys van kultusrolprente: S</title>
    <ns>0</ns>
    <id>428804</id>
    <revision>
      <id>2812732</id>
      <parentid>2770021</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:45:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Interne skakel</comment>
      <origin>2812732</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53537" sha1="haeom4u23ex370udiez668fugnj9d5k" xml:space="preserve">Hierdie is 'n '''lys van [[Kultusrolprent|kultusrolprente]]''' wat alfabeties volgens titel georganiseer is. Sien [[Lys van kultusrolprente]] vir die hooflys.

{{A-Z multibladsy lys|Lys van kultusrolprente}}

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Rolprent titel !! Jaar !! Regisseur !! Verwysings
|-
| ''Le Salaire de la Peur'' (''The Wages of Fear'') || 1953 || Henri-Georges Clouzot || &lt;ref&gt;http://www.leblogtvnews.com/2015/01/a-voir-sur-arte-le-film-culte-le-salaire-de-la-peur-et-son-remake-americain.html&lt;/ref&gt;
|-
| ''Salò o le 120 giornate di Sodoma'' (''Salò, or the 120 Days of Sodom'') || 1975 || Pier Paolo Pasolini || &lt;ref name=&quot;cultographies1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.cambridgescholars.com/download/sample/58205 |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 2 Augustus 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160802140213/http://www.cambridgescholars.com/download/sample/58205 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Salt of the Earth'' || 1954 || Herbert J. Biberman  || &lt;ref name=&quot;Peary2&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.nytimes.com/1986/04/10/movies/new-life-on-video-for-blacklisted-film.html |title=NEW LIFE ON VIDEO FOR BLACKLISTED FILM |last=Harmetz |first=Aljean |work=The New York Times |date=10 April 1986 |access-date=7 Junie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211720/https://www.nytimes.com/1986/04/10/movies/new-life-on-video-for-blacklisted-film.html |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Samurai Cop'' || 1991 || Greg Hantanka || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Azevedo |first=Jeremy |url=http://www.vice.com/en_uk/read/samurai-cop-matt-hannon-interview-908 |title=We Met the Star of 'Samurai Cop', One of the Best (and Worst) Action Movies of All Time &amp;#124; VICE &amp;#124; United Kingdom |publisher=VICE |date=10 September 2014 |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20161010185830/http://www.vice.com/en_uk/read/samurai-cop-matt-hannon-interview-908 |archive-date=10 Oktober 2016 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sankofa'' || 1993 || Haile Gerima || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://m.gicafrica.diplo.de/Vertretung/suedafrika-dz/en/__pr/2015/10/10-Spirit-of-the-Dead.html?archive=3707644 |title=German Information Centre Africa – Namibian Premiere of cult classic Sankofa |publisher=M.gicafrica.diplo.de |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304101133/http://m.gicafrica.diplo.de/Vertretung/suedafrika-dz/en/__pr/2015/10/10-Spirit-of-the-Dead.html?archive=3707644 |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=2qcvQCbLsv4C&amp;pg=PA79&amp;lpg=PA79&amp;dq=african+cult+film+sankofa&amp;source=bl&amp;ots=v0zU521DQj&amp;sig=0bac8iGry1O95_7TYyYi5bUMGuE&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiOrM6vqr_JAhXGtRoKHZblCuEQ6AEIRTAF#v=onepage&amp;q=african%20cult%20film%20sankofa&amp;f=false |title=Encountering Modernity: Twentieth Century South African Cinemas – Keyan G. Tomaselli – Google Boeken |publisher=Books.google.com |date= |accessdate=2015-12-18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://books.google.com/books?id=IHaT0EAHlscC&amp;pg=PA178&amp;lpg=PA178&amp;dq=african+cult+film+sankofa&amp;source=bl&amp;ots=F7fhZwzqyM&amp;sig=OikZ4Dyb-gfWzy22alTG9vbgdVg&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiOrM6vqr_JAhXGtRoKHZblCuEQ6AEIUjAH#v=onepage&amp;q=african%20cult%20film%20sankofa&amp;f=false |title=Africans and the Politics of Popular Culture – Toyin Falola, Augustine Agwuele – Google Boeken |publisher=Books.google.com |access-date=18 Desember 2015 |language=nl |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409170600/https://books.google.com/books?id=IHaT0EAHlscC |archive-date=9 April 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Sandlot'' || 1993 || David M. Evans || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Eakin |first=Marah |url=http://www.avclub.com/article/ithe-sandloti-ilittle-big-leaguei-and-irookie-of-t-63395 |title=The Sandlot, Little Big League, and Rookie Of The Year |date=14 Oktober 2011 |access-date=8 Junie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170611220039/http://www.avclub.com/article/ithe-sandloti-ilittle-big-leaguei-and-irookie-of-t-63395 |archive-date=11 Junie 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Santa Claus Conquers the Martians'' || 1964 || Nicholas Webster || &lt;ref name=&quot;Bubbeo&quot;&gt;{{cite news |last=Bubbeo |first=Daniel |title='Santa Claus Conquers the Martians': Cult favorite coming to Long Island theaters |work=Newsday |date=29 November 2013 |url=http://www.newsday.com/entertainment/movies/santa-claus-conquers-the-martians-cult-favorite-coming-to-long-island-theaters-1.6506396 |access-date=3 Maart 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920045620/https://www.newsday.com/entertainment/movies/santa-claus-conquers-the-martians-cult-favorite-coming-to-long-island-theaters-1.6506396 |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Santa Sangre'' || 1989 || Alejandro Jodorowsky ||  &lt;ref&gt;{{cite web|last=Buckley|first=Heather|title=&quot;SANTA SANGRE&quot; (DVD/Blu-ray Review)|url=http://www.fangoria.com/index.php/reviews/movies/3235-santa-sangre-dvdblu-ray-review|work=Fangoria|accessdate=22 April 2013|archive-date=15 Junie 2013|archive-url=https://archive.is/20130615090524/http://www.fangoria.com/index.php/reviews/movies/3235-santa-sangre-dvdblu-ray-review|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sátántangó'' (''Satan's Tango'') || 1994 || Béla Tarr || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Sátántangó |url=http://www.avclub.com/articles/satantango,41563/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130908201155/http://www.avclub.com/articles/satantango,41563/ |archive-date= 8 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Say Anything...'' || 1989 || Cameron Crowe || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.mtv.com/news/1695094/jonh-cusack-say-anything/ |title=John Cusack (Almost) Re-Creates 'Say Anything' Boom Box Scene At Peter Gabriel Show |publisher=MTV |date=8 Oktober 2012 |first=Gil |last=Kaufman |access-date=10 Oktober 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190914030636/http://www.mtv.com/news/1695094/jonh-cusack-say-anything/ |archive-date=14 September 2019 |url-status=dead |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sayonara CP'' (''Goodbye CP'') || 1972 || Kazuo Hara || &lt;ref&gt;http://www.conectas.org/en/actions/sur-journal/issue/14/1000410-a-porta-aberta-cinco-filmes-que-marcaram-e-fundaram-as-representacoes-dos-direitos-humanos-para-pessoas-com-deficiencia&lt;/ref&gt;
|-
| ''Scarface'' || 1983 || Brian De Palma || &lt;ref name=&quot;EWCult&quot; /&gt;
|-
| ''Scanners'' || 1981 || David Cronenberg || &lt;ref name=&quot;cultographies.com&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Belanger |first=Ashley |url=http://www.orlandoweekly.com/Blogs/archives/2015/10/08/david-cronenbergs-scanners-is-an-eye-popping-treat-for-sci-fi-lovers-at-the-enzian |title=David Cronenberg's 'Scanners' is an eye-popping treat for sci-fi lovers at the Enzian &amp;#124; Blogs |publisher=Orlando Weekly |date=9 Oktober 2015 |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920045420/https://www.orlandoweekly.com/Blogs/archives/2015/10/08/david-cronenbergs-scanners-is-an-eye-popping-treat-for-sci-fi-lovers-at-the-enzian |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Scarlet Empress'' || 1934 || Josef von Sternberg || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Schizopolis'' || 1996 || Steven Soderbergh || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Schizopolis |url=http://www.avclub.com/articles/schizopolis,57620/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130909015820/http://www.avclub.com/articles/schizopolis,57620/ |archive-date= 9 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Science of Sleep'' || 2002 || Michel Gondry || &lt;ref&gt;http://www.avclub.com/article/michel-gondrys-next-film-about-teenage-runaways-203225&lt;/ref&gt;
|-
| ''Scorpio Rising'' || 1964 || Kenneth Anger || &lt;ref name=&quot;Cult2&quot; /&gt;
|-
| ''Scott Pilgrim vs. the World'' || 2010 || Edgar Wright || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Mercer |first=Benjamin |title='Scott Pilgrim vs. the World': From Box Office Flop to Cult Classic? |url=http://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2010/11/scott-pilgrim-vs-the-world-from-box-office-flop-to-cult-classic/66453/ |work=The Atlantic |access-date=17 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190626191220/https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2010/11/scott-pilgrim-vs-the-world-from-box-office-flop-to-cult-classic/66453/ |archive-date=26 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Scream'' || 1996 || Wes Craven || &lt;ref&gt;{{cite news |last=Webster |first=Paul |title=French link murders to cult film |url=http://www.guardian.co.uk/world/2002/jun/09/filmnews.paulwebster |work=The Guardian |access-date=25 April 2013 |location=London |date=10 Junie 2002 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130427064806/http://www.guardian.co.uk/world/2002/jun/09/filmnews.paulwebster |archive-date=27 April 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Searchers'' || 1956 || John Ford  || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Seconds'' || 1966 || John Frankenheimer || &lt;ref name=&quot;Peary3&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Tenner |first=Edward |title=A Second Life for Seconds, the 1966 Cult Classic That Made Audiences Sick |url=http://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2013/08/a-second-life-for-em-seconds-em-the-1966-cult-classic-that-made-audiences-sick/278930/ |date=22 Augustus 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200511094545/https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2013/08/a-second-life-for-em-seconds-em-the-1966-cult-classic-that-made-audiences-sick/278930/ |archive-date=11 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Secret of NIMH'' || 1982 || Don Bluth || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cataroo.com/DBnimh.html |title=Don Bluth NIMH |publisher=Cataroo.com |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191030190240/http://www.cataroo.com/DBnimh.html |archive-date=30 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Secretary'' || 2002 || Steven Shainberg || &lt;ref&gt;http://www.vanityfair.com/hollywood/2015/01/fifty-shades-of-grey-secretary-marketing-campaign&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://bombmagazine.org/article/2848/steven-shainberg |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date=25 Januarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160125180815/http://bombmagazine.org/article/2848/steven-shainberg |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sedmikrásky'' (''Daisies'') || 1966 || Věra Chytilová || &lt;ref name=&quot;old.bfi.org.uk&quot; /&gt;
|-
| ''Sei donne per l'assassino'' (''Blood and Black Lace'') || 1964 || Mario Bava || &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.fashioninfilm.com/film/blood-and-black-lace-sei-donne-per-lassassino/ |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 9 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409031927/http://www.fashioninfilm.com/film/blood-and-black-lace-sei-donne-per-lassassino/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Seksmisja'' (''Sexmission'') || 1984 || Juliusz Machulski || &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://flavorwire.com/514527/15-eastern-european-cult-classic-films-you-should-know-about/9 |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date=15 April 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170415022201/http://flavorwire.com/514527/15-eastern-european-cult-classic-films-you-should-know-about/9 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sen to Chihiro no Kamikakushi'' (''Spirited Away'') || 2001 || [[Hayao Miyazaki]] || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Spirited Away |url=http://www.avclub.com/articles/spirited-away,26708/ |work=AV Club |access-date=13 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131103114545/http://www.avclub.com/articles/spirited-away,26708/ |archive-date=3 November 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sennen Joyu'' (''Millennium Actress'') || 2001 || Satoshi Kon || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Millennium Actress |url=http://www.avclub.com/articles/millennium-actress,27341/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130908193217/http://www.avclub.com/articles/millennium-actress,27341/ |archive-date= 8 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Serenity'' || 2005 || Joss Whedon || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.telegraph.co.uk/culture/film/film-news/8157067/Joss-Whedon-The-man-behind-the-Buffy-series.html |location=London |work=The Daily Telegraph |first=Daisy |last=Dunn |title=Joss Whedon: The man behind the Buffy series |date=24 November 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180705162657/https://www.telegraph.co.uk/culture/film/film-news/8157067/Joss-Whedon-The-man-behind-the-Buffy-series.html |archive-date=5 Julie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Serial Mom'' || 1994 || John Waters || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Vice |first=Jeff |title=John Waters on John Waters |url=http://www.deseretnews.com/article/650198227/John-Waters-on-John-Waters.html?pg=all |work=Deseret News |access-date=17 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920040209/https://www.deseretnews.com/article/650198227/John-Waters-on-John-Waters.html?pg=all |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Series 7: The Contenders'' || 2001 || Daniel Minahan || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=The New Cult Canon Series 7: The Contenders |url=http://www.avclub.com/articles/series-7-the-contenders,50672/ |work=The A.V. Club |access-date=13 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131002134948/http://www.avclub.com/articles/series-7-the-contenders,50672/ |archive-date=2 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Session 9'' || 2001 || Brad Anderson || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Session 9 |url=http://www.avclub.com/articles/session-9,48220/ |work=AV Club |access-date=13 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20121223042419/http://www.avclub.com/articles/session-9%2C48220/ |archive-date=23 Desember 2012 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Seven Servants'' || 1996 || Daryush Shokof || &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.coreentertainment.ca/events/detail/smokey-joes-cafe |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 8 Januarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160108083925/http://www.coreentertainment.ca/events/detail/smokey-joes-cafe |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sextette'' || 1978 || Ken Hughes || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://westhollywoodwives.com/tag/sextette/ |title=Account Suspended |publisher=Westhollywoodwives.com |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304064640/http://westhollywoodwives.com/tag/sextette/ |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.rollingstone.com/culture/lists/cult-classics-a-z#index |title=Cult Classics: A to Z |publisher=Rollingstone.com |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20171119084634/http://www.rollingstone.com/culture/lists/cult-classics-a-z#index |archive-date=19 November 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sexy Beast'' || 2000 || Jonathan Glazer || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Sexy Beast |url=http://www.avclub.com/articles/the-new-cult-canon-sexy-beast,2411/ |work=AV Club |access-date=13 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130529213945/http://www.avclub.com/articles/the-new-cult-canon-sexy-beast%2C2411/ |archive-date=29 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Shadows'' || 1959 || John Cassavetes || &lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=SRia-uAcQzMC&amp;pg=PA13&amp;lpg=PA13&amp;dq=shadows+john+cassavetes+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=f5_WKehr7m&amp;sig=TafnC1NGLV21-iBcVRFA-djJjKk&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwi_noPdgInKAhULOxQKHb9bDaQ4ChDoAQgzMAQ#v=onepage&amp;q=shadows%20john%20cassavetes%20cult%20film&amp;f=false&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://fandomania.com/john-cassavetess-shadows-the-quintessential-independent-film/&lt;/ref&gt;
|-
| ''Shadow of the Vampire'' || 2000 || E. Elias Merhige || &lt;ref&gt;http://www.theguardian.com/film/gallery/2013/aug/07/sirens-sinners-weimar-cinema-in-pictures&lt;/ref&gt;
|-
| ''Shakes the Clown'' || 1992 || Bobcat Goldthwait || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Rabin |first=Nathan |title=Interview: Bobcat Goldthwait |url=http://www.avclub.com/articles/bobcat-goldthwait,31890/ |work=AV Club |access-date=25 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130921140815/http://www.avclub.com/articles/bobcat-goldthwait,31890/ |archive-date=21 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Shallow Grave'' || 1994 || Danny Boyle || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.theskinny.co.uk/festivals/edinburgh-festivals/film/edinburgh-international-film-festival-2009 |title=Edinburgh International Film Festival 2009 |publisher=The Skinny |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920011323/https://www.theskinny.co.uk/festivals/edinburgh-festivals/film/edinburgh-international-film-festival-2009 |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sharknado'' || 2013 || Anthony C. Ferrante || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.reuters.com/article/2013/08/03/entertainment-us-sharknado-idUSBRE97200H20130803 |title=TV film 'Sharknado' inches to cult status with midnight shofwings |last=Kelsey |first=Eric |work=Reuters |date=2 Augustus 2013 |access-date=31 Desember 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924183546/http://www.reuters.com/article/2013/08/03/entertainment-us-sharknado-idUSBRE97200H20130803 |archive-date=24 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Shaun of the Dead'' || 2004 || Edgar Wright || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Shaun of the Dead |url=http://www.avclub.com/articles/shaun-of-the-dead,61446/ |work=AV Club |access-date=25 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131116013236/http://www.avclub.com/articles/shaun-of-the-dead,61446/ |archive-date=16 November 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[The Shawshank Redemption]]'' || 1994 || Frank Darabont || &lt;ref name=&quot;EWCult&quot; /&gt;
|-
| ''Shin Seiki Evangerion Gekijō-ban: Ea/Magokoro o, Kimi ni'' (''The End of Evangelion'') || 1997  || Hideaki Anno, Kazuya Tsurumaki || &lt;ref&gt;{{Cite journal|url = http://intensitiescultmedia.files.wordpress.com/2013/07/producing-transnational-cult-media-neon-genesis-evangelion-and-ghost-in-the-shell-in-circulation-brian-ruh.pdf|title = Producing Transnational Cult Media: Neon Genesis Evangelion and Ghost in the Shell in Circulation|last = Ruh|first = Brian|date = 2013|journal = Intensities |accessdate = |doi = }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Shining'' || 1980 || Stanley Kubrick || &lt;ref&gt;{{cite web|last=Rodriguez |first=Rene |url=http://www.miamiherald.com/entertainment/movies-news-reviews/reeling-with-rene-rodriguez/article1948854.html |title=The cult of ‘The Shining’ |publisher=Miami Herald |date=2013-04-06 |accessdate=2015-12-18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://metro.co.uk/2015/10/23/the-hotel-that-inspired-the-shining-is-to-become-a-horror-museum-5458746/ |title=The Stanley Hotel that inspired The Shining to become horror museum &amp;#124; Metro News |publisher=Metro.co.uk |date=23 Oktober 2015 |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920050001/https://metro.co.uk/2015/10/23/the-hotel-that-inspired-the-shining-is-to-become-a-horror-museum-5458746/ |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Shivers'' || 1975 || David Cronenberg || &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.winnipegfilmgroup.com/event/canadian-horror-double-bill-shivers-and-prom-night/2014-10-31/ |title=Upcoming Events &amp;#124; Canadian Horror Double Bill: Shivers and Prom Night |publisher=Winnipeg Film Group |date=31 Oktober 2014 |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160220135937/https://www.winnipegfilmgroup.com/event/canadian-horror-double-bill-shivers-and-prom-night/2014-10-31/ |archive-date=20 Februarie 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Shock Corridor'' || 1963 || Samuel Fuller || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Shock Treatment'' || 1981 || Jim Sharman || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/blogs/legacy/markkermode/2011/09/shock_treatment.html |title=Shock Treatment |last=Kermode |first=Mark |authorlink=Mark Kermode |date=16 September 2011 |access-date=25 Julie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140905043142/http://www.bbc.co.uk/blogs/legacy/markkermode/2011/09/shock_treatment.html |archive-date=5 September 2014 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sholay'' || 1975 || Ramesh Sippy  || &lt;ref name=&quot;Cult2&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://m.rediff.com/movies/2002/aug/09dinesh.htm |title=Why Sholay is a cult classic |last=Raheja |first=Dinesh |work=Rediff.com |date=9 Augustus 2002 |access-date=22 April 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191026035158/http://m.rediff.com/movies/2002/aug/09dinesh.htm |archive-date=26 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Shoot 'Em Up'' || 2007 || Michael Davis || &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.screendaily.com/shoot-em-up/4034215.article|title=Shoot 'Em Up|last=Grierson|first=Tim|work=Screen Daily|date=30 August 2007|accessdate=19 July 2014}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Shooting'' || 1966 || Monte Hellman || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Shortbus'' || 2006 || John Cameron Mitchell || &lt;ref&gt;http://www.critic.co.nz/culture/article/3146/shortbus-2006&lt;/ref&gt;
|-
| ''Shoto Pisu'' (''Short Peace'') || 2013 || Shuhei Morita, Katsuhiro Otomo, Hiroaki Ando, Hajime Katoki, and Yohei Kataoka || &lt;ref name=&quot;tasteofcinema2&quot; /&gt;
|-
| ''Showdown in Little Tokyo'' || 1991 || Mark L. Lester || &lt;ref&gt;{{cite news|title= A Resurgence of Interest in Films of Brandon Lee|publisher= The Los Angeles Times|date=1993-04-09|url= http://articles.latimes.com/1993-04-09/entertainment/ca-20800_1_brandon-lee|accessdate=3 December 2010 |first=Dennis|last=Hunt}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Showgirls'' || 1995 || Paul Verhoeven || &lt;ref name=&quot;Boston&quot; /&gt;&lt;ref&gt;http://www.vanityfair.com/culture/2015/05/showgirls-20-anniversary-las-vegas&lt;/ref&gt;
|-
| ''Shurayuki-hime'' (''Lady Snowblood'') ||  1973 || Toshiya Fujita || &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.criterion.com/boxsets/1154-the-complete-lady-snowblood |title=The Complete Lady Snowblood – The Criterion Collection |publisher=Criterion.com |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190624104758/https://www.criterion.com/boxsets/1154-the-complete-lady-snowblood |archive-date=24 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sid &amp; Nancy'' || 1986 || Alex Cox || &lt;ref&gt;http://www.shortlist.com/entertainment/music/10-best-music-biopics&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Signal'' || 2007 || David Bruckner, Dan Bush, Jacob Gentry || &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.dreadcentral.com/news/40390/excl-video-and-photos-screamfest-premieres-tucker-dale-vs-evil-and-my-super-psycho-sweet-|title=Excl. Video and Photos: Screamfest Premieres of Tucker &amp; Dale vs. Evil and My Super Psycho Sweet 16 Part 2|last=Decker|first=Sean|work=Dread Central|date=18 October 2010|accessdate=19 July 2014}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Siin me oleme!'' (''Here we are!'') || 1979 || Sulev Nõmmik || &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://flavorwire.com/514527/15-eastern-european-cult-classic-films-you-should-know-about/14 |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date=14 April 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170414222453/http://flavorwire.com/514527/15-eastern-european-cult-classic-films-you-should-know-about/14 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Silent Night, Deadly Night'' || 1984 || Charles Sellier || &lt;ref name=&quot;flavorwire3&quot;&gt;{{cite web |last=Bailey |first=Jason |url=http://flavorwire.com/493459/so-bad-its-good-its-christmas-time-and-garbage-day-in-silent-night-deadly-night-part-2 |title=Silent Night, Deadly Night Part 2: So Bad It’s Good |publisher=Flavorwire |date=12 Desember 2014 |access-date=18 Desember 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180916081039/http://flavorwire.com/493459/so-bad-its-good-its-christmas-time-and-garbage-day-in-silent-night-deadly-night-part-2 |archive-date=16 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Silent Night, Deadly Night Part 2'' || 1987 || Lee Harry || &lt;ref name=&quot;flavorwire3&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Klein |first=Brennan |url=http://www.joblo.com/horror-movies/news/eric-freeman-has-plans-for-a-true-silent-night-deadly-night-sequel-541 |title=Eric Freeman has plans for a Silent Night Deadly Night 2 sequel – Horror Movie News &amp;#124; Arrow in the Head |publisher=Joblo.com |date=12 Augustus 2015 |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211455/http://www.joblo.com/horror-movies/news/eric-freeman-has-plans-for-a-true-silent-night-deadly-night-sequel-541 |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Silent Running'' || 1972 || Douglas Trumbull || &lt;ref&gt;{{cite news |last=French |first=Philip |title=Silent Running |url=http://www.guardian.co.uk/film/2011/nov/27/silent-running-french-classic-dvd |work=The Guardian |access-date=23 April 2013 |location=London |date=27 November 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20111231201814/http://www.guardian.co.uk/film/2011/nov/27/silent-running-french-classic-dvd |archive-date=31 Desember 2011 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sin City'' || 2005 || Frank Miller, Robert Rodriguez, Quentin Tarantino || &lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/features/cinema/cinema-reviews/sin-city-a-dame-to-kill-for-movie-review/article6385720.ece|title=Sin City: A Dame to Kill For{{Spaced ndash}}censored city|last=Kamit|first=Sudish|accessdate=6 September 2014|date=15 Februarie 2015|location=Chennai, Indië|work=The Hindu}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Singapore Sling: O Anthropos pou Agapise ena Ptoma'' (ook verkort tot ''Singapore Sling'') || 1990 || Nikos Nikolaidis  ||  &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://metro.co.uk/2008/06/22/singapore-sling-18-207547/ |title=Singapore Sling (18) |last=Rudd |first=Amy |work=Metro UK |date=22 Junie 2008 |access-date=7 Oktober 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920011250/https://metro.co.uk/2008/06/22/singapore-sling-18-207547/ |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Un Singe en Hiver'' (''A Monkey in Winter'') || 1962 || Henri Verneuil || &lt;ref&gt;http://archives.lesoir.be/deces-henri-verneuil-realisateur-francais-est-mort-vend_t-20020112-Z0LDN1.html&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sint'' (''Saint (Nick)'') || 2010 || Dick Maas || &lt;ref&gt;{{cite web |author=Todd Brown |url=http://twitchfilm.com/2010/11/saint-nick-is-coming-and-hes-not-happy-new-tv-spot-for-dick-maas-sint.html |title=Saint Nick Is Coming. And He's Not Happy. New TV Spot For Dick Maas' SINT |publisher=Twitchfilm.com |date=2010-11-05 |accessdate=2015-12-18 |archive-date=2015-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151208160150/http://twitchfilm.com/2010/11/saint-nick-is-coming-and-hes-not-happy-new-tv-spot-for-dick-maas-sint.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{nl}} http://www.parool.nl/parool/nl/21/FILM/article/detail/1070431/2010/12/08/Film-Sint-verkocht-aan-het-buitenland.dhtml&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sissi'' || 1955 || Ernst Marischka || &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.be/books?id=GPUWPW3BRAUC&amp;pg=PA341&amp;lpg=PA341&amp;dq=Sissi+romy+schneider+cult+classic&amp;source=bl&amp;ots=CJJi8bOntU&amp;sig=kobvBTpxQiRQqIFVhXd2LR4YCdc&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiGitXOz6jJAhXMtxQKHQyJBRAQ6AEIQjAF#v=onepage&amp;q=Sissi%20romy%20schneider%20cult%20classic&amp;f=false |title=A Companion to German Cinema – Terri Ginsberg, Andrea Mensch – Google Boeken |publisher=Books.google.be |date=2012-02-13 |accessdate=2015-12-18}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sisters'' || 1973 || Brian De Palma || &lt;ref name=&quot;nerve.com&quot; /&gt;
|-
| ''Six-String Samurai'' || 1998 || Lance Mungia || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Vice |first=Jeff |title=`Six-String Samurai' has its moments |url=http://www.deseretnews.com/article/658893/Six-String-Samurai-has-its-moments.html?pg=all |work=Deseret News |access-date=23 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920040207/https://www.deseretnews.com/article/658893/Six-String-Samurai-has-its-moments.html?pg=all |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Det sjunde inseglet'' (''The Seventh Seal'') || 1957 || Ingmar Bergman || &lt;ref name=&quot;Peary2&quot; /&gt;
|-
| ''Skidoo'' || 1968 || Otto Preminger || &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.be/books?id=2xJMBAAAQBAJ&amp;pg=PA22&amp;lpg=PA22&amp;dq=erich+von+stroheim+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=o5mSD4Tmj0&amp;sig=P36C1GkNfD0j1eSyeB_eFWefqBA&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwja1627geDJAhWDvxQKHduNA2UQ6AEIVzAI#v=onepage&amp;q=erich%20von%20stroheim%20cult%20film&amp;f=false |title=Film + Travel North America, South America: Traveling the World Through Your … - Museyon, - Google Boeken |publisher=Books.google.be |date= |accessdate=2015-12-18}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Slacker'' || 1991 || Richard Linklater || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Slacker |url=http://www.avclub.com/articles/slacker,32471/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130530073024/http://www.avclub.com/articles/slacker%2C32471/ |archive-date=30 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Slap Shot'' || 1977 || George Roy Hill || &lt;ref&gt;{{cite news |last=Mandak |first=Joe |title=Hockey returning to Johnstown, Pa., inspiration for cult movie hit 'Slap Shot' |url=http://news.yahoo.com/hockey-returning-johnstown-pa-inspiration-cult-movie-hit-132837696--spt.html |access-date=14 April 2013 |newspaper=Yahoo News |date=3 Mei 2012 |agency=Associated Press |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305003007/http://news.yahoo.com/hockey-returning-johnstown-pa-inspiration-cult-movie-hit-132837696--spt.html |archive-date=5 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''SLC Punk!'' || 1998 || James Merendino || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Mendyuk |first=Bridjet |title=SLC Punk! 2: Punk’s Dead to be released by the end of 2014, details |url=http://www.altpress.com/news/entry/slc_punk_2_punks_dead_to_be_released_by_the_end_of_2014_details |work=Alternative Press |access-date=10 Oktober 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170702201937/http://www.altpress.com/news/entry/slc_punk_2_punks_dead_to_be_released_by_the_end_of_2014_details |archive-date=2 Julie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sleepaway Camp'' || 1983 || Robert Hiltzik || &lt;ref&gt;{{cite web |author=Don Kaye |url=http://www.denofgeek.us/movies/sleepaway-camp/235963/robert-hiltzik-talks-the-making-of-slasher-classic-sleepaway-camp |title=Robert Hiltzik Talks the Making of Slasher Classic Sleepaway Camp &amp;#124; Den of Geek |publisher=Denofgeek.us |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203030119/http://www.denofgeek.us/movies/sleepaway-camp/235963/robert-hiltzik-talks-the-making-of-slasher-classic-sleepaway-camp |archive-date=3 Februarie 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sleeper'' || 1973 || Woody Allen  || &lt;ref name=&quot;newsweek1&quot; /&gt;
|-
| ''Slither'' || 2006 || James Gunn || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Slither |url=http://www.avclub.com/articles/slither,54872/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131014180728/http://www.avclub.com/articles/slither,54872/ |archive-date=14 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Snakes On A Plane'' || 2006 || David R. Ellis || &lt;ref&gt;http://www.academia.edu/775936/Snakes_on_a_Plane_and_the_prefabricated_cult_film&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.ew.com/article/2006/04/07/how-did-snakes-plane-become-cult-movie-2006&lt;/ref&gt;
|-
| ''Snatch'' || 2000 || [[Guy Ritchie]] || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Ritt |first=Megan |title=Cinema Sounds: Snatch |url=http://consequenceofsound.net/2010/01/cinema-sounds-snatch/ |access-date=20 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920045432/https://consequenceofsound.net/2010/01/cinema-sounds-snatch/ |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''So I Married An Axe Murderer'' || 1993 || Thomas Schlamme || &lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://tribecafilm.com/stories/20-years-of-love |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date=26 Januarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160126220944/https://tribecafilm.com/stories/20-years-of-love |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Society'' || 1989 || Brian Yuzna || &lt;ref&gt;{{cite web|last=Kirst|first=Brian|title=Brian Yuzna: High on &quot;SOCIETY&quot;|url=http://www.fangoria.com/index.php/moviestv/fearful-features/8194-brian-yuzna-high-on-society|work=Fangoria|accessdate=21 April 2013|archive-date=11 April 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130411220657/http://fangoria.com/index.php/moviestv/fearful-features/8194-brian-yuzna-high-on-society|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Solaris'' || 1972 || Andrei Tarkovsky || &lt;ref name=&quot;news.bbc.co.uk&quot; /&gt;
|-
| ''Sólo Con Tu Pareja'' (''Love in the Time of Hysteria'') || 1991 || Alfonso Cuarón || &lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=dWX4AAAAQBAJ&amp;pg=PA278&amp;lpg=PA278&amp;dq=cult+film+amores+perros&amp;source=bl&amp;ots=PZJnjcJ-ub&amp;sig=afZI2LBdz_jFLxdYybBWPjuR97o&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjr35e195LKAhUHLg8KHVQHATAQ6AEINDAD#v=onepage&amp;q=cult%20film%20amores%20perros&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''Some Like It Hot'' || 1959 || Billy Wilder || &lt;ref name=&quot;Peary3&quot; /&gt;
|-
| ''[[Somewhere in Time]]'' || 1980 || Jeannot Szwarc || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.tcm.com/this-month/article/18749%7c0/Somewhere-in-Time.html |title=Somewhere in Time |publisher=Tcm.com |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190720074556/http://www.tcm.com/this-month/article/18749%7C0/Somewhere-in-Time.html |archive-date=20 Julie 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sonachine'' (''Sonatine'') || 1993 || [[Takeshi Kitano]]|| &lt;ref name=&quot;simpson&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Sonatine |url=http://www.avclub.com/article/the-new-cult-canon-isonatinei-2418 |work=AV Club |access-date=6 Dec 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170814062121/http://www.avclub.com/article/the-new-cult-canon-isonatinei-2418 |archive-date=14 Augustus 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Song Remains the Same'' || 1976 || Peter Clifton and Joe Massot || &lt;ref&gt;http://ultimateclassicrock.com/led-zeppelin-the-song-remains-the-same-premieres/&lt;/ref&gt;
|-
| ''Songs from the Second Floor'' || 2000 || Roy Andersson || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Songs from te Second Floor |url=http://www.avclub.com/articles/the-new-cult-canon-songs-from-the-second-floor,2476/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130529152306/http://www.avclub.com/articles/the-new-cult-canon-songs-from-the-second-floor%2C2476/ |archive-date=29 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sonnenallee'' || 1999 || Leander Haußmann || &lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=vd99mw5j6fEC&amp;pg=PA81&amp;lpg=PA81&amp;dq=die+blechtrommel+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=RDD5yqCLHQ&amp;sig=U4AqMGckYHnSWbShcS2xneYAUOY&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjSmJedlsPKAhXFIA8KHdHBDWkQ6AEISTAH#v=onepage&amp;q=die%20blechtrommel%20cult%20film&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sons of the Desert'' || 1933 || William A. Seiter || &lt;ref name=&quot;Peary3&quot; /&gt;
|-
| ''The Sound of Music'' || 1965 || Robert Wise || &lt;ref name=&quot;cultographies1&quot; /&gt;
|-
| ''South Park: Bigger, Longer &amp; Uncut'' || 1999 || Trey Parker || &lt;ref name=&quot;simpson&quot; /&gt;
|-
| ''Soy Cuba'' (''I Am Cuba'') || 1964 || Mikhail Kalatozov || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=I Am Cuba |url=http://www.avclub.com/articles/the-new-cult-canon-i-am-cuba,2282/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130528165722/http://www.avclub.com/articles/the-new-cult-canon-i-am-cuba%2C2282/ |archive-date=28 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Soylent Green'' || 1973 || Richard Fleischer || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.nytimes.com/movies/person/94233/Charlton-Heston/biography |title=Charlton Heston |last=Brannan |first=Sandra |work=Rovi Corporation |access-date=11 Desember 2014 |via=The New York Times |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304234836/http://www.nytimes.com/movies/person/94233/Charlton-Heston/biography |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Space Is The Place'' || 1974 || John Coney || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://thekey.xpn.org/2015/05/20/sun-ra/ |title=Celebrating the 40th anniversary of Sun Ra's cult film, Space Is The Place &amp;#124; The Key |publisher=Thekey.xpn.org |date=20 Mei 2015 |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920010951/http://thekey.xpn.org/2015/05/20/sun-ra/ |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Carlson |first=Russell |url=http://jazztimes.com/articles/14371-sun-ra-s-space-is-the-place-bad-and-beautiful |title=Jazz Articles: Sun Ra's Space is the Place: Bad and Beautiful – By Russell Carlson — Jazz Articles |publisher=Jazztimes.com |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20161102205010/http://jazztimes.com/articles/14371-sun-ra-s-space-is-the-place-bad-and-beautiful |archive-date= 2 November 2016 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Spaceballs'' || 1987 || Mel Brooks || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.allmovie.com/work/spaceballs-45901 |title=Spaceballs – Cast, Reviews, Summary, and Awards – AllRovi |publisher=Allmovie.com |date=24 Junie 1987 |access-date=12 Augustus 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100207002632/http://allmovie.com/work/spaceballs-45901 |archive-date=7 Februarie 2010 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Speed Racer'' || 2008 || The Wachowskis || &lt;ref&gt;{{cite web |last1=Groner |first1=Danny |title=5. 'Speed Racer – Biggest Movie Flops of All Time |url=http://thefw.com/speed-racer-movie-flops/ |website=The FW |access-date=16 Julie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211334/http://thefw.com/speed-racer-movie-flops/ |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Spetters'' || 1980 || Paul Verhoeven || &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.elinea.nl/artikel/acteur-maarten-spanjer-ik-vind-aardigheid-geen-geweldige-eigenschap |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date= 7 Februarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160207202757/http://www.elinea.nl/artikel/acteur-maarten-spanjer-ik-vind-aardigheid-geen-geweldige-eigenschap |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Spider Baby'' || 1968 || Jack Hill || &lt;ref&gt;{{cite web|last=Gingold|first=Michael|title=Argento series, &quot;CARRIE&quot; with Laurie, &quot;SCALENE&quot; and more in NYC|url=http://www.fangoria.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=6423:argento-ser|work=Fangoria|accessdate=22 April 2013|archive-date=20 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180920011601/https://fangoria.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=6423:argento-ser|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Spalovač mrtvol'' (''The Cremator'') || 1989 || Juraj Herz || &lt;ref&gt;https://books.google.be/books?id=ifQ2Nu2iKcEC&amp;pg=PA76&amp;lpg=PA76&amp;dq=great+dictator+cult+film&amp;source=bl&amp;ots=FsrxZrZ2Fu&amp;sig=H5SszW_gZNQ0xHn-dG4DTq2I6po&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjys_TP47nKAhXBGA8KHZrGCDEQ6AEIMzAD#v=onepage&amp;q=cult&amp;f=false&lt;/ref&gt;
|-
| ''Splice'' || 2009 || Vincenzo Natali || &lt;ref name=&quot;cultsurvey.org&quot; /&gt;
|-
| ''Spoorloos'' (''The Vanishing'') || 1988 || George Sluizer || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=The Vanishing |url=http://www.avclub.com/articles/the-vanishing,56891/ |work=AV Club |access-date=13 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130925224437/http://www.avclub.com/articles/the-vanishing%2C56891/ |archive-date=25 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Spring Breakers'' || 2012 || Harmony Korine || &lt;ref&gt;{{cite web |date=18 Maart 2013 |url=http://www.contactmusic.com/news/spring-breakers-trailer-selena-gomez_3560943 |title=Is Record Breaking 'Spring Breakers' A Cult Movie In The Making? |work=Contactmusic.com |access-date=5 Julie 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150121042101/http://www.contactmusic.com/news/spring-breakers-trailer-selena-gomez_3560943 |archive-date=21 Januarie 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Srpski film'' (''A Serbian Film'') || 2011 || Srđan Spasojević || &lt;ref name=&quot;cultsurvey.org&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.cultsurvey.org/most_polarizing_cults.shtml |title=British Film Institute: What is the Latest, Newest, Future Cult Film? And the Winner is...In Bruges! What are the most polarizing cults today? |publisher=Cultsurvey.org |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160630033956/http://www.cultsurvey.org/most_polarizing_cults.shtml |archive-date=30 Junie 2016 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''A Star Is Born'' || 1954 || Moss Hart || &lt;ref name=&quot;Peary3&quot; /&gt;
|-
| ''Stardust Memories'' || 1980 || Woody Allen || &lt;ref&gt;http://genome.ch.bbc.co.uk/ea2c6bea94454037b19c22db8ce33f5d&lt;/ref&gt;
|-
| ''Starship Troopers'' || 1997 || Paul Verhoeven || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Starship Troopers |url=http://www.avclub.com/articles/starship-troopers,41966/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131116044259/http://www.avclub.com/articles/starship-troopers,41966/ |archive-date=16 November 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Star Wars Holiday Special'' || 1978 || Steve Binder || &lt;ref name=&quot;terl&quot; /&gt;
|-
| ''The Stepfather'' || 1987 || Joseph Ruben || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=The Stepfather |url=http://www.avclub.com/articles/the-stepfather,34123/ |work=AV Club |access-date=13 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130908193237/http://www.avclub.com/articles/the-stepfather,34123/ |archive-date= 8 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Stepford Wives'' || 1975 || Bryan Forbes || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.theweek.co.uk/uk-news/52924/bryan-forbes-dies-stepford-wives |title=Bryan Forbes: british director behind cult classic movie Stepford Wives &amp;#124; News &amp;#124; The Week UK |publisher=Theweek.co.uk |date=9 Mei 2013 |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304042242/http://www.theweek.co.uk/uk-news/52924/bryan-forbes-dies-stepford-wives |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Stilyagi'' (''Hipsters'') || 2008 || Valery Todorovsky || &lt;ref name=&quot;rbth.com&quot; /&gt;
|-
| ''Stone'' || 1974 || Sandy Harbutt || &lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot; /&gt;
|-
| ''Stop Making Sense'' || 1984 || Jonathan Demme || &lt;ref name=&quot;nerve.com&quot; /&gt;
|-
| ''Strange Days'' || 1995 || Kathryn Bigelow || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Ulaby |first=Neda |title=Female Directors, Still A Scarce Movie Commodity |url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=106402458 |work=NPR |access-date=24 April 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191210091826/https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=106402458 |archive-date=10 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Stranger than Paradise'' || 1984 || Jim Jarmusch  || &lt;ref name=&quot;ftvstudy5&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;filmsite1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;EWCult&quot; /&gt;
|-
| ''Straw Dogs'' || 1971 || Sam Peckinpah || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://emanuellevy.com/review/straw-dogs/ |title=Straw Dogs: Unnecessary Film |last=Levy |first=Emanuel |authorlink=Emanuel Levy |work=EmanuelLevy.com |date=13 September 2011 |access-date=10 Julie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211243/http://emanuellevy.com/review/straw-dogs/ |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Streets of Fire'' || 1984 || Walter Hill || &lt;ref&gt;{{cite news |last=Kilian |first=Michael |title=Once In Love With Acting |url=http://articles.chicagotribune.com/1992-07-12/features/9203030147_1_pare-classic-rock-film-street |work=Chicago Tribune |access-date=21 April 2013 |date=12 Julie 1992 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304072101/http://articles.chicagotribune.com/1992-07-12/features/9203030147_1_pare-classic-rock-film-street |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Stuck'' || 2007 || Stuart Gordon || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Stuck |url=http://www.avclub.com/articles/stuck,31897/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130908201211/http://www.avclub.com/articles/stuck,31897/ |archive-date= 8 September 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Stuff'' || 1985 || Larry Cohen || &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.pastemagazine.com/blogs/lists/2014/05/the-100-best-b-movies-of-all-time.html?p=4 |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date=23 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160323105259/http://www.pastemagazine.com/blogs/lists/2014/05/the-100-best-b-movies-of-all-time.html?p=4 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Stunt Man'' || 1980 || Richard Rush || &lt;ref name=&quot;Peary3&quot; /&gt;
|-
| ''Suddenly'' || 1954 || Lewis Allen || &lt;ref&gt;http://articles.latimes.com/2002/jul/24/entertainment/et-king24/3&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sullivan's Travels'' || 1942 || Preston Sturges || &lt;ref name=&quot;Peary2&quot; /&gt;
|-
| ''Sundown: The Vampire in Retreat'' || 1989 || Anthony Hickox || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.film.com/movies/on-dvd-sundown-the-vampire-in-retreat-a-lost-campy-fave-rises-from-the-grave |title=On DVD: Sundown: The Vampire in Retreat — A Lost Campy Fave Rises from the Grave |last=Cargill |first=C. Robert |work=Film.com |date=3 Oktober 2008 |access-date=20 Oktober 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303213932/http://www.film.com/movies/on-dvd-sundown-the-vampire-in-retreat-a-lost-campy-fave-rises-from-the-grave |archive-date=3 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sunset Boulevard'' || 1950 || Billy Wilder || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Sunshine Daydream'' || 1972 || John Norris || &lt;ref&gt;{{cite web |author=Mark Smotroff |url=http://audiophilereview.com/audiophile-music/basking-in-sunshine-legendary-1972-grateful-dead-concert-documentary-finally-released.html |title=Basking in Sunshine: Legendary 1972 Grateful Dead Concert / Documentary Finally Released |publisher=Audiophile Review |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20181107154606/https://audiophilereview.com/audiophile-music/basking-in-sunshine-legendary-1972-grateful-dead-concert-documentary-finally-released.html |archive-date=7 November 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Super Fly'' || 1972 || Gordon Parks jr. || &lt;ref name=&quot;Cult2&quot; /&gt;
|-
| ''Super Mario Bros.'' || 1993 || Rocky Morton, Annabel Jankel || &lt;ref&gt;{{cite web |last=O'Neal |first=Sean |title=Here's the Super Mario Bros. movie sequel someone wanted in comic form |url=http://www.avclub.com/article/heres-the-emsuper-mario-bros-emmovie-sequel-someon-102169 |access-date=26 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170701012525/http://www.avclub.com/article/heres-the-emsuper-mario-bros-emmovie-sequel-someon-102169 |archive-date=1 Julie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Super Troopers'' || 2001 || Jay Chandrasekhar || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Anderton |first=Ethan |title='Super Troopers 2' Has a Script and Studio But Still Needs Financing |url=http://www.firstshowing.net/2014/super-troopers-2-has-a-script-studio-but-still-needs-financing/ |work=firstshowing.net |access-date=19 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211346/http://www.firstshowing.net/2014/super-troopers-2-has-a-script-studio-but-still-needs-financing/ |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Superstar: The Karen Carpenter Story'' || 1987 || Todd Haynes || &lt;ref name=&quot;EWCult&quot; /&gt;
|-
| ''Supervixens'' || 1975 || Russ Meyer || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/1472362/Russ-Meyer.html |title=Russ Meyer |publisher=Telegraph |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920011242/https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/1472362/Russ-Meyer.html |archive-date=20 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Surakshaa'' (''Protection'') || 1979 || Ravikant Nagaich || &lt;ref name=&quot;google1&quot; /&gt;
|-
| ''Suspiria'' || 1977 || Dario Argento || &lt;ref&gt;{{cite web|last=Berriman|first=Ian|title=FREAKSHOW Suspiria|url=http://www.sfx.co.uk/2010/06/07/freakshow-suspiria/|work=SFX Magazine|accessdate=22 April 2013|archive-date=24 Augustus 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100824102828/http://www.sfx.co.uk/2010/06/07/freakshow-suspiria/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Swades'' (''We, the People'') || 2004 || Ashutosh Gowariker || &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.thehindu.com/features/cinema/article2322557.ece |title=Intoxicated with second love! |last=Mahaan |first=Deepak |work=The Hindu |date=4 Augustus 2011 |access-date=22 April 2015 |location=Chennai, India |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20161125115617/http://www.thehindu.com/features/cinema/article2322557.ece |archive-date=25 November 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''The Swarm'' || 1978 || Irwin Allen || &lt;ref name=&quot;player.todayfm.com&quot;&gt;{{Cite web |url=http://player.todayfm.com/Our-Top-5-Creepy-Crawly-Movies |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date=27 Mei 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170527112750/https://player.todayfm.com/Our-Top-5-Creepy-Crawly-Movies |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sweet Sweetback's Baadasssss Song'' || 1971 || Melvin Van Peebles || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Berman |first=Judy |url=http://flavorwire.com/207433/10-cult-filmmakers-everyone-should-know/8 |title=10 Cult Filmmakers Everyone Should Know &amp;#124; Flavorwire &amp;#124; Page 8 |publisher=Flavorwire |date=9 September 2011 |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211415/http://flavorwire.com/207433/10-cult-filmmakers-everyone-should-know/8 |archive-date=19 September 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Swingers'' || 1996 || Doug Liman || &lt;ref&gt;http://screencrush.com/swingers-then-and-now/&lt;/ref&gt;
|-
| ''Switchblade Sisters'' || 1975 || Jack Hill || &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://thechronicleherald.ca/artslife/1229828-lots-of-laughs-in-lineup-at-fringe |title=Lots of laughs in lineup at Fringe &amp;#124; The Chronicle Herald |publisher=Thechronicleherald.ca |access-date=18 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919211654/http://www.thechronicleherald.ca/artslife/1229828-lots-of-laughs-in-lineup-at-fringe/ |archive-date=19 September 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Sylvia Scarlett'' || 1935 || George Cukor  || &lt;ref name=&quot;Peary1&quot; /&gt;
|-
| ''Sympathy for the Devil'' (ook bekend as ''One Plus One'') || 1968 || Jean-Luc Godard || &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://canadianart.ca/must-sees/adam_pendleton/ |title=argiefkopie |access-date= 7 Februarie 2016 |archive-date=26 Desember 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151226051830/http://canadianart.ca/must-sees/adam_pendleton/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''Synecdoche, New York'' || 2008 || Charlie Kaufman || &lt;ref&gt;{{cite web |last=Tobias |first=Scott |title=Synecdoche, New York |url=http://www.avclub.com/articles/synecdoche-new-york,38324/ |work=AV Club |access-date=3 Mei 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130530201922/http://www.avclub.com/articles/synecdoche-new-york%2C38324/ |archive-date=30 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;Peary1&quot;&gt;{{cite book | last=Peary | first=Danny | authorlink=Danny Peary | year=1981 | title=Cult Movies: The Classics, the Sleepers, the Weird, and the Wonderful | publisher=Dell Publishing | isbn=978-0-440-51647-7 }}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Peary2&quot;&gt;{{cite book | last=Peary | first=Danny | authorlink=Danny Peary | year=1983 | title=Cult Movies 2: 50 More of the Classics, the Sleepers, the Weird, and the Wonderful | publisher=Dell Publishing | isbn=978-0-440-51632-3 }}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Peary3&quot;&gt;{{cite book | last=Peary | first=Danny | authorlink=Danny Peary | year=1989 | title=Cult Movies 3: 50 More of the Classics, the Sleepers, the Weird, and the Wonderful | publisher=Dell Publishing | isbn=978-0-283-99806-5 }}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;simpson&quot;&gt;{{cite book | last=Simpson | first=Paul | year=2010 | title=The Rough Guide to Cult Movies: The Good, the Bad and the Very Weird | edition=3rd | publisher=[[Rough Guides]] | isbn=978-1-84836-213-0 }}&lt;/ref&gt;

}}</text>
      <sha1>haeom4u23ex370udiez668fugnj9d5k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bangor Internasionale Lughawe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>429195</id>
    <revision>
      <id>2812772</id>
      <parentid>2774449</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:14:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>+inligtingskassie</comment>
      <origin>2812772</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4407" sha1="6uy2mojrgeqddbfp9bdetwqgdmytbxb" xml:space="preserve">{{Infobox airport
| name                = Bangor Internasionale Lughawe
| image               = Bangor-International-Aerial.jpg
| image-width         = 150
| image2              = BGRAcrossField.jpg
| caption2            = 
| IATA                = BGR
| ICAO                = KBGR
| FAA                 = BGR
| type                = Openbaar
| owner-oper          = Stad Bangor
| city-served         = Bangor en Maine
| location            = 
| elevation-f         = 192
| elevation-m         = 59
| coordinates         = {{Coord|44|48|26|N|068|49|41|W|type:airport|display=it}}
| website             = [http://www.flybangor.com/ www.flybangor.com]
| mapframe            = yes
| mapframe-zoom       = 10
| mapframe-wikidata   = yes
| image_map           = KBGR Airport Diagram.svg
| image_mapsize       = 175
| image_map_caption   = FAA lughawediagram
| r1-number           = 15/33
| r1-length-f         = 11 440
| r1-length-m         = 3 487
| r1-surface          = Teer
| h1-number           = H1
| h1-length-f         = 100
| h1-surface          = Beton
| stat-year           = 2024
| stat1-header        = Totale Passasiers
| stat1-data          = 735 000
| stat2-header        = Lugbewegings
| stat2-data          = 38 278
| stat3-header        = Tuishawe vir
| stat3-data          = 32 vliegtuie
| footnotes           = Bron: [[Federale Lugvaartadministrasie]]
}}

'''Bangor Internasionale Lughawe''' {{Airport codes|BGR|KBGR|BGR}} is 'n gesamentlike siviel-militêre openbare lughawe aan die westekant van die stad Bangor, in Penobscot County, Maine, Verenigde State. Die lughawe, wat deur die Stad Bangor besit en bedryf word, het 'n enkele aanloopbaan van 3 487 by 61 meter. Dit was voorheen 'n militêre installasie bekend as '''Dow-lugmagbasis''', en Bangor Internasionale Lughawe bly die tuiste van die 101ste Lughervullingsvleuel van die Maine Air National Guard, hoewel die meeste van die Lugmag se vliegtuie en personeel in die laat 1960's vertrek het. BGR beslaan 841 hektaar grond.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://skyvector.com/airport/BGR/Bangor-International-Airport|title=BGR airport data at skyvector.com|website=skyvector.com|access-date=21 September 2022}}&lt;/ref&gt; Dit is ingesluit in die [[Federale Lugvaartadministrasie]] (FAA) se Nasionale Plan vir Geïntegreerde Lughawestelsels vir 2023–2027 en is gekategoriseer as 'n nie-spilpunt primêre kommersiële diensfasiliteit.&lt;ref name=&quot;NPIAS Airports&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.faa.gov/sites/faa.gov/files/2022-10/ARP-NPIAS-2023-Appendix-A.pdf|title=NPIAS Report 2023-2027 Appendix A|date=October 6, 2022|website=[[Federale Lugvaartadministrasie]]|page=58|access-date=15 Maart 2024}}&lt;/ref&gt;

Die lughawe se belangrikheid is te danke aan sy ligging op belangrike lugroetes tussen [[Europa]] en die ooskus van die Verenigde State.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 96%&quot; width=&quot;align=&quot;
|+'''Besigste binnelandse roetes vanaf BGR&lt;br /&gt; (Desember 2023 – November 2024)''' &lt;ref name=&quot;transtats.bts.gov&quot;&gt;
{{Cite web|url=http://www.transtats.bts.gov/airports.asp?pn=1&amp;Airport=BGR&amp;Airport_Name=Bangor,%20ME:%20Bangor%20International&amp;carrier=FACTS|title=Bangor, ME: Bangor International (BGR)|last=Research and Innovative Technology Administration|date=January 2020|publisher=U.S. Department of Transportation|access-date=14 Junie 2023}}&lt;/ref&gt;
! Rang
! Bestemmingstad
! Passasiers
! Rederye
|-
| 1
| [[Philadelphia Internasionale Lughawe|Philadelphia, Pennsilvanië]]
| 62 550
| American
|-
| 2
| [[LaGuardia-lughawe|New York–LaGuardia, New York]]
| 61 150
| American, Delta
|-
| 3
| [[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe|Washington–Nasionaal, DC]]
| 58 990
| American
|-
| 4
| [[Newark Liberty Internasionale Lughawe|Newark, New Jersey]]
| 39 080
| United
|-
| 5
| [[Orlando Sanford Internasionale Lughawe|Orlando–Sanford, Florida]]
| 33 000
| Allegiant
|-
| 6
| [[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte, Noord-Carolina]]
| 26 090
| American
|-
| 7
| [[St. Pete–Clearwater Internasionale Lughawe|St. Petersburg/Clearwater]], [[Florida]]
| 25 850
| Allegiant
|-
| 8
| [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 21 620
| American, United
|-
| 9
| [[John F. Kennedy Internasionale Lughawe|New York–JFK, New York]]
| 20 090
| Delta
|-
| 10
| Punta Gorda, [[Florida]]
| 12 050
| Allegiant
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>6uy2mojrgeqddbfp9bdetwqgdmytbxb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2025 Kanadese Grand Prix</title>
    <ns>0</ns>
    <id>429322</id>
    <revision>
      <id>2812821</id>
      <parentid>2812578</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:52:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vrye oefening */</comment>
      <origin>2812821</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11526" sha1="iozuwtv9onitcs4lt9a0tvve29bgmy4" xml:space="preserve">{{sportnuus}}
{| class=&quot;infobox&quot; align=&quot;right&quot; cellpadding=&quot;2&quot; style=&quot;float:right; width: 22em; &quot;
|+ style=&quot;font-size:85%;&quot; |
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| {{CA-VLAG}} Formula 1 Pirelli Grand Prix du Canada 2025
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[Lêer:Circuit_Montreal.png|200px]]
|-
| style=&quot;width: 20%;&quot; | '''&lt;small&gt;Datum&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;15 Junie 2025&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Plek&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;[[Gilles Villeneuve-renbaan|Circuit Gilles Villeneuve]]&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Voorste wegspringplek&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Renjaer&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Tyd&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Vinnigste rondte&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Renjaer&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Tyd&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Podium&lt;/small&gt;
|-
|}
Die '''[[2025 Formule Een-seisoen|2025 Formule Een]] [[Kanadese Grand Prix]]''' sal op 15 Junie op die [[Gilles Villeneuve-renbaan]] in [[Montreal]], [[Kanada]] gehou word. Dit sal die tiende wedren van die kampioenskapseisoen wees.

== Bande == 
[[Pirelli]] het die volgende bande verskaf:
{| class=&quot;wikitable gauche&quot; style=&quot;text-align:gauche;&quot;
|+ Bande vir gebruik te Montreal
|-
!colspan=3 scope=&quot;col&quot;| Bande vir 'n droë baan
!colspan=2 scope=&quot;col&quot;| Reënbande
|-
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_White.svg|55px]]&lt;br/&gt;Supersag C4
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_Yellow.svg|55px]]&lt;br/&gt;Ultrasag C5
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_Red.svg|55px]]&lt;br/&gt;Hipersag C6
|align=center|[[Lêer:F1 tire Pirelli Cinturato Green.svg|55px]]&lt;br/&gt;Tussen-in
|align=center|[[Lêer:F1 tire Pirelli Cinturato Blue.svg|55px]]&lt;br/&gt;{{spaces|3}}Reën
|}

== Vrye oefening ==
=== Uitslag ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 1
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:13.193
|-
!2
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:13.232
|-
!3
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:13.275
|-
!4
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:13.535
|-
!5
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:13.620
|-style=&quot;border-top:2px solid #808080&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 2
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:12.123
|-
!2
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.151
|-
!3
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:12.411
|-
!4
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.445
|-
!5
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.458
|-style=&quot;border-top:2px solid #808080&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 3
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:11.799
|-
!2
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:11.877
|-
!3
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:11.950
|-
!4
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:12.050
|-
!5
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.072
|}

== Kwalifisering ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! K1
! K2
! K3
! Rooster
|-
! 1
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| 
| align=center| 1
|-
! 2
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| 
| align=center| 2
|-
! 3
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| 
| align=center| 3
|-
! 4
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| 
| align=center| 4
|-
! 5
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| 
| align=center| 5
|-
! 6
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| 
| align=center| 6
|-
! 7
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| 
| align=center| 7
|-
! 8
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| 
| align=center| 8
|-
! 9
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| 
| align=center| 9
|-
! 10
| align=center|
| 
| 
| 
| 
|
| align=center| 10
|-
! 11
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; |
| align=center| 11
|-
! 12
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; |
| align=center| 12
|-
! 13
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; |
| align=center| 13
|-
! 14
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; |
| align=center| 14
|-
! 15
| align=center|
| 
| 
| 
| 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; |
| align=center| 15
|-
! 16
| align=center|
| 
| 
| 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; | 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; |
| align=center| 16
|-
! 17
| align=center|
| 
| 
| 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; | 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; |
| align=center| 17
|-
! 18
| align=center|
| 
| 
| 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; | 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; |
| align=center| 18
|-
! 19
| align=center|
| 
| 
| 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; | 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; |
| align=center| 19
|-
! 20
| align=center|
| 
| 
| 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; | 
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; |
| align=center| 20
|-
|-
!colspan=&quot;8&quot;| K1 107% tyd: 
|}

== Wedren ==
=== Renuitslag ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! Plek
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Rondes
! Tyd/Rede vir uitval
! Rooster
! Punte
|-
! 1
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''25'''
|-
! 2
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''18'''
|-
! 3
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''15'''
|-
! 4
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''12'''
|-
! 5
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''10'''
|-
! 6
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''8'''
|-
! 7
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''6'''
|-
! 8
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''4'''
|-
! 9
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''2'''
|-
! 10
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''1'''
|-
! 11
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
| 
|-
! 12
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 13
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 14
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 15
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 16
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 17
| align=center|
| 
|
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 18
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 19
| align=center|
| 
|
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 20
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|}

== Puntestand vóór die Grand Prix ==
{{BeginKolomme}}
=== Renjaers ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Plek
! Nr. 
! Renjaer 
! Span 
! Punte
|-
!1
| align=center|81
| {{AU-VLAG}} [[Oscar Piastri]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|186
|-
!2
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|176
|-
!3
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|137
|-
!4
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|111
|-
!5
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|94
|-
!6
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|71
|-
!7
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|48
|-
!8
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|42
|- 
!9
| align=center|6
| {{FR-VLAG}} [[Isack Hadjar]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|21
|-
!10
| align=center|31
| {{FR-VLAG}} [[Esteban Ocon]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|20
|-
!11
| align=center|27
| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|16
|- 
!12
| align=center|18
| {{CA-VLAG}} [[Lance Stroll]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|14
|-
!13
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|12
|-
!14
| align=center|10
| {{FR-VLAG}} [[Pierre Gasly]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|11
|-
!15
| align=center|22
| {{JP-VLAG}} [[Yuki Tsunoda]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|10
|-
!16
| align=center|38
| {{GB-VLAG}} [[Oliver Bearman]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|6
|-
!17
| align=center|30
| {{NZ-VLAG}} [[Liam Lawson]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|4
|-
!18
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|2
|-
!19
| align=center|5
| {{BR-VLAG}} [[Gabriel Bortoleto]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|0
|-
!20
| align=center|7
| {{AU-VLAG}} [[Jack Doohan]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|0
|-
!21
| align=center|43
| {{AR-VLAG}} [[Franco Colapinto]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|0
|}

{{NuweKolom}}

=== Vervaardigers ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Plek
! Span
! Punte
|-
!1
| {{GB-VLAG}} [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|362
|-
!2
| {{IT-VLAG}} [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|165
|-
!3
| {{DE-VLAG}} [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|159
|-
!4
| {{AT-VLAG}} [[Red Bull Racing]]-[[Red Bull Powertrains|Honda RBPT]]
| align=center|144
|-
!5
| {{GB-VLAG}} [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|54
|-
!6
| {{IT-VLAG}} [[Racing Bulls]]-[[Red Bull Powertrains|Honda RBPT]]
| align=center|28
|-
!7
| {{US-VLAG}} [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|26
|-
!8
| {{CH-VLAG}} [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|16
|-
!9
| {{GB-VLAG}} [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|16
|-
!10
| {{FR-VLAG}} [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|11
|-
|}
{{EindeKolomme}}

== Sien ook ==
* [[2025 Formule Een-seisoen]]
* [[Lys van Formule Een Grands Prix]]

==Verwysings==
{{Verwysings}}

{{F1GP 2020–2029}}

[[Kategorie:Kanadese Grand Prix]]
[[Kategorie:Sport in 2025|Kanada]]</text>
      <sha1>iozuwtv9onitcs4lt9a0tvve29bgmy4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812959</id>
      <parentid>2812821</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T03:50:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kwalifisering */</comment>
      <origin>2812959</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14577" sha1="gsynk29cgsl5q6vwveqmbwp51nv6lzm" xml:space="preserve">{{sportnuus}}
{| class=&quot;infobox&quot; align=&quot;right&quot; cellpadding=&quot;2&quot; style=&quot;float:right; width: 22em; &quot;
|+ style=&quot;font-size:85%;&quot; |
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| {{CA-VLAG}} Formula 1 Pirelli Grand Prix du Canada 2025
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[Lêer:Circuit_Montreal.png|200px]]
|-
| style=&quot;width: 20%;&quot; | '''&lt;small&gt;Datum&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;15 Junie 2025&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Plek&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;[[Gilles Villeneuve-renbaan|Circuit Gilles Villeneuve]]&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Voorste wegspringplek&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Renjaer&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Tyd&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Vinnigste rondte&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Renjaer&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Tyd&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Podium&lt;/small&gt;
|-
|}
Die '''[[2025 Formule Een-seisoen|2025 Formule Een]] [[Kanadese Grand Prix]]''' sal op 15 Junie op die [[Gilles Villeneuve-renbaan]] in [[Montreal]], [[Kanada]] gehou word. Dit sal die tiende wedren van die kampioenskapseisoen wees.

== Bande == 
[[Pirelli]] het die volgende bande verskaf:
{| class=&quot;wikitable gauche&quot; style=&quot;text-align:gauche;&quot;
|+ Bande vir gebruik te Montreal
|-
!colspan=3 scope=&quot;col&quot;| Bande vir 'n droë baan
!colspan=2 scope=&quot;col&quot;| Reënbande
|-
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_White.svg|55px]]&lt;br/&gt;Supersag C4
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_Yellow.svg|55px]]&lt;br/&gt;Ultrasag C5
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_Red.svg|55px]]&lt;br/&gt;Hipersag C6
|align=center|[[Lêer:F1 tire Pirelli Cinturato Green.svg|55px]]&lt;br/&gt;Tussen-in
|align=center|[[Lêer:F1 tire Pirelli Cinturato Blue.svg|55px]]&lt;br/&gt;{{spaces|3}}Reën
|}

== Vrye oefening ==
=== Uitslag ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 1
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:13.193
|-
!2
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:13.232
|-
!3
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:13.275
|-
!4
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:13.535
|-
!5
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:13.620
|-style=&quot;border-top:2px solid #808080&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 2
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:12.123
|-
!2
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.151
|-
!3
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:12.411
|-
!4
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.445
|-
!5
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.458
|-style=&quot;border-top:2px solid #808080&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 3
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:11.799
|-
!2
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:11.877
|-
!3
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:11.950
|-
!4
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:12.050
|-
!5
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.072
|}

== Kwalifisering ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! K1
! K2
! K3
! Rooster
|-
!1
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| 1:12.075
| '''1:11.570'''
| '''1:10.899'''
| align=center|1
|-
!2
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.054
| 1:11.638
| 1:11.059
| align=center|2
|-
!3
| align=center|81
| {{AU-VLAG}} [[Oscar Piastri]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:11.939
| 1:11.715
| 1:11.120
| align=center|3
|-
!4
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| 1:12.279
| 1:11.974
| 1:11.391
| align=center|4
|-
!5
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:11.952
| 1:11.885
| 1:11.526
| align=center|5
|-
!6
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.073
| 1:11.805
| 1:11.586
| align=center|6
|-
!7
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| '''1:11.826'''
| 1:11.599
| 1:11.625
| align=center|7
|-
!8
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:12.038
| 1:11.626
| 1:11.682
| align=center|8
|-
!9
| align=center|6
| {{FR-VLAG}} [[Isack Hadjar]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.211
| 1:12.003
| 1:11.867
| align=center|12 '''*&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''
|-
!10
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.090
| 1:11.892
| 1:11.907
| align=center|9
|-
!11
| align=center|22
| {{JP-VLAG}} [[Yuki Tsunoda]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.334
| 1:12.102
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;11&quot;|
| align=center|20 '''*&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;'''
|-
!12
| align=center|43
| {{AR-VLAG}} [[Franco Colapinto]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| 1:12.234
| 1:12.142
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;12&quot;|
| align=center|10
|-
!13
| align=center|27
| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| 1:12.323
| 1:12.183
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;13&quot;|
| align=center|11
|-
!14
| align=center|87
| {{GB-VLAG}} [[Oliver Bearman]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| 1:12.306
| 1:12.340
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;14&quot;|
| align=center|13
|-
!15
| align=center|31
| {{FR-VLAG}} [[Esteban Ocon]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| 1:12.378
| 1:12.634
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;15&quot;|
| align=center|14
|-
!16
| align=center|5
| {{BR-VLAG}} [[Gabriel Bortoleto]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| 1:12.385
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;16&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;16&quot;|
| align=center|15
|-
!17
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.398
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;17&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;17&quot;|
| align=center|16
|-
!18
| align=center|18
| {{CA-VLAG}} [[Lance Stroll]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.517
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;18&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;18&quot;|
| align=center|17
|-
!19
| align=center|30
| {{NZ-VLAG}} [[Liam Lawson]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.525
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;19&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;19&quot;|
| align=center|18
|-
!20
| align=center|10
| {{FR-VLAG}} [[Pierre Gasly]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| 1:12.667
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;20&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;20&quot;|
| align=center|19
|-
!colspan=8|K1 107% tyd: 1:16.853
|-
! colspan=&quot;8&quot; |Bron: ''formula1.com''&lt;ref&gt;{{en}}{{citeer web|url=https://www.formula1.com/en/results.html/2025/races/1263/canada/qualifying.html |titel=Formula 1 Pirelli Grand Prix du Canada 2025 – Qualifying |publisher=Formula 1® - The Official F1® Website |datum=2025-05-31}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}}{{citeer web|url=https://www.formula1.com/en/results.html/2025/races/1263/canada/starting-grid.html |titel=Formula 1 Pirelli Grand Prix du Canada 2025 – Starting Grid |publisher=Formula 1® - The Official F1® Website |datum=2025-05-31}}&lt;/ref&gt;
|}
'''*&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;''' [[Isack Hadjar]] kreeg een gridstraf van drie plaatsen vanwege het hinderen van [[Carlos Sainz jr.]] in de eerste kwalificatiesessie.&lt;br&gt;
'''*&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' [[Yuki Tsunoda]] kreeg een gridstraf van tien plaatsen omdat hij onder de rode vlag [[Oscar Piastri]] inhaalde tijdens de derde vrije training.

== Wedren ==
=== Renuitslag ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! Plek
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Rondes
! Tyd/Rede vir uitval
! Rooster
! Punte
|-
! 1
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''25'''
|-
! 2
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''18'''
|-
! 3
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''15'''
|-
! 4
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''12'''
|-
! 5
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''10'''
|-
! 6
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''8'''
|-
! 7
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''6'''
|-
! 8
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''4'''
|-
! 9
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''2'''
|-
! 10
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''1'''
|-
! 11
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
| 
|-
! 12
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 13
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 14
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 15
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 16
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 17
| align=center|
| 
|
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 18
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 19
| align=center|
| 
|
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 20
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|}

== Puntestand vóór die Grand Prix ==
{{BeginKolomme}}
=== Renjaers ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Plek
! Nr. 
! Renjaer 
! Span 
! Punte
|-
!1
| align=center|81
| {{AU-VLAG}} [[Oscar Piastri]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|186
|-
!2
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|176
|-
!3
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|137
|-
!4
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|111
|-
!5
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|94
|-
!6
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|71
|-
!7
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|48
|-
!8
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|42
|- 
!9
| align=center|6
| {{FR-VLAG}} [[Isack Hadjar]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|21
|-
!10
| align=center|31
| {{FR-VLAG}} [[Esteban Ocon]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|20
|-
!11
| align=center|27
| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|16
|- 
!12
| align=center|18
| {{CA-VLAG}} [[Lance Stroll]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|14
|-
!13
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|12
|-
!14
| align=center|10
| {{FR-VLAG}} [[Pierre Gasly]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|11
|-
!15
| align=center|22
| {{JP-VLAG}} [[Yuki Tsunoda]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|10
|-
!16
| align=center|38
| {{GB-VLAG}} [[Oliver Bearman]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|6
|-
!17
| align=center|30
| {{NZ-VLAG}} [[Liam Lawson]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|4
|-
!18
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|2
|-
!19
| align=center|5
| {{BR-VLAG}} [[Gabriel Bortoleto]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|0
|-
!20
| align=center|7
| {{AU-VLAG}} [[Jack Doohan]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|0
|-
!21
| align=center|43
| {{AR-VLAG}} [[Franco Colapinto]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|0
|}

{{NuweKolom}}

=== Vervaardigers ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Plek
! Span
! Punte
|-
!1
| {{GB-VLAG}} [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|362
|-
!2
| {{IT-VLAG}} [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|165
|-
!3
| {{DE-VLAG}} [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|159
|-
!4
| {{AT-VLAG}} [[Red Bull Racing]]-[[Red Bull Powertrains|Honda RBPT]]
| align=center|144
|-
!5
| {{GB-VLAG}} [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|54
|-
!6
| {{IT-VLAG}} [[Racing Bulls]]-[[Red Bull Powertrains|Honda RBPT]]
| align=center|28
|-
!7
| {{US-VLAG}} [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|26
|-
!8
| {{CH-VLAG}} [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|16
|-
!9
| {{GB-VLAG}} [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|16
|-
!10
| {{FR-VLAG}} [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|11
|-
|}
{{EindeKolomme}}

== Sien ook ==
* [[2025 Formule Een-seisoen]]
* [[Lys van Formule Een Grands Prix]]

==Verwysings==
{{Verwysings}}

{{F1GP 2020–2029}}

[[Kategorie:Kanadese Grand Prix]]
[[Kategorie:Sport in 2025|Kanada]]</text>
      <sha1>gsynk29cgsl5q6vwveqmbwp51nv6lzm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812961</id>
      <parentid>2812959</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T03:55:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>Pole position in infobox</comment>
      <origin>2812961</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14657" sha1="14cvkw292rshu828g0m7h1340av90hl" xml:space="preserve">{{sportnuus}}
{| class=&quot;infobox&quot; align=&quot;right&quot; cellpadding=&quot;2&quot; style=&quot;float:right; width: 22em; &quot;
|+ style=&quot;font-size:85%;&quot; |
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| {{CA-VLAG}} Formula 1 Pirelli Grand Prix du Canada 2025
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[Lêer:Circuit_Montreal.png|200px]]
|-
| style=&quot;width: 20%;&quot; | '''&lt;small&gt;Datum&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;15 Junie 2025&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Plek&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;[[Gilles Villeneuve-renbaan|Circuit Gilles Villeneuve]]&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Voorste wegspringplek&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Renjaer&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;{{GB-VLAG}} [[George Russell]]&lt;/small&gt;
| &lt;small&gt;[[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Tyd&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;1:10.899&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Vinnigste rondte&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Renjaer&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Tyd&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Podium&lt;/small&gt;
|-
|}
Die '''[[2025 Formule Een-seisoen|2025 Formule Een]] [[Kanadese Grand Prix]]''' word op 15 Junie op die [[Gilles Villeneuve-renbaan]] in [[Montreal]], [[Kanada]] gehou. Dit sal die tiende wedren van die kampioenskapseisoen wees.

== Bande == 
[[Pirelli]] het die volgende bande verskaf:
{| class=&quot;wikitable gauche&quot; style=&quot;text-align:gauche;&quot;
|+ Bande vir gebruik te Montreal
|-
!colspan=3 scope=&quot;col&quot;| Bande vir 'n droë baan
!colspan=2 scope=&quot;col&quot;| Reënbande
|-
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_White.svg|55px]]&lt;br/&gt;Supersag C4
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_Yellow.svg|55px]]&lt;br/&gt;Ultrasag C5
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_Red.svg|55px]]&lt;br/&gt;Hipersag C6
|align=center|[[Lêer:F1 tire Pirelli Cinturato Green.svg|55px]]&lt;br/&gt;Tussen-in
|align=center|[[Lêer:F1 tire Pirelli Cinturato Blue.svg|55px]]&lt;br/&gt;{{spaces|3}}Reën
|}

== Vrye oefening ==
=== Uitslag ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 1
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:13.193
|-
!2
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:13.232
|-
!3
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:13.275
|-
!4
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:13.535
|-
!5
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:13.620
|-style=&quot;border-top:2px solid #808080&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 2
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:12.123
|-
!2
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.151
|-
!3
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:12.411
|-
!4
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.445
|-
!5
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.458
|-style=&quot;border-top:2px solid #808080&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 3
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:11.799
|-
!2
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:11.877
|-
!3
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:11.950
|-
!4
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:12.050
|-
!5
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.072
|}

== Kwalifisering ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! K1
! K2
! K3
! Rooster
|-
!1
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| 1:12.075
| '''1:11.570'''
| '''1:10.899'''
| align=center|1
|-
!2
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.054
| 1:11.638
| 1:11.059
| align=center|2
|-
!3
| align=center|81
| {{AU-VLAG}} [[Oscar Piastri]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:11.939
| 1:11.715
| 1:11.120
| align=center|3
|-
!4
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes]]
| 1:12.279
| 1:11.974
| 1:11.391
| align=center|4
|-
!5
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:11.952
| 1:11.885
| 1:11.526
| align=center|5
|-
!6
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.073
| 1:11.805
| 1:11.586
| align=center|6
|-
!7
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| '''1:11.826'''
| 1:11.599
| 1:11.625
| align=center|7
|-
!8
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:12.038
| 1:11.626
| 1:11.682
| align=center|8
|-
!9
| align=center|6
| {{FR-VLAG}} [[Isack Hadjar]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.211
| 1:12.003
| 1:11.867
| align=center|12 '''*&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''
|-
!10
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.090
| 1:11.892
| 1:11.907
| align=center|9
|-
!11
| align=center|22
| {{JP-VLAG}} [[Yuki Tsunoda]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.334
| 1:12.102
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;11&quot;|
| align=center|20 '''*&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;'''
|-
!12
| align=center|43
| {{AR-VLAG}} [[Franco Colapinto]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| 1:12.234
| 1:12.142
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;12&quot;|
| align=center|10
|-
!13
| align=center|27
| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| 1:12.323
| 1:12.183
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;13&quot;|
| align=center|11
|-
!14
| align=center|87
| {{GB-VLAG}} [[Oliver Bearman]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| 1:12.306
| 1:12.340
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;14&quot;|
| align=center|13
|-
!15
| align=center|31
| {{FR-VLAG}} [[Esteban Ocon]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| 1:12.378
| 1:12.634
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;15&quot;|
| align=center|14
|-
!16
| align=center|5
| {{BR-VLAG}} [[Gabriel Bortoleto]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| 1:12.385
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;16&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;16&quot;|
| align=center|15
|-
!17
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.398
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;17&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;17&quot;|
| align=center|16
|-
!18
| align=center|18
| {{CA-VLAG}} [[Lance Stroll]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.517
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;18&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;18&quot;|
| align=center|17
|-
!19
| align=center|30
| {{NZ-VLAG}} [[Liam Lawson]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.525
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;19&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;19&quot;|
| align=center|18
|-
!20
| align=center|10
| {{FR-VLAG}} [[Pierre Gasly]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| 1:12.667
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;20&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;20&quot;|
| align=center|19
|-
!colspan=8|K1 107% tyd: 1:16.853
|-
! colspan=&quot;8&quot; |Bron: ''formula1.com''&lt;ref&gt;{{en}}{{citeer web|url=https://www.formula1.com/en/results.html/2025/races/1263/canada/qualifying.html |titel=Formula 1 Pirelli Grand Prix du Canada 2025 – Qualifying |publisher=Formula 1® - The Official F1® Website |datum=2025-05-31}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}}{{citeer web|url=https://www.formula1.com/en/results.html/2025/races/1263/canada/starting-grid.html |titel=Formula 1 Pirelli Grand Prix du Canada 2025 – Starting Grid |publisher=Formula 1® - The Official F1® Website |datum=2025-05-31}}&lt;/ref&gt;
|}
'''*&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;''' [[Isack Hadjar]] kreeg een gridstraf van drie plaatsen vanwege het hinderen van [[Carlos Sainz jr.]] in de eerste kwalificatiesessie.&lt;br&gt;
'''*&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' [[Yuki Tsunoda]] kreeg een gridstraf van tien plaatsen omdat hij onder de rode vlag [[Oscar Piastri]] inhaalde tijdens de derde vrije training.

== Wedren ==
=== Renuitslag ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! Plek
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Rondes
! Tyd/Rede vir uitval
! Rooster
! Punte
|-
! 1
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''25'''
|-
! 2
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''18'''
|-
! 3
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''15'''
|-
! 4
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''12'''
|-
! 5
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''10'''
|-
! 6
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''8'''
|-
! 7
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''6'''
|-
! 8
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''4'''
|-
! 9
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''2'''
|-
! 10
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''1'''
|-
! 11
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
| 
|-
! 12
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 13
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 14
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 15
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 16
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 17
| align=center|
| 
|
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 18
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 19
| align=center|
| 
|
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 20
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|}

== Puntestand vóór die Grand Prix ==
{{BeginKolomme}}
=== Renjaers ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Plek
! Nr. 
! Renjaer 
! Span 
! Punte
|-
!1
| align=center|81
| {{AU-VLAG}} [[Oscar Piastri]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|186
|-
!2
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|176
|-
!3
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|137
|-
!4
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|111
|-
!5
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|94
|-
!6
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|71
|-
!7
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|48
|-
!8
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|42
|- 
!9
| align=center|6
| {{FR-VLAG}} [[Isack Hadjar]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|21
|-
!10
| align=center|31
| {{FR-VLAG}} [[Esteban Ocon]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|20
|-
!11
| align=center|27
| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|16
|- 
!12
| align=center|18
| {{CA-VLAG}} [[Lance Stroll]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|14
|-
!13
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|12
|-
!14
| align=center|10
| {{FR-VLAG}} [[Pierre Gasly]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|11
|-
!15
| align=center|22
| {{JP-VLAG}} [[Yuki Tsunoda]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|10
|-
!16
| align=center|38
| {{GB-VLAG}} [[Oliver Bearman]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|6
|-
!17
| align=center|30
| {{NZ-VLAG}} [[Liam Lawson]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|4
|-
!18
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|2
|-
!19
| align=center|5
| {{BR-VLAG}} [[Gabriel Bortoleto]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|0
|-
!20
| align=center|7
| {{AU-VLAG}} [[Jack Doohan]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|0
|-
!21
| align=center|43
| {{AR-VLAG}} [[Franco Colapinto]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|0
|}

{{NuweKolom}}

=== Vervaardigers ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Plek
! Span
! Punte
|-
!1
| {{GB-VLAG}} [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|362
|-
!2
| {{IT-VLAG}} [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|165
|-
!3
| {{DE-VLAG}} [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|159
|-
!4
| {{AT-VLAG}} [[Red Bull Racing]]-[[Red Bull Powertrains|Honda RBPT]]
| align=center|144
|-
!5
| {{GB-VLAG}} [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|54
|-
!6
| {{IT-VLAG}} [[Racing Bulls]]-[[Red Bull Powertrains|Honda RBPT]]
| align=center|28
|-
!7
| {{US-VLAG}} [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|26
|-
!8
| {{CH-VLAG}} [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|16
|-
!9
| {{GB-VLAG}} [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|16
|-
!10
| {{FR-VLAG}} [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|11
|-
|}
{{EindeKolomme}}

== Sien ook ==
* [[2025 Formule Een-seisoen]]
* [[Lys van Formule Een Grands Prix]]

==Verwysings==
{{Verwysings}}

{{F1GP 2020–2029}}

[[Kategorie:Kanadese Grand Prix]]
[[Kategorie:Sport in 2025|Kanada]]</text>
      <sha1>14cvkw292rshu828g0m7h1340av90hl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812962</id>
      <parentid>2812961</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:02:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kwalifisering */ vertaal</comment>
      <origin>2812962</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14717" sha1="6cqz60ifll1106nlpffokws023ea2em" xml:space="preserve">{{sportnuus}}
{| class=&quot;infobox&quot; align=&quot;right&quot; cellpadding=&quot;2&quot; style=&quot;float:right; width: 22em; &quot;
|+ style=&quot;font-size:85%;&quot; |
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| {{CA-VLAG}} Formula 1 Pirelli Grand Prix du Canada 2025
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; | [[Lêer:Circuit_Montreal.png|200px]]
|-
| style=&quot;width: 20%;&quot; | '''&lt;small&gt;Datum&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;15 Junie 2025&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Plek&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;[[Gilles Villeneuve-renbaan|Circuit Gilles Villeneuve]]&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Voorste wegspringplek&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Renjaer&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;{{GB-VLAG}} [[George Russell]]&lt;/small&gt;
| &lt;small&gt;[[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Tyd&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;1:10.899&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Vinnigste rondte&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Renjaer&lt;/small&gt;'''
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
| '''&lt;small&gt;Tyd&lt;/small&gt;'''
|colspan=2| &lt;small&gt;&lt;/small&gt;
|-
!colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;#efefef&quot;| &lt;small&gt;Podium&lt;/small&gt;
|-
|}
Die '''[[2025 Formule Een-seisoen|2025 Formule Een]] [[Kanadese Grand Prix]]''' word op 15 Junie op die [[Gilles Villeneuve-renbaan]] in [[Montreal]], [[Kanada]] gehou. Dit sal die tiende wedren van die kampioenskapseisoen wees.

== Bande == 
[[Pirelli]] het die volgende bande verskaf:
{| class=&quot;wikitable gauche&quot; style=&quot;text-align:gauche;&quot;
|+ Bande vir gebruik te Montreal
|-
!colspan=3 scope=&quot;col&quot;| Bande vir 'n droë baan
!colspan=2 scope=&quot;col&quot;| Reënbande
|-
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_White.svg|55px]]&lt;br/&gt;Supersag C4
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_Yellow.svg|55px]]&lt;br/&gt;Ultrasag C5
|align=center|[[Lêer:F1_tire_Pirelli_PZero_Red.svg|55px]]&lt;br/&gt;Hipersag C6
|align=center|[[Lêer:F1 tire Pirelli Cinturato Green.svg|55px]]&lt;br/&gt;Tussen-in
|align=center|[[Lêer:F1 tire Pirelli Cinturato Blue.svg|55px]]&lt;br/&gt;{{spaces|3}}Reën
|}

== Vrye oefening ==
=== Uitslag ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 1
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:13.193
|-
!2
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:13.232
|-
!3
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:13.275
|-
!4
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:13.535
|-
!5
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:13.620
|-style=&quot;border-top:2px solid #808080&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 2
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:12.123
|-
!2
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.151
|-
!3
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:12.411
|-
!4
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.445
|-
!5
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.458
|-style=&quot;border-top:2px solid #808080&quot;
! rowspan=&quot;6&quot;|Vrye oefening 3
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Tyd
|-
!1
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:11.799
|-
!2
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:11.877
|-
!3
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:11.950
|-
!4
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:12.050
|-
!5
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.072
|}

== Kwalifisering ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! Pos
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! K1
! K2
! K3
! Rooster
|-
!1
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:12.075
| '''1:11.570'''
| '''1:10.899'''
| align=center|1
|-
!2
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.054
| 1:11.638
| 1:11.059
| align=center|2
|-
!3
| align=center|81
| {{AU-VLAG}} [[Oscar Piastri]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:11.939
| 1:11.715
| 1:11.120
| align=center|3
|-
!4
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| 1:12.279
| 1:11.974
| 1:11.391
| align=center|4
|-
!5
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:11.952
| 1:11.885
| 1:11.526
| align=center|5
|-
!6
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.073
| 1:11.805
| 1:11.586
| align=center|6
|-
!7
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| '''1:11.826'''
| 1:11.599
| 1:11.625
| align=center|7
|-
!8
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| 1:12.038
| 1:11.626
| 1:11.682
| align=center|8
|-
!9
| align=center|6
| {{FR-VLAG}} [[Isack Hadjar]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.211
| 1:12.003
| 1:11.867
| align=center|12 '''*&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''
|-
!10
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.090
| 1:11.892
| 1:11.907
| align=center|9
|-
!11
| align=center|22
| {{JP-VLAG}} [[Yuki Tsunoda]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.334
| 1:12.102
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;11&quot;|
| align=center|20 '''*&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;'''
|-
!12
| align=center|43
| {{AR-VLAG}} [[Franco Colapinto]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| 1:12.234
| 1:12.142
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;12&quot;|
| align=center|10
|-
!13
| align=center|27
| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| 1:12.323
| 1:12.183
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;13&quot;|
| align=center|11
|-
!14
| align=center|87
| {{GB-VLAG}} [[Oliver Bearman]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| 1:12.306
| 1:12.340
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;14&quot;|
| align=center|13
|-
!15
| align=center|31
| {{FR-VLAG}} [[Esteban Ocon]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| 1:12.378
| 1:12.634
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;15&quot;|
| align=center|14
|-
!16
| align=center|5
| {{BR-VLAG}} [[Gabriel Bortoleto]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| 1:12.385
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;16&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;16&quot;|
| align=center|15
|-
!17
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.398
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;17&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;17&quot;|
| align=center|16
|-
!18
| align=center|18
| {{CA-VLAG}} [[Lance Stroll]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| 1:12.517
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;18&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;18&quot;|
| align=center|17
|-
!19
| align=center|30
| {{NZ-VLAG}} [[Liam Lawson]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| 1:12.525
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;19&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;19&quot;|
| align=center|18
|-
!20
| align=center|10
| {{FR-VLAG}} [[Pierre Gasly]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| 1:12.667
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;20&quot;|
| style=&quot;background-color:#ffcccc&quot; data-sort-value=&quot;20&quot;|
| align=center|19
|-
!colspan=8|K1 107% tyd: 1:16.853
|-
! colspan=&quot;8&quot; |Bron: ''formula1.com''&lt;ref&gt;{{en}}{{cite web|url=https://www.formula1.com/en/results.html/2025/races/1263/canada/qualifying.html |titel=Formula 1 Pirelli Grand Prix du Canada 2025 – Qualifying |publisher=Formula 1® - The Official F1® Website |datum=2025-05-31}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}}{{cite web|url=https://www.formula1.com/en/results.html/2025/races/1263/canada/starting-grid.html |titel=Formula 1 Pirelli Grand Prix du Canada 2025 – Starting Grid |publisher=Formula 1® - The Official F1® Website |datum=2025-05-31}}&lt;/ref&gt;
|}
'''*&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;''' [[Isack Hadjar]] kry 'n roosterstraf van drie plekke omdat hy [[Carlos Sainz jr.]] in die eerste kwalifiseersessie gehinder het.&lt;br/&gt;
'''*&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' [[Yuki Tsunoda]] kry 'n roosterstraf van tien plekke omdat hy [[Oscar Piastri]] onder die rooi vlag ingehaal het tydens die derde vrye oefening. Hy skuif dus terug na heel laaste op die wegspringrooster.

== Wedren ==
=== Renuitslag ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
! Plek
! No
! Renjaer
! Vervaardiger
! Rondes
! Tyd/Rede vir uitval
! Rooster
! Punte
|-
! 1
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''25'''
|-
! 2
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''18'''
|-
! 3
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''15'''
|-
! 4
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''12'''
|-
! 5
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''10'''
|-
! 6
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''8'''
|-
! 7
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''6'''
|-
! 8
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''4'''
|-
! 9
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''2'''
|-
! 10
| align=center|
| ''''''
| ''''''
| align=center|
| 
| align=center|
| align=center| '''1'''
|-
! 11
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
| 
|-
! 12
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 13
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 14
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 15
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 16
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 17
| align=center|
| 
|
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 18
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 19
| align=center|
| 
|
| align=center|
| 
| align=center|
|
|-
! 20
| align=center|
| 
| 
| align=center|
| 
| align=center|
|
|}

== Puntestand vóór die Grand Prix ==
{{BeginKolomme}}
=== Renjaers ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Plek
! Nr. 
! Renjaer 
! Span 
! Punte
|-
!1
| align=center|81
| {{AU-VLAG}} [[Oscar Piastri]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|186
|-
!2
| align=center|4
| {{GB-VLAG}} [[Lando Norris]]
| [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|176
|-
!3
| align=center|1
| {{NL-VLAG}} [[Max Verstappen]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|137
|-
!4
| align=center|63
| {{GB-VLAG}} [[George Russell]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|111
|-
!5
| align=center|16
| {{MC-VLAG}} [[Charles Leclerc]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|94
|-
!6
| align=center|44
| {{GB-VLAG}} [[Lewis Hamilton]]
| [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|71
|-
!7
| align=center|12
| {{IT-VLAG}} [[Kimi Antonelli]]
| [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|48
|-
!8
| align=center|23
| {{TH-VLAG}} [[Alexander Albon]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|42
|- 
!9
| align=center|6
| {{FR-VLAG}} [[Isack Hadjar]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|21
|-
!10
| align=center|31
| {{FR-VLAG}} [[Esteban Ocon]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|20
|-
!11
| align=center|27
| {{DE-VLAG}} [[Nico Hülkenberg]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|16
|- 
!12
| align=center|18
| {{CA-VLAG}} [[Lance Stroll]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|14
|-
!13
| align=center|55
| {{ES-VLAG}} [[Carlos Sainz jr.]]
| [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|12
|-
!14
| align=center|10
| {{FR-VLAG}} [[Pierre Gasly]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|11
|-
!15
| align=center|22
| {{JP-VLAG}} [[Yuki Tsunoda]]
| [[Red Bull Racing]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|10
|-
!16
| align=center|38
| {{GB-VLAG}} [[Oliver Bearman]]
| [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|6
|-
!17
| align=center|30
| {{NZ-VLAG}} [[Liam Lawson]]
| [[Racing Bulls]]-[[Honda]] [[Red Bull Powertrains|RBPT]]
| align=center|4
|-
!18
| align=center|14
| {{ES-VLAG}} [[Fernando Alonso]]
| [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|2
|-
!19
| align=center|5
| {{BR-VLAG}} [[Gabriel Bortoleto]]
| [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|0
|-
!20
| align=center|7
| {{AU-VLAG}} [[Jack Doohan]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|0
|-
!21
| align=center|43
| {{AR-VLAG}} [[Franco Colapinto]]
| [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|0
|}

{{NuweKolom}}

=== Vervaardigers ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Plek
! Span
! Punte
|-
!1
| {{GB-VLAG}} [[McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|362
|-
!2
| {{IT-VLAG}} [[Scuderia Ferrari|Ferrari]]
| align=center|165
|-
!3
| {{DE-VLAG}} [[Mercedes AMG Petronas F1-span|Mercedes AMG]]
| align=center|159
|-
!4
| {{AT-VLAG}} [[Red Bull Racing]]-[[Red Bull Powertrains|Honda RBPT]]
| align=center|144
|-
!5
| {{GB-VLAG}} [[Williams F1|Williams]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|54
|-
!6
| {{IT-VLAG}} [[Racing Bulls]]-[[Red Bull Powertrains|Honda RBPT]]
| align=center|28
|-
!7
| {{US-VLAG}} [[Haas F1-span|Haas]]-[[Ferrari]]
| align=center|26
|-
!8
| {{CH-VLAG}} [[Sauber|Kick Sauber]]-[[Ferrari]]
| align=center|16
|-
!9
| {{GB-VLAG}} [[Aston Martin F1|Aston Martin]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]]
| align=center|16
|-
!10
| {{FR-VLAG}} [[Alpine F1-span|Alpine]]-[[Renault]]
| align=center|11
|-
|}
{{EindeKolomme}}

== Sien ook ==
* [[2025 Formule Een-seisoen]]
* [[Lys van Formule Een Grands Prix]]

==Verwysings==
{{Verwysings}}

{{F1GP 2020–2029}}

[[Kategorie:Kanadese Grand Prix]]
[[Kategorie:Sport in 2025|Kanada]]</text>
      <sha1>6cqz60ifll1106nlpffokws023ea2em</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Luis Enrique</title>
    <ns>0</ns>
    <id>429665</id>
    <revision>
      <id>2812987</id>
      <parentid>2778675</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:28:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Interne skakel</comment>
      <origin>2812987</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5353" sha1="pkgxgbpnhgl49mt81nldran3nvqizka" xml:space="preserve">{{Infobox football biography
| name = Luis Enrique
| image = [[Beeld:2015 UEFA Super Cup 66.jpg|senter|raamloos]]
| caption = Luis Enrique as afrigter van [[FC Barcelona|Barcelona]] in 2015
| fullname = Luis Enrique Martínez García&lt;ref name=Profile&gt;{{cite news|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/envivos/fichas/1/085/85.html|title=LUIS ENRIQUE García Martínez|newspaper=[[:en:El Mundo (Spain)|El Mundo]]|language=es|access-date=1 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190801144230/https://www.elmundo.es/elmundodeporte/envivos/fichas/1/085/85.html|archive-date=1 August 2019}}&lt;/ref&gt;
| birth_date = {{birth date and age|1970|5|8|df=y}}
| birth_place = [[Gijón]], Spanje
| height = 1,80 m
| position = Middelveldspeler, aanvaller
| currentclub = [[Paris Saint-Germain]] (afrigter)
| youthyears1 = 1981–1988 | youthclubs1 = [[:en:Sporting de Gijón (youth)|Sporting Gijón]]
| youthyears2 = 1984–1988 | youthclubs2 = → La Braña (leen)
| years1 = 1988–1990 | clubs1 = [[:en:Sporting de Gijón B|Sporting Gijón B]] | caps1 = 27 | goals1 = 5
| years2 = 1989–1991 | clubs2 = [[Sporting de Gijón|Sporting Gijón]] | caps2 = 36 | goals2 = 14
| years3 = 1991–1996 | clubs3 = [[Real Madrid CF|Real Madrid]] | caps3 = 157 | goals3 = 15
| years4 = 1996–2004 | clubs4 = [[FC Barcelona|Barcelona]] | caps4 = 207 | goals4 = 73
| totalcaps = 427 | totalgoals = 107
| nationalyears1 = 1990–1991 | nationalteam1 = [[:en:Spain national under-21 football team|Spanje o/21]] | nationalcaps1 = 5 | nationalgoals1 = 0
| nationalyears2 = 1991–1992 | nationalteam2 = [[:en:Spain national under-23 football team|Spanje o/23]] | nationalcaps2 = 14 | nationalgoals2 = 3
| nationalyears3 = 1991–2002 | nationalteam3 = [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] | nationalcaps3 = 62 | nationalgoals3 = 12
| nationalyears4 = 1999–2000 | nationalteam4 = [[:en:Asturias autonomous football team|Asturië]] | nationalcaps4 = 2 | nationalgoals4 = 0
| manageryears1 = 2008–2011 | managerclubs1 = [[:en:FC Barcelona Atlètic|Barcelona B]]
| manageryears2 = 2011–2012 | managerclubs2 = [[AS Roma|Roma]]
| manageryears3 = 2013–2014 | managerclubs3 = [[RC Celta de Vigo|Celta]]
| manageryears4 = 2014–2017 | managerclubs4 = [[FC Barcelona|Barcelona]]
| manageryears5 = 2018–2019 | managerclubs5 = [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]]
| manageryears6 = 2019–2022 | managerclubs6 = [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]]
| manageryears7 = 2023– | managerclubs7 = [[Paris Saint-Germain]]
}}
'''Luis Enrique Martínez García''' (&lt;small&gt;[[Spaans]] uitspraak:&lt;/small&gt; [lwis enˈrike maɾˈtineθ ɡaɾˈθia]; gebore [[8 Mei]] [[1970]]), beter bekend as '''Luis Enrique''', is ’n [[Spanje|Spaanse]] [[Sokker|sokkerafrigter]] en voormalige professionele sokkerspeler. Hy is tans die hoofafrigter van die Franse [[Ligue 1]]-klub [[Paris Saint-Germain]].

Luis Enrique was ’n veelsydige speler met uitstekende tegniek en kon in verskeie posisies aangewend word, hoewel hy meestal as middelveldspeler of aanvaller gespeel het. Hy was veral bekend vir sy vurige temperament en uitsonderlike uithouvermoë. Tussen 1991 en 2004 het hy groot sukses behaal by beide [[Real Madrid]] en [[FC Barcelona|Barcelona]], met meer as 500 amptelike wedstryde en oor die 100 doele agter sy naam. Hy het [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] op internasionale vlak verteenwoordig in drie [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbekertoernooie]] en een [[UEFA Europa-beker|Europese Kampioenskap]].

Sy afrigtersloopbaan het in 2008 begin toe hy die stuur oorgeneem het van [[:en:Barcelona_B|Barcelona B]], waarna hy in 2011 na Roma verhuis het. In die 2013–14-seisoen het hy Celta Vigo afgerig voordat hy teruggekeer het na Barcelona, waar hy in sy eerste seisoen die driekroon ([[La Liga]], Copa del Rey en [[UEFA Champions League]]) gewen het, en in die tweede seisoen die dubbel (liga en beker).

In 2018 is hy aangestel as hoofafrigter van die Spaanse nasionale span, maar het in 2019 weens familierede bedank. Hy is later dieselfde jaar weer aangestel en het die span gelei tot die halfeindronde van Euro 2020 en ’n tweede plek in die 2020–21 [[UEFA Nations League]]. Ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2022|Wêreldbeker in 2022]] het hy uitgetree. In Julie 2023 het hy by Paris Saint-Germain aangesluit en drie binnelandse trofeë in sy eerste seisoen verower.&lt;ref name=&quot;PSGAngers&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.lequipe.fr/Football/Actualites/Le-psg-champion-de-france-pour-la-13e-fois-de-son-histoire-apres-sa-victoire-contre-angers/1551951|title=Le PSG champion de France pour la 13e fois de son histoire après sa victoire contre Angers|newspaper=L'Équipe|language=fr|date=5 April 2025|access-date=6 April 2025}}&lt;/ref&gt; Op 31 Mei 2025 het hy PSG na hul eerste Champions League-titel ooit gelei nadat hulle [[FC Internazionale Milano|Inter Milaan]] met 5-0 in die eindstryd verslaan het.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.france24.com/en/live-news/20250531-paris-saint-germain-win-the-champions-league-in-style|title=Paris Saint-Germain win the Champions League in style|date=2025-05-31|website=France 24|access-date=2025-05-31}}&lt;/ref&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings}}

{{normdata}}
{{DEFAULTSORT: Enrique, Luis}}

[[Kategorie:Spaanse sokkerspelers]]
[[Kategorie:Sokkerafrigters]]
[[Kategorie:Geboortes in 1970]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>pkgxgbpnhgl49mt81nldran3nvqizka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dean Huijsen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>449744</id>
    <revision>
      <id>2812990</id>
      <parentid>2811016</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:29:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Persoonlike lewe en internasionale loopbaan */ Interne skakel</comment>
      <origin>2812990</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12235" sha1="kpqy8r3i07ywz4mdvvsmrdb3uq9d4ey" xml:space="preserve">{{Weesbladsy}}
{{Infobox football biography
| name = Dean Huijsen
| image = [[Lêer:Dean Huijsen 2024.jpg|220px]]
| caption = Huijsen in 2024
| full_name = Dean Donny Huijsen Wijsmuller&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/4110099 |title=2024/25 Premier League squad lists |publisher=Premier League |date=13 September 2024 |access-date=13 September 2024}}&lt;/ref&gt;
| birth_date = {{birth date and age|2005|4|14|df=y}}&lt;ref name=&quot;PremProfile&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.premierleague.com/players/123585/Dean-Huijsen/overview |title=Dean Huijsen: Overview |publisher=Premier League |access-date=13 September 2024}}&lt;/ref&gt;
| birth_place = [[Amsterdam]], Nederland
| height = 1,95 m
| position = Sentrale verdediger
| currentclub = [[Real Madrid]]
| clubnumber = 
| youthyears1 = 2010–2015
| youthclubs1 = Costa Unida CF
| youthyears2 = 2015–2021
| youthclubs2 = [[Málaga CF|Málaga]]
| youthyears3 = 2021–2023
| youthclubs3 = [[:en:Juventus FC Youth Sector|Juventus]]
| years1 = 2023
| clubs1 = [[:en:Juventus Next Gen|Juventus Next Gen]]
| caps1 = 27
| goals1 = 1
| years2 = 2023–2024
| clubs2 = [[Juventus FC|Juventus]]
| caps2 = 1
| goals2 = 0
| years3 = 2024
| clubs3 = → [[AS Roma|Roma]] (leen)
| caps3 = 13
| goals3 = 2
| years4 = 2024–2025
| clubs4 = [[AFC Bournemouth|Bournemouth]]
| caps4 = 32
| goals4 = 3
| years5 = 2025–
| clubs5 = [[Real Madrid]]
| caps5 = 0
| goals5 = 0
| nationalyears1 = 2021–2022
| nationalteam1 = [[:en:Netherlands national under-17 football team|Nederland o/17]]
| nationalcaps1 = 11
| nationalgoals1 = 2
| nationalyears2 = 2022–2023
| nationalteam2 = [[:en:Netherlands national under-18 football team|Nederland o/18]]
| nationalcaps2 = 4
| nationalgoals2 = 0
| nationalyears3 = 2023–2024
| nationalteam3 = [[:en:Netherlands national under-19 football team|Nederland o/19]]
| nationalcaps3 = 3
| nationalgoals3 = 0
| nationalyears4 = 2024
| nationalteam4 = [[:en:Spain national under-21 football team|Spanje o/21]]
| nationalcaps4 = 7
| nationalgoals4 = 1
| nationalyears5 = 2025–
| nationalteam5 = [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]]
| nationalcaps5 = 3
| nationalgoals5 = 0
| club-update = 18:32, 25 Mei 2025 (UTC)
| nationalteam-update = 02:34, 6 Junie 2025 (UTC)
}}
'''Dean Donny Huijsen Wijsmuller''' (gebore [[14 April]] [[2005]]) is ’n professionele [[Sokker|sokkerspeler]] wat as ’n sentrale verdediger vir die [[La Liga]]-klub Real Madrid speel. Hoewel hy in [[Nederland]] gebore is, verteenwoordig hy die [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spaanse nasionale span]].

Huijsen het in Januarie 2023 sy senior debuut vir [[Juventus-sokkerklub|Juventus]] se reservespanspan, [[:en:Juventus Next Gen]], gemaak, en het in Oktober van dieselfde jaar sy [[Serie A]]-debuut vir die eerstespan gemaak. Ná ’n uitleenperiode by Roma het Huijsen in Julie 2024 by die Premier Liga-klub Bournemouth aangesluit. ’n Jaar later het hy na die La Liga-klub [[Real Madrid]] verhuis.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/cq85kz5vngno|title=Unknown to Real Madrid's £50m man - the rise of Huijsen|date=2025-05-17|website=BBC Sport|access-date=2025-06-07}}&lt;/ref&gt;

== Klubloopbaan ==

=== Vroeë loopbaan ===
Huijsen het begin sokker speel by Costa Unida CF de Marbella voordat hy in 2015, op die ouderdom van 10, by Málaga se jeugakademie aangesluit het.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.diariosur.es/malagacf/juventus-compensacion-malaga-fichaje-dean-huijsen-20210715154154-nt.html|title=La Juventus compensará al Málaga por la contratación del excanterano Dean Huijsen|date=15 July 2021|website=Diario Sur|language=es|access-date=7 January 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.eldesmarque.com/malaga/malaga-cf/malaga-noticias/258961-la-juventus-pesca-en-la-academia-y-ficha-al-cadete-dean-huijsen|title=La Juventus pesca en La Academia y ficha al cadete Dean Huijsen|last=Marín|first=Dani|date=5 May 2021|website=ElDesmarque Málaga|language=es|access-date=7 January 2023}}&lt;/ref&gt;

=== Juventus ===
In Mei 2021 het Huijsen by Juventus aangesluit en vir hul o.17-span begin speel. Voor die 2022–23-seisoen is hy na die o.19-span bevorder, en teen November 2022 het hy ses doele in 14 wedstryde aangeteken. Hy het ook in twee vriendskaplike wedstryde vir die eerstespan gespeel – teen Standard Liège en Rijeka in Desember 2022.

In die begin van Januarie 2023 is Huijsen bevorder na Juventus Next Gen, die reserwespan van Juventus. Hy het sy professionele debuut op 8 Januarie gemaak, toe hy in die beginspan was in ’n 2–1-ligawedstrydnederlaag teen Pordenone. Op 15 Februarie het Huijsen sy eerste twee professionele doele aangeteken in die tweede been van ’n Coppa Italia Serie C-halfeindstryd teen Foggia, en daarmee sy span gehelp om die ronde op strafdoele te wen. Op 2 April het hy sy eerste Serie C-doel aangeteken in ’n 3–1 tuisnederlaag teen Feralpisalò.

In Junie 2023 het Huijsen sy kontrak met Juventus tot 2027 verleng. Op 22 Oktober het hy sy Serie A-debuut gemaak toe hy in die 78ste minuut van die bank af gekom het om Federico Gatti te vervang in ’n 1–0 uitoorwinning teen AC Milan. Op 7 November het Juventus aangekondig dat Huijsen – saam met sy Next Gen-spanmaat Kenan Yıldız – na die eerstespan bevorder is.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.juventus.com/en/news/articles/huijsen-and-yildiz-added-to-the-juventus-first-team|title=Huijsen and Yildiz added to the Juventus First Team|last=|date=7 November 2023|website=[[Juventus FC]]|language=en|access-date=8 January 2024}}&lt;/ref&gt;

=== Uitleen aan Roma ===
Huijsen is op 6 Januarie 2024 aan mededinger Roma uitgeleen tot aan die einde van die 2023–24-seisoen. Hy het die volgende dag sy debuut vir die Giallorossi gemaak, en die hele tweede helfte gespeel in ’n tuisgelykop teen Atalanta. In vroeg Februarie het Roma se hoofafrigter, Daniele De Rossi, hom uit die klub se UEFA-lys vir die [[UEFA Europa League|Europa League]] se uitklopfase gelaat.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 February 2024 |title=De Rossi e l'esclusione di Huijsen dalla lista Uefa: &quot;Importantissimo ma...&quot; |url=https://www.tuttosport.com/news/calcio/serie-a/roma/2024/02/04-121686673/de_rossi_e_l_esclusione_di_huijsen_dalla_lista_uefa_importantissimo_ma_ |access-date=17 May 2025 |website=tuttosport.com |language=it}}&lt;/ref&gt;

Huijsen het op 5 Februarie sy eerste Serie A-doel aangeteken, waarmee hy Roma se 4–0-oorwinning teen Cagliari beklink het.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Huijsen, luce Roma: primo gol in Serie A per il classe 2005 |url=http://www.mondoprimavera.com/news/427614965254/huijsen-luce-roma-primo-gol-in-serie-a-per-il-classe-2005 |access-date=7 February 2024 |website=MondoPrimavera |date=6 February 2024 |language=it}}&lt;/ref&gt;

=== AFC Bournemouth ===
Op 30 Julie 2024 is Huijsen deur Premier League-klub Bournemouth op ’n sesjaar-kontrak van Juventus oorgeneem vir ’n aanvanklike bedrag van €15,2 miljoen, wat tot €18,2 miljoen kon styg. Hy het op 21 Augustus sy debuut vir die Cherries gemaak in ’n 1–1-gelykop teen Nottingham Forest, en nege lugduelle gewen. Op 5 Desember 2024 het hy sy eerste doel vir die klub aangeteken – ’n kopdoel in ’n 1–0-tuisoorwinning teen Tottenham Hotspur. Hy het daarmee die jongste speler geword wat nog ooit vir die klub in die Premier League ’n doel aangeteken het.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://sports.yahoo.com/dean-huijsen-heads-bournemouth-ahead-204300881.html|title=Dean Huijsen heads Bournemouth ahead to break a club record|last=|first=|date=5 December 2024|website=|publisher=Yahoo Sports|language=en|access-date=5 December 2024}}&lt;/ref&gt;

=== Real Madrid ===
Op 17 Mei 2025 het die La Liga-klub Real Madrid die ondertekening van Huijsen aangekondig. Hy het by ''Los Blancos'' aangesluit op ’n kontrak tot Julie 2030.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.realmadrid.com/en-US/news/football/first-team/latest-news/comunicado-oficial-huijsen-17-05-2025|title=Official Statement: Huijsen|date=17 May 2025|publisher=[[Real Madrid CF]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20250517103248/https://www.realmadrid.com/en-US/news/football/first-team/latest-news/comunicado-oficial-huijsen-17-05-2025|archive-date=17 May 2025|access-date=17 May 2025|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.realmadrid.com/en-US/news/football/first-team/latest-news/huijsen-nuevo-jugador-del-real-madrid-17-05-2025|title=Huijsen, new Real Madrid player|date=17 May 2025|website=|publisher=Real Madrid CF|access-date=17 May 2025}}&lt;/ref&gt; Die ooreenkoms was £50 miljoen (€59,5 miljoen) werd, met Madrid wat sy vrywaringsklousule geaktiveer het.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.afcb.co.uk/news/2025/may/17/huijsen-to-move-to-real-madrid-at-end-of-season/|title=Huijsen to join Real Madrid at end of season|date=17 May 2025|publisher=AFC Bournemouth|access-date=17 May 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/cq85kz5vngno|title=Dean Huijsen to Real Madrid: How Bournemouth defender became one of Europe's most coveted.|last=Begley|first=Emlyn|date=17 May 2025|website=|publisher=BBC Sport|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20250519153822/https://www.bbc.com/sport/football/articles/cq85kz5vngno|archive-date=19 May 2025|access-date=17 May 2025|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== Persoonlike lewe en internasionale loopbaan ==
Dean Huijsen is in [[Amsterdam]] gebore as die seun van Mascha Wijsmuller en Donny Huijsen.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.voetbalzone.nl/doc.asp?uid=392842|title=Dean Huijsen treedt in de voetsporen van De Ligt: 'Het ging tussen Real en Juve'|date=26 August 2021|website=Voetbalzone|language=nl|access-date=7 January 2023}}&lt;/ref&gt; Sy vader, Donny, het vir [[:en:Jong Ajax|Jong Ajax]] gespeel en het ’n professionele sokkerloopbaan in die [[Eredivisie]] en die [[Eerste Liga (Nederland)|Eerste Divisie]] gehad.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.noordhollandsdagblad.nl/cnt/dmf20210825_1663726|title=Nu blijkt dat zijn zoon Dean een supertalent is, moet ex-prof 'Maradonny' Huijsen zijn leven weer omgooien. Huijsen junior stapt over naar Juventus, het land van de topverdedigers [video]|date=25 August 2021|website=www.noordhollandsdagblad.nl|language=nl|access-date=7 January 2023}}&lt;/ref&gt; Toe Dean vyf jaar oud was, het sy gesin na Marbella in [[Andalusië|Andalisië]], Spanje, verhuis. In Februarie 2024 het hy Spaanse burgerskap verkry.

Huijsen het aanvanklik Nederland op verskeie jeuginternasionale vlakke verteenwoordig, insluitend vir die o/17- en o/18-nasionale spanne. In Mei 2022 is hy ingesluit in die Nederlandse o/17-span wat aan die UEFA Europese o/17-kampioenskap in Israel deelgeneem het. Tydens dié toernooi het hy twee strafdoele aangeteken in die groepfase-wedstryde teen Frankryk en Pole. Oranje het uiteindelik as naaswenners geëindig ná ’n nederlaag teen Frankryk self in die eindstryd.

Na sy nasionaliteitsverandering het Huijsen in Maart 2024 sy eerste oproep vir die Spaanse nasionale o/21-span ontvang vir die 2025 UEFA Europese o/21-kampioenskapkwalifiserende wedstryd teen België, wat twaalf maande later sou plaasvind.

Op 17 Maart 2025 is hy vir die eerste keer deur die Spaanse senior span opgeroep vir die kwarteindronde van die [[UEFA Nations League]] teen [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]. Hy is opgeroep as plaasvervanger vir die beseerde Iñigo Martínez en het sy debuut in die 41ste minuut gemaak toe hy Pau Cubarsí vervang het. Die wedstryd het 2–2 geëindig, en Huijsen is wyd beskou as een van Spanje se beste spelers op die veld. Hy is egter met ’n vyandige ontvangs begroet deur die tuisskare in die Stadion Feijenoord in [[Rotterdam]], weens sy besluit om van nasionaliteit te verander en vir Spanje te speel.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.reuters.com/sports/soccer/spain-defender-huijsen-gets-hostile-reception-rotterdam-2025-03-20/|title=Spain defender Huijsen gets hostile reception in Rotterdam|date=20 March 2025|website=Reuters}}&lt;/ref&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Eksterne skakels==
{{Commons-kategorie inlyn}}

{{Portaalbalk|Sokker|sport}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT: Huijsen, Dean}}
[[Kategorie:Nederlandse sokkerspelers]]
[[Kategorie:Spaanse sokkerspelers]]
[[Kategorie:Geboortes in 2005]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>kpqy8r3i07ywz4mdvvsmrdb3uq9d4ey</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Volkswag</title>
    <ns>0</ns>
    <id>449802</id>
    <revision>
      <id>2812861</id>
      <parentid>2810966</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:26:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812861</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11036" sha1="rotavdff704pnwq1nl1hckpz87szdnw" xml:space="preserve">{{NS}}
Die '''Volkswag''' of '''Afrikanervolkswag''' ('''AV''') word bespreek in [[Carel Boshoff]] se outobiografie, ''[[Dis nou ek]]''.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot;&gt;{{cite book |last=Boshoff |first=Carel |title=Dis nou ek |publisher=Lapa Uitgewers |date=2012}}&lt;/ref&gt; Hierdie organisasie het ontstaan ​​binne 'n spesifieke konteks van die Afrikanersamelewing, wat kommer oor kulturele bewaring en identiteit weerspieël het gedurende 'n tyd van beduidende politieke oorgang in Suid-Afrika. Soos die land beweeg het na die aftakeling van [[apartheid]] en die omhelsing van 'n meer inklusiewe demokratiese stelsel, het sommige [[Afrikaners]] 'n gevoel van kommer oor die toekoms van hul kulturele erfenis gehuldig.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Die Volkswag is op 5 Mei 1984 gestig as 'n platform om hierdie kommer te artikuleer en aan te spreek, met die doel om Afrikaners rondom 'n gedeelde kulturele identiteit te galvaniseer en om te pleit vir die voortgesette erkenning en beskerming daarvan binne die ontwikkelende sosiopolitieke landskap.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Volgens Boshoff&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; het die dryfveer vir die stigting van die AV voortgespruit uit 'n persepsie dat Afrikanerkultuur, -taal en -tradisies die risiko loop om gemarginaliseer of verwater te word in die lig van breër samelewingsveranderinge. Hierdie perspektief was gewortel in 'n begeerte om duidelike kulturele grense te handhaaf en te verseker dat Afrikaneridentiteit 'n lewendige en invloedryke krag in die post-apartheid-era bly. Dus kan die Afrikanervolkswag gesien word as 'n reaksie op die angs en onsekerhede wat verband hou met die oorgang weg van 'n politieke orde wat histories Afrikanerbelange en -identiteit bevoordeel het. Die organisasie het ten doel gehad om 'n raamwerk vir kollektiewe aksie en kulturele herbevestiging te bied, wat as 'n fokuspunt dien vir diegene wat die Afrikaner-erfenis in 'n vinnig veranderende Suid-Afrika wou bewaar en bevorder.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt;

Carel Boshoff was 'n sentrale figuur in die stigting en leierskap van die Afrikanervolkswag. Sy betrokkenheid was diep verweef met sy breër visie vir Afrikaner-selfbeskikking en sy bekommernisse oor die langtermyn lewensvatbaarheid van Afrikanerkultuur. Boshoff het 'n deurslaggewende rol gespeel in die vorming van die Volkswag se ideologiese rigting, organisatoriese struktuur en operasionele aktiwiteite. Sy leierskap is gedryf deur 'n oortuiging dat Afrikaners 'n toegewyde platform nodig het om hul kulturele aspirasies te artikuleer en om met die politieke en sosiale uitdagings van die tyd om te gaan.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Soos uiteengesit in sy boek, het Boshoff aktief gewerk om steun vir die Volkswag te mobiliseer, deur met individue en groepe te skakel wat sy bekommernisse en visie gedeel het. Hy het daarna gestreef om die organisasie te bou tot 'n betekenisvolle mag wat in staat was om openbare diskoers te beïnvloed en te pleit vir die belange van Afrikanerkultuur. Boshoff se ampstermyn by die Volkswag was nie sonder uitdagings en kontroversies nie, aangesien die organisasie deur 'n komplekse en dikwels omstrede politieke landskap genavigeer het.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Boshoff&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; bied insigte in die interne dinamika van die Volkswag, insluitend debatte en meningsverskille oor strategie en prioriteite. Dit raak ook aan die eksterne druk en kritiek wat die organisasie in die gesig gestaar het, wat die gepolariseerde atmosfeer rondom kwessies van kultuur en identiteit in Suid-Afrika gedurende hierdie tydperk weerspieël. 

Die doelwitte van die Afrikanervolkswag, soos uiteengesit in Boshoff&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt;, was fundamenteel gesentreer op die bevordering, bewaring en beskerming van Afrikanerkultuur. 'n Sleuteldoelwit was om 'n ruimte te skep vir Afrikaners om hul kulturele identiteit te vier en uit te druk, deur geleenthede te bied vir individue om met hul erfenis te skakel en dit met ander te deel. Dit het die organisering van kulturele geleenthede, byeenkomste en herdenkings behels wat verskeie aspekte van Afrikanerkultuur uitgelig het, insluitend die geskiedenis, taal, letterkunde, musiek en tradisies daarvan. Die Volkswag het gepoog om 'n sterk gevoel van gemeenskap onder sy lede te bevorder, deur 'n netwerk van individue te skep wat verenig is deur 'n gedeelde kulturele identiteit en 'n gemeenskaplike verbintenis tot die bewaring daarvan.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Nog 'n doelwit was om Afrikaners op te voed en in te lig oor hul kulturele erfenis, met die doel om hul begrip en waardering vir hul wortels te verdiep. Hierdie opvoedkundige poging het die verspreiding van inligting, die organisering van werkswinkels en die fasilitering van besprekings behels wat verskillende fasette van Afrikanerkultuur verken het.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Deur kulturele bewustheid te verhoog, het die Volkswag gehoop om die Afrikaneridentiteit te versterk en te verseker dat sy tradisies aan toekomstige geslagte oorgedra word. Verder het die Afrikanervolkswag gepoog om te pleit vir die erkenning en beskerming van Afrikaner se kulturele regte binne die breër Suid-Afrikaanse konteks. Dit het behels dat politieke leiers, gemeenskapsgroepe en ander belanghebbendes met mekaar in gesprek getree het om bewustheid te verhoog oor die belangrikheid van kulturele bewaring en om steun te werf vir beleide wat hierdie doelwit ondersteun. Die organisasie het gepoog om te verseker dat Afrikanerkultuur erken en gerespekteer word as 'n waardevolle komponent van Suid-Afrika se diverse kulturele landskap.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt;

==Verwysings==
{{verwysings}}

== Bronne ==
* {{cite journal |title=To commemorate or not to commemorate: three important commemerative events in twentieth-century South Africa |trans-title=Om te herdenk of om nie te herdenk nie: drie belangrike herdenkingsgebeurtenisse in die twintigste eeu in Suid-Afrika |naam1=Anna-Karin |van1=Evaldsson |naam2=André |van2=Wessels |url=https://journals.ufs.ac.za/index.php/jch/article/download/349/333/661 |access-date=9 Junie 2025 |taal=en}}
* {{cite web |url=https://sahistory.org.za/people/professor-carel-boshoff |titel=Professor Carel Boshoff |datum=17 Februarie 2011 |werk=South African History Online |taal=en}}
* {{cite web |title=Boshoff, Carel Willem Hendrik |url=https://omalley.nelsonmandela.org/cis/omalley/OMalleyWeb/03lv02424/04lv02426/05lv02443.htm |taal=en}}
* {{cite web |title=Condolences to Prof Carel Boshoff's family (Draft Resolution) |trans-title=Medelye met prof. Carel Boshoff se familie (ontwerpresolusie) |naam=P W A |van=Mulder |datum=22 Maart 2011 |url=https://www.pa.org.za/hansard/2011/march/22/proceedings-of-the-national-assembly-tuesday-22--3/condolences-to-prof-carel-boshoffs-family-draft-re |werk=[[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Volksvergadering]] |taal=en}}
* {{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/8388984/Carel-Boshoff.html |werk=[[The Telegraph]] |title=Carel Boshoff |datum=17 Maart 2011 |taal=en}}
* {{cite web |url=https://www.csmonitor.com/1984/0509/050931.html |title=S. African rightists rally for race 'purity' |trans-title=S. Afrikaanse regses trek saam vir ras-&quot;suiwerheid&quot; |werk=[[The Christian Science Monitor]] |datum=9 Mei 1984 |naam=Paul |van=Van Slambrouck |taal=en}}
* {{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1986/10/11/afrikaners-celebrate-pioneer-heritage/208eb72b-3fa0-49c5-9f97-c1f2739d6ee9/ |title=Afrikaners Celebrate Pioneer Heritage |trans-title=Afrikaners vier pioniererfenis |naam=William |van=Claiborne |werk=[[The Washington Post]] |datum=10 Oktober 1986 |taal=en}}
* {{cite web |url=https://sahistory.org.za/dated-event/over-7000-people-attend-rally-pretoria-mark-foundation-afrikaner-volkswag |title=Over 7000 people attend a rally in Pretoria to mark the foundation of the Afrikaner Volkswag |trans-title=Meer as 7&amp;nbsp;000 mense trek saam in Pretoria om stigting van die Afrikanervolkswag te vier |werk=South African History Online |datum=16 Maart 2011 |taal=en}}
* {{cite journal |url=https://www.emich.edu/coer/Journal_2007/De_Beer.html |title=Exercise in futility, or dawn of Afrikaner self-determination: an exploratory ethno-historical investigation of Orania |trans-title=Oefening in futiliteit, of dagbreek van Afrikanerselfbeskikking: 'n verkennende etno-historiese ondersoek na Orania |naam=F.C. |van=De Beer |journal=Ethnoculture |volume=1 |date=2007 |pages=45-58 |taal=en}}
* {{cite journal |url=https://www.scielo.org.za/scielo.php?script=sci_arttext&amp;pid=S0041-47512021000200008 |title=Die eerste 40 jaar van Orania |journal=[[Tydskrif vir Geesteswetenskappe]] |naam=Burgert |van=Senekal |datum=Junie 2021 |volume=61 |number=2 |plek=Pretoria |taal=af}}
* {{cite journal |title=Dis nou ek: Carel Boshoff, 'n outobiografie |url=https://journals.co.za/doi/pdf/10.4314/tvl.v50i2.32 |doi=10.4314/tvl.v50i2.32 |journal=[[Tydskrif vir Letterkunde]] |naam=Kobus |van=Du Pisani |volume=50 |number=2 |date=2013 |type=Resensie |taal=af}}
* {{cite web |url=https://www.pretoriafm.co.za/nuus/luister-afrikaner-volkswag-40-jaar-gelede-gestig/ |titel=Luister: Afrikanervolkswag 40 jaar gelede gestig |datum=10 Mei 2024 |werk=[[Pretoria FM]] |taal=af}}
* {{cite web |url=https://snl.no/Carel_Willem_Hendrik_Boshoff |titel=Carel Willem Hendrik Boshoff |naam=Dag |van=Leraand |werk=Store Norske Leksikon |taal=no |datum=26 November 2024}}
* {{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1990/07/22/afrikaners-debate-new-ideas-for-old-dream/b605274e-4971-403e-a5ce-4223ba367b02/ |werk=[[The Washington Post]] |titel=Afrikaners debate new ideas for old dream |trans-title=Afrikaners debatteer nuwe idees vir ou droom |datum=21 Julie 1990 |naam=David B. |van=Ottaway |taal=en}}
* {{cite web |titel=&quot;Volk&quot;, Faith and Fatherland |trans-title=&quot;Volk&quot;, geloof en vaderland |naam1=Martin |van1=Schönteich |naam2=Henri |van2=Boshoff |taal=en |werk=Instituut vir Sekerheidstudies |url=https://www.files.ethz.ch/isn/118718/81%20FULL.pdf}}
* {{cite web |url=https://constitutionnet.org/sites/default/files/1890.PDF |title=Second report - summary of evidence and other relevant information |trans-title=Tweede verslag - samevatting van bewyse en ander relevante inligting |werk=[[Volkstaatraad]] |taal=en}}
* {{cite journal |url=https://newcontree.org.za/index.php/nc/article/download/198/198 |naam=Emile C |van=Coetzee |title=Brothers in war and peace: Constand and Abraham Viljoen and the birth of the New South Africa |trans-title=Broeders in oorlog en vrede: Constand en Abraham Viljoen en die geboorte van die Nuwe Suid-Afrika |journal=New Contree |number=71 |datum=December 2014 |taal=en}}
* {{cite book |url=https://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft958009mm;brand=ucpress |title=The Opening of the Apartheid Mind: Options for the New South Africa |trans-title=The oopmaak van die apartheidverstand: opsies vir die Nuwe Suid-Afrika |naam1=Heribert |van1=Adam |naam2=Kogila |van2=Moodley |uitgewer=University of California Press |plek=Londen |datum=1993 |taal=en}}</text>
      <sha1>rotavdff704pnwq1nl1hckpz87szdnw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812862</id>
      <parentid>2812861</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:26:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[:Kategorie:Afrikanernasionalisme]] bygevoeg ([[Wikipedia:HotCat|HotCat.js]])</comment>
      <origin>2812862</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11073" sha1="sgdinwy2nw1qk79dtr4zzv8h7xnf3wf" xml:space="preserve">{{NS}}
Die '''Volkswag''' of '''Afrikanervolkswag''' ('''AV''') word bespreek in [[Carel Boshoff]] se outobiografie, ''[[Dis nou ek]]''.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot;&gt;{{cite book |last=Boshoff |first=Carel |title=Dis nou ek |publisher=Lapa Uitgewers |date=2012}}&lt;/ref&gt; Hierdie organisasie het ontstaan ​​binne 'n spesifieke konteks van die Afrikanersamelewing, wat kommer oor kulturele bewaring en identiteit weerspieël het gedurende 'n tyd van beduidende politieke oorgang in Suid-Afrika. Soos die land beweeg het na die aftakeling van [[apartheid]] en die omhelsing van 'n meer inklusiewe demokratiese stelsel, het sommige [[Afrikaners]] 'n gevoel van kommer oor die toekoms van hul kulturele erfenis gehuldig.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Die Volkswag is op 5 Mei 1984 gestig as 'n platform om hierdie kommer te artikuleer en aan te spreek, met die doel om Afrikaners rondom 'n gedeelde kulturele identiteit te galvaniseer en om te pleit vir die voortgesette erkenning en beskerming daarvan binne die ontwikkelende sosiopolitieke landskap.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Volgens Boshoff&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; het die dryfveer vir die stigting van die AV voortgespruit uit 'n persepsie dat Afrikanerkultuur, -taal en -tradisies die risiko loop om gemarginaliseer of verwater te word in die lig van breër samelewingsveranderinge. Hierdie perspektief was gewortel in 'n begeerte om duidelike kulturele grense te handhaaf en te verseker dat Afrikaneridentiteit 'n lewendige en invloedryke krag in die post-apartheid-era bly. Dus kan die Afrikanervolkswag gesien word as 'n reaksie op die angs en onsekerhede wat verband hou met die oorgang weg van 'n politieke orde wat histories Afrikanerbelange en -identiteit bevoordeel het. Die organisasie het ten doel gehad om 'n raamwerk vir kollektiewe aksie en kulturele herbevestiging te bied, wat as 'n fokuspunt dien vir diegene wat die Afrikaner-erfenis in 'n vinnig veranderende Suid-Afrika wou bewaar en bevorder.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt;

Carel Boshoff was 'n sentrale figuur in die stigting en leierskap van die Afrikanervolkswag. Sy betrokkenheid was diep verweef met sy breër visie vir Afrikaner-selfbeskikking en sy bekommernisse oor die langtermyn lewensvatbaarheid van Afrikanerkultuur. Boshoff het 'n deurslaggewende rol gespeel in die vorming van die Volkswag se ideologiese rigting, organisatoriese struktuur en operasionele aktiwiteite. Sy leierskap is gedryf deur 'n oortuiging dat Afrikaners 'n toegewyde platform nodig het om hul kulturele aspirasies te artikuleer en om met die politieke en sosiale uitdagings van die tyd om te gaan.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Soos uiteengesit in sy boek, het Boshoff aktief gewerk om steun vir die Volkswag te mobiliseer, deur met individue en groepe te skakel wat sy bekommernisse en visie gedeel het. Hy het daarna gestreef om die organisasie te bou tot 'n betekenisvolle mag wat in staat was om openbare diskoers te beïnvloed en te pleit vir die belange van Afrikanerkultuur. Boshoff se ampstermyn by die Volkswag was nie sonder uitdagings en kontroversies nie, aangesien die organisasie deur 'n komplekse en dikwels omstrede politieke landskap genavigeer het.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Boshoff&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; bied insigte in die interne dinamika van die Volkswag, insluitend debatte en meningsverskille oor strategie en prioriteite. Dit raak ook aan die eksterne druk en kritiek wat die organisasie in die gesig gestaar het, wat die gepolariseerde atmosfeer rondom kwessies van kultuur en identiteit in Suid-Afrika gedurende hierdie tydperk weerspieël. 

Die doelwitte van die Afrikanervolkswag, soos uiteengesit in Boshoff&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt;, was fundamenteel gesentreer op die bevordering, bewaring en beskerming van Afrikanerkultuur. 'n Sleuteldoelwit was om 'n ruimte te skep vir Afrikaners om hul kulturele identiteit te vier en uit te druk, deur geleenthede te bied vir individue om met hul erfenis te skakel en dit met ander te deel. Dit het die organisering van kulturele geleenthede, byeenkomste en herdenkings behels wat verskeie aspekte van Afrikanerkultuur uitgelig het, insluitend die geskiedenis, taal, letterkunde, musiek en tradisies daarvan. Die Volkswag het gepoog om 'n sterk gevoel van gemeenskap onder sy lede te bevorder, deur 'n netwerk van individue te skep wat verenig is deur 'n gedeelde kulturele identiteit en 'n gemeenskaplike verbintenis tot die bewaring daarvan.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Nog 'n doelwit was om Afrikaners op te voed en in te lig oor hul kulturele erfenis, met die doel om hul begrip en waardering vir hul wortels te verdiep. Hierdie opvoedkundige poging het die verspreiding van inligting, die organisering van werkswinkels en die fasilitering van besprekings behels wat verskillende fasette van Afrikanerkultuur verken het.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt; Deur kulturele bewustheid te verhoog, het die Volkswag gehoop om die Afrikaneridentiteit te versterk en te verseker dat sy tradisies aan toekomstige geslagte oorgedra word. Verder het die Afrikanervolkswag gepoog om te pleit vir die erkenning en beskerming van Afrikaner se kulturele regte binne die breër Suid-Afrikaanse konteks. Dit het behels dat politieke leiers, gemeenskapsgroepe en ander belanghebbendes met mekaar in gesprek getree het om bewustheid te verhoog oor die belangrikheid van kulturele bewaring en om steun te werf vir beleide wat hierdie doelwit ondersteun. Die organisasie het gepoog om te verseker dat Afrikanerkultuur erken en gerespekteer word as 'n waardevolle komponent van Suid-Afrika se diverse kulturele landskap.&lt;ref name=&quot;Boshoff2012&quot; /&gt;

==Verwysings==
{{verwysings}}

== Bronne ==
* {{cite journal |title=To commemorate or not to commemorate: three important commemerative events in twentieth-century South Africa |trans-title=Om te herdenk of om nie te herdenk nie: drie belangrike herdenkingsgebeurtenisse in die twintigste eeu in Suid-Afrika |naam1=Anna-Karin |van1=Evaldsson |naam2=André |van2=Wessels |url=https://journals.ufs.ac.za/index.php/jch/article/download/349/333/661 |access-date=9 Junie 2025 |taal=en}}
* {{cite web |url=https://sahistory.org.za/people/professor-carel-boshoff |titel=Professor Carel Boshoff |datum=17 Februarie 2011 |werk=South African History Online |taal=en}}
* {{cite web |title=Boshoff, Carel Willem Hendrik |url=https://omalley.nelsonmandela.org/cis/omalley/OMalleyWeb/03lv02424/04lv02426/05lv02443.htm |taal=en}}
* {{cite web |title=Condolences to Prof Carel Boshoff's family (Draft Resolution) |trans-title=Medelye met prof. Carel Boshoff se familie (ontwerpresolusie) |naam=P W A |van=Mulder |datum=22 Maart 2011 |url=https://www.pa.org.za/hansard/2011/march/22/proceedings-of-the-national-assembly-tuesday-22--3/condolences-to-prof-carel-boshoffs-family-draft-re |werk=[[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Volksvergadering]] |taal=en}}
* {{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/8388984/Carel-Boshoff.html |werk=[[The Telegraph]] |title=Carel Boshoff |datum=17 Maart 2011 |taal=en}}
* {{cite web |url=https://www.csmonitor.com/1984/0509/050931.html |title=S. African rightists rally for race 'purity' |trans-title=S. Afrikaanse regses trek saam vir ras-&quot;suiwerheid&quot; |werk=[[The Christian Science Monitor]] |datum=9 Mei 1984 |naam=Paul |van=Van Slambrouck |taal=en}}
* {{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1986/10/11/afrikaners-celebrate-pioneer-heritage/208eb72b-3fa0-49c5-9f97-c1f2739d6ee9/ |title=Afrikaners Celebrate Pioneer Heritage |trans-title=Afrikaners vier pioniererfenis |naam=William |van=Claiborne |werk=[[The Washington Post]] |datum=10 Oktober 1986 |taal=en}}
* {{cite web |url=https://sahistory.org.za/dated-event/over-7000-people-attend-rally-pretoria-mark-foundation-afrikaner-volkswag |title=Over 7000 people attend a rally in Pretoria to mark the foundation of the Afrikaner Volkswag |trans-title=Meer as 7&amp;nbsp;000 mense trek saam in Pretoria om stigting van die Afrikanervolkswag te vier |werk=South African History Online |datum=16 Maart 2011 |taal=en}}
* {{cite journal |url=https://www.emich.edu/coer/Journal_2007/De_Beer.html |title=Exercise in futility, or dawn of Afrikaner self-determination: an exploratory ethno-historical investigation of Orania |trans-title=Oefening in futiliteit, of dagbreek van Afrikanerselfbeskikking: 'n verkennende etno-historiese ondersoek na Orania |naam=F.C. |van=De Beer |journal=Ethnoculture |volume=1 |date=2007 |pages=45-58 |taal=en}}
* {{cite journal |url=https://www.scielo.org.za/scielo.php?script=sci_arttext&amp;pid=S0041-47512021000200008 |title=Die eerste 40 jaar van Orania |journal=[[Tydskrif vir Geesteswetenskappe]] |naam=Burgert |van=Senekal |datum=Junie 2021 |volume=61 |number=2 |plek=Pretoria |taal=af}}
* {{cite journal |title=Dis nou ek: Carel Boshoff, 'n outobiografie |url=https://journals.co.za/doi/pdf/10.4314/tvl.v50i2.32 |doi=10.4314/tvl.v50i2.32 |journal=[[Tydskrif vir Letterkunde]] |naam=Kobus |van=Du Pisani |volume=50 |number=2 |date=2013 |type=Resensie |taal=af}}
* {{cite web |url=https://www.pretoriafm.co.za/nuus/luister-afrikaner-volkswag-40-jaar-gelede-gestig/ |titel=Luister: Afrikanervolkswag 40 jaar gelede gestig |datum=10 Mei 2024 |werk=[[Pretoria FM]] |taal=af}}
* {{cite web |url=https://snl.no/Carel_Willem_Hendrik_Boshoff |titel=Carel Willem Hendrik Boshoff |naam=Dag |van=Leraand |werk=Store Norske Leksikon |taal=no |datum=26 November 2024}}
* {{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1990/07/22/afrikaners-debate-new-ideas-for-old-dream/b605274e-4971-403e-a5ce-4223ba367b02/ |werk=[[The Washington Post]] |titel=Afrikaners debate new ideas for old dream |trans-title=Afrikaners debatteer nuwe idees vir ou droom |datum=21 Julie 1990 |naam=David B. |van=Ottaway |taal=en}}
* {{cite web |titel=&quot;Volk&quot;, Faith and Fatherland |trans-title=&quot;Volk&quot;, geloof en vaderland |naam1=Martin |van1=Schönteich |naam2=Henri |van2=Boshoff |taal=en |werk=Instituut vir Sekerheidstudies |url=https://www.files.ethz.ch/isn/118718/81%20FULL.pdf}}
* {{cite web |url=https://constitutionnet.org/sites/default/files/1890.PDF |title=Second report - summary of evidence and other relevant information |trans-title=Tweede verslag - samevatting van bewyse en ander relevante inligting |werk=[[Volkstaatraad]] |taal=en}}
* {{cite journal |url=https://newcontree.org.za/index.php/nc/article/download/198/198 |naam=Emile C |van=Coetzee |title=Brothers in war and peace: Constand and Abraham Viljoen and the birth of the New South Africa |trans-title=Broeders in oorlog en vrede: Constand en Abraham Viljoen en die geboorte van die Nuwe Suid-Afrika |journal=New Contree |number=71 |datum=December 2014 |taal=en}}
* {{cite book |url=https://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft958009mm;brand=ucpress |title=The Opening of the Apartheid Mind: Options for the New South Africa |trans-title=The oopmaak van die apartheidverstand: opsies vir die Nuwe Suid-Afrika |naam1=Heribert |van1=Adam |naam2=Kogila |van2=Moodley |uitgewer=University of California Press |plek=Londen |datum=1993 |taal=en}}

[[Kategorie:Afrikanernasionalisme]]</text>
      <sha1>sgdinwy2nw1qk79dtr4zzv8h7xnf3wf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Roberto Martínez</title>
    <ns>0</ns>
    <id>449871</id>
    <revision>
      <id>2812989</id>
      <parentid>2811124</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:28:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Portugal */ Interne skakel</comment>
      <origin>2812989</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8889" sha1="o2fn8capbh3jgy283yqhbbzsv6j73i2" xml:space="preserve">{{Infobox football biography
| name = Roberto Martínez
| image = [[Lêer:Roberto Martínez 2018.jpg|220px]]
| caption = Martínez in 2018
| full_name = Roberto Martínez Montoliu&lt;ref name=BDFutbol&gt;{{cite web |url=http://www.bdfutbol.com/en/j/j2352.html |title=Roberto Martínez: Roberto Martínez Montoliu: Player |publisher=BDFutbol |access-date=3 February 2018}}&lt;/ref&gt;
| birth_date = {{birth date and age|1973|7|13|df=y}}
| birth_place = [[:en:Balaguer|Balaguer]], [[Katalonië]], [[Spanje]]
| height = 1,78 m
| position = Defensiewe middelvelder
| currentclub = [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] (hoofafrigter)
| youthyears1 = 1981–1990
| youthclubs1 = [[:en:CF Balaguer|Balaguer]]
| youthyears2 = 1990–1992
| youthclubs2 = [[:en:Real Zaragoza|Zaragoza]]
| years1 = 1991–1994
| clubs1 = [[:en:Real Zaragoza B|Zaragoza B]]
| caps1 = 55
| goals1 = 36
| years2 = 1993
| clubs2 = [[:en:Real Zaragoza|Zaragoza]]
| caps2 = 1
| goals2 = 0
| years3 = 1994–1995
| clubs3 = [[:en:CF Balaguer|Balaguer]]
| caps3 = 32
| goals3 = 18
| years4 = 1995–2001
| clubs4 = [[:en:Wigan Athletic F.C.|Wigan Athletic]]
| caps4 = 187
| goals4 = 17
| years5 = 2001–2002
| clubs5 = [[:en:Motherwell F.C.|Motherwell]]
| caps5 = 16
| goals5 = 0
| years6 = 2002–2003
| clubs6 = [[:en:Walsall F.C.|Walsall]]
| caps6 = 6
| goals6 = 0
| years7 = 2003–2006
| clubs7 = [[:en:Swansea City A.F.C.|Swansea City]]
| caps7 = 122
| goals7 = 4
| years8 = 2006–2007
| clubs8 = [[:en:Chester City F.C.|Chester City]]
| caps8 = 31
| goals8 = 3
| totalcaps = 450
| totalgoals = 78
| manageryears1 = 2007–2009
| managerclubs1 = [[:en:Swansea City A.F.C.|Swansea City]]
| manageryears2 = 2009–2013
| managerclubs2 = [[:en:Wigan Athletic F.C.|Wigan Athletic]]
| manageryears3 = 2013–2016
| managerclubs3 = [[Everton FC|Everton]]
| manageryears4 = 2016–2022
| managerclubs4 = [[Belgiese nasionale sokkerspan|Belgium]]
| manageryears5 = 2023–
| managerclubs5 = [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]
}}
'''Roberto Martínez Montoliú''' (gebore [[13 Julie]] [[1973]]) is 'n [[Spanje|Spaanse]] [[sokker|sokkerafrigter]] en voormalige professionele sokkerspeler. Van 2016 tot 2022 was hy die hoofafrigter van [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]], met 'n derde plek by die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018]] as sy beste prestasie. Sedert Januarie 2023 is hy die hoofafrigter van [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]].&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c787g3qx8z9o|title=Ronaldo tears &amp; Yamal's nemesis - has Nations League saved Martinez?|date=2025-06-09|website=BBC Sport|access-date=2025-06-09}}&lt;/ref&gt;

== Spelersloopbaan ==
Martínez het as 'n defensiewe middelvelder vir Real Zaragoza, CF Balaguer, Wigan Athletic, Motherwell, Walsall, Swansea City en Chester City gespeel. By Wigan het hy in ses seisoene 193 liga-wedstryde gespeel, waarin hy sewentien keer gescore het. Hy het drie seisoene vir Swansea City gespeel, waar hy sy afrigtersloopbaan begin het.

== Afrigtersloopbaan ==

=== Swansea en Wigan ===
Martínez is op 23 Februarie 2007 as die nuwe afrigter van Swansea City aangestel. In Junie 2009 het beide Celtic en Wigan Athletic belangstelling in hom getoon.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thescottishsun.co.uk/sport/football/3173702/roberto-martinez-celtic-belgium-manager-job-rejected/|title=Belgium boss Roberto Martinez reveals why he snubbed Celtic job in 2009|date=2018-09-07|website=The Scottish Sun|access-date=2025-06-09}}&lt;/ref&gt; Op 15 Junie 2009 is hy as die nuwe afrigter van Wigan Athletic aangestel. Sy vertrek van Swansea het tot heelwat kontroversie gelei, veral omdat Martínez herhaaldelik gesê het dat hy beslis by Swansea City sou bly. Sommige ondersteuners het hom as ’n “Judas” bestempel. Martínez se eerste wedstryd as afrigter van Wigan, ’n uitwedstryd teen Aston Villa, is met 0–2 gewen. Hy het daarin geslaag om Wigan drie seisoene agtermekaar van relegasie te red.

Op 17 Mei 2012 het dit bekend geword dat [[Liverpool FC|Liverpool]] Martínez wou aanstel as hul nuwe afrigter.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/football/2012/may/28/liverpool-owners-roberto-martinez|title=Liverpool's owners seek second meeting with Roberto Martínez of Wigan|date=2012-05-28|website=[[The Guardian]]|access-date=2025-06-09}}&lt;/ref&gt; Hy het die aanbod egter van die hand gewys en Liverpool het vir Brendan Rodgers gekies. Nadat hy Wigan drie seisoene in die [[Premier League]] gehou het, het hy in die seisoen 2012/13 nie daarin geslaag om die klub te red van relegasie nie. Wigan het op die agtiende plek geëindig en is gerelegeer. Vier dae voor die deurslaggewende nederlaag teen Arsenal (4–1) het Wigan egter die FA Cup gewen. Op [[Wembley-stadion|Wembley]] is [[Manchester City]] met 0–1 geklop. Die klubbestuur het Martínez toe die vryheid gegee om te kies of hy by Wigan wou bly of na ’n groter klub wou vertrek.

=== Everton ===
Martínez is op 5 Junie 2013 as afrigter van [[Everton FC|Everton]] aangestel, as opvolger van David Moyes wat na [[Manchester United]] is. Hy het ’n vierjaar-kontrak onderteken by The Toffees. In daardie jaar is hy aangewys as [[Katalonië|Katalaanse]] Afrigter van die Jaar. Martínez het goed begin en was die eerste Everton-afrigter wat daarin geslaag het om sy eerste ses Premier League-wedstryde onoorwonne te bly. In sy eerste seisoen het Everton vyfde geëindig – net buite die plekke wat deelname aan die [[UEFA Champions League]] verseker. In die twee daaropvolgende seisoene het Everton albei kere elfde geëindig. Die klub het hom in Mei 2016 afgedank, waarna [[Ronald Koeman]], wat van [[Southampton F.C.|Southampton]] gekom het, hom opgevolg het.

=== België ===
Martínez is op 3 Augustus 2016 as bondsafrigter van België aangestel, as opvolger van Marc Wilmots. Op 4 Augustus het hy sy eerste perskonferensie gehou, waarin hy aangekondig het dat hy nuwe staflede sou aanstel. Een van hulle was die voormalige Franse aanvaller [[Thierry Henry]], wat as assistent by die &quot;Rooi Duiwels&quot; aangesluit het. België het hul eerste wedstryd onder Martínez met 2–0 teen [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] verloor op 1 September 2016.

Martínez het België suksesvol na kwalifikasie vir die Wêreldbeker 2018 in Rusland gelei. Met nog twee wedstryde oor het België as eerste Europese span gekwalifiseer ná ’n 1–2 sege in en teen Griekeland. Op 17 Mei 2018 is aangekondig dat Martínez vir twee jaar verleng het as bondsafrigter. In die daaropvolgende maande het hy een van sy grootste suksesse behaal deur België na die derde plek by die Wêreldbeker te lei. België het [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] in die derde-plek-wedstryd geklop. Daarna het hy die span maklik na Euro 2020 gelei. In ’n kwalifikasiegroep met [[Russiese nasionale sokkerspan|Rusland]], [[Skotse nasionale sokkerspan|Skotland]], Ciprus, Kazachstan en San Marino het die &quot;Rooi Duiwels&quot; ’n perfekte 30 uit 30 punte behaal.

Sedert Chris Van Puyvelde se vertrek na die Chinese sokkerbond in Oktober 2018, was Martínez ook tegniese direkteur van die ''Koninklijke Belgische Voetbalbond''. Weens dié dubbelrol het hy met sy kontrakverlenging tot 2022 in Mei 2020 ’n jaarlikse salaris van drie miljoen euro ontvang.

Op 15 November 2020 het die &quot;Rooi Duiwels&quot; hul vyftigste wedstryd onder Martínez gespeel – ’n 2–0 oorwinning teen Engeland.

Op 1 Desember 2022 het Martínez sy uittrede aangekondig nádat België onder sy leiding nie die uitklopfase van die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2022|Wêreldbeker 2022]] gehaal het nie.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://nos.nl/artikel/2454749-emotionele-belgische-bondscoach-martinez-stapt-op-na-wk-uitschakeling|title='Emotionele' Belgische bondscoach Martínez stapt op na WK-uitschakeling|date=2022-12-01|website=Nederlandse Omroep Stichting|access-date=2025-06-09|language=nl}}&lt;/ref&gt;

=== Portugal ===
Op 9 Januarie 2023 is aangekondig dat Martínez die nuwe bondsafrigter van Portugal geword het, as opvolger van Fernando Santos. Hy het ’n kontrak tot en met die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2026|Wêreldbeker van 2026]] onderteken. Op Euro 2024 in Duitsland het Portugal ’n groep met Tsjeggië, Turkye en [[Georgiese nasionale sokkerspan|Georgië]] gewen, Slovenië in die agtste eindstryd uitgeskakel, maar in die kwarteindstryd teen [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] met strafdoele verloor.

Op 8 Junie 2025 het hy sy eerste trofee as nasionale spanafrigter gewen toe Portugal sy geboorteland, Spanje, in die eindstryd van die [[UEFA Nations League]] na ekstra tyd en strafskoppe geklop het.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT: Martínez, Roberto}}
[[Kategorie:Spaanse sokkerspelers]]
[[Kategorie:Sokkerafrigters]]
[[Kategorie:Geboortes in 1973]]
[[Kategorie:Lewende mense]]</text>
      <sha1>o2fn8capbh3jgy283yqhbbzsv6j73i2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lys van vanne in Suid-Afrika</title>
    <ns>0</ns>
    <id>449931</id>
    <revision>
      <id>2812706</id>
      <parentid>2812026</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:01:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Rangskik</comment>
      <origin>2812706</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1074" sha1="c3fkygyx741rfiu57jrocfftzqj3xha" xml:space="preserve">Hierdie is 'n '''lys van vanne in Suid-Afrika'''. Hierdie lys moet ook vanne insluit wat nie in Suid-Afrika ontstaan ​​het nie, aangesien daar mense met talle etniese agtergronde in die land woon, en daarom vanne.

{{indeks}}
{{Onvolledige lys|date=Junie 2025}}

== A ==

== B ==
* [[Boshoff]]

== C ==
* [[Cilliers]]

== D ==
* [[De Lange]]

== E ==
* [[Els (van)]]

== F ==
*[[Fouché]] 

== G ==
*[[Greeff]]

== H ==
*[[Hanekom]]

== J ==
*[[Joubert]]

== K ==
*[[Kruger]]

== L ==
*[[Labuschagne]]

== M ==
*[[Mahumapelo]]

== N ==
*[[Naudé]]

== O ==
*[[Oosthuizen]]

== P ==
*[[Pienaar]]

== R ==
*[[Rousseau]]

== S ==
* [[Snyman]]

== T ==
*[[Theron]]

== U ==
*[[Uys]]

== V ==
* [[Van Zyl]]

== W ==
* [[Wessels]]

== Z ==
* [[Zuma]]

== Sien ook ==
* [[Lys van Afrikaanse mansname]]
* [[Lys van Afrikaanse vrouename]]

== Bronne ==
* {{cite book|title=Geslacht-Register der oude Kaapsche familiën|author=Christoffel Coetzee de Villiers|location=Kaapstad|publisher= Van de Sandt De Villiers &amp; Co., Beperkt, Drukkers|date=1894}}

[[Kategorie:Lyste van vanne]]</text>
      <sha1>c3fkygyx741rfiu57jrocfftzqj3xha</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812991</id>
      <parentid>2812706</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:30:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* R */</comment>
      <origin>2812991</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1085" sha1="baw46egiffx1dm3u86l7cwk1eibfqqi" xml:space="preserve">Hierdie is 'n '''lys van vanne in Suid-Afrika'''. Hierdie lys moet ook vanne insluit wat nie in Suid-Afrika ontstaan ​​het nie, aangesien daar mense met talle etniese agtergronde in die land woon, en daarom vanne.

{{indeks}}
{{Onvolledige lys|date=Junie 2025}}

== A ==

== B ==
* [[Boshoff]]

== C ==
* [[Cilliers]]

== D ==
* [[De Lange]]

== E ==
* [[Els (van)]]

== F ==
*[[Fouché]] 

== G ==
*[[Greeff]]

== H ==
*[[Hanekom]]

== J ==
*[[Joubert]]

== K ==
*[[Kruger]]

== L ==
*[[Labuschagne]]

== M ==
*[[Mahumapelo]]

== N ==
*[[Naudé]]

== O ==
*[[Oosthuizen]]

== P ==
*[[Pienaar]]

== R ==
*[[Rousseau]]
*[[Roets]]

== S ==
* [[Snyman]]

== T ==
*[[Theron]]

== U ==
*[[Uys]]

== V ==
* [[Van Zyl]]

== W ==
* [[Wessels]]

== Z ==
* [[Zuma]]

== Sien ook ==
* [[Lys van Afrikaanse mansname]]
* [[Lys van Afrikaanse vrouename]]

== Bronne ==
* {{cite book|title=Geslacht-Register der oude Kaapsche familiën|author=Christoffel Coetzee de Villiers|location=Kaapstad|publisher= Van de Sandt De Villiers &amp; Co., Beperkt, Drukkers|date=1894}}

[[Kategorie:Lyste van vanne]]</text>
      <sha1>baw46egiffx1dm3u86l7cwk1eibfqqi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Twin Mosia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>449985</id>
    <revision>
      <id>2812998</id>
      <parentid>2811991</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:56:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pereng051</username>
        <id>188127</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812998</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6295" sha1="gkdmd4odceha5v0jz3ekw4wtbfk0w1j" xml:space="preserve">'''Twin Mosia''' is 'n Suid-Afrikaanse aktivis en museumkurator.&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;huffpo&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;curatorsintl-14101&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;curatorsintl-7776&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;theguard&quot; /&gt;

Hy het prominensie in sy tuisdorp verwerf nadat hy die Anglo-Boereoorlog van 1899-1902 begin heropvoer het.&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;

Dit het in 2013 begin toe hy dr. Van Zyl by die Anglo-Boereoorlogmuseum in [[Bloemfontein]] ontmoet het, wat die eerste persoon was wat hom aangemoedig het om my passie te volg. Hy het meer eendersdenkende mense begin ontmoet, soos MC Heunis en Swanie Swanepoel, wat ook entoesiasties oor geskiedenis was, en hy het by hul heropvoeringspan aangesluit. Hulle het heropvoerings by verskeie historiese plekke gedoen en is in plaaslike en oorsese dokumentêre films vertoon.&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;

In 2015 het hy sy werk as mynwerker verlaat om sy passie vir Suid-Afrikaanse geskiedenis na te jaag.&lt;ref name=&quot;n24-20170704-2&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;huffpo&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;ulwaziprogramme&quot; /&gt;

== Elandskop Museum ==
Mosia is die stigter van die Elandskop Museum, wat in September 2019 geopen is.&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;thp&quot; /&gt; Die museum is in 'n ou Transnet-treinstasie in sy tuisdorp Petrus Steyn gehuisves.&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;n24-20170704-2&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;huffpo&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;ulwaziprogramme&quot; /&gt;
&lt;ref name=&quot;vymaps&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;museumexplorer&quot; /&gt;

== Ander ==
Twin dien sedert 2018 op die HASA-raad.&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;

== Toekennings ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!Toekenning
!Jaar
!Nota
!Ver.
|-
|Kudu award
|2017
|Toegeken vir Gemeenskapsbydrae tot Bewaring. Dit is toegeken ter erkenning van die trust se toewyding aan die ontwikkeling van jongmense en ook die oordra van omgewingskennis aan verskillende gemeenskappe in Mamafubedu en omgewing.
|&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;
|-
|Mail &amp; Guardian 200 Young South Africans 
|2017
|In die Burgerlike Samelewing-kategorie
|&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;
|-
|Golden Shield National Heritage Award 
|2016
|Toegeken in die Jong Erfenisaktivis-kategorie
|&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;n24-20170704-2&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;ulwaziprogramme&quot; /&gt;
|-
|Simon van der Stel Gold Medal 
|2016
|Toegeken vir sy pogings om onwettige mynbou by Elandskop-heuwel te stop, wat deur sy pogings later as 'n plaaslike erfenisterrein verklaar is
|&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;
|-
|Eco-Logic Awards
|2018
|Bronstoekenningwenner in die Eko-Kryger-kategorie
|&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=

&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.veldskoen.com/blogs/news/meet-twin-mosia-legend-in-the-making|title=MEET TWIN MOSIA|website=Veldskoen South Africa|accessdate=2025-06-12|archive-date=2025-03-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20250326074326/https://www.veldskoen.com/blogs/news/meet-twin-mosia-legend-in-the-making|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot;&gt;{{Cite web|url=https://heritagesa.org/hasa-councillor-twin-mosia-continues-to-make-waves/|title=HASA councillor Twin Mosia continues to make waves|date=2019-08-06|accessdate=2025-06-12|archive-date=2024-12-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20241204162153/https://heritagesa.org/hasa-councillor-twin-mosia-continues-to-make-waves/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;n24-20170704-2&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.netwerk24.com/netwerk24/man-finds-vision-for-the-future-in-the-past-20170704-2|title=Man finds vision for the future in the past|website=Netwerk24|accessdate=2025-06-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;huffpo&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.huffingtonpost.co.uk/2017/09/01/meet-miner-twin-mosia-who-is-trying-to-make-history-literally_a_23193305/|title=Meet Miner Worker Who Is Trying To Make History, Literally|date=2017-09-01|website=HuffPost UK|accessdate=2025-06-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;curatorsintl-14101&quot;&gt;{{Cite web|url=https://curatorsintl.org/learning/14101-curatorial-intensive-cape-town-2019|title=Curatorial Intensive Cape Town 2019 - Learning - Independent Curators International|website=curatorsintl.org|accessdate=2025-06-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;curatorsintl-7776&quot;&gt;{{Cite web|url=https://curatorsintl.org/about/collaborators/7776-twin-mosia|title=Twin Mosia - About - Independent Curators International|website=curatorsintl.org|accessdate=2025-06-12|archive-date=2024-12-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20241211165056/https://curatorsintl.org/about/collaborators/7776-twin-mosia|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;ulwaziprogramme&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.ulwaziprogramme.org/twin-mosia-setting-the-record-straight/|title=Twin Mosia, Setting the Record Straight – The Ulwazi Programme|accessdate=2025-06-12|archive-date=2025-03-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20250324024913/https://www.ulwaziprogramme.org/twin-mosia-setting-the-record-straight/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;theguard&quot;&gt;{{Cite web|url=https://theguard.co.za/rhino-park-in-petrus-steyn-to-celebrate-200-years-of-basotho-nation/|title=Rhino Park in Petrus Steyn to celebrate 200 years of Basotho nation|first=The Guard|last=Newspaper|date=2024-11-06|accessdate=2025-06-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;museumexplorer&quot;&gt;{{Cite web|url=https://museumexplorer.co.za/elandskop-outdoor-museum/|title=Elandskop Outdoor Museum|first=Museum|last=Explorer|date=2024-05-08|accessdate=2025-06-12|archive-date=2024-05-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20240522225749/https://museumexplorer.co.za/elandskop-outdoor-museum/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;vymaps&quot;&gt;{{Cite web|url=https://vymaps.com/ZA/Elandskop-Museum-273492/|title=Elandskop Museum, Museum at 1, Nketoana, Thabo Mofutsanyane|website=VYMaps|accessdate=2025-06-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;thp&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.theheritageportal.co.za/notice/saving-south-african-history-donates-artefacts-elandskop-museum|title=Saving South African History donates artefacts to Elandskop Museum &amp;#124; The Heritage Portal|website=www.theheritageportal.co.za|accessdate=2025-06-12|archive-date=2017-06-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170617212013/http://www.theheritageportal.co.za/notice/saving-south-african-history-donates-artefacts-elandskop-museum|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Suid-Afrikaanse aktiviste]]</text>
      <sha1>gkdmd4odceha5v0jz3ekw4wtbfk0w1j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813002</id>
      <parentid>2812998</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:58:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pereng051</username>
        <id>188127</id>
      </contributor>
      <comment>/* Elandskop Museum */ Dis by n slagpla naby Petrus Steyn se graf</comment>
      <origin>2813002</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6283" sha1="sxqnm7iqjqjveyq6zlefyd5vwxlb5l8" xml:space="preserve">'''Twin Mosia''' is 'n Suid-Afrikaanse aktivis en museumkurator.&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;huffpo&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;curatorsintl-14101&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;curatorsintl-7776&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;theguard&quot; /&gt;

Hy het prominensie in sy tuisdorp verwerf nadat hy die Anglo-Boereoorlog van 1899-1902 begin heropvoer het.&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;

Dit het in 2013 begin toe hy dr. Van Zyl by die Anglo-Boereoorlogmuseum in [[Bloemfontein]] ontmoet het, wat die eerste persoon was wat hom aangemoedig het om my passie te volg. Hy het meer eendersdenkende mense begin ontmoet, soos MC Heunis en Swanie Swanepoel, wat ook entoesiasties oor geskiedenis was, en hy het by hul heropvoeringspan aangesluit. Hulle het heropvoerings by verskeie historiese plekke gedoen en is in plaaslike en oorsese dokumentêre films vertoon.&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;

In 2015 het hy sy werk as mynwerker verlaat om sy passie vir Suid-Afrikaanse geskiedenis na te jaag.&lt;ref name=&quot;n24-20170704-2&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;huffpo&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;ulwaziprogramme&quot; /&gt;

== Elandskop Museum ==
Mosia is die stigter van die Elandskop Museum, wat in September 2019 geopen is.&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;thp&quot; /&gt; Die museum is in 'n ou slagpal  in sy tuisdorp Petrus Steyn gehuisves.&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;n24-20170704-2&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;huffpo&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;ulwaziprogramme&quot; /&gt;
&lt;ref name=&quot;vymaps&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;museumexplorer&quot; /&gt;

== Ander ==
Twin dien sedert 2018 op die HASA-raad.&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;

== Toekennings ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!Toekenning
!Jaar
!Nota
!Ver.
|-
|Kudu award
|2017
|Toegeken vir Gemeenskapsbydrae tot Bewaring. Dit is toegeken ter erkenning van die trust se toewyding aan die ontwikkeling van jongmense en ook die oordra van omgewingskennis aan verskillende gemeenskappe in Mamafubedu en omgewing.
|&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;
|-
|Mail &amp; Guardian 200 Young South Africans 
|2017
|In die Burgerlike Samelewing-kategorie
|&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;
|-
|Golden Shield National Heritage Award 
|2016
|Toegeken in die Jong Erfenisaktivis-kategorie
|&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;n24-20170704-2&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;ulwaziprogramme&quot; /&gt;
|-
|Simon van der Stel Gold Medal 
|2016
|Toegeken vir sy pogings om onwettige mynbou by Elandskop-heuwel te stop, wat deur sy pogings later as 'n plaaslike erfenisterrein verklaar is
|&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot; /&gt;
|-
|Eco-Logic Awards
|2018
|Bronstoekenningwenner in die Eko-Kryger-kategorie
|&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot; /&gt;
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=

&lt;ref name=&quot;veldskoen&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.veldskoen.com/blogs/news/meet-twin-mosia-legend-in-the-making|title=MEET TWIN MOSIA|website=Veldskoen South Africa|accessdate=2025-06-12|archive-date=2025-03-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20250326074326/https://www.veldskoen.com/blogs/news/meet-twin-mosia-legend-in-the-making|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;heritagesa&quot;&gt;{{Cite web|url=https://heritagesa.org/hasa-councillor-twin-mosia-continues-to-make-waves/|title=HASA councillor Twin Mosia continues to make waves|date=2019-08-06|accessdate=2025-06-12|archive-date=2024-12-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20241204162153/https://heritagesa.org/hasa-councillor-twin-mosia-continues-to-make-waves/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;n24-20170704-2&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.netwerk24.com/netwerk24/man-finds-vision-for-the-future-in-the-past-20170704-2|title=Man finds vision for the future in the past|website=Netwerk24|accessdate=2025-06-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;huffpo&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.huffingtonpost.co.uk/2017/09/01/meet-miner-twin-mosia-who-is-trying-to-make-history-literally_a_23193305/|title=Meet Miner Worker Who Is Trying To Make History, Literally|date=2017-09-01|website=HuffPost UK|accessdate=2025-06-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;curatorsintl-14101&quot;&gt;{{Cite web|url=https://curatorsintl.org/learning/14101-curatorial-intensive-cape-town-2019|title=Curatorial Intensive Cape Town 2019 - Learning - Independent Curators International|website=curatorsintl.org|accessdate=2025-06-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;curatorsintl-7776&quot;&gt;{{Cite web|url=https://curatorsintl.org/about/collaborators/7776-twin-mosia|title=Twin Mosia - About - Independent Curators International|website=curatorsintl.org|accessdate=2025-06-12|archive-date=2024-12-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20241211165056/https://curatorsintl.org/about/collaborators/7776-twin-mosia|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;ulwaziprogramme&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.ulwaziprogramme.org/twin-mosia-setting-the-record-straight/|title=Twin Mosia, Setting the Record Straight – The Ulwazi Programme|accessdate=2025-06-12|archive-date=2025-03-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20250324024913/https://www.ulwaziprogramme.org/twin-mosia-setting-the-record-straight/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;theguard&quot;&gt;{{Cite web|url=https://theguard.co.za/rhino-park-in-petrus-steyn-to-celebrate-200-years-of-basotho-nation/|title=Rhino Park in Petrus Steyn to celebrate 200 years of Basotho nation|first=The Guard|last=Newspaper|date=2024-11-06|accessdate=2025-06-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;museumexplorer&quot;&gt;{{Cite web|url=https://museumexplorer.co.za/elandskop-outdoor-museum/|title=Elandskop Outdoor Museum|first=Museum|last=Explorer|date=2024-05-08|accessdate=2025-06-12|archive-date=2024-05-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20240522225749/https://museumexplorer.co.za/elandskop-outdoor-museum/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;vymaps&quot;&gt;{{Cite web|url=https://vymaps.com/ZA/Elandskop-Museum-273492/|title=Elandskop Museum, Museum at 1, Nketoana, Thabo Mofutsanyane|website=VYMaps|accessdate=2025-06-12}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;thp&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.theheritageportal.co.za/notice/saving-south-african-history-donates-artefacts-elandskop-museum|title=Saving South African History donates artefacts to Elandskop Museum &amp;#124; The Heritage Portal|website=www.theheritageportal.co.za|accessdate=2025-06-12|archive-date=2017-06-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170617212013/http://www.theheritageportal.co.za/notice/saving-south-african-history-donates-artefacts-elandskop-museum|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Suid-Afrikaanse aktiviste]]</text>
      <sha1>sxqnm7iqjqjveyq6zlefyd5vwxlb5l8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Paolo Rossi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>449990</id>
    <revision>
      <id>2812786</id>
      <parentid>2812052</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T15:59:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812786</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5571" sha1="eoofx8u8xseeaics1wy41j55l6a1eb2" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Sokkerspeler
| name        = Paolo Rossi
| image       = [[Lêer:Paolo Rossi at the 1982 FIFA World Cup (cropped).jpg|220px]]
| caption     = Rossi speel vir [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] by die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1982|1982 FIFA Wêreldbeker]]
| birth_date  = {{Birth date|df=yes|1956|9|23}}
| birth_place = Prato, [[Italië]]
| death_date  = {{Death date and age|df=yes|2020|12|9|1956|9|23}}
| death_place = [[Siena]], Italië
| height      = 1,74 m
| position    = Doelskieter
| youthyears1 = 1961–1967
| youthclubs1 = Santa Lucia
| youthyears2 = 1967–1968
| youthclubs2 = Ambrosiana
| youthyears3 = 1968–1972
| youthclubs3 = Cattolica Virtus
| youthyears4 = 1972–1975
| youthclubs4 = [[Juventus FC|Juventus]]
| years1 = 1973–1976
| clubs1 = [[Juventus FC|Juventus]]
| caps1 = 0
| goals1 = 0
| years2 = 1975–1976
| clubs2 = → Como (leen)
| caps2 = 6
| goals2 = 0
| years3 = 1976–1980
| clubs3 = Vicenza
| caps3 = 94
| goals3 = 60
| years4 = 1979–1980
| clubs4 = → Perugia (leen)
| caps4 = 28
| goals4 = 13
| years5 = 1981–1985
| clubs5 = [[Juventus FC|Juventus]]
| caps5 = 83
| goals5 = 24
| years6 = 1985–1986
| clubs6 = [[AC Milan]]
| caps6 = 20
| goals6 = 2
| years8 = 1986–1987
| clubs8 = Hellas Verona
| caps8 = 20
| goals8 = 4
| totalcaps = 251
| totalgoals = 103
| nationalyears1 = 1977–1986
| nationalteam1 = [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]]
| nationalcaps1 = 48
| nationalgoals1 = 20
}}

'''Paolo Rossi''' ([[Italiaans|Italiaanse]] uitspraak: [ˈpaːolo ˈrossi]; [[23 September]] [[1956]] – [[9 Desember]] [[2020]]) was ’n [[Italië|Italiaanse]] professionele [[sokker]]speler wat as ’n doelskieter (aanvaller) gespeel het. Hy het [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] gelei tot oorwinning in die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1982|1982 FIFA Sokkerwêreldbeker]], en ses doele aangeteken om die Goue Skoen as die toernooi se topskieter te wen, asook die Goue Bal as speler van die toernooi. Rossi is een van slegs drie spelers – en die enigste Europeër – wat al drie toekennings tydens ’n Wêreldbeker gewen het, saam met Garrincha in 1962 en Mario Kempes in 1978. Rossi is ook bekroon met die 1982 Ballon d'Or as Europese Sokkerspeler van die Jaar vir sy vertonings (en is steeds die enigste speler wat al vier hierdie toekennings in een jaar gewen het). Saam met [[Roberto Baggio]] en Christian Vieri is hy Italië se topskieter in [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbeker]]-geskiedenis, met altesaam nege doele.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.famigliacristiana.it/articolo/paolo-rossi-si-racconta-in-un-libro.aspx|title=PAOLO ROSSI: NOI, RAGAZZI DELL'82|date=14 May 2012|publisher=Famiglia Cristiana|language=it|trans-title=Paolo Rossi: Ons, die ouens van '82|access-date=5 July 2015}}&lt;/ref&gt;

Op klubvlak was Rossi ook ’n produktiewe doelskieter vir Vicenza. In 1976 is hy deur [[Juventus-sokkerklub|Juventus]] onder ’n mede-eienaarskap-ooreenkoms van Vicenza gekoop vir ’n wêreldrekord-oordragfooi.&lt;ref name=&quot;Record&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/23903470|title=The history of the world transfer record|work=BBC Sport|access-date=10 May 2014}}&lt;/ref&gt; Vicenza het hom egter gehou, en hy was die topskieter in Serie B in 1977, wat sy span gelei het tot promosie na [[Serie A]]. In die daaropvolgende seisoen het Rossi 24 doele aangeteken en het hy die eerste speler geword wat die doelskietlys in beide Serie B en Serie A in opeenvolgende seisoene gelei het. Rossi het in 1981 sy debuut vir Juventus gemaak, en het voortgegaan om twee Serie A-titels, die Coppa Italia, die [[UEFA Bekerwenner-beker]], die [[UEFA Superbeker]], en die [[UEFA Champions League|Europese Beker]] te wen. Met sukses op klub- en internasionale vlak, is hy een van nege spelers wat die FIFA Wêreldbeker, die UEFA Champions League en die Ballon d'Or gewen het. Die ander is [[Bobby Charlton]], [[Franz Beckenbauer]], [[Gerd Müller]], [[Zinedine Zidane]], [[Rivaldo]], [[Ronaldinho]], [[Kaká]] en [[Lionel Messi]].

Rossi word wyd beskou as een van die grootste Italiaanse sokkerspelers van alle tye. In 2004 is hy deur [[Pelé]] aangewys as een van die Top 125 grootste lewende sokkerspelers as deel van FIFA se 100ste bestaansjaarviering.&lt;ref name=&quot;Pele's list of the greatest&quot;&gt;{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/3533891.stm|title=Pele's list of the greatest|date=4 March 2004|work=BBC Sport|archive-url=https://web.archive.org/web/20100819114039/http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/3533891.stm|archive-date=19 August 2010|access-date=15 June 2013|url-status=live}}&lt;/ref&gt; In dieselfde jaar het Rossi 12de geëindig in die UEFA Goue Jubileum-peiling. Ná sy aftrede uit sokker het hy as sportkommentator gewerk vir Sky, Mediaset Premium, en Rai Sport, tot sy afsterwe op 9 Desember 2020.&lt;ref name=&quot;death&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.football-italia.net/163263/paolo-rossi-has-died|title=Paolo Rossi has died|date=10 December 2020|publisher=football-italia.net|access-date=10 December 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;morte&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/10-12-2020/morto-paolo-rossi-simbolo-italia-mondiale-1982-3901555485277.shtml|title=È morto Paolo Rossi, simbolo dell'Italia Mondiale del 1982|work=La Gazzetta dello Sport|language=it|last1=Cugini|first1=Mimmo|date=10 December 2020|access-date=10 December 2020}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Rossi, Paolo}}
[[Kategorie:Italiaanse sokkerspelers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1956]]
[[Kategorie:Sterftes in 2020]]</text>
      <sha1>eoofx8u8xseeaics1wy41j55l6a1eb2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kanadese nasionale vrouerugbyspan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450012</id>
    <revision>
      <id>2812738</id>
      <parentid>2812134</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:53:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>131157</id>
      </contributor>
      <comment>Red 1 verwysing(s) en merk 0 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2812738</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18168" sha1="isgt8ii2vl7bdrpfth1e2cli0zo3ddf" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Rugbyspan
| land                   = Kanada
| beeld                  = Rugby Canada logo.svg
| unie                   = [[Rugby Kanada]] (RC)
| bynaam                 = ''Canucks'', ''Les Rouges''
| embleem                = die Esdoringblaar
| stadion                = 
| kapasiteit             = 
| kaptein                = [[Tyson Beukeboom]]
| afrigter               = {{vlagikoon|Frankryk}} [[Kévin Rouet]] &lt;small&gt;(sedert 2022)&lt;/small&gt;
| patroon_la1            = _Canadaleftrwc
| patroon_b1             = _CanadaRWC
| patroon_ra1            = _Canadarightrwc
| patroon_sh1            = _CanadashortsRWCb
| patroon_so1            = _CanadasocksRWC
| linkerarm1             = 
| liggaam1               = 
| regterarm1             = 
| broek1                 = 
| kouse1                 = 
| patroon_la2            = _Canadaleftrwcb
| patroon_b2             = _CanadaRWCb
| patroon_ra2            = _Canadarightrwcb
| patroon_sh2            = _CanadashortsRWC
| patroon_so2            = _CanadasocksRWCb
| linkerarm2             = 
| liggaam2               = 
| regterarm2             = 
| broek2                 = 
| kouse2                 = 
| statistiek             = Statistiek
| toetse                 = 
| toptoetspuntebehaler   = 
| meestedrieë            = 
| jongstespeler          = 
| eerste                 = {{CANruv}} 3–22 {{USAruv-r}}&lt;br /&gt;([[Victoria (Brits-Columbië)|Victoria]], [[Kanada]]; 14 November 1987)
| grootwen               = {{CANruv}} 98–0 {{HKGruv-r}}&lt;br /&gt;([[Dublin]], [[Republiek Ierland|Ierland]]; 9 Augustus 2017)
| grootverloor           = {{CANruv}} 3–88 {{NZLruv-r}}&lt;br /&gt;([[Edmonton]], Kanada; 8 September 1996)
| Wêreldbekerverskynings = 9/9
| jaar                   = 1991
| beste                  = Naaswenner in [[Vrouerugbywêreldbeker 2014|2014]]
| url                    = 
| unieurl                = www.rugby.ca
}}

Die '''Kanadese nasionale vrouerugbyspan''' ([[Engels]]: ''Canada women’s national rugby union team''; [[Frans]]: ''Équipe du Canada féminine de rugby à XV'') is die nasionale vroue[[rugby]]span wat [[Kanada]] in internasionale wedstryde (toetswedstryde) verteenwoordig. Dié span dra die byname ''Canucks'' en ''Les Rouges''. Rugby word in Kanada geadministreer deur [[Rugby Kanada]] (Engels: ''Rugby Canada'', RC; Frans: ''Fédération canadienne de rugby à XV'') wat in 1974 gestig is. Kanada word as die naasbeste rugbyspan in die [[Amerikas]] beskou (ná die [[Verenigde State se nasionale vrouerugbyspan|Verenigde State]]). Kanada is tans (Junie 2025) tweede op [[Wêreldrugby]] se wêreldranglys gelys.&lt;ref name=&quot;ranglys&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/rankings |title=Women’s and Men’s Rankings |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

Kanada het sy eerste toetswedstryd in 1987 teen die Verenigde State gespeel. Kanada se belangrikste internasionale verskyning is tydens die vierjaarlikse [[vrouerugbywêreldbeker]]toernooi wat sedert 1991 beslis word. Kanada het aan al nege die toernooie deelgeneem en tydens die [[Vrouerugbywêreldbeker 2014|2014]] as naaswenner geëindig. Kanada neem jaarliks aan die Stille Oseaan-vierreeks deel, saam met [[Wallaroos|Australië]], [[Black Ferns|Nieu-Seeland]] en die Verenigde State. Een voormalige Kanadese rugbyspeler is in Wêreldrugby se Heldesaal opgeneem. Die Kanadese span speel tradisioneel in rooi truie met wit kleuraksente, rooi broeke met wit strepe en wit sokkies met rooi strepe.

== Beheerliggaam ==
{{Hoofartikel|Rugby Kanada}}
Die beheerliggaam vir rugby in Kanada is Rugby Kanada (Engels: ''Rugby Canada'', RC; Frans: ''Fédération canadienne de rugby à XV''). Rugby Kanada is in 1974 gestig en het in 1987, net voor die [[Rugbywêreldbeker 1987|eerste rugbywêreldbekertoernooi]], ’n volle lid van die Internasionale Rugbyvoetbalraad (IRVR; nou [[Wêreldrugby]]) geword.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/organisation/membership/north-america/canada |title=Canada |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Daarbenewens was Rugby Kanada in 2001 ’n stigtingslid van die Noord-Amerikaanse en Wes-Indiese Rugbyvereniging (''North America and West Indies Rugby Association'', NAWIRA; nou [[Rugby Amerikas Noord]]), nadat Kanada en die Verenigde State by die Wes-Indiese Rugbyvereniging (''West Indies Rugby Association'') aangesluit het.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://rugbyamericasnorth.com/about/about-ran/ |title=About RAN |publisher=[[Rugby Amerikas Noord]] |date=2001 |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

== Geskiedenis ==
Die Kanadese vrouerugby se ontwikkeling het in die 1980’s begin met die eerste toetswedstryd in 1987 in [[Victoria (Brits-Columbië)|Victoria]] teen ’n ander nasionale span wat sy debuut gemaak het, die [[Verenigde State se nasionale vrouerugbyspan|Verenigde State]].&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyontario.com/content_page/10029095/ |title=History of Women's Rugby in Ontario |publisher=Rugby Ontario |author=Safa Khan |accessdate=13 November 2021}}&lt;/ref&gt; Dit was ook die heel eerste vrouetoetswedstryd buite [[Europa]].&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.scrumqueens.com/features/american-century-usas-100th-test |title=An American Century: USA's 100th test |publisher=Scrum Queens |author=John Birch |date=16 Augustus 2014 |accessdate=12 Junie 2025 |archive-date= 4 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230404190729/https://www.scrumqueens.com/features/american-century-usas-100th-test |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

In 1991 het Kanada aan die heel eerste [[Vrouerugbywêreldbeker 1991|Vrouerugbywêreldbeker]] in [[Wallis]] deelgeneem. Die span het ná ’n oorwinning oor [[Spaanse nasionale vrouerugbyspan|Spanje]] met 19–4 in die uitspeelwedstryd die vyfde plek beklee. Sedertdien het die Kanadese span aan elke vrouerugbywêreldbekertoernooi deelgeneem.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Tydens die [[Vrouerugbywêreldbeker 2014]] het die Kanadese die eindstryd gehaal. Hulle was met die latere wêreldkampioen [[Engelse nasionale vrouerugbyspan|Engeland]] in dieselfde groep. Die groepwedstryd tussen albei spanne het in ’n 13–13-gelykop geëindig, terwyl die Kanadese die herontmoeting in die eindstryd met 9–21 verloor het.&lt;ref name=&quot;Mortimer&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2021/video/542 |title=How did England win the 2014 Women's Rugby World Cup? |publisher=rugbyworldcup.com |date=31 Augustus 2014 |accessdate=6 September 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/live/2014/aug/17/-sp-womens-rugby-world-cup-final-england-canada-live |title=Women's Rugby World Cup final: England v Canada – as it happened |publisher=[[The Guardian]] |author=Michael Butler |date=17 Augustus 2014 |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2014/aug/17/england-win-womens-world-cup-canada-match-report |title=Emily Scarratt’s boot hands England World Cup final win over Canada |publisher=[[The Guardian]] |author=James Riach |date=17 Augustus 2014 |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/rugby-union/28829205 |title=Women's Rugby World Cup: England beat Canada to win final |publisher=[[BBC]] |date=17 Augustus 2014 |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

In 2022 het Kanada ná ’n nederlaag teen [[Franse nasionale vrouerugbyspan|Frankryk]] in die vanweë die wêreldwye [[Covid-19-pandemie]] met een jaar uitgestelde [[Vrouerugbywêreldbeker 2021]] se bronseindstryd die vierde plek beklee.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.americasrugbynews.com/2022/11/12/blue-wave-hits-canada-as-france-celebrates-bronze-victory/ |title=Blue wave hits Canada as France celebrates Bronze victory |publisher=Americas Rugby News |date=12 November 2022 |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.cbc.ca/sports/rugby/canada-france-bronze-medal-recap-nov11-2022-1.6649081 |title=Canadian women fall to France in bronze-medal match at Rugby World Cup |publisher=[[CBC/Radio-Canada]] |date=12 November 2022 |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2021/news/775873/rugby-world-cup-2021-bronze-final-recap?lang=en |title=Five-try France blow away Canada to take bronze at Rugby World Cup 2021 |publisher=rugbyworldcup.com |date=12 November 2022 |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

== Kleure, embleem en bynaam ==
Kanada speel tradisioneel in ’n rooi trui met wit kleuraksente, wit broeke met rooi strepe en rooi sokkies met wit strepe. Hul alternatiewe trui is wit met rooi kleuraksente, rooi broeke met wit strepe en wit sokkies met rooi strepe.

Die beheerliggaam [[Rugby Kanada]] se kenteken toon ’n elfpuntige esdoringblaar (''Acer saccharum'') in die nasionale kleure wit en rooi, ontleen aan die [[vlag van Kanada]], met die belettering ''Rugby'' op. Die nasionale span se byname is ''Canucks'', ontleen aan die slangterm vir Kanadese, en ''Les Rouges'' („die rooies“), afgelei van die truikleur.

== Tuisstadions ==
Net soos ander vername rugbylande soos Frankryk, Ierland, Italië, Nieu-Seeland, Skotland, Suid-Afrika, die Verenigde State en Wallis beskik Kanada oor geen amptelike tuisstadion vir sy nasionale span nie. Die Kanadese gebruik vir hul toetse eerder ’n verskeidenheid stadions dwarsdeur Kanada.

=== Rugbywêreldbekerstadions ===
{{Hoofartikel|Vrouerugbywêreldbeker 2006}}
Kanada het die Vrouerugbywêreldbeker 2006 aangebied.

== Toetswedstryde ==
Kanada het 85 van sy 170 toetswedstryde gewen, ’n wenrekord van 50,00%. Kanada se statistieke in toetswedstryde teen alle lande, in alfabetiese volgorde, is soos volg (korrek teen Junie 2025):

{| class=&quot;sortable wikitable&quot;
! Opponent
! Gespeel
! Gewen
! Verloor
! Gelykop
! % Gewen
|- bgcolor=&quot;#d0ffd0&quot; align=&quot;center&quot;
|-
| {{AUSruv}} || 6 || 6 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{ENGruv}} || 37 || 3 || 33 || 1 || 8,33
|-
| {{FIJruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{FRAruv}} || 18 || 9 || 9 || 0 || 50,00
|-
| {{HKGruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{IRLruv}} || 4 || 3 || 1 || 0 || 75,00
|-
| {{ITAruv}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{JPNruv}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{KAZruv}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{NEDruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{NZLruv}} || 18 || 1 || 17 || 0 || 5,56
|-
| {{SAMruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{SCOruv}} || 7 || 6 || 1 || 0 || 85,71
|-
| {{SOWruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{ESPruv}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{RSAruv}} || 4 || 4 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{SWEruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{USAruv}} || 46 || 27 || 19 || 0 || 56,52
|-
| {{WALruv}} || 14 || 10 || 2 || 2 || 71,43
|-
| align=&quot;left&quot; |'''Algeheel''' || '''170''' || '''85''' || '''82''' || '''3''' || '''50,00'''
|}

== Wedywering met ander nasionale spanne ==
Kanada se grootste mededinger in rugby is die [[Verenigde State se nasionale vrouerugbyspan|Verenigde State]]. Kanada het meer toetswedstryde teen dié suidelike buurland as teen enige ander land gespeel. Die twee spanne het in 1987 vir die eerste keer teen mekaar te staan gekom en van die 46 toetswedstryde tot dusver het Kanada 27 gewen en die Verenigde State 19. Beide Kanada en die Verenigde State is onder die suksesvolste spanne wat die vrouerugbywêreldbekertoernooi betref, aangesien die Kanadese in 2014 die eindstryd gehaal het, terwyl die Amerikaners die eerste Vrouerugbywêreldbeker 1991 kon wen en tydens die twee daaropvolgende toernooie ook die eindstryd kon haal. Tot dusver het albei spanne tydens drie vrouerugbywêreldbekertoernooie vier keer ontmoet: in 1998, 2010 en twee keer tydens die 2021-toernooi wat in 2022 gehou is. Sedert 2021 ontmoet albei spanne jaarliks tydens die jaarlikse Stille Oseaan-vierreeks, waaraan ook Australië en Nieu-Seeland deelneem. Van 1987 tot 1999 was die Verenigde State in nege agtereenvolgende toetswedstryde onoorwonne, sedert 2019 kon Kanada dié wenreeks ewenaar en ook nege agtereenvolgende toetswedstryde wen.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.americasrugbynews.com/2023/04/01/comprehensive-victory-for-canada-over-usa-in-spain/ |title=Comprehensive victory for Canada over USA in Spain |publisher=Americas Rugby News |date=1 April 2023 |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

Kanada handhaaf ook ’n sekere wedywering met Engeland. Kanada en Engeland het tot dusver in 37 toetswedstryde ontmoet, waarvan Engeland 33 gewen het en Kanada drie, met een gelykopuitslag. Daarbenewens het albei spanne in een eindstryd ontmoet en ook een bronseindstryd beslis (wat Kanada albei verloor het).

== Rekords ==
=== Wêreldbekerrekord ===
Kanada het aan elke vrouerugbywêreldbekertoernooie deelgeneem en het tydens die 2014-toernooi as naaswenner geëindig.

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Jaar !! Uitslag
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 1991|1991]] || Vyfde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 1994|1994]] || Sesde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 1998|1998]] || Vierde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2002|2002]] || Vierde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2006|2006]] || Vierde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2010|2010]] || Sesde plek
|- style=&quot;background:#DCE5E5;&quot;
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2014|2014]] || Naaswenner
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2017|2017]] || Vyfde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2021|2021]] || Vierde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2025|2025]] || ''gekwalifiseer''
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2029|2029]] || {{n.v.t.}}
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2033|2033]] || {{n.v.t.}}
|}

=== Stille Oseaan-vierreeks ===
Kanada se enigste jaarlikse toernooi is die Stille Oseaan-vierreeks, waar hulle teen drie ander lande van die Stille Oseaangebied speel: Australië, Nieu-Seeland en die Verenigde State. Die Stille Oseaan-vierreeks is in 2021 vir die eerste keer tussen Kanada en die Verenigde State beslis, Australië en Nieu-Seeland het in 2022 by dié toernooi aangesluit.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://w-rugby.com/club-house/pacific-four-series-rugby |title=Pacific Four Series Announced |publisher=W Rugby |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Die Kanadese het sedertdien twee toernooie gewen.

* Titeloorwinnings (2): 2021, 2024

== Spelers ==
=== Huidige span ===
Die volgende spelers het die Kanadese span gevorm tydens die WXV 1 2024:&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://rugby.ca/en/news/2024/09/30-players-selected-to-canada-s-women-s-rugby-team-for-wxv-1-in-vancouver |title=30 players selected to Canada's Women's Rugby Team for WXV 1 in Vancouver |publisher=[[Rugby Kanada]] |date=19 September 2024 |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

{|
| valign=&quot;top&quot;|
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Agterspelers ''(backs, arrières)''
|-
! Speler !! Posisie !! Klub
|-
| [[Olivia Apps]] || [[Skrumskakel]] || [[Lindsay RFC|Lindsay]]
|-
| [[Justine Pelletier]] || Skrumskakel || [[Stade Bordelais|Bordeaux]]
|-
| [[Claire Gallagher]] || [[Losskakel]] || [[Leicester Tigers Women|Leicester Tigers]]
|-
| [[Taylor Perry]] || Losskakel || [[Exeter Chiefs Women|Exeter Chiefs]]
|-
| [[Julia Schell]] || Losskakel || [[Trailfinders Women|Trailfinders]]
|-
| [[Alexandra Tessier]] || Losskakel || [[Exeter Chiefs Women|Exeter Chiefs]]
|-
| [[Fancy Bermudez]] || [[Senter]] || [[Saracens Women|Saracens]]
|-
| [[Sara Kaljuvee]] || Senter || Toronto Scottish / [[Westshore RFC|Westshore]]
|-
| [[Shoshanah Seumanutafa]] || Senter || [[Counties Manukau Rugby Union|Counties Manukau]]
|-
| [[Paige Farries]] || [[Vleuel]] || [[Saracens Women|Saracens]]
|-
| [[Asia Hogan-Rochester]] || Vleuel || [[Toronto Nomands]]
|-
| [[Alysha Corrigan]] || [[Heelagter]] || Canada Sevens
|-
| [[Mahalia Robinson]] || Heelagter || [[Town of Mount Royal RFC|Town of Mount Royal]]
|}
|
| valign=&quot;top&quot;|
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Voorspelers ''(forwards, avants)''
|-
! Speler !! Posisie !! Klub
|-
| [[Gillian Boag]] || [[Haker]] || [[Gloucester-Hartpury]]
|-
| [[Sara Cline]] || Haker || [[Leprechaun Tigers]]
|-
| [[Emily Tuttosi]] || Haker || [[Exeter Chiefs Women|Exeter Chiefs]]
|-
| [[Alexandria Ellis]] || [[Stut]] || [[Stade Français (Rugby Union)|Stade Français]]
|-
| [[Brittany Kassil]] || Stut || Guelph Goats
|-
| [[DaLeaka Menin]] || Stut || [[Exeter Chiefs Women|Exeter Chiefs]]
|-
| [[Tyson Beukeboom]] [[Lêer:Captain sports.svg|15px|Kaptein]] || [[Slot (rugby)|Slot]] || [[Trailfinders Women|Trailfinders]]
|-
| [[McKinley Hunt]] || Slot || [[Saracens Women|Saracens]]
|-
| [[Rori Wood]] || Slot || [[College Rifles RFC|College Rifles]]
|-
| [[Pamphinette Buisa]] || [[Losvoorspeler]] || Ottawa Irish
|-
| [[Fabiola Forteza]] || Losvoorspeler || [[Stade Bordelais|Bordeaux]]
|-
| [[Courtney Holtkamp]] || Losvoorspeler || [[Red Deer Titans Rugby|Red Deer Titans]]
|-
| [[Julia Omokhuale]] || Losvoorspeler || [[Leicester Tigers Women|Leicester Tigers]]
|-
| [[Karen Paquin]] || Losvoorspeler || [[Club de rugby de Quebec]]
|-
| [[Laetitia Royer]] || Losvoorspeler || [[ASM Romagnat|Romagnat]]
|-
| [[Gabby Senft]] || Losvoorspeler || [[Saracens Women|Saracens]]
|}
|}

=== Bekende spelers ===
[[Lêer:Heather Moyse on Whistler (cropped).JPG|duimnael|upright|Heather Moyse in 2010]]
Een voormalige Kanadese speler is vir haar uitstekende prestasies in Wêreldrugby se Heldesaal opgeneem:&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/halloffame/inductees |title=Inductees |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=12 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable zebra&quot;
! Speler !! Posisie !! Inskrywing
|-
| [[Heather Moyse]] || [[Heelagter]] || 2016
|}

== Sien ook ==
{{Portaal|Rugby|Ru ball.svg}}
* [[Kanadese nasionale rugbyspan]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|4}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Canada women's national rugby union team|Kanadese nasionale vrouerugbyspan}}
* {{en}} {{fr}} [https://rugby.ca/ Amptelike webwerf van Rugby Kanada]
* {{en}} [https://www.world.rugby/organisation/membership/north-america/canada Kanada by Wêreldrugby]

{{Nasionale vrouerugbyspanne}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Nasionale vrouerugbyspanne]]
[[Kategorie:Rugby in Kanada]]</text>
      <sha1>isgt8ii2vl7bdrpfth1e2cli0zo3ddf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>The Day After</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450029</id>
    <revision>
      <id>2812967</id>
      <parentid>2812477</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:54:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[:Kategorie:Stilrolprente]] bygevoeg ([[Wikipedia:HotCat|HotCat.js]])</comment>
      <origin>2812967</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2056" sha1="4taml3mn5zgcee205gyoio2u5sdrsac" xml:space="preserve">{{TITELAANSIG|''The Day After''}}
{{Inligtingskas rolprent
| naam              = The Day After
| beeld             = 
| regisseur        = D. W. Griffith
| produksieleier    = 
| draaiboekskrywer  = Mary Pickford
| met               = {{Plainlist|
* [[Blanche Sweet]]
}}
| kinematografie    = 
| musiek            = 
| redigeerder       = 
| verspreider       = Biograph Company
| ateljee           = 
| vrystelling       = [[30 Desember]] [[1909]]
| speeltyd          = 
| land              = {{VSA}}
| taal              = 
| begroting         = 
| bruto             = 
| voorafgegaan_deur = 
| opgevolg_deur     = 
| webtuiste         = 
| imdb_id           = 0000841
}}

'''''The Day After''''' is 'n [[VSA|Amerikaanse]] [[stilfilm]] uit [[1909]]. D. W. Griffith is die regisseur.&lt;ref&gt;[https://www.silentera.com/PSFL/data/D/DayAfter1909.html The Day After]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://mubi.com/films/the-day-after-1909 THE DAY AFTER]&lt;/ref&gt; Die hoofrolspelers is [[Arthur V. Johnson]] en [[Blanche Sweet]]. 'n Afdruk van die film word in die filmargief van die [[Biblioteek van die VSA-kongres]] bewaar.&lt;ref name=&quot;silentera&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.silentera.com/PSFL/data/D/DayAfter1909.html |title=Silent Era: The Day After |website=Silent Era |access-date=2 Julie 2008}}&lt;/ref&gt;

== Storielyn==

Mnr. en mev. Hilton besluit om 'n groot Oujaarsaandpartytjie te hou. Hulle stem albei in om hul drankgebruik te beheer, maar soos die gaste opdaag en die partytjie voortduur, word albei [[Dronkenskap|dronk]]. Die volgende dag voel mnr. Hilton skuldig omdat hy swak is en vrees hy om sy vrou te konfronteer, totdat hy uitvind dat sy ook skuldig was.

== Hoofrolspelers ==
* [[Arthur V. Johnson]] as Mr. Hilton
* [[Blanche Sweet]]
* [[Marion Leonard]] as Mrs. Hilton
* George Nichols
* [[Linda Arvidson]]
* Frank Evans]]
* James Kirkwood
* [[Henry Lehrman]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}
{{Wikiquote-inlyn}}
* {{IMDb title|0000841}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Amerikaanse rolprente]]
[[Kategorie:Stilrolprente]]</text>
      <sha1>4taml3mn5zgcee205gyoio2u5sdrsac</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812968</id>
      <parentid>2812967</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:54:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Opruim</comment>
      <origin>2812968</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2054" sha1="fi435cwi2uinxlbghtxqjtc3wh7y2wy" xml:space="preserve">{{TITELAANSIG|''The Day After''}}
{{Inligtingskas rolprent
| naam              = The Day After
| beeld             = 
| regisseur        = D. W. Griffith
| produksieleier    = 
| draaiboekskrywer  = Mary Pickford
| met               = {{Plainlist|
* [[Blanche Sweet]]
}}
| kinematografie    = 
| musiek            = 
| redigeerder       = 
| verspreider       = Biograph Company
| ateljee           = 
| vrystelling       = [[30 Desember]] [[1909]]
| speeltyd          = 
| land              = {{VSA}}
| taal              = 
| begroting         = 
| bruto             = 
| voorafgegaan_deur = 
| opgevolg_deur     = 
| webtuiste         = 
| imdb_id           = 0000841
}}

'''''The Day After''''' is 'n [[VSA|Amerikaanse]] [[stilfilm]] uit [[1909]]. D. W. Griffith is die regisseur.&lt;ref&gt;[https://www.silentera.com/PSFL/data/D/DayAfter1909.html The Day After]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://mubi.com/films/the-day-after-1909 THE DAY AFTER]&lt;/ref&gt; Die hoofrolspelers is [[Arthur V. Johnson]] en [[Blanche Sweet]]. 'n Afdruk van die film word in die filmargief van die [[Biblioteek van die VSA-kongres]] bewaar.&lt;ref name=&quot;silentera&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.silentera.com/PSFL/data/D/DayAfter1909.html |title=Silent Era: The Day After |website=Silent Era |access-date=2 Julie 2008}}&lt;/ref&gt;

== Storielyn==

Mnr. en mev. Hilton besluit om 'n groot Oujaarsaandpartytjie te hou. Hulle stem albei in om hul drankgebruik te beheer, maar soos die gaste opdaag en die partytjie voortduur, word albei [[Dronkenskap|dronk]]. Die volgende dag voel mnr. Hilton skuldig omdat hy swak is en vrees hy om sy vrou te konfronteer, totdat hy uitvind dat sy ook skuldig was.

== Hoofrolspelers ==
* [[Arthur V. Johnson]] as Mr. Hilton
* [[Blanche Sweet]]
* [[Marion Leonard]] as Mrs. Hilton
* George Nichols
* [[Linda Arvidson]]
* Frank Evans
* James Kirkwood
* [[Henry Lehrman]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}
{{Wikiquote-inlyn}}
* {{IMDb title|0000841}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Amerikaanse rolprente]]
[[Kategorie:Stilrolprente]]</text>
      <sha1>fi435cwi2uinxlbghtxqjtc3wh7y2wy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812969</id>
      <parentid>2812968</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T04:55:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812969</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2058" sha1="58xcybad3y8zrurps032zryiilbkegd" xml:space="preserve">{{TITELAANSIG|''The Day After''}}
{{Inligtingskas rolprent
| naam              = The Day After
| beeld             = 
| regisseur        = D. W. Griffith
| produksieleier    = 
| draaiboekskrywer  = [[Mary Pickford]]
| met               = {{Plainlist|
* [[Blanche Sweet]]
}}
| kinematografie    = 
| musiek            = 
| redigeerder       = 
| verspreider       = Biograph Company
| ateljee           = 
| vrystelling       = [[30 Desember]] [[1909]]
| speeltyd          = 
| land              = {{VSA}}
| taal              = 
| begroting         = 
| bruto             = 
| voorafgegaan_deur = 
| opgevolg_deur     = 
| webtuiste         = 
| imdb_id           = 0000841
}}

'''''The Day After''''' is 'n [[VSA|Amerikaanse]] [[stilfilm]] uit [[1909]]. D. W. Griffith is die regisseur.&lt;ref&gt;[https://www.silentera.com/PSFL/data/D/DayAfter1909.html The Day After]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://mubi.com/films/the-day-after-1909 THE DAY AFTER]&lt;/ref&gt; Die hoofrolspelers is [[Arthur V. Johnson]] en [[Blanche Sweet]]. 'n Afdruk van die film word in die filmargief van die [[Biblioteek van die VSA-kongres]] bewaar.&lt;ref name=&quot;silentera&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.silentera.com/PSFL/data/D/DayAfter1909.html |title=Silent Era: The Day After |website=Silent Era |access-date=2 Julie 2008}}&lt;/ref&gt;

== Storielyn==

Mnr. en mev. Hilton besluit om 'n groot Oujaarsaandpartytjie te hou. Hulle stem albei in om hul drankgebruik te beheer, maar soos die gaste opdaag en die partytjie voortduur, word albei [[Dronkenskap|dronk]]. Die volgende dag voel mnr. Hilton skuldig omdat hy swak is en vrees hy om sy vrou te konfronteer, totdat hy uitvind dat sy ook skuldig was.

== Hoofrolspelers ==
* [[Arthur V. Johnson]] as Mr. Hilton
* [[Blanche Sweet]]
* [[Marion Leonard]] as Mrs. Hilton
* George Nichols
* [[Linda Arvidson]]
* Frank Evans
* James Kirkwood
* [[Henry Lehrman]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}
{{Wikiquote-inlyn}}
* {{IMDb title|0000841}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Amerikaanse rolprente]]
[[Kategorie:Stilrolprente]]</text>
      <sha1>58xcybad3y8zrurps032zryiilbkegd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Air India-vlug 182</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450039</id>
    <revision>
      <id>2812981</id>
      <parentid>2812424</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:16:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Beeld bygevoeg</comment>
      <origin>2812981</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3759" sha1="pedi1xqf02ld0uqxcv49hya17cro17n" xml:space="preserve">[[Lêer:Irish Naval Service recovering bodies from the Air India Flight 182 disaster.jpg|duimnael|Ierse Vlootdiens herwin liggame van die Air India-vlug 182-ramp.]]
'''Air India-vlug 182''' was 'n passasiersvlug wat op die [[Montreal]]–[[Londen]]–[[Delhi]]–[[Mumbai]]-roete bedryf is en op [[23 Junie]] [[1985]] oor die [[Atlantiese Oseaan]] uitmekaar gebreek het as gevolg van 'n ontploffing van 'n bom wat deur [[Kanada|Kanadese]] [[Sikhisme|Sikh]]-[[Terrorisme|terroriste]] geplant is.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://toronto.citynews.ca/2025/06/10/air-india-bombing-1985-remembering-victims/|title=Remembering Canada’s forgotten tragedy Air India Flight 182, forty years later|date=2025-06-10|website=citynews.ca|access-date=2025-06-13}}&lt;/ref&gt; Die voorval het plaasgevind op pad van Montreal na Londen op 'n hoogte van 31,000 voet (9,400 m), net buite die [[Ierland|Ierse]] lugruim. Die oorblyfsels van die vliegtuig het in die see geval ongeveer 190 kilometer van die kus van Ierland af, en al 329 mense aan boord is dood, insluitend 268 Kanadese burgers, 27 [[Verenigde Koninkryk|Britse]] burgers, en 22 [[Indië|Indiese]] burgers. Die meeste van die passasiers aan boord was van Indiese afkoms.

Op dieselfde dag, en as deel van dieselfde gekoördineerde terreuraksie, het nog ’n bom ontplof by [[Narita Internasionale Lughawe]] in [[Japan]]. Hierdie bom was in ’n bagasiestuk wat bedoel was om op ’n ander [[Air India]]-vlug na [[Bangkok]] en dan verder na Indië te gaan. Die bom het ontplof terwyl dit van een vliegtuig na ’n ander oorgelaai is, en het twee Japannese bagasiehanteerders doodgemaak. Hierdie parallelle aanvalle dui daarop dat die terroriste 'n goed beplande en internasionaal gekoördineerde aanval wou uitvoer teen Indiese lugvaartbelange.

Die bomaanval op Air India-vlug 182 is die grootste terreuraanval in die Kanadese geskiedenis en was die wêreld se dodelikste daad van lugvaartterrorisme tot die [[Aanvalle op 11 September 2001|aanvalle van 11 September]] in 2001. Dit bly die dodelikste lugvaartvoorval in die geskiedenis van [[Air India]]. Die meesterbreine agter die aanval word beskou as Inderjit Singh Reyat, 'n dubbele Britse-Kanadese burger, wat in 2003 skuld beken het, en Talwinder Singh Parmar, 'n Kanadese Sikh-separatisleier, wat een van die sleutelindividue was wat met die terreurgroep Babbar Khalsa verbind is.

Die uitvoering van die plan het transnasionale gevolge gehad en het burgers en regerings van vyf lande betrek. Babbar Khalsa, 'n Sikh-terreurgroep en Khalistani-separatistiese beweging, is geïmpliseer maar nie definitief as verantwoordelik bevestig nie. Alhoewel 'n paar persone gearresteer en verhoor is vir die Air India-bomaanval, was Inderjit Singh Reyat die enigste persoon wat skuldig bevind is nadat hy in 2003 skuld beken het op klagtes van strafbare manslag. Hy is tot vyftien jaar tronkstraf gevonnis vir die bou van die bomme wat aan boord van Air India-vlug 182 en op Narita ontplof het.

Die daaropvolgende ondersoek en vervolging het byna twintig jaar geduur. Dit was die duurste hofsaak in die Kanadese geskiedenis en het byna C$130 miljoen gekos. Die twee beskuldigdes, Ripudaman Singh Malik en Ajaib Singh Bagri, is albei onskuldig bevind.

In 2006 het die Goewerneur-generaal-in-Raad die voormalige Regter van die Hooggeregshof, John C. Major, aangestel om 'n kommissie van ondersoek te lei. Sy verslag, wat op 17 Junie 2010 voltooi en vrygestel is, het tot die gevolgtrekking gekom dat 'n &quot;opeenvolging van foute&quot; deur die Kanadese regering, die Royal Canadian Mounted Police (RCMP), en die Canadian Security Intelligence Service (CSIS) die militante aanval moontlik gemaak het.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Vliegongelukke]]
[[Kategorie:Terrorisme]]</text>
      <sha1>pedi1xqf02ld0uqxcv49hya17cro17n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kasakse nasionale vrouerugbyspan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450059</id>
    <revision>
      <id>2812746</id>
      <parentid>2812466</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:02:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>131157</id>
      </contributor>
      <comment>Red 1 verwysing(s) en merk 0 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2812746</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12133" sha1="5mrmiuszrozjmv01nv2y51aacc75hve" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Rugbyspan
| land                   = Kasakstan
| beeld                  = Kenteken van die Kasakse nasionale rugbyspan.jpg
| unie                   = [[Kasakse Rugbyunie]] (KRU)
| bynaam                 = Nomade
| embleem                = 
| kaptein                = [[Karina Sazintowa]]
| afrigter               = {{vlagikoon|Kasakstan}} [[Anna Jakoflewa]] &lt;small&gt;(sedert 2021)&lt;/small&gt;
| stadion                = 
| kapasiteit             = 
| patroon_la1            = 
| patroon_b1             = 
| patroon_ra1            = 
| patroon_sh1            = 
| patroon_so1            = 
| linkerarm1             = ffff00
| liggaam1               = ffff00
| regterarm1             = ffff00
| broek1                 = 1E90FF
| kouse1                 = ffff00
| patroon_la2            = 
| patroon_b2             = 
| patroon_ra2            = 
| patroon_sh2            = 
| patroon_so2            = 
| linkerarm2             = 1E90FF
| liggaam2               = 1E90FF
| regterarm2             = 1E90FF
| broek2                 = 000080
| kouse2                 = 1E90FF
| statistiek             = Statistiek
| toetse                 = 
| toptoetspuntebehaler   = 
| meestedrieë            = 
| jongstespeler          = 
| eerste                 = {{GERruv}} 11–10 {{KAZruv-r}}&lt;br /&gt;([[Hannover]], [[Duitsland]]; 31 Oktober 1993)
| grootwen               = {{KAZruv}} 91–7 {{SGPruv-r}}&lt;br /&gt;([[Almati]], [[Kasakstan]]; 4 September 2013)
| grootverloor           = {{KAZruv}} 0–118 {{FIJruv-r}}&lt;br /&gt;([[Doebai (stad)|Doebai]], [[Verenigde Arabiese Emirate]]; 27 Oktober 2023)
| Wêreldbekerverskynings = 6/9
| jaar                   = 1994
| beste                  = Negende plek in [[Vrouerugbywêreldbeker 1994|1994]] en [[Vrouerugbywêreldbeker 1998|1998]]
| url                    = 
| unieurl                = www.kaz-rugby.kz
}}

Die '''Kasakse nasionale vrouerugbyspan''' is die nasionale vroue[[rugby]]span wat [[Kasakstan]] in internasionale wedstryde (toetswedstryde) verteenwoordig. Hulle staan ook bekend as “Nomades”. Rugby word in Kasakstan geadministreer deur die [[Kasakse Rugbyunie]] (KRU) wat in 1993 gestig is. Die Kasakse rugbyspan is tans (Junie 2025) 19de op [[Wêreldrugby]] se wêreldranglys gelys.&lt;ref name=&quot;ranglys&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/rankings |title=Women’s and Men’s Rankings |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Saam met [[Hongkongse nasionale rugbyspan|Hongkong]] is Kasakstan tradisioneel een van die sterker [[Asië|Asiatiese]] nasionale rugbyspanne ná [[Japannese nasionale vrouerugbyspan|Japan]]. Die Kasakse span speel tradisioneel in geel truie met blou broeke en geel sokkies.

Kasakstan het sy eerste toetswedstryd in 1993 teen [[Duitse nasionale vrouerugbyspan|Duitsland]] gespeel. Kasakstan het tot dusver vir ses van die nege [[vrouerugbywêreldbeker]]toernooie gekwalifiseer; in [[Vrouerugbywêreldbeker 1994|1994]] en [[Vrouerugbywêreldbeker 1998|1998]] het hulle met die negende plek hul beste prestasie behaal.

== Beheerliggaam ==
{{Hoofartikel|Kasakse Rugbyunie}}
Die beheerliggaam vir rugby in Kasakstan is die Kasakse Rugbyunie (KRU). Die KRU is in 1993 gestig en het in 1997 by die Internasionale Rugbyvoetbalraad (IRVR; nou [[Wêreldrugby]]) aangesluit.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/organisation/membership/asia/kazakhstan |title=Kazakhstan |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Daarbenewens het die KRU in 1993 by die in 1968 gestigte Asiatiese Rugbyvoetbalunie (Engels: ''Rugby Football Union'', ARFU; nou [[Asië Rugby]]) aangesluit.&lt;ref name=&quot;Asië Rugby&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.asiarugby.com/unions/kazakhstan/ |title=Kazakhstan Rugby Union |publisher=[[Asië Rugby]] |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

== Geskiedenis ==
Kasakstan het tussen 1994 en 2014 an ses [[vrouerugbywêreldbeker]]toernooie deelgeneem. Daarbenewens het hulle die Asië Viernasies-vrouetoernooi 2014 in [[Hongkong]] gewen.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.rwcwomens.com/home/news/newsid=2071584.html |title=Kazakhstan Women crowned Asian 4N champions |publisher=rwcwomens.com |date=26 Mei 2014 |accessdate=2 Desember 2014 |archive-url=https://archive.today/20141202005617/http://www.rwcwomens.com/home/news/newsid=2071584.html |archive-date=2 Desember 2014}}&lt;/ref&gt; Tussen die vrouerugbywêreldbekertoernooie in 2014 en 2019 het die Kasakke slegs in vier toetswedstryde gespeel. Hulle kon tydens die Asiatiese Vrouekampioenskap 2019 die [[Chinese nasionale vrouerugbyspan|Chinese]] klop en daarmee vir die Asiatiese Vrouekampioenskap 2020 kwalifiseer.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyasia247.com/rwc-2021-qualifier-preview-kazakhstan-vs-colombia/ |title=RWC 2021 Qualifier Preview: Kazakhstan vs Colombia |publisher=Rugby Asia 24/7 |date=19 Februarie 2022 |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

Die Asiatiese Vrouekampioenskap 2020 is twee keer uitgestel voordat dit vanweë die wêreldwye [[Covid-19-pandemie]] heeltemal gekanselleer moes word.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.insidethegames.biz/articles/1090808/asia-rugby-coronavirus |title=Asia Rugby Women's Championship rescheduled due to coronavirus |publisher=Inside the Games |author=Michael Houston |date=20 Februarie 2020 |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.women.rugby/news/561195/asia-rugby-womens-championship-2020-rescheduled |title=Asia Rugby Women's Championship 2020 rescheduled |publisher=Women in Rugby |accessdate=13 Junie 2025 |archive-date=20 Februarie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220220151643/https://www.women.rugby/news/561195/asia-rugby-womens-championship-2020-rescheduled |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2021/news/615174/asia-rugby-womens-championship-update |title=Asia Rugby Women's Championship update |publisher=rugbyworldcup.com |date=10 Februarie 2021 |accessdate=20 Februarie 2022}}&lt;/ref&gt; Die enigste oorblywende opponent was [[Hongkongse nasionale vrouerugbyspan|Hongkong]] wat om epidemiologiese redes egter ook aan die toernooi moes onttrek.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbypass.com/news/every-avenue-was-explored-world-rugby-issue-statement-on-rwc-2021/ |title='Every avenue was explored' – World Rugby issue statement on RWC 2021 |publisher=Rugby Pass |author=Kim Ekin |date=21 Januarie 2022 |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Daarmee het hulle vir die uitspeelrondte gekwalifiseer, waar hulle teen [[Colombiaanse nasionale vrouerugbyspan|Colombia]] te staan gekom het, maar met 18–10 geklop is.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2021/news/690430/colombia-battle-hard-after-red-card-to-secure-a-famous-victory |title=Colombia one step closer to Rugby World Cup 2021 after beating Kazakhstan |publisher=rugbyworldcup.com |date=19 Februarie 2022 |accessdate=20 Februarie 2022}}&lt;/ref&gt;

Ná twee agtereenvolgende nederlae teen Hongkong in Desember 2022 het Kasakstan op [[Wêreldrugby]] se wêreldrangly van die 15de na die 20ste plek geval.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/news/778275?lang=en |title=New-look Hong Kong at record high in World Rugby Women's Rankings powered by Capgemini |publisher=[[Wêreldrugby]] |date=12 Desember 2022 |accessdate=21 Desember 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/news/778328?lang=en |title=2022 in Review: World Rugby Women's Rankings powered by Capgemini |publisher=[[Wêreldrugby]] |date=19 Desember 2022 |accessdate=21 Desember 2022}}&lt;/ref&gt;

== Trui en bynaam ==
Kasakstan speel tradisioneel in ’n geel trui, blou broeke en geel sokkies met wit strepe. Hul alternatiewe trui is blou, donkerblou broeke en blou sokkies. Die nasionale span se bynaam is “Nomades”.

== Toetswedstryde ==
Kanada het 37 van sy 77 toetswedstryde gewen, ’n wenrekord van 48,05%. Kasakstan se statistieke in toetswedstryde teen alle lande, in alfabetiese volgorde, is soos volg (korrek teen Junie 2025):

{| class=&quot;sortable wikitable&quot;
! Opponent
! Gespeel
! Gewen
! Verloor
! Gelykop
! % Gewen
|- bgcolor=&quot;#d0ffd0&quot; align=&quot;center&quot;
|-
| {{GERruv}} || 4 || 3 || 1 || 0 || 75,00
|-
| {{ENGruv}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0,00
|-
| {{FIJruv}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0,00
|-
| {{FRAruv}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0,00
|-
| {{HKGruv}} || 7 || 4 || 3 || 0 || 57,14
|-
| {{IRLruv}} || 6 || 3 || 3 || 0 || 50,00
|-
| {{ITAruv}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{JPNruv}} || 10 || 7 || 3 || 0 || 70,00
|-
| {{CANruv}} || 2 || 0 || 2 || 0 || 0,00
|-
| {{KENruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{COLruv}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0,00
|-
| {{NEDruv}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{NZLruv}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0,00
|-
| {{RUSruv}} || 4 || 1 || 3 || 0 || 25,00
|-
| {{SAMruv}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0,00
|-
| {{SCOruv}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0,00
|-
| {{SWEruv}} || 4 || 3 || 1 || 0 || 75,00
|-
| {{SGPruv}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{ESPruv}} || 2 || 0 || 2 || 0 || 0,00
|-
| {{RSAruv}} || 4 || 1 || 3 || 0 || 25,00
|-
| {{THAruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{UZBruv}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{USAruv}} || 2 || 0 || 2 || 0 || 0,00
|-
| {{WALruv}} || 5 || 2 || 3 || 0 || 40,00
|-
| align=&quot;left&quot; |'''Algeheel''' || '''77''' || '''37''' || '''40''' || '''0''' || '''48,05'''
|}

== Rekords ==
=== Wêreldbekerrekord ===
Kasakstan het tot dusver aan ses vrouerugbywêreldbekertoernooie deelgeneem. Hul beste prestasie was die negende plek tydens die 1994- en 1998-toernooie.

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Jaar !! Uitslag
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 1991|1991]] || Nie deelgeneem nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 1994|1994]] || Negende plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 1998|1998]] || Negende plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2002|2002]] || Elfde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2006|2006]] || Elfde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2010|2010]] || Elfde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2014|2014]] || Twaalfde plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2017|2017]] || Nie deelgeneem nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2021|2021]] || Nie gekwalifiseer nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2025|2025]] || Nie gekwalifiseer nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2029|2029]] || {{n.v.t.}}
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2033|2033]] || {{n.v.t.}}
|}

=== Asiatiese Vrouekampioenskappe ===
Die Kanadese nasionale vrouerugbyspan neem sedert 2007 aan die jaarlikse Asiatiese Vrouekampioenskap deel. Hulle het sedertdien vyf titels gewen.

* Toernooititels (5): 2007, 2008, 2012, 2013, 2014

== Spelers ==
=== Huidige span ===
Die volgende spelers het die Kasakse span gevorm tydens die Vrouerugbywêreldbekerkwalifisering 2021:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Agterspelers ''(backs)''
* Moldir Asjkat
* Xenija Kim
* Aljona Drobowskaja
* Milana Alajewa
* Swetlana Malezhina
* Blazhan Akhbajewa
* Darja Simakowa
* Anastassija Khodus
* Jekaterina Ardasjirowa
* Anna Melnikowa
* Amina Tulegenowa
* Diana Abisjewa
* Jelena Jurowa
* Swetlana Obukhoja
||
Voorspelers ''(forwards)''
* Veronika Stepanuyga
* Nigora Nurmatowa
* Alina Askerowa
* Daiana Kazibekowa
* Galina Krassawina
* Jekaterina Kamenkowa
* Kundjzaj Baktjbajewa
* Anzhelika Pichugina
* Akzharkjnaj Zholdaspajewa
* Balzhan Koishibajewa
* Darja Tkachjowa
* Lyudmila Scherer
* Karina Sazintowa [[Lêer:Captain sports.svg|15px|Kaptein]]
* Natalja Kamendrowskaja
* Lilija Kibischewa
* Adina Makhsutowa
|}

=== Bekende spelers ===
Tot dusver is nog geen Kasakse speler in Wêreldrugby se Heldesaal opgeneem nie.

== Sien ook ==
{{Portaal|Rugby|Ru ball.svg}}

== Verwysings ==
{{Verwysings|4}}

== Eksterne skakels ==
* {{en}} {{ka}} {{ru}} [https://kaz-rugby.kz/ Amptelike webwerf van die Kasakse Rugbyunie]
* {{en}} [https://www.world.rugby/organisation/membership/asia/kazakhstan Kasakstan by Wêreldrugby]

{{Nasionale vrouerugbyspanne}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Nasionale vrouerugbyspanne]]
[[Kategorie:Rugby in Kasakstan]]</text>
      <sha1>5mrmiuszrozjmv01nv2y51aacc75hve</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nederlandse nasionale vrouerugbyspan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450061</id>
    <revision>
      <id>2812937</id>
      <parentid>2812468</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T00:21:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>131157</id>
      </contributor>
      <comment>Red 2 verwysing(s) en merk 0 as dood.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2812937</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15470" sha1="s9jgv0jiy7r0hbbd9j4oaxlu3ctvjxo" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Rugbyspan
| land                   = Nederland
| beeld                  = Kenteken van die Nederlandse nasionale rugbyspan.png
| unie                   = [[Rugby Nederland]] (RN)
| bynaam                 = 
| embleem                = Oranje tulp
| stadion                = Nasionale Rugbysentrum, [[Amsterdam]]
| kapasiteit             = 5&amp;nbsp;000
| kaptein                = [[Linde van der Velden]]
| afrigter               = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Gareth Gilbert]] &lt;small&gt;(sedert 2024)&lt;/small&gt;
| patroon_la1            = 
| patroon_b1             = 
| patroon_ra1            = 
| patroon_sh1            = _whitesides
| patroon_so1            = 
| linkerarm1             = FF8000
| liggaam1               = FF8000
| regterarm1             = FF8000
| broek1                 = FF8000
| kouse1                 = FF8000
| patroon_la2            = 
| patroon_b2             = 
| patroon_ra2            = 
| patroon_sh2            = 
| patroon_so2            = 
| linkerarm2             = 
| liggaam2               = 
| regterarm2             = 
| broek2                 = 
| kouse2                 = 
| statistiek             = Statistiek
| toetse                 = 
| toppuntebehaler        = 
| meestedrieë            = 
| eerste                 = (''ook die wêreld se eerste'')&lt;br /&gt;{{NEDruv}} 0–4 {{FRAru-r}}&lt;br /&gt;([[Utrecht (munisipaliteit)|Utrecht]], [[Nederland]]; 13 Junie 1982)
| grootwen               = {{DENruv}} 3–141 {{NEDruv-r}}&lt;br /&gt;([[Grenade]], [[Frankryk]]; 2 Mei 2004)
| grootverloor           = {{ENGruv}} 91–3 {{NEDruv-r}}&lt;br /&gt;([[Belluno]], [[Italië]]; 19 April 1999)
| Wêreldbekerverskynings = 3/9
| jaar                   = 1991
| beste                  = Sewende plek in [[Vrouerugbywêreldbeker 1991|1991]]
| url                    = 
| unieurl                = www.rugby.nl
}}

Die '''Nederlandse nasionale vrouerugbyspan''' ([[Nederlands]]: ''Nederlands dames nationale rugbyteam'') is die nasionale vroue[[rugby]]span wat [[Nederland]] in internasionale wedstryde (toetswedstryde) verteenwoordig. Rugby word in Nederland geadministreer deur [[Rugby Nederland]] (RN) wat in 1932 gestig is. Die Nederlandse rugbyspan is tans (Junie 2025) 15de op [[Wêreldrugby]] se wêreldranglys gelys.&lt;ref name=&quot;ranglys&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/rankings |title=Women’s and Men’s Rankings |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

Nederland het sy eerste toetswedstryd in 1982 gespeel, toe hulle in die eerste internasionale vrouerugbywedstryd tuis in [[Utrecht (munisipaliteit)|Utrecht]] deur [[Franse nasionale vrouerugbyspan|Frankryk]] geklop is. Nederland het tot dusver aan drie [[vrouerugbywêreldbeker]]toernooie deelgeneem en tydens die [[Vrouerugbywêreldbeker 1991|1991-toernooi]] met die sewende plek sy beste prestasie behaal. Hulle het tydens die Europese Vrouerugbykampioenskap een titel ingepalm, ses keer as naaswenner en vyf keer in die derde plek geëindig. Die Nederlandse span speel tradisioneel in oranje truie met blou broeke en oranje sokkies.

== Beheerliggaam ==
{{Hoofartikel|Rugby Nederland}}
Die beheerliggaam vir rugby in Nederland is Rugby Nederland (RN), tot in 2014 die Nederlandse Rugbybond (''Nederlandse Rugby Bond'', NRB) genoem. Die NRB is in 1932 gestig en het in 1988 by die Internasionale Rugbyvoetbalraad (IRVR; nou [[Wêreldrugby]]) aangesluit.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/organisation/membership/europe/netherlands |title=Netherlands |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Daarbenewens was die Nederlandse beheerliggaam in 1934 ’n stigtingslid van die kontinentale beheerliggaam ''Fédération internationale de rugby amateur'' (FIRA; nou [[Rugby Europa]]).&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyfootballhistory.com/timeline1930s.htm |title=Historical Rugby Milestones 1930s |publisher=Rugby Football History |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

== Geskiedenis ==
[[Lêer:Torneo de clasificación WRWC 2014 - Samoa vs Holanda - 23.jpg|duimnael|Nederland teen Samoa tydens die [[Vrouerugbywêreldbeker 2014]]-kwalifisering]]
Nederland het op 13 Junie 1982 in die heel eerste toetswedstryd teen [[Franse nasionale vrouerugbyspan|Frankryk]] in [[Utrecht (munisipaliteit)|Utrecht]] gespeel. Die Franse het met 4–0 geseëvier.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.women.rugby/news/570629 |title=The story behind the first-ever women's international |publisher=Women Rugby |date=2022 |accessdate=13 Junie 2025 |archive-date=14 Augustus 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220814114744/https://www.women.rugby/news/570629 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/wxv/news/960024/everything-you-need-to-know-about-wxv-2024-newcomers |title=Everything you need to know about WXV 2024 newcomers |publisher=[[Wêreldrugby]] |date=25 September 2024 |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;scrumqueens&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=http://www.scrumqueens.com/features/13th-june-1982-day-it-all-began |title=13th June 1982: The day it all began |publisher=Scrum Queens |author=John Birch |date=Junie 2013 |accessdate=24 Desember 2017 |archive-date=23 Julie 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130723010608/http://www.scrumqueens.com/features/13th-june-1982-day-it-all-began |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Nederland het sy debuut gemaak tydens die heel eerste [[Vrouerugbywêreldbeker 1991]]. Hulle het die sewende plek onder twaalf deelnemende spanne behaal.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2025/en/past-tournaments/1991 |titel=1991 Women's Rugby World Cup |publisher=rugbyworldcup.com |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Hulle was die gasvroue van die [[Vrouerugbywêreldbeker 1998]] en kon ook vir die [[Vrouerugbywêreldbeker 2002]] kwalifiseer, waar hulle onderskeidelik die 13de en 15de plek behaal het.&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2025/en/past-tournaments/1998 |titel=1998 Women's Rugby World Cup |publisher=rugbyworldcup.com |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2025/en/past-tournaments/2002 |titel=2002 Women's Rugby World Cup |publisher=rugbyworldcup.com |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

In die onlangse dekades het vrouerugby in Nederland toegeneem in gewildheid. Die regstreekse beeldsending van die [[Vrouerugbywêreldbeker 2015]] op Nederlandse televisie het ook daartoe bygedra.

Op 16 Maart 2024 het die Nederlanders die WXV 3 2024-uitspeelwedstryd gewen teen [[Colombiaanse nasionale vrouerugbyspan|Colombia]] wat die eerste WXV 3 2023 in die laaste plek afgesluit het.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/wxv/news/916146/netherlands-beat-colombia-to-secure-wxv-3-spot |title=Netherlands beat Colombia to secure WXV 3 spot |publisher=[[Wêreldrugby]] |date=18 Maart 2024 |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.scrumqueens.com/news/netherlands-qualify-for-wxv3 |title=Netherlands qualify for WXV3 |publisher=Scrum Queens |author=John Birch |date=16 Maart 2024 |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt; Nederland was die beste geplaaste span op [[Wêreldrugby]] se ranglys wat nie aan die eerste toernooi deelgeneem het nie en hulle is die moontlikheid gegun om vir ’n plek in die toernooi te speel.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Trui en kenteken ==
Nederland speel tradisioneel in ’n oranje trui met blou broeke en oranje sokkies. Hul alternatiewe trui is donkerblou met donkerblou broeke en oranje sokkies.

Rugby Nederland se kenteken toon ’n rugbybal daargestel as ’n [[tulp]] in Oranje met die belettering ''Rugby Nederland'' regs aan.

== Tuisstadion ==
Nederland se tuisstadion is die Nasionale Rugbysentrum Amsterdam met ’n kapasiteit van 5&amp;nbsp;000. Dit is in 1997 geopen en huisves ook die setel van die beheerliggaam Rugby Nederland.&lt;ref&gt;{{nl}} {{cite web |url=https://rugby.nl/organisatie/nrca/ |title=NRCA |publisher=[[Rugby Nederland]] |accessdate=18 Maart 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{nl}} {{cite web |url=https://www.rugby.nl/page/nationaal-rugby-centrum-amsterdam |title=Nationaal Rugby Centrum Amsterdam |publisher=[[Rugby Nederland]] |accessdate=27 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190427211426/https://www.rugby.nl/page/nationaal-rugby-centrum-amsterdam |archive-date=27 April 2019}}&lt;/ref&gt;

=== Rugbywêreldbekerstadions ===
{{Hoofartikel|Vrouerugbywêreldbeker 1998}}
Nederland het die Vrouerugbywêreldbeker 1998 aangebied.

== Toetswedstryde ==
Nederland het 116 van sy 258 toetswedstryde gewen, ’n wenrekord van 51,08%. Nederland se statistieke in toetswedstryde teen alle lande, in alfabetiese volgorde, is soos volg (korrek teen Junie 2025):

{| class=&quot;sortable wikitable&quot;
! Opponent
! Gespeel
! Gewen
! Verloor
! Gelykop
! % Gewen
|- bgcolor=&quot;#d0ffd0&quot; align=&quot;center&quot;
|-
| {{BRAruv}} || 2 || 1 || 1 || 0 || 50,00
|-
| {{BELruv}} || 8 || 8 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{DENruv}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{GERruv}} || 17 || 16 || 1 || 0 || 94,12
|-
| {{ENGruv}} || 4 || 0 || 4 || 0 || 0,00
|-
| {{FINruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{FRAruv}} || 12 || 1 || 11 || 0 || 8,33
|-
| {{HKGruv}} || 3 || 1 || 2 || 0 || 33,33
|-
| {{IRLruv}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0,00
|-
| {{ITAruv}} || 8 || 2 || 6 || 0 || 25,00
|-
| {{JPNruv}} || 2 || 1 || 1 || 0 || 50,00
|-
| {{CANruv}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0,00
|-
| {{KAZruv}} || 2 || 0 || 2 || 0 || 0,00
|-
| {{COLruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{NZLruv}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0,00
|-
| {{NORruv}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{PORruv}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{RUSruv}} || 4 || 3 || 1 || 0 || 75,00
|-
| {{SAMruv}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0,00
|-
| {{SCOruv}} || 6 || 1 || 5 || 0 || 16,67
|-
| {{SOWruv}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{SWEruv}} || 20 || 17 || 3 || 0 || 85,00
|-
| {{SUIruv}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100,00
|-
| {{ESPruv}} || 7 || 0 || 7 || 0 || 0,00
|-
| {{RSAruv}} || 2 || 0 || 2 || 0 || 0,00
|-
| {{USAruv}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0,00
|-
| {{WALruv}} || 5 || 3 || 2 || 0 || 60,00
|-
| align=&quot;left&quot; |'''Algeheel''' || '''139''' || '''71''' || '''68''' || '''0''' || '''51,08'''
|}

== Rekords ==
=== Wêreldbekerrekord ===
Nederland het tot dusver aan drie vrouerugbywêreldbekertoernooie deelgeneem. Hul beste prestasie was die sewende plek tydens die 1991-toernooi.

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Jaar !! Uitslag
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 1991|1991]] || Sewende plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 1994|1994]] || Nie deelgeneem nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 1998|1998]] || 13de plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2002|2002]] || 15de plek
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2006|2006]] || Nie deelgeneem nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2010|2010]] || Nie gekwalifiseer nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2014|2014]] || Nie gekwalifiseer nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2017|2017]] || Nie gekwalifiseer nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2021|2021]] || Nie gekwalifiseer nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2025|2025]] || Nie gekwalifiseer nie
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2029|2029]] || {{n.v.t.}}
|-
| align=center | [[Vrouerugbywêreldbeker 2033|2033]] || {{n.v.t.}}
|}

=== Europese Vrouerugbykampioenskap ===
Die Nederlandse nasionale rugbyspan neem aan die Europese Vrouerugbykampioenskap deel. Hulle het sedertdien een toernooi beklink.

* Titeloorwinning (1): 2014

== Spelers ==
=== Huidige span ===
Die volgende spelers het die Nederlandse span gevorm tydens die WXV 2 2024:&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=http://4theloveofsport.co.uk/2024/09/23/all-18-squads-for-the-2024-wxv/ |title=All 18 squads for the 2024 WXV |publisher=The Love Of Sport |date=23 September 2023 |accessdate=13 Junie 2025}}&lt;/ref&gt;

{|
| valign=&quot;top&quot;|
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Agterspelers
|-
! Speler !! Posisie !! Klub !! Toetswedstryde
|-
| [[Marit Lemmens]] || [[Skrumskakel]] || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}8
|-
| [[Esmee Ligtvoet]] || Skrumskakel || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}8
|-
| [[Jet Metz]] || [[Losskakel]] || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}5
|-
| [[Linneke Gevers]] || [[Senter]] || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}2
|-
| [[Pien Selbeck]] || Senter || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | 13
|-
| [[Isa Spoler]] || Senter || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}4
|-
| [[Emma van Traa]] || Senter || The Vets || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}1
|-
| [[Jara Bunnik]] || [[Vleuel]] || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}2
|-
| [[Noah Demba]] || Vleuel || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}0
|-
| [[Lisa Egberts]] || Vleuel || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}0
|-
| [[Senne Hoog]] || Vleuel || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}4
|-
| [[Kika Mulling]] || Vleuel || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}3
|-
| [[Gwen van der Schoot]] || Vleuel || RC Delft || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}0
|-
| [[Gaya van Nifterik]] || Vleuel || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}5
|-
| [[Pleuni Kievit]] || [[Heelagter]] || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}4
|-
| [[Lieve Stallmann]] || Heelagter || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | 10
|}
|
| valign=&quot;top&quot;|
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Voorspelers
|-
! Speler !! Posisie !! Klub !! Toetswedstryde
|-
| [[Anoushka Beukers]] || [[Haker]] || Dames Bredase RC || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}8
|-
| [[Anouk Veerkamp]] || Haker || [[Hartpury University RFC|Hartpury University]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}7
|-
| [[Sydney de Weijer]] || [[Stut]] || Amsterdamse Atletiek Club || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}7
|-
| [[Nicky Dix]] || Stut || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | 14
|-
| [[Brechtje Karst]] || Stut || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}5
|-
| [[Julia Morauw]] || Stut || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}7
|-
| [[Mhina de Vos]] || [[Slot (rugby)|Slot]] || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}8
|-
| [[Inger Jongerius]] || Slot || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | 12
|-
| [[Anniek Nauta]] || Slot || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}7
|-
| [[Isa Prins]] || Slot || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}7
|-
| [[Elisabeth Boot]] || [[Losvoorspeler]] || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}5
|-
| [[Mariet Luijken]] || Losvoorspeler || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}7
|-
| [[Morgane ter Cock]] || Losvoorspeler || ''klubloos'' || style=&quot;text-align:center&quot; | {{0}}1
|-
| [[Linde van der Velden]] [[Lêer:Captain sports.svg|15px|Kaptein]] || Losvoorspeler || [[Exeter Chiefs Women|Exeter Chiefs]] || style=&quot;text-align:center&quot; | 14
|}
|}

=== Bekende spelers ===
Tot dusver is nog geen Nederlandse speler in Wêreldrugby se Heldesaal opgeneem nie.

== Sien ook ==
{{Portaal|Rugby|Ru ball.svg}}
* [[Nederlandse nasionale rugbyspan]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|4}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Netherlands women's national rugby union team|Nederlandse nasionale vrouerugbyspan}}
* {{nl}} [http://www.rugby.nl/ Amptelike webwerf van Rugby Nederland]
* {{en}} [https://www.world.rugby/organisation/membership/europe/netherlands Nederland by Wêreldrugby]

{{Nasionale vrouerugbyspanne}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Nasionale vrouerugbyspanne]]
[[Kategorie:Rugby in Nederland]]</text>
      <sha1>s9jgv0jiy7r0hbbd9j4oaxlu3ctvjxo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Agaricus pilatianus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450071</id>
    <revision>
      <id>2812808</id>
      <parentid>2812619</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:02:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>+{{Mikomorfboks}}</comment>
      <origin>2812808</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="800" sha1="kjej7s9irtf8tns4dxgywxdjbpt98uj" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| taxon = Agaricus pilatianus
}}
{{Mikomorfboks
| name = Agaricus pilatianus
| whichGills =free
| capShape =convex
| capShape2=plat
| hymeniumType=gills
| stipeCharacter=ring
| ecologicalType=saprotrophic
| sporePrintColor=brown
| sporePrintColor2=
| howEdible=poisonous
}}

'''''Agaricus pilatianus''''' is 'n giftige [[sampioen]][[spesie]] in die [[genus]] ''[[Agaricus]]''. Dit kom voor in [[Europa]] en is wit- tot roomkleurig en verkleur wanneer dit gesny, gekrap of beskadig word. Die hoed kan tot 12&amp;nbsp;cm in deursnit en 8&amp;nbsp;cm in hoogte word. Dit is die eerste in 1974 deur [[Gábor Bohus]] beskryf.

{{Taksonbalk}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Agaricus|pilatianus]]
[[Kategorie:Swamme beskryf in 1974]]
[[Kategorie:Swamspesies]]
[[Kategorie:Taksons beskryf deur Gábor Bohus]]</text>
      <sha1>kjej7s9irtf8tns4dxgywxdjbpt98uj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813008</id>
      <parentid>2812808</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:44:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813008</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="828" sha1="dw0qmmvcwbu6sibe5sserx29iemf4gv" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| taxon = Agaricus pilatianus
| authority = (Bohus) Bohus
}}
{{Mikomorfboks
| name = Agaricus pilatianus
| whichGills =free
| capShape =convex
| capShape2=plat
| hymeniumType=gills
| stipeCharacter=ring
| ecologicalType=saprotrophic
| sporePrintColor=brown
| sporePrintColor2=
| howEdible=poisonous
}}

'''''Agaricus pilatianus''''' is 'n giftige [[sampioen]][[spesie]] in die [[genus]] ''[[Agaricus]]''. Dit kom voor in [[Europa]] en is wit- tot roomkleurig en verkleur wanneer dit gesny, gekrap of beskadig word. Die hoed kan tot 12&amp;nbsp;cm in deursnit en 8&amp;nbsp;cm in hoogte word. Dit is die eerste in 1974 deur [[Gábor Bohus]] beskryf.

{{Taksonbalk}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Agaricus|pilatianus]]
[[Kategorie:Swamme beskryf in 1974]]
[[Kategorie:Swamspesies]]
[[Kategorie:Taksons beskryf deur Gábor Bohus]]</text>
      <sha1>dw0qmmvcwbu6sibe5sserx29iemf4gv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813022</id>
      <parentid>2813008</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:55:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2813022</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="849" sha1="ayk2tow021075nz51xwu5ifsl3oangs" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| taxon = Agaricus pilatianus
| authority = (Bohus) Bohus
}}
{{Mikomorfboks
| name = Agaricus pilatianus
| whichGills =free
| capShape =convex
| capShape2=plat
| hymeniumType=gills
| stipeCharacter=ring
| ecologicalType=saprotrophic
| sporePrintColor=brown
| sporePrintColor2=
| howEdible=poisonous
}}

'''''Agaricus pilatianus''''' is 'n giftige [[sampioen]][[spesie]] in die [[genus]] ''[[Agaricus]]''. Dit kom voor in [[Europa]] en is wit- tot roomkleurig en verkleur wanneer dit gesny, gekrap of beskadig word. Die [[Hoed (mikologie)|hoed]] kan tot 12&amp;nbsp;cm in deursnit en 8&amp;nbsp;cm in hoogte word. Dit is die eerste in 1974 deur [[Gábor Bohus]] beskryf.

{{Taksonbalk}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Agaricus|pilatianus]]
[[Kategorie:Swamme beskryf in 1974]]
[[Kategorie:Swamspesies]]
[[Kategorie:Taksons beskryf deur Gábor Bohus]]</text>
      <sha1>ayk2tow021075nz51xwu5ifsl3oangs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Agaricus augustus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450075</id>
    <revision>
      <id>2813094</id>
      <parentid>2812511</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:38:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813094</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="419" sha1="o5uf8i3yx4u0lv9kc7klmum5plmxfgq" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| taxon = Agaricus augustus
| authority = [[Elias Magnus Fries|Fr.]]
}}

'''''Agaricus augustus''''' is 'n [[sampioen]][[spesie]] in die [[genus]] ''[[Agaricus]]''. Dit is die eerste in 1838 deur [[Elias Magnus Fries]] beskryf.

{{Taksonbalk}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Agaricus|augustus]]
[[Kategorie:Swamme beskryf in 1838]]
[[Kategorie:Swamspesies]]
[[Kategorie:Taksons beskryf deur Elias Magnus Fries]]</text>
      <sha1>o5uf8i3yx4u0lv9kc7klmum5plmxfgq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ezana van Aksoem</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450081</id>
    <revision>
      <id>2813047</id>
      <parentid>2812509</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:00:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <origin>2813047</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3128" sha1="qtkow2fdgndwzzdhgorjuschsh3xpkc" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Negus Ezana
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = AXUM. Ezanas. Circa 330-360.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Muntstuk van Ezana van Aksoem.
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 320's - ca. 360 v.C.
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = Oesanas
]]
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = [[MHDYS]]
|opskrif4          = Ook&amp;nbsp;bekend&amp;nbsp;as
|4                 = Sint Ezana (feesdag: 1 en 27&amp;nbsp;Oktober)
|opskrif5          = &lt;big&gt;ግዕዝ&lt;/big&gt;
|5                 = &lt;small&gt;Dié bladsy bevat teks in [[Ge'ez]]. Sonder die regte [https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Special_characters ondersteuning] kan jou [[webblaaier|blaaier]] op plekke vraagtekens of blokkies vertoon.&lt;/small&gt;
|opskrif6          = 
|6                 = 
|opskrif7          = 
|7                 = 
|opskrif8          = 
|8                 = 
}}

'''Ezana''' ([[Ge'ez]]: ዔዛና; [[Grieks]]: Ἠεζάνα, ''Aezana'') was van die 320's n.C. tot omstreeks 360 n.C. die heerser van die [[Koninkryk Aksoem]]. Hy was een van die konings van dié koninkryk waaroor die meeste geskryf is. Hy was belangrik omdat hy die eerste een was wat hom tot die [[Christendom]] bekeer en die naam &quot;[[Ethiopië]]&quot; aanvaar het. Volgens tradisie het hy sy pa, Ella Amida (Oesanas) as koning opgevolg toe hy nog 'n kind was, maar sy ma, Sofja, het as regent gedien totdat hy meerderjarig was.

==Heilige==
Ezana is saam met sy broer, Sazan, tot heilige verklaar&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2011-02-11|title=Ethiopian Saints|url=https://suburbanbanshee.wordpress.com/2011/02/11/ethiopian-saints/|access-date=2021-11-06|website=Aliens in This World|language=en}}&lt;/ref&gt; in die [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] en [[Katolieke Kerk]]; sy feesdag is op 1 Oktober&lt;ref name=&quot;Holweck&quot;&gt;Holweck, F.G., ''A Biographical Dictionary of the Saints''. St. Louis, MO: B. Herder Book Co. 1924&lt;/ref&gt; en 27 Oktober.&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Zeno|title=Lexikoneintrag zu »Abreha, SS.«. Vollständiges Heiligen-Lexikon, Band 1. Augsburg ...|url=http://www.zeno.org/Heiligenlexikon-1858/A/Abreha,+SS.|access-date=2021-11-06|website=www.zeno.org|language=de}}&lt;/ref&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Nog leesstof==
{{refbegin}}
* Francis Anfray, André Caquot, and Pierre Nautin, [https://www.persee.fr/doc/jds_0021-8103_1970_num_4_1_1235 &quot;Une nouvelle inscription grecque d'Ezana, roi d'Axoum&quot;], ''Journal des savants'', (1970), pp.&amp;nbsp;260-274.
* Yuri M. Kobishchanov. ''Axum'' (Joseph W. Michels, editor; Lorraine T. Kapitanoff, translator). University Park, Pennsylvania: University of Pennsylvania, 1979. {{ISBN|0-271-00531-9}}
* Stuart Munro-Hay, [https://www.jstor.org/stable/41299728 &quot;The Dating of Ezana and Frumentius&quot;], ''Rassegna di Studi Etiopici'', 32 (1988), pp.&amp;nbsp;111-127
* Sergew Hable Sellassie.  ''Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270''  (Addis Ababa:  United Printers, 1972).
* ''African Zion, the Sacred Art of Ethiopia'', (New Haven:  Yale University Press, 1993).
{{refend}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Ezana of Axum}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>qtkow2fdgndwzzdhgorjuschsh3xpkc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813048</id>
      <parentid>2813047</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:00:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <origin>2813048</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3125" sha1="4gxwqj4m21mb2mnrppv5sfp51ce3erd" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Negus Ezana
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = AXUM. Ezanas. Circa 330-360.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Muntstuk van Ezana van Aksoem.
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 320's - ca. 360 v.C.
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = Oesanas
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = [[MHDYS]]
|opskrif4          = Ook&amp;nbsp;bekend&amp;nbsp;as
|4                 = Sint Ezana (feesdag: 1 en 27&amp;nbsp;Oktober)
|opskrif5          = &lt;big&gt;ግዕዝ&lt;/big&gt;
|5                 = &lt;small&gt;Dié bladsy bevat teks in [[Ge'ez]]. Sonder die regte [https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Special_characters ondersteuning] kan jou [[webblaaier|blaaier]] op plekke vraagtekens of blokkies vertoon.&lt;/small&gt;
|opskrif6          = 
|6                 = 
|opskrif7          = 
|7                 = 
|opskrif8          = 
|8                 = 
}}

'''Ezana''' ([[Ge'ez]]: ዔዛና; [[Grieks]]: Ἠεζάνα, ''Aezana'') was van die 320's n.C. tot omstreeks 360 n.C. die heerser van die [[Koninkryk Aksoem]]. Hy was een van die konings van dié koninkryk waaroor die meeste geskryf is. Hy was belangrik omdat hy die eerste een was wat hom tot die [[Christendom]] bekeer en die naam &quot;[[Ethiopië]]&quot; aanvaar het. Volgens tradisie het hy sy pa, Ella Amida (Oesanas) as koning opgevolg toe hy nog 'n kind was, maar sy ma, Sofja, het as regent gedien totdat hy meerderjarig was.

==Heilige==
Ezana is saam met sy broer, Sazan, tot heilige verklaar&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2011-02-11|title=Ethiopian Saints|url=https://suburbanbanshee.wordpress.com/2011/02/11/ethiopian-saints/|access-date=2021-11-06|website=Aliens in This World|language=en}}&lt;/ref&gt; in die [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] en [[Katolieke Kerk]]; sy feesdag is op 1 Oktober&lt;ref name=&quot;Holweck&quot;&gt;Holweck, F.G., ''A Biographical Dictionary of the Saints''. St. Louis, MO: B. Herder Book Co. 1924&lt;/ref&gt; en 27 Oktober.&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Zeno|title=Lexikoneintrag zu »Abreha, SS.«. Vollständiges Heiligen-Lexikon, Band 1. Augsburg ...|url=http://www.zeno.org/Heiligenlexikon-1858/A/Abreha,+SS.|access-date=2021-11-06|website=www.zeno.org|language=de}}&lt;/ref&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Nog leesstof==
{{refbegin}}
* Francis Anfray, André Caquot, and Pierre Nautin, [https://www.persee.fr/doc/jds_0021-8103_1970_num_4_1_1235 &quot;Une nouvelle inscription grecque d'Ezana, roi d'Axoum&quot;], ''Journal des savants'', (1970), pp.&amp;nbsp;260-274.
* Yuri M. Kobishchanov. ''Axum'' (Joseph W. Michels, editor; Lorraine T. Kapitanoff, translator). University Park, Pennsylvania: University of Pennsylvania, 1979. {{ISBN|0-271-00531-9}}
* Stuart Munro-Hay, [https://www.jstor.org/stable/41299728 &quot;The Dating of Ezana and Frumentius&quot;], ''Rassegna di Studi Etiopici'', 32 (1988), pp.&amp;nbsp;111-127
* Sergew Hable Sellassie.  ''Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270''  (Addis Ababa:  United Printers, 1972).
* ''African Zion, the Sacred Art of Ethiopia'', (New Haven:  Yale University Press, 1993).
{{refend}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Ezana of Axum}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>4gxwqj4m21mb2mnrppv5sfp51ce3erd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mehadejis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450086</id>
    <revision>
      <id>2813044</id>
      <parentid>2812558</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:57:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813044</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1949" sha1="p0sjfrvcnerzfgh1vra22avglz048b2" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = MHDYS
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = Mhdys.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Muntstuk van MHDYS.
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 4de eeu n.C.
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = [[Ezana van Aksoem|Ezana]]
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = [[Oeazebas]]
}}

'''MHDYS''' (deur historici uitgespreek as '''Mehadejis''') was 'n heerser van die [[Koninkryk Aksoem]] wat in die 4de eeu&amp;nbsp;n.C. floreer het. Hy is hoofsaaklik bekend danksy die geld wat tydens sy bewind gemunt is.

Historici spreek sy naam gewoonlik as &quot;Mehadejis&quot; uit, maar Manfred Kropp het onlangs geredenaar dit kon as '''Maḥdəi-os''' uitgespreek gewees het, wat 'n Griekse ekwivalent van Μωδαῖος produseer.&lt;ref&gt;Gianfranco Agosti, Alessandro Bausi, [https://journals.sub.uni-hamburg.de/aethiopica/article/view/1649/1501 &quot;New Evidence of King MḤDYS?&quot;], ''Aethiopica'', 23 (2020), p.&amp;nbsp;206&lt;/ref&gt;

MHDYS was een van twee heersers wat Ge'ez op sy goue munte gebruik het.&lt;ref&gt;Wolfgang Hahn and Vincent West, ''Sylloge of Aksumite Coins in the Ashmolean Museum, Oxford'' (Oxford: Ashmolean, 2016), p.&amp;nbsp;12&lt;/ref&gt; Vier soorte munte is in sy tyd uitgereik: in [[goud]], [[silwer]] en [[brons]]. Een van die goue soorte en albei die ander metale het dieselfde patroon gehad: Die voorkant wys die koning met 'n kroon en die agterkant 'n [[kruis]] met 'n garshalm aan elke kant. Die inskripsie aan die voorkant lui: ''nags mw' MHDYS'' (&quot;Die seëvierende koning MHDYS&quot;).&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Munro-Hay |first1=Stuart C. |title=The Coinage of Aksum |date=1984 |publisher=Manohar |pages=93f}}&lt;/ref&gt; 

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Nog leesstof==
* S. C. Munro-Hay, &quot;MHDYS and Ebana, kings of Aksum. Some problems of dating and identity&quot;, ''Azania'', 14 (1979), pp. 21-30.

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = MHDYS}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>p0sjfrvcnerzfgh1vra22avglz048b2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nezool</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450094</id>
    <revision>
      <id>2813051</id>
      <parentid>2812554</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:07:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>/* Muntstukke */</comment>
      <origin>2813051</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2227" sha1="2b1rgln714jmzq5ocjlpc6ng4eijbzk" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Nezool
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = Nezool.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Muntstuk van Nezool.
|opskrif1          = Bewind
|1                 = Laat 5de eeu
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = [[Ebana]]
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = [[Oesas]]
}}

''' Nezool''', wat in die laat 5de eeu floreer het, was 'n koning van die [[Koninkryk Aksoem]]. Hy is hoofsaaklik bekend danksy die geld wat tydens sy bewind gemunt is, waarop sy naam ook as''' Nezana''' verskyn.

Stuart Munro-Hay berig oor 'n teorie dat Nezool en Nezana eintlik twee konings was wat saam regeer het.&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity'' (Edinburgh: University Press, 1991), pp. 156f.&lt;/ref&gt; Die konsensus is egter dat Nezool die [[Ge'ez]]-weergawe van sy naam is wat in Grieks [[Transliterasie|getranslitereer]] is, terwyl Nezana meer soos 'n Griekse vorm lyk.&lt;ref name=HahnWest-13&gt;Wolfgang Hahn &amp; Vincent West, ''Syllogue of Aksumite Coins in the Ashmolean Museum, Oxford'' (Oxford: Ashmolean Museum, 2016), p.&amp;nbsp;13 {{ISBN|978-1-910807-10-1}}&lt;/ref&gt;

==Muntstukke==
'n Paar goue en silwermuntstukke met óf die naam Nezool óf die naam Nezana op, is ontdek en kom in moderne versamelings voor. Drie soorte goue munte met die naam Nezana op en een met die naam Nezool op is geïdentifiseer. Almal het sy gesig aan die voor- en agterkant op. Die enigste verskil is die inskripsie in Grieks: Een lui &quot;Koning Nezana&quot; aan albei kante; twee het sy titel aan die een kant en &quot;Dank sy aan God&quot; aan die ander. Die vierde een het 'n variasie van die geheimsennige letters wat op ander Aksoemitiese munte aangetref word: &quot;+CΛX+ΛCΛ+CΛC+CΛN&quot;.&lt;ref&gt;Hahn &amp; West, ''Syllogue'', pp.&amp;nbsp;98-103&lt;/ref&gt; Op die silwermunt is Nezana se profiel aan die voorkant en 'n kruis wat die volgende letters in vier deel aan die agterkant: &quot;ΘΕ ΟΥ ΧΛ ΡΙ&quot;. Dit word vertolk as 'n Griekse afkorting vir &quot;Deur die genade van God&quot;.&lt;ref&gt;Stuart Munro-Hay, ''The Coinage of Aksum'' (New Delhi: Manohar, 1984), p.&amp;nbsp;111&lt;/ref&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Nezool}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>2b1rgln714jmzq5ocjlpc6ng4eijbzk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813052</id>
      <parentid>2813051</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:08:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>/* Muntstukke */</comment>
      <origin>2813052</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2223" sha1="4pf4i8pnt5ctyb5sfb5e5pjv22qetzp" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Nezool
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = Nezool.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Muntstuk van Nezool.
|opskrif1          = Bewind
|1                 = Laat 5de eeu
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = [[Ebana]]
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = [[Oesas]]
}}

''' Nezool''', wat in die laat 5de eeu floreer het, was 'n koning van die [[Koninkryk Aksoem]]. Hy is hoofsaaklik bekend danksy die geld wat tydens sy bewind gemunt is, waarop sy naam ook as''' Nezana''' verskyn.

Stuart Munro-Hay berig oor 'n teorie dat Nezool en Nezana eintlik twee konings was wat saam regeer het.&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity'' (Edinburgh: University Press, 1991), pp. 156f.&lt;/ref&gt; Die konsensus is egter dat Nezool die [[Ge'ez]]-weergawe van sy naam is wat in Grieks [[Transliterasie|getranslitereer]] is, terwyl Nezana meer soos 'n Griekse vorm lyk.&lt;ref name=HahnWest-13&gt;Wolfgang Hahn &amp; Vincent West, ''Syllogue of Aksumite Coins in the Ashmolean Museum, Oxford'' (Oxford: Ashmolean Museum, 2016), p.&amp;nbsp;13 {{ISBN|978-1-910807-10-1}}&lt;/ref&gt;

==Muntstukke==
'n Paar goue en silwermuntstukke met óf die naam Nezool óf die naam Nezana op, is ontdek en kom in moderne versamelings voor. Drie soorte goue munte met die naam Nezana op en een met die naam Nezool op is geïdentifiseer. Almal het sy gesig aan die voor- en agterkant op. Die enigste verskil is die inskripsie in Grieks: Een lui &quot;Koning Nezana&quot; aan albei kante; twee het sy titel aan die een kant en &quot;God sy dank&quot; aan die ander. Die vierde een het 'n variasie van die geheimsennige letters wat op ander Aksoemitiese munte aangetref word: &quot;+CΛX+ΛCΛ+CΛC+CΛN&quot;.&lt;ref&gt;Hahn &amp; West, ''Syllogue'', pp.&amp;nbsp;98-103&lt;/ref&gt; Op die silwermunt is Nezana se profiel aan die voorkant en 'n kruis wat die volgende letters in vier deel aan die agterkant: &quot;ΘΕ ΟΥ ΧΛ ΡΙ&quot;. Dit word vertolk as 'n Griekse afkorting vir &quot;Deur die genade van God&quot;.&lt;ref&gt;Stuart Munro-Hay, ''The Coinage of Aksum'' (New Delhi: Manohar, 1984), p.&amp;nbsp;111&lt;/ref&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Nezool}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>4pf4i8pnt5ctyb5sfb5e5pjv22qetzp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>McGhee Tyson Lughawe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450105</id>
    <revision>
      <id>2812716</id>
      <parentid>2812594</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:29:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812716</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6619" sha1="3m2vrzos6dtihrxplz5k6v21waeg8ri" xml:space="preserve">{{Infobox airport
| name              = McGhee Tyson Lughawe
| nativename        = {{small|McGhee Tyson Air National Guard Base}}
| image             = McGhee Tyson Airport gate 3-5.jpg
| image-width       = 250
| caption           = Die terminaalgebou
| IATA              = TYS
| ICAO              = KTYS
| FAA               = TYS
| WMO               = 72326
| type              = Openbaar
| owner             = Metropolitan Knoxville Airport Authority
| operator          =
| city-served       = [[Knoxville, Tennessee]]
| location          = Alcoa, Tennessee, V.S.A.
| operating_base    = [[Allegiant Air]]
| opened            = 1937
| elevation-f       = 986
| elevation-m       = 301
| coordinates       = {{coord|35|48|40|N|083|59|38|W|region:US-TN_scale:40000|display=inline,title}}
| website           = {{URL|https://flyknoxville.com/}}
| image_map         = KTYS FAA Airport Diagram.svg
| image_mapsize     = 200
| image_map_caption = FAA lughawediagram
| mapframe          = yes
| mapframe-zoom     = 10
| mapframe-wikidata = yes
| r1-number         = 05L/23R
| r1-length-f       = 10 000
| r1-length-m       = 3 048
| r1-surface        = Teer
| r2-number         = 05R/23L
| r2-length-f       = 9 000
| r2-length-m       = 2 743
| r2-surface        = Teer
| stat-year         = 2024
| stat1-header      = Passasiers 
| stat1-data        = 3 339 757
| stat2-header      = Lugbewegings
| stat2-data        = 108 402
| stat3-header      = Totale vrag (lb.)
| stat3-data        = 69 762 953
| footnotes         = Bronne: McGhee Tyson Lughawe&lt;ref name=&quot;TYS Statistics&quot;&gt;{{cite web|url=https://flyknoxville.com/wp-content/uploads/2025/03/Stats-2024-Dec.pdf|title=TYS Airport Statistics for 2024|website=flyknoxville.com|access-date=March 21, 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://flyknoxville.com/business-at-tys/#stats|title=TYS Airport Stats 2018–2024|website=flyknoxville.com|date=5 January 2020 |access-date=March 21, 2025}}&lt;/ref&gt;
}}

'''McGhee Tyson Lughawe''' {{Airport codes|TYS&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.iata.org/publications/Pages/code-search.aspx | title = IATA Airport Code Search (TYS: Knoxville / McGhee Tyson) | publisher = International Air Transport Association | access-date = December 27, 2012}}&lt;/ref&gt;|KTYS|TYS}} is 'n openbare/militêre lughawe 19 km suid van [[Knoxville]],&lt;ref name=&quot;FAA2&quot;&gt;[https://www.gcr1.com/5010ReportRouter/TYS.pdf Airport Master Record] Besoek op 14 Junie 2025&lt;/ref&gt; in Alcoa, [[Tennessee]]. Dit is vernoem na die [[Amerikaanse Vloot|Amerikaanse vlootvlieënier]] Charles McGhee Tyson, wat in die [[Eerste Wêreldoorlog]] gesneuwel het.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.tys.org/fun/history-airport.asp|title=History of the Airport|publisher=McGhee Tyson Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20080513001557/http://tys.org/fun/history-airport.asp|archive-date=13 Mei 2008}}&lt;/ref&gt;

Die lughawe word besit deur die Metropolitan Knoxville Airport Authority, en word bedien deur verskeie groot lugdienste, met ongeveer 2&amp;nbsp;700 mense in diens.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.tys.org/about-us|title=About McGhee Tyson Airport|publisher=Metropolitan Knoxville Airport Authority|archive-url=https://web.archive.org/web/20121215025001/http://www.tys.org/about-us|archive-date=2012-12-15|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Dit neem 'n rit van 30 minute na die Great Smoky Mountains Nasionale Park. Die lughawe is die tuiste van McGhee Tyson Air National Guard Base, 'n lugbasis vir die 134ste Lughervullingsvleuel (134 ARW) van die Tennessee Air National Guard.

== Statistiek ==

=== Topbestemmings ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|+Besigste binnelandse roetes vanaf TYS (September 2023 – Augustus 2024)&lt;ref name=&quot;transtats.bts.gov&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=glf&amp;Nv42146_anzr=X01A8vyyr,%20ga:%20ZpTurr%20gB510&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Knoxville, TN: McGhee Tyson (TYS)|publisher=Bureau of Transportation Statistics (BTS), Research and Innovative Technology Administration (RITA), U.S. Department of Transportation|access-date=6 Februarie 2024}}&lt;/ref&gt;
! Rang
! Lughawe
! Passasiers
! Lugdiens
|-
| 1
|[[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta, Georgia]]
| 259 490
| Delta
|-
| 2
|[[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe|Dallas/Fort Worth, Texas]]
| 177 780
| American
|-
| 3
|[[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte, Noord-Carolina]]
| 174 270
| American
|-
| 4
|[[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 113 920
| American, United
|-
| 5
|[[Denver Internasionale Lughawe|Denver, Colorado]]
| 94 020
| Allegiant, Frontier, United
|-
| 6
|[[Detroit Metropolitaanse Lughawe|Detroit, Michigan]]
| 84 180
| Delta
|-
| 7
|[[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe|Washington–Nasionaal, DC]]
| 68 860
| American
|-
| 8
|[[LaGuardia-lughawe|New York–LaGuardia, New York]]
| 61 640
| American, Delta
|-
| 9
|[[St. Pete–Clearwater Internasionale Lughawe|St. Petersburg, Florida]]
| 58 100
| Allegiant
|-
| 10
|[[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale, Florida]]
| 55 060
| Allegiant
|}

=== Lugdiensmarkaandeel ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot;
|+'''Grootste lugdienste by TYS&lt;br /&gt; (September 2023 – Augustus 2024)''' &lt;ref name=&quot;RITA Stats&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?pn=1&amp;Airport=TYS&amp;carrier=FACTS|title=RITA BTS Transtats – TYS|website=transtats.bts.gov|access-date=6 Februarie 2024}}&lt;/ref&gt;
! Rang
! Lugdiens
! Passasiers
! Deel
|-
| 1
| [[Allegiant Air]]
| 768 000
| 25.20%
|-
| 2
| PSA-lugrederye
| 414 000
| 13.59%
|-
| 3
| [[American Airlines|Ameican Airlines]]
| 403 000
| 13.22%
|-
| 4
| [[Delta Air Lines]]
| 361 000
| 11.84%
|-
| 5
| Endeavor Air
| 329 000
| 10.79%
|-
|
| Ander
| 773 000
| 25.36%
|-
|}

=== Jaarlikse verkeer ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+TYS Lughawe jaarlikse data 2017–hede &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://flyknoxville.com/business-at-tys/#stats|title=TYS Airport Passengers and Operations 2018-Present|website=flyknoxville.com|access-date=June 12, 2024}}&lt;/ref&gt;
! Jaar
! Passasiers
! Bedrywighede
! Totale Vrag (lbs.)
|-
| 2017
| 1 988 626
| 105 605
| 82 950 774(a)
|-
| 2018
| 2 221 137
| 115 786
| 81 377 317(a)
|-
| 2019
| 2 572 822
| 123 664
| 95 026 344
|-
| 2020
| 1 161 447
| 92 406
| 84 151 936
|-
| 2021
| 1 995 197
| 99 080
| 89 230 552
|-
| 2022
| 2 495 737
| 102 702
| 79 334 045
|-
| 2023
| 2 835 773
| 104 459
| 76 552 366
|-
| 2024
| '''3 339 757'''
| 108,402
| 69 762 953
|}
Let wel:(a) Sluit pos in die finale totale vragdata vir 2017 en 2018 in.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>3m2vrzos6dtihrxplz5k6v21waeg8ri</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813087</id>
      <parentid>2812716</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:20:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813087</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6632" sha1="psjg4sg3hymyozwi6fjqj83victouj9" xml:space="preserve">{{Infobox airport
| name              = McGhee Tyson Lughawe
| nativename        = {{small|McGhee Tyson Air National Guard Base}}
| image             = McGhee Tyson Airport gate 3-5.jpg
| image-width       = 250
| caption           = Die terminaalgebou
| IATA              = TYS
| ICAO              = KTYS
| FAA               = TYS
| WMO               = 72326
| type              = Openbaar
| owner             = Metropolitan Knoxville Airport Authority
| operator          =
| city-served       = [[Knoxville, Tennessee]]
| location          = Alcoa, Tennessee, V.S.A.
| operating_base    = [[Allegiant Air]]
| opened            = 1937
| elevation-f       = 986
| elevation-m       = 301
| coordinates       = {{coord|35|48|40|N|083|59|38|W|region:US-TN_scale:40000|display=inline,title}}
| website           = {{URL|https://flyknoxville.com/}}
| image_map         = KTYS FAA Airport Diagram.svg
| image_mapsize     = 200
| image_map_caption = FAA lughawediagram
| mapframe          = yes
| mapframe-zoom     = 10
| mapframe-wikidata = yes
| r1-number         = 05L/23R
| r1-length-f       = 10 000
| r1-length-m       = 3 048
| r1-surface        = Teer
| r2-number         = 05R/23L
| r2-length-f       = 9 000
| r2-length-m       = 2 743
| r2-surface        = Teer
| stat-year         = 2024
| stat1-header      = Passasiers 
| stat1-data        = 3 339 757
| stat2-header      = Lugbewegings
| stat2-data        = 108 402
| stat3-header      = Totale vrag (lb.)
| stat3-data        = 69 762 953
| footnotes         = Bronne: McGhee Tyson Lughawe&lt;ref name=&quot;TYS Statistics&quot;&gt;{{cite web|url=https://flyknoxville.com/wp-content/uploads/2025/03/Stats-2024-Dec.pdf|title=TYS Airport Statistics for 2024|website=flyknoxville.com|access-date=March 21, 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://flyknoxville.com/business-at-tys/#stats|title=TYS Airport Stats 2018–2024|website=flyknoxville.com|date=5 January 2020 |access-date=March 21, 2025}}&lt;/ref&gt;
}}

'''McGhee Tyson Lughawe''' {{Airport codes|TYS&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.iata.org/publications/Pages/code-search.aspx | title = IATA Airport Code Search (TYS: Knoxville / McGhee Tyson) | publisher = International Air Transport Association | access-date = December 27, 2012}}&lt;/ref&gt;|KTYS|TYS}} is 'n openbare/militêre lughawe 19 km suid van [[Knoxville]],&lt;ref name=&quot;FAA2&quot;&gt;[https://www.gcr1.com/5010ReportRouter/TYS.pdf Airport Master Record] Besoek op 14 Junie 2025&lt;/ref&gt; in Alcoa, [[Tennessee]]. Dit is vernoem na die [[Amerikaanse Vloot|Amerikaanse vlootvlieënier]] Charles McGhee Tyson, wat in die [[Eerste Wêreldoorlog]] gesneuwel het.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.tys.org/fun/history-airport.asp|title=History of the Airport|publisher=McGhee Tyson Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20080513001557/http://tys.org/fun/history-airport.asp|archive-date=13 Mei 2008}}&lt;/ref&gt;

Die lughawe word besit deur die Metropolitan Knoxville Airport Authority, en word bedien deur verskeie groot lugdienste, met ongeveer 2&amp;nbsp;700 mense in diens.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.tys.org/about-us|title=About McGhee Tyson Airport|publisher=Metropolitan Knoxville Airport Authority|archive-url=https://web.archive.org/web/20121215025001/http://www.tys.org/about-us|archive-date=2012-12-15|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Dit neem 'n rit van 30 minute na die Great Smoky Mountains Nasionale Park. Die lughawe is die tuiste van McGhee Tyson Air National Guard Base, 'n lugbasis vir die 134ste Lughervullingsvleuel (134 ARW) van die Tennessee Air National Guard.

== Statistiek ==

=== Topbestemmings ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|+Besigste binnelandse roetes vanaf TYS (September 2023 – Augustus 2024)&lt;ref name=&quot;transtats.bts.gov&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&amp;Nv42146=glf&amp;Nv42146_anzr=X01A8vyyr,%20ga:%20ZpTurr%20gB510&amp;pn44vr4=SNPgf|title=Knoxville, TN: McGhee Tyson (TYS)|publisher=Bureau of Transportation Statistics (BTS), Research and Innovative Technology Administration (RITA), U.S. Department of Transportation|access-date=6 Februarie 2024}}&lt;/ref&gt;
! Rang
! Lughawe
! Passasiers
! Lugdiens
|-
| 1
|[[Hartsfield-Jackson Atlanta Internasionale Lughawe|Atlanta, Georgia]]
| 259 490
| Delta
|-
| 2
|[[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe|Dallas/Fort Worth, Texas]]
| 177 780
| American
|-
| 3
|[[Charlotte Douglas Internasionale Lughawe|Charlotte, Noord-Carolina]]
| 174 270
| American
|-
| 4
|[[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]]
| 113 920
| American, United
|-
| 5
|[[Denver Internasionale Lughawe|Denver, Colorado]]
| 94 020
| Allegiant, Frontier, United
|-
| 6
|[[Detroit Metropolitaanse Lughawe|Detroit, Michigan]]
| 84 180
| Delta
|-
| 7
|[[Ronald Reagan Washington Nasionale Lughawe|Washington–Nasionaal, DC]]
| 68 860
| American
|-
| 8
|[[LaGuardia-lughawe|New York–LaGuardia, New York]]
| 61 640
| American, Delta
|-
| 9
|[[St. Pete–Clearwater Internasionale Lughawe|St. Petersburg, Florida]]
| 58 100
| Allegiant
|-
| 10
|[[Fort Lauderdale–Hollywood Internasionale Lughawe|Fort Lauderdale, Florida]]
| 55 060
| Allegiant
|}

=== Lugdiensmarkaandeel ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%&quot;
|+'''Grootste lugdienste by TYS&lt;br /&gt; (September 2023 – Augustus 2024)''' &lt;ref name=&quot;RITA Stats&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?pn=1&amp;Airport=TYS&amp;carrier=FACTS|title=RITA BTS Transtats – TYS|website=transtats.bts.gov|access-date=6 Februarie 2024}}&lt;/ref&gt;
! Rang
! Lugdiens
! Passasiers
! Deel
|-
| 1
| [[Allegiant Air]]
| 768 000
| 25.20%
|-
| 2
| PSA-lugrederye
| 414 000
| 13.59%
|-
| 3
| [[American Airlines|Ameican Airlines]]
| 403 000
| 13.22%
|-
| 4
| [[Delta Air Lines]]
| 361 000
| 11.84%
|-
| 5
| Endeavor Air
| 329 000
| 10.79%
|-
|
| Ander
| 773 000
| 25.36%
|-
|}

=== Jaarlikse verkeer ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+TYS Lughawe jaarlikse data 2017–hede &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://flyknoxville.com/business-at-tys/#stats|title=TYS Airport Passengers and Operations 2018-Present|website=flyknoxville.com|access-date=June 12, 2024}}&lt;/ref&gt;
! Jaar
! Passasiers
! Bedrywighede
! Totale Vrag (lbs.)
|-
| 2017
| 1 988 626
| 105 605
| 82 950 774(a)
|-
| 2018
| 2 221 137
| 115 786
| 81 377 317(a)
|-
| 2019
| 2 572 822
| 123 664
| 95 026 344
|-
| 2020
| 1 161 447
| 92 406
| 84 151 936
|-
| 2021
| 1 995 197
| 99 080
| 89 230 552
|-
| 2022
| 2 495 737
| 102 702
| 79 334 045
|-
| 2023
| 2 835 773
| 104 459
| 76 552 366
|-
| 2024
| '''3 339 757'''
| 108,402
| 69 762 953
|}
Let wel:(a) Sluit pos in die finale totale vragdata vir 2017 en 2018 in.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]]</text>
      <sha1>psjg4sg3hymyozwi6fjqj83victouj9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sjabloon:Mikomorfboks</title>
    <ns>10</ns>
    <id>450110</id>
    <revision>
      <id>2812802</id>
      <parentid>2812618</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:50:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Vertaal</comment>
      <origin>2812802</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12721" sha1="l7k8tvakg2mjkke225iskiui7v8exxx" xml:space="preserve">{{main other|{{short description|Species of fungus|noreplace}}}}
{{#invoke:infobox|infoboxTemplate
| above      = {{{name|''{{PAGENAME}}''{{italic title}}}}}&lt;div style=&quot;float:right; margin: 0 3px&quot;&gt;[[file:Information icon.svg|14px|link=Template:Mycomorphbox|View the Mycomorphbox template that generates the following list]]&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;[[Swam|Mikologiese eienskappe]]&lt;/div&gt;
| abovestyle = line-height: 1.4em; font-size:1.2em
| labelstyle = white-space: nowrap
| datastyle  = text-align: right

| label1     = {{#switch:{{lc:{{{hymeniumType}}}}}
   |gills|gill   = [[file:Gills icon.png|32px|link=|alt=]]
   |pores|pore   = [[file:Pores icon.png|32px|link=|alt=]]
   |smooth       = [[file:Smooth icon.png|32px|link=|alt=]]
   |gleba        = [[file:Gleba icon.png|32px|link=|alt=]]
   |ridges|ridge = [[file:Ridges icon.png|32px|link=|alt=]]
   |teeth        = [[file:Teeth icon.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data1      = {{#switch:{{{hymeniumType}}}
   |gills|gill   = '''[[Lamel (mikologie)|Kieue]]''' op [[himenium]]
   |pores|pore   = '''Porieë''' op [[himenium]]
   |smooth       = '''Gladde''' [[himenium]]
   |gleba        = '''[[Gleba]]l''' [[himenium]]
   |ridges|ridge = '''Riwwe''' op [[himenium]]
   |teeth        = '''[[Hydnoid fungi|Tande]]''' op [[himenium]]
   }}
  
| label2     = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no|NA = [[file:{{{capShape}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no    = [[file:{{{capShape2}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data2      = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{#switch:{{{capShape}}}|convex=konveks}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{{capShape}}}'''
   |no                                                                                         = Geen onderskeibare [[hoed (mikologie)|hoed]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = of '''{{{capShape2}}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = of '''{{{capShape2}}}'''
   |no                                                                                         = of ononderskeibaar
   }}

| label3     = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data3      = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[Himenium]] is '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[Himenium]] is '''{{{whichGills}}}'''
   |no                                       = [[Himenium]] attachment is irregular or not applicable
   |NA                                       = [[Himenium]] attachment is not applicable
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = of '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = of '''{{{whichGills2}}}'''
   }}

| label4     = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data4      = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare                              = [[Stipe (mycology)|Stipe]] is '''bare'''
   |ring                               = [[Stipe (mycology)|Stipe]] has a '''[[Annulus (mycology)|ring]]'''
   |volva                             = [[Stipe (mycology)|Stipe]] has a '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = [[Stipe (mycology)|Stipe]] has a '''[[Annulus (mycology)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = [[stipe (mycology)|Stipe]] has a '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = Lacks a [[stipe (mycology)|stipe]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare                              = or is '''bare'''
   |ring                               = or has a '''[[Annulus (mycology)|ring]]'''
   |volva                            = or has a '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = or has a '''[[Annulus (mycology)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = or has a '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = or lacks a [[stipe (mycology)|stipe]]
   }}


| label5     = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
| data5      = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|yellow-brown                                        = [[Spore print]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   |pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|pinkish-brown                                                  = [[Spore print]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown = [[Spore print]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|ochre|brown|yellow-brown                                         = to '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   |yellow|pink|tan|salmon|purple-black|purple-brown|pinkish-brown                                  = to '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|cream|buff|purple                = to '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   }}

| label6     = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType2}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data6      = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = Ecology is '''[[{{{ecologicalType}}}]]'''
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = or '''[[{{{ecologicalType2}}}]]'''
   }}

| label7     = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data7      = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice|edible                     = Edibility is [[edible mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |unpalatable                       = Edibility is edible, but [[edible mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |inedible                          = Edibility is '''{{{howEdible}}}'''
   |too hard to eat                          = Edibility is '''{{{howEdible}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly          = Edibility is [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible}}}''']]
   |psychoactive                      = Edibility is [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |caution|not recommended                           = Edibility is [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                        = Edibility is '''allergenic''', can cause [[Food allergy|allergic reactions]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice|edible                    = or [[edible mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |unpalatable                       = or [[edible mushroom|'''edible''', but '''{{{howEdible2}}}''']]
   |inedible                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |too hard to eat                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly = or [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |psychoactive                     = or [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |caution|not recommended                          = but [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                         = or can cause [[Food allergy|'''allergic''' reactions]]
   }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>l7k8tvakg2mjkke225iskiui7v8exxx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812803</id>
      <parentid>2812802</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:54:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Vertaal</comment>
      <origin>2812803</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12735" sha1="qursphk24rb050jppfbh3elfzju1zgq" xml:space="preserve">{{main other|{{short description|Species of fungus|noreplace}}}}
{{#invoke:infobox|infoboxTemplate
| above      = {{{name|''{{PAGENAME}}''{{italic title}}}}}&lt;div style=&quot;float:right; margin: 0 3px&quot;&gt;[[file:Information icon.svg|14px|link=Template:Mycomorphbox|View the Mycomorphbox template that generates the following list]]&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;[[Swam|Mikologiese eienskappe]]&lt;/div&gt;
| abovestyle = line-height: 1.4em; font-size:1.2em
| labelstyle = white-space: nowrap
| datastyle  = text-align: right

| label1     = {{#switch:{{lc:{{{hymeniumType}}}}}
   |gills|gill   = [[file:Gills icon.png|32px|link=|alt=]]
   |pores|pore   = [[file:Pores icon.png|32px|link=|alt=]]
   |smooth       = [[file:Smooth icon.png|32px|link=|alt=]]
   |gleba        = [[file:Gleba icon.png|32px|link=|alt=]]
   |ridges|ridge = [[file:Ridges icon.png|32px|link=|alt=]]
   |teeth        = [[file:Teeth icon.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data1      = {{#switch:{{{hymeniumType}}}
   |gills|gill   = '''[[Lamel (mikologie)|Kieue]]''' op [[himenium]]
   |pores|pore   = '''Porieë''' op [[himenium]]
   |smooth       = '''Gladde''' [[himenium]]
   |gleba        = '''[[Gleba]]l''' [[himenium]]
   |ridges|ridge = '''Riwwe''' op [[himenium]]
   |teeth        = '''[[Hydnoid fungi|Tande]]''' op [[himenium]]
   }}
  
| label2     = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no|NA = [[file:{{{capShape}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no    = [[file:{{{capShape2}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data2      = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{#switch:{{{capShape}}}|convex=konveks}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{{capShape}}}'''
   |no                                                                                         = Geen onderskeibare [[hoed (mikologie)|hoed]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = of '''{{{capShape2}}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = of '''{{{capShape2}}}'''
   |no                                                                                         = of ononderskeibaar
   }}

| label3     = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data3      = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[Himenium]] is '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[Himenium]] is '''{{{whichGills}}}'''
   |no                                       = [[Himenium]] attachment is irregular or not applicable
   |NA                                       = [[Himenium]] attachment is not applicable
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = of '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = of '''{{{whichGills2}}}'''
   }}

| label4     = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data4      = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare                              = [[Steel (mikologie)|Steel]] is '''kaal'''
   |ring                               = [[Steel (mikologie)|Steel]] het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]]'''
   |volva                             = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Annulus (mikologie)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = Geen [[Steel (mikologie)|steel]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare                              = of is '''kaal'''
   |ring                               = of het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]]'''
   |volva                            = of het 'n '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = of het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = of het 'n '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = of het geen [[Steel (mikologie)|steel]]
   }}


| label5     = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
| data5      = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|yellow-brown                                        = [[Spore print]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   |pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|pinkish-brown                                                  = [[Spore print]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown = [[Spore print]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|ochre|brown|yellow-brown                                         = to '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   |yellow|pink|tan|salmon|purple-black|purple-brown|pinkish-brown                                  = to '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|cream|buff|purple                = to '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   }}

| label6     = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType2}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data6      = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = Ecology is '''[[{{{ecologicalType}}}]]'''
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = or '''[[{{{ecologicalType2}}}]]'''
   }}

| label7     = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data7      = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice|edible                     = Edibility is [[edible mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |unpalatable                       = Edibility is edible, but [[edible mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |inedible                          = Edibility is '''{{{howEdible}}}'''
   |too hard to eat                          = Edibility is '''{{{howEdible}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly          = Edibility is [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible}}}''']]
   |psychoactive                      = Edibility is [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |caution|not recommended                           = Edibility is [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                        = Edibility is '''allergenic''', can cause [[Food allergy|allergic reactions]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice|edible                    = or [[edible mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |unpalatable                       = or [[edible mushroom|'''edible''', but '''{{{howEdible2}}}''']]
   |inedible                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |too hard to eat                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly = or [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |psychoactive                     = or [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |caution|not recommended                          = but [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                         = or can cause [[Food allergy|'''allergic''' reactions]]
   }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qursphk24rb050jppfbh3elfzju1zgq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812804</id>
      <parentid>2812803</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:57:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Vertaal</comment>
      <origin>2812804</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12750" sha1="cns15l637azqtg0gn9zo4ildm46mt3c" xml:space="preserve">{{main other|{{short description|Species of fungus|noreplace}}}}
{{#invoke:infobox|infoboxTemplate
| above      = {{{name|''{{PAGENAME}}''{{italic title}}}}}&lt;div style=&quot;float:right; margin: 0 3px&quot;&gt;[[file:Information icon.svg|14px|link=Template:Mycomorphbox|View the Mycomorphbox template that generates the following list]]&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;[[Swam|Mikologiese eienskappe]]&lt;/div&gt;
| abovestyle = line-height: 1.4em; font-size:1.2em
| labelstyle = white-space: nowrap
| datastyle  = text-align: right

| label1     = {{#switch:{{lc:{{{hymeniumType}}}}}
   |gills|gill   = [[file:Gills icon.png|32px|link=|alt=]]
   |pores|pore   = [[file:Pores icon.png|32px|link=|alt=]]
   |smooth       = [[file:Smooth icon.png|32px|link=|alt=]]
   |gleba        = [[file:Gleba icon.png|32px|link=|alt=]]
   |ridges|ridge = [[file:Ridges icon.png|32px|link=|alt=]]
   |teeth        = [[file:Teeth icon.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data1      = {{#switch:{{{hymeniumType}}}
   |gills|gill   = '''[[Lamel (mikologie)|Kieue]]''' op [[himenium]]
   |pores|pore   = '''Porieë''' op [[himenium]]
   |smooth       = '''Gladde''' [[himenium]]
   |gleba        = '''[[Gleba]]l''' [[himenium]]
   |ridges|ridge = '''Riwwe''' op [[himenium]]
   |teeth        = '''[[Hydnoid fungi|Tande]]''' op [[himenium]]
   }}
  
| label2     = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no|NA = [[file:{{{capShape}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no    = [[file:{{{capShape2}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data2      = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{#switch:{{{capShape}}}|convex=konveks}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{{capShape}}}'''
   |no                                                                                         = Geen onderskeibare [[hoed (mikologie)|hoed]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = of '''{{{capShape2}}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = of '''{{{capShape2}}}'''
   |no                                                                                         = of ononderskeibaar
   }}

| label3     = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data3      = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[Himenium]] is '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[Himenium]] is '''{{{whichGills}}}'''
   |no                                       = [[Himenium]] attachment is irregular or not applicable
   |NA                                       = [[Himenium]] attachment is not applicable
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = of '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = of '''{{{whichGills2}}}'''
   }}

| label4     = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data4      = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare                              = [[Steel (mikologie)|Steel]] is '''kaal'''
   |ring                               = [[Steel (mikologie)|Steel]] het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]]'''
   |volva                             = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Annulus (mikologie)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = Geen [[Steel (mikologie)|steel]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare                              = of is '''kaal'''
   |ring                               = of het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]]'''
   |volva                            = of het 'n '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = of het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = of het 'n '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = of het geen [[Steel (mikologie)|steel]]
   }}


| label5     = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
| data5      = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|bruin|white|olive|olive-brown|brown|yellow|yellow-brown                                        = [[Spoorafdruk]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   |pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|pinkish-brown                                                  = [[Spoorafdruk]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown = [[Spoorafdruk]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|bruin|white|olive|olive-brown|ochre|brown|yellow-brown                                         = tot '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   |yellow|pink|tan|salmon|purple-black|purple-brown|pinkish-brown                                  = tot '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|cream|buff|purple                = tot '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   }}

| label6     = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType2}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data6      = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = Ecology is '''[[{{{ecologicalType}}}]]'''
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = or '''[[{{{ecologicalType2}}}]]'''
   }}

| label7     = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data7      = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice|edible                     = Edibility is [[edible mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |unpalatable                       = Edibility is edible, but [[edible mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |inedible                          = Edibility is '''{{{howEdible}}}'''
   |too hard to eat                          = Edibility is '''{{{howEdible}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly          = Edibility is [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible}}}''']]
   |psychoactive                      = Edibility is [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |caution|not recommended                           = Edibility is [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                        = Edibility is '''allergenic''', can cause [[Food allergy|allergic reactions]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice|edible                    = or [[edible mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |unpalatable                       = or [[edible mushroom|'''edible''', but '''{{{howEdible2}}}''']]
   |inedible                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |too hard to eat                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly = or [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |psychoactive                     = or [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |caution|not recommended                          = but [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                         = or can cause [[Food allergy|'''allergic''' reactions]]
   }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cns15l637azqtg0gn9zo4ildm46mt3c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812805</id>
      <parentid>2812804</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T16:59:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812805</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12785" sha1="rjn83xiwtzhbczgyre2coeoijrj5nh0" xml:space="preserve">{{main other|{{short description|Species of fungus|noreplace}}}}
{{#invoke:infobox|infoboxTemplate
| above      = {{{name|''{{PAGENAME}}''{{italic title}}}}}&lt;div style=&quot;float:right; margin: 0 3px&quot;&gt;[[file:Information icon.svg|14px|link=Template:Mycomorphbox|View the Mycomorphbox template that generates the following list]]&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;[[Swam|Mikologiese eienskappe]]&lt;/div&gt;
| abovestyle = line-height: 1.4em; font-size:1.2em
| labelstyle = white-space: nowrap
| datastyle  = text-align: right

| label1     = {{#switch:{{lc:{{{hymeniumType}}}}}
   |gills|gill   = [[file:Gills icon.png|32px|link=|alt=]]
   |pores|pore   = [[file:Pores icon.png|32px|link=|alt=]]
   |smooth       = [[file:Smooth icon.png|32px|link=|alt=]]
   |gleba        = [[file:Gleba icon.png|32px|link=|alt=]]
   |ridges|ridge = [[file:Ridges icon.png|32px|link=|alt=]]
   |teeth        = [[file:Teeth icon.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data1      = {{#switch:{{{hymeniumType}}}
   |gills|gill   = '''[[Lamel (mikologie)|Kieue]]''' op [[himenium]]
   |pores|pore   = '''Porieë''' op [[himenium]]
   |smooth       = '''Gladde''' [[himenium]]
   |gleba        = '''[[Gleba]]l''' [[himenium]]
   |ridges|ridge = '''Riwwe''' op [[himenium]]
   |teeth        = '''[[Hydnoid fungi|Tande]]''' op [[himenium]]
   }}
  
| label2     = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no|NA = [[file:{{{capShape}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no    = [[file:{{{capShape2}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data2      = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{#switch:{{{capShape}}}|convex=konveks}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{{capShape}}}'''
   |no                                                                                         = Geen onderskeibare [[hoed (mikologie)|hoed]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = of '''{{{capShape2}}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = of '''{{{capShape2}}}'''
   |no                                                                                         = of ononderskeibaar
   }}

| label3     = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data3      = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[Himenium]] is '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[Himenium]] is '''{{{whichGills}}}'''
   |no                                       = [[Himenium]] attachment is irregular or not applicable
   |NA                                       = [[Himenium]] attachment is not applicable
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = of '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = of '''{{{whichGills2}}}'''
   }}

| label4     = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data4      = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare                              = [[Steel (mikologie)|Steel]] is '''kaal'''
   |ring                               = [[Steel (mikologie)|Steel]] het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]]'''
   |volva                             = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Annulus (mikologie)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = Geen [[Steel (mikologie)|steel]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare                              = of is '''kaal'''
   |ring                               = of het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]]'''
   |volva                            = of het 'n '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = of het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = of het 'n '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = of het geen [[Steel (mikologie)|steel]]
   }}


| label5     = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
| data5      = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|yellow-brown                                        = [[Spoorafdruk]] is '''{{#switch:{{{sporePrintColor}}}|brown=bruin}}'''
   |pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|pinkish-brown                                                  = [[Spoorafdruk]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown = [[Spoorafdruk]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|ochre|brown|yellow-brown                                         = tot '''{{#switch:{{{sporePrintColor}}}|brown=bruin}}'''
   |yellow|pink|tan|salmon|purple-black|purple-brown|pinkish-brown                                  = tot '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|cream|buff|purple                = tot '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   }}

| label6     = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType2}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data6      = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = Ecology is '''[[{{{ecologicalType}}}]]'''
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = or '''[[{{{ecologicalType2}}}]]'''
   }}

| label7     = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data7      = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice|edible                     = Edibility is [[edible mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |unpalatable                       = Edibility is edible, but [[edible mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |inedible                          = Edibility is '''{{{howEdible}}}'''
   |too hard to eat                          = Edibility is '''{{{howEdible}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly          = Edibility is [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible}}}''']]
   |psychoactive                      = Edibility is [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |caution|not recommended                           = Edibility is [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                        = Edibility is '''allergenic''', can cause [[Food allergy|allergic reactions]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice|edible                    = or [[edible mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |unpalatable                       = or [[edible mushroom|'''edible''', but '''{{{howEdible2}}}''']]
   |inedible                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |too hard to eat                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly = or [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |psychoactive                     = or [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |caution|not recommended                          = but [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                         = or can cause [[Food allergy|'''allergic''' reactions]]
   }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rjn83xiwtzhbczgyre2coeoijrj5nh0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812806</id>
      <parentid>2812805</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:00:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812806</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12862" sha1="i20mnx6tdcfcdh46kwfbrhdjrfeft51" xml:space="preserve">{{main other|{{short description|Species of fungus|noreplace}}}}
{{#invoke:infobox|infoboxTemplate
| above      = {{{name|''{{PAGENAME}}''{{italic title}}}}}&lt;div style=&quot;float:right; margin: 0 3px&quot;&gt;[[file:Information icon.svg|14px|link=Template:Mycomorphbox|View the Mycomorphbox template that generates the following list]]&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;[[Swam|Mikologiese eienskappe]]&lt;/div&gt;
| abovestyle = line-height: 1.4em; font-size:1.2em
| labelstyle = white-space: nowrap
| datastyle  = text-align: right

| label1     = {{#switch:{{lc:{{{hymeniumType}}}}}
   |gills|gill   = [[file:Gills icon.png|32px|link=|alt=]]
   |pores|pore   = [[file:Pores icon.png|32px|link=|alt=]]
   |smooth       = [[file:Smooth icon.png|32px|link=|alt=]]
   |gleba        = [[file:Gleba icon.png|32px|link=|alt=]]
   |ridges|ridge = [[file:Ridges icon.png|32px|link=|alt=]]
   |teeth        = [[file:Teeth icon.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data1      = {{#switch:{{{hymeniumType}}}
   |gills|gill   = '''[[Lamel (mikologie)|Kieue]]''' op [[himenium]]
   |pores|pore   = '''Porieë''' op [[himenium]]
   |smooth       = '''Gladde''' [[himenium]]
   |gleba        = '''[[Gleba]]l''' [[himenium]]
   |ridges|ridge = '''Riwwe''' op [[himenium]]
   |teeth        = '''[[Hydnoid fungi|Tande]]''' op [[himenium]]
   }}
  
| label2     = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no|NA = [[file:{{{capShape}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no    = [[file:{{{capShape2}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data2      = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{#switch:{{{capShape}}}|convex=konveks}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{{capShape}}}'''
   |no                                                                                         = Geen onderskeibare [[hoed (mikologie)|hoed]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = of '''{{{capShape2}}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = of '''{{{capShape2}}}'''
   |no                                                                                         = of ononderskeibaar
   }}

| label3     = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data3      = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[Himenium]] is '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[Himenium]] is '''{{{whichGills}}}'''
   |no                                       = [[Himenium]] attachment is irregular or not applicable
   |NA                                       = [[Himenium]] attachment is not applicable
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = of '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = of '''{{{whichGills2}}}'''
   }}

| label4     = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data4      = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare                              = [[Steel (mikologie)|Steel]] is '''kaal'''
   |ring                               = [[Steel (mikologie)|Steel]] het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]]'''
   |volva                             = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Annulus (mikologie)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = Geen [[Steel (mikologie)|steel]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare                              = of is '''kaal'''
   |ring                               = of het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]]'''
   |volva                            = of het 'n '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = of het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = of het 'n '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = of het geen [[Steel (mikologie)|steel]]
   }}


| label5     = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
| data5      = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|yellow-brown                                        = [[Spoorafdruk]] is '''{{#switch:{{{sporePrintColor}}}|brown=bruin}}'''
   |pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|pinkish-brown                                                  = [[Spoorafdruk]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown = [[Spoorafdruk]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|ochre|brown|yellow-brown                                         = tot '''{{#switch:{{{sporePrintColor}}}|brown=bruin}}'''
   |yellow|pink|tan|salmon|purple-black|purple-brown|pinkish-brown                                  = tot '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|cream|buff|purple                = tot '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   }}

| label6     = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType2}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data6      = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = Ekologie is '''[[{{#switch:{{{ecologicalType}}}|saprotrophic=saprotrofies}}]]'''
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = of '''[[{{#switch:{{{ecologicalType2}}}|saprotrophic=saprotrofies}}]]'''
   }}

| label7     = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data7      = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice|edible                     = Edibility is [[edible mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |unpalatable                       = Edibility is edible, but [[edible mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |inedible                          = Edibility is '''{{{howEdible}}}'''
   |too hard to eat                          = Edibility is '''{{{howEdible}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly          = Edibility is [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible}}}''']]
   |psychoactive                      = Edibility is [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |caution|not recommended                           = Edibility is [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                        = Edibility is '''allergenic''', can cause [[Food allergy|allergic reactions]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice|edible                    = or [[edible mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |unpalatable                       = or [[edible mushroom|'''edible''', but '''{{{howEdible2}}}''']]
   |inedible                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |too hard to eat                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly = or [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |psychoactive                     = or [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |caution|not recommended                          = but [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                         = or can cause [[Food allergy|'''allergic''' reactions]]
   }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>i20mnx6tdcfcdh46kwfbrhdjrfeft51</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812807</id>
      <parentid>2812806</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:02:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2812807</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12913" sha1="7nqdfejqxcscz750pu2j19k4op9hu19" xml:space="preserve">{{main other|{{short description|Species of fungus|noreplace}}}}
{{#invoke:infobox|infoboxTemplate
| above      = {{{name|''{{PAGENAME}}''{{italic title}}}}}&lt;div style=&quot;float:right; margin: 0 3px&quot;&gt;[[file:Information icon.svg|14px|link=Template:Mycomorphbox|View the Mycomorphbox template that generates the following list]]&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;[[Swam|Mikologiese eienskappe]]&lt;/div&gt;
| abovestyle = line-height: 1.4em; font-size:1.2em
| labelstyle = white-space: nowrap
| datastyle  = text-align: right

| label1     = {{#switch:{{lc:{{{hymeniumType}}}}}
   |gills|gill   = [[file:Gills icon.png|32px|link=|alt=]]
   |pores|pore   = [[file:Pores icon.png|32px|link=|alt=]]
   |smooth       = [[file:Smooth icon.png|32px|link=|alt=]]
   |gleba        = [[file:Gleba icon.png|32px|link=|alt=]]
   |ridges|ridge = [[file:Ridges icon.png|32px|link=|alt=]]
   |teeth        = [[file:Teeth icon.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data1      = {{#switch:{{{hymeniumType}}}
   |gills|gill   = '''[[Lamel (mikologie)|Kieue]]''' op [[himenium]]
   |pores|pore   = '''Porieë''' op [[himenium]]
   |smooth       = '''Gladde''' [[himenium]]
   |gleba        = '''[[Gleba]]l''' [[himenium]]
   |ridges|ridge = '''Riwwe''' op [[himenium]]
   |teeth        = '''[[Hydnoid fungi|Tande]]''' op [[himenium]]
   }}
  
| label2     = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no|NA = [[file:{{{capShape}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat|infundibuliform|offset|ovate|umbilicate|umbonate|no    = [[file:{{{capShape2}}} cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data2      = {{#switch:{{{capShape}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{#switch:{{{capShape}}}|convex=konveks}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = [[hoed (mikologie)|Hoed]] is '''{{{capShape}}}'''
   |no                                                                                         = Geen onderskeibare [[hoed (mikologie)|hoed]]
   }}
   {{#switch:{{{capShape2}}}
   |campanulate|conical|convex|depressed|flat                                                  = of '''{{{capShape2}}}'''
   |infundibuliform|ovate|umbilicate|umbonate|offset                                          = of '''{{{capShape2}}}'''
   |no                                                                                         = of ononderskeibaar
   }}

| label3     = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon2.svg|32px|link=|alt=]]
   |no|NA                                    = [[file:{{{whichGills2}}} gills icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data3      = {{#switch:{{{whichGills}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = [[Himenium]] is '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = [[Himenium]] is '''{{{whichGills}}}'''
   |no                                       = [[Himenium]] attachment is irregular or not applicable
   |NA                                       = [[Himenium]] attachment is not applicable
   }}
   {{#switch:{{{whichGills2}}}
   |adnate|adnexed|decurrent|emarginate|free = of '''{{#switch:{{{whichGills}}}|free=los}}'''
   |seceding|sinuate|subdecurrent            = of '''{{{whichGills2}}}'''
   }}

| label4     = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare|ring|volva|ring and volva = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.svg|32px|link=|alt=]]
   |cortina                        = [[file:{{{stipeCharacter2}}} stipe icon.png|32px|link=|alt=]]
   |NA                             = [[file:NA cap icon.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data4      = {{#switch:{{{stipeCharacter}}}
   |bare                              = [[Steel (mikologie)|Steel]] is '''kaal'''
   |ring                               = [[Steel (mikologie)|Steel]] het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]]'''
   |volva                             = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Annulus (mikologie)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = [[Steel (mikologie)|Steel]] has a '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = Geen [[Steel (mikologie)|steel]]
   }}
   {{#switch:{{{stipeCharacter2}}}
   |bare                              = of is '''kaal'''
   |ring                               = of het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]]'''
   |volva                            = of het 'n '''[[Volva (mycology)|volva]]'''
   |ring and volva             = of het 'n '''[[Annulus (mikologie)|ring]] and [[Volva (mycology)|volva]]'''
   |cortina                         = of het 'n '''[[Partial veil|cortina]]'''
   |NA                                = of het geen [[Steel (mikologie)|steel]]
   }}


| label5     = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|blackish-brown|reddish-brown|pinkish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown|yellow-brown = &lt;div style=&quot;background-color:{{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black = #000000
   |white = #FFFFFF
   |olive = #788861
   |olive-brown = #878156
   |brown = #5d431f
   |yellow = #f2efba
   |pink = #f7cfca
   |tan = #cba777
   |salmon = #f6cfb3
   |ochre = #cc7722
   |cream = #faf5e7
   |buff = #ebd69a
   |blackish-brown = #271c13
   |reddish-brown = #67321a
   |pinkish-brown = #f4c6a6
   |green = #7c8a68
   |yellow-orange = #ffbf68
   |purple = #5a4364
   |purple-black = #3b2a42
   |purple-brown = #4b3545
   |yellow-brown  = #cb9735
}}; float:left;&quot;&gt;[[file:Transparent spore print icon.svg|32px|link=|alt=]]&lt;/div&gt; }}
| data5      = {{#switch:{{{sporePrintColor}}}
   |black|white|olive|olive-brown|brown|yellow|yellow-brown                                        = [[Spoorafdruk]] is '''{{#switch:{{{sporePrintColor}}}|brown=bruin}}'''
   |pink|tan|salmon|ochre|cream|buff|pinkish-brown                                                  = [[Spoorafdruk]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|purple|purple-black|purple-brown = [[Spoorafdruk]] is '''{{{sporePrintColor}}}'''
   }}
   {{#switch:{{{sporePrintColor2}}}
   |black|white|olive|olive-brown|ochre|brown|yellow-brown                                         = tot '''{{#switch:{{{sporePrintColor}}}|brown=bruin}}'''
   |yellow|pink|tan|salmon|purple-black|purple-brown|pinkish-brown                                  = tot '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   |blackish-brown|reddish-brown|green|yellow-orange|cream|buff|purple                = tot '''{{{sporePrintColor2}}}'''
   }}

| label6     = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = [[file:{{{ecologicalType2}}} fungus.svg|32px|link=|alt=]]
   }}
| data6      = {{#switch:{{{ecologicalType}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = Ekologie is '''[[{{#switch:{{{ecologicalType}}}|saprotrophic=saprotrofies}}]]'''
   }}
   {{#switch:{{{ecologicalType2}}}
   |mycorrhizal|parasitic|saprophytic|saprotrophic = of '''[[{{#switch:{{{ecologicalType2}}}|saprotrophic=saprotrofies}}]]'''
   }}

| label7     = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice                           = [[File:Mycomorphbox Choice.png|32px|link=|alt=]]
   |edible                           = [[File:Mycomorphbox Edible.png|32px|link=|alt=]]
   |inedible                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |too hard to eat                         = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |poisonous                        = [[File:Mycomorphbox Poison.png|32px|link=|alt=]]
   |unknown                          = [[File:Mycomorphbox Question.png|32px|link=|alt=]]
   |psychoactive                     = [[File:Mycomorphbox Psychoactive.png|32px|link=|alt=]]
   |unpalatable                      = [[File:Mycomorphbox Inedible.png|32px|link=|alt=]]
   |deadly                           = [[File:Mycomorphbox Deadly.png|32px|link=|alt=]]
   |caution|not recommended                          = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   |allergenic                       = [[File:Mycomorphbox Caution.png|32px|link=|alt=]]
   }}
| data7      = {{#switch:{{{howEdible}}}
   |choice|edible                     = Eetbaarheid is [[eetbare sampioen|'''{{{howEdible}}}''']]
   |unpalatable                       = Eetbaarheid is eetbaar, maar [[eetbare sampioen|'''{{{howEdible}}}''']]
   |inedible                          = Eetbaarheid is '''{{{howEdible}}}'''
   |too hard to eat                          = Eetbaarheid is '''{{{howEdible}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly          = Eetbaarheid is [[sampioenvergiftiging|'''{{#switch:{{{howEdible}}}|poisonous=giftig}}''']]
   |psychoactive                      = Eetbaarheid is [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible}}}''']]
   |caution|not recommended                           = Eetbaarheid is [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                        = Eetbaarheid is '''allergenic''', can cause [[Food allergy|allergic reactions]]
   }}
   {{#switch:{{{howEdible2}}}
   |choice|edible                    = or [[edible mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |unpalatable                       = or [[edible mushroom|'''edible''', but '''{{{howEdible2}}}''']]
   |inedible                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |too hard to eat                          = or '''{{{howEdible2}}}'''
   |poisonous|unknown|deadly = or [[mushroom poisoning|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |psychoactive                     = or [[Psilocybin mushroom|'''{{{howEdible2}}}''']]
   |caution|not recommended                          = but [[Edible mushroom#Safety concerns|'''not recommended''']]
   |allergenic                         = or can cause [[Food allergy|'''allergic''' reactions]]
   }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7nqdfejqxcscz750pu2j19k4op9hu19</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Vogelgat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450116</id>
    <revision>
      <id>2813032</id>
      <parentid>2812661</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:21:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813032</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1888" sha1="2qst3egge482wfltoncaz15mdh48k06" xml:space="preserve">'''Vogelgat''' is ‘n privaat natuurreservaat in die [[Kleinrivierberge]] naby [[Hermanus]].&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot; /&gt; Vogelgat is geleë tussen twee ander natuurreservate, naamlik Fernkloof en Maanschynkop.&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot; /&gt;

==Ligging==
Die gebied lê op die suidelike helling van die [[Kleinrivierberge]] en noord van die Kleinrivier-srandmeer. Dit bied ‘n goeie uitsig oor Walkerbaai en [[Kleinmond]] en is slegs 2½ km van Hermanus.

==Reservaat==
Vogelgat is net meer as 600 ha groot. Omdat dit die [[Fernkloof-natuurreservaat]] en [[Maanschijnkop]]-natuurreservaat verbind, vorm hulle saam ‘n bewaringsgebied van ‘n 3000 ha. Vogelgat bied 35 km aan wandelpaaie tussen klowe, watervalle  en  rotspoele. In ‘n herbarium word die plante uitgestal wat natuurlik daar voorkom.

==Fauna==
Hier is al ‘n 20 soogdierspesies waargeneem. Die opvallendste diere is die [[klipspringer]], [[vaalribbok]] en ‘n arendfamilie.

==Flora==
Op Vogelgat is al 965 plantspesies aangeteken. Hiervan word 13 as seldsaam, 12 as eie aan die streek en 17 as bedreig beskou. Die bekendste plante hier is die [[berggeelbos]], [[geelbos]], [[blinkblaartolbos]], [[kreupelboom]], [[Hermannia]] rudis, [[Gladiolus brevitubus]] en die Platycaulos cascadensis.

== Bronnelys==
*de Wet, Benita: New era in conservation. In: Bewaring RSA. Departement van Omgewingsake. Deel 13, nr. 1, Januarie 1986
*Robertson, Cecily: Vogelgat Nature Reserve. In: Veld &amp; Flora. September 1980. journals, co.za/doi/pdf/10.10520/AJA00423203_1028
*Slingsby, Peter: Overberg Whale Coast – the map. [[Muizenberg]]: Slingsby Maps, 2010. ISBN 978-1-919900-95-7

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot;&gt;https://www.plcnetwork.co.za/member/7/Vogelgat-Private-Nature-Reserve/&lt;/ref&gt;
}}

== Eksterne skakels ==
*vogelgat.co.za

[[Kategorie: Wes-Kaap]]
[[Kategorie: Natuurreservate in die Wes-Kaap]]</text>
      <sha1>2qst3egge482wfltoncaz15mdh48k06</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813034</id>
      <parentid>2813032</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813034</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1953" sha1="5pamdcvwwf1492ufku2vd9zrn7yx4rc" xml:space="preserve">{{Koördinate|aansig=inlyn,titel}}

'''Vogelgat''' is ‘n privaat natuurreservaat in die [[Kleinrivierberge]] naby [[Hermanus]].&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot; /&gt; Vogelgat is geleë tussen twee ander natuurreservate, naamlik Fernkloof en Maanschynkop.&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot; /&gt;

==Ligging==
Die gebied lê op die suidelike helling van die [[Kleinrivierberge]] en noord van die Kleinrivier-srandmeer. Dit bied ‘n goeie uitsig oor Walkerbaai en [[Kleinmond]] en is slegs 2½ km van Hermanus.

==Reservaat==
Vogelgat is net meer as 600 ha groot. Omdat dit die [[Fernkloof-natuurreservaat]] en [[Maanschijnkop]]-natuurreservaat verbind, vorm hulle saam ‘n bewaringsgebied van ‘n 3000 ha. Vogelgat bied 35 km aan wandelpaaie tussen klowe, watervalle  en  rotspoele. In ‘n herbarium word die plante uitgestal wat natuurlik daar voorkom.

==Fauna==
Hier is al ‘n 20 soogdierspesies waargeneem. Die opvallendste diere is die [[klipspringer]], [[vaalribbok]] en ‘n arendfamilie.

==Flora==
Op Vogelgat is al 965 plantspesies aangeteken. Hiervan word 13 as seldsaam, 12 as eie aan die streek en 17 as bedreig beskou. Die bekendste plante hier is die [[berggeelbos]], [[geelbos]], [[blinkblaartolbos]], [[kreupelboom]], [[Hermannia]] rudis, [[Gladiolus brevitubus]] en die Platycaulos cascadensis.

== Bronnelys==
*de Wet, Benita: New era in conservation. In: Bewaring RSA. Departement van Omgewingsake. Deel 13, nr. 1, Januarie 1986
*Robertson, Cecily: Vogelgat Nature Reserve. In: Veld &amp; Flora. September 1980. journals, co.za/doi/pdf/10.10520/AJA00423203_1028
*Slingsby, Peter: Overberg Whale Coast – the map. [[Muizenberg]]: Slingsby Maps, 2010. ISBN 978-1-919900-95-7

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot;&gt;https://www.plcnetwork.co.za/member/7/Vogelgat-Private-Nature-Reserve/&lt;/ref&gt;
}}

== Eksterne skakels ==
* [https://vogelgat.co.za Amptelike webwerf]

[[Kategorie: Wes-Kaap]]
[[Kategorie: Natuurreservate in die Wes-Kaap]]</text>
      <sha1>5pamdcvwwf1492ufku2vd9zrn7yx4rc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813035</id>
      <parentid>2813034</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:27:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813035</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2064" sha1="anndeyoit2pv26q4agtcfhi3d3b31bn" xml:space="preserve">{{Koördinate|aansig=inlyn,titel}}

'''Vogelgat''' is ‘n privaat natuurreservaat in die [[Kleinrivierberge]] naby [[Hermanus]].&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;xplorio&quot; /&gt; Vogelgat is geleë tussen twee ander natuurreservate, naamlik Fernkloof en Maanschynkop.&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot; /&gt;

==Ligging==
Die gebied lê op die suidelike helling van die [[Kleinrivierberge]] en noord van die Kleinrivier-srandmeer. Dit bied ‘n goeie uitsig oor Walkerbaai en [[Kleinmond]] en is slegs 2½ km van Hermanus.

==Reservaat==
Vogelgat is net meer as 600 ha groot. Omdat dit die [[Fernkloof-natuurreservaat]] en [[Maanschijnkop]]-natuurreservaat verbind, vorm hulle saam ‘n bewaringsgebied van ‘n 3000 ha. Vogelgat bied 35 km aan wandelpaaie tussen klowe, watervalle  en  rotspoele. In ‘n herbarium word die plante uitgestal wat natuurlik daar voorkom.

==Fauna==
Hier is al ‘n 20 soogdierspesies waargeneem. Die opvallendste diere is die [[klipspringer]], [[vaalribbok]] en ‘n arendfamilie.

==Flora==
Op Vogelgat is al 965 plantspesies aangeteken. Hiervan word 13 as seldsaam, 12 as eie aan die streek en 17 as bedreig beskou. Die bekendste plante hier is die [[berggeelbos]], [[geelbos]], [[blinkblaartolbos]], [[kreupelboom]], [[Hermannia]] rudis, [[Gladiolus brevitubus]] en die Platycaulos cascadensis.

== Bronnelys==
*de Wet, Benita: New era in conservation. In: Bewaring RSA. Departement van Omgewingsake. Deel 13, nr. 1, Januarie 1986
*Robertson, Cecily: Vogelgat Nature Reserve. In: Veld &amp; Flora. September 1980. journals, co.za/doi/pdf/10.10520/AJA00423203_1028
*Slingsby, Peter: Overberg Whale Coast – the map. [[Muizenberg]]: Slingsby Maps, 2010. ISBN 978-1-919900-95-7

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot;&gt;https://www.plcnetwork.co.za/member/7/Vogelgat-Private-Nature-Reserve/&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;xplorio&quot;&gt;https://xplorio.com/hermanus/en/things-to-do/nature-reserves/&lt;/ref&gt;
}}

== Eksterne skakels ==
* [https://vogelgat.co.za Amptelike webwerf]

[[Kategorie: Wes-Kaap]]
[[Kategorie: Natuurreservate in die Wes-Kaap]]</text>
      <sha1>anndeyoit2pv26q4agtcfhi3d3b31bn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813074</id>
      <parentid>2813035</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:43:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2813074</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2256" sha1="aq3r1l0hi180a9aklfefrz9cqd7zfyx" xml:space="preserve">{{Koördinate|aansig=inlyn,titel}}

'''Vogelgat''' is ‘n privaat natuurreservaat in die [[Kleinrivierberge]] naby [[Hermanus]], [[Suid-Afrika]].&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;xplorio&quot; /&gt; Vogelgat is geleë tussen twee ander natuurreservate, naamlik [[Fernkloof-natuurreservaat|Fernkloof]] en Maanschynkop.&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot; /&gt;

==Ligging==
Die gebied lê op die suidelike helling van die [[Kleinrivierberge]] en noord van die Kleinrivier-srandmeer. Dit bied ‘n goeie uitsig oor [[Walkerbaai]] en [[Kleinmond]] en is 2,5&amp;nbsp;km van Hermanus.

==Reservaat==
Vogelgat is net meer as 600&amp;nbsp;[[Hektaar|ha]] groot. Omdat dit die Fernkloof-natuurreservaat en Maanschijnkop-natuurreservaat verbind, vorm hulle saam ‘n [[Beskermde gebied|bewaringsgebied]] van ‘n 3&amp;nbsp;000&amp;nbsp;ha. Vogelgat bied 35&amp;nbsp;km aan wandelpaaie tussen [[Kloof|klowe]], [[Waterval|watervalle]] en rotspoele. In ‘n [[herbarium]] word die plante uitgestal wat natuurlik daar voorkom.

==Fauna==
Hier is al ‘n 20 [[soogdier]][[Spesie|spesies]] waargeneem. Die opvallendste diere is die [[klipspringer]], [[vaalribbok]] en ‘n [[Arend|arendfamilie]].

==Flora==
Op Vogelgat is al 965 [[plant]]&lt;nowiki/&gt;spesies aangeteken. Hiervan word 13 as seldsaam, 12 as eie aan die streek en 17 as bedreig beskou. Die bekendste plante hier is die [[berggeelbos]], [[geelbos]], [[blinkblaartolbos]], [[kreupelboom]], ''[[Hermannia]] rudis'', [[Gladiolus brevitubus|''Gladiolus brevitubus'']] en die ''Platycaulos cascadensis''.

== Bronnelys==
*De Wet, Benita: New era in conservation. In: Bewaring RSA. Departement van Omgewingsake. Deel 13, nr. 1, Januarie 1986
*Robertson, Cecily: Vogelgat Nature Reserve. In: Veld &amp; Flora. September 1980. journals, co.za/doi/pdf/10.10520/AJA00423203_1028
*Slingsby, Peter: Overberg Whale Coast – the map. [[Muizenberg]]: Slingsby Maps, 2010. ISBN 978-1-919900-95-7

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot;&gt;https://www.plcnetwork.co.za/member/7/Vogelgat-Private-Nature-Reserve/&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;xplorio&quot;&gt;https://xplorio.com/hermanus/en/things-to-do/nature-reserves/&lt;/ref&gt;
}}

== Eksterne skakels ==
* [https://vogelgat.co.za Amptelike webwerf]

[[Kategorie: Wes-Kaap]]
[[Kategorie: Natuurreservate in die Wes-Kaap]]</text>
      <sha1>aq3r1l0hi180a9aklfefrz9cqd7zfyx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813075</id>
      <parentid>2813074</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:44:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>-inlyn</comment>
      <origin>2813075</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2250" sha1="373r4yg0kytfw4pk8uyp63qx7fukeg7" xml:space="preserve">{{Koördinate|aansig=titel}}

'''Vogelgat''' is ‘n privaat natuurreservaat in die [[Kleinrivierberge]] naby [[Hermanus]], [[Suid-Afrika]].&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;xplorio&quot; /&gt; Vogelgat is geleë tussen twee ander natuurreservate, naamlik [[Fernkloof-natuurreservaat|Fernkloof]] en Maanschynkop.&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot; /&gt;

==Ligging==
Die gebied lê op die suidelike helling van die [[Kleinrivierberge]] en noord van die Kleinrivier-srandmeer. Dit bied ‘n goeie uitsig oor [[Walkerbaai]] en [[Kleinmond]] en is 2,5&amp;nbsp;km van Hermanus.

==Reservaat==
Vogelgat is net meer as 600&amp;nbsp;[[Hektaar|ha]] groot. Omdat dit die Fernkloof-natuurreservaat en Maanschijnkop-natuurreservaat verbind, vorm hulle saam ‘n [[Beskermde gebied|bewaringsgebied]] van ‘n 3&amp;nbsp;000&amp;nbsp;ha. Vogelgat bied 35&amp;nbsp;km aan wandelpaaie tussen [[Kloof|klowe]], [[Waterval|watervalle]] en rotspoele. In ‘n [[herbarium]] word die plante uitgestal wat natuurlik daar voorkom.

==Fauna==
Hier is al ‘n 20 [[soogdier]][[Spesie|spesies]] waargeneem. Die opvallendste diere is die [[klipspringer]], [[vaalribbok]] en ‘n [[Arend|arendfamilie]].

==Flora==
Op Vogelgat is al 965 [[plant]]&lt;nowiki/&gt;spesies aangeteken. Hiervan word 13 as seldsaam, 12 as eie aan die streek en 17 as bedreig beskou. Die bekendste plante hier is die [[berggeelbos]], [[geelbos]], [[blinkblaartolbos]], [[kreupelboom]], ''[[Hermannia]] rudis'', [[Gladiolus brevitubus|''Gladiolus brevitubus'']] en die ''Platycaulos cascadensis''.

== Bronnelys==
*De Wet, Benita: New era in conservation. In: Bewaring RSA. Departement van Omgewingsake. Deel 13, nr. 1, Januarie 1986
*Robertson, Cecily: Vogelgat Nature Reserve. In: Veld &amp; Flora. September 1980. journals, co.za/doi/pdf/10.10520/AJA00423203_1028
*Slingsby, Peter: Overberg Whale Coast – the map. [[Muizenberg]]: Slingsby Maps, 2010. ISBN 978-1-919900-95-7

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name=&quot;plcnetwork&quot;&gt;https://www.plcnetwork.co.za/member/7/Vogelgat-Private-Nature-Reserve/&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;xplorio&quot;&gt;https://xplorio.com/hermanus/en/things-to-do/nature-reserves/&lt;/ref&gt;
}}

== Eksterne skakels ==
* [https://vogelgat.co.za Amptelike webwerf]

[[Kategorie: Wes-Kaap]]
[[Kategorie: Natuurreservate in die Wes-Kaap]]</text>
      <sha1>373r4yg0kytfw4pk8uyp63qx7fukeg7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Olympiastadion Berlyn</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450121</id>
    <revision>
      <id>2813013</id>
      <parentid>2812682</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:31:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813013</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3328" sha1="pknly288korqxnf4vgh2twmnif81mg1" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Stadion
| stadionnaam         = Berlynse Olimpiese Stadion
| bynaam              = 
| beeld               = [[Lêer:Olympiastadion_Berlin,_2023.jpg|250px]]
| byskrif             = 
| vollenaam           = 
| vorigenaam          = 
| ligging             = [[Berlyn]], [[Duitsland]]
| koördinate          = {{Koördinate|52|30|53|N|13|14|22|O|type:landmark|display=inline,title}}
| sooi_gespit         = 
| gebou               = 1934–1936
| geopen              = 1936
| renovasie           = 1974, 2000–2004
| uitgebrei           = 
| gesluit             = 
| afgebreek           = 
| eienaar             = Regering van Berlyn
| operateur           = Olympiastadion Berlin GmbH
| oppervlak           = Gras
| boukoste            = 
| argitek             = Werner March, [[Albert Speer]] (1936)&lt;/br&gt;Friedrich Wilhelm Krahe (1974)
| struktuuringenieur  = 
| diensteingenieur    = 
| algemene_kontrakteur= 
| projekbestuurder    = 
| hoofkontrakteurs    = 
| tuisveld_van        = [[Hertha BSC]] (1963–hede)&lt;/br&gt;[[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] (enkele wedstryde)
| sitplekke           = 74&amp;nbsp;475
| dimensies           = 
}}
Die '''Olympiastadion''', ook bekend as die '''Berlynse Olimpiese Stadion''', is ’n sportstadion in die Olympiapark Berlyn in [[Berlyn]], [[Duitsland]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dw.com/en/take-a-tour-of-berlins-iconic-olympic-stadium/video-69302335|title=Take a tour of Berlin's iconic Olympic Stadium|date=2024-06-08|website=dw.com|access-date=2025-06-14}}&lt;/ref&gt; Dit is oorspronklik ontwerp deur Werner March vir die [[Olimpiese Somerspele 1936|1936 Olimpiese Somerspele]]. Tydens die Olimpiese Spele is daar geglo dat die rekordbywoning meer as 100 000 was.

Sedert die opknappings in 2004 het die Olympiastadion ’n permanente kapasiteit van 74 475 sitplekke en is dit die grootste stadion in Duitsland vir internasionale sokkerwedstryde. Die Olympiastadion is ’n [[UEFA]]-kategorie vier stadion.

Benewens die gebruik as ’n atletiekstadion, het die arena ook ’n [[Sokker|sokkertradisie]] opgebou. Sedert 1963 is dit die tuiste van [[Hertha BSC]]. Dit het drie wedstryde tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1974|1974 FIFA Sokker-Wêreldbeker]] aangebied. Dit is ook opgeknap vir die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|Wêreldbekertoernooi in 2006]], toe dit ses wedstryde, insluitend die eindstryd, aangebied het. Die [[DFB-Pokal]]-eindstryd word sedert 1985 jaarliks daar gespeel. Die Olympiastadion Berlyn het ook as gasheer gedien vir die 2011 FIFA Vroue-Wêreldbeker in 2011 sowel as die [[UEFA Champions League]]-eindstryd in 2015.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/33010277|title=Juventus 1-3 Barcelona|date=2015-06-06|website=BBC Sport|access-date=2025-06-14}}&lt;/ref&gt;

Dit het ses wedstryde tydens die [[UEFA Europa-beker|Europese Sokkerkampioenskap]] in 2024 aangebied, insluitend die eindstryd tussen [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] en [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/live/cp68zzx8x4rt|title=UEFA European Championship -  Final|date=2024-07-14|website=BBC Sport|access-date=2025-06-14}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Berlyn]]
[[Kategorie:Olimpiese stadions]]
[[Kategorie:FIFA Wêreldbekerstadions]]</text>
      <sha1>pknly288korqxnf4vgh2twmnif81mg1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813014</id>
      <parentid>2813013</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:32:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Opruim</comment>
      <origin>2813014</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3334" sha1="kwcnq065chl3xdv798mlopsrz10rzvj" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Stadion
| stadionnaam         = Berlynse Olimpiese Stadion
| bynaam              = 
| beeld               = [[Lêer:Olympiastadion_Berlin,_2023.jpg|250px]]
| byskrif             = 
| vollenaam           = 
| vorigenaam          = 
| ligging             = [[Berlyn]], [[Duitsland]]
| koördinate          = {{Koördinate|52|30|53|N|13|14|22|O|type:landmark|display=inline,title}}
| sooi_gespit         = 
| gebou               = 1934–1936
| geopen              = 1936
| renovasie           = 1974, 2000–2004
| uitgebrei           = 
| gesluit             = 
| afgebreek           = 
| eienaar             = Regering van Berlyn
| operateur           = Olympiastadion Berlin GmbH
| oppervlak           = [[Gras]]
| boukoste            = 
| argitek             = Werner March, [[Albert Speer]] (1936)&lt;br /&gt;Friedrich Wilhelm Krahe (1974)
| struktuuringenieur  = 
| diensteingenieur    = 
| algemene_kontrakteur= 
| projekbestuurder    = 
| hoofkontrakteurs    = 
| tuisveld_van        = [[Hertha BSC]] (1963–hede)&lt;br /&gt;[[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] (enkele wedstryde)
| sitplekke           = 74&amp;nbsp;475
| dimensies           = 
}}
Die '''Olympiastadion''', ook bekend as die '''Berlynse Olimpiese Stadion''', is ’n sportstadion in die Olympiapark Berlyn in [[Berlyn]], [[Duitsland]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dw.com/en/take-a-tour-of-berlins-iconic-olympic-stadium/video-69302335|title=Take a tour of Berlin's iconic Olympic Stadium|date=2024-06-08|website=dw.com|access-date=2025-06-14}}&lt;/ref&gt; Dit is oorspronklik ontwerp deur Werner March vir die [[Olimpiese Somerspele 1936|1936 Olimpiese Somerspele]]. Tydens die Olimpiese Spele is daar geglo dat die rekordbywoning meer as 100 000 was.

Sedert die opknappings in 2004 het die Olympiastadion ’n permanente kapasiteit van 74 475 sitplekke en is dit die grootste stadion in Duitsland vir internasionale sokkerwedstryde. Die Olympiastadion is ’n [[UEFA]]-kategorie vier stadion.

Benewens die gebruik as ’n atletiekstadion, het die arena ook ’n [[Sokker|sokkertradisie]] opgebou. Sedert 1963 is dit die tuiste van [[Hertha BSC]]. Dit het drie wedstryde tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1974|1974 FIFA Sokker-Wêreldbeker]] aangebied. Dit is ook opgeknap vir die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|Wêreldbekertoernooi in 2006]], toe dit ses wedstryde, insluitend die eindstryd, aangebied het. Die [[DFB-Pokal]]-eindstryd word sedert 1985 jaarliks daar gespeel. Die Olympiastadion Berlyn het ook as gasheer gedien vir die 2011 FIFA Vroue-Wêreldbeker in 2011 sowel as die [[UEFA Champions League]]-eindstryd in 2015.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/33010277|title=Juventus 1-3 Barcelona|date=2015-06-06|website=BBC Sport|access-date=2025-06-14}}&lt;/ref&gt;

Dit het ses wedstryde tydens die [[UEFA Europa-beker|Europese Sokkerkampioenskap]] in 2024 aangebied, insluitend die eindstryd tussen [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] en [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/live/cp68zzx8x4rt|title=UEFA European Championship -  Final|date=2024-07-14|website=BBC Sport|access-date=2025-06-14}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Berlyn]]
[[Kategorie:Olimpiese stadions]]
[[Kategorie:FIFA Wêreldbekerstadions]]</text>
      <sha1>kwcnq065chl3xdv798mlopsrz10rzvj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Alumni van Hoërskool Strand</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450122</id>
    <revision>
      <id>2812698</id>
      <timestamp>2025-06-14T12:00:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Broodkrummels}}  [[Kategorie:Alumni volgens hoërskool in die Wes-Kaap]]'</comment>
      <origin>2812698</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="74" sha1="oxjcd45k74lwnwufkf053vtxnswv8ra" xml:space="preserve">{{Broodkrummels}}

[[Kategorie:Alumni volgens hoërskool in die Wes-Kaap]]</text>
      <sha1>oxjcd45k74lwnwufkf053vtxnswv8ra</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gryswalvis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450123</id>
    <revision>
      <id>2812700</id>
      <timestamp>2025-06-14T12:21:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>505noscope</username>
        <id>144192</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Speciesbox | name = Gryswalvis&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Cetacea | id = 14300030}}&lt;/ref&gt; | image = Eschrichtius robustus 01-cropped.jpg | image_caption = | image2 = Gray whale size.svg | image2_caption = Grootte in vergelyking met 'n gemiddelde mens | image2_alt = Illustration showing whale next to human diver. The whale is many times larger than the human | status = LC | status_system = IUCN3.1 | status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |autho...'</comment>
      <origin>2812700</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6934" sha1="mllf8y0n6ssfp4tekfgclrkb5myjuzl" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = Gryswalvis&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Cetacea | id = 14300030}}&lt;/ref&gt;
| image = Eschrichtius robustus 01-cropped.jpg
| image_caption =
| image2 = Gray whale size.svg
| image2_caption = Grootte in vergelyking met 'n gemiddelde mens
| image2_alt = Illustration showing whale next to human diver. The whale is many times larger than the human
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Cooke, J.G. |date=2018 |title=''Eschrichtius robustus'' |volume=2018 |page=e.T8097A50353881 |doi=10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T8097A50353881.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Eschrichtius
| species = robustus
| authority = [[Wilhelm Lilljeborg|Lilljeborg]], 1861
| range_map = Cypron-Range Eschrichtius robustus.svg
| range_map_caption = Gryswalvisreeks

| synonyms =
*''Balaena gibbosa'' &lt;small&gt;Erxleben, 1777&lt;/small&gt;
*''Agaphelus glaucus'' &lt;small&gt;Cope, 1868&lt;/small&gt;
*''Rhachianectes glaucus'' &lt;small&gt;Cope, 1869&lt;/small&gt;
*''Eschrichtius gibbosus'' &lt;small&gt;Van Deinse &amp; Junge, 1937&lt;/small&gt;
*''E. glaucus'' &lt;small&gt;Maher, 1961&lt;/small&gt;
}}
Die '''gryswalvis''' (Eschrichtius robustus),&lt;ref name=msw3/&gt;  ook bekend as die '''gryswalvis''',&lt;ref name=BrM&gt;Britannica Micro.: v. IV, p. 693.&lt;/ref&gt; is 'n [[baleinwalvis]] wat jaarliks ​​tussen voedings- en broeiplekke migreer. Dit bereik 'n lengte van 14,9 meter (49 voet), 'n gewig van tot 41 ton (90 000 lb) en leef tussen 55 en 70 jaar, hoewel een wyfie na raming 75–80 jaar oud is.&lt;ref&gt;[http://dsp-psd.pwgsc.gc.ca/collection_2007/ec/En3-4-36-2007E.pdf Recovery Strategy for the Grey Whale (''Eschrichtius robustus''), Atlantic Population, in Canada]. Dsp-psd.pwgsc.gc.ca (2012-07-31). Retrieved on 2012-12-20.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Fisheries&quot;&gt;{{Cite web|last=Fisheries|first=NOAA|date=2020-06-25|title=Gray Whale {{!}} NOAA Fisheries|url=https://www.fisheries.noaa.gov/species/gray-whale|access-date=2020-06-29|website=NOAA|language=en}}&lt;/ref&gt; Die algemene naam van die walvis kom van die grys kolle en wit vlekke op sy donker vel.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20101103142438/http://acsonline.org/factpack/graywhl.htm Gray Whale ''Eschrichtius robustus'']. American Cetacean Society&lt;/ref&gt;  Gryswalvisse is eens duiwelvisse genoem weens hul veggedrag wanneer hulle gejag is.&lt;ref&gt;[http://www.worldwildlife.org/species/finder/graywhale/graywhale.html Gray Whale]. Worldwildlife.org. Retrieved on 2012-12-20.&lt;/ref&gt;  Die gryswalvis is die enigste lewende spesie in die genus Eschrichtius. Dit is die enigste lewende genus in die familie Eschrichtiidae, maar sommige onlangse studies klassifiseer dit as 'n lid van die familie [[Balaenopteridae]]. Hierdie soogdier stam af van filtervoedende walvisse wat tydens die [[Neogeen]] verskyn het.

Die gryswalvis is versprei in 'n Noordoos-Stille Oseaan (Noord-Amerikaanse), en 'n bedreigde Noordwes-Stille Oseaan (Asiatiese), bevolking. Noord-Atlantiese bevolkings is uitgewis (dalk deur walvisjag) aan die Europese kus voor 500 CE, en aan die Amerikaanse en Afrika-Atlantiese kus rondom die laat 17de tot vroeë 18de eeue.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Encyclopedia of marine mammals |page=404 |year=2009 |publisher=Academic Press |isbn=978-0-12-373553-9|author1=Perrin, William F. |author2=Würsig, Bernd G. |author3=Thewissen, J. G. M. }}&lt;/ref&gt; In die 2010's en 2020's was daar egter seldsame waarnemings van gryswalvisse in die [[Atlantiese Oseaan|Noord-Atlantiese Oseaan]],&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Whittle |first1=Patrick |title=What is a whale native to the North Pacific doing off New England? Climate change could be the key |url=https://apnews.com/article/gray-whale-nantucket-climate-change-atlantic-28eb054f7dd05732f65d6c441fefdee8 |access-date=2024-03-27 |work=AP News |date=2024-03-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=McCloud |first1=Cheryl |title=Gray whale spotted off Florida coast. Here's why the sighting is so unusual |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2023/12/21/gray-whale-florida-miami-migration-how-identify-unusual-fwc/71997055007/ |access-date=2024-03-27 |agency=The Palm Beach Post |date=2023-12-21}}&lt;/ref&gt; [[Middellandse See]],&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Minguez |first1=Alexandre |title=Lost in the Mediterranean, a starving grey whale must find his way home soon |url=https://www.reuters.com/business/environment/lost-mediterranean-starving-grey-whale-must-find-his-way-home-soon-2021-05-07/ |access-date=2024-03-27 |work=Reuters |date=2021-05-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Walker |first=Matt |date=2010-06-08 |title=Mystery gray whale sighted again |url=http://news.bbc.co.uk/earth/hi/earth_news/newsid_8729000/8729064.stm |access-date=2025-01-03 |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rinat |first=Zafrir |date=May 8, 2010 |title=Lost in search of lunch: Rare Pacific whale spotted off Israel's coast |url=https://www.haaretz.com/2010-05-08/ty-article/lost-in-search-of-lunch-rare-pacific-whale-spotted-off-israels-coast/0000017f-f41a-d487-abff-f7fef19c0000 |archive-url=http://web.archive.org/web/20240515015230/https://www.haaretz.com/2010-05-08/ty-article/lost-in-search-of-lunch-rare-pacific-whale-spotted-off-israels-coast/0000017f-f41a-d487-abff-f7fef19c0000 |archive-date=2024-05-15 |access-date=2025-01-03 |work=Haaretz.com |language=en}}&lt;/ref&gt; en selfs langs die [[Atlantiese Oseaan|Suid-Atlantiese]] kus.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=St. Lawrence |first=Chris |date=June 2024 |title=Atlantic Gray Whales: Past, Present, and Future {{!}} Smithsonian Ocean |url=https://ocean.si.edu/ocean-life/marine-mammals/atlantic-gray-whales-past-present-and-future |access-date=2025-01-03 |website=ocean.si.edu |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Tims |first=Dana |date=2024-02-10 |title=OSU researcher wonders if gray whale off Florida coast was just lost, or a sign it’s 'exploring' the Atlantic |url=https://www.klcc.org/npr-science-environment/2024-02-10/osu-researcher-wonders-if-gray-whale-off-florida-coast-was-just-lost-or-a-sign-its-exploring-the-atlantic |access-date=2025-01-03 |website=KLCC {{!}} NPR for Oregonians |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCloud |first=Cheryl |last2=Crowley |first2=Kinsey |date=December 21, 2023 |title=Gray whale spotted off Florida coast. Here's why the sighting is so unusual |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2023/12/21/gray-whale-florida-miami-migration-how-identify-unusual-fwc/71997055007/ |access-date=2025-01-03 |website=The Palm Beach Post |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCloud |first=Cheryl |date=March 6, 2024 |title=Scientists believe rare gray whale spotted off Florida has been seen again. What we know |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2024/03/06/rare-gray-whale-seen-off-miami-florida-spotted-again-off-nantucket-massachusetts/72864561007/ |access-date=2025-01-03 |website=The Palm Beach Post |language=en-US}}&lt;/ref&gt; 


== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Vinwalvisse]]
[[Kategorie:Seesoogdiere]]</text>
      <sha1>mllf8y0n6ssfp4tekfgclrkb5myjuzl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812758</id>
      <parentid>2812700</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:34:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Orbitminis</username>
        <id>188906</id>
      </contributor>
      <origin>2812758</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6931" sha1="q1qzm4wghd1gfhhtpu5a6y5v48h9gu0" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = Gryswalvis&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Cetacea | id = 14300030}}&lt;/ref&gt;
| image = Eschrichtius robustus 01-cropped.jpg
| image_caption =
| image2 = Gray whale size.svg
| image2_caption = Grootte in vergelyking met 'n gemiddelde mens
| image2_alt = Illustration showing whale next to human diver. The whale is many times larger than the human
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Cooke, J.G. |date=2018 |title=''Eschrichtius robustus'' |volume=2018 |page=e.T8097A50353881 |doi=10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T8097A50353881.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Eschrichtius
| species = robustus
| authority = [[Wilhelm Lilljeborg|Lilljeborg]], 1861
| range_map = Cypron-Range Eschrichtius robustus.svg
| range_map_caption = Gryswalvisreeks

| synonyms =
*''Balaena gibbosa'' &lt;small&gt;Erxleben, 1777&lt;/small&gt;
*''Agaphelus glaucus'' &lt;small&gt;Cope, 1868&lt;/small&gt;
*''Rhachianectes glaucus'' &lt;small&gt;Cope, 1869&lt;/small&gt;
*''Eschrichtius gibbosus'' &lt;small&gt;Van Deinse &amp; Junge, 1937&lt;/small&gt;
*''E. glaucus'' &lt;small&gt;Maher, 1961&lt;/small&gt;
}}
Die '''gryswalvis''' (Eschrichtius robustus),&lt;ref name=msw3/&gt;  ook bekend as die '''gryswalvis''',&lt;ref name=BrM&gt;Britannica Micro.: v. IV, p. 693.&lt;/ref&gt; is 'n [[baleinwalvis]] wat jaarliks ​​tussen voedings- en broeiplekke migreer. Dit bereik 'n lengte van 14,9 meter (49 voet), 'n gewig van tot 41 ton (90 000 lb) en leef tussen 55 en 70 jaar, hoewel een wyfie na raming 75–80 jaar oud is.&lt;ref&gt;[http://dsp-psd.pwgsc.gc.ca/collection_2007/ec/En3-4-36-2007E.pdf Recovery Strategy for the Grey Whale (''Eschrichtius robustus''), Atlantic Population, in Canada]. Dsp-psd.pwgsc.gc.ca (2012-07-31). Retrieved on 2012-12-20.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Fisheries&quot;&gt;{{Cite web|last=Fisheries|first=NOAA|date=2020-06-25|title=Gray Whale {{!}} NOAA Fisheries|url=https://www.fisheries.noaa.gov/species/gray-whale|access-date=2020-06-29|website=NOAA|language=en}}&lt;/ref&gt; Die algemene naam van die walvis kom van die grys kolle en wit vlekke op sy donker vel.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20101103142438/http://acsonline.org/factpack/graywhl.htm Gray Whale ''Eschrichtius robustus'']. American Cetacean Society&lt;/ref&gt;  Gryswalvisse is eens duiwelvisse genoem weens hul veggedrag wanneer hulle gejag is.&lt;ref&gt;[http://www.worldwildlife.org/species/finder/graywhale/graywhale.html Gray Whale]. Worldwildlife.org. Retrieved on 2012-12-20.&lt;/ref&gt;  Die gryswalvis is die enigste lewende spesie in die genus Eschrichtius. Dit is die enigste lewende genus in die familie Eschrichtiidae, maar sommige onlangse studies klassifiseer dit as 'n lid van die familie [[Balaenopteridae]]. Hierdie soogdier stam af van filtervoedende walvisse wat tydens die [[Neogeen]] verskyn het.

Die gryswalvis is versprei in 'n Noordoos-Stille Oseaan (Noord-Amerikaanse), en 'n bedreigde Noordwes-Stille Oseaan (Asiatiese), bevolking. Noord-Atlantiese bevolkings is uitgewis (dalk deur walvisjag) aan die Europese kus voor 500 CE, en aan die Amerikaanse en Afrika-Atlantiese kus rondom die laat 17de tot vroeë 18de eeue.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Encyclopedia of marine mammals |page=404 |year=2009 |publisher=Academic Press |isbn=978-0-12-373553-9|author1=Perrin, William F. |author2=Würsig, Bernd G. |author3=Thewissen, J. G. M. }}&lt;/ref&gt; In die 2010's en 2020's was daar egter seldsame waarnemings van gryswalvisse in die [[Atlantiese Oseaan|Noord-Atlantiese Oseaan]],&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Whittle |first1=Patrick |title=What is a whale native to the North Pacific doing off New England? Climate change could be the key |url=https://apnews.com/article/gray-whale-nantucket-climate-change-atlantic-28eb054f7dd05732f65d6c441fefdee8 |access-date=2024-03-27 |work=AP News |date=2024-03-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=McCloud |first1=Cheryl |title=Gray whale spotted off Florida coast. Here's why the sighting is so unusual |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2023/12/21/gray-whale-florida-miami-migration-how-identify-unusual-fwc/71997055007/ |access-date=2024-03-27 |agency=The Palm Beach Post |date=2023-12-21}}&lt;/ref&gt; [[Middellandse See]],&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Minguez |first1=Alexandre |title=Lost in the Mediterranean, a starving grey whale must find his way home soon |url=https://www.reuters.com/business/environment/lost-mediterranean-starving-grey-whale-must-find-his-way-home-soon-2021-05-07/ |access-date=2024-03-27 |work=Reuters |date=2021-05-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Walker |first=Matt |date=2010-06-08 |title=Mystery gray whale sighted again |url=http://news.bbc.co.uk/earth/hi/earth_news/newsid_8729000/8729064.stm |access-date=2025-01-03 |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rinat |first=Zafrir |date=May 8, 2010 |title=Lost in search of lunch: Rare Pacific whale spotted off Israel's coast |url=https://www.haaretz.com/2010-05-08/ty-article/lost-in-search-of-lunch-rare-pacific-whale-spotted-off-israels-coast/0000017f-f41a-d487-abff-f7fef19c0000 |archive-url=http://web.archive.org/web/20240515015230/https://www.haaretz.com/2010-05-08/ty-article/lost-in-search-of-lunch-rare-pacific-whale-spotted-off-israels-coast/0000017f-f41a-d487-abff-f7fef19c0000 |archive-date=2024-05-15 |access-date=2025-01-03 |work=Haaretz.com |language=en}}&lt;/ref&gt; en selfs langs die [[Atlantiese Oseaan|Suid-Atlantiese]] kus.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=St. Lawrence |first=Chris |date=June 2024 |title=Atlantic Gray Whales: Past, Present, and Future {{!}} Smithsonian Ocean |url=https://ocean.si.edu/ocean-life/marine-mammals/atlantic-gray-whales-past-present-and-future |access-date=2025-01-03 |website=ocean.si.edu |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Tims |first=Dana |date=2024-02-10 |title=OSU researcher wonders if gray whale off Florida coast was just lost, or a sign it’s 'exploring' the Atlantic |url=https://www.klcc.org/npr-science-environment/2024-02-10/osu-researcher-wonders-if-gray-whale-off-florida-coast-was-just-lost-or-a-sign-its-exploring-the-atlantic |access-date=2025-01-03 |website=KLCC {{!}} NPR for Oregonians |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCloud |first=Cheryl |last2=Crowley |first2=Kinsey |date=December 21, 2023 |title=Gray whale spotted off Florida coast. Here's why the sighting is so unusual |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2023/12/21/gray-whale-florida-miami-migration-how-identify-unusual-fwc/71997055007/ |access-date=2025-01-03 |website=The Palm Beach Post |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCloud |first=Cheryl |date=March 6, 2024 |title=Scientists believe rare gray whale spotted off Florida has been seen again. What we know |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2024/03/06/rare-gray-whale-seen-off-miami-florida-spotted-again-off-nantucket-massachusetts/72864561007/ |access-date=2025-01-03 |website=The Palm Beach Post |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Vinwalvisse]]
[[Kategorie:Seesoogdiere]]</text>
      <sha1>q1qzm4wghd1gfhhtpu5a6y5v48h9gu0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812809</id>
      <parentid>2812758</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:19:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Johannescharlesventer</username>
        <id>146706</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter.</comment>
      <origin>2812809</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6843" sha1="an0zmdbhczheeobyjn135fm6k9y9ktv" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = Gryswalvis
| image = Eschrichtius robustus 01-cropped.jpg
| image_caption =
| image2 = Gray whale size.svg
| image2_caption = Grootte in vergelyking met 'n gemiddelde mens
| image2_alt = Illustration showing whale next to human diver. The whale is many times larger than the human
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Cooke, J.G. |date=2018 |title=''Eschrichtius robustus'' |volume=2018 |page=e.T8097A50353881 |doi=10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T8097A50353881.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Eschrichtius
| species = robustus
| authority = Wilhelm Lilljeborg, 1861
| range_map = Cypron-Range Eschrichtius robustus.svg
| range_map_caption = Gryswalvisreeks
| synonyms =
*''Balaena gibbosa'' &lt;small&gt;Erxleben, 1777&lt;/small&gt;
*''Agaphelus glaucus'' &lt;small&gt;Cope, 1868&lt;/small&gt;
*''Rhachianectes glaucus'' &lt;small&gt;Cope, 1869&lt;/small&gt;
*''Eschrichtius gibbosus'' &lt;small&gt;Van Deinse &amp; Junge, 1937&lt;/small&gt;
*''E. glaucus'' &lt;small&gt;Maher, 1961&lt;/small&gt;
}}
Die '''gryswalvis''' (''Eschrichtius robustus''),&lt;ref name=BrM&gt;Britannica Micro.: v. IV, p. 693.&lt;/ref&gt; is 'n [[baleinwalvis]] wat jaarliks tussen voedings- en broeiplekke migreer. Dit bereik 'n lengte van 14,9 meter (49 voet), 'n gewig van tot 41 ton (90 000 lb) en leef tussen 55 en 70 jaar, hoewel een wyfie na raming 75–80 jaar oud is.&lt;ref&gt;[http://dsp-psd.pwgsc.gc.ca/collection_2007/ec/En3-4-36-2007E.pdf Recovery Strategy for the Grey Whale (''Eschrichtius robustus''), Atlantic Population, in Canada]. Dsp-psd.pwgsc.gc.ca (2012-07-31). Opgespoor en besoek op 2012-12-20.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Fisheries&quot;&gt;{{Cite web|last=Fisheries|first=NOAA|date=2020-06-25|title=Gray Whale {{!}} NOAA Fisheries|url=https://www.fisheries.noaa.gov/species/gray-whale|access-date=2020-06-29|website=NOAA|language=en}}&lt;/ref&gt; Die algemene naam van die walvis kom van die grys kolle en wit vlekke op sy donker vel.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20101103142438/http://acsonline.org/factpack/graywhl.htm Gray Whale ''Eschrichtius robustus'']. American Cetacean Society&lt;/ref&gt;  Gryswalvisse is eens duiwelvisse genoem weens hul veglustige gedrag wanneer hulle gejag is.&lt;ref&gt;[http://www.worldwildlife.org/species/finder/graywhale/graywhale.html Gray Whale]. Worldwildlife.org. Opgespoor en besoek op 2012-12-20.&lt;/ref&gt;  Die gryswalvis is die enigste lewende spesie in die genus ''Eschrichtius''. Dit is die enigste lewende genus in die familie ''Eschrichtiidae'', maar sommige onlangse studies klassifiseer dit as 'n lid van die familie ''[[Balaenopteridae]]''. Hierdie soogdier stam af van filtervoedende walvisse wat tydens die [[Neogeen]] verskyn het.

Die gryswalvis is versprei in 'n Noordoos-Stille Oseaan (Noord-Amerikaanse), en 'n bedreigde Noordwes-Stille Oseaan (Asiatiese), bevolking. Noord-Atlantiese bevolkings is uitgewis (dalk deur walvisjag) aan die Europese kus voor 500 CE, en aan die Amerikaanse en Afrika-Atlantiese kus rondom die laat 17de tot vroeë 18de eeue.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Encyclopedia of marine mammals |page=404 |year=2009 |publisher=Academic Press |isbn=978-0-12-373553-9|author1=Perrin, William F. |author2=Würsig, Bernd G. |author3=Thewissen, J. G. M. }}&lt;/ref&gt; In die 2010's en 2020's was daar egter seldsame waarnemings van gryswalvisse in die [[Atlantiese Oseaan|Noord-Atlantiese Oseaan]],&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Whittle |first1=Patrick |title=What is a whale native to the North Pacific doing off New England? Climate change could be the key |url=https://apnews.com/article/gray-whale-nantucket-climate-change-atlantic-28eb054f7dd05732f65d6c441fefdee8 |access-date=2024-03-27 |work=AP News |date=2024-03-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=McCloud |first1=Cheryl |title=Gray whale spotted off Florida coast. Here's why the sighting is so unusual |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2023/12/21/gray-whale-florida-miami-migration-how-identify-unusual-fwc/71997055007/ |access-date=2024-03-27 |agency=The Palm Beach Post |date=2023-12-21}}&lt;/ref&gt; [[Middellandse See]],&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Minguez |first1=Alexandre |title=Lost in the Mediterranean, a starving grey whale must find his way home soon |url=https://www.reuters.com/business/environment/lost-mediterranean-starving-grey-whale-must-find-his-way-home-soon-2021-05-07/ |access-date=2024-03-27 |work=Reuters |date=2021-05-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Walker |first=Matt |date=2010-06-08 |title=Mystery gray whale sighted again |url=http://news.bbc.co.uk/earth/hi/earth_news/newsid_8729000/8729064.stm |access-date=2025-01-03 |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rinat |first=Zafrir |date=8 Mei 2010 |title=Lost in search of lunch: Rare Pacific whale spotted off Israel's coast |url=https://www.haaretz.com/2010-05-08/ty-article/lost-in-search-of-lunch-rare-pacific-whale-spotted-off-israels-coast/0000017f-f41a-d487-abff-f7fef19c0000 |archive-url=http://web.archive.org/web/20240515015230/https://www.haaretz.com/2010-05-08/ty-article/lost-in-search-of-lunch-rare-pacific-whale-spotted-off-israels-coast/0000017f-f41a-d487-abff-f7fef19c0000 |archive-date=2024-05-15 |access-date=2025-01-03 |work=Haaretz.com |language=en}}&lt;/ref&gt; en selfs langs die [[Atlantiese Oseaan|Suid-Atlantiese]] kus.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=St. Lawrence |first=Chris |date=Junie 2024 |title=Atlantic Gray Whales: Past, Present, and Future {{!}} Smithsonian Ocean |url=https://ocean.si.edu/ocean-life/marine-mammals/atlantic-gray-whales-past-present-and-future |access-date=2025-01-03 |website=ocean.si.edu |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Tims |first=Dana |date=2024-02-10 |title=OSU researcher wonders if gray whale off Florida coast was just lost, or a sign it’s 'exploring' the Atlantic |url=https://www.klcc.org/npr-science-environment/2024-02-10/osu-researcher-wonders-if-gray-whale-off-florida-coast-was-just-lost-or-a-sign-its-exploring-the-atlantic |access-date=2025-01-03 |website=KLCC {{!}} NPR for Oregonians |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCloud |first=Cheryl |last2=Crowley |first2=Kinsey |date=21 Desember 2023 |title=Gray whale spotted off Florida coast. Here's why the sighting is so unusual |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2023/12/21/gray-whale-florida-miami-migration-how-identify-unusual-fwc/71997055007/ |access-date=2025-01-03 |website=The Palm Beach Post |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCloud |first=Cheryl |date=6 Maart 2024 |title=Scientists believe rare gray whale spotted off Florida has been seen again. What we know |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2024/03/06/rare-gray-whale-seen-off-miami-florida-spotted-again-off-nantucket-massachusetts/72864561007/ |access-date=2025-01-03 |website=The Palm Beach Post |language=en}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Vinwalvisse]]
[[Kategorie:Seesoogdiere]]</text>
      <sha1>an0zmdbhczheeobyjn135fm6k9y9ktv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812810</id>
      <parentid>2812809</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T17:23:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Johannescharlesventer</username>
        <id>146706</id>
      </contributor>
      <origin>2812810</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6837" sha1="0bjvv4m5ligbgsmz9zby670msoonirf" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = Gryswalvis
| image = Eschrichtius robustus 01-cropped.jpg
| image_caption =
| image2 = Gray whale size.svg
| image2_caption = Grootte in vergelyking met 'n gemiddelde mens
| image2_alt = Illustration showing whale next to human diver. The whale is many times larger than the human
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Cooke, J.G. |date=2018 |title=''Eschrichtius robustus'' |volume=2018 |page=e.T8097A50353881 |doi=10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T8097A50353881.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Eschrichtius
| species = robustus
| authority = Wilhelm Lilljeborg, 1861
| range_map = Cypron-Range Eschrichtius robustus.svg
| range_map_caption = Gryswalvisreeks
| synonyms =
*''Balaena gibbosa'' &lt;small&gt;Erxleben, 1777&lt;/small&gt;
*''Agaphelus glaucus'' &lt;small&gt;Cope, 1868&lt;/small&gt;
*''Rhachianectes glaucus'' &lt;small&gt;Cope, 1869&lt;/small&gt;
*''Eschrichtius gibbosus'' &lt;small&gt;Van Deinse &amp; Junge, 1937&lt;/small&gt;
*''E. glaucus'' &lt;small&gt;Maher, 1961&lt;/small&gt;
}}
Die '''gryswalvis''' (''Eschrichtius robustus''),&lt;ref name=BrM&gt;Britannica Micro.: v. IV, p. 693.&lt;/ref&gt; is 'n [[baleinwalvis]] wat jaarliks tussen voedings- en broeiplekke migreer. Dit bereik 'n lengte van 14,9 meter (49 voet), 'n gewig van tot 41 ton (90 000 lb) en leef tussen 55 en 70 jaar, hoewel een wyfie na raming 75–80 jaar oud is.&lt;ref&gt;[http://dsp-psd.pwgsc.gc.ca/collection_2007/ec/En3-4-36-2007E.pdf Recovery Strategy for the Grey Whale (''Eschrichtius robustus''), Atlantic Population, in Canada]. Dsp-psd.pwgsc.gc.ca (2012-07-31). Opgespoor en besoek op 2012-12-20.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Fisheries&quot;&gt;{{Cite web|last=Fisheries|first=NOAA|date=2020-06-25|title=Gray Whale {{!}} NOAA Fisheries|url=https://www.fisheries.noaa.gov/species/gray-whale|access-date=2020-06-29|website=NOAA|language=en}}&lt;/ref&gt; Die algemene naam van die walvis kom van die grys kolle en wit vlekke op sy donker vel.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20101103142438/http://acsonline.org/factpack/graywhl.htm Gray Whale ''Eschrichtius robustus'']. American Cetacean Society&lt;/ref&gt;  Gryswalvisse is eens duiwelvisse genoem weens hul veglustige gedrag wanneer hulle gejag is.&lt;ref&gt;[http://www.worldwildlife.org/species/finder/graywhale/graywhale.html Gray Whale]. Worldwildlife.org. Opgespoor en besoek op 2012-12-20.&lt;/ref&gt;  Die gryswalvis is die enigste lewende spesie in die genus ''Eschrichtius''. Dit is die enigste lewende genus in die familie ''Eschrichtiidae'', maar sommige onlangse studies klassifiseer dit as 'n lid van die familie ''[[Balaenopteridae]]''. Hierdie soogdier stam af van filtervoedende walvisse wat tydens die [[Neogeen]] verskyn het.

Die gryswalvis is versprei in 'n Noordoos-Stille Oseaan (Noord-Amerikaanse), en 'n bedreigde Noordwes-Stille Oseaan (Asiatiese), bevolking. Noord-Atlantiese bevolkings is uitgewis (dalk deur walvisjag) aan die Europese kus voor 500 CE, en aan die Amerikaanse en Afrika-Atlantiese kus rondom die laat 17de tot vroeë 18de eeue.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Encyclopedia of marine mammals |page=404 |year=2009 |publisher=Academic Press |isbn=978-0-12-373553-9|author1=Perrin, William F. |author2=Würsig, Bernd G. |author3=Thewissen, J. G. M. }}&lt;/ref&gt; In die 2010's en 2020's was daar egter seldsame waarnemings van gryswalvisse in die [[Atlantiese Oseaan|Noord-Atlantiese Oseaan]],&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Whittle |first1=Patrick |title=What is a whale native to the North Pacific doing off New England? Climate change could be the key |url=https://apnews.com/article/gray-whale-nantucket-climate-change-atlantic-28eb054f7dd05732f65d6c441fefdee8 |access-date=2024-03-27 |work=AP News |date=2024-03-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=McCloud |first1=Cheryl |title=Gray whale spotted off Florida coast. Here's why the sighting is so unusual |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2023/12/21/gray-whale-florida-miami-migration-how-identify-unusual-fwc/71997055007/ |access-date=2024-03-27 |agency=The Palm Beach Post |date=2023-12-21}}&lt;/ref&gt; [[Middellandse See]],&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Minguez |first1=Alexandre |title=Lost in the Mediterranean, a starving grey whale must find his way home soon |url=https://www.reuters.com/business/environment/lost-mediterranean-starving-grey-whale-must-find-his-way-home-soon-2021-05-07/ |access-date=2024-03-27 |work=Reuters |date=2021-05-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Walker |first=Matt |date=2010-06-08 |title=Mystery gray whale sighted again |url=http://news.bbc.co.uk/earth/hi/earth_news/newsid_8729000/8729064.stm |access-date=2025-01-03 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rinat |first=Zafrir |date=8 Mei 2010 |title=Lost in search of lunch: Rare Pacific whale spotted off Israel's coast |url=https://www.haaretz.com/2010-05-08/ty-article/lost-in-search-of-lunch-rare-pacific-whale-spotted-off-israels-coast/0000017f-f41a-d487-abff-f7fef19c0000 |archive-url=http://web.archive.org/web/20240515015230/https://www.haaretz.com/2010-05-08/ty-article/lost-in-search-of-lunch-rare-pacific-whale-spotted-off-israels-coast/0000017f-f41a-d487-abff-f7fef19c0000 |archive-date=2024-05-15 |access-date=2025-01-03 |work=Haaretz.com |language=en}}&lt;/ref&gt; en selfs langs die [[Atlantiese Oseaan|Suid-Atlantiese]] kus.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=St. Lawrence |first=Chris |date=Junie 2024 |title=Atlantic Gray Whales: Past, Present, and Future {{!}} Smithsonian Ocean |url=https://ocean.si.edu/ocean-life/marine-mammals/atlantic-gray-whales-past-present-and-future |access-date=2025-01-03 |website=ocean.si.edu |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Tims |first=Dana |date=2024-02-10 |title=OSU researcher wonders if gray whale off Florida coast was just lost, or a sign it’s 'exploring' the Atlantic |url=https://www.klcc.org/npr-science-environment/2024-02-10/osu-researcher-wonders-if-gray-whale-off-florida-coast-was-just-lost-or-a-sign-its-exploring-the-atlantic |access-date=2025-01-03 |website=KLCC {{!}} NPR for Oregonians |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCloud |first=Cheryl |last2=Crowley |first2=Kinsey |date=21 Desember 2023 |title=Gray whale spotted off Florida coast. Here's why the sighting is so unusual |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2023/12/21/gray-whale-florida-miami-migration-how-identify-unusual-fwc/71997055007/ |access-date=2025-01-03 |website=The Palm Beach Post |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCloud |first=Cheryl |date=6 Maart 2024 |title=Scientists believe rare gray whale spotted off Florida has been seen again. What we know |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2024/03/06/rare-gray-whale-seen-off-miami-florida-spotted-again-off-nantucket-massachusetts/72864561007/ |access-date=2025-01-03 |website=The Palm Beach Post |language=en}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Vinwalvisse]]
[[Kategorie:Seesoogdiere]]</text>
      <sha1>0bjvv4m5ligbgsmz9zby670msoonirf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812873</id>
      <parentid>2812810</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T19:57:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Johannescharlesventer</username>
        <id>146706</id>
      </contributor>
      <origin>2812873</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6836" sha1="555nvn4ep6aezen68wc504i9u8hcfn4" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = Gryswalvis
| image = Eschrichtius robustus 01-cropped.jpg
| image_caption =
| image2 = Gray whale size.svg
| image2_caption = Grootte in vergelyking met 'n gemiddelde mens
| image2_alt = Illustration showing whale next to human diver. The whale is many times larger than the human
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Cooke, J.G. |date=2018 |title=''Eschrichtius robustus'' |volume=2018 |page=e.T8097A50353881 |doi=10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T8097A50353881.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Eschrichtius
| species = robustus
| authority = Wilhelm Lilljeborg, 1861
| range_map = Cypron-Range Eschrichtius robustus.svg
| range_map_caption = Gryswalvisreeks
| synonyms =
*''Balaena gibbosa'' &lt;small&gt;Erxleben, 1777&lt;/small&gt;
*''Agaphelus glaucus'' &lt;small&gt;Cope, 1868&lt;/small&gt;
*''Rhachianectes glaucus'' &lt;small&gt;Cope, 1869&lt;/small&gt;
*''Eschrichtius gibbosus'' &lt;small&gt;Van Deinse &amp; Junge, 1937&lt;/small&gt;
*''E. glaucus'' &lt;small&gt;Maher, 1961&lt;/small&gt;
}}
Die '''gryswalvis''' (''Eschrichtius robustus''),&lt;ref name=BrM&gt;Britannica Micro.: v. IV, p. 693.&lt;/ref&gt; is 'n [[baardwalvis]] wat jaarliks tussen voedings- en broeiplekke migreer. Dit bereik 'n lengte van 14,9 meter (49 voet), 'n gewig van tot 41 ton (90 000 lb) en leef tussen 55 en 70 jaar, hoewel een wyfie na raming 75–80 jaar oud is.&lt;ref&gt;[http://dsp-psd.pwgsc.gc.ca/collection_2007/ec/En3-4-36-2007E.pdf Recovery Strategy for the Grey Whale (''Eschrichtius robustus''), Atlantic Population, in Canada]. Dsp-psd.pwgsc.gc.ca (2012-07-31). Opgespoor en besoek op 2012-12-20.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Fisheries&quot;&gt;{{Cite web|last=Fisheries|first=NOAA|date=2020-06-25|title=Gray Whale {{!}} NOAA Fisheries|url=https://www.fisheries.noaa.gov/species/gray-whale|access-date=2020-06-29|website=NOAA|language=en}}&lt;/ref&gt; Die algemene naam van die walvis kom van die grys kolle en wit vlekke op sy donker vel.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20101103142438/http://acsonline.org/factpack/graywhl.htm Gray Whale ''Eschrichtius robustus'']. American Cetacean Society&lt;/ref&gt;  Gryswalvisse is eens duiwelvisse genoem weens hul veglustige gedrag wanneer hulle gejag is.&lt;ref&gt;[http://www.worldwildlife.org/species/finder/graywhale/graywhale.html Gray Whale]. Worldwildlife.org. Opgespoor en besoek op 2012-12-20.&lt;/ref&gt;  Die gryswalvis is die enigste lewende spesie in die genus ''Eschrichtius''. Dit is die enigste lewende genus in die familie ''Eschrichtiidae'', maar sommige onlangse studies klassifiseer dit as 'n lid van die familie ''[[Balaenopteridae]]''. Hierdie soogdier stam af van filtervoedende walvisse wat tydens die [[Neogeen]] verskyn het.

Die gryswalvis is versprei in 'n Noordoos-Stille Oseaan (Noord-Amerikaanse), en 'n bedreigde Noordwes-Stille Oseaan (Asiatiese), bevolking. Noord-Atlantiese bevolkings is uitgewis (dalk deur walvisjag) aan die Europese kus voor 500 CE, en aan die Amerikaanse en Afrika-Atlantiese kus rondom die laat 17de tot vroeë 18de eeue.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Encyclopedia of marine mammals |page=404 |year=2009 |publisher=Academic Press |isbn=978-0-12-373553-9|author1=Perrin, William F. |author2=Würsig, Bernd G. |author3=Thewissen, J. G. M. }}&lt;/ref&gt; In die 2010's en 2020's was daar egter seldsame waarnemings van gryswalvisse in die [[Atlantiese Oseaan|Noord-Atlantiese Oseaan]],&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Whittle |first1=Patrick |title=What is a whale native to the North Pacific doing off New England? Climate change could be the key |url=https://apnews.com/article/gray-whale-nantucket-climate-change-atlantic-28eb054f7dd05732f65d6c441fefdee8 |access-date=2024-03-27 |work=AP News |date=2024-03-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=McCloud |first1=Cheryl |title=Gray whale spotted off Florida coast. Here's why the sighting is so unusual |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2023/12/21/gray-whale-florida-miami-migration-how-identify-unusual-fwc/71997055007/ |access-date=2024-03-27 |agency=The Palm Beach Post |date=2023-12-21}}&lt;/ref&gt; [[Middellandse See]],&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Minguez |first1=Alexandre |title=Lost in the Mediterranean, a starving grey whale must find his way home soon |url=https://www.reuters.com/business/environment/lost-mediterranean-starving-grey-whale-must-find-his-way-home-soon-2021-05-07/ |access-date=2024-03-27 |work=Reuters |date=2021-05-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Walker |first=Matt |date=2010-06-08 |title=Mystery gray whale sighted again |url=http://news.bbc.co.uk/earth/hi/earth_news/newsid_8729000/8729064.stm |access-date=2025-01-03 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rinat |first=Zafrir |date=8 Mei 2010 |title=Lost in search of lunch: Rare Pacific whale spotted off Israel's coast |url=https://www.haaretz.com/2010-05-08/ty-article/lost-in-search-of-lunch-rare-pacific-whale-spotted-off-israels-coast/0000017f-f41a-d487-abff-f7fef19c0000 |archive-url=http://web.archive.org/web/20240515015230/https://www.haaretz.com/2010-05-08/ty-article/lost-in-search-of-lunch-rare-pacific-whale-spotted-off-israels-coast/0000017f-f41a-d487-abff-f7fef19c0000 |archive-date=2024-05-15 |access-date=2025-01-03 |work=Haaretz.com |language=en}}&lt;/ref&gt; en selfs langs die [[Atlantiese Oseaan|Suid-Atlantiese]] kus.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=St. Lawrence |first=Chris |date=Junie 2024 |title=Atlantic Gray Whales: Past, Present, and Future {{!}} Smithsonian Ocean |url=https://ocean.si.edu/ocean-life/marine-mammals/atlantic-gray-whales-past-present-and-future |access-date=2025-01-03 |website=ocean.si.edu |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Tims |first=Dana |date=2024-02-10 |title=OSU researcher wonders if gray whale off Florida coast was just lost, or a sign it’s 'exploring' the Atlantic |url=https://www.klcc.org/npr-science-environment/2024-02-10/osu-researcher-wonders-if-gray-whale-off-florida-coast-was-just-lost-or-a-sign-its-exploring-the-atlantic |access-date=2025-01-03 |website=KLCC {{!}} NPR for Oregonians |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCloud |first=Cheryl |last2=Crowley |first2=Kinsey |date=21 Desember 2023 |title=Gray whale spotted off Florida coast. Here's why the sighting is so unusual |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2023/12/21/gray-whale-florida-miami-migration-how-identify-unusual-fwc/71997055007/ |access-date=2025-01-03 |website=The Palm Beach Post |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCloud |first=Cheryl |date=6 Maart 2024 |title=Scientists believe rare gray whale spotted off Florida has been seen again. What we know |url=https://www.palmbeachpost.com/story/news/2024/03/06/rare-gray-whale-seen-off-miami-florida-spotted-again-off-nantucket-massachusetts/72864561007/ |access-date=2025-01-03 |website=The Palm Beach Post |language=en}}&lt;/ref&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Vinwalvisse]]
[[Kategorie:Seesoogdiere]]</text>
      <sha1>555nvn4ep6aezen68wc504i9u8hcfn4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Gryswalvis</title>
    <ns>1</ns>
    <id>450124</id>
    <revision>
      <id>2812701</id>
      <timestamp>2025-06-14T12:22:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>505noscope</username>
        <id>144192</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}'</comment>
      <origin>2812701</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" sha1="2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}</text>
      <sha1>2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kaleb van Aksoem</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450125</id>
    <revision>
      <id>2812707</id>
      <timestamp>2025-06-14T13:03:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe artikel</comment>
      <origin>2812707</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8612" sha1="o3j07mw3dgriiggomyxbbrg21js0unp" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Kaleb
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = Kaleb.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Muntstuk van Kaleb.
|beeld2 = Igreja de Nossa Senhora do Rosário dos Pretos Salvador Imagem do Santo Elesbão 2019-0539.jpg
|beeld2_wydte = 180px
|beeld2_onderskrif = Sint Elesbaan
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 514-534
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = [[Oesas]]
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = [[Gebre Meskel]]
|opskrif4          = Kinders
|4                 = [[Israel van Aksoem|Israel]]&lt;ref name=&quot;Budge-261&quot;&gt;{{cite book|title=A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia (Volume 1) |first=E. A. Wallis |last=Budge |publisher=Methuen &amp; Co. |location=Londen |year=1928 |page=261}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt;&lt;br/&gt;[[Gebre Meskel]]&lt;ref name=&quot;Budge-261&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt;&lt;br/&gt;Moontlik Gebre Krestos (Gebru)&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;&gt;{{cite book|title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270|first=Sergew Hable|last=Sellassie|year=1972|location=Addis Ababa|page=159}}&lt;/ref&gt;
|opskrif5          = Ook&amp;nbsp;bekend&amp;nbsp;as
|5                 = Sint Elesbaan ([[Oriëntale Ortodoksie|Oriëntaal-Ortodokse kerke]], [[Oosters-Ortodokse Kerk|Oosters-Ortodokse kerke]], [[Katolieke Kerk]])
|opskrif6          = Feesdae 
|6 = {{Plainlist|
* 24 Oktober (Oosters-Ortodokse Kerk)&lt;ref&gt;''[http://www.holytrinityorthodox.com/calendar/los/October/24-04.htm Blessed Elezboi, Emperor of Ethiopia].'' HOLY TRINITY RUSSIAN ORTHODOX CHURCH (A parish of the Patriarchate of Moscow).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''[http://oca.org/FeastSaintsViewer.asp?FSID=103048 Blessed Elesbaan the King of Ethiopia].'' OCA - Feasts and Saints.&lt;/ref&gt;
* 28 Mei ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]])&lt;ref&gt;Synaxarium. ''[http://www.stmichaeleoc.org/Synaxarium/Ginbot_20.htm Ginbot 20 (May 28)].'' Ethiopian Orthodox Tewahedo Debre Meheret St. Michael Church. Retrieved: 2012-10-30.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Synaxarium: The Book of the Saints of The Ethiopian Orthodox Tewahedo Church.'' Transl. of Sir E.A. Wallis Budge. Printed by the Ethiopian Orthodox Tewahedo Debre Meheret St. Michael Church, Garland, TX USA. p.&amp;nbsp;764.&lt;/ref&gt;
* 27 Oktober (Katolieke Kerk)&lt;ref&gt;''[https://archive.org/details/romanmartyrology00cathuoft The Roman Martyrology].'' Vert. Aartsbiskop van Baltimore. Hersine weergawe, 1916. p.&amp;nbsp;331.&lt;/ref&gt;
}}
|opskrif7          = &lt;big&gt;ግዕዝ&lt;/big&gt;
|7                 = &lt;small&gt;Dié bladsy bevat teks in [[Ge'ez]]. Sonder die regte [https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Special_characters ondersteuning] kan jou [[webblaaier|blaaier]] op plekke vraagtekens of blokkies vertoon.&lt;/small&gt;
}}

'''Kaleb''' ([[Ge'ez]]: ካሌብ), ook bekend as '''Elesbaan''' (Ge'ez: እለ አጽብሐ; [[Grieks]]: Ἐλεσβαᾶς), was 'n koning van die [[Koninkryk Aksoem]]. 

Prokopios noem hom &quot;Hellestheaeus,&quot; 'n variasie van die Griekse weergawe van sy troonnaam, እለ አጽብሐ (Ge'ez, ʾƎllä ʾAṣbəḥa). Ander weergawes van sy naam is Hellestaios, Ellestaios, Elesjaa, Ellesboas, Elesbaan en Elesboam. In 'n inskripsie uit 191 word sy naam in Ge'ez geskryf as &quot;Kaleb ʾElla ʾAṣbeḥa, seun van Tazena&quot;.

Kaleb, 'n naam uit de [[Bybel]], was sy doopnaam. Op beide sy muntstukke en inskripsies deur hom in Aksoem, sowel as Ethiopiese bronne en koningslyste verwys hy na homself as die seun van Tazena.&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay, ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity'' (Edinburgh: University Press, 1991), p. 84.&lt;/ref&gt;

==Bewind==
Prokopios en ander historici van sy tyd beskryf Kaleb se aanval omstreeks 520 op die koning van Himjar, Joesoef As'ar Jath'ar, bekend as Dhu Nuwas, 'n [[Jood]]se bekeerling wat die [[Christen]]e van Nadjran vervolg het. Ná 'n lang geveg het Kaleb geseëvier, Joesoef vermoor en Soemjafa Asjwa, 'n plaaslike Christen, as onderkoning van Himjar aangestel.

Vanweë sy beskerming van die Christene is Kaleb bekend as sint Elesbaan nadat die [[Katolieke Kerk]] hom in hulle'' Romeinse Martelaarsverering'' opgeneem het, al was hy 'n [[Miafisitisme|Miafisiet]].&lt;ref&gt;{{cite book| author1 = Alban Butler| author2 = Peter Doyle| title = Alban Butler| year = 1996| publisher = Liturgical Press| isbn = 978-0-8146-2386-2| page = 169| chapter = SS Aretas and the Martyrs of Najran, and St Elsebann (523) }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | title = The Saints go marching in : a one volume hagiography of Africans, or descendants of Africans, who have been canonized by the church, including three of the early popes | author = R. Fulton Holtzclaw | year = 1980 | publisher = Keeble Press | location = Shaker Heights, OH |oclc=6081480 | quote = St. Elesbaan was an Aksumite king of Ethiopia who recovered the royal power in Himyar (Yemen) after the massacre of the Martyrs of Najran. | page = 64 }}&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese beheer oor Suid-Arabië het voortgeduur tot omstreeks 525, toe Abraha vir Asjwa onttroon en homself koning gemaak het. Volgens Prokopios het Kaleb verskeie pogings aangewend om sy oorsese gebiede terug te wen, maar sy opvolgers het later vrede met Abraha gesluit, en hy het heffings aan die Aksoemitiese koning betaal en sy gesag erken.&lt;ref&gt;Procopius, ''De Bellis'', i.20.8&lt;/ref&gt; Stuart Munro-Hay skryf dié finale ingryping oor die [[Rooisee]] &quot;was die swanesang van die Koninkryk Aksoem as 'n groot mag in die streek.&quot;&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum'', p.&amp;nbsp;88.&lt;/ref&gt;

Dit is ook duidelik dat sy bewind gekenmerk is deur 'n groot integrasie van die [[Agau-volk|Agau-stamme]] in sy koninkryk. Kosmas Indikopleustes het dit bevestig en geskryf van die &quot;goewerneur van Agau&quot; wat deur Kaleb vertrou is met die beskerming van die langafstandkaravaanroetes uit die suide. Volgens Taddesse Tamrat was die goewerneur van Agau in die gebied Lasta gesetel, wat later die sentrum van die [[Zagwe-dinastie]] was.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p.50&lt;/ref&gt;

Volgens Ethiopiese tradisie het Kaleb eindelik geabdikeer, sy troon aan die Heilige Grafkerk in [[Jerusalem]] gegee en in 'n [[klooster]] afgetree.&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum'', pp.&amp;nbsp;88f.&lt;/ref&gt; 

Benewens verskeie inskripsies met sy naam&lt;ref&gt;George Wynn Brereton Huntingford, ''The Historical Geography of Ethiopia'' (Londen: The British Academy, 1989), pp.&amp;nbsp;63-65.&lt;/ref&gt; bevat Aksoem ook twee ruïnes, blykbaar van hom en sy seun Gabra Maskal.&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum'', p.&amp;nbsp;91.&lt;/ref&gt; Die mees onlangse opgrawings van die graf was in 1973 deur die Britse Instituut van Oos-Afrika.&lt;ref&gt;Die verslag is gepubliseer in Stuart Munro-Hay, ''Excavations at Aksum'' (Londen: British Institute in Eastern Africa, 1989), pp.&amp;nbsp;42ff.&lt;/ref&gt;

==Kinders en opvolging==
Verskeie geskrifte noem dat Kaleb drie seuns gehad het: Gebre Meskel, Israel en Gebre Krestos, wat almal ná hom regeer het.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt; [[Gebre Meskel]] (of Gabra Maskal) verskyn op 'n paar amptelike koningslyste as Kaleb se opvolger.&lt;ref&gt;{{cite book|last=Budge|first=E. A.|title=A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia (Volume I)|publisher=Methuen &amp; Co.|year=1928a |location=London |pages=211–212 |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.499166/mode/2up}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=História da Etiópia|first=Pedro|last=Páez|editor1=Isabel Boavida|editor2=Hervé Pennec|editor3=Manuel João Ramos|publisher=Assirio &amp; Alvim|year=2008|language=Portuguese|url=https://shs.hal.science/halshs-00688376/document|pages=104–105, 107–108}}&lt;/ref&gt; [[Israel van Aksoem|Israel]] se naam kom op muntstukke voor wat tydens sy bewind uitgegee is.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt; Gebre Krestos se naam verskyn net op een koningslys onder die afgekorte naam Gebru.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt; 'n Inskripsie in Ge'ez lui &quot;man van Hadafen, seun van Ella Asbeha, Gebre Krestos&quot;.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt;

==Skakels==
* [https://habeshahistory.com/habesha-history/emperor-kaleb-the-first-crusade-500ad-550ad/ Emperor Kaleb &amp; The First Crusade (~500AD-~535AD)]
* [http://ocafs.oca.org/FeastSaintsViewer.asp?SID=4&amp;ID=1&amp;FSID=103048 Blessed Elesbaan the King of Ethiopia] Eastern Orthodox synaxarion
* [http://www.ccel.org/ccel/wace/biodict.html?term=Elesbaan,+king,+hermit,+and+saint+of+Ethiopia Elesbaan, king, hermit, and saint of Ethiopia] inskrywing in die ''Dictionary of Christian Biography and Literature to the End of the Sixth Century A.D.'', deur Henry Wace
*[http://www.catholic.org/saints/saint.php?saint_id=3077 Catholic Online: Saint Elesbaan]
*[http://www.katolsk.no/biografier/historisk/elesbaan Katolsk.no: Elesbaan]
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kaleb of Axum}}

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>o3j07mw3dgriiggomyxbbrg21js0unp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812712</id>
      <parentid>2812707</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T13:21:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Oeps</comment>
      <origin>2812712</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8612" sha1="933xb0t2d96hh1n4mitxedrxctibzer" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Kaleb
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = Kaleb.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Muntstuk van Kaleb.
|beeld2 = Igreja de Nossa Senhora do Rosário dos Pretos Salvador Imagem do Santo Elesbão 2019-0539.jpg
|beeld2_wydte = 180px
|beeld2_onderskrif = Sint Elesbaan
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 514-534
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = [[Oesas]]
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = [[Gebre Meskel]]
|opskrif4          = Kinders
|4                 = [[Israel van Aksoem|Israel]]&lt;ref name=&quot;Budge-261&quot;&gt;{{cite book|title=A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia (Volume 1) |first=E. A. Wallis |last=Budge |publisher=Methuen &amp; Co. |location=Londen |year=1928 |page=261}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt;&lt;br/&gt;[[Gebre Meskel]]&lt;ref name=&quot;Budge-261&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt;&lt;br/&gt;Moontlik Gebre Krestos (Gebru)&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;&gt;{{cite book|title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270|first=Sergew Hable|last=Sellassie|year=1972|location=Addis Ababa|page=159}}&lt;/ref&gt;
|opskrif5          = Ook&amp;nbsp;bekend&amp;nbsp;as
|5                 = Sint Elesbaan ([[Oriëntale Ortodoksie|Oriëntaal-Ortodokse kerke]], [[Oosters-Ortodokse Kerk|Oosters-Ortodokse kerke]], [[Katolieke Kerk]])
|opskrif6          = Feesdae 
|6 = {{Plainlist|
* 24 Oktober (Oosters-Ortodokse Kerk)&lt;ref&gt;''[http://www.holytrinityorthodox.com/calendar/los/October/24-04.htm Blessed Elezboi, Emperor of Ethiopia].'' HOLY TRINITY RUSSIAN ORTHODOX CHURCH (A parish of the Patriarchate of Moscow).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''[http://oca.org/FeastSaintsViewer.asp?FSID=103048 Blessed Elesbaan the King of Ethiopia].'' OCA - Feasts and Saints.&lt;/ref&gt;
* 28 Mei ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]])&lt;ref&gt;Synaxarium. ''[http://www.stmichaeleoc.org/Synaxarium/Ginbot_20.htm Ginbot 20 (May 28)].'' Ethiopian Orthodox Tewahedo Debre Meheret St. Michael Church. Retrieved: 2012-10-30.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Synaxarium: The Book of the Saints of The Ethiopian Orthodox Tewahedo Church.'' Transl. of Sir E.A. Wallis Budge. Printed by the Ethiopian Orthodox Tewahedo Debre Meheret St. Michael Church, Garland, TX USA. p.&amp;nbsp;764.&lt;/ref&gt;
* 27 Oktober (Katolieke Kerk)&lt;ref&gt;''[https://archive.org/details/romanmartyrology00cathuoft The Roman Martyrology].'' Vert. Aartsbiskop van Baltimore. Hersine weergawe, 1916. p.&amp;nbsp;331.&lt;/ref&gt;
}}
|opskrif7          = &lt;big&gt;ግዕዝ&lt;/big&gt;
|7                 = &lt;small&gt;Dié bladsy bevat teks in [[Ge'ez]]. Sonder die regte [https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Special_characters ondersteuning] kan jou [[webblaaier|blaaier]] op plekke vraagtekens of blokkies vertoon.&lt;/small&gt;
}}

'''Kaleb''' ([[Ge'ez]]: ካሌብ), ook bekend as '''Elesbaan''' (Ge'ez: እለ አጽብሐ; [[Grieks]]: Ἐλεσβαᾶς), was 'n koning van die [[Koninkryk Aksoem]]. 

Prokopios noem hom &quot;Hellestheaeus,&quot; 'n variasie van die Griekse weergawe van sy troonnaam, እለ አጽብሐ (Ge'ez, ʾƎllä ʾAṣbəḥa). Ander weergawes van sy naam is Hellestaios, Ellestaios, Elesjaa, Ellesboas, Elesbaan en Elesboam. In 'n inskripsie uit 191 word sy naam in Ge'ez geskryf as &quot;Kaleb ʾElla ʾAṣbeḥa, seun van Tazena&quot;.

Kaleb, 'n naam uit de [[Bybel]], was sy doopnaam. Op beide sy muntstukke en inskripsies deur hom in Aksoem, sowel as Ethiopiese bronne en koningslyste verwys hy na homself as die seun van Tazena.&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay, ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity'' (Edinburgh: University Press, 1991), p. 84.&lt;/ref&gt;

==Bewind==
Prokopios en ander historici van sy tyd beskryf Kaleb se aanval omstreeks 520 op die koning van Himjar, Joesoef As'ar Jath'ar, bekend as Dhu Nuwas, 'n [[Jood]]se bekeerling wat die [[Christen]]e van Nadjran vervolg het. Ná 'n lang geveg het Kaleb geseëvier, Joesoef vermoor en Soemjafa Asjwa, 'n plaaslike Christen, as onderkoning van Himjar aangestel.

Vanweë sy beskerming van die Christene is Kaleb bekend as sint Elesbaan nadat die [[Katolieke Kerk]] hom in hulle'' Romeinse Martelaarsverering'' opgeneem het, al was hy 'n [[Miafisitisme|Miafisiet]].&lt;ref&gt;{{cite book| author1 = Alban Butler| author2 = Peter Doyle| title = Alban Butler| year = 1996| publisher = Liturgical Press| isbn = 978-0-8146-2386-2| page = 169| chapter = SS Aretas and the Martyrs of Najran, and St Elsebann (523) }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | title = The Saints go marching in : a one volume hagiography of Africans, or descendants of Africans, who have been canonized by the church, including three of the early popes | author = R. Fulton Holtzclaw | year = 1980 | publisher = Keeble Press | location = Shaker Heights, OH |oclc=6081480 | quote = St. Elesbaan was an Aksumite king of Ethiopia who recovered the royal power in Himyar (Yemen) after the massacre of the Martyrs of Najran. | page = 64 }}&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese beheer oor Suid-Arabië het voortgeduur tot omstreeks 525, toe Abraha vir Asjwa onttroon en homself koning gemaak het. Volgens Prokopios het Kaleb verskeie pogings aangewend om sy oorsese gebiede terug te wen, maar sy opvolgers het later vrede met Abraha gesluit, en hy het heffings aan die Aksoemitiese koning betaal en sy gesag erken.&lt;ref&gt;Procopius, ''De Bellis'', i.20.8&lt;/ref&gt; Stuart Munro-Hay skryf dié finale ingryping oor die [[Rooisee]] &quot;was die swanesang van die Koninkryk Aksoem as 'n groot mag in die streek.&quot;&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum'', p.&amp;nbsp;88.&lt;/ref&gt;

Dit is ook duidelik dat sy bewind gekenmerk is deur 'n groot integrasie van die [[Agau-volk|Agau-stamme]] in sy koninkryk. Kosmas Indikopleustes het dit bevestig en geskryf van die &quot;goewerneur van Agau&quot; wat deur Kaleb vertrou is met die beskerming van die langafstandkaravaanroetes uit die suide. Volgens Taddesse Tamrat was die goewerneur van Agau in die gebied Lasta gesetel, wat later die sentrum van die [[Zagwe-dinastie]] was.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p.50&lt;/ref&gt;

Volgens Ethiopiese tradisie het Kaleb eindelik geabdikeer, sy troon aan die Heilige Grafkerk in [[Jerusalem]] gegee en in 'n [[klooster]] afgetree.&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum'', pp.&amp;nbsp;88f.&lt;/ref&gt; 

Benewens verskeie inskripsies met sy naam&lt;ref&gt;George Wynn Brereton Huntingford, ''The Historical Geography of Ethiopia'' (Londen: The British Academy, 1989), pp.&amp;nbsp;63-65.&lt;/ref&gt; bevat Aksoem ook twee ruïnes, blykbaar van hom en sy seun Gabra Maskal.&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum'', p.&amp;nbsp;91.&lt;/ref&gt; Die mees onlangse opgrawings van die graf was in 1973 deur die Britse Instituut van Oos-Afrika.&lt;ref&gt;Die verslag is gepubliseer in Stuart Munro-Hay, ''Excavations at Aksum'' (Londen: British Institute in Eastern Africa, 1989), pp.&amp;nbsp;42ff.&lt;/ref&gt;

==Kinders en opvolging==
Verskeie geskrifte noem dat Kaleb drie seuns gehad het: Gebre Meskel, Israel en Gebre Krestos, wat almal ná hom regeer het.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt; [[Gebre Meskel]] (of Gabra Maskal) verskyn op 'n paar amptelike koningslyste as Kaleb se opvolger.&lt;ref&gt;{{cite book|last=Budge|first=E. A.|title=A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia (Volume I)|publisher=Methuen &amp; Co.|year=1928a |location=London |pages=211–212 |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.499166/mode/2up}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=História da Etiópia|first=Pedro|last=Páez|editor1=Isabel Boavida|editor2=Hervé Pennec|editor3=Manuel João Ramos|publisher=Assirio &amp; Alvim|year=2008|language=Portuguese|url=https://shs.hal.science/halshs-00688376/document|pages=104–105, 107–108}}&lt;/ref&gt; [[Israel van Aksoem|Israel]] se naam kom op muntstukke voor wat tydens sy bewind uitgegee is.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt; Gebre Krestos se naam verskyn net op een koningslys onder die afgekorte naam Gebru.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt; 'n Inskripsie in Ge'ez lui &quot;man van Hadafen, seun van Ella Asbeha, Gebre Krestos&quot;.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Skakels==
* [https://habeshahistory.com/habesha-history/emperor-kaleb-the-first-crusade-500ad-550ad/ Emperor Kaleb &amp; The First Crusade (~500AD-~535AD)]
* [http://ocafs.oca.org/FeastSaintsViewer.asp?SID=4&amp;ID=1&amp;FSID=103048 Blessed Elesbaan the King of Ethiopia] Eastern Orthodox synaxarion
* [http://www.ccel.org/ccel/wace/biodict.html?term=Elesbaan,+king,+hermit,+and+saint+of+Ethiopia Elesbaan, king, hermit, and saint of Ethiopia] inskrywing in die ''Dictionary of Christian Biography and Literature to the End of the Sixth Century A.D.'', deur Henry Wace
*[http://www.catholic.org/saints/saint.php?saint_id=3077 Catholic Online: Saint Elesbaan]
*[http://www.katolsk.no/biografier/historisk/elesbaan Katolsk.no: Elesbaan]
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kaleb of Axum}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>933xb0t2d96hh1n4mitxedrxctibzer</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813053</id>
      <parentid>2812712</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:14:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813053</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8624" sha1="jnxtgp9ily1oau6le15bg0prlq8kmtn" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Kaleb
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = Kaleb.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Muntstuk van Kaleb.
|beeld2 = Igreja de Nossa Senhora do Rosário dos Pretos Salvador Imagem do Santo Elesbão 2019-0539.jpg
|beeld2_wydte = 180px
|beeld2_onderskrif = Sint Elesbaan
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 514-534
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = [[Oesas]]
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = [[Gebre Meskel]]
|opskrif4          = Kinders
|4                 = [[Israel van Aksoem|Israel]]&lt;ref name=&quot;Budge-261&quot;&gt;{{cite book|title=A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia (Volume 1) |first=E. A. Wallis |last=Budge |publisher=Methuen &amp; Co. |location=Londen |year=1928 |page=261}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt;&lt;br/&gt;[[Gebre Meskel]]&lt;ref name=&quot;Budge-261&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt;&lt;br/&gt;Moontlik Gebre Krestos (Gebru)&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;&gt;{{cite book|title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270|first=Sergew Hable|last=Sellassie|year=1972|location=Addis Ababa|page=159}}&lt;/ref&gt;
|opskrif5          = Ook&amp;nbsp;bekend&amp;nbsp;as
|5                 = Sint Elesbaan ([[Oriëntale Ortodoksie|Oriëntaal-Ortodokse kerke]], [[Oosters-Ortodokse Kerk|Oosters-Ortodokse kerke]], [[Katolieke Kerk]])
|opskrif6          = Feesdae 
|6 = {{Plainlist|
* 24 Oktober (Oosters-Ortodokse Kerk)&lt;ref&gt;''[http://www.holytrinityorthodox.com/calendar/los/October/24-04.htm Blessed Elezboi, Emperor of Ethiopia].'' HOLY TRINITY RUSSIAN ORTHODOX CHURCH (A parish of the Patriarchate of Moscow).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''[http://oca.org/FeastSaintsViewer.asp?FSID=103048 Blessed Elesbaan the King of Ethiopia].'' OCA - Feasts and Saints.&lt;/ref&gt;
* 28 Mei ([[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]])&lt;ref&gt;Synaxarium. ''[http://www.stmichaeleoc.org/Synaxarium/Ginbot_20.htm Ginbot 20 (May 28)].'' Ethiopian Orthodox Tewahedo Debre Meheret St. Michael Church. Retrieved: 2012-10-30.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Synaxarium: The Book of the Saints of The Ethiopian Orthodox Tewahedo Church.'' Transl. of Sir E.A. Wallis Budge. Printed by the Ethiopian Orthodox Tewahedo Debre Meheret St. Michael Church, Garland, TX USA. p.&amp;nbsp;764.&lt;/ref&gt;
* 27 Oktober (Katolieke Kerk)&lt;ref&gt;''[https://archive.org/details/romanmartyrology00cathuoft The Roman Martyrology].'' Vert. Aartsbiskop van Baltimore. Hersine weergawe, 1916. p.&amp;nbsp;331.&lt;/ref&gt;
}}
|opskrif7          = &lt;big&gt;ግዕዝ&lt;/big&gt;
|7                 = &lt;small&gt;Dié bladsy bevat teks in [[Ge'ez]]. Sonder die regte [https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Special_characters ondersteuning] kan jou [[webblaaier|blaaier]] op plekke vraagtekens of blokkies vertoon.&lt;/small&gt;
}}

'''Kaleb''' ([[Ge'ez]]: ካሌብ), ook bekend as '''Elesbaan''' (Ge'ez: እለ አጽብሐ; [[Grieks]]: Ἐλεσβαᾶς), was 'n koning van die [[Koninkryk Aksoem]]. 

Prokopios noem hom &quot;Hellestheaeus,&quot; 'n variasie van die Griekse weergawe van sy troonnaam, እለ አጽብሐ (Ge'ez, ʾƎllä ʾAṣbəḥa). Ander weergawes van sy naam is Hellestaios, Ellestaios, Elesjaa, Ellesboas, Elesbaan en Elesboam. In 'n inskripsie uit 191 word sy naam in Ge'ez geskryf as &quot;Kaleb ʾElla ʾAṣbeḥa, seun van Tazena&quot;.

Kaleb, 'n naam uit die [[Bybel]], was sy doopnaam. Op beide sy muntstukke en inskripsies deur hom in Aksoem, sowel as Ethiopiese bronne en koningslyste verwys hy na homself as die seun van Tazena.&lt;ref&gt;S. C. Munro-Hay, ''Aksum: An African Civilization of Late Antiquity'' (Edinburgh: University Press, 1991), p. 84.&lt;/ref&gt;

==Bewind==
Prokopios en ander historici van sy tyd beskryf Kaleb se aanval omstreeks 520 op die koning van Himjar, Joesoef As'ar Jath'ar, bekend as Dhu Nuwas, 'n [[Jood]]se bekeerling wat die [[Christen]]e van Nadjran vervolg het. Ná 'n lang geveg het Kaleb geseëvier, Joesoef vermoor en Soemjafa Asjwa, 'n plaaslike Christen, as onderkoning van Himjar aangestel.

Vanweë sy beskerming van die Christene is Kaleb bekend as sint Elesbaan nadat die [[Katolieke Kerk]] hom in hulle'' Romeinse Martelaarsverering'' opgeneem het, al was hy 'n [[Miafisitisme|Miafisiet]].&lt;ref&gt;{{cite book| author1 = Alban Butler| author2 = Peter Doyle| title = Alban Butler| year = 1996| publisher = Liturgical Press| isbn = 978-0-8146-2386-2| page = 169| chapter = SS Aretas and the Martyrs of Najran, and St Elsebann (523) }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | title = The Saints go marching in : a one volume hagiography of Africans, or descendants of Africans, who have been canonized by the church, including three of the early popes | author = R. Fulton Holtzclaw | year = 1980 | publisher = Keeble Press | location = Shaker Heights, OH |oclc=6081480 | quote = St. Elesbaan was an Aksumite king of Ethiopia who recovered the royal power in Himyar (Yemen) after the massacre of the Martyrs of Najran. | page = 64 }}&lt;/ref&gt;

Aksoemitiese beheer oor Suid-Arabië het voortgeduur tot omstreeks 525, toe Abraha vir Asjwa onttroon en homself koning gemaak het. Volgens Prokopios het Kaleb verskeie pogings aangewend om sy oorsese gebiede terug te wen, maar sy opvolgers het later vrede met Abraha gesluit, en hy het heffings aan die Aksoemitiese koning betaal en sy gesag erken.&lt;ref&gt;Procopius, ''De Bellis'', i.20.8&lt;/ref&gt; Stuart Munro-Hay skryf dié finale ingryping oor die [[Rooisee]] &quot;was die swanesang van die Koninkryk Aksoem as 'n groot mag in die streek.&quot;&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum'', p.&amp;nbsp;88.&lt;/ref&gt;

Dit is ook duidelik dat sy bewind gekenmerk is deur 'n groot integrasie van die [[Agau-volk|Agau-stamme]] in sy koninkryk. Kosmas Indikopleustes het dit bevestig en geskryf van die &quot;goewerneur van Agau&quot; wat deur Kaleb vertrou is met die beskerming van die langafstandkaravaanroetes uit die suide. Volgens Taddesse Tamrat was die goewerneur van Agau in die gebied Lasta gesetel, wat later die sentrum van die [[Zagwe-dinastie]] was.&lt;ref&gt;Taddesse Tamrat, ''Church and State in Ethiopia'' (Oxford: Clarendon Press, 1972), p.50&lt;/ref&gt;

Volgens Ethiopiese tradisie het Kaleb eindelik geabdikeer, sy troon aan die Heilige Grafkerk in [[Jerusalem]] gegee en in 'n [[klooster]] afgetree.&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum'', pp.&amp;nbsp;88f.&lt;/ref&gt; 

Benewens verskeie inskripsies met sy naam&lt;ref&gt;George Wynn Brereton Huntingford, ''The Historical Geography of Ethiopia'' (Londen: The British Academy, 1989), pp.&amp;nbsp;63-65.&lt;/ref&gt; bevat Aksoem ook twee ruïnes van grafte, blykbaar van hom en sy seun Gabra Maskal.&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Aksum'', p.&amp;nbsp;91.&lt;/ref&gt; Die mees onlangse opgrawings van die graf was in 1973 deur die Britse Instituut van Oos-Afrika.&lt;ref&gt;Die verslag is gepubliseer in Stuart Munro-Hay, ''Excavations at Aksum'' (Londen: British Institute in Eastern Africa, 1989), pp.&amp;nbsp;42ff.&lt;/ref&gt;

==Kinders en opvolging==
Verskeie geskrifte noem dat Kaleb drie seuns gehad het: Gebre Meskel, Israel en Gebre Krestos, wat almal ná hom regeer het.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt; [[Gebre Meskel]] (of Gabra Maskal) verskyn op 'n paar amptelike koningslyste as Kaleb se opvolger.&lt;ref&gt;{{cite book|last=Budge|first=E. A.|title=A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia (Volume I)|publisher=Methuen &amp; Co.|year=1928a |location=London |pages=211–212 |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.499166/mode/2up}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=História da Etiópia|first=Pedro|last=Páez|editor1=Isabel Boavida|editor2=Hervé Pennec|editor3=Manuel João Ramos|publisher=Assirio &amp; Alvim|year=2008|language=Portuguese|url=https://shs.hal.science/halshs-00688376/document|pages=104–105, 107–108}}&lt;/ref&gt; [[Israel van Aksoem|Israel]] se naam kom op muntstukke voor wat tydens sy bewind uitgegee is.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt; Gebre Krestos se naam verskyn net op een koningslys onder die afgekorte naam Gebru.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt; 'n Inskripsie in Ge'ez lui &quot;man van Hadafen, seun van Ella Asbeha, Gebre Krestos&quot;.&lt;ref name=&quot;Sergew-159&quot;/&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

==Skakels==
* [https://habeshahistory.com/habesha-history/emperor-kaleb-the-first-crusade-500ad-550ad/ Emperor Kaleb &amp; The First Crusade (~500AD-~535AD)]
* [http://ocafs.oca.org/FeastSaintsViewer.asp?SID=4&amp;ID=1&amp;FSID=103048 Blessed Elesbaan the King of Ethiopia] Eastern Orthodox synaxarion
* [http://www.ccel.org/ccel/wace/biodict.html?term=Elesbaan,+king,+hermit,+and+saint+of+Ethiopia Elesbaan, king, hermit, and saint of Ethiopia] inskrywing in die ''Dictionary of Christian Biography and Literature to the End of the Sixth Century A.D.'', deur Henry Wace
*[http://www.catholic.org/saints/saint.php?saint_id=3077 Catholic Online: Saint Elesbaan]
*[http://www.katolsk.no/biografier/historisk/elesbaan Katolsk.no: Elesbaan]
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kaleb of Axum}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>jnxtgp9ily1oau6le15bg0prlq8kmtn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Kaleb van Aksoem</title>
    <ns>1</ns>
    <id>450126</id>
    <revision>
      <id>2812708</id>
      <timestamp>2025-06-14T13:03:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}'</comment>
      <origin>2812708</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" sha1="2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}</text>
      <sha1>2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sjabloon:Taksonomie/Craibia</title>
    <ns>10</ns>
    <id>450127</id>
    <revision>
      <id>2812737</id>
      <timestamp>2025-06-14T13:51:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe taksonoom</comment>
      <origin>2812737</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="152" sha1="e8xhesgomh4vevg38t4n2hqojuh9xwc" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=genus
|link=Craibia
|parent=Fabaceae
|refs=&lt;!--Shown on this page only; don't include &lt;ref&gt; tags --&gt;
}}</text>
      <sha1>e8xhesgomh4vevg38t4n2hqojuh9xwc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813009</id>
      <parentid>2812737</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:56:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Korrekte inhoud</comment>
      <origin>2813009</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="156" sha1="gyy0u4y39d042n4fe0alkzwm79bgfes" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=genus
|link=Craibia
|parent=Millettieae
|refs= &lt;!--Shown on this page only; don't include &lt;ref&gt; tags --&gt;
}}</text>
      <sha1>gyy0u4y39d042n4fe0alkzwm79bgfes</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Craibia</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450128</id>
    <revision>
      <id>2812741</id>
      <timestamp>2025-06-14T13:56:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe kategorie</comment>
      <origin>2812741</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57" sha1="r8uy2cpiycy5nwaqpja2irsd3xogn55" xml:space="preserve">{{Broodkrummels}}
{{Hoofartikel}}

[[Kategorie:Fabaceae]]</text>
      <sha1>r8uy2cpiycy5nwaqpja2irsd3xogn55</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Craibia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450129</id>
    <revision>
      <id>2812745</id>
      <timestamp>2025-06-14T14:02:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe genus.</comment>
      <origin>2812745</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1110" sha1="q8gmwbywntja2siz604j0nxxb0huws9" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|image =
|image_caption =
|display_parents = 3
|taxon = Craibia
|authority = Harms &amp; Dunn, (1911)
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Spesies|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms =
}}
'''''Craibia''''' is 'n [[genus]] van [[plant]]e wat behoort tot die [[Familie (biologie)|familie]] Fabaceae. Die genus is [[inheems]] aan [[Afrika]].

== Spesies ==
Daar is nege [[spesie]]s wat tot die genus hoort:&lt;ref&gt;[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:22117-1 Plants of the World Online]&lt;/ref&gt;
* ''[[Craibia affinis]]'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia atlantica]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia brevicaudata]]'' &lt;small&gt;(Vatke) Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia brownii]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia grandiflora]]'' &lt;small&gt;(Micheli) Baker f.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia laurentii]]'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia lujae]]'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia simplex]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia zimmermannii]]'' &lt;small&gt;(Harms) Dunn&lt;/small&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia| ]]</text>
      <sha1>q8gmwbywntja2siz604j0nxxb0huws9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812747</id>
      <parentid>2812745</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:03:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812747</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1166" sha1="s24476fm0yoek2kyjr5j6j6zly2xgs6" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|image = Craibia zimmermannii 2.jpg
|image_caption = ''[[Craibia zimmermannii]]''
|display_parents = 3
|taxon = Craibia
|authority = Harms &amp; Dunn, (1911)
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Spesies|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms =
}}
'''''Craibia''''' is 'n [[genus]] van [[plant]]e wat behoort tot die [[Familie (biologie)|familie]] Fabaceae. Die genus is [[inheems]] aan [[Afrika]].

== Spesies ==
Daar is nege [[spesie]]s wat tot die genus hoort:&lt;ref&gt;[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:22117-1 Plants of the World Online]&lt;/ref&gt;
* ''[[Craibia affinis]]'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia atlantica]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia brevicaudata]]'' &lt;small&gt;(Vatke) Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia brownii]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia grandiflora]]'' &lt;small&gt;(Micheli) Baker f.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia laurentii]]'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia lujae]]'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia simplex]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia zimmermannii]]'' &lt;small&gt;(Harms) Dunn&lt;/small&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia| ]]</text>
      <sha1>s24476fm0yoek2kyjr5j6j6zly2xgs6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812749</id>
      <parentid>2812747</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:05:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2812749</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1185" sha1="58qr40uonjoydf6ji1bm4po3baw1ciq" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|image = Craibia zimmermannii 2.jpg
|image_caption = ''[[Craibia zimmermannii]]''
|display_parents = 3
|taxon = Craibia
|authority = Harms &amp; Dunn, (1911)
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Spesies|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms =
}}
'''''Craibia''''' is 'n [[genus]] van [[struike]]e en [[Boom|bome]] wat behoort tot die [[Familie (biologie)|familie]] Fabaceae. Die genus is [[inheems]] aan [[Afrika]].

== Spesies ==
Daar is nege [[spesie]]s wat tot die genus hoort:&lt;ref&gt;[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:22117-1 Plants of the World Online]&lt;/ref&gt;
* ''[[Craibia affinis]]'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia atlantica]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia brevicaudata]]'' &lt;small&gt;(Vatke) Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia brownii]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia grandiflora]]'' &lt;small&gt;(Micheli) Baker f.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia laurentii]]'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia lujae]]'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia simplex]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia zimmermannii]]'' &lt;small&gt;(Harms) Dunn&lt;/small&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia| ]]</text>
      <sha1>58qr40uonjoydf6ji1bm4po3baw1ciq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812750</id>
      <parentid>2812749</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:05:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Ai!</comment>
      <origin>2812750</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1184" sha1="2sz9adcjfdrsly3eaoz67e8ofq98u3t" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|image = Craibia zimmermannii 2.jpg
|image_caption = ''[[Craibia zimmermannii]]''
|display_parents = 3
|taxon = Craibia
|authority = Harms &amp; Dunn, (1911)
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Spesies|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms =
}}
'''''Craibia''''' is 'n [[genus]] van [[struik]]e en [[Boom|bome]] wat behoort tot die [[Familie (biologie)|familie]] Fabaceae. Die genus is [[inheems]] aan [[Afrika]].

== Spesies ==
Daar is nege [[spesie]]s wat tot die genus hoort:&lt;ref&gt;[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:22117-1 Plants of the World Online]&lt;/ref&gt;
* ''[[Craibia affinis]]'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia atlantica]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia brevicaudata]]'' &lt;small&gt;(Vatke) Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia brownii]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia grandiflora]]'' &lt;small&gt;(Micheli) Baker f.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia laurentii]]'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia lujae]]'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia simplex]]'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
* ''[[Craibia zimmermannii]]'' &lt;small&gt;(Harms) Dunn&lt;/small&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia| ]]</text>
      <sha1>2sz9adcjfdrsly3eaoz67e8ofq98u3t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Craibia affinis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450130</id>
    <revision>
      <id>2812751</id>
      <timestamp>2025-06-14T14:11:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2812751</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="848" sha1="8jedqqv0ge804cd1a4c9bsuf3hprhsr" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia affinis
| authority = (De Wild.) De Wild., (1914)
| synonyms =* ''Craibia dubia'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus affinis'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus dubius'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
}}
'''''Craibia affinis''''' is 'n [[struik]] of 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Tanzanië]] en [[Zambië]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487705-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|affinis]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]</text>
      <sha1>8jedqqv0ge804cd1a4c9bsuf3hprhsr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812752</id>
      <parentid>2812751</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:11:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bron */ Verbeter</comment>
      <origin>2812752</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="849" sha1="344vwaqfohjr8ux1kawd9jjcb5w8kmv" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia affinis
| authority = (De Wild.) De Wild., (1914)
| synonyms =* ''Craibia dubia'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus affinis'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus dubius'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
}}
'''''Craibia affinis''''' is 'n [[struik]] of 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Tanzanië]] en [[Zambië]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487705-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|affinis]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]</text>
      <sha1>344vwaqfohjr8ux1kawd9jjcb5w8kmv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812753</id>
      <parentid>2812752</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:12:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bron */ Verbeter</comment>
      <origin>2812753</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="853" sha1="dpoltf05c7et5ma9qmew7o1mdcult8z" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia affinis
| authority = (De Wild.) De Wild., (1914)
| synonyms =* ''Craibia dubia'' &lt;small&gt;(De Wild.) De Wild.&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus affinis'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus dubius'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
}}
'''''Craibia affinis''''' is 'n [[struik]] of 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Tanzanië]] en [[Zambië]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487705-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|affinis]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]</text>
      <sha1>dpoltf05c7et5ma9qmew7o1mdcult8z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Craibia atlantica</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450131</id>
    <revision>
      <id>2812754</id>
      <timestamp>2025-06-14T14:17:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2812754</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="706" sha1="anak6p64yvbdwr15lamd21rvh3j5clq" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia atlantica
| authority = Dunn, (1911)
| synonyms =
}}
'''''Craibia atlantica''''' is 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Ghana]], [[Guinee]], [[Ivoorkus]], [[Kameroen]], [[Liberië]] en [[Nigerië]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487705-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|atlantica]]
[[Kategorie:Flora van Ghana]]
[[Kategorie:Flora van Guinee]]
[[Kategorie:Flora van Ivoorkus]]
[[Kategorie:Flora van Kameroen]]
[[Kategorie:Flora van Liberië]]
[[Kategorie:Flora van Nigerië]]</text>
      <sha1>anak6p64yvbdwr15lamd21rvh3j5clq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812755</id>
      <parentid>2812754</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:17:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Ai!</comment>
      <origin>2812755</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="706" sha1="ewnhbko91mii4aaq8a0eyoscg8klsdg" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia atlantica
| authority = Dunn, (1911)
| synonyms =
}}
'''''Craibia atlantica''''' is 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Ghana]], [[Guinee]], [[Ivoorkus]], [[Kameroen]], [[Liberië]] en [[Nigerië]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487706-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|atlantica]]
[[Kategorie:Flora van Ghana]]
[[Kategorie:Flora van Guinee]]
[[Kategorie:Flora van Ivoorkus]]
[[Kategorie:Flora van Kameroen]]
[[Kategorie:Flora van Liberië]]
[[Kategorie:Flora van Nigerië]]</text>
      <sha1>ewnhbko91mii4aaq8a0eyoscg8klsdg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813010</id>
      <parentid>2812755</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:11:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>+ status_ref</comment>
      <origin>2813010</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1097" sha1="egj9lswjwx8rcl3bsk3j7fxj8znoe5k" xml:space="preserve">{{Spesieboks
|status = VU
|status_system = IUCN2.3
|status_ref = &lt;ref name = &quot;iucn&quot; /&gt;
| name = 
| image =
| taxon = Craibia atlantica
| authority = [[Stephen Troyte Dunn|Dunn]], (1911)
| synonyms =
}}
'''''Craibia atlantica''''' is 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Ghana]], [[Guinee]], [[Ivoorkus]], [[Kameroen]], [[Liberië]] en [[Nigerië]].

Die spesie word bedreig deur [[Habitatverlies]].

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name = &quot;iucn&quot;&gt;{{cite iucn |author = Hawthorne, W. |date = 1998 |title = ''Craibia atlantica'' |volume = 1998 |page = e.T34658A9881954 |doi = 10.2305/IUCN.UK.1998.RLTS.T34658A9881954.en |access-date = 17 November 2021}}&lt;/ref&gt;
}}

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487706-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|atlantica]]
[[Kategorie:Flora van Ghana]]
[[Kategorie:Flora van Guinee]]
[[Kategorie:Flora van Ivoorkus]]
[[Kategorie:Flora van Kameroen]]
[[Kategorie:Flora van Liberië]]
[[Kategorie:Flora van Nigerië]]</text>
      <sha1>egj9lswjwx8rcl3bsk3j7fxj8znoe5k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813011</id>
      <parentid>2813010</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:14:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813011</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1223" sha1="cknpkxx8f2d22690lfj7rdxcwp7cmmx" xml:space="preserve">{{Spesieboks
|status = VU
|status_system = IUCN2.3
|status_ref = &lt;ref name = &quot;iucn&quot; /&gt;
| name = 
| image =
| taxon = Craibia atlantica
| authority = [[Stephen Troyte Dunn|Dunn]], (1911)
| synonyms =
}}
'''''Craibia atlantica''''' is 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is.
Die spesie word bedreig deur [[habitatverlies]].

== Verspreiding ==
Dit is [[Endemie|endemies]] an kusgebiede van [[Trope|tropiese]] [[Wes-Afrika]], en groei ook binnelands langs rivieroewers, en kom voor in [[Ghana]], [[Guinee]], [[Ivoorkus]], [[Kameroen]], [[Liberië]] en [[Nigerië]].


== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name = &quot;iucn&quot;&gt;{{cite iucn |author = Hawthorne, W. |date = 1998 |title = ''Craibia atlantica'' |volume = 1998 |page = e.T34658A9881954 |doi = 10.2305/IUCN.UK.1998.RLTS.T34658A9881954.en |access-date = 17 November 2021}}&lt;/ref&gt;
}}

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487706-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|atlantica]]
[[Kategorie:Flora van Ghana]]
[[Kategorie:Flora van Guinee]]
[[Kategorie:Flora van Ivoorkus]]
[[Kategorie:Flora van Kameroen]]
[[Kategorie:Flora van Liberië]]
[[Kategorie:Flora van Nigerië]]</text>
      <sha1>cknpkxx8f2d22690lfj7rdxcwp7cmmx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813012</id>
      <parentid>2813011</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:14:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Opruim</comment>
      <origin>2813012</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1225" sha1="39chbngytk9v8d9pcfipl43vuy2wemz" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = VU
| status_system = IUCN2.3
| status_ref = &lt;ref name = &quot;iucn&quot; /&gt;
| name = 
| image =
| taxon = Craibia atlantica
| authority = [[Stephen Troyte Dunn|Dunn]], (1911)
| synonyms =
}}
'''''Craibia atlantica''''' is 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is.
Die spesie word bedreig deur [[habitatverlies]].

== Verspreiding ==
Dit is [[Endemie|endemies]] an kusgebiede van [[Trope|tropiese]] [[Wes-Afrika]], en groei ook binnelands langs rivieroewers, en kom voor in [[Ghana]], [[Guinee]], [[Ivoorkus]], [[Kameroen]], [[Liberië]] en [[Nigerië]].

== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
&lt;ref name = &quot;iucn&quot;&gt;{{cite iucn |author = Hawthorne, W. |date = 1998 |title = ''Craibia atlantica'' |volume = 1998 |page = e.T34658A9881954 |doi = 10.2305/IUCN.UK.1998.RLTS.T34658A9881954.en |access-date = 17 November 2021}}&lt;/ref&gt;
}}

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487706-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|atlantica]]
[[Kategorie:Flora van Ghana]]
[[Kategorie:Flora van Guinee]]
[[Kategorie:Flora van Ivoorkus]]
[[Kategorie:Flora van Kameroen]]
[[Kategorie:Flora van Liberië]]
[[Kategorie:Flora van Nigerië]]</text>
      <sha1>39chbngytk9v8d9pcfipl43vuy2wemz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Craibia brevicaudata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450132</id>
    <revision>
      <id>2812756</id>
      <timestamp>2025-06-14T14:26:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2812756</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1029" sha1="2tqes1d2onh21dj8zg21diowj2n8hql" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia brevicaudata
| authority = (Vatke) Dunn, (1911)
| synonyms =* ''Dalbergia brevicaudata'' &lt;small&gt;Vatke&lt;/small&gt;
}}
'''''Craibia brevicaudata''''' is 'n [[struik]] of 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Angola]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Ethiopië]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Somalië]], [[Tanzanië]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487709-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|brevicaudata]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Ethiopië]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Somalië]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>2tqes1d2onh21dj8zg21diowj2n8hql</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812757</id>
      <parentid>2812756</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:28:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nog foto's!</comment>
      <origin>2812757</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1172" sha1="i0uvvgzbvp86vsgkvpkx51tefuo1g3i" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia brevicaudata
| authority = (Vatke) Dunn, (1911)
| synonyms =* ''Dalbergia brevicaudata'' &lt;small&gt;Vatke&lt;/small&gt;
}}
'''''Craibia brevicaudata''''' is 'n [[struik]] of 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Angola]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Ethiopië]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Somalië]], [[Tanzanië]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]].

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Craibia brevicaudata00.jpg
Craibia brevicaudata01.jpg
Craibia brevicaudata03.jpg
Craibia brevicaudata04.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487709-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|brevicaudata]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Ethiopië]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Somalië]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>i0uvvgzbvp86vsgkvpkx51tefuo1g3i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812760</id>
      <parentid>2812757</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T14:44:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Ai!</comment>
      <origin>2812760</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1543" sha1="4acnl1660wjnp3fhpkfrjg2l8prj28s" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia brevicaudata
| authority = (Vatke) Dunn, (1911)
| synonyms =* ''Dalbergia brevicaudata'' &lt;small&gt;Vatke&lt;/small&gt;
}}
'''''Craibia brevicaudata''''' is 'n [[struik]] of 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Angola]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Ethiopië]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Somalië]], [[Tanzanië]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]].

== Infraspesies ==
Die spesie het vier [[Infraspesifieke naam|infraspesies]]:
* ''Craibia brevicaudata subsp. baptistarum'' &lt;small&gt;(Büttner) J.B.Gillett&lt;/small&gt;
* ''Craibia brevicaudata subsp. brevicaudata''
* ''Craibia brevicaudata subsp. burttii'' &lt;small&gt;(Baker f.) J.B.Gillett&lt;/small&gt;
* ''Craibia brevicaudata subsp. schliebenii'' &lt;small&gt;(Harms) J.B.Gillett&lt;/small&gt;

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Craibia brevicaudata00.jpg
Craibia brevicaudata01.jpg
Craibia brevicaudata03.jpg
Craibia brevicaudata04.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487709-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|brevicaudata]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Ethiopië]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Somalië]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>4acnl1660wjnp3fhpkfrjg2l8prj28s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Craibia brownii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450133</id>
    <revision>
      <id>2812759</id>
      <timestamp>2025-06-14T14:35:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2812759</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="903" sha1="0yh34f4f14ehp5hjcidux8u2u4qbglz" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia brownii
| authority = Dunn, (1911)
| synonyms =* ''Craibia elliotii'' &lt;small&gt;Dunn&lt;/small&gt;
}}
'''''Craibia brownii''''' is 'n [[struik]] of 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Kenia]], [[Rwanda]], [[Soedan]], [[Suid-Soedan]], [[Tanzanië]], [[Uganda]] en [[Zambië]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487710-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|brownii]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Rwanda]]
[[Kategorie:Flora van Soedan]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Soedan]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Uganda]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]</text>
      <sha1>0yh34f4f14ehp5hjcidux8u2u4qbglz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Craibia grandiflora</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450134</id>
    <revision>
      <id>2812765</id>
      <timestamp>2025-06-14T14:57:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2812765</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1041" sha1="kzmdskgoe0obdy81beygwxw6v29zara" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia grandiflora
| authority = (Micheli) Baker f., (1929)
| synonyms =* ''Craibia mildbraedii'' &lt;small&gt;Harms&lt;/small&gt;
* ''Pterocarpus grandiflorus'' &lt;small&gt;Micheli&lt;/small&gt;
}}
'''''Craibia grandiflora''''' is 'n [[struik]] of 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Rwanda]], [[Sentraal-Afrikaanse Republiek]], [[Soedan]], [[Suid-Soedan]], [[Tanzanië]] en [[Zambië]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487717-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|grandiflora]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Rwanda]]
[[Kategorie:Flora van die Sentraal-Afrikaanse Republiek]]
[[Kategorie:Flora van Soedan]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Soedan]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]</text>
      <sha1>kzmdskgoe0obdy81beygwxw6v29zara</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Craibia laurentii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450135</id>
    <revision>
      <id>2812770</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:09:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2812770</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1054" sha1="ghxcqteb4gj78nym1ahd46zxsmdznno" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia laurentii
| authority = (De Wild.) De Wild., (1920)
| synonyms =* ''Craibia utilis'' &lt;small&gt;M.B.Moss&lt;/small&gt;
* ''Lonchocarpus laurentii'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
}}
'''''Craibia laurentii''''' is 'n [[struik]] of 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Ethiopië]], [[Gaboen]], [[Kameroen]], [[Kenia]], [[Republiek die Kongo]], [[Soedan]], [[Suid-Soedan]] en [[Uganda]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487718-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|laurentii]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Ethiopië]]
[[Kategorie:Flora van Gaboen]]
[[Kategorie:Flora van Kameroen]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van die Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Soedan]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Soedan]]
[[Kategorie:Flora van Uganda]]</text>
      <sha1>ghxcqteb4gj78nym1ahd46zxsmdznno</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Craibia lujae</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450136</id>
    <revision>
      <id>2812773</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:22:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2812773</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="874" sha1="pds7mjit4f05jeljvbuf2djxxazrl6d" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia lujae
| authority = De Wild., (1920)
| synonyms =* ''Craibia filipes var. macrantha'' &lt;small&gt;Pellegr.&lt;/small&gt;
* ''Craibia lujae var. longeacuminata'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
* ''Craibia macrantha'' &lt;small&gt;(Pellegr.) J.B.Gillett&lt;/small&gt;
}}
'''''Craibia lujae''''' is 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Angola]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Gaboen]] en die [[Republiek die Kongo]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487719-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|lujae]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Gaboen]]
[[Kategorie:Flora van die Republiek die Kongo]]</text>
      <sha1>pds7mjit4f05jeljvbuf2djxxazrl6d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Craibia simplex</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450137</id>
    <revision>
      <id>2812774</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:27:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2812774</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="659" sha1="alaowfpeje4enttd9cpzr9xwuzvtdtv" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Craibia simplex
| authority = Dunn, (1911)
| synonyms =
}}
'''''Craibia simplex''''' is 'n [[struik]] of 'n [[boom]] wat deel van die Fabaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Gaboen]], [[Kameroen]], [[Nigerië]] en die [[Republiek die Kongo]].

== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:487723-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Craibia|simplex]]
[[Kategorie:Flora van Gaboen]]
[[Kategorie:Flora van Kameroen]]
[[Kategorie:Flora van Nigerië]]
[[Kategorie:Flora van die Republiek die Kongo]]</text>
      <sha1>alaowfpeje4enttd9cpzr9xwuzvtdtv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gebre Meskel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450138</id>
    <revision>
      <id>2812778</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:46:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe artikel</comment>
      <origin>2812778</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7834" sha1="g5l8aygtps356541s9d6ucdwih6kk52" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Gebre Meskel&lt;br/&gt;ገብረ መስቀል
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = Gebre Meskel portrait.jpg
|beeld_wydte = 240px
|beeld_onderskrif = Detail van 'n skildery in die [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk|Ethiopiese-Ortodokse kerk]] Ura Kidane Mehret.
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 534-548{{sfn|Sellassie|1972|pp=159-160}}{{sfn|Truhart|1984|p=101}} of 550-564{{sfn|Budge|1928a|p=265}}&lt;ref name=&quot;Stewart&quot;&gt;{{Cite book|title=African States and Rulers|last=Stewart|first=John|publisher=McFarland|year=2005|isbn=0-7864-2562-8|location=Londen|page=23}}&lt;/ref&gt;
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] of [[Israel van Aksoem|Israel]]
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = Konstantinos
|opskrif4          = Kinders
|4                 = Kostantinos&lt;ref name=&quot;Truhart&quot;/&gt;
|opskrif5          = Vader
|5                 = Kaleb
|opskrif6          = Geboorteplek
|6                 = [[Aksoem]]
|opskrif7          = &lt;big&gt;ግዕዝ&lt;/big&gt;
|7                 = &lt;small&gt;Dié bladsy bevat teks in [[Ge'ez]]. Sonder die regte [https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Special_characters ondersteuning] kan jou [[webblaaier|blaaier]] op plekke vraagtekens of blokkies vertoon.&lt;/small&gt;
}}

'''Gebre Meskel''' ([[Ge'ez]]: ገብረ መስቀል, gäbrä mäsqäl, &quot;Dienaar van die Kruis&quot;), ook bekend as '''Gabra Masqal''', was in die 6de eeu koning van die [[Koninkryk Aksoem]]. Hy was die seun van [[Kaleb van Aksoem]] en die broer van [[Israel van Aksoem|Israel]].&lt;ref name=&quot;Truhart&quot;&gt;{{cite book|title=Regents of Nations (Part 1)|first=Peter|last=Truhart|year=1984|location=Munich|publisher=K. G. Saur|isbn=3-598-10492-8|url=https://archive.org/details/regentsofnations0000truh/mode/2up|page=101}}&lt;/ref&gt; Sy bewind word veral gekenmerk deur die komposisie van gesange deur die [[Ethiopië|Ethiopiese]] heilige Jared.

==Agtergrond==
Volgens een bron het Gebre Meskel tydens die bewind van sy vader 'n hoë administratiewe pos in die Sjewa-strek beklee.{{sfn|Sellassie|1972|pp=159-160}}

Volgens die meeste Aksoemitiese koningslyste was Gebre Meskel sy vader se opvolger.{{sfn|Páez|2008|pp=104–105}}{{sfn|Dillmann|1853|pp=347-349}} Volgens sommige lyste het hy 14 jaar lank regeer.{{sfn|Budge|1928a|pp=211–212}}{{sfn|Páez|2008|pp=104-105, 107-108}}{{sfn|Salt|1814|p=472}}{{sfn|Rüppell|1840|pp=343-349}} Carlo Conti Rossini haal 'n lys aan waarvolgens hy 40 jaar lank regeer het.{{sfn|Budge|1928a|pp=211–212}} 'n Paar lyste plaas Gebre Meskel ná sy brer Israel, wat agt maande lank koning was.{{sfn|Dillmann|1853|pp=347-349}} 

Geen muntstukke is nog ontdek met Gebre Meskel se naam op nie.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Phillipson |first=David |title=Gabra Masqal |date=2018-03-22 |url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780198662778.001.0001/acref-9780198662778-e-1948 |work=The Oxford Dictionary of Late Antiquity |access-date=2024-01-17 |publisher=Oxford University Press |language=en |doi=10.1093/acref/9780198662778.001.0001 |isbn=978-0-19-866277-8}}&lt;/ref&gt;

Die meeste koningslyste noem Kostantinos as Gebre Meskel se opvolger.{{sfn|Budge|1928a|pp=211–212}}{{sfn|Salt|1814|p=472}}{{sfn|Páez|2008|pp=104-105, 107-108}}&lt;ref name=&quot;Rey&quot;&gt;{{cite book |last=Rey |first=C. F. |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.54591 |title=In the Country of the Blue Nile |publisher=Camelot Press |year=1927 |location=Londen|page=270}}&lt;/ref&gt;

==Bestyging van die troon==
Volgens verskeie bronne het 'n stryd om die troon begin ná die einde van die bewind van Kaleb, wat óf dood is óf geabdikeer het, na gelang van die lys.{{sfn|Sellassie|1972|pp=159–160}} Een bron beweer Gebre Meskel was die regmatige erfgenaam van die troon omdat hy die oudste seun was, maar die troon is deur sy broer [[Israel van Aksoem|Beta Israel]] geroof. Nadat priesters Kaleb gevra het wie hy wil hê hom moet opvolg en hy gesê het Gebre Meskel, het Israel dood neergeval.{{sfn|Sellassie|1972|pp=159-160}} Volgens 'n ander bron was Israel die regmatige opvolger en is dit sy broer wat die troon geroof het. Dit het tot 'n landurige konflik gelei.{{sfn|Sellassie|1972|pp=159-160}}

[[Hagiografie]]se bronne meen Gebre Meskel was Kaleb se enigste seun en ignoreer Israel heeltemal.{{sfn|Sellassie|1972|pp=159-160}}

==Bewind==
[[Beeld:Yared sings before Meskel.jpg|thumb|220px|Jared sing vir Gebre Meskel (skildery uit omstreeks 15de eeu).]]

Volgens Ethiopiese bronne was Gebre Meskel se bewind vreedsaam.{{sfn|Sellassie|1972|p=162}}&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |last=Sergew |first=Hable-Selassie |date=500s |title=Gabra-Masqal |url=https://dacb.org/stories/ethiopia/gabra-masqal/ |access-date=2024-01-17 |website=Dictionary of African Christian Biography |language=en}}&lt;/ref&gt; Buite Ethiopië was gebeure egter minder vreedsaam. Suid-Arabië, wat deur Kaleb verower is, is waarskynlik tydens Gebre Meskel se bewind verloor en die [[Perse]] het die gebied omstreeks 575 geannekseer.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Sommige kronieke beweer hy het in die sewende jaar van sy bewind na [[Jerusalem]] gereis en daarna 'n paleis in Samaria gebou.{{sfn|Sellassie|1972|p=163}}

Die Aksoemitiese komponis en heilige Jared het na bewering tydens Gebre Meskel se bewind liedere geskryf.{{sfn|Sellassie|1972|p=162}}

Volgens mondelinge tradisie het Gebre Meskel gesterf toe hy na die oostelike [[Tigrai-streek]] is om oorlog te voer.{{sfn|Sellassie|1972|p=164}} 

==Bouprojekte==
Volgens 'n teks getiteld ''Gedle Asfé'' het Gebre Meskel die Sint Maria-kerk in Jeha gebou.{{sfn|Sellassie|1972|p=162}} 'n Ander teks, ''Gedle Aregawi'', lui die klooster van [[Debre Damo]] is tydens sy bewind gebou.{{sfn|Sellassie|1972|p=162}} Gebre Meskel kry ook die krediet dat hy 'n paleis gebou het langs die een van sy vader.{{sfn|Sellassie|1972|p=162}}

Sommige bronne beweer hy is in die Oromia-streek begrawe.{{sfn|Sellassie|1972|p=164}} Daar is egter ook 'n graf in die Tigrai-streek wat bekend is as die &quot;Graf van Gabra Masqal&quot;, wat uit omstreeks 599 dateer.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=CONA Full Record |url=https://www.getty.edu/cona/CONAFullSubject.aspx?subid=700085509 |access-date=2024-01-17 |website=www.getty.edu}}&lt;/ref&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

===Bronne===
{{refbegin|3}}
* {{cite book|last=Budge|first=E. A.|title=A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia (Volume I)|publisher=Methuen &amp; Co.|year=1928a |location=Londen|isbn=|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.499166/mode/2up}}
* {{cite journal|last=Dillmann|first=August|title=Zur Geschichte des abyssinischen Reichs|journal=Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft|volume=7|pages=338–364|year=1853|language=German|url=https://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/dmg/periodical/titleinfo/20825}}
* {{cite book|title=História da Etiópia|first=Pedro|last=Páez|editor1=Isabel Boavida|editor2=Hervé Pennec|editor3=Manuel João Ramos|publisher=Assirio &amp; Alvim|year=2008|language=Portugees|url=https://shs.hal.science/halshs-00688376/document}}
* {{cite book |last=Rey |first=C. F. |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.54591 |title=In the Country of the Blue Nile |publisher=Camelot Press |year=1927 |location=Londen}}
* {{cite book |last=Rüppell |first=Eduard |url=https://archive.org/details/reiseinabyssinie02rupp/mode/2up| title=Reise in Abyssinien: Zweiter Band |year=1840 | location=[[Frankfort]]}}
* {{cite book|title=A Voyage to Abyssinia|first=Henry|last=Salt|year=1814|location=London|publisher=W. Bulmer and Co.|url=https://archive.org/details/voyageAbyssinia00Salt/page/472/mode/2up}}
* {{cite book|title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270|first=Sergew Hable|last=Sellassie|year=1972|location=Addis Ababa}}
{{refend}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Gebre Meskel}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Meskel, Gebre}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>g5l8aygtps356541s9d6ucdwih6kk52</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813060</id>
      <parentid>2812778</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:18:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813060</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7836" sha1="f3c0ube8gjzgx26ldyyi2e32f0vdurb" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Gebre Meskel&lt;br/&gt;ገብረ መስቀል
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = Gebre Meskel portrait.jpg
|beeld_wydte = 240px
|beeld_onderskrif = Detail van 'n skildery in die [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk|Ethiopiese-Ortodokse kerk]] Ura Kidane Mehret.
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 534-548{{sfn|Sellassie|1972|pp=159-160}}{{sfn|Truhart|1984|p=101}} of 550-564{{sfn|Budge|1928a|p=265}}&lt;ref name=&quot;Stewart&quot;&gt;{{Cite book|title=African States and Rulers|last=Stewart|first=John|publisher=McFarland|year=2005|isbn=0-7864-2562-8|location=Londen|page=23}}&lt;/ref&gt;
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] of [[Israel van Aksoem|Israel]]
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = Konstantinos
|opskrif4          = Kinders
|4                 = Kostantinos&lt;ref name=&quot;Truhart&quot;/&gt;
|opskrif5          = Vader
|5                 = Kaleb
|opskrif6          = Geboorteplek
|6                 = [[Aksoem]]
|opskrif7          = &lt;big&gt;ግዕዝ&lt;/big&gt;
|7                 = &lt;small&gt;Dié bladsy bevat teks in [[Ge'ez]]. Sonder die regte [https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Special_characters ondersteuning] kan jou [[webblaaier|blaaier]] op plekke vraagtekens of blokkies vertoon.&lt;/small&gt;
}}

'''Gebre Meskel''' ([[Ge'ez]]: ገብረ መስቀል, gäbrä mäsqäl, &quot;Dienaar van die Kruis&quot;), ook bekend as '''Gabra Masqal''', was in die 6de eeu koning van die [[Koninkryk Aksoem]]. Hy was die seun van [[Kaleb van Aksoem]] en die broer van [[Israel van Aksoem|Israel]].&lt;ref name=&quot;Truhart&quot;&gt;{{cite book|title=Regents of Nations (Part 1)|first=Peter|last=Truhart|year=1984|location=Munich|publisher=K. G. Saur|isbn=3-598-10492-8|url=https://archive.org/details/regentsofnations0000truh/mode/2up|page=101}}&lt;/ref&gt; Sy bewind word veral gekenmerk deur die komposisie van gesange deur die [[Ethiopië|Ethiopiese]] heilige Jared.

==Agtergrond==
Volgens een bron het Gebre Meskel tydens die bewind van sy vader 'n hoë administratiewe pos in die Sjewa-streek beklee.{{sfn|Sellassie|1972|pp=159-160}}

Volgens die meeste Aksoemitiese koningslyste was Gebre Meskel sy vader se opvolger.{{sfn|Páez|2008|pp=104–105}}{{sfn|Dillmann|1853|pp=347-349}} Volgens sommige lyste het hy 14 jaar lank regeer.{{sfn|Budge|1928a|pp=211–212}}{{sfn|Páez|2008|pp=104-105, 107-108}}{{sfn|Salt|1814|p=472}}{{sfn|Rüppell|1840|pp=343-349}} Carlo Conti Rossini haal 'n lys aan waarvolgens hy 40 jaar lank regeer het.{{sfn|Budge|1928a|pp=211–212}} 'n Paar lyste plaas Gebre Meskel ná sy brer Israel, wat agt maande lank koning was.{{sfn|Dillmann|1853|pp=347-349}} 

Geen muntstukke is nog ontdek met Gebre Meskel se naam op nie.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Phillipson |first=David |title=Gabra Masqal |date=2018-03-22 |url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780198662778.001.0001/acref-9780198662778-e-1948 |work=The Oxford Dictionary of Late Antiquity |access-date=2024-01-17 |publisher=Oxford University Press |language=en |doi=10.1093/acref/9780198662778.001.0001 |isbn=978-0-19-866277-8}}&lt;/ref&gt;

Die meeste koningslyste noem Kostantinos as Gebre Meskel se opvolger.{{sfn|Budge|1928a|pp=211–212}}{{sfn|Salt|1814|p=472}}{{sfn|Páez|2008|pp=104-105, 107-108}}&lt;ref name=&quot;Rey&quot;&gt;{{cite book |last=Rey |first=C. F. |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.54591 |title=In the Country of the Blue Nile |publisher=Camelot Press |year=1927 |location=Londen|page=270}}&lt;/ref&gt;

==Bestyging van die troon==
Volgens verskeie bronne het 'n stryd om die troon begin ná die einde van die bewind van Kaleb, wat óf dood is óf geabdikeer het, na gelang van die lys.{{sfn|Sellassie|1972|pp=159–160}} Een bron beweer Gebre Meskel was die regmatige erfgenaam van die troon omdat hy die oudste seun was, maar die troon is deur sy broer [[Israel van Aksoem|Beta Israel]] geroof. Nadat priesters Kaleb gevra het wie hy wil hê hom moet opvolg en hy gesê het Gebre Meskel, het Israel dood neergeval.{{sfn|Sellassie|1972|pp=159-160}} Volgens 'n ander bron was Israel die regmatige opvolger en is dit sy broer wat die troon geroof het. Dit het tot 'n langdurige konflik gelei.{{sfn|Sellassie|1972|pp=159-160}}

[[Hagiografie]]se bronne meen Gebre Meskel was Kaleb se enigste seun en ignoreer Israel heeltemal.{{sfn|Sellassie|1972|pp=159-160}}

==Bewind==
[[Beeld:Yared sings before Meskel.jpg|thumb|220px|Jared sing vir Gebre Meskel (skildery uit omstreeks 15de eeu).]]

Volgens Ethiopiese bronne was Gebre Meskel se bewind vreedsaam.{{sfn|Sellassie|1972|p=162}}&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |last=Sergew |first=Hable-Selassie |date=500s |title=Gabra-Masqal |url=https://dacb.org/stories/ethiopia/gabra-masqal/ |access-date=2024-01-17 |website=Dictionary of African Christian Biography |language=en}}&lt;/ref&gt; Buite Ethiopië was gebeure egter minder vreedsaam. Suid-Arabië, wat deur Kaleb verower is, is waarskynlik tydens Gebre Meskel se bewind verloor en die [[Perse]] het die gebied omstreeks 575 geannekseer.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Sommige kronieke beweer hy het in die sewende jaar van sy bewind na [[Jerusalem]] gereis en daarna 'n paleis in Samaria gebou.{{sfn|Sellassie|1972|p=163}}

Die Aksoemitiese komponis en heilige Jared het na bewering tydens Gebre Meskel se bewind liedere geskryf.{{sfn|Sellassie|1972|p=162}}

Volgens mondelinge tradisie het Gebre Meskel gesterf toe hy na die oostelike [[Tigrai-streek]] is om oorlog te voer.{{sfn|Sellassie|1972|p=164}} 

==Bouprojekte==
Volgens 'n teks getiteld ''Gedle Asfé'' het Gebre Meskel die Sint Maria-kerk in Jeha gebou.{{sfn|Sellassie|1972|p=162}} 'n Ander teks, ''Gedle Aregawi'', lui die klooster van [[Debre Damo]] is tydens sy bewind gebou.{{sfn|Sellassie|1972|p=162}} Gebre Meskel kry ook die krediet dat hy 'n paleis gebou het langs die een van sy vader.{{sfn|Sellassie|1972|p=162}}

Sommige bronne beweer hy is in die Oromia-streek begrawe.{{sfn|Sellassie|1972|p=164}} Daar is egter ook 'n graf in die Tigrai-streek wat bekend is as die &quot;Graf van Gabra Masqal&quot;, wat uit omstreeks 599 dateer.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=CONA Full Record |url=https://www.getty.edu/cona/CONAFullSubject.aspx?subid=700085509 |access-date=2024-01-17 |website=www.getty.edu}}&lt;/ref&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings|3}}

===Bronne===
{{refbegin|3}}
* {{cite book|last=Budge|first=E. A.|title=A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia (Volume I)|publisher=Methuen &amp; Co.|year=1928a |location=Londen|isbn=|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.499166/mode/2up}}
* {{cite journal|last=Dillmann|first=August|title=Zur Geschichte des abyssinischen Reichs|journal=Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft|volume=7|pages=338–364|year=1853|language=German|url=https://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/dmg/periodical/titleinfo/20825}}
* {{cite book|title=História da Etiópia|first=Pedro|last=Páez|editor1=Isabel Boavida|editor2=Hervé Pennec|editor3=Manuel João Ramos|publisher=Assirio &amp; Alvim|year=2008|language=Portugees|url=https://shs.hal.science/halshs-00688376/document}}
* {{cite book |last=Rey |first=C. F. |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.54591 |title=In the Country of the Blue Nile |publisher=Camelot Press |year=1927 |location=Londen}}
* {{cite book |last=Rüppell |first=Eduard |url=https://archive.org/details/reiseinabyssinie02rupp/mode/2up| title=Reise in Abyssinien: Zweiter Band |year=1840 | location=[[Frankfort]]}}
* {{cite book|title=A Voyage to Abyssinia|first=Henry|last=Salt|year=1814|location=London|publisher=W. Bulmer and Co.|url=https://archive.org/details/voyageAbyssinia00Salt/page/472/mode/2up}}
* {{cite book|title=Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270|first=Sergew Hable|last=Sellassie|year=1972|location=Addis Ababa}}
{{refend}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Gebre Meskel}}

{{Normdata}}

{{DEFAULTSORT:Meskel, Gebre}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>f3c0ube8gjzgx26ldyyi2e32f0vdurb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gabra Maskal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450139</id>
    <redirect title="Gebre Meskel" />
    <revision>
      <id>2812779</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:49:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Stuur aan na [[Gebre Meskel]]</comment>
      <origin>2812779</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" sha1="c0jyb4bvwmow9jx4479tucpuq1hhxd1" xml:space="preserve">#AANSTUUR [[Gebre Meskel]]</text>
      <sha1>c0jyb4bvwmow9jx4479tucpuq1hhxd1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Elesbaan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450140</id>
    <redirect title="Kaleb van Aksoem" />
    <revision>
      <id>2812780</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:50:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Stuur aan na [[Kaleb van Aksoem]]</comment>
      <origin>2812780</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" sha1="p6t99byitk8toxl5slrx2iv6v3u7b4c" xml:space="preserve">#AANSTUUR [[Kaleb van Aksoem]]</text>
      <sha1>p6t99byitk8toxl5slrx2iv6v3u7b4c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gebruikerbespreking:Too Classy for This World</title>
    <ns>3</ns>
    <id>450141</id>
    <revision>
      <id>2812781</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:50:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '== Welkom == {{Welkom}} - ~~~~'</comment>
      <origin>2812781</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="129" sha1="9x23oaw3zmrt5hrkwlsutbbow7852ix" xml:space="preserve">== Welkom ==
{{Welkom}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:50, 14 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>9x23oaw3zmrt5hrkwlsutbbow7852ix</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Gebre Meskel</title>
    <ns>1</ns>
    <id>450142</id>
    <revision>
      <id>2812782</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:50:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}'</comment>
      <origin>2812782</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" sha1="2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}</text>
      <sha1>2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gebruikerbespreking:Sylvain lasco</title>
    <ns>3</ns>
    <id>450143</id>
    <revision>
      <id>2812784</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:54:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Welkom :)</comment>
      <origin>2812784</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" sha1="ck8jq42j6v04e2izh6lv2i9rdpixwx5" xml:space="preserve">== Welkom ==
{{Welkom}}</text>
      <sha1>ck8jq42j6v04e2izh6lv2i9rdpixwx5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gebruiker:Sylvain lasco</title>
    <ns>2</ns>
    <id>450144</id>
    <revision>
      <id>2812785</id>
      <timestamp>2025-06-14T15:54:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Nuwe gebruikersbladsy}}'</comment>
      <origin>2812785</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" sha1="jddevdup2onp9o2ojsehfkkqk1lyern" xml:space="preserve">{{Nuwe gebruikersbladsy}}</text>
      <sha1>jddevdup2onp9o2ojsehfkkqk1lyern</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Israel van Aksoem</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450145</id>
    <revision>
      <id>2812795</id>
      <timestamp>2025-06-14T16:35:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe artikel</comment>
      <origin>2812795</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2607" sha1="2u3ykwz481qg15z7wg1b7zd5ivezwdz" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Israel
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = Israel.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Muntstuk van Israel.
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 590-600
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = Joël
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = Gersem
|opskrif4          = &lt;big&gt;ግዕዝ&lt;/big&gt;
|4                 = &lt;small&gt;Dié bladsy bevat teks in [[Ge'ez]]. Sonder die regte [https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Special_characters ondersteuning] kan jou [[webblaaier|blaaier]] op plekke vraagtekens of blokkies vertoon.&lt;/small&gt;
}}

'''Israel''' ([[Ge'ez]]: እስራኤል; omstreeks 590) was 'n koning van die [[Koninkryk Aksoem]]. Hy is veral bekend danksy die geld wat tydens sy bewind gemunt is. Hy is een van verskeie Aksmoemitiese konings met 'n [[Bybel]]se naam. Ander sluit in Joël, [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] en Gersem.&lt;ref name=Hahn-299&gt;Wolfgang Hahn, [https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2000_num_6_155_2289 &quot;Askumite Numismatics - A critical survey of recent Research&quot;], ''Revue Numismatique'', 155 (2000), p.&amp;nbsp;299&lt;/ref&gt; Volgens Richard Pankhurst was Israel se naam 'n vroeë voorbeeld van die invloed van [[Judaïsme]] in die [[Ethiopië|Ethiopiese]] kultuur.&lt;ref&gt;Richard Pankhurst, ''The Ethiopians: A History'' (Oxford: Blackwell, 2001), p.&amp;nbsp;36&lt;/ref&gt;

Volgens die ''Kebra Nagast'' en Ethiopiese tradisionele tradisie het [[Kaleb van Aksoem]] twee seuns gehad: Israel en [[Gabra Maskal]].&lt;ref name=&quot;Budge-264-265&quot;&gt;{{cite book|title=A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia (Volume 1)|first=E. A. Wallis|last=Budge|publisher=Methuen &amp; Co.|location=London|year=1928|pages=264-265}}&lt;/ref&gt; Die koningslys van Ethiopië van 922 noem Israel het net 'n maand lank tussen Kaleb en Gabra Maskal regeer.

==Muntstukke==
Twee soorte munte dateer uit Israel se bewind: 'n goue en 'n bronsmuntstuk. Volgens Wolfgang Hahn sou sy geld baie skaars gewees het as 34 stukke nie by Adoelis ontdek is nie.&lt;ref name=Hahn-299/&gt; Die goue muntstuk het die koning se kop aan die voor- en agterkant, met twee garshalms weerskante. 'n Inskripsie in [[Koine]] loop voor en agter langs die kant af, met 'n Griekse [[kruis]] daarbo. Die inskripsie op die bronsmunt is in [[Ge'ez]]. Aan die voorkant staan &quot;Koning Israel&quot; en aan die agterkant &quot;Vrede aan die volk&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Munro-Hay |first1=Stuart C. |title=The Coinage of Aksum |date=1984 |publisher=Manohar |pages=149f}}&lt;/ref&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Israel of Axum}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>2u3ykwz481qg15z7wg1b7zd5ivezwdz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813065</id>
      <parentid>2812795</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T09:21:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813065</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2603" sha1="o1vj98x1lo429pzaum7vpm9gmvtmlj1" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Israel
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = Israel.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Muntstuk van Israel.
|opskrif1          = Bewind
|1                 = 590-600
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = Joël
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = Gersem
|opskrif4          = &lt;big&gt;ግዕዝ&lt;/big&gt;
|4                 = &lt;small&gt;Dié bladsy bevat teks in [[Ge'ez]]. Sonder die regte [https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Special_characters ondersteuning] kan jou [[webblaaier|blaaier]] op plekke vraagtekens of blokkies vertoon.&lt;/small&gt;
}}

'''Israel''' ([[Ge'ez]]: እስራኤል; omstreeks 590) was 'n koning van die [[Koninkryk Aksoem]]. Hy is veral bekend danksy die geld wat tydens sy bewind gemunt is. Hy is een van verskeie Aksoemitiese konings met 'n [[Bybel]]naam. Ander sluit in Joël, [[Kaleb van Aksoem|Kaleb]] en Gersem.&lt;ref name=Hahn-299&gt;Wolfgang Hahn, [https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2000_num_6_155_2289 &quot;Askumite Numismatics - A critical survey of recent Research&quot;], ''Revue Numismatique'', 155 (2000), p.&amp;nbsp;299&lt;/ref&gt; Volgens Richard Pankhurst was Israel se naam 'n vroeë voorbeeld van die invloed van [[Judaïsme]] in die [[Ethiopië|Ethiopiese]] kultuur.&lt;ref&gt;Richard Pankhurst, ''The Ethiopians: A History'' (Oxford: Blackwell, 2001), p.&amp;nbsp;36&lt;/ref&gt;

Volgens die ''Kebra Nagast'' en Ethiopiese tradisionele tradisie het [[Kaleb van Aksoem]] twee seuns gehad: Israel en [[Gabra Maskal]].&lt;ref name=&quot;Budge-264-265&quot;&gt;{{cite book|title=A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia (Volume 1)|first=E. A. Wallis|last=Budge|publisher=Methuen &amp; Co.|location=London|year=1928|pages=264-265}}&lt;/ref&gt; Die koningslys van Ethiopië van 922 noem Israel het net 'n maand lank tussen Kaleb en Gabra Maskal regeer.

==Muntstukke==
Twee soorte munte dateer uit Israel se bewind: 'n goue en 'n bronsmuntstuk. Volgens Wolfgang Hahn sou sy geld baie skaars gewees het as 34 stukke nie by Adoelis ontdek is nie.&lt;ref name=Hahn-299/&gt; Die goue muntstuk het die koning se kop aan die voor- en agterkant, met twee garshalms weerskante. 'n Inskripsie in [[Koine]] loop voor en agter langs die kant af, met 'n Griekse [[kruis]] daarbo. Die inskripsie op die bronsmunt is in [[Ge'ez]]. Aan die voorkant staan &quot;Koning Israel&quot; en aan die agterkant &quot;Vrede aan die volk&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Munro-Hay |first1=Stuart C. |title=The Coinage of Aksum |date=1984 |publisher=Manohar |pages=149f}}&lt;/ref&gt;

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Israel of Axum}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>o1vj98x1lo429pzaum7vpm9gmvtmlj1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Israel van Aksoem</title>
    <ns>1</ns>
    <id>450146</id>
    <revision>
      <id>2812796</id>
      <timestamp>2025-06-14T16:36:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}'</comment>
      <origin>2812796</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" sha1="2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}</text>
      <sha1>2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hoed (mikologie)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450147</id>
    <revision>
      <id>2812811</id>
      <timestamp>2025-06-14T17:34:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{short description|Sampioenhoed}} [[File:Mushroom Cap Close-up Macro PLT-FG-8.jpg|thumb|Foto van 'n sampioenhoed.]]  'n '''Hoed''' in [[mikologie]] (die vertakking van [[biologie]] wat die studie van [[sampioen]]e en ander [[swam]]me insluit) is 'n deel van die vrugliggaam van swamme wat die spoordraende oppervlak, die [[himenium]], ondersteun.&lt;ref&gt;Moore-Landecker, E: &quot;Fundamentals of the Fungi&quot;, page 560. Prentice Hall, 1972.&lt;/ref&gt; Die himenium kan uit kieue, buis...'</comment>
      <origin>2812811</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1943" sha1="ge8cnogxlfgvd1evnmq9fe5gz7gea0y" xml:space="preserve">{{short description|Sampioenhoed}}
[[File:Mushroom Cap Close-up Macro PLT-FG-8.jpg|thumb|Foto van 'n sampioenhoed.]]

'n '''Hoed''' in [[mikologie]] (die vertakking van [[biologie]] wat die studie van [[sampioen]]e en ander [[swam]]me insluit) is 'n deel van die vrugliggaam van swamme wat die spoordraende oppervlak, die [[himenium]], ondersteun.&lt;ref&gt;Moore-Landecker, E: &quot;Fundamentals of the Fungi&quot;, page 560. Prentice Hall, 1972.&lt;/ref&gt; Die himenium kan uit kieue, buise of tande aan die onderkant van die hoed bestaan. Die hoed is kenmerkend van agariese sampioene, bolete, sommige poliporieë, tandswamme en sommige [[ascomycota]].

== Klassifikasie ==
Hoede kan verskeie vorme aanneem, en die vorm kan oor die ontwikkelingsiklus van 'n swam verander. Die bekendste hoedvorm is hemisferies of ''konveks''. Konvekse hoede hou gereeld aan met groei soos wat die volwassenheid bereik totdat dit plat word. Baie bekende spesies het konvekse hoede, insluitende die [[gekweekte sampioen]], verskeie spesies van ''[[Amanita]]'', en bolete. Sommiges, soos ''[[Macrolepiota procera]]'', het onderskeibare [[umbo]]'s en word as ''umbonaat'' beskryf. 'n Umbo is 'n knobbelrige uitsteeksel in die middel van die hoed. Sommige swamme, soos chanterelle, het 'n tregter- of [[trompet]]vormige voorkoms. In hierdie gevalle word die hoed ''infundibulivorm'' genoem.

&lt;div align=&quot;center&quot;&gt;&lt;gallery widths=&quot;115px&quot; heights=&quot;115px&quot; perrow=&quot;5&quot;&gt;
Image:Campanulate cap icon.svg|Klokvormig
Image:Conical cap icon.svg|Konies
Image:Convex cap icon.svg|Konveks
Image:Depressed cap icon.svg|Bedruk
Image:Flat cap icon.svg|Plat
Image:Infundibuliform cap icon.svg|Infundibulivorm
Image:Offset cap icon.png|Verskuif
Image:Ovate cap icon.svg|Eivormig
Image:Umbillicate cap icon.svg|Umbilikaat
Image:Umbonate cap icon.svg|Umbonaat
&lt;/gallery&gt;&lt;/div&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronne ==
*Arora, D: &quot;Mushrooms Demystified&quot;, Ten Speed Press, 1986.

[[Kategorie:Swamme]]</text>
      <sha1>ge8cnogxlfgvd1evnmq9fe5gz7gea0y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813003</id>
      <parentid>2812811</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:03:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813003</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1956" sha1="bs3lxsvlwkoqigorqczv1o979dow4un" xml:space="preserve">{{short description|Sampioenhoed}}
[[File:Mushroom Cap Close-up Macro PLT-FG-8.jpg|thumb|Foto van 'n sampioenhoed.]]

'n '''Hoed''' in [[mikologie]] (die vertakking van [[biologie]] wat die studie van [[sampioen]]e en ander [[swam]]me insluit) is 'n deel van die vrugliggaam van swamme wat die spoordraende oppervlak, die [[himenium]], ondersteun.&lt;ref&gt;Moore-Landecker, E: &quot;Fundamentals of the Fungi&quot;, page 560. Prentice Hall, 1972.&lt;/ref&gt; Die himenium kan uit kieue, buise of tande aan die onderkant van die hoed bestaan. Die hoed is kenmerkend van agariese sampioene, bolete, sommige poliporieë, tandswamme en sommige [[ascomycota]].

== Klassifikasie ==
Hoede kan verskeie vorme aanneem, en die vorm kan oor die ontwikkelingsiklus van 'n swam verander. Die bekendste hoedvorm is hemisferies of ''konveks''. Konvekse hoede hou gereeld aan met groei soos wat die volwassenheid bereik totdat dit plat word. Baie bekende spesies het konvekse hoede, insluitende die [[gekweekte sampioen]], verskeie spesies van ''[[Amanita]]'', en bolete. Sommiges, soos ''[[Macrolepiota procera]]'', het onderskeibare [[umbo]]'s en word as ''umbonaat'' beskryf. 'n Umbo is 'n knobbelrige uitsteeksel in die middel van die hoed. Sommige swamme, soos chanterelle, het 'n tregter- of [[trompet]]vormige voorkoms. In hierdie gevalle word die hoed ''infundibulivorm'' genoem.

&lt;div align=&quot;center&quot;&gt;&lt;gallery widths=&quot;115px&quot; heights=&quot;115px&quot; perrow=&quot;5&quot;&gt;
Image:Campanulate cap icon.svg|Klokvormig
Image:Conical cap icon.svg|Konies
Image:Convex cap icon.svg|Konveks
Image:Depressed cap icon.svg|Bedruk
Image:Flat cap icon.svg|Plat
Image:Infundibuliform cap icon.svg|Infundibulivorm
Image:Offset cap icon.png|Verskuif
Image:Ovate cap icon.svg|Eivormig
Image:Umbillicate cap icon.svg|Umbilikaat
Image:Umbonate cap icon.svg|Umbonaat
&lt;/gallery&gt;&lt;/div&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronne ==
*Arora, D: &quot;Mushrooms Demystified&quot;, Ten Speed Press, 1986.

{{Normdata}}
[[Kategorie:Swamme]]</text>
      <sha1>bs3lxsvlwkoqigorqczv1o979dow4un</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813027</id>
      <parentid>2813003</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:08:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <origin>2813027</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1995" sha1="ng39uk5lfv6xiz3xz26mbmvfr89t42j" xml:space="preserve">{{short description|Sampioenhoed}}
[[File:Mushroom Cap Close-up Macro PLT-FG-8.jpg|thumb|Foto van 'n sampioenhoed.]]

'n '''Hoed''' (ook genoem '''kappie''' of '''mus''') in [[mikologie]] (die vertakking van [[biologie]] wat die studie van [[sampioen]]e en ander [[swam]]me insluit) is 'n deel van die vrugliggaam van swamme wat die spoordraende oppervlak, die [[himenium]], ondersteun.&lt;ref&gt;Moore-Landecker, E: &quot;Fundamentals of the Fungi&quot;, page 560. Prentice Hall, 1972.&lt;/ref&gt; Die himenium kan uit kieue, buise of tande aan die onderkant van die hoed bestaan. Die hoed is kenmerkend van agariese sampioene, bolete, sommige poliporieë, tandswamme en sommige [[ascomycota]].

== Klassifikasie ==
Hoede kan verskeie vorme aanneem, en die vorm kan oor die ontwikkelingsiklus van 'n swam verander. Die bekendste hoedvorm is hemisferies of ''konveks''. Konvekse hoede hou gereeld aan met groei soos wat die volwassenheid bereik totdat dit plat word. Baie bekende spesies het konvekse hoede, insluitende die [[gekweekte sampioen]], verskeie spesies van ''[[Amanita]]'', en bolete. Sommiges, soos ''[[Macrolepiota procera]]'', het onderskeibare [[umbo]]'s en word as ''umbonaat'' beskryf. 'n Umbo is 'n knobbelrige uitsteeksel in die middel van die hoed. Sommige swamme, soos chanterelle, het 'n tregter- of [[trompet]]vormige voorkoms. In hierdie gevalle word die hoed ''infundibulivorm'' genoem.

&lt;div align=&quot;center&quot;&gt;&lt;gallery widths=&quot;115px&quot; heights=&quot;115px&quot; perrow=&quot;5&quot;&gt;
Image:Campanulate cap icon.svg|Klokvormig
Image:Conical cap icon.svg|Konies
Image:Convex cap icon.svg|Konveks
Image:Depressed cap icon.svg|Bedruk
Image:Flat cap icon.svg|Plat
Image:Infundibuliform cap icon.svg|Infundibulivorm
Image:Offset cap icon.png|Verskuif
Image:Ovate cap icon.svg|Eivormig
Image:Umbillicate cap icon.svg|Umbilikaat
Image:Umbonate cap icon.svg|Umbonaat
&lt;/gallery&gt;&lt;/div&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronne ==
*Arora, D: &quot;Mushrooms Demystified&quot;, Ten Speed Press, 1986.

{{Normdata}}
[[Kategorie:Swamme]]</text>
      <sha1>ng39uk5lfv6xiz3xz26mbmvfr89t42j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813028</id>
      <parentid>2813027</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:09:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Ook genoem kappie of mus</comment>
      <origin>2813028</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2070" sha1="1q7x50u8bmphtr6436i8yr67nz1pwqh" xml:space="preserve">{{short description|Sampioenhoed}}
[[File:Mushroom Cap Close-up Macro PLT-FG-8.jpg|thumb|Foto van 'n sampioenhoed.]]

'n '''Hoed'''&lt;ref name=swamme&gt;{{Ref:Swamme}}&lt;/ref&gt; (ook genoem '''kappie'''&lt;ref name=swamme /&gt; of '''mus'''&lt;ref name=swamme /&gt;) in [[mikologie]] (die vertakking van [[biologie]] wat die studie van [[sampioen]]e en ander [[swam]]me insluit) is 'n deel van die vrugliggaam van swamme wat die spoordraende oppervlak, die [[himenium]], ondersteun.&lt;ref&gt;Moore-Landecker, E: &quot;Fundamentals of the Fungi&quot;, page 560. Prentice Hall, 1972.&lt;/ref&gt; Die himenium kan uit kieue, buise of tande aan die onderkant van die hoed bestaan. Die hoed is kenmerkend van agariese sampioene, bolete, sommige poliporieë, tandswamme en sommige [[ascomycota]].

== Klassifikasie ==
Hoede kan verskeie vorme aanneem, en die vorm kan oor die ontwikkelingsiklus van 'n swam verander. Die bekendste hoedvorm is hemisferies of ''konveks''. Konvekse hoede hou gereeld aan met groei soos wat die volwassenheid bereik totdat dit plat word. Baie bekende spesies het konvekse hoede, insluitende die [[gekweekte sampioen]], verskeie spesies van ''[[Amanita]]'', en bolete. Sommiges, soos ''[[Macrolepiota procera]]'', het onderskeibare [[umbo]]'s en word as ''umbonaat'' beskryf. 'n Umbo is 'n knobbelrige uitsteeksel in die middel van die hoed. Sommige swamme, soos chanterelle, het 'n tregter- of [[trompet]]vormige voorkoms. In hierdie gevalle word die hoed ''infundibulivorm'' genoem.

&lt;div align=&quot;center&quot;&gt;&lt;gallery widths=&quot;115px&quot; heights=&quot;115px&quot; perrow=&quot;5&quot;&gt;
Image:Campanulate cap icon.svg|Klokvormig
Image:Conical cap icon.svg|Konies
Image:Convex cap icon.svg|Konveks
Image:Depressed cap icon.svg|Bedruk
Image:Flat cap icon.svg|Plat
Image:Infundibuliform cap icon.svg|Infundibulivorm
Image:Offset cap icon.png|Verskuif
Image:Ovate cap icon.svg|Eivormig
Image:Umbillicate cap icon.svg|Umbilikaat
Image:Umbonate cap icon.svg|Umbonaat
&lt;/gallery&gt;&lt;/div&gt;

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Bronne ==
*Arora, D: &quot;Mushrooms Demystified&quot;, Ten Speed Press, 1986.

{{Normdata}}
[[Kategorie:Swamme]]</text>
      <sha1>1q7x50u8bmphtr6436i8yr67nz1pwqh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hoed (dubbelsinnig)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450148</id>
    <revision>
      <id>2812815</id>
      <timestamp>2025-06-14T17:37:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met ''''Hoed''' kan verwys na:  * [[Hoed]], 'n hoofbedekking. * [[Hoed (mikologie)]], deel van die vrugliggaam van swamme.  {{Dubbelsinnig}}'</comment>
      <origin>2812815</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="135" sha1="825xef2heb0dkqgcd06t8cjmypy9mmq" xml:space="preserve">'''Hoed''' kan verwys na:

* [[Hoed]], 'n hoofbedekking.
* [[Hoed (mikologie)]], deel van die vrugliggaam van swamme.

{{Dubbelsinnig}}</text>
      <sha1>825xef2heb0dkqgcd06t8cjmypy9mmq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Taksonbalke met 30-34 takson-ID's</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450149</id>
    <revision>
      <id>2812875</id>
      <timestamp>2025-06-14T19:59:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}  [[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]'</comment>
      <origin>2812875</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3" xml:space="preserve">{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}

[[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]</text>
      <sha1>b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812877</id>
      <parentid>2812875</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:00:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Pynappel het bladsy [[Kategorie:Taksonbalke met 30–34 takson-ID's]] na [[Kategorie:Taksonbalke met 30-34 takson-ID's]] geskuif sonder om 'n aanstuur agter te laat: Tikfout in titel: Koppelteken</comment>
      <origin>2812875</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3" xml:space="preserve">{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}

[[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]</text>
      <sha1>b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Taksonbalke met 40-44 takson-ID's</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450150</id>
    <revision>
      <id>2812878</id>
      <timestamp>2025-06-14T20:02:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}  [[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]'</comment>
      <origin>2812878</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3" xml:space="preserve">{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}

[[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]</text>
      <sha1>b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Taksonbalke met 40+ takson-ID's</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450151</id>
    <revision>
      <id>2812879</id>
      <timestamp>2025-06-14T20:02:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}  [[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]'</comment>
      <origin>2812879</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3" xml:space="preserve">{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}

[[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]</text>
      <sha1>b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Taksonbalke met 35-39 takson-ID's</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450152</id>
    <revision>
      <id>2812880</id>
      <timestamp>2025-06-14T20:03:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}  [[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]'</comment>
      <origin>2812880</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3" xml:space="preserve">{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}

[[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]</text>
      <sha1>b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Taksonbalke met 25-29 takson-ID's</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450153</id>
    <revision>
      <id>2812881</id>
      <timestamp>2025-06-14T20:03:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}  [[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]'</comment>
      <origin>2812881</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3" xml:space="preserve">{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}

[[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]</text>
      <sha1>b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Taksonbalke met 20-24 takson-ID's</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450154</id>
    <revision>
      <id>2812882</id>
      <timestamp>2025-06-14T20:04:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}  [[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]'</comment>
      <origin>2812882</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3" xml:space="preserve">{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}

[[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]</text>
      <sha1>b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gloriosa modesta</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450155</id>
    <revision>
      <id>2812887</id>
      <timestamp>2025-06-14T20:30:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2812887</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1111" sha1="eifw3o4776hcohdk6qgdhmp23b1cq6h" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Geelklokkies
| image =
| taxon = Gloriosa modesta
| authority = (Hook.) [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Vinn., (2007)
| synonyms =* ''Littonia keitii'' &lt;small&gt;Leichtlin&lt;/small&gt;
* ''Littonia modesta'' &lt;small&gt;Hook.&lt;/small&gt;
* ''Littonia modesta var. keitii'' &lt;small&gt;(Leichtlin) Leichtlin&lt;/small&gt;
}}
'''Geelklokkies''' (''Gloriosa modesta'') is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Eswatini]], [[Mosambiek]], [[Suid-Afrika]] en [[Zimbabwe]]. In Suid-Afrika kom die plant in [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noordwes]], die [[Oos-Kaap]] en die [[Vrystaat]] voor en het 'n [[voorkomsgebied]] 345&amp;nbsp;172&amp;nbsp;km².

== Bronnelys ==
* [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=3993-9 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77077144-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|modesta]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>eifw3o4776hcohdk6qgdhmp23b1cq6h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812889</id>
      <parentid>2812887</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:34:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nog foto's!</comment>
      <origin>2812889</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1322" sha1="7akeaovfzfmnz6q8e2xqdog3s3iv3ys" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Geelklokkies
| image =
| taxon = Gloriosa modesta
| authority = (Hook.) [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Vinn., (2007)
| synonyms =* ''Littonia keitii'' &lt;small&gt;Leichtlin&lt;/small&gt;
* ''Littonia modesta'' &lt;small&gt;Hook.&lt;/small&gt;
* ''Littonia modesta var. keitii'' &lt;small&gt;(Leichtlin) Leichtlin&lt;/small&gt;
}}
'''Geelklokkies''' (''Gloriosa modesta'') is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Eswatini]], [[Mosambiek]], [[Suid-Afrika]] en [[Zimbabwe]]. In Suid-Afrika kom die plant in [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noordwes]], die [[Oos-Kaap]] en die [[Vrystaat]] voor en het 'n [[voorkomsgebied]] 345&amp;nbsp;172&amp;nbsp;km².

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Climbing Lily (Gloriosa modesta) (50115685101).jpg
Gloriosa modesta-- the Climbing Lily (26126857343).jpg
Gloriosa modesta 1DS-II 3-3982.jpg
Gloriosa modesta 1DS-II 3-3979.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=3993-9 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77077144-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|modesta]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>7akeaovfzfmnz6q8e2xqdog3s3iv3ys</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812891</id>
      <parentid>2812889</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T20:54:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Ai!</comment>
      <origin>2812891</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1375" sha1="98ryuq8c4fb29r37qx67mdt1r4eueba" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Geelklokkies
| image =
| taxon = Gloriosa modesta
| authority = (Hook.) [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Vinn., (2007)
| synonyms =* ''Littonia keitii'' &lt;small&gt;Leichtlin&lt;/small&gt;
* ''Littonia modesta'' &lt;small&gt;Hook.&lt;/small&gt;
* ''Littonia modesta var. keitii'' &lt;small&gt;(Leichtlin) Leichtlin&lt;/small&gt;
}}
'''Geelklokkies''' (''Gloriosa modesta'') is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Eswatini]], [[Mosambiek]], [[Suid-Afrika]] en [[Zimbabwe]]. In Suid-Afrika kom die plant in [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noordwes]], die [[Oos-Kaap]] en die [[Vrystaat]] voor en het 'n [[voorkomsgebied]] 345&amp;nbsp;172&amp;nbsp;km².

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Climbing Lily (Gloriosa modesta) (50115685101).jpg
Gloriosa modesta-- the Climbing Lily (26126857343).jpg
Gloriosa modesta 1DS-II 3-3982.jpg
Gloriosa modesta 1DS-II 3-3979.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=3993-9 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77077144-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|modesta]]
[[Kategorie:Flora van Eswatini]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>98ryuq8c4fb29r37qx67mdt1r4eueba</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gloriosa rigidifolia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450156</id>
    <revision>
      <id>2812892</id>
      <timestamp>2025-06-14T21:03:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2812892</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1014" sha1="k2ju8rqsbc1l4mtl7a087eoihpu65pw" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Geelklokkies
| image =
| taxon = Gloriosa rigidifolia
| authority = (Bredell) [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Vinn., (2007)
| synonyms =* ''Littonia rigidifolia'' &lt;small&gt;Bredell&lt;/small&gt;
}}
'''Geelklokkies''' (''Gloriosa rigidifolia'') is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] en kom in [[Limpopo]] in die [[Waterberg]] voor. Dit het 'n [[voorkomsgebied]] van 7460&amp;nbsp;km² en daar is twaalf stabiele subbevolkings.

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Gloriosa rigidifolia (Colchicaceae) (32279964047).jpg
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=3993-11 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77077146-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|rigidifolia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]</text>
      <sha1>k2ju8rqsbc1l4mtl7a087eoihpu65pw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Roets</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450157</id>
    <revision>
      <id>2812895</id>
      <timestamp>2025-06-14T21:56:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met ''''Roets''' is 'n Afrikaanse van en kan na die volgende persone verwys:  * [[Ernst Roets]] (gebore 1985), Suid-Afrikaanse aktivis, skrywer en rolprentvervaardiger * [[Koos Roets]] (gebore 1943), Suid-Afrikaanse rolprentregisseur * [[Mathys Roets]] (gebore 1966), Afrikaanse sanger  {{Van}}  [[Kategorie:Afrikaanse vanne]]'</comment>
      <origin>2812895</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="321" sha1="7a73naz3p8a0ay7cibpgqrs5a40vgnm" xml:space="preserve">'''Roets''' is 'n Afrikaanse van en kan na die volgende persone verwys:

* [[Ernst Roets]] (gebore 1985), Suid-Afrikaanse aktivis, skrywer en rolprentvervaardiger
* [[Koos Roets]] (gebore 1943), Suid-Afrikaanse rolprentregisseur
* [[Mathys Roets]] (gebore 1966), Afrikaanse sanger

{{Van}}

[[Kategorie:Afrikaanse vanne]]</text>
      <sha1>7a73naz3p8a0ay7cibpgqrs5a40vgnm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812992</id>
      <parentid>2812895</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:30:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812992</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="339" sha1="777w7f93jem1t6d79pa04td0tu7p2ne" xml:space="preserve">'''Roets''' is 'n [[Afrikaans|Afrikaanse]] [[van]] en kan na die volgende persone verwys:

* [[Ernst Roets]] (gebore 1985), Suid-Afrikaanse aktivis, skrywer en rolprentvervaardiger
* [[Koos Roets]] (gebore 1943), Suid-Afrikaanse rolprentregisseur
* [[Mathys Roets]] (gebore 1966), Afrikaanse sanger

{{Van}}

[[Kategorie:Afrikaanse vanne]]</text>
      <sha1>777w7f93jem1t6d79pa04td0tu7p2ne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rossouw (van)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450158</id>
    <redirect title="Rossouw" />
    <revision>
      <id>2812899</id>
      <timestamp>2025-06-14T21:58:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Pynappel het bladsy [[Rossouw (van)]] na [[Rossouw]] geskuif: Geen dubbelsinnigheid</comment>
      <origin>2812899</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" sha1="o8rokkzknb6k4xzfnfuenn4lnc1rjrg" xml:space="preserve">#AANSTUUR [[Rossouw]]</text>
      <sha1>o8rokkzknb6k4xzfnfuenn4lnc1rjrg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Rossouw (van)</title>
    <ns>1</ns>
    <id>450159</id>
    <redirect title="Bespreking:Rossouw" />
    <revision>
      <id>2812901</id>
      <timestamp>2025-06-14T21:58:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Pynappel het bladsy [[Bespreking:Rossouw (van)]] na [[Bespreking:Rossouw]] geskuif: Geen dubbelsinnigheid</comment>
      <origin>2812901</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" sha1="n13kl8vvodgv15w11am9b5sw09k34we" xml:space="preserve">#AANSTUUR [[Bespreking:Rossouw]]</text>
      <sha1>n13kl8vvodgv15w11am9b5sw09k34we</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>UEFA Nations League</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450160</id>
    <revision>
      <id>2812904</id>
      <timestamp>2025-06-14T22:01:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met 'Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne. Die UEFA N...'</comment>
      <origin>2812904</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4910" sha1="7kpsbzve5f47963ohw5n2ch3tmzchvd" xml:space="preserve">Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne. Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in Astana, Kazakstan op 27 Maart 2014.

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>7kpsbzve5f47963ohw5n2ch3tmzchvd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812905</id>
      <parentid>2812904</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:01:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <comment>/* Eindrondes */</comment>
      <origin>2812905</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4943" sha1="7j9imx9u5ygmihrzib0tnudbtcht1y7" xml:space="preserve">Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne. Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in Astana, Kazakstan op 27 Maart 2014.

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>7j9imx9u5ygmihrzib0tnudbtcht1y7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812913</id>
      <parentid>2812905</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:09:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <origin>2812913</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5994" sha1="l624cwa27qogem939zmp6z9v2gdex69" xml:space="preserve">Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne.&lt;ref name=&quot;T&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|title=England ready to play in new Nations League as revolutionary Uefa plan earns unanimous backing|work=The Telegraph|date=25 maart 2014|agency=The Telegraph Media Group|accessdate=26 maart 2014|author=Rumsby, Ben|archiefurl=https://web.archive.org/web/20140812133241/http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|archiefdatum=2014-08-12|dodeurl=nee}}&lt;/ref&gt; Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in Astana, Kazakstan op 27 Maart 2014.&lt;ref name=&quot;astana&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uefa.org/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|title=UEFA Nations League receives associations' green light|date=27 maart 2014|publisher=UEFA.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629113859/http://www.uefa.org:80/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|archive-date=2017-06-29}}&lt;/ref&gt;

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>l624cwa27qogem939zmp6z9v2gdex69</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812914</id>
      <parentid>2812913</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:12:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <origin>2812914</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5989" sha1="meetsoop5alzlc5a8oefrp9k1g4b7rd" xml:space="preserve">Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne.&lt;ref name=&quot;T&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|title=England ready to play in new Nations League as revolutionary Uefa plan earns unanimous backing|work=The Telegraph|date=25 maart 2014|agency=The Telegraph Media Group|accessdate=2014-03-26|author=Rumsby, Ben|archive-url=https://web.archive.org/web/20140812133241/http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|archive-date=2014-08-12|dodeurl=nee}}&lt;/ref&gt; Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in Astana, Kazakstan op 27 Maart 2014.&lt;ref name=&quot;astana&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uefa.org/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|title=UEFA Nations League receives associations' green light|date=2014-03-27|publisher=UEFA.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629113859/http://www.uefa.org:80/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|archive-date=2017-06-29}}&lt;/ref&gt;

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>meetsoop5alzlc5a8oefrp9k1g4b7rd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812915</id>
      <parentid>2812914</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:14:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <origin>2812915</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5936" sha1="j8kqcczgt2cekh8ukje7y6qy829phav" xml:space="preserve">Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne.&lt;ref name=&quot;T&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|title=England ready to play in new Nations League as revolutionary Uefa plan earns unanimous backing|work=The Telegraph|agency=The Telegraph Media Group|author=Rumsby, Ben|archive-url=https://web.archive.org/web/20140812133241/http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|archive-date=2014-08-12}}&lt;/ref&gt; Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in Astana, Kazakstan op 27 Maart 2014.&lt;ref name=&quot;astana&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uefa.org/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|title=UEFA Nations League receives associations' green light|date=2014-03-27|publisher=UEFA.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629113859/http://www.uefa.org:80/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|archive-date=2017-06-29}}&lt;/ref&gt;

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>j8kqcczgt2cekh8ukje7y6qy829phav</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812916</id>
      <parentid>2812915</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:15:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <origin>2812916</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5919" sha1="cc8hb05inl4m3lf183z0i3w8vcpjoja" xml:space="preserve">Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne.&lt;ref name=&quot;T&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|title=England ready to play in new Nations League as revolutionary Uefa plan earns unanimous backing|work=The Telegraph|date=2014-03-25|author=Rumsby, Ben|archive-url=https://web.archive.org/web/20140812133241/http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|archive-date=2014-08-12}}&lt;/ref&gt; Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in Astana, Kazakstan op 27 Maart 2014.&lt;ref name=&quot;astana&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uefa.org/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|title=UEFA Nations League receives associations' green light|date=2014-03-27|publisher=UEFA.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629113859/http://www.uefa.org:80/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|archive-date=2017-06-29}}&lt;/ref&gt;

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>cc8hb05inl4m3lf183z0i3w8vcpjoja</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812922</id>
      <parentid>2812916</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:26:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <origin>2812922</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6551" sha1="9vz0bot3jblbjjusg4eg6k7qxqinrkp" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Sportliga
| naam            = UEFA Nations League
| huidige_seisoen = 2026–27 UEFA Nations League
| beeld           = Uefa_nations_league_textlogo.png
| beskrywing      = 
| beeldonderskrif = Kenteken van die UEFA Nations League
| sportsoort      = [[Sokker]]
| gestig          = 2018
| gestaak         = 
| vervang         = 
| eienaar         = [[UEFA]]
| inougureel      = 2018–2019
| lande           = [[Europa]]
| divisies        = 
| spanne          = 56 (groepfase)
| onlangse_kamp   = {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] (2025)
| verwante_komps  = 
| borg            = 
}}
Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne.&lt;ref name=&quot;T&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|title=England ready to play in new Nations League as revolutionary Uefa plan earns unanimous backing|work=The Telegraph|date=2014-03-25|author=Rumsby, Ben|archive-url=https://web.archive.org/web/20140812133241/http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|archive-date=2014-08-12}}&lt;/ref&gt; Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in Astana, Kazakstan op 27 Maart 2014.&lt;ref name=&quot;astana&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uefa.org/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|title=UEFA Nations League receives associations' green light|date=2014-03-27|publisher=UEFA.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629113859/http://www.uefa.org:80/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|archive-date=2017-06-29}}&lt;/ref&gt;

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>9vz0bot3jblbjjusg4eg6k7qxqinrkp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812923</id>
      <parentid>2812922</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T22:27:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <origin>2812923</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6514" sha1="coeum5jg87urntppi6fn94q2x0jnj1e" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Sportliga
| naam            = UEFA Nations League
| huidige_seisoen = 2026–27 UEFA Nations League
| beeld           = Uefa_nations_league_textlogo.png
| beskrywing      = 
| beeldonderskrif =
| sportsoort      = [[Sokker]]
| gestig          = 2018
| gestaak         = 
| vervang         = 
| eienaar         = [[UEFA]]
| inougureel      = 2018–2019
| lande           = [[Europa]]
| divisies        = 
| spanne          = 56 (groepfase)
| onlangse_kamp   = {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] (2025)
| verwante_komps  = 
| borg            = 
}}
Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne.&lt;ref name=&quot;T&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|title=England ready to play in new Nations League as revolutionary Uefa plan earns unanimous backing|work=The Telegraph|date=2014-03-25|author=Rumsby, Ben|archive-url=https://web.archive.org/web/20140812133241/http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|archive-date=2014-08-12}}&lt;/ref&gt; Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in Astana, Kazakstan op 27 Maart 2014.&lt;ref name=&quot;astana&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uefa.org/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|title=UEFA Nations League receives associations' green light|date=2014-03-27|publisher=UEFA.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629113859/http://www.uefa.org:80/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|archive-date=2017-06-29}}&lt;/ref&gt;

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>coeum5jg87urntppi6fn94q2x0jnj1e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812929</id>
      <parentid>2812923</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T23:28:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vryheidsfront Minus</username>
        <id>188698</id>
      </contributor>
      <origin>2812929</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6522" sha1="if8p41hwtkmx8gkbkroa87yqiflfyuj" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Sportliga
| naam            = UEFA Nations League
| huidige_seisoen = 2026–27 UEFA Nations League
| beeld           = Uefa_nations_league_textlogo.png
| beskrywing      = 
| beeldonderskrif =
| sportsoort      = [[Sokker]]
| gestig          = 2018
| gestaak         = 
| vervang         = 
| eienaar         = [[UEFA]]
| inougureel      = 2018–2019
| lande           = [[Europa]]
| divisies        = 
| spanne          = 56 (groepfase)
| onlangse_kamp   = {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] (2025)
| verwante_komps  = 
| borg            = 
}}
Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne.&lt;ref name=&quot;T&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|title=England ready to play in new Nations League as revolutionary Uefa plan earns unanimous backing|work=The Telegraph|date=2014-03-25|author=Rumsby, Ben|archive-url=https://web.archive.org/web/20140812133241/http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|archive-date=2014-08-12}}&lt;/ref&gt; Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in [[Astana]], [[Kasakstan]] op 27 Maart 2014.&lt;ref name=&quot;astana&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uefa.org/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|title=UEFA Nations League receives associations' green light|date=2014-03-27|publisher=UEFA.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629113859/http://www.uefa.org:80/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|archive-date=2017-06-29}}&lt;/ref&gt;

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>if8p41hwtkmx8gkbkroa87yqiflfyuj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812983</id>
      <parentid>2812929</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T05:26:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2812983</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6535" sha1="ka7w6of6o47fveuku4tdlehy7gmvj26" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Sportliga
| naam            = UEFA Nations League
| huidige_seisoen = 2026–27 UEFA Nations League
| beeld           = Uefa_nations_league_textlogo.png
| beskrywing      = 
| beeldonderskrif =
| sportsoort      = [[Sokker]]
| gestig          = 2018
| gestaak         = 
| vervang         = 
| eienaar         = [[UEFA]]
| inougureel      = 2018–2019
| lande           = [[Europa]]
| divisies        = 
| spanne          = 56 (groepfase)
| onlangse_kamp   = {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] (2025)
| verwante_komps  = 
| borg            = 
}}
Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne.&lt;ref name=&quot;T&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|title=England ready to play in new Nations League as revolutionary Uefa plan earns unanimous backing|work=The Telegraph|date=2014-03-25|author=Rumsby, Ben|archive-url=https://web.archive.org/web/20140812133241/http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|archive-date=2014-08-12}}&lt;/ref&gt; Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in [[Astana]], [[Kasakstan]] op 27 Maart 2014.&lt;ref name=&quot;astana&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uefa.org/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|title=UEFA Nations League receives associations' green light|date=2014-03-27|publisher=UEFA.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629113859/http://www.uefa.org:80/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|archive-date=2017-06-29}}&lt;/ref&gt;

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>ka7w6of6o47fveuku4tdlehy7gmvj26</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813006</id>
      <parentid>2812983</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T06:28:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Orbitminis</username>
        <id>188906</id>
      </contributor>
      <comment>problem opgelos!</comment>
      <origin>2813006</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6532" sha1="8ttx5o8kskv0oc927inbn5gvw0r2npp" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Sportliga
| naam            = UEFA Nations League
| huidige_seisoen = 2026–27 UEFA Nations League
| beeld           = Uefa_nations_league_textlogo.png
| beskrywing      = 
| beeldonderskrif =
| sportsoort      = [[Sokker]]
| gestig          = 2018
| gestaak         = 
| vervang         = 
| eienaar         = [[UEFA]]
| inougureel      = 2018–2019
| lande           = [[Europa]]
| divisies        = 
| spanne          = 56 (groepfase)
| onlangse_kamp   = {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] (2025)
| verwante_komps  = 
| borg            = 
}}
Die '''UEFA Nations League''' is 'n internasionale [[Sokker|sokkerkompetisie]] vir manspanne wat elke twee jaar tussen die lidlande van [[UEFA]] gespeel word. Die kompetisie het in September 2018 begin ná die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018 Sokkerwêreldbeker]], en die eerste wenner in 2019 was [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]]. Die toernooi vervang die vriendskaplike internasionale wedstryde tussen Europese mansnasionalespanne.&lt;ref name=&quot;T&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|title=England ready to play in new Nations League as revolutionary Uefa plan earns unanimous backing|work=The Telegraph|date=2014-03-25|author=Rumsby, Ben|archive-url=https://web.archive.org/web/20140812133241/http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/england/10722834/England-ready-to-play-in-new-Nations-League-as-revolutionary-Uefa-plan-earns-unanimous-backing.html|archive-date=2014-08-12}}&lt;/ref&gt; Die UEFA Nations League is eenparig goedgekeur tydens die 38ste UEFA-kongres in [[Astana]], [[Kasakstan]] op 27 Maart 2014.&lt;ref name=&quot;astana&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uefa.org/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|title=UEFA Nations League receives associations' green light|date=2014-03-27|publisher=UEFA.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629113859/http://www.uefa.org:80/about-uefa/organisation/congress/news/newsid=2079556.html|archive-date=2017-06-29}}&lt;/ref&gt;

== Kompetisieformule ==
Die kompetisieformule wat in 2014 ooreengekom is, is soos volg:

* Die toernooi sal vanaf 2018 elke tweede jaar plaasvind. Dit word in die maande September, Oktober en November van die ewe jare gespeel.
* Die 55 lidlande van UEFA sal in vier afdelings verdeel word: Afdeling A (hoogste afdeling, 12 spanne), B (2de afdeling, 12 spanne), C (3de afdeling, 15 spanne) en D (4de afdeling, 16 spanne). Vir die eerste uitgawe in 2018 is die spanne in hierdie afdelings ingedeel op grond van die UEFA-koëffisiënte vir nasionale spanne.
* Elke afdeling word in vier groepe van drie of vier spanne ingedeel; elke span speel vier tot ses wedstryde in die groep.
* Die vier groepwenners in Afdeling A speel altyd in 'n onewe jaar om die titel, vir die eerste keer in 2019.
* Die vier groepwenners in Afdelings B, C en D promoveer, terwyl die laagste geplaasde spanne in elke groep van Afdelings A, B en C sal degradeer. 

Vir die tweede uitgawe is 'n aantal veranderinge deurgevoer:

* Die aantal lande in Afdeling A, B en C is tot 16 lande verhoog. In die laagste afdeling, Afdeling D, is die aantal lande verminder na 7 lande.
* As gevolg van hierdie aanpassing, degradeer slegs twee lande van Afdeling C na Afdeling D.

== Beker ==

Die UEFA Nations League-beker is gebaseer op die kompetisielogo en is op 24 Januarie 2018 in Lausanne, Switserland, onthul tydens die loting vir die 2018/2019-seisoen. Die beker is volledig van massiewe silwer gemaak en bevat aan die binnekant die kleure van al die nasionale vlae. Die trofee weeg 7,5 kg en is 71 cm hoog. 

== Hymne ==
Die amptelike hymne van die UEFA Nations League is ’n kombinasie van klassieke elemente en elektroniese musiek. Dit is gekomponeer deur Giorgio Tuinfort en Franck van der Heijden. Die hymne word in stadions en in die media gespeel. Dit is in Latyn gesing deur die Groot Omroepkoor, en is begelei deur die Nederlandse Radio Filharmonisch Orkest.

Die hymne is op 24 Januarie 2018 tydens die seremonie in Lausanne regstreeks uitgevoer deur die koor van die Opéra van Lausanne.

== Eindrondes ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left;
!rowspan=&quot;2&quot;|Seisoen
!rowspan=&quot;2&quot;|Gasheerland
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Eindstryd
!rowspan=&quot;6&quot;|
!colspan=&quot;3&quot;|Klein finale
|-
!Wenner 
!Uitslag
!Tweede 
!Derde
!Uitslag
!Vierde
|-
| [[:en:2019 UEFA Nations League Finals|2018/19]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugal]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1 – 0''' || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]] || {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 6 – 5)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Switserland}} [[Switserse nasionale sokkerspan|Switserland]]
|-
| [[:en:2021 UEFA Nations League Finals|2020/21]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italië]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2 – 1''' || {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale sokkerspan|België]]
|-
| [[:en:2023 UEFA Nations League Finals|2022/23]] || {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederland]] || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || style=&quot;text-align:center;&quot; |'''0 – 0'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 4)&lt;/small&gt;|| {{vlagikoon|Kroasië}} [[Kroatiese nasionale sokkerspan|Kroasië]] || {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''3 – 2'''|| {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]]
|-
| [[:en:2025 UEFA Nations League Finals|2024/25]] || {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland]] || {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale sokkerspan|Portugal]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 2'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Strafskop (sokker)|s.]] 5 – 3)&lt;/small&gt; || {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale sokkerspan|Spanje]] || {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale sokkerspan|Frankryk]] || style=&quot;text-align:center;&quot;|'''2 – 0''' || {{vlagikoon|Spanje}} [[Duitse nasionale sokkerspan|Spanje]]
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Normdata}}
[[Kategorie:Sokkerkompetisies]]</text>
      <sha1>8ttx5o8kskv0oc927inbn5gvw0r2npp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ezanasteen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450162</id>
    <revision>
      <id>2812931</id>
      <timestamp>2025-06-14T23:30:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe artikel</comment>
      <origin>2812931</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3765" sha1="njmf88grohiyw15jz3ppweweusw609b" xml:space="preserve">{{Inligtingskas Antieke terreine
| naam        = Ezanasteen
| beeld       = Aksum, iscrizione di re ezana, in greco, sabeo e ge'ez, 330-350 dc ca. 10.jpg
| onderskrif  = Die Ezanasteen.
| koördinate  = 
| plaaslik    = 
| land        = [[Ethiopië]]
| soort       = [[Stele]]
| streek1     =
| bouer       = [[Ezana]]
| stigter     =
| gestig      = 
| periodes    = 
| kulture     = 
| uitgrawings = 
| bewoners    = 
| deelvan    = [[Aksoem]]
| oppervlakte = 
| tipe        = Kultureel
| kriteria    = i, iv
| verwysings  = [https://whc.unesco.org/en/list/15 15]
| inskripsie    = 1980 (4de sessie)
| toestand  = 
| streek      = [[Tigrai-streek]]
| beskrywing  =
| unesco      = &lt;span style=&quot;margin:0.5em; color:#555;&quot;&gt;† [http://whc.unesco.org/en/list/?search=&amp;search_by_country=&amp;type=&amp;media=&amp;region=&amp;order=region Streek soos deur Unesco geklassifiseer.]                
}}

Die '''Ezanasteen''' is 'n antieke [[stele]] wat nog in [[Aksoem]] in die hedendaagse [[Ethiopië]] staan. Aksoem was lank die hoofstad van die antieke koninkryk. Die steenmonument, wat moontlik uit die 4de eeu dateer, vertel van koning [[Ezana]] se bekering tot die [[Christendom]] en sy oorwinnings oor verskeie naburige gebiede, onder meer [[Meroë]].

Ezana het van 330 tot 356 oor die Koninkryk Aksoem in die [[Horing van Afrika]] regeer. Hy het teen [[Nubië]] geveg en sy oorwinning op steentablette verewig om [[God]] te prys. Die inskripsies was in verskeie antieke [[Taal|tale]], insluitende die Ethiopiese [[Ge'ez]], die Suid-Arabiese [[Sabees]] en [[Grieks]]. Die Ezanasteen is 'n drietalige monument, nes die [[Rosettasteen]].&lt;ref&gt;{{cite web |title=The Inscriptions |url=https://www.addisherald.com/11-5-the-aksumite-inscriptions/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20201129080808/https://www.addisherald.com/11-5-the-aksumite-inscriptions/ |url-status=usurped |archive-date=November 29, 2020 |website=Addis Herald}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WT&quot;&gt;{{cite book |last1=Tabbernee |first1=William |title=Early Christianity in Contexts: An Exploration across Cultures and Continents |date=18 November 2014 |publisher=Baker Academic |isbn=978-1-4412-4571-7 |page=252 |url=https://books.google.com/books?id=rN0tBQAAQBAJ&amp;pg=PT252 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;FA&quot;&gt;{{cite journal |last1=Anfray |first1=Francis |last2=Caquot |first2=André |last3=Nautin |first3=Pierre |title=Une nouvelle inscription grecque d'Ezana, roi d'Axoum |journal=Journal des Savants |date=1970 |volume=4 |issue=1 |page=266 |doi=10.3406/jds.1970.1235 |url=https://www.persee.fr/doc/jds_0021-8103_1970_num_4_1_1235}}&lt;/ref&gt;

Die [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] het sy oorsprong in dié tyd gehad. Die teoloog en historikus Rufinus vertel in sy ''Ecclesiastical History'' hoe sint Frumentius, 'n bevryde slaaf en Ezana se onderwyser, hom bekeer het.&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2011-02-11|title=Ethiopian Saints|url=https://suburbanbanshee.wordpress.com/2011/02/11/ethiopian-saints/|access-date=2021-11-06|website=Aliens in This World|language=en}}&lt;/ref&gt; Teen die einde van sy bewind, omstreeks 350, het Ezana 'n veldtog teen die [[Koesj|Koninkryk Koesj]] gevoer en die land verwoes. Verskeie steeninskripsies in Ge'ez is by Meroë, die Koesjiete se hoofstad, ontdek.

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
*[https://web.archive.org/web/20070717114118/http://www7.nationalgeographic.com/ngm/data/2001/07/01/html/ft_20010701.fulltext.6.html National Geographic-artikel]
*[http://www.tertullian.org/fathers/harden_ethiopic_literature.htm Harden, J. M., &quot;An introduction to Ethiopic Christian Literature&quot; (1926),] hoofstuk II, &quot;Brief Historical Sketch of the Country and Church&quot;, bevat 'n bespreking van dié inskripsie
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Ezana Stone}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Koninkryk Aksoem]]</text>
      <sha1>njmf88grohiyw15jz3ppweweusw609b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Ezanasteen</title>
    <ns>1</ns>
    <id>450163</id>
    <revision>
      <id>2812932</id>
      <timestamp>2025-06-14T23:31:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}'</comment>
      <origin>2812932</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" sha1="2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}</text>
      <sha1>2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>A Fool's Revenge</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450164</id>
    <revision>
      <id>2812935</id>
      <timestamp>2025-06-14T23:56:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nikolai Kurbatov</username>
        <id>125512</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{TITELAANSIG|''A Fool's Revenge''}} {{Databoks}}  '''''A Fool's Revenge''''' is 'n [[VSA|Amerikaanse]] [[stilfilm]] uit [[1909]]. D. W. Griffith is die regisseur.&lt;ref&gt;[https://www.silentera.com/PSFL/data/F/FoolsRevenge1909.html A Fool’s Revenge]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Alan Goble. ''The Complete Index to Literary Sources in Film''&lt;/ref&gt;  == Hoofrolspelers == * [[Owen Moore]] * [[Charles Inslee]] * [[Marion Leonard]] * [[Florence Lawrence]]  == Verwysings == {{Verwysings}}  ==...'</comment>
      <origin>2812935</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="612" sha1="30zhnou830gzuuiii9rcwxj9vzupvfb" xml:space="preserve">{{TITELAANSIG|''A Fool's Revenge''}}
{{Databoks}}

'''''A Fool's Revenge''''' is 'n [[VSA|Amerikaanse]] [[stilfilm]] uit [[1909]]. D. W. Griffith is die regisseur.&lt;ref&gt;[https://www.silentera.com/PSFL/data/F/FoolsRevenge1909.html A Fool’s Revenge]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Alan Goble. ''The Complete Index to Literary Sources in Film''&lt;/ref&gt;

== Hoofrolspelers ==
* [[Owen Moore]]
* [[Charles Inslee]]
* [[Marion Leonard]]
* [[Florence Lawrence]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}
{{Wikiquote-inlyn}}
* {{IMDb title|0000870}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Amerikaanse rolprente]]</text>
      <sha1>30zhnou830gzuuiii9rcwxj9vzupvfb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gebruikerbespreking:2A02:8440:7500:2427:1CC6:59FF:FE31:D1EB</title>
    <ns>3</ns>
    <id>450165</id>
    <revision>
      <id>2812941</id>
      <timestamp>2025-06-15T01:21:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OutoModerator</username>
        <id>183924</id>
      </contributor>
      <comment>Kennisgewing van outomatiese terugrol op [[Mauritius]]</comment>
      <origin>2812941</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="823" sha1="dz3xfxya7y9fhjdoigz2j9ntt7jx1px" xml:space="preserve">== Junie 2025 : OutoModerator het jou wysiging teruggerol ==

Hallo! Ek is [[User:OutoModerator|OutoModerator]], 'n outomatiese stelsel wat 'n [[Masjienleer|masjienleermodel]] gebruik om potensiële slegte wysigings te identifiseer en terug te rol om te verseker dat Wikipedia vertroubaar en betroubaar bly. Ongelukkig het ek een van jou [[Special:Diff/2812940|onlangse wysigings]] teruggestel na [[Mauritius]].
* Omdat die model wat ek gebruik nie perfek is nie, rol dit soms goeie wysigings terug. As jy glo dat die verandering wat jy gemaak het konstruktief was, [[Gebruiker:OutoModerator/Vals positiewe|rapporteer dit asseblief hier]].
* [[:mw:Moderator Tools/Automoderator|Leer meer]] oor my sagteware.
[[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 01:21, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>dz3xfxya7y9fhjdoigz2j9ntt7jx1px</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812944</id>
      <parentid>2812941</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:21:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OutoModerator</username>
        <id>183924</id>
      </contributor>
      <comment>/* Junie 2025 : OutoModerator het jou wysiging teruggerol */ Antwoord</comment>
      <origin>2812944</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1068" sha1="4n1urgshvvs1lqwt7mb2pqvmi7nx40m" xml:space="preserve">== Junie 2025 : OutoModerator het jou wysiging teruggerol ==

Hallo! Ek is [[User:OutoModerator|OutoModerator]], 'n outomatiese stelsel wat 'n [[Masjienleer|masjienleermodel]] gebruik om potensiële slegte wysigings te identifiseer en terug te rol om te verseker dat Wikipedia vertroubaar en betroubaar bly. Ongelukkig het ek een van jou [[Special:Diff/2812940|onlangse wysigings]] teruggestel na [[Mauritius]].
* Omdat die model wat ek gebruik nie perfek is nie, rol dit soms goeie wysigings terug. As jy glo dat die verandering wat jy gemaak het konstruktief was, [[Gebruiker:OutoModerator/Vals positiewe|rapporteer dit asseblief hier]].
* [[:mw:Moderator Tools/Automoderator|Leer meer]] oor my sagteware.
[[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 01:21, 15 Junie 2025 (UTC)

:Ek het ook een van jou [[Special:Diff/2812943|onlangse wysigings]] na [[Mauritius]] teruggerol omdat dit onopbouend gelyk het. [[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 01:21, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>4n1urgshvvs1lqwt7mb2pqvmi7nx40m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812947</id>
      <parentid>2812944</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:22:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OutoModerator</username>
        <id>183924</id>
      </contributor>
      <comment>/* Junie 2025 : OutoModerator het jou wysiging teruggerol */ Antwoord</comment>
      <origin>2812947</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1312" sha1="kladch5djjixelnbq5w4usxw6lxedpa" xml:space="preserve">== Junie 2025 : OutoModerator het jou wysiging teruggerol ==

Hallo! Ek is [[User:OutoModerator|OutoModerator]], 'n outomatiese stelsel wat 'n [[Masjienleer|masjienleermodel]] gebruik om potensiële slegte wysigings te identifiseer en terug te rol om te verseker dat Wikipedia vertroubaar en betroubaar bly. Ongelukkig het ek een van jou [[Special:Diff/2812940|onlangse wysigings]] teruggestel na [[Mauritius]].
* Omdat die model wat ek gebruik nie perfek is nie, rol dit soms goeie wysigings terug. As jy glo dat die verandering wat jy gemaak het konstruktief was, [[Gebruiker:OutoModerator/Vals positiewe|rapporteer dit asseblief hier]].
* [[:mw:Moderator Tools/Automoderator|Leer meer]] oor my sagteware.
[[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 01:21, 15 Junie 2025 (UTC)

:Ek het ook een van jou [[Special:Diff/2812943|onlangse wysigings]] na [[Mauritius]] teruggerol omdat dit onopbouend gelyk het. [[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 01:21, 15 Junie 2025 (UTC)
:Ek het ook een van jou [[Special:Diff/2812946|onlangse wysigings]] na [[Mauritius]] teruggerol omdat dit onopbouend gelyk het. [[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 01:22, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>kladch5djjixelnbq5w4usxw6lxedpa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2812950</id>
      <parentid>2812947</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T01:22:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OutoModerator</username>
        <id>183924</id>
      </contributor>
      <comment>/* Junie 2025 : OutoModerator het jou wysiging teruggerol */ Antwoord</comment>
      <origin>2812950</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1556" sha1="mjxn65h5e65n9kotjz9gdkspnn79xhv" xml:space="preserve">== Junie 2025 : OutoModerator het jou wysiging teruggerol ==

Hallo! Ek is [[User:OutoModerator|OutoModerator]], 'n outomatiese stelsel wat 'n [[Masjienleer|masjienleermodel]] gebruik om potensiële slegte wysigings te identifiseer en terug te rol om te verseker dat Wikipedia vertroubaar en betroubaar bly. Ongelukkig het ek een van jou [[Special:Diff/2812940|onlangse wysigings]] teruggestel na [[Mauritius]].
* Omdat die model wat ek gebruik nie perfek is nie, rol dit soms goeie wysigings terug. As jy glo dat die verandering wat jy gemaak het konstruktief was, [[Gebruiker:OutoModerator/Vals positiewe|rapporteer dit asseblief hier]].
* [[:mw:Moderator Tools/Automoderator|Leer meer]] oor my sagteware.
[[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 01:21, 15 Junie 2025 (UTC)

:Ek het ook een van jou [[Special:Diff/2812943|onlangse wysigings]] na [[Mauritius]] teruggerol omdat dit onopbouend gelyk het. [[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 01:21, 15 Junie 2025 (UTC)
:Ek het ook een van jou [[Special:Diff/2812946|onlangse wysigings]] na [[Mauritius]] teruggerol omdat dit onopbouend gelyk het. [[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 01:22, 15 Junie 2025 (UTC)
:Ek het ook een van jou [[Special:Diff/2812949|onlangse wysigings]] na [[Mauritius]] teruggerol omdat dit onopbouend gelyk het. [[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 01:22, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>mjxn65h5e65n9kotjz9gdkspnn79xhv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Module talk:Taxonbar</title>
    <ns>829</ns>
    <id>450167</id>
    <revision>
      <id>2812980</id>
      <timestamp>2025-06-15T05:15:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>/* Category:Taxonbars with automatically added original combinations */ nuwe afdeling</comment>
      <origin>2812980</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="505" sha1="tnc423idswc5gckfaqibzz2zonvxz5k" xml:space="preserve">== Category:Taxonbars with automatically added original combinations ==

@[[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]]

Sien lyne 359 - 379

Ek verstaan nie mooi wat hierdie kode doen nie.

Dit voeg oog &quot;Category:Taxonbars with automatically added original combinations&quot; by. Sien [[Rooivos]]

Ek wil die kategorie vertaal en skep, maar ek weet nie wat dit beteken nie. Enige voorstelle vir hoe om dit te vertaal? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:15, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>tnc423idswc5gckfaqibzz2zonvxz5k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813018</id>
      <parentid>2812980</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:47:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>/* Category:Taxonbars with automatically added original combinations */ Antwoord</comment>
      <origin>2813018</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1174" sha1="manhw66tbz2hun9yhggv1wx3c4jyuv9" xml:space="preserve">== Category:Taxonbars with automatically added original combinations ==

@[[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]]

Sien lyne 359 - 379

Ek verstaan nie mooi wat hierdie kode doen nie.

Dit voeg oog &quot;Category:Taxonbars with automatically added original combinations&quot; by. Sien [[Rooivos]]

Ek wil die kategorie vertaal en skep, maar ek weet nie wat dit beteken nie. Enige voorstelle vir hoe om dit te vertaal? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:15, 15 Junie 2025 (UTC)

:@[[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] lyk my dis 'n tegniese term in taksonomie. Sien [[en:Category:Taxonbars with automatically added original combinations]] en [[wikidata:Property:P1403]]. Ek sou sê iets soos [[:Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde oorspronklike kombinasies]]. Dan het die naam van die kategorie dieselfde vorm as [[:Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde basionieme]]. Ek is net nie seker oor of daar 'n koppelteken tussen ''outomaties'' en ''bygevoegde'' kort nie. Dalk kan @[[Gebruiker:BurgertB|BurgertB]] hier help? – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 07:47, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>manhw66tbz2hun9yhggv1wx3c4jyuv9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813019</id>
      <parentid>2813018</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:48:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>/* Category:Taxonbars with automatically added original combinations */</comment>
      <origin>2813019</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1183" sha1="mxtbd32l07adj67sllz8z1hq86yb38a" xml:space="preserve">== Category:Taxonbars with automatically added original combinations ==

@[[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]]

Sien lyne 359 - 379

Ek verstaan nie mooi wat hierdie kode doen nie.

Dit voeg oog &quot;Category:Taxonbars with automatically added original combinations&quot; by. Sien [[Rooivos]]

Ek wil die kategorie vertaal en skep, maar ek weet nie wat dit beteken nie. Enige voorstelle vir hoe om dit te vertaal? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:15, 15 Junie 2025 (UTC)

:@[[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] lyk my dis 'n tegniese term in taksonomie. Sien [[en:Category:Taxonbars with automatically added original combinations]] en [[wikidata:Property:P1403]]. Ek sou sê iets soos [[:Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde oorspronklike kombinasies]] kan werk. Dan het die naam van die kategorie dieselfde vorm as [[:Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde basionieme]]. Ek is net nie seker oor of daar 'n koppelteken tussen ''outomaties'' en ''bygevoegde'' kort nie. Dalk kan @[[Gebruiker:BurgertB|BurgertB]] hier help? – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 07:47, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>mxtbd32l07adj67sllz8z1hq86yb38a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813038</id>
      <parentid>2813019</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:46:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>/* Category:Taxonbars with automatically added original combinations */ Antwoord</comment>
      <origin>2813038</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1441" sha1="g1bcgaqou6mvqv7ivmd5yae8s9j6vll" xml:space="preserve">== Category:Taxonbars with automatically added original combinations ==

@[[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]]

Sien lyne 359 - 379

Ek verstaan nie mooi wat hierdie kode doen nie.

Dit voeg oog &quot;Category:Taxonbars with automatically added original combinations&quot; by. Sien [[Rooivos]]

Ek wil die kategorie vertaal en skep, maar ek weet nie wat dit beteken nie. Enige voorstelle vir hoe om dit te vertaal? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:15, 15 Junie 2025 (UTC)

:@[[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] lyk my dis 'n tegniese term in taksonomie. Sien [[en:Category:Taxonbars with automatically added original combinations]] en [[wikidata:Property:P1403]]. Ek sou sê iets soos [[:Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde oorspronklike kombinasies]] kan werk. Dan het die naam van die kategorie dieselfde vorm as [[:Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde basionieme]]. Ek is net nie seker oor of daar 'n koppelteken tussen ''outomaties'' en ''bygevoegde'' kort nie. Dalk kan @[[Gebruiker:BurgertB|BurgertB]] hier help? – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 07:47, 15 Junie 2025 (UTC)
::Nee, geen koppelteken nie. [[Gebruiker:BurgertB|~ &lt;span style=&quot;font-family: Segoe Print; font-size: 12pt&quot;&gt;Burgert&lt;/span&gt;]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|&lt;span style=&quot;font-family: Segoe Print; font-size: 12pt&quot;&gt;(kontak)&lt;/span&gt;]]  08:46, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>g1bcgaqou6mvqv7ivmd5yae8s9j6vll</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813042</id>
      <parentid>2813038</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:48:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>/* Category:Taxonbars with automatically added original combinations */ Antwoord</comment>
      <origin>2813042</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1568" sha1="b349nx4f1l83wwkviv1y10502ruk76x" xml:space="preserve">== Category:Taxonbars with automatically added original combinations ==

@[[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]]

Sien lyne 359 - 379

Ek verstaan nie mooi wat hierdie kode doen nie.

Dit voeg oog &quot;Category:Taxonbars with automatically added original combinations&quot; by. Sien [[Rooivos]]

Ek wil die kategorie vertaal en skep, maar ek weet nie wat dit beteken nie. Enige voorstelle vir hoe om dit te vertaal? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:15, 15 Junie 2025 (UTC)

:@[[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] lyk my dis 'n tegniese term in taksonomie. Sien [[en:Category:Taxonbars with automatically added original combinations]] en [[wikidata:Property:P1403]]. Ek sou sê iets soos [[:Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde oorspronklike kombinasies]] kan werk. Dan het die naam van die kategorie dieselfde vorm as [[:Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde basionieme]]. Ek is net nie seker oor of daar 'n koppelteken tussen ''outomaties'' en ''bygevoegde'' kort nie. Dalk kan @[[Gebruiker:BurgertB|BurgertB]] hier help? – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 07:47, 15 Junie 2025 (UTC)
::Nee, geen koppelteken nie. [[Gebruiker:BurgertB|~ &lt;span style=&quot;font-family: Segoe Print; font-size: 12pt&quot;&gt;Burgert&lt;/span&gt;]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|&lt;span style=&quot;font-family: Segoe Print; font-size: 12pt&quot;&gt;(kontak)&lt;/span&gt;]]  08:46, 15 Junie 2025 (UTC)
:::{{uitgevoer}} – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 08:48, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>b349nx4f1l83wwkviv1y10502ruk76x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813089</id>
      <parentid>2813042</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:24:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aliwal2012</username>
        <id>39067</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2813089</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1569" sha1="nn4n3zdahfb95431xjb5yc32mfevmqw" xml:space="preserve">== Category:Taxonbars with automatically added original combinations ==

@[[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]]

Sien lyne 359 - 379

Ek verstaan nie mooi wat hierdie kode doen nie.

Dit voeg ook &quot;Category:Taxonbars with automatically added original combinations&quot; by. Sien [[Rooivos]].

Ek wil die kategorie vertaal en skep, maar ek weet nie wat dit beteken nie. Enige voorstelle vir hoe om dit te vertaal? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:15, 15 Junie 2025 (UTC)

:@[[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] lyk my dis 'n tegniese term in taksonomie. Sien [[en:Category:Taxonbars with automatically added original combinations]] en [[wikidata:Property:P1403]]. Ek sou sê iets soos [[:Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde oorspronklike kombinasies]] kan werk. Dan het die naam van die kategorie dieselfde vorm as [[:Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde basionieme]]. Ek is net nie seker oor of daar 'n koppelteken tussen ''outomaties'' en ''bygevoegde'' kort nie. Dalk kan @[[Gebruiker:BurgertB|BurgertB]] hier help? – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 07:47, 15 Junie 2025 (UTC)
::Nee, geen koppelteken nie. [[Gebruiker:BurgertB|~ &lt;span style=&quot;font-family: Segoe Print; font-size: 12pt&quot;&gt;Burgert&lt;/span&gt;]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|&lt;span style=&quot;font-family: Segoe Print; font-size: 12pt&quot;&gt;(kontak)&lt;/span&gt;]]  08:46, 15 Junie 2025 (UTC)
:::{{uitgevoer}} – 🍍 [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 08:48, 15 Junie 2025 (UTC)</text>
      <sha1>nn4n3zdahfb95431xjb5yc32mfevmqw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Taksons beskryf deur Gábor Bohus</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450168</id>
    <revision>
      <id>2813004</id>
      <timestamp>2025-06-15T06:09:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Broodkrummels}} [[Kategorie:Taksons volgens outeur]]'</comment>
      <origin>2813004</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54" sha1="3fxb1g05kyy24pw9ykpeeo5p68dckft" xml:space="preserve">{{Broodkrummels}}
[[Kategorie:Taksons volgens outeur]]</text>
      <sha1>3fxb1g05kyy24pw9ykpeeo5p68dckft</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gloriosa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450169</id>
    <revision>
      <id>2813015</id>
      <timestamp>2025-06-15T07:42:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe genus.</comment>
      <origin>2813015</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1610" sha1="hree9dxp6dseia1cwrmzlezoc9mbynw" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|image =
|image_caption =
|display_parents = 3
|taxon = Gloriosa
|authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (2017)
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Spesies|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms =* ''Clinostylis'' &lt;small&gt;Hochst.&lt;/small&gt;
* ''Eugone'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Littonia'' &lt;small&gt;Hook.&lt;/small&gt;
* ''Mendoni'' &lt;small&gt;Adans.&lt;/small&gt;
* ''Methonica'' &lt;small&gt;Gagnebin&lt;/small&gt;
}}
'''''Gloriosa''''' is 'n [[genus]] van [[plant]]e wat behoort tot die [[Familie (biologie)|familie]] Colchicaceae. Die genus is [[inheems ]] aan [[Afrika]] en [[Asië]].

== Spesies ==
Daar is elf [[spesie]]s wat tot die genus hoort:&lt;ref&gt;[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:24299-1 Plants of the World Online]&lt;/ref&gt;
* ''[[Gloriosa baudii]]'' &lt;small&gt;(A.Terracc.) Chiov.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa carsonii]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa flavovirens]]'' &lt;small&gt;(Dammer) [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa lindenii]]'' &lt;small&gt;(Baker) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa littonioides]]'' &lt;small&gt;([[Friedrich Martin Josef Welwitsch|Welw.]] ex Baker) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa modesta]]'' &lt;small&gt;(Hook.) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa revoilii]]'' &lt;small&gt;(Franch.) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa rigidifolia]]'' &lt;small&gt;(Bredell) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa sessiliflora]]'' &lt;small&gt;Nordal &amp; Bingham&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa simplex]]'' &lt;small&gt;L.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa superba]]'' &lt;small&gt;L.&lt;/small&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa| ]]</text>
      <sha1>hree9dxp6dseia1cwrmzlezoc9mbynw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813016</id>
      <parentid>2813015</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T07:44:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Verbeter</comment>
      <origin>2813016</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1661" sha1="s8yk4qimhr1fgx54cnllvcc3ha05mpf" xml:space="preserve">{{Outomatiese taksoboks
|image = Gloriosa rothschildiana 01.jpg
|image_caption = 'Gloriosa superba''
|display_parents = 3
|taxon = Gloriosa
|authority = [[Carolus Linnaeus|L.]], (2017)
|subdivision_ranks = Spesies
|subdivision = &lt;center&gt;[[#Spesies|Sien teks]]&lt;/center&gt;
|synonyms =* ''Clinostylis'' &lt;small&gt;Hochst.&lt;/small&gt;
* ''Eugone'' &lt;small&gt;Salisb.&lt;/small&gt;
* ''Littonia'' &lt;small&gt;Hook.&lt;/small&gt;
* ''Mendoni'' &lt;small&gt;Adans.&lt;/small&gt;
* ''Methonica'' &lt;small&gt;Gagnebin&lt;/small&gt;
}}
'''''Gloriosa''''' is 'n [[genus]] van [[plant]]e wat behoort tot die [[Familie (biologie)|familie]] Colchicaceae. Die genus is [[inheems ]] aan [[Afrika]] en [[Asië]].

== Spesies ==
Daar is elf [[spesie]]s wat tot die genus hoort:&lt;ref&gt;[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:24299-1 Plants of the World Online]&lt;/ref&gt;
* ''[[Gloriosa baudii]]'' &lt;small&gt;(A.Terracc.) Chiov.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa carsonii]]'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa flavovirens]]'' &lt;small&gt;(Dammer) [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa lindenii]]'' &lt;small&gt;(Baker) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa littonioides]]'' &lt;small&gt;([[Friedrich Martin Josef Welwitsch|Welw.]] ex Baker) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa modesta]]'' &lt;small&gt;(Hook.) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa revoilii]]'' &lt;small&gt;(Franch.) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa rigidifolia]]'' &lt;small&gt;(Bredell) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa sessiliflora]]'' &lt;small&gt;Nordal &amp; Bingham&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa simplex]]'' &lt;small&gt;L.&lt;/small&gt;
* ''[[Gloriosa superba]]'' &lt;small&gt;L.&lt;/small&gt;

== Verwysings ==
{{verwysings}}

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa| ]]</text>
      <sha1>s8yk4qimhr1fgx54cnllvcc3ha05mpf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Gloriosa</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450170</id>
    <revision>
      <id>2813021</id>
      <timestamp>2025-06-15T07:50:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe kategorie</comment>
      <origin>2813021</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" sha1="me6hei1wthp76i1381sa73wvk4de1u9" xml:space="preserve">{{Broodkrummels}}
{{Hoofartikel}}

[[Kategorie:Colchicaceae]]</text>
      <sha1>me6hei1wthp76i1381sa73wvk4de1u9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gloriosa baudii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450171</id>
    <revision>
      <id>2813023</id>
      <timestamp>2025-06-15T07:59:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2813023</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1011" sha1="tga6huffelz4nnin81fvh0ll6b2ee6j" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Gloriosa baudii
| authority = (A.Terracc.) Chiov., (1916)
| synonyms =* ''Gloriosa abyssinica var. graminifolia'' &lt;small&gt;Franch.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa aurea'' &lt;small&gt;Chiov.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa graminifolia'' &lt;small&gt;(Franch.) Chiov.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa graminifolia var. heterophylla'' &lt;small&gt;Chiov.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa minor'' &lt;small&gt;Rendle&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa superba var. graminifolia'' &lt;small&gt;(Franch.) Hoenselaar&lt;/small&gt;
* ''Littonia baudii'' &lt;small&gt;A.Terracc.&lt;/small&gt;
}}
'''''Gloriosa modesta''''' is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Ethiopië]], [[Kenia]] en [[Somalië]].

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:535930-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|modesta]]
[[Kategorie:Flora van Ethiopië]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]] 
[[Kategorie:Flora van Somalië]]</text>
      <sha1>tga6huffelz4nnin81fvh0ll6b2ee6j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gloriosa carsonii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450172</id>
    <revision>
      <id>2813029</id>
      <timestamp>2025-06-15T08:11:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2813029</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1220" sha1="5vgm08g97x4vaq209d61sst3fntx1x5" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Gloriosa carsonii
| authority = Baker, (1895)
| synonyms =* ''Gloriosa homblei'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
}}
'''''Gloriosa carsonii''''' is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Angola]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Namibië]], [[Republiek die Kongo]], [[Rwanda]], [[Soedan]], [[Suid-Soedan]], [[Tanzanië]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]].

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:535932-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|carsonii]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Rwanda]]
[[Kategorie:Flora van Soedan]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Soedan]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>5vgm08g97x4vaq209d61sst3fntx1x5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813030</id>
      <parentid>2813029</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T08:11:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bronnelys */ Verbeter</comment>
      <origin>2813030</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1224" sha1="d41yufmngtgol4jqy9hjmqa821aeiwd" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Gloriosa carsonii
| authority = Baker, (1895)
| synonyms =* ''Gloriosa homblei'' &lt;small&gt;De Wild.&lt;/small&gt;
}}
'''''Gloriosa carsonii''''' is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Angola]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Namibië]], [[Republiek die Kongo]], [[Rwanda]], [[Soedan]], [[Suid-Soedan]], [[Tanzanië]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]].

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:535932-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|carsonii]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van Burundi]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Kenia]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Mosambiek]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van die Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Rwanda]]
[[Kategorie:Flora van Soedan]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Soedan]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>d41yufmngtgol4jqy9hjmqa821aeiwd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gloriosa flavovirens</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450173</id>
    <revision>
      <id>2813031</id>
      <timestamp>2025-06-15T08:15:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2813031</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="669" sha1="arm52jtl8d9oymdr5s6xio51hfwvle7" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name =
| image =
| taxon = Gloriosa flavovirens
| authority = (Dammer) [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Vinn., (2007)
| synonyms =* ''Littonia flavovirens'' &lt;small&gt;Dammer&lt;/small&gt;
}}
'''''Gloriosa flavovirens''''' is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Angola]].

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77077141-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|flavovirens]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Angola]]</text>
      <sha1>arm52jtl8d9oymdr5s6xio51hfwvle7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gloriosa lindenii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450174</id>
    <revision>
      <id>2813033</id>
      <timestamp>2025-06-15T08:23:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2813033</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="983" sha1="kfhc8482q3ldsj46onvq8sz5sneq7oe" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Gloriosa lindenii
| authority = (Baker) [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Vinn., (2007)
| synonyms =* ''Gloriosa grandiflora'' &lt;small&gt;(De Wild. &amp; T.Durand) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa katangensis'' &lt;small&gt;Maroyi&lt;/small&gt;
* ''Littonia grandiflora'' &lt;small&gt;De Wild. &amp; T.Durand &lt;/small&gt;
* ''Littonia lindenii'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
}}
'''''Gloriosa lindenii''''' is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Malawi]], [[Tanzanië]] en [[Zambië]].

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77077142-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|lindenii]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]</text>
      <sha1>kfhc8482q3ldsj46onvq8sz5sneq7oe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gloriosa littonioides</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450175</id>
    <revision>
      <id>2813036</id>
      <timestamp>2025-06-15T08:32:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2813036</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1084" sha1="f4ubb12ruxp5edxt4ilbvezer4fhlpx" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Gloriosa littonioides
| authority = ([[Friedrich Martin Josef Welwitsch|Welw.]] ex Baker) [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Vinn., (2007)
| synonyms =* ''Gloriosa grandiflora'' &lt;small&gt;(De Wild. &amp; T.Durand) J.C.Manning &amp; Vinn.&lt;/small&gt;
* ''Gloriosa katangensis'' &lt;small&gt;Maroyi&lt;/small&gt;
* ''Littonia grandiflora'' &lt;small&gt;De Wild. &amp; T.Durand &lt;/small&gt;
* ''Littonia lindenii'' &lt;small&gt;Baker&lt;/small&gt;
}}
'''''Gloriosa littonioides''''' is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Angola]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Malawi]], [[Tanzanië]] en [[Zambië]].

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77077143-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|littonioides]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]]
[[Kategorie:Flora van Malawi]]
[[Kategorie:Flora van Tanzanië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]</text>
      <sha1>f4ubb12ruxp5edxt4ilbvezer4fhlpx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gloriosa revoilii</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450176</id>
    <revision>
      <id>2813037</id>
      <timestamp>2025-06-15T08:39:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2813037</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="882" sha1="4ykzcpv3hxakvsv5o04qa6hqy4cznkt" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Gloriosa revoilii
| authority = (Franch.) [[John Charles Manning|J.C.Manning]] &amp; Vinn., (2007)
| synonyms =* ''Littonia hardeggeri'' &lt;small&gt;Beck&lt;/small&gt;
* ''Littonia minor'' &lt;small&gt;Deflers&lt;/small&gt;
* ''Littonia obscura'' &lt;small&gt;Baker ex Oliv.&lt;/small&gt;
* ''Littonia revoilii'' &lt;small&gt;Franch.&lt;/small&gt;
}}
'''''Gloriosa revoilii''''' is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Djiboeti]], [[Ethiopië]], [[Jemen]] en [[Somalië]].

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77077145-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|revoilii]]
[[Kategorie:Flora van Djiboeti]]
[[Kategorie:Flora van Ethiopië]]
[[Kategorie:Flora van Jemen]]
[[Kategorie:Flora van Somalië]]</text>
      <sha1>4ykzcpv3hxakvsv5o04qa6hqy4cznkt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gloriosa sessiliflora</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450177</id>
    <revision>
      <id>2813039</id>
      <timestamp>2025-06-15T08:47:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2813039</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="642" sha1="q3zgmmrj2wmhkwodtb0nbpq0fkmgitx" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = 
| image =
| taxon = Gloriosa sessiliflora
| authority = Nordal &amp; Bingham, (1998)
| synonyms =
}}
'''''Gloriosa sessiliflora''''' is 'n knolagtige [[geofiet]] wat deel van die Colchicaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Angola]], die [[Kaprivistrook]] in [[Namibië]] en [[Zambië]].

== Bronnelys ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1002009-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Gloriosa|sessiliflora]]
[[Kategorie:Flora van Angola]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Zambië]]</text>
      <sha1>q3zgmmrj2wmhkwodtb0nbpq0fkmgitx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Taksonbalke met outomaties bygevoegde oorspronklike kombinasies</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450178</id>
    <revision>
      <id>2813040</id>
      <timestamp>2025-06-15T08:47:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pynappel</username>
        <id>70858</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}  [[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]'</comment>
      <origin>2813040</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3" xml:space="preserve">{{Instandhoudingskategorie|hidden=yes}}

[[Kategorie:Taksonbalkinstandhouding]]</text>
      <sha1>b7in935evt1j8fhuj6xiwbpb7dioqx3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Oeazebas</title>
    <ns>1</ns>
    <id>450179</id>
    <revision>
      <id>2813043</id>
      <timestamp>2025-06-15T08:54:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}'</comment>
      <origin>2813043</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" sha1="2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}</text>
      <sha1>2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sjabloon:Taksonomie/Klattia</title>
    <ns>10</ns>
    <id>450180</id>
    <revision>
      <id>2813067</id>
      <timestamp>2025-06-15T09:24:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe taksonoom.</comment>
      <origin>2813067</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="153" sha1="39ta5zjifs999o23ejavyhdd2cep6ur" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=genus
|link=Klattia
|parent=Iridaceae
|refs=&lt;!--Shown on this page only; don't include &lt;ref&gt; tags --&gt;
}}</text>
      <sha1>39ta5zjifs999o23ejavyhdd2cep6ur</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sericorema remotiflora</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450181</id>
    <revision>
      <id>2813076</id>
      <timestamp>2025-06-15T10:07:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe spesie</comment>
      <origin>2813076</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1072" sha1="4ydsuu0wrv2cuuhjbo9t2sgs619u7sb" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = Wolhaarbossie
| image =
| taxon = Sericorema remotiflora
| authority = (Hook.) Lopr., (1899)
| synonyms =* ''Pupalia remotiflora'' &lt;small&gt;(Hook.) Moq.&lt;/small&gt;
* ''Sericocoma remotiflora'' &lt;small&gt;(Hook.) Benth. &amp; Hook.f.&lt;/small&gt;
* ''Trichinium remotiflorum'' &lt;small&gt;Hook.&lt;/small&gt;
}}
Die '''wolhaarbossie''' (''Sericorema remotiflora'') is 'n [[sukkulent]] wat deel van die Amaranthaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Botswana]], [[Namibië]], [[Suid-Afrika]] en [[Zimbabwe]]. In Suid-Afrika kom die plant in [[Gauteng]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noordwes]], [[Noord-Kaap]] en die [[Vrystaat]] voor.

== Bronnelys ==
* [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=1761-1 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:61429-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Sericorema|remotiflora]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>4ydsuu0wrv2cuuhjbo9t2sgs619u7sb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813080</id>
      <parentid>2813076</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:13:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nog foto's!</comment>
      <origin>2813080</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1344" sha1="m7t3t1pz8e6ojq4ucqgd9vf3nhf0tgt" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = 
| status_system = iucn3.1
| name = Wolhaarbossie
| image =
| taxon = Sericorema remotiflora
| authority = (Hook.) Lopr., (1899)
| synonyms =* ''Pupalia remotiflora'' &lt;small&gt;(Hook.) Moq.&lt;/small&gt;
* ''Sericocoma remotiflora'' &lt;small&gt;(Hook.) Benth. &amp; Hook.f.&lt;/small&gt;
* ''Trichinium remotiflorum'' &lt;small&gt;Hook.&lt;/small&gt;
}}
Die '''wolhaarbossie''' (''Sericorema remotiflora'') is 'n [[sukkulent]] wat deel van die Amaranthaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Botswana]], [[Namibië]], [[Suid-Afrika]] en [[Zimbabwe]]. In Suid-Afrika kom die plant in [[Gauteng]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noordwes]], [[Noord-Kaap]] en die [[Vrystaat]] voor.

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Sericorema remotiflora 1806.jpg
Sericorema remotiflora 1DS-II 1-6038.jpg
Sericorema remotiflora 1DS-II 1-6040.jpg
Sericorema remotiflora 1DS-II 1-6042.jpg
Sericorema remotiflora 1DS-II 4-4499.jpg
Sericorema remotiflora 1DS-II 4-4504.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=1761-1 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:61429-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Sericorema|remotiflora]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>m7t3t1pz8e6ojq4ucqgd9vf3nhf0tgt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2813086</id>
      <parentid>2813080</parentid>
      <timestamp>2025-06-15T10:20:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Ai!</comment>
      <origin>2813086</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1346" sha1="fsps2bbiqz1xh4c72xaji96qoyatt6z" xml:space="preserve">{{Spesieboks
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| name = Wolhaarbossie
| image =
| taxon = Sericorema remotiflora
| authority = (Hook.) Lopr., (1899)
| synonyms =* ''Pupalia remotiflora'' &lt;small&gt;(Hook.) Moq.&lt;/small&gt;
* ''Sericocoma remotiflora'' &lt;small&gt;(Hook.) Benth. &amp; Hook.f.&lt;/small&gt;
* ''Trichinium remotiflorum'' &lt;small&gt;Hook.&lt;/small&gt;
}}
Die '''wolhaarbossie''' (''Sericorema remotiflora'') is 'n [[sukkulent]] wat deel van die Amaranthaceae [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Botswana]], [[Namibië]], [[Suid-Afrika]] en [[Zimbabwe]]. In Suid-Afrika kom die plant in [[Gauteng]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noordwes]], [[Noord-Kaap]] en die [[Vrystaat]] voor.

== Galery ==
&lt;gallery&gt;
Sericorema remotiflora 1806.jpg
Sericorema remotiflora 1DS-II 1-6038.jpg
Sericorema remotiflora 1DS-II 1-6040.jpg
Sericorema remotiflora 1DS-II 1-6042.jpg
Sericorema remotiflora 1DS-II 4-4499.jpg
Sericorema remotiflora 1DS-II 4-4504.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Bronnelys ==
* [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=1761-1 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:61429-1 Plants of the World]

{{Taksonbalk}}

[[Kategorie:Sericorema|remotiflora]]
[[Kategorie:Flora van Botswana]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Flora van Zimbabwe]]</text>
      <sha1>fsps2bbiqz1xh4c72xaji96qoyatt6z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sjabloon:Taksonomie/Sericorema</title>
    <ns>10</ns>
    <id>450182</id>
    <revision>
      <id>2813077</id>
      <timestamp>2025-06-15T10:09:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe taksonoom</comment>
      <origin>2813077</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="160" sha1="9m9kuso23w9rgphspazuymwhk45jxcp" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=genus
|link=Sericorema
|parent=Amaranthaceae
|refs=&lt;!--Shown on this page only; don't include &lt;ref&gt; tags --&gt;
}}</text>
      <sha1>9m9kuso23w9rgphspazuymwhk45jxcp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wolhaarbossie</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450183</id>
    <redirect title="Sericorema remotiflora" />
    <revision>
      <id>2813079</id>
      <timestamp>2025-06-15T10:11:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Oesjaar</username>
        <id>7467</id>
      </contributor>
      <comment>Aanstuur</comment>
      <origin>2813079</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" sha1="o4mns4221scqio1ojqblio45wkjl0kz" xml:space="preserve">#AANSTUUR [[Sericorema remotiflora]]</text>
      <sha1>o4mns4221scqio1ojqblio45wkjl0kz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Swamme beskryf in 2011</title>
    <ns>14</ns>
    <id>450184</id>
    <revision>
      <id>2813096</id>
      <timestamp>2025-06-15T10:43:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rooiratel</username>
        <id>90342</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Broodkrummels}}  [[Kategorie:Swamme beskryf in die 21ste eeu]] [[Kategorie:Spesies beskryf in 2011]]'</comment>
      <origin>2813096</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="102" sha1="c6nwmvnhabgl9nkc3zvpiolnkcplfr8" xml:space="preserve">{{Broodkrummels}}

[[Kategorie:Swamme beskryf in die 21ste eeu]]
[[Kategorie:Spesies beskryf in 2011]]</text>
      <sha1>c6nwmvnhabgl9nkc3zvpiolnkcplfr8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Endoebis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450185</id>
    <revision>
      <id>2813097</id>
      <timestamp>2025-06-15T10:45:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe artikel</comment>
      <origin>2813097</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2211" sha1="15r2vyx3rxoc29e6c07gym25f21dzm4" xml:space="preserve">{{Inligtingskas
|naam = Endoebis
|titel = Koning van Aksoem
|kleur = 
|beeld = KingEndybisEthiopia227-235CE.jpg
|beeld_wydte = 240px
|beeld_onderskrif = 'n Muntstuk van Endoebis.
|opskrif1          = Bewind
|1                 = ca. 270-310&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britishmuseum.org/collection/term/BIOG90446|title=Endubis|publisher=[[Britse Museum]]|accessdate=2023-03-18}}&lt;/ref&gt;
|opskrif2          = Voorganger
|2                 = DTWNS
|opskrif3          = Opvolger
|3                 = Afilas
|opskrif4          = 
|4                 = 
|opskrif5          = 
|5                 = 
}}


'''Endoebis''' of '''Endubis''' ([[Grieks]]: Ενδυβις) was in die laat 3de eeu koning van die [[Koninkryk Aksoem]]. Hy was een van die eerste konings in [[Afrika]] wat sy eie geld gemunt het.&lt;ref&gt;Munro-Hay, &quot;Aksumite Coinage&quot; in ''African Zion: the Sacred Art of Ethiopia'', ed. Marilyn Heldman (New Haven: Yale University Press, 1993), p.&amp;nbsp;101&lt;/ref&gt; Sy muntstukke is in [[goud]], [[silwer]] en [[brons]] uitgegee en het inskripsies in [[Koine]] bevat.

==Muntstukke==
Endoebis se geld dateer uit omstreeks 295-310 en is &quot;ongetwyfeld [...] die oudste Aksoemitiese muntstukke&quot;.&lt;ref name=&quot;Sylloge-10&quot;&gt;{{cite book|first1=Wolfgang |last1=Hahn |first2=Vincent |last2=West |title=Sylloge of Aksumite Coins in the Ashmolean Museum, Oxford |year=2016 |location=Oxford |publisher=Ashmolean |page=10}}&lt;/ref&gt; Hulle het die ontwerp bepaal wat sy opvolgers meestal gevolg het. 

Sy gesig is aan die voor- en agterkant, met 'n garshalm weerskante. Endoebis en sy ongelowige opvolgers het boaan die muntstukke 'n halfmaan laat graveer &quot;wat dalk die [[maan]]god, Sin, verteenwoordig, asook die skyf wat die [[son]]godin, [[Sjamasj|Sjams]], verteenwoordig het&quot;.&lt;ref&gt;Munro-Hay, ''Coinage'', p.&amp;nbsp;45&lt;/ref&gt;

Op sommige munte het Andoebis laat graveer: ΑΞΩΜΙΤΩ ΒΑϹΙΛΕΥϹ (&quot;koning van Aksoem&quot;).

==Verwysings==
{{Verwysings}}

==Skakels==
* [https://web.archive.org/web/20070223070934/http://www.numismatics.org/exhibits/DrachmasDoubloonsDollars/cases/case10.A.html Bladsy met muntstukke wat onder Endoebis gemunt is]
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Endubis}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Konings van Aksoem]]</text>
      <sha1>15r2vyx3rxoc29e6c07gym25f21dzm4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Endubis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>450186</id>
    <redirect title="Endoebis" />
    <revision>
      <id>2813098</id>
      <timestamp>2025-06-15T10:45:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Stuur aan na [[Endoebis]]</comment>
      <origin>2813098</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" sha1="99rxezi4pp47mhjj63vde0d0ovqr33h" xml:space="preserve">#AANSTUUR [[Endoebis]]</text>
      <sha1>99rxezi4pp47mhjj63vde0d0ovqr33h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bespreking:Endoebis</title>
    <ns>1</ns>
    <id>450187</id>
    <revision>
      <id>2813099</id>
      <timestamp>2025-06-15T10:46:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BurgertB</username>
        <id>2401</id>
      </contributor>
      <comment>Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}'</comment>
      <origin>2813099</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" sha1="2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv" xml:space="preserve">{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}</text>
      <sha1>2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>