Wikipedia afwiki https://af.wikipedia.org/wiki/Tuisblad MediaWiki 1.45.0-wmf.9 first-letter Media Spesiaal Bespreking Gebruiker Gebruikerbespreking Wikipedia Wikipediabespreking Lêer Lêerbespreking MediaWiki MediaWikibespreking Sjabloon Sjabloonbespreking Hulp Hulpbespreking Kategorie Kategoriebespreking Portaal Portaalbespreking TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk 0 2337 2820153 2721284 2025-07-11T00:19:05Z Dostojewskij 61970 /* Geboortes */ + [[Jessica Simpson]] 2820153 wikitext text/x-wiki {{JulieKalender}} '''10 Julie''' is die 191ste dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (192ste in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]). Daar volg nog 174 dae in die res van die jaar. == Gebeure == * [[48 v.C.]] – [[Julius Caesar]] het 'n noue ontkoming in 'n katastrofiese nederlaag teen [[Pompeius]] in [[Masedonië]]. * [[1393]] – Sembacherbrief. Die lede van die Switserse Bondgenootskap kom ooreen tov hulle reëls van oorlogvoering. Die eiendom van burgerlikes word beskerm (geen plundering) en die mishandeling van vroue verbied. * [[1890]] – [[Wyoming]] word die 44ste [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|deelstaat]] van die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]]. * [[1913]] – In [[Death Valley]], [[Kalifornië]], word 'n temperatuur van 56,7 &deg;C (134 &deg;F) gemeet – dit is die hoogste temperatuur wat nog in die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] gemeet is. * [[1914]] – Die Switserse Versekeringshof begin sy werksaamhede. * [[1943]] – [[Tweede Wêreldoorlog]]: Die [[Geallieerdes van die Tweede Wêreldoorlog|Geallieerdes]] val [[Sisilië]] in. * [[1962]] – Die kommunikasie satelliet [[Telstar 1]] word lanseer. * [[1973]] – Die [[Bahamas]] verkry hul onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]]. * [[1985]] – Die ''Greenpeace''-skip ''[[Rainbow Warrior]]'' word opgeblaas in [[Auckland]]hawe. * [[1991]] – [[Suid-Afrika]] se nuwe krieketliggaam, die Verenigde Krieketraad, word deur die [[Internasionale Krieketraad]] erken, en ná 21 jaar is die land tot internasionale [[krieket]] hertoegelaat. == Geboortes == * [[1509]] – [[Johannes Calvyn]], Franse teoloog en predikant († [[1564]]). * [[1631]] – [[Douw Gerbrandts Steyn]], die groot stamvader van die [[Steyn]]s in [[Suid-Afrika]] († [[1700]]). * [[1819]] – [[Pieter Bleeker]], 'n Nederlandse dokter, [[Igtiologie|igtioloog]] en [[Herpetologie|herpetoloog]] († [[1878]]). * [[1856]] – [[Nikola Tesla]], Oostenrykse gebore, Amerikaanse uitvinder, fisikus, meganiese ingenieur, elektroniese ingenieur en [[futuris]] († [[1943]]). * [[1865]] – [[Henri Georges Fourcade]], Suid-Afrikaanse landmeter, bosbouer en [[plantkundige]] († [[1948]]). * [[1871]] – [[Marcel Proust]], Franse skrywer († [[1922]]). * [[1877]] – [[Ernest Brown Babcock]], Amerikaanse plantgenetikus († [[1954]]). * [[1879]] – [[Paul Charles Édouard Bertrand]], [[Frankryk|Franse]] paleobotanis († [[1944]]). * [[1905]] – [[Eric Rosenthal]], [[Lys van Suid-Afrikaanse skrywers|Suid-Afrikaanse skrywer]] en historikus († [[1983]]). * [[1908]] – [[Wally Hayward]], vyfmalige wenner van die [[Comrades-maraton]] († [[2006]]). * [[1922]] – [[Jake LaMotta]], Amerikaanse bokser († [[2017]]). * [[1925]] – [[Mahathir Mohamad]], politikus en [[Eerste Minister]] van [[Maleisië]]. * [[1940]] – [[Dawie de Villiers]], Suid-Afrikaanse politikus en twee-en-dertigste [[Springbokkaptein]] († [[2022]]). * [[1942]] – [[Sixto Rodriguez]], Amerikaanse musikant († [[2023]]). * [[1946]] – [[Emma Huismans]], Afrikaanse skryfster. * [[1957]] – [[Schalk Schoombie]], Suid-Afrikaanse joernalis en skrywer († [[2023]]). * [[1961]] – [[Uli Schmidt]], oud-[[Springbokrugbyspeler]]. * [[1867]] – [[Hennie le Roux]], oud-Springbokrugbyspeler. * [[1969]] – [[Jonas Kaufmann]], [[Duitsers|Duitse]] [[opera]]tenoor. * [[1974]] – [[Brian Thompson (sakeman)|Brian Thompson]], Amerikaanse sakeman en die [[hoof uitvoerende beampte]] van UnitedHealthcare († [[2024]]). * [[1980]] – [[Jessica Simpson]], Amerikaanse aktrise en vervaardiger. * [[1983]] – [[Golshifteh Farahani]], Irannese aktrise. == Sterftes == * [[138]] – Keiser [[Hadrianus]] (* [[76]]). * [[983]] – [[Pous Benedictus VII]], die 135ste [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] (* onbekend). * [[1086]] – [[Knoet IV van Denemarke]], koning van [[Denemarke]] (* [[1043]]). * [[1584]] – [[Willem van Oranje]], Prins van Oranje en die hoofleier van die Nederlandse Opstand teen die Spaanse [[Huis van Habsburg|Habsburgs]] (* [[1533]]). * [[1884]] – [[Paul Morphy]], Amerikaanse skaakspeler (* [[1837]]). * [[1910]] – [[Johann Gottfried Galle]], Duitse [[astronoom]] en die eerste persoon wat [[Neptunus]] gesien het (* [[1812]]). * [[1939]] – [[Jan Eloff]], mynkommissaris van Johannesburg (* [[1859]]). * [[1983]] – [[G.D. Scholtz]], Suid-Afrikaanse geskiedkundige, skrywer en koerantredakteur (* [[1905]]). * [[1985]] – [[Hilgard Muller]], [[Suid-Afrika]]anse politikus van die [[Nasionale Party]], burgemeester van [[Pretoria]], verkose lid van die parlement in 1958 en minister van buitelandse sake (* [[1914]]). * [[2013]] − [[Willem Cruywagen]], kabinetsminister en administrateur van Transvaal (* [[1921]]). * [[2015]] – [[Omar Sharif]], [[Egipte|Egiptiese]] akteur (* [[1932]]). * [[2019]] – [[James Small]], [[Springbokke|Springbokrugbyspeler]] (* [[1969]]). * [[2020]] – [[Corra Dirksen]], Springbokrugbyspeler en geneesheer (* [[1938]]). == Vakansies, vierings en waarnemingsdae == * {{commonskat|10 July}} [[Kategorie:Julie]] fsbm4wfiryp575jy6v26pmhoh4n0duj 0 7162 2820173 2580061 2025-07-11T04:51:16Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820173 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Bundesarchiv Bild 102-11045, Genf, Haus des Völkerbundrates.jpg|duimnael|links|Die hoofkantoor van die Volkebond in [[Genève]], [[Switserland]]]] [[Lêer:Flag of the League of Nations (1939–1941).svg|duimnael|Logo van die Volkebond]] [[Lêer:Bundesarchiv Bild 102-00729, Genf, Völkerbund, Sitzungssaal.jpg|duimnael|links|Vergaderingskamer van die Volkebond in Genève]] [[Lêer:LN member states animation.gif|duimnael|Lidlande volgens jare]] [[Lêer:League of Nations Anachronous Map.PNG|duimnael|Lidlande met kolonies en mandate van die Volkebond]] [[Lêer:Genl JC Smuts.jpg|duimnael|upright|Genl. [[Jan Smuts]], indertydse eerste minister van die [[Unie van Suid-Afrika]], het die beginsels opgestel waarop die Volkebond gegrond was.]] Die '''Volkebond''' ([[Engels]]: ''League of Nations'', [[Frans]]: ''Société des Nations'', [[Spaans]]: ''Sociedad de Naciones'') was 'n [[internasionale organisasie]] wat gestig is om "'n einde aan alle [[oorlog|oorloë]]" te bewerkstellig. Dit is op [[25 Januarie]] [[1919]] gestig<ref>{{Aut|K.D. Magliveras}}, ''Exclusion from Participation in International Organisations: The Law and Practice behind Member States' Expulsion and Suspension of Membership'', Den Haag - Boston, 1999, p. [http://books.google.com/books?id=5Gl-KanTCK8C&pg=PR11&dq=isbn:9041112391&ei=iIVXSciCNpPGyATJromZCA&hl=nl#PPA8,M1 8].</ref> (die eerste algemene vergadering was op [[10 Januarie]] [[1920]]) op basis van die [[Verdrag van Versailles]] en gevestig in [[Genève]]. Tussen [[28 September]] [[1934]] en [[23 Februarie]] [[1935]] het die Volkebond met 58 lidlande sy grootste uitbreiding gehad.<ref>{{en}} [http://www.indiana.edu/~league/nationalmember.htm indiana.edu: ''National Membership of the League of Nations''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110909020709/http://www.indiana.edu/~league/nationalmember.htm |date= 9 September 2011 }}</ref> Die [[Amptelike taal|amptelike tale]] was Engels, Frans en Spaans.<ref>{{en}} [http://visit.un.org/wcm/content/site/visitors/lang/en/home/about_us/un_offices un.org: ''Language and Emblem''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110923093857/http://visit.un.org/wcm/content/site/visitors/lang/en/home/about_us/un_offices |date=23 September 2011 }}</ref> Genl. [[Jan Smuts]] van [[Suid-Afrika]] het ná die beëindiging van vyandighede in die [[Eerste Wêreldoorlog]] 'n gedetailleerde plan voorgelê aan die Britse Oorlogskabinet vir die daarstelling van 'n wêreldliggaam om die vrede te bewaar. Die voorstelle is in 1918 gepubliseer as ''The League of Nations, a practical suggestion'' en was die grondslag van die onderneming waaroor later tydens die [[Parys]]e vredeskonferensie ooreengestem is. Die bond was egter te swak en was byvoorbeeld nie in staat om een van die lede, [[Ethiopië]], teen die koloniale ambisies van 'n ander lid, [[Italië]], te beskerm nie. Met die koms van [[Adolf Hitler]] en [[Benito Mussolini]] het die onmag van die Volkebond al te duidelik geword. Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die organisasie op [[18 April]] [[1946]] in Parys ontbind en deur die [[Verenigde Nasies]] opgevolg.<ref name=Myers>{{cite journal | author = Denys P. Myers | title = Liquidation of League of Nations Functions | journal = The American Journal of International Law | volume = 42 | issue = 2 | year = 1948 | pages = 320–354 | doi=10.2307/2193676| jstor = 2193676 }}</ref> == Geskiedenis == Die [[Verenigde State van Amerika|Amerikaanse]] president [[Woodrow Wilson]] het aan die einde van die Eerste Wêreldoorlog met sy Veertien Punte die aansporing tot die vorming van die Volkebond gevestig.<ref>{{Aut|N. Kawamura}}, ''Turbulence in the Pacific: Japanese-U.S. Relations During World War I'', Westport, 2000, p.[http://books.google.com/books?id=UxZoP78hpzAC&pg=PP7&dq=isbn:9780275968533&ei=vIdXSc2sPIHCzgT6zfG5Bw&hl=nl#PPA135,M1 135].</ref> Na die oprigting van die Volkebond in 1919 is behalwe die oorwinnaars van die Eerste Wêreldoorlog ook die neutrale moonthede tot die organisasie toegelaat. Aangesien die Verdrag van Versailles nie geratifiseer is deur die Amerikaanse Kongres nie, het die Verenigde State van Amerika nie tot die Volkebond toegetree nie. [[Duitsland]] en Bolsjewistiese Rusland (later: die [[Sowjetunie]]) is aanvanklik lidmaatskap geweier, en net na die Verdrag van Locarno toegelaat. Woodrow Wilson ontvang vir sy inisiatief in 1919 die [[Nobelprys vir Vrede]]. == Organisasie == Die Volkebond het drie hooforgane: die Algemene Vergadering, die Raad en die Permanente Sekretariaat. Daarbenewens was daar ook 'n permanente Hof van Internasionale Justisie gestig. In sowel die Algemene Vergadering as die Raad het elke lid 'n veto-reg gehad. Die permanente sekretariaat is verantwoordelik vir die administrasie, die voorbereiding van vergaderings en die uitvoering van die resolusies. In die Algemene Vergadering woon die verteenwoordigers van alle lidstate vergaderings by en beskik elke land oor een stem. Alhoewel alle voorgelegde kwessies bespreek is en aanbevelings en resolusies hieroor goedgekeur is, het dit geen bindende mag gehad nie. Die Raad was die belangrikste instansie van die Volkenbond. Dit bestaan uit permanente en nie-permanente lede. Die permanente lede was Frankryk, die Verenigde Koninkryk, Italië en [[Japan]]. In 1926 word Duitsland as vyfde permanente Raadslid bygevoeg en in 1934 die USSR as sesde. By die toetrede van die USSR het Duitsland en Japan die Volkebond al reeds die rug toegekeer. In 1934 het die Raad uit elf nie-permanente en ses permanente lede bestaan. Die nie-permanente lede is verkies deur die Algemene Vergadering. Die Raad verskaf advies oor situasies wat 'n tasbare bedreiging vir die vrede inhou. Eenparigheid van stemme was nodig. Naas die Volkenbond word die Permanente Hof van Internasionale Justisie gestig. Alle lidstate verbind hulself om konflikte via hierdie Hof te besleg. == Uitkomste == Aanvanklik het die organisasie enkele suksesse behaal. Dit was byvoorbeeld onder toesig van die Volkebond dat die voormalige Duitse kolonies as mandaatgebiede aan die Verenigde Koninkryk, Frankryk, [[België]] en Japan oorgedra is. Ook organiseer die Volkebond enkele volkstemmings in omstrede gebiede in [[Oos-Europa]]. Die Frans-Duitse toenadering, mede georkestreer deur die Franse politikus Aristide Briand en die Duitse politikus Gustav Stresemann kan ook bygevoeg word aan die suksesse van die Volkenbond. Hierdie toenadering het tot gevolg die Verdrag van Locarno (1925) en in die Pakt van Parys (1928). == Agteruitgang == [[Lêer:League of Nations Session Manchurian Crisis 1932.jpeg|duimnael|Volkebond sessie oor die Mantsjoerye-krisis in 1932]] Reeds in 1925 het die [[Sentraal-Amerika]]anse land [[Costa Rica]] die Volkebond verlaat. In 1936 volg [[Guatemala]], [[Nicaragua]] en [[Honduras]] en in 1937 [[El Salvador]].<ref name=strollo>[http://worldatwar.net/timeline/other/league18-46.html League of Nations Chronology]. Philip J. Strollo</ref> In 1926 vertrek die [[Suid-Amerika]]anse land [[Brasilië]], gevolg deur [[Paraguay]] in 1935 en [[Chili]] en [[Venezuela]] in 1938.<ref name=strollo/> Die permanente raadslid Japan het in 1931 [[Mantsjoerye]] binnegeval, en verlaat in Maart 1933 na 'n veroordeling deur die Volkenbond, die organisasie. [[Nazi-Duitsland]] volg in Oktober 1933. Hitler was teen die inperking van die Duitse leër wat die lede van die Volkenbond wou oplê. Die weg was oop vir Duitsland vir die besit neem van die [[Ruhrgebied]], die Rynland, die ''[[Anschluss]]'' en die inval in [[Pole]]. Abessinië, die huidige [[Ethiopië]] en ook lid van die Volkenbond, word in 1936 geannekseer deur Italië van die fascis Benito Mussolini, waarna ook dit in Desember 1937, as derde permanente raadslid, uit die Volkenbond stap.<ref name=strollo/> Telkemaal blyk die Volkenbond te swak om die vrede te bewaar. Ingestelde sanksies, soos 'n verbod van [[ruolie]] lewering aan die verdrag verbreeker, bereik nie die gewenste deelname nie. Die lande kon naamlik steeds reken op olie uit die Verenigde State, wat nie 'n lid was van die Volkebond nie. Die Sowjetunie, ook al 'n permanente Raadslid, word in 1939 na aanleiding van sy aanval op [[Finland]] op inisiatief van [[Argentinië]] uit die Volkebond geskors. Die geloofwaardigheid van die Volkebond word deur die verdwyning van vier van die ses permanente raadslede gevoelig aangetas. Dit het gelei tot die feit dat steeds meer mense die Volkebond sien as 'n instrument van Groot-Brittanje en Frankryk, wat uiteindelik inderdaad die enigste permanente raadslede sou wees. Teen hierdie tyd wat die Tweede Wêreldoorlog begin het word die Volkenbond skaars nog ernstig opgeneem. == Einde van die Volkebond == Met die uittrede van die [[Spilmoondhede]] verloor die Volkebond sy betekenis. Reeds tydens die Tweede Wêreldoorlog is die opvolger daarvan, die Verenigde Nasies, in die vooruitsig geplaas. Die idee vir 'n nuwe internasionale organisasie kom voort uit die Verklaring van Moskou, geteken in Oktober 1943 tydens die deur die Geallieerde Konferensie in Moskou (die Derde Konferensie van Moskou) en die Konferensie van Teheran een maand later. In die Konferensie van Dumbarton Oaks, Augustus tot Oktober 1944, ontwikkel die vier grootmagte Verenigde State, die Verenigde Koninkryk, die Sowjetunie en China se eerste idees oor die nuwe wêreldvredesorganisasie wat die Volkebond sou vervang.<ref name=Myers/> In April-Junie 1945 word in die Konferensie van die Verenigde Nasies (San Francisco Konferensie) in groter internasionale verband die plan verder uitgewerk en die Handves van die Verenigde Nasies opgestel en onderteken. Hier druk die grootmagte ook die veto-stelsel deur, waarmee die latere permanente lede van die VN [[Veiligheidsraad]] elk enige resolusie na wens kon blokkeer.<ref name=un-san_francisco>{{cite web |url=http://www.un.org/en/sections/history-united-nations-charter/1945-san-francisco-conference/index.html |title=1945: The San Francisco Conference |publisher=United Nations |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200530202128/https://www.un.org/en/sections/history-united-nations-charter/1945-san-francisco-conference/index.html |archive-date=30 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Op 18 April 1946 het die Volkenbond besluit dat die organisasie die volgende dag sou ontbind. Die organisasie se bates is oorgedra aan die VN. Op 31 Julie 1947 is die Volkenbond amptelik gelikwideer.<ref name=Myers/> Die Handves van die Verenigde Nasies was al op 26 Junie 1945 aanvaar en het op 24 Oktober 1945 in werking getree. Die VN bestaan dus al ruim voordat die Volkenbond amptelik opgehef is. == Sekretarisse-generaal == Die Sekretarisse-generaal van die Volkebond was:<ref>{{en}} [http://rulers.org/intorgs1.html#league rulers.org: ''League of Nations'']</ref> * [[James Eric Drummond]] ([[Verenigde Koninkryk]]) 10 Januarie 1920 – 3 Julie 1933 * [[Joseph Avenol]] ([[Frankryk]]) 3 Julie 1933 – 31 Augustus 1940 * [[Seán Lester]] ([[Republiek van Ierland|Ierland]]) 31 Augustus 1940 – 18 April 1946 == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|League of Nations|Volkebond}} * {{en}} [http://www.indiana.edu/~league/ indiana.edu: ''League of Nations Photo archive''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191209224005/http://www.indiana.edu/~league/ |date= 9 Desember 2019 }} * {{en}} [http://www.unog.ch/80256EDD006B8954/%28httpAssets%29/3DA94AAFEB9E8E76C1256F340047BB52/$file/sdn_chronology.pdf unog.ch: ''League of Nations chronology''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110211042444/http://www.unog.ch/80256EDD006B8954/%28httpAssets%29/3DA94AAFEB9E8E76C1256F340047BB52/$file/sdn_chronology.pdf |date=11 Februarie 2011 }} * {{en}} [http://worldatwar.net/timeline/other/league18-46.html worldatwar.net: ''League of Nations timeline''] {{Internasionale betrekkinge}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geskiedenis]] [[Kategorie:Internasionale organisasies]] [[Kategorie:Genève]] eed596y2a92ty4cx2ihamu2kqjmjz5v 4 9591 2820074 2819956 2025-07-10T18:34:44Z Aliwal2012 39067 /* Nuwe voorstelle */ ondersteun almal! 2820074 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="border:solid 1px #479429;" cellspacing="0" cellpadding="10" | colspan="2" | '''Kandidaatartikels vir voorblad: Help vorm die beste van Wikipedia''' Hier besluit ons watter artikels op die voorblad van die Afrikaanse Wikipedia gaan verskyn. ''''n Voorbladartikel''' moet die beste werk op Wikipedia ten toon stel. Om 'n artikel te nomineer kan dit gewoon bygevoeg word aan die onderkant van hierdie bladsy. Lees asseblief eers die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|Riglyne vir nominasie]] voor u 'n artikel nomineer. U kan beïnvloed wat op die voorblad verskyn deur 'n artikel te ondersteun of deur beswaar aan te teken. Persone wat 'n artikel voorstel moet ook bereid wees om te help om besware aan te spreek. As daar geen noemenswaardige besware is nie kan 'n artikel moontlik 'n voorbladartikel word. Die beleid is tans om enige genomineerde bladsy waarvoor daar na 'n maand geen geldige beswaar is nie en wat aan die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|vereistes voldoen]] as 'n moontlike voorbladartikel te beskou. 'n Artikel word vir 'n week lank op die voorblad vertoon, vanaf Maandag tot die daaropvolgende Sondag. Ou suksesvolle nominasies word na die betrokke argief verskuif. 'n Lys van voorbladartikels wat al in hierdie jaar gebruik is, is by [[Wikipedia:Voorbladartikels {{CURRENTYEAR}}]] te kry. Daar is ook 'n inleiding tot die voorbladartikelprojek by [[Wikipedia:Voorbladartikel]]. Onsuksesvolle nominasies kan besigtig word by [[Wikipedia:Onsuksesvolle voorbladnominasies/2024]]. |- | colspan="2" | <div style="border-bottom: solid 2px #479429;">[[Lêer:Calendar-nl.png|30px]] '''Opkomende weke'''</div> |- valign="top" | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}|Volgende week]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }}}} }} | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}|Die week daarop]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }}}} }} |} {{Argiefboks|22 | argief1 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2005|2005]] | argief2 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2006|2006]] | argief3 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2007|2007]] | argief4 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2008|2008]] | argief5 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2009|2009]] | argief6 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2010|2010]] | argief7 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2011|2011]] | argief8 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2012|2012]] | argief9 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2013|2013]] | argief10 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2014|2014]] | argief11 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2015|2015]] | argief12 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2016|2016]] | argief13 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2017|2017]] | argief14 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2018|2018]] | argief15 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2019|2019]] | argief16 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2020|2020]] | argief17 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2022|2022]] | argief19 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2023|2023]] | argief20 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2024|2024]] | argief21 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2025|2025]] | argief22 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2026|2026]] }} Hier kan u gerus voorstelle maak vir moontlike voorbladartikels, of ondersteuning of beswaar lewer oor huidige nominasies. Dit is behulpsaam om u nominasies, besware en ondersteuning van kommentaar te voorsien wat betrekking op die artikel se inhoud het. Indien u gekant is teen 'n artikel se nominasie kan dit help om te sê waarom, so kan probleme aangespreek word en u mag u teenkanting na ondersteuning verander. So ook kan redes vir 'n nominasie ander gebruikers help om die goeie punte van 'n artikel raak te sien. U is welkom om die volgende sjablone te gebruik: * {{sl|ondersteun}} ({{ondersteun}}) * {{sl|gekant}} ({{gekant}}) * {{sl|neutraal}} ({{neutraal}}) * {{sl|kommentaar}} ({{kommentaar}}) * {{sl|vraag}} ({{vraag}}) ; Wenk: Om die vervoerband vir 2025 te besigtig, '''[[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2025|klik hier]]'''. == Nuwe voorstelle == * {{kommentaar}} –– As ons so aanhou, gaan ons tjop-tjop 2026 ook volmaak! Ek is nie juis geneë oor "reekse" van dieselfde onderwerp nie... [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:30, 16 Augustus 2024 (UTC) * {{kommentaar}} – Ek vind dit makliker om soortgelyke artikels naas mekaar uit te brei, maar ek beperk myself tot slegs drie artikels van dieselfde onderwerp. Dit is hoekom ek drie soortgelyke artikels op een slag nomineer, maar hulle sal natuurlik op die vervoerband gemeng word. Die lande, stede en vlae sal beslis nie naas mekaar op ons voorblad verskyn nie. Aangesien daar slegs drie artikels vir 2024 van my kant oor is, sal ons vervoerband vir 2025 ook nie binnekort vol wees nie. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:30, 31 Augustus 2024 (UTC) * {{kommentaar}} – Weereens stel ek voor dat ons daagliks, eerder as weekliks, 'n nuwe voorbladartikel wys. Ons het meer as genoeg artikels met voorbladstatus. Verder wys dit vir die wêreld ons het ook 'n goeie kwantiteit van kwaliteit. – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:15, 2 Oktober 2024 (UTC) * {{kommentaar}} – Gelukkig is ek nou klaar met my sportreeks in beide krieket en rugby, sien [[Gebruiker:SpesBona/Werksbank]]. Die volgende toernooi wat ek kan nomineer word eers in 2026 beslis en die naaste nasionale span wat op ons voorblad kan verskyn moet eers vir 'n vername internasionale toernooi kwalifiseer. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:40, 7 Desember 2024 (UTC) === [[Koninkryk Aksoem]] === {{sperdatum|13 Julie 2025}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10pt">(kontak)</span>]] 10:11, 13 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 14:33, 13 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:56, 13 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 11:03, 14 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:15, 15 Junie 2025 (UTC) === [[Vlag van Letland]] === {{sperdatum|15 Julie 2025}} * {{ondersteun}} – Dié vlagartikel is na aanleiding van die onlangse voorbladartikel [[vlag van Estland]] geskryf. Dit is ook altyd lekker om die landsartikel, sy hoofstad en die vlagartikel op voorbladstatus te hê (ek noem dit 'n "driekuns"). Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:15, 15 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:13, 9 Julie 2025 (UTC) Omdat daar so baie voorbladartikels oor vlae is moet hulle net deeglik in die vervoerband ingevoeg word sodat dit nie te naby aan mekaar geplaas word nie. **{{kommentaar}} – ek en SpesBona maak só! --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:34, 10 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:34, 10 Julie 2025 (UTC) === [[Vlag van Litaue]] === {{sperdatum|15 Julie 2025}} * {{ondersteun}} – Dié vlagartikel is na aanleiding van die onlangse voorbladartikel [[vlag van Estland]] geskryf. Dit is ook altyd lekker om die landsartikel, sy hoofstad en die vlagartikel op voorbladstatus te hê (ek noem dit 'n "driekuns"). Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:15, 15 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:14, 9 Julie 2025 (UTC) === [[Vlag van Swede]] === {{sperdatum|22 Julie 2025}} * {{ondersteun}} – Dié vlagartikel is na aanleiding van die huidige voorbladartikel [[vlag van Finland]] geskryf. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 22 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:14, 9 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:34, 10 Julie 2025 (UTC) === [[Reza Pahlavi]] === {{sperdatum|25 Julie 2025}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">(kontak)</span>]] 12:11, 25 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – artikel is nog bietjie "jonk", maar ek ondersteun graag Burgert se voorblaaie! --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:35, 25 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – Ek hoop maar op 'n ''regime change'' daar! Enige sjah is beter as die huidige dodelike "regering". Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 25 Junie 2025 (UTC) === [[Vlag van Ysland]] === {{sperdatum|25 Julie 2025}} * {{ondersteun}} – Hierdie vlagartikel is saamgestel deur die Engelse en Yslandse artikels te vertaal. Daarmee sal al die [[Skandinawiese kruis]]vlae voorbladstatus geniet, net soos die vyf lande self. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 25 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:14, 9 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:34, 10 Julie 2025 (UTC) === [[Anthony Hopkins]] === {{sperdatum|30 Julie 2025}} * {{ondersteun}} – pragtige artikel oor een van die heel grootstes; artikel geskep en vervolmaak deur [[Gebruiker:BurgertB|BurgertB]]. [[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 22:07, 30 Junie 2025 (UTC) Groete. * {{kommentaar}} – Kan ons dié outjie asb. so gou moontlik plaas, voordat hy doodgaan. Dalk vanjaar nog? Hy is nou vinnig op pad na 90. Dankie![[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">(kontak)</span>]] 19:46, 30 Junie 2025 (UTC) : {{kommentaar}} – Stem saam, juis waarom ek hom genomineer het. Groete. [[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 22:07, 30 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 16:17, 1 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:15, 9 Julie 2025 (UTC) Sy artikel het 'n vervroegde plek gekry: Ons kan hom plaas as [[Wikipedia:Voorbladartikel week 33 2025]] --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 15:41, 9 Julie 2025 (UTC) === [[Nelson Piquet]] === {{sperdatum|1 Augustus 2025}} * {{ondersteun}} – Nog 'n artikel in die reeks van F1-sportsterre. Groete. -- [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:31, 1 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:15, 9 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">(kontak)</span>]] 21:53, 9 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete.[[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 00:10, 10 Julie 2025 (UTC) === [[Nabyaardevoorwerp]] === * {{ondersteun}} – Lank en interessant. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">(kontak)</span>]] 21:53, 9 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. [[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 00:10, 10 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 08:35, 10 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete! --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:34, 10 Julie 2025 (UTC) <!-- Dis die laaste lyn van hierdie bladsy, skryf asb. hierbo! --> [[Kategorie:Voorblad]] gfra8o2291ytt3rwc1idaf1vm3fk5wl 2820156 2820074 2025-07-11T03:57:55Z Jcwf 4 /* Reza Pahlavi */ 2820156 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="border:solid 1px #479429;" cellspacing="0" cellpadding="10" | colspan="2" | '''Kandidaatartikels vir voorblad: Help vorm die beste van Wikipedia''' Hier besluit ons watter artikels op die voorblad van die Afrikaanse Wikipedia gaan verskyn. ''''n Voorbladartikel''' moet die beste werk op Wikipedia ten toon stel. Om 'n artikel te nomineer kan dit gewoon bygevoeg word aan die onderkant van hierdie bladsy. Lees asseblief eers die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|Riglyne vir nominasie]] voor u 'n artikel nomineer. U kan beïnvloed wat op die voorblad verskyn deur 'n artikel te ondersteun of deur beswaar aan te teken. Persone wat 'n artikel voorstel moet ook bereid wees om te help om besware aan te spreek. As daar geen noemenswaardige besware is nie kan 'n artikel moontlik 'n voorbladartikel word. Die beleid is tans om enige genomineerde bladsy waarvoor daar na 'n maand geen geldige beswaar is nie en wat aan die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|vereistes voldoen]] as 'n moontlike voorbladartikel te beskou. 'n Artikel word vir 'n week lank op die voorblad vertoon, vanaf Maandag tot die daaropvolgende Sondag. Ou suksesvolle nominasies word na die betrokke argief verskuif. 'n Lys van voorbladartikels wat al in hierdie jaar gebruik is, is by [[Wikipedia:Voorbladartikels {{CURRENTYEAR}}]] te kry. Daar is ook 'n inleiding tot die voorbladartikelprojek by [[Wikipedia:Voorbladartikel]]. Onsuksesvolle nominasies kan besigtig word by [[Wikipedia:Onsuksesvolle voorbladnominasies/2024]]. |- | colspan="2" | <div style="border-bottom: solid 2px #479429;">[[Lêer:Calendar-nl.png|30px]] '''Opkomende weke'''</div> |- valign="top" | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}|Volgende week]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }}}} }} | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}|Die week daarop]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }}}} }} |} {{Argiefboks|22 | argief1 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2005|2005]] | argief2 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2006|2006]] | argief3 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2007|2007]] | argief4 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2008|2008]] | argief5 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2009|2009]] | argief6 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2010|2010]] | argief7 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2011|2011]] | argief8 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2012|2012]] | argief9 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2013|2013]] | argief10 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2014|2014]] | argief11 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2015|2015]] | argief12 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2016|2016]] | argief13 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2017|2017]] | argief14 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2018|2018]] | argief15 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2019|2019]] | argief16 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2020|2020]] | argief17 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2022|2022]] | argief19 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2023|2023]] | argief20 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2024|2024]] | argief21 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2025|2025]] | argief22 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2026|2026]] }} Hier kan u gerus voorstelle maak vir moontlike voorbladartikels, of ondersteuning of beswaar lewer oor huidige nominasies. Dit is behulpsaam om u nominasies, besware en ondersteuning van kommentaar te voorsien wat betrekking op die artikel se inhoud het. Indien u gekant is teen 'n artikel se nominasie kan dit help om te sê waarom, so kan probleme aangespreek word en u mag u teenkanting na ondersteuning verander. So ook kan redes vir 'n nominasie ander gebruikers help om die goeie punte van 'n artikel raak te sien. U is welkom om die volgende sjablone te gebruik: * {{sl|ondersteun}} ({{ondersteun}}) * {{sl|gekant}} ({{gekant}}) * {{sl|neutraal}} ({{neutraal}}) * {{sl|kommentaar}} ({{kommentaar}}) * {{sl|vraag}} ({{vraag}}) ; Wenk: Om die vervoerband vir 2025 te besigtig, '''[[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2025|klik hier]]'''. == Nuwe voorstelle == * {{kommentaar}} –– As ons so aanhou, gaan ons tjop-tjop 2026 ook volmaak! Ek is nie juis geneë oor "reekse" van dieselfde onderwerp nie... [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:30, 16 Augustus 2024 (UTC) * {{kommentaar}} – Ek vind dit makliker om soortgelyke artikels naas mekaar uit te brei, maar ek beperk myself tot slegs drie artikels van dieselfde onderwerp. Dit is hoekom ek drie soortgelyke artikels op een slag nomineer, maar hulle sal natuurlik op die vervoerband gemeng word. Die lande, stede en vlae sal beslis nie naas mekaar op ons voorblad verskyn nie. Aangesien daar slegs drie artikels vir 2024 van my kant oor is, sal ons vervoerband vir 2025 ook nie binnekort vol wees nie. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:30, 31 Augustus 2024 (UTC) * {{kommentaar}} – Weereens stel ek voor dat ons daagliks, eerder as weekliks, 'n nuwe voorbladartikel wys. Ons het meer as genoeg artikels met voorbladstatus. Verder wys dit vir die wêreld ons het ook 'n goeie kwantiteit van kwaliteit. – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:15, 2 Oktober 2024 (UTC) * {{kommentaar}} – Gelukkig is ek nou klaar met my sportreeks in beide krieket en rugby, sien [[Gebruiker:SpesBona/Werksbank]]. Die volgende toernooi wat ek kan nomineer word eers in 2026 beslis en die naaste nasionale span wat op ons voorblad kan verskyn moet eers vir 'n vername internasionale toernooi kwalifiseer. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:40, 7 Desember 2024 (UTC) === [[Koninkryk Aksoem]] === {{sperdatum|13 Julie 2025}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10pt">(kontak)</span>]] 10:11, 13 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 14:33, 13 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:56, 13 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 11:03, 14 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:15, 15 Junie 2025 (UTC) === [[Vlag van Letland]] === {{sperdatum|15 Julie 2025}} * {{ondersteun}} – Dié vlagartikel is na aanleiding van die onlangse voorbladartikel [[vlag van Estland]] geskryf. Dit is ook altyd lekker om die landsartikel, sy hoofstad en die vlagartikel op voorbladstatus te hê (ek noem dit 'n "driekuns"). Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:15, 15 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:13, 9 Julie 2025 (UTC) Omdat daar so baie voorbladartikels oor vlae is moet hulle net deeglik in die vervoerband ingevoeg word sodat dit nie te naby aan mekaar geplaas word nie. **{{kommentaar}} – ek en SpesBona maak só! --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:34, 10 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:34, 10 Julie 2025 (UTC) === [[Vlag van Litaue]] === {{sperdatum|15 Julie 2025}} * {{ondersteun}} – Dié vlagartikel is na aanleiding van die onlangse voorbladartikel [[vlag van Estland]] geskryf. Dit is ook altyd lekker om die landsartikel, sy hoofstad en die vlagartikel op voorbladstatus te hê (ek noem dit 'n "driekuns"). Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:15, 15 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:14, 9 Julie 2025 (UTC) === [[Vlag van Swede]] === {{sperdatum|22 Julie 2025}} * {{ondersteun}} – Dié vlagartikel is na aanleiding van die huidige voorbladartikel [[vlag van Finland]] geskryf. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 22 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:14, 9 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:34, 10 Julie 2025 (UTC) === [[Reza Pahlavi]] === {{sperdatum|25 Julie 2025}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">(kontak)</span>]] 12:11, 25 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – artikel is nog bietjie "jonk", maar ek ondersteun graag Burgert se voorblaaie! --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:35, 25 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – Ek hoop maar op 'n ''regime change'' daar! Enige sjah is beter as die huidige dodelike "regering". Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 25 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 03:57, 11 Julie 2025 (UTC) === [[Vlag van Ysland]] === {{sperdatum|25 Julie 2025}} * {{ondersteun}} – Hierdie vlagartikel is saamgestel deur die Engelse en Yslandse artikels te vertaal. Daarmee sal al die [[Skandinawiese kruis]]vlae voorbladstatus geniet, net soos die vyf lande self. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 25 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:14, 9 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:34, 10 Julie 2025 (UTC) === [[Anthony Hopkins]] === {{sperdatum|30 Julie 2025}} * {{ondersteun}} – pragtige artikel oor een van die heel grootstes; artikel geskep en vervolmaak deur [[Gebruiker:BurgertB|BurgertB]]. [[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 22:07, 30 Junie 2025 (UTC) Groete. * {{kommentaar}} – Kan ons dié outjie asb. so gou moontlik plaas, voordat hy doodgaan. Dalk vanjaar nog? Hy is nou vinnig op pad na 90. Dankie![[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">(kontak)</span>]] 19:46, 30 Junie 2025 (UTC) : {{kommentaar}} – Stem saam, juis waarom ek hom genomineer het. Groete. [[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 22:07, 30 Junie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 16:17, 1 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:15, 9 Julie 2025 (UTC) Sy artikel het 'n vervroegde plek gekry: Ons kan hom plaas as [[Wikipedia:Voorbladartikel week 33 2025]] --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 15:41, 9 Julie 2025 (UTC) === [[Nelson Piquet]] === {{sperdatum|1 Augustus 2025}} * {{ondersteun}} – Nog 'n artikel in die reeks van F1-sportsterre. Groete. -- [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:31, 1 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 12:15, 9 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">(kontak)</span>]] 21:53, 9 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete.[[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 00:10, 10 Julie 2025 (UTC) === [[Nabyaardevoorwerp]] === * {{ondersteun}} – Lank en interessant. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 12pt">(kontak)</span>]] 21:53, 9 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. [[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 00:10, 10 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 08:35, 10 Julie 2025 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete! --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:34, 10 Julie 2025 (UTC) <!-- Dis die laaste lyn van hierdie bladsy, skryf asb. hierbo! --> [[Kategorie:Voorblad]] klksz4tlzehlh6f6gi0lzh9d7m0nade 0 10759 2820251 2644325 2025-07-11T09:09:04Z Oesjaar 7467 /* Water in biologie */ Hoofletter 2820251 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Berkeley, United States (Unsplash).jpg|duimnael|290px|Water in die see.]] {{Tydlyn van lewe}} :''Die klem van hierdie artikel lê op water in die algemeen. Sien [[water (molekule)]] en [[Water (data)]] vir inligting oor die chemiese en fisiese eienskappe van suiwer water (H₂O, waterstofoksied).'' '''Water''' is 'n [[smaak]]lose, [[kleur]]lose stof in sy suiwer vorm wat noodsaaklik is vir alle bekende vorme van [[lewe]] en is ook bekend as die mees gebruikte [[oplosmiddel]]. Water kom in oorvloed op [[Aarde]] voor. Dit bestaan op baie plekke en vorme: meestal in die [[oseaan|oseane]] en by die [[pool (aarde)|pole]], maar ook in [[wolk]]e, [[reën]]water, [[rivier]]e, [[meer|mere]], [[dam]]me en ander waterdraende formasies. Water beweeg voortdurend deur 'n [[watersiklus|siklus]] wat [[verdamping]], [[neerslag]] en [[afloop]] na die [[see]] insluit. Water wat geskik is vir [[mens]]like gebruik is 'n natuurlike hulpbron wat al skaarser word in sekere wêrelddele waar die bevolking groei en die beskikbaarheid daarvan is 'n belangrike sosio-ekonomiese vraagstuk. == Molekulêre eienskappe == === Vorms van water === [[Lêer:DSCN8322-new (20267019235).jpg|duimnael|220px|links|Vloeiende water]] Water op aarde neem verskeie vorme aan: Mens kry [[waterdamp]] en [[wolk]]e in die lug, die [[seegolf|golwe]] en [[ysberg]]e in die see, [[gletser]]s in die [[berg]]e asook ondergrondse mere om maar 'n paar te noem. Deur [[verdamping]], en [[afloop]] vloei water aanhoudend van een vorm na die ander, in wat as die '''[[watersiklus]]''' bekend staan. Vanweë die belangrikheid van neerslag vir [[landbou]] en aan die [[mensdom]] in die algemeen, bestaan daar verskillende name om die verskillende vorme daarvan te beskrywe: [[reën]] is iets waarmee die meeste vertroud is, ander verskynsels is egter nie noodwendig aan al die bewoners op aarde bekend nie. [[Hael]], [[sneeu]], [[mis]] of [[dou]] is 'n paar voorbeelde van die vorme waarin neerslag kan plaasvind. Klein reëndruppels in die lug [[ligbreking|breek die sonlig]] om [[reënboog|reënboë]] te vorm. Op soortgelyke wyse het die afloopwater 'n belangrike rol in die menslike geskiedenis gespeel, soos [[rivier]]e wat water verskaf het vir [[besproeiing]] in die landbou. Riviere en [[see|seë]] het dit ook dikwels vir mense moontlik gemaak om te [[reis]] en [[handel]] te dryf. [[Erosie]] der hierdie afloopwater het 'n groot rol gespeel in die vorming van die omgewing en het die vorming van [[vallei]]e en [[delta]]s wat ryk- en gelyke grond verskaf vir die vestiging van menslike nedersettings. Water sypel ook in die grond in na ondergrondse rotsformasies toe. Hierdie [[grondwater]] vloei soms na die oppervlak terug om [[fontein]]e te vorm en soms selfs meer skouspelagtige [[warmwaterbron]]ne en [[geyser]]s. Grondwater word dikwels deur mense vanuit [[boorgat]]e herwin. Omdat water baie verskillende stowwe kan bevat, kan dit verskillend proe of ruik. Die meeste mense en ander diere se reuk- en smaaksintuie is tot so 'n mate ontwikkel dat hulle die drinkbaarheid van water kan evalueer: diere vermy die smaak van [[sout]]erige [[seewater]] en die verrottende [[moeras]]water en verkies skoner water soos die in bergstrome. === Water in biologie === Vanuit 'n [[biologie]]se oogpunt het water baie kenmerkende eienskappe wat dit krities noodsaaklik maak vir die voortbestaan van [[lewe]] en wat dit laat uitstaan bo bykans enige ander chemiese verbinding. Water vervul sy rol deurdat dit [[organiese chemie|organiese verbindings]] toelaat om te reageer op so 'n wyse dat dit [[voortplanting]] bevorder. Dit is 'n goeie [[oplosmiddel]] en besit 'n hoë [[oppervlakspanning]], wat dit moontlik maak om organiese verbindings daarin te vervoer. Vars water is op sy [[digtheid|digste]] teen 4°[[Celsius|C]] en word minder dig soos dit kouer word en vries of warmer word van daardie punt af. As 'n stabiele, [[polêre molekuul]] wat in oorvloed in die atmosfeer voorkom, speel dit 'n belangrike rol as absorbeerder van [[infrarooi|infrarooistraling]], wat noodsaaklik is om die [[kweekhuis-effek]] in die atmosfeer teweeg te bring. Daarsonder sou die aarde se gemiddelde oppervlaktemperatuur ongeveer −18&nbsp;°Celsius wees. Water besit ook 'n buitengewone hoë [[spesifieke warmtekapasiteit]] wat 'n belangrike rol speel in die regulering van die aarde se klimaat asook die plaaslike [[klimaat]]. Water is 'n baie goeie [[oplosmiddel]] en los baie soorte stowwe op, soos onder ander [[sout]]e en [[suiker]]s en werk sodoende [[chemiese reaksie|chemiese interaksies]] in die hand wat komplekse [[metabolisme]]s moontlik maak. Ander stowwe, soos [[olie]]s en ander [[hidrofobies]]e stowwe, meng egter nie goed met water nie. [[Selmembraan|Selmembrane]] wat uit [[lipied]]e en [[proteïen]]e bestaan maak van hierdie eienskap gebruik om die interaksies tussen hulle inhoud en eksterne chemikalieë te beheer. Hierdie beheer word ook tot 'n mate deur die oppervlakspanning van water aangehelp. Waterdruppels is stabiel vanweë die hoë oppervlakspanning van water. Dit kan gesien word wanneer 'n hoeveelheid water op 'n onoplosbare oppervlak soos glas geplaas word: die water bly as druppels bymekaar en vorm nie 'n film oor die oppervlak nie. Hierdie eienskap speel 'n groot rol in [[transpirasie]] by [[plant]]e. 'n Eenvoudige dog belangrike eienskap in die omgewing van water is dat sy algemene vaste vorm, [[ys]], bo-op die vloeistof dryf. Hierdie vastestof-fase is minder dig as water in die vloeistof-vorm vanweë die geometrie van die sterk waterstofbindings wat slegs teen die laer temperature gevorm word. Bykans alle ander stowwe en vir al die 11 minder algemene fases waarin water in vaste vorm voorkom (buiten ys-XI) is die vastestof meer dig as die vloeistofvorm. Varswater is op sy digste by 4&nbsp;°C en sal deur middel van [[konveksie]] sink as dit tot by daardie temperatuur afkoel, sou dit egter van daardie temperatuur af verder afkoel sou dit eerder styg. Hierdie omkeer veroorsaak dat dieper water warmer bly as die vlakker vriesende water. Ysvorming op 'n meer sal dus op die oppervlak plaasvind terwyl die grootste hoeveelheid van die watermassa daaronder rondom 4&nbsp;°C sal bly. Dit isoleer die meerbodem effektief van die uiterste koue. Byna al die ander chemiese stowwe sal van onder af vries. Lewe op aarde het ontwikkel en aangepas by die kenmerkende eienskappe van water. Die bestaan van 'n oorvloed vloeistof-, damp- en vastevorms van water op Aarde het 'n belangrike rol gespeel in die oorvloedige lewensvorme wat bykans op elke uithoek van die Aarde en selfs in die uiterste toestande aangetref kan word. Beskawings van die geskiedenis het tipies rondom riviere en waterweë gefloreer; [[Mesopotamië]], die sogenaamde bakermat van die beskawing, is tussen twee groot riviere geleë. Groot stede soos Londen, Parys, Nieu York en Tokyo het hul sukses deels te danke aan hul maklike bereikbaarheid oor water en die gevolglike uitbreiding van handel. Eilande met veilige hawens, soos Singapoer en Hong Kong het gefloreer juis as gevolg van hierdie rede. In plekke soos Noord-Afrika en die Midde-Ooste waar water skaarser is, het toegang tot skoon [[drinkwater]] 'n belangrike rol gespeel in menslike ontwikkeling. == Die ligging van die Aarde in die hemelruim == [[Lêer:Water_droplet.jpg|duimnael|regs|250px|Impak van 'n waterdruppel.]] Die saambestaan van die vaste-, vloeistof- en gasfases van water op Aarde was noodsaaklik vir die [[Oorsprong van lewe|ontstaan]], [[ewolusie]] en die voortgesette bestaan van lewe op Aarde. Sou die Aarde se ligging in die [[sonnestelsel]] egter net 'n klein bietjie nader of verder van die [[Son]] af gewees het sou die toestande wat die gelyktydige bestaan van die drie vorms van water moontlik gemaak het waarskynlik nie bestaan het nie. Die Aarde se massa veroorsaak dat dit voldoende [[swaartekrag]] het om die [[atmosfeer]] te behou. [[Waterdamp]] en [[koolstofdioksied]] in die atmosfeer veroorsaak 'n [[kweekhuis-effek]] wat help om 'n relatiewe konstante temperatuur op die oppervlak te verseker. Indien die Aarde minder massa gehad het sou die dunner atmosfeer gelei het tot uiterste temperatuurtoestande wat die versameling van water slegs by die pole sou moontlik maak. == Menslike gebruik van water == [[Lêer:Sprinkler03.jpg|duimnael|250px|links|Waterdruk in 'n sproeier]] Alle bekende lewensvorme is afhanklik van water. Water is 'n noodsaaklike deel van enige [[metabolisme|metaboliese]] proses in die liggaam. Noemenswaardige hoeveelhede water word verbruik tydens die [[vertering]] van voedsel. (Neem kennis dat daar sekere [[bakterium|bakterieë]] en [[saad|plantsade]] bestaan wat 'n [[kriptobiotiese toestand]] kan ingaan vir 'n onbepaalde tydperk wanneer dit ontwater word en weer lewendig word wanneer dit aan 'n nat omgewing blootgestel word). Ongeveer 72% van die vetvrye massa van die [[mens]]like liggaam bestaan uit water. Om behoorlik te kan funksioneer vereis die liggaam tussen een en sewe [[liter]] water per [[dag]] om [[dehidrasie]] te voorkom. Die presiese hoeveelheid hang af van die vlakke van aktiwiteit, temperatuur, humiditeit en ander faktore. Dit is nie duidelik hoeveel water gesonde mense behoort in te neem nie. Dit is egter vir diegene wat nie [[nier]]probleme het nie baie moeilik om te veel water in te neem. Dit is veral gevaarlik om te min te drink wanneer 'n mens in warm, vogtige weer oefen. Dit is egter moontlik vir 'n mens om te veel water in te neem en kan lei tot [[watervergiftiging]], wat dikwels noodlottig kan wees. Die ''feit'' dat 'n mens agt glase water per dag moet inneem kan nie na enige wetenskaplike navorsing terugverwys word nie. Toonaangewende dieetkundiges en voedselkundiges beveel hierdie egter as die aanbevole daaglikse inname (ADI) aan [http://ajpregu.physiology.org/cgi/content/full/283/5/R993]. Die nuutste dieetkundige verslae oor aanbevole inname deur die Nasionale Navorsinginstituut van Amerika beveel 2.7 [[liter]] water (insluitende water in voedselbronne) vir vrouens en 3.7 liter vir mans aan [http://www.iom.edu/report.asp?id=18495] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051218142112/http://www.iom.edu/report.asp?id=18495 |date=18 Desember 2005 }}. Water word deur die liggaam afgeskei deur die [[urine]] en [[ontlasting]], deur [[sweet]] en deur die uitaseming van waterdamp. Mense vereis water wat nie te veel soute en ander onsuiwerhede bevat nie. Algemene onsuiwerhede sluit chemikalieë en/of skadelike [[bakterium|bakterieë]], soos kripto sporidium in. Sommige opgeloste stowwe is aanvaarbaar en kan selfs wenslik wees om die smaak te bevorder en om die nodige [[elektroliet]]e te verskaf. === Water as 'n beperkte hulpbron === :''Sien [[waterbron]]ne vir meer inligting oor [[varswater]]voorsiening.'' [[Lêer:Evstafiev-bosnia-sarajevo-water-line.jpg|duimnael|Mense staan in toue om water te kry tydens die [[Beleg van Sarajevo]]. Foto deur Mikhail Evstafiev]] As gevolg van die groei in die [[wêreldbevolking]] en ander faktore is die beskikbaarheid van drinkwater [[per kapita]] besig om te kwyn. Die kwessie van watertekorte kan opgelos word deur meer te vervaardig, beter verspreiding en deur minder vermorsing daarvan. Om hierdie rede is water 'n strategiese hulpbron in baie lande. Baie oorloë, soos onder ander die [[Sesdaagse Oorlog]] in die [[Midde-Ooste]] is geveg om toegang daartoe te verseker. Kenners voorspel meer probleme vorentoe as gevolg van die groeiende [[wêreldbevolking|bevolking]], toenemende [[waterbesoedeling|besoedeling]] en [[aardverwarming]]. [[UNESCO]] se waterontwikkelingsverslag (2003) wat volg uit hul wêreldwye waterwaarderingsprogram dui aan dat die hoeveelheid water aan mense beskikbaar met 30% gaan krimp. 40% van die wêreld se inwoners het reeds onvoldoende toegang om basiese [[higiëne]] te verseker. Meer as 2.2 miljoen mense het in [[2000]] gesterf as gevolg van siektes wat verband hou met besoedelde water of [[droogte]]. In 2004 het die [[liefdadigheidsorganisasie]], [[Water Aid]] in die [[Verenigde Koninkryk]] in hul verslag beweer dat daar 'n kind elke 15 sekondes sterf weens maklik voorkombare waterverwante siektes. === Beheer oor waterverspreiding === Drinkwater word dikwels versamel by [[fontein]]e of onttrek uit [[boorgat]]e of putte in die grond. Die bou van meer putte of voorsiening van meer boorgate is dus 'n moontlike manier om meer water te verskaf op voorwaarde dat die ondergrondse bron voldoende vloei kan lewer. Ander waterbronne is reën- en rivierwater. Hierdie oppervlakwater moet dikwels gesuiwer word om dit geskik te maak vir menslike verbruik. Gewilde metodes van [[watersuiwering]] sluit in [[Filter|filtrering]], [[kook]] en [[distillasie]]. Meer gevorderde metodes bestaan ook soos [[tru-osmose]]. [[Soutwater#Ontsouting|Ontsouting]] van oorvloedige [[seewater]] is 'n duur oplossing wat soms in droë [[klimaat|klimate]] langs die kuslyn gebruik word. Die verspreiding van drinkwater in stede word deur [[munisipale waterwerke]] gedoen. Regerings in baie lande het programme om water aan behoeftiges teen geen koste te verskaf. Ander redeneer dat [[mark (ekonomie)|markmeganismes]] en die [[vrye mark]]stelsel die beste manier is om hierdie skaars hulpbron te beheer en te bestuur en om voorsiening te maak vir die finansiering van boorgate of die bou van [[dam]]me en [[opgaartenk]]e. Die vermindering van watervermorsing is ook 'n ander opsie om te verseker dat die beskikbare bronne sover moontlik vir menslike verbruik aangewend word. In sommige stede soos [[Hong Kong]], word daar uitgebreid gebruik gemaak van seewater om toilette te spoel om varswater te bespaar. [[Waterbesoedeling]] is waarskynlik die grootste wanverbruik van water; tot so 'n mate dat die besoedeling daarvan ander verbruike daarvan kan uitsluit en verteenwoordig 'n vermorsing van die hulpbron ongeag van die voordeel wat die besoedelaar daaruit put. [[Farmaseutiese middels]] wat deur mense verbruik word vind ook hul weg na die waterweë en kan nadelige invloede op [[waterlewe]] hê indien hulle in organismes [[bio-akkumulasie|akkumuleer]] en as hulle nie [[vergaanbaar]] is nie. == Die impak van water op kultuur == Water word in die meeste godsdienste, insluitend die [[Christendom|Christelike gelowe]], [[Islam]], [[Judaïsme]] en [[Sjintoïsme]], as reiniger beskou. In Christelike kerke word water byvoorbeeld gebruik vir die [[doop]]. Dis ook gebruiklik in baie gelowe om die dooies 'n rituele bad in suiwer water te gee (Judaïsme en Islam). In Islam word die daaglikse [[Salah]] slegs gedoen na reiniging ([[Wodoo]]), wat die skoonwas van sekere liggaamsdele in water behels. In [[Sjinto]] word water in bykans alle reinigingsrituele gebruik. In van die swart kulture in [[Suid-Afrika]] was alle gaste by 'n [[begrafnis]] hulle hande in gemeenskaplike water. Daar word dikwels allerhande magiese kragte aan water toegeskryf. In die [[keltiese mitologie]], is [[Sulis]] die plaaslike [[godin]] van warmwaterbronne; in [[Hindoe|Hindoeïsme]], word die [[Ganga]] ook as godin verpersoonlik. Die gode word ook soms as beskermhere vir sekere fonteine, riviere of mere gesien: in die [[Griekse mitologie|Griekse]] en [[Romeinse mitologie|Romeinse]] [[mitologie]] was [[Peneus]] 'n riviergod. Die [[Antieke Griekeland|Griekse]] [[filosoof]], [[Empedokles]] het beweer dat water een van die vier basiese elemente saam met [[vuur]], [[aarde]] en [[lug]] was en is deur [[ylem]] gesien as die basiese boustof vir die heelal. Water is ook beskou as een van die [[Vyf Elemente]] in die tradisionele [[Chinese filosofie]], saam met aarde, vuur, hout en metaal. == Eienskappe == === Digtheid === Omdat water baie min saampersbaar is, is die digtheid van water nie 'n sterk funksie van druk nie, maar meer van temperatuur. Die volgende tabel gee die digtheid van water as 'n funksie van temperatuur by versadigde toestandeː {| class="wikitable" |- ! Temperatuur (°C) !! Digtheid (kg/m³) |- align="center" | 0 || 1004.8 |- align="center" | 20 || 1002.8 |- align="center" | 40 || 996.6 |- align="center" | 60 || 987.5 |- align="center" | 80 || 976.1 |- align="center" | 100 || 962.8 |- align="center" | 120 || 947.8 |- align="center" | 140 || 931.2 |- align="center" | 160 || 912.9 |- align="center" | 180 || 892.9 |- align="center" | 200 || 871.1 |- align="center" | 220 || 847.1 |- align="center" | 240 || 820.5 |- align="center" | 260 || 790.7 |- align="center" | 280 || 756.4 |- align="center" | 300 || 715.4 |} (Bronː Aspen sagteware, "STEAMTA") Kyk ander bronne soos Engineering Toolbox <ref>[https://www.engineeringtoolbox.com/water-density-specific-weight-d_595.html Water - Density, Specific Weight and Thermal Expansion Coefficients]</ref> wat die digtheid van water as gee ingesluit die invloed van druk. Die volgende formule vir die digtheid van water kan ook gebruik word (afgelei van die data hierbo)ː :<math>\rho_{water} = -0.00271019T^2 - 0.132312T + 1004.9</math> ::Digtheid = -0.00271019T² - 0.132312T + 1004.9 Die [[relatiewe digtheid]] of spesifieke graviteit (SG) van 'n stof word uitgedruk in terme van die digtheid van water by 4°C, wat vir alle praktiese doeleindes 1000 kg/m³ is. Relatiewe digtheid is [[dimensieloos]]. == Sien ook == [[Lêer:The Earth seen from Apollo 17.jpg|duimnael|250px| '''71% is Н₂O''' ]] * [[Waterbesparing in Suid-Afrika|Waterbesparing]] * [[hidrosfeer]] * [[dehidrasie]] * [[Soutwater#Ontsouting|ontsouting]] * [[droogte]] * [[vloed]] * [[varswater]] * [[swaarwater]] * [[hidrologie]] * [[besproeiing]] * [[neerslag]] * [[reën]] * [[seewater]] * [[water (molekule)]] * [[waterbronne]] * [[Lys van oplosmiddels]] == Bronne == * OA Jones, JN Lester and N Voulvoulis, Pharmaceuticals: a threat to drinking water? TRENDS in Biotechnology 23(4): 163, 2005 * Waterjaar 1970. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 19, nr. 3, Maart 1970 == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Water}} {{wikt|water}} * [http://www.greenfacts.org/water-disinfectants/index.htm Wetenskaplike feite oor waterontsmettingsmiddels] * [http://www.worldwaterforum.org/ Wêreld Waterforum] * [http://www.unesco.org/water/wwap/ Die Verenigde Volke se Wêreldwye Waterbepalingsprogram] * [http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001295/129556e.pdf Die Verenigde Volke se Wêreldwye Waterontwikkelingsverslag] * [http://www.gemswater.org/ United Nations GEMS/Water Programme] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050209090113/http://www.gemswater.org/ |date= 9 Februarie 2005 }} * [http://www.lsbu.ac.uk/water/ Water Structure and Behaviour] * [http://www.wateraid.org/ WaterAid] * [http://www.sahra.arizona.edu/newswatch/ SAHRA—Global Water Newswatch] * [http://www.siwi.org/ Stockholm International Water Institute] (SIWI) * [http://www.c-win.org/ California Water Impact Network (C-WIN)] * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3752590.stm BBC: The water debate] * [http://www.geocities.com/tapvsbottled/ Tap Water Vs Bottled Water] - Interesting site providing facts about tap and bottled water. * [http://www.emagazine.com/september-october_2003/0903feat1.html ''E the Environmental Magazine'' piece on bottled water] (Oct 2003). * [http://www.iapws.org/ International Association for the Properties of Water and Steam] * [http://ga.water.usgs.gov/edu/watercycle.html US Geological Survey: Comprehensive discussion of the water cycle, in many languages] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140108200632/http://ga.water.usgs.gov/edu/watercycle.html |date= 8 Januarie 2014 }} * [http://www.dartmouth.edu/~etrnsfer/water.htm Why is water blue?] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/66eKvCZUa?url=http://www.dartmouth.edu/~etrnsfer/water.htm |date= 3 April 2012 }} * [http://www.water.org.uk/home/resources-and-links/water-for-health/ask-about/adults Water requirements in adults] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050830215022/http://www.water.org.uk/home/resources-and-links/water-for-health/ask-about/adults |date=30 Augustus 2005 }} * [http://www.wrc.org.za/Pages/waterkidz.aspx?start=11 Water Kidz Articles] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305013012/http://www.wrc.org.za/Pages/waterkidz.aspx?start=11 |date= 5 Maart 2016 }}: Die [http://www.wrc.org.za Water Research Council’s][http://wrcwww/Pages/KH_WaterWheel.aspx Water Wheel magazine]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} verken die wonders van water in die gereelde Water Kidz-rubriek. {{Normdata}} [[Kategorie:Drank]] [[Kategorie:Natuurlike hulpbronne]] [[Kategorie:Water| ]] o27gmgw2fyjzs706kl60uzrixt6mros 0 12111 2820263 2818014 2025-07-11T09:43:49Z JMK 649 ruim op 2820263 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Coastal redwood.jpg|regs|duimnael|250px|'n [[Rooihoutboom]], die hoogste boomspesie op aarde]] In [[plantkunde]] is 'n '''boom ''''n meerjarige plant met 'n langwerpige stam wat gewoonlik takke en [[Blaar|blare]] ondersteun. Volgens sommige enger definisies is 'n boom slegs houtplante met sekondêre groei, plante wat bruikbaar is vir hul [[hout]] of plante bo 'n bepaalde hoogte. In wyer definisies word langer [[Palmagtige|palms]], boomvarings, [[Piesang|piesangs]] en [[bamboes]] ook as bome geag. Bome is nie 'n taksonomiese groep nie, maar sluit 'n verskeidenheid plantspesies in wat onafhanklik van mekaar 'n stam en takke ontwikkel het as 'n manier om bo ander plante uit te troon om vir [[sonlig]] te kompeteer. Die meerderheid boomspesies is [[Bedeksadiges|angiospermae]] of hardehoutsoorte; baie van die res is [[Gymnospermae|gimnospermae]] of sagtehoutsoorte. Bome bestaan al vir 370 miljoen jaar en daar is na raming sowat drie biljoen volwasse bome in die wêreld. 'n Boom het tipies baie sekondêre takke wat vry van die grond deur die stam ondersteun word. Hierdie stam bevat tipies houtagtige weefsel vir sterkte, en vaskulêre weefsel om materiaal van een deel van die boom na 'n ander te vervoer. Die meeste bome word omring deur 'n laag [[bas]] wat as 'n beskermende versperring dien. Ondergronds vertak die [[Wortel|wortels]] en sprei wyd uit; hulle dien om die boom te anker en vog en voedingstowwe uit die grond te onttrek. Bogronds verdeel die takke in kleiner takke en lote. Die lote dra gewoonlik [[blaar|blare]], wat ligenergie opvang en dit deur [[fotosintese]] in [[suiker]]s omskakel, wat die voedsel vir die boom se groei en ontwikkeling verskaf.   Bome plant gewoonlik voort met behulp van [[Saad|sade]]. [[Blom|Blomme]] en [[Vrug|vrugte]] kan teenwoordig wees, maar sommige bome, soos konifere, het eerder stuifmeel- en saadkeëls. Palms, piesangs en bamboes produseer ook sade, maar [[Boomvaring|boomvarings]] produseer eerder spore. Bome speel 'n beduidende rol om erosie te verminder en die [[klimaat]] te modereer. Hulle verwyder [[koolstofdioksied]] uit die atmosfeer en stoor groot hoeveelhede [[koolstof]] in hul weefsels. Bome en [[woud]]e bied 'n habitat vir baie dier- en plantspesies. [[Tropiese reënwoud|Tropiese reënwoude]] is een van die mees biodiverse habitatte ter wêreld. Bome bied skadu en skuiling, hout vir konstruksie, brandstof vir kook en verhitting, en vrugte vir kos sowel as baie ander gebruike. In sommige wêrelddele krimp woude omdat bome afgekap word om grond vir [[landbou]]doeleindes beskikbaar te stel. Weens hul lang lewe en bruikbaarheid, is bome nog altyd eerbiedig, met heilige bome in verskeie kulture, en hulle speel 'n rol in baie van die wêreld se [[Mitologie|mitologieë]]. Bome is geneig om langlewend te wees, sommige word etlike duisende jaar oud. Dit is byvoorbeeld bekend dat die moerassipres (''Taxodium distichum'') van die oostelike [[Verenigde State]] meer as 2&nbsp;000 jaar oud kan word.<ref name="georg1">{{cite web |last1=Georgiou |first1=Aristos |title=2,624-Year-Old Tree Discovered In North Carolina Swamp Is One Of The Oldest On Earth |url=https://www.newsweek.com/2624-tree-north-carolina-swamp-oldest-planet-1421844 |website=newsweek.com |publisher=Newsweek |date = 10 Mei 2019 |accessdate=6 Maart 2020}}</ref> Boomsade kan ook lank kiemkragtig bly. Verskeie sade van die Judese [[dadelpalm]], 'n uitgestorwe variëteit van ''Phoenix dactylifera'', is vanaf 1963 te Masada in [[Israel]] gevind. Die sade het volgens koolstofdatering uit die eerste, tweede en [[4de eeu v.C.|vierde eeue voor Christus]] dateer, asook die [[1ste eeu|eerste eeu n.C.]]. Etlike hiervan is tog tussen 2005 en 2014 ontkiem en het lewenskragtige dadelpalms van albei geslagte opgelewer.<ref name="jg1">{{cite web |last1=Gillan |first1=Joanna |title=The Judean Date Palm: Extinct Tree Resurrected from Ancient Seeds |url= https://www.ancient-origins.net/ancient-places-asia/extinct-tree-which-has-resurrected-ancient-seeds-00901 |website=Ancient Origins |publisher= ancient-origins.net |access-date=26 November 2020}}</ref> ==Beskermde spesies en eksemplare== [[lêer:Плодови и шишарице шумског дрвећа.jpg|310px|regs|duimnael|Keëls, [[vrug]]te en [[saad|sade]] van bome. Konifeersade kan dekades lank in hul keëls oorleef, voordat dit deur byvoorbeeld 'n bosbrand vrygestel word.]] [[lêer:Differents fabaceae pods.jpg|310px|regs|duimnael|Peule is die vrugte van [[peulgewas|peulplante]], d.i. struike en bome in die familie [[Fabaceae]]. Dié bekende familie word soms verder in die ertjie-, flambojant- en doringboom-families onderverdeel, waarvan die blomme opmerklik van mekaar verskil.]] [[lêer:Brachychiton discolor, vyf kokervrugte, Pretoria-dieretuin, d.jpg|310px|regs|duimnael|Vyf kokervrugte van 'n vlamboom (''Brachychiton'') wat uit 'n enkele blom ontstaan het. Die sade word ontbloot wanneer die vrugte uitdroog en langs 'n naat oopspring.]] In Suid-Afrika geniet etlike boomspesies amptelike beskerming. Teen November 2021 het die Departement van Omgewing, Bosbou en Visserye reeds 52 inheemse boomspesies op die beskermde lys geplaas.<ref name="dan1">{{cite news |last1=Daniel |first1=Luke |title=UPDATE - These 4 types of trees are now protected in SA – disturbing them could land you in jail |url=https://www.businessinsider.co.za/new-list-of-protected-trees-in-south-africa-2021-11 |access-date=19 June 2022 |agency=Business Insider SA |publisher=businessinsider.co.za |date=2022-03-28}}</ref> Eksemplare van hierdie spesies mag ingevolge die Nasionale Bosbouwet (Wet nr. 84 van 1998) nie vernietig, teruggesnoei, verwyder, geskenk, verhandel, vervoer of uitgevoer word sonder die nodige vergunning of lisensie van die departement nie. Die mees onlangse spesies om tot die beskermde lys gevoeg te word is die [[rooi-ivoor]], [[jakkalsbessie]], [[manketti]] en [[Umtiza]] in 2021.<ref name="cre2">{{cite web |last1=Creecy |first1=Barbara Dallas |title=<!--Government Notices-->Goewermentskennisgewing nr. 1487 van 2021, National Forests Act: Proposed Amendments to List of Protected Tree Species Declared as Protected |url= https://www.gov.za/sites/default/files/gcis_document/202111/45435gon1487.pdf |website=gov.za |publisher=Staatskoerant nr. 45435 |access-date=20 Junie 2022 |date=8 November 2021}}</ref> Ander boomspesies wat wetlik beskerm word is die [[kameeldoring]], [[vaalkameeldoring]], [[kremetart]], [[peulmahonie]], [[groendoring]], [[poeierkwasboom]], [[witgat]], [[msasa]], [[mingerhout]], [[swartwortelboom]], [[swazi-uiehout]], [[boesmanstee]], [[Indiese wortelboom]], [[bastertambotie]], [[Pondotreurdoring]], [[hardekool]], [[Assegaai (boom)|assegaai]], [[bosveldsaffraan]], [[Bosveldrooiklapperbos]], [[ebbehoutghwarrie]], [[moerasvy]], [[silwerboom]], [[Tongawortelboom]], [[Pondoboesmanstee]], [[Sekhukhuniboesmanstee]], [[kusrooimelkhout]], [[Lebombowattel]], [[stinkhout]], [[Gariep-harpuisboom]], [[appelblaar]], [[kasuur]], [[breëriviergeelhout]], [[Outeniekwageelhout]], [[Henkel-se-geelhout]], [[Geelhout|opregte geelhout]], [[Barbertonse bergsuikerbos]], [[Serpentynsuikerbos]], [[rooistinkhout]], [[kiaat]], [[rooiwortelboom]], [[maroela]], [[krinkhout]], [[witmelkhout]], [[pondogifertjie]], [[peperbasboom]], [[Clanwilliamseder]] en [[Baviaanskloofseder]].<ref name="cre1">{{cite web |last1=Creecy |first1=Barbara Dallas |title=<!--Government Notices-->Goewermentskennisgewing nr. 15 van 2021, National Forests Act: List of protected tree species |url= https://www.gov.za/sites/default/files/gcis_document/202103/44204gon155.pdf |website=gov.za |publisher=Staatskoerant nr. 44204 |access-date=20 Junie 2022 |date=1 Maart 2021}}</ref> Die wet maak ook voorsiening vir die beskerming van besonderse individuele bome deur hulle as [[kampioenboom|kampioenbome]] te verklaar. Sogenaamde "grootbome" benewens sekere lanings en aanplantings van historiese belang, hetsy inheems of uitheems, kan hierdeur beskerming verkry. Teen 2015 is amptelike beskerming reeds aan 82 Suid-Afrikaanse kampioenbome toegeken,<ref name="zok1">{{cite web |last1= Zokwana |first1=Senzeni |title=<!--Government Notices-->Goewermentskennisgewing nr. 1056 van 2015, Declaration of particular groups of trees "Champion Trees" under the National Forests Act, 1998 (Act no. 84 of 1998), |url= https://cer.org.za/wp-content/uploads/2014/02/NFA-Champions-Trees.pdf |website=gov.za |publisher=Staatskoerant nr. 39379 |access-date=6 November 2015 |date=1 Maart 2021}}</ref> waaronder die [[Kanferboom|Kanfer]]laning (''Cinnamomum camphora'') te [[Vergelegen]], die [[Poskantoorboom]] (''Sideroxylon inerme'') in [[Mosselbaai]], die [[Steeleik|Ou slaweboom]] (''Quercus robur'') in [[George]] en die [[Wonderboom-natuurreservaat|Wonderboom]] (''Ficus salicifolia'') in [[Pretoria]]. Buite Suid-Afrika word registers van amptelike kampioenbome ook in [[Kanada]], die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], [[Verenigde Koninkryk]] en [[Nieu-Seeland]] gehou. == Hoofboomgroepe == Net in Suider-Afrika is daar ongeveer 2&nbsp;100 inheemse plantspesies wat as bome gereken word,<ref name="vwyk&vwyk2">{{cite book |last1=Van Wyk |first1=Braam |last2=Van Wyk |first2=Piet |title=Veldgids tot Bome van Suider-Afrika |date=2013 |publisher=Penguin Random House |location=South Africa |isbn=1-77584-106-5 |pages=4-16 |edition=2de}}</ref> waarvan sommige ook onderskeibare subspesies en variëteite het. Etlike inheemse bome word binne die streek, maar buite hul natuurlike verspreidingsgebied verbou, en kan dus lokaal as uitheems beskou word. Byna oral groei bome wat van buite die streek ingevoer is, soos tewens op die [[hoëveld]] waar baie plaaslike boomsoorte nie aard nie. Die getal ingevoerde boomspesies in Suider-Afrika is al op 'n bykomende 2&nbsp;000 spesies geraam,<ref name="glen&vwyk">{{cite book |last1=Glen |first1=Hugh |last2=Van Wyk |first2=Braam |title=Guide to Trees Introduced into Southern Africa |date=Augustus 2016 |publisher=Penguin Random House |location=South Africa |isbn=978-1-77584-470-9 |pages=4-16 |edition=1ste}}</ref> waarvan sowat 100 in die streek genaturaliseer is, en sommige indringerstatus verwerf het.<ref name="vwyk&vwyk2"/> Een manier om boomspesies te eien is deur die gebruik van sogenaamde sleutels, maar dié is vir plantkundiges eerder as leke geskik, omdat deeglike kennis van vakterme en plantanatomie benodig word. Vertroudheid met die belangrikste plantfamilies van 'n streek fasiliteer egter identifikasie deur vergelyking van 'n beperkte getal spesies aan die hand van 'n vereenvoudigde stel kenmerke. Byna twee derdes van Suider-Afrikaanse boomspesies behoort naamlik tot een van 20 families, wat met die nodige opleiding op sig onderskeibaar is. In dalende volgorde van spesie-diversiteit is hulle die [[Rubiaceae|katjiepiering-]], [[Papilionoideae|ertjie-]], [[Mimosoideae|doringboom-]], [[Celastraceae|pendoring-]], [[Euphorbiaceae|naboom-]], [[Anacardiaceae|mango-]], [[Proteaceae|protea-]], [[Combretaceae|boswilg-]], [[Caesalpinioideae|flambojant-]], [[Ebenaceae|ebbehout-]], [[Asteraceae|madeliefie-]], [[Phyllanthaceae|aartappelbos-]], [[Apocynaceae|selonsroos-]], [[Moraceae|vy-]], [[Capparaceae|kapper-]], [[Burseraceae|mirre-]], [[Lamiaceae|salie-]], [[Malvaceae|rosyntjiebos-]], [[Rutaceae|sitrus-]] en [[Sapindaceae|lietsjie]]families.<ref name="vwyk&vwyk2"/> === Blomdraende plante (Magnoliophyta; [[angiosperms|angiosperme]]) === ==== Dikotiele (Magnoliopsida) A – F ==== * [[Altingiaceae]] ([[Altingia]]-familie) ** [[Amberboom]], ''Liquidambar''-spesie * [[Anacardiaceae]] ([[Kasjoe]]-familie) ** [[Kasjoe]], ''Anacardium occidentale'' ** [[Veselperske]] (mango), ''Mangifera indica'' ** [[Pistasio]], ''Pistacia vera'' ** [[Soemak]], ''Rhus''-spesie, insluitend [[Karee]]s ** [[Toxicodendron|Lakboom]], ''Toxicodendron verniciflua'' * [[Annonaceae]] ([[Suikerappel]] familie) ** [[Cherimoja]] ''Annona cherimola'' ** [[Suikerappel]] ''Annona reticulata'' ** [[Papaja]] ''Asimina triloba'' ** [[Suursop]] ''Annona muricata'' * [[Apocynaceae]] ([[Dogbane]] familie) ** [[Pachypodium]] ''Pachypodium''-spesie * [[Aquifoliaceae]] ([[Huls]] familie) ** [[Huls]], ''Ilex''-spesie * [[Araliaceae]] ([[Hedera|Ivy]] familie) ** [[Kalopanax]], ''Kalopanax pictus'' [[Lêer:birchandmaple.jpg|duimnael|[[Berk]]eboom (voorgrond) en [[esdoring]]boom (agtergrond) in herfstyd]] * [[Betulaceae]] ([[Berk]]efamilie) ** Els, ''[[Alnus]]''-spesie ** [[Berk]], ''Betula''-spesie ** [[Haagbeuk]], ''Carpinus''-spesie ** [[Haselaar]], ''Corylus''-spesie * [[Bignoniaceae]] ([[Jakaranda]]-familie) ** [[Catalpa]], ''Catalpa''-spesie * [[Cactaceae]] ([[Kaktus]]-familie) ** [[Saguaro]], ''Carnegiea gigantea'' * [[Cannabaceae]] ([[Dagga]]-familie) ** [[Dagga]], ''Cabanis''-genus ** [[Witstinkhout]], ''Celtis''-spesie * [[Combretaceae]] (Combretum-familie) ** [[Combretum|Boswilge]], ''Combretum''-spesie * [[Cornaceae]] ([[Kornoelie]]-familie) ** [[Kornoelie]], ''Cornus''-spesie * [[Curtisiaceae]] ** [[Assegaai (boom)|Assegaai]], ''Curtisia dentata'' * [[Dipterocarpaceae]] familie ** [[Garjan]], ''Dipterocarpus''-spesie ** [[Sal]], ''Shorea''-spesie * [[Ericaceae]] ([[Heide]]-familie) ** [[Arbutus]], ''Arbutus''-spesie * [[Eucommiaceae]] ([[Eucommia]]-familie) ** [[Eucommia]] ''Eucommia ulmoides '' * [[Fabaceae]] ([[Ertjie]] familie) [[lêer:Acacia xanthophloea, saailing, dag x+1 in Desember, Pretoria, a.jpg|duimnael|regs|Saailing van 'n [[koorsboom]] (''Acacia xanthophloea''), met die twee saadlobbe (bo en onder) van 'n dikotiele plant]] ** [[Acacia]], ''Acacia''-spesie ** [[Gleditsia]], ''Gleditsia triacanthos'' ** [[Robinia]], ''Robinia pseudoacacia'' ** [[Purperwinde]], ''Laburnum''-spesie ** [[Caesalpinia echinata|Pau Brasil]], Brasilhout, ''Caesalpinia echinata'' * [[Fagaceae]] ([[Beuk]] familie) ** [[Kastaiing]], ''Castanea''-spesie ** [[Beuk]], ''Fagus''-spesie ** [[Suiderbeuk]], ''Nothofagus''-spesie ** [[Looieik]], ''Lithocarpus densiflorus'' ** [[Eike]], ''Quercus''-spesie * [[Fouquieriaceae]] ([[Boojum boom|Boojum]] familie) ** [[Boojumboom|Boojum]], ''Fouquieria columnaris'' ==== H – P ==== * [[Hamamelidaceae]] ([[Towerhaselaar]] familie) ** [[Persiese ysterhout]], ''Parrotia persica'' * [[Juglandaceae]] ([[Walneut]] familie) ** [[Okkerneut]], ''Juglans''-spesie ** [[Hickory]], ''Carya''-spesie ** [[Vlerkneut]], ''Pterocarya''-spesie * [[Lauraceae]] ([[Lourier]] familie) ** [[Kaneel]] ''Cinnamomum zeylanicum'' ** [[Lourierboom]] ''Laurus nobilis'' ** [[Avokado]] ''Persea americana'' * [[Lecythidaceae]] ([[Lecythidaceae|Paradysneut]] familie) ** [[Brasiliëneut]] ''Bertholletia excelsa'' * [[Lythraceae]] ([[Liguster]] familie) ** [[Crape-myrtle]], ''Lagerstroemia''-spesie * [[Magnoliaceae]] ([[Magnolia]] familie) ** [[Tulpeboom]], ''Liriodendron''-spesie ** [[Magnolia]], ''Magnolia''-spesie * [[Malvaceae]] ([[Katoen]] familie; insluitend [[Tilia]]ceae en [[Bombacaceae]]) [[Lêer:Baobab.jpg|regs|duimnael|Kremetartboom in [[Zanzibar]]]] ** [[Kremetart]], ''Adansonia''-spesie (ook Baobab of Boab genoem) ** [[Katoenbome]], ''Bombax''-spesie ** [[Vlambome]], ''Brachychiton''-spesie ** [[Kapokboom|Kapok]], ''Ceiba pentandra'' ** [[Durian]], ''Durio zibethinus'' ** [[Balsa]], ''Ochroma lagopus'' ** [[Kakao]] ([[Kakao]]), ''Theobroma cacao'' ** [[Linde]], ''Tilia''-spesie * [[Meliaceae]] ([[Mahonie]] familie) ** [[Neem]], ''Azadirachta indica'' ** [[Maksering]], ''Melia azedarach'' ** [[Mahonie]], ''Swietenia mahagoni'' * [[Moraceae]] ([[Moerbei]] familie) ** [[Ficus|Vy]], ''Ficus''-spesie ** [[Moerbei]], ''Morus''-spesie * [[Myristicaceae]] ([[Neutmuskaat]]-familie) ** [[Neutmuskaat]], ''Mysristica fragrans'' * [[Myrtaceae]] ([[Mirte]]-familie) ** [[Eucalyptus|Bloekom]], ''Eucalyptus''-spesie ** [[Mirt]], ''Myrtus''-spesie ** [[Koejawel]], ''Psidium guajava'' [[Lêer:Davidia1.jpg|regs|duimnael|250px|[[Nyssaceae]]: '''n Duifboom in blom'']] * [[Nyssaceae]] ([[Tupelo]]-familie; ook soms ingesluit in [[Cornaceae]]) ** [[Tupelo]], ''Nyssa''-spesie ** [[Duifboom]], ''Davidia involucrata'' * [[Oleaceae]] ([[Olyf]]-familie) ** [[Ysterhout]], ''Olea capensis'' ** [[Olyf]], ''Olea europaea'' ** [[Olienhout]], ''Olea europaea'' subsp. ''cuspidata'' ** [[Essenhout|Es]], ''Fraxinus''-spesie * [[Paulownia]]ceae ([[Paulownia]]-familie) ** [[Paulownia|Foxglove boom]], ''Paulownia''-spesie * [[Platanaceae]] (Plataan-familie) ** [[Plataanboom|Plataan]], ''Platanus''-spesie ==== R – Z ==== * [[Rhizophoraceae]] ([[Wortelboom|Mangliet]]-familie) ** [[Rooiwortelboom]], ''Rhizophora mucronata'' * [[Rosaceae]] ([[Roos]]-familie) ** [[Rowan]]s, [[Whitebeam]]s, [[Sorbus]] ** [[Crataegus|Hawthorn]], ''Crataegus''-spesie ** [[Peer]], ''Pyrus''-spesie ** [[Appel]], ''Malus''-spesie ** [[Amandel]], ''Prunus dulcis'' ** [[Perske]], ''Prunus persica'' ** [[Pruim]], ''Prunus domestica'' ** [[Kersie]], ''Prunus''-spesie * [[Rubiaceae]] ([[Katjiepiering]]-familie) ** [[Koffie]], ''Coffea''-spesie * [[Rutaceae]] ([[Lemoen]]-familie) ** [[Sitrus]], ''Citrus''-spesie ** [[Kurkboom]], ''Phellodendron''-spesie ** [[Tetradium|Euodia]], ''Tetradium''-spesie * [[Salicaceae]] ([[Wilger]]-familie) ** [[Esp]], ''Populus''-spesie ** [[Populier]], ''Populus''-spesie ** [[Wilger]], ''Salix''-spesie [[Lêer:Yellow Maple Tree.jpg|duimnael|'n [[Esdoring]] in herfsgewaad]] * [[Sapindaceae]] ([[Aceraceae]] en [[Aesculus|Hippocastanaceae]] hierby ingesluit) ([[Seepbessie]]-familie) ** [[Esdoring]], ''Acer''-spesie ** [[Perdekastaiing]], ''Aesculus''-spesie ** [[Meksikaanse bokoog]], ''Ungnadia speciosa'' ** [[Lietsjie]], ''Litchi sinensis'' ** [[Gouereënboom]], ''Koelreuteria paniculata'' * [[Sapotaceae]] ([[Sapodilla|Melkhout]]-familie) ** [[Argaanboom]], ''Argania spinosa'' ** [[Gutta-percha]], ''Palaquium''-spesie ** [[Tambalacoque]], of "Dodoboom", ''Sideroxylon grandiflorum'', voorheen ''Calvaria major'' * [[Simaroubaceae]] [[Hemelboom]]-familie ** [[Hemelboom]], ''Ailanthus''-spesie * [[Theaceae]] ([[Camellia]]-familie) ** [[Gordonia]], ''Gordonia''-spesie ** [[Stuartia]], ''Stuartia''-spesie * [[Thymelaeaceae]] ([[Thymelaea]]-familie) ** [[Ramin]], ''Gonystylus''-spesie * [[Ulmaceae]] ([[Olm]]-familie) ** [[Olm]], ''Ulmus''-spesie ** [[Zelkova]], ''Zelkova''-spesie * [[Verbenaceae]] [[Lantana]]-familie ** [[Kiaat]], ''Tectona''-spesie === Monokotiele (Liliopsida) === [[Lêer:Methuselah-Ketura-2018-10.jpg|thumb|'n Judese dadelpalm, Metusalag genoem, te Ketura, Israel. Hierdie manlike plant het uit 2000 jaar oue saad ontkiem.]] * [[Agavaceae]] ([[Agave]]-familie) ** [[Cabbage tree]], ''Cordyline australis'' ** [[Drakeboom]], ''Dracaena draco'' ** [[Joshuaboom]], ''[[Yucca]] brevifolia'' * [[Arecaceae]] (Palmae) ([[Arecaceae|Palm]]-familie) ** [[Areca]] Neut, ''Areca catechu'' ** [[Kokospalm]] ''Cocos nucifera'' ** [[Dadelpalm]], ''Phoenix dactylifera'' ** [[Chusan Palm]], ''Trachycarpus fortunei'' * [[Poaceae]] ([[Gras]]-familie) ** [[Bamboes]] Bambusoideae-subfamilie * [[Piesang]]'bome' – nie werklik bome nie === Konifere (Pinophyta; Sagtehoutbome) === [[Lêer:Service biologist Sue Cameron readies a spruce tree (10344307805).jpg|duimnael|Hervestiging van Rooispar (''Picea rubens'') in die suidelike [[Appalache|Appalache-bergreeks]] van [[Noord-Carolina]], VSA]] [[Lêer:Dwarf Japanese Juniper (Juniperus procumbens) Nana (3505821747).jpg|duimnael|[[Bonsai]] van 'n Kruipende jenewerboom (''Juniperus procumbens'') by die VSA se Nasionale Arboretum]] [[Lêer:Поперечный срез стебля Ginkgo biloba.jpg|duimnael|Dwarssnit van 'n [[Ginkgo]]-stingel (4&nbsp;mm in [[deursnee]]) — [[floëem]]- (of binnebas), [[xileem]]- en ander selle is sigbaar.]] * [[Araucariaceae]] ([[Araucaria]]-familie) ** [[Araucaria]], ''Araucaria''-genus ** [[Agathis|Kauri]], ''Agathis''-spesie ** [[Wollemia]], ''Wollemia nobilis'' * [[Cupressaceae]] ([[Sipres]]-familie) ** [[Cupressus|Sipres]], ''Cupressus''-genus ** [[Skynsipres]], insluitend Oregonseder, ''Chamaecyparis''-spesie ** [[Juniper]], ''Juniperus''-genus ** [[Fitzroya|Alerce]] of Patagoniese sipres, ''Fitzroya cupressoides'' ** [[Cryptomeria|Sugi]], ''Cryptomeria japonica'' ** [[Rooihoutboom]], ''Sequoia sempervirens'' ** [[Reuserooihout]], ''Sequoiadendron giganteum'' ** [[Metasequoia|Skemerrooihout]], ''Metasequoia glyptostroboides'' ** [[Taxodium|Kaalsipres]], ''Taxodium distichum'' * [[Pinaceae]] ([[Den]]-familie) ** [[Den]], ''Pinus''-genus ** [[Witden]], ''Pinus''-spesie ** [[Pinyonden]], ''Pinus''-spesie ** [[Spar (plant)|Spar]], ''Picea''-genus ** [[Lork]], ''Larix''-genus ** [[Douglasspar]], ''Pseudotsuga'' spesie ** [[Silwerspar]], ''Abies''-genus ** [[Seder]], ''Cedrus''-genus * [[Podocarpaceae]] ([[Geelhout]]-familie) ** [[Outeniekwageelhout]], ''Afrocarpus falcatus'' ** [[Podocarpus totara|Totara]], ''Podocarpus totara'' ** [[Prumnopitys ferruginia|Miro]], ''Prumnopitys ferruginea'' * [[Sciadopitys|Sciadopityaceae]] ** [[Sciadopitys|Kusamaki]], ''Sciadopitys''-spesie * [[Taxaceae]] ([[Taksus]] familie) ** [[Taksus]], ''Taxus''-genus === Ginkgos (Ginkgophyta) === * [[Ginkgo]]aceae ([[Ginkgo]]-familie) ** [[Ginkgo]], ''Ginkgo biloba'' === Sikadeë (Cycadophyta) === * [[Cycadaceae]] (Vals sagopalm-familie) ** Ngathu-[[Sikadeë|sagopalm]], ''Cycas angulata'' * [[Zamiaceae]] familie ** Wunu-[[Zamiaceae|broodpalm]], ''Lepidozamia hopei'' ** [[Oos-Kaapse reusebroodboom]], ''Encephalartos altensteinii'' === [[Varing]]s (Pterophyta) === * [[Cyatheaceae]]- en [[Dicksoniaceae]]-families ** [[Boomvaring]]s, ''Cyathea'', ''Alsophila'', ''Dicksonia'' (nie 'n monofiletiese groep nie) == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] * [[Lys van indringerplante in Suid-Afrika]] * [[Woud]], land wat dig met bome begroei is. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{Wikt-inlyn|boom}} * [http://vmus.adu.org.za/vm_search.php?database=vith&prj_acronym=TreeMAP&db=vith&URL=&Logo=images/treemap_logo.png&Headline=Virtual%20Tree%20Herbarium%20(TreeMAP)&Use_main_filter=0&User_id=&Full_name=%20&serve_sp_list=1&drop_down_list=0&assessment=0 Virtual Tree Herbarium (TreeMAP)] {{Normdata}} [[Kategorie:Bome| ]] [[Kategorie:Soorte plante]] s22pi7e16kz41bg0yf7lxtzz00wis9r 0 15283 2820118 2819914 2025-07-10T20:55:25Z Vryheidsfront Minus 188698 2820118 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas internasionale sokkerkompetisie | titel = FIFA Sokker-Wêreldbeker | jaar = 2010 | bo = FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010<br />FIFA World Cup South Africa 2010 | beeld = South Africa 2010 text logo.png | grootte = 200px | onderskrif = | land = Suid-Afrika | land-vlagpar = | stad = | datums = 11 Junie – 11 Julie | konfederasies = 6 | num_spanne = 32 | stadions = 10 | stede = 9 | kampioen = Spanje | aantal = 1ste | tweede = Nederland | derde = Duitsland | vierde = Uruguay | wedstryde = 64 | doele = 145 | bywoning = 3178856 | top_puntemaker = {{vlagikoon|Uruguay}} [[Diego Forlán]]<br />{{vlagikoon|Duitsland}} [[Thomas Müller]]<br />{{vlagikoon|Nederland}} [[Wesley Sneijder]]<br />{{vlagikoon|Spanje}} [[David Villa]]<br /> (5 doele elk)<ref name="Goals_scored">{{en}} {{cite web |url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/statistics/players/goal-scored.html |title=Goals scored |publisher=[[FIFA]] |accessdate=6 Junie 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180606175803/http://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/statistics/players/goal-scored.html |archive-date=6 Junie 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> | speler = {{vlagikoon|Uruguay}} [[Diego Forlán]]<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.fifa.com/tournaments/archive/worldcup/southafrica2010/awards/goldenball/index.html |title=Adidas Golden Ball |publisher=[[FIFA]] |accessdate=6 Julie 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150427042107/http://www.fifa.com/tournaments/archive/worldcup/southafrica2010/awards/goldenball/index.html |archivedate=27 April 2015 }}</ref> | vorige = [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]] | volgende = [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2014|2014]] }} Die 19de '''[[FIFA]] [[Sokker-Wêreldbeker]]toernooi''' ([[Engels]]: ''FIFA World Cup South Africa 2010'') is vanaf 11 Junie tot 11 Julie 2010 in [[Suid-Afrika]] aangebied. Dit was die eerste keer dat ’n [[Afrika]]land die kans gekry het om hierdie tweede grootste sportfees ter wêreld (ná die [[Olimpiese Somerspele]]) te organiseer, nadat FIFA net aansoeke van dié vasteland toegelaat het; Suid-Afrika is bo [[Marokko]] en [[Egipte]] gekies.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nytimes.com/2004/05/16/sports/soccer-south-africa-is-named-host-of-2010-world-cup.html |title=South Africa Is Named Host of 2010 World Cup |publisher=[[The New York Times]] |date=16 Mei 2004 |accessdate=14 Julie 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200611223541/https://www.nytimes.com/2004/05/16/sports/soccer-south-africa-is-named-host-of-2010-world-cup.html |archive-date=11 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Ná die [[Rugbywêreldbeker 1995]] en die [[Krieketwêreldbeker 2003]] was dit die derde Wêreldbekertoernooi in een van Suid-Afrika se gewildste sportsoorte; ná [[Engeland]] het Suid-Afrika die tweede land geword wat hierdie drie toernooie gehuisves het. Die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2009]] het as ’n voorbereiding vir die gasheerland gedien. [[Lêer:FIFA World Cup Icon (Campionato mondiale di calcio).svg|duimnael|links|upright|Die Sokker-Wêreldbekertrofee waarom meegeding is]] 32 nasionale sokkerspanne het aan die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 deelgeneem. Die spanne is in agt groepe verdeel, waarvan die twee beste spanne van elke groep na die agtste eindrondte deurgedring het. [[Spanje]] het die trofee gewen nadat hulle [[Nederland]] op 11 Julie in [[Johannesburg]] se [[ENB-stadion|Sokkerstad]] met 1–0 in [[ekstra tyd]] geklop en sodoende hul eerste wêreldbekertitel ingepalm het. Spanje het die agtste nasie geword om ’n Wêreldbekertoernooi te wen en die eerste Europese span wat dit buite [[Europa]] vermag het. Al die vorige toernooie buite Europa is deur [[Suid-Amerika]]anse spanne gewen. Met sy verowering van die wêreldbekertitel het Spanje regstreeks vir die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2013]] in [[Brasilië]] gekwalifiseer. [[Duitsland]] het in die derde en [[Uruguay]] in die vierde plek geëindig. Die verdedigende kampioen [[Italië]] is reeds in die groepfase uitgeskakel; dieselfde lot wat voorheen Brasilië in [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1966|1966]] en Frankryk in [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]] toegeval het. [[Suid-Afrikaanse nasionale sokkerspan|Suid-Afrika]] is reeds in die groepsfase uitgeskakel: die eerste gasheerland in die Sokker-Wêreldbekertoernooi-geskiedenis wat nie na die uitklopfase kon deurdring nie. Die nasionale sokkerspan van [[Slowakye]] het vir die eerste keer aan ’n Sokker-Wêreldbekertoernooi deelgeneem. Hulle het vroeër deel uitgemaak van die [[Tsjeggo-Slowakye|Tsjeggo-Slowaakse]] nasionale sokkerspan. [[Serwië]] het vir die eerste keer onder dié naam aan ’n Sokker-Wêreldbekertoernooi deelgeneem, nadat hul vroeër as [[Joego-Slawië]] en aansluitend as [[Serwië en Montenegro]] gespeel het. == Toewysing == [[Lêer:Daniel Jordaan, 2009 World Economic Forum on Africa-2.jpg|duimnael|links|[[Danny Jordaan]], hoof van die Suid-Afrikaanse reëlingskomitee]] [[Lêer:Opening Ceremony of the 2010 FIFA World Cup South Africa - panoramio.jpg|duimnael|Openingseremonie van die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 in [[Johannesburg]] se [[ENB-stadion|Sokkerstad]]]] [[Lêer:Watching South Africa & Mexico match at World Cup 2010-06-11 in Soweto 7.jpg|duimnael|Aanhangers van [[Suid-Afrikaanse nasionale sokkerspan|Bafana-Bafana]], soos die Suid-Afrikaanse nasionale sokkerspan algemeen bekend staan, kyk tydens die Sokker-Wêreldbeker na ’n grootskerm wat deur FIFA in [[Soweto]] opgerig is]] Suid-Afrika is op 15 Mei 2004 in [[Zürich]] deur FIFA gekies as gasheer vir die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010. Volgens FIFA se rotasiestelsel vir die Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 is slegs aansoeke van Afrikalande aanvaar. Naas Suid-Afrika het Egipte en Marokko ook vir die toernooi gebie. ’n Gesamentlike bod van [[Libië]] en [[Tunisië]] is nie deur FIFA goedgekeur nie. Libië het onder meer duidelik gemaak dat ’n deelname van [[Israel]] nie aanvaarbaar sou wees nie. Volgens ’n verklaring van FIFA was Libië se [[infrastruktuur]] heeltemal ontoereikend vir ’n wêreldbekertoernooi. [[Nigerië]] het sy bod reeds vroeër teruggetrek. Suid-Afrika het in die eerste rondte van die stemming met veertien stemme teenoor Marokko se tien gewen. Egipte het geen stem gekry nie. Die stemming het as volg verloop: {|class="wikitable collapsible" ! colspan="7" | Stemming vir gasheer van die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompwc/51/97/81/fs-201_13a_fwc-bidding.pdf |title=FIFA World Cup™ host announcement decision |publisher=[[FIFA]] |accessdate=14 Julie 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412114258/https://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompwc/51/97/81/fs-201_13a_fwc-bidding.pdf |archive-date=12 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |- ! Land | style="background:silver;" | '''Rondte 1''' |- | {{vlagland|Suid-Afrika}} || style="text-align:center;" | '''14''' |- | {{vlagland|Marokko}} || style="text-align:center;" | 10 |- | {{vlagland|Egipte}} || style="text-align:center;" | 0 |} == Kwalifisering == As gasheer het Suid-Afrika regstreeks vir die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 gekwalifiseer. Van die 31 oorblywende plekke is 13 vir nasionale sokkerspanne van [[UEFA]] ([[Europa]]) gereserveer, vyf vir [[CAF]] ([[Afrika]]), vier vir [[CONMEBOL]] ([[Suid-Amerika]]), vier vir [[AFC]] ([[Asië]]) en drie vir [[CONCACAF]] ([[Karibiese gebied]], [[Noord-Amerika|Noord]]- en [[Sentraal-Amerika]]). Twee plekke is tydens uitspeelwedstryde tussen AFC en [[OFC]] ([[Oseanië]]), asook tussen CONCACAF en CONMEBOL beslis. === Kwalifiserende spanne === Die volgende 32 spanne het vir die finale toernooi gekwalifiseer:<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompwc/51/97/75/fs-201_19a_fwc-prel-history.pdf |title=History of the FIFA World Cup™ preliminary competition (by year) |publisher=[[FIFA]] |date=November 2009 |accessdate=23 Oktober 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131023161459/http://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompwc/51/97/75/fs-201_19a_fwc-prel-history.pdf |archive-date=23 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> [[Lêer:2010 world cup qualification.png|duimnael|400px|Uitslag van die kwalifisering: {{sleutel|black|Geen deelname}} {{sleutel|#ababab|Nie ’n geassosieerde lid van FIFA nie}} {{sleutel|#ffb400|Land het nie gekwalifiseer nie}} {{sleutel|#000cff|Land het gekwalifiseer}}]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" !width=165|Span !width=80|Verskynings by eindstryde !width=50|Agtereenvolgende deelnames !width=80|Laaste verskyning !width=80|Vorige beste prestasie |- |align="left"|{{vlagland|Algerië}} |3de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1986|1986]]||Groepfase <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1982|1982]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1986|1986]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Argentinië}} |15de||10||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||'''Kampioen''' <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1978|1978]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1986|1986]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Australië}} |3de||2||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Agtste eindrondte <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Brasilië}} |19de||19||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||'''Kampioen''' <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1958|1958]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1962|1962]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1970|1970]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1994|1994]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Chili}} |8ste||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1998|1998]]||Derde plek <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1962|1962]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Denemarke}} |4de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]]||Kwarteindrondte <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1998|1998]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Duitsland}} |17de||15||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||'''Kampioen''' <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1954|1954]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1974|1974]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1990|1990]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Engeland}} |13de||4||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||'''Kampioen''' <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1966|1966]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Frankryk}} |13de||4||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||'''Kampioen''' <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1998|1998]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Ghana}} |2de||2||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Agtste eindrondte <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Griekeland}} |2de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1994|1994]]||Groepfase <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1994|1994]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Honduras}} |2de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1982|1982]]||Groepfase <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1982|1982]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Italië}} |17de||13||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||'''Kampioen''' <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1934|1934]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1938|1938]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1982|1982]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Ivoorkus}} |2de||2||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Groepfase <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Japan}} |4de||4||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Agtste eindrondte <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Kameroen}} |6de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]]||Kwarteindrondte <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1990|1990]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Meksiko}} |14de||5||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Kwarteindrondte <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1970|1970]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1986|1986]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Nederland}} |9de||2||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Naaswenner <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1974|1974]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1978|1978]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Nigerië}} |4de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]]||Agtste eindrondte <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1994|1994]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1998|1998]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Nieu-Seeland}} |2de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1982|1982]]||Groepfase <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1982|1982]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Noord-Korea}} |2de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1966|1966]]||Kwarteindrondte <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1966|1966]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Paraguay|1990}} |8ste||4||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Agtste eindrondte <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1986|1986]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1998|1998]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Portugal}} |5de||3||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Derde plek <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1966|1966]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Serwië}} |11de||2||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Vierde plek <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1930|1930]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1962|1962]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Slowakye}} |1ste||1||–||Debuut |- |align="left"|{{vlagland|Slowenië}} |2de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]]||Groepfase <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Spanje}} |13de||9||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Vierde plek <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1950|1950]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Suid-Afrika}} |3de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]]||Groepfase <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1998|1998]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Suid-Korea}} |8ste||7||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Vierde plek <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Switserland}} |9de||2||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Kwarteindrondte <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1934|1934]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1938|1938]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1954|1954]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Uruguay}} |11de||1||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|2002]]||'''Kampioen''' <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1930|1930]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1950|1950]])</small> |- |align="left"|{{vlagland|Verenigde State}} |9de||6||[[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]]||Derde plek <small>([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1930|1930]])</small> |} == Aanbieding == === Gasheerstede en -stadions === Die organiseerders het in 2005 ’n lys van elf stede en dertien stadions vrygestel, waarvan uiteindelik tien vir die toernooi gekies is: [[Bloemfontein]], [[Durban]], [[Johannesburg]] (twee stadions), [[Kaapstad]], [[Kimberley]], [[Nelspruit]], [[Orkney, Noordwes|Orkney]], [[Polokwane]] (Pietersburg), [[Port Elizabeth]], [[Pretoria]] (twee stadions) en [[Rustenburg]]. Op 17 Maart 2006 het FIFA die amptelike lys van gasheerstede en -stadions bekend gestel: <center> {| class="wikitable" style="text-align:center" !width=25%| [[Johannesburg]] !width=25%| [[Kaapstad]] !width=25%| [[Durban]] !width=25%| [[Johannesburg]] |- | [[ENB-stadion]]<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5007759/index.html |title=Soccer City Stadium – Johannesburg |publisher=[[FIFA]] |accessdate=1 Desember 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190829003445/https://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5007759/index.html |archive-date=29 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br />'''<small>(Sokkerstad)</small>''' | [[Kaapstad-stadion]]<br />'''<small>(Groenpunt-stadion)</small>''' | [[Moses Mabhidastadion]]<br />'''<small>(Durbanstadion)</small>''' | [[Ellispark-stadion]] |- | <small>{{Koördinate|26|14|5.3|S|27|58|56.6|O|region:ZA_type:landmark|aansig=inlyn|name=Sokkerstad}}</small> | <small>{{Koördinate|33|54|12.4|S|18|24|40.1|O|region:ZA_type:landmark|aansig=inlyn|name=Kaapstad-stadion}}</small> | <small>{{Koördinate|29|49|44.4|S|31|1|49.3|O|region:ZA_type:landmark|aansig=inlyn|name=Moses Mabhidastadion}}</small> | <small>{{Koördinate|26|11|51.2|S|28|3|38.7|O|region:ZA_type:landmark|aansig=inlyn|name=Ellispark-stadion}}</small> |- | Kapasiteit: '''84&nbsp;490''' | Kapasiteit: '''64&nbsp;100''' | Kapasiteit: '''62&nbsp;760''' | Kapasiteit: '''55&nbsp;686''' |- | [[Lêer:First game of the 2010 FIFA World Cup, South Africa vs Mexico.jpg|200px]] | [[Lêer:Green Point Paraguay vs Italy - World Cup 2010.jpg|200px]] | [[Lêer:Moses Mabhida Stadium during 2013 Africa Cup of Nations-2013-01-23 RSA vs ANG.JPG|200px]] | [[Lêer:Ellis Park Stadium.jpg|200px]] |- ! [[Pretoria]] !rowspan=5 colspan=2|{{location map+ |Suid-Afrika |float=center |width=500 |places= {{location map~ |Suid-Afrika |lat=-26.234797 |long=27.982353 |label=[[Johannesburg]]|position=bottom}} {{location map~ |Suid-Afrika |lat=-29.829444 |long=31.030278 |label= [[Durban]] |position=top}} {{location map~ |Suid-Afrika |lat=-33.903461 |long=18.411153 |label=[[Kaapstad]] |position=right}} {{location map~ |Suid-Afrika |lat=-25.753333 |long=28.186944 |label=&nbsp; &nbsp; [[Pretoria]] |position=top}} {{location map~ |Suid-Afrika |lat=-33.937778 |long=25.598889 |label=[[Port Elizabeth|Port&nbsp;Elizabeth]] |position=right}} {{location map~ |Suid-Afrika |lat=-29.117292 |long=26.208847 |label=[[Bloemfontein]] |position=bottom}} {{location map~ |Suid-Afrika |lat=-23.924689 |long=29.468765 |label=[[Polokwane]] |position=top}} {{location map~ |Suid-Afrika |lat=-25.5786 |long=27.1607 |label=[[Rustenburg]] |position=left}} {{location map~ |Suid-Afrika |lat=-25.46172 |long=30.929689 |label=&nbsp; &nbsp; [[Nelspruit]] |position=top}}}} ! [[Port Elizabeth]] |- | [[Loftus Versfeld]] | [[Nelson Mandelabaaistadion]] |- | <small>{{Koördinate|25|45|11.8|S|28|13|22.6|O|region:ZA_type:landmark|aansig=inlyn|name=Loftus Versfeld}}</small> | <small>{{Koördinate|33|56|16.1|S|25|35|58.3|O|region:ZA_type:landmark|aansig=inlyn|name=Nelson Mandelabaaistadion}}</small> |- | Kapasiteit: '''42&nbsp;858''' | Kapasiteit: '''42&nbsp;486''' |- | [[Lêer:Loftus Versfeld Stadium.jpg|200px]] | [[Lêer:Nelson Mandela Stadium in Port Elizabeth.jpg|200px]] |- ! [[Polokwane]] ! [[Nelspruit]] ! [[Bloemfontein]] ! [[Rustenburg]] |- | [[Peter Mokaba-stadion]] | [[Mbombela-stadion]] | [[Vrystaatstadion]] | [[Royal Bafokeng-stadion]] |- | <small>{{Koördinate|23|55|29.1|S|29|28|7.7|O|region:ZA_type:landmark|aansig=inlyn|name=Peter Mokaba-stadion}}</small> | <small>{{Koördinate|25|27|42|S|30|55|47|O|region:ZA_type:landmark|aansig=inlyn|name=Mbombela-stadion}}</small> | <small>{{Koördinate|29|7|3|S|26|12|32|O|region:ZA_type:landmark|aansig=inlyn|name=Vrystaatstadion}}</small> | <small>{{Koördinate|25|34|43.5|S|27|9|39.4|O|region:ZA_type:landmark|aansig=inlyn|name=Royal Bafokeng-stadion}}</small> |- | Kapasiteit: '''41&nbsp;733''' | Kapasiteit: '''40&nbsp;929''' | Kapasiteit: '''40&nbsp;911''' | Kapasiteit: '''38&nbsp;646''' |- | [[Lêer:Mokaba stadium (4739619696).jpg|200px]] | [[Lêer:Mbombela Stadium crowd leaving.jpg|200px]] | [[Lêer:Free State Stadium1.jpg|200px]] | [[Lêer:Royal Bafokeng Stadium, Phokeng.jpg|200px]] |}</center> Die eindstryd van die Sokker-Wêreldbekertoernooi het in [[ENB-stadion|Sokkerstad]] (ook bekend as die FNB-Stadion of “Soccer City”) plaasgevind. Die stadion is voor die toernooi gemoderniseer en van ’n volle dak voorsien. Sy kapasiteit is ook tot 95&nbsp;000 sitplekke verhoog. === Gelukbringer === Op 22 September 2008 is die 2010-wêreldbeker se gelukbringer bekendgestel. Sy naam is [[Zakumi]] en hy is ’n groen [[luiperd]].<ref>{{nl}} [http://www.sportwereld.nl/voetbal/wk2010/2634886/Luipaard_Zakumi_mascotte_WK_2010.html Luipaard Zakumi mascotte WK 2010], sportwereld.nl. {{dooie skakel}}</ref> === Organisasie === [[Lêer:2009Blikkiesdorp.JPG|duimnael|Polisie patrolleer in Blikkiesdorp, ’n nedersetting vir die uitgesette]] [[Lêer:Production set of the 2010 FIFA World Cup.jpg|duimnael|Produksiestel van die FIFA se internasionale uitsaaisentrum tydens die geleentheid]] ’n Groep inspekteurs van FIFA het in hul verslaggewing bevestig dat die standaard van Suid-Afrika se vervoerstelsel, telekommunikasie, hotelle en mediese fasiliteite op ’n baie hoë peil en dus goed toegerus is vir die toernooi. Nogtans is die veiligheidsituasie in die land as ’n groot probleem beskou. FIFA het egter daarop vertrou dat die Suid-Afrikaanse regering oor die middele en die kundigheid beskik om as gasheer van die toernooi op te tree. Die toernooi is deur die meeste Suid-Afrikaners as ’n kans beskou om die proses van demokratisering en etniese versoening te bevorder. Volgens Suid-Afrika se bod sou die totale beleggings in verband met die toernooi [[VSA-dollar|VS$]] 825 miljoen beloop. Die organisasiekomitee het beraam dat die inkomste in verband met kaartjieverkope €467 miljoen sou wees. Plaaslike borge se bydraes sou 47 miljoen beloop. Die pryse vir kaartjies het tussen VS$ 20 en 1083 beloop, tog was die groep van inspekteurs van mening dat die kaartjieverkope hersien sou moet word, aangesien toegangsgelde vir plaaslike sokkerwedstryde gewoonlik tussen twee en tien dollar beloop het. === Infrastruktuur === Die [[internasionale lughawe]]ns in Johannesburg, Kaapstad en Durban is voor die wêreldbekertoernooi vergroot om 'n groter aantal passasiers te hanteer. Daar is altesame tien lughawens, wat geskik is vir groot passasiervliegtuie. ’n Nuwe snelspoorlyn, die [[Gautrein]], het treinpassasiers tussen Pretoria, Johannesburg en [[O.R. Tambo Internasionale Lughawe]] vervoer. Die bestaande spoorwegnetwerk van meer as 20&nbsp;000 kilometer is ook gemoderniseer. === Probleme === In die [[winter]] van 2006 het boubedrywighede by die vier nuwe stadions en die modernisering van die bestaande geriewe egter nog nie begin nie. Persberigte, waarvolgens FIFA reeds oorweeg het om die toernooi na ’n ander land te verskuif, was volgens die organisasie op vals gerugte gegrond. Die oorverdowende geraas van toeskouers wat die [[vuvuzela]] tydens wedstryde blaas kon deurgaans gehoor word. Ná verskeie klagtes het FIFA besluit om nie die blaasinstrument tydens wedstryde te verban nie, aangesien dit as ’n inheemse kulturele element beskou is. == Formaat == Die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 is oor 31 dae tussen 32 verskillende lande oor 64 wedstryde uitgespeel. Dit het op 11 Junie 2010 in Sokkerstad in Johannesburg met ’n wedstryd tussen die gasheer Suid-Afrika en Meksiko afgeskop. Die toernooi het by dieselfde stadion op 11 Julie geëindig, met die eindstryd tussen Nederland en Spanje, waartydens Spanje die Sokker-Wêreldbekertrofee ingepalm het. Dieselfde formaat is voorheen tydens die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006 ingespan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mcwc/ip-201_04e_fwc_formats_slots_8821.pdf |title=Formats of the FIFA World Cup final competitions |publisher=[[FIFA]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20080227032244/http://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mcwc/ip-201_04e_fwc_formats_slots_8821.pdf |url-status=dead |archive-date=27 Februarie 2008}}</ref> === Kalender === Die volgende tabel dui die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 se daaglikse program aan. ’n Pers blokkie dui op wedstryde tydens die groepfase, ’n groen blokkie op wedstryde tydens die uitklopfase, ’n blou blokkie op die bronseindstryd en ’n geel blokkie op die eindstryd. {| | {| class="wikitable left center" "style=margin:0.5em auto;font-size:95%;line-height:1.25em" |+ Aantal daaglikse wedstryde tydens die toernooi |- ! scope=col |Groepfase<br />Junie ! scope=col |Vr<br />11 ! scope=col |Sa<br />12 ! scope=col |So<br />13 ! scope=col |Ma<br />14 ! scope=col |Di<br />15 ! scope=col |Wo<br />16 ! scope=col |Do<br />17 ! scope=col |Vr<br />18 ! scope=col |Sa<br />19 ! scope=col |So<br />20 ! scope=col |Ma<br />21 ! scope=col |Di<br />22 ! scope=col |Wo<br />23 ! scope=col |Do<br />24 ! scope=col |Vr<br />25 |- align=center |align=left|Seremonies <!-- 11 -->| bgcolor=#d6325b|'''{{Afkorting|OS|Openingseremonie}}''' <!-- 12 -->| <!-- 13 -->| <!-- 14 -->| <!-- 15 -->| <!-- 16 -->| <!-- 17 -->| <!-- 18 -->| <!-- 19 -->| <!-- 20 -->| <!-- 21 -->| <!-- 22 -->| <!-- 23 -->| <!-- 24 -->| <!-- 25 -->| |- align=center | align=left|Groep A <!-- 11 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 12 -->| <!-- 13 -->| <!-- 14 -->| <!-- 15 -->| <!-- 16 -->| bgcolor=#c364f3| 1 <!-- 17 -->| bgcolor=#c364f3| 1 <!-- 18 -->| <!-- 19 -->| <!-- 20 -->| <!-- 21 -->| <!-- 22 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 23 -->| <!-- 24 -->| <!-- 25 -->| |- align=center |align=left|Groep B <!-- 11 -->| <!-- 12 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 13 -->| <!-- 14 -->| <!-- 15 -->| <!-- 16 -->| <!-- 17 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 18 -->| <!-- 19 -->| <!-- 20 -->| <!-- 21 -->| <!-- 22 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 23 -->| <!-- 24 -->| <!-- 25 -->| |- align=center |align=left|Groep C <!-- 11 -->| <!-- 12 -->| bgcolor=#c364f3| 1 <!-- 13 -->| bgcolor=#c364f3| 1 <!-- 14 -->| <!-- 15 -->| <!-- 16 -->| <!-- 17 -->| <!-- 18 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 19 -->| <!-- 20 -->| <!-- 21 -->| <!-- 22 -->| <!-- 23 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 24 -->| <!-- 25 -->| |- align=center |align=left|Groep D <!-- 11 -->| <!-- 12 -->| <!-- 13 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 14 -->| <!-- 15 -->| <!-- 16 -->| <!-- 17 -->| <!-- 18 -->| bgcolor=#c364f3| 1 <!-- 19 -->| bgcolor=#c364f3| 1 <!-- 20 -->| <!-- 21 -->| <!-- 22 -->| <!-- 23 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 24 -->| <!-- 25 -->| |- align=center |align=left|Groep E <!-- 11 -->| <!-- 12 -->| <!-- 13 -->| <!-- 14 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 15 -->| <!-- 16 -->| <!-- 17 -->| <!-- 18 -->| <!-- 19 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 20 -->| <!-- 21 -->| <!-- 22 -->| <!-- 23 -->| <!-- 24 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 25 -->| |- align=center |align=left|Groep F <!-- 11 -->| <!-- 12 -->| <!-- 13 -->| <!-- 14 -->| bgcolor=#c364f3| 1 <!-- 15 -->| bgcolor=#c364f3| 1 <!-- 16 -->| <!-- 17 -->| <!-- 18 -->| <!-- 19 -->| <!-- 20 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 21 -->| <!-- 22 -->| <!-- 23 -->| <!-- 24 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 25 -->| |- align=center |align=left|Groep G <!-- 11 -->| <!-- 12 -->| <!-- 13 -->| <!-- 14 -->| <!-- 15 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 16 -->| <!-- 17 -->| <!-- 18 -->| <!-- 19 -->| <!-- 20 -->| bgcolor=#c364f3| 1 <!-- 21 -->| bgcolor=#c364f3| 1 <!-- 22 -->| <!-- 23 -->| <!-- 24 -->| <!-- 25 -->| bgcolor=#c364f3| 2 |- align=center |align=left|Groep H <!-- 11 -->| <!-- 12 -->| <!-- 13 -->| <!-- 14 -->| <!-- 15 -->| <!-- 16 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 17 -->| <!-- 18 -->| <!-- 19 -->| <!-- 20 -->| <!-- 21 -->| bgcolor=#c364f3| 2 <!-- 22 -->| <!-- 23 -->| <!-- 24 -->| <!-- 25 -->| bgcolor=#c364f3| 2 |- ! scope=col |Uitklopfase<br />Junie/Julie ! scope=col |Sa<br />26 ! scope=col |So<br />27 ! scope=col |Ma<br />28 ! scope=col |Di<br />29 ! scope=col |Wo<br />30 ! scope=col |Do<br />1 ! scope=col |Vr<br />2 ! scope=col |Sa<br />3 ! scope=col |So<br />4 ! scope=col |Ma<br />5 ! scope=col |Di<br />6 ! scope=col |Wo<br />7 ! scope=col |Do<br />8 ! scope=col |Vr<br />9 ! scope=col |Sa<br />10 ! scope=col |So<br />11 |- align=center |align=left|Seremonies <!-- 26 -->| <!-- 27 -->| <!-- 28 -->| <!-- 29 -->| <!-- 30 -->| <!-- 1 -->| <!-- 2 -->| <!-- 3 -->| <!-- 4 -->| <!-- 5 -->| <!-- 6 -->| <!-- 7 -->| <!-- 8 -->| <!-- 9 -->| <!-- 10 -->| <!-- 11 -->| bgcolor=#d6325b|'''{{Afkorting|SS|Sluitingseremonie}}''' |- align=center |align=left|Uitklopfase <!-- 26 -->| bgcolor=#00cc33| 2 <!-- 27 -->| bgcolor=#00cc33| 2 <!-- 28 -->| bgcolor=#00cc33| 2 <!-- 29 -->| bgcolor=#00cc33| 2 <!-- 30 -->| <!-- 1 -->| <!-- 2 -->| bgcolor=#00cc33| 2 <!-- 3 -->| bgcolor=#00cc33| 2 <!-- 4 -->| <!-- 5 -->| <!-- 6 -->| bgcolor=#00cc33| 1 <!-- 7 -->| bgcolor=#00cc33| 1 <!-- 8 -->| <!-- 9 -->| <!-- 10 -->| bgcolor=#3399ff| 1 <!-- 11 -->| bgcolor=#ffcc00| '''1''' |} | {| style="margin:0.5em auto;" wikitable right | colspan=2 |'''Legende''' |- | {{sleutel|#d6325b|Seremonies}} |- | {{sleutel|#c364f3|Groepwedstryde}} |- | {{sleutel|#00cc33|Uitklopfase}} |- | {{sleutel|#3399ff|Derde plek}} |- | {{sleutel|#ffcc00|Eindstryd}} |} |} === Groepfase === Die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 is deur 32 nasionale sokkerspanne uitgespeel. Vir die groepfase is die 32 deelnemende spanne in agt groepe van vier spanne elk verdeel; elke span het een wedstryd teen elk van die ander spanne in dieselfde groep gespeel, dus het elke span drie wedstryde in die groepfase gespeel. Drie punte is vir ’n oorwinning toegeken, een vir ’n gelykop en geen punte vir ’n nederlaag: spanne wat met dieselfde aantal punte geëindig het, is volgens aangetekende doele gerangskik. Klassifisering binne elke groep was gegrond op die volgende puntestelsel: * Drie wedstrydpunte vir ’n oorwinning; * Een vir ’n gelykop; * geen vir ’n nederlaag. Aan die einde van die groepfase is die spanne gerangskik van die eerste na die vierde posisie, gegrond op versamelde wedstrydpunte, met die twee top spanne wat na die uitklopfase deurgedring het. As twee spanne gelyk op punte was, is die rangorde deur hul aantal aangetekende doele bepaal. === Uitklopfase === Van die begin van dié fase af het die toernooi ’n uitklopformaat aangeneem wat uit 16 wedstryde bestaan het: agt agtste eindstryde, vier kwarteindstryde, twee halfeindstryde, ’n derdeplekwedstryd en die eindstryd. Die wenner en naaswenner in elke groep het na die uitklopfase deurgedring. Groepwenners het teen naaswenners in ander groepe in die agtste eindstryde gespeel, byvoorbeeld: die wenner van Groep A het teen die naaswenner van Groep B en die wenner van Groep B teen die naaswenner van Groep A gespeel. Spanne van dieselfde groep sou dus eers weer in óf die klein finale óf die eindstryd ontmoet. Elke wedstryd in die uitklopfase moes met ’n oorwinning vir een van die spanne eindig. As daar ná negentig minute van gewone spel ’n gelykopuitslag was, is daar verder gespeel om die wenner te bepaal. Aanvanklik is daar twee periodes van [[ekstra tyd]] gespeel, 15 minute in elke rigting. As daar steeds nie ’n wenner was ná 120 minute nie, is die wenner deur ’n [[Strafskop (sokker)|strafskopkompetisie]] bepaal. == Wedstryde == {| class="infobox bordered" | style="background:#cfc;"|Kwalifiseer vir die uitklopfase. |- | style="background:;"|Uit die toernooi geskakel. |} Die wedstryde is in twee fases opgedeel, naamlik die groep- en die uitklopfase. Die loting is op 4 Desember 2009 in die [[Kaapstadse Internasionale Konferensiesentrum]] gehou. === Groepfase === 32 spanne het aan die groepfase deelgeneem. Die boonste twee spanne in elke groep het na die uitklopfase deurgedring. ==== Groep A ==== [[Lêer:FIFA World Cup 2010 France Mexico.jpg|duimnael|Die wedstryd tussen Frankryk en Meksiko]] {| class="wikitable" style="text-align: center; !width=165|Land !width=20|{{Afkorting|Wed|Wedstryde gespeel}} !width=20|{{Afkorting|Wen|Wedstryde gewen}} !width=20|{{Afkorting|Gel|Gelykop}} !width=20|{{Afkorting|Ver|Wedstryde verloor}} !width=20|{{Afkorting|DV|Doele vir}} !width=20|{{Afkorting|DT|Doele teen}} !width=20|{{Afkorting|+/–|Doelverskil}} !width=20|{{Afkorting|Pte|Punte}} |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Uruguay}} |3||2||1||0||4||0||+4||'''7''' |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Meksiko}} |3||1||1||1||3||2||+1||'''4''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Suid-Afrika}} |3||1||1||1||3||5||–2||'''4''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Frankryk}} |3||0||1||2||1||4||–3||'''1''' |} {{sokkerwedstryd |date = [[11 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Suid-Afrika}}''' |score = 1–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061454 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Meksiko}}''' |goals1 = [[Siphiwe Tshabalala|Tshabalala]] {{goal|55}} |goals2 = {{goal|79}} [[Rafael Marquez|Marquez]] |stadium = [[ENB-stadion|Sokkerstad]], [[Johannesburg]] |attendance = 84&nbsp;490 |referee = Rawshan Irmatof (Oesbekistan)}} {{sokkerwedstryd |date = [[11 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Uruguay}}''' |score = 0–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061453 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Frankryk}}''' |goals1 = |goals2 = |stadium = [[Kaapstad-stadion]], [[Kaapstad]] |attendance = 64&nbsp;100 |referee = Yuichi Nishimura (Japan)}} {{sokkerwedstryd |date = [[16 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Suid-Afrika}}''' |score = 0–3 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061452 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Uruguay}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|24}}, {{goal|80|straf}} [[Diego Forlán|Forlán]]<br />{{goal|90+5}} [[Álvaro Pereira|Á. Pereira]] |stadium = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]] |attendance = 42&nbsp;658 |referee = Massimo Bussaca (Switserland)}} {{sokkerwedstryd |date = [[17 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Frankryk}}''' |score = 0–2 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061451 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Meksiko}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|64}} [[Javier Hernández Balcázar|Hernández]]<br />{{goal|79|straf}} [[Cuauhtémoc Blanco|Blanco]] |stadium = [[Peter Mokaba-stadion]], [[Polokwane]] |attendance = 35&nbsp;370 |referee = Khalil Ibrahim Al Ghamdi (Saoedi-Arabië)}} {{sokkerwedstryd |date = [[22 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Meksiko}}''' |score = 0–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061450 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Uruguay}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|43}} [[Luis Suárez|Suárez]] |stadium = [[Royal Bafokeng-stadion]], [[Rustenburg]] |attendance = 33&nbsp;425 |referee = Viktor Kassai (Hongarye)}} {{sokkerwedstryd |date = [[22 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Frankryk}}''' |score = 1–2 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061449 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Suid-Afrika}}''' |goals1 = [[Florent Malouda|Malouda]] {{goal|70}} |goals2 = {{goal|20}} [[Bongani Khumalo|Khumalo]]<br />{{goal|37}} [[Katlego Mphela|Mphela]] |stadium = [[Vrystaatstadion]], [[Bloemfontein]] |attendance = 39&nbsp;415 |referee = Oscar Ruiz (Colombia)}} ==== Groep B ==== [[Lêer:FIFA World Cup 2010 South Korea Nigeria 2.jpg|duimnael|Die wedstryd tussen Nigerië en Suid-Korea]] {| class="wikitable" style="text-align: center; !width=165|Land !width=20|{{Afkorting|Wed|Wedstryde gespeel}} !width=20|{{Afkorting|Wen|Wedstryde gewen}} !width=20|{{Afkorting|Gel|Gelykop}} !width=20|{{Afkorting|Ver|Wedstryde verloor}} !width=20|{{Afkorting|DV|Doele vir}} !width=20|{{Afkorting|DT|Doele teen}} !width=20|{{Afkorting|+/–|Doelverskil}} !width=20|{{Afkorting|Pte|Punte}} |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Argentinië}} |3||3||0||0||7||1||+6||'''9''' |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Suid-Korea}} |3||1||1||1||5||6||–1||'''4''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Griekeland}} |3||1||0||2||2||5||–3||'''3''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Nigerië}} |3||0||1||2||3||5||–2||'''1''' |} {{sokkerwedstryd |date = [[12 Junie]] [[2010]] |time = 13:30 |team1 = '''{{vlagland|Suid-Korea}}''' |score = 2–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061459 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Griekeland}}''' |goals1 = [[Lee Jung-soo]] {{goal|7}}<br />[[Park Ji-sung]] {{goal|52}} |goals2 = |stadium = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]] |attendance = 31&nbsp;513 |referee = Michael Hester (Nieu-Seeland)}} {{sokkerwedstryd |date = [[12 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Argentinië}}''' |score = 1–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061460 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Nigerië}}''' |goals1 = [[Gabriel Heinze|Heinze]] {{goal|6}} |goals2 = |stadium = [[Ellispark-stadion]], [[Johannesburg]] |attendance = 55&nbsp;686 |referee = Wolfgang Stark (Duitsland)}} {{sokkerwedstryd |date = [[17 Junie]] [[2010]] |time = 13:30 |team1 = '''{{vlagland|Argentinië}}''' |score = 4–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061458 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Suid-Korea}}''' |goals1 = [[Park Chu-young]] {{goal|17|e.d.}}<br />[[Gonzalo Higuaín|Higuaín]] {{goal|33}}, {{goal|76}}, {{goal|80}} |goals2 = {{goal|45+1}} [[Lee Chung-yong]] |stadium = [[ENB-stadion|Sokkerstad]], [[Johannesburg]] |attendance = 82&nbsp;174 |referee = Frank De Bleeckere (België)}} {{sokkerwedstryd |date = [[17 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Griekeland}}''' |score = 2–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061457 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Nigerië}}''' |goals1 = [[Dimitris Salpigidis|Salpigidis]] {{goal|44}}<br />[[Vasileios Torosidis|Torosidis]] {{goal|71}} |goals2 = {{goal|16}} [[Kalu Uche|Uche]] |stadium = [[Vrystaatstadion]], [[Bloemfontein]] |attendance = 31&nbsp;593 |referee = Óscar Ruiz (Colombia)}} {{sokkerwedstryd |date = [[22 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Nigerië}}''' |score = 2–2 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300111115 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Suid-Korea}}''' |goals1 = [[Kalu Uche|Uche]] {{goal|12}}<br />[[Yakubu Aiyegbeni|Yakubu]] {{goal|69|straf}} |goals2 = {{goal|38}} [[Lee Jung-soo]]<br />{{goal|49}} [[Park Chu-young]] |stadium = [[Moses Mabhidastadion]], [[Durban]] |attendance = 61&nbsp;874 |referee = Olegário Benquerença (Portugal)}} {{sokkerwedstryd |date = [[22 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Griekeland}}''' |score = 0–2 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061455 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Argentinië}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|77}} [[Martín Demichelis|Demichelis]]<br />{{goal|89}} [[Martín Palermo|Palermo]] |stadium = [[Peter Mokaba-stadion]], [[Polokwane]] |attendance = 38&nbsp;891 |referee = Rawshan Irmatof (Oesbekistan)}} ==== Groep C ==== [[Lêer:England Algeria World Cup 2010.jpg|duimnael|Die wedstryd tussen Engeland en Algerië]] {| class="wikitable" style="text-align: center; !width=165|Land !width=20|{{Afkorting|Wed|Wedstryde gespeel}} !width=20|{{Afkorting|Wen|Wedstryde gewen}} !width=20|{{Afkorting|Gel|Gelykop}} !width=20|{{Afkorting|Ver|Wedstryde verloor}} !width=20|{{Afkorting|DV|Doele vir}} !width=20|{{Afkorting|DT|Doele teen}} !width=20|{{Afkorting|+/–|Doelverskil}} !width=20|{{Afkorting|Pte|Punte}} |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Verenigde State}} |3||1||2||0||4||3||+1||'''5''' |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Engeland}} |3||1||2||0||2||1||+1||'''5''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Slowenië}} |3||1||1||1||3||3||±0||'''4''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Algerië}} |3||0||1||2||0||2||–2||'''1''' |} {{sokkerwedstryd |date = [[12 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Engeland}}''' |score = 1–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061466 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Verenigde State}}''' |goals1 = [[Steven Gerrard|Gerrard]] {{goal|4}} |goals2 = {{goal|40}} [[Clint Dempsey|Dempsey]] |stadium = [[Royal Bafokeng-stadion]], [[Rustenburg]] |attendance = 38&nbsp;646 |referee = Carlos Simon (Brasilië)}} {{sokkerwedstryd |date = [[13 Junie]] [[2010]] |time = 13:30 |team1 = '''{{vlagland|Algerië}}''' |score = 0–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061465 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Slowenië}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|79}} [[Robert Koren|Koren]] |stadium = [[Peter Mokaba-stadion]], [[Polokwane]] |attendance = 30&nbsp;325 |referee = Carlos Batres (Guatemala)}} {{sokkerwedstryd |date = [[18 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Slowenië}}''' |score = 2–2 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061463 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Verenigde State}}''' |goals1 = [[Valter Birsa|Birsa]] {{goal|13}}<br />[[Zlatan Ljubijankič|Ljubijankič]] {{goal|42}} |goals2 = {{goal|48}} [[Landon Donovan|Donovan]]<br />{{goal|82}} [[Michael Bradley|Bradley]] |stadium = [[Ellispark-stadion]], [[Johannesburg]] |attendance = 45&nbsp;573 |referee = Koman Coulibaly (Mali)}} {{sokkerwedstryd |date = [[18 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Engeland}}''' |score = 0–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061464 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Algerië}}''' |goals1 = |goals2 = |stadium = [[Kaapstad-stadion]], [[Kaapstad]] |attendance = 64&nbsp;100 |referee = Rawshan Irmatof (Oesbekistan)}} {{sokkerwedstryd |date = [[23 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Slowenië}}''' |score = 0–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061462 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Engeland}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|23}} [[Jermain Defoe|Defoe]] |stadium = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]] |attendance = 36&nbsp;893 |referee = Wolfang Stark (Duitsland)}} {{sokkerwedstryd |date = [[23 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Verenigde State}}''' |score = 1–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061461 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Algerië}}''' |goals1 = [[Landon Donovan|Donovan]] {{goal|90+1}} |goals2 = |stadium = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]] |attendance = 35&nbsp;827 |referee = Frank De Bleeckere (België)}} ==== Groep D ==== [[Lêer:FIFA World Cup 2010 Germany Australia.jpg|duimnael|Die wedstryd tussen Duitsland en Australië]] {| class="wikitable" style="text-align: center; !width=165|Land !width=20|{{Afkorting|Wed|Wedstryde gespeel}} !width=20|{{Afkorting|Wen|Wedstryde gewen}} !width=20|{{Afkorting|Gel|Gelykop}} !width=20|{{Afkorting|Ver|Wedstryde verloor}} !width=20|{{Afkorting|DV|Doele vir}} !width=20|{{Afkorting|DT|Doele teen}} !width=20|{{Afkorting|+/–|Doelverskil}} !width=20|{{Afkorting|Pte|Punte}} |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Duitsland}} |3||2||0||1||5||1||+4||'''6''' |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Ghana}} |3||1||1||1||2||2||±0||'''4''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Australië}} |3||1||1||1||3||6||–3||'''4''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Serwië}} |3||1||0||2||2||3||–1||'''3''' |} {{sokkerwedstryd |date = [[13 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Serwië}}''' |score = 0–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061471 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Ghana}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|85|straf}} [[Asamoah Gyan|Gyan]] |stadium = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]] |attendance = 38&nbsp;833 |referee = Héctor Baldassi (Argentinië)}} {{sokkerwedstryd |date = [[13 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Duitsland}}''' |score = 4–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300111116 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Australië}}''' |goals1 = [[Lukas Podolski|Podolski]] {{goal|8}}<br />[[Miroslav Klose|Klose]] {{goal|26}}<br />[[Thomas Müller|Müller]] {{goal|68}}<br />[[Cacau]] {{goal|70}} |goals2 = |stadium = [[Moses Mabhidastadion]], [[Durban]] |attendance = 62&nbsp;660 |referee = Marco Antonio Rodríguez (Meksiko)}} {{sokkerwedstryd |date = [[18 Junie]] [[2010]] |time = 13:30 |team1 = '''{{vlagland|Duitsland}}''' |score = 0–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061470 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Serwië}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|38}} [[Milan Jovanović|Jovanović]] |stadium = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]] |attendance = 38&nbsp;294 |referee = Alberto Undiano Mallenco (Spanje)}} {{sokkerwedstryd |date = [[19 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Ghana}}''' |score = 1–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061469 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Australië}}''' |goals1 = [[Asamoah Gyan|Gyan]] {{goal|25|straf}} |goals2 = {{goal|11}} [[Brett Holman|Holman]] |stadium = [[Royal Bafokeng-stadion]], [[Rustenburg]] |attendance = 34&nbsp;812 |referee = Roberto Rosetti (Italië)}} {{sokkerwedstryd |date = [[23 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Ghana}}''' |score = 0–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061468 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Duitsland}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|60}} [[Mesut Özil|Özil]] |stadium = [[ENB-stadion|Sokkerstad]], [[Johannesburg]] |attendance = 83&nbsp;391 |referee = Carlos Simon (Brasilië)}} {{sokkerwedstryd |date = [[23 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Australië}}''' |score = 2–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061467 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Serwië}}''' |goals1 = [[Tim Cahill|Cahill]] {{goal|69}}<br />[[Brett Holman|Holman]] {{goal|73}} |goals2 = {{goal|84}} [[Marko Pantellić|Pantellić]] |stadium = [[Mbombela-stadion]], [[Nelspruit]] |attendance = 37&nbsp;836 |referee = Jorge Larrionda (Uruguay)}} ==== Groep E ==== [[Lêer:FIFA World Cup 2010 Netherlands Japan.jpg|duimnael|Die wedstryd tussen Nederland en Japan]] {| class="wikitable" style="text-align: center; !width=165|Land !width=20|{{Afkorting|Wed|Wedstryde gespeel}} !width=20|{{Afkorting|Wen|Wedstryde gewen}} !width=20|{{Afkorting|Gel|Gelykop}} !width=20|{{Afkorting|Ver|Wedstryde verloor}} !width=20|{{Afkorting|DV|Doele vir}} !width=20|{{Afkorting|DT|Doele teen}} !width=20|{{Afkorting|+/–|Doelverskil}} !width=20|{{Afkorting|Pte|Punte}} |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Nederland}} |3||3||0||0||5||1||+4||'''9''' |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Japan}} |3||2||0||1||4||2||+2||'''6''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Denemarke}} |3||1||0||2||3||6||–3||'''3''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Kameroen}} |3||0||0||3||2||5||–3||'''0''' |} {{sokkerwedstryd |date = [[14 Junie]] [[2010]] |time = 13:30 |team1 = '''{{vlagland|Nederland}}''' |score = 2–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061478 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Denemarke}}''' |goals1 = [[Daniel Agger|Agger]] {{goal|46|e.d.}}<br />[[Dirk Kuyt|Kuyt]] {{goal|85}} |goals2 = |stadium = [[ENB-stadion|Sokkerstad]], [[Johannesburg]] |attendance = 83&nbsp;465 |referee = Stephane Lannoy (Frankryk)}} {{sokkerwedstryd |date = [[14 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Japan}}''' |score = 1–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061477 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Kameroen}}''' |goals1 = [[Keisuke Honda|Honda]] {{goal|39}} |goals2 = |stadium = [[Vrystaatstadion]], [[Bloemfontein]] |attendance = 30&nbsp;620 |referee = Olegário Benquerença (Portugal)}} {{sokkerwedstryd |date = [[19 Junie]] [[2010]] |time = 13:30 |team1 = '''{{vlagland|Nederland}}''' |score = 1–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300111117 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Japan}}''' |goals1 = [[Wesley Sneijder|Sneijder]] {{goal|53}} |goals2 = |stadium = [[Moses Mabhidastadion]], [[Durban]] |attendance = 62&nbsp;010 |referee = Héctor Baldassi (Argentinië)}} {{sokkerwedstryd |date = [[19 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Kameroen}}''' |score = 1–2 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061475 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Denemarke}}''' |goals1 = [[Samuel Eto'o|Eto'o]] {{goal|10}} |goals2 = {{goal|33}} [[Nicklas Bendtner|Bendtner]]<br />{{goal|61}} [[Dennis Rommedahl|Rommedahl]] |stadium = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]] |attendance = 38&nbsp;704 |referee = Jorge Larrionda (Uruguay)}} {{sokkerwedstryd |date = [[24 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Denemarke}}''' |score = 1–3 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061474 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Japan}}''' |goals1 = [[Jon Dahl Tomasson|Tomasson]] {{goal|81}} |goals2 = {{goal|17}} [[Keisuke Honda|Honda]]<br />{{goal|30}} [[Yashuhito Endō|Endō]]<br />{{goal|87}} [[Shinji Okazaki|Okazaki]] |stadium = [[Royal Bafokeng-stadion]], [[Rustenburg]] |attendance = 27&nbsp;967 |referee = Jerome Damon (Suid-Afrika)}} {{sokkerwedstryd |date = [[24 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Kameroen}}''' |score = 1–2 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061473 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Nederland}}''' |goals1 = [[Samuel Eto'o|Eto'o]] {{goal|65|straf}} |goals2 = {{goal|36}} [[Robin van Persie|Van Persie]]<br />{{goal|83}} [[Klaas-Jan Huntelaar|Huntelaar]] |stadium = [[Kaapstad-stadion]], [[Kaapstad]] |attendance = 63&nbsp;093 |referee = Pablo Pozo (Chili)}} ==== Groep F ==== [[Lêer:FIFA World Cup 2010 Slovakia Italy.jpg|duimnael|Die wedstryd tussen Slowakye en Italië]] {| class="wikitable" style="text-align: center; !width=165|Land !width=20|{{Afkorting|Wed|Wedstryde gespeel}} !width=20|{{Afkorting|Wen|Wedstryde gewen}} !width=20|{{Afkorting|Gel|Gelykop}} !width=20|{{Afkorting|Ver|Wedstryde verloor}} !width=20|{{Afkorting|DV|Doele vir}} !width=20|{{Afkorting|DT|Doele teen}} !width=20|{{Afkorting|+/–|Doelverskil}} !width=20|{{Afkorting|Pte|Punte}} |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Paraguay|1990}} |3||1||2||0||3||1||+2||'''5''' |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Slowakye}} |3||1||1||1||4||5||–1||'''4''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Nieu-Seeland}} |3||0||3||0||2||2||±0||'''3''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Italië}} |3||0||2||1||4||5||–1||'''2''' |} {{sokkerwedstryd |date = [[14 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Italië}}''' |score = 1–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061484 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Paraguay|1990}}''' |goals1 = [[Daniele De Rossi|De Rossi]] {{goal|63}} |goals2 = {{goal|39}} [[Antollín Alcaraz|Alcaraz]] |stadium = [[Kaapstad-stadion]], [[Kaapstad]] |attendance = 62&nbsp;869 |referee = Benito Archundia (Meksiko)}} {{sokkerwedstryd |date = [[15 Junie]] [[2010]] |time = 13:30 |team1 = '''{{vlagland|Nieu-Seeland}}''' |score = 1–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061483 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Slowakye}}''' |goals1 = [[Winston Reid|Reid]] {{goal|90+3}} |goals2 = {{goal|50}} [[Róbert Vittek|Vittek]] |stadium = [[Royal Bafokeng-stadion]], [[Rustenburg]] |attendance = 23&nbsp;871 |referee = Jerome Damon (Suid-Afrika)}} {{sokkerwedstryd |date = [[20 Junie]] [[2010]] |time = 13:30 |team1 = '''{{vlagland|Slowakye}}''' |score = 0–2 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061481 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Paraguay|1990}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|27}} [[Enrique Vera|Vera]]<br />{{goal|86}} [[Cristian Riveros|Riveros]] |stadium = [[Vrystaatstadion]], [[Bloemfontein]] |attendance = 26&nbsp;643 |referee = Eddy Maillet (Seychelle)}} {{sokkerwedstryd |date = [[20 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Italië}}''' |score = 1–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061482 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Nieu-Seeland}}''' |goals1 = [[Vincenzo Iaquinta|Iaquinta]] {{goal|29|straf}} |goals2 = {{goal|7}} [[Shane Smeltz|Smeltz]] |stadium = [[Mbombela-stadion]], [[Nelspruit]] |attendance = 38&nbsp;229 |referee = Carlos Batres (Guatemala)}} {{sokkerwedstryd |date = [[24 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Slowakye}}''' |score = 3–2 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061480 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Italië}}''' |goals1 = [[Róbert Vittek|Vittek]] {{goal|25}}, {{goal|73}}<br />[[Kamil Kopúnek|Kopúnek]] {{goal|89}} |goals2 = {{goal|81}} [[Antonio Di Natale|Di Natale]]<br />{{goal|90+2}} [[Fabio Quagliarella|Quagliarella]] |stadium = [[Ellispark-stadion]], [[Johannesburg]] |attendance = 53&nbsp;412 |referee = Howard Webb (Engeland)}} {{sokkerwedstryd |date = [[24 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Paraguay|1990}}''' |score = 0–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061479 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Nieu-Seeland}}''' |goals1 = |goals2 = |stadium = [[Peter Mokaba-stadion]], [[Polokwane]] |attendance = 34&nbsp;850 |referee = Yūichi Nishimura (Japan)}} ==== Groep G ==== [[Lêer:FIFA World Cup 2010 Brazil Côte d'Ivoire.jpg|duimnael|Die wedstryd tussen Brasilië en Ivoorkus]] {| class="wikitable" style="text-align: center; !width=165|Land !width=20|{{Afkorting|Wed|Wedstryde gespeel}} !width=20|{{Afkorting|Wen|Wedstryde gewen}} !width=20|{{Afkorting|Gel|Gelykop}} !width=20|{{Afkorting|Ver|Wedstryde verloor}} !width=20|{{Afkorting|DV|Doele vir}} !width=20|{{Afkorting|DT|Doele teen}} !width=20|{{Afkorting|+/–|Doelverskil}} !width=20|{{Afkorting|Pte|Punte}} |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Brasilië}} |3||2||1||0||5||2||+3||'''7''' |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Portugal}} |3||1||2||0||7||0||+7||'''5''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Ivoorkus}} |3||1||1||1||4||3||+1||'''4''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Noord-Korea}} |3||0||0||3||1||12||–11||'''0''' |} {{sokkerwedstryd |date = [[15 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Ivoorkus}}''' |score = 0–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061489 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Portugal}}''' |goals1 = |goals2 = |stadium = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]] |attendance = 37&nbsp;034 |referee = Jorge Larrionda (Uruguay)}} {{sokkerwedstryd |date = [[15 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Brasilië}}''' |score = 2–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061490 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Noord-Korea}}''' |goals1 = [[Maicon Douglas Sisenando|Maicon]] {{goal|55}}<br />[[Elano Blumer|Elano]] {{goal|72}} |goals2 = {{goal|89}} [[Ji Yun-nam]] |stadium = [[Ellispark-stadion]], [[Johannesburg]] |attendance = 54&nbsp;331 |referee = Viktor Kassai (Hongarye)}} {{sokkerwedstryd |date = [[20 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Brasilië}}''' |score = 3–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061488 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Ivoorkus}}''' |goals1 = [[Luís Fabiano]] {{goal|25}}, {{goal|50}}<br />[[Elano Blumer|Elano]] {{goal|62}} |goals2 = {{goal|79}} [[Didier Drogba|Drogba]] |stadium = [[ENB-stadion|Sokkerstad]], [[Johannesburg]] |attendance = 84&nbsp;455 |referee = Stephane Lannoy (Frankryk)}} {{sokkerwedstryd |date = [[21 Junie]] [[2010]] |time = 13:30 |team1 = '''{{vlagland|Portugal}}''' |score = 7–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061487 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Noord-Korea}}''' |goals1 = [[Raul Meireles|Meireles]] {{goal|29}}<br />[[Simão Sabrosa|Simão]] {{goal|53}}<br />[[Hugo Almeida|Almeida]] {{goal|56}}<br />[[Tiago Mendes|Tiago]] {{goal|60}}, {{goal|89}}<br />[[Liédson]] {{goal|81}}<br />[[Cristiano Ronaldo|Ronaldo]] {{goal|87}} |goals2 = |stadium = [[Kaapstad-stadion]],[[Kaapstad]] |attendance = 63&nbsp;644 |referee = Pablo Pozo (Chili)}} {{sokkerwedstryd |date = [[25 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Portugal}}''' |score = 0–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300111111 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Brasilië}}''' |goals1 = |goals2 = |stadium = [[Moses Mabhidastadion]], [[Durban]] |attendance = 62&nbsp;712 |referee = Benito Archundia (Meksiko)}} {{sokkerwedstryd |date = [[25 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Noord-Korea}}''' |score = 0–3 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061486 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Ivoorkus}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|14}} [[Yaya Touré|Y. Touré]]<br />{{goal|20}} [[Romaric]]<br />{{goal|82}} [[Salomon Kalou|Kalou]] |stadium = [[Mbombela-stadion]], [[Nelspruit]] |attendance = 34&nbsp;763 |referee = Alberto Undiano Mallenco (Spanje)}} ==== Groep H ==== [[Lêer:FIFA World Cup 2010 Spain Switzerland midfield.jpg|duimnael|Die wedstryd tussen Spanje en Switserland]] {| class="wikitable" style="text-align: center; !width=165|Land !width=20|{{Afkorting|Wed|Wedstryde gespeel}} !width=20|{{Afkorting|Wen|Wedstryde gewen}} !width=20|{{Afkorting|Gel|Gelykop}} !width=20|{{Afkorting|Ver|Wedstryde verloor}} !width=20|{{Afkorting|DV|Doele vir}} !width=20|{{Afkorting|DT|Doele teen}} !width=20|{{Afkorting|+/–|Doelverskil}} !width=20|{{Afkorting|Pte|Punte}} |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Spanje}} |3||2||0||1||4||2||+2||'''6''' |- style="background:#cfc" |style="text-align:left;"|{{vlagland|Chili}} |3||2||0||1||3||2||+1||'''6''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Switserland}} |3||1||1||1||1||1||±0||'''4''' |- |style="text-align:left;"|{{vlagland|Honduras}} |3||0||1||2||0||3||–3||'''1''' |} {{sokkerwedstryd |date = [[16 Junie]] [[2010]] |time = 13:30 |team1 = '''{{vlagland|Honduras}}''' |score = 0–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061495 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Chili}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|34}} [[Jean Beausejour|Beausejour]] |stadium = [[Mbombela-stadion]], [[Nelspruit]] |attendance = 32&nbsp;664 |referee = Eddy Maillet (Seychelle)}} {{sokkerwedstryd |date = [[16 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Spanje}}''' |score = 0–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300111112 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Switserland}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|52}} [[Gelson Fernandes|Fernandes]] |stadium = [[Moses Mabhidastadion]], [[Durban]] |attendance = 62&nbsp;453 |referee = Howard Webb (Engeland)}} {{sokkerwedstryd |date = [[21 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Chili}}''' |score = 1–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061493 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Switserland}}''' |goals1 = [[Mark González|González]] {{goal|75}} |goals2 = |stadium = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]] |attendance = 34&nbsp;872 |referee = Khalil Al Ghamdi (Saoedi-Arabië)}} {{sokkerwedstryd |date = [[21 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Spanje}}''' |score = 2–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061494 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Honduras}}''' |goals1 = [[David Villa|Villa]] {{goal|17}}, {{goal|51}} |goals2 = |stadium = [[Ellispark-stadion]], [[Johannesburg]] |attendance = 54&nbsp;386 |referee = Yuichi Nishimura (Japan)}} {{sokkerwedstryd |date = [[25 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Chili}}''' |score = 1–2 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061491 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Spanje}}''' |goals1 = [[Rodrigo Millar|Millar]] {{goal|47}} |goals2 = {{goal|24}} [[David Villa|Villa]]<br />{{goal|37}} [[Andrés Iniesta|Iniesta]] |stadium = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]] |attendance = 41&nbsp;958 |referee = Marco Rodríguez (Meksiko)}} {{sokkerwedstryd |date = [[25 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Switserland}}''' |score = 0–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061492 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Honduras}}''' |goals1 = |goals2 = |stadium = [[Vrystaatstadion]], [[Bloemfontein]] |attendance = 28&nbsp;042 |referee = Héctor Baldassi (Argentinië)}} === Uitklopfase === [[Lêer:FIFA World Cup 2010 USA Ghana.jpg|duimnael|Die agtste eindstryd tussen die Verenigde State en Ghana]] [[Lêer:FIFA World Cup 2010 Argentina Germany.jpg|duimnael|Die kwarteindstryd tussen Argentinië en Duitsland]] [[Lêer:FIFA World Cup 2010 Final Line-ups.jpg|duimnael|Die nasionale sokkerspanne van Nederland en Spanje net voor die afskop van die eindstryd]] {{Wedstrydskema laatste 16 | RD1 = Agtste eindrondte | RD2 = Kwarteindrondte | RD3 = Halfeindrondte | RD4 = Eindstryd | RD1-header-01 = 26 Junie – Port Elizabeth | RD1-team01 = '''{{vlagland|Uruguay}}''' | RD1-score01 = '''2''' | RD1-team02 = {{vlagland|Suid-Korea}} | RD1-score02 = 1 | RD1-header-02 = 26 Junie – Rustenburg | RD1-team03 = {{vlagland|Verenigde State}} | RD1-score03 = 1 | RD1-team04 = '''{{vlagland|Ghana}}''' | RD1-score04 = '''2''' | RD1-header-03 = 28 Junie – Durban | RD1-team05 = '''{{vlagland|Nederland}}''' | RD1-score05 = '''2''' | RD1-team06 = {{vlagland|Slowakye}} | RD1-score06 = 1 | RD1-header-04 = 28 Junie – Johannesburg | RD1-team07 = '''{{vlagland|Brasilië}}''' | RD1-score07 = '''3''' | RD1-team08 = {{vlagland|Chili}} | RD1-score08 = 0 | RD1-header-05 = 27 Junie – Johannesburg | RD1-team09 = '''{{vlagland|Argentinië}}''' | RD1-score09 = '''3''' | RD1-team10 = {{vlagland|Meksiko}} | RD1-score10 = 1 | RD1-header-06 = 27 Junie – Bloemfontein | RD1-team11 = '''{{vlagland|Duitsland}}''' | RD1-score11 = '''4''' | RD1-team12 = {{vlagland|Engeland}} | RD1-score12 = 1 | RD1-header-07 = 29 Junie – Pretoria | RD1-team13 = '''{{vlagland|Paraguay|1990}}''' | RD1-score13 = '''0<br />(5)''' | RD1-team14 = {{vlagland|Japan}} | RD1-score14 = 0<br />(3) | RD1-header-08 = 29 Junie – Kaapstad | RD1-team15 = '''{{vlagland|Spanje}}''' | RD1-score15 = '''1''' | RD1-team16 = {{vlagland|Portugal}} | RD1-score16 = 0 | RD2-header-01 = 2 Julie – Johannesburg | RD2-team01 = '''{{vlagland|Uruguay}}''' | RD2-score01 = '''1<br />(4) | RD2-team02 = {{vlagland|Ghana}} | RD2-score02 = 1<br />(2) | RD2-header-02 = 2 Julie – Port Elizabeth | RD2-team03 = '''{{vlagland|Nederland}}''' | RD2-score03 = '''2''' | RD2-team04 = {{vlagland|Brasilië}} | RD2-score04 = 1 | RD2-header-03 = 3 Julie – Kaapstad | RD2-team05 = {{vlagland|Argentinië}} | RD2-score05 = 0 | RD2-team06 = '''{{vlagland|Duitsland}}''' | RD2-score06 = '''4''' | RD2-header-04 = 3 Julie – Johannesburg | RD2-team07 = {{vlagland|Paraguay|1990}} | RD2-score07 = 0 | RD2-team08 = '''{{vlagland|Spanje}}''' | RD2-score08 = '''1''' | RD3-header-01 = 6 Julie – Kaapstad | RD3-team01 = {{vlagland|Uruguay}} | RD3-score01 = 2 | RD3-team02 = '''{{vlagland|Nederland}}''' | RD3-score02 = '''3''' | RD3-header-02 = 7 Julie – Durban | RD3-team03 = {{vlagland|Duitsland}} | RD3-score03 = 0 | RD3-team04 = '''{{vlagland|Spanje}}''' | RD3-score04 = '''1''' | RD4-header-01 = 11 Julie – Johannesburg | RD4-team01 = {{vlagland|Nederland}} | RD4-score01 = 0 | RD4-team02 = '''{{vlagland|Spanje}}''' | RD4-score02 = '''1''' | RD4-header-02 = 10 Julie – Port Elizabeth | RD4-team03 = {{vlagland|Uruguay}} | RD4-score03 = 2 | RD4-team04 = '''{{vlagland|Duitsland}}''' | RD4-score04 = '''3''' }} ==== Agtste eindrondte ==== {{sokkerwedstryd |date = [[26 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Uruguay}}''' |score = 2–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061504 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Suid-Korea}}''' |goals1 = [[Luis Suárez|Suárez]] {{goal|8}}, {{goal|80}} |goals2 = {{goal|68}} [[Lee Chung-yong]] |stadium = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]] |attendance = 30&nbsp;597 |referee = Wolfgang Stark (Duitsland)}} {{sokkerwedstryd |date = [[26 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Verenigde State}}''' |score = 1–2 ([[Ekstra tyd|e.t.]]) |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061503 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Ghana}}''' |goals1 = [[Landon Donovan|Donovan]] {{goal|62|straf}} |goals2 = {{goal|5}} [[Kevin-Prince Boateng|Prince]]<br />{{goal|93}} [[Asamoah Gyan|Gyan]] |stadium = [[Royal Bafokeng-stadion]], [[Rustenburg]] |attendance = 34&nbsp;976 |referee = Viktor Kassai (Hongarye)}} {{sokkerwedstryd |date = [[27 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Duitsland}}''' |score = 4–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061501 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Engeland}}''' |goals1 = [[Miroslav Klose|Klose]] {{goal|20}}<br />[[Lukas Podolski|Podolski]] {{goal|32}}<br />[[Thomas Müller|Müller]] {{goal|67}}, {{goal|70}} |goals2 = {{goal|37}} [[Matthew Upson|Upson]] |stadium = [[Vrystaatstadion]], [[Bloemfontein]] |attendance = 40&nbsp;510 |referee = Jorge Larrionda (Uruguay)}} {{sokkerwedstryd |date = [[27 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Argentinië}}''' |score = 3–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061502 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Meksiko}}''' |goals1 = [[Carlos Tévez|Tévez]] {{goal|26}}, {{goal|52}}<br />[[Gonzalo Higuaín|Higuaín]] {{goal|33}} |goals2 = {{goal|71}} [[Javier Hernández Balcázar|Hernández]] |stadium = [[ENB-stadion|Sokkerstad]], [[Johannesburg]] |attendance = 84&nbsp;377 |referee = Roberto Rosetti (Italië)}} {{sokkerwedstryd |date = [[28 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Nederland}}''' |score = 2–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300111113 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Slowakye}}''' |goals1 = [[Arjen Robben|Robben]] {{goal|18}}<br />[[Wesley Sneijder|Sneijder]] {{goal|84}} |goals2 = {{goal|90+4|straf}} [[Róbert Vittek|Vittek]] |stadium = [[Moses Mabhidastadion]], [[Durban]] |attendance = 61&nbsp;962 |referee = Alberto Undiano Mallenco (Spanje)}} {{sokkerwedstryd |date = [[28 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Brasilië}}''' |score = 3–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061500 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Chili}}''' |goals1 = [[Juan Silveira dos Santos|Juan]] {{goal|34}}<br />[[Luís Fabiano]] {{goal|38}}<br />[[Robinho]] {{goal|59}} |goals2 = |stadium = [[Ellispark-stadion]], [[Johannesburg]] |attendance = 54&nbsp;096 |referee = Howard Webb (Engeland)}} {{sokkerwedstryd |date = [[29 Junie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Paraguay|1990}}''' |score = 0–0 ([[Ekstra tyd|e.t.]]) |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061497 Verslag]<br />[[Strafskop (sokker)|Strafskoppe]]<br />'''5–3''' |team2 = '''{{vlagland|Japan}}''' |goals1 = <br />'''''Strafskoppe'''''<br />[[Édgar Barreto|Barreto]] {{pengoal}}<br />[[Lucas Barrios|Barrios]] {{pengoal}}<br />[[Cristian Riveros|Riveros]] {{pengoal}}<br />[[Nelson Haedo Valdez|Valdez]] {{pengoal}}<br />[[Óscar Cardozo|Cardozo]] {{pengoal}} |goals2 = <br />'''''Strafskoppe'''''<br />{{pengoal}} [[Yasuhito Endō|Endō]]<br />{{pengoal}} [[Makoto Hasebe|Hasebe]]<br />{{penmiss}} [[Yūichi Komano|Komano]]<br />{{pengoal}} [[Keisuke Honda|Honda]] |stadium = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]] |attendance = 36&nbsp;742 |referee = Frank De Bleeckere (België)}} {{sokkerwedstryd |date = [[29 Junie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Spanje}}''' |score = 1–0 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061498 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Portugal}}''' |goals1 = [[David Villa|Villa]] {{goal|63}} |goals2 = |stadium = [[Kaapstad-stadion]],[[Kaapstad]] |attendance = 62&nbsp;955 |referee = Héctor Baldassi (Argentinië)}} ==== Kwarteindrondte ==== {{sokkerwedstryd |date = [[2 Julie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Nederland}}''' |score = 2–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061507 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Brasilië}}''' |goals1 = [[Wesley Sneijder|Sneijder]] {{goal|53}}, {{goal|68}} |goals2 = {{goal|10}} [[Robinho]] |stadium = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]] |attendance = 40&nbsp;186 |referee = Yuichi Nishimura (Japan)}} {{sokkerwedstryd |date = [[2 Julie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Uruguay}}''' |score = 1–1 ([[Ekstra tyd|e.t.]]) |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061508 Verslag]<br />[[Strafskop (sokker)|Strafskoppe]]<br />'''4–2''' |team2 = '''{{vlagland|Ghana}}''' |goals1 = [[Diego Forlán|Forlán]] {{goal|55}}<br />'''''Strafskoppe'''''<br />[[Diego Forlán|Forlán]] {{pengoal}}<br />[[Mauricio Victorino|Victorino]] {{pengoal}}<br />[[Andrés Socotti|Scotti]] {{pengoal}}<br />[[Maxi Pereira|M. Pereira]] {{penmiss}}<br />[[Sebastián Abreu|Abreu]] {{pengoal}} |goals2 = {{goal|45+2}} [[Sulley Muntari|Muntari]]<br />'''''Strafskoppe'''''<br />{{pengoal}} [[Asamoah Gyan|Gyan]]<br />{{pengoal}} [[Stephen Apphiah|Appiah]]<br />{{penmiss}} [[John Mensah|Mensah]]<br />{{penmiss}} [[Dominic Adiyiah|Ayidiah]] |stadium = [[ENB-stadion|Sokkerstad]], [[Johannesburg]] |attendance = 84&nbsp;017 |referee = Olegario Benquerenca (Portugal)}} {{sokkerwedstryd |date = [[3 Julie]] [[2010]] |time = 16:00 |team1 = '''{{vlagland|Argentinië}}''' |score = 0–4 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061505 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Duitsland}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|3}} [[Thomas Müller|Müller]]<br />{{goal|68}}, {{goal|89}} [[Miroslav Klose|Klose]]<br />{{goal|74}} [[Arne Friedrich|Friedrich]] |stadium = [[Kaapstad-stadion]], [[Kaapstad]] |attendance = 64&nbsp;100 |referee = Rawshan Irmatof (Oesbekistan)}} {{sokkerwedstryd |date = [[3 Julie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Paraguay|1990}}''' |score = 0–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061506 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Spanje}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|83}} [[David Villa|Villa]] |stadium = [[Ellispark-stadion]], [[Johannesburg]] |attendance = 55&nbsp;359 |referee = Carlos Batres (Guatemala)}} ==== Halfeindrondte ==== {{sokkerwedstryd |date = [[6 Julie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Uruguay}}''' |score = 2–3 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061512 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Nederland}}''' |goals1 = [[Diego Forlán|Forlán]] {{goal|41}}<br />[[Maxi Pereira|M. Pereira]] {{goal|90+2}} |goals2 = {{goal|18}} [[Giovanni van Bronckhorst|Van Bronckhorst]]<br />{{goal|70}} [[Wesley Sneijder|Sneijder]]<br />{{goal|73}} [[Arjen Robben|Robben]] |stadium = [[Kaapstad-stadion]], [[Kaapstad]] |attendance = 62&nbsp;479 |referee = Rawshan Irmatof (Oesbekistan)}} {{sokkerwedstryd |date = [[7 Julie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Duitsland}}''' |score = 0–1 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300111114 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Spanje}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|73}} [[Carles Puyol|Puyol]] |stadium = [[Moses Mabhidastadion]], [[Durban]] |attendance = 60&nbsp;960 |referee = Viktor Kassai (Hongarye)}} ==== Klein finale (om die derde plek) ==== {{sokkerwedstryd |date = [[10 Julie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Uruguay}}''' |score = 2–3 |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061510 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Duitsland}}''' |goals1 = [[Edinson Cavani|Cavani]] {{goal|28}}<br />[[Diego Forlán|Forlán]] {{goal|51}} |goals2 = {{goal|19}} [[Thomas Müller|Müller]]<br />{{goal|56}} [[Marcell Jansen|Jansen]]<br />{{goal|82}} [[Sami Khedira|Khedira]] |stadium = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]] |attendance = 36&nbsp;254 |referee = Benito Archundia (Meksiko)}} ==== Eindstryd ==== {{sokkerwedstryd |date = [[11 Julie]] [[2010]] |time = 20:30 |team1 = '''{{vlagland|Nederland}}''' |score = 0–1 ([[Ekstra tyd|e.t.]]) |report = [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa/match-center/300061509 Verslag] |team2 = '''{{vlagland|Spanje}}''' |goals1 = |goals2 = {{goal|116}} [[Andrés Iniesta|Iniesta]] |stadium = [[ENB-stadion|Sokkerstad]], [[Johannesburg]] |attendance = 84&nbsp;490 |referee = Howard Webb (Engeland)}} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Sokkerwêreldkampioen 2010 |- |align=center|'''{{vlagland|Spanje}}''' |} == FIFA se ranglys == Ná die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 het FIFA ’n verslag gepubliseer waarin al die deelnemende spanne geranglys is volgens vordering in die toernooi, algehele resultate en kwaliteit van die meedinger.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.fifa.com/mm/document/afdeveloping/technicaldevp/50/09/00/fwc_mexico_1986_en_part4_279.pdf |title=page 45 |publisher=[[FIFA]] |format=PDF |accessdate=14 Julie 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200421072521/https://www.fifa.com/mm/document/afdeveloping/technicaldevp/50/09/00/fwc%5Fmexico%5F1986%5Fen%5Fpart4%5F279.pdf |archive-date=21 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompwc/51/97/55/171012-statisticalkit-fifaworldcup-milestonesfactsfigures-statusafterfwc2010.pdf |title=FIFA World Cup: Milestones, facts & figures. Statistical Kit 7 |publisher=[[FIFA]] |date=26 Maart 2013 |accessdate=21 Mei 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130521092116/http://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompwc/51/97/55/171012-statisticalkit-fifaworldcup-milestonesfactsfigures-statusafterfwc2010.pdf |archive-date=21 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die ranglys vir die 2010-toernooi is soos gevolg: [[Lêer:2010 world cup.png|duimnael|400px|Deelnemende spanne volgens ranglys: {{columns-list|3| {{sleutel|#2b42a3|Kampioen}} {{sleutel|#34c0be|Tweede plek}} {{sleutel|#269c5a|Derde plek}} {{sleutel|#81c846|Vierde plek}} {{sleutel|#e4e454|Kwarteindrondte}} {{sleutel|#f4d4ac|Agtste eindrondte}} {{sleutel|#b94954|Groepfase}} {{sleutel|#ababab|Geen deelname}}}} {{Kleurkas|#ffff00}} Gasheerland [[Suid-Afrika]]]] [[Lêer:FIFA World Cup 2010 Spain with cup.jpg|duimnael|Die [[Spaanse nasionale sokkerspan]] nadat hulle die Sokker-Wêreldbekertrofee ingepalm het]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !width=25|Rang !width=165|Span !width=25|Groep !width=25|{{Afkorting|Wed|Wedstryde gespeel}} !width=25|{{Afkorting|Wen|Wedstryde gewen}} !width=25|{{Afkorting|Gel|Gelykop}} !width=25|{{Afkorting|Ver|Wedstryde verloor}} !width=25|{{Afkorting|DV|Doele vir}} !width=25|{{Afkorting|DT|Doele teen}} !width=25|{{Afkorting|+/–|Doelverskil}} !width=25|{{Afkorting|Pte|Punte}} |- style="background:gold" | 1 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Spanje}} || H || 7 || 6 || 0 || 1 || 8 || 2 || +6 || 18 |- style="background:silver;" | 2 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Nederland}} || E || 7 || 6 || 0 || 1 || 12 || 6 || +6 || 18 |- style="background:#c96;" | 3 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Duitsland}} || D || 7 || 5 || 0 || 2 || 16 || 5 || +11 || 15 |- style="background:beige;" | 4 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Uruguay}} || A || 7 || 3 || 2 || 2 || 11 || 8 || +3 || 11 |- | colspan="11"| '''In die kwarteindrondte uitgeskakel''' |- | 5 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Argentinië}} || B || 5 || 4 || 0 || 1 || 10 || 6 || +4 || 12 |- | 6 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Brasilië}} || G || 5 || 3 || 1 || 1 || 9 || 4 || +5 || 10 |- | 7 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Ghana}} || D || 5 || 2 || 2 || 1 || 5 || 4 || +1 || 8 |- | 8 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Paraguay|1990}} || F || 5 || 1 || 3 || 1 || 3 || 2 || +1 || 6 |- | colspan="11"| '''In die agtste eindrondte uitgeskakel''' |- | 9 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Japan}} || E || 4 || 2 || 1 || 1 || 4 || 2 || +2 || 7 |- | 10 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Chili}} || H || 4 || 2 || 0 || 2 || 3 || 5 || −2 || 6 |- | 11 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Portugal}} || G || 4 || 1 || 2 || 1 || 7 || 1 || +6 || 5 |- | 12 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Verenigde State}} || C || 4 || 1 || 2 || 1 || 5 || 5 || ±0 || 5 |- | 13 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Engeland}} || C || 4 || 1 || 2 || 1 || 3 || 5 || −2 || 5 |- | 14 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Meksiko}} || A || 4 || 1 || 1 || 2 || 4 || 5 || −1 || 4 |- | 15 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Suid-Korea}} || B || 4 || 1 || 1 || 2 || 6 || 8 || −2 || 4 |- | 16 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Slowakye}} || F || 4 || 1 || 1 || 2 || 5 || 7 || −2 || 4 |- | colspan="11"| '''In die groepfase uitgeskakel''' |- | 17 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Ivoorkus}} || G || 3 || 1 || 1 || 1 || 4 || 3 || +1 || 4 |- | 18 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Slowenië}} || C || 3 || 1 || 1 || 1 || 3 || 3 || ±0 || 4 |- | 19 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Switserland}} || H || 3 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || ±0 || 4 |- | 20 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Suid-Afrika}} || A || 3 || 1 || 1 || 1 || 3 || 5 || −2 || 4 |- | 21 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Australië}} || D || 3 || 1 || 1 || 1 || 3 || 6 || −3 || 4 |- | 22 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Nieu-Seeland}} || F || 3 || 0 || 3 || 0 || 2 || 2 || ±0 || 3 |- | 23 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Serwië}} || D || 3 || 1 || 0 || 2 || 2 || 3 || −1 || 3 |- | 24 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Denemarke}} || E || 3 || 1 || 0 || 2 || 3 || 6 || −3 || 3 |- | 25 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Griekeland}} || B || 3 || 1 || 0 || 2 || 2 || 5 || −3 || 3 |- | 26 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Italië}} || F || 3 || 0 || 2 || 1 || 4 || 5 || −1 || 2 |- | 27 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Nigerië}} || B || 3 || 0 || 1 || 2 || 3 || 5 || −2 || 1 |- | 28 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Algerië}} || C || 3 || 0 || 1 || 2 || 0 || 2 || −2 || 1 |- | 29 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Frankryk}} || A || 3 || 0 || 1 || 2 || 1 || 4 || −3 || 1 |- | 30 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Honduras}} || H || 3 || 0 || 1 || 2 || 0 || 3 || −3 || 1 |- | 31 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Kameroen}} || E || 3 || 0 || 0 || 3 || 2 || 5 || −3 || 0 |- | 32 || style="text-align:left;"|{{vlagland|Noord-Korea}} || G || 3 || 0 || 0 || 3 || 1 || 12 || −11 || 0 |} == Meeste doele aangeteken == Meeste doele aangeteken:<ref name="Goals_scored" /> {| class="toptextcells" |style=padding-right:20px| {| class="wikitable" ! Rang !! style="width:160px" | Speler !! Doele |- ! 1 | {{vlagikoon|Duitsland}} [[Thomas Müller]] || style="text-align:center" | 5 |- ! | {{vlagikoon|Spanje}} [[David Villa]] || style="text-align:center" | 5 |- ! | {{vlagikoon|Nederland}} [[Wesley Sneijder]] || style="text-align:center" | 5 |- ! | {{vlagikoon|Uruguay}} [[Diego Forlán]] || style="text-align:center" | 5 |- ! 5 | {{vlagikoon|Argentinië}} [[Gonzalo Higuaín]] || style="text-align:center" | 4 |- ! | {{vlagikoon|Slowakye}} [[Róbert Vittek]] || style="text-align:center" | 4 |- ! | {{vlagikoon|Duitsland}} [[Miroslav Klose]] || style="text-align:center" | 4 |- ! 8 | {{vlagikoon|Uruguay}} [[Luis Suárez]] || style="text-align:center" | 3 |- ! | {{vlagikoon|Verenigde State}} [[Landon Donovan]] || style="text-align:center" | 3 |- ! | {{vlagikoon|Brasilië}} [[Luís Fabiano]] || style="text-align:center" | 3 |- ! | {{vlagikoon|Ghana}} [[Asamoah Gyan]] || style="text-align:center" | 3 |- ! 12 | {{vlagikoon|Meksiko}} [[Javier Hernández Balcázar]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Duitsland}} [[Lukas Podolski]] || style="text-align:center" | 2 |} | {| class="wikitable" |+ |- class="hintergrundfarbe5" ! Rang !! style="width:160px" | Speler !! Doele |- ! 12 | {{vlagikoon|Brasilië}} [[Elano Blumer|Elano]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Portugal}} [[Tiago Mendes|Tiago]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Brasilië}} [[Robinho]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Nederland}} [[Arjen Robben]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Japan}} [[Keisuke Honda]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Australië}} [[Brett Holman]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Nigerië}} [[Kalu Uche]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Kameroen}} [[Samuel Eto'o]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Argentinië}} [[Carlos Tévez]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Suid-Korea}} [[Lee Chung-yong]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Suid-Korea}} [[Lee Jung-soo]] || style="text-align:center" | 2 |- ! | {{vlagikoon|Spanje}} [[Andrés Iniesta]] || style="text-align:center" | 2 |} |} == Sien ook == [[Lêer:Stamps of Moldova, 2010-23.jpg|duimnael|Zakumi op 'n [[Moldowa|Moldawiese]] [[posseël]]]] * [[Adidas Jabulani]], bal waarmee gespeel is. * [[FIFA-jolkol]], bymekaarkomplek vir sokkergeesdriftiges. * [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2009]], proeflopie vir die wêreldbekertoernooi. * [[Makarapa]], handgesnyde en handgeverfde hoed vir ondersteuners. * [[Sign of a Victory]], [[R. Kelly]] se liedjie vir die wêreldbekertoernooi. * [[Suid-Afrikaanse nasionale sokkerspan]], die Bafana-Bafana. * [[Vuvuzela]], lawaai tydens wedstryde. * [[Waka Waka (This Time for Africa)]], [[Shakira]] se liedjie vir die wêreldbekertoernooi. * [[Wavin' Flag]], [[K'naan]] se liedjie vir die wêreldbekertoernooi. * [[Zakumi]], amptelike gelukbringer. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|2010 FIFA World Cup|FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010}} * {{en}} [https://www.fifa.com/tournaments/mens/worldcup/2010south-africa fifa.com: ''South Africa 2010: First for Spain''] * {{en}} [https://www.worldcup-history.com/?siden=VM&aaret=2010 worldcup-history.com: ''South Africa, 2010''] * {{en}} [http://www.rsssf.com/tables/2010full.html rsssf.com: ''World Cup 2010''] {{FIFA Sokker-Wêreldbekerstadions vir 2010}} {{Navigasie Sokker-Wêreldbekertoernooie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:FIFA Sokker-Wereldbekertoernooi in 2010}} [[Kategorie:FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi|2010]] [[Kategorie:Geskiedenis van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Sokkerkompetisies in Suid-Afrika]] [[Kategorie:Sport in 2010]] rhvl1m9qzkpb3743nkx6hhu0u7oq4wh 0 15633 2820069 2701058 2025-07-10T18:20:31Z CommonsDelinker 1161 "Hezzzzbollah.jpg" is verwyder omdat dit in Commons deur [[c:User:Ymblanter|Ymblanter]] verwyder is omrede: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Hezzzzbollah.jpg|]] 2820069 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Politieke party | party_naam = Hezbollah | afkorting = | party_logo = | logobeskrywing = | logo_onderskrif = Hezbollah-vegters | leier = | slagspreuk = | gestig = [[1985]] (amptelik) | ontbind = | samesmelting_van = | afgestig_van = | voorafgegaan = | samesmelting_met = | opgevolg = | nuusbrief = | hoofkwartiere = | studente_vleuel = | jeugvleuel = | ideologie = Sjiïtiese Islam<br />Teen-imperialisme<ref>{{en}} {{cite book |last=Elie Alagha|first=Joseph|title=Hizbullah's Documents: From the 1985 Open Letter to the 2009 Manifesto|year=2011|publisher=Amsterdam University Press|isbn=90-8555-037-8|pages=15, 20 |url=http://books.google.co.uk/books?id=b0ntL1fUi8kC&lpg=PA20&dq=Anti%20imperialism%20Hezbollah&pg=PA15#v=onepage&q&f=false}}</ref><ref>{{en}} {{cite book|last=Shehata|first=Samer|title=Islamist Politics in the Middle East: Movements and Change |year=2012 |publisher=Routledge |isbn=0-415-78361-5 |page=176|url=http://books.google.co.uk/books?id=hhl_E-XAeLYC&lpg=PA176&dq=Anti%20imperialism%20Hezbollah&pg=PA176#v=onepage&q&f=false}}</ref><ref>{{en}} {{cite journal |last=Husseinia|first=Rola El|title=Hezbollah and the Axis of Refusal: Hamas, Iran and Syria |journal=Third World Quarterly|year=2010 |volume=31|issue=5 |doi=10.1080/01436597.2010.502695}}</ref><br />Teen die Weste<ref>{{en}} {{cite book |last=Levitt |first=Matthew |authorlink=Matthew Levitt |year=2013 |title=Hezbollah: The Global Footprint of Lebanon's Party of God |page=356|url=http://books.google.com/books?id=yTJeAQAAQBAJ&pg=PA356&#v=onepage&q&f=false}}</ref><ref name="bbc-hi-me">{{cite news |title=Who are Hezbollah |publisher=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4314423.stm |date=21 Mei 2008 |access-date=10 Augustus 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200510004150/http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4314423.stm |archive-date=10 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=n9QycqW1qogC&pg=PA267#v=onepage&q&f=false|title=An International History of Terrorism: Western and Non-Western Experiences|page=267}}</ref><ref>{{en}} {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=-MkxxSUSTuEC&pg=PT421#v=onepage&q&f=false|title=Criminology: Theories, Patterns & Typology|page=396}}</ref><br />Teen-Sionisme<br />Teen-Wahabities | nasionaal = | internasionaal = | kleure = Geel, groen | webwerf = http://www.moqawama.org/ }} '''Hezbollah''' ([[Arabies]]: حزب الله, baie keer ook ''Hizbullah'', ''Hizb-Allah'' of ''Hisbollah'' geskryf, letterlik "Party van [[God]]/[[Allah]]") is 'n [[Islam]]itiese [[Libanon|Libanese]] Organisasie. Dit het in [[1982]] ontstaan deur die samesmelting van verskeie [[Sjiïsme|Sjiïtiese]] groepe om teen die [[Libanonoorlog|Israeliese Inval in Libanon]] te veg. Dit word blykbaar finansieel en ideologies deur [[Iran]] ondersteun. In Libanon is dit enersyds 'n politieke party wat sedert [[1992]] ook in die parlement verteenwoordig word. Tans het hulle 15 van die 128 parlementslede.<ref>{{cite news |url=http://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-Elections/2018/May-09/448707-interior-ministry-releases-numbers-of-votes-for-new-mp.ashx |title=Interior Ministry releases numbers of votes for new MPs |newspaper=The Daily Star |date=9 Mei 2018 |access-date=24 Oktober 2019 |archive-date=8 Maart 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308112628/http://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-Elections/2018/May-09/448707-interior-ministry-releases-numbers-of-votes-for-new-mp.ashx }}</ref> Die minister van energiesake in die huidige Libanese Regering is lid van die party. Aan die anderkant beskik dit egter ook oor paramilitêre eenhede wat veral in die suide van die land onafhanklik van staatsbeheer optree. Hezbollah streef ook sosiaal-politieke doelstellings soos gesondheid, opvoeding en media na. Hezbollah was deur [[Hassan Nasrallah]] gelei tot met dy dood op 27 September 2024 in 'n lugaanval.<ref>{{Cite web |date=27 September 2024 |title=Israel says it struck Hezbollah's headquarters in huge explosion that shakes Lebanese capital |url=https://apnews.com/article/lebanon-israel-hezbollah-airstrikes-suburb-617575d9c5d7c711bc02e7b81d2ba4ad |access-date=27 September 2024 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=الشرق |date=27 September 2024 |title=إعلام إسرائيلي وأميركي: حسن نصر الله هو المستهدف من الغارات على بيروت {{!}} الشرق للأخبار |url=https://asharq.com/sub-live/politics/28766/%D8%A5%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A5%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%84%D9%8A-%D9%88%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D9%83%D9%8A-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D9%86%D8%B5%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%87%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%AF%D9%81-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%A8%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%AA/ |access-date=27 September 2024 |website=Asharq News |language=ar}}</ref> Die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] en 'n paar ander lande beskou Hezbollah as 'n [[Terrorisme|Terroriste organisasie]]. == Oorsig == === Ontstaan === [[Lêer:Lebanon Jul06.png|duimnael|Sjiïtiese gebiede in Libanon.]] In 1982, kort na die [[Israel]]iese besetting van Suid-Libanon word Hezbollah uit radikale elemente van die Sjiïtiese [[Amal-Beweging]] en verskeie kleiner groepe gevorm. Nadat dit aanvanklik aan die kant van die Amal-militêre teen die Israeliese weermag in Libanon geveg het, ontstaan daar in [[1985]] swaar gevegte tussen die deur Iran ondersteunde Hezbollah en Amal wat weer deur [[Sirië]] ondersteun is. Die einde van die [[Libanese Burgeroorlog]] lei opnuut tot versoening tussen die twee Sjiïtiese militêre groepe. Hulle politieke vleuels het ondertussen ook 'n verkiesingsooreenkoms aangegaan. === Finansiering === Hezbollah word gefinansier deur hoofsaaklik onverklaarde donateurs asook deur Iran wat maandeliks tot 50 miljoen euro aan Hezbollah skenk. Baie van Hezbollah se wapens kom ook uit Iran. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} {{Normdata}} [[Kategorie:Libanon]] [[Kategorie:Politieke organisasies]] [[Kategorie:Terrorisme]] 566xowk3py9qzx1qnfaqbs69s5kj994 0 15851 2820249 2438389 2025-07-11T09:03:56Z JMK 649 uitleg 2820249 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Louis Trichardt | ander_naam = <small>Makhado (2003–2007)</small> | inheemse_naam = | nedersetting_tipe = [[Dorp]] | beeld_stadsilhoeët = Makhado.jpg | beeldbyskrif = Lugfoto van Louis Trichardt | bynaam = | slagspreuk = | beeld_kaart = | duimdrukkeretiketposisie= regs | latd = 23 |latm = 03 |lats = 0 | longd = 29 |longm = 54 |longs = 0 | provinsie = Limpopo | distrik = Vhembe | munisipaliteit = Makhado | stigtingsdatum = [[1899]] | regeringvoetnotas = | regeringstipe = <!-- Wyknommer --> | leier_party = | leiertitel = <!-- Raadslid --> | leiernaam = | oppervlakvoetnotas = | oppervlak_totaal_km2 = | hoogte_m = | bevolking_totaal = | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingnota = <!-- demografie (deel 1) --> | demografie1_voetnotas = 2011 | persent_swart = 72.7% | persent_kleurling = 1.3% | persent_wit = 20.0% | persent_asiër = 5.7% | persent_ander = 0.3% <!-- demografie (deel 2) --> | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Venda]] | demografie2_info1 = 39.5% | demografie2_titel2 = [[Afrikaans]] | demografie2_info2 = 22.8% | demografie2_titel3 = [[Engels]] | demografie2_info3 = 11.7% | demografie2_titel4 = [[Noord-Sotho]] | demografie2_info4 = 6.6% | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 19.4% | poskode = 0920 | poskode2 = 0920 | skakelkode = 015 | sensuskode = 968079 | webwerf = }} '''Louis Trichardt''' is 'n dorp in die [[Limpopo (provinsie)|Limpopoprovinsie]] van Suid-Afrika. Dit lê aan die voet van die [[Soutpansberg]] wat 'n vrugbare gebied is vir die verbouing van [[lietsjie]]s, [[piesang]]s, [[veselperske]]s en [[neut]]e. Dit is in Februarie [[1899]] gestig. Louis Trichardt is vernoem na die Voortrekkerleier [[Louis Tregardt]]. Die amptelike naam is op 20 Junie 2003 verander na ''Makhado'', maar dié verandering is in 2007 deur die appèlhof omgekeer toe beslis is dat daar nie voldoende konsultasie met die gemeenskap was nie. Die aanvanklike naamsverandering was nie net ongewild by Afrikaners nie, maar ook by die [[Noord-Sotho's|BaPedi]] en [[Tsongas|Shangaan]], wat die eertydse [[Vendas|Vendaleier]], Makhado, as 'n onderdrukker beskou. == Ligging en uitleg== Louis Trichardt is geleë op die [[N1]] nasionale pad vanaf [[Gauteng]] na [[Zimbabwe]], en die [[R524 (Suid-Afrika)|R524 roete]] wat by Rissik- en Songwozistrate aansluit. Dit is 100&nbsp;km noord van [[Polokwane]] (Pietersburg) en 100&nbsp;km suid van [[Musina]] (voorheen Messina). Verskeie strate dra die name van Boereleiers. Dit is wel opmerklik dat etlike daarvan vrymesselaars soos [[Piet Retief]] gedenk, en [[Vrymesselary in Suid-Afrika|vrymesselary]] het in die ontstaansdae van die dorp inderdaad 'n sterk teenwoordigheid gehandhaaf.<ref name="tuc1">{{cite news |last1=Tucker |first1=Malcolm et al. |title=11. The (secret) story that started with Piet Retief |url= https://www.zoutpansberger.co.za/articles/history_streets/38046/2016-08-01/11-the-secret-story-that-started-with-piet-retief |access-date=11 Julie 2025 |agency=Zoutpansberger |date=1 Augustus 2016}}</ref> [[Gerard Moerdijk]], argitek van onder meer die [[Voortrekkermonument]], het die kerkgebou van die [[NG gemeente Louis Trichardt]] ontwerp. Dié gebou in die dorpsmidde is feitlik presies dieselfde ontwerp as dié wat vir die kerkgebou van die [[NG gemeente Harare]] gebruik is. Ook in die dorpsmidde is die boomryke Voortrekkerplein en Fort Hendrina, 'n beweegbare yster-opslaanfort. Dit dateer uit die tyd van die [[Eerste Vryheidsoorlog]], en is in die [[Tweede Vryheidsoorlog]] deur die Britte oorgeneem, toe dit deur onder meer [[Breaker Morant]] as Fort Edward benut is. 'n Inheemse boomreservaat lê aan die N1. == Demografie == In 2011 het die dorp en omliggende dele 'n bevolking van 25&nbsp;360 gehad, waarvan 5&nbsp;077 (20,0%) Blank was.<ref>[http://census2011.adrianfrith.com/place/968079 2011-sensus]</ref> == Sien ook == * [[Gereformeerde kerk Louis Trichardt]] * [[Lys van dorpe in Suid-Afrika]] * [[NG gemeente Louis Trichardt]] * [[Albasinidam]] == Eksterne skakels == * [http://www.news24.com/Beeld/Suid-Afrika/0,8325,3-975_2091434,00.html Makhado nou weer Louis Trichardt, sê appèlhof] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071001000048/http://www.news24.com/Beeld/Suid-Afrika/0,8325,3-975_2091434,00.html |date= 1 Oktober 2007 }} [[Beeld]], 29 Maart 2007 == Bronnelys == * [[Beeld]], 15 September 2005 ''Duur standbeeld loop deur onder vandale se verf''. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC34}} {{SA grootste stede}} [[Kategorie:Nedersettings in Limpopo]] dh2lbxznbk7li7q5787evcpbcspv2f0 2820252 2820249 2025-07-11T09:21:40Z JMK 649 /* Ligging en uitleg */ detail 2820252 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Louis Trichardt | ander_naam = <small>Makhado (2003–2007)</small> | inheemse_naam = | nedersetting_tipe = [[Dorp]] | beeld_stadsilhoeët = Makhado.jpg | beeldbyskrif = Lugfoto van Louis Trichardt | bynaam = | slagspreuk = | beeld_kaart = | duimdrukkeretiketposisie= regs | latd = 23 |latm = 03 |lats = 0 | longd = 29 |longm = 54 |longs = 0 | provinsie = Limpopo | distrik = Vhembe | munisipaliteit = Makhado | stigtingsdatum = [[1899]] | regeringvoetnotas = | regeringstipe = <!-- Wyknommer --> | leier_party = | leiertitel = <!-- Raadslid --> | leiernaam = | oppervlakvoetnotas = | oppervlak_totaal_km2 = | hoogte_m = | bevolking_totaal = | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingnota = <!-- demografie (deel 1) --> | demografie1_voetnotas = 2011 | persent_swart = 72.7% | persent_kleurling = 1.3% | persent_wit = 20.0% | persent_asiër = 5.7% | persent_ander = 0.3% <!-- demografie (deel 2) --> | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Venda]] | demografie2_info1 = 39.5% | demografie2_titel2 = [[Afrikaans]] | demografie2_info2 = 22.8% | demografie2_titel3 = [[Engels]] | demografie2_info3 = 11.7% | demografie2_titel4 = [[Noord-Sotho]] | demografie2_info4 = 6.6% | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 19.4% | poskode = 0920 | poskode2 = 0920 | skakelkode = 015 | sensuskode = 968079 | webwerf = }} '''Louis Trichardt''' is 'n dorp in die [[Limpopo (provinsie)|Limpopoprovinsie]] van Suid-Afrika. Dit lê aan die voet van die [[Soutpansberg]] wat 'n vrugbare gebied is vir die verbouing van [[lietsjie]]s, [[piesang]]s, [[veselperske]]s en [[neut]]e. Dit is in Februarie [[1899]] gestig. Louis Trichardt is vernoem na die Voortrekkerleier [[Louis Tregardt]]. Die amptelike naam is op 20 Junie 2003 verander na ''Makhado'', maar dié verandering is in 2007 deur die appèlhof omgekeer toe beslis is dat daar nie voldoende konsultasie met die gemeenskap was nie. Die aanvanklike naamsverandering was nie net ongewild by Afrikaners nie, maar ook by die [[Noord-Sotho's|BaPedi]] en [[Tsongas|Shangaan]], wat die eertydse [[Vendas|Vendaleier]], Makhado, as 'n onderdrukker beskou. == Ligging en uitleg== Louis Trichardt is geleë op die [[N1]] nasionale pad vanaf [[Gauteng]] na [[Zimbabwe]], en die [[R524 (Suid-Afrika)|R524 roete]] wat uit die weste en ooste by onderskeidelik Rissik- en Songwozistrate aansluit. Die dorp is 100&nbsp;km noord van [[Polokwane]] (Pietersburg) en 100&nbsp;km suid van [[Musina]] (voorheen Messina), en reg suid van Hanglip, oftewel Songwezi, 'n prominente kop in die bergreeks. Verskeie strate dra die name van Boereleiers. Dit is opmerklik dat etlike daarvan vrymesselaars soos [[Piet Retief]] gedenk, en [[Vrymesselary in Suid-Afrika|vrymesselary]] het in die ontstaansdae van die dorp inderdaad 'n sterk teenwoordigheid gehandhaaf.<ref name="tuc1">{{cite news |last1=Tucker |first1=Malcolm et al. |title=11. The (secret) story that started with Piet Retief |url= https://www.zoutpansberger.co.za/articles/history_streets/38046/2016-08-01/11-the-secret-story-that-started-with-piet-retief |access-date=11 Julie 2025 |agency=Zoutpansberger |date=1 Augustus 2016}}</ref> [[Gerard Moerdijk]], argitek van onder meer die [[Voortrekkermonument]], het die kerkgebou van die [[NG gemeente Louis Trichardt]] ontwerp. Dié gebou in die dorpsmidde is feitlik identies aan die ontwerp wat vir die kerkgebou van die [[NG gemeente Harare]] gebruik is. Ook in die dorpsmidde is die boomryke Voortrekkerplein en Fort Hendrina, 'n beweegbare yster-opslaanfort. Dit dateer uit die tyd van die [[Eerste Vryheidsoorlog]], en is in die [[Tweede Vryheidsoorlog]] deur die Britte oorgeneem, toe dit deur onder meer [[Breaker Morant]] as Fort Edward benut is. 'n Inheemse boomreservaat lê aan die N1. Forestryweg aan die dorp se noordekant lei na die bosboustasie en Hanglipbos. == Demografie == In 2011 het die dorp en omliggende dele 'n bevolking van 25&nbsp;360 gehad, waarvan 5&nbsp;077 (20,0%) Blank was.<ref>[http://census2011.adrianfrith.com/place/968079 2011-sensus]</ref> == Sien ook == * [[Gereformeerde kerk Louis Trichardt]] * [[Lys van dorpe in Suid-Afrika]] * [[NG gemeente Louis Trichardt]] * [[Albasinidam]] == Eksterne skakels == * [http://www.news24.com/Beeld/Suid-Afrika/0,8325,3-975_2091434,00.html Makhado nou weer Louis Trichardt, sê appèlhof] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071001000048/http://www.news24.com/Beeld/Suid-Afrika/0,8325,3-975_2091434,00.html |date= 1 Oktober 2007 }} [[Beeld]], 29 Maart 2007 == Bronnelys == * [[Beeld]], 15 September 2005 ''Duur standbeeld loop deur onder vandale se verf''. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC34}} {{SA grootste stede}} [[Kategorie:Nedersettings in Limpopo]] 1gghzgc8vemnybtq7pqetds4vod5a5o 2820253 2820252 2025-07-11T09:23:25Z JMK 649 /* Ligging en uitleg */ 2820253 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Louis Trichardt | ander_naam = <small>Makhado (2003–2007)</small> | inheemse_naam = | nedersetting_tipe = [[Dorp]] | beeld_stadsilhoeët = Makhado.jpg | beeldbyskrif = Lugfoto van Louis Trichardt | bynaam = | slagspreuk = | beeld_kaart = | duimdrukkeretiketposisie= regs | latd = 23 |latm = 03 |lats = 0 | longd = 29 |longm = 54 |longs = 0 | provinsie = Limpopo | distrik = Vhembe | munisipaliteit = Makhado | stigtingsdatum = [[1899]] | regeringvoetnotas = | regeringstipe = <!-- Wyknommer --> | leier_party = | leiertitel = <!-- Raadslid --> | leiernaam = | oppervlakvoetnotas = | oppervlak_totaal_km2 = | hoogte_m = | bevolking_totaal = | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingnota = <!-- demografie (deel 1) --> | demografie1_voetnotas = 2011 | persent_swart = 72.7% | persent_kleurling = 1.3% | persent_wit = 20.0% | persent_asiër = 5.7% | persent_ander = 0.3% <!-- demografie (deel 2) --> | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Venda]] | demografie2_info1 = 39.5% | demografie2_titel2 = [[Afrikaans]] | demografie2_info2 = 22.8% | demografie2_titel3 = [[Engels]] | demografie2_info3 = 11.7% | demografie2_titel4 = [[Noord-Sotho]] | demografie2_info4 = 6.6% | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 19.4% | poskode = 0920 | poskode2 = 0920 | skakelkode = 015 | sensuskode = 968079 | webwerf = }} '''Louis Trichardt''' is 'n dorp in die [[Limpopo (provinsie)|Limpopoprovinsie]] van Suid-Afrika. Dit lê aan die voet van die [[Soutpansberg]] wat 'n vrugbare gebied is vir die verbouing van [[lietsjie]]s, [[piesang]]s, [[veselperske]]s en [[neut]]e. Dit is in Februarie [[1899]] gestig. Louis Trichardt is vernoem na die Voortrekkerleier [[Louis Tregardt]]. Die amptelike naam is op 20 Junie 2003 verander na ''Makhado'', maar dié verandering is in 2007 deur die appèlhof omgekeer toe beslis is dat daar nie voldoende konsultasie met die gemeenskap was nie. Die aanvanklike naamsverandering was nie net ongewild by Afrikaners nie, maar ook by die [[Noord-Sotho's|BaPedi]] en [[Tsongas|Shangaan]], wat die eertydse [[Vendas|Vendaleier]], Makhado, as 'n onderdrukker beskou. == Ligging en uitleg== Louis Trichardt is geleë op die [[N1]] nasionale pad vanaf [[Gauteng]] na [[Zimbabwe]], en die [[R524 (Suid-Afrika)|R524 roete]] wat uit die weste en ooste by onderskeidelik Rissik- en Songwozistrate aansluit. Die dorp is 100&nbsp;km noord van [[Polokwane]] (Pietersburg) en 100&nbsp;km suid van [[Musina]] (voorheen Messina), en reg suid van Hanglip, oftewel Songwezi, 'n prominente kop in die bergreeks. Verskeie strate dra die name van Boereleiers. Dit is opmerklik dat etlike daarvan vrymesselaars soos [[Piet Retief]] gedenk, en [[Vrymesselary in Suid-Afrika|vrymesselary]] het in die ontstaansdae van die dorp inderdaad 'n sterk teenwoordigheid gehandhaaf.<ref name="tuc1">{{cite news |last1=Tucker |first1=Malcolm et al. |title=11. The (secret) story that started with Piet Retief |url= https://www.zoutpansberger.co.za/articles/history_streets/38046/2016-08-01/11-the-secret-story-that-started-with-piet-retief |access-date=11 Julie 2025 |agency=Zoutpansberger |date=1 Augustus 2016}}</ref> [[Gerard Moerdijk]], argitek van onder meer die [[Voortrekkermonument]], het die kerkgebou van die [[NG gemeente Louis Trichardt]] ontwerp. Dié gebou in die dorpsmidde is feitlik identies aan die ontwerp wat vir die kerkgebou van die [[NG gemeente Harare]] gebruik is. Ook in die dorpsmidde is die boomryke Voortrekkerplein en Fort Hendrina, 'n beweegbare yster-opslaanfort. Dit dateer uit die tyd van die [[Eerste Vryheidsoorlog]], en is in die [[Tweede Vryheidsoorlog]] deur die Britte oorgeneem, toe dit deur onder meer [[Breaker Morant]] as Fort Edward benut is. 'n Inheemse boomreservaat lê aan die N1. Forestryweg aan die dorp se noordekant lei na die bosboustasie en Hanglipbos. == Demografie == In 2011 het die dorp en omliggende dele 'n bevolking van 25&nbsp;360 gehad, waarvan 5&nbsp;077 (20,0%) Blank was.<ref>[http://census2011.adrianfrith.com/place/968079 2011-sensus]</ref> == Sien ook == * [[Gereformeerde kerk Louis Trichardt]] * [[Lys van dorpe in Suid-Afrika]] * [[NG gemeente Louis Trichardt]] * [[Albasinidam]] == Eksterne skakels == * [http://www.news24.com/Beeld/Suid-Afrika/0,8325,3-975_2091434,00.html Makhado nou weer Louis Trichardt, sê appèlhof] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071001000048/http://www.news24.com/Beeld/Suid-Afrika/0,8325,3-975_2091434,00.html |date= 1 Oktober 2007 }} [[Beeld]], 29 Maart 2007 == Bronnelys == * [[Beeld]], 15 September 2005 ''Duur standbeeld loop deur onder vandale se verf''. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC34}} {{SA grootste stede}} [[Kategorie:Nedersettings in Limpopo]] a1apcwghemwy9egfv63mkly5saqopqb 0 18296 2820155 2747896 2025-07-11T02:09:16Z Carl Sachs 192000 Dat hy was ‘n Jose gebore. 2820155 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Frans Lion Cachet | bynaam = | beeld = FL Cachet.jpg | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = | geboortedatum = [[28 Januarie]] [[1835]] | geboorteplek = [[Amsterdam]], [[Nederland]] | dood_datum = {{SDEO|1835|1|28|1899|11|27}} | sterfteplek = [[Bergen op Zoom]], Nederland | ouers = | titel = | nasionaliteit = {{vlagland|Nederland}} | beroep = Predikant en skrywer | ander = | bekend = ''De Worstelstrijd der Transvalers aan het Volk van Nederland verhaald'' | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = | godsdiens = [[Nederduitse Gereformeerde Kerk]] | huweliksmaat = | kinders = | webblad = | handtekening = }} '''Frans Lion Cachet''' ([[28 Januarie]] [[1835]] in [[Amsterdam]] – [[27 November]] [[1899]] in [[Bergen op Zoom]]) was 'n Nederlandse [[predikant]] en skrywer. [[Lêer:Ds Frans Lion Cachet Utrecht.jpg|duimnael|links|upright|Ds. Cachet tydens sy agtjarige bediening op Utrecht.]] == Lewe en werk == Frans Lion Cachet is op 28 Januarie 1835 in Amsterdam ‘n Jood gebore, as een van vyf kinders. Sy pa is Salomon Lion Cachet en sy ma die ortodokse Jodin Rachel Hamburger. Sy jonger broer is die bekende [[Jan Lion Cachet]], skrywer van ''Sewe duiwels en wat hulle gedoen het''<ref name=":0">Geni: http://www.geni.com/people/Frans-Lion-Cachet/6000000008544406197</ref> en [[Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika|Gereformeerde]] predikant van [[Gereformeerde kerk Rustenburg|Rustenburg]] 1868–1869, [[Gereformeerde kerk Burgersdorp|Burgersdorp]] 1869–1875, [[Gereformeerde kerk Philipstown|Philipstown]] 1875–1883 en [[Gereformeerde kerk Steynsburg|Steynsburg]] 1883–1894, en daarna professor aan die [[Teologiese Skool Burgersdorp|Teologiese Skool]] op [[Burgersdorp]] van 1894 tot 1904 en eindelik tot sy [[emeritaat|aftrede]] in 1911 op [[Potchefstroom]] nadat dié instelling daarheen oorgeplaas is. In [[1849]] gaan die hele familie onder die invloed van die Hollandse digter [[Isaac da Costa]] na die [[Christendom]] oor. Hy word dan op [[30 September]] [[1849]] in die [[Noorderkerk (Rijssen)|Noorder-Kerk]] te Amsterdam gedoop en opgeneem as lidmaat van die Hervormde Gemeente van Amsterdam.<ref>Gendata: http://gendata.co.za/index.php?option=com_content&view=article&id=62:28-januarie-ds-frans-lion-cachet-gebore-in-1835&catid=19:vandag-in-die-geskiedenis&Itemid=74 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161213211656/http://gendata.co.za/index.php?option=com_content&view=article&id=62:28-januarie-ds-frans-lion-cachet-gebore-in-1835&catid=19:vandag-in-die-geskiedenis&Itemid=74 |date=13 Desember 2016 }}</ref> Aan die Skotse Seminarium in Amsterdam studeer hy in die [[teologie]] om opgelei te word vir die buitelandse sending in diens van die [[Vrye Kerk van Skotland]]. Hy bring ook tyd deur in [[Ermelo, Nederland|Ermelo]] by die filantroop en sendingvriend ds. [[H.W. Witteveen]]. Op [[25 Maart]] [[1858]] behaal hy sy diploma aan die Skotse Seminarium. Hierna vertrek hy op [[6 April]] [[1858]] na [[Suid-Afrika]] met die bedoeling om sendingwerk onder die heidene te doen. By sy aankoms in [[Kaapstad]] doen hy aansoek by ds. [[Abraham Faure]] om gelegitimeer te word as predikant van die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk]]. Die versoek word geweier omdat hy slegs ’n sendelingsdiploma gehad het. Op [[28 September]] [[1858]] trou hy in [[Wynberg]], Kaapstad, met Yda Johanna Jacoba van Reenen, oorspronklik van [[Claremont, Kaapstad|Claremont]]. Die egpaar het twee kinders, maar die oudste is ’n paar weke ná geboorte oorlede. Vir ’n ruk arbei hy in die [[NG gemeente St. Stephen's|St. Stephen's-kerk]] in Kaapstad onder die Bruin mense en in die Ebenezer-gemeente onder die [[Islam|Moslems]]. Met die hulp van die swart sendeling [[Tyo Soga]] word hy, ná ’n voorafgaande eksamen, in hul gebied op [[Alice, Oos-Kaap|Alice]] aan die Oosgrens op [[26 Oktober]] [[1860]] deur die Skotse Kerk georden. Hoewel Cachet hierna steeds in Kaapstad werksaam is, nooi ds. [[D.P.M. Huet|Piet Huet]] van [[NG gemeente Pietermaritzburg|Pietermaritzburg]] hom om in [[1861]] as waarnemende predikant van die [[NG gemeente Ladysmith]] in [[Natal]] op te tree. Tydens die Sinode van November [[1862]] word hy, nadat ’n colloqium doctum met hom gehou is, as predikant in die NG Kerk gelegitimeer. In Mei 1863 word hy bevestig as predikant van Ladysmith en ook as konsulent van die gemeentes [[NG gemeente Harrismith|Harrismith]] in die Vrystaat en [[NG gemeente Utrecht|Utrecht]] in Transvaal. Sy belangstelling in die sending lei daartoe dat hy belangrike aanvoorwerk in Natal verrig op hierdie gebied.<ref name=":1">Messianic Good News: http://www.messianicgoodnews.org/frans-lion-cachet-1835-1899-jewish-emissary-for-christ/</ref> Ná sy vertrek van Ladysmith word hy op [[27 Mei]] [[1865]] leraar op [[Utrecht, KwaZulu-Natal|Utrecht]]. In hierdie tyd is die verwarring op kerklike en staatkundige gebied in hierdie geweste groot. Utrecht was ’n nedersetting buite die grense van Natal, maar ook buite die grense van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek|Transvaalse Republiek]]. Dit het in [[1854]] ontstaan, waarna dit in 1858 in die Republiek Lydenburg opgeneem is en in 1860 op sy beurt in die groter Zuid-Afrikaansche Republiek. Na ’n hofsaak beslis die Kaapse Hooggeregshof dat niemand buite die Kaapkolonie woonagtig aan die Sinode van die NG Kerk van die Kaap mag behoort nie, wat meebring dat reeds bestaande lede van die NG Kerk hulle eers in afsonderlike gemeentes moes konstitueer. Nadat Utrecht en Lydenburg deur hierdie uitspraak losgemaak is van die Kaapse Kerk, het hulle onder die Ring van Natal geressorteer. Cachet maak van die verwarring op kerklike gebied gebruik deur vervolgens op sterkte van Lydenburg en Utrecht die Nederduits Gereformeerde Kerk van Transvaal in [[1866]] te stig. Hierdie NG kerk is onafhanklik van die Staatskerk van die geografiese gebied waarin hierdie gemeentes geleë is, naamlik die [[Nederduitsch Hervormde Kerk|Hervormde Kerk]] en dit in ’n tyd toe kerk en staat in die Transvaal feitlik een was. Cachet is instrumenteel in die stigting van verdere NG gemeentes in die Transvaal, onder andere in [[Potchefstroom]]. Sy brosjure wat in 1866 verskyn, getitel ''Aan de leden der Ned. Geref. Kerk in de Zuid-Afrikaansche Republiek'' is ’n kwalik bedekte aanval op die Hervormde Kerk, waarteen ds. Van der Hoff van die Hervormde Kerk hom verweer.<ref name=":0" /> Hierna kan daar geen sprake wees van toenadering tussen die twee kerkliggame nie. In [[1873]] keer Cachet na Nederland terug, waar hy vir ’n jaar lank reisende predikant van die Confessionele Vereniging en van [[1874]] tot [[1875]] predikant is van die Nederduits Hervormde Kerk te Nieuw-Loosdrecht. Hy keer egter in 1876 terug na die Kaap en word op 5 Augustus 1876 deur ds. [[P.J.G. de Vos]] bevestig as predikant op [[Villiersdorp]]. In hierdie tyd skryf hy baie, onder andere in publikasies soos ''Het Zuid-Afrikaansch Tijdschrift'' en ''Die Stem van Israel''. Na die anneksasie van Transvaal in [[1877]] deur [[Engeland]], spandeer hy agt maande in die Transvaal om die [[Boere]] daar met raad te bedien en hulle te bemoedig in die verset teen Engeland. Hy besluit in [[1880]] egter om weer terug te keer na Nederland, hierdie keer vir goed. Op [[5 Maart]] [[1880]] verlaat hy Villiersdorp. Met sy aankoms in Nederland is hy vanaf 1880 tot [[1883]] predikant te [[Valkenburg aan de Geul|Valkenburg]] en vanaf 1883 tot [[1887]] predikant van die Hervormde Kerk in [[Rotterdam]]. In 1887 sluit hy hom aan by De Doleantie, ’n beweging wat aansluiting soek en kry by die Gereformeerde Kerk en in hierdie denominasie is hy predikant in Rotterdam tot met sy dood. In [[1890]] onderneem hy as deputaat van die Sinode ’n reis na Java in die Ooste in belang van die Sending en publiseer ’n boek oor hierdie reis. Met die terugreis doen hy ook [[Egipte]] en [[Palestina]] aan. Hy is op 27 November 1899 op Bergen-op-Zoom in Nederland oorlede.<ref name=":1" /> == Skryfwerk == In 1875 verskyn ''Vyftien jaren in Zuid-Afrika'', wat ’n versameling van briewe aan ’n vriend is en ’n relaas is van sy verblyf in Suid-Afrika. Hierdie publikasie werp veral baie lig op die geskiedenis van die NG Kerk in Natal en Transvaal. Hierop volg ''Twee Jaren in Holland''. Hy is veral bekend vir sy ''De worstelstrijd der Transvalers aan het Volk van Nederland verhaald'', wat die geskiedenis van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] dikwels soos ’n roman vertel.<ref>Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Cachet,_Rev._Frans_Lion{{Dooie skakel|date=Januarie 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Sy boek ''Een jaar op reis in dienst der Zending'' het as tema die reis wat hy in [[1891]] na die Ooste onderneem het. ’n Bundel van sy ''Afrikaansche preken'' word in 1874 gepubliseer. Hy skryf ook ’n biografie oor sy vriend Tyo Soga, ''Tyo Soga De eerste kafferzendeling'', ’n verwerking van Chalmers se ''Tyo Soga: A page of South African Mission Work''. Ander geskrifte van hom sluit in sy referaat ''Welke plaats behoort de Christelijke zending onder de Heidenen te beslaan in de innige liefde en practische werkzaamheid der koloniale kerk'' wat as byvoegsel verskyn by ''Elpis'' se bundeling van die voordragte wat gehou is by die Christelike Konferensie wat op 16 en 17 Januarie 1861 in Kaapstad gehou is. ''Aan de leden der Nederduitsch Gereformeerde kerk in de gemeente Ladismidt'' is ’n omsendbrief wat uit [[1864]] dateer. == Publikasies == * 1874 ''Afrikaansche preken'' * 1875 ''Vyftien jaren in Zuid-Afrika'' * 1877 ''Twee jare in Holland'' * 1882 ''De worstelstrijd der Transvalers'' * 1888 ''Tyo Soga: De eerste kafferzendeling'' * 1892 ''Een jaar op reis in dienst der zending'' == Bronne == === Boeke === * Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964 * Conradie, Elizabeth “Hollandse skrywers in Suid-Afrika (Deel 2) (1875–1905) J.H. de Bussy/H.A.U.M, Kaapstad/Pretoria, 1949 * [[J.C. Kannemeyer|Kannemeyer, J.C.]] “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984 * [[P.J. Nienaber|Nienaber, P.J.]] “Hier is ons skrywers!” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Eerste uitgawe 1949 === Ongepubliseerde dokumente === * [[Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum]] (NALN) Bloemfontein “Cachet, ds. Frans Lion Biografie” == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Cachet, Frans Lion}} [[Kategorie:Nederlandse Jode]] [[Kategorie:Nederlandse predikante]] [[Kategorie:Nederlandse sendelinge]] [[Kategorie:Nederlandse skrywers]] [[Kategorie:Predikante van die Nederduitse Gereformeerde Kerk]] [[Kategorie:Geboortes in 1835]] [[Kategorie:Sterftes in 1899]] h850g98fpznsxl7xed4wy0xvn77i2hy 0 19766 2820167 1953558 2025-07-11T04:47:27Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820167 wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die antieke Romeinse gewes in Italia. Vir die huidige Italiaanse gewes, sien [[Umbrië]].'' [[Lêer:UmbriaPanorama.jpg|duimnael|450px|'n Tipiese landskap in Umbrië]] '''Umbria''' was 'n gewes in die antieke [[Italië]] ([[Latyn]]: ''Italia''), wat na sy bewoners, die proto-Italiese volk van die [[Umbri]] (Umbriërs) bewoon is. Dit was onder die amptelike Latynse naam '''Regio VI Umbria''' ook een van die veertien geweste, waarin [[Augustus]] Italia onderverdeel het. Die Umbri het oorspronklik 'n groter gebied bewoon, wat tot by die [[Po (rivier)|Porivier]] in die noorde gestrek het, maar is in die loop van die geskiedenis deur die [[Etruskers]] na hulle latere kleiner tuisland in die Appenyne-bergreeks teruggedring. In die tydperk van die 4de tot 2de eeu v.C. het die Umbri geleidelik onder Romeinse heerskappy gekom. Die huidige Italiaanse Umbria kom net gedeeltelik met die antieke gewes ooreen, wat van Narni in die suide in noordoostelike rigting tot by die omgewing van [[Ravenna]] aan die Adriatiese kus gestrek en dus ook 'n groot deel van Sentraal-Italië ingesluit het, wat tans by die Marche behoort. Die Sabynse gebiede in die omgewing van die moderne Norcia en die regteroewer van die [[Tiber]] was destyds nog nie by Umbria ingesluit nie en het deel uitgemaak van die Romeinse gewes Etruria. In hierdie gebiede was onder meer Perusia (die huidige Perugia) en Sarsina (die geboortestad van Plautus) geleë. Umbria is deur die [[Apennyne]]-bergreeks in twee dele verdeel en het naas sy steengroewe, wat tufsteen en kryt opgelewer het, veral op veeteelt en vrugtebou gesteun. Nadat die gebied sedert die 2de eeu onder Romeinse bewind was, het sy inwoners in 90 v.C. Romeinse burgerskap gekry en het tot [[Rome]] se betroubaarste bondgenote behoort. Die belangrikste Umbriese stede was die Adriatiese hawestede Ariminum (die huidige [[Rimini]]) en Fanum (Fano), en Urvinum (Urbino) en Spoletium (Spoleto) in die binneland. Die belangrikheid van Umbria in die Romeinse tydperk en die [[Middeleeue]] was nou verbind met die Via Flaminia, die konsulêre grootpad, wat as 'n militêre en handelsroete gedien het en waarop 'n groot hoeveelheid goedere na Rome vervoer is. Ná die ineenstorting van die [[Romeinse Ryk]] het Umbria 'n omstrede gebied en slagveld geword, waarop die Kerk, die [[Longobarde]] en die [[Bisantium|Bisantyne]] aanspraak gemaak het. Umbria is as gevolg van hierdie konflikte verwoes en uiteindelik onder die drie moondhede verdeel, sodat sy naam uit die geskiedenis verdwyn het. Met die herlewing van plaaslike identiteit in die [[17de eeu]] is die naam Umbria weer vir die gebied gebruik. [[Kategorie:Romeinse Ryk]] 1j1s3lb7emcw95s59tyww57tmadl0r9 0 20826 2820163 2513580 2025-07-11T04:45:30Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820163 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Magna Grecia 280aC.jpg|duimnael|Magna Graecia, omtrent 280 v.C.]] [[Lêer:Paestum BW 2013-05-17 14-18-19.jpg|duimnael|Tempel van die godin [[Atena]] in Paestum]] Die term '''Magna Graecia''' ([[Latyn]], letterlik "Groot-Griekeland"; [[Grieks]] Μεγάλη Ελλάς ''Megálē Hellás'') verwys na die gebiede in die antieke [[Italië|Suid-Italië]] en [[Sisilië]], waar Griekse setlaars hulle sedert die [[8ste eeu v.C.]] gevestig het. Magna Graecia het talle digbevolkte stede en onafhanklike state behels, wat dikwels oorlog teen mekaar gevoer het. == Oorsprong == Sedert die 8ste eeu v.C. het Griekse setlaars kolonies in die gebied van die huidige Kalabrië, Kampanië, Basilikata, Apulië en in die suidooste van Sisilië begin stig. Die setlaars het hulle merendeels langs die kuslyne en in die nabyheid van riviere en fonteine gevestig, waar 'n aantal beduidende stede soos [[Elea]], Taras, Kyme, Metapontion, Sybaris, Kroton, Rhegion, Paeston en [[Napels]] gestig is. Die kolonies in Sisilië met belangrike stede soos Naxos, Zankle en Syraka is nie deur die Griekse geskiedkundiges by die Magna Graecia gereken nie – maar wél deur hulle Romeinse eweknieë. Vanaf die 3de eeu v.C. het die naam Magna Graecia gebruiklik geword. Die term het veral na die bevolking en sy kultuur verwys en nie na 'n bepaalde geografiese streek nie, en was daarop gemik om die belangrikheid van die Griekse gebiede in Suid-Italië teenoor die Griekse stamlande te beklemtoon. == Emigrasie uit die Griekse moederland == Sodra die voedselproduksie in 'n [[Antieke Griekeland|antieke Griekse]] stad nie meer in die groeiende bevolking kon voorsien nie, of 'n bepaalde groep in 'n politieke konflik 'n neerlaag gely het en verban is, het burgers geëmigreer. Die emigrante is deur die stedelike owerhede dikwels van skepe, wapens, landbougereedskap, voedselvoorrade, saad en 'n sogenaamde ''oikis'' (Grieks: "stigter van 'n kolonie") voorsien. Die oikis was die leier van die ekspedisie, het oor die nodige kennis en ervaring beskik en was gewoonlik 'n gerespekteerde burger in sy geboortestad. Hy was dikwels van adellike afkoms en het van die owerhede die opdrag gekry om die ekspedisie na Italië of ander gebiede van die [[Middellandse See]] voor te berei. Die oikiste was soms ook avonturiers of ervare seevaarders, wat groepe van mense uit verskillende Griekse geweste na 'n nuwe tuiste gelei het. Die oikiste het voor hulle vertrek om die gode se beskerming gebid. Gewoonlik het hulle aan 'n heiligdom soos dié van die god Apollon in Delphi besoek afgelê en die god gevra watter bestemming die mees gunstige sou wees. Priesters het die goddelike openbarings verkondig. Die bekendste oikiste was Archias (stigter van Syrakusai), Evarco (Katane) en Phalantus (Tarentum). == Griekse taalgebiede in die huidige Suid-Italië == 'n Klein minderheid in [[Kalabrië]] en veral in Salento in Apulië praat nog steeds die Griekse Italiot-dialek of Griko – 'n taal met Oud-Griekse, Bisantyns-Griekse en Italiaanse elemente. Hierdie bevolkings het hulle oorsprong in die Bisantynse invalle in Suid-Italië tussen die [[6de eeu|6de]] en [[10de eeu]]. Die laaste sensus, waartydens die Griekse bevolking in Italië presies opgeneem is, het in [[1921]] plaasgevind. Destyds het 19&nbsp;672 Italianers 'n Griekse dialek as huistaal gepraat, waarvan 16&nbsp;033 in Apulië en 3&nbsp;639 in die uiterste suide van Kalabrië. Nie-amptelike skattings in 1930 het die aantal Griekksprekendes op sowat 36&nbsp;000 beraam. Vandag is daar omtrent 10&nbsp;000 mense wat nog 'n kennis van die Griekse dialekte het. Kulturele betrekkinge met Griekeland is in [[1955]] aangeknoop, en drie tydskrifte het hulle vir die bewaring van die Griekse kultuur beywer. Die belangrikste digter en verteenwoordiger van die sogenaamde Griekse [[renaissance]] was Vito Domenico Palumbo (1854–1918), 'n boorling van Calimera naby Salento. == Bronne == * {{cite web |url=http://www.forumromanum.org/history/morey01.html |title=Outlines of Roman history, chapter 1 |trans-title=Buitelyne van Romeinse geskiedenis, hoofstuk 1 |language=en |work=Forum Romanum |first=W.C. |last=Morey |date=1901 |archive-url=https://archive.vn/AN1G9 |archive-date=23 Desember 2020 |url-status=live}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geskiedenis van Griekeland]] [[Kategorie:Geskiedenis van Italië]] byudlz8goeaxvfvgkappfezl84yfp2b 0 21557 2820115 2772296 2025-07-10T20:50:49Z 2605:59C0:6E1A:B508:CF9F:41AA:86DB:DA92 2820115 wikitext text/x-wiki == Besware == [[Lêer:Pornography laws.svg|duimnael|400px|Wetlike situasie in die wêreld: {{legend|#73d216|Pornografie wettig}} {{legend|#edd400|Pornografie wettig met beperkings}} {{legend|#800000|Pornografie onwettig}} {{legend|#e0e0e0|Data onbeskikbaar of onbetroubaar}}]] Ondanks die omvang van die pornografiebedryf wêreldwyd, word daar ook besware daarteen gemaak. [[Feminisme|Feministe]] kla dat dit lei tot die objektivering van die [[vrou]], waar vroue gesien word as voorwerpe vir uitbuiting deur [[Man|mans]] pleks van mense met [[Emosie|gevoelens]] en ander behoeftes buiten net om mans se seksdrang te bevredig. [[Religie|Godsdienstige]] groepe maak beswaar teen die uitbeelding van geslagsomgang buite die verband van die [[huwelik]]. Uit 'n [[Sielkunde|sielkundige]] oogpunt word daarop gewys dat dit die gebruikers van pornografie leer dat seks iets is wat jy na willekeur kan aan- en afskakel, sonder om emosioneel betrokke te raak en sonder om iets van jouself te gee. Daar word ook beweer pornografie kan tot onrealistiese verwagtinge lei en mense minderwaardig laat voel wanneer hulle nie aan die standaarde van die pornografie-akteurs voldoen nie. Dit kan ook na bewering lei tot 'n afname in die gehalte van 'n mens se sekslewe wanneer gebruikers eerder pornografie ter stimulering gebruik as om regte seks te hê. == Voordele == Van die voordele, in 'n era van [[Seksueel oordraagbare infeksie|seksueel oordraagbare siektes]] soos [[MIV]]/[[vigs]], is dat dit "veiliger" is as ware seksuele kontak. Maar wanneer beskerming tydens seks gebruik word, hou selfs dié argument nie steek nie. == Sien ook == *[[Geskiedenis van erotiese afbeeldings]] *[[Pornhub]] {{Normdata}} [[Kategorie:Pornografie| ]] 9hssvaf106gqfibu7dn7ld4imm9k18a 2820116 2820115 2025-07-10T20:50:50Z OutoModerator 183924 Wysiging deur [[Special:Contributions/2605:59C0:6E1A:B508:CF9F:41AA:86DB:DA92|2605:59C0:6E1A:B508:CF9F:41AA:86DB:DA92]] ([[User talk:2605:59C0:6E1A:B508:CF9F:41AA:86DB:DA92|bespreking]]) teruggerol na laaste weergawe deur [[User:31.128.76.203|31.128.76.203]] 2772296 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Porno-Akteure erhalten während eines Drehs Regieanweisungen (München 2004).jpg|duimnael|upright|'n [[Pornografiese akteur|Pornografiesie akteur]] kry aanwysings by die regisseur van 'n pornofliek wat in 2004 in [[München]], [[Duitsland]], verfilm is.]] '''Pornografie''', wat soms verkort word tot '''porn''' of porno, is in sy breedste omskrywing die eksplisiete voorstelling van die [[Liggaam|menslike liggaam]] of [[seks]] met die doel om die kyker seksueel te [[Stimulus|stimuleer]] of [[Prikkelbaarheid (biol.)|prikkel]]. Dit is soortgelyk aan [[erotika]], wat [[kuns]] van 'n erotiese aard is, maar waarvan die hoofdoel nie is om te stimuleer nie, maar eerder die kuns op sigself. Die laaste paar dekades vanaf veral die dekade ná [[1970]], het 'n reusebedryf rondom pornografie ontstaan weens die verskyning van eers [[video]]- en toe [[DVD]]-tegnologie en die [[internet]] wat pornografie binne maklike bereik van enigeen met die nodige toerusting geplaas het. 'n Ander faktor wat tot die oplewing in die vervaardiging en verspreiding van pornografie gelei het, is 'n meer verdraagsame houding van die [[samelewing]] en die gepaardgaande verslapping in wetgewing oor die verspreiding en besit daarvan. Soos erotika, kan pornografie in verskeie vorme voorkom. Dit sluit onder meer [[Tydskrif|tydskrifte]], [[Foto|foto's]], [[Beeldhoukuns|beeldhouwerk]], [[animasie]], [[Skildery|skilderye]], [[Klankopname en reproduksie|klankopnames]], [[Rolprent|rolprente]], video's en DVD's in. Wanneer seksdade egter voor 'n gehoor opgevoer word, is dit nie pornografie nie, want die term verwys juis na die uitbeelding van seks en nie seks self nie. == Besware == [[Lêer:Pornography laws.svg|duimnael|400px|Wetlike situasie in die wêreld: {{legend|#73d216|Pornografie wettig}} {{legend|#edd400|Pornografie wettig met beperkings}} {{legend|#800000|Pornografie onwettig}} {{legend|#e0e0e0|Data onbeskikbaar of onbetroubaar}}]] Ondanks die omvang van die pornografiebedryf wêreldwyd, word daar ook besware daarteen gemaak. [[Feminisme|Feministe]] kla dat dit lei tot die objektivering van die [[vrou]], waar vroue gesien word as voorwerpe vir uitbuiting deur [[Man|mans]] pleks van mense met [[Emosie|gevoelens]] en ander behoeftes buiten net om mans se seksdrang te bevredig. [[Religie|Godsdienstige]] groepe maak beswaar teen die uitbeelding van geslagsomgang buite die verband van die [[huwelik]]. Uit 'n [[Sielkunde|sielkundige]] oogpunt word daarop gewys dat dit die gebruikers van pornografie leer dat seks iets is wat jy na willekeur kan aan- en afskakel, sonder om emosioneel betrokke te raak en sonder om iets van jouself te gee. Daar word ook beweer pornografie kan tot onrealistiese verwagtinge lei en mense minderwaardig laat voel wanneer hulle nie aan die standaarde van die pornografie-akteurs voldoen nie. Dit kan ook na bewering lei tot 'n afname in die gehalte van 'n mens se sekslewe wanneer gebruikers eerder pornografie ter stimulering gebruik as om regte seks te hê. == Voordele == Van die voordele, in 'n era van [[Seksueel oordraagbare infeksie|seksueel oordraagbare siektes]] soos [[MIV]]/[[vigs]], is dat dit "veiliger" is as ware seksuele kontak. Maar wanneer beskerming tydens seks gebruik word, hou selfs dié argument nie steek nie. == Sien ook == *[[Geskiedenis van erotiese afbeeldings]] *[[Pornhub]] {{Normdata}} [[Kategorie:Pornografie| ]] 832taeuddsahpzpjcm2pep7jncf0kc3 2820121 2820116 2025-07-10T21:04:16Z Aliwal2012 39067 2820121 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Porno-Akteure erhalten während eines Drehs Regieanweisungen (München 2004).jpg|duimnael|upright|'n [[Pornografiese akteur]] kry aanwysings by die regisseur van 'n pornofliek wat in 2004 in [[München]], [[Duitsland]], verfilm is.]] '''Pornografie''', wat soms verkort word tot '''porn''' of porno, is in sy breedste omskrywing die eksplisiete voorstelling van die [[Liggaam|menslike liggaam]] of [[seks]] met die doel om die kyker seksueel te [[Stimulus|stimuleer]] of [[Prikkelbaarheid (biol.)|prikkel]]. Dit is soortgelyk aan [[erotika]], wat [[kuns]] van 'n erotiese aard is, maar waarvan die hoofdoel nie is om te stimuleer nie, maar eerder die kuns op sigself. Die laaste paar dekades vanaf veral die dekade ná [[1970]], het 'n reusebedryf rondom pornografie ontstaan weens die verskyning van eers [[video]]- en toe [[DVD]]-tegnologie en die [[internet]] wat pornografie binne maklike bereik van enigeen met die nodige toerusting geplaas het. 'n Ander faktor wat tot die oplewing in die vervaardiging en verspreiding van pornografie gelei het, is 'n meer verdraagsame houding van die [[samelewing]] en die gepaardgaande verslapping in wetgewing oor die verspreiding en besit daarvan. Soos erotika, kan pornografie in verskeie vorme voorkom. Dit sluit onder meer [[tydskrif]]te, [[Foto|foto's]], [[Beeldhoukuns|beeldhouwerk]], [[animasie]], [[skildery]]e, [[Klankopname en reproduksie|klankopnames]], [[rolprent]]e, video's en DVD's in. Wanneer seksdade egter voor 'n gehoor opgevoer word, is dit nie pornografie nie, want die term verwys juis na die uitbeelding van seks en nie seks self nie. == Besware == [[Lêer:Pornography laws.svg|duimnael|400px|Wetlike situasie in die wêreld: {{legend|#73d216|Pornografie wettig}} {{legend|#edd400|Pornografie wettig met beperkings}} {{legend|#800000|Pornografie onwettig}} {{legend|#e0e0e0|Data onbeskikbaar of onbetroubaar}}]] Ondanks die omvang van die pornografiebedryf wêreldwyd, word daar ook besware daarteen gemaak. [[Feminisme|Feministe]] kla dat dit lei tot die objektivering van die [[vrou]], waar vroue gesien word as voorwerpe vir uitbuiting deur [[Man|mans]] pleks van mense met [[Emosie|gevoelens]] en ander behoeftes buiten net om mans se seksdrang te bevredig. [[Religie|Godsdiensgroepe]] maak beswaar teen die uitbeelding van geslagsomgang buite die verband van die [[huwelik]]. Uit 'n [[Sielkunde|sielkundige]] oogpunt word daarop gewys dat dit die gebruikers van pornografie leer dat seks iets is wat jy na willekeur kan aan- en afskakel, sonder om emosioneel betrokke te raak en sonder om iets van jouself te gee. Daar word ook beweer pornografie kan tot onrealistiese verwagtinge lei en mense minderwaardig laat voel wanneer hulle nie aan die standaarde van die pornografie-akteurs voldoen nie. Dit kan ook na bewering lei tot 'n afname in die gehalte van 'n mens se sekslewe wanneer gebruikers eerder pornografie ter stimulering gebruik as om regte seks te hê. == Voordele == Van die voordele, in 'n era van [[Seksueel oordraagbare infeksie]]s soos [[MIV]]/[[vigs]], is dat dit "veiliger" is as ware seksuele kontak. Maar wanneer beskerming tydens seks gebruik word, hou selfs dié argument nie steek nie. == Sien ook == *[[Geskiedenis van erotiese afbeeldings]] *[[Pornhub]] {{Normdata}} [[Kategorie:Pornografie| ]] kci97zt13vxzok454t3vaigv73moo2q 0 23322 2820145 2690869 2025-07-10T22:29:33Z 154.160.5.143 2820145 wikitext text/x-wiki == Eksterne skakels == * {{Wikt-inlyn|syfer}} {{Saadjie}} {{Simple-vertaal|pl=http://simple.wikipedia.org/w/index.php?title=Numeral&oldid=332849}} {{Normdata}} [[Kategorie:Getalle]] 59sg555a5welsoqbur6akpsipugfboa 2820146 2820145 2025-07-10T22:29:34Z OutoModerator 183924 Wysiging deur [[Special:Contributions/154.160.5.143|154.160.5.143]] ([[User talk:154.160.5.143|bespreking]]) teruggerol na laaste weergawe deur [[User:SpesBona|SpesBona]] 1884964 wikitext text/x-wiki 'n '''Syfer''' is 'n [[simbool]] wat gebruik word om die waarde van 'n [[getal]] mee voor te stel. In plaas daarvan om die [[woord]] ''een'' uit te skryf, kan 'n persoon byvoorbeeld die simbool ''1'' skryf. [[Lêer:Arabic Numerals.svg|duimnael|center|500px|Die ten syfers, in stygende volgorde volgens waarde.]] == Eksterne skakels == * {{Wikt-inlyn|syfer}} {{Saadjie}} {{Simple-vertaal|pl=http://simple.wikipedia.org/w/index.php?title=Numeral&oldid=332849}} {{Normdata}} [[Kategorie:Getalle]] ayy584x4s9s3qncepguk0blif8mky0n 0 26975 2820166 1668195 2025-07-11T04:46:59Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820166 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Voormalige land |inheemse_naam = ''regnum Francorum''<br />''imperium Francorum'' |gewone_lang_naam = Frankiese Ryk |gewone_naam = Francia |kontinent = Europa |gebied = Wes-Europa |land = Frankryk, Duitsland |era = Middeleeue |status = Ryk |status_teks = |ryk = |bestaanstydperk = |jaar_begin = 481 |jaar_einde = 843 |datum_begin = [[481]] |datum_einde = [[10 Augustus]] [[843]] |gebeurtenis_begin = Stigting |gebeurtenis_einde = [[Verdrag van Verdun]] |gebeurtenis1 = Clovis word Koning van die Franke |datum_gebeurtenis1 = [[496]] |gebeurtenis2 = Oplossing van die Merowingers deur die Karolingers |datum_gebeurtenis2 = [[751]] |gebeurtenis3 = [[Karel die Grote]] word Koning van die Franke |datum_gebeurtenis3 = [[768]] |gebeurtenis4 = [[Pous Leo III]] kroon Karel die Grote tot Keiser |datum_gebeurtenis4 = [[25 Desember]] [[800]] |gebeurtenis5 = [[Pous Leo III]] kroon Karel die Grote in [[Rome]] tot Keiser |datum_gebeurtenis5 = [[10 Augustus]] [[843]] |gebeurtenis_voor = [[Romulus Augustus]] verlaat die troon van die Wes-[[Romeinse Ryk]] |datum_voor = [[4 September]] [[476]] |gebeurtenis_na = Stigting van die [[Heilige Romeinse Ryk]] |datum_na = [[2 Februarie]] [[962]] |v1 = Wes-Romeinse Ryk |vlag_v1 = Roman SPQR banner.svg |n1 = Wes-Francia |vlag_n1 = Charles le chauve Tours.jpg |n2 = Middel-Francia |vlag_n2 = Karl der Große 800.jpg |n3 = Oos-Francia |vlag_n3 = Ludwig der Deutsche.jpg |beeld_vlag = |vlag = |vlag_tipe = |beeld_wapen = |simbooltipe = |simbool = |beeld_kaart = Frankish Empire 481 to 814-af.svg |beeld_kaart_byskrif = Die veranderende strekking van die Frankiese Ryk van 481 tot 814 |nasionale_leuse = |nasionale_volkslied = |wetgewer = |godsdiens = [[Rooms-Katolieke Kerk]] |hoofstad = [[Doornik]] (431-508)<br />[[Parys]] (508-768) |breedtegraad_grade = |breedtegraad_minute = |breedtegraad_NS = |lengtegraad_grade = |lengtegraad_minute = |lengtegraad_OW = |algemene_tale = [[Latyn]] |regeringstipe = Monargie |titel_leier = [[Koning]] (481-800)<br />[[Keiser]] (800-843) |leier1 = [[Childeric I]] |leier2 = [[Clovis I]] |leier3 = [[Guntram van Boergondië]] |leier4 = [[Pepyn die Korte]] |leier5 = [[Karel die Grote]] |jaar_leier1 = [[457]]–[[481]] |jaar_leier2 = [[481]]–[[511]] |jaar_leier3 = [[561]]–[[592]] |jaar_leier4 = [[751]]–[[768]] |jaar_leier5 = [[768]]–[[814]] |titel_verteenwoordiger = |verteenwoordiger1 = |jaar_verteenwoordiger1 = |titel_adjunk = |adjunk = |jaar_adjunk = |adjunk2 = |jaar_adjunk2 = |stat_jaar1 = |stat_bev1 = |stat_opp1 = |bev_digtheid1 = |stat_jaar2 = |stat_bev2 = |stat_opp2 = |bev_digtheid2 = |stat_jaar3 = |stat_bev3 = |stat_opp3 = |bev_digtheid3 = |stat_jaar4 = |stat_bev4 = |stat_opp4 = |bev_digtheid4 = |geldeenheid = |voetnotas = }} Die '''Frankiese Ryk''' ([[Latyn]]: ''Francia'' en later ''imperium Francorum'') was in historiese opsig die belangrikste ryk wat ná die ondergang van die [[Wes-Romeinse Ryk]] in die [[5de eeu]] ontstaan het en die Wes- en Sentraal-Europese geskiedenis tussen die 5de en [[9de eeu]] oorheers het. Die etnies-kulturele basis daarvan was oorspronklik Wes-Germaanse volke uit die tyd van die Volksverhuising, veral 'n bond van [[Franke|Frankiese]] stamme, wat reeds sowat eenhonderd jaar voor die begin van die Volksverhuising deur die Romeinse kultuur beïnvloed is. Die Frankiese elite het ná die verowering van [[Gallië]] met die plaaslike Galloromeinse adel versmelt en sodoende saam met die destyds invloedryke [[Rooms-Katolieke Kerk]] as bewaarder van die kultureel-godsdienstige Romeinse erfenis die magsbasis vir die nuwe Frankiese monargie geskep. Binne drie eeue het die Frankiese Ryk tot 'n Europese [[groot moondheid]] ontwikkel wat deur die Merovingiese en [[Karolingers|Karolingiese]] dinastieë geregeer is. Die Karolingiese veldheer Karel Martel het in [[732]] met sy oorwinning in die Slag naby Tours en Poitiers aan die Loire-rivier die uitbreiding van die [[Islam]]itiese More na Sentraal-Europa verhinder. Onder [[Karel die Grote]] was die Frankiese Ryk op sy hoogtepunt en het sy grootste uitbreiding bereik. Die Frankiese domein is as 'n politieke eenheid regeer wat in verskillende ''regna'' (koninkryke of onderkoninkryke) verdeel is; 'n reling wat die geskiedenis nog vir eeue sou oorheers. Die geografie en aantal subkoninkryke het oor die bestaan van die ryk gewissel. Die verdeling van die enorme ryk na die dood van die heerser daarvan het egter nog ingrypender gevolge gehad en die resultate daarvan kan tot vandag toe nog in die geografie van Europa gesien kan word. Die Frankiese Ryk is in [[843]], na die dood van [[Lodewyk die Vrome]], volgens die [[Verdrag van Verdun]] verdeel onder sy drie seuns. Hieruit sou in die weste [[Frankryk]] ontstaan en in die ooste die [[Heilige Romeinse Ryk]] wat uiteindelik [[Duitsland]] sou word. Deels as gevolg van die twee groter ryke, het die Middelryk wat van die [[Noordsee]] tot by die [[Middellandse See]] gestrek het gesukkel om volledig te ontwikkel. Met die [[Verdrag van Meerssen]] van [[870]] is die Middelryk verdeel onder die Westelike en Oostelike dele. Dit sou egter nooit heeltemal daarby behoort nie en uit die gebied het uiteindelik [[Nederland]], [[België]], [[Luxemburg, land|Luxemburg]], [[Switserland]] en [[Italië]] ontstaan. == Geskiedenis == === Oorsprong van die Frankiese Ryk === [[Lêer:Franks expansion.gif|duimnael|350px|Die uitbreiding van die Frankiese magsgebied]] Die Romeine was reeds sedert die middel van die eerste millennium v.C. bewus van die bestaan van die [[Germane]]. Dit was egter eers in die [[3de eeu]], toe probleme binne die [[Romeinse Ryk]] daartoe gelei het dat troepe aan die grens by die [[Ryn]]- en [[Donou]] onttrek moes word, wat betekenisvolle interaksie tussen die twee groepe begin plaasvind het.<ref name="Fischer Drew-p3" /> Die vroegste verwysing na die Franke dateer uit die [[3de eeu]].<ref>Volgens die Engelse Wikipedia artikel is die woord ''Francia'' in die ''Panegyrici Latini'' in die begin van die [[3de eeu]] gebruik -- die artikel verskaf egter nie 'n bestaan eksterne bron vir die bewering nie</ref> Die [[Franke]] was 'n versameling [[Germane|Germaanse stamme]] wat net oos van die [[Ryn|Benede-Ryn]] gewoon het.<ref name="Fischer Drew-p3">Katherine Fischer Drew, The Laws of the Salian Franks, p3</ref> Dit het oënskynlik die Ampsivare, Chasuarii, en Chatii, en moontlik ook die Chamave, ingesluit. Vanaf die 260's het die Franke deelgeneem aan die ''Barbaarse invalle'' van Romeinse grondgebied.<ref>Ian Wood, ''Defining the Franks'' in From Roman Provinces to Medieval Kingdoms, saamgestel deur Thomas F. X. Noble, p113</ref> Die strooptogte het die Franke tot diep in Romeinse grondgebied geneem en van hulle het so ver as die [[Pireneë]] gevorder voor Romeinse magte hulle weer oor die Ryn teruggedryf het. Geen groot groepe Franke het hulle op die stadium in die Romeinse Ryk gevestig nie. Individue en kleiner groepe is egter wel in die Ryk toegelaat, hoofsaaklik om die militêre probleme van die Ryk te help verlig. In die [[4de eeu]] het individuele Franke soos Ricimer en Abrogast opgang gemaak in die Romeinse hiërargie.<ref name="Fischer Drew-p3" /><ref name="Fischer Drew-p4">Katherine Fischer Drew, The Laws of the Salian Franks, p4</ref> Teen die middel van die [[4de eeu]] het betrekkinge tussen die Romeinse Ryk en die Franke gespanne geraak soos al hoe meer Franke hulle op Romeinse grondgebied gevestig het. In [[357]] het die Saliese Franke daarin geslaag om 'n permanente Frankiese teenwoordigheid binne die Romeinse Ryk te bekom deur 'n verdrag met Julianus Apostata aan te gaan. 'n Frankiese stam het hiermee die eerste ''Barbare'' geword om as 'n groep in die Romeinse Ryk toegelaat te word.<ref name="Fischer Drew-p4" /> Volgens die verdrag kon die Saliese Franke hulle as ''dediticii'' (belasting betalende landbouers) in die [[Skelde]]vallei en tussen die groot riviere, veral in [[Toxandrië]], vestig.<ref>C. R. Whittaker, Rome and Its Frontiers: The Dynamics of Empire, p58</ref> Die verdrag het die Franke se teenwoordigheid binne die Romeinse Ryk gewettig. In praktyk was die Romeine egter nouliks in staat daartoe om te bepaal waar die Franke hulle kon vestig. Die Romeine se aandag was gevestig op probleme met die [[Gote]] aan die Donou; nog Franke het oor die Ryn migreer en dié wat reeds op Romeinse grond was het wes en effens suid migreer.<ref name="Fischer Drew-p4" /> Romeine en geromaniseerde bewoners het op die vlug geslaan of die hulle onderwerp aan die nuwe Frankiese elite.{{feit}} Ter selfde tyd is die Germaanse Franke ongetwyfeld ook beïnvloed deur die Romeinse kultuur en gebruike.<ref name="Fischer Drew-p5" /> Die Frankiese magsentrum is in die stad [[Doornik]] gevestig.{{feit}} Vandaar het hulle spoedig die hele provinsie [[Germania Inferior]] (die huidige [[Nederland]] benede die riviere, [[België]] en die huidige [[Rynland (Duitsland)|Rynland]]){{feit}} beset en die meerderheid in die gebied geword. In ongeveer [[428]] het die Saliese koning Chlodio, wie se koninkryk [[Toxandrië]] ingesluit het en die ''civitatus Tungrorum'' ([[Tongeren]]) Romeinse gebied binnegeval en sy domein so ver as ''Camaracum'' ([[Kameryk]]) en die [[Somme]] uitgebrei. Die koninkryk van Chlodio het die grense verander en vir altyd nuwe betekenis aan die woord "Francia" verleen. Francia was nie meer ''barbaricum trans Rhenum'' (barbare anderkant die Ryn) nie, maar hereboere met politieke mag aan beide kante van die rivier wat nou betrokke was by Romeinse politiek. Chlodio se familie, die [[Merovinge]], het Francia selfs verder suid uitgebrei. As gevolg van druk wat deur die [[Sakse]] uitgeoefen is, is die noordoostelike grense van Francia suidweswaarts gedwing wat daartoe gelei het dat meeste van die oorspronklike Franke meer suidwestelike gaan woon het, rofweg tussen die Somme en [[Munster]].{{feit}} Hoewel [[Sidonius Apollinaris]] geskryf het dat hy die Franke beveg het en hulle tydelik teruggedryf het (c. 431), het dié periode die begin van 'n situasie aangedui het wat vir baie eeue sou voortduur: die Germaanse Franke het oor 'n al hoe groter aantal of Gallo-Romaanse onderdane geheers. Teen [[451]] het die Franke saam met ander Germaanse federate (die [[Boergondiërs]] en [[Wesgote]]) as bondgenote van die Romeine onder Flavius Aëtius gehelp om die Hunne in die Slag van Chalons in die ooste van Frankryk te verslaan. Na die slag het die keiserlike mag in Gallië vinnig begin kwyn met slegs 'n onafhanklike [[Domein van Soissons|Romeinse eenheid in Soissons]] naby Letitia ([[Parys]]) wat die Franke moes weerstaan.<ref name="Fischer Drew-p5">Katherine Fischer Drew, The Laws of the Salian Franks, p5</ref> Die Franke se uitbreidingsdrang is vervolgens gerig op die nog welvarende gebied in die suide, en so het die [[Merovinge|Merovingiese konings]] geleidelik dele van [[Gallië]] tot aan die [[Seine]] verower.{{feit}} === Die Merowingiese Ryk === ==== Clovis en die Vereniging van die Franke ==== [[Lêer:Politically divided Gaul, 481.jpg|duimnael|300px|Die politieke onderafdelings van [[Gallië]] aan die begin van Clovis se loopbaan. Slegs die Boergondiese koninkryk en die provinsie Septimania was teen sy afsterwe nog nie oorwin nie.]] 'n Honderd jaar na die verdrag met Julianus Apostata was die Franke steeds nie as 'n enkele groep verenig nie en was hulle verdeel in groepe onder verskillende krygsleiers. Geleidelik het twee hoofgroepe egter begin vorm: die [[Saliese Franke]] in die weste en die [[Ripaurariërs]] verder oos en hoër op teen die Ryn. Groot getalle Franke het ook steeds oos van die Ryn gebly.<ref name="Fischer Drew-p5" /> [[Chlodio]] en sy seun [[Merovech]] was halflegendariese Konings van die Saliese Franke en min is oor hulle bekend. Wat wel bekend is, is dat [[Childeric I]], moontlik Chlodio se kleinseun, oor 'n Saliese koninkryk uit [[Doornik]] as 'n ''[[foederati|foederatus]]'' van die Romeine regeer het. Childeric I was 'n bondgenoot van Aegidius wat oor die oorblywende Romeinse [[enklave]] in die noordweste van Gallië, die [[Domein van Soissons]], regeer. Hulle het die [[Wes-Gote]] saam in [[463]] by [[Orléans]] verslaan. Na Aegidius se dood in [[464]] het sy seun, [[Syagrius]] hom opgevolg as ''dux'' van Soissons, 'n amp wat hy selfs na die val van die Westelike Ryk in [[476]] instand gehou het.<ref name = historyfiles>[http://www.historyfiles.co.uk/index.html The History Files], [http://www.historyfiles.co.uk/KingListsEurope/FranceSoissons.htm Domain of Soissons AD 461 – 486]</ref> in [[481]] het [[Clovis I|Clovis]] Childeric I opgevolg as koning van die Saliese Franke. [[Clovis I|Clovis]] het sy outoriteit oor die ander Frankiese stamme uitgebrei het en hulle ''territorium'' suid en wes in [[Gallië]] in uitgebrei het. Clovis het hom tot [[Rooms Katolisisme]] bekeer wat gehelp het om goeie verhoudinge met die magtige Kerk en sy Gallo-Romaanse onderdane te vestig. In 'n dertigerjare lange bewind (481–511) het hy as die eerste Koning van die nou verenigde Franke die Romeinse generaal [[Syagrius]] verslaan om die Romeinse [[enklave]] Soissons te oorwin, die [[Alemanne]] in die [[Slag van Tolbiac]] verslaan in [[504]] en Frankiese hegemonie oor hulle gevestig. Hy het ook die [[Wesgote]] ([[Slag van Vouillé|Vouillé]], 507) verslaan en hulle hele koninkryk (behalwe [[Septimania]]) met sy hoofstad by [[Toulouse]] verower. Volgens [[Gregorius van Tours]] het hy ook die [[Bretons (volks)|Bretons]] verslaan en hulle vasalle van Francia gemaak.<ref>Gregorius van Tours verskaf belangrike inligting oor die politiek van die sesde eeu en die gebeure wat dit voorafgegaan het. Daar moet egter in ag geneem word dat hy van die standpunt as 'n biskop in die Katolieke Kerk geskryf het met 'n besliste vooroordeel ten gunste van die instansie. Hy was ook 'n lid van die Gallo-Romaanse aristokrasie en was dus moontlike bevooroordeeld teenoor die Franke. Van sy gegewe is definitief onakkuraat en sy verslae oor gebeure baie keer verdraai. Hy is egter in baie gevalle die enigste bron vir gebeure in die tydperk; wat dit moeilik maak om die feite te verifieer. Sien meer in Emily Wilson se ''The rise of the Carolingians or the decline of the Merovingians?''</ref> Clovis het meeste of al die naburige Frankiese stamme langs die Ryn oorwin en hulle in sy Koninkryk opgeneem. Hy het ook verskeie Romeinse militêre nedersettings (''laeti'') wat oor Gallië versprei was verower: die Sakse van [[Bayeux]], die [[Alane]] van [[Armorika]], en die [[Taifale]] van [[Poitou]] om maar net 'n paar van die belangrikes te noem. Teen die einde van sy lewe het hy oor die hele Gallië regeer behalwe die Gotiese provinsie Septimania en die [[Koninkryk van Boergondië|Boergondiese Koninkryk]] in die suidooste.{{feit}} Die Merowinge was die eerste Frankiese dinastie en het 'n oorerflike monargiestelsel gebruik. Die Frankiese konings het 'n stelsel aangehang waarvolgens hulle gebied onder hulle seuns verdeel is as deel van 'n enkele ryk wat gesamentlik deur verskeie konings regeer is. Gebeur kon daartoe lei dat die onderdele weer verenig is onder 'n enkele koning. Met Clovis se afsterwe in [[511]] is sy ryk verdeel en toegeken aan sy vier volwasse seuns op so wyse dat elke seun 'n vergelykbare fiskale grondgebied toegeken is. ==== Verdeling van die Ryk onder Clovis se seuns ==== [[Lêer:Division of Gaul - 511.jpg|duimnael|300px|Die verdeling van Francia na Clovis se dood (511): {{sleutel|#aeb488|Theuderic}} {{sleutel|#eecaba|Chlodomer}} {{sleutel|#ede5b5|Childebert}} {{sleutel|#e0bb87|Chlothar}} ]] Clovis se seuns het hulle hoofstede naby die Frankiese hartland in noordoostelike Gallië gevestig. [[Theuderic I]] se hoofstad was by [[Reims]], [[Chlodomer]] s'n by [[Orléans]], [[Childebert I]] s'n by [[Parys]], en [[Chlothar I]] s'n by [[Soissons]]. Tydens hulle heerskappy is die [[Thuringii]] (532), [[Boergondiërs]] (534), Sakse en [[Friese]] (c. 560) in die Frankiese Ryk opgeneem. Die afgeleë trans-Rynse stamme was losweg vebind met Frankiese soewereiniteit, en hoewel hulle gedwing kon word om by te dra tot Frankies militêre pogings, was hulle in tye van swak leierskap onbeheerbaar en geneig om geheel en al onafhanklik op te tree. Die geromaniseerde Boergondiese koninkryk is deur die Franke in stand gehou en as een van die hoofonderverdelings omskep wat 'n deel van die sentrale Galliese gebied van Chlodomerse koninkryk ingesluit het met sy hoofstad by Orléans. Die koningbroers was egter net met tussenposes mekaar goedgesind het gereeld met mekaar gewedywer. Toe Chlodomer vroeg te sterwe kom het sy broer Chlothar sy jong seuns laat vermoor om sy deel van die koninkryk oor te kan neem, wat volgens Frankiese gebruik tussen die oorlewende broers verdeel is. Theuderic is in [[534]] dood, maar sy volwasse seun [[Theudebert I]] was in staat daartoe om sy erflating te verdedig. Dit het die grootste deel van die Frankiese sub-koninkryke gevorm en was die kern waarom die latere koninkryk van [[Austrasië]] sou vorm. Theudebert was die eerste Frankiese koning om formeel bande met die [[Bisantynse Ryk]] op te sê deur goue munte met sy eie beeld te laat slaan en homself ''magnus rex'' (groot koning) te noem gegrond op sy veronderstelde [[susereiniteit]] oor volke so ver as [[Pannonië]]. Theudebert het tussenbeide getree in die Gotiese oorlog en aan die kant van die Gepids en [[Lombarde]] teen die [[Oosgote]] geveg wat hom die provinsies [[Rhaetia]], [[Noricum]], en deel van [[Venetia]] besorg het. Sy seun en opvolger, [[Theudebald]], was met sy dood nie in staat daartoe om die te behou nie en sy uitgestrekte koninkryk het in Chlothar se hande beland. In [[558]], met die dood van Childebert, was die hele Frankiese Ryk weer verenig; onder die heerskappy van Chlothar. ==== Verdere Verdeling van die Ryk ==== [[Lêer:Division of Gaul - 561.jpg|duimnael|300px|Die verdeling van Gallië met Chlothar I se dood (561). {{sleutel|#aeb488|Sigebert I}} {{sleutel|#eecaba|Charibert}} {{sleutel|#ede5b5|Childeperic I}} {{sleutel|#cfc4c0|Boergondië (Guntram)}} ]] In 561 is Chlothar dood en is sy ryk verdeel, amper soos vyftig jaar te vore, weer tussen vier seuns met die hoofstede wat dieselfde gebly het. Sy oudste seun, [[Charibert I]], het die koninkryk met sy hoofstad by Parys geërf en het oor die hele westelike Gallië geheers. Die tweede oudste, [[Guntram]], het die ou Koninkryk van die Boergondiërs geërf, aangevul deur die gebied in sentraal-Frankryk om die ou hoofstad Orléans, wat sy hoofstad geword het, en die meeste van [[Provence]]. Die res van Provence, die [[Auvergne (provinsie)|Auvergne]], en oostelike [[Akwitanië]] is toegeken aan sy derde seun, [[Sigebert I]], wat ook Austrasië met sy belangrike stede Reims en [[Metz]] ingesluit het. Die kleinste koninkryk was die van Soissons, wat aan sy jongste seun, [[Chilperic I]], toegeken is. Die koninkryk wat Chilperic teen sy afsterwe (584) regeer het, het die kern van die latere [[Neustrië]] geword. Die tweede viervoudige verdeling is spoedig deur brodermoordoorloë geruïneer, grootliks gevoer oor die moord op Galswintha, Chilperic se vrou, na bewering deur sy minnares (en tweede vrou) Fredegunda. Galswintha se suster, Sigebert se vrou, Brunhilda, het haar man tot oorlog aangehits en die konflik tussen die twee koninginne het verhoudinge tot die volgende eeu aanhou vertroebel. Guntram het probeer om die vrede te bewaar, al het hy twee keer (585 en 589) onsuksesvolle pogings aangewend om Septimania van die Gote te oorwin. Al die oorlewende broers het gebaat by die dood van Charibert, maar Chilperic het daarin geslaag om sy heerskappy in die tydperk uit te brei deur die Bretons weer onder bedwang te bring. Na sy dood moes Guntram die Bretons weer tot gehoorsaamheid dwing. In 587 het die [[Verdrag van Andelot]] — waarvan die teks eksplisiet na die hele Frankiese ryk as ''Francia'' verwys— tussen Brunhilda en Guntram sy beskerming verseker vir haar jong seun [[Childebert II]], wat Sigebert (575) opgevolg het na 'n sluipmoord aanval op hom. Die gesamentlike grondgebied van Guntram en Childebert was heelwat meer as twee keer so groot as die klein gebied van Chilperic se opvolger, [[Chlothar II]]. In die tydperk het Francia 'n drieledige karakter aangeneem, bestaande uit Neustrië, Austrasië, en Boergondië, wat tot 'n sekere mate vir die res van die geskiedenis sou behoue bly. [[Lêer:Division of Gaul - 587.jpg|duimnael|300px|Gallië na die Verdrag van of Andelot (587). Die verdrag het gevolg op die verdeling van Charibert se koninkryk tussen die drie oorlewende broers. Dit het Guntram se gedeelte toegeken met Poitou en [[Touraine]] aan Childebert toegeken in ruil vir uitgebreide grondgebied in suidelike en sentraal Akwitanië. {{sleutel|#aeb488|Childebert II}} {{sleutel|#eecaba|Guntram}} {{sleutel|#ede5b5|Clothar II}} ]] Toe Guntram in [[592]] dood is het Boergondië in sy geheel na Childebert oorgegaan, maar hy is in [[595]] oorlede. Sy twee seuns het die koninkryk verdeel met die ouere [[Theudebert II]] wat Austrasië plus Childebert se gedeelte van Akwitanië geneem het en sy jonger broer [[Theuderic II]] wat Boergondië en Guntram se gedeelte van Akwitanië geërf het. Die twee broers het in 'n verenigde front gepoog om hulle neef Chlothar van mag te onthef en het daarin geslaag om die grootste gedeelte van sy koninkryk te oorwin en hom tot 'n paar stede te beperk. Hulle kon hom egter nooit gevangene neem nie. In [[599]] het hulle sy magte by Dormelles vernietig en die Dentelin beset, maar hulle het uitgeval en die res van hulle bewind is gekenmerk deur struwelinge wat baie keer aangehits is deur hulle grootmoeder Brunhilda, wat uit woede oor haar verbanning uit Theudebert se hof Theuderic oortuig het om hom te ontsetel en dood te maak. In [[612]] het hy daarin geslaag en is die hele ryk van sy vader Childebert weer deur een man regeer. Dit was egter kortstondig aangesien hy gesterf het op die vooraand van 'n veldtog teen Chlothar in [[613]]. ==== Opkoms van Neustrië ==== Childebert het 'n jong seun genaam [[Sigebert II]] agter gelaat. Tydens hulle bewinde het Theudebert en Theuderic suksesvolle veldtogte in [[Gaskonje]] gevoer waar hulle die [[Hertogdom van Vaskonje]] gevestig het en die [[Baske]] onderwerp het (602). Die oorspronklike Gaskonse oorwinning het grondgebied suid van die [[Pireneë]], naamlik [[Biscay]] en [[Guipúzcoa]], ingesluit, die is egter aan die Wesgote afgestaan in 612. Aan die ander uiterste van sy ryk het die Alemanni Theuderic in a rebellie verslaan en het die Franke hulle houvas op die trans-Rynse stamme begin verloor. In [[610]] het Theudebert die [[Hertogdom van Elsas]] van Theuderic afgedwing wat die begin van 'n lang tydperk van konflik oor watter koninkryk die Elsas, Boergondië of Austrasië streek sou besit ingelui het, wat eers in die laat [[7de eeu]] beëindig is. Tydens die kort periode van die nog nie mondige Sigebert II se bewind, het die kantoor van die ''maiores domus'' (hofmeier), wat reeds vir geruime tyd betrokke was by die koninkryke van die Franke, na vore getree in die interne politiek van die Ryk. 'n Faksie adellikes het om Warnachar, Rado, en Pepin van Landen verenig om die koninkryk aan Chlothar oor te gee om Brunhilda, die jong koning se regent, uit die weg te ruim. Warnachar self was reeds die hofmeier van Austrasië, terwyl Rado en Pepin meierampte toegeken is na Chlothar se stryd om die bewind suksesvol was en Brunhilda en die toe tien jaar oue koning vermoor is. Onmiddellik na sy oorwinning het Chlothar II die [[Edik van Parys]] (614) uitgevaardig. Die Edik het gestreef om geregtigheid te waarborg en om korrupsie in die regering stop te sit. Dit het ook die streeksverskille tussen die drie koninkryke van Francia verskans<!--spekulasie? en die and probably granted the nobles more control over judicial appointments-->. Teen [[623]] het die Austrasiërs oproepe om 'n eie koning begin maakaangesien Chlothar so gereeld van sy koninkryk afwesig was, en omdat hy as gevolg van sy opvoeding en vorige heerskappy in die Seinebekken so te sê 'n buitestaander was. Chlothar het dus toegelaat dat sy seun [[Dagobert I]] hulle koning word wat na behore deur die Austrasiese soldate as sodanig aanvaar en ingelyf is. Dagobert het ware outoriteit in sy koninkryk uitgeoefn, maar Chlothar het nogtans die finale sê gehad in die hele Frankiese Ryk. [[Lêer:Frankish kingdoms in 628.jpg|duimnael|300px|Die Frankiese Koninkryk van Akwitanië (628). Die hoofstad van Akwitanië was [[Toulouse]]. Dit het Gaskonje ingesluit en was die grondsalg vir die latere [[Hertogdom van Akwitanië]].]] Tydens die gesamentlike bewind van Chlothar en Dagobert, wat soms "die laaste heersende Merowinge" genoem is, het die Sakse, wat reeds sedert die laat 550's losweg aan Francia verbind was onder Hertog Berthoald gerebelleer. Hulle is egter verslaan en in die koninkryk heropgeneem deur 'n gesamentlike aksie van vader en seun. Toe Chlothar in 628 dood is, het Dagobert, in gevolge sy vader se wense, 'n sub-koninkryk aan sy jonger broer [[Charibert II]] toegestaan. Die sub-koninkryk, wat algemeen as Akwitanië bekend gestaan het, was 'n nuwe skepping. Dit het ooreengekom met die suidelike helfte van die ou Romeinse Akwitaniprovinsie en die hoofstad daarvan was [[Toulouse]]. Ander stede in sy koninkryk was [[Cahors]], [[Agen]], [[Perigueux]], [[Bordeaux]], en [[Saintes]]; die Hertogdom van Vaskonje was ook deel van die toekenning. Charibert het 'n suksesvolle veldtog teen die Baske uitgevoer, maar hulle het weer gerebelleer na sy dood in [[632]]. Ter selfde tyd het die Bretons teen Frankiese susereiniteit in opstand gekom. Die Bretonse leier, Judicael ap Hoel, het ingegee en vrede gesluit met die Franke en hulle skatpligtigheid nagekom toe Dagobert gedreig het om 'n leër teen hulle te lei in 635. Daardie selfde jaar het leër gestuur om die Baske suksesvol te onderwerp. Intussen het Dagobert Charibert se jong kind opvolger [[Chilperic van Akwitanië|Chilperic]] laat teregstel en hele Frankiese Ryk in 632 weer verenig. Hy is egter wel deur die magtige Austrasiese aristokrasie gedwing om sy eie suen [[Sigebert III]] aan hulle toe te ken as 'n onderkoning in 633. Die optrede is grootliks ontketen deur die Austrasiërs se strewe om selfregering op 'n stadium toe Neustriane die koninklike hof oorheers het. Chlothar was reeds vir dekades die koning by Parys voor hy ook die koning by Metz geword het. Die Merowingiese monargie was na hom vir altyd in die eerste plek 'n Neustriese monargie.<ref>It is in the 640s that "Neustria" first appears in writing, its late appearance relative to "Austrasia" probably due to the fact that Neustrians (who formed the bulk of the authors of the time) called their region simply "Francia". ''Burgundia'' too defined itself in opposition to Neustria at about this time.</ref> Die Austrasiërs is reeds sedert die tyd van Gregorius van Tours as 'n aparte volk gesien. Dagobert het al die volke aan die verre oosterse grens van die Ryk, soos die Sakse, Alemane en Thuringiërs, onderhorig tot die hof van Neustrië gemaak en nie die van Austrasië nie. Dit het die Austrasiërs aangespoor om hulle eie kon ing te versoek uit hulle eie koninklike huis. Die jong Sigebert is voor hy mondig geword het oorheers deur die meier [[Grimoald I]], wat die kinderlose koning oortuig het om sy eie Merowingies-genaamde seun [[Childebert die Aangenome|Childebert]] as sy seun en erfgenaam aan te neem. Na Dagobert se dood in [[639]] het die Hertog van Thuringië, Radulf, gerebelleer en gepoog om homself koning te maak. Hy het Sigebert verslaan in wat 'n ernstige terugslag vir die heersende dinastie was (640). Die koning het die ondersteuning van baie magnate verloor terwyl hy aan die veldtog deel geneem het en die swak toestand van die monargiese instellings was teen hierdie tyd duidelik. [[Clovis II]], Dagobert se opvolger in Neustrië en Boergondië, wat daarna verbind was maar apart regeer is, was nie mondig nie vir omtrent sy hele bewind. Hy is deur sy moder [[Nanthild]] en die meier van die Neustrië paleis, Erchinoald, gedomineer. Erchinoald se opvolger Ebroin, her die koninkryk vir die volgende vyftien jaar van byna volgehoue [[burgeroorlog]] oorheers. Met sy dood in 656 is Sigbert se seun na [[Ierland]] verskeep terwyl Grimoald se seun Childebert in Austrasië regeer het. Ebroin het uiteindelik die hele Frankiese Ryk vir Clovis se opvolger [[Chlothar III]] verenig deur Grimoald dood te maak en Childebert in 661 af te set. Die Austrasiërs het egter weer op hulle eie koning aangedring en Chlothar het sy jonger broer [[Childeric II]] geïnstalleer. Tydens Chlothar se bewind het die Franke 'n aanval op noordwes Italië uitgevoer, maar is deur die Lombardiese koning Grimoald naby [[Rivoli]] afgeweer. ==== Hofmeier leierskap onder Pepyn ==== [[Lêer:Francia at the death of Pepin of Heristal, 714.jpg|duimnael|300px|Gallië teen die dood van Pepyn van Herstal (714). Op hierdie stadium was die reuse Hertogdom van Akwitanië (geel) nie deel van die Frankiese Ryk nie.]] In 673 is Chlothar III dood en het van die Neustriese en Boergondiese magnate Childeric genooi om koning van die hele Ryk te word. Hy het egter gou sommige van die Neustriese magnate ontstel en is in 'n sluipmoordaanval vermoor (675). Die bewind van [[Theuderic III]] sou die einde van die Merowingiese dinastie se mag beteken. Hy was ten volle Neustries in sy uitkyk op die lewe en in bondgenootskap met sy meier Berthar het hy oorlog gevoer teen Austrasië wat [[Dagobert II]], Sigebert III se seun, as koning geïnstalleer het (kortliks in opposisie tot [[Clovis III]]). In 687 is hy verslaan deur [[Pepyn van Herstal]], die Arnulfing meier van Austrasië, wat die ware mag in die koninkryk gehou het, by die Slag van Tertry en is gedwing om Pepin as enigste meier en ''dux et princeps Francorum'' (Hertog en Prins van die Franke) te aanvaar; 'n titel wat vir die outeur van ''Liber Historiae Francorum'', die begin van Pepyn se "bewind" aandui. Daarna het die Merovingiese monarge volgens rekords wat behoue gebly het slegs sporadies enige aktiwiteite onderneem wat nie bloot simbolies was nie en wat uit hulle eie wil gemotiveerd was. In die periode van verwarring in die 670's en 680's is pogings aangewend om Frankiese soewereiniteit oor die Friese te hervestig; dit was egter te vergeefs. In 689 het Pepin egter 'n groot oorwinningsveldtog in Wes-Friesland (''Frisia Citerior'') van stapel gestuur en die Fries koning Radbod naby [[Dorestad]], 'n belangrike handelsentrum, verslaan. Al die grondgebied tussen die [[Skelde]] en die [[Vlie]] is in Francië opgeneem. Daarna het Pepin in c. 690 Sentraal-Friesland aangeval en [[Utrecht]] oorwin. In 695 kon Pepyn selfs die stigting van die Aartsbisdom van Utrecht ondersteun en daarmee die bekering van die Friese tot Christenskap onder Willibrord inisieer. Oos-Friesland (''Frisia Ulterior'') het egter buite Frankiese soesereiniteit gebly. Na sy sukses oor die Friese, het Pepyn hom op die Alemanne toegespits. In 709 het hy 'n oorlog teen Willehari, Hertog van die Ortenau, begin; waarskynlik as 'n poging om die opvolging van die jongs seuns van die gestorwe Gotfrid op die hertoglike troon te bewerkstellig. Die inmenging van buite het tot nog 'n oorlog in 712 gelei en die Alemanne is vir 'n tydlank tot Frankiese heerskappy teruggewen. In suidelike Gallië, wat nie onder Arnulfing invloed was nie, het die streke van die koninklike hof begin weg beweeg onder leiers soos Savaric van Auxerre, Antenor van Provence, en Odo van Akwitanië. Die bewindskappe van [[Clovis IV]] en [[Childebert III]] van 691 tot 711 het al die kenmerke van ''rois fainéants'' (doen niks konings) gehad. Childebert is wel betrap dat hy koninklike uitsprake in weerwil van die belange van sy veronderstelde meesters, die Arnulfinge, gemaak het. ==== Die bewind van Karel Martel ==== Toe Pepyn in 714 dood is, is die Frankiese Ryk in burgeroorlog gedompel en het die [[Hertog|hertoë]] van die afgeleë provinsies ''de facto'' onafhanklik geword. Pepyn se aangestelde opvolger, [[Theudoald]], onder sy weduwee, Plectrude, was aanvanklik gekant teen 'n poging deur die koning, [[Dagobert III]], om Ragenfrid as meier van die paleis in al die ryke aan te stel. Daar was egter gou 'n derde kandidaat vir die meierskap van Austrasië in die vorm van Pepyn se onegte volwasse seun, [[Karel Martel]]. Na die oorwinnings oor Plectrude en Theudoald deur die koning (nou [[Chilperic II]]) en Ragenfrid, het Karel vir 'n kort tydjie sy eie koning, [[Chlothar IV]], in opposisie tot Chilperic, daargestel. Uiteindelik het Karel sy mededingers by 'n slag naby [[Soisson]] verslaan. Karel het sy mededingers oortuigend geklop en hulle op die vlug laat slaan. Hy het die koning later terug aanvaar op voorwaarde dat hy sy vader se posisies terugkry (718). Daar was hierna nie weer 'n aktiewe Merowingiese koning nie en Karel en sy [[Karolinge|Karolingiese]] erfgename het oor die Franke geheers. Na 718 het Karel Martel 'n reeks oorloë geloods wat daarop gemik was om die Franke se hegemonie in westelike Europa te vestig. In 718 het hy die opstandige Sakse verslaan, in 719 het hy Wes-Friesland oorrompel, in 723 het hy die Sakse weer onder bedwang gebring, en in 724 het hy Ragenfrid en die rebelse Neustriërs verslaan om 'n einde te bring aan die burgeroorlogfase van sy bewind. In 720, toe Chilperic II dood is, het hy [[Theuderic IV]] as koning aangestel, maar dit was die laaste koning van hom was 'n blote marjonet. In 724 het hy sy keuse van Hugbert vir die hertoglike opvolging in Beiere afgedwing en die [[Alemanne]] gedwing om hom te help met veldtogte in Beiere (725 en 726), waar wette in Theuderic se naam uitgevaardig is. In 730 moes Alemannië met die swaard onderwerp word en is die gebied se hertog, Lantfrid doodgemaak. In 734 het Karel teen Oos-Friesland geveg en het hy die gebied uiteindelik onderwerp. In die 730's het die Moorse veroweraars van Spanje, wat ook [[Septimanië]] onderwerp het, noordwaarts in sentraal Francië in en die Loirevallei begin opmars. Op daardie stadium (circa 736) het [[Maurontus]], die ''dux'' van Provence, 'n beroep op die Arabiere gemaak om hom te ondersteun om die uitbreidingsdrang van die Franke te stuit. Karel het egter die Rhonevallei ingeval met die hulp van sy broer [[Childebrand]] en 'n Lombardiese leër. Dit was die bondgenootskap teen die Arabiere wat Karel verhoed het om [[Pous Gregorius III]] teen die Lombarde te ondersteun. In 732 of 737 het Karel teen 'n Arabierse leër tussen [[Poitiers]] en [[Tours]] opgemars en dit verslaan in 'n [[Slag van Tours|deurslaggewende slag]] wat die golf van Arabiese uitbreiding noord van die Pireneë gedraai het. Kort voor sy dood in October 741 het Karel sy ryk onder sy twee seuns en vrou verdeel asof hy die koning was; in die proses het hy sy jonger seun [[Grifo]] gemarginaliseer deur die toekenning van slegs 'n klein stuk grond. Alhoewel daar sedert Theuderic se dood in 737 geen koning was nie, was Karel se seuns [[Pepyn die Korte]] en [[Karloman, seun van Karel Martel|Karloman]] steeds slegs meiers van die paleise. Die Karolinge het die koninklike status en praktyk, dog nie die titel, van die Merowinge aangeneem. Die verdeling van die koninkryk het Austrasië, [[Alemanne|Alemannië]], en [[Thuringië]] aan Karloman besorg en Neustrië, Provence, en Boergondië aan Pepin. Dit was aanduidend van die ''de facto'' outonomie van die hertogdomme van Akwitanië (onder Hunoald) en Beiere (onder [[Odilo]]) wat nie ingesluit is in die verdeling van die ''regnum'' nie. ==== Die einde van die Merowingiese Dinastie en Hofmeierleierskap ==== Ná Karel Martel begrawe is, in die Abdy van Saint-Denis langs die Merowingiese konings, het konflik tussen Pepyn en Karloman aan die een kant en Grifo, hulle jonger broer, aan die anderkant uitgebars. Alhoewel Karloman Grifo gevang en in die tronk gestop het, het vyandskap tussen die ouers broers moontlik daartoe gelei dat Pepyn Grifo vrygelaat het terwyl Karloman op 'n pelgrimsreis na [[Rome]] onderweg was. Moontlik in 'n poging om sy broer se ambisies te neutraliseer het Karloman die aanstelling van 'n nuwe koning, [[Childeric III]], uit 'n [[klooster]], geïnisieer in 743. In 743 het Pepyn teen Odilo oorlog gevoer en hom gedwing om Frankiese soesereiniteit te aanvaar. Karloman het ook teen die Sakse geveg en saam het die twee 'n rebellie gelei deur Hunoald aan die hoof van die [[Baske]] en 'n ander gelei deur die Alemanne onderdruk. In 746 was die Frankiese leërs stil terwyl Karloman hom voorberei het om uit die politiek te tree en die klooster by Monte Soratte te gaan woon. Pepyn se posisie is verder gestabiliseer en die weg is gebaan vir sy troonbestyging in 751. === Karolingiese Ryk === [[Lêer:Growth of Frankish Power, 481-814.jpg|300px|duimnael|Die groei van Frankiese mag, 481–814, toon Francia soos dit oorspronklik gelyk het na die verbrokkeling van die Wesromeinse Ryk. Dit was noordoos geleë van die beslag in die tyd van [[Konstantyn die Grote]].]] [[Pous Sagarias]] sou Merowingers die finale nekslag toedien toe hy verklaar het "dat dit wenslik sou wees dat dié wat hoogste outoriteit het as koning benoem sou word". In November [[751]] het die magnate van die Ryk Pepyn as koning verkies. Pepyn het hiermee die eerste Karolingiese koning van die Franke geword en die laaste Merovingiese koning [[Childeric III]] is afgeset en saam met sy seun Theuderik V in die klooster van Saint-Bertin gevang gehou waar hy enkele jare later gesterf het. Pepyn het as 'n verkose koning regeer. Alhoewel verkiesings seldsaam was, was Germaanse konings volgens tradisie en volgens die Germaanse wet van die ondersteuning van hulle hoofmanne afhanklik. Hierdie hoofmanne het dan ook die reg behou om 'n nuwe koning te kies indien hulle ontevrede met die huidige een was. Terwyl die koningskap in die latere Frankryk oorerflik geword het, was die konings van die Heilige Romeinse Ryk nooit daartoe in staat om hierdie gebruik af te skaf nie, en was hulle tot aan die einde van die ryk in 1806 verkose konings gewees. == Verwysings == {{Verwysings|2}} {{Geskiedenis van Europa}} {{Normdata}} [[Kategorie:Frankiese Ryk| ]] oy45gi4dm1d5wkjf8cuzqyzo6foc30t 10 28487 2820212 2742758 2025-07-11T07:00:29Z Rooiratel 90342 CSS verandering vir donkermodus 2820212 wikitext text/x-wiki <div class="boilerplate metadata" id="stub"><table cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tr ><td >[[Lêer:Koreageostub.svg|30px]]</td ><td >''Hierdie [[Korea]]-artikel is ’n [[Wikipedia:Saadjie|saadjie]]. Voel vry om die Afrikaanse Wikipedia te help deur dit [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} uit te brei].''</td ></tr ></table ></div ><includeonly> [[Kategorie:Koreasaadjies]]</includeonly> <noinclude> [[Kategorie:Saadjiesjablone]] </noinclude> jk9qcgtueknyabtuiclr8zegqsssedj 0 30406 2820171 2413176 2025-07-11T04:50:36Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820171 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Alemanni expansion.png|duimnael|300px|regs|Woonplekke en uitbreidings van die Alemanne, belangrike veldslae en jaartal ook aangedui.]] Die '''Alemanne''' (ook '''Alamanne''', '''Allemanne''') was 'n groep [[Germane|Germaanse]] volke, wat tot die groep van die [[Sueve]] behoort het, met die [[Semnone]] as die sterkste stam. Die naam verwys na 'n groepering van stamme "alle mense". In [[360]] het hulle nog 14 verskillende hertoë gehad. Hulle het oorspronklik tussen die [[Ryn]] en die [[Donau]] gewoon in die huidige [[Swabe]]. Vanaf [[212]] [[plunder]] hulle die [[Romeinse Ryk]] met reëlmaat. == Invalle op [[Rome]]ins gebied == 'n Deel van die Sueve is deur die [[Lombarde]], [[Boergondië]]rs e.a. na die weste gedring en in [[213]], tydens die bewind van keiser [[Caracalla]], vir die eerste keer in Suidwes Duitsland opgemerk onder die naam '''Alemanne'''. Hulle set die Germaanse linies onder druk, maar word deur Caracalla gestuit. Na 'n mislukte deurbraak in [[233]]-[[234]], kry hulle dit reg om in [[259]]-[[260]] weer die [[Romeinse Ryk]] binne te dring. Hierdie keer was daar politieke chaos in die Romeinse Ryk sodat hulle dieper kon indring. [[Gallië]] is aangeval en vanaf [[268]] [[Italië]] ook. Verskillende keisers voer veldtogte teen die Alemanne met wisselende sukses. Veldslae het plaas gevind by [[Augsburg (stad)|Augsburg]], by die [[Gardameer]], by [[Piazenca]], by [[Fano]] en by [[Pavia]]. In die periode het die Germaanse linies definitief verlore gegaan en die Alemanne vestig hulle in die gebied tussen [[Ryn]], [[Main]] en [[Neckar]]. Aan die einde van die derde eeu konsolideer die toestand en die Romeinse teenaanval bly sonder resultaat. Die linie van die Bo-Ryn word as die nuwe grens van die [[Romeinse Ryk]] beskou. == Bondgenoot en vyand van die [[Rome]]ine == In [[328]] sluit die Romeine 'n verdrag met die Alemanne. In die verdrag word ooreengekom dat die Alemanne in die Romeinse leërs kon veg en dat die Alemanne die gebied ten noorde van die [[Ryn]] sou beveilig. Gedurende 'n opstand van die Romeinse leër in [[350]] is die verdrag deur die Alemanne verontagsaam. Die toekomstige keiser [[Julianus Apostata]] voer 'n veldtog teen die Alemanne en maak 'n einde aan die infiltrasie in die [[Elsas]]. By [[Straatsburg]] word die Alemanne in ([[357]]) verpletterend verslaan. Die leier van die Alemanne word gevang en gedwing om vrede te sluit ten voordele van die Romeine. Die vrede het nie lank gehou nie, want in [[364]] val die Alemanne Gallië alweer binne. Onder keiser [[Valentinianus I]] word finaal 'n einde gemaak aan die invalle. In die [[Swartwoud]] word die Alemanne in [[370]] verslaan. == Lys van veldslae met die Romeine == * [[259]] – Slag by Mediolanum – Keiser Gallienus red [[Rome]]. * [[268]] – Slag by die Benacus-meer – Keiser Claudius II wen. * [[271]] – Slag by Placentia – Keiser Aurelius verloor. * [[271]] – Slag by Fano – Keiser Aurelius wen. * [[271]] – Slag by Pavia – Keiser Aurelius vernietig die Alemanne se leër. * [[298]] – Slag by Lingones – Caesar Constantius Chlorus wen. * [[298]] – Slag by Vindonissa – Constantius wen weer. * [[356]] – Slag by [[Reims]] – Caesar Julianus verloor. * [[357]] – Slag by [[Straatsburg]] – Julianus verdryf die Alemanne uit die Rynland. * [[367]] – Slag by Solicinium – Keiser Valentinianus I wen. * [[378]] – Slag by Argentovaria – Keiser [[Gratianus]] wen. == Ontstaan van die Alemanniese staat == In 406-407 kon die Alemanne ongehinder Oos-Galië beset omdat die Romeinse legioene onttrek is weens burgeroorloë. Tevergeefs probeer die Romeine deur die sluit van bondgenootskappe die terreinwins van die Alemanne in die [[Donau]]-gebied te beperk. Gedurende de [[5de eeu]] het die Alemanne hulle in Suid-Duitsland, [[Switserland]] en die [[Elsas]] gevestig. Na die val van die [[Wes-Romeinse Ryk]], ten tye van die bewind van die [[Franke|Frankiese]] koning [[Clovis I]], probeer die Alemanne vaste voet te kry in de omgewing van [[Keulen]]. Koning [[Sigebert]] van die Ripuariese [[Franke]] het Clovis om hulp gevra. Die verenigde Frankiese leërs het die Alemanne in [[496]] by Tolbiac (die huidige Zülpich naby Keulen) vernietigend verslaan. Die Franke het toe die Alemanne se gebied geplunder. Eers is die noordelike gebied verower en in [[536]] word die hele Alemanniese staat onder Frankiese gesag gebring. Slegs 'n klein satelliet-staatjie, Alemannië, het nog bly bestaan. Die Alemanne het geleidelik met die [[Franke]] versmelt en uiteindelik hulle identiteit verloor. == Lys van Alemanniese heersers == === Onafhanklike konings === * Chrocus [[306]] * Mederich (vader van Agenarich, boer van Chnodomar) * Chnodomar [[350]] – [[357]] * Vestralp [[357]] – [[359]] * Ur [[357]] – [[359]] * Agenarich (Serapio) [[357]] * Suomar [[357]] – [[358]] * Hortar [[357]] – [[359]] * Gundomad [[354]] (mede-heerser saam met Vadomar) * Ursicin [[357]] – [[359]] * Makrian [[368]] – [[371]] * Rando [[368]] * Hariobaud * Vadomar [[354]] – [[360]] * Vithicab [[360]] – [[368]] * Priarius ?–[[378]] * Gibuld (Gebavult) ±[[470]] === Hertoë onder Frankiese heerskappy === * Leuthari I voor [[552]] – [[554]] * Haming [[539]] – [[554]] * Lantachar tot [[548]] (Avenches gebied) * Magnachar [[565]] (Avenches gebied) * Vaefar [[573]] (Avenches gebied) * Theodefrid * Leutfred [[570]] – [[587]] * Uncilin [[587]] – [[607]] * Gunzo [[613]] * Chrodobert [[630]] * Leuthari II [[642]] * Gotfrid tot [[709]] * Willehari [[709]] – [[712]] (in Ortenau) * Lantfrid [[709]] – [[730]] * Theudebald [[709]] – [[744]] == "Alemannia" as naam vir "Duitsland" == Vir die Gallo-Romaanse bevolking van die Wes-Frankiese Ryk was die Alemanne die regstreekse bure anderkant die Romaans-Germaanse taalgrens – so is die naam ''Alemanne'' uiteindelik gebruik om na alle Duitssprekendes te verwys. In die [[Frans]]e taalgebied het ''allemand'' en ''Allemagne'' die Franse terme vir "Duits" en "Duitsland" geword wat later ook oorgeneem is in [[Spaans]] (''los alemanes''), [[Portugees]] (''os alemães''), [[Turks]] (''Almanlar''), [[Arabies]], [[Kurdies]] en [[Persies]] (''Elman'' of ''Alman''). == Bronne == * Franks and Alamanni in the Merovingian Period: An Ethnographic Perspective (Studies in Historical Archaeoethnology); Ian Wood (Foreword) ISBN 1-84383-035-3 * Hofmann, Johann Jacob Hofmann, Lexicon Universale, Leiden 1698, "Alamannicus" * Encyclopaedia Britannica 1911: "Alamanni" == Nota == Saamgestel en vertaal uit die [[:nl:Alemannen|Nederlandse]], [[:en:Alamanni|Engelse]], en [[:de;Alamannen|Duitse]] Wikipedia. {{Normdata}} [[Kategorie:Alemanne| ]] osk85hmi83zrx797ny43cf149qcxs3x 0 31702 2820061 2670190 2025-07-10T18:00:09Z SpesBona 2720 Susterstede hersien 2820061 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Riga'''<br /> ---- <small>''Europese Kultuurhoofstad 2014''<br />''Eiropas kultūras galvaspilsēta 2014''</small><br /> ---- [[Lêer:Riga montage.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Rīga 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Greater Coat of Arms of Riga - for display.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Riga.svg|90px|senter|raam]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Livonia.svg|20px]] [[Lyfland]] (''Vidzeme'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|56|57|N|24|6|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting (Duitse handelspos)''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1158]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1225]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 304 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2023) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 609&nbsp;489<ref>{{lt}} [https://data.stat.gov.lv/pxweb/lv/OSP_PUB/START__POP__IR__IRE/IRE071/ ''Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā 2012 – 2023'']</ref> |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;000/vk km |- | &nbsp;- Metropolitaanse gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 870&nbsp;000 |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 6,5&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −3,5 / 17,3&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 620,9&nbsp;mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Vilnis Ķirsis |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.riga.lv/ www.riga.lv] |} '''Riga''' ([[Lets]]: ''Rīga'', [ˈriːɡa], {{Audio|Lv-Rīga.ogg|luister}}; [[Litaus]]: ''Ryga''; [[Lyfs]]: ''Rīgõ''; [[Esties]]: ''Riia''; [[Russies]]: Рига) is die [[hoofstad]] asook die ekonomiese, kulturele en opvoedkundige sentrum van [[Letland]] met 'n bevolking van 609&nbsp;489 (soos in 2023). [[Lêer:Bolsa de Riga, Letonia, 2012-08-07, DD 01.JPG|duimnael|links|Die historiese gebou van Riga se effektebeurs (''Rīgas Birža'') huisves tans 'n kunsmuseum met die grootste versameling van buitelandse kuns in Letland – waaronder skilderye van die 17de eeuse Noord-Europese Skool]] [[Lêer:National Bibliothek Lettlands 1.jpg|duimnael|links|Die [[Nasionale Biblioteek van Letland]], in 2014 voltooi ná 'n boutyd van twintig jaar en teen 'n koste van €193 miljoen, is Riga se nuwe ikoniese baken]] Die historiese [[Hanse]]stad, wat aan weerskante van die breë [[Daugava|Daugava-rivier]] uitgebrei het en tans die derde grootste seehawe in die [[Oossee]]gebied ná [[Sint Petersburg]] en [[Stockholm]] is, is die grootste stedelike sentrum in die [[Baltiese lande]] en huisves sowat 'n derde van die totale Letlandse bevolking. Binne 'n radius van sowat veertig kilometer van Riga se stadsentrum af is selfs die helfte van hierdie Baltiese land se bevolking gekonsentreer. Riga is ná [[Lübeck]] die tweede oudste stad wat deur [[Duitsers]] langs die Oossee gestig is – met sy amptelike stigtingsjaar 1201 is dit selfs ouer as [[Stralsund]], [[Rostock]], Stettyn ([[Szczecin]]), Danzig ([[Gdansk]]) en [[Koningsberg]] (nou [[Kaliningrad]]). Eeue lank het vreemdelinge, veroweraars, stadstigters, sendelinge, koopmans, handelaars, diplomate en toeriste Riga hoofsaaklik per see bereik. Die stad, wat vroeër dikwels die "[[Hamburg]] van die Ooste"<ref>{{de}} Gintaras Beresnevičius, Cornelius Hasselblatt, Detlev Henning, Yvonne Luven en Kai Ulrich Müller: ''Zauber der baltischen Staaten''. München: Sconto 2005, bl. 76</ref> genoem is, is tot in die 20ste eeu deur vreemde moondhede oorheers – die [[Duitse Orde|Duitse Ridderorde]], [[Pole]], [[Swede]] en [[Rusland]] – en het eers in die tydperk tussen die twee wêreldoorloë as setel van 'n onafhanklike Letlandse regering gedien. Ná dekades van Sowjet-besetting het Riga in 1991 weer sy status as hoofstad van die Republiek Letland herwin. Riga verteenwoordig tans twee derdes van Letland se [[bruto binnelandse produk]], beskik oor 29 van Letland se 35 tersiêre onderwysinstellings, die beduidendste musea en 'n tiental teaters. Die historiese stadskern Vecrīga is danksy sy ryk argitektoniese erfenis met [[Gotiese argitektuur|Gotiese]], [[Barok]]- en [[Art Nouveau]]-boukuns, wat oor 'n tydperk van agthonderd jaar ontstaan en aan Riga die bynaam "[[Parys]] van die Noorde" besorg het, deur [[Unesco]] as [[wêrelderfenisgebied]] gelys.<ref>{{en}} [http://whc.unesco.org/en/list/852 ''whc.unesco.org – Historic Centre of Riga'']</ref> Die ongekende ekonomiese opswaai in die jare ná Letland se onafhanklikheidsverklaring in 1991 het van Riga 'n eersterangse Europese [[metropool]] gemaak wat naas sy boukuns ook ten opsigte van sy [[infrastruktuur]] en sy relatief hoë prysvlak met ander groot stedelike sentra in Europa kan meeding. Riga het tot 'n belangrike sentrum van die inligtingstegnologie-, dienste- en modebedryf ontwikkel. Die stad is daarnaas 'n gewilde [[Toerisme|toeristebestemming]] met jaarliks 2,5 miljoen besoekers. Riga is saam met die [[Swede|Sweedse]] [[Umeå]] aangewys as die Europese Kultuurhoofstad van die jaar 2014. Nogtans is daar ook baie inwoners uit laer inkomstegroepe wat tot dusver nie aan die ekonomiese opswaai kon deelneem nie. Hierdie groep sluit talle etniese [[Russe]] (in 2018 was 44,3 persent van die totale bevolking Letssprekendes teenoor 37,4 persent Russiessprekendes), voormalige werkers van Sowjet-fabrieke en bejaardes met lae pensioene in. 'n Groot aantal Rigaers van Russiese afkoms het die stad dan ook in die laaste jare verlaat om hulle weer in die Russiese Federasie te vestig. Riga se bevolking het gevolglik sedert die onafhanklikheidsverklaring met sowat 'n vyfde gekrimp. == Etimologie == Die presiese oorsprong van die naam "Riga" is onbekend, maar daar is verskeie bespieëlende teorieë oor die oorsprong van die naam: * Dit is dalk 'n aangepaste woord, ontleen aan die [[Lyfs]]e ''ringa'' wat "lint" beteken en verwys na die antieke natuurlike hawe wat deur die [[Daugava]] se lintvormige sytak gevorm word.<ref>{{lv}} {{cite web |url=http://www.ceroi.net/reports/riga/latviski/pamatlietas/teritorija.htm |title=Teritorija un administratīvās robežas vēsturiskā skatījumā |publisher=Cities Environmental Reports on the Internet |accessdate=13 Augustus 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070813035658/http://ceroi.net/reports/riga/latviski/pamatlietas/teritorija.htm |archive-date=13 Augustus 2007}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.liis.lv/latval/Valoda/Teksts/1nodalja/Citati/10.htm |title=Endzelīns, Did Celts Inhabit the Baltics (1911 Dzimtene's Vēstnesis (''Homeland Messenger'') No. 227) |accessdate=9 Desember 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081209024956/http://www.liis.lv/latval/Valoda/Teksts/1nodalja/Citati/10.htm |archive-date=9 Desember 2008}}</ref> * Dit is moontlik afgelei van ''Riege'', die Duitse naam vir die Rīdzene-rivier, 'n voormalige sytak van die Daugava.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.riga.lv/EN/Channels/About_Riga/History_of_Riga/Stories/Udeni/Ridzina.htm |title=Riga municipality portal |publisher=Riga |accessdate=23 Februarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120223130131/http://www.riga.lv/EN/Channels/About_Riga/History_of_Riga/Stories/Udeni/Ridzina.htm |archive-date=23 Februarie 2012}}</ref> * [[Albert van Riga|Biskop Albert]] het krediet geëis vir sy veldtog om die plaaslike bevolking te verower en te bekeer, ontleen aan [[Latyn]] ''rigata'' ("besproei"), wat "besproeiing van droë [[Paganisme|heidense]] siele deur [[Christendom]]" simboliseer.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.riga.lv/EN/Channels/About_Riga/History_of_Riga/Stories/Udeni/Ridzina.htm |title=Coat of arms of Riga |publisher=Riga |accessdate=11 Julie 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070711114153/http://www.ngw.nl/int/lat/riga.htm |archive-date=11 Julie 2007}}</ref> Die betroubaarste verduideliking is egter die bevestiging deur die Duitse historikus Dionysius Fabricius (1610) dat Riga sy naam te danke het aan sy reeds gevestigde handelsrol:<ref>{{en}} Vauchez et al. ''Encyclopedia of the Middle Ages''. Routledge, 2001</ref> "Riga het sy naam gekry van die geboue of pakhuise wat in 'n groot aantal langs die oewer van die Duna opgerig is, waarna die Lyfs in hul eie taal verwys het as Riae."<ref>{{la}} Fabrius, D. Livonicae Historiae Compendiosa Series, 1610</ref><ref>Latynse oorspronklike teks: ''Riga nomen sortita est suum ab aedificiis vel horreis quorum a litus Dunae magna fuit copia, quas livones sua lingua Rias vocare soliti.''</ref> Die "j" van die Letse ''rīja'' is in Duits verander in 'n "g". Die Engelse geograaf [[Richard Hakluyt]] (1589) staaf hierdie weergawe en het Riga ''Rie'' genoem, soos dit uitgespreek word in Lets.<ref>{{en}} Bilmanis, A. ''Latvia as an Independent State''. Latvian Legation. 1947.</ref> Verder word dit deur die feit ondersteun dat Riga in [[Esties]] ''Riia'' genoem word ('n taal wat nou verwant is aan [[Lyfs]]). == Klimaat == [[Lêer:16-08-30-Vakabulli Beach-Riga-RR2 3747.jpg|duimnael|'n Eensame houtbank op Vakabuļļi-strand]] [[Lêer:Daugavgrīva-Mangaļsala 2010 ziema 3.jpg|duimnael|[[Winter]]toneel in die Piejūra-natuurpark net buite Riga. ''Piejūra'' is die Letse woord vir "seekus"]] Riga het 'n vogtige, kontinentaal-gematigde klimaat. Die koudste maande van die jaar is Januarie en Februarie met 'n gemiddelde temperatuur van -5&nbsp;°C, alhoewel die kwik in baie koue [[winter]]s tot tussen 20 en 25 grade onder vriespunt kan daal. Vanweë Riga se ligging aan die Oossee kom reën en mis veral gedurende die najaar gereeld voor, terwyl die stad in die winter dikwels tot tagtig dae lank in 'n [[sneeu]]laag gehul is. Dagligure is baie kort in Oktober en November. Die [[somer]]s is warm en vogtig met 'n gemiddelde temperatuur van 18&nbsp;°C, waarby die kwik op baie warm dae bokant die 30 grade-merk kan styg. Die son sit tydens die Baltiese somer laer as byvoorbeeld in [[Sentraal-Europa]], en die hemel is dus blouer. Danksy die stabiele hoëdrukgebiede, wat in hierdie seisoen oor Rusland ontwikkel, is Riga se somerweer allesbehalwe wisselvallig. Neerslae kom dwarsdeur die jaar voor, tog is die somermaande tussen Julie en September die natste tyd van die jaar. Die gemiddelde jaarlikse [[reën]]val beloop meer as 600&nbsp;mm. {{Tabel weergemiddeldes |locatie=Riga |jan_a_max=10.2 |feb_a_max=13.5 |mrt_a_max=20.5 |apr_a_max=27.9 |mei_a_max=30.1 |jun_a_max=32.5 |jul_a_max=34.1 |aug_a_max=33.6 |sep_a_max=29.3 |okt_a_max=23.4 |nov_a_max=17.2 |dec_a_max=11.5 |jaar_a_max=34.1 |jan_gem_max=2.6 |feb_gem_max=4.4 |mrt_gem_max=4.8 |apr_gem_max=8.2 |mei_gem_max=14.9 |jun_gem_max=17.7 |jul_gem_max=22.0 |aug_gem_max=19.2 |sep_gem_max=14.9 |okt_gem_max=9.9 |nov_gem_max=5.6 |dec_gem_max=4.9 |jaar_gem_max=10.7 |jan_gem=−3.5 |feb_gem=−3.4 |mrt_gem=0.1 |apr_gem=5.0 |mei_gem=11.6 |jun_gem=15.3 |jul_gem=17.3 |aug_gem=16.5 |sep_gem=11.8 |okt_gem=7.1 |nov_gem=2.3 |dec_gem=−1.5 |jaar_gem=6.5 |jan_gem_min=−14.2 |feb_gem_min=−13.4 |mrt_gem_min=−7.7 |apr_gem_min=0.9 |mei_gem_min=8.0 |jun_gem_min=12.6 |jul_gem_min=14.3 |aug_gem_min=13.3 |sep_gem_min=9.7 |okt_gem_min=2.7 |nov_gem_min=−2.8 |dec_gem_min=−10.5 |jaar_gem_min=3.2 |jan_a_min=−33.7 |feb_a_min=−34.9 |mrt_a_min=−23.3 |apr_a_min=−11.4 |mei_a_min=−5.3 |jun_a_min=−1.2 |jul_a_min=4.0 |aug_a_min=0.0 |sep_a_min=−4.1 |okt_a_min=−8.7 |nov_a_min=−18.9 |dec_a_min=−31.9 |jaar_a_min=−34.9 |lvjan=87.9 |lvfeb=85.2 |lvmrt=79.4 |lvapr=69.7 |lvmei=67.7 |lvjun=72.0 |lvjul=74.2 |lvaug=76.7 |lvsep=81.1 |lvokt=85.1 |lvnov=90.2 |lvdec=89.4 |lvjaar=79.9 |jan_gem_ns = 33.7 |feb_gem_ns = 27.0 |mrt_gem_ns = 27.9 |apr_gem_ns = 41.1 |mei_gem_ns = 42.5 |jun_gem_ns = 59.9 |jul_gem_ns = 74.3 |aug_gem_ns = 73.1 |sep_gem_ns = 78.9 |okt_gem_ns = 60.2 |nov_gem_ns = 57.3 |dec_gem_ns = 46.0 |jaar_gem_ns=620.9 |rdjan = 21.5 |rdfeb = 18.6 |rdmrt = 15.7 |rdapr = 11.0 |rdmei = 11.8 |rdjun = 12.1 |rdjul = 12.8 |rdaug = 13.7 |rdsep = 13.0 |rdokt = 16.0 |rdnov = 18.9 |rddec = 20.6 |rdjaar=185.7 |zujan = 1.0 |zufeb = 2.2 |zumrt = 4.1 |zuapr = 6.1 |zumei = 8.5 |zujun = 9.6 |zujul = 8.5 |zuaug = 7.4 |zusep = 5.1 |zuokt = 3.0 |zunov = 1.3 |zudec = 0.7 |zujaar =4.8 |bron = [[Wêreldmeteorologiese Organisasie]] (Gemiddelde hoë en lae)<ref>{{en}} {{cite web |url=http://worldweather.wmo.int/044/c00175.htm |title=World Weather Information Service – Riga |publisher=Wêreldmeteorologiese Organisasie |accessdate=22 Junie 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200505142231/https://worldweather.wmo.int/044/c00175.htm |archive-date=5 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> NOAA (son en uiterstes)<ref>{{en}} {{cite web | publisher = Nasionale Oseaniese en Atmosferiese Administrasie | url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/RA-VI/LV/26422.TXT | title = Riga Climate Normals 1961−1990 | accessdate = 2 Februarie 2013}}</ref> }} == Geskiedenis == === Vroeë geskiedenis === [[Lêer:Insects in baltic amber.jpg|duimnael|Baltiese [[barnsteen]]]] Die oudste beskawings in die Baltiese lande, wat omstreeks 10&nbsp;000 v.C. ontstaan het, het op [[vis]]sery en [[jag]] gesteun. Die eerste [[Indo-Europese tale|Indo-Europese stamme]], wat as voorvaders van die huidige [[Letlanders]] en [[Litauers]] beskou word, het hulle vanaf 2300 v.C. in die Baltiese gebied gevestig en omstreeks 1000 v.C. oor 'n goed ontwikkelde [[landbou]]-infrastruktuur beskik wat op akkerbou en veeteelt gesteun het. Gedurende die bloeitydperk van die [[Romeinse Ryk]] tussen 100 v.C. en 500 n.C. het 'n florerende handel in [[barnsteen]] (amber) met die [[Middellandse See|Mediterreense wêreld]] plaasgevind. In die tweede helfte van die eerste millennium het die Baltiese stamme tot selfstandige etniese groepe – onder wie Letlanders en Litauers – begin ontwikkel. Die Letse beskawing het omstreeks die jaar 1000 sy kulturele bloeitydperk beleef wat deur 'n verskeidenheid hoogs ontwikkelde ambagte soos smede, pottebakkers, glasmakers en kleremakers, 'n drieslagstelsel in die landbousektor en 'n ontwikkelde handelsbedryf gekenmerk was. Alhoewel Letland soos die res van die [[Middeleeue|Middeleeuse]] Europa 'n [[feodalisme|feodale]] samelewing was, was die meeste Letlanders destyds reeds vrye burgers. Vanaf die Hoë Middeleeue het Letland onder die invloed van oostelike en westelike veroweraars gekom, en die land se geografiese ligging tussen [[Wes-Europa]] en Rusland het in die volgende eeu sy lot bepaal. Terwyl Russiese handelstede soos [[Weliki Nowgorod|Nowgorod]], [[Pskof]] en [[Witebsk]] vanaf die 11de eeu 'n politiek van magsuitbreiding langs Letland se oostelike grense bedryf het, het [[ridder]]s van die Duitse Orde vanaf 1201 uit die weste na Letland toe gekom. === Stigting === [[Lêer:House of Blackheads and St. Peter's Church Tower, Riga, Latvia - Diliff.jpg|duimnael|Raadhuisplein met die [[Huis van die Swartkoppe|Huis van die Swartkoppe-gilde]] (regs) en die Roland-standbeeld (heel links). Die ridder Roland was 'n simbool vir die stadstatus en die regte van vrye burgers wat daaraan verbonde was]] Ná 1150 het [[Gotland]]se koopmans gereeld na die benedeloop van die Daugava-rivier gevaar om langs die klein Rīdzene-rivier (Duits: ''Riege'', hiervan is ook Riga se naam afgelei), wat hier in die Daugava uitgemond het en later toegegooi is, handel met die plaaslike bevolking te dryf. Die eiland Gotland was destyds die strategiese middelpunt van handel in die Oosseegebied aangesien die seevaarders tot in die 14de eeu geskroom het om op die oop see te seil en liewer langs die kuslyn beweeg het. Gotlandse koopmans het die winsgewende handel met Rusland oorheers en velle en wasprodukte uit die ooste ingevoer, en Gotland het sodoende tot 'n beduidende handelsplek ontwikkel wat 'n trekpleister vir Russiese, Sweedse, Deense en in toenemende mate ook Duitse koopmans was. Ná 'n aantal geskille het Gotlandse en Nederduitse koopmans ooreengekom om gemeenskaplike handelsvaarte na Rusland en ander gebiede te onderneem. Sedert 1180 het [[Lyfland]] – rofweg die gebied van die huidige Estland en Letland – met sy belangrike handelsposte aan die Daugava-rivier naas Nowgorod tot die tweede belangrike sentrum vir handel met Rusland ontwikkel. Hierdie handel het ook die invoer van goedere uit die [[Verre Ooste]] soos [[speserye]], Chinese en Persiese sy, aptekersware en [[wierook]] ingesluit, terwyl Vlaamse lakens, metale en veral silwer na Rusland uitgevoer is. Die vervoerkapasiteite van Nederduitse koopmans het vinnig ook 'n beduidende rol vir die [[pous]]like beleid teenoor Noordoos-Europa gespeel – veral pogings om die Christelike geloof ook in hierdie laaste heidense gewes in Europa uit te brei. Die handel met Lyfland was gevolglik nou verbind met kruistogte teen sy heidense bewoners, en sowel kruisvaarders asook alle benodigde goedere vir hul kruistogte in Lyfland is in [[Lübeck]] verskeep en via Gotland na die Baltiese gebied vervoer.<ref>{{de}} Rolf Hammel-Kiesow: ''Die Hanse. 4de hersiene uitgawe 2008''. München: C.H. Beck 2000, bl. 31</ref> [[Lêer:Єпископ Альберт.gif|duimnael|links|200px|Biskop Albert von Buxhoeveden op 'n gedenkmunt wat in 1995 deur die Bank van Letland uitgereik is]] In 1200 het biskop Albert von Buxhoeveden uit [[Bremen]] dertig feodale here van Letlandse stamme uitgenooi om aan politieke onderhandelinge deel te neem – sy doelwit was om land vir die oprigting van 'n versterkte nedersetting aan te koop. Ná die biskop se dreigement dat hulle as slawe na Duitsland verkoop sou word het die adellikes ingestem om land aan die Duitsers af te staan. Riga is in 1201 as hoofstad van Lyfland en [[biskop]]setel deur biskop Albert von Buxhoeveden naby 'n ouer Letse nedersetting gestig. Volgens 'n pouslike besluit sou Riga tot die enigste handelspos in Lyfland uitgebou word, terwyl die Semgalle-hawe, sowat vyftig kilometer wes van Riga aan die benedeloop van die Aa-rivier, gesluit is. In 1211 is 'n groot aantal Duitse koopmans uitgenooi om hulle in Riga te vestig waar hulle sekere voorregte geniet het. Die eerste historiese verwysing na Riga se stadsraad, wat waarskynlik reeds vanaf 1222–1223 bestaan het, dateer uit die jaar 1225. Vanuit die Duitse Orde se kasteel te Riga is die kerstening van die gebied stelselmatig deurgevoer, en orals in die Baltiese gebied het nuwe vestings van die Orde ontstaan. Ondanks die Duitse Orde se militêre oormag was daar 'n labiele ewewig tussen die verskillende partye wat almal op goeie handelsbetrekkinge aangewese was. [[Hanse]]atiese koopmans het sout, metale en tekstiele op die plaaslike mark aangebied, terwyl die hantering van skepe in die hawe net soos eenvoudige ambagte deur Letlanders oorheers is.<ref>{{de}} Volker Hagemann: ''Riga • Tallinn • Vilnius''. Berlyn: Trescher 2008, bl. 38</ref> Net soos in ander Europese gebiede het Riga se ambagslui hulle tot gildes saamgesluit, waarvan die invloedrykste – die gilde van oorsese koopmans – vanaf 1225 die stedelike beleid oorheers het. Hul sterkste teengewig op politieke terrein was naas die Duitse Orde die biskop van Riga. Politieke en ekonomiese geskille tussen die drie partye het tot in die tyd van die [[Protestantse Hervorming|Reformasie]] verskeie kere tot geweldpleging gelei sodat die stad soms op die randjie van 'n [[burgeroorlog]] was. In 1282 het Riga, wat volgens Lübeckse Reg bestuur is, by die Hanseverbond aangesluit. === Riga onder die heerskappy van die Duitse Orde === [[Lêer:2006 09 14-17 RigaFortress054.jpg|duimnael|Die kasteel van Riga (''Rīgas pils'')]] Met die Duitse kolonisasie van gebiede in [[Oos-Europa]] het die biskoppe veral pogings onderneem om Duitse setlaars in heidense streke te vestig waarby die ridderordes soos die Swaardbroederorde en later die Duitse Orde militêre beskerming voorsien het. Ná die verdrywing van die kruisvaarders uit Palestina het die Duitse Orde hom steeds meer op Oos-Europese gebiede gekonsentreer, soos [[Pruise]] en Lyfland. As 'n magtige kerklike organisasie wat selfstandig kon ageer het die Duitse Orde vinnig tot 'n beduidende magsfaktor ontwikkel wat dikwels as teenstander van die aartsbiskoppe in Riga opgetree het. Die Lyflandse tak van die Duitse Orde is deur 'n sogenaamde landmeester bestuur wat regstreeks aan die ''Hochmeister'' as opperste leier van die orde verantwoordelik was. Die groot aantal geskille tussen die aartsbiskoppe en die Duitse Orde is sowel met wapens asook hofsake voor die pous besleg. Sedert die Slag naby Neuermühlen in 1492 het die aartsbiskop van Riga die Duitse Orde as beskermhere van Lyfland (1492–1561) erken en met eie magte aan die Slag by die Smolina-meer in 1502 deelgeneem. === Reformasie en Russiese heerskappy === In 1521/1522 het die gedagtes van die Duitse Reformasie ook Riga bereik. Die afneiging teen die Duitse Orde en die plaaslike biskop het die uitbreiding van die nuwe geloofsbelydenis sterk bevorder sodat Riga binne 'n kort tydperk by die Reformasie aangesluit het. Die aartsbiskoppe is sodoende as magsfaktor in die plaaslike politiek uitgeskakel. Om onluste en bloedvergieting te voorkom, het ordemeester Walter von Plettenberg die [[Protestantisme]] in 1554 tot staatsgodsdiens verklaar. Met die agteruitgang van die Duitse Orde as heersende mag in die Baltiese lande het 'n magsvakuum ontstaan, en reeds in 1557 het tsaar [[Iwan IV van Rusland]] die kans gevat om sy magsgebied in westelike rigting uit te brei. Sy ekspansie-beleid was die regstreekse aanleiding tot die Lyflandse Oorlog (1558–1583) waarin Rusland teen [[Pole-Litaue]] en sy geallieerdes, Swede en [[Denemarke]], geveg het. Tydens die oorlog is die gebied deur 'n pesepidemie getref, en as gevolg van die oorlogshandelinge is groot dele van Lyfland verwoes. [[Lêer:Cannon Riga.JPG|duimnael|links|'n Oorblyfsel uit die verlede: 'n kanon in Riga]] Die laaste aartsbiskop van Riga was Wilhelm von Brandenburg. Ná sy bedanking in 1561 het die stad onder Pools-Litause invloed gekom, tog was alle pogings om die [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke geloof]] weer in Riga en die suide van Lyfland te hervestig tevergeefs: Riga en die vesting Daugavgriva (Duits: ''Dünamünde'') is in 1621 deur die Sweedse koning [[Gustav II Adolf]], wat reeds sedert 1600 teen die Rooms-Katolieke [[Pools-Litause Gemenebes]] oorlog gevoer en daarnaas ook die uitbreiding van die Lutherse Protestantisme tydens die [[Dertigjarige Oorlog]] bevorder het, ingeneem. Riga is tot Swede se tweede hoofstad verklaar. Die gebied van die huidige Letland en Estland het Protestants geword, met uitsondering van [[Letgallen]] (Latgale) in die ooste wat steeds deel uitgemaak het van Pole-Litaue en sy Rooms-Katolieke geloof bewaar het. Vir die belangrike rol, wat die stad in die tyd van die Protestantse Hervorming gespeel het, het die Gemeenskap van Evangeliese Kerke in Europa aan Riga in 2016 die eretitel «Europese Stad van die Reformasie» verleen.<ref>{{de}} [https://reformation-cities.org/cities/riga/ ''Reformation-cities-org: Reformationsstadt Riga – Die neue Lehre kam über die Ostsee. Besoek op 21 Januarie 2020'']</ref> Gedurende die Russies-Sweedse Oorlog tussen 1656 en 1658 het Riga 'n Russiese beleg weerstaan en tot in die vroeë 18de eeu die tweede grootste stad in die Sweedse magsgebied gebly. Die stad was in hierdie periode grotendeels selfregerend. In 1710 het die Russiese tsaar [[Pieter die Grote]] Riga tydens die [[Groot Nordiese Oorlog]] ingeneem, en Rusland se posisie as nuwe [[groot moondheid]] in die Oosseegebied is met die Vrede van Nystad in 1721 bevestig. Riga is by die Tsareryk ingelyf en het vanaf 1796 as hoofstad van die goewerment Lyfland gedien. Die stad is tot by die einde van die 19de eeu geleidelik tot een van Rusland se beduidendste seehawens uitgebou, en tussen 1850 en 1900 het Riga se inwonertal vertiendubbel. Ondanks die Russiese heerskappy is die plaaslike stedelike kultuur asook die landbousektor met sy groot landerye, wat deur die plaaslike Duitse adel oorheers is, nie aangetas nie. Voor 1867 was Riga se bevolking merendeels van Duitse afkoms, en in 1897, toe die inwonertal 256&nbsp;000 beloop het, was 46 persent van die bewoners Duitssprekendes, 20 persent Letlanders en 20 persent Russe.<ref>{{de}} Michael Welder: ''Reise in das Baltikum. Auf Spurensuche in Estland, Lettland und Litauen''. Würzburg: Rautenberg 2005, bl. 116</ref> Tot en met 1891 het Duits as ampstaal gedien en is eers daarna deur Russies vervang. === Nasionale ontwaking en onafhanklikheid === [[Lêer:Riga old.jpg|duimnael|'n Uitsig oor Riga. Poskaart, omstreeks 1900]] Toe die Universiteit van Dorpat in die nabygeleë Estiese stad [[Tartu]] in 1801 heropen is, is ook studente uit Letland toegelaat. Na hierdie periode is later as die tydperk van Nasionale ontwaking verwys – Letlanders het weer begin belangstel in hul eie taal, die nasionale heldedigte is neergeskryf, en die idee dat Letlanders hul eie kulturele identiteit – onafhanklik van dié van Duitsland en Rusland – sou moet bewaar het uiteindelik posgevat. Die industrialisering van Letland se stede in die tweede helfte van die 19de eeu het die persentasie Letlanders in Riga, wat tevore in ekonomiese en kulturele opsig deur Duitsers oorheers is, aansienlik laat styg, alhoewel hulle meestal tot die werkersklas behoort het. Riga het vinnig tot die mees geïndustrialiseerde stad in die Russiese Ryk ontwikkel. Op 24 Januarie 1905 – wat later as «Bloedige Sondag» bekend sou staan – is die eerste massa-staking teen die sosiale wantoestande en vir Letland se onafhanklikheid deur bewoners in Riga geloods wat hul solidariteit met stakende Moskouse Werkers wou betoog. Die opstand is deur Tsaristiese troepe bloedig onderdruk – volgens amptelike statistieke is 73 werkers doodgeskiet, terwyl ander, wat op die vlug oor die bevrore Daugava geslaan is, verdrink het toe die ys gebreek het. 'n Verdere 2&nbsp;000 Rigaers het gesterf nadat sogenaamde "strafbataljonne" ontplooi is. Met die uitbreiding van die stadsgebied anderkant die stadsmuur, wat deur parke vervang is, het in die laat 19de eeu die eerste residensiële woonhuise met meer as twee verdiepings ontstaan, aanvanklik veral in die historistiese styl. Kort ná die uitbreek van die [[Eerste Wêreldoorlog]] op 1 Augustus 1914 het Russiese owerhede begin om plaaslike nywerheidsaanlegte af te takel. Sowat 50&nbsp;000 goederewaens se tegniese uitrusting is na Rusland vervoer, en feitlik niks hiervan is ná die oorlog aan Letland teruggegee nie. Uit vrees vir [[pogrom]]e het die [[Jode|Joodse]] bevolking in hierdie periode merendeels geëmigreer. Sewe dae ná die Duitse [[kapitulasie]] op 11 November 1918 is Letland se onafhanklikheidsverklaring vanuit die balkon van die Letse Nasionale Teater in Riga uitgeroep. Maar nóg Sowjet-Rusland nóg regsgesinde [[Baltiese Duitsers]] was bereid om die vestiging van 'n selfstandige burgerlike republiek in Letland te aanvaar. Duitse offisiere en regsgesindes het die vestiging van 'n Letlandse republiek met militêre geweld teengestaan, en eers nadat alle politieke struikelblokke oorkom is, het Letland op 11 Augustus 1920 as demokratiese staat op die politieke toneel van Europa verskyn. === Die tyd tussen die twee wêreldoorloë === [[Lêer:Vairogsauto.jpg|duimnael|''Ford-Vairogs''-vragwaens wat in die 1930's in Riga vervaardig is]] Gedurende die Eerste Wêreldoorlog het Riga sowat die helfte van sy oorspronklike bevolking – 'n kwartmiljoen mense – verloor. Sy nywerheidsaanlegte was óf deur die Russe gedemonteer óf as gevolg van oorlogshandelinge vernietig. Riga, voorheen die mees geïndustrialiseerde stad in die Russiese Ryk, het 'n onsekere toekoms in die gesig gestaar. Uiteindelik was dit Letland se landelike middelklas van boere wat hulle op die uitvoer van agrariese goedere toegespits en sodoende 'n ekonomiese opswaai in die land aangespoor het. Veral suiwelprodukte, hout en tekstiele is na [[Wes-Europa]] uitgevoer. In Riga is geleidelik nuwe nywerheidsaanlegte in sektore soos masjienbou, houtverwerking en meganika gevestig. Teen die einde van die 1920's was Letland op ekonomiese en tegniese gebied meer gevorderd as baie ander lande langs die Oossee, insluitende [[Finland]], en sy omvattende sisteem van sosiale sekerheid was ongekend in die destydse Europa. Die Letlandse geldeenheid was een van die stabielstes van die vasteland. [[Lêer:Karlis Ulmanis 1934.jpg|duimnael|links|Kārlis Ulmanis groet 'n groep ondersteuners (1934)]] Na Riga, wat steeds deur 'n internasionale en kosmopolitiese karakter gekenmerk was en waar tot by die [[Tweede Wêreldoorlog]] naas Duits ook Lets, Russies en [[Jiddisj]] as omgangstale gedien het, is in die 1920's dikwels as die "Parys van die Noorde" verwys. Die ongekende kulturele bloei is as 'n tweede nasionale ontwaking beskryf. Die vreedsame naasbestaan van verskillende nasionaliteite – waaronder 'n beduidende kolonie Angel-Saksiese sakelui – het van die stad 'n voorbeeld van verdraagsaamheid gemaak. Die Duitse, Russiese, Poolse en Joodse minderhede het duidelik meer kulturele vryhede geniet en met hul eie skole, teaters en nuusblaaie 'n beduidende bydrae tot Riga en Letland se multi-kulturele lewe gelewer. Die stabiele ontwikkeling op kulturele gebied is egter nie in die politieke lewe van Letland weerspieël nie. Die jong republiek se wye politieke spektrum is deur 'n oorgroot aantal partye gedek, en kortstondige regeringskoalisies het die politieke stabiliteit begin ondermyn. Uiteindelik het die nasionalistiese strominge van die 1930's die kulturele agteruitgang van Riga ingelui. [[Selfbeskikking]] vir Letlanders is in hierdie periode gelykgestel aan die uitskakeling van kosmopolitiese tendense asook die Duitse en Joodse oorheersing van die politieke, ekonomiese en kulturele lewe in die stad.<ref>{{de}} Beresnevičius e.a. (2005), bl. 80</ref> Die [[Groot Depressie]] het die idee van sterk leierskap aantreklik gemaak, en die politieke en ekonomiese krisis het etniese spanninge in die hand gewerk. Op 15 Mei 1934 het Kārlis Ulmanis die Letlandse regering en [[Saeima|parlement]] ontsetel en 'n outoritêre bewind ingestel. Die regte van minderhede is ingeperk en 'n beleid van Letlandisering deurgevoer. Die owerheid en die Letse bevolking het egter nie gewelddadig teenoor etniese minderhede opgetree nie. Vanweë die hervestiging van Baltiese Duitsers volgens die geheime [[Molotof-Ribbentrop-verdrag]] tussen [[Nazi-Duitsland]] en die [[Sowjetunie]] het Riga in 1939, kort ná die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog, sowat 'n tiende van sy bevolking verloor. Hierdie verlies het veral in sosiale, kulturele en ekonomiese opsig 'n groot leemte gelaat. === Die Tweede Wêreldoorlog === [[Lêer:Torņakalns, památník obětem sovětských deporatací (3).jpg|duimnael|Een van die spoorwaens waarmee duisende Letlandse burgers na Siberië gedeporteer is]] Die Molotof-Ribbentrop-verdrag, wat op 23 Augustus 1939 onderteken is, het 'n klousule bevat waarvolgens die Baltiese lande deur die Duitse Ryk as deel van die Sowjetunie se belangesfeer erken sou word. Letland is deur die Sowjet-bewindhebbers op 5 Oktober 1939 gedwing om sy toestemming vir die stasionering van 25&nbsp;000 Sowjet-soldate op Letlandse grondgebied te verleen. [[Adolf Hitler]] het die Duits-Baltiese bevolking op 6 Oktober opgeroep om na die Duitse Ryk te emigreer, en baie mense het Letland teen hulle wil verlaat. Altesaam 50&nbsp;000 Baltiese Duitsers is in die besette Poolse Warthegau-streek rondom die stad Posen ([[Poznań]]) hervestig. Die Sowjet-maghebbers het die Letlandse president Kārlis Ulmanis in Junie 1940 nog eens genoodsaak om sy toestemming aan die stasionering van Sowjet-magte in Letland te verleen. Sowjet-pantsers het op 17 Junie 1940 smiddags net buite die stadsgebied van Riga gestaan, en die totale aantal Sowjet-soldate op Letlandse grondgebied het nou meer as 100&nbsp;000 beloop. Die Sowjet-besetters het onmiddellik begin om die land in 'n Sowjet-republiek te omskep: Ondernemings is genasionaliseer, grondbesit onteien en alle aspekte van die openbare lewe volgens die [[Kommunisme|kommunistiese]] ideologie gereël. Massa-deportasies was deel van die Sowjet-Russiese terreurbewind. Die Sowjet-owerhede het lyste van Letlandse burgers saamgestel wat vir deportasie uitgesonder is. Tydens die eerste groot massa-deportasie op 14 Junie 1941 is sowat 15&nbsp;500 Letlanders in waens, wat eintlik vir die vervoer van vee bestem was, na [[Siberië]] gedeporteer. [[Lêer:Bundesarchiv Bild 183-L19397, Lettland, Riga, Begrüßung der deutschen Soldaten.jpg|duimnael|links|Duitse soldate word as bevryders verwelkom]] Op 21 Junie 1941 het die Duitse Ryk oorlog teen die Sowjetunie verklaar. Die Baltiese lande is binne 'n kort tydperk deur Duitse troepe beset wat deur die plaaslike bevolking aanvanklik as bevryders verwelkom is. Letlandse vrywilligers het selfs by die Duitse weermag aangesluit en is vir spesiale take soos militêre aksies teen partisane of die bewaking van die Rigase ghetto aangewys. In September 1941 het die Duitse besetters 'n Joodse ghetto in die Moskouse voorstad, een van Riga se oostelike stadsdele, opgerig. 25&nbsp;000 van sy bewoners is op 30 November en 8 Desember gedwing om te voet na die nabygeleë bos van Rumbala te marsjeer waar hulle doodgeskiet is. Net buite Riga is die konsentrasiekamp Salaspils opgerig. Die presiese aantal mense, wat hier gesterf het of vermoor is, word op meer as 100&nbsp;000 beraam. Naastenby 40&nbsp;000 kinders is vir dwangarbeid in wapen- en ander strategies belangrike nywerhede of as bloedskenkers vir die Duitse weermag aangewend. Die meeste van hulle het gesterf. Ná die Duitse nederlaag in [[Wolgograd|Stalingrad]] het Adolf Hitler die "totale oorlog" teen die geallieerde magte verklaar. In Letland is 'n leër van vrywilligers saamgestel waarin volgens Duitse planne alle Letlandse mans diensplig onder die bevel van lede van die [[Waffen-SS]] sou doen. Riga is op 13 Oktober 1944 deur die [[Rooi Leër]] ingeneem en Letland is weer by die Sowjetunie ingelyf. Die westerse magte het hierdie anneksasie nie amptelik erken nie, maar dit is nogtans in die Verdrag van Jalta stilswygend deur hulle aanvaar. === Riga as hoofstad van die Letlandse SSR === [[Lêer:Riga barricade 1991.jpg|duimnael|Riga in Januarie 1991: Die parlementsgebou word deur barrikades in Jēkaba-straat beskerm]] [[Lêer:Ekes Konvents01.JPG|duimnael|Riga se historiese fasades is ná 1990 getrou gerestoureer]] Ná die oorlog het Riga tot een van die belangrikste stede in die westelike gedeelte van die Sowjetunie ontwikkel waar volgens die Moskouse industrialiseringsplanne sowel ligte nywerhede asook beduidende ondernemings van die militêre industriële kompleks gevestig is. Hul gemeenskaplike kenmerk was dat hulle nie soseer op plaaslike behoeftes ingestel was nie, maar eerder vir die hele Sowjetunie se beplande ekonomie geproduseer het. Riga het daarnaas ook as die administratiewe sentrum van die Baltiese militêre distrik gedien. Aangesien die plaaslike bevolking nie meer in die nuut opgerigte fabrieke se groot navraag na mannekrag kon voorsien nie, het die Sowjet-owerheid die immigrasie van honderdduisende bewoners van ander Sowjet-republieke na Letland bevorder. Vanweë sy hoër lewensstandaard was die Baltiese metropool aantreklik vir migrante uit ander Sowjet-republieke en het sodoende sy internasionale karakter bewaar – alhoewel die Westerse invloede plek moes maak vir Oosterse tradisies. Die bevolking van Riga het sodoende in die periode tussen 1950 en 1980 versewedubbel.<ref>{{en}} [http://www.riga.lv/EN/Channels/About_Riga/History_of_Riga/default.htm ''Municipal portal of Riga: History of Riga''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080803061204/http://www.riga.lv/EN/Channels/About_Riga/History_of_Riga/default.htm |date= 3 Augustus 2008 }}</ref> Riga se infrastruktuur kon nie tred hou met die vinnige bevolkingsaanwas nie, en vanaf die 1960's het die eens elegante stad net soos ander Sowjet-metropole gelyk. In 1984 was byna 90 persent van alle bestuurders en 70 persent van alle werknemers in Letlandse nywerhede immigrante wat Lets meestal nie eers aangeleer het nie.<ref>{{de}} Marianna Butenschön: ''Estland, Lettland, Litauen. Das Baltikum auf dem langen Weg in die Freiheit''. München: Piper 1992, bl. 171</ref> Met [[Michail Gorbatsjof]] se beleid van ''[[glasnost]]'' het Letland se nasionale en burgerregbeweging stewig momentum gekry. Die menseregtegroep ''Helsinki 86'' het Rigaers in 1987 opgeroep om die Sowjet-deportasies van Letlandse burgers op 14 Julie 1941 openlik te herdenk, en talle Letlanders het by die vryheidsstandbeeld in Riga vergader. Hierdie betoging was die eerste openbare protes teen die Sowjet-stelsel in een van die Baltiese lande. Baie ander betogings het gevolg, waaronder dié teen die beplande bou van 'n moltreinstelsel, en steeds het burgers dit duidelik gestel dat hulle ten gunste van Letlandse onafhanklikheid was. Ter geleentheid van die 50ste jubileum van die Hitler-Stalin-ooreenkoms (dikwels ook Molotof-Ribbentrop-verdrag genoem) het betogers in 1989 'n menseketting voltooi wat oor 'n afstand van byna 700 kilometer vanuit Tallinn via Riga na Vilnius gestrek het. Ná die Sowjet-Russiese aanval op Vilnius se televisietoring, waarin in Januarie 1991 dertien mense gedood is, het burgers in Riga barrikades opgerig om die Letlandse parlement en ander openbare geboue teen Russiese aanvallers te beskerm. Op 20 Januarie 1991 is die dokumentêrregisseur Andris Slapiṇš, sy kameraman en drie ander mense tydens 'n vreedsame betoging in Riga deur Russiese troepe doelbewus doodgeskiet.<ref>{{de}} Hagemann (2008), bl. 46</ref> === Hoofstad van 'n onafhanklike Letland === Ná Letland se onafhanklikwording het instandhouding en opknapping van geboue en hul fasades prioriteit geniet, en Riga se argitektuur het sy vroeëre skoonheid herwin. Talle nuwe winkels, boetieke, restaurante, kroeë en kunsgalerye is geopen, en buitelandse ambassades het teruggekeer. Riga se bewoners het hul tradisionele handelsbetrekkinge met Europa en die res van die wêreld hervat. Die ekonomiese opswaai, wat eers met die ernstige resessie in 2008/2009 voorlopig tot stilstand gekom het (en in baie opsigte beperk was tot die hoofstad), het nogtans die kloof tussen arm en ryk versterk. Die gemiddelde maandelikse bruto inkomste het in 2017 €1&nbsp;044 beloop.<ref>{{de}} Jochen Könnecke: ''DuMont direkt Reiseführer Riga''. Ostfildern: DuMont 2019, bl. 9</ref> == Stadsdele == === Maskavas Forštate (Moskouse Voorstad) === [[Lêer:Maskavas03.jpg|duimnael|links|160px|Die katedraal is die enigste kerk van Ougelowiges wat van 'n goue koepel voorsien is]] [[Lêer:Maskavas05.jpg|duimnael|Maskavas iela ("Moskouse Straat") is die hoofstraat van die Moskouse Voorstad]] [[Lêer:Akadēmijas laukums 1, Latvijas zinātņu akadēmija, Rīga, Latvia - panoramio.jpg|duimnael|Die stadsbeeld van Riga se Moskouse Voorstad word oorheers deur die Paleis van Kultuur en Wetenskappe (''Latvijas Zinātņu akadēmija''), 'n tipiese voorbeeld van Sowjet-Russiese klassisisme]] In 1667 het die Moskouse patriarg hervormings in die administrasie en praktyke van die [[Russies-Ortodokse Kerk]] deurgevoer wat deur baie gelowiges as 'n afwyking van die regte geloof beskou is – en uiteindelik aanleiding was tot 'n kerkskeuring. Die sogenaamde [[Ougelowiges]] is in Rusland aan vervolging blootgestel, en sommige het hulle as ballinge in Riga gevestig. Hierdie Russiese immigrante het kwartiere naby die middestad bewoon en 'n heenkome as hawearbeiders gevind. Mettertyd het ook ambagsmanne en ander beroepsgroepe 'n nuwe tuiste in Riga gevind. Geleidelik het 'n hele Russiese voorstad net buite die stadsentrum ontstaan waar Russies-Ortodokse in plaas van Evangelies-Lutherse kerkfeeste gevier is en afwykende morele waardes bestaan het. Die plaaslike boukuns het eweneens Russiese tradisies weerspieël – die Ougelowiges het oorwegend houthuise met kenmerkende versierings en kleure gebou. Die Moskouse Voorstad is deur die eeue heen met armoede, vreemdelingskap en uitgeslotenheid verbind. In 1941 het die Duitse Nazi-besetters hier 'n ghetto vir die Joodse bewoners van Riga ingerig. Mense is vanuit die Moskouse Voorstad na die nabygeleë moordplekke vervoer waar duisendes doodgeskiet is. Die plaaslike Grebenščikova-katedraal fungeer steeds as die geestelike sentrum van die voorstad. Hierdie sakrale gebou met sy kenmerkende goue koepel is een van die bakens van die Moskouse Voorstad wat reeds van ver af waargeneem kan word. Die welvarende koopman Alexander Grebenščikov het 'n ruim bydrae vir die oprigting van 'n kerk gegee wat sy geloofsgemeenskap waardig sou wees. Die katedraal is in 1814 voltooi en het binnekort ook as kulturele en sosiale sentrum vir Russiesprekende bewoners gedien. Sy biblioteek, wat werke vanaf die 16de eeu bewaar, is net soos die sosiale geriewe – weeshuise, skole en hospitale – deur die kerk bestuur. Die katedraal se binneruimte is met die waardevolste [[Ikoon|ikone]] in Riga versier waarvan die oudstes uit die 15de eeu dateer. In 1906 is die katedraal onder leiding van die argitek Schmaeling omgebou – die kloktoring in die Bisantynse styl en 'n aantal Jugendstil-elemente is in hierdie periode bygevoeg. Die wolkekrabber, wat die Akademie van Wetenskappe huisves, is 'n tipiese voorbeeld van Sowjet-Russiese klassisisme, 'n boustyl wat tydens die Stalin-bewind gefloreer het. Die konstruksiefinansiering van die gebou (amptelik: Paleis van Kultuur en Wetenskappe), wat in 1958 voltooi is, was merkwaardig. Net ná die Tweede Wêreldoorlog was staatsbedrywe in die Letlandse SSR nog nie in staat om in die plaaslike bevolking se behoeftes te voorsien nie sodat 'n aantal privaat koöperasies van onder meer ambagsbedrywe toegelaat is. Hierdie koöperasies is eers in die 1950's genasionaliseer en volledig in die sentraal-beplande ekonomie geïntegreer. Die wins uit hierdie nasionalisering is vir die bou van 'n nuwe [[wolkekrabber]] gebruik wat as argitektoniese huldeblyk aan kolchoseboere ontwerp is en in hulle kulturele behoeftes sou voorsien. Uiteindelik het geblyk dat die plattelandse bevolking min belangstelling vir die kulturele sentrum getoon het, en die wolkekrabber is vervolgens aan die Akademie van Wetenskappe oorgedra. Deesdae is nog steeds 'n aantal wetenskaplike instellings in die gebou gesetel. Uit argitektoniese oogpunt is die Moskouse Voorstad as nywerheids- en werkersbuurt met sy eenvoudige houthuise en monotone woonstelblokke, wat as massabehuising opgerig is, een van die minder aantreklike buurte in Riga. Hoë werkloosheidsyfers maak van die kwartier daarnaas 'n sosiale brandpunt. Nogtans is daar – naas die wolkekrabber van die Akademie van Wetenskappe – ook sakrale geboue wat die buurt se godsdienstige geskiedenis versinnebeeld – die Russies-Ortodokse kerkgeboue Jezus baznica (opgerig in 1822) en die Grebenščikova-katedraal van 1814. === Skanste === [[Lêer:Fire fighting museum - panoramio.jpg|duimnael|links|Die brandweermuseum]] [[Lêer:Luminor.nakts.jpg|duimnael|Die hoofkantoorgebou van die Luminor-bank in Skanste is deur die Litause argitek Audrius Ambrasas ontwerp en in 2009 voltooi<ref>{{en}} [http://www.colonna.ee/en/colonna-purchased-the-luminor-bank-office-building-in-riga/ ''colonna.ee, 8 Julie 2019: Colonna purchased the Luminor bank office building in Riga. Besoek op 12 Februarie 2020'']</ref>]] Skanste, 'n stadsbuurt met 'n oppervlakte van 214,8 hektaar en geleë aan die regteroewer van die Daugava, met Skanste iela (Skanste-straat) as sy hoofaar, is tans die modernste kwartier in Riga se middestad en die spilpunt vir nuwe ambisieuse residensiële en sakeprojekte wat in 'n terrein met voormalige privaat groentetuine verwesenlik word.<ref>{{en}} [https://skanste.lv/en/skanste-neighborhood/skanste-today/ ''skanste.lv: Skanste today. Besoek op 12 Februarie 2020'']</ref> Baie internasionale ondernemings en banke het hul Letlandse hoofkwartiere hier laat oprig. Skanste se infrastruktuur word aangevul deur eersterangse behuising en 'n moderne sportinfrastruktuur (waaronder Arena Riga en die Olimpiese Sportsentrum), fietspaaie, speelgronde en 'n reeks parke en ander groen ruimtes wat tans beplan word. Die buurt se elegante boukuns is ontwerp deur argitekte uit Letland, Litaue, Duitsland, Finland en [[Kanada]]. Naas nuwe klas A-kantoorruimte en -behuising sal Riga se nuwe Museum vir Kontemporêre Kuns en die Riga Konferensie- en Konsertsentrum ook hier tot stand kom. Die laasgenoemde sal in 2021 voltooi word. Die belangrikste museum in Skanste is die Letlandse Brandweermuseum wat in 'n historiese Art Nouveau-brandweerstasie gehuisves word en in 2016 gerenoveer is. Sy versameling van uniforms en brandweertoerusting dokumenteer brandbestryding in Letland vanaf die middel-19de eeu tot vandag, maar ook die bydrae van Letlandse brandweermanne wat ná die [[Tsjernobil-kernramp]] in 1986 van die eerste noodhelpers op die ongelukstoneel was.<ref>{{en}} [http://lifeinriga.com/latvian-firefighting-museum/ ''lifeinriga.com: The Latvian Firefighting Museum. Besoek op 16 Februarie 2020'']</ref> Besoekers mag self hul vaardighede in brandbestryding toon en hul eie vuurtjie blus.<ref>{{en}} [http://muzejs.vugd.gov.lv/eng/about_us ''Latvian Fire Fighting Museum: About us. Besoek op 13 Februarie 2020'']</ref> == Boukuns == === Romaanse styl en Baksteengotiek === Riga se vroegste boukuns weerspieël sy oorsprong as Middeleeuse Duitse stadstigting, met geboue in die Romaanse en [[Baksteengotiek|Baksteengotiese styl]] wat deur ambagsmanne en [[Cisterciënsers|Cisterciënser]]-monnike uit [[Noord-Duitsland]] saamgebring is. Teen die einde van die 15de eeu het Riga se stadsbeeld die tipiese kenmerke van Middeleeuse Hansestede getoon – met 'n stadshorison wat deur drie kerktorings oorheers is. === Jugendstil-argitektuur === [[Lêer:Alberta ielā 12 20120728-05.JPG|duimnael|links|Jugendstil-versierings in die traphuis van die woonstelgebou in Alberta ielā 12, opgerig in 1903 deur die argitekte Konstantīns Pēkšēns en Eižens Laube]] [[Lêer:Riga - Elizabetes Iela 10b, 1903.JPG|duimnael|Jugendstil-gebou in Elizabetes iela 10b (Michail Eisenstein, 1903)]] Alhoewel gewoonlik veral Wes-Europese metropole soos [[Wene]], [[Brussel]], Parys of [[Barcelona]] met Jugendstil-boukuns geassosieer word, bly Riga se middestad met sowat 800 geboue, wat in hierdie boustyl opgerig en bewaar is, ongeëwenaar in die wêreld. Unesco het aan Riga se stadskern dan ook in 1997 die status van wêrelderfenis toegeken. Juis in die tydperk toe die Jugendstil in Europa baie gewild geraak het, het Riga 'n ongekende ekonomiese opswaai beleef en onder meer danksy sy besige Oosseehawe tot die Russiese Ryk se derde belangrikste ekonomiese metropool ná [[Sint Petersburg]] en [[Odessa]] ontwikkel. Die vinnig groeiende nywerheidsektor het duisende migrante na Riga gelok sodat die bevolking teen die einde van die 19de eeu binne veertien jaar van 300&nbsp;000 tot 500&nbsp;000 gegroei het. Die massiewe behuisingstekort is met grootskeepse bouprojekte die hoof gebied – sowel in die middestad asook in ander stadsbuurte het talle nuwe woongeboue ontstaan. Die meeste argitekte van hierdie periode het hul akademiese opleiding in die buiteland ontvang en was sodoende vertroud met die ontwikkelinge rondom die Jugendstil-boukuns in Wes-Europa. Hulle het hul woongeboue by voorkeur volgens dié styl ontwerp. Gelukkig was die sloping van geskiedkundige geboue tydens die Sowjet-besetting buite die finansiële kapasiteit van die plaaslike owerheid sodat hulle nie plek moes maak vir monotone Russiese woonstelblok-argitektuur nie. Maar hoe meer Riga tot 'n sosialistiese Sowjet-metropool ontwikkel het, hoe meer het ook sy historiese stadsdele in verval geraak. Eers met die onafhanklikwording van Letland het 'n ambisieuse herstelprogram begin. Die restourasiewer bly nogtans beperk tot meer gegoede woonbuurte wat aantreklik vir beleggers is. Ander Jugendstil-buurte, veral in voorstede, sal moontlik verlore gaan. === Dekoratiewe Jugendstil === [[Lêer:Art Nouveau Riga 27.jpg|duimnael|Michail Eisenstein: Huis in Alberta iela 4]] Gedurende sy vroeë fase het die Jugendstil-boukuns nog baie ooreenkomste met die historisme getoon – terwyl die konstruksie van geboue onveranderd gebly het en meestal deur simmetriese afmetings gekenmerk word, is die fasades reeds van 'n nuwe tipe dekoratiewe elemente voorsien: blompatrone, maskers en fantastiese figure. Die eerste gebou in Riga, wat sonder twyfel by die Jugendstil-argitektuur gereken kan word, is in 1897 volgens planne van die Balties-Duitse argitek Alfred Aschenkampff (1858−1918) opgerig. Die fasade van hierdie woongebou in Audēju iela 7 toon tipiese elemente soos plantmotiewe of demoniese maskers. Die argitek Michail Eisenstein (1867–1921), die vader van die bekende Russiese rolprentregisseur [[Sergei Eisenstein]], word by die generasie van boumeesters gereken wat groot invloed tydens die oorgangsperiode tussen historisme en Jugendstil uitgeoefen het. Eisenstein, wat sy opleiding as bou-ingenieur by die Sint Petersburgse Politegnikon ontvang het, het die meeste Jugendstil-huise in Alberta iela ontwerp wat tans by die mooiste voorbeelde van hierdie stylvorm in Europa gereken word.<ref>{{de}} Jochen Könnecke: ''Lettland''. Ostfildern: DuMont 2009, bl. 73</ref> Sy fantasieryke figure (wat hul oorsprong dikwels in die mitologie het), reliëfs, versierings en motiewe uit die volkskuns, kleurryke teëls, gietsterheinings en groot ovale vensters gee aan Eisenstein se geboue 'n unieke karakter. === Moderne boukuns === ; Nasionale Biblioteek van Letland (''Latvijas Nacionālā Bibliotēka'') [[Lêer:Letlands Nationalbibliotek niveau 1.JPG|duimnael|links|Binnekant van die Nasionale Biblioteek van Letland]] Die nuwe hoofgebou van Letland se Nasionale Biblioteek het as die laaste ontwerp van die Letlands-Amerikaanse argitek en boorling van Riga, Gunnar Birkerts (1925−2017), ontstaan wat hom in 1949 in die [[Verenigde State]] gevestig het. Hier het hy bekendheid verwerf met die ''Museum of Contemporary Arts'' in [[Houston]] (1972), die ''Federal Reserve Bank'' in [[Minneapolis]] (1972), die ''Corning Museum of Glass'' in die deelstaat [[New York (deelstaat)|New York]] asook die Universiteit van Michigan se biblioteeksgebou vir die fakulteit regswetenskappe (''Law Library Building'', 1981). Die gebou se ongewone vorm is geïnspireer deur eeue oue Letlandse volkslegendes waarin daar sprake is van 'n Glasheuwel (waarin 'n prinses as simbool van vryheid slaap) en 'n Ligkasteel (wat wysheid versinnebeeld).<ref>{{en}} [https://www.nytimes.com/2017/08/17/arts/design/architect-gunnar-birkerts-is-dead.html ''The New York Times, 17 Augustus 2017: Gunnar Birkerts, Architect, Dies at 92; Gave Shape to the Unexpected. Besoek op 21 Januarie 2020'']</ref> Volgens oorlewering het die Ligkasteel in 'n ou meer vergaan en sou net uit die dieptes daarvan herrys as die Letlandse volk op een dag daarin sou slaag om weer meester van sy tuisland te word. Die biblioteek, waar 'n groot verskeidenheid uitstallings, konserte en ander kulturele byeenkomste gehou word, staan oop vir die publiek. Die boonste verdieping bied 'n unieke uitsig oor die historiese middestad van Riga anderkant die Daugava. == Demografie == [[Lêer:Domy v centru Rigy.jpg|duimnael|Historiese geboue in die middestad]] Met 'n bevolking van meer as 630&nbsp;000 is Riga die grootste stedelike nedersetting in die Baltiese lande. Sy bevolking het in 1991 sy hoogtepunt van byna een miljoen bereik en sedertdien veral as gevolg van emigrasie en laer geboortesyfers gedaal, terwyl ook baie jonger gesinne hulle in omliggende nedersettings vestig. As die huidige demografiese tendense voortduur, gaan die bevolking moontlik binne vier dekades met die helfte krimp.<ref>{{en}} [http://www.migrationinformation.org/Profiles/display.cfm?ID=375 ''Migration Policy Institute – Timothy Heleniak: Latvia Looks West, but Legacy of Soviets Remains. Februarie 2006'']</ref> Volgens statistieke gegewens van 2019 is 47,1 persent van Riga se bevolking etniese Letlanders, 36,4 persent etniese Russe, 3,7 persent [[Wit-Russe]], 3,4 persent [[Oekraïners]], 1,8 persent [[Pole (volk)|Pole]], 0,8 persent Litauers, 0,1 persent [[Romani]] en 6,7 persent inwoners van ander afkoms. In vergelyking met die totale bevolking van Letland (59,4 persent Letlanders teenoor 27,6 persent Russe) is die persentasie inwoners van Slawiese afkoms, wat hulle gedurende die Sowjet-besetting van Letland in Riga gevestig het, nog ietwat hoër. Riga was in sy geskiedenis egter steeds 'n smeltkroes van tale en kulture waar Letlanders, Duitsers, Jode en Russe vreedsaam saamgeleef het en almal aktiewe elemente in 'n florerende ekonomie was. Toe Letland sy onafhanklikheid in 1991 herwin het, het inwoners, wat gedurende die Sowjet-besetting geïmmigreer het, nie outomaties Letlandse burgerskap ontvang nie. Tegelykertyd het die persentasie etniese Letlanders in Riga van 36,5 persent in 1989 gestyg tot 42,4 persent vroeg in 2011, terwyl die persentasie Russe in dieselfde periode van 47,3 tot 40,7 persent afgeneem het. == Susterstede == {{columns-list|4| * {{vlagikoon|Denemarke}} [[Aalborg]], [[Denemarke]], sedert 1990.<ref name="Susterstede">{{en}} {{cite web |url=https://www.riga.lv/en/riga-twin-cities |title=Riga Twin Cities |publisher=Riga Stadsraad |date=22 Mei 2020 |accessdate=10 Julie 2025}}</ref> * {{vlagikoon|Kasakstan}} [[Almati]], [[Kasakstan]], sedert 1998.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Kasakstan}} [[Astana]], Kasakstan, sedert 1990.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Volksrepubliek China}} [[Beijing]], [[Volksrepubliek China]], sedert 2004.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Frankryk}} [[Bordeaux]], [[Frankryk]], sedert 1993.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Duitsland}} [[Bremen]], [[Duitsland]], sedert 1985.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Australië}} [[Cairns]], [[Australië]], sedert 1990.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Verenigde State}} [[Dallas]], [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], sedert 1990.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Italië}} [[Florence]], [[Italië]], sedert 2004.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Armenië}} [[Jerewan]], [[Armenië]], sedert 2013.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Oekraïne}} [[Kijif]], [[Oekraïne]], sedert 1998.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Japan}} [[Kobe]], [[Japan]], sedert 1974.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Swede}} [[Norrköping]], [[Swede]], sedert 1988.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Finland}} [[Pori]], [[Finland]], sedert 1964.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Duitsland}} [[Rostock]], Duitsland, sedert 1974.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Chili}} [[Santiago de Chile]], [[Chili]], sedert 1997.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Swede}} [[Stockholm]], Swede, sedert 1998.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Volksrepubliek China}} [[Suzhou, Jiangsu|Suzhou]], [[Volksrepubliek China]], sedert 1997.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Republiek China}} [[Taipei]], [[Republiek China]] (Taiwan), sedert 2001.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Estland}} [[Tallinn]], [[Estland]], sedert 1993.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Estland}} [[Tartu]], Estland, sedert 2005.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Oesbekistan}} [[Tasjkent]], [[Oesbekistan]], sedert 2004.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Georgië}} [[Tbilisi]], [[Georgië]], sedert 2007.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Litaue}} [[Vilnius]], [[Litaue]], sedert 1993.<ref name="Susterstede" /> * {{vlagikoon|Pole}} [[Warskou]], [[Pole]], sedert 2002.<ref name="Susterstede" /> }} Voormalige susterstede (ná die [[Russiese inval in Oekraïne sedert 2022]] beëindig): * {{vlagikoon|Rusland}} [[Sint Petersburg]], Rusland. == Sien ook == * [[Sint Pieterskerk, Riga]] == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} ; Amptelike webtuistes ---- * {{lv}} [https://www.riga.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{fr}} [http://whc.unesco.org/sites/852.htm Amptelike Unesco-bladsy] ; Ensiklopediese inligting ---- * {{en}} [http://www.britannica.com/place/Riga ''Riga''] by [[Encyclopædia Britannica]] ; Toerisme ---- * {{en}} [https://www.liveriga.com/en/ ''Live Riga: Welcome to Riga!''] * {{en}} [https://www.latvia.travel/en/city/riga-8 ''Magnetic Latvia – Riga''] * {{en}} {{Wikivoyage}} {{Hoofstede in Europa}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] [[Kategorie:Riga| ]] [[Kategorie:Wêrelderfenisgebiede in Letland]] g2rkxg07z1kf49ywn8q9f6usbu6p6sy 0 32905 2820073 2504884 2025-07-10T18:30:34Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820073 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Pärnu'''<br /> [[Lêer:Pärnu kesklinn - Aerial photo of Pärnu in Estonia (2).jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Eesti Pärnu linn 2017.svg|180px|senter|raam]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Et-Parnu coa.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of et-Parnu.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Estland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Administratiewe gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Pärnumaa lipp.svg|20px]] Pärnumaa |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|58|23|N|24|30|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 32,22 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 10 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 41&nbsp;520 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;300/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 6,8°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −3,0 / 18,3&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 761 mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Romek Kosenkranius |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://parnu.ee/ parnu.ee] |} '''Pärnu''' ([[Esties]]: [ˈpærˑnu]; [[Duits]]: ''Pernau'') is die vierde grootste stad van [[Estland]] na die hoofstad [[Tallinn]], [[Tartu]] en [[Narva]] met 'n bevolking van meer as 41&nbsp;520 en in die suidweste van die land langs die [[Oossee]] geleë. == Geskiedenis == In die [[Middeleeue]] was Pärnu 'n bloeiende [[Hanse]]stad. Die Estiese onafhanklikheid is op 23 Februarie 1918 in Pärnu verklaar. In Pärnu is 'n gedenkteken vir die slagoffers van die [[MS Estonia|''Estonia]]-ramp opgerig. == Toerisme == [[Lêer:Pärnu coastal meadow hiking trail, beach and town in Estonia.webm|duimnael|links|Hommeltuigvideo van Pärnu in 2022]] [[Toerisme]] is baie belangrik vir die [[ekonomie]]. Meeste van die toeriste is [[Finne]] en [[Este]], maar meeste van die hotelpersoneel kan beide [[Engels]] en [[Frans]] praat. Die hawe is nie meer so belangrik vir die ekonomie nie. Daar is wel [[veerboot]]verbindings na [[Riga]] en [[Stockholm]]. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{et}} [https://parnu.ee/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Parnu|title=Pärnu|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Parnu}} [[Kategorie:Nedersettings in Estland]] [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] rybnv54ct063hbza6jql93i68mrr6e2 2820226 2820073 2025-07-11T07:36:26Z Rooiratel 90342 Beter skakels 2820226 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Pärnu'''<br /> [[Lêer:Pärnu kesklinn - Aerial photo of Pärnu in Estonia (2).jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Eesti Pärnu linn 2017.svg|180px|senter|raam]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Et-Parnu coa.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of et-Parnu.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Estland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Administratiewe gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Pärnumaa lipp.svg|20px]] Pärnumaa |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|58|23|N|24|30|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 32,22 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 10 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 41&nbsp;520 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;300/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+2]] (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+3]] (OEST) |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 6,8°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −3,0 / 18,3&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 761 mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Romek Kosenkranius |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://parnu.ee/ parnu.ee] |} '''Pärnu''' ([[Esties]]: [ˈpærˑnu]; [[Duits]]: ''Pernau'') is die vierde grootste stad van [[Estland]] na die hoofstad [[Tallinn]], [[Tartu]] en [[Narva]] met 'n bevolking van meer as 41&nbsp;520 en in die suidweste van die land langs die [[Oossee]] geleë. == Geskiedenis == In die [[Middeleeue]] was Pärnu 'n bloeiende [[Hanse]]stad. Die Estiese onafhanklikheid is op 23 Februarie 1918 in Pärnu verklaar. In Pärnu is 'n gedenkteken vir die slagoffers van die [[MS Estonia|''Estonia]]-ramp opgerig. == Toerisme == [[Lêer:Pärnu coastal meadow hiking trail, beach and town in Estonia.webm|duimnael|links|Hommeltuigvideo van Pärnu in 2022]] [[Toerisme]] is baie belangrik vir die [[ekonomie]]. Meeste van die toeriste is [[Finne]] en [[Este]], maar meeste van die hotelpersoneel kan beide [[Engels]] en [[Frans]] praat. Die hawe is nie meer so belangrik vir die ekonomie nie. Daar is wel [[veerboot]]verbindings na [[Riga]] en [[Stockholm]]. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{et}} [https://parnu.ee/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Parnu|title=Pärnu|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Parnu}} [[Kategorie:Nedersettings in Estland]] [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] i3dq606iqigwopmgkb9wekubb8v7i54 0 32938 2820066 2641399 2025-07-10T18:00:35Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820066 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Ventspils'''<br /> [[Lêer:Ventspilis. Livonijos ordino pilis, 1290 m. 2006-09-22.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Ventspils 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:LVA Ventspils COA.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Ventspils.svg|90px|senter|raam]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Courland (state).svg|20px]] [[Koerland]] (''Kurzeme'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|57|23|N|21|34|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting (eerste verwysing)''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1314]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1378]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 57,96 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 10 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 32&nbsp;634 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 560/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,8&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −0,5 / 17,8&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 692,9&nbsp;mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Jānis Vītoliņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.ventspils.lv/ www.ventspils.lv] |} '''Ventspils''' ([[Lets]]: [ˈvæntspils], {{Audio|luister|Lv-Ventspils.ogg}}, letterlik "Burg aan die Venta-rivier"; [[Lyfs]]: ''Vǟnta'', [[Duits]]: ''Windau'') is die sesde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]], [[Daugavpils]], [[Liepaja]], [[Jelgava]] en [[Jūrmala]] met 'n oppervlakte van 57,96 vierkante kilometer en 'n bevolking van 32&nbsp;634 in 2024. Dit is in die weste van Letland langs die [[Oossee]] geleë. Die [[Venta]]rivier mond hier in die Oossee uit. Ventspils is vandag veral 'n moderne nywerheidsentrum met een van Letland se beduidendste seehawens wat onder meer Russiese [[ruolie]] en kalisout hanteer. Nogtans maak die gerestoureerde historiese stadskern en sy skoon strande van Ventspils ook 'n toeristebestemming. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{lv}} [https://www.ventspils.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Ventspils|title=Ventspils|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] h2cap60f3ilzxj5ighyi0jflsfju66g 2820070 2820066 2025-07-10T18:20:39Z 2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201 2820070 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Ventspils'''<br /> [[Lêer:Ventspilis. Livonijos ordino pilis, 1290 m. 2006-09-22.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Ventspils 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:LVA Ventspils COA.svg|75px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Ventspils.svg|90px|senter|raam]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Courland (state).svg|20px]] [[Koerland]] (''Kurzeme'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|57|23|N|21|34|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting (eerste verwysing)''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1314]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1378]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 57,96 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 10 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 32&nbsp;634 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 560/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,8&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −0,5 / 17,8&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 692,9&nbsp;mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Jānis Vītoliņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.ventspils.lv/ www.ventspils.lv] |} '''Ventspils''' ([[Lets]]: [ˈvæntspils], {{Audio|Lv-Ventspils.ogg|luister}}, letterlik "Burg aan die Venta-rivier"; [[Lyfs]]: ''Vǟnta'', [[Duits]]: ''Windau'') is die sesde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]], [[Daugavpils]], [[Liepaja]], [[Jelgava]] en [[Jūrmala]] met 'n oppervlakte van 57,96 vierkante kilometer en 'n bevolking van 32&nbsp;634 in 2024. Dit is in die weste van Letland langs die [[Oossee]] geleë. Die [[Venta]]rivier mond hier in die Oossee uit. Ventspils is vandag veral 'n moderne nywerheidsentrum met een van Letland se beduidendste seehawens wat onder meer Russiese [[ruolie]] en kalisout hanteer. Nogtans maak die gerestoureerde historiese stadskern en sy skoon strande van Ventspils ook 'n toeristebestemming. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{lv}} [https://www.ventspils.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Ventspils|title=Ventspils|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] svnb94v3h0c0umijzikdufj8wk0jb0b 0 32987 2820075 2668492 2025-07-10T19:00:15Z SpesBona 2720 + Encyclopædia Britannica & Opruim 2820075 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Seoel'''</span><br />서울특별시<br /> [[Lêer:Seoul montage.PNG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Seël''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Seoul-teukbyeolsi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Seal of Seoul, South Korea.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Seoul.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Seoel Hoofstadgebied |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|33|N|126|59|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[18 v.C.]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 605,21 [[vierkante kilometer|km²]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 0–100&nbsp;m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2021) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 9&nbsp;765&nbsp;869 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 16&nbsp;000/km² |- | &nbsp;- Metropolitaanse Gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 25&nbsp;600&nbsp;000 |- |&nbsp;'''[[Tydsone]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''[[Burgemeester]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Oh Se-hoon |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.seoul.go.kr/ ''seoul.go.kr''] |} '''Seoel''' ([[Koreaans]]: 서울, [sʰʌul], {{Audio|Ko-Seoul.ogg|luister}}, letterlik: "hoofstad") is die [[hoofstad]] en grootste stad van [[Suid-Korea]], geleë in die uiterste noordweste van die land en net 56&nbsp;km suid van die grens met die kommunistiese [[Noord-Korea]]. Seoel is, met 'n bevolking van byna 10 miljoen, een van die grootste stede ter wêreld en het 'n oppervlakte van 605,21&nbsp;km². 'Seoul' kom van die Koreaanse woord vir "hoofstad".<ref>{{en}} [http://uk.holidaysguide.yahoo.com/p-travelguide-221948-seoul_history-i Yahoo – 20 Mei 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070107185557/http://uk.holidaysguide.yahoo.com/p-travelguide-221948-seoul_history-i |date= 7 Januarie 2007 }}</ref> Seoel was die gasheerstad vir beide die [[Olimpiese Somerspele 1988]] en [[Paralimpiese Somerspele 1988]], asook een van die vergaderplekke van die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. [[Lêer:Gyeongbokgung at evening 1X7A8077.jpg|duimnael|links|Nagaansig van die Gyeongbokgung-paleis, die grootste van vyf koninklike residensies in Seoel van waar die Joseon-dinastie Korea tussen 1395 en 1910 geregeer het. Die Koreaanse naam van die paleis, wat vir amptelike onthale gebruik is en deel uitmaak van 'n hele kompleks, beteken "Paleis van stralende geluksaligheid".]] Seoel se ongekende groei van 'n rustige residensiestad met 'n halfmiljoen inwoners voor die begin van die [[Korea-oorlog]] in 1950 tot een van die belangrikste wêreldmetropole weerspieël die geskiedenis van Suid-Korea en sy hard werkende bevolking wat in enkele dekades die transformasie van 'n bitterarm land tot een van die voorste nywerheidslande op aarde bewerkstellig het. Met 'n bevolking van meer as tien miljoen (na wie as Seoeliete verwys word) kwalifiseer Seoel as 'n megastad. Sy metropolitaanse gebied Sudogwon, waar met 25 miljoen inwoners die helfte van Suid-Korea se bevolking saamgetrek is, is die tweede grootste op aarde na dié van Tokio-Jokohama in Japan en sluit die miljoenestede [[Incheon]] en [[Suwon]] asook die provinsie Gyeonggi in.<ref>{{de}} Klaus A. Dietsch: ''Seoul. Mit Incheon, Suwon und Ganghwa-Insel''. Tweede hersiene uitgawe. Berlin: Trescher 2017, bl. 51</ref> Ondanks Seoel se nuwe status as tegnologiese megastad hou sy bewoners, net soos ander Suid-Koreane, daarvan om in die veiligheid van oorgelewerde kulturele en religieuse tradisies gewortel te bly wat vrolike feeste insluit. Dit maak van Seoel 'n stad met aantreklike kontraste soos min op aarde – insluitende een van die mees gesofistikeerde kulinêre tradisies. Net soos moderne tegnologie (met elektroniese verbruikersware wat van [[mikrogolfoond]]e tot [[rekenaar]]s en [[Slimfoon|slimfone]] strek) vind Suid-Koreaanse ontwerpkuns, argitektuur, modes en musiekstyle soos [[K-pop]], waarvan Seoel die bakermat is, ingang tot die westerse hoofstroomkultuur. == Geografie en klimaat == === Ligging === [[Lêer:Seoul, nighttime.jpg|duimnael|links|'n NASA-foto van nagtelike Seoel toon die Hanrivier se W-vormige kronkelloop]] [[Lêer:Yeoido, Seoul from across the Han (15601157792).jpg|duimnael|links|Seoel se finansiële distrik is op Yeouido, 'n groot eiland in die Hanrivier, geleë]] Die stad lê in die noorde van Suid-Korea naby die grens met [[Noord-Korea]]. Die stad word in twee verdeel deur die Hanrivier, 'n historiese seeweg en handelsroete na China wat soos 'n groot "W" deur die stadsgebied kronkel en grootliks bygedra het tot Seoel se ontwikkeling. Die onmiddellike omgewing van die hoofstad weerspieël Suid-Korea se bergagtige karakter (bergreekse beslaan sowat 70 persent van die totale oppervlakte). So is die betreklik plat terrein van Seoel se stadsgebied, wat in die Hanriviervlakte geleë is, omring deur berge wat maklike oriëntasiepunte vorm – afgesien van hulle toeristiese gewildheid as bestemming vir staptoere. Die gemiddelde hoogte in Seoel is 86 meter bo [[seevlak]].<ref name=TfaS>{{en}} {{cite web |url=http://geography.about.com/od/southkorea/a/Ten-Facts-About-Seoul-South-Korea.htm |title=Overview of Seoul – The Capital and Largest City in South Korea |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170224023751/http://geography.about.com/od/southkorea/a/Ten-Facts-About-Seoul-South-Korea.htm |archive-date=24 Februarie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === Metropolitaanse gebied Sudogwon === Sudogwon ('n benaming wat rofweg vertaal as "Hoofstadgebied") as metropolitaanse gebied met Seoel as middelpunt is 'n suiwer geografiese konsep sonder administratiewe funksie. Oorspronlik het dit net uit Seoel en die aangrensende miljoenestede Incheon en Suwon bestaan. As gevolg van die enorme verstedelikingsproses in die gebied is steeds meer satellietstede, wat deel uitgemaak van die openbare vervoerstelsel, hierby ingesluit. Uiteindelik is die hele provinsie Gyeonggi as deel van die metropolitaanse gebied beskou. Administratief vorm die stede net soos die provinsie selfstandige eenhede. So word Seoel as "Besondere stad" bestuur – 'n titel wat aandui dat die stad aan Suid-Korea se nege provinsies gelykgestel is. Incheon word as 'n metropolitaanse stad bestuur, terwyl Suwon as setel van die provinsiale regering fungeer. === Klimaat === Die klimaat van Seoel word beskou as beide 'n vogtige kontinentale klimaat en 'n subtropies-vogtige klimaat, want die stad lê op die grens van hierdie twee klimaatsones. Somers is gewoonlik warm en vogtig en die winters koud en droog. Die stad kry gemiddeld 28 dae sneeu per jaar. Die gemiddelde minimumtemperatuur in Januarie is -6˚C en die gemiddelde maksimumtemperatuur in Augustus is 29,5˚C.<ref name="TfaS" /> == Geskiedenis == [[Lêer:Lotte World Tower (22074455581).jpg|duimnael|Die middestad van Seoel met die ''Lotte World Tower'' word omring deur grootskaalse residensiële komplekse – die simbole van verstedeliking en binnelandse migrasie van landelike bevolkings]] [[Lêer:Map Seoul districts de.png|duimnael|links|Distrikte van Seoel]] Nedersetting in die gebied dateer uit prehistoriese tye, toe klein Neolitiese gemeenskappe ongeveer 20&nbsp;000 jaar gelede langs die Hanrivier gewoon het. Die stad Wiryeseong, gestig as die hoofstad van Paekche (ook gespel Baekje), een van Suid-Korea se ''Drie Koninkryke'', was geleë presies waar Seoel vandag staan. Daar is oorblyfsels van die oorspronklike stadsmure in die suidooste van die sentrale Seoeldistrikte.<ref name=worldguides>{{en}} {{cite web |url=http://www.world-guides.com/asia/south-korea/seoul/seoul_history.html |title=Seoul History Facts and Timeline |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009111205/http://www.world-guides.com/asia/south-korea/seoul/seoul_history.html |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die geskiedenis van Seoel as 'n nedersetting het waarskynlik in 18 vC begin, toe dit die hoofstad van die Baekjekoninkryk geword het. Daarna was dit die hoofstad onder verskeie heersers, en het verskeie name onder die verskeie heersers gehad.<ref name=koreaorbit>{{en}} {{cite web |url=http://www.koreaorbit.com/korea-travel/seoul-south-korea/history.html |title=Seoul History |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191125034744/http://www.koreaorbit.com/korea-travel/seoul-south-korea/history.html |archive-date=25 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Seoel was die suidelike hoofstad van die Koryo-dinastie na die val van Silla in die 10de eeu, en talle paleise, [[Boeddhisme|Boeddhistetempels]] en administratiewe geboue is in daardie tyd opgerig. Seoul het gegroei tot 'n ware stad, met 100 000 inwoners, nadat dit in [[1392]] weer die hoofstad geword het onder die Joseon-dinastie. Seoel is tot [[1910]] regeer deur die feodale stelsel van konings, aristokrate, kleinboere, slawe en uitgeworpenes. In 1910 het die [[Japan]]nese Korea ingeval, en vir 35 jaar was Seoel onder Japannese koloniale bewind. Korea is in [[1948]] vrygestel van Japannese heerskappy, en Seoel het in [[1953]] weer die hoofstad geword.<ref name="koreaorbit" /> Die Suid-Koreaanse regering is besig om die hoofstad te verskuif na [[Sejong]] wat in 2030 klaar gebou sal wees.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3554296.stm |title=S Korea chooses new capital site |publisher=[[BBC]] |date=11 Augustus 2004 |accessdate=13 Junie 2022}}</ref> == Vervoer == [[Lêer:The Closing Hour (133264599).jpeg|duimnael|Spitsuur in Seoel]] [[Lêer:Trolley replica bus in Seoul.jpg|duimnael|Seoel het lankal 'n toeristebestemming uit eie reg geword. Replika-trolliebusse is gewild vir rondritte]] [[Lêer:Bukchon Hanok Village.jpg|duimnael|Die groot bevolkingskonsentrasie laat min keuses toe wat behuising betref – die meeste Seoeliete word in woonsteltorings gehuisves. Maar ook in 'n vertikale stad soos Seoel is die tradisionele leefstyl in sogenaamde ''hanok'' of eenverdieping-houthuise met tuine in 'n binnehof op plekke bewaar, soos in Bukchon Hanok]] [[Lêer:House in Bukchon, Seoul (16143181).jpg|duimnael|Hanok-binnehof met tuin en poel, Bukchon Hanok]] [[Lêer:Books in Byeolmadang Library (254828841).jpg|duimnael|Boeke in die Starfield-biblioteek, COEX-winkelsentrum, Gangnam, Seoel]] [[Lêer:180211 더유닛 유닛G (7).jpg|duimnael|Jongmense dans wêreldwyd op die ritmes van Seoel se K-pop en Korean Wave-musiek]] Seoel het 'n moderne en doeltreffende openbare vervoerstelsel van [[bus]]se en [[moltrein]]e. Die moltrein-netwerk bestaan uit 9 lyne. Inligting by die stasies word in Koreaans en Engels vertoon.<ref name=visitseoul>{{en}} {{cite web |url=http://www.visitseoul.net/en/information/getting-around-seoul/seoul-subway.jhtml |title=Getting around Seoul |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161007095805/http://www.visitseoul.net/en/information/getting-around-seoul/seoul-subway.jhtml |archive-date= 7 Oktober 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> [[Incheon Internasionale Lughawe]] ([[IATA]]: ''ICN'', [[ICAO]]: ''RKSI''), die grootste lughawe in Suid-Korea, is 48&nbsp;km wes van Seoel geleë, en is die primêre lughawe in Seoel. Dié lughawe word sedert 2001 bedryf toe dit die ouer Gimpo Internasionale Lughawe vervang het. Gimpo-lughawe bedien nou meestal binnelandse bestemmings en pendelvlugte na alternatiewe lughawens in [[China]], [[Japan]] en [[Taiwan]].<ref name=seoul-airport>{{en}} {{cite web |url=http://seoul-airport.com/ |title=Seoul International Airport |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200426210842/https://www.seoul-airport.com/ |archive-date=26 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Seoul|Seoel}} ; Amptelike webtuistes ---- * {{ko}} [https://www.seoul.go.kr/ Amptelike webwerf] ; Ensiklopediese inligting ---- * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Seoul|title=Seoul|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} ; Toerisme ---- * {{en}} {{Wikivoyage|Seoul|Seoel}} * {{en}} [https://www.nationalgeographic.com/travel/destinations/asia/south-korea/best-trips-2017-seoul-south-korea/ ''National Geographic: Seoul: The Cutting-Edge of Cool in South Korea''] ; Media ---- * {{en}} [https://www.youtube.com/watch?v=ALeKNQkGp6Y ''National Geographic/YouTube – Timelapse: South Korea’s Stunning Seoul | Short Film Showcase''] {{Hoofstede in Asië}} {{Normdata}} [[Kategorie:Seoel| ]] 93cyhyna21qgmlkvfdmlwr74qfiszft 2820083 2820075 2025-07-10T19:05:11Z 2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201 2820083 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Seoel'''</span><br />서울특별시<br /> [[Lêer:Seoul montage.PNG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Seël''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Seoul-teukbyeolsi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Seal of Seoul, South Korea.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Seoul.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Seoel Hoofstadgebied |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|33|N|126|59|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[18 v.C.]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 605,21 [[vierkante kilometer|km²]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 0–100&nbsp;m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2021) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 9&nbsp;765&nbsp;869 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 16&nbsp;000/km² |- | &nbsp;- Metropolitaanse Gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 25&nbsp;600&nbsp;000 |- |&nbsp;'''[[Tydsone]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''[[Burgemeester]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Oh Se-hoon |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.seoul.go.kr/ ''seoul.go.kr''] |} '''Seoel''' ([[Koreaans]]: 서울, [sʰʌul], {{Audio|Ko-Seoul.ogg|luister}}, letterlik: "hoofstad") is die [[hoofstad]] en grootste stad van [[Suid-Korea]], geleë in die uiterste noordweste van die land en net 56&nbsp;km suid van die grens met die kommunistiese [[Noord-Korea]]. Seoel is, met 'n bevolking van byna 10 miljoen, een van die grootste stede ter wêreld en het 'n oppervlakte van 605,21&nbsp;km². 'Seoul' kom van die Koreaanse woord vir "hoofstad".<ref>{{en}} [http://uk.holidaysguide.yahoo.com/p-travelguide-221948-seoul_history-i Yahoo – 20 Mei 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070107185557/http://uk.holidaysguide.yahoo.com/p-travelguide-221948-seoul_history-i |date= 7 Januarie 2007 }}</ref> Seoel was die gasheerstad vir beide die [[Olimpiese Somerspele 1988]] en [[Paralimpiese Somerspele 1988]], asook een van die vergaderplekke van die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. [[Lêer:Gyeongbokgung at evening 1X7A8077.jpg|duimnael|links|Nagaansig van die Gyeongbokgung-paleis, die grootste van vyf koninklike residensies in Seoel van waar die Joseon-dinastie Korea tussen 1395 en 1910 geregeer het. Die Koreaanse naam van die paleis, wat vir amptelike onthale gebruik is en deel uitmaak van 'n hele kompleks, beteken "Paleis van stralende geluksaligheid".]] Seoel se ongekende groei van 'n rustige residensiestad met 'n halfmiljoen inwoners voor die begin van die [[Korea-oorlog]] in 1950 tot een van die belangrikste wêreldmetropole weerspieël die geskiedenis van Suid-Korea en sy hard werkende bevolking wat in enkele dekades die transformasie van 'n bitterarm land tot een van die voorste nywerheidslande op aarde bewerkstellig het. Met 'n bevolking van meer as tien miljoen (na wie as Seoeliete verwys word) kwalifiseer Seoel as 'n megastad. Sy metropolitaanse gebied Sudogwon, waar met 25 miljoen inwoners die helfte van Suid-Korea se bevolking saamgetrek is, is die tweede grootste op aarde na dié van Tokio-Jokohama in Japan en sluit die miljoenestede [[Incheon]] en [[Suwon]] asook die provinsie Gyeonggi in.<ref>{{de}} Klaus A. Dietsch: ''Seoul. Mit Incheon, Suwon und Ganghwa-Insel''. Tweede hersiene uitgawe. Berlin: Trescher 2017, bl. 51</ref> Ondanks Seoel se nuwe status as tegnologiese megastad hou sy bewoners, net soos ander Suid-Koreane, daarvan om in die veiligheid van oorgelewerde kulturele en religieuse tradisies gewortel te bly wat vrolike feeste insluit. Dit maak van Seoel 'n stad met aantreklike kontraste soos min op aarde – insluitende een van die mees gesofistikeerde kulinêre tradisies. Net soos moderne tegnologie (met elektroniese verbruikersware wat van [[mikrogolfoond]]e tot [[rekenaar]]s en [[Slimfoon|slimfone]] strek) vind Suid-Koreaanse ontwerpkuns, argitektuur, modes en musiekstyle soos [[K-pop]], waarvan Seoel die bakermat is, ingang tot die westerse hoofstroomkultuur. == Geografie en klimaat == === Ligging === [[Lêer:Seoul, nighttime.jpg|duimnael|links|'n NASA-foto van nagtelike Seoel toon die Hanrivier se W-vormige kronkelloop]] [[Lêer:Yeoido, Seoul from across the Han (15601157792).jpg|duimnael|links|Seoel se finansiële distrik is op Yeouido, 'n groot eiland in die Hanrivier, geleë]] Die stad lê in die noorde van Suid-Korea naby die grens met [[Noord-Korea]]. Die stad word in twee verdeel deur die Hanrivier, 'n historiese seeweg en handelsroete na China wat soos 'n groot "W" deur die stadsgebied kronkel en grootliks bygedra het tot Seoel se ontwikkeling. Die onmiddellike omgewing van die hoofstad weerspieël Suid-Korea se bergagtige karakter (bergreekse beslaan sowat 70 persent van die totale oppervlakte). So is die betreklik plat terrein van Seoel se stadsgebied, wat in die Hanriviervlakte geleë is, omring deur berge wat maklike oriëntasiepunte vorm – afgesien van hulle toeristiese gewildheid as bestemming vir staptoere. Die gemiddelde hoogte in Seoel is 86 meter bo [[seevlak]].<ref name=TfaS>{{en}} {{cite web |url=http://geography.about.com/od/southkorea/a/Ten-Facts-About-Seoul-South-Korea.htm |title=Overview of Seoul – The Capital and Largest City in South Korea |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170224023751/http://geography.about.com/od/southkorea/a/Ten-Facts-About-Seoul-South-Korea.htm |archive-date=24 Februarie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === Metropolitaanse gebied Sudogwon === Sudogwon ('n benaming wat rofweg vertaal as "Hoofstadgebied") as metropolitaanse gebied met Seoel as middelpunt is 'n suiwer geografiese konsep sonder administratiewe funksie. Oorspronlik het dit net uit Seoel en die aangrensende miljoenestede Incheon en Suwon bestaan. As gevolg van die enorme verstedelikingsproses in die gebied is steeds meer satellietstede, wat deel uitgemaak van die openbare vervoerstelsel, hierby ingesluit. Uiteindelik is die hele provinsie Gyeonggi as deel van die metropolitaanse gebied beskou. Administratief vorm die stede net soos die provinsie selfstandige eenhede. So word Seoel as "Besondere stad" bestuur – 'n titel wat aandui dat die stad aan Suid-Korea se nege provinsies gelykgestel is. Incheon word as 'n metropolitaanse stad bestuur, terwyl Suwon as setel van die provinsiale regering fungeer. === Klimaat === Die klimaat van Seoel word beskou as beide 'n vogtige kontinentale klimaat en 'n subtropies-vogtige klimaat, want die stad lê op die grens van hierdie twee klimaatsones. Somers is gewoonlik warm en vogtig en die winters koud en droog. Die stad kry gemiddeld 28 dae sneeu per jaar. Die gemiddelde minimumtemperatuur in Januarie is -6˚C en die gemiddelde maksimumtemperatuur in Augustus is 29,5˚C.<ref name="TfaS" /> == Geskiedenis == [[Lêer:Lotte World Tower (22074455581).jpg|duimnael|Die middestad van Seoel met die ''Lotte World Tower'' word omring deur grootskaalse residensiële komplekse – die simbole van verstedeliking en binnelandse migrasie van landelike bevolkings]] [[Lêer:Map Seoul districts de.png|duimnael|links|Distrikte van Seoel]] Nedersetting in die gebied dateer uit prehistoriese tye, toe klein Neolitiese gemeenskappe ongeveer 20&nbsp;000 jaar gelede langs die Hanrivier gewoon het. Die stad Wiryeseong, gestig as die hoofstad van Paekche (ook gespel Baekje), een van Suid-Korea se ''Drie Koninkryke'', was geleë presies waar Seoel vandag staan. Daar is oorblyfsels van die oorspronklike stadsmure in die suidooste van die sentrale Seoeldistrikte.<ref name=worldguides>{{en}} {{cite web |url=http://www.world-guides.com/asia/south-korea/seoul/seoul_history.html |title=Seoul History Facts and Timeline |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009111205/http://www.world-guides.com/asia/south-korea/seoul/seoul_history.html |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die geskiedenis van Seoel as 'n nedersetting het waarskynlik in 18 vC begin, toe dit die hoofstad van die Baekjekoninkryk geword het. Daarna was dit die hoofstad onder verskeie heersers, en het verskeie name onder die verskeie heersers gehad.<ref name=koreaorbit>{{en}} {{cite web |url=http://www.koreaorbit.com/korea-travel/seoul-south-korea/history.html |title=Seoul History |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191125034744/http://www.koreaorbit.com/korea-travel/seoul-south-korea/history.html |archive-date=25 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Seoel was die suidelike hoofstad van die Koryo-dinastie na die val van Silla in die 10de eeu, en talle paleise, [[Boeddhisme|Boeddhistetempels]] en administratiewe geboue is in daardie tyd opgerig. Seoul het gegroei tot 'n ware stad, met 100 000 inwoners, nadat dit in [[1392]] weer die hoofstad geword het onder die Joseon-dinastie. Seoel is tot [[1910]] regeer deur die feodale stelsel van konings, aristokrate, kleinboere, slawe en uitgeworpenes. In 1910 het die [[Japan]]nese Korea ingeval, en vir 35 jaar was Seoel onder Japannese koloniale bewind. Korea is in [[1948]] vrygestel van Japannese heerskappy, en Seoel het in [[1953]] weer die hoofstad geword.<ref name="koreaorbit" /> Die Suid-Koreaanse regering is besig om die hoofstad te verskuif na [[Sejong]] wat in 2030 klaar gebou sal wees.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3554296.stm |title=S Korea chooses new capital site |publisher=[[BBC]] |date=11 Augustus 2004 |accessdate=13 Junie 2022}}</ref> == Vervoer == [[Lêer:The Closing Hour (133264599).jpeg|duimnael|Spitsuur in Seoel]] [[Lêer:Trolley replica bus in Seoul.jpg|duimnael|Seoel het lankal 'n toeristebestemming uit eie reg geword. Replika-trolliebusse is gewild vir rondritte]] [[Lêer:Bukchon Hanok Village.jpg|duimnael|Die groot bevolkingskonsentrasie laat min keuses toe wat behuising betref – die meeste Seoeliete word in woonsteltorings gehuisves. Maar ook in 'n vertikale stad soos Seoel is die tradisionele leefstyl in sogenaamde ''hanok'' of eenverdieping-houthuise met tuine in 'n binnehof op plekke bewaar, soos in Bukchon Hanok]] [[Lêer:House in Bukchon, Seoul (16143181).jpg|duimnael|Hanok-binnehof met tuin en poel, Bukchon Hanok]] [[Lêer:Books in Byeolmadang Library (254828841).jpg|duimnael|Boeke in die Starfield-biblioteek, COEX-winkelsentrum, Gangnam, Seoel]] [[Lêer:180211 더유닛 유닛G (7).jpg|duimnael|Jongmense dans wêreldwyd op die ritmes van Seoel se K-pop en Korean Wave-musiek]] Seoel het 'n moderne en doeltreffende openbare vervoerstelsel van [[bus]]se en [[moltrein]]e. Die moltrein-netwerk bestaan uit 9 lyne. Inligting by die stasies word in Koreaans en Engels vertoon.<ref name=visitseoul>{{en}} {{cite web |url=http://www.visitseoul.net/en/information/getting-around-seoul/seoul-subway.jhtml |title=Getting around Seoul |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161007095805/http://www.visitseoul.net/en/information/getting-around-seoul/seoul-subway.jhtml |archive-date= 7 Oktober 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> [[Incheon Internasionale Lughawe]] ([[IATA]]: ''ICN'', [[ICAO]]: ''RKSI''), die grootste lughawe in Suid-Korea, is 48&nbsp;km wes van Seoel geleë, en is die primêre lughawe in Seoel. Dié lughawe word sedert 2001 bedryf toe dit die ouer Gimpo Internasionale Lughawe vervang het. Gimpo-lughawe bedien nou meestal binnelandse bestemmings en pendelvlugte na alternatiewe lughawens in [[China]], [[Japan]] en [[Taiwan]].<ref name=seoul-airport>{{en}} {{cite web |url=http://seoul-airport.com/ |title=Seoul International Airport |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200426210842/https://www.seoul-airport.com/ |archive-date=26 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Seoul|Seoel}} ; Amptelike webtuistes ---- * {{ko}} [https://www.seoul.go.kr/ Amptelike webwerf] ; Ensiklopediese inligting ---- * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Seoul|title=Seoul|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} ; Toerisme ---- * {{en}} {{Wikivoyage|Seoul|Seoel}} * {{en}} [https://www.nationalgeographic.com/travel/destinations/asia/south-korea/best-trips-2017-seoul-south-korea/ ''National Geographic: Seoul: The Cutting-Edge of Cool in South Korea''] ; Media ---- * {{en}} [https://www.youtube.com/watch?v=ALeKNQkGp6Y ''National Geographic/YouTube – Timelapse: South Korea’s Stunning Seoul | Short Film Showcase''] {{Hoofstede in Asië}} {{Normdata}} [[Kategorie:Seoel| ]] ne4dhe8sj8kzllb4ofprp8ytsu12h54 2820127 2820083 2025-07-10T21:25:07Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820127 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Seoel'''</span><br />서울특별시<br /> [[Lêer:Seoul montage.PNG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Seël''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Seoul-teukbyeolsi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Seal of Seoul, South Korea.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Seoul.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Seoel Hoofstadgebied |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|33|N|126|59|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[18 v.C.]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 605,21 [[vierkante kilometer|km²]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 0–100&nbsp;m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2021) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 9&nbsp;765&nbsp;869 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 16&nbsp;000/km² |- | &nbsp;- Metropolitaanse Gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 25&nbsp;600&nbsp;000 |- |&nbsp;'''[[Tydsone]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''[[Burgemeester]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Oh Se-hoon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.seoul.go.kr/ ''seoul.go.kr''] |} '''Seoel''' ([[Koreaans]]: 서울, [sʰʌul], {{Audio|Ko-Seoul.ogg|luister}}, letterlik: "hoofstad") is die [[hoofstad]] en grootste stad van [[Suid-Korea]], geleë in die uiterste noordweste van die land en net 56&nbsp;km suid van die grens met die kommunistiese [[Noord-Korea]]. Seoel is, met 'n bevolking van byna 10 miljoen, een van die grootste stede ter wêreld en het 'n oppervlakte van 605,21&nbsp;km². 'Seoul' kom van die Koreaanse woord vir "hoofstad".<ref>{{en}} [http://uk.holidaysguide.yahoo.com/p-travelguide-221948-seoul_history-i Yahoo – 20 Mei 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070107185557/http://uk.holidaysguide.yahoo.com/p-travelguide-221948-seoul_history-i |date= 7 Januarie 2007 }}</ref> Seoel was die gasheerstad vir beide die [[Olimpiese Somerspele 1988]] en [[Paralimpiese Somerspele 1988]], asook een van die vergaderplekke van die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. [[Lêer:Gyeongbokgung at evening 1X7A8077.jpg|duimnael|links|Nagaansig van die Gyeongbokgung-paleis, die grootste van vyf koninklike residensies in Seoel van waar die Joseon-dinastie Korea tussen 1395 en 1910 geregeer het. Die Koreaanse naam van die paleis, wat vir amptelike onthale gebruik is en deel uitmaak van 'n hele kompleks, beteken "Paleis van stralende geluksaligheid".]] Seoel se ongekende groei van 'n rustige residensiestad met 'n halfmiljoen inwoners voor die begin van die [[Korea-oorlog]] in 1950 tot een van die belangrikste wêreldmetropole weerspieël die geskiedenis van Suid-Korea en sy hard werkende bevolking wat in enkele dekades die transformasie van 'n bitterarm land tot een van die voorste nywerheidslande op aarde bewerkstellig het. Met 'n bevolking van meer as tien miljoen (na wie as Seoeliete verwys word) kwalifiseer Seoel as 'n megastad. Sy metropolitaanse gebied Sudogwon, waar met 25 miljoen inwoners die helfte van Suid-Korea se bevolking saamgetrek is, is die tweede grootste op aarde na dié van Tokio-Jokohama in Japan en sluit die miljoenestede [[Incheon]] en [[Suwon]] asook die provinsie Gyeonggi in.<ref>{{de}} Klaus A. Dietsch: ''Seoul. Mit Incheon, Suwon und Ganghwa-Insel''. Tweede hersiene uitgawe. Berlin: Trescher 2017, bl. 51</ref> Ondanks Seoel se nuwe status as tegnologiese megastad hou sy bewoners, net soos ander Suid-Koreane, daarvan om in die veiligheid van oorgelewerde kulturele en religieuse tradisies gewortel te bly wat vrolike feeste insluit. Dit maak van Seoel 'n stad met aantreklike kontraste soos min op aarde – insluitende een van die mees gesofistikeerde kulinêre tradisies. Net soos moderne tegnologie (met elektroniese verbruikersware wat van [[mikrogolfoond]]e tot [[rekenaar]]s en [[Slimfoon|slimfone]] strek) vind Suid-Koreaanse ontwerpkuns, argitektuur, modes en musiekstyle soos [[K-pop]], waarvan Seoel die bakermat is, ingang tot die westerse hoofstroomkultuur. == Geografie en klimaat == === Ligging === [[Lêer:Seoul, nighttime.jpg|duimnael|links|'n NASA-foto van nagtelike Seoel toon die Hanrivier se W-vormige kronkelloop]] [[Lêer:Yeoido, Seoul from across the Han (15601157792).jpg|duimnael|links|Seoel se finansiële distrik is op Yeouido, 'n groot eiland in die Hanrivier, geleë]] Die stad lê in die noorde van Suid-Korea naby die grens met [[Noord-Korea]]. Die stad word in twee verdeel deur die Hanrivier, 'n historiese seeweg en handelsroete na China wat soos 'n groot "W" deur die stadsgebied kronkel en grootliks bygedra het tot Seoel se ontwikkeling. Die onmiddellike omgewing van die hoofstad weerspieël Suid-Korea se bergagtige karakter (bergreekse beslaan sowat 70 persent van die totale oppervlakte). So is die betreklik plat terrein van Seoel se stadsgebied, wat in die Hanriviervlakte geleë is, omring deur berge wat maklike oriëntasiepunte vorm – afgesien van hulle toeristiese gewildheid as bestemming vir staptoere. Die gemiddelde hoogte in Seoel is 86 meter bo [[seevlak]].<ref name=TfaS>{{en}} {{cite web |url=http://geography.about.com/od/southkorea/a/Ten-Facts-About-Seoul-South-Korea.htm |title=Overview of Seoul – The Capital and Largest City in South Korea |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170224023751/http://geography.about.com/od/southkorea/a/Ten-Facts-About-Seoul-South-Korea.htm |archive-date=24 Februarie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === Metropolitaanse gebied Sudogwon === Sudogwon ('n benaming wat rofweg vertaal as "Hoofstadgebied") as metropolitaanse gebied met Seoel as middelpunt is 'n suiwer geografiese konsep sonder administratiewe funksie. Oorspronlik het dit net uit Seoel en die aangrensende miljoenestede Incheon en Suwon bestaan. As gevolg van die enorme verstedelikingsproses in die gebied is steeds meer satellietstede, wat deel uitgemaak van die openbare vervoerstelsel, hierby ingesluit. Uiteindelik is die hele provinsie Gyeonggi as deel van die metropolitaanse gebied beskou. Administratief vorm die stede net soos die provinsie selfstandige eenhede. So word Seoel as "Besondere stad" bestuur – 'n titel wat aandui dat die stad aan Suid-Korea se nege provinsies gelykgestel is. Incheon word as 'n metropolitaanse stad bestuur, terwyl Suwon as setel van die provinsiale regering fungeer. === Klimaat === Die klimaat van Seoel word beskou as beide 'n vogtige kontinentale klimaat en 'n subtropies-vogtige klimaat, want die stad lê op die grens van hierdie twee klimaatsones. Somers is gewoonlik warm en vogtig en die winters koud en droog. Die stad kry gemiddeld 28 dae sneeu per jaar. Die gemiddelde minimumtemperatuur in Januarie is -6˚C en die gemiddelde maksimumtemperatuur in Augustus is 29,5˚C.<ref name="TfaS" /> == Geskiedenis == [[Lêer:Lotte World Tower (22074455581).jpg|duimnael|Die middestad van Seoel met die ''Lotte World Tower'' word omring deur grootskaalse residensiële komplekse – die simbole van verstedeliking en binnelandse migrasie van landelike bevolkings]] [[Lêer:Map Seoul districts de.png|duimnael|links|Distrikte van Seoel]] Nedersetting in die gebied dateer uit prehistoriese tye, toe klein Neolitiese gemeenskappe ongeveer 20&nbsp;000 jaar gelede langs die Hanrivier gewoon het. Die stad Wiryeseong, gestig as die hoofstad van Paekche (ook gespel Baekje), een van Suid-Korea se ''Drie Koninkryke'', was geleë presies waar Seoel vandag staan. Daar is oorblyfsels van die oorspronklike stadsmure in die suidooste van die sentrale Seoeldistrikte.<ref name=worldguides>{{en}} {{cite web |url=http://www.world-guides.com/asia/south-korea/seoul/seoul_history.html |title=Seoul History Facts and Timeline |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009111205/http://www.world-guides.com/asia/south-korea/seoul/seoul_history.html |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die geskiedenis van Seoel as 'n nedersetting het waarskynlik in 18 vC begin, toe dit die hoofstad van die Baekjekoninkryk geword het. Daarna was dit die hoofstad onder verskeie heersers, en het verskeie name onder die verskeie heersers gehad.<ref name=koreaorbit>{{en}} {{cite web |url=http://www.koreaorbit.com/korea-travel/seoul-south-korea/history.html |title=Seoul History |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191125034744/http://www.koreaorbit.com/korea-travel/seoul-south-korea/history.html |archive-date=25 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Seoel was die suidelike hoofstad van die Koryo-dinastie na die val van Silla in die 10de eeu, en talle paleise, [[Boeddhisme|Boeddhistetempels]] en administratiewe geboue is in daardie tyd opgerig. Seoul het gegroei tot 'n ware stad, met 100 000 inwoners, nadat dit in [[1392]] weer die hoofstad geword het onder die Joseon-dinastie. Seoel is tot [[1910]] regeer deur die feodale stelsel van konings, aristokrate, kleinboere, slawe en uitgeworpenes. In 1910 het die [[Japan]]nese Korea ingeval, en vir 35 jaar was Seoel onder Japannese koloniale bewind. Korea is in [[1948]] vrygestel van Japannese heerskappy, en Seoel het in [[1953]] weer die hoofstad geword.<ref name="koreaorbit" /> Die Suid-Koreaanse regering is besig om die hoofstad te verskuif na [[Sejong]] wat in 2030 klaar gebou sal wees.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3554296.stm |title=S Korea chooses new capital site |publisher=[[BBC]] |date=11 Augustus 2004 |accessdate=13 Junie 2022}}</ref> == Vervoer == [[Lêer:The Closing Hour (133264599).jpeg|duimnael|Spitsuur in Seoel]] [[Lêer:Trolley replica bus in Seoul.jpg|duimnael|Seoel het lankal 'n toeristebestemming uit eie reg geword. Replika-trolliebusse is gewild vir rondritte]] [[Lêer:Bukchon Hanok Village.jpg|duimnael|Die groot bevolkingskonsentrasie laat min keuses toe wat behuising betref – die meeste Seoeliete word in woonsteltorings gehuisves. Maar ook in 'n vertikale stad soos Seoel is die tradisionele leefstyl in sogenaamde ''hanok'' of eenverdieping-houthuise met tuine in 'n binnehof op plekke bewaar, soos in Bukchon Hanok]] [[Lêer:House in Bukchon, Seoul (16143181).jpg|duimnael|Hanok-binnehof met tuin en poel, Bukchon Hanok]] [[Lêer:Books in Byeolmadang Library (254828841).jpg|duimnael|Boeke in die Starfield-biblioteek, COEX-winkelsentrum, Gangnam, Seoel]] [[Lêer:180211 더유닛 유닛G (7).jpg|duimnael|Jongmense dans wêreldwyd op die ritmes van Seoel se K-pop en Korean Wave-musiek]] Seoel het 'n moderne en doeltreffende openbare vervoerstelsel van [[bus]]se en [[moltrein]]e. Die moltrein-netwerk bestaan uit 9 lyne. Inligting by die stasies word in Koreaans en Engels vertoon.<ref name=visitseoul>{{en}} {{cite web |url=http://www.visitseoul.net/en/information/getting-around-seoul/seoul-subway.jhtml |title=Getting around Seoul |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161007095805/http://www.visitseoul.net/en/information/getting-around-seoul/seoul-subway.jhtml |archive-date= 7 Oktober 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> [[Incheon Internasionale Lughawe]] ([[IATA]]: ''ICN'', [[ICAO]]: ''RKSI''), die grootste lughawe in Suid-Korea, is 48&nbsp;km wes van Seoel geleë, en is die primêre lughawe in Seoel. Dié lughawe word sedert 2001 bedryf toe dit die ouer Gimpo Internasionale Lughawe vervang het. Gimpo-lughawe bedien nou meestal binnelandse bestemmings en pendelvlugte na alternatiewe lughawens in [[China]], [[Japan]] en [[Taiwan]].<ref name=seoul-airport>{{en}} {{cite web |url=http://seoul-airport.com/ |title=Seoul International Airport |accessdate=26 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200426210842/https://www.seoul-airport.com/ |archive-date=26 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Seoul|Seoel}} ; Amptelike webtuistes ---- * {{ko}} [https://www.seoul.go.kr/ Amptelike webwerf] ; Ensiklopediese inligting ---- * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Seoul|title=Seoul|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} ; Toerisme ---- * {{en}} {{Wikivoyage|Seoul|Seoel}} * {{en}} [https://www.nationalgeographic.com/travel/destinations/asia/south-korea/best-trips-2017-seoul-south-korea/ ''National Geographic: Seoul: The Cutting-Edge of Cool in South Korea''] ; Media ---- * {{en}} [https://www.youtube.com/watch?v=ALeKNQkGp6Y ''National Geographic/YouTube – Timelapse: South Korea’s Stunning Seoul | Short Film Showcase''] {{Hoofstede in Asië}} {{Normdata}} [[Kategorie:Seoel| ]] i8363yy9pzbgjk2qicnn8mcwty22tuw 0 33207 2820062 2545327 2025-07-10T18:00:09Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820062 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Daugavpils'''<br /> [[Lêer:How Daugavpils look like.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Daugavpils 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of arms of Daugavpils.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Daugavpils.svg|90px|senter|raam]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Official flag of Latgale.svg|20px]] [[Letgallen]] (''Latgale'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|55|53|N|26|32|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting (eerste verwysing)''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1275]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1582]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 72,37 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 105 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 77&nbsp;799 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;100/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 6,6&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −4,1 / 18,1&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 635,4&nbsp;mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Andrejs Elksniņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.daugavpils.lv/ www.daugavpils.lv] |} '''Daugavpils''' ([[Lets]]: [ˈdauɡaupils], {{Audio|Lv-Daugavpils.ogg|luister}}; [[Letgallies]]: ''Daugovpiļs'', [ˈdaʊgoupʲilʲs]; [[Duits]]: ''Dünaburg'', [ˈdyːnaˌbʊʁk], {{Audio|De-Dünaburg.ogg|luister}}; [[Pools]]: ''Dyneburg'', [dɘˈnɛburk], {{Audio|LL-Q809 (pol)-Jest Spoczko-Dyneburg.wav|luister}}; [[Russies]]: Даугавпилс, ''Daugavpils'', [ˈdaʊɡəfpʲɪɫs]; [[Jiddisj]]: דענענבורג, ''Denenburg'', דינאַבורג, ''Dinaburg of דווינסק ''Dwinsk'') is die tweede grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]] met 'n oppervlakte van 72,37 vierkante kilometer en 'n bevolking van 77&nbsp;799 in 2024. Die stad is in die suidooste van Letland langs die [[Daugava]]-rivier geleë en beskik oor 'n universiteit. Vandag is Daugavpils een van die nege "republiek-stede" van Letland. [[Lêer:Daugavpils University.JPG|duimnael|links|Die Universiteit van Daugavpils]] Die verskeidenheid name, wat Daugavpils reeds in sy geskiedenis gehad het, weerspieël die belang wat Europese moondhede as veroweraars in Letland gestel het. Die stad is oorspronklik in die 13de eeu as ''Dünaburg'' deur [[ridder]]s van die Duitse Orde gestig. Die Pole het dit later Dvinsk genoem, terwyl die Russiese [[tsaar|tsare]], wat die gewes Letgalle vanaf 1772 by hul [[Russiese Ryk|ryk]] ingelyf het, die naam Borisoglebsk ingevoer het. Dikwels het die veroweraars hul veldslagte in of naby Daugavpils gevoer en tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die stad selfs volledig verniel. Die Sowjet-maghebbers het min omgegee vir Daugavpils se argitektoniese erfenis en die stad vanaf 1945 as 'n nywerheidsentrum met eenvormige woonstelblokke heropgebou. Die vestiging van nuwe nywerhede was aan die immigrasie van werkers uit ander dele van die [[Sowjetunie]] verbonde sodat tans sewe uit elke tien inwoners etniese [[Russe]] is. Daarnaas gee ook die historiese stadskern se tipies klassisistiese straatrooster, wat in die vroeë 19de eeu aangelê is en voorsiening vir besonder breë strate gemaak het, 'n sterk Russiese voorkoms aan Daugavpils. Met die [[Holocaust]] het Daugavpils ook sy sterk [[Jode|Joodse]] invloed ingeboet. Voor 1940 is die stad merendeels deur Joodse burgers bewoon, maar hiervan het in 1945 slegs 492 mense oorleef. Vandag bly die demografiese erfenis van die Sowjet-tydperk 'n vraagstuk – baie etniese [[Russe]] is verbitter dat hulle ná die onafhanklikwording van Letland dikwels as vreemdelinge beskou word. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{lv}} [https://www.daugavpils.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Daugavpils|title=Daugavpils|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] mcrh8lx17py0pywo9b893uwj2926ryg 2820068 2820062 2025-07-10T18:15:06Z 2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201 2820068 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Daugavpils'''<br /> [[Lêer:How Daugavpils look like.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Daugavpils 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of arms of Daugavpils.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Daugavpils.svg|90px|senter|raam]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Official flag of Latgale.svg|20px]] [[Letgallen]] (''Latgale'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|55|53|N|26|32|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting (eerste verwysing)''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1275]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1582]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 72,37 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 105 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 77&nbsp;799 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;100/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 6,6&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −4,1 / 18,1&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 635,4&nbsp;mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Andrejs Elksniņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.daugavpils.lv/ www.daugavpils.lv] |} '''Daugavpils''' ([[Lets]]: [ˈdauɡaupils], {{Audio|Lv-Daugavpils.ogg|luister}}; [[Letgallies]]: ''Daugovpiļs'', [ˈdaʊgoupʲilʲs]; [[Duits]]: ''Dünaburg'', [ˈdyːnaˌbʊʁk], {{Audio|De-Dünaburg.ogg|luister}}; [[Pools]]: ''Dyneburg'', [dɘˈnɛburk], {{Audio|LL-Q809 (pol)-Jest Spoczko-Dyneburg.wav|luister}}; [[Russies]]: Даугавпилс, ''Daugavpils'', [ˈdaʊɡəfpʲɪɫs]; [[Jiddisj]]: דענענבורג, ''Denenburg'', דינאַבורג, ''Dinaburg'' of דווינסק ''Dwinsk'') is die tweede grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]] met 'n oppervlakte van 72,37 vierkante kilometer en 'n bevolking van 77&nbsp;799 in 2024. Die stad is in die suidooste van Letland langs die [[Daugava]]-rivier geleë en beskik oor 'n universiteit. Vandag is Daugavpils een van die nege "republiek-stede" van Letland. [[Lêer:Daugavpils University.JPG|duimnael|links|Die Universiteit van Daugavpils]] Die verskeidenheid name, wat Daugavpils reeds in sy geskiedenis gehad het, weerspieël die belang wat Europese moondhede as veroweraars in Letland gestel het. Die stad is oorspronklik in die 13de eeu as ''Dünaburg'' deur [[ridder]]s van die Duitse Orde gestig. Die Pole het dit later Dvinsk genoem, terwyl die Russiese [[tsaar|tsare]], wat die gewes Letgalle vanaf 1772 by hul [[Russiese Ryk|ryk]] ingelyf het, die naam Borisoglebsk ingevoer het. Dikwels het die veroweraars hul veldslagte in of naby Daugavpils gevoer en tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die stad selfs volledig verniel. Die Sowjet-maghebbers het min omgegee vir Daugavpils se argitektoniese erfenis en die stad vanaf 1945 as 'n nywerheidsentrum met eenvormige woonstelblokke heropgebou. Die vestiging van nuwe nywerhede was aan die immigrasie van werkers uit ander dele van die [[Sowjetunie]] verbonde sodat tans sewe uit elke tien inwoners etniese [[Russe]] is. Daarnaas gee ook die historiese stadskern se tipies klassisistiese straatrooster, wat in die vroeë 19de eeu aangelê is en voorsiening vir besonder breë strate gemaak het, 'n sterk Russiese voorkoms aan Daugavpils. Met die [[Holocaust]] het Daugavpils ook sy sterk [[Jode|Joodse]] invloed ingeboet. Voor 1940 is die stad merendeels deur Joodse burgers bewoon, maar hiervan het in 1945 slegs 492 mense oorleef. Vandag bly die demografiese erfenis van die Sowjet-tydperk 'n vraagstuk – baie etniese [[Russe]] is verbitter dat hulle ná die onafhanklikwording van Letland dikwels as vreemdelinge beskou word. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{lv}} [https://www.daugavpils.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Daugavpils|title=Daugavpils|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] m9ogsmfg88066chwlkt885id2ni3t5w 0 34881 2820183 2143465 2025-07-11T05:41:04Z Aliwal2012 39067 2820183 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} {{Inligtingskas album | kunstenaar = [[Live (musiekgroep)|Live]] | titel = Secret Samadhi | vrystelling = 18 Februarie 1997 | etiket = Radioactive | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Post-grunge, [[hardrock]] | speeltyd = 53:18 | besetting = | produsent = Jay Healy, Live | ateljee = | vorige = ''[[Throwing Copper]]''<br />(1994) | volgende = ''[[The Distance to Here]]''<br />(1999) | cover = LiveSecretSamadhi.jpg | type = studio }} '''Secret Samadhi''' is 'n album van die [[Amerikaanse]] [[rock]]groep [[Live (musiekgroep)|Live]]. Die album is op [[18 Februarie]] [[1997]] vrygestel en het die treffers "Lakini's Juice", "Freaks", "Turn My Head" en "Rattlesnake" ingesluit. Die album is deur Jay Healy en Live vervaardig en is opgeneem in die “The Hit Factory NYC” ateljee, [[New York]]. == Snitlys == {{Track listing | all_lyrics = Ed Kowalczyk | all_music = Live | title1 = Rattlesnake | length1 = 4:51 | title2 = Lakini's Juice | length2 = 4:59 | title3 = Graze | length3 = 5:39 | title4 = Century | length4 = 3:22 | title5 = Ghost | length5 = 6:19 | title6 = Unsheathed | length6 = 3:36 | title7 = Insomnia and the Hole in the Universe | length7 = 4:01 | title8 = Turn My Head | length8 = 3:57 | title9 = Heropsychodreamer | length9 = 2:48 | title10 = Freaks | length10 = 4:50 | title11 = Merica | length11 = 3:21 | title12 = Gas Hed Goes West | length12 = 5:35 }} [[Kategorie:Amerikaanse albums]] sa3zp1ak3uuacq29stu86bhzxo4jpxb 0 34891 2820182 2819945 2025-07-11T05:39:47Z Aliwal2012 39067 2820182 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Seether]] | titel = ''One Cold Night'' | vrystelling = 11 Julie 2006 | etiket = Wind-up | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Post-grunge, akoestiese rock, alternatiewe rock | aantal_snitte = 13 | speeltyd = 58:03 (CD)<br />62:35 (DVD) | besetting = Shaun Morgan (Kitaar, stem), Dale Stewart (Baskitaar, agtergrond stem), John Humphrey (Tromme), Pat Callahan (Kitaar) | produsent = Shaun Morgan | ateljee = | vorige = ''[[Karma and Effect]]''<br />(2005) | volgende = ''[[Finding Beauty in Negative Spaces]]''<br />(2007) }} '''One Cold Night''' is 'n akoestiese album deur die [[Suid-Afrika]]anse rock-groep [[Seether]]. Die album is op 11 Julie 2006 deur Wind-Up Records vrygestel en is deur [[Shaun Morgan]] vervaardig. Die album is 'n lewendige opname van [[Seether]] se 22 Februarie 2006- konsert gehou in die Grape Street Club, [[Philadelphia]], [[Pennsilvanië]]. Die album bestaan uit 12 akoestiese snitte en sluit 'n [[DVD]] van die konsert en ander bonusmateriaal in. == Lys en lengte van snitte == [[Lêer:SeetherOnecoldAlbum.jpg|duimnael|links|Die album se voorblad.]] # "Gasoline" - 2:57 # "Driven Under" - 4:58 # "Diseased" - 3:46 # "Truth" - 5:15 # "Immortality" - 5:02 # "Tied My Hands" - 5:16 # "Sympathetic" - 4:12 # "Fine Again" - 5:05 # "Broken" - 4:17 # "The Gift" - 5:36 # "Remedy" - 3:41 # "Plastic Man" - 3:34 # "The Gift" <small>[Alternatiewe ateljee weergawe]</small> - 4:24 == Album musikante == * [[Shaun Morgan]] - <small>Kitaar, stem</small> * [[Dale Stewart]] - <small>Baskitaar, agtergrond stem</small> * [[John Humphrey]] - <small>Tromme</small> * [[Pat Callahan]] - <small>Kitaar</small> [[Kategorie:Suid-Afrikaanse albums]] q4slk9y7k42ilugwd70businvvppjsw 0 35831 2820168 2439415 2025-07-11T04:49:30Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820168 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Nedersetting |amptelike_naam=Mundaring |ander_naam= |inheemse_naam= |nedersetting_tipe=Voorstad |bynaam= |slagspreuk= |translit_taal1= |translit_taal1_tipe= |translit_taal1_inligting= |translit_taal2= |translit_taal2_tipe= |translit_taal2_inligting= |beeld_stadsilhoeët=Mundaring park statues gnangarra.jpg |beeldgrootte=250px |beeldbyskrif=Die beelde in Sculpture Park, Mundaring |beeld_vlag= |vlaggrootte= |vlagskakel= |beeld_seël= |seëlskakel= |seëlgrootte= |beeld_skild= |skildskakel= |skildgrootte= |beeld_leë_embleem= |leë_embleemtipe= |leë_embleemgrootte= |leë_embleemskakel= |beeld_kaart= |kaartgrootte= |kaartbyskrif= |beeld_kaart1= |kaartgrootte1= |kaartbyskrif1= |beeld_punt_kaart= |puntkaartgrootte= |puntkaartbyskrif= |punt-x= |punt-y= |duimdrukkerkaart=Wes-Australië |duimdrukkeretiketposisie=onderkant |duimdrukkerkaartgrootte= |duimdrukkerkaartbyskrif=Ligging van Mundaring in Wes-Australië |onderafdelingtipe=[[Land]] |onderafdelingnaam={{vlag|Australië}} |onderafdelingtipe1=[[Deelstate en gebiede van Australië|Deelstaat]] |onderafdelingtipe2=Stad |onderafdelingtipe3= |onderafdelingtipe4= |onderafdelingnaam1=[[Lêer:Flag of Western Australia.svg|22px]] [[Wes-Australië]] |onderafdelingnaam2=[[Perth]] |onderafdelingnaam3= |onderafdelingnaam4= |regeringvoetnotas= |regeringstipe= |leiertitel= |leiernaam= |leiertitel1= |leiertitel2= |leiertitel3= |leiertitel4= |leiernaam1= |leiernaam2= |leiernaam3= |leiernaam4= |stigtingstitel= |stigtingsdatum= |stigtingstitel2= |stigtingsdatum2= |stigtingstitel3= |stigtingsdatum3= |eenheidvoorkeur= |oppervlakvoetnotas= |oppervlakgroottes= |oppervlak_totaal_km2= |oppervlak_land_km2= |oppervlak_water_km2= |oppervlak_totaal_myl2= |oppervlak_land_myl2= |oppervlak_water_myl2= |oppervlak_water_persent= |oppervlak_stedelik_km2= |oppervlak_stedelik_myl2= |oppervlak_metro_km2= |oppervlak_metro_myl2= |oppervlak_leeg1_titel= |oppervlak_leeg1_km2l= |oppervlak_leeg1_myl2= |oppervlak_leeg2_titel= |oppervlak_leeg2_km2l= |oppervlak_leeg2_myl2= |hoogtevoetnotas= |hoogte_m= |hoogte_voet= |koördinaattipe= |koördinate = {{Koördinate|31|53|49|S|116|10|16|O|aansig=inlyn,titel}} |bevolking_soos_op=2011 |bevolkingnotas= |bevolking_totaal=3011 |bevolkingsdigtheid_km2= |bevolkingsdigtheid_myl2= |bevolking_metro= |bevolkingsdigtheid_metro_km2= |bevolkingsdigtheid_metro_myl2= |bevolking_stedelik= |bevolkingsdigtheid_stedelik_km2= |bevolkingsdigtheid_stedelik_myl2= |bevolking_leeg1_titel= |bevolking_leeg1= |bevolkingsdigtheid_leeg1_km2= |bevolkingsdigtheid_leeg1_myl2= |bevolking_leeg2_titel= |bevolking_leeg2= |bevolkingsdigtheid_leeg2_km2= |bevolkingsdigtheid_leeg2_myl2= |bevolkingnota= |tydsone=AWST |utcafset=+08:00 |tydsone_DST= |uctafset_DST= |poskodetipe=Poskode |poskode=6073 |skakelkode= |leë_naam= |leë_inligting= |leë1_naam= |leë1_inligting= |leë2_naam= |leë2_inligting= |leë3_naam= |leë3_inligting= |voetnotas= |webwerf= }} '''Mundaring''' (uitgespreek as man-dê-rieng) is sowat 34&nbsp;km ten ooste van [[Perth]] langs die [[Great Eastern Highway]] geleë binne die ''Shire of Mundaring'' plaaslike regeringsgebied. Die naam wat deur die [[Australië|Australiese]] inboorlinge aan die gebied gegee het, 'Mindah-lung' beteken ''<nowiki>'</nowiki>n hoë plek'' en is verengels na 'Mundaring'.<ref name=heritage>[http://www.heritageaustralia.com.au/search.php?state=WA&region=133&view=1012 Geskiedenis van Mundaring] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927011651/http://www.heritageaustralia.com.au/search.php?state=WA&region=133&view=1012 |date=27 September 2007 }} www.heritageaustralia.com.au (nagegaan op 1 April 2006)</ref> Die gebied word ook sterk verbind met die [[dam]] ten suide van die woongebied genaamd [[Mundaring Weir]]. Die Mundaring gebied word beskou as deel van die Perth Hills gebied en word as sodanig bemark deur [[toerisme]] instellings. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Mundaring, Western Australia}} [[Kategorie:Perth]] rdaf6uxrkswm9kg4nwfgnepwtahnix6 0 36571 2820179 2458421 2025-07-11T04:54:03Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820179 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas2 |naam = '''George IV''' |kleur = #ccf |titel = ''Koning van die Verenigde Koninkryk en Hannover'' |beeld =George IVcoronation.jpg |beeld_wydte = 232px |beeld_onderskrif = George IV, ’n skildery deur sir Thomas Lawrence (1822). |beeld2 = |beeld2_wydte = |beeld2_onderskrif = |opskrif1 = Vorstehuis |1 = [[Huis van Hannover|Hannover]] |opskrif2 = Titel |2 = Koning van die Verenigde Koninkryk |opskrif3 = Regeer |3 = [[29 Januarie]] [[1820]] – [[26 Junie]] [[1830]] |opskrif4 = Gekroon |4 = [[19 Julie]] [[1821]] |opskrif5 = Voorganger |5 = [[George III van Groot-Brittanje|George III]] |opskrif6 = Opvolger |6 = [[William IV van die Verenigde Koninkryk|William IV]] |opskrif7 = |7 = |opskrif8 = |8 = |opskrif9 = |9 = |opskrif10 = |10 = |opskrif11 = Ander titels |11 = SM die Koning<br />SKH die Prins-regent<br />SKH die Prins van Wallis<br />SKH die Hertog van Cornwallis |opskrif12 = Volle naam |12 = George Augustus Frederick |opskrif13 = Gebore |13 = [[12 Augustus]] [[1762]], [[St. James-paleis]], [[Londen]] |opskrif14 = Oorlede |14 = [[26 Junie]] [[1830]], [[Windsor-kasteel]], [[Berkshire]] |opskrif15 = Begrawe |15 = St. George-kapel by Windsor-kasteel, Berkshire |opskrif16 = Eggenote |16 = [[Caroline van Brunswyk]] |opskrif17 = Kinders |17 = Prinses Charlotte Augusta van Wallis |opskrif18 = Vader |18 = [[George III van die Verenigde Koninkryk|George III]] |opskrif19 = Moeder |19 = Charlotte van Mecklenburg-Strelitz |opskrif20 = |20 = }} '''George IV''' (George Augustus Frederick; [[12 Augustus]] [[1762]] – [[26 Junie]] [[1830]]) was koning van die [[Verenigde Koninkryk]] en [[Hannover]] van [[29 Januarie]] [[1820]] tot met sy dood. Hy was vroeër die prins-regent toe sy pa, [[George III van die Verenigde Koninkryk|George III]], siek was aan vermoedelik porfirie.<ref>{{cite journal | last = Macalpine | first = Ida | authorlink = | last2=Hunter |first2=Richard | title ='The 'insanity' of King George III: a classic case of porphyria | journal = Brit. Med. J. | volume = 1 | issue = | pages = 65–71 | publisher = | year =1966}}</ref> Sy nege jaar lange bewind as regent, van 1811 tot met George III se dood in 1820, is gekenmerk deur die oorwinning in die [[Napoleontiese Oorloë]] in [[Europa]]. George was ’n hardkoppige monarg wat dikwels in die [[politiek]] ingemeng het, veral in die Katolieke emansipasie, maar nie so erg soos sy pa nie. Vir die grootste deel van sy bewind het [[Robert Jenkinson, 2de Graaf van Liverpool|lord Liverpool]] die regering gelei as premier. George word veral onthou vir die buitensporige leefstyl wat hy as prins en koning gehandhaaf het. Teen 1797 het hy 111&nbsp;kg (245 lb)<ref>De-la-Noy, p.43</ref> geweeg en teen 1824 het sy korset ’n middellyf van 127&nbsp;cm (50&nbsp;dm.) gehad.<ref>Parissien, p.171</ref> Hy het nie met sy pa of sy vrou, [[Caroline van Brunswyk]], klaargekom nie en het laasgenoemde selfs verbied om sy kroning by te woon. Hy het nuwe vorms van vermaak, styl en smaak aangehang. Hy het die [[Royal Pavilion]] in [[Brighton]] laat bou, [[Buckingham-paleis]] laat verander en [[Windsor-kasteel]] laat herbou. Hy het ’n belangrike rol gespeel in die stigting van die [[National Gallery]] en [[King's College]] in [[Londen]]. == Vroeë lewe == [[Lêer:GeorgeIV1780.jpg|duimnael|links|200px|George as die Prins van Wallis, ’n skildery deur [[Richard Cosway]] (ca. 1780–1782).]] George is op [[12 Augustus]] [[1762]] in [[St. James-paleis]], [[Londen]], gebore. As die oudste seun van ’n Britse monarg het hy met sy geboorte outomaties die Hertog van Cornwallis en van Rothesay geword. Hy het ’n paar dae later die titels Prins van Wallis en Graaf van Chester gekry.<ref>Smith, E. A., p.1</ref> Hy was ’n goeie leerling en kon gou, behalwe [[Engels]], ook [[Frans]], [[Duits]] en [[Italiaans]] praat.<ref name="dnb">{{citation |last=Hibbert |first=Christopher |title=George IV (1762–1830) |journal=Oxford Dictionary of National Biography|publisher=Oxford University Press|year=2004}}</ref> Die Prins van Wallis het in 1783 mondig geword, en ’n toelae van £60&nbsp;000 van die parlement en ’n jaarlikse inkomste van £50&nbsp;000 van sy pa gekry. Hy het toe in [[Carlton House]] gaan woon waar hy ’n losbandige lewe gelei het.<ref>Smith, E. A., pp.25–28</ref> Daar was ’n vyandigheid tussen hom en sy pa, wat ’n beter voorbeeld van die troonopvolger verwag het. Die koning, ’n politieke konserwatiewe, het ook nie gehou van die prins se aanhang van [[Charles James Fox]] en ander radikale politici nie.<ref>Smith, E. A., p.48</ref> Kort na sy mondigwording het die prins verlief geraak op ’n [[Katolisisme|Katoliek]], [[Maria Anne Fitzherbert]], wat twee keer ’n weduwee was.<ref>Smith, E. A., p.33</ref> ’n Toekomstige koning mag nie met ’n Katoliek getrou het nie. Die prins mag ook nie sonder die toestemming van die koning getrou het nie, en dié sou nooit sy toestemming gegee het nie. Tog het die paartjie op [[15 Desember]] [[1785]] ’n huwelik aangegaan in haar huis in Park Street, [[Mayfair]]. Dit was onwettig omdat die koning se toestemming nooit gevra is nie.<ref>Smith, E. A., pp.36–38</ref> Mev. Fitzherbert het egter vas geglo sy is die Prins van Wallis se ware vrou omdat die kerk se wette bo dié van die staat was. Om politieke redes het die troue ’n geheim gebly en mev. Fitzherbert het belowe om dit nie bekend te maak nie.<ref>David, pp.57–91</ref> Die prins was gou vrot van die skuld weens sy buitensporige lewe. Sy pa het geweier om hom te help en het hom gedwing om uit Carlton House te trek en by mev. Fitzherbert te gaan woon. In 1787 het die prins se vriende in die parlement voorgestel dat sy skuld afgeskryf word. Nadat gerugte oor sy ware verhouding met mev. Fitzherbert as skinderstories afgemaak is, het die parlement die prins £161&nbsp;000 gegee om sy skuld te betaal en £60&nbsp;000 vir verbeterings aan Carlton House.<ref name="dnb" /><ref>De-la-Noy, p.31</ref> == Huwelik == [[Lêer:a-voluptuary.jpg|duimnael|links|150px|"A Voluptuary Under The Horrors of Digestion", ’n karikatuur deur [[James Gillray]].]] Die Prins van Wallis se skuld het al hoe groter geword en sy pa het geweier om hom te help tensy hy met sy niggie, [[Caroline van Brunswyk]], trou.<ref>Smith, E. A., p.70</ref> Die prins het ingestem en op 8 April 1795 is hulle in [[St. James-paleis]] getroud. Die huwelik was ’n ramp; die twee het glad nie by mekaar gepas nie. Hulle het uitmekaar gegaan na die geboorte van hul enigste kind, prinses Charlotte, in 1796. Die prins het tot met sy dood ’n verhouding met mev. Fitzherbert gehad, hoewel hulle met tye vervreem was.<ref name="david2">David, pp.150–205</ref> Die kans is goed dat hy, voor hy haar ontmoet het, ’n paar buite-egtelike kinders gehad het. Sy minnaresse sluit in die digteres [[Mary Robinson]], ’n aktrise wat omgekoop is om nie sy briewe aan die pers te verkoop nie,<ref>Parissien, p.60</ref> die eksvrou van ’n fisikus,<ref>Hibbert, ''George IV: Prince of Wales 1762–1811'', p.18</ref> en Frances Villiers, die Gravin van Jersey.<ref name="david2" /> Later in sy lewe het hy nog minstens twee ander verhoudings gehad <ref>Hibbert, ''George IV: Regent and King 1811–1830'', p.214</ref> Die prins se skuld het steeds bly ophoop tot ’n ongelooflike £630&nbsp;000 in 1795. Danksy ’n verhoging in sy toelae, eers van £65&nbsp;000<ref>Smith, E. A., p.97</ref> en daarna £60&nbsp;000 per jaar, kon hy dié skuld eindelik in 1806 betaal, hoewel sy skuld sedert 1795 steeds uitstaande was.<ref>Smith, E. A., p.92</ref> == Regentskap == Laat in 1810 het George III siek geword na die dood van sy jongste dogter, prinses Amelia, en die Prins van Wallis het op 5 Januarie 1811 die prins-regent geword.<ref name="c4">{{cite web |url=http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/n-s/princeregent.html |title=The Prince Regent and His Circle: In their own words |publisher=Channel 4 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20110901095643/http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/n-s/princeregent.html |archive-date= 1 September 2011 |url-status=live |df=dmy-all |access-date=31 Januarie 2009 }}</ref> In hierdie tyd het George ernstig begin belang stel in sake met betrekking tot styl en smaak en sy bondgenote soos die swierbol Beau Brummell en die argitek John Nash het die [[Regency|Regency-styl]] geskep. In [[Londen]] het Nash die Regency-terrasse van [[Regent's Park]] en [[Regent Street]] ontwerp. George wou ’n spa by die see hê en het die bekende Pawiljoen in [[Brighton]] laat ontwikkel met buitensporige "Indiese" en "Chinese" dekor.<ref>{{cite book | last =Rutherford | first =Jessica M. F. | authorlink = | title = The Royal Pavilion: The Palace of George IV | publisher = Brighton Borough Council| year =1995 | location = | pages = 81 | isbn = 0-948723-21-1}}</ref> == Bewind == [[Lêer:GeorgeIV1823.jpg|duimnael|links|175px|Koning George IV in 1823.]] Toe George III in 1820 sterf, het die prins-regent koning George IV geword, met sy mag basies onveranderd.<ref>{{cite book | last =Innes | first =Arthur Donald | authorlink = | title = A History of England and the British Empire, Vol. 4 | publisher = The MacMillan Company| year =1915 | location = | pages = 81 }}</ref> Met sy troonbestyging was hy vetsugtig en waarskynlik verslaaf aan [[loudanum]], ’n morfienoplossing.<ref name="dnb" /> George IV se verhouding met sy vrou het al hoe meer agteruit gegaan. Hulle het sedert 1796 apart gewoon en albei het verhoudings gehad. Caroline wou terugkom vir sy kroning en haar regte as koningin opeis, maar die koning het geweier. Hy wou skei, maar is daarteen gewaarsku aangesien sy buite-egtelike verhoudings in ’n skeisaak op die lappe sou kom. George het egter sy vrou sy kroning op [[19 Julie]] [[1821]] in [[Westminster-abdy]] belet. Op dié dag het Caroline siek geword en op 7 Augustus is sy dood; sy het tydens haar siekte dikwels gesê sy glo sy is vergiftig.<ref>{{cite book | last =Innes | first =Arthur Donald | authorlink = | title = A History of England and the British Empire, Vol. 4 | publisher = The MacMillan Company| year =1915 | location = | pages = 82 }}</ref> [[Lêer:George IV coronation banquet.jpg|duimnael|Die kroningsbanket vir George IV in Westminster Hall op 19 Julie 1821.]] George se kroning was ’n uitspattige affêre wat sowat £243&nbsp;000 gekos het (sy pa s’n, daarenteen, het maar sowat £10&nbsp;000 gekos). In 1821 was die koning die eerste monarg sedert [[Richard II van Engeland]] wat Ierland besoek.<ref>De-la-Noy, p.95</ref> Die volgende jaar het hy [[Edinburg]] besoek, die eerste besoek van ’n Britse koning aan [[Skotland]] sedert [[Charles I van Engeland|Charles I]] s’n in 1633.<ref>Parissien, p.318</ref> George IV het die grootste deel van sy bewind in afsondering in [[Windsor-kasteel]] gebly,<ref>{{cite web |url=http://www.royal.gov.uk/output/Page114.asp |title=The official website of the British Monarchy |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20181215121408/http://www.royal.gov.uk/output/Page114.asp |archive-date=15 Desember 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> maar het aangehou inmeng in die politiek. Sy drinkery en buitensporige leefstyl het teen die laat [[1820's]] hul tol geëis. Hy het vetsugtig geword weens te veel kos en alkohol en wanneer hy nou en dan in die openbaar verskyn het, was hy die onderwerp van bespotting. Hy het ook [[jig]], [[arteriosklerose]], [[katarak]]te en moontlik [[porfirie]] gehad. Hy is op die oggend van [[26 Junie]] [[1830]] in Windsor-kasteel dood.<ref>De-la-Noy, p.103</ref> Hy is op [[15 Julie]] in St. George-kapel in Windsor begrawe.<ref>Hibbert, ''George IV: Regent and King 1811–1830'', p.336</ref> Sy enigste wettige kind, [[prinses Charlotte Augusta van Wallis]], is in 1817 dood nadat haar seun dood gebore is. Die tweede seun van [[George III van die Verenigde Koninkryk|George III]], [[prins Frederick, Hertog van York en Albany]], is in 1827 dood. George IV is dus deur ’n ander broer, [[William IV van die Verenigde Koninkryk|prins William, die Hertog van Clarence]], opgevolg wat as William IV regeer het.<ref>{{cite book | last =Innes | first =Arthur Donald | authorlink = | title = A History of England and the British Empire, Vol. 4 | publisher = The MacMillan Company| year =1915 | location = | pages = 105 }}</ref> == Nalatenskap == Met George se dood het ''[[The Times]]'' gesê: {{cquote|There never was an individual less regretted by his fellow-creatures than this deceased king. What eye has wept for him? What heart has heaved one throb of unmercenary sorrow? … If he ever had a friend — a devoted friend in any rank of life — we protest that the name of him or her never reached us.<ref>''The Times (Londen)'' 15 Julie 1830 aangehaal in Hibbert, ''George IV: Regent and King 1811–1830'', p.342</ref>}} [[Lêer:George IV in kilt, by Wilkie.jpg|duimnael|regs|175px|Die koning in ’n Skotse rokkie op besoek aan Skotland in 1822, deur David Wilkie (1829).]] Tydens die politieke krisis wat deur [[Katolieke emansipasie]] veroorsaak is, het die [[Arthur Wellesley, 1ste hertog van Wellington|Hertog van Wellington]] gesê George is "die mees selfsugtige, vals, sleggehumeurde mens sonder enige goeie eienskap".<ref>Hibbert, ''George IV: Regent and King 1811–1830'', p.310</ref> Hy het hom egter wel na sy dood in die [[Britse hoërhuis]] opgehemel.<ref name="hibbert">Hibbert, ''George IV: Regent and King 1811–1830'', p.344</ref> Hy het sekerlik baie goeie eienskappe gehad; hy was slim en kundig. Tog het baie van sy talente verlore gegaan weens luiheid en gulsigheid. Soos ''The Times'' eenkeer geskryf het, sou hy altyd " ’n meisie en ’n bottel verkies bo politiek en ’n preek".<ref>{{citation |last=Clarke |first=John |title=George IV |journal=The Lives of the Kings and Queens of England |publisher=Knopf |year=1975 |pages=225 }}</ref> Terwyl hy regent was, was daar ’n verandering in die mode wat grootliks deur George geskep is. Nadat politieke teenstanders ’n belasting geplaas het op pruikpoeier, het hy ophou pruike dra ten gunste van natuurlike hare.<ref>Parissien, p.112</ref> Hy het donkerder kleure gedra as wat voorheen mode was om sy grootte te help verbloem, het los broeke bo kniebroeke verkies en het ’n hoë kraag met ’n nekdoek gedra om sy dubbele ken weg te steek.<ref>Parissien, p.114</ref> Sy besoek aan Skotland in 1822 het gelei tot die herlewing, indien nie die ontstaan nie, van die Skotse [[tartan]] soos dit vandag lyk.<ref>Parissien, pp.324–6</ref> == Bronne == * {{cite book | last =David| first =Saul | authorlink = | title = Prince of Pleasure: The Prince of Wales and the Making of the Regency | publisher = Grove Press| year =2000 | location = | url = | doi = | isbn =0-8021-3703-2}} * {{cite book | last =De-la-Noy | first =Michael | authorlink = | title = George IV | publisher = Sutton Publishing| year =1998 | location = Stroud, Gloucestershire | url = | doi = | isbn = 0-7509-1821-7}} * {{cite book|last=Derry|first=John W.|title=The Regency Crisis and the Whigs|publisher=Cambridge University Press|year=1963 }} * {{cite book|last=Hibbert|first=Christopher|authorlink=Christopher Hibbert|title=George IV, Prince of Wales, 1762–1811|year=1972|publisher=Longman|location=Londen|isbn=0-582-12675-4}} * {{cite book|last=Hibbert|first=Christopher|title=George IV, Regent and King, 1811–1830|year=1973|publisher=Allen Lane|location=Londen|isbn=0-7139-0487-9}} * {{cite book | last =Parissien| first =Steven | authorlink = | title = George IV: The Grand Entertainment | publisher = John Murray| year =2001 | location =Londen | url = | doi = | isbn =0-7195-5652-X}} * {{cite book | last =Smith | first =E. A. | authorlink = | title = George IV | publisher = Yale University Press | year =1999 | location = | url = | doi = | isbn =0-300-07685-1}} == Verdere leesstof == * {{cite book|last=Baker|first=Kenneth|authorlink=Kenneth Baker|title=George IV: A Life in Caricature|year=2005|publisher=Thames & Hudson|location=Londen|isbn=0-500-25127-4}} * {{cite book |last=Machin|first=G. I. T.|title=The Catholic Question in English Politics 1820 to 1830|year=1964|publisher=Oxford University Press|location=Oxford }} == Verwysings == {{CommonsKategorie|George IV of the United Kingdom|George IV van die Verenigde Koninkryk}} : ''Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel [[:en:George IV of the United Kingdom]]'' {{Verwysings}} {{Britse monarge wat afstam van Hannover}} {{Normdata}} [[Kategorie:Britse monarge]] [[Kategorie:Geboortes in 1762]] [[Kategorie:Huis van Hannover (Brittanje)]] [[Kategorie:Koning van Hannover]] [[Kategorie:Sterftes in 1830]] qo9tuin8pvxsntwanbckm7qyqd5f4w7 0 37577 2820140 2714686 2025-07-10T22:08:09Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Vladavostak.jpg" met "Vladivostok_in_1918.jpg" omrede: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) 2820140 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | Wladiwostok<br /><small>Владивосток</small><br /> [[Lêer:Vladivostok harbor.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Ligging in Oos-Rusland''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Russia - Roesski-Vladivostok.PNG|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of arms of Vladivostok svg.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Vladivostok.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Rusland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Krai''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Coat of arms of Primorsky Krai.svg|21px]] [[Primorski-krai]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" |{{Koördinate|43|8|N|131|54|E}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gestig op''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[2 Julie]] [[1860]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[22 April]] [[1880]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 331,16 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 171 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2018-beraming) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 604&nbsp;901 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;814/vk km |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+11]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Burgemeester]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Jewgeni Poesjkarjof |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [http://www.vlc.ru/ www.vlc.ru] |} '''Wladiwostok''' ([[Russies]]: Владивосто́к, [vlədʲɪvɐˈstok], {{Audio|Владивосток.ogg|luister}}, letterlik: "heerser oor die ooste") is die [[hoofstad]] van die [[Primorski-krai]] in die ooste van [[Rusland]] en het 'n geraamde bevolking van 604&nbsp;901 (2018).<ref>{{ru}} {{cite web |title=Город Владивосток |url=http://xn----7sbiew6aadnema7p.xn--p1ai/sity_id.php?id=22 |website=Города России |accessdate=28 Junie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191202121004/http://xn----7sbiew6aadnema7p.xn--p1ai/sity_id.php?id=22 |archive-date= 2 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Die [[Wladiwostok Internasionale Lughawe]] is naby aan die stad geleë, en die stad se hawe is die basis van die [[Russiese Vloot]] in die [[Stille Oseaan]]. Wladiwostok is naby die Russiese grens met beide [[Noord-Korea]] en die [[Volksrepubliek China]] geleë; [[Harbin]] in die Volksrepubliek China is sowat 515&nbsp;km (320&nbsp;myl) in die weste en [[Sapporo]] in Japan is sowat 775&nbsp;km (482&nbsp;myl) oos oorkant die [[See van Japan]]. == Geskiedenis == [[Lêer:Vladivostok in 1918.jpg|links|duimnael|Wladiwostok in 1910]] Wladiwostok is op 2 Julie 1860 gestig<ref>{{ru}} {{cite book|title=Энциклопедия Города России|year=2003|publisher=Большая Российская Энциклопедия|location=Moskou|isbn=5-7107-7399-9|page=72}}</ref> en het in 22 April 1880 stadstatus verkry. == Ekonomie == Die stad se belangrikste bedrywe is skeepvaart, kommersiële [[visvang]] en die vlootbasis. Visvang is bykans vier vyfdes van die kommersiële produksie van Wladiwostok. Ander voedselproduksie beloop 11%. Die invoer van Japannese motors is 'n baie belangrike werkgewer en 'n groot bron van inkomste vir die inwoners van die stad.<ref>{{en}} {{cite journal|url=http://kms1.isn.ethz.ch/serviceengine/Files/ISN/118673/ipublicationdocument_singledocument/56406c10-2faa-4bb1-98dd-189045b0b62b/en/Russian_Analytical_Digest_82.pdf|title=Putin Is Turning Vladivostok into Russia's Pacific Capital|journal=Russia Analytical Digest|issue=82|date=12 Julie 2010|publisher=Instituut van Geskiedenis, Universiteit van Basel, Basel, Switserland|pages=9–12|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110706230818/http://kms1.isn.ethz.ch/serviceengine/Files/ISN/118673/ipublicationdocument_singledocument/56406c10-2faa-4bb1-98dd-189045b0b62b/en/Russian_Analytical_Digest_82.pdf|archivedate=6 Julie 2011}}</ref> == Vervoer == Die [[Transsiberiese Spoorlyn]] is gebou om Europese Rusland met Wladiwostok te verbind, Rusland se belangrikste hawe in die Stille Oseaan. Die spoorlyn is in [[1905]] voltooi, en het vanaf [[Moskou]] na Wladiwostok via verskeie van Rusland se grootste stede geloop. == Susterstede == Wladiwostok het 15 susterstede:<ref>{{ru}} {{cite web |url=http://www.vlc.ru/life_city/international_relations/brohers_cities/ |accessdate=3 Oktober 2014 |title=Sister cities |work=Vladivostok city administration |archive-url=https://web.archive.org/web/20160608041134/http://www.vlc.ru/life_city/international_relations/brohers_cities/ |archive-date=8 Junie 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> {| class="wikitable" |- valign="top" | * {{flagicon|JPN}} [[Niigata, Niigata|Niigata]], [[Japan]] * {{flagicon|JPN}} [[Akita, Akita|Akita]], Japan * {{flagicon|JPN}} [[Hakodate, Hokkaido|Hakodate]], Japan * {{flagicon|PRC}} [[Dalian]], [[Liaoning]], [[Volksrepubliek China]] * {{flagicon|PRC}} [[Yanbian]], [[Jilin (provinsie)|Jilin]], Volksrepubliek China * {{flagicon|PHI}} [[Cebu Stad]], [[Filippyne]] * {{flagicon|PHI}} [[Makati]], Filippyne || * {{flagicon|USA}} [[San Diego]], [[Kalifornië]], [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] * {{flagicon|USA}} [[Tacoma, Washington|Tacoma]], [[Washington (deelstaat)|Washington]], Verenigde State * {{flagicon|USA}} [[Juneau]], [[Alaska]], Verenigde State * {{flagicon|ECU}} [[Manta, Ecuador|Manta]], [[Ecuador]] * {{flagicon|MAS}} [[Kota Kinabalu]], [[Maleisië]] * {{flagicon|RUS}} [[Wladikafkaz]], [[Noord-Ossetië-Alanië]], [[Rusland]] * {{flagicon|PHI}} [[Davao Stad]], Filippyne * {{flagicon|PRC}} [[Harbin]], [[Heilongjiang]], Volksrepubliek China |} In 2010 is boë met die name van elk een van Wladiwostok se susterstede in 'n park in die stad geplaas.<ref>{{ru}} [http://vladnews.ru/2010/07/02/31407.html Во Владивостоке открыт сквер городов-побратимов]. Besoek op 19 Julie 2016.</ref> == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Vladivostok|Wladiwostok}} * {{en}} {{Wikivoyage|Vladivostok|Wladiwostok}} * {{en}} [http://www.vlc.ru/ Amptelike webwerf van Wladiwostok] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Vladivostok|title=Vladivostok|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=11 Desember 2019}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Rusland]] oi8zpjl1rv9f2p5sytmybxah3onauyw 0 39144 2820065 2545328 2025-07-10T18:00:16Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820065 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Jūrmala'''<br /> [[Lêer:Jūrmala 2.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Ligging in Letland''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Jūrmala 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of Arms of Jūrmala.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Jurmala.svg|90px|senter|border]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Livonia.svg|20px]] [[Lyfland]] (''Vidzeme'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|56|58|N|23|46|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1920 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 101,23 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 6 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 52&nbsp;154 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 520/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Gatis Truksnis |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.jurmala.lv/ ''www.jurmala.lv''] |} '''Jūrmala''' ([[Lets]]: [ˈjuːrmala], {{Audio|Lv-Jūrmala.ogg|luister}}, letterlik: "Strand"; [[Duits]]: ''Rigastrand'') is die vyfde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]], [[Daugavpils]], [[Liepaja]] en [[Jelgava]] met 'n oppervlakte van 101,23 vierkante kilometer en 'n bevolking van 52&nbsp;154 in 2024. Dit is aan die Golf van Riga, sowat 20 kilometer wes van Riga gelee. Jūrmala is die tweede grootste nedersetting in Letland ten opsigte van sy oppervlakte en die vyfde grootste ten opsigte van sy bevolking. Dit het veral bekendheid verwerf as die [[Baltiese lande]] se grootste gesondheidsoord, met 'n wit sandstrand wat oor 'n lengte van 26&nbsp;km strek.<ref>{{en}} [https://www.latvia.travel/en/city/jurmala-8 ''Magnetic Latvia – Travel: Jurmala. Besoek op 15 Februarie 2019'']</ref> 'n Derde van Letland se blouvlagstrande is in Jūrmala geleë. Die huidige stad is op 11 November 1959 geskep toe die stede Sloka, Ķemeri en Rīgas Jūrmala met 'n aantal vissersdorpe (in wes-oostelike rigting: Ķemeri, Jaunķemeri, Sloka, Kauguri, Vaivari, Asari, Melluži, Pumpuri, Jaundubulti, Dubulti, Majori, Dzintari, Bulduri en Lielupe) tot 'n gemeenskaplike nedersetting saamgesmelt is wat tans oor 'n afstand van 32 kilometer vanaf die Lielupe-rivier se uitmonding in die [[Oossee]] tot by die stadswyk Kauguri strek. Groot dele van Jūrmala is vir padverkeer gesluit om die rustige karakter van die strand- en gesondheidsoord te bewaar. Die Nasionale Ķemeri-park met sy moeraslande en talle mere is wes van Jūrmala geleë. == Klimaat == Die Oossee het 'n matigende effek op Jūrmala se [[klimaat]]. Die gebied het matige [[winter]]s met 'n gemiddelde temperatuur van +1&nbsp;°C en matige tot warm [[somer]]s met 'n gemiddelde temperatuur van 21&nbsp;°C. Die duine asook sowat die helfte van die stadsgebied is met baie ou dennebosse bedek wat die lug skoonmaak. Aan Jūrmala se seeklimaat word genesende kragte toegeskryf en daar word verskillende soorte klimaatterapieë aangebied. == Geskiedenis == [[Lêer:Herbstnebel.jpg|duimnael|links|Herfsmis in Jūrmala]] [[Lêer:Lettland jurmala strand 2.jpg|duimnael|links|Die strand van Jūrmala in die winter]] [[Lêer:Ķemeru pareizticīgo baznīca1.jpg|duimnael|Russies-Ortodokse Sint Pieter-en-Pauluskerk in Ķemeri]] [[Lêer:Jūrmala, Jūras iela 38 fasāde.jpg|duimnael|'n Houthuis in die tradisionele styl]] [[Lêer:Ķemeru kūrorts.jpg|duimnael|Badoord-boukuns]] Die gebied van Jūrmala – aanvanklik net 'n aantal klein vissersdorpies – was tussen die 13de en 16de eeu 'n besitting van die Lyflandse Orde. Die oudste stadsdeel van die huidige nedersetting is Sloka wat vanaf 1520 rondom 'n watermeul ontstaan het. Teen die middel van die 17de eeu het Sloka onder die heerskappy van hertog Jakob Kettler 'n vroeë ekonomiese opswaai beleef. Die eerste [[Kerk (gebou)|kerkgebou]] en 'n klein seehawe het albei in die periode ontstaan toe die gebied deel van die Hertogdom Koerland uitgemaak het (1561–1783).<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.jurmala.lv/page/1076 |title=Jūrmala – Resort history |publisher=Jūrmala Stadsraad |accessdate=12 Februarie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100212141215/http://www.jurmala.lv/page/1076 |archive-date=12 Februarie 2010 |url-status=dead}}</ref> In 1783 is Sloka en sy omgewing by die [[Rusland|Russiese]] Oossee-goewernement Lyfland ingesluit. Reeds twee jaar later het tsarin [[Katharina II van Rusland|Katharina II]] die status van handelsnedersetting aan Sloka toegeken. In die laat 17de en 18de eeu het die plaaslike strande al welvarende landeienaars vir ontspanning gelok. Ná die [[Napoleontiese Oorloë]] het Russiese offisiere hier saam met hul gesinne uitgespan. Die stadsgebied het vervolgens deel uitgemaak van Riga en as ''Rīgas Jūrmala'' ("Riga se Strand") bekend gestaan. Die ontwikkeling van Jūrmala en ander vissersdorpe het met die bou van die spoorwegverbinding tussen Riga en Tukums (wat nog steeds deur Jūrmala loop) in 1877 sy hoogtepunt bereik. In die volgende 25 jaar is meer as 2&nbsp;600 woonhuise tussen die stadsdele Lielupe en Vaivari opgerig – danksy die betrokkenheid van bekende argitekte het in hierdie periode meer as 400 argitektoniese monumente ontstaan. 'n Groot aantal toeriste het na die gebied gestroom, en die meeste somerhuise was tussen Mei en September permanent bewoon – stadsbewoners uit Riga het dikwels hul meubels, koffers en ander goed saamgebring om die somertyd aan die kus te spandeer. Jūrmala het met sy sandstrand, seewind, sy mineraalbaddens en die dennegeur wat die lug gevul het vinnig ook bekendheid as 'n spa verwerf, en talle sanatoria is in die stad geopen. Omstreeks 1900 was Jūrmala 'n gewilde gesondheidsoord vir welvarende [[Sint Petersburg]]ers en [[Moskou|Moskowiete]]. By die musikale soirées, wat hier aangebied is, het soliste uit [[Berlyn]], [[Dresden]] en [[Warskou]] opgetree. Aarbeie uit Jūrmala was 'n gesogte lekkerny dwarsoor Europa.<ref>{{de}} Marianna Butenschön: ''Estland, Lettland, Litauen. Das Baltikum auf dem langen Weg in die Freiheit''. München: Piper 1992, bl. 123</ref> Kenmerkend was die groot aantal houtvillas wat in die tydperk tussen 1880 en 1920 deur beduidende [[Art Nouveau]]-argitekte ontwerp is. Danksy die lang dagligure – skemertyd begin tydens die somer eers om elf uur saans – het nog in die jaar 1939 sowat die helfte van alle woonhuise nie oor elektriese beligting beskik nie. Tydens die Sowjet-tydperk was Jūrmala aan massatoerisme blootgestel – die strande en sanatoria was veral by funksionarisse gewild, insluitende partyleiers soos [[Nikita Chroesjtsjof]] en [[Leonid Brezjnef]],<ref>{{de}} [https://baltische-rundschau.eu/lettland-jurmala-russische-oligarchen/ ''Baltische Rundschau, 17 Mei 2018: Lettland: Jurmala − ein Tummelplatz für russische Oligarchen. Besoek op 15 Februarie 2019'']</ref> maar ook vakbondlede is vir buitengewone prestasies met vakansies in Jūrmala beloon sodat die stad tot een van die gewildste toeristebestemmings in die hele [[Sowjetunie]] ontwikkel het. Grootskaalse hotelprojekte is in hierdie periode verwesenlik. In die somer van 1950 het Jūrmala reeds oor 29 sanatoria en 36 rushuise beskik. In 1958/59 is die huidige stad geskep, en sy spoorweglyn is geëlektrifiseer. In die 1980's was Jūrmala volgens die aantal georganiseerde gaste die derde belangrikste gesondheidsoord in die Sowjetunie na [[Sotsji]] en [[Jalta]]. Die aantal sanatoria, gas- en rushuise het destyds tot 105 gestyg, en jaarliks is meer as 300&nbsp;000 besoekers getel.<ref>{{en}} ''Jūrmala – City on the wave!'' Gepubliseer deur die Stadsraad van Jūrmala, 2010</ref> Die massatoerisme het tot grootskaalse omgewingsbesoedeling gelei: vir die sanatoria en hotelle, wat meestal digby die strand opgerig is, is geen rioolaanlegte gebou nie sodat ongesuiwerde rioolwater net soos die industriële afvalwater van plaaslike nywerhede soos die sellulose- en papierfabriek in die stadsdeel Sloka in die Oossee beland het. In 1987 is vir die eerste keer 'n swemverbod by Jūrmala se strande ingestel. En ondanks 'n verbod deur die plaaslike owerheid is nog teen die middel van die 1980's jaarliks tot 5&nbsp;000 bome gekap nadat spesiale permitte uit Moskou hiervoor gekry is. Die jare ná Letland se onafhanklikwording is net soos in ander vroeëre Oosbloklande deur eiendomskwessies (huiseienaars, wat in die Sowjet-tydperk onteien is, het hul eiendomme begin opeis) en bendegeweld (mafialede het die huise van hul teenstanders dikwels opgeblaas) oorskadu. Visavereistes het die aantal besoekers uit die [[Rusland|Russiese Federasie]] beperk. In die vroeë 21ste eeu het ietwat rustiger tye aangebreek. Jūrmala is steeds 'n gewilde en besige strandoord en bied ontspanning vir Rigaers waarvan die meerderheid nog geen vakansies in die buiteland kan bekostig nie. Ook talle bekende Russiese persoonlikhede beskik hier oor somerhuise. == Boukuns == [[Lêer:Benjamins.jpg|duimnael|links|Die Benjamin-huis (1939) is vir die uitgewer Benjamin gebou en het tydens die Sowjet-besetting as woning vir staatsgaste gedien]] [[Lêer:Emilija Racene Former Establishment, Jurmala, Latvia.jpg|duimnael|Houtboukuns van 1916]] [[Lêer:Jurmala (19).jpg|duimnael|Tipiese houthuise]] Jūrmala staan bekend vir sy unieke houtboukuns. Hout is hier nie slegs om estetiese rede as boumateriaal gebruik nie, maar ook vanweë sy spesifieke eienskappe. So pas dit uitstekend by die wisselende weerstoestande aan en hou ook geen nadelige gevolge vir die menslike gesondheid en omgewing in nie. Hout was sodoende die gewildste en mees gebruikte boumateriaal vir huise wat hier in die 19de en vroeë 20ste eeu gebou is. Slegs welvarende burgers kon dit bekostig om hul huise deur professionele argitekte te laat ontwerp. Die boumeesters was hoofsaaklik [[Baltiese Duitsers]] en [[Lette]], maar ook Russiese en Finse argitekte het hul stempel op die plaaslike argitektuur afgedruk. Uitstekende voorbeelde van Jūrmala se houtboukuns is deur die argitekte Arthur Moedlinger, Wilhelm Bockslaff, Heinrich Scheel en Eižens Laube geskep. Die plaaslike boukuns verskil ook ten opsigte van kleure merkbaar van dié wat byvoorbeeld in Duitse kusdorpies langs die Oossee soos Binz op die eiland [[Rügen]] aangetref word – terwyl boumeesters in [[Duitsland]] die voorkeur aan wit geverfde geboue met tussen twee en vier verdiepings gegee het en gebruik gemaak het van Renaissance – of klassisistiese elemente, het bouhere in Jūrmala geen beperkings aan argitekte opgelê nie sodat 'n groot verskeidenheid style en kleure voorkom. En dikwels het statige villa's naas eenvoudige [[datsja]]s (Russiese vakansiehuise) ontstaan. Kenmerkend vir die plaaslike houthuise is die houtsnykuns waarmee dakke en fasades versier is. Hier is elemente van die klassisistiese styl, die historisme, [[Art Nouveau]], Nasionale Romantiek en funksionalisme gebruik. Altesaam 414 geboue is as argitektoniese monumente gelys, tog beloop die totale aantal historiese huise ruim 4&nbsp;000. Die historiese Majori-hotel by die beginpunt van Jūrmala se sentrale voetgangerslaan is tussen 1923 en 1925 in die Art Nouveau-styl opgerig. Sy opvallendste kenmerk is die golfvormige dakkonstruksie. Met sy sowat honderd kamers en sy ligging temidde van 'n park met 'n fontein was dit vroeër die gewildste akkommodasie vir welgestelde toeriste. Die hotel is in 1991 en nog eens in die vroeë 21ste eeu gerenoveer. ''Jūras iela'', wat agter die duine loop, het in die vroeë 20ste eeu tot een van Letland se mees elegante woonstrate ontwikkel waar 'n aantal somerhuise van welgesteldes opgerig is soos die Neoklassisistiese huis nommer 2 en 6 uit die jaar 1913. Die luukse huis nommer 13 is in 1939 vir die uitgewers-gesin Benjamin gebou. Gedurende die Sowjet-besetting van Letland het dit as woning vir staatsgaste gedien en is eers in 1995 aan die nakomelinge van sy oorspronklike eienaars teruggegee. Die plaaslike houtsnykuns kan in ''Jūras iela'' nie net by die somerhuise van welgestelde burgers besigtig word nie. Ook eenvoudige datsjas soos die houthuis nommer 14 is daarvan voorsien. Dit het vroeër as somerhuis van die bekende Sowjet-komediant Arkadij Raikin gedien. Huis nommer 54 met sy gedetailleerde houtsnykuns huisves sedert die middel van die 1990's [[Pole]] se ambassade, terwyl nommer 60 by die hoek van ''Turaidas iela'' met sy groot balkonne en sy spits hoektoring by Jūrmala se opvallendste houthuise gereken word. Dit is teen die begin van die 20ste eeu in die laat Art Nouveau-styl ontwerp en huisves die hotel ''Pegasa pils''. Die straat eindig by die Dzintaru-konsertsaal wat in 1936 ontstaan het. Die houthuis met sy portikus en dun suile toon sterk Neoklassisistiese invloede, tog is by sy fasade en in die binneruimte ook elemente van die Nasionale Romantiek ingewerk. In 1960 is 'n opelugteater by die konsertgebou gevoeg waar deesdae konserte met pop-, jazz- en klassieke musiek aangebied word. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{lv}} [https://www.jurmala.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{Wikivoyage}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Jurmala}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] k01axhfxu4zzps30ycr8lotq5c8116r 2820124 2820065 2025-07-10T21:06:12Z 2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201 2820124 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Jūrmala'''<br /> [[Lêer:Jūrmala 2.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Jūrmala 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of Arms of Jūrmala.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Jurmala.svg|90px|senter|border]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Livonia.svg|20px]] [[Lyfland]] (''Vidzeme'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|56|58|N|23|46|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1920 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 101,23 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 6 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 52&nbsp;154 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 520/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Gatis Truksnis |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.jurmala.lv/ ''www.jurmala.lv''] |} '''Jūrmala''' ([[Lets]]: [ˈjuːrmala], {{Audio|Lv-Jūrmala.ogg|luister}}, letterlik: "Strand"; [[Duits]]: ''Rigastrand'') is die vyfde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]], [[Daugavpils]], [[Liepaja]] en [[Jelgava]] met 'n oppervlakte van 101,23 vierkante kilometer en 'n bevolking van 52&nbsp;154 in 2024. Dit is aan die Golf van Riga, sowat 20 kilometer wes van Riga gelee. Jūrmala is die tweede grootste nedersetting in Letland ten opsigte van sy oppervlakte en die vyfde grootste ten opsigte van sy bevolking. Dit het veral bekendheid verwerf as die [[Baltiese lande]] se grootste gesondheidsoord, met 'n wit sandstrand wat oor 'n lengte van 26&nbsp;km strek.<ref>{{en}} [https://www.latvia.travel/en/city/jurmala-8 ''Magnetic Latvia – Travel: Jurmala. Besoek op 15 Februarie 2019'']</ref> 'n Derde van Letland se blouvlagstrande is in Jūrmala geleë. Die huidige stad is op 11 November 1959 geskep toe die stede Sloka, Ķemeri en Rīgas Jūrmala met 'n aantal vissersdorpe (in wes-oostelike rigting: Ķemeri, Jaunķemeri, Sloka, Kauguri, Vaivari, Asari, Melluži, Pumpuri, Jaundubulti, Dubulti, Majori, Dzintari, Bulduri en Lielupe) tot 'n gemeenskaplike nedersetting saamgesmelt is wat tans oor 'n afstand van 32 kilometer vanaf die Lielupe-rivier se uitmonding in die [[Oossee]] tot by die stadswyk Kauguri strek. Groot dele van Jūrmala is vir padverkeer gesluit om die rustige karakter van die strand- en gesondheidsoord te bewaar. Die Nasionale Ķemeri-park met sy moeraslande en talle mere is wes van Jūrmala geleë. == Klimaat == Die Oossee het 'n matigende effek op Jūrmala se [[klimaat]]. Die gebied het matige [[winter]]s met 'n gemiddelde temperatuur van +1&nbsp;°C en matige tot warm [[somer]]s met 'n gemiddelde temperatuur van 21&nbsp;°C. Die duine asook sowat die helfte van die stadsgebied is met baie ou dennebosse bedek wat die lug skoonmaak. Aan Jūrmala se seeklimaat word genesende kragte toegeskryf en daar word verskillende soorte klimaatterapieë aangebied. == Geskiedenis == [[Lêer:Herbstnebel.jpg|duimnael|links|Herfsmis in Jūrmala]] [[Lêer:Lettland jurmala strand 2.jpg|duimnael|links|Die strand van Jūrmala in die winter]] [[Lêer:Ķemeru pareizticīgo baznīca1.jpg|duimnael|Russies-Ortodokse Sint Pieter-en-Pauluskerk in Ķemeri]] [[Lêer:Jūrmala, Jūras iela 38 fasāde.jpg|duimnael|'n Houthuis in die tradisionele styl]] [[Lêer:Ķemeru kūrorts.jpg|duimnael|Badoord-boukuns]] Die gebied van Jūrmala – aanvanklik net 'n aantal klein vissersdorpies – was tussen die 13de en 16de eeu 'n besitting van die Lyflandse Orde. Die oudste stadsdeel van die huidige nedersetting is Sloka wat vanaf 1520 rondom 'n watermeul ontstaan het. Teen die middel van die 17de eeu het Sloka onder die heerskappy van hertog Jakob Kettler 'n vroeë ekonomiese opswaai beleef. Die eerste [[Kerk (gebou)|kerkgebou]] en 'n klein seehawe het albei in die periode ontstaan toe die gebied deel van die Hertogdom Koerland uitgemaak het (1561–1783).<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.jurmala.lv/page/1076 |title=Jūrmala – Resort history |publisher=Jūrmala Stadsraad |accessdate=12 Februarie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100212141215/http://www.jurmala.lv/page/1076 |archive-date=12 Februarie 2010 |url-status=dead}}</ref> In 1783 is Sloka en sy omgewing by die [[Rusland|Russiese]] Oossee-goewernement Lyfland ingesluit. Reeds twee jaar later het tsarin [[Katharina II van Rusland|Katharina II]] die status van handelsnedersetting aan Sloka toegeken. In die laat 17de en 18de eeu het die plaaslike strande al welvarende landeienaars vir ontspanning gelok. Ná die [[Napoleontiese Oorloë]] het Russiese offisiere hier saam met hul gesinne uitgespan. Die stadsgebied het vervolgens deel uitgemaak van Riga en as ''Rīgas Jūrmala'' ("Riga se Strand") bekend gestaan. Die ontwikkeling van Jūrmala en ander vissersdorpe het met die bou van die spoorwegverbinding tussen Riga en Tukums (wat nog steeds deur Jūrmala loop) in 1877 sy hoogtepunt bereik. In die volgende 25 jaar is meer as 2&nbsp;600 woonhuise tussen die stadsdele Lielupe en Vaivari opgerig – danksy die betrokkenheid van bekende argitekte het in hierdie periode meer as 400 argitektoniese monumente ontstaan. 'n Groot aantal toeriste het na die gebied gestroom, en die meeste somerhuise was tussen Mei en September permanent bewoon – stadsbewoners uit Riga het dikwels hul meubels, koffers en ander goed saamgebring om die somertyd aan die kus te spandeer. Jūrmala het met sy sandstrand, seewind, sy mineraalbaddens en die dennegeur wat die lug gevul het vinnig ook bekendheid as 'n spa verwerf, en talle sanatoria is in die stad geopen. Omstreeks 1900 was Jūrmala 'n gewilde gesondheidsoord vir welvarende [[Sint Petersburg]]ers en [[Moskou|Moskowiete]]. By die musikale soirées, wat hier aangebied is, het soliste uit [[Berlyn]], [[Dresden]] en [[Warskou]] opgetree. Aarbeie uit Jūrmala was 'n gesogte lekkerny dwarsoor Europa.<ref>{{de}} Marianna Butenschön: ''Estland, Lettland, Litauen. Das Baltikum auf dem langen Weg in die Freiheit''. München: Piper 1992, bl. 123</ref> Kenmerkend was die groot aantal houtvillas wat in die tydperk tussen 1880 en 1920 deur beduidende [[Art Nouveau]]-argitekte ontwerp is. Danksy die lang dagligure – skemertyd begin tydens die somer eers om elf uur saans – het nog in die jaar 1939 sowat die helfte van alle woonhuise nie oor elektriese beligting beskik nie. Tydens die Sowjet-tydperk was Jūrmala aan massatoerisme blootgestel – die strande en sanatoria was veral by funksionarisse gewild, insluitende partyleiers soos [[Nikita Chroesjtsjof]] en [[Leonid Brezjnef]],<ref>{{de}} [https://baltische-rundschau.eu/lettland-jurmala-russische-oligarchen/ ''Baltische Rundschau, 17 Mei 2018: Lettland: Jurmala − ein Tummelplatz für russische Oligarchen. Besoek op 15 Februarie 2019'']</ref> maar ook vakbondlede is vir buitengewone prestasies met vakansies in Jūrmala beloon sodat die stad tot een van die gewildste toeristebestemmings in die hele [[Sowjetunie]] ontwikkel het. Grootskaalse hotelprojekte is in hierdie periode verwesenlik. In die somer van 1950 het Jūrmala reeds oor 29 sanatoria en 36 rushuise beskik. In 1958/59 is die huidige stad geskep, en sy spoorweglyn is geëlektrifiseer. In die 1980's was Jūrmala volgens die aantal georganiseerde gaste die derde belangrikste gesondheidsoord in die Sowjetunie na [[Sotsji]] en [[Jalta]]. Die aantal sanatoria, gas- en rushuise het destyds tot 105 gestyg, en jaarliks is meer as 300&nbsp;000 besoekers getel.<ref>{{en}} ''Jūrmala – City on the wave!'' Gepubliseer deur die Stadsraad van Jūrmala, 2010</ref> Die massatoerisme het tot grootskaalse omgewingsbesoedeling gelei: vir die sanatoria en hotelle, wat meestal digby die strand opgerig is, is geen rioolaanlegte gebou nie sodat ongesuiwerde rioolwater net soos die industriële afvalwater van plaaslike nywerhede soos die sellulose- en papierfabriek in die stadsdeel Sloka in die Oossee beland het. In 1987 is vir die eerste keer 'n swemverbod by Jūrmala se strande ingestel. En ondanks 'n verbod deur die plaaslike owerheid is nog teen die middel van die 1980's jaarliks tot 5&nbsp;000 bome gekap nadat spesiale permitte uit Moskou hiervoor gekry is. Die jare ná Letland se onafhanklikwording is net soos in ander vroeëre Oosbloklande deur eiendomskwessies (huiseienaars, wat in die Sowjet-tydperk onteien is, het hul eiendomme begin opeis) en bendegeweld (mafialede het die huise van hul teenstanders dikwels opgeblaas) oorskadu. Visavereistes het die aantal besoekers uit die [[Rusland|Russiese Federasie]] beperk. In die vroeë 21ste eeu het ietwat rustiger tye aangebreek. Jūrmala is steeds 'n gewilde en besige strandoord en bied ontspanning vir Rigaers waarvan die meerderheid nog geen vakansies in die buiteland kan bekostig nie. Ook talle bekende Russiese persoonlikhede beskik hier oor somerhuise. == Boukuns == [[Lêer:Benjamins.jpg|duimnael|links|Die Benjamin-huis (1939) is vir die uitgewer Benjamin gebou en het tydens die Sowjet-besetting as woning vir staatsgaste gedien]] [[Lêer:Emilija Racene Former Establishment, Jurmala, Latvia.jpg|duimnael|Houtboukuns van 1916]] [[Lêer:Jurmala (19).jpg|duimnael|Tipiese houthuise]] Jūrmala staan bekend vir sy unieke houtboukuns. Hout is hier nie slegs om estetiese rede as boumateriaal gebruik nie, maar ook vanweë sy spesifieke eienskappe. So pas dit uitstekend by die wisselende weerstoestande aan en hou ook geen nadelige gevolge vir die menslike gesondheid en omgewing in nie. Hout was sodoende die gewildste en mees gebruikte boumateriaal vir huise wat hier in die 19de en vroeë 20ste eeu gebou is. Slegs welvarende burgers kon dit bekostig om hul huise deur professionele argitekte te laat ontwerp. Die boumeesters was hoofsaaklik [[Baltiese Duitsers]] en [[Lette]], maar ook Russiese en Finse argitekte het hul stempel op die plaaslike argitektuur afgedruk. Uitstekende voorbeelde van Jūrmala se houtboukuns is deur die argitekte Arthur Moedlinger, Wilhelm Bockslaff, Heinrich Scheel en Eižens Laube geskep. Die plaaslike boukuns verskil ook ten opsigte van kleure merkbaar van dié wat byvoorbeeld in Duitse kusdorpies langs die Oossee soos Binz op die eiland [[Rügen]] aangetref word – terwyl boumeesters in [[Duitsland]] die voorkeur aan wit geverfde geboue met tussen twee en vier verdiepings gegee het en gebruik gemaak het van Renaissance – of klassisistiese elemente, het bouhere in Jūrmala geen beperkings aan argitekte opgelê nie sodat 'n groot verskeidenheid style en kleure voorkom. En dikwels het statige villa's naas eenvoudige [[datsja]]s (Russiese vakansiehuise) ontstaan. Kenmerkend vir die plaaslike houthuise is die houtsnykuns waarmee dakke en fasades versier is. Hier is elemente van die klassisistiese styl, die historisme, [[Art Nouveau]], Nasionale Romantiek en funksionalisme gebruik. Altesaam 414 geboue is as argitektoniese monumente gelys, tog beloop die totale aantal historiese huise ruim 4&nbsp;000. Die historiese Majori-hotel by die beginpunt van Jūrmala se sentrale voetgangerslaan is tussen 1923 en 1925 in die Art Nouveau-styl opgerig. Sy opvallendste kenmerk is die golfvormige dakkonstruksie. Met sy sowat honderd kamers en sy ligging temidde van 'n park met 'n fontein was dit vroeër die gewildste akkommodasie vir welgestelde toeriste. Die hotel is in 1991 en nog eens in die vroeë 21ste eeu gerenoveer. ''Jūras iela'', wat agter die duine loop, het in die vroeë 20ste eeu tot een van Letland se mees elegante woonstrate ontwikkel waar 'n aantal somerhuise van welgesteldes opgerig is soos die Neoklassisistiese huis nommer 2 en 6 uit die jaar 1913. Die luukse huis nommer 13 is in 1939 vir die uitgewers-gesin Benjamin gebou. Gedurende die Sowjet-besetting van Letland het dit as woning vir staatsgaste gedien en is eers in 1995 aan die nakomelinge van sy oorspronklike eienaars teruggegee. Die plaaslike houtsnykuns kan in ''Jūras iela'' nie net by die somerhuise van welgestelde burgers besigtig word nie. Ook eenvoudige datsjas soos die houthuis nommer 14 is daarvan voorsien. Dit het vroeër as somerhuis van die bekende Sowjet-komediant Arkadij Raikin gedien. Huis nommer 54 met sy gedetailleerde houtsnykuns huisves sedert die middel van die 1990's [[Pole]] se ambassade, terwyl nommer 60 by die hoek van ''Turaidas iela'' met sy groot balkonne en sy spits hoektoring by Jūrmala se opvallendste houthuise gereken word. Dit is teen die begin van die 20ste eeu in die laat Art Nouveau-styl ontwerp en huisves die hotel ''Pegasa pils''. Die straat eindig by die Dzintaru-konsertsaal wat in 1936 ontstaan het. Die houthuis met sy portikus en dun suile toon sterk Neoklassisistiese invloede, tog is by sy fasade en in die binneruimte ook elemente van die Nasionale Romantiek ingewerk. In 1960 is 'n opelugteater by die konsertgebou gevoeg waar deesdae konserte met pop-, jazz- en klassieke musiek aangebied word. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{lv}} [https://www.jurmala.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{Wikivoyage}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Jurmala}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] c3ydr583u7up55gdxo4jmd9jhf58nn3 0 39732 2820160 2438868 2025-07-11T04:44:26Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|1|0 */ 2820160 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas2 |naam = Maria I |kleur = #ccf |titel = ''Koningin van Engeland en van Ierland'' |beeld = Anthonis Mor 001.jpg |beeld_wydte = 180px |beeld_onderskrif = Portret deur Anthonis Mor, 1554 |beeld2 = |beeld2_wydte = |beeld2_onderskrif = |opskrif1 = Huis |1 = [[Huis van Tudor|Tudor]] |opskrif2 = Regeer |2 = [[19 Julie]] [[1553]] – [[17 November]] [[1558]] |opskrif3 = Voorganger |3 = [[Lady Jane Grey|Jane]] <small>(betwis)</small> <br />[[Eduard VI van Engeland|Eduard VI]] |opskrif4 = Regent |4 = [[Filips II van Spanje|Philip]] |opskrif5 = Opvolger |5 = [[Elizabeth I van Engeland|Elizabeth I]] |opskrif6 = Eggenoot |6 = [[Filips II van Spanje|Philip]] |opskrif7 = |7 = |opskrif8 = |8 = |opskrif9 = Gebore |9 = [[18 Februarie]] [[1516]]; [[Greenwich]] |opskrif10 = Oorlede |10 = [[17 November]] [[1558]]; [[Sint James-paleis]], [[Londen]] |opskrif11 = Vader |11 = [[Hendrik VIII van Engeland|Hendrik VIII]] |opskrif12 = Moeder |12 = [[Catharina van Aragon]] |opskrif13 = |13 = |opskrif14 = |14 = |opskrif15 = |15 = }} '''Maria I''' ([[Engels]]: '''Mary I'''; 18 Februarie 1516 – 17 November 1558) was van 19 Julie 1553 tot met haar dood koningin van [[Engeland]] en van [[Ierland]]. Sy was die vierde gekroonde monarg van die [[Huis van Tudor]] en haar bewind word gekenmerk deur die feit dat sy [[Rooms-Katolieke Kerk|Katolisisme]] in Engeland herstel het nadat sy haar [[Protestant]]se halfbroer, [[Eduard VI van Engeland|Eduard VI]], opgevolg het. In die proses het sy byna 300 godsdienstige andersdenkendes op ’n [[brandstapel]] tereggestel. Dit het haar die bynaam "Bloedige Maria" besorg. Haar halfsuster en opvolger, [[Elizabeth I van Engeland|Elizabeth I]], het die proses weer omgekeer. == Vroeë jare == Maria was die enigste kind van [[Hendrik VIII van Engeland|Hendrik VIII]] en sy eerste vrou, [[Catharina van Aragon]], wat haar babajare oorleef het. Haar ma het baie miskrame gehad en het voor Maria se geboorte ’n doodgebore dogter en drie seuns gehad wat nie lank geleef het nie. Hendrik was baie trots op sy dogter en het dikwels met haar gespog.<ref>Farquhar, Michael (2001). ''A Treasure of Royal Scandals'', p.101. Penguin Books, New York. ISBN 0-7394-2025-9.</ref> Toe Maria nege jaar oud was, het sy baie voorregte by haar pa gekry wat gewoonlik net die Prins van Wallis beskore was. Hy het haar selfs die Prinses van Wallis genoem. Desondanks was Hendrik baie teleurgesteld dat hy nie seuns gehad het nie. Hy het probeer om sy huwelik mat Catharina nietig te laat verklaar, maar [[pous Clemens VII]] het geweier. In 1533 het Hendrik in die geheim met ’n ander vrou, [[Anna Boleyn]], getrou en kort daarna het die [[Aartsbiskop van Kantelberg]] die huwelik met Catharina nietig verklaar en die een met Anna gewettig. Hendrik het toe weggebreek van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] en homself hoof van die [[Anglikaanse Kerk]] verklaar. Maria is onwettig verklaar en haar plek op die lys van opvolgers is ingeneem deur haar halfsuster, die toekomstige [[Elizabeth I van Engeland|Elizabeth I]], die dogter van Anna Boleyn. Maria het die titel "lady Maria" gekry weens haar buite-egtelik status. === Ná Anna Boleyn === Nadat Anna Boleyn in 1536 onthoof is, is Elizabeth ook as buite-egtelik verklaar en van die lys van opvolgers verwyder, en het sy die titel "lady" gekry. Elf dae ná Anna se dood is Hendrik met [[Jane Seymour]] getroud,<ref>Haigh, 1.</ref> wat twaalf dae ná die geboorte van hul seun, prins Eduard, oorlede is. Hendrik VIII is in 1547 dood en is deur sy seun opgevolg as [[Eduard VI van Engeland|Eduard VI]]. Eduard is op 6 Julie 1553 op 15-jarige ouderdom oorlede, waarskynlik weens tuberkulose.<ref>{{cite web |publisher=Die Britse Monargie – amptelike webtuiste |title=Edward VI | accessdate=2009-04-23 | url=http://www.royal.gov.uk/HistoryoftheMonarchy/KingsandQueensofEngland/TheTudors/EdwardVI.aspx}}</ref> In sy testament het hy Maria van die troonopvolging uitgesluit omdat hy bang wees sy herstel Katolisisme en herroep van sy en Hendrik VIII se wette. Omdat hy nie net een suster kon uitsluit nie, het hy Elizabeth ook die troon ontsê.<ref name="RG">{{cite web |url=http://www.royal.gov.uk/output/Page45.asp |title=The Tudors: Mary I |publisher=The Royal Household |access-date=31 Oktober 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200430152920/http://www.royal.gov.uk/output/Page45.asp |archive-date=30 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Eduard het [[lady Jane Grey]], kleindogter van Hendrik VIII se suster, Maria Tudor, die Hertogin van [[Suffolk]], as sy erfgenaam aangewys.<ref>Loades, 24–25.</ref> Die Geheime Raad het lady Jane se troonbestyging bekragtig, maar haar steun het vinnig afgeneem en sy is van die troon afgesit ná ’n bewind van net nege dae.<ref>{{cite web |publisher=Die Britse Monargie – amptelike webtuiste |title=Lady Jane Grey | accessdate=2009-04-23 | url=http://www.royal.gov.uk/HistoryoftheMonarchy/KingsandQueensofEngland/TheTudors/Jane.aspx}}</ref> == Bewind == Maria het op 19 Julie 1553 koningin Maria I geword. Sy het [[Londen]] triomfantelik binnegery met Elizabeth aan haar sy. Sy was 37 jaar oud en het dadelik ’n man begin soek sodat sy ’n erfgenaam kon hê en die [[Protestant]]se Elizabeth haar nie opvolg nie. Haar neef [[Karel V]], keiser van die [[Heilige Romeinse Ryk]], het voorgestel sy trou met sy enigste seun, die [[Spanje|Spaanse]] prins Philip, later [[Filips II van Spanje]]. Die huwelik het plaasgevind op 25 Julie 1554, net twee dae ná hul eerste ontmoeting. Philip het bloot om politieke redes met haar getrou en was baie ongewild onder die Engelse. Volgens die voorwaardes van die huwelik het hy die titel "koning van Engeland" gekry en alle dokumente moes albei se name bevat het. Muntstukke moes ook albei se koppe ophê. Om sy seun tot Maria se aansien te verhoog, het keiser Karel afstand gedoen van die troon van [[Napels]] sowel as sy aanspraak op die troon van die [[Koninkryk van Jerusalem]] ten gunste van Philip. Maria het dus op haar troudag koningin van Napels en in naam koningin van [[Jerusalem]] geword. In 1556 het haar skoonpa geabdikeer en het sy koningin van Spanje geword. === Godsdiens === Maria was altyd teen die Anglikaanse Kerk en haar pa se breuk met [[Rome]]. Sy het die proses omgekeer en verskeie Protestantse leier is op die brandstapel tereggestel. Honderde het verkies om uit die land te vlug. Die vervolging het amper vier jaar geduur en dis onbekend hoeveel mense gesterf het. [[John Foxe]] skat in sy ''Book of Martyrs'' dat 284 mense tereggestel is vir hul geloof. In Januarie en Februarie 1554 het die [[Wyatt-rebellie]] onder leiding van [[Thomas Wyatt]] in verskeie dele van Engeland en [[Wallis]] uitgebreek.<ref>Neale, 45.</ref> Ná die opstand is Elizabeth ondervra omdat sy verdink is dat sy die Protestantse rebelle gesteun het. Op 18 Maart is sy in die [[Londense Tower]] opgesluit waar lady Jane Grey op 12 Februarie tereggestel is.<ref>Somerset, 49.</ref> Die verskrikte Elizabeth het daarmee volstaan dat sy onskuldig is.<ref>Loades, 28.</ref> Sy was egter amper ’n jaar lank in huisarres geplaas. === Swangerskappe en dood === In dié tyd het Maria gedink sy verwag, maar dit was blykbaar die eerste van twee skynswangerskappe. Verskeie teorieë bestaan hieroor, maar die mees waarskynlike oorsake van haar toestand was óf psigologies van aard óf ’n hormonale afwyking. Met haar tweede skynswangerskap die volgende jaar het Maria in haar testament bepaal dat Philip die regent van hul minderjarige kind moes wees indien sy sou sterf. Geen kind is egter gebore nie en Maria is op 17 November 1558 in [[Sint James-paleis]] dood. Sy is deur haar halfsuster opgevolg as [[Elizabeth I van Engeland|Elizabeth I]], wat Engeland weer Prostestants gemaak het. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == {{refbegin|2}} * Haigh, Christopher. ''Elizabeth I.'' Harlow (VK): Longman Pearson, (1988) 1998-uitg. ISBN 0-582-43754-7. * Loades, David M. ''Mary Tudor: A Life''. (Maart 1992) ISBN 0-631-18449-X * Loades, David M. ''The Reign of Mary Tudor: Politics, Government & Religion in England, 1553–1558''. (Mei 1991) ISBN 0-582-05759-0 * Neale, J.E. ''Queen Elizabeth I: A Biography.'' Londen: Jonathan Cape, (1934) 1954-herdruk. [http://www.worldcat.org/oclc/220518&referer=one_hit OCLC 220518.] * Somerset, Anne. ''Elizabeth I.'' Londen: Phoenix, (1991) 1997-uitg. ISBN 0-385-72157-9. * Williamson, D. (1998). ''The Kings and Queens of England'' New York: National Portrait Gallery. * Weir, Alison. "The Children of Henry VIII". * [http://tudorhistory.org/mary/ Eakins, L. E. (2004). "Maria I"] * "Mary I". (1911). ''Encyclopædia Britannica,'' 11de uitg. Londen: Cambridge University Press. * [http://www.newadvent.org/cathen/09766a.htm "Mary Tudor" (1910). ''The Catholic Encyclopedia'' (Volume IX). New York: Robert Appleton Company.] {{refend}} == Verdere Leesstof == {{refbegin|2}} * Deary, Terry. "The Terrible Tudors". ISBN 0-590-55290-2 * Deary, Terry. "Even More Terrible Tudors". ISBN 0-590-11254-6 * Erickson, Carolly. ''Bloody Mary: The Life of Mary Tudor''. (Junie 1993) ISBN 0-688-11641-8 * Hugo, Victor. ''Mary Tudor: A Drama''. ISBN 1-58963-478-0 * McHarque, Georgess. ''Queen in Waiting: A Life of "Bloody Mary" Tudor''. (Junie 2004) ISBN 0-595-31254-3 * Porter, Linda ''Mary Tudor: The First Queen''. (Oktober 2007) ISBN 978-0-7499-5144-3 * Prescott, H.F.M. ''Mary Tudor: The Spanish Tudor''. (Oktober 2003) ISBN 1-84212-625-3 * Ridley, Jasper. ''Bloody Mary's Martyrs: The Story of England's Terror''. (Julie 2002) ISBN 0-7867-0986-3 * Slavicek, Louise Chipley. ''Bloody Mary (History's Villains)''. (Julie 2005) ISBN 1-4103-0581-3 * Waldman, Milton. ''The Lady Mary: a biography of Mary Tudor, 1516–1558''. (1972) ISBN 0-00-211486-0 * Waller, Maureen, "Sovereign Ladies: Sex, Sacrifice, and Power. The Six Reigning Queens of England." St. Martin's Press, New York, 2006. ISBN 0-312-33801-5 * Weir, Alison. "The Children of Henry VIII''. (1996) * Simpson, Helen. ''The Spanish Marriage'', by [http://gutenberg.net.au/plusfifty-n-z.html#simpsonh Project Gutenberg Australia] {{refend}} == Skakels == * [http://www.badley.info/history/Mary-I-England.biog.html Wêreldgeskiedenis-databasis] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080403233343/http://www.badley.info/history/Mary-I-England.biog.html |date= 3 April 2008 }} * [http://www.archsoc.com/games/Mary.html "Bloody Mary: Further Intrigue in the Tudor Court",] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060517074650/http://www.archsoc.com/games/Mary.html |date=17 Mei 2006 }} Stevens, Garry, 2004. * [http://tudorhistory.org/mary/ Mary Tudor takes the Crown] — Tudor-geskiedenis * [http://www.hrp.org.uk/learninganddiscovery/Discoverthehistoricroyalpalaces/monarchs/maryI.aspx Maria I op die Historic Royal Palaces-webtuiste] {{CommonsKategorie-inlyn|Mary I of England}} {{vertaaluit| taalafk = en | il = Mary I of England}} {{Monarge van Engeland}} {{Normdata}} [[Kategorie:Engelse monarge]] [[Kategorie:Geboortes in 1516]] [[Kategorie:Huis van Tudor]] [[Kategorie:Ierse monarge]] [[Kategorie:Sterftes in 1558]] m6k9963senmi5rkqco8nmdygrjl5kiz 0 39774 2820184 1309385 2025-07-11T05:43:16Z Aliwal2012 39067 2820184 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lordi]] | titel = ''Get Heavy'' | vrystelling = 1 November 2002 | etiket = BMG Finland, Drakkar Records | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = [[Hardrock]], heavy metal, shock rock | aantal_snitte = 13 | speeltyd = 37:05 | besetting = Mr. Lordi ([[Tomi Putaansuu]]), Kita (Sampsa Astala), Amen (Jussi Sydänmaa), Magnum (Sami Wolking), Enary (Erna Siikavirta) | produsent = TT Oksala | ateljee = | vorige = ''[[Bend Over and Pray the Lord]]''<br />(1997) | volgende = ''[[The Monsterican Dream]]''<br />(2004) }} '''Get Heavy''' is 'n album van [[Lordi]] wat in 2002 vrygestel is. Dit het die derde plek op die [[Finland|Finse]] albumranglyste behaal. == Snitte en snitlengtes == # "Scarctic Circle Gathering" – 01:02 # "Get Heavy" – 03:00 # "Devil Is A Loser" – 03:29 # "Rock The Hell Outta You" – 03:07 # "Would You Love A Monsterman?" – 03:04 # "Icon Of Dominance" – 04:35 # "Not The Nicest Guy" – 03:12 # "Hellbender Turbulence" – 02:46 # "Biomechanic Man" – 03:22 # "Last Kiss Goodbye" – 03:08 # "Dynamite Tonite" – 03:14 # "Monster Monster" – 03:23 # "13." – 01:08 == Enkelsnitte == * "Would You Love a Monsterman?" * "Devil is a Loser" == Albumbesetting == * Mr. Lordi ([[Tomi Putaansuu]]) * Kita (Sampsa Astala) * Amen (Jussi Sydänmaa) * Magnum (Sami Wolking) * Enary (Erna Siikavirta) [[Kategorie:Finse albums]] 3u11raabl3y5eiqsyn1xll1btec7nsf 0 39776 2820185 1309387 2025-07-11T05:45:07Z Aliwal2012 39067 2820185 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lordi]] | titel = ''The Monsterican Dream'' | vrystelling = 14 April 2004 | etiket = BMG Finland, Drakkar Records | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Hard rock, heavy metal, shock rock | aantal_snitte = 13 | speeltyd = 46:10 | besetting = Mr. Lordi (Tomi Putaansuu), Kita (Sampsa Astala), Amen (Jussi Sydänmaa), Kalma (Niko Hurme), Enary (Erna Siikavirta) | produsent = Hiili Hiilesmaa | ateljee = | vorige = ''[[Get Heavy]]''<br />(2002) | volgende = ''[[The Monster Show]]''<br />(2005) }} '''The Monsterican Dream''' is 'n album van [[Lordi]] wat in 2004 vrygestel is. Die album het die derde plek op die [[Finland|Finse]] albumranglyste behaal. == Snitte en snitlengtes == # "Threatical Trailer" – 01:09 # "Bring It On (The Raging Hounds Return)" – 04:35 # "Blood Red Sandman" – 04:03 # "My Heaven Is Your Hell" – 03:41 # "Pet The Destroyer" – 03:50 # "The Children Of The Night" – 03:45 # "Wake The Snake" – 03:46 # "Shotgun Divorce" – 04:42 # "Forsaken Fashion Dolls" – 03:43 # "Haunted Town" – 03:13 # "Fire In The Hole" – 03:27 # "Magistra Nocte" – 01:33 # "Kalmageddon" – 04:33 === Beperkte Weergawe Bonus-DVD === * The Kin - rolprent (K15) ** Making of The Kin ** Storyboard ** Photogallery == Enkelsnitte == * Blood Red Sandman * My Heaven Is Your Hell == Albumbesetting == * Mr. Lordi (Tomi Putaansuu) * Kita (Sampsa Astala) * Amen (Jussi Sydänmaa) * Kalma (Niko Hurme) * Enary (Erna Siikavirta) [[Kategorie:Finse albums]] ej1vq5m3egvexon3l8jz0xutmria703 2820186 2820185 2025-07-11T05:45:38Z Aliwal2012 39067 2820186 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lordi]] | titel = ''The Monsterican Dream'' | vrystelling = 14 April 2004 | etiket = BMG Finland, Drakkar Records | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = [[Hardrock]], heavy metal, shock rock | aantal_snitte = 13 | speeltyd = 46:10 | besetting = Mr. Lordi (Tomi Putaansuu), Kita (Sampsa Astala), Amen (Jussi Sydänmaa), Kalma (Niko Hurme), Enary (Erna Siikavirta) | produsent = Hiili Hiilesmaa | ateljee = | vorige = ''[[Get Heavy]]''<br />(2002) | volgende = ''[[The Monster Show]]''<br />(2005) }} '''The Monsterican Dream''' is 'n album van [[Lordi]] wat in 2004 vrygestel is. Die album het die derde plek op die [[Finland|Finse]] albumranglyste behaal. == Snitte en snitlengtes == # "Threatical Trailer" – 01:09 # "Bring It On (The Raging Hounds Return)" – 04:35 # "Blood Red Sandman" – 04:03 # "My Heaven Is Your Hell" – 03:41 # "Pet The Destroyer" – 03:50 # "The Children Of The Night" – 03:45 # "Wake The Snake" – 03:46 # "Shotgun Divorce" – 04:42 # "Forsaken Fashion Dolls" – 03:43 # "Haunted Town" – 03:13 # "Fire In The Hole" – 03:27 # "Magistra Nocte" – 01:33 # "Kalmageddon" – 04:33 === Beperkte Weergawe Bonus-DVD === * The Kin - rolprent (K15) ** Making of The Kin ** Storyboard ** Photogallery == Enkelsnitte == * Blood Red Sandman * My Heaven Is Your Hell == Albumbesetting == * Mr. Lordi (Tomi Putaansuu) * Kita (Sampsa Astala) * Amen (Jussi Sydänmaa) * Kalma (Niko Hurme) * Enary (Erna Siikavirta) [[Kategorie:Finse albums]] 3slh75uy3u3xgp3efcmagcacrxcd7hw 0 39777 2820187 1799182 2025-07-11T05:47:11Z Aliwal2012 39067 2820187 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lordi]] | titel = ''The Arockalypse'' | vrystelling = 10 Maart 2006 | etiket = Sony BMG, Drakkar, The End | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = [[Hardrock]], heavy metal, shock rock | aantal_snitte = 12 | speeltyd = 44:57 | besetting = Mr. Lordi (Tomi Putaansuu), Kita (Sampsa Astala), Amen (Jussi Sydänmaa), Kalma (Niko Hurme), Awa (Leena Peisa) | produsent = Jyrki Tuovinen | ateljee = | vorige = ''[[The Monster Show]]''<br />(2005) | volgende = ''[[Deadache]]''<br />(2008) }} '''The Arockalypse''' is 'n album van [[Lordi]] wat in 2006 vrygestel is. Dit bevat die enkelsnit "Hard Rock Hallelujah" wat aan [[Finland]] die oorwinning van die Eurovision-sangkompetisie 2006 besorg het. Die album het platinumstatus in Finland en goudstatus in [[Swede]] en [[Duitsland]] behaal. == Snitte en snitlengtes == # "SCG3 Special Report" – 03:46 # "Bringing Back The Balls To Rock" – 03:31 # "The Deadite Girls Gone Wild" – 03:45 # "The Kids Who Wanna Play With The Dead" – 04:07 # "It Snows in Hell" – 03:37 # "Who's Your Daddy?" – 03:38 # "Hard Rock Hallelujah" – 04:07 # "They Only Come Out At Night" – 03:49 # "The Chainsaw Buffet" – 03:47 # "Good To Be Bad" – 03:31 # "The Night Of The Loving Dead" – 03:09 # "Supermonstars (The Anthem Of The Phantoms)" – 04:04 == Enkelsnitte == * "Hard Rock Hallelujah" * "Who's Your Daddy?" * "It Snows In Hell" * "They Only Come Out At Night" == Album musikante == * Mr. Lordi (Tomi Putaansuu) * Kita (Sampsa Astala) * Amen (Jussi Sydänmaa) * Kalma (Niko Hurme) * Awa (Leena Peisa) {{Normdata}} [[Kategorie:Finse albums]] cwyqx42914yw0qbhllspadtnh13t0bu 0 39933 2820071 2738804 2025-07-10T18:30:19Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820071 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Alytus'''<br /> [[Lêer:Alytus.png|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Alytus city in Lithuania.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of arms of Alytus (Lithuania).svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Alytus.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Litaue}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Etnografiese gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Dzūkija |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Administratiewe gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Alytus County flag.svg|20px]] Alytus |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|54|24|N|24|3|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting (eerste verwysing)''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1377]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1581]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 40 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 200 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 50&nbsp;996 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;300/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 6,4°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −5,0 / 16,7&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 634&nbsp;mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Nerijus Cesiulis |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.alytus.lt/ ''www.alytus.lt''] |} '''Alytus''' ([[Litaus]]: [ɐlʲiːˈtʊs], [ɐlʲiːˈtʊs], {{Audio|Alytus.ogg|luister}}) is die sesde grootste stad van [[Litaue]] na die hoofstad [[Vilnius]], [[Kaunas]], [[Klaipėda]], [[Šiauliai]] en [[Panevėžys]] met 'n oppervlakte van 40 vierkante kilometer en 'n bevolking van 50&nbsp;996 (in 2025). Die stad, wat 65 kilometer suid van Kaunas en 108 kilometer suidwes van Vilnius aan weerskante van die [[Nemunas|Nemunas-rivier]] geleë is, is 'n beduidende administratiewe en nywerheidsentrum in die suidelike etnografiese gewes [[Dzūkija]] en die hoofstad van die administratiewe gewes Alytus (Litaus: ''Alytaus apskritis''). == Geskiedenis == [[Lêer:Alytus hillfort.jpg|duimnael|links|Alytus se burgheuwel]] Vanweë sy strategiese ligging was Alytus eeue lank 'n omstrede nedersetting wat in die gevegte tussen Litause magte en Duitse kruisridders sentraal gestaan het. Later het [[Pruise]], [[Pole]] en [[Russe]] pogings onderneem om Alytus in te neem. Die burgheuwel (''Piliakalnis'') by die samevloeiing van die Alyputin- en die Nemunas-rivier dateer uit hierdie vroeë tydperk. Omstreeks 1340 was hier 'n vesting van vors Keštutis, ''Aliten'', geleë. Die eerste historiese verwysing na Alytus in 'n kroniek van Wigand von Marburg dateer uit die jaar 1377. In 1581 het Alytus stadstatus volgens die Maagdenburgse Reg verkry. Aangesien die Nemunas-rivier in die geskiedenis dikwels 'n grenslyn gevorm het, was Alytus verskeie kere in twee helftes verdeel. Die eerste verdeling het uit 'n vredesooreenkoms tussen Litaue en die [[Duitse Ridderorde]] voortgespruit wat in 1422 gesluit is. In 1795 is die stad tussen [[Pruise]] en [[Rusland]] en in die tydperk voor die [[Tweede Wêreldoorlog]] tussen [[Pole]] en Litaue verdeel. Alytus is deur die oorlogshandelinge grotendeels verwoes en onder die Sowjet-bewind herenig. Die Nemunas-brug tussen die twee stadsdele is in 1960 voltooi. Vandag staan Alytus onder meer as hoofkwartier van Litaue se leidende vervaardiger van [[vonkelwyn]] en ander alkoholiese dranke, ''Alita'', bekend. == Ekonomie == Alytus is vandag 'n beduidende nywerheidstad waar naas ''Alita'' en chemiese fabrieke ook die bekende Litause vervaardiger van koel- en vrieskaste, ''AB Snaigė'' (letterlik "Sneeuvlok"), sy hoofkwartier het. Die stad beskik daarnaas oor 'n aantal vakskole. == Bekende boorlinge == * [[Bria Vinaite]], Amerikaans-Litause aktrise (* 1993) == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{lt}} [https://www.alytus.lt/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Alytus|title=Alytus|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Litaue]] diohh1zdz3mmqovn5zqlfgassnwifo1 0 40053 2820016 2592657 2025-07-10T14:25:41Z Oesjaar 7467 Skakel 2820016 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Seboe | image = Bos taurus indicus.jpg | image_width = 250px | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Mammalia]] | ordo = [[Artiodactyla]] | familia = [[Bovidae]] | subfamilia = [[Bovinae]] | genus = ''[[Bos]]'' | species = ''[[Bos primigenius]]'' | subspecies = '''''B. p. indicus''''' | binomial = '''''Bos primigenius indicus''''' | binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758 |status=DOM}} '''Seboe ''' (''Bos primigenius indicus'') is 'n soort bees wat verwant is aan die [[Afrikanerbees]] en die [[Brahman (bees)|Brahman]]. Hierdie bees word herken aan sy karakteristieke vethomp op sy skouers, hangore en 'n groot keelvel. Hul is meer aangepas vir [[trope|tropiese]] klimaat en kan baie warm [[temperatuur]] goed weerstaan. Daar is omtrent 75 verskillende rasse wat eweredig verdeel is tussen [[Afrika]]- en Suid-Asiatiese rasse. {{Saadjie}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Beeste]] qbqrrli7vs01iwdzqevcfisv01ekxcf 0 41067 2820188 1309367 2025-07-11T05:48:39Z Aliwal2012 39067 2820188 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Selena]] | titel = ''Amor Prohibido'' | vrystelling = 13 Maart 1994 | etiket = EMI Latin | formate = langspeelplaat | musiekstyl = Tejano, Mexican cumbia, dance-pop | aantal_snitte = 10 | speeltyd = 32:37 | besetting = | produsent = A.B. Quintanilla III, Jorge Alberto Pino, Guillermo Johnson Page, Gregg Vickers, Brian "Red" Moore | ateljee = | vorige = ''[[17 Super Exitos]]''<br />(1993) | volgende = ''[[12 Super Exitos]]''<br />(1994) }} '''''Amor Prohibido''''' (''Verbode liefde'') is 'n album wat die Tejaanse sangeres [[Selena]] in [[1994]] uitgereik het. Die album bereik nommer-1 op die ''[[Billboard]]'' Top Charts [[1994]]-[[1996]]. Hierdie album is in beide [[Engels]] en [[Spaans]] uitgereik. == Snitte == # "Amor Prohibido" # "No Me Queda Mas" # "Cobarde" # "Fotos y Recuerdos" # "El Chico Del Apartamento 512" # "Bidi Bidi Bom Bom" # "Techno Cumbia" # "Tus Desprecios" # "Si Una Vez" # "Ya No" {{Selena}} [[Kategorie:Selena albums]] l2n3eiuw3tusax0cpd1x7w9s3yvnzv2 0 44373 2820180 2443905 2025-07-11T04:54:22Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */ 2820180 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas2 |naam = Poseidon |kleur = #FFCC99 |titel = ''Griekse Olimpiese god'' |beeld = Poseidon sculpture Copenhagen 2005.jpg |beeld_wydte = 200px |beeld_onderskrif = Standbeeld van Poseidon in [[Kopenhagen]]. |beeld2 = |beeld2_wydte = |beeld2_onderskrif = |opskrif1 = Naam |1 = Poseidon |opskrif2 = God van |2 = Die see, aardbewings en perde |opskrif3 = Blyplek |3 = Die see |opskrif4 = Simbool |4 = Drietandvurk, vis, dolfyn, perd, bul |opskrif5 = Vrou |5 = [[Amfitrite]] |opskrif6 = Ouers |6 = [[Kronos]] en [[Rea]] |opskrif7 = Broers, susters |7 = [[Hades]], [[Demeter]], [[Hestia]], [[Hera]], [[Zeus]] |opskrif8 = Kinders |8 = [[Teseus]], [[Triton]], [[Polifemos]] |opskrif9 = Romeinse eweknie |9 = [[Neptunus (mitologie)|Neptunus]] |opskrif10 = |10 = }} '''Poseidon''' ([[Grieks]]: Ποσειδῶν) was in die [[Griekse mitologie]] die [[god]] van die [[see]], [[Perd|perde]] en, as "Die Aardskudder", van [[Aardbewing|aardbewings]]. Hy is een van die twaalf [[Olimpiese gode]], maar het in ’n paleis onder die see gewoon. Poseidon het baie kinders gehad. Daar is ’n [[lofsang van Homerus]] aan Poseidon, wat die beskermheer van baie Hellenistiese stede was, hoewel [[Atena]] hom geklop het in die stryd om [[Athene]]. == Eienskappe == Poseidon het nuwe [[Eiland|eilande]] geskep en die see laat bedaar. As hy beledig of geïgnoreer is, het hy met sy drietandvurk op die grond geslaan en woeste [[Fontein|fonteine]], aardbewings, verdrinkings en die sink van bote veroorsaak. Matrose het tot Poseidon gebid vir ’n veilige vaart en het soms perde verdrink as ’n offerande. In Griekse kuns ry hy ’n strydwa wat deur ’n [[hippokampus]] (seeperd) getrek word, of deur perde wat op die see kan hardloop. Sy simbole was die drietandvurk, [[vis]], [[dolfyn]], perd en [[Bees|bul]]. Hy het in ’n paleis op die seebodem gewoon wat van [[Koraal|korale]] en [[edelstene]] gemaak was. == Mites == === Geboorte en triomf oor Kronos === Poseidon was die seun van [[Kronos]] en [[Rea]]. In die meeste weergawes van die mite is hy nes sy broers en susters, behalwe [[Zeus]], ná sy geboorte deur sy pa ingesluk en later deur Zeus gered. In sommige weergawes van die mite spring hy egter nes Zeus dié lot vry. Hy word gered deur Rea, wat hom tussen ’n trop lammers versteek en voorgee sy het die lewe aan ’n hingsvul geskenk. Sy gee dié vir Kronos om in te sluk. Volgens Diodorus Siculus<ref>Diodorus Siculus, ''Histories,'' 4.73 (1ste eeu v.C.), v. 55.</ref> is Poseidon op [[Rhodos|Rodos]] grootgemaak en Zeus op [[Kreta]]. Volgens die ''[[Ilias]]'' het Poseidon die see gekry toe die wêreld in drie verdeel is tussen hom, Zeus en [[Hades]]. Zeus het die lug gekry en Hades die onderwêreld. === Nederlaag in Athene === [[Lêer:Greece Cape Sounion BW 2017-10-09 10-12-43.jpg|duimnael|Tempel vir Poseidon by Kaap Sounion, omstreeks 440 v.C.]] Atena het die beskermpersoon van die stad [[Athene]] geword nadat sy ’n kompetisie teen Poseidon gewen het. Poseidon het egter ’n teenwoordigheid op die [[Akropolis]] behou in die vorm van sy surrogaat, [[Erechteus]]. Op ’n Atheense fees het die twee gode ooreengekom dat elk vir die Atheners ’n geskenk sal gee, en dié sou dan kon kies watter een hulle wil hê. Poseidon het met sy drietandvurk op die grond geslaan en ’n fontein het ontstaan. Die water was egter sout en nie baie bruikbaar nie. Atena het vir hulle ’n olyfboom gegee. Die Atheners het die olyfboom gekies, en daarmee saam vir Atena as hul beskermpersoon, want die olyfboom het aan hulle hout, olie en kos verskaf. Poseidon was so kwaad dat hulle hom nie gekies het nie dat hy ’n groot vloed na die [[Attika-vlakte]] gestuur het om hulle te straf. Die induiking wat deur Poseidon se vurk gemaak en met sout water gevul is, is omring deur die noordelike muur van die Erechteum en is onbedek gelaat. Die kompetisie tussen Atena en Poseidon was die onderwerp van die reliëfwerk aan die westelike kroonlys van die [[Parthenon]], die eerste gesig wat besoekers begroet het. === Die mure van Troje === Nadat Poseidon en [[Apollo]] vir Zeus beledig het, het laasgenoemde hulle gestuur om koning [[Laomedon]] van [[Troje]] te dien. Hy het hulle ’n groot muur om die stad laat bou en belowe om hulle aansienlik daarvoor te vergoed, ’n belofte wat hy toe verbreek het. Uit wraak, voor die [[Trojaanse Oorlog]], het Poseidon ’n seemonster gestuur om Troje aan te val. (Dit is later deur [[Perseus]] doodgemaak.) == Ander mites == In die ''Ilias'' was Poseidon die Grieke goed gesind en het hy hulle op verskeie geleenthede gehelp om teen die Trojaanse magte te veg. In Boek XX help hy die Trojaanse prins [[Eneas]] egter teen [[Achilles]]. In die ''[[Odussee]]'' haat Poseidon vir [[Odusseus]] nadat hy sy seun, die [[sikloop]] [[Polifemus]], se oog uitgesteek het. Hy verhoed jare lank dat Odusseus huiswaarts kan keer. === Verhoudings en kinders === [[Lêer:Andrea Doria as Neptun by Angelo Bronzino.jpg|duimnael|links|upright|''Andrea Doria as Neptunus'', deur [[Angelo Bronzino]].]] Poseidon se lewensmaat was Amfitrite, ’n [[nimf]] en antieke seegodin, die dogter van Nereus en Doris. Hy het ook baie helde by talle ander vroue verwek. Hy was vermoedelik die pa van die broemde Teseus. ’n Sterflike vrou, Turo, was getroud met Kreteus (by wie sy ’n seun, Eson, gehad het). Sy was egter verlief op Enipeus, ’n riviergod wat haar attensies verwerp het. Een dag het Poseidon, vol begeerte na Turo, homself as Enipeus vermom. Uit dié voorval is die tweelinghelde Pelias en Neleus gebore. Poseidon het ook ’n verhouding gehad met Alope, sy kleindogter deur Kerkuon, en daaruit is die Attiese held Hippotoon gebore. Kerkuon het sy dogter daarna lewend laat begrawe, maar Poseidon het haar in ’n fontein, die Alope naby Eleusis, verander. Poseidon het Amumone van ’n wellustige [[sater]] gered en toe die kind Nauplios by haar verwek. Nadat hy Kaineus verkrag het, het Poseidon haar versoek toegestaan en haar in ’n manlike stryder verander. Nie al Poseidon se kinders was menslik nie. In een mite het hy na [[Demeter]] gevry. Sy het hom egter verwerp en haar in ’n merrie verander sodat sy tussen ’n trop perde kon wegkruip. Hy het besef wat gebeur het, hom in ’n hings verander en haar verkrag. Hul kind was ’n perd, [[Arion (mitologie)|Arion]], wat soos ’n mens kon praat. Poseidon het ook [[seks]] met [[Medusa]] op die vloer van ’n tempel in Athene gehad. Atena het Medusa toe in ’n monster verander. Toe sy later deur die held [[Perseus]] onthoof is, het Chrusaor en Pegasus uit haar nek voortgekom. Verder was daar Triton, die meerman; Polifemos, die [[sikloop]]; en Aloadai, die [[Reus (mitologie)|reuse]]. ’n Lys van Poseidon se kinders: <ref>{{cite web |url=http://ancienthistory.about.com/cs/grecoromanmyth1/a/poseidonmates.htm |title=Mates and Children of Poseidon |access-date=5 Februarie 2007 |author=Gill, N.S. |year=2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227231234/http://ancienthistory.about.com/cs/grecoromanmyth1/a/poseidonmates.htm |archive-date=27 Februarie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> <div style="-moz-column-count:2; column-count:2;"> # By Etra ## Teseus # By Alope ## Hippotoon # By Amfitrite ## Rode ## Triton ## Bentesikume # By Amumone ## Nauplios # By Astupalaia ## Ankaios ## Eurupulos [[Lêer:Neptune Adam 1725 La County Museum California.jpg|duimnael|regs|Detail van Neptunus, deur [[Lambert-Sigisbert Adam]], omstreeks 1725 (Los Angeles County Museum of Art).]] # By Kanake ## Aloios ## Epopeus ## Hopelus ## Nireus ## Triopas # By Kelaino ## Lukus # By Chione ## Eumolpus # By Chloris ## Poriklumenos # By Kleito ## [[Atlas (mitologie)|Atlas]] ## Eumelus ## Amferes ## Evaimon ## Mneseus ## Autochton ## Elasippus ## Mestor ## Azais [[Lêer:Poseidon enthroned De Ridder 418 CdM Paris n2.jpg|duimnael|regs|Poseidon, eerste helfte van die 5de eeu v.C.]] ## Diaprepes # By [[Demeter]] ## Arion ## Despoina # By Europa ## Eufemus # By Euruale ## Orion # By [[Gaia (mitologie)|Gaia]] ## Antaios ## Charubdis # By Halia ## Rode # By Hiona ## Hios # By Hippotoi ## Tafios # By Ifimedia ## Aloadai # By Libua ## Belus ## Agenor ## Leleks # By Lubie ## Lamia # By Melia ## Amukus # By [[Medusa]] ## Pegasus ## Chrusaor # By Periboia ## Nausitous # By Saturion ## Taras # By Toosa ## Polifemus # By Tiro ## Neleus ## Pelias # By onbekende moeders ## Aon ## Buzas ## Kerkuon ## Kuknus ## Evadne ## Lotis ## Rodos ## Sinis </div> == Verwysings == : ''Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel [[:en:Poseidon]]'' {{Verwysings}} * Walter Burkert, ''Greek Religion'' (1977) 1985. * [http://www.maicar.com/GML/Poseidon.html GML Poseidon] * [http://www.theoi.com/Olympios/Poseidon.html Theoi.com: Poseidon] * [http://www.androphile.org/preview/Library/Mythology/Greek/ Die verhaal van Poseidon en Pelops] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070320130412/http://www.androphile.org/preview/Library/Mythology/Greek/ |date=20 Maart 2007 }} * [http://www.csun.edu/~hcfll004/mycen.html Gods found in Mycenaean Greece;] ’n tabel deur Michael Ventris en John Chadwick, ''Documents in Mycenaean Greek'', tweede uitgawe (Cambridge 1973) * {{cite web | last =Jenks | first =Kathleen | authorlink = | publisher =Myth*ing links | title=Mythic themes clustered around Poseidon/Neptune | date =April 2003 | url =http://www.mythinglinks.org/euro~west~greece~Poseidon.html | accessdate = 13 Januarie 2007 }} {{Griekse mitologie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Olimpiese gode]] sshx8qziezkp68rsrzvneonwvcgteq8 0 47533 2820139 2819027 2025-07-10T22:05:47Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Flag_of_El_Salvador_(1875-1877).svg" met "Flag_of_El_Salvador_(1875–1912).svg" omrede: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · flag was used until 1912, 2820139 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Vlag | Naam = El Salvador | Artikel = | Beeld = Flag of El Salvador.svg | Beeldgrootte = 210px | Geen_grens = | Bynaam = | Ander_byname = | Gebruik = 011001 | Simbool = [[Lêer:IFIS Alternate.svg]] | Verhouding = 189:335 | Goedgekeur_op = Basiese vorm: 1912, Huidige wysigings: 27 September 1972 | Ontwerp = Drie horisontale bane in blou, wit en blou met die landswapen in die middel van die wit baan. | Ontwerper = | Beeld3 = Civil Flag of El Salvador.svg | Beeldgrootte3 = 210px | Geen_grens3 = | Bynaam3 = | Ander_byname3 = | Gebruik3 = 110000 | Simbool3 = [[Lêer:IFIS Alternate.svg]] | Verhouding3 = 3:5 | Goedgekeur_op3= | Ontwerp3 = Drie horisontale bane in blou, wit en blou. | Ontwerper3 = | Beeld4 = Civil Ensign of El Salvador.svg | Beeldgrootte4 = 210px | Geen_grens4 = | Bynaam4 = | Ander_byname4 = | Gebruik4 = 011110 | Simbool4 = [[Lêer:IFIS Alternate.svg]] | Verhouding4 = 3:5 | Goedgekeur_op4= | Ontwerp4 = Drie horisontale bane in blou, wit en blou met die woorde Dios, Union, Libertad in die wit baan.. | Ontwerper4 = }} Die '''nasionale vlag van [[El Salvador]]''' is op [[27 September]] [[1972]] amptelik in gebruik geneem. Die vlag vertoon drie ewe wye horisontale bane in (van bo na onder) blou, wit en blou. Die drie variasies van die vlag verskil daarin dat in een ’n suiwer wit baan vertoon word, in die tweede verskyn die landswapen in die middel van die wit baan en in die derde verskyn die woorde DIOS UNION LIBERTAD (Spaans vir God, Eenheid, Vryheid). == Simboliek == ’n Bespreking van die simboliek van die vlag kan ten beste in drie dele verduidelik word nl. die simboliek van die blou-wit-blou kleurkombinasie, die betekenisse van die elemente in die wapen en die simboliek van die nasionale leuse. Volgens die huidige interpretasie dui die kleure aan: * {{sleutel|#0047AB|'''[[Kobalt (kleur)|Kobalt]]''': Die groot hemel en twee massiewe oseane van [[Sentraal-Amerika]].}} * {{sleutel|#FFFFFF|'''[[Wit]]''': Vrede en solidariteit met die wêreld.}} * {{sleutel|#FFBF00|'''[[Amber (kleur)|Amber]]''': Die hele vet uitdrukking in die vlag, die wapen van El Salvador; die vergelykende ewewydige driehoek, vyf inheemse spiese, sonstrale, blaai, die vet motto (''DIOS UNION LIBERTAD'') en die dapper etimologie (Republiek El Salvador in Sentraal-Amerika).}} === Bou-wit-blou === Die kleurkombinasie van blou-wit-blou is afgelei van die vlag van die [[Federale Republiek van Sentraal-Amerika]].<ref name="FOTW-ES">{{en}} Flags of the World (2006): [https://www.crwflags.com/fotw/flags/sv.html El Salvador], URL besoek op 22 Mei 2019.</ref> Die Federale Republiek van Sentraal-Amerika was ’n federasie van Sentraal-Amerikaanse state wat van 1823 tot 1841 bestaan het. Die land het ’n blou-wit-blou vlag gebruik met die land se nasionale wapen in die middel van die wit baan. Die blou-wit-blou is gebaseer op die [[vlag van Argentinië]] omdat Argentinië die eerste land was wat onafhanklikheid verkry het van Spaans-Amerika.<ref>{{en}} Flags of the World (2006): [https://www.crwflags.com/fotw/flags/ni.html Nicaragua], URL besoek op 22 Mei 2019.</ref> Naas dit het die kleurvolgorde die volgende voorgestel: die ligging van die "suiwer" (wit) Amerika tussen die Atlantiese en die Stille Oseane. Dit is opmerklik dat die simboliek van die vlag van El Salvador steeds verwys na die ligging van die land tussen die twee oseane, terwyl die land slegs aan een oseaan ’n kuslyn het. === Nasionale wapen === [[Lêer:Coat of arms of El Salvador.svg|duimnael|links|Wapen van El Salvador]] Die wapen van El Salvador stem redelik ooreen met die wapen van die Federale Republiek van Sentraal-Amerika. Dit vertoon enersyds geografiese elemente wat moet simboliseer dat Sentraal-Amerika baie vulkane het en tussen twee oseane geleë is. Andersyds vertoon dit vryheids- en gelykheidsimbole soos die [[frigiese mus]], die reënboog en die driehoek. === Dios, Union, Libertad === In militêre vlae van die Federale Republiek van Sentraal-Amerika het dikwels die leuse "DIOS, UNION, LIBERTAD" ("God, Eenheid, Vryheid") gestaan. Hierdie liberale leuse verwys na die katolieke geloof en die wens van die Criollo-ondernemers en koopliede wat vir beter omstandighede in terme van vryheid, vryhandel en die handhawing van die maatskaplike stabiliteit.<ref name="Vogel">{{nl}} Hans Vogel (2002): ''Geschiedenis van Latijns-Amerika'', Het Spectrum, Utrecht, blz. 162-163.</ref> El Salvador het die leuse later oorgeneem as nasionale leuse. == Ontwerp == [[Lêer:" The Maya People ".jpg|duimnael|[[Meso-Amerika]]anse beskawings in El Salvador het "añil" (Indigo) gekweek, en sy blou-kleurstof-ekstrakte vir baie doeleindes gebruik.]] [[Lêer:MayanCalendar.png|duimnael|Voorbeeld van ’n Majaanse kalender, geskep deur ’n moderne vakman]] [[Lêer:Salcoatitán, El Salvador - panoramio (9).jpg|duimnael|Die vyf geroosterde vulkane in die wapen is geïnspireer deur die vulkaniese reeks Cordillera de Apaneca toe El Salvador se Sonsonate Stad in 1834 die tweede hoofstad van die [[Federale Republiek van Sentraal-Amerika]] was.]] Die ''Bandera magna'' het deurgaans ’n ongewone hoogte-breedteverhouding van 189:335. Volgens die Salvadoraanse wet moet hierdie vlag 3,35 meter breed en 1,89 meter lank wees, maar daar mag van die afmetings afgewyk word indien die omstandighede dit vereis. Presies in die middel van die ''Bandera magna'' is die nasionale wapen.<ref name="ALRES">{{es}} Asamblea Legislativa de la República de El Salvador (14 september 1972): ''D. O. No 171, Tomo No 236''.</ref> Die ander twee variante het ’n hoogte-breedteverhouding van 3:5. Die drie bane is ewe wyd en elkeen neem dus een derde van die vlag in beslag.<ref name="ALRES" /> == Geskiedenis == === Die eerste Salvadoraanse vlag === Die elites van [[San Salvador]] en [[San Vicente]] het hulle in 1822 onafhanklik van [[Meksiko]] verklaar. Hulle wou Sentraal-Amerika in een onafhanklike staat verenig. Hulle het in Februarie 1822 ’n blou-wit-blou aangeneem wat geskoei is op die Argentynse vlag. Hoewel El Salvador nog nie bestaan het nie kon die opstandelinge beskou word as die voorlopers van El Salvador en die vlag wat hulle aangeneem het as die eerste ‘Salvadoraanse’ vlag. Die opstandelinge het in hul opstand geslaag en in 1823 is die Federale Republiek van Sentraal-Amerika gestig. Op 5 Maart 1824 is El Salvador amptelik gestig as ’n deelstaat van die federasie. Die Salvadoraanse wapen is in die middel van die vlag geplaas en hierdie vlag sou — ook na onafhanklikheid in Januarie 1841 — tot 1865 in gebruik bly, waarby opgemerk moet word dat die afgebeelde wapen wel by tye aangepas is. === Vlae van die Federale Republiek van Sentraal-Amerika === {{Hoofartikel|Federale Republiek van Sentraal-Amerika}} Die huidige vlag van El Salvador is in feite afgelei van die vlag van die Federale Republiek van Sentraal-Amerika wat op sy beurt weer beïnvloed is deur die Salvadoraanse opstandelinge wat Sentraal-Amerika wou verenig. Hierdie vlag het bestaan uit drie horisontale bane in blou-wit-blou, met die nasionale wapen in die middel. In die periode van die bestaan van die federasie (1823–1841, vanaf 1825 bekend as die ''Federale Republiek van Sentraal-Amerika'') was die Salvadoraanse vlag die deelstaatvlag en die federale vlag die nasionale vlag. Die ander lande wat uit die federasie ontstaan het ([[Vlag van Costa Rica|Costa Rica]], [[Vlag van Guatemala|Guatemala]], [[Vlag van Honduras|Honduras]] en [[Vlag van Nicaragua|Nicaragua]]) het elk ook hul vlae op die vlag van die Federale Republiek van Sentraal-Amerika gebaseer. Die vlae van hierdie lande bestaan ook uit die blou-wit-blou. Slegs Costa Rica het rooi tot die vlag toegevoeg en die vlag van Guatemala is vertikale bane. === Die Salvadoraanse ''Stars and Stripes'' === Tussen 1865 en 1912 het die land ’n reeks ander vlae, wat baie lyk soos die [[vlag van die Verenigde State]], gebruik, daarom is daar soms verwys na die ''Salvadoraanse Stars and Stripes''. Die vlag het nege horisontale bane in blou en wit gehad met ’n rooi skildhoek en ’n aantal vyfpuntige wit sterre. Die rooi blok in die skildhoek wat altyd vierkantig en die aantal sterre het ooreengestem met die aantal departemente waarin die land onderverdeel was. Omdat ’n aantal departemente deur splitsing uitgebrei het, het die aantal sterre ook verander. Die eerste ''Stars and Stripes'' is in April 1865 aanvaar. Dit het nege sterre bevat in drie rye van drie elk as verwysing na die departemente [[Chalatenango (departement)|Chalatenango]], [[Cuscatlán]], [[La Libertad (departement)|La Libertad]], [[La Paz (departement)|La Paz]], [[San Miguel (departement)|San Miguel]], [[San Salvados (departement)|San Salvador]], [[Santa Ana (departement)|Santa Ana]], [[San Vicente (departement)|San Vicente]] en [[Sonsonate (departement)|Sonsonate]].<ref name="FOTW-ES-H">{{en}} Flags of the World (2005): [https://www.fotw.info/flags/sv-1865.html El Salvador – Historical Flags (1865–1912)], URL besoek op 8 Julie 2007.</ref> In Junie 1865 is die aantal departemente, en dus die aantal sterre op die vlag, uitgebrei na elf ([[La Unión (Departement)|La Unión]] en [[Usulután (departement)|Usulután]] is gestig) waarna daar in 1869 nog een bygekom het ([[Ahuachapán (departement)|Ahuachapán]]). Die vlag van 1869 het dus twaalf sterre in drie rye van vier getoon. In 1873 het daar nog ’n departement bygekom ([[Cabañas (departement)|Cabañas]]) en een ster is by die middelste ry gevoeg. In 1875 sou die aantal sterre uitgebrei word na veertien omdat die veertiende departement gestig is ([[Morazán (departement)|Morazán]], tot 1877 bekend as ''Gotera''). Dit was die laaste toevoeging van ’n departement. Die sterre is in drie rye geplaas, twee van vyf met een van vier in die middel. Daar was ook ’n variant in omloop met vier rye van 4-3-4-3 sterre.<ref name="FOTW-ES-H" /> Hierdie laaste vlag sou tot in 1912 in gebruik bly totdat dit vervang is deur die huidige vlag. Tussendeur war die vlag egter een maand buite gebruik. In 1896 het El Salvador saam met Honduras en Nicaragua die Federale Republiek van Sentraal-Amerika gevorm. Hierdie republiek het op 2 November 1898 ’n eie vlag in gebruik geneem wat ook as die vlag van El Salvador gedien het. In dieselfde maand is die republiek egter ontbind en op 1 Desember is die Salvadoraanse vlag van 1875 weer in gebruik geneem. == Ander vlae == <center><gallery align="center" widths="130"> Lêer:Flag of the United Provinces of Central America.svg| {{FIAV|historical}} Vlag van die Federale Republiek van Sentraal-Amerika, 5 Maart 1824 tot 22 November 1824 Lêer:Flag of the Federal Republic of Central America.svg| {{FIAV|historical}} Vlag van die Federale Republiek van Sentraal-Amerika, 22 November 1824 tot 28 April 1865 Lêer:Flag of El Salvador (April 1865).svg| {{FIAV|historical}} Vlag van El Salvador, 28 April 1865 tot Junie 1865 Lêer:Flag of El Salvador (June 1865).svg| {{FIAV|historical}} Vlag van El Salvador, Junie 1865 tot 1869 Lêer:Flag of El Salvador (1869–1873).svg| {{FIAV|historical}} Vlag van El Salvador, 1869 tot 1873 Lêer:Flag of El Salvador (1873-1875).svg| {{FIAV|historical}} Vlag van El Salvador, 1873 tot 1875 Lêer:Flag of El Salvador (1875–1912).svg| {{FIAV|historical}} Vlag van El Salvador, 1875 tot 2 November 1898 Lêer:Flag of the Greater Republic of Central America (1898).svg| {{FIAV|historical}} Vlag van die Groter Republiek van Sentraal-Amerika, 2 November 1898 tot 30 November 1898 Lêer:Flag of El Salvador (1875–1912).svg| {{FIAV|historical}} Vlag van El Salvador, 1 Desember 1898 tot 15 September 1912 </gallery></center> == Sien ook == {{Portaal|Vlae en wapens|En-wikipedia arms 8-full.svg}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Flags of El Salvador|Vlae van El Salvador}} * {{en}} [https://www.crwflags.com/fotw/flags/sv.html El Salvador] by ''Flags of the World''. * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/flag-of-El-Salvador|title=Flag of El Salvador|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=22 Mei 2019}} {{NAmerikavlae}} {{Normdata}} {{nl-vertaal|Vlag van El Salvador}} [[Kategorie:El Salvador]] [[Kategorie:Nasionale vlae|El Salvador]] f28xvzmwibxs432kagmbhqgbwp78ila 0 48077 2820072 2402029 2025-07-10T18:30:27Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820072 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Visaginas'''<br /> [[Lêer:Visaginas001.JPG|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:LietuvaVisaginas.png|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Visaginas COA.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Visaginas.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Litaue}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Etnografiese gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Aukštaitija |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Administratiewe distrik''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Utena County COA.png|20px]] Utena |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Munisipaliteit''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Visaginas |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|55|36|N|26|26|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 10 Augustus 1975 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1977 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 13,8 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 164 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2020) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 18&nbsp;024 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;300/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | -°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | - / -&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | - mm |- |&nbsp;'''Burgemeester (''Meras'')''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Erlandas Galaguz |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.visaginas.lt/ ''www.visaginas.lt/''] |} '''Visaginas''' ([[Litaus]]: {{Audio|Visaginas.ogg|luister}}) is 'n [[Litaue|Litause]] stad en munisipaliteit aan die noordoewer van die Visaginas-meer, sowat 150 kilometer noordoos van die hoofstad [[Vilnius]] en sowat 70 kilometer oos van die distrikhoofstad Utena. Visaginas is ten opsigte van sowel sy stigtingsdatum – dit het eers in 1975 as residensiële nedersetting vir werknemers van die kernkragsentrale Ignalina (veertien kilometer oos van Visaginas) en hul gesinne ontstaan – asook die gemiddelde ouderdom van sy bewoners (omstreeks 30 jaar) die jongste stad in die land. Dit is aanvanklik na die destydse voorsitter van die Litause Kommunistiese Party, Antanas Sniečkus, vernoem en het reeds in 1977 stadstatus gekry. Met die onafhanklikwording van Litaue is die stadsnaam gewysig na Visaginas. Nadat Ignalina in 2009 buite werking gestel is, het werkloosheid en dwelmmisbruik sosiale brandpunte vir die merendeels [[Russies]]sprekende bevolking geword. == Geografie en stadsuitleg == [[Lêer:Visagino akmuo.JPG|duimnael|links|Die amptelike hoeksteen van Visaginas, wat op 10 Augustus 1975 gelê is, het die omtrekke van Litaue]] Die stadsgebied word begrens deur die Gewestelike Gražutė-park in die noordweste, gebiede van die Ignalina-munisipaliteit (wat hier deel uitmaak van die [[Nasionale Aukštaitija-park]]) in die suide, die Drūkšiai-meer (die grootste in Litaue met 'n oppervlakte van 4&nbsp;500 hektaar) in die noorde, en die [[Belarus]]siese administratiewe gewes van Vitebsk in die ooste. Alhoewel Visaginas soos ander gesiglose Russies-ontwerpte nedersettings lyk (die plaaslike woonstelblokke is van voorafvervaardigde elemente gebou), beskik dit oor talle groen gebiede in die stad self en in die omgewing. Dit word deur ongerepte bosgebiede, moeraslande en mere omring. Die stadsgebied is kompleksgewys ontwikkel en van 'n infrastruktuur vir die bewoners se alledaagse en kulturele behoeftes voorsien. Die oorspronklike ontwerp was dié van 'n [[skoenlapper]] wat sy vlerke span en het die plaaslike Visaginas-meer met 'n oppervlakte van 220,4 hektaar en 'n diepte van ses meter ingesluit. Die meeste instellings kan binne loopafstand bereik word sodat openbare vervoergeriewe aanvanklik nie benodig is. Die omliggende natuur – met 110 mere in 'n sone met 'n radius van tien kilometer rondom Visaginas – het tydens die boubedrywighede grotendeels ongeskonde gebly. == Geskiedenis == [[Lêer:Ignalina Nuclear Power Plant Unit 1 - 20050629.jpg|duimnael|links|Die Ignalina-kernkragsentrale]] [[Lêer:RBMK reactor from Ignalina ArM.jpg|duimnael|links|Een van Ignalina se grafietgemodereerde RMBK-reaktors]] Die eerste verwysing na die gebied kom in dokumente uit die jaar 1526 voor toe dit deur die adellike Vaitiekus Goštautas aan die parogie Naujasis Daugėliškis oorgedra is. Tussen die 14de en 19de eeu is die streek verskeie kere deur Lyflandse, Sweedse, Russiese en Franse magte beset. Die huidige nedersetting is in 1975 as Sniečkus gestig om werkers van die nuwe Ignalina-kernkragsentrale en hul gesinne te huisves. Vier bestaande dorpe, waaronder die huidige naamgewende Visaginas en Paliaudanės, is gesloop om plek te maak vir die nuwe stad. Litause wetenskaplikes het hulle tevergeefs teen die projek uitgespreek wat volgens die oorspronklike bouplanne die grootste kernkragsentrale ter wêreld sou word en met altesaam vier kookwaterreaktors 6&nbsp;000 MW elektrisiteit vir nabygeleë swaar nywerhede en chemiese fabrieke sou lewer. Vanweë die behoefte aan hoogs gekwalifiseerdes het merendeels etniese [[Russe]] hulle in die stad gevestig wat nog steeds 55 persent Russiessprekend is. Die stad is geleidelik uitgebrei nadat die kapasiteit van Ignalina tot vier reaktors verhoog is. Die kernkragsentrale is egter nie betyds voltooi nie en die ontploffing van die Tsjernobil-reaktor op 26 April 1986 het tot verdere vertraging gelei. Die eerste reaktor, wat in 1983 in gebruik gestel is, is vir herstelwerk afgeskakel. Toe in die tweede helfte van 1986 met die bou van die derde reaktor begin is, het die Sowjet-media oor die projek, wat oorspronklik as "Litaue se atomêre son" geprys is, geswyg. Een rede hiervoor was dat in [[Swede]] hoë vlakke van [[radioaktiwiteit]] gemeet is sodra die wind uit die rigting van Ignalina oor die Oossee gewaai het, 'n tweede was dat die kapasiteit van die eerste twee reaktors om veiligheidsredes verminder moes word. Wilde gerugte het die ronde begin doen dat een van Ignalina se reaktors moontlik buite beheer sou geraak het en dat maatreëls vir die ontruiming van die gebied getref sou word. Die Sowjet-owerheid was genoodsaak om 'n groot groep wetenskaplikes en persoonlikhede uit die kulturele lewe van Litaue uit te nooi om die kernkragsentrale te besigtig. In Maart 1988 is die eerste reaktor weer eens afgeskakel en Ignalina het steeds meer kritiek by deskundiges ontlok. Die kernkragsentrale is op sagte grond gebou en het effens begin afsak. Volgens amptelike gegewens was dit bestand teen [[aardbewing]]s van maksimaal 5,5 op die [[Richterskaal]], ofskoon daar in die vroeë 20ste eeu reeds aardbewings van 7,0 in die gebied aangeteken is. Weens die gebrek aan koeltorings is koelwater regstreeks in die Drūkšiai-meer gepomp sodat sy watertemperatuur tot 30&nbsp;°C gestyg het. Die gebied was bowendien een van Litaue se belangrikste drinkwaterbronne. 'n Eerste openbare protesbeweging het ontstaan. Die plaaslike Litause KP-leierskap het hulle teen die verdere uitbou van Ignalina uitgespreek en daarop gewys dat die gebruik van die Drūkšiai-meer vir verkoelingsdoeleindes nie deur plaaslike owerhede goedgekeur is nie. Desondanks het die Moskouse Departement van Kernenergie voortgegaan met die boubedrywighede. Nadat 'n openbare betoging verbied is, het 15&nbsp;000 omgewingsbewustes uit Litaue en aangrensende gebiede op 17 September 1988 vir 'n "sing- en dansfees" byeengekom. Aangesien hulle in tegniese opsig op dié van [[Tsjornobil|Tsjernobil]] gelyk het, moes die kernkragsentrale volgens 'n ooreenkoms tussen Litaue en die Europese Unie in 2009 buite werking gestel word. Intussen word pogings onderneem om die plaaslike [[toerisme]]bedryf te ontwikkel. == Bronnelys == * {{de}} Marianna Butenschön: ''"Uns hat nie jemand gefragt." Wie die Litauer den Ausbau des Kernkraftwerks Ignalina aufgehalten haben''. In: ''Estland, Lettland, Litauen. Das Baltikum auf dem langen Weg in die Freiheit''. München: R. Piper 1992, bl. 220-229 == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{lt}} [https://www.visaginas.lt/ Amptelike webwerf] {{Normdata}} [[Kategorie:Munisipaliteite in Litaue]] [[Kategorie:Nedersettings in Litaue]] p3qrgi8aqdwwgp4avkhysxvq777u4xf 0 48722 2819996 2772608 2025-07-10T13:00:16Z MR973 133578 Rol weergawe [[Special:Diff/2772608|2772608]] deur [[Special:Contributions/Il Nur|Il Nur]] ([[User talk:Il Nur|bespreek]]) terug. Taalliggingkaart op lang afstand 2819996 wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die taal. Vir die etniese groep, sien [[Basjkiriërs]].'' {{Inligtingskas Taal |naam=Basjkiers |inheemsenaam=башҡорт теле, ''başqort tele'', باشقۇرت تئلئ |uitspraak=[baʂ.ˌqʊ̞rt.tɪ̞.ˈlɪ̞] |familiekleur=Altaïes |state={{vlagland|Rusland}}<br />{{vlagland|Kasakstan}} |streek=[[Basjkortostan]] |sprekers=1,3 miljoen<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/language/bak |title=Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Bashkort |publisher=[[Ethnologue]] |access-date=6 November 2017 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190605234332/https://www.ethnologue.com/language/bak |archive-date=5 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |rang= |skrif=[[Cyrilliese alfabet]] |fam1=[[Altaïese tale|Altaïes]] |fam2=[[Turkiese tale|Turkies]] |fam3=[[Kiptsjak-tale|Kiptsjak]] |fam4=[[Noord-Kiptsjak-tale|Noord-Kiptsjak]] |nasie={{vlagland|Rusland}} * [[Lêer:Flag of Bashkortostan.svg|23px]] [[Basjkortostan]] |agentskap=''geen'' |iso1=ba|iso2=bak|iso3=bak |kaart=[[Lêer:Idioma baskir.png|250px|Verspreiding van Basjkiers]] }} '''Basjkiers''' (башҡорт теле, ''basjkort tele'', باشقۇرت تئلئ, {{Audio|Ba-башҡорт теле.oga|luister}}) is ’n [[Turkiese tale|Turkiese taal]] wat deur die [[Basjkiriërs]] gepraat word. Dit is saam met [[Russies]] die [[amptelike taal]] van die [[Basjkortostan|Republiek van Basjkortostan]]. == Sprekers == [[Lêer:Bashkir language in the Russian Empire (1897).svg|duimnael|links|Verspreiding van Basjkiers in die [[Russiese Ryk]] in 1897]] Die meeste sprekers van Basjkiers woon in Basjkortostan, of in die [[Tsjeljabinsk-oblast|Tsjeljabinsk-]], [[Orenburg-oblast|Orenburg-]], [[Swerdlofsk-oblast|Swerdlofsk-]], [[Samara-oblast|Samara-]] en [[Koergan-oblast]], die [[Chanto-Mansië]]-Outonome Okroeg, [[Tatarstan]] en [[Oedmoertië]]. Groot Basjkierssprekende minderhede kom ook voor in [[Kasakstan]] en [[Oesbekistan]]. == Alfabet en dialekte == Ná die [[Mongoolse inval van Rusland]] het die taal [[Kiptsjak]] al hoe meer algemeen geraak aangesien dit die taal van die meerderheid van die [[Goue Horde]] was. Moderne Basjkiers is deel van die Kiptsjak-groep van Turkiese tale. Dit het vandag baie [[dialek]]te, waarvan sommige baie soos [[Tataars]] is. In 1923 is ’n skryfstelsel wat op die [[Arabiese alfabet]] gebaseer is, spesiaal vir Basjkiers geskep. Terselfdertyd is die Basjkierse letterkundige taal geskep, wat wegbeweeg het van die ouer Turkse invloede. Sedert 1930 is dit in die [[Latynse alfabet]] geskryf en sedert 1938 in die [[Cyrilliese alfabet]], met die bykomense letters {{unicode|Ә ә [æ]}}, {{unicode|Ө ө [œ]}}, {{unicode|Ү ү}} {{IPA|[y]}}, {{unicode|Ғ ғ}} {{IPA|[ɣ]}}, {{unicode|Ҡ ҡ}} {{IPA|[q]}}, {{unicode|Ң ң}} {{IPA|[ŋ]}}, {{unicode|Ҙ ҙ}} {{IPA|[ð]}}, {{unicode|Ҫ ҫ}} {{IPA|[θ]}}, {{unicode|Һ һ}} {{IPA|[h]}}. {|class="standard" |+Basjkierse alfabet (Башҡорт әлифбаһы) |width=23%|Аа (а) |width=10%|[a] |width=23%|Бб (бэ) |width=10%|[b] |width=24%|Вв (вэ) |width=10%|[w],[v] |- |Гг (гэ) |[g] |Ғғ (ғы) |{{IPA|[ɣ]}} |Дд (дэ) |[d] |- |{{unicode|Ҙҙ}} ({{unicode|ҙ}}) |[ð] |Ее (йе) |[e], [je] |Ёё (йо) |[jo] |- |Жж (жэ) |{{IPA|[ʒ]}} |Зз (зэ) |[z] |Ии (и) |[i] |- |Йй ({{unicode|ҡыҫҡа и}}) |[j] |Кк (ка) |[k] |{{unicode|Ҡҡ}} ({{unicode|ҡ}}ы) |[q] |- |Лл (эль) |[l] |Мм (эм) |[m] |Нн (эн) |[n] |- |Ңң (эң) |[ŋ] |Оо (о) |[ụ] |Өө (ө) |[ỵ] |- |Пп (пэ) |[p] |Рр (эр) |[r] |Сс (эс) |[s] |- |{{unicode|Ҫҫ}} ({{unicode|ҫ}}э) |[θ] |Тт (тэ) |[t] |Уу (у) |[u] |- |Үү (ү) |[y] |Фф (эф) |[f] |Хх (ха) |[x] |- |Һһ (һа) |[h] |Цц (цэ) |{{IPA|[ts]}} |Чч (чэ) |{{IPA|[tʃ]}} |- |Шш (ша) |{{IPA|[ʃ]}} |Щщ (ща) |{{IPA|[ɕ]}} |Ъъ ({{unicode|ҡатылыҡ}} билдәһе) |[ʔ] |- |Ыы (ы) |{{IPA|[ɯ]}} |Ьь ({{unicode|йомшаҡлыҡ}} билдәһе) |{{IPA|[ʲ]}} |Ээ (э) |[e] |- |Әә (ә) |[æ] |Юю (йу) |[ju] |Яя (йа) |[ja] |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Bibliografie == * {{citation |first=Nicholas |last=Poppe |title=Bashkir Manual |publisher=Routledge |year=1997 |pages=186 |isbn=978-0-7007-0836-9 }} == Eksterne skakels == {{Interwiki|kode=ba}} * [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bak Ethnologue: Basjkiers] * [http://www.akiat.net/ Basjkierse folklore en vertellings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161013020411/http://www.akiat.net/ |date=13 Oktober 2016 }} {{en}} * [http://www.odvl.ru/bashkir Grammatika (kan afgelaai word as PDF/Word)]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{ru}} * [http://www.bashskazki.ru/ Folklore en legendes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081006221728/http://www.bashskazki.ru/ |date= 6 Oktober 2008 }} {{ru}} === In Basjkiers === * [http://bash.bashinform.ru/ Bashinform-nuusagentskap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060403185029/http://bash.bashinform.ru/ |date= 3 April 2006 }} * [http://bashgazet.ru/bash/bnews/ Bashkortostanse koerant] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060316093558/http://bashgazet.ru/bash/bnews/ |date=16 Maart 2006 }} * [http://uralbatir.narod.ru/ Oeral batir-epos] * [http://yir.atspace.com/ Basjkierse liedjies] * [http://ww1.bashskazki.ru/ Folklore en legendes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090809190849/http://ww1.bashskazki.ru/ |date= 9 Augustus 2009 }} {{Commons-kategorie inlyn|Bashkir language}} {{Wikt-inlyn|Basjkiers}} * [[Lêer:Crystal txt.png|20px|links]] Hierdie artikel is vertaal vanuit die [[:en:Bashkir language|Engelse Wikipedia]] {{Tale van Rusland}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tale van Rusland]] [[Kategorie:Turkiese tale]] [[Kategorie:Tale van Kasakstan]] pcuv47a6qbqs4qi86sx8d1mayleitmg 0 49321 2820114 2819976 2025-07-10T20:50:40Z SpesBona 2720 Opruim 2820114 wikitext text/x-wiki [[Lêer:TishaBeav.jpg|duimnael|'n Groep [[Jode]] resiteer die [[Kinot]] by die Westelike Muur. Een van die gewoontes is om op hierdie dag op die vloer eerder as op stoele te sit]] [[Lêer:PikiWiki Israel 3434 9 av kotel.JPG|duimnael|'n Groep Jode resiteer op Tisj'a be'Aw die Kinot by die Westelike Muur]] [[Lêer:PikiWiki Israel 44784 Tisha BAv at the Western Wall.JPG|duimnael|Jode bid tydens Tisj'a be'Aw aan die Westelike Muur in Jerusalem]] [[Lêer:NinthAvStonesWesternWall.JPG|duimnael|Uitgegrawe klippe uit die Westelike Muur van die Tempelberg (Jerusalem, Israel), wat in 70 n.C. deur Romeinse muurbrekers op die straat geslaan is]] [[Lêer:(Venice) La distruzione del tempio di Gerusalemme -Francesco Hayez - gallerie Accademia Venice.jpg|duimnael|''Vernietiging van die Tempel in Jerusalem'', skildery deur Francesco Hayez, 1867]] [[Lêer:Tish'a B'av 1887.jpg|duimnael|''Tisj'a be'Aw in die [[sinagoge]]'', skildery deur Leopold Horovitz, 1887]] '''Tisj'a be'Aw''' ([[Hebreeus]]: תשעה באב, [tiʃʕa bəˈʔav], {{Audio|He-TishaBAv.ogg|luister}}, letterlik: "Negende in Aw") is 'n rou- en vasdag in [[Judaïsme]], genoem na die negende dag (Tisj'a) van die maand Aw in die [[Joodse kalender]]. Die vas (bid en sonder kos bly) herdenk die vernietiging van beide die [[Salomo se Tempel]] deur die Nieu-Babiloniese Ryk en die [[Tweede Tempel]] deur die [[Romeinse Ryk]] in [[Jerusalem]], wat oor die 656 jaar uitmekaar plaasgevind het, maar beide op dieselfde datum in die Joodse kalender val. Daarom word die dag "die hartseerste dag in die Joodse geskiedenis" genoem en dit is dus 'n dag wat glo vir tragedie bestem is.<ref>{{en}} {{cite book|author1=Elozor Barclay|author2=Yitzchok Jaeger|title=Guidelines: Over Four Hundred of the Most Commonly Asked Questions about the Three Weeks|year=2003|publisher=Targum Press|isbn=978-1-56871-254-3|page=65|quote=Hashem condemned this day to become destined for national disasters throughout history...}}</ref><ref>{{en}} {{cite book|author=Pinchos Yehoshua Ellis|title=Seasons in halacha|year=2005|publisher=Targum Press|isbn=978-1-56871-369-4|page=267|quote=Tisha B'Av initially became destined for tragedy...}}</ref> Tisj'a be'Aw is in Julie of Augustus van die [[Gregoriaanse kalender]]. == Die vyf rampe == Volgens die Misjna Ta'anit 2,6 regverdig die volgende vyf rampe wat op die negende Aw plaasgevind het die vasdag: # Die volk van Israel is in die [[woestyn]] aangekondig dat hulle nog 40 jaar moes dwaal. # Die Tempel van Salomo (Eerste Tempel) en die Koninkryk Juda is in 586 v.C. deur die Babiloniërs onder Koning Nebukadnésar II vernietig en die Judeërs is gevange geneem en na [[Babilon]] verban. # Die Tempel van Herodes (Tweede Tempel) is in 70 n. Chr. deur die Romeine vernietig. # Die Bar Kochba-opstand teen Rome het in 135 misluk, Sjimon bar Kochba is doodgemaak en die vesting Betar verower. # Die stad Jerusalem is deur die Romeine in 136 met die grond gelykgemaak. == Ander rampe == * Op 15 Augustus 1095 (24 Aw 4855) verkondig [[Pous Urbanus II]] die Eerste [[Kruistog]] waartydens duisende Jode in die eerste maand vermoor en hul gemeenskappe in [[Duitsland]] en [[Frankryk]] vernietig is. * Op 18 Julie 1290 (9 Aw 5050) word die Jode uit [[Engeland]] verdryf. * Op 22 Julie 1306 (10 Aw 5066) word die Jode uit Frankryk verdryf. * Op 31 Julie 1492 (7 Aw 5252) word die Jode uit [[Spanje]] verdryf. * Op 1–2 Augustus 1914 (9–10 Aw 5674) betree die [[Duitse Keiserryk]] die [[Eerste Wêreldoorlog]], wat grootskaalse omwentelinge in die Europese Joodse lewe sou veroorsaak en in die nasleep tot die [[Holocaust]] sou lei. * Op 2 Augustus 1941 (9 Aw 5701) ontvang SS-bevelvoerder [[Heinrich Himmler]] die formele goedkeuring vir "die [[Finale Oplossing]]" van die Nazi-party. * Op 23 Julie 1942 (9 Aw 5702) begin die massadeportasie van Jode van die [[Warskou-ghetto|Ghetto van Warskou]] na die [[Treblinka-verdelgingskamp|Verdelgingskamp Treblinka]]. * Op 18 Julie 1994 (10 Aw 5754) lei die bomaanval op die Joodse gemeenskapsentrum in [[Buenos Aires]] (AMIA) tot 85 dooies en 300 beseerdes. * Op 15 Augustus 2005 (10 Aw 5765) begin die [[Israel]]iese onttrekking uit die [[Gasastrook]] wat lei tot die verdrywing van 8000 Jode uit Ghoesj Katif. == Datums == Tisj'a be'Aw is volgens die [[Joodse kalender]] op 9 Aw, die werklike herdenking begin egter altyd met sonsondergang op die vooraand (omdat 'n dag met sononder begin). Aangesien maande in die Joodse kalender altyd na die [[maan]] bereken word, wissel die datum van hierdie dag volgens die [[Gregoriaanse kalender]]. Indien 9 Aw op 'n [[Sabbat]] val, sal die herdenking op die volgende dag, 10 Aw, gehou word. {| class="wikitable" ! Jaar in die [[Joodse kalender]] ! Datum in die [[Gregoriaanse kalender]] |- | 5778 || align="center" | 21–22 Julie 2018 |- | 5779 || align="center" | 10–11 Augustus 2019 |- | 5780 || align="center" | 29–30 Julie 2020 |- | 5781 || align="center" | 17–18 Julie 2021 |- | 5782 || align="center" | 6–7 Augustus 2022 |- | 5783 || align="center" | 26–27 Julie 2023 |- | 5784 || align="center" | 12–13 Augustus 2024 |- | 5785 || align="center" | 2–3 Augustus 2025 |- | 5786 || align="center" | 22–23 Julie 2026 |- | 5787 || align="center" | 11–12 Augustus 2027 |- | 5788 || align="center" | 31 Julie – 1 Augustus 2028 |- | 5789 || align="center" | 21–22 Julie 2029 |- | 5790 || align="center" | 7–8 Augustus 2030 |- | 5791 || align="center" | 28–29 Julie 2031 |} == Sien ook == * [[Lys van Joodse feeste en herdenkings]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Verdere leesstof == * {{de}} {{cite book|author=Ismar Elbogen|title=Der jüdische Gottesdienst in seiner geschichtlichen Entwicklung|work=Schriften der Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaft des Judentums|edition=21ste|publisher=Kauffmann|location=Frankfurt am Main|year=1931}} * {{de}} {{cite book|author=Sylvie Anne Goldberg|title=Tish'a be-Av|work=Enzyklopädie jüdischer Geschichte und Kultur|edition=6de|publisher=Metzler|location=Stuttgart/Weimar|year=2015|isbn=978-3-476-02506-7|pages=108–111}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Tisha B'Av|Tisj'a be'Aw}} * {{en}} {{cite web|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/110-ab-ninth-day-of|title=Ab, Ninth Day of|publisher=Jewish Encyclopedia|accessdate=9 April 2020}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Tisha-be-Av|title=Tisha be-Av|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=9 April 2020}} * {{en}} [http://www.chabad.org/holidays/3weeks/article.asp?AID=144558 Three Weeks and Tisha B'Av] * {{en}} [http://www.yutorah.org/browse/browse.cfm#category=234187 Hundreds of Shiurim on Tisha B'Av] {{Joodse feeste en herdenkings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Joodse feeste en herdenkings]] 0sjccd9epj51m4k7wb01erbxekxfwte 0 50017 2820189 2108299 2025-07-11T05:52:46Z Aliwal2012 39067 2820189 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Selena]] | titel = ''Dreaming of You'' | type = album | vrystelling = 18 Julie 1995 | etiket = EMI, EMI Latin | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[Popmusiek|Pop]], R&B, Tejano, Latin pop, Meksikaanse musiek | aantal-snitte = 12 | speeltyd = 49:14 | besetting = | produsent = Keith Thomas, Guy Roche, Rhett Lawrence, Arto Lindsay, Susan Rogers, David Byrne, A.B. Quintanilla III, José Hernàndez | ateljee = | vorige = ''[[Las Reinas Del Pueblo]]''<br />(1995) | volgende = ''[[Exitos y Recuerdos]]''<br />(1996) }} '''''Dreaming of You''''' is 'n musiekalbum wat die Tejaanse sangeres [[Selena]] in [[1995]] uitgereik het. Die album bereik nommer-1 op die ''Billboard'' Top Charts [[1995]]-[[1996]]. Hierdie album is in beide [[Engels]] en [[Spaans]] uitgereik. == Snitte == # "I Could Fall in Love" # "Cpative Heart" # "I'm Getting Used To You" # "God's Child (Baila Conmigo)" # "Dreaming of You" # "Missing My Baby" # "Techno Cumbia" # "Amor Prohibido" # "Tu, Solo Tu" # "Como La Flor" # "El Toro Relajo" # "Bidi Bidi Bom Bom" == Charts == '''Album''' {| class="wikitable" ! Jaar ! Chart ! Standpunt ! Verwysings ! Weke |- |5 Augustus 1995 |Billboard 200 |1 |<ref name="billboard.com">{{cite web|title=The Billboard 200 - Dreaming of You - Selena Week of August 5, 1995 |url=http://www.billboard.com/bbcom/esearch/chart_display.jsp?cfi=305&cfgn=Albums&cfn=The+Billboard+200&ci=3020907&cdi=6967537&cid=08%2F05%2F1995 |accessdate=2009-07-01 |date=1995-08-05 |work=Billboard |publisher=Nielsen Business, Inc}}</ref> |49 weke<ref name="ReferenceA">http://www.billboard.com/#/album/selena/dreaming-of-you/169605</ref> |- |5 Augustus 1995 |[[Billboard Top Latin Albums|''Billboard'' Latin Albums]] |1 |<ref name="billboard.com"/> |128 weke<ref name="ReferenceA"/> |- |5 Augustus 1995 |[[Latin Pop Albums|''Billboard'' Latin Pop Albums]] |1 |<ref name="billboard.com"/> |104 weke<ref name="ReferenceA"/> |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Selena}} [[Kategorie:Selena albums]] s7hyldfzgk6e8a4w6jr45pqspni92n7 2820190 2820189 2025-07-11T05:53:26Z Aliwal2012 39067 /* Snitte */ 2820190 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Selena]] | titel = ''Dreaming of You'' | type = album | vrystelling = 18 Julie 1995 | etiket = EMI, EMI Latin | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[Popmusiek|Pop]], R&B, Tejano, Latin pop, Meksikaanse musiek | aantal-snitte = 12 | speeltyd = 49:14 | besetting = | produsent = Keith Thomas, Guy Roche, Rhett Lawrence, Arto Lindsay, Susan Rogers, David Byrne, A.B. Quintanilla III, José Hernàndez | ateljee = | vorige = ''[[Las Reinas Del Pueblo]]''<br />(1995) | volgende = ''[[Exitos y Recuerdos]]''<br />(1996) }} '''''Dreaming of You''''' is 'n musiekalbum wat die Tejaanse sangeres [[Selena]] in [[1995]] uitgereik het. Die album bereik nommer-1 op die ''Billboard'' Top Charts [[1995]]-[[1996]]. Hierdie album is in beide [[Engels]] en [[Spaans]] uitgereik. == Snitte == # "I Could Fall in Love" # "Captive Heart" # "I'm Getting Used To You" # "God's Child (Baila Conmigo)" # "Dreaming of You" # "Missing My Baby" # "Techno Cumbia" # "Amor Prohibido" # "Tu, Solo Tu" # "Como La Flor" # "El Toro Relajo" # "Bidi Bidi Bom Bom" == Charts == '''Album''' {| class="wikitable" ! Jaar ! Chart ! Standpunt ! Verwysings ! Weke |- |5 Augustus 1995 |Billboard 200 |1 |<ref name="billboard.com">{{cite web|title=The Billboard 200 - Dreaming of You - Selena Week of August 5, 1995 |url=http://www.billboard.com/bbcom/esearch/chart_display.jsp?cfi=305&cfgn=Albums&cfn=The+Billboard+200&ci=3020907&cdi=6967537&cid=08%2F05%2F1995 |accessdate=2009-07-01 |date=1995-08-05 |work=Billboard |publisher=Nielsen Business, Inc}}</ref> |49 weke<ref name="ReferenceA">http://www.billboard.com/#/album/selena/dreaming-of-you/169605</ref> |- |5 Augustus 1995 |[[Billboard Top Latin Albums|''Billboard'' Latin Albums]] |1 |<ref name="billboard.com"/> |128 weke<ref name="ReferenceA"/> |- |5 Augustus 1995 |[[Latin Pop Albums|''Billboard'' Latin Pop Albums]] |1 |<ref name="billboard.com"/> |104 weke<ref name="ReferenceA"/> |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Selena}} [[Kategorie:Selena albums]] 4ui1f0kt8e8xmaf8xvow6mq7ap2eyxy 0 50768 2820076 2768343 2025-07-10T19:00:21Z SpesBona 2720 Opruim 2820076 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Busan'''</span><br />부산광역시<br /> [[Lêer:Busan montage.png|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Busan-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Symbol of Busan (2023–).svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Busan.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeongnam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|10|N|129|04|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 757 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 770,04 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2020) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;411&nbsp;829 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 4&nbsp;400/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Park Heong-joon |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.busan.go.kr/ ''busan.go.kr''] |} '''Busan''' ([[Koreaans]]: 부산광역시) is die tweede grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]] in die suide van [[Suid-Korea]] en is in die suide van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] aan die [[See van Japan]] geleë. Busan is die belangrikste hawestad van Suid-Korea en het 'n reuse houerterminaal. Busan is sterk geïndustrialiseer. == Ligging == Busan lê aan die Nakdongrivier, oos van die [[berg]] Kumjung. Dié stad het 'n bevolking van 3,4 miljoen in 2020 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 770,04&nbsp;km². Busan lê in die provinsie Suid-Gyeongsang, maar is 'n onafhanklikbestuurde gebied. Die berg Kumjung, wes van Busan, is 'n gewilde daguitstappie vir die stad se inwoners. 'n Drukbesoekte strand is die Haeundae-strand. In die noorde van Busan is die Nasionale Universiteit van Busan. Rondom die universiteit is daar kafees, kroeë en [[restaurant]]e. Die Chalgalchi-mark by die hawe is bekend vir sy vars [[vis (voedsel)|vis]] en ander [[seekos]]. Die mark is in 'n gebied met smal straatjies. == Stadsdele == {{Kolomme3 |Kolom1= * Gijang-gun (기장군; 機張郡) * Buk-gu (북구; 北區) * Busanjin-gu (부산진구; 釜山鎭區) * Dong-gu (동구; 東區) * Dongnae-gu (동래구; 東萊區) * Gangseo-gu (강서구; 江西區) * Geumjeong-gu (금정구; 金井區) * Haeundae-gu (해운대구; 海雲臺區) |Kolom2= * Jung-gu (중구; 中區) * Nam-gu (남구; 南區) * Saha-gu (사하구; 沙下區) * Sasang-gu (사상구; 沙上區) * Seo-gu (서구; 西區) * Suyeong-gu (수영구; 水營區) * Yeongdo-gu (영도구; 影島區) * Yeonje-gu (연제구; 蓮堤區) }} == Sport == Busan was een van die gasheerstede tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. Die stad het sy bod vir die [[Olimpiese Somerspele 2020]] op 14 November 2005 aangekondig, maar het uiteindelik teen [[Tokio]] verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://english.people.com.cn/200511/14/eng20051114_221062.html |title=Pusan to declare bid to host 2020 Olympic Games |author=People's Daily Online |date=14 November 2005 |accessdate=8 Desember 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130831132818/http://english.people.com.cn/200511/14/eng20051114_221062.html |archive-date=31 Augustus 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> <gallery mode="packed" heights="150"> Busan Sajik Stadium 20080706.JPG|Sajik-sagtebalstadion View of the Haeundae Skyline.png|Haeundae (links) en ''Marine City'' (regs) in Busan Cable Car at Geumjeong Mountain.jpg|Uitsig vanuit kabelspoor op die berg Geumjeong Seomyeon, Busan.jpg|Seomyeon Jagalchi Fish Market.jpg|Jagalchi se vismark </gallery> {{wide image|Busan Tower 360 Degree Panorama 001.jpg|1200px|Panorama van Busan vanuit die Busan-toring}} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{en}} {{ko}} [https://www.busan.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Busan|title=Busan|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2020}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] l0liynzqqucydpphcblkniwz4x6uev0 0 52391 2820195 1309382 2025-07-11T05:59:47Z Aliwal2012 39067 2820195 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lordi]] | titel = ''Babez For Breakfast'' | vrystelling = September 2010 | etiket = Sony Music (Wêreldwyd)<br />The End (Kanada, VSA) | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = [[Hardrock]], heavy metal, shock rock | aantal_snitte = 15 | speeltyd = 48:33 | besetting = Mr. Lordi (Tomi Putaansuu), Kita (Sampsa Astala), Amen (Jussi Sydänmaa), Ox (Samer el Nahhal), Awa (Leena Peisa) | produsent = Michael Wagener | ateljee = | vorige = ''[[Zombilation - The Greatest Cuts]]''<br />(2009) | volgende = ''[[Scarchives Vol. 1]]''<br />(2012) }} '''Babez For Breakfast''' is 'n album van [[Lordi]] wat in [[2010]] vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # SCG5: It's a Boy! # Babez for Breakfast # This Is Heavy Metal # Rock Police # Discoevil # Call Off the Wedding # I Am Bigger Than You # ZombieRawkMachine # Midnite Lover # Give Your Life for Rock and Roll # Nonstop Nite # Amen's Lament to Ra # Loud and Loaded # Granny's Gone Crazy # Devil's Lullaby == Enkelsnitte == * This Is Heavy Metal * Rock Police == Album musikante == * Mr. Lordi (Tomi Putaansuu) * Kita (Sampsa Astala) * Amen (Jussi Sydänmaa) * Ox (Samer el Nahhal) * Awa (Leena Peisa) [[Kategorie:Finse albums]] 68s5tpcgqpd5otr8ae3i11i5tfnvonm 2820243 2820195 2025-07-11T08:33:25Z Rooiratel 90342 2820243 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lordi]] | titel = ''Babez For Breakfast'' | vrystelling = September 2010 | etiket = Sony Music (Wêreldwyd)<br />The End (Kanada, VSA) | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = [[Hardrock]], heavy metal, shock rock | aantal_snitte = 15 | speeltyd = 48:33 | besetting = Mr. Lordi (Tomi Putaansuu), Kita (Sampsa Astala), Amen (Jussi Sydänmaa), Ox (Samer el Nahhal), Awa (Leena Peisa) | produsent = Michael Wagener | ateljee = | vorige = ''[[Zombilation - The Greatest Cuts]]''<br />(2009) | volgende = ''[[Scarchives Vol. 1]]''<br />(2012) }} '''Babez For Breakfast''' is 'n album van [[Lordi]] wat in [[2010]] vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # SCG5: It's a Boy! # Babez for Breakfast # This Is Heavy Metal # Rock Police # Discoevil # Call Off the Wedding # I Am Bigger Than You # ZombieRawkMachine # Midnite Lover # Give Your Life for Rock and Roll # Nonstop Nite # Amen's Lament to Ra # Loud and Loaded # Granny's Gone Crazy # Devil's Lullaby == Enkelsnitte == * This Is Heavy Metal * Rock Police == Album musikante == * Mr. Lordi (Tomi Putaansuu) * Kita (Sampsa Astala) * Amen (Jussi Sydänmaa) * Ox (Samer el Nahhal) * Awa (Leena Peisa) {{Normdata}} [[Kategorie:Finse albums]] 49ej0qdk4vih3gufu6a87krj0mxo1d6 0 52702 2820246 2347894 2025-07-11T08:35:06Z Rooiratel 90342 2820246 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[KISS (musiekgroep)|KISS]] | titel = ''KISS'' | vrystelling = 18 Februarie 1974<ref>{{cite web |url=http://www.kissonline.com/history |title=KISSOnline – ''Kiss'' (1974) |date=Mei 11, 2017 |publisher=kissonline.com |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200420063007/https://www.kissonline.com/history |archive-date=20 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | etiket = Casablanca | formate = [[langspeelplaat|lp]] | musiekstyl = Hard rock, glam rock | aantal musiekstukke = 10 | speeltyd = 35:11 | besetting = | produsent = Kenny Kerner, Richie Wise | ateljee = | vorige = | volgende = ''[[Hotter Than Hell]]''<br />(1974) }} '''KISS''' is die eerste album van [[KISS (musiekgroep)|KISS]] wat op 8 Februarie 1974 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # Strutter – 03:10 # Nothin' to Lose – 03:27 # Firehouse – 03:17 # Cold Gin – 04:22 # Let Me Know – 02:58 # Kissin' Time – 03:52 # Deuce – 03:06 # Love Theme from Kiss – 02:24 # 100,000 Years – 03:22 # Black Diamond – 05:13 == Personeel == === Kiss === * [[Paul Stanley]] – sang, kitaar * [[Ace Frehley]] – kitaar, sang * [[Gene Simmons]] – sang, baskitaar * [[Peter Criss]] – tromme, sang == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:KISS (Album)}} [[Kategorie:Amerikaanse albums]] px444xq5t8rzb2yb11o7lnht69jl5fi 0 52703 2820194 1309372 2025-07-11T05:58:26Z Aliwal2012 39067 2820194 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[KISS (musiekgroep)|KISS]] | titel = ''Hotter Than Hell'' | vrystelling = 22 Oktober 1974 | etiket = Casablanca | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[Hardrock]], glam rock | aantal_snitte = 10 | speeltyd = 33:09 | besetting = | produsent = Kenny Kerner, Richie Wise | ateljee = | vorige = ''[[KISS (album)|KISS]]''<br />(1974) | volgende = ''[[Dressed to Kill]]''<br />(1975) }} '''Hotter Than Hell''' is 'n album van [[KISS (musiekgroep)|KISS]] wat in 1974 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # Got to Choose – 03:54 # Parasite – 03:01 # Goin' Blind – 03:36 # Hotter Than Hell – 03:31 # Let Me Go, Rock 'n' Roll – 02:14 # All the Way – 03:18 # Watchin' You – 03:43 # Mainline – 03:50 # Comin' Home – 02:37 # Strange Ways – 03:18 [[Kategorie:Amerikaanse albums]] ij9uvwzu1ffhd1d4i6n97arhfhrqnlo 2820245 2820194 2025-07-11T08:34:39Z Rooiratel 90342 2820245 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[KISS (musiekgroep)|KISS]] | titel = ''Hotter Than Hell'' | vrystelling = 22 Oktober 1974 | etiket = Casablanca | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[Hardrock]], glam rock | aantal_snitte = 10 | speeltyd = 33:09 | besetting = | produsent = Kenny Kerner, Richie Wise | ateljee = | vorige = ''[[KISS (album)|KISS]]''<br />(1974) | volgende = ''[[Dressed to Kill]]''<br />(1975) }} '''Hotter Than Hell''' is 'n album van [[KISS (musiekgroep)|KISS]] wat in 1974 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # Got to Choose – 03:54 # Parasite – 03:01 # Goin' Blind – 03:36 # Hotter Than Hell – 03:31 # Let Me Go, Rock 'n' Roll – 02:14 # All the Way – 03:18 # Watchin' You – 03:43 # Mainline – 03:50 # Comin' Home – 02:37 # Strange Ways – 03:18 {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse albums]] 9x6fgxlata18eir7fl2qapxb1p4d4vc 0 52704 2820192 1309370 2025-07-11T05:56:21Z Aliwal2012 39067 2820192 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[KISS (musiekgroep)|KISS]] | titel = ''Dressed to Kill'' | vrystelling = 19 Maart 1975 | etiket = Casablanca | formate = langspeelplaat | musiekstyl = Hard rock, glam rock | aantal_snitte = 10 | speeltyd = 30:07 | besetting = | produsent = Neil Bogart, Kiss | ateljee = | vorige = ''[[Hotter Than Hell]]''<br />(1974) | volgende = ''[[Alive!]]''<br />(1975) }} '''Dressed to Kill''' is 'n album van [[KISS (musiekgroep)|KISS]] wat in 1975 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # Room Service – 02:59 # Two Timer – 02:47 # Ladies in Waiting – 02:35 # Getaway – 02:43 # Rock Bottom – 03:54 # C'mon And Love Me – 02:57 # Anything for My Baby – 02:35 # She – 04:08 # Love Her All I Can – 02:40 # Rock and Roll All Nite – 02:49 [[Kategorie:Amerikaanse albums]] 8nunzmnm5hcelfhx3csbset0pyevgn9 2820193 2820192 2025-07-11T05:56:53Z Aliwal2012 39067 2820193 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[KISS (musiekgroep)|KISS]] | titel = ''Dressed to Kill'' | vrystelling = 19 Maart 1975 | etiket = Casablanca | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[Hardrock]], glam rock | aantal_snitte = 10 | speeltyd = 30:07 | besetting = | produsent = Neil Bogart, Kiss | ateljee = | vorige = ''[[Hotter Than Hell]]''<br />(1974) | volgende = ''[[Alive!]]''<br />(1975) }} '''Dressed to Kill''' is 'n album van [[KISS (musiekgroep)|KISS]] wat in 1975 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # Room Service – 02:59 # Two Timer – 02:47 # Ladies in Waiting – 02:35 # Getaway – 02:43 # Rock Bottom – 03:54 # C'mon And Love Me – 02:57 # Anything for My Baby – 02:35 # She – 04:08 # Love Her All I Can – 02:40 # Rock and Roll All Nite – 02:49 [[Kategorie:Amerikaanse albums]] 5fmdoukauiavm862u6homt26jtbga33 2820244 2820193 2025-07-11T08:34:15Z Rooiratel 90342 2820244 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[KISS (musiekgroep)|KISS]] | titel = ''Dressed to Kill'' | vrystelling = 19 Maart 1975 | etiket = Casablanca | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[Hardrock]], glam rock | aantal_snitte = 10 | speeltyd = 30:07 | besetting = | produsent = Neil Bogart, Kiss | ateljee = | vorige = ''[[Hotter Than Hell]]''<br />(1974) | volgende = ''[[Alive!]]''<br />(1975) }} '''Dressed to Kill''' is 'n album van [[KISS (musiekgroep)|KISS]] wat in 1975 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # Room Service – 02:59 # Two Timer – 02:47 # Ladies in Waiting – 02:35 # Getaway – 02:43 # Rock Bottom – 03:54 # C'mon And Love Me – 02:57 # Anything for My Baby – 02:35 # She – 04:08 # Love Her All I Can – 02:40 # Rock and Roll All Nite – 02:49 {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse albums]] eyw42m3lcks99mobz4r46d5v9fenmlw 0 52708 2820191 1309371 2025-07-11T05:55:26Z Aliwal2012 39067 2820191 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[KISS (musiekgroep)|KISS]] | titel = ''Dynasty'' | vrystelling = 23 Mei 1979 | etiket = Casablanca | formate = langspeelplaat | musiekstyl = | aantal_snitte = 9 | speeltyd = 39:19 | besetting = | produsent = Vini Poncia | ateljee = | vorige = ''[[Paul Stanley]]''<br />(1978) | volgende = ''[[Unmasked]]''<br />(1980) }} '''Dynasty''' is 'n album van [[KISS (musiekgroep)|KISS]] wat in 1979 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # I Was Made for Lovin' You – 04:30 # 2,000 Man – 04:55 # Sure Know Something – 04:01 # Dirty Livin' – 04:27 # Charisma – 04:25 # Magic Touch – 04:42 # Hard Times – 03:31 # X-Ray Eyes – 03:46 # Save Your Love – 04:40 [[Kategorie:Amerikaanse albums]] bxsc09g6cqr7ld85q1yqq0fv86hr35z 0 52727 2820196 1335295 2025-07-11T06:01:43Z Aliwal2012 39067 2820196 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[KISS (musiekgroep)|KISS]] | titel = ''Unmasked'' | vrystelling = 20 Mei 1980 | etiket = Casablanca | formate = langspeelplaat | musiekstyl = Pop rock, [[hardrock]] | aantal_snitte = 11 | speeltyd = 39:46 | besetting = | produsent = Vini Poncia | ateljee = | vorige = ''[[Dynasty]]''<br />(1979) | volgende = ''[[Music from "The Elder"]]''<br />(1981) }} '''Unmasked''' is 'n album van [[KISS (musiekgroep)|KISS]] wat in 1980 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # Is That You? – 03:58 # Shandi – 03:36 # Talk to Me – 04:02 # Naked City – 03:52 # What Makes the World Go ´Round? – 04:15 # Tomorrow – 03:17 # Two Sides of the Coin – 03:16 # She's So European – 03:32 # Easy As It Seems – 03:25 # Torpedo Girl – 03:45 # You're All That I Want – 03:05 [[Kategorie:Amerikaanse albums]] 0vq7om47gz8mou50vuomql7jss14aem 0 52728 2820198 1309375 2025-07-11T06:04:32Z Aliwal2012 39067 2820198 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[KISS (musiekgroep)|KISS]] | titel = ''Music from "The Elder"'' | vrystelling = 10 November 1981 | etiket = Casablanca | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[Rock]] | aantal_snitte = 11 | speeltyd = 42:46 (Internasionale weergawe)<br />42:29 (VS/Europese weergawe) | besetting = | produsent = Bob Ezrin | ateljee = | vorige = ''[[Unmasked]]''<br />(1980) | volgende = ''[[Creatures of the Night]]''<br />(1982) }} '''Music from "The Elder"''' is 'n album van [[KISS (musiekgroep)|KISS]] wat in 1981 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # Fanfare – 01:21 # Just A Boy – 02:25 # Odyssey – 05:36 # Only You – 04:17 # Under the Rose – 04:51 # Dark Light – 04:18 # A World Without Heroes – 02:40 # The Oath – 04:31 # Mr. Blackwell – 04:52 # Escape from the Island – 02:52 # I – 05:03 [[Kategorie:Amerikaanse albums]] 1p68b227rmrfpfi4anrvt3lg2elrjz5 0 53842 2820219 2146903 2025-07-11T07:25:15Z Rooiratel 90342 + Diskografie 2820219 wikitext text/x-wiki {{Gaan taal na}} {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = TISM | beeld = | beeldgrootte = | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = groep | geboortenaam = | alias = | geboortedatum = | geboorteplek = | oorsprong = [[Melbourne]] ([[Australië]]) | sterfdatum = | sterfplek = | genre = [[Harde rock]] | beroep = | instrument = | jare_aktief = [[1982]] - [[2004]] | etiket = [[Elvis Records]]<br />[[Musicland]]<br />[[Phonogram Records]]<br />[[Shock Records]]<br />[[Festival Mushroom Records]]<br />[[Madman Entertainment]]<br />[[genre b.goode]] | assosiasies = [[Root!]]<br />[[Platter|Jock Cheese]]<br />[[The DC3]] | webwerf = [http://www.tism.com.au www.tism.com.au] | huidige_lede = Ron Hitler-Barassi<br />Humphrey B. Flaubert<br />Jock Cheese<br />Eugene de la Hot Croix Bun<br />John St. Peenis<br />Les Miserables | gewese_lede = Genre B. Goode<br />Leek Van Vlalen }} '''TISM''' (Engels vir: ''This Is Serious Mum'') was 'n [[Australië|Australiese]] alternatiewe rockgroep wat in [[1982]] gestig is. == Geskiedenis == Die lede van TISM het die groep in Maart 1982 gestig, en meer as 100 liedjies geskryf. Tien liedjies is gekies vir die [[This Is Serious Mum (album)|TISM demo tape]] in 1985. Hulle eerste enkelspeler, [[Defecate on My Face]], is vrygestel in 1986, 'n 7" plaat in 'n 12" omslag met alle 4 kante byvoeging toegesluit. Hulle eerste album, [[Form and Meaning reach Ultimate Communion]], is later daardie jaar vrygestel. Hulle tweede enkelspeler, [[40 Years-Then Death]], is vrygestel in 1987 op wit viniel met geen merkteken nie. Hulle tweede album, [[Great Truckin' Songs of the Renaissance]], is vrygestel in 1988. == Diskografie == === Ateljee-albums === * ''[[Great Truckin' Songs of the Renaissance]]'' (1988) * ''[[Hot Dogma]]'' (1990) * ''[[Machiavelli and the Four Seasons]]'' (1995) * ''[[www.tism.wanker.com]]'' (1998) * ''[[De RigueurMortis]]'' (2001) * ''[[The White Albun]]'' (2004) * ''[[Death to Art]]'' (2024) {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:TISM| ]] 8gq4tury1zihm9djz7oatr7mpd7g111 2820242 2820219 2025-07-11T08:32:44Z Rooiratel 90342 /* Diskografie */ 2820242 wikitext text/x-wiki {{Gaan taal na}} {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = TISM | beeld = | beeldgrootte = | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = groep | geboortenaam = | alias = | geboortedatum = | geboorteplek = | oorsprong = [[Melbourne]] ([[Australië]]) | sterfdatum = | sterfplek = | genre = [[Harde rock]] | beroep = | instrument = | jare_aktief = [[1982]] - [[2004]] | etiket = [[Elvis Records]]<br />[[Musicland]]<br />[[Phonogram Records]]<br />[[Shock Records]]<br />[[Festival Mushroom Records]]<br />[[Madman Entertainment]]<br />[[genre b.goode]] | assosiasies = [[Root!]]<br />[[Platter|Jock Cheese]]<br />[[The DC3]] | webwerf = [http://www.tism.com.au www.tism.com.au] | huidige_lede = Ron Hitler-Barassi<br />Humphrey B. Flaubert<br />Jock Cheese<br />Eugene de la Hot Croix Bun<br />John St. Peenis<br />Les Miserables | gewese_lede = Genre B. Goode<br />Leek Van Vlalen }} '''TISM''' (Engels vir: ''This Is Serious Mum'') was 'n [[Australië|Australiese]] alternatiewe rockgroep wat in [[1982]] gestig is. == Geskiedenis == Die lede van TISM het die groep in Maart 1982 gestig, en meer as 100 liedjies geskryf. Tien liedjies is gekies vir die [[This Is Serious Mum (album)|TISM demo tape]] in 1985. Hulle eerste enkelspeler, [[Defecate on My Face]], is vrygestel in 1986, 'n 7" plaat in 'n 12" omslag met alle 4 kante byvoeging toegesluit. Hulle eerste album, [[Form and Meaning reach Ultimate Communion]], is later daardie jaar vrygestel. Hulle tweede enkelspeler, [[40 Years-Then Death]], is vrygestel in 1987 op wit viniel met geen merkteken nie. Hulle tweede album, [[Great Truckin' Songs of the Renaissance]], is vrygestel in 1988. == Diskografie == === Ateljee-albums === * ''[[Great Truckin' Songs of the Renaissance]]'' (1988) * ''[[Hot Dogma]]'' (1990) * ''[[Machiavelli and the Four Seasons]]'' (1995) * ''[[www.tism.wanker.com]]'' (1998) * ''[[De Rigueurmortis|De RigueurMortis]]'' (2001) * ''[[The White Albun]]'' (2004) * ''[[Death to Art]]'' (2024) {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:TISM| ]] 7yqgckgzt5trtt0bf5eobc8fd7r6te8 0 53892 2820197 1365869 2025-07-11T06:03:13Z Aliwal2012 39067 2820197 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = ''Defecate on My Face'' | vrystelling = Junie 1986 | etiket = Elvis Records | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Alternative rock, little band, Australian pub rock, [[hardrock]] | aantal_snitte = 4 | speeltyd = 4:42 | besetting = | produsent = [[TISM]] | ateljee = | vorige = | volgende = ''[[40 Years – Then Death]]''<br />(1987) }} '''Defecate on My Face''' ([[Afrikaans]]: ''Ontlas op my gesig'') is die eerste enkelspeler (single) van die Australiese rockgroep [[TISM]]. Die enkelspeler is oorspronklik in 1986 vrygestel. Dit handel oor [[Adolf Hitler]], wat in die lied van [[Eva Braun]] vereis om op sy gesig te ontlas. {{Saadjie}} [[Kategorie:TISM]] 98kwesc4zeqkpoxhz3q6lz8jft7luko 0 53910 2820199 2563933 2025-07-11T06:07:15Z Aliwal2012 39067 2820199 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = ''De RigueurMortis'' | vrystelling = 29 Oktober 2001 | Type = studio | etiket = FMR, genre b.goode | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Alternative rock | aantal_snitte = 31<br />39 (iTunes) | speeltyd = 71:34<br />123:33 (iTunes) | besetting = | produsent = [[TISM]] | ateljee = | vorige = ''[[www.tism.wanker.com]]''<br />(1998) | volgende = ''[[tism.bestoff.]]''<br />(2002) }} '''De Rigueurmortis''' is [[TISM]] se vyfde album, wat op 29 Oktober 2001 vrygestel is. == Snitte == Snitte 1, 4, 6, 9, 10, 12, 13, 14, 16, 18, 19, 22, 23, 25, 27, 29 en 30 het geen titels nie. Snit 19 is 'n intermissie. :2. If You're Not Famous at Fourteen, You're Finished :3. 5 Yards :5. Ten Points for a Razor Scooter :7. Thou Shalt Not Britney Spear :8. Would the Last Person to Leave Please Turn Out the Enlightenment? :11. Schoolies Week :15. Come Back DJ, Your Record is Scratched :17. Boot Party :20. Channel Turd :21. Fatboy Slimdusty :24. Honk if You Love Fred Durst :26. X-Treme Sports Can Kiss My Arse :28. 14 Years in Rowville :31. BFW === Bonus-snitte (iTunes-versie) === # Out, Freak # Just Muckin' Around # Got a Root Out of It # Won't Get Fooled Again, Again # Money Shot # There’s No Bigger Knob Than a Private School Knob # TISM Club Song === Bonusskyf saam met die oorspronklike vrygestel === # 2Pot Screama: A 41-Minute Rock Opera in 1 Act [[Kategorie:TISM]] kqpyj7dzsdttueol92wrrcn03tp4akf 2820218 2820199 2025-07-11T07:23:06Z Rooiratel 90342 Normdata 2820218 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = ''De RigueurMortis'' | vrystelling = 29 Oktober 2001 | Type = studio | etiket = FMR, genre b.goode | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Alternative rock | aantal_snitte = 31<br />39 (iTunes) | speeltyd = 71:34<br />123:33 (iTunes) | besetting = | produsent = [[TISM]] | ateljee = | vorige = ''[[www.tism.wanker.com]]''<br />(1998) | volgende = ''[[tism.bestoff.]]''<br />(2002) }} '''De Rigueurmortis''' is [[TISM]] se vyfde album, wat op 29 Oktober 2001 vrygestel is. == Snitte == Snitte 1, 4, 6, 9, 10, 12, 13, 14, 16, 18, 19, 22, 23, 25, 27, 29 en 30 het geen titels nie. Snit 19 is 'n intermissie. :2. If You're Not Famous at Fourteen, You're Finished :3. 5 Yards :5. Ten Points for a Razor Scooter :7. Thou Shalt Not Britney Spear :8. Would the Last Person to Leave Please Turn Out the Enlightenment? :11. Schoolies Week :15. Come Back DJ, Your Record is Scratched :17. Boot Party :20. Channel Turd :21. Fatboy Slimdusty :24. Honk if You Love Fred Durst :26. X-Treme Sports Can Kiss My Arse :28. 14 Years in Rowville :31. BFW === Bonus-snitte (iTunes-versie) === # Out, Freak # Just Muckin' Around # Got a Root Out of It # Won't Get Fooled Again, Again # Money Shot # There’s No Bigger Knob Than a Private School Knob # TISM Club Song === Bonusskyf saam met die oorspronklike vrygestel === # 2Pot Screama: A 41-Minute Rock Opera in 1 Act {{Normdata}} [[Kategorie:TISM]] 92jie0jhlg4qcorkni5x8ozpj2ypiz4 0 53916 2820230 2563885 2025-07-11T07:43:55Z Aliwal2012 39067 2820230 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = ''Form and Meaning Reach Ultimate Communion'' | vrystelling = 1986 | etiket = Elvis Records | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Alternatiewe rock | aantal_snitte = 8 | speeltyd = 22:10 | besetting = | produsent = [[TISM]] | ateljee = | vorige = ''This Is Serious Mum''<br />(1985) | volgende = ''[[Great Truckin' Songs of the Renaissance]]''<br />(1988) }} '''Form and Meaning reach Ultimate Communion''' (Afrikaans: ''Vorm en betekenis bereik uiteindelike nagmaal'') is [[TISM]] se eerste EP, in 1986 op Elvis Records vrygestel. Vroeë kopieë het 'n blou omslag en 'n plakaat gehad, Latere kopieë het 'n rooi omslag gehad maar geen plakaat nie. Dit is vrygestel in 1991 onder die titel ''Gentlemen, start your egos'' (Here, begin jul ego's) met die B-kante van hulle eerste album [[Great Truckin' Songs of the Renaissance]] en 'n lewendige weergawe van die snit ''Death, death, death''. Dit is vrygestel in 1995 in die boksversameling ''Collected Recordings 1986-1993'' met nuwe snitte. == Snitte == === Kant 1: Form === # Mistah Eliot - He Wanker # A Faceful of Divertamenti # Kill Yourself Now and Avoid the Rush === Kant 2: Meaning === # Take Your Love # Root # [[Defecate on My Face]] (country versie, geheime) # All Ordinaries Index # I'm Into Led Zep === Gentlemen, start your egos === # The Back Upon Which Jezza Jumped # (I think I've got) Mick Jagger Worked Out # Gas! Gas! - An Ecstasy of Fumbling # Pus # Babies Bite Back # Death, Death, Death (live na die Old Greek Theatre, 17 Mei 1991) === Collected Recordings === # If You Want the Toilet, You're In It # The Art/Income Dialectic # Eckermann is Very Silly # Lyric for Jack # Kill Americans ("The Fascists Cut the PA Off" live versie) # Take Your Love (geheime, outtake van snit 4) # A Tale of Two Fæces (geheime) [[Kategorie:TISM]] j6kv3bo9s1xdx6pcq3n3l7xzeph1nby 0 53917 2820220 2259908 2025-07-11T07:25:52Z Rooiratel 90342 2820220 wikitext text/x-wiki {{Album | type = Album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = Great Truckin' Songs of the Renaissance | vrystelling = 26 September 1988 (LP/MC)<br>12 Desember 1988 (CD) | etiket = Musicland/Elvis, Shock, Festival Mushroom | musiekstyl = Alternatiewe rock | speeltyd = 69:48 | produsent = [[TISM]] | vorige = ''[[Form and Meaning Reach Ultimate Communion]]''<br />(1986) | volgende = ''[[Hot Dogma]]''<br />(1990) }} '''''Great Truckin' Songs of the Renaissance''''' is [[TISM]] se derde album, wat op 26 September 1988 (LP/MC) en 12 Desember 1988 (CD) vrygestel is. == Snitte == # I'm Interested in Apathy # Saturday Night Palsy # The Mystery of the Artist Explained # If You're Creative, Get Stuffed # 40 Years-Then Death # Anarchy Means Crossing when it Says „DON'T WALK“ # The Ballad of John Bonham's Coke Roadie # Choose Bad Smack # The Fosters Carpark Boogie # Martin Scorsese is Really Quite a Jovial Fellow # I Drive a Truck # Defecate on My Face # Kill Americans # Volare # The Penis is Mightier than the Sword # Slave to the Economist # I Shit Me # Doug Parkinson Sings Christie Allen # Gimme Gimme Nervous Breakdown # The Ballad of the Semitic Nazi # And the Ass Said to the Angel: „Wanna Play Kick-To-Kick“? # The Mordialloc Road Duplicator # Jack Elliot's Turf Whinge # Ezra Pound-Axe King # Johnny to B. or Not to B. Goode # Morrison Hostel # The Ted Commandments == Bonus-snitte op andere versies == === Collected Recordings === # U2 Brute? # The Judeo-Christian Ethic === iTunes === # The Back Upon Which Jezza Jumped (demo-versie) # Get Thee in My Behind, Satan (live by die Corner Hotel, Richmond, 30 Mei 1988) # Babies Bite Back (live by die Corner Hotel, Richmond, 30 Mei 1988) # (I think I've got) Mick Jagger Worked Out (live by die Corner Hotel, Richmond, 30 Mei 1988) # ExistentialTISM (live, 6 Junie 1988) # Opium is the Religion of the Masses (live, 6 Junie 1988) {{Normdata}} [[Kategorie:TISM]] k815kszuutywfkcfkkipz679u2mtdnb 2820234 2820220 2025-07-11T07:49:20Z Aliwal2012 39067 2820234 wikitext text/x-wiki {{Album | type = Album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = Great Truckin' Songs of the Renaissance | vrystelling = 26 September 1988 (LP/MC)<br/>12 Desember 1988 (CD) | etiket = Musicland/Elvis, Shock, Festival Mushroom | musiekstyl = [[Rockmusiek|Alternatiewe rock]] | speeltyd = 69:48 | produsent = [[TISM]] | vorige = ''[[Form and Meaning Reach Ultimate Communion]]''<br />(1986) | volgende = ''[[Hot Dogma]]''<br />(1990) }} '''''Great Truckin' Songs of the Renaissance''''' is [[TISM]] se derde album, wat op 26 September 1988 (LP/MC) en 12 Desember 1988 (CD) vrygestel is. == Snitte == # I'm Interested in Apathy # Saturday Night Palsy # The Mystery of the Artist Explained # If You're Creative, Get Stuffed # 40 Years-Then Death # Anarchy Means Crossing when it Says „DON'T WALK“ # The Ballad of John Bonham's Coke Roadie # Choose Bad Smack # The Fosters Carpark Boogie # Martin Scorsese is Really Quite a Jovial Fellow # I Drive a Truck # Defecate on My Face # Kill Americans # Volare # The Penis is Mightier than the Sword # Slave to the Economist # I Shit Me # Doug Parkinson Sings Christie Allen # Gimme Gimme Nervous Breakdown # The Ballad of the Semitic Nazi # And the Ass Said to the Angel: "Wanna Play Kick-To-Kick"? # The Mordialloc Road Duplicator # Jack Elliot's Turf Whinge # Ezra Pound-Axe King # Johnny to B. or Not to B. Goode # Morrison Hostel # The Ted Commandments == Bonus-snitte op andere versies == === Collected Recordings === # U2 Brute? # The Judeo-Christian Ethic === iTunes === # The Back Upon Which Jezza Jumped (demo-versie) # Get Thee in My Behind, Satan (live by die Corner Hotel, Richmond, 30 Mei 1988) # Babies Bite Back (live by die Corner Hotel, Richmond, 30 Mei 1988) # (I think I've got) Mick Jagger Worked Out (live by die Corner Hotel, Richmond, 30 Mei 1988) # ExistentialTISM (live, 6 Junie 1988) # Opium is the Religion of the Masses (live, 6 Junie 1988) {{Normdata}} [[Kategorie:TISM]] 647khcow0gsxgzpu50qk9dvms929tn3 0 53922 2820221 2259905 2025-07-11T07:26:14Z Rooiratel 90342 2820221 wikitext text/x-wiki {{Album | type = album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = ''Hot Dogma'' | vrystelling = 1 Oktober 1990 | etiket = Phonogram/PolyGram | musiekstyl = Hard rock | speeltyd = 50:38<br />70:41 (CD- en kassetversies) | besetting = | produsent = [[TISM]] | ateljee = | vorige = ''[[Great Truckin' Songs of the Renaissance]]''<br />(1988) | volgende = ''[[Gentlemen, Start Your Egos]]''<br />(1991) }} '''''Hot Dogma''''' is die Australiese rock-groep [[TISM]] se derde album, wat op 1 Oktober 1990 vrygestel is. == Snitte == # The TISM Boat Hire Offer # ExistentialTISM # While My Catarrh Gently Weeps # They Shoot Heroin, Don't They? # Dazed and Confucious* # Kevin Borich Expressionism deel 1 # I'll 'Ave Ya* # Whinge Rock # The TISM Nightsoil Cart and Horse Blues* # (I’m Gonna Sit Right Down and) Whittle Away My Furniture # The TISM Finance Plan Offer # Leo's Toltoy # The History of Western Civilisation # Kevin Borich Expressionism deel 2 # My Generation # I Don't Want TISM, I Want a Girlfriend* # Kevin Borich Expressionism deel 4 # Get Thee in My Behind, Satan* # We are the Champignons* # Let's Club it to Death # Let's Form a Company # Life Kills # Pus of the Dead # It's Novel! It's Unique! It's Shithouse! *nie op die LP-versie nie ==Bonus-snitte op andere versies == === Collected Recordings-versie === # The TISM Boat Hire Offer # ExistentialTISM # They Shoot Heroin, Don't They? # I'll 'Ave Ya # (I’m Gonna Sit Right Down and) Whittle Away My Furniture # Leo's Toltoy # The History of Western Civilisation # I Don't Want TISM, I Want a Girlfriend # Get Thee in My Behind, Satan # Let's Club it to Death # Let's Form a Company # Life Kills # Pus of the Dead # It's Novel! It's Unique! It's Shithouse! # The Law of Repulsion after Orgasm # Put Your Dog to Sleep # In Defence of Poetry # Kevin Borich Expressionism # Wham Bam Thank You Imam # The TISM Finance Plan Offer (demo-versie) # Man Was Born Fee and Everywhere He is in Changing Rooms # The Love You Take Equals the Love You Make so Baby Let Me Bang Your Box === iTunes bonus-snitte === # The Ball that Doesn't Turn, But Goes Straight on With the Arm # The TISM Finance Plan Offer (demo-versie) # Put Your Dog to Sleep # Naked Movie Star # (I’m Gonna Sit Right Down and) Whittle Away My Furniture (demo-versie) {{Normdata}} [[Kategorie:TISM]] 81jyzq9jo2mjss148xuyk9qo6cur50k 2820222 2820221 2025-07-11T07:26:41Z Rooiratel 90342 2820222 wikitext text/x-wiki {{Album | type = album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = ''Hot Dogma'' | vrystelling = 1 Oktober 1990 | etiket = Phonogram/PolyGram | musiekstyl = Hard rock | speeltyd = 50:38<br />70:41 (CD- en kassetversies) | besetting = | produsent = [[TISM]] | ateljee = | vorige = ''[[Great Truckin' Songs of the Renaissance]]''<br />(1988) | volgende = ''[[Gentlemen, Start Your Egos]]''<br />(1991) }} '''''Hot Dogma''''' is die Australiese rock-groep [[TISM]] se derde album, wat op 1 Oktober 1990 vrygestel is. == Snitte == # The TISM Boat Hire Offer # ExistentialTISM # While My Catarrh Gently Weeps # They Shoot Heroin, Don't They? # Dazed and Confucious* # Kevin Borich Expressionism deel 1 # I'll 'Ave Ya* # Whinge Rock # The TISM Nightsoil Cart and Horse Blues* # (I’m Gonna Sit Right Down and) Whittle Away My Furniture # The TISM Finance Plan Offer # Leo's Toltoy # The History of Western Civilisation # Kevin Borich Expressionism deel 2 # My Generation # I Don't Want TISM, I Want a Girlfriend* # Kevin Borich Expressionism deel 4 # Get Thee in My Behind, Satan* # We are the Champignons* # Let's Club it to Death # Let's Form a Company # Life Kills # Pus of the Dead # It's Novel! It's Unique! It's Shithouse! *nie op die LP-versie nie ==Bonus-snitte op andere versies == === Collected Recordings-versie === # The TISM Boat Hire Offer # ExistentialTISM # They Shoot Heroin, Don't They? # I'll 'Ave Ya # (I’m Gonna Sit Right Down and) Whittle Away My Furniture # Leo's Toltoy # The History of Western Civilisation # I Don't Want TISM, I Want a Girlfriend # Get Thee in My Behind, Satan # Let's Club it to Death # Let's Form a Company # Life Kills # Pus of the Dead # It's Novel! It's Unique! It's Shithouse! # The Law of Repulsion after Orgasm # Put Your Dog to Sleep # In Defence of Poetry # Kevin Borich Expressionism # Wham Bam Thank You Imam # The TISM Finance Plan Offer (demo-weergawe) # Man Was Born Fee and Everywhere He is in Changing Rooms # The Love You Take Equals the Love You Make so Baby Let Me Bang Your Box === iTunes bonus-snitte === # The Ball that Doesn't Turn, But Goes Straight on With the Arm # The TISM Finance Plan Offer (demo-weergawe) # Put Your Dog to Sleep # Naked Movie Star # (I’m Gonna Sit Right Down and) Whittle Away My Furniture (demo-weergawe) {{Normdata}} [[Kategorie:TISM]] 0qq7s4x7zo7tm7ovl37a5s1wcb20jyr 2820235 2820222 2025-07-11T07:51:22Z Aliwal2012 39067 2820235 wikitext text/x-wiki {{Album | type = album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = ''Hot Dogma'' | vrystelling = 1 Oktober 1990 | etiket = Phonogram/PolyGram | musiekstyl = [[Hardrock]] | speeltyd = 50:38<br />70:41 (CD- en kassetweergawes) | besetting = | produsent = [[TISM]] | ateljee = | vorige = ''[[Great Truckin' Songs of the Renaissance]]''<br />(1988) | volgende = ''[[Gentlemen, Start Your Egos]]''<br />(1991) }} '''''Hot Dogma''''' is die Australiese rockgroep [[TISM]] se derde album, wat op 1 Oktober 1990 vrygestel is. == Snitte == # The TISM Boat Hire Offer # ExistentialTISM # While My Catarrh Gently Weeps # They Shoot Heroin, Don't They? # Dazed and Confucious* # Kevin Borich Expressionism deel 1 # I'll 'Ave Ya* # Whinge Rock # The TISM Nightsoil Cart and Horse Blues* # (I’m Gonna Sit Right Down and) Whittle Away My Furniture # The TISM Finance Plan Offer # Leo's Toltoy # The History of Western Civilisation # Kevin Borich Expressionism deel 2 # My Generation # I Don't Want TISM, I Want a Girlfriend* # Kevin Borich Expressionism deel 4 # Get Thee in My Behind, Satan* # We are the Champignons* # Let's Club it to Death # Let's Form a Company # Life Kills # Pus of the Dead # It's Novel! It's Unique! It's Shithouse! *nie op die LP-versie nie ==Bonus-snitte op andere versies == === Collected Recordings-versie === # The TISM Boat Hire Offer # ExistentialTISM # They Shoot Heroin, Don't They? # I'll 'Ave Ya # (I’m Gonna Sit Right Down and) Whittle Away My Furniture # Leo's Toltoy # The History of Western Civilisation # I Don't Want TISM, I Want a Girlfriend # Get Thee in My Behind, Satan # Let's Club it to Death # Let's Form a Company # Life Kills # Pus of the Dead # It's Novel! It's Unique! It's Shithouse! # The Law of Repulsion after Orgasm # Put Your Dog to Sleep # In Defence of Poetry # Kevin Borich Expressionism # Wham Bam Thank You Imam # The TISM Finance Plan Offer (demo-weergawe) # Man Was Born Fee and Everywhere He is in Changing Rooms # The Love You Take Equals the Love You Make so Baby Let Me Bang Your Box === iTunes bonus-snitte === # The Ball that Doesn't Turn, But Goes Straight on With the Arm # The TISM Finance Plan Offer (demo-weergawe) # Put Your Dog to Sleep # Naked Movie Star # (I’m Gonna Sit Right Down and) Whittle Away My Furniture (demo-weergawe) {{Normdata}} [[Kategorie:TISM]] kv5nnja6ot575ru1p7318s878me95gk 0 53958 2820262 2259910 2025-07-11T09:42:44Z Aliwal2012 39067 2820262 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} {{Album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = Machiavelli and the Four Seasons | vrystelling = 4 Mei 1995 | etiket = Shock Records/genre b.goode | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Alternatiewe rock | aantal_snitte = 13 | speeltyd = 48:12 | besetting = | produsent = [[TISM]] | ateljee = | vorige = ''[[Australia the Lucky Cunt]]''<br />(1993) | volgende = ''[[Jung Talent Time]]''<br />(1995) }} '''''Machiavelli and the Four Seasons''''' is [[TISM]] se derde album, wat op 4 Mei 1995 vrygestel is. == Snitlist op die rug == # I Love You Baby # You and Me, Baby Love # Baby, I Love You # Love; Baby-You # It's You I Love, Baby # In Love with You, Baby # Baby, Baby, Baby # Love, Love, Love # Baby Love # I.L.Y.B == Egte snitlist == # (He'll never be an) Ol' Man River # All Homeboys are Dickheads # Garbage # Lose Your Delusion II # !UOY sevoL nataS # What Nationality is Les Murray? # Greg! The Stop Sign!! # Play Mistral for Me # How Do I Love Thee? # Jung Talent Time # Aussiemandias # Give Up for Australia [[Kategorie:TISM]] o36hvk4b7p9wrsrmuaq5mp9c5zt31zt 0 53980 2820200 2563935 2025-07-11T06:09:25Z Aliwal2012 39067 2820200 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[TISM]] | titel = www.tism.wanker.com | type = studio | vrystelling = 2 Junie 1998 | etiket = genre b.goode / Skok<br />FMR (3 Desember 2001 heruitreiking) | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Alternatiewe rock | aantal_snitte = 12 | speeltyd = | besetting = | produsent = [[TISM]] | ateljee = | vorige = ''Machines Against the Rage''<br />(1996) | volgende = ''[[De Rigueurmortis]]''<br />(2001) }} '''''www.tism.wanker.com''''' is die vierde ateljee-album deur die Australiese alternatiewe rockgroep [[TISM]] (''This Is Serious Mum''), vrygestel in Junie 1998. Die album het sy hoogste posisie op nommer 26 op die ARIA-trefferlyste bereik.<ref>Ryan, Gavin (2011). ''Australia's Music Charts'' 1988–2010. Mt. Martha, VIC, Australia: Moonlight Publishing. bl. 282</ref> Die titel verwys na 'n [[internet]]-[[bronadres]] wat ten tyde van vrystelling 'n subdomein (van ''wanker.com'') was. Dit is verskaf aan TISM deur 'n persoon buite Australië wat wanker.com geregistreer het, aangesien TISM nie hul voorkeurdomein, ''wanker.com.au'' kon bekom nie, as gevolg van Australiese domeinregulasies. Die webgasheerfooie is egter nie betaal nie, en dit is etlike maande na die bekendstelling deur die gasheer-internetaanbieder (ISP) verwyder en was sedertdien nie beskikbaar nie. Op 12 Oktober 2022 is die album aangekondig vir 'n November-heruitgawe op CD en blou plaatrekord, met die CD wat vyf van die ses liedjies van die oorspronklike 1998 bonus CD bevat het. Die res van die snitte was gedigte en opnames van die groep wat onder mekaar gesels.<ref>https://tism.store/collections/tism/products/tism-www-tism-wanker-com-cd</ref> ’n Luukse vinielboksstel is ook vir middel-2023 aangekondig. == Snitte == {{Track listing | headline = ''www.tism.wanker.com'' | title1 = (There's Gonna Be) Sex Tonite | length1 = 3:38 | title2 = Whatareya? | length2 = 3:34 | title3 = Dumb 'n' Base | length3 = 4:52 | title4 = Thunderbirds Are Coming Out | length4 = 3:25 | title5 = Been Caught Wankin | length5 = 4:06 | title6 = Denial Works For Me | length6 = 5:01 | title7 = The Parable of Glenn McGrath's Haircut | length7 = 4:13 | title8 = I Might Be a Cunt, but I'm Not a Fucking Cunt | note8 = censored on back cover | length8 = 2:47 | title9 = Yob | length9 = 3:21 | title10 = Great Expectorations | length10 = 3:27 | title11 = A Hard-Earned Thirst Needs a Big Cold Beer, but I Drink to Get Pissed | length11 = 3:29 | title12 = The Men's Room | length12 = 3:47 }} {{Track listing | collapsed = no | headline = 2022 CD heruitreiking bonus snitte | title13 = Describe the Worst Headjob I've Ever Had? Fantastic! | length13 = 6:57 | title14 = The Last Australian Guitar Hero | length14 = 6:53 | title15 = Drop the 'Tude | length15 = 4:20 | title16 = The Apology of the Thai Drug Runner | length16 = 5:22 | title17 = Opposite Day | length17 = 5:06 | title18 = Ya Gotta Love That | length18 = 4:05 }} {{Track listing | collapsed = no | headline = iTunes heruitreiking bonus snitte – ''Att: Shock Records'' | title13 = Describe the Worst Headjob I've Ever Had? Fantastic! | length13 = 8:45 | title14 = The Last Australian Guitar Hero | length14 = 6:53 | title15 = Kate – Fischer of Men | length15 = 2:11 | title16 = My Brilliant Huntington's Chorea | length16 = 3:35 | title17 = The Apology of the Thai Drug Runner | length17 = 5:42 | title18 = Julius Seizure (Act III Scene ii Verses 73-118) | length18 = 4:49 | title19 = Neighbours – Everybody Loves Good Neighbours | length19 = 5:16 | title20 = Opposite Day | length20 = 5:25 | title21 = Rebel Without a Paunch | length21 = 3:13 | title22 = I'd Be Happier If I Was More Depressed | length22 = 3:46 | title23 = Professor Derrida Deconstructs | length23 = 3:21 | title24 = Ya Gotta Love That | length24 = 4:04 }} {{Track listing | collapsed = no | headline = digitale heruitreiking snitte – ''No Penis, No God'' (2009) | title25 = Ain't No Christian, But I Believe in Jesus | length25 = 2:20 | title26 = I Lost My Man to the Lord | length26 = 2:13 | title27 = Then the Answer Came | length27 = 1:37 | title28 = Jesus Doesn't Believe in Jesus Anymore | length28 = 3:00 | title29 = He Ain't Stopped Livin', He's Only Dead | length29 = 2:50 | title30 = When Jesus Comes | length30 = 1:53 | title31 = Club Heaven | length31 = 3:32 | title32 = I Never Got the Message | length32 = 3:29 | title33 = It Don't Matter What You Say | length33 = 4:39 }} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:TISM]] 1np1ex32uu0ecbozm76q2bjsnx49gcm 0 56344 2820077 2505527 2025-07-10T19:00:32Z SpesBona 2720 + Encyclopædia Britannica & Opruim 2820077 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Incheon'''</span><br />인천광역시<br /> [[Lêer:Incheon montage 2015.PNG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Incheon-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Incheon.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Incheon.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|29|N|126|38|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1883 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;062,63 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 15 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2020) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;954&nbsp;955 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;800/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Park Nam-choon |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.incheon.go.kr/ ''incheon.go.kr''] |} '''Incheon''' ([[Koreaans]]: 인천광역시, [intɕʰʌ̹n], letterlik: "vriendelike rivier") is die derde grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]] en [[Busan]] in die noorde van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 2&nbsp;954&nbsp;955 in 2020 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;062,63&nbsp;km². [[Lêer:Jinsen map circa 1930.PNG|duimnael|links|Kaart van Incheon in 1930]] Die stad is aan die [[Geelsee]] geleë en grens in die noorde aan [[Noord-Korea]]. Dit is die belangrikste lughawestad van Suid-Korea en huisves die reuse [[Incheon Internasionale Lughawe]], wat die hoofstad Seoel bedien. Die lughawe het 'n gholfbaan, 'n spa, private slaapkamers, ysskaatsbaan, 'n kasino, binnenshuise tuine en 'n museum van die Koreaanse kultuur. Dit was een van die gasheerstede tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.incheon.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Incheon|title=Incheon|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] r2wu6jomatj5azx0wdqm6rd8s4plzxe 2820128 2820077 2025-07-10T21:25:28Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820128 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Incheon'''</span><br />인천광역시<br /> [[Lêer:Incheon montage 2015.PNG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Incheon-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Incheon.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Incheon.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|29|N|126|38|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1883 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;062,63 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 15 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2020) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;954&nbsp;955 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;800/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Park Nam-choon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.incheon.go.kr/ ''incheon.go.kr''] |} '''Incheon''' ([[Koreaans]]: 인천광역시, [intɕʰʌ̹n], letterlik: "vriendelike rivier") is die derde grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]] en [[Busan]] in die noorde van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 2&nbsp;954&nbsp;955 in 2020 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;062,63&nbsp;km². [[Lêer:Jinsen map circa 1930.PNG|duimnael|links|Kaart van Incheon in 1930]] Die stad is aan die [[Geelsee]] geleë en grens in die noorde aan [[Noord-Korea]]. Dit is die belangrikste lughawestad van Suid-Korea en huisves die reuse [[Incheon Internasionale Lughawe]], wat die hoofstad Seoel bedien. Die lughawe het 'n gholfbaan, 'n spa, private slaapkamers, ysskaatsbaan, 'n kasino, binnenshuise tuine en 'n museum van die Koreaanse kultuur. Dit was een van die gasheerstede tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.incheon.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Incheon|title=Incheon|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] 3gg5t2vin1yixhg91q3dql4adl0zmmf 2820205 2820128 2025-07-11T06:47:08Z Rooiratel 90342 Beter skakel 2820205 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Incheon'''</span><br />인천광역시<br /> [[Lêer:Incheon montage 2015.PNG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Incheon-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Incheon.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Incheon.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|29|N|126|38|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1883 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;062,63 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 15 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2020) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;954&nbsp;955 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;800/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Park Nam-choon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.incheon.go.kr/ ''incheon.go.kr''] |} '''Incheon''' ([[Koreaans]]: 인천광역시, [intɕʰʌ̹n], letterlik: "vriendelike rivier") is die derde grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]] en [[Busan]] in die noorde van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 2&nbsp;954&nbsp;955 in 2020 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;062,63&nbsp;km². [[Lêer:Jinsen map circa 1930.PNG|duimnael|links|Kaart van Incheon in 1930]] Die stad is aan die [[Geelsee]] geleë en grens in die noorde aan [[Noord-Korea]]. Dit is die belangrikste lughawestad van Suid-Korea en huisves die reuse [[Incheon Internasionale Lughawe]], wat die hoofstad Seoel bedien. Die lughawe het 'n gholfbaan, 'n spa, private slaapkamers, ysskaatsbaan, 'n kasino, binnenshuise tuine en 'n museum van die Koreaanse kultuur. Dit was een van die gasheerstede tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.incheon.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Incheon|title=Incheon|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] btzjcw1u6rl1dkymmbqhjwav95bitsb 0 56345 2820078 2628506 2025-07-10T19:00:36Z SpesBona 2720 + Encyclopædia Britannica & Opruim 2820078 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Daegu'''</span><br />대구광역시<br /> [[Lêer:Daegu montage.png|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Daegu-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Symbol of Daegu.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Daegu.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeongnam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|52|N|128|36|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 757 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" |1&nbsp;499,51 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 106 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;366&nbsp;852 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;730/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kwon Young-jin |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.daegu.go.kr/ ''daegu.go.kr''] |} [[Lêer:Daegu dalseongdo.jpg|duimnael|links|Daegu in die 18de eeu]] '''Daegu''' ([[Koreaans]]: 대구광역시, [tɛ̝.ɡu], letterlik: "groot heuwel") is die vierde grootste stad na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]] en [[Incheon]] in die suide van [[Suid-Korea]] en is in die suide van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 2&nbsp;366&nbsp;852 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;499,51&nbsp;km². Daegu is die belangrikste administratiewe, politiese en ekonomiese sentrum in die suide. Dit was een van die gasheerstede tydens beide die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2001]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.daegu.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Daegu|title=Daegu|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] kh8iw8tgtmhbqckbzbf42pxhgi96d3p 2820129 2820078 2025-07-10T21:25:39Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820129 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Daegu'''</span><br />대구광역시<br /> [[Lêer:Daegu montage.png|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Daegu-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Symbol of Daegu.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Daegu.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeongnam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|52|N|128|36|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 757 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" |1&nbsp;499,51 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 106 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;366&nbsp;852 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;730/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kwon Young-jin |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.daegu.go.kr/ ''daegu.go.kr''] |} [[Lêer:Daegu dalseongdo.jpg|duimnael|links|Daegu in die 18de eeu]] '''Daegu''' ([[Koreaans]]: 대구광역시, [tɛ̝.ɡu], letterlik: "groot heuwel") is die vierde grootste stad na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]] en [[Incheon]] in die suide van [[Suid-Korea]] en is in die suide van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 2&nbsp;366&nbsp;852 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;499,51&nbsp;km². Daegu is die belangrikste administratiewe, politiese en ekonomiese sentrum in die suide. Dit was een van die gasheerstede tydens beide die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2001]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.daegu.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Daegu|title=Daegu|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] lo7rz4o1u59qo2vh9bsbebtmoqg7qjq 0 57089 2820067 1596332 2025-07-10T18:00:54Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820067 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Panevėžys'''<br /> [[Lêer:Pnv2 by Augustas Didzgalvis.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Panevezys city in Lithuania.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of Arms of Panevezys.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Panevezys.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Litaue}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Etnografiese gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Aukštaitija |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|55|44|N|24|21|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting (eerste verwysing)''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[7 September]] [[1503]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1837]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 50,1 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 61 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2025) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 85&nbsp;774 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;712/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,4°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −3,1 / 18,6&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 608&nbsp;mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Petras Luomanas |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.panevezys.lt/ ''www.panevezys.lt/''] |} '''Panevėžys''' ([[Litaus]]: [pɐnʲɛvʲeːˈʑiːs], {{Audio|Panevezys.ogg|luister}}) is die vyfde grootste stad van [[Litaue]] na die hoofstad [[Vilnius]], [[Kaunas]], [[Klaipėda]] en [[Šiauliai]] met 'n oppervlakte van 50,1 vierkante kilometer en 'n bevolking van 85&nbsp;774 (in 2025). Dit is die hoofstad van die etnografiese gewes Aukštaitija in die noorde van die land. Die stad is halfpad tussen twee [[Baltiese lande|Baltiese]] hoofstede, Vilnius (130&nbsp;km) en [[Riga]] (150&nbsp;km) geleë en word deur die [[Via Baltica]]-snelweg met [[Skandinawië]] en [[Wes-Europa]] verbind. Panevėžys is aan die Nevėžis, die sesde langste rivier in Litaue, geleë waarvan ook die stadsnaam afgelei is. Die stad is een van die beduidendste industriële sentrums in die land. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{lt}} [https://www.panevezys.lt/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Panevezys|title=Panevėžys|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Panevezys}} [[Kategorie:Nedersettings in Litaue]] iww9mmfz8cjyvg8d2q6zuclggk2tf5j 0 57275 2820259 2290875 2025-07-11T09:39:08Z Aliwal2012 39067 2820259 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lady Gaga]] | titel = ''The Fame'' | vrystelling = 19 Augustus 2008 | etiket = Streamline, Kon Live, Cherrytree, Interscope | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Synthpop, dance-pop | aantal_snitte = 14 | speeltyd = 50:10 | besetting = | produsent = Brian & Josh, Rob Fusari, Martin Kierszenbaum, Lady Gaga, RedOne, Space Cowboy | ateljee = | vorige = | volgende = ''[[The Cherrytree Sessions]]''<br />(2009) }} '''The Fame''' is die debuutalbum van die Amerikaanse popsangeres [[Lady Gaga]]. Die album is in Augustus 2008 vrygestel en met 'n [[Grammy Award]] bekroon. 'n Nuwer weergawe van die album met nuwe snitte is op 28 Oktober 2008 in Australië, op 15 November 2008 in die Verenigde State en op 12 Januarie 2009 in die Verenigde Koninkryk uitgereik. == Snitte == === Standaarduitgawe === [[Lêer:Gaga Fame Logo.png|duimnael|Die album se voorblad]] [[Lêer:Fameballbubble3.jpg|duimnael|«Poker Face»]] {| class="wikitable" |- ! Liedjie !! Skrywers !! Lengte |- | Just Dance <small>met Colby O'Donnis</small> || [[Lady Gaga]], RedOne, Akon || 4:04 |- | LoveGame || [[Lady Gaga]], RedOne || 3:33 |- | Paparazzi || [[Lady Gaga]], Rob Fusari || 3:28 |- | Beautiful, Dirty, Rich || [[Lady Gaga]], Fusari || 2:54 |- | Eh, Eh (Nothing Else I Can Say) || Lady Gaga, Martín Kierszenbaum || 2:56 |- | Poker Face || Lady Gaga, RedOne || 3:59 |- | The Fame || Lady Gaga, Kierszenbaum || 3:44 |- | Money Honey || Lady Gaga, RedOne, Bilal Hajji || 3:08 |- | Again Again || Lady Gaga || 3:06 |- | Boys Boys Boys || Lady Gaga, RedOne || 3:22 |- | Brown Eyes || Lady Gaga, Fusari || 4:06 |- | Summerboy ||Lady Gaga, Brian Kierulf y Josh Schwartz || 4:16 |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse albums]] 25vqzk1hb2ecnyll44qftyreyq49a62 2820260 2820259 2025-07-11T09:40:58Z Aliwal2012 39067 2820260 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lady Gaga]] | titel = ''The Fame'' | vrystelling = 19 Augustus 2008 | etiket = Streamline, Kon Live, Cherrytree, Interscope | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Synthpop, dance pop | aantal_snitte = 14 | speeltyd = 50:10 | besetting = | produsent = Brian & Josh, Rob Fusari, Martin Kierszenbaum, Lady Gaga, RedOne, Space Cowboy | ateljee = | vorige = | volgende = ''[[The Cherrytree Sessions]]''<br />(2009) }} '''The Fame''' is die debuutalbum van die Amerikaanse popsangeres [[Lady Gaga]]. Die album is in Augustus 2008 vrygestel en met 'n [[[[Grammy|Grammytoekenning]]] bekroon. 'n Nuwer weergawe van die album met nuwe snitte is op 28 Oktober 2008 in Australië, op 15 November 2008 in die Verenigde State en op 12 Januarie 2009 in die Verenigde Koninkryk uitgereik. == Snitte == === Standaarduitgawe === [[Lêer:Gaga Fame Logo.png|duimnael|Die album se voorblad]] [[Lêer:Fameballbubble3.jpg|duimnael|«Poker Face»]] {| class="wikitable" |- ! Liedjie !! Skrywers !! Lengte |- | Just Dance <small>met Colby O'Donnis</small> || [[Lady Gaga]], RedOne, Akon || 4:04 |- | LoveGame || [[Lady Gaga]], RedOne || 3:33 |- | Paparazzi || [[Lady Gaga]], Rob Fusari || 3:28 |- | Beautiful, Dirty, Rich || [[Lady Gaga]], Fusari || 2:54 |- | Eh, Eh (Nothing Else I Can Say) || Lady Gaga, Martín Kierszenbaum || 2:56 |- | Poker Face || Lady Gaga, RedOne || 3:59 |- | The Fame || Lady Gaga, Kierszenbaum || 3:44 |- | Money Honey || Lady Gaga, RedOne, Bilal Hajji || 3:08 |- | Again Again || Lady Gaga || 3:06 |- | Boys Boys Boys || Lady Gaga, RedOne || 3:22 |- | Brown Eyes || Lady Gaga, Fusari || 4:06 |- | Summerboy ||Lady Gaga, Brian Kierulf y Josh Schwartz || 4:16 |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse albums]] abr8vejydm9wndppdf9jozrp7ilca77 2820261 2820260 2025-07-11T09:41:58Z Aliwal2012 39067 2820261 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lady Gaga]] | titel = ''The Fame'' | vrystelling = 19 Augustus 2008 | etiket = Streamline, Kon Live, Cherrytree, Interscope | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Synthpop, dance pop | aantal_snitte = 14 | speeltyd = 50:10 | besetting = | produsent = Brian & Josh, Rob Fusari, Martin Kierszenbaum, Lady Gaga, RedOne, Space Cowboy | ateljee = | vorige = | volgende = ''[[The Cherrytree Sessions]]''<br />(2009) }} '''The Fame''' is die debuutalbum van die Amerikaanse [[Popmusiek|popsangeres]] [[Lady Gaga]]. Die album is in Augustus 2008 vrygestel en met 'n [[Grammy|Grammytoekenning]] bekroon. 'n Nuwer weergawe van die album met nuwe snitte is op 28 Oktober 2008 in Australië, op 15 November 2008 in die Verenigde State en op 12 Januarie 2009 in die Verenigde Koninkryk uitgereik. == Snitte == === Standaarduitgawe === [[Lêer:Gaga Fame Logo.png|duimnael|Die album se voorblad]] [[Lêer:Fameballbubble3.jpg|duimnael|«Poker Face»]] {| class="wikitable" |- ! Liedjie !! Skrywers !! Lengte |- | Just Dance <small>met Colby O'Donnis</small> || [[Lady Gaga]], RedOne, Akon || 4:04 |- | LoveGame || [[Lady Gaga]], RedOne || 3:33 |- | Paparazzi || [[Lady Gaga]], Rob Fusari || 3:28 |- | Beautiful, Dirty, Rich || [[Lady Gaga]], Fusari || 2:54 |- | Eh, Eh (Nothing Else I Can Say) || Lady Gaga, Martín Kierszenbaum || 2:56 |- | Poker Face || Lady Gaga, RedOne || 3:59 |- | The Fame || Lady Gaga, Kierszenbaum || 3:44 |- | Money Honey || Lady Gaga, RedOne, Bilal Hajji || 3:08 |- | Again Again || Lady Gaga || 3:06 |- | Boys Boys Boys || Lady Gaga, RedOne || 3:22 |- | Brown Eyes || Lady Gaga, Fusari || 4:06 |- | Summerboy ||Lady Gaga, Brian Kierulf y Josh Schwartz || 4:16 |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse albums]] 8f8eims5p5h7z7dp7q6kpia0515ror4 0 60473 2820108 2776696 2025-07-10T20:45:11Z 2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201 2820108 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Nieu-Taipei'''<br />新北市<br />''Sin-pak Tshī''<br /> [[Lêer:New Taipei montage.png|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Seël''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Taiwan ROC political division map New Taipei City.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:New Taipei City seal.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of New Taipei City.svg|90px|border|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Republiek China}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Administratiewe gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Noord-Taiwan |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|25|1|N|121|47|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Desember]] [[2010]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Provinsiale stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 25 Oktober 1945 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Oppervlakte]]:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;052,57 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | - m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (Januarie 2023) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 4&nbsp;004&nbsp;367 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;000/vk km |- | &nbsp;- Metropolitaanse gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 8&nbsp;535&nbsp;000 |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +8 (CST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Hou Yu-ih ([[Kuomintang|KMT]]) |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://foreigner.ntpc.gov.tw/ ''New Taipei''] |} '''Nieu-Taipei''', soms ook '''Xinbei''' genoem, amptelike [[Engels]]e naam: '''New Taipei City''' ([[Chinees]]: 新北市, [[pinyin]]: ''Xīnběi Shì''; [[Taiwannees]]: ''Sin-pak Tshī''), is die grootste [[stad]] van die [[Republiek China]] op die eiland [[Taiwan (eiland)|Taiwan]] met 'n bevolking van sowat vier miljoen. Nieu-Taipei het in Desember 201 met die samesmelting van alle 29 stede en munisipaliteite in die voormalige landelike Taipei-distrik ontstaan en dit word regstreeks deur die nasionale regering bestuur. Sy stadsgebied behels 'n aansienlike deel van Taiwan se noordelike kuslyn en omsluit die Taipei-bekken met die hoofstad [[Taipei]]. Dit word in die noordooste deur Keelung, die Yilan-distrik in die suidooste en die Taoyuan-distrik in die suidweste begrens. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|New Taipei|Nieu-Taipei}} * {{en}} {{Wikivoyage|New_Taipei|Nieu-Taipei}} * {{en}} [https://foreigner.ntpc.gov.tw/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Tai-pei|title=New Taipei City|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=30 Mei 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in die Republiek China]] aatfk9g81tf25n6whlzx12h2zhtro9t 2820202 2820108 2025-07-11T06:41:04Z Rooiratel 90342 Wysiging deur [[Special:Contributions/2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201|2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:2A01:599:114:27A2:82D8:AF59:9145:1053|2A01:599:114:27A2:82D8:AF59:9145:1053]] 2776696 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Nieu-Taipei'''<br />新北市<br />''Sin-pak Tshī''<br /> [[Lêer:New Taipei montage.png|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Seël''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Taiwan ROC political division map New Taipei City.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:New Taipei City seal.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of New Taipei City.svg|90px|border|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Republiek China}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Administratiewe gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Noord-Taiwan |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|25|1|N|121|47|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Desember]] [[2010]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Provinsiale stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 25 Oktober 1945 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Oppervlakte]]:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;052,57 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | - m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (Januarie 2023) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 4&nbsp;004&nbsp;367 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;000/vk km |- | &nbsp;- Metropolitaanse gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 8&nbsp;535&nbsp;000 |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+8]] (CST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Hou Yu-ih ([[Kuomintang|KMT]]) |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://foreigner.ntpc.gov.tw/ ''New Taipei''] |} '''Nieu-Taipei''', soms ook '''Xinbei''' genoem, amptelike [[Engels]]e naam: '''New Taipei City''' ([[Chinees]]: 新北市, [[pinyin]]: ''Xīnběi Shì''; [[Taiwannees]]: ''Sin-pak Tshī''), is die grootste [[stad]] van die [[Republiek China]] op die eiland [[Taiwan (eiland)|Taiwan]] met 'n bevolking van sowat vier miljoen. Nieu-Taipei het in Desember 201 met die samesmelting van alle 29 stede en munisipaliteite in die voormalige landelike Taipei-distrik ontstaan en dit word regstreeks deur die nasionale regering bestuur. Sy stadsgebied behels 'n aansienlike deel van Taiwan se noordelike kuslyn en omsluit die Taipei-bekken met die hoofstad [[Taipei]]. Dit word in die noordooste deur Keelung, die Yilan-distrik in die suidooste en die Taoyuan-distrik in die suidweste begrens. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|New Taipei|Nieu-Taipei}} * {{en}} {{Wikivoyage|New_Taipei|Nieu-Taipei}} * {{en}} [https://foreigner.ntpc.gov.tw/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Tai-pei|title=New Taipei City|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=30 Mei 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in die Republiek China]] h0qbvmiv2vvvc6wp8k99ir8khwzcm1t 0 60937 2820254 1309383 2025-07-11T09:33:17Z Aliwal2012 39067 2820254 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lordi]] | titel = ''Bend Over And Pray The Lord'' | vrystelling = September 2012 | etiket = Sony Music | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = [[Hardrock]], heavy metal, shock rock | aantal_snitte = 14 | speeltyd = | besetting = Mr. Lordi (Tomi Putaansuu), Amen (Jussi Sydänmaa), G-Stealer (Sami Keinänen), Enary (Erna Siikavirta) | produsent = Ari Tiainen | ateljee = | vorige = ''[[Napalm Market]]''<br />(1992) | volgende = ''[[Get Heavy]]''<br />(2002) }} '''Bend Over And Pray The Lord''' is 'n album van die [[Finland|Finse]] [[hardrock]]/heavy metal musiekgroep [[Lordi]]. Dit is in [[1999]] opgeneem, maar eers in die lente van 2012 vrygestel. == Snitte == # Get Heavy # Playing The Devil (Bend Over and Pray the Lord) # Cyberundertaker # Steamroller # Almost Human # Idol # Paint In Blood # Death Suits You Fine # I Am The Leviathan # Take Me To Your Leader # Monstermotorhellmachine # With Love And Sledgehammer # The Dead Are The Family # White Lightning Moonshine == Albumbesetting == * Mr. Lordi (Tomi Putaansuu) * Amen (Jussi Sydänmaa) * G-Stealer (Sami Keinänen) * Enary (Erna Siikavirta) [[Kategorie:Finse albums]] lexmt2ymwhcb4koyoc2oardpe5gll5o 0 62415 2820255 1309381 2025-07-11T09:35:06Z Aliwal2012 39067 2820255 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Adele]] | titel = ''21'' | vrystelling = 19 Januarie 2011 | etiket = XL | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = Soul, [[Popmusiek|pop]], R&B | aantal_snitte = 11 | speeltyd = 48:12 | besetting = | produsent = Jim Abbiss, Adele, Paul Epworth, Rick Rubin, Fraser T Smith, Ryan Tedder, Dan Wilson | ateljee = | vorige = ''[[Live from SoHo]]''<br />(2009) | volgende = ''[[iTunes Festival: London 2011]]''<br />(2011) }} '''21''' is die tweede ateljee-album van die [[Britse]] [[sangeres]] [[Adele]] wat in 2011 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # ''Rolling in the Deep'' – 03:48 # ''Rumour Has It'' – 03:43 # ''Turning Tables'' – 04:10 # ''Don't You Remember'' – 4:03 # ''Set Fire to the Rain'' – 04:02 # ''He Won't Go'' – 04:38 # ''Take It All'' – 03:48 # ''I'll Be Waiting'' – 04:01 # ''One and Only'' – 05:48 # ''Lovesong'' – 05:16 # ''Someone Like You'' - 4:45 [[Kategorie:Engelse albums]] l73a6vpcwu095za2kd7f4wuwict4a2o 0 65185 2820178 1801315 2025-07-11T04:53:39Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820178 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Kunstenaar | agtergrondkleur = #76A8FF | naam = Vera Moechina | beeld = 1989 CPA 6077.jpg | opskrif = Vera Muchina op 'n posseël van die Sowjetunie (1989) | geboortenaam = Vera Ignatjewna Moechina | geboortedatum = {{Geboortedatum|df=yes|1889|7|1}} | geboorteplek = [[Riga]], [[Letland]] | sterfdatum = {{Sterftedatum en ouderdom|df=yes|1889|7|1|1953|10|6}} | plekvandood = [[Moskou]], [[Sowjetunie]] | gade = | nasionaliteit = {{vlagland|Rusland|1858}} (1889–1914)<br />{{vlagland|Sowjetunie}} (1922–1954) | veld = Beeldhouwerk | opleiding = | beweging = [[Sosialistiese realisme]] | werke = ''Arbeider en Kolchoswerkster''<br />Tsjaikofski-monument<br />Maxim Gorky-monument | beskermhere = | beïnvloed_deur = | beïnvloed = | toekennings = }} '''Vera Ignatjewna Moechina''' ([[Russies]]: Вера Игнатьевна Мухина, wetenskaplike [[transliterasie]] ''Vera Ignat'evna Muchina''; [[Lets]]: ''Vera Muhina''; * [[1 Julie]] [[1889]] in [[Riga]], [[Letland]]; † [[6 Oktober]] [[1953]] in [[Moskou]]), was 'n [[Rusland|Russiese]] beeldhoueres. == Lewe == === Opleiding en vroeë werk === Moechina is in 'n welvarende gesin gebore. Sy het 'n akademiese opleiding in Moskou gevolg en later na [[Parys]] gegaan waar sy verdere kunsopleiding by Bourdelle, een van Auguste Rodin se assistente, ontvang. Kort voor die uitbreek van die [[Eerste Wêreldoorlog]] het sy na Rusland teruggekeer waar die politieke gedagtes van [[Lenin]] haar geesdrif gewek het. Saam met haar kollega Lebedewa het sy ontwerpe by openbare kunswedstryde ingedien wat volgens Lenin se "Plan vir 'n monumentele [[propaganda]]" gehou is om staatskunswerke deur 'n nuwe generasie van beeldhouers te laat skep. So het een van Moechina se eerste kunswerke, wat in [[1919]] ontstaan het, die titel "Die Vlam van die Rewolusie" gedra. Die werksomstandighede vir die jong kunstenaresse was egter ondraaglik. Die materiaal vir hul kunswerke was van slegte gehalte en is dikwels deur weersinvloede soos reën en ryp vernietig. Dikwels het net klein ontwerpe bewaar gebly.<ref>[http://www.fembio.org/biographie.php/frau/biographie/vera-muchina/ ''www.fembio.org: Vera Muchina - Biografie''] {{de}}</ref> Moechina het haar ook met ander gebiede van ontwerp besig gehou. Projekte soos coulisses vir toneel en rolprente asook mode-ontwerpe is dikwels saam met ander kunstenaresse verwesenlik, onder wie Alexandra Exter en Nadjesjda Lamanowa. Teen die middel van die twintigerjare het beeldhoukuns weer sentraal in haar werk gestaan. Moechina het in hierdie periode veral naak- en [[borsbeeld]]e geskep. === Stalinistiese tydperk === [[Lêer:Arbeider en Kolchoswerkster.jpg|duimnael|links|''Рабо́чий и колхо́зница'' (''Arbeider en Kolchoswerkster''), standbeeld, 1937]] Vir baie kunstenaars het intussen moeilike tye aangebreek. Die Sowjet-owerheid het steeds meer in die kunslewe ingemeng en streng riglyne vir kunstenaars daargestel. 'n Groot aantal van hulle het na die weste geëmigreer, sommige is in werkkampe aangehou. Moechina was gelukkiger daaraan toe. Die Volkskommissaris vir Opvoeding, Anatoli Wassiljewitsj Loenatsjarski, het groot waardering vir haar gehad, en so het die kunstenares in die 1930's en 1940's 'n groot aantal kunswerke in staatsopdrag geskep. Sy kon haar werk daarnaas nie net in die Sowjetunie nie, maar ook op kunsuitstallings in die buiteland vertoon. Baie van haar kunswerke is deur die destydse ideologiese en patriotiese strominge geïnspireer, maar Moechina het temidde van 'n tyd van oppervlakkige kuns volgens die doktrine van [[Sosialistiese realisme]] haar eie styl probeer handhaaf. Haar bekendste werk is ''[[Arbeider en Kolchoswerkster]]'', 'n standbeeld van monumentele afmetings wat die Sowjet-pawiljoen tydens die "Internasionale Uitstalling van Kuns en Tegnologie in die moderne lewe" in Parys in [[1937]] gekroon het. Die monument van vlekvrye staal bestaan uit 'n man en 'n vrou wat vorentoe beweeg en 'n [[hamer]] en 'n [[sekel]] omhoog hou. Die heroïese paar dien sedert 1947 ook as kenteken vir die Russiese rolprentmaatskappy ''[[Mosfilm]]''. Die standbeeld is tot in [[2003]] in die Moskouse Al-Russiese Uitstallingsentrum vertoon en het daarna intensiewe restourasiewerk ondergaan. In laat [[2009]] is dit op 'n hoër [[sokker]] geplaas en kan sedertdien weer op die uitstallingsterrein besigtig word. Moechina se eggenoot, die militêre snykundige Aleksei Andrejewitsj Zamkof, het in [[1928]] bekendheid verwerf as ontdekker van die preparaat ''Gravidan'' wat uit die [[urine]] van swanger vroue ontgin is. Die preparaat het gebruikers na bewering met 'n intense geluksgevoel vervul en hul fisiese doeltreffendheid verhoog. Vera Moechina het dit volgens oorlewerings dikwels ingeneem, net soos die skrywer [[Maksim Gorki]]. Ná Gorki se afsterwe in [[1936]] het ''Gravidan'' verdag geword en sedertdien in vergetelheid geraak.<ref>Vergelyk die televisie-kultuurprogram ''aspekte'' van die openbare [[Duitsland|Duitse]] uitsaaier ''[[ZDF]]'' wat op 21 Oktober 2005 gebeeldsend is</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Literatuur == * Mjuda N. Jablonskaja: ''Russische Künstlerinnen'' („Women artists of Russia's new age“). Bergisch Gladbach: Gustav Lübbe Verlag 1990, ISBN 3-7857-0575-1 == Eksterne skakels == {{Commonscat|Vera Mukhina|Vera Moechina}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Moechina, Vera}} [[Kategorie:Russiese beeldhouers]] [[Kategorie:Geboortes in 1889]] [[Kategorie:Sterftes in 1953]] ky4i5639mcib3sbhlzg2x1jtmqa3t2a 0 66384 2820079 2526056 2025-07-10T19:00:39Z SpesBona 2720 + Encyclopædia Britannica & Opruim 2820079 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Daejeon'''</span><br />대전광역시<br /> [[Lêer:Daejeon montage.png|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Daejeon-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Daejeon.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Daejeon.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Hoseo |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|36|21|N|127|23|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1895 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 539,85 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;469&nbsp;543 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;700/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Heo Tae-jeong |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.daejeon.go.kr/ ''daejeon.go.kr''] |} [[Lêer:Hoedeok 1872.png|duimnael|links|Daejeon (Heodeok) in 1872]] '''Daejeon''' ([[Koreaans]]: 대전광역시, [tɛd͡ʑʌn], {{Audio|Ko-대전.oga|luister}}, letterlik: "groot veld") is die vyfde grootste stad na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]] en [[Daegu]] in die weste van [[Suid-Korea]] en is in die suidweste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;469&nbsp;543 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 539,85&nbsp;km². Daejeon was tydens die [[Korea-oorlog]] tydelik die hoofstad van Suid-Korea en was grootliks vernietig. Ná die oorlog het egter 'n groot herboufase vir die stad begin. Dit was een van die gasheerstede tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.daejeon.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Daejeon|title=Daejeon|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] j40tzcqr4hjzgck286fol5d8jaiexrc 2820130 2820079 2025-07-10T21:25:48Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820130 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Daejeon'''</span><br />대전광역시<br /> [[Lêer:Daejeon montage.png|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Daejeon-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Daejeon.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Daejeon.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Hoseo |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|36|21|N|127|23|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1895 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 539,85 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;469&nbsp;543 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;700/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Heo Tae-jeong |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.daejeon.go.kr/ ''daejeon.go.kr''] |} [[Lêer:Hoedeok 1872.png|duimnael|links|Daejeon (Heodeok) in 1872]] '''Daejeon''' ([[Koreaans]]: 대전광역시, [tɛd͡ʑʌn], {{Audio|Ko-대전.oga|luister}}, letterlik: "groot veld") is die vyfde grootste stad na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]] en [[Daegu]] in die weste van [[Suid-Korea]] en is in die suidweste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;469&nbsp;543 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 539,85&nbsp;km². Daejeon was tydens die [[Korea-oorlog]] tydelik die hoofstad van Suid-Korea en was grootliks vernietig. Ná die oorlog het egter 'n groot herboufase vir die stad begin. Dit was een van die gasheerstede tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.daejeon.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Daejeon|title=Daejeon|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] bkqt0wpbkvqcqcwjrw5wcrgxgvo0jr1 2820206 2820130 2025-07-11T06:51:17Z Rooiratel 90342 Beter skakel 2820206 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Daejeon'''</span><br />대전광역시<br /> [[Lêer:Daejeon montage.png|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Daejeon-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Daejeon.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Daejeon.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Hoseo |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|36|21|N|127|23|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1895 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 539,85 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;469&nbsp;543 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;700/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Heo Tae-jeong |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.daejeon.go.kr/ ''daejeon.go.kr''] |} [[Lêer:Hoedeok 1872.png|duimnael|links|Daejeon (Heodeok) in 1872]] '''Daejeon''' ([[Koreaans]]: 대전광역시, [tɛd͡ʑʌn], {{Audio|Ko-대전.oga|luister}}, letterlik: "groot veld") is die vyfde grootste stad na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]] en [[Daegu]] in die weste van [[Suid-Korea]] en is in die suidweste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;469&nbsp;543 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 539,85&nbsp;km². Daejeon was tydens die [[Korea-oorlog]] tydelik die hoofstad van Suid-Korea en was grootliks vernietig. Ná die oorlog het egter 'n groot herboufase vir die stad begin. Dit was een van die gasheerstede tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.daejeon.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Daejeon|title=Daejeon|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] 70q6pjhc7bti20relogozovam4929hh 0 66390 2820080 2505542 2025-07-10T19:00:41Z SpesBona 2720 + Encyclopædia Britannica & Opruim 2820080 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Gwangju'''</span><br />광주광역시<br /> [[Lêer:Gwangju montage.png|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gwangju-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Gwangju.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Gwangju.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Honam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|10|N|126|55|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[57 v.C.]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 501,24 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2018) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;490&nbsp;092 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;000/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Lee Yong-seop |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.gwangju.go.kr/ ''gwangju.go.kr''] |} '''Gwangju''' ([[Koreaans]]: 광주광역시, [kwaŋ.dzu], {{Audio|Ko-광주.oga|luister}}) is die sesde grootste stad na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]], [[Daegu]] en [[Daejeon]] in die suidweste van [[Suid-Korea]] en is in die suidweste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;490&nbsp;092 in 2019 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 501,24&nbsp;km². Die stad is in [[57 v.C.]] gestig en was tydens die [[Drie koninkryke van Korea]] die administratiewe sentrum van die Baekje-ryk. Dit was een van die gasheerstede tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.gwangju.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Gwangju|title=Gwangju|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] ixt787bb5v8lyuzgt9j31iukmvgmfc0 2820131 2820080 2025-07-10T21:26:00Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820131 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Gwangju'''</span><br />광주광역시<br /> [[Lêer:Gwangju montage.png|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gwangju-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Gwangju.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Gwangju.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Honam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|10|N|126|55|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[57 v.C.]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 501,24 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2018) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;490&nbsp;092 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;000/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Lee Yong-seop |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.gwangju.go.kr/ ''gwangju.go.kr''] |} '''Gwangju''' ([[Koreaans]]: 광주광역시, [kwaŋ.dzu], {{Audio|Ko-광주.oga|luister}}) is die sesde grootste stad na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]], [[Daegu]] en [[Daejeon]] in die suidweste van [[Suid-Korea]] en is in die suidweste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;490&nbsp;092 in 2019 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 501,24&nbsp;km². Die stad is in [[57 v.C.]] gestig en was tydens die [[Drie koninkryke van Korea]] die administratiewe sentrum van die Baekje-ryk. Dit was een van die gasheerstede tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.gwangju.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Gwangju|title=Gwangju|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] e9ecfqzv0h9zrseiuzxr1kw7sr7dhmb 2820207 2820131 2025-07-11T06:53:23Z Rooiratel 90342 Beter skakel 2820207 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Gwangju'''</span><br />광주광역시<br /> [[Lêer:Gwangju montage.png|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gwangju-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Gwangju.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Gwangju.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Honam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|10|N|126|55|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[57 v.C.]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 501,24 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2018) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;490&nbsp;092 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;000/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Lee Yong-seop |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.gwangju.go.kr/ ''gwangju.go.kr''] |} '''Gwangju''' ([[Koreaans]]: 광주광역시, [kwaŋ.dzu], {{Audio|Ko-광주.oga|luister}}) is die sesde grootste stad na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]], [[Daegu]] en [[Daejeon]] in die suidweste van [[Suid-Korea]] en is in die suidweste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;490&nbsp;092 in 2019 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 501,24&nbsp;km². Die stad is in [[57 v.C.]] gestig en was tydens die [[Drie koninkryke van Korea]] die administratiewe sentrum van die Baekje-ryk. Dit was een van die gasheerstede tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.gwangju.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Gwangju|title=Gwangju|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] pr8jqws24y1h9ztaha5szhrzg00qp4z 0 66395 2820081 2730558 2025-07-10T19:00:44Z SpesBona 2720 + Encyclopædia Britannica & Opruim 2820081 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Suwon'''</span><br />수원시<br /> [[Lêer:Suwon view on city wall and city.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Suwon.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Suwon (2022).svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|16|N|127|01|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 757 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 121,04 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2019) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;241&nbsp;311 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 10&nbsp;255/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeom Tae-Young |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.suwon.go.kr/ ''suwon.go.kr''] |} '''Suwon''' ([[Koreaans]]: 수원시, [sʰu.wʌn], letterlik: "waterbron") is die sewende grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]], [[Daegu]], [[Daejeon]] en [[Gwangju]] in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;241&nbsp;311 in 2019 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 121,1&nbsp;km². Die stad is 48&nbsp;km suidoos van die hoofstad Seoel geleë en omring die hoofstad se Metro. Dit was een van die gasheerstede tydens beide die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2001]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. Dit is die hoofstad en grootste stad van Gyeonggi-do, die digsbevolkte provinsie van Suid-Korea. Met 'n bevolking van byna 1,3 miljoen, is dit groter as Ulsan, hoewel dit nie as 'n metropolitaanse stad beheer word nie. == Geskiedenis == [[Lêer:Flags on Hwaseong.JPG|duimnael|links|Vlae op Hwaseong Fort]] Suwon bestaan in verskillende vorme in die geskiedenis van Korea, van 'n klein nedersetting tot 'n belangrike industriële en kulturele sentrum. Dit is die enigste heeltemal ommuurde stad in Suid -Korea. Die stadsmure is een van die gewildste toeristebestemmings in die Gyeonggi-provinsie. Samsung Electronics se hoofkwartier en navorsingsentrum is in Suwon. Die stad word bedien deur drie snelweë, die nasionale spoorwegnetwerk en die Seoul Metropolitan Subway. Suwon is 'n groot opvoedkundige sentrum, met elf universiteite.<ref name="Suwon Statistics">{{ko}} {{cite web |url=http://stat.suwon.ne.kr |date=12 Januarie 2011 |title=수원시통계 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110130064822/http://stat.suwon.ne.kr/ |archive-date=30 Januarie 2011 |url-status=dead}}</ref> == Geografie == Suwon lê in die noorde van die Gyeonggi-vlakte, net suid van Seoul. Dit grens aan Uiwang in die noordweste, Yongin in die ooste, die stad Hwaseong in die suidweste, en deel ook 'n kort grens met [[Ansan]] in die weste. Daar is 'n paar heuwels rondom Suwon. Die hoogste hiervan is Gwanggyosan in die noorde, op die grens met Yongin, hoewel dié in die ooste meer is. Gwanggyosan is 582 meter (1,909 vt) bo seespieël.<ref name="Gwanggyosan">{{ko}} {{cite web |url=http://www.koreasanha.net/san/gwanggyo.htm |title=한국의 산하 – 광교산 |publisher=Koreaanse bergklimvereniging |accessdate=7 Augustus 2007 |archive-date= 6 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070906175909/http://www.koreasanha.net/san/gwanggyo.htm |url-status=dead }}</ref> Die meeste strome wat deur Suwon loop, is afkomstig van Gwanggyosan of ander nabygeleë pieke. Aangesien Suwon begrens word aan die oostekant deur heuwels, klowe, en veral die Suwoncheon (en een noemenswaardige sytak synde die Jungbocheon), vloei dit suidwaarts deur die stad, en ledig uiteindelik in die [[Geelsee]] by Asanbaai. Die hele Suwon word op hierdie manier gedreineer. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.suwon.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Suwon|title=Suwon|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] 6jo73qrr0sk1hst3y18v49v5149zano 2820094 2820081 2025-07-10T20:15:25Z SpesBona 2720 Opruim 2820094 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Suwon'''</span><br />수원시<br /> [[Lêer:Suwon view on city wall and city.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Suwon.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Suwon (2022).svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|16|N|127|01|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 757 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 121,04 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2019) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;241&nbsp;311 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 10&nbsp;255/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeom Tae-Young |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.suwon.go.kr/ ''suwon.go.kr''] |} '''Suwon''' ([[Koreaans]]: 수원시, [sʰu.wʌn], letterlik: "waterbron") is die sewende grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]], [[Daegu]], [[Daejeon]] en [[Gwangju]] in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;241&nbsp;311 in 2019 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 121,1&nbsp;km². Die stad is 48&nbsp;km suidoos van die hoofstad Seoel geleë en omring die hoofstad se Metro. Dit was een van die gasheerstede tydens beide die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2001]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. Dit is die hoofstad en grootste stad van Gyeonggi-do, die digsbevolkte provinsie van Suid-Korea. Met 'n bevolking van byna 1,3 miljoen, is dit groter as Ulsan, hoewel dit nie as 'n metropolitaanse stad beheer word nie. == Geskiedenis == [[Lêer:Flags on Hwaseong.JPG|duimnael|links|Vlae op die Hwaseong-vesting]] Suwon bestaan in verskillende vorme in die geskiedenis van Korea, van 'n klein nedersetting tot 'n belangrike industriële en kulturele sentrum. Dit is die enigste volledig ommuurde stad in Suid-Korea. Die stadsmure is een van die gewildste toeristebestemmings in die Gyeonggi-provinsie. [[Samsung Groep|Samsung]] se hoofkwartier en navorsingsentrum is in Suwon. Die stad word bedien deur drie snelweë, die nasionale spoorwegnetwerk en die Seoul Metropolitan Subway. Suwon is 'n groot opvoedkundige sentrum met elf universiteite.<ref>{{ko}} {{cite web |url=http://stat.suwon.ne.kr |title=수원시통계 |date=12 Januarie 2011 |accessdate=30 Januarie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110130064822/http://stat.suwon.ne.kr/ |archive-date=30 Januarie 2011 |url-status=dead}}</ref> == Geografie == Suwon lê in die noorde van die Gyeonggi-vlakte, net suid van Seoel. Dit grens aan Uiwang in die noordweste, [[Yongin]] in die ooste, die stad Hwaseong in die suidweste en deel ook 'n kort grens met [[Ansan]] in die weste. Daar is 'n paar heuwels rondom Suwon. Die hoogste hiervan is Gwanggyosan in die noorde, op die grens met Yongin, hoewel dié in die ooste meer is. Gwanggyosan is 582 meter (1&nbsp;909&nbsp;vt) bo seespieël.<ref>{{ko}} {{cite web |url=http://www.koreasanha.net/san/gwanggyo.htm |title=한국의 산하 – 광교산 |publisher=Koreaanse bergklimvereniging |accessdate=6 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070906175909/http://www.koreasanha.net/san/gwanggyo.htm |archive-date=6 September 2007 |url-status=dead}}</ref> Die meeste strome wat deur Suwon loop, is afkomstig van Gwanggyosan of ander nabygeleë pieke. Aangesien Suwon aan die oostekant begrens word deur heuwels, klowe, en veral die Suwoncheon (en een noemenswaardige sytak synde die Jungbocheon), vloei dit suidwaarts deur die stad en mond uiteindelik by Asanbaai in die [[Geelsee]] uit. Die hele Suwon word op hierdie manier gedreineer. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.suwon.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Suwon|title=Suwon|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] cq0w0hx3710jrcdgjubumu633kkb4eo 2820132 2820094 2025-07-10T21:26:11Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820132 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Suwon'''</span><br />수원시<br /> [[Lêer:Suwon view on city wall and city.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Suwon.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Suwon (2022).svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|16|N|127|01|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 757 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 121,04 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2019) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;241&nbsp;311 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 10&nbsp;255/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeom Tae-Young |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.suwon.go.kr/ ''suwon.go.kr''] |} '''Suwon''' ([[Koreaans]]: 수원시, [sʰu.wʌn], letterlik: "waterbron") is die sewende grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]], [[Daegu]], [[Daejeon]] en [[Gwangju]] in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;241&nbsp;311 in 2019 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 121,1&nbsp;km². Die stad is 48&nbsp;km suidoos van die hoofstad Seoel geleë en omring die hoofstad se Metro. Dit was een van die gasheerstede tydens beide die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2001]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. Dit is die hoofstad en grootste stad van Gyeonggi-do, die digsbevolkte provinsie van Suid-Korea. Met 'n bevolking van byna 1,3 miljoen, is dit groter as Ulsan, hoewel dit nie as 'n metropolitaanse stad beheer word nie. == Geskiedenis == [[Lêer:Flags on Hwaseong.JPG|duimnael|links|Vlae op die Hwaseong-vesting]] Suwon bestaan in verskillende vorme in die geskiedenis van Korea, van 'n klein nedersetting tot 'n belangrike industriële en kulturele sentrum. Dit is die enigste volledig ommuurde stad in Suid-Korea. Die stadsmure is een van die gewildste toeristebestemmings in die Gyeonggi-provinsie. [[Samsung Groep|Samsung]] se hoofkwartier en navorsingsentrum is in Suwon. Die stad word bedien deur drie snelweë, die nasionale spoorwegnetwerk en die Seoul Metropolitan Subway. Suwon is 'n groot opvoedkundige sentrum met elf universiteite.<ref>{{ko}} {{cite web |url=http://stat.suwon.ne.kr |title=수원시통계 |date=12 Januarie 2011 |accessdate=30 Januarie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110130064822/http://stat.suwon.ne.kr/ |archive-date=30 Januarie 2011 |url-status=dead}}</ref> == Geografie == Suwon lê in die noorde van die Gyeonggi-vlakte, net suid van Seoel. Dit grens aan Uiwang in die noordweste, [[Yongin]] in die ooste, die stad Hwaseong in die suidweste en deel ook 'n kort grens met [[Ansan]] in die weste. Daar is 'n paar heuwels rondom Suwon. Die hoogste hiervan is Gwanggyosan in die noorde, op die grens met Yongin, hoewel dié in die ooste meer is. Gwanggyosan is 582 meter (1&nbsp;909&nbsp;vt) bo seespieël.<ref>{{ko}} {{cite web |url=http://www.koreasanha.net/san/gwanggyo.htm |title=한국의 산하 – 광교산 |publisher=Koreaanse bergklimvereniging |accessdate=6 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070906175909/http://www.koreasanha.net/san/gwanggyo.htm |archive-date=6 September 2007 |url-status=dead}}</ref> Die meeste strome wat deur Suwon loop, is afkomstig van Gwanggyosan of ander nabygeleë pieke. Aangesien Suwon aan die oostekant begrens word deur heuwels, klowe, en veral die Suwoncheon (en een noemenswaardige sytak synde die Jungbocheon), vloei dit suidwaarts deur die stad en mond uiteindelik by Asanbaai in die [[Geelsee]] uit. Die hele Suwon word op hierdie manier gedreineer. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.suwon.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Suwon|title=Suwon|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] lqgfhd8zrwem6td339dgduyv2679e55 2820208 2820132 2025-07-11T06:54:41Z Rooiratel 90342 Beter skakel 2820208 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Suwon'''</span><br />수원시<br /> [[Lêer:Suwon view on city wall and city.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Suwon.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Suwon (2022).svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|16|N|127|01|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 757 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 121,04 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2019) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;241&nbsp;311 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 10&nbsp;255/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeom Tae-Young |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.suwon.go.kr/ ''suwon.go.kr''] |} '''Suwon''' ([[Koreaans]]: 수원시, [sʰu.wʌn], letterlik: "waterbron") is die sewende grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]], [[Daegu]], [[Daejeon]] en [[Gwangju]] in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;241&nbsp;311 in 2019 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 121,1&nbsp;km². Die stad is 48&nbsp;km suidoos van die hoofstad Seoel geleë en omring die hoofstad se Metro. Dit was een van die gasheerstede tydens beide die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2001]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. Dit is die hoofstad en grootste stad van Gyeonggi-do, die digsbevolkte provinsie van Suid-Korea. Met 'n bevolking van byna 1,3 miljoen, is dit groter as Ulsan, hoewel dit nie as 'n metropolitaanse stad beheer word nie. == Geskiedenis == [[Lêer:Flags on Hwaseong.JPG|duimnael|links|Vlae op die Hwaseong-vesting]] Suwon bestaan in verskillende vorme in die geskiedenis van Korea, van 'n klein nedersetting tot 'n belangrike industriële en kulturele sentrum. Dit is die enigste volledig ommuurde stad in Suid-Korea. Die stadsmure is een van die gewildste toeristebestemmings in die Gyeonggi-provinsie. [[Samsung Groep|Samsung]] se hoofkwartier en navorsingsentrum is in Suwon. Die stad word bedien deur drie snelweë, die nasionale spoorwegnetwerk en die Seoul Metropolitan Subway. Suwon is 'n groot opvoedkundige sentrum met elf universiteite.<ref>{{ko}} {{cite web |url=http://stat.suwon.ne.kr |title=수원시통계 |date=12 Januarie 2011 |accessdate=30 Januarie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110130064822/http://stat.suwon.ne.kr/ |archive-date=30 Januarie 2011 |url-status=dead}}</ref> == Geografie == Suwon lê in die noorde van die Gyeonggi-vlakte, net suid van Seoel. Dit grens aan Uiwang in die noordweste, [[Yongin]] in die ooste, die stad Hwaseong in die suidweste en deel ook 'n kort grens met [[Ansan]] in die weste. Daar is 'n paar heuwels rondom Suwon. Die hoogste hiervan is Gwanggyosan in die noorde, op die grens met Yongin, hoewel dié in die ooste meer is. Gwanggyosan is 582 meter (1&nbsp;909&nbsp;vt) bo seespieël.<ref>{{ko}} {{cite web |url=http://www.koreasanha.net/san/gwanggyo.htm |title=한국의 산하 – 광교산 |publisher=Koreaanse bergklimvereniging |accessdate=6 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070906175909/http://www.koreasanha.net/san/gwanggyo.htm |archive-date=6 September 2007 |url-status=dead}}</ref> Die meeste strome wat deur Suwon loop, is afkomstig van Gwanggyosan of ander nabygeleë pieke. Aangesien Suwon aan die oostekant begrens word deur heuwels, klowe, en veral die Suwoncheon (en een noemenswaardige sytak synde die Jungbocheon), vloei dit suidwaarts deur die stad en mond uiteindelik by Asanbaai in die [[Geelsee]] uit. Die hele Suwon word op hierdie manier gedreineer. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.suwon.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Suwon|title=Suwon|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] biydn7zuo5drblmxd6ig3h8ypdhu6p2 0 66396 2820090 2449724 2025-07-10T20:00:45Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820090 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Seongnam'''</span><br />성남시<br /> [[Lêer:Bundang Jeongja.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Seongnam.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Seongnam.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|26|N|127|9|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 141,7 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 914&nbsp;832 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7&nbsp;032/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Shin Sang-jin |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.seongnam.go.kr/ www.seongnam.go.kr] |} '''Seongnam''' ([[Koreaans]]: 성남시) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 914&nbsp;832 in 2024 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 141,7&nbsp;km². Die stad is suidoos van die hoofstad [[Seoel]] geleë en die stadsgebied gaan oor na die hoofstad se metropolitaanse gebied. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{ko}} [https://www.seongnam.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Seongnam|title=Seongnam|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] qhv909vbkljp0ei7mvswt9yje2bpaif 2820137 2820090 2025-07-10T21:27:01Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820137 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Seongnam'''</span><br />성남시<br /> [[Lêer:Bundang Jeongja.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Seongnam.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Seongnam.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|26|N|127|9|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 141,7 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 914&nbsp;832 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7&nbsp;032/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Shin Sang-jin |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.seongnam.go.kr/ www.seongnam.go.kr] |} '''Seongnam''' ([[Koreaans]]: 성남시) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 914&nbsp;832 in 2024 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 141,7&nbsp;km². Die stad is suidoos van die hoofstad [[Seoel]] geleë en die stadsgebied gaan oor na die hoofstad se metropolitaanse gebied. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{ko}} [https://www.seongnam.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Seongnam|title=Seongnam|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] 496jy1z0k1fxon39djkxq2cqp9xrnj8 2820214 2820137 2025-07-11T07:04:38Z Rooiratel 90342 2820214 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Seongnam'''</span><br />성남시<br /> [[Lêer:Bundang Jeongja.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Seongnam.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Seongnam.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|26|N|127|9|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 141,7 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 914&nbsp;832 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7&nbsp;032/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Shin Sang-jin |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.seongnam.go.kr/ www.seongnam.go.kr] |} '''Seongnam''' ([[Koreaans]]: 성남시) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 914&nbsp;832 in 2024 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 141,7&nbsp;km². Die stad is suidoos van die hoofstad [[Seoel]] geleë en die stadsgebied gaan oor na die hoofstad se metropolitaanse gebied. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{ko}} [https://www.seongnam.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Seongnam|title=Seongnam|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] 8zd9yl1smibv5k3zoi6ndnnlrb43sws 2820215 2820214 2025-07-11T07:05:00Z Rooiratel 90342 Normdata 2820215 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Seongnam'''</span><br />성남시<br /> [[Lêer:Bundang Jeongja.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Seongnam.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Seongnam.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|26|N|127|9|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 141,7 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 914&nbsp;832 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7&nbsp;032/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Shin Sang-jin |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.seongnam.go.kr/ www.seongnam.go.kr] |} '''Seongnam''' ([[Koreaans]]: 성남시) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 914&nbsp;832 in 2024 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 141,7&nbsp;km². Die stad is suidoos van die hoofstad [[Seoel]] geleë en die stadsgebied gaan oor na die hoofstad se metropolitaanse gebied. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{ko}} [https://www.seongnam.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Seongnam|title=Seongnam|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] 6vywj5bqi698xb8bcqfc282kyf3n178 2820228 2820215 2025-07-11T07:40:26Z SpesBona 2720 Opruim 2820228 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Seongnam'''</span><br />성남시<br /> [[Lêer:Bundang Jeongja.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Seongnam.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Seongnam.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|26|N|127|9|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 141,7 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 914&nbsp;832 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7&nbsp;032/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Shin Sang-jin |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.seongnam.go.kr/ www.seongnam.go.kr] |} '''Seongnam''' ([[Koreaans]]: 성남시) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 914&nbsp;832 in 2024 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 141,7&nbsp;km². Die stad is suidoos van die hoofstad [[Seoel]] geleë en die stadsgebied gaan oor na die hoofstad se metropolitaanse gebied. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{ko}} [https://www.seongnam.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Seongnam|title=Seongnam|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] 11tn8bcc1rzfd7unvxppkse8yyyqeru 0 66398 2820082 2691689 2025-07-10T19:00:48Z SpesBona 2720 + Encyclopædia Britannica & Opruim 2820082 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Ulsan'''</span><br />울산광역시<br /> [[Lêer:Nam-gu Ulsan.JPG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Ulsan-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Ulsan.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Ulsan.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeongnam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|33|N|129|19|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1642 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;057,136 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2015) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;199&nbsp;717 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;000/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Song Cheol-ho |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.ulsan.go.kr/ ''ulsan.go.kr''] |} '''Ulsan''' ([[Koreaans]]: 울산광역시, [uɭ.s͈an]) is die agtste grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]], [[Daegu]], [[Daejeon]], [[Gwangju]] en [[Suwon]] in die suidweste van [[Suid-Korea]] en is in die suidweste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;199&nbsp;717 in 2015 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;057,136&nbsp;km². Dit grens in die suide aan [[Busan]] en in die noorde aan Gyeongju. Dit was een van die gasheerstede tydens beide die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2001]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Nywerhede == [[Lêer:Ulsan 129.30972E 35.52012N.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-satellietbeeld van Ulsan]] [[Lêer:Ulsan Central market entrance.jpg|duimnael|links|Ingang na die Ulsan Sentrale mark]] Ulsan is die nywerheidsreus van Suid-Korea, wat die hart vorm van Ulsan se industriële distrik. Dit is die tuiste van die wêreld se grootste motorvervaardigingsaanleg wat deur die [[Hyundai Motormaatskappy]] bedryf word,<ref name="yonhapnews.co.kr">{{ko}} [http://www.yonhapnews.co.kr/society/2010/01/11/0706000000AKR20100111098900057.HTML?template=2086 연합뉴스 : 바른언론 빠른뉴스]. Yonhapnews.co.kr (16 Oktober 2009). Besoek op 12 Julie 2013.</ref> die wêreld se grootste skeepswerf wat deur Hyundai Heavy Industries bedryf word,<ref name="ohmynews.com">{{ko}} [http://www.ohmynews.com/NWS_Web/view/at_pg.aspx?CNTN_CD=A0001214440 천혜 절경 바닷가가 세계 최대 조선소로 변모 - 오마이뉴스]. Ohmynews.com (18 Januarie 2013). Besoek op 12 Julie 2013.</ref> en die wêreld se tweede grootste olieraffinadery, wat deur SK Energy besit word.<ref name="pda.ulsan.go.kr">{{en}} http://pda.ulsan.go.kr/Common/Detail.neo?id=U0010711 {{dooie skakel}}</ref> Ulsan is aan die [[See van Japan]] geleë en beskik oor Suid-Korea se tweede belangrikste hawe ná die van Busan. In 2012 het Ulsan 'n BBP per capita van $79&nbsp;623 gehad, die hoogste van enige streek in Suid-Korea. == Administratiewe afdelings == Ulsan word in vier administratiewe distrikte ''(gu)'' en een ''county'' verdeel: * Buk Distrik (북구; 北區) * Dong Distrik (동구; 東區) * Jung Distrik (중구; 中區) * Nam Distrik (남구; 南區) * Ulju County (울주군; 蔚州郡) == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.ulsan.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Ulsan|title=Ulsan|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] 86gwdthtmaw16vqnwgzxe6wme4iue6i 2820133 2820082 2025-07-10T21:26:22Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820133 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Ulsan'''</span><br />울산광역시<br /> [[Lêer:Nam-gu Ulsan.JPG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Ulsan-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Ulsan.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Ulsan.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeongnam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|33|N|129|19|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1642 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;057,136 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2015) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;199&nbsp;717 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;000/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Song Cheol-ho |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.ulsan.go.kr/ ''ulsan.go.kr''] |} '''Ulsan''' ([[Koreaans]]: 울산광역시, [uɭ.s͈an]) is die agtste grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]], [[Daegu]], [[Daejeon]], [[Gwangju]] en [[Suwon]] in die suidweste van [[Suid-Korea]] en is in die suidweste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;199&nbsp;717 in 2015 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;057,136&nbsp;km². Dit grens in die suide aan [[Busan]] en in die noorde aan Gyeongju. Dit was een van die gasheerstede tydens beide die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2001]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Nywerhede == [[Lêer:Ulsan 129.30972E 35.52012N.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-satellietbeeld van Ulsan]] [[Lêer:Ulsan Central market entrance.jpg|duimnael|links|Ingang na die Ulsan Sentrale mark]] Ulsan is die nywerheidsreus van Suid-Korea, wat die hart vorm van Ulsan se industriële distrik. Dit is die tuiste van die wêreld se grootste motorvervaardigingsaanleg wat deur die [[Hyundai Motormaatskappy]] bedryf word,<ref name="yonhapnews.co.kr">{{ko}} [http://www.yonhapnews.co.kr/society/2010/01/11/0706000000AKR20100111098900057.HTML?template=2086 연합뉴스 : 바른언론 빠른뉴스]. Yonhapnews.co.kr (16 Oktober 2009). Besoek op 12 Julie 2013.</ref> die wêreld se grootste skeepswerf wat deur Hyundai Heavy Industries bedryf word,<ref name="ohmynews.com">{{ko}} [http://www.ohmynews.com/NWS_Web/view/at_pg.aspx?CNTN_CD=A0001214440 천혜 절경 바닷가가 세계 최대 조선소로 변모 - 오마이뉴스]. Ohmynews.com (18 Januarie 2013). Besoek op 12 Julie 2013.</ref> en die wêreld se tweede grootste olieraffinadery, wat deur SK Energy besit word.<ref name="pda.ulsan.go.kr">{{en}} http://pda.ulsan.go.kr/Common/Detail.neo?id=U0010711 {{dooie skakel}}</ref> Ulsan is aan die [[See van Japan]] geleë en beskik oor Suid-Korea se tweede belangrikste hawe ná die van Busan. In 2012 het Ulsan 'n BBP per capita van $79&nbsp;623 gehad, die hoogste van enige streek in Suid-Korea. == Administratiewe afdelings == Ulsan word in vier administratiewe distrikte ''(gu)'' en een ''county'' verdeel: * Buk Distrik (북구; 北區) * Dong Distrik (동구; 東區) * Jung Distrik (중구; 中區) * Nam Distrik (남구; 南區) * Ulju County (울주군; 蔚州郡) == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.ulsan.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Ulsan|title=Ulsan|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] p9ggeusl3ydx26uzjdmqddf3oift9w2 2820209 2820133 2025-07-11T06:55:50Z Rooiratel 90342 Beter skakel 2820209 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Ulsan'''</span><br />울산광역시<br /> [[Lêer:Nam-gu Ulsan.JPG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Ulsan-gwangyeoksi in South Korea.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Emblem of Ulsan.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Ulsan.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeongnam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|33|N|129|19|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1642 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;057,136 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2015) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;199&nbsp;717 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;000/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Song Cheol-ho |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.ulsan.go.kr/ ''ulsan.go.kr''] |} '''Ulsan''' ([[Koreaans]]: 울산광역시, [uɭ.s͈an]) is die agtste grootste [[stad]] na die hoofstad [[Seoel]], [[Busan]], [[Incheon]], [[Daegu]], [[Daejeon]], [[Gwangju]] en [[Suwon]] in die suidweste van [[Suid-Korea]] en is in die suidweste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;199&nbsp;717 in 2015 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;057,136&nbsp;km². Dit grens in die suide aan [[Busan]] en in die noorde aan Gyeongju. Dit was een van die gasheerstede tydens beide die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2001]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] wat [[Japan]] en Suid-Korea saam aangebied het. == Nywerhede == [[Lêer:Ulsan 129.30972E 35.52012N.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-satellietbeeld van Ulsan]] [[Lêer:Ulsan Central market entrance.jpg|duimnael|links|Ingang na die Ulsan Sentrale mark]] Ulsan is die nywerheidsreus van Suid-Korea, wat die hart vorm van Ulsan se industriële distrik. Dit is die tuiste van die wêreld se grootste motorvervaardigingsaanleg wat deur die [[Hyundai Motormaatskappy]] bedryf word,<ref name="yonhapnews.co.kr">{{ko}} [http://www.yonhapnews.co.kr/society/2010/01/11/0706000000AKR20100111098900057.HTML?template=2086 연합뉴스 : 바른언론 빠른뉴스]. Yonhapnews.co.kr (16 Oktober 2009). Besoek op 12 Julie 2013.</ref> die wêreld se grootste skeepswerf wat deur Hyundai Heavy Industries bedryf word,<ref name="ohmynews.com">{{ko}} [http://www.ohmynews.com/NWS_Web/view/at_pg.aspx?CNTN_CD=A0001214440 천혜 절경 바닷가가 세계 최대 조선소로 변모 - 오마이뉴스]. Ohmynews.com (18 Januarie 2013). Besoek op 12 Julie 2013.</ref> en die wêreld se tweede grootste olieraffinadery, wat deur SK Energy besit word.<ref name="pda.ulsan.go.kr">{{en}} http://pda.ulsan.go.kr/Common/Detail.neo?id=U0010711 {{dooie skakel}}</ref> Ulsan is aan die [[See van Japan]] geleë en beskik oor Suid-Korea se tweede belangrikste hawe ná die van Busan. In 2012 het Ulsan 'n BBP per capita van $79&nbsp;623 gehad, die hoogste van enige streek in Suid-Korea. == Administratiewe afdelings == Ulsan word in vier administratiewe distrikte ''(gu)'' en een ''county'' verdeel: * Buk Distrik (북구; 北區) * Dong Distrik (동구; 東區) * Jung Distrik (중구; 中區) * Nam Distrik (남구; 南區) * Ulju County (울주군; 蔚州郡) == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.ulsan.go.kr/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Ulsan|title=Ulsan|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] fvig4x81v0bv9y169kmhf22usj88tww 0 66399 2820089 2449704 2025-07-10T20:00:28Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820089 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Changwon'''</span><br />창원시<br /> [[Lêer:Changwon City Hall.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:South Gyeongsang-Changwon.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Changwon.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeongnam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|16|N|128|39|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1408]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 747,12 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;001&nbsp;902 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;432/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Hong Nam-pyo |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.changwon.go.kr/ www.changwon.go.kr] |} '''Changwon''' ([[Koreaans]]: 창원시, [tɕʰaŋ.wʌn]) is 'n groot stad in die suidooste van [[Suid-Korea]] en is in die suidooste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;001&nbsp;902 in 2024 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 747,12&nbsp;km². Changwon is aan die [[See van Japan]] geleë, beskik oor Suid-Korea se derde belangrikste hawe ná die buurstede [[Busan]] en [[Ulsan]] en is een van die belangrikste ekonomiese sentrums van Suid-Korea. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.changwon.go.kr/ Amptelike webwerf] {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] cz65eikb21g3ozcvnz268hk7i76nw2n 2820136 2820089 2025-07-10T21:26:51Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820136 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Changwon'''</span><br />창원시<br /> [[Lêer:Changwon City Hall.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:South Gyeongsang-Changwon.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Changwon.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeongnam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|16|N|128|39|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1408]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 747,12 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;001&nbsp;902 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;432/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Hong Nam-pyo |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.changwon.go.kr/ www.changwon.go.kr] |} '''Changwon''' ([[Koreaans]]: 창원시, [tɕʰaŋ.wʌn]) is 'n groot stad in die suidooste van [[Suid-Korea]] en is in die suidooste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;001&nbsp;902 in 2024 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 747,12&nbsp;km². Changwon is aan die [[See van Japan]] geleë, beskik oor Suid-Korea se derde belangrikste hawe ná die buurstede [[Busan]] en [[Ulsan]] en is een van die belangrikste ekonomiese sentrums van Suid-Korea. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.changwon.go.kr/ Amptelike webwerf] {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] m83insuoojkgug7pojvjse4r44guu8l 2820216 2820136 2025-07-11T07:07:07Z Rooiratel 90342 Beter skakel 2820216 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Changwon'''</span><br />창원시<br /> [[Lêer:Changwon City Hall.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:South Gyeongsang-Changwon.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Changwon.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Yeongnam |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|35|16|N|128|39|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1408]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 747,12 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;001&nbsp;902 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;432/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Hong Nam-pyo |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.changwon.go.kr/ www.changwon.go.kr] |} '''Changwon''' ([[Koreaans]]: 창원시, [tɕʰaŋ.wʌn]) is 'n groot stad in die suidooste van [[Suid-Korea]] en is in die suidooste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;001&nbsp;902 in 2024 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 747,12&nbsp;km². Changwon is aan die [[See van Japan]] geleë, beskik oor Suid-Korea se derde belangrikste hawe ná die buurstede [[Busan]] en [[Ulsan]] en is een van die belangrikste ekonomiese sentrums van Suid-Korea. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.changwon.go.kr/ Amptelike webwerf] {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] kzw7e8yz9e22ldq0q6vykw5p52m9ado 0 66419 2820107 2776822 2025-07-10T20:42:29Z 2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201 2820107 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Tainan'''<br />臺南市<br />''Tâi-lâm Tshī''<br /> [[Lêer:Tainan City's cover.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Seël''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Taiwan ROC political division map Tainan City (2010).svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Tainan City Government Logo.svg|75px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Tainan City.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Republiek China}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Administratiewe gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Suid-Taiwan |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|22|59|N|120|11|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1621]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Provinsiale stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 25 Oktober 1945 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Oppervlakte]]:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;191,65 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | – m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (Maart 2023) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;856&nbsp;642 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 850/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +8 (CST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Huang Wei-cher (DPP) |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.tainan.gov.tw/ ''Tainan''] |} '''Tainan''', amptelik '''Tainan Stad''' ([[Chinees]]: 臺南市, [[pinyin]]: ''Táinán Shì''; [[Taiwannees]]: ''Tâi-lâm Tshī''; letterlik: "Suid-Taiwan"), is ná [[Nieu-Taipei]], [[Kaohsiung]], [[Taichung]], [[Taipei]] en [[Taoyuan]] die sesde grootste [[stad]] van die [[Republiek China]] op die eiland [[Taiwan (eiland)|Taiwan]] met 'n bevolking van sowat 1,9 miljoen. Tainan beslaan 'n oppervlakte van 2&nbsp;192&nbsp;km² en word regstreeks deur die nasionale regering bestuur. Op 25 Desember 2010 het die stad met die Tainan County saamgesmelt. Sy stadsgebied behels 'n aansienlike deel van Taiwan se suidelike kuslyn en lê aan die [[Suid-Chinese See]]. Die stad is weens sy gerieflike plek in 1621 deur [[Nederland]]se koloniste opgerig. In 1662 het die Chinese onder Zheng Chenggong die stad verower en tot [[hoofstad]] van die Taiwan-prefektuur verklaar. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{zh}} [https://www.tainan.gov.tw/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Tai-nan-Taiwan|title=T’ai-nan|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=30 Mei 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in die Republiek China]] 2cfwat4vgq5kfz1vclc3fv27w3zox7v 2820203 2820107 2025-07-11T06:41:22Z Rooiratel 90342 Wysiging deur [[Special:Contributions/2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201|2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:SpesBona|SpesBona]] 2776822 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Tainan'''<br />臺南市<br />''Tâi-lâm Tshī''<br /> [[Lêer:Tainan City's cover.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Seël''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Taiwan ROC political division map Tainan City (2010).svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Tainan City Government Logo.svg|75px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Tainan City.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Republiek China}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Administratiewe gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Suid-Taiwan |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|22|59|N|120|11|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1621]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Provinsiale stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 25 Oktober 1945 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Oppervlakte]]:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;191,65 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | – m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (Maart 2023) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;856&nbsp;642 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 850/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC +8]] (CST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Huang Wei-cher (DPP) |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.tainan.gov.tw/ ''Tainan''] |} '''Tainan''', amptelik '''Tainan Stad''' ([[Chinees]]: 臺南市, [[pinyin]]: ''Táinán Shì''; [[Taiwannees]]: ''Tâi-lâm Tshī''; letterlik: "Suid-Taiwan"), is ná [[Nieu-Taipei]], [[Kaohsiung]], [[Taichung]], [[Taipei]] en [[Taoyuan]] die sesde grootste [[stad]] van die [[Republiek China]] op die eiland [[Taiwan (eiland)|Taiwan]] met 'n bevolking van sowat 1,9 miljoen. Tainan beslaan 'n oppervlakte van 2&nbsp;192&nbsp;km² en word regstreeks deur die nasionale regering bestuur. Op 25 Desember 2010 het die stad met die Tainan County saamgesmelt. Sy stadsgebied behels 'n aansienlike deel van Taiwan se suidelike kuslyn en lê aan die [[Suid-Chinese See]]. Die stad is weens sy gerieflike plek in 1621 deur [[Nederland]]se koloniste opgerig. In 1662 het die Chinese onder Zheng Chenggong die stad verower en tot [[hoofstad]] van die Taiwan-prefektuur verklaar. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{zh}} [https://www.tainan.gov.tw/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Tai-nan-Taiwan|title=T’ai-nan|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=30 Mei 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in die Republiek China]] 65j1ycss5j4gvf2yuba68dz7qsqydh0 0 69357 2820088 2449706 2025-07-10T20:00:20Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820088 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Goyang'''</span><br />고양<br /> [[Lêer:Goyang montage.JPG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Goyang.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Goyang.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|39|N|126|48|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 286,1 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;074&nbsp;784 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;800/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Lee Dong-hwan |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.goyang.go.kr/ ''goyang.go.kr''] |} '''Goyang''' ([[Koreaans]]: 고양, [ko.jaŋ]) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;074&nbsp;784 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 286,1&nbsp;km². Goyang is naby die [[Geelsee]] en net noord van die hoofstad [[Seoel]] geleë. In die noorde grens dit aan [[Noord-Korea]]. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.goyang.go.kr/ Amptelike webwerf] {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] fcos2w0r4r2ektkbcfiho7hv28ta6yr 2820135 2820088 2025-07-10T21:26:42Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820135 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Goyang'''</span><br />고양<br /> [[Lêer:Goyang montage.JPG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Goyang.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Goyang.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|39|N|126|48|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 286,1 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;074&nbsp;784 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;800/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Lee Dong-hwan |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.goyang.go.kr/ ''goyang.go.kr''] |} '''Goyang''' ([[Koreaans]]: 고양, [ko.jaŋ]) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;074&nbsp;784 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 286,1&nbsp;km². Goyang is naby die [[Geelsee]] en net noord van die hoofstad [[Seoel]] geleë. In die noorde grens dit aan [[Noord-Korea]]. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.goyang.go.kr/ Amptelike webwerf] {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] ixkz3bdvoxtqp0sec7og1da2et0tboo 2820211 2820135 2025-07-11T06:59:42Z Rooiratel 90342 Beter skakel 2820211 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Goyang'''</span><br />고양<br /> [[Lêer:Goyang montage.JPG|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Goyang.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Goyang.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|39|N|126|48|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 286,1 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;074&nbsp;784 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;800/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Lee Dong-hwan |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.goyang.go.kr/ ''goyang.go.kr''] |} '''Goyang''' ([[Koreaans]]: 고양, [ko.jaŋ]) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;074&nbsp;784 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 286,1&nbsp;km². Goyang is naby die [[Geelsee]] en net noord van die hoofstad [[Seoel]] geleë. In die noorde grens dit aan [[Noord-Korea]]. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.goyang.go.kr/ Amptelike webwerf] {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] 7frqpb2m4ur64s9b9yn5ec8e452d5vd 0 71911 2820060 2668783 2025-07-10T17:51:55Z Sobaka 328 sien ook 2820060 wikitext text/x-wiki [[File:Statue of Truth.jpg|thumb|Walter Seymour Allward, ''Veritas'', 1920]] [[Lêer:What-is-truth02.jpg|duimnael|regs|180px|[[Johannes]] 18:38 – "Quid est veritas?" [[Christus]] en [[Pontius Pilatus]], deur Nikolai Ge.]] '''Waarheid''' is ’n fundamentele begrip wat min of meer sinoniem is met egtheid, geldigheid, juistheid. Die teenoorgestelde van waarheid is onwaarheid of leuen. Wat waarheid presies beteken, is die onderwerp van bespreking in talle vakgebiede soos [[godsdiens]] en [[filosofie]], en dit was waarskynlik nog altyd so gewees. Eeue oue uitsprake oor ''Wat is waarheid?'' (toegeskryf aan [[Pontius Pilatus]]) getuig al daarvan. Dit is omdat die waarheid van ’n uitspraak slegs vasgestel kan word deur dit te toets aan die hand van [[feit]]e, en dit is nie altyd bekend nie. Waarhede kan ’n beperkte geldigheid hê, afhangend waarna verwys word. Die uitspraak "1 plus 1 is 2" geld vir getalle uit die [[desimale stelsel]], maar nie uit die [[binêre getallestelsel]] nie. Net so kan ’n waarheid afhanklik wees van die persoon wat dit uiter, soos: "Vis is lekker." Dit geld dalk wel vir een persoon, maar nie noodwendig vir ’n ander nie. Die uitspraak: "Persoon A hou van vis" hou daarmee verband. Teenoor [[relativisme]], wat dit stel dat waarheid afhanklik van die konteks is, bestaan ook [[positivisme|positivistiese]] opvattings waarmee daar byvoorbeeld gestreef kan word na ’n "oorkoepelende waarheid" wat altyd geld ([[universalisme (filosofie)|universalisme]]), om oënskynlike teenstrydige waarhede (of aksiome) op ’n hoër vlak met mekaar te versoen. == Filosofie == Aristoteles (384-322 v.C.) en baie ander [[Middeleeue|Middeleeuse]] [[filosoof|filosowe]] het in die waarheid ’n ooreenstemming gesien tussen verstand (kennis) en feite (werklikheid). Dit is die [[korrespondensieteorie]], en die probleem daarmee is dat die [[werklikheid]] in sy geheel nie bekend is nie en dit ook moeilik is om te bepaal. ’n Modernere benadering van waarheid is die [[koherensieteorie]]: die waarheid gedefinieer as alle samehangende kennis wat die mens het.<ref>http://plato.stanford.edu/entries/truth-coherence/</ref> Die waarheid is in hierdie teorie dus veranderlik. Namate nuwe ontdekkings gedoen word, verander die waarheid. Aristoteles het oor waarheid gesê: "Om van iets wat so is te sê dit is nie so nie of van iets wat nie so is nie te sê dit is so, is vals, terwyl om van iets wat so is te sê dit is so of van iets wat nie so is nie te sê dit is nie so nie, is waar."<ref name=StanfordCorr>David, Marion (2005). [http://plato.stanford.edu/entries/truth-correspondence/#1 "Correspondence Theory of Truth"] in Stanford Encyclopedia of Philosophy</ref> Die waarheid word gevind deur waarneming: deur te sien en ervaring. Voorbeeld: Die aarde draai om die son. Vir hierdie waarheid is ervaring noodsaaklik. [[Immanuel Kant]] (1724–1804) het die begrip waarheid in verband gebring met sy begrip van "[[a priori]]" (van tevore) en bedoel daarmee begrippe waarvan die betekenis onmiddellik duidelik is. Hierdie begrippe is volledig onafhanklik van persoonlike ervaring omdat die dinge van die ervaring, anders as die dinge van die verstand, "direk" deur die rede benaderbaar is. Die [[China|Chinese]] het omstreeks 800 v.C. ''[[I-Ching|Die Boek van Veranderinge]]'' geskep om die waarheid te beskryf. == Godsdiens == In [[godsdiens]] het waarheid hoofsaaklik ’n bosintuiglike betekenis. Aangesien godsdiens gebaseer is op [[openbaring]]e deur nie suiwer rasioneel aantoonbare persoonlikhede nie ([[God]], gode, geeste, engele ens.), is die begrip van waarheid ook nou verweef met soortgelyke bonatuurlike openbaringe. Waarheid kan dan beskou word as ’n supranaturalistiese metafisiese bepaling oor die hoër wêreld op sigself, of oor die verbinding van die hoër wêreld met die natuurlike wêreld. Die insigte daaroor verskil dan ook van godsdiens tot godsdiens. == Wetenskap == Hoewel [[wetenskap]] homself voortdurend bevraagteken en absolute waarheid dus nie kan bestaan nie, is daar wel aanduidings van wat waar is of (voorlopig) as waarheid aangeneem kan word; die begrip [[paradigma]] verwys hierna – dit is ’n samehangende stel modelle en teorieë waarbinne die werklikheid beskryf word. ’n Moontlike faktor is eenvoud: die eenvoudigste verklaring word as waar aangeneem. So kon die beweging in ons [[sonnestelsel]] byvoorbeeld wetenskaplik verklaar word deur aan te neem dat die [[Aarde]] die middelpunt daarvan is. Dit het egter veel ingewikkelder formules tot gevolg as wanneer aangeneem word dat die [[son]] die middelpunt is, dus word die tweede verklaring as waar aangeneem. == Begrippe == * ’n Analitiese waarheid het die eienskap van ’n toestand. Voorbeeld: "Alle vrygeselle is ongetroud." Die woord "vrygesel" beteken dan "ongetroud". * Daarteenoor staan sintetiese waarhede, waar die eienskapsbegip geen onderdeel uitmaak van die voorwerp self nie, soos in die sin: "Alle vrygeselle is gelukkig." * Noodsaaklike waarhede is uitsprake waarvoor geld dat die ontkenning (negatiewe stelling) tot ’n logies teenspraak sou lei: "Alle sirkels is rond." (As die voorwerp nie rond is nie, is dit dus nie ’n sirkel nie). * Toevallige waarhede is dié waar ontkenning nie noodwendig tot ’n logiese uitspraak lei nie: "Ons sonnestelsel het agt planete." ==Sien ook== * [[Na-waarheid]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://www.galilean-library.org/manuscript.php?postid=43788 An Introduction to Truth] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927042454/http://www.galilean-library.org/manuscript.php?postid=43788 |date=27 September 2011 }} deur Paul Newall, gerig op beginners. * [http://www.ontology.co/heidegger-aletheia.htm Heidegger on Truth (Aletheia) as Unconcealment] * [http://www.ontology.co/aletheia.htm History of Truth: The Greek "Aletheia"] * [http://www.ontology.co/veritas.htm History of Truth: The Latin "Veritas"] * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:nl:Waarheid|Nederlandse Wikipedia]] {{Normdata}} [[Kategorie:Etiek]] [[Kategorie:Filosofie]] [[Kategorie:Logika]] [[Kategorie:Religie]] [[Kategorie:Ontologie]] o29yl4dz4jrymoh3m7hjduk8i8lp06w 0 74414 2820270 1309388 2025-07-11T09:51:56Z Aliwal2012 39067 2820270 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lordi]] | titel = ''To Beast or Not To Beast'' | vrystelling = 1 Maart 2013 | etiket = Sony Music (Finland), AFM Records (Europa), The End Records (VSA, Kanada) | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = [[Hardrock]], heavy metal, shock rock | aantal_snitte = 11 | speeltyd = 43:15 | besetting = Mr. Lordi (Tomi Putaansuu), Amen (Jussi Sydänmaa), Ox (Samer el Nahhal), Mana, Hella | produsent = Michael Wagener | ateljee = | vorige = ''[[Scarchives Vol. 1]]''<br />(2012) | volgende = ''[[Scare Force One]]''<br />(2014) }} '''To Beast or Not To Beast''' is 'n album van [[Lordi]] wat in 2013 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # We're Not Bad for the Kids (We're Worse) # I Luv Ugly # The Riff # Something Wicked This Way Comes # I'm the Best # Horrifiction # Happy New Fear # Schizo Doll # Candy for the Cannibal # Sincerely with Love # SCG6: Otus' Butcher Clinic == Enkelsnitte == * The Riff == Albumbesetting == * Mr. Lordi (Tomi Putaansuu) * Amen (Jussi Sydänmaa) * Ox (Samer el Nahhal) * Mana * Hella [[Kategorie:Finse albums]] ocsqsoucj9bciysr94eor17etbdksfp 0 83614 2820269 2441716 2025-07-11T09:51:08Z Aliwal2012 39067 2820269 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = A Night at the Opera | vrystelling = 21 November 1975 | etiket = EMI, Parlophone | musiekstyl = [[hardrock]] | speeltyd = 43:10 | produsent = Roy Thomas Baker, Queen | ateljee = | vorige = [[Sheer Heart Attack]] (1974) | volgende = [[A Day at the Races]] (1976) }} '''A Night at the Opera''' is die vierde album van [[Queen]] wat op 21 November 1975 deur EMI vrygestel is in die [[Verenigde Koninkryk]]. Dit is geproduseer deur [[Roy Thomas Baker]] en Queen, was na berig word die duurste album ooit teen die tyd van sy vrystelling. Die album het sy naam gekry van die Marx Brothers-film met dieselfde naam, wat die groep een aand in die ateljee-kompleks gekyk het tydens opname.<ref>"The Story of Bohemian Rhapsody", [[BBC]], dir. Carl Johnston, First broadcast 4 Desember 2004</ref> == Agtergrond == Die album is op verskeie ateljees oor 'n tydperk van vier maande in 1975 opgeneem. As gevolg van bestuurs kwessies het Queen byna geen geld verdien vir hul vorige albums nie. Daarna het hulle hul kontrak met Trident Studios geëindig en het hulle nie hul ateljees vir hul album gebruik nie (met die enigste uitsondering is die "[[God Save the Queen]]" snit, wat die vorige jaar aangeteken is). Die album het 'n wye verskeidenheid style ingesluit, soos ballades, harde rock en rock invloede. Afgesien van hul gewone toerusting gebruik Queen ook 'n verskeidenheid instrumente soos 'n kontrabas, harp, ukulele en meer. ''A Night at the Opera'' het gemengde resensies van musiek kritici gekry, maar hulle was geprys vir hul produksie en die diverse musikale temas, asook die album wat Queen as supersterre gevestig het. In 1977 het dit twee [[Grammy]] nominasies ontvang. Retrospektiewe resensies het dit egter as Queen se magnum-opus beskou, en as een van die grootste albums in die rockgeskiedenis. Queen's se vorige album, ''[[Sheer Heart Attack]]'' (1974), het kommersiële sukses behaal met die enkelsnit "Killer Queen". Ten spyte hiervan was daar 'n gebrek aan geld. Dit was hoofsaaklik te danke aan 'n kontrak wat hulle geteken het, wat hulle albums vir 'n produksiemaatskappy sal produseer, wat dan die album aan 'n rekordmaatskappy sal verkoop. Dit beteken dat Queen byna niks van die geld wat hulle verdien het gesien het nie, wat [[Brian May]] beskryf het as waarskynlik die slegste ding wat ons ooit gedoen het. Hul finansies was in so 'n swak toestand dat [[Roger Taylor]] gewaarsku is om nie te hard die tromme te speel nie. Die album was opgeneem by sewe verskillende ateljees oor 'n periode van vier maande, in kontras, ''Sheer Heart Attack'' was opgeneem by vier verskillende ateljees.<ref>[https://www.udiscovermusic.com/behind-the-albums/queen-sheer-heart-attack/ Queen:Sheer Heart Attack - Behind The Albums] ''uDiscoverMusic''. ''Max Bell''. Julie 12, 2017. Retrieved 25 Augustus 2018</ref> Queen het drie weke geskryf en geoefen in 'n gehuurde huis in Herefordshire voor die opname begin het.<ref>[https://www.udiscovermusic.com/behind-the-albums/queen-a-night-at-the-opera/ Queen:A Night At The Opera - Behind The Albums] uDiscoverMusic. Bell, Max. Retrieved 28 September 2018</ref> "Bohemian Rhapsody" was vrygestel as die hoof enkelsnit op 31 Oktober 1975. Die album was voltooi 'n week voor die groep op hul "A Night at the Opera" toer sou gaan ter ondersteuning van die album. Dit het gelei tot 'n 36-uur-mengsessie, sodat die groep tyd kon kry om die snitte te oefen voor hulle gaan toer. Weens tydsbeperkings het die groep net drie en 'n half dae gehad om te oefen, met vier ure om die musiekvideo vir "Bohemian Rhapsody" op te neem.<ref>{{Webaanhaling|url=http://www.queenarchives.com/index.php?title=Group_-_11-29-1975_-_Sounds|title=A Riot At The Opera: Queen Triumphant|author=John Ingham|publisher=Sounds|accessdate=11 Desember 2018}}</ref> Die toer was tussen 1975 en 1976, in die Verenigde Koninkryk, Verenigde State, Japan en Australië. == Snitte en snitlengtes == # ''Death on Two Legs (Dedicated to...)'' – 3:43 # ''Lazing on a Sunday Afternoon'' – 1:08 # ''I'm in Love With My Car'' – 3:05 # ''You're My Best Friend'' – 2:52 # ''39'' – 3:30 # ''Sweet Lady'' – 4:03 # ''Seaside Rendezvous'' – 2:14 # ''The Prophet's Song'' – 8:20 # ''Love of My Life'' – 3:38 # ''Good Company'' – 3:23 # ''Bohemian Rhapsody'' – 5:54 # ''God Save the Queen'' – 1:13 == Lede == '''Queen''' *[[Freddie Mercury]] – voorsang {{small|(1, 2, 4, 6-9, 11)}}, sang {{small|(1-9, 11)}}, [[klavier]] {{small|(1-3, 7, 9, 11)}} *[[Brian May]] – elektriese [[kitaar]] {{small|(almal behalwe 7)}}, sang {{small|(1, 3-6, 8, 10, 11)}}, kitaar {{small|(5, 8, 9)}}, voorsang {{small|(5, 10)}}, Koto (instrument) {{small|(8)}}, harp {{small|(9)}}, ukulele {{small|(10)}} *[[Roger Taylor]] – tromme {{small|(1-4, 6-8, 10-12)}}, sang {{small|(1, 3-8, 11)}}, slaginstrumente {{small|(2, 5, 7, 9, 11, 12)}}, voorsang {{small|(3)}}, elektriese kitaar {{small|(3)}} *[[John Deacon]] – baskitaar {{small|(1-4, 6-11)}}, elektriese klavier {{small|(4)}}, kontrabas {{small|(1, 5)}}<ref name="queensongs.info">{{Cite web |url=http://www.queensongs.info/album-analysis/a-night-at-the-opera |title=argiefkopie |access-date=17 Desember 2018 |archive-date=13 Junie 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180613134247/https://www.queensongs.info/album-analysis/a-night-at-the-opera |url-status=dead }}</ref> == Eksterne skakels == * [http://www.queenonline.com/en/the-band/discography/night-opera/ Queen se amptelike webtuiste: Diskografie: A Night at the Opera] == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Albums van Queen]] 48uyclcqwfr6d354vhae9q2pdt8mjn5 0 83615 2820271 1794887 2025-07-11T09:53:28Z Aliwal2012 39067 2820271 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Uriah Heep]] | titel = Demons and Wizards | vrystelling = 19 Mei 1972 | etiket = Bronze (VK), Mercury (VSA) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[Hardrock]], heavy metal, progressive rock | aantal_snitte = 8 | speeltyd = 39:40 | besetting = Mick Box, David Byron, Ken Hensley, Lee Kerslake, Gary Thain, Mark Clarke | produsent = Gerry Bron | ateljee = | vorige = ''[[Look at Yourself]]''<br/>(1971) | volgende = ''[[The Magician's Birthday]]''<br/>(1972) }} '''''Demons and Wizards''''' is 'n album van [[Uriah Heep]] wat in 1972 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # ''The Wizard'' (Clarke/Hensley) – 2:59 # ''Traveller in Time'' (Box/Byron/Kerslake) – 3:25 # ''Easy Livin''' (Hensley) – 2:37 # ''Poet's Justice'' (Box/Hensley/Kerslake) – 4:15 # ''Circle of Hands'' (Hensley) – 6:25 # ''Rainbow Demon'' (Hensley) – 4:25 # ''All My Life'' (Box/Byron/Kerslake) – 2:44 # ''Paradise/The Spell'' (Hensley) – 12:42 [[Kategorie:Engelse albums]] d1lpdb46c2b5ncynpwjhrllymvywgyf 0 83618 2820272 1335925 2025-07-11T09:54:29Z Aliwal2012 39067 2820272 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = Innuendo | vrystelling = 5 Februarie 1991 | etiket = Parlophone, Hollywood (VSA) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[hardrock]] | aantal_snitte = 12 | speeltyd = 53:44 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = Queen & David Richards | ateljee = | vorige = [[The Miracle]]<br />(1989) | volgende = [[Made in Heaven]]<br />(1995) }} '''Innuendo''' is 'n album van [[Queen]] wat in 1991 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # ''Innuendo'' - 6:29 # ''I'm Going Slightly Mad'' - 4:22 # ''Headlong'' - 4:39 # ''I Can't Live With You'' - 4:35 # ''Don't Try So Hard'' - 3:39 # ''Ride the Wild Wind'' - 4:41 # ''All God's People'' <small>(Queen, Mike Morany)</small> - 4:19 # ''These Are the Days of Our Lives'' - 4:12 # ''Delilah'' - 3:32 # ''The Hitman'' - 4:52 # ''Bijou'' - 3:37 # ''The Show Must Go On'' - 4:24 [[Kategorie:Albums van Queen]] ouzb03alvds9fg1z461h7ezsqn0szuo 0 83713 2820273 1947433 2025-07-11T09:56:04Z Aliwal2012 39067 2820273 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = Hot Space | vrystelling = 3 Mei 1982 | etiket = EMI/Parlophone (Europa)<br/>Elektra, Hollywood (VSA) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[hardrock]] | aantal_snitte = 11 | speeltyd = 43:29 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = Queen, Arif Mardin, Mack, David Bowie | ateljee = | vorige = [[Flash Gordon (album)|Flash Gordon]]<br/>(1980) | volgende = [[The Works]]<br/>(1984) }} '''Hot Space''' is die tiende ateljeealbum vanaf die Engelse musiekgroep [[Queen]] wat in 21 Mei 1982 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # ''Staying Power'' - 4:10 # ''Dancer'' - 3:46 # ''Back Chat'' - 4:31 # ''Body Language'' - 4:29 # ''Action This Day'' - 3:33 # ''Put Out the Fire'' - 3:15 # ''Life Is Real'' <small>(Song for [[John Lennon|Lennon]])</small> - 3:39 # ''Calling All Girls'' - 3:53 # ''Las Palabras de Amor'' - 4:26 # ''Cool Cat'' - 3:26 # ''Under Pressure'' <small>(dengan [[David Bowie]])</small> - 4:02 [[Kategorie:Albums van Queen]] ndbyp1eyap24zumuk1fg7kj5uqpuvt9 0 84001 2820275 1808388 2025-07-11T09:57:12Z Aliwal2012 39067 2820275 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = Queen | vrystelling = July 1973 | etiket = EMI, Elektra | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[hardrock]] | aantal_snitte = 10 | speeltyd = 38:36 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = John Anthony, Roy Thomas Baker, Queen | ateljee = | vorige = | volgende = [[Queen II]] (1974) }} '''Queen''' is 'n album van [[Queen]] wat in 1973 vrygestel is. Die album was die groep se debuutalbum. == Snitte en snitlengtes == #''Keep Yourself Alive'' - 3:46 - <small>([[Brian May]])</small> #''Doing All Right'' - 4:10 - <small>(May,Tim Staffell)</small> #''Great King Rat'' - 5:41 - <small>([[Freddie Mercury]])</small> #''My Fairy King'' - 4:07 - <small>(Mercury)</small> #''Liar'' - 6:26 - <small>(Mercury)</small> #''The Night Comes Down'' - 4:24 - <small>(May)</small> #''Modern Times Rock 'n' Roll'' - 1:48 - <small>(Roger Taylor)</small> #''Son and Daughter'' - 3:19 - <small>(May)</small> #''Jesus'' - 3:45 - <small>(Mercury)</small> #''Seven Seas of Rhye'' - 1:10 - <small>(Mercury)</small> [[Kategorie:Albums van Queen]] nzpek07jbrj5284b5sp8qgdc38oo5bj 0 84056 2820277 1698380 2025-07-11T09:59:01Z Aliwal2012 39067 2820277 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = Queen II | vrystelling = Maart 1974 | etiket = Parlophone (Europa), Elektra (US), EMI (VK) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[hardrock]] | aantal_snitte = 11 | speeltyd = 40:42 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = Roy Thomas Baker, Robin Geoffrey Cable, Queen | ateljee = | vorige = [[Queen (album)|Queen]]<br />(1973) | volgende = [[Sheer Heart Attack]]<br />(1974) }} '''Queen II''' is 'n album van [[Queen]] wat in 1974 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # Procession ''([[Brian May]])'' - 4:08 # Father to Son ''([[Brian May]])'' - 6:14 # White Queen ''([[Brian May]])'' - 4:33 # Some Day One Day ''([[Brian May]])'' - 4:21 # Loser In the End ''(Roger Taylor)'' - 4:01 # Ogre Battle ''([[Freddie Mercury]])'' - 4:08 # The Fairy Feller's Master-Stroke ''([[Freddie Mercury]])'' - 2:41 # Nevermore ''([[Freddie Mercury]])'' - 1:17 # March of the Black Queen ''([[Freddie Mercury]])'' - 6:33 # Funny How Love Is ''([[Freddie Mercury]])'' - 2:48 # Seven Seas of Rhye ''([[Freddie Mercury]])'' - 2:48 [[Kategorie:Albums van Queen]] fbr3gpncz09i4447b87o9zb00ajijsv 2820278 2820277 2025-07-11T09:59:46Z Aliwal2012 39067 2820278 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = Queen II | vrystelling = Maart 1974 | etiket = Parlophone (Europa), Elektra (VSA), EMI (VK) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[hardrock]] | aantal_snitte = 11 | speeltyd = 40:42 | besetting = [[Freddie Mercury]], [[Brian May]], Roger Taylor, John Deacon | produsent = Roy Thomas Baker, Robin Geoffrey Cable, Queen | ateljee = | vorige = [[Queen (album)|Queen]]<br />(1973) | volgende = [[Sheer Heart Attack]]<br />(1974) }} '''Queen II''' is 'n album van [[Queen]] wat in 1974 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # Procession ''([[Brian May]])'' - 4:08 # Father to Son ''([[Brian May]])'' - 6:14 # White Queen ''([[Brian May]])'' - 4:33 # Some Day One Day ''([[Brian May]])'' - 4:21 # Loser In the End ''(Roger Taylor)'' - 4:01 # Ogre Battle ''([[Freddie Mercury]])'' - 4:08 # The Fairy Feller's Master-Stroke ''([[Freddie Mercury]])'' - 2:41 # Nevermore ''([[Freddie Mercury]])'' - 1:17 # March of the Black Queen ''([[Freddie Mercury]])'' - 6:33 # Funny How Love Is ''([[Freddie Mercury]])'' - 2:48 # Seven Seas of Rhye ''([[Freddie Mercury]])'' - 2:48 [[Kategorie:Albums van Queen]] 7tkiz3l221dxc3ywx9b1pwthcg5iglw 0 84076 2820268 1809289 2025-07-11T09:49:54Z Aliwal2012 39067 2820268 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = Sheer Heart Attack | vrystelling = November 1974 | etiket = EMI & Parlophone (Europa)<br/>Elektra & Hollywood (US) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[hardrock]] | aantal_snitte = 13 | speeltyd = 39:09 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = Roy Thomas Baker, Queen | ateljee = | vorige = [[Queen II]]<br/>(1974) | volgende = [[A Night at the Opera]]<br/>(1975) }} '''Sheer Heart Attack''' is 'n album van [[Queen]] wat in 1974 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # ''Brighton Rock'' - 5:08 # ''Killer Queen'' - 2:59 # ''Tenement Funster!'' - 2:47 # ''Flick Of The Wrist'' - 3:19 # ''Lily Of The Valley'' - 1:43 # ''Now I'm Here'' - 4:02 # ''In The Lap Of The Gods'' - 3:22 #''Stone Cold Crazy'' - 2:12 # ''Dear Friends'' - 1:08 # ''Misfire'' - 1:47 # ''Bring Back That Leroy Brown'' - 2:13 # ''She Makes Me (Stroomtrooper in the Stilettos)'' - 4:08 # ''In The Lap Of The Gods...Revisited'' - 3:45 [[Kategorie:Albums van Queen]] 4v9hpw68ydaiiw2i6lun02b50pk3qyq 0 84487 2820267 1874502 2025-07-11T09:49:00Z Aliwal2012 39067 2820267 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = A Day at the Races | vrystelling = 10 Desember 1976 | etiket = EMI & Parlophone (Europa)<br/>Elektra & Hollywood (US) | musiekstyl = [[hardrock]] | speeltyd = 44:24 | produsent = Queen | ateljee = | vorige = [[A Night at the Opera]]<br/>(1975) | volgende = [[News of the World]]<br/>(1977) }} '''A Day at the Races''' is 'n album van [[Queen]] wat in [[1976]] vrygestel is. == Snitlys == {{Snitlys | title1 = Tie Your Mother Down | writer1 = May | length1 = 4:47 | title2 = You Take My Breath Away | writer2 = Mercury | length2 = 5:09 | title3 = Long Away | writer3 = May | length3 = 4:34 | title4 = The Millionaire Waltz | writer4 = Mercury | length4 = 4:54 | title5 = You And I | writer5 = Deacon | length5 = 3:25 | title6 = Somebody to Love | writer6 = Mercury | length6 = 4:56 | title7 = White Man | writer7 = May | length7 = 4:59 | title8 = Good Old-Fashioned Lover Boy | writer8 = Mercury | length8 = 2:54 | title9 ='Drowse | writer9 = Taylor | length9 = 3:45 | title10 = Teo Torriatte (Let Us Cling Together) | writer10 = May | length10 = 5:50 }} == Lede == '''Queen''' *[[Freddie Mercury]] – voorsang {{small|(1, 2, 4-8, 10)}}, sang {{small|(1-8, 9-11)}}, [[klavier]] {{small|(2, 4-6, 8)}} *[[Brian May]] – elektriese [[kitaar]] {{small|(almal)}}, sang {{small|(1, 3-8, 10)}}, kitaar {{small|(9)}}, voorsang {{small|(3)}}, elektriese klavier {{small|(10)}} *[[Roger Taylor]] – tromme {{small|(almal behalwe 2)}}, sang {{small|(almal behalwe 2)}}, slaginstrumente {{small|(1, 2, 8, 10)}}, voorsang {{small|(9)}}, elektriese kitaar {{small|(9)}} *[[John Deacon]] – baskitaar {{small|(almal)}}, kitaar {{small|(5)}} == Eksterne skakel == {{Commons category|Queen}} * [http://www.queenonline.com/en/the-band/discography/day-races/ Queen official website: Diskografie: A Day at the Races]: met lirieke en ander snitte. {{Saadjie}} {{DEFAULTSORT:Day At The Races, A}} [[Kategorie:Albums van Queen]] f35oak1b3j4yguuzdy7jedrdtrrpwbh 2820274 2820267 2025-07-11T09:56:46Z Rooiratel 90342 2820274 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = A Day at the Races | vrystelling = 10 Desember 1976 | etiket = EMI & Parlophone (Europa)<br/>Elektra & Hollywood (US) | musiekstyl = [[hardrock]] | speeltyd = 44:24 | produsent = Queen | ateljee = | vorige = [[A Night at the Opera]]<br/>(1975) | volgende = [[News of the World]]<br/>(1977) }} '''A Day at the Races''' is 'n album van [[Queen]] wat in [[1976]] vrygestel is. == Snitlys == {{Snitlys | title1 = Tie Your Mother Down | writer1 = May | length1 = 4:47 | title2 = You Take My Breath Away | writer2 = Mercury | length2 = 5:09 | title3 = Long Away | writer3 = May | length3 = 4:34 | title4 = The Millionaire Waltz | writer4 = Mercury | length4 = 4:54 | title5 = You And I | writer5 = Deacon | length5 = 3:25 | title6 = Somebody to Love | writer6 = Mercury | length6 = 4:56 | title7 = White Man | writer7 = May | length7 = 4:59 | title8 = Good Old-Fashioned Lover Boy | writer8 = Mercury | length8 = 2:54 | title9 ='Drowse | writer9 = Taylor | length9 = 3:45 | title10 = Teo Torriatte (Let Us Cling Together) | writer10 = May | length10 = 5:50 }} == Lede == '''Queen''' *[[Freddie Mercury]] – voorsang {{small|(1, 2, 4-8, 10)}}, sang {{small|(1-8, 9-11)}}, [[klavier]] {{small|(2, 4-6, 8)}} *[[Brian May]] – elektriese [[kitaar]] {{small|(almal)}}, sang {{small|(1, 3-8, 10)}}, kitaar {{small|(9)}}, voorsang {{small|(3)}}, elektriese klavier {{small|(10)}} *[[Roger Taylor]] – tromme {{small|(almal behalwe 2)}}, sang {{small|(almal behalwe 2)}}, slaginstrumente {{small|(1, 2, 8, 10)}}, voorsang {{small|(9)}}, elektriese kitaar {{small|(9)}} *[[John Deacon]] – baskitaar {{small|(almal)}}, kitaar {{small|(5)}} == Eksterne skakel == {{Commons category|Queen}} * [http://www.queenonline.com/en/the-band/discography/day-races/ Queen official website: Diskografie: A Day at the Races]: met lirieke en ander snitte. {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Day At The Races, A}} [[Kategorie:Albums van Queen]] ki154ikh1qgxt1qptb93c4x9j4ve3n7 0 84488 2820266 2516302 2025-07-11T09:48:29Z Aliwal2012 39067 2820266 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[The Doors]] | titel = The Doors | vrystelling = 4 Januarie 1967 | etiket = Elektra | formate = langspeelplaat | musiekstyl = Psychedelic rock, acid rock | aantal_snitte = 11 | speeltyd = 44:28 | besetting = Jim Morrison, Robby Krieger, Ray Manzarek, John Densmore | produsent = Paul A. Rothchild | ateljee = | vorige = | volgende = ''[[Strange Days (The Doors)|Strange Days]]'' (1967) }} '''''The Doors''''' is die debuutalbum van die Amerikaanse rockgroep [[The Doors]], vrygestel op 4 Januarie 1967. Die [[Musiekalbum|album]] bevat hul deurbraak enkelsnit " ''Light My Fire'' " en die lang liedjie " ''The End'' " met sy Oidipus-kompleks gesproke woorddeel. The Doors was sentraal tot die ontwikkeling van psigedeliese rock en word krities bekroon. In 2012 was dit nommer 42 in die ''Rolling Stone-tydskrif'' se 500 beste albums van alle tye. Die oorspronklike album het 20 miljoen eksemplare verkoop, en is in die Grammy Hall of Fame ingesluit. ''Light My Fire'' is ook in die Grammy Hall of Fame ingesluit. Dit is verskeie kere heruitgegee op [[CD]], insluitende 'n 2007-''remaster'' en 'n 2017 "50ste verjaarsdag Deluxe-uitgawe." In 2015 het die Library of Congress The Doors gekies vir insluiting in die nasionale-opnameregister gebaseer op die kulturele, artistieke of historiese betekenis van die album.<ref>[https://www.loc.gov/today/pr/2015/15-041.html New Entries to National Recording Registry | News Releases - Library of Congress<!-- Bot generated title -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304081256/http://www.acclaimedmusic.net/Current/Radiohead.htm |date=Maart 4, 2016 }}</ref> ==Agtergrond== The Doors se finale lid is in die middel van 1965 aangestel nadat Ray Manzarek se twee broers die groep verlaat het en Robby Krieger by hulle aangesluit het. Krieger het op daardie staduim maar slegs ses maande lank die elektriese kitaar gespeel, toe hy genooi is om 'n lid van die groep te word. Die groep het ook [[jazz]]-beïnvloed dromspeler John Densmore en die charismatiese, en later ikoniese [[Jim Morrison]] as hoofsanger. Die groep is aanvanklik geteken deur Columbia Records vir 'n kontrak van ses maande, maar het ingestem om hul te laat gaan nadat die platemaatskappy nie 'n produsent vir die album kon kry nie. Nadat hulle van die kontrak vrygestel is, het The Doors klubs, waaronder die London Fog en die Whiskey A Go Go, gespeel totdat hulle geteken is deur [[Elektra Records]] deur Jac Holzman. ==Opname== Die album is opgeneem deur produsent Paul A. Rothchild en klankingenieur Bruce Botnick by die Sunset Sound Studios in [[Hollywood]], [[Kalifornië]] in minder as een maand in Augustus en September 1966.<ref>{{Cite web|url=http://mildequator.com/recordinghistory/studioinfo.html|title=The Doors Studio Dates & Info|website=mildequator.com|access-date=2018-08-12}}</ref>. 'n Vier-kanaal-bandmasjien is gebruik vir opname, met hoofsaaklik drie bande: [[bas]] en [[Trom|dromme]] op een, [[kitaar]] en [[orrel]] op 'n ander, en Morrison se sang op die derde. Die vierde band is gebruik vir oordrag. Kreiger en sessiemusikant Larry Knechtel het elektriese bas op verskeie liedjies gespeel om die inpak van die klank van Manzarek se Fender Rhodes-elektriese-orrel se bas te versterk.<ref>{{cite book |page=139 |title=Jim Morrison: LIfe, Death, Legend |first=Stephen |last=Davis |publisher=Penguin Books |year=2005 |isbn=978-1-101-21827-3 |url=https://books.google.com/books?id=fLzRXcFh4aQC&pg=PA139 |accessdate=Desember 20, 2014 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161221061345/https://books.google.com/books?id=fLzRXcFh4aQC&pg=PA139 |archivedate=December 21, 2016 |df=mdy-all }}</ref><ref>{{cite book |first=Steve |last=Sullivan |title=Encyclopedia of Great Popular Song Recordings |year=2013 |volume=2 |publisher=Scarecrow Press |pages=484–5 |isbn=978-0-8108-8296-6 |url=https://books.google.com/books?id=QWBPAQAAQBAJ&pg=PA485 |accessdate=December 20, 2014 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161221063005/https://books.google.com/books?id=QWBPAQAAQBAJ&pg=PA485 |archivedate=Desember 21, 2016 |df=mdy-all }}</ref><ref>{{cite book |last=Hartman |first=Kent |title=The Wrecking Crew: The Inside Story of Rock and Roll's Best-Kept Secret |publisher=Macmillan |year=2012 |page=2 |isbn=978-0-312-61974-9 |url=https://books.google.com/books?id=-ne73TRP1FQC&pg=PA2 |accessdate=Desember 20, 2014 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161221081707/https://books.google.com/books?id=-ne73TRP1FQC&pg=PA2 |archivedate=Desember 21, 2016 |df=mdy-all }}</ref> Vir ''The End'' is twee opnames saam geredigeer om die finale opname te kry. == Ontvangs en nalatenskap == In 'n kontemporêre resensie vir ''Crawdaddy!''-tydskrif, het Paul Williams The Doors as 'n "album van 'n grootteorde" beskou terwyl die groep vergelyk word met Brian Wilson en die [[Rolling Stones]] as skeppers van "moderne musiek", waarmee "kontemporêre jazz" en "klassieke" komponiste probeer meeding ". Williams het bygevoeg: "Die geboorte van die groep is in hierdie album, en dit is so goed soos enigiets in rock. Die wonderlike feit oor the Doors is dat hulle sal verbeter."<ref>{{cite web |url=https://www.thedoors.com/news/doors-review-crawdaddy-1184 |last=Williams |first=Paul |date=May 5, 1967 |title=The Doors Review – Crawdaddy! |publisher=thedoors.com |accessdate=Augustus 31, 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150910111602/https://www.thedoors.com/news/doors-review-crawdaddy-1184 |archivedate=September 10, 2015 |df=mdy-all }}</ref> Robert Christgau was minder entoesiasties in sy kolom vir ''Esquire'', hy beveel die album aan maar met voorbehoud. Hy het van Manzarek se orrelspel en Morrison se "buigsame, maar soms vae" sang gehou. Terwyl die teenwoordigheid van 'n "oorspronklike grootse harde rock " in ''Break on Through'' en slim liedjies soos ''Twentieth Century Fox'' beklemtoon, maar was hy krities op meer " esoteriese " materiaal soos die "lang, duistere treurlied ''The End''".<ref>{{cite journal|last=Christgau|first=Robert|date=Junie 1967|url=http://www.robertchristgau.com/xg/bk-aow/columns.php|title=Columns|journal=Esquire (magazine)|accessdate=April 23, 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160428110900/http://www.robertchristgau.com/xg/bk-aow/columns.php|archivedate=April 28, 2016|df=mdy-all}}</ref> Hy het ook Morrison se [[liriek]]e dikwels selfsugtig gevind, veral lirieke soos "ons liefde word 'n begrafnis brandstapel", wat hy gesê het bederf ''Light My Fire'', en "die mistigheid wat as diepte aanvaar word van soveel liefhebbers van rockgedigte" in ''The End''.<ref>{{cite journal|journal=Cheetah|date=December 1967|url=http://www.robertchristgau.com/xg/music/lyrics-che.php|title=Rock Lyrics Are Poetry (Maybe)|last=Christgau|first=Robert|accessdate=April 23, 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160412032721/http://www.robertchristgau.com/xg/music/lyrics-che.php|archivedate=April 12, 2016|df=mdy-all}}</ref> The Doors is sedertdien gereeld deur kritici as een van die grootste albums van alle tye beskou. Volgens ''Acclaimed Music'' is dit die 27ste mees gesogte opname op altyd lyste. In 2003 het Parke Puterbaugh van ''Rolling Stone'' die album; "...die LA-viertal se suksesvolste huwelik van rockdigte met klassiek geharde harde rock - 'n beskonke, onberispelike klassieke" genoem.<ref name="Puterbaugh">{{cite journal|last=Puterbaugh |first=Parke |date=April 8, 2003 |url=https://www.rollingstone.com/music/albumreviews/the-doors-20030408 |title=The Doors by The Doors |journal=[[Rolling Stone]] |location=New York |accessdate=April 23, 2016 |deadurl=unfit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110807113218/http://www.rollingstone.com/music/albumreviews/the-doors-20030408 |archivedate=August 7, 2011 }}</ref> Sean Egan van ''BBC Music'' verklaar, "Die [[eponiem]] debuut van The Doors het populêre musiek in gebiede geneem wat voorheen onmoontlik gedink is; die aanmoediging om die [[bewussyn]] van die eerste snit ''Break Through Through'' uit te brei, was net die begin van sy brandende agenda."<ref>[https://www.bbc.co.uk/music/reviews/xnwx BBC Music review] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160321151340/http://www.bbc.co.uk/music/reviews/xnwx |date=March 21, 2016 }}</ref> The Doors is nommer 42 op ''Rolling Stone'' se lys van die 500 grootste albums van alle tye en ook in die Rolling Stone Hall of Fame.<ref>{{cite web |url=http://www.acclaimedmusic.net/Current/The%20Doors.htm |title=The Doors |publisher=Acclaimed Music |access-date=23 April 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130060324/http://www.acclaimedmusic.net/Current/The%20Doors.htm |archive-date=30 Januarie 2018 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Dit is nommer 75 op die tydskrif ''Q'' se 100 grootste albums ooit<ref>{{cite web |title=Q Magazine 100 Greatest Albums Ever |url=http://www.discogs.com/lists/Q-Magazine-100-Greatest-Albums-Ever/118720?page=2 |publisher=Discogs |access-date=7 Februarie 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170810091954/https://www.discogs.com/lists/Q-Magazine-100-Greatest-Albums-Ever/118720?page=2 |archive-date=10 Augustus 2017 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref>, en nommer 226 in ''NME'' - tydskrif se 500 grootste albums van alle tye.<ref>{{cite web |title=The 500 Greatest Albums of All Time |url=http://www.nme.com/photos/the-500-greatest-albums-of-all-time-300-201/324403 |publisher=NME |access-date=7 Februarie 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20161004170835/http://www.nme.com/photos/the-500-greatest-albums-of-all-time-300-201/324403/ |archive-date= 4 Oktober 2016 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> In 2007 het ''Rolling Stone'' dit op hul lys van die 40 noodsaaklike albums van 1967 geplaas.<ref>{{cite web |url=https://www.rollingstone.com/photos/gallery/15327933/the_40_essential_albums_of_1967/photo/1/large |title=Rolling Stone : Photos : The 40 Essential Albums of 1967 : |date=2007 |website=[[Rolling Stone]] |access-date=Desember 20, 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615013232/http://www.rollingstone.com/photos/gallery/15327933/the_40_essential_albums_of_1967/photo/1/large/ |archive-date=15 Junie 2008 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> == Snitte en snitlengtes == # ''Break on Through'' ''(Morrison, Krieger, Manzarek, Densmore)'' - 2:29<br /> # ''Soul Kitchen'' ''(Morrison, Krieger, Manzarek, Densmore)'' - 3:35<br /> # ''The Crystal Ship'' ''(Morrison, Krieger, Manzarek, Densmore)'' - 2:34<br /> # ''20th Century Fox'' ''(Morrison, Krieger, Manzarek, Densmore)'' - 2:33<br /> # ''Alabama Song (Whiskey Bar)'' ''(Bertolt Brecht, Kurt Weill)'' - 3:20<br /> # ''Light My Fire'' ''(Morrison, Krieger, Manzarek, Densmore)'' - 7:06<br /> # ''Back Door Man'' ''(Dixon)'' - 3:34<br /> # ''I Looked at You'' ''(Morrison, Krieger, Manzarek, Densmore)'' - 2:22<br /> # ''End of the Night'' ''(Morrison, Krieger, Manzarek, Densmore)'' - 2:52<br /> # ''Take It as It Comes'' ''(Morrison, Krieger, Manzarek, Densmore)'' - 2:53<br /> # ''The End'' ''(Morrison, Krieger, Manzarek, Densmore)'' - 11:41 ==Verwysings== [[Kategorie:Engelse albums]] a8t7o3yus4rku8bv63tw8ps8dtl699s 0 84490 2820265 1807081 2025-07-11T09:47:22Z Aliwal2012 39067 2820265 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = News of the World | vrystelling = 28 Oktober 1977 | etiket = EMI & Parlophone (Europa)<br/>Elektra & Hollywood (US) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[hardrock]] | aantal_snitte = 11 | speeltyd = 39:30 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = Queen, Mike Stone | ateljee = | vorige = [[A Day at the Races]]<br/>(1976) | volgende = [[Jazz (album)|Jazz]]<br/>(1978) }} '''News of the World''' is 'n album van [[Queen]] wat in [[1977]] vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # ''We Will Rock You'' ([[Brian May]]) – 2:00 # ''We Are the Champions'' ([[Freddie Mercury]]) – 3:00 # ''Sheer Heart Attack'' ([[Roger Taylor]]) – 3:22 # ''All Dead, All Dead'' ([[Brian May]]) – 2:57 # ''Spread Your Wings'' ([[John Deacon]]) – 4:21 # ''Fight From the Inside'' ([[Roger Taylor]]) – 2:58 # ''Get Down Make Love'' ([[Freddie Mercury]]) – 3:40 # ''Sleeping on the Sidewalk'' ([[Brian May]]) – 2:50 # ''Who Needs You'' ([[John Deacon]]) – 3:02 # ''It's Late'' ([[Brian May]]) – 6:20 # ''My Melancholy Blues'' ([[Freddie Mercury]]) – 3:18 [[Kategorie:Albums van Queen]] 3kwsp45153sxyqdhzbrf9sy5x7ayxhn 0 84554 2820264 1335952 2025-07-11T09:45:51Z Aliwal2012 39067 2820264 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = The Game | vrystelling = 27 Junie 1980 | etiket = EMI, Parlophone (Europa)<br />Elektra, Hollywood (US) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = rock, pop | aantal_snitte = 10 | speeltyd = 35:39 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = Queen, Mack | ateljee = | vorige = ''[[Jazz (album)|Jazz]]''<br />(1978) | volgende = ''[[Flash Gordon (album)|Flash Gordon]]''<br />(1980) }} '''The Game''' is 'n album van [[Queen]] wat in [[1980]] vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # ''Play the Game'' (Mercury) – 3:31 # ''Dragon Attack'' (May) – 4:19 # ''Another One Bites the Dust'' (Deacon) – 3:38 # ''Need Your Loving Tonight'' (Deacon) – 2:49 # ''Crazy Little Thing Called Love'' (Mercury/1979) – 2:43 # ''Rock It'' (Prime Jive) (Taylor) – 4:33 # ''Don’t Try Suicide'' (Mercury) – 3:53 # ''Sail Away Sweet Sister [To the sister I never had]'' (May) – 3:33 # ''Coming Soon'' (Taylor) – 2:51 # ''Save Me'' (May) – 3:49 [[Kategorie:Albums van Queen]] t3s92qqqbk2d45nffcn6rsivi4llf92 0 84574 2820281 1810351 2025-07-11T10:02:27Z Aliwal2012 39067 2820281 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = The Works | vrystelling = 27 Februarie 1984 | etiket = EMI/Parlophone (Europa)<br/>Capitol, Hollywood Records (US) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = pop rock, hard rock | aantal_snitte = 9 | speeltyd = 37:11 | besetting = [[Freddie Mercury]], [[Brian May]], Roger Taylor, John Deacon | produsent = Queen, Mack | ateljee = | vorige = ''[[Hot Space]]''<br/>(1982) | volgende = ''[[A Kind of Magic]]''<br/>(1986) }} '''The Works''' is 'n album van [[Queen]] wat in 1984 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # ''Radio Ga Ga'' - 5:45 - <small>(Roger Taylor)</small> # ''Tear It Up'' - 3:28 - <small>([[Brian May]])</small> # ''It's A Hard Life'' - 4:08 - <small>([[Freddie Mercury|Mercury]])</small> # ''Man On The Prowl'' - 3:28 - <small>([[Freddie Mercury|Mercury]])</small> # ''Machines (or 'Back to Humans')'' - 5:10 - <small>(Taylor/[[Brian May|May]])</small> # ''I Want To Break Free'' - 3:20 - <small>(John Deacon)</small> # ''Keep Passing The Open Windows'' - 5:21 - <small>([[Freddie Mercury|Mercury]])</small> # ''Hammer To Fall'' - 4:28 - <small>([[Brian May|May]])</small> # ''Is This The World We Created...?'' - 2:13 - <small>([[Brian May|May]]/[[Freddie Mercury|Mercury]])</small> [[Kategorie:Albums van Queen]] nl0jvyopxracdv7y325vh56emnzczol 0 84622 2820282 2098872 2025-07-11T10:05:31Z Aliwal2012 39067 2820282 wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die album van Queen. Vir die liedjie, sien [[A kind of Magic (liedjie)]].'' {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = A Kind of Magic | vrystelling = 3 Junie 1986 | etiket = EMI (Europa)<br/>Hollywood Records (US) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = pop rock, [[hardrock]] | aantal_snitte = 9 | speeltyd = 40:58 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = Queen, Mack; David Richards | ateljee = | vorige = ''[[The Works]]''<br/>(1984) | volgende = ''[[The Miracle]]''<br/>(1989) }} '''A Kind of Magic''' is die twaalfde album van die [[Britse]] rockgroep [[Queen]] wat op 2 Junie 1986 deur [[EMI]] in die [[Verenigde Koninkryk]] en deur [[Capitol Records]] in die [[VSA]] vrygestel is. Dit was hulle eerste album wat digitaal opgeneem is en is gebaseer op die temalied van Highlander, die eerste film waarvan [[Russel Mulcahy]] die regisseur was. ''A Kind of Magic'' was Queen se eerste album wat vrygestel is na hulle beroemde [[Live Aid konsert]] in [[1985]]. Die album was dadelik 'n treffer in die VK nadat dit dadelik na eerste plek op die treffelys gegaan het en 100,000 kopieë binne die eerste week verkoop het. Dit het op die VK trefferlys vir 63 weke gebly en ongeveer ses miljoen kopieë wêreldwyd verkoop (600,000 alleenlik in die VK). Die album spog met vier enkeltreffers: Die album se titellied "A kind of Magic", "One Vision", "Friends Will Be Friends en "Who Wants To Live Forever", wat 'n opera deur [[Michael Kamen]] insluit, terwyl die laaste lied, "Princess of the Universe", die temalied van film Highlander is. Alhoewel Queen nog twee albums vrygestel het na ''A Kind of Magic'', was dit die laaste album wat opgevolg was met 'n konserttoer as gevolg van die hoofsanger, [[Freddie Mercury]], se diagnose met [[Vigs]] die volgende jaar. Die album het bekendheid verwerf as een van die eerste viniel-plate deur 'n belangrike westerse rockgroep in die [[Sowjetunie|USSR]] vrygestel is na die begin van [[peresetroika]]. Die staatsbeheerde [[Melodiya]] het die lisensie gekoop om ''A Kind of Magic'' te versprei asook die regte van 'n konsertfilm getiteld, ''Hugarian Rhapsody'', wat verfilm is in [[Boedapest]]. == ''Highlander'' agtergrondmusiek == Die album geniet nie-offisiële status as die klankbaan van die 1986 film ''Highlander'', waarvoor geen offisiële klankbaan vrygestel is nie. Die titel, "''A Kind of Magic''", afgelei van een van die karakter [[Connor MacLeod]] ([[Christopher Lambert]]) se lyne wat sy onsterflikheid beskryf. ses uit nege van die liedjies op die album kan in die film gehoor word, alhoewel dit verskillende weergawes is. == Snitte en snitlengtes == # ''One Vision'' (Queen) - 5:10 # ''A Kind Of Magic'' (Taylor) - 4:24 # ''One Year Of Love'' (Deacon) - 4:26 # ''Pain Is So Close To Pleasure'' (Deacon - Mercury) - 4:21 # ''Friends Will Be Friends'' (Deacon - Mercury) - 4:07 # ''Who Wants To Live Forever'' (May) - 5:15 # ''Gimme The Prize (Kurgan's Theme)'' (May) - 4:34 # ''Don't Lose Your Head'' (Taylor) - 4:38 # ''Princes Of The Universe'' (Mercury) - 3:32 == Enkelsnitte == * "One Vision" is eerste deur Queen opgeneem, vrygestel in the Verenigede Koninrkryk op 4 November 1985, na hulle optrede by die Live Aid konsert. Dit het goed gedoen op die trefferlyste deur nr. 7 in Verenigde Koninkryk te behaal en die top 10 in die res van Europa. Die liedjie speel in ''Iron Eagle''. * "''A Kind of Magic"'', vrygestel in die Verenigde Koninkryk op 17 Maart 1986, het die nr. 3 posisie behaal op die treffelys in die Verenigde Koninkryk. Alhoewel dit goed gedoen het op die trefferlyste in ander lande piek dit op nr. 42 in die VSA. Russel Mulcahy, regisseur van ''Highlander'', was ook die regisseur van die musiekvideo. * "''Friends Will Be Friends''", vrygestel op 9 Junie 1986, bereik die nr. 14 posisie in die VK en die top 40 regdeur Europa. * "''Who Wants To Live Forever''", vrygestel op 15 September 1986, het die nr. 24 in die VK bereik. Die Nasionale Filharmoniese Orkes het in die liedjie se musiekvideo verksyn saam met 40 koorseuns en tweeduisend kerse. * "''Pain Is So Close to Pleasure''", is vrygestel in die VSA en slegs sekere dele van Europa. * "''One Year of Love''", is slegs in Frankryk en Spanje vrygestel. * ''Princess of the Universe''", is nooit as 'n enkelsnit in die VK vrygestel nie. Dit was as 'n enkelsnit in Australië vrygestel en was 'n semi-treffer daarso deur tot die nr. 28 te klim in die lente van 1986. Die liedjie is kult gunsteling, as gevolg van ''Highlander'', in die VSA. Dit was ook gebruik as die tema-musiek van die Higlander televisiereeks in 1992-1998. Christopher Lambert speel in die musiekvideo asook die groep en uittreksels van die fliek. Die fliek is ook op die cd Greatest Hits ///. Dit was vrygestel as 'n enkelsnit in Nederland op 28 Februarie 2000. [[Kategorie:Albums van Queen]] 2c56to8829xl67gk95qbc3n47jsn0gn 2820283 2820282 2025-07-11T10:07:43Z Aliwal2012 39067 2820283 wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die album van Queen. Vir die liedjie, sien [[A kind of Magic (liedjie)]].'' {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = A Kind of Magic | vrystelling = 3 Junie 1986 | etiket = EMI (Europa)<br/>Hollywood Records (US) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = pop rock, [[hardrock]] | aantal_snitte = 9 | speeltyd = 40:58 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = Queen, Mack; David Richards | ateljee = | vorige = ''[[The Works]]''<br/>(1984) | volgende = ''[[The Miracle]]''<br/>(1989) }} '''A Kind of Magic''' is die twaalfde album van die [[Britse]] rockgroep [[Queen]] wat op 2 Junie 1986 deur [[EMI]] in die [[Verenigde Koninkryk]] en deur [[Capitol Records]] in die [[VSA]] vrygestel is. Dit was hulle eerste album wat digitaal opgeneem is en is gebaseer op die temalied van Highlander, die eerste film waarvan Russel Mulcahy die regisseur was. ''A Kind of Magic'' was Queen se eerste album wat vrygestel is na hulle beroemde Live Aid konsert in [[1985]]. Die album was dadelik 'n treffer in die VK nadat dit dadelik na eerste plek op die trefferlys gegaan het en 100,000 kopieë binne die eerste week verkoop het. Dit het op die VK trefferlys vir 63 weke gebly en ongeveer ses miljoen kopieë wêreldwyd verkoop (600,000 alleenlik in die VK). Die album spog met vier enkeltreffers: Die album se titellied "A kind of Magic", "One Vision", "Friends Will Be Friends en "Who Wants To Live Forever", wat 'n opera deur Michael Kamen insluit, terwyl die laaste lied, "Princess of the Universe", die temalied van film Highlander is. Alhoewel Queen nog twee albums vrygestel het na ''A Kind of Magic'', was dit die laaste album wat opgevolg is met 'n konserttoer as gevolg van die hoofsanger, [[Freddie Mercury]], se diagnose van [[Vigs]] die volgende jaar. Die album het bekendheid verwerf as een van die eerste viniel-plate deur 'n belangrike westerse rockgroep in die [[Sowjetunie|USSR]] vrygestel is na die begin van [[perestroika]]. Die staatsbeheerde Melodiya het die lisensie gekoop om ''A Kind of Magic'' te versprei asook die regte van 'n konsertfilm getiteld, ''Hugarian Rhapsody'', wat verfilm is in [[Boedapest]]. == ''Highlander'' agtergrondmusiek == Die album geniet nie-offisiële status as die klankbaan van die 1986 film ''Highlander'', waarvoor geen offisiële klankbaan vrygestel is nie. Die titel, "''A Kind of Magic''", afgelei van een van die karakter Connor MacLeod ([[Christopher Lambert]]) se lyne wat sy onsterflikheid beskryf. ses uit nege van die liedjies op die album kan in die film gehoor word, alhoewel dit verskillende weergawes is. == Snitte en snitlengtes == # ''One Vision'' (Queen) - 5:10 # ''A Kind Of Magic'' (Taylor) - 4:24 # ''One Year Of Love'' (Deacon) - 4:26 # ''Pain Is So Close To Pleasure'' (Deacon - Mercury) - 4:21 # ''Friends Will Be Friends'' (Deacon - Mercury) - 4:07 # ''Who Wants To Live Forever'' (May) - 5:15 # ''Gimme The Prize (Kurgan's Theme)'' (May) - 4:34 # ''Don't Lose Your Head'' (Taylor) - 4:38 # ''Princes Of The Universe'' (Mercury) - 3:32 == Enkelsnitte == * "One Vision" is eerste deur Queen opgeneem, vrygestel in the Verenigede Koninrkryk op 4 November 1985, na hulle optrede by die Live Aid konsert. Dit het goed gedoen op die trefferlyste deur nr. 7 in Verenigde Koninkryk te behaal en die top 10 in die res van Europa. Die liedjie speel in ''Iron Eagle''. * "''A Kind of Magic"'', vrygestel in die Verenigde Koninkryk op 17 Maart 1986, het die nr. 3 posisie behaal op die treffelys in die Verenigde Koninkryk. Alhoewel dit goed gedoen het op die trefferlyste in ander lande piek dit op nr. 42 in die VSA. Russel Mulcahy, regisseur van ''Highlander'', was ook die regisseur van die musiekvideo. * "''Friends Will Be Friends''", vrygestel op 9 Junie 1986, bereik die nr. 14 posisie in die VK en die top 40 regdeur Europa. * "''Who Wants To Live Forever''", vrygestel op 15 September 1986, het die nr. 24 in die VK bereik. Die Nasionale Filharmoniese Orkes het in die liedjie se musiekvideo verksyn saam met 40 koorseuns en tweeduisend kerse. * "''Pain Is So Close to Pleasure''", is vrygestel in die VSA en slegs sekere dele van Europa. * "''One Year of Love''", is slegs in Frankryk en Spanje vrygestel. * ''Princess of the Universe''", is nooit as 'n enkelsnit in die VK vrygestel nie. Dit was as 'n enkelsnit in Australië vrygestel en was 'n semi-treffer daarso deur tot die nr. 28 te klim in die lente van 1986. Die liedjie is kult gunsteling, as gevolg van ''Highlander'', in die VSA. Dit was ook gebruik as die tema-musiek van die Higlander televisiereeks in 1992-1998. Christopher Lambert speel in die musiekvideo asook die groep en uittreksels van die fliek. Die fliek is ook op die cd Greatest Hits ///. Dit was vrygestel as 'n enkelsnit in Nederland op 28 Februarie 2000. [[Kategorie:Albums van Queen]] mon6x18a91vrlgdbpmydt8jcxhewa7t 0 84659 2820284 1810335 2025-07-11T10:09:29Z Aliwal2012 39067 2820284 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = The Miracle | vrystelling = 22 Mei 1989 | etiket = Parlophone (VK)<br/>[[Capitol Records]], Hollywood Records (VSA) | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[hardrock]], pop rock | aantal_snitte = 10 | speeltyd = 58:40 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = Queen, David Richards | ateljee = | vorige = ''[[A Kind of Magic]]''<br/>(1986) | volgende = ''[[Innuendo]]''<br/>(1991) }} '''The Miracle''' is 'n album van [[Queen]] wat in 1989 vrygestel is. == Snitte en snitlengtes == # ''Party'' - 2:24 # ''Khashoggi's Ship'' - 2:47 # ''The Miracle'' - 5:02 # ''I Want It All'' - 4:40 # ''The Invisible Man'' - 3:55 # ''Breakthru'' - 4:07 # ''Rain Must Fall'' - 4:20 # ''Scandal'' - 4:42 # ''My Baby Does Me'' - 3:22 # ''Was It All Worth It'' - 5:45 [[Kategorie:Albums van Queen]] 857gugg3rif6vq6hxw947lxo3fjuza2 0 84660 2820285 1805630 2025-07-11T10:10:41Z Aliwal2012 39067 2820285 wikitext text/x-wiki {{album | kunstenaar = [[Queen]] | titel = Made in Heaven | vrystelling = 6 November 1995 | etiket = Parlophone, Hollywood Records | formate = langspeelplaat | musiekstyl = [[hardrock]], [[popmusiek|pop]] [[rockmusiek|rock]] | aantal_snitte = 12 | speeltyd = 47:45 | besetting = [[Freddie Mercury]], Brian May, Roger Taylor, John Deacon | produsent = Queen | ateljee = | vorige = ''[[Innuendo]]''<br/>(1991) | volgende = }} '''Made in Heaven''' is 'n album van [[Queen]] wat in 1995 vrygestel is. Dit was die laaste album van die groep met Mercury en Deacon. == Snitte en snitlengtes == # ''It's A Beautiful Day'' - 2'32 # ''Made In Heaven'' - 5'25 # ''Let Me Live'' - 4'45 # ''Mother Love'' - 4'49 # ''My Life Has Been Saved'' - 3'15 # ''I Was Born to Love You'' - 4'49 # ''Heaven for Everyone'' - 5'36 # ''Too Much Love Will Kill You'' - 4'20 # ''You Don't Fool Me'' - 5'24 # ''A Winter's Tale'' - 3'49 # ''It's A Beautiful Day (reprise)'' - 3'01 # ''Yeah'' - 0'04 # ''Untitled Hidden Track'' - 22:32 <small>''(enkel op CD)''</small> [[Kategorie:Albums van Queen]] bhfyjjlqpbrenjbp7gynydbm3k626i0 0 92904 2820300 2679350 2025-07-11T11:06:50Z AFM 21229 2820300 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Southafrica468bushman.jpg|duimnael|300px|Boesmanrotskuns in die [[Wes-Kaap]].]] '''Boesmanrotskuns''' (ook '''Boesmantekeninge''' of '''Boesmanskilderye''') is 'n tipe [[rotskuns]]. Dit is tekeninge wat die [[Boesman]]s op rotse in [[Suid-Afrika]], [[Namibië]] en [[Botswana]] aangebring het. Die kunswerke is gewoonlik uitbeeldings van diere of jagtonele. Die tekeninge is vol beweging en word op plekke waar rituele plaasgevind het gevind. Die figure is gestileerd en verteenwoordig lewende vorms. Die Boesmanrotskuns in die [[Drakensberg Nasionale Park]] in [[Suid-Afrika]] is ongeveer 3&nbsp;000 jaar oud. Die rotskuns is deur Boesmans wat ongeveer 8&nbsp;000 jaar gelede in die gebied gevestig het geskilder. Dit beeld meestal diere en mense uit.<ref>{{cite news |first=Leon |last=Jaroff |title=Etched in Stone |url=http://www.time.com/time/printout/0,8816,986446,00.html |work=Time |date=1997-06-02 |accessdate=2008-10-07 |archive-date=2013-02-04 |archive-url=https://archive.today/20130204205110/http://www.time.com/time/printout/0,8816,986446,00.html |url-status=dead }}</ref> Die rotskuns in die Apollo 11-grot in [[Namibië]] dateer terug tot 23&nbsp;000–25&nbsp;000 v.C.<ref>{{cite web |url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/apol/hd_apol.htm |title=Apollo 11 (ca. 25,500–23,500 B.C.) and Wonderwerk (ca. 8000 B.C.) Cave Stones |work=Heilbrunn Timeline of Art History |publisher=The Metropolitan Museum of Art |location=New York |date=Oktober 2000 |access-date=11 Mei 2013 |language=ja |archive-url=https://web.archive.org/web/20200226221426/https://www.metmuseum.org/toah/hd/apol/hd_apol.htm |archive-date=26 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ==Lees ook== *[[Ndedema-vallei]] == Verwysings == {{Verwysings}} ==Bibliografie== * Lewis-Williams, D.: Myth and message in Bushman art. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 25, nr. 4, Junie 1976 * Mason, Revil: New prehistoric paintings in die Brandberg, South West Africa, and the Waterberg, Northern Transvaal. In: Lantern. Tyskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 7, nr. 4, Junie 1958 * Schoonraad, Elzabé en Murray: Ons rotskuns op die voorgrond - die bydrae van Alex R. Wilcox. In: Lantern. Tydskrif vir Kuns en Kultuur. Jaargang 13, nr. 4, Junie 1964 * Warden, W.: Did abstract art begin with the Bushman? In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 17, nr. 4, Junie 1968 * Woodhouse, H.C.: Bees - As the busmen saw and thought them. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 32, nr. 1, Desember 1982 {{Saadjie}} [[Kategorie:Beeldende kuns]] [[Kategorie:Kultuur in Botswana]] [[Kategorie:Kultuur in Namibië]] [[Kategorie:Kultuur in Suid-Afrika]] pqhw0u62fxrhf42kf45o083qgkgu7hm 0 95307 2820149 2215167 2025-07-10T22:44:27Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Soldier_field_2006.jpg" met "Soldier_Field_during_Chicago_Bears_home_game_against_the_San_Francisco_49ers_on_October_29,_2006.jpg" omrede: [[:c:COM:FR|File renamed]]: more descriptive file 2820149 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Stadion | stadionnaam = Soldier Field | bynaam = | beeld = [[Lêer:Soldier Field during Chicago Bears home game against the San Francisco 49ers on October 29, 2006.jpg|250px|senter]] | byskrif = Soldier Field in 2006 | vollenaam = | vorigenaam = | ligging = [[Chicago]], [[Illinois]] [[Verenigde State van Amerika]] | koördinate = {{Koördinate|41|51|45|N|87|37|0|W|type:landmark_scale:2000|aansig=inlyn,titel}} | gebou = 1922 | geopen = 1929 | renovasie = 2002–2003 | uitgebrei = | gesluit = | afgebreek = | eienaar = [[Chicago|City of Chicago]] | operateur = SMG | oppervlak = Gras | boukoste = | argitek = Holabird & Roche, Wood + Zapata, Inc., Lohan Caprile Goettsch Architects | struktuuringenieur = | diensteingenieur = | algemene_kontrakteur= | projekbestuurder = | hoofkontrakteurs = | voormalige_name = | tuisveld_van = Notre Dame Irish football (NCAA) (1929)<ref>{{cite web |url=http://slapthesign.com/2015/01/07/report-annual-blue-gold-spring-game-may-move-soldier-field/ |title=Report: Annual Blue-Gold Spring Game May Be Moved To Soldier Field |last=Hall |first=Andrew |date=18 Januarie 2015 |website=slapthesign.com |access-date=26 Junie 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200215033320/https://slapthesign.com/2015/01/07/report-annual-blue-gold-spring-game-may-move-soldier-field/ |archive-date=15 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite book |last1=Ford |first1=Liam T.A. Ford|year=2009|title=Soldier Field: A Stadium and Its City |edition=1st |location=Chicago |publisher=University Of Chicago Press |page=91| quote=In 1929 a new stadium was under construction at Notre Dame, and the team played its entire home season at Soldier Field}}</ref><br />Chicago Rockets (AAFC) (1946–1949)<br />Chicago Cardinals (NFL) (1959)<br />UIC Chikas football (NCAA) (1966<ref>{{en}} {{cite book |last1=Ford |first1=Liam T.A. Ford |year=2009|title=Soldier Field: A Stadium and Its City |edition=1st |location=Chicago |publisher=University Of Chicago Press |page=236| quote= UIC started playing football at Soldier Field in 1966}}</ref>–1973)<ref>{{en}} {{cite book |last1=Ford |first1=Liam T.A. Ford |year=2009|title=Soldier Field: A Stadium and Its City |edition=1st |location=Chicago |publisher=University Of Chicago Press |page=236| quote= their last home game at Soldier Field, on November 3, 1973}}</ref><br />Chicago Spurs (NPSL) (1967)<br />Chicago Owls (CFL) (1968–1969)<br />Chicago Bears (NFL) (1971–2001, 2003–hede)<br />Chicago Sting (NASL) (1975–1976)<br />Chicago Fire (WFL) (1974)<br />Chicago Winds (WFL) (1975)<br />Chicago Blitz (USFL) (1983–1984)<br />Chicago Fire (MLS) (1998–2001, 2003–2005)<br />Chicago Enforcers (XFL) (2001) | sitplekke = 63&nbsp;500 }} [[Lêer:Soldier Field Chicago aerial view.jpg|duimnael|links|Soldier Field in 1988]] [[Lêer:Soldier Field aerial.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-Lugbeeld van Soldier Field in 2008]] [[Lêer:The Refurbished Soldier Field.jpg|duimnael|links|Soldier Field net voor ’n sokkerwedstryd in 2004]] '''Soldier Field''' is ’n veeldoelige [[stadion]] in [[Chicago]], [[Illinois]], [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], wat vir [[Amerikaanse voetbal]] en [[sokker]] aangewend word. Die stadion is op 9 Oktober 1924 geopen. Na 'n deeglike opknapping in die nuwe millennium is dit op 26 September 2003 heropen. Die stadion kan 63&nbsp;500 toeskouers akkommodeer. Soldier Field is aan die suidwestelike oewer van die [[Michiganmeer]] geleë. == Wedstryde == === FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1994 === {{Hoofartikel|FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1994}} {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Tyd (UTC-5) !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |17 Junie 1994||14:00 (CDT)||{{vlagland|Duitsland}}||style="text-align:center;"|1–0||{{vlagland|Bolivië}}||Groep C/openingswedstryd||style="text-align:center;"|63&nbsp;117 |- |21 Junie 1994||15:00 (CDT)||{{vlagland|Duitsland}}||style="text-align:center;"|1–1||{{vlagland|Spanje}}||Groep C||style="text-align:center;"|63&nbsp;113 |- |26 Junie 1994||11:30 (CDT)||{{vlagland|Griekeland}}||style="text-align:center;"|0–4||{{vlagland|Bulgarye}}||Groep D||style="text-align:center;"|63&nbsp;160 |- |27 Junie 1994||15:00 (CDT)||{{vlagland|Bolivië}}||style="text-align:center;"|1–3||{{vlagland|Spanje}}||Groep C||style="text-align:center;"|63&nbsp;089 |- |2 Julie 1994||11:00 (CDT)||{{vlagland|Duitsland}}||style="text-align:center;"|3–2||{{vlagland|België}}||Agste eindrondte||style="text-align:center;"|60&nbsp;246 |} === FIFA Vroue-Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1999 === {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Tyd (UTC-5) !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |rowspan=2|24 Junie 1999||17:00 (CDT)||{{vlagland|Brasilië}}||style="text-align:center;"|2–0||{{vlagland|Italië}}||Groep B||style="text-align:center;"|65&nbsp;080 |- |19:00||{{vlagland|Verenigde State}}||style="text-align:center;"|7–1||{{vlagland|Nigerië}}||Groep A||style="text-align:center;"|17&nbsp;100 |- |rowspan=2|26 Junie 1999||16:00 (CDT)||{{vlagland|Ghana}}||style="text-align:center;"|0–2||{{vlagland|Swede}}||Groep D||style="text-align:center;"|34&nbsp;256 |- |18:30||{{vlagland|Noorweë}}||style="text-align:center;"|4–0||{{vlagland|Japan}}||Groep C||style="text-align:center;"|34&nbsp;256 |} === CONCACAF Goue-bekers === ==== CONCACAF Goue-beker 2007 ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |rowspan=2|21 Junie 2007||{{vlagland|Kanada}}||style="text-align:center;"|1–2||'''{{vlagland|Verenigde State}}'''||rowspan=2|Halfeindrondte||rowspan=2 style="text-align:center;"|50&nbsp;760 |- |'''{{vlagland|Meksiko}}'''||style="text-align:center;"|1–0||{{vlagland|Guadeloupe}} |- style="background:gold;" |24 Junie 2007||'''{{vlagland|Verenigde State}}'''||style="text-align:center;"|2–1||{{vlagland|Meksiko}}||Eindstryd||style="text-align:center;"|60&nbsp;000 |} ==== CONCACAF Goue-beker 2009 ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |rowspan=2|23 Julie 2009||{{vlagland|Honduras}}||style="text-align:center;"|1–2||'''{{vlagland|Verenigde State}}'''||rowspan=2|Halfeindrondte||rowspan=2 style="text-align:center;"|55&nbsp;173 |- |{{vlagland|Costa Rica}}||style="text-align:center;"|1–1 (3–5 [[Strafskop (sokker)|straf.]])||'''{{vlagland|Meksiko}}''' |} ==== CONCACAF Goue-beker 2011 ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |rowspan=2|12 Junie 2011||'''{{vlagland|El Salvador}}'''||style="text-align:center;"|6–1||{{vlagland|Kuba}}||rowspan=2|Groep A||rowspan=2 style="text-align:center;"|62&nbsp;000 |- |'''{{vlagland|Meksiko}}'''||style="text-align:center;"|4–1||{{vlagland|Costa Rica}} |} ==== CONCACAF Goue-beker 2013 ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- style="background:gold;" |28 Julie 2013||'''{{vlagland|Verenigde State}}'''||style="text-align:center;"|1–0||{{vlagland|Panama}}||Eindstryd||style="text-align:center;"|57&nbsp;920 |} ==== CONCACAF Goue-beker 2015 ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |rowspan=2|9 Julie 2015||'''{{vlagland|Trinidad en Tobago}}'''||style="text-align:center;"|3–1||{{vlagland|Guatemala}}||rowspan=2|Groep C||rowspan=2 style="text-align:center;"|54&nbsp;126 |- |'''{{vlagland|Meksiko}}'''||style="text-align:center;"|6–0||{{vlagland|Kuba}} |} ==== Copa América Centenario ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Tyd (UTC-5) !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |5 Junie 2016||16:00 (CDT)||{{vlagland|Jamaika}}||style="text-align:center;"|0–1||{{vlagland|Venezuela}}||Groep C||style="text-align:center;"|25&nbsp;560 |- |5 Junie 2016||19:00 (CDT)||{{vlagland|Verenigde State}}||style="text-align:center;"|4–0||{{vlagland|Costa Rica}}||Groep A||style="text-align:center;"|39&nbsp;642 |- |10 Junie 2016||20:30 (CDT)||{{vlagland|Argentinië}}||style="text-align:center;"|5–0||{{vlagland|Panama}}||Groep D||style="text-align:center;"|53&nbsp;885 |- |22 Junie 2016||19:00 (CDT)||{{vlagland|Colombia}}||style="text-align:center;"|0–2||{{vlagland|Chili}}||Halfeindrondte||style="text-align:center;"|55&nbsp;423 |} ==== CONCACAF Goue-beker 2019 ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Tyd (UTC-5) !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- style="background:gold;" ||7 Julie 2019||20:15 (CDT)||'''{{vlagland|Meksiko}}'''||style="text-align:center;"|1–0||{{vlagland|Verenigde State}}||Eindstryd||style="text-align:center;"|62&nbsp;493 |} === Kleiner toernooie === ==== Marlboro beker 1990 ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte |- |rowspan=2|4 Mei 1990||{{vlagland|Colombia}}||style="text-align:center;"|2–1||{{vlagland|Pole}}||rowspan=2|Halfeindrondte |- |{{vlagikoon|Meksiko}} [[Futbol Club Atlas|Atlas]]||style="text-align:center;"|2–0||{{vlagland|Costa Rica}} |- |rowspan=2|6 Mei 1990||{{vlagland|Pole}}||style="text-align:center;"|2–1||{{vlagland|Costa Rica}}||Klein finale |- style="background:gold;" |{{vlagikoon|Meksiko}} [[Futbol Club Atlas|Atlas]]||style="text-align:center;"|0–0 (4–2)||{{vlagland|Colombia}}||Eindstryd |} ==== VS-beker 1992 ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Toeskouers |- |3 Junie 1992||{{vlagland|Verenigde State}}||style="text-align:center;"|1–0||{{vlagland|Portugal}}||style="text-align:center;"|10&nbsp;402 |- |6 Junie 1992||{{vlagland|Verenigde State}}||style="text-align:center;"|1–1||{{vlagland|Italië}}||style="text-align:center;"|26&nbsp;874 |} ==== VS-beker 1993 ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Toeskouers |- |13 Junie 1993||{{vlagland|Verenigde State}}||style="text-align:center;"|3–4||{{vlagland|GER}}||style="text-align:center;"|53&nbsp;549 |} ==== VS-beker 2000 ==== {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Toeskouers |- |13 Junie 2000||{{vlagland|Ierland}}||style="text-align:center;"|2–2||{{vlagland|Meksiko}}||style="text-align:center;"|36&nbsp;469 |} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Verdere leesstof == * {{en}} {{cite book |title=Soldier Field: A Stadium and Its City|last=Ford|first=Liam T. A.|year=2009|publisher=The University of Chicago Press|location=Chicago|isbn=978-0-226-25706-8|oclc=317923072}} * {{en}} {{cite news |title=Chicago Journal; Soldier Field Renovation Brings Out Boo-Birds|first=David|last=Barboza|url=http://www.nytimes.com/2003/06/16/us/chicago-journal-soldier-field-renovation-brings-out-boo-birds.html|newspaper=[[The New York Times]]|date=16 Junie 2003|accessdate=4 September 2012}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} [http://www.soldierfield.net/ Amptelike webwerf] * {{en}} [http://articles.chicagotribune.com/keyword/soldier-field Soldier Field]-argief by die ''Chicago Tribune'' {{Normdata}} [[Kategorie:Geboue en strukture in Chicago]] [[Kategorie:Stadions in die Verenigde State van Amerika]] [[Kategorie:FIFA Wêreldbekerstadions]] [[Kategorie:Sokkerstadions]] nmxbxf9bwo24jgun005xz7oova62kz3 10 98781 2820119 2819351 2025-07-10T20:57:12Z Aliwal2012 39067 +Woodlands, Bloemfontein 2820119 wikitext text/x-wiki {{#switch: {{{1|}}} |DC44 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Alfred Nzo-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Alfred Nzo highlighted (2011).svg|125x125px|center|Alfred Nzo District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Mount Ayliff]]''' | group1 = [[Matatiele Plaaslike Munisipaliteit|Matatiele]] | list1 = [[Andris]] • [[Bethesda]] • [[Cedarville]] • [[Dengwane]] • [[Dumasini]] • [[Ha-Mohapi]] • [[Jabulani, Oos-Kaap|Jabulani]] • [[Kgubetsoana]] • [[Khoapa]] • [[KwaLunda]] • [[Lihetlane]] • [[Lugada]] • [[Luxeni]] • [[Mafa's Halt]] • [[Maloti]] • [[Matatiele]] • [[Mpharane]] | group2 = [[Umzimvubu Plaaslike Munisipaliteit|Umzimvubu]] | list2 = [[Mount Ayliff]] • [[Mount Frere]] • [[Ngwegweni]] | group3 = [[Winnie Madikizela-Mandela Plaaslike Munisipaliteit|Winnie Madikizela-Mandela]] | list3 = [[Bizana]] • [[Nkantolo]] | group4 = [[Ntabankulu Plaaslike Munisipaliteit|Ntabankulu]] | list4 = [[Tabankulu]] }} |DC25 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Amajuba-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Amajuba highlighted (2011).svg|125x125px|center|Amajuba District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Newcastle, KwaZulu-Natal|Newcastle]]''' | group1 = [[Newcastle Plaaslike Munisipaliteit|Newcastle]] | list1 = [[Charlestown, KwaZulu-Natal|Charlestown]] • [[Madadeni]] • [[Newcastle, KwaZulu-Natal|Newcastle]] • [[Ngagane]] • [[Osizweni]] | group2 = [[eMadlangeni Plaaslike Munisipaliteit|eMadlangeni]] | list2 = [[Berouw]] • [[Groenvlei, KwaZulu-Natal|Groenvlei]] • [[Kingsley, KwaZulu-Natal|Kingsley]] • [[Utrecht, KwaZulu-Natal|Utrecht]] • [[Waterval, KwaZulu-Natal|Waterval]] | group3 = [[Dannhauser Plaaslike Munisipaliteit|Dannhauser]] | list3 = [[Annieville]] • [[Anville, KwaZulu-Natal|Anville]] • [[Cloneen]] • [[Cork, KwaZulu-Natal|Cork]] • [[Curragh, KwaZulu-Natal|Curragh]] • [[Dannhauser]] • [[Doornkop, KwaZulu-Natal|Doornkop]] • [[Dorset, KwaZulu-Natal|Dorset]] • [[Durnacol]] • [[Eastbourne, KwaZulu-Natal|Eastbourne]] • [[Emafusini]] • [[Fairbreeze]] • [[Fulathela North]] • [[Grootgeluk]] • [[Hattingspruit]] • [[Hilltop, KwaZulu-Natal|Hilltop]] • [[Inverness, KwaZulu-Natal|Inverness]] • [[Jokis]] • [[Kempshoek]] • [[Kilegethe]] • [[Mbanane]] • [[Mtendeka]] • [[Naas, KwaZulu-Natal|Naas]] • [[Nellie, KwaZulu-Natal|Nellie]] • [[Nguqunguqu]] • [[Path Farm]] • [[Rutland, KwaZulu-Natal|Rutland]] • [[Skombaren]] • [[Springboklaagte, KwaZulu-Natal|Springboklaagte]] • [[Uitkyk, KwaZulu-Natal|Uitkyk]] • [[Verdriet]] • [[Zondo, KwaZulu-Natal|Zondo]] }} |DC12 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Amathole-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Amathole highlighted (2011).svg|150x150px|center|Amathole District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Oos-Londen]]''' | group1 = [[Amahlathi Plaaslike Munisipaliteit|Amahlathi]] | list1 = [[Border Post, Oos-Kaap|Border Post]] • [[Braunschweig, Oos-Kaap|Braunschweig]] • [[Burnshill]] • [[Cathcart]] • [[Debenek]] • [[Frankfort, Oos-Kaap|Frankfort]] • [[Keiweg]] • [[Keiskammahoek]] • [[Mnyameni]] • [[Stutterheim]] | group2 = [[Groot Kei Plaaslike Munisipaliteit|Groot Kei]] | list2 = [[Chakatha]] • [[Chicargo]] • [[Chintsa]] • [[Cwili]] • [[Diphini]] • [[Haga Haga]] • [[Keimond]] • [[Komga]] • [[Morganbaai]] • [[Queensberrybaai]] | group3 = [[Mbhashe Plaaslike Munisipaliteit|Mbhashe]] | list3 = [[Dutywa]] • [[Elliotdale]] • [[Hobeni]] • [[Willowvale]] | group4 = [[Mnquma Plaaslike Munisipaliteit|Mnquma]] | list4 = [[Blythswood]] • [[Butterworth]] • [[Kentani]] • [[Mazeppabaai]] • [[Nqamakwe]] • [[Qoloramond]] | group5 = [[Ngqushwa Plaaslike Munisipaliteit|Ngqushwa]] | list5 = [[Barracks, Oos-Kaap|Barracks]] • [[Bekruipkop]] • [[Bell, Oos-Kaap|Bell]] • [[Bodiam, Oos-Kaap|Bodiam]] • [[Cisira]] • [[Hamburg, Oos-Kaap|Hamburg]] • [[Glenmore, Oos-Kaap|Glenmore]] • [[KwaMasele]] • [[Lujiko]] • [[Magqazeni]] • [[Nobumba]] • [[Peddie]] • [[Qugqwala]] • [[Tamara]] • [[Wesley]] • [[Wooldridge, Oos-Kaap|Wooldridge]] • [[Zweledinga]] | group6 = [[Raymond Mhlaba Plaaslike Munisipaliteit|Raymond Mhlaba]] | list6 = [[Adelaide (Suid-Afrika)|Adelaide]] • [[Alice, Oos-Kaap|Alice]] • [[Balfour, Oos-Kaap|Balfour]] • [[Bedford, Oos-Kaap|Bedford]] • [[Calderwood]] • [[Fort Beaufort]] • [[Healdtown]] • [[Hogsback]] • [[Katberg]] • [[Mhlangeni]] • [[Middeldrif, Oos-Kaap|Middeldrif]] • [[Seymour, Oos-Kaap|Seymour]] }} |DC37 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Bojanala Platinum-distriksmunisipaliteit]], [[Noordwes|Noordwes]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Bojanala Platinum highlighted (2011).svg|150x150px|center|Bojanala Platinum District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Rustenburg|Rustenburg]]''' | group1 = [[Moretele Plaaslike Munisipaliteit|Moretele]] | list1 = [[Makapanstad]] • [[Mathibestad]] • [[Mogogelo]] • [[Moretele]] • [[Syferskuil]] | group2 = [[Madibeng Plaaslike Munisipaliteit|Madibeng]] | list2 = [[Brits]] • [[Broederstroom]] • [[Damonsville]] • [[De Wildt]] • [[Hartbeespoort]] • [[Jericho, Noordwes|Jericho]] • [[Kosmos, Noordwes|Kosmos]] • [[Mmakau]] • [[Modderspruit]] • [[Mooinooi]] • [[Skeerpoort]] • [[Sonop]] | group3 = [[Rustenburg Plaaslike Munisipaliteit|Rustenburg]] | list3 = [[Barseba]] • [[Beestekraal]] • [[Bethanie, Noordwes|Bethanie]] • [[Freedom Park, Noordwes|Freedom Park]] • [[Kroondal]] • [[Mankwe]] • [[Marikana]] • [[Phokeng]] • [[Rustenburg]] • [[Wonderkop]] • [[Zinniaville]] | group4 = [[Kgetlengrivier Plaaslike Munisipaliteit|Kgetlengrivier]] | list4 = [[Derby]] • [[Koster]] • [[Swartruggens]] | group5 = [[Moses Kotane Plaaslike Munisipaliteit|Moses Kotane]] | list5 = [[Dwarsberg]] • [[Goedehoop]] • [[Koffiekraal]] • [[Kraalhoek]] • [[Lesetlheng]] • [[Mabalstad]] • [[Mabeskraal]] • [[Madikwe]] • [[Mogwase]] • [[Pella, Noordwes|Pella]] • [[Ramokokastad]] • [[Sandfontein]] • [[Saulspoort]] • [[Silwerkrans]] • [[Sun City, Noordwes|Sun City]] • [[Uitkyk, Noordwes|Uitkyk]] • [[Vleischfontein]] }} |BUF = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Buffalo City Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Buffalo City highlighted (2011).svg|75x75px|center|Buffalo City within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Oos-Londen]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Berlyn, Oos-Kaap|Berlyn]] • [[Bhisho]] • [[Breidbach]] • [[Cambridge, Oos-Londen|Cambridge]] • [[Dimbaza]] • [[Ducats]] • [[Duncan Village]] • [[Eluxolweni]] • [[Ententeni]] • [[Ginsberg]] • [[Goodhope, Buffalo City|Goodhope]] • [[Gompo]] • [[Gonubie]] • [[Ilitha]] • [[Inglewood]] • [[Kayser's Beach]] • [[Kidd's Beach]] • [[King William's Town]] • [[Kuni]] • [[KwaLini]] • [[KwaTshatshu]] • [[Kwetyana]] • [[Macleantown]] • [[Mbekweni]] • [[Mdantsane]] • [[Modaka]] • [[Mount Coke]] • [[Mzamomhle, Buffalo City|Mzamomhle]] • [[Ndevana]] • [[Need's Camp]] • [[Nompumelelo]] • [[Oos-Londen]] • [[Phakamisa, Oos-Kaap|Phakamisa]] • [[Potsdam, Oos-Kaap|Potsdam]] • [[Quigney]] • [[Sunrise-on-Sea]] • [[Tolofiyeni]] • [[Tyutyu]] • [[uMzantsi, Oos-Kaap|uMzantsi]] • [[Zwelitsha]] }} |DC35 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Capricorn-distriksmunisipaliteit]], [[Limpopo]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Capricorn highlighted (2011).svg|150x150px|center|Capricorn District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Polokwane]]''' | group1 = [[Aganang Plaaslike Munisipaliteit|Aganang]] | list1 = [[Bakone]] • [[Boratapelo]] • [[Chloe]] • [[Cornelia, Limpopo|Cornelia]] • [[Damplaats]] • [[Diana, Limpopo|Diana]] • [[Dibeng, Aganang|Dibeng]] • [[Ga-Keetse]] • [[Ga-Kgoroshi]] • [[Ga-Kolopo]] • [[Ga-Lamola]] • [[Ga-Lepadima]] • [[Ga-Mabitsela]] • [[Ga-Madiba]] • [[Ga-Madietane]] • [[Ga-Mahoai]] • [[Ga-Mangou]] • [[Ga-Mankodi]] • [[Ga-Manyapje]] • [[Ga-Maribana]] • [[Ga-Masehlong]] • [[Ga-Mashashane]] • [[Ga-Matlapa]] • [[Ga-Matlhodi]] • [[Ga-Mmabasotho]] • [[Ga-Mmathongwana]] • [[Ga-Modikana]] • [[Ga-Mokobodi]] • [[Ga-Motlagomo]] • [[Ga-Ngwetsana]] • [[Ga-Nonyane]] • [[Ga-Phagodi]] • [[Ga-Piet]] • [[Ga-Ramakara]] • [[Ga-Rametlwana]] • [[Ga-Ramokadikadi]] • [[Ga-Ramoshwane]] • [[Ga-Ramotlokana]] • [[Ga-Rampuru]] • [[Ga-Rankuwa, Aganang|Ga-Rankuwa]] • [[Ga-Sebotse]] • [[Ga-Sechaba]] • [[Glen-Roy]] • [[Goedgevonden, Limpopo|Goedgevonden]] • [[Hwibi]] • [[Juno]] • [[Jupiter, Limpopo|Jupiter]] • [[Kalkspruit A (Ga-Maraba)]] • [[Kameelkop]] • [[Kanana, Aganang|Kanana]] • [[Leokaneng]] • [[Lepotlako]] • [[Madietane]] • [[Makgobane]] • [[Mamehlabe]] • [[Maraba]] • [[Matlala]] • [[Matlaleng]] • [[Mohlajeng]] • [[Mohlonong]] • [[Moletji, Aganang|Moletji]] • [[Monywaneng]] • [[Monotwane]] • [[Morowe]] • [[Naledi, Aganang|Naledi]] • [[Ngwanallela]] • [[Nokayamatlala]] • [[Ntlolane]] • [[Phetole]] • [[Phofu]] • [[Ramalapa]] • [[Rapitsi]] • [[Schoongelegen]] • [[Sebora]] • [[Sechaba]] • [[Sefahlane]] • [[Segwahleng]] • [[Sekuruwe]] • [[Setumong]] • [[Takalane, Limpopo|Takalane]] • [[Taung, Limpopo|Taung]] • [[Tibane]] • [[Utsane]] • [[Venus, Limpopo|Venus]] • [[Waschbank, Limpopo|Waschbank]] | group2 = [[Blouberg Plaaslike Munisipaliteit|Blouberg]] | list2 = [[Alldays]] • [[Burgerregt]] • [[De Villiersdale]] • [[Eldorado, Limpopo|Eldorado]] • [[Grootdraai]] • [[Indermark]] • [[My Darling, Limpopo|My Darling]] • [[Senwabarwana]] • [[Taaiboschgroet]] • [[Vivo]] | group3 = [[Molemole Plaaslike Munisipaliteit|Molemole]] | list3 = [[Dendron]] • [[Soekmekaar]] | group4 = [[Polokwane Plaaslike Munisipaliteit|Polokwane]] | list4 = [[Chuniespoort]] • [[Eerstegoud]] • [[Ga-Makanye]] • [[Ga-Molepo]] • [[Koloti]] • [[Laaste Hoop]] • [[Mankweng]] • [[Moria]] • [[Polokwane]] • [[Seshego]] | group5 = [[Lepelle-Nkumpi Plaaslike Munisipaliteit|Lepelle-Nkumpi]] | list5 = [[Byldrift]] • [[Droogte, Limpopo|Droogte]] • [[Klipheuvel]] • [[Lebowakgomo]] • [[Schuinsrand]] • [[Zebediela]] }} |DC13 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Chris Hani-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Chris Hani highlighted (2011).svg|150x150px|center|Chris Hani District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Komani]]''' | group1 = [[Enoch Mgijima Plaaslike Munisipaliteit|Enoch Mgijima]] | list1 = [[Baccle's Farm]] • [[Ezibeleni]] • [[Hofmeyr]] • [[Imvani]] • [[Komani]] • [[Lesseyton]] • [[Molteno, Oos-Kaap|Molteno]] • [[Mpofu]] • [[Sada]] • [[Sterkstroom]] • [[Tarkastad]] • [[Tentergate]] • [[Thornhill, Enoch Mgijima|Thornhill]] • [[Tylden]] • [[Whittlesea]] | group2 = [[Engcobo Plaaslike Munisipaliteit|Engcobo]] | list2 = [[Clarkebury]] • [[Coghlan]] • [[Ngcobo]] | group3 = [[Emalahleni Plaaslike Munisipaliteit, Oos-Kaap|Emalahleni]] | list3 = [[Dordrecht, Oos-Kaap|Dordrecht]] • [[Indwe]] • [[Lady Frere]] | group4 = [[Intsika Yethu Plaaslike Munisipaliteit|Intsika Yethu]] | list4 = [[Bolotwa]] • [[Cofimvaba]] • [[Ncora]] • [[Qamata]] • [[St Mark’s, Oos-Kaap|St Mark’s]] • [[Tsomo]] | group5 = [[Inxuba Yethemba Plaaslike Munisipaliteit|Inxuba Yethemba]] | list5 = [[Cradock]] • [[Middelburg, Oos-Kaap|Middelburg]] • [[Rosmead]] | group6 = [[Sakhisizwe Plaaslike Munisipaliteit|Sakhisizwe]] | list6 = [[Kala]] • [[Elliot]] • [[Mbewuleni]] }} |DC40 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Dr Kenneth Kaunda-distriksmunisipaliteit]], [[Noordwes|Noordwes]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Dr Kenneth Kaunda highlighted (2011).svg|150x150px|center|Dr Kenneth Kaunda District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Klerksdorp]]''' | group1 = [[JB Marks Plaaslike Munisipaliteit|JB Marks]] | list1 = [[Appeldraai]] • [[Boskop]] • [[Bruidegomskraal]] • [[Doornkop, Noordwes|Doornkop]] • [[GaMogopa]] • [[Goedgevonden A]] • [[Ikageng]] • [[Lindequesdrif]] • [[Makokskraal]] • [[Matlwang]] • [[Mohadin]] • [[Mooivalleipark]] • [[Potchefstroom]] • [[Promosa]] • [[Tshing]] • [[Ventersdorp]] • [[Venterskroon]] • [[Vlieger]] • [[Welgevonden]] | group2 = [[Matlosana Plaaslike Munisipaliteit|Matlosana]] | list2 = [[Dominionville]] • [[Doringkruin]] • [[Hartbeesfontein]] • [[Kanana, Noordwes|Kanana]] • [[Klerksdorp]] • [[Orkney, Noordwes|Orkney]] • [[Stilfontein]] • [[Tigane]] • [[Umzimhle]] • [[Vaal Reefs]] | group3 = [[Maquassi Hills Plaaslike Munisipaliteit|Maquassi Hills]] | list3 = [[Boskuil]] • [[Kgakala]] • [[Leeudoringstad]] • [[Makwassie]] • [[Rulaganyang]] • [[Trotsville]] • [[Tswelelang]] • [[Witpoort, Noordwes|Witpoort]] • [[Wolmaransstad]] }} |DC39 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Dr Ruth Segomotsi Mompati-distriksmunisipaliteit]], [[Noordwes|Noordwes]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Dr Ruth Segomotsi Mompati highlighted (2011).svg|150x150px|center|Dr Ruth Segomotsi Mompati District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Vryburg]]''' | group1 = [[Naledi Plaaslike Munisipaliteit, Noordwes|Naledi]] | list1 = [[Huhudi]] • [[Rekgaritlhile]] • [[Stella]] • [[Thakwane]]• [[Vryburg]] | group2 = [[Mamusa Plaaslike Munisipaliteit|Mamusa]] | list2 = [[Amalia]] • [[Glaudina]] • [[Ipelegeng]] • [[Mamusa]] • [[Molatswanene]] • [[Migdol]] • [[Schweizer-Reneke]] | group3 = [[Groter Taung Plaaslike Munisipaliteit|Groter Taung]] | list3 = [[Kameelputs]] • [[Magogong]] • [[Majeakgoro]] • [[Manthe]] • [[Pudimoe]] • [[Reivilo]] • [[Taung]] | group4 = [[Lekwa-Teemane Plaaslike Munisipaliteit|Lekwa-Teemane]] | list4 = [[Bloemhof]] • [[Boitumelong]] • [[Christiana]] • [[Coverndale]] • [[Geluksoord]] • [[Utlwanang]] | group5 = [[Kagisano-Molopo Plaaslike Munisipaliteit|Kagisano-Molopo]] | list5 = [[Austrey]] • [[Bray]] • [[Ganyesa]] • [[Goodwood, Noordwes|Goodwood]] • [[Louwna]] • [[Morokweng]] • [[Piet Plessis]] • [[Pomfret, Noordwes|Pomfret]] • [[Tosca]] }} |DC32 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Ehlanzeni-distriksmunisipaliteit]], [[Mpumalanga]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Ehlanzeni highlighted (2011).svg|150x150px|center|Ehlanzeni District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Nelspruit]]''' | group1 = [[Mbombela Plaaslike Munisipaliteit|Mbombela]] | list1 = [[Aldie]] • [[Alkmaar, Mpumalanga|Alkmaar]] • [[Bhekiswayo]] • [[Daantjie, Mpumalanga|Daantjie]] • [[Dwaleni]] • [[Ga-Tshwene]] • [[Gutshwa]] • [[Gutshwakop]] • [[Hazyview]] • [[Hlauhlau]] • [[Jerusalem, Mbombela|Jerusalem]] • [[Kaapsehoop]] • [[Kabokweni]] • [[Kanyamazane]] • [[Kiepersol, Mpumalanga|Kiepersol]] • [[Khumbula]] • [[Legogote]] • [[Mahushu]] • [[Malekutu]] • [[Manzini, Mpumalanga|Manzini]] • [[Matsulu]] • [[Msogwaba]] • [[Nelspruit]] • [[Newscom, Mpumalanga|Newscom]] • [[Ngodini]] • [[Ngodwana]] • [[Nkambeni]] • [[Numbi]] • [[Nyamazaneni]] • [[Nyongane]] • [[Phola]] • [[Pienaar, Mpumalanga|Pienaar]] • [[Skukuza]] • [[Swalala]] • [[Tekwane]] • [[Tekwane Estate]] • [[Tshabalala, Mbombela|Tshabalala]] • [[Witrivier]] • [[Zwelisha, Mpumalanga|Zwelisha]] | group2 = [[Nkomazi Plaaslike Munisipaliteit|Nkomazi]] | list2 = [[Boschfontein]] • [[Buffelspruit, Mpumalanga|Buffelspruit]] • [[Hectorspruit]] • [[Jeppesrif]] • [[Kaapmuiden]] • [[Kamatsamo]] • [[Komatipoort]] • [[Louieville]] • [[Magudu]] • [[Malalane]] • [[Marlothpark]] • [[Mbuzini]] • [[Tonga, Mpumalanga|Tonga]] • [[Vlakbult]] | group3 = [[Thaba Chweu Plaaslike Munisipaliteit|Thaba Chweu]] | list3 = [[Blyderivierspoort]] • [[Bosoord]] • [[Graskop]] • [[Hendriksdal]] • [[Krugerspos]] • [[Leroro]] • [[Lydenburg]] • [[Maartenshoop]] • [[Mashishing]] • [[Matibidi]] • [[Moremela]] • [[Pelgrimsrus]] • [[Sabie]] • [[Simile]] | group4 = [[Umjindi Plaaslike Munisipaliteit|Umjindi]] | list4 = [[Barberton]] • [[Emjindini]] • [[Sheba, Mpumalanga|Sheba]] • [[Verulam, Mpumalanga|Verulam]] | group5 = [[Bosbokrand Plaaslike Munisipaliteit|Bosbokrand]] | list5 = [[Acornhoek]] • [[Agincourt, Mpumalanga|Agincourt]] • [[Alexandria, Mpumalanga|Alexandria]] • [[Bosbokrand]] • [[Buffelshoek]] • [[Buyisonto]] • [[Casteel]] • [[Clare, Mpumalanga|Clare]] • [[Croquet Lawn A]] • [[Croquet Lawn B]] • [[Cunningmoor]] • [[DingledaleDingledale]] • [[Edinburgh, Mpumalanga|Edinburgh]] • [[GaBoelang]] • [[Ga-Josepha]] • [[Godide]] • [[Hlanganani, Mpumalanga|Hlanganani]] • [[Hluvukani]] • [[Islington, Mpumalanga|Islington]] • [[Kamalamule]] • [[Kgapamadi]] • [[Khokhamoya]] • [[Khomanani]] • [[Kildare]] • [[Lillydale, Mpumalanga|Lillydale]] • [[Ludlow, Mpumalanga|Ludlow]] • [[Madras, Mpumalanga|Madras]] • [[Maotole]] • [[Marite]] • [[Matenten]] • [[Matsavana]] • [[Maviljan A]] • [[Maviljan B]] • [[Merry Pebble Stream]] • [[Mhlumeni]] • [[Mkhuhlu]] • [[Motlamogale]] • [[Motlamogatsane]] • [[Mphenyatsatsi]] • [[New Forest B]] • [[Newington, Mpumalanga|Newington]] • [[Okkerneutboom, Mpumalanga|Okkerneutboom]] • [[Orinoco A]] • [[Orinoco B]] • [[Orinoco C]] • [[Rolle]] • [[Ronaldsey]] • [[Rooiboklaagte]] • [[Rulani]] • [[Sekrepeng]] • [[Shata]] • [[Shatale]] • [[Somerset, Mpumalanga|Somerset]] • [[Thabakgolo]] • [[Thulamahashe]] • [[Tiyimeleni A]] • [[Tiyimeleni B]] • [[Tsakani]] • [[Violetbank C]] • [[Violetbank D]] • [[Waterval, Mpumalanga|Waterval]] • [[Welverdiend, Ehlanzeni|Welverdiend]] • [[Xanthia]] • [[Xikhusese]] • [[Zoeknog A]] • [[Zoeknog B]] }} |EKU = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Ekurhuleni Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[Gauteng]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Ekurhuleni highlighted (2011).svg|75x75px|center|Ekurhuleni within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Germiston]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Alberton]] • [[Bapsfontein]] • [[Bedfordview]] • [[Benoni]] • [[Boksburg]] • [[Brakpan]] • [[Clayville]] • [[Daveyton]] • [[Dawnpark]] • [[Duduza]] • [[Edenvale]] • [[Elsburg]] • [[Etwatwa]] • [[Germiston]] • [[Isando]] • [[Katlehong]] • [[Kemptonpark]] • [[KwaThema]] • [[Nigel]] • [[Olifantsfontein]] • [[Primrose]] • [[Reigerpark]] • [[Springs]] • [[Tembisa]] • [[Thokoza]] • [[Tsakane]] • [[Vosloorus]] • [[Wattville]] | group2 = Voorstede van<br />[[Kemptonpark]] | list2 = [[Allen Grove]] • [[Aston Manor]] • [[Birchleigh]] • [[Bonaeropark]] • [[Cresslawn]] • [[Croydon, Gauteng|Croydon]] • [[Edleen]] • [[Estherpark]] • [[Glen Marais]] • [[Nimrodpark]] • [[Norkempark]] • [[Rhodesfield]] • [[Spartan]] • [[Van Riebeeckpark]] }} |ETH = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with eThekwini highlighted (2011).svg|75x75px|center|eThekwini within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Durban]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Adams Mission]] • [[Amanzimtoti]] • [[Assagay]] • [[Buffelsdraai]] • [[Cato Ridge]] • [[Chatsworth, Durban|Chatsworth]] • [[Chesterville, KwaZulu-Natal|Chesterville]] • [[Clermont, KwaZulu-Natal|Clermont]] • [[Doonside, KwaZulu-Natal|Doonside]] • [[Drummond]] • [[Durban]] • [[Hillcrest, KwaZulu-Natal|Hillcrest]] • [[Illovo, KwaZulu-Natal|Illovo]] • [[Illovo Beach]] • [[Inanda, KwaZulu-Natal|Inanda]] • [[Inchanga]] • [[Karridene]] • [[Kingsburgh]] • [[KwaMashu]] • [[La Mercy]] • [[Lamontville]] • [[Mount Edgecombe]] • [[Mount Moreland]] • [[Mpumalanga, KwaZulu-Natal|Mpumalanga]] • [[New Germany, KwaZulu-Natal|New Germany]] • [[Phoenix, KwaZulu-Natal|Phoenix]] • [[Pinetown]] • [[Tongaat]] • [[Umbogintwini]] • [[Umbumbulu]] • [[Umdloti]] • [[Umgababa]] • [[Umhlanga]] • [[Umkomaas]] • [[Verulam]] • [[Warner Beach]] • [[Winklespruit]] | group2 = [[Voorstede van Durban]] | list2 = |DC44 = {{Navigasieboks |listclass = hlist |border = child | selected = {{{selected|}}} | group1 = Sentraal | list1 = [[Asherville, Durban|Asherville]] (area) • [[Berea, Durban| Berea]] (area) • [[Bluff, KwaZulu-Natal|The Bluff]] (area) • [[Cato Manor, Durban|Cato Manor]] • [[Essenwood, Durban|Essenwood]] • [[Glenwood, KwaZulu-Natal|Glenwood]] • [[Mayville, Durban|Mayville]] • [[Morningside, Durban|Morningside]] • [[Overport]] (area) • [[Stamford Hill, Durban|Stamford Hill]] • [[Sydenham, Durban|Sydenham]] • [[Windermere, Durban|Windermere]] • [[Yellowwood Park]] | group2 = Noordelik | list2 = [[Durban North]] • [[KwaMashu]] • [[Mount Edgecombe, KwaZulu-Natal|Mount Edgecombe]] • [[Phoenix, Durban|Phoenix]] • [[Umdloti, KwaZulu-Natal|Umdloti]] • [[Umhlanga, KwaZulu-Natal|Umhlanga]] | group3 = Westelik | list3 = [[Botha's Hill]] • [[Cowies Hill]] • [[Gillitts, KwaZulu-Natal|Gillitts]] • [[Hillcrest, KwaZulu-Natal|Hillcrest]] • [[Kloof, KwaZulu-Natal|Kloof]] • [[New Germany, KwaZulu-Natal|New Germany]] • [[Pinetown]] • [[Queensburgh]] • [[Westville, KwaZulu-Natal|Westville]] • [[Winston Park]] • [[Shallcross, Durban|Shallcross]] | group4 = Suidelik | list4 = [[Amanzimtoti, KwaZulu-Natal|Amanzimtoti]] • [[Chatsworth, Durban|Chatsworth]] • [[Isipingo Beach, KwaZulu-Natal|Isipingo Beach]] • [[Umlazi]] | group5 = Ander | list5 = [[Bellaire, Durban|Bellaire]] • [[Montclair, Durban|Montclair]] • [[Reservoir Hills, Durban|Reservoir Hills]] • [[Rossburgh, Durban|Rossburgh]] • [[Umbilo, Durban|Umbilo]] • [[Woodhaven, Durban|Woodhaven]] • [[Woodlands, Durban|Woodlands]] }} }} |DC20 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Fezile Dabi-distriksmunisipaliteit]], [[Vrystaat|Vrystaat]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Fezile Dabi highlighted (2011).svg|150x150px|center|Fezile Dabi District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Sasolburg|Sasolburg]]''' | group1 = [[Moqhaka Plaaslike Munisipaliteit|Moqhaka]] | list1 = [[Kroonstad]] • [[Maokeng]] • [[Matlwangtlwang]] • [[Rammulotsi]] • [[Steynsrus]] • [[Vierfontein]] • [[Viljoenskroon]] | group2 = [[Ngwathe Plaaslike Munisipaliteit|Ngwathe]] | list2 = [[Edenville]] • [[Heilbron]] • [[Koppies]] • [[Kwakwatsi]] • [[Mokwallo]] • [[Ngwathe]] • [[Parys, Vrystaat|Parys]] • [[Phiritona]] • [[Sandersville]] • [[Schonkenville]] • [[Tumahole]] • [[Vredefort]] | group3 = [[Metsimaholo Plaaslike Munisipaliteit|Metsimaholo]] | list3 = [[Deneysville]] • [[Holly Country]] • [[Kragbron]] • [[Liliandale]] • [[Oranjeville]] • [[Refengkgotso]] • [[Richmond, Vrystaat|Richmond]] • [[Rietfontein, Vrystaat|Rietfontein]] • [[Sasolburg]] • [[Viljoensdrif]] • [[Zamdela]] | group4 = [[Mafube Plaaslike Munisipaliteit|Mafube]] | list4 = [[Cornelia]] • [[Frankfort]] • [[Mafahlaneng]] • [[Namahadi]] • [[Ntswanatsatsi]] • [[Qalabotjha]] • [[Tweeling, Vrystaat|Tweeling]] • [[Villiers]] }} |DC9 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Frances Baard-distriksmunisipaliteit]], [[Noord-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Frances Baard highlighted (2011).svg|150x150px|center|Frances Baard District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Kimberley]]''' | group1 = [[Sol Plaatje Plaaslike Munisipaliteit|Sol Plaatje]] | list1 = [[Beaconsfield]] • [[Galeshewe]] • [[Kimberley]] • [[Modderrivier, Noord-Kaap|Modderrivier]] • [[Ritchie]] • [[Roodepan]] | group2 = [[Phokwane Plaaslike Munisipaliteit|Phokwane]] | list2 = [[Ganspan]] • [[Hartswater]] • [[Jan Kempdorp]] • [[Pampierstad]] | group3 = [[Magareng Plaaslike Munisipaliteit|Magareng]] | list3 = [[Warrenton, Noord-Kaap|Warrenton]] | group4 = [[Dikgatlong Plaaslike Munisipaliteit|Dikgatlong]] | list4 = [[Barkly-Wes]] • [[Boetsap]] • [[Delportshoop]] • [[Koopmansfontein]] • [[Sydney on Vaal]] • [[Ulco]] • [[Windsorton]] }} |DC30 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Gert Sibande-distriksmunisipaliteit]], [[Mpumalanga]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Gert Sibande highlighted (2011).svg|150x150px|center|Gert Sibande District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Ermelo, Mpumalanga|Ermelo]]''' | group1 = [[Govan Mbeki Plaaslike Munisipaliteit|Govan Mbeki]] | list1 = [[Bethal]] • [[Charl Cilliers]] • [[Embalenhle]] • [[Evander]] • [[Kinross]] • [[Leandra]] • [[Lebohang]] • [[Leslie]] • [[Secunda]] • [[Trichardt]] | group2 = [[Albert Luthuli Plaaslike Munisipaliteit|Albert Luthuli]] | list2 = [[Badplaas]] • [[Bettysgoed]] • [[Carolina]] • [[Diepdale]] • [[Diepgezet]] • [[Dundonald]] • [[Eerstehoek]] • [[Hartebeeskop]] • [[Lochiel]] • [[Manaar]] • [[Moddergat]] • [[Mooiplaas, Mpumalanga|Mooiplaas]] • [[Steynsdorp]] • [[Tjakastad]] | group3 = [[Mkhondo Plaaslike Munisipaliteit|Mkhondo]] | list3 = [[Amsterdam, Mpumalanga|Amsterdam]] • [[Dirkiesdorp]] • [[Driefontein, Mpumalanga|Driefontein]] • [[Iswepe]] • [[KwaNgema]] • [[KwaThandeka]] • [[Mkhondo NU]] • [[Ngema Tribal Trust, Mpumalanga|Ngema Tribal Trust]] • [[Nkosanjaneni]] • [[Piet Retief, Mpumalanga|Piet Retief]] • [[Saul Mkhizeville]] | group4 = [[Msukaligwa Plaaslike Munisipaliteit|Msukaligwa]] | list4 = [[Breyten]] • [[Chrissiesmeer]] • [[Davel]] • [[Ermelo, Mpumalanga|Ermelo]] • [[KwaDela]] • [[Lothair]] • [[Sheepmoor]] • [[Warburton]] | group5 = [[Lekwa Plaaslike Munisipaliteit|Lekwa]] | list5 = [[Morgenzon]] • [[Sakhile, Mpumalanga|Sakhile]] • [[Sivukile]] • [[Standerton]] • [[Thuthukani]] | group6 = [[Pixley ka Seme Plaaslike Munisipaliteit|Pixley ka Seme]] | list6 = [[Amersfoort, Mpumalanga|Amersfoort]] • [[Daggakraal]] • [[Palmietfontein, Mpumalanga|Palmietfontein]] • [[Perdekop]] • [[Volksrust]] • [[Wakkerstroom]] | group7 = [[Dipaleseng Plaaslike Munisipaliteit|Dipaleseng]] | list7 = [[Balfour, Mpumalanga|Balfour]] • [[Greylingstad]] • [[Grootvlei]] • [[Nthorwane]] • [[Siyathemba]] }} |DC43 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Harry Gwala-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Sisonke highlighted (2011).svg|150x150px|center|Harry Gwala District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Ixopo]]''' | group1 = [[Nkosazana Dlamini-Zuma Plaaslike Munisipaliteit|Nkosazana Dlamini-Zuma]] | list1 = [[Bulwer]] • [[Creighton]] • [[Donnybrook]] • [[Himeville]] • [[Hlabeni]] • [[Hlanganani, KwaZulu-Natal|Hlanganani]] • [[Ncwadi]] • [[Pevensey]] • [[Underberg]] | group2 = [[Groter Kokstad Plaaslike Munisipaliteit|Groter Kokstad]] | list2 = [[Aloekop]] • [[Franklin]] • [[Kokstad]] • [[Kransdraai]] • [[Pakkies, KwaZulu-Natal|Pakkies]] | group3 = [[Ubuhlebezwe Plaaslike Munisipaliteit|Ubuhlebezwe]] | list3 = [[Amashaka]] • [[Bovini]] • [[Echibini]] • [[Etshenilenduna]] • [[Hlokozi]] • [[Hlutankungu]] • [[Ixopo]] • [[Jolivet]] • [[KwaBhidla]] • [[KwaMagidigidi]] • [[KwaNokweja]] • [[Kweletsheni]] • [[Mahehle]] • [[Mandlekazi]] • [[Mgodi]] • [[Mhlabatshane]] • [[Mhlweni]] • [[Mpunga]] • [[Nhlozane]] • [[Ntabane]] • [[Ntapha]] • [[Sangcwaba]] • [[Tsheleni]] • [[Velabethuke]] | group4 = [[Umzimkhulu Plaaslike Munisipaliteit|Umzimkhulu]] | list4 = [[Bisi]] • [[Clydesdale]] • [[Rietvlei, KwaZulu-Natal|Rietvlei]] • [[Rondedraai]] • [[Umzimkhulu]] }} |DC29 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[ILembe-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with iLembe highlighted (2011).svg|150x150px|center|ILembe District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[KwaDukuza]] (voorheen Stanger)''' | group1 = [[Mandeni Plaaslike Munisipaliteit|Mandeni]] | list1 = [[eMacambini]] • [[ISithebe]] • [[Mandeni]] • [[Nyoni]] • [[Tugela]] | group2 = [[KwaDukuza Plaaslike Munisipaliteit|KwaDukuza]] | list2 = [[Ballito]] • [[Darnall]] • [[Groutville]] • [[KwaDukuza]] • [[Nieu-Guelderland]] • [[Salt Rock]] • [[Sans Souci, KwaZulu-Natal|Sans Souci]] • [[Shaka's Rock]] • [[Shakaskraal]] • [[Zinkwazi Beach]] | group3 = [[Ndwedwe Plaaslike Munisipaliteit|Ndwedwe]] | list3 = [[Glendale Heights]] • [[Ndwedwe]] • [[Ozwathini]] | group4 = [[Maphumulo Plaaslike Munisipaliteit|Maphumulo]] | list4 = [[Maphumulo]] }} |DC14 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Ukhahlamba highlighted (2011).svg|150x150px|center|Joe Gqabi District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Barkly-Oos]]''' | group1 = [[Elundini Plaaslike Munisipaliteit|Elundini]] | list1 = [[Maclear]] • [[Mount Fletcher]] • [[Ugie]] | group2 = [[Senqu Plaaslike Munisipaliteit|Senqu]] | list2 = [[Barkly-Oos]] • [[Herschel]] • [[Khwezinaledi]] • [[Lady Grey]] • [[Rhodes, Oos-Kaap|Rhodes]] • [[Rossouw, Oos-Kaap|Rossouw]] • [[Sterkspruit]] • [[Steve Tshwete, Lady Grey|Steve Tshwete]] • [[Zakhele]] | group3 = [[Walter Sisulu Plaaslike Munisipaliteit|Walter Sisulu]] | list3 = [[Aliwal-Noord]] • [[Burgersdorp]] • [[Jamestown, Oos-Kaap|Jamestown]] • [[Khayamnandi]] • [[Mzamomhle, Burgersdorp|Mzamomhle]] • [[Nozizwe]] • [[Oviston]] • [[Steynsburg]] • [[Teebus]] • [[Tembisa, Oos-Kaap|Tembisa]] • [[Venterstad]] }} |DC45 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[John Taolo Gaetsewe-distriksmunisipaliteit]], [[Noord-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with John Taolo Gaetsewe highlighted (2011).svg|150x150px|center|John Taolo Gaetsewe District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Kuruman|Kuruman]]''' | group1 = [[Joe Morolong Plaaslike Munisipaliteit|Joe Morolong]] | list1 = [[Cassel]] • [[Dithakong]] • [[Heuningvlei]] • [[Hotazel]] • [[Van Zylsrus]] | group2 = [[Ga-Segonyana Plaaslike Munisipaliteit|Ga-Segonyana]] | list2 = [[Bankhara]] • [[Gamopedi]] • [[Ga-Ntatelang]] • [[Havard, Noord-Kaap|Havard]] • [[Kuruman]] • [[Magobe]] • [[Maheane]] • [[Mamoratwe]] • [[Maruping]] • [[Mothibistad]] • [[Ntsweng]] • [[Phakane]] • [[Sedibeng, Noord-Kaap|Sedibeng]] • [[Seoding]] • [[West Derby]] | group3 = [[Gamagara Plaaslike Munisipaliteit|Gamagara]] | list3 = [[Dibeng]] • [[Dingleton|Dingleton (voorheen Sishen)]] • [[Kathu]] • [[Olifantshoek]] }} |DC2 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Kaapse Wynland-distriksmunisipaliteit]], [[Wes-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Cape Winelands highlighted (2011).svg|150x150px|center|Kaapse Wynlande District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Stellenbosch]]''' | group1 = [[Witzenberg Plaaslike Munisipaliteit |Witzenberg]] | list1 = [[Bella Vista]] • [[Ceres]] • [[Dwarsrivier (nedersetting)|Dwarsrivier]] • [[eNduli]] • [[Montana, Witzenberg|Montana]] • [[Op-die-Berg]] • [[Pine Valley, Witzenberg|Pine Valley]] • [[Prince Alfred Hamlet]] • [[Tulbagh]] • [[Wolseley]] | group2 = [[Drakenstein Plaaslike Munisipaliteit |Drakenstein]] | list2 = [[Gouda, Wes-Kaap|Gouda]] • [[Paarl]] • [[Saron]] • [[Simondium]] • [[Wellington, Wes-Kaap|Wellington]] | group3 = [[Stellenbosch Plaaslike Munisipaliteit|Stellenbosch]] | list3 = [[Franschhoek]] • [[Groendal]] • [[Jamestown, Wes-Kaap|Jamestown]] • [[Kayamandi]] • [[Klapmuts]] • [[Kylemore]] • [[Langrug]] • [[Languedoc, Wes-Kaap|Languedoc]] • [[Pniel]] • [[Robertsvlei]] • [[Rozendal]] • [[Stellenbosch]] • [[Wemmershoek]] | group4 = [[Breedevallei Plaaslike Munisipaliteit|Breedevallei]] | list4 = [[De Doorns]] • [[Rawsonville]] • [[Touwsrivier]] • [[Worcester]] | group5 = [[Langeberg Plaaslike Munisipaliteit|Langeberg]] | list5 = [[Ashton]] • [[Bonnievale]] • [[McGregor]] • [[Montagu]] • [[Robertson]] }} |DC28 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[King Cetshwayo-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with uThungulu highlighted (2011).svg|150x150px|center|King Cetshwayo District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Richardsbaai]]''' | group1 = [[uMhlathuze Plaaslike Munisipaliteit|uMhlathuze]] | list1 = [[eSikhawini]] • [[Empangeni]] • [[Felixton]] • [[Richardsbaai]] | group2 = [[uMlalazi Plaaslike Munisipaliteit|uMlalazi]] | list2 = [[aMatikulu]] • [[Eshowe]] • [[Gingindlovu]] • [[Mbongolwane]] • [[Mtunzini]] | group3 = [[Nkandla Plaaslike Munisipaliteit|Nkandla]] | list3 = [[Nkandla]] | group4 = [[uMfolozi Plaaslike Munisipaliteit|uMfolozi]] | list4 = [[KwaMbonambi]] | group5 = [[Ntambanana Plaaslike Munisipaliteit|Ntambanana]] | list5 = [[Bhucanana]] | group6 = [[Mthonjaneni Plaaslike Munisipaliteit|Mthonjaneni]] | list6 = [[Melmoth]] }} |DC18 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Lejweleputswa-distriksmunisipaliteit]], [[Vrystaat|Vrystaat]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Lejweleputswa highlighted (2011).svg|150x150px|center|Lejweleputswa District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Welkom]]''' | group1 = [[Masilonyana Plaaslike Munisipaliteit|Masilonyana]] | list1 = [[Brandfort]] • [[Ikgomotseng]] • [[Majemasweu]] • [[Makeleketle]] • [[Masilo]] • [[Soutpan]] • [[Theunissen]] • [[Tshepong]] • [[Verkeerdevlei]] • [[Winburg]] | group2 = [[Tokologo Plaaslike Munisipaliteit|Tokologo]] | list2 = [[Boshof]] • [[Dealesville]] • [[Hertzogville]] • [[Malebogo]] • [[Seretse]] | group3 = [[Tswelopele Plaaslike Munisipaliteit|Tswelopele]] | list3 = [[Bultfontein]] • [[Hoopstad]] • [[Phahameng, Tswelopele|Phahameng]] • [[Tikwana]] | group4 = [[Matjhabeng Plaaslike Munisipaliteit|Matjhabeng]] | list4 = [[Allanridge]] • [[Bronville]] • [[Hani Park]] • [[Hennenman]] • [[Kutloanong]] • [[Meloding]] • [[Mmamahabane]] • [[Odendaalsrus]] • [[Phathakahle]] • [[Phomolong]] • [[Riebeeckstad]] • [[Thabong]] • [[Tswelangpele]] • [[Ventersburg]] • [[Virginia]] • [[Welkom]] • [[Whites]] | group5 = [[Nala Plaaslike Munisipaliteit|Nala]] | list5 = [[Balkfontein]] • [[Bothaville]] • [[Kgotsong]] • [[Monyakeng]] • [[Wesselsbron]] }} |MAN = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Mangaung Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[Vrystaat|Vrystaat]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Mangaung highlighted (2011).svg|75x75px|center|Mangaung within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Bloemfontein]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Bainsvlei]] • [[Bloemfontein]] • [[Botshabelo]] • [[Maselspoort]] • [[Thaba Nchu]] • [[Westminster]] | group2 = Voorstede van<br/>[[Bloemfontein]] | list2 = [[Arboretum, Bloemfontein|Arboretum]] • [[Ashbury, Bloemfontein|Ashbury]] • [[Baysvalley, Bloemfontein|Baysvalley]] • [[Bayswater, Bloemfontein|Bayswater]] • [[Bloemside]] • [[Brandwag, Bloemfontein|Brandwag]] • [[Dan Pienaar, Bloemfontein|Dan Pienaar]] • [[Ehrlichpark, Bloemfontein|Ehrlichpark]] • [[Fauna, Bloemfontein|Fauna]] • [[Fichardtpark]] • [[Fleurdal]] • [[Gardeniapark]] • [[Generaal De Wet, Bloemfontein|Generaal De Wet]] • [[Grasslands, Bloemfontein|Grasslands]] • [[Grootvlei-gevangenis]] • [[Heuwelsig, Bloemfontein|Heuwelsig]] • [[Hospitaalpark]] • [[Langenhovenpark]] • [[Lourierpark]] • [[Bloemfontein Lughawe|Lughawe]] • [[Navalsig]] • [[Noordhoek, Bloemfontein|Noordhoek]] • [[Pellissier, Bloemfontein|Pellissier]] • [[Rodenbeck]] • [[Bloemfontein Sentraal|Sentraal]] • [[Uitsig, Bloemfontein|Uitsig]] • [[Universitas, Bloemfontein|Universitas]] • [[Westdene, Bloemfontein|Westdene]] • [[Wilgehof, Bloemfontein|Wilgehof]] • [[Willows, Bloemfontein|Willows]] • [[Woodlands, Bloemfontein|Woodlands]] }} |DC33 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Mopani-distriksmunisipaliteit]], [[Limpopo]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Mopani highlighted (2011).svg|75x75px|South Africa Districts showing Mopani]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Giyani]]''' | group1 = [[Ba-Phalaborwa Plaaslike Munisipaliteit|Ba-Phalaborwa]] | list1 = [[Ben Farm]] • [[Ga-Mashishimale]] • [[Ga-Selwana]] • [[Gravelotte]] • [[Humulani]] • [[Leydsdorp]] • [[Lulekani]] • [[Mahale]] • [[Majeje]] • [[Makhushane]] • [[Maseke]] • [[Murchison, Limpopo|Murchison]] • [[Namakgale]] • [[Nondweni]] • [[Phalaborwa]] • [[Priska-Majeje]] • [[Vuyelani]] | group2 = [[Groter Giyani Plaaslike Munisipaliteit|Groter Giyani]] | list2 = [[Blinkwater, Limpopo|Blinkwater]] • [[Ghandlanani]] • [[Giyani]] • [[Hlopekani]] • [[KaDizingidzingi]] • [[KaDzumeri]] • [[KaGaula]] • [[KaHomu]] • [[KaMakhuva]] • [[KaMakosha]] • [[KaMapayeni]] • [[KaMininginisi]] • [[KaMpakani]] • [[KaNdengeza]] • [[KaNghalalume]] • [[KaNgove]] • [[KaNhlaneki]] • [[KaNkomo]] • [[KaNwadzekudzeku]] • [[KaNwamakena]] • [[KaSabulane]] • [[KaSiandana]] • [[KaSikhunyane]] • [[KaXikukwani]] • [[Mageva]] • [[Muyexe]] • [[Namenwamarhanga]] • [[Shimange]] • [[Shivulani]] • [[Sifasonke]] • [[Skhiming]] • [[Thomo]] • [[Xawela]] • [[Ximausa]] | group3 = [[Groter Letaba Plaaslike Munisipaliteit|Groter Letaba]] | list3 = [[Bellevue, Limpopo|Bellevue]] • [[Bolobedu]] • [[Bulasini]] • [[Buqa]] • [[Ditshoseng]] • [[Ga-Abele]] • [[Ga-Femane]] • [[Ga-Kgapane]] • [[GaMaphale]] • [[GaNtata]] • [[GaPhooko]] • [[GaRamaroka]] • [[Hlohlokwe, Groter Letaba|Hlohlokwe]] • [[Jamela]] • [[Klipkraal]] • [[Kuranta]] • [[Lebaka]] • [[Lehlareng]] • [[Lemondokop]] • [[Madibeng, Groter Letaba|Madibeng]] • [[Maekgwe]] • [[Mahembeni]] • [[Makgakabeng]] • [[Makgakgapatse]] • [[Malematsa]] • [[Mamaila]] • [[Mamokgadi]] • [[Mamphakathi]] • [[Matshwi]] • [[Medingeng]] • [[Modjadji Hoofkraal]] • [[Modjadjiskloof]] • [[Mojeketla]] • [[Mokgoba]] • [[Mokwasele]] • [[Mooketsi]] • [[Motsinoni]] • [[Nakampe]] • [[Phongololo]] • [[Roerfontein]] • [[Rotterdam, Limpopo|Rotterdam]] • [[Seaphole]] • [[Sedibeng, Groter Letaba|Sedibeng]] • [[Sekgopo]] • [[Sekgosese]] • [[Senwamokgope]] • [[Sephatwene]] • [[Thakgalane]] | group4 = [[Groter Tzaneen Plaaslike Munisipaliteit|Groter Tzaneen]] | list4 = [[Bordeaux, Limpopo|Bordeaux]] • [[Burgersdorp, Limpopo|Burgersdorp]] • [[Dan]] • [[Dwarsfontein]] • [[Ga-Kubjana]] • [[Ga-Matipane]] • [[Ga-Mookgo]] • [[Gabaza]] • [[Ga-Mokgwathi]] • [[Ga-Rakoma]] • [[Ga-Wally]] • [[Haenertsburg]] • [[Jokong]] • [[Joppie]] • [[Julesburg]] • [[Khujwana]] • [[Lenyenye]] • [[Letsitele]] • [[Longvalley]] • [[Maake]] • [[Mafarana]] • [[Magoboya]] • [[Makudibung]] • [[Mandlhakazi]] • [[Mariron]] • [[Mariveni]] • [[Mavele]] • [[Mawa]] • [[Miragoma]] • [[Mohlaba]] • [[Nkowankowa]] • [[Politsi]] • [[Ritakop]] • [[Sangoma, Limpopo|Sangoma]] • [[Shiluvane]] • [[Tzaneen]] • [[Xihoko]] | group5 = [[Maruleng Plaaslike Munisipaliteit|Maruleng]] | list5 = [[Balloon, Limpopo|Balloon]] • [[Bismark, Limpopo|Bismark]] • [[Butchwana]] • [[Calais, Limpopo|Calais]] • [[Enable, Limpopo|Enable]] • [[Finale, Limpopo|Finale]] • [[Hlohlokwe, Maruleng|Hlohlokwe]] • [[Hoedspruit]] • [[Kampersrus]] • [[Kanana, Maruleng|Kanana]] • [[Lorraine, Limpopo|Lorraine]] • [[Madeira, Limpopo|Madeira]] • [[Mabins]] • [[Makgaung]] • [[Mametja]] • [[Mathlomelong]] • [[Metz, Limpopo|Metz]] • [[Moetladimo]] • [[Molalane]] • [[Ofcolaco]] • [[Sadawa]] • [[Sandton, Limpopo|Sandton]] • [[Sefikeng]] • [[Shikwane]] • [[Sofaya]] • [[The Oaks, Limpopo|The Oaks]] • [[The Willows, Limpopo|The Willows]] • [[Turkey, Limpopo|Turkey]] • [[Worcester, Limpopo|Worcester]] }} |DC6 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Namakwa-distriksmunisipaliteit]], [[Noord-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Namakwa highlighted (2011).svg|150x150px|center|Namakwa District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Springbok, Noord-Kaap|Springbok]]''' | group1 = [[Hantam Plaaslike Munisipaliteit|Hantam]] | list1 = [[Brandvlei]] • [[Calvinia]] • [[Loeriesfontein]] • [[Nieuwoudtville]] | group2 = [[Kamiesberg Plaaslike Munisipaliteit|Kamiesberg]] | list2 = [[Garies]] • [[Hondeklipbaai]] • [[Kamassies]] • [[Kamieskroon]] • [[Karkams]] • [[Kheis]] • [[Koingnaas]] • [[Kotzesrus]] • [[Leliefontein]] • [[Soebatsfontein]] • [[Spoegrivier]] | group3 = [[Karoo Hoogland Plaaslike Munisipaliteit|Karoo Hoogland]] | list3 = [[Fraserburg]] • [[Sutherland]] • [[Williston, Noord-Kaap|Williston]] | group4 = [[Khâi-Ma Plaaslike Munisipaliteit|Khâi-Ma]] | list4 = [[Aggeneys]] • [[Onseepkans]] • [[Pella]] • [[Pofadder, Noord-Kaap|Pofadder]] | group5 = [[Nama Khoi Plaaslike Munisipaliteit|Nama Khoi]] | list5 = [[Buffelsrivier, Noord-Kaap|Buffelsrivier]] • [[Concordia]] • [[Goodhouse]] • [[Grootmis]] • [[Henkries]] • [[Kleinsee]] • [[Komaggas]] • [[Nababeep]] • [[Okiep]] • [[Springbok, Noord-Kaap|Springbok]] • [[Steinkopf]] • [[Vioolsdrif]] | group6 = [[Richtersveld Plaaslike Munisipaliteit|Richtersveld]] | list6 = [[Alexanderbaai]] • [[Eksteenfontein]] • [[Kuboes]] • [[Lekkersing]] • [[Port Nolloth]] • [[Sanddrif]] }} |NMA = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Nelson Mandelabaai Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Nelson Mandela Bay highlighted (2011).svg|100x100px|center|Nelson Mandelabaai within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Port Elizabeth]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Beachview, Oos-Kaap|Beachview]] • [[Bethelsdorp]] • [[Blue Horizon Bay]] • [[Colchester, Oos-Kaap|Colchester]] • [[Despatch]] • [[iBhayi]] • [[KwaNobuhle]] • [[Motherwell]] • [[New Brighton, Oos-Kaap|New Brighton]] • [[Port Elizabeth]] • [[Redhouse, Oos-Kaap|Redhouse]] • [[Seaview, Oos-Kaap|Seaview]] • [[Skoenmakerskop]] • [[Somerstrand]] • [[Swartkops]] • [[Uitenhage]] • [[Van Stadensriviermond]] }} |DC38 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Ngaka Modiri Molema-distriksmunisipaliteit]], [[Noordwes]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Ngaka Modiri Molema highlighted (2011).svg|150x150px|center|Ngaka Modiri Molema District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Mahikeng]]''' | group1 = [[Ratlou Plaaslike Munisipaliteit|Ratlou]] | list1 = [[Kraaipan]] • [[Setlagole]] | group2 = [[Tswaing Plaaslike Munisipaliteit|Tswaing]] | list2 = [[Delareyville]] • [[Ganalaagte]] • [[Geysdorp]] • [[Ottosdal]] • [[Sannieshof]] • [[Springbokfontein, Noordwes|Springbokfontein]] | group3 = [[Mahikeng Plaaslike Munisipaliteit|Mahikeng]] | list3 = [[Goedgevonden B]] • [[Mahikeng]] • [[Mmabatho]] • [[Ottoshoop]] • [[Ramatlabama]] • [[Rooigrond]] • [[Slurry]] • [[Tsetse, Noordwes|Tsetse]] | group4 = [[Ditsobotla Plaaslike Munisipaliteit|Ditsobotla]] | list4 = [[Bakerville]] • [[Biesiesvlei]] • [[Coligny]] • [[Itsoseng]] • [[Lichtenburg]] | group5 = [[Ramotshere Moiloa Plaaslike Munisipaliteit|Ramotshere Moiloa]] | list5 = [[Dinokana]] • [[Doornlaagte, Noordwes|Doornlaagte]] • [[Driefontein, Noordwes|Driefontein]] • [[Groot Marico]] • [[Jacobsdal, Noordwes|Jacobsdal]] • [[Leeufontein]] • [[Lehurutshe]] • [[Motswedi]] • [[Pachsdraai]] • [[Rietpan]] • [[Skilpadshek]] • [[Supingstad]] • [[Zeerust]] }} |DC31 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Nkangala-distriksmunisipaliteit]], [[Mpumalanga]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Nkangala highlighted (2011).svg|150x150px|center|Nkangala District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Middelburg, Mpumalanga|Middelburg]]''' | group1 = [[Emalahleni Plaaslike Munisipaliteit, Mpumalanga|Emalahleni]] | list1 = [[Balmoral]] • [[Klarinet, Emalahleni|Klarinet]] • [[Kriel]] • [[KwaGuqa]] • [[Ogies]] • [[Witbank]] | group2 = {{nowrap|[[Steve Tshwete Plaaslike Munisipaliteit|Steve Tshwete]]}} | list2 = [[Botshabelo, Mpumalanga|Botshabelo]] • [[Hendrina]] • [[Mhluzi]] • [[Middelburg, Mpumalanga|Middelburg]] | group3 = [[Emakhazeni Plaaslike Munisipaliteit|Emakhazeni]] | list3 = [[Belfast, Mpumalanga|Belfast]] • [[Dalmanutha]] • [[Dullstroom]] • [[Machadodorp]] • [[Vlakfontein, Mpumalanga|Vlakfontein]] • [[Waterval-Boven]] • [[Waterval-Onder]] | group4 = [[Thembisile Hani Plaaslike Munisipaliteit|Thembisile Hani]] | list4 = [[Boekenhouthoek]] • [[Klipfontein, Mpumalanga|Klipfontein]] • [[KwaMhlanga]] • [[Kwaggafontein]] • [[Loopspruit]] • [[Mathys Zyn Loop]] • [[Tweefontein]] • [[Wolvenkop]] | group5 = [[Dr. J.S. Moroka Plaaslike Munisipaliteit|Dr. J.S. Moroka]] | list5 = [[Allemansdrift]] • [[Greenside, Mpumalanga|Greenside]] • [[Kameelrivier (dorp)|Kameelrivier]] • [[Mapoch (dorp)|Mapoch]] • [[Mbibana]] • [[Pankop]] • [[Siyabuswa]] • [[Toitskraal]] • [[Vaalbank]] • [[Vrieskraal]] • [[Wolwekraal]] | group6 = [[Victor Khanye Plaaslike Munisipaliteit|Victor Khanye]] | list6 = [[Delmas]] • [[Eloff]] • [[Rietkol]] • [[Sundra]] }} |DC15 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[O.R. Tambo-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with OR Tambo highlighted (2011).svg|150x150px|center|OR Tambo District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Mthatha]]''' | group1 = [[Ngquza Hill Plaaslike Munisipaliteit|Ngquza Hill]] | list1 = [[Flagstaff]] • [[Lusikisiki]] | group2 = [[Port St Johns Plaaslike Munisipaliteit|Port St Johns]] | list2 = [[Port St. Johns]] | group3 = [[Nyandeni Plaaslike Munisipaliteit|Nyandeni]] | list3 = [[Buntingville]] • [[Canzibe]] • [[Libode]] • [[Ngqeleni]] • [[Nomcamba]] | group4 = [[Mhlontlo Plaaslike Munisipaliteit|Mhlontlo]] | list4 = [[Qumbu]] • [[Tsolo]] | group5 = {{nowrap|[[Koning Sabata Dalindyebo Plaaslike Munisipaliteit|Koning Sabata Dalindyebo]]}} | list5 = [[Koffiebaai]] • [[Mqanduli]] • [[Mthatha]] • [[Mvezo]] • [[Qunu]] }} |DC3 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Overberg-distriksmunisipaliteit]], [[Wes-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Overberg highlighted (2011).svg|150x150px|center|Overberg District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Bredasdorp]]''' | group1 = [[Kaap Agulhas Plaaslike Munisipaliteit|Kaap Agulhas]] | list1 = [[Arniston]] • [[Bredasdorp]] • [[Elim, Wes-Kaap|Elim]] • [[Hotagterklip]] • [[L'Agulhas]] • [[Napier, Wes-Kaap|Napier]] • [[Protem]] • [[Skipskop]] • [[Struisbaai]] • [[Suiderstrand]] | group2 = [[Overstrand Plaaslike Munisipaliteit|Overstrand]] | list2 = [[Baardskeerdersbos]] • [[Bettysbaai]] • [[Birkenhead, Wes-Kaap|Birkenhead]] • [[De Kelders]] • [[Fisherhaven]] • [[Franskraalstrand]] • [[Gansbaai]] • [[Hawston]] • [[Hermanus]] • [[Kleinbaai]] • [[Kleinmond]] • [[Mount Pleasant]] • [[Onrusrivier]] • [[Pearly Beach]] • [[Pringlebaai]] • [[Rooiels, Wes-Kaap|Rooiels]] • [[Sandbaai]] • [[Stanford]] • [[Van Dyksbaai]] • [[Vermont, Wes-Kaap|Vermont]] • [[Voëlklip]] • [[Wolvengat]] • [[Zwelihle]] | group3 = [[Swellendam Plaaslike Munisipaliteit|Swellendam]] | list3 = [[Barrydale]] • [[Infanta]] • [[Malgas]] • [[Stormsvlei]] • [[Suurbraak]] • [[Swellendam]] | group4 = [[Theewaterskloof Plaaslike Munisipaliteit|Theewaterskloof]] | list4 = [[Botrivier]] • [[Caledon]] • [[Dennehof]] • [[Genadendal]] • [[Grabouw]] • [[Greyton]] • [[Riviersonderend]] • [[Villiersdorp]] }} |DC7 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Pixley ka Seme-distriksmunisipaliteit]], [[Noord-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Pixley ka Seme highlighted (2011).svg|150x150px|center|Pixley ka Seme District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[De Aar]]''' | group1 = [[Emthanjeni Plaaslike Munisipaliteit|Emthanjeni]] | list1 = [[Britstown]] • [[De Aar]] • [[Deelfontein]] • [[Hanover]] | group2 = [[Kareeberg Plaaslike Munisipaliteit|Kareeberg]] | list2 = [[Carnarvon]] • [[Vanwyksvlei]] • [[Vosburg]] | group3 = [[Orania Verteenwoordigende Raad|Orania]] | list3 = [[Orania]] | group4 = [[Renosterberg Plaaslike Munisipaliteit|Renosterberg]] | list4 = [[Petrusville]] • [[Philipstown]] • [[Vanderkloof]] | group5 = [[Siyancuma Plaaslike Munisipaliteit|Siyancuma]] | list5 = [[Campbell]] • [[Douglas, Noord-Kaap|Douglas]] • [[Griekwastad]] • [[Plooysburg]] • [[Schmidtsdrif]] | group6 = [[Siyathemba Plaaslike Munisipaliteit|Siyathemba]] | list6 = [[Marydale]] • [[Niekerkshoop]] • [[Prieska]] | group7 = [[Thembelihle Plaaslike Munisipaliteit|Thembelihle]] | list7 = [[Hopetown]] • [[Strydenburg]] | group8 = [[Ubuntu Plaaslike Munisipaliteit|Ubuntu]] | list8 = [[Hutchinson]] • [[Loxton]] • [[Merriman]] • [[Richmond, Noord-Kaap|Richmond]] • [[Victoria-Wes]] | group9 = [[Umsobomvu Plaaslike Munisipaliteit|Umsobomvu]] | list9 = [[Colesberg]] • [[Norvalspont]] • [[Noupoort]] }} |DC10 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Sarah Baartman-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Cacadu highlighted (2011).svg|150x150px|center]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Gqeberha]]''' | group1 = [[Bloukraanroete Plaaslike Munisipaliteit|Bloukraanroete]] | list1 = [[Kookhuis]] • [[Pearston]] • [[Somerset-Oos]] | group2 = [[Dr Beyers Naudé Plaaslike Munisipaliteit|Dr Beyers Naudé]] | list2 = [[Aberdeen, Oos-Kaap|Aberdeen]] • [[Adendorp]] • [[Graaff-Reinet]] • [[Jansenville]] • [[Kendrew]] • [[Klipplaat]] • [[Nieu-Bethesda]] • [[Rietbron]] • [[Steytlerville]] • [[Willowmore]] | group3 = [[Kouga Plaaslike Munisipaliteit|Kouga]] | list3 = [[Astonbaai]] • [[Gamtoosmond]] • [[Hankey]] • [[Humansdorp]] • [[Jeffreysbaai]] • [[Kaap St Francis]] • [[Kruisfontein]] • [[Loerie]] • [[Oesterbaai]] • [[Paradysstrand]] • [[Patensie]] • [[St. Francisbaai]] • [[Thornhill, Kouga|Thornhill]] | group4 = [[Kou-Kamma Plaaslike Munisipaliteit|Kou-Kamma]] | list4 = [[Clarkson]] • [[Coldstream]] • [[Joubertina]] • [[Kareedouw]] • [[Krakeelrivier (dorpie)|Krakeelrivier]] • [[Louterwater]] • [[Misgund]] • [[Stormsrivier, Oos-Kaap|Stormsrivier]] • [[Thornham]] • [[Tweeriviere]] | group5 = [[Makana Plaaslike Munisipaliteit|Makana]] | list5 = [[Alicedale]] • [[Grahamstad]] • [[Riebeek-Oos]] • [[Salem, Oos-Kaap|Salem]] | group6 = [[Ndlambe Plaaslike Munisipaliteit|Ndlambe]] | list6 = [[Alexandria, Oos-Kaap|Alexandria]] • [[Bathurst, Oos-Kaap|Bathurst]] • [[Boesmansriviermond]] • [[Boknesstrand]] • [[Cannon Rocks]] • [[Kasouga]] • [[Kenton-on-Sea]] • [[Port Alfred]] | group7 = [[Sondagsriviervallei Plaaslike Munisipaliteit|Sondagsriviervallei]] | list7 = [[Addo]] • [[Bontrug]] • [[Enon, Oos-Kaap|Enon]] • [[Kirkwood]] • [[KwaZenzele]] • [[Nomathamasanqa]] • [[Paterson]] }} |DC42 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Sedibeng-distriksmunisipaliteit]], [[Gauteng]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Sedibeng highlighted (2011).svg|100x100px|center|Sedibeng within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Vereeniging]]''' | group1 = [[Emfuleni Plaaslike Munisipaliteit|Emfuleni]] | list1 = [[Boipatong]] • [[Bophelong]] • [[Evaton]] • [[Sebokeng]] • [[Sharpeville]] • [[Vanderbijlpark]] • [[Vereeniging]] | group2 = [[Lesedi Plaaslike Munisipaliteit|Lesedi]] | list2 = [[Devon, Gauteng|Devon]] • [[Heidelberg, Gauteng|Heidelberg]] • [[Ratanda]] | group3 = [[Midvaal Plaaslike Munisipaliteit|Midvaal]] | list3 = [[Henley on Klip]] • [[Meyerton]] • [[Randvaal]] • [[Risiville]] • [[Vaal Marina]] • [[Walkerville]] }} |DC47 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Sekhukhune-distriksmunisipaliteit]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Sekhukhune highlighted (2011).svg|150x150px|center|Sekhukhune District within South Africa]] | state = autocollapse | above = Setel: '''[[Groblersdal]]''' | group1 = [[Elias Motsoaledi Plaaslike Munisipaliteit|Elias Motsoaledi]] | list1 = [[Dennilton]] • [[Elandsdoorn]] • [[Frisgewaght, Elias Motsoaledi|Frisgewaght]] • [[Groblersdal]] • [[Keerom, Elias Motsoaledi|Keerom]] • [[Kgobokwane]] • [[Kikvorschfontein]] • [[Laersdrif]] • [[Roossenekal]] • [[Saaiplaas, Limpopo|Saaiplaas]] • [[Sterkfontein, Limpopo|Sterkfontein]] • [[Tafelkop]] • [[Tonteldoos, Limpopo|Tonteldoos]] • [[Waalkraal]] • [[Witfontein, Limpopo|Witfontein]] | group2 = [[Ephraim Mogale Plaaslike Munisipaliteit|Ephraim Mogale]] | list2 = [[Elandskraal]] • [[Kromdraai, Limpopo|Kromdraai]] • [[Marble Hall]] | group3 = [[Fetakgomo Tubatse Plaaslike Munisipaliteit|Fetakgomo Tubatse]] | list3 = [[Apel, Limpopo|Apel]] • [[Apiesdoring, Limpopo|Apiesdoring]] • [[Bogalatladi]] • [[Burgersfort]] • [[Driekop]] • [[Ga-Riba]] • [[GaRadingwana]] • [[GaSelepe]] • [[Mashung]] • [[Mecklenburg, Limpopo|Mecklenburg]] • [[Mogodumo]] • [[Moshate, Fetakgomo|Moshate]] • [[Mphanama]] • [[Ohrigstad]] • [[Penge]] • [[Praktiseer]] • [[Sefeteng B]] • [[Steelpoort]] • [[Strydkraal]] • [[Tsimeng]] • [[Tiekiedraai, Fetakgomo|Tiekiedraai]] | group4 = [[Makhuduthamaga Plaaslike Munisipaliteit|Makhuduthamaga]] | list4 = [[Center, Makhuduthamaga|Center]] • [[Dihlabeng]] • [[Diphagane]] • [[Diplaseng]] • [[Flaka]] • [[Ga-Machacha]] • [[GaMampane]] • [[GaMaroshi]] • [[Ga Masemola]] • [[GaMashabela]] • [[GaMohlala]] • [[GaMoloi]] • [[GaMolopane]] • [[GaMoretsela]] • [[Ga-Mosehla]] • [[GaSeopela]] • [[Ga-Tisana]] • [[Glen Cowie]] • [[Hlalanikahle]] • [[Jane Furse]] • [[Katlegong, Sekhukhune|Katlegong]] • [[Kgolane]] • [[Kolokotela]] • [[Kotsiri]] • [[Kutupu]] • [[Lebejane]] • [[Lehlakong]] • [[Lekgwareng]] • [[Lekwageng]] • [[Mabintwane]] • [[Mabopane, Sekhukhune|Mabopane]] • [[Madibaneng]] • [[Magneetshoogte]] • [[Magnetite, Sekhukhune|Magnetite]] • [[Magoreng]] • [[Mahabaneng]] • [[Mahlakole]] • [[Maila Modiketsi]] • [[Mailasegolo]] • [[Makapa]] • [[Makhutso]] • [[Malaka]] • [[Mamatsikili]] • [[Manganeng]] • [[Manyeleti, Sekhukhune|Manyeleti]] • [[Maretlwaneng]] • [[Marulaneng]] • [[Masateng]] • [[Masehlaneng]] • [[Mashegwane]] • [[Mashishing, Sekhukhune|Mashishing]] • [[Maswiakae]] • [[Mathibe]] • [[Mathibeng]] • [[Matlakatle]] • [[Matolokwale]] • [[Matsoke]] • [[Mmakoshala]] • [[Mogalabi]] • [[Mogashoa]] • [[Mogorwane]] • [[Mohlarekoma]] • [[Mokadi]] • [[Mokwete]] • [[Molelema]] • [[Molodi]] • [[Moraledi]] • [[Mosate]] • [[Nebo, Sekhukhune|Nebo]] • [[Ngwaritsi]] • [[Patantshwane]] • [[Phatametsane]] • [[Phokoane]] • [[Riverside, Sekhukhune|Riverside]] • [[Serageng]] • [[Schoonoord]] • [[Stocking, Sekhukhune|Stocking]] • [[Takataka]] • [[Thabampje Ga Sefoka]] • [[Thabaneng]] • [[Thoto]] • [[Tsatane]] • [[Tshehlwaneng]] • [[Tshesane]] • [[Tswatago]] }} |DC5 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Sentraal Karoo-distriksmunisipaliteit]], [[Wes-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Central Karoo highlighted (2011).svg|150x150px|center|Central Karoo District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Beaufort-Wes]]''' | group1 = [[Laingsburg Plaaslike Munisipaliteit|Laingsburg]] | list1 = [[Laingsburg]] • [[Matjiesfontein]] • [[Prins Albertweg]] | group2 = [[Prins Albert Plaaslike Munisipaliteit|Prins Albert]] | list2 = [[Bitterwater]] • [[Klaarstroom]] • [[Leeu-Gamka]] • [[Prins Albert]] | group3 = [[Beaufort-Wes Plaaslike Munisipaliteit|Beaufort-Wes]] | list3 = [[Beaufort-Wes]] • [[Kwa-Mandlenkosi]] • [[Merweville]] • [[Murraysburg]] • [[Nelspoort]] • [[Rooivlakte]] • [[Rustdene]] }} |DC19 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Thabo Mofutsanyana-distriksmunisipaliteit]], [[Vrystaat]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Thabo Mofutsanyana highlighted (2011).svg|150x150px|center|Thabo Mofutsanyana District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Phuthaditjhaba]]''' | group1 = [[Setsoto Plaaslike Munisipaliteit|Setsoto]] | list1 = [[Clocolan]] • [[Ficksburg]] • [[Marquard]] • [[Senekal]] | group2 = [[Dihlabeng Plaaslike Munisipaliteit|Dihlabeng]] | list2 = [[Bethlehem, Vrystaat|Bethlehem]] • [[Clarens, Vrystaat|Clarens]] • [[Fouriesburg]] • [[Paul Roux]] • [[Rosendal]] | group3 = [[Nketoana Plaaslike Munisipaliteit|Nketoana]] | list3 = [[Arlington, Vrystaat|Arlington]] • [[Leratswana]] • [[Lindley, Vrystaat|Lindley]] • [[Petrus Steyn]] • [[Reitz]] | group4 = [[Maluti-a-Phofung Plaaslike Munisipaliteit|Maluti-a-Phofung]] | list4 = [[Aberfeldy]] • [[Harrismith]] • [[Kestell]] • [[Makwane]] • [[Phahameng, Maluti-a-Phofung|Phahameng]] • [[Phuthaditjhaba]] • [[Swinburne]] • [[Tlholong]] • [[Tseki]] | group5 = [[Phumelela Plaaslike Munisipaliteit|Phumelela]] | list5 = [[Memel, Vrystaat|Memel]] • [[Verkykerskop]] • [[Vrede, Vrystaat|Vrede]] • [[Warden]] | group6 = [[Mantsopa Plaaslike Munisipaliteit|Mantsopa]] | list6 = [[Excelsior, Vrystaat|Excelsior]] • [[Hobhouse]] • [[Ladybrand]] • [[Marseilles, Vrystaat|Marseilles]] • [[Thaba Phatswa]] • [[Tweespruit]] }} |TSH = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Stad Tshwane Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[Gauteng]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Tshwane highlighted (2011).svg|75x75px|center|City of Tshwane within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Pretoria]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Bronkhorstspruit]] • [[Centurion]] • [[Cullinan]] • [[Ekangala]] • [[Ga-Rankuwa]] • [[Hammanskraal]] • [[Kleinfontein]] • [[Mabopane]] • [[Mamelodi]] • [[Nuwe Eersterus]] • [[Onderstepoort, Gauteng|Onderstepoort]] • [[Onverwacht, Gauteng|Onverwacht]] • [[Pretoria]] • [[Rayton]] • [[Refilwe]] • [[Rosslyn]] • [[Saulsville]] • [[Soshanguve]] • [[Temba]] • [[Wallmannsthal]] • [[Zithobeni]] | group2 = Voorstede van<br/>[[Centurion]] | list2 = [[Amberfield]] • [[Blue Valley Gholflandgoed|Blue Valley]] • [[Brookelands Lewenstyllandgoed|Brookelands Lewenstyl]] • [[Bronberrick]] • [[Centurion Gholflandgoed]] • [[Claudius, Pretoria |Claudius]] • [[Clubview]] • [[Cornwall Hill]] • [[Doringkloof]] • [[Eco-Park Estate]] • [[Eldo Glen]] • [[Eldoraigne]] • [[Erasmia]] • [[Hennopspark]] • [[Heuweloord]] • [[Heuwelsig Landgoed]] • [[Highveld]] • [[Irene]] • [[Kloofsig]] • [[Laudium]] • [[Lyttelton]] • [[Olievenhoutbosch]] • [[Pierre van Ryneveldpark]] • [[Raslouw]] • [[Rooihuiskraal]] • [[Southdowns Irene Country Farm|Southdowns Irene]] • [[Sunderlandrif]] • [[Thatchfield]] • [[The Reeds]] • [[Valhalla]] • [[Wierdapark]] • [[Zwartkop]] | group3 = Voorstede van<br/>[[Pretoria]] | list3 = [[Akasia]] • [[Alphen Park]] • [[Amandasig]] • [[Annlin]] • [[Arcadia, Pretoria|Arcadia]] • [[Ashlea Gardens]] • [[Atteridgeville]] • [[Bailey's Muckleneuk]] • [[Booysens, Pretoria|Booysens]] • [[Brooklyn, Pretoria|Brooklyn]] • [[Brummeria]] • [[Capital Park]] • [[Chantelle]] • [[Claremont, Pretoria|Claremont]] • [[Clarina]] • [[Clearwater Flyfishing Estate]] • [[Colbyn]] • [[Constantiapark]] • [[Danville]] • [[Daspoort]] • [[Derdepoortpark]] • [[Die Wilgers]] • [[Doornpoort]] • [[Dorandia]] • [[Eastlynne]] • [[Eastwood]] • [[Eersterust]] • [[Ekklesia]] • [[Elandspoort]] • [[Elarduspark]] • [[Eloffsdal]] • [[Equestria]] • [[Erasmuskloof]] • [[Erasmusrand]] • [[Faerie Glen]] • [[Florauna]] • [[Fortina Landbouhoewes]] • [[Garsfontein]] • [[Gezina, Pretoria|Gezina]] • [[Groenkloof]] • [[Hatfield, Pretoria|Hatfield]] • [[Hazelwood]] • [[Heatherdale Landbouhoewes|Heatherdale LH]] • [[Hermanstad]] • [[Hesteapark]] • [[Hillcrest, Pretoria|Hillcrest]] • [[Hornsoord Landbouhoewes]] • [[Jan Niemand Park]] • [[Kameeldrift]] • [[Karenpark]] • [[Kilnerpark]] • [[Koedoespoort]] • [[Krauseville Hoewes]] • [[Kwaggasrand]] • [[Lady Selborne, Pretoria|Lady Selborne]] • [[La Montagne]] • [[Les Marais]] • [[Lindopark]] • [[Loftus Stadium]] • [[Lotus Gardens]] • [[Lotus Gardens uitb. 2]] • [[Lukasrand]] • [[Lydiana]] • [[Lynnwood]] • [[Lynnwood Glen]] • [[Lynnwood Manor]] • [[Lynnwood Park]] • [[Lynnwoodrif]] • [[Magalieskruin]] • [[Magaliesmoot]] • [[Mamelodi]] • [[Marabastad]] • [[Mayville]] • [[Menlopark, Pretoria|Menlopark]] • [[Menlyn]] • [[Meyerspark]] • [[Montana Hoewes]] • [[Montana Park]] • [[Montana Tuine]] • [[Monument Park]] • [[Mooikloof]] • [[Mooikloofrif]] • [[Môregloed]] • [[Moreletapark]] • [[Mountain View, Pretoria|Mountain View]] • [[Muckleneuk]] • [[Murrayfield]] • [[Newlands, Pretoria|Newlands]] • [[Nelmapius]] • [[Nieuw-Muckleneuk]] • [[Ninapark]] • [[Olympus, Pretoria|Olympus]] • [[Orchards, Gauteng|Orchards]] • [[Philip Nelpark]] • [[Pretoria-Noord]] • [[Pretoria-Tuine]] • [[Pretoria-Wes]] • [[Pretoriuspark]] • [[Prinshof]] • [[Proklamasieheuwel]] • [[Queenswood]] • [[Rietfontein, Pretoria|Rietfontein]] • [[Rietondale]] • [[Rietvalleirand]] • [[Riviera, Pretoria|Riviera]] • [[Roseville]] • [[Rosslyn Industrial]] • [[Salvokop]] • [[Shere]] • [[Silver Lakes]] • [[Silver Lakes Gholflandgoed]] • [[Silverton]] • [[Sinoville]] • [[Six Fountains]] • [[Sterrewag, Pretoria|Sterrewag]] • [[Suiderberg, Pretoria|Suiderberg]] • [[Sunnyside, Pretoria|Sunnyside]] • [[Thaba Tshwane]] • [[Theresapark]] • [[The Wilds, Pretoria|The Wilds]] • [[Tileba]] • [[Trevenna, Pretoria|Trevenna]] • [[Val de Grace]] • [[Villieria]] • [[Wapadrand]] • [[Waterkloof]] • [[Waterkloof Glen]] • [[Waterkloofpark]] • [[Waterkloofrif]] • [[Waltloo]] • [[Waverley]] • [[Weavind Park]] • [[Wespark]] • [[Wildebeesthoek SH]] • [[Willow Acres Landgoed]] • [[Willow Glen]] • [[Willow Park Manor]] • [[Wingate Park]] • [[Winternest Landbouhoewes|Winternest LH]] • [[Wonderboom-Suid]] • [[Woodhill]] • [[Woodlands, Pretoria|Woodlands]] • [[Zambezi Country Estate]] • [[Zwavelpoort]] }} |DC4 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Tuinroete-distriksmunisipaliteit]], [[Wes-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Eden highlighted (2011).svg|150x150px|center|Garden Route District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[George]]''' | group1 = [[Bitou Plaaslike Munisipaliteit|Bitou]] | list1 = [[Harkerville]] • [[Keurboomstrand]] • [[Kranshoek]] • [[Kurland]] • [[Nature's Valley]] • [[Plettenbergbaai]] • [[Wittedrif]] | group2 = [[George Plaaslike Munisipaliteit|George]] | list2 = [[Avontuur]] • [[De Vlugt]] • [[George]] • [[Haarlem, Wes-Kaap|Haarlem]] • [[Herold]] • [[Heroldsbaai]] • [[Hoekwil]] • [[Pacaltsdorp]] • [[Twee Rivieren]] • [[Uniondale]] • [[Victoriabaai]] • [[Wildernis]] | group3 = [[Hessequa Plaaslike Munisipaliteit|Hessequa]] | list3 = [[Albertinia]] • [[Gouritsmond]] • [[Groot-Jongensfontein]] • [[Heidelberg, Wes-Kaap|Heidelberg]] • [[Port Beaufort]] • [[Riversdal]] • [[Slangrivier]] • [[Stilbaai]] • [[Vermaaklikheid]] • [[Witsand]] | group4 = [[Kannaland Plaaslike Munisipaliteit|Kannaland]] | list4 = [[Amaliënstein]] • [[Calitzdorp]] • [[Ladismith]] • [[Vanwyksdorp]] • [[Zoar, Wes-Kaap|Zoar]] | group5 = [[Knysna Plaaslike Munisipaliteit|Knysna]] | list5 = [[Brenton-on-Sea]] • [[Buffelsbaai]] • [[Karatara]] • [[Knysna]] • [[Rheenendal]] • [[Sedgefield]] | group6 = [[Mosselbaai Plaaslike Munisipaliteit|Mosselbaai]] | list6 = [[Boggomsbaai]] • [[Brandwag]] • [[Danabaai]] • [[Friemersheim]] • [[Glentana]] • [[Groot-Brakrivier (dorp)|Groot-Brakrivier]] • [[Hartenbos]] • [[Herbertsdale]] • [[Klein-Brakrivier]] • [[Mosselbaai]] • [[Reebok]] • [[Tergniet]] • [[Vleesbaai]] | group7 = [[Oudtshoorn Plaaslike Munisipaliteit|Oudtshoorn]] | list7 = [[De Hoop, Wes-Kaap|De Hoop]] • [[De Rust]] • [[Dysselsdorp]] • [[Matjiesrivier, Tuinroete|Matjiesrivier]] • [[Oudtshoorn]] • [[Volmoed]] }} |DC21 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Ugu-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Ugu highlighted (2011).svg|150x150px|center|Ugu District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Port Shepstone]]''' | group1 = [[Ray Nkonyeni Plaaslike Munisipaliteit|Ray Nkonyeni]] | list1 = [[Anerley]] • [[Gamalakhe]] • [[Glenmore, KwaZulu-Natal|Glenmore]] • [[Glenmore Beach]] • [[Hibberdene]] • [[iZingolweni]] • [[Mahlabathini]] • [[Marburg]] • [[Margate, KwaZulu-Natal|Margate]] • [[Munster]] • [[Palm Beach]] • [[Port Edward]] • [[Port Shepstone]] • [[Ramsgate, KwaZulu-Natal|Ramsgate]] • [[Rennies Beach]] • [[Shelly Beach]] • [[Southbroom]] • [[St Michael's-on-Sea]] • [[Trafalgar, KwaZulu-Natal|Trafalgar]] • [[Umtentweni]] • [[Umzumbe]] • [[Uvongo]] | group2 = [[Umzumbe Plaaslike Munisipaliteit|Umzumbe]] | list2 = [[Mathulini]] • [[St Faith’s]] | group3 = [[uMuziwabantu Plaaslike Munisipaliteit|uMuziwabantu]] | list3 = [[Harding]] • [[Weza]] | group4 = [[Vulamehlo Plaaslike Munisipaliteit|Vulamehlo]] | list4 = [[Amahwaqa]] • [[Dududu]] • [[Dumisa]] • [[Emahlathini, Ugu|Emahlathini]] • [[Emgangeni]] • [[eMjunundwini]] • [[Itshehlophe]] • [[KaDlangezwa]] • [[Kenterton]] • [[KwaFakazi]] • [[KwaDumisa]] • [[Mapumulo]] • [[Mayfield, KwaZulu-Natal|Mayfield]] • [[Mbulula]] • [[Mdumezulu ]] • [[Mfume]] • [[Mkhumbani]] • [[Mkhunya]] • [[Mqangqala]] • [[Ncazuka]] • [[Ndaya]] • [[Nkwali]] • [[Odidini]] • [[Salaap]] • [[Ungendwa]] • [[Vonguzana]] • [[Wubwini]] | group5 = [[uMdoni Plaaslike Munisipaliteit|uMdoni]] | list5 = [[Bazley]] • [[Ifafastrand]] • [[Kelso, KwaZulu-Natal|Kelso]] • [[Mtwalume]] • [[Park Rynie]] • [[Pennington]] • [[Scottburgh]] • [[Sezela]] • [[Umzinto]] }} |DC22 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[uMgungundlovu-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with uMgungundlovu highlighted (2011).svg|150x150px|center|uMgungundlovu District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Pietermaritzburg]]''' | group1 = [[uMshwathi Plaaslike Munisipaliteit|uMshwathi]] | list1 = [[Albert Falls]] • [[Cool Air, KwaZulu-Natal|Cool Air]] • [[Dalton]] • [[New Hanover, KwaZulu-Natal|New Hanover]] • [[Trust Feed]] • [[Wartburg]] | group2 = [[uMngeni Plaaslike Munisipaliteit|uMngeni]] | list2 = [[Balgowan, KwaZulu-Natal|Balgowan]] • [[Hilton]] • [[Howick]] • [[Lidgetton]] • [[Leeurivier (dorpie)|Leeurivier]] • [[Merrivale, KwaZulu-Natal|Merrivale]] • [[Mpophomeni]] • [[Nottingham Road]] | group3 = [[Mpofana Plaaslike Munisipaliteit|Mpofana]] | list3 = [[Bruntville]] • [[Mooirivier (KwaZulu-Natal)|Mooirivier]] • [[Rosetta, KwaZulu-Natal|Rosetta]] • [[Townview, Mooirivier]] | group4 = [[Impendle Plaaslike Munisipaliteit|Impendle]] | list4 = [[Boston, KwaZulu-Natal|Boston]] • [[Impendle]] | group5 = [[Msunduzi Plaaslike Munisipaliteit|Msunduzi]] | list5 = [[Ashburton, KwaZulu-Natal|Ashburton]] • [[Edendale, KwaZulu-Natal|Edendale]] • [[Imbali]] • [[Pietermaritzburg]] | group6 = [[Mkhambathini Plaaslike Munisipaliteit|Mkhambathini]] | list6 = [[Camperdown]] | group7 = [[Richmond Plaaslike Munisipaliteit|Richmond]] | list7 = [[Hopewell, KwaZulu-Natal|Hopewell]] • [[Richmond, KwaZulu-Natal|Richmond]] • [[Thornville]] }} |DC27 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Umkhanyakude-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with uMkhanyakude highlighted (2011).svg|150x150px|center|uMkhanyakude District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Mkuze]]''' | group1 = [[Groot Vyf Hlabisa Plaaslike Munisipaliteit|Groot Vyf Hlabisa]] | list1 = [[Amatshamnyama]] • [[Bazaneni]] • [[Dukumbane]] • [[Ezimbondweni]] • [[Giba]] • [[Hlabisa]] • [[Hlambanyathi]] • [[Hluhluwe]] • [[Koqhoqhoqho]] • [[KwaGula]] • [[KwaHlabisa]] • [[KwaMkenkethe]] • [[KwaQunwane]] • [[KwaSeme]] • [[KwaThembeka]] • [[Mabhokisini]] • [[Mabundeni]] • [[Madunjini]] • [[Matshamhlophe]] • [[Matshamnyama ]] • [[Mawuza]] • [[Mgangado]] • [[Mgwaqeni]] • [[Mpembeni]] • [[Mphakathini]] • [[Mphakathini B]] • [[Mthwadlana]] • [[Mzinene]] • [[Nhlawathi]] • [[Ngwenya, KwaZulu-Natal|Ngwenya]] • [[Njiya]] • [[Nkonyamaneni]] • [[Nomcondo]] • [[Nsimane]] • [[Nyathini]] • [[Papasi]] • [[Qomukuphila]] • [[Sikwakwaneni]] • [[Sitezi]] • [[Tanganeni]] • [[Thandanini]] • [[Zibayeni]] • [[Zidonini]] | group2 = [[Jozini Plaaslike Munisipaliteit|Jozini]] | list2 = [[Banjana]] • [[Bhambanani]] • [[Bhekindoda]] • [[Bhokweni]] • [[Biva]] • [[Dubulwayo]] • [[eGujini]] • [[Ekhuhlehleni]] • [[eMachobeni]] • [[eManqayini]] • [[Emanyiseni]] • [[Embandleni]] • [[eMombeni]] • [[eMthonjeni]] • [[ePhosheni]] • [[eSiweni ]] • [[eZinhlwathini]] • [[Ezinkunini]] • [[Fakude]] • [[Hlalanathi]] • [[Ingwavuma]] • [[Isihlangwini]] • [[Jozini]] • [[KwaGedle]] • [[KwaJobe]] • [[KwaLiweni]] • [[KwaMakhonyeni]] • [[KwaMangqwashu]] • [[KwaMbuzi]] • [[KwaNonjinjikazi]] • [[Kwaqondile]] • [[Lake View, Jozini|Lake View]] • [[Magugu]] • [[Makane]] • [[Malobeni]] • [[Mangwazane]] • [[Manhlali]] • [[Manyiseni]] • [[Masabe]] • [[Mathenjwa]] • [[Mbondla]] • [[Mhlekazi]] • [[Mjindi]] • [[Mkhanyeni]] • [[Mkhonjeni]] • [[Mkuze]] • [[Mkhuze]] • [[Mlambongwenya]] • [[Mngomezulu]] • [[Mphakathi]] • [[Mpileni]] • [[Mpondwana]] • [[Munywana]] • [[Mziki]] • [[Mzinyoni]] • [[Nambulungwana]] • [[Ndabeni]] • [[Ndumu]] • [[Ngonyameni]] • [[Nhlabezinde]] • [[Nkungwini]] • [[Nkwambane]] • [[Nohhihhi]] • [[Nondabuya]] • [[Ntabayengwe]] • [[Nyawo]] • [[Ohlalwini]] • [[Ophondweni, Jozini]] • [[Oshabeni]] • [[Phapheni]] • [[Pikinini Nyamazane]] • [[Qokolwane]] • [[Shemula]] • [[Sibongile]] • [[Sibonokuhle]] • [[Sihlangwini]] • [[Thembalethu]] • [[Tshaneni]] • [[Ubombo]] • [[Uphande]] • [[Zulwini]] | group3 = [[Mtubatuba Plaaslike Munisipaliteit|Mtubatuba]] | list3 = [[DukuDuku]] • [[Ebaswazini]] • [[Enqupheni]] • [[Ensolweni]] • [[Esiyembeni]] • [[Gunjaneni]] • [[Hoho]] • [[KwaMsane]] • [[KwaMthole]] • [[KwaSithole]] • [[Machibini]] • [[Madwaleni, KwaZulu-Natal|Madwaleni]] • [[Makhambane]] • [[Mapheleni]] • [[Mfekayi]] • [[Mhujini]] • [[Mshaya]] • [[Mtubatuba]] • [[Ndombeni]] • [[Nkatha]] • [[Nkolokoto]] • [[Nkombose]] • [[Ntondweni]] • [[Ogengele]] • [[Ophondweni, Mtubatuba]] • [[Phondweni]] • [[Qakwini]] • [[Shikishela]] • [[Somkele]] • [[St. Lucia, KwaZulu-Natal|St. Lucia]]. | group4 = [[uMhlabuyalingana Plaaslike Munisipaliteit|uMhlabuyalingana]] | list4 = [[Kosibaai]] • [[Kwangwanase]] • [[Mbazwana]] • [[Mseleni]] }} |DC24 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[UMzinyathi-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with uMzinyathi highlighted (2011).svg|150x150px|center|UMzinyathi District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Dundee, KwaZulu-Natal|Dundee]]''' | group1 = [[Endumeni Plaaslike Munisipaliteit|Endumeni]] | list1 = [[Dundee]] • [[Glencoe]] • [[Talana]] • [[Wasbank]] | group2 = [[Nquthu Plaaslike Munisipaliteit|Nquthu]] | list2 = [[Barklieside]] • [[HlathiDlamini]] • [[HlathiNgudulwane]] • [[Luvisi]] • [[Masotsheni]] • [[Mhlungwane A]] • [[Mkhonjane A]] • [[Mkhonjane E]] • [[Mqhedlana]] • [[Ndatshana]] • [[Nquthu]] • [[St Mathews]] • [[Seven, Nquthu|Seven]] | group3 = [[Msinga Plaaslike Munisipaliteit|Msinga]] | list3 = [[Dolo]] • [[Dungamanzi]] • [[Embangweni]] • [[Emthaleni]] • [[Enyandu]] • [[Esijozini]] • [[Ezingulubeni]] • [[Gujini]] • [[Guqa]] • [[Malomeni]] • [[Matshematshe]] • [[Mbabane, Msinga|Mbabane]] • [[Mbindolo]] • [[Nxamalala]] • [[Othulini]] • [[Ophate]] • [[Pomeroy]] • [[Sampofu]] • [[Tugela Ferry]] • [[Zenzele]] | group4 = [[Umvoti Plaaslike Munisipaliteit|Umvoti]] | list4 = [[Enhlalakahle]] • [[Eshane]] • [[Greytown]] • [[Hermannsburg]] • [[Kranskop]] • [[KwaZiba]] • [[Matimatolo]] • [[Mdlelanto]] • [[Mkhize]] • [[Mpanza]] • [[Muden]] • [[Ngwempisi]] • [[Perseverance]] • [[Vukaphanzi]] }} |DC23 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[UThukela-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with uThukela highlighted (2011).svg|150x150px|center|UThukela District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Ladysmith]]''' | group1 = [[Alfred Duma Plaaslike Munisipaliteit|Alfred Duma]] | list1 = [[Brakfontein]] • [[Colenso]] • [[Driefontein, KwaZulu-Natal|Driefontein]] • [[Ekuvukeni]] • [[Elandslaagte]] • [[Helpmekaar, KwaZulu-Natal|Helpmekaar]] • [[Kleinfontein, KwaZulu-Natal|Kleinfontein]] • [[Kliprivier (dorp)|Kliprivier]] • [[Ladysmith]] • [[Van Reenen]] • [[Waayhoek]] • [[Watersmeet]] | group3 = [[Inkosi Langalibalele Plaaslike Munisipaliteit|Inkosi Langalibalele]] | list3 = [[Cornfields, KwaZulu-Natal|Cornfields]] • [[Estcourt]] • [[Frere]] • [[Goodhome]] • [[Weenen]] • [[Wembezi]] | group4 = [[Okhahlamba Plaaslike Munisipaliteit|Okhahlamba]] | list4 = [[Bergville]] • [[Geluksburg]] • [[Moyeni]] • [[Rookdale]] • [[Winterton]] }} |DC34 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Vhembe-distriksmunisipaliteit]], [[Limpopo]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Vhembe highlighted (2011).svg|150x150px|center|Vhembe District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Thohoyandou]]''' | group1 = [[Musina Plaaslike Munisipaliteit|Musina]] | list1 = [[Bale, Limpopo|Bale]] • [[Beitbrug]] • [[Folovhodwe]] • [[Ha-Makuya]] • [[Mabvete]] • [[Madimbo]] • [[Makavhini]] • [[Malale]] • [[Mangaya]] • [[Mapuloni]] • [[Maseha]] • [[Masisi]] • [[Mataulu]] • [[Matshena]] • [[Mopane]] • [[Mukovhabale]] • [[Musina]] • [[Muswodi]] • [[Mutshikilini]] • [[Shakadza]] • [[Tshipise]] • [[Tshiungani]] • [[Zwigodini]] | group2 = [[Collins Chabane Plaaslike Munisipaliteit|Collins Chabane]] | list2 = [[Dzimauli]] • [[Hlanganani, Limpopo|Hlanganani]] • [[Khakhu]] • [[Malamulele]] • [[Mapakoni]] • [[Mutale]] • [[Thengwe]] • [[Tshilamba]] • [[Vuwani]] | group3 = [[Thulamela Plaaslike Munisipaliteit|Thulamela]] | list3 = [[Basani]] • [[Dopeni]] • [[Duthuni]] • [[Dzwerani]] • [[Gaba]] • [[Gandlanani]] • [[Gondeni A]] • [[Green Farm, Limpopo|Green Farm]] • [[Ha-Lambani]] • [[Hasane]] • [[Hatshisele]] • [[Itsani]] • [[Jerome, Limpopo|Jerome]] • [[Jilongo]] • [[Jimmy Jones, Limpopo|Jimmy Jones]] • [[Ka-Mahonisi]] • [[Ka-Matiani]] • [[Ka-Mchipise]] • [[Ka-Mhinga]] • [[Ka-Mphambo]] • [[Ka-Mulamula]] • [[Ka-Sunduza]] • [[Ka-Vhele]] • [[Ka-Xikundu]] • [[Ka-Xitlhelani]] • [[Khalavha]] • [[Khubvi]] • [[Lwamondo]] • [[Makumeke]] • [[Makwarela]] • [[Malamulele]] • [[Maranzhe]] • [[Nyavani]] • [[Shigalo]] • [[Sibasa]] • [[Thohoyandou]] • [[Tshixwadza]] | group4 = [[Makhado Plaaslike Munisipaliteit|Makhado]] | list4 = [[Bandelierkop]] • [[Bungeni]] • [[Buysdorp]] • [[Dzanani]] • [[Elim, Limpopo|Elim]] • [[Ha-Davhana]] • [[Ha-Rabali]] • [[Honingfontein]] • [[Kranspoort]] • [[Kutama]] • [[Laatsgevonden]] • [[Levubu]] • [[Louis Trichardt, Limpopo|Louis Trichardt]] • [[Makushu]] • [[Maranikhwe]] • [[Masakona]] • [[Mudimeli]] • [[Olifantshoek, Limpopo|Olifantshoek]] • [[Tiyani]] • [[Tshikota]] • [[Tshitale]] • [[Valdezia]] • [[Waterval, Limpopo|Waterval]] }} |DC36 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Waterberg-distriksmunisipaliteit]], [[Limpopo]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Waterberg highlighted (2011).svg|150x150px|center|Waterberg District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Modimolle]]''' | group1 = [[Thabazimbi Plaaslike Munisipaliteit|Thabazimbi]] | list1 = [[Amandelbult]] • [[Middeldrift, Limpopo|Middeldrift]] • [[Northam]] • [[Rooiberg]] • [[Swartklip]] • [[Thabazimbi]] | group2 = [[Lephalale Plaaslike Munisipaliteit|Lephalale]] | list2 = [[Abbotspoort]] • [[Lephalale]] (ou Ellisras) • [[Onverwacht, Limpopo|Onverwacht]] • [[Villa Nora]] | group3 = [[Modimolle–Mookgophong Plaaslike Munisipaliteit|Modimolle–Mookgophong]] | list3 = [[Alma, Limpopo|Alma]] • [[Lesideng]] • [[Modimolle]] (ou Nylstroom) • [[Mookgophong]] (ou Naboomspruit) • [[Phagameng]] • [[Roedtan]] • [[Vaalwater]] | group4 = [[Bela-Bela Plaaslike Munisipaliteit|Bela-Bela]] | list4 = [[Bela-Bela]] • [[Pienaarsrivier (dorpie)|Pienaarsrivier]]• [[Rapotokwane]] • [[Rust de Winter]] • [[Settlers]] • [[Vingerkraal]] • [[Welgegund Village]] | group5 = [[Mogalakwena Plaaslike Munisipaliteit|Mogalakwena]] | list5 = [[Eseldrift]] • [[Lyden]] • [[Mahwelereng]] • [[Matsitsileng]] • [[Mokopane]] (ou Potgietersrus) • [[Mosesetjane]] • [[Sterkwater]] }} |DC1 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Weskus-distriksmunisipaliteit]], [[Wes-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with West Coast highlighted (2011).svg|150x150px|center|Weskus District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Moorreesburg]]''' | group1 = [[Matzikama Plaaslike Munisipaliteit|Matzikama]] | list1 = [[Bitterfontein]] • [[Doringbaai]] • [[Ebenhaeser]] • [[Klawer, Wes-Kaap|Klawer]] • [[Kliprand]] • [[Koekenaap]] • [[Lutzville]] • [[Nuwerus]] • [[Papendorp, Wes-Kaap|Papendorp]] • [[Rietpoort]] • [[Strandfontein, Weskusdistrik|Strandfontein]] • [[Vanrhynsdorp]] • [[Vredendal]] | group2 = [[Cederberg Plaaslike Munisipaliteit|Cederberg]] | list2 = [[Citrusdal]] • [[Clanwilliam, Wes-Kaap|Clanwilliam]] • [[Elandsbaai]] • [[Graafwater]] • [[Lambertsbaai]] • [[Leipoldtville]] • [[Wupperthal]] | group3 = [[Bergrivier Plaaslike Munisipaliteit|Bergrivier]] | list3 = [[Aurora, Wes-Kaap|Aurora]] • [[Dwarskersbos]] • [[Eendekuil]] • [[Goedverwacht]] • [[Piketberg]] • [[Porterville]] • [[Redelinghuys]] • [[Velddrif]] • [[Wittewater]] | group4 = [[Saldanhabaai Plaaslike Munisipaliteit|Saldanhabaai]] | list4 = [[Brittaniabaai]] • [[Hopefield]] • [[Jacobsbaai]] • [[Langebaan]] • [[Langebaanweg]] • [[Paternoster]] • [[Saldanha]] • [[St. Helenabaai]] • [[Stompneusbaai]] • [[Vredenburg]] | group5 = [[Swartland Plaaslike Munisipaliteit|Swartland]] | list5 = [[Abbotsdale]] • [[Chatsworth, Wes-Kaap|Chatsworth]] • [[Darling, Wes-Kaap|Darling]] • [[Grottobaai]] • [[Hermon]] • [[Jakkalsfontein]] • [[Kalbaskraal]] • [[Koringberg]] • [[Malmesbury, Wes-Kaap|Malmesbury]] • [[Moorreesburg]] • [[Riebeek-Kasteel]] • [[Riebeek-Wes]] • [[Yzerfontein]] }} |DC48 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Wesrand-distriksmunisipaliteit]], [[Gauteng]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with West Rand highlighted (2011).svg|150x150px|center|Wesrand District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Randfontein]]''' | group1 = [[Mogale City Plaaslike Munisipaliteit|Mogale City]] | list1 = [[Azaadville]] • [[Kagiso]] • [[Krugersdorp]] • [[Lindley, Gauteng|Lindley]] • [[Magaliesburg]] • [[Muldersdrift]] • [[Munsieville]] • [[Rietvallei, Gauteng|Rietvallei]] | group2 = [[Merafong City Plaaslike Munisipaliteit|Merafong City]] | list2 = [[Blyvooruitzicht]] • [[Carletonville]] • [[Oos-Driefontein]] • [[Elandsrand]] • [[Fochville]] • [[Khutsong]] • [[Oberholzer]] • [[Welverdiend, Gauteng|Welverdiend]] • [[Wes-Driefontein]] | group3 = [[Randfontein Plaaslike Munisipaliteit|Randfontein]] | list3 = [[Mohlakeng]] • [[Randfontein]] | group4 = [[Westonaria Plaaslike Munisipaliteit|Westonaria]] | list4 = [[Bekkersdal]] • [[Modderfontein]] • [[Venterspos]] • [[Westonaria]] }} |DC16 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Xhariep-distriksmunisipaliteit]], [[Vrystaat|Vrystaat]] | state = {{{state|autocollapse}}} | bodyclass = hlist | above = Setel: '''[[Trompsburg]]''' | image = [[Lêer:Map of South Africa with Xhariep highlighted (2011).svg|150x150px|center|Xhariep District within South Africa]] | group1 = [[Kopanong Plaaslike Munisipaliteit|Kopanong]] | list1 = [[Bethanie, Vrystaat|Bethanie]] • [[Bethulie]] • [[Edenburg]] • [[Fauresmith]] • [[Gariepdam (dorp)|Gariepdam]] • [[Jagersfontein]] • [[Philippolis]] • [[Reddersburg]] • [[Springfontein]] • [[Trompsburg]] | group2 = [[Letsemeng Plaaslike Munisipaliteit|Letsemeng]] | list2 = [[Jacobsdal]] • [[Koffiefontein]] • [[Luckhoff]] • [[Oppermansgronde]] • [[Petrusburg]] • [[Ratanang]] • [[Relebohile]] • [[Rooibult]] • [[Saundershoogte]] • [[Teisesville]] | group3 = [[Mohokare Plaaslike Munisipaliteit|Mohokare]] | list3 = [[Matlakeng]] • [[Mofulatshepe]] • [[Roleleyathunya]] • [[Rouxville]] • [[Smithfield]] • [[Uitkoms]] • [[Zastron]] | group4 = [[Naledi Plaaslike Munisipaliteit, Vrystaat|Naledi]] | list4 = [[Dewetsdorp]] • [[Qibing]] • [[Van Stadensrus]] • [[Wepener]] }} |DC8 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[ZF Mgcawu-distriksmunisipaliteit]], [[Noord-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Siyanda highlighted (2011).svg|150x150px|center|ZF Mgcawu District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Upington]]''' | group1 = [[Dawid Kruiper Plaaslike Munisipaliteit|Dawid Kruiper]] | list1 = [[Askham]] • [[Karos]] • [[Klippunt]] • [[Leerkrans]] • [[Lambrechtsdrif]] • [[Louisvale]] • [[Paballelo]] • [[Raaswater]] • [[Rietfontein, Noord-Kaap|Rietfontein]] • [[Straussburg]] • [[Swartkop, Dawid Kruiper|Swartkop]] • [[Upington]] | group2 = [[Kai !Garib Plaaslike Munisipaliteit|Kai !Garib]] | list2 = [[Augrabies]] • [[Kakamas]] • [[Keimoes]] • [[Kenhardt]] • [[Marchand]] • [[Nakop]] • [[Riemvasmaak]] | group3 = [[Kgatelopele Plaaslike Munisipaliteit|Kgatelopele]] | list3 = [[Danielskuil]] • [[Lime Acres]] • [[Owendale, Noord-Kaap|Owendale]] | group4 = [[!Kheis Plaaslike Munisipaliteit|!Kheis]] | list4 = [[Brandboom]] • [[Gannaput]] • [[Groblershoop]] • [[Grootdrink]] • [[Putsonderwater]] • [[Wegdraai]] | group5 = [[Tsantsabane Plaaslike Munisipaliteit|Tsantsabane]] | list5 = [[Glosam]] • [[Goedgedacht]] • [[Groenwater]] • [[Postmasburg]] }} |DC26 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Zululand-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Zululand highlighted (2011).svg|150x150px|center|Zululand District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Ulundi]]''' | group1 = [[Ulundi Plaaslike Munisipaliteit|Ulundi]] | list1 = [[Babanango]] • [[Ceza, KwaZulu-Natal|Ceza]] • [[Mahlabatini]] • [[Ulundi]] | group2 = [[Nongoma Plaaslike Munisipaliteit|Nongoma]] | list2 = [[Nongoma]] | group3 = [[Abaqulusi Plaaslike Munisipaliteit|Abaqulusi]] | list3 = [[Glückstad]] • [[Hlobane]] • [[Louwsburg]] • [[Mondlo]] • [[Vryheid, KwaZulu-Natal|Vryheid]] | group4 = [[uPhongolo Plaaslike Munisipaliteit|uPhongolo]] | list4 = [[Belgrade, KwaZulu-Natal|Belgrade]] • [[Golela]] • [[Ncotshane]] • [[Pongola]] | group5 = [[EDumbe Plaaslike Munisipaliteit|EDumbe]] | list5 = [[Blinkwater]] • [[Eersteling]] • [[Lüneberg]] • [[Paulpietersburg]] • [[Pivaanspoort]] • [[Tamboekiesdraai]] }} }}<noinclude> <code><nowiki>{{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC8}}</nowiki></code> = {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC8}} {{collapsible option}} [[Kategorie:Aardrykskundige reekssjablone]] </noinclude> eas9cb14kgb5o10bh3fs5gjr9m1gfle 0 104463 2820161 2529695 2025-07-11T04:44:46Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820161 wikitext text/x-wiki [[Beeld:Colosse de Rhodes (Barclay).jpg|duimnael|200px|Die Kolos van Rhodos, soos in 1880 uitgebeeld.]] Die '''Kolos van Rhodos''' ([[Grieks]]: ὁ Κολοσσὸς της Ῥόδου, ''ho Kolossòs tis Rhódou'') was ’n reusagtige standbeeld van die [[Titaan|Titaniese god]] [[Helios]] wat in [[280 v.C.]] in die [[Rhodosstad|stad Rhodos]], op die eiland [[Rhodos]], deur Chares van Lindos gemaak is. Dit was een van die [[Sewe wonders van die wêreld#Klassieke wonders|Sewe Wonders van die Antieke Wêreld]]. Die beeld is gebou om Rhodos se oorwinning oor die heerser van [[Siprus]], [[Antigonus I Monophthalmus]], te vier – sy seun se poging om Rhodos te verower, het in 305&nbsp;v.C. misluk. Voordat die beeld in [[226 v.C.]] in ’n [[aardbewing]] verwoes is, was dit 30&nbsp;meter hoog<ref>Reynold Higgens, "[http://books.google.com/books?id=vGhbJzigPBwC&pg=PA130 The Colossus of Rhodes]", The Seven Wonders of the Ancient World, edited by Peter A. Clayton and Martin Jessop Price. Psychology Press, 1988, p. 130. ISBN 9780415050364</ref> en dus een van die hoogste standbeelde van die antieke wêreld. == Beleg van Rhodos == In die laat 4de eeu v.C. het Rhodos met [[Ptolemeus I Soter|Ptolemeus I van Egipte]] saamgespan om ’n massa-inval deur hul gesamentlike vyand, Antigonus I Monophthalmus, af te weer. In 304&nbsp;v.C. het ’n skip wat Ptolemeus gestuur het, in Rhodos aangekom en Antigonus se leër het hul beleg van die stad beëindig en die meeste van hul toerusting agtergelaat. Om hul oorwinning te vier het die inwoners van Rhodos die toerusting vir 300 [[Talent (maateenheid)|talente]] verkoop<ref>[[Plinius die ouere]], ''Natuurgeskiedenis'', xxxiv.18.</ref> en besluit om ’n groot standbeeld daarmee te bou vir hul beskermgod, [[Helios]]. Die oprigting het plaasgevind onder leiding van Chares, ’n inwoner van Lindos wat ervaring van sulke enorme standbeelde gehad het. == Oprigting == Die oprigting het in 292&nbsp;v.C. begin. Volgens antieke geskrifte is dit gebou met ysterstawe waaraan bronsplate geheg is vir die vel. Die binnekant van die standbeeld, wat op ’n 15&nbsp;meter hoë wit marmervoetstuk naby die ingang van die Mandraki-hawe gestaan het, is met klipblokke opgevul namate bouwerk gevorder het. Volgens ander bronne het dit op die hawe se keerwal gestaan. Die standbeeld self was 30&nbsp;meter hoog. ’n Groot deel van die yster en [[brons]] het gekom van die toerusting wat Antigonus se leër agtergelaat het. Die boonste dele is gebou met behulp van ’n groot grondwal wat langs die beeld gebou is. Ná die voltooiing 12 jaar later, in 280&nbsp;v.C., is al die grond verwyder. Moderne ingenieurs het ’n [[hipotese]] oor hoe die beeld destyds opgerig is. Dit is gebaseer op kennis van die destydse [[tegnologie]] en vertellings deur [[Plinius die jongere]] en [[Philo van Bisantium]], wat albei die oorblyfsels gesien het.<ref>{{cite book |title=International Symposium on History of Machines and Mechanisms |year=2004 |publisher=Springer |isbn=978-1-4020-2203-6 |chapter=Engineering Aspects of the Collapse of the Colossus of Rhodes Statue |pages=69–85 |url=http://books.google.se/books?id=tt9u67U8RW8C}}</ref> Die voetstuk was minstens 18&nbsp;meter breed en óf rond óf agthoekig. Die voete was van klip en was bedek met dun bronsplate. Agt smeeysterstawe het die enkels gevorm en het boontoe geloop al met die lyne van die bene langs. Die lyf is gevorm uit gegote, gebuigde bronsplate van 1,5&nbsp;vk. meter elk, aanmekaargeheg met klinknaels deur gate (gevorm gedurende hul gieting) om 'n reeks ringe te vorm. == Verwoesting == ’n Aardbewing het Rhodos in 226&nbsp;v.C. getref, 54 jaar nadat die standbeeld voltooi is. Groot skade is aan dele van die stad aangerig, onder meer die hawe en handelsgeboue, wat verwoes is.<ref name="bozeman">{{cite book |title=Politics and Culture in International History: From the Ancient Near East to the Opening of the Modern Age |last=Bruemmer Bozeman |first=Adda |year=1994 |publisher=Transaction Publishers |isbn=1-56000-735-4 |page=108 |url=http://books.google.se/books?id=9hwwEBfJC0YC}}</ref> Die standbeeld het by die knieë afgebreek en op die land geval. [[Ptolemeus III Euergetes|Ptolemeus III van Egipte]] het aangebied om vir die heroprigting te betaal, maar die [[orakel]] van [[Delphi]] het die inwoners van Rhodos laat vrees dat hulle Helios te na gekom het, en hulle het die aanbod van die hand gewys. [[Beeld:Colossus of Rhodes.jpg|duimnael|’n Voorstelling van die standbeeld deur die 16de-eeuse kunstenaar Martin Heemskerck.]] Die oorblyfsels het volgens [[Strabo]] (xiv.2.5) langer as 800 jaar daar bly lê – maar die gebreekte beeld was steeds so indrukwekkend dat baie mense daarheen gereis het om dit te sien. [[Plinius die ouere]] het gesê min mense kon hul arms om die afgebreekte duim kry en dat elk van die vingers groter was as die meeste ander standbeelde.<ref>''Natuurgeskiedenis, 34 xviii, 41</ref> In 653 het ’n [[Arabiere|Arabiese]] mag Rhodos verower en die yster en brons gesmelt en verkoop.<ref>{{cite book|title=The Chronicle of Theophanes Confessor|date=1997|publisher=Clarendon Press - Oxford|pages=481|chapter=AM 6145, AD 652/-3}}</ref> == Posisie en ligging == Die Kolos met sy twee voete weerskante van die ingang van die hawe, soos dit later dikwels uitgebeeld is, is ’n wanbegrip uit die [[Middeleeue]]. Dié posisie was tegnies onmoontlik om verskeie redes, soos dat die standbeeld onder sy eie gewig sou meegee as sy bene so ver uitmekaar was.<ref name=Jordan>{{cite book|last1=Jordan|first1=Paul|title=Seven Wonders of the Ancient World|date=2014|publisher=Routledge|isbn=9781317868859|pages=21–149}}</ref> Die bouers sou ook die hawe moes sluit vir die hele tyd waarin die beeld opgerig is, en ná die aardbewing sou die hawe weer ontoeganklik gewees het. Daar word ook duidelik genoem die stukke van die beeld het op land gelê, en die inwoners van Rhodos sou onmoontlik dié swaar beeld uit die hawe na droë grond kon skuif. Hoewel niemand weet presies hoe die beeld gelyk het nie, kan ’n mens raai hoe die gesig gelyk het omdat dit soortgelyk was aan die standaardweergawe van Helios uit dié tyd. Die hare sou gekrul gewees het, met eweredig verspreide penne van brons of silwer wat van die kop af uitsprei, soos wat dit op Rhodos-muntstukke uit die tyd voorkom.<ref name="Jordan" /> Hoewel daar verskeie teorieë is,<ref>{{cite web|url=http://www.presseportal.de/pm/55502/1174399/gruner_jahr_p_m_history/|title=Koloss von Rhodos: Standort entdeckt! Exklusiv in P.M. HISTORY: Sensationelle Theorie der Münchner - Pressemitteilung Gruner+Jahr, P.M. History|work=presseportal.de|date=April 2008}}</ref><ref name="Jordan" /> is die ligging van die standbeeld ook onbekend. == Galery == Van die talle uitbeeldings van die Kolos van Rhodos, waarvan verskeie Helios uitbeeld met sy voete weerskante van die hawe se ingang: <gallery> Beeld:El_Coloso_De_Rodas.jpg| Beeld:Coloso_de_Rodas..jpg| Beeld:Wolf-Dietrich-Klebeband_Städtebilder_G_162_III.jpg| | Beeld:Colossus_of_Rhodes2.jpg| Beeld:Rhodes0211.jpg| </gallery> == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Colossus of Rhodes}} *[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Colossus of Rhodes|Engelse Wikipedia]] {{Sewe Wonders van die Antieke Wêreld}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geskiedenis van Griekeland]] [[Kategorie:Sewe Wonders van die Antieke Wêreld]] ovf785lwfxe4kic2ubbw8hahn2v05ea 0 106909 2820165 1892858 2025-07-11T04:46:31Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820165 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Muhammad Ali Jinnah<br />محمد علی جناح | beeld = Jinnah1945a.jpg | beeldonderskrif = Muhammad Ali Jinnah in 1945 | orde = 1ste Goewerneur-Generaal van [[Pakistan]] | termynaanvang = [[14 Augustus]] [[1947]] | termyneinde = [[11 September]] [[1948]] | monarg = [[George VI van die Verenigde Koninkryk|George VI]] | eersteminister = [[Liaquat Ali Khan]] | voorganger = ''Nuwe amp'' | opvolger = [[Khawaja Nazimuddin]] | geboortedatum = {{Geboortedatum|1876|12|25}} | geboortejaar = | geboortemaand = | geboortedag = | geboorteplek = [[Karatsji]], [[Brits-Indië]] <small>(nou in [[Pakistan]])</small> | sterftedatum = {{Sterftedatum en ouderdom|1876|12|25|1948|9|11}} | sterfteplek = [[Karatsji]], [[Pakistan]] | party = [[Indian National Congress]] <small>(1906–20)</small><br />[[All-India Muslim League]] <small>(1913–47)</small><br />[[Muslim League]] <small>(1947–48)</small> | orde2 = Speaker van die Nasionale Vergadering | termynaanvang2 = [[11 Augustus]] [[1947]] | termyneinde2 = [[11 September]] [[1948]] | vise2 = Maulvi Tamizuddin Khan | voorganger2 = ''Nuwe amp'' | opvolger2 = Maulvi Tamizuddin Khan | orde3 = President van die Grondwetgewende Vergadering van Pakistan | termynaanvang3 = | termyneinde3 = | vise3 = Liaquat Ali Khan | voorganger3 = ''Nuwe amp'' | opvolger3 = Liaquat Ali Khan | eggenoot = Emibai Jinnah <small>(1892–93)</small><br />Maryam Jinnah <small>(1918–29)</small> | kinders = Dina <small>(met Maryam Jinnah)</small> | alma_mater = Inns of Court School of Law | religie = [[Islam]] | handtekening = Jinnah Sign.gif | militer = | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''Muhammad Ali Jinnah''' ([[Oerdoe]]: محمد علی جناح ALA-LC: ''Muḥammad ʿAlī Jināḥ'', gebore '''Mahomedali Jinnahbhai'''; 25 Desember 1876 – 11 September 1948) was 'n prokureur, politikus en die stigter van die Islamitiese Republiek van [[Pakistan]]. Na die [[Partisie van Indië]] het hy as Pakistan se eerste goewerneur-generaal gedien. In Pakistan is hy bekend as ''Quaid-i-Azam'' (Oerdoe: قائد اعظم, letterlik: "Groot Leier") en ''Baba-i-Qaum'' (Oerdoe: بابائے قوم&lrm;, letterlik: "Vader van die [[nasie]]"). [[Lêer:Jinnah Gandhi.jpg|duimnael|links|Muhammad Ali Jinnah saam met [[Mahatma Gandhi]] 1944 in [[Moembaai]]]] == Lewensgeskiedenis == Jinnah is op 25 Desember 1876 as Mahomedali Jinnahbhai in 'n [[Gujarati]]-sprekende familie in [[Karatsji]] gebore. Sy vader se naam was Jinnah Poonja en sy moeder se naam was Mithibai, sy familie het na Sindh van die Kathiwar-gebied van Gujarat gemigreer. In 1891 het hy na [[Londen]] verhuis, hy het regsgeleerdheid aan Lincoln's Inn gestudeer and daar begin hy ook om in die [[politiek]] deel te neem. In 1906 word hy 'n lid van die [[Indian National Congress]], een van die grootste politieke organisasies van Indië wat 'n verenigde Indië ondersteun het. Maar in 1913 besluit hy om 'n lid van die All India Muslim League te word, die politieke organisasie het vir 'n aparte [[volkstaat]] vir die Indiese Moslem-bevolking geëis. == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Jinnah, Muhammad Ali}} [[Kategorie:Pakistanse politici]] [[Kategorie:Goewerneurs]] [[Kategorie:Geboortes in 1876]] [[Kategorie:Sterftes in 1948]] qn29i369i9v4iadloxevvagfa4qkcp2 0 108085 2820287 2465516 2025-07-11T10:16:03Z Aliwal2012 39067 2820287 wikitext text/x-wiki {{Album | kunstenaar = [[Lordi]] | titel = ''Scare Force One'' | vrystelling = 31 Oktober 2014 | etiket = AFM Records | formate = [[Laserskyf|CD]] | musiekstyl = [[Hardrock]], heavy metal, shock rock | aantal_snitte = 13 | speeltyd = 48:08 | besetting = Mr. Lordi (Tomi Putaansuu), Amen (Jussi Sydänmaa), Ox (Samer el Nahhal), Mana, Hella | produsent = Mikko Karmila | ateljee = | vorige = ''[[To Beast or Not to Beast]]''<br />(2013) | volgende = ''[[Monstereophonic – Theaterror vs. Demonarchy]]''<br />(2016) }} '''Scare Force One''' is 'n album van [[Lordi]] wat in 2014 vrygestel is. == Snitte == # SCG7: Arm Your Doors and Cross Check # Scare Force One # How To Slice a Whore # Hell Sent in the Clowns # House of Ghosts # Monster is My Name # Cadaver Lover # Amen’s Lament to Ra II # Nailed by the Hammer of Frankenstein # The United Rocking Dead # She’s a Demon # Hella’s Kitchen # Sir, Mr. Presideath, Sir == Enkelsnitte == * Nailed by the Hammer of Frankenstein == Albumbesetting == * Mr. Lordi (Tomi Putaansuu) * Amen (Jussi Sydänmaa) * Ox (Samer el Nahhal) * Mana * Hella {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Finse albums]] moo5usl3si873oweewd1fwlft96a7rc 0 109557 2819997 2819897 2025-07-10T13:09:42Z BurgertB 2401 Skakel 2819997 wikitext text/x-wiki [[Beeld:Eros rotation Dec. 3-4 2000.gif|duimnael|260px|Die nabyaardevoorwerp [[433&nbsp;Eros]], wat in 2000 deur die tuig NEAR Shoemaker besoek en op ’n afstand van 200&nbsp;km van sy middelpunt af gefotografeer is.]] [[Beeld:Eros - PIA02923 (color).jpg|thumb|260px|'n Kleurfoto van Eros deur die tuig NEAR Shoemaker.]] ’n '''Nabyaardevoorwerp''' ('''NAV'''), ook genoem 'n '''aardskrammer''',<ref name="Ontsluier">Van Zyl, J.E. ''Ontsluier die heelal'', Protea Boekhuis, Pretoria. Tweede uitgawe. 2002. Gedruk en gebind deur Interpak. SBN 191-9-8254-44</ref> is enige voorwerp in die [[Sonnestelsel]] waarvan die [[wentelbaan]] naby aan dié van die [[Aarde]] kom. Per definisie is alle NAV's se kleinste afstand van die [[Son]] af (hulle [[perihelium]]) minder as 1,3&nbsp;[[astronomiese eenheid|astronomiese eenhede]] (AE).<ref name=NEO-groups /> Dit sluit 37&nbsp;000 [[asteroïed]]e en meer as 120 [[Komeet#Kort periode|kortperiodekomete]] in. Daar word nou aanvaar botsings in die verlede het ’n groot rol gespeel in die vorming van die Aarde se [[geologie]]se en [[biologie]]se geskiedenis.<ref name= "BROWN02">{{cite web |url=http://www.sciencenews.org/pages/sn_arc97/75th/rm_essay.htm |title=The Call of Catastrophes |author=Richard Monastersky |publisher=Science News Online |date=1 Maart 1997 |access-date=23 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130423220237/http://www.sciencenews.org/pages/sn_arc97/75th/rm_essay.htm |archive-date=23 April 2013 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Asteroïede met 'n deursnee van net 20&nbsp;m kan aansienlike skade aan die plaaslike omgewing en menslike bevolkings aanrig.<ref>{{Cite journal |last1=Rumpf |first1=Clemens M.|last2=Lewis |first2=Hugh G.|last3=Atkinson |first3=Peter M. |date=March 23, 2017 |title=Asteroid impact effects and their immediate hazards for human populations |journal=Geophysical Research Letters |volume=44 |issue=8 |pages=3433–3440 |doi=10.1002/2017gl073191 |issn=0094-8276 |arxiv=1703.07592 |bibcode=2017GeoRL..44.3433R |s2cid=34867206}}</ref> Groter asteroïede dring deur die atmosfeer en tref die Aarde, en veroorsaak [[slagkrater]]s as hulle 'n [[kontinent]] tref of [[tsoenami|tsoenami's]] in die [[see]]. NAV's het sedert die 1980's van toenemende belang geword vanweë ’n groter bewustheid van die moontlike gevaar wat sommige asteroïede en komete vir die Aarde inhou. In Januarie 2016 het [[Nasa]] bekendgemaak dat ’n liggaam, die Planetary Defense Coordination Office, gestig is om NAV's groter as 30 tot 50&nbsp;meter in deursnee op te spoor en ’n doeltreffende beskermingsplan op te stel.<ref name=ETech>{{cite news |title=NASA is opening a new office for planetary defense |url=http://www.extremetech.com/extreme/220745-nasa-is-opening-a-new-office-for-planetary-defense |access-date=14 Januarie 2016 |publisher=extremetech.com |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191213184043/https://www.extremetech.com/extreme/220745-nasa-is-opening-a-new-office-for-planetary-defense |archive-date=13 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> NAV's het wentelbane van tussen 0,983 en 1,3&nbsp;AE van die Son af.<ref name = "MorbidelliAstIII">{{cite journal|url = http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/Morbidelli-etal_2002_AstIII_NEOs.pdf|title = Origin and Evolution of Near-Earth Objects|first=Alessandro |last=Morbidelli |first2=William F. |last2=Bottke Jr. |first3=Christiane |last3=Froeschlé |first4=Patrick |last4=Michel |journal = Asteroids III|editor = W. F. Bottke Jr.|editor2 = A. Cellino|editor3 = P. Paolicchi|editor4 = R. P. Binzel|pages = 409–422|date=Januarie 2002|publisher = University of Arizona Press|format=PDF |bibcode=2002aste.conf..409M}}</ref> Wanneer ’n NAV waargeneem word, word dit onder die aandag van die [[Internasionale Sterrekundige Vereniging]] se [[Kleinplaneetsentrum]] gebring om te katalogiseer. Sommige NAV's se wentelbane kruis die Aarde s’n en hou dus ’n gevaar in.<ref name = "CHAPMAN04">{{cite journal|title = The hazard of near-Earth asteroid impacts on earth|author = Clark R. Chapman|journal = Earth and Planetary Science Letters|volume = 222|issue = 1|pages = 1–15|date=Mei 2004|doi = 10.1016/j.epsl.2004.03.004|bibcode = 2004E&PSL.222....1C}}</ref> {{Staafgrafiek kas |sweef=links |byskrif='''Subgroepe NAV's''' |wydte=320px |stawe = {{Staafgrafiek persent|Komete|rooi|0.8}} {{Staafgrafiek persent|Atiras/Apohele|swart|0.1}} {{Staafgrafiek persent|Atens|geel|7.2}} {{Staafgrafiek persent|Apollo's|groen|53.5}} {{Staafgrafiek persent|Amors|blou|38.4}} }} ’n Botsing met enige NAV met ’n deursnee van meer as ’n kilometer kan katastrofies wees. In Junie&nbsp;2015 was daar 872 sulke NAV's bekend, waarvan 153 moontlike gevaar inhou.<ref name=nasa_neo>{{cite web |title=NEO Discovery Statistics |url=http://neo.jpl.nasa.gov/stats/ |access-date=23 Februarie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170403231111/http://neo.jpl.nasa.gov/stats/ |archive-date=3 April 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In 2006 is geraam 20% van dié soort voorwerpe is nog nie ontdek nie.<ref name=shigad>{{cite news |last=Shiga |first=David |title=New telescope will hunt dangerous asteroids |publisher=New Scientist |date=27 Junie 2006 |url=http://www.newscientist.com/article/dn9403 |access-date=15 November 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150626133029/http://www.newscientist.com/article/dn9403 |archive-date=26 Junie 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ’n Meer positiewe raming is dat 93% van NAV's groter as 1&nbsp;km gevind is en net sowat 70 nog ontdek moet word.<ref name="pia14734">{{cite web | date=2011-09-29 | title=WISE Revises Numbers of Asteroids Near Earth | publisher=NASA/JPL | url=http://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/multimedia/gallery/neowise/pia14734.html | accessdate=2012-05-17 | archive-date=2017-12-05 | archive-url=https://web.archive.org/web/20171205154449/https://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/multimedia/gallery/neowise/pia14734.html | url-status=dead }} [http://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/news/wise20110929.html (NASA Space Telescope Finds Fewer Asteroids Near Earth)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201112000034/http://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/news/wise20110929.html |date=12 November 2020 }}</ref> Mindere kennis bestaan oor kleiner voorwerpe, wat steeds grootskaalse skade kan aanrig. Die bedreiging van [[potensieel gevaarlike voorwerp]]e (PGV's) word gemeet aan hoe naby hulle aan die Aarde kan kom.<ref name="pha">{{cite web |title=Potentially Hazard Asteroids |publisher=NASA/JPL Near-Earth Object Program Office |url=http://neo.jpl.nasa.gov/neo/pha.html |access-date=5 Mei 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20110704100852/http://neo.jpl.nasa.gov/neo/pha.html |archive-date=4 Julie 2011 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Voorwerpe wat tot 0,05&nbsp;AE of minder van die Aarde se wentelbaan kan kom en ’n [[absolute magnitude]] (H) van 22 of helderder het (’n rowwe aanduiding van die grootte) word as PGV's beskou. Voorwerpe wat nie nader as dit aan die Aarde kan kom nie of ’n kleiner deursnee as sowat 150&nbsp;m het, word nie as gevaarlik beskou nie.<ref name=NEO-groups>{{cite web |title=NEO Groups |publisher=NASA/JPL Near-Earth Object Program Office |url=http://neo.jpl.nasa.gov/neo/groups.html |access-date=4 Junie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170213204744/http://neo.jpl.nasa.gov/neo/groups.html |archive-date=13 Februarie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Nasa se katalogus van nabyaardevoorwerpe sluit ook hulle afstand in [[maanafstand]]e in,<ref>[http://neo.jpl.nasa.gov/ca/ NEO Earth Close Approaches] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170409024812/http://neo.jpl.nasa.gov/ca/ |date= 9 April 2017 }} at NASA/JPL Near-Earth Object Program Office</ref> en dit word dikwels in die media gebruik as ’n algemene maateenheid wanneer oor dié voorwerpe berig word. Sommige NAV's wat nie groot gevaar inhou nie is van besondere belang omdat hulle maklik verken kan word.<ref>{{cite news |url=http://www.usatoday.com/tech/science/space/2007-02-12-asteroid_x.htm |title=Near-Earth asteroids could be 'steppingstones to Mars' |author=Dan Vergano |publisher=USA Today |date=2 Februarie 2007 |access-date=22 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120417034648/http://www.usatoday.com/tech/science/space/2007-02-12-asteroid_x.htm |archive-date=17 April 2012 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite journal|title = Design and optimization of trajectory to Near-Earth asteroid for sample return mission using gravity assists|author = Rui Xu|author2 = Pingyuan Cui|author3 = Dong Qiao|author4 = Enjie Luan|last-author-amp = yes|journal = Advances in Space Research|volume = 40|issue = 2|pages = 200–225|date = 18 Maart 2007|doi = 10.1016/j.asr.2007.03.025|bibcode = 2007AdSpR..40..220X}}</ref> Teen Desember 2024 is vyf nabyaardekomete<ref name="DeepImpactHartley"/> en ses nabyaarde-asteroïede,<ref name="Eros-NEAR"/><ref name="Toutatis-Change"/><ref name="NASA220927"/> een van hulle met 'n maan,<ref name="NASA220927"/> al deur ruimtetuie besoek. Monsters van drie is na die Aarde teruggebring<ref name="BBC-Hayabusa2"/><ref name="space-osiris-sample"/> en een suksesvolle wegkeringstoets is uitgevoer.<ref name="NASA221215"/> Soortgelyke sendings word voorberei. Voorlopige planne vir kommersiële asteroïedmynbou is al deur privaat maatskappye beraam, maar min is opgevolg.<ref name="Forbes210831"/> ==Definisies== [[Beeld:Potentially Hazardous Asteroids 2013.png|duimnael|260px|’n 2013-voorstelling van die wentelbane van moontlik gevaarlike asteroïede (met ’n grootte van meer as 140&nbsp;meter en ’n afstand van minder as 7,6×10⁶&nbsp;km van die Aarde se wentelbaan af).]] Nabyaardevoorwerpe word formeel deur die IAU gedefinieer as alle [[klein Sonnestelselliggame]] met wentelbane wat nader as 1,3&nbsp;AE van die Son af is (1&nbsp;AE is die afstand tussen die Aarde en die Son).<ref name="IAU-NEOs"/> Dit sluit groter liggame soos [[planete]] (byvoorbeeld [[Venus]]) uit, asook [[natuurlike satelliet]]e wat om ander liggame as die Son wentel (soos die Aarde se [[Maan]]) en kunsmatige liggame wat om die Son wentel. 'n NAV is dus óf 'n nabyaarde-asteroïed (NAA) óf 'n nabyaardekomeet (NAK). Die IAU beperk hulle definisie van NAV's verder tot voorwerpe met 'n wentelperiode van minder as 200 jaar. Dit het veral op komete betrekking.<ref name="CNEOS-NEO-groups">{{cite web |title=NEO Basics. NEO Groups |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/about/neo_groups.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101153312/https://cneos.jpl.nasa.gov/about/neo_groups.html |archive-date=January 1, 2025}}</ref><ref name="NEOCC-DA">{{cite web |title=Definitions & Assumptions |publisher=ESA NEOCC |url=https://neo.ssa.esa.int/definitions-assumptions |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101040757/https://neo.ssa.esa.int/definitions-assumptions |archive-date=January 1, 2025}}</ref> Dié benadering is egter nie universeel nie. Sommige skrywers beperk die definisie verder tot wentelbane wat minstens gedeeltelik verder as 0,983&nbsp;AE van die Son af is.<ref name="MorbidelliAstIII"/><ref>{{Cite journal |last1=Waszczak |first1=Adam |last2=Prince |first2=Thomas A. |last3=Laher |first3=Russ |last4=Masci |first4=Frank |last5=Bue |first5=Brian |last6=Rebbapragada |first6=Umaa |last7=Barlow |first7=Tom |last8=Jason Surace |last9=Helou |first9=George |display-authors=2 |date=2017 |title=Small Near-Earth Asteroids in the Palomar Transient Factory Survey: A Real-Time Streak-detection System |journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific |volume=129 |issue=973 |at=part 034402 |doi=10.1088/1538-3873/129/973/034402 |issn=1538-3873 |arxiv=1609.08018|bibcode=2017PASP..129c4402W |s2cid=43606524}}</ref> NAV's is dus nie noodwendig tans naby aan die Aarde nie, maar het die potensiaal om relatief naby aan die Aarde te kom. Baie NAV's het ingewikkelde wentelbane vanweë konstante versteurings deur die Aarde se [[swaartekrag]].<ref name="ST111230">{{cite news |first=Camille M. |last=Carlisle |title=Pseudo-moons orbit Earth |date=December 30, 2011 |work=Sky & Telescope |url=https://skyandtelescope.org/astronomy-news/pseudo-moons-orbit-earth/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240530185354/https://skyandtelescope.org/astronomy-news/pseudo-moons-orbit-earth/ |archive-date=May 30, 2024}}</ref> Die wentelbaan van sommige NAV's kruis dié van die Aarde en hulle hou dus 'n botsingsgevaar in.<ref name="CHAPMAN04"/> Hulle word beskou as [[potensieel gevaarlike voorwerp]]e (PGV's) as hulle geraamde deursnee groter as 140 meter is. PGV's sluit potensieel gevaarlike asteroïede in.<ref name="MPC-PHA-list"/><ref>{{cite journal |last1=Perna |first1=D. |last2=Barucci |first2=M. A. |last3=Fulchignoni |first3=M. |title=The near-Earth objects and their potential threat to our planet |journal=The Astronomy and Astrophysics Review |date=2013 |volume=21 |issue=1 |pages=65 |doi=10.1007/s00159-013-0065-4|bibcode=2013A&ARv..21...65P}}</ref> Laasgenoemde word gedefinieer geskoei op twee parameters: hoe gevaarlik naby hulle aan die Aarde kan kom en die geraamde gevolge as hulle met die Aarde sou bots.<ref name="CNEOS-NEO-groups"/> Dit sluit voorwerpe in met 'n [[absolute magnitude]] van helderder as 22 ('n rowwe aanduiding van hulle grootte). Voorwerpe wat óf nie nader as 0,05&nbsp;AE (7&nbsp;500&nbsp;000 km) aan die Aarde kan kom nie óf 'n magnitude van dowwer as 22 ('n deursnee van kleiner as 140&nbsp;m en 'n aanvaarde [[albedo]] van 14%) het, word nie as PGV's beskou nie.<ref name="CNEOS-NEO-groups"/> ==Mens se bewustheid van NAV's== [[Beeld:PSM V76 D020 Path of halley comet.png|thumb|240px|links|'n Tekening uit 1910 van die baan van [[Halley se Komeet]].]] Die eerste nabyaardevoorwerpe wat die [[mens]] waargeneem het, was [[komete]]. Hulle buiteaardse aard is eers in 1577 besef en bevestig nadat [[Tycho Brahe]] probeer het om die afstand van 'n komeet deur sy [[parallaks]] te bereken. Die laagste perk wat hy verkry het, was ver groter as die Aarde se deursnee. Die periodisiteit van sommige komete is eers in 1705 besef, toe [[Edmond Halley]] sy baanberekings gepubliseer het vir die terugkerende voorwerp wat nou as [[Halley se Komeet]] bekend is.<ref name="Halley-synopsis">{{cite book |last=Halley |first=Edmund |date=1705 |title=A synopsis of the astronomy of comets |location=London |publisher=John Senex |url=https://library.si.edu/digital-library/book/synopsisofastron00hall |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201055040/https://library.si.edu/digital-library/book/synopsisofastron00hall |archive-date=December 1, 2017}}</ref> Die terugkeer van Halley se Komeet in 1758-'59 was die eerste keer dat die verskyning van 'n komeet voorspel is.<ref>{{cite book |last=Stoyan |first=Ronald |title=Atlas of Great Comets |date=2015 |location=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |pages=101–103 |isbn=978-1-107-09349-2 |url=https://books.google.com/books?id=WAZEBgAAQBAJ&pg=PA101 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180301114413/https://books.google.com/books?id=WAZEBgAAQBAJ&pg=PA101&lpg=PA101 |archive-date=March 1, 2018}}</ref> Die buiteaardse aard van [[Meteoroïde#Meteoor|meteore]] (verskietende sterre) is eers in 1833 besef ná ontledings van die [[Leonides|Leonide-meteoorreën]] deur die sterrekundige Denison Olmsted. Die periode van 33 jaar van die Leonides het sterrekundiges laat vermoed hulle kom van 'n komeet wat vandag as 'n NAV geklassifiseer sou word. Dit is in 1867 bevestig toe sterrekundiges uitvind die nuut ontdekte komeet 55P/Tempel-Tuttle het dieselfde wentelbaan as die Leonides.<ref>{{cite journal |first=S. J. |last=Dick |title=Observation and interpretation of the Leonid meteors over the last millennium |journal=Journal of Astronomical History and Heritage |volume=1 |issue=1 |pages=1–20 |date=June 1998 |doi=10.3724/SP.J.1440-2807.1998.01.01 |bibcode=1998JAHH....1....1D}}</ref> Die eerste nabyaarde-asteroïed wat ontdek is, was [[433 Eros]] in 1898.<ref name=Scholl>{{Cite journal |last1=Scholl |first1=Hans |last2=Schmadel |first2=Lutz D. |title=Discovery Circumstances of the First Near-Earth Asteroid (433) Eros |journal=Acta Historica Astronomiae |bibcode=2002AcHA...15..210S |volume=15 |pages=210–220 |date=2002}}</ref> Die asteroïed was die onderwerp van verskeie intensiewe waarnemingsveldtogte, hoofsaaklik omdat die meting van sy wentelbaan gelei het tot 'n presiese bepaling van die destyds onperfek bekende afstand tussen die Aarde en die Son.<ref>{{cite web |title=Eros comes on stage, finally a useful asteroid |publisher=Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory |url=http://near.jhuapl.edu/eros/history/eros_useful.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203073123/https://near.jhuapl.edu/eros/history/eros_useful.html |archive-date=December 3, 2024}}</ref> ===Nabye naderings=== Teen 2019 is net 23 komete waargeneem wat binne 0,1&nbsp;AE (15&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;km) verby die Aarde beweeg het. Tien van hulle is of was korttermynkomete.<ref name="closest-NEC"/> Twee of drie van hulle, soos Halley se Komeet, is verskeie kere van naby gesien.<ref name="closest-NEC"/> Die naaste komeet aan die Aarde was Lexell se Komeet op 1&nbsp;Julie 1770, by 0,0151&nbsp;AE (5,88 maanafstande).<ref name="closest-NEC" /> Nadat dit in 1779 naby Jupiter verbybeweeg het en sy wentelbaan verander is, is dit nie meer 'n NAV nie. Die naaste huidige korttermynkomeet was Komeet Tempel-Tuttle in 1366 by 0,0229&nbsp;AE (8,92 maanafstande).<ref name="closest-NEC"/> In 1937 is die asteroïed 69230&nbsp;Hermes van 800&nbsp;m breed ontdek toe dit teen twee maanafstande van die Aarde af verbybeweeg het.<ref name="RadarHermes">{{cite web |title=Radar observations of long-lost asteroid 1937 UB (Hermes) |publisher=UCLA |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jlm/research/NEAs/Hermes/ |access-date=January 26, 2024 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20230123110938/http://www2.ess.ucla.edu/~jlm/research/NEAs/Hermes/ |archive-date=January 23, 2023}}</ref> Op 14&nbsp;&nbsp;Junie 1968 het die asteroïed 1566&nbsp;Icarus van 1,4&nbsp;km breed sowat 0,0425&nbsp;AE (6&nbsp;360&nbsp;000&nbsp;km of 16,5 maanafstande) van die Aarde af verbybeweeg.<ref name=jpl-close>{{cite web |title=Small-Body Database Lookup. 1566 Icarus (1949 MA) |publisher=NASA/JPL |date=August 4, 2024 |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=1566&view=OPC |access-date=January 3, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250103085945/https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=1566&view=OPC |archive-date=January 3, 2025}}</ref> Dit is die eerste kleinplaneet wat met [[radar]] opgespoor is terwyl dit die Aarde genader het.<ref name="Pettengill-1969">{{Cite journal |display-authors=6 |first1=G. H. |last1=Pettengill |first2=I. I. |last2=Shapiro |first3=M. E. |last3=Ash |first4=R. P. |last4=Ingalls |first5=L. P. |last5=Rainville |first6=W. B. |last6=Smith |first7=M. L. |last7=Stone |date=May 1969 |title=Radar observations of Icarus |journal=Icarus |volume=10 |issue=3 |pages=432–435 |bibcode=1969Icar...10..432P |doi= 10.1016/0019-1035(69)90101-8 |issn=0019-1035}}</ref><ref name="Goldstein-1968">{{Cite journal |last=Goldstein |first= R. M. |date=November 1968 |title=Radar Observations of Icarus |journal=Science |volume=162 |issue=3856 |pages=903–904 |bibcode=1968Sci...162..903G |doi=10.1126/science.162.3856.903 |pmid=17769079|s2cid=129644095}}</ref> Die eerste nabyaarde-asteroïed wat nader as die afstand van die Maan verby die Aarde beweeg het, was {{mp|1991 BA|}}, 'n liggaam van 5-10&nbsp;m breed, op 170&nbsp;000&nbsp;km.<ref>{{cite journal |first1=J. V. |last1=Scotti |first2=D. L. |last2=Rabinowitz |first3=B. G. |last3=Marsden |title=Near miss of the Earth by a small asteroid |journal=Nature |volume=354 |pages=287–289 |date=November 28, 1991 |issue=6351 |doi=10.1038/354287a0|bibcode=1991Natur.354..287S}}</ref> Namate NAV-opsporings verbeter het, is een sodanige liggaam sedert 2001 elke jaar waargeneem, minstens 'n dosyn sedert 2005 en meer as 100 sedert 2020.<ref name="closest-NEA">{{cite web |title = Closest Approaches to the Earth by Minor Planets |date = May 16, 2019 |publisher = IAU/MPC |url = http://www.minorplanetcenter.net/iau/Closest.html |access-date = January 1, 2025 |url-status =live |archive-url = https://web.archive.org/web/20241222014339/https://minorplanetcenter.net//iau/lists/Closest.html |archive-date = December 22, 2024}}</ref><ref name="NEO-close">{{cite web |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/ca/ |title=NEO Earth Close Approaches |date=January 2, 2025 |publisher=NASA/JPL CNEOS |access-date=January 1, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101175106/https://cneos.jpl.nasa.gov/ca/ |archive-date=January 1, 2025}}</ref> Op 8 November 2011 het {{mp|(308635) 2005 YU|55}} (van sowat 400&nbsp;m in deursnee) binne 324&nbsp;600&nbsp;km (0,85&nbsp;maanafstande) van die Aarde af verbybeweeg. Tien weke later, op 27&nbsp;Januarie 2012, het die 10&nbsp;m breë asteroïed {{mp|2012 BX|34}} net 60&nbsp;000&nbsp;km van ons af verbygetrek.<ref>{{cite news |title=Asteroid makes near-miss fly-by |url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-16756450 |publisher=BBC |date=27 Januarie 2012 |access-date=28 Januarie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200102105617/https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-16756450 |archive-date=2 Januarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Op 15 Februarie 2013 het 367943&nbsp;Duende ({{mp|2012 DA|14}}) sowat 27&nbsp;700&nbsp;km van die Aarde se oppervlak af verbybeweeg. Dit is nader as satelliete in ’n geosinchroniese wentelbaan. Die asteroïed kon nie met die blote oog gesien word nie. Teen Desember 2024 was die naaste afstand aan die Aarde sonder 'n atmosferiese of grondbotsing die 5-11&nbsp;m breë asteroïed {{mp|2020 VT|4}} op 14 November 2020,<ref name="NEO-close"/> met 'n minimum afstand van sowat 6&nbsp;750&nbsp;km van die Aarde se middelpunt af, of 380&nbsp;km van sy oppervlak af.<ref name="EarthSky">{{cite news |first=Eddie |last=Irizarry |title=This asteroid just skimmed Earth's atmosphere |work=EarthSky |date= November 16, 2020 |url=https://earthsky.org/space/asteroid-2020-vt4-skimmed-atmosphere-fri-nov-13-2020 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241202233126/https://earthsky.org/space/asteroid-2020-vt4-skimmed-atmosphere-fri-nov-13-2020/ |archive-date=December 2, 2024}}</ref> {{Panorama|Objects_between_earth_and_moon.jpg|2000px|'n Diagram wat ruimtetuie en asteroïede (in die verlede en toekoms) tussen die Aarde en die Maan wys.}} ===Aardskeerders=== Sommige klein asteroïede wat die Aarde se boonste atmosfeer teen 'n vlak hoek binnekom, verlaat weer die atmosfeer ongeskonde en sit hulle wentelbaan om die Son voort. Vanweë die branding van hulle oppervlak in die atmosfeer kan sulke voorwerpe as 'n aardskeerdersvuurbal waargeneem word. Op 10 Augustus 1972 is 'n meteoor wat as die Groot Dagligvuurbal van 1972 bekend geword het, deur baie mense gesien en selfs afgeneem terwyl dit noordwaarts oor die [[Rotsgebergte]] na [[Kanada]] beweeg het.<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=7M8LQ7_hWtE |title=Grand Teton Meteor (video) |work=[[YouTube]] |date=10 November 2007 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170214110154/https://www.youtube.com/watch?v=7M8LQ7_hWtE |archive-date=February 14, 2017}}</ref> Dit was binne 58&nbsp;km van die Aarde se oppervlak af.<ref>{{cite journal |first=Z. |last=Ceplecha |title=Earth-grazing daylight fireball of August 10, 1972 |date=March 1994 |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=283 |issue=1 |pages=287−288 |bibcode=1994A&A...283..287C}}</ref> Op 13 Oktober 1990 is die aardskeerdersmeteoroïed EN131090 bo [[Tsjeggo-Slowakye]] en [[Pole]] gesien terwyl dit teen 41,74&nbsp;km/s van suid na noord beweeg het. Sy naaste afstand aan die aardoppervlak was 98,67&nbsp;km.<ref name="AA">{{cite journal |last1=Borovička |first1=J. |last2=Ceplecha |first2=Z. |title=Earth-grazing fireball of October 13, 1990 |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=257 |issue=1 |pages=323–328 |date=April 1992 |bibcode=1992A&A...257..323B |issn=0004-6361}}</ref> ===Botsings=== Wanneer 'n nabyaardevoorwerp die Aarde tref, ontplof voorwerpe met 'n deursnee van tot 'n paar dosyn meter in die [[mesosfeer]]. Die meeste of al die soliede materiaal verdamp en net 'n paar klein stukkies meteoriet bereik die aardoppervlak. Groter voorwerpe tref die water en vorm [[tsoenami]]golwe of tref die grond en vorm [[slagkrater]]s.<ref>{{Cite journal |last1=Chapman |first1= Clark R. |last2=Morrison |first2= David |name-list-style=amp |title=Impacts on the Earth by asteroids and comets: Assessing the hazard |journal=Nature |volume=367 |issue=6458 |pages=33–40 |date=January 6, 1994 |bibcode=1994Natur.367...33C |doi=10.1038/367033a0|s2cid=4305299 |url=https://zenodo.org/records/1233151/files/article.pdf |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240702165419/https://zenodo.org/records/1233151/files/article.pdf |archive-date=July 2, 2024}}</ref> Die bestudering van slagkraters dui daarop dat die frekwensie die afgelope 3,5&nbsp;miljard jaar min of meer dieselfde gebly het, wat beteken die NAV-populasie word voortdurend deur die [[Asteroïedgordel|hoofasteroïedgordel]] aangevul.<ref name="MorbidelliAstIII"/> Een botsingsmodel beraam die tyd tussen botsings deur twee rotsasteroïede met 'n deursnee van minstens 4&nbsp;m op een jaar; vir asteroïede van 7&nbsp;m breed (wat in 'n botsing soveel energie vrystel as die atoombom wat op [[Hirosjima]] geval het: sowat 15&nbsp;kiloton [[TNT]]) op vyf jaar; vir dié van 60&nbsp;m breed ('n ontploffing van 10&nbsp;megaton, verglykbaar met die [[Toengoeska-voorval]] in 1908) op 1&nbsp;300 jaar; vir dié van 1&nbsp;km breed op 440&nbsp;000 jaar; en vir dié van 5&nbsp;km breed op 18&nbsp;miljoen jaar.<ref name="Earth-impact"/> Sommige ander modelle stel dieselfde frekwensies voor,<ref name="MorbidelliAstIII"/> terwyl nog ander hoër frekwensies voorstel.<ref name="Asher2005"/> Vir Toengoeska-grootte-botsings wissel die raming tussen een voorval elke 2&nbsp;000 tot 3&nbsp;000 jaar en een elke 300 jaar.<ref name="Asher2005"/> {{Panorama|SmallAsteroidImpacts-Frequency-Bolide-20141114 af.jpg|600px|align-cap=center|Die frekwensie van klein asteroïede van sowat 1 tot 20&nbsp;m in deursnee wat die Aarde se atmosfeer tref.}} Die tweede grootste waargenome voorval naas die Toengoeska-voorval was 'n lugontploffing van 1,1&nbsp;megaton in 1963 naby die [[Prins Eduard-eilande]] tussen [[Suid-Afrika]] en [[Antarktika]]. Dit is egter slegs deur ultraklanksensors waargeneem,<ref name="David_spacecom"/><ref name=silber>{{cite journal |first1=Elizabeth A. |last1=Silber |first2=Douglas O. |last2=Revelle |first3=Peter G. |last3=Brown |first4=Wayne N. |last4=Edwards |title=An estimate of the terrestrial influx of large meteoroids from infrasonic measurements |journal=Journal of Geophysical Research |volume=114 |issue=E8 |year=2009 |doi=10.1029/2009JE003334 |doi-access=free |bibcode=2009JGRE..114.8006S}}</ref> en dit het gelei tot gissings dat dit dalk 'n [[Kernwapen|kerntoets]] was.<ref name=Allen>{{cite journal |last1=Allen |first1=Robert S. |title=Antarctic Explosion Could Have Been Nuclear Detonation |journal=The San Bernardino Sun |issue=4 December |year=1963 |at=p. 40 col. f |url=https://cdnc.ucr.edu/cgi-bin/cdnc?a=d&d=SBS19631204.1.40&e=-------en--20--1--txt-txIN--------1}}</ref> Die derde grootste en verreweg bes waargenome voorval was die [[Tsjeljabinsk-meteoor]] van 15&nbsp;Februarie 2013. 'n Voorheen onbekende asteroïed van 20&nbsp;m breed het bo dié [[Rusland|Russiese]] stad ontplof met 'n energie gelyk aan 400-500&nbsp;kiloton.<ref name="David_spacecom">{{cite news |first=Leonard |last=David |title=Russian fireball explosion shows meteor risk greater than thought |date=November 1, 2013 |work=Space.com |url=http://www.space.com/23423-russian-fireball-meteor-airburst-risk.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170819031019/https://www.space.com/23423-russian-fireball-meteor-airburst-risk.html |archive-date=August 19, 2017}}</ref> Die berekende wentelbaan van die asteroïed voor die ontploffing is soortgelyk aan dié van {{mp|2011 EO|40}}, en laasgenoemde was dus moontlik die meteoor se moederliggaam.<ref>{{cite journal |title=Reconstructing the Chelyabinsk event: Pre-impact orbital evolution |first1=C. |last1=de&nbsp;la&nbsp;Fuente Marcos |first2=R. |last2=de&nbsp;la&nbsp;Fuente Marcos |date=September 1, 2014 |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters |volume=443 |issue=1 |pages=L39–L43 |arxiv=1405.7202 |bibcode=2014MNRAS.443L..39D |doi=10.1093/mnrasl/slu078 |doi-access=free |s2cid=118417667}}</ref> Die Aarde is nie die enigste liggaam wat deur botsings in die gesig gestaar word nie. Botsings teen die Maan kan waargeneem word as flitse lig wat gewoonlik 'n breukdeel van 'n sekonde duur.<ref name="NASA-lunar-impacts"/> Die eerste maanbotsings is afgeneem tydens die Leonide-meteoorreën van 1999.<ref>{{cite encyclopedia |last1=Rubio |first1=Luis R. Bellot |last2=Ortiz |first2=Jose L. |last3=Sada |first3=Pedro V. |title=Observation and Interpretation of Meteoroid Impact Flashes on the Moon |editor1-last=Jenniskens |editor1-first=P. |editor2-last=Rietmeijer |editor2-first=F. |editor3-last=Brosch |editor3-first=N. |editor4-last=Fonda |editor4-first=M. |display-editors=1 |encyclopedia=Leonid Storm Research |publisher=Springer |location=Dordrecht |year=2000 |pages=575–598 |isbn=978-90-481-5624-5 |doi=10.1007/978-94-017-2071-7_42 |bibcode=2000lsr..book..575B |s2cid=118392496}}</ref> 'n Maanbotsing op 11 September 2013 het 8 sekondes geduur en is waarskynlik veroorsaak deur 'n voorwerp van 0,6 tot 1,4&nbsp;m breed.<ref name="2013-lunar-impact">{{cite news |first=Michele |last=Catanzaro |title=Largest lunar impact caught by astronomers |date=February 24, 2014 |journal=Nature |url=https://www.nature.com/articles/nature.2014.14773 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211004133116/https://www.nature.com/articles/nature.2014.14773 |archive-date=October 4, 2021}}</ref> Dit het 'n nuwe krater van 40&nbsp;m breed geskep: die grootste een wat nog gesien is (soos in Julie 2019).<ref>{{cite web |title=MIDAS: Moon Impacts Detection and Analysis System. Main Results |work=Meteoroides.NET |url=http://www.meteoroides.net/e_midas_results.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240307162029/http://www.meteoroides.net/e_midas_results.html |archive-date=March 7, 2024}}</ref> ===Risiko=== [[Beeld:Asteroid 4179 Toutatis close-up.jpg|thumb|240px|'n Nabyskoot van die asteroïed 4179 Toutatis, 'n [[potensieel gevaarlike voorwerp]] wat in September 2004 vier [[maanafstand]]e van die Aarde af verbybeweeg het en tans 'n minimum moontlike afstand van 2,5 maanafstande het.]] Die moontlikheid van die katastrofiese gevolge van botsings met nabyaardekomete is besef die oomblik dat berekenings van die eerste wentelbane gedoen is. In 1694 het Edmond Halley 'n teorie voorgestel dat [[Noag]] se [[Sondvloed|vloed]] in [[Genesis]] deur 'n komeetbotsing veroorsaak is.<ref>{{cite web |first=Jason |last=Colavito |title=Noah's Comet. Edmond Halley 1694 |work=Jasoncolavito.com |url=http://www.jasoncolavito.com/halley-on-noahs-comet.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171001192755/http://www.jasoncolavito.com/halley-on-noahs-comet.html |archive-date=October 1, 2017}}</ref> Wetenskaplikes het in die 1980's die gevaar van botsings begin besef wat veel groter slagkraters skep as wat die botsende voorwerp is en wat indirekte gevolge vir 'n selfs groter gebied inhou. Dit was terwyl bewyse al hoe duideliker geword het dat die [[Kryt-Paleogeen-uitwissing]] van 65&nbsp;miljoen jaar gelede (waarin alle nievlieënde [[dinosourus]]se uitgesterf het) veroorsaak is deur 'n [[Chicxulub-krater|groot asteroïedbotsing]].<ref name="tsr20120514"/><ref name="Chapman1998">{{cite web |first=Clark R. |last=Chapman |title=History of The Asteroid/Comet Impact Hazard |date=October 7, 1998 |publisher=Southwest Research Institute |url=http://www.boulder.swri.edu/clark/ncarhist.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203022823/https://www.boulder.swri.edu/clark/ncarhist.html |archive-date=December 3, 2024}}</ref> Op 23 Maart 1989 het die Apollo-asteroïed 4581&nbsp;Asklepios (1989&nbsp;FC), met 'n deursnee van 300&nbsp;m, die Aarde met 700&nbsp;000&nbsp;km gemis. As dit die Aarde getref het, sou dit die grootste ontploffing in menseheugenis veroorsaak het, soortgelyk aan 20&nbsp;000 megaton TNT. Dit het wyd aandag getrek, want dit is eers opgespoor nadat dit sy naaste afstand van die Aarde af bereik het.<ref>{{cite news |first=Warren E. |last=Leary |title=Big Asteroid Passes Near Earth Unseen In a Rare Close Call |date=April 20, 1989 |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1989/04/20/us/big-asteroid-passes-near-earth-unseen-in-a-rare-close-call.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171109191344/http://www.nytimes.com/1989/04/20/us/big-asteroid-passes-near-earth-unseen-in-a-rare-close-call.html |archive-date=November 9, 2017}}</ref> Van die 1990's af was 'n tipiese verwysingsraamwerk vir die soeke na NAV's die wetenskaplike begrip "risiko". Die publiek het bewus geword van botsingsrisiko's ná die botsing van fragmente van Komeet [[Shoemaker-Levy 9]] met [[Jupiter]] in Julie 1994.<ref name="tsr20120514"/><ref name="Chapman1998"/> In Maart 1998 het vroeë wentelbaanberekings vir die pas ontdekte asteroïed {{mp|(35396) 1997 XF|11}} gewys dit sal in 2028 net 0,00031&nbsp;AE (46&nbsp;000&nbsp;km) van die Aarde af kom, veel nader as die Maan, maar met 'n groot foutmarge wat beteken het dit sou die Aarde dalk regstreeks tref. Latere data het die afstand tot 0,0064&nbsp;AE (960&nbsp;000&nbsp;km) vergroot, sonder die kans van 'n botsing. Teen daardie tyd het onakkurate berigte van 'n moontlike botsing reeds 'n mediastorm veroorsaak.<ref name="Marsden1998">{{cite news |first=Brian G. |last=Marsden |title=How the Asteroid Story Hit: An Astronomer Reveals How a Discovery Spun Out of Control |date=March 29, 1998 |work=The Boston Globe |url=http://www.minorplanetcenter.net/iau/pressinfo/1997XF11Globe.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120617210302/http://www.minorplanetcenter.net/iau/pressinfo/1997XF11Globe.html |archive-date=June 17, 2012}}</ref> In 1998 het die [[rolprent]]e ''Deep Impact'' en ''Armageddon'' die idee gewild gemaak dat nabyaardevoorwerpe katastrofiese gevolge kan hê.<ref name="Chapman1998"/> In dié tyd was daar ook 'n samesweringsteorie dat 'n planeet met die naam Nibiru die Aarde in 2003 sou tref. Die datum is later op die [[internet]] na 2012 en nog later na 2017 verskuif.<ref name="Molloy2017">{{cite news |first=Mark |last=Molloy |title=Nibiru: How the nonsense Planet X Armageddon and Nasa fake news theories spread globally |date=September 24, 2017 |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2017/09/21/nibiru-nonsense-planet-x-armageddon-nasa-fake-news-theories/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |url-access=subscription |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/2017/09/21/nibiru-nonsense-planet-x-armageddon-nasa-fake-news-theories/ |archive-date=January 11, 2022}}</ref> ===Risikoskale=== [[Beeld:Torino scale-af.svg|300px|thumb|Die Torino-skaal.]] Daar is twee skemas vir die wetenskaplike klassifikasie van moontlik gevaarlike NAV's: * Die [[Torino-skaal]] * Die Palermo-skaal Die Torino-skaal gee 'n telling ('n [[heelgetal]] tussen 0 en 10) aan die risiko van botsings in die volgende 100 jaar volgens die botsingsenergie en botsingsmoontlikheid:<ref name="torino">{{cite web |title=Torino Impact Hazard Scale |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=http://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/torino_scale.html |access-date=February 14, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250214111538/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/torino_scale.html |archive-date=February 14, 2025}}</ref><ref>{{cite journal |title=Torino Impact Hazard Scale |journal=Planetary and Space Science |volume=48 |issue=4 |pages=297–303 |bibcode=2000P&SS...48..297B |last1=Binzel |first1=Richard P. |year=2000 |doi=10.1016/S0032-0633(00)00006-4}}</ref> * 0 en 1 vir voorvalle wat nie vir sterrekundiges of die publiek van belang is nie; * 2 tot 4 vir voorvalle wat sterrekundiges aanspoor om beter wentelbaanberekenings te doen, maar van geen belang vir die publiek is nie; * 5 tot 7 vir botsings wat nie vir seker is nie, maar waarvan die publiek behoort kennis te neem en wat stappe van die regering verg; * 8 tot 10 sal gebruik word vir botsings wat vir seker is en groot skade kan aanrig. Die ingewikkelder Palermo-skaal is in 2002 gevestig. Die tellings kan negatiewe of positiewe getalle wees. Voorvalle van enige belang het 'n positiewe telling.<ref name="palermo">{{cite web |title=Palermo Technical Impact Hazard Scale |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/palermo_scale.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231001191140/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/palermo_scale.html |archive-date=October 1, 2023}}</ref> [[Nasa]] hou 'n rekord, die Sentry Risk Table, van die bedreiging van NAV's vir die volgende 100 jaar en dit word voortdurend bygewerk.<ref name="Current_Impact_Risks" /> Al die voorwerpe op die lys, of byna almal, sal uiteindelik verwyder word namate meer waarnemings in ag geneem word en die gevaar van botsings kleiner word.<ref name="Current_Impact_Risks"/><ref name="2006HZ51">{{cite news |first=David |last=Chandler |title=Big new asteroid has slim chance of hitting Earth |date=May 2, 2006 |work=New Scientist |url=https://www.newscientist.com/article/dn9095-big-new-asteroid-has-slim-chance-of-hitting-earth |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241226121230/https://www.newscientist.com/article/dn9095-big-new-asteroid-has-slim-chance-of-hitting-earth/ |archive-date=December 26, 2024}}</ref> ===Voorwerpe met 'n hoë risiko=== In Maart 2002 was {{mp|(163132) 2002 CU|11}} die eerste asteroïed met 'n tydelike positiewe telling op die Torino-skaal, met 'n kans van 1 uit 9&nbsp;300 om die Aarde in 2049 te tref.<ref>{{cite news |first1=Andrea |last1=Milani |first2=Giovanni |last2=Valsecchi |first3=Maria Eugenia |last3=Sansaturio |title=The problem with 2002 CU11 |work=Tumbling Stone |volume=12 |publisher=NEODyS |date=March 12, 2002 |url=http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/tumblingstone/issues/num12/eng/2002cu11.htm |access-date=January 29, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304023838/http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/tumblingstone/issues/num12/eng/2002cu11.htm |archive-date=March 4, 2016}}</ref> Ná verdere waarnemings is die geraamde risiko tot nul verlaag en die voorwerp is in April 2002 van die Sentry Risk Table verwyder.<ref name="removed">{{cite web |title=Date/Time Removed |date=December 31, 2024 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/removed.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101175144/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/removed.html |archive-date=January 1, 2025}}</ref> Dit is nou bekend dat dit oor die volgende twee eeue op 'n veilige afstand verby die Aarde sal beweeg, met 'n naaste afstand ([[perigeum]]) van 0,00425&nbsp;AE (636&nbsp;000&nbsp;km) op 31&nbsp;Augustus 2080.<ref>{{cite web |title=Small-Body Database Lookup. 163132 (2002 CU11) |date=June 6, 2022 |publisher=NASA/JPL |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=2002CU11&view=OPC |access-date=January 2, 2025}}</ref> [[Beeld:1950 DA (color).png|thumb|240px|links|'n Radarbeeld van die asteroïed {{mp|29075|1950 DA}}.]] Die asteroïed {{mp|29075|1950 DA}} het 'n deursnee van omtrent 1&nbsp;km, en daarom sal 'n botsing wêreldwyd katastrofies wees. Hoewel dit die Aarde nie binne die volgende 800 jaar sal tref nie en dus nie 'n Torino-telling het nie, is dit in April 2002 op die Sentry-lys geplaas as die eerste voorwerp met 'n Palermo-skaalwaarde van groter as 0.<ref name="IAU-NEOs"/><ref name="NEO-1950DA">{{cite web |title=29075 (1950 DA) Analyses, 2001-2007 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=http://cneos.jpl.nasa.gov/doc/1950da/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241228030108/https://cneos.jpl.nasa.gov/doc/1950da/ |archive-date=December 28, 2024}}</ref> Teen Maart 2025 was die moontlikheid van 'n botsing 1 uit 2&nbsp;600.<ref name="Current_Impact_Risks"/> Op 24 Desember 2004, vyf dae ná sy ontdekking, het die asteroïed [[99942 Apofis]] van 370&nbsp;m 'n telling van 4, die hoogste telling nog, op die Torino-skaal gekry. Volgens die inligting van destyds was die kans dat {{mp|2004 MN|4}}, die voorlopige naam waaronder dit toe bekend was, die Aarde in April 2029 sou tref 1,6%.<ref>{{cite news |first1=D. |last1=Yeomans |first2=S. |last2=Chesley |first3=P. |last3=Chodas |title=Near-Earth Asteroid 2004 MN4 Reaches Highest Score To Date On Hazard Scale |date=December 23, 2004 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news146.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241231201857/https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news146.html |archive-date=December 31, 2024}}</ref> Namate inligting oor die volgende drie dae ingesamel is, het die kans aanvanklik tot 2,7% gestyg,<ref name="cneosnews164">{{cite news |first1=Dwayne |last1=Brown |first2=DC |last2=Agle |title=NASA Refines Asteroid Apophis' Path Toward Earth |date=October 7, 2009 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news164.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241218203929/https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news164.html |archive-date=December 18, 2024}}</ref> en daarna tot nul gedaal.<ref>{{cite news |first1=D. |last1=Yeomans |first2=S. |last2=Chesley |first3=P. |last3=Chodas |title=Possibility of an Earth Impact in 2029 Ruled Out for Asteroid 2004 MN4 |date=December 27, 2004 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news148.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241230120623/https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news148.html |archive-date=December 30, 2024}}</ref> Apofis is in Februarie 2021 van die Sentry Risk Table verwyder.<ref name="removed"/> Teen Maart 2025 het {{mpl|2010 RF|12}} die hoogste telling op die Sentry List Table gehad, met 'n kans van 1 uit 10 van 'n botsing op 5&nbsp;September 2095.<ref name="Current_Impact_Risks"/> Dit is net 7&nbsp;m breed en dus te klein om as 'n [[potensieel gevaarlike voorwerp]] beskou te word. Dit hou geen ernstige gevaar in nie: Die moontlike 2095-botsing het dus tot -2,97 op die Palermo-skaal gedaal.<ref name="Current_Impact_Risks"/> In Januarie 2025 het die asteroïed {{mp|2024 YR|4}} van 55&nbsp;m 'n telling van 3 op die Torino-skaal gekry vir 'n moontlike botsing op 22&nbsp;Desember 2032. Dit het gelei tot 'n aksieplan om die asteroïed met kragtiger teleskope dop te hou terwyl dit wegbeweeg en dowwer word om sy wentelbaan beter te bepaal en die botsingsrisiko so te verfyn.<ref>{{cite news |first=Ian |last=Sample |title=Asteroid triggers global defence plan amid chance of collision with Earth in 2032 |date=January 30, 2025 |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/science/2025/jan/30/asteroid-spotted-chance-colliding-with-earth-2032 |access-date=February 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250202133421/https://www.theguardian.com/science/2025/jan/30/asteroid-spotted-chance-colliding-with-earth-2032 |archive-date=February 2, 2025}}</ref> In Februarie 2025 het die risiko 'n hoogtepunt van 1 uit 32 bereik, maar daarna het dit afgeneem tot onder 1 uit 1&nbsp;000. Die Torino-skaal het die punt na 0 afgebring.<ref>{{cite news |first=Robert |last=Lea |title='That's impact probability zero folks!' Earth safe from 'city-killer' asteroid 2024 YR4 |date=February 24, 2025 |work=Space.com |url=https://www.space.com/the-universe/asteroids/earth-safe-from-city-killer-asteroid-2024-yr4-thats-impact-probability-zero-folks |access-date=March 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250302170948/https://www.space.com/the-universe/asteroids/earth-safe-from-city-killer-asteroid-2024-yr4-thats-impact-probability-zero-folks |archive-date=March 2, 2025}}</ref> Teen Maart 2025 was die botsingsrisiko vir 2032 net 1 uit 120&nbsp;000.<ref name="Current_Impact_Risks"/> Teen April is egter geraam {{mp|2024 YR|4}} het 'n kans van 4% om die Maan op 22 Desember 2032 te tref.<ref name="Helsinki"/><ref name="BillGray"/> ===Projekte om gevaar te verminder=== {{Multibeeld | align = right | direction = vertical | background color = | voetskrif = Jaarlikse NAV-ontdekkings teen 31 Desember 2024 volgens opname: alle NAV's (heel bo) en NAV's &gt; 1&nbsp;km (bo). | beeld1 = NEA by survey.svg | width1 = 300 | onderskrif1 = | beeld2 = NEA 1 km or more.svg | width2 = 300 | onderskrif2 = }} 'n Jaar voor die asteroïed Icarus se nabye nadering in 1968 het studente van die [[Massachusetts-tegnologie-instituut|Massachusetts-instituut vir Tegnologie]] Projek Icarus van stapel laat loop om 'n plan te bedink om die asteroïed met vuurpyle weg te keer as ontdek sou word dit gaan teen die Aarde bots.<ref>{{cite news |first=Dwayne A. |last=Day |title=Giant bombs on giant rockets: Project Icarus |date=July 5, 2004 |work=The Space Review |url=http://www.thespacereview.com/article/175/1 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160415041026/http://www.thespacereview.com/article/175/1 |archive-date=April 15, 2016}}</ref> Dit het wye mediadekking gehad en die rampfliek ''Meteor'' van 1979 geïnspireer. Daarin span die [[VSA]] en [[USSR]] saam om 'n fragment van 'n asteroïed wat na die Aarde op pad was nadat die asteroïed deur 'n komeet getref is weg te keer.<ref>{{cite news |title=MIT Course precept for movie |date=October 30, 1979 |work=The Tech |publisher=MIT |url=http://tech.mit.edu/V99/PDF/V99-N43.pdf |access-date=November 15, 2017 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140811005933/http://tech.mit.edu/V99/PDF/V99-N43.pdf |archive-date=August 11, 2014}}</ref> Die eerste sterrekundige program vir die opsporing van nabyaarde-asteroïede was die Palomar-opname van planeetkruisende asteroïede. Die behoefte aan spesifieke teleskope vir dié doel en opsies om 'n moontlike botsing te voorkom is in 1981 die eerste keer op 'n konferensie in Snowmass, [[Colorado]], bespreek.<ref name="Chapman1998"/> Planne vir 'n omvattender opname, die Spaceguard Survey, is van 1992 af deur Nasa ontwikkel.<ref name="Vulcano1995"/><ref name="spaceguard-1998" /> Om die opname op 'n internsionale vlak te bevorder het die IAU 'n werksessie in 1995 in [[Italië]] gehou<ref name="Vulcano1995">{{cite conference |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=Vulcano Workshop. Beginning the Spaceguard Survey |location=Vulcano, Italy |publisher=IAU |date=September 1995 |url=http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/SGF/Vulcano/booklet.ps |access-date=March 13, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131031042442/http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/SGF/Vulcano/booklet.ps |archive-date=October 31, 2013}}</ref> en 'n jaar later die Spaceguard Foundation in Italië geloods.<ref name="spaceguard-2004" /> [[Beeld:PIA22419-Neowise-1stFourYearsDataFromDec2013-20180420.gif|thumb|260px|links|Asteroïede wat in die eerste drie jaar van die Near-Earth Object WISE-program ontdek is, vanaf Desember 2013, met NAV's met groen kolle aangedui.]] In 1998 het die [[Amerikaanse Kongres]] Nasa 'n mandaat gegee om 90% van nabyaarde-asteroïede van breër as 1&nbsp;km teen 2008 op te spoor.<ref name="spaceguard-1998">{{cite web |first=Clark R. |last=Chapman |title=Statement on The Threat of Impact by Near-Earth Asteroids before the Subcommittee on Space and Aeronautics of the Committee on Science of the U.S. House of Representatives at its hearings on "Asteroids: Perils and Opportunities" |date=May 21, 1998 |publisher=Southwest Research Institute |url=http://www.boulder.swri.edu/clark/hr.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241206153404/https://www.boulder.swri.edu/clark/hr.html |archive-date=December 6, 2024}}</ref><ref name="shigad" /> Opnames in verskeie lande het Spaceguard-bedrywighede begin. As gevolg daarvan het die verhouding van bekende en geraamde nabyaarde-asteroïede breër as 1&nbsp;km gestyg van 20% in 1998 tot 65% in 2004,<ref name="spaceguard-2004">{{cite web |title=NASA on the Prowl for Near-Earth Objects |date=May 26, 2004 |publisher=NASA/JPL |url=https://www.nasa.gov/vision/universe/watchtheskies/near_earth052104.html |access-date=March 6, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20220813164957/https://www.nasa.gov/vision/universe/watchtheskies/near_earth052104.html |archive-date=August 13, 2022}}</ref> 80% in 2006<ref name="shigad"/> en 93% in 2011. Teen Desember 2024 is 867 NAV's breër as 1&nbsp;km ontdek.<ref name="neo-jpl-stats" /> In 2005 is 'n beroep op Nasa gedoen om 90% van NAV's breër as 140&nbsp;m teen 2020 op te spoor.<ref name="law-109-155">{{cite web |title=Public Law 109–155–DEC.30, 2005 |url=http://www.govinfo.gov/content/pkg/PLAW-109publ155/pdf/PLAW-109publ155.pdf |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241206182016/https://www.govinfo.gov/content/pkg/PLAW-109publ155/pdf/PLAW-109publ155.pdf |archive-date=December 6, 2024}}</ref> In Januarie 2016 het Nasa die stigting van 'n koördinasiekantoor vir die beskerming van planete aangekondig om pogings te koördineer, maar sonder bogenoemde sperdatum.<ref name="ETech"/><ref>{{cite web |title=Planetary Defense Coordination Office. Overview |date=8 September 2023 |publisher=NASA |url=https://science.nasa.gov/planetary-defense-overview |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241226012441/https://science.nasa.gov/planetary-defense-overview/ |archive-date=December 26, 2024}}</ref> In September 2020 is geraam dat die helfte reeds ontdek is, hoewel voorwerpe van dié grootte die Aarde net een keer in sowat 30 000 jaar tref.<ref name="HarrisChodas2021">{{cite journal |first1=Alan W. |last1=Harris |first2=Paul W. |last2=Chodas |title=The population of near-earth asteroids revisited and updated |journal=Icarus |date=September 1, 2021 |volume=365 |at=section 114452 |doi=10.1016/j.icarus.2021.114452 |bibcode=2021Icar..36514452H|doi-access=free }}</ref> Die [[Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System|ATLAS]]-projek probeer daarenteen om gevaarlike asteroïede kort voor 'n botsing op te spoor: veels te laat vir 'n wegkeeraksie, maar nog betyds om die gebied te ontruim en ander voorbereidings te tref.<ref>{{cite news |title=ATLAS: The Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System |date=February 18, 2013 |work=Astronomy |publisher=University of Hawaii at Mānoa Institute for Astronomy |url=https://www.astronomy.com/science/atlas-the-asteroid-terrestrial-impact-last-alert-system/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230604015435/https://www.astronomy.com/science/atlas-the-asteroid-terrestrial-impact-last-alert-system/ |archive-date=June 4, 2023}}</ref> Wetenskaplikes wat by NAV-navorsing betrokke is, oorweeg ook opsies om asteroïede weg te keer as dit blyk dat dit die Aarde gaan tref.<ref name="Chapman1998"/> Alle metodes is daarop gmik om die voorwerp van rigting te laat verander eerder as om dit te vernietig, want fragmente kan steeds grootskaalse verwoesting saai.<ref name="TaskForceReport"/> Dit beteken die voorwerp se wentelbaan moet maande of jare voor 'n voorspelde botsing verander word.<ref name="TaskForceReport"/> ==Getal en klassifikasie== Wanneer 'n NAV ontdek word, word sy posisie en helderheid, nes met ander klein Sonnestelselliggame, na die IAU se Kleinplaneetsentrum gestuur om te katalogiseer. Teen Desember 2024 was 37&nbsp;378 NAV's ontdek. Daar is 2&nbsp;465 NAV's wat geklassifiseer is as potensieel gevaarlike asteroïede (PGA's). Almal buiten 106 se deursnee is minder as 50 meter. Nabyaarde-asteroïede wat kleiner as ~1 meter is, is nabyaardemeteoroïdes. Hulle word op die meeste asteroïedtabelle as asteroïede gelys. Die kleinste nabyaardemeteoroïde is {{mp|2008 TS|26}}, met ’n absolute magnitude van 33 en ’n geraamde deursnee van net 1&nbsp;meter.<ref name=h>{{Cite web |url=http://neo.jpl.nasa.gov/glossary/h.html |title=Conversion of Absolute Magnitude to Diameter |access-date= 7 April 2016 |archive-date= 9 Julie 2013 |archive-url=https://www.webcitation.org/6HyGNdAcB?url=http://neo.jpl.nasa.gov/glossary/h.html |url-status=dead }}</ref> ===Nabyaarde-asteroïede=== [[Beeld:NEO by size af.png|duimnael|Nabyaarde-asteroïede volgens grootte.]] [[Beeld:Neas.svg|duimnael|Klassifikasie van nabyaarde-asteroïede.]] Dit is voorwerpe in ’n wentelbaan na aan die Aarde sonder die [[koma]], of stert, van ’n komeet. Die samestelling van nabyaarde-asteroïede is min of meer dieselfde as dié in die [[asteroïedgordel]], dus van ’n verskeidenheid [[spektraaltipe]]s.<ref>{{cite journal|title = On the Origins of Earth-Approaching Asteroids|author = D.F. Lupishko|author2 = T.A. Lupishko|last-author-amp = yes|journal = Solar System Research|volume = 35|issue = 3|pages = 227–233|date=Mei 2001 | doi = 10.1023/A:1010431023010|bibcode = 2001SoSyR..35..227L}}</ref> Nabyaarde-asteroïede oorleef net ’n paar miljoen jaar in hulle wentelbaan.<ref name = "MorbidelliAstIII"/> Hulle word eindelik uit die weg geruim deur planeetversteurings, wat veroorsaak dat hulle óf uit die Sonnestelsel gewerp word óf teen die Son of ’n planeet bots. Die getal asteroïede wat naby die Aarde waargeneem word, kan verduidelik word aan die hand van die feit dat nuwe asteroïede voortdurend in nabyaardewentelbane inbeweeg. Hulle aanvaarde oorsprong is die asteroïedgordel, van waar hulle na die binneste Sonnestelsel beweeg omdat hulle [[wentelresonansie]] met [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] hulle wentelbane versteur. Die asteroïedgordel het gapings, bekend as [[Kirkwoodgaping]]s, wat ontstaan deur asteroïede wat in ander wentelbane geskuif word. Nuwe asteroïede beweeg dan in die gapings in en dit veroorsaak ’n voortdurende toename in nabyaarde-asteroïede. ’n Klein aantal NAV's is uitgedoofde komete wat hulle vlambare oppervlakmateriaal verloor het. Die asteroïed met die grootste bekende kans om die Aarde te tref (1 uit 16; op 5&nbsp;September 2095) is {{mpl|2010 RF|12}}. Vanweë sy deursnee van sowat 7&nbsp;m sal hy waarskynlik nie groot skade aanrig nie. Nabyaarde-asteroïede word geklassifiseer volgens hulle [[Ellips|halwe lengteas]] (a), [[Apside|perihelium]] (q; kleinste afstand van die Son af) en [[Apside|afelium]] (Q, grootste afstand van die Son af):<ref name=NEO-groups/><ref name = "MorbidelliAstIII" /> * Die '''Atiras''' of '''Apohele''' het wentelbane wat streng binne dié van die Aarde bly: ’n Atira se afelium (Q) is kleiner as die Aarde se perihelium (0,983&nbsp;AE). Dus is Q&nbsp;< 0,983&nbsp;AE. (Dit dui daarop dat die asteroïed se halwe lengteas ook minder as 0,983&nbsp;AE is.) * Die '''Atens''' het ’n halwe lengteas van minder as 1&nbsp;AE en kruis die Aarde se wentelbaan. Dus is a&nbsp;< 1&nbsp;AE en Q&nbsp;> 0,983&nbsp;AE. * Die '''Apollo's''' het ’n halwe lengteas van meer as 1&nbsp;AE en kruis die Aarde se wentelbaan. Dus is a&nbsp;> 1&nbsp;AE en q&nbsp;< 1,017&nbsp;AE (1,017&nbsp;AE is die Aarde se afelium.) * Die '''Amors''' se wentelbane lê streng buite dié van die Aarde. Dus is q&nbsp;> 1,017&nbsp;AE. Amors is ook NAV's en dus is q&nbsp;< 1,3&nbsp;AE. Dus is 1,017&nbsp;AE <&nbsp;q <&nbsp;1,3&nbsp;AE. (Dit dui daarop dat Amors se halwe lengteas ook groter as 1,017&nbsp;AE is.) Sommige Amors kruis [[Mars (planeet)|Mars]] se wentelbaan. Atiras en Amors kruis dus nie die Aarde se wentelbaan nie en hou nie onmiddellike impakgevaar in nie, maar hullele wentelbane kan verander en in die toekoms die Aarde se wentelbaan kruis. ===Nabyaardekomete=== In Februarie 2015 was 96 nabyaardekomete ontdek.<ref name=nasa_neo/> Hoewel daar geen bevestigde geval van ’n komeetbotsing met die Aarde is nie, kon die [[Toengoeska-voorval]] veroorsaak gewees het deur ’n fragment van [[Komeet Encke]].<ref>{{cite journal| title=The Tunguska object – A fragment of Comet Encke| publisher=Astronomical Institutes of Czechoslovakia| bibcode=1978BAICz..29..129K| author1=Kresak| first1=L'.| volume=29| date=1978| pages=129| journal=Astronomical Institutes of Czechoslovakia}}</ref> Brokstukke van komete kon ook verantwoordelik gewees het vir sommige botsings deur nabyaardevoorwerpe. Komete beweeg selde nader as 0,1&nbsp;AE (15&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;km) by die Aarde verby.<ref name="closest">{{cite web |title=Closest Approaches to the Earth by Comets |publisher=Minor Planet Center |url=http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/ClosestComets.html |access-date=28 Junie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170629215807/http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/ClosestComets.html |archive-date=29 Junie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ==Sien ook== * [[Potensieel gevaarlike voorwerp]] * [[Double Asteroid Redirection Test]] ==Verwysings== {{Verwysings|3 |verwysings= <ref name="DeepImpactHartley">{{Cite news |title=Mr. Hartley's Amazing Comet |first=Kelly |last=Beatty |date=November 4, 2010 |work=Sky & Telescope |url=https://skyandtelescope.org/astronomy-news/mr-hartleys-amazing-comet/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231020025244/https://skyandtelescope.org/astronomy-news/mr-hartleys-amazing-comet/ |archive-date=October 20, 2023}}</ref> <ref name="Eros-NEAR">{{cite news |first1=Donald |last1=Savage |first2=Michael |last2=Buckley |name-list-style=amp |title=NEAR Mission Completes Main Task, Now Will Go Where No Spacecraft Has Gone Before |date=January 31, 2001 |work=Press Releases |publisher=NASA |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/news/near_descent_pr_20010131.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160617001709/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/news/near_descent_pr_20010131.html |archive-date=June 17, 2016}}</ref> .<ref name="Toutatis-Change">{{cite news |first=Emily |last=Lakdawalla |title=Chang'e 2 imaging of Toutatis |date=December 14, 2012 |publisher=The Planetary Society |url=https://www.planetary.org/articles/12141551-change-2-imaging-of-toutatis |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203034955/https://www.planetary.org/articles/12141551-change-2-imaging-of-toutatis |archive-date=December 3, 2024}}</ref> <ref name="BBC-Hayabusa2">{{Cite news |first=Paul |last=Rincon |title=Hayabusa-2: Capsule with asteroid samples in 'perfect' shape |date=December 6, 2020 |work=BBC News |publisher=BBC |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-55201662 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231024064457/https://www.bbc.com/news/science-environment-55201662 |archive-date=October 24, 2023}}</ref> <ref name="space-osiris-sample">{{cite news |first=John |last=Loeffer |title=NASA finally opens OSIRIS-REx asteroid sample canister after freeing stuck lid |date=January 23, 2024 |work=Space.com |url=https://www.space.com/nasa-osiris-rex-asteroid-sample-canister-open |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240125183741/https://www.space.com/nasa-osiris-rex-asteroid-sample-canister-open |archive-date=January 25, 2024}}</ref> <ref name="NASA221215">{{cite news |first=Jessica |last=Merzdorf |title=Early Results from NASA's DART Mission |date=December 15, 2022 |work=Press Releases |publisher=NASA |url=https://www.nasa.gov/solar-system/early-results-from-nasas-dart-mission/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250102153424/https://www.nasa.gov/solar-system/early-results-from-nasas-dart-mission/ |archive-date=January 2, 2025}}</ref> <ref name="Forbes210831">{{Cite news |last=Dorminey |first=Bruce |title=Does Commercial Asteroid Mining Still Have A Future? |date=August 31, 2021 |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/brucedorminey/2021/08/31/does-commercial-asteroid-mining-still-have-a-future/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240804082359/https://www.forbes.com/sites/brucedorminey/2021/08/31/does-commercial-asteroid-mining-still-have-a-future/ |archive-date=August 4, 2024}}</ref> <ref name="NASA220927">{{cite news |first=Roxana |last=Bardan |title=NASA's DART Mission Hits Asteroid in First-Ever Planetary Defense Test |date=September 27, 2022 |work=Press Releases |publisher=[[Nasa]] |url=https://www.nasa.gov/news-release/nasas-dart-mission-hits-asteroid-in-first-ever-planetary-defense-test/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101142705/https://www.nasa.gov/news-release/nasas-dart-mission-hits-asteroid-in-first-ever-planetary-defense-test/ |archive-date=January 1, 2025}}</ref> <ref name="IAU-NEOs">{{cite web |title = Near Earth Objects |publisher = [[IAU]] |url = https://www.iau.org/public/themes/neo/ |access-date = January 2, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20241217212810/https://www.iau.org/public/themes/neo/ |archive-date = December 17, 2024}}</ref> <ref name="MPC-PHA-list">{{cite web |title=List Of Potentially Hazardous Minor Planets (by designation) |publisher=IAU/MPC |url=https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/t_phas.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250102134144/https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/t_phas.html |archive-date=January 2, 2025}}</ref> <ref name="Earth-impact">{{cite web |first1 = Robert |last1 = Marcus |first2 = H. Jay |last2 = Melosh |first3 = Gareth |last3 = Collins |name-list-style = amp |title = Earth Impact Effects Program |date = 2010 |publisher = Imperial College London / Purdue University |url = https://impact.ese.ic.ac.uk/ImpactEarth/ImpactEffects/ |access-date = January 2, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20240124034305/https://impact.ese.ic.ac.uk/ImpactEarth/ImpactEffects/ |archive-date = January 24, 2024}} (solution using 2600&nbsp;kg/m^3, 17&nbsp;km/s, 45 degrees)</ref> <ref name="Asher2005">{{cite journal |last1=Asher |first1=D. J. |last2=Bailey |first2=M. |last3=Emel'Yanenko |first3=V. |last4=Napier |first4=W. |title=Earth in the Cosmic Shooting Gallery |journal=The Observatory |volume=125 |issue=2 |pages=319–322 |date=October 2005 |bibcode=2005Obs...125..319A}}</ref> <ref name="NASA-lunar-impacts">{{cite web |title=Lunar Impact Monitoring Program |publisher=NASA |url=https://www.nasa.gov/meteoroid-environment-office/about-lunar-impact-monitoring/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240127144250/https://www.nasa.gov/meteoroid-environment-office/about-lunar-impact-monitoring/ |archive-date=January 27, 2024}}</ref> <ref name="tsr20120514"> {{cite journal |first=Luis |last=Fernández Carril |title=The evolution of near Earth objects risk perception |journal=The Space Review |date=May 14, 2012 |url=http://www.thespacereview.com/article/2080/1 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170629205156/http://www.thespacereview.com/article/2080/1 |archive-date=June 29, 2017}}</ref> <ref name="Current_Impact_Risks">{{cite web |title = Sentry Risk Table |url = https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/ |publisher = NASA/JPL CNEOS |access-date = March 2, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20250302170007/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/ |archive-date = March 2, 2025}}</ref> <ref name=Helsinki>{{cite web |title = Asteroid impact threat estimates improved for the Earth and the Moon {{!}} University of Helsinki |url = https://www.helsinki.fi/en/news/space/asteroid-impact-threat-estimates-improved-earth-and-moon |website = www.helsinki.fi |language = en |date = 2025-04-02 |access-date =2025-04-02}}</ref> <ref name="BillGray">{{cite web |title = Risk Corridor for Gibbous Moon |url = https://www.projectpluto.com/temp/yr4/moon.png |first = Bill |last = Gray |work = Find_Orb |access-date = 18 February 2025 |archive-date = 10 February 2025 |archive-url = https://web.archive.org/web/20250210080345/https://www.projectpluto.com/temp/yr4/moon.png |url-status = live}}</ref> <ref name="neo-jpl-stats">{{cite web |title = Discovery Statistics – Cumulative Totals |date = December 30, 2024 |publisher = NASA/JPL CNEOS |url = https://cneos.jpl.nasa.gov/stats/totals.html |access-date = January 1, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20250101175111/https://cneos.jpl.nasa.gov/stats/totals.html |archive-date = January 1, 2025}}</ref> <ref name="TaskForceReport">{{cite book |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=Report of the Task Force on potentially hazardous Near Earth Objects |location=Londen |publisher=British National Space Centre |date=September 2000 |url=https://spaceguardcentre.com/wp-content/uploads/2014/04/full_report.pdf |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241208153948/https://spaceguardcentre.com/wp-content/uploads/2014/04/full_report.pdf |archive-date=December 8, 2024}}</ref> <ref name="closest-NEC">{{cite web |title = Closest Approaches to the Earth by Comets |date = May 16, 2019 |publisher = IAU/MPC |url = https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/ClosestComets.html |access-date = January 1, 2025 |url-status =live |archive-url = https://web.archive.org/web/20240807145120/https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/ClosestComets.html |archive-date = August 7, 2024}}</ref> }} ==Skakels== * [http://neo.jpl.nasa.gov Near earth object program] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110823025749/http://neo.jpl.nasa.gov/ |date=23 Augustus 2011 }} – Jet Propulsion Laboratory (JPL) * [http://www.lowell.edu/LARI_display_asteroid_targets.php Observable Near-Earth Asteroids] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130107173138/http://www.lowell.edu/LARI_display_asteroid_targets.php |date= 7 Januarie 2013 }} – Lowell-sterrewag * [http://www.brera.mi.astro.it/sormano/teca.html Table of Asteroids Next Closest Approaches to the Earth] – Sormano-sterrewag * [http://www.arm.ac.uk/preprints/455.pdf Earth In The Cosmic Shooting] – D.J. Asher, The Observatory, 2005 * [http://smallbodies.ru/en/ Catalogue of the Solar System Small Bodies Orbital Evolution] – Tegniese Universiteit Samara * [http://szyzyg.arm.ac.uk/~spm/neo_map.html Current Map Of The Solar System] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170513205505/http://szyzyg.arm.ac.uk/~spm/neo_map.html |date=13 Mei 2017 }} – Armagh-sterrewag * [http://www.minorplanetcenter.net/iau/NEO/toconfirm_tabular.html NAV's] – Minor Planet Center *{{Commons-kategorie inlyn|Near-Earth objects}} *[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Near-Earth object|Engelse Wikipedia]] {{PlaneteSon}} [[Kategorie:Aarde]] [[Kategorie:Kleinplanete]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe| ]] 3ps2tpy8dr9sy6wzh09r36twf1ldc0y 2820031 2819997 2025-07-10T15:47:48Z BurgertB 2401 2820031 wikitext text/x-wiki [[Beeld:Eros rotation Dec. 3-4 2000.gif|duimnael|260px|Die nabyaardevoorwerp [[433&nbsp;Eros]], wat in 2000 deur die tuig NEAR Shoemaker besoek en op ’n afstand van 200&nbsp;km van sy middelpunt af gefotografeer is.]] [[Beeld:Eros - PIA02923 (color).jpg|thumb|260px|'n Kleurfoto van Eros deur die tuig NEAR Shoemaker.]] ’n '''Nabyaardevoorwerp''' ('''NAV'''), ook genoem 'n '''aardskrammer''',<ref name="Ontsluier">Van Zyl, J.E. ''Ontsluier die heelal'', Protea Boekhuis, Pretoria. Tweede uitgawe. 2002. Gedruk en gebind deur Interpak. SBN 191-9-8254-44</ref> is enige voorwerp in die [[Sonnestelsel]] waarvan die [[wentelbaan]] naby aan dié van die [[Aarde]] kom. Per definisie is alle NAV's se kleinste afstand van die [[Son]] af (hulle [[perihelium]]) minder as 1,3&nbsp;[[astronomiese eenheid|astronomiese eenhede]] (AE).<ref name=NEO-groups /> Dit sluit 37&nbsp;000 [[asteroïed]]e en meer as 120 [[Komeet#Kort periode|kortperiodekomete]] in. Daar word nou aanvaar botsings in die verlede het ’n groot rol gespeel in die vorming van die Aarde se [[geologie]]se en [[biologie]]se geskiedenis.<ref name= "BROWN02">{{cite web |url=http://www.sciencenews.org/pages/sn_arc97/75th/rm_essay.htm |title=The Call of Catastrophes |author=Richard Monastersky |publisher=Science News Online |date=1 Maart 1997 |access-date=23 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130423220237/http://www.sciencenews.org/pages/sn_arc97/75th/rm_essay.htm |archive-date=23 April 2013 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Asteroïede met 'n deursnee van net 20&nbsp;m kan aansienlike skade aan die plaaslike omgewing en menslike bevolkings aanrig.<ref>{{Cite journal |last1=Rumpf |first1=Clemens M.|last2=Lewis |first2=Hugh G.|last3=Atkinson |first3=Peter M. |date=March 23, 2017 |title=Asteroid impact effects and their immediate hazards for human populations |journal=Geophysical Research Letters |volume=44 |issue=8 |pages=3433–3440 |doi=10.1002/2017gl073191 |issn=0094-8276 |arxiv=1703.07592 |bibcode=2017GeoRL..44.3433R |s2cid=34867206}}</ref> Groter asteroïede dring deur die atmosfeer en tref die Aarde, en veroorsaak [[slagkrater]]s as hulle 'n [[kontinent]] tref of [[tsoenami|tsoenami's]] in die [[see]]. NAV's het sedert die 1980's van toenemende belang geword vanweë ’n groter bewustheid van die moontlike gevaar wat sommige asteroïede en komete vir die Aarde inhou. In Januarie 2016 het [[Nasa]] bekendgemaak dat ’n liggaam, die Planetary Defense Coordination Office, gestig is om NAV's groter as 30 tot 50&nbsp;meter in deursnee op te spoor en ’n doeltreffende beskermingsplan op te stel.<ref name=ETech>{{cite news |title=NASA is opening a new office for planetary defense |url=http://www.extremetech.com/extreme/220745-nasa-is-opening-a-new-office-for-planetary-defense |access-date=14 Januarie 2016 |publisher=extremetech.com |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191213184043/https://www.extremetech.com/extreme/220745-nasa-is-opening-a-new-office-for-planetary-defense |archive-date=13 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> NAV's het wentelbane van tussen 0,983 en 1,3&nbsp;AE van die Son af.<ref name = "MorbidelliAstIII">{{cite journal|url = http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/Morbidelli-etal_2002_AstIII_NEOs.pdf|title = Origin and Evolution of Near-Earth Objects|first=Alessandro |last=Morbidelli |first2=William F. |last2=Bottke Jr. |first3=Christiane |last3=Froeschlé |first4=Patrick |last4=Michel |journal = Asteroids III|editor = W. F. Bottke Jr.|editor2 = A. Cellino|editor3 = P. Paolicchi|editor4 = R. P. Binzel|pages = 409–422|date=Januarie 2002|publisher = University of Arizona Press|format=PDF |bibcode=2002aste.conf..409M}}</ref> Wanneer ’n NAV waargeneem word, word dit onder die aandag van die [[Internasionale Sterrekundige Vereniging]] se [[Kleinplaneetsentrum]] gebring om te katalogiseer. Sommige NAV's se wentelbane kruis die Aarde s’n en hou dus ’n gevaar in.<ref name = "CHAPMAN04">{{cite journal|title = The hazard of near-Earth asteroid impacts on earth|author = Clark R. Chapman|journal = Earth and Planetary Science Letters|volume = 222|issue = 1|pages = 1–15|date=Mei 2004|doi = 10.1016/j.epsl.2004.03.004|bibcode = 2004E&PSL.222....1C}}</ref> {{Staafgrafiek kas |sweef=links |byskrif='''Subgroepe NAV's''' |wydte=320px |stawe = {{Staafgrafiek persent|Komete|rooi|0.8}} {{Staafgrafiek persent|Atiras/Apohele|swart|0.1}} {{Staafgrafiek persent|Atens|geel|7.2}} {{Staafgrafiek persent|Apollo's|groen|53.5}} {{Staafgrafiek persent|Amors|blou|38.4}} }} ’n Botsing met enige NAV met ’n deursnee van meer as ’n kilometer kan katastrofies wees. In Junie&nbsp;2015 was daar 872 sulke NAV's bekend, waarvan 153 moontlike gevaar inhou.<ref name=nasa_neo>{{cite web |title=NEO Discovery Statistics |url=http://neo.jpl.nasa.gov/stats/ |access-date=23 Februarie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170403231111/http://neo.jpl.nasa.gov/stats/ |archive-date=3 April 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In 2006 is geraam 20% van dié soort voorwerpe is nog nie ontdek nie.<ref name=shigad>{{cite news |last=Shiga |first=David |title=New telescope will hunt dangerous asteroids |publisher=New Scientist |date=27 Junie 2006 |url=http://www.newscientist.com/article/dn9403 |access-date=15 November 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150626133029/http://www.newscientist.com/article/dn9403 |archive-date=26 Junie 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ’n Meer positiewe raming is dat 93% van NAV's groter as 1&nbsp;km gevind is en net sowat 70 nog ontdek moet word.<ref name="pia14734">{{cite web | date=2011-09-29 | title=WISE Revises Numbers of Asteroids Near Earth | publisher=NASA/JPL | url=http://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/multimedia/gallery/neowise/pia14734.html | accessdate=2012-05-17 | archive-date=2017-12-05 | archive-url=https://web.archive.org/web/20171205154449/https://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/multimedia/gallery/neowise/pia14734.html | url-status=dead }} [http://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/news/wise20110929.html (NASA Space Telescope Finds Fewer Asteroids Near Earth)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201112000034/http://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/news/wise20110929.html |date=12 November 2020 }}</ref> Mindere kennis bestaan oor kleiner voorwerpe, wat steeds grootskaalse skade kan aanrig. Die bedreiging van [[potensieel gevaarlike voorwerp]]e (PGV's) word gemeet aan hoe naby hulle aan die Aarde kan kom.<ref name="pha">{{cite web |title=Potentially Hazard Asteroids |publisher=NASA/JPL Near-Earth Object Program Office |url=http://neo.jpl.nasa.gov/neo/pha.html |access-date=5 Mei 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20110704100852/http://neo.jpl.nasa.gov/neo/pha.html |archive-date=4 Julie 2011 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Voorwerpe wat tot 0,05&nbsp;AE of minder van die Aarde se wentelbaan kan kom en ’n [[absolute magnitude]] (H) van 22 of helderder het (’n rowwe aanduiding van die grootte) word as PGV's beskou. Voorwerpe wat nie nader as dit aan die Aarde kan kom nie of ’n kleiner deursnee as sowat 150&nbsp;m het, word nie as gevaarlik beskou nie.<ref name=NEO-groups>{{cite web |title=NEO Groups |publisher=NASA/JPL Near-Earth Object Program Office |url=http://neo.jpl.nasa.gov/neo/groups.html |access-date=4 Junie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170213204744/http://neo.jpl.nasa.gov/neo/groups.html |archive-date=13 Februarie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Nasa se katalogus van nabyaardevoorwerpe sluit ook hulle afstand in [[maanafstand]]e in,<ref>[http://neo.jpl.nasa.gov/ca/ NEO Earth Close Approaches] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170409024812/http://neo.jpl.nasa.gov/ca/ |date= 9 April 2017 }} at NASA/JPL Near-Earth Object Program Office</ref> en dit word dikwels in die media gebruik as ’n algemene maateenheid wanneer oor dié voorwerpe berig word. Sommige NAV's wat nie groot gevaar inhou nie is van besondere belang omdat hulle maklik verken kan word.<ref>{{cite news |url=http://www.usatoday.com/tech/science/space/2007-02-12-asteroid_x.htm |title=Near-Earth asteroids could be 'steppingstones to Mars' |author=Dan Vergano |publisher=USA Today |date=2 Februarie 2007 |access-date=22 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120417034648/http://www.usatoday.com/tech/science/space/2007-02-12-asteroid_x.htm |archive-date=17 April 2012 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite journal|title = Design and optimization of trajectory to Near-Earth asteroid for sample return mission using gravity assists|author = Rui Xu|author2 = Pingyuan Cui|author3 = Dong Qiao|author4 = Enjie Luan|last-author-amp = yes|journal = Advances in Space Research|volume = 40|issue = 2|pages = 200–225|date = 18 Maart 2007|doi = 10.1016/j.asr.2007.03.025|bibcode = 2007AdSpR..40..220X}}</ref> Teen Desember 2024 is vyf nabyaardekomete<ref name="DeepImpactHartley"/> en ses nabyaarde-asteroïede,<ref name="Eros-NEAR"/><ref name="Toutatis-Change"/><ref name="NASA220927"/> een van hulle met 'n maan,<ref name="NASA220927"/> al deur ruimtetuie besoek. Monsters van drie is na die Aarde teruggebring<ref name="BBC-Hayabusa2"/><ref name="space-osiris-sample"/> en een suksesvolle wegkeringstoets is uitgevoer.<ref name="NASA221215"/> Soortgelyke sendings word voorberei. Voorlopige planne vir kommersiële asteroïedmynbou is al deur privaat maatskappye beraam, maar min is opgevolg.<ref name="Forbes210831"/> ==Definisies== [[Beeld:Potentially Hazardous Asteroids 2013.png|duimnael|260px|’n 2013-voorstelling van die wentelbane van moontlik gevaarlike asteroïede (met ’n grootte van meer as 140&nbsp;meter en ’n afstand van minder as 7,6×10⁶&nbsp;km van die Aarde se wentelbaan af).]] Nabyaardevoorwerpe word formeel deur die IAU gedefinieer as alle [[klein Sonnestelselliggame]] met wentelbane wat nader as 1,3&nbsp;AE van die Son af is (1&nbsp;AE is die afstand tussen die Aarde en die Son).<ref name="IAU-NEOs"/> Dit sluit groter liggame soos [[planete]] (byvoorbeeld [[Venus]]) uit, asook [[natuurlike satelliet]]e wat om ander liggame as die Son wentel (soos die Aarde se [[Maan]]) en kunsmatige liggame wat om die Son wentel. 'n NAV is dus óf 'n nabyaarde-asteroïed (NAA) óf 'n nabyaardekomeet (NAK). Die IAU beperk hulle definisie van NAV's verder tot voorwerpe met 'n wentelperiode van minder as 200 jaar. Dit het veral op komete betrekking.<ref name="CNEOS-NEO-groups">{{cite web |title=NEO Basics. NEO Groups |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/about/neo_groups.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101153312/https://cneos.jpl.nasa.gov/about/neo_groups.html |archive-date=January 1, 2025}}</ref><ref name="NEOCC-DA">{{cite web |title=Definitions & Assumptions |publisher=ESA NEOCC |url=https://neo.ssa.esa.int/definitions-assumptions |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101040757/https://neo.ssa.esa.int/definitions-assumptions |archive-date=January 1, 2025}}</ref> Dié benadering is egter nie universeel nie. Sommige skrywers beperk die definisie verder tot wentelbane wat minstens gedeeltelik verder as 0,983&nbsp;AE van die Son af is.<ref name="MorbidelliAstIII"/><ref>{{Cite journal |last1=Waszczak |first1=Adam |last2=Prince |first2=Thomas A. |last3=Laher |first3=Russ |last4=Masci |first4=Frank |last5=Bue |first5=Brian |last6=Rebbapragada |first6=Umaa |last7=Barlow |first7=Tom |last8=Jason Surace |last9=Helou |first9=George |display-authors=2 |date=2017 |title=Small Near-Earth Asteroids in the Palomar Transient Factory Survey: A Real-Time Streak-detection System |journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific |volume=129 |issue=973 |at=part 034402 |doi=10.1088/1538-3873/129/973/034402 |issn=1538-3873 |arxiv=1609.08018|bibcode=2017PASP..129c4402W |s2cid=43606524}}</ref> NAV's is dus nie noodwendig tans naby aan die Aarde nie, maar het die potensiaal om relatief naby aan die Aarde te kom. Baie NAV's het ingewikkelde wentelbane vanweë konstante versteurings deur die Aarde se [[swaartekrag]].<ref name="ST111230">{{cite news |first=Camille M. |last=Carlisle |title=Pseudo-moons orbit Earth |date=December 30, 2011 |work=Sky & Telescope |url=https://skyandtelescope.org/astronomy-news/pseudo-moons-orbit-earth/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240530185354/https://skyandtelescope.org/astronomy-news/pseudo-moons-orbit-earth/ |archive-date=May 30, 2024}}</ref> Die wentelbaan van sommige NAV's kruis dié van die Aarde en hulle hou dus 'n botsingsgevaar in.<ref name="CHAPMAN04"/> Hulle word beskou as [[potensieel gevaarlike voorwerp]]e (PGV's) as hulle geraamde deursnee groter as 140 meter is. PGV's sluit potensieel gevaarlike asteroïede in.<ref name="MPC-PHA-list"/><ref>{{cite journal |last1=Perna |first1=D. |last2=Barucci |first2=M. A. |last3=Fulchignoni |first3=M. |title=The near-Earth objects and their potential threat to our planet |journal=The Astronomy and Astrophysics Review |date=2013 |volume=21 |issue=1 |pages=65 |doi=10.1007/s00159-013-0065-4|bibcode=2013A&ARv..21...65P}}</ref> Laasgenoemde word gedefinieer geskoei op twee parameters: hoe gevaarlik naby hulle aan die Aarde kan kom en die geraamde gevolge as hulle met die Aarde sou bots.<ref name="CNEOS-NEO-groups"/> Dit sluit voorwerpe in met 'n [[absolute magnitude]] van helderder as 22 ('n rowwe aanduiding van hulle grootte). Voorwerpe wat óf nie nader as 0,05&nbsp;AE (7&nbsp;500&nbsp;000 km) aan die Aarde kan kom nie óf 'n magnitude van dowwer as 22 ('n deursnee van kleiner as 140&nbsp;m en 'n aanvaarde [[albedo]] van 14%) het, word nie as PGV's beskou nie.<ref name="CNEOS-NEO-groups"/> ==Mens se bewustheid van NAV's== [[Beeld:PSM V76 D020 Path of halley comet.png|thumb|240px|links|'n Tekening uit 1910 van die baan van [[Halley se Komeet]].]] Die eerste nabyaardevoorwerpe wat die [[mens]] waargeneem het, was [[komete]]. Hulle buiteaardse aard is eers in 1577 besef en bevestig nadat [[Tycho Brahe]] probeer het om die afstand van 'n komeet deur sy [[parallaks]] te bereken. Die laagste perk wat hy verkry het, was ver groter as die Aarde se deursnee. Die periodisiteit van sommige komete is eers in 1705 besef, toe [[Edmond Halley]] sy baanberekings gepubliseer het vir die terugkerende voorwerp wat nou as [[Halley se Komeet]] bekend is.<ref name="Halley-synopsis">{{cite book |last=Halley |first=Edmund |date=1705 |title=A synopsis of the astronomy of comets |location=London |publisher=John Senex |url=https://library.si.edu/digital-library/book/synopsisofastron00hall |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201055040/https://library.si.edu/digital-library/book/synopsisofastron00hall |archive-date=December 1, 2017}}</ref> Die terugkeer van Halley se Komeet in 1758-'59 was die eerste keer dat die verskyning van 'n komeet voorspel is.<ref>{{cite book |last=Stoyan |first=Ronald |title=Atlas of Great Comets |date=2015 |location=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |pages=101–103 |isbn=978-1-107-09349-2 |url=https://books.google.com/books?id=WAZEBgAAQBAJ&pg=PA101 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180301114413/https://books.google.com/books?id=WAZEBgAAQBAJ&pg=PA101&lpg=PA101 |archive-date=March 1, 2018}}</ref> Die buiteaardse aard van [[Meteoroïde#Meteoor|meteore]] (verskietende sterre) is eers in 1833 besef ná ontledings van die [[Leonides|Leonide-meteoorreën]] deur die sterrekundige Denison Olmsted. Die periode van 33 jaar van die Leonides het sterrekundiges laat vermoed hulle kom van 'n komeet wat vandag as 'n NAV geklassifiseer sou word. Dit is in 1867 bevestig toe sterrekundiges uitvind die nuut ontdekte komeet 55P/Tempel-Tuttle het dieselfde wentelbaan as die Leonides.<ref>{{cite journal |first=S. J. |last=Dick |title=Observation and interpretation of the Leonid meteors over the last millennium |journal=Journal of Astronomical History and Heritage |volume=1 |issue=1 |pages=1–20 |date=June 1998 |doi=10.3724/SP.J.1440-2807.1998.01.01 |bibcode=1998JAHH....1....1D}}</ref> Die eerste nabyaarde-asteroïed wat ontdek is, was [[433 Eros]] in 1898.<ref name=Scholl>{{Cite journal |last1=Scholl |first1=Hans |last2=Schmadel |first2=Lutz D. |title=Discovery Circumstances of the First Near-Earth Asteroid (433) Eros |journal=Acta Historica Astronomiae |bibcode=2002AcHA...15..210S |volume=15 |pages=210–220 |date=2002}}</ref> Die asteroïed was die onderwerp van verskeie intensiewe waarnemingsveldtogte, hoofsaaklik omdat die meting van sy wentelbaan gelei het tot 'n presiese bepaling van die destyds onperfek bekende afstand tussen die Aarde en die Son.<ref>{{cite web |title=Eros comes on stage, finally a useful asteroid |publisher=Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory |url=http://near.jhuapl.edu/eros/history/eros_useful.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203073123/https://near.jhuapl.edu/eros/history/eros_useful.html |archive-date=December 3, 2024}}</ref> ===Nabye naderings=== Teen 2019 is net 23 komete waargeneem wat binne 0,1&nbsp;AE (15&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;km) verby die Aarde beweeg het. Tien van hulle is of was korttermynkomete.<ref name="closest-NEC"/> Twee of drie van hulle, soos Halley se Komeet, is verskeie kere van naby gesien.<ref name="closest-NEC"/> Die naaste komeet aan die Aarde was Lexell se Komeet op 1&nbsp;Julie 1770, by 0,0151&nbsp;AE (5,88 maanafstande).<ref name="closest-NEC" /> Nadat dit in 1779 naby Jupiter verbybeweeg het en sy wentelbaan verander is, is dit nie meer 'n NAV nie. Die naaste huidige korttermynkomeet was Komeet Tempel-Tuttle in 1366 by 0,0229&nbsp;AE (8,92 maanafstande).<ref name="closest-NEC"/> In 1937 is die asteroïed 69230&nbsp;Hermes van 800&nbsp;m breed ontdek toe dit teen twee maanafstande van die Aarde af verbybeweeg het.<ref name="RadarHermes">{{cite web |title=Radar observations of long-lost asteroid 1937 UB (Hermes) |publisher=UCLA |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jlm/research/NEAs/Hermes/ |access-date=January 26, 2024 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20230123110938/http://www2.ess.ucla.edu/~jlm/research/NEAs/Hermes/ |archive-date=January 23, 2023}}</ref> Op 14&nbsp;&nbsp;Junie 1968 het die asteroïed 1566&nbsp;Icarus van 1,4&nbsp;km breed sowat 0,0425&nbsp;AE (6&nbsp;360&nbsp;000&nbsp;km of 16,5 maanafstande) van die Aarde af verbybeweeg.<ref name=jpl-close>{{cite web |title=Small-Body Database Lookup. 1566 Icarus (1949 MA) |publisher=NASA/JPL |date=August 4, 2024 |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=1566&view=OPC |access-date=January 3, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250103085945/https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=1566&view=OPC |archive-date=January 3, 2025}}</ref> Dit is die eerste kleinplaneet wat met [[radar]] opgespoor is terwyl dit die Aarde genader het.<ref name="Pettengill-1969">{{Cite journal |display-authors=6 |first1=G. H. |last1=Pettengill |first2=I. I. |last2=Shapiro |first3=M. E. |last3=Ash |first4=R. P. |last4=Ingalls |first5=L. P. |last5=Rainville |first6=W. B. |last6=Smith |first7=M. L. |last7=Stone |date=May 1969 |title=Radar observations of Icarus |journal=Icarus |volume=10 |issue=3 |pages=432–435 |bibcode=1969Icar...10..432P |doi= 10.1016/0019-1035(69)90101-8 |issn=0019-1035}}</ref><ref name="Goldstein-1968">{{Cite journal |last=Goldstein |first= R. M. |date=November 1968 |title=Radar Observations of Icarus |journal=Science |volume=162 |issue=3856 |pages=903–904 |bibcode=1968Sci...162..903G |doi=10.1126/science.162.3856.903 |pmid=17769079|s2cid=129644095}}</ref> Die eerste nabyaarde-asteroïed wat nader as die afstand van die Maan verby die Aarde beweeg het, was {{mp|1991 BA|}}, 'n liggaam van 5-10&nbsp;m breed, op 170&nbsp;000&nbsp;km.<ref>{{cite journal |first1=J. V. |last1=Scotti |first2=D. L. |last2=Rabinowitz |first3=B. G. |last3=Marsden |title=Near miss of the Earth by a small asteroid |journal=Nature |volume=354 |pages=287–289 |date=November 28, 1991 |issue=6351 |doi=10.1038/354287a0|bibcode=1991Natur.354..287S}}</ref> Namate NAV-opsporings verbeter het, is een sodanige liggaam sedert 2001 elke jaar waargeneem, minstens 'n dosyn sedert 2005 en meer as 100 sedert 2020.<ref name="closest-NEA">{{cite web |title = Closest Approaches to the Earth by Minor Planets |date = May 16, 2019 |publisher = IAU/MPC |url = http://www.minorplanetcenter.net/iau/Closest.html |access-date = January 1, 2025 |url-status =live |archive-url = https://web.archive.org/web/20241222014339/https://minorplanetcenter.net//iau/lists/Closest.html |archive-date = December 22, 2024}}</ref><ref name="NEO-close">{{cite web |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/ca/ |title=NEO Earth Close Approaches |date=January 2, 2025 |publisher=NASA/JPL CNEOS |access-date=January 1, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101175106/https://cneos.jpl.nasa.gov/ca/ |archive-date=January 1, 2025}}</ref> Op 8 November 2011 het {{mp|(308635) 2005 YU|55}} (van sowat 400&nbsp;m in deursnee) binne 324&nbsp;600&nbsp;km (0,85&nbsp;maanafstande) van die Aarde af verbybeweeg. Tien weke later, op 27&nbsp;Januarie 2012, het die 10&nbsp;m breë asteroïed {{mp|2012 BX|34}} net 60&nbsp;000&nbsp;km van ons af verbygetrek.<ref>{{cite news |title=Asteroid makes near-miss fly-by |url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-16756450 |publisher=BBC |date=27 Januarie 2012 |access-date=28 Januarie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200102105617/https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-16756450 |archive-date=2 Januarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Op 15 Februarie 2013 het 367943&nbsp;Duende ({{mp|2012 DA|14}}) sowat 27&nbsp;700&nbsp;km van die Aarde se oppervlak af verbybeweeg. Dit is nader as satelliete in ’n geosinchroniese wentelbaan. Die asteroïed kon nie met die blote oog gesien word nie. Teen Desember 2024 was die naaste afstand aan die Aarde sonder 'n atmosferiese of grondbotsing die 5-11&nbsp;m breë asteroïed {{mp|2020 VT|4}} op 14 November 2020,<ref name="NEO-close"/> met 'n minimum afstand van sowat 6&nbsp;750&nbsp;km van die Aarde se middelpunt af, of 380&nbsp;km van sy oppervlak af.<ref name="EarthSky">{{cite news |first=Eddie |last=Irizarry |title=This asteroid just skimmed Earth's atmosphere |work=EarthSky |date= November 16, 2020 |url=https://earthsky.org/space/asteroid-2020-vt4-skimmed-atmosphere-fri-nov-13-2020 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241202233126/https://earthsky.org/space/asteroid-2020-vt4-skimmed-atmosphere-fri-nov-13-2020/ |archive-date=December 2, 2024}}</ref> {{Panorama|Objects_between_earth_and_moon.jpg|2000px|'n Diagram wat ruimtetuie en asteroïede (in die verlede en toekoms) tussen die Aarde en die Maan wys.}} ===Aardskeerders=== Sommige klein asteroïede wat die Aarde se boonste atmosfeer teen 'n vlak hoek binnekom, verlaat weer die atmosfeer ongeskonde en sit hulle wentelbaan om die Son voort. Vanweë die branding van hulle oppervlak in die atmosfeer kan sulke voorwerpe as 'n aardskeerdersvuurbal waargeneem word. Op 10 Augustus 1972 is 'n meteoor wat as die Groot Dagligvuurbal van 1972 bekend geword het, deur baie mense gesien en selfs afgeneem terwyl dit noordwaarts oor die [[Rotsgebergte]] na [[Kanada]] beweeg het.<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=7M8LQ7_hWtE |title=Grand Teton Meteor (video) |work=[[YouTube]] |date=10 November 2007 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170214110154/https://www.youtube.com/watch?v=7M8LQ7_hWtE |archive-date=February 14, 2017}}</ref> Dit was binne 58&nbsp;km van die Aarde se oppervlak af.<ref>{{cite journal |first=Z. |last=Ceplecha |title=Earth-grazing daylight fireball of August 10, 1972 |date=March 1994 |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=283 |issue=1 |pages=287−288 |bibcode=1994A&A...283..287C}}</ref> Op 13 Oktober 1990 is die aardskeerdersmeteoroïed EN131090 bo [[Tsjeggo-Slowakye]] en [[Pole]] gesien terwyl dit teen 41,74&nbsp;km/s van suid na noord beweeg het. Sy naaste afstand aan die aardoppervlak was 98,67&nbsp;km.<ref name="AA">{{cite journal |last1=Borovička |first1=J. |last2=Ceplecha |first2=Z. |title=Earth-grazing fireball of October 13, 1990 |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=257 |issue=1 |pages=323–328 |date=April 1992 |bibcode=1992A&A...257..323B |issn=0004-6361}}</ref> ===Botsings=== Wanneer 'n nabyaardevoorwerp die Aarde tref, ontplof voorwerpe met 'n deursnee van tot 'n paar dosyn meter in die [[mesosfeer]]. Die meeste of al die soliede materiaal verdamp en net 'n paar klein stukkies meteoriet bereik die aardoppervlak. Groter voorwerpe tref die water en vorm [[tsoenami]]golwe of tref die grond en vorm [[slagkrater]]s.<ref>{{Cite journal |last1=Chapman |first1= Clark R. |last2=Morrison |first2= David |name-list-style=amp |title=Impacts on the Earth by asteroids and comets: Assessing the hazard |journal=Nature |volume=367 |issue=6458 |pages=33–40 |date=January 6, 1994 |bibcode=1994Natur.367...33C |doi=10.1038/367033a0|s2cid=4305299 |url=https://zenodo.org/records/1233151/files/article.pdf |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240702165419/https://zenodo.org/records/1233151/files/article.pdf |archive-date=July 2, 2024}}</ref> Die bestudering van slagkraters dui daarop dat die frekwensie die afgelope 3,5&nbsp;miljard jaar min of meer dieselfde gebly het, wat beteken die NAV-populasie word voortdurend deur die [[Asteroïedgordel|hoofasteroïedgordel]] aangevul.<ref name="MorbidelliAstIII"/> Een botsingsmodel beraam die tyd tussen botsings deur twee rotsasteroïede met 'n deursnee van minstens 4&nbsp;m op een jaar; vir asteroïede van 7&nbsp;m breed (wat in 'n botsing soveel energie vrystel as die atoombom wat op [[Hirosjima]] geval het: sowat 15&nbsp;kiloton [[TNT]]) op vyf jaar; vir dié van 60&nbsp;m breed ('n ontploffing van 10&nbsp;megaton, verglykbaar met die [[Toengoeska-voorval]] in 1908) op 1&nbsp;300 jaar; vir dié van 1&nbsp;km breed op 440&nbsp;000 jaar; en vir dié van 5&nbsp;km breed op 18&nbsp;miljoen jaar.<ref name="Earth-impact"/> Sommige ander modelle stel dieselfde frekwensies voor,<ref name="MorbidelliAstIII"/> terwyl nog ander hoër frekwensies voorstel.<ref name="Asher2005"/> Vir Toengoeska-grootte-botsings wissel die raming tussen een voorval elke 2&nbsp;000 tot 3&nbsp;000 jaar en een elke 300 jaar.<ref name="Asher2005"/> {{Panorama|SmallAsteroidImpacts-Frequency-Bolide-20141114 af.jpg|600px|align-cap=center|Die frekwensie van klein asteroïede van sowat 1 tot 20&nbsp;m in deursnee wat die Aarde se atmosfeer tref.}} Die tweede grootste waargenome voorval naas die Toengoeska-voorval was 'n lugontploffing van 1,1&nbsp;megaton in 1963 naby die [[Prins Eduard-eilande]] tussen [[Suid-Afrika]] en [[Antarktika]]. Dit is egter slegs deur ultraklanksensors waargeneem,<ref name="David_spacecom"/><ref name=silber>{{cite journal |first1=Elizabeth A. |last1=Silber |first2=Douglas O. |last2=Revelle |first3=Peter G. |last3=Brown |first4=Wayne N. |last4=Edwards |title=An estimate of the terrestrial influx of large meteoroids from infrasonic measurements |journal=Journal of Geophysical Research |volume=114 |issue=E8 |year=2009 |doi=10.1029/2009JE003334 |doi-access=free |bibcode=2009JGRE..114.8006S}}</ref> en dit het gelei tot gissings dat dit dalk 'n [[Kernwapen|kerntoets]] was.<ref name=Allen>{{cite journal |last1=Allen |first1=Robert S. |title=Antarctic Explosion Could Have Been Nuclear Detonation |journal=The San Bernardino Sun |issue=4 December |year=1963 |at=p. 40 col. f |url=https://cdnc.ucr.edu/cgi-bin/cdnc?a=d&d=SBS19631204.1.40&e=-------en--20--1--txt-txIN--------1}}</ref> Die derde grootste en verreweg bes waargenome voorval was die [[Tsjeljabinsk-meteoor]] van 15&nbsp;Februarie 2013. 'n Voorheen onbekende asteroïed van 20&nbsp;m breed het bo dié [[Rusland|Russiese]] stad ontplof met 'n energie gelyk aan 400-500&nbsp;kiloton.<ref name="David_spacecom">{{cite news |first=Leonard |last=David |title=Russian fireball explosion shows meteor risk greater than thought |date=November 1, 2013 |work=Space.com |url=http://www.space.com/23423-russian-fireball-meteor-airburst-risk.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170819031019/https://www.space.com/23423-russian-fireball-meteor-airburst-risk.html |archive-date=August 19, 2017}}</ref> Die berekende wentelbaan van die asteroïed voor die ontploffing is soortgelyk aan dié van {{mp|2011 EO|40}}, en laasgenoemde was dus moontlik die meteoor se moederliggaam.<ref>{{cite journal |title=Reconstructing the Chelyabinsk event: Pre-impact orbital evolution |first1=C. |last1=de&nbsp;la&nbsp;Fuente Marcos |first2=R. |last2=de&nbsp;la&nbsp;Fuente Marcos |date=September 1, 2014 |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters |volume=443 |issue=1 |pages=L39–L43 |arxiv=1405.7202 |bibcode=2014MNRAS.443L..39D |doi=10.1093/mnrasl/slu078 |doi-access=free |s2cid=118417667}}</ref> Die Aarde is nie die enigste liggaam wat deur botsings in die gesig gestaar word nie. Botsings teen die Maan kan waargeneem word as flitse lig wat gewoonlik 'n breukdeel van 'n sekonde duur.<ref name="NASA-lunar-impacts"/> Die eerste maanbotsings is afgeneem tydens die Leonide-meteoorreën van 1999.<ref>{{cite encyclopedia |last1=Rubio |first1=Luis R. Bellot |last2=Ortiz |first2=Jose L. |last3=Sada |first3=Pedro V. |title=Observation and Interpretation of Meteoroid Impact Flashes on the Moon |editor1-last=Jenniskens |editor1-first=P. |editor2-last=Rietmeijer |editor2-first=F. |editor3-last=Brosch |editor3-first=N. |editor4-last=Fonda |editor4-first=M. |display-editors=1 |encyclopedia=Leonid Storm Research |publisher=Springer |location=Dordrecht |year=2000 |pages=575–598 |isbn=978-90-481-5624-5 |doi=10.1007/978-94-017-2071-7_42 |bibcode=2000lsr..book..575B |s2cid=118392496}}</ref> 'n Maanbotsing op 11 September 2013 het 8 sekondes geduur en is waarskynlik veroorsaak deur 'n voorwerp van 0,6 tot 1,4&nbsp;m breed.<ref name="2013-lunar-impact">{{cite news |first=Michele |last=Catanzaro |title=Largest lunar impact caught by astronomers |date=February 24, 2014 |journal=Nature |url=https://www.nature.com/articles/nature.2014.14773 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211004133116/https://www.nature.com/articles/nature.2014.14773 |archive-date=October 4, 2021}}</ref> Dit het 'n nuwe krater van 40&nbsp;m breed geskep: die grootste een wat nog gesien is (soos in Julie 2019).<ref>{{cite web |title=MIDAS: Moon Impacts Detection and Analysis System. Main Results |work=Meteoroides.NET |url=http://www.meteoroides.net/e_midas_results.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240307162029/http://www.meteoroides.net/e_midas_results.html |archive-date=March 7, 2024}}</ref> ===Risiko=== [[Beeld:Asteroid 4179 Toutatis close-up.jpg|thumb|240px|'n Nabyskoot van die asteroïed 4179 Toutatis, 'n [[potensieel gevaarlike voorwerp]] wat in September 2004 vier [[maanafstand]]e van die Aarde af verbybeweeg het en tans 'n minimum moontlike afstand van 2,5 maanafstande het.]] Die moontlikheid van die katastrofiese gevolge van botsings met nabyaardekomete is besef die oomblik dat berekenings van die eerste wentelbane gedoen is. In 1694 het Edmond Halley 'n teorie voorgestel dat [[Noag]] se [[Sondvloed|vloed]] in [[Genesis]] deur 'n komeetbotsing veroorsaak is.<ref>{{cite web |first=Jason |last=Colavito |title=Noah's Comet. Edmond Halley 1694 |work=Jasoncolavito.com |url=http://www.jasoncolavito.com/halley-on-noahs-comet.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171001192755/http://www.jasoncolavito.com/halley-on-noahs-comet.html |archive-date=October 1, 2017}}</ref> Wetenskaplikes het in die 1980's die gevaar van botsings begin besef wat veel groter slagkraters skep as wat die botsende voorwerp is en wat indirekte gevolge vir 'n selfs groter gebied inhou. Dit was terwyl bewyse al hoe duideliker geword het dat die [[Kryt-Paleogeen-uitwissing]] van 65&nbsp;miljoen jaar gelede (waarin alle nievlieënde [[dinosourus]]se uitgesterf het) veroorsaak is deur 'n [[Chicxulub-krater|groot asteroïedbotsing]].<ref name="tsr20120514"/><ref name="Chapman1998">{{cite web |first=Clark R. |last=Chapman |title=History of The Asteroid/Comet Impact Hazard |date=October 7, 1998 |publisher=Southwest Research Institute |url=http://www.boulder.swri.edu/clark/ncarhist.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203022823/https://www.boulder.swri.edu/clark/ncarhist.html |archive-date=December 3, 2024}}</ref> Op 23 Maart 1989 het die Apollo-asteroïed 4581&nbsp;Asklepios (1989&nbsp;FC), met 'n deursnee van 300&nbsp;m, die Aarde met 700&nbsp;000&nbsp;km gemis. As dit die Aarde getref het, sou dit die grootste ontploffing in menseheugenis veroorsaak het, soortgelyk aan 20&nbsp;000 megaton TNT. Dit het wyd aandag getrek, want dit is eers opgespoor nadat dit sy naaste afstand van die Aarde af bereik het.<ref>{{cite news |first=Warren E. |last=Leary |title=Big Asteroid Passes Near Earth Unseen In a Rare Close Call |date=April 20, 1989 |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1989/04/20/us/big-asteroid-passes-near-earth-unseen-in-a-rare-close-call.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171109191344/http://www.nytimes.com/1989/04/20/us/big-asteroid-passes-near-earth-unseen-in-a-rare-close-call.html |archive-date=November 9, 2017}}</ref> Van die 1990's af was 'n tipiese verwysingsraamwerk vir die soeke na NAV's die wetenskaplike begrip "risiko". Die publiek het bewus geword van botsingsrisiko's ná die botsing van fragmente van Komeet [[Shoemaker-Levy 9]] met [[Jupiter]] in Julie 1994.<ref name="tsr20120514"/><ref name="Chapman1998"/> In Maart 1998 het vroeë wentelbaanberekings vir die pas ontdekte asteroïed {{mp|(35396) 1997 XF|11}} gewys dit sal in 2028 net 0,00031&nbsp;AE (46&nbsp;000&nbsp;km) van die Aarde af kom, veel nader as die Maan, maar met 'n groot foutmarge wat beteken het dit sou die Aarde dalk regstreeks tref. Latere data het die afstand tot 0,0064&nbsp;AE (960&nbsp;000&nbsp;km) vergroot, sonder die kans van 'n botsing. Teen daardie tyd het onakkurate berigte van 'n moontlike botsing reeds 'n mediastorm veroorsaak.<ref name="Marsden1998">{{cite news |first=Brian G. |last=Marsden |title=How the Asteroid Story Hit: An Astronomer Reveals How a Discovery Spun Out of Control |date=March 29, 1998 |work=The Boston Globe |url=http://www.minorplanetcenter.net/iau/pressinfo/1997XF11Globe.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120617210302/http://www.minorplanetcenter.net/iau/pressinfo/1997XF11Globe.html |archive-date=June 17, 2012}}</ref> In 1998 het die [[rolprent]]e ''Deep Impact'' en ''Armageddon'' die idee gewild gemaak dat nabyaardevoorwerpe katastrofiese gevolge kan hê.<ref name="Chapman1998"/> In dié tyd was daar ook 'n samesweringsteorie dat 'n planeet met die naam Nibiru die Aarde in 2003 sou tref. Die datum is later op die [[internet]] na 2012 en nog later na 2017 verskuif.<ref name="Molloy2017">{{cite news |first=Mark |last=Molloy |title=Nibiru: How the nonsense Planet X Armageddon and Nasa fake news theories spread globally |date=September 24, 2017 |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2017/09/21/nibiru-nonsense-planet-x-armageddon-nasa-fake-news-theories/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |url-access=subscription |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/2017/09/21/nibiru-nonsense-planet-x-armageddon-nasa-fake-news-theories/ |archive-date=January 11, 2022}}</ref> ===Risikoskale=== [[Beeld:Torino scale-af.svg|300px|thumb|Die Torino-skaal.]] Daar is twee skemas vir die wetenskaplike klassifikasie van moontlik gevaarlike NAV's: * Die [[Torino-skaal]] * Die Palermo-skaal Die Torino-skaal gee 'n telling ('n [[heelgetal]] tussen 0 en 10) aan die risiko van botsings in die volgende 100 jaar volgens die botsingsenergie en botsingsmoontlikheid:<ref name="torino">{{cite web |title=Torino Impact Hazard Scale |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=http://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/torino_scale.html |access-date=February 14, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250214111538/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/torino_scale.html |archive-date=February 14, 2025}}</ref><ref>{{cite journal |title=Torino Impact Hazard Scale |journal=Planetary and Space Science |volume=48 |issue=4 |pages=297–303 |bibcode=2000P&SS...48..297B |last1=Binzel |first1=Richard P. |year=2000 |doi=10.1016/S0032-0633(00)00006-4}}</ref> * 0 en 1 vir voorvalle wat nie vir sterrekundiges of die publiek van belang is nie; * 2 tot 4 vir voorvalle wat sterrekundiges aanspoor om beter wentelbaanberekenings te doen, maar van geen belang vir die publiek is nie; * 5 tot 7 vir botsings wat nie vir seker is nie, maar waarvan die publiek behoort kennis te neem en wat stappe van die regering verg; * 8 tot 10 sal gebruik word vir botsings wat vir seker is en groot skade kan aanrig. Die ingewikkelder Palermo-skaal is in 2002 gevestig. Die tellings kan negatiewe of positiewe getalle wees. Voorvalle van enige belang het 'n positiewe telling.<ref name="palermo">{{cite web |title=Palermo Technical Impact Hazard Scale |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/palermo_scale.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231001191140/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/palermo_scale.html |archive-date=October 1, 2023}}</ref> [[Nasa]] hou 'n rekord, die Sentry Risk Table, van die bedreiging van NAV's vir die volgende 100 jaar en dit word voortdurend bygewerk.<ref name="Current_Impact_Risks" /> Al die voorwerpe op die lys, of byna almal, sal uiteindelik verwyder word namate meer waarnemings in ag geneem word en die gevaar van botsings kleiner word.<ref name="Current_Impact_Risks"/><ref name="2006HZ51">{{cite news |first=David |last=Chandler |title=Big new asteroid has slim chance of hitting Earth |date=May 2, 2006 |work=New Scientist |url=https://www.newscientist.com/article/dn9095-big-new-asteroid-has-slim-chance-of-hitting-earth |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241226121230/https://www.newscientist.com/article/dn9095-big-new-asteroid-has-slim-chance-of-hitting-earth/ |archive-date=December 26, 2024}}</ref> ===Voorwerpe met 'n hoë risiko=== In Maart 2002 was {{mp|(163132) 2002 CU|11}} die eerste asteroïed met 'n tydelike positiewe telling op die Torino-skaal, met 'n kans van 1 uit 9&nbsp;300 om die Aarde in 2049 te tref.<ref>{{cite news |first1=Andrea |last1=Milani |first2=Giovanni |last2=Valsecchi |first3=Maria Eugenia |last3=Sansaturio |title=The problem with 2002 CU11 |work=Tumbling Stone |volume=12 |publisher=NEODyS |date=March 12, 2002 |url=http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/tumblingstone/issues/num12/eng/2002cu11.htm |access-date=January 29, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304023838/http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/tumblingstone/issues/num12/eng/2002cu11.htm |archive-date=March 4, 2016}}</ref> Ná verdere waarnemings is die geraamde risiko tot nul verlaag en die voorwerp is in April 2002 van die Sentry Risk Table verwyder.<ref name="removed">{{cite web |title=Date/Time Removed |date=December 31, 2024 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/removed.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101175144/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/removed.html |archive-date=January 1, 2025}}</ref> Dit is nou bekend dat dit oor die volgende twee eeue op 'n veilige afstand verby die Aarde sal beweeg, met 'n naaste afstand ([[perigeum]]) van 0,00425&nbsp;AE (636&nbsp;000&nbsp;km) op 31&nbsp;Augustus 2080.<ref>{{cite web |title=Small-Body Database Lookup. 163132 (2002 CU11) |date=June 6, 2022 |publisher=NASA/JPL |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=2002CU11&view=OPC |access-date=January 2, 2025}}</ref> [[Beeld:1950 DA (color).png|thumb|240px|links|'n Radarbeeld van die asteroïed {{mp|29075|1950 DA}}.]] Die asteroïed {{mp|29075|1950 DA}} het 'n deursnee van omtrent 1&nbsp;km, en daarom sal 'n botsing wêreldwyd katastrofies wees. Hoewel dit die Aarde nie binne die volgende 800 jaar sal tref nie en dus nie 'n Torino-telling het nie, is dit in April 2002 op die Sentry-lys geplaas as die eerste voorwerp met 'n Palermo-skaalwaarde van groter as 0.<ref name="IAU-NEOs"/><ref name="NEO-1950DA">{{cite web |title=29075 (1950 DA) Analyses, 2001-2007 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=http://cneos.jpl.nasa.gov/doc/1950da/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241228030108/https://cneos.jpl.nasa.gov/doc/1950da/ |archive-date=December 28, 2024}}</ref> Teen Maart 2025 was die moontlikheid van 'n botsing 1 uit 2&nbsp;600.<ref name="Current_Impact_Risks"/> Op 24 Desember 2004, vyf dae ná sy ontdekking, het die asteroïed [[99942 Apofis]] van 370&nbsp;m 'n telling van 4, die hoogste telling nog, op die Torino-skaal gekry. Volgens die inligting van destyds was die kans dat {{mp|2004 MN|4}}, die voorlopige naam waaronder dit toe bekend was, die Aarde in April 2029 sou tref 1,6%.<ref>{{cite news |first1=D. |last1=Yeomans |first2=S. |last2=Chesley |first3=P. |last3=Chodas |title=Near-Earth Asteroid 2004 MN4 Reaches Highest Score To Date On Hazard Scale |date=December 23, 2004 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news146.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241231201857/https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news146.html |archive-date=December 31, 2024}}</ref> Namate inligting oor die volgende drie dae ingesamel is, het die kans aanvanklik tot 2,7% gestyg,<ref name="cneosnews164">{{cite news |first1=Dwayne |last1=Brown |first2=DC |last2=Agle |title=NASA Refines Asteroid Apophis' Path Toward Earth |date=October 7, 2009 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news164.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241218203929/https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news164.html |archive-date=December 18, 2024}}</ref> en daarna tot nul gedaal.<ref>{{cite news |first1=D. |last1=Yeomans |first2=S. |last2=Chesley |first3=P. |last3=Chodas |title=Possibility of an Earth Impact in 2029 Ruled Out for Asteroid 2004 MN4 |date=December 27, 2004 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news148.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241230120623/https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news148.html |archive-date=December 30, 2024}}</ref> Apofis is in Februarie 2021 van die Sentry Risk Table verwyder.<ref name="removed"/> Teen Maart 2025 het {{mpl|2010 RF|12}} die hoogste telling op die Sentry List Table gehad, met 'n kans van 1 uit 10 van 'n botsing op 5&nbsp;September 2095.<ref name="Current_Impact_Risks"/> Dit is net 7&nbsp;m breed en dus te klein om as 'n [[potensieel gevaarlike voorwerp]] beskou te word. Dit hou geen ernstige gevaar in nie: Die moontlike 2095-botsing het dus tot -2,97 op die Palermo-skaal gedaal.<ref name="Current_Impact_Risks"/> In Januarie 2025 het die asteroïed {{mp|2024 YR|4}} van 55&nbsp;m 'n telling van 3 op die Torino-skaal gekry vir 'n moontlike botsing op 22&nbsp;Desember 2032. Dit het gelei tot 'n aksieplan om die asteroïed met kragtiger teleskope dop te hou terwyl dit wegbeweeg en dowwer word om sy wentelbaan beter te bepaal en die botsingsrisiko so te verfyn.<ref>{{cite news |first=Ian |last=Sample |title=Asteroid triggers global defence plan amid chance of collision with Earth in 2032 |date=January 30, 2025 |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/science/2025/jan/30/asteroid-spotted-chance-colliding-with-earth-2032 |access-date=February 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250202133421/https://www.theguardian.com/science/2025/jan/30/asteroid-spotted-chance-colliding-with-earth-2032 |archive-date=February 2, 2025}}</ref> In Februarie 2025 het die risiko 'n hoogtepunt van 1 uit 32 bereik, maar daarna het dit afgeneem tot onder 1 uit 1&nbsp;000. Die Torino-skaal het die punt na 0 afgebring.<ref>{{cite news |first=Robert |last=Lea |title='That's impact probability zero folks!' Earth safe from 'city-killer' asteroid 2024 YR4 |date=February 24, 2025 |work=Space.com |url=https://www.space.com/the-universe/asteroids/earth-safe-from-city-killer-asteroid-2024-yr4-thats-impact-probability-zero-folks |access-date=March 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250302170948/https://www.space.com/the-universe/asteroids/earth-safe-from-city-killer-asteroid-2024-yr4-thats-impact-probability-zero-folks |archive-date=March 2, 2025}}</ref> Teen Maart 2025 was die botsingsrisiko vir 2032 net 1 uit 120&nbsp;000.<ref name="Current_Impact_Risks"/> Teen April is egter geraam {{mp|2024 YR|4}} het 'n kans van 4% om die Maan op 22 Desember 2032 te tref.<ref name="Helsinki"/><ref name="BillGray"/> ===Projekte om gevaar te verminder=== {{Multibeeld | align = right | direction = vertical | background color = | voetskrif = Jaarlikse NAV-ontdekkings teen 31 Desember 2024 volgens opname: alle NAV's (heel bo) en NAV's &gt; 1&nbsp;km (bo). | beeld1 = NEA by survey.svg | width1 = 300 | onderskrif1 = | beeld2 = NEA 1 km or more.svg | width2 = 300 | onderskrif2 = }} 'n Jaar voor die asteroïed Icarus se nabye nadering in 1968 het studente van die [[Massachusetts-tegnologie-instituut|Massachusetts-instituut vir Tegnologie]] Projek Icarus van stapel laat loop om 'n plan te bedink om die asteroïed met vuurpyle weg te keer as ontdek sou word dit gaan teen die Aarde bots.<ref>{{cite news |first=Dwayne A. |last=Day |title=Giant bombs on giant rockets: Project Icarus |date=July 5, 2004 |work=The Space Review |url=http://www.thespacereview.com/article/175/1 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160415041026/http://www.thespacereview.com/article/175/1 |archive-date=April 15, 2016}}</ref> Dit het wye mediadekking gehad en die rampfliek ''Meteor'' van 1979 geïnspireer. Daarin span die [[VSA]] en [[USSR]] saam om 'n fragment van 'n asteroïed wat na die Aarde op pad was nadat die asteroïed deur 'n komeet getref is weg te keer.<ref>{{cite news |title=MIT Course precept for movie |date=October 30, 1979 |work=The Tech |publisher=MIT |url=http://tech.mit.edu/V99/PDF/V99-N43.pdf |access-date=November 15, 2017 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140811005933/http://tech.mit.edu/V99/PDF/V99-N43.pdf |archive-date=August 11, 2014}}</ref> Die eerste sterrekundige program vir die opsporing van nabyaarde-asteroïede was die Palomar-opname van planeetkruisende asteroïede. Die behoefte aan spesifieke teleskope vir dié doel en opsies om 'n moontlike botsing te voorkom is in 1981 die eerste keer op 'n konferensie in Snowmass, [[Colorado]], bespreek.<ref name="Chapman1998"/> Planne vir 'n omvattender opname, die Spaceguard Survey, is van 1992 af deur Nasa ontwikkel.<ref name="Vulcano1995"/><ref name="spaceguard-1998" /> Om die opname op 'n internsionale vlak te bevorder het die IAU 'n werksessie in 1995 in [[Italië]] gehou<ref name="Vulcano1995">{{cite conference |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=Vulcano Workshop. Beginning the Spaceguard Survey |location=Vulcano, Italy |publisher=IAU |date=September 1995 |url=http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/SGF/Vulcano/booklet.ps |access-date=March 13, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131031042442/http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/SGF/Vulcano/booklet.ps |archive-date=October 31, 2013}}</ref> en 'n jaar later die Spaceguard Foundation in Italië geloods.<ref name="spaceguard-2004" /> [[Beeld:PIA22419-Neowise-1stFourYearsDataFromDec2013-20180420.gif|thumb|260px|links|Asteroïede wat in die eerste drie jaar van die Near-Earth Object WISE-program ontdek is, vanaf Desember 2013, met NAV's met groen kolle aangedui.]] In 1998 het die [[Amerikaanse Kongres]] Nasa 'n mandaat gegee om 90% van nabyaarde-asteroïede van breër as 1&nbsp;km teen 2008 op te spoor.<ref name="spaceguard-1998">{{cite web |first=Clark R. |last=Chapman |title=Statement on The Threat of Impact by Near-Earth Asteroids before the Subcommittee on Space and Aeronautics of the Committee on Science of the U.S. House of Representatives at its hearings on "Asteroids: Perils and Opportunities" |date=May 21, 1998 |publisher=Southwest Research Institute |url=http://www.boulder.swri.edu/clark/hr.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241206153404/https://www.boulder.swri.edu/clark/hr.html |archive-date=December 6, 2024}}</ref><ref name="shigad" /> Opnames in verskeie lande het Spaceguard-bedrywighede begin. As gevolg daarvan het die verhouding van bekende en geraamde nabyaarde-asteroïede breër as 1&nbsp;km gestyg van 20% in 1998 tot 65% in 2004,<ref name="spaceguard-2004">{{cite web |title=NASA on the Prowl for Near-Earth Objects |date=May 26, 2004 |publisher=NASA/JPL |url=https://www.nasa.gov/vision/universe/watchtheskies/near_earth052104.html |access-date=March 6, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20220813164957/https://www.nasa.gov/vision/universe/watchtheskies/near_earth052104.html |archive-date=August 13, 2022}}</ref> 80% in 2006<ref name="shigad"/> en 93% in 2011. Teen Desember 2024 is 867 NAV's breër as 1&nbsp;km ontdek.<ref name="neo-jpl-stats" /> In 2005 is 'n beroep op Nasa gedoen om 90% van NAV's breër as 140&nbsp;m teen 2020 op te spoor.<ref name="law-109-155">{{cite web |title=Public Law 109–155–DEC.30, 2005 |url=http://www.govinfo.gov/content/pkg/PLAW-109publ155/pdf/PLAW-109publ155.pdf |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241206182016/https://www.govinfo.gov/content/pkg/PLAW-109publ155/pdf/PLAW-109publ155.pdf |archive-date=December 6, 2024}}</ref> In Januarie 2016 het Nasa die stigting van die Planetary Defense Coordination Office aangekondig om pogings te koördineer, maar sonder bogenoemde sperdatum.<ref name="ETech"/><ref>{{cite web |title=Planetary Defense Coordination Office. Overview |date=8 September 2023 |publisher=NASA |url=https://science.nasa.gov/planetary-defense-overview |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241226012441/https://science.nasa.gov/planetary-defense-overview/ |archive-date=December 26, 2024}}</ref> In September 2020 is geraam dat die helfte reeds ontdek is, hoewel voorwerpe van dié grootte die Aarde net een keer in sowat 30 000 jaar tref.<ref name="HarrisChodas2021">{{cite journal |first1=Alan W. |last1=Harris |first2=Paul W. |last2=Chodas |title=The population of near-earth asteroids revisited and updated |journal=Icarus |date=September 1, 2021 |volume=365 |at=section 114452 |doi=10.1016/j.icarus.2021.114452 |bibcode=2021Icar..36514452H|doi-access=free }}</ref> Die [[Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System|ATLAS]]-projek probeer daarenteen om gevaarlike asteroïede kort voor 'n botsing op te spoor: veels te laat vir 'n wegkeeraksie, maar nog betyds om die gebied te ontruim en ander voorbereidings te tref.<ref>{{cite news |title=ATLAS: The Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System |date=February 18, 2013 |work=Astronomy |publisher=University of Hawaii at Mānoa Institute for Astronomy |url=https://www.astronomy.com/science/atlas-the-asteroid-terrestrial-impact-last-alert-system/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230604015435/https://www.astronomy.com/science/atlas-the-asteroid-terrestrial-impact-last-alert-system/ |archive-date=June 4, 2023}}</ref> Wetenskaplikes wat by NAV-navorsing betrokke is, oorweeg ook opsies om asteroïede weg te keer as dit blyk dat dit die Aarde gaan tref.<ref name="Chapman1998"/> Alle metodes is daarop gmik om die voorwerp van rigting te laat verander eerder as om dit te vernietig, want fragmente kan steeds grootskaalse verwoesting saai.<ref name="TaskForceReport"/> Dit beteken die voorwerp se wentelbaan moet maande of jare voor 'n voorspelde botsing verander word.<ref name="TaskForceReport"/> ==Getal en klassifikasie== Wanneer 'n NAV ontdek word, word sy posisie en helderheid, nes met ander klein Sonnestelselliggame, na die IAU se Kleinplaneetsentrum gestuur om te katalogiseer. Teen Desember 2024 was 37&nbsp;378 NAV's ontdek. Daar is 2&nbsp;465 NAV's wat geklassifiseer is as potensieel gevaarlike asteroïede (PGA's). Almal buiten 106 se deursnee is minder as 50 meter. Nabyaarde-asteroïede wat kleiner as ~1 meter is, is nabyaardemeteoroïdes. Hulle word op die meeste asteroïedtabelle as asteroïede gelys. Die kleinste nabyaardemeteoroïde is {{mp|2008 TS|26}}, met ’n absolute magnitude van 33 en ’n geraamde deursnee van net 1&nbsp;meter.<ref name=h>{{Cite web |url=http://neo.jpl.nasa.gov/glossary/h.html |title=Conversion of Absolute Magnitude to Diameter |access-date= 7 April 2016 |archive-date= 9 Julie 2013 |archive-url=https://www.webcitation.org/6HyGNdAcB?url=http://neo.jpl.nasa.gov/glossary/h.html |url-status=dead }}</ref> ===Nabyaarde-asteroïede=== [[Beeld:NEO by size af.png|duimnael|Nabyaarde-asteroïede volgens grootte.]] [[Beeld:Neas.svg|duimnael|Klassifikasie van nabyaarde-asteroïede.]] Dit is voorwerpe in ’n wentelbaan na aan die Aarde sonder die [[koma]], of stert, van ’n komeet. Die samestelling van nabyaarde-asteroïede is min of meer dieselfde as dié in die [[asteroïedgordel]], dus van ’n verskeidenheid [[spektraaltipe]]s.<ref>{{cite journal|title = On the Origins of Earth-Approaching Asteroids|author = D.F. Lupishko|author2 = T.A. Lupishko|last-author-amp = yes|journal = Solar System Research|volume = 35|issue = 3|pages = 227–233|date=Mei 2001 | doi = 10.1023/A:1010431023010|bibcode = 2001SoSyR..35..227L}}</ref> Nabyaarde-asteroïede oorleef net ’n paar miljoen jaar in hulle wentelbaan.<ref name = "MorbidelliAstIII"/> Hulle word eindelik uit die weg geruim deur planeetversteurings, wat veroorsaak dat hulle óf uit die Sonnestelsel gewerp word óf teen die Son of ’n planeet bots. Die getal asteroïede wat naby die Aarde waargeneem word, kan verduidelik word aan die hand van die feit dat nuwe asteroïede voortdurend in nabyaardewentelbane inbeweeg. Hulle aanvaarde oorsprong is die asteroïedgordel, van waar hulle na die binneste Sonnestelsel beweeg omdat hulle [[wentelresonansie]] met [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] hulle wentelbane versteur. Die asteroïedgordel het gapings, bekend as [[Kirkwoodgaping]]s, wat ontstaan deur asteroïede wat in ander wentelbane geskuif word. Nuwe asteroïede beweeg dan in die gapings in en dit veroorsaak ’n voortdurende toename in nabyaarde-asteroïede. ’n Klein aantal NAV's is uitgedoofde komete wat hulle vlambare oppervlakmateriaal verloor het. Die asteroïed met die grootste bekende kans om die Aarde te tref (1 uit 16; op 5&nbsp;September 2095) is {{mpl|2010 RF|12}}. Vanweë sy deursnee van sowat 7&nbsp;m sal hy waarskynlik nie groot skade aanrig nie. Nabyaarde-asteroïede word geklassifiseer volgens hulle [[Ellips|halwe lengteas]] (a), [[Apside|perihelium]] (q; kleinste afstand van die Son af) en [[Apside|afelium]] (Q, grootste afstand van die Son af):<ref name=NEO-groups/><ref name = "MorbidelliAstIII" /> * Die '''Atiras''' of '''Apohele''' het wentelbane wat streng binne dié van die Aarde bly: ’n Atira se afelium (Q) is kleiner as die Aarde se perihelium (0,983&nbsp;AE). Dus is Q&nbsp;< 0,983&nbsp;AE. (Dit dui daarop dat die asteroïed se halwe lengteas ook minder as 0,983&nbsp;AE is.) * Die '''Atens''' het ’n halwe lengteas van minder as 1&nbsp;AE en kruis die Aarde se wentelbaan. Dus is a&nbsp;< 1&nbsp;AE en Q&nbsp;> 0,983&nbsp;AE. * Die '''Apollo's''' het ’n halwe lengteas van meer as 1&nbsp;AE en kruis die Aarde se wentelbaan. Dus is a&nbsp;> 1&nbsp;AE en q&nbsp;< 1,017&nbsp;AE (1,017&nbsp;AE is die Aarde se afelium.) * Die '''Amors''' se wentelbane lê streng buite dié van die Aarde. Dus is q&nbsp;> 1,017&nbsp;AE. Amors is ook NAV's en dus is q&nbsp;< 1,3&nbsp;AE. Dus is 1,017&nbsp;AE <&nbsp;q <&nbsp;1,3&nbsp;AE. (Dit dui daarop dat Amors se halwe lengteas ook groter as 1,017&nbsp;AE is.) Sommige Amors kruis [[Mars (planeet)|Mars]] se wentelbaan. Atiras en Amors kruis dus nie die Aarde se wentelbaan nie en hou nie onmiddellike impakgevaar in nie, maar hullele wentelbane kan verander en in die toekoms die Aarde se wentelbaan kruis. ===Nabyaardekomete=== In Februarie 2015 was 96 nabyaardekomete ontdek.<ref name=nasa_neo/> Hoewel daar geen bevestigde geval van ’n komeetbotsing met die Aarde is nie, kon die [[Toengoeska-voorval]] veroorsaak gewees het deur ’n fragment van [[Komeet Encke]].<ref>{{cite journal| title=The Tunguska object – A fragment of Comet Encke| publisher=Astronomical Institutes of Czechoslovakia| bibcode=1978BAICz..29..129K| author1=Kresak| first1=L'.| volume=29| date=1978| pages=129| journal=Astronomical Institutes of Czechoslovakia}}</ref> Brokstukke van komete kon ook verantwoordelik gewees het vir sommige botsings deur nabyaardevoorwerpe. Komete beweeg selde nader as 0,1&nbsp;AE (15&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;km) by die Aarde verby.<ref name="closest">{{cite web |title=Closest Approaches to the Earth by Comets |publisher=Minor Planet Center |url=http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/ClosestComets.html |access-date=28 Junie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170629215807/http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/ClosestComets.html |archive-date=29 Junie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ==Sien ook== * [[Potensieel gevaarlike voorwerp]] * [[Double Asteroid Redirection Test]] ==Verwysings== {{Verwysings|3 |verwysings= <ref name="DeepImpactHartley">{{Cite news |title=Mr. Hartley's Amazing Comet |first=Kelly |last=Beatty |date=November 4, 2010 |work=Sky & Telescope |url=https://skyandtelescope.org/astronomy-news/mr-hartleys-amazing-comet/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231020025244/https://skyandtelescope.org/astronomy-news/mr-hartleys-amazing-comet/ |archive-date=October 20, 2023}}</ref> <ref name="Eros-NEAR">{{cite news |first1=Donald |last1=Savage |first2=Michael |last2=Buckley |name-list-style=amp |title=NEAR Mission Completes Main Task, Now Will Go Where No Spacecraft Has Gone Before |date=January 31, 2001 |work=Press Releases |publisher=NASA |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/news/near_descent_pr_20010131.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160617001709/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/news/near_descent_pr_20010131.html |archive-date=June 17, 2016}}</ref> .<ref name="Toutatis-Change">{{cite news |first=Emily |last=Lakdawalla |title=Chang'e 2 imaging of Toutatis |date=December 14, 2012 |publisher=The Planetary Society |url=https://www.planetary.org/articles/12141551-change-2-imaging-of-toutatis |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203034955/https://www.planetary.org/articles/12141551-change-2-imaging-of-toutatis |archive-date=December 3, 2024}}</ref> <ref name="BBC-Hayabusa2">{{Cite news |first=Paul |last=Rincon |title=Hayabusa-2: Capsule with asteroid samples in 'perfect' shape |date=December 6, 2020 |work=BBC News |publisher=BBC |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-55201662 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231024064457/https://www.bbc.com/news/science-environment-55201662 |archive-date=October 24, 2023}}</ref> <ref name="space-osiris-sample">{{cite news |first=John |last=Loeffer |title=NASA finally opens OSIRIS-REx asteroid sample canister after freeing stuck lid |date=January 23, 2024 |work=Space.com |url=https://www.space.com/nasa-osiris-rex-asteroid-sample-canister-open |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240125183741/https://www.space.com/nasa-osiris-rex-asteroid-sample-canister-open |archive-date=January 25, 2024}}</ref> <ref name="NASA221215">{{cite news |first=Jessica |last=Merzdorf |title=Early Results from NASA's DART Mission |date=December 15, 2022 |work=Press Releases |publisher=NASA |url=https://www.nasa.gov/solar-system/early-results-from-nasas-dart-mission/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250102153424/https://www.nasa.gov/solar-system/early-results-from-nasas-dart-mission/ |archive-date=January 2, 2025}}</ref> <ref name="Forbes210831">{{Cite news |last=Dorminey |first=Bruce |title=Does Commercial Asteroid Mining Still Have A Future? |date=August 31, 2021 |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/brucedorminey/2021/08/31/does-commercial-asteroid-mining-still-have-a-future/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240804082359/https://www.forbes.com/sites/brucedorminey/2021/08/31/does-commercial-asteroid-mining-still-have-a-future/ |archive-date=August 4, 2024}}</ref> <ref name="NASA220927">{{cite news |first=Roxana |last=Bardan |title=NASA's DART Mission Hits Asteroid in First-Ever Planetary Defense Test |date=September 27, 2022 |work=Press Releases |publisher=[[Nasa]] |url=https://www.nasa.gov/news-release/nasas-dart-mission-hits-asteroid-in-first-ever-planetary-defense-test/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101142705/https://www.nasa.gov/news-release/nasas-dart-mission-hits-asteroid-in-first-ever-planetary-defense-test/ |archive-date=January 1, 2025}}</ref> <ref name="IAU-NEOs">{{cite web |title = Near Earth Objects |publisher = [[IAU]] |url = https://www.iau.org/public/themes/neo/ |access-date = January 2, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20241217212810/https://www.iau.org/public/themes/neo/ |archive-date = December 17, 2024}}</ref> <ref name="MPC-PHA-list">{{cite web |title=List Of Potentially Hazardous Minor Planets (by designation) |publisher=IAU/MPC |url=https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/t_phas.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250102134144/https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/t_phas.html |archive-date=January 2, 2025}}</ref> <ref name="Earth-impact">{{cite web |first1 = Robert |last1 = Marcus |first2 = H. Jay |last2 = Melosh |first3 = Gareth |last3 = Collins |name-list-style = amp |title = Earth Impact Effects Program |date = 2010 |publisher = Imperial College London / Purdue University |url = https://impact.ese.ic.ac.uk/ImpactEarth/ImpactEffects/ |access-date = January 2, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20240124034305/https://impact.ese.ic.ac.uk/ImpactEarth/ImpactEffects/ |archive-date = January 24, 2024}} (solution using 2600&nbsp;kg/m^3, 17&nbsp;km/s, 45 degrees)</ref> <ref name="Asher2005">{{cite journal |last1=Asher |first1=D. J. |last2=Bailey |first2=M. |last3=Emel'Yanenko |first3=V. |last4=Napier |first4=W. |title=Earth in the Cosmic Shooting Gallery |journal=The Observatory |volume=125 |issue=2 |pages=319–322 |date=October 2005 |bibcode=2005Obs...125..319A}}</ref> <ref name="NASA-lunar-impacts">{{cite web |title=Lunar Impact Monitoring Program |publisher=NASA |url=https://www.nasa.gov/meteoroid-environment-office/about-lunar-impact-monitoring/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240127144250/https://www.nasa.gov/meteoroid-environment-office/about-lunar-impact-monitoring/ |archive-date=January 27, 2024}}</ref> <ref name="tsr20120514"> {{cite journal |first=Luis |last=Fernández Carril |title=The evolution of near Earth objects risk perception |journal=The Space Review |date=May 14, 2012 |url=http://www.thespacereview.com/article/2080/1 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170629205156/http://www.thespacereview.com/article/2080/1 |archive-date=June 29, 2017}}</ref> <ref name="Current_Impact_Risks">{{cite web |title = Sentry Risk Table |url = https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/ |publisher = NASA/JPL CNEOS |access-date = March 2, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20250302170007/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/ |archive-date = March 2, 2025}}</ref> <ref name=Helsinki>{{cite web |title = Asteroid impact threat estimates improved for the Earth and the Moon {{!}} University of Helsinki |url = https://www.helsinki.fi/en/news/space/asteroid-impact-threat-estimates-improved-earth-and-moon |website = www.helsinki.fi |language = en |date = 2025-04-02 |access-date =2025-04-02}}</ref> <ref name="BillGray">{{cite web |title = Risk Corridor for Gibbous Moon |url = https://www.projectpluto.com/temp/yr4/moon.png |first = Bill |last = Gray |work = Find_Orb |access-date = 18 February 2025 |archive-date = 10 February 2025 |archive-url = https://web.archive.org/web/20250210080345/https://www.projectpluto.com/temp/yr4/moon.png |url-status = live}}</ref> <ref name="neo-jpl-stats">{{cite web |title = Discovery Statistics – Cumulative Totals |date = December 30, 2024 |publisher = NASA/JPL CNEOS |url = https://cneos.jpl.nasa.gov/stats/totals.html |access-date = January 1, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20250101175111/https://cneos.jpl.nasa.gov/stats/totals.html |archive-date = January 1, 2025}}</ref> <ref name="TaskForceReport">{{cite book |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=Report of the Task Force on potentially hazardous Near Earth Objects |location=Londen |publisher=British National Space Centre |date=September 2000 |url=https://spaceguardcentre.com/wp-content/uploads/2014/04/full_report.pdf |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241208153948/https://spaceguardcentre.com/wp-content/uploads/2014/04/full_report.pdf |archive-date=December 8, 2024}}</ref> <ref name="closest-NEC">{{cite web |title = Closest Approaches to the Earth by Comets |date = May 16, 2019 |publisher = IAU/MPC |url = https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/ClosestComets.html |access-date = January 1, 2025 |url-status =live |archive-url = https://web.archive.org/web/20240807145120/https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/ClosestComets.html |archive-date = August 7, 2024}}</ref> }} ==Skakels== * [http://neo.jpl.nasa.gov Near earth object program] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110823025749/http://neo.jpl.nasa.gov/ |date=23 Augustus 2011 }} – Jet Propulsion Laboratory (JPL) * [http://www.lowell.edu/LARI_display_asteroid_targets.php Observable Near-Earth Asteroids] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130107173138/http://www.lowell.edu/LARI_display_asteroid_targets.php |date= 7 Januarie 2013 }} – Lowell-sterrewag * [http://www.brera.mi.astro.it/sormano/teca.html Table of Asteroids Next Closest Approaches to the Earth] – Sormano-sterrewag * [http://www.arm.ac.uk/preprints/455.pdf Earth In The Cosmic Shooting] – D.J. Asher, The Observatory, 2005 * [http://smallbodies.ru/en/ Catalogue of the Solar System Small Bodies Orbital Evolution] – Tegniese Universiteit Samara * [http://szyzyg.arm.ac.uk/~spm/neo_map.html Current Map Of The Solar System] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170513205505/http://szyzyg.arm.ac.uk/~spm/neo_map.html |date=13 Mei 2017 }} – Armagh-sterrewag * [http://www.minorplanetcenter.net/iau/NEO/toconfirm_tabular.html NAV's] – Minor Planet Center *{{Commons-kategorie inlyn|Near-Earth objects}} *[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Near-Earth object|Engelse Wikipedia]] {{PlaneteSon}} [[Kategorie:Aarde]] [[Kategorie:Kleinplanete]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe| ]] 4820lvjtqqropr0cz7c8dtfwx7vvj5c 2820053 2820031 2025-07-10T16:43:34Z BurgertB 2401 /* Nabye naderings */ Skakel 2820053 wikitext text/x-wiki [[Beeld:Eros rotation Dec. 3-4 2000.gif|duimnael|260px|Die nabyaardevoorwerp [[433&nbsp;Eros]], wat in 2000 deur die tuig NEAR Shoemaker besoek en op ’n afstand van 200&nbsp;km van sy middelpunt af gefotografeer is.]] [[Beeld:Eros - PIA02923 (color).jpg|thumb|260px|'n Kleurfoto van Eros deur die tuig NEAR Shoemaker.]] ’n '''Nabyaardevoorwerp''' ('''NAV'''), ook genoem 'n '''aardskrammer''',<ref name="Ontsluier">Van Zyl, J.E. ''Ontsluier die heelal'', Protea Boekhuis, Pretoria. Tweede uitgawe. 2002. Gedruk en gebind deur Interpak. SBN 191-9-8254-44</ref> is enige voorwerp in die [[Sonnestelsel]] waarvan die [[wentelbaan]] naby aan dié van die [[Aarde]] kom. Per definisie is alle NAV's se kleinste afstand van die [[Son]] af (hulle [[perihelium]]) minder as 1,3&nbsp;[[astronomiese eenheid|astronomiese eenhede]] (AE).<ref name=NEO-groups /> Dit sluit 37&nbsp;000 [[asteroïed]]e en meer as 120 [[Komeet#Kort periode|kortperiodekomete]] in. Daar word nou aanvaar botsings in die verlede het ’n groot rol gespeel in die vorming van die Aarde se [[geologie]]se en [[biologie]]se geskiedenis.<ref name= "BROWN02">{{cite web |url=http://www.sciencenews.org/pages/sn_arc97/75th/rm_essay.htm |title=The Call of Catastrophes |author=Richard Monastersky |publisher=Science News Online |date=1 Maart 1997 |access-date=23 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130423220237/http://www.sciencenews.org/pages/sn_arc97/75th/rm_essay.htm |archive-date=23 April 2013 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Asteroïede met 'n deursnee van net 20&nbsp;m kan aansienlike skade aan die plaaslike omgewing en menslike bevolkings aanrig.<ref>{{Cite journal |last1=Rumpf |first1=Clemens M.|last2=Lewis |first2=Hugh G.|last3=Atkinson |first3=Peter M. |date=March 23, 2017 |title=Asteroid impact effects and their immediate hazards for human populations |journal=Geophysical Research Letters |volume=44 |issue=8 |pages=3433–3440 |doi=10.1002/2017gl073191 |issn=0094-8276 |arxiv=1703.07592 |bibcode=2017GeoRL..44.3433R |s2cid=34867206}}</ref> Groter asteroïede dring deur die atmosfeer en tref die Aarde, en veroorsaak [[slagkrater]]s as hulle 'n [[kontinent]] tref of [[tsoenami|tsoenami's]] in die [[see]]. NAV's het sedert die 1980's van toenemende belang geword vanweë ’n groter bewustheid van die moontlike gevaar wat sommige asteroïede en komete vir die Aarde inhou. In Januarie 2016 het [[Nasa]] bekendgemaak dat ’n liggaam, die Planetary Defense Coordination Office, gestig is om NAV's groter as 30 tot 50&nbsp;meter in deursnee op te spoor en ’n doeltreffende beskermingsplan op te stel.<ref name=ETech>{{cite news |title=NASA is opening a new office for planetary defense |url=http://www.extremetech.com/extreme/220745-nasa-is-opening-a-new-office-for-planetary-defense |access-date=14 Januarie 2016 |publisher=extremetech.com |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191213184043/https://www.extremetech.com/extreme/220745-nasa-is-opening-a-new-office-for-planetary-defense |archive-date=13 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> NAV's het wentelbane van tussen 0,983 en 1,3&nbsp;AE van die Son af.<ref name = "MorbidelliAstIII">{{cite journal|url = http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/Morbidelli-etal_2002_AstIII_NEOs.pdf|title = Origin and Evolution of Near-Earth Objects|first=Alessandro |last=Morbidelli |first2=William F. |last2=Bottke Jr. |first3=Christiane |last3=Froeschlé |first4=Patrick |last4=Michel |journal = Asteroids III|editor = W. F. Bottke Jr.|editor2 = A. Cellino|editor3 = P. Paolicchi|editor4 = R. P. Binzel|pages = 409–422|date=Januarie 2002|publisher = University of Arizona Press|format=PDF |bibcode=2002aste.conf..409M}}</ref> Wanneer ’n NAV waargeneem word, word dit onder die aandag van die [[Internasionale Sterrekundige Vereniging]] se [[Kleinplaneetsentrum]] gebring om te katalogiseer. Sommige NAV's se wentelbane kruis die Aarde s’n en hou dus ’n gevaar in.<ref name = "CHAPMAN04">{{cite journal|title = The hazard of near-Earth asteroid impacts on earth|author = Clark R. Chapman|journal = Earth and Planetary Science Letters|volume = 222|issue = 1|pages = 1–15|date=Mei 2004|doi = 10.1016/j.epsl.2004.03.004|bibcode = 2004E&PSL.222....1C}}</ref> {{Staafgrafiek kas |sweef=links |byskrif='''Subgroepe NAV's''' |wydte=320px |stawe = {{Staafgrafiek persent|Komete|rooi|0.8}} {{Staafgrafiek persent|Atiras/Apohele|swart|0.1}} {{Staafgrafiek persent|Atens|geel|7.2}} {{Staafgrafiek persent|Apollo's|groen|53.5}} {{Staafgrafiek persent|Amors|blou|38.4}} }} ’n Botsing met enige NAV met ’n deursnee van meer as ’n kilometer kan katastrofies wees. In Junie&nbsp;2015 was daar 872 sulke NAV's bekend, waarvan 153 moontlike gevaar inhou.<ref name=nasa_neo>{{cite web |title=NEO Discovery Statistics |url=http://neo.jpl.nasa.gov/stats/ |access-date=23 Februarie 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170403231111/http://neo.jpl.nasa.gov/stats/ |archive-date=3 April 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In 2006 is geraam 20% van dié soort voorwerpe is nog nie ontdek nie.<ref name=shigad>{{cite news |last=Shiga |first=David |title=New telescope will hunt dangerous asteroids |publisher=New Scientist |date=27 Junie 2006 |url=http://www.newscientist.com/article/dn9403 |access-date=15 November 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150626133029/http://www.newscientist.com/article/dn9403 |archive-date=26 Junie 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ’n Meer positiewe raming is dat 93% van NAV's groter as 1&nbsp;km gevind is en net sowat 70 nog ontdek moet word.<ref name="pia14734">{{cite web | date=2011-09-29 | title=WISE Revises Numbers of Asteroids Near Earth | publisher=NASA/JPL | url=http://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/multimedia/gallery/neowise/pia14734.html | accessdate=2012-05-17 | archive-date=2017-12-05 | archive-url=https://web.archive.org/web/20171205154449/https://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/multimedia/gallery/neowise/pia14734.html | url-status=dead }} [http://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/news/wise20110929.html (NASA Space Telescope Finds Fewer Asteroids Near Earth)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201112000034/http://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/news/wise20110929.html |date=12 November 2020 }}</ref> Mindere kennis bestaan oor kleiner voorwerpe, wat steeds grootskaalse skade kan aanrig. Die bedreiging van [[potensieel gevaarlike voorwerp]]e (PGV's) word gemeet aan hoe naby hulle aan die Aarde kan kom.<ref name="pha">{{cite web |title=Potentially Hazard Asteroids |publisher=NASA/JPL Near-Earth Object Program Office |url=http://neo.jpl.nasa.gov/neo/pha.html |access-date=5 Mei 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20110704100852/http://neo.jpl.nasa.gov/neo/pha.html |archive-date=4 Julie 2011 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Voorwerpe wat tot 0,05&nbsp;AE of minder van die Aarde se wentelbaan kan kom en ’n [[absolute magnitude]] (H) van 22 of helderder het (’n rowwe aanduiding van die grootte) word as PGV's beskou. Voorwerpe wat nie nader as dit aan die Aarde kan kom nie of ’n kleiner deursnee as sowat 150&nbsp;m het, word nie as gevaarlik beskou nie.<ref name=NEO-groups>{{cite web |title=NEO Groups |publisher=NASA/JPL Near-Earth Object Program Office |url=http://neo.jpl.nasa.gov/neo/groups.html |access-date=4 Junie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170213204744/http://neo.jpl.nasa.gov/neo/groups.html |archive-date=13 Februarie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Nasa se katalogus van nabyaardevoorwerpe sluit ook hulle afstand in [[maanafstand]]e in,<ref>[http://neo.jpl.nasa.gov/ca/ NEO Earth Close Approaches] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170409024812/http://neo.jpl.nasa.gov/ca/ |date= 9 April 2017 }} at NASA/JPL Near-Earth Object Program Office</ref> en dit word dikwels in die media gebruik as ’n algemene maateenheid wanneer oor dié voorwerpe berig word. Sommige NAV's wat nie groot gevaar inhou nie is van besondere belang omdat hulle maklik verken kan word.<ref>{{cite news |url=http://www.usatoday.com/tech/science/space/2007-02-12-asteroid_x.htm |title=Near-Earth asteroids could be 'steppingstones to Mars' |author=Dan Vergano |publisher=USA Today |date=2 Februarie 2007 |access-date=22 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120417034648/http://www.usatoday.com/tech/science/space/2007-02-12-asteroid_x.htm |archive-date=17 April 2012 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite journal|title = Design and optimization of trajectory to Near-Earth asteroid for sample return mission using gravity assists|author = Rui Xu|author2 = Pingyuan Cui|author3 = Dong Qiao|author4 = Enjie Luan|last-author-amp = yes|journal = Advances in Space Research|volume = 40|issue = 2|pages = 200–225|date = 18 Maart 2007|doi = 10.1016/j.asr.2007.03.025|bibcode = 2007AdSpR..40..220X}}</ref> Teen Desember 2024 is vyf nabyaardekomete<ref name="DeepImpactHartley"/> en ses nabyaarde-asteroïede,<ref name="Eros-NEAR"/><ref name="Toutatis-Change"/><ref name="NASA220927"/> een van hulle met 'n maan,<ref name="NASA220927"/> al deur ruimtetuie besoek. Monsters van drie is na die Aarde teruggebring<ref name="BBC-Hayabusa2"/><ref name="space-osiris-sample"/> en een suksesvolle wegkeringstoets is uitgevoer.<ref name="NASA221215"/> Soortgelyke sendings word voorberei. Voorlopige planne vir kommersiële asteroïedmynbou is al deur privaat maatskappye beraam, maar min is opgevolg.<ref name="Forbes210831"/> ==Definisies== [[Beeld:Potentially Hazardous Asteroids 2013.png|duimnael|260px|’n 2013-voorstelling van die wentelbane van moontlik gevaarlike asteroïede (met ’n grootte van meer as 140&nbsp;meter en ’n afstand van minder as 7,6×10⁶&nbsp;km van die Aarde se wentelbaan af).]] Nabyaardevoorwerpe word formeel deur die IAU gedefinieer as alle [[klein Sonnestelselliggame]] met wentelbane wat nader as 1,3&nbsp;AE van die Son af is (1&nbsp;AE is die afstand tussen die Aarde en die Son).<ref name="IAU-NEOs"/> Dit sluit groter liggame soos [[planete]] (byvoorbeeld [[Venus]]) uit, asook [[natuurlike satelliet]]e wat om ander liggame as die Son wentel (soos die Aarde se [[Maan]]) en kunsmatige liggame wat om die Son wentel. 'n NAV is dus óf 'n nabyaarde-asteroïed (NAA) óf 'n nabyaardekomeet (NAK). Die IAU beperk hulle definisie van NAV's verder tot voorwerpe met 'n wentelperiode van minder as 200 jaar. Dit het veral op komete betrekking.<ref name="CNEOS-NEO-groups">{{cite web |title=NEO Basics. NEO Groups |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/about/neo_groups.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101153312/https://cneos.jpl.nasa.gov/about/neo_groups.html |archive-date=January 1, 2025}}</ref><ref name="NEOCC-DA">{{cite web |title=Definitions & Assumptions |publisher=ESA NEOCC |url=https://neo.ssa.esa.int/definitions-assumptions |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101040757/https://neo.ssa.esa.int/definitions-assumptions |archive-date=January 1, 2025}}</ref> Dié benadering is egter nie universeel nie. Sommige skrywers beperk die definisie verder tot wentelbane wat minstens gedeeltelik verder as 0,983&nbsp;AE van die Son af is.<ref name="MorbidelliAstIII"/><ref>{{Cite journal |last1=Waszczak |first1=Adam |last2=Prince |first2=Thomas A. |last3=Laher |first3=Russ |last4=Masci |first4=Frank |last5=Bue |first5=Brian |last6=Rebbapragada |first6=Umaa |last7=Barlow |first7=Tom |last8=Jason Surace |last9=Helou |first9=George |display-authors=2 |date=2017 |title=Small Near-Earth Asteroids in the Palomar Transient Factory Survey: A Real-Time Streak-detection System |journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific |volume=129 |issue=973 |at=part 034402 |doi=10.1088/1538-3873/129/973/034402 |issn=1538-3873 |arxiv=1609.08018|bibcode=2017PASP..129c4402W |s2cid=43606524}}</ref> NAV's is dus nie noodwendig tans naby aan die Aarde nie, maar het die potensiaal om relatief naby aan die Aarde te kom. Baie NAV's het ingewikkelde wentelbane vanweë konstante versteurings deur die Aarde se [[swaartekrag]].<ref name="ST111230">{{cite news |first=Camille M. |last=Carlisle |title=Pseudo-moons orbit Earth |date=December 30, 2011 |work=Sky & Telescope |url=https://skyandtelescope.org/astronomy-news/pseudo-moons-orbit-earth/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240530185354/https://skyandtelescope.org/astronomy-news/pseudo-moons-orbit-earth/ |archive-date=May 30, 2024}}</ref> Die wentelbaan van sommige NAV's kruis dié van die Aarde en hulle hou dus 'n botsingsgevaar in.<ref name="CHAPMAN04"/> Hulle word beskou as [[potensieel gevaarlike voorwerp]]e (PGV's) as hulle geraamde deursnee groter as 140 meter is. PGV's sluit potensieel gevaarlike asteroïede in.<ref name="MPC-PHA-list"/><ref>{{cite journal |last1=Perna |first1=D. |last2=Barucci |first2=M. A. |last3=Fulchignoni |first3=M. |title=The near-Earth objects and their potential threat to our planet |journal=The Astronomy and Astrophysics Review |date=2013 |volume=21 |issue=1 |pages=65 |doi=10.1007/s00159-013-0065-4|bibcode=2013A&ARv..21...65P}}</ref> Laasgenoemde word gedefinieer geskoei op twee parameters: hoe gevaarlik naby hulle aan die Aarde kan kom en die geraamde gevolge as hulle met die Aarde sou bots.<ref name="CNEOS-NEO-groups"/> Dit sluit voorwerpe in met 'n [[absolute magnitude]] van helderder as 22 ('n rowwe aanduiding van hulle grootte). Voorwerpe wat óf nie nader as 0,05&nbsp;AE (7&nbsp;500&nbsp;000 km) aan die Aarde kan kom nie óf 'n magnitude van dowwer as 22 ('n deursnee van kleiner as 140&nbsp;m en 'n aanvaarde [[albedo]] van 14%) het, word nie as PGV's beskou nie.<ref name="CNEOS-NEO-groups"/> ==Mens se bewustheid van NAV's== [[Beeld:PSM V76 D020 Path of halley comet.png|thumb|240px|links|'n Tekening uit 1910 van die baan van [[Halley se Komeet]].]] Die eerste nabyaardevoorwerpe wat die [[mens]] waargeneem het, was [[komete]]. Hulle buiteaardse aard is eers in 1577 besef en bevestig nadat [[Tycho Brahe]] probeer het om die afstand van 'n komeet deur sy [[parallaks]] te bereken. Die laagste perk wat hy verkry het, was ver groter as die Aarde se deursnee. Die periodisiteit van sommige komete is eers in 1705 besef, toe [[Edmond Halley]] sy baanberekings gepubliseer het vir die terugkerende voorwerp wat nou as [[Halley se Komeet]] bekend is.<ref name="Halley-synopsis">{{cite book |last=Halley |first=Edmund |date=1705 |title=A synopsis of the astronomy of comets |location=London |publisher=John Senex |url=https://library.si.edu/digital-library/book/synopsisofastron00hall |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201055040/https://library.si.edu/digital-library/book/synopsisofastron00hall |archive-date=December 1, 2017}}</ref> Die terugkeer van Halley se Komeet in 1758-'59 was die eerste keer dat die verskyning van 'n komeet voorspel is.<ref>{{cite book |last=Stoyan |first=Ronald |title=Atlas of Great Comets |date=2015 |location=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |pages=101–103 |isbn=978-1-107-09349-2 |url=https://books.google.com/books?id=WAZEBgAAQBAJ&pg=PA101 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180301114413/https://books.google.com/books?id=WAZEBgAAQBAJ&pg=PA101&lpg=PA101 |archive-date=March 1, 2018}}</ref> Die buiteaardse aard van [[Meteoroïde#Meteoor|meteore]] (verskietende sterre) is eers in 1833 besef ná ontledings van die [[Leonides|Leonide-meteoorreën]] deur die sterrekundige Denison Olmsted. Die periode van 33 jaar van die Leonides het sterrekundiges laat vermoed hulle kom van 'n komeet wat vandag as 'n NAV geklassifiseer sou word. Dit is in 1867 bevestig toe sterrekundiges uitvind die nuut ontdekte komeet 55P/Tempel-Tuttle het dieselfde wentelbaan as die Leonides.<ref>{{cite journal |first=S. J. |last=Dick |title=Observation and interpretation of the Leonid meteors over the last millennium |journal=Journal of Astronomical History and Heritage |volume=1 |issue=1 |pages=1–20 |date=June 1998 |doi=10.3724/SP.J.1440-2807.1998.01.01 |bibcode=1998JAHH....1....1D}}</ref> Die eerste nabyaarde-asteroïed wat ontdek is, was [[433 Eros]] in 1898.<ref name=Scholl>{{Cite journal |last1=Scholl |first1=Hans |last2=Schmadel |first2=Lutz D. |title=Discovery Circumstances of the First Near-Earth Asteroid (433) Eros |journal=Acta Historica Astronomiae |bibcode=2002AcHA...15..210S |volume=15 |pages=210–220 |date=2002}}</ref> Die asteroïed was die onderwerp van verskeie intensiewe waarnemingsveldtogte, hoofsaaklik omdat die meting van sy wentelbaan gelei het tot 'n presiese bepaling van die destyds onperfek bekende afstand tussen die Aarde en die Son.<ref>{{cite web |title=Eros comes on stage, finally a useful asteroid |publisher=Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory |url=http://near.jhuapl.edu/eros/history/eros_useful.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203073123/https://near.jhuapl.edu/eros/history/eros_useful.html |archive-date=December 3, 2024}}</ref> ===Nabye naderings=== Teen 2019 is net 23 komete waargeneem wat binne 0,1&nbsp;AE (15&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;km) verby die Aarde beweeg het. Tien van hulle is of was korttermynkomete.<ref name="closest-NEC"/> Twee of drie van hulle, soos Halley se Komeet, is verskeie kere van naby gesien.<ref name="closest-NEC"/> Die naaste komeet aan die Aarde was Lexell se Komeet op 1&nbsp;Julie 1770, by 0,0151&nbsp;AE (5,88 maanafstande).<ref name="closest-NEC" /> Nadat dit in 1779 naby Jupiter verbybeweeg het en sy wentelbaan verander is, is dit nie meer 'n NAV nie. Die naaste huidige korttermynkomeet was Komeet Tempel-Tuttle in 1366 by 0,0229&nbsp;AE (8,92 maanafstande).<ref name="closest-NEC"/> In 1937 is die asteroïed 69230&nbsp;Hermes van 800&nbsp;m breed ontdek toe dit teen twee maanafstande van die Aarde af verbybeweeg het.<ref name="RadarHermes">{{cite web |title=Radar observations of long-lost asteroid 1937 UB (Hermes) |publisher=UCLA |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jlm/research/NEAs/Hermes/ |access-date=January 26, 2024 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20230123110938/http://www2.ess.ucla.edu/~jlm/research/NEAs/Hermes/ |archive-date=January 23, 2023}}</ref> Op 14&nbsp;&nbsp;Junie 1968 het die asteroïed 1566&nbsp;Icarus van 1,4&nbsp;km breed sowat 0,0425&nbsp;AE (6&nbsp;360&nbsp;000&nbsp;km of 16,5 maanafstande) van die Aarde af verbybeweeg.<ref name=jpl-close>{{cite web |title=Small-Body Database Lookup. 1566 Icarus (1949 MA) |publisher=NASA/JPL |date=August 4, 2024 |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=1566&view=OPC |access-date=January 3, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250103085945/https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=1566&view=OPC |archive-date=January 3, 2025}}</ref> Dit is die eerste kleinplaneet wat met [[radar]] opgespoor is terwyl dit die Aarde genader het.<ref name="Pettengill-1969">{{Cite journal |display-authors=6 |first1=G. H. |last1=Pettengill |first2=I. I. |last2=Shapiro |first3=M. E. |last3=Ash |first4=R. P. |last4=Ingalls |first5=L. P. |last5=Rainville |first6=W. B. |last6=Smith |first7=M. L. |last7=Stone |date=May 1969 |title=Radar observations of Icarus |journal=Icarus |volume=10 |issue=3 |pages=432–435 |bibcode=1969Icar...10..432P |doi= 10.1016/0019-1035(69)90101-8 |issn=0019-1035}}</ref><ref name="Goldstein-1968">{{Cite journal |last=Goldstein |first= R. M. |date=November 1968 |title=Radar Observations of Icarus |journal=Science |volume=162 |issue=3856 |pages=903–904 |bibcode=1968Sci...162..903G |doi=10.1126/science.162.3856.903 |pmid=17769079|s2cid=129644095}}</ref> Die eerste nabyaarde-asteroïed wat nader as die afstand van die Maan verby die Aarde beweeg het, was {{mp|1991 BA|}}, 'n liggaam van 5-10&nbsp;m breed, op 170&nbsp;000&nbsp;km.<ref>{{cite journal |first1=J. V. |last1=Scotti |first2=D. L. |last2=Rabinowitz |first3=B. G. |last3=Marsden |title=Near miss of the Earth by a small asteroid |journal=Nature |volume=354 |pages=287–289 |date=November 28, 1991 |issue=6351 |doi=10.1038/354287a0|bibcode=1991Natur.354..287S}}</ref> Namate NAV-opsporings verbeter het, is een sodanige liggaam sedert 2001 elke jaar waargeneem, minstens 'n dosyn sedert 2005 en meer as 100 sedert 2020.<ref name="closest-NEA">{{cite web |title = Closest Approaches to the Earth by Minor Planets |date = May 16, 2019 |publisher = IAU/MPC |url = http://www.minorplanetcenter.net/iau/Closest.html |access-date = January 1, 2025 |url-status =live |archive-url = https://web.archive.org/web/20241222014339/https://minorplanetcenter.net//iau/lists/Closest.html |archive-date = December 22, 2024}}</ref><ref name="NEO-close">{{cite web |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/ca/ |title=NEO Earth Close Approaches |date=January 2, 2025 |publisher=NASA/JPL CNEOS |access-date=January 1, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101175106/https://cneos.jpl.nasa.gov/ca/ |archive-date=January 1, 2025}}</ref> Op 8 November 2011 het {{mp|(308635) 2005 YU|55}} (van sowat 400&nbsp;m in deursnee) binne 324&nbsp;600&nbsp;km (0,85&nbsp;maanafstande) van die Aarde af verbybeweeg. Tien weke later, op 27&nbsp;Januarie 2012, het die 10&nbsp;m breë asteroïed {{mp|2012 BX|34}} net 60&nbsp;000&nbsp;km van ons af verbygetrek.<ref>{{cite news |title=Asteroid makes near-miss fly-by |url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-16756450 |publisher=BBC |date=27 Januarie 2012 |access-date=28 Januarie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200102105617/https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-16756450 |archive-date=2 Januarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Op 15 Februarie 2013 het 367943&nbsp;Duende ({{mp|2012 DA|14}}) sowat 27&nbsp;700&nbsp;km van die Aarde se oppervlak af verbybeweeg. Dit is nader as satelliete in ’n geosinchroniese wentelbaan. Die asteroïed kon nie met die blote oog gesien word nie. Teen Desember 2024 was die naaste afstand aan die Aarde sonder 'n atmosferiese of grondbotsing die 5-11&nbsp;m breë asteroïed {{mpl|2020 VT|4}} op 14 November 2020,<ref name="NEO-close"/> met 'n minimum afstand van sowat 6&nbsp;750&nbsp;km van die Aarde se middelpunt af, of 380&nbsp;km van sy oppervlak af.<ref name="EarthSky">{{cite news |first=Eddie |last=Irizarry |title=This asteroid just skimmed Earth's atmosphere |work=EarthSky |date= November 16, 2020 |url=https://earthsky.org/space/asteroid-2020-vt4-skimmed-atmosphere-fri-nov-13-2020 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241202233126/https://earthsky.org/space/asteroid-2020-vt4-skimmed-atmosphere-fri-nov-13-2020/ |archive-date=December 2, 2024}}</ref> {{Panorama|Objects_between_earth_and_moon.jpg|2000px|'n Diagram wat ruimtetuie en asteroïede (in die verlede en toekoms) tussen die Aarde en die Maan wys.}} ===Aardskeerders=== Sommige klein asteroïede wat die Aarde se boonste atmosfeer teen 'n vlak hoek binnekom, verlaat weer die atmosfeer ongeskonde en sit hulle wentelbaan om die Son voort. Vanweë die branding van hulle oppervlak in die atmosfeer kan sulke voorwerpe as 'n aardskeerdersvuurbal waargeneem word. Op 10 Augustus 1972 is 'n meteoor wat as die Groot Dagligvuurbal van 1972 bekend geword het, deur baie mense gesien en selfs afgeneem terwyl dit noordwaarts oor die [[Rotsgebergte]] na [[Kanada]] beweeg het.<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=7M8LQ7_hWtE |title=Grand Teton Meteor (video) |work=[[YouTube]] |date=10 November 2007 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170214110154/https://www.youtube.com/watch?v=7M8LQ7_hWtE |archive-date=February 14, 2017}}</ref> Dit was binne 58&nbsp;km van die Aarde se oppervlak af.<ref>{{cite journal |first=Z. |last=Ceplecha |title=Earth-grazing daylight fireball of August 10, 1972 |date=March 1994 |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=283 |issue=1 |pages=287−288 |bibcode=1994A&A...283..287C}}</ref> Op 13 Oktober 1990 is die aardskeerdersmeteoroïed EN131090 bo [[Tsjeggo-Slowakye]] en [[Pole]] gesien terwyl dit teen 41,74&nbsp;km/s van suid na noord beweeg het. Sy naaste afstand aan die aardoppervlak was 98,67&nbsp;km.<ref name="AA">{{cite journal |last1=Borovička |first1=J. |last2=Ceplecha |first2=Z. |title=Earth-grazing fireball of October 13, 1990 |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=257 |issue=1 |pages=323–328 |date=April 1992 |bibcode=1992A&A...257..323B |issn=0004-6361}}</ref> ===Botsings=== Wanneer 'n nabyaardevoorwerp die Aarde tref, ontplof voorwerpe met 'n deursnee van tot 'n paar dosyn meter in die [[mesosfeer]]. Die meeste of al die soliede materiaal verdamp en net 'n paar klein stukkies meteoriet bereik die aardoppervlak. Groter voorwerpe tref die water en vorm [[tsoenami]]golwe of tref die grond en vorm [[slagkrater]]s.<ref>{{Cite journal |last1=Chapman |first1= Clark R. |last2=Morrison |first2= David |name-list-style=amp |title=Impacts on the Earth by asteroids and comets: Assessing the hazard |journal=Nature |volume=367 |issue=6458 |pages=33–40 |date=January 6, 1994 |bibcode=1994Natur.367...33C |doi=10.1038/367033a0|s2cid=4305299 |url=https://zenodo.org/records/1233151/files/article.pdf |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240702165419/https://zenodo.org/records/1233151/files/article.pdf |archive-date=July 2, 2024}}</ref> Die bestudering van slagkraters dui daarop dat die frekwensie die afgelope 3,5&nbsp;miljard jaar min of meer dieselfde gebly het, wat beteken die NAV-populasie word voortdurend deur die [[Asteroïedgordel|hoofasteroïedgordel]] aangevul.<ref name="MorbidelliAstIII"/> Een botsingsmodel beraam die tyd tussen botsings deur twee rotsasteroïede met 'n deursnee van minstens 4&nbsp;m op een jaar; vir asteroïede van 7&nbsp;m breed (wat in 'n botsing soveel energie vrystel as die atoombom wat op [[Hirosjima]] geval het: sowat 15&nbsp;kiloton [[TNT]]) op vyf jaar; vir dié van 60&nbsp;m breed ('n ontploffing van 10&nbsp;megaton, verglykbaar met die [[Toengoeska-voorval]] in 1908) op 1&nbsp;300 jaar; vir dié van 1&nbsp;km breed op 440&nbsp;000 jaar; en vir dié van 5&nbsp;km breed op 18&nbsp;miljoen jaar.<ref name="Earth-impact"/> Sommige ander modelle stel dieselfde frekwensies voor,<ref name="MorbidelliAstIII"/> terwyl nog ander hoër frekwensies voorstel.<ref name="Asher2005"/> Vir Toengoeska-grootte-botsings wissel die raming tussen een voorval elke 2&nbsp;000 tot 3&nbsp;000 jaar en een elke 300 jaar.<ref name="Asher2005"/> {{Panorama|SmallAsteroidImpacts-Frequency-Bolide-20141114 af.jpg|600px|align-cap=center|Die frekwensie van klein asteroïede van sowat 1 tot 20&nbsp;m in deursnee wat die Aarde se atmosfeer tref.}} Die tweede grootste waargenome voorval naas die Toengoeska-voorval was 'n lugontploffing van 1,1&nbsp;megaton in 1963 naby die [[Prins Eduard-eilande]] tussen [[Suid-Afrika]] en [[Antarktika]]. Dit is egter slegs deur ultraklanksensors waargeneem,<ref name="David_spacecom"/><ref name=silber>{{cite journal |first1=Elizabeth A. |last1=Silber |first2=Douglas O. |last2=Revelle |first3=Peter G. |last3=Brown |first4=Wayne N. |last4=Edwards |title=An estimate of the terrestrial influx of large meteoroids from infrasonic measurements |journal=Journal of Geophysical Research |volume=114 |issue=E8 |year=2009 |doi=10.1029/2009JE003334 |doi-access=free |bibcode=2009JGRE..114.8006S}}</ref> en dit het gelei tot gissings dat dit dalk 'n [[Kernwapen|kerntoets]] was.<ref name=Allen>{{cite journal |last1=Allen |first1=Robert S. |title=Antarctic Explosion Could Have Been Nuclear Detonation |journal=The San Bernardino Sun |issue=4 December |year=1963 |at=p. 40 col. f |url=https://cdnc.ucr.edu/cgi-bin/cdnc?a=d&d=SBS19631204.1.40&e=-------en--20--1--txt-txIN--------1}}</ref> Die derde grootste en verreweg bes waargenome voorval was die [[Tsjeljabinsk-meteoor]] van 15&nbsp;Februarie 2013. 'n Voorheen onbekende asteroïed van 20&nbsp;m breed het bo dié [[Rusland|Russiese]] stad ontplof met 'n energie gelyk aan 400-500&nbsp;kiloton.<ref name="David_spacecom">{{cite news |first=Leonard |last=David |title=Russian fireball explosion shows meteor risk greater than thought |date=November 1, 2013 |work=Space.com |url=http://www.space.com/23423-russian-fireball-meteor-airburst-risk.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170819031019/https://www.space.com/23423-russian-fireball-meteor-airburst-risk.html |archive-date=August 19, 2017}}</ref> Die berekende wentelbaan van die asteroïed voor die ontploffing is soortgelyk aan dié van {{mp|2011 EO|40}}, en laasgenoemde was dus moontlik die meteoor se moederliggaam.<ref>{{cite journal |title=Reconstructing the Chelyabinsk event: Pre-impact orbital evolution |first1=C. |last1=de&nbsp;la&nbsp;Fuente Marcos |first2=R. |last2=de&nbsp;la&nbsp;Fuente Marcos |date=September 1, 2014 |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters |volume=443 |issue=1 |pages=L39–L43 |arxiv=1405.7202 |bibcode=2014MNRAS.443L..39D |doi=10.1093/mnrasl/slu078 |doi-access=free |s2cid=118417667}}</ref> Die Aarde is nie die enigste liggaam wat deur botsings in die gesig gestaar word nie. Botsings teen die Maan kan waargeneem word as flitse lig wat gewoonlik 'n breukdeel van 'n sekonde duur.<ref name="NASA-lunar-impacts"/> Die eerste maanbotsings is afgeneem tydens die Leonide-meteoorreën van 1999.<ref>{{cite encyclopedia |last1=Rubio |first1=Luis R. Bellot |last2=Ortiz |first2=Jose L. |last3=Sada |first3=Pedro V. |title=Observation and Interpretation of Meteoroid Impact Flashes on the Moon |editor1-last=Jenniskens |editor1-first=P. |editor2-last=Rietmeijer |editor2-first=F. |editor3-last=Brosch |editor3-first=N. |editor4-last=Fonda |editor4-first=M. |display-editors=1 |encyclopedia=Leonid Storm Research |publisher=Springer |location=Dordrecht |year=2000 |pages=575–598 |isbn=978-90-481-5624-5 |doi=10.1007/978-94-017-2071-7_42 |bibcode=2000lsr..book..575B |s2cid=118392496}}</ref> 'n Maanbotsing op 11 September 2013 het 8 sekondes geduur en is waarskynlik veroorsaak deur 'n voorwerp van 0,6 tot 1,4&nbsp;m breed.<ref name="2013-lunar-impact">{{cite news |first=Michele |last=Catanzaro |title=Largest lunar impact caught by astronomers |date=February 24, 2014 |journal=Nature |url=https://www.nature.com/articles/nature.2014.14773 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211004133116/https://www.nature.com/articles/nature.2014.14773 |archive-date=October 4, 2021}}</ref> Dit het 'n nuwe krater van 40&nbsp;m breed geskep: die grootste een wat nog gesien is (soos in Julie 2019).<ref>{{cite web |title=MIDAS: Moon Impacts Detection and Analysis System. Main Results |work=Meteoroides.NET |url=http://www.meteoroides.net/e_midas_results.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240307162029/http://www.meteoroides.net/e_midas_results.html |archive-date=March 7, 2024}}</ref> ===Risiko=== [[Beeld:Asteroid 4179 Toutatis close-up.jpg|thumb|240px|'n Nabyskoot van die asteroïed 4179 Toutatis, 'n [[potensieel gevaarlike voorwerp]] wat in September 2004 vier [[maanafstand]]e van die Aarde af verbybeweeg het en tans 'n minimum moontlike afstand van 2,5 maanafstande het.]] Die moontlikheid van die katastrofiese gevolge van botsings met nabyaardekomete is besef die oomblik dat berekenings van die eerste wentelbane gedoen is. In 1694 het Edmond Halley 'n teorie voorgestel dat [[Noag]] se [[Sondvloed|vloed]] in [[Genesis]] deur 'n komeetbotsing veroorsaak is.<ref>{{cite web |first=Jason |last=Colavito |title=Noah's Comet. Edmond Halley 1694 |work=Jasoncolavito.com |url=http://www.jasoncolavito.com/halley-on-noahs-comet.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171001192755/http://www.jasoncolavito.com/halley-on-noahs-comet.html |archive-date=October 1, 2017}}</ref> Wetenskaplikes het in die 1980's die gevaar van botsings begin besef wat veel groter slagkraters skep as wat die botsende voorwerp is en wat indirekte gevolge vir 'n selfs groter gebied inhou. Dit was terwyl bewyse al hoe duideliker geword het dat die [[Kryt-Paleogeen-uitwissing]] van 65&nbsp;miljoen jaar gelede (waarin alle nievlieënde [[dinosourus]]se uitgesterf het) veroorsaak is deur 'n [[Chicxulub-krater|groot asteroïedbotsing]].<ref name="tsr20120514"/><ref name="Chapman1998">{{cite web |first=Clark R. |last=Chapman |title=History of The Asteroid/Comet Impact Hazard |date=October 7, 1998 |publisher=Southwest Research Institute |url=http://www.boulder.swri.edu/clark/ncarhist.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203022823/https://www.boulder.swri.edu/clark/ncarhist.html |archive-date=December 3, 2024}}</ref> Op 23 Maart 1989 het die Apollo-asteroïed 4581&nbsp;Asklepios (1989&nbsp;FC), met 'n deursnee van 300&nbsp;m, die Aarde met 700&nbsp;000&nbsp;km gemis. As dit die Aarde getref het, sou dit die grootste ontploffing in menseheugenis veroorsaak het, soortgelyk aan 20&nbsp;000 megaton TNT. Dit het wyd aandag getrek, want dit is eers opgespoor nadat dit sy naaste afstand van die Aarde af bereik het.<ref>{{cite news |first=Warren E. |last=Leary |title=Big Asteroid Passes Near Earth Unseen In a Rare Close Call |date=April 20, 1989 |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1989/04/20/us/big-asteroid-passes-near-earth-unseen-in-a-rare-close-call.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171109191344/http://www.nytimes.com/1989/04/20/us/big-asteroid-passes-near-earth-unseen-in-a-rare-close-call.html |archive-date=November 9, 2017}}</ref> Van die 1990's af was 'n tipiese verwysingsraamwerk vir die soeke na NAV's die wetenskaplike begrip "risiko". Die publiek het bewus geword van botsingsrisiko's ná die botsing van fragmente van Komeet [[Shoemaker-Levy 9]] met [[Jupiter]] in Julie 1994.<ref name="tsr20120514"/><ref name="Chapman1998"/> In Maart 1998 het vroeë wentelbaanberekings vir die pas ontdekte asteroïed {{mp|(35396) 1997 XF|11}} gewys dit sal in 2028 net 0,00031&nbsp;AE (46&nbsp;000&nbsp;km) van die Aarde af kom, veel nader as die Maan, maar met 'n groot foutmarge wat beteken het dit sou die Aarde dalk regstreeks tref. Latere data het die afstand tot 0,0064&nbsp;AE (960&nbsp;000&nbsp;km) vergroot, sonder die kans van 'n botsing. Teen daardie tyd het onakkurate berigte van 'n moontlike botsing reeds 'n mediastorm veroorsaak.<ref name="Marsden1998">{{cite news |first=Brian G. |last=Marsden |title=How the Asteroid Story Hit: An Astronomer Reveals How a Discovery Spun Out of Control |date=March 29, 1998 |work=The Boston Globe |url=http://www.minorplanetcenter.net/iau/pressinfo/1997XF11Globe.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120617210302/http://www.minorplanetcenter.net/iau/pressinfo/1997XF11Globe.html |archive-date=June 17, 2012}}</ref> In 1998 het die [[rolprent]]e ''Deep Impact'' en ''Armageddon'' die idee gewild gemaak dat nabyaardevoorwerpe katastrofiese gevolge kan hê.<ref name="Chapman1998"/> In dié tyd was daar ook 'n samesweringsteorie dat 'n planeet met die naam Nibiru die Aarde in 2003 sou tref. Die datum is later op die [[internet]] na 2012 en nog later na 2017 verskuif.<ref name="Molloy2017">{{cite news |first=Mark |last=Molloy |title=Nibiru: How the nonsense Planet X Armageddon and Nasa fake news theories spread globally |date=September 24, 2017 |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2017/09/21/nibiru-nonsense-planet-x-armageddon-nasa-fake-news-theories/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |url-access=subscription |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/2017/09/21/nibiru-nonsense-planet-x-armageddon-nasa-fake-news-theories/ |archive-date=January 11, 2022}}</ref> ===Risikoskale=== [[Beeld:Torino scale-af.svg|300px|thumb|Die Torino-skaal.]] Daar is twee skemas vir die wetenskaplike klassifikasie van moontlik gevaarlike NAV's: * Die [[Torino-skaal]] * Die Palermo-skaal Die Torino-skaal gee 'n telling ('n [[heelgetal]] tussen 0 en 10) aan die risiko van botsings in die volgende 100 jaar volgens die botsingsenergie en botsingsmoontlikheid:<ref name="torino">{{cite web |title=Torino Impact Hazard Scale |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=http://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/torino_scale.html |access-date=February 14, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250214111538/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/torino_scale.html |archive-date=February 14, 2025}}</ref><ref>{{cite journal |title=Torino Impact Hazard Scale |journal=Planetary and Space Science |volume=48 |issue=4 |pages=297–303 |bibcode=2000P&SS...48..297B |last1=Binzel |first1=Richard P. |year=2000 |doi=10.1016/S0032-0633(00)00006-4}}</ref> * 0 en 1 vir voorvalle wat nie vir sterrekundiges of die publiek van belang is nie; * 2 tot 4 vir voorvalle wat sterrekundiges aanspoor om beter wentelbaanberekenings te doen, maar van geen belang vir die publiek is nie; * 5 tot 7 vir botsings wat nie vir seker is nie, maar waarvan die publiek behoort kennis te neem en wat stappe van die regering verg; * 8 tot 10 sal gebruik word vir botsings wat vir seker is en groot skade kan aanrig. Die ingewikkelder Palermo-skaal is in 2002 gevestig. Die tellings kan negatiewe of positiewe getalle wees. Voorvalle van enige belang het 'n positiewe telling.<ref name="palermo">{{cite web |title=Palermo Technical Impact Hazard Scale |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/palermo_scale.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231001191140/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/palermo_scale.html |archive-date=October 1, 2023}}</ref> [[Nasa]] hou 'n rekord, die Sentry Risk Table, van die bedreiging van NAV's vir die volgende 100 jaar en dit word voortdurend bygewerk.<ref name="Current_Impact_Risks" /> Al die voorwerpe op die lys, of byna almal, sal uiteindelik verwyder word namate meer waarnemings in ag geneem word en die gevaar van botsings kleiner word.<ref name="Current_Impact_Risks"/><ref name="2006HZ51">{{cite news |first=David |last=Chandler |title=Big new asteroid has slim chance of hitting Earth |date=May 2, 2006 |work=New Scientist |url=https://www.newscientist.com/article/dn9095-big-new-asteroid-has-slim-chance-of-hitting-earth |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241226121230/https://www.newscientist.com/article/dn9095-big-new-asteroid-has-slim-chance-of-hitting-earth/ |archive-date=December 26, 2024}}</ref> ===Voorwerpe met 'n hoë risiko=== In Maart 2002 was {{mp|(163132) 2002 CU|11}} die eerste asteroïed met 'n tydelike positiewe telling op die Torino-skaal, met 'n kans van 1 uit 9&nbsp;300 om die Aarde in 2049 te tref.<ref>{{cite news |first1=Andrea |last1=Milani |first2=Giovanni |last2=Valsecchi |first3=Maria Eugenia |last3=Sansaturio |title=The problem with 2002 CU11 |work=Tumbling Stone |volume=12 |publisher=NEODyS |date=March 12, 2002 |url=http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/tumblingstone/issues/num12/eng/2002cu11.htm |access-date=January 29, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304023838/http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/tumblingstone/issues/num12/eng/2002cu11.htm |archive-date=March 4, 2016}}</ref> Ná verdere waarnemings is die geraamde risiko tot nul verlaag en die voorwerp is in April 2002 van die Sentry Risk Table verwyder.<ref name="removed">{{cite web |title=Date/Time Removed |date=December 31, 2024 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/removed.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101175144/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/removed.html |archive-date=January 1, 2025}}</ref> Dit is nou bekend dat dit oor die volgende twee eeue op 'n veilige afstand verby die Aarde sal beweeg, met 'n naaste afstand ([[perigeum]]) van 0,00425&nbsp;AE (636&nbsp;000&nbsp;km) op 31&nbsp;Augustus 2080.<ref>{{cite web |title=Small-Body Database Lookup. 163132 (2002 CU11) |date=June 6, 2022 |publisher=NASA/JPL |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=2002CU11&view=OPC |access-date=January 2, 2025}}</ref> [[Beeld:1950 DA (color).png|thumb|240px|links|'n Radarbeeld van die asteroïed {{mp|29075|1950 DA}}.]] Die asteroïed {{mp|29075|1950 DA}} het 'n deursnee van omtrent 1&nbsp;km, en daarom sal 'n botsing wêreldwyd katastrofies wees. Hoewel dit die Aarde nie binne die volgende 800 jaar sal tref nie en dus nie 'n Torino-telling het nie, is dit in April 2002 op die Sentry-lys geplaas as die eerste voorwerp met 'n Palermo-skaalwaarde van groter as 0.<ref name="IAU-NEOs"/><ref name="NEO-1950DA">{{cite web |title=29075 (1950 DA) Analyses, 2001-2007 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=http://cneos.jpl.nasa.gov/doc/1950da/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241228030108/https://cneos.jpl.nasa.gov/doc/1950da/ |archive-date=December 28, 2024}}</ref> Teen Maart 2025 was die moontlikheid van 'n botsing 1 uit 2&nbsp;600.<ref name="Current_Impact_Risks"/> Op 24 Desember 2004, vyf dae ná sy ontdekking, het die asteroïed [[99942 Apofis]] van 370&nbsp;m 'n telling van 4, die hoogste telling nog, op die Torino-skaal gekry. Volgens die inligting van destyds was die kans dat {{mp|2004 MN|4}}, die voorlopige naam waaronder dit toe bekend was, die Aarde in April 2029 sou tref 1,6%.<ref>{{cite news |first1=D. |last1=Yeomans |first2=S. |last2=Chesley |first3=P. |last3=Chodas |title=Near-Earth Asteroid 2004 MN4 Reaches Highest Score To Date On Hazard Scale |date=December 23, 2004 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news146.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241231201857/https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news146.html |archive-date=December 31, 2024}}</ref> Namate inligting oor die volgende drie dae ingesamel is, het die kans aanvanklik tot 2,7% gestyg,<ref name="cneosnews164">{{cite news |first1=Dwayne |last1=Brown |first2=DC |last2=Agle |title=NASA Refines Asteroid Apophis' Path Toward Earth |date=October 7, 2009 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news164.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241218203929/https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news164.html |archive-date=December 18, 2024}}</ref> en daarna tot nul gedaal.<ref>{{cite news |first1=D. |last1=Yeomans |first2=S. |last2=Chesley |first3=P. |last3=Chodas |title=Possibility of an Earth Impact in 2029 Ruled Out for Asteroid 2004 MN4 |date=December 27, 2004 |publisher=NASA/JPL CNEOS |url=https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news148.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241230120623/https://cneos.jpl.nasa.gov/news/news148.html |archive-date=December 30, 2024}}</ref> Apofis is in Februarie 2021 van die Sentry Risk Table verwyder.<ref name="removed"/> Teen Maart 2025 het {{mpl|2010 RF|12}} die hoogste telling op die Sentry List Table gehad, met 'n kans van 1 uit 10 van 'n botsing op 5&nbsp;September 2095.<ref name="Current_Impact_Risks"/> Dit is net 7&nbsp;m breed en dus te klein om as 'n [[potensieel gevaarlike voorwerp]] beskou te word. Dit hou geen ernstige gevaar in nie: Die moontlike 2095-botsing het dus tot -2,97 op die Palermo-skaal gedaal.<ref name="Current_Impact_Risks"/> In Januarie 2025 het die asteroïed {{mp|2024 YR|4}} van 55&nbsp;m 'n telling van 3 op die Torino-skaal gekry vir 'n moontlike botsing op 22&nbsp;Desember 2032. Dit het gelei tot 'n aksieplan om die asteroïed met kragtiger teleskope dop te hou terwyl dit wegbeweeg en dowwer word om sy wentelbaan beter te bepaal en die botsingsrisiko so te verfyn.<ref>{{cite news |first=Ian |last=Sample |title=Asteroid triggers global defence plan amid chance of collision with Earth in 2032 |date=January 30, 2025 |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/science/2025/jan/30/asteroid-spotted-chance-colliding-with-earth-2032 |access-date=February 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250202133421/https://www.theguardian.com/science/2025/jan/30/asteroid-spotted-chance-colliding-with-earth-2032 |archive-date=February 2, 2025}}</ref> In Februarie 2025 het die risiko 'n hoogtepunt van 1 uit 32 bereik, maar daarna het dit afgeneem tot onder 1 uit 1&nbsp;000. Die Torino-skaal het die punt na 0 afgebring.<ref>{{cite news |first=Robert |last=Lea |title='That's impact probability zero folks!' Earth safe from 'city-killer' asteroid 2024 YR4 |date=February 24, 2025 |work=Space.com |url=https://www.space.com/the-universe/asteroids/earth-safe-from-city-killer-asteroid-2024-yr4-thats-impact-probability-zero-folks |access-date=March 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250302170948/https://www.space.com/the-universe/asteroids/earth-safe-from-city-killer-asteroid-2024-yr4-thats-impact-probability-zero-folks |archive-date=March 2, 2025}}</ref> Teen Maart 2025 was die botsingsrisiko vir 2032 net 1 uit 120&nbsp;000.<ref name="Current_Impact_Risks"/> Teen April is egter geraam {{mp|2024 YR|4}} het 'n kans van 4% om die Maan op 22 Desember 2032 te tref.<ref name="Helsinki"/><ref name="BillGray"/> ===Projekte om gevaar te verminder=== {{Multibeeld | align = right | direction = vertical | background color = | voetskrif = Jaarlikse NAV-ontdekkings teen 31 Desember 2024 volgens opname: alle NAV's (heel bo) en NAV's &gt; 1&nbsp;km (bo). | beeld1 = NEA by survey.svg | width1 = 300 | onderskrif1 = | beeld2 = NEA 1 km or more.svg | width2 = 300 | onderskrif2 = }} 'n Jaar voor die asteroïed Icarus se nabye nadering in 1968 het studente van die [[Massachusetts-tegnologie-instituut|Massachusetts-instituut vir Tegnologie]] Projek Icarus van stapel laat loop om 'n plan te bedink om die asteroïed met vuurpyle weg te keer as ontdek sou word dit gaan teen die Aarde bots.<ref>{{cite news |first=Dwayne A. |last=Day |title=Giant bombs on giant rockets: Project Icarus |date=July 5, 2004 |work=The Space Review |url=http://www.thespacereview.com/article/175/1 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160415041026/http://www.thespacereview.com/article/175/1 |archive-date=April 15, 2016}}</ref> Dit het wye mediadekking gehad en die rampfliek ''Meteor'' van 1979 geïnspireer. Daarin span die [[VSA]] en [[USSR]] saam om 'n fragment van 'n asteroïed wat na die Aarde op pad was nadat die asteroïed deur 'n komeet getref is weg te keer.<ref>{{cite news |title=MIT Course precept for movie |date=October 30, 1979 |work=The Tech |publisher=MIT |url=http://tech.mit.edu/V99/PDF/V99-N43.pdf |access-date=November 15, 2017 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140811005933/http://tech.mit.edu/V99/PDF/V99-N43.pdf |archive-date=August 11, 2014}}</ref> Die eerste sterrekundige program vir die opsporing van nabyaarde-asteroïede was die Palomar-opname van planeetkruisende asteroïede. Die behoefte aan spesifieke teleskope vir dié doel en opsies om 'n moontlike botsing te voorkom is in 1981 die eerste keer op 'n konferensie in Snowmass, [[Colorado]], bespreek.<ref name="Chapman1998"/> Planne vir 'n omvattender opname, die Spaceguard Survey, is van 1992 af deur Nasa ontwikkel.<ref name="Vulcano1995"/><ref name="spaceguard-1998" /> Om die opname op 'n internsionale vlak te bevorder het die IAU 'n werksessie in 1995 in [[Italië]] gehou<ref name="Vulcano1995">{{cite conference |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=Vulcano Workshop. Beginning the Spaceguard Survey |location=Vulcano, Italy |publisher=IAU |date=September 1995 |url=http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/SGF/Vulcano/booklet.ps |access-date=March 13, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131031042442/http://spaceguard.rm.iasf.cnr.it/SGF/Vulcano/booklet.ps |archive-date=October 31, 2013}}</ref> en 'n jaar later die Spaceguard Foundation in Italië geloods.<ref name="spaceguard-2004" /> [[Beeld:PIA22419-Neowise-1stFourYearsDataFromDec2013-20180420.gif|thumb|260px|links|Asteroïede wat in die eerste drie jaar van die Near-Earth Object WISE-program ontdek is, vanaf Desember 2013, met NAV's met groen kolle aangedui.]] In 1998 het die [[Amerikaanse Kongres]] Nasa 'n mandaat gegee om 90% van nabyaarde-asteroïede van breër as 1&nbsp;km teen 2008 op te spoor.<ref name="spaceguard-1998">{{cite web |first=Clark R. |last=Chapman |title=Statement on The Threat of Impact by Near-Earth Asteroids before the Subcommittee on Space and Aeronautics of the Committee on Science of the U.S. House of Representatives at its hearings on "Asteroids: Perils and Opportunities" |date=May 21, 1998 |publisher=Southwest Research Institute |url=http://www.boulder.swri.edu/clark/hr.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241206153404/https://www.boulder.swri.edu/clark/hr.html |archive-date=December 6, 2024}}</ref><ref name="shigad" /> Opnames in verskeie lande het Spaceguard-bedrywighede begin. As gevolg daarvan het die verhouding van bekende en geraamde nabyaarde-asteroïede breër as 1&nbsp;km gestyg van 20% in 1998 tot 65% in 2004,<ref name="spaceguard-2004">{{cite web |title=NASA on the Prowl for Near-Earth Objects |date=May 26, 2004 |publisher=NASA/JPL |url=https://www.nasa.gov/vision/universe/watchtheskies/near_earth052104.html |access-date=March 6, 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20220813164957/https://www.nasa.gov/vision/universe/watchtheskies/near_earth052104.html |archive-date=August 13, 2022}}</ref> 80% in 2006<ref name="shigad"/> en 93% in 2011. Teen Desember 2024 is 867 NAV's breër as 1&nbsp;km ontdek.<ref name="neo-jpl-stats" /> In 2005 is 'n beroep op Nasa gedoen om 90% van NAV's breër as 140&nbsp;m teen 2020 op te spoor.<ref name="law-109-155">{{cite web |title=Public Law 109–155–DEC.30, 2005 |url=http://www.govinfo.gov/content/pkg/PLAW-109publ155/pdf/PLAW-109publ155.pdf |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241206182016/https://www.govinfo.gov/content/pkg/PLAW-109publ155/pdf/PLAW-109publ155.pdf |archive-date=December 6, 2024}}</ref> In Januarie 2016 het Nasa die stigting van die Planetary Defense Coordination Office aangekondig om pogings te koördineer, maar sonder bogenoemde sperdatum.<ref name="ETech"/><ref>{{cite web |title=Planetary Defense Coordination Office. Overview |date=8 September 2023 |publisher=NASA |url=https://science.nasa.gov/planetary-defense-overview |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241226012441/https://science.nasa.gov/planetary-defense-overview/ |archive-date=December 26, 2024}}</ref> In September 2020 is geraam dat die helfte reeds ontdek is, hoewel voorwerpe van dié grootte die Aarde net een keer in sowat 30 000 jaar tref.<ref name="HarrisChodas2021">{{cite journal |first1=Alan W. |last1=Harris |first2=Paul W. |last2=Chodas |title=The population of near-earth asteroids revisited and updated |journal=Icarus |date=September 1, 2021 |volume=365 |at=section 114452 |doi=10.1016/j.icarus.2021.114452 |bibcode=2021Icar..36514452H|doi-access=free }}</ref> Die [[Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System|ATLAS]]-projek probeer daarenteen om gevaarlike asteroïede kort voor 'n botsing op te spoor: veels te laat vir 'n wegkeeraksie, maar nog betyds om die gebied te ontruim en ander voorbereidings te tref.<ref>{{cite news |title=ATLAS: The Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System |date=February 18, 2013 |work=Astronomy |publisher=University of Hawaii at Mānoa Institute for Astronomy |url=https://www.astronomy.com/science/atlas-the-asteroid-terrestrial-impact-last-alert-system/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230604015435/https://www.astronomy.com/science/atlas-the-asteroid-terrestrial-impact-last-alert-system/ |archive-date=June 4, 2023}}</ref> Wetenskaplikes wat by NAV-navorsing betrokke is, oorweeg ook opsies om asteroïede weg te keer as dit blyk dat dit die Aarde gaan tref.<ref name="Chapman1998"/> Alle metodes is daarop gmik om die voorwerp van rigting te laat verander eerder as om dit te vernietig, want fragmente kan steeds grootskaalse verwoesting saai.<ref name="TaskForceReport"/> Dit beteken die voorwerp se wentelbaan moet maande of jare voor 'n voorspelde botsing verander word.<ref name="TaskForceReport"/> ==Getal en klassifikasie== Wanneer 'n NAV ontdek word, word sy posisie en helderheid, nes met ander klein Sonnestelselliggame, na die IAU se Kleinplaneetsentrum gestuur om te katalogiseer. Teen Desember 2024 was 37&nbsp;378 NAV's ontdek. Daar is 2&nbsp;465 NAV's wat geklassifiseer is as potensieel gevaarlike asteroïede (PGA's). Almal buiten 106 se deursnee is minder as 50 meter. Nabyaarde-asteroïede wat kleiner as ~1 meter is, is nabyaardemeteoroïdes. Hulle word op die meeste asteroïedtabelle as asteroïede gelys. Die kleinste nabyaardemeteoroïde is {{mp|2008 TS|26}}, met ’n absolute magnitude van 33 en ’n geraamde deursnee van net 1&nbsp;meter.<ref name=h>{{Cite web |url=http://neo.jpl.nasa.gov/glossary/h.html |title=Conversion of Absolute Magnitude to Diameter |access-date= 7 April 2016 |archive-date= 9 Julie 2013 |archive-url=https://www.webcitation.org/6HyGNdAcB?url=http://neo.jpl.nasa.gov/glossary/h.html |url-status=dead }}</ref> ===Nabyaarde-asteroïede=== [[Beeld:NEO by size af.png|duimnael|Nabyaarde-asteroïede volgens grootte.]] [[Beeld:Neas.svg|duimnael|Klassifikasie van nabyaarde-asteroïede.]] Dit is voorwerpe in ’n wentelbaan na aan die Aarde sonder die [[koma]], of stert, van ’n komeet. Die samestelling van nabyaarde-asteroïede is min of meer dieselfde as dié in die [[asteroïedgordel]], dus van ’n verskeidenheid [[spektraaltipe]]s.<ref>{{cite journal|title = On the Origins of Earth-Approaching Asteroids|author = D.F. Lupishko|author2 = T.A. Lupishko|last-author-amp = yes|journal = Solar System Research|volume = 35|issue = 3|pages = 227–233|date=Mei 2001 | doi = 10.1023/A:1010431023010|bibcode = 2001SoSyR..35..227L}}</ref> Nabyaarde-asteroïede oorleef net ’n paar miljoen jaar in hulle wentelbaan.<ref name = "MorbidelliAstIII"/> Hulle word eindelik uit die weg geruim deur planeetversteurings, wat veroorsaak dat hulle óf uit die Sonnestelsel gewerp word óf teen die Son of ’n planeet bots. Die getal asteroïede wat naby die Aarde waargeneem word, kan verduidelik word aan die hand van die feit dat nuwe asteroïede voortdurend in nabyaardewentelbane inbeweeg. Hulle aanvaarde oorsprong is die asteroïedgordel, van waar hulle na die binneste Sonnestelsel beweeg omdat hulle [[wentelresonansie]] met [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] hulle wentelbane versteur. Die asteroïedgordel het gapings, bekend as [[Kirkwoodgaping]]s, wat ontstaan deur asteroïede wat in ander wentelbane geskuif word. Nuwe asteroïede beweeg dan in die gapings in en dit veroorsaak ’n voortdurende toename in nabyaarde-asteroïede. ’n Klein aantal NAV's is uitgedoofde komete wat hulle vlambare oppervlakmateriaal verloor het. Die asteroïed met die grootste bekende kans om die Aarde te tref (1 uit 16; op 5&nbsp;September 2095) is {{mpl|2010 RF|12}}. Vanweë sy deursnee van sowat 7&nbsp;m sal hy waarskynlik nie groot skade aanrig nie. Nabyaarde-asteroïede word geklassifiseer volgens hulle [[Ellips|halwe lengteas]] (a), [[Apside|perihelium]] (q; kleinste afstand van die Son af) en [[Apside|afelium]] (Q, grootste afstand van die Son af):<ref name=NEO-groups/><ref name = "MorbidelliAstIII" /> * Die '''Atiras''' of '''Apohele''' het wentelbane wat streng binne dié van die Aarde bly: ’n Atira se afelium (Q) is kleiner as die Aarde se perihelium (0,983&nbsp;AE). Dus is Q&nbsp;< 0,983&nbsp;AE. (Dit dui daarop dat die asteroïed se halwe lengteas ook minder as 0,983&nbsp;AE is.) * Die '''Atens''' het ’n halwe lengteas van minder as 1&nbsp;AE en kruis die Aarde se wentelbaan. Dus is a&nbsp;< 1&nbsp;AE en Q&nbsp;> 0,983&nbsp;AE. * Die '''Apollo's''' het ’n halwe lengteas van meer as 1&nbsp;AE en kruis die Aarde se wentelbaan. Dus is a&nbsp;> 1&nbsp;AE en q&nbsp;< 1,017&nbsp;AE (1,017&nbsp;AE is die Aarde se afelium.) * Die '''Amors''' se wentelbane lê streng buite dié van die Aarde. Dus is q&nbsp;> 1,017&nbsp;AE. Amors is ook NAV's en dus is q&nbsp;< 1,3&nbsp;AE. Dus is 1,017&nbsp;AE <&nbsp;q <&nbsp;1,3&nbsp;AE. (Dit dui daarop dat Amors se halwe lengteas ook groter as 1,017&nbsp;AE is.) Sommige Amors kruis [[Mars (planeet)|Mars]] se wentelbaan. Atiras en Amors kruis dus nie die Aarde se wentelbaan nie en hou nie onmiddellike impakgevaar in nie, maar hullele wentelbane kan verander en in die toekoms die Aarde se wentelbaan kruis. ===Nabyaardekomete=== In Februarie 2015 was 96 nabyaardekomete ontdek.<ref name=nasa_neo/> Hoewel daar geen bevestigde geval van ’n komeetbotsing met die Aarde is nie, kon die [[Toengoeska-voorval]] veroorsaak gewees het deur ’n fragment van [[Komeet Encke]].<ref>{{cite journal| title=The Tunguska object – A fragment of Comet Encke| publisher=Astronomical Institutes of Czechoslovakia| bibcode=1978BAICz..29..129K| author1=Kresak| first1=L'.| volume=29| date=1978| pages=129| journal=Astronomical Institutes of Czechoslovakia}}</ref> Brokstukke van komete kon ook verantwoordelik gewees het vir sommige botsings deur nabyaardevoorwerpe. Komete beweeg selde nader as 0,1&nbsp;AE (15&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;km) by die Aarde verby.<ref name="closest">{{cite web |title=Closest Approaches to the Earth by Comets |publisher=Minor Planet Center |url=http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/ClosestComets.html |access-date=28 Junie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170629215807/http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/ClosestComets.html |archive-date=29 Junie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ==Sien ook== * [[Potensieel gevaarlike voorwerp]] * [[Double Asteroid Redirection Test]] ==Verwysings== {{Verwysings|3 |verwysings= <ref name="DeepImpactHartley">{{Cite news |title=Mr. Hartley's Amazing Comet |first=Kelly |last=Beatty |date=November 4, 2010 |work=Sky & Telescope |url=https://skyandtelescope.org/astronomy-news/mr-hartleys-amazing-comet/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231020025244/https://skyandtelescope.org/astronomy-news/mr-hartleys-amazing-comet/ |archive-date=October 20, 2023}}</ref> <ref name="Eros-NEAR">{{cite news |first1=Donald |last1=Savage |first2=Michael |last2=Buckley |name-list-style=amp |title=NEAR Mission Completes Main Task, Now Will Go Where No Spacecraft Has Gone Before |date=January 31, 2001 |work=Press Releases |publisher=NASA |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/news/near_descent_pr_20010131.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160617001709/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/news/near_descent_pr_20010131.html |archive-date=June 17, 2016}}</ref> .<ref name="Toutatis-Change">{{cite news |first=Emily |last=Lakdawalla |title=Chang'e 2 imaging of Toutatis |date=December 14, 2012 |publisher=The Planetary Society |url=https://www.planetary.org/articles/12141551-change-2-imaging-of-toutatis |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203034955/https://www.planetary.org/articles/12141551-change-2-imaging-of-toutatis |archive-date=December 3, 2024}}</ref> <ref name="BBC-Hayabusa2">{{Cite news |first=Paul |last=Rincon |title=Hayabusa-2: Capsule with asteroid samples in 'perfect' shape |date=December 6, 2020 |work=BBC News |publisher=BBC |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-55201662 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231024064457/https://www.bbc.com/news/science-environment-55201662 |archive-date=October 24, 2023}}</ref> <ref name="space-osiris-sample">{{cite news |first=John |last=Loeffer |title=NASA finally opens OSIRIS-REx asteroid sample canister after freeing stuck lid |date=January 23, 2024 |work=Space.com |url=https://www.space.com/nasa-osiris-rex-asteroid-sample-canister-open |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240125183741/https://www.space.com/nasa-osiris-rex-asteroid-sample-canister-open |archive-date=January 25, 2024}}</ref> <ref name="NASA221215">{{cite news |first=Jessica |last=Merzdorf |title=Early Results from NASA's DART Mission |date=December 15, 2022 |work=Press Releases |publisher=NASA |url=https://www.nasa.gov/solar-system/early-results-from-nasas-dart-mission/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250102153424/https://www.nasa.gov/solar-system/early-results-from-nasas-dart-mission/ |archive-date=January 2, 2025}}</ref> <ref name="Forbes210831">{{Cite news |last=Dorminey |first=Bruce |title=Does Commercial Asteroid Mining Still Have A Future? |date=August 31, 2021 |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/brucedorminey/2021/08/31/does-commercial-asteroid-mining-still-have-a-future/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240804082359/https://www.forbes.com/sites/brucedorminey/2021/08/31/does-commercial-asteroid-mining-still-have-a-future/ |archive-date=August 4, 2024}}</ref> <ref name="NASA220927">{{cite news |first=Roxana |last=Bardan |title=NASA's DART Mission Hits Asteroid in First-Ever Planetary Defense Test |date=September 27, 2022 |work=Press Releases |publisher=[[Nasa]] |url=https://www.nasa.gov/news-release/nasas-dart-mission-hits-asteroid-in-first-ever-planetary-defense-test/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101142705/https://www.nasa.gov/news-release/nasas-dart-mission-hits-asteroid-in-first-ever-planetary-defense-test/ |archive-date=January 1, 2025}}</ref> <ref name="IAU-NEOs">{{cite web |title = Near Earth Objects |publisher = [[IAU]] |url = https://www.iau.org/public/themes/neo/ |access-date = January 2, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20241217212810/https://www.iau.org/public/themes/neo/ |archive-date = December 17, 2024}}</ref> <ref name="MPC-PHA-list">{{cite web |title=List Of Potentially Hazardous Minor Planets (by designation) |publisher=IAU/MPC |url=https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/t_phas.html |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250102134144/https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/t_phas.html |archive-date=January 2, 2025}}</ref> <ref name="Earth-impact">{{cite web |first1 = Robert |last1 = Marcus |first2 = H. Jay |last2 = Melosh |first3 = Gareth |last3 = Collins |name-list-style = amp |title = Earth Impact Effects Program |date = 2010 |publisher = Imperial College London / Purdue University |url = https://impact.ese.ic.ac.uk/ImpactEarth/ImpactEffects/ |access-date = January 2, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20240124034305/https://impact.ese.ic.ac.uk/ImpactEarth/ImpactEffects/ |archive-date = January 24, 2024}} (solution using 2600&nbsp;kg/m^3, 17&nbsp;km/s, 45 degrees)</ref> <ref name="Asher2005">{{cite journal |last1=Asher |first1=D. J. |last2=Bailey |first2=M. |last3=Emel'Yanenko |first3=V. |last4=Napier |first4=W. |title=Earth in the Cosmic Shooting Gallery |journal=The Observatory |volume=125 |issue=2 |pages=319–322 |date=October 2005 |bibcode=2005Obs...125..319A}}</ref> <ref name="NASA-lunar-impacts">{{cite web |title=Lunar Impact Monitoring Program |publisher=NASA |url=https://www.nasa.gov/meteoroid-environment-office/about-lunar-impact-monitoring/ |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240127144250/https://www.nasa.gov/meteoroid-environment-office/about-lunar-impact-monitoring/ |archive-date=January 27, 2024}}</ref> <ref name="tsr20120514"> {{cite journal |first=Luis |last=Fernández Carril |title=The evolution of near Earth objects risk perception |journal=The Space Review |date=May 14, 2012 |url=http://www.thespacereview.com/article/2080/1 |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170629205156/http://www.thespacereview.com/article/2080/1 |archive-date=June 29, 2017}}</ref> <ref name="Current_Impact_Risks">{{cite web |title = Sentry Risk Table |url = https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/ |publisher = NASA/JPL CNEOS |access-date = March 2, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20250302170007/https://cneos.jpl.nasa.gov/sentry/ |archive-date = March 2, 2025}}</ref> <ref name=Helsinki>{{cite web |title = Asteroid impact threat estimates improved for the Earth and the Moon {{!}} University of Helsinki |url = https://www.helsinki.fi/en/news/space/asteroid-impact-threat-estimates-improved-earth-and-moon |website = www.helsinki.fi |language = en |date = 2025-04-02 |access-date =2025-04-02}}</ref> <ref name="BillGray">{{cite web |title = Risk Corridor for Gibbous Moon |url = https://www.projectpluto.com/temp/yr4/moon.png |first = Bill |last = Gray |work = Find_Orb |access-date = 18 February 2025 |archive-date = 10 February 2025 |archive-url = https://web.archive.org/web/20250210080345/https://www.projectpluto.com/temp/yr4/moon.png |url-status = live}}</ref> <ref name="neo-jpl-stats">{{cite web |title = Discovery Statistics – Cumulative Totals |date = December 30, 2024 |publisher = NASA/JPL CNEOS |url = https://cneos.jpl.nasa.gov/stats/totals.html |access-date = January 1, 2025 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20250101175111/https://cneos.jpl.nasa.gov/stats/totals.html |archive-date = January 1, 2025}}</ref> <ref name="TaskForceReport">{{cite book |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=Report of the Task Force on potentially hazardous Near Earth Objects |location=Londen |publisher=British National Space Centre |date=September 2000 |url=https://spaceguardcentre.com/wp-content/uploads/2014/04/full_report.pdf |access-date=January 2, 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241208153948/https://spaceguardcentre.com/wp-content/uploads/2014/04/full_report.pdf |archive-date=December 8, 2024}}</ref> <ref name="closest-NEC">{{cite web |title = Closest Approaches to the Earth by Comets |date = May 16, 2019 |publisher = IAU/MPC |url = https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/ClosestComets.html |access-date = January 1, 2025 |url-status =live |archive-url = https://web.archive.org/web/20240807145120/https://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/ClosestComets.html |archive-date = August 7, 2024}}</ref> }} ==Skakels== * [http://neo.jpl.nasa.gov Near earth object program] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110823025749/http://neo.jpl.nasa.gov/ |date=23 Augustus 2011 }} – Jet Propulsion Laboratory (JPL) * [http://www.lowell.edu/LARI_display_asteroid_targets.php Observable Near-Earth Asteroids] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130107173138/http://www.lowell.edu/LARI_display_asteroid_targets.php |date= 7 Januarie 2013 }} – Lowell-sterrewag * [http://www.brera.mi.astro.it/sormano/teca.html Table of Asteroids Next Closest Approaches to the Earth] – Sormano-sterrewag * [http://www.arm.ac.uk/preprints/455.pdf Earth In The Cosmic Shooting] – D.J. Asher, The Observatory, 2005 * [http://smallbodies.ru/en/ Catalogue of the Solar System Small Bodies Orbital Evolution] – Tegniese Universiteit Samara * [http://szyzyg.arm.ac.uk/~spm/neo_map.html Current Map Of The Solar System] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170513205505/http://szyzyg.arm.ac.uk/~spm/neo_map.html |date=13 Mei 2017 }} – Armagh-sterrewag * [http://www.minorplanetcenter.net/iau/NEO/toconfirm_tabular.html NAV's] – Minor Planet Center *{{Commons-kategorie inlyn|Near-Earth objects}} *[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Near-Earth object|Engelse Wikipedia]] {{PlaneteSon}} [[Kategorie:Aarde]] [[Kategorie:Kleinplanete]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe| ]] eix2kb2osk6vfd4y0kydwlr0orqc2g5 0 114659 2820162 1799439 2025-07-11T04:45:08Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820162 wikitext text/x-wiki '''Theutberga''' (* en † onseker, ten minste tussen 825 en 869) was 'n Frankiese adellike, die dogter van Boso van [[Arles]] , en die vrou van [[Lotarius II]] van [[Lotaringe]]. Oor die vroeë jare van Theutberga is niks bekend. Sy word vir die eerste keer in geskrifte in 855. Sy het toe in November 855 met die [[Frankiese Ryk|Frankiese]] koning Lotarius II getrou. Die huwelik het kinderloos gebly. Vanaf 857 probeer Lotarius  om 'n egskeiding te verkry. Drie jaar lank probeer hy voor wêreldse howe en vanaf 860 doen hy 'n beroep op die kerklike howe. Die egskeiding sou Lotarius toelaat om sy byvrou [[Waldrada]] te trou. Daar is moontlik ook ´n politiese motivering vir die egskeiding kan ook in die twis tussen Lotarius en Theutberga se broer [[Hugbert (Bosoniede)|Hugbert]]. Tydens die Sinode van [[Metz]] is die egskeiding bevestig. [[Pous Nicolaas I]] en Aartsbiskop Hinkmar van [[Reims]] het hulle egter daarteen uitgespreek en het die egskeiding met [[ekskommunikasie]] beveg. In 865 moes Lotarius Theutberga noodgedwonge weer as vrou aanvaar. ´n Aansoek om egskeiding deur Theutberga self word in 867 verwerp. Die huwelik is beëindig deur die dood van Lotarius in 869. Ná Lotarius se dood het Theutberga toevlug gesoek in die Abdy van Sainte-Glossinde te Metz en is daar as [[Ab|Abdis]] van die [[klooster]] oorlede. {{Normdata}} [[Kategorie:Mense in die 9de eeu]] isp4moyz1lctjk1i9d8ppyfhe50rew8 0 114899 2820064 2768793 2025-07-10T18:00:14Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820064 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Jelgava'''<br /> [[Lêer:Jelgava aerial view.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Ligging in Letland''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Jelgava 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Jelgava COA great.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Jelgava flag.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Official flag of Zemgale.svg|20px]] [[Semgale]] (''Zemgale'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|56|39|N|23|43|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[10de eeu]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1573]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 60,56 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 13 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 54&nbsp;701 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 900/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,1&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −2,7 / 17,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 651,1&nbsp;mm |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Andris Rāviņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.jelgava.lv/ www.jelgava.lv] |} '''Jelgava''' ([[Lets]]: [ˈjælˠɡɐvˠɐ], {{Audio|Lv-Jelgava.ogg|luister}}; [[Duits]]: ''Mitau''; [[Litaus]]: ''Mintauja/Jelgava''; [[Pools]]: ''Mitawa''; [[Russies]]: Елгава of Митава; [[Jiddisj]]: מיטאַווע, ''Mitawe'' of מיטאַו ''Mitar'') is die vierde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]], [[Daugavpils]] en [[Liepaja]] met 'n oppervlakte van 60,56 vierkante kilometer en 'n bevolking van 54&nbsp;701 in 2024. Dit is in die historiese gebied [[Semgale]], 44&nbsp;km suidwes van Riga geleë. Tot in 1919 was Jelgava bekend onder sy Duitse naam Mitau. Mitau was die hoofstad van [[Koerland]]. In teenstelling met die [[Hanse]]atiese [[Riga]] is Mitau se stadsbeeld en argitektuur sterk deur die invloed van [[Baltiese Duitsers|Balties-Duitse]] adellike kultuur gekenmerk. Vandag is Jelgava een van die nege "republiek-stede" van Letland. == Stadbeeld == [[Lêer:Pils Jelgava.jpg|duimnael|links|Die Kasteel van Jelgava, met uitsig oor die Lielupe]] [[Lêer:Academia petrina.jpg|duimnael|links|Die Akademie Petrina]] [[Lêer:Mitau Große Synagoge.jpg|duimnael|links|Die deur die Duitsers vernietigde sinagoge in 1941]] [[Lêer:19440816 soviet soldiers attack jelgava.jpg|duimnael|links|Sowjet-soldate tydens 'n aanval in Jelgava, in die agtergrond is die toring van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] in Augustus 1944]] Tot die einde van die [[Tweede Wêreldoorlog]] was die netjiese breë strate van Mitau (Jelgava) gesoom met die residensiehuise van die in die [[Koerlandiese Hoofstad]] woonagtige Baltieseduitse adel. Tydens en ná die oorlog is die bousubstansie van die stad amper volkome vernietig. Vandag word Jelgawa se stadsbeeld deur veral geboue uit die Sowjetiese tydperk gekenmerk. == Bekende Persoonlikhede van die stad == <small>In alfabetiese volgorde</small> * Oskar Bidder (1866–1919), Baltiesduitse Pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk * August Johann Gottfried Bielenstein (1826–1907), Taalwetenskaplike, Etnograaf en Teoloog * Ernst Johann von Biron (1690–1772), hertog van Koerland * Peter von Biron (1724–1800), hertog van Koerland * Casimir Ulrich Boehlendorff (1771–1825), digter en historikus * Johann Daniel von Braunschweig (1786–1857), Baltiesduitse pedagoog * Friedrich Wilhelm Brederlo (1779–1862), koopman en kunsversamelaar * Nora Bumbiere (1947–1994), Letse sangeres * Wilhelm Döllen (1820–1897), Russies-Duitse sterrekundige * Karl Eduard von Eichwald (1795–1876), natuurwetenskaplike en paleontoloog * Alexander Faltin/ von Faltin (1819–1899), Balties-Duitse juris en liberale Politikus * Hamilkar von Fölkersahm (1811–1856), Lyflandse Landmarskalk * Paul Fromhold-Treu (1859–1919), Balties-Duitse pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk * Dietrich Ewald von Grotthuß (1751–1786), pianis en vriend van Ch. Ph. E. Bach * Johannes von Guenther (1886–1973), skrywer, vertaler en uitgewer * Julie von Hausmann (1826–1901), Balties-Duitse liedjieskrywer * Renārs Kaupers (* 1974), Lettiese sanger * Friedrich Kasimir Kettler (1650–1698), van 1682 tot 1698 die voorlaaste regerende hertog van Koerland en Semgale * Friedrich Kettler (1569–1642), hertog van Koerland * Wilhelm Kettler (1574–1640), hertog van Koerland * Dorothea von Kurland (1761–1821), laaste hertogin van Koerland * Jānis Lūsis (* 1939), Lettiese (Sowjetse) spiesgooier en Olimpiese wenner van 1968 * Fürchtegott Leberecht von Nordenflycht (1752–1815), geoloog * Paul Freiherr von der Osten-Sacken (1880–1934), historikus en argivaris * Karl Heinrich von Paucker (1820–1883), Klassieke filoloog * Einars Repše (* 1961), Lettiese Politikus en voormalige eerste minister * Wilhelmine von Sagan (1781–1839), hertogin van Sagan * Paul Schiemann (1876–1944), joernalis en liberale politikus * Carl Ernst Heinrich Schmidt (1822–1894), Russiese dokter en chemikus van Balties-Duitse afkoms * August Robert Seraphim (1863–1924), historikus en argivaris * Ernst Seraphim (1862–1945), historikus, onderwyser en joernalis * Katrīna Šķiņķe (* 1991), skaakspeler * Eduard Iwanowitsch Totleben (1818–1884), Russiese generaal * Paul Wachtsmuth (1879–1919), Balties-Duitse pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk * Johann Walter-Kurau (1869–1932), skilder * Richard Wegner (1815–1894), Duitse beampte en regeringshoof in [[Stettyn]] * Ludwig Zimmermann (1852–1906), Balties-Duitse pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk == Bronnelys == * {{de}} Johann Heinrich Liebeskind: ''[http://dspace.utlib.ee/dspace/handle/10062/18704 Rükerinnerungen von einer Reise] durch einen Theil von Teutschland, Preußen, Kurland und Liefland, während des Aufenthalts der Franzosen in Mainz und der Unruhen in Polen'', Straßburg 1795. ''(Mit ausführlicher Abhandlung über Mitau; Digitalisat der UB Tartu bzw. [http://www.archive.org/details/ruekerinnerunge01liebgoog Digitalisat von Google Bücher im Internet Archive] oder [http://www.raether-buch.de/PDF_Dateien/Rueckerinnerungen.pdf als E-Book] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160124182900/http://www.raether-buch.de/PDF_Dateien/Rueckerinnerungen.pdf |date=24 Januarie 2016 }}, PDF)'' * {{de}} Karl-Otto Schlau: ''Zur Gründungs- und Verfassungsgeschichte der Stadt Mitau (Jelgava) in Kurland (1265–1795)'', in: ''Zeitschrift für Ostforschung'' 42 (1993), S. 507–562. * {{de}} Karl-Otto Schlau: ''Ratslinie der Stadt Mitau in Kurland, 1573–1918. Bürgermeister, Gerichtsvögte, Ratsverwandte, Ratsherren, Stadthäupter, Ratmänner, Stadträte, Stadtschreiber und Stadtsekretäre'', Hamburg 2002 (Baltische Ahnen- und Stammtafeln, Sonderheft 27). == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{lv}} [https://www.jelgava.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{lv}} [https://www.jelgavniekiem.lv/ Burgerportaal] van die stad * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Jelgava|title=Jelgava|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} * [http://data.lnb.lv/nba01/MitauscheZeitung/ Skanderings]{{Dooie skakel|date=Desember 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} van die ''Mitauische Zeitung'' van 1905 {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] n3ckmjfhqp97yks3wi5p4awxbv0zhlq 2820123 2820064 2025-07-10T21:05:16Z 2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201 2820123 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Jelgava'''<br /> [[Lêer:Jelgava aerial view.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Jelgava 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Jelgava COA great.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Jelgava flag.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Official flag of Zemgale.svg|20px]] [[Semgale]] (''Zemgale'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|56|39|N|23|43|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[10de eeu]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1573]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 60,56 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 13 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 54&nbsp;701 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 900/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,1&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −2,7 / 17,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 651,1&nbsp;mm |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Andris Rāviņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.jelgava.lv/ www.jelgava.lv] |} '''Jelgava''' ([[Lets]]: [ˈjælˠɡɐvˠɐ], {{Audio|Lv-Jelgava.ogg|luister}}; [[Duits]]: ''Mitau''; [[Litaus]]: ''Mintauja/Jelgava''; [[Pools]]: ''Mitawa''; [[Russies]]: Елгава of Митава; [[Jiddisj]]: מיטאַווע, ''Mitawe'' of מיטאַו ''Mitar'') is die vierde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]], [[Daugavpils]] en [[Liepaja]] met 'n oppervlakte van 60,56 vierkante kilometer en 'n bevolking van 54&nbsp;701 in 2024. Dit is in die historiese gebied [[Semgale]], 44&nbsp;km suidwes van Riga geleë. Tot in 1919 was Jelgava bekend onder sy Duitse naam Mitau. Mitau was die hoofstad van [[Koerland]]. In teenstelling met die [[Hanse]]atiese [[Riga]] is Mitau se stadsbeeld en argitektuur sterk deur die invloed van [[Baltiese Duitsers|Balties-Duitse]] adellike kultuur gekenmerk. Vandag is Jelgava een van die nege "republiek-stede" van Letland. == Stadbeeld == [[Lêer:Pils Jelgava.jpg|duimnael|links|Die Kasteel van Jelgava, met uitsig oor die Lielupe]] [[Lêer:Academia petrina.jpg|duimnael|links|Die Akademie Petrina]] [[Lêer:Mitau Große Synagoge.jpg|duimnael|links|Die deur die Duitsers vernietigde sinagoge in 1941]] [[Lêer:19440816 soviet soldiers attack jelgava.jpg|duimnael|links|Sowjet-soldate tydens 'n aanval in Jelgava, in die agtergrond is die toring van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] in Augustus 1944]] Tot die einde van die [[Tweede Wêreldoorlog]] was die netjiese breë strate van Mitau (Jelgava) gesoom met die residensiehuise van die in die [[Koerlandiese Hoofstad]] woonagtige Baltieseduitse adel. Tydens en ná die oorlog is die bousubstansie van die stad amper volkome vernietig. Vandag word Jelgawa se stadsbeeld deur veral geboue uit die Sowjetiese tydperk gekenmerk. == Bekende Persoonlikhede van die stad == <small>In alfabetiese volgorde</small> * Oskar Bidder (1866–1919), Baltiesduitse Pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk * August Johann Gottfried Bielenstein (1826–1907), Taalwetenskaplike, Etnograaf en Teoloog * Ernst Johann von Biron (1690–1772), hertog van Koerland * Peter von Biron (1724–1800), hertog van Koerland * Casimir Ulrich Boehlendorff (1771–1825), digter en historikus * Johann Daniel von Braunschweig (1786–1857), Baltiesduitse pedagoog * Friedrich Wilhelm Brederlo (1779–1862), koopman en kunsversamelaar * Nora Bumbiere (1947–1994), Letse sangeres * Wilhelm Döllen (1820–1897), Russies-Duitse sterrekundige * Karl Eduard von Eichwald (1795–1876), natuurwetenskaplike en paleontoloog * Alexander Faltin/ von Faltin (1819–1899), Balties-Duitse juris en liberale Politikus * Hamilkar von Fölkersahm (1811–1856), Lyflandse Landmarskalk * Paul Fromhold-Treu (1859–1919), Balties-Duitse pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk * Dietrich Ewald von Grotthuß (1751–1786), pianis en vriend van Ch. Ph. E. Bach * Johannes von Guenther (1886–1973), skrywer, vertaler en uitgewer * Julie von Hausmann (1826–1901), Balties-Duitse liedjieskrywer * Renārs Kaupers (* 1974), Lettiese sanger * Friedrich Kasimir Kettler (1650–1698), van 1682 tot 1698 die voorlaaste regerende hertog van Koerland en Semgale * Friedrich Kettler (1569–1642), hertog van Koerland * Wilhelm Kettler (1574–1640), hertog van Koerland * Dorothea von Kurland (1761–1821), laaste hertogin van Koerland * Jānis Lūsis (* 1939), Lettiese (Sowjetse) spiesgooier en Olimpiese wenner van 1968 * Fürchtegott Leberecht von Nordenflycht (1752–1815), geoloog * Paul Freiherr von der Osten-Sacken (1880–1934), historikus en argivaris * Karl Heinrich von Paucker (1820–1883), Klassieke filoloog * Einars Repše (* 1961), Lettiese Politikus en voormalige eerste minister * Wilhelmine von Sagan (1781–1839), hertogin van Sagan * Paul Schiemann (1876–1944), joernalis en liberale politikus * Carl Ernst Heinrich Schmidt (1822–1894), Russiese dokter en chemikus van Balties-Duitse afkoms * August Robert Seraphim (1863–1924), historikus en argivaris * Ernst Seraphim (1862–1945), historikus, onderwyser en joernalis * Katrīna Šķiņķe (* 1991), skaakspeler * Eduard Iwanowitsch Totleben (1818–1884), Russiese generaal * Paul Wachtsmuth (1879–1919), Balties-Duitse pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk * Johann Walter-Kurau (1869–1932), skilder * Richard Wegner (1815–1894), Duitse beampte en regeringshoof in [[Stettyn]] * Ludwig Zimmermann (1852–1906), Balties-Duitse pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk == Bronnelys == * {{de}} Johann Heinrich Liebeskind: ''[http://dspace.utlib.ee/dspace/handle/10062/18704 Rükerinnerungen von einer Reise] durch einen Theil von Teutschland, Preußen, Kurland und Liefland, während des Aufenthalts der Franzosen in Mainz und der Unruhen in Polen'', Straßburg 1795. ''(Mit ausführlicher Abhandlung über Mitau; Digitalisat der UB Tartu bzw. [http://www.archive.org/details/ruekerinnerunge01liebgoog Digitalisat von Google Bücher im Internet Archive] oder [http://www.raether-buch.de/PDF_Dateien/Rueckerinnerungen.pdf als E-Book] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160124182900/http://www.raether-buch.de/PDF_Dateien/Rueckerinnerungen.pdf |date=24 Januarie 2016 }}, PDF)'' * {{de}} Karl-Otto Schlau: ''Zur Gründungs- und Verfassungsgeschichte der Stadt Mitau (Jelgava) in Kurland (1265–1795)'', in: ''Zeitschrift für Ostforschung'' 42 (1993), S. 507–562. * {{de}} Karl-Otto Schlau: ''Ratslinie der Stadt Mitau in Kurland, 1573–1918. Bürgermeister, Gerichtsvögte, Ratsverwandte, Ratsherren, Stadthäupter, Ratmänner, Stadträte, Stadtschreiber und Stadtsekretäre'', Hamburg 2002 (Baltische Ahnen- und Stammtafeln, Sonderheft 27). == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{lv}} [https://www.jelgava.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{lv}} [https://www.jelgavniekiem.lv/ Burgerportaal] van die stad * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Jelgava|title=Jelgava|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} * [http://data.lnb.lv/nba01/MitauscheZeitung/ Skanderings]{{Dooie skakel|date=Desember 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} van die ''Mitauische Zeitung'' van 1905 {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] mye5ldh5pnpmaez9cy8ra1re6m7t2q6 2820125 2820123 2025-07-10T21:08:40Z 2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201 2820125 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Jelgava'''<br /> [[Lêer:Jelgava aerial view.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Jelgava 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Jelgava COA great.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Jelgava flag.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Official flag of Zemgale.svg|20px]] [[Semgale]] (''Zemgale'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|56|39|N|23|43|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[10de eeu]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1573]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 60,56 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 13 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 54&nbsp;701 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 900/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,1&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −2,7 / 17,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 651,1&nbsp;mm |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Andris Rāviņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.jelgava.lv/ www.jelgava.lv] |} '''Jelgava''' ([[Lets]]: [ˈjælˠɡɐvˠɐ], {{Audio|Lv-Jelgava.ogg|luister}}; [[Duits]]: ''Mitau''; [[Litaus]]: ''Mintauja'' of ''Jelgava''; [[Pools]]: ''Mitawa''; [[Russies]]: Елгава of Митава; [[Jiddisj]]: מיטאַווע, ''Mitawe'' of מיטאַו, ''Mitar'') is die vierde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]], [[Daugavpils]] en [[Liepaja]] met 'n oppervlakte van 60,56 vierkante kilometer en 'n bevolking van 54&nbsp;701 in 2024. Dit is in die historiese gebied [[Semgale]], 44&nbsp;km suidwes van Riga geleë. Tot in 1919 was Jelgava bekend onder sy Duitse naam Mitau. Mitau was die hoofstad van [[Koerland]]. In teenstelling met die [[Hanse]]atiese [[Riga]] is Mitau se stadsbeeld en argitektuur sterk deur die invloed van [[Baltiese Duitsers|Balties-Duitse]] adellike kultuur gekenmerk. Vandag is Jelgava een van die nege "republiek-stede" van Letland. == Stadbeeld == [[Lêer:Pils Jelgava.jpg|duimnael|links|Die Kasteel van Jelgava, met uitsig oor die Lielupe]] [[Lêer:Academia petrina.jpg|duimnael|links|Die Akademie Petrina]] [[Lêer:Mitau Große Synagoge.jpg|duimnael|links|Die deur die Duitsers vernietigde sinagoge in 1941]] [[Lêer:19440816 soviet soldiers attack jelgava.jpg|duimnael|links|Sowjet-soldate tydens 'n aanval in Jelgava, in die agtergrond is die toring van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] in Augustus 1944]] Tot die einde van die [[Tweede Wêreldoorlog]] was die netjiese breë strate van Mitau (Jelgava) gesoom met die residensiehuise van die in die [[Koerlandiese Hoofstad]] woonagtige Baltieseduitse adel. Tydens en ná die oorlog is die bousubstansie van die stad amper volkome vernietig. Vandag word Jelgawa se stadsbeeld deur veral geboue uit die Sowjetiese tydperk gekenmerk. == Bekende Persoonlikhede van die stad == <small>In alfabetiese volgorde</small> * Oskar Bidder (1866–1919), Baltiesduitse Pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk * August Johann Gottfried Bielenstein (1826–1907), Taalwetenskaplike, Etnograaf en Teoloog * Ernst Johann von Biron (1690–1772), hertog van Koerland * Peter von Biron (1724–1800), hertog van Koerland * Casimir Ulrich Boehlendorff (1771–1825), digter en historikus * Johann Daniel von Braunschweig (1786–1857), Baltiesduitse pedagoog * Friedrich Wilhelm Brederlo (1779–1862), koopman en kunsversamelaar * Nora Bumbiere (1947–1994), Letse sangeres * Wilhelm Döllen (1820–1897), Russies-Duitse sterrekundige * Karl Eduard von Eichwald (1795–1876), natuurwetenskaplike en paleontoloog * Alexander Faltin/ von Faltin (1819–1899), Balties-Duitse juris en liberale Politikus * Hamilkar von Fölkersahm (1811–1856), Lyflandse Landmarskalk * Paul Fromhold-Treu (1859–1919), Balties-Duitse pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk * Dietrich Ewald von Grotthuß (1751–1786), pianis en vriend van Ch. Ph. E. Bach * Johannes von Guenther (1886–1973), skrywer, vertaler en uitgewer * Julie von Hausmann (1826–1901), Balties-Duitse liedjieskrywer * Renārs Kaupers (* 1974), Lettiese sanger * Friedrich Kasimir Kettler (1650–1698), van 1682 tot 1698 die voorlaaste regerende hertog van Koerland en Semgale * Friedrich Kettler (1569–1642), hertog van Koerland * Wilhelm Kettler (1574–1640), hertog van Koerland * Dorothea von Kurland (1761–1821), laaste hertogin van Koerland * Jānis Lūsis (* 1939), Lettiese (Sowjetse) spiesgooier en Olimpiese wenner van 1968 * Fürchtegott Leberecht von Nordenflycht (1752–1815), geoloog * Paul Freiherr von der Osten-Sacken (1880–1934), historikus en argivaris * Karl Heinrich von Paucker (1820–1883), Klassieke filoloog * Einars Repše (* 1961), Lettiese Politikus en voormalige eerste minister * Wilhelmine von Sagan (1781–1839), hertogin van Sagan * Paul Schiemann (1876–1944), joernalis en liberale politikus * Carl Ernst Heinrich Schmidt (1822–1894), Russiese dokter en chemikus van Balties-Duitse afkoms * August Robert Seraphim (1863–1924), historikus en argivaris * Ernst Seraphim (1862–1945), historikus, onderwyser en joernalis * Katrīna Šķiņķe (* 1991), skaakspeler * Eduard Iwanowitsch Totleben (1818–1884), Russiese generaal * Paul Wachtsmuth (1879–1919), Balties-Duitse pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk * Johann Walter-Kurau (1869–1932), skilder * Richard Wegner (1815–1894), Duitse beampte en regeringshoof in [[Stettyn]] * Ludwig Zimmermann (1852–1906), Balties-Duitse pastoor en martelaar van die Evangeliese kerk == Bronnelys == * {{de}} Johann Heinrich Liebeskind: ''[http://dspace.utlib.ee/dspace/handle/10062/18704 Rükerinnerungen von einer Reise] durch einen Theil von Teutschland, Preußen, Kurland und Liefland, während des Aufenthalts der Franzosen in Mainz und der Unruhen in Polen'', Straßburg 1795. ''(Mit ausführlicher Abhandlung über Mitau; Digitalisat der UB Tartu bzw. [http://www.archive.org/details/ruekerinnerunge01liebgoog Digitalisat von Google Bücher im Internet Archive] oder [http://www.raether-buch.de/PDF_Dateien/Rueckerinnerungen.pdf als E-Book] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160124182900/http://www.raether-buch.de/PDF_Dateien/Rueckerinnerungen.pdf |date=24 Januarie 2016 }}, PDF)'' * {{de}} Karl-Otto Schlau: ''Zur Gründungs- und Verfassungsgeschichte der Stadt Mitau (Jelgava) in Kurland (1265–1795)'', in: ''Zeitschrift für Ostforschung'' 42 (1993), S. 507–562. * {{de}} Karl-Otto Schlau: ''Ratslinie der Stadt Mitau in Kurland, 1573–1918. Bürgermeister, Gerichtsvögte, Ratsverwandte, Ratsherren, Stadthäupter, Ratmänner, Stadträte, Stadtschreiber und Stadtsekretäre'', Hamburg 2002 (Baltische Ahnen- und Stammtafeln, Sonderheft 27). == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{lv}} [https://www.jelgava.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{lv}} [https://www.jelgavniekiem.lv/ Burgerportaal] van die stad * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Jelgava|title=Jelgava|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} * [http://data.lnb.lv/nba01/MitauscheZeitung/ Skanderings]{{Dooie skakel|date=Desember 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} van die ''Mitauische Zeitung'' van 1905 {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] 8kqdlqu2iclvx7jn18dt7glhl70okar 0 114925 2820063 2470915 2025-07-10T18:00:12Z SpesBona 2720 Bygewerk 2820063 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Liepaja'''<br /> [[Lêer:Liepaja Blick von der evangelischen Dreifaltigkeitskathedrale 2.JPG|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Ligging in Letland''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Liepāja 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of Arms of Liepāja.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Liepāja.svg|90px|senter|raam]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Courland (state).svg|20px]] [[Koerland]] (''Kurzeme'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|56|31|N|21|1|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1625]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1625 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 68,02 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 14 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 66&nbsp;680 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 980/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −0,9 / 17,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 693,0&nbsp;mm |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Gunārs Ansiņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.liepaja.lv/ www.liepaja.lv] |} '''Liepaja''' ([[Lets]]: [liepaːja], {{Audio|Lv-Liepaja.ogg|luister}}; [[Duits]]: ''Libau''; [[Russies]]: Лиепая; [[Pools]]: ''Lipawa''; [[Litaus]]: ''Liepoja''; [[Jiddisj]]: ליבאַװע&lrm; ''Libave'') is die derde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]] en [[Daugavpils]] met 'n oppervlakte van 68,02 vierkante kilometer en 'n bevolking van 66&nbsp;680 in 2024. Dit is 'n hawestad aan die [[Oossee]] en in die weste van Letland geleë. Vandag is Liepaja een van die nege "republiek-stede" van Letland. == Geskiedenis == [[Lêer:Oldlibau.jpg|duimnael|links|Kaart van Liepaja in 1875]] Die stad het uit 'n klein Koerse dorp aan die mond van die Lyva ontstaan. Die eerste verwysing van die dorp dateer uit 1253. == Persoonlikhede == === Seuns en dogters van die stad === <small>Volgens jaar van geboorte gesorteer</small> * Alexander Faltin (1819–1899), prokureur, politikus en Raadsheer in Riga * Mathilde von dellingshausen (1854–1920), filantroop * John Martens (1875–1936), Duitse argitek * Lina Stern (1878–1968), natuurlikewetenskaplike, lid van die Russiese Akademie van Wetenskappe * Ernest se Štālbergs (1883–1958), Lets-Russiese argitek en hoërskool onderwyser * Wolfgang Kraus (1887–1952), joernalis en skrywer * Arthur Sakheim (1889–1931), Duitse skrywer, joernalis en dramaturg * Konstantin Scharenberg (1892–1982), Amerikaanse hoërskoolonderwyser, professor van neuropatologie * Eduard Kasimirowitsch Tisse (1897–1961), Russies-Sowjetse-kameraman * Zenta Mauriņa (1897–1978), Duits-Letties-Russies-sprekende skrywer * Jacob Klein (1899–1978), filosoof en wiskundige * Ben A. Finkelstein (1910–1975), Switsers-Amerikaanse psigiater * Harry Siegmund (1910–2009), Baltiesduitse prokureur, SS offisier en Ministeriëlebeampte * Tālivaldis Ķeniņš (1919–2008), Kanadese komponis en musiekopvoeder * Morris hall (* 1923 Moriss Pinkovics), Lets-Amerikaanse Taalkundige * Margarete Dörr (1928–2014), Duitse geskiedenis onderwyser * Rolf Kahn (* 1943), Duitse sokkerspeler, vader van Oliver Kahn * Ingrīda Barkāne (* 1948), naelloper en atleet * Jānis Vanags (* 1958), aartsbiskop van die Evangeliese Lutherse Kerk van Letland * Mārtiņš Freimanis (1977–2011), Lettiese musikant, akteur en skrywer * Māris Verpakovskis (* 1979), Lettiese sokkerspeler * Anastasija Sevastova (* 1990), Lettiese tennisspeler * Kristaps Porziņģis (* 1995), Lettiese basketbalspeler == Bronnelys == * {{de}} Wegner, Alexander (1878/1970), Geschichte der Stadt Libau, Libau: v. Hirschheydt, ISBN 3-7777-0870-4 * {{lv}} Gintnere, Uļa (2005), Liepāja laikmetu dzirnavās, Liepāja, LV: Kurzemes Vārds, ISBN 9984-91-904-8 == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Liepāja|Liepaja}} * {{en}} {{Wikivoyage|Liepāja|Liepaja}} * {{lv}} [https://www.liepaja.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Liepaja|title=Liepāja|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] k7kknc5wgj7lszcd7at17ivfcjzhow2 2820122 2820063 2025-07-10T21:04:34Z 2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201 2820122 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Liepaja'''<br /> [[Lêer:Liepaja Blick von der evangelischen Dreifaltigkeitskathedrale 2.JPG|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Liepāja 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of Arms of Liepāja.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Liepāja.svg|90px|senter|raam]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Courland (state).svg|20px]] [[Koerland]] (''Kurzeme'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|56|31|N|21|1|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1625]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1625 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 68,02 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 14 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 66&nbsp;680 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 980/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −0,9 / 17,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 693,0&nbsp;mm |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Gunārs Ansiņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.liepaja.lv/ www.liepaja.lv] |} '''Liepaja''' ([[Lets]]: [liepaːja], {{Audio|Lv-Liepaja.ogg|luister}}; [[Duits]]: ''Libau''; [[Russies]]: Лиепая; [[Pools]]: ''Lipawa''; [[Litaus]]: ''Liepoja''; [[Jiddisj]]: ליבאַװע&lrm; ''Libave'') is die derde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]] en [[Daugavpils]] met 'n oppervlakte van 68,02 vierkante kilometer en 'n bevolking van 66&nbsp;680 in 2024. Dit is 'n hawestad aan die [[Oossee]] en in die weste van Letland geleë. Vandag is Liepaja een van die nege "republiek-stede" van Letland. == Geskiedenis == [[Lêer:Oldlibau.jpg|duimnael|links|Kaart van Liepaja in 1875]] Die stad het uit 'n klein Koerse dorp aan die mond van die Lyva ontstaan. Die eerste verwysing van die dorp dateer uit 1253. == Persoonlikhede == === Seuns en dogters van die stad === <small>Volgens jaar van geboorte gesorteer</small> * Alexander Faltin (1819–1899), prokureur, politikus en Raadsheer in Riga * Mathilde von dellingshausen (1854–1920), filantroop * John Martens (1875–1936), Duitse argitek * Lina Stern (1878–1968), natuurlikewetenskaplike, lid van die Russiese Akademie van Wetenskappe * Ernest se Štālbergs (1883–1958), Lets-Russiese argitek en hoërskool onderwyser * Wolfgang Kraus (1887–1952), joernalis en skrywer * Arthur Sakheim (1889–1931), Duitse skrywer, joernalis en dramaturg * Konstantin Scharenberg (1892–1982), Amerikaanse hoërskoolonderwyser, professor van neuropatologie * Eduard Kasimirowitsch Tisse (1897–1961), Russies-Sowjetse-kameraman * Zenta Mauriņa (1897–1978), Duits-Letties-Russies-sprekende skrywer * Jacob Klein (1899–1978), filosoof en wiskundige * Ben A. Finkelstein (1910–1975), Switsers-Amerikaanse psigiater * Harry Siegmund (1910–2009), Baltiesduitse prokureur, SS offisier en Ministeriëlebeampte * Tālivaldis Ķeniņš (1919–2008), Kanadese komponis en musiekopvoeder * Morris hall (* 1923 Moriss Pinkovics), Lets-Amerikaanse Taalkundige * Margarete Dörr (1928–2014), Duitse geskiedenis onderwyser * Rolf Kahn (* 1943), Duitse sokkerspeler, vader van Oliver Kahn * Ingrīda Barkāne (* 1948), naelloper en atleet * Jānis Vanags (* 1958), aartsbiskop van die Evangeliese Lutherse Kerk van Letland * Mārtiņš Freimanis (1977–2011), Lettiese musikant, akteur en skrywer * Māris Verpakovskis (* 1979), Lettiese sokkerspeler * Anastasija Sevastova (* 1990), Lettiese tennisspeler * Kristaps Porziņģis (* 1995), Lettiese basketbalspeler == Bronnelys == * {{de}} Wegner, Alexander (1878/1970), Geschichte der Stadt Libau, Libau: v. Hirschheydt, ISBN 3-7777-0870-4 * {{lv}} Gintnere, Uļa (2005), Liepāja laikmetu dzirnavās, Liepāja, LV: Kurzemes Vārds, ISBN 9984-91-904-8 == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Liepāja|Liepaja}} * {{en}} {{Wikivoyage|Liepāja|Liepaja}} * {{lv}} [https://www.liepaja.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Liepaja|title=Liepāja|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] telf5utxqv683x4sifq6pb9uk4frbpb 2820126 2820122 2025-07-10T21:10:12Z 2A01:599:125:5597:E1DC:4B6A:9DD3:B201 2820126 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Liepaja'''<br /> [[Lêer:Liepaja Blick von der evangelischen Dreifaltigkeitskathedrale 2.JPG|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Liepāja 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of Arms of Liepāja.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Liepāja.svg|90px|senter|raam]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Courland (state).svg|20px]] [[Koerland]] (''Kurzeme'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|56|31|N|21|1|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1625]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1625 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 68,02 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 14 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 66&nbsp;680 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 980/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −0,9 / 17,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 693,0&nbsp;mm |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Gunārs Ansiņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.liepaja.lv/ www.liepaja.lv] |} '''Liepaja''' ([[Lets]]: [liepaːja], {{Audio|Lv-Liepaja.ogg|luister}}; [[Duits]]: ''Libau''; [[Russies]]: Лиепая; [[Pools]]: ''Lipawa''; [[Litaus]]: ''Liepoja''; [[Jiddisj]]: ליבאַװע, ''Libave'') is die derde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]] en [[Daugavpils]] met 'n oppervlakte van 68,02 vierkante kilometer en 'n bevolking van 66&nbsp;680 in 2024. Dit is 'n hawestad aan die [[Oossee]] en in die weste van Letland geleë. Vandag is Liepaja een van die nege "republiek-stede" van Letland. == Geskiedenis == [[Lêer:Oldlibau.jpg|duimnael|links|Kaart van Liepaja in 1875]] Die stad het uit 'n klein Koerse dorp aan die mond van die Lyva ontstaan. Die eerste verwysing van die dorp dateer uit 1253. == Persoonlikhede == === Seuns en dogters van die stad === <small>Volgens jaar van geboorte gesorteer</small> * Alexander Faltin (1819–1899), prokureur, politikus en Raadsheer in Riga * Mathilde von dellingshausen (1854–1920), filantroop * John Martens (1875–1936), Duitse argitek * Lina Stern (1878–1968), natuurlikewetenskaplike, lid van die Russiese Akademie van Wetenskappe * Ernest se Štālbergs (1883–1958), Lets-Russiese argitek en hoërskool onderwyser * Wolfgang Kraus (1887–1952), joernalis en skrywer * Arthur Sakheim (1889–1931), Duitse skrywer, joernalis en dramaturg * Konstantin Scharenberg (1892–1982), Amerikaanse hoërskoolonderwyser, professor van neuropatologie * Eduard Kasimirowitsch Tisse (1897–1961), Russies-Sowjetse-kameraman * Zenta Mauriņa (1897–1978), Duits-Letties-Russies-sprekende skrywer * Jacob Klein (1899–1978), filosoof en wiskundige * Ben A. Finkelstein (1910–1975), Switsers-Amerikaanse psigiater * Harry Siegmund (1910–2009), Baltiesduitse prokureur, SS offisier en Ministeriëlebeampte * Tālivaldis Ķeniņš (1919–2008), Kanadese komponis en musiekopvoeder * Morris hall (* 1923 Moriss Pinkovics), Lets-Amerikaanse Taalkundige * Margarete Dörr (1928–2014), Duitse geskiedenis onderwyser * Rolf Kahn (* 1943), Duitse sokkerspeler, vader van Oliver Kahn * Ingrīda Barkāne (* 1948), naelloper en atleet * Jānis Vanags (* 1958), aartsbiskop van die Evangeliese Lutherse Kerk van Letland * Mārtiņš Freimanis (1977–2011), Lettiese musikant, akteur en skrywer * Māris Verpakovskis (* 1979), Lettiese sokkerspeler * Anastasija Sevastova (* 1990), Lettiese tennisspeler * Kristaps Porziņģis (* 1995), Lettiese basketbalspeler == Bronnelys == * {{de}} Wegner, Alexander (1878/1970), Geschichte der Stadt Libau, Libau: v. Hirschheydt, ISBN 3-7777-0870-4 * {{lv}} Gintnere, Uļa (2005), Liepāja laikmetu dzirnavās, Liepāja, LV: Kurzemes Vārds, ISBN 9984-91-904-8 == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Liepāja|Liepaja}} * {{en}} {{Wikivoyage|Liepāja|Liepaja}} * {{lv}} [https://www.liepaja.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Liepaja|title=Liepāja|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] qdl2waonn57vri6sqw8vqaza74oeqiz 2820204 2820126 2025-07-11T06:45:03Z Rooiratel 90342 Beter skakels 2820204 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Liepaja'''<br /> [[Lêer:Liepaja Blick von der evangelischen Dreifaltigkeitskathedrale 2.JPG|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Latvija Liepāja 2021.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat of Arms of Liepāja.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Liepāja.svg|90px|senter|raam]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Letland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gewes''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Courland (state).svg|20px]] [[Koerland]] (''Kurzeme'') |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|56|31|N|21|1|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1625]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1625 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 68,02 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 14 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2024) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 66&nbsp;680 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 980/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+2]] (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+3]] (OEST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Kontinentaal-gematig |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | −0,9 / 17,9&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 693,0&nbsp;mm |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Gunārs Ansiņš |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.liepaja.lv/ www.liepaja.lv] |} '''Liepaja''' ([[Lets]]: [liepaːja], {{Audio|Lv-Liepaja.ogg|luister}}; [[Duits]]: ''Libau''; [[Russies]]: Лиепая; [[Pools]]: ''Lipawa''; [[Litaus]]: ''Liepoja''; [[Jiddisj]]: ליבאַװע, ''Libave'') is die derde grootste stad van [[Letland]] na die hoofstad [[Riga]] en [[Daugavpils]] met 'n oppervlakte van 68,02 vierkante kilometer en 'n bevolking van 66&nbsp;680 in 2024. Dit is 'n hawestad aan die [[Oossee]] en in die weste van Letland geleë. Vandag is Liepaja een van die nege "republiek-stede" van Letland. == Geskiedenis == [[Lêer:Oldlibau.jpg|duimnael|links|Kaart van Liepaja in 1875]] Die stad het uit 'n klein Koerse dorp aan die mond van die Lyva ontstaan. Die eerste verwysing van die dorp dateer uit 1253. == Persoonlikhede == === Seuns en dogters van die stad === <small>Volgens jaar van geboorte gesorteer</small> * Alexander Faltin (1819–1899), prokureur, politikus en Raadsheer in Riga * Mathilde von dellingshausen (1854–1920), filantroop * John Martens (1875–1936), Duitse argitek * Lina Stern (1878–1968), natuurlikewetenskaplike, lid van die Russiese Akademie van Wetenskappe * Ernest se Štālbergs (1883–1958), Lets-Russiese argitek en hoërskool onderwyser * Wolfgang Kraus (1887–1952), joernalis en skrywer * Arthur Sakheim (1889–1931), Duitse skrywer, joernalis en dramaturg * Konstantin Scharenberg (1892–1982), Amerikaanse hoërskoolonderwyser, professor van neuropatologie * Eduard Kasimirowitsch Tisse (1897–1961), Russies-Sowjetse-kameraman * Zenta Mauriņa (1897–1978), Duits-Letties-Russies-sprekende skrywer * Jacob Klein (1899–1978), filosoof en wiskundige * Ben A. Finkelstein (1910–1975), Switsers-Amerikaanse psigiater * Harry Siegmund (1910–2009), Baltiesduitse prokureur, SS offisier en Ministeriëlebeampte * Tālivaldis Ķeniņš (1919–2008), Kanadese komponis en musiekopvoeder * Morris hall (* 1923 Moriss Pinkovics), Lets-Amerikaanse Taalkundige * Margarete Dörr (1928–2014), Duitse geskiedenis onderwyser * Rolf Kahn (* 1943), Duitse sokkerspeler, vader van Oliver Kahn * Ingrīda Barkāne (* 1948), naelloper en atleet * Jānis Vanags (* 1958), aartsbiskop van die Evangeliese Lutherse Kerk van Letland * Mārtiņš Freimanis (1977–2011), Lettiese musikant, akteur en skrywer * Māris Verpakovskis (* 1979), Lettiese sokkerspeler * Anastasija Sevastova (* 1990), Lettiese tennisspeler * Kristaps Porziņģis (* 1995), Lettiese basketbalspeler == Bronnelys == * {{de}} Wegner, Alexander (1878/1970), Geschichte der Stadt Libau, Libau: v. Hirschheydt, ISBN 3-7777-0870-4 * {{lv}} Gintnere, Uļa (2005), Liepāja laikmetu dzirnavās, Liepāja, LV: Kurzemes Vārds, ISBN 9984-91-904-8 == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Liepāja|Liepaja}} * {{en}} {{Wikivoyage|Liepāja|Liepaja}} * {{lv}} [https://www.liepaja.lv/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Liepaja|title=Liepāja|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 Julie 2025}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Letland]] [[Kategorie:Nedersettings langs die Oossee]] tmt0uz0ddn94i64g8dn6rbu0s0t8jxe 0 120019 2820170 1881267 2025-07-11T04:50:10Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */ 2820170 wikitext text/x-wiki [[Beeld:Dionysos satyr Altemps Inv8606.jpg|duimnael|200px|Die Dionisia is gehou ter ere van die wyngod, Dionisos.]] Die '''Dionisia''' was ’n groot fees in [[Antieke Griekeland]] wat gehou is ter ere van die [[Godheid|wyngod]], [[Dionisos]]. Die belangrikste gebeure was die opvoering van [[tragedie]]s en, van 487&nbsp;v.C. af, [[komedie]]s. Dit was die belangrikste fees naas die [[Panathenaia]]. Die Dionisia het eintlik uit twee verwante feeste bestaan: die '''Plattelandse Dionisia''' en die '''Stedelike Dionisia''', wat op verskillende tye van die jaar plaasgevind het. == Plattelandse Dionisia == Die Dionisia was aanvanklik ’n plattelandse fees in [[Attika]] waarmee die verbouing van [[rankplant]]e gevier is. Dit was waarskynlik ’n baie antieke fees wat nie van die begin af met Dionisos vereenselwig is nie. Dié "Plattelandse Dionisia" is in die [[winter]] gehou, in die maand [[Attiese kalender|Poseideon]] ([[Desember]] tot [[Januarie]]). Die middelpunt van die fees was die ''pompe'' (πομπή), die optog waartydens [[fallus]]se (φαλλοί) deur ''falloforoi'' (φαλλοφόροι) gedra is. In die ''pompe'' was ook ''kaneforoi'' (κανηφόροι – jong meisies met mandjies), ''obeliaforoi'' (ὀβελιαφόροι – wat lang brode gedra het), ''skafeforoi'' (σκαφηφόροι – met ander offerandes), ''hydriaforoi'' (ὑδριαφόροι – wat houers water gedra het) en ''askoforoi'' (ἀσκοφόροι – met houers wyn). Ná die ''pompe'' was daar dans- en sangkompetisies en kore wat opgetree het. Soms is dramas opgevoer. Omdat verskillende dorpe hul fees op verskillende datums gehou het, kon antieke Grieke meer as een fees per seisoen bywoon. Dit was ook ’n geleentheid vir inwoners van [[Athene]] om uit die stad weg te kom en rondreisende vermaakgeselskappe kon op meer as een dorp optree.<ref>{{cite book|last=Brockett|first=Oscar Gross|title=History of the Theatre|year=1968|publisher=Allyn & Bacon|location=Boston|pages=18–26}}</ref> Die komiese dramaturg [[Aristofanes]] het ’n parodie op die Plaaslike Dionisia geskryf vir sy toneelstuk ''Die Acharniërs''. == Stedelike Dionisia == Die Stedelike Dionisia, ook bekend as die "Groot Dionisia", was ’n latere instelling wat moontlik in die 6de eeu v.C. ontstaan het. Dié fees is gehou op die 9de tot 13de van die maand [[Attiese kalender|Elafebolion]] ([[Maart]] tot [[April]]), drie maande ná die Plattelandse Dionisia – moontlik om die einde van die winter en die oes van gewasse te vier. Volgens tradisie het die fees ontstaan nadat Eleutherae, ’n dorp op die grens tussen Attika en [[Beosië]], besluit het om deel van Attika te word. Die inwoners het ’n [[standbeeld]] van Dionisos na Athene gebring, maar die Atheners het dit aanvanklik verwerp. Dionisos het hulle toe gestraf met ’n pes wat die [[Penis|manlike geslagsdele]] aangetas het. Dit is genees nadat die Atheners die kultus van Dionisos aanvaar het, vandaar die dra van falusse op die fees – om dié genesing te vier. Ná die ''pompe'' is die Teater van Dionisos gereinig deur ’n bul te offer. Volgens tradisie was die eerste vertoning van ’n tragedie op die Dionisia in 534&nbsp;v.C. deur die dramaturg en akteur [[Tespis]], waarvan die [[Afrikaans]]e woord "tespies" ([[Engels]]: ''thespian'') afgelei is. Sy prys was volgens berigte ’n [[bok]], ’n algemene [[simbool]] van Dionisos, en is dalk die oorsprong van die woord "tragedie" (wat "boklied" beteken). In die 5de eeu v.C. het die fees vyf dae lank geduur. Minstens drie dae is afgestaan aan tragedies.<ref name="Brockett 1968 18–25">{{cite book|last=Brockett|first=Oscar Gross|title=History of the Theatre|year=1968|publisher=Allyn & Bacon|location=Boston|pages=18–25}}</ref> Op die ander twee dae is lofliedwedstryde gehou tot in 487/'86&nbsp;v.C., toe komiese digters amptelik tot die fees toegelaat is.<ref>Mastromarco, Giuseppe: (1994) ''Introduzione a Aristofane'' (Sesta edizione: Roma-Bari 2004). ISBN 88-420-4448-2 p.3</ref> Op die laaste dag van die fees het die beoordelaars die wenner van die tragedie en die komedie gekies. Die wenners het elk ’n [[klimop]]krans ontvang. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == *[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Dionysia|Engelse Wikipedia]] [[Kategorie:Geskiedenis van Griekeland]] 7t2pwc9hd4mqgrpbgplpjz7ci54ru3d 10 122634 2820223 2819941 2025-07-11T07:29:14Z Rooiratel 90342 CSS verandering vir donkermodus 2820223 wikitext text/x-wiki {{{{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst-infobox||$params=italic_title,name,type,longtype,artist,cover,border,alt,caption,released,vrystelling,recorded,venue,studio,genre,length,language,label,etiket|director,producer,compiler,chronology,prev_title,prev_year,year,next_title,next_year,misc|$extra=italic_title,longtype,border,caption,language,director,compiler,chronology,year,misc|$aliases=italic title>italic_title,Italic title>italic_title,Name>name,Type>type,image>cover,Cover>cover,Border>border,Alt>alt,Caption>caption,Longtype>longtype,Artist>artist,Released>released,Recorded>recorded,Venue>venue,Studio>studio,Genre>genre,Length>length,Language>language,Label>label,Director>director,Producer>producer,Compiler>compiler,Chronology>chronology,Misc>misc|prev_title={{{{{|safesubst:}}}if empty|{{{prev_title|}}}|{{{{{|safesubst:}}}#if:{{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}|{{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}|2=^''([^<]+)''%s*< ?/? ?br ?/? ?>|nomatch={{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{last_album|{{{Last album|}}}}}}|2=^<div class="plainlist"><ul><li>''([^<]+)''</li>}}}}}}}}|prev_year={{{{{|safesubst:}}}if empty|{{{prev_year|}}}|{{{{{|safesubst:}}}#if:{{{last_album|{{{Last album|}}}}}}|{{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}|2=< ?/? ?br ?/? ?>%s*%((%d+)%)|nomatch={{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}|2=<li>%((%d+)%)</li></ul></div>}}}}}}}}|next_title={{{{{|safesubst:}}}if empty|{{{next_title|}}}|{{{{{|safesubst:}}}#if:{{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|{{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|2=^''([^<]+)''%s*< ?/? ?br ?/? ?>|nomatch={{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|2=^<div class="plainlist"><ul><li>''([^<]+)''</li>}}}}}}}}|next_year={{{{{|safesubst:}}}if empty|{{{next_year|}}}|{{{{{|safesubst:}}}#if:{{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|{{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|2=< ?/? ?br ?/? ?>%s*%((%d+)%)|nomatch={{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|2=<li>%((%d+)%)</li></ul></div>}}}}}}}}|released={{{{{|safesubst:}}}if empty|{{{released|{{{Released|{{{vrystelling|}}}}}}}}}|{{{{{|safesubst:}}}#if:{{{this_album|{{{This album|{{{hierdie|}}}}}}}}}|{{{{{|safesubst:}}}#if:{{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1=x{{{chronology|{{{Chronology|}}}}}}|2=[ ]recordings?$|nomatch=}}||{{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{this_album|{{{This album|{{{hierdie|}}}}}}}}}|2=< ?/? ?br ?/? ?>%s*%((%d+)%)|nomatch={{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{this_album|{{{This album|{{{hierdie|}}}}}}}}}|2=<li>%((%d+)%)</li></ul></div>}}}}}}}}}}|year={{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|{{{released|{{{Released|{{{vrystelling|}}}}}}}}}|%d%d%d+}}|{{{year|}}}||{{{year|}}}}}|$flags=override|$B={{Sjabloon:Inligtingskas4 | italic title= {{{italic_title|{{{italic title|{{{Italic title|}}}}}}}}} | bodyclass = vevent haudio | aboveclass = summary album | abovestyle = {{#ifeq:{{{italic_title|{{{italic title|{{{Italic title|yes}}}}}}}}}|yes|font-style: italic;}} background-color: {{#ifeq:{{Infobox album/color|{{{type|{{{Type|}}}}}}}}|khaki|{{Infobox album/color}}|{{Infobox album/color|{{{type|{{{Type|}}}}}} }} }} | above = {{#if:{{{name|{{{Name|{{{titel|{{{Titel|}}}}}}}}}}}}|{{{name|{{{Name|{{{titel|{{{Titel|}}}}}}}}}}}}|<includeonly><span style="font-style: normal">Sonder titel</span></includeonly>}} | image = {{#invoke:Inligtingskasbeeld2|InfoboxImage|image={{#switch:{{{image|{{{cover|{{{Cover|}}}}}}}}}|blank=|???=Nocover.png|#default={{{image|{{{cover|{{{Cover|}}}}}}}}}}}|border={{{border|{{{Border|}}}}}}|alt={{{alt|{{{Alt|}}}}}}}} | caption = {{{caption|{{{Caption|}}}}}} | headerstyle = background-color: {{#ifeq:{{Infobox album/color|{{{type|{{{Type|}}}}}}}}|khaki|{{Infobox album/color}}|{{Infobox album/color|{{{type|{{{Type|}}}}}}}}}} | headerclass = description | header1 = {{Inligtingskas album/skakel|{{{type|{{{Type|}}}}}} }}{{#if:{{{longtype|{{{Longtype|}}}}}}|&#32;{{{longtype|{{{Longtype}}}}}}}}{{#if:{{{artist|{{{Artist|{{{kunstenaar|{{{Kunstenaar|}}}}}}}}}}}}|&#32;van <span class="contributor">{{{artist|{{{Artist|{{{kunstenaar|{{{Kunstenaar|}}}}}}}}}}}}</span> }} | label2 = Vrygestel | data2 = {{if empty|{{{released|{{{Released|{{{vrystelling|{{{Jaar|}}}}}}}}}}}}|{{#if:{{{this_album|{{{This album|{{{hierdie|}}}}}}}}}|{{#if:{{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1=x{{{chronology|{{{Chronology|}}}}}}|2=[ ]recordings?$|nomatch=}}||{{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{this_album|{{{This album|{{{hierdie|}}}}}}}}}|2=< ?/? ?br ?/? ?>%s*%((%d+)%)|nomatch={{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{this_album|{{{This album|{{{hierdie|}}}}}}}}}|2=<li>%((%d+)%)</li></ul></div>}}}}}}}}}} | class2 = published | label3 = Opgeneem | data3 = {{{recorded|{{{Recorded|}}}}}} | class3 = plainlist | label4 = Venue | data4 = {{{venue|{{{Venue|}}}}}} | label5 = Ateljee | data5 = {{{studio|{{{Studio|{{{ateljee|{{{Ateljee|}}}}}}}}}}}} | class5 = plainlist | label6 = [[Musiekgenre|Genre]] | data6 = {{{genre|{{{Genre|{{{musiekstyl|{{{Musiekstyl|}}}}}}}}}}}} | class6 = category hlist | label7 = Speeltyd | data7 = {{#invoke:hms|main|duration={{{length|{{{Length|{{{speeltyd|{{{Speeltyd|}}}}}}}}}}}}}} | label8 = Language | data8 = {{{language|{{{Language|}}}}}} | class8 = category | label9 = [[Plaatetiket|Etiket]] | data9 = {{{label|{{{Label|{{{etiket|{{{Etiket|}}}}}}}}}}}} | class9 = hlist | label10 = [[Filmregisseur|Regisseur]] | data10 = {{{director|{{{Director|}}}}}} | class10 = hlist | label11 = [[Musiekprodusent|Produsent]] | data11 = {{{producer|{{{Producer|{{{produsent|{{{Produsent|}}}}}}}}}}}} | class11 = hlist | label12 = Aantal snitte | data12 = {{{aantal_snitte|{{{music_tracks|}}}}}} | class12 = hlist | label13 = Formaat | data13 = {{{formate|{{{Formats|}}}}}} | class13 = hlist | label14 = Samesteller | data14 = {{{compiler|{{{Compiler|}}}}}} | class14 = hlist | header15 = {{#if:{{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}{{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}{{{prev_title|}}}{{{next_title|}}}|{{#if:{{{chronology|{{{Chronology|}}}}}}|{{{chronology|{{{Chronology|}}}}}}|{{{artist|{{{Artist|{{{kunstenaar|{{{Kunstenaar|}}}}}}}}}}}}}}-chronologie}} | data16 = {{#if:{{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}{{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}{{{prev_title|}}}{{{next_title|}}}| {{(!}} style="width: 100%; min-width: 100%; border-collapse: collapse" {{!}}- style="line-height: 1.4em;" {{!}} style="width: 33%; text-align: center; vertical-align: top; padding: .2em .1em .2em 0" {{!}} {{#if:{{{prev_title|}}}|''{{{prev_title}}}''{{#if:{{{prev_year|}}}|<br />({{{prev_year}}})}}|{{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}<span style="display:none">{{#if:{{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}|{{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}|2=^''([^<]+)''%s*< ?/? ?br ?/? ?>|nomatch={{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}|2=^<div class="plainlist"><ul><li>''([^<]+)''</li>}}}}{{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}|2=< ?/? ?br ?/? ?>%s*%((%d+)%)|nomatch={{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}|2=<li>%((%d+)%)</li></ul></div>}}}}}}</span> }} {{!}} style="width: 33%; text-align: center; vertical-align: top; padding: .2em .1em" {{!}} {{{this_album|{{{This album|{{{hierdie|'''''{{{name|{{{Name|{{{titel|{{{Titel|}}}}}}|{{PAGENAMEBASE}} }}}}}}}}}'''''{{#if:{{{next_year|}}}{{{prev_year|}}}|<br />({{{year|{{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|{{{released|{{{Released|{{{vrystelling|{{{Jaar|}}}}}}}}}}}}|%d%d%d+}}}}})}}}}}}}} {{!}} style="width: 33%; text-align: center; vertical-align: top; padding: .2em 0 .2em .1em" {{!}} {{#if:{{{next_title|}}}|''{{{next_title}}}''{{#if:{{{next_year|}}}|<br />({{{next_year}}})}}|{{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}<span style="display:none">{{#if:{{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|{{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|2=^''([^<]+)''%s*< ?/? ?br ?/? ?>|nomatch={{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{next_album|{{{Next album|}}}}}}|2=^<div class="plainlist"><ul><li>''([^<]+)''</li>}}}}{{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|2=< ?/? ?br ?/? ?>%s*%((%d+)%)|nomatch={{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|2=<li>%((%d+)%)</li></ul></div>}}}}}}</span> }} {{!)}} }} | below = {{{misc|{{{Misc|}}}}}} }}{{category handler |main={{#ifeq:{{Infobox album/color|{{{type|{{{Type|}}}}}}|Test}}|Test |[[Kategorie:Albumartikels met inligtingskasse wat van die standaard afwyk]] }}{{#ifeq:{{Infobox album/color|{{{type|{{{Type|}}}}}}}}|khaki |[[Kategorie:Albumartikels met inligtingskasse wat van die standaard afwyk]][[Category:Song articles needing single infobox conversion]] }}[[Kategorie:Artikels met hAudio-mikroformate]]{{#switch:{{lc:{{{image|{{{cover|{{{Cover|}}}}}}}}}}} | |??? |nocover.png = [[Kategorie:Artikels met albuminligtingskasse sonder omslae]] }} }}{{#if:{{#ifeq:{{str left|{{{last_album|{{{Last album|{{{vorige|{{{Vorige|}}}}}}}}}}}}|22}}|<div class="plainlist"|1|}}{{#ifeq:{{str left|{{{this_album|{{{This album|{{{hierdie|}}}}}}}}}|22}}|<div class="plainlist"|1|}}{{#ifeq:{{str left|{{{next_album|{{{Next album|{{{volgende|{{{Volgende|}}}}}}}}}}}}|22}}|<div class="plainlist"|1|}}|[[Category:Pages using infobox chronology parameters with plainlists]] }}{{#ifeq:{{{type|}}}{{{Type|}}}||[[Kategorie:Bladsye wat inligtingskas album met leë tipe-parameter gebruik]]}}{{#invoke:Kontroleer vir ongeldige parameters|check|unknown={{main other|[[Kategorie:Bladsye wat inligtingskas album met ongeldige parameters gebruik|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Hierdie bladsy gebruik [[Sjabloon:Inligtingskas album]] met ongeldige parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y|italic_title|italic title|Italic title|type|Type|name|Name|titel|Titel|image|cover|Cover|border|Border|alt|Alt|caption|Caption|longtype|Longtype|artist|Artist|kunstenaar|Kunstenaar|released|Released|vrystelling|Jaar|recorded|Recorded|venue|Venue|studio|Studio|ateljee|Ateljee|genre|Genre|musiekstyl|Musiekstyl|length|Length|speeltyd|Speeltyd|language|Language|label|Label|etiket|Etiket|director|Director|producer|Producer|produsent|Produsent|compiler|Compiler|last_album|Last album|vorige|Vorige|next_album|Next album|volgende|Volgende|chronology|Chronology|this_album|This album|hierdie|prev_title|prev_year|next_title|next_year|year|misc|Misc}}{{#if:{{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{{prev_title|}}}{{{last_album|}}}{{{Last album|}}}{{{vorige|}}}{{{Vorige|}}}{{{prev_year|}}}{{{next_title|}}}{{{next_album|}}}{{{Next album|}}}{{{volgende|}}}{{{Volgende|}}}{{{next_year|}}}{{{italic_title|}}}{{{italic title|}}}{{{Italic title|}}}{{{type|}}}{{{Type|}}}{{{name|}}}{{{Name|}}}{{{titel|}}}{{{Titel|}}}{{{image|}}}{{{cover|}}}{{{Cover|}}}{{{border|}}}{{{Border|}}}{{{alt|}}}{{{Alt|}}}{{{caption|}}}{{{Caption|}}}{{{longtype|}}}{{{Longtype|}}}{{{artist|}}}{{{Artist|}}}{{{kunstenaar|}}}{{{Kunstenaar|}}}{{{released|}}}{{{Released|}}}{{{vrystelling|}}}{{{Jaar|}}}{{{recorded|}}}{{{Recorded|}}}{{{venue|}}}{{{Venue|}}}{{{studio|}}}{{{Studio|}}}{{{ateljee|}}}{{{Ateljee|}}}{{{genre|}}}{{{Genre|}}}{{{musiekstyl|}}}{{{Musiekstyl|}}}{{{length|}}}{{{Length|}}}{{{speeltyd|}}}{{{Speeltyd|}}}{{{language|}}}{{{Language|}}}{{{label|}}}{{{Label|}}}{{{etiket|}}}{{{Etiket|}}}{{{director|}}}{{{Director|}}}{{{producer|}}}{{{Producer|}}}{{{produsent|}}}{{{Produsent|}}}{{{compiler|}}}{{{Compiler|}}}{{{chronology|}}}{{{Chronology|}}}{{{this_album|}}}{{{This album|}}}{{{hierdie|}}}{{{year|}}}x|2=</?t[drh][ >]|nomatch=}}|[[Category:Music infoboxes with malformed table placement|A]]}}{{#if:{{{Italic title|}}}{{{Name|}}}{{{Type|}}}{{{Cover|}}}{{{Border|}}}{{{Alt|}}}{{{Caption|}}}{{{Longtype|}}}{{{Artist|}}}{{{kunstenaar|}}}{{{Kunstenaar|}}}{{{Released|}}}{{{Recorded|}}}{{{Venue|}}}{{{Studio|}}}{{{Genre|}}}{{{musiekstyl|}}}{{{Musiekstyl|}}}{{{length|}}}{{{Length|}}}{{{language|}}}{{{Language|}}}{{{Label|}}}{{{Director|}}}{{{Producer|}}}{{{produsent|}}}{{{Produsent|}}}{{{Compiler|}}}{{{Chronology|}}}{{{Misc|}}}{{{last_album|}}}{{{Last album|}}}{{{this_album|}}}{{{This album|}}}{{{hierdie|}}}{{{next_album|}}}{{{Next album|}}}|[[Kategorie:Musiekinligtingskasse met verouderde parameters|A]]}}{{main other|{{#if:{{{length|{{{Length|{{{speeltyd|{{{Speeltyd|}}}}}}}}}}}}|{{#if:{{#invoke:String|match|error_category=Musiekinligtingskasse met Module:String-foute{{!}}A|1={{#invoke:hms|main|duration={{{length|{{{Length|{{{speeltyd|{{{Speeltyd|}}}}}}}}}}}}}}|2=class="duration"|plain=true|nomatch=}}|[[Kategorie:Artikels met hAudio-mikroformate]]}}}}}}}}<noinclude> {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage, not here. --> </noinclude> ik73ns24i7ytozmw6sd3h3pueu16tcf 0 123032 2820289 2222460 2025-07-11T10:20:59Z Aliwal2012 39067 2820289 wikitext text/x-wiki {{Sjabloon:Inligtingskas album | kunstenaar = [[Jac Blanc]] | titel = ''Die onbekende'' | vrystelling = [[1 Januarie]] [[2007]] ({{tyd gelede|2007|1|1}})<ref>{{cite web |url=https://itunes.apple.com/us/album/die-onbekende/id219936157 |title=Die Onbekende |access-date=30 Junie 2017 |work=Apple Music |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20181002224349/https://itunes.apple.com/us/album/die-onbekende/id219936157 |archive-date=2 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | etiket = Musicology | formate = | musiekstyl = Poprock | aantal_snitte = 11 | speeltyd = ~40:00 | besetting = | produsent = | ateljee = | vorige = | volgende = DonkerLig/DarkLight<br />(2009) }} '''''Die onbekende''''' is die debuutateljeealbum van [[Afrikaans]]e musikant [[Jac Blanc]].<ref name="openlanguages">{{webaanhaling |url=http://www.openlanguages.net/afrikaans/culture/op-afrikaans/music/artists-i-l/jac-blanc/ |titel=Jac Blanc |toegangsdatum=2017-06-30 |formaat=Profiel |werk=Openlanguages }}</ref> Dit is in [[2007]] deur die [[plaatetiket]] Musicology vrygestel. == Snitte == {{snitlys | title1 = Glo | note1 = | length1 = 3:13 | title2 = Solitaire | note2 = | length2 = 4:16 | title3 = Ontrafel | note3 = | length3 = 3:38 | title4 = Uiteindelik | note4 = | length4 = 3:34 | title5 = My verbeelding | note5 = | length5 = 3:06 | title6 = Eb en vloed (wapens) | note6 = | length6 = 4:45 | title7 = Vir ander | note7 = | length7 = 3:36 | title8 = Seeheim | note8 = | length8 = 2:52 | title9 = Werke van sy hande | note9 = | length9 = 3:28 | title10 = Netsowel | note10 = | length10 = 3:44 | title11 = Eenvoudt | note11 = | length11 = 4:00 }} == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse albums]] 1qbewhu8gp0rx74cecowzvja5eced2b 3 124717 2820217 2819876 2025-07-11T07:07:59Z Rooiratel 90342 /* Lachenalia - spesiebokse */ Antwoord 2820217 wikitext text/x-wiki {{argiefboks|7 | argief1 = [[/argief2018|2018]] | argief2 = [[/argief2019|2019]] | argief3 = [[/argief2020|2020]] | argief4 = [[/argief2021|2021]] | argief5 = [[/argief2022|2022]] | argief6 = [[/argief2023|2023]] | argief7 = [[/argief2024|2024]] }} == Wikipedia:Lys van sjablone == {{ping|Rooiratel}}, Spesieboks moet by die lys gevoeg word. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:30, 3 Januarie 2025 (UTC) == Invitation to Organise Feminism and Folklore 2025 == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div style="text-align: center;"><em>{{int:please-translate}}</em></div> Dear {{PAGENAME}}, My name is [[User:SAgbley|Stella Agbley]], and I am the Event Coordinator for the Feminism and Folklore 2025 (FnF) International campaign. We're thrilled to announce the Feminism and Folklore 2025 writing competition, held in conjunction with Wiki Loves Folklore 2025! This initiative focuses on enriching Wikipedia with content related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture. === Why Host the Competition? === * Empower voices: Provide a platform for discussions on feminism and its intersection with folk culture. * Enrich Wikipedia: Contribute valuable content to Wikipedia on underrepresented topics. * Raise awareness: Increase global understanding of these important issues. === Exciting Prizes Await! === We're delighted to acknowledge outstanding contributions with a range of prizes: **International Recognition:** * 1st Prize: $300 USD * 2nd Prize: $200 USD * 3rd Prize: $100 USD * Consolation Prizes (Top 10): $50 USD each **Local Recognition (Details Coming Soon!):** Each participating Wikipedia edition (out of 40+) will offer local prizes. Stay tuned for announcements! All prizes will be distributed in a convenient and accessible manner. Winners will receive major brand gift cards or vouchers equivalent to the prize value in their local currency. === Ready to Get Involved? === Learn more about Feminism and Folklore 2025: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025 Feminism and Folklore 2025] Sign Up to Organize a Campaign: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page Campaign Sign-Up Page] === Collaboration is Key! === Whether you choose to organize both photo and writing competitions (Wiki Loves Folklore and Feminism and Folklore) or just one, we encourage your participation. If hosting isn't feasible, please share this opportunity with interested groups in your region. === Let's Collaborate! === For questions or to discuss further collaboration, please contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. We're happy to schedule a meeting to discuss details further. Together, let's celebrate women's voices and enrich Wikipedia with valuable content! Thank you, **Wiki Loves Folklore International Team** </div> </div> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 23:02, 05 January 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> == Thank you for being a medical contributors! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''The 2024 Cure Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |In 2024 you '''[[mdwiki:WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2024_(all)|were one of the top medical editors in your language]]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|Consider joining for 2025]]''', there are no associated costs. Additionally one of our primary efforts revolves around translating health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating]. |} Thanks again :-) -- [[mdwiki:User:Doc_James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 06:24, 26 Januarie 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2024&oldid=28172893 --> == Datums == Hallo, gee jy om om eers op te hou om datums skakels te maak totdat ons dit in die Geselshoekie bespreek het? Laas is besluit ons moet dit nie doen nie en toe is al die skakels weer uitgehaal. Dankie. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:49, 12 Februarie 2025 (UTC) :Ek dog dit was vir spesifieke datums (jaar, maand, en dag) en nie skakels na 'n eeu nie. Maar ja, ek sal vir eers ophou om die skakels te skep totdat dit bespreek is. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 11:55, 12 Februarie 2025 (UTC) == Bomme == {{ping|Rooiratel}}, ek het jou iewers iets oor bomme gevra in die week... Kan nie meer onthou nie. Maar sedertdien het ek daaraan gedink dat die Kat:bomme moet twee subkategorieë hê: Konvensionele bomme en Kernbomme. Dit sal makliker wees om Kat:kernbomme onder die Fisika:portaal in te trek. Dink daaroor! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:42, 28 Februarie 2025 (UTC) == Join Us Today: Amplify Women’s Stories on Wikipedia! == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{center|''{{int:please-translate}}''}} Dear {{PAGENAME}}, {{quote|Join us this International Women’s Month to uncover hidden stories and reshape cultural narratives! Dive into an interactive workshop where we’ll illuminate gaps in folklore and women’s history on Wikipedia—and take action to ensure their legacies are written into history.}} Facilitated by '''Rosie Stephenson-Goodknight''', this workshop will explore how to identify and curate missing stories about women’s contributions to culture and heritage. Let’s work together to amplify voices that have been overlooked for far too long! == Event Details == * '''📅 Date''': Today (15 March 2025) * '''⏰ Time''': 4:00 PM UTC ([https://www.timeanddate.com/worldclock/converter.html Convert to your time zone]) * '''📍 Platform''': [https://us06web.zoom.us/j/87522074523?pwd=0EEz1jfr4i9d9Nvdm3ioTaFdRGZojJ.1 Zoom Link] * '''🔗 Session''': [[meta:Event:Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities|Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities]] * '''🆔 Meeting ID''': 860 8747 3266 * '''🔑 Passcode''': FNF@2025 == Participation == Whether you’re a seasoned editor or new to Wikipedia, this is your chance to contribute to a more inclusive historical record. ''Bring your curiosity and passion—we’ll provide the tools and guidance!'' '''Let’s make history ''her'' story too.''' See you there! Best regards,<br> '''Joris Quarshie'''<br> [[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]] <div style="margin-top:1em; text-align:center;"> Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]] [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|msg]]) 07:15, 24 March 2025 (UTC) </div> </div> <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> == Datumartikels oor [[Joe Flaherty]] == Hi, nadat jy 'n artikel oor 'n persoon geskep het, bring asb die geboortedatum/jaar/dag en sterfdatum inskrywings op datum. Dit is net so belangrik as "Normdata" en "Geen bronne" --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 10:14, 26 Maart 2025 (UTC) :Ek stem saam. Ek dog ek het dit gedoen, maar ek sien jy het nou. Dankie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:41, 26 Maart 2025 (UTC) ::Hi, jy mis my punt...doen asb [[21 Junie]], [[1941]], [[1 April]] en [[2024]] se inskrywings. Dankie! [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:20, 26 Maart 2025 (UTC) :::Ek verstaan nou. Ek sal dit doen. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 11:33, 26 Maart 2025 (UTC) ::::Dankie Rooies [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:53, 26 Maart 2025 (UTC) == Diepte == Kan jy dalk vir ons 'n artikel skep of vertaal oor Diepte, sien [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_article_depth Depth]? Dit kan help met die verduideliking van kwaliteit en hoekom groter artikels beter as kleiner Saadjies is. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:56, 26 Maart 2025 (UTC) :Ek sal dit doen. Maar groter artikels is nie eintlik die bron van groot diepte nie. Die grootse faktore is totale wysigings op die wiki, en die aantal besprekingsbladsye. So byvoorbeeld, 'n klein artikel (1000 grepe) met 30 wysigings tel baie meer as 'n groot artikel (100 000 grepe) met 10 wysigings. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:05, 26 Maart 2025 (UTC) ::Dit moet gedoen word! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:53, 26 Maart 2025 (UTC) :::Oeh, ons burokraat deel weer werk uit vandag! --[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:57, 26 Maart 2025 (UTC) ::::Ek het hom gevra, dit is hoekom dié teken ? daar is! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:14, 26 Maart 2025 (UTC) == Nuwe goggas == Net om jou moeite te spaar, ek gaan die volgende goggas skep, vandag en môre (my vrou loop bietjie rond!): Tipulidae, Culicidae, Chironomidae, Simuliidae, Psychodidae en Cecidomyiidae. Loer maar na die Taksomie kant as jy kans kry. Na aanleiding van Stratiomyidae. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:41, 28 Maart 2025 (UTC) :Sal doen wanner ek kans kry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:41, 28 Maart 2025 (UTC) == Genus Aplysilla == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb kyk na die genus, die spesies vertoon in rooi? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:05, 16 April 2025 (UTC) :[[Biemna]] ook asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:07, 16 April 2025 (UTC) ::Na verdere ondersoek, ek sien al die spons genera is nog steeds taksobokse. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:10, 16 April 2025 (UTC) :::Die genus bladsye of die spesie bladsye? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:11, 16 April 2025 (UTC) ::::Die genus bladsye. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:12, 16 April 2025 (UTC) :::::Ja, hulle moet 'n ander sjabloon gebruik. Net spesies moet die spesieboks sjabloon gebruik. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:15, 16 April 2025 (UTC) ::Altwee {{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:11, 16 April 2025 (UTC) == Genus in Tritonia == {{ping|Rooiratel}}, sien [[Tritonia watermeyeri]]. Die artikel vir die genus is [[Tritonia (plant)]] en die genus in die Spesieboks gaan deur na die dubbelsinnigheidsblad [[Tritonia]]. Kan jy die spesieboks verander sodat dit direk na die genus gaan? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:52, 16 April 2025 (UTC) :Daar is meer as een genus met die naam Tritonia. Sien die wysiging wat ek in Tritonia watermeyeri gemaak het om hoe om die plant spesie bladsye reg te maak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:44, 17 April 2025 (UTC) == Metalasia rhoderoides == {{ping|Rooiratel}} sien [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:232393-1 POWO] se spelling. Prof Braam van Wyk se aanbeveling aan my is wanner ek twyfel eerder POWO te gebruik as SANBI. Jy kan ook maar kyk nuwe spesies geklassifiseer na 2015, dit verskyn gewoonlik nie in SANBI nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:09, 23 April 2025 (UTC) :Ek sien nou so! Ek dog dit was anders om, omdat al die ander wiki's en bronne die ander spelling gebruik het. :Ons kan maar altwee gebruik. Ek dink nie dit maak saak nie. Kan maar verkieslik die prof se aanbeveling volg. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 19:46, 23 April 2025 (UTC) ::Daar is nog vele meer, glo my! Het al my hare uit my kop getrek. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:14, 24 April 2025 (UTC) :::En dankie dat jy 'n ogie hou oor my nuwe byvoegings, dit is so maklik om foute te maak! Daar is tans minder as 5,500 skakels na Sjabloon:taksosobosk, dit was meer as 12,000 'n maand terug. Groete! == Invitation: Gendering the Archive - Building Inclusive Folklore Repositories (April 30th) == <div lang="en" dir="ltr"> <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{center|''{{int:please-translate}}''}} Dear {{PAGENAME}}, You are invited to a hands-on session focused on [[meta:Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation|Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation]]. This online workshop will guide participants on how to create, edit, and expand gender-inclusive folklore articles and multimedia archives on Wikipedia and Wikidata. The session will be led by Rebecca Jeannette Nyinawumuntu. === Objectives === * '''Design Inclusive Repositories:''' Learn best practices for structuring folklore archives that foreground gender perspectives. * '''Hands-On Editing:''' Practice creating and improving articles and items on Wikipedia and Wikidata with a gender-inclusive lens. * '''Collaborative Mapping:''' Work in small groups to plan new entries and multimedia uploads that document underrepresented voices. * '''Advocacy & Outreach:''' Discuss strategies to promote and sustain these repositories within your local and online communities. === Details === * '''Date:''' 30th April 2025 * '''Day:''' Wednesday * '''Time:''' 16:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746028800 Check your local time zone]) * '''Venue:''' Online (Zoom) * '''Speaker:''' Rebecca Jeannette Nyinawumuntu (Co-founder, Wikimedia Rwanda & Community Engagement Director) === How to Join === * '''Zoom Link:''' [https://us06web.zoom.us/j/89158738825?pwd=ezEgXbAqwq9KEr499DvJxSzZyXSVQX Join here] * '''Meeting ID:''' 891 5873 8825 * '''Passcode:''' FNF@2025 * '''Add to Calendar:''' [https://zoom.us/meeting/tZ0scuGvrTMiGNH4I3T7EEQmhuFJkuCHL7Ci/ics?meetingMasterEventId=Xv247OBKRMWeJJ9LSbX2hA Add to your calendar] '''' === Agenda === # Welcome & Introductions: Opening remarks and participant roll-call. # Presentation: Overview of gender-inclusive principles and examples of folklore archives. # Hands-On Workshop: Step-by-step editing on Wikipedia and Wikidata—create or expand entries. # Group Brainstorm: Plan future repository items in breakout groups. # Q&A & Discussion: Share challenges, solutions, and next steps. # Closing Remarks: Summarise key takeaways and outline follow-up actions. We look forward to seeing you there! Best regards,<br> Stella<br> Feminism and Folklore Organiser -[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 10:28, 24 April 2025 (UTC) </div> </div> </div> <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=28399508 --> == Lachenalia - spesiebokse == {{ping|Rooiratel}}, daar is tans net onder die 5500 taksobokse oor. Kan jy die genus [[Lachenalia]] met jou speelgoed bykom en verander na spesieboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:45, 11 Mei 2025 (UTC) :Sal doen later in die week. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:15, 12 Mei 2025 (UTC) :: Ek het so pas klaar gemaak met ''[[Geissorhiza]]'' en daar is nog 5247 taksobokse oor. Lachenalia het 135 spesies... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:17, 24 Mei 2025 (UTC) ::::{{ping|Rooiratel}}, daar is minder as 5000 taksobokse oor. Help asb met Lachenalia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:56, 9 Julie 2025 (UTC) :::::Ek sal probeer om dit hierdie naweek te doen. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:07, 11 Julie 2025 (UTC) == Sparaxis grandiflora == {{ping|Rooiratel}}, loer asb na die spesieboks van Sparaxis grandiflora, ons sal moet die woord ''Eensaadlobbiges'' met die korrekte taksonomiese term ''Monocotyledones'' vervang. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:15, 24 Mei 2025 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:02, 27 Mei 2025 (UTC) == SVG lêer == {{ping|Rooiratel}}, sien https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Deletion_requests/File:The_basic_3-phase_configurations_(mul)_af.svg Hoe kry hulle dit reg om Afrikaans in te trek? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:06, 8 Junie 2025 (UTC) :Lees hier oor hoe dit werk : https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Translation_possible/Learn_more#Multiple_translations_within_one_SVG_file :Maar ek verkies nie die "multi-lingual" lêers nie, want as jou webblaaier gestel is na bv. Engels, dan sal so lêer net in Engels verskyn op die Afrikaanse Wikipedia. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:02, 9 Junie 2025 (UTC) == You're invited: Feminism and Folklore Advocacy Session – June 20! == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> Hello {{PAGENAME}} [[File:Feminism and Folklore logo.svg | right | frameless]] We are pleased to invite you to an inspiring session in the Feminism and Folklore International Campaign Advocacy Series titled: 🎙️ Documenting Indigenous Women’s Wisdom: The Role of Grandmothers and Elders<br> 🗓 Friday, June 20, 2025<br> ⏰ 4:00 PM UTC<br> 🌍 Online – [https://us06web.zoom.us/j/86470824823?pwd=s7ruwuxrradtJNcZLVT9EyClb8g7ho.1 Zoom link]<br> 👤 Facilitator: Obiageli Ezeilo (Wiki for Senior Citizens Network)<br> Join us as we explore how the oral teachings of grandmothers and elders preserve cultural heritage and influence today’s feminist movements. Learn how to document these narratives using Wikimedia platforms! 🔗 Event Page & Details: https://meta.wikimedia.org/wiki/Event:Documenting_Indigenous_Women%E2%80%99s_Wisdom:_The_Role_of_Grandmothers_and_Elders This session includes:<br> ✔️ A keynote presentation<br> ✔️ Story-sharing interactive segment<br> ✔️ Q&A + tools for documenting women’s wisdom on Wikimedia<br> We hope to see you there! Warm regards,<br> Stella<br> On behalf of Feminism and Folklore Team<br> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 23:49, 17 June 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=28399508 --> == Famlie sjablone == {{ping|Rooiratel}}, sien [[Syrphidae]] se sjabloon met die Engels in. Kan jy help asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:17, 23 Junie 2025 (UTC) :@[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] watter Engels? Is dit die een takson met 'n rang van "Section"? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:36, 23 Junie 2025 (UTC) ::Ja! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:41, 23 Junie 2025 (UTC) :::OK. Ek sal dit ondersoek. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:43, 23 Junie 2025 (UTC) ::::Ek sal moet vir Pynapple moet vra. Volg hierdie bespreking vir meer inligting oor die probleem : [[Sjabloonbespreking:Taksonomie/Aschiza]] - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:48, 23 Junie 2025 (UTC) == Interessante blokkies == Hierdie verskyn tans twee keer: ''... dat Rosamund Everard-Steenkamp die eerste vrou is wat 'n Spitfire en straalvliegtuig gevlieg het?'' Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:17, 1 Julie 2025 (UTC) :Ja, ek sien so. Ek is besig om 'n ding te doen om dit reg te maak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:19, 1 Julie 2025 (UTC) ::Dit is nou reg. Ek het dit in 'n lua funksie verander. Voorheen was dit net 5 lukrake brokkies, maar met die kans dat daar duplisering kan wees. Nou maak die lua kode seker dat daar geen duplikasies is nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:06, 1 Julie 2025 (UTC) o6c3acz23lgi0cvfu78bbrsr6sg4tr7 0 124750 2820176 2430409 2025-07-11T04:52:19Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */ 2820176 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Politieke party | party_naam = Ubuntu Party | afkorting = Ubuntu | party_logo = | logobeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | logo_onderskrif = | leier = Michael Tellinger | slagspreuk = ''Eenheid en hoër [[bewussyn]] vir 'n nuwe wêreld'' | gestig = 2014 | ontbind = | samesmelting_van = | afgestig_van = | voorafgegaan = | samesmelting_met = Afskaffing van Inkomstebelasting en Rente Party | opgevolg = | nuusbrief = | hoofkwartiere = | studente_vleuel = | jeugvleuel = | ideologie = | nasionaal = | internasionaal = | kleure = | webwerf = {{URL|ubuntuparty.org.za}} }} Die '''Ubuntu Party''' is 'n [[Suid-Afrika]]anse [[politieke party]] wat gestig is deur die skrywer en liedjieskrywer [[Michael Tellinger]].<ref>http://www.ubuntuparty.org.za/p/about.html</ref> Die party is gebaseer op die beginsels van [[Ubuntu]]. Die party het homself ten doel gestel [[werkloosheid]] heeltemal uit te wis deur die [[Suid-Afrikaanse Reserwebank]] te sluit en dit te vervang dit met 'n Volksbank wat rente-vrye lenings sal verstrek en die bou van massiewe openbare werke sal finansier. Ook wil die party [[elektrisiteit]] van [[Eskom]] gratis maak. Volgens die party is dit onregverdig om te betaal vir elektrisiteit. Aangesien die staat Eskom besit, word dit volgens die Ubuntu Party deur die mense van Suid-Afrika besit.<ref>http://www.ubuntuparty.org.za/2014/04/free-electricity-for-people-ubuntu-party.html</ref> Hulle is ook van plan geheel ontslae te raak van die owerheidsdienste. Die party het op nasionale vlak deelgeneem aan die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|algemene verkiesing van 2014]]. Die tweede op die lys van kandidate was Stephen Goodson,<ref name="iec1">http://www.elections.org.za/content/Elections/Candidate-lists/Parties-contesting-the-2014-National-and-Provincial-Elections/</ref><ref>[http://www.sabc.co.za/news/f1/d14a5a00434fb53f9281ff0bfd5d3b76/Ubuntu-Party-%28UBUNTU%29-20140318 Ubuntu Party (UBUNTU)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924115112/http://www.sabc.co.za/news/f1/d14a5a00434fb53f9281ff0bfd5d3b76/Ubuntu-Party-%28UBUNTU%29-20140318 |date=24 September 2015 }}, [[:en:South African Broadcasting Corporation|South African Broadcasting Corporation]], 18 Januarie 2014.</ref> wat ook die leier is van die Afskaffing van Inkomstebelasting en -Rente Party en 'n voormalige direkteur van die [[Suid-Afrikaanse Reserwebank|Suid-Afrikaanse Reserwe Bank]] is. Goodson is omstrede vir sy [[Holocaust]]-ontkenning.<ref>[http://www.iol.co.za/news/politics/reserve-bank-director-s-comments-draw-fire-1.1281995 Reserve Bank director’s comments draw fire] by Zara Nicholson, [[:en:Independent Online (South Africa)|Independent Online]], 23 April 2012.</ref> == Verkiesingsuitslae == === Nasionale verkiesings === {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="margin-bottom: 10px;" !Verkiesing !Stemme !% !Setels |- | [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|2014]]<ref name="IEC 2014 election results">{{cite web |title=2014 National and Provincial Elections Results – 2014 National and Provincial Election Results |url=http://www.elections.org.za/resultsNPE2014/ |publisher=IEC |access-date=11 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190915150213/http://www.elections.org.za/resultsNPE2014/ |archive-date=15 September 2019 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> | align="right" | 8,234 | align="right" | 0.04% | align="right" | 0 |} === Munisipale verkiesings === {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="margin-bottom: 10px;" |- ! Verkiesing ! Stemme ! % |- ! [[Suid-Afrikaanse munisipale verkiesing van 2016|2016]]<ref name="iec_summary">{{cite web | url=http://www.elections.org.za/content/LGEPublicReports/402/Detailed%20Results/National.pdf | title=Results Summary – All Ballots | publisher=elections.org.za | accessdate=11 August 2016}}</ref> | 2,752 | 0.01% |- |} == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Politieke organisasies in Suid-Afrika]] t69b8zqgrau6at2gwru4wr1q71xsth6 2820236 2820176 2025-07-11T08:07:03Z Sobaka 328 opdateer 2820236 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Politieke party | party_naam = Ubuntu Party | afkorting = Ubuntu | party_logo = | logobeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | logo_onderskrif = | leier = Michael Tellinger | slagspreuk = ''Eenheid en hoër [[bewussyn]] vir 'n nuwe wêreld'' | gestig = 2014 | ontbind = | samesmelting_van = | afgestig_van = | voorafgegaan = | samesmelting_met = Afskaffing van Inkomstebelasting en Rente Party | opgevolg = | nuusbrief = | hoofkwartiere = | studente_vleuel = | jeugvleuel = | ideologie = | nasionaal = | internasionaal = | kleure = | webwerf = {{URL|ubuntuparty.org.za}} }} Die '''Ubuntu Party''' is 'n [[Suid-Afrika]]anse [[politieke party]] wat gestig is deur die skrywer en liedjieskrywer [[Michael Tellinger]].<ref>http://www.ubuntuparty.org.za/p/about.html</ref> Die party is gebaseer op die beginsels van [[Ubuntu]]. Die party het homself ten doel gestel [[werkloosheid]] heeltemal uit te wis deur die [[Suid-Afrikaanse Reserwebank]] te sluit en dit te vervang dit met 'n Volksbank wat rente-vrye lenings sal verstrek en die bou van massiewe openbare werke sal finansier. Ook wil die party [[elektrisiteit]] van [[Eskom]] gratis maak. Volgens die party is dit onregverdig om te betaal vir elektrisiteit. Aangesien die staat Eskom besit, word dit volgens die Ubuntu Party deur die mense van Suid-Afrika besit.<ref>http://www.ubuntuparty.org.za/2014/04/free-electricity-for-people-ubuntu-party.html</ref> Hulle is ook van plan geheel ontslae te raak van die owerheidsdienste. Die party het op nasionale vlak deelgeneem aan die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|algemene verkiesing van 2014]]. Die tweede op die lys van kandidate was Stephen Goodson,<ref name="iec1">http://www.elections.org.za/content/Elections/Candidate-lists/Parties-contesting-the-2014-National-and-Provincial-Elections/</ref><ref>[http://www.sabc.co.za/news/f1/d14a5a00434fb53f9281ff0bfd5d3b76/Ubuntu-Party-%28UBUNTU%29-20140318 Ubuntu Party (UBUNTU)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924115112/http://www.sabc.co.za/news/f1/d14a5a00434fb53f9281ff0bfd5d3b76/Ubuntu-Party-%28UBUNTU%29-20140318 |date=24 September 2015 }}, [[:en:South African Broadcasting Corporation|South African Broadcasting Corporation]], 18 Januarie 2014.</ref> wat ook die leier is van die Afskaffing van Inkomstebelasting en -Rente Party en 'n voormalige direkteur van die [[Suid-Afrikaanse Reserwebank|Suid-Afrikaanse Reserwe Bank]] is. Goodson is omstrede vir sy [[Holocaust]]-ontkenning.<ref>[http://www.iol.co.za/news/politics/reserve-bank-director-s-comments-draw-fire-1.1281995 Reserve Bank director’s comments draw fire] by Zara Nicholson, [[:en:Independent Online (South Africa)|Independent Online]], 23 April 2012.</ref> In 'n plasing op [[sosiale media]] in 2020 het die party opgemerk dat hulle nie meer aktief in die politiek is nie en sedert 2016 nie aan 'n verkiesing deelgeneem het nie.<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/plugins/post.php?href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2Fubuntupartysouthafrica%2Fposts%2F3334637879976997 |title=Please note that the UBUNTU Party is no longer active in politics |author=<!--Not stated--> |date=1 Augustus 2020 |website= [[Facebook]]|publisher= |access-date= |quote=}}</ref> == Verkiesingsuitslae == === Nasionale verkiesings === {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="margin-bottom: 10px;" !Verkiesing !Stemme !% !Setels |- | [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|2014]]<ref name="IEC 2014 election results">{{cite web |title=2014 National and Provincial Elections Results – 2014 National and Provincial Election Results |url=http://www.elections.org.za/resultsNPE2014/ |publisher=IEC |access-date=11 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190915150213/http://www.elections.org.za/resultsNPE2014/ |archive-date=15 September 2019 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> | align="right" | 8,234 | align="right" | 0.04% | align="right" | 0 |} === Munisipale verkiesings === {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="margin-bottom: 10px;" |- ! Verkiesing ! Stemme ! % |- ! [[Suid-Afrikaanse munisipale verkiesing van 2016|2016]]<ref name="iec_summary">{{cite web | url=http://www.elections.org.za/content/LGEPublicReports/402/Detailed%20Results/National.pdf | title=Results Summary – All Ballots | publisher=elections.org.za | accessdate=11 August 2016}}</ref> | 2,752 | 0.01% |- |} == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Politieke organisasies in Suid-Afrika]] q65bpek52okhejtk0k92aakop305gg2 2820247 2820236 2025-07-11T08:37:04Z Rooiratel 90342 Verander na wikitable 2820247 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Politieke party | party_naam = Ubuntu Party | afkorting = Ubuntu | party_logo = | logobeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | logo_onderskrif = | leier = Michael Tellinger | slagspreuk = ''Eenheid en hoër [[bewussyn]] vir 'n nuwe wêreld'' | gestig = 2014 | ontbind = 2020 | samesmelting_van = | afgestig_van = | voorafgegaan = | samesmelting_met = Afskaffing van Inkomstebelasting en Rente Party | opgevolg = | nuusbrief = | hoofkwartiere = | studente_vleuel = | jeugvleuel = | ideologie = | nasionaal = | internasionaal = | kleure = | webwerf = {{URL|ubuntuparty.org.za}} }} Die '''Ubuntu Party''' is 'n [[Suid-Afrika]]anse [[politieke party]] wat gestig is deur die skrywer en liedjieskrywer [[Michael Tellinger]].<ref>http://www.ubuntuparty.org.za/p/about.html</ref> Die party is gebaseer op die beginsels van [[Ubuntu]]. Die party het homself ten doel gestel [[werkloosheid]] heeltemal uit te wis deur die [[Suid-Afrikaanse Reserwebank]] te sluit en dit te vervang dit met 'n Volksbank wat rente-vrye lenings sal verstrek en die bou van massiewe openbare werke sal finansier. Ook wil die party [[elektrisiteit]] van [[Eskom]] gratis maak. Volgens die party is dit onregverdig om te betaal vir elektrisiteit. Aangesien die staat Eskom besit, word dit volgens die Ubuntu Party deur die mense van Suid-Afrika besit.<ref>http://www.ubuntuparty.org.za/2014/04/free-electricity-for-people-ubuntu-party.html</ref> Hulle is ook van plan geheel ontslae te raak van die owerheidsdienste. Die party het op nasionale vlak deelgeneem aan die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|algemene verkiesing van 2014]]. Die tweede op die lys van kandidate was Stephen Goodson,<ref name="iec1">http://www.elections.org.za/content/Elections/Candidate-lists/Parties-contesting-the-2014-National-and-Provincial-Elections/</ref><ref>[http://www.sabc.co.za/news/f1/d14a5a00434fb53f9281ff0bfd5d3b76/Ubuntu-Party-%28UBUNTU%29-20140318 Ubuntu Party (UBUNTU)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924115112/http://www.sabc.co.za/news/f1/d14a5a00434fb53f9281ff0bfd5d3b76/Ubuntu-Party-%28UBUNTU%29-20140318 |date=24 September 2015 }}, [[:en:South African Broadcasting Corporation|South African Broadcasting Corporation]], 18 Januarie 2014.</ref> wat ook die leier is van die Afskaffing van Inkomstebelasting en -Rente Party en 'n voormalige direkteur van die [[Suid-Afrikaanse Reserwebank|Suid-Afrikaanse Reserwe Bank]] is. Goodson is omstrede vir sy [[Holocaust]]-ontkenning.<ref>[http://www.iol.co.za/news/politics/reserve-bank-director-s-comments-draw-fire-1.1281995 Reserve Bank director’s comments draw fire] by Zara Nicholson, [[:en:Independent Online (South Africa)|Independent Online]], 23 April 2012.</ref> In 'n plasing op [[sosiale media]] in 2020 het die party opgemerk dat hulle nie meer aktief in die politiek is nie en sedert 2016 nie aan 'n verkiesing deelgeneem het nie.<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/plugins/post.php?href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2Fubuntupartysouthafrica%2Fposts%2F3334637879976997 |title=Please note that the UBUNTU Party is no longer active in politics |author=<!--Not stated--> |date=1 Augustus 2020 |website= [[Facebook]]|publisher= |access-date= |quote=}}</ref> == Verkiesingsuitslae == === Nasionale verkiesings === {|class="wikitable" !Verkiesing !Stemme !% !Setels |- | [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|2014]]<ref name="IEC 2014 election results">{{cite web |title=2014 National and Provincial Elections Results – 2014 National and Provincial Election Results |url=http://www.elections.org.za/resultsNPE2014/ |publisher=IEC |access-date=11 Mei 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190915150213/http://www.elections.org.za/resultsNPE2014/ |archive-date=15 September 2019 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> | align="right" | 8,234 | align="right" | 0.04% | align="right" | 0 |} === Munisipale verkiesings === {|class="wikitable" |- ! Verkiesing ! Stemme ! % |- ! [[Suid-Afrikaanse munisipale verkiesing van 2016|2016]]<ref name="iec_summary">{{cite web | url=http://www.elections.org.za/content/LGEPublicReports/402/Detailed%20Results/National.pdf | title=Results Summary – All Ballots | publisher=elections.org.za | accessdate=11 August 2016}}</ref> | 2,752 | 0.01% |- |} == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Politieke organisasies in Suid-Afrika]] metl4syt5gb83ux28eph3ejnduok0uo 0 125393 2820158 1848937 2025-07-11T04:43:31Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */ 2820158 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Interior Mezquita Cordoba Spain.jpg|duimnael|Moorse argitektuur in Córdoba (Spanje), oorspronklik 'n [[moskee]].]] [[Lêer:moren2.jpg|duimnael|Voorstelling van More in 'n optog in Altea (Spanje).]] Die '''More''' was die [[Moslem]]-inwoners wat in die [[Middeleeue]] op die [[Iberiese Skiereiland]] ([[Spanje]] en [[Portugal]]), [[Sisilië]], dele van Suid-[[Frankryk]] en [[Noord-Afrika]] gewoon het. In [[Europa]] word die woord dikwels gebruik om na mense wie se voorvaders van Noord-Afrika was te verwys. Die More kom oorspronklik van Noord-Afrika en was aanvanklik hoofsaaklik van [[Berbers]]e afkoms. Hulle het oor die jare na die gebiede wat vandag as [[Spanje]] en [[Portugal]] bekend is gestroom en 'n groot invloed op die lande se kultuur gehad. In die jaar 711 het die More Spanje onder leiding van Tariq ibn Zijad binnegeval. In die dekades daarna het hulle die hele Spanje en die suidelike dele van Portugal verower. Die More het die gebied Al-Andalus (ook bekend as Moslem-Spanje of Islamitiese Iberië) genoem. Dit beteken land van die [[Vandale]]. Vanaf ongeveer 800 het die [[Reconquista]] begin, waartydens die More teruggedruk is. Die gebeure word jaarlikse in Spanje herdenk. Optogte word gehou om die [[Christene]] se oorwinning oor die More te vier. == Eksterne skakels == * {{Commonskat-inlyn|Moors}} {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Etniese groepe in Afrika]] [[Kategorie:Etniese groepe in Frankryk]] [[Kategorie:Etniese groepe in Spanje]] [[Kategorie:Geskiedenis van Frankryk]] [[Kategorie:Geskiedenis van Italië]] [[Kategorie:Geskiedenis van Portugal]] [[Kategorie:Geskiedenis van Spanje]] [[Kategorie:Historiese etniese groepe]] [[Kategorie:Islamitiese geskiedenis]] sn6ow55fqt68qk0ttwljje2zr8jcjni 0 126335 2820177 2432001 2025-07-11T04:52:39Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820177 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} '''Alexey Petrovich Bystrow''', soms ook gespel ''Alexey Petrovich Bystrov'' of ''Aleksei Petrovich Bystrow'', ([[Russies]]: Алексей Петрович Быстров; 1 Februarie 1899 - 29 Augustus 1959) was 'n Sowjet-paleontoloog, anatomis en histoloog. == Bibliografie == His is op 1 Februarie 1899 in die dorp [[Tarasovo]] gebore. Sy pa was 'n Russies-Ortodokse protopriester en sy ma 'n skoolonderwyseres. == Bystrow se artikels in Engels == * [http://bulletin.geoscienceworld.org/cgi/content/abstract/55/4/379 Bystrow, A.P. ''Kotlassia prima'' Amalitzky. Bulletin of the Geological Society of America, Washington, 1944, v.55, N5, pp.379-416.] * Bystrow, A.P. Hydrophilous and Xerophilous Labyrinthodonts. Acta Zool., [[Stockholm]], A.Bonniers forlag, 1947, v.28, N1, pp.&nbsp;137–164. * Bystrow, A.P. The microstructure of dermal bones in Arthrodires. Acta Zool., Stockholm, A. Bonniers forlag, 1957, v.38, N2-3, pp.&nbsp;239–275. * Bystrow, A.P. The microstructure of skeleton elements in some vertebrates from lower Devonian deposits of the USSR. Acta Zool., Stockholm, A. Bonniers boktryckeri, 1959, v.40, N1, pp.&nbsp;59–83. == Bystrow se artikels in Duits == * Bystrow, A.P. Hernia diaphragmatica beim Hunde. Anatomischer Anzeiger, [[Jena]], Verlag von Gustav Fischer in Jena, 1930, Bd.70, Nr.8/10, SS.192-212. * [http://www.springerlink.com/content/l17wk6qm07100447/ Bystrow, A. Assimilation des Atlas und Manifestation des Proatlas. Zeitschrift für Anatomie und Entwicklungsgeschichte (Zeitschrift für die gesamte Anatomie), Berlin, Verlag von Julius Springer, 1931, Bd. 95, Heft 1-2, S. 210-242.]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.springerlink.com/content/3485840m8303q240/ Bystrow, A.P. Morphologische Untersuchungen über die Occipitalregion und die ersten Halswirbel der Säugetiere und des Menschen. I. Mitteilung. Über den Proatlas und Anteproatlas bei der Robbe. Zeitschr. f. Anatomie u. Entwickl. (Zeitschr. f. die gesamte Anatomie), Berlin, Verlag von J. Springer, 1933, Bd.100, Heft 3, S. 362-386.]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.springerlink.com/content/y01744063m12147k/ Bystrow, A.P. Morphologische Untersuchungen über die Occipitalregion und die ersten Halswirbel der Säugetiere und des Menschen. II. Mitteilung. Die Assimilation des Atlas und deren phylogenetische Bedeutung. Zeitschr. f. Anatomie u. Entwickl. (Zeitschr. f. die gesamte Anatomie), Berlin, Verlag von J. Springer, 1933, Bd. 102, Heft 2-3, S. 307-334.]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Bystrow, A.P. Morphologische Untersuchungen der Deckknochen des Schädels der Wirbeltiere. I. Mitteilung. Schädel der Stegocephalen. [[Acta Zoologica]], Stockholm, Albert Bonniers forlag, 1935, Arg. 16, Haft. 1-2, S. 65-141. * Bystrow, A.P. Dvinosaurus als neotenische Form der Stegocephalen. [[Acta Zoologica]], Stockholm, A. Bonniers forlag, 1938, Arg. 19, Haft. 1-2, S. 209-295. * Bystrow, A.P. Zahnstruktur der Labyrinthodonten. [[Acta Zoologica]], Stockholm, A. Bonniers forlag, 1938, Arg. 19, Haft. 3, S. 387-425. * Bystrow, A.P. Blutgefäßsystem der Labyrinthodonten (Gefasse des Kopfes). [[Acta Zoologica]], Stockholm, A. Bonniers forlag, 1939, Arg. 20, Haft. 1, S. 125-155. * Bystrow, A.P. Zahnstruktur der Crossopterygier. [[Acta Zoologica]], Stockholm, A. Bonniers forlag, 1939, Arg.20, Haft.2-3, SS.283-338. * Bystrow, A.P. Deckknochen und Zähne der Osteolepis und Dipterus. [[Acta Zoologica]], Stockholm, A.Bonniers forlag, 1942, Arg. 23, Haft. 1-3, S. 263-289. == Publikasies Oor Bystrow == * [http://www.noogen.su/iefremov/Olson/index.htm Olson, E.C. The other side of the medal: a paleobiologist reflects on the art and serendipity of science. Blacksburg, Virginia, The McDonald & Woodward Publishing Company, 1990, 182 p.] * [http://www.maik.rssi.ru/cgi-bin/search.pl?type=abstract&name=paleng&number=2&year=2&page=224 Sokolov, B.S. Professor Aleksei Petrovich Bystrow: Recollections. Paleontological Journal, 2002, V.36, N.2, P.224-229.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20020505162641/http://www.maik.rssi.ru/cgi-bin/search.pl?type=abstract&name=paleng&number=2&year=2&page=224 |date= 5 Mei 2002 }} == Sien Ook == *[[Paleontologie]] *[[Geologie]] *[[Histologie]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Bystrow, Alexey}} [[Kategorie:Geboortes in 1899]] [[Kategorie:Paleontoloë]] [[Kategorie:Sterftes in 1959]] tax6819ui69kfk9akpgueh5p7xiic6s 0 130039 2820003 2445923 2025-07-10T14:02:03Z Oesjaar 7467 Skakel 2820003 wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name=Lissonotus corallinus | regnum=[[Animalia]] | phylum=[[Arthropoda]] | genus='''''[[Lissonotus]]''''' | species='''''L. corallinus''''' | binomial=''Lissonotus corallinus'' | image=Lissonotus_corallinus.JPG | classis=[[Insecta]] | ordo=[[Coleoptera]] | subordo=[[Polyphaga]] | familia=[[Cerambycidae]] | binomial_authority=Dupont, 1836 }} '''''Lissonotus corallinus''''' is 'n [[spesie]] van besies in die ''Cerambycidae'' familie. Dit is beskryf deur Dupont in 1836. <ref>Bezark, Larry G. [http://plant.cdfa.ca.gov/byciddb/bycidview.asp 'n Fotografiese katalogus van die ''Cerambycidae'' van die wêreld.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180420015142/http://plant.cdfa.ca.gov/byciddb/bycidview.asp |date=20 April 2018 }} Verkry op 22 Mei 2012.</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Cerambycinae]] d3z4pw8csvn5mlt9bzh5mg18ejp5p1r 0 131672 2820120 2735021 2025-07-10T21:00:04Z SpesBona 2720 Stukkende prente vervang 2820120 wikitext text/x-wiki {{Chinese name |titel = Groot Proletariese Kulturele Rewolusie |beeld = Tiananmen Mao.jpg |onderskrif = ’n Groot portret van Mao Zedong deur Zhang Zhenshi by [[Poort van die Hemelse Vrede|Tiananmen]]. |beeldbreedte = 290px |TChinees = 無產階級文化大革命 |VChinees = 无产阶级文化大革命 |Pinyin = wúchǎn jiējí wénhuà dà gémìng |WadeGiles = |Kantonees = |Jyutping = |TaiwanHakka = |Minnanyu = |ander = }} Die '''Kulturele Rewolusie''' of '''Kultuurrewolusie''', amptelik die '''Groot Proletariese Kulturele Rewolusie''', was van [[1966]] tot [[1976]] ’n sosiaal-politieke beweging in [[Volksrepubliek China|China]]. Dit is van stapel gestuur deur [[Mao Zedong]], toe die voorsitter van die [[Kommunistiese Party van China]]. Die doel was om "ware" Kommunistiese ideologie in die land te bewaar deur dit te suiwer van oorblyfsels van [[kapitalisme]] en tradisionele elemente van die Chinese gemeenskap, en om [[Mao|Maoïstiese]] idees weer as die oorheersende ideologie in die party te vestig. Die [[rewolusie]] het die terugkeer van Mao in ’n magsposisie aangedui ná die mislukking van die [[Groot Sprong Voorwaarts]]. Die beweging het China in ’n groot mate polities verlam en die land se ekonomie en gemeenskap negatief beïnvloed. Die rewolusie het in Mei 1966 begin nadat Mao beweer het dat [[bourgeoisie|bourgeois]] elemente die regering en die gemeenskap in die algemeen ingesypel het met die doel om kapitalisme te herstel. Om sy teenstanders in die Kommunistiese Party uit te skakel, het Mao daarop aangedring dat hierdie revisioniste (voorstanders van vreedsame eerder as rewolusionêre sosiale hervorming) deur ’n gewelddadige klassestryd verwyder word. China se jeug het hierop gereageer deur [[Rooi Garde]]-groepe deur die land te stig. Die beweging het na die weermag, stedelike werkers en die Kommunistiese leiers self uitgebrei. Dit het gelei tot wydverspreide faksiestryde in alle lae van die samelewing. In die topleierskap het dit gelei tot ’n massasuiwering van senior amptenare. In dieselfde tyd het Mao se persoonlike kultus enorme afmetings aangeneem. In die geweld wat oor die hele land ontstaan het, is miljoene mense vervolg en is hulle blootgestel aan ’n groot verskeidenheid mishandelings, insluitende openbare vernedering, lukrake inhegtenisnemings, [[marteling]], hardearbeid, volgehoue teistering, beslaglegging van eiendom en soms teregstellings. ’n Groot deel van die [[bevolking]] is aan gedwonge verskuiwing onderwerp, veral [[Stedelike gebied|stedelike]] jeugdiges na plattelandse gebiede. Historiese nalatenskappe en artefakte is vernietig. [[Kultuur|Kulturele]] en [[Religie|godsdienstige]] terreine is geplunder. Mao het amptelik verklaar dat die Kulturele Rewolusie in 1969 geëindig het, maar die aktiewe fase het aangehou tot met die dood van die militêre leier [[Lin Biao]] in [[1971]]. Ná Mao se dood en die vervolging van die [[Bende van Vier]] in 1976, het hervormers geleidelik ontslae geraak van sy beleide van die Kulturele Rewolusie. In [[1981]] het die party verklaar dat die rewolusie "verantwoordelik was vir die hewigste terugslag en grootste verliese wat deur die party en die volk gely is sedert die stigting van die Volksrepubliek".<ref>"Resolution on Certain Questions in the History of Our Party Since the Founding of the People's Republic of China," adopted by the Sixth Plenary Session of the Eleventh Central Committee of the Communist Party of China on June 27, 1981 ''Resolution on CPC History (1949–81).'' (Beijing: Foreign Languages Press, 1981). bl. 32.</ref> == Agtergrond == === Groot Sprong Voorwaarts === [[Lêer:Sending officials to the countryside.jpg|duimnael|links|Regeringsamptenare word na die platteland gestuur om daar te gaan werk (1957).]] In [[1958]], ná China se eerste vyfjaarplan, het Mao ’n beroep gedoen om "voetsoolsosialisme" om sy planne momentum te gee om China in ’n moderne [[nywerheid]]sland te verander. Hy het die [[Groot Sprong Voorwaarts]] van stapel gestuur deur volkskommunes op die platteland te stig en te begin met die massaverskuiwing van mense na kollektiewe plase. Baie kommunes het opdrag gekry om dieselfde produk te vervaardig: [[staal]]. Mao het belowe om die landbou-oeste van [[1957]] te verdubbel.<ref name="Tang">Tang Tsou. [1986] (1986). ''The Cultural Revolution and Post-Mao Reforms: A Historical Perspective''. University of Chicago Press. {{ISBN|0-226-81514-5}}</ref> Die Groot Sprong was ’n ekonomiese mislukking. Onopgevoede boere het op ’n enorme skaal staal probeer vervaardig en hoofsaaklik van oonde op hul agterwerf gebruik gemaak om plaaslike produksiemikpunte te haal. Die staal was van swak gehalte en in ’n groot mate onbruikbaar. Die Groot Sprong het gelei tot kleiner oeste en ’n afname in die vervaardiging van die meeste goedere buiten ru-yster en staal van ’n substandaard. Verder het plaaslike owerhede dikwels hoër syfers aangegee as wat dit werklik was, en so die probleem jare lank verdoesel en vererger.<ref name="umd">{{cite web |last=Worden |first=Robert |title=A Country Study:China |url=http://www-chaos.umd.edu/history/prc2.html |publisher=Library of Congress |year=1987 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20021009145644/http://www-chaos.umd.edu/history/prc2.html |archive-date= 9 Oktober 2002 |url-status=live |df=dmy-all |access-date=26 Januarie 2018 }}</ref><ref name=jin1>{{cite book|last=Jin|first=Qiu|title=The Culture of Power: Lin Biao and the Cultural Revolution|year=1999|publisher=Stanford University Press|location=Stanford, California|pages=25–30}}</ref> Intussen het chaos op die kollektiewe plase, slegte weer en die uitvoer van kos om geld te laat invloei, gelei tot die [[Groot Chinese Hongersnood]]. Voedsel was uiters skaars en produksie het drasties gedaal. Miljoene mense is in die [[hongersnood]] dood, veral in armer, binnelandse streke.<ref name="White">{{cite web |url=http://users.erols.com/mwhite28/warstat1.htm#Mao |title=Historical Atlas of the 20th century |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519134404/http://users.erols.com/mwhite28/warstat1.htm |archive-date=19 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die mislukking van die Groot Sprong het Mao se aansien in die party aansienlik geskaad. Nadat hy gedwing is om verantwoordelikheid te neem, het hy in [[1959]] bedank as president van die Volksrepubliek China, die land se ''de jure''-staatshoof. Hy is opgevolg deur Liu Shaoqi. In Julie het senior partyleiers byeengekom om beleid te bespreek. Op die konferensie het maarskalk Peng Dehuai, die minister van verdediging, die Groot Sprong se beleide in ’n privaat brief aan Mao gekritiseer. Hy het geskryf dit is deur wanbestuur geteister, en gewaarsku teen die verheffing van politieke dogma bo die wette van die ekonomie.<ref name="umd" /> Ondanks die gematigde aanslag van Peng se brief, het Mao dit as ’n persoonlike aanval op sy leierskap beskou.<ref>Jin Qiu, [[#jin1|bl. 55]]</ref> Ná die konferensie het hy Peng uit sy pos geskop; hy is vervang met Lin Biao, nog ’n rewolusionêre weermaggeneraal wat later in sy loopbaan ’n meer stoere Mao-ondersteuner geword het. Hoewel die konferensie slegte gevolge gehad het vir Peng, Mao se mees kritiese teenstander, het dit gelei tot ’n magsverskuiwing na gematigdes onder Liu Shaoqi en [[Deng Xiaoping]], wat ná 1959 doeltreffend beheer van die ekonomie oorgeneem het.<ref name="umd" /> Teen die vroeë 1960's was baie van die Groot Sprong se beleide omgekeer deur inisiatiewe deur Liu, Deng en Zhou Enlai. Hierdie gematigde groep was nie baie beïndruk met Mao se utopiese visies nie. Weens die verlies van aansien in die party het Mao ’n dekadente en eksentrieke leefstyl ontwikkel.<ref>Spence</ref> Teen [[1962]] het hy hom onttrek aan ekonomiese besluitneming en hoofsaaklik gepeins oor sy bydraes tot [[Marxisme|Marxisties]]-[[Leninisme|Leninistiese]] sosiale teorie, insuitende die idee van ’n "ononderbroke rewolusie".<ref>Jin Qiu, Ch. 2</ref> Die uiteindelike doel van hierdie teorie was om die verhoog gereed te kry vir die herstel van Mao se soort kommunisme en sy aansien in die party. === Sowjet-Chinese skeuring en antirevisionisme === In die vroeë 1950's was die Volksrepubliek China en die [[Sowjetunie]] die grootste twee kommunistiese state in die wêreld. Hoewel hulle mekaar aanvanklik gesteun het, het onmin ontstaan ná die dood van [[Josef Stalin]] en die opkoms van [[Nikita Chroesjtsjof]] in die Sowjetunie. In 1956 het Chroesjtsjof Stalin en sy beleide gekritiseer en met post-Stalinistiese ekonomiese hervormings begin. Mao en baie lede van China se Kommunistiese Party het hierdie veranderings teengestaan en geglo dit sal ’n negatiewe uitwerking hê op die wêreldwye Marxistiese beweging, wat Stalin steeds as ’n held beskou het.<ref name="MacFarquhar en Schoenals 2006. bl. 04–07">[[#Mac06|MacFarquhar en Schoenhals 2006]]. bl. 4–7.</ref> Mao het geglo Chroesjtsjof hang nie [[Marxisme]]-[[Leninisme]] aan nie, maar is ’n revisionis wie se beleide afwyk van basiese Marxisties-Leninistiese beginsels, iets wat Mao gevrees het kapitaliste in staat sou stel om weer beheer van die land oor te neem. Betrekkinge tussen die twee lande het versuur.<ref name="MacFarquhar en Schoenals 2006. bl. 04–07" /> Mao het revisionisme in April 1960 in die openbaar verwerp. Sonder om vingers na die USSR te wys, het hy dié land se ideologiese bondgenoot die Kommunistiese Liga in [[Joego-Slawië]] gekritiseer. Op sy beurt het die USSR China se bondgenoot die Arbeidersparty van [[Albanië]] gekritiseer.<ref name="MacFarquhar en Schoenals 2006. bl. 07">[[#Mac06|MacFarquhar en Schoenhals 2006]]. bl. 7.</ref> In 1963 het China die Sowjetunie openlik begin verwerp. In ’n verslag het Mao beweer Chroesjtsjof is nie net ’n revisionis nie, maar hy verhoog ook die gevaar van die herstel van kapitalisme.<ref name="MacFarquhar en Schoenals 2006. bl. 07" /> Chroesjtsjof se ondergang in 1964 weens ’n interne "staatsgreep" het ook bygedra tot Mao se vrese oor sy eie politieke kwesbaarheid, veral weens die afname in sy aansien ná die Groot Sprong Voorwaarts.<ref name="MacFarquhar en Schoenals 2006. bl. 07" /> === Voorloper === [[Lêer:LuoRuiqing (cropped).jpg|duimnael|upright|Die afdanking van generaal Luo Ruiqing het die weermag agter Mao laat verenig.]] Mao het die verhoog vir die Kulturele Rewolusie geskep deur magtige amptenare in [[Beijing]] met twyfelagtige lojaliteit te verwyder. Sy aanslag was nie openlik nie; hy het die suiwering aangepak deur koerantberigte, interne vergaderings en die bedrewe gebruik van sy netwerk politieke bondgenote. In laat 1959 het die historikus en onderburgemeester van Beijing, Wu Han, ’n historiese drama met die naam ''Hai Rui uit Sy Amp Ontslaan'' gepubliseer. In die toneelstuk word ’n eerlike staatsamptenaar, Hai Rui, deur ’n korrupte keiser ontslaan. Hoewel Mao die stuk aanvanklik geloof het, het hy in Februarie 1965 in die geheim sy vrou, Jiang Qing, en die Sjanghaise propagandis Yao Wenyuan aangesê om ’n artikel te publiseer waarin hulle dit kritiseer.<ref>MacFarquhar en Schoenhals. bl. 15–18.</ref> Yao het beweer ''Hai Rui'' was in werklikheid ’n [[allegorie]] wat Mao aanval; dus was Mao glo die korrupte keiser en Peng Dehuai, die minister van verdediging wat hy afgedank het, die eerlike staatsamptenaar.<ref>MacFarquhar en Schoenhals. bl. 16.</ref> Yao se artikel het die Beijingse burgemeester, Peng Zhen (nie familie van Peng Dehuai nie), op die verdediging geplaas. Peng, ’n magtige amptenaar en Wu Han se direkte hoof, was die hoof van die "Vyfmangroep", ’n komitee wat Mao aangestel het om die moontlikheid van ’n kulturele rewolusie te ondersoek. Peng Zhen, wat daarvan bewus was dat hy geïmpliseer sou word as Wu inderdaad ’n anti-Mao-toneelstuk geskryf het, wou Yao se invloed afskaal. Yao se artikel is aanvanklik in net ’n paar plaaslike koerante gepubliseer. Peng het die publikasie daarvan in die nasionale koerant ''Volksdagblad'' en ander groot koerante onder sy beheer verbied. Hy het opdrag gegee dat hulle oor "akademiese besprekings" berig en hulle nie steur aan Yao se kleinlike politiek nie.<ref>MacFarquhar en Schoenhals. bl. 14–19.</ref> Terwyl die "letterkundige stryd" teen Peng gevoer is, het Mao vir Yang Shangkun afgedank weens ’n reeks onbewese aanklagte; Yang was die direkteur van die Kommunistiese Party se algemene kantoor, ’n liggaam wat interne kommunikasie hanteer het. In sy plek is ’n stoere lojalis, Wang Dongxing, aangestel.<ref name="ReferenceA">[[#Mac06|MacFarquhar en Schoenhals 2006]]. Hoofstuk 1.</ref> Yang se afdanking het blykbaar Mao se bondgenote aangemoedig om teen hul faksieteenstanders op te tree.<ref name="ReferenceA" /> In Desember het die minister van verdediging en ’n Mao-ondersteuner, Lin Biao, generaal Luo Ruiqing, die weermag se stafhoof, daarvan beskuldig dat hy teen Mao is en te veel klem lê op militêre opleiding pleks van Maoïstiese "politieke besprekings". Ondanks aanvanklike skeptisisme in die Politburo oor Luo se skuld, het Mao ’n ondersoek gelas. Luo is toe afgedank, waarna hy probeer selfmoord pleeg het.<ref>MacFarquhar en Schoenhals 2006. bl. 20–27.</ref> Ná Luo se afdanking was die weermag agter Mao verenig.<ref>MacFarquhar en Schoenhals. bl. 24.</ref> ==== Februarie-oorsig ==== Nadat Mao van Luo en Yang ontslae geraak het, het hy weer sy aandag op Peng Zhen gevestig. Op 12 Februarie 1966 het die Vyfmangroep ’n verklaring uitgereik bekend as die Februarie-oorsig. Die "oorsig" het ''Hai Rui'' ’n opbouende akademiese bespreking genoem en probeer om Peng Zhen amptelik van enige politieke blaam te onthef. Jiang Qing en Yao Wenyuan het egter voortgegaan met hul kritiek op Wu Han en Peng Zhen. Intussen het Mao ook die direkteur van die departement van propaganda, Lu Dingyi, ’n bondgenoot van Peng Zhen, afgedank.<ref name="ReferenceB">[[#Mac06|MacFarquhar en Schoenhals 2006]] Hoofstuk 1.</ref> Lu se afdanking het Maoiste onbeperkte toegang tot die pers gegee. Mao sou sy finale slag aan Peng Zhen toedien op ’n Politburovergadering deur middel van die lojaliste Kang Sheng en Chen Boda. Hulle het Peng Zhen daarvan beskuldig dat hy Mao teenstaan en die Februarie-oorsig "getuienis" genoem van Peng Zhen se revisionisme. Hulle het hom en nog drie amptenare wat in onguns geraak het die "Peng-Luo-Lu-Yang-antipartykliek" genoem.<ref name="ReferenceB" /> Op 16 Mei het die Politburo ’n amptelike dokument uitgereik waarin Peng Zhen en sy "antipartybondgenote" sterk veroordeel is. Sy Vyfmangroep is ontbind en vervang met die Maoistiese Kultuurrewolusiegroep.<ref>MacFarquhar en Schoenhals. bl. 27–35.</ref> == Vroeë stadium: massabeweging == === 16 Mei-kennisgewing === In Mei 1966 is ’n "uitgebreide" sitting van die Politburo in Beijing gehou. Eerder as ’n bespreking van beleid soos gewoonlik, was die konferensie hoofsaaklik ’n veldtog om die Politburo te oorreed om Mao se politieke agenda te aanvaar. Dit was vol Maoïstiese politieke retoriek oor klassestryd en veroordelings van die leiers waarvan kort tevore ontslae geraak is, Peng Zhen en Luo Ruiqing. Een van die dokumente, wat op 16 Mei uitgereik is, is met Mao se persoonlike toesig voorberei en was besonder verdoemend:<ref>[[#Mac06|MacFarquhar en Schoenhals 2006]]. bl. 39–40.</ref> <blockquote>Dié verteenwoordigers van die bourgeoisie wat die party, regering, weermag en verskeie kultuursfere binnegesypel het, is ’n klomp teenrewolusionêre revisioniste. Sodra toestande reg is, sal hulle die politieke mag oorneem en die diktatorskap van die [[proletariaat]] omskep in ’n diktatorskap van die bourgeoisie. Ons het reeds deur sommige van hulle gesien; deur ander nie. Ons vertrou steeds sommige van hulle en lei hulle op as ons opvolgers, mense soos Nikita Chroesjtsjof, wat steeds aan ons sy is.<ref>Quoted in [[#Mac06|MacFarquhar en Schoenhals 2006]]. bl. 47.</ref></blockquote> Die dokument, wat bekend geword het as die 16 Mei-kennisgewing, het Mao se ideologiese regverdiging vir die Kulturele Rewolusie opgesom.<ref>Li Xuefeng soos aangehaal in [[#Mac06|MacFarquhar en Schoenhals 2006]]. bl. 40.</ref> Dit het in werklikheid geïmpliseer dat daar steeds vyande van die kommunistiese saak in die party self is: klasvyande wat "die rooi vlag waai om die rooi vlag teen te staan".<ref name="ms46">[[#Mac06|MacFarquhar en Schoenhals 2006]]. bl. 46.</ref> Die enigste manier om hierdie mense te eien was deur "die teleskoop en mikroskoop van Mao Zedong-denke".<ref name="ms46" /> Hoewel die partyleiers redelik verenig was in die idee om die algemene rigting van Mao se agenda goed te keur, was baie lede van die Politburo nie besonder geesdriftig nie, of eenvoudig verward oor die rigting van die beweging.<ref name=nianyi13>{{cite book|last1=Wang|first1=Nianyi|title=大动乱的年代：1949–1989年的中国 [Great age of turmoil, a history of China 1949–89]|date=1989|publisher=Henan Renmin Chubanshe|page=13}}</ref> Die aanklagte teen hooggeagte lede van die party soos Peng Zhen het China se intellektuele gemeenskap en die agt niekommunistiese partye bekommerd gemaak.<ref name="ms41">[[#Mac06|MacFarquhar en Schoenhals 2006]]. bl. 41.</ref> === Vroeë massaoptogte === Ná die afdanking van Peng Zhen het die Beijingse Partykomitee in effek ophou funksioneer en dit het die weg gebaan vir wanorde in die hoofstad. Op 25 Mei, onder leiding van Cao Yi'ou – die vrou van die Mao-aanhanger Kang Sheng – het Nie Yuanzi, ’n filosofiedosent aan die Universiteit van Peking, en ander linkses ’n ''dazibao'' (grootkarakterplakkaat) in die openbaar opgeplak. Nie het die universiteit se partyadministrasie en sy leier, Lu Ping, aangeval.<ref name=mac57>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 56–58</ref> Sy het geïmpliseer dat die universiteit se leiers, in ’n groot mate soos Peng Zhen, probeer het om rewolusionêre geesdrif te onderdruk in ’n "sinistere" poging om die party teen te staan en revisionisme te bevorder.<ref name="mac57" /> Mao het dadelik Nie se ''dazibao'' onderskryf as "die eerste Marxistiese grootkarakterplakkaat in China". Nie se wapenkreet, nou met die persoonlike stempel van goedkeuring van Mao, het ’n langdurige rimpeleffek op al die opvoedingsinstelling in China gehad. Students het oral in opstand begin kom teen hul onderskeie instellings se partyestablishment. Klasse in die laer- en hoërskole in Beijing is dadelik gestaak, en op 13 Junie is besluit om dit landwyd deur te voer.<ref name=mac59>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 59–61</ref> Teen vroeg in Junie het hordes jong betogers in die hoofstrate van die hoofstad byeengekom met reuseplakkate van Mao. Hulle het tromme geslaan en slagspreuke geskree teen mense wat hulle as sy vyande beskou het.<ref name="mac59" /> Toe Peng Zhen en die munisipale leiers se afdanking vroeg in Junie bekend word, het wydverspreide verwarring ontstaan. Die publiek en buitelandse sendings is in die duister gehou oor die rede vir Peng se afdanking.<ref name=mac62>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 62–64</ref> Selfs die topstruktuur van die party is onverhoeds betrap deur die skielike vlaag opstande teen die establishment en het nie geweet wat om volgende te doen nie.<ref name="mac62" /> Nadat hulle Mao se leiding in [[Hangzhou]] gevra het, het Liu Shaoqi en Deng Xiaoping besluit om "werkspanne" (eintlik patrollies of kaders vir leiding in ideologie) na die stad se skole en die ''Volksdagblad'' te stuur om ’n mate van orde en partybeheer te herstel.<ref name="mac62" /> Die werkspanne is vinnig saamgestel en het nie studentesentimente verstaan nie. Anders as die politieke beweging van die 1950's wat intellektuele geteiken het, het die nuwe beweging gefokus op gevestigde partykaders, van wie baie deel van die werkspanne was. As gevolg daarvan is die werkspanne daarvan verdink dat hulle net nog ’n groep is wat rewolusionêre geesdrif probeer onderdruk.<ref name=mac71>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 71</ref> Die partyleiers was dus verdeel oor of hulle die werkspanne moes laat voortgaan. Liu Shaoqi het daarop aangedring dat die werkspanne aanhou om hul werk te doen en die beweging se radikaalste elemente te onderdruk, want hy was bang die beweging ruk handuit.<ref name=mac75>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 75</ref> === ''Bombardering van die Hoofkwartier'' === Op 16 Julie het die 72-jarige voorsitter Mao, gevolg deur die pers, na die [[Yangtze]]rivier in [[Wuhan]] vertrek vir ’n ikoniese "swem oor die Yangtze" om te demonstreer hy is reg vir ’n geveg. Met sy terugkeer na Beijing het hy die partyleiers gekritiseer oor hul hantering van die werkspankwessie. Hy het die werkspanne daarvan beskuldig dat hulle die studentebeweging ondermyn en op 24 Julie gelas dat hulle onttrek. ’n Paar dae later is ’n saamtrek gehou by die Groot Volksaal om die besluit bekend te maak en skole en universiteite in te lig oor die nuwe plan van aksie. Op die samekoms het partyleiers die massa vertel hulle moenie bang wees nie en self beheer oor die beweging neem, sonder inmenging van die party.<ref name=mac84>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 84</ref> {{Multibeeld | header = Mao-Liu-konflik | align = left | direction = horizontal | background color = lightgrey | voetskrif = Mao Zedong (links), voorsitter van die party, en staatspresident Liu Shaoqi. | beeld1 = Mao Tse tung in 1965 Color.png | width1 = 150 | onderskrif1 = | beeld2 = LiuShaoqi Colour.jpg | width2 = 152 | onderskrif2 = }} Die werkspankwessie was ’n groot politieke nederlaag vir president Liu Shaoqi; dit het ook daarop gedui dat onenigheid oor hoe om die ontvouende gebeure van die Kulturele Rewolusie te hanteer, ’n onherstelbare breuk tussen Mao en die gevestigde partyleiers sou teweegbring. Op 1 Augustus het die Elfde Volle Sitting van die Agtste Sentrale Komitee vinnig vergader om Mao se agenda, wat nou onteenseglik radikaal was, te bevorder. Op die sitting het Mao openlik sy minagting van Liu gewys en hom herhaaldelik in die rede geval terwyl Liu sy openingsrede gehou het.<ref name=mac94>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 94</ref> Dae lank het Mao herhaaldelik geïnsinueer dat die partyleiers sy rewolusionêre visie teengestaan het. Mao se manier van dink het ’n lou ontvangs op die konferensie gekry. Hy het aangevoel die grootliks dwarstrekkerige party-elite is onwillig om sy rewolusionêre idees ten volle te aanvaar, en hy het tot die aanval oorgegaan. Op 28 Julie het verteenwoordigers van die Rooi Gardes aan Mao geskryf en ’n beroep gedoen om ’n rebellie om die rewolusie te verseker. Mao het daarop gereageer deur sy eie grootkarakterplakkaat te skryf, genaamd ''Bombardering van die Hoofkwartier'', waarin hy mense aangespoor het om die "bevelsentrum (dus hoofkwartier) van teenrewolusie" te teiken. Hy het geskryf hoewel die land ’n kommunistiese rewolusie ondergaan het, het ’n "bourgeois" elite steeds magsposisies in die regering en Kommunistiese Party beklee.<ref name="Tang">Tang Tsou. [1986] (1986). ''The Cultural Revolution and Post-Mao Reforms: A Historical Perspective''. University of Chicago Press. {{ISBN|0-226-81514-5}}</ref> Hoewel hy geen name genoem het nie, is hierdie uitdagende stelling vertolk as ’n direkte veroordeling van die party-establishment onder Liu Shaoqi en Deng Xiaoping – die beweerde "bourgeois hoofkwartier" van China. Die skommeling van personeel op die sitting was ’n weerspieëling van die radikale herontwerp van die party se hiërargie om by hierdie nuwe ideologiese landskap aan te pas. Liu en Deng het hul setels in die Politburo se staande komitee behou, maar is uitgeskuif wat die dag-tot-dag-sake van die party betref. Lin Biao is bevorder tot die party se tweede hoogste posisie; Liu Shaoqi se rang is verlaag van tweede tot agtste en hy was nie meer Mao se moontlike opvolger nie.<ref name="Tang" /> Benewens die skommeling van die topbestuur, is die hele nasionale burokrasie van die Kommunistiese Party ontbind. Die uitgebreide departement van organiasie, wat in beheer was van partypersoneel, het basies ophou bestaan. Die Kulturele Rewolusiegroep (KRG), Mao se ideologiese [[Pretoriaanse Garde]], se aansien het geweldig gestyg om sy ideologie te bevorder en openbare steun daarvoor in te win. Die topamptenare van die departement van propaganda is afgedank en baie van hul pligte is in die KRG opgeneem.<ref name=mac96>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 96</ref> === Rooi Gardes en die vernietiging van die "Vier Ou Dinge" === [[Lêer:Wanlitod.jpg|duimnael|upright|Die oorblyfsels van keiser Wanli van die [[Ming-dinastie]] by die Ming-tombes. Rooi Gardes het die oorskot van die keiser en keiserinne na die voorkant van die tombes gedra, waar hulle hulle nadoods veroordeel en hul oorskot verbrand het.<ref>[https://www.nytimes.com/2011/09/08/arts/08iht-wanli08.html?_r=0 "China's reluctant Emperor", ''The New York Times'', Sheila Melvin, Sept. 7, 2011.]</ref>]] Op 8 Augustus 1966 het die party se sentrale komitee sy "Besluit oor die Groot Proletariese Kulturele Rewolusie", later bekend as die "Sestien Punte", deurgevoer.<ref>[http://www.rrojasdatabank.info/16points.htm Decision Concerning the Great Proletarian Cultural Revolution], adopted on August 8, 1966, by the CC of the CCP (amptelike Engelse weergawe)</ref> Die besluit het die Kulturele Rewolusie beskryf as "’n groot rewolusie wat mense tot in hul siel raak en ’n dieper en meer uitgebreide fase verteenwoordig in die ontwikkeling van die sosialistiese rewolusie in ons land": <blockquote>Hoewel die bourgeoisie omvergewerp is, probeer dit steeds om die ou idees, kultuur, gebruike en gewoontes van die uitbuitende klasse te gebruik om die massa te besmet, hul verstand oor te neem en ’n terugkeer te bewerkstellig. Die proletariaat moet net die teenoorgstelde doen: Dit moet elke uitdaging van die bourgeoisie direk konfronteer […] om die beskouings van die gemeenskap te verander. Op die oomblik is ons doel om te stry teen daardie mense in gesagsposisies wat die kapitalistiese weg volg en hulle te onderdruk, om die reaksionêre bourgeois akademiese "owerhede" en die ideologie van die bourgeoisie en alle ander uitbuitende klasse te kritiseer en veroordeel, en om opvoeding, letterkunde en kuns, en alle ander dele van die superstruktuur wat nie in ooreenstemming met die sosialistiese ekonomiese basis is nie, te hervorm, om so die versterking en ontwikkeling van die sosialistiese stelsel te vergemaklik.</blockquote> Die gevolge van die Sestien Punte was verreikend. Dit het wat voorheen ’n studentebeweging was, opgehef tot ’n landwye massaveldtog wat werkers, boere, soldate en laervlak-partyamptenare aangemoedig het om in opstand te kom, mag te bevraagteken en die "superstruktuur" van die gemeenskap te hervorm. Op 18 Augustus 1966 het meer as ’n miljoen Rooi Gardes van oor die hele land in en om [[Tiananmen-plein]] in Beijing byeengekom vir ’n persoonlike ontmoeting met die partyvoorsitter.<ref name="MacFarquhar106">MacFarquhar, Roderick en Schoenhals, Michael. ''Mao's Last Revolution''. Harvard University Press, 2006. bl. 106–07</ref> Lin Biao het die voortou geneem en alle soorte vyande in die Chinese gemeenskap wat die "vooruitgang van die Rewolusie" benadeel, luidkeels veroordeel.<ref name=disorder2>Wang, Nianyi. ''Period of Great Turmoil: China between 1949–1989'', bl. 66</ref> Mao het persoonlik met die Rooi Gardes gemeng en sy steun aan hul saak gegee; hy het self ook ’n Rooi Garde-armband gedra.<ref name="disorder2" /> Tussen Augustus en November 1966 is agt massabyeenkomste gehou waaraan meer as 12 miljoen mense van oor die hele land, meestal Rooi Gardes, deelgeneem het.<ref name="MacFarquhar106" /> Die regering het die uitgawes betaal van Rooi Gardes wat deur die land reis en hul "rewolusionêre ondervindings" deel.<ref name="MacFarquhar110">MacFarquhar, Roderick en Schoenhals, Michael. ''Mao's Last Revolution''. Harvard University Press, 2006. bl. 110</ref> Op die Rooi Garde-byeenkomste het Lin ook ’n beroep gedoen om die vernietiging van die "[[Vier Ou Dinge]]", naamlik ou gebruike, kultuur, gewoontes en idees.<ref name="disorder2" /> Lin se toesprake, vol [[retoriek]] maar met min besonderhede, het nie aangedui wat as deel van die veldtog "vernietig" behoort te word nie. Mao het geglo as ’n groot wanorde geskep word, sal die massa die beweging self in ’n rigting stuur eerder as om te wag dat die owerhede vir hulle sê wat om te doen. As gevolg daarvan het die beweging gou handuit geruk. Sommige veranderings wat met die "Vier Ou Dinge"-veldtog verband gehou het, was goedaardig, soos die hernoeming van straatname, plekke en selfs mense; miljoene babas het in dié tyd name gekry wat met die rewolusie verband hou. Ander aspekte van die aanslag van die Rooi Gardes was veel meer verwoestend, veral wat kultuur en godsdiens betref. Historiese terreine in elke deel van die land is geplunder en vernietig. Die skade was die ergste in Beijing, ’n stad ryk aan geskiedenis en kultuurskatte. Duisende terreine van historiese belang is verwoes. Rooi Gardes het ook beslag gelê op die Tempel van [[Confucius]] in Qufu, in die provinsie [[Shandong]].<ref name="MacFarquhar119">MacFarquhar, Roderick en Schoenhals, Michael. ''Mao's Last Revolution''. Harvard University Press, 2006. bl. 119</ref> [[Lêer:Kong Yanjin - looking north - P1060200.JPG|duimnael|Die begraafplaas van Confucius is in November 1966 deur Rooi Gardes aangeval.<ref name="Asiaweek, Volume 10">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=dIMMAQAAMAAJ&q=cemetery+Tan+Houlan|title=Asiaweek, Volume 10|publisher=}}</ref><ref name="Jeni Hung">{{cite web |url=http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa3724/is_200304/ai_n9228762 |title=Children of confucius |author=Jeni Hung |publisher=The Spectator |access-date=4 Maart 2007 |date=5 April 2003 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20060321075615/http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa3724/is_200304/ai_n9228762 |archive-date=21 Maart 2006 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref>]] Confucius se begraafplaas en talle ander histories belangrike tombes en artefakte is ontheilig en beskadig.<ref name="Asiaweek, Volume 10" /> Die oorskot van die 76ste-generasie-hertog van Yansheng is tydens die ontheiliging van die begraafplaas uit sy graf verwyder en nakend aan ’n boom voor die paleis gehang.<ref name="Jeni Hung" /> [[Biblioteek|Biblioteke]] vol historiese en buitelandse tekste is vernietig en boeke verbrand. [[Tempel]]s, [[kerk]]e, [[moskee]]s, [[klooster]]s en begraafplase is toegemaak en soms vir ander doeleindes gebruik, geplunder en verwoes.<ref>[http://wwwistp.murdoch.edu.au/publications/e_public/Case%20Studies_Asia/tourchin/tourchin.htm murdoch edu] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20051225041328/http://wwwistp.murdoch.edu.au/publications/e_public/Case%20Studies_Asia/tourchin/tourchin.htm |date=5 Desember 2005 }}</ref> Marxistiese propaganda het [[Boeddhisme]] as bygeloof uitgebeeld, en godsdiens is beskou as ’n doel tot vyandelike buitelandse insypeling en ’n instrument van die "heersersklas".<ref name="Dan Smyer 2007">Yu, Dan Smyer. "Delayed contention with the Chinese Marxist scapegoat complex: re-membering Tibetan Buddhism in the PRC." The Tibet Journal 32.1 (2007)</ref> Geestelikes is in hegtenis geneem en na kampe gestuur; baie [[Tibettaanse Boeddhisme|Tibettaanse Boeddhiste]] is met vuurwapens gedwing om aan die verwoesting van hul kloosters deel te neem.<ref name="Dan Smyer 2007" /> Twee jaar lank, tot in Julie 1968, en in sommige gebiede vir veel langer, het die Rooi Gardes hul gesag uitgebrei en die pas van hul pogings tot sosialistiese "hervormings" versnel. Hulle het pamflette begin uitdeel waarin hulle hul aksies verduidelik om sosialisme te ontwikkel en versterk. Hulle het die name van vermeende "teenrewolusionêre" in die openbaar opgeplak. Hulle het in groot groepe vergader, debatte gehou en opvoedkundige toneelstukke geskryf. Hulle het openbare vergaderings gehou om vermeende "teenrewolusionêre" te veroordeel en selfkritiek onder hulle te ontlok. Een van baie aanhalings in die Klein Rooi Boek (''Mao Se Aanhalings'') dat die Rooi Gardes later sou dien as ’n gids wat deur Mao verskaf is, is: <blockquote>"Die wêreld is julle s’n, sowel as ons s'n, maar in die laaste ontleding is dit julle s’n. Julle jong mense, vol drif en lewenskrag, is in die bloeityd van jul lewe, soos die son teen agt- of negeuur soggens. Ons hoop is op julle gevestig … Die wêreld behoort aan julle. China se toekoms behoort aan julle."</blockquote> Altesaam 350&nbsp;miljoen eksemplare van die boek is teen Desember 1967 gedruk.<ref>Lu, Xing. [2004] (2004). Rhetoric of the Chinese Cultural Revolution: The Impact on Chinese Thought, Culture, and Communication. UNC Press. {{ISBN|1-57003-543-1}}</ref> Dit was die meganisme wat die Rooi Gardes aangedryf het as die toekoms van China. Hoewel geweld verbied is in die Sestien Punte en ander verklarings van die sentrale Maoïstiese leiers ten gunste van ’n "verbale stryd", was fisieke geweld volop. Verbale gevegte tussen aktivistegroepe het in geweld ontaard, veral nadat aktiviste in 1967 op wapens van die weermag begin beslag lê het. Die sentrale Maoïstiese leiers het nie veel ingegryp nie en dit het soms selfs gelyk asof hulle ’n "fisieke stryd" aanmoedig. Eers nadat die [[Volksbevrydingsleër]] in 1969 tussenbeide begin tree het, het die owerhede begin om die massabeweging te onderdruk. Op 22 Augustus 1966 is ’n sentrale bevel uitgereik om ’n einde te bring aan polisie-ingryping in die bedrywighede van die Rooi Gardes.<ref name=mac124>MacFarquhar, Roderick en Schoenhals, Michael. ''Mao's Last Revolution''. Harvard University Press, 2006. bl. 124</ref> Dié in die polisie wat die bevel teengestaan het, is gebrandmerk as "teenrewolusionêre". Mao se aanprysing van rebellie was in effek ’n onderskrywing van die Rooi Gardes se dade, wat al hoe gewelddadiger geraak het.<ref>MacFarquhar & Schoenhals; bl. 515</ref> Openbare veiligheid in China het vinnig agteruitgegaan weens die sentrale amptenare se opheffing van perke op gewelddadige optrede.<ref name="MacFarquhar126">MacFarquhar, Roderick en Schoenhals, Michael. ''Mao's Last Revolution''. Harvard University Press, 2006. bl. 126</ref> Xie Fuzhi, die nasionale hoof van polisie, het gesê dit is niks vreesliks as Rooi Gardes "slegte mense" doodslaan nie.<ref name="MacFarquhar125">MacFarquhar, Roderick en Schoenhals, Michael. ''Mao's Last Revolution''. Harvard University Press, 2006. bl. 125</ref> Die polisie het Xie se opmerking aan die Rooi Gardes oorgedra, en hulle het hul optrede verskerp.<ref name="MacFarquhar125" /> In die loop van sowat twee weke is nagenoeg 100 onderwysers, skoolbeamptes en opgevoede kaders net in Beijing se wesdristrik dood. Die gewondes was "te veel om te tel".<ref name="MacFarquhar126">MacFarquhar, Roderick en Schoenhals, Michael. ''Mao's Last Revolution''. Harvard University Press, 2006. bl. 126</ref> Daar was talle voorvalle waarin mense gemartel, vermoor en in die openbaar verneder is. Baie mense wat geteiken is, kon nie meer die stres hanteer nie en het selfmoord gepleeg. In Augustus en September 1966 is 1&nbsp;772 mense net in Beijing vermoor. In [[Sjanghai]] was daar in September 704 selfmoorde en 534 sterftes wat met die Kulturele Rewolusie verband gehou het. In Wuhan was daar in dieselfde tydperk 62 selfmoorde en 32 moorde.<ref>MacFarquhar & Schoenhals; bl. 124</ref> Peng Dehuai is na Beijing gebring om in die openbaar bespot te word. In Oktober het Mao ’n "Sentrale Werkkonferensie" byeengeroep om partyleiers wat nog nie oortuig was nie, in te lig oor die "korrektheid" van die Kulturele Rewolusie. Liu Shaoqi en Deng Xiaoping is gebrandmerk as "bourgeois reaksionêre" en is gedwing om selfkritiek te lewer.<ref>MacFarquhar & Schoenhals; bl. 137</ref> Ná die konferensie is Liu, eens die magtigste man in China benewens Mao, in huisarres in Beijing geplaas en daarna na ’n aanhoudingskamp gestuur waar hy mediese sorg geweier is en in 1969 dood is. Deng is drie keer weggestuur vir ’n tydperk van "heropvoeding". Hy is eindelik na [[Jiangxi]] gestuur om in ’n enjinfabriek te werk. === 1967 === Op 3 Januarie 1967 het Lin Biao en Jiang Qing die plaaslike media en grondvlakorganisasies ingespan om die sogenaamde [[Januariestorm]] teweeg te bring waarin Sjanghai se munisipale regering omvergewerp is.<ref>Yan, Jiaqi. Gao, Gao. [1996] (1996). Turbulent Decade: A History of the Cultural Revolution. {{ISBN|0-8248-1695-1}}.</ref> Dit het die weg gebaan vir die jong fabriekswerker Wang Hongwen om beheer van die stad oor te neem as leier van die sogenaamde Sjanghai-volkskommune, later hernoem tot die Munisipale Rewolusionêre Komitee. In Beijing was Liu Shaoqi en Deng Xiaoping weer eens die teikens van kritiek; ander het die onderpremier, Tao Zhu, aangeval. Selfs sentrale regeringsamptenare was dus nou ’n maklike prooi vir aanvalle. Op 8 Januarie het Mao hierdie optredes geprys deur middel van die partykoerant ''Volksdagblad'', en ’n beroep op alle plaaslike regeringsleiers gedoen om selfkritiek toe te pas of ander te kritiseer wat van "teenrewolusionêre bedrywighede" verdink word. Baie plaaslike owerhede het Sjanghai se voorbeeld gevolg, met Rooi Gardes of ander rewolusionêre groepe wat die mag van gevestigde regeringsliggame oorgeneem het. In Februarie het Jiang Qing en Lin Biao, met die steun van Mao, daarop aangedring dat die klassestryd na die weermag uitgebrei word. Baie vooraanstaande generaals van die Volksbevrydingsleër wat sleutelrolle gespeel het in die Kommunistiese oorwinning in die [[Chinese Burgeroorlog]], het hul kommer oor en teenstand van die Kulturele Rewolusie uitgespreek. Die minister van buitelandse sake, Chen Yi, en die onderpremier, Tan Zhenlin, het die gebeure in Sjanghai veroordeel en gesê die beweging sal nog die regering se ondergang beteken. Dié groep partyleiers is daarna die "Februarie-teenstroom" genoem. Baie van hulle is beskuldig dat hulle die revolusie saboteer en het in politieke onguns verval. Terselfdertyd het sommige Rooi Garde-organisasies in opstand gekom teen ander Rooi Gardes wat rewolusionêre boodskappe versprei het wat van hulle s’n verskil, en dit het die chaos vererger. In April het Jiang Qing, in opdrag van Mao, probeer om die Rooi Garde-groepe in bedwang te bring deur middel van ’n bevel dat alle "ongesonde bedrywighede" gestaak moet word. Op 6 April 1967 is Liu Shaoqi openlik veroordeel deur ’n Zhongnanhai-faksie waarvan Jiang Qing en Kang Sheng, en ook Mao self, lede was. Die situasie het vinnig handuit geruk. Daar was geen toesig oor plaaslike rewolusionêre bedrywighede nie. Terwyl regerings- en partyorganisasies deur die hele land in duie gestort het, was dit nie meer duidelik wie werklik lojaal jeens Mao se rewolusionêre visie was of wie die golf van chaos vir eie gewin gery het nie. Teen Julie was faksiegeweld deur die hele land algemeen. Op 22 Julie het Jiang Qing die Rooi Gardes opdrag gegee om die Volksbevrydingsleër te vervang indien nodig, aangesien die lojaliteit van plaaslike weermageenhede jeens die "rewolusionêre saak" nie meer seker was nie. Nadat Jiang Qing hulle aanvanklik geprys het, het Rooi Gardes kasernes en ander weermaggeboue begin plunder en besteel. Dit kon nie deur weermaggeneraals gekeer word nie en het tot die herfs van 1968 voortgeduur. In die sentrale stad [[Wuhan]] het twee groot rewolusionêre organisasies nes in baie ander stede ontstaan – die een het die establishment gesteun en die ander was daarteen. Die twee groepe het gewelddadig beheer oor die stad probeer oorneem. Chen Zaidao, die weermaggeneraal in beheer van die streek, het gehelp om die betogers wat teen die establishment was te onderdruk. Midde-in die wanorde het Mao egter self na Wuhan gevlieg met ’n groot geselskap van sentrale amptenare in ’n poging om militêre lojaliteit in die streek te verseker. In reaksie het plaaslike opstokers Mao se onderhandelaar, Wang Li, gevange geneem. Daarna is generaal Chen Zaidao deur Jiang Qing en die res van die Kulturele Rewolusiegroep na Beijing gebring en veroordeel. In dié jaar is die viering van die [[Chinese Nuwejaar]] in China verbied; dit is eers 13 jaar later heringestel.<ref>{{cite web |url=http://www.newschinamag.com/magazine/the-new-year-that-wasnt |title=The New Year That Wasn’t |last1=Huang |first1=Wei |last2=Xie |first2=Ying |date=Januarie 2012 |website=NewsChina |publisher=NewsChinaMagazine |access-date=24 Februarie 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160314142904/http://www.newschinamag.com/magazine/the-new-year-that-wasnt |archive-date=14 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> === 1968 === In die lente van 1968 het ’n reuseveldtog begin om Mao, wat reeds aanbid is, tot goddelike status te verhef. Op 27 Julie 1968 is die Rooi Gardes se mag oor die weermag amptelik beëindig en het die sentrale regering eenhede ingestuur om baie streke te beskerm wat steeds teikens van die Rooi Gardes was. ’n Jaar later is die Rooi Garde-faksies heeltemal ontbind; Mao was bang die chaos wat hulle veroorsaak het – en steeds kon veroorsaak – sal heeltemal buite beheer raak en dit wat oor was van die partyorganisasie vernietig. Hulle het in ’n groot mate hul doel gedien: Mao en sy radikale kollegas het hul politieke mag verenig. Vroeg in Oktober het Mao ’n veldtog begin om van dislojale amptenare ontslae te raak. Baie is na die platteland gestuur om in strafkampe te gaan werk. Liu is "vir altyd" uit die Kommunistiese Party geskop. In Desember 1968 het Mao die "Na die Platteland"-beweging begin waarin jong intellektuele uit die stede na die platteland gestuur is. Dit het ’n dekade geduur. Die term "intellektuele" is in die breedste sin moontlik gebruik om te verwys na studente wat pas met middelbare skool klaargemaak het. In die laat 1970's is hierdie "jong intellektuele" eindelik toegelaat om na hul tuisstede terug te keer. Die beweging was deels ’n manier om die Rooi Gardes uit die stede na die platteland te stuur waar hulle minder sosiale ontwrigting kon veroorsaak.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=-2PVYI4kAtQC&pg=PA18#v=onepage&q&f=false |title=Made In China: What Western Managers Can Learn from Trailblazing Chinese Entrepreneurs |author= Donald N. Sull |author2= Yong Wang |pages=17–18 |publisher= Harvard Business School Press |year= 2005 |isbn=978-1-59139-715-1 }}</ref> == Lin Biao-fase == === Oordrag van mag === Die Negende Partykongres is in April 1969 gehou en het onder meer ten doel gehad om nuwe lewe in die party te blaas deur middel van vars gedagtes en nuwe kaders nadat baie van die ou kaders in die stryd van die vorige paar jaar vernietig is.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 285.</ref> Die institusionele raamwerk van die party wat twee dekades vroeër gevestig is, was feitlik heeltemal tot niet. {{Aanhalingskas | width = 25% |title = |tstyle = | quote="Ons ervaar nie net grenslose vreugde omdat ons groot leier die grootste Marxis-Leninis van ons tyd, Voorsitter Mao, is nie, maar ook groot vreugde omdat Ondervoorsitter Lin Voorsitter Mao se algemeen erkende opvolger is." | source = '''Premier Zhou Enlai''' op die Negende Partykongres<ref>Soos aangehal in MacFarquhar en Schoenhals, bl. 291.</ref> |qalign = right }} Afgevaardigdes na die kongres is deur rewolusionêre komitees verkies in plaas van deur partylede.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 288.</ref> Die weermag is op ’n veel groter skaal verteenwoordig as op die vorige kongres (28% van die afgevaardigdes was lede van die Volksbevrydingsleër, of VBL) en meer VBL-lede is tot die nuwe sentrale komitee verkies.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 292.</ref> Baie militêre offisiere wat in senior posisies aangestel is, was lojaal teenoor VBL-maarskalk Lin Biao, en dit het ’n nuwe faksieverdeling tussen die militêre en burgerlike leiers veroorsaak.<ref>MacFarquhar en Schoenhals. Hoofstuk 17.</ref> Lin Biao is amptelik verhef tot die party se tweede belangrikste figuur, en hy is in die Kommunistiese Party-grondwet genoem as Mao se "grootste strydgenoot" en "algemeen erkende opvolger".<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 291</ref> Lin het die beleidstoespraak op die kongres gelewer: ’n dokument wat onder Mao se leiding deur die onversetlike linkses Yao Wenyuan en Zhang Chunqiao opgestel is.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 289.</ref> Die verslag het Liu Shaoqi en ander "teenrewolusionêre" sterk gekritiseer en was vol aanhalings uit die Klein Rooi Boek. Die sentrale rol van [[Maoïsme]] in die party is bevestig, en Maoïsme is in die grondwet aanvaar as die party se amptelike toonaangewende ideologie. Die kongres het ook ’n nuwe Politburo verkies met Mao Zedong, Lin Biao, Chen Boda, Zhou Enlai en Kang Sheng as lede van die nuwe staande komitee van die Politburo. Lin, Chen en Kang het almal voordeel uit die Kulturele Rewolusie getrek. Zhou, wie se rang verlaag is, het Lin op die kongres sy onomwonde steun toegesê.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 290.</ref> === VBL kry ’n groot rol === Mao se pogings om party- en staatsinstellings te reorganiseer het gemengde resultate gehad. Baie afgeleë provinsies was steeds plofbaar, terwyl die politieke situasie in Beijing gestabiliseer het. Faksiegevegte, waarvan baie gewelddadig was, het op plaaslike vlak voortgeduur ondanks die verklaring dat die Negende Partykongres ’n tydelike "oorwinning" van die Kulturele Rewolusie aandui.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 316.</ref> Ondanks Mao se pogings om ’n front van eenheid op die kongres voor te hou, het die kloof tussen die faksies van Lin Biao se VBL-kamp en die radikale kamp onder Jiang Qing verdiep. Weens ’n persoonlike afkeur van Jiang Qing het baie burgerlike leiers, onder andere die vooraanstaande teoretikus Chen Boda, hulle boonop by Lin Biao geskaar.<ref>Qiu, bl. 115</ref> [[Lêer:Lin Biao.jpg|duimnael|links|upright|Maarskalk Lin Biao is in 1969 in die partygrondwet bevestig as Mao se opvolger.]] Tussen 1966 en 1968 was China internasionaal geïsoleer nadat hy sy vyandelikheid teenoor beide die [[Sowjetunie]] en [[Verenigde State van Amerika]] verklaar het. Die wrywing met die Sowjetunie het in Maart 1969 toegeneem toe China vir ’n [[oorlog]] gereed maak ná grensbotsings aan die [[Ussuri]]rivier.<ref name=m317>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 317.</ref> In Oktober is senior leiers uit Beijing ontruim.<ref name="m317" /> Midde-in die spanning het Lin Biao op 18 Oktober, sonder om Mao te raadpleeg, ’n bevel aan die VBL se elf militêre streke uitgereik wat gelyk het soos ’n uitvoerende opdrag om gereed te maak vir oorlog. Dit het die gramskap van Mao opgewek wat dit beskou het as ’n bewys dat sy aangewese opvolger voortydig sy mag probeer oorneem.<ref name="m317" /> Die vooruitsig van oorlog het die VBL en Lin se aansien in binnelandse politiek verhoog, ten koste van Mao.<ref name=m321>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 321.</ref> Daar is bewyse wat daarop dui dat Mao beter betrekkinge met die VSA probeer aanknoop het om die VBL se oorheersing in binnelandse sake te voorkom wat sou ontstaan het uit ’n militêre konfrontasie met die Sowjetunie.<ref name="m321" /> Tydens sy ontmoeting met die Amerikaanse president [[Richard Nixon]] in 1972 het Mao daarop gesinspeel dat Lin gekant was teen beter betrekkinge met die VSA.<ref name=m322>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 322.</ref> Nadat Lin as Mao se opvolger bevestig is, het sy aanhangers daarop gefokus om die amp van staatsvoorsitter ([[president]]) te herstel. Mao het dit afgeskaf nadat hy van Liu Shaoqi ontslae geraak het. Hulle het gehoop die aanstelling van Lin in ’n grondwetondersteunde rol, óf as voorsitter óf as ondervoorsitter, sou sy opvolging institusionaliseer. Die konsensus in die Politburo was dat Mao weer in dié posisie aangestel word met Lin as ondervoorsitter. Om onbekende redes het Mao egter sy teenstand uitgespreek teen die herskepping van die amp en sy heraanstelling daarin.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 327.</ref> Faksie-onmin het toegeneem op die Tweede Volle Sitting van die Negende Kongres in [[Lushan]] wat laat in Augustus 1970 gehou is. Chen Boda, wat hom nou aan die kant geskaar het van die VBL-faksie, wat aan Lin lojaal was, het steun probeer inwin vir die herstel van die amp president, ondanks Mao se teenkanting.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 331.</ref> Boonop het Chen ’n aanval geloods op Zhang Chunqiao, ’n stoere Maoïs wat die verpersoonliking van die chaos tydens die Kulturele Rewolusie was.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 328.</ref> Die aanval op Zhang is gunstig ontvang deur baie afgevaardigdes op die sitting, en is dalk deur Mao beskou as ’n indirekte aanval op die Kulturele Rewolusie self. Hy het Chen openlik gekonfronteer en hom ’n "vals Marxis" genoem,<ref name=m332>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 332.</ref> en hom uit die Politburo se staande komitee geskop. Daarby het hy Lin se voorste generaals gevra om ’n selfkritiek oor hul politieke posisie te skryf as ’n waarskuwing aan Lin. Mao het ook verskeie van sy ondersteuners in die Sentrale Miltêre Kommissie en in leiersrolle in die Bejingse Militêre Streek aangestel.<ref name="m332" /> === Die vlug van Lin Biao === [[Lêer:Huayangpalace layers 2007 09.jpg|duimnael|Graffiti met Lin Biao se voorwoord tot Mao se Klein Rooi Boek. Lin se naam (regs onder) is later uitgekrap, vermoedelik ná sy dood.]] Teen 1971 was die uiteenlopende belange tussen die burgerlike en militêre vleuel van die leiers sigbaar. Mao was bekommerd oor die VBL se nuwe aansien en die ontslag van Chen Boda was die begin van ’n geleidelike afskaling van die VBL se politieke betrokkenheid.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 353.</ref> Volgens amptelike bronne het Lin se ondersteuners die afname van sy magsbasis en verswakkende gesondheid aangevoel, en hulle het beplan om die militêre mag wat hulle nog gehad het, te gebruik om in ’n [[staatsgreep]] van Mao ontslae te raak.<ref name=jin>{{cite book|last=Qiu|first=Jin|title=The Culture of Power: The Lin Biao Incident in the Cultural Revolution|year=1999|publisher=Standard University Press|location=Stanford, Kalifornië}}</ref> Lin se seun, Lin Liguo, en ander militêre samesweerders met hoë range het ’n plan in Sjanghai opgestel om Mao met geweld te onttroon. Hulle het dit "Breë Trekke vir Projek 571" genoem (wat in [[Mandaryns]] baie klink soos "Militêre Opstand"). Daar word betwis of Lin Biao by die proses betrokke was. Hoewel amptelike bronne aandui dat hy die beweerde staatsgreep beplan en uitgevoer het, beeld geleerdes soos Jin Qiu vir Lin uit as ’n passiewe karakter wat deur lede van sy familie en sy ondersteuners gemanipuleer is.<ref name="jin" /> Qiu glo Lin Biao was nooit persoonlik betrokke nie en dat getuienis daarop dui dat Lin Liguo die breë trekke opgestel het.<ref name="jin" /> Die breë trekke bestaan hoofsaaklik uit planne vir ’n lugbombardement deur die lugmag. Aanvanklik sou Zhang Chunqiao en Yao Wenyuan geteiken word, maar eindelik Mao self. As die plan geslaag het, sou Lin sy politieke teenstanders gearresteer en die mag oorgeneem het. Planne om ’n sluipmoordaanval op Mao uit te voer, is na bewering tussen 8 en 10 September 1971 in Sjanghai beraam. Kommer oor Mao se veiligheid is na bewering teenoor die voorsitter geopper. Volgens een interne verslag sou Lin beplan het om die brug waaroor Mao na Beijing sou ry op te blaas. Mao het glo dié brug vermy nadat hy intelligensieverslae ontvang het. Volgens amptelike verslae het Lin Biao, sy vrou, Ye Qun, Lin Liguo en lede van sy personeel op 13 September 1971 probeer om na die Sowjetunie te vlug, skynbaar om [[asiel]] te soek. Op pad daarheen het die brandstof van Lin se vliegtuig glo opgeraak en het dit in [[Mongolië]] neergestort. Almal aan boord het gesterf. ’n Sowjetspan wat die ongeluk ondersoek het, kon nie die oorsaak daarvan vasstel nie, maar hul teorie was dat die vlieënier laag gevlieg het om [[radar]] te ontduik en hom met die vliegtuig se hoogte misgis het. Die amptelike verslag word in twyfel getrek deur buitelandse geleerdes, wat vrae opper oor die Sowjetunie as Lin se keuse van bestemming, die vliegtuig se roete, die identiteit van die passasiers en of ’n staatsgreep werklik plaasgevind het.<ref name="jin" /><ref>Hannam and Lawrence 3–4</ref> Op 13 September het die Politburo ’n noodvergadering gehou om Lin Biao te bespreek. Sy dood is eers op 30 September in Beijing bevestig. Die sentrale komitee het inligting oor die gebeure weerhou, en die nuus van Lin se dood is eers twee maande ná die ongeluk bekend gemaak.<ref name="jin" /> Baie van Lin se ondersteuners het na [[Hongkong]] gevlug; dié wat op die vasteland agtergebly het, is uit hul poste ontslaan. Die gebeure het die partyleiers onkant betrap; die idee dat Lin vir Mao kon verraai, het ’n groot deel van die retoriek van die Kulturele Rewolusie ongeldig gemaak, omdat Lin reeds in die partygrondwet as Mao se "grootste strydgenoot" en "algemeen erkende opvolger" aangewys is. Verskeie maande lank het die partyleiers gesukkel om die "regte manier" te vind om inligting oor die voorval aan die publiek oor te dra.<ref name="jin" /> == Bende van Vier en hul ondergang == === Antagonisme teenoor Zhou en Deng === Mao het ná die Lin Biao-voorval depressief en kluisenaaragtig geword. Daar was geen aanduiding van wie hom sou opvolg nie. Hy was skielik rigtingloos en het probeer uitreik na kamerade wat hy voorheen veroordeel het. Intussen, in September 1972, het hy ’n 38-jarige kader van Sjanghai, Wang Hongwen, na Beijing laat kom en hom ondervoorsitter van die party gemaak.<ref name="mac357">MacFarquhar en Schoenhals, bl. 357.</ref> Wang, ’n voormalige fabriekswerker uit ’n kleinboeragtergrond,<ref name="mac357" /> is skynbaar opgelei as Mao se opvolger.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 364.</ref> Mao se vrou, Jiang Qing, se posisie het ook versterk ná Lin se vlug. Sy het ’n groot invloed in die radikale kamp gehad. Met Mao se gesondheid aan die afneem, was dit duidelik Jiang Qing het politieke ambisies gehad. Sy het haar geskaar aan die kant van Wang Hongwen en die propagandaspesialiste Zhang Chunqiao en Yao Wenyuan; hulle het ’n politieke kliek gevorm wat later neerhalend die "Bende van Vier" genoem is. Teen 1973 het die een politieke stryd ná die ander daartoe gelei dat baie laervlakinstellings, insluitende plaaslike regerings, fabrieke en spoorweë, ’n tekort aan bekwame personeel gehad het wat hul basiese funksies kon verrig.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 340.</ref> Die land se ekonomie was in ’n warboel, wat die rehabilitasie van afgedankte laervlakamptenare nodig gemaak het. Die party se kern is egter oorheers deur voordeeltrekkers uit die Kulturele Rewolusie en linkse radikale wat op ideologiese suiwerheid gefokus het eerder as ekonomiese produktiwiteit. Die ekonomie was in ’n groot mate in die hande van Zhou Enlai, een van die min gematigdes wat oor was. Hy het probeer om weer ’n werkbare ekonomie op te bou, maar was ongewild onder die Bende van Vier, wat hom beskou het as hul grootste politieke bedreiging in die opvolging van Mao. Laat in 1973 het die "Kritiseer Lin, Kritiseer Confucius"-veldtog onder Jiang Qing se leierskap begin om Zhou se politieke posisie te verswak en om hulle van Lin se oënskynlike verraad te distansieer.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 366.</ref> Die doel daarvan was om China te suiwer van Neo-Confucianistiese denke en om Lin Biao se dade te veroordeel as verraadagtig en regressief.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 372.</ref> Net soos in die eerste jare van die Kulturele Rewolusie, is die stryd gevoer deur historiese allegorie, en hoewel Zhou Enlai se naam nooit tydens die veldtog gebruik is nie, was die premier se historiese naamgenoot, die [[Hertog van Zhou]], ’n gereelde teiken. Met die kwesbare ekonomie en Zhou se stryd teen kanker het Deng Xiaoping teruggekeer na die politieke toneel. In Maart 1973 het hy onderpremier geword in die eerste van ’n reeks bevorderings wat Mao goedgekeur het. Nadat Zhou hom in Januarie 1975 aan die aktiewe politiek onttrek het, was Deng in effek in beheer van die regering, party en weermag. Hy het in ’n kort rukkie die bykomende titels VBL-stafhoof, ondervoorsitter van die Kommunistiese Party en ondervoorsitter van die Sentrale Militêre Kommissie gekry.<ref>MacFarquhar en Schoenhals, bl. 381.</ref> Die spoed van Deng se rehabilitasie het die radikale kamp, wat hulself beskou het as Mao se "regmatige" politieke en ideologiese erfgename, onkant betrap. Mao wou Deng gebruik as ’n teenwig vir die militêre faksie in die regering om enige oorblywende invloed van mense wat lojaal teenoor Lin Biao was, te onderdruk. Hy het ook vertroue in die Bende van Vier verloor om die ekonomie te bestuur en het Deng beskou as ’n bekwame en doeltreffende leier. Om die land verarm te los sou nie goed wees vir die nalatenskap van die Kulturele Rewolusie nie, en Mao het hard gewerk om dit te beskerm. Deng se terugkeer het die verhoog geskep vir ’n uitgerekte faksiestryd tussen die radikale Bende van Vier en gematigdes onder Zhou en Deng. In dié tyd het Jiang Qing en haar bondgenote die massamedia en die party se propagandanetwerk beheer, terwyl Zhou en Deng beheer gehad het oor die meeste regeringsinstellings. In sommige besluite het Mao die bende se invloed getemper, maar in ander het hy aan hul eise toegegee. Die bende se groot invloed op die politiek en media het nie verhoed dat Deng sy ekonomiese beleide ingestel het nie. Hy het partyfaksionalisme sterk afgekeur en sy beleide was daarop gemik om eenheid te bevorder as die eerste stap na die herstel van ekonomiese produktiwiteit.<ref name="ReferenceC">MacFarquhar and Schoenhals, Chapter 22</ref> Net soos wat Liu Shaoqi ná die Groot Sprong Voorwaarts hervormings ingestel het, het Deng die spoorweë, staalvervaardiging en ander sleutelgebiede van die ekonomie gestroomlyn. Teen laat 1975 het Mao egter gesien Deng se ekonomiese hervormings kan nadelig vir die nalatenskap van die Kulturele Rewolusie wees en het hy ’n veldtog begin om die "rehabilitasie van die saak vir die regses" teen te staan; hy het daarop gesinspeel dat Deng die land se voorste "regse" is. Mao het Deng in November 1975 aangesê om ’n selfkritiek te skryf, ’n stap wat die Bende van Vier verwelkom het.<ref name="ReferenceC" /> === Die dood van Zhou Enlai === Op 8 Januarie 1976 het Zhou Enlai aan kanker gesterf. Op 15 Januarie is hy begrawe in die teenwoordigheid van al China se mees senior leiers, behalwe Mao; hy het toenemend krities geraak jeens Zhou.<ref>Teiwes en Sun 217–218</ref><ref>Spence 610</ref> Ná sy dood het Mao nie ’n lid van die Bende van Vier of Deng Xiaoping as premier aangestel nie, maar die relatief onbekende Hua Guofeng. Die bende van Vier het gevrees spontane, grootskaalse steun aan Zhou kan tot hul politieke nadeel strek. Hulle het deur die media ’n stel beperkings ingestel op ’n openlike rouproses oor Zhou. Jare van gebelgdheid oor die Kulturele Rewolusie, die openbare vervolging van Deng Xiaoping (wat as Zhou se bondgenoot beskou is) en die verbod op ’n amptelike rouproses het gelei tot ’n algemene misnoeë teenoor Mao en die Bende van Vier.<ref name="TS1">Tiewes en Sun, 213</ref> Amptelike pogings om die verbod af te dwing het ingesluit die afbreek van openbare gedenktekens en die verwydering van plakkate wat Zhou se prestasies verkondig. Op 25 Maart 1976 het Sjanghai se ''Wen Hui Bao'' ’n artikel gepubliseer waarin Zhou genoem is "die kapitalistiese gematigde in die party wat die onboetvaardige kapitalistiese gematigde Deng sy mag help terugkry het". Hierdie propagandistiese pogings om Zhou swart te smeer het egter net die publiek se verknogtheid aan sy nagedagtenis versterk.<ref>Teiwes en Sun 214</ref> === Tiananmen-voorval === Op 4 April 1976, aan die vooraand van China se jaarlikse Qingming-fees, ’n tradisionele roudag, het duisende mense om die Monument aan die Volkshelde in [[Tiananmen-plein]] byeengekom om eer te betoon aan Zhou Enlai. Hulle het kranse, plakkate, gedigte en blomme aan die voet van die monument neergelê.<ref name="Tiananmen1" /> Die doel van die herdenking was om lof te bring aan Zhou, maar die Bende van Vier is ook aangeval vir hul aksies teen die premier. In ’n paar slagspreuke is selfs Mao en sy Kulturele Rewolusie aangeval.<ref name="TS2">Teiwes en Sun 218</ref> Tot 4&nbsp;miljoen mense kon Tiananmen-plein op 4 April besoek het.<ref name="TS2" /> Alle vlakke van die gemeenskap, van die armste kleinboere tot die hoogste VBL-offisiere en die kinders van kaders met hoë range, is in die bedrywighede verteenwoordig. Die mense was gemotiveer deur ’n mengsel van woede oor Zhou se behandeling, opstand teen die Kulturele Rewolusie en onsekerheid oor China se toekoms. Dit het nie gelyk of die voorval deur iemand gereël is nie, maar net ’n uiting van mense se gevoelens was.<ref>Teiwes en Sun 119–220</ref> Die sentrale komitee, onder die leierskap van Jiang Qing, het die voorval "teenrewolusionêr" genoem en kort ná middernag van 6 April al die aandenkings van die plein af laat verwyder. Pogings om die rouklaers in bedwang te bring het tot ’n gewelddadige opstand gelei. Polisiemotors is aan die brand gesteek en ’n skare van meer as 100&nbsp;000 het hul pad oopgeveg tot in verskeie regeringsgeboue om die plein.<ref name="Tiananmen1">Spence, 612</ref> Baie van die mense wat gearresteer is, is later na tronkwerkkampe gestuur. Soortgelyke voorvalle het in ander groot stede voorgekom. Jiang Qing en haar bondgenote het Deng Xiaoping daarvan beskuldig dat hy die meesterbrein agter die voorval is en het verslae daaroor aan amptelike media gegee. Deng is op 7 April amptelik van al sy posisies "binne en buite die party" gestroop. Dit was sy tweede ondergang in 10 jaar.<ref name="Tiananmen1" /> === Mao se dood en die arres van die Bende van Vier === Op 9 September 1976 het Mao Zedong gesterf. Vir sy aanhangers het sy dood die verlies van die rewolusionêre fondament van Kommunistiese China gesimboliseer. Die nasie het gerou; mense het in die strate gehuil en openbare instellings het vir langer as ’n week gesluit. Hua Guofeng was aan die hoof van die begrafniskomitee. Mao het na bewering kort voor sy dood die volgende boodskap aan Hua geskryf: "Met jou in bevel is ek tevrede". Hua het hierdie boodskap gebruik om sy posisie as opvolger te bekragtig. Daar is algemeen geglo hy het nie politieke vaardigheid of ambisie nie, en hy het oënskynlik geen bedreiging vir die Bende van Vier ingehou nie. Die bende se radikale idees was egter ook ongewild by invloedryke oueres en baie partyhervormers. Op 10 Oktober het Spesiale Eenheid 8341, met die steun van maarskalk Ye Jianying, al die lede van die Bende van Vier in ’n onbloedige staatsgreep in hegtenis geneem. == Nadraai == Hoewel Hua Guofeng die Bende van Vier in 1976 in die openbaar veroordeel het, het hy steeds Mao se naam gebruik om die beleide uit die Mao-tydperk te regverdig. Hy het begin met ’n beleid wat bekend geword het as die "[[Twee Wat Ook Als]]",<ref name="Harding" /> naamlik "Wat ook al die beleid is wat van Mao af kom, ons moet dit aanhou steun," en "Wat ook al die riglyne is wat Voorsitter Mao aan ons gegee het, ons moet dit bly volg." Nes Deng, wou Hua die skade van die Kulturele Rewolusie omkeer; maar anders as Deng, wat nuwe ekonomiese modelle vir China wou voorstel, wou Hua die Chinese ekonomie en politieke stelsels aanpas volgens die Sowjetbeplanningstyl van die vroeë 1950's. Dit het gou vir Hua duidelik geword dat dit moeilik was om staatsake sonder Deng Xiaoping te hanteer. Op 10 Oktober het Deng ’n persoonlike brief aan Hua geskryf waarin hy vra om terug te keer na staats- en partysake. Ouer leiers het ook gevra dat Deng terugkeer. Met toenemende druk van alle kante het Hua Deng in Julie 1977 aangestel as onderpremier en hom later tot verskeie ampte bevorder. Deng was nou China se tweede magtigste figuur. In Augustus, op die party se Elfde Kongres in Beijing, is (in volgorde van rang) Hua Guofeng, Ye Jianying, Deng Xiaoping, Li Xiannian en Wang Dongxing aangestel as nuwe lede van die Politburo se staande komitee.<ref>[http://www.nihaotw.com/zhuanti/16da/pages/ghls_11.htm Basic Knowledge about the Communist Party of China: The Eleventh Congress] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070624082411/http://www.nihaotw.com/zhuanti/16da/pages/ghls_11.htm |date=24 Junie 2007 }}</ref> In Mei 1978 het Deng van die geleentheid gebruik gemaak om sy protégé Hu Yaobang se mag te verhoog. Hu het ’n artikel in die ''Guangming-dagblad'' gepubliseer waarin hy slim gebruik gemaak het van Mao-aanhalings en waarin hy Deng se idees lof toeswaai. Hierna het Hua Deng begin ondersteun. Op 1 Julie het Deng Mao se selfkritiekverslag van 1962 bekend gemaak oor die mislukking van die Groot Sprong Voorwaarts. Met ’n uitgebreide magsbasis het Deng in September 1978 begin om Hua se "Twee Wat Ook Als" in die openbaar aan te val.<ref name="Harding">Harding, Harry. [1987] (1987). China's Second Revolution: Reform after Mao. Brookings Institution Press. {{ISBN|0-8157-3462-X}}</ref> Op 18 Desember 1978 is die deurslaggewende Derde Volle Sitting van die Elfde Sentrale Komitee gehou. Deng het ’n beroep gedoen om "’n bevryding van gedagtes" en het die party aangespoor om "waarheid in feite te soek" en afstand te doen van ideologiese dogma. Die sitting was die amptelike begin van die ekonomiese hervormings in China. Hua het homself gekritiseer en gesê die "Twee Wat Ook Als" was ’n fout. Wang Dongxing, ’n getroue bondgenoot van Mao, is ook gekritiseer. Op die sitting het die party sy oordeel oor die Tiananmen-voorval omgekeer en aan die onteerde leier Liu Shaoqi ’n laat staatsbegrafnis toegestaan.<ref>Andrew, Christopher. Mitrokhin, Vasili. [2005] (2005). The World was Going Our Way: The KGB and the Battle for the Third World. Basic Books Publishing. {{ISBN|0-465-00311-7}}</ref> Op die Vyfde Volle Sitting, wat in 1980 gehou is, is Peng Zhen, He Long en ander leiers wat in die suiwering tydens die Kulturele Rewolusie in die stof gebyt het, polities gerehabiliteer. Hu Yaobang het as sekretaris-generaal hoof van die party geword. In September het Hua Guofeng bedank en Zhao Ziyang, nog ’n Deng-bondgenoot, het premier geword. Deng het voorsitter van die Sentrale Militêre Kommissie gebly, maar die amptelik mag is oorgedra aan ’n nuwe generasie pragmatiese hervormers wat die beleide van die Kulturele Rewolusie feitlik geheel en al omgekeer het. == Beleid en uitwerking == [[Lêer:Beijing 1968 I.jpg|duimnael|’n Kaart van 1968 van Beijing met strate en landmerke wat tydens die Kulturele Rewolusie hernoem is. Andingmenstraat se naam is verander in "Groot Sprong Voorwaartsweg", Taijichangstraat het die "Weg vir Ewige Rewolusie" geword, Dongjiaominxiang is hernoem tot "Anti-Imperialisteweg", Beihaipark tot "Werkers-boere-soldatepark" en Jingshanpark tot "Rooi Gardepark". Die meeste naamsveranderings van dié tydperk is later terugverander.]] Die Kulturele Rewolusie het ’n regstreekse of onregstreekse invloed op feitlik die hele Chinese bevolking gehad. Tydens die rewolusie is talle ekonomiese bedrywighede gestaak, met "rewolusie", ongeag die vertolking, die hoofdoel in die land. [[Maoïsme|Mao Zedong-denke]] het die sentrale tema van alles geword. Die gesag van die Rooi Gardes het hoër geword as dié van die weermag, plaaslike polisie en selfs die reg in die algemeen. Tradisionele kuns en idees is geïgnoreer en in die openbaar aangeval, en loftuitinge vir Mao het dit vervang. Mense is aangemoedig om kulturele instellings te kritiseer en hul ouers en onderwysers te bevraagteken, iets wat tradisioneel streng verbode was. Groot getalle Rooi Gardes het tydens die rewolusie na Beijing gekom, en hul uitgawes is deur die regering gedek. Die treinstelsel was ’n warboel. Die doel van die rewolusie was om die "Vier Ou Dinge" te vernietig en te vervang met die "Vier Nuwe Dinge" – dit het ingesluit enigiets van die verandering van straatname tot die knip van hare, van die plundering van huise tot die vandalisering van kultuurskatte en die ontheiliging van tempels.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=GO5HrrJC_aMC&pg=PA62#v=onepage&q&f=false |title= Rhetoric of the Chinese Cultural Revolution: The Impact on Chinese Thought, Culture, and Communication |pages=61–64 |author= Xing Lu |publisher=University of South Carolina Press |year= 2004 |isbn=978-1-57003-543-2 }}</ref> Binne ’n paar jaar is talle antieke geboue, artefakte, boeke en skilderye deur die Rooi Gardes vernietig. Die status van die tradisionele Chinese kultuur en instellings is ook geskaad en die beoefening van baie tradisies het afgeneem. Die doel van die rewolusie was om ontslae te raak van "monsters en duiwels": almal wat bourgeois idees in die party, regering en weermag en onder intellektuele bevorder het, sowel as dié uit ’n uitbuitende familieagtergrond of wat behoort het tot die [[Vyf Swart Kategorieë]] (grondeienaars, ryk boere, teenrewolusionêre, mense met ’n slegte invloed en regsgesindes). Groot getalle mense is gebrandmerk as "monsters en duiwels", ongeag of hulle skuldig was of nie, en hulle is in die openbaar veroordeel, verneder en geslaan. Te midde van die rewolusionêre koors het leerlinge hul onderwysers veroordeel en kinders hul ouers.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=GO5HrrJC_aMC&pg=PA60#v=onepage&q&f=false |title= Rhetoric of the Chinese Cultural Revolution: The Impact on Chinese Thought, Culture, and Communication |pages=59–61 |author= Xing Lu |publisher=University of South Carolina Press |year= 2004 |isbn=978-1-57003-543-2 }}</ref> Baie mense is weens mishandeling dood en ander het selfmoord gepleeg. In 1968 is jeugdiges na die platteland gestuur om oor boerdery te leer, en die vertrek van miljoene uit die stede het gehelp om die gewelddadigste fase van die Kulturele Rewolusie te beëindig.<ref name="turmoil">[https://books.google.com/books?id=XbapwCJRtdUC&pg=PA10#v=onepage&q&f=false King. bl. 10]</ref> Die uitwerking van die rewolusie was vir miljoene mense in China rampspoedig, en tog het dit voordele vir sekere dele van die bevolking ingehou, soos vir plattelanders. Hoewel die vyandigheid teenoor die intellektuele elite gelei het tot ’n afname in die gehalte van opvoeding, veral die hoër onderwys, het die radikale beleide ook daarvoor gesorg dat baie kinders in die plattelandse gemeenskappe vir die eerste keer ’n middelbareskoolopvoeding gekry het en dit het bygedra tot die plattelandse ekonomiese ontwikkeling van die 1970's en '80's.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=iRr8GOrCLgkC&pg=PA163#v=onepage&q&f=false |title=Rise of the Red Engineers: The Cultural Revolution and the Origins of China's New Class |author= Joel Andreas |page=163 |publisher= Stanford University Press |year= 2009 |isbn=978-0-8047-6078-2 }}</ref> Groot getalle gesondheidswerkers is ook na die platteland gestuur en baie boere het informele mediese opleiding gekry; gesondheidsentrums is ook opgerig. Dit het gelei tot ’n merkbare verbetering in die gesondheid en lewensverwagting van die algemene bevolking.<ref name="Huang Foreign Affairs 2011">{{cite journal|url=http://www.foreignaffairs.com/articles/136507/yanzhong-huang/the-sick-man-of-asia |last=Huang|first=Yanzhong|journal=Foreign Affairs|title=The Sick Man of Asia. China's Health Crisis|volume=90|number=6|year=2011|pages=119–36}}</ref> Nadat die gewelddadigste fase van die Kulturele Rewolusie in die 1960's geëindig het, het die aanval op die tradisionele kultuur in 1973 voortgeduur met ’n veldtog teen Lin Biao en Confucius as deel van die stryd teen die gematigde elemente in die Kommunistiese Party. Die Kulturele Rewolusie het baie interne magstryde in die party onthul, waarvan baie niks te doen gehad het met die groter stryde tussen partyleiers nie maar eerder ontstaan het uit plaaslike faksionalisme en persoonlike vetes. Weens die chaotiese politieke omgewing was plaaslike regerings ongeorganiseerd en onstabiel, indien hulle enigsins bestaan het. Lede van verskillende faksies het dikwels in die strate baklei en politieke sluipmoordaanvalle was volop. Die massas het spontaan by faksies betrokke geraak en openlik teen ander faksies geveg. Die ideologieë van dié faksies was soms vaag, met die stryd om plaaslike mag dikwels die enigste motivering vir die gevegte. === Opvoeding === Die Kulturele Rewolusie het China se opvoedingstelsel vir ’n ruk tot stilstand gedwing. In die vroeë maande van die rewolusie het skole en universiteite toegemaak. Laer- en middelbare skole is geleidelik heropen, maar kolleges en universiteite was tot in 1970 toe; sommige het eers in 1972 weer heropen.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=iRr8GOrCLgkC&pg=PA164#v=onepage&q&f=false |title=Rise of the Red Engineers: The Cultural Revolution and the Origins of China's New Class |author= Joel Andreas |page=164 |publisher= Stanford University Press |year= 2009 |isbn=978-0-8047-6078-2 }}</ref> Die universiteite se toelatingseksamens is ná 1966 gekanselleer en is later vervang met ’n stelsel waar studente deur fabrieke, dorpe en militêre eenhede aanbeveel is. Toelatingseksamens is eers weer in 1977 onder Deng Xiaoping ingestel. Volgens die dokumente vir die vervolging van die Bende van Vier is 142&nbsp;000 kaders en onderwysers in opvoedingskringe vervolg en is verskeie bekende akademici, wetenskaplikes en opvoeders dood.<ref name="documents">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=ipHX7n55ISIC&pg=PA132#v=onepage&q&f=false |title=Chinese Politics: Fall of Hua Kuo-Feng (1980) to the Twelfth Party Congress (1982) |editor= James T. Myers |editor2= Jürgen Domes |editor3= Erik von Groeling |publisher=University of South Carolina Press |year= 1995 |isbn= 978-1-57003-063-5 }}</ref> Daar word dikwels in die Weste sowel as in China na hierdie generasie gefolterde en swak opgevoede individue as die "verlore geslag" verwys.<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=GO5HrrJC_aMC&pg=PA195#v=onepage&q&f=false |title= Rhetoric of the Chinese Cultural Revolution: The Impact on Chinese Thought, Culture, and Communication |author= Xing Lu |page=195 |publisher=University of South Carolina Press |year= 2004 |isbn=978-1-57003-543-2 }}</ref><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=YFkx41kszGUC&pg=PA55#v=onepage&q&f=false |title=A River Forever Flowing: Cross-cultural Lives and Identities in the Multicultural Landscape |author= Ming Fang He |page=55 |publisher= Information Age Publishing|date= 2000|isbn=978-1-59311-076-5 }}</ref><ref>{{cite news |url=http://edition.cnn.com/2012/10/24/world/asia/china-lost-generation/ |title=China's 'lost generation' recall hardships of Cultural Revolution |author=Tracy You |work=CNN |date=25 Oktober 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200125124443/https://edition.cnn.com/2012/10/24/world/asia/china-lost-generation/ |archive-date=25 Januarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die skoolopvoeding is verkort en die standaard het gedaal, en tog het die deel van die bevolking wat hul primêre skoolopleiding gekry het, toegeneem van minder as die helfte voor die rewolusie tot feitlik almal ná die tyd. Dié met ’n middelbareskoolopvoeding het van 15% tot meer as twee-derdes gestyg. Die opvoedingsgeleenthede op die platteland het geweldig toegeneem, terwyl dié vir stedelike kinders beperk is deur beleide teen die elite.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=iRr8GOrCLgkC&pg=PA166#v=onepage&q&f=false |title=Rise of the Red Engineers: The Cultural Revolution and the Origins of China's New Class |author= Joel Andreas |pages=166–67 |publisher= Stanford University Press |year= 2009 |isbn=978-0-8047-6078-2 }}</ref> === Slagspreuke en retoriek === [[Lêer:Cultural revolution anhui.jpg|duimnael|upright|Oorblyfsels van ’n plakkaat met rewolusionêre slagspreuke in [[Anhui]].]] Volgens Shaorong Huang was die massauitwerking van die rewolusie te danke aan die groot getal politieke slagspreuke.<ref name=huang>Huang, Shaorong. "The power of Words: Political Slogans as Leverage in Conflict and Conflict Management during China's Cultural Revolution Movement," in Chinese Conflict Management and Resolution, deur Guo-Ming Chen en Ringo Ma (2001), Greenwood Publishing Group</ref> Hy meen retoriek het ’n sentrale rol daarin gespeel om beide leiers en gewone burgers te beïnvloed. Een van die slagspreuke wat algemeen gebruik is, is: "Om te rebelleer is geregverdig."<ref name="huang" /> Volgens Huang was politieke slagspreuke alomteenwoordig in mense se lewe; dit is op van buskaartjies tot sigaretpakkies gedruk.<ref>[[#Gao8|Gao 2008]]. bl. 14.</ref> Werkets was veronderstel om "rewolusie te snap en produksie te verhoog". Boere moes meer varke grootmaak, want "meer varke beteken meer kusnmis, en meer kunsmis beteken meer graan". Selfs ’n terloopse opmerking deur Mao, "[[Patats]] is lekker; ek hou daarvan", het op die platteland ’n algemene slagspreuk geword.<ref name="huang" /> Politieke slagspreuke het drie bronne gehad: Mao, die amptelike media van die party soos ''Volksdagblad'' en die Rooi Gardes.<ref name="huang" /> Laasgenoemde was die gewelddadigste, soos "Werp die vyand op die vloer en trap met die voet op hom", "Lank lewe die rooi terreur!" en "Dié wat teen Voorsitter Mao is, se hondeskedels sal in stukkies gebreek word".<ref name="huang" /> Die sinoloë Lowell Dittmer en Chen Ruoxi wys daarop dat [[Chinees]] histories gekenmerk is deur verfyndheid, delikaatheid, gematigheid en eerlikheid, sowel as die "kweek van ’n verfynde en elegante letterkundige styl".<ref name=dittmerchen>Dittmer, Lowel and Chen Ruoxi. (1981) "Ethics and rhetoric of the Chinese Cultural Revolution," Studies in Chinese Terminology, 19, bl. 108</ref> Dit het tydens die Kulturele Rewolusie varander. Retoriek was vol militante en gewelddadige woorde.<ref name="huang" /> Slagspreuke was ’n kragtige en doeltreffende manier om "gedagtehervorming" teweeg te bring en miljoene mense te mobiliseer in ’n gesamentlike aanval op die subjektiewe wêreld, "terwyl hul objektiewe wêreld terselfdertyd hervorm is".<ref name="huang" /><ref name="Dittmer en Chen 1981, bl. 12">Dittmer en Chen 1981, bl. 12.</ref> Dittmer en Chen glo die klem op politiek het die taal ’n baie doeltreffende vorm van propaganda gemaak, maar "dit ook verander in ’n jargon van stereotipes – vertonerig, herhalend en vervelig".<ref name="Dittmer en Chen 1981, bl. 12" /> Om hulle van die tydperk te distansieer, het Deng Xiaoping se regering politieke slagspreuke aansienlik verminder, hoewel dit weer in die laat 1990's effens toegeneem het. === Kuns en letterkunde === Voor die Kulturele Rewolusie, in die jare 1958–1966, het die [[Drama|teater]] deel van die politieke stryd geword. Toneelstukke is gebruik om sekere lede van die partyleierskap te kritiseer of ondersteun. ’n [[Opera]] deur Wu Han met die naam ''Hai Rui uit Sy Amp Ontslaan'', is vertolk as bedekte kritiek teen Mao. Dit het gelei tot ’n aanval deur die politikus en teaterresensent Yao Wenyuan daarop, en dit word dikwels beskou as die daad wat tot die rewolusie gelei het.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=7zFiHwkpo88C&pg=PA236#v=onepage&q&f=false |title=The Contemporary Chinese Historical Drama: Four Studies |author= Rudolf G. Wagner |page=236 |publisher=University of California Press|edition =1st |year= 1990 |isbn=978-0-520-05954-2 }}</ref> Dit het ook die vervolging en dood van Wu Han tot gevolg gehad, asook van ander mense wat by teater betrokke was.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=3o_Ujqw4Kh0C&pg=PA102#v=onepage&q&f=false |title= Using the Past to Serve the Present: Historiography and Politics in Contemporary China |editor= by Jonathan Unger |publisher=M.E. Sharpe |page= 102 |year= 1997 |asin=B00FAWPDUU }}</ref><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=XOGdnCPJSOMC&pg=PA497#v=onepage&q&f=false |title=Biographical Dictionary of Chinese Women, Volume 2 |editor1=Lily Xiao Hong Lee |editor2=A. D. Stefanowska |editor3=Sue Wiles |pages=497–500 |year=2003 |publisher= M.E. Sharpe |isbn=0-7656-0798-0 }}</ref> [[Lêer:Revolutionary opera.jpg|duimnael|Die ballet ''Die Rooi Vroueafdeling'', een van die modeldramas tydens die Kulturele Rewolusie.]] Tydens die rewolusie het Jiang Qing beheer oor die teater oorgeneem en rewolusionêre modeldramas ingestel. Tradisionele operas is verbied omdat hulle as [[Feodalisme|feodalisties]] en bourgeois beskou is, maar rewolusionêre operas is bevorder.<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=GO5HrrJC_aMC&pg=PA115#v=onepage&q&f=false |title= Rhetoric of the Chinese Cultural Revolution: The Impact on Chinese Thought, Culture, and Communication |author= Xing Lu |page=115 |publisher=University of South Carolina Press |year= 2004 |isbn=978-1-57003-543-2 }}</ref> In die eerste drie jaar ná 1967 is agt modeldramas (ses operas en twee baletopvoerings) op die planke gebring; die mees noemenswaardige daarvan was ''Die Legende van die Rooi Lantern''. Hierdie operas was die enigste goedgekeurde stukke en operageselskappe moes hul repertoire daarvolgens aanpas of verander.<ref>[https://books.google.com/books?id=XbapwCJRtdUC&pg=PA176#v=onepage&q&f=false King. bl. 176]</ref> Die modeloperas is ook oor die [[radio]] uitgesaai, op [[Rolprent|film]] vasgelê, in die openbaar oor luidsprekers uitgeblêr en vir kinders in skole en werkers in fabrieke geleer – dit het die enigste vorm van teatervermaak vir miljoene Chinese geword.<ref name="turbulent decade" /><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=GO5HrrJC_aMC&pg=PA115#v=onepage&q&f=false |title=Rhetoric of the Chinese Cultural Revolution: The Impact on Chinese Thought, Culture, and Communication |author= Xing Lu |page=115 |publisher=University of South Carolina Press |year= 2004 |isbn=978-1-57003-543-2 }}</ref> In 1966 het Jiang Qing ’n beroep gedoen om ’n nuwe vorm van letterkunde en die kunste, asook optrede teen enige vorm daarvan wat as bourgeois, teensosialisties of anti-Maoïsties beskou is.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=7bNooFMV12sC&pg=PA352#v=onepage&q&f=false |title=Turbulent Decade: A History of the Cultural Revolution |author1=Jiaqi Yan |author2=Gao Gao |pages=352–53 |publisher= University of Hawai'i Press |edition= 1st |year= 1996 |isbn=978-0-8248-1695-7 }}</ref> Skrywers, kunstenaars en intellektuele wat met die "ou kultuur" verbind is, moes uitgewis word. Dit het die meeste van hulle ingesluit, en hulle is vervolg, gekritiseer en veroordeel; van hulle is in die openbaar verneder, gevange geneem en "hervorm" deur middel van dwangarbeid.<ref name="hong" /> Volgens die dokumente vir die vervolging van die Bende van Vier wat in 1980 uitegreik is, is meer as 2&nbsp;600 mense op die terrein van kuns en letterkunde deur die departement van kultuur alleen vervolg.<ref name="documents">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=ipHX7n55ISIC&pg=PA132#v=onepage&q&f=false |title=Chinese Politics: Fall of Hua Kuo-Feng (1980) to the Twelfth Party Congress (1982) |editor= James T. Myers |editor2= Jürgen Domes |editor3= Erik von Groeling |publisher=University of South Carolina Press |year= 1995 |isbn= 978-1-57003-063-5 }}</ref> Baie is dood weens die beproewing en vernedering – die naam van 200 bekende skrywers en kunstenaars wat in die Kulturele Rewolusie ná vervolging dood is, is in 1979 in ere herstel.<ref name="hong">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=S7C9xtFKGWEC&pg=PA213#v=onepage&q&f=false |title=A History of Contemporary Chinese Literature |author= Zicheng Hong |translator=Michael M. Day |publisher=Brill |pages=213–14 |year= 2009 |isbn=978-9004173668 }}</ref> Die werk van net ’n paar skrywers, wat toestemming of nuwe kwalifikasies gekry het, is tydens die rewolusie gepubliseer en herdruk. Die onderwerpe was streng gedefinieer en teen 1968 het geen letterkundetydskrifte meer bestaan nie. Ná 1972 is meer skrywers weer toegelaat om te skryf en verskeie tydskrifte het weer begin verskyn, maar die meeste skrywers kon steeds nie hul werk laat publiseer nie.<ref name="hong" /><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=S7C9xtFKGWEC&pg=PA219#v=onepage&q&f=false |title=A History of Contemporary Chinese Literature |author= Zicheng Hong |translator=Michael M. Day |publisher=Brill |pages=219–20 |year= 2009 |isbn=978-9004173668 }}</ref> Dieselfde het in die [[rolprent]]bedryf gebeur: ’n Boekie met die titel ''400 rolprente wat gekritiseer moet word'' is uitgegee en verskeie [[regisseur]]s, [[Akteur|akteurs en aktrises]] is gemartel en in hegtenis geneem.<ref name="turbulent decade">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=7bNooFMV12sC&pg=PA401#v=onepage&q&f=false |title=Turbulent Decade: A History of the Cultural Revolution |author1=Jiaqi Yan |author2=Gao Gao |pages=401–02 |publisher= University of Hawai'i Press |edition= 1st |year= 1996 |isbn=978-0-8248-1695-7 }}</ref> Baie van hulle was Jiang Qing se teenstanders en vriende in die bedryf.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=3XNyF4a7xHsC&pg=PA128&lpg=PA128#v=onepage&q&f=false |title=China on Film: A Century of Exploration, Confrontation, and Controversy |author= Paul G. Pickowicz <!--|pages=371–372 -->|pages=128–29 |publisher=Rowman & Littlefield Publisher|year= 2013 |isbn=978-1-4422-1179-7 }}</ref> Geen nuwe rolprente is in sewe jaar vervaardig nie, buiten ’n paar goedgekeurde "modeldramas" en hoogs ideologiese prente.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=V0R-3zFSJbkC&pg=PA207#v=onepage&q&f=false |title= Handbook of Chinese Popular Culture |editor= Dingbo Wu |editor2= Patrick D. Murphy |page=207 |publisher=Greenwood Press |year=1994 |isbn= 978-0-313-27808-2 }}</ref> Nadat die Kommuniste beheer oor China oorgeneem het, is ’n groot deel van die gewilde [[musiek]] veroordeel en verbied, en die skrywers van sulke musiek is vervolg.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=wiQJmCxVICcC&pg=PA226#v=onepage&q&f=false |title=Jazz Planet |editor= E. Taylor Atkins |page=226 |publisher=University Press of Mississippi |year= 2004 |isbn= 978-1-57806-609-4 }}</ref> Liedjies met rewolusionêre temas is bevorder, soos "Loflied aan die Moederland" en "Die Ooste is Rooi". Veral laasgeboemde was uiters gewild en het die "Vrywilligersmars" de facto as die land se volkslied vervang. Laasgenoemde is egter ná die Kulturele Rewolusie heringestel as volkslied. ==== Propagandakuns ==== Van die langsdurende beelde van die Kulturele Rewolusie kom van plakkate af. Propagandakuns op plakkate is gebruik vir veldtogte en kommunikasie met die massa, en dit was dikwels die hoofbron van inligting vir die bevolking. Hulle is in groot getalle vervaardig en wyd versprei. Hulle is deur die regering en die Rooi Gardes gebruik om die publiek op te voed en die party se ideologieë te versprei.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=I3S6mlTj1K4C&pg=PA4#v=onepage&q&f=false |title= Picturing Power in the People's Republic of China: Posters of the Cultural Revolution |editor1=Harriet Evans |editor2=Stephanie Donald |pages=1–5 |publisher= Rowman & Littlefield |year= 1999 |isbn=978-0-8476-9511-9}}</ref> Daar was verskeie soorte; die belangrikste [[genre]]s was die "grootkarakterplakkate" (''dazibao'') en "kommersiële propagandaplakkate" (''xuanchuanhua'').<ref name="posters">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=XxxKXShYEJwC&pg=PA10#v=onepage&q&f=false |title=Chinese Posters: Art from the Great Proletarian Cultural Revolution |author= Lincoln Cushing |author2= Ann Tompkins |pages=7–12 |publisher=Chronicle Books |year= 2007 |isbn=978-0-8118-5946-2 }}</ref> ’n ''Dazibao'' kon ’n slagspreuk, gedig, kommentaar en/of grafika bevat en is teen openbare mure aangebring. Hulle was belangrik in Mao se stryd in die rewolusie, en hy het self op 5 Augustus 1966 ’n ''dazibao'' geskryf waarin hy ’n oproep op die mense doen om [[#Bombardering van die Hoofkwartier|"die hoofkwartier te bombardeer"]].<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=XxxKXShYEJwC&pg=PA5#v=onepage&q&f=false |title=Chinese Posters: Art from the Great Proletarian Cultural Revolution |author= Lincoln Cushing |author2= Ann Tompkins |page=5 |publisher=Chronicle Books |year= 2007 |isbn=978-0-8118-5946-2 }}</ref> Die "kommersiële" plakkate is deur die regering geskep en goedkoop aan winkels verskaf sodat mense dit kon koop en in hul huis ophang. Die kunstenaars was amateurs en die plakkate was in ’n sosialisties-realistiese styl met sekere konvensies – die beelde van Mao was byvoorbeeld "rooi en glad en het lig uitgestraal".<ref name="posters" /><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=h3kDsTxGSJMC&pg=PA360#v=onepage&q&f=false |title=Painters and Politics in the People's Republic of China, 1949–1979 |author= Julia Frances Andrews |page=360 |publisher=University of California Press |year= 1995 |isbn=978-0-520-07981-6 }}</ref> === Historiese oudhede === [[Lêer:Trip to Ningxia and Gansu.jpg|duimnael|Die gesig van [[Boeddha]]s is in die Kulturele Rewolusie verwoes.]] China se historiese terreine, artefakte en argiewe is verwoes omdat hulle beskou is as deel van die "ou manier van dink". Beslag is op artefakte gelê, museums en huise is geplunder en enige voorwerp wat moontlik bourgeois of feodalistiese idees ondersteun het, is verwoes. Daar is min rekords oor presies wat vernietig is – Westerse waarnemers meen ’n groot deel van China se duisende jare oue geskiedenis is daarmee heen, of dit is in die 10 jaar van die rewolusie uit die land gesmokkel en oorsee verkoop. Hoewel die vandalisme gepleeg is deur die rewolusie se vurigste ondersteuners, is dit nie amptelik deur die Kommunistiese Party goedgekeur nie. Hul amptelike beleid was juis die beskerming van sulke voorwerpe. Op 14 Mei 1967 het die party se sentrale komitee ’n dokument uitgevaardig waarin ’n beroep gedoen word om die beskerming van kulturele oudhede en boeke.<ref name="Gao 2008. bl. 21">[[#Gao8|Gao 2008]]. bl. 21.</ref> Enorme skade is desondanks aan China se kultuurerfenis aangerig. Volgens ’n opname in 1972 in Beijing van 18 belangrike kultuurerfenisterreine, onder meer die [[Tempel van die Hemel]] en die [[Ming-graftombe]]s, was daar groot verwoesting. Van die 80 kultuurerfenisterreine onder beskerming van die munisipaliteit is 30 vernietig, en van die 6&nbsp;843 kultuurterreine wat volgens ’n wet van 1958 beskerm word, is 4&nbsp;922 beskadig of verwoes.<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=zDhquEq5kTYC&pg=PA446&f=false#v=onepage&q&f=false |title= Beijing Record: A Physical and Political History of Planning Modern Beijing |author= Jun Wang |pages=446–47 |publisher= World Scientific Publishing Co Pte Ltd. |year= 2011 |isbn=978-9814295727 }}</ref><ref name="Barnouin" /> Talle waardevolle ou boeke, skilderye en ander oudhede is verbrand.<ref name="Barnouin">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=D1iIkALdmNIC&pg=PA98#v=onepage&q&f=false |title=Ten Years of Turbulence: The Chinese Cultural Revolution |author= Barbara Barnouin |author2= Changgen Yu |page=98 |year=2010 |publisher=Kegan Paul International, Routledge |isbn=978-0-7103-0458-2 }}</ref> Latere [[argeologie]]se uitgrawings en voorwerpe is ná die rewolusie beskerm en verskeie groot ontdekkings, soos dié van die [[Terracottaleër]] en [[Mawangdui]], is ná die hoogtepunt van die rewolusie gemaak.<ref name="Gao 2008. bl. 21" /> === Vervolgings en dodetal === Miljoene Chinese is tydens die Kulturele Rewolusie gewelddadig vervolg. Dié wat as spioene, "revisioniste" of lede van die "verdagte" klasse geëien is, is geslaan, gevange geneem, verkrag, gemartel en stelselmatig lastig geval en verneder, beslag is op hul eiendom gelê en hulle is mediese sorg geweier. Minstens honderdduisende mense is vermoor of uitgehonger of moes hulle letterlik doodwerk. Nog miljoene is onder dwang geskuif. Jong mense moes uit die stede na die platteland trek, waar hulle moes afstand doen van alle vorme van standaardopvoeding en onderwerp is aan die propagandistiese leerstellings van die Kommunistiese Party.<ref name="Harding" /> Baie mense kon nie die marteling en vervolging uithou nie en het selfmoord gepleeg. In die verhoor van die sogenaamde Bende van Vier het ’n Chinese hof verklaar 729&nbsp;511 mense is vervolg, van wie 34&nbsp;800 vermoedelik dood is.<ref>James P. Sterba, ''The New York Times'', 25 Januarie 1981</ref> Volgens die Mao-biografie ''Mao: The Unknown Story'' is ’n geraamde 100&nbsp;000 mense in een van die ergste faksiegevegte in Januarie tot April 1968 in [[Guangxi]] dood voordat premier Zhou die Volksbevrydingsleër gestuur het om tussenbeide te tree.{{sfn|ChangHalliday|2005| p = 545}} Tot 3&nbsp;miljoen mense is tydens die rewolusie dood.{{sfn|ChangHalliday|2005| p = 569}} Ramings van die dodetal, insluitende burgerlikes en Rooi Gardes, verskil baie.<ref>{{cite web |url=http://necrometrics.com/20c5m.htm#Mao |title=Source List and Detailed Death Tolls for the Primary Megadeaths of the Twentieth Century |work=Necrometrics |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200618025957/http://necrometrics.com/20c5m.htm |archive-date=18 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Dit strek tot ’n paar miljoen, maar ’n raming van sowat 400&nbsp;000 is volgens die historikus Maurice Meisner ’n algemeen aanvaarde minimum.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=YpV7vbvclfgC&pg=PA354#v=onepage&q&f=false |title=Mao's China and After: A History of the People's Republic |edition= 3de |author= Maurice Meisner |page=354 |publisher=Free Press |year= 1999 |isbn=978-0-684-85635-3 }}</ref> Volgens MacFarquhar en Schoenhals is sowat 36&nbsp;miljoen mense net op die platteland vervolg, van wie tussen 750&nbsp;000 en 1,5&nbsp;miljoen dood is en rofweg dieselfde getal permanent beseer is.<ref>MacFarquhar en Schoenhals. bl. 262</ref> Die werklike syfers sal seker nooit bekend wees nie, want baie sterfgevalle is nie gerapporteer nie of is verdoesel. Die staat se [[demografie]]se rekords was in dié tyd ook baie swak en China is huiwerig om ’n amptelike ondersoek na die tydperk te gelas.<ref>[http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,483023,00.html ''The Chinese Cultural Revolution: Remembering Mao's Victims''] deur Andreas Lorenz (Beijing) ''Der Spiegel'' aanlyn. 15 Mei 2007</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Bronne == * [http://www.asianews.it/news-en/Li-Peng,-the-%E2%80%9Cbutcher-of-Tiananmen,%E2%80%9D-was-%E2%80%9Cready-to-die%E2%80%9D-to-stop-the-student-turmoil-18592.html "Li Peng, the 'Butcher of Tiananmen,' was 'Ready to Die' to Stop the Student Turmoil"]. ''AsiaNews.it''. 2003. Besoek op 21 Augustus 2011. * Barnouin, Barbara en Yu Changgen. [https://books.google.com/books?id=NztlWQeXf2IC&printsec=frontcover&dq=zhou+enlai&hl=en&ei=wBkuTdKyB4H_8AaJucigAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCsQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false ''Zhou Enlai: A Political Life'']. Hongkong: Chinese University of Hong Kong, 2006. {{ISBN|962-996-280-2}}. Besoek op 12 Maart 2011. * Chang, Jung en Halliday, Jon. Mao: The Unknown Story.Jonathan Cape, Londen, 2005. * Ewing, Kent. (4 Junie 2011). "Mao's Army on the Attack". ''Asia Times Online''. Asia Times Online (Holdings). Besoek by <http://www.atimes.com/atimes/China/MF04Ad01.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303223806/http://www.atimes.com/atimes/China/MF04Ad01.html |date= 3 Maart 2016 }}> op 16 Junie 2011. * Fong Tak-ho. (19 Mei 2006). "Cultural Revolution? What Revolution?" ''Asia Times Online''. Asia Times Online (Holdings). Besoek by <http://www.atimes.com/atimes/China/HE19Ad01.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110624083748/http://www.atimes.com/atimes/China/HE19Ad01.html |date=24 Junie 2011 }}> op 1 Junie 2011. * {{cite book |title= The Battle for China's Past: Mao and the Cultural Revolution |author= Gao, Mobo |year= 2008 |publisher= Pluto Press |location= Londen |isbn= 978-0-7453-2780-8|ref=Gao08}} Besoek by <https://web.archive.org/web/20121103094507/http://www.strongwindpress.com/pdfs/EBook/The_Battle_for_Chinas_Past.pdf> op 2 September 2012. * {{cite book |title= Art in Turmoil: The Chinese Cultural Revolution, 1966–76 |editor= Richard King |publisher=University of British Columbia Press |year=2010 |isbn=978-0-7748-1543-7 }} * {{cite book |title= Mao's Last Revolution |author= MacFarquhar, Roderick. Schoenhals, Michael. |year= 2006 |publisher= Harvard University Press |isbn= 978-0-674-02332-1 |ref=Har08}} * Spence, Jonathan D. (1999). ''The Search for Modern China'', New York: W.W. Norton and Company. {{ISBN|0-393-97351-4}}. * {{cite book |title= Enemies of the People: The Ordeal of Intellectuals in China's Great Cultural Revolution|author= Thurston, Anne F. |year= 1988 |publisher= Harvard University Press |location= Cambridge |isbn= |ref=Thu88}} * Teiwes, Frederick C. & Sun, Warren. (2004). "The First Tiananmen Incident Revisited: Elite Politics and Crisis Management at the End of the Maoist Era". ''Pacific Affairs''. Vol. 77, No. 2, Summer. 211–35. Besoek by <https://www.jstor.org/stable/40022499> op 11 Maart 2011. * Zhao Ziyang. ''Prisoner of the State: The Secret Journal of Premier Zhao Ziyang''. Vert. en red. Bao Pu, Renee Chiang en Adi Ignatius. New York: Simon and Schuster. 2009. {{ISBN|1-4391-4938-0}} == Eksterne skakels == * [http://www.britannica.com/eb/article-9028164/Cultural-Revolution ''Encyclopædia Britannica''. "The Cultural Revolution"] * [https://web.archive.org/web/20070429003300/http://library.thinkquest.org/26469/cultural-revolution/history.html Geskiedenis van die Kulturele Rewolusie] * [http://www.sinohits.net/posters/index.htm Foto's: Chinese propagandaplakkate] * [http://www.chinese-memorial.org/ Gedenkteken vir slagoffers van die Kulturele Rewolusie] * [http://www.monthlyreview.org/0305pugh.htm "William Hinton on the Cultural Revolution"] deur Dave Pugh * [http://www.cnd.org/CR/english/articles/violence.htm "Student Attacks Against Teachers: The Revolution of 1966"] deur Youqin Wang * {{Commons-kategorie inlyn|Cultural Revolution}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Cultural Revolution|Engelse Wikipedia]] {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Kulturele Rewolusie| ]] rp2k7aig47hgvofd5iqizq4l39j78kl 0 134102 2820024 2819666 2025-07-10T14:53:45Z Sobaka 328 /* Duitsland */ skakel 2820024 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Bundesarchiv Bild 101III-Wiesebach-152-14A, Offiziere bei Inspektion Panzer VI (Tiger I).jpg|duimnael|Duitse offisiers inspekteer Panzer VI ([[Tiger I-tenk]]) tenk.]] '''Blitzkrieg''' ([[Duits]] vir weerligoorlog) is 'n [[oorlog]]smetode waarvolgens 'n aanvallende mag wat deur 'n digte konsentrasie van gepantserde en gemotoriseerde of gemeganiseerde infanterieformasies met noue lugondersteuning gelei word, deur die teenstander se verdedigingslinie breek deur kort, vinnige, kragtige aanvalle en dan die verdedigers ontwrig met behulp van spoed en verrassing om hulle met behulp van lug superioriteit te omseil. Deur die aanwending van gekombineerde wapens in maneuvrering-oorlogvoering poog blitzkrieg om die vyand van balans af te bring deur dit moeilik te maak om te reageer op die voortdurend veranderende gevegsfront, en dan hulle te verslaan in 'n beslissende ''Vernichtungsschlacht'' (geveg van uitwissing) Gedurende die tussenoorlogse periode het [[vliegtuig]] en [[tenk]] tegnologie sodanig verbeter dat dit meer aanwendbaar geword het in oorlogvoering. Dit gekombineer met die stelselmatige toepassing van die tradisionele Duitse taktiek van ''Bewegungskrieg'' (maneuver oorlogvoering), diep penetrasies en die omseil van vyandige sterk punte het dit moontlik gemaak om vyandige magte te omring en te vernietig in 'n ''Kesselschlacht'' (ketelslag). Tydens die [[inval van Pole]] het Westerse joernaliste die term blitzkrieg gebruik om hierdie vorm van gepantserde oorlogvoering te beskryf. Die term het in [[1935]] in 'n Duitse militêre tydskrif ''Deutsche Wehr'' (Duitse verdediging) verskyn in verband met vinnige of blitsoorlogvoering. Duitse maneuvrerig-bedrywighede was suksesvol in die veldtogte van 1939–1941 en teen 1940 is die term blitzkrieg wyd in die Westerse media gebruik. Blitzkrieg-bedrywighede was gebou op verrassingspenetrasies (bv. Die penetrasie van die [[Ardenne]]-bosstreek), algemene ongereedheid van die vyand en hul onvermoë om by die tempo van die Duitse aanval te pas. Tydens die Slag van [[Frankryk]] het die Franse gepoog om verdedigingslyne langs riviere te vorm, maar was gefrustreerd toe die Duitse troepe eerste opgedaag en voort dryf. Ten spyte van die feit dat dit in beide die Duitse en Engelse koerante tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] algemeen bekend was, is die woord blitzkrieg nooit deur die ''[[Wehrmacht]]'' as 'n amptelike militêre term gebruik nie, behalwe vir [[propaganda]] doeleindes. Sommige senior beamptes, waaronder [[Kurt Student]], [[Franz Halder]] en Johann Adolf von Kielmansegg, het selfs die idee betwis dat dit 'n militêre konsep was. Kielmansegg beweer dat wat baie as blitzkrieg beskou word, niks meer was as "ad hoc-oplossings wat eenvoudig uit die heersende situasie uitgekom het nie". Studente het dit beskryf as idees wat "natuurlik uit die bestaande omstandighede ontstaan het" as 'n reaksie op operasionele uitdagings. Die ''Wehrmacht'' het dit nooit amptelik aanvaar as 'n konsep of doktriene nie. In [[2005]] het die historikus Karl-Heinz Frieser blitzkrieg opgesom as die gevolg van Duitse bevelvoerders wat die nuutste tegnologie volgens die tradisionele militêre beginsels op die mees voordelige manier gebruik en "die regte eenhede op die regte plek op die regte tyd gebruik". Moderne historici verstaan nou blitzkrieg as die kombinasie van die tradisionele Duitse militêre beginsels, metodes en leerstellings van die 19de eeu, met die militêre tegnologie van die tussenoorlogsperiode. Moderne geskiedkundiges gebruik die term onvoorwaardelik as 'n generiese beskrywing vir die styl van maneuveroorlogvoering wat [[Duitsland]] gedurende die vroeë deel van die Tweede Wêreldoorlog beoefen het, eerder as as 'n verduideliking. Volgens Frieser kan blitzkrieg in die konteks van die denke van [[Heinz Guderian]] oor mobiele gekombineerde wapenformasies gebruik word as 'n sinoniem vir moderne maneuveroorlogvoering op die operasionele vlak. == Definisie == === Algemene interpretasie === Die tradisionele betekenis van blitzkrieg verwys na die Duitse taktiese en operasionele metodologie wat in die eerste helfte van die Tweede Wêreldoorlog gebruik word. Dit word dikwels beskou as 'n nuwe metode van oorlogvoering. Die woord, wat 'n weerligoorlog of 'n weerligaanval beteken, in sy strategiese sin beskryf 'n reeks vinnige en beslissende kort gevegte om 'n uitklopslag te lewer aan 'n vyand voordat die ten volle kan mobiliseer. Takties is blitzkrieg 'n gekoördineerde militêre poging deur tenks, gemotoriseerde infanterie, [[artillerie]] en vliegtuie, om 'n oorweldigende plaaslike meerderwaardigheid in 'n gevegsmag te skep, die teenstander te verslaan en sy verdediging deur te breek. Blitzkrieg, soos deur Duitsland gebruik, het aansienlike [[sielkundige]] of "terreur"-elemente, soos die [[Jerigo]]trompet, 'n geluidsarm sirene op die [[Junkers Ju 87]]-duik[[bomwerper]], om die moraal van vyandsmagte te beïnvloed. Die toestelle is grotendeels verwyder toe die vyand in 1940 na die Slag van die Frankryk gewoond geraak het daaraan. Bomme het soms fluitjies aangeheg. Dit is ook algemeen dat historici en skrywers sielkundige oorlogvoering insluit deur vyfde kolom ondersteuners te gebruik om gerugte en leuens tussen die burgerlikebevolking in die teater van bedrywighede te versprei. === Oorsprong van die term === Die oorsprong van die term blitzkrieg is duister. Dit was nooit in die titel van 'n militêre doktriene of handboek van die Duitse leër of lugmag gebruik nie, en daar was geen "samehangende leerstelling" of "verenigende konsep van blitzkrieg" nie. Die term is selde voor [[1939]] in die Duitse militêre pers gebruik en onlangse navorsing by die Duitse ''Militärgeschichtliches Forschungsamt'' in [[Potsdam]] het dit in slegs twee militêre artikels uit die 1930's gevind. Albei het die term gebruik om 'n vinnige strategiese uitklop te beteken, eerder as 'n radikale nuwe militêre leer of benadering tot oorlog. Die eerste artikel (1935) handel hoofsaaklik oor voedsel en voorrade in [[oorlog]]. Die term blitzkrieg word gebruik met verwysing na Duitse pogings om 'n vinnige oorwinning in die [[Eerste Wêreldoorlog]] te behaal, maar word nie geassosieer met die gebruik van gepantserde, gemeganiseerde of lugmagte nie. Daar word aangevoer dat Duitsland selfversorgendheid in kos moet ontwikkel, want dit kan weer onmoontlik wees om 'n vinnige uitklop oor sy vyande te behaal, wat tot 'n lang oorlog lei. In die tweede artikel ([[1938]]) is die bekendstelling van 'n vinnige strategiese uitklop beskryf as 'n aantreklike idee vir Duitsland, maar moeilik om op land te bereik onder moderne toestande (veral teen stelsels van fortifikasie soos die [[Maginotlinie]]), tensy 'n buitengewoon hoë mate van verrassing behaal kan word. Die skrywer stel vaag voor dat 'n massiewe strategiese lugaanval dalk beter vooruitsigte kan hou, maar die onderwerp word nie breedvoerig ondersoek nie. [[Lêer:StukaRA.jpg|duimnael|[[Junkers Ju 87]] of stuka, belangrike element van Duitse blitzkrieg operasies.]] Nog 'n relatief vroeë gebruik van die term in Duits vind plaas in ''Die Deutsche Kriegsstärke'' (Duitse Oorlog sterkte) deur Fritz Sternberg, 'n Joodse, Marxistiese, politieke ekonoom en vlugteling uit die [[Derde Ryk]], wat in 1938 in [[Parys]] en [[Londen]] gepubliseer is. Sternberg het geskryf dat Duitsland nie ekonomies vir 'n lang oorlog voorberei het nie, maar kan 'n vinnige oorlog wen ("Blitzkrieg"). Hy het nie in besonderhede oor taktiek gegaan of voorgestel dat die Duitse weermag 'n radikaal nuwe operasionele metode ontwikkel het nie. Sy boek bied skaars leidrade oor hoe hierdie Duitse blitsoorwinnings gewen kan word. In [[Engels]] en ander tale is die term sedert die 1920's gebruik. Die Britse pers het dit veral gebruik om die Duitse suksesse in Pole in September 1939 te beskryf. Dit word deur John Harris beskryf as "'n stuk joernalistiese sensasionalisme" – 'n gonswoord waarmee die skouspelagtige vroeë suksesse van die Duitsers in die Tweede Wêreldoorlog gekenmerk kan word. Dit is later toegepas op die bombardement van Brittanje, veral Londen, vandaar "[[Blitz|Die Blitz]]". Die Duitse populêre pers het nege maande later gevolg ná die val van Frankryk in 1940; dus alhoewel die woord in Duits gebruik is, is dit eers deur die Britse joernaliste gewild gemaak. Heinz Guderian het dit genoem as 'n woord wat deur die geallieerdes geskep is: "as gevolg van die suksesse van ons vinnige veldtogte het ons vyande … die woord Blitzkrieg" geskep. Na die Duitse mislukking in die [[Sowjetunie]] in [[1941]], is die gebruik van die term in die Derde Ryk afgekeur. [[Adolf Hitler]] het ontken dat hy ooit die term gebruik het. Hy het in 'n toespraak in [[November]] 1941 gesê: "Ek het nog nooit die woord Blitzkrieg gebruik nie, want dit is 'n baie dom woord ". In die begin van Januarie 1942 het Hitler dit as 'n "Italiaanse frase" afgemaak. == Militêre evolusie, 1919–1939 == === Duitsland === In [[1914]] is die Duitse [[strategie|strategiese denke]] gebou op die geskrifte van [[Carl von Clausewitz]] ([[1 Junie]] [[1780]] – [[16 November]] [[1831]]), [[Helmuth von Moltke die Ouere]] ([[26 Oktober]] [[1800]] – [[24 April]] [[1891]]) en [[Alfred von Schlieffen]] ([[28 Februarie]] [[1833]] – [[4 Januarie]] [[1913]]), wat maneuver, gekonsentreerde massa en omsingeling voorstaan om die voorwaardes vir 'n beslissende slag te skep (''Vernichtungsschlacht''). Tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] het generaals soos Oskar von Hutier taktiek ontwikkel om maneuvreering op die slagveld te herstel. Spesialis ligte-[[infanterie]] (''Sturmtruppen'') moes op sagte kolle fokus, om gapings vir groter infanterie-eenhede te maak om met swaarder wapens te beweeg en die sukses verder te neem. Dit laat afgesonderde sterk punte vir die opvolgmagte. Die Hutier-taktiek is gekombineer met kort bombardemente deur gebruik te maak van massa gekonsentreerde artillerie, soos deur kolonel Georg Bruchmüller ontwerp. Aanvalle moes op spoed en verrassing staatmaak eerder as op gewig van getalle. Hutier-Bruchmüller-taktiek is met groot sukses in Operasie Michael, die lente-offensief van [[1918]] gebruik. Dit het tydelik die oorlogsbeweging herstel nadat die Geallieerde [[loopgraaf| loopgrawe]] oorval was. Die Duitse leërs het na [[Amiens]] en dan [[Parys]] opgeruk, binne 120&nbsp;km (75 myl) van Parys voordat hulle probleme ondervind het met bevoorading en Geallieerde-versterkings hul opmars gestuit het. Aan die Oosfront het die oorlog nie in die loopgraafoorlog verval nie; Duitse en Russiese leërs het oor duisende myl 'n maneuvreringoorlog geveg, wat die Duitse leierskap unieke ervaring gegee het wat die loopgraafgebonde Westerse [[Geallieerdes]] nie ondervind het nie. Studies van bedrywighede in die ooste het tot die gevolgtrekking gekom dat klein en gekoördineerde magte meer vegkrag het as groot, ongekoördineerde magte. Ná die oorlog het die ''Reichswehr'' die Hutier-taktiek aangepas. Die hoofkommandant, [[Hans von Seeckt]], het geargumenteer dat daar oormatige fokus op omsingeling was en dat spoed eerder beklemtoon moet word. Seeckt inspireer 'n hersiening van ''Bewegungskrieg'' (maneuver oorlogvoering) denke en die geassosieerde ''Auftragstaktik'' waarin die bevelvoerder sy voorneme gegee het en die diskresie onderneem om dit te bereik, binne die perke wat bepaal is deur die opleiding van 'n elite-offisierkorps wat hul besluite voorspelbaar gemaak het vir ander bevelvoerders. Delegasie het die tempo van bedrywighede verhoog, wat groot invloed op die sukses van Duitse leërs in die vroeë oorlogsperiode gehad het. Seeckt het die idee van numeriese superioriteit verwerp. Die Duitse leër moes in 'n klein, mobiele mag ontwikkel en tegniese vooruitgang aangemoedig, waarvan een van die resultate die gebruik van radio verbeter het, wat beter koördinasie tussen gemotoriseerde infanterie, [[tenk]]s en vliegtuie moontlik gemaak het en sodoende die nodige voorwaardes vir die daaropvolgende Blitzkrieg. Hy het dit dus in 'n leër van bevelvoerders omskep, wat ten minste die volgende vlak van beheer kon dek. === [[Brittanje]] === [[Lêer:IWM-Q-12329-armoured-car-Megiddo-1918.jpg|duimnael|Die Slag van Megiddo, September 1918: 'n ligte pantserkar in die heuwels bo Samaria.]] Die Britse weermag het laat in 1918 lesse geleer van die suksesvolle infanterie- en artillerie-offensiewe op die westelike front. Om die beste samewerking tussen alle elemente te verkry, was klem gelê op gedetailleerde beplanning, rigiede beheer en nakoming van opdragte. Meganisasie van die weermag is beskou as 'n manier om massa-ongevalle en onbesliste aard van ofensiewe operasies te vermy, as deel van 'n gekombineerde mag-teorie van oorlog. Die vier uitgawes van Velddiensregulasies wat na 1918 gepubliseer is, het bevind dat slegs gesamentlike wapenoperasies genoeg slaankrag kan skep om mobiliteit op 'n slagveld moontlik te maak. Hierdie oorlogsteorie het ook klem gelê op konsolidasie, met 'n aanbeveling van omsigtigheid teen oorversekerheid en genadelose uitbuiting. In die Sinai en Palestina-veldtog was sommige aspekte van wat later blitzkrieg genoem sal word, teenwoordig in operasies. Sleutelelemente in die "blitzkrieg-oorlogvoering" by die deurslaggewende Slag van Megiddo sluit in konsentrasie van magte, verrassing en spoed. Sukses was afhanklik van die uitvoer van aanvalle net op 'n terrein wat die beweging van groot formasies op die slagveld moontlik maak en taktiese aanpassings in die Britse artillerie en infanterie aanwending bevoordeel. Generaal Edmund Allenby het infanterie gebruik om die sterk [[Ottomaanse Ryk|Ottomaanse]] frontlinie aan te val in samewerking met die ondersteuning van artillerie, aangevul deur die kanonne van twee [[torpedojaer]]s. Deur middel van konstante druk deur [[infanterie]] en [[kavallerie]] is twee Ottomaanse leërs in die Judea-heuwels van balans gehou en feitlik omring tydens die gevegte van Sharon en Nablus (Slag van Megiddo). Die Britse metodes het 'n "strategiese verlamming" onder die Ottomane veroorsaak en het gelei tot hul vinnige en volledige ineenstorting. In 'n opruk van 105&nbsp;km is geskat dat minstens 25 000 krygsgevangenes geneem is en 260 kanonne gebuit is. [[B. H. Liddell Hart]] was van mening dat belangrike aspekte van die operasie was die mate waartoe Ottomaanse bevelvoerders nie intelligensie kon bekom oor die Britse voorbereidings vir die aanval nie. Britse lug superioriteit en lugaanvalle op hul hoofkwartier en telefooninfrastruktuur het hulle pogings verlam om te reageer op die vinnig agteruitgaande situasie. === Frankryk === Die Franse doktriene in die tussenoorlogse jare was verdedigingsgerig. Kolonel [[Charles de Gaulle]] was 'n voorstander van konsentrasie van pantser voertuie en vliegtuie. Sy menings is uitgedruk in sy boek ''Vers l'Armée de Metier'' (Na 'n Profesionele Leër [[1933]]). Soos von Seeckt het hy tot die gevolgtrekking gekom dat [[Frankryk]] nie meer die groot leërs van dienspligtiges en reserviste kon handhaaf waarmee in die Eerste Wêreldoorlog geveg is nie. Hy het probeer om tenks, gemeganiseerde magte en vliegtuie te gebruik om 'n kleiner aantal hoogs opgeleide soldate toe te laat om groter impak in gevegte te bekom. Sy standpunte het egter nie tot die Franse hoër gesag gespreek nie, maar sommiges het beweer dat hy deur Heinz Guderian beïnvloed was. === [[Rusland]]/[[USSR]] === In 1916 het generaal Alexei Brusilov tydens die Brusilov-offensief verrassings- en infiltrasietaktiek gebruik. Later het Marshal Mikhail Tukhachevsky, Georgii Isserson en ander lede van die [[Rooi Leër]] 'n konsep van "die diep geveg" ontwikkel uit die ervaring van die Pools-Sowjet-oorlog. Hierdie konsepte sou die doktriene van die Rooi Leër in die Tweede Wêreldoorlog lei. Tukhachevsky was 'n voorstander van gemeganiseerde formasies en die grootskaalse industrialisasie wat nodig was om die beperkings van [[infanterie]] en [[kavallerie]] te oorkom. Robert Watt (2008) het geskryf dat blitzkrieg min gemeen het met die Sowjet-diepgeveg. In 2002 het H. P. Willmott opgemerk dat die diepgeveg twee belangrike verskille bevat: dit was 'n leerstuk van totale oorlog, nie beperkte operasies nie, en beslissende stryd is verwerp ten gunste van verskeie groot gelyktydige offensiewe. Die Reichswehr en die Rooi Leër het 'n geheime samewerking in die Sowjet-Unie begin om die besettingsagent van die [[Verdrag van Versailles]], die Militêre Inter-Geallieerdeed Kommissie van Beheer, te ontduik. In [[1926]] is oorlogspele en oefeninge by [[Kazan]] en [[Lipetsk]] begin. Die sentrums is gebruik om toetsvliegtuie en gepantserde voertuie tot op die bataljonvlak te plaas en huisves lug- en gepantserde oorlogvoeringskole, waardeur offisiere geroteer is. === [[Nazi-Duitsland]] === [[Lêer:Heinz Guderian.jpg|duimnael|Heinz Guderian]] Nadat [[Adolf Hitler]] in 1933 die hoof van die regering geword het, het hy die Versailles-verdragsbepalings geïgnoreer. 'n Eenheid vir gepantserde magte is geskep binne die Duitse ''Wehrmacht'': die ''Panzerwaffe'', soos dit later bekend geword het. Die [[Luftwaffe]] (die Duitse lugmag) is weer gestig, en ontwikkeling is begin met vliegtuig grondaanval doktrienes. Hitler was 'n sterk ondersteuner van hierdie nuwe strategie. Hy lees Guderian se boek ''Achtung – Panzer!'' en na die waarneming van gepantserde veldoefeninge by Kummersdorf het hy opgemerk: "Dit is wat ek wil hê – en dit sal ek sal kry." === Guderian === Guderian het gesamentlike-magte-taktiek opgesom as die manier om die mobiele en gemotoriseerde gepantserde afdelings te kry om saam te werk en mekaar te ondersteun om beslissende sukses te behaal. In sy boek, ''Panzer Leader'', het hy geskryf: "In hierdie jaar, [[1929]], het ek oortuig geword dat tenks wat op hul eie of in samewerking met infanterie werk, nooit beslissende rol kan speel nie. My geskiedkundige studies, die oefeninge in [[Engeland]] en ons eie ervaring met lewensgroot modelle het my oortuig dat die tenks nooit hul volle effek kon lewer totdat die ander wapens op wie se ondersteuning hulle onvermydelik moes vertrou, tot hul standaard gebring word in terms van spoed en oor landelike bewegings vermoeës. In so 'n formasie van alle magte moet die tenks die primêre rol speel, die ander wapens wat onderhewig is aan die vereistes van pantser in die ondersteunende rolle. Dit sal verkeerd wees om tenks in infanterie afdelings in te sluit. Wat nodig was, was pantserafdelings wat al die ondersteunende magte sal insluit wat nodig is om die tenks met volle effek te laat veg." Guderian het geglo dat ontwikkelinge in [[tegnologie]] benodig word om die teorie te ondersteun; met die toegerus van gepantserde afdelings – veral tenks – met draadlose kommunikasie. Guderian het in 1933 aangedring by die opperbevel dat elke tenk in die Duitse pantsermag met 'n radio toegerus moet wees. Aan die begin van die oorlog is slegs die Duitse weermag só voorberei met alle tenks wat radio toegerus is. Dit was krities in die vroeë tenkgevegte waar Duitse tenkbevelvoerders die organisatoriese voordeel oor die Geallieerdes wat radio kommunikasie aan hulle gegee het, uitgebuit het. Later sal alle geallieerde leërs hierdie innovasie gekopieer. Tydens die Poolse Inval-veldtog het die sukses van gepantserde eenhede, onder die invloed van Guderian se idees, die aantal skeptici oorgewen wat aanvanklik twyfel uitgespreek het oor gepantserde oorlogvoering, soos [[Gerd von Rundstedt]] en [[Erwin Rommel]]. === Rommel === Volgens David A.Grossman het Rommel, tydens die 12de Slag van Isonzo, sy maneuver-oorlogvoering-beginsels vervolmaak tydens hierdie uitvoering van 'n ligte infanterie-operasie. Dit was dieselfde beginsels wat tydens die blitzkrieg teen Frankryk in 1940 toegepas is (en herhaal deur die Geallieerde magte teen [[Irak]] in die [[Golfoorlog]] van [[1991]]). Tydens die Slag van Frankryk het Hitler 'n verwarring veroorsaak toe hy sy idees skielik verander het en beveel dat die inval oor 'n paar weke afgehandel moet word (sy oorspronklike plan sou in jare voltooi het) en Rommel en Guderian aangemoedig het om hul direkte toesighouers nie te gehoorsaam nie, deur voor te stu en onderweg die idee van blitzkrieg uitbou. Dit was Rommel wat die eerste argetipe van blitzkrieg geskep het, deur sy eenheid ver voor flankende eenhede te lei. MacGregor en Williamson merk op dat Rommel se weergawe van blitzkrieg 'n aansienlik beter begrip van gesamentlike magte-oorlog as dié van Guderian vertoon. Generaal Hoth het in 'n amptelike verslag verklaar dat Rommel "nuwe paaie ondersoek het in die leiding van Panzer-afdelings." == Operasionele metodologie == === ''Schwerpunkt'' === ''Schwerpunktprinzip'' is 'n [[Heuristiek| heuristiese]] instrument (konseptuele instrument of denkformule) wat sedert die negentiende eeu in die Duitse leër gebruik is om besluite te neem van taktiek tot [[strategie]] oor prioriteit. ''Schwerpunkt'' kan vertaal word as swaartepunt, noodsaaklikheid, fokuspunt en punt van die hoofpoging. Geen van hierdie vorms is voldoende om die universele belang van die term en die konsep van ''Schwerpunktprinzip'' te beskryf nie. Elke eenheid in die leër, van die kompanjie tot die opperbevel, het besluit op 'n ''Schwerpunkt'' deur middel van ''schwerpunktbildung'', so ook die ondersteuningsdienste, wat beteken dat bevelvoerders altyd geweet het wat die belangrikste was en die rede daarvoor. Die Duitse leër was opgelei om die ''Schwerpunkt'' te ondersteun, selfs al moes die risiko's elders geneem word om die hoofpoging te ondersteun. Deur middel van ''Schwerpunktbildung'' kan die Duitse weermag meerderwaardigheid by die ''Schwerpunkt'' bereik, of dit aanvallend of verdedigend is, om plaaslike sukses by die ''Schwerpunkt'' in die progressiewe disorganisering van die opponerende mag te bewerkstellig. Dit skep meer geleenthede om hierdie voordeel te benut, selfs al is die magte numeries en strategies minderwaardig in die algemeen. In die 1930's het Guderian dit as "''Klotzen, nicht kleckern!''" opgesom. ("Skop, moenie hulle versprei nie!"). === Opvolg === Nadat 'n deurbraak in die vyand se lyn bereik is, was eenhede wat die ''Schwerpunkt'' behels, nie veronderstel om die vyandige voorste eenhede regs en links van die deurbraak aan te val nie. Eenhede wat deur die opening stoom, moes voortstu om vaste doelwitte agter die vyand se voorste lyn te bereik. In die Tweede Wêreldoorlog het die Duitse Panzer-magte gemotoriseerde mobiliteit gebruik om die teenstander se vermoë om te reageer, te verlam. Vinnige bewegende mobiele magte het die inisiatief aangegryp, swakhede benut en opgetree voordat opponerende magte kon reageer. Sentraal hiervoor was die besluitnemingsiklus (tempo). Besluitneming benodig tyd om inligting in te samel, 'n besluit te neem, bevele aan ondergeskiktes te gee om die besluit te implementeer. Deur beter mobiliteit en vinniger besluitnemingsiklusse kan mobiele magte vinniger optree as die magte wat hulle teenstaan. Rigtingkontrole was 'n vinnige en buigsame manier van bevel. Eerder as om 'n eksplisiete bevel te ontvang, sal 'n bevelvoerder van sy toesighouer se voorneme ingelig word en die rol wat sy eenheid in hierdie konsep het om te vul. Die wyse van uitvoering was dan 'n saak vir die diskresie van die ondergeskikte bevelvoerder. Personeellas is vir die senior bevelstrukture verminder en versprei onder al die vlakke van bevel met kennis van hul situasie. Delegasie en die aanmoediging van inisiatief-ondersteunde implementering, verseker dat belangrike besluite vinnig geneem kan word en mondelings of met kort skriftelike opdragte gekommunikeer word. Duitsers het ook [[Metamfetamien|Pervitin]] gebruik, 'n vorm van [[amfetamien]] wat aan bestuurders gegee is om hulle wakker te laat bly. === Opruiming === Die laaste deel van 'n offensiewe operasie was die vernietiging van geisoleerde groepe van weerstand, wat vroeër verbygegaan is deur die vinnig bewegende gepantserde en gemotoriseerde magte. Die ''Kesselschlacht'' 'ketelstryd' was 'n konsentriese aanval op sulke groepe. Dit was hier dat die meeste verliese op die vyand toegedien is, hoofsaaklik deur die massa vang van gevangenes en buit van wapens. Tydens [[Operasie Barbarossa]] het groot omsingelings in 1941 het Duitse magte byna 3,5 miljoen Sowjet-gevangenes geneem en ook massas toerusting gebuit. === Lugsteun === Naby lugsteun is verskaf in die vorm van die duikbomwerper en mediumbomwerper. Hulle sal die fokuspunt van aanval vanuit die lug ondersteun. Duitse suksesse is nou verwant aan die mate waarin die Duitse Luftwaffe die lugoorlog in vroeë veldtogte in Wes- en Sentraal-Europa en die Sowjetunie kon beheer. Die Luftwaffe was egter 'n breë gebasseerde mag sonder 'n sentrale sentrale doktriene, behalwe dat die hulpbronne oor die algemeen gebruik moet word om die nasionale strategie te ondersteun. Dit was buigsaam en kon beide operasionele taktiese en strategiese bombardemente uitvoer. Buigsaamheid was die sterkpunt van die Luftwaffe in 1939–1941. Paradoksaal, van daardie tyd af het dit sy swakheid geword. Terwyl geallieerde lugmagte aan die weermag se steun gekoppel is, het die Luftwaffe sy hulpbronne op 'n meer algemene, operasionele wyse ontplooi. Dit het oorgeskakel van lugruimbeheermissies, tot mediumafstand onderskepping, tot strategiese aanvalle, om grondondersteuningspligte in te sluit, afhangende van die behoefte van die grondkragte. Trouens, minder as 15% van die Luftwaffe was 'n gespesialiseerde pantser-ondersteuningsarm, wat dit ten doel gehad het om die weermag in 1939 nougeset te ondersteun. == Beperkings en teenmaatreëls == === Omgewing === Die begrippe wat verband hou met die term blitzkrieg soos diep penetrasies deur pantsereenhede, reuse omsingelings en gekombineerde eenhedeaanvalle, was grootliks afhanklik van die terrein en weerstoestande. Waar die vermoë om vinnig te beweeg oor "tenkland" nie moontlik was nie, is pantserpenetasies dikwels vermy of het dit tot mislukking gelei. Die terrein sal ideaal plat wees, ferm, onbelemmerd deur natuurlike hindernisse of vestings, en deurkruis met paaie en spoorweë. As dit in plaas daarvan heuwelagtig, bebos, moerasagtig of stedelik was, sou die pantser kwesbaar wees vir infanterie in naby gevegte en nie in staat wees om teen volle spoed uit te breek nie. Daarbenewens kan eenhede deur modder gestop word (ontdooide sneeu langs die Oosfront, wat gereeld albei kante vertraag het) of uiterste sneeu. Pantser, gemotoriseerde – en lugondersteuning was ook natuurlik van weer afhanklik. Daar moet egter op gelet word dat die nadele van so 'n terrein genegeer kan word indien verrassing oor die vyand bereik is deur 'n aanval deur so 'n terrein. Tydens die Slag van Frankryk het die Duitse blitzkrieg-aanval op Frankryk deur die [[Ardenne]] gegaan. Daar is min twyfel dat die heuwelagtige, hoogs beboste Ardenne betreklik maklik deur die Geallieerdes, selfs teen die grootste deel van die Duitse pantsereenhede, verdedig kon word. Maar juis omdat die Franse gedink het dat die Ardenne nie geskik was vir massiewe troepbeweging nie, veral vir tenks nie, het hulle net ligte verdediging geplaas wat vinnig deur die Wehrmacht oorrompel is. Die Duitsers het vinnig deur die woud gevorder en die bome platgery wat die Franse gedink het hierdie taktiek sou belemmer het. === Lug superioriteit === Die invloed van lugmagte oor magte op die grond het in die loop van die Tweede Wêreldoorlog aansienlik verander. Vroeë Duitse suksesse is uitgevoer toe geallieerde vliegtuie nie 'n beduidende impak op die slagveld kon maak nie. In Mei 1940 was daar naby pariteit in die aantal vliegtuie tussen die Luftwaffe en die Geallieerdes, maar die Luftwaffe wat ontwikkel is om Duitsland se grondmagte te ondersteun, het skakeloffisiere vir die mobiele formasies gehad en het 'n groter aantal operasionele vlugte per vliegtuig uitgevoer. Daarbenewens het die Duitse lugpariteit of superioriteit die onbelemmerde beweging van grondkragte toegelaat, hul ongehinderde samestelling in gekonsentreerde aanvalformasies, lugverkenning, lugvoorsiening aan vinnige bewegende eenhede en naby lugsteun by die aanvalpunt. Die geallieerde lugmagte het geen naby lugondersteuningsvliegtuie, opleiding of doktrine gehad nie. Die geallieerdes het 434 Franse en 160 Britse operasies per dag gevlieg, maar metodes om grond teikens aan te val, moes nog ontwikkel word. Daarom het geallieerde vliegtuie geringe skade veroorsaak. Teen hierdie 600 operasionele vlugte het die Luftwaffe gemiddeld 1 500 operasies per dag gevlieg. Op 13 Mei 1940 vlieg ''Fliegerkorps VIII'' 1000 operasionele vlugte ter ondersteuning van die oorsteek van die [[Maas]]. Die volgende dag het die geallieerdes herhaaldelike pogings aangewend om die Duitse pontbruê te vernietig, maar Duitse vegvliegtuie, grondvuur en Luftwaffe-lugafweerbatterye met die pantsermagte het 56 persent van die aanvallende geallieerde vliegtuie vernietig terwyl die brûe ongeskonde gebly het. [[Lêer:Hawker Typhoon 3 ExCC.jpg|duimnael|Die [[Hawker Typhoon]] was veral wanneer dit met agt RP-3-vuurpyle gewapen was, teen 1944, 'n wesentlike  bedreiging vir die Duitse magte en veral voertuie tydens die [[Slag van Normandië]].]] Geallieerde lug superioriteit het in die latere jare van die oorlog 'n beduidende hindernis vir Duitse operasies geword. Teen Junie 1944 het die Westerse Geallieerdes volle beheer oor die lug bo die slagveld gehad en hul veg-bomwerpers was baie effektief om grondmagte aan te val. Op [[Slag van Normandië| D-dag]] het die Geallieerdes 14 500 operasionele vlugte oor die slagveldgebied alleen gevlieg, nie ingesluit operasies wat oor Noordwes-Europa gevlieg is nie. Teen dit op 6 Junie het die Luftwaffe sowat 300 operasionele vlugte gevlieg. Alhoewel die Duitse [[vegvliegtuig]] teenwoordigheid oor [[Normandië]] oor die volgende dae en weke toegeneem het, het dit nooit naby die hoeveelhede gekom wat die geallieerdes ontplooi het nie. Veg-bomwerpers se aanvalle op Duitse formasies het dit feitlik onmoontlik vir hulle gemaak om gedurende daglig te beweeg. Vervolgens het tekorte vinnig ontwikkel in kos, brandstof en ammunisie, wat die Duitse verdedigers ernstig belemmer. Duitse voertuigpersoneel en selfs lugafweereenhede het groot probleme ondervind tydens die daglig. Inderdaad, die laaste Duitse offensiewe operasie in die weste, Operasie Wacht am Rhein, is beplan om tydens swak weer plaas te vind ten einde inmenging deur geallieerde vliegtuie te beperk. Onder hierdie omstandighede was dit vir die Duitse bevelvoerders moeilik om die "gepantserde idee" hoegenaamd te gebruik. === Teenvoeter-taktiek === Blitzkrieg is kwesbaar vir 'n vyand wat robuus genoeg is om die skok van die aanval te weerstaan en nie paniekbevange te raak oor die idee van vyandformasies naby sy agterste ontplooings nie. Dit is veral waar as die aanvallende formasie die reserwes ontbreek om voortdurend magte in die spitspunt in te voer, of die mobiliteit ontbreek om infanterie, artillerie en voorrade deurlopend in die aanval te voorsien. As die verdediger die flanke van die frontbreek kan hou, sal hulle die geleentheid hê om 'n teen-aanval te doen en die mag sodoende in twee te verdeel soos wat met Kampfgruppe Peiper in die Ardenne gebeur het. Tydens die Slag van Frankryk in 1940 het die 4de Pantserdivisie (Generaal-majoor [[Charles de Gaulle]]) en elemente van die 1ste Leër Tenk-Brigade (British Expeditionary Force) ondersoekende aanvalle op die Duitse flank gedoen en self die agterkant van die pantserkolomme by tye onder druk geplaas. Dit was dalk 'n rede vir Hitler om 'n einde te maak aan die Duitse offensief. Dié aanvalle gekombineer met Maxime Weygand se krimpvarkie-taktiek sou die belangrikste basis wees vir die teenaksie op blitzkrieg-aanvalle in die toekoms. Dit was die ontplooiing in diepte, wat die vyand 'n mate van penetrasie toelaat, was noodsaaklik was om die vyand aanval te kanaliseer terwyl artillerie, behoorlik in diens by die aanvalspunt, 'n swaar tol van aanvallers kon eis. Terwyl die geallieerde magte in 1940 nie die ervaring gehad het om hierdie strategieë suksesvol te ontwikkel nie, het dit Frankryk se kapitulasie met groot verliese tot gevolg gehad. Later het die geallieerde hierdie strategie gebruik. By die Slag van Koersk het die [[Rooi Leër]] 'n kombinasie van verdediging in omvattende diepte, uitgebreide mynvelde en volgehoue verdediging van deurbrake, aangewend. Op hierdie manier het hulle Duitse gevegsmag uitgeput, selfs soos die Duitse magte gevorder het. Die omgekeerde kan gesien word in die Russiese someraanval van 1944, Operasie Bagration, wat gelei het tot die vernietiging van Leër Groep Sentraal. Duitse pogings om die offensief te weerstaan en om uit omsingelings uit te veg, het misluk weens die Russiese vermoë om pantser-eenhede in die aanval in te voer, en die mobiliteit en sterkte van die offensief te handhaaf, wat vinnig in die agterste gebiede in werking was, vinniger as wat die Duitsers kon hergroepeer. === Logistiek === Hoewel dit effektief was in vinnige veldtogte teen Pole en Frankryk, kon mobiele operasies nie later deur Duitsland volgehou word nie. Strategieë wat op maneuver gebaseer is, het die inherente gevaar van die aanvallende mag wat sy toevoerlyne oorstrek, en dan deur 'n vasberade vyand verslaan word wat gewillig en in staat is om grondgebied op te offer vir die tyd om te hergroepeer en te herwapen, soos die Sowjeunie op die Oosfront gedoen het. (in teenstelling met byvoorbeeld die Nederlanders wat geen gebied gehad het om te offer nie). Tenk- en voertuigproduksie was 'n voortdurende probleem vir Duitsland; Inderdaad, laat in die oorlog het baie pantser-eenhede nie meer as 'n paar dosyn tenks gehad nie. Soos die einde van die oorlog genader het, het Duitsland ook kritiese tekorte in brandstof- en ammunisievoorrade ervaar as gevolg van Anglo-Amerikaanse strategiese bombardement en die blokkade. Alhoewel produksie van Luftwaffe-vegvliegtuie voortgesit het, sou hulle nie kon vlieg weens 'n gebrek aan brandstof nie. Watter brandstof daar was, het na pantser-afdelings gegaan, en selfs toe kon hulle nie normaalweg funksioneer nie. Van die Tiger-tenks wat teen die Amerikaanse leër verloor is, is bykans die helfte van hulle verlate weens 'n gebrek aan brandstof. == Bronne == === Boeke === * Battistelli, Pier Paolo (2013). ''Panzer Divisions: The Eastern Front 1941–43''. Osprey. ISBN 978-1-4728-0002-2. * Barbier, Mary Kathryn (2002). ''Kursk: The Greatest Tank Battle, 1943.'' Zenith Imprint. ISBN 978-0-7603-1254-4. * Boyne, Walter (2002). ''Air Warfare.'' Santa Barbara, CA,: ABC-Clio. ISBN 978-1-57607-345-2. * Beevor, Antony (2006). ''The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936–1939''. New York: Penguin Books. ISBN 978-0-14-303765-1. * Beevor, Antony (1999). ''Stalingrad: The Fateful Siege.'' New York: Penguin Books. ISBN 978-0-670-87095-0. * Bevin, Alexander (2002) [1993]. ''How Great Generals Win''. London: W. W. Norton. ISBN 978-0-393-32316-0. * Buckley, John (1998). ''Air Power in the Age of Total War.'' London: UCL Press. ISBN 978-1-85728-589-5. * Clark, Alan (1965). ''Barbarossa: The Russian–German Conflict, 1941–45''. New York: Quill. ISBN 978-1-56865-712-7. * Clark, Lloyd (2012). ''Kursk: The Greatest Battle: Eastern Front 1943''. London: Headline. ISBN 978-0-7553-3639-5. * Citino, Robert M. (2005). ''The German Way of War: From the Thirty Years' War to the Third Reich.'' Lawrence, KN: University of Kansas Press. ISBN 978-0-7006-1624-4. * Cooper, Matthew (1997). ''The German Army, 1933–1945: Its Political and Military Failure.'' Chelsea, MI: Scarborough House. ISBN 978-0-8128-8519-4. * Corum, James S. (1992). ''The Roots of Blitzkrieg: Hans von Seeckt and German Military Reform.'' Modern War Studies. Lawrence, KN: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0541-5. * Corum, James S. (1997). ''The Luftwaffe: Creating the Operational Air War, 1918–1940''. Lawrence, KN: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0836-2. * Danchev, Alex (1998). ''Alchemist of War: The Life of Basil Liddell Hart.'' London.: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-297-81621-8. * Dildy, Douglas (2014). ''Fall Gelb 1940: Panzer Breakthrough in the West.'' Oxford: Osprey. ISBN 978-1-78200-644-2. * Domarus, Max, ed. (1973). ''Hitler. Reden und Proklamationen 1932–1945. Kommentiert von einem deutschen Zeitgenossen'' [Speeches and Proclamations 1932–1945. Commentary by a Contemporary German]. II. Wiesbaden: R. Löwit. ISBN 978-3-927068-00-1. * Edwards, Roger (1989). ''Panzer, a Revolution in Warfare: 1939–1945.'' London/New York: Arms and Armour/Sterling. ISBN 978-0-85368-932-4. * Ellis, John (1990). ''Brute Force.'' New York: Viking Penguin. ISBN 978-0-670-80773-4. * Erickson, John (2001) [1962]. ''The Soviet High Command: a Military-political History, 1918–1941'' (3rd Frank Cass, London ed.). New York: St. Martin's Press. ISBN 978-0-7006-0836-2. * Falls, Cyril; Becke, A. F. (maps) (1930). ''Military Operations Egypt & Palestine from June 1917 to the End of the War. Official History of the Great War Based on Official Documents by Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence.'' 2. Part II. London: HMSO. OCLC 256950972. * French, David (2000). ''Raising Churchill's Army: The British Army and the War Against Germany 1919–1945.'' London: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-160826-1. * Frieser, Karl-Heinz (2005). ''The Blitzkrieg Legend: The 1940 Campaign in the West [Blitzkrieg-legende: der westfeldzug 1940]''. trans. J. T. Greenwood. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-1-59114-294-2. * Glantz, David M.; House, Jonathan M. (2004) [1999]. ''The Battle of Kursk.'' Lawrence, Kansas: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-1335-9. * Glantz, David (2012) [2001]. ''Operation Barbarossa: Hitler's Invasion of Russia 1941.'' Stroud, Gloucestershire, UK: The History Press. ISBN 978-0-7524-6070-3. * Glantz, David (2009). ''To the gates of Stalingrad: Soviet-German Combat Operations, April–August 1942''. Lawrence, KS: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-1630-5. * Glantz, David M.; House, Jonathan M. (1995). ''When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler. Modern war studies.'' Lawrence, KS: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0717-4. OCLC 468566904. * Glantz, David M.; House, Jonathan M. (1999). ''The Battle of Kursk. Modern war studies''. Lawrence, KS: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0978-9. OCLC 41338011. * Glantz, David (November 2010). ''Barbarossa Derailed: The Battle for Smolensk, 10 July – 10 September 1941: The German Advance to Smolensk, the Encirclement Battle and the First and Second Soviet Counter-Offensives, 10 July – 24 August 1941''. I. Solihull: Helion. ISBN 978-1-906033-72-9. * Griehl, Manfred (2001). ''Junker Ju 87 Stuka.'' London/Stuttgart: Airlife Publishing/Motorbuch. ISBN 978-1-84037-198-7. * Hardesty, Von (2012). ''Red Phoenix Rising: The Soviet Air Force in World War II.'' University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-1828-6. * Guderian, Heinz (2001) [1952]. ''Panzer Leader.'' New York: Da Capo Press. ISBN 978-0-306-80689-6. * Harris, John Paul (1995a). ''Men, Ideas and Tanks: British Military Thought and Armoured Forces, 1903–1939.'' Manchester University Press. ISBN 978-0-7190-4814-2. * Hill, Alec (1978). ''Chauvel of the Light Horse – A Biography of General Sir Harry Chauvel GCMG KCB.'' Carlton, Victoria, Australia: Melbourne University Press. ISBN 978-0-522-84146-6. * Hitler, Adolf (1942). Jochmann, Werner, ed. ''Monologe im Fuhrerhauptquartier 1941–1944.'' Die Aufzeichnungen Heinrich Heims [Monologues in the Fuhrer's Headquarters 1941–1944. The Records of Heinrich Heim] (1980 ed.). Hamburg: Knaus. ISBN 978-3-8135-0796-6. * Holmes, Richard; Strachan, Hew; Bellamy, Chris; Bicheno, Hugh (2001). ''The Oxford Companion to Military History.'' Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-866209-9. * Horne, Alistair (1969). ''To Lose a Battle: France 1940.'' Boston: Little, Brown. OCLC 5258. * Hughes, Matthew (2004). ''Allenby in Palestine The Middle East Correspondence of Field Marshal Viscount Allenby June 1917 – October 1919.'' Publications of the Army Records Society. 22. Stroud, Gloucestershire: Sutton Publishing Ltd for the Army Records Society. ISBN 978-0-7509-3841-9. * Keegan, John (2005). ''The Oxford Companion to World War II.'' London: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280666-6. * Keegan, John (1989). ''The Second World War.'' New York: Penguin Books. ISBN 978-0-14-303573-2. * Keegan, John (1987). ''The Mask of Command''. New York: Viking Publishers. ISBN 978-0-14-011406-5. * Liddell Hart, B. H. (1970). ''History of the First World War''. London: Pan. ISBN 978-0-330-23354-5. * Manstein, Erich von (1983) [1955]. ''Verlorene Siege [Lost Victories]'' (in Duits). München: Monch. ISBN 978-3-7637-5051-1. * Mercatante, Steven (2012). ''Why Germany Nearly Won: A New History of the Second World War in Europe.'' Santa Barbara, CA: Praeger. ISBN 978-0-313-39592-5. * Melvin, Mungo (2011). ''Manstein: Hitler's greatest general.'' New York: Thomas Dunne Books/St. Martin's Press. ISBN 978-0-312-56312-7. * Mellenthin, Friedrich von (1956). ''Panzerschlachten [Panzer Battles].'' Old Saybrook, CT: Konecky & Konecky. ISBN 978-1-56852-578-5. * Moorhouse, Roger (2011). ''Berlin at War: Life and Death in Hitler's Capital, 1939–45''. London: Vintage. ISBN 978-0-09-955189-8. * Mosier, John (2003). ''The Blitzkrieg Myth: How Hitler and the Allies Misread the Strategic Realities of World War II''. New York: Harper Collins. ISBN 978-0-06-000976-2. * Naveh, Shimon (1997). ''In Pursuit of Military Excellence: The Evolution of Operational Theory.'' London: Frank Cass. ISBN 978-0-7146-4727-2. * Newton, Steven (2002). ''Kursk: The German View.'' Cambridge: Da Capo Press. ISBN 978-0-306-81150-0. * Overy, Richard (1995). ''War and Economy in the Third Reich''. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-820599-9. * Paret, John; Craig, Gordon; Gilbert, Felix (1986). ''Makers of Modern Strategy: From Machiavelli to the Nuclear Age.'' New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-820097-0. * Perrett, Bryan (1983). ''A History of Blitzkrieg.'' New York: Jove Books. ISBN 978-0-515-10234-5. * Pinkus, Oscar (2005). ''The War Aims and Strategies of Adolf Hitler.'' Jefferson, N.C.: McFarland. ISBN 978-0-7864-2054-4. * Sheffield, G. (2011). ''The Chief: Douglas Haig and the British Army.'' London: Aurum Press. ISBN 978-1-84513-691-8. * Shirer, William (1969). ''The Collapse of the Third Republic: An Inquiry into the Fall of France in 1940.'' New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-20337-5. * Sheldon, J. (2017). ''Fighting the Somme: German Challenges, Dilemmas & Solutions.'' Barnsley: Pen & Sword Military. ISBN 978-1-4738-8199-0. * Simpkin, Richard (2000) [1985]. ''Race to the Swift: Thoughts on Twenty-First Century Warfare. Future Warfare.'' I. London: Brassey. ISBN 978-1-85753-135-0. * Terraine, John (1998). ''The Right of the Line. Wordsworth Military Library.'' Ware, Herts: Wordsworth Editions. ISBN 978-1-85326-683-6. * Tooze, Adam (2006). The Wages of Destruction: The Making and Breaking of the Nazi Economy. London: Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9566-4. * Wavell, Field Marshal Earl (1968) [1933]. "The Palestine Campaigns". In Sheppard, Eric William. A Short History of the British Army (4th ed.). London: Constable. OCLC 35621223. * Willmott, H. P. (2002). ''When Men Lost Faith in Reason: Reflections on War and Society in the Twentieth Century. Studies in Military History and International Affairs.'' Westport, CN: Praeger. ISBN 978-0-313-07009-9. Retrieved 2013-07-11. * Willmott, H. P. (1984). ''June 1944''. New York: Blandford Press. ISBN 978-0-7137-1446-3. Retrieved 2013-07-11. * Woodward, David R. (2006). ''Hell in the Holy Land World War I in the Middle East''. Lexington: The University Press of Kentucky. ISBN 978-0-8131-2383-7. * Willmott, Hedley Paul (1990). ''The Great Crusade: A new complete history of the Second World War.'' New York: Free Press. ISBN 978-0-02-934715-7. * Zaloga, Steven; Madej, W. V. (1985). ''The Polish Campaign 1939.'' New York: Hippocrene Books. ISBN 978-0-88254-994-1. * Zetterling, Niklas; Frankson, Anders (2000). ''Kursk 1943: A Statistical Analysis. Cass Series on the Soviet (Russian) Study of War.'' London: Frank Cass. ISBN 978-0-7146-8103-0. === Konferensies === * Glantz, David (2001). ''The Soviet-German War 1941–1945: Myths and Realities: A Survey Essay.'' Lesing gelewer vir die twintigste herdenking lesing by die Strom Thurmond Institute of Government and Public Affairs. no ISBN. Clemson, SC: Clemson University. === Joernale === * Erickson, Edward J. (2001). "''Ordered to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War''". Contributions in Military Studies. Westport Connecticut: Greenwood Press (201). ISSN 0883-6884. OCLC 43481698. * Fanning, William, Jr. (April 1997). "''The Origin of the term "Blitzkrieg": Another View''". Journal of Military History. 61 (2): 283–302. doi:10.2307/2953968. ISSN 0899-3718. * Harris, John Paul (November 1995). "''The Myth of Blitzkrieg''". War in History. II: 335–352. doi:10.1177/096834459500200306. ISSN 0968-3445. * Watt, Robert (2008). "''Feeling the Full Force of a Four Point Offensive: Re-Interpreting The Red Army's 1944 Belorussian and L'vov-Przemyśl Operations''". The Journal of Slavic Military Studies. Routledge Taylor & Francis Group. XXI (4). doi:10.1080/13518040802497564. ISSN 1351-8046. * Winchester, Charles (20 January 2002). "''Advancing Backwards: The Demodernization of the German Army in World War 2''". Military Journal. Osprey. 2 (1): 18–25. ISBN 978-1-84176-041-4. ISSN 1467-1379. Archived from the original on 5 April 2013. Retrieved 11 August 2015. * Yersa, Donald (June 2011). "Military History at the Operational Level: An Interview with Robert M. Citino". Historically Speaking. 12 (3): 10–12. === Webtuiste === * De Gaulle, Charles (2009). "''1890–1940: un officier non-conformiste''" [1890–1940: An Unorthodox Officer]. www.charles-de-gaulle.org (in French). == Notas == * Hierdie artikel is vertaal vanuit die Engelse Wikipedia {{Normdata}} [[Kategorie:Duitse weermag]] [[Kategorie:Nazi-Duitsland]] [[Kategorie:Tweede Wêreldoorlog]] 1zei3ijtgne57jjfz4ot6rrhrpbcqhh 0 134647 2820025 2819665 2025-07-10T14:54:55Z Sobaka 328 /* Ontwikkeling tussen die Wêreldoorloë */ skakel 2820025 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Battle of Franklin, November 30, 1864.jpg|duimnael|Slag van Franklin, 30 November 1864, [[Amerikaanse Burgeroorlog]].]] '''Militêre strategie''' is die versamelnaam vir die voorbereiding vir [[oorlog]]svoering. [[Strategie]], afgelei van die Griekse woord ''[[strategos]]'', is gesien as "die kuns van die generaal". Die vader van die moderne strategiese studie, [[Carl von Clausewitz]], het militêre strategie gedefinieer as "die gebruik van gevegte met die doel om die oorlog te wen." Militêre strategie is deel van 'n drie-eenheid van "kuns" of "wetenskap" in die [[krygskunde]], saam met taktiek, die uitvoering van planne en die manoeuvrering van eenhede in die geveg en logistiek, die onderhouding van 'n krygsmag. == Grondslae van militêre strategie == Strategie en taktiek is nou met mekaar verbind. Oorspronklik, in die terminologie van die vroeë 19de eeu, word die woord "strategie" gebruik vir die manier waarop 'n weermag voor die veldslag en na afloop manoeuvreer, terwyl "taktiek" die uitvoering van die geveg self aandui. Teen die einde van die 19de eeu het die nasionale leërs so groot geword dat die werklike onderskeid tussen maneuver en geveg steeds meer begin vervaag het - daar was nie langer meer sprake van 'n relatief klein leër wat in 'n wye landskap rondtrek op soek na die vyand nie - sodat daar geen rede meer was om tussen taktiek en strategie in hierdie sin nog 'n begripsmatige onderskeid te maak nie. Ondertussen het die woorde egter al verskillende ander betekenisse gekry. Een daarvan dui op 'n vlakonderskeid aan: die taktiese vlak hou die konkrete gevegshandelinge in; die strategiese vlak die beleidsbeslissinge. Daartussen lê dan die operasionale vlak: die manoeuvreer met leëreenhede. Die meer gebruikelike betekenis was egter 'n onderskeid tussen 'n algemene metode van oorlogvoering - dit noem mens as die taktiek - en die konkrete plan: die strategie. Die begrippe "beleids besluit op die hoogste vlak" en "konkrete plan" sluit mekaar egter nie uit nie; dikwels word met "strategie" 'n kombinasie van beide bedoel. In sy suiwerste vorm gaan strategie alleen oor militêre sake. In vroeëre gemeenskappe was die [[koning]] of politieke leier ook meestal die militêre leier. Indien nie, was die afstand tussen beide leiers klein. Na mate die leër professioneel geword het, het dit nodig geword om te onderskei tussen die politieke en die militêre leier. Soos die Franse staatsman Georges Clemenceau het gesê: “Oorlog is te belangrik om alleen aan soldate oor te laat.” Hieruit volg die konsep van die groot strategie (''grand strategy''), wat die beheer van alle middele van die hele staat ten behoewe van die oorlogsvoering insluit. In die konteks van 'n groot strategie word die militêre komponent gereduseer tot 'n operasionele strategie: die aanstuur van groot militêre eenhede soos leërkorpse en afdelings. Fundamenteel in groot strategie is diplomasie waardeur 'n staat alliansies kan aangaan of ander state kan oorreed tot bepaalde gedrag, sonder gebruik van geweld. 'n Ander element van groot strategie is hoe om die vrede te bewaar na 'n oorlog. Soos Clausewitz het gesê: 'n suksesvolle militêre strategie is 'n middel tot 'n doel, nie 'n doel in sigself nie. Daar is baie voorbeelde wat in die geskiedenis waarna 'n oorwinning op die slagveld nie aanleiding gee tot 'n langdurige vrede nie, byvoorbeeld die [[Vrede van Versailles]] ([[1919]]). Die strategie moet hom aanpas by veranderinge in die taktiek as gevolg van tegnologiese ontwikkelinge. 'n Suksesvolle strategie wat op 'n bepaalde oorlogsomstandigheid effektief gewees het, bly dikwels populêr, ook nadat nuwe ontwikkelings op die gebied van bewapening verandering noodsaaklik gemaak het. 'n Voorbeeld hiervan is dit na die [[Eerste Wereldoorlog]] tot [[1940]] toe die Franse leër vashou aan 'n defensiewe strategie (soos geimplimenteer in die [[Maginotlinie]]) wat egter deur die Duitse [[blitzkrieg]] in die Slag om Frankryk verslaan word. Strategie moet ook kan aanpas by 'n ongelykheid in die militêre vermoeëns tussen twee strydende partye. [[Guerilla-oorlogvoering]] is 'n opsie waarin meestal ongereguleerde vegters probeer om 'n staande gewapende mag te ontwrig en uit te put, terwyl die verskil in vuurkrag die direkte konfrontasie van daardie vegters verhoed. 'n Sentrale leerstelling in guerrilla-doktrine is die bereiking van 'n tydelike en plaaslike meerderwaardigheid teen 'n vyand wat baie beter is in terme van mannekrag en vuurkrag. So word byvoorbeeld, vyandverbindings ontwrig deur konvooie in 'n hinderlaag te lei en aanvalle word uitgevoer op geïsoleerde militêre poste. Hulle val aan en verdwyn dan klaarblyklik na niks voordat vyandversterkings op die slagveld kom. 'n Voorwaarde vir 'n suksesvolle guerrilla-optrede is 'n moeilike terrein met heuwels, digte woude of moerasse met 'n swak padnetwerk. Guerrilla-aksies is een van die oudste vorme van [[asimmetriese oorlogvoering]]. == Ontwikkeling van die militêre strategie == === Militêre strategie in die antieke tye === [[Lêer:Alexander the Great mosaic.jpg|duimnael|Alexander die Grote]] Die beginsels van militêre strategie is vir die eerste op skrif gestel rondom [[500 v.C.]] deur [[Sun Tzu]] en denkers uit [[Sparta]]. Die veltogte van [[Alexander die Grote]], [[Hannibal]], [[Julius Caesar]] en veral [[Kores die Grote]] gee aanleiding tot strategiese beplanning en beweging. [[Alfred Thayer Mahan]] beskryf in die voorwoord van ''The Influence of Sea Power upon History'' hoe die [[Romeinse Ryk | Romeine]] effektief hul seemag inspan om die kommunikasie van Hannibal met [[Kartago]] te belemmer; en hom so via 'n maritieme strategie te verslaan, wat hulle nie in kon slaag nie. === Djengis Khan en die Mongole === Die [[Mongoolse Ryk | Mongole]] het hul strategie gebaseer op hul besonderse beheersing van die [[perd]]. [[Djengis Khan]] het die diverse stamme verenig, waarna hulle bewapen met pyl-en-boog 'n groot deel van [[Eurasië]] oorneem. Die sukses van hierdie strategie, was gebaseer op die taktiek van die maneuver, terreur en verrassing waarvan die doel was om die moraal van die te onderwerpte bevolking te breek. Die leër leef van plundering en trek verder voor die land uitgeput raak. === Militêre strategie na die Middeleeue === In [[1520]] behandel [[Niccolò Machiavelli]] se ''Dell'arte della guerra'' (Die kuns van die oorlogvoering) die verhouding tussen politieke en militêre sake, soos die ontwikkeling van 'n groot strategie. In die [[Dertigjarige Oorlog]] het koning [[Gustav II Adolf]] van Swede 'n gevorderde operasionele strategie gebruik wat tot oorwinning in die gebied van die [[Heilige Romeinse Ryk]] gelei het. Pas in die 18de eeu word militêre strategie 'n onderwerp vir ernstige studie. Tydens die [[Sewejarige Oorlog]] (1756-1763) het [[Frederik II van Pruise | Frederik die Grote]] 'n strategie van uitputting geïmproviseer om die vyand buite te hou en sy Pruisiese troepe te spaar. Van alle kante beleer deur [[Frankryk]], [[Oostenryk]], [[Rusland]] en [[Swede]] weet hy hoe om sy sentrale posisie uit te buit om sy leër langs interne lyne te plaas en te konsentreer teen altyd steeds een teenstander. Frederik se optrede lei tot groot belangstelling in "geometriese strategie" met klem op maneuver, terrein en die besit van strategiese posisies. === Napoleon se strategie === [[Lêer:Napoleons retreat from moscow.jpg|duimnael|Napoleon se terugval in Rusland]] Die [[Franse Revolusie]] en die [[Napoleontiese Oorloë]] wat gevolg het, veroorsaak 'n [[revolusie]] in militêre strategie, waarvan die gevolge voelbaar bly tot in die [[Eerste Wêreldoorlog]]. Met die koms van goedkoop [[vuurwapen]]s en die dienspligtige soldaat het die leërs tot massale formasies gegroei. [[Napoleon]] van Frankryk het hierdie ontwikkeling gebruik vir 'n brute maar effektiewe "strategie van vernietiging" wat niks van die wiskundige perfektheid van die geometriese strategie aangespreek het nie. Napoleon het sonder uitsondering besluit in die veldslag, met as enige doel om sy vyand ten volle te vernietig, wat hy deurgaans bereik het deur middel van superieure maneuver. As nie net die militêre, maar ook politieke leier het hy hom besig gehou met sowel die groot strategie as met die operasionele strategie en gebruik gemaak van politieke en ekonomiese maatreëls. Napoleon is verslaan toe sy teenstanders sy metodes oorgeneem het. Napoleon se praktiese strategiese suksesse inspireer nuwe studie in militêre strategie. Die twee belangrikste studente van sy werk was [[Carl von Clausewitz]], 'n Pruis met 'n agtergrond in [[filosofie]], en [[Antoine-Henri Jomini]], wat een van Napoleon se stafoffisiere was. Clausewitz se ''[[Vom Kriege]]'' is die standaardwerk vir strategie. Dit behandel sowel politieke as militêre leierskap. Sy mees bekende uitspraak hieruit lui: "Oorlog is nie alleen 'n politieke handeling nie, maar ook 'n politieke instrument: oorlog is die voortsetting van die politiek met toevoeging van 'n ander middel." (naamlik: geweld) Clausewitz verwerp "geometrie" as onbelangrik in strategie. In plaas daarvan het hy geglo in die vernietiging van die wil van die teenstander om verder te veg. Daarvoor moes die ''Schwerpunkt'' (swaarpunt) van die vyand aangepak word: wat die vyand tot vrede sou aanpor. In sommige gevalle kon hierdie ''Schwerpunk'' die vernietiging van die leër wees, soms die lamlê van handel en [[ekonomie]], soms die val van 'n belangrike stad. In teenstelling met Clausewitz behandel Antoine-Henri Jomini veral operasionele strategie, beplanning en inligting, die voer van 'n veldtog, en "generaalskap" in plaas van "staatsmanskap". Hy het veronderstel dat die oorwinning bereik kon word deur die gebied van die vyand te beset in plaas van die wil van die vyand te breek. === Strategie en die [[Industriële Revolusie]] === Die evolusie van die militêre strategie gaan voort gedurende die [[Amerikaanse Burgeroorlog]] (1861-1865). Die [[geweer]] vervang die musket. Spoorweë vervoer troepe vinnig oor groot afstande, terwyl die [[telegraaf]] kommunikasie oor afstand versnel. [[Stoom]] maak 'n einde aan die militêre nut van die seilskip vir oorlogvoering op see. Daar was nog ruimte vir triomfe deur 'n maneuver-strategie soos generaal Grant William T. Sherman se “mars na die see” in [[1864]], maar hierdie was afhanklik van die bereidheid van die vyand om nie in te grawe nie. Teen die einde van die Amerikaanse Burgeroorlog het die loopgrawe aan die noordelike en suidelike fronte tot Eerste Wêreldoorlog-standaarde gegroei, veral by die beleg van stede soos Vicksburg en Petersburg. Maar hierdie lesse is weer vergeet toe in Europese oorloë soos die Prussiese-Oostenrykse oorlog ([[1866]]) en die [[Frans-Duitse Oorlog]] (1870-1871) maneuvrering tot oorwinning gelei het. Voor die Eerste Wêreldoorlog was die invloedrykste strateë twee Pruisiese generaals: [[Helmuth von Moltke die Ouere|Helmuth von Moltke (die Ouere)]] en [[Alfred von Schlieffen]]. Onder Von Moltke het die Pruisiesse leër die oorloë van 1866 en 1870-1871, respektiewelik teen Oostenryk en Frankryk. Von Moltke gebruik die spoorweg en telegraaf effektiewelik. Hy delegeer die bevelvoering na laer bevelvoerders wat ter plaatse was en vaardig geskikte riglyne uit, geen spesifieke bevele nie, omdat hy geweet het: "Geen oorlogsplan oorleef die eerste kontak met die vyand nie." Veldmaarskalk von Schlieffen lei die Duitse Generale Staf in die aanloop na die Eerste Wêreldoorlog. Sy oplossing vir Duitsland se strategiese probleem dat die land aan twee fronte moes veg, teen Frankryk en Rusland, was die Schlieffen-plan. Volgend die plan word in die ooste verdedig, terwyl in die weste met 'n omsirkel beweging soos tydens die Slag van Cannae. die Franse troepe ingesluit en vernietig sou word. Terwyl die industrialisering groot veranderinge veroorsaak in maritieme tegnologie vernuwe 'n enkele Amerikaanse strateeg, [[Alfred Thayer Mahan]], se hoog persoonlike studie die maritieme strategie. Mahan propageer die opbou van 'n groot [[vloot]], gerig op beheersing van die [[see]] en die handelsroetes, in teenstelling met die fortifikasie van die kus. Sy teorieë het groot invloed op die maritieme wapenwedloop tussen veral Engeland en Duitsland tussen [[1898]] en [[1914]]. === Strategie in die Eerste Wêreldoorlog === Aan die begin van die Eerste Wêreldoorlog word strategie gedomineer deur die offensiewe gedagte goed wat sedert 1870 in die mode was, ondanks die onlangse ervarings van die [[Tweede Vryheidsoorlog |Tweede Boereoorlog]] (1899-1902) en die [[Russies-Japannese Oorlog]] (1904-1905), waar die masiengeweer sy verdedigende krag laat blyk het. Teen die einde van 1914 was die Weselike Front vasgevang in 'n loopgraafoorlog waarvolgens elke moontlikheid tot maneuver verlore was. Op ander fronte was nog wel ruimte vir maneuver. So het die Engelse offisier [[T. E. Lawrence]] met Arabiese ongereelde troepe in 'n guerrilla-veldtog wat dit vir die [[Ottomaanse Ryk|Ottomane]] moeilik gemaak het. Op groter skaal as ooit word alle middele van die staat aangewend ten behoewe van oorlog, in die groot strategie van 'n koalisie van state: die ''Entente'' versus die Sentrale moondhede. Gemeenskappe en ekonomie is gemobiliseerd vir die totale oorlog. Duitsland val die ekonomie van die vyand aan deur U-bote in te span teen handelsvaartuie. Eenheid van bevel is nodig toe die bondgenote begin saam te werk tydens offensiewe en by die verdediging. Die ''Entente'' aanvaar Maarskalk Ferdinand Foch as opperste bevelvoerder. === Ontwikkeling tussen die Wêreldoorloë === [[Lêer:Heinz Guderian.jpg|duimnael|Heinz Guderian]] Na die Eerste Wêreldoorlog het twee tegnologiese vernuwings, die [[vliegtuig]] en die [[tenk]], voorwerpe van strategiese studies geword. Die leidende teoretikus van die lugmag was die Italiaanse generaal Giulio Douhet, wat glo dat toekomstige oorloë gewen of verloor sou word in die lug. In die besonder glo Douhet in strategiese bombardemente om die ekonomie en die wil van die vyand om voort te veg, te breek. Die Britse historikus [[B. H. Liddell Hart | Basil Henry Liddell Hart]] was een van die mees prominente voorvegters vir meganisasie en motorisering van die weermag in Groot-Brittanje. In Duitsland het [[Hans von Seeckt]] studiegroepe gestig om uit die Eerste Wêreldoorlog te leer. Hulle sien die groot strategiese waarde van die mobiliteit, vuurkrag en beskerming gebied deur die pantservoertuig. Verbeteringe op die gebied van radio en vervoer maak dit ook moontlik om nog meer groter leërgroepe effektief te verskuif en te lei. Die vermoë van hierdie nuwe taktieke om groot strategiese resultate te behaal, word egter deur die politiek nie omgereken in 'n konkrete strategie nie: Die [[Drievoudige Entente]], [[Adolf Hitler]], of [[Josef Stalin]] het einde jare dertig nie 'n groot strategie ontwikkel om hierdie militêre potensiaal uit te buit nie. Die innoverende Duitse generaal [[Heinz Guderian]] het ondanks sy boek ''Achtung: Panzer!'' ([[1937]]) skaars invloed op die beleid van Duitsland. Pas in Mei / Junie 1940 het hy tydens ''Fall Gelb'' en ''Fall Rot'' bewys waartoe die taktiek van die [[blitzkrieg]] in staat was. Die onder Duitse amptenare geldende ''Auftragstaktik'' dra by tot die sukses daarvan. ''Auftragstaktik'' verwys na die taktiek waarvolgens die bevelvoerder sy voorneme gegee het en die diskresie onderneem om doelwitte te bereik, binne die perke wat bepaal is deur die opleiding van 'n elite-offisierkorps. Dit het operasionele besluite voorspelbaar gemaak vir ander bevelvoerders. === Strategie in die [[Tweede Wêreldoorlog]] === Die sukses in Frankryk het bygedra tot die besluit om die [[Sowjetunie]] binne te val. Dit is 'n klassieke voorbeeld van hoe taktiese mag, 'n strategiese swakheid kan wees, want in teenstelling met Duitsland se taktiese oorgewig was die strategiese posisie van die land so sleg dat dit die oorlog uiteindelik moes verloor. Die grondstofvoorsiening en die industriële produksie was eenvoudig onvoldoende, en die Weselike front, met [[Engeland]], was nog nie afgesluit nie. 'n Vernuwing, veral deurgevoer deur die Britte, was dit op strategiese vlak van toepassing van misleiding waarvolgens die vyand vir die gek gehou word. Baie belangrik was ook die gebruik van die afluistering en ontsyfer van die kommunikasie van die vyand, watter inligting daarna op strategiese vlak gebruik word. Die Britse program om die Duitse [[Enigma-masjien]] (kodeermasjien) te kraak heet Ultra, die Amerikaanse program om die Japannese kodes te breek heet Magic. Die beslissing van die geallieerde leiers [[Winston Churchill]] en [[Franklin D. Roosevelt]] om hulle in 1942 te verbind tot onvoorwaardelike oorgawe van die vyand word deur hedendaagse strateë gekritiseer as die "weggee" van strategiese opsies, wat die oorlog sou verleng het. Eenheid van bevel is vanaf 'n vroeë oomblik ingevoer met die aanstelling van generaal [[Dwight Eisenhower]] as opperste bevelvoerder in (Weselike) Europa. In die [[Stille Oseaan]] het die Amerikaners teen die Japannese 'n strategie van eilandspronge gebruik: die Amerikaners het slegs enkele [[eiland]]e aangeval en die garnisoene op ander eilande aan hul lot oorgedra, in die verwagting dat hulle as "dor blaar" sou “opdroog”. Die baie effektiewe [[duikboot]]-veldtog van die Verenigde State Vloot teen die Japannese handelskepe het daarvoor gesorg dat die voorsiening van die oorgeslaande eilande minimaal was. === Strategie en die kernwapen === [[Lêer:Operation Crossroads Baker Edit.jpg|duimnael|'n Kernwapen toets deur die Amerikaanse weermag in die [[Bikini-ringeiland|Bikini Atoll]], [[Mikronesië]], op [[25 Julie]] [[1946]].]] Die ontploffing van die eerste [[kernwapen]] in [[Hiroshima]] (''[[Little Boy]]'') op [[6 Augustus]] [[1945]] veroorsaak 'n revolusie in die strategiese denke. Die Amerikaners het die monopolie op die kernwapen tot [[1949]], die jaar waarin die Russe hul eerste suksesvolle kerntoets gedoen het. Vir die eerste keer ontstaan die moontlikheid dat nie net een van die strydende partye, maar beide vernietig kan word in die geweld van 'n oorlog. Die vernietigende vermoë van veral die in [[1954]] ontwikkelde [[waterstofbom]] maak dit ook waarskynlik dat 'n toekomstige kernoorlog van baie kort duur sou wees. Diverse strategieë met betrekking tot die gebruik van kernwapens het die daglig gesien, maar tydens die grootste deel van die [[Koue Oorlog]] berus die wêreld in die bestaan van die dreigement van wedersydse versekerde vernietiging (''mutually assured destruction''). 'n Belangrike gevolg van die dreigement van kernwapens was die behoefte van die supermoonthede om oorloë nie bo die vlak van 'n plaaslike konflik te laat eskaleer nie. Dus, hoewel hier en daar in die wêreld gewapende konflikte tussen Oosterse en Westerse bondgenote was het die omvang van hierdie oorloë plaaslik gebly. Gedurende die Koue Oorlog was daar in [[Sentraal-Europa]] sprake van 'n groot opbou van (veral) konvensionele wapens langs die Oosgrens van [[Wes-Duitsland]] (die [[Ystergordyn]]). Die [[NAVO]]-lande was getalsgewys in die minderheid, maar het die voordeel van die verdediger en 'n seker tegnologiese oorgewig gehad en vertrou daarop om 'n moontlike Derde Wêreldoorlog te kan deurstaan. Die Warskoupak was dit hiermee eens en meen net met kernwapens 'n beslissende deurbraak te kan forseer. === Strategie na de Koue Oorlog === [[Lêer:September 11 2001 just collapsed.jpg|duimnael|11 September 2001 aanval op [[New York Stad|New York]].]] Na die Koue Oorlog val die Sowjetunie weg as die belangrikste teenstander van die Verenigde State vir vestiging van hegemonie oor die hele wêreld. Ondertussen is die [[Volksrepubliek China]] aan die opkom as nasie wat in die 21ste eeu 'n globale hoofrol wil speel. Alhoewel Amerika nie meer, soos in 1945–1949, die monopolie op kernwapens het nie, word die VSA nou nog gesien as 'n [[groot moondheid]] wat 'n stap bo die ander is in terme van (militêre) mag. Dit is Amerika wat in die laaste instansie dikwels die beslissende plek moet gee om verandering te bereik, of dit nou gaan om ex-[[Joegoslawië]] of die konflik tussen die [[Palestyne]] en [[Israel]]. Die VSA beskik steeds oor 'n magsprojekteerende vermoë om prakties enige plek in die wêreld militêr te kan ingryp. Na [[Aanvalle op 11 September 2001|11 September 2001]] het die Verenigde State die vermoë tot wêreldwye optrede gebruik in die oorlog teen die [[terrorisme]] in [[Afghanistan]] en [[Irak]] te maak. Hierdie "oorlog" is 'n tipiese voorbeeld van [[asimmetriese oorlogvoering]], waar die Amerikaners te staan kom teen 'n teenstander wat informele taktieke aanwend en gevolglik 'n beslissende militêre oorwinning vir die VSA laat ontwyk. == Bibliografie == * Carpenter, Stanley D. M., ''Military Leadership in the British Civil Wars, 1642-1651'': The Genius of This Age, Routledge, 2005. * Chaliand, Gérard, ''The Art of War in World History: From Antiquity to the Nuclear Age'', University of California Press, 1994. * Gartner, Scott Sigmund, ''Strategic Assessment in War,'' Yale University Press, 1999. * Heuser, Beatrice, ''The Evolution of Strategy: Thinking War from Antiquity to the Present'' (Cambridge University Press, 2010), ISBN 978-0-521-19968-1. * Matloff, Maurice, (ed.), ''American Military History: 1775-1902'', volume 1, Combined Books, 1996. * May, Timothy. ''The Mongol Art of War: Chinggis Khan and the Mongol Military System.'' Barnsley, UK: Pen & Sword, 2007. ISBN 978-1844154760. * Wilden, Anthony, ''Man and Woman, War and Peace: The Strategist's Companion'', Routledge, 1987. == Verdere leeswerk == * Black, Jeremy, ''Introduction to Global Military History: 1775 to the present day'', Routledge Press, 2005. * D'Aguilar, G.C., ''Napoleon's Military Maxims, free ebook, Napoleon's Military Maxims''. * Freedman, Lawrence. ''Strategy: A History'' (2013) * Holt, Thaddeus, ''The Deceivers: Allied Military Deception in the Second World War,'' Simon and Schuster, June, 2004, hardcover, 1184 pages, ISBN 0-7432-5042-7. * Tomes, Robert R., ''US Defense Strategy from Vietnam to Operation Iraqi Freedom: Military Innovation and the New American Way of War, 1973–2003'', Routledge Press, 2007. == Bron == * Hierdie artikel is vertaal vanuit die Nederlandse Wikipedia == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Military science}} {{Normdata}} [[Kategorie:Oorloë]] [[Kategorie:Strategie]] c5c5tyr1glm69vrrkt6nldnaj63kee1 0 135049 2820288 2566850 2025-07-11T10:19:45Z Aliwal2012 39067 feat.→met 2820288 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas album |Type = studio |Kunstenaar = [[Bittereinder_(musiekgroep)|Bittereinder]] |Titel = 'n Ware Verhaal |Musiekstyl = kletsrym- /hiphop |Jaar = [[2 November]] [[2012]]<ref name="itunes" /> |Etiket = Rhythm Records |Formate = |Speeltyd = |Produsent = |Ateljee = |Vorige = [['n Ware Verhaal (album)|'n Ware Verhaal]] <br /> ([[2010]]) |Volgende = ''[[Skerm (album)|Skerm]]''<br /> ([[2014]]) }} '''Die Dinkdansmasjien''' is die tweede ateljeealbum van die musiekgroep [[Bittereinder_(musiekgroep)|Bittereinder]]. == Snitlys == {{Snitlys | title1 = Die Woud (met Magdalene Minnaar) | length1 = 3:49 | title2 = Kwaad Naas (met Shane Durrant) | length2 = 3:35 | title3 = Jakkals Trou | length3 = 3:50 | title4 = Die Dinkdansmasjien | length4 = 3:22 | title5 = Kulkuns (met [[Chris Chameleon]]) | length5 = 3:52 | title6 = Bliksem (met Freddie Bruno & Hemelbesem) | length6 = 4:32 | title7 = Die Slagting (met Tim Beumers) | length7 = 3:25 | title8 = Regstreeks: Die Dinkmasjien (met Toast Coetzer, Hunter Kennedy, Ilze Ontong, M.J. du Preez, Andries Bezuidenhout, Mavis Vermaak & Tom Gouws) | length8 = 7:46 | title9 = Hartklop: Die Dansmasjien | length9 = 4:00 | title10 = Houvas | length10 = 4:30 }} == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="itunes">[https://itunes.apple.com/za/album/die-dinkdansmasjien/id575893856 Die Dinkdansmasjien] op [[iTunes]]</ref> }} == Eksterne skakels == * http://www.bittereinder.com {{Normdata}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse albums]] 3po9d4ob6futp1h6i6wh735xc4178hv 0 137136 2820292 2228299 2025-07-11T10:26:06Z Aliwal2012 39067 2820292 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas album|Titel=Young Hearts|artist=[[Juanita du Plessis]]|length=61:05|cover=|released=1998|genre=Country|label=Maroela Musiek, Juanita Records|producer=John Lindemann en Dean Brewer|studio=Deon van der Merwe|next_title=[[Ek en Jy]]}} '''''Young Hearts''''' is [[Juanita du Plessis]] se debuutalbum. Die album is in 1998 vrygestel en behaal platinumstatus met verkope van meer as 40&nbsp;000 eenhede. In 2015 word die album heruitgereik deur Juanita se eie platemaatskappy, Juanita Records. == Snitlys == {{Track listing|headline=Young Hearts|title1=Young Hearts|length1=4:03|title2=Do You Wanna Make Something Of It|length2=2:35|title3=Give Me One More Chance|length3=4:42|title4=Let Me Lay You Down|length4=3:18|title5=Just Say Goodnight|length5=3:52|title6=Medley|note6=A) Every Breath You Take B) Ooh Aah Just A Little Bit C) What's Up D) Midnight Special|length6=6:24|title7=Young Hearts (Dance Mix)|length7=4:15|title8=Let Me Be The One|length8=4:13|title9=Grandpa|length9=5:05|title10=When I'm With You|length10=4:37|title11=You Don't Know What It's Like|length11=4:58|total_length=61:05|note1=|note2=|note3=|note4=|note5=|note7=|note9=|note10=|note11=|title12=Have We Forgotten What Love Is|length12=3:47|title13=He's Gone For Good|note13=|length13=4:52|title14=If I Could Only Find The Words|note14=|length14=4:24|title15=|note15=|length15=|title16=|note16=|length16=|writer1=[[Juanita du Plessis]]|writer2=Anderson/DiPiero|writer3=[[Juanita du Plessis]]|writer4=[[Juanita du Plessis]]|writer5=[[Juanita du Plessis]]|writer6=A) Sting B) Forgery C) Simon Tauber/Steve Rodway D) L Perry|writer7=[[Juanita du Plessis]]|writer8=[[Juanita du Plessis]]|writer9=O'Hara|writer11=[[Juanita du Plessis]]|writer12=C Bernard/G Williams|writer13=[[Juanita du Plessis]]|writer14=[[Juanita du Plessis]]|skrywer10=[[Juanita du Plessis]]|writer10=[[Juanita du Plessis]]}} 1vlt71mvxlgy66uc7voerrdqphei5mx 2820293 2820292 2025-07-11T10:27:04Z Aliwal2012 39067 2820293 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas album|Titel=Young Hearts|artist=[[Juanita du Plessis]]|length=61:05|cover=|released=1998|genre=Country|label=Maroela Musiek, Juanita Records|producer=John Lindemann en Dean Brewer|studio=Deon van der Merwe|next_title=[[Ek en Jy]]}} '''''Young Hearts''''' is [[Juanita du Plessis]] se debuutalbum. Die album is in 1998 vrygestel en behaal platinumstatus met verkope van meer as 40&nbsp;000 eenhede. In 2015 is die album heruitgereik deur Juanita se eie platemaatskappy, Juanita Records. == Snitlys == {{Track listing|headline=Young Hearts|title1=Young Hearts|length1=4:03|title2=Do You Wanna Make Something Of It|length2=2:35|title3=Give Me One More Chance|length3=4:42|title4=Let Me Lay You Down|length4=3:18|title5=Just Say Goodnight|length5=3:52|title6=Medley|note6=A) Every Breath You Take B) Ooh Aah Just A Little Bit C) What's Up D) Midnight Special|length6=6:24|title7=Young Hearts (Dance Mix)|length7=4:15|title8=Let Me Be The One|length8=4:13|title9=Grandpa|length9=5:05|title10=When I'm With You|length10=4:37|title11=You Don't Know What It's Like|length11=4:58|total_length=61:05|note1=|note2=|note3=|note4=|note5=|note7=|note9=|note10=|note11=|title12=Have We Forgotten What Love Is|length12=3:47|title13=He's Gone For Good|note13=|length13=4:52|title14=If I Could Only Find The Words|note14=|length14=4:24|title15=|note15=|length15=|title16=|note16=|length16=|writer1=[[Juanita du Plessis]]|writer2=Anderson/DiPiero|writer3=[[Juanita du Plessis]]|writer4=[[Juanita du Plessis]]|writer5=[[Juanita du Plessis]]|writer6=A) Sting B) Forgery C) Simon Tauber/Steve Rodway D) L Perry|writer7=[[Juanita du Plessis]]|writer8=[[Juanita du Plessis]]|writer9=O'Hara|writer11=[[Juanita du Plessis]]|writer12=C Bernard/G Williams|writer13=[[Juanita du Plessis]]|writer14=[[Juanita du Plessis]]|skrywer10=[[Juanita du Plessis]]|writer10=[[Juanita du Plessis]]}} j4pzhgv7193eghzqw3eheiisgu5aclj 0 137139 2820291 2228300 2025-07-11T10:24:43Z Aliwal2012 39067 2820291 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas album|titel=Ek en Jy|artist=[[Juanita du Plessis]]|cover=|producer=[[Juanita du Plessis]]<br />Jeandré Hartman<br />André Hartman|label=Maroela Musiek Juanita Records|genre=Afrikaans|length=61:35|studio=Maroela Musiek|released=2001|prev_title=[[Young Hearts]]|next_title=[[Dis Waar Ek Wil Wees]]}} '''''Ek en Jy''''' is [[Juanita du Plessis]] se tweede album. Die album word beskou as haar eerste Afrikaanse album wat in Suid-Afrika vrygestel is. Die album maak opslae met die wegholtreffer ''Ska-Rumba'' waarmee Juanita 'n huishoudelike naam geword het. ''Ek en Jy'' behaal driekeer platinumstatus met verkope van meer as 120&nbsp;000 eenhede. Juanita word ook gedoop as Suid-Afrika se platinumprinses. == Snitlys == {{Track listing|headline=Ek en Jy|title1=I'll Show You What's Right|length1=3:47|title2=Hey There, Hi There|length2=3:04|title3=Ek en Jy|length3=3:41|title4=A Letter To Daddy|length4=4:44|title5=Afrikaanse Medley|length5=5:00|title6=I'm Crazy For You|note6=|length6=2:47|title7=Gimme Your Love|length7=3:24|title8=Don't You Let It Slip Away|length8=3:47|title9=Kan Jy Nie|length9=3:36|title10=I Will Give Everything|length10=3:50|title11=Jambalaya|length11=2:52|total_length=61:36|note1=|note2=|note3=|note4=|note5=* Ek Lewe * Hoog Bo Die Wolke * In die Middel|note7=|note9=|note10=|note11=|title12=As Jy Eendag Van My Hou|length12=3:57|title13=I'm All Right|length13=3:32|title14=Hier By My|note14=|length14=3:44|note8=|note12=|length15=5:30|length16=4:21|title15=Engelse Medley|title16=Ska-Rumba|note15=* I Just Can't Get Enough * Witchdoctor * Two Times|note16=Bonussnit|writer1=[[Juanita du Plessis]]|writer2=[[Juanita du Plessis]]|writer3=[[Juanita du Plessis]]|writer4=[[Juanita du Plessis]]|writer5=*J Heider/R Keiser/N Hammerschmidt/A Van Rooyen * W Tura/N Byl/P Moolman *M Grové|writer6=[[Juanita du Plessis]]|writer7=[[Juanita du Plessis]]|writer8=[[Juanita du Plessis]]|writer9=[[Juanita du Plessis]]|writer10=[[Juanita du Plessis]]|writer11=H Williams|writer12=[[Juanita du Plessis]]|writer13=[[Juanita du Plessis]]|writer14=[[Juanita du Plessis]]|writer15=*V Clarke * D Seville * A Pignagnoli/A Gordon/D Gallo/P Spears|writer16=[[Juanita du Plessis]]/P Naude}} d3s9ahcc61q9y413zfx5qc3535yc34g 0 182398 2820286 2228035 2025-07-11T10:13:09Z Aliwal2012 39067 2820286 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas album | kunstenaar = [[Basshunter]] | titel = LOL <(^^,)> | cover = | type = studio | vrystelling = 28 Augustus 2006 | etiket = Warner Music Swede, Ultra Records, Warner Music Japan | formate = [[Laserskyf|CD]], digitale aflaai | musiekstyl = dance | speeltyd = | besetting = | produsent = Basshunter | ateljee = | vorige = ''[[The Old Shit]]''<br />(2006) | volgende = ''[[Now You're Gone – The Album]]''<br />(2008) | Misc = {{Enkelspelers | Name = LOL <(^^,)> | Type = studio | Single 1 = [[Boten Anna]] | Single 1 date = 9 Mei 2006 | Single 2 = [[Vi sitter i Ventrilo och spelar DotA]] | Single 2 date = 13 September 2006 | Single 3 = Hallå där | Single 3 date = 2006 | Single 4 = [[Vifta med händerna]] | Single 4 date = 2006 | Single 5 = [[Jingle Bells]] | Single 5 date = 13 November 2006 | Single 6 = [[Now You're Gone]] | Single 6 date = 31 Desember 2007 }} }} '''LOL <(^^,)>''' is 'n [[album (musiek)|ateljeealbum]] van die [[Swede (volk)|Sweedse]] musikant [[Basshunter]]. Die album is op 28 Augustus 2006 vrygestel. == Snitlys == {{Snitlys | all_lyrics = | all_music = | title1 = [[Vi sitter i Ventrilo och spelar DotA]] | length1 = 3:22 | title2 = [[Boten Anna]] | length2 = 3:29 | title3 = Strand Tylösand | length3 = 3:17 | title4 = Sverige | length4 = 2:58 | title5 = Hallå där | length5 = 2:38 | title6 = Mellan oss två | length6 = 3:58 | title7 = Var är jag | length7 = 4:01 | title8 = Utan stjärnorna | length8 = 3:51 | title9 = Festfolk | note9 = 2006 Remix | length9 = 4:01 | title10 = [[Vifta med händerna]] | note10 = Basshunter Remix) (Patrik och Lillen | length10 = 3:11 | title11 = Professional Party People | length11 = 3:09 | title12 = I'm Your Basscreator | length12 = 5:25 }} {{Snitlys | headline = Bonussnitte | all_lyrics = | all_music = | title13 = [[Boten Anna]] | note13 = Instrumental | length13 = 3:20 | title14 = [[Vi sitter i Ventrilo och spelar DotA]] | note14 = Extended Version | length14 = 7:45 }} == Charts == {| class="wikitable" !Chart (2006-2008) !Standpunt |- |[[Denemarke]] ([[Album Top-40]])<ref>{{cite web|url=https://danishcharts.dk/showitem.asp?interpret=Basshunter&titel=Lol+%26lt%3B%28^^%2C%29%26gt%3B&cat=a |title= BASSHUNTER – LOL <(^^,)> (ALBUM)|accessdate=2018-07-31 |work=|publisher=}}</ref> |align="center"|3 |- |[[Finland]] ([[Musiikkituottajat]])<ref>{{cite web|url=https://finnishcharts.com/showitem.asp?interpret=Basshunter&titel=Lol+%26lt%3B%28^^%2C%29%26gt%3B&cat=a |title= BASSHUNTER – LOL <(^^,)> (ALBUM)|accessdate=2018-07-31 |work=|publisher=}}</ref> |align="center"|4 |- |[[Swede]] ([[Sverigetopplistan]])<ref>{{cite web|url=https://swedishcharts.com/showitem.asp?interpret=Basshunter&titel=Lol+%26lt%3B%28^^%2C%29%26gt%3B&cat=a |title= BASSHUNTER – LOL <(^^,)> (ALBUM)|accessdate=2018-07-31 |work=|publisher=}}</ref> |align="center"|5 |- |[[Oostenryk]] ([[Ö3 Austria Top 40]])<ref>{{cite web|url=https://austriancharts.at/showitem.asp?interpret=Basshunter&titel=Lol+%26lt%3B%28^^%2C%29%26gt%3B&cat=a |title= BASSHUNTER – LOL <(^^,)>|accessdate=2018-07-31 |work=|publisher=}}</ref> |align="center"|12 |- |[[Noorweë]] ([[VG-lista]])<ref>{{cite web|url=https://norwegiancharts.com/showitem.asp?interpret=Basshunter&titel=Lol+%26lt%3B%28^^%2C%29%26gt%3B&cat=a |title= BASSHUNTER – LOL <(^^,)> (ALBUM)|accessdate=2018-07-31 |work=|publisher=}}</ref> |align="center"|19 |- |[[Verenigde State van Amerika]]<br />([[Dance/Electronic Albums]])<ref>{{cite web |url=http://www.billboard.com/artist/280774/basshunter/chart?f=322 |title=Basshunter ) |access-date=31 Julie 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180723124127/https://www.billboard.com/artist/280774/basshunter/chart?f=322 |archive-date=23 Julie 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> |align="center"|24 |- |[[Frankryk]] ([[Syndicat national de l'édition phonographique|SNEP]])<ref>{{cite web|url=https://lescharts.com/showitem.asp?interpret=Basshunter&titel=Lol+%26lt%3B%28^^%2C%29%26gt%3B&cat=a |title= BASSHUNTER – LOL <(^^,)> (ALBUM)|accessdate=2018-07-31 |work=|publisher=}}</ref> |align="center"|51 |- |[[Nederland]] ([[MegaCharts]])<ref>{{cite web|url=https://dutchcharts.nl/showitem.asp?interpret=Basshunter&titel=Lol+%26lt%3B%28^^%2C%29%26gt%3B&cat=a |title= BASSHUNTER – LOL <(^^,)> |accessdate=2018-07-31 |work=|publisher=}}</ref> |align="center"|66 |- |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://www.basshunter.se/ Amptelike webwerf] {{en}} {{Basshunter}} [[Kategorie:Albums van Basshunter]] 7k9z3eh7jdkvmuamay1u7aq3rce12m4 0 206605 2820032 2496253 2025-07-10T16:01:46Z JMK 649 +prent, koord detail 2820032 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rivier |rivier_naam = Lubyelubyespruit |beeld = Lioness (Panthera leo) (51894797771).jpg |beeld_byskrif = 'n [[Leeu]]<nowiki>wyfie</nowiki> rus op die spruitoewer |byskrif = |oorsprong = |oorsprong_hoogte = |monding = [[Sabierivier]] |stroomgebied_lande = [[Mpumalanga]], [[Suid-Afrika]] |lengte = |hoogte = 171 m |monding_hoogte = |afloop = |stroomgebied = |duimdrukkerkaart = Mpumalanga |duimdrukkeretiketposisie = bokant |duimdrukkerkaartgrootte = |duimdrukkerkaartbyskrif = |breedtegraad = 25 |breedtegraad_m = 06 |breedtegraad_s = 02 |breedtegraad_NS = S |lengtegraad = 31 |lengtegraad_m = 53 |lengtegraad_s = 07 |lengtegraad_OW = O }} Die '''Lubyelubye''' is 'n sytak van die [[Sabierivier]], op sy beurt 'n takrivier van die [[Komatirivier]] in [[Mpumalanga]], [[Suid-Afrika]]. Die Lubyelubyespruit vloei in sy geheel naby die [[Onder-Sabie]]ruskamp in die [[Krugerwildtuin]]. {{Mpumalanga saadjie}} {{Wikivertaling|taal=ceb |titel=Lubyelubye |datum=20180920 }} [[Kategorie:Riviere in Mpumalanga]] 6ljew772myh9g6kfqjbnt1u4dcabrp3 0 217745 2820154 2783510 2025-07-11T00:20:20Z Dostojewskij 61970 Kategorie:Geboortes in die 1980's ➯ Kategorie:Geboortes in 1984 2820154 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} {{Inligtingskas Akteur | Naam = Aviva Baumann | Beeld = Aviva.webp | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = | Alias = | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1984|7|10}} | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Verenigde State|Amerikaans]] | Sterfdatum = | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = Aktrise | Aktiewe jare = | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0267124 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Aviva Baumann''' (gebore 10 Julie 1984) is 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise. Sy is bekend vir haar rolle in die rolprente ''Superbad'' (2007), ''Saint John of Las Vegas'' (2009), en ''Spring Break '83'' (2012), en in die televisiereeks ''Cold Case'' (2003). == Filmografie == === Rolprente === * 1997: ''Up Above the World'' * 2006: ''Forgiving the Franklins'' * 2007: ''Superbad'' * 2009: ''Saint John of Las Vegas'' * 2009: ''Guides'' * 2012: ''Spring Break '83'' === Televisiereekse === * 2003: ''Cold Case'' * 2013: ''Pop Up'' === Video's === * 2010: ''Blackbird: Static'' == Eksterne skakels == * {{IMDb|0267124|Aviva Baumann}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Baumann, Aviva}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 21ste eeu]] [[Kategorie:Geboortes in 1984]] ej6h3ja2rszawswrcd8s6nwmnxft6eo 0 220823 2820151 2816040 2025-07-11T00:10:40Z 64.129.1.73 Alexandra daddario 2820151 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Alexandra Daddario | Beeld = Alexandra Daddario Eva Rinaldi Photography (1) (34571221352).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Alexandra Anna Daddario | Alias = | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1986|3|16}} | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Verenigde State|Amerikaans]] | Sterfdatum = | Sterfplek = | Ouers = | Familie = [[Matthew Daddario]] (broer) | Lewensmaat = {{marriage|[[Andrew Form]]|2022}} | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = Aktrise en komponis | Aktiewe jare = 1998–nou | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 1275259 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Alexandra Daddario''' (gebore 16 Maart 1986) is 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise en komponis. Sy is bekend vir haar rolle in die rolprente ''Percy Jackson & the Olympians: The Lightning Thief'' (2010), ''Texas Chainsaw 3D'' (2013), ''Percy Jackson: Sea of Monsters'' (2013), ''Baywatch'' (2017), en ''[[We Summon the Darkness]]'' (2019). In 2021, het sy in die eerste seisoen van die [[HBO]] satiriese reeks ''[[The White Lotus]]'' gespeel, waarvoor sy kritiese lof en 'n nominasie vir die "[[Primetime Emmy Award for Outstanding Supporting Actress in a Limited or Anthology Series or Movie]]" ontvang het. In 2023 het sy die hoofrol van Dr. Rowan Fielding in die [[AMC (TV-kanaal)|AMC]] riller reeks ''[[Mayfair Witches]]'' begin vertolk.<ref>{{cite web |last=Mangalindan |first=JP |date=February 1, 2023 |title='Mayfair Witches' star Alexandra Daddario says she approached her character's 'toxic' demon lover like 'a relationship with the boyfriend you shouldn't go back to' |url=https://www.businessinsider.com/alexandra-daddario-demon-lover-mayfair-witches-toxic-relationship-2023-1 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240124025455/https://www.businessinsider.com/alexandra-daddario-demon-lover-mayfair-witches-toxic-relationship-2023-1 |archive-date=January 24, 2024 |access-date=April 16, 2023 |website=[[Business Insider]] |publisher=[[Insider Inc.]] |language=en-US}}</ref> home at night == Filmografie == === Rolprente === * 2010: ''Percy Jackson & the Olympians: The Lightning Thief'' * 2010: ''Bereavement'' * 2013: ''Texas Chainsaw 3D'' * 2013: ''Percy Jackson: Sea of Monsters'' * 2014: ''Burying the Ex'' * 2015: ''San Andreas'' * 2016: ''Baked in Brooklyn'' * 2016: ''The Choice'' * 2017: ''Baywatch'' * 2017: ''The Layover'' * 2018: ''I Am Not a Bird'' * 2018: ''When We First Met'' * 2018: ''We Have Always Lived in the Castle'' * 2018: ''Nomis'' * 2019: ''Lost Transmissions'' * ''San Andreas 2'' * ''We Summon the Darkness'' * ''Can You Keep a Secret?'' === Televisiereekse === * 2010: ''MTV Movie Night'' * 2016: ''Seven Bucks Digital Studios'' === Televisierolprente === * 2010: ''Odd Jobs'' === Video's === * 2006: ''Lie'' * 2010: ''Percy Jackson & The Olympians: The Lightning Thief: Deleted Scenes'' * 2012: ''Imagine Dragons: Radioactive'' * 2015: ''San Andreas: Dwayne Johnson to the Rescue'' * 2018: ''Maroon 5: Wait'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{IMDb|1275259|Alexandra Daddario}} * {{Twitter|AADaddario|Alexandra Daddario}} * {{Facebook|alexandra.daddario.5439|Alexandra Daddario}} * {{Instagram|alexandradaddario|Alexandra Daddario}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Daddario, Alexandra}} [[Kategorie:Geboortes in 1986]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 21ste eeu]] [[Kategorie:Lewende mense]] cx4yt8b1xnvzfz8ms9nuzh9zqygc7yu 2820152 2820151 2025-07-11T00:11:44Z 64.129.1.73 Alexandra 2820152 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Alexandra Daddario | Beeld = Alexandra Daddario Eva Rinaldi Photography (1) (34571221352).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Alexandra Anna Daddario | Alias = | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1986|3|16}} | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Verenigde State|Amerikaans]] | Sterfdatum = | Sterfplek = | Ouers = | Familie = [[Matthew Daddario]] (broer) | Lewensmaat = {{marriage|[[Andrew Form]]|2022}} | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = Aktrise en komponis | Aktiewe jare = 1998–nou | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 1275259 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Alexandra Daddario''' (gebore 16 Maart 1986) is 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise en komponis. Sy is bekend vir haar rolle in die rolprente ''Percy Jackson & the Olympians: The Lightning Thief'' (2010), ''Texas Chainsaw 3D'' (2013), ''Percy Jackson: Sea of Monsters'' (2013), ''Baywatch'' (2017), en ''[[We Summon the Darkness]]'' (2019). In 2021, het sy in die eerste seisoen van die [[HBO]] satiriese reeks ''[[The White Lotus]]'' gespeel, waarvoor sy lof en 'n nominasie vir die "[[Primetime Emmy Award for Outstanding Supporting Actress in a Limited or Anthology Series or Movie]]" ontvang het. In 2023 het sy die hoofrol van Dr. Rowan Fielding in die [[AMC (TV-kanaal)|AMC]] riller reeks ''[[Mayfair Witches]]'' begin vertolk.<ref>{{cite web |last=Mangalindan |first=JP |date=February 1, 2023 |title='Mayfair Witches' star Alexandra Daddario says she approached her character's 'toxic' demon lover like 'a relationship with the boyfriend you shouldn't go back to' |url=https://www.businessinsider.com/alexandra-daddario-demon-lover-mayfair-witches-toxic-relationship-2023-1 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240124025455/https://www.businessinsider.com/alexandra-daddario-demon-lover-mayfair-witches-toxic-relationship-2023-1 |archive-date=January 24, 2024 |access-date=April 16, 2023 |website=[[Business Insider]] |publisher=[[Insider Inc.]] |language=en-US}}</ref> home at night == Filmografie == === Rolprente === * 2010: ''Percy Jackson & the Olympians: The Lightning Thief'' * 2010: ''Bereavement'' * 2013: ''Texas Chainsaw 3D'' * 2013: ''Percy Jackson: Sea of Monsters'' * 2014: ''Burying the Ex'' * 2015: ''San Andreas'' * 2016: ''Baked in Brooklyn'' * 2016: ''The Choice'' * 2017: ''Baywatch'' * 2017: ''The Layover'' * 2018: ''I Am Not a Bird'' * 2018: ''When We First Met'' * 2018: ''We Have Always Lived in the Castle'' * 2018: ''Nomis'' * 2019: ''Lost Transmissions'' * ''San Andreas 2'' * ''We Summon the Darkness'' * ''Can You Keep a Secret?'' === Televisiereekse === * 2010: ''MTV Movie Night'' * 2016: ''Seven Bucks Digital Studios'' === Televisierolprente === * 2010: ''Odd Jobs'' === Video's === * 2006: ''Lie'' * 2010: ''Percy Jackson & The Olympians: The Lightning Thief: Deleted Scenes'' * 2012: ''Imagine Dragons: Radioactive'' * 2015: ''San Andreas: Dwayne Johnson to the Rescue'' * 2018: ''Maroon 5: Wait'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{IMDb|1275259|Alexandra Daddario}} * {{Twitter|AADaddario|Alexandra Daddario}} * {{Facebook|alexandra.daddario.5439|Alexandra Daddario}} * {{Instagram|alexandradaddario|Alexandra Daddario}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Daddario, Alexandra}} [[Kategorie:Geboortes in 1986]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 21ste eeu]] [[Kategorie:Lewende mense]] 6qylahrurh4b4wrxna4y06n1jkd6qxh 2820213 2820152 2025-07-11T07:03:35Z Rooiratel 90342 Wysigings deur [[Special:Contributions/64.129.1.73|64.129.1.73]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Rooiratel|Rooiratel]] 2816040 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Alexandra Daddario | Beeld = Alexandra Daddario Eva Rinaldi Photography (1) (34571221352).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Alexandra Anna Daddario | Alias = | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1986|3|16}} | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Verenigde State|Amerikaans]] | Sterfdatum = | Sterfplek = | Ouers = | Familie = [[Matthew Daddario]] (broer) | Lewensmaat = {{marriage|[[Andrew Form]]|2022}} | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = Aktrise en komponis | Aktiewe jare = 1998–nou | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 1275259 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Alexandra Daddario''' (gebore 16 Maart 1986) is 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise en komponis. Sy is bekend vir haar rolle in die rolprente ''Percy Jackson & the Olympians: The Lightning Thief'' (2010), ''Texas Chainsaw 3D'' (2013), ''Percy Jackson: Sea of Monsters'' (2013), ''Baywatch'' (2017), en ''[[We Summon the Darkness]]'' (2019). In 2021, het sy in die eerste seisoen van die [[HBO]] satiriese reeks ''[[The White Lotus]]'' gespeel, waarvoor sy kritiese lof en 'n nominasie vir die "[[Primetime Emmy Award for Outstanding Supporting Actress in a Limited or Anthology Series or Movie]]" ontvang het. In 2023 het sy die hoofrol van Dr. Rowan Fielding in die [[AMC (TV-kanaal)|AMC]] riller reeks ''[[Mayfair Witches]]'' begin vertolk.<ref>{{cite web |last=Mangalindan |first=JP |date=February 1, 2023 |title='Mayfair Witches' star Alexandra Daddario says she approached her character's 'toxic' demon lover like 'a relationship with the boyfriend you shouldn't go back to' |url=https://www.businessinsider.com/alexandra-daddario-demon-lover-mayfair-witches-toxic-relationship-2023-1 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240124025455/https://www.businessinsider.com/alexandra-daddario-demon-lover-mayfair-witches-toxic-relationship-2023-1 |archive-date=January 24, 2024 |access-date=April 16, 2023 |website=[[Business Insider]] |publisher=[[Insider Inc.]] |language=en-US}}</ref> == Filmografie == === Rolprente === * 2010: ''Percy Jackson & the Olympians: The Lightning Thief'' * 2010: ''Bereavement'' * 2013: ''Texas Chainsaw 3D'' * 2013: ''Percy Jackson: Sea of Monsters'' * 2014: ''Burying the Ex'' * 2015: ''San Andreas'' * 2016: ''Baked in Brooklyn'' * 2016: ''The Choice'' * 2017: ''Baywatch'' * 2017: ''The Layover'' * 2018: ''I Am Not a Bird'' * 2018: ''When We First Met'' * 2018: ''We Have Always Lived in the Castle'' * 2018: ''Nomis'' * 2019: ''Lost Transmissions'' * ''San Andreas 2'' * ''We Summon the Darkness'' * ''Can You Keep a Secret?'' === Televisiereekse === * 2010: ''MTV Movie Night'' * 2016: ''Seven Bucks Digital Studios'' === Televisierolprente === * 2010: ''Odd Jobs'' === Video's === * 2006: ''Lie'' * 2010: ''Percy Jackson & The Olympians: The Lightning Thief: Deleted Scenes'' * 2012: ''Imagine Dragons: Radioactive'' * 2015: ''San Andreas: Dwayne Johnson to the Rescue'' * 2018: ''Maroon 5: Wait'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{IMDb|1275259|Alexandra Daddario}} * {{Twitter|AADaddario|Alexandra Daddario}} * {{Facebook|alexandra.daddario.5439|Alexandra Daddario}} * {{Instagram|alexandradaddario|Alexandra Daddario}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Daddario, Alexandra}} [[Kategorie:Geboortes in 1986]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 21ste eeu]] [[Kategorie:Lewende mense]] frhs9tur97rz7897hku1gxn08mhrkxg 0 250464 2820175 2025780 2025-07-11T04:52:00Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */ 2820175 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Oswald mosley MP.jpg|duimnael|Mosley in 1922]] '''Oswald Ernald Mosley''', 6de Baron van Ancoats ([[Londen]], [[16 November]] [[1896]] - Orsay, [[3 Desember]] [[1980]]), was 'n [[Britse]] [[Fascisme| fascistiese]] [[politikus]]. == Biografie == === Jong jare === Oswald Mosley het tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] op die westelike front in [[Vlaandere]] geveg. Hy was deel van die 16de kavalerieregiment ''The Queen's Lancers''. In 1916 het hy by die [[Britse Lugmag|Royal Flying Corps]] aangesluit. Na die Eerste Wêreldoorlog is hy verkies vir die [[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk)|Konserwatiewe Party]] in die Britse Laerhuis. Hy het gou met daardie party gebreek uit ontevredenheid met die konserwatiewe beleid teenoor [[Ierland]]. In 1922 is hy as onafhanklike kandidaat in die Laerhuis verkies. In 1924 het hy 'n lid van die [[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]] geword. In Oktober 1927 het Mosley 'n lid geword van die Nasionale Uitvoerende Raad van die Arbeidersparty. Toe [[Ramsay MacDonald]] in 1929 'n regering gevorm het, het hy Mosley as Kanselier van die Hertogdom van Lancaster aangestel. Mosley het 'n plan ontwerp om stygende [[werkloosheid]] te bestry. Hy het sy idees oor die [[ekonomie]] van die Britse ekonoom [[John Maynard Keynes]] gegrond. Toe die kabinet Mosley se planne verwerp het, het hy van die Arbeidersparty weggebreek en uit die kabinet gegaan. === Leier van die Britse fasciste === [[Lêer:British Union of Fascists flag.ant.png|links|duimnael|Vlag van die British Union of Fascists]] In 1931 stig hy die New Party, maar na 'n besoek aan [[Benito Mussolini]] in Januarie 1932 het hy sy party se naam verander na die British Union of Fascists (BUF - Britse Unie van Fasciste). Mosley het in [[fascisme]] die oplossing vir die sosiale probleme van sy tyd gesien. Hy het later onder die invloed van [[Adolf Hitler]] gekom en [[anti-Semitisme]] van hom oorgeneem. Na die dood van sy eerste vrou, Cynthia ('n dogter van George Curzon), het hy in 1936 met Diana Mitford getrou, met wie hy sedert 1932 'n verhouding gehad het. Haar pa was die anti-Semitiese baron Redesdale. Prinses Mitford was 'n groot bewonderaar van [[Hitler]] en sy idees. Mitford se susters Nancy en Jessica was bekende Britse skrywers. Diana het ook latere jare enkele boeke geskryf. 'n Vierde Mitford-suster, Unity, was 'n persoonlike vriendin van Hitler. In 1936 het die Britse Laerhuis 'n wet aanvaar wat die dra van uniforms en logos van politieke partye verbied. Hierdie wet was gemik op Mosley se British Union of Fascists. === Tweede Wêreldoorlog en daarna === Na die uitbreek van die [[Tweede Wêreldoorlog]] in 1939 is Mosley en sy vrou in Mei 1940 gearresteer en die BUF is verban. Mosley en sy vrou is tot 1943 in 'n klein huis aangehou, waar hulle die geleentheid gehad het om [[groente]] te verbou en te lees. Hulle is in 1943 vrygelaat. Oswald Mosley het 'n uitgewery begin wat ver-regse boeke gepubliseer het. In 1948 het hy die Union Movement gestig, wat gesteef het na 'n verenigde [[Europa]] gebaseer op die Anglo-Duitse samewerking. Die beweging het egter geen invloed gehad nie. In 1949 het Mosley en sy vrou na [[Frankryk]] verhuis. In 1959 en 1966 het hy homself as kandidaat gestel vir die verkiesing van die Britse Laerhuis, maar is nie verkies nie. Mosley is in 1980 dood. == Kinders == Die oudste seun van Oswald was die skrywer Nicholas Mosley (1923-2017). Hy was baie krities teenoor sy vader en het dit in sy boek ''Beyond the Pale: Sir Oswald Mosley and Family 1933-1980'' uitgespreek (1983), en in 'n BBC-dokumentêre program in 1997. Max Mosley (1940), voormalige president van die [[Fédération Internationale de l'Automobile]] (FIA), is 'n jonger seun van Oswald Mosley. == Literatuur == * Stephen Dorril, ''Black Shirt. Sir Oswald Mosley and the British Fascism'', 2008, ISBN 9780140258219 * http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/PRmosley.htm * Grote Winkler Prins Encyclopedie, 7de druk 1975 {{nl-vertaal|Oswald Mosley}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Mosley, Oswald}} [[Kategorie:Nasionaal-Sosialisme]] [[Kategorie:Fascisme]] [[Kategorie:Geboortes in 1896]] [[Kategorie:Sterftes in 1980]] qgmx6kzou7yluklfoz1pic8kk1kx9to 0 251884 2820157 2575082 2025-07-11T04:43:10Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|1|0 */ 2820157 wikitext text/x-wiki Die benaming '''regs''' ('''regsgesinde''') word in die [[politiek]]e spektrum gebruik om die politieke oriëntasie van [[politieke party]]e, individue en organisasies te karakteriseer. Die betekenis wat daaraan gegee word, kan van land tot land verskil en kan met verloop van tyd verander. Die terme, regs, middel-regs, [[Links (politiek)|links]], middel-links, (ens.) dui daarop dat alle politieke partye redelik maklik geposisioneer kan word in 'n politieke spektrum wat van die uiters-regse tot uiters-linkse posisie wissel. In die praktyk kan so 'n klassifikasie nie eenvoudig gemaak word op grond van die partye se posisies nie, omdat 'n party byvoorbeeld 'n regse posisie op die etiese veld hê en dan 'n linkse posisie op die sosiale veld ondersteun. 'n Praktiese reël vir die klassifikasie van 'n party kan wees om die vlak van regsheid teen sy standpunte op drie sleutelgebiede te meet: die visie oor die rol van die regering in die [[ekonomie]], die visie van die verlangde verdeling van mag (die gewenste invloed van die burger in die politiek) en die visie op die vraag of daar streng voorgeskrewe waardes en norme op die morele gebied moet wees. 'n Spektrum kan ook binne 'n party of organisasie onderskei word. Die twee uiterste punte daarvan word deur die linkse of regse vleuels aangedui. == Oorsprong van die term == [[Lêer:Ouverture des États généraux de 1789 à Versailles.jpg|duimnael|Opening van die State-generaal te [[Versailles]] op 5 Mei 1789]] Daar is verskeie verduidelikings oor die presiese oorsprong van die politieke terme links en regs, alhoewel daar ooreenstemming is dat dit dateer uit die tyd van die [[Franse Revolusie]], waarin 'n ruimtelike indeling van die Franse state-generaal (''États généraux'') ingestel is waarvolgens die voorstanders van die behoud van die ou magverhoudinge aan die regterkant gesit het en hul teenstanders aan die linkerkant. Die konserwatiewe (reaksionêres en geestelikes) het aan die regterkant van die voorsitter gesit. Hulle het hoofsaaklik bestaan uit edeles, kerkleiers en monargistiese burgers wat die tradisionele ''Ancien Régime'' wou handhaaf.<ref>Carl Devos, 2006, ''De kleermakers en de keizer: inleiding tot politiek en politieke wetenschappen'', Academia Press, bl. 87.</ref> Links van die voorsitter was die sekulêre liberale. Hulle wou die mag van die tradisionele orde vernietig tot voordeel van die [[bourgeoisie]]. Later in die negentiende eeu het die aksente verskuif: die linkerkant het hoofsaaklik van toegepasing geword op sosialistiese partye, waardeur die liberale in die politieke sentrum beland het en die konserwatiewes as regs beskou is. == Betekenis van die begrip "regs" == In die [[19de eeu]] dui regs op [[konserwatisme]], 'n skerp reaksie teen die moderne vryhede en [[industriële samelewing]], sterk klem word gelê op organies gegroei sosiale verbindings en magsposisies, respek vir gesag en aanvaarding van ongelykheid. Links het aan die ander kant 'n progressiewe visie aangedui - 'n mens kon dink aan die slagspreuk van die Franse Revolusie, vryheid, gelykheid en broederskap. In die middel van die 19de eeu is byvoorbeeld in [[België]] na die [[Katolieke]] "party" (''le parti conservateur'') verwys as "''la droite''" (regs) en die liberale "party" as "''la gauche''" (links). In die loop van die 19de eeu het die [[liberalisme]] egter ook (deels) 'n konserwatiewe mag geword, wat die belange van die bourgeoisie hoofsaaklik verdedig het. Aan die einde van die 19de eeu is progressiewe denke 'n nuwe impuls gegee deur die stygende [[sosialisme]]. Hoe meer liberalisme as 'n konserwatiewe mag ervaar is, hoe meer is "links" vir die sosialisme gereserveer. Regs staan hoofsaaklik vir konserwatiewe waardes, byvoorbeeld ook op etiese of godsdienstige vlak. In die tweede plek kan klassieke liberalisme ook as regs beskou word, in die sin dat dit meer aandag gee aan nie-ingryping deur die regering en spontane sosiale verhoudinge as aan die tradisionele liberale aandag aan universele emansipasie. Die volgende ontwikkelings kan deels verklaar dat verskillende sienings ontwikkel is oor wat regs is. * Hans Besseling definieer in die [[webjoernaal]] "''Het Vrije Volk''" regs soos volg: "Regs staan vir: individuele vryheid en organisasie van liefdadigheids- en ander sosiale aktiwiteite deur private individue sonder regeringsubsidie, beskerming van eiendom en inkomste, markwerking as aansporing vir ekonomiese groei, beperking van staatsinvloed tot die skep van die nodige voorwaardes vir die veilige bestaan van die burgers."<ref>"Het Vrije Volk", Hans Besseling, [https://web.archive.org/web/20070519112557/http://www.hetvrijevolk.com/?pagina=1588&titel=Wat_is_Links_en_wat_is_Rechts Wat is Links en wat is Rechts?], 3 Oktober 2006</ref> == Liberaal in die skema van regs tot links == In sommige gevalle word [[liberalisme]] gesien as regs en in ander as links. Dit kan beskou word as links in die sin van sy historiese roeping om - in teorie - alle individue te bevry en gelyke geleenthede aan almal te bied. Dit kan as regs beskou word wanneer dit in die praktyk die afkeer van regeringsintervensie verkies bo die implementering van individuele emansipasie en dus so terugkeer na 'n vorm van reg van die sterkste, 'n voortbestaan van die natuurlike ongelykheid van mense, wat noodsaaklik is vir die konserwatisme. 'n Wesenskenmerk van die huidige liberalisme is die beperking van staatsinmenging in die vryheid van die individu. Hierdie beginsel is gekant teen 'n linkse ekonomiese beleid van groot staatssteun vir die ekonomies swakkes, maar ook die regse beleid om 'n tradisionele moraliteit te handhaaf. Liberale partye kan sowel links as regs in die politieke spektrum wees. Dit verklaar hoe dit moontlik is dat die Suid-Afrikaanse “liberale” party die [[Demokratiese Alliansie]] soms as regs beskou word, terwyl in die Verenigde State die woord "liberaal" omtrent dieselfde as "links" in Afrikaans beteken. Dit is ook moonlik om progressiewe liberalisme (ook bekend as links-liberalisme en sosiale liberalisme) as links van die middel te karakteriseer, terwyl konserwatiewe liberalisme regs van die middel beskou kan word. == Ekstreem Regs == Die term "ekstreem regs" word algemeen gebruik vir groepe wat bereid is om fisiese [[geweld]] te gebruik, benewens die mondelinge bespreking om hul regse politieke idees te verdedig. Hierdie geweld kan teen beide mense en eiendom gerig word. In [[Suid-Afrika]] is die [[Boeremag]] aktief wat volgens die regering beskou word as 'n regs terreurnetwerk wat verantwoordelik was vir die aanslag in [[Soweto]] in 2002.<ref>[http://www.iss.co.za: Rise of the Boeremag: A case Study]</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Politieke ideologieë}} {{Normdata}} [[Kategorie:Politiek]] d0coxalu5fpaidklfaj12ql1hcp49k5 0 259660 2820026 2626738 2025-07-10T15:09:43Z Begemotas 16082 2820026 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Smuts Boereoorlog.jpg|duimnael|Generaal [[Jan Christian Smuts|Jan Smuts]] het 'n guerrilla-eenheid aangevoer in die [[Tweede Vryheidsoorlog]]]] '''Guerrilla-oorlogvoering''' (“''guerrilla''” is die verkleiningsvorm van die [[Spaans]]e woord “''guerra''”, wat oorlog beteken) is 'n term op die gebied van die [[krygswetenskap]] wat verwys na 'n gewapende konflik waarin ongereguleerde vegters probeer om 'n staande gewapende mag te ontwrig en uit te put, terwyl die verskil in vuurkrag die direkte konfrontasie van daardie vegters verhoed. Die term '''guerrilla''' word ook gebruik om die organisasie wat die guerrillastryd voer, aan te dui. Belangrike bydraes tot die [[literatuur]] oor guerrillas is gemaak deur die ervare kundiges [[Mao Zedong]] en [[Che Guevara]]. Guerrilla-aksies is een van die oudste vorme van [[asimmetriese oorlogvoering]]. == Voorbeelde == [[Lêer:Afrikaner Commandos2.JPG|links|duimnael|Boere-guerrillas tydens die Tweede Boereoorlog]] Guerrilla het reeds in die oudheid bestaan. In die tyd van [[Darius die Grote]] het die nomadiese [[Skitiërs]] hulself op die wyse verset vanuit [[Sentraal-Asië]] teen die [[Persiese Ryk]] en later teen die Macedoniese Ryk van [[Alexander die Grote]]. Later voorbeelde is die [[bittereinders]] wat guerrillataktieke gevolg het tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]] deur in klein, beweeglike kommandos te veg. Hulle het treinspore gesaboteer, die voorrade van die Britse troepe onderskep en gevegte uitgelok en dan weer gevlug. Ander voorbeelde sluit in die weerstand in [[Atjeh]] teen die Nederlandse kolonisasiepogings, die weerstand in [[China]] tydens die Japannese besetting (1937-1945), die optrede van [[Joego-Slawië|Joego-Slawiese]], Griekse, Franse en Russiese partisane tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]], die Vietminh se stryd teen die Franse en van die [[Viëtkong]] teen Amerikaanse troepe tydens die [[Viëtnamoorlog]], sowel as die [[Fidel Castro]]-opstand in [[Kuba]] in die 1950's. Die [[Taliban]] in [[Afghanistan]] gebruik ook guerrilla-taktiek. == Taktiek == [[Lêer:6-de-junio-1808.jpg|duimnael|Spaanse guerrilla-weerstand teen die [[Napoleontiese Oorloë|Napoleontiese]] Franse inval in [[Spanje]] in [[1808]], waar die term "guerrilla" die eerste keer in oorlogvoering gebruik is.]] 'n Sentrale leerstelling in guerrilla-doktrine is die bereiking van 'n tydelike en plaaslike meerderwaardigheid teen 'n vyand wat baie beter is in terme van mannekrag en vuurkrag. So word byvoorbeeld, vyandverbindings ontwrig deur konvooie in 'n hinderlaag te lei en aanvalle word uitgevoer op geïsoleerde militêre poste. Hulle val aan en verdwyn dan klaarblyklik na niks voordat vyandversterkings op die slagveld kom. 'n Voorwaarde vir 'n suksesvolle guerrilla is 'n moeilike terrein met heuwels, digte woude of moerasse met 'n swak padnetwerk. Nog 'n voorwaarde is die ondersteuning van die bevolking, waarin, soos Mao Zedong dit gestel het, die vegters 'soos 'n vis in die water moet beweeg'. Die bevolking moet wegkruipplekke, voorrade en inligting verskaf. Die bevolking is ook 'n bron van nuwe rekrute. Albei strydende partye dra dikwels by tot die bereidwilligheid om by die guerrillas aan te sluit. Die guerrilla doen dit deur die "gewapende propaganda", dit wil sê deur die voorbeeldige effek van suksesvolle aksies teen die troepe van die regeringsleër of die buitelandse besettingsmag. In die stryd teen die guerrillas veroorsaak die laasgenoemde ook dikwels burgerlike ongevalle of neem wraak, wat hul bereidwilligheid om [[gevegswapen|wapens]] teen hulle op te neem, verhoog. Om hierdie rede veroorsaak sommige groepe opsetlik weerwraak, byvoorbeeld deur aanvalle op senior soldate of politici te pleeg. "Gewapende propaganda" kan van deurslaggewende strategiese betekenis word as dit die balans van magte tussen die twee strydende partye fundamenteel verander. So 'n situasie het voorgekom tydens die voormelde Kubaanse rewolusie. Ná aanvanklike terugslae het die rebelle 'n paar skouspelagtige suksesse behaal, waarna 'n sneeubal-effek in werking getree het en meer en meer burgers by die rebelle aangesluit het. 'n Belangrike voorwaarde vir suksesvolle'gewapende propaganda' is dat die bevolking moet saamstem met die doelwitte van die guerrilla. Che Guevara het die teendeel hiervan ervaar tydens sy veldtog in [[Bolivië]] in 1967. Die plaaslike bevolking het geen begrip van Guevara se optrede getoon nie, en dit het uiteindelik tot sy ondergang gelei. Die guerrilla maak staat op gebuite wapens om sy vuurkrag te verhoog. Wapens word ook verskaf deur buitelandse magte wat die guerrillas ondersteun of deur die internasionale wapenhandel. == Strategie == 'n Strategiese doelwit van die guerrilla kan wees om 'n konvensionele oorlog te ondersteun. 'n Voorbeeld hiervan is die optrede van die Russiese partisane teen die Duitse troepe in die Tweede Wêreldoorlog. Nie net kan 'n guerrilla ernstige skade aan bevoorading aanrig nie, maar ook die vyand dwing om troepe wat elders nodig is, te ontplooi. Nog 'n doel van die guerrilla kan wees om 'n einde te maak aan buitelandse oorheersing of 'n binnelandse regime. Voorbeelde hiervan is die oorloë in die konteks van die dekolonisasie van Viëtnam, [[Indonesië]] en die Portugese kolonies in Afrika, respektiewelik die verwydering van Kubaanse diktator [[Fulgencio Batista]] deur Fidel Castro en Che Guevara. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog het Joego-Slawië daarin geslaag om deur middel van guerrilla-taktiek onder leiding van [[Josip Broz Tito]] homself van die Duitsers te bevry. Dit is die enigste besette land wat daarin geslaag het om homself van die besetter te bevry tydens hierdie oorlog. 'n Mengsel van die twee doelwitte was die basis vir die operasies gelei deur die Britse kolonel [[T. E. Lawrence]], beter bekend as Lawrence of Arabia, tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] in die [[Midde-Ooste]]. Die Britte het hierdie bedrywighede gesien as 'n welkome bydrae tot die finale oorwinning oor die Turke, terwyl die Arabiere die Turkse heerskappy wou beëindig. Die guerrilla is gemik op verswakking van die teenstander, nie op die verowering van grondgebied nie. Die vyand se aksies sal deur voortdurende belemmering deur aanhoudende aanvalle gestuit word, terwyl vyandige vergrype dikwels hierdeur opgevolg word. Daarbenewens sal dit moraal verlaag deur onveiligheid en vrees onder vyandige soldate te veroorsaak, wat tot muitery, dros en diensweiering kan lei. Dit kan uiteindelik in politieke druk verander om 'n ooreenkoms met die guerrilla te sluit en die duur stryd te stop. Die vyand kan ook onder internasionale druk kom weens sy aksies. In gebiede waar die steun van die bevolking groot genoeg is en die impak van vyandige optrede beperk is, kan daar 'n vorm van bestuur deur die guerrillas in hierdie gebiede wees. Dan ontstaan een of meer partisaan republieke. Die guerrilla sal gewoonlik probeer om as 'n regering te funksioneer en die hervatting van die normal lewe aanmoedig. Moraal word, indien moontlik, hoog gehou deur 'n koerant te publiseer en soms selfs teaters of bioskope te laat funksioneer. Belasting hefings op burgerlikes kan help om die oorlog te befonds. Hierdie entiteite is egter altyd klein en tydelik, en die guerrilla is dikwels bereid om trug te trek wanneer die teenstander te naby kom. As dit gebeur, verdwyn die guerrillas, om later iewers weer opnuut te begin. Op die lang termyn kan volgehoue guerrilla-aksies die vyand uitput, sy moraal ondermyn en uiteindelik soos die geskiedenis toon, die oorwinning binne bereik bring. As die mag van die guerrilla-beweging groot genoeg is, kan dit die stryd in 'n konvensionele oorlog omskakel. Dit gebeur ook dat wat begin het as 'n konvensionele oorlog, 'n guerrilla-oorlog kan word, byvoorbeeld as die vyand se superioriteit groot is. == Bekamping == [[Lêer:My Tho, Vietnam. A Viet Cong base camp being. In the foreground is Private First Class Raymond Rumpa, St Paul, Minnesota - NARA - 530621 edit.jpg|duimnael|'n [[Viëtkong]]-basiskamp word afgebrand, Mỹ Tho, Suid-Vietnam, [[1968]]]] 'n Guerrilla-aanslag is moeilik om te bestry, veral as dit die steun van die bevolking geniet. Direkte aanvalle is dikwels van weinig nut aangesien guerrilla-vegters maklik verdwyn om elders weer toe te slaan. Dit is ook moontlik dat die straf-ekspedisie verwag word en die guerrillas dan 'n hinderlaag opstel. 'n Guerrilla-mag kan op sy beurt ook uitgeput word, maar dit sal gewoonlik baie tyd neem om dit te vermag. 'n Taktiek wat die Britte tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]] suksesvol toegepas het, die Russe tydens die Tweede Tsjetsjeense Oorlog en die Irakse weermag in die stryd teen [[ISIL]], is die sistematiese vermindering van die guerrillas se bewegingruimte en hul beheelde-gebied. Dit kan bereik word deur 'n stadige maar bestendige opmars, wat die tyd neem om die verowerde gebied te deursoek na guerrilla-vegters. Weerstandpunte word omring, beleër en deur dieselfde metode verower. Daarbenewens vorm die weermag 'n goedbewaakte en aaneengrensende linie sodat guerrilla-vegters nie deur die lyne kan sluip om nog te infiltreer nie. Mens hoef nie noodwendig die hele gebied te verower nie. Dit kan ook voldoende wees om die guerrilla uit die bewoonde gebiede uit te dryf na die onherbergsame en afgeleë gebiede waar die guerrillas min kan bereik of honger en dors kan ly. 'n Voorbeeld hiervan is die Marokkaanse benadering teen die Polisario Front. Nog 'n moontlikheid is om die guerrilla-beweging van die bevolking te isoleer. Dit kan gedoen word deur 'n sjarme-offensief met die plaaslike bevolking, die weerhouding van weerwraak wat die bevolking in die arms van die guerrillas kan dryf, die geurillas se [[ideologie]] weerlê en die bevolking op allerhande maniere kan help, byvoorbeeld deur skole en werkskeppingsprojekte te stig. Dit sal die guerrilla van ondersteuning en rekrute afsny en stadig stadig laat doodloop. Soms kan 'n regering 'n amnestie skema verklaar of probeer om 'n ooreenkoms met die guerrillas te bereik deur byvoorbeeld 'n outonomie-ooreenkoms. As gevolg hiervan kan mens ontslae raak van die grootste deel van die rebelle en 'n klein groepie radikale kan dan steeds militêr bestry word. Die [[Filippyne|Filippynse]] regering het hierdie beleid suksesvol nagestreef teen die Moro-opstandelinge in [[Mindanao]]. Nog 'n moontlikheid is die oplegging van swaar strawwe vir persone wat die guerrillas help, burgerlike gyselaars neem of gevange guerrillas te verneeder of in die openbaar tereg te stel, hoewel dit ook teenproduktief kan wees en die bevolking in die arms van die guerrillas kan dryf. Daarbenewens word hierdie metodes as 'n oorlogsmisdaad beskou. == Verdere leeswerk == * Asprey, Robert. ''War in the Shadows: The Guerrilla in History'' * {{cite book |title=Encyclopedia of Guerrilla Warfare |type=Hardcover |first1=I. F. W. |last1=Beckett |location=Santa Barbara, California |publisher=Abc-Clio Inc |date=15 September 2009 |isbn=978-0874369298}} {{ISBN|9780874369298}} * Derradji Abder-Rahmane, The Algerian Guerrilla Campaign Strategy & Tactics, the Edwin Mellen Press, New York, USA, 1997. * Hinckle, Warren (with Steven Chain and David Goldstein): ''Guerrilla-Krieg in USA'' (''Guerrilla war in the USA''), [[Stuttgart]] (Deutsche Verlagsanstalt) 1971. {{ISBN|3-421-01592-9}} * Keats, John (1990). ''They Fought Alone''. Time Life. {{ISBN|0-8094-8555-9}} * MacDonald, Peter. ''Giap: The Victor in Vietnam'' * {{cite book |title=The Heretic: the life and times of Josip Broz-Tito|url=https://archive.org/details/FitzroyMacleanTheHereticTheLifeAndTimesbOk.xyz/page/n2}} * Oller, John. ''The Swamp Fox: How Francis Marion Saved the American Revolution''. Boston: Da Capo Press, 2016. {{ISBN|978-0-306-82457-9}}. * Peers, William R.; Brelis, Dean. ''Behind the Burma Road|Behind the Burma Road: The Story of America's Most Successful Guerrilla Force''. Boston: Little, Brown & Co., 1963. * Polack, Peter. ''Guerrilla Warfare; Kings of Revolution'' Casemate,{{ISBN|9781612006758}}. * Powers, Thomas. "The War without End" (review of Steve Coll, ''Directorate S: The CIA and America's Secret Wars in Afghanistan and Pakistan'', Penguin, 2018, 757 pp.), ''The New York Review of Books'', vol. LXV, no. 7 (19 April 2018), pp.&nbsp;42–43. "Forty-plus years after our failure in [[Vietnam]], the United States is again fighting an endless war in a faraway place against a culture and a people we don't understand for political reasons that make sense in [[Washington, D.C.|Washington]], but nowhere else." (p.&nbsp;43.) * Schmidt, LS. 1982. [http://www.dtic.mil/cgi-bin/GetTRDoc?AD=ADB068659&Location=U2&doc=GetTRDoc.pdf "American Involvement in the Filipino Resistance on Mindanao During the Japanese Occupation, 1942-1945"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151005012402/http://www.dtic.mil/cgi-bin/GetTRDoc?AD=ADB068659&Location=U2&doc=GetTRDoc.pdf |date= 5 Oktober 2015 }}. M.S. Thesis. U.S. Army Command and General Staff College. 274 bl. * Sutherland, Daniel E. "Sideshow No Longer: A Historiographical Review of the Guerrilla War." ''Civil War History'' 46.1 (2000): 5-23; American Civil War, 1861–65 * Sutherland, Daniel E. ''A Savage Conflict: The Decisive Role of Guerrillas in the American Civil War'' (U of North Carolina Press, 2009). [https://www.questia.com/library/120077254/a-savage-conflict-the-decisive-role-of-guerrillas online] * Weber, Olivier, ''Afghan Eternity'', 2002 == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Guerrilla warfare}} == Notas == {{nl-vertaal|Guerrilla}} {{Normdata}} [[Kategorie:Oorloë]] 21uazxf8kdsh6i3gjkcip4fg3fkx61q 0 280275 2820159 2182216 2025-07-11T04:43:55Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820159 wikitext text/x-wiki 'n '''Siviele sameswering''' of samespanning is 'n ooreenkoms tussen twee of meer partye om 'n derde party van wettige regte te ontneem of om 'n derde party te mislei om 'n onwettige doel te bereik. 'n Sameswering kan ook verwys na 'n groep mense wat 'n ooreenkoms maak om 'n vennootskap te vorm waarin elke lid die agent of 'n vennoot van elke ander lid word en beplan of instem om 'n daad te pleeg. Dit is nie nodig dat die samesweerders in alle fases van die beplanning betrokke is of van alle besonderhede bewus is nie. Die vrywillige ooreenkoms en openlike optrede deur een samesweerder ter bevordering van die plan is die belangrikste elemente wat nodig is om 'n sameswering te bewys. Daar kan 'n sameswering bestaan, hetsy wettige middele word gebruik om onwettige resultate te bewerkstellig, of onwettige middele wat gebruik word om iets wettigs te bewerkstellig. In [[Suid-Afrika]] is die [[misdaad]] van sameswering beperk tot ooreenkomste om 'n misdaad te pleeg,<ref name="RAA"/> en sluit wel dade soos terrorisme en [[sabotasie]] in, terwyl in ander jurisdiksies word dit wyer geïnterpreteer en selfs as daar geen misdaad betrokke is nie, kan die persone wat beskadig is, 'n siviele saak teen sameswering aanhangig maak.<ref name="Snyman"/> Die wettige elemente wat nodig is om 'n siviele sameswering tot stand te bring, is wesenlik dieselfde as vir die totstandkoming van 'n kriminele sameswering, dit wil sê daar is 'n ooreenkoms tussen twee of meer natuurlike persone om die wet op 'n sekere tyd in die toekoms te oortree of 'n wettige doelwit op onwettige wyse te bereik. Die strafreg vereis dat een van die samesweerders 'n openlike stap neem om die onwettige daad te bewerkstellig om die werklikheid van hul voorneme om die wet te verbreek, te demonstreer, terwyl in 'n siviele sameswering is 'n openlike stap om die onregmatige doel te bereik nie nootwendig nodig nie. [[Etimologie]]s kom die term van die Latynse ''con-'' "met, saam" en ''spirare'' "om asem te haal". ==Verwysings== {{Verwysings|verwysings= <ref name="RAA">Artikel 18 2(a) van die Wet op Oproerige Vergaderings, Wet 17, 1956, Unie van Suid-Afrika</ref> <ref name="Snyman">{{cite journal |last=Snyman |first=CR |date=Maart 1984 |title=The history and rationale of criminal conspiracy |url=https://www.jstor.org/stable/23246922 |journal=The Comparative and International Law Journal of Southern Africa |volume=17 |issue=1 |pages=65-77 |doi= |accessdate=28 Oktober 2019 | language=Engels}}</ref> }} {{Samesweringsteorieë}} {{normdata}} [[Kategorie:Komplotteorieë]] [[Kategorie:Regte]] nhlft6au640jvj9bfvam4g3u5qb094h 0 285832 2820181 2465569 2025-07-11T04:54:38Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */ 2820181 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Howard John BANNER.jpg|duimnael|John Howard, c. 2001]] '''John Winston Howard''', [[Order of Merit|OM]], [[Orde van Australië|AC]] (gebore op [[26 Julie]] [[1939]]) is 'n voormalige Australiese politikus wat van 1996 tot 2007 die 25ste premier van [[Australië]] gedien het. Hy is die tweede langste dienende Australiese premier, agter net sir [[Robert Menzies]], wat meer as 18 jaar in die amp was. Hy is ook die oudste lewende voormalige Australiese premier, op 16 Mei 2019. Howard was van 1985 tot 1989 leier van die [[Liberale Party van Australië|Liberale Party]] en van 1995 tot 2007. Howard is in [[Sydney]] gebore en studeer regte aan die [[Universiteit van Sydney]]. Hy was 'n handelsadvokaat voordat hy die parlement binnegekom het. Hy was 'n voormalige federale president van die Young Liberals. Hy het die eerste verkiesing by die staatsverkiesing in Nieu-Wallis in 1968 gedoen, maar het maar min verloor. By die federale verkiesing in 1974 is Howard verkies tot die Afdeling Bennelong, wat hy tot 2007 sou verteenwoordig. Hy is in 1977 tot kabinet bevorder, en later in die jaar vervang [[Phillip Lynch]] as tesourier van Australië, en bly in daardie pos. tot die nederlaag van die regering van [[Malcolm Fraser]] in 1983. In 1985 word Howard vir die eerste keer as leier van die Liberale Party verkies en vervang [[Andrew Peacock]] as leier van die opposisie. Hy het die liberaal-nasionale koalisie na die federale verkiesing in 1987 gelei, maar verloor vir die Arbeidersregering van [[Bob Hawke]] en is in 1989 uit die leierskap verwyder. Hy bly 'n sleutelfiguur in die party en word in 1995 tot leier herkies (vervang [[Alexander Downer]]), en daarna die koalisie tot die oorwinning gelei tydens die federale verkiesing van 1996. Nadat Paul Keating se Arbeidersregering in 1996 verslaan is, is die Howard-regering herkies by die 1998, 2001 en 2004 verkiesing. Howard se optrede as premier het nuwe geweerwette ingesluit (in reaksie op die bloedbad in Port Arthur), die instelling van 'n landswye [[BTW|belasting op toegevoegde waarde]], immigrasiehervorming en industriële betrekkinge. Australië het ook troepe bygedra tot die [[oorlog in Afghanistan]] en die [[Irakse Oorlog|oorlog in Irak]] onder sy regering, en het die International Force for East Timor gelei. Die Howard-regering is tydens die federale verkiesing in 2007 verslaan, met die [[Kevin Rudd]] van die Arbeidersparty wat hom as premier opgevolg het. Howard het ook sy eie setel by die verkiesing verloor en het slegs die tweede premier geword (ná [[Stanley Bruce]] in 1929). == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} {{Eerste Minister van Australië}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Howard, John}} [[Kategorie:Eerste Ministers van Australië]] [[Kategorie:Geboortes in 1939]] [[Kategorie:Lewende mense]] 4m720t0esq2l4ixmskayrb5baamvnc2 0 286940 2820164 2196377 2025-07-11T04:45:56Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|1|0 */ 2820164 wikitext text/x-wiki {{gaan taal na|datum=17 Januarie 2020}} {{geen bron|dag=17|maand=Januarie|jaar=2020}} [[Lêer:Bundesarchiv_Bild_146-1987-121-30A,_Hugo_Sperrle.jpg|duimnael]] '''Hugo Sperrle''' ([[7 Februarie]] [[1885]] - [[2 April]] [[1953]]) was 'n Duitse militaris in die [[Eerste Wêreldoorlog]] en 'n ''Generalfeldmarschall'' in die [[Luftwaffe]] tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]]. Sperrle, gebore in 1885, het in 1903 by die Keiserlike Duitse leër aangesluit. Hy het in die artillerie gedien na die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog. In 1914 het hy by die [[Deutsche Luftstreitkräfte|Luftstreitkräfte]] aangesluit as waarnemer wat toe as vlieënier opgelei is. Sperrle het die oorlog beëindig op die rang van Hauptmann (kaptein) aan die bevel van 'n lugverkenningsaanhang van 'n veldleër. In die tussenoorlogse periode is Sperrle benoem tot die Algemene Personeel in die [[Reichswehr]], en dien die [[Republiek van Weimar|Weimar-republiek]] in die lugoorlogtak. In 1934 nadat die [[Nasionaal-Sosialistiese Duitse Arbeidersparty|Nazi-party]] die mag oorgeneem het, is Sperrle tot Generalmajor (Brigadier-generaal) bevorder en van die leër na die Luftwaffe oorgeplaas. Sperrle is in November 1936 bevel gegee oor die Condor-legioen en het in die [[Spaanse Burgeroorlog|Spaanse burgeroorlog]] tot Oktober 1937 met die ekspedisiemag geveg. Die legioen het wêreldwye aandag getrek vir die meedoënlose bomaanval op dorpe en stede in [[Spanje]]. Sperrle is in Februarie 1938 aangestel as bevelvoerder van die Luftwaffengruppenkommando 3 (Air Force Group Command 3), die voorloper van Luftflotte 3 (Air Fleet 3). Sperrle is tydens die [[Anschluss]] en Tsjeggiese krisis deur die Nazi-leierskap gebruik om ander regerings met bombardement te dreig. Sperrle het op uitnodiging van [[Adolf Hitler]] verskeie belangrike vergaderings met Oostenrykse en Tsjeggiese leiers vir hierdie doel bygewoon. In September 1939 begin die [[Tweede Wêreldoorlog]] met die inval in Pole. Sperrle en sy lugvloot het uitsluitlik aan die Westelike Front gedien. Hy speel 'n belangrike rol in die [[Slag van Frankryk]] en die [[Slag om Brittanje]] in 1940. In 1941 het Sperrle operasies tydens die [[Blitz]] oor Brittanje gedoen. Vanaf middel 1941 het sy lugvloot die enigste bevel in die weste geword. Deur middel van 1941 en 1942 verdedig hy die Duits-besette [[Europa]] teen die Royal Air Force, en vanaf 1943 en die [[Verenigde State van Amerika|Amerikaanse]] Army Air Force. Sperrle se opdrag is uitgeput in die slagtingsgevegte wat deur die Combined Bomber Offensive op hom gedwing is. Teen die middel van 1944 is die lugvloot van Sperrle tot impotensie verminder en dit kon nie die geallieerde landings in Wes-Europa afstoot nie. Gevolglik is Sperrle na die Führererve ontslaan en het hy nooit weer 'n senior bevel gehad nie. Op 1 Mei 1945 word hy deur die Britte gevange geneem. Na die oorlog is hy tydens die Hoë Kommando-verhoor van oorlogsmisdade aangekla, maar hy is vrygespreek. Sperrle is in 1953 in die ouderdom van 68 oorlede. == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} {{Saadjie}} {{GFMofWWII}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Sperrle, Hugo}} [[Kategorie:Duitse militariste]] [[Kategorie:Duitse Nazi's]] [[Kategorie:Duitse vlieëniers]] [[Kategorie:Maarskalke]] [[Kategorie:Duitsers in die Eerste Wêreldoorlog]] [[Kategorie:Geboortes in 1885]] [[Kategorie:Sterftes in 1953]] 4g469sfupdifzt4qstmhg7op78nua6v 0 307116 2820290 2399034 2025-07-11T10:23:01Z AFM 21229 2820290 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} Die '''Ndedema-waterval''' (Didima-waterval) in [[kwaZulu-Natal]] is een van die hoogste watervalle in Afrika. Hierdie waterval is suid van [[Bergville]] in die sentrale deel van die [[Drakensberge]]. Dit lê by die Witch Peak en naby die Ndedema-koepel en [[Monk's Cowl]] en noordnoordwes van die hoogste punt in Suid-Afrika. Die waterval is by 29° 3′ 56″ suid en 29° 15′ 37″ oos. Die val oor die platorand is 610m hoog en betaan uit 5 tot 8 watervalle wat kort op mekaar volg. Omdat dit moeilik bereikbaar is, word dit min besoek. Op die [[Tugelawaterval]] na is dit na bewering die hoogste waterval in Afrika. ==Bibliografie== *virtualglobetrotting.com *worldwaterfalldatabase.com [[Kategorie:Watervalle in Suid-Afrika]] [[Kategorie:KwaZulu-Natal]] irjbrkj9h0fc1otwro1y4qmv8o71uee 2820294 2820290 2025-07-11T10:29:38Z Aliwal2012 39067 2820294 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} Die '''Ndedema-waterval''' (Didima-waterval) in [[KwaZulu-Natal]] is een van die hoogste watervalle in Afrika. Hierdie waterval is suid van [[Bergville]] in die sentrale deel van die [[Drakensberge]]. Dit lê by die Witch Peak en naby die Ndedema-koepel en [[Monk's Cowl]] en noordnoordwes van die hoogste punt in Suid-Afrika. Die waterval is by 29° 3′ 56″ suid en 29° 15′ 37″ oos. Die val oor die platorand is 610&nbsp;m hoog en bestaan uit 5 tot 8 watervalle wat kort op mekaar volg. Omdat dit moeilik bereikbaar is, word dit min besoek. Op die [[Tugelawaterval]] na is dit na bewering die hoogste waterval in Afrika. == Bibliografie == *virtualglobetrotting.com *worldwaterfalldatabase.com [[Kategorie:Watervalle in Suid-Afrika]] [[Kategorie:KwaZulu-Natal]] 0r0xwmxtgy5pveacguepm2axiv60jg5 0 373754 2820043 2600458 2025-07-10T16:16:07Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820043 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | name = Bergafrikaner | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 |taxon = Gladiolus splendens |authority = (Sweet) Herb., (1843) |synonyms =* ''Anisanthus splendens'' <small>Sweet</small> * ''Anomalesia splendens'' <small>(Sweet) N.E.Br.</small> * ''Antholyza caffra'' <small>Ker Gawl. ex Baker</small> * ''Antholyza splendens'' <small>(Sweet) Steud.</small> * ''Petamenes splendens'' <small>(Sweet) E.Phillips</small> * ''Tritoniopsis afra'' <small>Goldblatt</small> }} Die '''bergafrikaner''' (''Gladiolus splendens'') is 'n meerjarige [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''Gladiolus'' behoort. Die plant is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap|Noord-]] en die [[Wes-Kaap]]. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1549-174 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:437870-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Gladiolus|splendens]] 2rh8iu1bmuwpccp4n2pqqtc3yb6el98 0 373839 2820299 2545201 2025-07-11T10:56:39Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820299 wikitext text/x-wiki {{Outomatiese taksoboks |image = Trachyandra ciliata, Simon's Town.jpg |image_caption = ''Trachyandra ciliata'' |display_parents = 3 |taxon = Trachyandra |authority = Kunth |subdivision_ranks = Spesies |subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> |synonyms =* ''Dilanthes'' <small>Salisb.</small> * ''Lepicaulon'' <small>Raf.</small> * ''Licinia'' <small>Raf.</small> * ''Liriothamnus'' <small>Schltr.</small> * ''Obsitila'' <small>Raf.</small> * ''Trachinema'' <small>Raf.</small> }} '''''Trachyandra''''' (veldkool) is 'n [[genus]] wat hoort tot die [[familie (biologie)|familie]] [[Asphodelaceae]], sub-familie [[Asphodeloideae]] <ref name=APwebA>Stevens, P.F. (2001 onwards), [http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/orders/asparagalesweb.htm#Asphodelaceae "Asphodeloideae"], ''Angiosperm Phylogeny Website'', retrieved 2016-06-10</ref> en is vir die eerste keer beskryf in 1843. Dit is [[inheems]] aan oos- en suidelike [[Afrika]] asook [[Jemen]] en [[Madagaskar]]. Baie van die spesies is [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]].<ref name=q>[http://apps.kew.org/wcsp/namedetail.do?name_id=289445 Kew World Checklist of Selected Plant Families]</ref><ref>{{citation |last=Stevens |first=P.F. |title=Angiosperm Phylogeny Website: Asparagales: Asphodeloideae |url=http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/orders/asparagalesweb.htm#Asphodelaceae }}</ref><ref>Germishuizen, G. & Meyer, N.L. (eds.) (2003). Plants of Southern Africa: an annotated checklist. Strelitzia 14.: i-vi, 1-1231. National Botanical Institute, Pretoria.</ref> == Spesies<ref name=q/> == {{div col|colwidth=26em}} # ''[[Trachyandra acocksii]]'' <small>[[Anna Amelia Obermeyer|Oberm.]]</small> - [[Noord-Kaap]], [[Oos-Kaap]], [[Wes-Kaap]] # ''[[Trachyandra adamsonii]]'' <small>(Compton) Oberm.</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap, [[Namibië]] # ''[[Trachyandra affinis]]'' <small>Kunth</small> - [[KwaZulu-Natal]], Oos-Kaap, Wes-Kaap # ''[[Trachyandra arenicola]]'' <small>[[John Charles Manning|J.C.Manning]] & Goldblatt</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap # ''[[Trachyandra aridimontana]]'' <small>J.C.Manning</small> - Noord-Kaap # ''[[Trachyandra arvensis]]'' <small>(Schinz) Oberm.</small> - [[Angola]], [[Botswana]], Namibië, [[Zambië]], [[Zimbabwe]] # ''[[Trachyandra asperata]]'' <small>Kunth</small> - [[Suid-Afrika]], [[Lesotho]], [[Eswatini]] # ''[[Trachyandra brachypoda]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra bulbinifolia]]'' <small>(Dinter) Oberm.</small> - Noord-Kaap, Namibië # ''[[Trachyandra bulbosa]]'' <small>Boatwr. & J.C.Manning</small> - Noord-Kaap # ''[[Trachyandra burkei]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - Botswana, [[Limpopo]], Noord-Kaap, [[Noordwes]], [[Vrystaat]] # ''[[Trachyandra capillata]]'' <small>(Poelln.) Oberm.</small> - KwaZulu-Natal # ''[[Trachyandra chlamydophylla]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra ciliata]]'' <small>(L.f.) Kunth</small> - Noord-Kaap, Oos-Kaap, Wes-Kaap, Namibië # ''[[Trachyandra dissecta]]'' <small>Oberm.</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap, # ''[[Trachyandra divaricata]]'' <small>(Jacq.) Kunth</small> - Noord-Kaap, Oos-Kaap, Wes-Kaap; genaturaliseer in [[Australië]] # ''[[Trachyandra ensifolia]] '' <small>(Sölch) Roessler</small> - Namibië # ''[[Trachyandra eriocarpa]]'' <small>Boatwr. & J.C.Manning</small> - Oos-Kaap # ''[[Trachyandra erythrorrhiza]]'' <small>(Conrath) Oberm.</small> - [[Gauteng]], [[Mpumalanga]], Vrystaat. # ''[[Trachyandra esterhuysenae]]'' <small>Oberm.</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra falcata]]'' <small>(L.f.) Kunth</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap, Namibië # ''[[Trachyandra filiformis]]'' <small>(Aiton) Oberm.</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra flexifolia]]'' <small>(L.f.) Kunth</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap # ''[[Trachyandra gerrardii]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - Oos-Kaap, KwaZulu-Natal, Mpumalanga, Eswatini # ''[[Trachyandra giffenii]]'' <small>(F.M.Leight.) Oberm.</small> - Oos-Kaap # ''[[Trachyandra glandulosa]]'' <small>(Dinter) Oberm.</small> - Namibië # ''[[Trachyandra gracilenta]]'' <small>Oberm.</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap # ''[[Trachyandra hantamensis]]'' <small>Boatwr. & J.C.Manning</small> - Noord-Kaap # ''[[Trachyandra hirsuta]]'' <small>([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) Kunth</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra hirsutiflora]]'' <small>(Adamson) Oberm.</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra hispida]]'' <small>(L.) Kunth</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra involucrata]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap # ''[[Trachyandra jacquiniana]]'' <small>(Schult. & Schult.f.) Oberm.</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap # ''[[Trachyandra kamiesbergensis]]'' <small>Boatwr. & J.C.Manning</small> - Noord-Kaap # ''[[Trachyandra karrooica]]'' <small>Oberm.</small> - Noord-Kaap, Oos-Kaap, Namibië # ''[[Trachyandra lanata]]'' <small>(Dinter) Oberm.</small> - Namibië # ''[[Trachyandra laxa]]'' <small>(N.E.Br.) Oberm.</small> - Suid-Afrika, Namibië, Botswana # ''[[Trachyandra malosana]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - [[Malawi]] en [[Zimbabwe]] # ''[[Trachyandra mandrarensis]]'' <small>(H.Perrier) Marais & Reilly</small> - [[Madagaskar]] # ''[[Trachyandra margaretae]]'' <small>Oberm.</small> - Mpumalanga, KwaZulu-Natal # ''[[Trachyandra mira]]'' <small>C.W.Lin & C.H.Lee</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra montana]]'' <small>J.C.Manning & Goldblatt</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra muricata]]'' <small>(L.f.) Kunth</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap, Namibië # ''[[Trachyandra oligotricha]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra paniculata]]'' <small>Oberm.</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap, Namibië # ''[[Trachyandra patens]]'' <small>Oberm.</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap # ''[[Trachyandra peculiaris]]'' <small>(Dinter) Oberm.</small> - Namibië # ''[[Trachyandra prolifera]]'' <small>P.L.Perry</small> - Kaapprovinsie # ''[[Trachyandra pyrenicarpa]]'' <small>([[Friedrich Martin Josef Welwitsch|Welw.]] ex Baker) Oberm.</small> [[Huíla-provinsie]] in Angola # ''[[Trachyandra revoluta]]'' <small>(L.) Kunth</small> - Noord-Kaap, Oos-Kaap, Wes-Kaap, Namibië # ''[[Trachyandra sabulosa]]'' <small>(Adamson) Oberm.</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra saltii]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - Oos + Suider Afrika: van Ethiopië tot die Oos-Kaap; Jemen # ''[[Trachyandra sanguinorhiza]]'' <small>Boatwr. & J.C.Manning</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap # ''[[Trachyandra scabra]]'' <small>(L.f.) Kunth</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra smalliana]]'' <small>Hilliard & B.L.Burtt</small> - Oos-Kaap, KwaZulu-Natal # ''[[Trachyandra tabularis]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - Wes-Kaap # ''[[Trachyandra thyrsoidea]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap # ''[[Trachyandra tortilis]]'' <small>(Baker) Oberm.</small> - Noord-Kaap, Wes-Kaap # ''[[Trachyandra triquetra]]'' <small>Thulin</small> - [[Somalië]] # ''[[Trachyandra zebrina]]'' <small>(Schltr. ex Poelln.) Oberm.</small> - Noord-Kaap {{div col end}} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Trachyandra| ]] 8budsdw9lxurqrm73ak0xsm04mwpzh3 0 374882 2820172 2411206 2025-07-11T04:50:54Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */ 2820172 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Entente Cordiale dancing.jpg|duimnael|[[Britannia (simbool)|Britannia]] en Marianne dans saam op 'n Franse poskaart van 1904: 'n viering van die ondertekening van die ''Entente Cordiale.'']] {{TITELAANSIG|''Entente Cordiale''}} Die '''''Entente Cordiale''''' ([[Afrikaans]]: Vriendelike ooreenkoms) bestaan uit 'n reeks ooreenkomste wat op [[8 April]] [[1904]] tussen die [[Verenigde Koninkryk]] en die [[Franse Republiek]] onderteken is, wat as 'n beduidende verbetering in die Anglo-Franse betrekkinge gedien het.<ref>Margaret Macmillan, ''The War That Ended Peace: The Road to 1914'' (2013) hfs 6</ref> Afgesien van die onmiddellike kommer van [[Kolonialisme|koloniale]] afbakening wat deur die ooreenkoms aangespreek word, was die ondertekening van die ''Entente Cordiale'' die einde van byna duisend jaar van onderbroke konflik tussen die twee state en hul voorgangers, en vervang die ''modus vivendi'' wat bestaan het sedert die einde van die [[Napoleontiese Oorloë]] in 1815 met 'n meer formele ooreenkoms.<ref>A.J.P. Taylor, ''The Struggle for Mastery in Europe, 1848–1918'' (1954) bl 408–17</ref> Die ''Entente Cordiale'' was die hoogtepunt van die beleid van Théophile Delcassé (die Franse minister van buitelandse sake van 1898 tot 1905), wat geglo het dat 'n Frans-Britse begrip, Frankryk 'n mate van veiligheid in [[Wes-Europa]] sou bied teen enige Duitse stelsel van alliansies. Die eerbewys vir die sukses van die onderhandeling oor die ''Entente Cordiale'' behoort veral aan Paul Cambon (Frankryk se ambassadeur in [[Londen]] van 1898 tot 1920) en aan die Britse minister van buitelandse sake, Lord Lansdowne. Die belangrikste kenmerk van die ooreenkoms was die wedersydse erkenning dat die Verenigde Koninkryk in volle beheer was oor [[Egipte]] en ook Frankryk van [[Marokko]], met die voorbehoud dat Frankryk se uiteindelike ingesteldheid vir Marokko 'n redelike toelae vir die [[Spanje|Spaanse]] belange daar insluit. Terselfdertyd het Brittanje die Los-eilande (buite [[Frans-Guyana]]) aan Frankryk afgestaan, die grens van [[Nigerië]] in Frankryk se guns vasgestel en ingestem tot die Franse beheer van die boonste Gambië-vallei; terwyl Frankryk afstand gedoen het van sy uitsluitlike reg op sekere visserye buite [[Newfoundland]]. Verder is Franse en Britte voorgestelde invloedsones in [[Siam]] (Thailand), waarna uiteindelik besluit is om nie gekoloniseer te word nie, is uiteengesit, met die oostelike gebiede, aangrensend aan Frans [[Indo-China]], 'n voorgestelde Franse sone, en die westelik, aangrensend aan die Birmaanse Tenasserim, 'n voorgestelde Britse sone. Reëlings is ook getref om die wedywering tussen Britse en Franse koloniste in die [[Nuwe Hebride]]s te besweer. Met die ondertekening van die ''Entente Cordiale'' het albei magte die virtuele isolasie waarin hulle onttrek het, verminder - Frankryk onwillekeurig, Brittanje selfvoldaan - terwyl hulle mekaar oor [[Afrika]]-aangeleenthede wantrou het. Brittanje het geen bondgenoot van groot mag gehad nie, behalwe [[Japan]] (1902), wat min invloed in die Europese waters gehad het; Frankryk het niks anders as die [[Russiese Ryk]] gehad nie, wat binnekort militêr gediskrediteer sou word in die [[Russies-Japannese Oorlog]] van 1904–05. Die ooreenkoms het die diplomate van [[Duitsland]] ontstel, wie se beleid lank op die Frans-Britse antagonisme berus. 'n Duitse poging om die Franse in 1905 in Marokko te kontroleer (die Tanger-voorval, oftewel die eerste Marokkaanse krisis), en sodoende die ''Entente'' te ontstel, het dit slegs help versterk. Militêre samesprekings tussen die Franse en die Britse algemene personeel het gou plaasgevind. Frans-Britse solidariteit is tydens die Algeciras-konferensie (1906) bevestig en in die Tweede Marokkaanse krisis (1911) herbevestig.<ref> {{citation | contribution= Entente Cordiale |encyclopedia= Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online |publisher= Encyclopædia Britannica Inc |date= 2016 |access-date= 11 Februarie 2016 | url= http://www.britannica.com/event/Entente-Cordiale }} </ref> ==Verwysings== {{Verwysings}} == Notas == {{en-vertaal|Entente Cordiale}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geskiedenis van Frankryk]] [[Kategorie:Geskiedenis van die Verenigde Koninkryk]] 9oy5pqi2p3wf7a5c6nqkwtfp68vqvr8 0 375013 2820006 2548588 2025-07-10T14:07:53Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820006 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Spinnekopblom | image = Curtis's botanical magazine (No. 751) (8447552721).jpg | image_width = 240px | image_caption = | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Iridoideae]] | tribus = [[Irideae]] | genus = ''[[Ferraria]]'' | genus_authority = | species = '''''F. ferrariola''''' | binomial = ''Ferraria ferrariola'' | binomial_authority = (Jacq.) Willd., (1800) | synonyms =* ''Ferraria angustifolia'' <small>Sweet</small> * ''Ferraria antherosa'' <small>Ker Gawl.</small> * ''Ferraria longa'' <small>E.Barnes</small> * ''Ferraria minor'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Ferraria viridiflora'' <small>Andrews</small> * ''Moraea ferrariola'' <small>Jacq.</small> }} {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = Spinnekopblom | image = | taxon = Ferraria ferrariola | authority = (Jacq.) Willd., (1800) | synonyms =* ''Ferraria angustifolia'' <small>Sweet</small> * ''Ferraria antherosa'' <small>Ker Gawl.</small> * ''Ferraria longa'' <small>E.Barnes</small> * ''Ferraria minor'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Ferraria viridiflora'' <small>Andrews</small> * ''Moraea ferrariola'' <small>Jacq.</small> }} Die '''spinnekopblom''' (''Ferraria ferrariola'') is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]] en [[Sukkulente Karoo]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap]] en die [[Wes-Kaap]] en kom van die [[Richtersveld]] tot by [[Clanwilliam]] voor. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-12 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:436960-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|ferrariola]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] lmbm4ubl5lp2rvroi2hvixqaw0giuwl 2820007 2820006 2025-07-10T14:10:54Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820007 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = Spinnekopblom | image = | taxon = Ferraria ferrariola | authority = (Jacq.) Willd., (1800) | synonyms =* ''Ferraria angustifolia'' <small>Sweet</small> * ''Ferraria antherosa'' <small>Ker Gawl.</small> * ''Ferraria longa'' <small>E.Barnes</small> * ''Ferraria minor'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Ferraria viridiflora'' <small>Andrews</small> * ''Moraea ferrariola'' <small>Jacq.</small> }} Die '''spinnekopblom''' (''Ferraria ferrariola'') is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]] en [[Sukkulente Karoo]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap]] en die [[Wes-Kaap]] en kom van die [[Richtersveld]] tot by [[Clanwilliam]] voor. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-12 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:436960-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|ferrariola]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] mljz9fb86aa85ktq84ewhdrtvutks1k 0 375020 2820010 2548592 2025-07-10T14:13:56Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820010 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Ferraria flava | authority = Goldblatt & [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2011) | synonyms =* ''Ferraria divaricata subsp. aurea'' <small>[[Miriam Phoebe de Vos|M.P.de Vos]]</small> }} '''''Ferraria flava''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]] en strandveld langs die [[Weskus]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap]] en die [[Wes-Kaap]] en kom van [[Komaggas]] tot by [[Lambertsbaai]] en [[Klawer]] voor. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-38 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77121984-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|flava]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] jfberzaoctq3sw0ux01ien4fulogrqu 0 375027 2820008 2585961 2025-07-10T14:12:28Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820008 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Ferraria foliosa | image = Annals of the South African Museum - Annale van die Suid-Afrikaanse Museum (1952) (18232890668).jpg | image_width = 240px | image_caption = | status = NT | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Iridoideae]] | tribus = [[Irideae]] | genus = ''[[Ferraria]]'' | genus_authority = | species = '''''F. foliosa''''' | binomial = ''Ferraria foliosa'' | binomial_authority = G.J.Lewis, (1954) | synonyms = }} {{Spesieboks | status = NT | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Ferraria foliosa | authority = G.J.Lewis, (1954) | synonyms = }} '''''Ferraria foliosa''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]] en [[Sukkulente Karoo]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap]] en die [[Wes-Kaap]] en kom van [[Hondeklipbaai]] tot by [[Velddrif]] voor. Die plant het 'n [[voorkomsgebied]] van 7268&nbsp;km². Daar is tussen tien en twintig sub populasies maar die plant het [[habitat]] afgestaan aan [[diamant]] mynbou bedrywighede in die noorde terwyl kus ontwikkeling en [[Gewas (landbou)|gewasverbouing]] 'n bedreiging in die suide is. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-13 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:436962-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|foliosa]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] qwrvql3nlri50whc50vmc143j4jsvnj 2820009 2820008 2025-07-10T14:12:39Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820009 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = NT | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Ferraria foliosa | authority = G.J.Lewis, (1954) | synonyms = }} '''''Ferraria foliosa''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]] en [[Sukkulente Karoo]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap]] en die [[Wes-Kaap]] en kom van [[Hondeklipbaai]] tot by [[Velddrif]] voor. Die plant het 'n [[voorkomsgebied]] van 7268&nbsp;km². Daar is tussen tien en twintig sub populasies maar die plant het [[habitat]] afgestaan aan [[diamant]] mynbou bedrywighede in die noorde terwyl kus ontwikkeling en [[Gewas (landbou)|gewasverbouing]] 'n bedreiging in die suide is. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-13 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:436962-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|foliosa]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] rklw4qp17o56itnz9f5187jybonrqig 0 375036 2820005 2548594 2025-07-10T14:06:23Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820005 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Ferraria glutinosa | authority = (Baker) Rendle, (1899) | synonyms =* ''Ferraria bechuanica'' <small>Baker</small> * ''Ferraria randii'' <small>(Rendle) Rendle</small> * ''Ferraria viscaria'' <small>Schinz</small> * ''Moraea glutinosa'' <small>Baker</small> * ''Moraea malangensis'' <small>Baker</small> * ''Moraea randii'' <small>Rendle</small> }} '''''Ferraria glutinosa''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort en is deel van savanna. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan [[Angola]], [[Botswana]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Malawi]], [[Namibië]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In [[Suid-Afrika]] kom die plant in die [[Noord-Kaap]] en [[Noordwes]]-provinsies. Die plant is seldsaam in Suid-Afrika maar volop in die buurlande. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-15 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:436964-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|glutinosa]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] t7c8uvsy56wgivete7qf4ixk951t8bb 0 375041 2820002 2548596 2025-07-10T14:00:32Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820002 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Ferraria ornata | authority = Goldblatt & [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2011) | synonyms = }} '''''Ferraria ornata''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort en is deel van [[Sukkulente Karoo]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Noord-Kaap]] en [[Wes-Kaap]] en word gevind in [[Namakwaland]], op die kusvlakte tussen die [[Groenrivier (Weskus)|Groen-]] en [[Olifantsrivier, Namakwaland|Olifantsrivier]]e. Daar is slegs twee sub populasies, die plant word nie bedreig nie maar word as seldsaam beskou. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-46 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77121982-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|ornata]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] h8f2r5pkasctbi3sttotl5fomx8t1bt 0 375042 2820000 2548597 2025-07-10T13:58:21Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820000 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Ferraria ovata | authority = ([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) Goldblatt & [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2002) | synonyms = * ''Moraea ovata'' <small>Thunb.</small> }} '''''Ferraria ovata''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort en is deel van [[Sukkulente Karoo]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Noord-Kaap]] en [[Wes-Kaap]] en word gevind van Soebatsfontein tot by die [[Knersvlakte]]. Die plant word nie bedreig nie en word as seldsaam beskou. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-28 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:20009889-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|ovata]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] rhuuoif6ovg803t8jss97oir8akfqj4 2820001 2820000 2025-07-10T13:58:43Z Oesjaar 7467 Skakel 2820001 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Ferraria ovata | authority = ([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) Goldblatt & [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2002) | synonyms = * ''Moraea ovata'' <small>Thunb.</small> }} '''''Ferraria ovata''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort en is deel van [[Sukkulente Karoo]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Noord-Kaap]] en [[Wes-Kaap]] en word gevind vanaf [[Soebatsfontein]] tot by die [[Knersvlakte]]. Die plant word nie bedreig nie en word as seldsaam beskou. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-28 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:20009889-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|ovata]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] t9gt8lpy3jylucenisbjaykmmpw16n2 0 375043 2819999 2819987 2025-07-10T13:56:46Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2819999 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EN | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Ferraria parva | authority = Goldblatt & [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2011) | synonyms = }} '''''Ferraria parva''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en word gevind in die strandveld op die [[Vredenburg]]-skiereiland. Die plant het 'n [[voorkomsgebied]] van 336&nbsp;km² en daar is agt sub populasies wat elkeen minder as 50 plante het. Die plant het van sy [[habitat]] afgestaan aan kus ontwikkeling en landbou aktiwiteite, die bedreigings bestaan steeds. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-47 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77121983-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|parva]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] ssgkpse7f0hdw4tx93ffx2rzl4jzvdu 0 375049 2820004 2548595 2025-07-10T14:04:48Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820004 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Ferraria macrochlamys | authority = (Baker) Goldblatt & [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2004) | synonyms =* ''Ferraria uncinata subsp. macrochlamys'' <small>(Baker) [[Miriam Phoebe de Vos|M.P.de Vos]]</small> * ''Lapeirousia macrochlamys'' <small>Baker</small> }} '''''Ferraria macrochlamys''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Ferraria]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]] en [[Sukkulente Karoo]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Noord-Kaap]] en word vanaf [[Steinkopf]] tot by [[Garies]] gevind. == Subspesies == Daar is drie [[subspesie]]s: * ''Ferraria macrochlamys subsp. kamiesbergensis'' <small>(M.P.de Vos) Goldblatt & J.C.Manning</small> * ''Ferraria macrochlamys subsp. macrochlamys'' * ''Ferraria macrochlamys subsp. serpentina'' <small>Goldblatt & J.C.Manning</small> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1570-29 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:60436449-2 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ferraria|macrochlamys]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 9p79e742owu30lxg6uf3mvc2u6cjtf9 0 375056 2820039 2819865 2025-07-10T16:08:39Z Oesjaar 7467 /* Spesies */ Verbeter 2820039 wikitext text/x-wiki {{Outomatiese taksoboks |name = Rietpypies |image = Tritoniopsis triticea plant (2).JPG |image_caption = |display_parents = 3 |taxon = Tritoniopsis |authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]], (1929) |subdivision_ranks = Spesies |subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> |synonyms = * ''Anapalina'' <small>N.E.Br.</small> * ''Exohebea'' <small>R.C.Foster</small> * ''Schweiggera'' <small>E.Mey. ex Baker</small> * ''Tanaosolen'' <small>N.E.Br.</small> }} '''''Tritoniopsis''''' is 'n [[genus]] van meerjarige [[blomplant]]e wat tot die [[Familie (biologie)|familie]] [[Iridaceae]] hoort en is die eerste keer as 'n genus beskryf in 1926. Al die spesies in die genus is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die ou [[Kaapprovinsie]].<ref name=i>[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:20526-1 POWO]</ref> Die naam verwys na die Afrika-genus ''[[Tritonia (plant)|Tritonia]]'' en word gekombineer met die [[Grieks|Griekse]] woord ''opsis'', wat ''lyk-soos'' beteken.<ref name=Goldblatt2008>{{cite book |author1=Manning, John |author2=Goldblatt, Peter |title=The Iris Family: Natural History & Classification |publisher=Timber Press |location=Portland, Oregon|pages=116–118 |year=2008|isbn=0-88192-897-6}}</ref> Daar is 25 spesies in die genus en al 25 is [[geofiet]]e en deel van die [[fynbos]]. Die plant blom die beste nadat dit gebrand het. == Spesies == {{columns-list|colwidth=24em| * ''[[Tritoniopsis afra]]'' <small>(N.E.Br.) Goldblatt & J.C.Manning</small> * ''[[Tritoniopsis antholyza]]'' <small>(Poir.) Goldblatt</small> * ''[[Tritoniopsis bicolor]]'' <small>[[John Charles Manning|J.C.Manning]] & Goldblatt</small> * ''[[Tritoniopsis burchellii]]'' <small>(N.E.Br.) Goldblatt</small> * ''[[Tritoniopsis caledonensis]]'' <small>(R.C.Foster) G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis cinnamomea]]'' <small>J.C.Manning & Goldblatt</small> * ''[[Tritoniopsis dodii]]'' <small>(G.J.Lewis) G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis elongata]]'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis flava]]'' <small>J.C.Manning & Goldblatt</small> * ''[[Tritoniopsis flexuosa]]'' <small>(L.f.) G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis intermedia]]'' <small>(Baker) Goldblatt</small> * ''[[Tritoniopsis lata]]'' <small>(L.Bolus) G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis latifolia]]'' <small>G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis lesliei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Tritoniopsis nemorosa]]'' <small>(E.Mey. ex Klatt) G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis nervosa]]'' <small>(Baker) G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis parviflora]]'' <small>(Jacq.) G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis pulchella]]'' <small>G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis pulchra]]'' <small>(Baker) Goldblatt</small> * ''[[Tritoniopsis ramosa]]'' <small>(Klatt) G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis revoluta]]'' <small>([[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]) Goldblatt</small> * ''[[Tritoniopsis toximontana]]'' <small>J.C.Manning & Goldblatt</small> * ''[[Tritoniopsis triticea]]'' <small>(Burm.f.) Goldblatt</small> * ''[[Tritoniopsis unguicularis]]'' <small>(Lam.) G.J.Lewis</small> * ''[[Tritoniopsis williamsiana]]'' <small>Goldblatt</small> }} == Verwysings == {{verwysings}} {{taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)| ]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] liln8n5e23e1nqfyq1tym8322wfzbhh 0 375061 2820011 2819966 2025-07-10T14:19:53Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820011 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = VU | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis bicolor | authority = [[John Charles Manning|J.C.Manning]] & Goldblatt, (2001) | synonyms = }} '''''Tritoniopsis bicolor''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom voor in die Bredasdorpberge. Dit het 'n [[voorkomsgebied]] van 120&nbsp;km² en daar is minder as tien sub populasies. Die plant word bedreig deur die aanlê van wingerde en [[indringerplant]]e. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-30 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:20002653-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|bicolor]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] dmb5p81nj1719dw6vjo4u40em5d2c8g 0 375062 2820033 2597557 2025-07-10T16:05:56Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820033 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis burchellii | authority = (N.E.Br.) Goldblatt, (1990) | synonyms =* ''Anapalina burchellii'' <small>(N.E.Br.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza burchellii''<small> N.E.Br.</small> }} '''''Tritoniopsis burchellii''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. Die plant is vernoem na die Engelse [[Plantkunde|plantkundige]] [[William John Burchell]]. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-4 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:962167-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] fedz3xkdp0pnlmebbtqztbh9641g2p6 2820034 2820033 2025-07-10T16:06:28Z Oesjaar 7467 Ai! 2820034 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis burchellii | authority = (N.E.Br.) Goldblatt, (1990) | synonyms =* ''Anapalina burchellii'' <small>(N.E.Br.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza burchellii''<small> N.E.Br.</small> }} '''''Tritoniopsis burchellii''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. Die plant is vernoem na die Engelse [[Plantkunde|plantkundige]] [[William John Burchell]]. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-4 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:962167-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|burchellii]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] arp582vae3krtnw5u85bjl3pszu8b4y 0 375063 2820035 2597558 2025-07-10T16:08:01Z Oesjaar 7467 Oesjaar het bladsy [[Tritoniopsis caffra]] na [[Tritoniopsis afra]] geskuif: Korrekte titel: Verandering op Int. vlak 2597558 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis caffra | image = | image_width = 250px | image_caption = | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. caffra''''' | binomial = ''Tritoniopsis caffra'' | binomial_authority = (N.E.Br.) Goldblatt & [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2012) | synonyms = * ''Anapalina caffra'' <small>(N.E.Br.) G.J.Lewis</small> * ''Chasmanthe caffra'' <small>N.E.Br.</small> * ''Petamenes caffra'' <small>(N.E.Br.) E.Phillips</small> }} '''''Tritoniopsis caffra''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Oos-Kaap|Oos-]] en die [[Wes-Kaap]]. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-5 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77132459-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] mlymypf6u8ih9vq027xi7ifrlm3pxq4 2820040 2820035 2025-07-10T16:09:26Z Oesjaar 7467 Verbeter en besig. 2820040 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis afra | image = | image_width = 250px | image_caption = | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. afra''''' | binomial = ''Tritoniopsis afra'' | binomial_authority = (N.E.Br.) Goldblatt & [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2012) | synonyms = * ''Anapalina caffra'' <small>(N.E.Br.) G.J.Lewis</small> * ''Chasmanthe caffra'' <small>N.E.Br.</small> * ''Petamenes caffra'' <small>(N.E.Br.) E.Phillips</small> }} '''''Tritoniopsis afra''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Oos-Kaap|Oos-]] en die [[Wes-Kaap]]. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-5 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77132459-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] bmpi30zrzlib27778yf4pxni6q3lygx 2820041 2820040 2025-07-10T16:13:04Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820041 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis afra | authority = (N.E.Br.) Goldblatt & [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2012) | synonyms =* ''Anapalina afra'' <small>(N.E.Br.) G.J.Lewis</small> * ''Chasmanthe afra'' <small>N.E.Br.</small> * ''Petamenes afra'' <small>(N.E.Br.) E.Phillips</small> }} '''''Tritoniopsis afra''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Oos-Kaap|Oos-]] en die [[Wes-Kaap]]. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-5 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77132459-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|afra]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] sebfqowknw8k0i3xxfwktoof72usk02 2820042 2820041 2025-07-10T16:14:44Z Oesjaar 7467 Nog foto's! 2820042 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis afra | authority = (N.E.Br.) Goldblatt & [[John Charles Manning|J.C.Manning]], (2012) | synonyms =* ''Anapalina afra'' <small>(N.E.Br.) G.J.Lewis</small> * ''Chasmanthe afra'' <small>N.E.Br.</small> * ''Petamenes afra'' <small>(N.E.Br.) E.Phillips</small> }} '''''Tritoniopsis afra''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Oos-Kaap|Oos-]] en die [[Wes-Kaap]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis afra 1DS-II 4967.jpg Tritoniopsis afra 1DS-II 4970.jpg </gallery> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-5 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77132459-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|afra]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 71qa3syuccbt1zu9hi8zbmti2iw9pi1 0 375064 2820044 2597559 2025-07-10T16:20:48Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820044 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = VU | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis caledonensis | authority = (R.C.Foster) G.J.Lewis, (1959) | synonyms = * ''Exohebea caledonensis'' <small>R.C.Foster</small> }} '''''Tritoniopsis caledonensis''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom voor van Houwhoek tot by Shaw se berg. Die plant het 'n [[voorkomsgebied]] van 1051&nbsp;km² en daar is ses sub populasies. Die plant het van sy [[habitat]] afgestaan aan bosbou bedrywighede en tans word dit ook bedreig deur [[indringerplant]]e. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-6 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441779-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|caledonensis]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] m4umibg9vvl455sxkllw9nxlr4jqttz 0 375065 2820045 2597560 2025-07-10T16:23:12Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820045 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis cinnamomea | authority = [[John Charles Manning|J.C.Manning]] & Goldblatt, (2015) | synonyms = }} '''''Tritoniopsis cinnamomea''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom by die [[Piketberg]] voor. == Bronnelys == * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77153651-1 Plants of the World Online] * [https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0254629915003427 Science Direct] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|cinnamomea]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] mghevbvgxp05qjqz0nsgkrhdetas9rd 0 375066 2820046 2597561 2025-07-10T16:26:07Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820046 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis dodii | image = Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-8604.jpg | image_width = 250px | image_caption = | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. dodii''''' | binomial = ''Tritoniopsis dodii'' | binomial_authority = (G.J.Lewis) G.J.Lewis, (1959) | synonyms = * ''Exohebea dodii'' <small>(G.J.Lewis) R.C.Foster</small> * ''Hebea dodii'' <small>G.J.Lewis</small> }} {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis dodii | authority = (G.J.Lewis) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Exohebea dodii'' <small>(G.J.Lewis) R.C.Foster</small> * ''Hebea dodii'' <small>G.J.Lewis</small> }} '''''Tritoniopsis dodii''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom voor van die [[Kaapse Skiereiland]] tot verby [[Kaap Agulhas]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-8603.jpg Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-C4280.jpg Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-C4281.jpg Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-C4283.jpg </gallery> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-7 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441780-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|dodii]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] n64f406oy4cere7a7yr1hg14gfzq80i 2820047 2820046 2025-07-10T16:26:35Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820047 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis dodii | authority = (G.J.Lewis) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Exohebea dodii'' <small>(G.J.Lewis) R.C.Foster</small> * ''Hebea dodii'' <small>G.J.Lewis</small> }} '''''Tritoniopsis dodii''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom voor van die [[Kaapse Skiereiland]] tot verby [[Kaap Agulhas]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-8603.jpg Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-C4280.jpg Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-8604.jpg Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-C4283.jpg </gallery> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-7 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441780-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|dodii]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 6ockzsy6pjdg0c8mivjsto4yv5ihxps 2820048 2820047 2025-07-10T16:27:38Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820048 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis dodii | authority = (G.J.Lewis) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Exohebea dodii'' <small>(G.J.Lewis) R.C.Foster</small> * ''Hebea dodii'' <small>G.J.Lewis</small> }} '''''Tritoniopsis dodii''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom voor van die [[Kaapse Skiereiland]] tot verby [[Kaap Agulhas]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-8603.jpg Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-C4280.jpg Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-8604.jpg Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-C4283.jpg Tritoniopsis dodii 1DS-II 1-C4492.jpg </gallery> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-7 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441780-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|dodii]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 33qea3hia2v0ju0vh6enw5yj6xl3szu 0 375067 2820051 2597562 2025-07-10T16:35:54Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820051 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EN | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis elongata | authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) G.J.Lewis, (1959) | synonyms = * ''Exohebea elongata'' <small>(L.Bolus) R.C.Foster</small> * ''Hebea elongata'' <small>L.Bolus</small> }} '''''Tritoniopsis elongata''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom van die Elandsberg tot by [[Caledon]] voor. Daar is tien gefragmenteerde sub populasies waarvan nie een meer as 100 plante het nie. Die plant het [[habitat]] afgestaan aan [[Gewas (landbou)|gewasverbouing]] en voorstedelike ontwikkeling in die [[Paarl]] en [[Wellington]] omgewing. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-8 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441781-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|elongata]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] hk3ktackjgai9rbphhest0c8zyxq4x7 0 375068 2820054 2597563 2025-07-10T16:51:33Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820054 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = CR | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis flava | authority = [[John Charles Manning|J.C.Manning]] & Goldblatt, (2001) | synonyms = }} '''''Tritoniopsis flava''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en deel van die [[fynbos]] is. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom by die [[Kogelberg]] voor. Die plant is seldsaam en blom net na brande, dit is maar twee keer die afgelope 10 jaar gesien. Tans het die plant geen bedreigings nie. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-31 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:20002654-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|flava]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] op5ydz9telvj4x0u0jv02rsz8n1x0q8 2820056 2820054 2025-07-10T16:52:04Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820056 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = CR | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis flava | authority = [[John Charles Manning|J.C.Manning]] & Goldblatt, (2001) | synonyms = }} '''''Tritoniopsis flava''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en deel van die [[fynbos]] is. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom by die [[Kogelberg]] voor. Die plant is seldsaam en blom net na brande, dit is maar twee keer die afgelope 10 jaar gesien. Tans het die [[spesie]] geen bedreigings nie. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-31 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:20002654-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|flava]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] liecko8ffmy6xkhvun7jv71gpec0zx0 0 375069 2820058 2597564 2025-07-10T16:59:46Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820058 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis flexuosa | image = Annals of the South African Museum - Annale van die Suid-Afrikaanse Museum (1952) (17797941874).jpg | image_width = 250px | image_caption = | status = EN | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. flexuosa''''' | binomial = ''Tritoniopsis flexuosa'' | binomial_authority = (L.f.) G.J.Lewis, (1959) | synonyms = * ''Exohebea flexuosa'' <small>(L.f.) G.J.Lewis</small> * ''Gladiolus flexuosus'' <small>L.f.</small> }} {{Spesieboks | status = EN | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis flexuosa | authority = (L.f.) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Exohebea flexuosa'' <small>(L.f.) G.J.Lewis</small> * ''Gladiolus flexuosus'' <small>L.f.</small> }} '''''Tritoniopsis flexuosa''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]] en [[renosterveld]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom van Shaw se berg tot by die [[Agulhasvlakte]] voor. Die plant het 'n [[voorkomsgebied]] van 434&nbsp;km² en daar is drie sub populasies. Die plant het van sy [[habitat]] afgestaan aan [[Gewas (landbou)|gewasverbouing]] en [[indringerplant]]e. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-9 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441782-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|flexuosa]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] piay8q5csrfx7t6jo7bxoimgmx833lg 2820059 2820058 2025-07-10T17:00:39Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820059 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EN | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis flexuosa | authority = (L.f.) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Exohebea flexuosa'' <small>(L.f.) G.J.Lewis</small> * ''Gladiolus flexuosus'' <small>L.f.</small> }} '''''Tritoniopsis flexuosa''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]] en [[renosterveld]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom van Shaw se berg tot by die [[Agulhasvlakte]] voor. Die plant het 'n [[voorkomsgebied]] van 434&nbsp;km² en daar is drie sub populasies. Die plant het van sy [[habitat]] afgestaan aan [[Gewas (landbou)|gewasverbouing]] en [[indringerplant]]e. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-9 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441782-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|flexuosa]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 5q3dsgvjkdp53lydib5dbtdbqx35538 0 375070 2820086 2597565 2025-07-10T19:58:37Z Oesjaar 7467 Vervang Taksoboks met Spesieboks 2820086 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis intermedia | authority = (Baker) Goldblatt, (1990) | synonyms =* ''Anapalina intermedia'' <small>(Baker) G.J.Lewis</small> * ''Antholyza intermedia'' <small>Baker</small> * ''Chasmanthe intermedia'' <small>(Baker) N.E.Br.</small> * ''Petamenes intermedia'' <small>(Baker) E.Phillips</small> }} '''''Tritoniopsis intermedia''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Oos-Kaap|Oos-]] en die [[Wes-Kaap]]. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-10 REDLIST Sanbi] * [https://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:962171-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|intermedia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] j9889zwt0vt4sti94nev5pmh6ceockj 0 375071 2820101 2597566 2025-07-10T20:22:41Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820101 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis lata | image = Annals of the South African Museum - Annale van die Suid-Afrikaanse Museum (1952) (17799961013).jpg | image_width = 250px | image_caption = | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. lata''''' | binomial = ''Tritoniopsis lata'' | binomial_authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) G.J.Lewis, (1959) | synonyms = * ''Exohebea lata'' <small>(L.Bolus) R.C.Foster</small> * ''Hebea lata'' <small>L.Bolus</small> }} {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis lata | authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Exohebea lata'' <small>(L.Bolus) R.C.Foster</small> * ''Hebea lata'' <small>L.Bolus</small> }} '''''Tritoniopsis lata''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Subspesies == Daar is twee [[subspesie]]s: * ''Tritoniopsis lata var. lata'' * ''Tritoniopsis lata var. longibracteata'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) G.J.Lewis</small> == Bronnelys == * [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-11 REDLIST Sanbi] * [https://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441783-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|lata]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] clgcpbtg9bcf73lgbfu9z3eexcipj9r 2820102 2820101 2025-07-10T20:22:57Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820102 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis lata | authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Exohebea lata'' <small>(L.Bolus) R.C.Foster</small> * ''Hebea lata'' <small>L.Bolus</small> }} '''''Tritoniopsis lata''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Subspesies == Daar is twee [[subspesie]]s: * ''Tritoniopsis lata var. lata'' * ''Tritoniopsis lata var. longibracteata'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) G.J.Lewis</small> == Bronnelys == * [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-11 REDLIST Sanbi] * [https://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441783-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|lata]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] fill7ggt83m41aap7femse4hacd2lud 0 375072 2820104 2597567 2025-07-10T20:30:50Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820104 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis latifolia | authority = G.J.Lewis, (1959) | synonyms = }} '''''Tritoniopsis latifolia''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en deel is van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom in die noorde van die [[Sederberg]] voor. Die plant het 'n [[voorkomsgebied]] van 20&nbsp;km² en daar is slegs twee subpopulasies bekend. Die plant het geen bedreiging nie en word as seldsaam beskou. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-13 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441784-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|latifolia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] kea6e22u3w4bjv2mcisgbzthhccikt0 0 375073 2820105 2597568 2025-07-10T20:32:53Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820105 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = CR | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis lesliei | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]], (1929) | synonyms = }} '''''Tritoniopsis lesliei''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom op die oostelike hellings van die [[Skurweberg, Wes-Kaap|Skurweberg]] voor; van die [[Koue Bokkeveld]] tot by [[Ceres]]. Die plant word bedreig deur [[indringerplant]]e. == Bronnely == * [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-14 REDLIST Sanbi] * [https://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441785-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|lesliei]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] k7tzfdklex6k1r2wsat7yn1bp7deezg 0 375074 2820106 2597569 2025-07-10T20:40:35Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820106 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis nemorosa | authority = (E.Mey. ex Klatt) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Antholyza nemorosa'' <small>E.Mey. ex Klatt</small> * ''Exohebea nemorosa'' <small>(E.Mey. ex Klatt) R.C.Foster</small> * ''Gladiolus nemorosus'' <small>(E.Mey. ex Klatt) N.E.Br.</small> * ''Hebea nemorosa'' <small>(E.Mey. ex Klatt) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''Schweiggera nemorosa'' <small>E.Mey. ex Baker</small> }} '''''Tritoniopsis nemorosa''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Bronnelys == * [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-16 REDLIST Sanbi] * [https://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441786-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|nemorosa]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] tiz7ohhpncp682uq6wji4fbypx93uyt 0 375075 2820110 2597570 2025-07-10T20:46:43Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820110 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = Karkaar | image = | taxon = Tritoniopsis nervosa | authority = (Baker) G.J.Lewis (1959) | synonyms =* ''Ixia nervosa'' <small>(Baker) Baker</small> * ''Morphixia nervosa'' <small>Baker</small> * ''Tanaosolen nervosus'' <small>(Baker) G.J.Lewis</small> * ''Tanaosolen nudus'' <small>N.E.Br.</small> * ''Tritonia nervosa'' <small>(Baker) Klatt</small> }} '''''Tritoniopsis nervosa''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-17 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441787-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|nervosa]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] hc1prsa9hfy78ziijxuv14gmdznnm4m 2820111 2820110 2025-07-10T20:48:11Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820111 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = Karkaar | image = | taxon = Tritoniopsis nervosa | authority = (Baker) G.J.Lewis (1959) | synonyms =* ''Ixia nervosa'' <small>(Baker) Baker</small> * ''Morphixia nervosa'' <small>Baker</small> * ''Tanaosolen nervosus'' <small>(Baker) G.J.Lewis</small> * ''Tanaosolen nudus'' <small>N.E.Br.</small> * ''Tritonia nervosa'' <small>(Baker) Klatt</small> }} Die '''karkaar''' (''Tritoniopsis nervosa'') is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. Die plant staan ook bekend as ''karkaarblom'' en ''witkalossie''. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-17 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441787-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|nervosa]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 6r4ha7bo8n0accj6me4369r6an85t99 2820113 2820111 2025-07-10T20:50:03Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820113 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = Karkaar | image = | taxon = Tritoniopsis nervosa | authority = (Baker) G.J.Lewis (1959) | synonyms =* ''Ixia nervosa'' <small>(Baker) Baker</small> * ''Morphixia nervosa'' <small>Baker</small> * ''Tanaosolen nervosus'' <small>(Baker) G.J.Lewis</small> * ''Tanaosolen nudus'' <small>N.E.Br.</small> * ''Tritonia nervosa'' <small>(Baker) Klatt</small> }} Die '''karkaar''' (''Tritoniopsis nervosa'') is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. Die plant staan ook as die ''karkaarblom'' en ''witkalossie'' bekend. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-17 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441787-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|nervosa]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] tl2u7ad19ef88rary3rzkqh986c1tsi 0 375076 2820297 2597571 2025-07-11T10:52:50Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820297 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis parviflora | image = Tritoniopsis parviflora 1DS-II 1-C5000.jpg | image_width = 250px | image_caption = | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. parviflora''''' | binomial = ''Tritoniopsis parviflora'' | binomial_authority = (Jacq.) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Antholyza montana'' <small>(L.f.) Ker Gawl.</small> * ''Exohebea angusta'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) R.C.Foster</small> * ''Exohebea parviflora'' <small>(Jacq.) R.C.Foster</small> * ''Gladiolus alatus'' <small>[[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]</small> * ''Gladiolus montanus'' <small>L.f.</small> * ''Gladiolus parviflorus'' <small>Jacq.</small> * ''Gladiolus tabularis'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Hebea angusta'' <small>L.Bolus</small> * ''Hebea parviflora'' <small>(Jacq.) L.Bolus</small> * ''Hebea tabularis'' <small>[[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Tritoniopsis parviflora var. angusta'' <small>(L.Bolus) G.J.Lewis</small> }} {{Spesieboks | status = | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis parviflora | authority = (Jacq.) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Antholyza montana'' <small>(L.f.) Ker Gawl.</small> * ''Exohebea angusta'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) R.C.Foster</small> * ''Exohebea parviflora'' <small>(Jacq.) R.C.Foster</small> * ''Gladiolus alatus'' <small>[[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]</small> * ''Gladiolus montanus'' <small>L.f.</small> * ''Gladiolus parviflorus'' <small>Jacq.</small> * ''Gladiolus tabularis'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Hebea angusta'' <small>L.Bolus</small> * ''Hebea parviflora'' <small>(Jacq.) L.Bolus</small> * ''Hebea tabularis'' <small>[[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Tritoniopsis parviflora var. angusta'' <small>(L.Bolus) G.J.Lewis</small> }} '''''Tritoniopsis parviflora''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Subspesies == Daar is twee [[subspesie]]s: * ''Tritoniopsis parviflora var. angusta'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) G.J.Lewis</small> * ''Tritoniopsis parviflora var. parviflora'' == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-19 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441788-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|parviflora]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 5xi3ie425uw2o87dspr4wu4gvu8a9oi 2820298 2820297 2025-07-11T10:53:40Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820298 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis parviflora | authority = (Jacq.) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Antholyza montana'' <small>(L.f.) Ker Gawl.</small> * ''Exohebea angusta'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) R.C.Foster</small> * ''Exohebea parviflora'' <small>(Jacq.) R.C.Foster</small> * ''Gladiolus alatus'' <small>[[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]</small> * ''Gladiolus montanus'' <small>L.f.</small> * ''Gladiolus parviflorus'' <small>Jacq.</small> * ''Gladiolus tabularis'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Hebea angusta'' <small>L.Bolus</small> * ''Hebea parviflora'' <small>(Jacq.) L.Bolus</small> * ''Hebea tabularis'' <small>[[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Tritoniopsis parviflora var. angusta'' <small>(L.Bolus) G.J.Lewis</small> }} '''''Tritoniopsis parviflora''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis parviflora 1DS-II 1-C5002.jpg </gallery> == Subspesies == Daar is twee [[subspesie]]s: * ''Tritoniopsis parviflora var. angusta'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) G.J.Lewis</small> * ''Tritoniopsis parviflora var. parviflora'' == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-19 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441788-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|parviflora]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] di7yznqbgay6kg3ag2yt09ms9ch83f4 0 375077 2820295 2597572 2025-07-11T10:50:08Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820295 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis pulchella | image = Tritoniopsis pulchella var. alpina.jpg | image_width = 240px | image_caption = | image2 = Tritoniopsis pulchella var. alpina (1).jpg | image2_width = 240px | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. pulchella''''' | binomial = ''Tritoniopsis pulchella'' | binomial_authority = G.J.Lewis, (1959) | synonyms = }} {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis pulchella | authority = G.J.Lewis, (1959) | synonyms = }} '''''Tritoniopsis pulchella''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Subspesies == Daar is twee [[subspesie]]s: * ''Tritoniopsis pulchella var. alpina'' <small>G.J.Lewis</small> * ''Tritoniopsis pulchella var. pulchella'' == Bronnelys == * [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-21 REDLIST Sanbi] * [https://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441789-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|pulchella]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 52hjk6xgco71sv5imed6mzhofmx66yu 2820296 2820295 2025-07-11T10:51:06Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820296 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis pulchella | authority = G.J.Lewis, (1959) | synonyms = }} '''''Tritoniopsis pulchella''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Subspesies == Daar is twee [[subspesie]]s: * ''Tritoniopsis pulchella var. alpina'' <small>G.J.Lewis</small> * ''Tritoniopsis pulchella var. pulchella'' == Galery == <gallery> Tritoniopsis pulchella var. alpina.jpg </gallery> == Bronnelys == * [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-21 REDLIST Sanbi] * [https://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441789-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|pulchella]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 65kvgjrlqgik3hnhnkbpofrpda9x0ew 0 375078 2820280 2597573 2025-07-11T10:02:17Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820280 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis pulchra | authority = (Baker) Goldblatt, (1990) | synonyms =* ''Anapalina pulchra'' <small>(Schltr.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza pulchra'' <small>Baker</small> * ''Homoglossum pulchrum'' <small>Schltr.</small> }} '''''Tritoniopsis pulchra''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-22 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:962168-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|pulchra]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] ql0tq85z25xrjveeo7yq37n6xyxegc7 0 375079 2820276 2597574 2025-07-11T09:58:23Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820276 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis ramosa | image = Tritoniopsis ramosa var.unguiculata - Flickr - Ragnhild & Neil Crawford.jpg | image_width = 240px | image_caption = | image2 = | image2_width = 240px | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. ramosa''''' | binomial = ''Tritoniopsis ramosa'' | binomial_authority = (Klatt) G.J.Lewis, (1959) | synonyms = * ''Antholyza ramosa'' <small>Klatt</small> * ''Exohebea ramosa'' <small>(Klatt) R.C.Foster</small> * ''Exohebea unguiculata'' <small>(Baker) R.C.Foster</small> * ''Gladiolus ramosus'' <small>(Klatt) N.E.Br.</small> * ''Gladiolus scorpius'' <small>[[Carolus Linnaeus|L.]] ex B.D.Jacks.</small> * ''Gladiolus unguiculatus'' <small>(Baker) N.E.Br.</small> * ''Hebea ramosa'' <small>[[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Hebea unguiculata'' <small>(Baker) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''Tritonia nervosa'' <small>Baker</small> * ''Tritonia unguiculata'' <small>Baker</small> * ''Tritoniopsis ramosa var. robusta'' <small>G.J.Lewis</small> * ''Tritoniopsis ramosa var. unguiculata'' <small>(Baker) G.J.Lewis</small> }} {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis ramosa | authority = (Klatt) G.J.Lewis, (1959) | synonyms = * ''Antholyza ramosa'' <small>Klatt</small> * ''Exohebea ramosa'' <small>(Klatt) R.C.Foster</small> * ''Exohebea unguiculata'' <small>(Baker) R.C.Foster</small> * ''Gladiolus ramosus'' <small>(Klatt) N.E.Br.</small> * ''Gladiolus scorpius'' <small>[[Carolus Linnaeus|L.]] ex B.D.Jacks.</small> * ''Gladiolus unguiculatus'' <small>(Baker) N.E.Br.</small> * ''Hebea ramosa'' <small>[[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Hebea unguiculata'' <small>(Baker) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''Tritonia nervosa'' <small>Baker</small> * ''Tritonia unguiculata'' <small>Baker</small> * ''Tritoniopsis ramosa var. robusta'' <small>G.J.Lewis</small> * ''Tritoniopsis ramosa var. unguiculata'' <small>(Baker) G.J.Lewis</small> }} '''''Tritoniopsis ramosa''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Oos-Kaap|Oos-]] en die [[Wes-Kaap]]. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-23 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441790-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|ramosa]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 2ci2i86ehfmzlsp3towwowpcf3vmbr9 2820279 2820276 2025-07-11T10:00:12Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820279 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis ramosa | authority = (Klatt) G.J.Lewis, (1959) | synonyms = * ''Antholyza ramosa'' <small>Klatt</small> * ''Exohebea ramosa'' <small>(Klatt) R.C.Foster</small> * ''Exohebea unguiculata'' <small>(Baker) R.C.Foster</small> * ''Gladiolus ramosus'' <small>(Klatt) N.E.Br.</small> * ''Gladiolus scorpius'' <small>[[Carolus Linnaeus|L.]] ex B.D.Jacks.</small> * ''Gladiolus unguiculatus'' <small>(Baker) N.E.Br.</small> * ''Hebea ramosa'' <small>[[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Hebea unguiculata'' <small>(Baker) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''Tritonia nervosa'' <small>Baker</small> * ''Tritonia unguiculata'' <small>Baker</small> * ''Tritoniopsis ramosa var. robusta'' <small>G.J.Lewis</small> * ''Tritoniopsis ramosa var. unguiculata'' <small>(Baker) G.J.Lewis</small> }} '''''Tritoniopsis ramosa''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Oos-Kaap|Oos-]] en die [[Wes-Kaap]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis species IMG 0419.jpg Tritoniopsis species IMG 0423.jpg Tritoniopsis species IMG 0426.jpg </gallery> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-23 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441790-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|ramosa]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 6hnac7vi2j5a64knf1ibvt5ju7p4tl7 0 375080 2820256 2597576 2025-07-11T09:36:18Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820256 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis revoluta | image = Annals of the South African Museum - Annale van die Suid-Afrikaanse Museum (1952) (17799961013).jpg | image_width = 240px | image_caption = | image2 = | image2_width = 240px | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. revoluta''''' | binomial = ''Tritoniopsis revoluta'' | binomial_authority = ([[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]) Goldblatt, (1992) | synonyms = * ''Anapalina revoluta'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza revoluta'' <small>Burm.f.</small> * ''Exohebea apiculata'' <small>([[Frank Bolus|F.Bolus]]) R.C.Foster</small> * ''Gladiolus apiculatus'' <small>F.Bolus</small> * ''Hebea apiculata'' <small>(F.Bolus) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''Homoglossum revolutum'' <small>(Burm.f.) Baker</small> * ''Tritoniopsis apiculata'' <small>(F.Bolus) G.J.Lewis</small> }} {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis revoluta | authority = ([[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]) Goldblatt, (1992) | synonyms =* ''Anapalina revoluta'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza revoluta'' <small>Burm.f.</small> * ''Exohebea apiculata'' <small>([[Frank Bolus|F.Bolus]]) R.C.Foster</small> * ''Gladiolus apiculatus'' <small>F.Bolus</small> * ''Hebea apiculata'' <small>(F.Bolus) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''Homoglossum revolutum'' <small>(Burm.f.) Baker</small> * ''Tritoniopsis apiculata'' <small>(F.Bolus) G.J.Lewis</small> }} '''''Tritoniopsis revoluta''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-26 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:964772-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|revoluta]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 2yvgv5j9k4je27f6u8edeizsl0agutb 2820257 2820256 2025-07-11T09:36:46Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820257 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis revoluta | authority = ([[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]) Goldblatt, (1992) | synonyms =* ''Anapalina revoluta'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza revoluta'' <small>Burm.f.</small> * ''Exohebea apiculata'' <small>([[Frank Bolus|F.Bolus]]) R.C.Foster</small> * ''Gladiolus apiculatus'' <small>F.Bolus</small> * ''Hebea apiculata'' <small>(F.Bolus) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''Homoglossum revolutum'' <small>(Burm.f.) Baker</small> * ''Tritoniopsis apiculata'' <small>(F.Bolus) G.J.Lewis</small> }} '''''Tritoniopsis revoluta''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-26 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:964772-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|revoluta]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 50zwfq5cwieahhczorc78zrg5gqzsxc 0 375083 2820250 2597577 2025-07-11T09:05:11Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820250 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis toximontana | authority = [[John Charles Manning|J.C.Manning]] & Goldblatt, (2001) | synonyms = }} '''''Tritoniopsis toximontana''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom in die [[Gifberg]] en [[Matsikammaberg]] voor. Hier het die plant 'n [[voorkomsgebied]] van slegs 17&nbsp;km². Daar is slegs een populasie. Die plant word nie bedreig nie en word as seldsaam beskou. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-32 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:20002655-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|toximontana]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] kodfvfv7tufxgdg06akl5nib1tboyea 0 375085 2820095 2597578 2025-07-10T20:16:57Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820095 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis triticea | image = Tritoniopsis triticea plant (2).JPG | image_width = 240px | image_caption = | image2 = Tritoniopsis triticea plant.JPG | image2_width = 240px | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. triticea''''' | binomial = ''Tritoniopsis triticea'' | binomial_authority = ([[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]) Goldblatt, (1990) | synonyms = * ''Anapalina burchellii'' <small>((N.E.Br.) N.E.Br.</small> * ''Anapalina triticea'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza burchellii'' <small>N.E.Br.</small> * ''Antholyza lucidior'' <small>L.f.</small> * ''Antholyza triticea'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Gladiolus lucidior'' <small>(L.f.) Baker</small> * ''Homoglossum lucidior'' <small>(L.f.) Baker</small> * ''Ixia triticea'' <small>Burm.f.</small> * ''Tritoniopsis burchellii'' <small>(N.E.Br.) Goldblatt</small> * ''Watsonia lucens'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Watsonia lucidior'' <small>(L.f.) [[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Watsonia tigrina'' <small>Eckl.</small> }} {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis triticea | authority = ([[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]) Goldblatt, (1990) | synonyms =* ''Anapalina burchellii'' <small>((N.E.Br.) N.E.Br.</small> * ''Anapalina triticea'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza burchellii'' <small>N.E.Br.</small> * ''Antholyza lucidior'' <small>L.f.</small> * ''Antholyza triticea'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Gladiolus lucidior'' <small>(L.f.) Baker</small> * ''Homoglossum lucidior'' <small>(L.f.) Baker</small> * ''Ixia triticea'' <small>Burm.f.</small> * ''Tritoniopsis burchellii'' <small>(N.E.Br.) Goldblatt</small> * ''Watsonia lucens'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Watsonia lucidior'' <small>(L.f.) [[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Watsonia tigrina'' <small>Eckl.</small> }} '''''Tritoniopsis triticea''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-27 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:962166-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|triticea]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] rour7klaxk8yr0yolgqrw9323iv75mt 2820097 2820095 2025-07-10T20:18:42Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820097 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis triticea | authority = ([[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]) Goldblatt, (1990) | synonyms =* ''Anapalina burchellii'' <small>((N.E.Br.) N.E.Br.</small> * ''Anapalina triticea'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza burchellii'' <small>N.E.Br.</small> * ''Antholyza lucidior'' <small>L.f.</small> * ''Antholyza triticea'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Gladiolus lucidior'' <small>(L.f.) Baker</small> * ''Homoglossum lucidior'' <small>(L.f.) Baker</small> * ''Ixia triticea'' <small>Burm.f.</small> * ''Tritoniopsis burchellii'' <small>(N.E.Br.) Goldblatt</small> * ''Watsonia lucens'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Watsonia lucidior'' <small>(L.f.) [[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Watsonia tigrina'' <small>Eckl.</small> }} '''''Tritoniopsis triticea''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis triticea plant.JPG Tritoniopsis triticea plant (2).JPG </gallery> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-27 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:962166-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|triticea]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 69w2yo40ma89pkirbk7u0k46xohbaoq 2820098 2820097 2025-07-10T20:19:16Z Oesjaar 7467 /* Galery */ Verbeter 2820098 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis triticea | authority = ([[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]) Goldblatt, (1990) | synonyms =* ''Anapalina burchellii'' <small>((N.E.Br.) N.E.Br.</small> * ''Anapalina triticea'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza burchellii'' <small>N.E.Br.</small> * ''Antholyza lucidior'' <small>L.f.</small> * ''Antholyza triticea'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Gladiolus lucidior'' <small>(L.f.) Baker</small> * ''Homoglossum lucidior'' <small>(L.f.) Baker</small> * ''Ixia triticea'' <small>Burm.f.</small> * ''Tritoniopsis burchellii'' <small>(N.E.Br.) Goldblatt</small> * ''Watsonia lucens'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Watsonia lucidior'' <small>(L.f.) [[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Watsonia tigrina'' <small>Eckl.</small> }} '''''Tritoniopsis triticea''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis triticea plant.JPG Tritoniopsis triticea Devils Peak (1).JPG </gallery> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-27 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:962166-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|triticea]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] sekqh8ddri6a9sdfuvn3isewormwsig 2820100 2820098 2025-07-10T20:19:44Z Oesjaar 7467 Vinger foutjie! 2820100 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis triticea | authority = ([[Nicolaas Laurens Burman|Burm.f.]]) Goldblatt, (1990) | synonyms =* ''Anapalina burchellii'' <small>(N.E.Br.) N.E.Br.</small> * ''Anapalina triticea'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Antholyza burchellii'' <small>N.E.Br.</small> * ''Antholyza lucidior'' <small>L.f.</small> * ''Antholyza triticea'' <small>(Burm.f.) N.E.Br.</small> * ''Gladiolus lucidior'' <small>(L.f.) Baker</small> * ''Homoglossum lucidior'' <small>(L.f.) Baker</small> * ''Ixia triticea'' <small>Burm.f.</small> * ''Tritoniopsis burchellii'' <small>(N.E.Br.) Goldblatt</small> * ''Watsonia lucens'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Watsonia lucidior'' <small>(L.f.) [[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]</small> * ''Watsonia tigrina'' <small>Eckl.</small> }} '''''Tritoniopsis triticea''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis triticea plant.JPG Tritoniopsis triticea Devils Peak (1).JPG </gallery> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-27 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:962166-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|triticea]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] mpjfncfvu8repepcz1mqr19ek78buaf 0 375086 2820092 2597579 2025-07-10T20:08:37Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2820092 wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Tritoniopsis unguicularis | image = Tritoniopsis unguicularis (1).JPG | image_width = 240px | image_caption = | image2 = | image2_width = 240px | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Asparagales]] | familia = [[Iridaceae]] | subfamilia = [[Crocoideae]] | tribus = [[Tritoniopsideae]] | genus = ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' | species = '''''T. unguicularis''''' | binomial = ''Tritoniopsis unguicularis'' | binomial_authority = (Lam.) G.J.Lewis, (1959) | synonyms = * ''Antholyza orchidiflora'' <small>([[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]) Klatt</small> * ''Exohebea fraterna'' <small>(N.E.Br.) R.C.Foster</small> * ''Exohebea unguicularis'' <small>(Lam.) G.J.Lewis</small> * ''Gladiolus arenarius'' <small>Baker</small> * ''Gladiolus fraternus'' <small>N.E.Br.</small> * ''Gladiolus orchidiflorus'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Gladiolus tabularis'' <small>Pers.</small> * ''Hebea arenaria'' <small>(Baker) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''Hebea orchidiflora'' <small>Eckl.</small> * ''Hebea tabularis'' <small>(Pers.) Eckl.</small> * ''Moraea unguicularis'' <small>Lam.</small> * ''Schweiggera montana'' <small>E.Mey. ex Baker</small> * ''Vieusseuxia unguicularis'' <small>(Lam.) Roem. & Schult.</small> }} {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis unguicularis | authority = (Lam.) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Antholyza orchidiflora'' <small>([[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]) Klatt</small> * ''Exohebea fraterna'' <small>(N.E.Br.) R.C.Foster</small> * ''Exohebea unguicularis'' <small>(Lam.) G.J.Lewis</small> * ''Gladiolus arenarius'' <small>Baker</small> * ''Gladiolus fraternus'' <small>N.E.Br.</small> * ''Gladiolus orchidiflorus'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Gladiolus tabularis'' <small>Pers.</small> * ''Hebea arenaria'' <small>(Baker) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''Hebea orchidiflora'' <small>Eckl.</small> * ''Hebea tabularis'' <small>(Pers.) Eckl.</small> * ''Moraea unguicularis'' <small>Lam.</small> * ''Schweiggera montana'' <small>E.Mey. ex Baker</small> * ''Vieusseuxia unguicularis'' <small>(Lam.) Roem. & Schult.</small> }} '''''Tritoniopsis unguicularis''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis unguicularis (2).JPG Tritoniopsis unguicularis.JPG </gallery> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-28 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441791-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|unguicularis]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 54xiksrwps10td3qrg0hi47v6cahjyj 2820093 2820092 2025-07-10T20:09:03Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820093 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis unguicularis | authority = (Lam.) G.J.Lewis, (1959) | synonyms =* ''Antholyza orchidiflora'' <small>([[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]]) Klatt</small> * ''Exohebea fraterna'' <small>(N.E.Br.) R.C.Foster</small> * ''Exohebea unguicularis'' <small>(Lam.) G.J.Lewis</small> * ''Gladiolus arenarius'' <small>Baker</small> * ''Gladiolus fraternus'' <small>N.E.Br.</small> * ''Gladiolus orchidiflorus'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small> * ''Gladiolus tabularis'' <small>Pers.</small> * ''Hebea arenaria'' <small>(Baker) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''Hebea orchidiflora'' <small>Eckl.</small> * ''Hebea tabularis'' <small>(Pers.) Eckl.</small> * ''Moraea unguicularis'' <small>Lam.</small> * ''Schweiggera montana'' <small>E.Mey. ex Baker</small> * ''Vieusseuxia unguicularis'' <small>(Lam.) Roem. & Schult.</small> }} '''''Tritoniopsis unguicularis''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]]. == Galery == <gallery> Tritoniopsis unguicularis (2).JPG Tritoniopsis unguicularis (1).JPG </gallery> == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-28 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:441791-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|unguicularis]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] poje9f7pjxdxuqiqfl08xzwoowxkw1t 0 375088 2820091 2597580 2025-07-10T20:06:04Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2820091 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Tritoniopsis williamsiana | authority = Goldblatt, (1990) | synonyms = }} '''''Tritoniopsis williamsiana''''' is 'n meerjarige plant en [[geofiet]] wat tot die [[genus]] ''[[Tritoniopsis (plant)|Tritoniopsis]]'' behoort en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom van die [[Kogelberg]] tot by die [[Kleinrivierberge]] voor. Die plant se [[habitat]] word beskerm en die plant word nie bedreig nie, maar word as seldsaam beskou. == Bronnelys == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1518-29 REDLIST Sanbi] * [http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:958058-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Tritoniopsis (plant)|williamsiana]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] i1rd1heiofrrw7zfomnhtq9lybt5htk 1 377257 2820037 2416969 2025-07-10T16:08:01Z Oesjaar 7467 Oesjaar het bladsy [[Bespreking:Tritoniopsis caffra]] na [[Bespreking:Tritoniopsis afra]] geskuif: Korrekte titel: Verandering op Int. vlak 2416969 wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 383924 2820169 2532885 2025-07-11T04:49:52Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820169 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Golda Meir and Edward Heath cropped (cropped).jpg|duimnael|regs]] '''Sir Edward Richard George''' " '''Ted''' " '''Heath''' (9 Julie 1916 – 17 Julie 2005) was 'n Britse politikus wat as premier van die [[Verenigde Koninkryk]] gedien het van 1970 tot 1974 en leier van die [[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk)|Konserwatiewe Party]] van 1965 tot 1975 was. Heath het ook 51 jaar lank gedien as parlementslid, van 1950 tot 2001. Buiten die [[politiek]] was Heath 'n seiljagvaarder van wêreldgehalte, 'n talentvolle musikant en skrywer. Heath, gebore as 'n kind van 'n timmerman en 'n diensmeisie, is opgelei aan 'n laerskool en het 'n leier geword in studentepolitiek terwyl hy aan die [[Universiteit van Oxford]] studeer het. Hy het tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] as offisier in die Royal Artillery gedien. Hy werk 'n ruk in die staatsdiens, maar bedank om vir die parlement te staan, en word tydens die verkiesing van 1950 vir Bexley verkies. Hy word in 1955 deur [[Anthony Eden]] bevorder na hoofsweep, en in 1959 word hy deur [[Harold Macmillan]] in die kabinet aangestel as Minister van Arbeid. Hy beklee later die rol van Lord Privy Seal en word in 1963 deur Alec Douglas-Home aangestel as die president van die Raad van Handel. Nadat die konserwatiewes tydens die 1964-verkiesing verslaan is, is Heath in 1965 verkies tot leier van die konserwatiewe party en word hy leier van die opposisie. Alhoewel hy die konserwatiewes in die 1966 verkiesing tot 'n groot nederlaag lei, het hy aan die stuur gebly en tydens die verkiesing van 1970 sy party tot 'n onverwagte oorwinning gelei en word hy premier. Gedurende sy tyd as premier het Heath toesig gehou oor die desimalisering van Britse muntstukke in 1971. In 1972 dra hy by tot die hervorming van die plaaslike regering in die Verenigde Koninkryk, wat die aantal plaaslike owerhede aansienlik verminder het en 'n aantal nuwe metropolitaanse graafskappe geskep, wat tot vandag toe oorbly. Miskien was Heath se mees prominente prestasie in 1973, toe hy die Verenigde Koninkryk tot lidmaatskap van die Europese gemeenskappe, EG, (wat later die [[Europese Unie]] sou word ) lei. Heath was nog altyd 'n sterk voorstander van Britse lidmaatskap van die EG, en nadat hy die beslissende stemming in die Laerhuis wen lei hy die onderhandelinge wat uitloop op die toetreding van die Verenigde Koningkryk tot die EG op 1 Januarie 1973. Volgens sy biograaf John Campbell beskou Heath dit as sy persoonlike "beste uur". Heath se tyd as premier het saamgeval met die hoogtepunt van die probleme in [[Noord-Ierland]], met sy goedkeuring van inhegtenisname sonder verhoor en die daaropvolgende skorsing van die Stormontparlement en die instelling van direkte Britse bewind. Nie-amptelike gesprekke met afgevaardigdes van die [[Ierse Republikeinse Leër|Ierse Republikeinse weermag]] was onsuksesvol. Heath het ook probeer om die Britse [[vakbond]]wese te hervorm met die Wet op Nywerheidsverhoudinge, en het gehoop om die [[ekonomie]] te dereguleer deur 'n oordrag van direkte na indirekte [[belasting]]. 'n Mynwerkerstaking aan die begin van 1974 het die regering egter erg skade berokken. In 'n poging om die situasie op te los, beloof Heath 'n verkiesing vir Februarie 1974, in 'n poging om 'n mandaat te kry om die loonvereistes van die mynwerkers in die gesig te staar, maar dit het in plaas daarvan 'n hangende parlement tot gevolg gehad, en die konserwatiewes verloor hul meerderheid. Ondanks die feit dat die [[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]] minder stemme in dié verkiesing kry, het hulle vier ekstra setels verower. As gevolg hiervan bedank Heath op 4 Maart as premier nadat gesprekke met die [[Liberale Party (Verenigde Koninkryk)|Liberale Party]] om 'n koalisieregering te vorm nie geslaagd was nie. Nadat hy 'n tweede opeenvolgende verkiesing in Oktober 1974 verloor het, dring Heath daarop aan dat hy as leier van die party sou voortgaan, maar in Januarie 1975 kondig [[Margaret Thatcher]] aan dat sy Heath se leierskap uitdaag, en op 4 Februarie haal sy hom in die eerste ronde uit. Heath het verkies om as leier te bedank eerder as om die tweede ronde te betwis. Heath keer terug na die parlement se agterbank, waar hy tot 2001 sou bly. In 1975 speel hy 'n groot rol in die referendum oor Britse lidmaatskap van die EG, en beywer hom vir die uiteindelike suksesvolle ja-stem om in die EG te bly. Hy sou later 'n verbitterde kritikus van Thatcher word tydens haar tyd as premier, en praat en skryf teen die beleid van [[Thatcherisme]]. Hy sterf in 2005 op die ouderdom van 89 jaar. Hy is een van vier Britse eerste ministers wat nooit getroud is nie.. <ref>{{cite news |url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-33772016 |title=Edward Heath: A profile of the former UK Prime Minister |date=4 August 2015 |work=[[BBC News]] |access-date=2 April 2017}}</ref><ref>{{cite web |title=EUROPEAN COMMUNITIES (Hansard, 28 Oktober 1971) |url=https://api.parliament.uk/historic-hansard/commons/1971/oct/28/european-communities}}</ref><ref>John Campbell, ''Edward Heath'' (1993) pp. 404–405.</ref><ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-33958116 |title=Sir Edward Heath: One Nation Tory's political legacy |work=BBC News |first=Julia |last=Langdon |date=1 Oktober 2015 |access-date=18 Desember 2019}}</ref><ref>John Campbell, ''Edward Heath'' (1993) pp. 404–405.</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-33958116|title=Sir Edward Heath: One Nation Tory's political legacy|work=BBC News|first=Julia|last=Langdon|date=1 Oktober 2015|access-date=18 Desember 2019}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Premiers van die Verenigde Koninkryk}} {{Normdata}} mcci5f42htepenkk15fbsnnqeq13f51 0 388621 2820258 2714706 2025-07-11T09:36:58Z JMK 649 +CJ Brand, sorteer name 2820258 wikitext text/x-wiki Die '''Vrymesselary''' het kort na die middel van die 18de eeu ‘n maatskaplike en ekonomiese rol '''in Suid-Afrika''' begin speel. Teen die einde van die 20ste eeu het die ledetal begin kwyn. Messelary in Suid Afrika is besig om 'n herlewing te beleef en Losies is besig om weer te groei. Vrymesselary was in [[Nederland]] en veral in die destydse [[Nederlands-Indië]] baie gewild. Meeste van die hoogste amptenare van die [[VOC]] was lede. Dus was daar onder die passasiers op die VOC-skepe wat [[Kaapstad]] aangedoen het altyd baie Vrymesselaars. In April 1772 is die Losie De Goede Hoop in Kaapstad gestig volgens ‘n magsbrief van die Nasionale Groot Losie in [[Den Haag]]. ‘n Tweede losie, Losie De Goede Trouw, is reeds in 1800 gestig. Na die Britse oorname van die Kaap word in 1811 die British Lodge begin. Die Skotte stig die Lodge Southern Cross in 1860 en die Iere die Lodge St. Patrick in 1882. Hierna versprei die organisasie vinnig en veral onder die afstammelinge van die [[1820-Setlaars|Britse Setlaars]] oor die hele land, die destydse [[Suidwes-Afrika]] en [[Rhodesië]]. Losies is in die meeste en selfs afgeleë dorpe geopen. Teen die middel van die 20ste eeu was daar ‘n 500 losies met ‘n ledetal van om en by die 20&nbsp;000. In die losies is die Engelse kulturele identiteit en waardes versterk, sosiale netwerke opgebou en sakebande gesmee. Op 22 April 1961 het die losies wat geval het onder die Nederlandse Groot Losie hul bande met Nederland verbreek en ‘n eie Suid-Afrikaanse groot losie opgerig. Die Suid-Afrikaanse regering het die [[geheimhouding]] van die ledelys gewantrou en onderduimse politieke bemoeiing en beïnvloeding vermoed. ‘n Regterlike kommissie se ondersoek in 1964 het die agterdog uit die weg geruim. Sedert die vroeë 1960’s het die [[NG Kerk]] hul lidmate verbied om Vrymesselaars te wees. Na Republiekwording in 1961 het die emosionele bande van die Engelssprekende deel van die bevolking met Engeland begin verswak. Teen die einde van die 20ste eeu het die ledetal van baie losies so afgeneem dat hulle hul deure moes sluit. ==Vooraanstaande lede== <!-- het ons bronne dat enige van hierdie mense lede was, of nie was nie? Is dit die eerste verwysing in the Bronnelys? --> *[[Anton Anreith]], lid van Losie De Goede Hoop *[[P.J. Blignaut]] *[[Louis Botha]] *[[Christoffel Josephus Brand|Christoffel Brand]] *[[Jan Brand]] *Charles Cowen (Londen, 1828 – Brighton, 1914), Suid-Afrikaanse joernalis, digter, sakeman, stigter van die Britse losie in [[Johannesburg]] *[[Jacob Abraham de Mist]] *Abraham de Smidt (Nederland, 1755 – Kaapstad, 1809), stamvader van die De Smidt-familie in Suid-Afrika *David Pieter Faure (12 November 1842 – 17 Augustus 1916), Unitariese predikant, skrywer, joernalis, van 1895 tot 1907 Grootmeester van Losie De Goede Hoop *Johann Conradie Gie (Zürich, 22 Maart 1727 – Kaapstad, 23 Julie 1793), Suid-Afrikaanse stamvader van die Gie-familie, stigter van die Losie De Goede Hoop *[[Piet Joubert]] *[[C.J. Langenhoven]] *[[Willem Johannes Leyds]] *[[Ernest Oppenheimer]] *[[Harry Oppenheimer]] *[[M.W. Pretorius]] President van Suid Afrika (1866–1871) - oorlede Potchefstroom (19 Mei 1901) *[[F.W. Reitz]] *[[Piet Retief]] *[[Cecil John Rhodes]] *Herman Schutte (Bremen, 25 Desember 1761 – Kaapstad, 25 Oktober 1844), bou-aannemer en argitek *[[M.T. Steyn]] *[[C.R. Swart]] *[[Danie Theron]] *[[Louis Thibault]] *[[John Truter]], volg De Mist op as Adjunk-Grootmeester 1826 tot 1833 van Losie De Goede Hoop en is ook Provinsiale Grootmeester van die Engelse losies *[[J.J. Venter]] *[[Ben Viljoen]] *[[S.G. Vilonel]], Boere-kommandant *[[P.J. Wessels]], Boere-kommandant == Sien ook == * [[Vrymesselary]] == Bronnelys == * Smith, Charles: SA Vrymesselaars vier 250 j. In: [[Die Burger]], 17 Junie 2022 * [[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]], deel 5. [[Kaapstad]]: [[Nasou]], 1972. ISBN 0-625-00321-7 {{Normdata}} [[Kategorie: Suid-Afrikaanse samelewing]] [[Kategorie: Organisasies]] [[Kategorie:Vrymesselary]] 5rl9fjflizck7r9omcicv37so5botos 0 390936 2820174 2505465 2025-07-11T04:51:39Z UrsusMaritimus13 184343 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 2820174 wikitext text/x-wiki '''Aslaug''' ([[Oudnoors]]: ''Áslaug''), ook genoem '''Aslög''', '''Kráka''' of '''Kraba''', is 'n figuur in die [[Germaanse mitologie|Noorse mitologie]] wat in die ''[[Prosaïese Edda]]'' van die 13de eeu genoem word. In die [[saga]] of [[Ragnar Lodbrok]] is sy een van sy vroue.<ref>{{Cite book|title=The Vikings : the story of a people|last=Kane, Njord.|date = 2 September 2015|isbn=9781943066001|edition= Second|location=VSA|oclc=935871707}}</ref> ==Legende== [[Beeld:Kung Heimer och Aslög.jpg|thumb|180px|Heimer en Aslaug, deur August Malmström (1856).]] Volgens die 13de-eeuse ''Verhaal van Ragnar Lodbrok'' is Aslaug die dogter van die legendariese held Sigurd en sy vrou, Brynhildr,<ref name="Jurich 160">{{cite book|last=Jurich|first=Marilyn|title=Scheherazade's sisters: trickster heroines and their stories in world literature|year=1998|publisher=Greenwood Press|location=Westport, Conn.|isbn=9780313297243|page=160|url=https://books.google.com/books?id=iEPNBUkkqzsC&pg=PA160|edition= 1. publ.}}</ref> maar is sy deur deur Brynhildr se voog, Heimer, grootgemaak. Aslaug en Heimer het na [[Noorweë]] gereis, waar Heimer vermoor is. Sy is daarna deur die boere Áke en Grima grootgemaak. Hulle het haar Kráka ("Kraai") genoem. Eendag, terwyl sy gebad het, is sy deur Ragnar se manne ontdek. Hulle het hom van haar vertel en Ragnar het haar na hom laat kom. Om haar wysheid te toets het hy haar egter opdrag gegee om nie nakend of geklee te kom nie, nie honger of vol nie, en nie alleen of in 'n geselskap nie. Kráka het by hom aangekom geklee in 'n net terwyl sy aan 'n [[ui]] gebyt het en deur 'n [[hond]] vergesel is. Ragnar was beïndruk deur haar wysheid en het haar gevra om met hom te trou.<ref name="Jurich 160" /> In die romantiese gedig "The Fostering of Aslaug" deur William Morris word van Aslaug se verhouding met Ragnar vertel, geskoei op die weergawe van die verhaal in Benjamin Thorpe se ''Northern Mythology'' (1851).<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oFdBYNaJNcEC&q=aslaug+appears+in+william+morris'+poem&pg=PA85|title=The Romances of William Morris|last=Hodgson|first=Amanda|date=2011-04-14|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521154925|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://morrisedition.lib.uiowa.edu/OldNorseAndersonIII.html|title=William Morris Archive - Translations|website=morrisedition.lib.uiowa.edu|access-date=2017-11-09}}</ref> Aslaug is 'n hoofkarakter in die [[televisie]]reeks ''[[Vikings (televisiereeks)|Vikings]]'', waarin sy deur [[Alyssa Sutherland]] vertolk word. Haar rol is losweg op die legende gegrond.<ref>{{cite news|last=Mitchell|first=John|title='Vikings' season finale: Mysterious beauty tempts Ragnar|url=http://insidetv.ew.com/2013/04/25/vikings-season-finale-exclusive-video-interview-alyssa-sutherland/|access-date=25 April 2013|newspaper=EW.com|date=25 April 2013|archive-date=29 April 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130429060202/http://insidetv.ew.com/2013/04/25/vikings-season-finale-exclusive-video-interview-alyssa-sutherland/|url-status=dead}}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings}} ===Bronne=== {{refbegin}} * {{cite book|last=Thorpe|first=Benjamin|title=Northern Mythology, Comprising the Principal Popular Traditions and Superstitions of Scandinavia, North Germany and the Netherlands|year=1851|publisher=Lumley|chapter=Of Ragnar and Aslaug|pages=[https://archive.org/details/northernmytholo04thorgoog/page/n123 109]–113|url=https://archive.org/details/northernmytholo04thorgoog}} * {{cite book|last=Morris|first=William|title=The Earthly Paradise|chapter=The Fostering of Aslaug|year=1870|url=http://www.sacred-texts.com/neu/morris/ep3/ep304.htm}} {{refend}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = Aslaug}} {{Normdata}} [[Kategorie:Noorse mitologie]] [[Kategorie:Ragnar Lodbrok]] dpa4ywmvdg2y2ub3k1f4y24838k3st3 2 393673 2820201 2819475 2025-07-11T06:35:55Z BT1121 109898 2820201 wikitext text/x-wiki Ek is nuut by Wikipedia en ek sien uit om 'n bydrae te lewer. My belangstellings is wyd en ek hoop om op groter en kleiner maniere die Afrikaanse Wikipedia selfs nog beter te maak. Tans werk ek aan een blad met die bedoeling om die bestaande blad by te werk: [[Gebruiker:BT1121/Blad 1|Blad 1]] ssg4h944m1i7jud9hwfkuumlmog3vgk 2820248 2820201 2025-07-11T08:42:38Z BT1121 109898 2820248 wikitext text/x-wiki Ek is nuut by Wikipedia en ek sien uit om 'n bydrae te lewer. My belangstellings is wyd en ek hoop om op groter en kleiner maniere die Afrikaanse Wikipedia selfs nog beter te maak. [[Gebruiker:BT1121/Verwysings|Verwysings]] Tans werk ek aan een blad met die bedoeling om die bestaande blad by te werk: [[Gebruiker:BT1121/Blad 1|Blad 1]] 2h43vm5xy0lthut61brfsz63izzo2mq 0 413399 2820084 2662933 2025-07-10T19:14:43Z Sobaka 328 opdateer 2820084 wikitext text/x-wiki Die '''Organic Humanity Movement''' ('''OHM''') is 'n [[Suid-Afrikaanse]] [[politieke party]]. Lauren Evanthia Bernardo is die leier en stigter van die OHM, wat sy aan die einde van 2017 gestig het, ná drie jaar se betrokkenheid in die politiek en plaaslike regering. Die OHM het aan die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2024]] deelneem,<ref>[https://www.elections.org.za/pw/Parties-And-Candidates/Candidates-List National Candidates List], Independent Electoral Commission, Besoek 26 Maart 2024.</ref> maar het geen setels gewen nie. Die party stel dat Suid-Afrika bevry kan word deur ons bestuur en kiesstelsel te transformeer, en die mense van Suid-Afrika bemagtig om onafhanklik van regering en korporatiewe beheer te wees. OHM se oorkoepelende doel is om individuele vryheid en menslikheid te beskerm en te bewaar deur 'n beter vorm van demokrasie in te stel en burgers te bemagtig om die regering aanspreeklik te hou. Sommige van die maniere waarop die party [[demokrasie]] wil verbeter, is deur die kiesstelsel te verander sodat kiesers regstreeks vir die president van die land kan stem, politieke partye ontbind om plek te maak vir slegs onafhanklike kandidate wat geografies gebaseer is, en die stemming te maak. proses meer verantwoordbaar.<ref>Organic Humanity Movement. https://www.ohm.org.za/#:~:text=The%20Organic%20Humanity%20Movement%20is%20a%20nationally%20registered,to%20be%20independent%20of%20government%20and%20corporate%20control. Besoek 4 April 2024.</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{SA Politieke Partye}} {{Normdata}} [[Kategorie:Politieke organisasies in Suid-Afrika]] es18zvv49mgn521wans3awupjo1r12x 2820085 2820084 2025-07-10T19:19:46Z Sobaka 328 bywerk 2820085 wikitext text/x-wiki Die '''Organic Humanity Movement''' ('''OHM''') is 'n [[Suid-Afrikaanse]] [[politieke party]]. Lauren Evanthia Bernardo is die leier en stigter van die OHM, wat sy aan die einde van 2017 gestig het, ná drie jaar se betrokkenheid in die politiek en plaaslike regering. Die OHM het aan die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2024]] deelneem,<ref>[https://www.elections.org.za/pw/Parties-And-Candidates/Candidates-List National Candidates List], Independent Electoral Commission, Besoek 26 Maart 2024.</ref> maar het geen setels gewen nie. Die party stel dat Suid-Afrika bevry kan word deur ons bestuur en kiesstelsel te transformeer, en die mense van Suid-Afrika bemagtig om onafhanklik van regering en korporatiewe beheer te wees. OHM se oorkoepelende doel is om individuele vryheid en menslikheid te beskerm en te bewaar deur 'n beter vorm van demokrasie in te stel en burgers te bemagtig om die regering aanspreeklik te hou. Sommige van die maniere waarop die party [[demokrasie]] wil verbeter, is deur die kiesstelsel te verander sodat kiesers regstreeks vir die president van die land kan stem, politieke partye ontbind om plek te maak vir slegs onafhanklike kandidate wat geografies gebaseer is, en die stemming te maak. proses meer verantwoordbaar.<ref>Organic Humanity Movement. https://www.ohm.org.za/#:~:text=The%20Organic%20Humanity%20Movement%20is%20a%20nationally%20registered,to%20be%20independent%20of%20government%20and%20corporate%20control. Besoek 4 April 2024.</ref> ==Verkiesing== === Nasionale verkiesings === {| class="wikitable" |----- bgcolor="#cccccc" ! '''Verkiesing''' ! '''Stemme''' ! '''%''' ! '''Setels''' |- | [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2024|2024]] | align="right" | 5&nbsp;241 | align="right" | 0,03 | align="right" | 0 |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{SA Politieke Partye}} {{Normdata}} [[Kategorie:Politieke organisasies in Suid-Afrika]] j7autreaz6kx48xrbym3puac3m0vrvv 0 449916 2819995 2812576 2025-07-10T12:40:05Z CommonsDelinker 1161 "Hamidreza_Ghorbani_Singer1991.jpg" is verwyder omdat dit in Commons deur [[c:User:Jaqen|Jaqen]] verwyder is omrede: Copyright violation; see [[:c:Commons:Licensing|]] ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): https://www.instagram.com/p/DKr7MHEI3Rk/ 2819995 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Hamidreza Ghorbani | beeld = | alt = | onderskrif = | beroep = [[Sanger]], [[liedjieskrywer]], [[komponis]], [[skrywer]], navorser | geboorteplek = [[Iran]], [[Isfahan]] | geboortedatum = {{geboortedatum en ouderdom|1991|07|30}} }} '''Hamidreza Ghorbani''' (In Persies: ''' حمیدرضا قربانی''') (gebore [[30]] [[Julie]] [[1991]]) is 'n Iranse [[sanger]], [[liedjieskrywer]], [[komponis]], [[skrywer]] en musieknavorser. Hy is bekend vir talle samewerkings aan drie albums met [[Europa|Europese]], [[Kanadese]] en [[Amerikaanse]] [[Musikant|musikante]] en [[sangers]] in 2021 en 2022.<ref> [https://transatlantictoday.com/harmonizing-dreams-a-conversation-with-hamidreza-ghorbani-the-melodic-maestro/25481/?amp=1 Harmonizing Dreams: A Conversation with Hamidreza Ghorbani, the Melodic Maestro - Radio Power 98.5 ]</ref> Hy het breedvoerig in amptelike Iranse koerante, tydskrifte en nuusagentskappe gewerk,<ref>[https://www.yjc.ir/00bOgM Exclusive interview with Hamidreza Ghorbani - Young Jurnalists Club]</ref><ref>[https://isna.ir/xdSSXG Hamidreza Ghorbani In Iranian Students News Agency - ISNA]</ref><ref>[https://tn.ai/3229064 Hamidreza Ghorbani: Iran's potential for globalization in music - TASNIM News Agency]</ref><ref>[https://farsnews.ir/hosseinzadeh/1737358035011704137/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8! The relationship between music and religion - Fars News Agency]</ref><ref>[https://irna.ir/xjTwSM Hamidreza Ghorbani : World music represents the intersection of histories and appreciation of different cultures. - IRNA]</ref><ref>[https://isna.ir/xdT8Zk Hamidreza Ghorbani - Interview With ISNA about Music in ILAM - ISNA]</ref> en in 2025 het hy sy loopbaan as skrywer op die amptelike Iranse etnomusikologie-webwerf, "Iran Musicology", begin.<ref> [https://iranmusicology.com/ Hamidreza Ghorbani In Iran Musicology - Iranmusicology]</ref> == Diskografie == === Ateljeealbums === * 2021: ''Songs Of Hope And Peace'' * 2021: ''Love Is Enough'' * 2022: ''Life Goes On'' === Liedjies === * 2019: Bahaneh * 2018: Rabeteh * 2018: Zamin Gerdeh * 2017: Tasavor Mikonam Hasti (Ft Bahram Ebrahimi) * 2019: Havasam Hast * 2019: Bekhatereh Eshgh * 2019: Roozhaye Bad * 2019: Puzzle * 2018: Raftan * 2014: Sin * 2011: Jashne Aroosit * 2014: Ye Nafar Hast * 2015: Najiye Taraneham * 2018: Ghalbe Saadam * 2022: Caged (Ft Shay Watson) * 2025: Labkhand == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{Instagram|http://www.instagram.com/ihamidrezaghorbani}} *[https://www.baharnews.ir/news/480522/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87 Hamidreza Ghorbani op BaharNews] * {{fa}} [https://jamejamonline.ir/006EF4 Hamidreza Ghorbani op JameJam] * {{fa}} {{Normdata}} [[Kategorie:musici]] [[Kategorie:Geboortes in 1991]] [[Kategorie:Lewende mense]] c61azwolpy82gto6x0u32ubeqwx1hos 0 451085 2820019 2819152 2025-07-10T14:43:09Z Sobaka 328 /* Middagete en sterftes */ Naam volgens Netwerk-24 2820019 wikitext text/x-wiki Die '''Australiese sampioenmoorde van 2023''' verwys na regsgeding wat drie sterftes as gevolg van [[sampioen]]vergiftiging in Leongatha, [[Victoria (Australië)|Victoria]], [[Australië]] op 29 Julie 2023 behels. Erin Patterson (gebore 30 September 1974)<ref>{{Cite web |last=Juanola |first=Marta Pascual |last2=Pearson |first2=Erin |date=2025-05-07 |title=Doctor’s death cap poisoning warning played to jury after son, daughters of guests at fatal beef Wellington lunch testify: Trial day seven, as it happened |url=https://www.smh.com.au/national/victoria/erin-patterson-trial-live-updates-more-witnesses-appear-before-jury-in-trial-of-mushroom-cook-20250507-p5lx8f.html |access-date=2025-07-07 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref> is op [[7 Julie]] [[2025]] skuldig bevind aan drie aanklagte van [[moord]] en een aanklag van poging tot moord.<ref>{{Cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2025-07-07/erin-patterson-mushroom-murder-trial-verdict-live-blog/105477452 |title=Erin Patterson verdict live: Mushroom murder trial jury reaches decision |last=Dunstan |first=Joseph |date=7 Julie 2025 |website=ABC News |access-date=5 Julie 2025}}</ref> Die saak het aansienlike [[Media (kommunikasie)|media]]-belangstelling in Australië en oorsee gewek.<ref name="BBC News 3 Nov 2023">{{cite news |last1=Ritchie |first1=Hannah |last2=Atkinson |first2=Simon |date=3 November 2023 |title=Suspected mushroom poisoning: Erin Patterson faces Australian court on murder charges |url=https://www.bbc.com/news/world-australia-67305278 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231105005843/https://www.bbc.com/news/world-australia-67305278 |archive-date=5 November 2023 |access-date=6 November 2023 |work=[[BBC News]] |publisher=}}</ref><ref name="9news 5 Nov 2023">{{cite news|last=Sciberras |first=Allanah |date=5 November 2023 |title=How a suspected mushroom poisoning case in a small Aussie town dominated headlines around the world |url=https://www.9news.com.au/national/mushroom-poisoning-deaths-update-how-the-world-reacted-to-a-murder-case-in-leongatha/c02d133a-150e-4cd5-9154-15cd5e04e6dd |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231106012456/https://www.9news.com.au/national/mushroom-poisoning-deaths-update-how-the-world-reacted-to-a-murder-case-in-leongatha/c02d133a-150e-4cd5-9154-15cd5e04e6dd |archive-date=6 November 2023 |access-date=6 November 2023 |work=Nine News |publisher=}}</ref> ==Agtergrond== Leongatha is 'n dorp in die voetheuwels van die Strzelecki-bergreekse, in die Suid-Gippsland-distrik, 135 kilometer suidoos van [[Melbourne]] geleë. Met die 2021-sensus het Leongatha 'n bevolking van 5 869 gehad.<ref name=Census2021>Census 2021 Australië. id=SAL21490|name=Leongatha</ref> ==Middagete en sterftes== [[Lêer:Amanita phalloides 1.JPG|links|duimnael|duiwelsbrood-sampioene (''Amanita phalloides'') van die tipe wat in die meel voorkom wat deur die slagoffers geëet was.]] Op 29 Julie 2023 het Erin Trudi Patterson [[beesvleis Wellington]] vir 'n middagete vir haar skoonouers Don en Gail Patterson, Gail se suster Heather Wilkinson en Heather se man Ian, by haar huis in Leongatha gaargemaak.<ref>{{cite news |last1=Callanan |first1=Tim |last2=Lenton-Williams |first2=Georgia |title=Erin Patterson interviewed by police over Leongatha mushroom poisoning deaths |url=https://www.abc.net.au/news/2023-11-02/erin-patterson-mushroom-death-arrest-leongatha/102714436 |access-date=30 April 2025 |work=ABC News |date=2 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250206151423/https://www.abc.net.au/news/2023-11-02/erin-patterson-mushroom-death-arrest-leongatha/102714436 |archive-date=6 Februarie 2025 |url-status=live}}</ref> Haar vervreemde man, Simon Patterson (wat omstreeks 2020 geskei is <ref name="time/6975485">{{cite magazine |last1=Ewe |first1=Koh |title=Erin Patterson Case: Australian Woman Accused of Murder With Mushrooms |url=https://time.com/6975485/australia-woman-alleged-murder-poison-mushrooms-erin-patterson/ |access-date=21 April 2025 |magazine=[[Time (tydskrif)|TIME]] |date=7 Mei 2024 |language=en |archive-date=17 Januarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250117062331/https://time.com/6975485/australia-woman-alleged-murder-poison-mushrooms-erin-patterson/ |url-status=live }}</ref>), is genooi, maar het dit nie bygewoon nie.<ref name="people/11715517">{{cite news |last1=Acosta |first1=Nicole |title=She Made Beef Wellington — with a Side of Poison? After 3 People Died, Police Say It Was No Accident |url=https://people.com/woman-accused-of-serving-poisonous-mushrooms-case-11715517 |access-date=21 April 2025 |work=People.com |date=15 April 2025 |language=en |archive-date=21 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250421234012/https://people.com/woman-accused-of-serving-poisonous-mushrooms-case-11715517 |url-status=live }}</ref> Patterson beweer dat haar twee kinders tydens die middagete na die bioskoop gegaan het.<ref name="1news">{{cite news |last1=Al Saafin |first1=Aziz |title=Timeline: How the Australia mushroom poisoning saga unfolded |url=https://www.1news.co.nz/2023/11/02/timeline-how-the-australia-mushroom-poisoning-saga-unfolded/ |access-date=30 April 2025 |work=1News |date=2 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250108215819/https://www.1news.co.nz/2023/11/02/timeline-how-the-australia-mushroom-poisoning-saga-unfolded/ |archive-date=8 Januarie 2025 |url-status=live}}</ref> Die ete het Amanita phalloides-doodkap-sampioene bevat.<ref>{{Cite news|last1=Turnbull |first1=Tiffanie |last2=Watson |first2=Katy |last3=Atkinson |first3=Simon |date=2025-04-30 |title=Toxic mushroom meal was 'terrible accident', says woman on trial for murder |url=https://www.bbc.com/news/articles/cvgqjny1296o |archive-date= |access-date=2025-05-01 |work=[[BBC News]]|language=en-GB}}</ref> Die volgende dag is al vier gaste in die hospitaal opgeneem met vermoedelike [[gastroenteritis]]. Erin Patterson is na Leongatha-hospitaal met aangemelde maagpyn en diarree, maar het herhaaldelik geweier om opgeneem te word. Dokters was so bekommerd oor haar welstand dat hulle die polisie ontbied het.<ref>{{cite web |last=Clark |first=Poppy |date=3 November 2023 |title=Australia mushroom poisoning: How Erin Patterson's deadly lunch saga played out |url=https://www.stuff.co.nz/world/australia/133228198/australia-mushroom-poisoning-how-erin-pattersons-deadly-lunch-saga-played-out |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231106012456/https://www.stuff.co.nz/world/australia/133228198/australia-mushroom-poisoning-how-erin-pattersons-deadly-lunch-saga-played-out |archive-date=2023-11-06 |access-date=2023-11-06 |website=Stuff |publisher=}}</ref> Daar was verdere gesondheidsprobleme vir Erin en Simon se kinders, wat na bewering oorskiet van die beesvleis Wellington (met die sampioene en deeg verwyder) geëet het, en dokters was onwrikbaar dat die kinders ook vir enige nadelige reaksies nagegaan moes word. Daar is beweer dat Erin Patterson aanvanklik huiwerig was om mediese hulp vir die kinders te ontbied.<ref>{{Cite news |last1=Joseph |first1=Dunstan |last2=Boaz |first2=Judd |date=2025-06-11 |title=Accused killer Patterson fed children leftovers despite illness, court told |url=https://www.abc.net.au/news/2025-06-11/erin-patterson-mushroom-murder-trial-death-cap-asian-grocer/105403086 |access-date=2025-06-14 |work=ABC News |language=en-AU}}</ref><ref>{{Cite news |last=Silva |first=Kristian |date=2025-05-07 |title=Doctor gave blunt warning to Erin Patterson over mushroom poisoning risk, court hears |url=https://www.abc.net.au/news/2025-05-07/erin-patterson-mushroom-murder-trial-doctor-hospital-discharge/105262418 |access-date=2025-06-14 |work=ABC News |language=en-AU}}</ref> Op 4 Augustus, vyf dae na die middagete, is Gail Patterson (70 jaar oud) en Heather Wilkinson (66 jaar oud) in die hospitaal oorlede en 'n ondersoek is deur die Victoria-polisie van stapel gestuur. Op 5 Augustus is Don Patterson (70 jaar oud) ook in die hospitaal oorlede.<ref name="1news"/> Ian Wilkinson (69 jaar oud) was vir meer as sewe weke in die hospitaal, maar het oorleef.<ref name=":0">{{cite news |last1=Turnbull |first1=Tiffanie |last2=Watson |first2=Katie |last3=Atkinson |first3=Simon |title=Toxic mushroom meal was 'terrible accident' says woman on trial for murder |url=https://www.bbc.co.uk/news/articles/cvgqjny1296o |access-date=2 May 2025 |work=[[BBC News]] |date=30 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250430133817/https://www.bbc.co.uk/news/articles/cvgqjny1296o |archive-date=30 April 2025 |url-status=live}}</ref> Hy is op 23 September ontslaan nadat hy 'n leweroorplanting ontvang het. 'n Begrafnis vir sy vrou is op 4 Oktober gehou.<ref name=":1">{{cite news|last1=Wood |first1=Richard |last2=Sciberras |first2=Allanah|title=Surviving victim of mushroom poisoning farewells wife at emotional service |url=https://www.9news.com.au/national/mushroom-deaths-victoria-heather-wilkinson-public-memorial-service/2408018a-4ee1-44a4-877f-1a2cd7ede6af|work=Nine News|access-date=30 April 2025|date=4 Oktober 2023|archive-url= https://web.archive.org/web/20240419155757/https://www.9news.com.au/national/mushroom-deaths-victoria-heather-wilkinson-public-memorial-service/2408018a-4ee1-44a4-877f-1a2cd7ede6af|archive-date=19 April 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last1=Walden |first1=Max |title=Mushroom poisoning victim released from hospital |url=https://www.theage.com.au/national/victoria/mushroom-poisoning-victim-released-after-months-in-hospital-20230923-p5e71q.html |work=The Age |access-date=30 April 2025 |date=23 September 2023 |archive-url= https://web.archive.org/web/20241208002237/https://www.theage.com.au/national/victoria/mushroom-poisoning-victim-released-after-months-in-hospital-20230923-p5e71q.html |archive-date=8 Desember 2024|url-status=live}}</ref> ==Polisie-ondersoek== Die polisie het op 14 Augustus bevestig dat Patterson hulle van 'n gedetailleerde verklaring voorsien het, waarin sy gesê het dat sy drie maande voor die middagete gedroogde sampioene by 'n Asiatiese supermark in Mount Waverley (ongeveer 118 kilometer weg van Leongatha) gekoop het.<ref>{{cite news |last1=Pal |first1=Alasdair |date=3 November 2023 |title=Mushroom murders: Australian Erin Patterson charged after lunch killed three |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australian-woman-court-murder-charges-after-mushroom-lunch-killed-three-2023-11-03/ |access-date=30 April 2025 |work=[[Reuters]] |agency=}}</ref> Patterson het ook in die verklaring gesê dat sy doelbewus die voedselontwaterer wat die polisie in 'n vullisdrom by 'n oordragstasie in Koonwarra gevind het, weggegooi het nadat mense, volgens haar, "haar begin beskuldig het van die doelbewus vergiftiging van die maaltyd".<ref>{{cite news |last1=Vedelago |first1=Chris |last2=Juanola |first2=Marta Pascual |date=14 Augustus 2023 |title=Mushroom cook says she bought fungi from Asian grocer and her children ate the lunch leftovers |url=https://www.theage.com.au/national/victoria/what-the-chef-from-the-fatal-poisonous-mushroom-lunch-says-about-the-case-20230814-p5dwdg.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231106012456/https://www.theage.com.au/national/victoria/what-the-chef-from-the-fatal-poisonous-mushroom-lunch-says-about-the-case-20230814-p5dwdg.html |archive-date=6 November 2023 |access-date=6 November 2023 |work=The Age}}</ref> ==Aanklag en Verhoor van Erin Patterson== ===Aanklag=== [[Lêer:Beef Wellington 2019.jpg|duimnael|B[[beesvleis Wellington|eesvleis Wellington]]]] Erin Patterson het op 3 November in die Latrobe Valley Landdroshof in Morwell verskyn. Sy is in aanhouding gehou en haar volgende hofverskyning is vir 3 Mei 2024 geskeduleer.<ref>{{cite news|last1=Mae-Beers |first1=Lucy |title=Erin Patterson fronts court after being charged over mushroom lunch that killed three in Leongatha |url=https://7news.com.au/news/vic/erin-patterson-fronts-court-after-being-charged-over-mushroom-lunch-that-killed-three-in-leongatha-c-12423136 |work=Seven News|access-date=30 April 2025|date=3 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20250108125825/https://7news.com.au/news/vic/erin-patterson-fronts-court-after-being-charged-over-mushroom-lunch-that-killed-three-in-leongatha-c-12423136 |archive-date=8 Januarie 2025|url-status=live}}</ref> Op 7 Mei 2024 het Patterson nie skuldig gepleit op drie aanklagte van moord en vyf aanklagte van poging tot moord nie.<ref name="Plea2024May">{{cite news| last1=Sharma|first1=Schwerta|title=Australian woman accused of mushroom poisoning murders pleads not guilty |url= https://www.independent.co.uk/news/world/australasia/erin-patterson-mushroom-poisoning-deaths-b2540591.html |work=The Independent |access-date=30 April 2025 |date=7 Mei 2024 |language=en |archive-url= https://web.archive.org/web/20250108234151/https://www.independent.co.uk/news/world/australasia/erin-patterson-mushroom-poisoning-deaths-b2540591.html |archive-date=8 Januarie 2025|url-status=live}}</ref> Sy het gekies om haar saak te "versnel," wat beteken dat die voorlopige verhoor in die Landdroshof oorgeslaan is en die saak direk na 'n Artikel 198-verhoor in die Hooggeregshof van Victoria gegaan het, waar die bewyse teen haar vir die eerste keer getoets sou word. Patterson is beskuldig dat sy tussen 16 en 17 November 2021 in Korumburra, tussen 25 en 27 Mei 2022 in Howqua, en op 6 September 2022 in Wilsons Promontory gepoog het om haar man, Simon Patterson, te vermoor. <ref>{{cite news |last1=Bucci |first1=Nino |title=Erin Patterson pleads not guilty to all charges over alleged mushroom murders |url=https://www.theguardian.com/australia-news/article/2024/may/07/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-victoria-australia-pleads-not-guilty-ntwnfb |access-date=8 May 2024 |work=[[The Guardian]] |date=7 Mei 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507022152/https://www.theguardian.com/australia-news/article/2024/may/07/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-victoria-australia-pleads-not-guilty-ntwnfb |archive-date=7 Mei 2024|url-status=live}}</ref> Hierdie aanklagte is later laat vaar.<ref name="Guardian 29 Apr 2025">{{cite news |last1=Bucci |first1=Nino |title=Erin Patterson no longer accused of attempting to kill husband as mushroom murders trial begins |url=https://www.theguardian.com/australia-news/2025/apr/29/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-trial-begins-australia-ntwnfb |access-date=29 April 2025 |work=[[The Guardian]] |date=29 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250429101753/https://www.theguardian.com/australia-news/2025/apr/29/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-trial-begins-australia-ntwnfb |archive-date=29 April 2025 |url-status=live}}</ref> ===Verhoor=== Patterson se verhoor het op 29 April 2025 in die Hooggeregshof van Victoria in Morwell begin, voor regter Christopher Beale. Die verhoor het gedraai om drie aanklagte van moord en een aanklag van poging tot moord wat voortspruit uit 'n voorval van sampioengif. Die verhoor is voor twaalf jurielede en drie reserwe-jurielede gehou, wat 'n eenparige uitspraak moes lewer. Die verhoor was aanvanklik geskeduleer om ses weke te duur, maar is op 5 Junie 2025 met twee weke verleng. Die aanklaer, Nanette Rogers SC, het betoog dat Patterson gelieg het oor die besit van 'n voedseldehidreerder en dat sy op soek was na dodelike doodskap-sampioene (''Amanita phalloides'') in gebiede soos Loch en Outtrim. Bewyse het CCTV-beelde ingesluit van Patterson wat die dehidreerder by die Koonwarra-oordragstasie weggooi, met haar vingerafdrukke en spore van sampioengif daarop. Die verdediging, gelei deur Colin Mandy SC, het erken dat Patterson gelieg het oor die dehidreerder, maar het aangevoer dat sy in paniek geraak het ná die dood van haar gaste en dat die voorval 'n tragiese ongeluk was sonder opset om skade te berokken.<ref name="Guardian 29 Apr 2025" /> ===Getuienis en uitspraak=== Gedurende die verhoor het Patterson se vervreemde man, Simon, getuig oor hul stormagtige huwelik en finansiële dispute, insluitend 'n erfenis van A$2 miljoen. Getuienis van Ian Wilkinson, die enigste oorlewende gas, het aangedui dat Patterson uit 'n ander kleur bord geëet het as die gaste. Mediese en forensiese getuienis het bevestig dat beta-amanitin, 'n gifstof in doodskapsampioene, in die oorblyfsels van die maaltyd en in die slagoffers se liggame gevind is. Patterson het getuig dat sy per abuis giftige sampioene in die beesvleis Wellington-maaltyd gebruik het en gelieg het oor 'n [[kanker]]diagnose om haar familiebande te versterk. Op 7 Julie 2025 het die jurie Patterson skuldig bevind op alle aanklagte na 'n lang oorlegperiode.<ref>{{Cite web |last=Juanola |first=Marta Pascual |last2=Pearson |first2=Erin |date=2025-07-07 |title=Erin Patterson verdict live updates: Mushroom cook found guilty of murder of beef Wellington lunch guests |url=https://www.smh.com.au/national/victoria/erin-patterson-verdict-live-updates-jury-set-to-decide-fate-of-accused-triple-murderer-erin-patterson-20250630-p5mbbd.html |access-date=2025-07-07 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Moord]] dd4l8915my1rxlac58addyo0b1amigg 2820020 2820019 2025-07-10T14:43:31Z Sobaka 328 /* Middagete en sterftes */ 2820020 wikitext text/x-wiki Die '''Australiese sampioenmoorde van 2023''' verwys na regsgeding wat drie sterftes as gevolg van [[sampioen]]vergiftiging in Leongatha, [[Victoria (Australië)|Victoria]], [[Australië]] op 29 Julie 2023 behels. Erin Patterson (gebore 30 September 1974)<ref>{{Cite web |last=Juanola |first=Marta Pascual |last2=Pearson |first2=Erin |date=2025-05-07 |title=Doctor’s death cap poisoning warning played to jury after son, daughters of guests at fatal beef Wellington lunch testify: Trial day seven, as it happened |url=https://www.smh.com.au/national/victoria/erin-patterson-trial-live-updates-more-witnesses-appear-before-jury-in-trial-of-mushroom-cook-20250507-p5lx8f.html |access-date=2025-07-07 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref> is op [[7 Julie]] [[2025]] skuldig bevind aan drie aanklagte van [[moord]] en een aanklag van poging tot moord.<ref>{{Cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2025-07-07/erin-patterson-mushroom-murder-trial-verdict-live-blog/105477452 |title=Erin Patterson verdict live: Mushroom murder trial jury reaches decision |last=Dunstan |first=Joseph |date=7 Julie 2025 |website=ABC News |access-date=5 Julie 2025}}</ref> Die saak het aansienlike [[Media (kommunikasie)|media]]-belangstelling in Australië en oorsee gewek.<ref name="BBC News 3 Nov 2023">{{cite news |last1=Ritchie |first1=Hannah |last2=Atkinson |first2=Simon |date=3 November 2023 |title=Suspected mushroom poisoning: Erin Patterson faces Australian court on murder charges |url=https://www.bbc.com/news/world-australia-67305278 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231105005843/https://www.bbc.com/news/world-australia-67305278 |archive-date=5 November 2023 |access-date=6 November 2023 |work=[[BBC News]] |publisher=}}</ref><ref name="9news 5 Nov 2023">{{cite news|last=Sciberras |first=Allanah |date=5 November 2023 |title=How a suspected mushroom poisoning case in a small Aussie town dominated headlines around the world |url=https://www.9news.com.au/national/mushroom-poisoning-deaths-update-how-the-world-reacted-to-a-murder-case-in-leongatha/c02d133a-150e-4cd5-9154-15cd5e04e6dd |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231106012456/https://www.9news.com.au/national/mushroom-poisoning-deaths-update-how-the-world-reacted-to-a-murder-case-in-leongatha/c02d133a-150e-4cd5-9154-15cd5e04e6dd |archive-date=6 November 2023 |access-date=6 November 2023 |work=Nine News |publisher=}}</ref> ==Agtergrond== Leongatha is 'n dorp in die voetheuwels van die Strzelecki-bergreekse, in die Suid-Gippsland-distrik, 135 kilometer suidoos van [[Melbourne]] geleë. Met die 2021-sensus het Leongatha 'n bevolking van 5 869 gehad.<ref name=Census2021>Census 2021 Australië. id=SAL21490|name=Leongatha</ref> ==Middagete en sterftes== [[Lêer:Amanita phalloides 1.JPG|links|duimnael|Duiwelsbrood-sampioene (''Amanita phalloides'') van die tipe wat in die meel voorkom wat deur die slagoffers geëet was.]] Op 29 Julie 2023 het Erin Trudi Patterson [[beesvleis Wellington]] vir 'n middagete vir haar skoonouers Don en Gail Patterson, Gail se suster Heather Wilkinson en Heather se man Ian, by haar huis in Leongatha gaargemaak.<ref>{{cite news |last1=Callanan |first1=Tim |last2=Lenton-Williams |first2=Georgia |title=Erin Patterson interviewed by police over Leongatha mushroom poisoning deaths |url=https://www.abc.net.au/news/2023-11-02/erin-patterson-mushroom-death-arrest-leongatha/102714436 |access-date=30 April 2025 |work=ABC News |date=2 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250206151423/https://www.abc.net.au/news/2023-11-02/erin-patterson-mushroom-death-arrest-leongatha/102714436 |archive-date=6 Februarie 2025 |url-status=live}}</ref> Haar vervreemde man, Simon Patterson (wat omstreeks 2020 geskei is <ref name="time/6975485">{{cite magazine |last1=Ewe |first1=Koh |title=Erin Patterson Case: Australian Woman Accused of Murder With Mushrooms |url=https://time.com/6975485/australia-woman-alleged-murder-poison-mushrooms-erin-patterson/ |access-date=21 April 2025 |magazine=[[Time (tydskrif)|TIME]] |date=7 Mei 2024 |language=en |archive-date=17 Januarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250117062331/https://time.com/6975485/australia-woman-alleged-murder-poison-mushrooms-erin-patterson/ |url-status=live }}</ref>), is genooi, maar het dit nie bygewoon nie.<ref name="people/11715517">{{cite news |last1=Acosta |first1=Nicole |title=She Made Beef Wellington — with a Side of Poison? After 3 People Died, Police Say It Was No Accident |url=https://people.com/woman-accused-of-serving-poisonous-mushrooms-case-11715517 |access-date=21 April 2025 |work=People.com |date=15 April 2025 |language=en |archive-date=21 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250421234012/https://people.com/woman-accused-of-serving-poisonous-mushrooms-case-11715517 |url-status=live }}</ref> Patterson beweer dat haar twee kinders tydens die middagete na die bioskoop gegaan het.<ref name="1news">{{cite news |last1=Al Saafin |first1=Aziz |title=Timeline: How the Australia mushroom poisoning saga unfolded |url=https://www.1news.co.nz/2023/11/02/timeline-how-the-australia-mushroom-poisoning-saga-unfolded/ |access-date=30 April 2025 |work=1News |date=2 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250108215819/https://www.1news.co.nz/2023/11/02/timeline-how-the-australia-mushroom-poisoning-saga-unfolded/ |archive-date=8 Januarie 2025 |url-status=live}}</ref> Die ete het Amanita phalloides-doodkap-sampioene bevat.<ref>{{Cite news|last1=Turnbull |first1=Tiffanie |last2=Watson |first2=Katy |last3=Atkinson |first3=Simon |date=2025-04-30 |title=Toxic mushroom meal was 'terrible accident', says woman on trial for murder |url=https://www.bbc.com/news/articles/cvgqjny1296o |archive-date= |access-date=2025-05-01 |work=[[BBC News]]|language=en-GB}}</ref> Die volgende dag is al vier gaste in die hospitaal opgeneem met vermoedelike [[gastroenteritis]]. Erin Patterson is na Leongatha-hospitaal met aangemelde maagpyn en diarree, maar het herhaaldelik geweier om opgeneem te word. Dokters was so bekommerd oor haar welstand dat hulle die polisie ontbied het.<ref>{{cite web |last=Clark |first=Poppy |date=3 November 2023 |title=Australia mushroom poisoning: How Erin Patterson's deadly lunch saga played out |url=https://www.stuff.co.nz/world/australia/133228198/australia-mushroom-poisoning-how-erin-pattersons-deadly-lunch-saga-played-out |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231106012456/https://www.stuff.co.nz/world/australia/133228198/australia-mushroom-poisoning-how-erin-pattersons-deadly-lunch-saga-played-out |archive-date=2023-11-06 |access-date=2023-11-06 |website=Stuff |publisher=}}</ref> Daar was verdere gesondheidsprobleme vir Erin en Simon se kinders, wat na bewering oorskiet van die beesvleis Wellington (met die sampioene en deeg verwyder) geëet het, en dokters was onwrikbaar dat die kinders ook vir enige nadelige reaksies nagegaan moes word. Daar is beweer dat Erin Patterson aanvanklik huiwerig was om mediese hulp vir die kinders te ontbied.<ref>{{Cite news |last1=Joseph |first1=Dunstan |last2=Boaz |first2=Judd |date=2025-06-11 |title=Accused killer Patterson fed children leftovers despite illness, court told |url=https://www.abc.net.au/news/2025-06-11/erin-patterson-mushroom-murder-trial-death-cap-asian-grocer/105403086 |access-date=2025-06-14 |work=ABC News |language=en-AU}}</ref><ref>{{Cite news |last=Silva |first=Kristian |date=2025-05-07 |title=Doctor gave blunt warning to Erin Patterson over mushroom poisoning risk, court hears |url=https://www.abc.net.au/news/2025-05-07/erin-patterson-mushroom-murder-trial-doctor-hospital-discharge/105262418 |access-date=2025-06-14 |work=ABC News |language=en-AU}}</ref> Op 4 Augustus, vyf dae na die middagete, is Gail Patterson (70 jaar oud) en Heather Wilkinson (66 jaar oud) in die hospitaal oorlede en 'n ondersoek is deur die Victoria-polisie van stapel gestuur. Op 5 Augustus is Don Patterson (70 jaar oud) ook in die hospitaal oorlede.<ref name="1news"/> Ian Wilkinson (69 jaar oud) was vir meer as sewe weke in die hospitaal, maar het oorleef.<ref name=":0">{{cite news |last1=Turnbull |first1=Tiffanie |last2=Watson |first2=Katie |last3=Atkinson |first3=Simon |title=Toxic mushroom meal was 'terrible accident' says woman on trial for murder |url=https://www.bbc.co.uk/news/articles/cvgqjny1296o |access-date=2 May 2025 |work=[[BBC News]] |date=30 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250430133817/https://www.bbc.co.uk/news/articles/cvgqjny1296o |archive-date=30 April 2025 |url-status=live}}</ref> Hy is op 23 September ontslaan nadat hy 'n leweroorplanting ontvang het. 'n Begrafnis vir sy vrou is op 4 Oktober gehou.<ref name=":1">{{cite news|last1=Wood |first1=Richard |last2=Sciberras |first2=Allanah|title=Surviving victim of mushroom poisoning farewells wife at emotional service |url=https://www.9news.com.au/national/mushroom-deaths-victoria-heather-wilkinson-public-memorial-service/2408018a-4ee1-44a4-877f-1a2cd7ede6af|work=Nine News|access-date=30 April 2025|date=4 Oktober 2023|archive-url= https://web.archive.org/web/20240419155757/https://www.9news.com.au/national/mushroom-deaths-victoria-heather-wilkinson-public-memorial-service/2408018a-4ee1-44a4-877f-1a2cd7ede6af|archive-date=19 April 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last1=Walden |first1=Max |title=Mushroom poisoning victim released from hospital |url=https://www.theage.com.au/national/victoria/mushroom-poisoning-victim-released-after-months-in-hospital-20230923-p5e71q.html |work=The Age |access-date=30 April 2025 |date=23 September 2023 |archive-url= https://web.archive.org/web/20241208002237/https://www.theage.com.au/national/victoria/mushroom-poisoning-victim-released-after-months-in-hospital-20230923-p5e71q.html |archive-date=8 Desember 2024|url-status=live}}</ref> ==Polisie-ondersoek== Die polisie het op 14 Augustus bevestig dat Patterson hulle van 'n gedetailleerde verklaring voorsien het, waarin sy gesê het dat sy drie maande voor die middagete gedroogde sampioene by 'n Asiatiese supermark in Mount Waverley (ongeveer 118 kilometer weg van Leongatha) gekoop het.<ref>{{cite news |last1=Pal |first1=Alasdair |date=3 November 2023 |title=Mushroom murders: Australian Erin Patterson charged after lunch killed three |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australian-woman-court-murder-charges-after-mushroom-lunch-killed-three-2023-11-03/ |access-date=30 April 2025 |work=[[Reuters]] |agency=}}</ref> Patterson het ook in die verklaring gesê dat sy doelbewus die voedselontwaterer wat die polisie in 'n vullisdrom by 'n oordragstasie in Koonwarra gevind het, weggegooi het nadat mense, volgens haar, "haar begin beskuldig het van die doelbewus vergiftiging van die maaltyd".<ref>{{cite news |last1=Vedelago |first1=Chris |last2=Juanola |first2=Marta Pascual |date=14 Augustus 2023 |title=Mushroom cook says she bought fungi from Asian grocer and her children ate the lunch leftovers |url=https://www.theage.com.au/national/victoria/what-the-chef-from-the-fatal-poisonous-mushroom-lunch-says-about-the-case-20230814-p5dwdg.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231106012456/https://www.theage.com.au/national/victoria/what-the-chef-from-the-fatal-poisonous-mushroom-lunch-says-about-the-case-20230814-p5dwdg.html |archive-date=6 November 2023 |access-date=6 November 2023 |work=The Age}}</ref> ==Aanklag en Verhoor van Erin Patterson== ===Aanklag=== [[Lêer:Beef Wellington 2019.jpg|duimnael|B[[beesvleis Wellington|eesvleis Wellington]]]] Erin Patterson het op 3 November in die Latrobe Valley Landdroshof in Morwell verskyn. Sy is in aanhouding gehou en haar volgende hofverskyning is vir 3 Mei 2024 geskeduleer.<ref>{{cite news|last1=Mae-Beers |first1=Lucy |title=Erin Patterson fronts court after being charged over mushroom lunch that killed three in Leongatha |url=https://7news.com.au/news/vic/erin-patterson-fronts-court-after-being-charged-over-mushroom-lunch-that-killed-three-in-leongatha-c-12423136 |work=Seven News|access-date=30 April 2025|date=3 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20250108125825/https://7news.com.au/news/vic/erin-patterson-fronts-court-after-being-charged-over-mushroom-lunch-that-killed-three-in-leongatha-c-12423136 |archive-date=8 Januarie 2025|url-status=live}}</ref> Op 7 Mei 2024 het Patterson nie skuldig gepleit op drie aanklagte van moord en vyf aanklagte van poging tot moord nie.<ref name="Plea2024May">{{cite news| last1=Sharma|first1=Schwerta|title=Australian woman accused of mushroom poisoning murders pleads not guilty |url= https://www.independent.co.uk/news/world/australasia/erin-patterson-mushroom-poisoning-deaths-b2540591.html |work=The Independent |access-date=30 April 2025 |date=7 Mei 2024 |language=en |archive-url= https://web.archive.org/web/20250108234151/https://www.independent.co.uk/news/world/australasia/erin-patterson-mushroom-poisoning-deaths-b2540591.html |archive-date=8 Januarie 2025|url-status=live}}</ref> Sy het gekies om haar saak te "versnel," wat beteken dat die voorlopige verhoor in die Landdroshof oorgeslaan is en die saak direk na 'n Artikel 198-verhoor in die Hooggeregshof van Victoria gegaan het, waar die bewyse teen haar vir die eerste keer getoets sou word. Patterson is beskuldig dat sy tussen 16 en 17 November 2021 in Korumburra, tussen 25 en 27 Mei 2022 in Howqua, en op 6 September 2022 in Wilsons Promontory gepoog het om haar man, Simon Patterson, te vermoor. <ref>{{cite news |last1=Bucci |first1=Nino |title=Erin Patterson pleads not guilty to all charges over alleged mushroom murders |url=https://www.theguardian.com/australia-news/article/2024/may/07/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-victoria-australia-pleads-not-guilty-ntwnfb |access-date=8 May 2024 |work=[[The Guardian]] |date=7 Mei 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507022152/https://www.theguardian.com/australia-news/article/2024/may/07/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-victoria-australia-pleads-not-guilty-ntwnfb |archive-date=7 Mei 2024|url-status=live}}</ref> Hierdie aanklagte is later laat vaar.<ref name="Guardian 29 Apr 2025">{{cite news |last1=Bucci |first1=Nino |title=Erin Patterson no longer accused of attempting to kill husband as mushroom murders trial begins |url=https://www.theguardian.com/australia-news/2025/apr/29/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-trial-begins-australia-ntwnfb |access-date=29 April 2025 |work=[[The Guardian]] |date=29 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250429101753/https://www.theguardian.com/australia-news/2025/apr/29/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-trial-begins-australia-ntwnfb |archive-date=29 April 2025 |url-status=live}}</ref> ===Verhoor=== Patterson se verhoor het op 29 April 2025 in die Hooggeregshof van Victoria in Morwell begin, voor regter Christopher Beale. Die verhoor het gedraai om drie aanklagte van moord en een aanklag van poging tot moord wat voortspruit uit 'n voorval van sampioengif. Die verhoor is voor twaalf jurielede en drie reserwe-jurielede gehou, wat 'n eenparige uitspraak moes lewer. Die verhoor was aanvanklik geskeduleer om ses weke te duur, maar is op 5 Junie 2025 met twee weke verleng. Die aanklaer, Nanette Rogers SC, het betoog dat Patterson gelieg het oor die besit van 'n voedseldehidreerder en dat sy op soek was na dodelike doodskap-sampioene (''Amanita phalloides'') in gebiede soos Loch en Outtrim. Bewyse het CCTV-beelde ingesluit van Patterson wat die dehidreerder by die Koonwarra-oordragstasie weggooi, met haar vingerafdrukke en spore van sampioengif daarop. Die verdediging, gelei deur Colin Mandy SC, het erken dat Patterson gelieg het oor die dehidreerder, maar het aangevoer dat sy in paniek geraak het ná die dood van haar gaste en dat die voorval 'n tragiese ongeluk was sonder opset om skade te berokken.<ref name="Guardian 29 Apr 2025" /> ===Getuienis en uitspraak=== Gedurende die verhoor het Patterson se vervreemde man, Simon, getuig oor hul stormagtige huwelik en finansiële dispute, insluitend 'n erfenis van A$2 miljoen. Getuienis van Ian Wilkinson, die enigste oorlewende gas, het aangedui dat Patterson uit 'n ander kleur bord geëet het as die gaste. Mediese en forensiese getuienis het bevestig dat beta-amanitin, 'n gifstof in doodskapsampioene, in die oorblyfsels van die maaltyd en in die slagoffers se liggame gevind is. Patterson het getuig dat sy per abuis giftige sampioene in die beesvleis Wellington-maaltyd gebruik het en gelieg het oor 'n [[kanker]]diagnose om haar familiebande te versterk. Op 7 Julie 2025 het die jurie Patterson skuldig bevind op alle aanklagte na 'n lang oorlegperiode.<ref>{{Cite web |last=Juanola |first=Marta Pascual |last2=Pearson |first2=Erin |date=2025-07-07 |title=Erin Patterson verdict live updates: Mushroom cook found guilty of murder of beef Wellington lunch guests |url=https://www.smh.com.au/national/victoria/erin-patterson-verdict-live-updates-jury-set-to-decide-fate-of-accused-triple-murderer-erin-patterson-20250630-p5mbbd.html |access-date=2025-07-07 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Moord]] oenufs9ncihe88to75u6s457ygmngev 2820021 2820020 2025-07-10T14:45:55Z Sobaka 328 /* Middagete en sterftes */ regstelling 2820021 wikitext text/x-wiki Die '''Australiese sampioenmoorde van 2023''' verwys na regsgeding wat drie sterftes as gevolg van [[sampioen]]vergiftiging in Leongatha, [[Victoria (Australië)|Victoria]], [[Australië]] op 29 Julie 2023 behels. Erin Patterson (gebore 30 September 1974)<ref>{{Cite web |last=Juanola |first=Marta Pascual |last2=Pearson |first2=Erin |date=2025-05-07 |title=Doctor’s death cap poisoning warning played to jury after son, daughters of guests at fatal beef Wellington lunch testify: Trial day seven, as it happened |url=https://www.smh.com.au/national/victoria/erin-patterson-trial-live-updates-more-witnesses-appear-before-jury-in-trial-of-mushroom-cook-20250507-p5lx8f.html |access-date=2025-07-07 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref> is op [[7 Julie]] [[2025]] skuldig bevind aan drie aanklagte van [[moord]] en een aanklag van poging tot moord.<ref>{{Cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2025-07-07/erin-patterson-mushroom-murder-trial-verdict-live-blog/105477452 |title=Erin Patterson verdict live: Mushroom murder trial jury reaches decision |last=Dunstan |first=Joseph |date=7 Julie 2025 |website=ABC News |access-date=5 Julie 2025}}</ref> Die saak het aansienlike [[Media (kommunikasie)|media]]-belangstelling in Australië en oorsee gewek.<ref name="BBC News 3 Nov 2023">{{cite news |last1=Ritchie |first1=Hannah |last2=Atkinson |first2=Simon |date=3 November 2023 |title=Suspected mushroom poisoning: Erin Patterson faces Australian court on murder charges |url=https://www.bbc.com/news/world-australia-67305278 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231105005843/https://www.bbc.com/news/world-australia-67305278 |archive-date=5 November 2023 |access-date=6 November 2023 |work=[[BBC News]] |publisher=}}</ref><ref name="9news 5 Nov 2023">{{cite news|last=Sciberras |first=Allanah |date=5 November 2023 |title=How a suspected mushroom poisoning case in a small Aussie town dominated headlines around the world |url=https://www.9news.com.au/national/mushroom-poisoning-deaths-update-how-the-world-reacted-to-a-murder-case-in-leongatha/c02d133a-150e-4cd5-9154-15cd5e04e6dd |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231106012456/https://www.9news.com.au/national/mushroom-poisoning-deaths-update-how-the-world-reacted-to-a-murder-case-in-leongatha/c02d133a-150e-4cd5-9154-15cd5e04e6dd |archive-date=6 November 2023 |access-date=6 November 2023 |work=Nine News |publisher=}}</ref> ==Agtergrond== Leongatha is 'n dorp in die voetheuwels van die Strzelecki-bergreekse, in die Suid-Gippsland-distrik, 135 kilometer suidoos van [[Melbourne]] geleë. Met die 2021-sensus het Leongatha 'n bevolking van 5 869 gehad.<ref name=Census2021>Census 2021 Australië. id=SAL21490|name=Leongatha</ref> ==Middagete en sterftes== [[Lêer:Amanita phalloides 1.JPG|links|duimnael|Duiwelsbrood-sampioene (''Amanita phalloides'') van die tipe wat in die meel voorkom wat deur die slagoffers geëet was.]] Op 29 Julie 2023 het Erin Trudi Patterson [[beesvleis Wellington]] vir 'n middagete vir haar skoonouers Don en Gail Patterson, Gail se suster Heather Wilkinson en Heather se man Ian, by haar huis in Leongatha gaargemaak.<ref>{{cite news |last1=Callanan |first1=Tim |last2=Lenton-Williams |first2=Georgia |title=Erin Patterson interviewed by police over Leongatha mushroom poisoning deaths |url=https://www.abc.net.au/news/2023-11-02/erin-patterson-mushroom-death-arrest-leongatha/102714436 |access-date=30 April 2025 |work=ABC News |date=2 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250206151423/https://www.abc.net.au/news/2023-11-02/erin-patterson-mushroom-death-arrest-leongatha/102714436 |archive-date=6 Februarie 2025 |url-status=live}}</ref> Haar vervreemde man, Simon Patterson (wat omstreeks 2020 geskei is <ref name="time/6975485">{{cite magazine |last1=Ewe |first1=Koh |title=Erin Patterson Case: Australian Woman Accused of Murder With Mushrooms |url=https://time.com/6975485/australia-woman-alleged-murder-poison-mushrooms-erin-patterson/ |access-date=21 April 2025 |magazine=[[Time (tydskrif)|TIME]] |date=7 Mei 2024 |language=en |archive-date=17 Januarie 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250117062331/https://time.com/6975485/australia-woman-alleged-murder-poison-mushrooms-erin-patterson/ |url-status=live }}</ref>), is genooi, maar het dit nie bygewoon nie.<ref name="people/11715517">{{cite news |last1=Acosta |first1=Nicole |title=She Made Beef Wellington — with a Side of Poison? After 3 People Died, Police Say It Was No Accident |url=https://people.com/woman-accused-of-serving-poisonous-mushrooms-case-11715517 |access-date=21 April 2025 |work=People.com |date=15 April 2025 |language=en |archive-date=21 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250421234012/https://people.com/woman-accused-of-serving-poisonous-mushrooms-case-11715517 |url-status=live }}</ref> Patterson beweer dat haar twee kinders tydens die middagete na die bioskoop gegaan het.<ref name="1news">{{cite news |last1=Al Saafin |first1=Aziz |title=Timeline: How the Australia mushroom poisoning saga unfolded |url=https://www.1news.co.nz/2023/11/02/timeline-how-the-australia-mushroom-poisoning-saga-unfolded/ |access-date=30 April 2025 |work=1News |date=2 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250108215819/https://www.1news.co.nz/2023/11/02/timeline-how-the-australia-mushroom-poisoning-saga-unfolded/ |archive-date=8 Januarie 2025 |url-status=live}}</ref> Tydens die ete het die gaste duiwelsbrood-sampioene (''Amanita phalloides'') ingekry.<ref>{{Cite news|last1=Turnbull |first1=Tiffanie |last2=Watson |first2=Katy |last3=Atkinson |first3=Simon |date=2025-04-30 |title=Toxic mushroom meal was 'terrible accident', says woman on trial for murder |url=https://www.bbc.com/news/articles/cvgqjny1296o |archive-date= |access-date=2025-05-01 |work=[[BBC News]]|language=en-GB}}</ref> Die volgende dag is al vier gaste in die hospitaal opgeneem met vermoedelike [[gastroenteritis]]. Erin Patterson is na Leongatha-hospitaal met aangemelde maagpyn en diarree, maar het herhaaldelik geweier om opgeneem te word. Dokters was so bekommerd oor haar welstand dat hulle die polisie ontbied het.<ref>{{cite web |last=Clark |first=Poppy |date=3 November 2023 |title=Australia mushroom poisoning: How Erin Patterson's deadly lunch saga played out |url=https://www.stuff.co.nz/world/australia/133228198/australia-mushroom-poisoning-how-erin-pattersons-deadly-lunch-saga-played-out |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231106012456/https://www.stuff.co.nz/world/australia/133228198/australia-mushroom-poisoning-how-erin-pattersons-deadly-lunch-saga-played-out |archive-date=2023-11-06 |access-date=2023-11-06 |website=Stuff |publisher=}}</ref> Daar was verdere gesondheidsprobleme vir Erin en Simon se kinders, wat na bewering oorskiet van die beesvleis Wellington (met die sampioene en deeg verwyder) geëet het, en dokters was onwrikbaar dat die kinders ook vir enige nadelige reaksies nagegaan moes word. Daar is beweer dat Erin Patterson aanvanklik huiwerig was om mediese hulp vir die kinders te ontbied.<ref>{{Cite news |last1=Joseph |first1=Dunstan |last2=Boaz |first2=Judd |date=2025-06-11 |title=Accused killer Patterson fed children leftovers despite illness, court told |url=https://www.abc.net.au/news/2025-06-11/erin-patterson-mushroom-murder-trial-death-cap-asian-grocer/105403086 |access-date=2025-06-14 |work=ABC News |language=en-AU}}</ref><ref>{{Cite news |last=Silva |first=Kristian |date=2025-05-07 |title=Doctor gave blunt warning to Erin Patterson over mushroom poisoning risk, court hears |url=https://www.abc.net.au/news/2025-05-07/erin-patterson-mushroom-murder-trial-doctor-hospital-discharge/105262418 |access-date=2025-06-14 |work=ABC News |language=en-AU}}</ref> Op 4 Augustus, vyf dae na die middagete, is Gail Patterson (70 jaar oud) en Heather Wilkinson (66 jaar oud) in die hospitaal oorlede en 'n ondersoek is deur die Victoria-polisie van stapel gestuur. Op 5 Augustus is Don Patterson (70 jaar oud) ook in die hospitaal oorlede.<ref name="1news"/> Ian Wilkinson (69 jaar oud) was vir meer as sewe weke in die hospitaal, maar het oorleef.<ref name=":0">{{cite news |last1=Turnbull |first1=Tiffanie |last2=Watson |first2=Katie |last3=Atkinson |first3=Simon |title=Toxic mushroom meal was 'terrible accident' says woman on trial for murder |url=https://www.bbc.co.uk/news/articles/cvgqjny1296o |access-date=2 May 2025 |work=[[BBC News]] |date=30 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250430133817/https://www.bbc.co.uk/news/articles/cvgqjny1296o |archive-date=30 April 2025 |url-status=live}}</ref> Hy is op 23 September ontslaan nadat hy 'n leweroorplanting ontvang het. 'n Begrafnis vir sy vrou is op 4 Oktober gehou.<ref name=":1">{{cite news|last1=Wood |first1=Richard |last2=Sciberras |first2=Allanah|title=Surviving victim of mushroom poisoning farewells wife at emotional service |url=https://www.9news.com.au/national/mushroom-deaths-victoria-heather-wilkinson-public-memorial-service/2408018a-4ee1-44a4-877f-1a2cd7ede6af|work=Nine News|access-date=30 April 2025|date=4 Oktober 2023|archive-url= https://web.archive.org/web/20240419155757/https://www.9news.com.au/national/mushroom-deaths-victoria-heather-wilkinson-public-memorial-service/2408018a-4ee1-44a4-877f-1a2cd7ede6af|archive-date=19 April 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last1=Walden |first1=Max |title=Mushroom poisoning victim released from hospital |url=https://www.theage.com.au/national/victoria/mushroom-poisoning-victim-released-after-months-in-hospital-20230923-p5e71q.html |work=The Age |access-date=30 April 2025 |date=23 September 2023 |archive-url= https://web.archive.org/web/20241208002237/https://www.theage.com.au/national/victoria/mushroom-poisoning-victim-released-after-months-in-hospital-20230923-p5e71q.html |archive-date=8 Desember 2024|url-status=live}}</ref> ==Polisie-ondersoek== Die polisie het op 14 Augustus bevestig dat Patterson hulle van 'n gedetailleerde verklaring voorsien het, waarin sy gesê het dat sy drie maande voor die middagete gedroogde sampioene by 'n Asiatiese supermark in Mount Waverley (ongeveer 118 kilometer weg van Leongatha) gekoop het.<ref>{{cite news |last1=Pal |first1=Alasdair |date=3 November 2023 |title=Mushroom murders: Australian Erin Patterson charged after lunch killed three |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australian-woman-court-murder-charges-after-mushroom-lunch-killed-three-2023-11-03/ |access-date=30 April 2025 |work=[[Reuters]] |agency=}}</ref> Patterson het ook in die verklaring gesê dat sy doelbewus die voedselontwaterer wat die polisie in 'n vullisdrom by 'n oordragstasie in Koonwarra gevind het, weggegooi het nadat mense, volgens haar, "haar begin beskuldig het van die doelbewus vergiftiging van die maaltyd".<ref>{{cite news |last1=Vedelago |first1=Chris |last2=Juanola |first2=Marta Pascual |date=14 Augustus 2023 |title=Mushroom cook says she bought fungi from Asian grocer and her children ate the lunch leftovers |url=https://www.theage.com.au/national/victoria/what-the-chef-from-the-fatal-poisonous-mushroom-lunch-says-about-the-case-20230814-p5dwdg.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231106012456/https://www.theage.com.au/national/victoria/what-the-chef-from-the-fatal-poisonous-mushroom-lunch-says-about-the-case-20230814-p5dwdg.html |archive-date=6 November 2023 |access-date=6 November 2023 |work=The Age}}</ref> ==Aanklag en Verhoor van Erin Patterson== ===Aanklag=== [[Lêer:Beef Wellington 2019.jpg|duimnael|B[[beesvleis Wellington|eesvleis Wellington]]]] Erin Patterson het op 3 November in die Latrobe Valley Landdroshof in Morwell verskyn. Sy is in aanhouding gehou en haar volgende hofverskyning is vir 3 Mei 2024 geskeduleer.<ref>{{cite news|last1=Mae-Beers |first1=Lucy |title=Erin Patterson fronts court after being charged over mushroom lunch that killed three in Leongatha |url=https://7news.com.au/news/vic/erin-patterson-fronts-court-after-being-charged-over-mushroom-lunch-that-killed-three-in-leongatha-c-12423136 |work=Seven News|access-date=30 April 2025|date=3 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20250108125825/https://7news.com.au/news/vic/erin-patterson-fronts-court-after-being-charged-over-mushroom-lunch-that-killed-three-in-leongatha-c-12423136 |archive-date=8 Januarie 2025|url-status=live}}</ref> Op 7 Mei 2024 het Patterson nie skuldig gepleit op drie aanklagte van moord en vyf aanklagte van poging tot moord nie.<ref name="Plea2024May">{{cite news| last1=Sharma|first1=Schwerta|title=Australian woman accused of mushroom poisoning murders pleads not guilty |url= https://www.independent.co.uk/news/world/australasia/erin-patterson-mushroom-poisoning-deaths-b2540591.html |work=The Independent |access-date=30 April 2025 |date=7 Mei 2024 |language=en |archive-url= https://web.archive.org/web/20250108234151/https://www.independent.co.uk/news/world/australasia/erin-patterson-mushroom-poisoning-deaths-b2540591.html |archive-date=8 Januarie 2025|url-status=live}}</ref> Sy het gekies om haar saak te "versnel," wat beteken dat die voorlopige verhoor in die Landdroshof oorgeslaan is en die saak direk na 'n Artikel 198-verhoor in die Hooggeregshof van Victoria gegaan het, waar die bewyse teen haar vir die eerste keer getoets sou word. Patterson is beskuldig dat sy tussen 16 en 17 November 2021 in Korumburra, tussen 25 en 27 Mei 2022 in Howqua, en op 6 September 2022 in Wilsons Promontory gepoog het om haar man, Simon Patterson, te vermoor. <ref>{{cite news |last1=Bucci |first1=Nino |title=Erin Patterson pleads not guilty to all charges over alleged mushroom murders |url=https://www.theguardian.com/australia-news/article/2024/may/07/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-victoria-australia-pleads-not-guilty-ntwnfb |access-date=8 May 2024 |work=[[The Guardian]] |date=7 Mei 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240507022152/https://www.theguardian.com/australia-news/article/2024/may/07/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-victoria-australia-pleads-not-guilty-ntwnfb |archive-date=7 Mei 2024|url-status=live}}</ref> Hierdie aanklagte is later laat vaar.<ref name="Guardian 29 Apr 2025">{{cite news |last1=Bucci |first1=Nino |title=Erin Patterson no longer accused of attempting to kill husband as mushroom murders trial begins |url=https://www.theguardian.com/australia-news/2025/apr/29/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-trial-begins-australia-ntwnfb |access-date=29 April 2025 |work=[[The Guardian]] |date=29 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250429101753/https://www.theguardian.com/australia-news/2025/apr/29/erin-patterson-alleged-mushroom-murders-trial-begins-australia-ntwnfb |archive-date=29 April 2025 |url-status=live}}</ref> ===Verhoor=== Patterson se verhoor het op 29 April 2025 in die Hooggeregshof van Victoria in Morwell begin, voor regter Christopher Beale. Die verhoor het gedraai om drie aanklagte van moord en een aanklag van poging tot moord wat voortspruit uit 'n voorval van sampioengif. Die verhoor is voor twaalf jurielede en drie reserwe-jurielede gehou, wat 'n eenparige uitspraak moes lewer. Die verhoor was aanvanklik geskeduleer om ses weke te duur, maar is op 5 Junie 2025 met twee weke verleng. Die aanklaer, Nanette Rogers SC, het betoog dat Patterson gelieg het oor die besit van 'n voedseldehidreerder en dat sy op soek was na dodelike doodskap-sampioene (''Amanita phalloides'') in gebiede soos Loch en Outtrim. Bewyse het CCTV-beelde ingesluit van Patterson wat die dehidreerder by die Koonwarra-oordragstasie weggooi, met haar vingerafdrukke en spore van sampioengif daarop. Die verdediging, gelei deur Colin Mandy SC, het erken dat Patterson gelieg het oor die dehidreerder, maar het aangevoer dat sy in paniek geraak het ná die dood van haar gaste en dat die voorval 'n tragiese ongeluk was sonder opset om skade te berokken.<ref name="Guardian 29 Apr 2025" /> ===Getuienis en uitspraak=== Gedurende die verhoor het Patterson se vervreemde man, Simon, getuig oor hul stormagtige huwelik en finansiële dispute, insluitend 'n erfenis van A$2 miljoen. Getuienis van Ian Wilkinson, die enigste oorlewende gas, het aangedui dat Patterson uit 'n ander kleur bord geëet het as die gaste. Mediese en forensiese getuienis het bevestig dat beta-amanitin, 'n gifstof in doodskapsampioene, in die oorblyfsels van die maaltyd en in die slagoffers se liggame gevind is. Patterson het getuig dat sy per abuis giftige sampioene in die beesvleis Wellington-maaltyd gebruik het en gelieg het oor 'n [[kanker]]diagnose om haar familiebande te versterk. Op 7 Julie 2025 het die jurie Patterson skuldig bevind op alle aanklagte na 'n lang oorlegperiode.<ref>{{Cite web |last=Juanola |first=Marta Pascual |last2=Pearson |first2=Erin |date=2025-07-07 |title=Erin Patterson verdict live updates: Mushroom cook found guilty of murder of beef Wellington lunch guests |url=https://www.smh.com.au/national/victoria/erin-patterson-verdict-live-updates-jury-set-to-decide-fate-of-accused-triple-murderer-erin-patterson-20250630-p5mbbd.html |access-date=2025-07-07 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Moord]] qd53rcdceoqxbzpjigk8bts4p4xvjyt 0 451233 2819988 2819906 2025-07-10T12:21:51Z Johannescharlesventer 146706 2819988 wikitext text/x-wiki {{TITELAANSIG|''Der Steppenwolf'' (roman)}} {{Inligtingskas Boek | titel = ''Der Steppenwolf'' | subtitel = | beeld = Hermann_Hesse_Der_Steppenwolf_1927.jpg | beeldonderskrit = Titelblad van die eerste druk (1. bis 15. Auflage), 1927 | oorsp titel = Der Steppenwolf | outeur = [[Hermann Hesse]] | omslagontwerp = | land = [[Duitsland]] | taal = [[Duits]] | reeks = | onderwerp = | genre = | uitgewer = S. Fischer Verlag | uitgewingsdatum = 1927 | medium = | bladsye = 219 | grootte_gewig = | oplage = | isbn = 9789023495901 | isbntoeligting = | issn = | film = | voorafgegaan = | vervolg = }} '''Der Steppenwolf''' is 'n [[roman]] deur die Duits-Switserse skrywer [[Hermann Hesse]], waarin hy [[Outobiografie|outobiografiese]] en [[Fiksie|fiktiewe]] besonderhede saamvoeg. Die boek, wat in die periode van die [[Republiek Weimar|Weimarrepubliek]] na die [[Eerste Wêreldoorlog]] geskryf is, weerspieël in wese die diep geestelike krisis wat Hesse in die 1920's ervaar het. Die eerste uitgawe in [[Duits]] is in 1927 deur S. Fischer Verlag in [[Berlyn]] gepubliseer. Die Nederlandse vertaling deur Pieter Grashof is in 1964 as ''De Steppenwolf'' deur ''De Bezige Bij'' in [[Amsterdam]] gepubliseer.<ref>Hesse, p. 7</ref> == Opsomming == Die boek is 'n [[raamvertelling]] en bevat die notas van Harry Haller, die hoofkarakter met dieselfde voorletters as die outeur. Harry Haller voel 'n dualiteit binne homself. Behalwe dat hy mens is, is hy die "Steppewolf" wat niks te make behoort te hê met menslike sentiment nie. As mens is hy 'n joernalis en krities oor ontwikkelinge in Duitsland gedurende die tussenoorlogse tydperk. Na allerhande vreemde en sprokiesagtige gebeure ontdek die Steppewolf dat hy nie 'n dubbele wese is nie, maar een wese, soos enige ander, met honderde karakters en persoonlikhede binne hom. Die hoofkarakter waarsku eksplisiet teen die onvermydelike naderende [[Tweede Wêreldoorlog]].<ref>Halkin, p. 126</ref><ref name="Hot Music, Ragmentation, and the Bluing of American Literature">{{cite book |last1=Tracy |first1=Steven |url=http://www.uapress.ua.edu/product/Hot-Music-Ragmentation-and-the-Bluing-of-America,6159.aspx |title=Hot Music, Ragmentation, and the Bluing of American Literature |date=2015 |publisher=University of Alabama Press |isbn=978-0817358969 |access-date=2020-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221007051723/http://www.uapress.ua.edu/product/Hot-Music-Ragmentation-and-the-Bluing-of-America,6159.aspx |archive-date=2022-10-07 |url-status=dead}}</ref> == Oorspronklike uitgawe == * {{aut|Hermann Hesse}} ''Der Steppenwolf'', uitg. S. Fischer, Berlijn (1927) == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Romans]] prbhlurd287xj3cehkou5iokzdi2ckd 2819989 2819988 2025-07-10T12:23:59Z Johannescharlesventer 146706 2819989 wikitext text/x-wiki {{TITELAANSIG|''Der Steppenwolf'' (roman)}} {{Inligtingskas Boek | titel = ''Der Steppenwolf'' | subtitel = | beeld = Hermann_Hesse_Der_Steppenwolf_1927.jpg | beeldonderskrit = Titelblad van die eerste druk (1. bis 15. Auflage), 1927 | oorsp titel = Der Steppenwolf | outeur = [[Hermann Hesse]] | omslagontwerp = | land = [[Duitsland]] | taal = [[Duits]] | reeks = | onderwerp = | genre = | uitgewer = S. Fischer Verlag | uitgewingsdatum = 1927 | medium = | bladsye = 219 | grootte_gewig = | oplage = | isbn = 9789023495901 | isbntoeligting = | issn = | film = | voorafgegaan = | vervolg = }} '''Der Steppenwolf''' is 'n [[roman]] deur die Duits-Switserse skrywer [[Hermann Hesse]], waarin hy [[Outobiografie|outobiografiese]] en [[Fiksie|fiktiewe]] besonderhede saamvoeg. Die boek, wat in die periode van die [[Republiek Weimar|Weimarrepubliek]] na die [[Eerste Wêreldoorlog]] geskryf is, weerspieël in wese die diep geestelike krisis wat Hesse in die 1920's ervaar het. Die eerste uitgawe in [[Duits]] is in 1927 deur S. Fischer Verlag in [[Berlyn]] gepubliseer. Die Nederlandse vertaling deur Pieter Grashof is in 1964 as ''De Steppenwolf'' deur ''[[De Bezige Bij]]'' in [[Amsterdam]] gepubliseer.<ref>Hesse, p. 7</ref> == Opsomming == Die boek is 'n [[raamvertelling]] en bevat die notas van Harry Haller, die hoofkarakter met dieselfde voorletters as die outeur. Harry Haller voel 'n dualiteit binne homself. Behalwe dat hy mens is, is hy die "Steppewolf" wat niks te make behoort te hê met menslike sentiment nie. As mens is hy 'n joernalis en krities oor ontwikkelinge in Duitsland gedurende die tussenoorlogse tydperk. Na allerhande vreemde en sprokiesagtige gebeure ontdek die Steppewolf dat hy nie 'n dubbele wese is nie, maar een wese, soos enige ander, met honderde karakters en persoonlikhede binne hom. Die hoofkarakter waarsku eksplisiet teen die onvermydelike naderende [[Tweede Wêreldoorlog]].<ref>Halkin, p. 126</ref><ref name="Hot Music, Ragmentation, and the Bluing of American Literature">{{cite book |last1=Tracy |first1=Steven |url=http://www.uapress.ua.edu/product/Hot-Music-Ragmentation-and-the-Bluing-of-America,6159.aspx |title=Hot Music, Ragmentation, and the Bluing of American Literature |date=2015 |publisher=University of Alabama Press |isbn=978-0817358969 |access-date=2020-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221007051723/http://www.uapress.ua.edu/product/Hot-Music-Ragmentation-and-the-Bluing-of-America,6159.aspx |archive-date=2022-10-07 |url-status=dead}}</ref> == Oorspronklike uitgawe == * {{aut|Hermann Hesse}} ''Der Steppenwolf'', uitg. S. Fischer, Berlijn (1927) == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Romans]] 1zcinlzxw6dobqkp2me4rko6ktarj7f 0 451239 2820229 2819835 2025-07-11T07:42:52Z Rooiratel 90342 2820229 wikitext text/x-wiki {{Inligtingraampie Ampsbekleër | naam = Nhlanhla Mkhwanazi | beeld = | beeldonderskrif = | orde = Provinsiale Polisiekommissaris vir KwaZulu Natal | termynaanvang = | termyneinde = | voorganger = | opvolger = | geboortedatum = [[5 Februarie]] [[1973]] | geboortejaar = 1973 | geboortemaand = 2 | geboortedag = 5 | geboorteplek = [[Edendale, KwaZulu-Natal|Edendale]], [[Pietermaritzburg]] | sterftedatum = | sterfteplek = | party = | eggenoot = Thulisile Mkhwanazi | kinders = | alma_mater = | religie = | handtekening = | militer = | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = Luitenant-generaal | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} Luitenant-generaal '''Nhlanhla Lucky Mkhwanazi''' is 'n Suid-Afrikaanse wetstoepassingsbeampte wat die [[KwaZulu Natal]] Provinsie van [[Suid-Afrika]] dien as die Provinsiale Polisiekommissaris. Genl Mkhwanazi is op [[5 Februarie]] [[1973]] in KwaZulu Natal, Suid-Afrika, gebore.<ref>https://www.saps.gov.za/newsroom/msspeechdetail.php?nid=21482</ref> 'n Voormalige Afdelingskommissaris vir Gespesialiseerde Operasionele Reaksiedienste van die [[Suid-Afrikaanse Polisiediens]] (SAPD), voormalige Hoof van Komponent en Bevelvoerder van die elite polisie taktiese eenheid van die Suid-Afrikaanse Polisiediens, [[Spesiale Taakmag (SAPD)|Spesiale Taakmag]], in die omgangstaal bekend as die "Taakies", nadat hy voorheen gekwalifiseer het vir die wêreldbekende moeilike keurings- en opleidingsproses met die hoë uitvalsyfer van 85% of meer in sommige werwingsiklusse. Hy het in die elite-eenheid as 'n polisie spesiale taakmagoperateur gedien. 'n Openbare figuur bekend vir sy leiersrolle in die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) het nasionale erkenning verwerf vir sy diens as die Waarnemende Nasionale Polisiekommissaris.<ref>{{Cite web |last=Teke |first=Zohra |title=Exclusive: KZN Police boss Nhlanhla Mkhwanazi taking the fight to the criminals sees him emerge as contender for top cop job |url=https://www.iol.co.za/news/crime-and-courts/exclusive-kzn-police-boss-nhlanhla-mkhwanazi-taking-the-fight-to-the-criminals-sees-him-emerge-as-contender-for-top-cop-job-2f11f291-c296-416f-b588-0dcedd03e97a |access-date=2024-12-01 |website=www.iol.co.za |language=en}}</ref> ==Loopbaan== Mkhwanazi het verskeie sleutelposisies binne die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) beklee. Hy het veral as die Waarnemende Nasionale Kommissaris van die SAPD gedien gedurende 'n kritieke tydperk, waar hy nasionale veiligheidsuitdagings aangespreek het en wetstoepassingshervormings geïmplementeer het. Sy leierskap is gekenmerk deur sterk optrede teen georganiseerde misdaad en [[korrupsie]].<ref>{{Cite web |last=Ncwane |first=Nokwanda |date=2024-03-05 |title=Good cop, bad cop: The rise of Nhlanhla Mkhwanazi in the SAPS |url=https://www.thesouthafrican.com/news/the-rise-of-nhlanhla-mkhwanazi-saps-education-career-history/ |access-date=2024-12-01 |website=The South African |language=en-ZA}}</ref> Benewens sy nasionale rolle, het Mkhwanazi beduidend bygedra tot provinsiale wetstoepassing in KwaZulu-Natal, met 'n fokus op misdaadvoorkoming en die verbetering van gemeenskapsveiligheid. Hy was uitgesproke oor die uitdagings van die bestuur van onwettige immigrasie en die impak daarvan op [[misdaad]] in die streek.<ref>{{Cite web |date=2024-11-30 |title=Watch {{!}} KZN Police Commissioner's work pays off |url=https://www.enca.com/lifestyle-videos/watch-kzn-police-commissioners-work-pays |access-date=2024-12-01 |website=www.enca.com |language=en}}</ref> Op 6 Julie 2025 het Mkhwanazi verdoemende bewerings gemaak teen hooggeplaaste polisiebeamptes en politici, insluitend die Minister van Polisie, [[Senzo Mchunu]], en lede van die regbank, waar hy hulle daarvan beskuldig het dat hulle kriminele sindikate bygestaan het, hulself by ondersoeke betrek het en geregtigheid belemmer het.<ref>https://www.sabcnews.com/sabcnews/mkhwanazi-implicates-politicians-police-in-corruption-crime/</ref> <ref>{{Cite web |last=Erasmus |first=Des |date=2025-07-06 |title=Mchunu denies disbanding political killings task team to shield politicians |url=https://mg.co.za/news/2025-07-06-mchunu-denies-sabotaging-political-killings-task-team-to-shield-politicians/ |access-date=2025-07-07 |website=The Mail & Guardian |language=en-ZA}}</ref> Minister Mchunu het 'n verklaring uitgereik waarin hy die beskuldigings as ongegrond afgemaak het, terwyl President [[Cyril Ramaphosa]] 'n verklaring uitgereik het waarin hy versoek het om terughoudendheid van die nasionale veiligheidsgroep en belowe het om die bewerings wat in die saak geopper is, te ondersoek. Die voorsitter van die Parlementêre Portefeuljekomitee vir Polisie, [[Ian Cameron]] (LP – [[Demokratiese Alliansie]]), het 'n ondersoek na die bewerings versoek.<ref>{{Cite web |last=Kgobotlo |first=Sihle Mavuso, Boitumelo |date=2025-07-07 |title=Police portfolio chair calls for probe into Nhlanhla Mkhwanazi's claims |url=https://sundayworld.co.za/?p=432226 |access-date=2025-07-07 |website=Sunday World |language=en-ZA}}</ref><ref>{{Cite web |last=Majadibodu |first=Simon |date=2025-07-07 |title=Police unions SAPU and POPCRU 'shocked but not surprised' by KZN police boss Mkhwanazi's explosive claims |url=https://iol.co.za/news/crime-and-courts/2025-07-07-police-unions-sapu-and-popcru-shocked-but-not-surprised-by-kzn-police-boss-mkhwanazis-explosive-claims/ |access-date=2025-07-07 |website=IOL |language=en}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT: Mkhwanazi, Nhlanhla}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse polisiebeamptes]] [[Kategorie:Geboortes in 1973]] [[Kategorie:Lewende mense]] a4mhckz8lw0zcglupnyjbkai9xi8gh9 0 451247 2820231 2819894 2025-07-11T07:45:03Z Rooiratel 90342 Rangskik 2820231 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar|naam=Michel Bampély|beeld=Michel Bampély.jpg|beeldgrootte=|dwarsformaat=|beeldbeskrywing=|beeldonderskrif=Michel Bampély (2011)|agtergrondkleur=solo|geboortenaam=Michel Obouronanga|alias=Saint-Michel|geboortedatum=[[8 Oktober]] [[1974]]|geboorteplek=[[Kiëf]], [[Oekraïne]]|oorsprong=[[Frankryk]]|sterfdatum=|sterfplek=|genre=Afrobeat, hip-hop, slam, jazz|beroep=Sanger, digter, sosioloog, musiekvervaardiger|instrument=Stem, klavier|jare_aktief=1999–hede|etiket=Universal Music Africa|assosiasies=La Troupe|webwerf=|huidige_lede=|gewese_lede=}} '''Michel Bampély''' (gebore op [[8 Oktober]] [[1974]] in [[Kiëf]]) is 'n Franse sosioloog, [[sanger]], digter en musiekvervaardiger. Hy is beter bekend onder sy kunstenaarsnaam '''Saint-Michel'''. Sy werk lê op die grens van sosiale navorsing, musiek en gesproke poësie.<ref name="ehess22">[https://www.ehess.fr/fr/personne/michel-bamp%C3%A9ly Michel Bampély by EHESS]</ref> == Lewe == === Afkoms en opleiding === Michel Bampély is in [[Kiëf]] gebore en het Kongolese afkoms. Hy is die kleinseun van Michel Mongali, 'n voormalige minister van Jeug en Sport in die Kongo tydens die 1960's. Sy oom, Maxime Mongali, was 'n bekende komponis van Kongolese rumba.<ref name="afrik22">[https://www.afrik.com/saint-michel-musique-afro-jazz-et-heritage-congolais Saint-Michel: Afro-jazzmusiek en Kongolese erfenis], Afrik.com, 19 November 2023.</ref> Hy het in [[Parys]] grootgeword, waar hy die hip-hopkultuur ontdek het. Daarna het hy moderne letterkunde en [[sosiologie]] gestudeer en sy doktorsgraad aan die EHESS behaal onder leiding van Jean-Louis Fabiani.<ref name="ehess22" /> === Musiekloopbaan === Aan die einde van die 1990's het hy die groep ''La Troupe'' gestig. Sy eerste album, ''La fête des fous'', is in 2000 vrygestel. In 2011 het hy ''Les Rillettes du Mans'' uitgereik, 'n mengsel van slam-poësie en Franse sang.<ref>[https://www.lhorizonafricain.com/musique-entre-jazz-et-poesie-saint-michel-reedite-son-album-les-rillettes-du-mans/ Saint-Michel heruit sy album « Les Rillettes du Mans »], L’Horizon Africain, 24 Januarie 2025.</ref> In 2023 is sy Afro-jazzprojek ''Grand Enfant (Afro-Jazz Vol.1)'' deur Universal Music Africa gepubliseer.<ref>[https://www.lhorizonafricain.com/musique-lartiste-saint-michel-sort-un-nouvel-album-grand-enfant-avec-cinq-titres/ Grand Enfant – Saint-Michel], L’Horizon Africain, 1 Februarie 2025.</ref> === Openbare betrokkenheid === In Junie 2024 het Michel Bampély 'n oop brief saam met meer as 4000 wetenskaplikes onderteken teen die Rassemblement National, waarin hulle gewaarsku het teen die bedreiging vir akademiese vryheid. Die oproep is gepubliseer in ''L’Obs''<ref>[https://www.nouvelobs.com/politique/20240625.OBS90215/nous-scientifiques-appelons-a-la-mobilisation-contre-l-extreme-droite.html Ons, wetenskaplikes, doen 'n beroep teen die verregses], L’Obs, 25 Junie 2024.</ref> en is opgestel deur die groep *Scientifiques en rébellion*.<ref>[https://scientifiquesenrebellion.fr/textes/positionnements/scientifiques-nous-appelons-a-une-mobilisation-contre-l-extreme-droite/ Scientifiques en rébellion: Oproep teen die verregses]</ref> === Persoonlike lewe === Sedert 2022 is hy getroud met die kunstenaar en digteres Mademoiselle Éférie. Hulle het twee kinders en tree saam op as duo, byvoorbeeld in die lied ''Le Bal Blomet''.<ref>[https://africultures.com/saint-michel-le-jazz-lamour-et-lafrique/ Saint-Michel: die jazz, die liefde en Afrika], Africultures, 2 Oktober 2023.</ref> == Publikasies == === Werke === * 1999: ''La fête des fous, chansons pour voix et piano''. Gesamentlike werk, Scorpio Music. * 2016: ''Chansons et costumes à la mode juridique et française. Handelinge van die Kolloquium van Le Mans'', Éditions L’Épitoge. * 2025: ''En Afrique, l'ordre constitutionnel en questions'', Éditions Afrique Contemporaine. === Artikels === * 2025: Michel Bampély, « Bonacci Giulia, Delmas Adrien, Argyriadis Kali, ''Cuba and Africa, 1959–1994: Writing an Alternative Atlantic History'', Wits University Press, 2020 », ''Afrique contemporaine'', nr. 278, 2 | 2024 (herpubliseer op 24 Januarie 2025, besoek op 25 Januarie 2025 ; [[doi:10.3917/afco1.278.0361|DOI]]) == Diskografie == * ''La fête des fous'' (2000) * ''Les Rillettes du Mans'' (2011) * ''Grand Enfant (Afro-Jazz Vol.1)'' (2023) * ''Les Infinis (Soul Jazz Poetry)'' (2025) == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [https://www.ehess.fr/fr/personne/michel-bamp%C3%A9ly Michel Bampély by EHESS] * [https://afrik.com/saint-michel-musique-afro-jazz-et-heritage-congolais Artikel by Afrik.com] * [https://africultures.com/saint-michel-le-jazz-lamour-et-lafrique Artikel by Africultures] {{CommonsKategorie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Bampély, Michel}} [[Kategorie:Franse sangers]] [[Kategorie:Geboortes in 1974]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Sosioloë]] [[Kategorie:Digters]] ek7n53fwax04ihy3p5txkbjd753itj6 0 451252 2819992 2819918 2025-07-10T12:29:49Z Johannescharlesventer 146706 Bronne 2819992 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Gen. Von Seeckt LCCN2014711010 (cropped).tif|duimnael]] '''Johannes "Hans" Friedrich Leopold von Seeckt''' ([[22 April]] [[1866]] – [[27 Desember]] [[1936]]) was 'n Duitse militêre offisier wat as Stafhoof van [[August von Mackensen]] gedien het en 'n sentrale figuur was in die beplanning van die oorwinnings wat Mackensen vir Duitsland in die ooste tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] behaal het. Gedurende die jare van die [[Republiek Weimar]] was hy stafhoof vir die Reichswehr van 1919 tot 1920 en opperbevelhebber van die Duitse leër van 1920 tot sy bedanking in Oktober 1926. Gedurende hierdie tydperk het hy betrokke geraak by die reorganisasie van die leër en die grondslag gelê vir die doktrine, taktiek, organisasie en opleiding van die Duitse leër. Teen die tyd dat Seeckt die Duitse leër in 1926 verlaat het, het die Reichswehr 'n duidelike, gestandaardiseerde operasionele doktrine gehad, sowel as 'n presiese teorie oor die toekomstige gevegsmetodes wat die militêre veldtogte wat deur die Wehrmacht gedurende die eerste helfte van die [[Tweede Wêreldoorlog]] gevoer is, grootliks beïnvloed het. Terwyl Seeckt verskeie programme onderneem het om die militêre beperkings wat deur die [[Verdrag van Versailles]] opgelê is, te omseil, wat formeel die oorlogstoestand tussen Duitsland en die Geallieerde Magte na die Eerste Wêreldoorlog beëindig het, is hy gekritiseer omdat hy nie die reserwes van offisiere en opgeleide manne wat vir die leër beskikbaar was, uitgebrei het nie, die grootste struikelblok vir herbewapening tydens die Republiek. Seeckt het van 1930 tot 1932 as parlementslid gedien. Van 1933 tot 1935 was hy herhaaldelik in China as militêre konsultant vir [[Chiang Kai-shek]] in sy oorlog teen die Chinese [[Kommunisme]] en was direk verantwoordelik vir die ontwerp van die omsingelingsveldtogte, wat gelei het tot 'n reeks oorwinnings teen die Chinese Rooi Leër en [[Mao Zedong]] tot 'n terugtog van 9 000 km gedwing het, ook bekend as die Lang Mars. 'n Groot militêre barakke in Celle is in 1935 gebou en na von Seeckt vernoem. Na die Tweede Wêreldoorlog is dit deur BAOR herdoop na Trenchard-barakke as deel van die Bergen-Hohne-garnisoen. == Bronnelys == {{Refbegin}} * {{cite book |last1=Bartov |first1=Omer |last2= Weitz |first2=Eric D. |title=Shatterzone of empires: coexistence and violence in the German, Habsburg, Russian, and Ottoman borderlands |location=Bloomington, Indiana |publisher=Indiana University Press |year=2013}} * {{cite book |last=Corum |first=James S. |title=The roots of Blitzkrieg: Hans von Seeckt and German military reform |publisher=Lawrence, Kan: University Press of Kansas |year=1992 |isbn=978-0-7006-0541-5 |url=https://books.google.com/books?id=GmLfAAAAMAAJ }} * {{cite book |last=Cron |first=Hermann |year=2002 |title=Imperial German Army 1914–18: Organisation, Structure, Orders-of-Battle [first published: 1937] |publisher=Helion & Co |isbn=1-874622-70-1 }} * {{cite book |last=Dabag |first=Mihran |chapter=The Decisive Generation: Self-authorization and delegations in deciding a genocide |editor-last1=Kinloch |editor-first1=Graham Charles |editor-last2=Mohan |editor-first2=Raj P. |title=Genocide: Approaches, Case Studies, and Responses |date=2005 |publisher=Algora Publishing |isbn=978-0-87586-380-1 |location=New York |chapter-url=https://books.google.com/books?id=qa5MBAAAQBAJ&pg=PA113 |language=en}} *{{cite journal|first = Harold | last = Gordon | title = The Character of Hans von Seeckt | journal = Military Affairs | volume = 20 | pages = 94–101 | number = 2 | date = Summer 1956 | jstor = 1983219| doi = 10.2307/1983219 }} *{{cite book |last=Gaworek |first=N. H. |editor-last=Zabecki|editor-first=Maj. Gen. David T.|title=Chief of Staff|publisher= Naval Institute Press|place=Annapolis MD|date=2008 |chapter=Hans von Seeckt |pages=134–148}} * {{cite book|last=Guderian|first=Heinz |authorlink=Heinz Guderian|title=Achtung Panzer! : the development of armoured forces, their tactics and operational potential|url=https://books.google.com/books?id=nx2fy1tSvF8C|edition=Reissue|year=1999|publisher=Brockhampton Press|isbn=9781860199813|orig-date=1937|oclc=45739119|translator-last1=Duffy |translator-first1=Christopher }} * {{cite book |last=Kent |first=Marian |title=The Great powers and the end of the Ottoman Empire |location=Boston |publisher=G. Allen & Unwin |year=1984 |isbn=9780049560130 |oclc=9893826 }} * {{cite journal| first = Lionel | last = Kochan | title = General von Seeckt | journal = Contemporary Review | volume = 178 | date = July–December 1950 | page = 37}} * {{cite book |last=Lewin |first=Ronald |year=1998 |orig-year=1968 |title=Rommel As Military Commander |publisher=B&N Books |location=New York |isbn=978-0-7607-0861-3 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/rommelasmilitary0000lewi }} * {{cite book|last=Liddell Hart |first=Sir Basil H. |title=The German Generals Talk|url=https://books.google.com/books?id=kW_iMeoCdq4C|year=1948 |isbn=9780688060121 |oclc=855278885 |publisher=Morrow |location=New York }} * {{cite book |last1=Murray |first1=Williamson |last2=Millet |first2=Alan |title=A War To Be Won: Fighting the Second World War |location=Cambridge |publisher=Belknap Press |year=2000 |isbn=9780674041301 |oclc=1248759267 }} * {{cite book |last=Strohn |first=Matthias |title=The German Army and the Defense of the Reich: Military Doctrine and the Conduct of the Defensive Battle 1918–1939 |location=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |year=2011 }} * {{cite book |last=van de Ven |first=Hans |title=War and Nationalism in China: 19251945 |location=London |publisher=Routledge |year=2003 |isbn=978-0-415-14571-8 |url=https://books.google.com/books?id=tx5H_DC5V-MC }} * {{cite book | title=The Wehrmacht: History, Myth, Reality | last=Wette | first= Wolfram| location= Cambridge, Mass.|publisher=Harvard University Press |year=2006 |isbn=9780674025776 }} * {{cite book | last=Wheeler-Bennett |first=Sir John |title=The Nemesis of Power: German Army in Politics, 1918–1945 |location=New York |publisher=Palgrave Macmillan Publishing Company |year=2005 |isbn=9781403918123 |oclc=180887965 }} {{Refend}} == Nog leesstof == *{{cite book|last=Craig|first=Gordon Alexander|title=The Politics of the Prussian Army, 1640–1945|url=https://books.google.com/books?id=cR0qAAAAYAAJ|year=1964|publisher=Oxford University Press|oclc=541066606}} *{{cite book|last=Sulzberger|first=Cyrus Leo |title=The American Heritage Picture History of World War II|url=https://books.google.com/books?id=GQPqxAEACAAJ|year=1966|publisher=American Heritage Publishing Company|oclc=1023100840}} *{{cite book|last=Seaton|first=Albert |title=The German Army, 1933–45|url=https://books.google.com/books?id=HXvfAAAAMAAJ|year=1982|publisher=Weidenfeld and Nicolson|isbn=978-0-297-78032-8|oclc=610936845}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:von Seeckt, Hans}} [[Kategorie:Duitse militariste]] [[Kategorie:Duitsers in die Eerste Wêreldoorlog]] [[Kategorie:Geboortes in 1866]] [[Kategorie:Sterftes in 1936]] i4esn3nft0tnvfrmun4ts7d342ezp0w 2819998 2819992 2025-07-10T13:12:23Z Johannescharlesventer 146706 2819998 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Hans von Seeckt | beeld = Gen. Von Seeckt LCCN2014711010 (cropped).tif | beeldonderskrif = | orde = 2de hoof van die Reichswehrministerium | status = [[Weimar Republiek]] | termynaanvang = 26 Maart 1920 | termyneinde = 9 Oktober 1926 | president = Friedrich Ebert<br /> Paul von Hindenburg | kansellier = Hermann Müller<br />Constantin Fehrenbach<br />Joseph Wirth<br />Wilhelm Cuno<br />Wilhelm Marx<br />Hans Luther | voorganger = Walther Reinhardt | opvolger = Wilhelm Heye | orde2 = 1ste Truppenamt (Hoof van die Duitse Troepekantoor) | status2 = Weimar Republiek | termynaanvang2 = 11 Oktober 1919 | termyneinde2 = 26 Maart 1920 | voorganger2 = ''Posisie vasgestel'' | opvolger2 = Wilhelm Heye | orde3 = Hoof van die Duitse Generale Staf | status3 = [[Duitse Keiserryk]] | termynaanvang3 = 7 Julie 1919 | termyneinde3 = 15 Julie 1919 | voorganger3 = Wilhelm Groener | opovolger3 = ''Posisie afgeskaf'' | geboortenaam = Johannes Friedrich Leopold von Seeckt | geboortedatum = {{geboortedatum|1866|4|22|}} | geboorteplek = Schleswig, Hertogdom Schleswig, [[Duitse Bond]] | sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1936|12|27|1866|4|22|}} | sterfplek = [[Berlyn]], [[Derde Ryk]] | rusplek = Invalidenfriedhof | noemnaam = 'Die Sfinks' | lojaliteit = {{plainlist| *[[Duitse Keiserryk]] *[[Weimar Republiek]] *[[Derde Ryk]] }} | eenheid = Leër van die Duitse Keiserryk<br/>Leër van die Weimar Republiek<br/>Duitse Leër van die Derde Ryk | diensjare = 1885–1926<br />1933–1935 | rang = Generaloberst (Kolonel-generaal) | oorloë = [[Eerste Wêreldoorlog]] | toekennings = Pour le Mérite<br />Militêre Orde van Max Joseph }} '''Johannes "Hans" Friedrich Leopold von Seeckt''' ([[22 April]] [[1866]] – [[27 Desember]] [[1936]]) was 'n Duitse militêre offisier wat as Stafhoof van [[August von Mackensen]] gedien het en 'n sentrale figuur was in die beplanning van die oorwinnings wat Mackensen vir Duitsland in die ooste tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] behaal het. Gedurende die jare van die [[Republiek Weimar]] was hy stafhoof vir die Reichswehr van 1919 tot 1920 en opperbevelhebber van die Duitse leër van 1920 tot sy bedanking in Oktober 1926. Gedurende hierdie tydperk het hy betrokke geraak by die reorganisasie van die leër en die grondslag gelê vir die doktrine, taktiek, organisasie en opleiding van die Duitse leër. Teen die tyd dat Seeckt die Duitse leër in 1926 verlaat het, het die Reichswehr 'n duidelike, gestandaardiseerde operasionele doktrine gehad, sowel as 'n presiese teorie oor die toekomstige gevegsmetodes wat die militêre veldtogte wat deur die Wehrmacht gedurende die eerste helfte van die [[Tweede Wêreldoorlog]] gevoer is, grootliks beïnvloed het. Terwyl Seeckt verskeie programme onderneem het om die militêre beperkings wat deur die [[Verdrag van Versailles]] opgelê is, te omseil, wat formeel die oorlogstoestand tussen Duitsland en die Geallieerde Magte na die Eerste Wêreldoorlog beëindig het, is hy gekritiseer omdat hy nie die reserwes van offisiere en opgeleide manne wat vir die leër beskikbaar was, uitgebrei het nie, die grootste struikelblok vir herbewapening tydens die Republiek. Seeckt het van 1930 tot 1932 as parlementslid gedien. Van 1933 tot 1935 was hy herhaaldelik in China as militêre konsultant vir [[Chiang Kai-shek]] in sy oorlog teen die Chinese [[Kommunisme]] en was direk verantwoordelik vir die ontwerp van die omsingelingsveldtogte, wat gelei het tot 'n reeks oorwinnings teen die Chinese Rooi Leër en [[Mao Zedong]] tot 'n terugtog van 9 000 km gedwing het, ook bekend as die Lang Mars. 'n Groot militêre barakke in Celle is in 1935 gebou en na von Seeckt vernoem. Na die Tweede Wêreldoorlog is dit deur BAOR herdoop na Trenchard-barakke as deel van die Bergen-Hohne-garnisoen. == Bronnelys == {{Refbegin}} * {{cite book |last1=Bartov |first1=Omer |last2= Weitz |first2=Eric D. |title=Shatterzone of empires: coexistence and violence in the German, Habsburg, Russian, and Ottoman borderlands |location=Bloomington, Indiana |publisher=Indiana University Press |year=2013}} * {{cite book |last=Corum |first=James S. |title=The roots of Blitzkrieg: Hans von Seeckt and German military reform |publisher=Lawrence, Kan: University Press of Kansas |year=1992 |isbn=978-0-7006-0541-5 |url=https://books.google.com/books?id=GmLfAAAAMAAJ }} * {{cite book |last=Cron |first=Hermann |year=2002 |title=Imperial German Army 1914–18: Organisation, Structure, Orders-of-Battle [first published: 1937] |publisher=Helion & Co |isbn=1-874622-70-1 }} * {{cite book |last=Dabag |first=Mihran |chapter=The Decisive Generation: Self-authorization and delegations in deciding a genocide |editor-last1=Kinloch |editor-first1=Graham Charles |editor-last2=Mohan |editor-first2=Raj P. |title=Genocide: Approaches, Case Studies, and Responses |date=2005 |publisher=Algora Publishing |isbn=978-0-87586-380-1 |location=New York |chapter-url=https://books.google.com/books?id=qa5MBAAAQBAJ&pg=PA113 |language=en}} *{{cite journal|first = Harold | last = Gordon | title = The Character of Hans von Seeckt | journal = Military Affairs | volume = 20 | pages = 94–101 | number = 2 | date = Summer 1956 | jstor = 1983219| doi = 10.2307/1983219 }} *{{cite book |last=Gaworek |first=N. H. |editor-last=Zabecki|editor-first=Maj. Gen. David T.|title=Chief of Staff|publisher= Naval Institute Press|place=Annapolis MD|date=2008 |chapter=Hans von Seeckt |pages=134–148}} * {{cite book|last=Guderian|first=Heinz |authorlink=Heinz Guderian|title=Achtung Panzer! : the development of armoured forces, their tactics and operational potential|url=https://books.google.com/books?id=nx2fy1tSvF8C|edition=Reissue|year=1999|publisher=Brockhampton Press|isbn=9781860199813|orig-date=1937|oclc=45739119|translator-last1=Duffy |translator-first1=Christopher }} * {{cite book |last=Kent |first=Marian |title=The Great powers and the end of the Ottoman Empire |location=Boston |publisher=G. Allen & Unwin |year=1984 |isbn=9780049560130 |oclc=9893826 }} * {{cite journal| first = Lionel | last = Kochan | title = General von Seeckt | journal = Contemporary Review | volume = 178 | date = July–December 1950 | page = 37}} * {{cite book |last=Lewin |first=Ronald |year=1998 |orig-year=1968 |title=Rommel As Military Commander |publisher=B&N Books |location=New York |isbn=978-0-7607-0861-3 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/rommelasmilitary0000lewi }} * {{cite book|last=Liddell Hart |first=Sir Basil H. |title=The German Generals Talk|url=https://books.google.com/books?id=kW_iMeoCdq4C|year=1948 |isbn=9780688060121 |oclc=855278885 |publisher=Morrow |location=New York }} * {{cite book |last1=Murray |first1=Williamson |last2=Millet |first2=Alan |title=A War To Be Won: Fighting the Second World War |location=Cambridge |publisher=Belknap Press |year=2000 |isbn=9780674041301 |oclc=1248759267 }} * {{cite book |last=Strohn |first=Matthias |title=The German Army and the Defense of the Reich: Military Doctrine and the Conduct of the Defensive Battle 1918–1939 |location=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |year=2011 }} * {{cite book |last=van de Ven |first=Hans |title=War and Nationalism in China: 19251945 |location=London |publisher=Routledge |year=2003 |isbn=978-0-415-14571-8 |url=https://books.google.com/books?id=tx5H_DC5V-MC }} * {{cite book | title=The Wehrmacht: History, Myth, Reality | last=Wette | first= Wolfram| location= Cambridge, Mass.|publisher=Harvard University Press |year=2006 |isbn=9780674025776 }} * {{cite book | last=Wheeler-Bennett |first=Sir John |title=The Nemesis of Power: German Army in Politics, 1918–1945 |location=New York |publisher=Palgrave Macmillan Publishing Company |year=2005 |isbn=9781403918123 |oclc=180887965 }} {{Refend}} == Nog leesstof == *{{cite book|last=Craig|first=Gordon Alexander|title=The Politics of the Prussian Army, 1640–1945|url=https://books.google.com/books?id=cR0qAAAAYAAJ|year=1964|publisher=Oxford University Press|oclc=541066606}} *{{cite book|last=Sulzberger|first=Cyrus Leo |title=The American Heritage Picture History of World War II|url=https://books.google.com/books?id=GQPqxAEACAAJ|year=1966|publisher=American Heritage Publishing Company|oclc=1023100840}} *{{cite book|last=Seaton|first=Albert |title=The German Army, 1933–45|url=https://books.google.com/books?id=HXvfAAAAMAAJ|year=1982|publisher=Weidenfeld and Nicolson|isbn=978-0-297-78032-8|oclc=610936845}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:von Seeckt, Hans}} [[Kategorie:Duitse militariste]] [[Kategorie:Duitsers in die Eerste Wêreldoorlog]] [[Kategorie:Geboortes in 1866]] [[Kategorie:Sterftes in 1936]] 0drr5dniaqdc1glpof0lnee8dy7sjha 2820022 2819998 2025-07-10T14:50:25Z Sobaka 328 skakel 2820022 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Hans von Seeckt | beeld = Gen. Von Seeckt LCCN2014711010 (cropped).tif | beeldonderskrif = | orde = 2de hoof van die Reichswehrministerium | status = [[Weimar Republiek]] | termynaanvang = 26 Maart 1920 | termyneinde = 9 Oktober 1926 | president = Friedrich Ebert<br /> Paul von Hindenburg | kansellier = Hermann Müller<br />Constantin Fehrenbach<br />Joseph Wirth<br />Wilhelm Cuno<br />Wilhelm Marx<br />Hans Luther | voorganger = Walther Reinhardt | opvolger = Wilhelm Heye | orde2 = 1ste Truppenamt (Hoof van die Duitse Troepekantoor) | status2 = Weimar Republiek | termynaanvang2 = 11 Oktober 1919 | termyneinde2 = 26 Maart 1920 | voorganger2 = ''Posisie vasgestel'' | opvolger2 = Wilhelm Heye | orde3 = Hoof van die Duitse Generale Staf | status3 = [[Duitse Keiserryk]] | termynaanvang3 = 7 Julie 1919 | termyneinde3 = 15 Julie 1919 | voorganger3 = Wilhelm Groener | opovolger3 = ''Posisie afgeskaf'' | geboortenaam = Johannes Friedrich Leopold von Seeckt | geboortedatum = {{geboortedatum|1866|4|22|}} | geboorteplek = Schleswig, Hertogdom Schleswig, [[Duitse Bond]] | sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1936|12|27|1866|4|22|}} | sterfplek = [[Berlyn]], [[Derde Ryk]] | rusplek = Invalidenfriedhof | noemnaam = 'Die Sfinks' | lojaliteit = {{plainlist| *[[Duitse Keiserryk]] *[[Weimar Republiek]] *[[Derde Ryk]] }} | eenheid = Leër van die Duitse Keiserryk<br/>Leër van die Weimar Republiek<br/>Duitse Leër van die Derde Ryk | diensjare = 1885–1926<br />1933–1935 | rang = Generaloberst (Kolonel-generaal) | oorloë = [[Eerste Wêreldoorlog]] | toekennings = Pour le Mérite<br />Militêre Orde van Max Joseph }} '''Johannes "Hans" Friedrich Leopold von Seeckt''' ([[22 April]] [[1866]] – [[27 Desember]] [[1936]]) was 'n Duitse militêre offisier wat as Stafhoof van [[August von Mackensen]] gedien het en 'n sentrale figuur was in die beplanning van die oorwinnings wat Mackensen vir Duitsland in die ooste tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] behaal het. Gedurende die jare van die [[Republiek Weimar]] was hy stafhoof vir die Reichswehr van 1919 tot 1920 en opperbevelhebber van die Duitse leër van 1920 tot sy bedanking in Oktober 1926. Gedurende hierdie tydperk het hy betrokke geraak by die reorganisasie van die leër en die grondslag gelê vir die doktrine, taktiek, organisasie en opleiding van die Duitse leër. Teen die tyd dat Seeckt die Duitse leër in 1926 verlaat het, het die Reichswehr 'n duidelike, gestandaardiseerde operasionele doktrine gehad, sowel as 'n presiese teorie oor die toekomstige gevegsmetodes wat die militêre veldtogte wat deur die Wehrmacht gedurende die eerste helfte van die [[Tweede Wêreldoorlog]] gevoer is, grootliks beïnvloed het. Terwyl Seeckt verskeie programme onderneem het om die militêre beperkings wat deur die [[Verdrag van Versailles]] opgelê is, te omseil, wat formeel die oorlogstoestand tussen Duitsland en die Geallieerde Magte na die Eerste Wêreldoorlog beëindig het, is hy gekritiseer omdat hy nie die reserwes van offisiere en opgeleide manne wat vir die leër beskikbaar was, uitgebrei het nie, die grootste struikelblok vir herbewapening tydens die Republiek. Seeckt het van 1930 tot 1932 as parlementslid gedien. Van 1933 tot 1935 was hy herhaaldelik in China as militêre konsultant vir [[Chiang Kai-shek]] in sy oorlog teen die Chinese [[Kommunisme]] en was direk verantwoordelik vir die ontwerp van die omsingelingsveldtogte, wat gelei het tot 'n reeks oorwinnings teen die Chinese Rooi Leër en [[Mao Zedong]] tot 'n terugtog van 9 000 km gedwing het, ook bekend as die [[Lang mars|Lang Mars]]. 'n Groot militêre barakke in Celle is in 1935 gebou en na von Seeckt vernoem. Na die Tweede Wêreldoorlog is dit deur BAOR herdoop na Trenchard-barakke as deel van die Bergen-Hohne-garnisoen. == Bronnelys == {{Refbegin}} * {{cite book |last1=Bartov |first1=Omer |last2= Weitz |first2=Eric D. |title=Shatterzone of empires: coexistence and violence in the German, Habsburg, Russian, and Ottoman borderlands |location=Bloomington, Indiana |publisher=Indiana University Press |year=2013}} * {{cite book |last=Corum |first=James S. |title=The roots of Blitzkrieg: Hans von Seeckt and German military reform |publisher=Lawrence, Kan: University Press of Kansas |year=1992 |isbn=978-0-7006-0541-5 |url=https://books.google.com/books?id=GmLfAAAAMAAJ }} * {{cite book |last=Cron |first=Hermann |year=2002 |title=Imperial German Army 1914–18: Organisation, Structure, Orders-of-Battle [first published: 1937] |publisher=Helion & Co |isbn=1-874622-70-1 }} * {{cite book |last=Dabag |first=Mihran |chapter=The Decisive Generation: Self-authorization and delegations in deciding a genocide |editor-last1=Kinloch |editor-first1=Graham Charles |editor-last2=Mohan |editor-first2=Raj P. |title=Genocide: Approaches, Case Studies, and Responses |date=2005 |publisher=Algora Publishing |isbn=978-0-87586-380-1 |location=New York |chapter-url=https://books.google.com/books?id=qa5MBAAAQBAJ&pg=PA113 |language=en}} *{{cite journal|first = Harold | last = Gordon | title = The Character of Hans von Seeckt | journal = Military Affairs | volume = 20 | pages = 94–101 | number = 2 | date = Summer 1956 | jstor = 1983219| doi = 10.2307/1983219 }} *{{cite book |last=Gaworek |first=N. H. |editor-last=Zabecki|editor-first=Maj. Gen. David T.|title=Chief of Staff|publisher= Naval Institute Press|place=Annapolis MD|date=2008 |chapter=Hans von Seeckt |pages=134–148}} * {{cite book|last=Guderian|first=Heinz |authorlink=Heinz Guderian|title=Achtung Panzer! : the development of armoured forces, their tactics and operational potential|url=https://books.google.com/books?id=nx2fy1tSvF8C|edition=Reissue|year=1999|publisher=Brockhampton Press|isbn=9781860199813|orig-date=1937|oclc=45739119|translator-last1=Duffy |translator-first1=Christopher }} * {{cite book |last=Kent |first=Marian |title=The Great powers and the end of the Ottoman Empire |location=Boston |publisher=G. Allen & Unwin |year=1984 |isbn=9780049560130 |oclc=9893826 }} * {{cite journal| first = Lionel | last = Kochan | title = General von Seeckt | journal = Contemporary Review | volume = 178 | date = July–December 1950 | page = 37}} * {{cite book |last=Lewin |first=Ronald |year=1998 |orig-year=1968 |title=Rommel As Military Commander |publisher=B&N Books |location=New York |isbn=978-0-7607-0861-3 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/rommelasmilitary0000lewi }} * {{cite book|last=Liddell Hart |first=Sir Basil H. |title=The German Generals Talk|url=https://books.google.com/books?id=kW_iMeoCdq4C|year=1948 |isbn=9780688060121 |oclc=855278885 |publisher=Morrow |location=New York }} * {{cite book |last1=Murray |first1=Williamson |last2=Millet |first2=Alan |title=A War To Be Won: Fighting the Second World War |location=Cambridge |publisher=Belknap Press |year=2000 |isbn=9780674041301 |oclc=1248759267 }} * {{cite book |last=Strohn |first=Matthias |title=The German Army and the Defense of the Reich: Military Doctrine and the Conduct of the Defensive Battle 1918–1939 |location=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |year=2011 }} * {{cite book |last=van de Ven |first=Hans |title=War and Nationalism in China: 19251945 |location=London |publisher=Routledge |year=2003 |isbn=978-0-415-14571-8 |url=https://books.google.com/books?id=tx5H_DC5V-MC }} * {{cite book | title=The Wehrmacht: History, Myth, Reality | last=Wette | first= Wolfram| location= Cambridge, Mass.|publisher=Harvard University Press |year=2006 |isbn=9780674025776 }} * {{cite book | last=Wheeler-Bennett |first=Sir John |title=The Nemesis of Power: German Army in Politics, 1918–1945 |location=New York |publisher=Palgrave Macmillan Publishing Company |year=2005 |isbn=9781403918123 |oclc=180887965 }} {{Refend}} == Nog leesstof == *{{cite book|last=Craig|first=Gordon Alexander|title=The Politics of the Prussian Army, 1640–1945|url=https://books.google.com/books?id=cR0qAAAAYAAJ|year=1964|publisher=Oxford University Press|oclc=541066606}} *{{cite book|last=Sulzberger|first=Cyrus Leo |title=The American Heritage Picture History of World War II|url=https://books.google.com/books?id=GQPqxAEACAAJ|year=1966|publisher=American Heritage Publishing Company|oclc=1023100840}} *{{cite book|last=Seaton|first=Albert |title=The German Army, 1933–45|url=https://books.google.com/books?id=HXvfAAAAMAAJ|year=1982|publisher=Weidenfeld and Nicolson|isbn=978-0-297-78032-8|oclc=610936845}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:von Seeckt, Hans}} [[Kategorie:Duitse militariste]] [[Kategorie:Duitsers in die Eerste Wêreldoorlog]] [[Kategorie:Geboortes in 1866]] [[Kategorie:Sterftes in 1936]] pa1ewude0b9pqfttn0out7c7dvabwkn 0 451260 2819990 2025-07-10T12:27:40Z BurgertB 2401 Nuwe artikel 2819990 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Komeet2 | bgcolour = LightGoldenrodYellow | name = 2P/Encke | image = [[Beeld:Comet Encke.jpg|280px|senter|Komeet Encke]] | discoverer = Pierre Méchain;<br />Johann Franz Encke (van sy wentelperiode) | discovery_date = 17 Januarie 1786<ref name=jpldata>{{cite web |title=JPL Small-Body Database Browser: 2P/Encke |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=2p&view=OPC |access-date=2023-08-08}}</ref> | epoch = 13 September 2023<ref name=jpldata/> | semimajor = 2,2187 [[AE]] | perihelion = 0,33960 AE | aphelion = 4,098 AE | eccentricity = 0,8469 | inclination = 11,34° | arg_peri = 187,3° | tjup = 3,025<ref name=jpldata/> | last_p = 22 Oktober 2023<ref name="Horizons2023">{{cite web |title=Horizons Batch for 2P/Encke (90000090) on 2023-Oct-22 |publisher=JPL Horizons |type=Perihelion occurs when rdot flips from negative to positive |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/horizons_batch.cgi?batch=1&COMMAND=%2790000090%27&START_TIME=%272023-10-15%27&STOP_TIME=%272023-10-31%27&STEP_SIZE=%273%20hours%27&QUANTITIES=%2719,22%27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615101121/https://ssd.jpl.nasa.gov/horizons_batch.cgi?batch=1&COMMAND=%2790000090%27&START_TIME=%272023-10-15%27&STOP_TIME=%272023-10-31%27&STEP_SIZE=%273%20hours%27&QUANTITIES=%2719%27 |archive-date=2022-06-15 |url-status=live |accessdate=2022-06-15}} (JPL#K204/20 Soln.date: 2022-May-23)</ref> | next_p = 9 Februarie 2027 | dimensions = 4,8 km | rotation = {{val|11.083|0.003}} uur }} '''Komeet Encke''', of '''Encke se Komeet''' (amptelik '''2P/Encke'''), is 'n periodieke [[komeet]] wat elke 3,3 jaar om die [[Son]] beweeg. Dit is die kortste periode van 'n redelik helder komeet; die dowwe hoofgordel-asteroïed 311P/PanSTARRS het 'n periode van 3,2 jaar. Encke is op 17 Januarie 1786 die eerste keer deur [[Pierre Méchain]] waargeneem,<ref name=Marsden>{{cite journal |last1=Marsden |first1=B.G |last2=Sekanina |first2=Z |date=March 1974 |title=Comets and nongravitational forces. VI. Periodic comet Encke 1786-1971 |url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1974AJ.....79..413M/abstract |journal=The Astronomical Journal |volume=9 |issue=3 |pages=413–419 |doi=10.1086/111560 |bibcode=1974AJ.....79..413M |access-date=25 July 2020}}</ref> maar dit is eers in 1819 as 'n periodieke komeet erken nadat Johann Franz Encke sy wentelbaan bereken het. Nes [[Halley se Komeet]], is die liggaam ongewoon omdat dit na die berekenaar van sy wentelbaan genoem is en nie na sy ontdekker nie. Nes die meeste ander komete het dit 'n baie lae [[albedo]]: net 4,6%. Die deursnee van die komeet is 4,8&nbsp;km.<ref name=jpldata/> ==Wentelbaan== Vanweë Encke se kort wentelperiode van drie jaar, word sy wentelbaan dikwels deur die binneplanete versteur.<ref name=jpldata/> Dit is tans naby 'n [[baanresonansie]] van 7:2 met [[Jupiter]], en dit is moontlik dat fragmente wat die komeet afwerp of deur 'n ander voorwerp losgemaak word, in die resonansie vasgevang is.<ref name="Clark2019">{{cite journal |last1= Clark|first1= D.|last2= Wiegert|first2= P.|last3= Brown|first3=P. G.|title=The 2019 Taurid resonant swarm: prospects for ground detection of small NEOs |journal= Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume= 487|issue= 1|pages= L35–L39|date= 2019-05-24|doi= 10.1093/mnrasl/slz076|doi-access= free|arxiv= 1905.01260|bibcode= 2019MNRAS.487L..35C}}</ref> Encke se wentelbaan kom tot 0,173 [[AE]] (25,9 miljoen km) aan die [[Aarde]].<ref name=jpldata/> Op 4 Julie 1997 het dit 0,19&nbsp;AE van die Aarde af verbybeweeg en op 29 Junie 2172 sal dit tot sowat 0,1735&nbsp;AE aan die Aarde kom.<ref name=jpldata/> Op 18 November 2013 is dit 0,02496 AE (3,734 miljoen km van [[Mercurius]] af by die planeet verby.<ref name=jpldata/> Nabye afstande aan die Aarde word so elke 33 jaar bereik. ==Verwysings== {{Verwysings}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = XXX}} {{Normdata}} [[Kategorie:Komete]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe]] d5zev12h5llnfnbyh8olc1m7uspvdeh 2820029 2819990 2025-07-10T15:21:33Z BurgertB 2401 /* Skakels */ 2820029 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Komeet2 | bgcolour = LightGoldenrodYellow | name = 2P/Encke | image = [[Beeld:Comet Encke.jpg|280px|senter|Komeet Encke]] | discoverer = Pierre Méchain;<br />Johann Franz Encke (van sy wentelperiode) | discovery_date = 17 Januarie 1786<ref name=jpldata>{{cite web |title=JPL Small-Body Database Browser: 2P/Encke |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=2p&view=OPC |access-date=2023-08-08}}</ref> | epoch = 13 September 2023<ref name=jpldata/> | semimajor = 2,2187 [[AE]] | perihelion = 0,33960 AE | aphelion = 4,098 AE | eccentricity = 0,8469 | inclination = 11,34° | arg_peri = 187,3° | tjup = 3,025<ref name=jpldata/> | last_p = 22 Oktober 2023<ref name="Horizons2023">{{cite web |title=Horizons Batch for 2P/Encke (90000090) on 2023-Oct-22 |publisher=JPL Horizons |type=Perihelion occurs when rdot flips from negative to positive |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/horizons_batch.cgi?batch=1&COMMAND=%2790000090%27&START_TIME=%272023-10-15%27&STOP_TIME=%272023-10-31%27&STEP_SIZE=%273%20hours%27&QUANTITIES=%2719,22%27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220615101121/https://ssd.jpl.nasa.gov/horizons_batch.cgi?batch=1&COMMAND=%2790000090%27&START_TIME=%272023-10-15%27&STOP_TIME=%272023-10-31%27&STEP_SIZE=%273%20hours%27&QUANTITIES=%2719%27 |archive-date=2022-06-15 |url-status=live |accessdate=2022-06-15}} (JPL#K204/20 Soln.date: 2022-May-23)</ref> | next_p = 9 Februarie 2027 | dimensions = 4,8 km | rotation = {{val|11.083|0.003}} uur }} '''Komeet Encke''', of '''Encke se Komeet''' (amptelik '''2P/Encke'''), is 'n periodieke [[komeet]] wat elke 3,3 jaar om die [[Son]] beweeg. Dit is die kortste periode van 'n redelik helder komeet; die dowwe hoofgordel-asteroïed 311P/PanSTARRS het 'n periode van 3,2 jaar. Encke is op 17 Januarie 1786 die eerste keer deur [[Pierre Méchain]] waargeneem,<ref name=Marsden>{{cite journal |last1=Marsden |first1=B.G |last2=Sekanina |first2=Z |date=March 1974 |title=Comets and nongravitational forces. VI. Periodic comet Encke 1786-1971 |url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1974AJ.....79..413M/abstract |journal=The Astronomical Journal |volume=9 |issue=3 |pages=413–419 |doi=10.1086/111560 |bibcode=1974AJ.....79..413M |access-date=25 July 2020}}</ref> maar dit is eers in 1819 as 'n periodieke komeet erken nadat Johann Franz Encke sy wentelbaan bereken het. Nes [[Halley se Komeet]], is die liggaam ongewoon omdat dit na die berekenaar van sy wentelbaan genoem is en nie na sy ontdekker nie. Nes die meeste ander komete het dit 'n baie lae [[albedo]]: net 4,6%. Die deursnee van die komeet is 4,8&nbsp;km.<ref name=jpldata/> ==Wentelbaan== Vanweë Encke se kort wentelperiode van drie jaar, word sy wentelbaan dikwels deur die binneplanete versteur.<ref name=jpldata/> Dit is tans naby 'n [[baanresonansie]] van 7:2 met [[Jupiter]], en dit is moontlik dat fragmente wat die komeet afwerp of deur 'n ander voorwerp losgemaak word, in die resonansie vasgevang is.<ref name="Clark2019">{{cite journal |last1= Clark|first1= D.|last2= Wiegert|first2= P.|last3= Brown|first3=P. G.|title=The 2019 Taurid resonant swarm: prospects for ground detection of small NEOs |journal= Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume= 487|issue= 1|pages= L35–L39|date= 2019-05-24|doi= 10.1093/mnrasl/slz076|doi-access= free|arxiv= 1905.01260|bibcode= 2019MNRAS.487L..35C}}</ref> Encke se wentelbaan kom tot 0,173 [[AE]] (25,9 miljoen km) aan die [[Aarde]].<ref name=jpldata/> Op 4 Julie 1997 het dit 0,19&nbsp;AE van die Aarde af verbybeweeg en op 29 Junie 2172 sal dit tot sowat 0,1735&nbsp;AE aan die Aarde kom.<ref name=jpldata/> Op 18 November 2013 is dit 0,02496 AE (3,734 miljoen km van [[Mercurius]] af by die planeet verby.<ref name=jpldata/> Nabye afstande aan die Aarde word so elke 33 jaar bereik. ==Verwysings== {{Verwysings}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = XXX}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Encke}} [[Kategorie:Komete]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe]] 2rq83lrdw2yppeki0m0guikpzlhiknt 1 451261 2819991 2025-07-10T12:28:26Z BurgertB 2401 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' 2819991 wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 451262 2819993 2025-07-10T12:30:11Z BurgertB 2401 Stuur aan na [[2P/Encke]] 2819993 wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[2P/Encke]] a1w727yil6jii434sc4yhl3gzq17s6g 0 451263 2819994 2025-07-10T12:31:17Z BurgertB 2401 Stuur aan na [[2P/Encke]] 2819994 wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[2P/Encke]] a1w727yil6jii434sc4yhl3gzq17s6g 0 451264 2820012 2025-07-10T14:20:41Z 505noscope 144192 Nuwe bladsy geskep met '{{Speciesbox | fossil_range = {{Geological range|Middle Pleistocene|Holocene}} | image = Ur-painting.jpg | image_caption = | status = EX | status_system = IUCN3.1 | status_ref = <ref name=iucn>{{cite iucn |author=Mallon, D.P. |year=2023 |title=''Bos primigenius'' |page=e.T136721A237471616 |doi= |access-date=27 September 2024}}</ref> | extinct = 1627 | genus = Bos | species = primigenius | authority = [[Bojanus]], 1825 | subdivision_ranks = Subspecies | subdivision =...' 2820012 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox | fossil_range = {{Geological range|Middle Pleistocene|Holocene}} | image = Ur-painting.jpg | image_caption = | status = EX | status_system = IUCN3.1 | status_ref = <ref name=iucn>{{cite iucn |author=Mallon, D.P. |year=2023 |title=''Bos primigenius'' |page=e.T136721A237471616 |doi= |access-date=27 September 2024}}</ref> | extinct = 1627 | genus = Bos | species = primigenius | authority = [[Bojanus]], 1825 | subdivision_ranks = Subspecies | subdivision = See text | range_map = Aurochs distribution.png | range_map_caption = Voormalige verspreiding van die oeros }} Die '''oeros''' (Bos primigenius) is 'n uitgestorwe beesspesie, wat as die wilde voorouer van moderne mak [[beeste]] beskou word.<ref>{{cite journal |last=Bibi |first=F. |year=2013 |title=A multi-calibrated mitochondrial phylogeny of extant Bovidae (Artiodactyla, Ruminantia) and the importance of the fossil record to systematics |journal=BMC Evolutionary Biology |volume=13 |issue=1 |pages=166 |bibcode=2013BMCEE..13..166B |doi=10.1186/1471-2148-13-166 |pmc=3751017 |pmid=23927069 |doi-access=free}}</ref> Met 'n skouerhoogte van tot 180 cm (71 duim) in bulle en 155 cm (61 duim) in koeie, was dit een van die grootste [[herbivore]] in die [[Holoseen]]; dit het massiewe langwerpige en breë horings gehad wat 80 cm (31 duim) lank bereik het. Die oeros was deel van die [[Pleistoseen]] megafauna. Dit het waarskynlik in Asië ontwikkel en gedurende warm interglasiale tydperke wes en noord migreer. Die oudste bekende oerosfossiele dateer uit die [[Middel-Pleistoseen]]. Die spesie het 'n uitgebreide reeks gehad wat strek van Wes-Europa en Noord-Afrika tot die Indiese subkontinent en Oos-Asië. Die verspreiding van die oerosse het geleidelik gekrimp tydens die Holoseen as gevolg van habitatverlies en jag, met die laaste bekende individu wat in 1627 in die Jaktorów-woud in Pole gesterf het. Daar is 'n lang geskiedenis van interaksie tussen oerosse en mense, insluitend argaïese hominiene soos [[Neanderdaller|Neanderdallers]].<ref>{{cite journal |author1=Falconer |first=H. |year=1859 |title=Notice of the various species of bovine animals |url=https://archive.org/details/zoologistmonthly1718unse/page/6419/mode/1up |journal=The Zoologist |volume=17 |pages=6414–6429}}</ref> Die oeros word uitgebeeld in [[Paleolitikum|Paleolitiese]] [[Grotkuns|grotskilderye]] [[Neolitikum|Neolitiese]] rotstekeninge, [[Antieke Egipte|Antieke Egiptiese]] reliëfs en beeldjies uit die [[Bronstydperk]]. Dit het krag, seksuele krag en bekwaamheid in godsdienste van die antieke [[Nabye Ooste]] gesimboliseer. Sy horings is gebruik in votiewe offers, as trofeë en drinkhorings.<ref>{{cite journal |last=Thomas |first=P. |year=1881 |title=Recherches sur les bovidés fossiles de l'Algérie |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5442632q/f146.item |journal=Bulletin de la Société Zoologique de France |volume=6 |issue=Avril |pages=92–136}}</ref> Twee oeros-makmaakgebeurtenisse het tydens die [[Neolitiese Omwenteling|Neolitiese Revolusie]] plaasgevind. Een het aanleiding gegee tot die mak taurine-beeste (Bos taurus) in die [[Vrugbare Halfmaan]] in die Nabye Ooste wat via die Balkan en die kus van die [[Middellandse See]] aan Europa ingevoer is. Hibridisering tussen oerosse en vroeë mak beeste het gedurende die vroeë Holoseen plaasgevind. Die mak van die Indiese oerosse het gelei tot die seboebeeste (Bos indicus) wat sowat 4 000 jaar gelede met vroeë taurienbeeste in die Nabye Ooste verbaster het. Sommige moderne beesrasse vertoon kenmerke wat aan die oeros herinner, soos die donker kleur en ligte palingstreep langs die rug van bulle, die ligter kleur van koeie, of 'n oerosagtige horingvorm.<ref>{{cite journal |last=Bibi |first=F. |title=A multi-calibrated mitochondrial phylogeny of extant Bovidae (Artiodactyla, Ruminantia) and the importance of the fossil record to systematics |journal=BMC Evolutionary Biology |date=2013 |volume=13 |issue=1 |pages=166 |doi=10.1186/1471-2148-13-166 |pmid=23927069 |pmc=3751017 |doi-access=free |bibcode=2013BMCEE..13..166B}}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Sinding |first1=M.-H. S. |last2=Ciucani |first2=M. M. |last3=Ramos-Madrigal |first3=J. |last4=Carmagnini |first4=A. |last5=Rasmussen |first5=J. A. |last6=Feng |first6=S. |last7=Chen |first7=G. |last8=Vieira |first8=F. G. |last9=Mattiangeli |first9=V. |last10=Ganjoo |first10=R. K. |last11=Larson |first11=G. |last12=Sicheritz-Pontén |first12=T. |last13=Petersen |first13=B. |last14=Frantz |first14=L. |last15=Gilbert |first15=M. T. P. |date=2021 |title=Kouprey (''Bos sauveli'') genomes unveil polytomic origin of wild Asian Bos |journal=iScience |volume=24 |issue=11 |pages=103226 |bibcode=2021iSci...24j3226S |doi=10.1016/j.isci.2021.103226 |pmc=8531564 |pmid=34712923}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Beesagtiges]] lfibnpdpqwgfe2gp8ugxmirmkdw25fh 2820014 2820012 2025-07-10T14:23:40Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820014 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox | fossil_range = {{Geological range|Middle Pleistocene|Holocene}} | image = Ur-painting.jpg | image_caption = | status = EX | status_system = IUCN3.1 | status_ref = <ref name=iucn>{{cite iucn |author=Mallon, D.P. |year=2023 |title=''Bos primigenius'' |page=e.T136721A237471616 |doi= |access-date=27 September 2024}}</ref> | extinct = 1627 | genus = Bos | species = primigenius | authority = [[Bojanus]], 1825 | subdivision_ranks = Subspecies | subdivision = See text | range_map = Aurochs distribution.png | range_map_caption = Voormalige verspreiding van die oeros }} Die '''oeros''' (''Bos primigenius'') is 'n uitgestorwe beesspesie, wat as die wilde voorouer van moderne mak [[beeste]] beskou word.<ref>{{cite journal |last=Bibi |first=F. |year=2013 |title=A multi-calibrated mitochondrial phylogeny of extant Bovidae (Artiodactyla, Ruminantia) and the importance of the fossil record to systematics |journal=BMC Evolutionary Biology |volume=13 |issue=1 |pages=166 |bibcode=2013BMCEE..13..166B |doi=10.1186/1471-2148-13-166 |pmc=3751017 |pmid=23927069 |doi-access=free}}</ref> Met 'n skouerhoogte van tot 180 cm (71 duim) in bulle en 155 cm (61 duim) in koeie, was dit een van die grootste [[herbivore]] in die [[Holoseen]]; dit het massiewe langwerpige en breë horings gehad wat 80 cm (31 duim) lank bereik het. Die oeros was deel van die [[Pleistoseen]] megafauna. Dit het waarskynlik in Asië ontwikkel en gedurende warm interglasiale tydperke wes en noord migreer. Die oudste bekende oerosfossiele dateer uit die [[Middel-Pleistoseen]]. Die spesie het 'n uitgebreide reeks gehad wat strek van Wes-Europa en Noord-Afrika tot die Indiese subkontinent en Oos-Asië. Die verspreiding van die oerosse het geleidelik gekrimp tydens die Holoseen as gevolg van habitatverlies en jag, met die laaste bekende individu wat in 1627 in die Jaktorów-woud in Pole gesterf het. Daar is 'n lang geskiedenis van interaksie tussen oerosse en mense, insluitend argaïese hominiene soos [[Neanderdaller|Neanderdallers]].<ref>{{cite journal |author1=Falconer |first=H. |year=1859 |title=Notice of the various species of bovine animals |url=https://archive.org/details/zoologistmonthly1718unse/page/6419/mode/1up |journal=The Zoologist |volume=17 |pages=6414–6429}}</ref> Die oeros word uitgebeeld in [[Paleolitikum|Paleolitiese]] [[Grotkuns|grotskilderye]] [[Neolitikum|Neolitiese]] rotstekeninge, [[Antieke Egipte|Antieke Egiptiese]] reliëfs en beeldjies uit die [[Bronstydperk]]. Dit het krag, seksuele krag en bekwaamheid in godsdienste van die antieke [[Nabye Ooste]] gesimboliseer. Sy horings is gebruik in votiewe offers, as trofeë en drinkhorings.<ref>{{cite journal |last=Thomas |first=P. |year=1881 |title=Recherches sur les bovidés fossiles de l'Algérie |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5442632q/f146.item |journal=Bulletin de la Société Zoologique de France |volume=6 |issue=Avril |pages=92–136}}</ref> Twee oeros-makmaakgebeurtenisse het tydens die [[Neolitiese Omwenteling|Neolitiese Revolusie]] plaasgevind. Een het aanleiding gegee tot die mak taurine-beeste (Bos taurus) in die [[Vrugbare Halfmaan]] in die Nabye Ooste wat via die Balkan en die kus van die [[Middellandse See]] aan Europa ingevoer is. Hibridisering tussen oerosse en vroeë mak beeste het gedurende die vroeë Holoseen plaasgevind. Die mak van die Indiese oerosse het gelei tot die seboebeeste (Bos indicus) wat sowat 4 000 jaar gelede met vroeë taurienbeeste in die Nabye Ooste verbaster het. Sommige moderne beesrasse vertoon kenmerke wat aan die oeros herinner, soos die donker kleur en ligte palingstreep langs die rug van bulle, die ligter kleur van koeie, of 'n oerosagtige horingvorm.<ref>{{cite journal |last=Bibi |first=F. |title=A multi-calibrated mitochondrial phylogeny of extant Bovidae (Artiodactyla, Ruminantia) and the importance of the fossil record to systematics |journal=BMC Evolutionary Biology |date=2013 |volume=13 |issue=1 |pages=166 |doi=10.1186/1471-2148-13-166 |pmid=23927069 |pmc=3751017 |doi-access=free |bibcode=2013BMCEE..13..166B}}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Sinding |first1=M.-H. S. |last2=Ciucani |first2=M. M. |last3=Ramos-Madrigal |first3=J. |last4=Carmagnini |first4=A. |last5=Rasmussen |first5=J. A. |last6=Feng |first6=S. |last7=Chen |first7=G. |last8=Vieira |first8=F. G. |last9=Mattiangeli |first9=V. |last10=Ganjoo |first10=R. K. |last11=Larson |first11=G. |last12=Sicheritz-Pontén |first12=T. |last13=Petersen |first13=B. |last14=Frantz |first14=L. |last15=Gilbert |first15=M. T. P. |date=2021 |title=Kouprey (''Bos sauveli'') genomes unveil polytomic origin of wild Asian Bos |journal=iScience |volume=24 |issue=11 |pages=103226 |bibcode=2021iSci...24j3226S |doi=10.1016/j.isci.2021.103226 |pmc=8531564 |pmid=34712923}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Beesagtiges]] 95og361jx3hp3x1438fibx4qcfvqy4g 2820015 2820014 2025-07-10T14:24:33Z Oesjaar 7467 Verbeter 2820015 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox | fossil_range = {{Geological range|Middle Pleistocene|Holocene}} | image = Ur-painting.jpg | image_caption = | status = EX | status_system = IUCN3.1 | status_ref = <ref name=iucn>{{cite iucn |author=Mallon, D.P. |year=2023 |title=''Bos primigenius'' |page=e.T136721A237471616 |doi= |access-date=27 September 2024}}</ref> | extinct = 1627 | genus = Bos | species = primigenius | authority = [[Bojanus]], 1825 | subdivision_ranks = Subspecies | subdivision = See text | range_map = Aurochs distribution.png | range_map_caption = Voormalige verspreiding van die oeros }} Die '''oeros''' (''Bos primigenius'') is 'n uitgestorwe beesspesie, wat as die wilde voorouer van moderne mak [[beeste]] beskou word.<ref>{{cite journal |last=Bibi |first=F. |year=2013 |title=A multi-calibrated mitochondrial phylogeny of extant Bovidae (Artiodactyla, Ruminantia) and the importance of the fossil record to systematics |journal=BMC Evolutionary Biology |volume=13 |issue=1 |pages=166 |bibcode=2013BMCEE..13..166B |doi=10.1186/1471-2148-13-166 |pmc=3751017 |pmid=23927069 |doi-access=free}}</ref> Met 'n skouerhoogte van tot 180 cm (71 duim) in bulle en 155 cm (61 duim) in koeie, was dit een van die grootste [[herbivore]] in die [[Holoseen]]; dit het massiewe langwerpige en breë horings gehad wat 80 cm (31 duim) lank bereik het. Die oeros was deel van die [[Pleistoseen]] megafauna. Dit het waarskynlik in Asië ontwikkel en gedurende warm interglasiale tydperke wes en noord migreer. Die oudste bekende oerosfossiele dateer uit die [[Middel-Pleistoseen]]. Die spesie het 'n uitgebreide reeks gehad wat strek van Wes-Europa en Noord-Afrika tot die Indiese subkontinent en Oos-Asië. Die verspreiding van die oerosse het geleidelik gekrimp tydens die Holoseen as gevolg van habitatverlies en jag, met die laaste bekende individu wat in 1627 in die Jaktorów-woud in Pole gesterf het. Daar is 'n lang geskiedenis van interaksie tussen oerosse en mense, insluitend argaïese hominiene soos [[Neanderdaller|Neanderdallers]].<ref>{{cite journal |author1=Falconer |first=H. |year=1859 |title=Notice of the various species of bovine animals |url=https://archive.org/details/zoologistmonthly1718unse/page/6419/mode/1up |journal=The Zoologist |volume=17 |pages=6414–6429}}</ref> Die oeros word uitgebeeld in [[Paleolitikum|Paleolitiese]] [[Grotkuns|grotskilderye]] [[Neolitikum|Neolitiese]] rotstekeninge, [[Antieke Egipte|Antieke Egiptiese]] reliëfs en beeldjies uit die [[Bronstydperk]]. Dit het krag, seksuele krag en bekwaamheid in godsdienste van die antieke [[Nabye Ooste]] gesimboliseer. Sy horings is gebruik in votiewe offers, as trofeë en drinkhorings.<ref>{{cite journal |last=Thomas |first=P. |year=1881 |title=Recherches sur les bovidés fossiles de l'Algérie |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5442632q/f146.item |journal=Bulletin de la Société Zoologique de France |volume=6 |issue=Avril |pages=92–136}}</ref> Twee oeros-makmaakgebeurtenisse het tydens die [[Neolitiese Omwenteling|Neolitiese Revolusie]] plaasgevind. Een het aanleiding gegee tot die mak taurine-beeste (''Bos taurus'') in die [[Vrugbare Halfmaan]] in die Nabye Ooste wat via die Balkan en die kus van die [[Middellandse See]] aan Europa ingevoer is. Hibridisering tussen oerosse en vroeë mak beeste het gedurende die vroeë Holoseen plaasgevind. Die mak van die Indiese oerosse het gelei tot die seboebeeste (''Bos indicus'') wat sowat 4 000 jaar gelede met vroeë taurienbeeste in die Nabye Ooste verbaster het. Sommige moderne beesrasse vertoon kenmerke wat aan die oeros herinner, soos die donker kleur en ligte palingstreep langs die rug van bulle, die ligter kleur van koeie, of 'n oerosagtige horingvorm.<ref>{{cite journal |last=Bibi |first=F. |title=A multi-calibrated mitochondrial phylogeny of extant Bovidae (Artiodactyla, Ruminantia) and the importance of the fossil record to systematics |journal=BMC Evolutionary Biology |date=2013 |volume=13 |issue=1 |pages=166 |doi=10.1186/1471-2148-13-166 |pmid=23927069 |pmc=3751017 |doi-access=free |bibcode=2013BMCEE..13..166B}}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Sinding |first1=M.-H. S. |last2=Ciucani |first2=M. M. |last3=Ramos-Madrigal |first3=J. |last4=Carmagnini |first4=A. |last5=Rasmussen |first5=J. A. |last6=Feng |first6=S. |last7=Chen |first7=G. |last8=Vieira |first8=F. G. |last9=Mattiangeli |first9=V. |last10=Ganjoo |first10=R. K. |last11=Larson |first11=G. |last12=Sicheritz-Pontén |first12=T. |last13=Petersen |first13=B. |last14=Frantz |first14=L. |last15=Gilbert |first15=M. T. P. |date=2021 |title=Kouprey (''Bos sauveli'') genomes unveil polytomic origin of wild Asian Bos |journal=iScience |volume=24 |issue=11 |pages=103226 |bibcode=2021iSci...24j3226S |doi=10.1016/j.isci.2021.103226 |pmc=8531564 |pmid=34712923}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Beesagtiges]] n9y1hkv8a81m8tqgief9juft4o887w4 2820018 2820015 2025-07-10T14:28:35Z Oesjaar 7467 Skakel 2820018 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox | fossil_range = {{Geological range|Middle Pleistocene|Holocene}} | image = Ur-painting.jpg | image_caption = | status = EX | status_system = IUCN3.1 | status_ref = <ref name=iucn>{{cite iucn |author=Mallon, D.P. |year=2023 |title=''Bos primigenius'' |page=e.T136721A237471616 |doi= |access-date=27 September 2024}}</ref> | extinct = 1627 | genus = Bos | species = primigenius | authority = [[Bojanus]], 1825 | subdivision_ranks = Subspecies | subdivision = See text | range_map = Aurochs distribution.png | range_map_caption = Voormalige verspreiding van die oeros }} Die '''oeros''' (''Bos primigenius'') is 'n uitgestorwe beesspesie, wat as die wilde voorouer van moderne mak [[beeste]] beskou word.<ref>{{cite journal |last=Bibi |first=F. |year=2013 |title=A multi-calibrated mitochondrial phylogeny of extant Bovidae (Artiodactyla, Ruminantia) and the importance of the fossil record to systematics |journal=BMC Evolutionary Biology |volume=13 |issue=1 |pages=166 |bibcode=2013BMCEE..13..166B |doi=10.1186/1471-2148-13-166 |pmc=3751017 |pmid=23927069 |doi-access=free}}</ref> Met 'n skouerhoogte van tot 180 cm (71 duim) in bulle en 155 cm (61 duim) in koeie, was dit een van die grootste [[herbivore]] in die [[Holoseen]]; dit het massiewe langwerpige en breë horings gehad wat 80 cm (31 duim) lank bereik het. Die oeros was deel van die [[Pleistoseen]] megafauna. Dit het waarskynlik in Asië ontwikkel en gedurende warm interglasiale tydperke wes en noord migreer. Die oudste bekende oerosfossiele dateer uit die [[Middel-Pleistoseen]]. Die spesie het 'n uitgebreide reeks gehad wat strek van Wes-Europa en Noord-Afrika tot die [[Indiese subkontinent]] en Oos-Asië. Die verspreiding van die oerosse het geleidelik gekrimp tydens die Holoseen as gevolg van habitatverlies en jag, met die laaste bekende individu wat in 1627 in die Jaktorów-woud in Pole gesterf het. Daar is 'n lang geskiedenis van interaksie tussen oerosse en mense, insluitend argaïese hominiene soos [[Neanderdaller|Neanderdallers]].<ref>{{cite journal |author1=Falconer |first=H. |year=1859 |title=Notice of the various species of bovine animals |url=https://archive.org/details/zoologistmonthly1718unse/page/6419/mode/1up |journal=The Zoologist |volume=17 |pages=6414–6429}}</ref> Die oeros word uitgebeeld in [[Paleolitikum|Paleolitiese]] [[Grotkuns|grotskilderye]] [[Neolitikum|Neolitiese]] rotstekeninge, [[Antieke Egipte|Antieke Egiptiese]] reliëfs en beeldjies uit die [[Bronstydperk]]. Dit het krag, seksuele krag en bekwaamheid in godsdienste van die antieke [[Nabye Ooste]] gesimboliseer. Sy horings is gebruik in votiewe offers, as trofeë en drinkhorings.<ref>{{cite journal |last=Thomas |first=P. |year=1881 |title=Recherches sur les bovidés fossiles de l'Algérie |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5442632q/f146.item |journal=Bulletin de la Société Zoologique de France |volume=6 |issue=Avril |pages=92–136}}</ref> Twee oeros-makmaakgebeurtenisse het tydens die [[Neolitiese Omwenteling|Neolitiese Revolusie]] plaasgevind. Een het aanleiding gegee tot die mak taurine-beeste (''Bos taurus'') in die [[Vrugbare Halfmaan]] in die Nabye Ooste wat via die Balkan en die kus van die [[Middellandse See]] aan Europa ingevoer is. Hibridisering tussen oerosse en vroeë mak beeste het gedurende die vroeë Holoseen plaasgevind. Die mak van die Indiese oerosse het gelei tot die seboebeeste (''Bos indicus'') wat sowat 4 000 jaar gelede met vroeë taurienbeeste in die Nabye Ooste verbaster het. Sommige moderne beesrasse vertoon kenmerke wat aan die oeros herinner, soos die donker kleur en ligte palingstreep langs die rug van bulle, die ligter kleur van koeie, of 'n oerosagtige horingvorm.<ref>{{cite journal |last=Bibi |first=F. |title=A multi-calibrated mitochondrial phylogeny of extant Bovidae (Artiodactyla, Ruminantia) and the importance of the fossil record to systematics |journal=BMC Evolutionary Biology |date=2013 |volume=13 |issue=1 |pages=166 |doi=10.1186/1471-2148-13-166 |pmid=23927069 |pmc=3751017 |doi-access=free |bibcode=2013BMCEE..13..166B}}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Sinding |first1=M.-H. S. |last2=Ciucani |first2=M. M. |last3=Ramos-Madrigal |first3=J. |last4=Carmagnini |first4=A. |last5=Rasmussen |first5=J. A. |last6=Feng |first6=S. |last7=Chen |first7=G. |last8=Vieira |first8=F. G. |last9=Mattiangeli |first9=V. |last10=Ganjoo |first10=R. K. |last11=Larson |first11=G. |last12=Sicheritz-Pontén |first12=T. |last13=Petersen |first13=B. |last14=Frantz |first14=L. |last15=Gilbert |first15=M. T. P. |date=2021 |title=Kouprey (''Bos sauveli'') genomes unveil polytomic origin of wild Asian Bos |journal=iScience |volume=24 |issue=11 |pages=103226 |bibcode=2021iSci...24j3226S |doi=10.1016/j.isci.2021.103226 |pmc=8531564 |pmid=34712923}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Beesagtiges]] 8acab25i4po3b49zde7pc47vm7dh9ij 1 451265 2820013 2025-07-10T14:21:17Z 505noscope 144192 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' 2820013 wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 451266 2820017 2025-07-10T14:26:57Z Oesjaar 7467 Aanstuur 2820017 wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Afrikanerbees]] 3zmtp3etvmoxci9ohrgdx7v8rcu57h2 1 451267 2820023 2025-07-10T14:51:43Z Sobaka 328 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' 2820023 wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 451268 2820027 2025-07-10T15:17:12Z BurgertB 2401 Nuwe artikel 2820027 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Komeet2 | bgcolour = LightGoldenrodYellow | name = 210P/Christensen | image = [[Beeld:SECCHI Makes a Fantastic Recovery - Hi1-B p2003k2 panel.jpg|280px|thumb|senter|Die herwinningsfoto van die komeet op 13 Desember 2008.]] | caption = | discovery_ref = <ref name="IAUC 8136">{{cite web |first= Daniel |last= Green |title=IAUC 8136: C/2003 K2; 2003ej, 2003ek,, 2003el |url= http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/08100/08136.html |website=www.cbat.eps.harvard.edu |date= 27 May 2003 |access-date=12 December 2023}}</ref> | discoverer = Eric J. Christensen | discoverery_site = | discovery_date = 26 Mei 2003 | designations = P/2003 K2, P/2008 X4 | orbit_ref = <ref name="jpl">{{cite web |title=Small-Body Database Lookup: 210P/IRAS |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=210P |website=ssd.jpl.nasa.gov |access-date=20 July 2023}}</ref> | epoch = {{nowrap|3 Februarie 2010}} | aphelion = 5,817 AE | perihelion = 0,534 AE | semimajor = 3,176 AE | semiminor = | orbital_circ = | eccentricity = 0,8317 | period = 5,659 jaar | avg_speed = | max_speed = | min_speed = | inclination = 10,217° | asc_node = 93,872° | arg_peri = 345,766° | long_peri = | last_p = 7 April 2020 | next_p = 22 November 2025<ref>{{cite web |title=210P/Christensen |url=http://www.aerith.net/comet/catalog/0210P/index.html |website=www.aerith.net |access-date=12 December 2023}}</ref> }} '''210P/Christensen''' is periodieke [[komeet]] van die Jupiterfamilie met 'n wentelperiode van 5,7 jaar. Dit is op 26 Mei 2003 deur Eric J. Christensen ontdek op foto's van die Catalina-lugopname,<ref name="IAUC 8136"/> en herwin op foto's deur die waarnemingsending STEREO. Dit was die eerste keer dat 'n komeet wat net een keer sy verskyning gemaak het, deur 'n ruimtetuig herwin is.<ref name="Stereorecovery">{{cite web |title=SECCHI Makes a Fantastic Recovery! |url=https://stereo.gsfc.nasa.gov/gallery/item.shtml?id=stereoimages&iid=85 |website=stereo.gsfc.nasa.gov |publisher=NASA |date= 17 December 2008 |access-date=12 December 2023}}</ref> Toe Christensen die komeet ontdek, het dit 'n geraamde [[magnitude]] van 14,6 gehad en 'n koma met 'n deursnee van tussen 10 en 35 [[boogsekonde]]s. Dit het ook 'n dowwe stert gehad.<ref name="IAUC 8136">{{cite web |first= Daniel |last= Green |title=IAUC 8136: C/2003 K2; 2003ej, 2003ek,, 2003el |url= http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/08100/08136.html |website=www.cbat.eps.harvard.edu |date= 27 May 2003 |access-date=12 December 2023}}</ref> Verdere waarnemings het getoon die komet het 'n [[Komeet#Kort periode|kort periode]].<ref>{{cite web |first= Daniel |last= Green |title=IAUC 8145: C/2003 L1; P/2003 K2; C/2003 K4 |url=http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/08100/08145.html |website=www.cbat.eps.harvard.edu |date= 7 June 2003 |access-date=12 December 2023}}</ref> Die komeet is op 31 November 2008 van die grond af gesien, toe dit 'n geraamde magnitude van 11 gehad het.<ref>{{cite journal |last1=Kadota |first1=K. |last2=Marsden |first2=B. G. |title=Comet P/2008 X4 (Christensen) |journal=International Astronomical Union Circular |date=1 January 2009 |issue=9008 |pages=2 |bibcode=2009IAUC.9008....2K |url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009IAUC.9008....2K/abstract |issn=0081-0304}}</ref> Dit is die afgelope 10&nbsp;000 jaar in 'n [[baanresonansie]] van 2:1 met [[Jupiter]] en kon sy oorsprong as 'n [[asteroïed]] gehad het.<ref name="Fernández-Sosa">{{cite journal |last1=Fernández |first1=Julio A. |last2=Sosa |first2=Andrea |title=Jupiter family comets in near-Earth orbits: Are some of them interlopers from the asteroid belt? |journal=Planetary and Space Science |date=1 December 2015 |volume=118 |pages=14–24 |doi=10.1016/j.pss.2015.07.010|bibcode=2015P&SS..118...14F }}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings|2}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = XXX}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:210P Christensen}} [[Kategorie:Komete]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe]] h7sdoxudm8iks6fm5gwk1hsjsrspko6 2820030 2820027 2025-07-10T15:21:54Z BurgertB 2401 /* Skakels */ 2820030 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Komeet2 | bgcolour = LightGoldenrodYellow | name = 210P/Christensen | image = [[Beeld:SECCHI Makes a Fantastic Recovery - Hi1-B p2003k2 panel.jpg|280px|thumb|senter|Die herwinningsfoto van die komeet op 13 Desember 2008.]] | caption = | discovery_ref = <ref name="IAUC 8136">{{cite web |first= Daniel |last= Green |title=IAUC 8136: C/2003 K2; 2003ej, 2003ek,, 2003el |url= http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/08100/08136.html |website=www.cbat.eps.harvard.edu |date= 27 May 2003 |access-date=12 December 2023}}</ref> | discoverer = Eric J. Christensen | discoverery_site = | discovery_date = 26 Mei 2003 | designations = P/2003 K2, P/2008 X4 | orbit_ref = <ref name="jpl">{{cite web |title=Small-Body Database Lookup: 210P/IRAS |url=https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=210P |website=ssd.jpl.nasa.gov |access-date=20 July 2023}}</ref> | epoch = {{nowrap|3 Februarie 2010}} | aphelion = 5,817 AE | perihelion = 0,534 AE | semimajor = 3,176 AE | semiminor = | orbital_circ = | eccentricity = 0,8317 | period = 5,659 jaar | avg_speed = | max_speed = | min_speed = | inclination = 10,217° | asc_node = 93,872° | arg_peri = 345,766° | long_peri = | last_p = 7 April 2020 | next_p = 22 November 2025<ref>{{cite web |title=210P/Christensen |url=http://www.aerith.net/comet/catalog/0210P/index.html |website=www.aerith.net |access-date=12 December 2023}}</ref> }} '''210P/Christensen''' is periodieke [[komeet]] van die Jupiterfamilie met 'n wentelperiode van 5,7 jaar. Dit is op 26 Mei 2003 deur Eric J. Christensen ontdek op foto's van die Catalina-lugopname,<ref name="IAUC 8136"/> en herwin op foto's deur die waarnemingsending STEREO. Dit was die eerste keer dat 'n komeet wat net een keer sy verskyning gemaak het, deur 'n ruimtetuig herwin is.<ref name="Stereorecovery">{{cite web |title=SECCHI Makes a Fantastic Recovery! |url=https://stereo.gsfc.nasa.gov/gallery/item.shtml?id=stereoimages&iid=85 |website=stereo.gsfc.nasa.gov |publisher=NASA |date= 17 December 2008 |access-date=12 December 2023}}</ref> Toe Christensen die komeet ontdek, het dit 'n geraamde [[magnitude]] van 14,6 gehad en 'n koma met 'n deursnee van tussen 10 en 35 [[boogsekonde]]s. Dit het ook 'n dowwe stert gehad.<ref name="IAUC 8136">{{cite web |first= Daniel |last= Green |title=IAUC 8136: C/2003 K2; 2003ej, 2003ek,, 2003el |url= http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/08100/08136.html |website=www.cbat.eps.harvard.edu |date= 27 May 2003 |access-date=12 December 2023}}</ref> Verdere waarnemings het getoon die komet het 'n [[Komeet#Kort periode|kort periode]].<ref>{{cite web |first= Daniel |last= Green |title=IAUC 8145: C/2003 L1; P/2003 K2; C/2003 K4 |url=http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/08100/08145.html |website=www.cbat.eps.harvard.edu |date= 7 June 2003 |access-date=12 December 2023}}</ref> Die komeet is op 31 November 2008 van die grond af gesien, toe dit 'n geraamde magnitude van 11 gehad het.<ref>{{cite journal |last1=Kadota |first1=K. |last2=Marsden |first2=B. G. |title=Comet P/2008 X4 (Christensen) |journal=International Astronomical Union Circular |date=1 January 2009 |issue=9008 |pages=2 |bibcode=2009IAUC.9008....2K |url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009IAUC.9008....2K/abstract |issn=0081-0304}}</ref> Dit is die afgelope 10&nbsp;000 jaar in 'n [[baanresonansie]] van 2:1 met [[Jupiter]] en kon sy oorsprong as 'n [[asteroïed]] gehad het.<ref name="Fernández-Sosa">{{cite journal |last1=Fernández |first1=Julio A. |last2=Sosa |first2=Andrea |title=Jupiter family comets in near-Earth orbits: Are some of them interlopers from the asteroid belt? |journal=Planetary and Space Science |date=1 December 2015 |volume=118 |pages=14–24 |doi=10.1016/j.pss.2015.07.010|bibcode=2015P&SS..118...14F }}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings|2}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = XXX}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Christensen}} [[Kategorie:Komete]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe]] 5j79txurb9edodsoquxhx4vn15qq6oc 1 451269 2820028 2025-07-10T15:17:47Z BurgertB 2401 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' 2820028 wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 451270 2820036 2025-07-10T16:08:01Z Oesjaar 7467 Oesjaar het bladsy [[Tritoniopsis caffra]] na [[Tritoniopsis afra]] geskuif: Korrekte titel: Verandering op Int. vlak 2820036 wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Tritoniopsis afra]] p0sbqonm5q1vuq0sfwqvpldrrplb6xa 1 451271 2820038 2025-07-10T16:08:01Z Oesjaar 7467 Oesjaar het bladsy [[Bespreking:Tritoniopsis caffra]] na [[Bespreking:Tritoniopsis afra]] geskuif: Korrekte titel: Verandering op Int. vlak 2820038 wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Bespreking:Tritoniopsis afra]] mhuy8zibzfp7dt7i3c0o5ngm7w3d8cg 0 451272 2820049 2025-07-10T16:31:57Z BurgertB 2401 Nuwe artikel 2820049 wikitext text/x-wiki {{TITELAANSIG|{{mp|2020 VT|4}}}} {{Inligtingskas Komeet2 | bgcolour = LightGoldenrodYellow | name = {{mp|2020 VT|4}} | image = | image_size = | caption = | discovery_ref = <ref name="MPEC-2020-V152"/><ref name="MPC-object"/> | discoverer = ATLAS-MLO | discovery_site = Mauna Loa-sterrewag | discovered = 14 November 2020 | mpc_name = {{mp|2020 VT|4}} | alt_names = A10sHcN<ref name="NEO-Exchange"/><ref name="PseudoMPEC"/> | pronounced = | named_after = | orbit_ref = <ref name="MPC-object"/> | epoch = 17 Desember 2020 <br>(JD 2459200,5) | aphelion = 1,092 [[AE]] | perihelion = 0,724 AE | semimajor = 0,908 AE | eccentricity = 0,20299 | inclination = 10,173° | magnitude = 20 (tans)<ref name="NEODyS"/><br/>17,3 (met ontdekking)<ref name="MPEC-2020-V152"/> }} '''{{mp|2020 VT|4}}''' is 'n klein [[Nabyaardevoorwerp|nabyaarde-asteroïed]] wat op 13&nbsp;November 2020 sowat 370&nbsp;km van die [[Aarde]] se oppervlak af verby die planeet beweeg het. Dit is deur die [[Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System]]- (ATLAS)-opname by die Mauna Loa-sterrewag ontdek 15 uur voor sy naaste afstand aan die Aarde. Die Aarde het die asteroïed se baan versteur van 'n aardskerende Apollo-tipe wenelbaan na 'n Aten-tipe baan en so die voorwerp se heliosentriese wentelperiode verminder van 1,5 tot 0,86 jaar.<ref name="jpldata"/><ref name="MPC-object"/> {{mp|2020 VT|4}} het nader aan die Aarde gekom as enige vorige bekende asteroïed, buiten dié wat [[Meteoor|meteore]] geword het. Met 'n geraamde [[absolute magnitude]] van 28,7 word {{mp|2020 VT|4}} se deursnee bepaal op sowat 5 tot 10 meter. As dit in die [[Aardatmosfeer|atmosfeer]] beland het, sou dit waarskynlik gedisintegreer het.<ref name="PseudoMPEC"/> ==Verwysings== {{Verwysings |verwysings= <ref name="jpldata">{{cite web |type = 2020-11-19 last obs. |title = JPL Small-Body Database Browser: 2020 VT4 |url = https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=2020VT4&view=OPC |publisher = [[Jet Propulsion Laboratory]] |accessdate = 17 November 2020 |archive-date = 15 November 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201115003118/https://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=54087809;cad=1 |url-status = live }}</ref> <ref name="MPC-object">{{cite web |title = 2020 VT4 |work = Minor Planet Center |publisher = International Astronomical Union |url = http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=2020+VT4 |accessdate = 14 November 2020 |archive-date = 3 December 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201203081922/http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=2020+VT4 |url-status = live }}</ref> <ref name="PseudoMPEC">{{cite web |title = "Pseudo-MPEC" for A10sHcN = 2020 VT₄ |url = https://www.projectpluto.com/xfer/a10shcn.htm |publisher = Project Pluto |date = 14 November 2020 |accessdate = 14 November 2020 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20201114224525/https://www.projectpluto.com/xfer/a10shcn.htm |archive-date = 14 November 2020}}</ref> }} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = 2020 VT4}} {{Normdata}} [[Kategorie:Asteroïede]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe]] bi4g31nufqiy8su5rnzd9oxh0dnfx90 2820052 2820049 2025-07-10T16:41:52Z BurgertB 2401 2820052 wikitext text/x-wiki {{TITELAANSIG|{{mp|2020 VT|4}}}} {{Inligtingskas Planeet | bgcolour = LightGoldenrodYellow | name = {{mp|2020 VT|4}} | image = | image_size = | caption = | discovery_ref = <ref name="MPEC-2020-V152"/><ref name="MPC-object"/> | discoverer = ATLAS-MLO | discovery_site = Mauna Loa-sterrewag | discovered = 14 November 2020 | mpc_name = {{mp|2020 VT|4}} | alt_names = A10sHcN<ref name="NEO-Exchange"/><ref name="PseudoMPEC"/> | pronounced = | named_after = | orbit_ref = <ref name="MPC-object"/> | epoch = 17 Desember 2020 <br>(JD 2459200,5) | aphelion = 1,092 [[AE]] | perihelion = 0,724 AE | semimajor = 0,908 AE | eccentricity = 0,20299 | inclination = 10,173° | magnitude = 20 (tans)<ref name="NEODyS"/><br/>17,3 (met ontdekking)<ref name="MPEC-2020-V152"/> }} '''{{mp|2020 VT|4}}''' is 'n klein [[Nabyaardevoorwerp|nabyaarde-asteroïed]] wat op 13&nbsp;November 2020 sowat 370&nbsp;km van die [[Aarde]] se oppervlak af verby die planeet beweeg het. Dit is deur die [[Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System]]- (ATLAS)-opname by die Mauna Loa-sterrewag ontdek 15 uur voor sy naaste afstand aan die Aarde. Die Aarde het die asteroïed se baan versteur van 'n aardskerende Apollo-tipe wenelbaan na 'n Aten-tipe baan en so die voorwerp se heliosentriese wentelperiode verminder van 1,5 tot 0,86 jaar.<ref name="jpldata"/><ref name="MPC-object"/> {{mp|2020 VT|4}} het nader aan die Aarde gekom as enige vorige bekende asteroïed, buiten dié wat [[Meteoor|meteore]] geword het. Met 'n geraamde [[absolute magnitude]] van 28,7 word {{mp|2020 VT|4}} se deursnee bepaal op sowat 5 tot 10 meter. As dit in die [[Aardatmosfeer|atmosfeer]] beland het, sou dit waarskynlik gedisintegreer het.<ref name="PseudoMPEC"/> ==Verwysings== {{Verwysings |verwysings= <ref name="jpldata">{{cite web |type = 2020-11-19 last obs. |title = JPL Small-Body Database Browser: 2020 VT4 |url = https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=2020VT4&view=OPC |publisher = [[Jet Propulsion Laboratory]] |accessdate = 17 November 2020 |archive-date = 15 November 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201115003118/https://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=54087809;cad=1 |url-status = live }}</ref> <ref name="MPC-object">{{cite web |title = 2020 VT4 |work = Minor Planet Center |publisher = International Astronomical Union |url = http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=2020+VT4 |accessdate = 14 November 2020 |archive-date = 3 December 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201203081922/http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=2020+VT4 |url-status = live }}</ref> <ref name="PseudoMPEC">{{cite web |title = "Pseudo-MPEC" for A10sHcN = 2020 VT₄ |url = https://www.projectpluto.com/xfer/a10shcn.htm |publisher = Project Pluto |date = 14 November 2020 |accessdate = 14 November 2020 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20201114224525/https://www.projectpluto.com/xfer/a10shcn.htm |archive-date = 14 November 2020}}</ref> <ref name="MPEC-2020-V152">{{cite web |title = MPEC 2020-V152 : 2020 VT4 |url = https://minorplanetcenter.net/mpec/K20/K20VF2.html |work = Minor Planet Electronic Circular |publisher = Minor Planet Center |date = 14 November 2020 |accessdate = 14 November 2020 |archive-date = 14 November 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201114233417/https://minorplanetcenter.net/mpec/K20/K20VF2.html |url-status = live }}</ref> <ref name="NEODyS">{{cite web |title = 2020VT4 |url = https://newton.spacedys.com/neodys/index.php?n=2020vt4&pc=1.1.0 |work = Near Earth Objects – Dynamic Site |publisher = Department of Mathematics, University of Pisa, Italy |accessdate = 14 November 2020 |archive-date = 22 November 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201122133323/https://newton.spacedys.com/neodys/index.php?pc=1.1.0&n=2020VT4 |url-status = live }}</ref> }} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = 2020 VT4}} {{Normdata}} [[Kategorie:Asteroïede]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe]] enflg7dfef8yau5lb5wom0aqcqeb6mp 2820055 2820052 2025-07-10T16:51:39Z BurgertB 2401 Foto's 2820055 wikitext text/x-wiki {{TITELAANSIG|{{mp|2020 VT|4}}}} {{Inligtingskas Planeet | bgcolour = LightGoldenrodYellow | name = {{mp|2020 VT|4}} | image = | image_size = | caption = | discovery_ref = <ref name="MPEC-2020-V152"/><ref name="MPC-object"/> | discoverer = ATLAS-MLO | discovery_site = Mauna Loa-sterrewag | discovered = 14 November 2020 | mpc_name = {{mp|2020 VT|4}} | alt_names = A10sHcN<ref name="NEO-Exchange"/><ref name="PseudoMPEC"/> | pronounced = | named_after = | orbit_ref = <ref name="MPC-object"/> | epoch = 17 Desember 2020 <br>(JD 2459200,5) | aphelion = 1,092 [[AE]] | perihelion = 0,724 AE | semimajor = 0,908 AE | eccentricity = 0,20299 | inclination = 10,173° | magnitude = 20 (tans)<ref name="NEODyS"/><br/>17,3 (met ontdekking)<ref name="MPEC-2020-V152"/> }} {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | width = | header = Animasie van {{mp|2020 VT|4}} se baan om die Son (2020) | image1 = Animation of 2020 VT4 around Sun.gif | caption1 = Om die Son | image2 = Animation of 2020 VT4 around Earth.gif | caption2 = Om die Aarde | footer ={{legend0| Yellow | Son}}{{·}}{{legend0| magenta |{{mp|2020 VT|4}}}}{{·}}{{legend0| Royalblue |Aarde}} }} '''{{mp|2020 VT|4}}''' is 'n klein [[Nabyaardevoorwerp|nabyaarde-asteroïed]] wat op 13&nbsp;November 2020 sowat 370&nbsp;km van die [[Aarde]] se oppervlak af verby die planeet beweeg het. Dit is deur die [[Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System]]- (ATLAS)-opname by die Mauna Loa-sterrewag ontdek 15 uur voor sy naaste afstand aan die Aarde. Die Aarde het die asteroïed se baan versteur van 'n aardskerende Apollo-tipe wenelbaan na 'n Aten-tipe baan en so die voorwerp se heliosentriese wentelperiode verminder van 1,5 tot 0,86 jaar.<ref name="jpldata"/><ref name="MPC-object"/> {{mp|2020 VT|4}} het nader aan die Aarde gekom as enige vorige bekende asteroïed, buiten dié wat [[Meteoor|meteore]] geword het. Met 'n geraamde [[absolute magnitude]] van 28,7 word {{mp|2020 VT|4}} se deursnee bepaal op sowat 5 tot 10 meter. As dit in die [[Aardatmosfeer|atmosfeer]] beland het, sou dit waarskynlik gedisintegreer het.<ref name="PseudoMPEC"/> ==Verwysings== {{Verwysings |verwysings= <ref name="jpldata">{{cite web |type = 2020-11-19 last obs. |title = JPL Small-Body Database Browser: 2020 VT4 |url = https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=2020VT4&view=OPC |publisher = [[Jet Propulsion Laboratory]] |accessdate = 17 November 2020 |archive-date = 15 November 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201115003118/https://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=54087809;cad=1 |url-status = live }}</ref> <ref name="MPC-object">{{cite web |title = 2020 VT4 |work = Minor Planet Center |publisher = International Astronomical Union |url = http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=2020+VT4 |accessdate = 14 November 2020 |archive-date = 3 December 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201203081922/http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=2020+VT4 |url-status = live }}</ref> <ref name="PseudoMPEC">{{cite web |title = "Pseudo-MPEC" for A10sHcN = 2020 VT₄ |url = https://www.projectpluto.com/xfer/a10shcn.htm |publisher = Project Pluto |date = 14 November 2020 |accessdate = 14 November 2020 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20201114224525/https://www.projectpluto.com/xfer/a10shcn.htm |archive-date = 14 November 2020}}</ref> <ref name="MPEC-2020-V152">{{cite web |title = MPEC 2020-V152 : 2020 VT4 |url = https://minorplanetcenter.net/mpec/K20/K20VF2.html |work = Minor Planet Electronic Circular |publisher = Minor Planet Center |date = 14 November 2020 |accessdate = 14 November 2020 |archive-date = 14 November 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201114233417/https://minorplanetcenter.net/mpec/K20/K20VF2.html |url-status = live }}</ref> <ref name="NEODyS">{{cite web |title = 2020VT4 |url = https://newton.spacedys.com/neodys/index.php?n=2020vt4&pc=1.1.0 |work = Near Earth Objects – Dynamic Site |publisher = Department of Mathematics, University of Pisa, Italy |accessdate = 14 November 2020 |archive-date = 22 November 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201122133323/https://newton.spacedys.com/neodys/index.php?pc=1.1.0&n=2020VT4 |url-status = live }}</ref> }} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = 2020 VT4}} {{Normdata}} [[Kategorie:Asteroïede]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe]] rrsaqfb9eevzxxwu34tkvydu7q25mhd 2820057 2820055 2025-07-10T16:54:07Z BurgertB 2401 2820057 wikitext text/x-wiki {{TITELAANSIG|{{mp|2020 VT|4}}}} {{Inligtingskas Planeet | bgcolour = LightGoldenrodYellow | name = {{mp|2020 VT|4}} | image = | image_size = | caption = | discovery = yes | discovery_ref = <ref name="MPEC-2020-V152"/><ref name="MPC-object"/> | discoverer = ATLAS-MLO | discovery_site = Mauna Loa-sterrewag | discovered = 14 November 2020 | mpc_name = {{mp|2020 VT|4}} | alt_names = A10sHcN | pronounced = | named_after = | orbit_ref = <ref name="MPC-object"/> | epoch = 17 Desember 2020 <br>(JD 2459200,5) | aphelion = 1,092 [[AE]] | perihelion = 0,724 AE | semimajor = 0,908 AE | eccentricity = 0,20299 | inclination = 10,173° | magnitude = 20 (tans)<ref name="NEODyS"/><br/>17,3 (met ontdekking)<ref name="MPEC-2020-V152"/> }} {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | width = | header = Animasie van {{mp|2020 VT|4}} se baan om die Son (2020) | image1 = Animation of 2020 VT4 around Sun.gif | caption1 = Om die Son | image2 = Animation of 2020 VT4 around Earth.gif | caption2 = Om die Aarde | footer ={{legend0| Yellow | Son}}{{·}}{{legend0| magenta |{{mp|2020 VT|4}}}}{{·}}{{legend0| Royalblue |Aarde}} }} '''{{mp|2020 VT|4}}''' is 'n klein [[Nabyaardevoorwerp|nabyaarde-asteroïed]] wat op 13&nbsp;November 2020 sowat 370&nbsp;km van die [[Aarde]] se oppervlak af verby die planeet beweeg het. Dit is deur die [[Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System]]- (ATLAS)-opname by die Mauna Loa-sterrewag ontdek 15 uur voor sy naaste afstand aan die Aarde. Die Aarde het die asteroïed se baan versteur van 'n aardskerende Apollo-tipe wenelbaan na 'n Aten-tipe baan en so die voorwerp se heliosentriese wentelperiode verminder van 1,5 tot 0,86 jaar.<ref name="jpldata"/><ref name="MPC-object"/> {{mp|2020 VT|4}} het nader aan die Aarde gekom as enige vorige bekende asteroïed, buiten dié wat [[Meteoor|meteore]] geword het. Met 'n geraamde [[absolute magnitude]] van 28,7 word {{mp|2020 VT|4}} se deursnee bepaal op sowat 5 tot 10 meter. As dit in die [[Aardatmosfeer|atmosfeer]] beland het, sou dit waarskynlik gedisintegreer het.<ref name="PseudoMPEC"/> ==Verwysings== {{Verwysings |verwysings= <ref name="jpldata">{{cite web |type = 2020-11-19 last obs. |title = JPL Small-Body Database Browser: 2020 VT4 |url = https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=2020VT4&view=OPC |publisher = [[Jet Propulsion Laboratory]] |accessdate = 17 November 2020 |archive-date = 15 November 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201115003118/https://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=54087809;cad=1 |url-status = live }}</ref> <ref name="MPC-object">{{cite web |title = 2020 VT4 |work = Minor Planet Center |publisher = International Astronomical Union |url = http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=2020+VT4 |accessdate = 14 November 2020 |archive-date = 3 December 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201203081922/http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=2020+VT4 |url-status = live }}</ref> <ref name="PseudoMPEC">{{cite web |title = "Pseudo-MPEC" for A10sHcN = 2020 VT₄ |url = https://www.projectpluto.com/xfer/a10shcn.htm |publisher = Project Pluto |date = 14 November 2020 |accessdate = 14 November 2020 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20201114224525/https://www.projectpluto.com/xfer/a10shcn.htm |archive-date = 14 November 2020}}</ref> <ref name="MPEC-2020-V152">{{cite web |title = MPEC 2020-V152 : 2020 VT4 |url = https://minorplanetcenter.net/mpec/K20/K20VF2.html |work = Minor Planet Electronic Circular |publisher = Minor Planet Center |date = 14 November 2020 |accessdate = 14 November 2020 |archive-date = 14 November 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201114233417/https://minorplanetcenter.net/mpec/K20/K20VF2.html |url-status = live }}</ref> <ref name="NEODyS">{{cite web |title = 2020VT4 |url = https://newton.spacedys.com/neodys/index.php?n=2020vt4&pc=1.1.0 |work = Near Earth Objects – Dynamic Site |publisher = Department of Mathematics, University of Pisa, Italy |accessdate = 14 November 2020 |archive-date = 22 November 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201122133323/https://newton.spacedys.com/neodys/index.php?pc=1.1.0&n=2020VT4 |url-status = live }}</ref> }} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = 2020 VT4}} {{Normdata}} [[Kategorie:Asteroïede]] [[Kategorie:Nabyaardevoorwerpe]] cs11gzxj2wg71onnicg7wnofi3bpao8 1 451273 2820050 2025-07-10T16:32:35Z BurgertB 2401 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' 2820050 wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 451274 2820087 2025-07-10T20:00:08Z SpesBona 2720 Nuwe artikel 2820087 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Yongin'''</span><br />용인시<br /> [[Lêer:Yongin CityHall.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Yongin.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Yongin.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|14|N|127|12|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 5de eeu |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1996 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 591,32 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;076&nbsp;369 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;860/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Lee Sang-il |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.yongin.go.kr/ www.yongin.go.kr] |} '''Yongin''' ([[Koreaans]]: 용인시) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;076&nbsp;369 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 591,32&nbsp;km². Die stad is suidoos van die hoofstad [[Seoel]] geleë en die stadsgebied gaan oor na die hoofstad se metropolitaanse gebied. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.yongin.go.kr/ Amptelike webwerf] {{Korea-saadjie}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] r8a24yyk9q7z1qurw2vae6gm3gwk47u 2820134 2820087 2025-07-10T21:26:33Z 2003:C3:E70D:3800:3977:2646:A930:C94D 2820134 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Yongin'''</span><br />용인시<br /> [[Lêer:Yongin CityHall.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Yongin.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Yongin.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|14|N|127|12|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 5de eeu |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1996 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 591,32 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;076&nbsp;369 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;860/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +9 (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Lee Sang-il |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.yongin.go.kr/ www.yongin.go.kr] |} '''Yongin''' ([[Koreaans]]: 용인시) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;076&nbsp;369 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 591,32&nbsp;km². Die stad is suidoos van die hoofstad [[Seoel]] geleë en die stadsgebied gaan oor na die hoofstad se metropolitaanse gebied. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.yongin.go.kr/ Amptelike webwerf] {{Korea-saadjie}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] 5t62vdjtg6n46fifm45jpkph4d9ccps 2820210 2820134 2025-07-11T06:56:27Z Rooiratel 90342 Beter skakel 2820210 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Yongin'''</span><br />용인시<br /> [[Lêer:Yongin CityHall.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Yongin.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Yongin.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|14|N|127|12|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 5de eeu |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1996 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 591,32 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;076&nbsp;369 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;860/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Lee Sang-il |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.yongin.go.kr/ www.yongin.go.kr] |} '''Yongin''' ([[Koreaans]]: 용인시) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;076&nbsp;369 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 591,32&nbsp;km². Die stad is suidoos van die hoofstad [[Seoel]] geleë en die stadsgebied gaan oor na die hoofstad se metropolitaanse gebied. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.yongin.go.kr/ Amptelike webwerf] {{Korea-saadjie}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] qj07fruv3o4wqdt9uyoqw5tlu0wd3ni 2820227 2820210 2025-07-11T07:40:20Z SpesBona 2720 + Normdata 2820227 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''Yongin'''</span><br />용인시<br /> [[Lêer:Yongin CityHall.jpg|280px]]<br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Gyeonggi-Yongin.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coats of arms of None.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Yongin.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Suid-Korea}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Streek''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Sudogwon |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|37|14|N|127|12|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 5de eeu |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1996 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 591,32 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2022) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;076&nbsp;369 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;860/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC+9]] (KST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Lee Sang-il |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.yongin.go.kr/ www.yongin.go.kr] |} '''Yongin''' ([[Koreaans]]: 용인시) is 'n groot stad in die noordweste van [[Suid-Korea]] en is in die weste van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] geleë. Die stad het 'n bevolking van 1&nbsp;076&nbsp;369 in 2022 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 591,32&nbsp;km². Die stad is suidoos van die hoofstad [[Seoel]] geleë en die stadsgebied gaan oor na die hoofstad se metropolitaanse gebied. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{ko}} [https://www.yongin.go.kr/ Amptelike webwerf] {{Korea-saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Suid-Korea]] n4q9s8zh4mfqmgws9bdin35u650kvpd 0 451275 2820096 2025-07-10T20:17:10Z Vryheidsfront Minus 188698 Nuwe bladsy geskep met '{{Infobox football biography | name = Edinson Cavani | image = [[Lêer:Edinson Cavani 2018 (cropped).jpg|240px]] | caption = Cavani by die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|Wêreldbekertoernooi in 2018]] | full_name = Edinson Roberto Cavani Gómez<ref name="FIFA">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/pdf/SquadLists-English.pdf |title=FIFA Club World Cup 2025™ – Squad List: CA Boca Juniors (ARG) |publisher=FIFA |page=8 |date=21 June 202...' 2820096 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Edinson Cavani | image = [[Lêer:Edinson Cavani 2018 (cropped).jpg|240px]] | caption = Cavani by die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|Wêreldbekertoernooi in 2018]] | full_name = Edinson Roberto Cavani Gómez<ref name="FIFA">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/pdf/SquadLists-English.pdf |title=FIFA Club World Cup 2025™ – Squad List: CA Boca Juniors (ARG) |publisher=FIFA |page=8 |date=21 June 2025 |access-date=26 June 2025 }}</ref> | birth_date = {{birth date and age|df=y|1987|2|14}} | birth_place = Salto, [[Uruguay]] | height = 1,85 m | position = Doelskieter | currentclub = [[Boca Juniors]] | clubnumber = 10 | youthyears1 = 2000–2005 | youthclubs1 = [[Danubio F.C.|Danubio]] | years1 = 2005–2007 | clubs1 = [[Danubio F.C.|Danubio]] | caps1 = 25 | goals1 = 9 | years2 = 2007–2011 | clubs2 = [[Palermo FC|Palermo]] | caps2 = 109 | goals2 = 34 | years3 = 2010–2011 | clubs3 = → [[SSC Napoli|Napoli]] (leen) | caps3 = 35 | goals3 = 26 | years4 = 2011–2013 | clubs4 = [[SSC Napoli|Napoli]] | caps4 = 69 | goals4 = 52 | years5 = 2013–2020 | clubs5 = [[Paris Saint-Germain]] | caps5 = 200 | goals5 = 138 | years6 = 2020–2022 | clubs6 = [[Manchester United]] | caps6 = 41 | goals6 = 12 | years7 = 2022–2023 | clubs7 = [[Valencia CF|Valencia]] | caps7 = 25 | goals7 = 5 | years8 = 2023– | clubs8 = [[Boca Juniors]] | caps8 = 48 | goals8 = 14 | nationalyears1 = 2006–2007 | nationalteam1 = Uruguay o/20 | nationalcaps1 = 15 | nationalgoals1 = 11 | nationalyears2 = 2012 | nationalteam2 = Uruguay se Olimpiese span | nationalcaps2 = 5 | nationalgoals2 = 3 | nationalyears3 = 2008–2022 | nationalteam3 = [[Uruguaanse nasionale sokkerspan|Uruguay]] | nationalcaps3 = 136 | nationalgoals3 = 58 | club-update = 19:53, 19 Mei 2025 (UTC) | nationalteam-update = }} '''Edinson Roberto Cavani Gómez''' (gebore [[14 Februarie]] [[1987]]) is ’n [[Uruguay|Uruguaanse]] professionele [[sokkerspeler]] wat as ’n doelskieter vir Boca Juniors in [[Argentinië]] speel. Hy staan bekend as “El Matador” en word beskou as een van die beste aanvallers van sy generasie.<ref>{{cite web |last=Wood |first=Liam |title=Manchester United striker Edinson Cavani explains the story behind his 'El Matador' nickname |url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/cavani-el-matador-man-united-21551405.amp |access-date=10 May 2024 |website=Manchester Evening News|date=12 September 2021 }}</ref><ref>{{cite web |last=Mackenzie |first=Alasdair |title=Ranked! The 100 best players of the 21st Century |url=https://www.fourfourtwo.com/features/ranked-the-100-best-players-of-the-21st-century/2 |access-date=10 May 2024 |website=FourFourTwo|date=March 2023 }}</ref> Cavani het sy loopbaan by Danubio in [[Montevideo]] begin en in 2007 na [[Palermo FC|Palermo]] in Italië geskuif. In 2010 het hy by [[SSC Napoli|Napoli]] aangesluit, aanvanklik op ’n lening, en later permanent vir €17 miljoen. Hy het gehelp om die Coppa Italia in 2012 te wen en was een van die beste aanvallers in Italië. In 2013 het hy vir €64 miljoen by [[Paris Saint-Germain]] (PSG) in Frankryk aangesluit — toe die duurste oordrag in Franse sokker.<ref>{{cite web |last=O'Brien |first=Colin |title=Napoli's Edinson Cavani: Serie A's Most Wanted Striker |url=https://bleacherreport.com/articles/1591104-napolis-edinson-cavani-serie-as-most-wanted-striker |access-date=31 May 2022 |website=Bleacher Report}}</ref> By PSG het hy ses [[Ligue 1]]-titels, vyf Franse Ligabekers en vier Franse Beker-kompetisies gewen.<ref>{{cite news |title=Ligue 1 - Cavani completes blockbuster £55.4m move to PSG - Yahoo! Eurosport UK |url=http://uk.eurosport.yahoo.com/news/serie-cavani-completes-blockbuster-move-psg-161808142.html |url-status=dead |access-date=16 July 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130719080138/http://uk.eurosport.yahoo.com/news/serie-cavani-completes-blockbuster-move-psg-161808142.html |archive-date=19 July 2013}}</ref> Hy is PSG se tweede hoogste doelskieter ooit.<ref>{{cite news|url=http://www.ligue1.com/joueur/cavani-edinson-roberto|title=Edinson CAVANI|access-date=31 May 2015|work=Ligue 1}}</ref><ref name="auto">{{Cite news|url=http://www.espn.co.uk/football/french-ligue-1/story/3127050/edinson-cavani-and-kylian-mbappe-scoop-up-top-ligue-1-awards|title=Cavani and Mbappe win top Ligue 1 awards|publisher=ESPN|access-date=16 May 2017}}</ref> In 2020 het hy by [[Manchester United]] aangesluit en 17 doele in sy eerste seisoen aangeteken, insluitend een in die [[UEFA Europa League|Europa League]]-eindstryd. In 2022 het hy vir Valencia begin speel. Cavani het in 2008 sy debuut vir [[Uruguay se nasionale span|Uruguaanse nasionale sokkerspan]] gemaak teen [[Colombiaanse nasionale sokkerspan|Colombia]] en het 136 wedstryde gespeel en 58 doele aangeteken — die tweede meeste in Uruguay se geskiedenis ná [[Luis Suárez]]. Hy het aan tien groot internasionale toernooie deelgeneem: vier [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbekers]] ([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2014|2014]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2022|2022]]), vyf [[Copa América|Copa Américas]] (2011, 2015, 2016, 2019 en 2021), en die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2013|Konfederasiebeker in 2013]]. Hy het ’n doel aangeteken tydens die 2010 Wêreldbeker, waar Uruguay vierde geëindig het in die toernooi in [[Suid-Afrika]]. In 2011 was hy deel van die span wat Uruguay se rekord 15de Copa América-titel gewen het. Hy was ook die topskieter in Suid-Amerika se kwalifisering vir die 2018 Wêreldbeker, met tien doele. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT: Cavani, Edinson}} [[Kategorie:Uruguaanse sokkerspelers]] [[Kategorie:Geboortes in 1987]] [[Kategorie:Lewende mense]] fxxtq0o0n17jgmlkodjnhskil648vy5 2820099 2820096 2025-07-10T20:19:19Z Vryheidsfront Minus 188698 2820099 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Edinson Cavani | image = [[Lêer:Edinson Cavani 2018 (cropped).jpg|240px]] | caption = Cavani by die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|Wêreldbekertoernooi in 2018]] | full_name = Edinson Roberto Cavani Gómez<ref name="FIFA">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/pdf/SquadLists-English.pdf |title=FIFA Club World Cup 2025™ – Squad List: CA Boca Juniors (ARG) |publisher=FIFA |page=8 |date=21 June 2025 |access-date=26 June 2025 }}</ref> | birth_date = {{birth date and age|df=y|1987|2|14}} | birth_place = Salto, [[Uruguay]] | height = 1,85 m | position = Doelskieter | currentclub = [[Boca Juniors]] | clubnumber = 10 | youthyears1 = 2000–2005 | youthclubs1 = [[Danubio F.C.|Danubio]] | years1 = 2005–2007 | clubs1 = [[Danubio F.C.|Danubio]] | caps1 = 25 | goals1 = 9 | years2 = 2007–2011 | clubs2 = [[Palermo FC|Palermo]] | caps2 = 109 | goals2 = 34 | years3 = 2010–2011 | clubs3 = → [[SSC Napoli|Napoli]] (leen) | caps3 = 35 | goals3 = 26 | years4 = 2011–2013 | clubs4 = [[SSC Napoli|Napoli]] | caps4 = 69 | goals4 = 52 | years5 = 2013–2020 | clubs5 = [[Paris Saint-Germain]] | caps5 = 200 | goals5 = 138 | years6 = 2020–2022 | clubs6 = [[Manchester United]] | caps6 = 41 | goals6 = 12 | years7 = 2022–2023 | clubs7 = [[Valencia CF|Valencia]] | caps7 = 25 | goals7 = 5 | years8 = 2023– | clubs8 = [[Boca Juniors]] | caps8 = 48 | goals8 = 14 | nationalyears1 = 2006–2007 | nationalteam1 = Uruguay o/20 | nationalcaps1 = 15 | nationalgoals1 = 11 | nationalyears2 = 2012 | nationalteam2 = Uruguay se Olimpiese span | nationalcaps2 = 5 | nationalgoals2 = 3 | nationalyears3 = 2008–2022 | nationalteam3 = [[Uruguaanse nasionale sokkerspan|Uruguay]] | nationalcaps3 = 136 | nationalgoals3 = 58 | club-update = 19:53, 19 Mei 2025 (UTC) | nationalteam-update = }} '''Edinson Roberto Cavani Gómez''' (gebore [[14 Februarie]] [[1987]]) is ’n [[Uruguay|Uruguaanse]] professionele [[sokkerspeler]] wat as ’n doelskieter vir Boca Juniors in [[Argentinië]] speel. Hy staan bekend as “El Matador” en word beskou as een van die beste aanvallers van sy generasie.<ref>{{cite web |last=Wood |first=Liam |title=Manchester United striker Edinson Cavani explains the story behind his 'El Matador' nickname |url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/cavani-el-matador-man-united-21551405.amp |access-date=10 May 2024 |website=Manchester Evening News|date=12 September 2021 }}</ref><ref>{{cite web |last=Mackenzie |first=Alasdair |title=Ranked! The 100 best players of the 21st Century |url=https://www.fourfourtwo.com/features/ranked-the-100-best-players-of-the-21st-century/2 |access-date=10 May 2024 |website=FourFourTwo|date=March 2023 }}</ref> Cavani het sy loopbaan by Danubio in [[Montevideo]] begin en in 2007 na [[Palermo FC|Palermo]] in Italië geskuif. In 2010 het hy by [[SSC Napoli|Napoli]] aangesluit, aanvanklik op ’n lening, en later permanent vir €17 miljoen. Hy het gehelp om die Coppa Italia in 2012 te wen en was een van die beste aanvallers in Italië. In 2013 het hy vir €64 miljoen by [[Paris Saint-Germain]] (PSG) in Frankryk aangesluit — toe die duurste oordrag in Franse sokker.<ref>{{cite web |last=O'Brien |first=Colin |title=Napoli's Edinson Cavani: Serie A's Most Wanted Striker |url=https://bleacherreport.com/articles/1591104-napolis-edinson-cavani-serie-as-most-wanted-striker |access-date=31 May 2022 |website=Bleacher Report}}</ref> By PSG het hy ses [[Ligue 1]]-titels, vyf Franse Ligabekers en vier Franse Beker-kompetisies gewen.<ref>{{cite news |title=Ligue 1 - Cavani completes blockbuster £55.4m move to PSG - Yahoo! Eurosport UK |url=http://uk.eurosport.yahoo.com/news/serie-cavani-completes-blockbuster-move-psg-161808142.html |url-status=dead |access-date=16 July 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130719080138/http://uk.eurosport.yahoo.com/news/serie-cavani-completes-blockbuster-move-psg-161808142.html |archive-date=19 July 2013}}</ref> Hy is PSG se tweede hoogste doelskieter ooit.<ref>{{cite news|url=http://www.ligue1.com/joueur/cavani-edinson-roberto|title=Edinson CAVANI|access-date=31 May 2015|work=Ligue 1}}</ref><ref name="auto">{{Cite news|url=http://www.espn.co.uk/football/french-ligue-1/story/3127050/edinson-cavani-and-kylian-mbappe-scoop-up-top-ligue-1-awards|title=Cavani and Mbappe win top Ligue 1 awards|publisher=ESPN|access-date=16 May 2017}}</ref> In 2020 het hy by [[Manchester United]] aangesluit en 17 doele in sy eerste seisoen aangeteken, insluitend een in die [[UEFA Europa League|Europa League]]-eindstryd. In 2022 het hy vir Valencia begin speel. Cavani het in 2008 sy debuut vir [[Uruguaanse nasionale sokkerspan|Uruguay se nasionale span]] gemaak teen [[Colombiaanse nasionale sokkerspan|Colombia]] en het 136 wedstryde gespeel en 58 doele aangeteken — die tweede meeste in Uruguay se geskiedenis ná [[Luis Suárez]]. Hy het aan tien groot internasionale toernooie deelgeneem: vier [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbekers]] ([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2014|2014]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2022|2022]]), vyf [[Copa América|Copa Américas]] (2011, 2015, 2016, 2019 en 2021), en die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2013|Konfederasiebeker in 2013]]. Hy het ’n doel aangeteken tydens die 2010 Wêreldbeker, waar Uruguay vierde geëindig het in die toernooi in [[Suid-Afrika]]. In 2011 was hy deel van die span wat Uruguay se rekord 15de Copa América-titel gewen het. Hy was ook die topskieter in Suid-Amerika se kwalifisering vir die 2018 Wêreldbeker, met tien doele. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT: Cavani, Edinson}} [[Kategorie:Uruguaanse sokkerspelers]] [[Kategorie:Geboortes in 1987]] [[Kategorie:Lewende mense]] gxjud8dk7unh1vhggf5xrs19e67osvg 2820103 2820099 2025-07-10T20:30:35Z Vryheidsfront Minus 188698 2820103 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Edinson Cavani | image = [[Lêer:Edinson Cavani 2018 (cropped).jpg|240px]] | caption = Cavani by die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|Wêreldbekertoernooi in 2018]] | full_name = Edinson Roberto Cavani Gómez<ref name="FIFA">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/pdf/SquadLists-English.pdf |title=FIFA Club World Cup 2025™ – Squad List: CA Boca Juniors (ARG) |publisher=FIFA |page=8 |date=21 June 2025 |access-date=26 June 2025 }}</ref> | birth_date = {{birth date and age|df=y|1987|2|14}} | birth_place = Salto, [[Uruguay]] | height = 1,85 m | position = Doelskieter | currentclub = [[Boca Juniors]] | clubnumber = 10 | youthyears1 = 2000–2005 | youthclubs1 = [[Danubio F.C.|Danubio]] | years1 = 2005–2007 | clubs1 = [[Danubio F.C.|Danubio]] | caps1 = 25 | goals1 = 9 | years2 = 2007–2011 | clubs2 = [[Palermo FC|Palermo]] | caps2 = 109 | goals2 = 34 | years3 = 2010–2011 | clubs3 = → [[SSC Napoli|Napoli]] (leen) | caps3 = 35 | goals3 = 26 | years4 = 2011–2013 | clubs4 = [[SSC Napoli|Napoli]] | caps4 = 69 | goals4 = 52 | years5 = 2013–2020 | clubs5 = [[Paris Saint-Germain]] | caps5 = 200 | goals5 = 138 | years6 = 2020–2022 | clubs6 = [[Manchester United]] | caps6 = 41 | goals6 = 12 | years7 = 2022–2023 | clubs7 = [[Valencia CF|Valencia]] | caps7 = 25 | goals7 = 5 | years8 = 2023– | clubs8 = [[Boca Juniors]] | caps8 = 48 | goals8 = 14 | nationalyears1 = 2006–2007 | nationalteam1 = Uruguay o/20 | nationalcaps1 = 15 | nationalgoals1 = 11 | nationalyears2 = 2012 | nationalteam2 = Uruguay se Olimpiese span | nationalcaps2 = 5 | nationalgoals2 = 3 | nationalyears3 = 2008–2022 | nationalteam3 = [[Uruguaanse nasionale sokkerspan|Uruguay]] | nationalcaps3 = 136 | nationalgoals3 = 58 | club-update = 19:53, 19 Mei 2025 (UTC) | nationalteam-update = }} '''Edinson Roberto Cavani Gómez''' (gebore [[14 Februarie]] [[1987]]) is ’n [[Uruguay|Uruguaanse]] professionele [[sokkerspeler]] wat as ’n doelskieter vir Boca Juniors in [[Argentinië]] speel. Hy staan bekend as “El Matador” en word beskou as een van die beste aanvallers van sy generasie.<ref>{{cite web |last=Wood |first=Liam |title=Manchester United striker Edinson Cavani explains the story behind his 'El Matador' nickname |url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/cavani-el-matador-man-united-21551405.amp |access-date=10 May 2024 |website=Manchester Evening News|date=12 September 2021 }}</ref><ref>{{cite web |last=Mackenzie |first=Alasdair |title=Ranked! The 100 best players of the 21st Century |url=https://www.fourfourtwo.com/features/ranked-the-100-best-players-of-the-21st-century/2 |access-date=10 May 2024 |website=FourFourTwo|date=March 2023 }}</ref> Cavani het sy loopbaan by Danubio in [[Montevideo]] begin en in 2007 na [[Palermo FC|Palermo]] in Italië geskuif. In 2010 het hy by [[SSC Napoli|Napoli]] aangesluit, aanvanklik op ’n lening, en later permanent vir €17 miljoen. Hy het gehelp om die Coppa Italia in 2012 te wen en was een van die beste aanvallers in Italië. In 2013 het hy vir €64 miljoen by [[Paris Saint-Germain]] (PSG) in Frankryk aangesluit — toe die duurste oordrag in Franse sokker.<ref>{{cite web |last=O'Brien |first=Colin |title=Napoli's Edinson Cavani: Serie A's Most Wanted Striker |url=https://bleacherreport.com/articles/1591104-napolis-edinson-cavani-serie-as-most-wanted-striker |access-date=31 May 2022 |website=Bleacher Report}}</ref> By PSG het hy ses [[Ligue 1]]-titels, vyf Franse Ligabekers en vier Franse Beker-kompetisies gewen.<ref>{{cite news |title=Ligue 1 - Cavani completes blockbuster £55.4m move to PSG - Yahoo! Eurosport UK |url=http://uk.eurosport.yahoo.com/news/serie-cavani-completes-blockbuster-move-psg-161808142.html |url-status=dead |access-date=16 July 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130719080138/http://uk.eurosport.yahoo.com/news/serie-cavani-completes-blockbuster-move-psg-161808142.html |archive-date=19 July 2013}}</ref> Hy is PSG se tweede hoogste doelskieter ooit.<ref>{{cite news|url=http://www.ligue1.com/joueur/cavani-edinson-roberto|title=Edinson CAVANI|access-date=31 May 2015|work=Ligue 1}}</ref><ref name="auto">{{Cite news|url=http://www.espn.co.uk/football/french-ligue-1/story/3127050/edinson-cavani-and-kylian-mbappe-scoop-up-top-ligue-1-awards|title=Cavani and Mbappe win top Ligue 1 awards|publisher=ESPN|access-date=16 May 2017}}</ref> In 2020 het hy by [[Manchester United]] aangesluit en 17 doele in sy eerste seisoen aangeteken, insluitend een in die [[UEFA Europa League|Europa League]]-eindstryd. In 2022 het hy vir Valencia begin speel. Cavani het in 2008 sy debuut vir [[Uruguaanse nasionale sokkerspan|Uruguay se nasionale span]] gemaak teen [[Colombiaanse nasionale sokkerspan|Colombia]] en het 136 wedstryde gespeel en 58 doele aangeteken — die tweede meeste in Uruguay se geskiedenis ná [[Luis Suárez]]. Hy het aan tien groot internasionale toernooie deelgeneem: vier [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbekers]] ([[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2014|2014]], [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2018|2018]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2022|2022]]), vyf [[Copa América|Copa Américas]] (2011, 2015, 2016, 2019 en 2021), en die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2013|Konfederasiebeker in 2013]]. Hy het ook drie wedstryde by die [[Olimpiese Somerspele 2012|2012 Olimpiese Spele]] gespeel, waar Uruguay nie uit die groepfase deurgedring het nie.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Football_at_the_2012_Summer_Olympics_%E2%80%93_Men%27s_tournament_%E2%80%93_Group_A|title=Football at the 2012 Summer Olympics – Men's tournament – Group A|website=[[Engelse Wikipedia]]|access-date=2025-07-10}}</ref> Hy het ’n doel aangeteken tydens die 2010 Wêreldbeker, waar Uruguay vierde geëindig het in die toernooi in [[Suid-Afrika]]. In 2011 was hy deel van die span wat Uruguay se rekord 15de Copa América-titel gewen het. Hy was ook die topskieter in Suid-Amerika se kwalifisering vir die 2018 Wêreldbeker, met tien doele. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT: Cavani, Edinson}} [[Kategorie:Uruguaanse sokkerspelers]] [[Kategorie:Geboortes in 1987]] [[Kategorie:Lewende mense]] 552e8q1ry7c943je46535urjuwttrlr 0 451276 2820109 2025-07-10T20:46:31Z Aliwal2012 39067 nuwe plek, koördinate word nog gesoek 2820109 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | name = Woodlands | native_name = | other_name = | nedersetting_tipe = [[Voorstad]] | image_skyline = | image_caption = | latd = 29 |latm = 9 |lats = 22 | longd = 26 |longm = 10 |longs = 12 | province = Vrystaat | district = | municipality = Mangaung | mainplace = Bloemfontein | established_date = | government_type = <!-- Ward 00 --> | leader_party = | leader_title = | leader_name = | oppervlakvoetnotas = <ref name=census2011>[http://census2011.adrianfrith.com/place/499023001 Subplek Woodlands] tydens die 2011-sensus.</ref> | oppervlak_totaal_km2 = 3.06 | bevolking_totaal = 1 940 | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingvoetnotas = <ref name=census2011 /> | demografie1_voetnotas = <ref name=census2011 /> <!-- race --> | percent_black = 21.6% | percent_coloured = 4.1% | percent_asian = 2.6% | percent_white = 73.2% | percent_other = 2.5% <!-- language --> | demographics2_title1 = [[Afrikaans]] | demographics2_info1 = 68.8% | demographics2_title2 = [[Sotho]] | demographics2_info2 = 8.5% | demographics2_title3 = [[Engels]] | demographics2_info3 = 14.75% | demographics2_title4 = [[Tswana]] | demographics2_info4 = 2.8% | demographics2_title5 = [[Xhosa]] | demographics2_info5 = 1.9% | demographics2_title6 = Other | demographics2_info6 = 1.5% | elevation_m = | postal_code = | postal2_code = | area_code = | censuscode = | website = | footnotes = }} '''Woodlands''' is a 73% [[Blanke Suid-Afrikaners|Wit]] [[voorstad]] van [[Bloemfontein]] in die [[Vrystaat]]. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|MAN}} [[Kategorie:Nedersettings in die Vrystaat]] j7efytu0oreahiin52lugjx7mr0j1pj 0 451277 2820112 2025-07-10T20:48:44Z Oesjaar 7467 Aanstuur 2820112 wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Tritoniopsis nervosa]] gccvtvzxj358xlloftxp2h4l7khpiku 3 451278 2820117 2025-07-10T20:50:51Z OutoModerator 183924 Kennisgewing van outomatiese terugrol op [[Pornografie]] 2820117 wikitext text/x-wiki == Julie 2025 : OutoModerator het jou wysiging teruggerol == Hallo! Ek is [[User:OutoModerator|OutoModerator]], 'n outomatiese stelsel wat 'n [[Masjienleer|masjienleermodel]] gebruik om potensiële slegte wysigings te identifiseer en terug te rol om te verseker dat Wikipedia vertroubaar en betroubaar bly. Ongelukkig het ek een van jou [[Special:Diff/2820116|onlangse wysigings]] teruggestel na [[Pornografie]]. * Omdat die model wat ek gebruik nie perfek is nie, rol dit soms goeie wysigings terug. As jy glo dat die verandering wat jy gemaak het konstruktief was, [[Gebruiker:OutoModerator/Vals positiewe|rapporteer dit asseblief hier]]. * [[:mw:Moderator Tools/Automoderator|Leer meer]] oor my sagteware. [[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 20:50, 10 Julie 2025 (UTC) kbsnn4xfknhwxb6x4n5v1n6pla5gptb 0 451279 2820138 2025-07-10T21:47:51Z Vryheidsfront Minus 188698 Nuwe bladsy geskep met '{{Infobox football biography |name = Maxi Pereira |image = [[Lêer:Maxi Pereira.jpg|220px]] |image_size = |caption = Pereira by [[FC Porto|Porto]] in 2018 |full_name = Victorio Maximiliano Pereira Páez<ref name=Profile>{{cite web|url=https://maisfutebol.iol.pt/jogador/maxi-pereira/18123|title=Maxi Pereira|publisher=Mais Futebol|language=pt|access-date=4 February 2021}}</ref> |birth_date = {{birth date and age|1984|6|8|df=y}} |birth_place = [[Montevideo]], Uruguay...' 2820138 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography |name = Maxi Pereira |image = [[Lêer:Maxi Pereira.jpg|220px]] |image_size = |caption = Pereira by [[FC Porto|Porto]] in 2018 |full_name = Victorio Maximiliano Pereira Páez<ref name=Profile>{{cite web|url=https://maisfutebol.iol.pt/jogador/maxi-pereira/18123|title=Maxi Pereira|publisher=Mais Futebol|language=pt|access-date=4 February 2021}}</ref> |birth_date = {{birth date and age|1984|6|8|df=y}} |birth_place = [[Montevideo]], [[Uruguay]] |height = 1,73 m<ref>{{cite web|url=http://www.fifadata.com/document/fwc/2014/pdf/fwc_2014_squadlists.pdf|title=2014 FIFA World Cup Brazil: List of players: Uruguay|publisher=FIFA|page=31|date=11 June 2014|access-date=15 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630075509/https://www.fifadata.com/document/fwc/2014/pdf/fwc_2014_squadlists.pdf|archive-date=30 June 2014}}</ref> |position = Regteragter |currentclub = |clubnumber = |youthyears1 = | youthclubs1 = [[C.A. Bella Vista|Bella Vista]] |youthyears2 = 2002 | youthclubs2 = [[Defensor Sporting|Defensor]] |years1 = 2002–2007 | clubs1 = [[Defensor Sporting|Defensor]] | caps1 = 125 | goals1 = 25 |years2 = 2007–2015 | clubs2 = [[SL Benfica|Benfica]] | caps2 = 212 | goals2 = 13 |years3 = 2015–2019 | clubs3 = [[FC Porto|Porto]] | caps3 = 89 | goals3 = 3 |years4 = 2021 | clubs4 = [[Peñarol]] | caps4 = 20 | goals4 = 1 |years5 = 2022–2023 | clubs5 = [[Club Atlético River Plate (Montevideo)|River Plate]] | caps5 = 46 | goals5 = 1 |totalcaps = 492 | totalgoals = 43 |nationalyears1 = 2005–2018 | nationalteam1 = [[Uruguaanse nasionale sokkerspan|Uruguay]] | nationalcaps1 = 125 | nationalgoals1 = 3 |club-update = |nationalteam-update = }} '''Victorio Maximiliano "Maxi" Pereira Páez''' (gebore [[8 Junie]] [[1984]]) is ’n voormalige [[Uruguay|Uruguaanse]] professionele [[sokkerspeler]] wat as regteragter gespeel het. Hy het vir Defensor in Uruguay gespeel voordat hy in 2007 by [[SL Benfica|Benfica]] in Portugal aangesluit het. Hy het agt seisoene daar deurgebring, 333 amptelike wedstryde gespeel en 11 belangrike titels gewen. In 2015 het hy by [[FC Porto|Porto]] aangesluit, ook in Portugal.<ref>{{cite news|url=http://www.publico.pt/desporto/noticia/fc-porto-anuncia-contratacao-de-maxi-pereira-1702097|title=FC Porto anuncia contratação de Maxi Pereira|trans-title=FC Porto kondig die ondertekening van Maxi Pereira aan|newspaper=Público|language=pt|date=15 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> Pereira het 125 keer vir [[Uruguaanse nasionale sokkerspan|Uruguay]] uitgedraf en het die land verteenwoordig in drie [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbekers]] en vier [[Copa América|Copa Américas]]. Hy is gekies vir die span by die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010 FIFA Wêreldbeker]] in [[Suid-Afrika]] en het in al die wedstryde en minute gespeel vir die span wat tot die halfeindronde gevorder het. In die kwarteindstryd teen Ghana het hy sy strafskop in die skietreeks mis, maar Uruguay het tog deurgedring na die volgende ronde. Daar het hy sy eerste doel vir die nasionale span aangeteken in ’n 2–3 nederlaag teen [[Nederlandse nasionale sokkerspan|Nederland]], met ’n laat doel in die 91ste minuut.<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/world_cup_2010/matches/match_61/default.stm|title=Uruguay 2–3 Netherlands|publisher=BBC Sport|first=Chris|last=Bevan|date=6 July 2010|access-date=7 July 2010}}</ref> Een jaar later het hy saam met Uruguay die Copa América gewen in die buurland Argentinië.<ref>{{cite news|url=https://expresso.pt/uruguai-conquista-copa-america-video=f663912|title=Uruguai conquista Copa América (vídeo)|trans-title=Uruguay wen Copa América (video)|newspaper=Expresso|language=pt|date=24 July 2011|access-date=4 February 2021}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT: Pereira, Maxi}} [[Kategorie:Uruguaanse sokkerspelers]] [[Kategorie:Geboortes in 1984]] [[Kategorie:Lewende mense]] t94ymj32x3f0pgl4othc7f79masplwl 0 451280 2820141 2025-07-10T22:25:43Z Vryheidsfront Minus 188698 Nuwe bladsy geskep met '{{Infobox football biography | name = Arne Friedrich | image = [[Lêer:Arne Friedrich 2019 (cropped).jpg|220px]] | caption = Friedrich in ’n liefdadigheidswedstryd in 2019 | fullname = Arne Friedrich<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |title=FIFA World Cup South Africa 2010: List of Players: Germany |publisher=FIFA |page=11 |date=12 June 2010 |archive-url=https://web.arch...' 2820141 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Arne Friedrich | image = [[Lêer:Arne Friedrich 2019 (cropped).jpg|220px]] | caption = Friedrich in ’n liefdadigheidswedstryd in 2019 | fullname = Arne Friedrich<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |title=FIFA World Cup South Africa 2010: List of Players: Germany |publisher=FIFA |page=11 |date=12 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191018131759/https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |archive-date=18 October 2019}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|1979|05|29|df=y}} | birth_place = [[Bad Oeynhausen]], [[Wes-Duitsland]] | height = 1,85 m | position = Verdediger | currentclub = [[Hertha BSC]] (sportdirekteur) | youthyears1 = 1985–1987 | youthclubs1 = FC Bad Oeynhausen | youthyears2 = 1987–1992 | youthclubs2 = TuS Lohe | youthyears3 = 1992–1995 | youthclubs3 = [[SC Herford]] | youthyears4 = 1995–1999 | youthclubs4 = [[FC Gütersloh]] | years1 = 1999–2000 | clubs1 = [[SC Verl]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2000–2002 | clubs2 = [[Arminia Bielefeld]] | caps2 = 47 | goals2 = 1 | years3 = 2002–2010 | clubs3 = [[Hertha BSC]] | caps3 = 231 | goals3 = 13 | years4 = 2010–2011 | clubs4 = [[VfL Wolfsburg]] | caps4 = 15 | goals4 = 0 | years5 = 2012–2013 | clubs5 = [[Chicago Fire Soccer Club|Chicago Fire]] | caps5 = 23 | goals5 = 1 | totalcaps = 347 | totalgoals = 15 | nationalyears1 = 2000–2001 |nationalteam1 = Duitsland o/21 |nationalcaps1 = 5 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2002 |nationalteam2 = Duitsland B |nationalcaps2 = 1 |nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2002–2011 |nationalteam3 = [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] |nationalcaps3 = 82 |nationalgoals3 = 1 | manageryears1 = 2014–2015 | managerclubs1 = Duitsland o/18]] (assistent) }} '''Arne Friedrich''' (gebore 29 Mei 1979) is ’n Duitse voormalige [[sokkerspeler]] wat as verdediger gespeel het. Hy was ’n baie veelsydige speler en het as regteragter, sentrale verdediger en soms selfs op middelveld gespeel. Hy het sy land verteenwoordig by die [[UEFA Europa-beker|Europese Kampioenskappe]] in 2004 en 2008, asook by die [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbekertoernooie]] in [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010]]. In laasgenoemde toernooi het hy sy enigste doel vir [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] aangeteken by die [[Kaapstad-stadion]] in die kwarteindstryd teen [Argentynse nasionale sokkerspan|Argentinië]]. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Friedrich, Arne}} [[Kategorie:Duitse sokkerspelers]] [[Kategorie:Geboortes in 1979]] [[Kategorie:Lewende mense]] gav2rx3g06qe1gzfjfnn3eevp4soga5 2820142 2820141 2025-07-10T22:25:57Z Vryheidsfront Minus 188698 2820142 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Arne Friedrich | image = [[Lêer:Arne Friedrich 2019 (cropped).jpg|220px]] | caption = Friedrich in ’n liefdadigheidswedstryd in 2019 | fullname = Arne Friedrich<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |title=FIFA World Cup South Africa 2010: List of Players: Germany |publisher=FIFA |page=11 |date=12 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191018131759/https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |archive-date=18 October 2019}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|1979|05|29|df=y}} | birth_place = [[Bad Oeynhausen]], [[Wes-Duitsland]] | height = 1,85 m | position = Verdediger | currentclub = [[Hertha BSC]] (sportdirekteur) | youthyears1 = 1985–1987 | youthclubs1 = FC Bad Oeynhausen | youthyears2 = 1987–1992 | youthclubs2 = TuS Lohe | youthyears3 = 1992–1995 | youthclubs3 = [[SC Herford]] | youthyears4 = 1995–1999 | youthclubs4 = [[FC Gütersloh]] | years1 = 1999–2000 | clubs1 = [[SC Verl]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2000–2002 | clubs2 = [[Arminia Bielefeld]] | caps2 = 47 | goals2 = 1 | years3 = 2002–2010 | clubs3 = [[Hertha BSC]] | caps3 = 231 | goals3 = 13 | years4 = 2010–2011 | clubs4 = [[VfL Wolfsburg]] | caps4 = 15 | goals4 = 0 | years5 = 2012–2013 | clubs5 = [[Chicago Fire Soccer Club|Chicago Fire]] | caps5 = 23 | goals5 = 1 | totalcaps = 347 | totalgoals = 15 | nationalyears1 = 2000–2001 |nationalteam1 = Duitsland o/21 |nationalcaps1 = 5 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2002 |nationalteam2 = Duitsland B |nationalcaps2 = 1 |nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2002–2011 |nationalteam3 = [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] |nationalcaps3 = 82 |nationalgoals3 = 1 | manageryears1 = 2014–2015 | managerclubs1 = Duitsland o/18]] (assistent) }} '''Arne Friedrich''' (gebore 29 Mei 1979) is ’n Duitse voormalige [[sokkerspeler]] wat as verdediger gespeel het. Hy was ’n baie veelsydige speler en het as regteragter, sentrale verdediger en soms selfs op middelveld gespeel. Hy het sy land verteenwoordig by die [[UEFA Europa-beker|Europese Kampioenskappe]] in 2004 en 2008, asook by die [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbekertoernooie]] in [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010]]. In laasgenoemde toernooi het hy sy enigste doel vir [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] aangeteken by die [[Kaapstad-stadion]] in die kwarteindstryd teen [[Argentynse nasionale sokkerspan|Argentinië]]. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Friedrich, Arne}} [[Kategorie:Duitse sokkerspelers]] [[Kategorie:Geboortes in 1979]] [[Kategorie:Lewende mense]] qn533siaqph8ojetfpf9mh7s2jf539l 2820143 2820142 2025-07-10T22:28:44Z Vryheidsfront Minus 188698 2820143 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Arne Friedrich | image = [[Lêer:Arne Friedrich 2019 (cropped).jpg|240px]] | caption = Friedrich in ’n liefdadigheidswedstryd in 2019 | fullname = Arne Friedrich<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |title=FIFA World Cup South Africa 2010: List of Players: Germany |publisher=FIFA |page=11 |date=12 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191018131759/https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |archive-date=18 October 2019}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|1979|05|29|df=y}} | birth_place = [[Bad Oeynhausen]], [[Wes-Duitsland]] | height = 1,85 m | position = Verdediger | currentclub = [[Hertha BSC]] (sportdirekteur) | youthyears1 = 1985–1987 | youthclubs1 = FC Bad Oeynhausen | youthyears2 = 1987–1992 | youthclubs2 = TuS Lohe | youthyears3 = 1992–1995 | youthclubs3 = [[SC Herford]] | youthyears4 = 1995–1999 | youthclubs4 = [[FC Gütersloh]] | years1 = 1999–2000 | clubs1 = [[SC Verl]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2000–2002 | clubs2 = [[Arminia Bielefeld]] | caps2 = 47 | goals2 = 1 | years3 = 2002–2010 | clubs3 = [[Hertha BSC]] | caps3 = 231 | goals3 = 13 | years4 = 2010–2011 | clubs4 = [[VfL Wolfsburg]] | caps4 = 15 | goals4 = 0 | years5 = 2012–2013 | clubs5 = [[Chicago Fire Soccer Club|Chicago Fire]] | caps5 = 23 | goals5 = 1 | totalcaps = 347 | totalgoals = 15 | nationalyears1 = 2000–2001 |nationalteam1 = Duitsland o/21 |nationalcaps1 = 5 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2002 |nationalteam2 = Duitsland B |nationalcaps2 = 1 |nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2002–2011 |nationalteam3 = [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] |nationalcaps3 = 82 |nationalgoals3 = 1 | manageryears1 = 2014–2015 | managerclubs1 = Duitsland o/18]] (assistent) }} '''Arne Friedrich''' (gebore 29 Mei 1979) is ’n Duitse voormalige [[sokkerspeler]] wat as verdediger gespeel het. Hy was ’n baie veelsydige speler en het as regteragter, sentrale verdediger en soms selfs op middelveld gespeel. Hy het sy land verteenwoordig by die [[UEFA Europa-beker|Europese Kampioenskappe]] in 2004 en 2008, asook by die [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbekertoernooie]] in [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010]]. In laasgenoemde toernooi het hy sy enigste doel vir [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] aangeteken by die [[Kaapstad-stadion]] in die kwarteindstryd teen [[Argentynse nasionale sokkerspan|Argentinië]]. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Friedrich, Arne}} [[Kategorie:Duitse sokkerspelers]] [[Kategorie:Geboortes in 1979]] [[Kategorie:Lewende mense]] ir7qlxuyv30mdmb36lqaceyzxwxas0t 2820144 2820143 2025-07-10T22:29:09Z Vryheidsfront Minus 188698 2820144 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Arne Friedrich | image = [[Lêer:Arne Friedrich 2019 (cropped).jpg|240px]] | caption = Friedrich in ’n liefdadigheidswedstryd in 2019 | fullname = Arne Friedrich<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |title=FIFA World Cup South Africa 2010: List of Players: Germany |publisher=FIFA |page=11 |date=12 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191018131759/https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |archive-date=18 October 2019}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|1979|05|29|df=y}} | birth_place = [[Bad Oeynhausen]], [[Wes-Duitsland]] | height = 1,85 m | position = Verdediger | currentclub = [[Hertha BSC]] (sportdirekteur) | youthyears1 = 1985–1987 | youthclubs1 = FC Bad Oeynhausen | youthyears2 = 1987–1992 | youthclubs2 = TuS Lohe | youthyears3 = 1992–1995 | youthclubs3 = [[SC Herford]] | youthyears4 = 1995–1999 | youthclubs4 = [[FC Gütersloh]] | years1 = 1999–2000 | clubs1 = [[SC Verl]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2000–2002 | clubs2 = [[Arminia Bielefeld]] | caps2 = 47 | goals2 = 1 | years3 = 2002–2010 | clubs3 = [[Hertha BSC]] | caps3 = 231 | goals3 = 13 | years4 = 2010–2011 | clubs4 = [[VfL Wolfsburg]] | caps4 = 15 | goals4 = 0 | years5 = 2012–2013 | clubs5 = [[Chicago Fire Soccer Club|Chicago Fire]] | caps5 = 23 | goals5 = 1 | totalcaps = 347 | totalgoals = 15 | nationalyears1 = 2000–2001 |nationalteam1 = Duitsland o/21 |nationalcaps1 = 5 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2002 |nationalteam2 = Duitsland B |nationalcaps2 = 1 |nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2002–2011 |nationalteam3 = [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] |nationalcaps3 = 82 |nationalgoals3 = 1 | manageryears1 = 2014–2015 | managerclubs1 = Duitsland o/18 (assistent) }} '''Arne Friedrich''' (gebore 29 Mei 1979) is ’n Duitse voormalige [[sokkerspeler]] wat as verdediger gespeel het. Hy was ’n baie veelsydige speler en het as regteragter, sentrale verdediger en soms selfs op middelveld gespeel. Hy het sy land verteenwoordig by die [[UEFA Europa-beker|Europese Kampioenskappe]] in 2004 en 2008, asook by die [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbekertoernooie]] in [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010]]. In laasgenoemde toernooi het hy sy enigste doel vir [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] aangeteken by die [[Kaapstad-stadion]] in die kwarteindstryd teen [[Argentynse nasionale sokkerspan|Argentinië]]. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Friedrich, Arne}} [[Kategorie:Duitse sokkerspelers]] [[Kategorie:Geboortes in 1979]] [[Kategorie:Lewende mense]] 6x55nxf5g2dxxb1v9rc4agqwpmy8vmr 2820148 2820144 2025-07-10T22:30:01Z Vryheidsfront Minus 188698 2820148 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Arne Friedrich | image = [[Lêer:Arne Friedrich 2019 (cropped).jpg|240px]] | caption = Friedrich in ’n liefdadigheidswedstryd in 2019 | fullname = Arne Friedrich<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |title=FIFA World Cup South Africa 2010: List of Players: Germany |publisher=FIFA |page=11 |date=12 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191018131759/https://www.fifadata.com/document/fwc/2010/PDF_BackUp_2010_06_13/FWC_2010_SquadLists.pdf |archive-date=18 October 2019}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|1979|05|29|df=y}} | birth_place = [[Bad Oeynhausen]], [[Wes-Duitsland]] | height = 1,85 m | position = Verdediger | currentclub = [[Hertha BSC]] (sportdirekteur) | youthyears1 = 1985–1987 | youthclubs1 = FC Bad Oeynhausen | youthyears2 = 1987–1992 | youthclubs2 = TuS Lohe | youthyears3 = 1992–1995 | youthclubs3 = [[SC Herford]] | youthyears4 = 1995–1999 | youthclubs4 = [[FC Gütersloh]] | years1 = 1999–2000 | clubs1 = [[SC Verl]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2000–2002 | clubs2 = [[DSC Arminia Bielefeld|Arminia Bielefeld]] | caps2 = 47 | goals2 = 1 | years3 = 2002–2010 | clubs3 = [[Hertha BSC]] | caps3 = 231 | goals3 = 13 | years4 = 2010–2011 | clubs4 = [[VfL Wolfsburg]] | caps4 = 15 | goals4 = 0 | years5 = 2012–2013 | clubs5 = [[Chicago Fire Soccer Club|Chicago Fire]] | caps5 = 23 | goals5 = 1 | totalcaps = 347 | totalgoals = 15 | nationalyears1 = 2000–2001 |nationalteam1 = Duitsland o/21 |nationalcaps1 = 5 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2002 |nationalteam2 = Duitsland B |nationalcaps2 = 1 |nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2002–2011 |nationalteam3 = [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] |nationalcaps3 = 82 |nationalgoals3 = 1 | manageryears1 = 2014–2015 | managerclubs1 = Duitsland o/18 (assistent) }} '''Arne Friedrich''' (gebore 29 Mei 1979) is ’n Duitse voormalige [[sokkerspeler]] wat as verdediger gespeel het. Hy was ’n baie veelsydige speler en het as regteragter, sentrale verdediger en soms selfs op middelveld gespeel. Hy het sy land verteenwoordig by die [[UEFA Europa-beker|Europese Kampioenskappe]] in 2004 en 2008, asook by die [[Sokker-Wêreldbeker|Wêreldbekertoernooie]] in [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006|2006]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010]]. In laasgenoemde toernooi het hy sy enigste doel vir [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] aangeteken by die [[Kaapstad-stadion]] in die kwarteindstryd teen [[Argentynse nasionale sokkerspan|Argentinië]]. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Friedrich, Arne}} [[Kategorie:Duitse sokkerspelers]] [[Kategorie:Geboortes in 1979]] [[Kategorie:Lewende mense]] 2q7gh36arjv7d9pqejgs5epmy5vfjnu 3 451281 2820147 2025-07-10T22:29:35Z OutoModerator 183924 Kennisgewing van outomatiese terugrol op [[Syfer]] 2820147 wikitext text/x-wiki == Julie 2025 : OutoModerator het jou wysiging teruggerol == Hallo! Ek is [[User:OutoModerator|OutoModerator]], 'n outomatiese stelsel wat 'n [[Masjienleer|masjienleermodel]] gebruik om potensiële slegte wysigings te identifiseer en terug te rol om te verseker dat Wikipedia vertroubaar en betroubaar bly. Ongelukkig het ek een van jou [[Special:Diff/2820146|onlangse wysigings]] teruggestel na [[Syfer]]. * Omdat die model wat ek gebruik nie perfek is nie, rol dit soms goeie wysigings terug. As jy glo dat die verandering wat jy gemaak het konstruktief was, [[Gebruiker:OutoModerator/Vals positiewe|rapporteer dit asseblief hier]]. * [[:mw:Moderator Tools/Automoderator|Leer meer]] oor my sagteware. [[Gebruiker:OutoModerator|OutoModerator]] ([[Gebruikerbespreking:OutoModerator|kontak]]) 22:29, 10 Julie 2025 (UTC) 6kqwivdogbwsn4syjugcdlvsudzz1i1 0 451282 2820150 2025-07-10T23:20:14Z Vryheidsfront Minus 188698 Nuwe bladsy geskep met '{{Infobox football biography | name = Lukas Podolski | image = [[Lêer:Lukas Podolski 2023.jpg|220px]] | caption = Podolski in aksie vir Górnik Zabrze in 2023 | fullname = Lukas Josef Podolski<ref>{{cite web |url=https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=526&kisiId=1821841 |title=Lukas Josef Podolski |publisher=Turkish Football Federation |access-date=1 December 2020}}</ref> | birth_name = Łukasz Józef Podolski<ref>{{cite web |url=http://www.90minut.pl/kariera.php?...' 2820150 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Lukas Podolski | image = [[Lêer:Lukas Podolski 2023.jpg|220px]] | caption = Podolski in aksie vir Górnik Zabrze in 2023 | fullname = Lukas Josef Podolski<ref>{{cite web |url=https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=526&kisiId=1821841 |title=Lukas Josef Podolski |publisher=Turkish Football Federation |access-date=1 December 2020}}</ref> | birth_name = Łukasz Józef Podolski<ref>{{cite web |url=http://www.90minut.pl/kariera.php?id=7386 |title=Lukas Podolski |publisher=90minut.pl|language=Polish|access-date=6 March 2022}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|1985|6|4|df=y}}<ref>{{Cite web |date=2008-04-20 |title=FIFA.com - Lukas PODOLSKI |url=http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=196789/index.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080420203052/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=196789/index.html |url-status=dead |archive-date=2008-04-20 |access-date=2024-05-21 }}</ref> | birth_place = [[Gliwice]], [[Pole]] | height = 1,83 m<ref>{{Cite web|url=https://www.gornikzabrze.pl/druzyna/i-druzyna/10-lukas-podolski|title=Lukas Podolski - nr 10 - Napastnik|publisher=[[Górnik Zabrze]]|language=Polish|accessdate=3 January 2022|archive-date=19 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230319071035/https://www.gornikzabrze.pl/druzyna/i-druzyna/10-lukas-podolski|url-status=dead}}</ref> | position = Aanvaller, aanvallende middelvelder<ref name=PodolskiArsenalProfile>{{cite web|title=Lukas Podolski |url=http://www.arsenal.com/first-team/players/lukas-podolski |work=Arsenal Football Club |access-date=20 August 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120829224053/http://www.arsenal.com/first-team/players/lukas-podolski |archive-date=29 August 2012 }}</ref> | currentclub = [[Górnik Zabrze]] | clubnumber = 10 | youthyears1 = 1991–1995 | youthclubs1 = FC 07 Bergheim | youthyears2 = 1995–2003 | youthclubs2 = [[1. FC Keulen]] | years1 = 2003–2004 | clubs1 = [[1. FC Keulen| 1. FC Keulen II]] | caps1 = 2 | goals1 = 0 | years2 = 2003–2006 | clubs2 = [[1. FC Keulen]] | caps2 = 81 | goals2 = 46 | years3 = 2006–2009 | clubs3 = [[Bayern München]] | caps3 = 71 | goals3 = 15 | years4 = 2007–2008 | clubs4 = [[Bayern München|Bayern München II]] | caps4 = 2 | goals4 = 0 | years5 = 2009–2012 | clubs5 = [[1. FC Keulen]] | caps5 = 88 | goals5 = 33 | years6 = 2012–2015 | clubs6 = [[Arsenal FC|Arsenal]] | caps6 = 60 | goals6 = 19 | years7 = 2015 | clubs7 = → [[Inter Milaan]] (leen) | caps7 = 17 | goals7 = 1 | years8 = 2015–2017 | clubs8 = [[Galatasaray SK (sokker)|Galatasaray]] | caps8 = 56 | goals8 = 20 | years9 = 2017–2020 | clubs9 = [[Vissel Kobe]] | caps9 = 52 | goals9 = 15 | years10 = 2020–2021 | clubs10 = [[Antalyaspor]] | caps10 = 40 | goals10 = 6 | years11 = 2021– | clubs11 = [[Górnik Zabrze]] | caps11 = 109 | goals11 = 23 | nationalyears1 = 2001–2002 | nationalteam1 = Duitsland o/17 | nationalcaps1 = 6 | nationalgoals1 = 2 | nationalyears2 = 2002–2003 | nationalteam2 = Duitsland o/18 | nationalcaps2 = 7 | nationalgoals2 = 4 | nationalyears3 = 2003 | nationalteam3 = Duitsland o/19 | nationalcaps3 = 3 | nationalgoals3 = 6 | nationalyears4 = 2004 | nationalteam4 = Duitsland o/21 | nationalcaps4 = 5 | nationalgoals4 = 0 | nationalyears5 = 2004–2017 | nationalteam5 = [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] | nationalcaps5 = 130 | nationalgoals5 = 49 | pcupdate = 22:12, 26 Mei 2025 (UTC) }} '''Lukas Josef Podolski''' (gebore [[4 Junie]] [[1985]] as '''Łukasz Józef Podolski''') is ’n professionele [[sokkerspeler]] wat as aanvaller of aanvallende middelvelder vir die Ekstraklasa-klub Górnik Zabrze speel. Hy is bekend vir sy kragtige en akkurate linkervoet, ontploffende skote, tegniek en gevaarlike aanvalle van die linkerkant.<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/players/player=196789/profile.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20110129040154/http://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/players/player=196789/profile.html|url-status=dead|archive-date=29 January 2011|title=Player Profile|publisher=FIFA|access-date=30 April 2012}}</ref> Podolski het in 1995 by [[1. FC Keulen]] aangesluit en in 2003 sy eerste span-debuut gemaak, met 81 wedstryde vir die klub voordat hy na [[Bayern München]] verhuis het. Met Bayern het hy in 2008 die [[Bundesliga]] en [[DFB-Pokal]] gewen. In 2009 het hy teruggekeer na 1. FC Köln. Hy het later in 2012 by die [[Premier League|Premierliga]]-klub [[Arsenal FC|Arsenal]] aangesluit, waar hy in 2014 die [[FA Cup|FA-beker]] gewen het. In Januarie 2015 is hy op lening na die Italiaanse klub [[Inter Milaan]], en ses maande later het hy vir [[Galatasaray SK (sokker)|Galatasaray]] geteken, waar hy die Turkse Beker in 2016 gewen het.<ref name="Eurosport">{{cite web|url=http://www.eurosport.com/football/lukas-podolski_prs27564/person.shtml|title=Lukas Podolski: Eurosport|publisher=FIFA|access-date=30 April 2012}}</ref> Podolski is in [[Pole]] gebore en was geregtig om vir beide [[Poolse nasionale sokkerspan|Pole]] en [[Duitse nasionale sokkerspan|Duitsland]] te speel (omdat sy [[Silesië|Silesiese]] oupa en ouma aan vaderskant in die destydse [[Duitse Keiserryk]] gebore is). Hy was bereid om vir Pole te speel, maar is in 2003 deur die destydse Poolse afrigter Paweł Janas van die hand gewys, nadat hy reeds vir Duitsland se jeugspanne gespeel het.<ref name="Goal.com">{{cite web|url=http://www.goal.com/en-gb/news/2601/features/2011/09/06/2652783/why-germany-owe-a-lot-to-poland-born-miroslav-klose-lukas?noBetaRedirect=1|title=Why Germany owe a lot to Poland-born Miroslav Klose & Lukas Podolski| website = Goal.com | access-date = 8 December 2019 | first = Clark | last = Whitney}}</ref> Ná sy debuut vir die Duitse nasionale span in 2004, het Podolski groot sukses behaal.<ref>{{cite web|url=https://thesefootballtimes.co/2018/07/30/the-three-sides-of-lukas-podolski-international-legend-hometown-hero-and-club-level-enigma/|title=The Three Sides of Lukas Podolski: international legend, hometown hero and club enigma|website=These Football Times|date=30 July 2018|access-date=25 February 2019|last=Munday|first=Billy}}</ref> Hy het aan sewe groot toernooie deelgeneem en was deel van die span wat die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2014|2014 FIFA Wêreldbeker]] gewen het. Hy is die vierde meeste gespeelde speler in Duitsland se geskiedenis (130 wedstryde) en derde op die lys van topskieters, met 49 doele.<ref name="Eurosport2">{{cite web |last=PA Sport |date=21 March 2017 |title=Hero's farewell for Germany's Lukas Podolski in Dortmund |url=http://www.eurosport.com/football/hero-s-farewell-for-germany-s-lukas-podolski-in-dortmund_sto6102394/story.shtml |website=Eurosport.com}}</ref> Op 29 Mei 2013 het Podolski die vinnigste doel in Duitsland se nasionale span se geskiedenis aangeteken — ná slegs nege sekondes in ’n 4–2 vriendskaplike wedstryd teen [[Ecuadoriaanse nasionale sokkerspan|Ecuador]].<ref>{{cite news |url=http://www.itv.com/sport/football/article/2013-05-30/lukas-podolski-ignores-oliver-bierhoff-criticism-to-move-higher-in-germanys-scoring-list/ |title=Lukas Podolski ignores Oliver Bierhoff criticism to move higher in Germany's scoring list |publisher=ITV |date=30 May 2013 |access-date=29 August 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140903064618/http://www.itv.com/sport/football/article/2013-05-30/lukas-podolski-ignores-oliver-bierhoff-criticism-to-move-higher-in-germanys-scoring-list/ |archive-date=3 September 2014 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Ecuador v Germany - 29th May 2013 {{!}} Report {{!}} International Match {{!}} Sky Sports Football |url=http://www1.skysports.com/football/live/match/283244/report |archive-url=http://web.archive.org/web/20140903050206/http://www1.skysports.com/football/live/match/283244/report |archive-date=2014-09-03 |access-date=2025-06-04 |website=www1.skysports.com |language=en}}</ref> Hy het op 22 Maart 2017 uit internasionale sokker getree ná hy as kaptein die wen-doel teen [[Engelse nasionale sokkerspan|Engeland]] in ’n afskeidwedstryd aangeteken het.<ref name="Eurosport2" /> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Podolski, Lukas}} [[Kategorie:Duitse sokkerspelers]] [[Kategorie:Geboortes in 1985]] [[Kategorie:Lewende mense]] 01h8bxz0wks2x10tibkvdyrtf402rdz 2 451283 2820224 2025-07-11T07:32:29Z Rooiratel 90342 Nuwe bladsy geskep met '{{Nuwe gebruikersbladsy}}' 2820224 wikitext text/x-wiki {{Nuwe gebruikersbladsy}} jddevdup2onp9o2ojsehfkkqk1lyern 3 451284 2820225 2025-07-11T07:32:45Z Rooiratel 90342 Nuwe bladsy geskep met '== Welkom == {{Welkom}}' 2820225 wikitext text/x-wiki == Welkom == {{Welkom}} ck8jq42j6v04e2izh6lv2i9rdpixwx5 2 451285 2820232 2025-07-11T07:45:46Z Rooiratel 90342 Nuwe bladsy geskep met '{{Nuwe gebruikersbladsy}}' 2820232 wikitext text/x-wiki {{Nuwe gebruikersbladsy}} jddevdup2onp9o2ojsehfkkqk1lyern 3 451286 2820233 2025-07-11T07:45:57Z Rooiratel 90342 Welkom :) 2820233 wikitext text/x-wiki == Welkom == {{welkom}} aeyhy5voyrxiqzfmpl9v5hdt40r0gku 0 451287 2820237 2025-07-11T08:19:06Z Sobaka 328 Nuwe artikel 2820237 wikitext text/x-wiki '''Figure AI, Inc.''' is 'n [[Amerikaanse]] [[robotika]]maatskappy wat spesialiseer in die ontwikkeling van [[KI]]-aangedrewe [[humanoïde robot]]te.<ref name=":0">{{Cite web |last=Palmer |first=Annie |date=2024-02-29 |title=Humanoid robot startup Figure AI valued at $2.6 billion as Bezos, OpenAI, Nvidia join funding |url=https://www.cnbc.com/2024/02/29/robot-startup-figure-valued-at-2point6-billion-by-bezos-amazon-nvidia.html |access-date=2024-03-15 |website=CNBC |language=en}}</ref> Dit is in 2022 gestig deur [[Brett Adcock]], die stigter van Archer Aviation and Vettery.<ref name=":1">{{Cite web |last=Kingson |first=Jennifer A. |date=17 Maart 2023 |title=Humanoid robots are coming |url=https://www.axios.com/2023/03/17/robots-humanoid-figure-tesla-robotics-ai |website=Axios}}</ref> ==Geskiedenis== In 2022 het die maatskappy sy prototipe, Figure 01, bekendgestel, 'n tweevoetige robot wat ontwerp is vir handearbeid, aanvanklik gemik op die logistieke en pakhuissektore.<ref>{{Cite web |last=Berg |first=Nate |date=3 Februarie 2023 |title=The race to build AI-powered humanoids is heating up |url=https://www.fastcompany.com/90859010/the-race-to-build-ai-powered-humanoids-is-heating-up |website=Fast Company}}</ref> In Mei 2023 het die maatskappy $70 miljoen ingesamel van beleggers onder leiding van Parkway Venture Capital.<ref>{{Cite web |last=Hu |first=Krystal |date=24 Mei 2023 |title=AI startup Figure raises $70 million to build humanoid robots |url=https://www.reuters.com/technology/ai-startup-figure-raises-70-million-build-humanoid-robots-2023-05-24/ |website=Reuters}}</ref> Op 18 Januarie 2024 het Figure 'n vennootskap met [[BMW]] aangekondig om humanoïde robotte in motorvervaardigingsfasiliteite te ontplooi.<ref>{{Cite press release |title=Figure announces commercial agreement with BMW Manufacturing to bring general purpose robots into automotive production |url=https://www.prnewswire.com/news-releases/figure-announces-commercial-agreement-with-bmw-manufacturing-to-bring-general-purpose-robots-into-automotive-production-302036263.html |access-date=2024-04-03 |website=www.prnewswire.com |language=en}}</ref> In Februarie 2024 het Figure AI $675 miljoen in [[waagkapitaal]]befondsing verkry van 'n konsortium wat [[Jeff Bezos]], [[Microsoft]], [[Nvidia]], [[Intel]] en die beginfirmabefondsingsafdelings van [[Amazon]] en [[OpenAI]] insluit.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Jaspreet |date=24 Februarie 2024 |title=Bezos, Nvidia join OpenAI in funding humanoid robot startup, Bloomberg reports |url=https://www.reuters.com/technology/bezos-nvidia-join-openai-funding-humanoid-robot-startup-bloomberg-reports-2024-02-23/ |website=Reuters}}</ref><ref name=":2">{{Cite web |last=O'Brien |first=Matt |date=3 Maart 2024 |title=Humanoid robot-maker Figure gets funding from OpenAI, Jeff Bezos, Nvidia, and other tech giants |url=https://www.fastcompany.com/91045135/figure-ai-humanoid-robots-openai-jeff-bezos-nvidia-intel-funding |website=Fast Company}}</ref> Die befondsing het die maatskappy op $2,6 miljard gewaardeer.<ref name=":0" /> Dit het ook 'n vennootskap met OpenAI aangekondig. Die samewerking sluit in dat OpenAI gespesialiseerde KI-modelle vir Figure se humanoïde robotte bou, wat hulle toelaat om Figure se ontwikkelingstydlyn te versnel deur sy robotte in staat te stel om "uit taal te verwerk en te redeneer".<ref name=":2" /> In 2025 het Figure sy samewerking met OpenAI beëindig en gesê dat groot taalmodelle "slimmer maar meer gekommodifiseerd word".<ref>{{Cite web |last=Bastian |first=Matthias |date=2025-02-06 |title=Robotics startup Figure AI drops OpenAI because LLMs are 'getting smarter yet more commoditized' |url=https://the-decoder.com/robotics-startup-figure-ai-drops-openai-because-llms-are-getting-smarter-yet-more-commoditized/ |access-date=2025-04-13 |website=The Decoder |language=en-US}}</ref> In Februarie het Figure AI Helix aangekondig, die volgende generasie van sy humanoïde robot.<ref name=":3">{{Cite web |last=Salas |first=Joe |date=2025-02-21 |title=Figure's humanoids start doing tasks they weren't trained for |url=https://newatlas.com/robotics/helix-vla-figure-02-robot/?utm_source=New+Atlas+Subscribers&utm_campaign=86b166c1e6-EMAIL_CAMPAIGN_2025_02_24_02_56&utm_medium=email&utm_term=0_65b67362bd-86b166c1e6-90065621 |access-date=2025-03-01 |website=New Atlas |language=en-US}}</ref> Op 15 Maart 2025 het Figure AI BotQ bekendgestel, 'n vervaardigingsaanleg wat daarop gemik is om 12 000 humanoïde per jaar te produseer. Figure AI beplan om sy eie humanoïde robotte progressief te gebruik om te help met die bou van bykomende robotte.<ref>{{Cite web |date=2025-03-15 |title=BotQ: A High-Volume Manufacturing Facility for Humanoid Robots |url=https://www.figure.ai/news/botq |access-date=2025-03-17 |website=FigureAI |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=McFadden |first=Christopher |title=BotQ: Figure unveils humanoid factory where robots will build robots |url=https://interestingengineering.com/innovation/figure-botq-factory-robots-build-robots |access-date=2025-03-17 |website=Interesting Engineering |language=en}}</ref> ==Produkte== ===Figure 02=== Op 6 Augustus 2024 het Figure AI Figure 02 bekendgestel, 'n nuwe weergawe van sy humanoïde robot. Die maatskappy het dit beskryf as die volgende stap in die ontplooiing van humanoïde vir industriële gebruik. Figure 02 beskik oor geïntegreerde bekabeling in sy ledemate en 'n battery wat in die torso geïntegreer is. Dit is toegerus met 6 RGB-kameras, gekoppel aan 'n ingeboude visietaalmodel. Aangedryf deur NVIDIA RTX GPU-gebaseerde modules, bied sy inferensievermoëns 3x die rekenaarkrag van die vorige model.<ref>{{Cite web |last=Martin |first=Scott |date=2024-08-08 |title=Figure Unveils Next-Gen Conversational Humanoid Robot With 3x AI Computing for Fully Autonomous Tasks |url=https://blogs.nvidia.com/blog/figure-humanoid-robot-autonomous/ |access-date=2024-10-28 |website=NVIDIA Blog |language=en-US}}</ref> Dit is ook toegerus met mikrofone en luidsprekers gekombineer met 'n pasgemaakte KI-model, ontwikkel in vennootskap met OpenAI om gespreksvermoëns met mense te vergemaklik. Die herontwerpte vyfvingerige robothande het 16 grade van vryheid en die vermoë om voorwerpe tot 25 kg te dra. Figure 02-robotte is by 'n [[BMW]]-aanleg in [[Suid-Carolina]] getoets.<ref>{{Cite web |last=Heater |first=Brian |date=2024-09-12 |title=Face to face with Figure's new humanoid robot |url=https://techcrunch.com/2024/09/12/face-to-face-with-figures-new-humanoid-robot/ |access-date=2024-10-28 |website=TechCrunch |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Oitzman |first=Mike |date=2024-08-06 |title=Figure 02 humanoid robot is ready to get to work |url=https://www.therobotreport.com/figure-02-humanoid-robot-is-ready-to-get-to-work/ |access-date=2024-10-28 |website=The Robot Report |language=en-US}}</ref> ===Helix=== Helix is 'n ontwikkelde weergawe van Figuur 02 wat 35 grade van vryheid bied, insluitend mensagtige polse, hande en vingers. Dit bevat Helix VLA, 'n algemene visie-taal-aksie neurale netwerk wat twee robotte gelyktydig kan beheer. Die stelsel kan sy omgewing waarneem, op natuurlike taalopdragte reageer, met die werklike wêreld interaksie hê sonder die uitgebreide opleiding wat deur vorige generasies vereis is. Helix kan twee robotte gelyktydig beheer en hulle opdrag gee om met mekaar saam te werk. Elke robot het twee GPU's. Stelsel 2 hanteer hoëvlakbeplanning teen 7-9 Hz (bewerkings per sekonde), terwyl Stelsel 1 laevlakbeheer teen 200 Hz bied. Stelsel 2 beplan take, terwyl Stelsel 1 dit uitvoer. Figuur beweer dat sy robotte byna enige klein huishoudelike voorwerp kan optel, selfs dié wat dit nog nie voorheen gesien het nie.<ref name=":3" /> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] jva869d73s7zq5oskneo2k31m2onvuz 2820238 2820237 2025-07-11T08:20:28Z Sobaka 328 logo 2820238 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Figure-ai-logo.svg|duimnael|Figure AI logo.]] '''Figure AI, Inc.''' is 'n [[Amerikaanse]] [[robotika]]maatskappy wat spesialiseer in die ontwikkeling van [[KI]]-aangedrewe [[humanoïde robot]]te.<ref name=":0">{{Cite web |last=Palmer |first=Annie |date=2024-02-29 |title=Humanoid robot startup Figure AI valued at $2.6 billion as Bezos, OpenAI, Nvidia join funding |url=https://www.cnbc.com/2024/02/29/robot-startup-figure-valued-at-2point6-billion-by-bezos-amazon-nvidia.html |access-date=2024-03-15 |website=CNBC |language=en}}</ref> Dit is in 2022 gestig deur [[Brett Adcock]], die stigter van Archer Aviation and Vettery.<ref name=":1">{{Cite web |last=Kingson |first=Jennifer A. |date=17 Maart 2023 |title=Humanoid robots are coming |url=https://www.axios.com/2023/03/17/robots-humanoid-figure-tesla-robotics-ai |website=Axios}}</ref> ==Geskiedenis== In 2022 het die maatskappy sy prototipe, Figure 01, bekendgestel, 'n tweevoetige robot wat ontwerp is vir handearbeid, aanvanklik gemik op die logistieke en pakhuissektore.<ref>{{Cite web |last=Berg |first=Nate |date=3 Februarie 2023 |title=The race to build AI-powered humanoids is heating up |url=https://www.fastcompany.com/90859010/the-race-to-build-ai-powered-humanoids-is-heating-up |website=Fast Company}}</ref> In Mei 2023 het die maatskappy $70 miljoen ingesamel van beleggers onder leiding van Parkway Venture Capital.<ref>{{Cite web |last=Hu |first=Krystal |date=24 Mei 2023 |title=AI startup Figure raises $70 million to build humanoid robots |url=https://www.reuters.com/technology/ai-startup-figure-raises-70-million-build-humanoid-robots-2023-05-24/ |website=Reuters}}</ref> Op 18 Januarie 2024 het Figure 'n vennootskap met [[BMW]] aangekondig om humanoïde robotte in motorvervaardigingsfasiliteite te ontplooi.<ref>{{Cite press release |title=Figure announces commercial agreement with BMW Manufacturing to bring general purpose robots into automotive production |url=https://www.prnewswire.com/news-releases/figure-announces-commercial-agreement-with-bmw-manufacturing-to-bring-general-purpose-robots-into-automotive-production-302036263.html |access-date=2024-04-03 |website=www.prnewswire.com |language=en}}</ref> In Februarie 2024 het Figure AI $675 miljoen in [[waagkapitaal]]befondsing verkry van 'n konsortium wat [[Jeff Bezos]], [[Microsoft]], [[Nvidia]], [[Intel]] en die beginfirmabefondsingsafdelings van [[Amazon]] en [[OpenAI]] insluit.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Jaspreet |date=24 Februarie 2024 |title=Bezos, Nvidia join OpenAI in funding humanoid robot startup, Bloomberg reports |url=https://www.reuters.com/technology/bezos-nvidia-join-openai-funding-humanoid-robot-startup-bloomberg-reports-2024-02-23/ |website=Reuters}}</ref><ref name=":2">{{Cite web |last=O'Brien |first=Matt |date=3 Maart 2024 |title=Humanoid robot-maker Figure gets funding from OpenAI, Jeff Bezos, Nvidia, and other tech giants |url=https://www.fastcompany.com/91045135/figure-ai-humanoid-robots-openai-jeff-bezos-nvidia-intel-funding |website=Fast Company}}</ref> Die befondsing het die maatskappy op $2,6 miljard gewaardeer.<ref name=":0" /> Dit het ook 'n vennootskap met OpenAI aangekondig. Die samewerking sluit in dat OpenAI gespesialiseerde KI-modelle vir Figure se humanoïde robotte bou, wat hulle toelaat om Figure se ontwikkelingstydlyn te versnel deur sy robotte in staat te stel om "uit taal te verwerk en te redeneer".<ref name=":2" /> In 2025 het Figure sy samewerking met OpenAI beëindig en gesê dat groot taalmodelle "slimmer maar meer gekommodifiseerd word".<ref>{{Cite web |last=Bastian |first=Matthias |date=2025-02-06 |title=Robotics startup Figure AI drops OpenAI because LLMs are 'getting smarter yet more commoditized' |url=https://the-decoder.com/robotics-startup-figure-ai-drops-openai-because-llms-are-getting-smarter-yet-more-commoditized/ |access-date=2025-04-13 |website=The Decoder |language=en-US}}</ref> In Februarie het Figure AI Helix aangekondig, die volgende generasie van sy humanoïde robot.<ref name=":3">{{Cite web |last=Salas |first=Joe |date=2025-02-21 |title=Figure's humanoids start doing tasks they weren't trained for |url=https://newatlas.com/robotics/helix-vla-figure-02-robot/?utm_source=New+Atlas+Subscribers&utm_campaign=86b166c1e6-EMAIL_CAMPAIGN_2025_02_24_02_56&utm_medium=email&utm_term=0_65b67362bd-86b166c1e6-90065621 |access-date=2025-03-01 |website=New Atlas |language=en-US}}</ref> Op 15 Maart 2025 het Figure AI BotQ bekendgestel, 'n vervaardigingsaanleg wat daarop gemik is om 12 000 humanoïde per jaar te produseer. Figure AI beplan om sy eie humanoïde robotte progressief te gebruik om te help met die bou van bykomende robotte.<ref>{{Cite web |date=2025-03-15 |title=BotQ: A High-Volume Manufacturing Facility for Humanoid Robots |url=https://www.figure.ai/news/botq |access-date=2025-03-17 |website=FigureAI |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=McFadden |first=Christopher |title=BotQ: Figure unveils humanoid factory where robots will build robots |url=https://interestingengineering.com/innovation/figure-botq-factory-robots-build-robots |access-date=2025-03-17 |website=Interesting Engineering |language=en}}</ref> ==Produkte== ===Figure 02=== Op 6 Augustus 2024 het Figure AI Figure 02 bekendgestel, 'n nuwe weergawe van sy humanoïde robot. Die maatskappy het dit beskryf as die volgende stap in die ontplooiing van humanoïde vir industriële gebruik. Figure 02 beskik oor geïntegreerde bekabeling in sy ledemate en 'n battery wat in die torso geïntegreer is. Dit is toegerus met 6 RGB-kameras, gekoppel aan 'n ingeboude visietaalmodel. Aangedryf deur NVIDIA RTX GPU-gebaseerde modules, bied sy inferensievermoëns 3x die rekenaarkrag van die vorige model.<ref>{{Cite web |last=Martin |first=Scott |date=2024-08-08 |title=Figure Unveils Next-Gen Conversational Humanoid Robot With 3x AI Computing for Fully Autonomous Tasks |url=https://blogs.nvidia.com/blog/figure-humanoid-robot-autonomous/ |access-date=2024-10-28 |website=NVIDIA Blog |language=en-US}}</ref> Dit is ook toegerus met mikrofone en luidsprekers gekombineer met 'n pasgemaakte KI-model, ontwikkel in vennootskap met OpenAI om gespreksvermoëns met mense te vergemaklik. Die herontwerpte vyfvingerige robothande het 16 grade van vryheid en die vermoë om voorwerpe tot 25 kg te dra. Figure 02-robotte is by 'n [[BMW]]-aanleg in [[Suid-Carolina]] getoets.<ref>{{Cite web |last=Heater |first=Brian |date=2024-09-12 |title=Face to face with Figure's new humanoid robot |url=https://techcrunch.com/2024/09/12/face-to-face-with-figures-new-humanoid-robot/ |access-date=2024-10-28 |website=TechCrunch |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Oitzman |first=Mike |date=2024-08-06 |title=Figure 02 humanoid robot is ready to get to work |url=https://www.therobotreport.com/figure-02-humanoid-robot-is-ready-to-get-to-work/ |access-date=2024-10-28 |website=The Robot Report |language=en-US}}</ref> ===Helix=== Helix is 'n ontwikkelde weergawe van Figuur 02 wat 35 grade van vryheid bied, insluitend mensagtige polse, hande en vingers. Dit bevat Helix VLA, 'n algemene visie-taal-aksie neurale netwerk wat twee robotte gelyktydig kan beheer. Die stelsel kan sy omgewing waarneem, op natuurlike taalopdragte reageer, met die werklike wêreld interaksie hê sonder die uitgebreide opleiding wat deur vorige generasies vereis is. Helix kan twee robotte gelyktydig beheer en hulle opdrag gee om met mekaar saam te werk. Elke robot het twee GPU's. Stelsel 2 hanteer hoëvlakbeplanning teen 7-9 Hz (bewerkings per sekonde), terwyl Stelsel 1 laevlakbeheer teen 200 Hz bied. Stelsel 2 beplan take, terwyl Stelsel 1 dit uitvoer. Figuur beweer dat sy robotte byna enige klein huishoudelike voorwerp kan optel, selfs dié wat dit nog nie voorheen gesien het nie.<ref name=":3" /> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] cvcet8lm0qztj8u852aimse0i0zjhw4 2820240 2820238 2025-07-11T08:22:25Z Sobaka 328 kategorie 2820240 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Figure-ai-logo.svg|duimnael|Figure AI logo.]] '''Figure AI, Inc.''' is 'n [[Amerikaanse]] [[robotika]]maatskappy wat spesialiseer in die ontwikkeling van [[KI]]-aangedrewe [[humanoïde robot]]te.<ref name=":0">{{Cite web |last=Palmer |first=Annie |date=2024-02-29 |title=Humanoid robot startup Figure AI valued at $2.6 billion as Bezos, OpenAI, Nvidia join funding |url=https://www.cnbc.com/2024/02/29/robot-startup-figure-valued-at-2point6-billion-by-bezos-amazon-nvidia.html |access-date=2024-03-15 |website=CNBC |language=en}}</ref> Dit is in 2022 gestig deur [[Brett Adcock]], die stigter van Archer Aviation and Vettery.<ref name=":1">{{Cite web |last=Kingson |first=Jennifer A. |date=17 Maart 2023 |title=Humanoid robots are coming |url=https://www.axios.com/2023/03/17/robots-humanoid-figure-tesla-robotics-ai |website=Axios}}</ref> ==Geskiedenis== In 2022 het die maatskappy sy prototipe, Figure 01, bekendgestel, 'n tweevoetige robot wat ontwerp is vir handearbeid, aanvanklik gemik op die logistieke en pakhuissektore.<ref>{{Cite web |last=Berg |first=Nate |date=3 Februarie 2023 |title=The race to build AI-powered humanoids is heating up |url=https://www.fastcompany.com/90859010/the-race-to-build-ai-powered-humanoids-is-heating-up |website=Fast Company}}</ref> In Mei 2023 het die maatskappy $70 miljoen ingesamel van beleggers onder leiding van Parkway Venture Capital.<ref>{{Cite web |last=Hu |first=Krystal |date=24 Mei 2023 |title=AI startup Figure raises $70 million to build humanoid robots |url=https://www.reuters.com/technology/ai-startup-figure-raises-70-million-build-humanoid-robots-2023-05-24/ |website=Reuters}}</ref> Op 18 Januarie 2024 het Figure 'n vennootskap met [[BMW]] aangekondig om humanoïde robotte in motorvervaardigingsfasiliteite te ontplooi.<ref>{{Cite press release |title=Figure announces commercial agreement with BMW Manufacturing to bring general purpose robots into automotive production |url=https://www.prnewswire.com/news-releases/figure-announces-commercial-agreement-with-bmw-manufacturing-to-bring-general-purpose-robots-into-automotive-production-302036263.html |access-date=2024-04-03 |website=www.prnewswire.com |language=en}}</ref> In Februarie 2024 het Figure AI $675 miljoen in [[waagkapitaal]]befondsing verkry van 'n konsortium wat [[Jeff Bezos]], [[Microsoft]], [[Nvidia]], [[Intel]] en die beginfirmabefondsingsafdelings van [[Amazon]] en [[OpenAI]] insluit.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Jaspreet |date=24 Februarie 2024 |title=Bezos, Nvidia join OpenAI in funding humanoid robot startup, Bloomberg reports |url=https://www.reuters.com/technology/bezos-nvidia-join-openai-funding-humanoid-robot-startup-bloomberg-reports-2024-02-23/ |website=Reuters}}</ref><ref name=":2">{{Cite web |last=O'Brien |first=Matt |date=3 Maart 2024 |title=Humanoid robot-maker Figure gets funding from OpenAI, Jeff Bezos, Nvidia, and other tech giants |url=https://www.fastcompany.com/91045135/figure-ai-humanoid-robots-openai-jeff-bezos-nvidia-intel-funding |website=Fast Company}}</ref> Die befondsing het die maatskappy op $2,6 miljard gewaardeer.<ref name=":0" /> Dit het ook 'n vennootskap met OpenAI aangekondig. Die samewerking sluit in dat OpenAI gespesialiseerde KI-modelle vir Figure se humanoïde robotte bou, wat hulle toelaat om Figure se ontwikkelingstydlyn te versnel deur sy robotte in staat te stel om "uit taal te verwerk en te redeneer".<ref name=":2" /> In 2025 het Figure sy samewerking met OpenAI beëindig en gesê dat groot taalmodelle "slimmer maar meer gekommodifiseerd word".<ref>{{Cite web |last=Bastian |first=Matthias |date=2025-02-06 |title=Robotics startup Figure AI drops OpenAI because LLMs are 'getting smarter yet more commoditized' |url=https://the-decoder.com/robotics-startup-figure-ai-drops-openai-because-llms-are-getting-smarter-yet-more-commoditized/ |access-date=2025-04-13 |website=The Decoder |language=en-US}}</ref> In Februarie het Figure AI Helix aangekondig, die volgende generasie van sy humanoïde robot.<ref name=":3">{{Cite web |last=Salas |first=Joe |date=2025-02-21 |title=Figure's humanoids start doing tasks they weren't trained for |url=https://newatlas.com/robotics/helix-vla-figure-02-robot/?utm_source=New+Atlas+Subscribers&utm_campaign=86b166c1e6-EMAIL_CAMPAIGN_2025_02_24_02_56&utm_medium=email&utm_term=0_65b67362bd-86b166c1e6-90065621 |access-date=2025-03-01 |website=New Atlas |language=en-US}}</ref> Op 15 Maart 2025 het Figure AI BotQ bekendgestel, 'n vervaardigingsaanleg wat daarop gemik is om 12 000 humanoïde per jaar te produseer. Figure AI beplan om sy eie humanoïde robotte progressief te gebruik om te help met die bou van bykomende robotte.<ref>{{Cite web |date=2025-03-15 |title=BotQ: A High-Volume Manufacturing Facility for Humanoid Robots |url=https://www.figure.ai/news/botq |access-date=2025-03-17 |website=FigureAI |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=McFadden |first=Christopher |title=BotQ: Figure unveils humanoid factory where robots will build robots |url=https://interestingengineering.com/innovation/figure-botq-factory-robots-build-robots |access-date=2025-03-17 |website=Interesting Engineering |language=en}}</ref> ==Produkte== ===Figure 02=== Op 6 Augustus 2024 het Figure AI Figure 02 bekendgestel, 'n nuwe weergawe van sy humanoïde robot. Die maatskappy het dit beskryf as die volgende stap in die ontplooiing van humanoïde vir industriële gebruik. Figure 02 beskik oor geïntegreerde bekabeling in sy ledemate en 'n battery wat in die torso geïntegreer is. Dit is toegerus met 6 RGB-kameras, gekoppel aan 'n ingeboude visietaalmodel. Aangedryf deur NVIDIA RTX GPU-gebaseerde modules, bied sy inferensievermoëns 3x die rekenaarkrag van die vorige model.<ref>{{Cite web |last=Martin |first=Scott |date=2024-08-08 |title=Figure Unveils Next-Gen Conversational Humanoid Robot With 3x AI Computing for Fully Autonomous Tasks |url=https://blogs.nvidia.com/blog/figure-humanoid-robot-autonomous/ |access-date=2024-10-28 |website=NVIDIA Blog |language=en-US}}</ref> Dit is ook toegerus met mikrofone en luidsprekers gekombineer met 'n pasgemaakte KI-model, ontwikkel in vennootskap met OpenAI om gespreksvermoëns met mense te vergemaklik. Die herontwerpte vyfvingerige robothande het 16 grade van vryheid en die vermoë om voorwerpe tot 25 kg te dra. Figure 02-robotte is by 'n [[BMW]]-aanleg in [[Suid-Carolina]] getoets.<ref>{{Cite web |last=Heater |first=Brian |date=2024-09-12 |title=Face to face with Figure's new humanoid robot |url=https://techcrunch.com/2024/09/12/face-to-face-with-figures-new-humanoid-robot/ |access-date=2024-10-28 |website=TechCrunch |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Oitzman |first=Mike |date=2024-08-06 |title=Figure 02 humanoid robot is ready to get to work |url=https://www.therobotreport.com/figure-02-humanoid-robot-is-ready-to-get-to-work/ |access-date=2024-10-28 |website=The Robot Report |language=en-US}}</ref> ===Helix=== Helix is 'n ontwikkelde weergawe van Figuur 02 wat 35 grade van vryheid bied, insluitend mensagtige polse, hande en vingers. Dit bevat Helix VLA, 'n algemene visie-taal-aksie neurale netwerk wat twee robotte gelyktydig kan beheer. Die stelsel kan sy omgewing waarneem, op natuurlike taalopdragte reageer, met die werklike wêreld interaksie hê sonder die uitgebreide opleiding wat deur vorige generasies vereis is. Helix kan twee robotte gelyktydig beheer en hulle opdrag gee om met mekaar saam te werk. Elke robot het twee GPU's. Stelsel 2 hanteer hoëvlakbeplanning teen 7-9 Hz (bewerkings per sekonde), terwyl Stelsel 1 laevlakbeheer teen 200 Hz bied. Stelsel 2 beplan take, terwyl Stelsel 1 dit uitvoer. Figuur beweer dat sy robotte byna enige klein huishoudelike voorwerp kan optel, selfs dié wat dit nog nie voorheen gesien het nie.<ref name=":3" /> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] [[Kategorie:Kunsmatige intelligensie]] tfkztuxk770v5kv6ubeptv17x7hq954 2820241 2820240 2025-07-11T08:23:10Z Sobaka 328 /* Geskiedenis */ skakel 2820241 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Figure-ai-logo.svg|duimnael|Figure AI logo.]] '''Figure AI, Inc.''' is 'n [[Amerikaanse]] [[robotika]]maatskappy wat spesialiseer in die ontwikkeling van [[KI]]-aangedrewe [[humanoïde robot]]te.<ref name=":0">{{Cite web |last=Palmer |first=Annie |date=2024-02-29 |title=Humanoid robot startup Figure AI valued at $2.6 billion as Bezos, OpenAI, Nvidia join funding |url=https://www.cnbc.com/2024/02/29/robot-startup-figure-valued-at-2point6-billion-by-bezos-amazon-nvidia.html |access-date=2024-03-15 |website=CNBC |language=en}}</ref> Dit is in 2022 gestig deur [[Brett Adcock]], die stigter van Archer Aviation and Vettery.<ref name=":1">{{Cite web |last=Kingson |first=Jennifer A. |date=17 Maart 2023 |title=Humanoid robots are coming |url=https://www.axios.com/2023/03/17/robots-humanoid-figure-tesla-robotics-ai |website=Axios}}</ref> ==Geskiedenis== In 2022 het die maatskappy sy prototipe, Figure 01, bekendgestel, 'n tweevoetige robot wat ontwerp is vir handearbeid, aanvanklik gemik op die logistieke en pakhuissektore.<ref>{{Cite web |last=Berg |first=Nate |date=3 Februarie 2023 |title=The race to build AI-powered humanoids is heating up |url=https://www.fastcompany.com/90859010/the-race-to-build-ai-powered-humanoids-is-heating-up |website=Fast Company}}</ref> In Mei 2023 het die maatskappy $70 miljoen ingesamel van beleggers onder leiding van Parkway Venture Capital.<ref>{{Cite web |last=Hu |first=Krystal |date=24 Mei 2023 |title=AI startup Figure raises $70 million to build humanoid robots |url=https://www.reuters.com/technology/ai-startup-figure-raises-70-million-build-humanoid-robots-2023-05-24/ |website=Reuters}}</ref> Op 18 Januarie 2024 het Figure 'n vennootskap met [[BMW]] aangekondig om humanoïde robotte in motorvervaardigingsfasiliteite te ontplooi.<ref>{{Cite press release |title=Figure announces commercial agreement with BMW Manufacturing to bring general purpose robots into automotive production |url=https://www.prnewswire.com/news-releases/figure-announces-commercial-agreement-with-bmw-manufacturing-to-bring-general-purpose-robots-into-automotive-production-302036263.html |access-date=2024-04-03 |website=www.prnewswire.com |language=en}}</ref> In Februarie 2024 het Figure AI $675 miljoen in [[waagkapitaal]]befondsing verkry van 'n konsortium wat [[Jeff Bezos]], [[Microsoft]], [[Nvidia]], [[Intel]] en die beginfirmabefondsingsafdelings van [[Amazon.com]] en [[OpenAI]] insluit.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Jaspreet |date=24 Februarie 2024 |title=Bezos, Nvidia join OpenAI in funding humanoid robot startup, Bloomberg reports |url=https://www.reuters.com/technology/bezos-nvidia-join-openai-funding-humanoid-robot-startup-bloomberg-reports-2024-02-23/ |website=Reuters}}</ref><ref name=":2">{{Cite web |last=O'Brien |first=Matt |date=3 Maart 2024 |title=Humanoid robot-maker Figure gets funding from OpenAI, Jeff Bezos, Nvidia, and other tech giants |url=https://www.fastcompany.com/91045135/figure-ai-humanoid-robots-openai-jeff-bezos-nvidia-intel-funding |website=Fast Company}}</ref> Die befondsing het die maatskappy op $2,6 miljard gewaardeer.<ref name=":0" /> Dit het ook 'n vennootskap met OpenAI aangekondig. Die samewerking sluit in dat OpenAI gespesialiseerde KI-modelle vir Figure se humanoïde robotte bou, wat hulle toelaat om Figure se ontwikkelingstydlyn te versnel deur sy robotte in staat te stel om "uit taal te verwerk en te redeneer".<ref name=":2" /> In 2025 het Figure sy samewerking met OpenAI beëindig en gesê dat groot taalmodelle "slimmer maar meer gekommodifiseerd word".<ref>{{Cite web |last=Bastian |first=Matthias |date=2025-02-06 |title=Robotics startup Figure AI drops OpenAI because LLMs are 'getting smarter yet more commoditized' |url=https://the-decoder.com/robotics-startup-figure-ai-drops-openai-because-llms-are-getting-smarter-yet-more-commoditized/ |access-date=2025-04-13 |website=The Decoder |language=en-US}}</ref> In Februarie het Figure AI Helix aangekondig, die volgende generasie van sy humanoïde robot.<ref name=":3">{{Cite web |last=Salas |first=Joe |date=2025-02-21 |title=Figure's humanoids start doing tasks they weren't trained for |url=https://newatlas.com/robotics/helix-vla-figure-02-robot/?utm_source=New+Atlas+Subscribers&utm_campaign=86b166c1e6-EMAIL_CAMPAIGN_2025_02_24_02_56&utm_medium=email&utm_term=0_65b67362bd-86b166c1e6-90065621 |access-date=2025-03-01 |website=New Atlas |language=en-US}}</ref> Op 15 Maart 2025 het Figure AI BotQ bekendgestel, 'n vervaardigingsaanleg wat daarop gemik is om 12 000 humanoïde per jaar te produseer. Figure AI beplan om sy eie humanoïde robotte progressief te gebruik om te help met die bou van bykomende robotte.<ref>{{Cite web |date=2025-03-15 |title=BotQ: A High-Volume Manufacturing Facility for Humanoid Robots |url=https://www.figure.ai/news/botq |access-date=2025-03-17 |website=FigureAI |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=McFadden |first=Christopher |title=BotQ: Figure unveils humanoid factory where robots will build robots |url=https://interestingengineering.com/innovation/figure-botq-factory-robots-build-robots |access-date=2025-03-17 |website=Interesting Engineering |language=en}}</ref> ==Produkte== ===Figure 02=== Op 6 Augustus 2024 het Figure AI Figure 02 bekendgestel, 'n nuwe weergawe van sy humanoïde robot. Die maatskappy het dit beskryf as die volgende stap in die ontplooiing van humanoïde vir industriële gebruik. Figure 02 beskik oor geïntegreerde bekabeling in sy ledemate en 'n battery wat in die torso geïntegreer is. Dit is toegerus met 6 RGB-kameras, gekoppel aan 'n ingeboude visietaalmodel. Aangedryf deur NVIDIA RTX GPU-gebaseerde modules, bied sy inferensievermoëns 3x die rekenaarkrag van die vorige model.<ref>{{Cite web |last=Martin |first=Scott |date=2024-08-08 |title=Figure Unveils Next-Gen Conversational Humanoid Robot With 3x AI Computing for Fully Autonomous Tasks |url=https://blogs.nvidia.com/blog/figure-humanoid-robot-autonomous/ |access-date=2024-10-28 |website=NVIDIA Blog |language=en-US}}</ref> Dit is ook toegerus met mikrofone en luidsprekers gekombineer met 'n pasgemaakte KI-model, ontwikkel in vennootskap met OpenAI om gespreksvermoëns met mense te vergemaklik. Die herontwerpte vyfvingerige robothande het 16 grade van vryheid en die vermoë om voorwerpe tot 25 kg te dra. Figure 02-robotte is by 'n [[BMW]]-aanleg in [[Suid-Carolina]] getoets.<ref>{{Cite web |last=Heater |first=Brian |date=2024-09-12 |title=Face to face with Figure's new humanoid robot |url=https://techcrunch.com/2024/09/12/face-to-face-with-figures-new-humanoid-robot/ |access-date=2024-10-28 |website=TechCrunch |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Oitzman |first=Mike |date=2024-08-06 |title=Figure 02 humanoid robot is ready to get to work |url=https://www.therobotreport.com/figure-02-humanoid-robot-is-ready-to-get-to-work/ |access-date=2024-10-28 |website=The Robot Report |language=en-US}}</ref> ===Helix=== Helix is 'n ontwikkelde weergawe van Figuur 02 wat 35 grade van vryheid bied, insluitend mensagtige polse, hande en vingers. Dit bevat Helix VLA, 'n algemene visie-taal-aksie neurale netwerk wat twee robotte gelyktydig kan beheer. Die stelsel kan sy omgewing waarneem, op natuurlike taalopdragte reageer, met die werklike wêreld interaksie hê sonder die uitgebreide opleiding wat deur vorige generasies vereis is. Helix kan twee robotte gelyktydig beheer en hulle opdrag gee om met mekaar saam te werk. Elke robot het twee GPU's. Stelsel 2 hanteer hoëvlakbeplanning teen 7-9 Hz (bewerkings per sekonde), terwyl Stelsel 1 laevlakbeheer teen 200 Hz bied. Stelsel 2 beplan take, terwyl Stelsel 1 dit uitvoer. Figuur beweer dat sy robotte byna enige klein huishoudelike voorwerp kan optel, selfs dié wat dit nog nie voorheen gesien het nie.<ref name=":3" /> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] [[Kategorie:Kunsmatige intelligensie]] 9obswqfloshk9scvsmjf0l1ozbc1fcv 1 451288 2820239 2025-07-11T08:21:25Z Sobaka 328 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' 2820239 wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 451289 2820301 2025-07-11T11:27:36Z AFM 21229 Nuwe bladsy geskep met 'Die '''Ndedema-vallei''' (soms Didima-vallei) in die [[Drakensberge]] is een van die rykste rotskunsgebiede in die wêreld. Daarom is hierdie kultuurmonument veral vir kunshistorici van groot belang. Daar is 3909 veelkleurige Boesmantekeninge van hoë gehalte versprei oor 17 rotsskuilings. In een enkele rotsoorhang, die Sebaayeni-grot, is 1146 afsonderlike tekeninge. Die ouderdom van al die kunswerke word op ‘n 2000 jaar geskat. Hierdie kunswerke is rondom die...' 2820301 wikitext text/x-wiki Die '''Ndedema-vallei''' (soms Didima-vallei) in die [[Drakensberge]] is een van die rykste rotskunsgebiede in die wêreld. Daarom is hierdie kultuurmonument veral vir kunshistorici van groot belang. Daar is 3909 veelkleurige Boesmantekeninge van hoë gehalte versprei oor 17 rotsskuilings. In een enkele rotsoorhang, die Sebaayeni-grot, is 1146 afsonderlike tekeninge. Die ouderdom van al die kunswerke word op ‘n 2000 jaar geskat. Hierdie kunswerke is rondom die punt 29° 1′ 49″ suid en 29° 15′ 37″ oos, in die kloof van 5½ km in lengte. Dit is naby die Cathkin Peak Nasionale Park, Mike’s Pass en Monk’s Cowl. ==Lees ook== *[[Boesmanrotskuns]] *[[Ndedema-waterval]] ==Bibliografie== *bradshawfoundation.com/rockartnetwork/didima_gorge.php *Pager, Harold: Ndedema. A documentation of the rock paintings of the Ndedema Gorge. Portland: International Scholarly Book Services. 1972 *tripadvisor.co.za/Attraction_Review-g662254-d7395388-Reviews-Didima_Rock_Art_Centre-Winterton_Drakensberg_Region_KwaZulu_Natal.html [[Kategorie: Kultuur in Suid-Afrika]] [[Kategorie: Beeldende kuns]] [[Kategorie: KwaZulu-Natal]] 46y3ols3ly08autvi0s5afylxf16rp7 0 451290 2820302 2025-07-11T11:33:55Z Oesjaar 7467 Nuwe spesie 2820302 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = | image = | taxon = Berkheya glabrata | authority = ([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) Fourc., (1941) | synonyms =* ''Stobaea glabrata'' <small>Thunb.</small> }} '''''Berkheya glabrata''''' is 'n [[plant]] wat deel van die [[Asteraceae]] [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] en kom in die [[Noord-Kaap]], [[Oos-Kaap]] en die [[Wes-Kaap]]voor. Die spesie het tans geen bedreigings nie. == Galery == <gallery> Berkheya glabrata 20D 4885.jpg </gallery> == Bronnelys == * [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=3077-62 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77205521-1 Plants of the World] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Berkheya|glabrata]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 35jm1gj55iwrwump2a0o2ctil23qqh7 2820303 2820302 2025-07-11T11:37:25Z Oesjaar 7467 Plaaslike naam. 2820303 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = Geeldissel | image = | taxon = Berkheya glabrata | authority = ([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) Fourc., (1941) | synonyms =* ''Stobaea glabrata'' <small>Thunb.</small> }} Die '''geeldissel''' (''Berkheya glabrata'') is 'n [[plant]] wat deel van die [[Asteraceae]] [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] en kom in die [[Noord-Kaap]], [[Oos-Kaap]] en die [[Wes-Kaap]] voor. Die spesie het tans geen bedreigings nie. == Galery == <gallery> Berkheya glabrata 20D 4885.jpg </gallery> == Bronnelys == * [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=3077-62 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77205521-1 Plants of the World] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Berkheya|glabrata]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] q2eawaipumpnygrbd9ev9plyt51h3lh 0 451291 2820304 2025-07-11T11:37:50Z Oesjaar 7467 Aanstuur 2820304 wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Berkheya glabrata]] f9jgqg39xgm9etkrlaubk2my3zrmds4 0 451292 2820305 2025-07-11T11:40:25Z 118.172.197.141 Nuwe bladsy geskep met '[[Lêer:Bundesarchiv Bild 146-1979-122-29A, Philipp Scheidemann (cropped).jpg|duimnael]] '''Philipp Heinrich Scheidemann''' ([[26 Julie]] [[1865]] – [[29 November]] [[1939]]) was 'n Duitse politikus van die [[Sosiaal-Demokratiese Party|Sosiaal-Demokratiese Party van Duitsland]] (SPD). In die eerste kwart van die 20ste eeu het hy 'n leidende rol in beide sy party en in die jong [[Republiek Weimar]] gespeel. Tydens die Duitse Rewolusie van 1918–1919 wat uitgebreek...' 2820305 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Bundesarchiv Bild 146-1979-122-29A, Philipp Scheidemann (cropped).jpg|duimnael]] '''Philipp Heinrich Scheidemann''' ([[26 Julie]] [[1865]] – [[29 November]] [[1939]]) was 'n Duitse politikus van die [[Sosiaal-Demokratiese Party|Sosiaal-Demokratiese Party van Duitsland]] (SPD). In die eerste kwart van die 20ste eeu het hy 'n leidende rol in beide sy party en in die jong [[Republiek Weimar]] gespeel. Tydens die Duitse Rewolusie van 1918–1919 wat uitgebreek het na Duitsland se nederlaag in die [[Eerste Wêreldoorlog]], het Scheidemann 'n Duitse Republiek vanaf 'n balkon van die Reichstag-gebou uitgeroep. In 1919 is hy deur die Nasionale Vergadering in Weimar tot Ministerpresident van die Reich verkies om 'n grondwet vir die republiek te skryf. Hy het dieselfde jaar bedank weens 'n gebrek aan eenstemmigheid in die kabinet oor die aanvaarding van die bepalings van die [[Verdrag van Versailles]]. Scheidemann het tot 1933 'n lid van die Reichstag gebly en van 1920 tot 1925 as burgemeester van sy geboortestad Kassel gedien. Nadat [[Adolf Hitler]] en die [[Nasionaal-Sosialistiese Duitse Arbeidersparty|Nazi-party]] in 1933 aan bewind gekom het, is hy in ballingskap omdat hy as een van die "November-misdadigers" beskou is wat verantwoordelik gehou is vir Duitsland se nederlaag in die oorlog en die ineenstorting van die Duitse Ryk. Terwyl hy in ballingskap was, het hy breedvoerig oor Duitse politiek geskryf. Hy is in 1939 in [[Kopenhagen]], [[Denemarke]], oorlede. == Eksterne skakels == * {{Commonskat-inlyn|Philipp Scheidemann}} {{Kanselier van Duitsland}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Scheidemann, Philipp}} [[Kategorie:Eerste Ministers van Duitsland]] [[Kategorie:Geboortes in 1865]] [[Kategorie:Sterftes in 1939]] 7jk9166c3mysp13g2jdixn3eiwo8dt1 2820309 2820305 2025-07-11T11:50:16Z Oesjaar 7467 Geen bronnelys. 2820309 wikitext text/x-wiki {{geen bronnelys}} [[Lêer:Bundesarchiv Bild 146-1979-122-29A, Philipp Scheidemann (cropped).jpg|duimnael]] '''Philipp Heinrich Scheidemann''' ([[26 Julie]] [[1865]] – [[29 November]] [[1939]]) was 'n Duitse politikus van die [[Sosiaal-Demokratiese Party|Sosiaal-Demokratiese Party van Duitsland]] (SPD). In die eerste kwart van die 20ste eeu het hy 'n leidende rol in beide sy party en in die jong [[Republiek Weimar]] gespeel. Tydens die Duitse Rewolusie van 1918–1919 wat uitgebreek het na Duitsland se nederlaag in die [[Eerste Wêreldoorlog]], het Scheidemann 'n Duitse Republiek vanaf 'n balkon van die Reichstag-gebou uitgeroep. In 1919 is hy deur die Nasionale Vergadering in Weimar tot Ministerpresident van die Reich verkies om 'n grondwet vir die republiek te skryf. Hy het dieselfde jaar bedank weens 'n gebrek aan eenstemmigheid in die kabinet oor die aanvaarding van die bepalings van die [[Verdrag van Versailles]]. Scheidemann het tot 1933 'n lid van die Reichstag gebly en van 1920 tot 1925 as burgemeester van sy geboortestad Kassel gedien. Nadat [[Adolf Hitler]] en die [[Nasionaal-Sosialistiese Duitse Arbeidersparty|Nazi-party]] in 1933 aan bewind gekom het, is hy in ballingskap omdat hy as een van die "November-misdadigers" beskou is wat verantwoordelik gehou is vir Duitsland se nederlaag in die oorlog en die ineenstorting van die Duitse Ryk. Terwyl hy in ballingskap was, het hy breedvoerig oor Duitse politiek geskryf. Hy is in 1939 in [[Kopenhagen]], [[Denemarke]], oorlede. == Eksterne skakels == * {{Commonskat-inlyn|Philipp Scheidemann}} {{Kanselier van Duitsland}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Scheidemann, Philipp}} [[Kategorie:Eerste Ministers van Duitsland]] [[Kategorie:Geboortes in 1865]] [[Kategorie:Sterftes in 1939]] 8f5xqf6cwndbdg1egeq93gkzvk5jleh 0 451293 2820306 2025-07-11T11:47:44Z Oesjaar 7467 Nuwe spesie 2820306 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = Kaaldissel | image = | taxon = Berkheya herbacea | authority = (L.f.) Druce, (1916 gepubl. 1917) | synonyms =* ''Berkheya cynaroides'' <small>(Vahl) Willd.</small> * ''Berkheya cynaroides var. kraussii'' <small>Sch.Bip.</small> * ''Berkheya scolymoides'' <small>DC.</small> * ''Crocodilodes herbacea'' <small>(L.f.) Kuntze</small> * ''Evopis heterophylla'' <small>Cass.</small> * ''Gorteria herbacea'' <small>L.f.</small> * ''Rohria cynaroides'' <small>Vahl</small> }} Die '''kaaldissel''' (''Berkheya herbacea'') is 'n [[plant]] wat deel van die [[Asteraceae]] [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] en kom in die[[Wes-Kaap]] voor. Die spesie het tans geen bedreigings nie. == Galery == <gallery> Berkheya herbacea 1DS-II 1-C4633-01.jpg Berkheya herbacea 1DS-II 1-C4633.jpg </gallery> == Bronnelys == * [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=3077-69 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:184565-1 Plants of the World] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Berkheya|herbacea]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] nidc8txt9rbgh6fgko45invpwjs9woe 2820307 2820306 2025-07-11T11:47:57Z Oesjaar 7467 Spasie! 2820307 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = iucn3.1 | name = Kaaldissel | image = | taxon = Berkheya herbacea | authority = (L.f.) Druce, (1916 gepubl. 1917) | synonyms =* ''Berkheya cynaroides'' <small>(Vahl) Willd.</small> * ''Berkheya cynaroides var. kraussii'' <small>Sch.Bip.</small> * ''Berkheya scolymoides'' <small>DC.</small> * ''Crocodilodes herbacea'' <small>(L.f.) Kuntze</small> * ''Evopis heterophylla'' <small>Cass.</small> * ''Gorteria herbacea'' <small>L.f.</small> * ''Rohria cynaroides'' <small>Vahl</small> }} Die '''kaaldissel''' (''Berkheya herbacea'') is 'n [[plant]] wat deel van die [[Asteraceae]] [[Familie (biologie)|familie]] is. Die [[spesie]] is [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] en kom in die [[Wes-Kaap]] voor. Die spesie het tans geen bedreigings nie. == Galery == <gallery> Berkheya herbacea 1DS-II 1-C4633-01.jpg Berkheya herbacea 1DS-II 1-C4633.jpg </gallery> == Bronnelys == * [https://redlist.sanbi.org/species.php?species=3077-69 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:184565-1 Plants of the World] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Berkheya|herbacea]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] ixx0zn0xttbbeypmbg589380lpnbs6b 0 451294 2820308 2025-07-11T11:49:39Z Oesjaar 7467 Aanstuur 2820308 wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Berkheya herbacea]] ti6qcr1r2kba2h5zff29wz7qjzk8f4t