ውክፔዲያ
amwiki
https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8B%E1%8A%93%E1%8B%8D_%E1%8C%88%E1%8C%BD
MediaWiki 1.45.0-wmf.3
first-letter
ፋይል
ልዩ
ውይይት
አባል
አባል ውይይት
ውክፔዲያ
ውክፔዲያ ውይይት
ስዕል
ስዕል ውይይት
መልዕክት
መልዕክት ውይይት
መለጠፊያ
መለጠፊያ ውይይት
እርዳታ
እርዳታ ውይይት
መደብ
መደብ ውይይት
በር
በር ውይይት
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
የደንጣ፣ ዱባሞ ክንችችላ ሕዝብ ዴሞክራሲያዊ ድርጅት
0
22551
385725
383249
2025-06-10T21:49:07Z
102.208.96.254
ከዚህ ጋር ተያይዞም በደንጣ ብሔረሰብ ላይ ከዉስጥና ከዉጭ መጠና ሰፊ የብሔር ተኮር ጥቃት እየደረሳ በመሆኑ ለተጨቋኙ የደንጣ ብሔረሰብ መንግሥት አፈጣኝ የማንነት ይታወቅልኝ ጥያቄን በመመለስ ህዝቡ ተረጋግቶ ወደ ልማት እንዲገባ እንዲደረግ ይህ የፖለቲካ ፓርቲ ዛሬ ----------------- ዓ.ም ተቋቋመ፡፡
385725
wikitext
text/x-wiki
የደንጣ፣ ዴሞክራሲያዊ ድርጅት የ[[ኢትዮጵያ]] ፖለቲካ ፓርቲ ነው።
==ዓላማ ==
ምን ነበር ዓላማው??
በደንጣ በሀዲያ ዞን አካባቢ የሚኖሩ ሕዝቦች ፖለቲካዊ ተፎካካሪ ፓርቲዎችን በተወካይነት ማቅረብና በኢትዮጵያ ፖለቲካዊ ስፍራ ውስጥ ድርሻ ማግኘት ነበር።
== ሊቀመንበር ==
መ/ር ታደሠ አሻሞ
==ታሪክ ==
ደንጣ ብሔረሰብ በቀድሞው ደቡብ ብሔር ብሔረሰቦች ክልል በአሁኑ ማዕከላዊ ኢትዮጵያ ክልል መንግስት ሥር በብዛት በሀዲያ ዞን ሶሮና ዱና ወረዳዎች፤ በከምባታ ዞን በሀደሮና ዶዮገና ወረዳዎች እና በጠንባሮ ወረዳ ውስጥ ተያያዥ ቀበሌያት ሰፍሮ የሚገኝ የራሱ የሆነ ቋንቋ፣ ባህል፣ የሥነ ልቦና አንድነት እና የተለየ ታሪካዊ አመጣጥ ያለው ቁጥረ ሰፊ ህዝብ በመሆኑ የማንነትና ራስ አስተዳደር ጥያቄ እያቀረበ ከ37 ዓመታት በላይ ሰላማዊ ትግሉን እያካሄደ ያለ ህዝብ ሲሆን ከለውጥ/ከብልጽግና መንግስት በፊት በነበረው መንግሥት እና በተጠቀሰው ዞኖችና ወረዳ በየደረጃው በስልጣን ላይ ያለው አመራር በፈጠሩት ኢ-ህገመንግስታዊ ተግባርና ጫና ለእስከዛሬም ህዝባችን ኢትዮጵያን በዓይኑ ለማየት ባለመቻሉ የባዕድ ተመልካች ሆነው በእንግልት ላይ ይገኛል፡፡ የብሔረሰብ ተወላጆች እንደሌለው ብሔረሰብ ተወላጆች ተምረው ትምህርት የጨረሱም ሥራ እንደያገኙ፣ ልጆቻቸውም ትምህርት ቤት ገብተው በነፃነት እንዳይማሩ የሚያሸማቀቁ፣ በመንግስት ሥራ ላይ ያሉትም የተለያዩ ጥቅማጥቅሞችን እንዳያገኙ እና ወድድሮችን አሸንፈውም ቢያልፉ ቦታውን እንዳይዙ ትልቅ ጫናና ተጽዕኖ እየደረሰበት ያለ ብሔረሰብ ነው።
በዛ አከባቢ የምኖሩ በከፍል በጣሊያን ወረራ ጊዜ ታቦት ይዞ የፈለሱ የሰሜን ሰዎች ይገኛሉ ።
ደንጣ ብሔረሰብ በቀድሞ ደቡብ ብሔር፣ ብሔረሰቦችና ሕዝቦች ክልል በአሁኑ በማዕከላዊ ኢትዮጵያ ክልላዊ መንግሥት በተለያዩ ዞኖች በዋናነት በሀዲያ ዞን በዱናና ሶሮ ኩታ-ገጠም ወረዳዎች በደጋማ ክፍል ተያያዥ በሆነዉ መልክዓ-ምድር አቀማማጥ ሰፍሮ የሚገኝ፣ የራሱ የሆነ ቋንቋ፣ ባሕል፣ ታሪክና የስነልቦና አንድነት ያለው ቁጥረ-ሰፊ ሕዝብ ነው፡፡ ብሔረሰቡ በኢ.ፌ.ድ.ሪ ሕገ-መንግስት አንቀጽ 39/5 የተደነገጋውን የብሔረሰብነት መስፈርት ያሟላ በመሆኑ በዚሁ ህገ-መንግሥት አንቀጽ 39/2 እና 3 ለብሔር፣ ብሔረሰቦችና ሕዝቦች የተሰጣውን በቋንቋ የመናገር፣ የመማር፣ ባህሉን የመግለጽና የማሳደግ፣ ታሪኩን ተንከባክቦ ለትውልድ የማሸጋገር…ወዘተ መብቶችን ለመጠቀም ከራጅም ጊዜ ጀምሮ የመንግስትን የአሰራር ስርዓት ተከትሎ በሠላማዊ መንገድ ብቻ እየታገለ የሚገኝ እጅግ በሳልና ሰላም ወዳድ ህዝብ በመሆኑ ከ36 ዓመታት በላይ ለነፃነቱ ሲታገል የቆያ ህዝብ ነዉ፡፡
ከዚህ ጋር ተያይዞም በደንጣ ብሔረሰብ ላይ ከዉስጥና ከዉጭ መጠና ሰፊ የብሔር ተኮር ጥቃት እየደረሳ በመሆኑ ለተጨቋኙ የደንጣ ብሔረሰብ መንግሥት አፈጣኝ የማንነት ይታወቅልኝ ጥያቄን በመመለስ ህዝቡ ተረጋግቶ ወደ ልማት እንዲገባ እንዲደረግ ይህ የፖለቲካ ፓርቲ ዛሬ ----------------- ዓ.ም ተቋቋመ፡፡
ደንጣ ማለት በሀዲያ ዞን ውስጥ በሶሮ ወረዳ የምገኝ የአንድ ቀበሌ ስም ነው።{{መዋቅር|ቀን=11/09/2016}}
[[መደብ: በምርጫ 2003 የተሳተፉ የኢትዮጵያ ፓርቲዎች]]
[[መደብ: የኢትዮጵያ ፖለቲካ ፓርቲዎች]]
tb9rpv88d5dctc2ag8ramm63wime28t
ስም
0
44582
385724
378093
2025-06-10T14:05:35Z
196.188.34.51
385724
wikitext
text/x-wiki
[[መደብ:ሰዋስው]]
[[መደብ:ስሞች]]
'''ስም''' የአንድ [[ግዝፈት]] ያለው አካል መጠሪያ ብቻ ማለት አይደለም። ስም ከመጠሪያነት ባሻገር ግዝፈት ያለውን አካል ይወክላል።
ስም ለሰው ፣ለቦታ፣ለነገሮች የሚሰጥ ስያሜ ሲሆን በአረፍተ ነገር ውስጥ ባለቤት ወይም ተሳቢ መሆን የሚችል መሆን አለበት።
jpkmpk0nxvw93o4yfcn7jesfzjdp66j
የኢራቅ ጠቅላይ ሚኒስትር
0
54096
385727
381510
2025-06-11T00:34:13Z
InternetArchiveBot
35471
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
385727
wikitext
text/x-wiki
'''የኢራቅ ጠቅላይ ሚኒስትር''' ([[ዓረብኛ]]: رئيس وزراء العراق) እሱ የኢራቅ መንግስት መሪ እና የጦር ኃይሎች ዋና አዛዥ ፣ የአስፈፃሚ ባለስልጣን ኃላፊ ፣ የሀገሪቱን አጠቃላይ ፖሊሲ የመተግበር ኃላፊነት ነው. መሐመድ ሺዓ አል-ሱዳኒ ከጥቅምት 27 ቀን 2022 ጀምሮ የወቅቱ ጠቅላይ ሚኒስትር ናቸው።<ref>[https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1562946-%D8%AA%D9%83%D9%84%D9%8A%D9%81-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B4%D9%8A%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%AA%D8%B4%D9%83%D9%8A%D9%84-%D8%AD%D9%83%D9%88%D9%85%D8%A9-%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 تكليف محمد شياع السوداني تشكيل حكومة جديدة في العراق.]</ref><ref>{{Cite web |title=الرئيس العراقي المنتخب يكلف محمد شياع السوداني بتشكيل حكومة جديدة. |url=https://www.alhurra.com/iraq/2022/10/13/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A8-%D9%8A%D9%83%D9%84%D9%81-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B4%D9%8A%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%A8%D8%AA%D8%B4%D9%83%D9%8A%D9%84-%D8%AD%D9%83%D9%88%D9%85%D8%A9-%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D8%A9 |accessdate=2023-11-25 |archivedate=2022-10-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221013163209/https://www.alhurra.com/iraq/2022/10/13/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A8-%D9%8A%D9%83%D9%84%D9%81-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B4%D9%8A%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%A8%D8%AA%D8%B4%D9%83%D9%8A%D9%84-%D8%AD%D9%83%D9%88%D9%85%D8%A9-%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D8%A9 }}</ref>
የኢራቅ ፕሬዚደንት በተወካዮች ምክር ቤት በትልቁ የፓርላማ አባል ከተመረጠ በኋላ መንግስት እንዲመሰርት መድቦታል። ፓርላማው አመኔታ እስኪሰጥ ድረስ ከተሾመበት ቀን አንሥቶ በሠላሳ ቀናት ውስጥ የሚኒስትሮች ምሥረታ እና የሚኒስትርነት መድረኩን ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ያቀርባል።<ref>[https://web.archive.org/web/20160309051933/http://www.pmo.iq/press2015/27-1-2015.htm رئيس مجلس الوزراء العراقي.]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20171025194123/http://www.cabinet.iq/ الأمانة العامة لمجلس الوزراء العراقي.]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20170728063421/http://www.cabinet.iq/PageViewer.aspx?id=2 دستور جمهورية العراق.]</ref>
== በተጨማሪ አንብብ ==
* [[የኢራቅ ጠቅላይ ሚኒስትሮች ዝርዝር]]
* [[የኢራቅ ፕሬዝዳንት]]
== ዋቢ ምንጮች ==
62boswo3uh3iz9x2o7uz3o7ib2sghn6
የኢንፎርሜሽን ሳይንስ
0
54141
385728
385660
2025-06-11T00:37:06Z
InternetArchiveBot
35471
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
385728
wikitext
text/x-wiki
[[ስዕል:Bibliometrics definition.svg|thumb|426x426px]]
'''የኢንፎርሜሽን ሳይንስ''' (የመረጃ ጥናቶች በመባልም ይታወቃል) በዋነኛነት በመተንተን፣ በመሰብሰብ፣ በመመደብ፣ በማታለል፣ በማከማቸት፣ በማንሳት፣ በመንቀሳቀስ፣ በማሰራጨት እና በ[[የመረጃ ኅብረተሠብ|መረጃ]] ጥበቃ ላይ የሚያተኩር የ[[ትምህርት]] መስክ ነው።[1] በመስክ ውስጥ እና ከውጪ ያሉ ባለሙያዎች የመረጃ ስርአቶችን የመፍጠር፣ የመተካት፣ የማሻሻል ወይም የመረዳት አላማ በሰዎች፣ በድርጅቶች እና በማናቸውም ነባር የመረጃ ስርዓቶች መካከል ካለው መስተጋብር በተጨማሪ በድርጅቶች ውስጥ የ[[እውቀት]] አተገባበር እና አጠቃቀም ያጠናል።
ከታሪክ አኳያ [[የመረጃ ሳይንስ]] (ኢንፎርማቲክስ) ከ[[ኮምፒዩተር ሳይንስ]]፣ ከዳታ ሳይንስ፣ ከ[[ሥነ-ልቦና|ሥነ ልቦና፣]] ከ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]]፣ ከቤተመፃህፍት ሳይንስ፣ ከጤና አጠባበቅ እና ከስለላ ኤጀንሲዎች ጋር የተያያዘ ነው።[2] ሆኖም፣ የመረጃ ሳይንስ እንደ አርኪቫል ሳይንስ፣ የግንዛቤ ሳይንስ፣ [[ንግድ]]፣ [[ህግ]]፣ የቋንቋ ሳይንስ፣ ሙዚዮሎጂ፣ አስተዳደር፣ [[ሂሳብ]]፣ [[ፍልስፍና]]፣ የህዝብ ፖሊሲ እና ማህበራዊ ሳይንሶች ያሉ የተለያዩ ዘርፎችን ያካትታል።
== መሠረቶች ==
'''ወሰን እና ቅርብ'''
የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ችግሮችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት አንፃር በመረዳት መረጃን እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎችን እንደ አስፈላጊነቱ በመተግበር ላይ ያተኩራል። በሌላ አገላለጽ፣ በዚያ ሥርዓት ውስጥ ካሉ የ[[ቴክኖሎጂ]] ክፍሎች ይልቅ በመጀመሪያ የስርዓት ችግሮችን ይፈታል ማለት ነው። በዚህ ረገድ አንድ ሰው የመረጃ ሳይንስን ለቴክኖሎጂ ቆራጥነት ምላሽ አድርጎ ማየት ይችላል, ቴክኖሎጂ "በራሱ ህጎች ያድጋል, የራሱን እምቅ ችሎታ የሚገነዘበው, በሚገኙ ቁሳዊ ሀብቶች እና በገንቢዎቹ ፈጠራ ብቻ የተገደበ ነው. ስለዚህ ሁሉንም ሌሎች የህብረተሰብ ስርአቶችን የሚቆጣጠር እና የሚያሰራጭ ራሱን የቻለ ስርዓት ተደርጎ ይወሰድ።"[3]
'''ፍቺዎች'''
የመጀመሪያው የታወቀው "የመረጃ ሳይንስ" ቃል አጠቃቀም በ1955 ነበር።[4] የኢንፎርሜሽን ሳይንስ ቀደምት ፍቺ (ወደ 1968 የአሜሪካ ሰነድ ኢንስቲትዩት እራሱን የአሜሪካ የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ማህበር ብሎ የሰየመበት አመት) እንዲህ ይላል።
"የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የመረጃ ባህሪ እና ባህሪን ፣ የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠሩ ሀይሎችን እና የመረጃ አያያዝ ዘዴዎችን ለተመቻቸ ተደራሽነት እና አጠቃቀም የሚመረምር ዲሲፕሊን ነው ። አመጣጡን ፣ አሰባሰብን በሚመለከት የእውቀት አካልን ይመለከታል። አደረጃጀት፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት፣ አተረጓጎም፣ ማስተላለፍ፣ መለወጥ እና መረጃን መጠቀም ይህ በተፈጥሮም ሆነ በአርቴፊሻል ሲስተም ውስጥ ያሉ የመረጃ ውክልናዎች ትክክለኛነት፣ የተቀላጠፈ መልእክት ለማስተላለፍ ኮዶችን መጠቀም እና የመረጃ ማቀነባበሪያ መሳሪያዎችን እና ቴክኒኮችን ማጥናትን ያጠቃልላል። እንደ ኮምፒውተር እና የፕሮግራም አወጣጥ ስርዓታቸው፡ ከሂሳብ፣ ከሎጂክ፣ ከቋንቋ፣ ከስነ ልቦና፣ ከኮምፒዩተር ቴክኖሎጂ፣ ከኦፕሬሽን ምርምር፣ ከግራፊክ ጥበብ፣ ከግንኙነት፣ ከማኔጅመንት እና ከሌሎች ተመሳሳይ ዘርፎች የተገኘ እና ተያያዥነት ያለው ኢንተርዲሲፕሊናዊ ሳይንስ ነው። አፕሊኬሽኑን ሳይመለከት ጉዳዩን የሚጠይቅ ንጹህ የሳይንስ ክፍል እና አገልግሎቶችን እና ምርቶችን የሚያዳብር ተግባራዊ ሳይንስ አካል። (ቦርኮ 1968፣ ገጽ 3) [5]
'''የመረጃ ፍልስፍና'''
የመረጃ ፍልስፍና በ[[ስነ-ልቦና]]፣ በ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]]፣ በኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ እና በ[[ፍልስፍና]] መገናኛ ላይ የሚነሱ ፅንሰ-ሀሳባዊ ጉዳዮችን ያጠናል። ተለዋዋጭ ሁኔታዎችን ፣ አጠቃቀሙን እና ሳይንሶችን እንዲሁም የመረጃ-ንድፈ-ሀሳባዊ እና ስሌት ዘዴዎችን በፍልስፍና ችግሮቹ ላይ ማብራራት እና መተግበርን ጨምሮ የፅንሰ-ሀሳባዊ ተፈጥሮ እና የመረጃ መሰረታዊ መርሆችን መመርመርን ያጠቃልላል።[10]
== ሙያዎች ==
'''የመረጃ ሳይንቲስት'''
የኢንፎርሜሽን ሳይንቲስት ግለሰብ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ተዛማጅነት ያለው የትምህርት አይነት ዲግሪ ወይም ከፍተኛ የትምህርት ደረጃ ያለው፣ በኢንዱስትሪ ውስጥ ላሉ ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ምርምር ሰራተኞች ወይም መምህራንን እና ተማሪዎችን በአካዳሚ ትምህርት የሚሰጥ መረጃ የሚሰጥ ነው። የኢንደስትሪው *የመረጃ ስፔሻሊስት/ሳይንቲስት* እና የአካዳሚክ መረጃ ርዕሰ ጉዳይ ስፔሻሊስት/ላይብረሪያን በአጠቃላይ ተመሳሳይ የርእሰ-ጉዳይ ዳራ ስልጠና አላቸው፣ነገር ግን የአካዳሚክ ቦታ ያዡ ሁለተኛ ዲግሪ (MLS/MI/MA in IS, e.g.) እንዲይዝ ይጠበቅበታል። ከርዕሰ ጉዳይ ማስተር በተጨማሪ በመረጃ እና በቤተመጻሕፍት ጥናቶች። ርዕሱ በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ላይ ምርምር የሚያደርግ ግለሰብንም ይመለከታል።
'''የስርዓት ተንታኝ'''
የስርዓት ተንታኝ ለአንድ የተወሰነ ፍላጎት የመረጃ ስርዓቶችን በመፍጠር፣ በመንደፍ እና በማሻሻል ላይ ይሰራል። ብዙ ጊዜ የስርዓት ተንታኞች በድርጅቱ (ዎች) ውስጥ ቅልጥፍናን እና [[ምርታማነት]]ን ለማሻሻል ድርጅታዊ ሂደቶችን እና መረጃን የማግኘት ቴክኒኮችን ለመገምገም እና ለመተግበር ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ ከሆኑ ንግዶች ጋር ይሰራሉ።
'''የመረጃ ባለሙያ'''
የመረጃ ባለሙያ ማለት መረጃን የሚጠብቅ፣ የሚያደራጅ እና የሚያሰራጭ ግለሰብ ነው። የመረጃ ባለሙያዎች የተቀዳ እውቀትን በማደራጀት እና በማንሳት የተካኑ ናቸው። በተለምዶ ሥራቸው ከሕትመት ዕቃዎች ጋር ነው, ነገር ግን እነዚህ ችሎታዎች በኤሌክትሮኒክስ, ምስላዊ, ኦዲዮ እና ዲጂታል ቁሳቁሶች እየጨመሩ መጥተዋል. የመረጃ ባለሙያዎች በተለያዩ የህዝብ፣ የግል፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ እና የትምህርት ተቋማት ውስጥ ይሰራሉ። የመረጃ ባለሙያዎችም በድርጅታዊ እና በኢንዱስትሪ ሁኔታዎች ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ. የስርዓት ንድፍ እና ልማት እና የስርዓት ትንተና የሚያካትቱ ሚናዎችን ማከናወን።
== ታሪክ ==
'''ቀደምት ጅምር'''
የኢንፎርሜሽን ሳይንስ መረጃን መሰብሰብ፣ መመደብ፣ ማጭበርበር፣ ማከማቻ፣ ሰርስሮ ማውጣት እና ማሰራጨት በማጥናት የሰው ልጅ የ[[እውቀት]] ክምችት ውስጥ ነው። የመረጃ ትንተና የተካሄደው ቢያንስ በአሦር ኢምፓየር ዘመን ባሁኑ ጊዜ [[ቤተ መጻሕፍት]] እና መዛግብት በመባል የሚታወቁት የ[[ባህል]] ማስቀመጫዎች ብቅ እያሉ ነው።[14] በተቋም ደረጃ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች በርካታ የማህበራዊ ሳይንስ ዘርፎች ጋር ብቅ አለ። እንደ ሳይንስ ግን በሳይንስ [[ታሪክ]] ውስጥ ተቋማዊ ሥረ መሰረቱን ያገኘው በ1665 በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) የ[[ፍልስፍና]] ግብይቶች የመጀመሪያ እትሞችን ባጠቃላይ እንደ መጀመሪያው ሳይንሳዊ መጽሔት ከታተመ ጀምሮ ነው።
የሳይንስ ተቋማዊነት በ [[18ኛው ምዕተ ዓመት|18 ኛው ክፍለ ዘመን]] ውስጥ ተከስቷል. እ.ኤ.አ. በ1731 [[ቤንጃሚን ፍራንክሊን]] በሕዝባዊ ዜጎች ቡድን ባለቤትነት የተያዘውን የ[[ፊላዴልፊያ]] ላይብረሪ ካምፓኒ አቋቋመ፣ እሱም በፍጥነት ከመጻሕፍት ግዛት አልፎ የሳይንሳዊ ሙከራ ማዕከል የሆነው እና የህዝብ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያቀረበ።[15] ] ቤንጃሚን ፍራንክሊን በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ከተማ ለሁሉም በነጻ እንዲገኝ ድምጽ የሰጠችውን የመፅሃፍ ስብስብ በ[[ማሣቹሰትስ|ማሳቹሴትስ]] ላይ ኢንቨስት አድርጓል።[16] አካዳሚ ደ ቺሩርጊያ ([[ፓሪስ]]) በ1736 የመጀመሪያው የ[[ሕክምና]] መጽሔት ተብሎ የሚታሰበውን Memoires pour les Chirurgiens አሳተመ። በሮያል ሶሳይቲ ([[ለንደን|ሎንዶን]]) ላይ የተቀረጸው የ[[አሜሪካ]] የፍልስፍና ማህበር በ1743 በ[[ፊላዴልፊያ|ፊላደልፊያ]] ተቋቋመ። እንደ ሌሎች በርካታ ሳይንሳዊ መጽሔቶች እና ማህበረሰቦች ተመስርተው፣ አሎይስ ሴኔፌልደር በ1796 በ[[ጀርመን]] ውስጥ በጅምላ ማተሚያ ስራ ላይ የሚውል የሊቶግራፊን ፅንሰ-ሀሳብ አዳብረዋል።
== ማህበራዊ ሚዲያ በሰዎች እና በኢንዱስትሪ ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ ==
የማህበራዊ ሚዲያ ኔትወርኮች ብዙ ጊዜ ወይም ባህላዊ የመረጃ ስርጭት መዳረሻ ላላቸው ሰዎች ክፍት የመረጃ አካባቢን ይሰጣሉ፣ "[26] የማህበራዊ ሚዲያ ውህደት እንደ የመዳረሻ ነጥብ ለተጠቃሚዎች እና አቅራቢዎች በጣም ጠቃሚ እና ሁለገብ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። ሁሉም ዋና ዋና የዜና አቅራቢዎች ታይነት እና እንደ [[ፌስቡክ]] እና [[ትዊተር]] ባሉ አውታረ መረቦች በኩል የተመልካቾችን ስፋት ከፍ በማድረግ የመድረሻ ነጥብ አላቸው። በማህበራዊ ሚዲያ ሰዎች መረጃን በሚያውቁት ሰዎች ይመራሉ ወይም ይሰጣሉ። "በ...ይዘት ላይ ማጋራት፣ ላይክ እና አስተያየት የመስጠት" [28] መቻል ተደራሽነቱን ከባህላዊ ዘዴዎች የበለጠ እና ሰፊ ያደርገዋል። ሰዎች ከመረጃ ጋር መገናኘት ይወዳሉ፣ የሚያውቋቸውን ሰዎች በእውቀት ክበባቸው ውስጥ ማካተት ያስደስታቸዋል። በማህበራዊ ሚዲያ ማጋራት በጣም ተደማጭነት ስላለው አሳታሚዎች ስኬታማ ለመሆን ከፈለጉ "በጥሩ መጫወት" አለባቸው። ምንም እንኳን ሁለቱንም የተጠቃሚ መሰረት ተሞክሮዎች ለማሻሻል ብዙ ጊዜ ለአሳታሚዎች እና ፌስቡክ "አዲስ ይዘትን ማጋራት፣ ማስተዋወቅ እና ይፋ ማድረግ"[28] በጋራ ይጠቅማል። የብዙዎች አስተያየት ተጽእኖ ሊታሰብ በማይቻል መንገድ ሊሰራጭ ይችላል. ማህበራዊ ሚዲያ በቀላሉ ለመማር እና በመሳሪያዎች ተደራሽነት መስተጋብር ይፈቅዳል። ዎል ስትሪት ጆርናል በፌስቡክ በኩል መተግበሪያን ያቀርባል፣ እና ዋሽንግተን ፖስት አንድ እርምጃ ወደ ፊት ሄዶ በ6 ወራት ውስጥ በ19.5 ሚሊዮን ተጠቃሚዎች የወረደ ራሱን የቻለ ማህበራዊ መተግበሪያ ያቀርባል፣ መረጃ.
== የምርምር ዘርፎች እና መተግበሪያዎች ==
የኢንፎርሜሽን ሳይንስ የሚመረምረው እና የሚያዳብርባቸው የሚከተሉት ዘርፎች ናቸው።
'''የመረጃ ተደራሽነት'''
የመረጃ ተደራሽነት የኢንፎርማቲክስ፣ የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ የኢንፎርሜሽን ደህንነት፣ የቋንቋ ቴክኖሎጂ እና የ[[ኮምፒውተር ሳይንስ]] መገናኛ ላይ የምርምር መስክ ነው። የመረጃ ተደራሽነት [[ጥናት]] ዓላማዎች ብዙ እና ያልተጠቀሙ መረጃዎችን በራስ ሰር ማቀናበር እና የተጠቃሚዎችን ተደራሽነት ቀላል ማድረግ ነው። መብቶችን ስለመስጠት እና ያልተፈቀዱ ተጠቃሚዎችን መዳረሻ ስለመገደብስ? የተደራሽነት መጠን ለመረጃው በተሰጠው የማረጋገጫ ደረጃ መገለጽ አለበት። ተፈፃሚነት ያላቸው ቴክኖሎጂዎች መረጃን ማግኘት፣ የጽሑፍ ማዕድን ማውጣት፣ የጽሑፍ ማረም፣ የማሽን ትርጉም እና የጽሑፍ ምድብ ያካትታሉ። በውይይት ውስጥ፣ የመረጃ ተደራሽነት ብዙውን ጊዜ የነጻ እና የተዘጋ ወይም የህዝብ የመረጃ ተደራሽነት መድንን በሚመለከት ይገለጻል እና በቅጂ መብት፣ በፓተንት [[ሕግ|ህግ]] እና በህዝባዊ አገልግሎት ላይ በሚደረጉ ውይይቶች ይነሳል። የህዝብ ቤተ መፃህፍት የመረጃ ማረጋገጫ [[እውቀት]]ን ለመስጠት ግብዓቶችን ይፈልጋሉ።
'''መረጃ መፈለግ'''
መረጃ መፈለግ በ[[ሰው]] እና በ[[ቴክኖዎሎጂ|ቴክኖሎጂ]] ሁኔታዎች ውስጥ መረጃን ለማግኘት የመሞከር ሂደት ወይም እንቅስቃሴ ነው። መረጃ መፈለግ ከመረጃ ማግኛ (IR) ጋር የተያያዘ ነው ነገር ግን የተለየ ነው። ብዙ የቤተ-መጻህፍት እና የመረጃ ሳይንስ (LIS) ምርምር በተለያዩ የሙያ ስራዎች መስክ ውስጥ ባሉ ባለሙያዎች መረጃ ፍለጋ ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው. የቤተ-መጻህፍት ባለሙያዎች፣[35] ምሁራን፣[36] የህክምና ባለሙያዎች፣ [37] መሐንዲሶች [38] እና ጠበቆች [39] (ሌሎችም መካከል) መረጃ የመፈለግ ባህሪ ላይ ጥናቶች ተካሂደዋል። አብዛኛው ይህ ጥናት በሌኪ፣ ፔትግሪው (አሁን ፊሸር) እና ሲልቫን በ1996 የኤልአይኤስን ስነ-ጽሁፍ (እንዲሁም የሌሎች አካዳሚያዊ መስኮች ስነ-ጽሁፍ) የባለሙያዎችን መረጃ በመፈለግ ላይ ሰፊ ግምገማ ባደረጉት ስራ ላይ ተወስዷል።
'''የእውቀት ውክልና እና ምክንያታዊነት'''
የእውቀት ውክልና (KR) እውቀትን በምልክቶች ውስጥ ለመወከል የታለመ የሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ጥናት አካባቢ ሲሆን ከእነዚህ የ[[እውቀት]] ክፍሎች መረዳትን ለማመቻቸት እና አዳዲስ የእውቀት ክፍሎችን መፍጠር። KR ከስር የእውቀት ሞዴል ወይም የእውቀት መሰረት ስርዓት (KBS) እንደ የትርጉም አውታረመረብ ነጻ እንዲሆን ማድረግ ይቻላል።[42]የ[[እውቀት]] ውክልና (KR) ምርምር እንዴት በትክክል እና በትክክል ማመዛዘን እንደሚቻል እና በእውቀት ጎራ ውስጥ ያሉ የእውነታዎችን ስብስብ ለመወከል የምልክት ስብስቦችን እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ላይ ትንተናን ያካትታል። የምልክት መዝገበ ቃላት እና የአመክንዮ ስርዓት አንድ ላይ ተጣምረው በKR ውስጥ ስላሉት ንጥረ ነገሮች ግምቶችን ለማስቻል አዲስ የKR ዓረፍተ ነገሮችን ለመፍጠር። አመክንዮ የማመዛዘን ተግባራት በKR ስርዓት ውስጥ ባሉ ምልክቶች ላይ እንዴት መተግበር እንዳለባቸው መደበኛ ትርጓሜዎችን ለማቅረብ ይጠቅማል። አመክንዮ ኦፕሬተሮች እንዴት እውቀቱን እንደሚያስኬዱ እና እንደሚያሻሽሉ ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል። የኦፕሬተሮች እና ኦፕሬሽኖች ምሳሌዎች፣ አሉታዊነት፣ ትስስር፣ ተውላጠ-ቃላት፣ ቅጽሎች፣ ኳንቲፊየሮች እና ሞዳል ኦፕሬተሮችን ያካትታሉ። [[ስነ አምክንዮ|አመክንዮ]]ው የትርጓሜ ቲዎሪ ነው። እነዚህ ንጥረ ነገሮች-ምልክቶች፣ ኦፕሬተሮች እና የትርጓሜ ፅንሰ-ሀሳብ በKR ውስጥ የምልክቶችን ቅደም ተከተል የሚሰጡ ናቸው።
== ዋቢዎች ==
# Stock, W.G., & Stock, M. (2013) https://books.google.com/books?id=d1PnBQAAQBAJ&q=%22information+science%22 Berlin, Boston, MA: De Gruyter Saur.
# Yan, Xue-Shan (2011-07-23) https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510 ''Information''. '''2''' (3): 510–527. https://doi.org/10.3390%2Finfo2030510
# https://web.archive.org/web/20111112233108/http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/TECHNO_DETER.html Principia Cibernetica Web. Archived from http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html {{Wayback|url=http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/Techno_deter.html |date=20111112233108 }} on 2011-11-12. Retrieved 2011-11-28.
# https://www.merriam-webster.com/dictionary/information%20science ''www.merriam-webster.com''. Archived from the original on 2017-09-25. Retrieved 2017-09-25.
# Borko, H. (1968). Information science: What is it? ''American Documentation'' 19(1), 3¬5.
# Luciano Floridi, http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf {{Wayback|url=http://www.blackwellpublishing.com/pci/downloads/introduction.pdf |date=20121009171740 }} 2012-03-16 at the https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine ''Metaphilosophy'', 2002, (33), 1/2
# Garshol, L. M. (2004)https://web.archive.org/web/20081017174807/http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''Archived from'' http://www.ontopia.net/topicmaps/materials/tm-vs-thesauri.html#N773 ''on 17 October 2008. Retrieved 13 October 2008.''
# https://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Gruber (June 1993). http://tomgruber.org/writing/ontolingua-kaj-1993.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_Acquisition'''5''' (2): 199–220 https://en.wikipedia.org/wiki/CiteSeerX_(identifier) https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.101.7493 from the original on 2008-12-17. Retrieved 2012-04-29.
# Arvidsson, F.; Flycht-Eriksson, A.https://web.archive.org/web/20081217030507/http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }}{{Wayback|url=http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf |date=20081217030507 }} Archived from http://www.ida.liu.se/~janma/SemWeb/Slides/ontologies1.pdf<nowiki/>PDF) on 17 December 2008. Retrieved 26 November 2008
# Reichman, F. (1961). Notched Cards. In R. Shaw (Ed.), The state of the library art (Volume 4, Part 1, pp. 11–55). New Brunswick, NJ: Rutgers, The State University, Graduate School of Library Service
# Emard, J. P. (1976). "An information science chronology in perspective". ''Bulletin of the American Society for Information Science''. '''2''' (8): 51–56.
# Smith, E. S. (1993). "On the shoulders of giants: From Boole to Shannon to Taube: The origins and development of computerized information from the mid-19th century to the present". ''Information Technology and Libraries''. '''12''' (2): 217–226.
# Skolnik, H (1976). "Milestones in chemical information science: Award symposium on contributions of the Division of Chemical Literature (Information) to the Chemical Society". ''Journal of Chemical Information and Computer Sciences''. '''16''' (4): 187–193. https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1021%2Fci60008a001
== ምንጮች ==
* Borko, H. (1968)."የመረጃ ሳይንስ: ምንድን ነው?". የአሜሪካ ሰነድ. ዊሊ. 19 (1)፡ 3–5.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1002%2Fasi.5090190103 https://en.wikipedia.org/wiki/ISSN_(identifier) https://www.worldcat.org/issn/0096-946X
* Leckie, Gloria J.; Pettigrew, Karen E.; Sylvain, Christian (1996).https://semanticscholar.org/paper/4a6306d8d099966ffde9f3a0e4d11272727be601''Library Quarterly''. '''66''' (2): 161–193.https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1086%2F602864
* Wark, McKenzie (1997). ''The Virtual Republic''. Allen & Unwin, St Leonards
* Wilkinson, Margaret A (2001). "ችግርን ለመፍታት በጠበቆች የሚጠቀሙባቸው የመረጃ ምንጮች፡ ተጨባጭ ዳሰሳ". ''Library & Information Science Research''. '''23''' (3): 257–276 https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier) https://doi.org/10.1016%2Fs0740-8188%2801%2900082-2 https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier) https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59067811
== ተጨማሪ ንባብ ==
* Khosrow-Pour, Mehdi (2005-03-22). የመረጃ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ኢንሳይክሎፔዲያ. የሃሳብ ቡድን ማጣቀሻ. https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier) https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-59140-553-5
== ውጫዊ አገናኞች ==
* https://www.asist.org/ "በኢንፎርሜሽን ሳይንስ ልምምድ እና በምርምር መካከል ያለውን ልዩነት የሚያጠናቅቅ የባለሙያ ማህበር። ASIS & T አባላት የኢንፎርሜሽን ሳይንስ፣ ኮምፒውተር ሳይንስ፣ ሊንጉስቲክስ፣ አስተዳደር፣ ላይብረሪያንሺፕ፣ ምህንድስና፣ የውሂብ ሳይንስ፣ የመረጃ አርክቴክቸር፣ ህግ፣ ህክምና፣ ኬሚስትሪ፣ ትምህርት እና ተዛማጅ ጉዳዮችን ይወክላሉ። ቴክኖሎጂ".
* https://www.ischools.org/
* http://www.success.co.il/is/index.html
* http://jis.sagepub.com/
* http://dlist.sir.arizona.edu/
* https://web.archive.org/web/20120521123701/http://www.mesc.usgs.gov/ISB/Science.asp
* https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/
* https://web.archive.org/web/20110319220648/http://www.twu.edu/library/Nitecki/
* https://web.archive.org/web/20110221054829/http://gseis.ucla.edu/faculty/bates/articles/Berkeley.html
* http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM {{Wayback|url=http://www.libsci.sc.edu/bob/istchron/ISCNET/ISCHRON.HTM |date=20110514235219 }}
* https://web.archive.org/web/20140605070024/http://libres.curtin.edu.au/
* https://en.wikipedia.org/wiki/Shared_decision-making
n35h2jf7j7ruxlti6a19pu8zwjni5t3
የአእምሮ እድገት ውስንነት
0
54951
385726
385692
2025-06-11T00:32:34Z
InternetArchiveBot
35471
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
385726
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox disease
|name =የአእምሮ እድገት ውስንነት
|image = Autism-stacking-cans 2nd edit.jpg
|image_size =
|alt =ወንድ ልጅ ጣሳዎችን ሲደረድር
|caption =በተደጋጋሚ እቃዎችን መደርደር እና ረድፍ ማስያዝ ከአእምሮ እድገት ውስንነት ጋር ተያይዞ ይነሳል፡፡
}}
ማህበራዊ መስተጋብሮች እና ግንኙነቶች ላይ ባለ እክል እንዲሁም በተገደበ እና ተደጋጋሚ በሆነ ባህሪ የሚገለፅ የእድገት መዛባት ነው፡፡<ref name=DSM5>{{cite book | title = Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition | chapter = Autism Spectrum Disorder, 299.00 (F84.0) | editor = American Psychiatric Association | year = 2013 | publisher = American Psychiatric Publishing | pagex = 50–59}}</ref> ወላጆች አብዛኛው ጊዜ ይህን ምልክት በልጆቻቸው የመጀመሪያዎቹ 3 አመቶች ላይ ያስተዋላሉ፡፡<ref name="Land2008">{{Cite journal|title=Diagnosis of autism spectrum disorders in the first 3 years of life|journal=Nat Clin Pract Neurol|volume=4|issue=3|pages=138–147|year=2008|pmid=18253102|doi=10.1038/ncpneuro0731}}</ref> <sup>]</sup> እነዚህ ምልክቶች አብዛኛው ጊዜ በጊዜ ሂደት እየጎሉ የሚመጡ ቢሆንም፤ አንዳንድ በአእምሮ እድገት ውስንነት የሚጠቁ ልጆች ግን በመደበኛ የእድገት ሂደት ውስጥ እያሉ የግንኙነት እንዲሁም በማህበራዊ መስተጋብር ክህሎታቸው ሊቀንስ ይችላል፡፡<ref name="Stef2008">{{Cite journal|title=Regression in autistic spectrum disorders|journal=Neuropsychol Rev|volume=18|issue=4|pages=305–319|year=2008|pmid=18956241|doi=10.1007/s11065-008-9073-y}}</ref>
የአእምሮ እድገት ውስንነት ከዘር ወደ ዘር መተላለፍ እንዲሁም ከአካባቢው ምክንያቶች ጋር ይያያዛል፡፡<ref name="Ch2012">{{Cite journal|title=Autism risk factors: genes, environment, and gene-environment interactions|journal=Dialogues in Clinical Neuroscience|volume=14|issue=3|pages=281–292|year=2012|pmid=23226953}}</ref> በእርግዝና ወቅት ሊኖሩ የሚችሉ እንደ ኩፍኝ፣ እንደ ቫልፕሮይክ አሲድ፣ አልኮል፣ ኮኬን፣ ፀረ-ተባይ እንዲሁም ሊድ ያሉ ጎጂ ንጥረ ነገሮች መጋለጥ እንዲሁም የአየር ብክለት፣ የፅንሱ እድገት መገደብ እንዲሁም ራስን በራስ የመከላከል የጤና መዛባት ያሉ ነገሮች የአእምሮ እድገት ውስንነትን የመከሰት እድል ሊጨምሩ ይችላሉ፡፡<ref>{{Cite journal|title=Prenatal factors associated with autism spectrum disorder (ASD)|journal=Reproductive Toxicology|volume=56|year=2015|pages=155–169|doi=10.1016/j.reprotox.2015.05.007|pmid=26021712}}</ref><ref name="VohrPoggiDavis2017">{{Cite journal|title=Neurodevelopment: The Impact of Nutrition and Inflammation During Preconception and Pregnancy in Low-Resource Settings|journal=Pediatrics|year=2017|volume=139|issue=Suppl 1|pages=S38–S49|pmid=28562247|doi=10.1542/peds.2016-2828F}}</ref><ref name="SamsamAhangari2014">{{Cite journal|title=Pathophysiology of autism spectrum disorders: revisiting gastrointestinal involvement and immune imbalance.|journal=World J Gastroenterol|year=2014|volume=20|issue=29|pages=9942–9951|pmid=25110424|doi=10.3748/wjg.v20.i29.9942}}</ref> እንደክትባት ያሉ አንዳንድ አካባብያዊ ምክንያቶች የአእምሮ እድገት መንስኤ ሊሆኑ ይችላል የሚለው መላምት ውሸት እንደሆነ ተረጋግጧል፡፡<ref name="Rut2005">{{Cite journal|title=Incidence of autism spectrum disorders: changes over time and their meaning|journal=Acta Paediatr|volume=94|issue=1|pages=2–15|year=2005|pmid=15858952|doi=10.1111/j.1651-2227.2005.tb01779.x}}</ref> የአእምሮ እድገት ውስነንት የአእምሮን መረጃን የመሰብሰብ እና የማዋቀር ሂደትን እንዲሁም የነርቭ ህዋሳት እና መጋጠሚያዎች የሚጋጠሙበትን እና የሚሰሩበትን ሂደት ያዛባል፤ ይሄ እንዴት እንደሚሆን ግን እስካሁን ግልፅ በሆነ መልኩ አልተረዳነውም፡፡<ref name="Lev2009">{{Cite journal|title=Autism|journal=Lancet|volume=374|issue=9701|pages=1627–1638|year=2009|pmid=19819542|doi=10.1016/S0140-6736(09)61376-3}}</ref> ዲያግኖስቲክስ እና ስታትስቲካል ማንዋል ኦፍ ሜንታል ዲሶርደርስ (ዲ.ኤስ.ኤም-5) የአእምሮ እድገት ውስንነትን እና፤ ልክ እንደ አስፐርገር ሲንድረም እንዲሁም በሌላ መንገድ ያልተገለፀ የተንሰራፋ የእድገት መዛባት (ፒ.ዲ.ዲ-ኤን.ኦ.ኤስ) ያሉ መለስ ያሉ የአእምሮ እድገት ውስንነት አይነቶችን ኦቲዝም ስፔክትረም ዲስኦርደር (ኤ.ኤስ.ዲ) በሚለው ምረመራ ውስጥ ያካትታቸዋል፡፡<ref name="John2007">{{Cite journal|title=Identification and evaluation of children with autism spectrum disorders|journal=Pediatrics|volume=120|issue=5|pages=1183–1215|year=2007|pmid=17967920|doi=10.1542/peds.2007-2361}}</ref>
ቀደም ብሎ የሚደረግ የባህሪ መዛባት ህክምና ወይም የንግግር ህክምና የአእምሮ እድገት ውስንነት ያለባቸውን ልጆች ራሳቸውን እንዲንከባከቡ እንዲሁም የተሻለ የማህበራዊ እና ከሰዎች ጋር ያለ የግንኙነት ክህሎት እንዲኖራቸው ይረዳቸዋል፡፡<ref name="CCD2007">{{Cite journal|title=Management of children with autism spectrum disorders|volume=120|pages=1162–1182|date=November 2007|url=https://pediatrics.aappublications.org/content/120/5/1162|access-date=2020-08-06}}</ref><ref name="San2016">{{Cite journal|title=Autism Spectrum Disorder: Primary Care Principles|volume=94|pages=972–979|date=December 2016}}</ref> ምንም እንኳን የታወቅ ፍቱን መድሃኒት ባይኖረውም<ref name="CCD2007" /><sup>]</sup>አንዳንድ ግን ያገገሙ ልጆች እንዳሉ የህክምናው ማህደር ያሳያል፡፡<ref name="Helt2008">{{Cite journal|title=Can children with autism recover? If so, how?|volume=18|pages=339–366|date=December 2008|url=https://www.academia.edu/16961306|access-date=2020-08-06}}</ref> አንዳንድ በአእምሮ እድገት ውስንነት የተጠቁ አዋቂዎች ለብቻቸው መኖር አይችሉም፡፡<ref name="Ste106">{{Cite journal|title=A systematic review and meta-analysis of the long-term overall outcome of autism spectrum disorders in adolescence and adulthood|volume=133|pages=445–452|date=June 2016}}</ref> የአእምሮ እድገት ውስንነትን በተመለከተ ሁለት ሃሳቦች ዳብረዋል፤ አንዳንድ ሰዎች ፍቱን የሆነ መፍትሄ እየፈለጉለት ሲሆን ሌሎች ደግሞ የአእምሮ እድገት ውስንነትን እንደልዩነት ተቀብለን መቀጠል አለብን ይላሉ፡፡ <ref name="Sil2008">{{Cite journal|volume=3|pages=325–341|title=Fieldwork on another planet: social science perspectives on the autism spectrum}}</ref><ref name="Frith2014">{{Cite news|last=Frith|first=Uta|title=Autism – are we any closer to explaining the enigma?|url=https://thepsychologist.bps.org.uk/volume-27/edition-10/autism-are-we-any-closer-explaining-enigma|work=[[The Psychologist (magazine)|The Psychologist]]|publisher=[[British Psychological Society]]|date=October 2014|volume=27|pages=744–745|access-date=2020-08-06|accessdate=2025-05-21|archivedate=2023-03-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230315141155/https://thepsychologist.bps.org.uk/volume-27/edition-10/autism-are-we-any-closer-explaining-enigma}}</ref>
በአለም አቀፍ ደረጃ፣ በ2015 በተደረገው ጥናት 24.8 ሚሊየን ሰዎች የአእምሮ እድገት ውስንነት ተጠቂዎች ናቸው፡፡<ref name="GBD2015Pre">{{Cite journal|title=Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015}}</ref> በ 2000ዎቹ አመተምህረት ውስጥ በአለም ላይ ካሉ 1000 ሰዎች ከ1 እስከ 2 ሰዎች በዚህ ይጠቁ ነበር፡፡<ref name="News2007" /> Iበ2017 አመተ ምህረት በተሰራው ጥናት ባደጉት ሃገራት ውስጥ ካሉት ልጆች ውስጥ 1.5% በኤ.ኤስ.ዲ የተጠቁ ናቸው<ref>{{Cite journal|title=The changing epidemiology of autism spectrum disorders}}</ref>በ2000 ከነበረው 0.7% ዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ የሚገኙ ነበሩ <ref name="ASD2016" /> ከሴቶች ይልቅ ወንዶች ላይ ከ4 እስከ 5 እጥፍ ይከሰታል፡፡<ref name="ASD2016">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/ncbddd/autism/data.html|title=ASD data and statistics|publisher=CDC.gov}}</ref> በዚህም የተጠቁ ሰዎች ከ1960 ጀምሮ ባለው አመተምህረት በአስገራሚ ሁኔታ ጨምሯል፤ ይሄም ሊሆን የቻለው ምናልባት የህክምናውም ሂደተ ስለተለወጠ ሊሆን ይችላል፡፡<ref name="News2007" /> በአእምሮ እድገት ውስንነት የተጠቁ ሰዎች ቁጥር በእርግጥ ጨምሯል ወይ? የሚለው መልስ የሚሻ ጥያቄ ነው፡፡<ref name="News2007">{{Cite journal|title=The epidemiology of autism spectrum disorders}}</ref>
== References ==
<references />
[[Category:Translated from MDWiki]]
61gx1vgynjfjxvy7gon3skhlxz7r0j9