ውክፔዲያ amwiki https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8B%E1%8A%93%E1%8B%8D_%E1%8C%88%E1%8C%BD MediaWiki 1.45.0-wmf.3 first-letter ፋይል ልዩ ውይይት አባል አባል ውይይት ውክፔዲያ ውክፔዲያ ውይይት ስዕል ስዕል ውይይት መልዕክት መልዕክት ውይይት መለጠፊያ መለጠፊያ ውይይት እርዳታ እርዳታ ውይይት መደብ መደብ ውይይት በር በር ውይይት TimedText TimedText talk Module Module talk 0 1547 385631 383503 2025-06-02T21:46:05Z 102.213.68.195 H 385631 wikitext text/x-wiki {{ዋቢ ይሻሻል |ቀን=፯ ነሐሴ ፳፻፮ }} {{የቦታ መረጃ | ስም = አዲስ ፡ አበባ | ስዕል = | ስዕል_መግለጫ = የአዲስ አበባ ሰማይ ጠቀሰ ህንፃዎች 2023 | ክፍፍል_ዓይነት = አገር | ክፍፍል_ስም = {{flag|ኢትዮጵያ}} | ምሥረታ_ስም = የተቆረቆረችው | ምሥረታ_ቀን = ፲፰፻፸፰ | ምሥረታ_ስም2 = | ምሥረታ_ቀን2 = | መሪ_ማዕረግ = [[የአዲስ አበባ ከንቲባ|ከንቲባ]] | መሪ_ስም = [[አዳነች አቤቤ]] (ምክትል) | መሪ_ማዕረግ2 = | መሪ_ስም2 = | ቦታ_ጠቅላላ = 527 | ከፍታ = 2,355 ሜ. | ሕዝብ_ጠቅላላ = 3,384,569 | ድረ_ገጽ = [http://www.addisababacity.gov.et addisababacity.gov.et] | ካርታ_አገር = ኢትዮጵያ | ካርታ_መግለጫ = የአዲስ ፡ አበባ ፡ አቀማመጥ ፡ በኢትዮጵያ ፡ ውስጥ | lat_deg = 9 | lat_min = 2 | north_south = N | lon_deg = 38 | lon_min = 42 | east_west = E }}[[ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ|አዲስ]] አበባ (Addis Abeba) ፤ [[ኢትዮጵያ|የኢትዮጵያ]] [[ዋና ከተማ]] ስትሆን በተጨማሪ [[የአፍሪካ ሕብረት]] መቀመጫ እንዲሁም የብዙ [[የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት]] ቅርንጫፎችና ሌሎችም የዓለም የዲፕሎማቲክ (የሰላማዊ ግንኙነት) ልዑካን መሰብሰቢያ ከተማ ናት ። ራስ-ገዝ አስተዳደር ስላላት በኢ.ፌ.ዲ.ሪ ህገመንግስት የፌደራል ከተማነትን ማዕረግ ይዛ ትገኛለች። ከባሕር ጠለል በ2500 ሜትር ከፍታ ላይ የምትገኘው ከተማ በ1999 አ.ም በተደረገው የህዝብ ቆጠራ ወደ 2,739,551 በላይ ሕዝብ የሚኖርባት በመሆኗ የሀገሪቱ ትልቋ ከተማ ናት።<ref>"Census 2007 Tables: Addis Abeba" Archived 14 November 2010 at the Wayback Machine, Tables 2.1, 2.5, 3.1, 3.2 and 3.4. For Silt'e, the statistics of reported Shitagne speakers were used, on the assumption that this was a typographical error.</ref> ከተማዋ እቴጌ ጣይቱ በመረጡት ቦታ ማለትም በፍልውሐ አካባቢ ላይ በባላቸው በ[[ዳግማዊ ምኒልክ]] በ[[1878|፲፰፻፸፰ (1878)]] ዓ.ም. ተቆረቆረች። የሕዝቧ ብዛት በያመቱ 8% (ስምንት በመቶ) እየጨመረ አሁን ወደ አምስት ሚሊዮን እንደሚደርስ ይገመታል። ከ[[እንጦጦ]] ጋራ ግርጌ ያለችው መዲና የ[[አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ]] መገኛ ነች። ይህም በመስራቹ የቀድሞው ንጉሠ-ነገሥት ስም [[ቀዳማዊ፡ኃይለ፡ሥላሴ|ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ]] ዩኒቨርሲቲ ይባል ነበር። == ታሪክ == === ቅድመ ታሪክ === በዓለም ዙሪያ ካሉ ወደ 1,000 የሚጠጉ ሰዎች በዘረመል መረጃ ላይ የተመሰረተ ጥናት የሰው ዘር ከአዲስ አበባ ቅርብ ከሆነ ቦታ ከ100,000 ዓመታት በፊት እንደተበተነ ያመለክታል።<ref>"DNA Studies Trace Migration from Ethiopia". ''bnd.com''. St. Louis: Los Angeles Times. bnd. 22 February 2008. Archived from the original on 20 October 2007. Retrieved 20 July 2021.</ref> === መካከለኛው ዘመን === የመካከለኛው ዘመን ነገሥታት መዲና የነበረው በራራ ተብሎ ለሚጠራው ቦታ ከቀረቡት ጥቂት ቦታዎች መካከል ከአሁኑ አዲስ አበባ በስተሰሜን የሚገኘው [[እንጦጦ]] ተራራ ላይ ያለ ከፍ ያለ ጠፍጣፋ መሬት ነው። ይህ ቦታ እስከ 16ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የዐጼ [[ልብነ ድንግል]] አገዛዝ ድረስ የበርካታ ነገስታት ዋና መኖሪያ ሆኖ አገልግሏል።<ref name=":0">Philip Briggs. Ethiopia. Bradt Travel Guides (2015) ገጽ. 49–50</ref> በ1442 ዓ.ም አካባቢ ጣሊያናዊው የካርታ ባለሙያ ፍራ ማውሮ ባሳለው ካርታ ላይ ከተማዋን በ[[ዝቋላ]] ተራራ እና በመንጋሻ መካከል አስቀምጧታል። ሆኖም ግን የመናዊው ጸሃፊ አረብ-ፋቂህ እንደዘገበው በ1521 ዓ.ም የንጉሠ ነገሥቱ ጦር ከአዋሽ ወንዝ በስተደቡብ ተይዞ ሳለ በ[[ግራኝ አህመድ]] ተመትታለች። በራራ የሚገኘው በእንጦጦ ተራራ ላይ ነው የሚለው ሀሳብ የሚደግፈው በ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የተመሰረተውና በዓለት በተፈለፈለው ዋሻ ሚካኤል እና በእንጦጦ ማርያም ቤተ ክርስቲያን መካከል የሚገኝ ትልቅ የመካከለኛው ዘመን ከተማ በመገኘቱ ነው። በ30 ሄክታር ቦታ ለ ያረፈው ይህ ጥንታዊ ከተማ ከ 520 ሜትር የድንጋይ ግንብ እስከ 5 ሜትር ቁመት ያላቸው 12 ማማዎች ያሉት ቤተመንግስት ያካትታል።<ref name=":0" /> === ምስረታ === ከከተማዋ በፊት የኢትዮጵያ ዋና ከተማ የነበረችው እንጦጦ የተመሰረተችው በዳግማዊ ዐጼ ምኒልክ በ1871 ዓ.ም ነበር። በወቅቱ [[ሸዋ|የሸዋ]] ጠቅላይ ግዛት ንጉስ የነበሩት ምኒልክ የእንጦጦ ተራራን በደቡብ ወታደራዊ ዘመቻቸው ጠቃሚ መሰረት አድርገው አገኙት። በስፍራው የነበረውንም ፍርስራሽ እና ያልተጠናቀቀ የመካከለኛው ዘመን ውቅር ቤተክርስቲያን ጎበኙ። ሚስታቸው [[ጣይቱ ብጡል|እቴጌ ጣይቱ]] ቤተክርስቲያን በእንጦጦ ላይ መስራት በጀመሩበት ወቅት፣ የምኒሊክ ዝንባሌ ወደእዚህ ስፍራ በተለይ ተሳበ፤ ሁለተኛም ቤተክርስቲያን ባቅራቢያው ሠሩ። ነገር ግን ማገዶም ሆነ ውኃ በማጣት ምክንያት አካባቢው መንደር ለመመሥረት አይመችም ነበር፤ ስለዚህ ሰፈራው የጀመረበት ከተራራው ትንሽ ወደ ደቡብ በሚገኘው ሸለቆ ውስጥ በ1878 ነበረ። <ref>Roman Adrian Cybriwsky, ''Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture'', ABC-CLIO, USA, 2013, p. 6</ref> [[ስዕል:AbPalaisMénélikAddis-AbabaVers1900.jpg|thumb|የጼ ምኒሊክ ቤተመንግስት በርቀት 1892 አ.ም]] እቴጌ ጣይቱ እርሳቸውና የሸዋ ቤተመንግስት ወገን መታጠብ ይወዱ የነበረበት ፍልወሃ ምንጭ አጠገብ ለራሳቸው ቤት ሠሩ። አዲስ አበባ (ወይም ባጭሩ «አዲስ») ተብላ የተሠየመችው [[እቴጌ ጣይቱ]] [[ኅዳር ፲፬]] ቀን [[1879|፲፰፻፸፱ (1879)]] ዓ.ም. ፍልወሃ ምንጭ ወርደው ሳሉ ከዚህ በፊት አይተዋት የማያውቋት አንዲት ልዩ አበባ አይተ ስለማረከቻቸው ቦታውን ‹‹አዲስ አበባ!›› አሉ ይባላል። ከእዚያ በኋላ ሌሎች መኳንንቶች ከነቤተሰቦቻቸው አቅራቢያውን ሠፈሩ፤ ምኒልክም የሚስታቸውን ቤት ቤተመንግሥት እንዲሆን አስፋፉትና እስከ ዛሬ ድረስ ቤተ መንግሥት ሆኖ ቆይቷል። ምኒልክ የኢትዮጵያ ንጉሰ ነገሥት በሆነበት ወቅት በ1881 ዓ.ም አዲስ አበባ የኢትዮጵያ ዋና ከተማ ሆነች። ከእዚያ ጀምሮ ከተማዋ ለመኳንንቶች ብቻ ሳይሆን የእጅ ጥበብ ባለሙያዎችን፣ ነጋዴዎችን እና የውጭ ሀገር ጎብኝዎችን ጨምሮ በርካታ የስራ ክፍሎችን በመሳብ አደገች። ቀደምት የመኖሪያ ቤቶች ጎጆዎች ነበሩ። የአዲስ አበባ ዕድገት የጀመረው ያለቅድመ ዕቅድ በተከሰተ ፈጣን የከተማ መስፋፋት ነው። ከአፄ ምኒልክ አስተዋፅዖዎች አንዱ ዛሬም በከተማው ጎዳናዎች የሚታዩት በርካታ የባሕር ዛፎች ተከላ ነው። እንደ ሪቻርድ ፓንክረስት ገለጻ የከተማዋ የተፋጠነ የህዝብ ቁጥር መጨመር ምክንያት በጊዜያዊ ገዥዎች እና በወታደሮቻቸው፣ በ1892 ረሃብ እና የአድዋ ጦርነት ምክንያት ነው። ሌላው የ1899 የመሬት ህግ፣ በ1901 የማዘጋጃ ቤት አስተዳደር እና ከ20ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የነበረው የባቡር እና የዘመናዊ የትራንስፖርት ስርዓት እድገት ነው። === 20ኛው ክፍለ ዘመን === ==== ቅድመ-ጣሊያን ወረራ (1908-1927) ==== [[ስዕል:AddisAbaba1935.ogv|thumb|left|177x177px|አዲስ አበባ ({{en}} [[ቪድዮ]])፣ 1927 ዓ.ም. ከጣሊያን ወረራ በፊት]]በ1908 አቶ [[ገብረህይወት ባይከዳኝ]] የዋና ዋና የአስተዳደር ክፍሎችና [[የኢትዮ– ጅቡቲ የባቡር መስመር]] አስተዳዳሪ ሆኑ። በ1909 ራስ ተፈሪ መኮንን፣ (በኋላም ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ) ከተሾሙ በኋላ በከተማዋ ከፍተኛ ሰው ነበሩ። ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ራስ ተፈሪ በ1910 እንደ እንደራሴ ህጋዊ ስልጣን አግኝተዋል። የዘመናዊነትንና ከተሜነትን አስፈላጊነት በመገንዘብም ከተማዋን ወደ ለውጥ ለማምጣት ጥረት ያበረከቱ ሲሆን ሀብት ክፍፍልም አድርገዋል። በ1918 እና 1919 መጠነ ሰፊ የኢኮኖሚ አብዮት ተፈጠረ ፣ በካፒታል ክምችት ምክንያት የተትረፈረፈ የቡና ምርት ማደግ ጀመረ ።መካከለኛው የህብረተሰብ ክፍል ከዚህ ሃብት በማትረፍ ከውጪ የሚገቡ የአውሮፓ የቤት እቃዎች እና አዳዲስ አውቶሞቢሎችን በማስመጣት፤ ባንኮችን በማስፋፋትና አዳዲስና በድንጋይ የተገነቡ ቤቶችን በመስራት ከተማዋን ተጠቃሚ አድርገዋል። በ1918 የተሽከርካሪዎች አጠቃላይ መዝገብ 76 ሲሆን በ1922 ወደ 578 ደርሷል። የመጀመሪያው የመንገድ ትራንስፖርት በአዲስ አበባ እና በጅቡቲ መካከል በደሴ አቅጣጫ የተከፈተው አውራ ጎዳና ነው። አውራ ጎዳናው ለጅቡቲው የፈረንሳይ የባቡር መስመር ጠቃሚ ነበር። በ 1922 ንጉሠ ነገሥቱ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ዘውድ ጭነው አዳዲስ ቴክኖሎጂዎችን እና የመሰረተ ልማት ግንባታዎችን ቀጥለዋል ። ከእነዚህም መካከል የኤሌክትሪክ መስመሮችንና ስልክ እንዲሁም እንደ ሚያዚያ 27 አደባባይ ያሉ በርካታ ሐውልቶችን ይካተታሉ። ==== በጣሊያን ወረራ ጊዜ (1928-1933) ==== በ[[1928]] ዓ.ም. በጦርነት ጊዜ የፋሺስቶች ሠራዊት ከተማዋን ወርረው ዋና ከተማቸው አደረጉዋት፤ እስከ [[1931]] ድረስ የ[[ኢጣልያ ምስራቅ አፍሪቃ]] አገረ ገዥ ነበረባት።ከተማዋ ከወረራ በኋላ እስከ 1933 ድረስ የጣሊያን ምስራቅ አፍሪካ ዋና ከተማ ሆና ነበረች። በ1933 ከተማይቱ በሜጀር ጄነራል ዊንጌት እና በአፄ ኃይለ ሥላሴ የኢትዮጵያ ጌዲዮን ሃይል እና የኢትዮጵያ ንቅናቄ ነፃ ወጣች። አፄ ኃይለ ሥላሴም ከሄዱ ከአምስት ዓመታት በኋላ ግንቦት 5 ቀን 1941 ዓ.ም. ተመለሱ። ==== የድህረ-ጣሊያን ወረራ (1933-1966) ==== [[ስዕል:Addis abeba taytu hotel.jpg|left|thumb|221x221px|በ[[ፒያሳ]] አካባቢ ያለው ጣይቱ ሆቴል]]በ1938 አጼ ኃይለ ሥላሴ ከተማዋን የአፍሪካ ዋና ከተማ እንድትሆን ንድፍና እና የማስዋብ ግቦችን ለማሰራት ታዋቂውን እንግሊዛዊ ማስተር ፕላን ሰሪ ፓትሪክ አበርክሮምቢን ጋበዙ። ማስተር ፕላኑ በ1935 ከነበረው የለንደን የትራፊክ ችግር ተሞክሮ በመውሰድ የዋና ዋና የትራፊክ መስመርና የሰፈር ክፍሎችን ጥንቃቄ በተሞላበት መልኩ በመለየት ተጠናቀቀ።<ref>Tufa, Dandena (2008). "Historical Development of Addis Ababa: plans and realities". Journal of Ethiopian Studies. 41 (1/2): 27–59. ISSN 0304-2243. JSTOR 41967609.</ref> ኃይለ ሥላሴ በ1963 በኋላም በ1994 ፈርሶ በአፍሪካ ኅብረት የተተካውን [[የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት|የአፍሪካ አንድነት ድርጅት]] እንዲመሰርትም ረድተው ነበር፣ ዋና መሥሪያ ቤቱም በከተማዋ ነው። [[የተባበሩት መንግሥታት]] [[ምጣኔ ሀብት]] ጉባኤ ለአፍሪቃ ደግሞ ጠቅላይ መሥሪያ ቤት ባዲስ አበባ አለው። በ[[1957]] ዓ.ም. አዲስ አበባ ለ[[ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ አብያተ ክርስቲያን|ኦርቶዶክስ አብያተ ክርስቲያናት]] ስብሰባ ሥፍራው ነበረች። እ.ኤ.አ. በ1957 የተማሪዎች ሰልፍ “መሬት ላራሹ” በሚል መፈክር በማሰማት በኢትዮጵያ የማርክሲስት ሌኒኒስት እንቅስቃሴ ተካሂዷል። በተጨማሪም በ1955 የተከሰተው የነዳጅ ቀውስ በከተማይቱ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል። በ1966 ዓ.ም ሃይለስላሴ ከስልጣናቸው በፖሊስ አባላት ወረዱ። በኋላም ቡድኑ በይፋ “ጊዜያዊ ወታደራዊ አስተዳደር ምክር ቤት” በማለት ራሱን ደርግ ብሎ ሰየመ። በወቅቱ ከተማዋ 10 ወረዳዎች ብቻ ነበሩት። ==== የደርግ አስተዳደር (1966-1983) ==== ደርግ ስልጣን ከያዘ በኋላ በግምት ሁለት ሶስተኛው ቤቶች ወደ ኪራይ ቤት ተዛወሩ። የህዝብ ቁጥር ዕድገት ከ6.5% ወደ 3.7% ቀነሰ። በ1975 ደርግ በግል ባለ አክሲዮኖች የተገነቡ “ተጨማሪ” የኪራይ ቤቶችን የአገር ንብረት አደረገ። በመሆኑም በአዋጅ ቁጥር 47/1975 የተዳከሙ ቤቶች(ከጭቃ የተገነቡ) በቀበሌ ቤቶች ይተዳደራሉ፣ ጥራት ያላቸው የኪራይ ቤቶች ደግሞ በኪራይ ቤቶች አስተዳደር ኤጀንሲ (ARHA) ስር ይሆናሉ። እነዚያ የኪራይ ቤቶች ዋጋ ከ100 ብር (48.31 የአሜሪካ ዶላር) በታች ከሆነ በቀበሌ አስተዳደር ሥር ይሆናል። ይህን ተከትሎ የአስተዳደር ክፍፍሉ ወረዳዎች ወደ 25 እና 284 ቀበሌዎች አድጓል።<ref>[https://mdl.donau-uni.ac.at/ses/pluginfile.php/314/mod_page/content/4/City%20Profil%20Addis%20Ababa.pdf "City Profile Addis Ababa"] {{Wayback|url=https://mdl.donau-uni.ac.at/ses/pluginfile.php/314/mod_page/content/4/City%20Profil%20Addis%20Ababa.pdf |date=20220217194306 }} (PDF). 17 February 2022.</ref> በደርግ ጊዜ የሃንጋሪው አርክቴክት ፖሎኒ በከተማ ልማትና ቤቶች ሚኒስቴር እገዛ የከተማውን ማስተር ፕላን የጀመረው የመጀመሪያው ሰው ነው ፖሎኒ በጊዜው አብዮት አደባባይ ተብሎ የተጠራውን የመስቀል አደባባይን በአዲስ መልክ በመንደፍ ሠርቷል። ==== ኢ.ፌ.ዲ.ሪ (1983-አሁን) ==== [[ስዕል:T-55 Ethiopian Civil War 1991.JPEG|thumb|T-55 ታንክ በአዲስ አበባ ጎዳናዎች ላይ። ግንቦት ፤ 1983|176x176px]] ደርግን ለመጣል እየታገለ የነበረው ጥምር ፓርቲ የኢትዮጵያ ህዝቦች አብዮታዊ ዲሞክራሲያዊ ግንባር (ኢህአዴግ) ግንቦት 20 ቀን 1983 አዲስ አበባን ተቆጣጠረ። ተዋጊዎች 4ኪሎ ቤተመንግስት ታንክና ከባድ መሳርያ ታጥቀው ገቡ። ከአንድ ዓመት በኋላ አዲሱ የኢ.ፌ.ዲ.ሪ ሕገ መንግሥት ወጣ። ሁሉም የኢትዮጵያ ከተሞች ተጠሪነታቸው ለክልል አስተዳደር ሲሆን፣ አዲስ አበባ (አዋጅ ቁጥር 87/1997) እና ድሬዳዋ (አዋጅ ቁጥር 416/2004) እራስን በራስ የማስተዳደር እና የልማታዊ ማዕከልነት ስልጣን ያላቸው ቻርተርድ ከተሞች ሆኑ። በሚያዝያ 25/2007 ዓ.ም የአዲስ አበባን ድንበሮች በ1.1 ሚሊዮን ሄክታር ወደ ኦሮሚያ ልዩ ዞን ለማስፋፋት የተዘጋጀው አወዛጋቢ ማስተር ፕላን፣ የ2007ቱን የኦሮሞ ተቃውሞ አስነስቷል። መንግስት በሰላማዊ ሰልፈኞች ላይ በመተኮስና በድብደባ የሰጠው ምላሽ ወደ ለየለት አድማና ተቃውሞ አባባሰው። አወዛጋቢው ማስተር ፕላን በጥር 12 ቀን 2008 ተሰርዟል።በዚያን ጊዜ 140 ተቃዋሚዎች ተገድለዋል። በአብይ አህመድ የጠቅላይ ሚኒስትርነት ጊዜ በአዲስ አበባ እና አካባቢዋ "ሸገርን ማስዋብ" የተሰኘ ስራ ተካሂዷል። ይህ ፕሮጀክት የከተማዋን አረንጓዴ ሽፋንና ውበት ለማሳደግ ያለመ ነው። 2010 ዶ/ር አብይ ከእንጦጦ ተራሮች እስከ አቃቂ ወንዝ ድረስ 56 ኪሎ ሜትር የወንዝ ዳርቻዎችን ለማስፋፋት ያቀደውን "የአዲስ አበባ ወንዞች ዳርቻዎች ልማት ፕሮጀክት" የተሰኘ ፕሮጀክት አስጀመሩ። == ሰፈሮች == የአዲስ አበባ ከተማ ሠፈሮች ስያሜያቸውን ያገኙት በተለያዩ ምክንያቶችና አጋጣሚዎች ነው። እነዚህንም በተለያዩ ዘርፎች ከፍሎ በቅደም ተከተል ማየት ይቻላል።<ref name="Addis"> [http://www.addismillennium.org/Addis%20In%20the%20Past%20Millennium%20&%20its%20Prospects%20in%20the%20the%20new%20Millennium%28Amharic%29.pdf አ.አ. ሚሌኒየም ጽ/ቤት ''አዲስ አበባ ባለፈውና በአዲሱ ሚሌኒየም'' ገጽ 20-23]</ref> በርካታዎቹ የከተማዋ ቀደምት ሠፈሮች ስያሜያቸውን ያገኙት በቤተ-መንግሥቱ ዙሪያ መሬት በጉልት መልክ በተሠጣቸው መሣፍንቶችና መኳንንቶች ስም ነው። በዚህ መልክ ስያሜያቸውን ካገኙት ሠፈሮች መካከል ራስ መኮንን ሠፈር፣ ራስ ተሰማ ሠፈር፣ ራስ ብሩ ሠፈር፣ ፊታውራሪ ሀብተ ጊዮርጊስ ሠፈር፣ ራስ ስዩም ሠፈር፣ ደጃዝማች ውቤ ሠፈር፣ ነጋድራስ ኃይለ ጊዮርጊስ ሠፈር ፣ ደጃዝማች ዘውዱ አባኮራን ሠፈር እና ሸጎሌ (የአሶሣ ገዢ በነበሩት በሼክ ሆጀሌ አል ሐሠን የተሠየመው) ሠፈር ይጠቀሳሉ።<ref name="Addis" /> ከእነዚህ ሠፈሮች መካከል ደጃዝማች ውቤ ሠፈር በተለይ ከጣሊያን ወረራ በፊት በሴተኛ አዳሪነት የሚተዳደሩ ነዋሪዎች በከፍተኛ ደረጃ ከሚገኙባቸው የከተማዋ ሠፈሮች አንዱ እንደነበረ ይነገራል። በዚህም ሳቢያ በስነ ቃል በርካታ ግጥሞች በዚህ ሠፈር ዙሪያ ተገጥመዋል። ከነዚህም መካከል፣ <blockquote> «ደጃች ውቤ ሠፈር ምን ሠፈር ሆነች፣<br /> ያችም ልጅ አገባች ያችም ልጅ ታጨች።<br /> ደጃች ውቤ ሠፈር ሲጣሉ እወዳለሁ፣<br /> ገላጋይ መስዬ እገሊትን አያለሁ።<br /> ደጃች ውቤ ሠፈር የሚሠራው ሥራ፣<br />ጠይሟን በጥፊ ቀይዋን በከዘራ»</blockquote> የሚሉት ይገኙበታል።<ref name="Addis" /> በሁለተኛ ደረጃ ደግሞ ከመላው የአገሪቱ ማዕዘናት መጥተው አዲስ አበባ በሠፈሩ ብሔረሰቦች የተመሠረቱ ሠፈሮች ይጠቀሳሉ። በዚህ መልክ ከተመሠረቱት ሠፈሮች መካከል ለአብነት [[አደሬ ሠፈር]]፣ [[ጎፋ ሠፈር]]፣ [[ወሎ ሠፈር]]፣ [[ወርጂ ሠፈር]]፣ [[መንዜ ሠፈር]]ና [[ሱማሌ ተራ]] ይገኙበታል። የወርጂ ሠፈርን የመሠረቱት የወርጂ ብሔረሰብ አባላት በቆዳና በበርኖስ ንግድ የተሠማሩ እንደነበሩ ይነገርላቸዋል። በተመሣሣይ መልኩ የሱማሌ ተራ ነዋሪዎች ዋነኛ መተዳደሪያ የሻይ ቤት ሥራ እንደነበር ይታመናል።<ref name="Addis" /> በሶስተኛ ደረጃ በተለያዩ ሙያዎች ተሠማርተው በተለይም በቤተ መንግሥቱ የተለያዩ የሥራ ድርሻዎች በነበራቸው ባለሙያዎች የተቆረቆሩ ሠፈሮችን እናገኛለን። እነዚህም ከብዙ በጥቂቱ ሠራተኛ ሠፈር፣ ዘበኛ ሠፈር፣ ሥጋ ቤት ሠፈር፣ ኩባንያ ሠፈር፣ ጠመንጃ ያዥ ሠፈር፣ ካህን ሠፈር (በኋላ ገዳም ሠፈር) ፣ ገባር ሠፈር ፣ ሠረገላ ሳቢ ሠፈርና ውሃ ስንቁ ሠፈርን ያካትታሉ። ሠራተኛ ሠፈር በአፄ ምኒልክ ቤተ-መንግሥት በዕደ ጥበባት ሙያ በተሠማሩ ነዋሪዎች የተመሠረተ ሠፈር ነው። የሠፈሩ መሥራቾች ዋነኛ ሙያ የብረታ ብረት ሥራ እንደነበረ ይነገራል። ይሄም የተለያዩ የብረታ ብረት ውጤቶችን ለምሣሌ ማረሻ፣ የፈረስ እርካብን፣ የቤት እቃዎችን፣ የጋሻና ጦር እና የጠመንጃ ዕድሳትን ይጨምራል። በቤተ መንግሥቱ በአናጢነት የተሠማሩ ባለሙያዎችም የሚኖሩት በሠራተኛ ሠፈር እንደነበር ይነገራል።<ref name="Addis" /> በከተማዋ ከሚኖሩት የውጭ ተወላጆችም መካከል ጥቂቶቹ የሚኖሩት በዚሁ ሠፈር ነበር። ከነዚህም የውጭ ነዋሪዎች መካከል በግንባር ቀደምትነት የሚጠቀሱት አርመናዊው የግብረ ህንፃ ባለሙያ ሙሴ ሚናስ ሔርቤጊን ነበሩ። ዘበኛ ሠፈር የቤተ-መንግሥቱ ጠባቂዎች ወይም የዕልፍኝ ዘበኞች የሠፈሩበት ሠፈር ሲሆን፣ ገባር ሠፈር ደግሞ ከተለያዩ የአገሪቱ ክፍላተ ሀገር እንደ ማር፣ እህልና ከብት በመሣሠሉት ምርቶች ዓመታዊ ግብር ለመክፈል ወደ ከተማዋ በሚመጡ ግለሰቦች የተመሠረተ ሠፈር እንደሆነ ይነገራል። የውሃ ስንቁ ሠፈር መስራቾች ደግሞ መደበኛ ክፍያ የሌላቸው እና ስንቃቸው ውሃ ብቻ የሆነ የጦሩ አባላት የሠፈሩበት ሠፈር እንደነበረ ይነገራል።<ref name="Addis" /> በሌላ በኩል ጥቂት የማይባሉ የአዲስ አበባ ሠፈሮች ስያሜያቸውን ያገኙት በተለያዩ አጋጣሚዎች፣ ክስተቶችና ታሪካዊ ክንዋኔዎች ነው። ሠባራ ባቡር ፣ እሪ በከንቱ ፣ ዶሮ ማነቂያ ፣ አፍንጮ በር ፣አራት ኪሎ ፣ ስድስት ኪሎ ፣ አምስት ኪሎ ፣ ጣሊያን ሠፈር፣ ሃያ ሁለት ማዞሪያ፣ ሽሮ ሜዳ እና ነፋስ ስልክ ተብለው የሚጠሩትን ሠፈሮች በዚሁ ዘርፍ መፈረጅ ይቻላል። ሰባራ ባቡር ሠፈር ስያሜውን ያገኘው ሙሴ ሰርኪስ ተርዚያን በሚባሉ አርመናዊ ነጋዴ አማካኝነት ከውጭ አገር መጥቶ አሁን ስያሜውን ባገኘበት ቦታ ተበላሽቶ በቀረው የመንገድ መሥሪያ ተሽከርካሪ (ሮለር) ምክንያት ሠፈሩ ሰባራ ባቡር እንደተባለ ይነገራል። አገሬው “የሠርኪስ ባቡር” እያለ የሚጠራው መሣሪያ አዲስ አበባ በደረሰ ጊዜ የሚከተለው ግጥም ተገጥሞለት ነበር።<ref name="Addis" /> <blockquote> «ባቡሩ ሰገረ ስልኩም ተናገረ፣<br />ምኒልክ መልአክ ነው ልቤ ጠረጠረ።»<ref name="Addis" /></blockquote> በሌላ በኩል ከዐድዋ ጦርነት በኋላ በድል አድራጊው የኢትዮጵያ ሠራዊት የጦር ምርኮኞች የሆኑት የጣሊያን ተወላጆች በማረፊያነት የተመረጠው ቦታ ጣሊያን ሠፈር የሚለውን ስያሜ ማግኘቱ ይታወቃል። እንደዚሁም የስድስት ኪሎ ሠፈር ፣ አራት መንገዶች መገናኛ የሆነው አካባቢ አራት ኪሎ ሠፈር በሁለቱ ሠፈሮች መካከል ያለው አካባቢ ቆይቶ አምስት ኪሎ ሠፈር የሚለውን ስያሜ ማግኘቱም የሚታወቅ ነው።<ref name="Addis" /> [[ስዕል:Medhane Alem Cathedral Addis Ababa (1).jpg|thumb|መድኃኔዓለም ካቴድራል አዲስ አበባ]] ሌላው በከተማው ከሚገኙ ዋና ዋና ሠፈሮች መካከል በከተማዋ ቀደምት ነዋሪዎች በሆኑት የኦሮሞ ተወላጆችና የቦታ ስሞች የተሰየሙ ሠፈሮችን እናገኛለን። ከነዚህም መካከል ጉለሌ ፣ ጎርዶሜ ፣ ቀበና ፣ ኮተቤ ፣የካ ፣ እንዲሁም ገርጂ እና ላፍቶ የተባሉት ሠፈሮች ለአብነት ይጠቀሳሉ። ከእነዚህም ሠፈሮች መካከል በቀበና ወንዝ ስም በተሰየመው ቀበና ሠፈር ከተገጠሙት ግጥሞች አንዱን እንመልከት። <blockquote> «ቀበና ለዋለ አራዳ ብርቁ ነው፣<br /> አራዳም ለዋለ ቀበና ብርቁ ነው፣<br />እሱስ ላገናኘው ሴት ወይዘሮም ደግ ነው።»<ref name="Addis" /></blockquote> በሌላ ዘርፍ ከ1928 የጣሊያን ወረራ እና የአምስት ዓመት ቆይታ ጊዜ አንዳንድ የአዲስ አበባ ቦታዎች እና ሠፈሮች የጣሊያንኛ ስያሜ አግኝተዋል። ከእነዚህም መካከል መርካቶ (የአገሬው ገበያ) ፣ ፒያሣ (የቀድሞው አራዳ) ፣ ካዛንቺስ፣ ካዛ ፖፖላሬ እና ካምቦሎጆ ዋና ዋናዎቹ ናቸው። ካዛንቺስ ስያሜውን ያገኘው አዲስ አበባ በጣሊያን ይዞታ ስር በነበረችበት ጊዜ ለከፍተኛ የጣሊያን ሹማምንት መኖሪያ ቤቶች በሠራው የጣሊያን ኩባንያ ምህፃረ ቃል ሲሆን ካዛ ፖፖላሬ ደግሞ በዝቅተኛ ደረጃ ለሚገኙ ጣሊያናዊያን ቤቶች በሠራው በካዛ ፖፖላሬ ኩባንያ ስም ነው ስያሜውን ያገኘው። በሌላ በኩል ካምቦሎጆ ሠፈር መጠሪያውን ያገኘው ካምፖ አሎጅዬ ኦፔራ (Campo Allogio Opera) ከሚለው ስም ሲሆን ይሄም ማለት የሠራተኞች ካምፕ ማለት ነው።<ref name="Addis" /> [[ስዕል:AddisView.jpg|thumb|አዲስ አበባ መሃል ከተማ ከሰገር ፓርክ ታየ]] እንዲሁም በከተማዋ በሚገኙ አብያተ ክርስቲያን እና አጥቢያዎች የተሰየሙ ሠፈሮች ሌላው ዋነኛ ዘርፍ ነው። በዚህ ዘርፍ ከሚገኙ ሠፈሮች መካከል ተቀዳሚውን ሥፍራ የሚይዘው አራዳ ጊዮርጊስ ሠፈር ነው። አራዳ በተለይም ከጣሊያን ወረራ ቀደም ባለው ጊዜ የአዲስ አበባ የኢኮኖሚ ማዕከል ከመሆኑ አኳያና በርካታ ማሕበራዊ ክንዋኔዎችን ያስተናግድ የነበረ ሠፈር እንደመሆኑ በስነቃል ብዙ ተብሎለታል። ለአብነት <blockquote> «ሱሪ ያለቀበት አይገዛም አዲስ፣<br /> ወይ አዲስ አበባ ወይ አራዳ ጊዮርጊስ።<br /> እስኪ አራዳ ልውጣ ብርቱካን ባገኝ፣<br /> ትናንት ኮሶ ጠጣሁ ዛሬ መረረኝ።<br /> ምነው በአደረገኝ ከአራዳ ልጅ መሣ፣<br /> እንኳን ለገንዘቡ ለነፍሱ የማይሣሣ።<br /> የአራዳ ዘበኛ ክብሬ ነው ሞገሴ፣<br />በቸገረኝ ጊዜ የሚደርስ ለነፍሴ» የሚሉት ይገኙባቸዋል።<ref name="Addis" /></blockquote> በዚህ ዘርፍ የሚመደቡ ሌሎች ሠፈሮች ደግሞ አማኑኤል ፣ ዮሴፍ ፣ ኪዳነ ምሕረት ፣ [[ቀራኒዮ መድኃኔ ዓለም]] ፣ እና ቀጨኔ መድኃኔ ዓለምን ያካትታሉ። እ.ኤ.አ. ከ 1888 ዓ.ም. የዐድዋ ጦርነት ድል እና ከአዲስ አበባው ስምምነት በኋላ ጣሊያን፣ ሌሎች የአውሮፓ መንግሥታት እና አሜሪካ የአገራችንን ሉዓላዊነት በመቀበል ከኢትዮጵያ ጋር ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት መሥርተዋል። በዚህ ሂደት በርካታ አገሮች የነዚህን አገሮች ፈለግ በመከተል ኤምባሲዎቻቸውን በአዲስ አበባ ከፍተዋል። ከአዲስ አበባ በርካታ ሠፈሮች መካከል አንዳንዶቹ ስያሜያቸውን ያገኙት ከእነዚህ ኤምባሲዎችና ቀደም ሲል ደግሞ ከሌጋሲዮኖች ነው። ፈረንሣይ ሌጋሲዮንና ሩዋንዳ ሠፈሮች ለዚህ ጥሩ ምሳሌ ናቸው። በመጨረሻም ከአዲስ አበባ ሠፈሮች መካከል አንዳንዶቹ በታዋቂ የውጭ አገር ዜጎች ስም የተሠየሙ ናቸው። ከእነዚህም መካከል ቤኒን ሠፈር እና ተረት ሠፈር ይገኙበታል። ቤኒን ሠፈር ስያሜውን ያገኘው ከጣሊያን ወረራ በፊት ተዋቂ ነጋዴ በሆኑት የአይሁድ ተወላጅ ቤኑን ሲሆን ተረት ሠፈር ደግሞ ስያሜውን ያገኘው በአዲስ አበባ ከተከፈቱት ከመጀመሪያዎቹ ሆቴሎች አንዱ በነበረው በሆቴል ዳፍራንስ ባለቤት በሆኑት ፈረንሣዊው ሙሤ ቴረስ ስም ነው።<ref name="Addis" /> ተረት ሰፈር በጣም ታዋቂ የሆኑ አረብ እመቤት ይኖሩ ነበር ።የሰፈሩ ሰው እኚህን እመቤት <የተረት ሰፈር አድባር> ብሎ ይጠራቸው ነበር : ትክክለኛ ስማቸው ግን ወ/ሮ መርየም ቃሲም ሲሆን የሰፈሩ ሰው ያወጣላቸው የሁልግዜም መጠሪያ ስማቸው ግን "እሜት ማሪያም" ነበር ።የተረት ሰፈር ሰው ሆኖ እሜት ማሪያምን እና የመካሻ ማሞ ጋራጅን የማያውቅ የለም ። == ክፍለ ከተሞች == አዲስ አበባ በዐሥር ክፍለ ከተሞች እና በዘጠና ዘጠኝ ቀበሌዎች ትከፈላለች። ዐሥሩ ክፍለ ከተሞች ከዚህ በመቀጠል የተዘረዘሩት ናቸው። {| class="wikitable sortable" !ቁ !ክፍለ ከተማ !ስፋት (ካሬ ኪ.ሜ) !የሕዝብ ብዛት !ጥግግት !ካርታ |- |1 |[[አዲስ ከተማ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/addis-ketema |accessdate=2012-12-14 |archivedate=2012-12-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121214061013/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/addis-ketema }}</ref> |7.41 |271,664 |36,659.1 |[[ስዕል:Addis Ketema (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |2 |[[አቃቂ ቃሊቲ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/akaky-kaliti |accessdate=2013-10-16 |archivedate=2013-10-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131016180544/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/akaky-kaliti }}</ref> |118.08 |195,273 |1,653.7 |[[ስዕል:Akaky Kaliti (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |3 |[[አራዳ ክፍለ ከተማ|አራዳ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/arada |accessdate=2013-01-11 |archivedate=2013-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130111095049/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/arada }}</ref> |9.91 |225,999 |23,000 |[[ስዕል:Arada (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |4 |[[ቦሌ ክፍለ ከተማ|ቦሌ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/bole |accessdate=2013-11-25 |archivedate=2013-11-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131125164847/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/bole }}</ref> |122.08 |328,900 |2,694.1 |[[ስዕል:Bole (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |5 |[[ጉለሌ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/gullele |accessdate=2013-11-05 |archivedate=2013-11-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131105012355/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/gullele }}</ref> |30.18 |284,865 |9,438.9 |[[ስዕል:Gullele (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |6 |[[ቂርቆስ ክፍለ ከተማ|ቂርቆስ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/kerkos |accessdate=2013-12-03 |archivedate=2013-12-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203150930/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/kerkos }}</ref> |14.62 |235,441 |16,104 |[[ስዕል:Kirkos (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |7 |[[ኮልፌ ቀራንዮ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/kolfe-keranio |accessdate=2013-12-03 |archivedate=2013-12-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203150937/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/kolfe-keranio }}</ref> |61.25 |546,219 |7,448.5 |[[ስዕል:Kolfe Keranio (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |8 |[[ልደታ ክፍለ ከተማ|ልደታ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/lideta |accessdate=2013-12-03 |archivedate=2013-12-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203151026/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/lideta }}</ref> |9.18 |214,769 |23,000 |[[ስዕል:Lideta (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |9 |[[ንፋስ ስልክ ላፍቶ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/nifas-silk-lafto |accessdate=2013-01-04 |archivedate=2013-01-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104181414/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/nifas-silk-lafto }}</ref> |68.30 |335,740 |4,915.7 |[[ስዕል:Nifas Silk-Lafto (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |10 |[[የካ ክፍለ ከተማ|የካ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/yeka |accessdate=2013-01-25 |archivedate=2013-01-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130125025158/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/yeka }}</ref> |85.46 |337,575 |3950.1 |[[ስዕል:Yeka (Addis Ababa Map).png|frameless]] |} ለሚ ኩራ ክፍለ ከተማ በ2012 አስራ አንደኛው የአዲስ አበባ ክፍለ ከተማ ሆኖ ተጨምሯል። == የስነ ሕዝብ አወቃቀር == በ1999 የኢትዮጵያ ብሄራዊ ስታስቲክስ ባለስልጣናት ባደረገው የህዝብ ቆጠራ አዲስ አበባ በአጠቃላይ 2,739,551 የከተማ እና የገጠር ነዋሪዎች አሏት። ለዋና ከተማው 662,728 አባወራዎች በ628,984 መኖሪያ ቤቶች ውስጥ እንደሚኖሩ ተቆጥሯል, ይህም በአማካይ 5.3 ሰዎች በአንድ ቤተሰብ ማለት ነው።. ሁሉም የኢትዮጵያ ብሔረሰቦች በአዲስ አበባ የሀገሪቱ ዋና ከተማ በመሆኗ የተወከሉ ቢሆንም፣ ትልቁ የአማራ (47.05%)፣ ተከትሎም ኦሮሞ (19.51%)፣ እንዲሁም ጉራጌ (16.34%)፣ ትግራዋይ (6.18%)፣ ስልጤ (2.94%)፣ እና ጋሞ (1.68%) ያጠቃልላል። በአፍ መፍቻ ቋንቋነት የሚነገሩ ቋንቋዎች አማርኛ (70.99%)፣ አፋን ኦሮሞ (10.72%)፣ ጉራጌኛ (8.37%)፣ ትግርኛ (3.60%)፣ ስልጤ (1.82%) እና ጋሞ (1.03%) ይገኙበታል። === የኑሮ ደረጃ === በ1999 በተካሄደው ሀገር አቀፍ የህዝብ ቆጠራ መሰረት 98.64 በመቶው የአዲስ አበባ መኖሪያ ቤቶች የንፁህ መጠጥ ውሃ ተጠቃሚ ሲሆኑ፣ 14.9% ንጹህ መጸዳጃ ቤት፣ 70.7% ጉድጓድ መጸዳጃ ቤቶች (አየር ማናፈሻም ያላቸውም ሆነ የሌላቸው) እና 14.3% የሚሆኑት የመጸዳጃ ቤት አገልግሎት አልነበራቸውም። የአዋቂዎች ማንበብና መጻፍ በሀገሪቱ በሁለቱም ፆታዎች ከፍተኛ ሲሆን ለወንዶች 93.6% እና ለሴቶች 79.95% ነው። == ኢኮኖሚ == ከፌዴራል መንግሥት በተገኘው ኦፊሴላዊ አኃዛዊ መረጃ መሠረት በከተማው ውስጥ 119,197 የሚያህሉ ሰዎች በንግድና ንግድ ላይ ተሰማርተዋል; 113,977 በማኑፋክቸሪንግ እና በኢንዱስትሪ; 80,391 የተለያዩ የቤት ሰሪዎች; 71,186 በሲቪል አስተዳደር; 50,538 በትራንስፖርት እና በመገናኛ; 42,514 በትምህርት, በጤና እና በማህበራዊ አገልግሎቶች; 32,685 በሆቴል እና በመመገቢያ አገልግሎቶች; እና 16,602 በግብርና። ከተማዋ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በብዙ ቦታዎች ላይ በረጃጅም ሕንፃዎች ግንባታ ላይ ትገኛለች። የተለያዩ የቅንጦት አገልግሎቶችም እየታዩ ሲሆን የገበያ ማዕከላት ግንባታም ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ መጥቷል። [[ስዕል:Unity Park Addis Ababa Ethiopia 3.jpg|thumb|ዩኒቲ ፓርክ]] የኢትዮጵያ አየር መንገድ ዋና መስሪያ ቤት በአዲስ አበባ ቦሌ አለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ ቅጥር ግቢ ውስጥ ይገኛል። === ቱሪዝም === ቱሪዝም በአዲስ አበባ እና በአጠቃላይ በኢትዮጵያ እያደገ ያለ ኢንዱስትሪ ነው። በ2007 የአውሮፓ የቱሪዝም እና ንግድ ምክር ቤት ኢትዮጵያን ለሀገር ውስጥ ቱሪዝም ምርጥ ሀገር ብሎ ሰይሟታል። የኮቪድ-19 ወረርሽኝ እና የትግራይ ጦርነት የቱሪዝም ቅነሳ አስከትሏል። == አስተዳደር == በ1987 በወጣው የኢትዮጵያ ሕገ መንግሥት የአዲስ አበባ ከተማ ተጠሪነታቸው ለኢትዮጵያ ፌዴራል መንግሥት ከሆኑ ሁለት የፌዴራል ከተሞች አንዷ ነች። ቀደም ሲል በ1983ቱ በኢትዮጵያ የሽግግር ቻርተር መሰረት የፌደራል አወቃቀሩን ተከትሎ የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር በወቅቱ ከነበሩት 14 ክልላዊ መንግስታት አንዱ ነበር። ነገር ግን ያ መዋቅር በፌዴራል ሕገ መንግሥት በ1987 ተቀይሮ አዲስ አበባ የክልልነት ደረጃ የላትም። የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር አስፈጻሚ አካላቱን የሚመራ ከንቲባ እና የከተማውን ደንብ የሚያወጣ የከተማውን ምክር ቤት ያቀፈ ነው። ነገር ግን የፌዴራል መንግሥት አካል እንደመሆኑ መጠን የፌዴራል ሕግ አውጪው በአዲስ አበባ ውስጥ አስገዳጅ የሆኑ ሕጎችን ያወጣል። የከተማው ምክር ቤት አባላት በቀጥታ የሚመረጡት በከተማው ነዋሪዎች ሲሆን ምክር ቤቱ በተራው ደግሞ ከአባላቱ መካከል ከንቲባውን ይመርጣል። ለተመረጡት ባለስልጣናት የስራ ዘመን አምስት ዓመት ነው። ነገር ግን የፌደራሉ መንግስት አስፈላጊ ሆኖ ሲያገኘው የከተማውን ምክር ቤት እና አጠቃላይ አስተዳደሩን አፍርሶ ምርጫ እስኪደረግ ድረስ በጊዜያዊ አስተዳደር ሊተካ ይችላል። የአዲስ አበባ ነዋሪዎች በፌዴራል በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ተወክለዋል። ነገር ግን ከተማዋ በፌዴሬሽን ምክር ቤት አልተወከለችም። በከንቲባው ስር ያለው አስፈፃሚ አካል የከተማውን ስራ አስኪያጅ እና የተለያዩ የሲቪል ሰርቪስ መሥሪያ ቤቶችን ያካትታል። ከ2012 ጀምሮ ከ[[ታከለ ኡማ ባንቲ|ታከለ ኡማ]] በኋላ ወ/ሮ [[አዳነች አቤቤ]] የአዲስ አበባ ከንቲባ ሆነው በማገልገል ላይ ሲሆኑ፣ በከንቲባነት በመምራት የመጀመሪያዋ ሴት ናቸው።ከታከለ በፊት የፌዴራል መንግስት ከግንቦት 9 ቀን 1998 እስከ ጥቅምት 30 ቀን 2000 ያገለገሉትን ብርሃነ ደሬሳን በጊዜያዊ ባለአደራ ከንቲባነት እንዲመሩ ሾሟቸው ነበር። የዚህም ምክንያቱ በ1997 ዓ.ም ሀገር አቀፍ ምርጫ ገዥው ፓርቲ ኢህአዴግ በአዲስ አበባ ትልቅ ሽንፈት ቢያስተናግድም በአዲስ አበባ ያሸነፉት ተቃዋሚዎች በክልል እና በፌዴራል ደረጃ በመንግስት ውስጥ አልተሳተፉም። ይህ ሁኔታ አዲስ ምርጫ እስኪደረግ ድረስ በኢህአዴግ የሚመራው የፌደራል መንግስት ጊዜያዊ አስተዳደር እንዲመድብ አስገድዶታል። ከቀዳሚዎቹ የአዲስ አበባ ከንቲቦች ፦ [[አርከበ ዕቁባይ]] (1995-1997)፣ ዘውዴ ተክሉ (1977-81)፣ ዓለሙ አበበ (1969-77) እና ዘውዴ ገብረሕይወት (1952-61) ይገኙበታል። == ታሪካዊ ምስሎች == <gallery> ስዕል:AddisAbaba1885.jpg|አዲስ አበባ በ፲፰፻፸፯ ዓ.ም. ስዕል:MinilikePalaceAddisAbaba1889.jpg|አዲስ አበባ በ፲፰፻፹፩ ዓ.ም. ስዕል:AddisAbaba1906.jpg|አዲስ አበባ በ፲፰፻፺፰ ዓ.ም. ስዕል:የመጀመሪያው የአዲስ አበባ ማዘጋጃ ቤት (1930ዎቹ).jpg|የመጀመሪያው የአዲስ አበባ ማዘጋጃ ቤት (1930ዎቹ) </gallery> == የውጭ መያያዣ == [http://am.addismap.com የአዲስ አበባ ካርታ] == ማመዛገቢያ == <references/> * [http://www.addismap.com/am/ የአዲስ አበባ ካርታ] {{የኢትዮጵያ_መረጃ}} {{የኢትዮጵያ ከተሞች}} [[መደብ:አዲስ አበባ|*]] %20its%20Prospects%20in%20the%20the%20new%20Millennium%28Amharic%29.pdf አ.አ. ሚሌኒየም ጽ/ቤት ''አዲስ አበባ ባለፈውና በአዲሱ ሚሌኒየም'' ገጽ 20-23]Delala addis ababa ethiopia n56cw0g9whx7w2zkeqqsbr8s0664z5t 385640 385631 2025-06-04T20:26:06Z 200.24.154.82 I 385640 wikitext text/x-wiki {{ዋቢ ይሻሻል |ቀን=፯ ነሐሴ ፳፻፮ }} {{የቦታ መረጃ | ስም = አዲስ ፡ አበባ | ስዕል = | ስዕል_መግለጫ = የአዲስ አበባ ሰማይ ጠቀሰ ህንፃዎች 2023 | ክፍፍል_ዓይነት = አገር | ክፍፍል_ስም = {{flag|ኢትዮጵያ}} | ምሥረታ_ስም = የተቆረቆረችው | ምሥረታ_ቀን = ፲፰፻፸፰ | ምሥረታ_ስም2 = | ምሥረታ_ቀን2 = | መሪ_ማዕረግ = [[የአዲስ አበባ ከንቲባ|ከንቲባ]] | መሪ_ስም = [[አዳነች አቤቤ]] (ምክትል) | መሪ_ማዕረግ2 = | መሪ_ስም2 = | ቦታ_ጠቅላላ = 527 | ከፍታ = 2,355 ሜ. | ሕዝብ_ጠቅላላ = 3,384,569 | ድረ_ገጽ = [http://www.addisababacity.gov.et addisababacity.gov.et] | ካርታ_አገር = ኢትዮጵያ | ካርታ_መግለጫ = የአዲስ ፡ አበባ ፡ አቀማመጥ ፡ በኢትዮጵያ ፡ ውስጥ | lat_deg = 9 | lat_min = 2 | north_south = N | lon_deg = 38 | lon_min = 42 | east_west = E }}አዲስ አበባ (Addis Abeba) ፤ [[ኢትዮጵያ|የኢትዮጵያ]] [[ዋና ከተማ]] ስትሆን በተጨማሪ [[የአፍሪካ ሕብረት]] መቀመጫ እንዲሁም የብዙ [[የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት]] ቅርንጫፎችና ሌሎችም የዓለም የዲፕሎማቲክ (የሰላማዊ ግንኙነት) ልዑካን መሰብሰቢያ ከተማ ናት ። ራስ-ገዝ አስተዳደር ስላላት በኢ.ፌ.ዲ.ሪ ህገመንግስት የፌደራል ከተማነትን ማዕረግ ይዛ ትገኛለች። ከባሕር ጠለል በ2500 ሜትር ከፍታ ላይ የምትገኘው ከተማ በ1999 አ.ም በተደረገው የህዝብ ቆጠራ ወደ 2,739,551 በላይ ሕዝብ የሚኖርባት በመሆኗ የሀገሪቱ ትልቋ ከተማ ናት።<ref>"Census 2007 Tables: Addis Abeba" Archived 14 November 2010 at the Wayback Machine, Tables 2.1, 2.5, 3.1, 3.2 and 3.4. For Silt'e, the statistics of reported Shitagne speakers were used, on the assumption that this was a typographical error.</ref> ከተማዋ እቴጌ ጣይቱ በመረጡት ቦታ ማለትም በፍልውሐ አካባቢ ላይ በባላቸው በ[[ዳግማዊ ምኒልክ]] በ[[1878|፲፰፻፸፰ (1878)]] ዓ.ም. ተቆረቆረች። የሕዝቧ ብዛት በያመቱ 8% (ስምንት በመቶ) እየጨመረ አሁን ወደ አምስት ሚሊዮን እንደሚደርስ ይገመታል። ከ[[እንጦጦ]] ጋራ ግርጌ ያለችው መዲና የ[[አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ]] መገኛ ነች። ይህም በመስራቹ የቀድሞው ንጉሠ-ነገሥት ስም [[ቀዳማዊ፡ኃይለ፡ሥላሴ|ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ]] ዩኒቨርሲቲ ይባል ነበር። == ታሪክ == === ቅድመ ታሪክ === በዓለም ዙሪያ ካሉ ወደ 1,000 የሚጠጉ ሰዎች በዘረመል መረጃ ላይ የተመሰረተ ጥናት የሰው ዘር ከአዲስ አበባ ቅርብ ከሆነ ቦታ ከ100,000 ዓመታት በፊት እንደተበተነ ያመለክታል።<ref>"DNA Studies Trace Migration from Ethiopia". ''bnd.com''. St. Louis: Los Angeles Times. bnd. 22 February 2008. Archived from the original on 20 October 2007. Retrieved 20 July 2021.</ref> === መካከለኛው ዘመን === የመካከለኛው ዘመን ነገሥታት መዲና የነበረው በራራ ተብሎ ለሚጠራው ቦታ ከቀረቡት ጥቂት ቦታዎች መካከል ከአሁኑ አዲስ አበባ በስተሰሜን የሚገኘው [[እንጦጦ]] ተራራ ላይ ያለ ከፍ ያለ ጠፍጣፋ መሬት ነው። ይህ ቦታ እስከ 16ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የዐጼ [[ልብነ ድንግል]] አገዛዝ ድረስ የበርካታ ነገስታት ዋና መኖሪያ ሆኖ አገልግሏል።<ref name=":0">Philip Briggs. Ethiopia. Bradt Travel Guides (2015) ገጽ. 49–50</ref> በ1442 ዓ.ም አካባቢ ጣሊያናዊው የካርታ ባለሙያ ፍራ ማውሮ ባሳለው ካርታ ላይ ከተማዋን በ[[ዝቋላ]] ተራራ እና በመንጋሻ መካከል አስቀምጧታል። ሆኖም ግን የመናዊው ጸሃፊ አረብ-ፋቂህ እንደዘገበው በ1521 ዓ.ም የንጉሠ ነገሥቱ ጦር ከአዋሽ ወንዝ በስተደቡብ ተይዞ ሳለ በ[[ግራኝ አህመድ]] ተመትታለች። በራራ የሚገኘው በእንጦጦ ተራራ ላይ ነው የሚለው ሀሳብ የሚደግፈው በ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የተመሰረተውና በዓለት በተፈለፈለው ዋሻ ሚካኤል እና በእንጦጦ ማርያም ቤተ ክርስቲያን መካከል የሚገኝ ትልቅ የመካከለኛው ዘመን ከተማ በመገኘቱ ነው። በ30 ሄክታር ቦታ ለ ያረፈው ይህ ጥንታዊ ከተማ ከ 520 ሜትር የድንጋይ ግንብ እስከ 5 ሜትር ቁመት ያላቸው 12 ማማዎች ያሉት ቤተመንግስት ያካትታል።<ref name=":0" /> === ምስረታ === ከከተማዋ በፊት የኢትዮጵያ ዋና ከተማ የነበረችው እንጦጦ የተመሰረተችው በዳግማዊ ዐጼ ምኒልክ በ1871 ዓ.ም ነበር። በወቅቱ [[ሸዋ|የሸዋ]] ጠቅላይ ግዛት ንጉስ የነበሩት ምኒልክ የእንጦጦ ተራራን በደቡብ ወታደራዊ ዘመቻቸው ጠቃሚ መሰረት አድርገው አገኙት። በስፍራው የነበረውንም ፍርስራሽ እና ያልተጠናቀቀ የመካከለኛው ዘመን ውቅር ቤተክርስቲያን ጎበኙ። ሚስታቸው [[ጣይቱ ብጡል|እቴጌ ጣይቱ]] ቤተክርስቲያን በእንጦጦ ላይ መስራት በጀመሩበት ወቅት፣ የምኒሊክ ዝንባሌ ወደእዚህ ስፍራ በተለይ ተሳበ፤ ሁለተኛም ቤተክርስቲያን ባቅራቢያው ሠሩ። ነገር ግን ማገዶም ሆነ ውኃ በማጣት ምክንያት አካባቢው መንደር ለመመሥረት አይመችም ነበር፤ ስለዚህ ሰፈራው የጀመረበት ከተራራው ትንሽ ወደ ደቡብ በሚገኘው ሸለቆ ውስጥ በ1878 ነበረ። <ref>Roman Adrian Cybriwsky, ''Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture'', ABC-CLIO, USA, 2013, p. 6</ref> [[ስዕል:AbPalaisMénélikAddis-AbabaVers1900.jpg|thumb|የጼ ምኒሊክ ቤተመንግስት በርቀት 1892 አ.ም]] እቴጌ ጣይቱ እርሳቸውና የሸዋ ቤተመንግስት ወገን መታጠብ ይወዱ የነበረበት ፍልወሃ ምንጭ አጠገብ ለራሳቸው ቤት ሠሩ። አዲስ አበባ (ወይም ባጭሩ «አዲስ») ተብላ የተሠየመችው [[እቴጌ ጣይቱ]] [[ኅዳር ፲፬]] ቀን [[1879|፲፰፻፸፱ (1879)]] ዓ.ም. ፍልወሃ ምንጭ ወርደው ሳሉ ከዚህ በፊት አይተዋት የማያውቋት አንዲት ልዩ አበባ አይተ ስለማረከቻቸው ቦታውን ‹‹አዲስ አበባ!›› አሉ ይባላል። ከእዚያ በኋላ ሌሎች መኳንንቶች ከነቤተሰቦቻቸው አቅራቢያውን ሠፈሩ፤ ምኒልክም የሚስታቸውን ቤት ቤተመንግሥት እንዲሆን አስፋፉትና እስከ ዛሬ ድረስ ቤተ መንግሥት ሆኖ ቆይቷል። ምኒልክ የኢትዮጵያ ንጉሰ ነገሥት በሆነበት ወቅት በ1881 ዓ.ም አዲስ አበባ የኢትዮጵያ ዋና ከተማ ሆነች። ከእዚያ ጀምሮ ከተማዋ ለመኳንንቶች ብቻ ሳይሆን የእጅ ጥበብ ባለሙያዎችን፣ ነጋዴዎችን እና የውጭ ሀገር ጎብኝዎችን ጨምሮ በርካታ የስራ ክፍሎችን በመሳብ አደገች። ቀደምት የመኖሪያ ቤቶች ጎጆዎች ነበሩ። የአዲስ አበባ ዕድገት የጀመረው ያለቅድመ ዕቅድ በተከሰተ ፈጣን የከተማ መስፋፋት ነው። ከአፄ ምኒልክ አስተዋፅዖዎች አንዱ ዛሬም በከተማው ጎዳናዎች የሚታዩት በርካታ የባሕር ዛፎች ተከላ ነው። እንደ ሪቻርድ ፓንክረስት ገለጻ የከተማዋ የተፋጠነ የህዝብ ቁጥር መጨመር ምክንያት በጊዜያዊ ገዥዎች እና በወታደሮቻቸው፣ በ1892 ረሃብ እና የአድዋ ጦርነት ምክንያት ነው። ሌላው የ1899 የመሬት ህግ፣ በ1901 የማዘጋጃ ቤት አስተዳደር እና ከ20ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የነበረው የባቡር እና የዘመናዊ የትራንስፖርት ስርዓት እድገት ነው። === 20ኛው ክፍለ ዘመን === ==== ቅድመ-ጣሊያን ወረራ (1908-1927) ==== [[ስዕል:AddisAbaba1935.ogv|thumb|left|177x177px|አዲስ አበባ ({{en}} [[ቪድዮ]])፣ 1927 ዓ.ም. ከጣሊያን ወረራ በፊት]]በ1908 አቶ [[ገብረህይወት ባይከዳኝ]] የዋና ዋና የአስተዳደር ክፍሎችና [[የኢትዮ– ጅቡቲ የባቡር መስመር]] አስተዳዳሪ ሆኑ። በ1909 ራስ ተፈሪ መኮንን፣ (በኋላም ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ) ከተሾሙ በኋላ በከተማዋ ከፍተኛ ሰው ነበሩ። ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ራስ ተፈሪ በ1910 እንደ እንደራሴ ህጋዊ ስልጣን አግኝተዋል። የዘመናዊነትንና ከተሜነትን አስፈላጊነት በመገንዘብም ከተማዋን ወደ ለውጥ ለማምጣት ጥረት ያበረከቱ ሲሆን ሀብት ክፍፍልም አድርገዋል። በ1918 እና 1919 መጠነ ሰፊ የኢኮኖሚ አብዮት ተፈጠረ ፣ በካፒታል ክምችት ምክንያት የተትረፈረፈ የቡና ምርት ማደግ ጀመረ ።መካከለኛው የህብረተሰብ ክፍል ከዚህ ሃብት በማትረፍ ከውጪ የሚገቡ የአውሮፓ የቤት እቃዎች እና አዳዲስ አውቶሞቢሎችን በማስመጣት፤ ባንኮችን በማስፋፋትና አዳዲስና በድንጋይ የተገነቡ ቤቶችን በመስራት ከተማዋን ተጠቃሚ አድርገዋል። በ1918 የተሽከርካሪዎች አጠቃላይ መዝገብ 76 ሲሆን በ1922 ወደ 578 ደርሷል። የመጀመሪያው የመንገድ ትራንስፖርት በአዲስ አበባ እና በጅቡቲ መካከል በደሴ አቅጣጫ የተከፈተው አውራ ጎዳና ነው። አውራ ጎዳናው ለጅቡቲው የፈረንሳይ የባቡር መስመር ጠቃሚ ነበር። በ 1922 ንጉሠ ነገሥቱ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ዘውድ ጭነው አዳዲስ ቴክኖሎጂዎችን እና የመሰረተ ልማት ግንባታዎችን ቀጥለዋል ። ከእነዚህም መካከል የኤሌክትሪክ መስመሮችንና ስልክ እንዲሁም እንደ ሚያዚያ 27 አደባባይ ያሉ በርካታ ሐውልቶችን ይካተታሉ። ==== በጣሊያን ወረራ ጊዜ (1928-1933) ==== በ[[1928]] ዓ.ም. በጦርነት ጊዜ የፋሺስቶች ሠራዊት ከተማዋን ወርረው ዋና ከተማቸው አደረጉዋት፤ እስከ [[1931]] ድረስ የ[[ኢጣልያ ምስራቅ አፍሪቃ]] አገረ ገዥ ነበረባት።ከተማዋ ከወረራ በኋላ እስከ 1933 ድረስ የጣሊያን ምስራቅ አፍሪካ ዋና ከተማ ሆና ነበረች። በ1933 ከተማይቱ በሜጀር ጄነራል ዊንጌት እና በአፄ ኃይለ ሥላሴ የኢትዮጵያ ጌዲዮን ሃይል እና የኢትዮጵያ ንቅናቄ ነፃ ወጣች። አፄ ኃይለ ሥላሴም ከሄዱ ከአምስት ዓመታት በኋላ ግንቦት 5 ቀን 1941 ዓ.ም. ተመለሱ። ==== የድህረ-ጣሊያን ወረራ (1933-1966) ==== [[ስዕል:Addis abeba taytu hotel.jpg|left|thumb|221x221px|በ[[ፒያሳ]] አካባቢ ያለው ጣይቱ ሆቴል]]በ1938 አጼ ኃይለ ሥላሴ ከተማዋን የአፍሪካ ዋና ከተማ እንድትሆን ንድፍና እና የማስዋብ ግቦችን ለማሰራት ታዋቂውን እንግሊዛዊ ማስተር ፕላን ሰሪ ፓትሪክ አበርክሮምቢን ጋበዙ። ማስተር ፕላኑ በ1935 ከነበረው የለንደን የትራፊክ ችግር ተሞክሮ በመውሰድ የዋና ዋና የትራፊክ መስመርና የሰፈር ክፍሎችን ጥንቃቄ በተሞላበት መልኩ በመለየት ተጠናቀቀ።<ref>Tufa, Dandena (2008). "Historical Development of Addis Ababa: plans and realities". Journal of Ethiopian Studies. 41 (1/2): 27–59. ISSN 0304-2243. JSTOR 41967609.</ref> ኃይለ ሥላሴ በ1963 በኋላም በ1994 ፈርሶ በአፍሪካ ኅብረት የተተካውን [[የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት|የአፍሪካ አንድነት ድርጅት]] እንዲመሰርትም ረድተው ነበር፣ ዋና መሥሪያ ቤቱም በከተማዋ ነው። [[የተባበሩት መንግሥታት]] [[ምጣኔ ሀብት]] ጉባኤ ለአፍሪቃ ደግሞ ጠቅላይ መሥሪያ ቤት ባዲስ አበባ አለው። በ[[1957]] ዓ.ም. አዲስ አበባ ለ[[ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ አብያተ ክርስቲያን|ኦርቶዶክስ አብያተ ክርስቲያናት]] ስብሰባ ሥፍራው ነበረች። እ.ኤ.አ. በ1957 የተማሪዎች ሰልፍ “መሬት ላራሹ” በሚል መፈክር በማሰማት በኢትዮጵያ የማርክሲስት ሌኒኒስት እንቅስቃሴ ተካሂዷል። በተጨማሪም በ1955 የተከሰተው የነዳጅ ቀውስ በከተማይቱ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል። በ1966 ዓ.ም ሃይለስላሴ ከስልጣናቸው በፖሊስ አባላት ወረዱ። በኋላም ቡድኑ በይፋ “ጊዜያዊ ወታደራዊ አስተዳደር ምክር ቤት” በማለት ራሱን ደርግ ብሎ ሰየመ። በወቅቱ ከተማዋ 10 ወረዳዎች ብቻ ነበሩት። ==== የደርግ አስተዳደር (1966-1983) ==== ደርግ ስልጣን ከያዘ በኋላ በግምት ሁለት ሶስተኛው ቤቶች ወደ ኪራይ ቤት ተዛወሩ። የህዝብ ቁጥር ዕድገት ከ6.5% ወደ 3.7% ቀነሰ። በ1975 ደርግ በግል ባለ አክሲዮኖች የተገነቡ “ተጨማሪ” የኪራይ ቤቶችን የአገር ንብረት አደረገ። በመሆኑም በአዋጅ ቁጥር 47/1975 የተዳከሙ ቤቶች(ከጭቃ የተገነቡ) በቀበሌ ቤቶች ይተዳደራሉ፣ ጥራት ያላቸው የኪራይ ቤቶች ደግሞ በኪራይ ቤቶች አስተዳደር ኤጀንሲ (ARHA) ስር ይሆናሉ። እነዚያ የኪራይ ቤቶች ዋጋ ከ100 ብር (48.31 የአሜሪካ ዶላር) በታች ከሆነ በቀበሌ አስተዳደር ሥር ይሆናል። ይህን ተከትሎ የአስተዳደር ክፍፍሉ ወረዳዎች ወደ 25 እና 284 ቀበሌዎች አድጓል።<ref>[https://mdl.donau-uni.ac.at/ses/pluginfile.php/314/mod_page/content/4/City%20Profil%20Addis%20Ababa.pdf "City Profile Addis Ababa"] {{Wayback|url=https://mdl.donau-uni.ac.at/ses/pluginfile.php/314/mod_page/content/4/City%20Profil%20Addis%20Ababa.pdf |date=20220217194306 }} (PDF). 17 February 2022.</ref> በደርግ ጊዜ የሃንጋሪው አርክቴክት ፖሎኒ በከተማ ልማትና ቤቶች ሚኒስቴር እገዛ የከተማውን ማስተር ፕላን የጀመረው የመጀመሪያው ሰው ነው ፖሎኒ በጊዜው አብዮት አደባባይ ተብሎ የተጠራውን የመስቀል አደባባይን በአዲስ መልክ በመንደፍ ሠርቷል። ==== ኢ.ፌ.ዲ.ሪ (1983-አሁን) ==== [[ስዕል:T-55 Ethiopian Civil War 1991.JPEG|thumb|T-55 ታንክ በአዲስ አበባ ጎዳናዎች ላይ። ግንቦት ፤ 1983|176x176px]] ደርግን ለመጣል እየታገለ የነበረው ጥምር ፓርቲ የኢትዮጵያ ህዝቦች አብዮታዊ ዲሞክራሲያዊ ግንባር (ኢህአዴግ) ግንቦት 20 ቀን 1983 አዲስ አበባን ተቆጣጠረ። ተዋጊዎች 4ኪሎ ቤተመንግስት ታንክና ከባድ መሳርያ ታጥቀው ገቡ። ከአንድ ዓመት በኋላ አዲሱ የኢ.ፌ.ዲ.ሪ ሕገ መንግሥት ወጣ። ሁሉም የኢትዮጵያ ከተሞች ተጠሪነታቸው ለክልል አስተዳደር ሲሆን፣ አዲስ አበባ (አዋጅ ቁጥር 87/1997) እና ድሬዳዋ (አዋጅ ቁጥር 416/2004) እራስን በራስ የማስተዳደር እና የልማታዊ ማዕከልነት ስልጣን ያላቸው ቻርተርድ ከተሞች ሆኑ። በሚያዝያ 25/2007 ዓ.ም የአዲስ አበባን ድንበሮች በ1.1 ሚሊዮን ሄክታር ወደ ኦሮሚያ ልዩ ዞን ለማስፋፋት የተዘጋጀው አወዛጋቢ ማስተር ፕላን፣ የ2007ቱን የኦሮሞ ተቃውሞ አስነስቷል። መንግስት በሰላማዊ ሰልፈኞች ላይ በመተኮስና በድብደባ የሰጠው ምላሽ ወደ ለየለት አድማና ተቃውሞ አባባሰው። አወዛጋቢው ማስተር ፕላን በጥር 12 ቀን 2008 ተሰርዟል።በዚያን ጊዜ 140 ተቃዋሚዎች ተገድለዋል። በአብይ አህመድ የጠቅላይ ሚኒስትርነት ጊዜ በአዲስ አበባ እና አካባቢዋ "ሸገርን ማስዋብ" የተሰኘ ስራ ተካሂዷል። ይህ ፕሮጀክት የከተማዋን አረንጓዴ ሽፋንና ውበት ለማሳደግ ያለመ ነው። 2010 ዶ/ር አብይ ከእንጦጦ ተራሮች እስከ አቃቂ ወንዝ ድረስ 56 ኪሎ ሜትር የወንዝ ዳርቻዎችን ለማስፋፋት ያቀደውን "የአዲስ አበባ ወንዞች ዳርቻዎች ልማት ፕሮጀክት" የተሰኘ ፕሮጀክት አስጀመሩ። == ሰፈሮች == የአዲስ አበባ ከተማ ሠፈሮች ስያሜያቸውን ያገኙት በተለያዩ ምክንያቶችና አጋጣሚዎች ነው። እነዚህንም በተለያዩ ዘርፎች ከፍሎ በቅደም ተከተል ማየት ይቻላል።<ref name="Addis"> [http://www.addismillennium.org/Addis%20In%20the%20Past%20Millennium%20&%20its%20Prospects%20in%20the%20the%20new%20Millennium%28Amharic%29.pdf አ.አ. ሚሌኒየም ጽ/ቤት ''አዲስ አበባ ባለፈውና በአዲሱ ሚሌኒየም'' ገጽ 20-23]</ref> በርካታዎቹ የከተማዋ ቀደምት ሠፈሮች ስያሜያቸውን ያገኙት በቤተ-መንግሥቱ ዙሪያ መሬት በጉልት መልክ በተሠጣቸው መሣፍንቶችና መኳንንቶች ስም ነው። በዚህ መልክ ስያሜያቸውን ካገኙት ሠፈሮች መካከል ራስ መኮንን ሠፈር፣ ራስ ተሰማ ሠፈር፣ ራስ ብሩ ሠፈር፣ ፊታውራሪ ሀብተ ጊዮርጊስ ሠፈር፣ ራስ ስዩም ሠፈር፣ ደጃዝማች ውቤ ሠፈር፣ ነጋድራስ ኃይለ ጊዮርጊስ ሠፈር ፣ ደጃዝማች ዘውዱ አባኮራን ሠፈር እና ሸጎሌ (የአሶሣ ገዢ በነበሩት በሼክ ሆጀሌ አል ሐሠን የተሠየመው) ሠፈር ይጠቀሳሉ።<ref name="Addis" /> ከእነዚህ ሠፈሮች መካከል ደጃዝማች ውቤ ሠፈር በተለይ ከጣሊያን ወረራ በፊት በሴተኛ አዳሪነት የሚተዳደሩ ነዋሪዎች በከፍተኛ ደረጃ ከሚገኙባቸው የከተማዋ ሠፈሮች አንዱ እንደነበረ ይነገራል። በዚህም ሳቢያ በስነ ቃል በርካታ ግጥሞች በዚህ ሠፈር ዙሪያ ተገጥመዋል። ከነዚህም መካከል፣ <blockquote> «ደጃች ውቤ ሠፈር ምን ሠፈር ሆነች፣<br /> ያችም ልጅ አገባች ያችም ልጅ ታጨች።<br /> ደጃች ውቤ ሠፈር ሲጣሉ እወዳለሁ፣<br /> ገላጋይ መስዬ እገሊትን አያለሁ።<br /> ደጃች ውቤ ሠፈር የሚሠራው ሥራ፣<br />ጠይሟን በጥፊ ቀይዋን በከዘራ»</blockquote> የሚሉት ይገኙበታል።<ref name="Addis" /> በሁለተኛ ደረጃ ደግሞ ከመላው የአገሪቱ ማዕዘናት መጥተው አዲስ አበባ በሠፈሩ ብሔረሰቦች የተመሠረቱ ሠፈሮች ይጠቀሳሉ። በዚህ መልክ ከተመሠረቱት ሠፈሮች መካከል ለአብነት [[አደሬ ሠፈር]]፣ [[ጎፋ ሠፈር]]፣ [[ወሎ ሠፈር]]፣ [[ወርጂ ሠፈር]]፣ [[መንዜ ሠፈር]]ና [[ሱማሌ ተራ]] ይገኙበታል። የወርጂ ሠፈርን የመሠረቱት የወርጂ ብሔረሰብ አባላት በቆዳና በበርኖስ ንግድ የተሠማሩ እንደነበሩ ይነገርላቸዋል። በተመሣሣይ መልኩ የሱማሌ ተራ ነዋሪዎች ዋነኛ መተዳደሪያ የሻይ ቤት ሥራ እንደነበር ይታመናል።<ref name="Addis" /> በሶስተኛ ደረጃ በተለያዩ ሙያዎች ተሠማርተው በተለይም በቤተ መንግሥቱ የተለያዩ የሥራ ድርሻዎች በነበራቸው ባለሙያዎች የተቆረቆሩ ሠፈሮችን እናገኛለን። እነዚህም ከብዙ በጥቂቱ ሠራተኛ ሠፈር፣ ዘበኛ ሠፈር፣ ሥጋ ቤት ሠፈር፣ ኩባንያ ሠፈር፣ ጠመንጃ ያዥ ሠፈር፣ ካህን ሠፈር (በኋላ ገዳም ሠፈር) ፣ ገባር ሠፈር ፣ ሠረገላ ሳቢ ሠፈርና ውሃ ስንቁ ሠፈርን ያካትታሉ። ሠራተኛ ሠፈር በአፄ ምኒልክ ቤተ-መንግሥት በዕደ ጥበባት ሙያ በተሠማሩ ነዋሪዎች የተመሠረተ ሠፈር ነው። የሠፈሩ መሥራቾች ዋነኛ ሙያ የብረታ ብረት ሥራ እንደነበረ ይነገራል። ይሄም የተለያዩ የብረታ ብረት ውጤቶችን ለምሣሌ ማረሻ፣ የፈረስ እርካብን፣ የቤት እቃዎችን፣ የጋሻና ጦር እና የጠመንጃ ዕድሳትን ይጨምራል። በቤተ መንግሥቱ በአናጢነት የተሠማሩ ባለሙያዎችም የሚኖሩት በሠራተኛ ሠፈር እንደነበር ይነገራል።<ref name="Addis" /> በከተማዋ ከሚኖሩት የውጭ ተወላጆችም መካከል ጥቂቶቹ የሚኖሩት በዚሁ ሠፈር ነበር። ከነዚህም የውጭ ነዋሪዎች መካከል በግንባር ቀደምትነት የሚጠቀሱት አርመናዊው የግብረ ህንፃ ባለሙያ ሙሴ ሚናስ ሔርቤጊን ነበሩ። ዘበኛ ሠፈር የቤተ-መንግሥቱ ጠባቂዎች ወይም የዕልፍኝ ዘበኞች የሠፈሩበት ሠፈር ሲሆን፣ ገባር ሠፈር ደግሞ ከተለያዩ የአገሪቱ ክፍላተ ሀገር እንደ ማር፣ እህልና ከብት በመሣሠሉት ምርቶች ዓመታዊ ግብር ለመክፈል ወደ ከተማዋ በሚመጡ ግለሰቦች የተመሠረተ ሠፈር እንደሆነ ይነገራል። የውሃ ስንቁ ሠፈር መስራቾች ደግሞ መደበኛ ክፍያ የሌላቸው እና ስንቃቸው ውሃ ብቻ የሆነ የጦሩ አባላት የሠፈሩበት ሠፈር እንደነበረ ይነገራል።<ref name="Addis" /> በሌላ በኩል ጥቂት የማይባሉ የአዲስ አበባ ሠፈሮች ስያሜያቸውን ያገኙት በተለያዩ አጋጣሚዎች፣ ክስተቶችና ታሪካዊ ክንዋኔዎች ነው። ሠባራ ባቡር ፣ እሪ በከንቱ ፣ ዶሮ ማነቂያ ፣ አፍንጮ በር ፣አራት ኪሎ ፣ ስድስት ኪሎ ፣ አምስት ኪሎ ፣ ጣሊያን ሠፈር፣ ሃያ ሁለት ማዞሪያ፣ ሽሮ ሜዳ እና ነፋስ ስልክ ተብለው የሚጠሩትን ሠፈሮች በዚሁ ዘርፍ መፈረጅ ይቻላል። ሰባራ ባቡር ሠፈር ስያሜውን ያገኘው ሙሴ ሰርኪስ ተርዚያን በሚባሉ አርመናዊ ነጋዴ አማካኝነት ከውጭ አገር መጥቶ አሁን ስያሜውን ባገኘበት ቦታ ተበላሽቶ በቀረው የመንገድ መሥሪያ ተሽከርካሪ (ሮለር) ምክንያት ሠፈሩ ሰባራ ባቡር እንደተባለ ይነገራል። አገሬው “የሠርኪስ ባቡር” እያለ የሚጠራው መሣሪያ አዲስ አበባ በደረሰ ጊዜ የሚከተለው ግጥም ተገጥሞለት ነበር።<ref name="Addis" /> <blockquote> «ባቡሩ ሰገረ ስልኩም ተናገረ፣<br />ምኒልክ መልአክ ነው ልቤ ጠረጠረ።»<ref name="Addis" /></blockquote> በሌላ በኩል ከዐድዋ ጦርነት በኋላ በድል አድራጊው የኢትዮጵያ ሠራዊት የጦር ምርኮኞች የሆኑት የጣሊያን ተወላጆች በማረፊያነት የተመረጠው ቦታ ጣሊያን ሠፈር የሚለውን ስያሜ ማግኘቱ ይታወቃል። እንደዚሁም የስድስት ኪሎ ሠፈር ፣ አራት መንገዶች መገናኛ የሆነው አካባቢ አራት ኪሎ ሠፈር በሁለቱ ሠፈሮች መካከል ያለው አካባቢ ቆይቶ አምስት ኪሎ ሠፈር የሚለውን ስያሜ ማግኘቱም የሚታወቅ ነው።<ref name="Addis" /> [[ስዕል:Medhane Alem Cathedral Addis Ababa (1).jpg|thumb|መድኃኔዓለም ካቴድራል አዲስ አበባ]] ሌላው በከተማው ከሚገኙ ዋና ዋና ሠፈሮች መካከል በከተማዋ ቀደምት ነዋሪዎች በሆኑት የኦሮሞ ተወላጆችና የቦታ ስሞች የተሰየሙ ሠፈሮችን እናገኛለን። ከነዚህም መካከል ጉለሌ ፣ ጎርዶሜ ፣ ቀበና ፣ ኮተቤ ፣የካ ፣ እንዲሁም ገርጂ እና ላፍቶ የተባሉት ሠፈሮች ለአብነት ይጠቀሳሉ። ከእነዚህም ሠፈሮች መካከል በቀበና ወንዝ ስም በተሰየመው ቀበና ሠፈር ከተገጠሙት ግጥሞች አንዱን እንመልከት። <blockquote> «ቀበና ለዋለ አራዳ ብርቁ ነው፣<br /> አራዳም ለዋለ ቀበና ብርቁ ነው፣<br />እሱስ ላገናኘው ሴት ወይዘሮም ደግ ነው።»<ref name="Addis" /></blockquote> በሌላ ዘርፍ ከ1928 የጣሊያን ወረራ እና የአምስት ዓመት ቆይታ ጊዜ አንዳንድ የአዲስ አበባ ቦታዎች እና ሠፈሮች የጣሊያንኛ ስያሜ አግኝተዋል። ከእነዚህም መካከል መርካቶ (የአገሬው ገበያ) ፣ ፒያሣ (የቀድሞው አራዳ) ፣ ካዛንቺስ፣ ካዛ ፖፖላሬ እና ካምቦሎጆ ዋና ዋናዎቹ ናቸው። ካዛንቺስ ስያሜውን ያገኘው አዲስ አበባ በጣሊያን ይዞታ ስር በነበረችበት ጊዜ ለከፍተኛ የጣሊያን ሹማምንት መኖሪያ ቤቶች በሠራው የጣሊያን ኩባንያ ምህፃረ ቃል ሲሆን ካዛ ፖፖላሬ ደግሞ በዝቅተኛ ደረጃ ለሚገኙ ጣሊያናዊያን ቤቶች በሠራው በካዛ ፖፖላሬ ኩባንያ ስም ነው ስያሜውን ያገኘው። በሌላ በኩል ካምቦሎጆ ሠፈር መጠሪያውን ያገኘው ካምፖ አሎጅዬ ኦፔራ (Campo Allogio Opera) ከሚለው ስም ሲሆን ይሄም ማለት የሠራተኞች ካምፕ ማለት ነው።<ref name="Addis" /> [[ስዕል:AddisView.jpg|thumb|አዲስ አበባ መሃል ከተማ ከሰገር ፓርክ ታየ]] እንዲሁም በከተማዋ በሚገኙ አብያተ ክርስቲያን እና አጥቢያዎች የተሰየሙ ሠፈሮች ሌላው ዋነኛ ዘርፍ ነው። በዚህ ዘርፍ ከሚገኙ ሠፈሮች መካከል ተቀዳሚውን ሥፍራ የሚይዘው አራዳ ጊዮርጊስ ሠፈር ነው። አራዳ በተለይም ከጣሊያን ወረራ ቀደም ባለው ጊዜ የአዲስ አበባ የኢኮኖሚ ማዕከል ከመሆኑ አኳያና በርካታ ማሕበራዊ ክንዋኔዎችን ያስተናግድ የነበረ ሠፈር እንደመሆኑ በስነቃል ብዙ ተብሎለታል። ለአብነት <blockquote> «ሱሪ ያለቀበት አይገዛም አዲስ፣<br /> ወይ አዲስ አበባ ወይ አራዳ ጊዮርጊስ።<br /> እስኪ አራዳ ልውጣ ብርቱካን ባገኝ፣<br /> ትናንት ኮሶ ጠጣሁ ዛሬ መረረኝ።<br /> ምነው በአደረገኝ ከአራዳ ልጅ መሣ፣<br /> እንኳን ለገንዘቡ ለነፍሱ የማይሣሣ።<br /> የአራዳ ዘበኛ ክብሬ ነው ሞገሴ፣<br />በቸገረኝ ጊዜ የሚደርስ ለነፍሴ» የሚሉት ይገኙባቸዋል።<ref name="Addis" /></blockquote> በዚህ ዘርፍ የሚመደቡ ሌሎች ሠፈሮች ደግሞ አማኑኤል ፣ ዮሴፍ ፣ ኪዳነ ምሕረት ፣ [[ቀራኒዮ መድኃኔ ዓለም]] ፣ እና ቀጨኔ መድኃኔ ዓለምን ያካትታሉ። እ.ኤ.አ. ከ 1888 ዓ.ም. የዐድዋ ጦርነት ድል እና ከአዲስ አበባው ስምምነት በኋላ ጣሊያን፣ ሌሎች የአውሮፓ መንግሥታት እና አሜሪካ የአገራችንን ሉዓላዊነት በመቀበል ከኢትዮጵያ ጋር ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት መሥርተዋል። በዚህ ሂደት በርካታ አገሮች የነዚህን አገሮች ፈለግ በመከተል ኤምባሲዎቻቸውን በአዲስ አበባ ከፍተዋል። ከአዲስ አበባ በርካታ ሠፈሮች መካከል አንዳንዶቹ ስያሜያቸውን ያገኙት ከእነዚህ ኤምባሲዎችና ቀደም ሲል ደግሞ ከሌጋሲዮኖች ነው። ፈረንሣይ ሌጋሲዮንና ሩዋንዳ ሠፈሮች ለዚህ ጥሩ ምሳሌ ናቸው። በመጨረሻም ከአዲስ አበባ ሠፈሮች መካከል አንዳንዶቹ በታዋቂ የውጭ አገር ዜጎች ስም የተሠየሙ ናቸው። ከእነዚህም መካከል ቤኒን ሠፈር እና ተረት ሠፈር ይገኙበታል። ቤኒን ሠፈር ስያሜውን ያገኘው ከጣሊያን ወረራ በፊት ተዋቂ ነጋዴ በሆኑት የአይሁድ ተወላጅ ቤኑን ሲሆን ተረት ሠፈር ደግሞ ስያሜውን ያገኘው በአዲስ አበባ ከተከፈቱት ከመጀመሪያዎቹ ሆቴሎች አንዱ በነበረው በሆቴል ዳፍራንስ ባለቤት በሆኑት ፈረንሣዊው ሙሤ ቴረስ ስም ነው።<ref name="Addis" /> ተረት ሰፈር በጣም ታዋቂ የሆኑ አረብ እመቤት ይኖሩ ነበር ።የሰፈሩ ሰው እኚህን እመቤት <የተረት ሰፈር አድባር> ብሎ ይጠራቸው ነበር : ትክክለኛ ስማቸው ግን ወ/ሮ መርየም ቃሲም ሲሆን የሰፈሩ ሰው ያወጣላቸው የሁልግዜም መጠሪያ ስማቸው ግን "እሜት ማሪያም" ነበር ።የተረት ሰፈር ሰው ሆኖ እሜት ማሪያምን እና የመካሻ ማሞ ጋራጅን የማያውቅ የለም ። == ክፍለ ከተሞች == አዲስ አበባ በዐሥር ክፍለ ከተሞች እና በዘጠና ዘጠኝ ቀበሌዎች ትከፈላለች። ዐሥሩ ክፍለ ከተሞች ከዚህ በመቀጠል የተዘረዘሩት ናቸው። {| class="wikitable sortable" !ቁ !ክፍለ ከተማ !ስፋት (ካሬ ኪ.ሜ) !የሕዝብ ብዛት !ጥግግት !ካርታ |- |1 |[[አዲስ ከተማ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/addis-ketema |accessdate=2012-12-14 |archivedate=2012-12-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121214061013/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/addis-ketema }}</ref> |7.41 |271,664 |36,659.1 |[[ስዕል:Addis Ketema (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |2 |[[አቃቂ ቃሊቲ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/akaky-kaliti |accessdate=2013-10-16 |archivedate=2013-10-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131016180544/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/akaky-kaliti }}</ref> |118.08 |195,273 |1,653.7 |[[ስዕል:Akaky Kaliti (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |3 |[[አራዳ ክፍለ ከተማ|አራዳ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/arada |accessdate=2013-01-11 |archivedate=2013-01-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130111095049/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/arada }}</ref> |9.91 |225,999 |23,000 |[[ስዕል:Arada (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |4 |[[ቦሌ ክፍለ ከተማ|ቦሌ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/bole |accessdate=2013-11-25 |archivedate=2013-11-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131125164847/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/bole }}</ref> |122.08 |328,900 |2,694.1 |[[ስዕል:Bole (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |5 |[[ጉለሌ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/gullele |accessdate=2013-11-05 |archivedate=2013-11-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131105012355/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/gullele }}</ref> |30.18 |284,865 |9,438.9 |[[ስዕል:Gullele (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |6 |[[ቂርቆስ ክፍለ ከተማ|ቂርቆስ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/kerkos |accessdate=2013-12-03 |archivedate=2013-12-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203150930/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/kerkos }}</ref> |14.62 |235,441 |16,104 |[[ስዕል:Kirkos (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |7 |[[ኮልፌ ቀራንዮ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/kolfe-keranio |accessdate=2013-12-03 |archivedate=2013-12-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203150937/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/kolfe-keranio }}</ref> |61.25 |546,219 |7,448.5 |[[ስዕል:Kolfe Keranio (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |8 |[[ልደታ ክፍለ ከተማ|ልደታ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/lideta |accessdate=2013-12-03 |archivedate=2013-12-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203151026/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/lideta }}</ref> |9.18 |214,769 |23,000 |[[ስዕል:Lideta (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |9 |[[ንፋስ ስልክ ላፍቶ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/nifas-silk-lafto |accessdate=2013-01-04 |archivedate=2013-01-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104181414/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/nifas-silk-lafto }}</ref> |68.30 |335,740 |4,915.7 |[[ስዕል:Nifas Silk-Lafto (Addis Ababa Map).png|frameless]] |- |10 |[[የካ ክፍለ ከተማ|የካ]]<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/yeka |accessdate=2013-01-25 |archivedate=2013-01-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130125025158/http://www.addisababacity.gov.et/index.php/en/sub-cities/yeka }}</ref> |85.46 |337,575 |3950.1 |[[ስዕል:Yeka (Addis Ababa Map).png|frameless]] |} ለሚ ኩራ ክፍለ ከተማ በ2012 አስራ አንደኛው የአዲስ አበባ ክፍለ ከተማ ሆኖ ተጨምሯል። == የስነ ሕዝብ አወቃቀር == በ1999 የኢትዮጵያ ብሄራዊ ስታስቲክስ ባለስልጣናት ባደረገው የህዝብ ቆጠራ አዲስ አበባ በአጠቃላይ 2,739,551 የከተማ እና የገጠር ነዋሪዎች አሏት። ለዋና ከተማው 662,728 አባወራዎች በ628,984 መኖሪያ ቤቶች ውስጥ እንደሚኖሩ ተቆጥሯል, ይህም በአማካይ 5.3 ሰዎች በአንድ ቤተሰብ ማለት ነው።. ሁሉም የኢትዮጵያ ብሔረሰቦች በአዲስ አበባ የሀገሪቱ ዋና ከተማ በመሆኗ የተወከሉ ቢሆንም፣ ትልቁ የአማራ (47.05%)፣ ተከትሎም ኦሮሞ (19.51%)፣ እንዲሁም ጉራጌ (16.34%)፣ ትግራዋይ (6.18%)፣ ስልጤ (2.94%)፣ እና ጋሞ (1.68%) ያጠቃልላል። በአፍ መፍቻ ቋንቋነት የሚነገሩ ቋንቋዎች አማርኛ (70.99%)፣ አፋን ኦሮሞ (10.72%)፣ ጉራጌኛ (8.37%)፣ ትግርኛ (3.60%)፣ ስልጤ (1.82%) እና ጋሞ (1.03%) ይገኙበታል። === የኑሮ ደረጃ === በ1999 በተካሄደው ሀገር አቀፍ የህዝብ ቆጠራ መሰረት 98.64 በመቶው የአዲስ አበባ መኖሪያ ቤቶች የንፁህ መጠጥ ውሃ ተጠቃሚ ሲሆኑ፣ 14.9% ንጹህ መጸዳጃ ቤት፣ 70.7% ጉድጓድ መጸዳጃ ቤቶች (አየር ማናፈሻም ያላቸውም ሆነ የሌላቸው) እና 14.3% የሚሆኑት የመጸዳጃ ቤት አገልግሎት አልነበራቸውም። የአዋቂዎች ማንበብና መጻፍ በሀገሪቱ በሁለቱም ፆታዎች ከፍተኛ ሲሆን ለወንዶች 93.6% እና ለሴቶች 79.95% ነው። == ኢኮኖሚ == ከፌዴራል መንግሥት በተገኘው ኦፊሴላዊ አኃዛዊ መረጃ መሠረት በከተማው ውስጥ 119,197 የሚያህሉ ሰዎች በንግድና ንግድ ላይ ተሰማርተዋል; 113,977 በማኑፋክቸሪንግ እና በኢንዱስትሪ; 80,391 የተለያዩ የቤት ሰሪዎች; 71,186 በሲቪል አስተዳደር; 50,538 በትራንስፖርት እና በመገናኛ; 42,514 በትምህርት, በጤና እና በማህበራዊ አገልግሎቶች; 32,685 በሆቴል እና በመመገቢያ አገልግሎቶች; እና 16,602 በግብርና። ከተማዋ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በብዙ ቦታዎች ላይ በረጃጅም ሕንፃዎች ግንባታ ላይ ትገኛለች። የተለያዩ የቅንጦት አገልግሎቶችም እየታዩ ሲሆን የገበያ ማዕከላት ግንባታም ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ መጥቷል። [[ስዕል:Unity Park Addis Ababa Ethiopia 3.jpg|thumb|ዩኒቲ ፓርክ]] የኢትዮጵያ አየር መንገድ ዋና መስሪያ ቤት በአዲስ አበባ ቦሌ አለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ ቅጥር ግቢ ውስጥ ይገኛል። === ቱሪዝም === ቱሪዝም በአዲስ አበባ እና በአጠቃላይ በኢትዮጵያ እያደገ ያለ ኢንዱስትሪ ነው። በ2007 የአውሮፓ የቱሪዝም እና ንግድ ምክር ቤት ኢትዮጵያን ለሀገር ውስጥ ቱሪዝም ምርጥ ሀገር ብሎ ሰይሟታል። የኮቪድ-19 ወረርሽኝ እና የትግራይ ጦርነት የቱሪዝም ቅነሳ አስከትሏል። == አስተዳደር == በ1987 በወጣው የኢትዮጵያ ሕገ መንግሥት የአዲስ አበባ ከተማ ተጠሪነታቸው ለኢትዮጵያ ፌዴራል መንግሥት ከሆኑ ሁለት የፌዴራል ከተሞች አንዷ ነች። ቀደም ሲል በ1983ቱ በኢትዮጵያ የሽግግር ቻርተር መሰረት የፌደራል አወቃቀሩን ተከትሎ የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር በወቅቱ ከነበሩት 14 ክልላዊ መንግስታት አንዱ ነበር። ነገር ግን ያ መዋቅር በፌዴራል ሕገ መንግሥት በ1987 ተቀይሮ አዲስ አበባ የክልልነት ደረጃ የላትም። የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር አስፈጻሚ አካላቱን የሚመራ ከንቲባ እና የከተማውን ደንብ የሚያወጣ የከተማውን ምክር ቤት ያቀፈ ነው። ነገር ግን የፌዴራል መንግሥት አካል እንደመሆኑ መጠን የፌዴራል ሕግ አውጪው በአዲስ አበባ ውስጥ አስገዳጅ የሆኑ ሕጎችን ያወጣል። የከተማው ምክር ቤት አባላት በቀጥታ የሚመረጡት በከተማው ነዋሪዎች ሲሆን ምክር ቤቱ በተራው ደግሞ ከአባላቱ መካከል ከንቲባውን ይመርጣል። ለተመረጡት ባለስልጣናት የስራ ዘመን አምስት ዓመት ነው። ነገር ግን የፌደራሉ መንግስት አስፈላጊ ሆኖ ሲያገኘው የከተማውን ምክር ቤት እና አጠቃላይ አስተዳደሩን አፍርሶ ምርጫ እስኪደረግ ድረስ በጊዜያዊ አስተዳደር ሊተካ ይችላል። የአዲስ አበባ ነዋሪዎች በፌዴራል በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ተወክለዋል። ነገር ግን ከተማዋ በፌዴሬሽን ምክር ቤት አልተወከለችም። በከንቲባው ስር ያለው አስፈፃሚ አካል የከተማውን ስራ አስኪያጅ እና የተለያዩ የሲቪል ሰርቪስ መሥሪያ ቤቶችን ያካትታል። ከ2012 ጀምሮ ከ[[ታከለ ኡማ ባንቲ|ታከለ ኡማ]] በኋላ ወ/ሮ [[አዳነች አቤቤ]] የአዲስ አበባ ከንቲባ ሆነው በማገልገል ላይ ሲሆኑ፣ በከንቲባነት በመምራት የመጀመሪያዋ ሴት ናቸው።ከታከለ በፊት የፌዴራል መንግስት ከግንቦት 9 ቀን 1998 እስከ ጥቅምት 30 ቀን 2000 ያገለገሉትን ብርሃነ ደሬሳን በጊዜያዊ ባለአደራ ከንቲባነት እንዲመሩ ሾሟቸው ነበር። የዚህም ምክንያቱ በ1997 ዓ.ም ሀገር አቀፍ ምርጫ ገዥው ፓርቲ ኢህአዴግ በአዲስ አበባ ትልቅ ሽንፈት ቢያስተናግድም በአዲስ አበባ ያሸነፉት ተቃዋሚዎች በክልል እና በፌዴራል ደረጃ በመንግስት ውስጥ አልተሳተፉም። ይህ ሁኔታ አዲስ ምርጫ እስኪደረግ ድረስ በኢህአዴግ የሚመራው የፌደራል መንግስት ጊዜያዊ አስተዳደር እንዲመድብ አስገድዶታል። ከቀዳሚዎቹ የአዲስ አበባ ከንቲቦች ፦ [[አርከበ ዕቁባይ]] (1995-1997)፣ ዘውዴ ተክሉ (1977-81)፣ ዓለሙ አበበ (1969-77) እና ዘውዴ ገብረሕይወት (1952-61) ይገኙበታል። == ታሪካዊ ምስሎች == <gallery> ስዕል:AddisAbaba1885.jpg|አዲስ አበባ በ፲፰፻፸፯ ዓ.ም. ስዕል:MinilikePalaceAddisAbaba1889.jpg|አዲስ አበባ በ፲፰፻፹፩ ዓ.ም. ስዕል:AddisAbaba1906.jpg|አዲስ አበባ በ፲፰፻፺፰ ዓ.ም. ስዕል:የመጀመሪያው የአዲስ አበባ ማዘጋጃ ቤት (1930ዎቹ).jpg|የመጀመሪያው የአዲስ አበባ ማዘጋጃ ቤት (1930ዎቹ) </gallery> == የውጭ መያያዣ == [http://am.addismap.com የአዲስ አበባ ካርታ] == ማመዛገቢያ == <references/> * [http://www.addismap.com/am/ የአዲስ አበባ ካርታ] * [http://%20its%20Prospects%20in%20the%20the%20new%20Millennium%28Amharic%29.pdf አ.አ. ሚሌኒየም ጽ/ቤት ''አዲስ አበባ ባለፈውና በአዲሱ ሚሌኒየም'' ገጽ 20-23] {{የኢትዮጵያ_መረጃ}} {{የኢትዮጵያ ከተሞች}} [[መደብ:አዲስ አበባ|*]] 4p3dc82ivedstjl7fgf9aalpf427sux 0 1841 385662 385391 2025-06-05T22:40:21Z 196.190.63.59 385662 wikitext text/x-wiki == ታሪክ == ቀድሞ አስሊ ማለት አንድ በሒሳባዊ ትዕዛዝ የተለያዩ የጥንት መሣሪያዎችን እየተጠቀመ ቁጥሮችን የሚያሰላ ሰው ነበር። እስከ 20ኛው ክፍለ-ዘመን ድረስ የተለያዩ ጠቃሚ መሣሪያዎች ተሰርተዋል። ከዛ በኋላ ትልልቅ ማሸኖች መሠራት ጀመሩ። እነዚህ ማሽኖች ከዛሬው ኮምፒዩተሮች(አስሊዎች) ጋር ሲወዳደሩ በጣም ትልቅና ቀርፋፋ ናቸው። == የኮምፒዩተር ዐይነቶች == * ሜን ፍሪም * ሱፐር ኮምፒዩተር * ዎርክ ስቴሽን * ማይክሮ ኮምፒዩተር-(ዴስክቶፕ፣ ላፕቶፕ፣ ፓልምቶፕ) * ሚኒ ኮምፒዩተር ዋና የኮምፒየተር ዐይነቶች እንደሚከተለው ነው፦ == የኮምፕዩተር ክፍሎች == የኮምፕዩተር የውስጥ ክፍሎች የሚከተሉት ናቸው፡- '''1.[[ሞኒተር]](የምንሰራውን ነገር እንዲያሳየን፤ምስል፣ጽሑፍ፣ ቪዲዮ ወይም ማንኛውም ነገር ሊሆን ይችላል)''' ሞኒተር 14 ኢንች፣ 15 ኢንች፣ ወዘተ. እየተባለ ይገላጻል፡፡ 14 ኢንች 15 ኢንች እያልን ስንናገር አለካኩ ከምስል ማሳያው አንድ ጥግ እስከ ሌላኛው ጥግ ያለውን ርቀት በመለካት ነው፡፡(ስዕሉን ይመልከቱ፡፡) በፊት የነበሩት የላፕቶፕና ዴስክቶፕ ኮምፒዩተሮች ሬሾ (ርዝመት ሲካፈል ለወርድ) 4በ3(በትክክል ሲጻፍ 4:3 ይሆናል) ነበር፡፡ አሁን ደግሞ የቲያትር ሞድ የሚባለው ባለ 16፡9 ሬሾ ወይም ዋይድ ስክሪን (widescreen) በመጠቀም ላይ ናቸው፡፡ '''2.ማዘርቦርድ(እናት ሰሌዳ)(ሁሉም የኮምፕዩተር ክፍሎች(ዕቃዎች)የሚቀዳጁበት) '''3.ሲፒዩ(የኮምፕዩተሩ አእማሮ እንደማለት ነው፡፡ይህ ሲባል ግን ሲፒዩን ከሰው አእምሮ ጋር አንድ ነው ማለት አይደለም፡፡)''' '''4.ሜሞሪ(ማስታወሻ)(የምንሰራውን ስራ ወይም ፋይል በጊዚያዊነት አስቀምጠንበት የምንሰራበት)''' ሜሞሪ(ማስታወሻ) በባይት (Bytes) ይለካል፡፡ ከ Bytes ፊት Kilo፣ ማለትም ኪሎባይት (kilobytes)([1,024 ባይቶች ወይም Bytes ማለት ነው፡፡ ] ፣ Mega[1,048,576 ባይቶች ወይም Bytes ] ፣ Giga [1,073,741,824 ባይቶች ወይም Bytes]፣ ወዘተ የሚሉትን ቃላት በመጠቀም ኪሎባይት(kilobyte)፣ ሜጋባይት (megabyte)፣ ጊጋባይት (gigabyte) እያልን የኮምፒዩተር ሜሞሪ መግለፅ እንገልጻለን፡፡ ለምሳሌ 10 MegaBytes ወይም ባጭሩ ሲጸፍ 10MB ይህ ማለት 10,485,760 Bytes ይሆናል ማለት ነው፡፡ '''5.ኤክስፓንሽ ስሎት''' '''6.የኤሌክትሪክ ሀይል ማቅረቢያ (power supply)''' '''7.የሲዲ ማሰሪያ (cd drive)''' '''8.ሀርድ ዲስክ (የምንሰራውን ወይም የምንጠቀምበትን ፋይል በቋሚነት ለማስቀመጥ)''' '''9. መሎጊያ ([[ማውስ]])''' '''10.የፊደል ገበታ (ኪቦርድ)''' ዊኪፒዲያ ላይ ያለውን ምስል ከቁጥሩ ጋር ማነጻጸር ይቻላል፡፡ == ታዋቂ ዋና ዋና የኮምፕዩተር አምራቾች == ታዋቂ የኮምፕዩተር አምራቾች የሚከተሉት ናቸው፡፡ ይህ ማለት ግን እያንዳዱን የኮምፕዩተር ክፍል(ዕቃዎች)ይሠራሉ ማለት አይደለም፡፡ 1.አይቢኤም[IBM](አሁን እንኳ የፒሲ ክፍሉን እ.ኤ.አ. በ2004 ለቻይናው ሊኖቮ ሸጦታል)፡፡ አሁን ሜን ፍሬም[Main Frame] ኮምፒዩተር ነው በብዛት የሚያመርቱት/የሚሠሩት፡፡ ድረ ገጽ---[ http://www.ibm.com የአይቢኤም ድረ ገጽ ] 2.ዴል[Dell] ድረ ገጽ---[ http://www.dell.com የዴል ድረ ገጽ] በኢትዮጵያ የዴል ወኪል አልታ ኮምፒዩተር ነው፡ ፡አድራሻቸው ቦሌ መንገድ ሸዋ ሱፐርማርኬት ፊትለፊት ኔጃት ኮምፒዩተር ያለበት ፎቅ ላይ ነው፡፡ 3.ኤሰር[Acer] ድረ ገጽ---[ http://www.acer.com የኤሰር ድረ ገጽ] በኢትዮጵያ የኤሰር ወኪል ኔጃት ኮምፒዩተር ነው፡፡ አድራሻቸው ቦሌ መንገድ ሸዋ ሱፐርማርኬት ፊትለፊት አልታ ኮምፒዩተር ያለበት ፎቅ ላይ ነው፡፡ 4.ቶሺባ [Toshiba] ድረ ገጽ---[ http://www.toshiba.com የቶሺባ ድረ ገጽ] 5. አፕል [Apple] ድረ ገጽ---[ http://www.apple.com የአፕል ድረ ገጽ] 6.ኤችፒ[HP] ድረ ገጽ---[ http://www.hp.comድ የኤችፒ[ድረ ገጽ] 7. [HDDV] የ PC ክፍሎች የሩሲያ አምራች [https://hddv.ru/<nowiki>]</nowiki> == ኮምፕዩተሮችና የዓለም ፊደላት == የመጀመሪያቹ ኮምፕዩተሮች የሚሠሩት በእንግሊዝኛ ፊደል ብቻ ነበር። ቀስ በቀስ ግን የተለያዩ ኣገሮች ሊቃውንት በየራሳቸው ፊደላት እንዲሠሩ ኣደረጉ። ኮምፕዩተር በእያንዳንዱ የግዕዝ ፊደል፣ ኣኃዝና ምልክት እንዲሠራ ለመጀመሪያ ጊዜ የፈጠረው ኢትዮጵያዊው ዶክተር [[ኣበራ ሞላ]] ነው። በቅርቡም አያንዳንዱ የግዕዝ ፊደል፣ ኣኃዝና ምልክት [[ዩኒኮድ]] የሚባል የዓለም ፊደላት መደብ ውስጥ መግባት ቀጥሏል። [[መደብ:ኮምፒዩተር|*]] hw792g1ijob7dxqeal2yzwhgzjs19wr 385667 385662 2025-06-05T22:42:41Z MathXplore 42631 Reverted edits by [[Special:Contribs/196.190.63.59|196.190.63.59]] ([[User talk:196.190.63.59|talk]]) to last version by 71.246.145.21: unexplained content removal 385391 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Personal computer, exploded.svg|thumb|ኮምፒዩተር]] '''ኮምፕዩተር''' ማለት ማንኛውንም ኢንፎርሜሽን ፕሮሰስ የሚያደርግ ማሽን ነው። ይህንም የሚያደርገው በተርታ የተቀመጡ ትዕዛዞች በመፈጸም ነው። ለብዙ ሰዎች ኮምፒዩተር ሲባል ዐዕምሯቸው ላይ የሚመጣው የግል (ፐርሰናል) ኮምፒዩተር ነው። ነገር ግን ኮምፒዩተር ሲባል በጣም ብዙ ነገሮችን ያጠቃልላል። [[ላፕቶፕ]] ፣ ዴስክቶፕ ፣ ማይክሮ-ኮምፒዩተር ፣ ሱፐር-ኮምፒዩተር ፣ ካልኩሌተር ፣ዲጂታል ካሜራ እና ሌሎችንም ያጠቃልላል። == ታሪክ == ቀድሞ አስሊ ማለት አንድ በሒሳባዊ ትዕዛዝ የተለያዩ የጥንት መሣሪያዎችን እየተጠቀመ ቁጥሮችን የሚያሰላ ሰው ነበር። እስከ 20ኛው ክፍለ-ዘመን ድረስ የተለያዩ ጠቃሚ መሣሪያዎች ተሰርተዋል። ከዛ በኋላ ትልልቅ ማሸኖች መሠራት ጀመሩ። እነዚህ ማሽኖች ከዛሬው ኮምፒዩተሮች(አስሊዎች) ጋር ሲወዳደሩ በጣም ትልቅና ቀርፋፋ ናቸው። == የኮምፒዩተር ዐይነቶች == * ሜን ፍሪም * ሱፐር ኮምፒዩተር * ዎርክ ስቴሽን * ማይክሮ ኮምፒዩተር-(ዴስክቶፕ፣ ላፕቶፕ፣ ፓልምቶፕ) * ሚኒ ኮምፒዩተር ዋና የኮምፒየተር ዐይነቶች እንደሚከተለው ነው፦ == የኮምፕዩተር ክፍሎች == የኮምፕዩተር የውስጥ ክፍሎች የሚከተሉት ናቸው፡- '''1.[[ሞኒተር]](የምንሰራውን ነገር እንዲያሳየን፤ምስል፣ጽሑፍ፣ ቪዲዮ ወይም ማንኛውም ነገር ሊሆን ይችላል)''' ሞኒተር 14 ኢንች፣ 15 ኢንች፣ ወዘተ. እየተባለ ይገላጻል፡፡ 14 ኢንች 15 ኢንች እያልን ስንናገር አለካኩ ከምስል ማሳያው አንድ ጥግ እስከ ሌላኛው ጥግ ያለውን ርቀት በመለካት ነው፡፡(ስዕሉን ይመልከቱ፡፡) በፊት የነበሩት የላፕቶፕና ዴስክቶፕ ኮምፒዩተሮች ሬሾ (ርዝመት ሲካፈል ለወርድ) 4በ3(በትክክል ሲጻፍ 4:3 ይሆናል) ነበር፡፡ አሁን ደግሞ የቲያትር ሞድ የሚባለው ባለ 16፡9 ሬሾ ወይም ዋይድ ስክሪን (widescreen) በመጠቀም ላይ ናቸው፡፡ '''2.ማዘርቦርድ(እናት ሰሌዳ)(ሁሉም የኮምፕዩተር ክፍሎች(ዕቃዎች)የሚቀዳጁበት) '''3.ሲፒዩ(የኮምፕዩተሩ አእማሮ እንደማለት ነው፡፡ይህ ሲባል ግን ሲፒዩን ከሰው አእምሮ ጋር አንድ ነው ማለት አይደለም፡፡)''' '''4.ሜሞሪ(ማስታወሻ)(የምንሰራውን ስራ ወይም ፋይል በጊዚያዊነት አስቀምጠንበት የምንሰራበት)''' ሜሞሪ(ማስታወሻ) በባይት (Bytes) ይለካል፡፡ ከ Bytes ፊት Kilo፣ ማለትም ኪሎባይት (kilobytes)([1,024 ባይቶች ወይም Bytes ማለት ነው፡፡ ] ፣ Mega[1,048,576 ባይቶች ወይም Bytes ] ፣ Giga [1,073,741,824 ባይቶች ወይም Bytes]፣ ወዘተ የሚሉትን ቃላት በመጠቀም ኪሎባይት(kilobyte)፣ ሜጋባይት (megabyte)፣ ጊጋባይት (gigabyte) እያልን የኮምፒዩተር ሜሞሪ መግለፅ እንገልጻለን፡፡ ለምሳሌ 10 MegaBytes ወይም ባጭሩ ሲጸፍ 10MB ይህ ማለት 10,485,760 Bytes ይሆናል ማለት ነው፡፡ '''5.ኤክስፓንሽ ስሎት''' '''6.የኤሌክትሪክ ሀይል ማቅረቢያ (power supply)''' '''7.የሲዲ ማሰሪያ (cd drive)''' '''8.ሀርድ ዲስክ (የምንሰራውን ወይም የምንጠቀምበትን ፋይል በቋሚነት ለማስቀመጥ)''' '''9. መሎጊያ ([[ማውስ]])''' '''10.የፊደል ገበታ (ኪቦርድ)''' ዊኪፒዲያ ላይ ያለውን ምስል ከቁጥሩ ጋር ማነጻጸር ይቻላል፡፡ == ታዋቂ ዋና ዋና የኮምፕዩተር አምራቾች == ታዋቂ የኮምፕዩተር አምራቾች የሚከተሉት ናቸው፡፡ ይህ ማለት ግን እያንዳዱን የኮምፕዩተር ክፍል(ዕቃዎች)ይሠራሉ ማለት አይደለም፡፡ 1.አይቢኤም[IBM](አሁን እንኳ የፒሲ ክፍሉን እ.ኤ.አ. በ2004 ለቻይናው ሊኖቮ ሸጦታል)፡፡ አሁን ሜን ፍሬም[Main Frame] ኮምፒዩተር ነው በብዛት የሚያመርቱት/የሚሠሩት፡፡ ድረ ገጽ---[ http://www.ibm.com የአይቢኤም ድረ ገጽ ] 2.ዴል[Dell] ድረ ገጽ---[ http://www.dell.com የዴል ድረ ገጽ] በኢትዮጵያ የዴል ወኪል አልታ ኮምፒዩተር ነው፡ ፡አድራሻቸው ቦሌ መንገድ ሸዋ ሱፐርማርኬት ፊትለፊት ኔጃት ኮምፒዩተር ያለበት ፎቅ ላይ ነው፡፡ 3.ኤሰር[Acer] ድረ ገጽ---[ http://www.acer.com የኤሰር ድረ ገጽ] በኢትዮጵያ የኤሰር ወኪል ኔጃት ኮምፒዩተር ነው፡፡ አድራሻቸው ቦሌ መንገድ ሸዋ ሱፐርማርኬት ፊትለፊት አልታ ኮምፒዩተር ያለበት ፎቅ ላይ ነው፡፡ 4.ቶሺባ [Toshiba] ድረ ገጽ---[ http://www.toshiba.com የቶሺባ ድረ ገጽ] 5. አፕል [Apple] ድረ ገጽ---[ http://www.apple.com የአፕል ድረ ገጽ] 6.ኤችፒ[HP] ድረ ገጽ---[ http://www.hp.comድ የኤችፒ[ድረ ገጽ] 7. [HDDV] የ PC ክፍሎች የሩሲያ አምራች [https://hddv.ru/<nowiki>]</nowiki> == ኮምፕዩተሮችና የዓለም ፊደላት == የመጀመሪያቹ ኮምፕዩተሮች የሚሠሩት በእንግሊዝኛ ፊደል ብቻ ነበር። ቀስ በቀስ ግን የተለያዩ ኣገሮች ሊቃውንት በየራሳቸው ፊደላት እንዲሠሩ ኣደረጉ። ኮምፕዩተር በእያንዳንዱ የግዕዝ ፊደል፣ ኣኃዝና ምልክት እንዲሠራ ለመጀመሪያ ጊዜ የፈጠረው ኢትዮጵያዊው ዶክተር [[ኣበራ ሞላ]] ነው። በቅርቡም አያንዳንዱ የግዕዝ ፊደል፣ ኣኃዝና ምልክት [[ዩኒኮድ]] የሚባል የዓለም ፊደላት መደብ ውስጥ መግባት ቀጥሏል። [[መደብ:ኮምፒዩተር|*]] 409hj13hk15sb57l3uzb1dzfkcmo3mm 0 2296 385661 385389 2025-06-05T22:39:22Z 196.190.63.59 385661 wikitext text/x-wiki == ድረ ገጾችን ማየት == ድረ ገጾችን ለማየት ብዙ መንገዶች ሲኖሩ [[ድረገጽ ቃኚ]] ግን ዋነኛው ነው።website። == ድረ ገጾችን መፍጠር == ድረ ገጾችን ለመፍጠር አንድ ጽሁፍ መጻፊያ [[ሶፍትዌር]] ወይም ድረ ገጽ መጻፊያ ሶፍትዌር ያስፈልጋል። [[መደብ:ኢንተርኔት]]ማይ ክሮነር b76qoknvt4lnx8rajyox44etkfqy9kd 385670 385661 2025-06-05T22:43:44Z MathXplore 42631 የ196.190.63.59ን ለውጦች ወደ 71.246.145.21 እትም መለሰ። 385389 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Trademe homepage.JPG|thumb|አንድ ድረ ገጽ]] '''ድረ ገጽ''' በ[[ድረ ገጽ መረብ]] የሚገኝ ፋይል ነው። ይህ ድረ-ገጽ በተለያዩ የ[[ኮምፒውተር]] [[የፕሮግራም ቋንቋ|ፕሮግራም ቋንቋ]]ዎች መጻፍ ሲችል ኤች.ቲ.ኤም.ኤል. ግን ታዋቂው ነው። በድረ ገጾች ላይ ጽሁፎች እና ምስሎች ይገኛሉ። እነዚህ ጽሁፎችና ምስሎች ወደ ሌላ ድረ ገጽ ሊያገናኙ ይችላሉ። በድረ ገጽ ውስጥ የሚከተሉት ሊገኙ ይችላሉ፦ *ጽሁፍ *ምስል *ድምጽ *[[መልታይ-ሚዲያ]] *[[አፕሌት]] ድረ ገጾች ውስጥ የሚከተሉት ሊገኙ ይችላሉ ግን አይታዩም፦ *[[ስክሪፕት|ስክሪፕቶች]] *[[ሜታ ታግ]] *[[ካስኬዲንግ ስታይል ሺት]] *አስተያየቶች በአንድ [[ዌብ ሰርቨር]] ላይ የሚገኙ የተሰባሰቡ ድረ ገጾች [[ዌብሳይት]] ይባላሉ። ዌብሳይቶች አብዛኛው ጊዜ index የሚባል የማውጫ ገጽ አላቸው። የአንድ ዌብሳይት አድራሻ ብቻ ሲጻፍ (ምሳሌ፦ www.wikipedia.org) ይህ የማውጫ ገጽ ይላካል። == ድረ ገጾችን ማየት == ድረ ገጾችን ለማየት ብዙ መንገዶች ሲኖሩ [[ድረገጽ ቃኚ]] ግን ዋነኛው ነው።website። == ድረ ገጾችን መፍጠር == ድረ ገጾችን ለመፍጠር አንድ ጽሁፍ መጻፊያ [[ሶፍትዌር]] ወይም ድረ ገጽ መጻፊያ ሶፍትዌር ያስፈልጋል። [[መደብ:ኢንተርኔት]]ማይ ክሮነር o8cc9sr0vb4ipobv699hhbp0o20vj5g 0 2315 385668 385122 2025-06-05T22:43:15Z 196.190.63.59 385668 wikitext text/x-wiki == ታሪክ == === መጀመሪያ === ጉግል እንደ ፕሮጀክት ሆኖ በጃኑዋሪ [[1996 እ.ኤ.አ.]] በ[[ላሪ ፔጅ]] እና [[ሰርጂ ብሪን]] በ[[ስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ]] ነው የጀመረው። የፕሮጀክቱ ሀሳብ የድረ ገጾችን ግንኙነት በማጥናት የተሻለ የፍለጋ አገልግሎት መሰጠት መቻል ነበር። ወደ አንድ [[ድረ ገጽ]] ብዙ መያያዣዎች ካሉ ያ ድረ ገጽ ትክክለኛ ኢንፎርሜሽን አለው የሚለውን ሀሳብ ሞክረው ትክክለኛ መሆኑን አዩ (ይህ ዘዴ [[ፔጅራንክ]] ይባላል)፣ ለፍለጋ ድረ ገጻቸውም መሠረት ጣሉ። በእዚያ ጊዜ ፍለጋውን የሚያስተናግደው የስታንፎርድ ዌብሳይት ነበር። አድራሻውም http://google.stanford.edu ነበር። ያሁኑ አድራሻቸው google.com በ{{ቀን|15 September}}, [[1990]] (Sep. 15, 1997 እ.ኤ.አ.) ነው የተመዘገበው። [[ስዕል:Google in amharic language.png|thumb|የጉግል ዌብሳይት]] በማርች [[1999 እ.ኤ.አ.]] ድርጅቱ ወደ ''165 ዩኒቨርስቲ አቬኑ, [[ፓሎ አልቶ]]'' መስሪያ ቤቱን አዛወረ። ከዚያ በኋላ ሌሎች ሁለት ቦታዎች ቢቀያይሩም በ[[2003 እ.ኤ.አ.]] 1600 አምፊቲያትር ፓርክዌይ, [[ማውንቴን ቪው]] ወደ ሚገኙ ሕንጻዎች አረፉ። አብዛኛው በዚህ ጊዜ ይጠቀምበት የነበረው የ[[ኮምፒዩተር]] ዕቃዎች ከ[[ኢንቴል]] እና [[አይቢኤም]] የተለገሡ ነበሩ። በፍጥነት የሚያድገው የ[[ኢንተርኔት]] ተጠቃሚዎች ጉግልን ማድነቅ ጀመሩ። ተጠዋሚዎች ወደ ዌብሳይቱ ቀላል እና ዓይን የሚስብ ዲዛይን ተሳቡ። በ[[2000 እ.ኤ.አ.]] በፍለጋ ቃላት ላይ የተመሠረቱ ማስታወቂያዎችን ማሳየት ጀመሩ። ነጻ የዌብሳይት ዲዛይን አንዲኖርና የዌብሳይቱን የመጫን ጊዜ ፈጣን እንዲሆን ማስታወቂያዎቹ የምስል ሳይሆን የጽሁፍ ብቻ ናቸው። ሌሎች ተወዳዳሪዎቹ እየወደቁ ሲመጡ ጉግል ግን እያደገ እና እየታወቀ መጣ። በ{{ቀን|4 September}}, [[1993]] (Sep. 4, 2001 እ.ኤ.አ.) የ[[ዩናይትድ ስቴትስ]] [[ፓተንት]] ቢሮ የ[[ፔጅራንክ]] ዘዴን ፓተንት ለስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ ሰጠ። በፌብሩዋሪ [[2003 እ.ኤ.አ.]] ጉግል [[ፓይራ ላብስ]] የሚባለውን የ[[ብሎገር]] ባለቤት ገዛ። በ[[1996|2004 እ.ኤ.አ.]] መጀመሪያ ጉግል በ[[ወርልድ ዋይድ ዌብ]] ከነበረው የፍለጋ ጥያቄዎች 84.7 በመቶውን በራሱ ዌብሳይትና በሌሎች ጓደኛ ዌብሳይቶች ያስተናግድ ነበር። በፌብሩዋሪ 2004 እ.ኤ.አ. [[ያሁ!]] ከጉግል ጋር የነበረውን ጓደኝነት አቆመ። በበዓል ቀናት፣ የአንድ ነገር መታሰቢያ ቀናት እና ልዩ ቀኖች የጉግል ዌብሳይት አስቂኝ ነገሮችን ይይዛል። ከነዚህም ታዋቂው የድርጅቱን አርማ መለወጥ ነው። ይህም 'ጉግል ዱድልስ' ይባላል። በየጊዜው አዲስ ነገር ከጉግል ይመነጫል። ጉግል ላብስ የሚባለው የዌብሳይቱ ክፍል አዲስ በሙከራ ያሉ ውጤቶችን ይይዛል። ይህም የተጠቃሚዎችን አስተያየት ስለሚያስገኘው ከተጠቃሚዎች ጋር ያለውን ግንኙነት ያዳብራል። ይህም አዲሶቹን ምርቶች አሰራር ያሻሽላል። === የአርማ ለውጥ === በዓመታት ውስጥ [http://www.google.com/intl/en/stickers.html የጉግል አርማ] ተለውጧል። <gallery> Image:The first name that Google has.jpg|<center> ከ1995 እስከ 1997 ዓ.ም Image:Logotipo de Google en 1997.jpg|<center> ከ1997 እስከ 1998 ዓ.ም Image:googlelogo_5.jpg|<center> ከ1998 እስከ 1998 ዓ.ም Image:Google logo (1997-1999).jpg|<center> ከ1998 እስከ 1999 ዓ.ም Image:Logo de Google 1999-1999.jpg|<center> ከ1999 እስከ 1999 ዓ.ም Image:googlelogo_current.gif|<center> ከ1999 እስከ 2010 ዓ.ም Image:Google logo 2010-2013.jpg|<center> ከ2010 እስከ 2013 ዓ.ም Image:Google 2013-2015.jpg|<center> ከ 2013 እስከ 2015 Image:Google 2015 logo.svg|<center> ከ 2015 እስከ ዛሬ </gallery> * የጉግል [http://www.google.com/holidaylogos.html አርማዎችን ስብስብ] ለማየት * የጉግል አርማዎችን [http://google.abrahamjoffe.com.au/ ያለቅጥ የሚያሳይ] {{Wayback|url=http://google.abrahamjoffe.com.au/ |date=20060110202337 }} ዌብሳይትም አለ * [http://www.logoogle.com/ ይህ ዌብሳይት ደግሞ] {{Wayback|url=http://www.logoogle.com/ |date=20060318104503 }} ሰዎች በጉግል የሰሩትን የውሸት አርማዎች ያሳያል === የቃል አመሠራረት === ጉግል (Google) የሚለው ቃል [[ጉጎል]] (Googol) ከሚለው የመጣ ነው። ጉጎል የሚባለው ቃል የተፈጠረው በ[[ሚልተን ሲሮታ]] በ[[1938 እ.ኤ.አ.]] በዘጠኝ ዓመቱ ነው። ሚልተን [[ኤድዋርድ ካስነር]] የሚባል [[ማቲማቲሻን]] ወንድም/እሀት? ልጅ ነው። የቃሉ አጠቃቀም የጉግልን በኢንተርኔት የሚገኘውን ኢንፎርሜሽን ለማሰናዳት ያለውን ዓላማ ያንፀባራቃል። የጉግል ጠቃላይ መምሪያ ጉግልፕሊክስ (Googleplex) ይባላል። ዛሬ 'ጉግል' በአንዳንድ ቋንቋዎች እንደ ቃል ይወሰዳል። ትርጉሙም 'የዌብሳይት ፍለጋ ማድረግ' ነው። === ፋይናንስ === የጉግል የመጀመሪያ ዕርዳታ ከ[[አንዲ ቤክቶልሸም]] የተጻፈ የ$100,000 ቼክ ነው። === ዛሬ === ጉግል እያደገ ሲመጣ ትልቅ ውድድር እየሳበ ይመጣል። አንድ ምሳሌ በጉግል እና [[ማይክሮሶፍት]] መሀል ነው። ማይክሮሶፍት [[ኤምኤስኤን ሰርች]] የሚባለውን የፍለጋ አገልግሎት በየጊዜው እየለወጠ ከጉግል ጋር የተወዳዳሪ ቦታ እንዲይዝ ይሞክራል። ከዚህም በላይ ሁለቱ ድርጅቶች አንድአይነት አገልግሎቶችን ማቅረብ ጀምረዋል። ጉግል በፍለጋ አገልግሎት መሪ ስለሆነ እንደ [[ያሁ!]] ያሉትን ተወዳዳሪዎች ለማሸነፍ ይጥራል። የጉግልና ያሁ ትኩረት የተለያየ ቢሆንም ጉግል ግን አዳዲስ አገልግሎቶችን እየከፈተ ነው። በ[[ጁን 21]], [[2005 እ.ኤ.አ.]] ጉግል እንደ [[ኢቤይ]] ያሉትን የንግድ ዌብሳይቶችን ለመወዳደር ያለውን ዕቅድ አሳውቋል። == ሠራተኞች == በጉግል የመጀመሪያ ዓመታት የሠራተኞች ደሞዝ ትንሽ ነበር። በአሁኑ ጊዜ ግን ዩጉግል ሼር በከፍተኛ መጠን እያደገ ስለመጣ የሠራተኞች ደሞዝ በአንጻሩ ጨምሯል። ከደሞዝ ሌላ ታዋቂነት እና ሌሎች ጥቅሞች ብዙ አመልካቾችን ስቧል። ከአንድ ላነሰ የሥራ ቦታ አንድ ሺህ አመልካቾች እንዳሉ ተገምቷል። የድርጅቱ መሥራቾችና ሌሎች ዋና ሠራተኞች አንድ የአሜሪካን ዶላር እየተከፈላቸው ይሰራሉ። እነዚህ ሰዎች የድርጅቱን ብዙ ሼር ይይዛሉ። ማርች 31 2007 የተለቀቀው መረጃ እንደሚያመለክተው ጉግል 12238 ሰራተኞች አሉት። == ቴክኖሎጂ == የጉግል አገልግሎቶች በብዙ [[ሰርቨር|ሰርቨሮች]] ውስጥ በሚገኙ ተራ ኮምፕዩተሮች ላይ ነው ያሉት። ኮምፒዩተሮቹ የ[[ሊኑክስ]] ኮምፒዩተር ፕሮግራም ይጠቀማሉ። ድርጀቱ ስለሚጠቀመው ማሽኖች ብዙ ዝርዝር ባይሰጥም በ[[1996]] ከ60,000 በላይ ኮምፒዩተሮችን እንደሚጠቀሙ ይገመታል። === ፔጅራንክ === ፔጅራንክ (PageRank) ጉግል የፍለጋ ገጾቹ ላይ የዌብሳይቶችን ቅድመተከተል ለማግኘት የሚጠቀመው ዘዴ ነው። በፔጅራንክ እያንዳንዱ ዌብሳይት ቁጥር አለው። ይህ ቁጥር ከፍ ባለ ጊዜ የዛ ዌብሳይት ደረጃ በፍለጋ ገጹ ላይ ይጨምራል። ይሄ ቁጥር የሚወሰነው ሌሎች ወደዚህ ዌብሳይት በሚያመለክቱ ዌብሳይቶች ነው። የእነዚህ ዌብሳይቶች ቁጥር ከፍተኛ ከሆነ የዚኛውም በአንጻሩ ይጨምራል። በኣንዳንድ ምክንያቶች የተነሳ ይህ ኣስተማማኝ ላይሆን ይችላል። == የድርጅቱ ባሕል == === ፍልስፍና === ጉግል የራሱ የተለያዩ ዕምነቶች አሉት። አንዱ 'መጥፎ ነገር ሳትሰራ ገንዘብ ማግኘት ትችላለህ' ይላል። ሊሎች ዋና ሀሳቦች [http://www.google.com/corporate/tenthings.html እዚህ ይገኛሉ]። === 'ሃያ በመቶ' ጊዜ === ሁሉም የጉግል ኢንጅነሮች 20 በመቶ የሥራ ጊዜያቸውን እነሱ በሚስባቸው ሥራ ላይ እንዲያሳልፉ ያበረታታል። ከእነዚህ ውስጥ አንዳንድ ሥራዎች የጉግል ሌላ አገልግሎት ይሆናሉ። === ጉግልፕሌክስ === የጉግል መጥላይ መምሪያ ጉግልፕሌክስ (Googleplex) ይባላል። ይህ ቦታ ለሠራተኞች የተለያዩ መዝናኛዎችን ያቀፈ ነው። ከነዚህም ውስጥ የአካል ማጎልመሻ ክፍል፣ የተለያዩ ስፖርቶች፣ የተለያዩ ምግብና መጠጦች ይጠቀሳሉ። == የስራ ትብብር == የሚከተሉት የሥራ አጋሮች ናቸው፦ * [[ናሳ]] * [[ሰን ማይክሮሲስተምስ]] * [[ሞዚላ]] == ዓለምአቀፍ == ጉግል ከደርዘን በላይ በሚሆኑ ሀገሮች [http://www.google.ie/intl/en/corporate/address.html ቢሮዎች] አሉት። የተለያዩ ሀገሮች የተለያየ ሕጎች ስላሏቸው ጉግል ሁሉንም ለማስማማት ይሞክራል። == የፍለጋ ዓይነቶች == * ምስሎች (Images) - ይህ በኢንተርኔት ላይ ያሉ ምስሎችን ብቻ ለመፈለግ ያገለግላል * የውይይት መድረኮች(Groups) - የመወያያ [[ግሩፕ|ግሩፖችን]] ለመፈለግ * [[ጉግል ዜና|ዜና]] (News) - ከተለያዩ ምንጮች ዜናን ለማንበብ * ፕሮዳክት ፍለጋ (Product Search) (የድሮ "ፍሩግል" Froogle) - ይህ ድረ-ገጽ ተጠቃሚዎች በኢንተርኔት ዕቃ እንዲገዙ ያስችላል። [[ፍሩግል]]ን ይዩ * ሎካል (Local) - በአቅራቢያዎ ያሉ ሱቆችንና ሌሎች የንግድ ቦታዎችን ለመፈለግ ያገለግላል * እርዝ (Earth) - የዓለም የሳይተላይት ፎቶዎችን የሚያሳይ ፕሮግራም ወደ ኮምፒዩተሮ መጫን ይችላል * ዴስክቶፕ (Desktop) - በኮምፒዩተሮ ላይ ያሉትን ሰነዶች (ፅሁፍ፣ ፎቶ፣ ድምፅ፣ ምስል) ለመፈለግ * ቪዲዮስ (Videos) - በኢንተርኔት ላይ ያሉ ቪዲዮችን ለመፈለግ * ብሎግስ (Blogs) - በኢንተርኔት ላይ ያሉ [[ብሎግ|ብሎጎችን]] ለመፈለግ * ስኮላር (Scholar) - ትምህርታዊ ጽሁፎችን ለመፈለግ * ፋይናንስ (Finance) - የንግድ መረጃ፣ ዜና እና ሰንጠረዦች ለመፈለግ * ካርታ (Maps) - ካርታዎችንና የመንጃ መመሪያዎችን ለማየት == የውጭ መያያዣዎች == * http://www.google.com - የጉግል ዌብሳይት * http://www.google.com/intl/am/ - የጉግል ዌብሳይት በአማርኛ * {{Cite journal|last=Brin|first=Sergey|author-link=Sergey Brin|last2=Page|first2=Lawrence|author-link2=Larry Page|year=1998|title=The anatomy of a large-scale hypertextual Web search engine|url=http://infolab.stanford.edu/pub/papers/google.pdf|url-status=live|journal=Computer Networks and ISDN Systems|volume=30|issue=1–7|pages=107–117|citeseerx=10.1.1.115.5930|doi=10.1016/S0169-7552(98)00110-X|issn=0169-7552|archive-url=https://web.archive.org/web/20150927004511/http://infolab.stanford.edu/pub/papers/google.pdf|archive-date=September 27, 2015|access-date=April 7, 2019}} * {{cite journal |last=Barroso |first=L.A. |last2=Dean |first2=J. |last3=Holzle |first3=U. |date=April 29, 2003 |title=Web search for a planet: the google cluster architecture |journal=IEEE Micro |volume=23 |issue=2 |pages=22–28 |doi=10.1109/mm.2003.1196112 |issn=0272-1732 |quote=We believe that the best price/performance tradeoff for our applications comes from fashioning a reliable computing infrastructure from clusters of unreliable commodity PCs.|url=https://semanticscholar.org/paper/8db8e53c92af2f97974707119525aa089f6ed53a }} [[መደብ:ጉግል]] 8syeah7myr4o88ttw8gr0vekz969kur 385669 385668 2025-06-05T22:43:26Z MathXplore 42631 Reverted edits by [[Special:Contribs/196.190.63.59|196.190.63.59]] ([[User talk:196.190.63.59|talk]]) to last version by MGA73: unexplained content removal 385122 wikitext text/x-wiki {{ድርጅት_መረጃ | ድርጅት_ስም = ጉግል (Google, Inc) | ድርጅት_አርማ =Google 2015 logo.svg | ድርጅት_ዓይነት = የሕዝብ | ዋና_መሥሪያ_ቤት = [[ማውንቴን ቪው]]፥ [[ካሊፎርኒያ]]፥ [[አሜሪካ]] | የምስረታ_ቦታ = ማውንቴን ቪው | ቁልፍ_ሰዎች = [[ኤሪክ ሽሚት]]፥ ዳይሬክተር <br /> [[ሰርጂ ብሪን]]፥ ቴክኖሎጂ ፕሬዝዳንት <br /> [[ላሪ ፔጅ]], የምርቶች ፕሬዝዳንት | ኢንዱስትሪ = [[ኢንተርኔት]] | ገቢ = $6.138 ቢሊዮን ([[2005 እ.ኤ.አ.]]) | የሰራተኞች_ብዛት = 4,989 (በ[[ሴፕቴምበር]] 30፥ [[2005 እ.ኤ.አ.]]) | ድህረ_ገጽ = [http://www.google.com.et www.google.com.et] | ድርጅት_ ምስል =Googleplex HQ (cropped).jpg}} '''ጉግል (Google)''' በ[[1998 እ.ኤ.አ.]] የግለሰብ ድርጅት ሆኖ ነው የጀመረው። የ[[ጉግል ፍለጋ]] ዌብሳይትን የሰራው እና የሚያስተዳድረው ይሄው ድርጅት ነው። የጉግል ዓላማ የዓለምን መረጃ ለማሰናዳት ፣ ለማቅረብና ጠቃሚ ማድረግ ነው። <br /> <br /> == ታሪክ == === መጀመሪያ === ጉግል እንደ ፕሮጀክት ሆኖ በጃኑዋሪ [[1996 እ.ኤ.አ.]] በ[[ላሪ ፔጅ]] እና [[ሰርጂ ብሪን]] በ[[ስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ]] ነው የጀመረው። የፕሮጀክቱ ሀሳብ የድረ ገጾችን ግንኙነት በማጥናት የተሻለ የፍለጋ አገልግሎት መሰጠት መቻል ነበር። ወደ አንድ [[ድረ ገጽ]] ብዙ መያያዣዎች ካሉ ያ ድረ ገጽ ትክክለኛ ኢንፎርሜሽን አለው የሚለውን ሀሳብ ሞክረው ትክክለኛ መሆኑን አዩ (ይህ ዘዴ [[ፔጅራንክ]] ይባላል)፣ ለፍለጋ ድረ ገጻቸውም መሠረት ጣሉ። በእዚያ ጊዜ ፍለጋውን የሚያስተናግደው የስታንፎርድ ዌብሳይት ነበር። አድራሻውም http://google.stanford.edu ነበር። ያሁኑ አድራሻቸው google.com በ{{ቀን|15 September}}, [[1990]] (Sep. 15, 1997 እ.ኤ.አ.) ነው የተመዘገበው። [[ስዕል:Google in amharic language.png|thumb|የጉግል ዌብሳይት]] በማርች [[1999 እ.ኤ.አ.]] ድርጅቱ ወደ ''165 ዩኒቨርስቲ አቬኑ, [[ፓሎ አልቶ]]'' መስሪያ ቤቱን አዛወረ። ከዚያ በኋላ ሌሎች ሁለት ቦታዎች ቢቀያይሩም በ[[2003 እ.ኤ.አ.]] 1600 አምፊቲያትር ፓርክዌይ, [[ማውንቴን ቪው]] ወደ ሚገኙ ሕንጻዎች አረፉ። አብዛኛው በዚህ ጊዜ ይጠቀምበት የነበረው የ[[ኮምፒዩተር]] ዕቃዎች ከ[[ኢንቴል]] እና [[አይቢኤም]] የተለገሡ ነበሩ። በፍጥነት የሚያድገው የ[[ኢንተርኔት]] ተጠቃሚዎች ጉግልን ማድነቅ ጀመሩ። ተጠዋሚዎች ወደ ዌብሳይቱ ቀላል እና ዓይን የሚስብ ዲዛይን ተሳቡ። በ[[2000 እ.ኤ.አ.]] በፍለጋ ቃላት ላይ የተመሠረቱ ማስታወቂያዎችን ማሳየት ጀመሩ። ነጻ የዌብሳይት ዲዛይን አንዲኖርና የዌብሳይቱን የመጫን ጊዜ ፈጣን እንዲሆን ማስታወቂያዎቹ የምስል ሳይሆን የጽሁፍ ብቻ ናቸው። ሌሎች ተወዳዳሪዎቹ እየወደቁ ሲመጡ ጉግል ግን እያደገ እና እየታወቀ መጣ። በ{{ቀን|4 September}}, [[1993]] (Sep. 4, 2001 እ.ኤ.አ.) የ[[ዩናይትድ ስቴትስ]] [[ፓተንት]] ቢሮ የ[[ፔጅራንክ]] ዘዴን ፓተንት ለስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ ሰጠ። በፌብሩዋሪ [[2003 እ.ኤ.አ.]] ጉግል [[ፓይራ ላብስ]] የሚባለውን የ[[ብሎገር]] ባለቤት ገዛ። በ[[1996|2004 እ.ኤ.አ.]] መጀመሪያ ጉግል በ[[ወርልድ ዋይድ ዌብ]] ከነበረው የፍለጋ ጥያቄዎች 84.7 በመቶውን በራሱ ዌብሳይትና በሌሎች ጓደኛ ዌብሳይቶች ያስተናግድ ነበር። በፌብሩዋሪ 2004 እ.ኤ.አ. [[ያሁ!]] ከጉግል ጋር የነበረውን ጓደኝነት አቆመ። በበዓል ቀናት፣ የአንድ ነገር መታሰቢያ ቀናት እና ልዩ ቀኖች የጉግል ዌብሳይት አስቂኝ ነገሮችን ይይዛል። ከነዚህም ታዋቂው የድርጅቱን አርማ መለወጥ ነው። ይህም 'ጉግል ዱድልስ' ይባላል። በየጊዜው አዲስ ነገር ከጉግል ይመነጫል። ጉግል ላብስ የሚባለው የዌብሳይቱ ክፍል አዲስ በሙከራ ያሉ ውጤቶችን ይይዛል። ይህም የተጠቃሚዎችን አስተያየት ስለሚያስገኘው ከተጠቃሚዎች ጋር ያለውን ግንኙነት ያዳብራል። ይህም አዲሶቹን ምርቶች አሰራር ያሻሽላል። === የአርማ ለውጥ === በዓመታት ውስጥ [http://www.google.com/intl/en/stickers.html የጉግል አርማ] ተለውጧል። <gallery> Image:The first name that Google has.jpg|<center> ከ1995 እስከ 1997 ዓ.ም Image:Logotipo de Google en 1997.jpg|<center> ከ1997 እስከ 1998 ዓ.ም Image:googlelogo_5.jpg|<center> ከ1998 እስከ 1998 ዓ.ም Image:Google logo (1997-1999).jpg|<center> ከ1998 እስከ 1999 ዓ.ም Image:Logo de Google 1999-1999.jpg|<center> ከ1999 እስከ 1999 ዓ.ም Image:googlelogo_current.gif|<center> ከ1999 እስከ 2010 ዓ.ም Image:Google logo 2010-2013.jpg|<center> ከ2010 እስከ 2013 ዓ.ም Image:Google 2013-2015.jpg|<center> ከ 2013 እስከ 2015 Image:Google 2015 logo.svg|<center> ከ 2015 እስከ ዛሬ </gallery> * የጉግል [http://www.google.com/holidaylogos.html አርማዎችን ስብስብ] ለማየት * የጉግል አርማዎችን [http://google.abrahamjoffe.com.au/ ያለቅጥ የሚያሳይ] {{Wayback|url=http://google.abrahamjoffe.com.au/ |date=20060110202337 }} ዌብሳይትም አለ * [http://www.logoogle.com/ ይህ ዌብሳይት ደግሞ] {{Wayback|url=http://www.logoogle.com/ |date=20060318104503 }} ሰዎች በጉግል የሰሩትን የውሸት አርማዎች ያሳያል === የቃል አመሠራረት === ጉግል (Google) የሚለው ቃል [[ጉጎል]] (Googol) ከሚለው የመጣ ነው። ጉጎል የሚባለው ቃል የተፈጠረው በ[[ሚልተን ሲሮታ]] በ[[1938 እ.ኤ.አ.]] በዘጠኝ ዓመቱ ነው። ሚልተን [[ኤድዋርድ ካስነር]] የሚባል [[ማቲማቲሻን]] ወንድም/እሀት? ልጅ ነው። የቃሉ አጠቃቀም የጉግልን በኢንተርኔት የሚገኘውን ኢንፎርሜሽን ለማሰናዳት ያለውን ዓላማ ያንፀባራቃል። የጉግል ጠቃላይ መምሪያ ጉግልፕሊክስ (Googleplex) ይባላል። ዛሬ 'ጉግል' በአንዳንድ ቋንቋዎች እንደ ቃል ይወሰዳል። ትርጉሙም 'የዌብሳይት ፍለጋ ማድረግ' ነው። === ፋይናንስ === የጉግል የመጀመሪያ ዕርዳታ ከ[[አንዲ ቤክቶልሸም]] የተጻፈ የ$100,000 ቼክ ነው። === ዛሬ === ጉግል እያደገ ሲመጣ ትልቅ ውድድር እየሳበ ይመጣል። አንድ ምሳሌ በጉግል እና [[ማይክሮሶፍት]] መሀል ነው። ማይክሮሶፍት [[ኤምኤስኤን ሰርች]] የሚባለውን የፍለጋ አገልግሎት በየጊዜው እየለወጠ ከጉግል ጋር የተወዳዳሪ ቦታ እንዲይዝ ይሞክራል። ከዚህም በላይ ሁለቱ ድርጅቶች አንድአይነት አገልግሎቶችን ማቅረብ ጀምረዋል። ጉግል በፍለጋ አገልግሎት መሪ ስለሆነ እንደ [[ያሁ!]] ያሉትን ተወዳዳሪዎች ለማሸነፍ ይጥራል። የጉግልና ያሁ ትኩረት የተለያየ ቢሆንም ጉግል ግን አዳዲስ አገልግሎቶችን እየከፈተ ነው። በ[[ጁን 21]], [[2005 እ.ኤ.አ.]] ጉግል እንደ [[ኢቤይ]] ያሉትን የንግድ ዌብሳይቶችን ለመወዳደር ያለውን ዕቅድ አሳውቋል። == ሠራተኞች == በጉግል የመጀመሪያ ዓመታት የሠራተኞች ደሞዝ ትንሽ ነበር። በአሁኑ ጊዜ ግን ዩጉግል ሼር በከፍተኛ መጠን እያደገ ስለመጣ የሠራተኞች ደሞዝ በአንጻሩ ጨምሯል። ከደሞዝ ሌላ ታዋቂነት እና ሌሎች ጥቅሞች ብዙ አመልካቾችን ስቧል። ከአንድ ላነሰ የሥራ ቦታ አንድ ሺህ አመልካቾች እንዳሉ ተገምቷል። የድርጅቱ መሥራቾችና ሌሎች ዋና ሠራተኞች አንድ የአሜሪካን ዶላር እየተከፈላቸው ይሰራሉ። እነዚህ ሰዎች የድርጅቱን ብዙ ሼር ይይዛሉ። ማርች 31 2007 የተለቀቀው መረጃ እንደሚያመለክተው ጉግል 12238 ሰራተኞች አሉት። == ቴክኖሎጂ == የጉግል አገልግሎቶች በብዙ [[ሰርቨር|ሰርቨሮች]] ውስጥ በሚገኙ ተራ ኮምፕዩተሮች ላይ ነው ያሉት። ኮምፒዩተሮቹ የ[[ሊኑክስ]] ኮምፒዩተር ፕሮግራም ይጠቀማሉ። ድርጀቱ ስለሚጠቀመው ማሽኖች ብዙ ዝርዝር ባይሰጥም በ[[1996]] ከ60,000 በላይ ኮምፒዩተሮችን እንደሚጠቀሙ ይገመታል። === ፔጅራንክ === ፔጅራንክ (PageRank) ጉግል የፍለጋ ገጾቹ ላይ የዌብሳይቶችን ቅድመተከተል ለማግኘት የሚጠቀመው ዘዴ ነው። በፔጅራንክ እያንዳንዱ ዌብሳይት ቁጥር አለው። ይህ ቁጥር ከፍ ባለ ጊዜ የዛ ዌብሳይት ደረጃ በፍለጋ ገጹ ላይ ይጨምራል። ይሄ ቁጥር የሚወሰነው ሌሎች ወደዚህ ዌብሳይት በሚያመለክቱ ዌብሳይቶች ነው። የእነዚህ ዌብሳይቶች ቁጥር ከፍተኛ ከሆነ የዚኛውም በአንጻሩ ይጨምራል። በኣንዳንድ ምክንያቶች የተነሳ ይህ ኣስተማማኝ ላይሆን ይችላል። == የድርጅቱ ባሕል == === ፍልስፍና === ጉግል የራሱ የተለያዩ ዕምነቶች አሉት። አንዱ 'መጥፎ ነገር ሳትሰራ ገንዘብ ማግኘት ትችላለህ' ይላል። ሊሎች ዋና ሀሳቦች [http://www.google.com/corporate/tenthings.html እዚህ ይገኛሉ]። === 'ሃያ በመቶ' ጊዜ === ሁሉም የጉግል ኢንጅነሮች 20 በመቶ የሥራ ጊዜያቸውን እነሱ በሚስባቸው ሥራ ላይ እንዲያሳልፉ ያበረታታል። ከእነዚህ ውስጥ አንዳንድ ሥራዎች የጉግል ሌላ አገልግሎት ይሆናሉ። === ጉግልፕሌክስ === የጉግል መጥላይ መምሪያ ጉግልፕሌክስ (Googleplex) ይባላል። ይህ ቦታ ለሠራተኞች የተለያዩ መዝናኛዎችን ያቀፈ ነው። ከነዚህም ውስጥ የአካል ማጎልመሻ ክፍል፣ የተለያዩ ስፖርቶች፣ የተለያዩ ምግብና መጠጦች ይጠቀሳሉ። == የስራ ትብብር == የሚከተሉት የሥራ አጋሮች ናቸው፦ * [[ናሳ]] * [[ሰን ማይክሮሲስተምስ]] * [[ሞዚላ]] == ዓለምአቀፍ == ጉግል ከደርዘን በላይ በሚሆኑ ሀገሮች [http://www.google.ie/intl/en/corporate/address.html ቢሮዎች] አሉት። የተለያዩ ሀገሮች የተለያየ ሕጎች ስላሏቸው ጉግል ሁሉንም ለማስማማት ይሞክራል። == የፍለጋ ዓይነቶች == * ምስሎች (Images) - ይህ በኢንተርኔት ላይ ያሉ ምስሎችን ብቻ ለመፈለግ ያገለግላል * የውይይት መድረኮች(Groups) - የመወያያ [[ግሩፕ|ግሩፖችን]] ለመፈለግ * [[ጉግል ዜና|ዜና]] (News) - ከተለያዩ ምንጮች ዜናን ለማንበብ * ፕሮዳክት ፍለጋ (Product Search) (የድሮ "ፍሩግል" Froogle) - ይህ ድረ-ገጽ ተጠቃሚዎች በኢንተርኔት ዕቃ እንዲገዙ ያስችላል። [[ፍሩግል]]ን ይዩ * ሎካል (Local) - በአቅራቢያዎ ያሉ ሱቆችንና ሌሎች የንግድ ቦታዎችን ለመፈለግ ያገለግላል * እርዝ (Earth) - የዓለም የሳይተላይት ፎቶዎችን የሚያሳይ ፕሮግራም ወደ ኮምፒዩተሮ መጫን ይችላል * ዴስክቶፕ (Desktop) - በኮምፒዩተሮ ላይ ያሉትን ሰነዶች (ፅሁፍ፣ ፎቶ፣ ድምፅ፣ ምስል) ለመፈለግ * ቪዲዮስ (Videos) - በኢንተርኔት ላይ ያሉ ቪዲዮችን ለመፈለግ * ብሎግስ (Blogs) - በኢንተርኔት ላይ ያሉ [[ብሎግ|ብሎጎችን]] ለመፈለግ * ስኮላር (Scholar) - ትምህርታዊ ጽሁፎችን ለመፈለግ * ፋይናንስ (Finance) - የንግድ መረጃ፣ ዜና እና ሰንጠረዦች ለመፈለግ * ካርታ (Maps) - ካርታዎችንና የመንጃ መመሪያዎችን ለማየት == የውጭ መያያዣዎች == * http://www.google.com - የጉግል ዌብሳይት * http://www.google.com/intl/am/ - የጉግል ዌብሳይት በአማርኛ * {{Cite journal|last=Brin|first=Sergey|author-link=Sergey Brin|last2=Page|first2=Lawrence|author-link2=Larry Page|year=1998|title=The anatomy of a large-scale hypertextual Web search engine|url=http://infolab.stanford.edu/pub/papers/google.pdf|url-status=live|journal=Computer Networks and ISDN Systems|volume=30|issue=1–7|pages=107–117|citeseerx=10.1.1.115.5930|doi=10.1016/S0169-7552(98)00110-X|issn=0169-7552|archive-url=https://web.archive.org/web/20150927004511/http://infolab.stanford.edu/pub/papers/google.pdf|archive-date=September 27, 2015|access-date=April 7, 2019}} * {{cite journal |last=Barroso |first=L.A. |last2=Dean |first2=J. |last3=Holzle |first3=U. |date=April 29, 2003 |title=Web search for a planet: the google cluster architecture |journal=IEEE Micro |volume=23 |issue=2 |pages=22–28 |doi=10.1109/mm.2003.1196112 |issn=0272-1732 |quote=We believe that the best price/performance tradeoff for our applications comes from fashioning a reliable computing infrastructure from clusters of unreliable commodity PCs.|url=https://semanticscholar.org/paper/8db8e53c92af2f97974707119525aa089f6ed53a }} [[መደብ:ጉግል]] 2438ndg678w5g1rymyv385pdxffbpsm 0 2458 385643 385627 2025-06-04T20:38:55Z 200.24.154.82 385643 wikitext text/x-wiki {{Wikify}} [[ጸጋዬ ገብረ መድህን]]<br> [[ሃዲስ አለማየሁ]]<br> [[ዳኛቸው ወርቁ]]<br> [[ሰሎሞን ዴሬሳ]]<br> [[ከበደ ሚካኤል]]<br> [[ብርሃኑ ዘሪሁን]]<br> [[መንግስቱ ለማ]]<br> [[መስፍን ሃብተማርያም]]<br> [[ሙሉጌታ ጉደታ]]<br> [[ማሞ ውድነህ]]<br> [[ስብሃት ገብረ እግዚአብሄር]]<br> [[በዓሉ ግርማ]]<br> [[ሲሳይ ንጉሱ]]<br> [[አቤ ጉበኛ]]<br> [[አዳም ረታ]]<br> [[አረፈዓይኔ ሐጐስ]]<br> [[አበራ ለማ]]<br> [[አማረ ማሞ]]<br> [[አንዳርጌ መስፍን]]<br> [[ጃርሶ ሞትባይኖር ኪሩቤል]]<br> [[ሰርቅ ዳንኤል]]<br> [[ተስፋዬ ገብረአብ]]<br> [[ተስፋዬ ገሰሰ]]<br> [[ኢሳይያስ ልሳኑ]]<br> [[ወርቅ አፈራሁ ከበደ]]<br> [[ዓለማየሁ ማሞ]]<br> [[አፈንዲ ሙተቂ]]<br> [[ሙሉጌታ ሉሌ]]<br> [[ማዕረጉ በዛብህ]]<br> [[ጳውሎስ ኞኞ]]<br> [[አሰፋ ገብረ ማርያም]]<br> [[አጥናፍሰገድ ኪዳኔ]]<br> [[በእውቀቱ ስዩም]]<br> [[ኅሩይ ወልደሥላሴ (ብላቴን ጌታ)]]<br> [[ማኅተመ ሥላሴ ወልደ መስቀል (ብላቴን ጌታ)]]<br> [[ተክለ ሐዋርያት ተክለ ማርያም (ፊታውራሪ )]]<br> [[ማሞ ለማ (ሻለቃ )]]<br> [[አፈወርቅ ገብረ ኢየሱስ]]<br> [[እንዳለጌታ ከበደ]]<br> [[አለማየሁ ገላጋይ]]<br> [[እስማኤል ኃይለማርያም]] [[ኃይሉ ገብረዮሐንስ (ገሞራው)]]<br> አለቃ [[ገብረሃና ገብረማሪያም]]<br/> አርአያ ጌታሁን ተክለአቢብ ማትያስ ከተማ (ወለላዬ) {{መዋቅር-ባህል}} [[መደብ:የኢትዮጵያ ጸሓፊዎች]] n3fkvh63k3aawxlkciaz4jsq7w39ole 0 3332 385679 385618 2025-06-06T09:11:09Z Kozak2025 53465 385679 wikitext text/x-wiki {{የሀገር መረጃ |ስም = ዩክሬን |ሙሉ_ስም = Україна <br /> ''ኡክራይና'' <br /> ዩክሬን |ባንዲራ_ሥዕል = Flag of Ukraine.svg |ማኅተም_ሥዕል = Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg |ባንዲራ_ስፋት = |መዝሙር = ''Ще не вмерли України ні слава ні воля''<br><br><center> </center> |ካርታ_ሥዕል = Europe-Ukraine (1991-2014).svg |ዋና_ከተማ = [[ኪየቭ]] |ብሔራዊ_ቋንቋ = [[ዩክሬንኛ]] |የመንግስት_አይነት = ፕሬዚዳንታዊ ሪፐብሊክ |የመሪዎች_ማዕረግ = <br>[[ፕሬዚዳንት]] <br /> [[ጠቅላይ ሚኒስትር]] |የመሪዎች_ስም = [[ፐትሮ ፖሮሸንኮ]] <br /> [[ቮልዲሚር ዘለንስኪ]] |ታሪካዊ_ቀናት = [[ነሐሴ 18]] ቀን [[1983]]<br> (August 24, 1991 እ.ኤ.አ.) |ታሪካዊ_ክስተቶች =የነፃነት ቀን |የመሬት_ስፋት = 603,700 |የመሬት_ስፋት_ከዓለም = 45 |የሕዝብ_ብዛት_ግምት = 42,541,633 |የሕዝብ_ብዛት_ግምት_ዓመት = 2016 እ.ኤ.አ. |የሕዝብ_ብዛት_ከዓለም = 31 |የገንዘብ_ስም = ህሪቭኒያ |ሰዓት_ክልል = +2 |የስልክ_መግቢያ = +380 |ከፍተኛ_ደረጃ_ከባቢ = .ua<br>.укр |ተመሠረተ_ፈረሰ_ዓመት=• የአሁኑ ሕገ መንግሥት ሰኔ 28 ቀን 1996 እ.ኤ.አ}} ዩክሬን (ዩክሬንኛ ፦ Україна፣ ሮማንኛ፡ ዩክሬና፣ ይጠራ [ʊkrɐˈjinɐ] (የድምጽ ተናጋሪ iconlisten)) በምስራቅ አውሮፓ የሚገኝ አገር ነው። በአውሮፓ ውስጥ በአከባቢው ከሩሲያ ቀጥሎ ሁለተኛዋ ትልቅ ሀገር ናት ፣ እሱም በምስራቅ እና በሰሜን-ምስራቅ ትዋሰናለች።[ሀ] ዩክሬን በሰሜን ከቤላሩስ ጋር ትዋሰናለች። ፖላንድ, ስሎቫኪያ እና ሃንጋሪ በምዕራብ; ሮማኒያ እና ሞልዶቫ [b] ወደ ደቡብ; እና በአዞቭ ባህር እና በጥቁር ባህር ዳርቻ የባህር ዳርቻ አለው. ስፋቱ 603,628 ኪሜ2 (233,062 ካሬ ማይል) ነው፣ 43.6 ሚሊዮን ህዝብ ያላት፣ [መ] እና በአውሮፓ ውስጥ ስምንተኛዋ በህዝብ ብዛት የምትገኝ ሀገር ናት። የሀገሪቱ ዋና ከተማ እና ትልቁ ከተማ ኪየቭ ነው። የዘመናዊው የዩክሬን ግዛት ከ 32,000 ዓክልበ. ጀምሮ ይኖሩ ነበር. በመካከለኛው ዘመን አካባቢው የዩክሬን ማንነት መሰረት የሆነው ልቅ የጎሳ ፌዴሬሽን ኪየቫን ሩስ የምስራቅ ስላቪክ ባህል ቁልፍ ማዕከል ነበር። በ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ወደ ተለያዩ ርዕሰ መስተዳድሮች መከፋፈሉን እና በሞንጎሊያውያን ወረራ የተፈጠረው ውድመት፣ የግዛት አንድነት ፈራርሶ አካባቢው ተቃርኖ፣ ተከፋፍሎ እና በተለያዩ ሀይሎች የተገዛ ነበር፣ የፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ፣ ኦስትሪያ-ሃንጋሪ፣ የኦቶማን ኢምፓየር እና የሩሲያ Tsardom. በ17ኛው እና በ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የኮሳክ ሄትማንቴት ብቅ አለ እና በለፀገ ፣ነገር ግን ግዛቱ በመጨረሻ በፖላንድ እና በሩሲያ ኢምፓየር ተከፈለ። ከሩሲያ አብዮት በኋላ የዩክሬን ብሄራዊ የራስን ዕድል በራስ የመወሰን ንቅናቄ ተፈጠረ እና በአለም አቀፍ ደረጃ እውቅና ያገኘው የዩክሬን ህዝቦች ሪፐብሊክ እ.ኤ.አ. ሰኔ 23 ቀን 1917 ታወጀ። የዩክሬን ኤስኤስአር በ 1922 የሶቪየት ህብረት መስራች አባል ነበር። የሶቪየት ኅብረት መፍረስን ተከትሎ በ1991 ዓ.ም ነፃነት። ከነጻነቷ በኋላ፣ ዩክሬን ራሷን ገለልተኛ አገር አወጀች፣ ከሩሲያ እና ከሌሎች የሲአይኤስ ሀገራት ጋር የተወሰነ ወታደራዊ ሽርክና መሰረተች፣ እንዲሁም ከኔቶ ጋር በ1994 ሽርክና ስትመሰርት በ2013፣ የፕሬዚዳንት ቪክቶር ያኑኮቪች መንግስት ዩክሬንን ለማገድ ከወሰነ በኋላ– የአውሮፓ ህብረት ማኅበር ስምምነት እና ከሩሲያ ጋር የበለጠ ኢኮኖሚያዊ ግንኙነትን መፈለግ ፣ Euromaidan በመባል የሚታወቀው ለብዙ ወራት የዘለቀው የተቃውሞ ሰልፎች እና የተቃውሞ ሰልፎች ጀመሩ ፣ በኋላም ወደ ክብር አብዮት ተሸጋግሮ የያኑኮቪች መገርሰስ እና አዲስ መመስረት አስከትሏል። መንግስት. እ.ኤ.አ. [[፳፻፲፬ የሩሶ-ዩክሬን ቀውስ|በመጋቢት 2014 ክራይሚያን በሩሲያ እንድትጠቃለል እና በዶንባስ ጦርነት ፣ በሩሲያ ከሚደገፉ ተገንጣዮች ጋር ረዘም ላለ ጊዜ የሚቆይ ግጭት ፣ ከሚያዝያ 2014 እስከ የካቲት 2022 የሩሲያ ወረራ ድረስ ዩክሬን በጥልቁ ውስጥ ያለውን ኢኮኖሚያዊ ክፍል አመልክቷል]] ። እና በ 2016 ከአውሮፓ ህብረት ጋር ሁሉን አቀፍ ነፃ የንግድ አካባቢ። ዩክሬን በሰው ልማት ማውጫ 74ኛ ደረጃ ላይ ያለች በማደግ ላይ ያለች ሀገር ነች። በከፍተኛ የድህነት መጠን እና በከባድ ሙስና ይሰቃያል። ይሁን እንጂ ሰፊ ለም የእርሻ መሬቶች ስላሉት ዩክሬን በዓለም ላይ ካሉት ትላልቅ እህል ላኪዎች አንዷ ነች። ዩክሬን በከፊል ፕሬዚዳንታዊ ስርዓት ስር ያለች አሃዳዊ ሪፐብሊክ ነች ስልጣንን ወደ ህግ አውጪ፣ አስፈፃሚ እና የዳኝነት ቅርንጫፎች ይለያል። ሀገሪቱ የተባበሩት መንግስታት፣ የአውሮፓ ምክር ቤት፣ OSCE፣ የGUAM ድርጅት፣ ማህበር ትሪዮ እና የሉብሊን ትሪያንግል አባል ነች። ዮክሬን የምስራቅ ኦርቶዶክሳዊ እምነት ዋነኛ አባል ስትሆን በ2018 ዓም በተደረገው የሞስኮ እና ኮንስታንቲኖፕል ቤተ ክርስቲያን መገንጠል ዩክሬን ከሞስኮ አስተዳደር ተላቃለች። ይህም የቤተ ክርስቲያን አስፈላጊነት በማጣት የምዕራብውያን ኢ-አማኝነት እንድትቀበል፣ የልቅ ስርአት እንዲኖርና፣ ቤተ ክርስቲያን የሚሄድ የምዕመን ቁጥር በአሀዝ እንዲቀንስ አድርጓል። ዩክሬን ከምስራቅ አውሮፓ ውስጥ ቀንደኛ የምዕራብያውያን ደጋፊ ናት። የዩክሬን ህዝቦች ከሞላ ጎደል በምዕራብያውያን ጥገኛ ስር ናቸው። ዩክሬን የሀያላን ጣልቃ ገብነት የምትቃወምና ሰላምን ብልፅግናን የምትሻ ሀገር ናት። [[የማሪፖል ከበባ|እ.ኤ.አ. በ 2022 የዩክሬን ትልቁ እና በጣም ቆንጆ ከሆኑት ከተሞች አንዷ - ማሪፖል - በሩሲያ ወታደሮች ወድሟል።]] == ሥርወ-ቃል እና አጻጻፍ == የዩክሬን ስም ሥርወ-ቃል አመጣጥ በተመለከተ የተለያዩ መላምቶች አሉ. በጣም የተስፋፋው መላምት ከአሮጌው የስላቭ ቃል የመጣው "የድንበር ምድር" እንደሆነ ይናገራል. በ20ኛው ክፍለ ዘመን አብዛኛው ዩክሬን በእንግሊዘኛ ተናጋሪው አለም ዩክሬን ተብላ ትጠራ ነበር ነገርግን በ1991 አገሪቷ ነፃነቷን ከወጣችበት ጊዜ አንስቶ የዚህ ቃል አጠቃቀም ብርቅ እየሆነ መጥቷል እናም የአጻጻፍ መመሪያዎቹ እንዳይጠቀሙበት ይመክራሉ። የአሜሪካ አምባሳደር እንዳሉት ዊልያም ቴይለር፣ "ዩክሬን" አሁን የሀገሪቱን ሉዓላዊነት አለማክበርን ያመለክታል። ኦፊሴላዊው የዩክሬን አቋም የ"ዩክሬን" አጠቃቀም በሰዋሰው እና በፖለቲካዊ መልኩ ትክክል አይደለም. == ታሪክ == === የጥንት ታሪክ === በዩክሬን ውስጥ ያለው ዘመናዊ የሰው ሰፈራ እና አካባቢው በ 4,500 ዓ.ዓ. በክራይሚያ ተራሮች ውስጥ ስለ ግራቬቲያን ባህል ማስረጃ ነው. በ4,500 ዓክልበ. የኒዮሊቲክ ኩኩቴኒ-ትሪፒሊያ ባህል በዘመናዊ ዩክሬን ሰፊ አካባቢዎች፣ ትሪፒሊያን እና መላውን የዲኔፐር-ዲኔስተር ክልልን ጨምሮ እያደገ ነበር። ዩክሬን ለፈረስ ሰዋዊ መኖሪያነት ምቹ ቦታ እንደሆነችም ይታሰባል ። በብረት ዘመን መሬቱ በሲሜሪያውያን ፣ እስኩቴሶች እና ሳርማትያውያን ይኖሩ ነበር ። ከክርስቶስ ልደት በፊት 700 እና 200 ዓክልበ የእስኩቴስ መንግሥት አካል ነበር። ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ6ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ጀምሮ የግሪክ፣ የሮማውያን እና የባይዛንታይን ቅኝ ግዛቶች በሰሜን-ምስራቅ በጥቁር ባህር ዳርቻ ላይ ለምሳሌ በቲራስ፣ ኦልቢያ እና ቼርሶኔሰስ ተመስርተዋል። እነዚህ በ 6 ኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም. ጎቶች በአካባቢው ቆዩ፣ ነገር ግን ከ370ዎቹ ጀምሮ በሃንስ ቁጥጥር ስር መጡ። በ 7 ኛው ክፍለ ዘመን, አሁን በዩክሬን ምስራቃዊ ግዛት ያለው ግዛት የድሮው ታላቁ ቡልጋሪያ ማዕከል ነበር. በክፍለ ዘመኑ መገባደጃ ላይ አብዛኛው የቡልጋር ጎሳዎች ወደ ተለያዩ አቅጣጫዎች ተሰደዱ፣ እና ካዛሮች አብዛኛውን መሬቱን ተቆጣጠሩ። በ 5 ኛው እና በ 6 ኛው መቶ ዘመን አንቴስ ሰዎች በዩክሬን ውስጥ ይገኙ ነበር. አንቴስ የዩክሬናውያን ቅድመ አያቶች ነበሩ፡ ነጭ ክሮአቶች፣ ሰቬሪያውያን፣ ምስራቃዊ ፖላኖች፣ ድሬቭሊያንስ፣ ዱሌቤስ፣ ኡሊቺያን እና ቲቬሪያውያን። በባልካን አገሮች ከዩክሬን የመጡ ፍልሰቶች ብዙ የደቡብ ስላቪክ ብሔሮችን አቋቋሙ። የሰሜን ፍልሰት፣ ወደ ኢልመን ሐይቅ ከሞላ ጎደል፣ የኢልመን ስላቭስ፣ ክሪቪች እና ራዲሚችስ፣ የሩስያውያን አባቶች የሆኑ ቡድኖች እንዲፈጠሩ ምክንያት ሆኗል። እ.ኤ.አ. በ 602 የአቫር ወረራ እና የአንቴስ ህብረት ውድቀትን ተከትሎ ፣ አብዛኛዎቹ እነዚህ ህዝቦች እስከ ሁለተኛው ሺህ ዓመት መጀመሪያ ድረስ እንደ ጎሳዎች ተርፈዋል። === የኪዬቭ ወርቃማ ዘመን === ኪየቫን ሩስ የተመሰረተው በሮስ፣ ሮሳቫ እና ዲኔፐር ወንዞች መካከል በሚኖሩ የምስራቅ ፖላኖች ግዛት ነው። የሩሲያ ታሪክ ምሁር ቦሪስ ራባኮቭ የቋንቋ ጥናትን ካጠና በኋላ በዲኔፐር ክልል አጋማሽ ላይ ያለው የፖላንዳውያን ጎሳዎች ህብረት እራሱን በአንደኛው ጎሳ ስም "ሮስ" ብሎ እንደጠራ እና ወደ ማህበሩ የተቀላቀለው እና የሚታወቅ ወደሚለው መደምደሚያ ደርሰዋል ። ቢያንስ ከ 6 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ከስላቭክ ዓለም ባሻገር. የኪየቭ ልዕልና አመጣጥ በጣም አከራካሪ ነው እና እንደ ዜና መዋዕል ትርጓሜዎች ላይ በመመስረት ቢያንስ ሦስት ስሪቶች አሉ።[36] በአጠቃላይ የኪየቫን ሩስ የዘመናዊው ዩክሬን ማዕከላዊ፣ ምዕራባዊ እና ሰሜናዊ ክፍል፣ ቤላሩስ፣ የሩቅ ምስራቃዊ የፖላንድ ክፍል እና የዛሬዋ ሩሲያ ምዕራባዊ ክፍል እንደሚያካትት ይታመናል። በአንደኛ ደረጃ ዜና መዋዕል መሠረት የሩስ ሊቃውንት በመጀመሪያ ከስካንዲኔቪያ የመጡ ቫራንግያውያንን ያቀፈ ነበር። በ 10 ኛው እና በ 11 ኛው ክፍለ ዘመን, በአውሮፓ ውስጥ ትልቁ እና በጣም ኃይለኛ ግዛት ሆነ. የዩክሬን እና የሩስያ ብሄራዊ ማንነት መሰረት ጥሏል. የዘመናዊው የዩክሬን ዋና ከተማ ኪየቭ የሩስ ዋና ከተማ ሆነች። በ12ኛው-13ኛው ክፍለ ዘመን በዩሪ ዘ ሎንግ ታጠቅ ጥረቶች በዛሌስዬ አካባቢ በኪየቫን ሩስ ውስጥ እንደ ቭላድሚር የዛሌዝማ/ቭላዲሚር የዛሌስዬ (ቮልዲሚር) ፣ የመርያ ጋሊች (ሃሊች) ያሉ በርካታ ከተሞች ተመስርተዋል። ፔሬስላቭ ኦቭ ዛሌስዬ (ፔሬያላቭ ኦቭ ሩተኒያን)፣ የ Erzya ፔሬስላቭል። የኪየቫን ሩስ የሩቅ መጠን፣ 1054–1132 ቫራንግያውያን ከጊዜ በኋላ ከስላቪክ ሕዝብ ጋር ተዋህደው የመጀመሪያው የሩስ ሥርወ መንግሥት የሩሪክ ሥርወ መንግሥት አካል ሆኑ። ኪየቫን ሩስ እርስ በርስ በተያያዙት ሩሪኪድ kniazes ("መሳፍንት") የሚገዙ በርካታ ርዕሳነ መስተዳድሮችን ያቀፈ ነበር፣ እነሱም ብዙውን ጊዜ ኪየቭን ለመያዝ እርስ በእርስ ይጣላሉ። የኪየቫን ሩስ ወርቃማ ዘመን የጀመረው በታላቁ ቭላድሚር (980-1015) የግዛት ዘመን ሲሆን ሩስን ወደ ባይዛንታይን ክርስትና አዞረ። በልጁ ያሮስላቭ ጠቢብ (1019-1054) የግዛት ዘመን ኪየቫን ሩስ የባህል ልማቱ እና ወታደራዊ ኃይሉ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል።[39] የክልል ኃይሎች አንጻራዊ ጠቀሜታ እንደገና ሲጨምር ግዛቱ ብዙም ሳይቆይ ተበታተነ። በቭላድሚር 2ኛ ሞኖማክ (1113–1125) እና በልጁ ሚስቲላቭ (1125–1132) አገዛዝ የመጨረሻ ትንሳኤ ካገረሸ በኋላ የኪየቫን ሩስ ሚስቲላቭ ከሞተ በኋላ በመጨረሻ ወደ ተለያዩ ርዕሰ መስተዳደሮች ፈረሰ። የ13ኛው ክፍለ ዘመን የሞንጎሊያውያን ወረራ ኪየቫን ሩስን አወደመ። በ1240 ኪየቭ ሙሉ በሙሉ ወድማለች። በዛሬው የዩክሬን ግዛት የሃሊች እና የቮሎዲሚር-ቮሊንስኪ ርዕሰ መስተዳድሮች ተነስተው ወደ ጋሊሺያ-ቮልሂኒያ ግዛት ተዋህደዋል። ዳኒሎ ሮማኖቪች (ዳንኤል የጋሊሺያ አንደኛ ወይም ዳኒሎ ሃሊትስኪ) የሮማን ኤምስቲስላቪች ልጅ፣ ቮልሂኒያ፣ ጋሊሺያ እና የሩስ ጥንታዊ የኪየቭ ዋና ከተማን ጨምሮ ሁሉንም ደቡብ-ምዕራብ ሩሲያን እንደገና አንድ አደረገ። ዳኒሎ በ 1253 በዶሮሂቺን ውስጥ በሊቀ ጳጳሱ ሊቀ ጳጳስ የሩስ ሁሉ የመጀመሪያው ንጉሥ ሆኖ ዘውድ ተቀበለ። በዳኒሎ የግዛት ዘመን፣ የሩተኒያ መንግሥት ከምሥራቃዊ መካከለኛው አውሮፓ በጣም ኃያላን መንግሥታት አንዱ ነበር። {{በአውሮፓ ውስጥ የሚገኙ አገሮች}} {{መዋቅር-መልክዐምድር}} [[መደብ:ዩክሬን|*]] qylvojgskubrzebm0sk3gf3k65dd1yr 0 3903 385664 385388 2025-06-05T22:42:17Z 196.190.63.59 ጽሑፉን በሙሉ ደመሰሰ። 385664 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 385666 385664 2025-06-05T22:42:34Z MathXplore 42631 Reverted edits by [[Special:Contribs/196.190.63.59|196.190.63.59]] ([[User talk:196.190.63.59|talk]]) to last version by 71.246.145.21: unexplained content removal 385388 wikitext text/x-wiki '''ዌብሳይት''' በአንድ [[ዌብ ሰርቨር]] ላይ የሚገኙ የጋራ የሆነ የጎራ ስም ያላቸው [[ድረ ገጽ|ድረ ገጾች]] ስብስብ ነው። ዌብሳይቶች አብዛኛው ጊዜ index የሚባል የማውጫ ገጽ አላቸው። የአንድ ዌብሳይት አድራሻ ብቻ ሲጻፍ (ምሳሌ፦ www.wikipedia.org) ይህ የማውጫ ገጽ ይላካል። ሁሉም ለህዝብ ክፍት የሆኑ ዌብሳይቶች በጥቅል [[ወርልድ ዋይድ ዌብ]] ይመሰርታሉ ማለትም ፌስቡክ፣ ጉግል፣ ዊኪፔዲያ ሁሉም ለህዝብ ክፍት ስለሆኑ በ[[ወርልድ ዋይድ ዌብ]] ውስጥ ይገኛሉ። ሌሎች ለህዝብ ክፍት ያልሆኑ ዌብሳይቶችም አሉ እነዚህ በግል ኔትዎርክ ተጠቅመን ምናገኛቸው ናቸው። ለምሳሌ ለአንድ ድርጅት ሰራተኞች ብቻ ነተሰራ ዌብሳይት። {{መዋቅር}} [[መደብ:ኢንተርኔት]] 5j27zxr5oj5pcwucpxs6vlc9pwyvpxr 0 10102 385632 373189 2025-06-03T14:40:18Z 196.188.253.235 እሳቸውን የማይወክል ዘገባ ስለሆነ ማለትም የግለሰብ አስተሳሰብ ስለሆነ 385632 wikitext text/x-wiki [[Image:Aleqa_ayalew_tamiru.jpg|thumb|አለቃ አያለው ታምሩ]] '''አለቃ አያሌው ታምሩ''' ከአባታቸው ከአቶ ታምሩ የተመኝና ከእናታቸው ከወይዘሮ አሞኘሽ አምባዬ፤ በ[[ጎጃም]] ክፍለ ሀገር በብቸና አውራጃ በእነማይ ወረዳ በታላቁ ደብር ወገዳም [[በደብረ ድማኅ ቅዱስ ጊዮርጊስ]] ልዩ ስሙ ቤተ ንጉሥ በተባለ ቦታ [[መጋቢት 23|መጋቢት ፳፫]] ቀን [[1915|፲፱፻፲፭]] ዓመተ ምሕረት በዕለተ ሆሣዕና ተወለዱ። ዕድሜአቸው ለትምህርት ሳይደርስ ገና የሦስት ዓመት ተኩል ሕፃን ሳሉ በፈንጣጣ ሕመም ምክንያት የዐይናቸውን ብርሃን አጥተዋል። የስምንት ዓመት ዕድሜ ልጅ ሳሉ በዓለ ተክለ አልፋን ለማክበር ከአባታቸው ጋር ወደ ዲማ እንደ ሄዱ በዚያው ትምህርታቸውን ለመቀጠል ቀሩ። ከዚህ ጊዜ ጀምሮም በቅርብ ቤተ ዘመድ እየተረዱ ለአንድ ዓመት ያህል ሲማሩ ከቈዩ በኋላ አባታቸው ስላረፉ ኑሮአቸው በትምህርት ቤት ብቻ ስለ ተወሰነ ከቤተ ሰብእ ጋር የነበራቸው ግንኙነት እየቀነሰ መጣ። ይህም ሁኔታ የሚፈልጉትን ትምህርት በአንድ ልብ ለመቀጠል ግድ ሆኖባቸዋል። በዚሁ መሠረት በ፲፭ ዓመት ዕድሜአቸው የቅኔ መምህር ለመሆን በቅተዋል። ስለ ዐይናቸው ብርሃንና ስለ ትምህርታቸው፤ «ምልጃ ዕርቅና ሰላም፤» በተባለው መጽሐፋቸው ገጽ ፬ ላይ እንዲህ ሲሉ ገለጸዋል። «ይህ ሁሉ የተገኘው ገና በልጅነት ዕድሜዬ፤ በቅዱስ ሐዋርያ ያዕቆብ እንደ ተነገረው የምመራበት፣ የምኖረበት በወሰድከው በዐይኔ ፈንታ ዕውቀት ስጠኝ ብዬ የለመንኩት አምላኬ፤ «ለምኑ ይሰጣችኋል፤ ሹ ታገኛላችሁ፤ በር ምቱ ይከፈትላችኋል፤ ለሚወደኝ እኔ ራሴን እገልጥለታለሁ፤» ሲል በሰጠው ተስፋና በለገሰኝ የአእምሮ ምጽዋት መሆኑን ስለምረዳ ነው፤» ብለዋል። ክቡር አለቃ አያሌው ታምሩ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ [[የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን]] እምነት፥ ትምህርት፥ ሥርዐትና አስተዳደር ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተለወጠና እየተበላሸ መሄዱ በእጅጉ ያሳዝናቸው ስለ ነበር፤ የቤተ ክርስቲያኒቱ የሊቃውንት ጉባኤ ዋና ሰብሳቢ እንደ መሆናቸው መጠን፤ ጥፋቱ እንዲታረም ብዙ አቤቱታና ተማጽኖ ጉዳዩ ወደሚመለከተው ወደ ቤተ ክርስቲያኒቱ ቅዱስ ሲኖዶስ፤ ሲኖዶሱን በመሠረተና በሚመራው በመንፈስ ቅዱስ ስም ተማጽነው ቢያቀርቡም ሲኖዶሱ ጉዳዩን ለማፈን ከመሞከር በስተቀር ምንም እርምጃ ሳይወስድ ቀርቷል።፤ ምእመናንም ከዐመፀኞች ካህናት ምንም ዐይነት አገልገሎት ማገኘት የማይችሉ መሆናቸውን ተገንዝበው ሕይወታቸውን በጥንቃቄ እንዲመሩ አሳስበዋል። በነዚህ ዓመታትም በየዕለቱ ለጸሎት ባዘጋጇት አነስተኛ ክፍል በመገኘት ወደ ልዑል እግዚአብሔር በመጸለይና በማልቀስ ይተጉ ነበር። ምእመናንም በተኲላ እንዳይነጠቁ በተለያዩ ጋዜጦች ትምህርትና ማበረታቻ ሲሰጡ ኖረዋል። የክቡር አለቃ አያሌው ታምሩ የቀብር ሥነ ሥርዐት ነሐሴ ፲፯ ቀን ፲፱፻፺፱ ዓመተ ምሕረት ብዙ ዘመን ባገለገሉበት የአዲስ አበባው ደብረ አሚን ተክለ ኃይማኖት ቤተ ክርስቲያን ብዙ ሕዝብ በተገኘበት ተፈጽሟል። ክቡር አለቃ አያሌው ታምሩ በቤተ ክርስቲያን ሥርዐት መሠረት በሥርዐተ ተክሊል ከወይዘሮ ርብቃ ልሳነ ወርቅ ጋር ሚያዝያ ፲፪ ቀን ፲፱፻፶ ዓመተ ምሕረት ጋብቻ ፈጽመው ፲፬ ልጆችና ፲፪ የልጅ ልጆች ለማፍራት ታድለዋል። Thaddaeus.G ==መንፈሳዊ አገልግሎትና አስተዳደር።== *ወደ አዲስ አበባ ከመጡ በኋላ ዛሬ የክቡር ዐፅማቸው ማረፊያ በሆነው ደብረ አሚን ተክለ ኃይማኖት ቤተ ክርስቲያን የቅኔ መምህርነት አገልግሎታቸውን በ፲፱፻፴፱ ዓመተ ምሕረት ጀመሩ። በመቀጠልም በዚሁ ደብር፤ መጀመሪያ የሊቀ ጠበብትነት ማዕረግ አግኝተው ያገለገሉ ሲሆን ኋላም የዚሁ ደብር አስተዳዳሪ በመሆን ሰፊ አገልግሎት አበርክተዋል። *በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ጠቅላይ ቤተ ክህነት የሊቃውንት ጉባኤ ተመርጠው ከሰኔ ወር ፲፱፻፵፰ ዓመተ ምሕረት ጀምሮ የስብከተ ወንጌል ክፍል አባል ሆነው አገልግለዋል። *በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የሊቃውንት ጉባኤ አባልና ዋና ሰብሳቢ ሆነው ሠርተዋል። በዚህም የሥራ ዘመናቸው፤ የቤተ ክርስቲያን የወንጌል ትምህርት በመሆኑ ይህ አገልግሎት ሳይበረዝና ሳይከለስ እምነቱም፣ ትምህርቱም፣ ሥርዐቱም ተጠብቆ ከትውልድ ወደ ትውልድ እንዲተላለፍ ለማድረግ የሚያስችለውን መንገድ ለመቀየስ በተሰጣቸው ኀላፊነት ደከመኝ ሰለቸኝ ሳይሉ ሌት ተቀን ሠርተዋል። *አልፎ አልፎም ከውስጥም ሆነ ከውጪ ለሚነሡት መናፍቃን መልስ በመስጠት፣ በቤተ ክርስቲያኒቱ በየጊዜው የሚታተሙትን መጻሕፍት በማረምና ለኅትመት እንዲበቁ በማድረግ፤ ስለ ቤተ ክርስቲያንም ሆነ ስለ ቅድስት ሀገራችን ኢትዮጵያ ለሚጠየቁ ጥያቄዎች መልስ በመስጠት፤ በበዓላትም ሆነ በሌሎች አጋጣሚዎች በራዲዮ፥ በቴሌቪዥን፥ በመጽሔቶችና በጋዜጦች ትምህርትና ምክር በማስተላለፍ ሀገራዊና ሃይማኖታዊ ኃላፊነታቸውን ተወጥተዋል። *ሐዲስ ኪዳንን በግእዝና በአማርኛ ፥ መጽሐፈ ግጻዌ፥ ሃይማኖተ አበው የተባሉትን መጻሕፍት ከሌሎች የጉባኤው አባላት ጋር ተርጉመው እንዲታተሙ አድርገዋል። * በ[[አዲስ አበባ|ቀዳማዊ ኀይለ ሥላሴ ዩኒቨርሲቲ]] መንፈሳዊ ኰሌጅ ከ፲፱፻፶፬ እስከ ፲፱፻፷፬ ዓመተ ምሕረት፤ እንዲሁም በተግባረ እድ ትምህርት ቤትና በቅዱስ ጳውሎስ ከፍተኛ መንፈሳዊ ትምህርት ቤት መንፈሳዊ ትምህርት አስተምረዋል። *ከኢትዮጵያ ዓይነ ሥውራን ማኅበር መሥራቾች አንዱ ሲሆኑ፤ መጀመሪያ የማኅበሩ ምክትል ፕሬዚዳንት ኋላም የቦርድ ሊቀ መንበር በመሆን አገልግለዋል። ==የአለቃ አያሌው መጻሕፍት== በመጽሐፍ ጥራዝ አዘጋጅተውና አሳትመው ለትውልድ ያስተላለፏቸው መጻሕፍት ዘጠኝ ሲሆኑ በይዘታቸው በሁለት የተከፈሉ ናቸው። በአንደኛው ክፍል ያሉት የቤተ ክርስቲያንንና የኢተዮጵያን ማንነት ለኢትዮጵያውያን ለማስተማር የተዘጋጁ ሲሆኑ፤ በሁለተኛው ክፍል ያሉት ደግሞ ከቤተ ክርስቲያን ውስጥም ሆነ ከቤተ ክርስቲያን ውጪ ለተነሡና ለሚነሡ መናፍቃን መልስ በመስጠት የምእመናንን ልቦና ለማጽናት የሚያስችል መልእክት የሚያስተላልፉ ናቸው። ከነዚህ መጻሕፍት ውስጥ ዐምስቱ በቤተ ክህነት አገልገሎት ላይ የተዘጋጁ ሲሆኑ፤ አራቱ ደግሞ ከቤተ ክርስቲያን አገልግሎት በግፍ ከታገዱበት ከ፲፱፻፹፰ ዓመተ ምሕረት በኋላ የተዘጋጁ ናቸው። በቤተ ክህነት አገልገሎት ላይ በነበሩበት ጊዜ ያዘጋጇቸው፤ *«መች ተለመደና ከተኲላ ዝምድና»፥ *«የኢትዮጵያ እምነት በሦስቱ ሕግጋት»፥ *«የኑሮ መሠረት ለሕፃናት»፥ *«ወላዲተ አምላክ በኢትዮጵያ»፥ *«የጽድቅ በር» የተባሉት መጻሕፍት ሲሆኑ፣ ከሥራ ገበታ ከታገዱ በኋላ በመኖሪያ ቤታቸው ሆነው ያዘጋጇቸው፤ *«ምልጃ፥ ዕርቅና ሰላም»፥ *«ተአምርና መጽሐፍ ቅዱስ»፥ *«መልእክተ መንፈስ ቅዱስ»፥ *«ዜና ሕይወት ዘቅድስተ ቅዱሳን እመ አምላክ» የተባሉት ናቸው። እባካችሁ "የኢትዮጵያ እምነት በሶስቱ ሕግጋት" የሚለውን መጽሐፍ ጫኑልን ==ማስታወሻ== የኢትዮጵያ እምነት በሶስቱ ሕግጋት http://www.aleqayalewtamiru.org/files/yehiwot_tarik.pdf [[መደብ:የኢትዮጵያ ሰዎች]] [[መደብ:ተዋህዶ]] 7cyfzr726p7tblzg5o7cpmbjwawdulk 385641 385632 2025-06-04T20:34:18Z 200.24.154.82 385641 wikitext text/x-wiki [[Image:Aleqa_ayalew_tamiru.jpg|thumb|አለቃ አያለው ታምሩ]] '''አለቃ አያሌው ታምሩ''' ከአባታቸው ከአቶ ታምሩ የተመኝና ከእናታቸው ከወይዘሮ አሞኘሽ አምባዬ፤ በ[[ጎጃም]] ክፍለ ሀገር በብቸና አውራጃ በእነማይ ወረዳ በታላቁ ደብር ወገዳም [[በደብረ ድማኅ ቅዱስ ጊዮርጊስ]] ልዩ ስሙ ቤተ ንጉሥ በተባለ ቦታ [[መጋቢት 23|መጋቢት ፳፫]] ቀን [[1915|፲፱፻፲፭]] ዓመተ ምሕረት በዕለተ ሆሣዕና ተወለዱ። ዕድሜአቸው ለትምህርት ሳይደርስ ገና የሦስት ዓመት ተኩል ሕፃን ሳሉ በፈንጣጣ ሕመም ምክንያት የዐይናቸውን ብርሃን አጥተዋል። የስምንት ዓመት ዕድሜ ልጅ ሳሉ በዓለ ተክለ አልፋን ለማክበር ከአባታቸው ጋር ወደ ዲማ እንደ ሄዱ በዚያው ትምህርታቸውን ለመቀጠል ቀሩ። ከዚህ ጊዜ ጀምሮም በቅርብ ቤተ ዘመድ እየተረዱ ለአንድ ዓመት ያህል ሲማሩ ከቈዩ በኋላ አባታቸው ስላረፉ ኑሮአቸው በትምህርት ቤት ብቻ ስለ ተወሰነ ከቤተ ሰብእ ጋር የነበራቸው ግንኙነት እየቀነሰ መጣ። ይህም ሁኔታ የሚፈልጉትን ትምህርት በአንድ ልብ ለመቀጠል ግድ ሆኖባቸዋል። በዚሁ መሠረት በ፲፭ ዓመት ዕድሜአቸው የቅኔ መምህር ለመሆን በቅተዋል። ስለ ዐይናቸው ብርሃንና ስለ ትምህርታቸው፤ «ምልጃ ዕርቅና ሰላም፤» በተባለው መጽሐፋቸው ገጽ ፬ ላይ እንዲህ ሲሉ ገለጸዋል። «ይህ ሁሉ የተገኘው ገና በልጅነት ዕድሜዬ፤ በቅዱስ ሐዋርያ ያዕቆብ እንደ ተነገረው የምመራበት፣ የምኖረበት በወሰድከው በዐይኔ ፈንታ ዕውቀት ስጠኝ ብዬ የለመንኩት አምላኬ፤ «ለምኑ ይሰጣችኋል፤ ሹ ታገኛላችሁ፤ በር ምቱ ይከፈትላችኋል፤ ለሚወደኝ እኔ ራሴን እገልጥለታለሁ፤» ሲል በሰጠው ተስፋና በለገሰኝ የአእምሮ ምጽዋት መሆኑን ስለምረዳ ነው፤» ብለዋል። ክቡር አለቃ አያሌው ታምሩ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ [[የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን]] እምነት፥ ትምህርት፥ ሥርዐትና አስተዳደር ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተለወጠና እየተበላሸ መሄዱ በእጅጉ ያሳዝናቸው ስለ ነበር፤ የቤተ ክርስቲያኒቱ የሊቃውንት ጉባኤ ዋና ሰብሳቢ እንደ መሆናቸው መጠን፤ ጥፋቱ እንዲታረም ብዙ አቤቱታና ተማጽኖ ጉዳዩ ወደሚመለከተው ወደ ቤተ ክርስቲያኒቱ ቅዱስ ሲኖዶስ፤ ሲኖዶሱን በመሠረተና በሚመራው በመንፈስ ቅዱስ ስም ተማጽነው ቢያቀርቡም ሲኖዶሱ ጉዳዩን ለማፈን ከመሞከር በስተቀር ምንም እርምጃ ሳይወስድ ቀርቷል። እሳቸውም ያቀረቡት ጥያቄ መፍትሔ ባለማግኘቱ ጉዳዩን ለሚመለከተው ለኢተዮጵያ ሕዝበ ክርስቲያን ለማሳወቅና፤ በቤተ ክርስቲያን ላይ ዐመፅ የሚፈጽሙትን ፓትርያርኩንና የእሳቸው ተባባሪ የሆኑ ጳጳሳትን ባላቸው ከፍተኛ ኀላፊነተና ሥልጣነ ክህነት በሥልጣነ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ፥ በሥልጣነ ጴጥሮስ ወጳውሎስ ለማውገዝ ተገደዋል። ከዚህም በተጨማሪ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ካህናት በጸሎተ ቅዳሴ ጊዜ የዐመፀኛውን ፓትርያርክ ስም እንዳይጠሩ ውግዘት አስተላልፈዋል። ምእመናንም ከዐመፀኞች ካህናት ምንም ዐይነት አገልገሎት ማገኘት የማይችሉ መሆናቸውን ተገንዝበው ሕይወታቸውን በጥንቃቄ እንዲመሩ አሳስበዋል። በዚህም ምክንያት ከ፶ ዓመት በላይ ካገለገሉበት የቤተ ክርስቲያን አገልግሎት በሐሰት ክስና የእምነት ክሕደት ቃላቸውን ባልሰጡበት ሁኔታ ያለ ምንም ጡረታ ከሥራ ገበታቸው ላይ በግፍ እንዲነሡ በመደረጉ ከሚያዝያ ወር ፲፱፻፹፰ ዓመተ ምሕረት ጀምሮ እስከ ዕለተ ዕረፍታቸው በመኖሪያ ቤታቸው ተወስነው ኖረዋል። በነዚህ ዓመታትም በየዕለቱ ለጸሎት ባዘጋጇት አነስተኛ ክፍል በመገኘት ወደ ልዑል እግዚአብሔር በመጸለይና በማልቀስ ይተጉ ነበር። ምእመናንም በተኲላ እንዳይነጠቁ በተለያዩ ጋዜጦች ትምህርትና ማበረታቻ ሲሰጡ ኖረዋል። የክቡር አለቃ አያሌው ታምሩ የቀብር ሥነ ሥርዐት ነሐሴ ፲፯ ቀን ፲፱፻፺፱ ዓመተ ምሕረት ብዙ ዘመን ባገለገሉበት የአዲስ አበባው ደብረ አሚን ተክለ ኃይማኖት ቤተ ክርስቲያን ብዙ ሕዝብ በተገኘበት ተፈጽሟል። ክቡር አለቃ አያሌው ታምሩ በቤተ ክርስቲያን ሥርዐት መሠረት በሥርዐተ ተክሊል ከወይዘሮ ርብቃ ልሳነ ወርቅ ጋር ሚያዝያ ፲፪ ቀን ፲፱፻፶ ዓመተ ምሕረት ጋብቻ ፈጽመው ፲፬ ልጆችና ፲፪ የልጅ ልጆች ለማፍራት ታድለዋል። ==መንፈሳዊ አገልግሎትና አስተዳደር።== *ወደ አዲስ አበባ ከመጡ በኋላ ዛሬ የክቡር ዐፅማቸው ማረፊያ በሆነው ደብረ አሚን ተክለ ኃይማኖት ቤተ ክርስቲያን የቅኔ መምህርነት አገልግሎታቸውን በ፲፱፻፴፱ ዓመተ ምሕረት ጀመሩ። በመቀጠልም በዚሁ ደብር፤ መጀመሪያ የሊቀ ጠበብትነት ማዕረግ አግኝተው ያገለገሉ ሲሆን ኋላም የዚሁ ደብር አስተዳዳሪ በመሆን ሰፊ አገልግሎት አበርክተዋል። *በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ጠቅላይ ቤተ ክህነት የሊቃውንት ጉባኤ ተመርጠው ከሰኔ ወር ፲፱፻፵፰ ዓመተ ምሕረት ጀምሮ የስብከተ ወንጌል ክፍል አባል ሆነው አገልግለዋል። *በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የሊቃውንት ጉባኤ አባልና ዋና ሰብሳቢ ሆነው ሠርተዋል። በዚህም የሥራ ዘመናቸው፤ የቤተ ክርስቲያን የወንጌል ትምህርት በመሆኑ ይህ አገልግሎት ሳይበረዝና ሳይከለስ እምነቱም፣ ትምህርቱም፣ ሥርዐቱም ተጠብቆ ከትውልድ ወደ ትውልድ እንዲተላለፍ ለማድረግ የሚያስችለውን መንገድ ለመቀየስ በተሰጣቸው ኀላፊነት ደከመኝ ሰለቸኝ ሳይሉ ሌት ተቀን ሠርተዋል። *አልፎ አልፎም ከውስጥም ሆነ ከውጪ ለሚነሡት መናፍቃን መልስ በመስጠት፣ በቤተ ክርስቲያኒቱ በየጊዜው የሚታተሙትን መጻሕፍት በማረምና ለኅትመት እንዲበቁ በማድረግ፤ ስለ ቤተ ክርስቲያንም ሆነ ስለ ቅድስት ሀገራችን ኢትዮጵያ ለሚጠየቁ ጥያቄዎች መልስ በመስጠት፤ በበዓላትም ሆነ በሌሎች አጋጣሚዎች በራዲዮ፥ በቴሌቪዥን፥ በመጽሔቶችና በጋዜጦች ትምህርትና ምክር በማስተላለፍ ሀገራዊና ሃይማኖታዊ ኃላፊነታቸውን ተወጥተዋል። *ሐዲስ ኪዳንን በግእዝና በአማርኛ ፥ መጽሐፈ ግጻዌ፥ ሃይማኖተ አበው የተባሉትን መጻሕፍት ከሌሎች የጉባኤው አባላት ጋር ተርጉመው እንዲታተሙ አድርገዋል። * በ[[አዲስ አበባ|ቀዳማዊ ኀይለ ሥላሴ ዩኒቨርሲቲ]] መንፈሳዊ ኰሌጅ ከ፲፱፻፶፬ እስከ ፲፱፻፷፬ ዓመተ ምሕረት፤ እንዲሁም በተግባረ እድ ትምህርት ቤትና በቅዱስ ጳውሎስ ከፍተኛ መንፈሳዊ ትምህርት ቤት መንፈሳዊ ትምህርት አስተምረዋል። *ከኢትዮጵያ ዓይነ ሥውራን ማኅበር መሥራቾች አንዱ ሲሆኑ፤ መጀመሪያ የማኅበሩ ምክትል ፕሬዚዳንት ኋላም የቦርድ ሊቀ መንበር በመሆን አገልግለዋል። ==የአለቃ አያሌው መጻሕፍት== በመጽሐፍ ጥራዝ አዘጋጅተውና አሳትመው ለትውልድ ያስተላለፏቸው መጻሕፍት ዘጠኝ ሲሆኑ በይዘታቸው በሁለት የተከፈሉ ናቸው። በአንደኛው ክፍል ያሉት የቤተ ክርስቲያንንና የኢተዮጵያን ማንነት ለኢትዮጵያውያን ለማስተማር የተዘጋጁ ሲሆኑ፤ በሁለተኛው ክፍል ያሉት ደግሞ ከቤተ ክርስቲያን ውስጥም ሆነ ከቤተ ክርስቲያን ውጪ ለተነሡና ለሚነሡ መናፍቃን መልስ በመስጠት የምእመናንን ልቦና ለማጽናት የሚያስችል መልእክት የሚያስተላልፉ ናቸው። ከነዚህ መጻሕፍት ውስጥ ዐምስቱ በቤተ ክህነት አገልገሎት ላይ የተዘጋጁ ሲሆኑ፤ አራቱ ደግሞ ከቤተ ክርስቲያን አገልግሎት በግፍ ከታገዱበት ከ፲፱፻፹፰ ዓመተ ምሕረት በኋላ የተዘጋጁ ናቸው። በቤተ ክህነት አገልገሎት ላይ በነበሩበት ጊዜ ያዘጋጇቸው፤ *«መች ተለመደና ከተኲላ ዝምድና»፥ *«የኢትዮጵያ እምነት በሦስቱ ሕግጋት»፥ *«የኑሮ መሠረት ለሕፃናት»፥ *«ወላዲተ አምላክ በኢትዮጵያ»፥ *«የጽድቅ በር» የተባሉት መጻሕፍት ሲሆኑ፣ ከሥራ ገበታ ከታገዱ በኋላ በመኖሪያ ቤታቸው ሆነው ያዘጋጇቸው፤ *«ምልጃ፥ ዕርቅና ሰላም»፥ *«ተአምርና መጽሐፍ ቅዱስ»፥ *«መልእክተ መንፈስ ቅዱስ»፥ *«ዜና ሕይወት ዘቅድስተ ቅዱሳን እመ አምላክ» የተባሉት ናቸው። ==ማስታወሻ== http://www.aleqayalewtamiru.org/files/yehiwot_tarik.pdf [[መደብ:የኢትዮጵያ ሰዎች]] [[መደብ:ተዋህዶ]] 00qix8v467tr60pzefq1h2hqj99sajo 0 11552 385678 382161 2025-06-06T07:09:40Z 196.189.5.52 በትግራይ ብቻ የሚገኝ 385678 wikitext text/x-wiki {{ዋቢ}} {{NPOV}} '''፭ራያ''' በደቡብ [[ትግራይ]] የሚገኝ [[ህዝብ]] እና አካባቢ ነው። ይህ ህዝብ በትግራይ ካሉ ደማቅ ባህሎች ባለ ቤት ስርዓት እና ወግ፡ ማለትም እንደ አነጋገር፡ አለባበስ፡ የሰርግ ፡ የለቅሶ ስነስርዐት ያለው ኩሩ እና ጀግና ህዝብ ነው። የራያ ህዝብ ከሚደነቅበትና ከሚያስደስት ባህሉ ሁሉም የእምነት ተከታዮች በተለይም [[ሙስሊም]] [[ክርስቲያን]] ሳይል በመቻቻል በህብረት በአንድ ላይ ተከባበሮ የሚኖር ህዝብ ሲሆን የአለባበስ ባህሉ ሌላው የሚደነቅለት አና ባህላዊ ጭፈራው ሲያዩት የሚያስግርም አና የሚያስድስት ነው። ከባህላዊ ጭፈራዎቹ እንደ "ጉማየ" "መጋልዋ" ፡ ወዘተ መጥቀስ ይቻላል፡፡ ህዝቡ የሚኖርበት አከባቢ እንደሚከተለው ይዋሰናል። በሰሜን ወጀራትና እንደርታ፣ በደቡብ የጁ (ጉባ ላፍቶ) እና ሃብሩ፣ በምስራቅ ዓፋር፣ በምዕራብ ደግሞ ግዳን እና ዋግኽምራ ያዋሱኑታል። {{መዋቅር-ብሔር}} [[መደብ:የኢትዮጵያ ብሔሮች]] rllbjsetytkf3oomg5gl55x260hi7ub 0 12341 385663 385408 2025-06-05T22:41:24Z 196.190.63.59 ጽሑፉን በሙሉ ደመሰሰ። 385663 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 385665 385663 2025-06-05T22:42:21Z MathXplore 42631 Reverted edits by [[Special:Contribs/196.190.63.59|196.190.63.59]] ([[User talk:196.190.63.59|talk]]) to last version by 1948 Hgemengst: unexplained content removal 385408 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Facebook New Logo (2015).svg|የፌስቡክ አርማ|thumb|250px|right]] '''ፌስቡክ''' '''Facebook''' በፌስቡክ ኢንክ (Meta Platforms Inc.) ድርጅት ስር የሚንቀሳቀስና የድርጅቱም ንብረት የሆነ [[ድረ ገጽ]] ነው። ድረ ገጹ ሰዎችን ከሚያውቋቸው ጋር የማገናኘት ተግባር አለው። የተከፈተው በፌብሩዋሪ 4 [[1996|2004 እ.ኤ.አ.]] ነበር። እስከ [[1998|2006 እ.ኤ.አ.]] ባለው መረጃ መሰረት ማንኛውም ከ13 ዓመት በላይ የሆነ እና ኢሜል ያለው ግለሰብ መመዝገብ ይችላል። ፌስቡክ በ[[ማርክ ዙከርበርግ]] በተባለ አሜሪካዊ የተፈጠረ የመገናኛ ብዙሀን ነው። ባሁኑ ጊዜ ያለም ህዝብ የሚጠቀምበት ነዉ። *ፌስቡክ http://www.facebook.com/ የተለያዩ ሰዎች በመረጡት ስያሜ ተሰይመዉ የፈለጉት ነገር ይሰራሉ። ፌስቡክ የተለያዩ ድርጅቶች ዜናቸዉን ለማስፈር ገፅ በተባለ ስያሜ ገፅ ይከፍታሉ። {{መዋቅር-ድርጅት}} [[መደብ:ኢንተርኔት]] [[መደብ:ድርጅቶች]] 7cswyft64y98wo03ap34jw8pkvnco2q 0 12734 385677 383722 2025-06-06T07:03:44Z 196.189.225.188 ዓረፍተ ነገር ከግስ አንፃር በአምስት ይከፈላል 385677 wikitext text/x-wiki '''ዓረፍተ-ነገር''' በስርዓት ተቀናባብሮ ሙሉ ሀሳብን ማስተላለፍ የሚችል የቃላት ወይም የሐረጎች ስብስብ ነው።(የተሟላ ስሜትን የሚሰጥ)። በ[[አማርኛ]] ሠዋሰው ህግ መሠረት ዓረፍተ ነገር በአራት ነጥብ (''።'') ይጠቀለላል። የተለያዩ ዓይነት የዓረፍተ-ነገር አይነቶች አሉ። እነዚህም [[ ወሬ ነጋሪ ]],[[መጠይቃዊ ዓረፍተ-ነገር]]፣ [[ትዕዛዛዊ ዓረፍተ-ነገር]]፣ ወ. * ምሳሌ፦ [[ኦሪዮን ወደ ትምሀርት ቤት ሄደ]]። * - አበበ በሶ በላ። [[መደብ:ሰዋስው]] 8nzb2tiww2v9106vic2f9qg7dcukrp4 0 13131 385633 380483 2025-06-03T19:50:32Z 196.189.144.192 ህፃን ማለት ዕድሜ ከ18 በታች የሆነ ሰው 385633 wikitext text/x-wiki '''ህፃን''' ማለት በጥንቱ ዘመን ኢትዮጵያኖች ይጠቀሙበት የንበረው የማዕረግ አይነት ነው። ==ትርጉሙ ሲብራራ == ==ታዋቂ ፊት ልጆች == [[ልጅ እያሱ]] {{መዋቅር}} [[መደብ:የኢትዮጵያ ማዕረግ]] twgfowtccca4sbqxmhbe6ezl4s1phjd 385634 385633 2025-06-04T00:12:59Z 1948 Hgemengst 51086 አንድ ለውጥ [[Special:Diff/385633|385633]] ከ[[Special:Contributions/196.189.144.192|196.189.144.192]] ([[User talk:196.189.144.192|ውይይት]]) ገለበጠ 385634 wikitext text/x-wiki '''ልጅ''' ማለት በጥንቱ ዘመን ኢትዮጵያኖች ይጠቀሙበት የንበረው የማዕረግ አይነት ነው። ==ትርጉሙ ሲብራራ == ==ታዋቂ ፊት ልጆች == [[ልጅ እያሱ]] {{መዋቅር}} [[መደብ:የኢትዮጵያ ማዕረግ]] lf93kupg1iqotwnvfinp6hbldf0vguk 385635 385634 2025-06-04T00:13:40Z 1948 Hgemengst 51086 385635 wikitext text/x-wiki '''ልጅ''' ማለት በጥንቱ ዘመን ኢትዮጵያኖች ይጠቀሙበት የነበረ የማዕረግ አይነት ነው። ==ትርጉሙ ሲብራራ == ==ታዋቂ ፊት ልጆች == [[ልጅ እያሱ]] {{መዋቅር}} [[መደብ:የኢትዮጵያ ማዕረግ]] twcz57ttso2w8oe4dhngkqts7aab8s4 0 15324 385681 382555 2025-06-06T09:22:03Z 196.189.144.92 8hp edq 8h edq. Iehp8h 385681 wikitext text/x-wiki {{ዩኔስኮ ዓለም አቀፍ ቅርስ |ስም = ፋሲል ግቢ |infoboxwidth= 22.9em |ስዕል = [[Image:Fasilidas' palace, Gonder, Ethiopia 04.jpg|250px|ፋሲል ግቢ]] |ስዕልcaption = ፊት ለፊት [[ፋሲል ግምብ]]፣ በግራ [[ዮሐንስ ቤተ መጻሕፍት|ቀዳማዊ ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት]] |አገር = [[ኢትዮጵያ]] |ዓይነት = ባሕላዊ |መመዘኛ = c(ii)(iii) |ID = 19 |አካባቢ = አፍሪካ |ዓመት = 1971 |አደጋ = |Extension = |locmapin = Ethiopia |relief = 1 |latitude = 12.61 |longitude =37.47 |map_caption = ፋሲል ግቢ በኢትዮጵያ ካርታ }} '''ፋሲል ግቢ''' ወይንም '''[[ነገሥታት ግቢ]]''' በ[[ጎንደር ከተማ]] የሚገኝ የቤተመንግስታት ግምቦች ስብስብ ነው። ግቢው የተመሰረተው በ1628ዓ.ም. በ[[ዓፄ ፋሲለደስ]] ነበር። [[ማቀባበያ]] የሚሰኘው የግቢው አጥር 900ሜትር ርዝመት<ref>http://whc.unesco.org/en/list/19</ref> ሲኖረው በውስጡ 70፣000 ስኩየር ሜትር የመሬት ይዞታ ያካልላል። አጼ ፋሲለደስ የመጀመሪያውንና ታላቁን [[ፋሲል ግምብ|ግንብ]] ያሰሩ እንጂ፣ ከርሳቸው በኋላ የተነሱት ነገሥታትም ለ220 ዓመታት የየራሳቸውን ህንጻ በመስራት ቦታው በቅርስ እንዲዳብር አድርገዋል። በግቢው የመጨረሻውን ህንጻ ያሰራችው ንግሥት [[ብርሃን ሞገስ]] ነበርች። ግቢው ገናና በነበረበት ዘመን በሽወች የሚቆጠሩ ቤቶችና ሱቆችን በውስጡ ያቅፍ ነበር። በጥንቱ ዘመን የአስተዳደር ስርዓት ተቀርጾለት በጥንቃቄ የሚመራ ነበር። ስርዓቱም [[ስርዓተ መንግስት]] በመባል ሲታወቅ በመጽሃፍ መልኩ በ[[ግዕዝ]]ና በድሮው [[አማርኛ]] የተመዘገበ ነበር። {| |- | colspan="2"|የሚከተለው ካርታ ላይ ማውስወን ቢያንሳፍፉ፣ እያንዳንዱ የግቢው ህንጻና በሮች ስም ወጥቶ ይታየወታል፡፡ ሲጫኑም ወደዚያ ክፍል ማብራሪያ ይወስደወታል።<ref>Adapted from:Monti, Augsto,I castelli di Gondar , Societa Italiana Arti Grafiche Editrice, Rome 1938</ref> |- |__TOC__ | {{ፋሲል ግቢ ካርታ}} |} [[ስዕል:L'illustration des Ta'amra Mâryâm de 1630 à 1730. Quelques remarques sur le premier style de Gondar -fasil.JPG|250px|thumb|right|ፋሲል ግቢ በኢትዮጵያን እይታ፣ በ1622 እና 1722 መካከል]] [[ስዕል:Fasilidas' palace, Gonder, Ethiopia 03.jpg |200px|thumb|left| ትንሹ የፋሲል ግምብ]] == የግቢው ይዘት == ፋሲል ግቢ፣ የውሃ እጥረት እንዳይገጥመው በማሰብ በ[[አንገርብ]] እና [[ቃሃ]] በተሰኙ ሁለት ምንጮች መካከል ነበር የተመሰረተው። ከግቢው በስተደቡብ የጎንደር [[አደባባይ]] ሲገኝ፣ ቦታው ለገበያነት፣ ለአዋጅ መንገሪያነት እና ለወንጀለኛ መቅጫነት ያገለግል ነበር <ref>Munro-Hay, ''Ethiopia'', pp. 114f</ref> ። በአሁኑ ወቅት የጎንደር ከተማ መናፈሻ በመሆነ ያገልግላል። ማቀባበያ የሚሰኘው የግቢው አጥር ግምብ በዙሪያው 12 በሮች ሲኖሩት፣ እኒህ በሮች ግልጋሎታቸውን የሚወክሉ ስያሜ ነበሯቸው። አንዳንዶቹ በሮች ከውጨኛው አለም ጋር ይገናኙ የነበሩት በትላልቅ ድልድዮች ነበር። ምንም እንኳ አብዛኞቹ የግቢው ቤቶች በጦርነትና እሳት ቢወድሙም ዋና ዋናዎቹ ህንጻዎች ግን እስከ አሁኑ ዘመን ዘልቀው ይታያሉ። ከነዚህ ጉልህ ህንጻዎች መካከል የ[[ፋሲለደስ ግምብ]]፣ [[ትንሹ የፋሲል ግምብ]]፣ የ[[ታላቁ እያሱ ግምብ]]፣ የ[[ዳዊት ፫ ዙፋን ቤት]]፣ [[ምንትዋብ ግምብ]]፣ የ[[ምንትዋብ መዋኛ|የምንትዋብ ቱርክ መዋኛ]]፣ የ[[ፈረስ ቤት|ፈረሶች ቤት]]፣ የ[[ፈረሰኞች አለቃ ቤት]]፣ [[አንበሶች ቤት]]፣ የ[[በካፋ ግምብ]]፣ የ[[በካፋ ሰገነት]]፣ የ[[ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት|ቀዳማዊ ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት]]፣ [[ዮሐንስ ቤተ መጻሕፍት]]፣ [[አዋጅ መንገሪያ]]ን፣ [[ክረምት ቤት]]፣ [[ቋል ቤት|ቋል ቤት(የሰርግ ቤት)]] እና [[ግምጃ ቤት ማርያም]]፣ [[አጣጣሚ ሚካኤል]] የሚሰኙ አብያተ ክርስቲያናት የግኙበታል። በተጨማሪ ከፋሲል ግቢ ወጣ ብሎ በስተሰሜን [[ራስ ግምብ]] ይገኛል። ==ትንሹ የፋሲል ግምብ == {{ዋና| ትንሹ የፋሲል ግምብ}} '''ትንሹ የፋሲል ግምብ''' ሌሎች ህንጻዎች ከመገንባታቸው በፊት ለሙከራ ያክል የተገነባ የፋሲል ግቢ የመጀመሪያው አንስተኛ ህንጻ ነው። ዋናው የ[[ፋሲል ግምብ]] እስኪገነባ ድረስ ዓፄ ፋሲለደስ ተቀምጠዉበት የነበር ህንጻ ነው። [[ስዕል:ማቀባበያድልድይ.png|200px|thumb|left| በ[[ማቀባበያ ድልድይ]] ስር ሰዎች ሲዘዋወሩ]] [[ስዕል:FasilidasPalaceGonder.jpg|200px|left|thumb|ፋሲል ግምብ]] == ማቀባበያ == የፋሲል ግቢን ዙሪያ ጥምጥም የያዘው የግምብ አጥር ማቀባበያ በመባል ይታወቃል። ስሙ ከጥንት ጀምሮ የነበር ሲሆን በ[[ዓፄ በዕደማርያም]] ዜና መዋዕልም መቀባበያ የሚባል ህንጻ ተጠቅሶ ይገኛል<ref>የአጼ በእደ ማርያም ዜና መዋዕል</ref>። ትርጎሜውም መዘጋጃ፣ ወይም መከላከያ ምሽግ መሆኑ ነው። በዚህ የግምብ አጥር ዙሪያ 12 በሮችና ከፍ ብለው የተሰሩ መተላለፊያ ድልድዮች ይገኛሉ። የፋሲል ግቢ እንደሐዋርያት ብዛት 12 በሮች አሉት፣ 12ቱም እንደየተግባራቸው ስም ወጥቶላቸው ያገልግሉ ነበር። [[እንኳየ በር|ልዕልት እንኳየ በር]]፣ በንግሥት [[ብርሃን ሞገስ]] እናት ስም የተሰየመ ነበር። [[ግምጃ ማርያም በር]] ወደ [[ግምጃ ቤት ማርያም]] ቤተክርስቲያን ግቢ የሚያሻግር ሲሆን [[ጃን ተከል በር|ጃን ተከል በር(ፊት በር)]] የሚባለው ዋናው በር ነው፡፡ በአሁኑ ወቅት የጎብኚዎች መግቢያ ነው፡፡ ከ[[አደባባይ]] ፊት ለፊት ይገኛል። [[ወምበር በር|ወምበር በር (የዳኞች በር)]] የፍርድ መስጫ በር ሆኖ ዳኞች የሚገቡበትም ነው ፣ [[ተዝካር በር]] በድሮ ጊዜ ድልድይ የነበረው፣ ሆኖም ግን በ[[ዳግማዊ ኢያሱ]] ጊዜ በተነሳ ጦርነት የፈረሰበት በር ነው።የቀብርና የሙታን ሥርዓት ለማስፈጸም የሚገባበት ነው። [[አዛዥ ጥቁር በር]] በድሮ ጊዜ ከ[[አደባባይ ተክለ ሃይማኖት]] ጋር በድልድይ ይገናኝ ነበር፡፡ [[አደናግር በር]] እንዲሁ በድሮ ጊዜ [[ቅዱስ ሩፋኤል]] ተብሎ ከሚታወቀው የ[[ሸማኔዎች ሰፈር]] ቤተክርስቲያን ጋር በድልድይ ይገናኝ ነበር።የፈትል ባለሙያዎች የሚገቡበት ነበር። [[ቋሊ በር]] ከ[[እልፍኝ ጊዮርጊስ]] ቤተክርስቲያን ዘመናዊ መግቢያ አጠገብ የሚገኝ ሲሆን ስሙ የወጣው የ''ንግሥት ደንገጡሮች በር'' መሆኑን ለመግለጽ ነበር። [[እምቢልታ በር]] የአዝማሪዎች በር ሲሆን [[እልፍኝ በር]] ወደ የግቢው የግል ህንጻዎች የሚወስድ ነበር። [[ባልደራስ በር]] እሚያመለክተው የፈረሰኞች አለቃ በር መሆኑን ሲሆን፣ [[ራስ በር]] በሌላ ስሙ [[ቋረኞች በር]] ተብሎ ይታወቅ ነበር። [[እርግብ በር]] ደግሞ [[ቀጭን አሸዋ በር]] በመባል በሁለተኛ ስም ይታወቅ ነበር– ለነገሥታት እጅ መንሻ የሚገባበት በር ነው።<ref>Munro-Hay, ''Ethiopia'', pp. 118-120</ref>። ==ፋሲል ግምብ9hup28fbur3oq8hbed *hbvrea8hpv38rbub8eurvz8hb8hbe zz8 hdfz == {{ዋና|ፋሲል ግምብ}} '''ፋሲል ግምብ''' '''ፋሲል ግቢ''' ውስጥ ካሉት ግምቦች ትልቁና የመጀመሪያው ዋና ህንጻ ነው። ቤተመንግሥቱ 32 ሜትር ቁመት እና 25 ሜትር በ25 ሜትር የሆነ የጎንና ጎን ርዝመት አለው። ባለ ሦስት ፎቅ ሕንፃ ሲሆን 123 ደረጃዎች አሉት።አጼ [[ፋሲለደስ]] የአገሪቱ መዲናን ከቦታ ቦታ መዛወር በመሰልቸት በመጨረሻ [[ጎንደር ከተማ]] ላይ የረጋ ማዕከል በ1628ዓ.ም. አቋቋሙ። በ1640ወቹ መጀመሪያ ፋሲል ግምብን በከተማው ማዕከል አሰርተው አስጨረሱ። ከጣሪያው ላይ ባለው መመልከቻ በረንዳ እስከ [[ጣና ሐይቅ]] ድረስ መመልከት ይቻላል። በውስጡ 20 ክፍሎች አሉት። ግድግዳው ላይ የተሰሩ ብዙ ጌጦች የነበሩት ሲሆን እንደ ጣሊያናዊው [[አመዶ]] የ1930 ጥናት የ[[ማግኔት]] ኮምፓስ ወደ ግድግዳዊ ሲጠጋ ኮምፓሱ በሃይል ዘውሮ ወደ 80 [[ዲግሪ]] እንደሚጠጋ ይጠቃሳል። ከዚህ ተነስቶ ግድግዳው ከማግኔታይት ባዛልት እንደተሰራ ይዘግባል (ገጽ 26)። የ[[የመን (አገር)|የመኑ]] አምባሳደር [[ሃሰን ኢብን አል-ሃያሚ]] ይህን ግምብ በ1640ዓ.ም. ተመልክቶ «ድንቅ ህንጻ፣ ውብ የሆነ የድንጋይና ኖራ ውጤት» በማለት እንደሚገልጸው ታሪክ አጥኝው ስቱዋርት ሞንሮ-ሄይ ዘግቦት ይገኛል። ከቤተ መንግሥቱ ጫፍ ላይ የንጉሡ- የአፄ ፋሲል የቅኝት ማማ ይገኛል። በሦስተኛው ፎቅ ላይ የንጉሡ መኝታ ክፍል አለ። በሁለተኛው ፎቅ ላይ ደግሞ ፊት ለፊት የአክሊል ቅርጽ ያለው በረንዳ ይገኛል። ይህ በረንዳ የንጉሡ አዋጅ መንገሪያ፤ ሕግና ትእዛዛት ማሳወቂያ ነው። አንደኛው ፎቅ በረንዳ ላይ እንደየማዕረጋቸው የሚቀመጡ ሹማምንትና አፈ- ቀላጤዎች ከንጉሡ አንደበት ተቀብለው በተዋረድ አዋጁን ያሰማሉ። እንዲህ እያለም- ነጋሪት እየተጎሰመ፣ እምቢልታ እየተነፋ፣ ከበሮ እየተደለቀ አዋጁ ከሕዝቡ ጆሮ ይደርሳል። በቤተ መንግሥቱ አራቱም ማዕዘናት የክብ ቅርጽ ያላቸው እና ላቅ ብለው የሚታዩ ግምቦች አሉ። እነዚህም አራቱን ወንጌላውያን- ማቴዎስ፣ ማርቆስ፣ ሉቃስና ዮሐንስን ወክለው የተገነቡ ናቸው። የማዕዘን ግንቦቹ እያንዳንዳቸው ሦስት ሦስት መስኮቶች አላቸው ( በአንደኛ ፎቅ ላይ አንድ፣ በሁለተኛ ፎቅ ላይ አንድ፣ በሦስተኛ ፎቅ ላይ አንድ መስኮት ማለት ነው) የመስኮቶቹ ብዛትም 12 ሲሆን፤ ሐዋሪያትን ይወክላል። ወደ አንደኛ ፎቅ ለመውጣት 32 ደረጃዎች አሉ። ደረጃዎቹም አፄ ፋሲል በ17ኛው ክፍለ ዘመን በ32ኛው ዓመት (በ1632 ዓ.ም) በትረ-ንግሥና መጨበጣቸውን ያጠይቃል። በአንደኛው ፎቅ የእንግዳ መቀበያ ክፍልን ጨምሮ የሴትና የወንድ ማዕድ ቤቶች፣ በወርሃ ክረምት የእሳት መሞቂያ፣ ንጉሱ ከእንግዶች ጋር የሚነጋገሩበት ክፍል እና መፀዳጃ ቤቶች ይገኛሉ። ክፍሎቹ በዚያን ዘመን በተሰሩና ውበታቸው ባልጠወለገ ጠንካራ የእንጨት በሮች የተከፋፈሉ ናቸው። የቤተ መንግሥቱ መግቢያ በርም እንዲሁ ከግዙፍ ጣውላ የተሠራ ሁለት ተካፋች በር ነው። ቤተ መንግሥቱ ከጥቁር እና ከቀይ ጥርብ ድንጋዮች የተሰራ ነው። ግድግዳው ለዓመታት በሚቦካ ኖራ የተለሰነና የተጣበቀ ሲሆን እስከ አንድ ሜትር ተኩል ውፍረት አለው። ይህ የኖራ ማጣበቂያ በየጊዜው እየጠነከረ የሚሄድ እንጅ የሚላላ አይደለም። ከቤተ መንግሥቱ ጀርባ ከግንቡ ጋር ተያይዘው የተገነቡ ሌሎችም ቅርሶች አሉ። የመታጠቢያ ቤቶች፣ የእስረኞች ማቆያ፣ የውሃ ማጠራቀሚያ ገንዳ ይጠቀሳሉ። ግን አብዛኞቹ በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ጉዳት ደርሶባቸዋል። === የፋሲል ገንዳ === ከፋሲል ግምብ አጠገብ ውሃ የነበረበት ገንዳ ይገኛል። ይሄ ገንዳ በጊዜው ለ[[ዋና]] እና [[ዓሣ]] ለማርቢያነት ያገለግል ነበር። ፋሲለደስ ዓሣ ተመጋቢ እንደነበር ይዘገባል (ገጽ 27)። {{clear}} [[ስዕል:AdyamSegedPalace.JPG|200px|right|thumb|ታላቁ ኢያሱ ግምብ]] ==ታላቁ እያሱ ግምብ == {{ዋና|ታላቁ እያሱ ግምብ}} '''ታላቁ እያሱ ግምብ''' (አድያም ሰገድ ግምብ)፣ በንጉሱ [[ታላቁ እያሱ]] ዘመን ተገንብቶ በ1677 (ዘመነ ማቲዎስ) የተጠናቀቀ ነበር። የአናጢዎች መሪ [[ አናጢ ወልደ ጊዮርጊስ|ወልደ ጊዮርጊስ]] ግምቡን የሰራው ሲሆን በጊዜው ከ[[ጠቢቡ ሰለሞን]] ቤት የብለጠ ያምር ነበር በመባል የተደነቀ ነበር። <ref>Budge,( 1928) pp. 409</ref> የግምቡ ጣሪያ በወርቅና በከበሩ ደንጊያወች ያጌጠ ነበር። ግድግዳዎቹ ከዝሆን ጥርስና ከቅጠላቅጥል ጌጦች የተሰራ ነበር።<ref>[[ሪቻርድ ፓንክኸርስት]]፣ The Ethiopians: a history፣ ገጽ 111 </ref> ግምቡ በ[[2ኛው የዓለም ጦርነት]] ጊዜ በእንግሊዝ የአውሮፕላን ቦምብ ድብድባ የተጎዳ ቢሆም አብዛኛው ክፍሉ ግን አሁን ድረስ ሳይፈርስ ይገኛል። [[ስዕል:Ethio w13.jpg|200px|thumb|right |ዮሐንስ ቤተ መጽሐፍ በግራ በኩል የሚታየው ህንጻ ነው፣ ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት በስተቀኝ ይታያል]] ==ዮሐንስ ቤተመጻሕፍት== {{ዋና|ዮሐንስ ቤተመጻሕፍት}} '''ዮሐንስ ቤተመጻሕፍት''' በ[[ፋሲልደስ]] ልጅ በ[[ቀዳማዊ አጼ ዮሐንስ]] የተገነባ [[ቤተ መጻሕፍት]] ሲሆን በፋሲል ግቢ ይገኛል። አማዶ በ1930 ብዙ ጌጣጌጥ እንደነበረውና ውጭውም ጥሩ መልክ ባለው፣ ከ[[ኑግ]] ዘይት በተሰራ ቢጫ ፕላስተር የተለጠፈ እንደነበር ይዘግባል። በዚሁ ወቅት የዚህ ህንጻ ሁለት ጎኖች የመፍረስ አደጋ ገጥሟቸው እንደነበርም ጽፎት ይገኛል (ገጽ 27)። አንድ ፎቅ ያለው ይሄ ህንጻ ምድር ቤቱ 3 ሰፋፊ ክፍሎች አሉት ። ከነዚህ ውስጥ አንዱ ክፍል ከሁሉ የሚሰፋ የነበር ሲሆን ይህን ክፍል ከሁለት የሚከፍል [[ቅስት]] ነበረው። በተረፈ የፎቁ ክፍል ከሁለት የተከፈለ የነበር ሲሆን፣ ወደ ፎቁ የሚያወጣው ደረጃ ከቤተመጻህፍቱ በስተ ውጭ(ገጽ 27)። ==ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት== {{ዋና|ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት}} '''ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት''' በ[[ፋሲልደስ]] ልጅ በ[[ቀዳማዊ አጼ ዮሐንስ]] የተገነባ በፋሲል ግቢ የሚገኝ ያስገነባው ንጉስ ጽህፈት ቤት የነበር ነው። እንደቤተመጻሕፍቱ ሁሉ፣ ይሄም ህንጻ አንድ ፎቅ አለው። የምድሩ ክፍል እንግዶችን ለመቀበልና ሌሎች ህዝባዊ በዓላትን ለማክበር ይጠቅም ነበር። ፎቅ ቤቱ በአንጻሩ እንደ መዝገብ ቤት ሲያገለግል የ[[ግብር]] እና የ[[ፍርድ ቤት]] መዝገቦችን ይይዝ ነበር (ገጽ 28)። ትንሽ አንስተኛ በር ወደ አንስተኛ ሰገነት መወጣጫ ደረጃ ስታመራ፣ ሌላ ሰፊ በር ደግሞ ወደ ውጭ ያመራል። [[ስዕል:CasaDelCapo_cavarialler.jpg |200px|thumb|right|የፈረሰኞች አለቃ ቤት - በ1920ዎቹ ]] ==የፈረሰኞች አለቃ ቤት == {{ዋና|የፈረሰኞች አለቃ ቤት }} የፈረሰኞች አለቃ ቤት በፋሲል ግቢ ዋና በር ጎንና ጎን ያሉ ባለ አንድ ፎቅ ግንቦች ናቸው። እኒህ ፎቆች ከሌሎቹ ህንጻዎች ለየት ባለ መልኩ ሳይፈርሱ ብዙ ዘመን አሳልፈዋል። ጣሊያናዊው [[አሌሳንድሮ ኮርቴ]] በ1930 ጥናቱን ሲያካሂድ በእኒህ ህንጻዎች የአጣጣሚ ሚካኤል ቄስ ይኖሩ እንደነበር ሳይዘግብ አላለፈም (ገጽ 38)። ወደ ላይ የሚያወጣ የውጭ ደረጃ አለው። [[ስዕል:AttatamiMIKael.JPG|200px|thumb|left| አጣጣሚ ቅዱስ ሚካኤል በ1920ዎቹ]] == አጣጣሚ ሚካኤል == {{ዋና|አጣጣሚ ሚካኤል}} '''አጣጣሚ ቅዱስ ሚካኤል''' ፋሲል ግቢ ውስጥ በስተ ሰሜን ምስራቅ ክፍል ሲገኝ፣ [[ሰኔ ፲፪]] ቀን [[1708|፲፯፻፰]] ዓመተ ምሕረት ተመርቆ የተከፈተ ቤተ ክርስቲያን ነው። ወደቤተክርስቲያኑ የሚገባው በ[[እልፍኝ በር]] አድርጎ ነው። በዓፄ ዳዊት ዘመን ይተገነባው ይሄ ቤተክርስቲያን የአራት ማዕዘን ቅርጽ የነበረውና መልካም [[ውድር]]ን የተከተለ ነበር። ሁለት ሰገነቶች የነበሩት ሲሆን አንዱ ግን ወድቋል። ውስጡ ከ3 ክፍሎች ነበሩት (ገጽ 38)። የአጣጣሚ ሚካኤል ቄሶች በ[[አለቃ ገነት]] ማዕረግ እስካሁን ይታወቃሉ። [[ስዕል: ICastelliDiGondar-MontiDellaCorte 0062.jpg|200px|thumb|left| የበካፋ ግምብ በ1920ዎቹ ]] ==በካፋ ግምብ == {{ዋና| በካፋ ግምብ}} በካፋ ግምብ ፋሲል ግቢ ውስጥ የሚገኝ በአጼ [[በካፋ]] የታነጸ ነው። ግምቡ በግቢው በስተሰሜን በኩል ሲገኝ፣ ከ[[ፈረሶች ቤት]] ጋር የተያያዘ ነው። ይህ የዓፄ በካፋ ቤተ መንግሥት ነው። በ 'V' ቅርጽ የተሠራ ሲሆን 30 ሜትር ርዝመትም አለው። መሲህ ሰገድ በካፋ በፋሲል አምባ ያኖሩት ቅርስ ለግቢው አምስተኛው ቤተ መንግሥት ነው፡፡ በጣም ረዥም ሲሆን ከሁሉም የአምባው አብያተ መንግሥታት የተለየ ቅርጽ አለው። በዚህ ህንጻ በስተግራ በኩል ረዥም ግድግዳ ይታያል። በስተቀኝ ደግሞ ዋናው የቤተመንግሥቱ ክፍል አለ። ብቻውን የቆመው ግድግዳውና ዋናው ቤተ መንግሥት በ30 ሜትር ርዝመት ላይ ይገናኛሉ። ከመግቢያው ጀምሮ ግድግዳዎቹ እስከሚገናኙበት ድረስ ያለው ክፍተት እየጠበበ ሄዶ የ'V' ቅርጽ ይኖረዋል። ብቻውን በቆመው ግድግዳና በዋናው የቤተ መንግሥቱ ግድግዳ መካከል የ'V' ቅርጽ ያለው ክፍት ቦታ አለ። ይህ ክፍት ቦታም ጣሪያ የሌለውና በልምላሜ የተሸፈነ ነው። በዘመኑ የነበሩ መኳንንትና የፈረሰኛ አዛዦች እንደየማዕረጋቸው ፈረሶቻቸውን የሚያቆሙት- በዚሁ ክፍት ቦታ ላይ ነበር። የቤተ መንግሥቱ በርና መስኮቶች እስካሁን ያሉ ጣውላዎች ናቸው፣ ከሁለት ተከፋች ናቸው። የቤተ መንግስቱ እልፍኝ ከጫፍ እስከ ጫፍ የተዘረጋ ነው። እስከ 300 ሰዎችንም የማስተናገድ አቅም አለው። [[ስዕል:LionsCageByDawitIII.JPG |200px|thumb|right| አምበሶች ቤት -ፋሲል ግቢ]] == አምበሶች ቤት== {{ዋና| አምበሶች ቤት}} '''አምበሶች ቤት''' በአጼ [[ሳልሳዊ ዳዊት]] የተሰራ በፋሲል ግቢ የሚገኝ አንበሶች ይኖሩበት የነበር ነው። እስከ 1984 ዓ.ም. አምበሶች ይኖሩበት የነበር ሲሆን በዚሁ አመት የመጨረሻው አንበሳ በሞት አለፈ። [[ስዕል:MintewabTurkishBath.jpg |200px|thumb|right| ምንትዋብ ሐማም]] ==ምንትዋብ መታጠቢያ == {{ዋና|ምንትዋብ መታጠቢያ }} የ[[ምንትዋብ መዋኛ]] ወይም [[የምንትዋብ መታጠቢያ]]በእቴጌ [[ምንትዋብ]] የተሰራ በፋሲል ግቢ ውስጥ ከ[[ምንትዋብ ግምብ]] አጠገብ የሚገኝ ቱርክ መታጠቢያ (ሐማም) ነበር። ስለሆነም ከህንጻው ስር ምድጃ ሲኖር፣ ውሃ በቱቦ ይገባለትና እንፋሎት እያተነነ የተለያዩ የሚሸቱ ቅጠሎች በላዩ ላይ እየተደረጉ ለህመም ፈውስ የሚገኝበት ክፍል ነበር። በዚህ መታጠቢያ ቤት የመጀመሪያው ክፍል እራቁትን ሆኖ ሰውነትን ለማሞቅ የሚያገለግል ሲሆን፣ ሁለተኛ የበለጠ ሰውነትን በማጋል ላብ የሚያስወጣ ነበር። ከዚህ ቀጥሎ በቅዝቃዛ ውሃ መታጠቢያ ክፍል ውስጥ መታጠብ ሂደቱን ያጠናቅቃል። [[ስዕል:MentewabPalace.jpg |200px|thumb|left|ምንትዋብ ግምብ ]] ==ምንትዋብ ግምብ == {{ዋና| ምንትዋብ ግምብ}} '''ምንትዋብ ግምብ''' ወይንም አልፎ አልፎ '''ትንሹ ኢያሱ ግምብ''' በእቴጌ [[ምንትዋብ]] የተሰራ ሲሆን በፋሲል ግቢ ይገኛል። == ዳዊት ፫ ዙፋን ቤት== {{ዋና|ዳዊት ፫ ዙፋን ቤት }} የ'''ዳዊት ፫ኛ ዙፋን ቤት''' በ[[ቀዳማዊ እያሱ]] ልጅ በ[[ዳዊት ፫ኛ]] የተሰራ ነበር። የቀዳማዊ ዮሐንስ ግንቦች ከተገነቡ ከ15 ዓመታት በኋላ መሆኑ ነው። የዙፋን ቤቱ በግቢው በስተሰሜን በበ[[በካፋ ግምብ]] እና በ[[አጣጣሜ ቅዱስ ሚካኤል]] ቤተ ክርስቲያን መካከል ይገኛል። <ref name=Munro-Hay>Stuart Munro-Hay, ''Ethiopia, the unknown land: a cultural and historical guide'' (London: I.B. Tauris, 2002), pp. 126-128</ref> ይህ ሕንጻ በእርግጥ ቤተ መንግሥት ሳይሆን በዘመኑ የሚደረጉ ጉባኤዎች፣ ክብረ በዓላት የመዝሙርና የዝማሬ መርሐ ግብሮች፣ የሹመትና የሽረት ስነ ሥርዓቶች፣ የኪ ጥበብና የባሕል መዝናኛ ዝግጅቶችም የሚካሔዱት አዳራሽ ነው። ይህ አዳራሽ ሰፊና ጣሪያ አልባ ነው። አጼ ዳዊት ሦስተኛ አዳራሹን ሲያስገነቡት ለመዝሙርና ለዝማሜ አገልግሎት ይውል ዘንድ አስበው ነበር። ጣሪያ አልባ አድርገው ማሠራታቸው ዘማሪያን ሲያመሰግኑ ወደ ሰማይ ሲያንጋጥጡ -ሲመለከቱ የሚከልላቸው ጣሪያ እንዳይኖር ነው የሚሉ አሉ። የአጼ ዳዊት መዝሙር ቤት በአብዛኛው በዓመታዊ የንግሥና ክብረ በዓላት፣ በዓውደ በዓላትና በሌሎችም ጊዜያት ዝማሬና ዝማሜ ይቀርብበት ነበር። ንጉሱም ፊት ለፊት ከሚገኘው ባለፎቅ መድረክ ላይ ሆነው ይህንኑ መንፈሳዊ ሥርዓት ይታደማሉ። የአቋቋም የቅኔና ሌሎች ሊቃውንት በንጉሱ እና በታዳሚው ፊት ሆነው በያሬዳዊው ዝማሬና ዝማሜ ይሳተፋሉ። አጼ ዳዊት መዝሙር ቤቱን ያስገነቡት በዋናነት ለመንፈሳዊው ዝማሬና ዝማሜ የነበረ ቢሆንም ቅሉ አዳራሹ ለሌሎችም ግልጋሎቶች ይውል እንደነበር፤ ከእነዚህ አገልግሎቶቹ ውስጥ ደግሞ አንዱ የሙዚቃ እና የሌሎችም ኪነ ጥበባዊ ዝግጅቶችን ማቅረቢያነትም ነበር። ኋላ መንፈሳውያኑ ዘማርያን እና ዓለማውያኑ ሙዚቀኞች ሊጣጣሙ ስላልቻሉ አዳራሹ ለሁለት እኩል እንደተከፈለ ይጠቀሳል። እንደሚወጣላቸው መርሐ ግብር መንፈሳውያኑ በቀኝ ሙዚቀኞቹም በግራ የአዳራሹ ክፍል ኪናቸውን ማቅረብ ጀመሩ። በእንግሊዝ ቦምብ ጣይ አውሮፕላኖች የተመታው ይኸው አዳራሽ የተወሰነው ግድግዳው ፈርሷል። መንፈሳዊውን ከዓለማዊው ሙዚቃ የሚለየው የመካከል ግድግዳ ፈርሷል። [[መደብ:ፋሲል ግቢ]] [[መደብ:ጎንደር]] [[መደብ:ቀዳማዊ ዓፄ ዮሐንስ]] ==ማጣቀሻ == <references/> {{መዋቅር}} [[መደብ:ጎንደር]] [[መደብ:የኢትዮጵያ ታሪክ]] [[መደብ: ፋሲል ግቢ|*]] bl39qkd5m4e4o8435su4y9jnhttvx9z 385682 385681 2025-06-06T09:23:36Z 196.189.144.92 123546789-1000000000000000 385682 wikitext text/x-wiki {{ዩኔስኮ ዓለም አቀፍ ቅርስ |ስም = ፋሲል ግቢ |infoboxwidth= 22.9em |ስዕል = [[Image:Fasilidas' palace, Gonder, Ethiopia 04.jpg|250px|ፋሲል ግቢ]] |ስዕልcaption = ፊት ለፊት [[ፋሲል ግምብ]]፣ በግራ [[ዮሐንስ ቤተ መጻሕፍት|ቀዳማዊ ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት]] |አገር = [[ኢትዮጵያ]] |ዓይነት = ባሕላዊ |መመዘኛ = c(ii)(iii) |ID = 19 |አካባቢ = አፍሪካ |ዓመት = 1971 |አደጋ = |Extension = |locmapin = Ethiopia |relief = 1 |latitude = 12.61 |longitude =37.47 |map_caption = ፋሲል ግቢ በኢትዮጵያ ካርታ }} '''ፋሲል ግቢ''' ወይንም '''[[ነገሥታት ግቢ]]''' በ[[ጎንደር ከተማ]] የሚገኝ የቤተመንግስታት ግምቦች ስብስብ ነው። ግቢው የተመሰረተው በ1628ዓ.ም. በ[[ዓፄ ፋሲለደስ]] ነበር። [[ማቀባበያ]] የሚሰኘው የግቢው አጥር 900ሜትር ርዝመት<ref>http://whc.unesco.org/en/list/19</ref> ሲኖረው በውስጡ 70፣000 ስኩየር ሜትር የመሬት ይዞታ ያካልላል። አጼ ፋሲለደስ የመጀመሪያውንና ታላቁን [[ፋሲል ግምብ|ግንብ]] ያሰሩ እንጂ፣ ከርሳቸው በኋላ የተነሱት ነገሥታትም ለ220 ዓመታት የየራሳቸውን ህንጻ በመስራት ቦታው በቅርስ እንዲዳብር አድርገዋል። በግቢው የመጨረሻውን ህንጻ ያሰራችው ንግሥት [[ብርሃን ሞገስ]] ነበርች። ግቢው ገናና በነበረበት ዘመን በሽወች የሚቆጠሩ ቤቶችና ሱቆችን በውስጡ ያቅፍ ነበር። በጥንቱ ዘመን የአስተዳደር ስርዓት ተቀርጾለት በጥንቃቄ የሚመራ ነበር። ስርዓቱም [[ስርዓተ መንግስት]] በመባል ሲታወቅ በመጽሃፍ መልኩ በ[[ግዕዝ]]ና በድሮው [[አማርኛ]] የተመዘገበ ነበር። {| |- | colspan="2"|የሚከተለው ካርታ ላይ ማውስወን ቢያንሳፍፉ፣ እያንዳንዱ የግቢው ህንጻና በሮች ስም ወጥቶ ይታየወታል፡፡ ሲጫኑም ወደዚያ ክፍል ማብራሪያ ይወስደወታል።<ref>Adapted from:Monti, Augsto,I castelli di Gondar , Societa Italiana Arti Grafiche Editrice, Rome 1938</ref> |- |__TOC__ | {{ፋሲል ግቢ ካርታ}} |} [[ስዕል:L'illustration des Ta'amra Mâryâm de 1630 à 1730. Quelques remarques sur le premier style de Gondar -fasil.JPG|250px|thumb|right|ፋሲል ግቢ በኢትዮጵያን እይታ፣ በ1622 እና 1722 መካከል]] [[ስዕል:Fasilidas' palace, Gonder, Ethiopia 03.jpg |200px|thumb|left| ትንሹ የፋሲል ግምብ]] == የግቢው ይዘት == ፋሲል ግቢ፣ የውሃ እጥረት እንዳይገጥመው በማሰብ በ[[አንገርብ]] እና [[ቃሃ]] በተሰኙ ሁለት ምንጮች መካከል ነበር የተመሰረተው። ከግቢው በስተደቡብ የጎንደር [[አደባባይ]] ሲገኝ፣ ቦታው ለገበያነት፣ ለአዋጅ መንገሪያነት እና ለወንጀለኛ መቅጫነት ያገለግል ነበር <ref>Munro-Hay, ''Ethiopia'', pp. 114f</ref> ። በአሁኑ ወቅት የጎንደር ከተማ መናፈሻ በመሆነ ያገልግላል። ማቀባበያ የሚሰኘው የግቢው አጥር ግምብ በዙሪያው 12 በሮች ሲኖሩት፣ እኒህ በሮች ግልጋሎታቸውን የሚወክሉ ስያሜ ነበሯቸው። አንዳንዶቹ በሮች ከውጨኛው አለም ጋር ይገናኙ የነበሩት በትላልቅ ድልድዮች ነበር። ምንም እንኳ አብዛኞቹ የግቢው ቤቶች በጦርነትና እሳት ቢወድሙም ዋና ዋናዎቹ ህንጻዎች ግን እስከ አሁኑ ዘመን ዘልቀው ይታያሉ። ከነዚህ ጉልህ ህንጻዎች መካከል የ[[ፋሲለደስ ግምብ]]፣ [[ትንሹ የፋሲል ግምብ]]፣ የ[[ታላቁ እያሱ ግምብ]]፣ የ[[ዳዊት ፫ ዙፋን ቤት]]፣ [[ምንትዋብ ግምብ]]፣ የ[[ምንትዋብ መዋኛ|የምንትዋብ ቱርክ መዋኛ]]፣ የ[[ፈረስ ቤት|ፈረሶች ቤት]]፣ የ[[ፈረሰኞች አለቃ ቤት]]፣ [[አንበሶች ቤት]]፣ የ[[በካፋ ግምብ]]፣ የ[[በካፋ ሰገነት]]፣ የ[[ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት|ቀዳማዊ ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት]]፣ [[ዮሐንስ ቤተ መጻሕፍት]]፣ [[አዋጅ መንገሪያ]]ን፣ [[ክረምት ቤት]]፣ [[ቋል ቤት|ቋል ቤት(የሰርግ ቤት)]] እና [[ግምጃ ቤት ማርያም]]፣ [[አጣጣሚ ሚካኤል]] የሚሰኙ አብያተ ክርስቲያናት የግኙበታል። በተጨማሪ ከፋሲል ግቢ ወጣ ብሎ በስተሰሜን [[ራስ ግምብ]] ይገኛል። ==ትንሹ የፋሲል ግምብ == {{ዋና| ትንሹ የፋሲል ግምብ}} '''ትንሹ የፋሲል ግምብ''' ሌሎች ህንጻዎች ከመገንባታቸው በፊት ለሙከራ ያክል የተገነባ የፋሲል ግቢ የመጀመሪያው አንስተኛ ህንጻ ነው። ዋናው የ[[ፋሲል ግምብ]] እስኪገነባ ድረስ ዓፄ ፋሲለደስ ተቀምጠዉበት የነበር ህንጻ ነው። [[ስዕል:ማቀባበያድልድይ.png|200px|thumb|left| በ[[ማቀባበያ ድልድይ]] ስር ሰዎች ሲዘዋወሩ]] [[ስዕል:FasilidasPalaceGonder.jpg|200px|left|thumb|ፋሲል ግምብ]] == ማቀባበያ == የፋሲል ግቢን ዙሪያ ጥምጥም የያዘው የግምብ አጥር ማቀባበያ በመባል ይታወቃል። ስሙ ከጥንት ጀምሮ የነበር ሲሆን በ[[ዓፄ በዕደማርያም]] ዜና መዋዕልም መቀባበያ የሚባል ህንጻ ተጠቅሶ ይገኛል<ref>የአጼ በእደ ማርያም ዜና መዋዕል</ref>። ትርጎሜውም መዘጋጃ፣ ወይም መከላከያ ምሽግ መሆኑ ነው። በዚህ የግምብ አጥር ዙሪያ 12 በሮችና ከፍ ብለው የተሰሩ መተላለፊያ ድልድዮች ይገኛሉ። የፋሲል ግቢ እንደሐዋርያት ብዛት 12 በሮች አሉት፣ 12ቱም እንደየተግባራቸው ስም ወጥቶላቸው ያገልግሉ ነበር። [[እንኳየ በር|ልዕልት እንኳየ በር]]፣ በንግሥት [[ብርሃን ሞገስ]] እናት ስም የተሰየመ ነበር። [[ግምጃ ማርያም በር]] ወደ [[ግምጃ ቤት ማርያም]] ቤተክርስቲያን ግቢ የሚያሻግር ሲሆን [[ጃን ተከል በር|ጃን ተከል በር(ፊት በር)]] የሚባለው ዋናው በር ነው፡፡ በአሁኑ ወቅት የጎብኚዎች መግቢያ ነው፡፡ ከ[[አደባባይ]] ፊት ለፊት ይገኛል። [[ወምበር በር|ወምበር በር (የዳኞች በር)]] የፍርድ መስጫ በር ሆኖ ዳኞች የሚገቡበትም ነው ፣ [[ተዝካር በር]] በድሮ ጊዜ ድልድይ የነበረው፣ ሆኖም ግን በ[[ዳግማዊ ኢያሱ]] ጊዜ በተነሳ ጦርነት የፈረሰበት በር ነው።የቀብርና የሙታን ሥርዓት ለማስፈጸም የሚገባበት ነው። [[አዛዥ ጥቁር በር]] በድሮ ጊዜ ከ[[አደባባይ ተክለ ሃይማኖት]] ጋር በድልድይ ይገናኝ ነበር፡፡ [[አደናግር በር]] እንዲሁ በድሮ ጊዜ [[ቅዱስ ሩፋኤል]] ተብሎ ከሚታወቀው የ[[ሸማኔዎች ሰፈር]] ቤተክርስቲያን ጋር በድልድይ ይገናኝ ነበር።የፈትል ባለሙያዎች የሚገቡበት ነበር። [[ቋሊ በር]] ከ[[እልፍኝ ጊዮርጊስ]] ቤተክርስቲያን ዘመናዊ መግቢያ አጠገብ የሚገኝ ሲሆን ስሙ የወጣው የ''ንግሥት ደንገጡሮች በር'' መሆኑን ለመግለጽ ነበር። [[እምቢልታ በር]] የአዝማሪዎች በር ሲሆን [[እልፍኝ በር]] ወደ የግቢው የግል ህንጻዎች የሚወስድ ነበር። [[ባልደራስ በር]] እሚያመለክተው የፈረሰኞች አለቃ በር መሆኑን ሲሆን፣ [[ራስ በር]] በሌላ ስሙ [[ቋረኞች በር]] ተብሎ ይታወቅ ነበር። [[እርግብ በር]] ደግሞ [[ቀጭን አሸዋ በር]] በመባል በሁለተኛ ስም ይታወቅ ነበር– ለነገሥታት እጅ መንሻ የሚገባበት በር ነው።<ref>Munro-Hay, ''Ethiopia'', pp. 118-120</ref>። ==ፋሲል ግምብ == {{ዋና|ፋሲል ግምብ}} '''ፋሲል ግምብ''' '''ፋሲል ግቢ''' ውስጥ ካሉት ግምቦች ትልቁና የመጀመሪያው ዋና ህንጻ ነው። ቤተመንግሥቱ 32 ሜትር ቁመት እና 25 ሜትር በ25 ሜትር የሆነ የጎንና ጎን ርዝመት አለው። ባለ ሦስት ፎቅ ሕንፃ ሲሆን 123 ደረጃዎች አሉት።አጼ [[ፋሲለደስ]] የአገሪቱ መዲናን ከቦታ ቦታ መዛወር በመሰልቸት በመጨረሻ [[ጎንደር ከተማ]] ላይ የረጋ ማዕከል በ1628ዓ.ም. አቋቋሙ። በ1640ወቹ መጀመሪያ ፋሲል ግምብን በከተማው ማዕከል አሰርተው አስጨረሱ። ከጣሪያው ላይ ባለው መመልከቻ በረንዳ እስከ [[ጣና ሐይቅ]] ድረስ መመልከት ይቻላል። በውስጡ 20 ክፍሎች አሉት። ግድግዳው ላይ የተሰሩ ብዙ ጌጦች የነበሩት ሲሆን እንደ ጣሊያናዊው [[አመዶ]] የ1930 ጥናት የ[[ማግኔት]] ኮምፓስ ወደ ግድግዳዊ ሲጠጋ ኮምፓሱ በሃይል ዘውሮ ወደ 80 [[ዲግሪ]] እንደሚጠጋ ይጠቃሳል። ከዚህ ተነስቶ ግድግዳው ከማግኔታይት ባዛልት እንደተሰራ ይዘግባል (ገጽ 26)። የ[[የመን (አገር)|የመኑ]] አምባሳደር [[ሃሰን ኢብን አል-ሃያሚ]] ይህን ግምብ በ1640ዓ.ም. ተመልክቶ «ድንቅ ህንጻ፣ ውብ የሆነ የድንጋይና ኖራ ውጤት» በማለት እንደሚገልጸው ታሪክ አጥኝው ስቱዋርት ሞንሮ-ሄይ ዘግቦት ይገኛል። ከቤተ መንግሥቱ ጫፍ ላይ የንጉሡ- የአፄ ፋሲል የቅኝት ማማ ይገኛል። በሦስተኛው ፎቅ ላይ የንጉሡ መኝታ ክፍል አለ። በሁለተኛው ፎቅ ላይ ደግሞ ፊት ለፊት የአክሊል ቅርጽ ያለው በረንዳ ይገኛል። ይህ በረንዳ የንጉሡ አዋጅ መንገሪያ፤ ሕግና ትእዛዛት ማሳወቂያ ነው። አንደኛው ፎቅ በረንዳ ላይ እንደየማዕረጋቸው የሚቀመጡ ሹማምንትና አፈ- ቀላጤዎች ከንጉሡ አንደበት ተቀብለው በተዋረድ አዋጁን ያሰማሉ። እንዲህ እያለም- ነጋሪት እየተጎሰመ፣ እምቢልታ እየተነፋ፣ ከበሮ እየተደለቀ አዋጁ ከሕዝቡ ጆሮ ይደርሳል። በቤተ መንግሥቱ አራቱም ማዕዘናት የክብ ቅርጽ ያላቸው እና ላቅ ብለው የሚታዩ ግምቦች አሉ። እነዚህም አራቱን ወንጌላውያን- ማቴዎስ፣ ማርቆስ፣ ሉቃስና ዮሐንስን ወክለው የተገነቡ ናቸው። የማዕዘን ግንቦቹ እያንዳንዳቸው ሦስት ሦስት መስኮቶች አላቸው ( በአንደኛ ፎቅ ላይ አንድ፣ በሁለተኛ ፎቅ ላይ አንድ፣ በሦስተኛ ፎቅ ላይ አንድ መስኮት ማለት ነው) የመስኮቶቹ ብዛትም 12 ሲሆን፤ ሐዋሪያትን ይወክላል። ወደ አንደኛ ፎቅ ለመውጣት 32 ደረጃዎች አሉ። ደረጃዎቹም አፄ ፋሲል በ17ኛው ክፍለ ዘመን በ32ኛው ዓመት (በ1632 ዓ.ም) በትረ-ንግሥና መጨበጣቸውን ያጠይቃል። በአንደኛው ፎቅ የእንግዳ መቀበያ ክፍልን ጨምሮ የሴትና የወንድ ማዕድ ቤቶች፣ በወርሃ ክረምት የእሳት መሞቂያ፣ ንጉሱ ከእንግዶች ጋር የሚነጋገሩበት ክፍል እና መፀዳጃ ቤቶች ይገኛሉ። ክፍሎቹ በዚያን ዘመን በተሰሩና ውበታቸው ባልጠወለገ ጠንካራ የእንጨት በሮች የተከፋፈሉ ናቸው። የቤተ መንግሥቱ መግቢያ በርም እንዲሁ ከግዙፍ ጣውላ የተሠራ ሁለት ተካፋች በር ነው። ቤተ መንግሥቱ ከጥቁር እና ከቀይ ጥርብ ድንጋዮች የተሰራ ነው። ግድግዳው ለዓመታት በሚቦካ ኖራ የተለሰነና የተጣበቀ ሲሆን እስከ አንድ ሜትር ተኩል ውፍረት አለው። ይህ የኖራ ማጣበቂያ በየጊዜው እየጠነከረ የሚሄድ እንጅ የሚላላ አይደለም። ከቤተ መንግሥቱ ጀርባ ከግንቡ ጋር ተያይዘው የተገነቡ ሌሎችም ቅርሶች አሉ። የመታጠቢያ ቤቶች፣ የእስረኞች ማቆያ፣ የውሃ ማጠራቀሚያ ገንዳ ይጠቀሳሉ። ግን አብዛኞቹ በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ጉዳት ደርሶባቸዋል። === የፋሲል ገንዳ === ከፋሲል ግምብ አጠገብ ውሃ የነበረበት ገንዳ ይገኛል። ይሄ ገንዳ በጊዜው ለ[[ዋና]] እና [[ዓሣ]] ለማርቢያነት ያገለግል ነበር። ፋሲለደስ ዓሣ ተመጋቢ እንደነበር ይዘገባል (ገጽ 27)። {{clear}} [[ስዕል:AdyamSegedPalace.JPG|200px|right|thumb|ታላቁ ኢያሱ ግምብ]] ==ታላቁ እያሱ ግምብ == {{ዋና|ታላቁ እያሱ ግምብ}} '''ታላቁ እያሱ ግምብ''' (አድያም ሰገድ ግምብ)፣ በንጉሱ [[ታላቁ እያሱ]] ዘመን ተገንብቶ በ1677 (ዘመነ ማቲዎስ) የተጠናቀቀ ነበር። የአናጢዎች መሪ [[ አናጢ ወልደ ጊዮርጊስ|ወልደ ጊዮርጊስ]] ግምቡን የሰራው ሲሆን በጊዜው ከ[[ጠቢቡ ሰለሞን]] ቤት የብለጠ ያምር ነበር በመባል የተደነቀ ነበር። <ref>Budge,( 1928) pp. 409</ref> የግምቡ ጣሪያ በወርቅና በከበሩ ደንጊያወች ያጌጠ ነበር። ግድግዳዎቹ ከዝሆን ጥርስና ከቅጠላቅጥል ጌጦች የተሰራ ነበር።<ref>[[ሪቻርድ ፓንክኸርስት]]፣ The Ethiopians: a history፣ ገጽ 111 </ref> ግምቡ በ[[2ኛው የዓለም ጦርነት]] ጊዜ በእንግሊዝ የአውሮፕላን ቦምብ ድብድባ የተጎዳ ቢሆም አብዛኛው ክፍሉ ግን አሁን ድረስ ሳይፈርስ ይገኛል። [[ስዕል:Ethio w13.jpg|200px|thumb|right |ዮሐንስ ቤተ መጽሐፍ በግራ በኩል የሚታየው ህንጻ ነው፣ ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት በስተቀኝ ይታያል]] ==ዮሐንስ ቤተመጻሕፍት== {{ዋና|ዮሐንስ ቤተመጻሕፍት}} '''ዮሐንስ ቤተመጻሕፍት''' በ[[ፋሲልደስ]] ልጅ በ[[ቀዳማዊ አጼ ዮሐንስ]] የተገነባ [[ቤተ መጻሕፍት]] ሲሆን በፋሲል ግቢ ይገኛል። አማዶ በ1930 ብዙ ጌጣጌጥ እንደነበረውና ውጭውም ጥሩ መልክ ባለው፣ ከ[[ኑግ]] ዘይት በተሰራ ቢጫ ፕላስተር የተለጠፈ እንደነበር ይዘግባል። በዚሁ ወቅት የዚህ ህንጻ ሁለት ጎኖች የመፍረስ አደጋ ገጥሟቸው እንደነበርም ጽፎት ይገኛል (ገጽ 27)። አንድ ፎቅ ያለው ይሄ ህንጻ ምድር ቤቱ 3 ሰፋፊ ክፍሎች አሉት ። ከነዚህ ውስጥ አንዱ ክፍል ከሁሉ የሚሰፋ የነበር ሲሆን ይህን ክፍል ከሁለት የሚከፍል [[ቅስት]] ነበረው። በተረፈ የፎቁ ክፍል ከሁለት የተከፈለ የነበር ሲሆን፣ ወደ ፎቁ የሚያወጣው ደረጃ ከቤተመጻህፍቱ በስተ ውጭ(ገጽ 27)። ==ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት== {{ዋና|ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት}} '''ዮሐንስ ጽሕፈት ቤት''' በ[[ፋሲልደስ]] ልጅ በ[[ቀዳማዊ አጼ ዮሐንስ]] የተገነባ በፋሲል ግቢ የሚገኝ ያስገነባው ንጉስ ጽህፈት ቤት የነበር ነው። እንደቤተመጻሕፍቱ ሁሉ፣ ይሄም ህንጻ አንድ ፎቅ አለው። የምድሩ ክፍል እንግዶችን ለመቀበልና ሌሎች ህዝባዊ በዓላትን ለማክበር ይጠቅም ነበር። ፎቅ ቤቱ በአንጻሩ እንደ መዝገብ ቤት ሲያገለግል የ[[ግብር]] እና የ[[ፍርድ ቤት]] መዝገቦችን ይይዝ ነበር (ገጽ 28)። ትንሽ አንስተኛ በር ወደ አንስተኛ ሰገነት መወጣጫ ደረጃ ስታመራ፣ ሌላ ሰፊ በር ደግሞ ወደ ውጭ ያመራል። [[ስዕል:CasaDelCapo_cavarialler.jpg |200px|thumb|right|የፈረሰኞች አለቃ ቤት - በ1920ዎቹ ]] ==የፈረሰኞች አለቃ ቤት == {{ዋና|የፈረሰኞች አለቃ ቤት }} የፈረሰኞች አለቃ ቤት በፋሲል ግቢ ዋና በር ጎንና ጎን ያሉ ባለ አንድ ፎቅ ግንቦች ናቸው። እኒህ ፎቆች ከሌሎቹ ህንጻዎች ለየት ባለ መልኩ ሳይፈርሱ ብዙ ዘመን አሳልፈዋል። ጣሊያናዊው [[አሌሳንድሮ ኮርቴ]] በ1930 ጥናቱን ሲያካሂድ በእኒህ ህንጻዎች የአጣጣሚ ሚካኤል ቄስ ይኖሩ እንደነበር ሳይዘግብ አላለፈም (ገጽ 38)። ወደ ላይ የሚያወጣ የውጭ ደረጃ አለው። [[ስዕል:AttatamiMIKael.JPG|200px|thumb|left| አጣጣሚ ቅዱስ ሚካኤል በ1920ዎቹ]] == አጣጣሚ ሚካኤል == {{ዋና|አጣጣሚ ሚካኤል}} '''አጣጣሚ ቅዱስ ሚካኤል''' ፋሲል ግቢ ውስጥ በስተ ሰሜን ምስራቅ ክፍል ሲገኝ፣ [[ሰኔ ፲፪]] ቀን [[1708|፲፯፻፰]] ዓመተ ምሕረት ተመርቆ የተከፈተ ቤተ ክርስቲያን ነው። ወደቤተክርስቲያኑ የሚገባው በ[[እልፍኝ በር]] አድርጎ ነው። በዓፄ ዳዊት ዘመን ይተገነባው ይሄ ቤተክርስቲያን የአራት ማዕዘን ቅርጽ የነበረውና መልካም [[ውድር]]ን የተከተለ ነበር። ሁለት ሰገነቶች የነበሩት ሲሆን አንዱ ግን ወድቋል። ውስጡ ከ3 ክፍሎች ነበሩት (ገጽ 38)። የአጣጣሚ ሚካኤል ቄሶች በ[[አለቃ ገነት]] ማዕረግ እስካሁን ይታወቃሉ። [[ስዕል: ICastelliDiGondar-MontiDellaCorte 0062.jpg|200px|thumb|left| የበካፋ ግምብ በ1920ዎቹ ]] ==በካፋ ግምብ == {{ዋና| በካፋ ግምብ}} በካፋ ግምብ ፋሲል ግቢ ውስጥ የሚገኝ በአጼ [[በካፋ]] የታነጸ ነው። ግምቡ በግቢው በስተሰሜን በኩል ሲገኝ፣ ከ[[ፈረሶች ቤት]] ጋር የተያያዘ ነው። ይህ የዓፄ በካፋ ቤተ መንግሥት ነው። በ 'V' ቅርጽ የተሠራ ሲሆን 30 ሜትር ርዝመትም አለው። መሲህ ሰገድ በካፋ በፋሲል አምባ ያኖሩት ቅርስ ለግቢው አምስተኛው ቤተ መንግሥት ነው፡፡ በጣም ረዥም ሲሆን ከሁሉም የአምባው አብያተ መንግሥታት የተለየ ቅርጽ አለው። በዚህ ህንጻ በስተግራ በኩል ረዥም ግድግዳ ይታያል። በስተቀኝ ደግሞ ዋናው የቤተመንግሥቱ ክፍል አለ። ብቻውን የቆመው ግድግዳውና ዋናው ቤተ መንግሥት በ30 ሜትር ርዝመት ላይ ይገናኛሉ። ከመግቢያው ጀምሮ ግድግዳዎቹ እስከሚገናኙበት ድረስ ያለው ክፍተት እየጠበበ ሄዶ የ'V' ቅርጽ ይኖረዋል። ብቻውን በቆመው ግድግዳና በዋናው የቤተ መንግሥቱ ግድግዳ መካከል የ'V' ቅርጽ ያለው ክፍት ቦታ አለ። ይህ ክፍት ቦታም ጣሪያ የሌለውና በልምላሜ የተሸፈነ ነው። በዘመኑ የነበሩ መኳንንትና የፈረሰኛ አዛዦች እንደየማዕረጋቸው ፈረሶቻቸውን የሚያቆሙት- በዚሁ ክፍት ቦታ ላይ ነበር። የቤተ መንግሥቱ በርና መስኮቶች እስካሁን ያሉ ጣውላዎች ናቸው፣ ከሁለት ተከፋች ናቸው። የቤተ መንግስቱ እልፍኝ ከጫፍ እስከ ጫፍ የተዘረጋ ነው። እስከ 300 ሰዎችንም የማስተናገድ አቅም አለው። [[ስዕል:LionsCageByDawitIII.JPG |200px|thumb|right| አምበሶች ቤት -ፋሲል ግቢ]] == አምበሶች ቤት== {{ዋና| አምበሶች ቤት}} '''አምበሶች ቤት''' በአጼ [[ሳልሳዊ ዳዊት]] የተሰራ በፋሲል ግቢ የሚገኝ አንበሶች ይኖሩበት የነበር ነው። እስከ 1984 ዓ.ም. አምበሶች ይኖሩበት የነበር ሲሆን በዚሁ አመት የመጨረሻው አንበሳ በሞት አለፈ። [[ስዕል:MintewabTurkishBath.jpg |200px|thumb|right| ምንትዋብ ሐማም]] ==ምንትዋብ መታጠቢያ == {{ዋና|ምንትዋብ መታጠቢያ }} የ[[ምንትዋብ መዋኛ]] ወይም [[የምንትዋብ መታጠቢያ]]በእቴጌ [[ምንትዋብ]] የተሰራ በፋሲል ግቢ ውስጥ ከ[[ምንትዋብ ግምብ]] አጠገብ የሚገኝ ቱርክ መታጠቢያ (ሐማም) ነበር። ስለሆነም ከህንጻው ስር ምድጃ ሲኖር፣ ውሃ በቱቦ ይገባለትና እንፋሎት እያተነነ የተለያዩ የሚሸቱ ቅጠሎች በላዩ ላይ እየተደረጉ ለህመም ፈውስ የሚገኝበት ክፍል ነበር። በዚህ መታጠቢያ ቤት የመጀመሪያው ክፍል እራቁትን ሆኖ ሰውነትን ለማሞቅ የሚያገለግል ሲሆን፣ ሁለተኛ የበለጠ ሰውነትን በማጋል ላብ የሚያስወጣ ነበር። ከዚህ ቀጥሎ በቅዝቃዛ ውሃ መታጠቢያ ክፍል ውስጥ መታጠብ ሂደቱን ያጠናቅቃል። [[ስዕል:MentewabPalace.jpg |200px|thumb|left|ምንትዋብ ግምብ ]] ==ምንትዋብ ግምብ == {{ዋና| ምንትዋብ ግምብ}} '''ምንትዋብ ግምብ''' ወይንም አልፎ አልፎ '''ትንሹ ኢያሱ ግምብ''' በእቴጌ [[ምንትዋብ]] የተሰራ ሲሆን በፋሲል ግቢ ይገኛል። == ዳዊት ፫ ዙፋን ቤት== {{ዋና|ዳዊት ፫ ዙፋን ቤት }} የ'''ዳዊት ፫ኛ ዙፋን ቤት''' በ[[ቀዳማዊ እያሱ]] ልጅ በ[[ዳዊት ፫ኛ]] የተሰራ ነበር። የቀዳማዊ ዮሐንስ ግንቦች ከተገነቡ ከ15 ዓመታት በኋላ መሆኑ ነው። የዙፋን ቤቱ በግቢው በስተሰሜን በበ[[በካፋ ግምብ]] እና በ[[አጣጣሜ ቅዱስ ሚካኤል]] ቤተ ክርስቲያን መካከል ይገኛል። <ref name=Munro-Hay>Stuart Munro-Hay, ''Ethiopia, the unknown land: a cultural and historical guide'' (London: I.B. Tauris, 2002), pp. 126-128</ref> ይህ ሕንጻ በእርግጥ ቤተ መንግሥት ሳይሆን በዘመኑ የሚደረጉ ጉባኤዎች፣ ክብረ በዓላት የመዝሙርና የዝማሬ መርሐ ግብሮች፣ የሹመትና የሽረት ስነ ሥርዓቶች፣ የኪ ጥበብና የባሕል መዝናኛ ዝግጅቶችም የሚካሔዱት አዳራሽ ነው። ይህ አዳራሽ ሰፊና ጣሪያ አልባ ነው። አጼ ዳዊት ሦስተኛ አዳራሹን ሲያስገነቡት ለመዝሙርና ለዝማሜ አገልግሎት ይውል ዘንድ አስበው ነበር። ጣሪያ አልባ አድርገው ማሠራታቸው ዘማሪያን ሲያመሰግኑ ወደ ሰማይ ሲያንጋጥጡ -ሲመለከቱ የሚከልላቸው ጣሪያ እንዳይኖር ነው የሚሉ አሉ። የአጼ ዳዊት መዝሙር ቤት በአብዛኛው በዓመታዊ የንግሥና ክብረ በዓላት፣ በዓውደ በዓላትና በሌሎችም ጊዜያት ዝማሬና ዝማሜ ይቀርብበት ነበር። ንጉሱም ፊት ለፊት ከሚገኘው ባለፎቅ መድረክ ላይ ሆነው ይህንኑ መንፈሳዊ ሥርዓት ይታደማሉ። የአቋቋም የቅኔና ሌሎች ሊቃውንት በንጉሱ እና በታዳሚው ፊት ሆነው በያሬዳዊው ዝማሬና ዝማሜ ይሳተፋሉ። አጼ ዳዊት መዝሙር ቤቱን ያስገነቡት በዋናነት ለመንፈሳዊው ዝማሬና ዝማሜ የነበረ ቢሆንም ቅሉ አዳራሹ ለሌሎችም ግልጋሎቶች ይውል እንደነበር፤ ከእነዚህ አገልግሎቶቹ ውስጥ ደግሞ አንዱ የሙዚቃ እና የሌሎችም ኪነ ጥበባዊ ዝግጅቶችን ማቅረቢያነትም ነበር። ኋላ መንፈሳውያኑ ዘማርያን እና ዓለማውያኑ ሙዚቀኞች ሊጣጣሙ ስላልቻሉ አዳራሹ ለሁለት እኩል እንደተከፈለ ይጠቀሳል። እንደሚወጣላቸው መርሐ ግብር መንፈሳውያኑ በቀኝ ሙዚቀኞቹም በግራ የአዳራሹ ክፍል ኪናቸውን ማቅረብ ጀመሩ። በእንግሊዝ ቦምብ ጣይ አውሮፕላኖች የተመታው ይኸው አዳራሽ የተወሰነው ግድግዳው ፈርሷል። መንፈሳዊውን ከዓለማዊው ሙዚቃ የሚለየው የመካከል ግድግዳ ፈርሷል። [[መደብ:ፋሲል ግቢ]] [[መደብ:ጎንደር]] [[መደብ:ቀዳማዊ ዓፄ ዮሐንስ]] ==ማጣቀሻ == <references/> {{መዋቅር}} [[መደብ:ጎንደር]] [[መደብ:የኢትዮጵያ ታሪክ]] [[መደብ: ፋሲል ግቢ|*]] f73mra1wkvj26nyruyhp0f63hc2kir5 0 15551 385659 385247 2025-06-05T17:00:13Z 196.191.159.102 /* ድር ጣቢያ */ 385659 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:YouTube 2024.svg|right|frameless|alt=opn|alyas]] '''ዩ ቱብ''' በ[[ኮምፒዩተር]] የመጀመሪያውን ሙሉ ተንቀሳቃሽ ምሥል ማሳየት የቻለ ድረ ገጽ ነው። ድረ ገጹን ከዚህ የሚቀጥለውን ሊንክ ተጭነው ይመልከቱት። ዩቲዩብ በGoogle ባለቤትነት የተያዘ የአሜሪካ የመስመር ላይ ቪዲዮ ማጋሪያ መድረክ ነው። በአለምአቀፍ ደረጃ ተደራሽ፣[ማስታወሻ 1] ዩቲዩብ በፌብሩዋሪ 14፣ 2005 በSteve Chen፣ Chad Hurley እና Jawed Karim፣ በሦስት የቀድሞ የፔይፓል ሰራተኞች ተሰራ። ዋና መሥሪያ ቤቱን በሳን ብሩኖ፣ ካሊፎርኒያ፣ ዩናይትድ ስቴትስ፣ ከጎግል ፍለጋ ቀጥሎ በዓለም ላይ በብዛት የተጎበኘው ድህረ ገጽ ነው። YouTube በየቀኑ ከአንድ ቢሊዮን ሰአታት በላይ ቪዲዮዎችን በጋራ የሚመለከቱ ከ2.5 ቢሊዮን በላይ ወርሃዊ ተጠቃሚዎች አሉት።[7] ከሜይ 2019 ጀምሮ ቪዲዮዎች በደቂቃ ከ500 ሰአታት በላይ ይዘት ባለው ፍጥነት ወደ መድረክ እየተሰቀሉ ነበር [8][9] እና ከ2021 ጀምሮ በአጠቃላይ ወደ 14 ቢሊዮን የሚጠጉ ቪዲዮዎች ነበሩ።[9] በጥቅምት 2006፣ ዩቲዩብ በ1.65 ቢሊዮን ዶላር (በ2023 ከ2.31 ቢሊዮን ዶላር ጋር እኩል) በGoogle ተገዛ።[10] ጎግል ከማስታወቂያዎች ብቻ ገቢ የሚያስገኝበትን የዩቲዩብን የንግድ ሞዴል አስፍቶ የሚከፈልበትን እንደ ፊልሞች እና በዩቲዩብ የተዘጋጁ ልዩ ይዘቶችን ለማቅረብ። እንዲሁም ያለማስታወቂያ ይዘት ለመመልከት የሚከፈልበት የደንበኝነት ምዝገባ አማራጭ የሆነውን YouTube Premium ያቀርባል። ዩቲዩብ የጎግል አድሴንስ ፕሮግራምን አካቷል፣ ለYouTube እና ለተፈቀደላቸው የይዘት ፈጣሪዎች ተጨማሪ ገቢ አስገኝቷል። በ2022፣ የዩቲዩብ አመታዊ የማስታወቂያ ገቢ ወደ 29.2 ቢሊዮን ዶላር አድጓል ይህም ከ2020 ከ9 ቢሊዮን ዶላር በላይ ብልጫ አለው።[1][11] ዩቲዩብ በጎግል ከተገዛበት ጊዜ ጀምሮ ከዋናው ድረ-ገጽ ባሻገር ወደ ሞባይል አፕሊኬሽኖች፣ የአውታረ መረብ ቴሌቪዥን እና ከሌሎች መድረኮች ጋር የመገናኘት ችሎታ ተዘርግቷል። በዩቲዩብ ላይ ያሉ የቪዲዮ ምድቦች የሙዚቃ ቪዲዮዎችን፣ የቪዲዮ ክሊፖችን፣ ዜናዎችን፣ አጫጭር እና ባህሪ ያላቸው ፊልሞችን፣ ዘፈኖችን፣ ዘጋቢ ፊልሞችን፣ የፊልም ማስታወቂያዎችን፣ ቲሴሮችን እና የቲቪ ቦታዎችን፣ የቀጥታ ስርጭቶችን፣ ቪሎጎችን እና ሌሎችንም ያካትታሉ። አብዛኛው ይዘት የሚመነጨው በ"YouTubers" እና በድርጅት ስፖንሰሮች መካከል ያለውን ትብብር ጨምሮ በግለሰቦች ነው። የተቋቋሙት የሚዲያ፣ ዜና እና መዝናኛ ኮርፖሬሽኖች ብዙ ተመልካቾችን ለመድረስ በዩቲዩብ ቻናሎች ላይ ታይነታቸውን ፈጥረዋል እና አስፍተዋል። ዩቲዩብ ከዚህ በፊት ታይቶ የማይታወቅ ማህበራዊ ተጽእኖ አሳድሯል፣ ታዋቂ ባህል፣ የኢንተርኔት አዝማሚያዎች እና ባለብዙ ሚሊየነር ታዋቂ ሰዎችን መፍጠር። መድረኩ ምንም እንኳን እድገትና ስኬት ቢኖረውም አንዳንድ ጊዜ የተሳሳቱ መረጃዎችን ለማስፋፋት ፣የቅጂ መብት ያለው ይዘትን ለማጋራት ፣የተጠቃሚዎችን ግላዊነት በመጣስ ፣ሳንሱርን በማስቻል ፣የህፃናትን ደህንነት እና ደህንነትን አደጋ ላይ የሚጥል ፣እና ወጥነት የጎደለው ወይም የተሳሳተ የመድረክ አተገባበርን በማሳተፍ ትችት ይሰነዘርበታል። == ድር ጣቢያ == * http://www.youtube.com * http://m.youtube.com {{መዋቅር}} sira [[መደብ:ኢንተርኔት]] cz9zyf94hauqpof4pstjp2dkx59duy7 0 22328 385638 383588 2025-06-04T10:39:13Z 196.190.60.200 385638 wikitext text/x-wiki '''ጋሞ''' የ[[ኢትዮጵያ]] ብሔር ነው።በዚህ ብሔር ውስጥ የጋሞ ሕዝብ ይገኛል፡፡ የጋሞ ሕዝብ በኦሟዊ የቋንቋ ቤተሰብ ሥር ከሚጠቃለሉ ቋንቋዎች አንዱ የሆነውን ጋሞኛ (Gamoththo) ይናገራል፡፡የጋሞ ህዝብ ባህሉን ያለቀቀና በሽምግልና ስርዓት ዕርቅ የሚፈፅም በስነ ልቦናው ከፍ ያለ ማህበረሰብ የሚገኝበት ህዝብ ነው።የዞኑ ማዕከል አርባ ምንጭ ስትሆን ውብና ማራኪ መስዕብ ያላት በተፈጥሮ ሀብት የታደለች ከተማ ነች።የጋሞ ማህበረሰብ በድንቅ ጥበቡ በሽመና በመላው አለም ይታወቃል። {{መዋቅር-ብሔር}} [[መደብ:የኢትዮጵያ ብሔሮችባህሉ ]] 696moh9coce9ltjepd5hjh4xa7yd787 385639 385638 2025-06-04T19:35:53Z 1948 Hgemengst 51086 አንድ ለውጥ [[Special:Diff/383588|383588]] ከ[[Special:Contributions/196.189.225.173|196.189.225.173]] ([[User talk:196.189.225.173|ውይይት]]) ገለበጠ 385639 wikitext text/x-wiki '''ጋሞ''' የ[[ኢትዮጵያ]] ብሔር ነው።በዚህ ብሔር ውስጥ የጋሞ ሕዝብ ይገኛል፡፡ የጋሞ ሕዝብ በኦሟዊ የቋንቋ ቤተሰብ ሥር ከሚጠቃለሉ ቋንቋዎች አንዱ የሆነውን ጋሞኛ (Gamoththo) ይናገራል፡፡የጋሞ ህዝብ ባህሉን ያለቀቀና በሽምግልና ስርዓት ዕርቅ የሚፈፅም በስነ ልቦናው ከፍ ያለ ማህበረሰብ የሚገኝበት ህዝብ ነው።የዞኑ ማዕከል አርባ ምንጭ ስትሆን ውብና ማራኪ መስዕብ ያላት በተፈጥሮ ሀብት የታደለች ከተማ ነች።የጋሞ ማህበረሰብ በድንቅ ጥበቡ በሽመና በመላው አለም ይታወቃል። {{መዋቅር-ብሔር}} [[መደብ:የኢትዮጵያ ብሔሮች]] 9y2g8f0zqcm63e2yrwfkkobj257efu0 0 32835 385630 337267 2025-06-02T18:59:39Z Bizaydemme 53482 "የ" የሚለውን "ይ" በሚለው ነው የተስተካከለው 385630 wikitext text/x-wiki ይሖዋ በ[[ዕብራይስጥ]] ቋንቋ יהוה በመባል በአራት ፊደላት (ሲነበቡ ዮድ ሔ ዋው ሔ) የተጠቀሰው የፈጣሪ ስም በአማርኛ የተለመደ አጠራር ነው። የጥንት አይሁዳውያን በነበራቸው ወግ መሰረት ይህንን ስም በአደባባይ መጥራት እንደ ትልቅ ኃጢአት ስለሚቆጠር ከዚህ ወግ በፊት የነበሩት አይሁዳውያን (በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ተጽፈው የምናገኛቸው ግለሰቦችም ጭምር) ይህን ስም እንዴት አድርገው ይጠሩት እንደነበር ማወቅ አልተቻለም። በ1879 የታተመው የአማርኛ መጽሐፍ ቅዱስ በዘጸዓት 6፡3 ላይ "እግዚአ-ይሆዋ" (Lord Jehovah) በማለት ይህንን ስም አስቀምጧል። አብዛኞቹ ዘመናዊ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞች በአንዳንድ ቦታዎቻቸው ላይ "[[ያህዌ]]" ወይም "ያህዌህ" የሚለውን አጠራር የተጠቀሙ ሲሆን በአጠቃላይ "[[እግዚአብሔር]]" በሚለው ቃል መጠቀምን መርጠዋል። == መለኮታዊው ስም - አስፈላጊነቱና ትርጉሙ == በመጽሐፍ ቅዱስህ ውስጥ መዝሙር 83፡18 የተተረጎመው እንዴት ነው? ታዋቂው የኪንግ ጀምስ እንግሊዝኛ ትርጉም ይህን ጥቅስ "ሰዎች ሁሉ ስምህ ይሖዋ (Jehovah) የሆነው አንተ፣ በምድር ሁሉ ላይ አንተ ብቻ ልዑል እንደሆንህ ይወቁ።" ሲል ተርጉሞታል። በርከት ያሉ ሌሎች የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞችም ተመሳሳይ በሆነ መንገድ ተርጉመውታል። ይሁን እንጂ ብዙዎቹ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞች ይሖዋ የሚለውን ስም "እግዚአብሔር"፣ "ጌታ" ወይም "ዘላለማዊ" እንደሚሉት ባሉ የማዕረግ ስሞች ተክተውታል። ይህ ጥቅስ የሚናገረው ስለ ስም ነው። አብዛኛው የ[[መጽሐፍ ቅዱስ]] ክፍል በተጻፈበት በዕብራይስጥ ቋንቋ እዚህ ጥቅስ ላይ በአይነቱ ልዩ የሆነ የግል ስም ሠፍሮ ይገኛል። ይህ ስም በዕብራይስጥ ፊደላት יהרה (የሐወሐ) ተብሎ ተጽፏል። በአማርኛ የተለመደው የዚህ ስም አጠራር "ይሖዋ" ነው። ይህ ስም የሚገኘው በአንድ የመጽሐፍ ቅዱስ ጥቅስ ላይ ብቻ ነውን? አይደለም። መጀመሪያ በተጻፉት የዕብራይስጥ ቅዱሳን ጽሑፎች ውስጥ 7000 ጊዜ ያህል ተጠቅሶ ይገኛል! የአምላክ ስም ምን ያህል አስፈላጊ ነው? [[ኢየሱስ ክርስቶስ]] ያቀረበውን የናሙና ጸሎት እንመልከት። ጸሎቱ የሚጀምረው "በሰማያት የምትኖር አባታችን ሆይ፤ ስምህ የቀደስ" በሚሉት ቃላት ነው።(ማቴዎስ 6፡9) ከጊዜ በኋላም ኢየሱስ "አባት ሆይ፣ ስምህን አክብረው" ሲል ወደ ፈጣሪ ጸልዮአል። "አክብሬዋለሁ፤ ደግሞም አከብረዋለሁ" የሚል መልስም ከሰማይ መጥቷል። (ዮሐንስ 12፡28) የአምላክ ስም ትልቅ ቦታ የሚሰጠው ነገር እንደሆነ በግልጽ መረዳት ይቻላል። ታዲያ አንዳንድ ተርጓሚዎች ይህን ስም ከመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞቻቸው ውስጥ በማውጣት በማዕረግ ስሞች የተኩት ለምንድነው? ሁለት ዋና ዋና ምክንያቶች ያሉ ይመስላል። አንደኛው ምክንያት ብዙዎች 'ስሙ መጀመሪያ ይጠራበት የነበረው መንገድ ዛሬ ስለማይታወቅ ልንጠቀምበት አይገባም' የሚል አቋም ያላቸው መሆኑ ነው። የጥንቱ የዕብራይስጥ ቋንቋ የሚጻፈው ያለ አናባቢ ነበር፣ (ልክ የጥንቱ የግእዝ ቋንቋ አጻጻፍ ያለ አናባቢ ይጻፍ እንደነበረው)። ስለሆነም ዛሬ የሐወሐ የሚሉት ፊደላት በመጽሐፍ ቅዱስ ዘመን እንዴት ይነበቡ እንደነበር በእርግተኝነት የሚያውቅ የለም። ይሁን እንጂ ይህ የአምላክን ስም እንዳንጠቀም ሊያግደን ይገባልን? በመጽሐፍ ቅዱስ ዘመን ኢየሱስ የሚለው ስም ይጠራ የነበረው የሹዋ ወይም የሆሹዋ ተብሎ ሊሆን ይችላል፤ በአሁኑ ጊዜ ይህን በእርግጠኝነት ሊናገር የሚችል ሰው የለም። ሆኖም ዛሬ በዓለም ዙሪያ የሚኖሩ ሰዎች በቋንቋቸው የተለመደውን አጠራር በመጠቀም ኢየሱስ የሚለውን ስም በተለያየ መንገድ ይጠሩታል። ለምሳሌ ጂሰስ በእንግሊዝኛ፣ የሱስ ወይም ኢየሱስ በአማርኛ፣ ያሱ ወይም ያሹ በብዙ የአፍሪካ ቋንቋዎች፣ የሆሹዋ በዕብራይስጥ፣ ኢሳ በአረብኛ፣ የሱሳ በተለያዩ የኢትዮጵያ ደቡብ አካባቢ ቋንቋዎች የኢየሱስ ስም በተለያየ መንገድ ይጠራል። ሰዎች በመጀመሪያው መቶ ዘመን የነበረውን አጠራር ስለማያውቁ ብቻ በዚህ ስም ከመጠቀም ወደኋላ አላሉም። በተመሳሳይም ወደ ውጭ አገር ብትሄድ የራስህ ስም በሌላ ቋንቋ ለየት ባለ መንገድ እንደሚጠራ ትረዳ ይሆናል። ስለዚህም ብዙ ሰዎች የአምላክ ስም ጥንት ይጠራበት የነበረውን መንገድ በእርግጠኝነት አለማወቃችን በስሙ እንዳንጠቀም ምክንያት ሊሆነን አይችልም የሚል አመለካከት አላቸው። የአምላክ ስም ከመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ እንዲወጣ ምክንያት እንደሆነ ተደርጎ የሚጠቀሰው ሁለተኛው ነገር ለረጅም ዘመን ከኖረ የአይሁዳውያን ወግ ጋር የተያያዘ ነው። ብዙዎች አይሁዳውያን የአምላክ ስም ፈጽሞ መጠራት የለበትም የሚል እምነት አላቸው። ይህ እምነት የሚከተለውን የመጽሐፍ ቅዱስ ጥቅስ በተሳሳተ መንገድ ከመተርጎም የመነጨ እንደሆነ ካለው ሁኔታ መረዳት ይቻላል፦ "የእግዚአብሔር (የይሖዋ) አምላክህን ስም ያለአግባብ አታንሳ (ወይም በከንቱ አትጥራ)፤ እግዚአብሔር (ይሖዋ) ስሙን ያለ አግባብ የሚያነሳውን በደል አልባ አያደርገውምና።" - ዘጸዓት 20፡7 ይህ ህግ የአምላክን ስም ያለ አግባብ (በከንቱ) መጠቀምን ወይም መጥራትን ያወግዛል። ይሁን እንጂ ስሙን አክብሮት በተሞላበት መንገድ እንዳንጠቀም በፍጹም አይከለክልም። የዕብራይስጥ ቅዱሳን ጽሁፎችን (ብሉይ ኪዳንን) የጻፉት ጸሐፊዎች በሙሉ አምላክ ለጥንት እስራኤላውያን በሰጠው ሕግ ይመሩ የነበሩ ታማኝ ሰዎች ናቸው። ሆኖም የአምላክን ስም በተደጋጋሚ ጊዜያት ይጠቀሙ ነበር። ለምሳሌ ያህል በብዙ አምላኪዎች ፊት በታላቅ ድምጽ ይዘመሩ በነበሩ ብዙ መዝሙራት ውስጥ የአምላክን ስም ጠቅሰዋል። እንዲያውም ይሖዋ አምላክ አምላኪዎቹ ስሙን እንዲጠሩ ያዘዛቸው ሲሆን ታማኝ አገልጋዮቹም ይህንን ትዕዛዝ አክብረዋል። (ኢዩዔል 2፡32፣ የሐዋርያት ስራ2፡21) ስለዚህ ዛሬ ያሉ ክርስቲያኖች ኢየሱስ እንዳደረገው የአምላክን ስም አክብሮት በተሞላበት መንገድ መጠቀም ይችላሉ። [[መደብ:መጽሐፍ ቅዱስ]] [[መደብ: ክርስትና]] rv82pv86yjlrfbwvgo3k11m44l4sy9e 385642 385630 2025-06-04T20:36:44Z 200.24.154.82 385642 wikitext text/x-wiki ይሖዋ በ[[ዕብራይስጥ]] ቋንቋ יהוה በመባል በአራት ፊደላት (ሲነበቡ ዮድ ሔ ዋው ሔ) የተጠቀሰው የፈጣሪ ስም በአማርኛ የተለመደ አጠራር ነው። የጥንት አይሁዳውያን በነበራቸው ወግ መሰረት ይህንን ስም በአደባባይ መጥራት እንደ ትልቅ ኃጢአት ስለሚቆጠር ከዚህ ወግ በፊት የነበሩት አይሁዳውያን (በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ተጽፈው የምናገኛቸው ግለሰቦችም ጭምር) ይህን ስም እንዴት አድርገው ይጠሩት እንደነበር ማወቅ አልተቻለም። በ1879 የታተመው የአማርኛ መጽሐፍ ቅዱስ በዘጸዓት 6፡3 ላይ "እግዚአ-ይሆዋ" (Lord Jehovah) በማለት ይህንን ስም አስቀምጧል። አብዛኞቹ ዘመናዊ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞች በአንዳንድ ቦታዎቻቸው ላይ "[[ያህዌ]]" ወይም "ያህዌህ" የሚለውን አጠራር የተጠቀሙ ሲሆን በአጠቃላይ "[[እግዚአብሔር]]" በሚለው ቃል መጠቀምን መርጠዋል። == መለኮታዊው ስም - አስፈላጊነቱና ትርጉሙ == በመጽሐፍ ቅዱስህ ውስጥ መዝሙር 83፡18 የተተረጎመው እንዴት ነው? ታዋቂው የኪንግ ጀምስ እንግሊዝኛ ትርጉም ይህን ጥቅስ "ሰዎች ሁሉ ስምህ ይሖዋ (Jehovah) የሆነው አንተ፣ በምድር ሁሉ ላይ አንተ ብቻ ልዑል እንደሆንህ ይወቁ።" ሲል ተርጉሞታል። በርከት ያሉ ሌሎች የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞችም ተመሳሳይ በሆነ መንገድ ተርጉመውታል። ይሁን እንጂ ብዙዎቹ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞች ይሖዋ የሚለውን ስም "እግዚአብሔር"፣ "ጌታ" ወይም "ዘላለማዊ" እንደሚሉት ባሉ የማዕረግ ስሞች ተክተውታል። ይህ ጥቅስ የሚናገረው ስለ ስም ነው። አብዛኛው የ[[መጽሐፍ ቅዱስ]] ክፍል በተጻፈበት በዕብራይስጥ ቋንቋ እዚህ ጥቅስ ላይ በአይነቱ ልዩ የሆነ የግል ስም ሠፍሮ ይገኛል። ይህ ስም በዕብራይስጥ ፊደላት יהרה (የሐወሐ) ተብሎ ተጽፏል። በአማርኛ የተለመደው የዚህ ስም አጠራር "ይሖዋ" ነው። ይህ ስም የሚገኘው በአንድ የመጽሐፍ ቅዱስ ጥቅስ ላይ ብቻ ነውን? አይደለም። መጀመሪያ በተጻፉት የዕብራይስጥ ቅዱሳን ጽሑፎች ውስጥ 7000 ጊዜ ያህል ተጠቅሶ ይገኛል! የአምላክ ስም ምን ያህል አስፈላጊ ነው? [[ኢየሱስ ክርስቶስ]] ያቀረበውን የናሙና ጸሎት እንመልከት። ጸሎቱ የሚጀምረው "በሰማያት የምትኖር አባታችን ሆይ፤ ስምህ የቀደስ" በሚሉት ቃላት ነው።(ማቴዎስ 6፡9) ከጊዜ በኋላም ኢየሱስ "አባት ሆይ፣ ስምህን አክብረው" ሲል ወደ ፈጣሪ ጸልዮአል። "አክብሬዋለሁ፤ ደግሞም አከብረዋለሁ" የሚል መልስም ከሰማይ መጥቷል። (ዮሐንስ 12፡28) የአምላክ ስም ትልቅ ቦታ የሚሰጠው ነገር እንደሆነ በግልጽ መረዳት ይቻላል። ታዲያ አንዳንድ ተርጓሚዎች ይህን ስም ከመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞቻቸው ውስጥ በማውጣት በማዕረግ ስሞች የተኩት ለምንድነው? ሁለት ዋና ዋና ምክንያቶች ያሉ ይመስላል። አንደኛው ምክንያት ብዙዎች 'ስሙ መጀመሪያ ይጠራበት የነበረው መንገድ ዛሬ ስለማይታወቅ ልንጠቀምበት አይገባም' የሚል አቋም ያላቸው መሆኑ ነው። የጥንቱ የዕብራይስጥ ቋንቋ የሚጻፈው ያለ አናባቢ ነበር፣ (ልክ የጥንቱ የግእዝ ቋንቋ አጻጻፍ ያለ አናባቢ ይጻፍ እንደነበረው)። ስለሆነም ዛሬ የሐወሐ የሚሉት ፊደላት በመጽሐፍ ቅዱስ ዘመን እንዴት ይነበቡ እንደነበር በእርግተኝነት የሚያውቅ የለም። ይሁን እንጂ ይህ የአምላክን ስም እንዳንጠቀም ሊያግደን ይገባልን? በመጽሐፍ ቅዱስ ዘመን ኢየሱስ የሚለው ስም ይጠራ የነበረው የሹዋ ወይም የሆሹዋ ተብሎ ሊሆን ይችላል፤ በአሁኑ ጊዜ ይህን በእርግጠኝነት ሊናገር የሚችል ሰው የለም። ሆኖም ዛሬ በዓለም ዙሪያ የሚኖሩ ሰዎች በቋንቋቸው የተለመደውን አጠራር በመጠቀም ኢየሱስ የሚለውን ስም በተለያየ መንገድ ይጠሩታል። ለምሳሌ ጂሰስ በእንግሊዝኛ፣ የሱስ ወይም ኢየሱስ በአማርኛ፣ ያሱ ወይም ያሹ በብዙ የአፍሪካ ቋንቋዎች፣ የሆሹዋ በዕብራይስጥ፣ ኢሳ በአረብኛ፣ የሱሳ በተለያዩ የኢትዮጵያ ደቡብ አካባቢ ቋንቋዎች የኢየሱስ ስም በተለያየ መንገድ ይጠራል። ሰዎች በመጀመሪያው መቶ ዘመን የነበረውን አጠራር ስለማያውቁ ብቻ በዚህ ስም ከመጠቀም ወደኋላ አላሉም። በተመሳሳይም ወደ ውጭ አገር ብትሄድ የራስህ ስም በሌላ ቋንቋ ለየት ባለ መንገድ እንደሚጠራ ትረዳ ይሆናል። ስለዚህም ብዙ ሰዎች የአምላክ ስም ጥንት ይጠራበት የነበረውን መንገድ በእርግጠኝነት አለማወቃችን በስሙ እንዳንጠቀም ምክንያት ሊሆነን አይችልም የሚል አመለካከት አላቸው። የአምላክ ስም ከመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ እንዲወጣ ምክንያት እንደሆነ ተደርጎ የሚጠቀሰው ሁለተኛው ነገር ለረጅም ዘመን ከኖረ የአይሁዳውያን ወግ ጋር የተያያዘ ነው። ብዙዎች አይሁዳውያን የአምላክ ስም ፈጽሞ መጠራት የለበትም የሚል እምነት አላቸው። ይህ እምነት የሚከተለውን የመጽሐፍ ቅዱስ ጥቅስ በተሳሳተ መንገድ ከመተርጎም የመነጨ እንደሆነ ካለው ሁኔታ መረዳት ይቻላል፦ "የእግዚአብሔር (የይሖዋ) አምላክህን ስም ያለአግባብ አታንሳ (ወይም በከንቱ አትጥራ)፤ እግዚአብሔር (ይሖዋ) ስሙን ያለ አግባብ የሚያነሳውን በደል አልባ አያደርገውምና።" - ዘጸዓት 20፡7 ይህ ህግ የአምላክን ስም ያለ አግባብ (በከንቱ) መጠቀምን ወይም መጥራትን ያወግዛል። ይሁን እንጂ ስሙን አክብሮት በተሞላበት መንገድ እንዳንጠቀም በፍጹም አይከለክልም። የዕብራይስጥ ቅዱሳን ጽሁፎችን (ብሉይ ኪዳንን) የጻፉት ጸሐፊዎች በሙሉ አምላክ ለጥንት እስራኤላውያን በሰጠው ሕግ ይመሩ የነበሩ ታማኝ ሰዎች ናቸው። ሆኖም የአምላክን ስም በተደጋጋሚ ጊዜያት ይጠቀሙ ነበር። ለምሳሌ ያህል በብዙ አምላኪዎች ፊት በታላቅ ድምጽ ይዘመሩ በነበሩ ብዙ መዝሙራት ውስጥ የአምላክን ስም ጠቅሰዋል። እንዲያውም ይሖዋ አምላክ አምላኪዎቹ ስሙን እንዲጠሩ ያዘዛቸው ሲሆን ታማኝ አገልጋዮቹም ይህንን ትዕዛዝ አክብረዋል። (ኢዩዔል 2፡32፣ የሐዋርያት ስራ2፡21) ስለዚህ ዛሬ ያሉ ክርስቲያኖች ኢየሱስ እንዳደረገው የአምላክን ስም አክብሮት በተሞላበት መንገድ መጠቀም ይችላሉ። [[መደብ:መጽሐፍ ቅዱስ]] [[መደብ: ክርስትና]] q315xpbb83jykilkzejv1xome24648c 3 42345 385671 342770 2025-06-05T23:55:42Z 196.189.145.253 /* Getnet Abebe */ አዲስ ክፍል 385671 wikitext text/x-wiki '''getnetabebe''' is the Ethiopian young journalist ,<ref>{{cite web|url=http://ireport.cnn.com/docs/DOC-940445 |title=getnetabebe biography |publisher=getu abebe |date= |accessdate=2012-05-28}}</ref><ref>{{cite web|last=ireportercnn.com |first=The |url=http://www.change.org/organizations/getnetabebe|title=Briefly:getnetabebe |publisher=getnetabebe |date=2013-09-10 |accessdate=2013-01-20}}</ref> for freedom[[http://www.change.org/organizations/getnetabebe]] .<ref>{{cite web|url=http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/|title=getnet-abebe profile: getnetabebe' |publisher=getnetabebe|date=2012-03-05 |accessdate=2013-01-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.plussocialgood.org/Profile/22078|title=getnetabebe profile|publisher=getnetabebe |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> getnetabebe wish freedom for all [[http://www.plussocialgood.org/Profile/22078]] .<ref>{{cite web|author=getnetabebe |url=http://news.silobreaker.com/getnetabebe-5_2267079228560244774|title=getnetabebe|publisher= Daily Kos |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> ==References== {{Reflist}} ==External links== * [http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/activity/] * [http://www.plussocialgood.org/Profile/22078] {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME = getnet, abebe | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = Ethiopian young journalist | DATE OF BIRTH = | PLACE OF BIRTH = | DATE OF DEATH = | PLACE OF DEATH = }} {{DEFAULTSORT:getnet, abebe}} == Getnet Abebe == Getnet Abebe is standing for freedom for all in Africa espicially in Ethiopia. Standing for against NWO. [[ልዩ:Contributions/196.189.145.253|196.189.145.253]] 23:55, 5 ጁን 2025 (UTC) 3e3tf5tvflufe9op6nxzeb24dpg7tqd 385672 385671 2025-06-05T23:58:34Z Gete10 53502 /* Getnet Abebe */ አዲስ ክፍል 385672 wikitext text/x-wiki '''getnetabebe''' is the Ethiopian young journalist ,<ref>{{cite web|url=http://ireport.cnn.com/docs/DOC-940445 |title=getnetabebe biography |publisher=getu abebe |date= |accessdate=2012-05-28}}</ref><ref>{{cite web|last=ireportercnn.com |first=The |url=http://www.change.org/organizations/getnetabebe|title=Briefly:getnetabebe |publisher=getnetabebe |date=2013-09-10 |accessdate=2013-01-20}}</ref> for freedom[[http://www.change.org/organizations/getnetabebe]] .<ref>{{cite web|url=http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/|title=getnet-abebe profile: getnetabebe' |publisher=getnetabebe|date=2012-03-05 |accessdate=2013-01-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.plussocialgood.org/Profile/22078|title=getnetabebe profile|publisher=getnetabebe |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> getnetabebe wish freedom for all [[http://www.plussocialgood.org/Profile/22078]] .<ref>{{cite web|author=getnetabebe |url=http://news.silobreaker.com/getnetabebe-5_2267079228560244774|title=getnetabebe|publisher= Daily Kos |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> ==References== {{Reflist}} ==External links== * [http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/activity/] * [http://www.plussocialgood.org/Profile/22078] {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME = getnet, abebe | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = Ethiopian young journalist | DATE OF BIRTH = | PLACE OF BIRTH = | DATE OF DEATH = | PLACE OF DEATH = }} {{DEFAULTSORT:getnet, abebe}} == Getnet Abebe == Getnet Abebe is standing for freedom for all in Africa espicially in Ethiopia. Standing for against NWO. [[ልዩ:Contributions/196.189.145.253|196.189.145.253]] 23:55, 5 ጁን 2025 (UTC) == Getnet Abebe == Getnet Abebe is standing for freedom for all in Africa especially in Ethiopia. Standing for against NWO. [[አባል:Gete10|Gete10]] ([[አባል ውይይት:Gete10|talk]]) 23:58, 5 ጁን 2025 (UTC) n8krsa1neb0lf3y1xg6tmkpuu2o3fzm 385673 385672 2025-06-06T00:11:21Z 196.189.145.253 385673 wikitext text/x-wiki '''getnetabebe''' is the Ethiopian young journalist ,<ref>{{cite web|url=http://ireport.cnn.com/docs/DOC-940445 |title=getnetabebe biography |publisher=getu abebe |date= |accessdate=2012-05-28}}</ref><ref>{{cite web|last=ireportercnn.com |first=The |url=http://www.change.org/organizations/getnetabebe|title=Briefly:getnetabebe |publisher=getnetabebe |date=2013-09-10 |accessdate=2013-01-20}}</ref> for freedom[[http://www.change.org/organizations/getnetabebe]] .<ref>{{cite web|url=http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/|title=getnet-abebe profile: getnetabebe' |publisher=getnetabebe|date=2012-03-05 |accessdate=2013-01-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.plussocialgood.org/Profile/22078|title=getnetabebe profile|publisher=getnetabebe |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> getnetabebe wish freedom for all [[http://www.plussocialgood.org/Profile/22078]] .<ref>{{cite web|author=getnetabebe |url=http://news.silobreaker.com/getnetabebe-5_2267079228560244774|title=getnetabebe|publisher= Daily Kos |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> ==References== {{Reflist}} ==External links== * [http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/activity/] * [http://www.plussocialgood.org/Profile/22078] {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME = getnet, abebe | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = Ethiopian young journalist | DATE OF BIRTH = | PLACE OF BIRTH = | DATE OF DEATH = | PLACE OF DEATH = }} {{DEFAULTSORT:getnet, abebe}} == Getnet Abebe == Getnet Abebe is standing for freedom for all in Africa espicially in Ethiopia. Standing for against NWO. [[ልዩ:Contributions/196.189.145.253|196.189.145.253]] 23:55, 5 ጁን 2025 (UTC) 3e3tf5tvflufe9op6nxzeb24dpg7tqd 385674 385673 2025-06-06T00:13:54Z Gete10 53502 385674 wikitext text/x-wiki '''getnetabebe''' is the Ethiopian young journalist ,<ref>{{cite web|url=http://ireport.cnn.com/docs/DOC-940445 |title=getnetabebe biography |publisher=getu abebe |date= |accessdate=2012-05-28}}</ref><ref>{{cite web|last=ireportercnn.com |first=The |url=http://www.change.org/organizations/getnetabebe|title=Briefly:getnetabebe |publisher=getnetabebe |date=2013-09-10 |accessdate=2013-01-20}}</ref> for freedom[[http://www.change.org/organizations/getnetabebe]] .<ref>{{cite web|url=http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/|title=getnet-abebe profile: getnetabebe' |publisher=getnetabebe|date=2012-03-05 |accessdate=2013-01-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.plussocialgood.org/Profile/22078|title=getnetabebe profile|publisher=getnetabebe |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> getnetabebe wish freedom for all [[http://www.plussocialgood.org/Profile/22078]] .<ref>{{cite web|author=getnetabebe |url=http://news.silobreaker.com/getnetabebe-5_2267079228560244774|title=getnetabebe|publisher= Daily Kos |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> ==References== {{Reflist}} ==External links== * [http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/activity/] * [http://www.plussocialgood.org/Profile/22078] {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME = getnet, abebe | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = Ethiopian young journalist | DATE OF BIRTH = | PLACE OF BIRTH = | DATE OF DEATH = | PLACE OF DEATH = }} {{DEFAULTSORT:getnet, abebe}} b19ckfbpbftfiiurzypquon6e6zitlp 385675 385674 2025-06-06T00:19:44Z Gete10 53502 /* External links */ 385675 wikitext text/x-wiki '''getnetabebe''' is the Ethiopian young journalist ,<ref>{{cite web|url=http://ireport.cnn.com/docs/DOC-940445 |title=getnetabebe biography |publisher=getu abebe |date= |accessdate=2012-05-28}}</ref><ref>{{cite web|last=ireportercnn.com |first=The |url=http://www.change.org/organizations/getnetabebe|title=Briefly:getnetabebe |publisher=getnetabebe |date=2013-09-10 |accessdate=2013-01-20}}</ref> for freedom[[http://www.change.org/organizations/getnetabebe]] .<ref>{{cite web|url=http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/|title=getnet-abebe profile: getnetabebe' |publisher=getnetabebe|date=2012-03-05 |accessdate=2013-01-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.plussocialgood.org/Profile/22078|title=getnetabebe profile|publisher=getnetabebe |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> getnetabebe wish freedom for all [[http://www.plussocialgood.org/Profile/22078]] .<ref>{{cite web|author=getnetabebe |url=http://news.silobreaker.com/getnetabebe-5_2267079228560244774|title=getnetabebe|publisher= Daily Kos |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> ==References== {{Reflist}} ==External links== * [http://www.global-changemakers.net/members/Getnet-Abebe/activity/] * [http://www.plussocialgood.org/Profile/22078] {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME = Getnet, Abebe | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = Ethiopian young journalist | DATE OF BIRTH = | PLACE OF BIRTH = | DATE OF DEATH = | PLACE OF DEATH = }} {{DEFAULTSORT:Getnet, Abebe}} 3augzwva318hwfner8ipn3zcmzssncc 385676 385675 2025-06-06T00:27:03Z Gete10 53502 385676 wikitext text/x-wiki '''Getnet Abebe''' is the Ethiopian young journalist ,<ref>{{cite web|url=http://ireport.cnn.com/docs/DOC-940445 |title=Getnet Abebe biography |publisher=Getnet Abebe |date= |accessdate=2012-05-28}}</ref><ref>{{cite web|last=ireportercnn.com |first=The |url=http://www.change.org/organizations/Getnet Abebe|title=Briefly:Getnet Abebe |publisher=Getnet Abebe |date=2013-09-10 |accessdate=2013-01-20}}</ref> for freedom[[http://www.change.org/organizations/Getnet Abebe]] .<ref>{{cite web|url=http://www.global-changemakers.net/members/Getnet-Abebe/|title=Getnet-Abebe profile: Getnet Abebe' |publisher=Getnet Abebe|date=2012-03-05 |accessdate=2013-01-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.plussocialgood.org/Profile/22078|title=Getnet Abebe profile|publisher=Getnet Abebe |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> Getnet Abebe wish freedom for all [[http://www.plussocialgood.org/Profile/22078]] .<ref>{{cite web|author=Getnet Abebe |url=http://news.silobreaker.com/GetnetAbebe-5_2267079228560244774|title=Getnet Abebe|publisher= Daily Kos |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> ==References== {{Reflist}} ==External links== * [http://www.global-changemakers.net/members/Getnet-Abebe/activity/] * [http://www.plussocialgood.org/Profile/22078] {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME = Getnet, Abebe | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = Ethiopian young journalist | DATE OF BIRTH = | PLACE OF BIRTH = | DATE OF DEATH = | PLACE OF DEATH = }} {{DEFAULTSORT:Getnet, Abebe}} 9herva95myajtb55w27pkyft4phrree 2 42349 385636 342772 2025-06-04T01:09:01Z Gete10 53502 Editing 385636 wikitext text/x-wiki '''Getnet Abebe''' is the Ethiopian young journalist ,<ref>{{cite web|url=https://www.dw.com/am/%E1%8B%B0%E1%88%98%E1%8B%88%E1%8B%9D-%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%8A%A8%E1%8D%88%E1%88%88%E1%8A%95-4%E1%8A%9B-%E1%8B%88%E1%88%AB%E1%89%BD%E1%8A%95-%E1%8A%90%E1%8B%8D-%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%8A%95%E1%8B%9D-%E1%88%8B%E1%88%8E-%E1%88%9D%E1%8B%B5%E1%88%AD-%E1%8B%88%E1%88%A8%E1%8B%B3-%E1%88%A0%E1%88%AB%E1%89%B0%E1%8A%9E%E1%89%BD/a-71350056|title=Getnet Abebe bio at Human right voice DW|publisher=Alamrew|date=2017-05-12 E.C|accessdate=2017-05-12 E.C}}</ref><ref>{{cite web|last=ireportercnn.com |first=The |url=http://www.change.org/organizations/getnetabebe|title=Briefly:getnetabebe |publisher=getnetabebe |date=2013-09-10 |accessdate=2013-01-20}}</ref> for freedom[[http://www.change.org/organizations/getnetabebe]] .<ref>{{cite web|url=http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/|title=getnet-abebe profile: getnetabebe' |publisher=getnetabebe|date=2012-03-05 |accessdate=2013-01-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.plussocialgood.org/Profile/22078|title=getnetabebe profile|publisher=getnetabebe |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> Getnet Abebe wish freedom for all [[http://www.plussocialgood.org/Profile/22078]] .<ref>{{cite web|author=getnetabebe |url=http://news.silobreaker.com/getnetabebe-5_2267079228560244774|title=getnetabebe|publisher= Daily Kos |date= |accessdate=2013-09-28}}</ref> ==References== {{Reflist}} ==External links== * [http://www.global-changemakers.net/members/getnet-abebe/activity/] * [http://www.plussocialgood.org/Profile/22078] {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME = getnet, abebe | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = Ethiopian young journalist | DATE OF BIRTH = | PLACE OF BIRTH = | DATE OF DEATH = | PLACE OF DEATH = }} {{DEFAULTSORT:getnet, abebe}} 9kmd5jclea7n73767haagtnxivs3a75 0 45643 385647 349196 2025-06-04T21:46:42Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385647 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Levi by V.Osipov.jpg|300px|thumbnail|ሌዊ (ከ[[ሩስያ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን]] ምስል፣ ምናልባት 1700 ዓ.ም. አካባቢ ተሳለ።)]] '''ሌዊ''' ([[ዕብራይስጥ]]፦ לֵּוִי‎ /ለዊ/) በ[[ብሉይ ኪዳን]] ዘንድ ከ[[ያዕቆብ]] ፲፪ ወንድ ልጆች አንዱ ሲሆን ከ[[እስራኤል ፲፪ ነገዶች]]ም የ[[ሌዋውያን]] አባት ነበረ። ሌዊ ከ[[ሮቤል]]ና ከ[[ስምዖን]] በኋላ የያዕቆብና የ[[ልያ]] ፫ኛው ልጅ ነበር፤ በ[[ፓዳን-አራም]] ተወለደ። በ[[ኦሪት ዘፍጥረት]] ፴፬፡፳፭፣ ቤተሠቡ በ[[ከነዓን (ጥንታዊ አገር)|ከነዓን]] ሲኖር ስምዖንና ሌዊ ስለ እኅታቸው [[ዲና]] የ[[ሴኬም]] ባላባት [[ኤዊያዊው ኤሞር]]ን አሸነፉ፣ የሴኬምን ሠፈር አጠፉ። ስለዚህ አባታቸው ያዕቆብ ገሰጻቸው (፴፬፤፴)። የሌዊ ወንድ ልጆች [[ጌድሶን]]፣ [[ቀዓት]]ና [[ሜራሪ]] ተባሉ፤ እነዚህ ሁሉ ወደ [[ጌሤም]] ፈለሱ። በ[[ኦሪት ዘኊልቊ]] ፳፮፡፶፱ ሴት ልጁን [[ዮካብድ]]ን ይጠቅሳል፤ እርስዋም የቀዓት ልጅ [[እንበረም]] አግብታ [[አሮን]]ን፣ [[ማርያም (የሙሴ እኅት)|ማርያም]]ንና [[ሙሴ]]ን ወለደች። በያዕቆብ በረከት ኑዛዜ (ኦሪት ዘፍጥረት ፵፱፡፭-፯) ሌዊ ግን ከወንድሙ ስምዖን ጋር ይረገማል፦ :«ስምዖንና ሌዊ ወንድማማች ናቸው፤ ሰይፎቻቸው የዓመፃ መሣሪያ ናቸው። በምክራቸው፣ ነፍሴ፣ አትግባ፤ ከጉባኤአቸውም ጋር፣ ክብሬ፣ አትተባበር፤ በቊጣቸው ሰውን ገድለዋልና፣ በገዛ ፈቃዳቸውም በሬን አስነክሰዋልና። ቊጣቸው ርጉም ይሁን፣ ጽኑ ነበርና፤ ኲርፍታቸውም፣ ብርቱ ነበርና፤ በያዕቆብ አከፋፍላቸዋለሁ፣ በእስራኤልም እበታትናቸዋለሁ።» [[ኦሪት ዘጸአት]] ፮፡፲፮ የሌዊ ሕይወት ዘመን ፻፴፯ ዓመታት እንደ ነበር ይነግረናል። በኋላ ዘሮቹ ሌዋውያን ከከነዓን የራሳቸውን ርስት አልተቀበሉም፣ ነገር ግን የካህናት መደብ ሆነው በነገዶቹ መካከል ተበተኑ። [[ስዕል:Levi LACMA M.88.91.296b.jpg|280px|thumb|left|ሌዊ በ[[ሆላንድ]] በ1580 ዓ.ም. ግድም እንደ ተሳለ]] በሙሴም በረከት ኑዛዜ ([[ኦሪት ዘዳግም]] ፴፫፡፰-፲፩)፣ ሙሴ ስለ ነገደ ሌዊ እንዲህ ይላል፦ :«[[ቱሚም]]ህና [[ኡሪም]]ህ ለቅዱስህ ሰው ነው፣ በ[[ማሳህ]] ለፈተንኸው፣ በ[[መሪባ]] ውኃም ለተከራከርኸው፣ ስለ አባቱና ስለ እናቱ፦ አላየሁም ላለ፣ ወንድሞቹንም ላላስተዋለ፣ ልጆቹንም ላላወቀ፤ ቃልህን አደረጉ፣ ቃል ኪዳንህንም ጠበቁ። ፍርድህን ለያዕቆብ፣ ሕግህንም ለእስራእል ያስተምራሉ፤ በፊትህ ዕጣንን፣ በመሥዊያህም [[የሚቃጠል መሥዋዕት]] ይሠዋሉ። አቤቱ፣ ሀብቱን ባርክ፣ የእጁንም ሥራ ተቀበል፤ የሚነሣበትን ወገብ ውጋው፣ የሚጠሉትም አይነሡ።» በ[[ትንቢተ ሚልክያስ]] ፪፡፬-፮፣ [[እግዚአብሔር]] ካህናቱ (ሌዋውያን) ስለ ሌዊ ጽድቅ እንደ ተመረጡ ይገልጻል፦ «ቃል ኪዳኔ ከሌዊ ጋር ይሆን ዘንድ ይህን ትእዛዝ እንደ ሰደድሁላችሁ ታውቃላችሁ፣ ይላል የሠራዊት ጌታ እግዚአብሔር። ቃል ኪዳኔ ከእርሱ ጋር የሕይወትና ሰላም ቃል ኪዳን ነበረ፤ ይፈራ ዘንድም እነርሱን ሰጠሁት፣ እርሱም ፈራኝ፣ ከስሜም የተነሣ ደነገጠ። የእውነት ሕግ በአፉ ውስጥ ነበረች፣ በከንፈሩም ውስጥ በደል አልተገኘበትም፣ ከእኔም ጋር በሰላምና በቅንነት ሄደ፣ብዙ ሰዎችንም ከኃጢአት መለሰ።» በ[[መጽሐፈ ኩፋሌ]] መሠረት፣ ሌዊ በ2127 ዓ.ዓ. ተወለደ። ኩፋሌ ፳፩፡፲፱ እንዲህ ይላል፦ :«እነርሱም በእውነተኛነት እንደ ተቈጠሩ የሌዊም ልጅ ለክህነት እንደ ተመረጠ፣ እኛ (መላዕክት) በዘመኑ ሁሉ እንዳገለገልን፣ ሌዋውያንም በእግዚአብሔር ፊት ያገለግሉ ዘንድ እንደ ተመረጡ እይ። እውነት ነገር ይሠራ ዘንድ ፍርድንም ይፈርድ ዘንድ በእስራኤል ላይ በጠላትነት ከሚነሡ ብድራትን ይመልስ ዘንድ ቀንቶአልና ሌዊ ይክበር ልጆቹም ለዘላለም ይክበሩ።» በዚህ መጽሐፍ ፳፪፡፲፪-፲፮፣ ያዕቆብ ሌዊን ባረከው እንጂ አልረገመውም። በ፳፪፡፴፬፣ «ሌዊም እንደ ሾሙት፣ ለልዑል አምላክም እርሱን አገልጋይ እንዳደረጉት፣ ልጆቹንም እስከ ዘላለም ድረስ አገልጋይ እንዳደረጉአቸው ሕልም አየ።» ያንጊዜ አባቱ ያዕቆብ ሌዊን ቄስ አደረገው። በኩፋሌ ፳፬፡፳፮ የሌዊ ሚስት ስም ሜልካ ተባለ፣ «ከቃራ (ወይም በሌሎቹ ቅጂዎች [[ታራ]]) ልጆች ወገን ከሚሆን ከ[[አራም (የሴም ልጅ)|አራም]] ልጆች የተወለደች»። በኋላ ዘመን ያዕቆብ በ[[ጌሤም]] በምድረ [[ግብፅ]] ባረፈው ወቅት፣ የአባቶቹን መጻሕፍት ሁሉ የወረሰው ሌዊ ሆነ (ኩፍ. ፴፪፡፱)። ===የሌዊ ምስክር=== «የሌዊ ምስክር» በተባለው ጽሑፍ ዘንድ፣ ሌዊ ሳይሞት የህይወቱን ታሪክ ያወራል። በዚህ መሠረት፣ ሌዊ በ[[ካራን]] ተወልዶ የስምንት ዓመት ልጅ ሲሆን ወደ ከነዓን ፈለሰ፤ ስለ እህቱም ዲና ሴኬምን ያጠፋው እድሜው ፲፰ ወይም ፳ ነበር፤ በ፲፱ኛው ዓመት ቄስ ተደረገ፤ በ፳፰ኛው ዓመት ሚስቱን ሜልካን አገባት፤ ጌድሶንን ወለደችለት። በሌዊ ፴፭ኛው ዓመት ቀዓትን ፤ በ፵ኛውም ዓመት ሜራሪን ወለደችለት፤ ዮካብድም በግብጽ በ፷፬ኛው ዓመት ተወለደችለት። እንበረምም ዮካብድ በተወለደች ቀን ተወለደና በሌዊ ፺፬ኛው ዓመት የእንበረም ሚስት ሆነች። በሌዊ ፻፲፰ኛው ዓመት ዮሴፍ አረፈ። በተጨማሪ ሌዊ በዚህ መጽሐፍ ብዙ ምሳሌዎች፣ ምክሮች፣ ትንቢቶችና ራዕዮች ለልጆቹ ያስተምራቸዋል።<ref>http://www.newadvent.org/fathers/0801.htm</ref> ===ዮሴፍና አሰናት=== «ዮሴፍና አሰናት» የሚባል ታሪክ ስለ ዮሴፍና ግብጻዊት ሚስቱ [[አሰናት]] አንዳንድ ትውፊት አለው። በዚህም ሌዊ እንደ ነቢይና ተዋጊ ይታያል። በዚህ አፈ ታሪክ፣ የያዕቆብ ልጆች ወደ ግብጽ ገብተው ወንድማቸው [[ብንያም]] የፈርዖንን አልጋ ወራሽ ገደለው፤ ፈርዖንም ዕድሜው ፻፱ ዓመት ሲሆን አረፈና ዮሴፍ እራሱ ለ፵፰ ዓመታት የግብጽ ንጉሥ ሆነ። ያንጊዜ ዮሴፍ ዘውዱን ለፈርዖኑ ልጅ ልጅ ሰጥቶ ለእርሱ እንደ አባት ሆነ።<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.markgoodacre.org/aseneth/translat.htm |accessdate=2015-05-13 |archivedate=2015-05-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150509231453/http://markgoodacre.org/aseneth/translat.htm }}</ref> ይህ ጽሑፍ በ[[ሶርያኛ]]፣ [[ስላቮንኛ]]፣ [[አርሜንኛ]]ና በ[[ሮማይስጥ]] ይታወቃል፤ መቼ እንደ ተቀናበረ ግን ተከራካሪ ነው። [[መደብ:የብሉይ ኪዳን ሰዎች]] c9a2z1vi9yug0xvptntinwp5wfgrkai 0 52327 385680 385622 2025-06-06T09:11:39Z Kozak2025 53465 385680 wikitext text/x-wiki {{የጦርነት መረጃ|ስዕል=2022 Russian invasion of Ukraine.svg|ቦታ=[[ዩክሬን]]|ጉዳት1=137 ሞቶች ተረጋግጧል|ወገን1='''የዩክሬን ጎን''' <br />''' {{flag|ዩክሬን|1992}}'''</small><br /> '''{{flag|አሜሪካ|1912}}''' <small></small><br /> '''{{flag|ብሪታንያ}}'''<br /><small></small><br /> {{flag|ፈረንሳይ}} <br /> {{flag|ፖላንድ}}<br /> {{flag|ካናዳ|1921}}<br /> {{flag|አውስትራሊያ}}<br /> {{flag|ኒው ዚላንድ}}<br /> {{flagcountry|ዴሞክራሲያዊ ፌዴራላዊ ዩጎዝላቪያ}} <small</small><br /> {{flag|ቤልጅግ|ሀገር}} <small></small><br /> {{flag|ኔዘርላንድስ}} <small></small><br /> {{flagcountry|የግሪክ መንግሥት}} <small></small><br /> {{flag|ኖርዌይ}} <small></small><br /> ''እና ሌሎችም''|የስዕል_መግለጫ=}} እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. የካቲት 24 ቀን 2022 ሩሲያ ከ2014 ጀምሮ በመካሄድ ላይ ያለውን የሩሶ - የዩክሬን ጦርነት ትልቅ መባባስ ምልክት በሆነው በደቡብ ምዕራብ በኩል በደቡብ ምዕራብ ጎረቤት በሆነው በዩክሬን ላይ መጠነ ሰፊ ወረራ ከፈተች። እ.ኤ.አ. ከ2021 መጀመሪያ ጀምሮ በተራዘመ የራሺያ ወታደራዊ ግንባታ እና ሩሲያ ዩክሬን ከአሜሪካ ጋር የአውሮፓ መንግስታት ጥምረት የሆነውን ኔቶን እንዳትቀላቀል በህጋዊ መንገድ እንድትከለክል ጠይቃለች። እና ካናዳ. ወረራ ከመደረጉ ጥቂት ቀናት ቀደም ብሎ ሩሲያ የዶኔትስክ ህዝቦች ሪፐብሊክ እና የሉሃንስክ ህዝቦች ሪፐብሊክን ሁለት እራሳቸውን የሚጠሩ የዩክሬን ግዛቶች እውቅና ሰጥተው ነበር፣ በመቀጠልም የሩሲያ ጦር ሃይሎች በምስራቅ ዩክሬን ዶንባስ አካባቢ ወረራ ፈጸሙ። በየካቲት 24 ቀን 03:00 UTC (06:00 የሞስኮ ሰዓት) ፣ የሩሲያ ፕሬዝዳንት ቭላድሚር ፑቲን በምስራቅ ዩክሬን ወታደራዊ ዘመቻ እንዳደረጉ አስታውቀዋል ። ከደቂቃዎች በኋላ የሚሳኤል ጥቃቱ በሰሜን ዋና ከተማ ኪየቭን ጨምሮ በመላው ዩክሬን በሚገኙ ቦታዎች ተጀመረ። የዩክሬን የድንበር አገልግሎት ከሩሲያ እና ከቤላሩስ ጋር ያለው የድንበር ጣቢያዎች ጥቃት እንደደረሰባቸው ገልጿል።ከሁለት ሰአት በኋላ 05፡00 UTC አካባቢ የሩሲያ የምድር ጦር ኃይሎች ወደ አገሪቱ ገቡ። የዩክሬን ፕሬዝዳንት ቮሎዲሚር ዘለንስኪ የማርሻል ህግን በማውጣት ከሩሲያ ጋር ያላቸውን ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት በማቋረጥ እና አጠቃላይ ንቅናቄን በማወጅ ምላሽ ሰጥተዋል። ወረራው በሩሲያ ላይ የተጣለውን ማዕቀብ ጨምሮ አለም አቀፍ ውግዘት ደርሶበታል ፣በሩሲያ ፀረ-ጦርነት ሰልፎች በጅምላ ታስረዋል።<ref>[https://www.bbc.com/amharic/news-60521296 ሩሲያ እና ዩክሬን: ፑቲን ዩክሬንን እንዲወሩ ያደረጋቸው ምንድን ነው?]</ref><ref>[https://www.sbs.com.au/language/amharic/amharic-news-22-february-2022-ukraine ሩስያ ለሁለት የምሥራቅ ዩክሬይን ሪፐብሊኮች ዕውቅንና ቸረች]</ref><ref>[https://www.bbc.com/amharic/news-60497703 የዩክሬን ፕሬዝዳንት ራሳችንን እንከላከላለን ሲሉ ሩሲያን አስጠነቀቁ]</ref> == ዳራ == === የጥንት ጊዜያት === በ 7 ኛው -9 ኛው ክፍለ ዘመን የምስራቅ ስላቪክ ጎሳዎች እዚህ ሰፈሩ, እነሱም ከዘመናዊው ዩክሬን በከፊል ወደ ዘመናዊው ሩሲያ ምዕራባዊ ክፍል ተሰደዱ. በመካከለኛው ዘመን የሁለቱም አገሮች ግዛት የአንድ ግዛት አካል ነበር, ዋና ከተማው ኪየቭ ነበር. በ 12 ኛው ክፍለ ዘመን ኪየቫን ሩስ ወደ ተለያዩ ግዛቶች መበታተን ጀመረ. በ 12 ኛው ክፍለ ዘመን የኪየቭ ልዑል ቮሎዲሚር ሞኖማክ ስድስተኛ ልጅ ዩሪ ድሮሆሩኪ ዙፋኑን መውረስ ስላልቻለ የሰሜን ምስራቅ አገሮችን ማሸነፍ ጀመረ። ስለዚህ በ 12 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ የስላቭ ጎሳዎች በማዕከላዊ ሩሲያ በሚገኙ አገሮች ውስጥ እራሳቸውን አግኝተዋል. ከመምጣታቸው በፊት ለዘመናዊ ፊንላንዳውያን ቅርብ የሆኑት ጎሳዎች በከተማው አካባቢ ይኖሩ ነበር. ዶልጎሩኪ እንደ ትንሽ ሰፈራ ያቋቋመው ሞስኮ. በቭላድሚር-ሱዝዳል ርእሰ ብሔር (በአሁኑ ሩሲያ ማዕከላዊ ክፍል) እና በኪየቫን ርዕሰ መስተዳድር መካከል ጦርነት ተፈጠረ, ይህም ከኪየቫን ሩስ እንዲለይ አድርጓል<ref>Прибалтийско-финские народы России / Отв. ред. Е.И. Клементьев, Н.В. Шлыгина. — М.,: Наука, 2003. — С. 361. — 671 с.</ref>. [[ስዕል:Muromian-map.png|thumb|180px|ዩክሬን ክርስትና በስላቭ ጎሳዎች ከመቀበሉ በፊት]] በ 1240 ከባቱ ወረራ በኋላ የሰሜኑ መሳፍንት መሪ አሌክሳንደር ኔቪስኪ የባቱ የማደጎ ልጅ ሆነ እና እስክንድር ከሆርዴው ጎን በጦርነት መሳተፉ የአስራ ስድስት ዓመቱ ልጁ ዳኒል የሙስቮቪ የመጀመሪያ ልዑል ሆነ። በዘመናዊቷ ሩሲያ ውስጥ የምትገኝ ሌላዋ አስፈላጊ ከተማ ቬሊኪ ኖቭጎሮድ ከሞስኮ ጋር የምትወዳደር እና በሞስኮ የተገዛችው በ1478 ብቻ ነው። የዩክሬን እና የቤላሩስ የወደፊት ሀገሮች በ 14 ኛው ክፍለ ዘመን ከወደፊቱ ሩሲያ ተለያይተው የሊቱዌኒያ ግራንድ ዱቺ አካል ሆኑ (ሁለቱ ሀገራት እስከ 18 ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ አብረው ኖረዋል ፣ ዛሬ የዩክሬን እና የቤላሩስ ቋንቋዎች 84 በመቶ ተመሳሳይ ናቸው)።በ15ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ወርቃማው ሆርዴ ተበታተነ እና ቀሪው የአስተዳደር ክፍል የሆነው የሙስቮይት ግዛት ከቀድሞ አጋሮቹ እና ጎረቤቶቹ ጋር በተለይም በሊቱዌኒያ ግራንድ ዱቺ ላይ ኃይለኛ ጦርነት አድርጓል።የሩስያ ሕዝብ ከምስራቅ ስላቪክ ጎሳዎች የተቋቋመ ሲሆን በ 16 ኛው ክፍለ ዘመን በሙስቮይት ግዛት ጊዜ የተለየ ሕዝብ ፈጠረ<ref>Тарас А. Е. Войны Московской Руси с Великим княжеством Литовским и Речью Посполитой в XIV—XVII вв. — М.; Минск : АСТ; Харвест, 2006. — 800</ref><ref>Русско-литовские и русско-польские войны // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907</ref><ref>Кром М. М. Стародубская война (1534—1537). Из истории русско-литовских отношений. — М.: Рубежи XXI, 2008.</ref><ref>Записки о Московіи XVI вѣка сэра Джерома Горсея. Переводъ съ англійскаго Н. А. Бѣлозерской. Съ предисловіемъ и примечаніями Н. И. Костомарова.— С.-Петербургъ: Изданіе А. С. Суворина, 1909. — 159 с.</ref>. === አዲስ ዘመን === በ 15 ኛው -16 ኛው ክፍለ ዘመን የዩክሬን ሊቃውንት ተፈጠሩ - ኮሳኮች , ህዝቡን ከአጎራባች ወረራ የሚከላከሉ ተዋጊዎች. ዘመናዊ ሩሲያውያን በ 17 ኛው ክፍለ ዘመን ወደ ዩክሬን ምድር ደረሱ እና ከ 1648-1654 የነጻነት ጦርነት እና የፖላንድ ወረራ በቦህዳን ክሜልኒትስኪ መሪነት በመቃወም ዩክሬናውያን በ 1654 ከሩሲያ ጋር ስምምነት ፈጸሙ ። ዩክሬናውያን እንደ ዜጋ አይቆጠሩም ነበር እናም ኮሳኮች እና ገበሬዎች በሩሲያ ውስጥ ለግዳጅ ሥራ ተልከዋል ፣ ይህም የ 1654 ስምምነትን ይጥሳል (10,000 ዩክሬናውያን የላዶጋ ቦይ በሚገነቡበት ጊዜ በንጽህና ጉድለት ምክንያት ሞተዋል) ይህ በ1708 ከሩሲያ ጋር የነበረውን ጥምረት በማፍረስ ከስዊድን ጥበቃ እንዲደረግለት በጠየቀው ኢቫን ማዜፓ የሚመራ አብዮት አስከተለ።<ref>[http://litopys.org.ua/ohienko/oh14.htm XIVЯК МОСКВА ЗНИЩИЛА ВОЛЮ ДРУКУ КИЄВО-ПЕЧЕРСЬКОЇ ЛАВРИ]</ref> [[ስዕል:Валуєвський циркуляр. Valuev Circular.jpg|thumb|170px|ከ 1863 ጀምሮ የጴጥሮስ ቫልዩቭ ድንጋጌ "የዩክሬን ቋንቋ ፈጽሞ የለም, የለም, እና ሊሆን አይችልም, እና በዚህ ድንጋጌ የማይስማማ ማንኛውም ሰው የሩሲያ ጠላት ነው" ተግባራዊ ሆኗል.]] እ.ኤ.አ. በ 1775 ሩሲያ የዩክሬን ኮሳኮችን እና ምሽጎቻቸውን ሲች አጠፋች ፣ ይህ ደግሞ ለብዙ ዩክሬናውያን እና ሩሲፊኬሽን (በሩሲያኛ - Русификация) ባርነት እንዲገዛ አድርጓል። ሩሲያ የዩክሬን ቋንቋ እና ባህል አፍኗል. የእንደዚህ አይነት ፖሊሲ ምሳሌ የዩክሬናውያንን የአፍ መፍቻ ቋንቋ መጠቀምን የሚከለክለው የኤምኤስ ድንጋጌ (Эмский указ) እና የሩሲያ የውስጥ ጉዳይ ሚኒስትር ፒዮትር ቫልዩቭ (ሩሲያኛ Валуевский циркуляр) ትእዛዝ ነው<ref>[https://archive.org/details/OtmStMalPechSl1905/1905/page/n5/mode/1up?view=theater Об отмене стеснений малорусского печатного слова]</ref><ref>[http://resource.history.org.ua/cgi-bin/eiu/history.exe?&I21DBN=EIU&P21DBN=EIU&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=eiu_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=TRN=&S21COLORTERMS=0&S21STR=Valuievskyj_tsyrkuliar ВАЛУЄВСЬКИЙ ЦИРКУЛЯР]</ref>። === የቅርብ ጊዜ ታሪክ === እ.ኤ.አ. በ 1914 ንጉሠ ነገሥት ኒኮላስ II የታዋቂው የዩክሬን ጸሐፊ ታራስ ሼቭቼንኮ የተወለደበትን መቶኛ ዓመት ማክበርን ከልክሏል<ref>[https://kpi.ua/shevchenko-revolt Ювілей Т.Г. Шевченка і студентські заворушення в Києві 100 років тому]</ref>። እ.ኤ.አ. በ1917 መጀመሪያ ላይ በአሌክሳንደር ኬሬንስኪ የሚመራው የየካቲት አብዮት ንጉሳዊ ስርአቱን አስወግዶ ሩሲያን ወደ ሪፐብሊክ በመቀየር ብዙ ቀደም ሲል ጭቁን ህዝቦች ለነፃነታቸው እንዲታገሉ እድል ሰጥቷቸዋል<ref>Корніеєнко Агніешка Розстріляне відродження / Rozstrzeelane odrodzenie, Краків-Перемишль 2010 (пол.), 272 с.</ref> <ref> Від українізації до русифікації. Інформаційний бюлетень ЗП УГВР. — Ч. 2. — Нью-Йорк, 1970.</ref>። በ1917 መገባደጃ ላይ ሌኒን ወደ ስልጣን ከመጣ በኋላ በቀድሞዋ ሩሲያ ሪፐብሊክ ግዛት ውስጥ የእርስ በርስ ጦርነት አወጀ ይህም የ1917-1921 ጦርነትን ይጨምራል። በዩክሬን ህዝብ ሪፐብሊክ እና በሶቪየት ሩሲያ መካከል. በፖላንድ እና በሩሲያ መካከል (ከ 1922 ጀምሮ - የሶቪየት ህብረት) ዩክሬን እንዲከፋፈል ምክንያት ሆኗል. ዩክሬን በቀይ ሽብር ክፉኛ ተሠቃየች ፣ 3 ሚሊዮን ሰዎችን አጥታለች - ኮሚኒስቶች ያመጡት ፖሊሲ<ref>Репресовані кінематографісти. Актуальна пам'ять: Статті й документи /Кінематографічні студії. Випуск п'ятий. — К.: «Кіно-Театр»; «АРТ КНИГА», 2017. — 176 с.</ref> እ.ኤ.አ. በ 1932-1933 በጆሴፍ ስታሊን የሚመራው የሶቪየት አገዛዝ በዩክሬን ህዝብ ላይ የዘር ማጥፋት ወንጀል ተብሎ በአብዛኛዎቹ አለም እውቅና ያገኘውን እና እስከ 10 ሚሊዮን የሚደርሱ ሰዎችን ህይወት የቀጠፈውን ሆሎዶሞርን (በአርቴፊሻል የተደራጀ ረሃብ) ፈጽሟል<ref>Історія української літератури XX століття: у 2 кн.: 1910—1930-ті роки: Навч. посібник/ за ред. В. Г. Дончика. — Кн. 1. — К.: Либідь, 1993. — С. 21.</ref>። [[ስዕል:Національний музей Голодомору-геноциду, скульптура дівчинки «Гірка пам'ять дитинства».jpg|thumb|200px|ከዩኤስኤስአር ውድቀት በኋላ በ 2000 ዎቹ ውስጥ የተፈጠረው በኪዬቭ ውስጥ የሆሎዶሞር-ዘር ማጥፋት ብሔራዊ ሙዚየም]] እ.ኤ.አ. በ 1937 NKVD (በኋላ የዩኤስኤስ አር የውስጥ ጉዳይ ሚኒስቴር ተብሎ ተሰየመ) ብዙ የዩክሬን ምሁራንን ፣ የባህል ባለሙያዎችን እና ሳይንቲስቶችን ተኩሶ አስከሬናቸውን በባይኪቪንያን ጫካ ውስጥ በድብቅ ቀበሩት ፣ ከዩኤስኤስአር ውድቀት በኋላ [15] ሀውልት ተተከለ<ref>Українська література XX століття: навч.-метод. посіб. для студентів 2-го курсу, які навчаються за спец. 035 — Філологія (заоч. форма) / Нар. укр. акад., каф. українознавства; упоряд. О. В. Слюніна. — Харків: Вид-во НУА, 2018. — 128 с.</ref>.። እ.ኤ.አ. በ 1960 ዎቹ - 1980 ዎቹ የሶቪዬት አገዛዝ በተቃዋሚዎች ላይ አፈናዎችን አድርጓል ፣ ተቃዋሚዎችን - የመንግስት ርዕዮተ ዓለም ተቃዋሚዎችን - ወደ እስር ቤቶች እና የአእምሮ ህክምና ሆስፒታሎች በመላክ በጣም ታዋቂው የዩክሬን ተቃዋሚ ቫሲል ስቱስ ለአገሪቱ ነፃነትን ይፈልጋል <ref>Каганов Ю. О. Опозиційний виклик: Україна і Центрально-Східна Європа 1980-х — 1991 рр. — Запоріжжя, 2009.Касьянов Г. В. Незгодні: українська інтелігенція в русі опору 1960- 80-х років. — К., 1995</ref> <ref>Русначенко А. М. Національно-визвольний рух в Україні середина 1950-х — початок 1990-х років. — К., 1998.</ref>። እ.ኤ.አ. በ 1985-1991 ሶቪየት ኅብረት ፈራረሰች እና እ.ኤ.አ. ነሐሴ 24 ቀን 1991 ዩክሬን ነፃነቷን አወጀች። === የድህረ-ሶቪየት አውድ እና የብርቱካን አብዮት። === እ.ኤ.አ. በ 1991 የሶቪየት ህብረት መፍረስን ተከትሎ ዩክሬን እና ሩሲያ የቅርብ ግንኙነታቸውን ቀጥለዋል። እ.ኤ.አ. በ 1994 ዩክሬን የኒውክሌር ጦር መሳሪያዋን ለመተው ተስማምታለች እና ሩሲያ ፣ ዩናይትድ ኪንግደም እና ዩናይትድ ስቴትስ በዩክሬን የግዛት አንድነት ወይም የፖለቲካ ነፃነት ላይ ዛቻ ወይም የኃይል አጠቃቀም ላይ ማረጋገጫ እንዲሰጡ የቡዳፔስት የደህንነት ማረጋገጫ ስምምነትን ፈረመች ። . ከአምስት ዓመታት በኋላ ሩሲያ የአውሮፓ ደኅንነት ቻርተር ፈራሚዎች አንዷ ነበረች፣ በዚያም “እያንዳንዱ ተሳታፊ መንግሥት በዝግመተ ለውጥ ወቅት የሕብረት ስምምነቶችን ጨምሮ የፀጥታ ሥምምነቶችን የመምረጥ ወይም የመለወጥ ነፃነት የማግኘት ተፈጥሯዊ መብትን በድጋሚ አረጋግጣለች። . እ.ኤ.አ. በ 2004 የወቅቱ ጠቅላይ ሚኒስትር ቪክቶር ያኑኮቪች በዩክሬን ጠቅላይ ፍርድ ቤት ውሳኔ መሠረት በተካሄደው ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ አሸናፊ ተባለ። ውጤቱም የተቃዋሚውን እጩ ቪክቶር ዩሽቼንኮ በመደገፍ ሕዝባዊ ተቃውሞ አስነሳ። ውጤቱን ተቃወመ። በአብዮቱ አስጨናቂ ወራት እጩ ዩሽቼንኮ በድንገት በጠና ታመመ፣ እና ብዙም ሳይቆይ በብዙ ገለልተኛ የሀኪሞች ቡድን በTCDD ዲዮክሲን መመረዙ ታወቀ። ዩሽቼንኮ በመመረዙ ውስጥ የሩሲያን ተሳትፎ አጥብቆ ጠረጠረ። ይህ ሁሉ ውሎ አድሮ ቪክቶር ዩሽቼንኮ እና ዩሊያ ቲሞሼንኮ ወደ ስልጣን በማምጣት ያኑኮቪች በተቃዋሚነት እንዲመሩ በማድረግ ሰላማዊው የብርቱካን አብዮት አስከትሏል። [[ስዕል:Vladimir Putin 22 February 2008-5.jpg|thumb|220px|ፕሬዝዳንት ዩሽቼንኮ እና ፑቲን]] እ.ኤ.አ. በ 2008 የሩሲያ ፕሬዝዳንት ቭላድሚር ፑቲን ዩክሬን ወደ ኔቶ ልትገባ የምትችልበትን ሁኔታ ተቃውመዋል። እ.ኤ.አ. በ 2009 የሮማኒያ ተንታኝ ኢሊያን ቺፉ እና ተባባሪዎቹ ዩክሬንን በተመለከተ ሩሲያ የተሻሻለውን የብሬዥኔቭ አስተምህሮ በመከተል የዩክሬን ሉዓላዊነት ከዋርሶ ስምምነት አባል ሀገራት የበለጠ መሆን እንደሌለበት የሚገልጽ አስተያየት ሰጥተዋል። እ.ኤ.አ. በ 1980 ዎቹ መጨረሻ እና በ 1990 ዎቹ መጀመሪያ ላይ የሶቪዬት ተፅእኖ ሉል ከመውደቁ በፊት ። ==== የዩክሬን አብዮት እና ጦርነት ==== እ.ኤ.አ. በ2012 ስልጣን ከያዘው ከቭላድሚር ፑቲን የሶስተኛ ጊዜ የስልጣን ዘመን በኋላ ሩሲያ የመናገር ነፃነት ላይ ከፍተኛ እርምጃ መውሰድ ጀመረች። በተጨማሪም እ.ኤ.አ. በ 2012 ፑቲን በዩክሬን ላይ መጠነ ሰፊ የመረጃ ጦርነት ከፍቷል ። በስልጣን ላይ ለመቆየት የወቅቱ የዩክሬን ፕሬዝዳንት ቪክቶር ያኑኮቪች ፑቲን ወታደሮችን በመላክ በ2013 ዩክሬንን እንዲወርሩ ጠይቀዋል። የዩክሬን መንግስት የአውሮፓ ህብረት–የዩክሬን ማህበር ስምምነትን ለማቋረጥ ባደረገው ውሳኔ፣ ይልቁንም ከሩሲያ እና ከኢዩራሺያን ኢኮኖሚ ህብረት ጋር ያለውን ግንኙነት በመምረጥ የዩክሬን መንግስት በወሰደው ውሳኔ ላይ የዩሮማይዳን ተቃውሞ በ2013 ተጀመረ። ከሳምንታት የተቃውሞ ሰልፎች በኋላ፣ ያኑኮቪች እና የዩክሬን ፓርላማ ተቃዋሚ መሪዎች እ.ኤ.አ. በማግስቱ ያኑኮቪች የፕሬዚዳንትነት ሥልጣናቸውን የነጠቀውን የክስ መቃወሚያ ድምፅ አስቀድሞ ከኪየቭ ሸሸ። የዩክሬን ሩሲያኛ ተናጋሪ ምስራቃዊ ክልሎች መሪዎች ለያኑኮቪች ታማኝነታቸውን እንደሚቀጥሉ በማወጅ እ.ኤ.አ. በ 2014 በዩክሬን የሩስያ ፕሮ-ሩሲያ አለመረጋጋትን አስከትሏል ። ብጥብጡ የተከተለው በመጋቢት 2014 ክራይሚያን በሩስያ መግዛቱ እና በዶንባስ ጦርነት በኤፕሪል 2014 የጀመረው በሩሲያ የሚደገፉ የዲኔትስክ ​​እና የሉሃንስክ ህዝቦች ሪፐብሊኮች ኳሲ ግዛቶች ሲፈጠሩ ነው።እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. በየካቲት 20 ቀን 2014 ያኑኮቪች ኪየቭ በነበሩበት ወቅት ሩሲያ የክራይሚያን ባሕረ ገብ መሬት መቀላቀል የጀመረች ሲሆን ሚያዝያ 12 ቀን 2014 ያኑኮቪች ከሸሸ በኋላ ሩሲያ በምስራቅ ዩክሬን ወታደራዊ ጥቃት ሰነዘረች። Igor Girkin, የሩሲያ የደህንነት አገልግሎት መኮንን, የስላቭያንስክ ከተማ ውስጥ የሩሲያ ወረራ መር. ኤፕሪል 13 ዩክሬን የሩሲያን ጥቃት ለማስቆም ATO (ፀረ-ሽብርተኝነትን) ጀመረች<ref> [https://nikvesti.com/news/incidents/59805 Террористы привязали мужчину с украинским флагом к столбу в Зугрэсе]</ref> <ref> [https://news.obozrevatel.com/politics/80167-popavshij-v-plen-boets-ato-rasskazal-ob-izdevatelstvah-tolpyi-u-stolba-pozora.htm Попавший в плен боец АТО рассказал об издевательствах толпы у "столба позора"]</ref><ref> [https://www.5.ua/suspilstvo/nezlamni-iryna-dovhan-istoriia-donechchanky-katovanoi-okupantamy-za-dopomohu-ukrainskym-biitsiam-197262.html НЕZЛАМНІ: Ірина Довгань - історія донеччанки, катованої окупантами за допомогу українським бійцям ]</ref><ref> [https://web.archive.org/web/20160902091720/http://uapress.info/uk/news/show/37843 Патріотка Ірина Довгань, яку катували терористи, розповіла, чому не вважає себе героїнею]</ref>። [[ስዕል:Ruins of Donetsk International airport (16).jpg|thumb|250px|እ.ኤ.አ. በ 2014 ከዩክሬን ጋር በተደረገው ጦርነት የዶኔትስክ አየር ማረፊያ በሩሲያ ጦር ወድሟል ።]] እ.ኤ.አ. ሴፕቴምበር 14 ቀን 2020 የዩክሬን ፕሬዝዳንት ቮሎዲሚር ዘለንስኪ የዩክሬንን አዲሱን ብሔራዊ ደህንነት ስትራቴጂ አፀደቁ ፣ “ይህም ከኔቶ ጋር በናቶ ውስጥ አባልነት የመሆን ዓላማ ያለው ልዩ አጋርነት እንዲኖር ያስችላል። ማርች 24 ቀን 2021 Zelenskyy "በጊዜያዊነት የተያዘው የክራይሚያ ሪፐብሊክ ሪፐብሊክ ግዛት እና የሴቫስቶፖል ከተማን የማስወገድ ስትራቴጂ እና መልሶ የማቋቋም ስትራቴጂ" ቁጥር 117/2021 በማፅደቅ የተፈረመውን ድንጋጌ ተፈራርሟል<ref>[https://memopzk.org/figurant/moskalyov-aleksej-vladimirovich/ Москалёв Алексей Владимирович]</ref>.<ref>[https://suspilne.media/kyiv/785809-poskodzena-budivla-med-zakladu-e-zagibli-rf-zavdala-povtornogo-udaru-po-kievu/ Пошкоджена будівля медзакладу, є загиблі: РФ завдала повторного удару по Києву]</ref>። እ.ኤ.አ. በጁላይ 2021 ፑቲን ስለ ሩሲያውያን እና ዩክሬናውያን ታሪካዊ አንድነት በሚል ርዕስ አንድ ድርሰት አሳትሟል ፣ በዚህ ውስጥ ሩሲያውያን እና ዩክሬናውያን “አንድ ህዝብ” ናቸው የሚለውን አመለካከት በድጋሚ አረጋግጠዋል ። አሜሪካዊው የታሪክ ምሁር ቲሞቲ ስናይደር የፑቲንን ሃሳቦች ኢምፔሪያሊዝም ብለው ገልፀውታል። እንግሊዛዊው ጋዜጠኛ ኤድዋርድ ሉካስ እንደ ታሪካዊ ክለሳ ገልፆታል። ሌሎች ታዛቢዎች የሩስያ አመራር ስለ ዘመናዊው ዩክሬን እና ስለ ታሪኩ የተዛባ አመለካከት እንዳላቸው ገልጸዋል<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-61208404 'You can't imagine the conditions' - Accounts emerge of Russian detention camps]</ref> <ref>[https://www.huffpost.com/entry/filtration-camps-russia-ukraine-war_n_624ac8b9e4b0e44de9c485ea Mariupol Women Report Russians Taking Ukrainians To 'Filtration Camps']</ref> <ref>[https://www.theguardian.com/world/2022/jun/12/ukrainians-who-fled-to-georgia-reveal-details-of-russias-filtration-camps Ukrainians who fled to Georgia reveal details of Russia’s ‘filtration camps’]</ref>። [[ስዕል:Движение техники по понтонной переправе через Северский Донец 002.png|thumb|220px|የZ ምልክት ካላቸው ታንኮች አንዱ ወደ ዩክሬን ተልኳል፣ 2022]] ሩሲያ የዩክሬን ወደ ኔቶ መግባት እና በአጠቃላይ የኔቶ መስፋፋት የብሄራዊ ደኅንነቷን አደጋ ላይ ይጥላል ስትል ተናግራለች። በተራው፣ ዩክሬን እና ሌሎች ሩሲያ አጎራባች የአውሮፓ ሀገራት ፑቲንን የሩስያን ኢምንትነት ሞክረዋል እና ጠበኛ ወታደራዊ ፖሊሲዎችን ይከተላሉ ሲሉ ከሰዋል።እ.ኤ.አ. እስከ 2022 ድረስ ሩሲያ በ "ዶኔትስክ ህዝቦች ሪፐብሊክ" በኩል በሞስኮ ላይ የተመሰረተው የፖለቲካ ሳይንቲስት ኦሌክሳንደር ቦሮዳይ የመጀመሪያው ገዥ በዩክሬን ላይ ስውር ጦርነት ከፍቷል, ይህም ወደ ከፍተኛ ጦርነት ተለወጠ. እ.ኤ.አ. በ2022፣ በርካታ ፀረ-ጦርነት ተቃውሞዎች በመላ ሩሲያ ተካሂደዋል፣ እነዚህም በደህንነት አገልግሎቶች ታፍነው።በዩክሬን ሩሲያ ከባድ የጦር ወንጀሎችን እየፈፀመች ሲሆን ይህም ህዝብ በሚበዛባቸው አካባቢዎች በጥይት መምታት፣ እንደ ማሪፖል ያሉ ከተሞችን በሙሉ ማውደም እና ዩክሬንን በመደገፍ በሰላማዊ ሰዎች ላይ ጥቃት መሰንዘርን ጨምሮ በመኖሪያ ህንጻዎች ስር ያሉ ማሰቃየትን ጨምሮ። በዩክሬን ውስጥ በሲቪል ህዝብ ላይ በጣም ከባድ የሆነው ወንጀል በቡቻ ፣ ኪየቭ ክልል በመጋቢት 2022 የተፈፀመው ግድያ ነው። በተያዙት ግዛቶች ውስጥ ሩሲያውያን የዩክሬን ቋንቋ ጽሑፎችን በትምህርት ቤቶች፣ ሙዚየሞች እና ቤተመጻሕፍት ውስጥ የሩሲያን መስፈርት ያላሟሉ ማጥፋት ጀመሩ፣ እንዲሁም ሰላማዊ ዜጎች የሚታሰሩበት እና የሚሰቃዩበት የ"ማጣሪያ" ካምፖች (ራሺያኛ: Фильтрационные лагеря России на Украине) ስርዓት ፈጠሩ። በሩሲያ የፖለቲካ ሳይንቲስት ቲሞፊ ሰርጌሴቭ ጽሑፍ “ሩሲያ በዩክሬን ምን ማድረግ አለባት?” (ራሺያኛ: Что Россия должна сделать с Украиной ?) ታሪክ ጸሐፊው ቲሞቲ ስናይደር “የሩሲያ የዘር ማጥፋት መማሪያ መጽሐፍ” በማለት ጠርተውታል። ነበር<ref>[https://snyder.substack.com/p/russias-genocide-handbook Russia's genocide handbook]</ref> <ref>[https://kanaldim.tv/ru/eto-nastoyashhij-konczlager-21-filtraczionnyj-lager-sozdali-okkupanty-na-donetchine/ Это настоящий концлагерь: 21 фильтрационный лагерь создали оккупанты на Донетчине]</ref>። == መቅድም == === የሩሲያ ወታደራዊ ግንባታ === ግጭቱ በመጀመሪያ ከመጋቢት እስከ ኤፕሪል 2021 እና ከጥቅምት 2021 እስከ የካቲት 2022 በከፍተኛ ወታደራዊ ግንባታ የጀመረ ሲሆን በሁለተኛው ወታደራዊ ግንባታ ወቅት ሩሲያ ለአሜሪካ እና ኔቶ ጥያቄዎችን በማንሳት የጥያቄዎችን የያዙ ሁለት ረቂቅ ስምምነቶችን አራግፋለች። “የደህንነት ዋስትና” ብሎ የሚጠራውን ዩክሬን ከናቶ ጋር እንደማትቀላቀል የገባችውን ሕጋዊ አስገዳጅ ቃል ኪዳን እንዲሁም በምስራቅ አውሮፓ የሚገኙትን የኔቶ ወታደሮች እና ወታደራዊ ሃርድዌር መቀነስን ጨምሮ፣ እና ኔቶ በጣት ጣቱ ከቀጠለ ያልተገለጸ ወታደራዊ ምላሽን አስፈራርቷል። ጠበኛ መስመር". == የመጀመሪያው የሩሲያ ወታደራዊ ግንባታ == እ.ኤ.አ. ይህ የተገለጸው የዩክሬን መንግሥት በዚያ ወር መጀመሪያ ላይ የሩስያ ደጋፊ በሆኑት የዩክሬን ተቃዋሚ ፖለቲከኛ እና ባለሀብት ቪክቶር ሜድቬድቹክ ላይ ከቭላድሚር ፑቲን ጋር የጠበቀ ግኑኝነት ያላቸው ሰዎች ላይ የወሰደውን እርምጃ ተከትሎ ነው። እ.ኤ.አ. ማርች 3፣ 2021፣ ሱስፒል እንዳሉት፣ እራሱን የዶኔትስክ ህዝብ ሪፐብሊክ ብሎ ከሚጠራው ተገንጣዮች በዩክሬን ወታደራዊ ቦታዎች ላይ “ቅድመ መከላከል እሳት” ለመጠቀም ፍቃድ እንደተሰጣቸው ዘግበዋል። በማርች 16፣ በሱሚ የሚገኘው የSBGS የድንበር ጠባቂ ሚል አየ። ከሩሲያ የሚበር ማይ-8 ሄሊኮፕተር በግምት 50 ሜትሮች (160 ጫማ) ወደ ዩክሬን ግዛት በመግባት ወደ ሩሲያ አየር ክልል ከመመለሱ በፊት። ኖቮዬ ቭሬሚያ የተሰኘው የዩክሬን መጽሔት እንደገለጸው ከአሥር ቀናት በኋላ የሩስያ ወታደሮች በዶንባስ በምትገኘው ሹሚ መንደር አቅራቢያ በሚገኙ የዩክሬን ቦታዎች ላይ ሞርታር በመተኮስ አራት የዩክሬን አገልጋዮችን ገድለዋል። ኤፕሪል 1 ቀን ሩሲያ በዶንባስ የተኩስ አቁም ለማደስ ፈቃደኛ አልሆነችም። ከማርች 16 ጀምሮ ኔቶ ተከታታይ ወታደራዊ ልምምዶችን ተከላካይ አውሮፓ 2021 ጀምሯል። ከ27 ብሔሮች የተውጣጡ 28,000 ወታደሮችን ያሳትፋል። ሩሲያ ኔቶ መከላከያ አውሮፓን 2021 በመያዙ ነቀፋ ሰንዝራለች፣ እናም ለኔቶ ወታደራዊ እንቅስቃሴ ምላሽ ለመስጠት ወታደሮቿን ወደ ምዕራባዊ ድንበሯ አሰማርታለች። የሥምምነቱ ሥራ ሩሲያ በሚያዝያ ወር አጋማሽ ላይ በሩሶ-ዩክሬን ድንበር ላይ ከፍተኛ የሆነ ወታደር እንዲፈጠር አድርጓል። በዩክሬን የተገመተው ግምት በ 40,000 የሩስያ ጦርነቶች ወደ ክራይሚያ እና በሩሶ-ዩክሬን ድንበር ምስራቃዊ ክፍል ላይ ተሰማርቷል. የጀርመን መንግስት ቡድኑን ማሰማራቱን ቀስቃሽ ነው ሲል አውግዟል። እ.ኤ.አ. ማርች 30 ፣ የዩክሬን ጦር ኃይሎች ዋና አዛዥ ኮሎኔል ጄኔራል ሩስላን ክሆምቻክ ለዛፓድ 2021 መልመጃ [ru] በዩክሬን ዳርቻ ላይ በሩሲያ ጦር ኃይሎች ወታደራዊ መገንባቱን የሚጠቁሙ የስለላ ሪፖርቶችን ገልጿል። 28 የሩስያ ሻለቃ ታክቲክ ቡድኖች በሩሶ-ዩክሬን ድንበር ላይ በዋናነት በክራይሚያ፣ ሮስቶቭ፣ ብራያንስክ እና ቮሮኔዝ ይገኛሉ። 60,700 የሩስያ ወታደሮች በክራይሚያ እና ዶንባስ ሰፍረዋል ተብሎ ይገመታል፣ 2,000 ወታደራዊ አማካሪዎችና አስተማሪዎች በምስራቅ ዩክሬን ይገኛሉ። ኮምቻክ እንደሚለው፣ ወደ 53 ሻለቃ ታክቲክ ቡድኖች ያድጋል ተብሎ የሚጠበቀው ግንባታ ለዩክሬን ወታደራዊ ደህንነት “አደጋ” ፈጥሯል። የቭላድሚር ፑቲን ቃል አቀባይ ዲሚትሪ ፔስኮቭ የዩክሬን መግለጫዎች አልተስማሙም, ወታደራዊ እንቅስቃሴዎች ለጎረቤት ሀገሮች ምንም አይጨነቁም. ይልቁንም ውሳኔዎቹ የተወሰዱት በ‹‹ብሔራዊ ደኅንነት›› ጉዳዮች ላይ ነው። በመጋቢት መጨረሻ እና በኤፕሪል መጀመሪያ መካከል ከፍተኛ መጠን ያለው የጦር መሳሪያ እና መሳሪያዎች ከተለያዩ የሩሲያ ክልሎች እስከ ሳይቤሪያ ድረስ ወደ ሩሲያ-ዩክሬን ድንበር እና ወደ ክራይሚያ ተጓጉዘዋል። እንደ የሩሲያ ፕሮ-የቴሌግራም ቻናል ያሉ ኦፊሴላዊ ያልሆኑ የሩሲያ ምንጮች። ወታደራዊ ታዛቢ, የሩሲያ Kamov Ka-52 እና ሚል ሚ-28 ጥቃት ሄሊኮፕተሮች ቡድን በረራ የሚያሳይ ቪዲዮ አሳተመ. በረራው የተካሄደው በሩሶ-ዩክሬን ድንበር ላይ ነው ተብሏል። === የቀጠለው ብጥብጥ እና መባባስ === የዩሲያን እና ፕሮ-ክሬምሊን ሚዲያ ሚያዝያ 3 ላይ የዩክሬን ሰው አልባ አውሮፕላን ጥቃት በሩስያ በተያዘው የዶንባስ ክፍል የሕፃን ሞት ምክንያት በማድረግ ክስ አቅርበዋል። ይሁን እንጂ ስለ ድርጊቱ ምንም ተጨማሪ ዝርዝር ነገር አልተሰጠም። ዩክሬይንን ከአውሮፓ ምክር ቤት ለማግለል ሀሳብ ሲያቀርቡ የዩክሬን መሪዎች "ለሞት ተጠያቂ መሆን አለባቸው" ብለው ያምናል Vyacheslav Volodin, የሩሲያ ግዛት ዱማ ተናጋሪ.በኤፕሪል 5, የዩክሬን የጋራ ቁጥጥር እና ማስተባበሪያ ማእከል (JCCC) ተወካዮች ) ውንጀላውን ለማጭበርበር ሩሲያውያንን የሚደግፉ ዓላማዎችን በሚመለከት በዩክሬን ለሚገኘው የOSCE ልዩ ክትትል ተልዕኮ ማስታወሻ ልኳል። በማግስቱ ተልእኮው በሩስያ በተያዘው ዶንባስ የአንድ ልጅ መሞቱን አረጋግጦ፣ ነገር ግን በ"ዩክሬን ሰው አልባ አውሮፕላን ጥቃት" እና በልጁ ሞት መካከል ግንኙነት መፍጠር አልቻለም። ኤፕሪል 6 ላይ በዶኔትስክ ውስጥ በኔቭልስኬ ከተማ አቅራቢያ በዩክሬን ቦታዎች ላይ በተፈጸመ ተኩሶ አንድ የዩክሬን አገልጋይ ተገደለ። ሌላ ወታደር ስቴፕን አቅራቢያ ባልታወቀ ፈንጂ ተገድሏል። በጥቃቱ ምክንያት በደቡብ ዶንባስ በቫሲሊቭካ እና ክሩታ ባልካ መንደሮች መካከል ባለው "ግራጫ-ዞን" ውስጥ የሚገኘው የውሃ ማስተላለፊያ ጣቢያ ኃይል በመሟጠጡ ከ50 በላይ ሰፈሮች ላይ የውሃ አቅርቦት እንዲቋረጥ አድርጓል። እ.ኤ.አ. በ 2014 ክሬሚያ ከተቀላቀለ በኋላ ብዙም ሳይቆይ ዩክሬን 85 በመቶውን የክራይሚያን ውሃ የሚያቀርበውን የሰሜን ክራይሚያ ካናልን ፍሰት ዘጋች። በመቀጠልም የክራይሚያ የውሃ ማጠራቀሚያዎች ተሟጠዋል እና የውሃ እጥረት ተከስቷል, ውሃ በቀን ከሶስት እስከ አምስት ሰአታት በ 2021 ብቻ እንደሚገኝ ይነገራል. ኒው ዮርክ ታይምስ ከፍተኛ የአሜሪካ ባለስልጣናትን ጠቅሶ የክራይሚያ የውሃ አቅርቦትን ማረጋገጥ በሩሲያ ሊገባ ይችላል የሚል ዓላማ ሊሆን እንደሚችል ተናግረዋል. . ሩሲያ በካስፒያን ባህር እና በጥቁር ባህር መካከል መርከቦችን አስተላልፋለች። ዝውውሩ በርካታ የማረፊያ ጀልባዎችን ​​እና የጦር ጀልባዎችን ​​አሳትፏል። ኢንተርፋክስ በኤፕሪል 8 እንደዘገበው የካስፒያን ፍሎቲላ መርከቦች እና መርከቦች ከጥቁር ባህር መርከቦች ጋር በመተባበር የመጨረሻውን የባህር ኃይል ልምምድ እንደሚያልፉ ዘግቧል ። [[ስዕል:Подписание документов о признании Донецкой и Луганской народных республик.webm|thumb|የዶኔትስክ እና የሉጋንስክ ህዝቦች ሪፐብሊክ.webm እውቅና ላይ ሰነዶችን መፈረም<br><small>(የእንግሊዝኛ የትርጉም ጽሑፎች ይገኛሉ)</small>]] በኤፕሪል 10, ዩክሬን የቪየና ሰነድ አንቀጽ 16 ን በመጥራት በአውሮፓ የደህንነት እና ትብብር ድርጅት (OSCE) ውስጥ በሩሲያ-ዩክሬን ድንበር አቅራቢያ ባሉ ክልሎች እና በሩሲያ-የተያዘው ክሬሚያ ውስጥ በሩሲያ ወታደሮች መጨናነቅ ላይ ስብሰባ አነሳች ። የዩክሬን ተነሳሽነት በተለያዩ ሀገራት የተደገፈ ቢሆንም የሩስያ ልዑካን ቡድን በስብሰባው ላይ ሳይገኝ ቀርቶ ማብራሪያ ለመስጠት ፈቃደኛ አልሆነም። በኤፕሪል 13፣ የዩክሬን ቆንስላ ኦሌክሳንደር ሶሶኒዩክ ከአንድ የሩስያ ዜጋ ጋር በተደረገ ስብሰባ "ሚስጥራዊ መረጃ እየተቀበለ" እያለ በሴንት ፒተርስበርግ በፌደራል የደህንነት አገልግሎት (FSB) ተይዟል። ሶሶኒዩክ በኋላ ከሩሲያ ተባረረ። በምላሹም በኪየቭ የሚገኘው የሩሲያ ኤምባሲ ከፍተኛ የሩሲያ ዲፕሎማት የሆኑት ኢቭሄን ቼርኒኮቭ በኤፕሪል 19 በዩክሬን ውስጥ ስብዕና የሌላቸው ተብለው ተፈርጀው በ 72 ሰዓታት ውስጥ አገሪቱን ለቀው ለመውጣት ተገደዋል። ኤፕሪል 14 ቀን በክራይሚያ በተካሄደው ስብሰባ ላይ የሩሲያ የፀጥታው ምክር ቤት ፀሐፊ ኒኮላይ ፓትሩሼቭ የዩክሬን ልዩ አገልግሎቶችን በባሕረ ገብ መሬት ላይ "የሽብር ጥቃቶችን እና ማበላሸት" ለማደራጀት ሲሞክሩ ከሰዋል። ከኤፕሪል 14 እስከ 15 ባለው ምሽት፣ ከከርች ስትሬት 40 ኪሎ ሜትር (25 ማይል) ርቀት ላይ በሚገኘው በአዞቭ ባህር ውስጥ በሶስት የዩክሬን ጂዩርዛ-ኤም-ክፍል መድፍ ጀልባዎች እና ከባህር ዳርቻ ጥበቃ ስድስት መርከቦች መካከል የባህር ኃይል ግጭት ተፈጠረ። የ FSB ድንበር አገልግሎት. ክስተቱ በተከሰተበት ወቅት የዩክሬን የጦር ጀልባዎች ሲቪል መርከቦችን ሲያጅቡ ነበር። የዩክሬን መርከቦች ከኤፍኤስቢ መርከቦች የሚደርስባቸውን ቁጣ ለመከላከል በአየር ላይ የሚተላለፉ የጦር መሣሪያዎችን እንደሚጠቀሙ ማስፈራራታቸው ተዘግቧል። ክስተቱ ምንም ጉዳት ሳይደርስበት ተጠናቀቀ። በማግስቱ የዩክሬን የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር እንደዘገበው ሩሲያ በወታደራዊ ልምምዶች ሰበብ እስከ ጥቅምት ወር ድረስ የጥቁር ባህርን ክፍል ከጦር መርከቦች እና ከሌሎች ሀገራት መርከቦች መዘጋቷን አስታውቃለች። ሚኒስቴሩ ውሳኔውን በተባበሩት መንግስታት የባህር ህግ ኮንቬንሽን የተረጋገጠውን "የመርከብ ነፃነት መብትን የሚጻረር ነው" ሲል አውግዞታል። በኮንቬንሽኑ መሰረት ሩሲያ በአዞቭ ባህር ውስጥ "የአለም አቀፍ የባህር ዳርቻ ወደቦች የባህር መተላለፊያዎችን ማገድ" የለባትም. የፔንታጎን ፕሬስ ሴክሬታሪ የሆኑት ጆን ኪርቢ እንዳሉት፣ ሩሲያ ከ2014 የበለጠ ወታደሮችን በራሶ-ዩክሬን ድንበር አቅራቢያ አሰባሰበች። ሩሲያ ከኤፕሪል 20 እስከ 24 ቀን 2021 በክራይሚያ እና በጥቁር ባህር አንዳንድ አካባቢዎች በሚደረጉ በረራዎች ላይ ጊዜያዊ እገዳን መጣሏን ለአውሮፕላን አብራሪዎች በወጣው አለም አቀፍ ሪፖርት ላይ ተገልጿል። እ.ኤ.አ. ኤፕሪል 22 ቀን 2021 የሩሲያ የመከላከያ ሚኒስትር ሰርጌይ ሾይጉ ከ58ኛው እና 41ኛው ጦር ሰራዊት እና 7ኛ ፣ 76ኛ እና 98ኛ ጠባቂዎች አየር ወለድ ክፍል ወታደሮች ጋር ወታደራዊ ልምምድ መቋረጡን በደቡባዊው ግንቦት 1 ምርመራ ካደረጉ በኋላ ወደ ቋሚ ቦታቸው እንደሚመለሱ አስታውቀዋል። እና ምዕራባዊ ወታደራዊ አውራጃዎች. በፖጎኖቮ ማሰልጠኛ ተቋም ያሉ መሳሪያዎች ከቤላሩስ ጋር በሴፕቴምበር 2021 ለታቀደለት አመታዊ የውትድርና ልምምድ መቆየት ነበረባቸው። == አዲስ ውጥረት (ጥቅምት 2021 - የካቲት 2022) == እ.ኤ.አ. ጥቅምት 11 ቀን 2021 የሩሲያ የጸጥታው ምክር ቤት ምክትል ሊቀ መንበር ዲሚትሪ ሜድዴዴድ በ Kommersant ውስጥ አንድ አሳዛኝ ነገር ፣ በዚህ ውሰጥ ዩክሬን የምዕራቡ ዓለም “ቫሳል” ነች እና ስለዚህ “ደካማ”፣ “አላዋ” እና “አስተማማኝ ቪኪ” በማለዳ የዩክሬን ባለስልጣናት ጋር ተወያይተዋል። ሜድዴዴዴ ሩሲያ ከዩክሬን ጋር በተያያዘ ምንም ማድረግ ከብባት እና ከሩሲያ ጋር ያለውን ግንኙነት ለማሻሻል ልባዊ ፍላጎት ያለው የዩክሬን መንግስት ወደ ስልጣን መላክ እንዲጠበቅ መጠበቅ አለበት ። አንቀፅ "በአንድነት ይሰራል" ከሩሲያ የወቅቱ የዩክሬን መንግስት እይታ ጋር። እ.ኤ.አ. በህዳር 2021 የሩሲያ መከላከያ ሚኒስቴር የአሜሪካ ምስራቹን ወደ ጥቁር ባህር ማሰማራቱን "ለክልላዊ ደህንነት እና የስልታዊ መረጋጋት ስጋት" ሲል ገልጿል። ሚኒስቴሩ በመግለጫው "በጥቁር ባህር ክልል አሜሪካ ከምታደርገው እንቅስቃሴ ጀርባ ያለው እውነተኛ ግብነትየ በደቡብ ምስራቅ ያለውን ግጭት በሃይል ለመፍታት ቢሞክር የትያትር ስራዎችን ማሰስ ነው" === ሁለተኛው የሩሲያ ወታደራዊ ግንባታ === የዩናይትድ ስቴትስ የመከላከያ ሚኒስቴር ከፍተኛ ባለስልጣናት ባለፈው ግንቦት 5 ቀን 2021 ሩሲያ ጥቂት ሺህ ወታደሮቿን ማስወጣቷ ከቀደምት ወታደራዊ ግንባታ በኋላ ነው። በርካታ የሩስያ ዩኒቶች ወደ ትውልድ ሰፈራቸው ቢመለሱም ተሸከርካሪዎች እና መሳሪያዎች አልተወሰዱም ይህም እንደገና ወደ ጦር ሰፈሩ ሊሰማራ ይችላል የሚል ስጋት ፈጥሯል።በግንቦት መጀመሪያ ላይ የዩናይትድ ስቴትስ የመከላከያ ሚኒስቴር ከፍተኛ ባለስልጣናት ከ 80,000 በላይ የሩሲያ ወታደሮች አሁንም በራሺ-ዩክሬን እንደሚቆዩ ገምተዋል ። ድንበር። [[ስዕል:Обращение Президента Российской Федерации 2022-02-21.webm|thumb|ከሩሲያ ፌዴሬሽን ፕሬዚዳንት የተላከ መልእክት<br><small>(የእንግሊዝኛ የትርጉም ጽሑፎች ይገኛሉ)</small>]] እ.ኤ.አ. በኖቬምበር 2021 መጀመሪያ ላይ የሩሲያ ወታደራዊ ግንባታ ሪፖርት የአሜሪካ ባለስልጣናት ሩሲያ በዩክሬን ላይ ልትወረር እንደምትችል አውሮፓውያን አጋሮቿን እንዲያስጠነቅቁ ገፋፍቷቸዋል ፣ በርካታ ባለሙያዎች እና ተንታኞች ፑቲን ከምዕራቡ ዓለም ጋር ለቀጣይ ድርድር የበለጠ ጠንካራ እጃቸውን እንደሚፈልጉ ያምኑ ነበር። የዩክሬን ወታደራዊ መረጃ (HUR MOU) እ.ኤ.አ. በኖቬምበር 2 ቁጥሩ ወደ 90,000 ከፍ ብሏል ይህም ከ 8 ኛ እና 20 ኛ ጥበቃ እና ከ 4 ኛ እና 6 ኛ የአየር እና የአየር መከላከያ ሰራዊት የተውጣጡ ሃይሎችን ያቀፈ ነው ። እ.ኤ.አ. ህዳር 13 የዩክሬን ፕሬዝዳንት ቮሎዲሚር ዘለንስኪ ሩሲያ እንደገና 100,000 ወታደሮችን በራሶ-ዩክሬን ድንበር አቅራቢያ እንዳሰባሰበ አስታውቋል ፣ ይህም በግምት 70,000 የአሜሪካ ግምገማ ከፍ ያለ ነው ። በተመሳሳይ ቀን ፣ በሩሲያ-1 ላይ በተደረገ ቃለ ምልልስ ፣ ፑቲን ምንም አይነት ዕድል አልተቀበለም ። ዩክሬን ላይ የሩሲያ ወረራ ፣ ሀሳቦቹን “አስደንጋጭ” በማለት በተመሳሳይ ጊዜ ኔቶ በጥቁር ባህር ላይ ያልታቀደ የባህር ኃይል ልምምዶችን አድርጓል ሲል ከሰዋል። ከ 8 ቀናት በኋላ የ HUR MOU ዋና አዛዥ Kyrylo Budanov የሩሲያ ወታደሮች ወደ 92,000 ቀርበዋል ሲሉ አስተያየት ሰጥተዋል. ቡዳኖቭ ሀገሪቱን ለማተራመስ በኪዬቭ በ COVID-19 ክትባት ላይ በርካታ የተቃውሞ ሰልፎችን በማሴር ሩሲያን ከሰዋት። እ.ኤ.አ. በኖቬምበር መጨረሻ እና በታህሳስ መጀመሪያ 2021 መካከል፣ የሩስያ እና የዩክሬን ባለስልጣናት በዶንባስ ክልል አንዳቸው የሌላውን ግዙፍ ሰራዊት ክስ ሲነግዱ፣ የዩክሬን የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ዲሚትሮ ኩሌባ እ.ኤ.አ. “[ሩሲያ] ውድ ዋጋ ያስከፍላታል” ሲል የክሬምሊን ቃል አቀባይ ዲሚትሪ ፔስኮቭ ህዳር 21 ቀን ውንጀላውን “[ዋ] ሆን ተብሎ ተገርፏል” በማለት ውንጀላውን ጠርተው እንደነሱ አስተያየት ተናግሯል ። ዩክሬን በዶንባስ ላይ የጥቃት እርምጃዎችን አቅዳ ነበር። በታህሳስ 3 ቀን የዩክሬን የመከላከያ ሚኒስትር ኦሌክሲ ሬዝኒኮቭ በጃንዋሪ 2022 መጨረሻ ላይ ሩሲያ በቬርኮቭና ራዳ (የዩክሬን ብሔራዊ ፓርላማ) በተደረገው ስብሰባ ላይ "ትልቅ መስፋፋት" ሊኖር እንደሚችል ተናግሯል ። ሬዝኒኮቭ የሩስያ ወታደራዊ ግንባታ 94,300 ወታደሮችን እንደያዘ ገምቷል። እ.ኤ.አ. በታህሳስ 2021 መጀመሪያ ላይ ፣ በጄኔስ የተደረገ ትንታኔ የሩሲያ 41 ኛው ጦር (ዋና ዋና መስሪያ ቤት ኖvoሲቢርስክ) እና 1 ኛ የጥበቃ ታንክ ጦር (በተለምዶ በሞስኮ ዙሪያ የሚሰማራ) ዋና ዋና አካላት ወደ ምዕራብ እንዲቆሙ ተደርጓል ፣ ይህም የሩሲያ 20 ኛን ያጠናክራል ። 8 ኛ ጥበቃዎች ቀድሞውኑ ወደ ሩሲያ - ዩክሬን ድንበር ተጠግተው ነበር ። ቀደም ሲል እዚያ የተሰማሩትን የሩሲያ የባህር ኃይል እና የምድር ክፍሎች በማጠናከር ተጨማሪ የሩስያ ሃይሎች ወደ ክራይሚያ መዘዋወራቸው ተዘግቧል።የአሜሪካ የስለላ ባለስልጣናት ሩሲያ በጥር 2022 በዩክሬን ሊካሄድ በታቀደው ታላቅ ወታደራዊ ጥቃት ለመጭው እቅድ ማውጣቷን አስጠንቅቀዋል። እስክንድር-ኤም፣ በ2018 ተጀመረ። እ.ኤ.አ. ከጥር 2022 ጀምሮ ሩሲያ በኪዬቭ የሚገኘውን የኤምባሲ ሰራተኞቿን ቀስ በቀስ ማፈናቀል ጀመረች ። የመልቀቂያው ምክንያቶች ያልታወቁ እና ብዙ ግምቶች ተደርገዋል።[142] በጥር ወር አጋማሽ ላይ በዩክሬን የመከላከያ ሚኒስቴር የተደረገ የስለላ ግምገማ ሩሲያ በራሶ-ዩክሬን ድንበር ላይ ወታደራዊ ግንባታን በማጠናቀቅ በመጨረሻው ደረጃ ላይ እንደምትገኝ ገምቷል ፣ በክልሉ 127,000 ወታደሮችን አከማችቷል። ከጦር ሠራዊቱ ውስጥ 106,000 ያህሉ የመሬት ሃይሎች ሲሆኑ የተቀሩት የባህር ሃይሎች እና የአየር ሃይሎች ናቸው። ከዚህም በተጨማሪ 35,000 ተጨማሪ በሩሲያ የሚደገፉ ተገንጣይ ሃይሎች እና ሌሎች 3,000 የሩስያ ጦር በአማፂያን ቁጥጥር ስር በነበሩት ምስራቅ ዩክሬን ውስጥ ነበሩ። ግምገማው ሩሲያ 36 የኢስካንደር የአጭር ርቀት ባለስቲክ ሚሳኤል (SRBM) ሲስተሞች በድንበር አካባቢ እንዳሰማራች ተገምቷል፣ በርካቶችም በኪየቭ ርቀት ላይ ይገኛሉ። ግምገማው የተጠናከረ የሩሲያ የስለላ እንቅስቃሴም ዘግቧል። በጥር 20 በአትላንቲክ ካውንስል የተደረገ ትንታኔ ሩሲያ ተጨማሪ ወሳኝ የውጊያ አቅሞችን ወደ አከባቢው አሰማርታለች ሲል ደምድሟል። [[ስዕል:VOA video of Eastern Ukraine during 2022 Russian invasion.webm|thumb|በ2022 የሩስያ ወረራ ወቅት የቪኦኤ የምስራቅ ዩክሬን ቪዲዮ]] እ.ኤ.አ. በጥር 2022 መገባደጃ ላይ፣ ቀደም ሲል በታቀዱት የጋራ ወታደራዊ ልምምዶች እ.ኤ.አ. በየካቲት ወር ውስጥ ዋና ዋና የሩሲያ ወታደራዊ ክፍሎች ተዛውረው ወደ ቤላሩስ ተሰማርተዋል። ይኸውም የምስራቅ ወታደራዊ ዲስትሪክት ዋና መሥሪያ ቤት ከዲስትሪክቱ 5ኛ፣ 29ኛ፣ 35ኛ እና 36ኛ ጥምር ጦር ሠራዊት፣ 76ኛ ጠባቂዎች የአየር ጥቃት ክፍል፣ 98ኛ ጠባቂዎች አየር ወለድ ክፍል እና ከፓስፊክ መርከቦች 155ኛ የባህር ኃይል ጦር ከተውጣጡ ተዋጊዎች ጋር በመሆን ወደ ቤላሩስ ተሰማርቷል። ብርጌድ የዩክሬን እና የአሜሪካ ባለስልጣናት ሩሲያ ቤላሩስን እንደ መድረክ ለመጠቀም ሞክሯል ብለው ያምኑ ነበር። እ.ኤ.አ. የካቲት 8 ቀን ከባልቲክ መርከቦች ኮሮሌቭ ፣ ሚንስክ እና ካሊኒንግራድ የስድስት የሩሲያ ማረፊያ መርከቦች መርከቦች; እና ፒተር ሞርጉኖቭ፣ ጆርጂይ ፖቤዶኖሴቶች እና ኦሌኔጎርስኪ ጎርንያክ ከሰሜናዊው መርከቦች ወደ ጥቁር ባህር በመርከብ የባህር ኃይል ልምምዶች እንደነበሩ ተነግሯል። መርከቦቹ ከሁለት ቀናት በኋላ ሴባስቶፖል ደረሱ። በፌብሩዋሪ 10, ሩሲያ ሁለት ዋና ወታደራዊ ልምምዶችን አስታውቃለች. የመጀመሪያው በጥቁር ባህር ላይ የተደረገው የባህር ኃይል ልምምድ ሲሆን በዩክሬን ተቃውሞ ገጥሞት ሩሲያ በኬርች ስትሬት፣ በአዞቭ ባህር እና በጥቁር ባህር ላይ የባህር ኃይል መንገዶችን በመዝጋቷ ምክንያት; ሁለተኛው በቤላሩስ እና ሩሲያ መካከል 30,000 የሩስያ ወታደሮች እና ከሞላ ጎደል ሁሉንም የቤላሩስ ታጣቂ ሃይሎችን ያሳተፈ ከቤላሩስ እና ዩክሬን ድንበር አቅራቢያ በሚገኙ ክልሎች የተካሄደው የጋራ ወታደራዊ ልምምድ ነው። ለኋለኛው ምላሽ ዩክሬን 10,000 የዩክሬን ወታደሮችን ያሳተፈ የተለየ ወታደራዊ ልምምድ አድርጓል። ሁለቱም መልመጃዎች ለ 10 ቀናት ቀጠሮ ተይዘዋል. የብሔራዊ ደኅንነት አማካሪ የሆኑት ጃክ ሱሊቫን ያልተገለጸ መረጃን በመጥቀስ፣ በየካቲት 20 በቤጂንግ የ2022 የክረምት ኦሎምፒክ ከመጠናቀቁ በፊት ጥቃት በማንኛውም ጊዜ ሊጀመር እንደሚችል ተናግረዋል። በተናጥል ፣መገናኛ ብዙኃን በየካቲት 16 ቀን የመሬት ወረራ ሊጀመር የሚችልበት ቀን ሆኖ ለብዙ አጋሮች በተሰጠው የዩኤስ የስለላ መረጃ ላይ የተመሰረቱ በርካታ ሪፖርቶችን አሳትሟል ።እነዚህን ማስታወቂያዎች ተከትሎ ዩኤስ አብዛኛዎቹን የዲፕሎማቲክ ሰራተኞቿን እና በዩክሬን የሚገኙ ሁሉንም ወታደራዊ አስተማሪዎች አዘዘ። to evacuate.ጃፓን, ጀርመን, አውስትራሊያ እና እስራኤልን ጨምሮ በርካታ አገሮች ዜጎቻቸው በአስቸኳይ ዩክሬንን ለቀው እንዲወጡ አሳስበዋል.በማግስቱ KLM ወደ ዩክሬን የሚያደርገውን በረራ አቁሟል, ሌሎች አየር መንገዶች ደግሞ በመላው ሀገሪቱ ያለውን ተጋላጭነት ለመገደብ የበረራ መርሃ ግብራቸውን ቀይረዋል. እ.ኤ.አ. ሩሲያ "ከዩክሬን ግዛት አጠገብ ባሉ አካባቢዎች እና በጊዜያዊነት በተያዘው ክራይሚያ ውስጥ ስላለው ወታደራዊ እንቅስቃሴ ዝርዝር ማብራሪያ" ለመስጠት. የዩክሬን የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ዲሚትሮ ኩሌባ እንደተናገሩት በተፈለገው የ48 ሰአት የጊዜ ገደብ ውስጥ ከሩሲያ ባለስልጣናት ምንም አይነት ምላሽ አልተገኘም። እ.ኤ.አ. በጋራ የመተማመን ግንባታ እና ግልጽነት እርምጃዎች ላይ የተስማሙበት. እነዚህ እርምጃዎች ሁለቱም የመከላከያ ሚኒስትሮች በየሀገራቸው ወታደራዊ ልምምዶች (Reznikov to the Russo–Belaruusian Allied Resolve 2022 exercise, and Khrenin to the Ukrainian Zametil 2022 exercise) መጎብኘታቸውን ያካትታሉ። በዩክሬን የተጠየቀው በOSCE ውስጥ ያለው አስቸኳይ ስብሰባ በፌብሩዋሪ 15 ተካሄዷል። ይሁን እንጂ በ OSCE ውስጥ የሩሲያ ልዑካን በስብሰባው ላይ አልነበሩም. እ.ኤ.አ. ፌብሩዋሪ 14፣ ሾይጉ ከሩሲያ ደቡባዊ እና ምዕራባዊ ወታደራዊ አውራጃዎች የተውጣጡ ክፍሎች በዩክሬን አቅራቢያ “የአካል ብቃት እንቅስቃሴ” መጠናቀቁን ተከትሎ ወደ ሰፈራቸው መመለስ መጀመራቸውን ተናግሯል። ይሁን እንጂ በሚቀጥለው ቀን በጋዜጣዊ መግለጫው ላይ ባይደን እንደነዚህ ያሉትን ዘገባዎች ማረጋገጥ እንደማይችሉ አስተያየታቸውን ሰጥተዋል.በየካቲት 16, የኔቶ ዋና ጸሐፊ ጄንስ ስቶልተንበርግ የሩሲያን የይገባኛል ጥያቄ ውድቅ በማድረግ ሩሲያ ወታደራዊ መገንባቱን እንደቀጠለች ተናግረዋል. እ.ኤ.አ. ፌብሩዋሪ 17 ፣ ከዩኤስ እና ከናቶ የመጡ ከፍተኛ ባለስልጣናት የወረራ ስጋት እንደቀጠለ ገልጸዋል ፣ ምክንያቱም ሩሲያ አሁንም በዩክሬን ላይ ወረራ ለማድረግ የሚያስችል casus belli እየፈለገች ነበር ፣ የውሸት ባንዲራ ተግባር ለማካሄድ በመሞከር ላይ ። እ.ኤ.አ. ፌብሩዋሪ 18፣ ቢደን ፑቲን ዩክሬንን ለመውረር ውሳኔ እንዳደረገ እርግጠኛ መሆኑን አስታውቋል። እ.ኤ.አ. ፌብሩዋሪ 19፣ ሁለት የዩክሬን ወታደሮች ሲገደሉ ሌሎች አምስት ደግሞ ከተገንጣዮች በተተኮሱት መድፍ ቆስለዋል። እ.ኤ.አ. የካቲት 20 ቀን የቤላሩስ የመከላከያ ሚኒስቴር የቤላሩስ ፕሬዝዳንት አሌክሳንደር ሉካሼንኮ እና ፑቲን ባደረጉት ውሳኔ የ Allied Resolve 2022 ወታደራዊ ልምምድ እንደሚቀጥል አስታውቋል ። እንደ ክሪኒን ገለጻ፣ በዩኒየን ስቴት ውጫዊ ድንበሮች ላይ ያለው ወታደራዊ እንቅስቃሴ መባባስ እና በዶንባስ ሁኔታው ​​መበላሸቱ ምክንያት ነው።በዚያኑ ቀን በርካታ የዜና ማሰራጫዎች እንደዘገቡት የዩኤስ የስለላ ድርጅት የሩስያ አዛዦችን መገምገሙን ዘግቧል። ወረራውን እንዲቀጥል ትእዛዝ ተሰጥቷል። [[የማሪፖል ከበባ|እ.ኤ.አ. በ 2022 የዩክሬን ትልቁ እና በጣም ቆንጆ ከሆኑት ከተሞች አንዷ - ማሪፖል - በሩሲያ ወታደሮች ወድሟል።]] == ኢኮኖሚያዊ ቅጣቶች == የጀርመኑ ቻንስለር ኦላፍ ሾልስ የሩስያ ዶንባስን ወረራ ተከትሎ የኖርድ ዥረት 2 የጋዝ ቧንቧን ላልተወሰነ ጊዜ ዘግተውታል። የባልቲክ ግዛቶች የውጭ ጉዳይ ሚኒስትሮች ሩሲያ ከ [[ስዊፍት]] ዓለም አቀፍ የመልእክት መላላኪያ አውታር ለአለም አቀፍ ክፍያዎች እንድትቋረጥ ጠይቀዋል። ሌሎች የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ፍቃደኛ አልነበሩም፣ ሁለቱም የአውሮፓ አበዳሪዎች አብዛኛው ወደ 30 ቢሊዮን ዶላር የሚጠጋውን የውጭ ባንኮች ለሩሲያ መጋለጥ ስለያዙ እና ቻይና CIPS የተባለ የስዊፍት አማራጭ ስላዘጋጀች ነው። የ [[ስዊፍት]] የጦር መሳሪያ ለ CIPS እድገት ትልቅ መነቃቃትን ይፈጥራል ይህ ደግሞ ስዊፍትን ያዳክማል እንዲሁም የምዕራቡ ዓለም አቀፍ ፋይናንስ ቁጥጥርን ያዳክማል። ቦሪስ ጆንሰን.ጀርመን በተለይም ሩሲያ ከ [[ስዊፍት]] እንድትታገድ የሚጠይቁትን ጥሪዎች ተቃውሟቸዋል, ይህም ለሩሲያ ጋዝ እና ዘይት ክፍያ የሚኖረውን ውጤት በመጥቀስ; ይሁን እንጂ በየካቲት 26 የጀርመን የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር አናሌና ቤርቦክ እና የኢኮኖሚ ሚኒስትር ሮበርት ሃቤክ ከስዊፍት ሩሲያ የተከለከሉ ገደቦችን በመደገፍ በጋራ መግለጫ ሰጥተዋል። ብዙም ሳይቆይ, ዋና ዋና የሩሲያ ባንኮች ከ [[ስዊፍት]] እንደሚወገዱ ተገለጸ, ምንም እንኳን አሁንም ለጋዝ ጭነት የመክፈል አቅምን ለማረጋገጥ የተደራሽነት ውስንነት ይኖራል. ከዚህም በተጨማሪ ምዕራቡ ዓለም የ630 ቢሊዮን ዶላር የውጭ መጠባበቂያ ክምችት ባለው የሩሲያ ማዕከላዊ ባንክ ላይ ማዕቀብ እንደሚጥል እና የማዕቀቡን ተጽእኖ ለማካካስ ንብረቶቹን እንዳያባክን ተነግሯል። የብሪታኒያ ጠቅላይ ሚኒስትር ቦሪስ ጆንሰን ሁሉም ዋና ዋና የሩሲያ ባንኮች ንብረታቸው እንዲታገድ እና ከዩናይትድ ኪንግደም የፋይናንስ ስርዓት እንደሚገለሉ እና አንዳንድ ወደ ሩሲያ የመላክ ፍቃድ እንደሚታገድ አስታውቀዋል። በተጨማሪም በዩኬ የባንክ ሂሳቦች ውስጥ ለሩሲያ ዜጎች የተቀማጭ ገንዘብ ገደብ አስተዋውቋል እና ከ100 በላይ ግለሰቦች እና አካላት ንብረቶችን አግዷል። የሩሲያ የፀጥታው ምክር ቤት ምክትል ሊቀ መንበር እና የቀድሞ ፕሬዝዳንት ዲሚትሪ ሜድቬዴቭ ኔቶ ከአፍጋኒስታን ለመውጣት “የፖለቲካ አቅመ ቢስነት” ምልክት ነው ሲሉ በሩሲያ ላይ የተጣሉ ምዕራባውያን ማዕቀቦችን ጨምሮ ተሳለቁ። ኩባንያዎች በሩስያ ውስጥ የያዙትን የውጭ ሀብት ወደ ሀገር ሊለውጡ ዛቱ።   ራሽያ   ዩክሬን   የተወዳደሩ ግዛቶች (ክሪሚያ፣ ዶኔትስክ፣ ሉሃንስክ)   በወረራ ምክንያት የሩሲያ አውሮፕላኖችን ከአየር ክልላቸው ያገዱ ሀገራት እ.ኤ.አ. ማዕቀቡ የቴክኖሎጂ ዝውውሮችን፣ የሩስያ ባንኮችን እና የሩሲያ ንብረቶችን ያነጣጠረ ነበር። ከፍተኛ ተወካይ ጆሴፕ ቦሬል የአውሮፓ ህብረት "ከዚህ በፊት ታይቶ የማያውቅ ማግለል" እንደሚገጥማት ተናግረዋል ። በተጨማሪም "እነዚህ ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ በአውሮፓ ውስጥ በጣም ጨለማ ከሆኑት ሰዓቶች መካከል ናቸው" ብለዋል. የአውሮፓ ፓርላማ ፕሬዝዳንት ሮቤታ ሜቶላ “አፋጣኝ፣ ፈጣን፣ ጠንከር ያለ እና ፈጣን እርምጃ” እንዲወስዱ ጥሪ አቅርበው ለመጋቢት 1 ቀን ያልተለመደ የፓርላማ ስብሰባ ጠሩ። እ.ኤ.አ. ፌብሩዋሪ 22 የዩኤስ ፕሬዝዳንት ጆ ባይደን VEBን ጨምሮ በአራት የሩሲያ ባንኮች ላይ እንዲሁም ለፑቲን ቅርብ በሆኑ “በሙስና የተጨማለቁ ቢሊየነሮች” ላይ ገደቦችን አስታውቀዋል ። ዩኤስ በተጨማሪም የኤክስፖርት ቁጥጥርን አቋቋመች ፣ ይልቁንም ሩሲያ የከፍተኛ የቴክኖሎጂ አካላትን ተደራሽነት በመገደብ ላይ ያተኮረ ልብ ወለድ ማዕቀብ ላይ ያተኮረ ነው ። , ሁለቱም ሃርድዌር እና ሶፍትዌሮች, ማንኛውም ክፍሎች ወይም ዩኤስ በመጡ አእምሯዊ ንብረቶች የተሠሩ ናቸው. ማዕቀቡ ማንኛውም ሰው ወይም ኩባንያ ቴክኖሎጂን፣ ሴሚኮንዳክተሮችን፣ ምስጠራ ሶፍትዌሮችን፣ ሌዘርን ወይም ሴንሰሮችን ለሩሲያ መሸጥ የሚፈልግ ፈቃድ እንዲጠይቅ ያስገድዳል፣ ይህም በነባሪነት ውድቅ ተደርጓል። የማስፈጸሚያ ዘዴው በሰውየው ወይም በኩባንያው ላይ የሚጣሉ ማዕቀቦች ናቸው። የማዕቀቡ ትኩረት በመርከብ ግንባታ፣ በኤሮስፔስ እና በመከላከያ ኢንዱስትሪዎች ላይ ነው። እ.ኤ.አ. ፌብሩዋሪ 26, የፈረንሳይ የባህር ኃይል በእንግሊዝ ቻናል ውስጥ የሩስያን የጭነት መርከብ ባልቲክ መሪን ያዘ. መርከቧ በእገዳው ኢላማ በሆነ ኩባንያ ውስጥ ተጠርጥራለች. መርከቧ ወደ ቦሎኝ ሱር-ሜር ወደብ ታጅባ በምርመራ ላይ ነች። ዩናይትድ ኪንግደም የሩሲያ ግዛት አየር መንገድ ኤሮፍሎት እና የሩሲያ የግል ጄቶች ከዩኬ የአየር ክልል አግዳለች። እ.ኤ.አ. የካቲት 25 ፣ ፖላንድ ፣ ቡልጋሪያ እና ቼክ ሪፖብሊክ የአየር ክልላቸውን ለሩሲያ አየር መንገዶች እንደሚዘጉ አስታውቀዋል ። ኢስቶኒያም በማግስቱ ተከትላለች። በምላሹም ሩሲያ የብሪታንያ አውሮፕላኖችን ከአየር ክልሏ ከልክላለች። የሩሲያ ትልቁ የሀገር ውስጥ አየር መንገድ ኤስ7 አየር መንገድ ወደ አውሮጳ የሚያደርገውን ሁሉንም በረራዎች መሰረዙን ያስታወቀ ሲሆን የአሜሪካ አየር መንገድ ዴልታ አየር መንገድ ከኤሮፍሎት ጋር ያለውን ግንኙነት ማቋረጡን አስታውቋል። በተጨማሪም ሩሲያ ከአየር ክልሏ ከቡልጋሪያ ፣ፖላንድ እና ቼክ ሪፖብሊክ አጓጓዦች ሁሉንም በረራዎች ታግዳለች ።ኢስቶኒያ ፣ ሮማኒያ ፣ ሊቱዌኒያ እና ላቲቪያ የሩሲያ አየር መንገዶችን ከአየር ክልላቸው እንደሚከለክሉ አስታውቀዋል ።<ref>[https://amharic.voanews.com/a/6460809.html ፈረንሳይ በሩሲያ ላይ የተጣለውን ማዕቀብ በመጣስ የተጠረጠረች መርከብ ያዘች።]</ref><ref>[https://am.al-ain.com/article/putin-tells-ukrainian-military-to-overthrow-zelensky ቭላድሚር ፑቲን፤ የዩክሬን ጦር ስልጣኑን ከፕሬዝዳንት ዘለንስኪ እንዲረከብ ጥሪ አቀረቡ]</ref><ref>[https://am.al-ain.com/article/price-of-a-barrel-of-crude-oil-climbs-to-100-usd-following-russia-s-ukraine-invasion ሩሲያ በዩክሬን ወታደራዊ ዘመቻ መጀመሯን ተከትሎ የነዳጅ ዋጋ በበርሜል ከ100 ዶላር በላይ ደረሰ]</ref> == የውጭ ወታደራዊ ድጋፍ ለዩክሬን == [[ስዕል:Countries supplying military equipment to Ukraine during the 2022 Russian invasion.svg|thumb]] በቪክቶር ያኑኮቪች መሪነት የዩክሬን ጦር ተበላሽቶ ነበር። የያኑኮቪች ውድቀት እና የምዕራብ መስለው መሪዎች መተካታቸውን ተከትሎ የበለጠ ተዳክሟል። በመቀጠልም በርካታ የምዕራባውያን አገሮች (ዩኬ፣ አሜሪካ፣ ፈረንሳይ፣ ጀርመን፣ የባልቲክ አገሮች፣ ፖላንድ፣ አውስትራሊያ፣ ካናዳ እና ቱርክን ጨምሮ) እና ድርጅቶች (ኔቶ እና የአውሮፓ ህብረት) ወታደራዊ ኃይሉን መልሶ ለመገንባት ወታደራዊ ዕርዳታ መስጠት ጀመሩ። በተለይም የዩክሬን ታጣቂ ሃይሎች እ.ኤ.አ. ከ2019 ጀምሮ የቱርክን ቤይራክታር ቲቢ2 ሰው አልባ የጦር አየር ተሽከርካሪዎችን ማግኘት የጀመሩ ሲሆን ይህም በጥቅምት 2021 በዶንባስ የሩስያ ተገንጣይ መድፍ ቦታ ላይ ዒላማ ለማድረግ ጥቅም ላይ ውሏል። [[ስዕል:President Biden on 2022 Russia invasion.webm|thumb|በዩክሬን ሁኔታ ላይ የቢደን መግለጫ]] ሩሲያ መሳሪያዋን እና ወታደሮቿን በዩክሬን ድንበሮች መገንባት ስትጀምር የኔቶ አባል ሀገራት የጦር መሳሪያ አቅርቦትን መጠን ጨምረዋል። የዩኤስ ፕሬዝዳንት ጆ ባይደን የ260 ሚሊዮን ዶላር ርዳታ ለመስጠት በነሀሴ እና ታህሳስ 2021 የፕሬዝዳንታዊ ውድቀት ባለስልጣናትን ተጠቅመዋል። እነዚህም የሴት ልጅ ግርዛት-148 ጃቬሊንስ እና ሌሎች ፀረ-ትጥቅ ትጥቅ፣ የጦር መሳሪያዎች፣ የተለያዩ ጥይቶች እና ሌሎች መሳሪያዎች ማድረስ ይገኙበታል። ወረራውን ተከትሎ ሀገራት የጦር መሳሪያ አቅርቦት ተጨማሪ ቃል መግባት ጀመሩ። ቤልጂየም፣ ቼክ ሪፐብሊክ፣ ኢስቶኒያ፣ ፈረንሳይ፣ ግሪክ፣ ኔዘርላንድስ፣ ፖርቱጋል እና እንግሊዝ የዩክሬን ጦር እና መንግስትን ለመደገፍ እና ለመከላከል አቅርቦቶችን እንደሚልኩ አስታውቀዋል። እ.ኤ.አ. ከ30ዎቹ የኔቶ አባላት ጥቂቶቹ የጦር መሳሪያ ለመላክ ሲስማሙ ኔቶ እንደ ድርጅት ግን አላደረገም። እ.ኤ.አ. በጥር 2022 ጀርመን የጦር መሳሪያ ወደ ዩክሬን እንዳትልክ እና ኢስቶኒያ በጀርመን በተሰራ የጦር መሳሪያዎች ላይ የኤክስፖርት ቁጥጥሮች የቀድሞ የምስራቅ ጀርመን ዲ-30 አስተናጋጆችን ወደ ዩክሬን እንዳትልክ ከልክላለች።ጀርመን 5,000 የራስ ቁር እና የመስክ ሆስፒታል ወደ ዩክሬን እንደምትልክ አስታወቀች። የኪዬቭ ከንቲባ ቪታሊ ክሊችኮ በስድብ ምላሽ ሰጥተዋል፡ "ከዚህ በኋላ ምን ይልካሉ? ትራሶች?" እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. የአውሮፓ ህብረት የውጭ ፖሊሲ ሃላፊ ጆሴፕ ቦሬል ለገዳይ ዕርዳታ 450 ሚሊዮን ዩሮ (502 ሚሊዮን ዶላር) እና ተጨማሪ 50 ሚሊዮን ዩሮ (56 ሚሊዮን ዶላር) ገዳይ ባልሆኑ አቅርቦቶች እንደሚገዙ ተናግረዋል ። ቦረል የአውሮፓ ህብረት የመከላከያ ሚኒስትሮች እቃውን እንዴት እንደሚገዙ እና ወደ ዩክሬን እንዴት እንደሚያስተላልፍ አሁንም ዝርዝር ጉዳዮችን መወሰን እንዳለባቸው ተናግረዋል ነገር ግን ፖላንድ እንደ ማከፋፈያ ማዕከል ለመሆን ተስማምታለች. ቦረል ለዩክሬን በአውሮፕላን አብራሪነት መንቀሳቀስ የቻሉትን ተዋጊ ጄቶች ለማቅረብ እንዳሰቡም ገልጿል። እነዚህ በ€450 ሚሊዮን የእርዳታ ጥቅል አይከፈሉም። ፖላንድ፣ ቡልጋሪያ እና ስሎቫኪያ ማይግ-29 ነበራቸው እና ስሎቫኪያ ሱ-25ም ነበሯት እነዚህም ዩክሬን ቀድሞውንም የበረረች እና ያለ አብራሪ ስልጠና ሊተላለፉ የሚችሉ ተዋጊ ጄቶች ነበሩ። በማርች 1፣ ፖላንድ፣ ስሎቫኪያ እና ቡልጋሪያ ተዋጊ ጄቶችን ለዩክሬን እንደማይሰጡ አረጋግጠዋል። እ.ኤ.አ. ፌብሩዋሪ 26 የዩኤስ ውጭ ጉዳይ ሚኒስትር አንቶኒ ብሊንከን “ፀረ- ጦር እና ፀረ-አይሮፕላን ሲስተም ፣ጥቃቅንና ልዩ ልዩ ጥይቶች ፣ የሰውነት ትጥቅ እና ተዛማጅ መሳሪያዎች”ን ጨምሮ 350 ሚሊዮን ዶላር ገዳይ ወታደራዊ እርዳታ መፍቀዱን አስታውቋል። ሩሲያ የዩናይትድ ስቴትስ ሰው አልባ አውሮፕላኖች በጥቁር ባህር ላይ የጦር መርከቦቿን ኢላማ ለማድረግ ለዩክሬን ባህር ኃይል መረጃ መስጠቷን ዩናይትድ ስቴትስ አስተባብላለች። በፌብሩዋሪ 27፣ ፖርቱጋል ኤች ኤንድ ኬ G3 አውቶማቲክ ጠመንጃዎችን እና ሌሎች ወታደራዊ መሳሪያዎችን እንደምትልክ አስታውቃለች። ስዊድን እና ዴንማርክ ሁለቱም በቅደም ተከተል 5,000 እና 2,700 ፀረ-ታንክ የጦር መሳሪያዎች ወደ ዩክሬን ለመላክ ወሰኑ። ዴንማርክ ከ 300 የማይንቀሳቀሱ ስቲንጀር ሚሳኤሎች ዩናይትድ ስቴትስ በመጀመሪያ ለአገልግሎት እንደሚረዳን ተናግራለች። ቱርክም ቲቢ 2 ሰው አልባ አውሮፕላኖችን ሰጥታለች። የኖርዌይ መንግስት መጀመሪያ ላይ የጦር መሳሪያ ወደ ዩክሬን አልልክም ነገር ግን እንደ ኮፍያ እና መከላከያ መሳሪያ ያሉ ሌሎች ወታደራዊ መሳሪያዎችን እልካለሁ ካለ በኋላ እ.ኤ.አ. ለገለልተኛ ሀገር ዋና ዋና የፖሊሲ ለውጥ ፣ ፊንላንድ ወደ ጥይት መከላከያ ጃኬቶች ፣ ባርኔጣዎች እና የህክምና አቅርቦቶች ለመጨመር 2,500 ጠመንጃዎች ከ150,000 ዙሮች ፣ 1,500 ባለአንድ ጥይት ፀረ-ታንክ መሳሪያዎች እና 70,000 የውጊያ ራሽን እንደምትልክ አስታወቀች። አስታወቀ።<ref>[https://am.al-ain.com/article/our-forces-aren-t-engage-and-will-not-engage-in-conflict-with-russia-in-ukraine-biden አሜሪካ ከሩሲያ እንዲዋጋ ወደ ዩክሬን የምትልከው ጦር እንደማይኖር አስታወቀች]</ref> == ማጣቀሻዎች == cgdes3fyps5tpdkowt1i6onciifnpl0 0 52500 385646 371541 2025-06-04T21:43:50Z Enkops 53510 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|1|0 */ 385646 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Richard_Greene_-_Broadcasting,_June_30,_1958_01.jpg|thumb|ሮቢን ሁድ]] '''The Adentures of Robin Hood''' ('''የሮቢን ሁድ ዠብዱዎች''') ከ1955 እስከ 1959 [[እንደ አውሮፓውያን የዘመን አቆጣጠር|እ.ኤ.አ]]. ድረስ በእንግሊዝ አገር የተሠራ ድራማ ሲሆን ስለ አፈ ታሪካዊው ዠብደኛ [[ሮቢን ሁድ]] የ[[ኢንግላንድ]] ንጉሥ [[ቀደማዊ ሪቻርድ]] በጀርመን አገር በታሠሩበት ጊዜ ወይም 1193 እ.ኤ.አ. የሚያሳይ ፊልም ነው። በዚሁ ዘመን የሪቻርድ ወንድም ልዑል [[ጆህን]] ኢንግላንድን በእንደራሴነት እያስተዳደሩ፣ የ[[ኖርማን]] ሕዝብም የአገሩ አለቆች ሁነው፣ ሮቢን ሁድ እንደአፈ ታሪኩ የኗሪ [[አንግሎ-ሳክሶን]] ወንበዴዎች ወይም አርበኞች ቡደን መሪ ሆኗል። እንዲያውም አፈ ታሪካዊው ሮቢን የተለያዩ ዕውነተኛ ታሪካዊ ወንበዴዎች በአንድላይ ያዋሕዳል። ከ1200ዎቹ እ.ኤ.አ. ጀምሮ «ሮበሆድ» የሚል ወይም መሳይ መጠሪያ ለልዩ ልዩ አመጸኞች እንደ ተሰጠ ከታሪክ መዝገቦች ይታወቃል። ከ1400 እ.ኤ.አበኋላ ደግሞ የሮቢን ሁድ እና የቡድኑ ትውፊታዊ ቅኔዎች በሰፊሊታወቁ ቻሉ። በመጨረሻ መቼቱ በልብ ወለድ ዘንድ ወደ ቀደማዊ ሪቻርድ ዘመን ተዛወረ። የሳክሶኖች ወይም የኖርማኖች አነጋገር በ 1193 እ.ኤ.አ. ለዘመናዊ ሰሚዎች ምንም አይገባቸውም ነበርና ተዋናዮቹ ሁሉ በ1950ዎቹ እ.ኤ.አ. መደበኛ በኾነው እንግሊዝኛ ያወራሉ። ከዚህም በላይ አንዳንድ የታሪክ ስኅተቶች ይገኙበታል፤ ለምሳሌ «ግኒ» የተባለው [[ገንዘብ]] ከ1700ዎቹ ነበር እንጂ በ1193 እ.ኤ.አ. ምንም አልታወቀም ነበር። ቢሆንም ለመዝናኛው የተወደደና በብዙ አገራት የተሠራጨ ፕሮግራም ሆኖ ቆይቷል:: [[መደብ:የቴሌቪዥን ትርዒት]] [[መደብ:ዩናይትድ ኪንግደም]] 9lt9qlfmx386xj63b3djuv8ebutqoh8 0 52617 385645 372126 2025-06-04T21:42:37Z Enkops 53510 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 385645 wikitext text/x-wiki ላይቭ ኤይድ ቅዳሜ ጁላይ 13 ቀን 1985 የተደረገ የጥቅም ኮንሰርት እና እንዲሁም በሙዚቃ ላይ የተመሰረተ የገንዘብ ማሰባሰብያ ነበር። ዋናው ዝግጅት በቦብ ጌልዶፍ እና ሚጅ ዩሬ እ.ኤ.አ. ከ1983 – 1985 በኢትዮጵያ የተከሰተውን ረሃብ ለመታደግ ተጨማሪ ገንዘብ ለማሰባሰብ የተቀነባበረ ሲሆን ይህ እንቅስቃሴ የተሳካለት የበጎ አድራጎት ድርጅት “የገና መሆኑን ያውቃሉ?” የተሰኘ ነጠላ ዜማ በማውጣት የጀመረው እንቅስቃሴ ነው። በዲሴምበር 1984 “ግሎባል ጁኬቦክስ” ተብሎ የተከፈተ የቀጥታ እርዳታ 72,000 የሚጠጉ ሰዎች በተገኙበት በለንደን፣ ዩናይትድ ኪንግደም በዌምብሌይ ስታዲየም እና በፊላደልፊያ፣ ዩኤስ [[ጆን ኤፍ ኬኔዲ]] ስታዲየም 89,484 ሰዎች ተሳትፈዋል። በእለቱም በሌሎች አገሮች እንደ ሶቭየት ዩኒየን፣ ካናዳ፣ ጃፓን፣ ዩጎዝላቪያ፣ ኦስትሪያ፣ አውስትራሊያ እና ምዕራብ [[ጀርመን]] ባሉ አገሮች ውስጥ በተነሳሽነት ተነሳሽነት ያላቸው ኮንሰርቶች ተካሂደዋል። ይህ ሁሉ ጊዜ ትልቁ የሳተላይት አገናኝ-ባዮች እና የቴሌቪዥን ስርጭቶች መካከል አንዱ ነበር; 1.9 ቢሊዮን የሚገመቱ ታዳሚዎች፣ በ150 አገሮች ውስጥ፣ የቀጥታ ስርጭቱን የተመለከቱት፣ 40 በመቶ የሚሆነው የዓለም ሕዝብ። የቀጥታ እርዳታ በረሃብ እፎይታ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ ለዓመታት ሲከራከር ቆይቷል። አንድ የዕርዳታ ሰራተኛ በኮንሰርቱ የወጣውን ይፋዊ መረጃ ተከትሎ ለምዕራባውያን መንግስታት “የሰብአዊ ጉዳይ የውጭ ጉዳይ ፖሊሲ ማዕከል ነው” ብለዋል። ጌልዶፍ እንዲህ ብሏል፣ “በፖለቲካ አጀንዳ ውስጥ የትም ያልነበረውን ጉዳይ ወስደን በፕላኔቷ ቋንቋ - እንግሊዝኛ ሳይሆን ሮክ ኤን ሮል - ምሁራዊ ብልሹነትን እና የሞራል ንቀትን ለመፍታት ችለናል ። በተትረፈረፈ ዓለም ውስጥ በችግር የሚሞቱ ሰዎች" በሌላ ቃለ ምልልስ ላይ ላይቭ ኤይድ "ቋሚ እና እራሱን የሚደግፍ ነገር ፈጠረ" ነገር ግን አፍሪካ ለምን እየደኸመች እንደሆነም ጠይቀዋል። የላይቭ ኤይድ አዘጋጆች በሚሊዮን የሚቆጠር ፓውንድ በኢትዮጵያ ላሉ መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች በማስተላለፍ የእርዳታ ጥረቶችን በቀጥታ ለማካሄድ ሞክረዋል። የእንግሊዝ [[ጠቅላይ ሚኒስትር]] ማርጋሬት ታቸር ይቃወሟቸው ለነበረው የመንግስቱ ሃይለማርያም መንግስት አብዛኛው የተላለፈው ሲሆን የተወሰነ ገንዘብም ለጠመንጃ የወጣ ነው ተብሏል። ቢቢሲ እ.ኤ.አ. በ 2010 ገንዘብ ወደ ሌላ ቦታ መቀየሩን የሚያረጋግጥ ነገር የለም ሲል የገለፀ ሲሆን በኢትዮጵያ የቀድሞ የእንግሊዝ አምባሳደር ብሪያን ባርደር በበኩላቸው "እርዳታን የማስቀየር ተግባር በአንዳንድ መንግሥታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች በአማፂያኑ ቁጥጥር ስር ባሉ አካባቢዎች ይሰጥ ከነበረው አነስተኛ መጠን ጋር የተያያዘ ነው። " 8s0qux1q29lh81ihx7ouqns4kg48466 2 53390 385637 382170 2025-06-04T04:11:10Z ZooPhobiaFanMx 42457 385637 wikitext text/x-wiki {{#babel:es|en-1|amh-0}} * [[ስማርትፎን]] * [[ዘ ዊክንድ]] * [[ሊዮ አሥራ አራተኛ]] 27wf62lax3vrho2n3cba3ajx6e33tdx 0 54141 385644 385606 2025-06-04T20:48:16Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385644 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making sii3krqevu63rb3im8hq0iti8wyr7mx 385648 385644 2025-06-04T23:35:08Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385648 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making gkn9qsuuy22dl9cm59n713otwmersjk 385649 385648 2025-06-05T00:51:30Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385649 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making k40q2nqafjlxi0s0a6t21akjrbwsm8z 385650 385649 2025-06-05T02:11:23Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385650 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making huufh8rc2m8srokum4ef3rd96pfxkol 385651 385650 2025-06-05T03:30:56Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385651 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making tbu59exqjv2mevo2fp88llyau3rl68g 385653 385651 2025-06-05T05:05:23Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385653 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making kp3rz3h7cc4m35oc24jgcc2dksz8775 385654 385653 2025-06-05T06:51:16Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385654 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making gpbf35yvw21sgganc770x8oz12h262m 385655 385654 2025-06-05T08:37:23Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385655 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making g0yxhjuq3f5tfunqopj44t5wio4ynou 385656 385655 2025-06-05T10:18:51Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385656 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making ck493s8iiuuy98q6l8zredrjl4xq5tm 385657 385656 2025-06-05T12:09:07Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385657 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making mw9lvxb7le2rmbmae762tfm4xjtr510 385658 385657 2025-06-05T14:20:01Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385658 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making da0xd673iwaz866lm2cqqoy0btp50au 385660 385658 2025-06-05T17:58:32Z InternetArchiveBot 35471 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 385660 wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]] '''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል። ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ ​​እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል። == መሠረቶች == '''ወሰን እና ቅርብ''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3] '''ፍቺዎች''' የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል። "የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5] '''የመረጃ ፍልስፍና''' የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10] == ሙያዎች == '''የመረጃ ሳይንቲስት''' የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል። '''የስርዓት ተንታኝ''' የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ። '''የመረጃ ባለሙያ''' የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን። == ታሪክ == '''ቀደምት ጅምር''' የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው። የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል። == ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ == የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ. == የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች == የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው። '''የመረጃ ተደራሽነት''' የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ። '''መረጃ መፈለግ''' መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል። '''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት''' የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው። == ዋቢዎች == # Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur. # Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 # https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28. # https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25. # Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5. # Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2 # Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.'' # https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29. # Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008 # Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service # Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56. # Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226. # Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001 == ምንጮች == * Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X * Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864 * Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards * Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811 == ተጨማሪ ንባብ == * Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5 == ውጫዊ አገናኞች == * https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ". * https://www.ischools.org/ * http://www.success.co.il/is/index.html * http://jis.sagepub.com/ * http://dlist.sir.arizona.edu/ * https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/ * https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html * http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }} * https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/ * https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making 3uczlyx6ndqoe7du6r2ha052i5kud1p 2 54951 385652 385617 2025-06-05T04:59:37Z CeylonChingu 53516 Linked the info box image. 385652 wikitext text/x-wiki {{Infobox disease |name =የአእምሮ እድገት ውስንነት |image = Autism-stacking-cans 2nd edit.jpg |image_size = |alt =ወንድ ልጅ ጣሳዎችን ሲደረድር |caption =በተደጋጋሚ እቃዎችን መደርደር እና ረድፍ ማስያዝ ከአእምሮ እድገት ውስንነት ጋር ተያይዞ ይነሳል፡፡ }}   '''የአእምሮ እድገት ውስንነት''' ማህበራዊ መስተጋብሮች እና ግንኙነቶች ላይ ባለ እክል እንዲሁም በተገደበ እና ተደጋጋሚ በሆነ ባህሪ የሚገለፅ የእድገት መዛባት ነው፡፡<ref name="DSM5" /> ወላጆች አብዛኛው ጊዜ ይህን ምልክት በልጆቻቸው የመጀመሪያዎቹ 3 አመቶች ላይ ያስተዋላሉ፡፡<ref name="Land2008">{{Cite journal|title=Diagnosis of autism spectrum disorders in the first 3 years of life|journal=Nat Clin Pract Neurol|volume=4|issue=3|pages=138–147|year=2008|pmid=18253102|doi=10.1038/ncpneuro0731}}</ref> ^] እነዚህ ምልክቶች አብዛኛው ጊዜ በጊዜ ሂደት እየጎሉ የሚመጡ ቢሆንም፤ አንዳንድ በአእምሮ እድገት ውስንነት የሚጠቁ ልጆች ግን በመደበኛ የእድገት ሂደት ውስጥ እያሉ የግንኙነት እንዲሁም በማህበራዊ መስተጋብር ክህሎታቸው ሊቀንስ ይችላል፡፡<ref name="Stef2008">{{Cite journal|title=Regression in autistic spectrum disorders|journal=Neuropsychol Rev|volume=18|issue=4|pages=305–319|year=2008|pmid=18956241|doi=10.1007/s11065-008-9073-y}}</ref> የአእምሮ እድገት ውስንነት ከዘር ወደ ዘር መተላለፍ እንዲሁም ከአካባቢው ምክንያቶች ጋር ይያያዛል፡፡<ref name="Ch2012">{{Cite journal|title=Autism risk factors: genes, environment, and gene-environment interactions|journal=Dialogues in Clinical Neuroscience|volume=14|issue=3|pages=281–292|year=2012|pmid=23226953}}</ref> በእርግዝና ወቅት ሊኖሩ የሚችሉ እንደ ኩፍኝ፣ እንደ ቫልፕሮይክ አሲድ፣ አልኮል፣ ኮኬን፣ ፀረ-ተባይ እንዲሁም ሊድ ያሉ ጎጂ ንጥረ ነገሮች መጋለጥ እንዲሁም የአየር ብክለት፣ የፅንሱ እድገት መገደብ እንዲሁም ራስን በራስ የመከላከል የጤና መዛባት ያሉ ነገሮች የአእምሮ እድገት ውስንነትን የመከሰት እድል ሊጨምሩ ይችላሉ፡፡<ref>{{Cite journal|title=Prenatal factors associated with autism spectrum disorder (ASD)|journal=Reproductive Toxicology|volume=56|year=2015|pages=155–169|doi=10.1016/j.reprotox.2015.05.007|pmid=26021712}}</ref><ref name="VohrPoggiDavis2017">{{Cite journal|title=Neurodevelopment: The Impact of Nutrition and Inflammation During Preconception and Pregnancy in Low-Resource Settings|journal=Pediatrics|year=2017|volume=139|issue=Suppl 1|pages=S38–S49|pmid=28562247|doi=10.1542/peds.2016-2828F}}</ref><ref name="SamsamAhangari2014">{{Cite journal|title=Pathophysiology of autism spectrum disorders: revisiting gastrointestinal involvement and immune imbalance.|journal=World J Gastroenterol|year=2014|volume=20|issue=29|pages=9942–9951|pmid=25110424|doi=10.3748/wjg.v20.i29.9942}}</ref> እንደክትባት ያሉ አንዳንድ አካባብያዊ ምክንያቶች የአእምሮ እድገት መንስኤ ሊሆኑ ይችላል የሚለው መላምት ውሸት እንደሆነ ተረጋግጧል፡፡<ref name="Rut2005">{{Cite journal|title=Incidence of autism spectrum disorders: changes over time and their meaning|journal=Acta Paediatr|volume=94|issue=1|pages=2–15|year=2005|pmid=15858952|doi=10.1111/j.1651-2227.2005.tb01779.x}}</ref> የአእምሮ እድገት ውስነንት የአእምሮን መረጃን የመሰብሰብ እና የማዋቀር ሂደትን እንዲሁም የነርቭ ህዋሳት እና መጋጠሚያዎች የሚጋጠሙበትን እና የሚሰሩበትን ሂደት ያዛባል፤ ይሄ እንዴት እንደሚሆን ግን እስካሁን ግልፅ በሆነ መልኩ አልተረዳነውም፡፡<ref name="Lev2009">{{Cite journal|title=Autism|journal=Lancet|volume=374|issue=9701|pages=1627–1638|year=2009|pmid=19819542|doi=10.1016/S0140-6736(09)61376-3}}</ref> ዲያግኖስቲክስ እና ስታትስቲካል ማንዋል ኦፍ ሜንታል ዲሶርደርስ (ዲ.ኤስ.ኤም-5) የአእምሮ እድገት ውስንነትን እና፤ ልክ እንደ አስፐርገር ሲንድረም እንዲሁም በሌላ መንገድ ያልተገለፀ የተንሰራፋ የእድገት መዛባት (ፒ.ዲ.ዲ-ኤን.ኦ.ኤስ) ያሉ መለስ ያሉ የአእምሮ እድገት ውስንነት አይነቶችን ኦቲዝም ስፔክትረም ዲስኦርደር (ኤ.ኤስ.ዲ) በሚለው ምረመራ ውስጥ ያካትታቸዋል፡፡<ref name="John2007">{{Cite journal|title=Identification and evaluation of children with autism spectrum disorders|journal=Pediatrics|volume=120|issue=5|pages=1183–1215|year=2007|pmid=17967920|doi=10.1542/peds.2007-2361}}</ref> ቀደም ብሎ የሚደረግ የባህሪ መዛባት ህክምና ወይም የንግግር ህክምና የአእምሮ እድገት ውስንነት ያለባቸውን ልጆች ራሳቸውን እንዲንከባከቡ እንዲሁም የተሻለ የማህበራዊ እና ከሰዎች ጋር ያለ የግንኙነት ክህሎት እንዲኖራቸው ይረዳቸዋል፡፡<ref name="CCD2007">{{Cite journal|title=Management of children with autism spectrum disorders|volume=120|pages=1162–1182|date=November 2007|url=https://pediatrics.aappublications.org/content/120/5/1162|access-date=2020-08-06}}</ref><ref name="San2016">{{Cite journal|title=Autism Spectrum Disorder: Primary Care Principles|volume=94|pages=972–979|date=December 2016}}</ref> ምንም እንኳን የታወቅ ፍቱን መድሃኒት ባይኖረውም<ref name="CCD2007" />^]አንዳንድ ግን ያገገሙ ልጆች እንዳሉ የህክምናው ማህደር ያሳያል፡፡<ref name="Helt2008">{{Cite journal|title=Can children with autism recover? If so, how?|volume=18|pages=339–366|date=December 2008|url=https://www.academia.edu/16961306|access-date=2020-08-06}}</ref> አንዳንድ በአእምሮ እድገት ውስንነት የተጠቁ አዋቂዎች ለብቻቸው መኖር አይችሉም፡፡<ref name="Ste106">{{Cite journal|title=A systematic review and meta-analysis of the long-term overall outcome of autism spectrum disorders in adolescence and adulthood|volume=133|pages=445–452|date=June 2016}}</ref> የአእምሮ እድገት ውስንነትን በተመለከተ ሁለት ሃሳቦች ዳብረዋል፤ አንዳንድ ሰዎች ፍቱን የሆነ መፍትሄ እየፈለጉለት ሲሆን ሌሎች ደግሞ የአእምሮ እድገት ውስንነትን እንደልዩነት ተቀብለን መቀጠል አለብን ይላሉ፡፡ <ref name="Sil2008">{{Cite journal|volume=3|pages=325–341|title=Fieldwork on another planet: social science perspectives on the autism spectrum}}</ref><ref name="Frith2014">{{Cite news|last=Frith|first=Uta|title=Autism – are we any closer to explaining the enigma?|url=https://thepsychologist.bps.org.uk/volume-27/edition-10/autism-are-we-any-closer-explaining-enigma|work=[[The Psychologist (magazine)|The Psychologist]]|publisher=[[British Psychological Society]]|date=October 2014|volume=27|pages=744–745|access-date=2020-08-06}}</ref> በአለም አቀፍ ደረጃ፣ በ2015 በተደረገው ጥናት 24.8 ሚሊየን ሰዎች የአእምሮ እድገት ውስንነት ተጠቂዎች ናቸው፡፡<ref name="GBD2015Pre">{{Cite journal|title=Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015}}</ref> በ 2000ዎቹ አመተምህረት ውስጥ በአለም ላይ ካሉ 1000 ሰዎች ከ1 እስከ 2 ሰዎች በዚህ ይጠቁ ነበር፡፡<ref name="News2007" /> Iበ2017 አመተ ምህረት በተሰራው ጥናት ባደጉት ሃገራት ውስጥ ካሉት ልጆች ውስጥ 1.5% በኤ.ኤስ.ዲ የተጠቁ ናቸው<ref>{{Cite journal|title=The changing epidemiology of autism spectrum disorders}}</ref>በ2000 ከነበረው 0.7% ዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ የሚገኙ ነበሩ <ref name="ASD2016" /> ከሴቶች ይልቅ ወንዶች ላይ ከ4 እስከ 5 እጥፍ ይከሰታል፡፡<ref name="ASD2016">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/ncbddd/autism/data.html|title=ASD data and statistics|publisher=CDC.gov}}</ref> በዚህም የተጠቁ ሰዎች ከ1960 ጀምሮ ባለው አመተምህረት በአስገራሚ ሁኔታ ጨምሯል፤ ይሄም ሊሆን የቻለው ምናልባት የህክምናውም ሂደተ ስለተለወጠ ሊሆን ይችላል፡፡<ref name="News2007" /> በአእምሮ እድገት ውስንነት የተጠቁ ሰዎች ቁጥር በእርግጥ ጨምሯል ወይ? የሚለው መልስ የሚሻ ጥያቄ ነው፡፡<ref name="News2007">{{Cite journal|title=The epidemiology of autism spectrum disorders}}</ref> == References == <references /> [[Category:Translated from MDWiki]] mumj127huhv06p0h26ht46o0zxysioz 2 54953 385629 385583 2025-06-02T15:20:45Z Lirress 3 53315 385629 wikitext text/x-wiki እዚ ጨርሻለው። dkr3z0huico8rp8097pzbl350q78dpj